e-mail: gamine furl@hotmaile-mail: [email protected] บทค ดย อ การว จ...
9
41 กองการแพทย์ทางเลือก กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก การประชุมวิชาการ: นำาเสนอประสบการณ์และงานวิจัยการแพทย์ทางเลือกในระบบบริการสุขภาพ รายงานผู้ป่วย การรักษาสตรีตั้งครรภ์ที่มีอาการแพ้ท้องรุนแรงด้วยศาสตร์มณีเวช : กรณีศึกษาผู้ป่วย 1 ราย Treatment of Hyperemesis Gravidarum with Maneevej in pregnant women: A case report อัฐริยา ปานด�า แพทย์แผนไทยปฏิบัติการ โรงพยาบาลห้วยยอด จังหวัดตรัง e-mail: [email protected] บทคัดย่อ การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของการใช้ศาสตร์มณีเวชในการดูแลสตรีตั้งครรภ์ที่มีอาการแพ้ท้อง รุนแรง (Hyperemesis gravidarum) ที่นอนรับการรักษาตัวที่โรงพยาบาลห้วยยอด เป็นการบูรณาการการดูแลสตรี ตั้งครรภ์ร่วมกับการแพทย์แผนปัจจุบัน โดย “ศาสตร์มณีเวช” ซึ่งสาเหตุหนึ่งของการแพ้ท้องในสตรีตั้งครรภ์ เกิดจาก มารดามีโครงสร้างร่างกายที่ไม่สมดุล หลักการคือ ให้สังเกตโดยการตรวจร่างกายสตรีตั้งครรภ์ว่ามีร่างกายที่ไม่สมดุล ตรงต�าแหน่งใดแล้วท�าการปรับสมดุลตามศาสตร์มณีเวช เมื่อร่างกายเกิดความสมดุล เลือดลมจะมีการไหลเวียนดีขึ้น อาการแพ้ท้องจะลดลง รายงานนี้เสนอผลการศึกษาผู ้ป่วย จ�านวน 1 ราย พบว่า สตรีตั้งครรภ์ที่มีอาการแพ้ท้องรุนแรง เข้ารับการรักษาตัวที่โรงพยาบาลห้วยยอด แต่อาการไม่ดีขึ้น และมีอัตราการกลับมารักษาซ�้า (Re-admit) ใน โรงพยาบาล จ�านวน 4 ครั้งในระยะเวลา 6 สัปดาห์ ภายหลังได้รับการปรับโครงสร้างด้วยศาสตร์มณีเวช สตรีตั้งครรภ์ รายนี้มีอาการอาเจียนและอาการข้างเคียงอื่น ๆ เช่น คลื่นไส้ วิงเวียน ใจสั่น อ่อนเพลีย ลดลงอย่างเห็นได้ชัด ตั้งแต่ ครั้งแรกที่เข้ารับการรักษา จากเดิมที่มีอาการอาเจียนมากกว่า 10 ครั้ง ใน 1 วัน เหลือเพียง 2 ครั้ง ในการรักษา ครั้งแรก วันต่อมาสามารถกลับบ้านได้ และไม่กลับมา Re-admit อีก นอกจากนี้ยังช่วยลดและหลีกเลี่ยงอาการไม่ พึงประสงค์จากการใช้ยาลดอาการคลื่นไส้อาเจียนในสตรีตั้งครรภ์ ท�าให้ผู ้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถดูแลช่วย เหลือตัวเองได้ การดูแลผู ้ป่วยด้วยศาสตร์มณีเวชจึงเป็นศาสตร์ทางเลือกรูปแบบหนึ่งที่สามารถใช้เป็นการดูแลมารดา ที่มีอาการแพ้ท้องรุนแรงได้ ค�าส�าคัญ: อาการแพ้ท้องรุนแรง มณีเวช บทน�า การแพ้ท้องเป็นอาการทั่วไปที่พบได้ระหว่างการตั้งครรภ์ประมาณ 70-80 เปอร์เซ็นต์ ในสตรีตั้งครรภ์ จากข้อมูลของ American Pregnancy Association (APA) 1 แต่หากอาการแพ้ท้องที่เกิดขึ้นในขณะตั้งครรภ์ท�าให้ เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน อย่างรุนแรง และน�้าหนักลดระหว่างการตั้งครรภ์ก็อาจวินิจฉัยได้ว่าเป็น อาการแพ้ท้อง อย่างรุนแรง (hyperemesis gravidarum) ซึ่งอาการแพ้ท้องอย่างรุนแรงอาจพบได้ในหญิงตั้งครรภ์ประมาณ 1 ใน 500 คน ข้อมูลจากมูลนิธิ Hyperemesis Education & Research (HER) พบว่า อาการแพ้ท้องอย่างรุนแรงมัก ด�าเนินต่อไปจนถึงปลายไตรมาสที่ 1 และอาจหยุดในสัปดาห์ที่ 21 ของการตั้งครรภ์ แต่ก็อาจด�าเนินไปตลอดการตั้ง ครรภ์ในสตรีที่มีอาการแพ้ท้องรุนแรงมาก่อน จากการศึกษาของ APA ในแต่ละปี จะมีผู้เข้ารับการรักษาอาการแพ้
Transcript of e-mail: gamine furl@hotmaile-mail: [email protected] บทค ดย อ การว จ...
41กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
รายงานผปวย
การรกษาสตรตงครรภทมอาการแพทองรนแรงดวยศาสตรมณเวช : กรณศกษาผปวย 1 ราย
Treatment of Hyperemesis Gravidarum with Maneevej in pregnant women: A case report
อฐรยา ปานด�าแพทยแผนไทยปฏบตการ โรงพยาบาลหวยยอด จงหวดตรง
e-mail: [email protected]
บทคดยอ
การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของการใชศาสตรมณเวชในการดแลสตรตงครรภทมอาการแพทอง
รนแรง (Hyperemesis gravidarum) ทนอนรบการรกษาตวทโรงพยาบาลหวยยอด เปนการบรณาการการดแลสตร
ตงครรภรวมกบการแพทยแผนปจจบน โดย “ศาสตรมณเวช” ซงสาเหตหนงของการแพทองในสตรตงครรภ เกดจาก
มารดามโครงสรางรางกายทไมสมดล หลกการคอ ใหสงเกตโดยการตรวจรางกายสตรตงครรภวามรางกายทไมสมดล
ตรงต�าแหนงใดแลวท�าการปรบสมดลตามศาสตรมณเวช เมอรางกายเกดความสมดล เลอดลมจะมการไหลเวยนดขน
อาการแพทองจะลดลง รายงานนเสนอผลการศกษาผปวย จ�านวน 1 ราย พบวา สตรตงครรภทมอาการแพทองรนแรง
เขารบการรกษาตวทโรงพยาบาลหวยยอด แตอาการไมดขน และมอตราการกลบมารกษาซ�า (Re-admit) ใน
โรงพยาบาล จ�านวน 4 ครงในระยะเวลา 6 สปดาห ภายหลงไดรบการปรบโครงสรางดวยศาสตรมณเวช สตรตงครรภ
รายนมอาการอาเจยนและอาการขางเคยงอน ๆ เชน คลนไส วงเวยน ใจสน ออนเพลย ลดลงอยางเหนไดชด ตงแต
ครงแรกทเขารบการรกษา จากเดมทมอาการอาเจยนมากกวา 10 ครง ใน 1 วน เหลอเพยง 2 ครง ในการรกษา
ครงแรก วนตอมาสามารถกลบบานได และไมกลบมา Re-admit อก นอกจากนยงชวยลดและหลกเลยงอาการไม
พงประสงคจากการใชยาลดอาการคลนไสอาเจยนในสตรตงครรภ ท�าใหผปวยมคณภาพชวตทดขน สามารถดแลชวย
เหลอตวเองได การดแลผปวยดวยศาสตรมณเวชจงเปนศาสตรทางเลอกรปแบบหนงทสามารถใชเปนการดแลมารดา
ทมอาการแพทองรนแรงได
ค�าส�าคญ: อาการแพทองรนแรง มณเวช
บทน�า
การแพทองเปนอาการทวไปทพบไดระหวางการตงครรภประมาณ 70-80 เปอรเซนต ในสตรตงครรภ
จากขอมลของ American Pregnancy Association (APA)1 แตหากอาการแพทองทเกดขนในขณะตงครรภท�าให
เกดอาการคลนไส อาเจยน อยางรนแรง และน�าหนกลดระหวางการตงครรภกอาจวนจฉยไดวาเปน อาการแพทอง
อยางรนแรง (hyperemesis gravidarum) ซงอาการแพทองอยางรนแรงอาจพบไดในหญงตงครรภประมาณ 1 ใน
500 คน ขอมลจากมลนธ Hyperemesis Education & Research (HER) พบวา อาการแพทองอยางรนแรงมก
ด�าเนนตอไปจนถงปลายไตรมาสท 1 และอาจหยดในสปดาหท 21 ของการตงครรภ แตกอาจด�าเนนไปตลอดการตง
ครรภในสตรทมอาการแพทองรนแรงมากอน จากการศกษาของ APA ในแตละป จะมผเขารบการรกษาอาการแพ
42 กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
ทองอยางรนแรงนประมาณ 60,000 ราย ตามโรงพยาบาลในสหรฐอเมรกา5 โดยมสาเหตมาจากการมระดบฮอรโมน
HCG สงมากกวาปกต เชน สตรตงครรภแฝด ตงครรภไขปลาอก หรอเกดจากภาวะทางจตใจทเครยดหรอกงวลกบ
การตงครรภเปนครงแรก ซงสตรตงครรภจะมอาการอาเจยนอยางรนแรงจนไมสามารถรบประทานอาหารหรอดมน�า
ไดเลย จนเกดภาวะขาดน�า ภาวะเลอดเปนกรด น�าหนกตวลดลง (มากกวา 5% ของน�าหนกตวกอนตงครรภ)
ความเสยงหลกในผหญงทมอาการแพทองอยางรนแรง คอ ภาวะขาดน�าและสมดลเกลอแรในรางกายผดปกต มลนธ
HER พบวา สตรทมอาการแพทองอยางรนแรงตอเนองเปนเวลานานจะเพมความเสยงในการคลอดกอนก�าหนดและ
ภาวะครรภเปนพษ ภาวะแทรกซอนเรอรงตอตวทารกอาจเกดขนไดหากไมไดรบการรกษา หรอสตรตงครรภไมสามารถ
เพมน�าหนกไดเพยงพอตามมาตรฐานในชวงครงหลงของการตงครรภ หรอทารกไมไดรบสารอาหารทเพยงพอ1,2
แนวทางการรกษาอาการคลนไสอาเจยนในหญงตงครรภของ American College of Obstetricians and
Gynecologists ในป ค.ศ. 2004 ระบใหใช dimenhydrinate, metoclopramide หรอ promethazine ชนดฉด
เขาทางหลอดเลอดด�า (IV) เปนทางเลอกแรกส�าหรบการรกษาผหญงทมการสญเสยน�าในรางกาย (dehydrate)
จากการอาเจยนเนองดวยภาวะ hyperemesis gravidarum (HG) จากแนวทางการรกษาดงกลาวไดมนกวจยท�าการ
ศกษาถงประสทธภาพของยา promethazine และ metoclopramide ชนดฉดส�าหรบการรกษาภาวะ HG มกลม
ตวอยางคอ ผหญงชาวมาเลเซยทงหมด 149 รายทเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาลของมหาวทยาลยและไดรบการ
รกษาภาวะ HG ดวยยาฉด promethazine (25 มก. ทก 8 ชวโมง) หรอยาฉด metoclopramide (10 มก. ทก 8 ชวโมง)
โดยวดผลจากจ�านวนการอาเจยนทเกดขนภายใน 24 ชวโมงหลงจากการรกษาผลการศกษาทได พบวา จ�านวนครง
ของการอาเจยนของผปวยทงสองกลมไมแตกตางกน แตพบเหตการณไมพงประสงคจากการใชยา promethazine
และ metoclopramide คองวงซม มนงง และกลามเนอแขงเกรง (dystonia) ในขณะทอตราการเกดเหตการณไม
พงประสงคอน ๆ เชน นอนไมหลบ ปากแหง ทองเสย ปวดศรษะ ใจสน และ เปนผนทผวหนง ของผปวยทงสองกลม
ไมแตกตางกน นอกจากน ยงพบวามผปวย 3 รายทหยดการรกษาดวยยา promethazine เนองจากมอาการปวด
บรเวณทฉดและเมอเดอนกนยายน ป ค.ศ. 2009 องคการอาหารและยาประเทศสหรฐอเมรกา (USFDA) ไดท�าการ
แจงเตอนเกยวกบความเสยงตอการถกท�าลายของเนอเยอรวมถงการตายของเนอเยอ (gangrene) ทเกดจากการ
ฉดยา promethazine ดวย3
ปจจบน โรงพยาบาลหวยยอด จงหวดตรง มแนวทางการรกษาอาการคลนไสอาเจยนในสตรตงครรภโดยการ
ใชยา Dimenhydrinate และ Metoclopramide แตพบวา ผปวยทนอนรบการรกษาตวทโรงพยาบาล บางราย
อาการไมดขน และพบอาการไมพงประสงคจากการใชยา อกทงยงมอตราการกลบมารกษาซ�า (Re-admit) จากปญหา
ดงกลาวจงเกดการพฒนารปแบบการดแลผปวยแบบบรณาการระหวางการแพทยแผนปจจบนและศาสตรการแพทย
ทางเลอกขน เพอลดการใชยาลดอาการคลนไสอาเจยนในสตรตงครรภ และหลกเลยงอาการไมพงประสงคจากการ
ใชยา ดวยการบ�าบดรกษาดวยการแพทยทางเลอก โดยบรณาการการใช “ศาสตรมณเวช” โดยศาสตรมณเวช
ไดอธบายวา สาเหตหนงของการแพทองของสตรตงครรภ คอ การทสตรตงครรภมโครงสรางรางกายทไมสมดล
หลกการคอ ใหสงเกตจากการตรวจรางกายสตรตงครรภวามโครงสรางรางกายทไมสมดลตรงจดไหน แลวท�าการปรบ
สมดลรางกายเมอรางกายเกดความสมดล เลอดลมกจะไหลเวยนดขน อาการแพทองกจะลดลง4, 5
43กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
วตถประสงค
เพอศกษาผลของการใชศาสตรมณเวชในการดแลผปวยทมอาการแพทองรนแรง (Hyperemesis gravidarum)
เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล
ลกษณะเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลแบงออกเปน 2 สวน คอ
สวนท 1 แบบสอบถาม (Questionnaire) มลกษณะของแบบสอบถามแบบปลายปด (Close-ended
Question) เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไปของผปวย มลกษณะ เปนแบบ เลอกตอบ โดยถามเกยวกบ อาย
สถานภาพระดบการศกษา สถานภาพทางสงคม และขอมลเบองตนเกยวกบการตงครรภ
สวนท 2 แบบสมภาษณ มลกษณะเปนแบบกงโครงสรางหรอแบบชน�า (Guided interview โดยผศกษา
จะก�าหนดค�าถามวาจะถามอะไรบาง หรอใชค�าส�าคญ (Keywords) เปนเครองชน�าการสมภาษณ เปนการสมภาษณ
เชงลกเพอบนทกอาการและตดตามผลการรกษาของผเขารวมการศกษา
วธเกบรวบรวมขอมล
ผศกษาไดด�าเนนการเกบรวบรวมขอมลตามล�าดบขนตอน ดงน
1. การเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม
1.1 ผท�าการศกษาน�าแบบสอบถามไปเกบรวบรวมขอมลจากผปวยดวยตวเอง
1.2 น�าขอมลทไดไปวเคราะหและประมวลผลตอไป
2. การเกบรวบรวมขอมลจากแบบสมภาษณ
2.1 ผท�าการศกษาด�าเนนการสมภาษณดวยตนเอง
2.2 ผท�าการศกษาสรปรวบรวมขอมลในแตละหวขอทนททจบการสมภาษณ
2.3 เมอการสมภาษณสนสดลง ผท�าการศกษาจะสรปอกครง ซงหากผใหสมภาษณมความคดเหนเพมเตม
กจะบนทกเพมเตมอก
ขนตอนการด�าเนนการ
มารดาตงครรภทมอาการแพทองรนแรง (Hyperemesis gravidarum) นอนรกษาตวทโรงพยาบาล
หวยยอด แพทยประเมนอาการพจารณาสงปรกษาแพทยแผนไทย จากนนแพทยแผนไทยตรวจประเมนอาการและ
วางแผนการรกษาซงมขนตอนการด�าเนนกจกรรม ดงน
1. ตรวจความสมดลรางกายของผปวย
2. ปรบสมดลจดแกนกลาง ในทายน บรเวณกระดกสนหลง คอ
3. ปรบสมดลจดตาชงลาง ในทายน บรเวณสะโพก
4. ปรบสมดลจดตาชงบน ในทานง บรเวณนวมอ ขอมอ ขอศอก สะบก ไหล
5. ฝกทาบรหารรางกายสวนบน 5 ทา คอ ทาสวสด ทาโมแปง ทาถอดเสอ ทากรรเชยง และทาปลอยพลง
ใหการดแลผปวยทกวนตลอดการนอนรกษาตวทโรงพยาบาล จนแพทยประเมนอาการแลวจ�าหนายผปวยกลบบาน
จากนนนดผปวยเพอฟนฟสภาพตอเนอง หลงออกจากโรงพยาบาล 1-2 ครง/สปดาห (แลวแตอาการผปวย) ท�าการ
ประเมนผลการรกษาทกครงทนดตดตามอาการและจ�าหนายผปวยเมอความถ ความรนแรงของอาการลดลง ผปวย
สามารถชวยเหลอตวเองได
44 กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
กรณศกษา
หญงไทยค อาย 36 ป G3P2A0 มารบการรกษาทโรงพยาบาลหวยยอดดวยอาการแพทองรนแรง
ประวตการรกษาพยาบาล
วนท 2-3 พฤษภาคม 2560 Admit โรงพยาบาลตรง ดวยอาการคลนไสอาเจยน 5-6 ครง/วน
เปนน�า ออนเพลย ทานอาหารไมไดเลย
วนท 7-11 พฤษภาคม 2560 Admit โรงพยาบาลหวยยอด ดวยอาการคลนไสอาเจยนมากกวา 6 ครง
ออนเพลย ใจสน ทานอาหารไมไดเลย
วนท 19-21 พฤษภาคม 2560 Admit โรงพยาบาลตรง ดวยอาการคลนไสอาเจยนมากกวา 10 ครง/วน
เพลย วงเวยนศรษะ ใจสน ทานอาหารไมไดเลย
วนท 8-15 มถนายน 2560 Admit โรงพยาบาลหวยยอด ดวยอาการคลนไสอาเจยนมากกวา 10 ครง
เปนน�า ปวดทองเวลาอาเจยน เวยนศรษะ ทานอาหารไดนอยออนเพลย
ขณะ admit แพทยรกษาโดยการให iv fluid, plasil iv, dimenhydrinate iv, vit B-Co iv และ plasil
oral form, Domperidone oral form พบวาผปวยอาการไมดขนเลย ผปวยไมสามารถลกเดนไปไหนได เนองจาก
อาการคลนไสอาเจยนอยางมาก รางกายออนเพลย วงเวยนศรษะ และมอาการใจสน
- 14 มถนายน 2560 สตแพทย สงผปวยปรกษาแพทยแผนไทยเรองอาการแพทองรนแรง ขณะมารบ
การรกษาผปวยมอายครรภ 13 สปดาห มอาการคลนไส อาเจยนมากวา 10 ครงใน 1 วน ออนเพลย ใจสน นอนตด
เตยงไมอยากลกเดนไปไหน ทานอาหารไมไดเลย แขนทง 2 ขางมอาการบวม นอนรบการรกษาทโรงพยาบาลหวยยอด
จ�านวน 6 คน และมประวตการ Re-admit ซ�าดวยอาการเดม จ�านวน 4 ครง กอนมาพบแพทยแผนไทย แพทยได
ท�าการสงหยดยาผปวย ผปวยไดรบการปรบโครงสรางรางกายดวยศาสตรมณเวช
- 15 มถนายน 2560 หลงจากปรบโครงสรางรางกาย ครงท 1 ผปวยมอาการอาเจยนลดเหลอ 2 ครงตอวน
และอาการขางเคยงอนๆลดลง แพทยประเมนอาการผปวยสามารถกลบบานได จงสงจ�าหนายผปวย
แพทยแผนไทยนดตดตามอาการและดแลผปวยตอเนอง หลงรบการรกษาดวยศาสตรมณเวชพบวา ผปวยไมกลบมา
Re-admit อกเลย
การรกษาดวยศาสตรมณเวช
1. ตรวจความสมดลรางกายของผปวย พบความไมสมดล ดงน 0 ตาชงบน พบวา ไหล ดานขวา สงกวา ดานซาย
ขอบสะบกดานขวา นน และ สงกวา ดานซาย
แขน มอ นวมอ ทง 2 ขาง มอาการบวม 0 ตาชงลาง พบวา
สะโพกดานขวา สงกวา ดานซาย
45กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
2. ปรบสมดลจดแกนกลาง ในทายน บรเวณกระดกสนหลง คอ
ผปวย ทายน ใหมอยนฝาผนง ขอศอกตง เทาขนานกนเปนเลข 11 หางกนพอสมควร
ผรกษา อยดานหลงผปวย ใชนวหวแมมอกดขางกระดกสนหลง ใหนวหวแมมอยในแนวขวางตามแนว
กระดกซโครง กดขางๆกระดกสนหลงไลจากคอลงมาถงเอว การกดใหลงน�าหนกไปตรง ๆ และดนขน4
ภาพท 1 ปรบสมดลจดตาชงลาง ในทายน บรเวณสะโพก
3. ผปวย ทายน ใหมอยนฝาผนง ขอศอกตง เทาขนานกนเปนเลข 11 หางกนพอสมควร
ผรกษา อยดานหลงผปวย หมนสะโพกทวนหรอตามเขมนาฬกา 2-3 รอบ จนกวาผปวยไมเกรงตานแลว
กดดานนนเฉยงลงไปเอยง 45 องศาทางดานหนาฝงตรงขาม ใชมอกดสะโพกลงและในเวลาเดยวกนใชมอ
อกขางดงเอวอกขางกลบมาหลง ดงขนสงเลกนอย4
ภาพท 2 การจดสมดลสะโพก
46 กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
4. ปรบสมดลจดตาชงบน ในทานง บรเวณนวมอ ขอมอ ขอศอก สะบก ไหล
ผปวย อยในทานง ผรกษา เรมจากการจดนวมอทละขาง จดขอมอ จดขอศอก และตามดวยการจดขอไหล
ทง 2 ขาง จากนนท�าการปรบหวไหลและสะบกทง 2 ขาง4
ภาพท 3 การจดสมดลตาชงบน ขอมอ ขอศอก
ภาพท 4 การจดสมดลตาชงบน หวไหล และสะบก
47กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
5. ฝกทาบรหารรางกายสวนบน 5 ทา คอ ทาสวสด ทาโมแปง ทาถอดเสอ ทากรรเชยง ทาปลอยพลง5
ภาพท 5 ทาท 1 สวสด ภาพท 6 ทาท 2 โมแปง
1 1
45
2 2
5
3 3
66
44
7
ภาพท 7 ทาท 3 ถอดเสอ ภาพท 8 ทาท 4 กรรเชยง
1
4 2
7 5
2 1
5 3
8 6
3
6 4
9 7
ภาพท 9 ทาท 5 ปลอยพลง
1
2
4
3
5
48 กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
สรปผลการศกษา
วนทรบการรกษา/ วนท 1 วนท 2 วนท 5 วนท 9 วนท 16 วนท 23 วนท 30 วนท 37
ตดตามผล กอน หลง
อาเจยน (ครง) 10 + 2 2 0 - 2 0 - 2 0 - 1 0 - 1 0 - 1 0
คะแนนประเมนอาการอน ๆ : ไมเคย = 0 คะแนน , นอย = 1 คะแนน , บางครง = 2 คะแนน , บอย = 3 คะแนน
คลนไส 3 1 1 1 1 0 0 0 0
ทานอาหารไมได 3 2 2 1 0 0 0 0 0
วงเวยนศรษะ 2 1 1 1 1 1 0 0 0
ใจสน 3 1 1 1 1 1 1 0 0
ออนเพลย 3 2 1 0 0 0 0 0 0
หนามด เปนลม 2 0 0 0 0 0 0 0 0
วตกกงวล ซม 2 0 0 0 0 0 0 0 0
อาการอน ๆ
- แขนบวม 3 1 1 0 0 0 0 0 0
รวมคะแนน 21 8 7 4 3 2 1 0 0
จากผลการศกษาพบวา มารดาตงครรภทมอาการแพทองรนแรง และมอตราการกลบมารกษาซ�า (Re-admit)
ในโรงพยาบาล 4 ครง ในระยะเวลา 6 สปดาห นอนรบการรกษาตวทโรงพยาบาลแลวอาการไมดขน หลงจากไดรบ
การปรบโครงสรางดวยศาสตรมณเวช ผปวยมอาการอาเจยนและอาการขางเคยงอน ๆ ลดลงอยางเหนไดชด ตงแต
ครงแรกทเขารบการรกษา จากเดมทมอาการอาเจยนมากกวา 10 ครง ใน 1 วน เหลอเพยง 2 ครง ในการรกษาครงแรก
วนรงขนสามารถกลบบานได และในสปดาหท 2-4 ของการรกษา ผปวยมอาการอาเจยนลดลงเพยงแคสปดาห
ละ 1-2 ครง ในสปดาหท 5 พบวาผปวยแทบไมมอาการอาเจยนและอาการแพทองอน ๆ อก และตงแตไดรบการ
ปรบโครงสรางดวยศาสตรมณเวชผปวยไมกลบมา Re-admit ในโรงพยาบาลอกเลย และจากการซกประวตผปวย
พบวา หลงจากไดรบการปรบโครงสรางรางกายดวยศาสตรมณเวชอยางตอเนอง ท�าใหผปวยสามารถลดการใชยาลด
อาการคลนไสอาเจยน (Dimenhydrinate) ลงได แตเมอคราวใดทเรมมอาการกจะใชการบรหารรางกายสวนบน 5 ทา
อาการตาง ๆ กจะลดลง จนแทบไมตองทานยาอก และพบวาตงแตสปดาหท 3 หลงการเขารบการรกษาผปวยไมตอง
ทานยาอกเลย
ขอเสนอแนะ
1. ผลการศกษาดงกลาวเปนเพยงการศกษาในผปวยจ�านวน 1 ราย
2. อายครรภทเพมขน อาจสงผลท�าใหอตราการแพทองของสตรตงครรภลดลงได
3. อาการขางเคยงของสตรตงครรภทเกดขน อาจเนองมากจากการใชยาลดอาการคลนไสอาเจยน
(Dimenhydrinate) ระหวางการรกษา เมออตราการใชยาลดลง อาการขางเคยงตาง ๆ จงลดลงดวย
49กองการแพทยทางเลอก กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก
การประชมวชาการ: นำาเสนอประสบการณและงานวจยการแพทยทางเลอกในระบบบรการสขภาพ
กตตกรรมประกาศ
งานวจยฉบบนส�าเรจลลวงไปไดดวยดเนองจากไดรบความกรณาจาก ดร. กรรณกา เรองเดช ชาวสวนศรเจรญ
อาจารยจณทรปภสร เครอแกว และ ดร.ตถาพร ไมสน อาจารยทปรกษารวมทไดกรณาทใหค�าแนะน�าขอคดเหนตรวจ
สอบ และแกไขมาโดยตลอด ผเขยนจงขอกราบขอบพระคณไว ณ โอกาสน
ขอขอบพระคณ นายปยวทย เนกขพฒน ผอ�านวยการโรงพยาบาลหวยยอด ทกรณาใหค�าแนะน�าปรกษา
ขอมลตาง ๆ ทเออตอการท�างานวจย ตลอดจนปรบปรงแกไขขอบกพรองตาง ๆ จนท�าใหงานวจยนส�าเรจลลวงไปได
ดวยด
ทายนผเขยนขอขอบพระคณบดา มารดา ทใหการอปการะอบรมเลยงด ตลอดจนสงเสรมการศกษา และให
ก�าลงใจเปนอยางด อกทงขอขอบคณเพอน ๆ ทใหการสนบสนนและชวยเหลอดวยดเสมอมา และขอขอบพระคณ
เจาของหนงสอ เอกสาร และงานวจยทกทาน ทผศกษาคนควาไดน�ามาอางองในการท�าวจยจนกระทงงานวจย
ฉบบนส�าเรจลลวงไปไดดวยด
เอกสารอางอง
1. ออเนสดอคส. 2560. อาการแพทองอยางรนแรง(Hyperemesis Gravidarum). สบคนเมอ 25 พฤศจกายน 2560.
สบคนไดจาก https://www.honestdocs.co/hyperemesis-gravidarum.
2. กตต กรงไกรเพชร. 2560. อาการคลนไสอาเจยนในหญงตงครรภ. บทความทวไปมหาวทยาลยธรรมศาสตร ส�านก
หอสมด. สบคนเมอ 20 มกราคม 2561, จาก http://digi.library.tu.ac.th/index/0125/32-3-Jul-Sept-
2552/03PAGE22-PAGE32.pdf.
3. หนวยคลงขอมลยา. 2553. Metoclopramide vs. Promethazine for Hyperemesis Gravidarum.
คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล. สบคนเมอ 25 พฤศจกายน 2560, สบคนไดจาก http://www.
pharmacy.mahidol.ac.th/dic/news_week_full.php?id=801.
4. นภดล นงสานนท และเกณกา หงสพฤกษ. 2560. ต�ารามณเวช. พมพครงท 1. สงขลา: บรษทนโอพอยท (1995) จ�ากด.
5. นภดล นงสานนท. 2554. มณเวชเพอชวตงาย ๆ สบาย ๆ . วารสารมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (สาขาวทยาศาสตร
และเทคโนโลย), ฉบบท 5 (มกราคม-มถนายน 2554): 1-13.
