1

การวดความเสยงในธนาคาร (Risk Measurement in Banks)

ญาดา ดาบพลออน1 อ านาจ โคตรออน1

ธปไตย พงษศาสตร2

บทคดยอ ธรกจธนาคารพาณชยเปนธรกจทเกยวของโดยตรงกบการบรหารความเสยง ซงการบรหาร

ความเสยงจะมเครองมอทสามารถวดคาความเสยงออกมาได โดยการศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาวธการวดความเสยงแตละประเภท โดยจะศกษาวธการวดความเสยงทธนาคารพาณชยในประเทศไทยไดเลอกใช ไดแก วธการวดคาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) วธการวดมลคาความเสยง (Value at risk) วธการวดคาเฉลยของความเสยหายสวนเกน (Expected shortfall) และวธการวเคราะหชองวาง (Gap Analysis) ซงวธการวดความเสยงแตละประเภทจะมวธการทแตกตางกน โดยจะวดความเสยงแตละประเภทใหออกมาในรปแบบของคาสถตทสามารถอธบายแนวโนมการลงทนในอนาคตได นอกจากนไดท าการศกษาตวอยางของธนาคารพาณชยในประเทศไทยทไดน าวธการวดความเสยงแตละประเภทมาใชในการบรหารความเสยงในธนาคาร

ค าส าคญ: ความเสยง; การวดมลคาความเสยง; วธการวดคาเฉลยของความเสยหายสวนเกน ; วธการวเคราะหชองวาง

Abstract

Banking business is directly related to risk management. To operate the risk, we need an appropriate tool to measure the risk out. The aims of the paper are to study the type of risk measure. In particular, we interest in the tool that banking business in Thailand use to measure the risk, such as Value at Risk, Standard deviation, Gap Analysis and Expected Shortfall. Each risk measure is used to calculate the risk in different ways. The outcomes are in the form of statistics value which provide the risk manager with information that can explain investment trends in the future. Moreover, we give an example of the banks and explain how they measure the risk in each type of risk.

Keywords: Risk; value at risk; Expected shortfall; Gap Analysis

1 สาขาสถต คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

2 อาจารย ภาควชาสถต คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

2

1. บทน า ความเสยงนนเกดขนมาจากปจจยเสยงตางๆ โดยปจจยเสยงอาจเกดจากหลายสาเหต เชน สภาวะ

เศรษฐกจ ระบบการท างานในองคกร การท างานผดพลาดของเจาหนาท เปนตน ซงเมอเกดความเสยงขนแลวจะกอใหเกดผลกระทบตอธรกจ ท าใหวตถประสงคของงานไมเปนไปตามทคาดหวงไว ดงนน จงตองมการบรหารความเสยงเพอชวยลดความเสยงขององคกร

ธรกจธนาคารพาณชยในประเทศไทยจะเกยวของกบการบรหารความเสยงโดยตรง เพราะมบทบาทเกยวกบการเงน เชน การบรการเงนก การแลกเปลยนเงนระหวางประเทศ สนเชอตางๆ เปนตน ดงนนธนาคารจงตองมการจดการกบความเสยง โดยการบรหารความเสยงในธนาคาร จะใชวธการวดความเสยงโดยจะเลอกตามความเหมาะสมในการใชงานซงแตละวธมความยาก งาย ในการค านวณ หรอขอด ขอเสยทแตกตางกน

บทความนจะกลาวถงความหมายของความเสยง ประเภทตางๆของความเสยง การวดความเสยงและประเภทของการวดความเสยง ปจจยเสยงส าคญ และตวอยางการวดความเสยงของธนาคารพาณชยในประเทศไทย เพอเปนแนวทางใหกบผทสนใจท าการศกษาเกยวกบวธการวดความเสยงไปประยกตใชในการวดความเสยง

2. ความหมายของความเสยง และประเภทตางๆของความเสยง ความเสยง หมายถง โอกาสทจะเกดเหตการณอยางใดอยางหนงทเมอลงมอกระท าตามระยะเวลา

งบประมาณ หรอขอก าหนดทจ ากดภายใตสถานการณทไมแนนอน แลวจะเกดความผดพลาด ความเสยหายตางๆ หรอเหตการณทไมพงประสงค ท าใหสงผลกระทบตอวตถประสงคของงานและการด าเนนงาน แลวท าใหงานไมประสบความส าเรจตามเปาหมาย

ความเสยงจ าแนกออกเปน 4 ประเภท ไดแก 1. ความเสยงทางดานกลยทธ (Strategic Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการวางแผนธรกจ การ

ก าหนดกลยทธของกจการ แผนการด าเนนงานวายงเหมอนเดมหรอมการเปลยนแปลงหรอไม จะใชสมมตฐานเพอการวางแผนธรกจวาหากน าไปปฏบตจะเหมาะสมหรอไม หากสมมตฐานไมเปนจรงตามกลยทธ กลยทธกจะไมสามารถใชได ซงจะตองสอดคลองกบปจจยภายในและสภาพแวดลอมภายนอกวามการเปลยนแปลงและความไมแนนอน ซงจะตองอาศยองคความรอยางเพยงพอ

2. ความเสยงทางดานการเงน (Financial Risk) คอ ความไมแนนอนของผลลพธทจะเกดขนในอนาคต อนเกดจากการด าเนนการทางการเงนขององคกรทเบกจายงบประมาณแลวไมเปนไปตามแผนการจดการงบประมาณทไดรบมาบรหารการเงนแลวไมสอดคลองกบสถานการณขององคกรทเปลยนแปลง ท าใหการจดสรรไมเพยงพอ ซงองคกรตางๆ ทวไปทตองจดการทางการเงนสด ยอมมความเสยงเกดขน แลวจะสงผลกระทบตอองคกร

3. ความเสยงทางดานการปฏบตงาน (Operational Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการปฏบตงาน ทก ๆ ขนตอน ซงทกองคกรไมสามารถปฏเสธได แตกตองหาทางปองกนไมใหเกดความเสยงเกดขน เพราะหาก

3

ปลอยใหเกดความเสยงดานการปฏบตงานเกดขนมาก กจะท าใหผลการด าเนนงานไมเปนไปตามทคาดการณไว โดยการปองกนไมใหเกดความเสยงดานการปฏบตงานจะตองครอบคลมถงปจจยทเกยวของกบกระบวนการท างานตางๆ อปกรณ เทคโนโลยสารสนเทศ หรอการปฏบตงานของบคลากรอกดวย

4. ความเสยงทางดานกฎหมาย (Compliance Risk) คอ ความเสยงทเกดจากการทไมสามารถปฏบตตามกฎระเบยบตางๆ หรอไมสามารถปฏบตตามกฎเกณฑขอบงคบทเกยวของทมอย ซงการเกดความเสยงทางดานกฎหมายจะเกดความรนแรงและสงผลผลกระทบท าใหเกดอปสรรคตอการปฏบตการขององคกรในระยะยาว 3. การวดความเสยงและประเภทของการวดความเสยง

3.1 ความหมายของการวดความเสยง การวดความเสยงในสถานการณใดสามารถอธบาย โดยพจารณาถงต าแหนง (position) ทเกดขน

วาอยใกลหรอไกลจากต าแหนงทสามารถยอมรบความเสยหายใหเกดขนได (Artzner et al.) ให เปนเซตของสถานการณทเกดขนตามธรรมชาต

ให เปนเซตของความเสยงทงหมด กลาวคอฟงกชน เปนฟงกชนคาจรง ซงแสดงถงมลคาสทธสดทายทเกดจากเครองมอวดสถานการณตางๆใน นยาม 3.1 การวดความเสยง (Risk Measure) x เปนฟงกชนคาจรง นยามโดย

: ℝ ; ขอสงเกต 1. X มเพยงคาเดยว

2. ถา 0X หมายถง มมลคาความเสยหายเกดขนควรเพมเงนส ารองมลคา X เพอใหกลบเขามาสต าแหนงทสามารถยอมรบใหเกดขนได

3. ถา 0X หมายถง ไมมมลคาความเสยหายเกดขน 4. ถา 0X หมายถง ความเสยหายทเกดขนมมลคาตดลบ นนคอสามารถทจะดงเงน

ส ารองมลคา X ออกจากต าแหนงทสามารถยอมรบได เพอทจะน าไปลงทนใหเกดผลก าไร จะเหนไดวา แนวคดเรองการวดความเสยงสอดคลองกบขอบเขตของการยอมรบได 3.2 Coherent Risk Measure แนวคดเรอง Coherent Risk Measure ซงหมายถงคณสมบตของ “ความเกยวพน (Coherence)” ถกน าเสนอโดย Artzner et al. และกลายเปนคณสมบตพนฐานในการอธบายถงการยอมรบไดของการวดความเสยง นอกจากน Acerbi and Tasche กลาววา ถาการวดความเสยงแบบใดทไมมคณสมบต “ความเกยวพน” การวดความเสยงนจะไมเรยกวาเปนการวดความเสยง นยาม 3.2 การวดความเสยงจะมคณสมบตความเกยวพน ถาสอดคลองกบสจพจน 4 ขอ ตอไปน สจพจน 1 Translation Invariance ส าหรบทกๆ และ ส าหรบทกๆ m ℝ จะได

mXmX )()(

4

หมายเหต X คอ มลคาเงนส ารองทควรเพมเขาไปเปนผลเนองมาจากความสญเสยทเกดขนโดย

ทจะท าใหกลบไปอยในต าแหนงทยอมรบได (สามารถควบคมได)

สจพจน 2 Sub-additivity

ส าหรบทกๆ และ จะได

2121 XXXX

สจพจน 3 Positive Homogeneity

ส าหรบทกๆ และ ส าหรบทกๆ > 0 จะได

XX

สจพจน 4 Monotonicity

ส าหรบทกๆ และ โดยท จะได

21)( XX

3.3 ประเภทของการวดความเสยง จากหวขอกอนหนา การวดความเสยงเปนฟงกชนคาจรง ซงมการคดคนเพอน าไปใชในหลายๆสถานการณทแตกตางกน ในบทความนจะน าเสนอประเภทของการวดความเสยงทนยมใชในการวดความเสยงโดยเฉพาะอยางยงดานการตลาด ดงตอไปน วธท 1 : สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation)

สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) คอ สถตทใชวดการกระจายของขอมลและเปนรากทสองของความแปรปรวนใชเปรยบเทยบคาตางๆของขอมล หากขอมลสวนใหญอยใกลคาเฉลยมากแสดงวา ขอมลมการกระจายนอย ถาขอมลแตละจดอยหางไกลจากคาเฉลยมากแสดงวาขอมลมการกระจายมาก และเมอขอมลทกตวมคาเทากนหมดแสดงวาไมมการกระจายตวของขอมล การวดความ เส ย ง โดยการ ใช ส วนเบยงเบนมาตรฐานเปนวธการวดความเสยงอยางงาย โดยทวไปถาขอมลมการกระจายมากจะถอวามความเสยงมาก

สวนเบยงเบนมาตรฐานถกน ามาใชในการวดความเสยงทางการเงน ซงจะใหความแตกตางของตวเลขของการกระจายอกทงยงสามารถบอกระดบความเสยงของกองทนตราสารหนได โดยกองทนตราสารหนจะเพมขนตามอายเฉลยของกองทนทเพมขน สตรของสวนเบยงเบนมาตรฐานเปนดงน

ประชากร

N

i

xiN 1

2

)(1

ตวอยาง

N

i

XxiNS

1

2

)(1

1

5

ขอด : สามารถบอกถงระดบความเสยงของกองทนตราสารหนได โดยคา standard deviation จะเพมขนตามอายเฉลยของกองทน ตามหลกทฤษฎความผนผวนกองทนตราสารหนทเพมขนตามอายเฉลยของกองทน ชวยในการตดสนใจลงทนในหนรายตว ขอเสย : เปนการวดความเสยงอยางงายใชส าหรบการวดความเสยงของขอมลทไมซบซอน ไมเหมาะสมในการวดความเสยงทมสาเหตมาจากหลายปจจย ตวอยาง ราคาหนดงขอมลตอไปน {30,32,35,38,39,41,42,45,48,51} จะวดความเสยงในการลงทนหนชนดน โดยพจารณาความผนผวนของราคาหนวามากหรอนอย โดยการค านวณสวนเบยงเบนมาตรฐาน วธท า ให ix แทนราคาหนชนดหนงในเวลา 10 วน ; i=1, 2, …, 10

N

i

xiN 1

2

)(1

ไดคา mean = 1.4010

51...353230

10

1.4010

1

2

i

ix

10

)1.4051(...)1.4035()1.4032(1.4030 2222

3945.6 ดงนน สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 6.3945 แสดงวาหนชนดนมความผนผวนมาก วธท 2 : การวดมลคาความเสยง (Value at Risk)

มลคาความเสยง (Value at risk : VaR) เปนวธการวดความเสยงทางการเงนทนยมใชมากทสด มลคาความเสยงเปนวธการวดความเสยงพนฐานของความเสยงดานการตลาด นยาม 3.3 ให เปนระดบความเชอมน โดย 1,0

( ) * ℝ ( ) + ( ℝ ( ) )

กลาวคอ คา VaR ของหลกทรพยในครอบครอง (Portfolio) ทระดบความเชอมน ถกก าหนดโดยจ านวนจรง l ทนอยทสดทท าใหความนาจะเปนทจะเกดความสญเสย L มลคามากกวา l มคานอยกวา 1

โดยทวไปมกจะก าหนด ,95.0 99.0 หรอมากกวา ขอเสย : การวดมลคาความเสยง (VaR) มขอเสยเปรยบ คอ 1) VaR ไมสอดคลองกบคณสมบต Sub-additivity นนคอ VaR ไมเปน Coherent Risk Measure 2) VaR บอกมลคาความสญเสยทเกดขนอนเปนผลเนองมาจากการก าหนดระดบความเชอมน

6

แตไมไดบอกถงระดบความแตกตางของการสญเสยทเกดขนนอกเหนอจากขอบเขตทก าหนด ซงตองใหความส าคญเปนอยางยง โดยเฉพาะในกรณทฟงกชนการสญเสย (Loss Distribution) เปนประเภทหางหนก (Heavy Tail) ตวอยาง 95.0%95 , 300L (หนวย:ลานบาท)

30095.0 VaR หมายถง ภายใน 19 วน จากทงหมด 20 วน (95%) ของจ านวนวนท าการ ใน 1 เดอน position ของธนาคารจะมมลคาลดลง หรอขาดทนไดมากทสด 300 ลานบาท จากการเปลยนแปลงของอตราดอกเบย อตราแลกเปลยนแปลงราคาหลกทรพย ราคาสนคา (ม 1 วนทจะขาดทนมากกวา 300 ลานบาท)

การวดมลคาความเสยง (Value at Risk : VaR) ทนยม ประกอบดวย 3 วธ ไดแก 1) วธจ าลองโดยอาศยขอมลในอดต (Historical Simulation) ท าการค านวณไดจากน าอตราผลตอบแทนทค านวณไดมาเรยงคาจากมากไปหานอย แลวหาจดท

เปนเปอรเซนไทลของขอมล กลาวไดวาจดนนคอคาเปอรเซนตระดบความเชอมน หรอ

rp

t RVaR โดยท r

pR = เปอรเซนไทลของจ านวนขอมลทงหมด ขอด : เปนการค านวณทไดคา VaR แมนย า เพราะเปนการจ าลองสถานการณทไดจากขอมลในอดต

โดยตรง ขอเสย: ตองใชขอมลในอดตจ านวนมาก ท าใหบางรายการอาจมขอมลไมเพยงพอในการค านวณ 2) วธเดลตาปกต (Delta Normal Approach)

ZVaR โดยท Z คอ คา Standard score ณ ระดบความเชอมนทก าหนด คอ คา Standard deviation ของอตราผลตอบแทน

ขอด : ใชเวลาในการค านวณนอย สามารถแตก VaR ออกเปน VaR ยอยๆ ตามหลกทรพยตางๆโดยจะชวยใหตดสนใจในการจดสรรเงนไปลงทนในหลกทรพยตางๆได

ขอเสย: มการผดพลาดไดถาการกระจายตวของผลตอบแทนไมไดมการแจกแจงแบบปกต ตวอยาง พอรตประกอบดวยหน BBL 100,000 หนวย ทราคาตลาด 150 บาท ซงจะวดคา Standard deviation ของอตราผลตอบแทนของ BBL ไดเทากบ 3.432% ทระดบความเชอมน 95% วธท า จาก ZVaR

%6628.5432.365.1 VaR นนคอ วธ Delta Normal คาดวาโดยเฉลยแลว 95 ใน 100 วน การขาดทนของเราจะไมเกน 5.6628% ถาคดเปนเงนเทากบ 150.056628 = 849,420 บาท

3) วธจ าลองแบบมอนต คารโล (Monte Carlo Simulation) วธแบบ Monte Carlo ใชคอมพวเตอรจ าลองอตราผลตอบแทนขน โดยในตวอยางทเราจะยกมา

นนจะใชโปรแกรม Excel ในการจ าลองแบบ

7

ขอด : มรปแบบคลายๆกบ Historical Simulation โดยจะใหคา VaR ทแมนย า สามารถจ าลองความเสยงทซบซอนได

ขอเสย: มขนตอนการในการค านวณซบซอน ใชเวลาในการค านวณมาก ตวอยาง โดยสมมตวากระบวนการสรางผลตอบแทนเกดจากการกระจายแบบปกต ดงนนเราใหเครองคอมพวเตอรสรางอตราผลตอบแทนแบบสมขนมาหลายๆตว โดยใชคา Standard deviation ทคาดไว วธท า จากโปรแกรม Excel สรางอตราผลตอบแทนแบบสม 1,000 รายการ ใชการแจกแจงแบบปกต และมคา Standard deviation เทากบ 3.432% จะไดคา %VaR = 5.1205% และค านวณออกมาเปนตวเงนไดเทากบ 150.051205 = 768,075 บาท วธท 3 : วธการวดคาเฉลยของความเสยหายสวนเกน (Expected Shortfall : ES) การวดความเสยงโดยวธ Expected Shortfall ถกพฒนาขนมาเพอใหยงคงสอดคลองกบคณสมบตของ Coherent Risk Measure ซงมกจะน าไปใชเมอ VaR ไมสามารถบอกถงระดบความแตกตางของการสญเสยได

ES เปนวธการวดความเสยงทพจารณาบรเวณปลายหางของฟงกชนการสญเสย (loss distribution function) ซงวธการนจะวดคาเฉลยของความสญเสยทเกดขนจากสวนทเกนคา VaR นยาม 3.4 ให L เปนความสญเสย (Loss) ทเกดขน โดยท LE และมฟงกชนการแจกแจง LF คา ES ทระดบความเชอมน นยามโดย

1

1

1

duLVaRVaRLLEES upp

ขอด : ES เปน Coherent risk measures ขอเสย: ES ไมเปน elicitable risk measures อยางไรกตาม เมอพจารณาทง VaR และ ES พรอมกน จะท าใหเราสามารถค านวณคาความเสยหายท

เกดขน จากระดบนยส าคญ ทก าหนด และประมาณคาเฉลยของความเสยหายสวนเกนได การวดความเสยงดวยวธ ES แสดงในภาพท 3.1

ภาพท 3.1 การวดความเสยงดวยวธ ES

8

วธท 4 : Gap Analysis Gap Analysis เปนวธหนงในการวดความเสยงจากอตราดอกเบยเรยกวาการวเคราะหชวงเวลาโดย

การวเคราะหความเสยงในการวดความออนไหวของมลคาตลาดของสถาบนการเงนทมตอการเปลยนแปลงของอตราดอกเบย คอ การวเคราะหถงชองวางหรอ สงทขาดหายไป และสงนนตองท าการตรวจประเมนเบองตนเพอหาความแตกตางของระบบทเปนอยปจจบนกบขอก าหนดมาตรฐานทตองการจดท า ซงจะท าใหทราบวาตองท าอะไรเพมเตมใหสงทขาดหายไปมาเตมเตมเพอสอดคลองตามขอก าหนดของมาตรฐาน

เทคนคการจดการชองวางตองมการจดการเพอท าการวเคราะหระยะเวลาครบก าหนดและโอกาสใหมทเกยวกบสนทรพยทมความส าคญของธนาคาร ใหฝายบรหารด าเนนการวเคราะหความเสยงดอกเบยเงนฝากและเงนกยมของธนาคาร ธนาคารสามารถปองกนตวเองโดยการตรวจสอบใหแนใจในแตละชวงเวลา

การวเคราะหระยะเวลาจะขนอยกบแนวคดของ Macaulay ซงวดอายการใชงานโดยเฉลยของการช าระเงนของระบบรกษาความปลอดภย นกถงระยะเวลาเปนแนวคดทเปนประโยชนเพราะเปนการประมาณคาทดโดยเฉพาะอยางยงเมอการเปลยนแปลงอตราดอกเบยมขนาดเลกความไวของมลคาตลาดของระบบรกษาความปลอดภยตอการเปลยนแปลงอตราดอกเบยโดยใชสตรตอไปน:

i

iDURP

1%

เมอ

t

tt

P

PPP

)(% 1 เปอรเซนตการเปลยนแปลงในมลคาการตลาดของหลกทรพย

DUR ระยะเวลา i อตราดอกเบย หลงจากพจารณาระยะเวลาของสนทรพยและหนสนทงหมดในงบดลของธนาคาร ผจดการธนาคาร

สามารถใชสตรนไดเพอค านวณวามลคาตลาดของสนทรพยและหนสนแตละประเภทมการเปลยนแปลงอยางไรเมอมการเปลยนแปลงอตราดอกเบยและค านวณผลกระทบตอมลคาสทธ

ขอด : สามารถวเคราะหถงสงทขาดหายไป ท าใหทราบวาตองท าอะไรเพมเตมใหสงทขาดหายไปมาเตมเตมเพอสอดคลองตามขอก าหนด

ขอเสย: มการผดพลาดไดเนองจากการวเคราะหชองวางมบางคณสมบตทตรงตาม Coherent Risk Measure ตวอยาง ผจดการธนาคารตองการทราบวาจะเกดอะไรขนเมออตราดอกเบยเพมขนจาก 10% เปน 11% มลคาสนทรพยรวมอยท 100 ลานดอลลารและมลคาหนสนทงสน 95 ลานดอลลาร เพอค านวณการเปลยนแปลงมลคาตลาดของสนทรพยและหนสน

วธท า จากสตร i

iDURP

1%

เมอ DUR ระยะเวลา = 2.70 i การเปลยนแปลงอตราดอกเบย = 0.11 - 0.10 i อตราดอกเบย

9

จะได %5.2025.010.01

01.070.2%

P

ดงนน มลคาสนทรพยรวม 100 ลานดอลลาร มลคาตลาดของสนทรพยลดลง 2.5 ลานดอลลาร (100 ลานดอลลาร 0.025 = 2.5 ลานดอลลาร)

จากสตร i

iDURP

1%

เมอ DUR ระยะเวลา = 1.03 i การเปลยนแปลงอตราดอกเบย = 0.11 - 0.10 = 0.01 i อตราดอกเบย = 0.10

จะได %9.0009.010.01

01.001.1%

P

ดงนน หนสนรวม 95 ลานดอลลาร มลคาตลาดของหนสนลดลง 0.9 ลานดอลลาร (95 ลานดอลลาร 0.009 = - 0.9 ลานดอลลาร)

สรป มลคาสทธของธนาคารจะลดลง 1.6 ลานดอลลาร (-2.5 - (-0.9) = - 1.6) 4. ปจจยเสยงส าคญ

ปจจยเสยงส าคญในการประกอบธรกจของธนาคาร (ความเสยงประเภทตางๆในธนาคาร) 1. ความเสยงดานสนเชอ หมายถง ความเสยงทเกดจากการทลกหนของธนาคาร ไมสามารถช าระ

สนเชอคนใหกบธนาคารไดตามก าหนดแลวจะสงผลเสยหายตอธนาคาร ปจจยเสยงดานสนเชอ ไดแก ความเสยงตางๆ ทสงผลกระทบตอความสามารถในการช าระหนคนของลกหนและปจจยทสงผลกระทบตอความสามารถในการแกปญหาในการช าระหนคนแลวไมท าให เกดรายไดแกธนาคาร หรอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทไมเปนไปตามคาด ธรกจทเกยวของกบความบนเทงและการทองเทยวกจะมผลในการช าระหนของลกคาเชนกน ซงปจจยเสยงกจะสงผลกระทบตอเงนกองทนอกดวย

2. ความเสยงดานตลาด หมายถง ความเสยงทเกดจากการเคลอนไหวของอตราดอกเบย อตราแลกเปลยนเงนตางประเทศ และราคาตราสารในตลาดเงนและตลาดทน จะมผลกระทบตอธนาคาร ปจจยเสยงดานตลาด ไดแก ความเสยงทเกดจาก อตราดอกเบย อตราแลกเปลยนเงนตางประเทศ และราคาตราสารในตลาดเงนและตลาดทน ท าใหมผลกระทบตอธนาคารดงน

1) ความเสยงทเกดจากการเคลอนไหวของอตราดอกเบย ไดแก ความเคลอนไหวของอตราเงนเฟอทปรบตามเศรษฐกจของธนาคารแหงประเทศไทย ราคาน ามน รวมทงเงนฝาก ซงเปนแหลงเงนทนทส าคญของธนาคาร

2) อตราแลกเปลยนเงนตางประเทศ ไดแก ความผนแปรของอตราแลกเปลยนทมแนวโนมสงขน โดยอาจมสาเหตมาจากการขาดความสมดลของการคาโลก การเกงก าไรจากการเปลยนแปลงของอตราแลกเปลยนการแปลงมลคาจากเงนสกลตางประเทศเปนสกลเงนทองถน

3) ราคาตราสารในตลาดเงนและตลาดทน ไดแก ความเปลยนแปลงของตราสารหนและตราสารทน ท าใหเกดผลกระทบตอเงนกองทน สงผลใหเงนลงทนและก าไรลดลง

10

3. ความเสยงดานสภาพคลอง หมายถง ความเสยงทธนาคารอาจไมสามารถช าระเงนตามระยะเวลาทก าหนด เนองจากมเงนทนไมเพยงพอกบความตองการใชในกจการทจะใชจายช าระภาระผกพน ทงในปจจบนและอนาคต และไมมเงนทนไวใชใหเกดประโยชน ดงนนควรมการบรหารความเสยงดานสภาพคลองดวยการจดวางระบบทเหมาะสม และสอดคลองกบนโยบาย และลกษณะของการด าเนนงานของธนาคาร ปจจยเสยงดานสภาพคลอง ไดแก การแขงขนระหวางธนาคารพาณชยเกยวกบสวนแบงเงนฝาก ความผนผวนคาเงน สถานการณความไมสงบระหวางประเทศ ตลอดจนนโยบายของทางการทสงผลกระทบตอการเคลอนยายเงนทน

4. ความเสยงดานความเพยงพอของเงนกองทน หมายถง ความเสยงทธนาคารไมมเงนกองทนส ารองเพยงพอในการประกอบธรกจ และรวมถงการรองรบผลขาดทนทได ปจจยเสยงดานความเพยงพอของเงนกองทน ไดแก ปจจยเสยงทธนาคารพาณชยในประเทศไทยตองปฏบตตามหลกเกณฑการด ารงเงนกองทนใหม คอจะมการเปลยนแปลงน าหนกความเสยงสนทรพยประเภทตางๆ รวมถงการด ารงเงนกองทนส าหรบความเสยงดานตลาดและความเสยงดานปฏบตการ ซงจะมผลตออตราสวนของเงนกองทน และสามารถมเงนกองทนส ารองเผอใชหนของธนาคาร

5. ความเสยงดานปฏบตการ หมายถง ความเสยงทเกดจากกระบวนการท างานภายในธนาคาร อาจเกดจากความผดพลาดของบคลากรและผบรหาร หรอจากเหตการณภายนอก ซงเปาหมายหลกคอ มนโยบาย แนวทางการปฏบตงานและการรวบรวมขอมลความเสยงดานปฏบตการทเหมาะสม ทจะชวยปองกนความผดพลาดในการปฏบตงานและสามารถลดความเสยง ปจจยเสยงดานปฏบตการ ไดแก ความเสยงทเกดจากการท างานแลวมขอบกพรอง อาจเกดจากความเพยงพอของพนกงานในการท างาน เทคโนโลยของการดแลระบบรกษาความปลอดภยของขอมล ความผดพลาดของระบบการประมวลผล การโจรกรรมระบบขอมลของธนาคารทผดกฎหมาย การทจรตเกยวกบบตรเครดตและบตรเดบต หรอการปลอมแปลงเอกสารตางๆ รวมทงภยพบตจากธรรมชาตตางๆทไมสามารถหลกเลยงได 5. ตวอยางการวดความเสยงของธนาคารพาณชยในประเทศไทย

1. ธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) โดยธนาคารจะใชวธการวดความเสยงแตละประเภทแตกตาง กน โดยจะมทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ตวอยางเครองมอทใชวดความเสยง (รายงานประจ าป,2554) ดงน

ความเสยงดานเครดต ใชการจดล าดบความเสยง )Risk Rating ( เพอวดโอกาสทลกหนจะผดนดช าระหน ใช Credit

Scoring เชน Application Score และ Behavioral Score เพอวดความเสยงลกหนรายยอย

ความเสยงดานตลาด โดยจะมทงเครองมอทางสถต คอ Value at Risk (VAR) และไมใชทางสถต เชน การวเคราะหความ

ออนไหวตอปจจยเสยงดานตลาด (Sensitivity Analysis) การวดฐานะการถอครองของ Trading Book

ความเสยงดานอตราดอกเบย

11

ใชวธ Gap Analysis และวเคราะหผลกระทบตอมลคาทางเศรษฐกจจากการเปลยนแปลงอตราดอกเบย

ความเสยงดานสภาพคลอง ใชการจดท ารายงานประมาณการกระแสเงนสด และ Gap Analysis รวมถงการวเคราะหอตราสวน

สภาพคลองตางๆ

ความเสยงดานการด าเนนการ ธนาคารมการวเคราะหขอมลเหตการณความเสยหาย (Incident and loss data) และการประเมน

และควบคมความเสยงดวยตวเอง (Risk and Control Self-Assessment) เพอประเมนความเสยงจากการด าเนนงานในแตละหนวยงานธรกจ

ความเสยงดานกลยทธ ธนาคารประเมนความเสยงการก าหนดปจจยความเสยงและตวชวดในแตละปจจยความเสยง

ความเสยงดานชอเสยง ธนาคารประเมนความเสยงการก าหนดปจจยความเสยงและตวชวดในแตละปจจยความเสยง

2. ธนาคารกรงไทย จ ากด (มหาชน) โดยธนาคารจะใชวธการวดความเสยงแตละประเภทแตกตางกน โดยจะมทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ตวอยางเครองมอทใชวดความเสยง (รายงานประจ าป,2554) ดงน

ความเสยงดานเครดต ใช Credit Risk Rating ในการประเมนความเสยงของลกคารายใหญ และ ใช Credit Scoring ใน

การประเมนความเสยงของลกคารายยอย

ความเสยงดานตลาด ใช Value at Risk (VaR) เปนการประเมนมลคาสงสดทธนาคารมโอกาสทจะไดรบความเสยหาย

(Maximum Expected Loss) เมอมการเปลยนแปลงของปจจยตลาด ณ ระดบนยส าคญและระยะเวลาการถอครองทก าหนด ซงธนาคารค านวณ VaR ดวยวธ Historical Simulation

ธนาคารมการทดสอบภาวะวกฤตดานตลาด ซงเปนการประเมนความเสยงทอาจเกดขนในภาวะทไมปกต หรอภาวะวกฤต (Stress Events)

ความเสยงดานปฏบตการ ใชประเมนการควบคมความเสยงดวยตนเอง (Risk Control Self-Assessment : RCSA) อยางนอย

ปละ 1 ครง

ความเสยงดานสภาพคลอง สามารถวดไดจากการประมาณกระแสรบและจายเงนสด รวมถงภาระผกพนนอกงบดล เพอดฐานะ

สภาพคลองในแตะละชวงเวลาตางๆ (Liquidity Gap) หรอการวเคราะหอตราสวนทางการเงนเพอทราบถงแนวโนมของความเสยง

12

3. ธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) โดยธนาคารจะใชวธการวดความเสยงแตละประเภทแตกตางกน โดยจะมทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ตวอยางเครองมอทใชวดความเสยง (รายงานประจ าป,2559) ดงน

ความเสยงดานเครดต การทดสอบภาวะวกฤต (Stress Testing) เพอใชประเมนความเสยหายสงสด

ความเสยงดานการตลาด ธนาคารมการการใชเครองมอ/วธการในการประเมนความเสยง ดงน

Value at Risk (VaR) เปนการใชหลกสถตในการประเมน ธนาคารใชเพอประเมนความเสยงดานตลาดของฐานะในบญชเพอการคาดวยวธ Historical Simulation ในระยะเวลา 1 วน ภายใตระดบความเชอมน 99%

มาตรวดอนๆ ทเปน Non-statistical Measurement ควบคในการประเมนความเสยงดานตลาด เพอสะทอนภาพความเสยงตามความเหมาะสมของประเภทธรกรรม

การทดสอบภาวะวกฤต (Stress Testing) เพอใชประเมนความเสยหายสงสดในภาวะทตลาดมผนผวนมากกวาปกตจะมผลกระทบตอเงนกองทน

ความเสยงดานปฏบตการ ใชวธ Standardized Approach – Operational Risk (SA-OR) ในการค านวณมลคาเทยบเทา

สนทรพยเสยงดานปฏบตการ

ความเสยงดานอตราดอกเบย ธนาคารมเครองมอและวธการในการประเมนความเสยง ดงน

Repricing Gap Analysis และ Sensitivity Analysis เพอวดผลกระทบตอรายไดดอกเบยสทธ (NII Impact) ในระยะเวลา 1 ปขางหนา แบบจ าลองรายไดดอกเบยสทธ (Net Interest Income Simulation : NII Simulation) มความละเอยดซบซอนมากกวา Repricing Gap Analysis เนองจากสามารถค านวณรายไดดอกเบยสทธของธนาคารในอนาคตภายใตสถานการณจ าลองอตราดอกเบยทหลากหลาย การทดสอบภาวะวกฤต (Stress Testing) เพอสะทอนจดออนหรอความเสยงทอาจเกดขนในสถานการณจ าลองภาวะวกฤตตางๆ 6. สรป

การวดความเสยงแตละวธจะเลอกใชตามความเหมาะสมในการใชงานซงแตละวธมความยาก-งาย ในการค านวณ หรอขอด ขอเสยทแตกตางกน โดยวธการวดมลคาความเสยง (Value at risk) จะนยมใชในการวดความเสยงดานการตลาด เพอใชเปนแนวทางในการเลอกลงทนสนทรพยไดเปนอยางด วธการวดคาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation ) เปนวธการวดความเสยงอยางงาย ใชส าหรบการวดความเสยงของขอมลทไมซบซอน วธการวเคราะหชองวาง (Gap Analysis) เปนวธหนงในการวดความเสยงจากอตราดอกเบย วธการวดคาเฉลยของความเสยหายสวนเกน (Expected shortfall) เปนวธการวดคาเฉลยของความสญเสยท

13

เกดขนจากสวนทเกนคา VaR ซงธรกจธนาคารพาณชยประเทศไทยแตละธนาคารจะเลอกใชวธการวดทแตกตางกนตามความเหมาะสมในการใชงาน บรรณานกรม ธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน). (2559). การเปดเผยขอมลการด ารงเงนกองทนตาม, มปป., 9-37. ธนาคารกรงไทย จ ากด (มหาชน). (2554). การเปดเผยขอมลตามหลกเกณฑ, มปป., 11-38. ธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) .(2554) แบบแสดงรายการขอมลประจ าป 2554, มปป., 7-20 บรษทหลกทรพยเอเชยพลส .Value at risk จากแงมมของโบรกเกอร.(มปป.). รว ลงกาน. (2547). มลคาความเสยง Value at Risk. วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย24, 151- 159 หลานสวย พระโสภา. (2554). Varlue-at-Risk และผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบในการวเคราะหภาคตดขวาง กรณศกษาในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรศาสตร มหาบณฑต สาขาการ บรหารการเงน คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กรงเทพมหานคร. Arnaud de Servigny, and Olivier Renault. (2004). Measuring and Managing Credit Risk. United States of America: The MCGraw-Hill Companies. Frederic s. Mishkin.(2007). The Economics of Money,Banking,and Financial Markets. (8th ed.). United States of America: Pearson Addison Wesley.