�

VODI^ ZA PRIMENA NAZAKONOT ZA VOLONTERSTVO

Mirjanka Aleksevska

�

�

Mirjanka Aleksevska

VODI^ ZA PRIMENA NAZAKONOT ZA VOLONTERSTVO

�

Copyright © 2008 Evropski centar za neprofitno pravo (European Center for Not-for-Profit Law - ECNL), Budimpe{ta. Site prava se zadr`ani.

Izdava~ Evropski centar za neprofitno pravo,European Center for Not-for-Profit Law (ECNL) Apaczai Csere Janos u.17, 1st floor Budapest 1052, Hungary phone: (+361) 318 6923 / 483 1774 fax: (+361) 266 1479 www.ecnl.org

Centar za institucionalen razvoj (CIRa)ul. „Dime Anicin” 9, 1000 Skopje, Makedonijatel: 02/3114-855; faks: 02/3214-132e-mail: cira@cira.org.mkwww.cira.org.mk

Avtor: Mirjanka Aleksevska

Lektura: Daniel Medaroski

Grafi~ki dizajn: Koma lab.

Ilustracii: Filip Trajkovski

Skopje, 2008 godina

Tira`: 1000

CIP - Katalogizacija vo publikacija Nacionalna i univerzitetska biblioteka “Sv. Kliment Ohridski”, Skopje

316.354-056.87:340.13(497.7)

ALEKSEVSKA, Mirjanka Vodi~ za primena na zakonot za volonterstvo / Mirjanka Aleksevska. - Skopje : Centar za institucionalen razvoj - CIRa, 2008. - 20 str. : ilust. ; 20X20 sm

ISBN 978-9989-2736-4-3

a) Volonterstvo - Zakonodavstvo - Makedonija - Vodi~i

CoBISS.MK-ID 72021002

�

CIVIL SOCIETY STRENGTHENING PROJECTIn partnership with the Center for Institutional Development (CIRa),

European Center for Not-for-Profit Law (ECNL) and Macedonian Institute for Media (MIM)

Ovaa publikacija be{e ovozmo`ena so poddr{ka od Institut za trajni zaednici (ITZ) preku fondovi na Agen-cijata na Soedinetite Amerikanski Dr`avi za me|unaroden razvoj (USAID). Mislewata {to se ovde izrazeni mu pripa|aat na avtorot i ne gi odrazuvaat stavovite na Institutot za trajni zaednici (ITZ), na Agencijata na Soedinetite Amerikanski Dr`avi za me|unaroden razvoj (USAID) na Evropskiot centar za neprofitno pravo ECNL (ECNL) ili na Centarot za institucionalen razvoj (CIRa). Isto taka, cpomnuvaweto trgovski marki ili komercijalni proizvodi ne pretstavuva poddr{ka ili preporaka za koristewe.

�

�

Po~ituvani ~itateli,

Sobranieto na Republika Makedonija na 2 juli 2007 go-dina go donese Zakonot za volonterstvo i istiot e obja-ven vo „Slu`ben vesnik na Republika Makedonija” br. 85/2007. Doneseni se i podzakonskite akti so koi se doureduvaat pra{awata od Zakonot, i toa:

Pravilnik za formata i sodr`inata na volonter-skata kni{ka, na~inot na nejzinoto izdavawe i zapi{uvawe na podatocite („Slu`ben vesnik na RM” br. 128/2007);Pravilnik za na~inot, postapkata i evidencijata za izdavawe soglasnost za volontirawe na stranski lica vo Republika Makedonija („Slu`ben vesnik na RM” br. 128/2007); iPravilnik za vodewe na evidencijata na volon-terskata rabota („Slu`ben vesnik na RM” br. 128/2007).

Zakonot e podgotven vo po{iroko partnerstvo pome|u Ministerstvoto za trud i socijalna politika, Minis-terstvoto za obrazovanie i nauka, Ministerstvoto za zdravstvo, Ministerstvoto za pravda, Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, Ministerstvoto za finansii, Oddelenieto za sorabotka so nevladiniot sektor pri Generalniot sekretarijat na Vladata na Republika Makedonija, Sekretarijatot za evropski pra{awa, Agen-cijata za mladi i sport, Evropskiot centar za neprof-itno pravo ECNL (ECNL) od Budimpe{ta, Centarot za institucionalen razvoj (CIRa), Mladinskiot kulturen centar vo Bitola (MKC), Gra|anskata asocijacija MOST, Zdru`enieto za emancipacija, soliradnost i ednakvost na `enite na RM (ESE) i brojni drugi zdru`enija i fon-dacii. Vklu~uvaweto na pove}e subjekti ovozmo`i vo

Zakonot da se vgradat odredbi koi gi izrazuvaat interesite na site zasegnati strani od edna stra-na i obezbeduvawe na negovata funkcionalnost, od druga strana.

Imaj}i predvid deka postoeja nekolku inicijati-vi, pred sè od zdru`enija na gra|ani i od fonda-ciite za pravnoto ureduvawe na volonterstvoto, vo tekot na podgotovkata na Zakonot se organiziraa i rabotilnici na koi zdru`enijata i fondaciite imaa mo`nost da u~estvuvaat vo definiraweto na odredbite od Zakonot.

So donesuvaweto na Zakonot za volonterstvo se obezbedi pravno ureduvawe na volonterstvoto, se obezbedi soodvetna primena na drugite zakonski propisi, se nadminaa pre~kite i se sozdadoa us-lovi za pottiknuvawe na volonterstvoto, a i mnogu bitno e toa {to volonterskiot trud }e bide pre-poznatliv za licata koi sakaat da volontiraat i za po{irokata zaednica. Pokraj toa, so donesuvawe-to na Zakonot, Vladata na Republika Makedonija ja ispolni prezemenata obvrska za polnopravno ~lenstvo vo EU, vo odgovorot na pra{alnikot na Evropskata komisija.

Podgotovkata na ovoj vodi~ ima za cel na sega{nite i na idnite volonteri i organizatori na volont-erskata aktivnost da im ja objasni sodr`inata na Zakonot, da se dade odgovor na naj~esto postavu-vanite pra{awa vo vrska so dosega{nata primena na Zakonot, razjasnuvawa na odredeni dilemi, a so toa da se pomogne vo sproveduvaweto na Zakonot i toj da go pottikne i prepoznae volonterstvoto vo Republika Makedonija.

MIRJANKA ALEKSEVSKA

�

[To sodR@I ZAKONOT ZA VOLONTERSTVO?So Zakonot za volonterstvo se uredeni organiziranite formi na volonterstvo, pri {to:

definiran e poimot na volonterstvo;ureden e na~inot na vr{ewe na volonterstvoto, pokonkretno se utvrdeni pravata i obvrskite na volonterite i organizatorite na volonterskata aktivnost;definirani se elementite i sodr`inata na dogovorot za volon­terstvo;propi{ana e obvrskata za vodewe evidencija na volontiraweto i obvrskata za izdavawe volonterska kni{ka; i propi{ani se prekr{o~ni odredbi za odgovornite lica kaj organizatorot i volonterot za nepo~ituvawe na odredbite od Zakonot i sl.

[To E VOLONTERSTVO?Vaka definiranata zakonska odredba na poimot gi opfa}a trite klu~ni principi na koi se osnova volonterstvoto, i toa: principot na dobrovolnost, principot na dejstuvawe vo korist na drugi lica (a ne za sebe) i principot na anga`man bez finansiski nadomest.

Imeno, soglasno so vaka utvrdenata zakonska odredba zna~i deka volonterstvoto e dobrovolna aktivnost vrz osnova na slobodno izrazena `elba na fizi~ki lica da davaat uslugi, da vr{at odre­dena aktivnost bez kakov bilo vid pari~en ili drug vid nadomest za vlo`eniot trud. Ova odredeno lice­volonter, na dobrovolna os­nova bez kakva bilo zakonska obvrska, koe ima odredeni znaewa i ve{tini, mo`e da mu pomogne na drugo lice, da pomogne na grupa gra|ani, na organizacija, na institucija (pr. dr`ewe seminari za oddelni temi za koi postoi interes, pomo{ na stari lica vo domovi ili bolni, deca bez roditeli, pomo{ na bolni zgri`eni vo zdravst­veni ustanovi, dr`ewe ~asovi za kompjuteri ili angliski jazik vo ramkite na programi na gra|anski organizacii, pomo{ vo u~ili{ta ili gradinki, pomo{ na odredeni institucii pri organizirawe odd­elni manifestacii, kako {to se seminari ili rabotilnici, akcija za za{tita na `ivotnata sredina i okolina i sl.).

VOLONTERSTVO e dobrovol-no davawe li~ni uslugi, zna-ewa i ve{tini, ili vr{ewe drugi aktivnosti vo korist na drugi lica, organi ili organizacii i institucii, bez nadomest (~len 3, stav 1).

volonterstvo...

�

Volonterstvoto ne e aktivnost koja se obvrzuva so zakon, tuku se temeli na pricipot na do­brovolnost. Principot na dobrovolnost ja pravi ovaa aktivnost razli~na od pripravnic­ite, od probnata rabota i od sta`antite za koi postoi zakonska obvrska. Pripravnikot za vreme na pripravni~kiot sta` sklu~uva dogovor za vrabotuvawe. Dokolku volonterskiot sta` e uslov za polagawe stru~en ispit ili za samostojno vr{ewe dejnost, vo toj slu~aj se primenuvaat odredbite za pripravnik (~len 61 od Zakonot za rabotnite odnosi), a ne odredbite od ovoj zakon.

Ureduvaweto na pra{aweto na volonterstvoto ne go ograni~uva vremenskiot period za vr{ewe na volonterskata aktivnost. Ova zna~i deka Zakonot dava mo`nost edno lice da volontira podolg vremenski period, na razli~ni mesta, a naedno i slobodno da gi defini­raat uslovite vo dogovorot za volontirawe, kako i za prestanok na volontiraweto.

So Zakonot ne se ograni~uva mo`nosta za volontirawe od slu~ajna priroda (pr., pomo{ vo slu~aj na poplava, po`ar, sobirawe hrana i sl.).

Volontiraweto treba da se vr{i bez kakov bilo vid nadomest ili dobivka, so isklu~ok na tro{ocite koi mo`e da se nadomestat, vo vrska so hranata, prevozot do i od mestoto na volontirawe, tro{ocite za slu`beni patuvawa i tro{ocite za obuka. Ova zna~i deka volontiraweto mo`e da bide i bez nadomest na tro{ocite za hrana i prevoz, pod uslov dvete strani da se dogovorat.

Koj MO@E dA bIDE VOLONTER?Sekoe fizi~ko lice, bez ralika na vozrasta, polot ili religiskata pripadnost, mo`e da volontira, volontiraweto e na dobrovolna os-nova i bez finansiski ili kakov bilo vid nadomest. Volonter ne mo`e da bide pravno lice.

Volonterot ima mo`nost na dobrovolna osnova da izbira i odlu~uva za toa dali }e volontira, vrz osnova na sloboden izbor }e dava usl-ugi i }e im pomaga na organi i institucii koi ne sozdavaat profit i dobivka. Seto toa }e go vr{i bez finansiski nadomest ili kakov bilo vid materijalna dobivka. So Zakonot samo se predvideni in-stituciite i organite kade mo`e da se volontira, a ne se ograni~eni vidovite uslugi i aktivnosti.

Zakonot dava mo`nost i maloletno lice da mo`e da volontira, no isklu~ivo so pismena soglasnost na negovite roditeli ili starateli (~len 5, stav 2).

VOLONTER e fizi~ko lice koe dava uslugi, ve{tini i znaewa vo korist na drugi lica, organi, organiza-cii ili institucii, na do-brovolna osnova i bez fi-nansiska ili druga li~na dobivka (~len 4). Volonter mo`e da bide doma{no i stransko fizi~ko lice (~len 5, stav 1).

�

USLOVI I MO@NOSTI ZA VOLONTIRAwE NA sTRANsKI LICAStransko lice mo`e da volontira vo Republika Makedonija, vrz osnova na prethodno obezbedena soglasnost od Ministerstvoto za trud i socijalna politika i so reguliran prestoj vo Republika Makedonija (~len 8, stav 1).

Organizatorot e dol`en vo rok od 60 dena od denot na izdavaweto soglasnost da go izvesti Ministerstvoto za trud i socijalna politika za po~etokot na volontiraweto na stranskoto lice (~len 8 stav 2). Na~inot i postapkata, kako i evidencijata za izdavawe na soglasnosta za volontirawe na stranski lica, pokonkretno se propi{ani so Pravilnikot za na~inot, postapkata i evidencijata za izdavawe na soglasnosta za volontirawe na stransko lice vo Republika Makedonija.

Sekoe stransko lice koe saka da volontira vo Repub­lika Makedonija najprvo treba da ima obezbedena so­glasnost od Ministerstvoto za trud i socijalna poli­tika. Soglasnosta se izdava vrz osnova na barawe od strana na organizatorot na volonterskata aktivnost (~len 2 od Pravilnikot).

Kon baraweto, organizatorot na volonterskata ak­tivnost, do Ministerstvoto za trud i socijalna poli­tika, treba da ja dostavi i slednava dokumentacija:

dogovor za volontirawe;programa za volontirawe;dokument, so koj se doka`uva identitetot na stranecot;izjava deka ne e kaznuvan za prekr{ok;kopija od upisot vo Centralniot registar na Republika Makedonija, odnosno nadle`niot sud na organizatorot na volonterskata aktivnost;visinata i na~inot na pokrivawe na patnite tro{oci i tro{ocite za prestoj na volonterot.

Pri podnesuvawe na baraweto za volontirawe, licata koi prethodno volontirale vo Republika Makedonija treba da dostavat i izvestuvawe za prethodnite volon­terski aktivnosti (~len 4 od Pravilnikot).

�

Vo rok od 60 dena od izdavaweto na volonterskata soglasnost, organizatorot na volon­terskata aktivnost treba da go izvesti Ministerstvoto za trud i socijalna politika za po~etokot na volontiraweto (~len 8, stav 2 od Zakonot). Ova zna~i deka dokolku vo ovoj rok ne se dostavi izvestuvaweto za po~etokot na volontiraweto, soglasnosta ne e real­izirana i stranskoto lice }e se izbri{e od evidencijata za izdadena soglasnost.

Po obezbeduvaweto na soglasnosta, a zaradi regulirawe na prestojot vo RM po osnova na volonterstvo, stranskoto lice­volonter treba da podnese barawe do diplomatsko­konzu­larnoto pretstavni{tvo na RM vo stranstvo vo dr`avata ~ij dr`avjanin e ili vo zemjata kade {to pretstojuva toj. Kon baraweto koe se dostavuva do diplomatsko­konzularnoto pretstavni{tvo, stranskoto lice treba da prilo`i i dogovor za volontirawe. Dozvolata za prestoj po osnova na volontirawe ja izdava Ministerstvoto za vnatre{ni raboti.

Koj Mo@E dA bIDE ORgANIZATOR NA VOLONTERSKA AKTIVNOST?Soglasno ~lenot 6, organizator na volonterska aktivnost mo`e da bide:

zdru`enie na gra|ani ili fondacija;verska zednica i religiozna grupa;javna ustanova;organite na dr`avnata vlast.

Organizatorot na volonterskata aktivnost ja utvrduva potrebata od anga`irawe volonteri, vidot na uslugite i na~inot i postapkata za obezbeduvawe na istite, vrz osnova na programa za volontirawe (~len 6, stav 2).

So zakonot to~no se definirani subjektite kaj koi mo`e da se volon­tira, a toa se samo pravni lica od neprofiten karakter i od javna korist koi ne sozdavaat profit ili dobivka. Zakonot ne propi{uva mo`nost za volontirawe kaj stopanskite subjekti i javnite pretpri­jatija.

Organizatorot na volonterskata aktivnost zadol`itelno treba da ima podgotveno programa za volontirawe i vo istata treba da se predvidi za koi aktivnosti se planira i postoi mo`nosta da se

Imaj}i predvid deka edna od celite na Zakonot be{e da go promovira volonterstvoto kako op{testvenokorisna aktivnost od ~ii rezultati polza ima po{irokata zaed-nica, vo pogled na defini-rawe na organizatorite na volonterskata aktivnost, zapazeni se principite na neprofitnost, t.e. nedistri-bucijata na profit i javniot interes. Vo taa nasoka i Za-konot predviduva i dano~ni olesnuvawa na del od tro{o-cite povrzani so volonti-raweto koi voobi~aeno se voveduvaat kako poddr{ka na aktivnosti od neprofiten i javnokorisen karakter. se

�0

anga`iraat volonteri, odnosno da se definira vidot na uslugite koi se saka da se dobijat od volonterite (pr. pomo{ na odredena grupa ili lica ­ stari, deca, pomo{ pri obezbeduvawe zdravstvena za{tita, dr`ewe ~asovi za kompjuteri i matematika, predavawa za odredeni bolesti ili ~asovi za odredeni aktivnosti vo gradinki, nekoi hu­manitarni aktivnosti, za{tita na ̀ ivotnata sredina) ili vo ramkite na koj proekt }e se anga`iraat volonteri i na~inot i postapkata za obezbeduvawe na volonterite (pr. preku sredstva za informirawe, dostavuvawe barawe do odredeni institucii ­ fakulteti ili nevla­dini organizacii) i dr. Vo Vodi~ot se spomenati samo nekolku vi­dovi volonterski uslugi, a vo praksata postojat mnogu pove}e.

Potoa, vo zavisnost od uslovite i mo`nostite na organizatorot na volonterskata aktivnost vo odnos na prostorot i sredstvata, kako i od vidot na aktivnostite, organizatorot bi bilo dobro vo programata da go utvrdi i brojot na licata koi bi mo`ele da volontiraat.

Zakonot ne propi{uva {to treba da sodr`i programata i ostava toa sekoja organizacija sama da go odredi. No, ovoj dokument }e bide od isklu~itelna va`nost za organizatorot pri inspekciska kontrola da potvrdi deka licata koi se anga`irani volontiraat, a ne vr{at rabota, odnosno ne zamenuvaat isprazneto rabotno mesto (~len 17). Poradi toa, se prepora~uva programata da bide podetalno utvrdena.

smeta{e deka volontirawe-to koe e na dobrovolna os-nova i bez nadomest ne treba da im dade pridones na sto-panskite subjekti za zgol-emuvawe na nivniot dohod i dobivka, a bez vlo`eniot trud da dobie odredena vrednost, odnosno da se plati. Volonterstvoto treba da pretstavuva aktivnost od interes za gra|anite i za dr`avata, koja treba da pri-donese za podobruvawe na kvalitetot na `ivotot so ak-tivno vklu~uvawe na lu|eto vo op{testveniot `ivot. od tie pri~ini i so Zakonot e ograni~ena mo`nosta za volontirawe vo stopanski subjekti koi vr{at stopans-ka dejnost i sozdavaat dohod i dobivka.

��

��

i od mestoto na volontirawe, tro{ocite za slu`beni patuvawa i tro{ocite za obuka, pod uslov prethodno da ima dogovor za ovie ili del od ovie tro{oci. Zakonot ostava prostor volon­terot i organizatorot sami da re{at dali }e bidat pokrieni nekoi od gorespomenatite tro{oci. No, za toa mora odnapred da se dogovorat i dokolku se dogovorat tro{ocite da bidat pokri­eni, toga{ organizatorot mora da gi pokrie istite (~len 13).

[to se odnesuva do visinata na tro{ocite koi mo`e da se nado­mestuvaat, taa mo`e da bide do iznosot koja se isplatuva kako na vrabotenite kaj organizatorot. Isto taka, ovie tro{oci, dokolku se utvrdeni vo dogovorot za volontirawe i se napraveni za vreme na davaweto na uslugite, istite se oslobodeni od person­alniot danok na dohod soglasno ~len 1 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na ~lenot 6 od Zakonot za personalen danok na dohod („Sl. vesnik na RM” br. 160/2007). Dokolku tro{ocite ne se utvrdeni vo dogovorot, istite ne podle`at na dano~ni oslo­boduvawa, soglasno navedenata zakonska odredba.

So sklu~uvawe na dogovorot za volontirawe ne se gubat pravata po osnov na nevrabotenost, soglasno so propisite za vrabotu-vawe i osiguruvawe vo slu~aj na nevrabotenost (~len 18).

Ova zna~i deka lice koe volontira i e nevraboteno, a koe pre-thodno se steknalo so odredeni prava i gi ostvaruva istite po osnova na nevrabotenost (zdravstveno osiguruvawe po osnova na nevrabotenost, pari~en nadomest, pridones za penzisko i in-validsko osiguruvawe) vo isto vreme mo`e da volontira, a i da gi koristi steknatite prava po osnova na nevrabotenost. Zna~i, ova lice i za vreme na volontiraweto mo`e da go zadr`i statu-sot na nevraboteno lice i ne gi gubi steknatite prava.

��

KoI sE obVRSKITE NA VOLONTEROT?Pokraj pravata, volonterot ima i obvrski koi se definirani so ~lenot 11, i toa da:

go izvesti organizatorot na volonterstvoto za bolesta ili za drugi pri~ini za nemo`nosta za davawe na uslugite;dava usluga soglasno so zakon, so dogovorot za volonterstvo i so op{tite akti na organizatorot na volonterstvoto so koi e zapoznaen prethodno;dava usluga li~no i neposredno;u~estvuva vo obuka, so cel da se obezbedi kvalitetot na davaweto na uslugata;gi ~uva doverlivite podatoci, odnosno klasificiranite informacii na organizatorot na volonterskata rabota, so koi e zapoznaen pred davaweto na uslugata; igo izvesti organizatorot na volonterskata rabota za {tetnite posledici za koi e zapoznaen koi{to mo`at da nastanat za organizatorot i za samiot sebe ili za treti lica.

KoI sE ObVRSKITE NA ORgANIZATOROT NA VOLONTERSKATA AKTIVNOST?

Organizatorot na volonterskata rabota, soglasno ~lenot 13, e dol`en da:

obezbedi uslovi za vr{ewe na volonterskata rabota sogla-sno Zakonot i dogovorot za volonterska rabota;mu izdade na volonterot volonterska kni{ka za volonte-rskata rabota i vo istata da gi navede podatocite propi{a-ni so ovoj zakon;obezbedi materijali i sredstva za vr{ewe na volonterskata rabota;obezbedi navremena isplata na odnapred dogovorenite tro{oci;

so ~lenot 6 od Zakonot za iz-menite i dopolnuvawata na Za-konot za penziskoto i invalids-koto osiguruvawe („sl. vesnik na RM” br. 153/2007), se predviduva, kako i za drugite lica, i volo-nterot da mo`e da se stekne so pravo na invalidska penzija i telesno o{tetuvawe za povreda koja nastanala za vreme na volo-ntiraweto. I ova pravo volo-nterot mo`e da go ostvari ako prethodno taka se dogovorile stranite i toa pretstavuva eden od elementite na dogovorot. Vo

��

obezbedi tajnost na podatocite i za{ti-ta na privatnosta;obezbedi drugi uslovi propi{ani so ovoj zakon ili za koi me|usebno se dogovorile tie; iobezbedi osiguruvawe od profes-ionalni bolesti i povreda na ra-bota za vreme na volontiraweto, soglasno propisite za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe i propisite za zdravstvenoto osiguruvawe, dokolku e dogovoreno taka.

ovoj slu~aj, organizatorot na volontiraweto za toj period treba da pla}a pridones za invalid-sko osiguruvawe vo slu~aj na povreda za vreme na volontiraweto vo iznos od 4 % od prose~nata mese~na neto-plata vo dr`avata isplatena za prethodniot mesec. Pr., iznosot koj treba da go plati rabotodava~ot za mesec dekemvri 2007 go-dina iznesuva 613 denari (prose~nata mese~na neto-plata po rabotnik vo dr`avata za mesec noemvri spored podatocite na dr`avniot zavod za statistika iznesuva 15.320 denari H 4 %=612 denari).

Zakonot dava mo`nost volonterot da se stekne i so pravo na osiguruvawe od profesion-alni bolesti soglasno propisite za zdravstvena za{tita, dokolku taka se dogovorat stranite, no vo isto vreme organizatorot na volonterskata aktivnost treba da pla}a pri-dones za profesionalno zaboluvawe vo iznos od 0,5 % na osnovicata koja se primenuva za pridonesot na zdravstveno osiguruvawe. Pr., za mesec dekemvri 2008 godina iznosot bi iznesuval 38 denari (15.320 H 50 % = 7660 denari najniska osnovica za pridones za zdravstveno osiguruvawe; 7660 H 0,5 % = 38 denari).

Navedenite iznosi se promenlivi i zavisat od iznosot na prose~nata mese~na neto-plata po vraboten vo dr`avata.

��

DOgOVOR ZA VoLoNTIRAwEDogovorot za volontirawe, soglasno ~len 14 od Zako-not, e zadol`itelna obvrska za:

volontirawe koe trae pove}e od 40 ~asa vo tekot na mesecot; isite stranski volonteri, bez ogled na vremetra-eweto na volontiraweto.

Zakonot dava mo`nost dogovor za volontirawe so doma{ni fizi~ki lica da se sklu~uva i vo slu~aite koga volontiraweto trae pomalku od 40 ~asa vo tekot na mesecot. Dogovorot go sklu~uva organizatorot na volonterskata aktivnost i volonterot. Dogovor za volontirawe so maloletno fizi~ko lice mo`e da se sklu~i samo so pismena soglasnost na negovite roditeli ili starateli.

Dogovorot za volontirawe treba da gi sodr`i sled-nive elementi:

1. Dogovorni strani:

organizator na volonterskata rabota (naziv i sedi{te);

volonter (ime i prezime, adresa na `iveali{te-to, odnosno na prestojuvali{teto);

2. Predmet na dogovorot;3. Mesto na volontiraweto i vremetraewe na volonti-

raweto, a dokolku ne postoi postojano mesto, toga{ se naveduvaat samo mestata kade {to se davaat usl-ugTT3;

4. Volonterski aktivnosti ili uslugi koi se obez-beduvaat;

5. Posebni prava i obvrski;6. Na~in na osiguruvawe za vreme na volontiraweto

pri doa|awe i vra}awe do mestoto na volonti-raweto i drugTT3 aktivnosti predvideni za vreme na volontiraweto;

7. Odnapred dogovoreni tro{ocTT3 za volontiraweto i na~inot na nadomest na istiT3;

8. Na~in na prestanok i raskinuvawe na dogovorot za volontirawe; i

9. Datum i mesto na sklu~uvawe na dogovorot.

��

Odnosot pome|u volonterite i organizatorite se regu­lira so dogovor za volonterstvo. So potpi{uvawe dogovor za volonterstvo i definirawe na negovata sodr`ina se pravi jasna razlika pome|u raboten od­nos i volonterska aktivnost. Vo dogovorot za volon­tirawe isto taka bitno e da se navedat i tro{ocite za volontirawe, za koi se odnapred dogovoreni stran­ite za da mo`e da podle`at na dano~nite olesnuvawa predvideni vo ~lenot 1 od Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na ~lenot 6 od Zakonot za personalen danok na dohod („Sl. vesnik na RM” br. 160/2007).

Zakonot sodr`i i prekr{o~ni odredbi i dokolku istite ne se po~ituvaat, organizatorot ili volon­terot treba da platat opredelen iznos za storeniot prekr{ok (~lenovi 22, 23 i 24). Pr., dokolku vo do­govorot za volontirawe e predvideno za vreme na volontiraweto na volonterot da mu se nadomestuvaat patnite tro{oci, a organizatorot ne se pridr`uva kon istite, odnosno ne izvr{i navremena isplata, vo toj slu~aj kaznata, soglasno Zakonot, se dvi`i od 500 do 1.000 evra vo denarska protivvrednost. Vo vakov slu~aj volonterot mo`e da go raskine dogovorot za volontirawe.

EVIDENcIjA NA VoLoNTIRAwEToOrganizatorot na volonterskata aktivnost dol`en e da vodi evidencija za volontiraweto za site volon-teri (~len 19, stav 1 od Zakonot). Na~inot na vodewe na evidencijata e propi{an so poseben pravilnik so koj se predviduva vo evidencijata koja ja vodi or-ganizatorot zadol`itelno da se vnesuvaat slednite podatoci:

reden broj;li~nite podatoci na volonterot (ime i prezime,

mati~en broj, mesto na `iveewe, odnosno mesto na prestojuvali{te);broj na dogovorot sklu~en so doma{no fizi~ko lice;broj na dogovorot sklu~en so stransko fizi~ko lice;pismen dokument potpi{an od dvete strani vo koj se utvrdeni pravata i obvrskite na volonterot i organizatorot na volonterskata rabota za volonterite za koi ne e sklu~en pismen dogo-vor;vremetraewe na volontiraweto;vremetraewe na volonterskite ~asovi vo tekot na mesecot;vid i vremetraewe na obukata koja ja imal volon-terot za vreme na volontiraweto; i potpis na volonterot i liceto ovlasteno za zasta-puvawe i pe~at.

Vodeweto na evidencijata e od posebno zna~ewe i za volonterot i za organizatorot i istata treba da slu`i kao izvor na podatoci koi se vnesuvaat vo volonter-skata kni{ka.

VoLoNTERsKA KNI[KAFormata i sodr`inata na volonterskata kni{ka, so-glasno Zakonot, ja propi{uva ministerot za trud i socijalna politika so Pravilnikot za formata i sodr`inata na volonterskata kni{ka, na~inot na nejzinoto izdavawe i zapi{uvawe na podatocite („Slu`ben vesnik na RM” br. 128/2007). Istata e otpe-~atena i sekoj volonter mo`e da ja obezbedi od Min-isterstvoto za trud i socijalna politika, odnosno podra~nite slu`bi na Ministerstvoto za trud i soci-jalna politika. Podatocite vo volonterskata kni{ka se vpi{uvaat od organizatorot na volonterskata ak-

��

tivnost vrz osnova na evidencijata koja ja vodi toj.

Kni{kata sodr`i 20 stranici i na sekoja stranica to~no se navedeni po­datocite koi treba da se vpi{at (~len 3 od Pravilnikot). Generalnite po­datoci za volonterot e predvideno da se vpi{uvaat na tretata stranica, i toa: ime i prezime; mati~en broj na liceto; den mesec i godina na ra|awe na liceto; mesto, op{tina i dr`ava na ra|awe; adresa i mesto na `iveewe; dr`avjanstvo i potpis na volonterot.

Podatocite za volontiraweto treba da se vpi{uvaat vo rubrikite od ~etvrtata do sedumnaesettata stranica, i toa: na­ziv i sedi{te na organizatorot; vid na aktivnosta na volonterot; vid na obu­kata; vremetraewe na volontiraweto, kako i pe~at i potpis.

Dokolku odredeni podatoci se bit­ni, a za toa ne e predvideno mesto za vpi{uvawe soglasno propi{anite rubriki, istite mo`e da se vpi{at na stranicata 18 od volonterskata kni{ka.

Site podatoci koi se zapi{uvaat vo volonterskata kni{ka treba da se zapi{uvaat so mastilo i pe~atni bukvi (~len 5 od Pravilnikot). So ~lenot 5 od Pravilnikot se dava mo`nost dokolku se napravi gre{ka pri vnesuvawe na podatocite, istite da se precrtaat.

Zakonot ne sodr`i odredbi so koi se upatuva na retroaktivna va`nost na istiot, odnosno izdavawe volonterski kni{ki pred donesuvawe na Zako-not. Poradi ova, se smeta deka toj ne treba da va`i retroaktivno, odnosno da se izdavaat volonterski kni{ki za volonterska aktivnost za period vo koj ne postoelo zakonsko ureduvawe na ova pra{awe. Po-datocite koi treba da se vnesuvaat vo volonterskata kni{ka se vrz osnova na evidencija koja treba da ja vodi oraganizatorot na volonterkata aktivnost. Po donesuvaweto na Zakonot, propi{an e i na~inot na vodewe na evidencijata so Pravilnikot za na~inot na vodewe na evidencijata na volontiraweto („sl. vesnik na RM“ br. 128/07). Po donesuvawe na Zako-not i na Pravilnikot, organizatorot ima obvrska da vodi evidencija so to~no utvrdeni podatoci koi potoa treba da gi zapi{e vo volonterskata kni{ka. Pred donesuvaweto na Zakonot i na Pravilnikot, organizatorot nemal obvrska za vodewe evidencija i ne mo`e so sigurnost da se smeta deka se vneseni to~ni podatoci.

volonterska kni[ka........

Pri prijavuvaweto na volonterot za vrabotuvawe istiot mo`e da ja prilo`i i volonterskata kni{ka, od koja rabotodava~ot mo`e da dobie informacii za volonterot za steknatite znaewa, ve{tini, obuki i sl.. Zakonot ne sodr`i odredbi so koi e predvide-no volonterskoto iskustvo da se smeta kako rabotno iskustvo. [to treba da se smeta za rabotno iskustvo,

��

volonterska kni[ka..... e predmet i sodr`ina na zakonskite pro-pisi ili akti na konkretnite dejnosti. Rabotnoto iskustvo e obvrska koja proi-zleguva od Zakonot za rabotnite odnosi i istite se razli~ni od volonterskite obvrski i zatoa treba da postoi razlika pome|u niv. sepak, sekoj rabotodavec e sloboden sam da oceni dali i kolku }e go zeme predvid volonterskoto iskustvo kako faktor vo procesot na vrabotuvawe-to.

ODgOVORNOST Vo sLu^Aj NA [TETAZakonot predviduva i nadomest na {teta od strana na volonterot na organizatorot na volonterskata ak-tivnost, ili na treti lica, dokolku istata se napravi namerno ili od krajno nevnimanie, kako i nadomest na {teta od strana na organizatorot na volonter-skata aktivnost na volonterot. Pritoa, Zakonot ne go propi{uva na~inot na nadomest na {tetata, tuku upatuva na Zakonot za obligaciski odnosi (~len 12 od Zakonot).

��

KORISNI KONTAKTI:Vo Republika Makedonija postojat nekolku volonterski centri i volonterski infoto~ki kade mo`e da javite dokolku ste zaintere-sirani da volontirate i imate pra{awa okolu mo`nostite za volon-tirawe i za va{ite prava. Nekoi od niv se navedeni podolu vo ovaa publikacija, no postojat mnogu drugi zdru`enija i fondacii, kako i javni ustanovi koi vo svoite aktivnosti gi vklu~uvaat i volonterite kade mo`ete da se javite.

VOLONTERSKI cENTAR NA MAKEDONIjAMladinski kulturen centar - Bitolaul. „Car Samuil“ 29 Bitola 7000Makedonijatel.: 047/233-020faks: 047/203-925e-mail: mkcbt@mt.net.mkweb: www.mkcbt.org.mk

VOLONTERSKI INFOTO^KIMladinski sovet - ohridbul. „Turisti~ka“ JP KomunalecOhrid 6000 Makedonijatel.: 046/252-925e-mail: mladinskisovet_oh@yahoo.comweb: www.mso.org.mk

sPPMd - Kavadarciul. „Bra}a Haxi Tefovi“ 28Kavadarci 1430 Makedonijatel.: 043/412-947faks: 043/410-408e-mail: vavilon@sppmd.org.mkweb: www.sppmd.org.mk

�0

Tolerantna mladina - debarul. „8 Septemvri“ b.b.Debar 1250 Makedonijatel.: 046/835-132faks: 046/835-106e-mail: rinitolerante@hotmail.com

Mladinska alijansa - Tetovoul. „Radovan Coni}“ 6Tetovo 1200 Makedonijatel.: 044/338-884faks: 044/332-877e-mail: mladinskaalijansa@yahoo.com

Mladinski edukativen centar - del~evoul. „M. M. Brico“ 17Del~evo 2320 Makedonijatel.: 033/413-355e-mail: mec.delcevo@gmail.com

Dokolku vi se potrebni pove}e informacii okolu sproveduvaweto na Zakonot, mo`ete da se obratite do:

Centarot za institucionalen razvoj (CIRa)ul. „Dime Anicin” 91000 Skopje, Makedonijatel: 02/3114-855faks: 02/3214-132e-mail: cira@cira.org.mkwww.cira.org.mk

��

��