สงครามโลกคร �งท�หน�ง (World War I)

สงครามโลกคร �งท�หน�ง (World War I หรอ First World War) หรอท�มกเรยกวา "สงครามโลก" หรอ

"มหาสงคราม (Great War) กอน ค.ศ. 1939 เปนสงครามใหญท�มศนยกลางในยโรประหวางวนท� 28

กรกฎาคม ค.ศ. 1914 ถง 11 พฤศจกายน ค.ศ. 1918 ทกประเทศมหาอานาจของโลกเก�ยวพนใน

สงคราม ซ�งแบงออกเปนฝายสมพนธมตร (มศนยกลางอยท�ไตรภาค ไดแก องกฤษ ฝร �งเศสและรสเซย)

และฝายมหาอานาจกลาง (มศนยกลางอยท�ไตรพนธมตร ไดแก เยอรมน ออสเตรย-ฮงการและอตาล)

พนธมตรท �งสองมการจดระเบยบใหม และขยายตวเม�อมชาตเขาสสงครามมากข�น ทายสด มทหารกวา

70 ลานนาย ซ�งเปนทหารยโรปเสย 60 ลานนาย ถกระดมเขาสสงครามใหญท�สดสงครามหน�งใน

ประวตศาสตรน� สงครามโลกคร �งท�หน�งยงนบวาเปนความขดแยงวงกวางภายในทวปยโรปคร �งใหญท�สด

นบต �งแตสงครามนโปเลยน ทหารผเขารวมรบเสยชวตเกน 9 ลานนาย สาเหตหลกเพราะความรายแรง

ของพลงทาลายของอาวธท�เพ�มข�นอยางมหาศาล เพราะเทคโนโลยใหม ๆ โดยไมมพฒนาการในการ

คมครองหรอความคลองแคลวในการเคล�อนท�ท�สอดคลองกน สงครามโลกคร �งท�หน�งเปนสงครามท�ม

ผเสยชวตมากท�สดในประวตศาสตรอนดบท�หก สงครามน�เปนผลใหมผเสยชวต บาดเจบและสญหาย

รวมกนไมต�ากวา 40 ลานคน และกรยทางไปสการเปล�ยนแปลงทางการเมองหลายอยาง เชน การปฏวต

ในชาตท�เขารวมรบ

สาเหตระยะยาวของสงครามรวมถงนโยบายตางประเทศแบบจกรวรรดนยมของมหาอานาจ

ยโรปท �งหลาย อยางจกรวรรดเยอรมน จกรวรรดออสเตรย-ฮงการ จกรวรรดออตโตมน จกรวรรดรสเซย

จกรวรรดองกฤษ ฝร �งเศสและอตาล สวนการลอบปลงพระชนมอารชดยกฟรานซ เฟอรดนานดแหง

ออสเตรยรชทายาทแหงจกรวรรดออสเตรย-ฮงการ เม�อวนท� 28 มถนายน ค.ศ. 1914 โดยกฟรโล ปรน

ซป นกชาตนยมยโกสลาฟ เปนชนวนเหตใกลชดของสงคราม ออสเตรย-ฮงการจงย�นคาขาดฮบสบรกตอ

ราชอาณาจกรเซอรเบย พนธมตรท �งหลายซ�งกอต �งข�นมาเม�อหลายทศวรรษกอนถกดงเขามาเก�ยวของ

ดงน �นภายในเวลาไมก�สปดาห มหาอานาจท �งหลายจงอยในภาวะสงคราม และความขดแยงลกลามไปท �ว

โลกอยางรวดเรวผานอาณานคมตาง ๆ

วนท� 28 กรกฎาคม ความขดแยงเปดฉากข�นเม�อออสเตรย-ฮงการรกรานเซอรเบย ตามดวยการ

รกรานเบลเยยม ลกเซมเบรกและฝร �งเศสของเยอรมน และการโจมตเยอรมนของรสเซย หลงการบก

โจมตกรงปารสของเยอรมนถกหยด แนวรบดานตะวนตกกเปนการรบแหงการสญเสยท�อยกบท�ดวยแนว

สนามเพลาะซ�งเปล�ยนแปลงนอยมากกระท �ง ค.ศ. 1917 ในทางตะวนออก กองทพรสเซยสามารถ

เอาชนะกองทพออสเตรย-ฮงการ แตถกกองทพเยอรมนบบใหถอยกลบจากปรสเซยตะวนออกและ

โปแลนด แนวรบใหม ๆ เปดข�นเม�อจกรวรรดออตโตมนเขาสสงครามใน ค.ศ. 1914 อตาลและบลแกเรย

ใน ค.ศ. 1915 และโรมาเนยใน ค.ศ. 1916 จกรวรรดรสเซยลมสลายใน ค.ศ. 1917 และรสเซยถอนตว

จากสงครามหลงการปฏวตเดอนตลาคมในปเดยวกน หลงการรกตามแนวรบดานตะวนตกของเยอรมน

ใน ค.ศ. 1918 กองทพสหรฐอเมรกาเขารวมสงครามและกองทพสมพนธมตรสามารถผลกดนกองทพ

เยอรมนกลบไปหลงไดรบชยชนะตดตอกนหลายคร �ง เยอรมน ซ�งประสบปญหากบนกปฏวตถงขณะน�

ไดตกลงหยดยงเม�อวนท� 11 พฤศจกายน ค.ศ. 1918 ซ�งเปนท�รจกกนในช�อ วนสงบศก และชยชนะตก

เปนของฝายสมพนธมตร

เม�อสงครามยต รฐจกรวรรดใหญส�รฐ อนไดแก จกรวรดเยอรมน ออสเตรย-ฮงการ รสเซยและ

ออตโตมน พายแพท �งทางการเมองและทางทหารและไดส�นสภาพไป เยอรมนและรสเซยสญเสยดนแดน

ไปมหาศาล สวนอกสองรฐท�เหลอน �นลมสลายลงอยางส�นเชง แผนท�ยโรปกลางไดถกเขยนใหมโดยม

ประเทศขนาดเลกเกดใหมหลายประเทศ สนนบาตชาตถกกอต �งข�นดวยหวงวาจะปองกนความขดแยง

เชนน�มใหเกดข�นอกในอนาคต ลทธชาตนยมยโรปเกดข�นหลงสงครามและการลมสลายของจกรวรรด

ท �งหลาย ผลสะทอนจากความพายแพของเยอรมนและปญหากบสนธสญญาแวรซาย ยอมรบกนท �วไปวา

เปนปจจยซ�งนาไปสการปะทของสงครามโลกคร �งท�สอง

เบ�องหลง

ในครสตศตวรรษท� 19 ชาตมหาอานาจยโรปประสบปญหากบการรกษาไวซ�งสมดลของอานาจ

ท �วทวปยโรป ซ�งเปนผลมาจากเครอขายพนธมตรทางการเมองและทหารอนซบซอนท �วท �งทวปจนถง

ค.ศ. 1900 พนธมตรเหลาน�ถอกาเนดข�นใน ค.ศ. 1815 ดวยพนธมตรอนศกด �สทธ �ระหวางปรสเซยรสเซย

และออสเตรย จากน �น ในเดอนตลาคม ค.ศ. 1873 นายกรฐมนตรเยอรมน ออตโต ฟอน บสมารก เจรจา

ต �งสนนบาตสามจกรพรรดระหวางพระมหากษตรยของออสเตรย-ฮงการ รสเซยและเยอรมน ความตกลง

ดงกลาวลมเหลวเพราะออสเตรย-ฮงการและรสเซยไมสามารถตกลงกนไดในนโยบายเหนอคาบสมทร

บอลขาน ท�งใหเยอรมนและออสเตรย-ฮงการจดต �งพนธมตรกนสองประเทศใน ค.ศ. 1879 เรยกวา ทว

พนธมตร ซ�งถกมองวาเปนวธการตอบโตอทธพลของรสเซยในคาบสมทรบอลขานเม�อจกรวรรดออตโต

มนออนแอลงอยางตอเน�อง ใน ค.ศ. 1882 พนธมตรน�ขยายรวมไปถงอตาลและเกดเปนไตรพนธมตร

หลง ค.ศ. 1870 ความขดแยงในยโรปเบ�ยงเบนไปสวนใหญผานเครอขายสนธสญญาท�มการ

วางแผนไวอยางระมดระวงระหวางจกรวรรดเยอรมนกบประเทศท�เหลอในยโรปดวยฝมอของ

นายกรฐมนตรบสมารค เขาเนนการทางานเพ�อยดรสเซยใหอยฝายเดยวกบเยอรมนเพ�อหลกเล�ยง

สงครามสองแนวรบกบฝร �งเศสและรสเซย เม�อจกรพรรดวลเฮลมท� 2 เสดจข �นครองราชยเปนจกรพรรด

เยอรมน (ไกเซอร) พนธมตรของบสมารคคอย ๆ ถกลดความสาคญลง เชน จกรพรรดวลเฮลมท� 2 ทรง

ปฏเสธจะตอสนธสญญาประกนพนธไมตรกบรสเซยใน ค.ศ. 1890 อกสองปตอมา มการลงนามจดต �ง

พนธมตรฝร �งเศส-รสเซยเพ�อตอบโตอานาจของไตรพนธมตร ใน ค.ศ. 1904 สหราชอาณาจกร

ประทบตราเปนพนธมตรกบฝร �งเศส ซ�งเรยกวา ความตกลงฉนทไมตร และใน ค.ศ. 1907 สหราช

อาณาจกรและรสเซยลงนามในอนสญญาองกฤษ-รสเซย ระบบน�ประสานความตกลงทวภาคและกอต �ง

ไตรภาค

อานาจทางอตสาหกรรมและเศรษฐกจของเยอรมนเตบโตข�นอยางมากหลงการรวมชาตและการ

สถาปนาจกรวรรดใน ค.ศ. 1870 นบต �งแตกลางครสตทศวรรษ 1890 เปนตนมา รฐบาลของจกรพรรด

วลเฮลมท� 2 ไดใชฐานน�ในการจดสรรทรพยากรทางเศรษฐกจเพ�อสรางกองทพเรอจกรวรรดเยอรมน

ขนานใหญ จดต �งข �นโดยพลเรอเอกอลเฟรด ฟอน ทรพทซ แขงขนกบกองทพเรอองกฤษเพ�อชงความ

เปนเจานาวกโลก ผลท�ตามมาคอ ท �งสองชาตตางพยายามแขงขนผลตเรอรบขนาดใหญระหวางกน ดวย

การปลอยเอชเอมเอส ดรดนอท ใน ค.ศ. 1906 จกรวรรดองกฤษไดขยายความไดเปรยบเหนอเยอรมน

คแขงอยางสาคญ การแขงขนอาวธระหวางองกฤษและเยอรมนไดลกลามไปยงสวนท�เหลอของยโรปใน

ท�สด โดยประเทศมหาอานาจท �งหมดทมเทฐานอตสาหกรรมของตนในการผลตยทโธปกรณและอาวธท�

จาเปนสาหรบความขดแยงท �วทวปยโรป ระหวาง ค.ศ. 1908 และ 1913 คาใชจายดานการทหารของ

ประเทศในยโรปเพ�มข�น 50 เปอรเซนต

ออสเตรย-ฮงการจดชนวนเรงใหเกดวกฤตการณบอสเนย ค.ศ. 1908-1909 โดยการผนวก

บอสเนยและเฮอรเซโกวนาซ�งเปนอดตดนแดนของจกรวรรดออตโตมน อยางเปนทางการ หลงไดยด

ครองมาต �งแต ค.ศ. 1878 สรางความโกรธแคนแกราชอาณาจกรเซอรเบยและประเทศผใหการสนบสนน

คอ จกรวรรดรสเซยซ�งมแนวคดรวมชาตสลาฟ การดาเนนกลยทธทางการเมองของรสเซยในภมภาคบ �น

ทอนเสถยรภาพของสนตภาพควบคไปกบความแตกราวท�เกดข �นแลวในส�งท�เปนท�รจกกนวา "ถงดนปน

แหงยโรป"

ใน ค.ศ. 1912 และ 1913 สงครามบอลขานคร �งท�หน�งสรบกนระหวางสนนบาตบอลขานและ

จกรวรรดออตโตมนท�เส�อมอานาจลง สนธสญญาลอนดอนอนเปนผลของสงครามไดลดขนาดของ

จกรวรรดออตโตมนไปอก สถาปนาอลเบเนยเปนรฐเอกราช ขณะท�เพ�มดนแดนใหแกบลแกเรย เซอรเบย

มอนเตเนโกรและกรซ เม�อบลแกเรยโจมตเซอรเบยและกรซเม�อวนท� 16 มถนายน ค.ศ. 1913 บลแกเรย

กเสยมาซโดเนยสวนใหญใหแกเซอรเบยและกรซ และเสยเซาเทรนดอบรจาใหแกโรมาเนยในสงคราม

บอลขานคร �งท�สองนาน 33 วน ซ�งย�งบ �นทอนเสถยรภาพในภมภาคข�นไปอก

วนท� 28 มถนายน ค.ศ. 1914 กฟรโล ปรนซป นกศกษาชาวบอสเนยเซรบและสมาชกบอสเนย

หนม ลอบปลงพระชนมรชทายาทแหงออสเตรย-ฮงการ อารชดยกฟรานซ เฟอรดนานดแหงออสเตรย

ในซาราเยโว บอสเนย อนเปนจดเร�มตนของการดาเนนกลยทธทางการทตระหวางออสเตรย-ฮงการ

เยอรมน รสเซย ฝร �งเศสและองกฤษ เรยกวา วกฤตการณเดอนกรกฎาคม โดยตองการยตการเขา

แทรกแซงของเซอรเบยในบอสเนย ออสเตรย-ฮงการจงย�นคาขาดเดอนกรกฎาคมแกเซอรเบย ซ�งเปนขอ

เรยกรองสบประการซ�งมเจตนาทาใหยอมรบไมได และเจตนาจดชนวนสงครามกบเซอรเบย เม�อ

เซอรเบยยอมตกลงในขอเรยกรองเพยงแปดจากสบขอ ออสเตรย

กรกฎาคม ค.ศ. 1914

จกรวรรดรสเซย ซ�งไมตองการปลอยใหอ

เพ�อใหการสนบสนนชาวเซรบท�อยในความคมครองเปนเวลานานแลว จงออกคาส �งระดมพลบางสวนใน

วนตอมา[14] เม�อจกรวรรดเยอรมนเร�มระดมพลเม�อวนท�

แคนจากการยดครองอลซาซ-ลอแรนของเยอรมนระหวางสงครามฝร �งเศส

เชนกนเม�อวนท� 1 สงหาคม เยอรมนประกาศส

สงครามตอเยอรมนเม�อวนท� 4 สงหาคม ค

ท�เรยกรองใหเคารพความเปนกลางของเบลเยยม

แผนท�แสดงประเทศผเขารวมสงครามโลกคร �งท�หน�ง

มหาอานาจกลางในสสม และประเทศเปนกลางในสเทา

เซอรเบยยอมตกลงในขอเรยกรองเพยงแปดจากสบขอ ออสเตรย-ฮงการจงประกาศสงครามเม�อวนท�

จกรวรรดรสเซย ซ�งไมตองการปลอยใหออสเตรย-ฮงการกาจดอทธพลของตนในบอลขาน และ

เพ�อใหการสนบสนนชาวเซรบท�อยในความคมครองเปนเวลานานแลว จงออกคาส �งระดมพลบางสวนใน

เม�อจกรวรรดเยอรมนเร�มระดมพลเม�อวนท� 30 กรกฎาคม ค.ศ. 1914 ฝร �งเศส ซ�งโกรธ

ลอแรนของเยอรมนระหวางสงครามฝร �งเศส-ปรสเซย จงส �งระดมพล

สงหาคม เยอรมนประกาศสงครามตอรสเซยในวนเดยวกน สหราชอาณาจกรประกาศ

สงหาคม ค.ศ. 1914 หลง "คาตอบซ�งไมนาพอใจ" ตอคาขาดขององกฤษ

เคารพความเปนกลางของเบลเยยม

เสนทางของสงคราม

แผนท�แสดงประเทศผเขารวมสงครามโลกคร �งท�หน�ง: ฝายสมพนธมตรในสเขยว,

มหาอานาจกลางในสสม และประเทศเปนกลางในสเทา

ฮงการจงประกาศสงครามเม�อวนท� 28

ฮงการกาจดอทธพลของตนในบอลขาน และ

เพ�อใหการสนบสนนชาวเซรบท�อยในความคมครองเปนเวลานานแลว จงออกคาส �งระดมพลบางสวนใน

ฝร �งเศส ซ�งโกรธ

ปรสเซย จงส �งระดมพล

สหราชอาณาจกรประกาศ

ตอคาขาดขององกฤษ

, ฝาย

เปดฉากความเปนปรปกษ

ความสบสนภายในฝายมหาอานาจกลาง

ยทธศาสตรของฝายมหาอานาจกลางเสยหายเพราะความผดพลาดในการตดตอส�อสารกน

เยอรมนใหคาม �นสนบสนนออสเตรย-ฮงการในการรกรานเซอรเบย แตไดมการตความความหมายน�ผด

ไป แผนการจดวางกาลงซ�งเคยทดสอบมาแลวในอดตถกเปล�ยนใหมในตน ค.ศ. 1914 แตยงไมเคย

ทดสอบในทางปฏบต ผนาออสเตรย-ฮงการเช�อวาเยอรมนจะปองกนปกดานทศเหนอท�ตดกบรสเซย

อยางไรกตาม เยอรมนซ�งเหนวาออสเตรย-ฮงการมงสงกาลงทหารสวนใหญตอสกบรสเซย ขณะท�

เยอรมนจดการกบฝร �งเศส ความสบสนน�ทาใหกองทพออสเตรย-ฮงการตองแบงกาลงเพ�อไปประจาท �ง

แนวรบรสเซยและเซอรเบย

การทพแอฟรกา

การปะทะกนคร �งแรก ๆ ของสงครามเกดข�นในกองทพอาณานคมองกฤษ ฝร �งเศสและเยอรมน

ในแอฟรกา วนท� 7 สงหาคม กองทพฝร �งเศสและองกฤษรกรานโตโกแลนด อนเปนดนแดนในอารกขา

ของเยอรมน วนท� 10 สงหาคม กองทพเยอรมนในแอฟรกาตะวนตกเฉยงใตโจมตแอฟรกาใต การตอส

ประปรายและปาเถ�อนดาเนนตอไปกระท �งสงครามส�นสด กองทพอาณานคมเยอรมนในแอฟรกา

ตะวนออกของเยอรมน นาโดยพนเอก พอล เอมล ฟอน เลทโท-วอรเบค สรบในการทพสงครามกองโจร

ระหวางสงครามโลกคร �งท�หน�งและยอมจานนสองสปดาหหลงสญญาสงบศกมผลใชบงคบในยโรป

การทพเซอรเบย

กองทพเซอรเบยสรบในยทธการเซอรกบออสเตรย-ฮงการฝายรกราน เร�มต �งแตวนท� 12

สงหาคม โดยยดตาแหนงปองกนตามดานใตของแมน�าดรนาและซาวา อกสองสปดาหถดมา การโจมต

ของออสเตรยถกตโตตอบกลบไปโดยประสบความสญเสยอยางหนก นบเปนชยชนะสาคญคร �งแรกของ

ฝายสมพนธมตรในสงครามและทาลายความหวงของออสเตรย-ฮงการท�จะไดรบชยชนะอยางรวดเรว ผล

คอ ออสเตรยจาตองรกษากาลงขนาดใหญพอสมควรบนแนวรบเซอรเบย พรอมกบลดทหารดานรสเซย

ลง

กองทพเยอรมนในเบลเยยมและฝร �งเศส

เม�อสงครามโลกคร �งท�หน�งปะทข�น กองทพเยอรมน อนประกอบดวยเจดกองทพสนามในดาน

ตะวนตก เร�มดาเนนการตามแผนชลฟเฟนแบบปรบปรง ซ�งถกออกแบบมาเพ�อโจมตฝร �งเศสอยาง

รวดเรวผานดนแดนประเทศเบลเยยมท�เปนกลาง กอนจะเล�ยวลงไปทางใตเพ�อโอบลอมกองทพฝร �งเศส

ตามพรมแดนเยอรมน[8] แผนการดงกลาวกาหนดใหปกขวาตมาบรรจบกนท�กรงปารส ซ�งเยอรมน

ประสบความสาเรจในชวงแรก จนถงวนท� 12 กนยายน ฝร �งเศสดวยความชวยเหลอจากกองทพองกฤษ

หยดย �งการรกของฝายเยอรมนไดทางตะวนออกของกรงปารสท�ยทธการมารนคร �งท�หน�ง (5-12

กนยายน) วนทาย ๆ ของยทธการน�นาจดจบมาสสงครามจรในดานตะวนตก การรกเขาไปในเยอรมน

ของฝร �งเศสซ�งเร�มเม�อวนท� 7 สงหาคม ดวยยทธการมลลส ประสบความสาเรจเพยงเลกนอย

สวนในทางตะวนออก มเพยงหน�งกองทพสนามเทาน �นท�ปองกนปรสเซยตะวนออก และเม�อ

รสเซยโจมตพ�นทดงกลาว ทาใหเยอรมนตองแบงกาลงท�เดมต �งใจจะสงไปรบในแนวรบดานตะวนตกมา

ปองกน เยอรมนเอาชนะรสเซยในการรบหลายคร �งซ�งรวมรจกกนในช�อ ยทธการทนเนนแบรกคร �งท�หน�ง

(17 สงหาคม - 2 กนยายน) แตการแบงกาลงดงกลาวทาใหเกดปญหาความเรวท�ไมเพยงพอจาก

จดส�นสดทางรถไฟซ�งเสนาธการทหารเยอรมนไมไดคาดการณไวลวงหนา ฝายมหาอานาจกลางไมไดรบ

ชยชนะอยางรวดเรวและถกบบใหทาสงครามสองแนวรบ เยอรมนสรบตามรายทางไปจนถงจดปองกนท�

ดในประเทศฝร �งเศสและทาใหทหารฝร �งเศสและองกฤษเสยชวตรวมกนมากกวาทหารเยอรมนถง

230,000 นาย แตแมวาจะประสบความสาเรจดงน�แลวกตาม ปญหาการส�อสารและการตดสนใจ

บญชาการท�ไมแนนอนทาใหเยอรมนเสยโอกาสท�จะควาชยชนะอยางรวดเรว

เอเชยและแปซฟก

นวซแลนดยดครองเยอรมนซามว (ภายหลงช�อ ซามวตะวนตก) เม�อวนท� 30 สงหาคม วนท� 11

กนยายน กองทพรบนอกประเทศทหารและนาวกออสเตรเลยยกพลข�นบกบนเกาะนอยพอมแมรน

(ภายหลงช�อ นวบรเตน) ซ�งเปนสวนหน�งของเยอรมนนวกน เยอรมนยดครองอาณานคมไมโครนเซย

ของเยอรมน และหลงจากการลอมชงเตา เมองทาถานหนของเยอรมนในคาบสมทรชานตงของจน

ภายในไมก�เดอน กองทพสมพนธมตรไดยดครองดนแดนเยอรมนท �งหมดในแปซฟก มเพยงผเขาปลน

การคาท�โดเดยวและดนแดนสวนนอยในนวกนท�ยงเหลออย

สงครามข �นตน

ยทธวธทางทหารท�ใชกนชวงกอนสงครามโลกคร �งท�หน�งลาหลงกวาความกาวหนาทาง

เทคโนโลยอยมากนก ความกาวหนาเหลาน�ทาใหสามารถพฒนาระบบปองกนอนนาท�ง ซ�งยทธวธทาง

ทหารอนลาสมยไมสามารถเจาะทะลวงไดตลอดชวงเวลาสวนใหญของสงคราม ลวดหนามเปนเคร�องกด

ขวางสาคญในการยบย �งคล�นมนษยทหารราบ ปนใหญ ซ�งมประสทธภาพรายแรงถงตายกวาในครสต

ทศวรรษ 1870 เม�อใชรวมกบปนกลแลว ทาใหการเคล�อนทพผานพ�นท�เปดน �นเปนไปไดยากย�ง ฝาย

เยอรมนเร�มใชแกสพษ ซ�งตอมาท �งสองฝายไดนามาใชอยางรวดเรว แมวาแกสพษจะไมเคยถกพสจนวา

เปนปจจยเดดขาดในการเอาชนะศก แตผลกระทบของแกสพษน �นโหดราย ทาใหผไดรบแกสเสยชวต

อยางชา ๆ และทรมาน และแกสพษไดกลายมาเปนความนาสะพรงกลวท�เปนท�หวาดกลวกนและเปนท�

จดจาดท�สดของสงคราม ผบญชาการท �งสองฝายลมเหลวท�จะพฒนายทธวธเจาะท�ต �งสนามเพลาะโดยไม

ประสบความสญเสยอยางหนก

อยางไรกตาม ในระยะหลง เทคโนโลยเร�มผลตอาวธเพ�อการรกแบบใหม อยางเชน รถถง

องกฤษและฝร �งเศสเปนผใชหลก และเยอรมนวางกาลงรถถงฝายสมพนธมตรท�ยดมาไดและรถถงท�ตน

ออกแบบเองอกจานวนหน�ง ภายหลงยทธการมารนคร �งท�หน�ง ท �งฝายไตรภาคและเยอรมนเร�มอบายการ

ตโอบปกของกองทพฝายตรงขาม ซ�งเรยกกนวา "การแขงขนสทะเล" องกฤษและฝร �งเศสพบวาตวเอง

กาลงเผชญหนากบกองทพเยอรมนในสนามเพลาะเปนแนวยาวต �งแตแควนลอรเรนของฝร �งเศสไปจนถง

ชายฝ �งเบลเยยม องกฤษและฝร �งเศสพยายามจะเปนฝายรเร�มบกกอน ขณะท�เยอรมนต �งรบอยางเขมแขง

ในดนแดนยดครอง ผลท�สดคอ สนามเพลาะเยอรมนถกสรางข�นดกวาสนามเพลาะของฝายตรงขามมาก

ขณะท�สนามเพลาะขององกฤษ-ฝร �งเศสมเจตนาจะใชเปนแนวช �วคราวกอนท�กองทพจะตผานแนว

ปองกนของเยอรมนเทาน �น ท �งสองฝายตางกพยายามทาลายสถานการณคมเชงกนอยดวยการนา

ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาประยกตใชมากข�น วนท� 22 เมษายน ค.ศ. 1915 ใน

ยทธการอแปรคร �งท�สอง ฝายเยอรมนใชแกสคลอรนเปนคร �งแรกบนแนวรบดานตะวนตก อนเปนการ

ละเมดอนสญญากรงเฮก กองทพอลจเรยถอยทพเม�อถกรมแกสและเปดชองวางขนาดหกกโลเมตรใน

แนวรบสมพนธมตรซ�งฝายเยอรมนเขายดครองอยางรวดเรว กองทพแคนาดาสามารถอดรอยแตก

ดงกลาวไดในยทธการคร �งเดยวกน และในยทธการอแปรคร �งท�สาม กองทพแคนาดาและแอนแซกไดยด

ครองหมบานพาสเชลเดล

วนท� 1 กรกฎาคม ค.ศ. 1916 เปนวนท�กองทพองกฤษสญเสยกาลงพลไปมากท�สดใน

ประวตศาสตร คอ สญเสยรวม 57,470 นาย รวมท �งเสยชวต 19,240 นาย ในวนแรกของยทธการแมน�า

ซอมม ความสญเสยสวนใหญเกดข�นในช �วโมงแรกของการโจมต การรกซอมมทาใหกองทพองกฤษ

สญเสยทหารไปท �งส�นเกอบคร�งลานนาย

ท �งสองฝายน �นพสจนแลววาไมอาจตดสนผลช�ขาดเปนเวลากวาสองป แมวาการปฏบตยดเย�อ

ของเยอรมนท�ปอมแวรเดงตลอด ค.ศ. 1916 ประกอบกบการนองเลอดท�แมน�าซอมม ทาใหกองทพ

ฝร �งเศสท�เหน�อยลาใกลลมสลายเตมท ความพยายามอนไรผลในการโจมตทางดานหนาทาใหกองทพ

องกฤษและฝร �งเศสสญเสยกาลงพลไปสงลบ และนาไปสการขดคาส �งอยางกวางขวาง โดยเฉพาะอยาง

ย�งระหวางการรกเนวลล

ตลอด ค.ศ. 1915-1917 จกรวรรดองกฤษและฝร �งเศสประสบความสญเสยหนกกวากองทพ

เยอรมนมากนก จากสถานะทางยทธศาสตรและยทธวธท�ท �งสองฝายเลอก ซ�งในทางยทธศาสตร ขณะท�

ฝายเยอรมนโจมตหลกเพยงคร �งเดยวท�แวรเดง ฝายสมพนธมตรกลบโจมตผานแนวของฝายเยอรมน

หลายคร �ง ในทางยทธวธ หลกการ "การปองกนยดหยน" ของผบญชาการเยอรมน อรช ลเดนดอรฟ

เหมาะสมกบการสงครามสนามเพลาะ การปองกนแบบน�มท�ม �นดานเบาบาง สวนท�ต �งหลกน �นอยหาง

ออกไปพนพสยปนใหญ ท�ซ�งเปนจดเร�มตนของการตโตตอบอยางฉบพลนและทรงพลง

ณ ชวงใดชวงหน�ง มทหารจากองกฤษและเครอจกรภพประจาอยท�แนวรบดานตะวนตกราว 1.1

ถง 1.2 ลานนายตลอดเวลา ทหารกวาหน�งพนกองพน ครอบครองพ�นท�เปนแนวยาวจากทะเลเหนอ

จนถงแมน�าออรน และใชระบบหมนเวยนส�ข �นนานหน�งเดอน เวนแตขณะอยระหวางการโจมต แนวรบ

น �นเปนแนวสนามเพลาะยาวกวา 9.600 กโลเมตร แตละกองพนจะประจาอยในพ�นท�เปนเวลาราวหน�ง

สปดาหกอนจะถกสงกลบไปยงเสนทางสงกาลงบารงและจากน �นถอยกลบไปยงแนวสนบสนนเปนเวลา

หน�งสปดาหกอนเปล�ยนเวน ซ�งใชกนมากในเขตโพเพรงและอแมนสของเบลเยยม

ในยทธการแอเรซ ค.ศ. 1917 ความสาเรจทางทหารสาคญขององกฤษเกดข�นเพยงคร �งเดยว คอ

สามารถยดเนนวมไดโดยกองทพแคนาดาภายใตการบงคบบญชาของเซอรอาเธอร คร และจเลยน บยง

ฝายโจมตสามารถรกไดสาเรจเปนคร �งแรก จากน �นกทาการเสรมกาลงไดอยางรวดเรวและยดครองสนเขา

ซ�งปองกนท�ราบบไอ ซ�งอดมไปดวยถานหน

สงครามทางทะเล

เม�อสงครามเร�มตน จกรวรรดเยอรมนมเรอลาดตระเวนกระจดกระจายอยท �วโลก ซ�งเรอบางลา

ในจานวนน�ไดถกใชโจมตการเดนเรอพาณชยฝายสมพนธมตรตอมา ฝายราชนาวองกฤษไดพยายาม

ตามลาเรอรบเหลาน�อยางเปนระบบ แตกยงอบอายจากความไรความสามารถในการคมครองการเดนเรอ

ฝายสมพนธมตร ตวอยางเชน เรอลาดตระเวนเบาเยอรมน เอสเอมเอส เอมเดน อนเปนสวนหน�งของ

กองเรอเอเชยตะวนออก ประจาการอยในเมองทาชงเตา ไดยดหรอทาลายเรอพอคา 15 ลา ตลอดจนเรอ

ลาดตระเวนเบารสเซยและเรอพฆาตฝร �งเศสอยางละลาดวย อยางไรกตาม กองเรอเอเชยตะวนออกของ

เยอรมนสวนใหญ ซ�งประกอบดวยเรอลาดตระเวนหมเกราะสองลา เรอลาดตระเวนเบาสองลา และเรอ

ขนสงสองลา ไมไดรบคาส �งใหโจมตการเดนเรอแตอยางใด และกาลงอยระหวางแลนกลบเยอรมนเม�อ

กองเรอเผชญกบเรอรบฝร �งเศส กองเรอเยอรมน พรอมดวยเรอเดรสเดน จมเรอลาดตระเวนหมเกราะได

สองลาในยทธนาวโคโรเนล หากกองเรอดงกลาวเกอบถกทาลายส�นท�ยทธนาวหมเกาะฟอลกแลนด ใน

เดอนธนวาคม ค.ศ. 1914 โดยมเพยงเรอเดรสเดนและเรอเลกอกไมก�ลาเทาน �นท�สามารถหลบหนไปได

หลงสงครามปะทไมนาน องกฤษกไดทาการปดลอมทางทะเลตอเยอรมน ซ�งเปนยทธศาสตรเหน

ผลแลววามประสทธภาพ โดยการปดลอมไดตดเสบยงของท �งทหารและพลเรอนท�สาคญของเยอรมน

แมวาพฤตการณดงกลาวจะเปนการละเมดกฎหมายนานาชาตซ�งไดรบการยอมรบและประมวลข�นผาน

ความตกลงระหวางประเทศหลายคร �งในชวงสองศตวรรษท�ผานมากตาม กองทพเรอองกฤษยงไดวางทน

ระเบดในเขตนานน�าสากลเพ�อปองกนมใหเรอลาใดออกสเขตมหาสมทร ซ�งเปนอนตรายแมแตกบเรอ

ของประเทศท�เปนกลาง และเน�องจากองกฤษไดรบปฏกรยาจากยทธวธดงกลาวเพยงเลกนอย เยอรมน

จงคาดหวงวาสงครามเรอดาน�าไมจากดขอบเขตของตนจะไดรบปฏกรยาเพยงเลกนอยแบบเดยวกน

ค.ศ. 1916 ยทธนาวจตแลนดทวความรนแรงข�นเปนยทธนาวคร �งใหญท�สดในสงคราม และคร �ง

ใหญท�สดคร �งหน�งในประวตศาสตร ซ�งเปนการปะทะกนเตมอตราศกของกองทพเรอท �งสองฝาย ซ�งกน

เวลาสองวน คอ 31 พฤษภาคมและ 1 มถนายน ค.ศ. 1916 ในทะเลเหนอนอกคาบสมทรจตแลนด กอง

เรอทะเลหลวงของกองทพเรอเยอรมน ภายใตบงคบบญชาของพลเรอโทไรนารด เชร ประจญกบกองเรอ

หลวงของราชนาวองกฤษภายใตการนาของพลเรอเอก เซอรจอหน เจลลโค ผลของยทธนาวน�ไมมฝาย

ใดแพหรอชนะ เม�อฝายเยอรมนสามารถหลบหนจากกองเรอองกฤษท�มกาลงเหนอกวา และสรางความ

เสยหายแกกองเรอองกฤษมากกวาท�ตนไดรบ แตในทางยทธศาสตรแลว ฝายองกฤษแสดงสทธ �ในการ

ควบคมทะเล และกองเรอผวน�าสวนใหญของเยอรมนถกกกอยแตในทากระท �งสงครามยต

เรออของเยอรมนพยายามตดเสนทางเสบยงระหวางอเมรกาเหนอกบองกฤษ ธรรมชาตของ

สงครามเรอดาน�า หมายความวา การโจมตมกมาโดยไมมการเตอนลวงหนา ทาใหลกเรอสนคามหวง

รอดชวตนอยมาก สหรฐอเมรกาประทวง และเยอรมนเปล�ยนกฎการปะทะ หลงการจมเรอโดยสาร อาร

เอมเอส ลซตาเนย อนฉาวโฉใน ค.ศ. 1915 เยอรมนสญญาวาจะไมเลอกโจมตเรอเดนสมทรอก ขณะท�

องกฤษตดอาวธเรอสนคาของตน และจดใหอยนอกเหนอการคมครองของ "กฎเรอลาดตระเวน" ซ�ง

กาหนดใหมการเตอนภยและจดวางลกเรอไวใน "ท�ปลอดภย" อนเปนมาตรฐานซ�งเรอชวยชวตไมเปนไป

ตามน� จนในท�สด ตน ค.ศ. 1917 เยอรมนปรบใชนโยบายสงครามเรอดาน�าไมจากดขอบเขต เม�อ

ตระหนกวาสหรฐอเมรกาจะเขาสสงครามในท�สด เยอรมนพยายามจะจากดเสนทางเดนเรอของฝาย

สมพนธมตรกอนท�สหรฐอเมรกาจะสามารถขนสงกองทพขนาดใหญขามทะเล แตเยอรมนสามารถใชเรอ

อพสยไกลออกปฏบตการไดเพยงหาลา จงมผลจากด

ภยจากเรออน �นเร�มลดลงใน ค.ศ. 1917 เม�อเรอพาณชยขององกฤษเร�มเดนทางในขบวนเรอคม

กน (convoy) ท�มเรอพฆาตนา ยทธวธดงกลาวทาใหเรออคนหาเปาหมายยาก และทาใหการสญเสย

ลดลงอยางสาคญ หลงจากเร�มมการใชไฮโดรโฟนและระเบดน�าลก ทาใหเรอพฆาตท�เสรมเขามาอาจ

โจมตเรอดาน�าท�อยใตน�าไดโดยมหวงสาเรจอยบาง ขบวนเรอคมกนดงกลาวทาใหเกดความลาชาในการ

สงเสบยง เพราะเรอตองรอใหขบวนเรอคมกนมารวมกนครบกอน ทางแกปญหาความลาชาน� คอ

โครงการอนกวางขวางในการสรางเรอขนสงสนคาแบบใหม สวนเรอขนสงทหารน �นเคล�อนท�ไดเรวกวา

เรอดาน�าและไมเดนทางไปกบขบวนเรอคมกนในมหาสมทรแอตแลนตกเหนอ เรออจมเรอฝาย

สมพนธมตรมากกวา 5,000 ลา โดยมเรอดาน�าถกทาลายไป 199 ลา

เขตสงครามใต

เม�อตองเผชญหนากบรสเซย ออสเตรย-ฮงการจงสามารถแบงกองทพโจมตเซอรเบยไดเพยง

หน�งในสาม หลงประสบความสญเสยอยางหนก ออสเตรยกสามารถยดครองเมองหลวงเบลเกรดของ

เซอรเบยไดชวงหน�ง อยางไรกตาม การตโตตอบของเซอรเบยในยทธการคอลบารา ไดขบออสเตรยออก

จากประเทศเม�อถงปลาย ค.ศ. 1914 ในชวงสบเดอนแรกของ ค.ศ. 1915 ออสเตรย-ฮงการใชทหาร

กองหนนสวนใหญสรบกบอตาล แตทตเยอรมนและออสเตรย-ฮงการสามารถชกชวนใหบลแกเรยเขารวม

โจมตเซอรเบย จงหวดสโลวเนย โครเอเชยและบอสเนยของออสเตรย-ฮงการเปนพ�นท�จดเตรยมทหาร

ใหแกออสเตรย-ฮงการ ซ�งรกรานเซอรเบยเชนเดยวกบสรบกบรสเซยและอตาล มอนเตเนโกรวางตวเปน

พนธมตรกบเซอรเบย

เซอรเบยถกยดครองนานกวาหน�งเดอนเลกนอย เม�อฝายมหาอานาจกลางเร �มโจมตทางเหนอ

ต �งแตเดอนตลาคม อกส�วนถดมา บลแกเรยรวมโจมตจากทางตะวนออก กองทพเซอรเบย ซ�งสรบบน

สองแนวรบและแนนอนวาตองเผชญหนากบความพายแพ ไดถอยทพไปยงอลเบเนย และหยดย �งเพยง

คร �งเดยวเพ�อปองกนการโจมตของบลแกเรย ชาวเซรบประสบความพายแพในยทธการโคโซโว มอน

เตเนโกรชวยคมกนการลาถอยของเซอรเบยไปยงชายฝ �งเอเดรยตกในยทธการมอยคอแวทส เม�อวนท� 6-

7 มกราคม ค.ศ. 1916 แตสดทายกสงผลใหออสเตรยยดครองมอนเตเนโกรเชนเดยวกน กองทพ

เซอรเบยถกอพยพทางเรอไปยงกรซ

ปลาย ค.ศ. 1915 กองทพฝร �งเศส-องกฤษยกพลข�นบกท�ซาโลนกาของกรซ เพ�อเสนอความ

ชวยเหลอและกดดนใหรฐบาลกรซประกาศสงครามตอฝายมหาอานาจกลาง โชคไมเขาขางฝาย

สมพนธมตร เม�อพระมหากษตรยกรกผทรงนยมเยอรมน พระเจาคอนแสตนตนท� 1 ทรงปลดรฐบาลนยม

สมพนธมตรของเอเลฟเทรออส เวนเซลอสพนจากตาแหนง กอนท�กองทพรบนอกประเทศฝาย

สมพนธมตรจะมาถง ความราวฉานระหวางพระมหากษตรยกรซและฝายสมพนธมตรพอกพนข�นอยาง

ตอเน�อง ซ�งสงผลใหกรซถกแบงแยกเปนภมภาคซ�งยงจงรกภกดตอพระมหากษตรยและท�จงรกภกดตอ

รฐบาลเฉพาะกาลใหมของเวนเซลอสในซาโลนกา หลงการเจรจาทางการทตอยางเขมขนและการ

เผชญหนาดวยอาวธในกรงเอเธนสระหวางกองทพสมพนธมตรและฝายนยมกษตรย ทาให

พระมหากษตรยกรซตองสละราชสมบต และพระราชโอรสพระองคท�สอง อเลกซานเดอร เสดจข�น

ครองราชยแทน เวนเซลอสเดนทางกลบมายงกรงเอเธนสเม�อวนท� 29 พฤษภาคม ค.ศ. 1917 และกรซ

ซ�งรวมเปนหน�งอกคร �ง เขารวมสงครามอยางเปนทางการโดยอยฝายเดยวกบฝายสมพนธมตร กองทพ

กรซท �งหมดถกระดมและเร�มเขารวมในปฏบตการทางทหารตอฝายมหาอานาจกลางบนแนวรบ

มาซโดเนย

หลงจากถกยดครอง เซอรเบยถกแบงออกระหวางออสเตรย-ฮงการและบลแกเรย ใน ค.ศ. 1917

ชาวเซรบไดกอการกาเรบโทพลคาข�น และสงผลใหพ�นท�ระหวางเทอกเขาโกบาโอนคและแมน�าเซาท

โมราวาถกปลดปลอยช �วคราว แตการกอการกาเรบดงกลาวถกบดขย�โดยกองทพรวมบลแกเรยและ

ออสเตรยเม�อปลายเดอนมนาคม ค.ศ. 1917

แนวรบมาซโดเนยสวนใหญไมมพฒนาการ กองทพเซอรเบยยดคนบางสวนของมาซโดเนยโดย

ยดบโตลาคนเม�อวนท� 19 พฤศจกายน ค.ศ. 1916 และเฉพาะเม�อสงครามใกลยตลงแลวเทาน �นท�ฝาย

สมพนธมตรสามารถโจมตผานได หลงกองทพเยอรมนและออสเตรย-ฮงการสวนใหญถอนกาลงออกไป

แลว กองทพบลแกเรยประสบความพายแพเพยงคร �งเดยวในสงครามท�ยทธการโดโบรโพล แตอกไมก�วน

ใหหลง บลแกเรยกสามารถเอาชนะกองทพองกฤษและกรกไดอยางเดดขาดท�ยทธการดอเรยน แตเพ�อ

ปองกนการถกยดครอง บลแกเรยไดลงนามการสงบศกเม�อวนท� 29 กนยายน ค.ศ. 1918 ฮนเดนบรก

และลเดนดอรฟสรปวาสมดลทางยทธศาสตรและปฏบตการเอยงไปขางฝายสมพนธมตรแลวอยางไมม

ขอสงสย และหน�งวนหลงบลแกเรยออกจากสงคราม ระหวางการประชมกบเจาหนาท�รฐ ยนยนใหมการ

เจรจาสนตภาพในทนท

การหายไปของแนวรบมาซโดเนยหมายความวาถนนสบดาเปสตและเวยนนาเปดกวางสาหรบ

กองทพขนาดกาลงพล 670,000 นาย ภายใตการบงคบบญชาของพลเอกเฟรนเช เดเปเร เม�อบลแกเรย

ยอมจานน ทาใหฝายมหาอานาจกลางสญเสยทหารราบ 278 กองพน และปนใหญ 1,500 กระบอก ซ�ง

เทยบเทากบกองพลของเยอรมนราว 25 ถง 30 กองพล ซ�งเคยยดแนวดงกลาวไวกอนหนาน�

กองบญชาการทหารสงสดของเยอรมนตดสนใจสง 7 กองพลทหารราบ และ 1 กองพลทหารมาไปยง

แนวหนา แตกาลงเหลาน�ไมเพยงพอจะสถาปนาแนวรบข�นมาใหมไดอก

จกรวรรดออตโตมน

จกรวรรดออตโตมนเขารวมกบฝายมหาอานาจกลางในสงครามโลกคร �งท�หน�ง โดยไดลงนามเปน

พนธมตรออตโตมน-เยอรมนอยางลบ ๆ ในเดอนสงหาคม ค.ศ. 1914 ซ�งไดภยคกคามตอดนแดนคอเค

ซสของรสเซย และการตดตอคมนาคมขององกฤษกบอนเดยผานทางคลองสเอซ องกฤษและฝร �งเศสได

เปดแนวรบโพนทะเลดวยการทพกลลโปลและการทพเมโสโปเตเมย ท�กลลโปล จกรวรรดออตโตมน

สามารถขบไลกองทพองกฤษ ฝร �งเศสและเหลากองทพออสเตรเลยและนวซแลนดได แตการณกลบ

ตรงกนขามในเมโสโปเตเมย ซ�งจกรวรรดออตโตมนพายแพอยางหายนะจากการลอมคท (ค.ศ. 1915-

16) กองทพจกรวรรดองกฤษรวบรวมทพใหมและสามารถยดกรงแบกแดดไดในเดอนมนาคม ค.ศ. 1917

หางไปทางตะวนตก คลองสเอซไดรบการปองกนอยางเปนผลจากการโจมตของออตโตมนใน

ค.ศ. 1915 และ 1916 ในเดอนสงหาคม กองทพเยอรมนและออตโตมนพายแพท�ยทธการโรมาน หลงชย

ชนะน� กองทพจกรวรรดองกฤษรกคบขามคาบสมทรไซนาย ผลกดนกองทพออตโตมนใหถอยกลบไปใน

ยทธการแมกดาบา (Magdhaba) ในเดอนธนวาคมและยทธการราฟาตรงชายแดนระหวางไซนายของ

อยปตและปาเลสไตนของออตโตมนในเดอนมกราคม ค.ศ. 1917 ในเดอนมนาคมและเมษายน ท�

ยทธการกาซาคร �งแรกและคร �งท�สอง กองทพเยอรมนและออตโตมนหยดการรกคบ แตในปลายเดอน

ตลาคม การทพไซนายและปาเลสไตนดาเนนตอ เม�อกองทพรบนอกประเทศอยปตของอลเลนบชนะ

ยทธการเบยรเชบา สองกองทพออตโตมนพายแพอกไมก�สปดาหใหหลงท�ยทธการสนเขามกอาร

(Maghar Ridge) และตนเดอนธนวาคม เยรซาเลมถกยดไดหลงกองทพออตโตมนอกกองทพหน�งพาย

แพท�ยทธการเยรซาเลม พอถงชวงน� ฟรดรช ไฟรแฮร เครสส ฟอน เครสเซนสไตนถกปลดจากตาแหนง

ผบญชาการกองทพท� 8 และแทนท�ดวย Cevat Çobanlı และอกไมก�เดอนใหหลง ผบญชาการกองทพ

ออตโตมนในปาเลสไตน อรช ฟอน ฟลเคนไฮน ถกแทนท�ดวยออทโท ลมน ฟอน ซนเดอรส

โดยปกตแลวกองทพรสเซยดานคอเคซสเปนกองทพท�ดท�สด เอนเวอร ปาชา ผบญชาการทหาร

สงสดของกองทพออตโตมน มความทะเยอทะยานและใฝฝนจะยดครองเอเชยกลางอกคร �ง และดนแดนท�

เคยเสยใหแกรสเซยในอดต แตเขาเปนผบญชาการท�ไมมความสามารถ เขาออกคาส �งโจมตรสเซยใน

คอเคซสในเดอนธนวาคม ค.ศ. 1914 โดยมกาลงพล 100,000 นาย เขายนกรานการโจมตทางดานหนา

ตอท�ต �งของรสเซยท�มลกษณะภมประเทศเปนภเขาในฤดหนาว ซ�งทาใหสญเสยกาลงพลไปถง 86% ใน

ยทธการซารคามส

ผบญชาการรสเซยระหวาง ค.ศ. 1915-1916 พลเอกนโคไล ยเดนนช สามารถขบไลพวกเตรก

ใหออกไปจากเขตเทอกเขาคอเคซสตอนใตสวนใหญโดยไดรบชยชนะอยางตอเน�อง ใน ค.ศ. 1917 แก

รนดดยกนโคลสเขาบญชาการกองทพรสเซยแนวรบคอเคซส เขาวางแผนสรางทางรถไฟจากจอรเจยไป

ยงดนแดนยดครอง เพ�อท�วากองทพรสเซยจะมเสบยงเพยงพอในการรกคร �งใหมใน ค.ศ. 1917 อยางไรก

ตาม เดอนมนาคม ค.ศ. 1917 พระเจาซารถกโคนลมหลงการปฏวตเดอนกมภาพนธ และกองทพรสเซย

คอเคซสเร�มแตกออกจากกน

ดวยการยยงของสานกอาหรบของสานกงานตางประเทศและเครอจกรภพขององกฤษ การปฏวต

อาหรบจงเร�มตนข�นดวยความชวยเหลอขององกฤษในเดอนมถนายน ค.ศ. 1916 ดวย ยทธการเมกกะ

โดย ชารฟ ฮสเซน แหงเมกกะ และจบลงดวยการยอมจานนของจกรวรรดออตโตมนท�ดามสกส ฟาคร

ปาชา ผบญชาการออตโตมนท�เมดนะ ทาการรบตานทานเปนเวลากวาสองปคร�งระหวางการลอมเมดนะ

ตามพรมแดนลเบยของอตาลและอยปตขององกฤษ ชนเผาเซนสซ ซ�งไดรบการปลกป �นยยงและ

ตดอาวธโดยพวกเตรก ทาสงครามกองโจรขนาดเลกตอกองทพสมพนธมตร ฝายองกฤษถกบบใหตอง

แบงทหาร 12,000 นายมาตอสในการทพเซนสซ จนกระท �งกบฏเหลาน�ถกบดขย�ในท�สดเม�อกลาง ค.ศ.

1916

การเขารวมของอตาล

อตาลเปนพนธมตรกบเยอรมนและออสเตรย-ฮงการต �งแต ค.ศ. 1882 โดยเปนภาคของไตร

พนธมตร อยางไรกตาม อตาลน �นมเจตนาของตนบนพ�นท�ของออสเตรยในเตรนตโน อสเตรยและดลมา

เทย อตาลไดแอบทาสนธสญญาอยางลบ ๆ กบฝร �งเศสใน ค.ศ. 1902 ซ�งเปนการลบลางพนธมตรเกา

อยางส�นเชง ในตอนตนของสงคราม อตาลปฏเสธท�จะสงทาเขารวมรบกบฝายมหาอานาจกลาง โดยให

เหตผลวาไตรพนธมตรเปนพนธมตรปองกน แตจกรวรรดออสเตรย-ฮงการกลบเปนผเปดฉากสงคราม

กอนเสยเอง รฐบาลออสเตรย-ฮงการเร�มเจรจาเพ�อพยายามจะใหอตาลวางตวเปนกลางในสงคราม โดย

เสนออาณานคมตนเซยของฝร �งเศสใหเปนการตอบแทน ซ�งทางฝายสมพนธมตรกย�นขอเสนอซอนโดย

สญญาวาจะอตาลจะไดไทรอลใต จเลยนมารช และดนแดนบนชายฝ �งดลมาเทยหลงออสเตรย-ฮงการ

พายแพ ขอเสนอดงกลาวทาใหเปนทางการในสนธสญญาลอนดอน หลงถกกระตนจากการรกรานตรก

ของฝายสมพนธมตรเม�อเดอนเมษายน ค.ศ. 1915 อตาลเขารวมกบไตรภาคและประกาศสงครามตอ

ออสเตรย-ฮงการเม�อวนท� 23 พฤษภาคม และประกาศสงครามตอเยอรมนอกสบหาเดอนใหหลง

แมวาในทางการทหาร อตาลจะมความเหนอกวาดานกาลงพลกตาม แตขอไดเปรยบดงกลาว

เสยไป ไมเพยงแตมสาเหตจากลกษระภมประเทศสลบซบซอนท�เกดการสรบข�นเทาน �น แตยงเก�ยวของ

กบยทธศาสตรและยทธวธท�ใชดวย จอมพลลยจ คาดอรนา ผเสนอการโจมตทางดานหนาไม

เปล�ยนแปลง ใฝฝนวาจะตเขาไปสท�ราบสงสโลวเนย ตเมองลบลยานา และคกคามกรงเวยนนา มนเปน

แผนการสมยนโปเลยน ซ�งไมมโอกาสสาเรจแทจรงเลยในยคของลวดหนาม ปนกลและการยงปนใหญ

ทางออม ประกอบกบภมประเทศท�เปนเนนและภเขา

บนแนวรบเตรนตโน ออสเตรย-ฮงการใชประโยชนจากภมประเทศแบบภเขา ซ�งเอ�อประโยชน

แกฝายต �งรบ หลงจากการลาถอยทางยทธศาสตรในชวงแรก สวนใหญแนวรบกแทบจะไมมการ

เปล�ยนแปลงอกเลย ขณะท�ท �งสองฝายสรบในระยะประชดตวอนขมข�นตลอดฤดรอน ออสเตรย-ฮงการต

โตตอบท�อสซอาโก มงหนาไปยงเวโรนาและปาดว ในชวงฤดใบไมผล ค.ศ. 1916 แตมความคบหนา

เพยงเลกนอย

เร�มต �งแต ค.ศ. 1915 กองทพอตาลภายใตการบงคบบญชาของคาดอรนา ไดโจมตประมาณสบ

เอดคร �งบนแนวไอซอนโซตามแนวของแมน�าช�อเดยวกน ทางตะวนออกเฉยงเหนอของตรเอสเต ซ�งการ

โจมตท �งหมดกถกขบไลโดยกองทพออสเตรย-ฮงการ ซ�งยดภมประเทศท�สงกวา ในฤดรอน ค.ศ. 1916

กองทพอตาลสามารถตเมองกอรรซเซยได หากหลงจากชยชนะยอยคร �งน� แนวรบน�กยงไมเปล�ยนแปลง

เปนเวลานานกวาหน�งป แมอตาลจะโจมตอกหลายคร �ง เม�อถงฤดใบไมรวง ค.ศ. 1917 ทหารออสเตรย-

ฮงการไดรบกาลงเสรมขนาดใหญจากเยอรมน ฝายมหาอานาจกลางเร�มการรกเดดขาดเม�อวนท� 26

ตลาคม ค.ศ. 1917 โดยมทหารเยอรมนเปนหวหอก ฝายมหาอานาจกลางไดรบชยชนะท�คาปอรเรตโต

กองทพอตาลแตกพายและลาถอยเปนระยะทางมากกวา 100 กโลเมตร จงสามารถจดระเบยบใหมได

และยดแนวท�แมน�าเปยเว และเน�องจากอตาลสญเสยอยางหนกในยทธการคาปอรเรตโต รฐบาลอตาลจง

ส �งใหชายอายต�ากวา 18 ปทกคนเขาประจาการ ใน ค.ศ. 1918 ออสเตรย-ฮงการไมสามารถตผานแนว

ดงกลาวได ในยทธการหลายคร �งตามแมน�าเปยเว และสดทายกพายแพราบคาบในยทธการวตโตรโอ วน

โตในเดอนตลาคมปน �น ออสเตรย-ฮงการยอมจานนในตนเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 1918

การเขารวมของโรมาเนย

โรมาเนยไดเปนพนธมตรกบฝายมหาอานาจกลางต �งแต ค.ศ. 1882 อยางไรกตาม เม�อสงคราม

เร�มตน โรมาเนยไดประกาศตนเปนกลาง โดยใหเหตผลวาออสเตรย-ฮงการเองท�เปนฝายประกาศ

สงครามตอเซอรเบย และโรมาเนยไมมขอผกมดท�จะตองเขาสสงคราม เม�อฝายไตรภาคใหสญญาวาจะ

ยกดนแดนขนาดใหญทางตะวนออกของฮงการ (ทรานซลเวเนยและบานท) ซ�งมประชากรโรมาเนย

ขนาดใหญอาศยอย ใหแกโรมาเนย แลกเปล�ยนกบท�โรมาเนยตองประกาศสงครามตอฝายมหาอานาจ

กลาง รฐบาลโรมาเนยจงสละความเปนกลาง และวนท� 27 สงหาคม ค.ศ. 1916 กองทพโรมาเนยไดเปด

ฉากโจมตออสเตรย-ฮงการ โดยไดรบการสนบสนนสวนหน�งจากรสเซย การรกของโรมาเนยประสบ

ความสาเรจในชวงตน โดยสามารถผลกดนทหารออสเตรย-ฮงการในทรานซลเวเนยออกไปได แตการต

โตตอบของฝายมหาอานาจกลางขบกองทพรสเซย-โรมาเนย และเสยกรงบคาเรสตเม�อวนท� 6 ธนวาคม

ค.ศ. 1916 การสรบในมอลโดวาดาเนนตอไปใน ค.ศ. 1917 ซ�งจบลงดวยการคมเชงกนท�มราคาแพง

สาหรบฝายมหาอานาจกลาง เม�อรสเซยถอนตวจากสงครามในปลาย ค.ศ. 1917 จากผลของการปฏวต

เดอนตลาคม โรมาเนยถกบบใหลงนามในการสงบศกกบฝายมหาอานาจกลางเม�อวนท� 9 ธนวาคม ค.ศ.

1917

ในเดอนมกราคม ค.ศ. 1918 กองทพโรมาเนยสถาปนาการควบคมเหนอเบสซาราเบย เม�อ

กองทพรสเซยละท�งดนแดนดงกลาว แมวาสนธสญญาถกลงนามโดยรฐบาลโรมาเนยและบอลเชวค

รสเซยหลงการประชมระหวางวนท� 5-9 มนาคม ค.ศ. 1918 ท�ใหกองทพโรมาเนยถอนกาลงออกจากเบส

ซาราเบยภายในสองเดอน วนท� 27 มนาคม ค.ศ. 1918 โรมาเนยผนวกเบสซาราเบยเขาเปนดนแดนของ

ตน โดยอาศยอานาจอยางเปนทางการของมตท�ผานโดยสภานตบญญตทองถ�นของดนแดนในการ

รวมเขากบโรมาเนย

โรมาเนยยตสงครามกบฝายมหาอานาจกลางอยางเปนทางการโดยการลงนามในสนธสญญา

บคาเรสตเม�อวนท� 7 พฤษภาคม ค.ศ. 1918 ภายใตสนธสญญาดงกลาว โรมาเนยมขอผกมดจะยต

สงครามกบฝายมหาอานาจกลางและยกดนแดนบางสวนใหแกออสเตรย-ฮงการ ยตการควบคมชองเขา

บางแหงในเทอกเขาคารพาเธยนและยกสมปทานน�ามนแกเยอรมน ในการแลกเปล�ยน ฝายมหาอานาจ

กลางจะรบรองเอกราชของโรมาเนยเหนอเบสซาราเบย สนธสญญาดงกลาวถกละท�งในเดอนตลาคม

ค.ศ. 1918 และโรมาเนยเขาสสงครามอกคร �งเม�อวนท� 10 พฤศจกายน ค.ศ. 1918 วนรงข�น สนธสญญา

บคาเรสตถกทาใหเปนโมฆะตามเง�อนไขของการสงบศกท�คองเปยญ มการประเมนวาชาวโรมาเนยท �ง

ทหารและพลเรอนท�เสยชวตระหวาง ค.ศ. 1914 และ 1918 ภายในพรมแดนปจจบน มถง 748,000 คน

บทบาทของอนเดย

สงครามเร�มตนโดยสหราชอาณาจกรไดรบความจงรกภกดและความปรารถนาดอยางท�ไมเคย

ปรากฏมากอนจากภายในเหลาผนาทางการเมองกระแสหลก ตรงขามกบองกฤษซ�งหวาดกลวการปฏวต

ของชาวอนเดย อนท�จรงแลวกองทพอนเดยมกาลงพลเหนอกวากองทพองกฤษเม�อสงครามเร�มตนใหม

ๆ อนเดยภายใตการปกครองขององกฤษสนบสนนความพยายามของสงครามขององกฤษอยางมากโดย

การจดหากาลงคนและทรพยากร รฐสภาอนเดยปฏบตเชนน �นดวยหวงวาจะไดรบสทธ �ปกครองตนเอง

ขณะท�อนเดยยงอยภายใตการปกครองขององกฤษอยมาก สหราชอาณาจกรทาใหชาวอนเดยผดหวง

โดยไมใหการปกครองตนเอง นาไปสยคคานธในประวตศาสตรอนเดย ทหารและแรงงานอนเดยกวา 1.3

ลานคนถกสงไปปฏบตในยโรป แอฟรกาและตะวนออกกลาง ขณะท�ท �งรฐบาลอนเดยและเจาชายสง

เสบยงอาหาร เงนและเคร�องกระสนใหเปนปรมาณมาก จากทหารท�ปฏบตหนาท�ในแนวรบดานตะวนตก

140,000 นาย และอกเกอบ 700,000 นายในตะวนออกกลาง ทหารอนเดยเสยชวต 47,476 นาย และ

ไดรบบาดเจบ 65,126 นายระหวางสงคราม

แนวรบดานตะวนออก

ขณะท�สถานการณในแนวรบดานตะวนตกยงคมเชงกนอย สงครามยงดาเนนตอไปในแนวรบ

ดานตะวนออก แผนเดมของรสเซยกาหนดใหรกรานกาลเซยของออสเตรยและปรสเซยตะวนออกของ

เยอรมนพรอมกน แมวาการรกข �นตนเขาไปในกาลเซยของรสเซยจะประสบความสาเรจใหญหลวง แต

กองทพท�สงไปโจมตปรสเซยตะวนออกถกขบกลบมาโดยฮนเดนบรกและลเดนดอรฟท�ทนเนนแบรกและ

ทะเลสาบมาซเรยนในเดอนสงหาคมและกนยายน ค.ศ. 1914 ฐานอตสาหกรรมท�ดอยพฒนาของรสเซย

และผนาทางทหารท�ไมมประสทธภาพเปนปจจยท�ทาใหเกดเหตการณดงน� เม�อถงฤดใบไมผล ค.ศ.

1915 รสเซยลาถอยเขาไปในกาลเซย และในเดอนพฤษภาคม ฝายมหาอานาจกลางสามารถตผานแนว

รบทางใตของโปแลนดคร �งใหญ วนท� 5 สงหาคม ฝายมหาอานาจกลางยดวอรซอและบบใหรสเซยถอย

ออกจากโปแลนด

การปฏวตรสเซย

แมความสาเรจในกาลเซยตะวนออกระหวางการรกบรซลอฟเม�อเดอนมถนายน ค.ศ. 1916 แต

ความไมพอใจกบการช�นาสสงครามของรฐบาลรสเซยเพ�มมากข�น ความสาเรจถกบนทอนโดยความไม

เตมใจของนายพลคนอ�นท�สงกาลงของตนเขาไปสนบสนนใหไดรบชยชนะ กองทพสมพนธมตรและ

รสเซยฟ�นฟช �วคราวเฉพาะเม�อโรมาเนยเขาสสงครามเม�อวนท� 27 สงหาคม กองทพเยอรมนเขา

ชวยเหลอกองทพออสเตรย-ฮงการพรอมรบในทรานซลเวเนยและบคาเรสตเสยใหแกฝายมหาอานาจ

กลางเม�อวนท� 6 ธนวาคม ขณะเดยวกน ความไมสงบเกดข�นในรสเซย ระหวางท�ซารยงคงประทบอยท�

แนวหนา การปกครองอยางขาดพระปรชาสามารถของจกรพรรดนอเลกซานดรานาไปสการประทวง

และการฆาตกรรมคนสนทของพระนาง รสปตน เม�อปลายป ค.ศ. 1916

เม�อเดอนมนาคม 1917 การชมนมประทวงในเปโตรกราด ลงเอยดวยการสละราชบลลงกของ

ซารนโคลสท� 2 แหงรสเซยและการแตงต �งรฐบาลช �วคราวของรสเซยซ�งออนแอ และแบงปนอานาจกบ

กลมสงคมนยมเปโตรกราดโซเวยต การจดการดงกลาวนาไปสความสบสนและความวนวายท �งท�แนว

หนาและในรสเซย กองทพรสเซยย�งมประสทธภาพดอยลงกวาเดมมาก

สงครามและรฐบาลไดรบความนยมนอยลงเร�อย ๆ ความไมพอใจทาใหพรรคบอลเชวค ท�นาโดย

วลาดมร เลนน ไดรบความนยมเพ�มข�นอยางมาก เขาใหสญญาวาจะดงรสเซยออกจากสงครามและทาให

รสเซยกลบมาย�งใหญอกคร �ง ชยชนะของพรรคบอลเชวคในเดอนพฤศจกายนน �น ตามมาดวยการสงบศก

และการเจรจากบเยอรมน ในตอนแรก พรรคบอลเชวคปฏเสธขอเสนอของเยอรมน แตเม�อกองทพ

เยอรมนทาสงครามตอไปและเคล�อนผานยเครนโดยไมชาลง รฐบาลใหมจงตองยอมลงนามใน

สนธสญญาเบรสต-ลตอฟสก เม�อวนท� 3 มนาคม ค.ศ. 1918 ซ�งทาใหรสเซยออกจากสงคราม แตตอง

ยอมยกดนแดนอนกวางใหญไพศาล รวมไปถงฟนแลนด รฐบอลตก บางสวนของโปแลนดและยเครนแก

ฝายมหาอานาจกลาง อยางไรกตาม ดนแดนท�เยอรมนไดรบจากรสเซยทาใหตองแบงกาลงพลไปยด

ครองและอาจเปนปจจยนาสความลมเหลวของการรกฤดใบไมผล และสนบสนนอาหารและยทธปจจยอ�น

คอนขางนอย

ดวยการลงมตยอมรบสนธสญญาเบรสต-ลตอฟสก ไตรภาคจงไมคงอยอกตอไป ฝาย

สมพนธมตรนากาลงขนาดเลกรกรานรสเซย สวนหน�งเพ�อหยดมใหเยอรมนใชประโยชนจากทรพยากร

ของรสเซย และในขอบเขตท�เลกกวา เพ�อใหการสนบสนน "รสเซยขาว" (ตรงขามกบ "รสเซยแดง") ใน

สงครามกลางเมองรสเซย กองทพสมพนธมตรยกพลข�นบกท�อารชอนเกลและวลาดวอสตอก

ขอเสนอรเร�มการเจรจาสนตภาพของฝายมหาอานาจกลาง

ในเดอนธนวาคม ค.ศ. 1916 หลงจากการสรบอยางดเดอดสบเดอนของยทธการแวรดงและการ

รกโรมาเนยท�ประสบความสาเรจ เยอรมนพยายามจะเจรจาสนตภาพกบฝายสมพนธมตร ไมนานหลง

จากน �น ประธานาธบดสหรฐ วดโรว วลสนพยายามเขาแทรกแซงเปนผประนประนอม โดยรองขอในโนต

แกท �งสองฝายใหระบขอเรยกรองของแตละฝาย คณะรฐมนตรสงครามขององกฤษมองวาขอเสนอ

สนตภาพของเยอรมนเปนแผนการสรางความแตกแยกในฝายสมพนธมตร หลงจากพจารณาอยาง

รอบคอบแลว องกฤษถอโนตของวลสนเปนอกความพยายามหน�ง โดยสงสญญาณวาสหรฐใกลจะเขาส

สงครามกบเยอรมนหลง "การทาลายลางดวยเรอดาน�า" ขณะท�ฝายสมพนธมตรโตเถยงกนเร�องการตอบ

ขอเสนอของวลสน เยอรมนเลอกจะบอกปดและสนบสนน "การแลกเปล�ยนมมมองโดยตรง" มากกวา

เม�อทราบถงการตอบสนองของเยอรมน รฐบาลฝายสมพนธมตรเปนอสระจะระบขอเรยกรองท�ชดเจนใน

วนท� 14 มกราคม โดยเรยกรองคาชดเชยความเสยหาย การอพยพประชากรจากดนแดนยดครอง

คาเสยหายแกฝร �งเศส รสเซยและโรมาเนย และการยอมรบหลกการแหงเช�อชาต ซ�งรวมไปถงการให

เสรภาพแกชาวอตาล สลาฟ โรมาเนย เชโกสโลวก และการสถาปนา "โปแลนดท�มอสระและรวมเปน

หน�ง" วาดวยปญหาความม �นคง ฝายสมพนธมตรเรยกรองคายนยนท�จะปองกนหรอจากดสงครามใน

อนาคต และยกเลกการลงโทษ เปนเง�อนไขของทกการเจรจาสนตภาพ การเจรจาลมเหลวและไตรภาค

ปฏเสธขอเสนอของเยอรมน เพราะเยอรมนไมไดกลาวถงขอเสนอใดเจาะจง วลสนและไตรภาควาจะไม

เร�มการเจรจาสนตภาพจนกวาฝายมหาอานาจกลางจะอพยพประชากรในดนแดนยดครองท�เคยเปนของ

ฝายสมพนธมตรและคาชดใชความเสยหายท�เกดข�นท �งหมด

ความคบหนาใน ค.ศ. 1917

เหตการณใน ค.ศ. 1917 น �นไดพสจนแลววามความเดดขาดในการยตสงคราม แมวาผลจะยงไม

อาจสมผสไดกระท �งปลาย ค.ศ. 1918 การปดลอมทางทะเลของกองทพเรอองกฤษไดทาใหเกดผล

กระทบใหญหลวงตอเยอรมน เยอรมนไดโตตอบดวยการออกปฏบตการเรอดาน�าแบบไมจากดขอบเขต

เม�อเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 1917 โดยมเปาหมายเพ�อใหองกฤษขาดแคลนอาหารและตองออกจาก

สงคราม นกวางแผนชาวเยอรมนประเมนวา สงครามเรอดาน�าแบบไมจากดขอบเขตจะทาใหองกฤษ

สญเสยเรอไปกวา 600,000 ตนตอเดอน ขณะท�องกฤษตระหนกวานโยบายดงกลาวมแนวโนมจะดงให

สหรฐอเมรกาเขาสความขดแยง การสญเสยเรอขององกฤษจะสงมากเสยจนองกฤษถกบบใหเรยกรอง

สนตภาพหลงเวลาผานไป 5 ถง 6 เดอน กอนท�การเขาแทรกแซงของสหรฐจะมผลกระทบ ในความเปน

จรง เรอองกฤษถกยงจมไปคดเปนน�าหนกมากกวา 500,000 ตนตอเดอนระหวางเดอนกมภาพนธถง

กรกฎาคม และสงท�สด 860,000 ตนในเดอนเมษายน หลงเดอนกรกฎาคม ไดมการนาระบบขบวนเรอ

คมกนกลบมาใชใหม ซ�งมประสทธภาพในการลดภยคกคามจากเรออลงอยางย�ง องกฤษปลอดภยจาก

การขาดแคลนอาหาร ขณะท�ผลผลตภาคอตสาหกรรมของเยอรมนลดลง และทหารสหรฐเขารวมสงคราม

เปนจานวนมากกวาท�เยอรมนเคยคาดไวกอนหนาน�มาก

วนท� 3 พฤษภาคม ค.ศ. 1917 ระหวางการรกเนวลล กองพลอาณานคมท� 2 ของฝร �งเศสท�เหนด

เหน�อย ทหารผานศกยทธการแวรเดง ปฏเสธคาส �งท�ไดรบ มาถงโดยเมาและปราศจากอาวธ นายทหาร

ไมอาจหาวธการมาลงโทษทหารท �งกองพลได และไมมการดาเนนมาตรการรนแรงในทนท จากน �น การ

ขดขนคาส �งไดลกลามไปยงอก 54 กองพลของฝร �งเศส และมทหารหนหนาท� 20,000 นาย กองทพ

สมพนธมตรอ�นโจมตแตประสบความสญเสยมหาศาล อยางไรกตาม ดวยการดงดดสความรกชาตและ

หนาท� เชนเดยวกบการจบกมและการพจารณาคร �งใหญ กระตนใหทหารกลบมาปองกนสนามเพลาะของ

ตน แมวาทหารฝร �งเศสปฏเสธจะเขารวมในการปฏวตการรกตอไป โรเบรต เนวลลถกปลดจากตาแหนง

บญชาการในวนท� 15 พฤษภาคม และแทนท�ดวยพลเอกฟลป เปแตง ผยกเลกการรกขนาดใหญอนนอง

เลอดช �วคราว

ชยชนะของออสเตรย-ฮงการและเยอรมนท�ยทธการกาปอเรตโต นาใหฝายสมพนธมตรท�การ

ประชมราปลโลจดต �งสภาสงครามสงสดเพ�อประสานการวางแผน โดยกอนหนาน �น กองทพองกฤษและ

ฝร �งเศสไดดาเนนการบงคบบญชาแยกกน

ในเดอนธนวาคม ฝายมหาอานาจกลางลงนามสงบศกกบรสเซย ทาใหทหารเยอรมนจานวนมาก

สามารถถกสงมาปฏบตหนาท�ในทางตะวนตกได ดวยกาลงเสรมเยอรมนและทหารสหรฐท�ไหลบาเขามา

ใหม ทาใหแนวรบดานตะวนตกจะเปนการตดสนผลของสงคราม ฝายมหาอานาจกลางทราบวาตนไมอาจ

เอาชนะสงครามยดเย�อ แตพวกเขาต �งความหวงไวสงสาหรบความสาเรจโดยข�นอยกบการรกอยาง

รวดเรวคร �งสดทาย ย�งไปกวาน �น ผนาฝายมหาอานาจกลางและฝายสมพนธมตรตางเร�มรสกกลวตอ

ความไมสงบในสงคมและการปฏวตในยโรป ดงน �น ท �งสองฝายตางกมงไดรบชยชนะข �นเดดขาดอยาง

รวดเรว

ค.ศ. 1917 จกรพรรดคารลท� 1 แหงออสเตรย ทรงพยายามเจรจาแยกตางหากอยางลบ ๆ กบ

คลมองโซ โดยมนองชายของพระมเหส ซกตส ในเบลเยยม เปนคนกลาง โดยเยอรมนไมรบรดวย เม�อ

การเจรจาลมเหลว และความพยายามดงกลาวทราบถงเยอรมน สงผลใหเกดหายนะทางการทตระหวาง

สองประเทศ

สหรฐอเมรกาเขาสสงคราม

สหรฐอเมรกาเดมดาเนนนโยบายไมแทรกแซง เพ�อหลกเล�ยงการเผชญหนากบความขดแยง

ระหวางประเทศและเปนนายหนาสนตภาพ เม�อเรออเยอรมนจมเรอโดยสารลซทาเนยขององกฤษ ใน

ค.ศ. 1915 ท�มชาวอเมรกนอยบนเรอ 128 คน ประธานาธบดวลสนไดสาบานวา "อเมรกามทฐมากเกน

กวาจะส" และเรยกรองใหยกเลกการโจมตเรอพลเรอน ซ�งเยอรมนกยอมตาม วลสนพยายามเปนผไกล

เกล�ยระงบขอพพาทแตลมเหลว เขาเตอนย�าวาสหรฐอเมรกาจะไมทนตอสงครามเรอดาน�าไมจากด

ขอบเขต วลสนไดรบแรงกดดนธโอดอร รสเวลต ผประณามพฤตการณของเยอรมนวาเปน "การกระทา

อนเปนโจรสลด" ความปรารถนาของวลสนท�จะไดเขารวมในการเจรจาสนตภาพเม�อสงครามยตเพ�อ

พฒนาแนวคดสนนบาตชาตเองกเปนสวนสาคญ รฐมนตรตางประเทศของวลสน วลเลยม เจนนงส ไบร

อน ซ�งความคดเหนของเขาไดถกเพกเฉย ไดลาออกเพราะไมอาจสนบสนนนโยบายของประธานาธบด

ไดอกตอไป มตมหาชนรสกโกรธกบเหตวนาศกรรมแบลกทอมในนครเจอรซย รฐนวเจอรซย ซ�งสงสยวา

เยอรมนอยเบ�องหลง และเหตระเบดคงสแลนด

ในเดอนมกราคม ค.ศ. 1917 เยอรมนทาสงครามเรอดาน�าไมจากดขอบเขตอกคร �ง รฐมนตร

ตางประเทศบอกแกเมกซโก ผานโทรเลขซมแมรมนน วา สหรฐอเมรกามแนวโนมเขาสสงครามหลง

สงครามเรอดาน�าไมจากดขอบเขตเร�มข�น และเชญเมกซโกเขาสสงครามเปนพนธมตรของเยอรมนตอ

สหรฐอเมรกา เพ�อเปนการแลกเปล�ยน เยอรมนจะสงเงนใหเมกซโกและชวยใหเมกซโกไดรบดนแดนเทก

ซส นวเมกซโกและแอรโซนาท�เมกซโกเสยไประหวางสงครามเมกซโก-อเมรกาเม�อ 70 ปกอน วลสน

เปดเผยโทรเลขดงกลาวใหแกสาธารณชน และชาวอเมรกนมองวาเปนเหตแหงสงคราม

อยางไรกตาม แมวาสหรฐอเมรกาจะเขาสสงครามโดยอยขางเดยวกบฝายพนธมตร แตไมเคย

เปนสมาชกอยางเปนทางการของฝายพนธมตรเลย โดยเรยกตวเองวาเปน "ประเทศผใหความ

ชวยเหลอ" (Associated Power) สหรฐอเมรกามกองทพขนาดเลก แตหลงรฐบญญตคดเลอกทหาร

(Selective Service Act) สหรฐกมทหารเกณฑมากถง 2.8 ลานนาย และภายในฤดรอน ค.ศ. 1918 กม

การสงทหารใหมกวา 10,000 นายไปยงฝร �งเศสทกวน ใน ค.ศ. 1917 รฐสภาสหรฐใหสถานะพลเมองแก

ชาวเปอรโตรโก เม�อพวกเขาถกเกณฑใหเขารวมสงครามโลกคร �งท�หน�ง จากรฐบญญตโจนส เยอรมน

คานวณผด โดยเช�อวาจะใชเวลาอกหลายเดอนกวาสหรฐอเมรกาจะมาถง และการขนสงทหารขาม

มหาสมทรสามารถถกหยดย �งไดโดยเรออ

กองทพเรอสหรฐอเมรกาไดสงกองเรอรบไปยงสกาปาโฟลว (Scapa Flow) เพ�อเขารวมกบกอง

เรอหลวง (Grand Fleet) องกฤษ, เรอพฆาตไปยงควนสทาวน, ไอรแลนด และเรอดาน�าไปชวยคมกน

ขบวนเรอ นาวกโยธนหลายกรมของสหรฐอเมรกาถกสงไปยงฝร �งเศส ดานองกฤษและฝร �งเศสตาง

ตองการใหหนวยทหารอเมรกนเขาเสรมกาลงบนแนวรบท�มทหารของตนอยกอนแลว และไมส�นเปลอง

จานวนเรอท�มอยนอยเพ�อขนยายเสบยง และไมตองการใชเรอเพ�อเปนการขนสงเสบยง ซ�งสหรฐปฏเสธ

ความตองการแรก แตยอมตามความตองการขอหลง พลเอกจอหน เจ. เพอรชง ผบญชาการกองกาลง

รบนอกประเทศอเมรกา (AEF) ปฏเสธท�จะแบงหนวยทหารออกเพ�อใชเปนกาลงหนนแกหนวยทหาร

องกฤษและฝร �งเศส โดยยกเวนใหกรมรบแอฟรกน-อเมรกนถกใชในกองพลฝร �งเศสได หลกนยมของ

AEF กาหนดใหใชการโจมตทางดานหนา ซ�งผบญชาการองกฤษและฝร �งเศสเลกใชไปนานแลว เพราะ

สญเสยกาลงพลมหาศาล

การรกฤดใบไมผล ค.ศ. 1918

พลเอกเยอรมน อรช ลเดนดอรฟ ไดรางแผนซ�งใชช�อรหสวา ปฏบตการมคาเอล ข�นสาหรบการ

รกบนแนวรบดานตะวนตกใน ค.ศ. 1918 การรกฤดใบไมผลมจดประสงคเพ�อแยกกองทพองกฤษและ

ฝร �งเศสออกจากกนดวยการหลอกหลวงและการรกหลายคร �ง ผนาเยอรมนหวงวาการโจมตอยางเดดขาด

กอนท�กองกาลงสหรฐขนาดใหญจะมาถง ปฏบตการดงกลาวเร�มข�นเม�อวนท� 21 มนาคม ค.ศ. 1918 โดย

โจมตกองทพองกฤษท�อเมนส และสามารถรกเขาไปไดถง 60 กโลเมตรอยางท�ไมเคยเกดข�นมากอน

ตลอดสงคราม

สวนแนวสนามเพลาะขององกฤษและฝร �งเศสถกเจาะผานดวยยทธวธแทรกซมท�เปนของใหม

ซ�งถกต �งช�อวา ยทธวธฮเทยร (Hutier tactics) ตามช�อพลเอกชาวเยอรมนคนหน�ง กอนหนาน �น การ

โจมตเปนรปแบบการระดมยงปนใหญอยางยาวนานและการบกโจมตโดยใชกาลพลมหาศาล อยางไรก

ตาม ในการรกฤดใบไมผล ค.ศ. 1918 ลเดนดอรฟไดใชปนใหญเฉพาะเปนเวลาส �น ๆ และแทรกซมกลม

ทหารราบขนาดเลกไปยงจดท�ออนแอ พวกเขาโจมตพ�นท�ส �งการและพ�นท�ขนสง และผานจดท�มการ

ตานทานอยางดเดอด จากน �น ทหารราบท�มอาวธหนกกวาจะเขาบดขย�ท�ต �งท�ถกโดดเด�ยวน�ภายหลง

ความสาเรจของเยอรมนน�อาศยความประหลาดใจของขาศกอยมาก

แนวหนาเคล�อนเขาไปในระยะ 120 กโลเมตรจากกรงปารส ปนใหญรถไฟหนกของครพพยง

กระสน 183 นดเขาใสกรงปารส ทาใหชาวปารสจานวนมากหลบหน การรกในชวงแรกประสบ

ความสาเรจอยางงดงามกระท �งจกรพรรดวลเฮลมท� 2 ทรงประกาศใหวนท� 24 มนาคมเปน

วนหยดราชการ ชาวเยอรมนจานวนมากคดวาชยชนะของสงครามอยใกลแคเอ�อมแลว อยางไรกตาม

หลงการตอสอยางหนก ปรากฏวาการรกของเยอรมนหยดชะงกไป การขาดแคลนรถถงหรอปนใหญ

เคล�อนท�ทาใหฝายเยอรมนไมสามารถรวมกาลงกนรกตอไปได สถานการณดงกลาวยงเลวรายลงไปอก

เม�อเสนทางสงกาลงบารงตอนน�ถกยดออกไปอนเปนผลจากการรก การหยดกะทนหนน�ยงเปนผลมาจาก

กาลงจกรวรรดออสเตรเลย (AIF) จานวนส�กองพลท�ถกกวดไล และสามารถกระทาในส�งท�ไมมกองทพใด

สามารถทาได และหยดย �งการรกของเยอรมนตามเสนทางได ระหวางชวงเวลาน� กองพลออสเตรเลยท�

หน�งถกสงข�นเหนออยางเรงรบอกคร �งเพ�อหยดย �งการเจาะผานคร �งท�สองของเยอรมน

พลเอกฟอคกดดนใหใชกาลงอเมรกาท�มาถงแลวเปนการเขาสวมตาแหนงแทนโดยลาพง แต

เพอรชงมงใหจดวางหนวยของสหรฐอเมรกาเปนกองกาลงอสระ หนวยเหลาน�ถกมอบหมายใหอยในการ

บงคบบญชาของฝร �งเศสและจกรวรรดองกฤษท�ทหารรอยหรอลง เม�อวนท� 28 มนาคม สภาสงคราม

สงสดของกองกาลงฝายสมพนธมตรถกจดต �งข�นท�การประชมดลอง (Doullens) เม�อวนท� 5 พฤศจกายน

ค.ศ. 1917 พลเอกฟอคถกแตงต �งเปนผบญชาการกองกาลงฝายสมพนธมตรสงสด เฮก เปแตง และเพอร

ชงยงคงมการควบคมทางยทธวธในสวนของตนอย ฟอครบบทบาทประสานงาน มากกวาบทบาทช�นา

และกองบญชาการองกฤษ ฝร �งเศสและสหรฐดาเนนการสวนใหญเปนอสระตอกน

หลงปฏบตการมคาเอล เยอรมนเร�มปฏบตการเกออรเกทเทอ (Operation Georgette) ตอเมอง

ทาชองแคบองกฤษทางเหนอ ฝายสมพนธมตรหยดย �งการผลกดนโดยเยอรมนไดรบดนแดนเพ�มนอย

มาก กองทพเยอรมนทางใตเร�มปฏบตการบลอแชรและยอรค ซ�งพงเปาไปยงกรงปารส ปฏบตการมารน

เร�มข�นเม�อวนท� 15 กรกฎาคม โดยพยายามจะลอมแรมสและเร�มตนยทธการแมน�ามารนคร �งท�สอง การต

ตอบโตท�เปนผลน �น เปนจดเร�มตนของการรกรอยวน นบเปนการรกท�ประสบความสาเรจคร �งแรกของ

ฝายสมพนธมตรในสงคราม

จนถงวนท� 20 กรกฎาคม กองทพเยอรมนถกผลกดนขามแมน�ามารนท�แนวเร�มตนไกแซรชลชท

[99] โดยท�ไมบรรลจดประสงคใด ๆ เลย หลงข �นสดทายของสงครามในทางตะวนตกแลว กองทพ

เยอรมนจะไมอาจเปนฝายรเร�มไดอก ความสญเสยของเยอรมนระหวางเดอนมนาคมและเมษายน ค.ศ.

1918 อยท� 270,000 คน รวมท �งสตอรมทรปเปอรท�ไดรบการฝกอยางด ขณะเดยวกน ในประเทศกาลง

แตกออกเปนเส�ยง การรณรงคตอตานสงครามเกดบอยคร �งข�น และขวญกาลงใจในกองทพถดถอย

ผลผลตทางอตสาหกรรมทรดลงอยางหนก โดยคดเปน 53% ของผลผลตทางอตสาหกรรมใน ค.ศ. 1913

ฝายสมพนธมตรไดชย: ฤดรอนและใบไมรวง ค.ศ. 1918

การตตอบโตของฝายสมพนธมตร ซ�งรจกกนวา การรกรอยวน เร�มข�นเม�อวนท� 8 สงหาคม ค.ศ.

1918 ในยทธการอาเมยง กองทพนอยท� 3 กองทพองกฤษท� 4 อยทางปกซาย กองทพฝร �งเศสท� 1 อย

ทางปกขวา และกองทพนอยออสเตรเลยและแคนาดาเปนหวหอกโจมตตรงกลางผาน Harbonnières

ยทธการคร �งน �นมรถถงมารก 4 และมารก 5 กวา 414 คน และทหารกวา 120,000 นายเขารวม ฝาย

สมพนธมตรรกเขาไป 12 กโลเมตรในดนแดนท�เยอรมนถอครองในเวลาเพยงเจดช �วโมง อรช ล

เดนดอรฟ เรยกวนน�วา "วนอนมดมนของกองทพเยอรมน"

หวหอกออสเตรเลย-แคนาดาท�อาเมยง ยทธการซ�งเปนจดเร�มตนแหงความลมจมของเยอรมน

ชวยดงใหกองทพองกฤษคบหนาไปทางเหนอและกองทพฝร �งเศสไปทางใต ขณะท�การตานทานของ

เยอรมนบนแนวรบกองทพองกฤษท� 4 ท�อาเมยงเปนไปอยางแขงแกรง หลงฝายสมพนธมตรรกเขาไป

14 กโลเมตรจากอาเมยง กองทพฝร �งเศสท� 3 ขยายความยาวของแนวรบอาเมยงเม�อวนท� 10 สงหาคม

เม�อกองทพถกสงไปทางปกขวาของกองทพฝร �งเศสทรา 1 และรกเขาไป 6 กโลเมตร ซ�งกาลงปลดปลอย

Lassigny กระท �งการสรบดาเนนไปจนถงวนท� 16 สงหาคม ทางใตของกองทพฝร �งเศสท� 3 พลเอก

Charles Mangin เคล�อนกองทพฝร �งเศสท� 10 ไปขางหนาท� Soissons เม�อวนท� 20 สงหาคม เพ�อจบกม

เชลยศกแปดพนคน ปนใหญสองรอยกระบอก และท�ราบสง Aisne ท�มองเหนและคกคามท�ต �งของ

เยอรมนทางเหนอของ Vesle อรช ลเดนดอรฟบรรยายวาน�เปน "วนอนมดมน" อกวนหน�ง

ขณะเดยวกน พลเอก Byng แหงกองทพองกฤษท� 3 รายงานวาขาศกบนแนวรบของเขากาลงม

จานวนลดลงจากการจากดการลาถอย ถกออกคาส �งใหโจมตดวยรถถง 200 คน ไปยง Bapaume เปด

ฉากยทธการอลแบร (Albert) ดวยคาส �งเฉพาะให "เจาะแนวรบขาศก เพ�อท�จะตโอบปกขาศกท�อยบน

แนวรบ" (ตรงขามกองทพองกฤษท� 4 ท�อาเมยง) การโจมตเปนไปอยางรวดเรวเพ�อท�จะชงความ

ไดเปรยบจากการรกท�ประสบความสาเรจตรงปก แลวจากน �นจงยตเม�อการโจมตสญเสยแรงผลกดน

เร�มตนไป

แนวรบยาว 24 กโลเมตรของกองทพองกฤษ ทางเหนอของอลแบร มความคบหนา หลงหยดไป

วนหน�งเม�อเผชญกบแนวตานทานหลกซ�งขาศกไดถอนกาลงไปแลว กองทพองกฤษท� 4 ของรอวลนสน

สามารถสรบตอไปทางปกซายระหวางอลแบรและซอมม ซ�งยดแนวระหวางตาแหนงอยหนาของกองทพ

ท� 3 และแนวรบอาเมยง ซ�งสงผลใหยดอลแบรกลบคนไดในขณะเดยวกน วนท� 26 สงหาคม กองทพ

องกฤษท� 1 ซ�งอยทางปกซายของกองทพท� 3 ถกดงเขาสการสรบซ�งยดกองทพไปทางเหนอจนพนอารส

เหลาทหารแคนาดาซ�งกลบอยท�เดมในทพหนาของกองทพท� 1 สรบจากอารสไปทางตะวนออก 8

กโลเมตร ครอมพ�นท�อารส-กองเบร กอนจะถงการปองกนช �นนอกของแนวฮนเดนบรก กอนจะเจาะแนว

ดงกลาวเม�อวนท� 28 และ 29 สงหาคม วนเดยวกน เยอรมนเสย Bapaume ใหแกกองพลนวซแลนดแหง

กองทพท� 3 และกองทพออสเตรเลย ซ�งยงนาการรกของกองทพท� 4 สามารถผลกดนแนวรบไปขาง

หนาท�อาเมยงและยดเปรอนน (Peronne) และมงแซง-เกยงแตง (Mont Saint-Quentin) เม�อวนท� 31

สงหาคม หางไปทางใต กองทพฝร �งเศสท� 1 และท� 3 รกคบอยางชา ๆ ขณะท�กองทพท� 10 ซ�งขามแมน�า

Ailette มาแลว และอยทางตะวนออกของ Chemin des Dames ปจจบนอยใกลกบตาแหนงอลเบรชของ

แนวฮนเดนแบรก ระหวางชวงสปดาหสดทายของเดอนสงหาคม แรงกดดนตามแนวรบยาว 113

กโลเมตรตอขาศกน �นเปนไปอยางหนกหนวงและตอเน�อง แมกระท �งทางเหนอในฟลานเดอร กองทพ

องกฤษท� 2 และท� 5 มความคบหนาจบกมเชลยศกและยดท�ม �นไดซ�งกอนหนาน�ไมประสบความสาเรจ

ระหวางเดอนสงหาคมและกนยายน

วนท� 2 กนยายน เหลาแคนาดาโอบลอมแนวฮนเดนแบรกดานขาง ดวยการเจาะตาแหนงโวทน

(Wotan) ทาใหกองทพท� 3 สามารถรกคบตอไปได ซ�งสงผลสะทอนกลบตลอดแนวรบดานตะวนตก วน

เดยวกนโอแบรสเตอ เฮเรสไลทง (OHL) ไมมทางเลอกนอกจากส �งใหหกกองทพลาถอยเขาไปสแนวฮน

เดนแบรกทางใต หลงกานลดนอรดบนแนวรบกองทพท� 1 ของแคนาดา และถอนกลบไปยงแนวทาง

ตะวนออกของลส (Lys) ในทางเหนอ ซ�งถกยดครองโดยปราศจากการตอส สวนท�ย�นออกมาถกยดใน

เดอนเมษายนท�ผานมา ตามขอมลของลเดนดอรฟฟ "เราจาตองยอมรบความจาเปน ... ท�จะลาถอยท �ง

แนวรบจากสการป (Scarpe) ถงเวสเล (Vesle)"

เวลาเกอบส�สปดาหหลงการตอสเร�มข�นเม�อวนท� 8 สงหาคม มเชลยศกเยอรมนถกจบกมไดเกน

100,000 นาย องกฤษจบได 75,000 นาย และท�เหลอโดยฝร �งเศส จนถง "วนอนมดมนของกองทพ

เยอรมน" กองบญชาการทหารสงสดเยอรมนตระหนกวาพายสงครามแลวและพยายามบรรลจดจบอนนา

พอใจ วนหลงการสรบ ลเดนดอรฟฟบอกพนเอกแมรทซวา "เราไมอาจชนะสงครามไดอกตอไป แตเรา

จะตองไมแพเชนกน" วนท� 11 สงหาคม เขาเสนอลาออกจากตาแหนงตอไกเซอร ผทรงปฏเสธ โดยทรง

ตอบวา "ฉนเหนวาเราตองทาใหเกดสมดล เราไดเกอบถงขดจากดอานาจการตานทานของเรา สงคราม

ตองยต" วนท� 13 สงหาคม ท�สปา (Spa) ฮนเดนแบรก ลเดนดอรฟฟ นายกรฐมนตร และรฐมนตร

ตางประเทศฮนทซตกลงวาสงครามไมอาจยตลงไดในทางทหาร และในวนรงข �นสภาราชสานกเยอรมน

ตดสนใจวา ชยชนะในสนามรบขณะน�ยากท�จะเกดข�นเปนสวนใหญ ออสเตรยและฮงการเตอนวา ท �งสอง

สามารถทาสงครามไดถงเดอนธนวาคมเทาน �น และลเดนดอรฟฟเสนอการเจรจาสนตภาพทนท แดไก

เซอรผทรงสนองโดยทรงแนะนาใหฮนทซมองหาการไกลเกล�ยจากสมเดจพระราชนแหงเนเธอรแลนด

เจาชายรพเพรชทเตอนเจาชายมกซแหงบาเดนวา "สถานการณทางทหารของเราบ �นทอนลงอยาง

รวดเรวเสยใจฉนไมเช�อวาเราสามารถย�อไดตลอดฤดหนาวอกตอไป และเปนไปไดวาหายนะจะมาเรว

กวาน �น" วนท� 10 กนยายน ฮนเดนแบรกกระตนทาทสนตภาพตอจกรพรรดชาลสแหงออสเตรย และ

เยอรมนรองตอเนเธอรแลนดขอการไกลเกล�ย วนท� 14 กนยายน ออสเตรยสงบนทกถงคสงครามและ

ประเทศเปนเลางท �งหมดเสนอการประชมสนตภาพในประเทศท�เปนกลาง และวนท� 15 กนยายน

เยอรมนย�นขอเสนอสนตภาพตอเบลเยยม ขอเสนอสนตภาพท �งสองถกปฏเสธ และวนท� 24 กนยายน

OHL แจงตอผนาในเบอรลนวาการเจรจาสงบศกหลกเล�ยงไมได

เดอนกนยายนเปนเดอนท�ฝายเยอรมนยงคงสรบการปฏบตกองระวงหลงอยางเขมแขงและเร�ม

การตโตตอบหลายคร �งตอตาแหนงท�เสยไป แตประสบผลสาเรจเพยงเลกนอย และเพยงช �วคราวเทาน �น

เมอง หมบาน ท�สงและสนามเพลาะในตาแหนงและกองรกษาดานท�มการปองกนของแนวฮนเดนแบรก

ยงเสยแกฝายสมพนธมตรอยางตอเน�อง โดยกองทพองกฤษเพยงชาตเดยวกสามารถจบเชลยศกไดถง

30,441 นายในชวงสปดาหท�ผานมา การรกตอไปทางตะวนออกขนาดเลกจะเกดข�นหลงชยชนะของ

กองทพท� 3 ท�อวนกร (Ivincourt) ในวนท� 12 กนยายน กองทพท� 4 ท�อเฟอน (Epheny) ในวนท� 18

กนายน และกองทพฝร �งเศสยดไดแอซซญเลอกอง (Essigny-le-Grand) อกวนหน�งใหหลง วนท� 24

กนยายน การโจมตคร �งสดทายของท �งองกฤษและฝร �งเศสบนแนวรบ 6.4 กโลเมตรจะเขามาในระยะ 3.2

กโลเมตรของแซงกองแตง (St. Quentin) ดวยกองรกษาดานและแนวปองกนข �นตนของตาแหนงซกฟรด

และอลเบรชถกทาลายหมดไป ฝายเยอรมนขณะน�อยหลงแนวฮนเดนแบรกท �งหมด ดวยตาแหนงโวทน

ของแนวน �นไดถกเจาะไปแลวและตาแหนงซกฟรดอยในอนตรายจะถกโอบจากทางเหนอ เวลาน�ฝาย

สมพนธมตรสบโอกาสโจมตตลอดท �งความยาวแนวรบ

การโจมตตรงแนวฮนเดนแบรกของฝายสมพนธมตร ซ�งเร�มข�นเม�อวนท� 26 กนยายน รวมทหาร

สหรฐดวย ทหารอเมรกนท�ยงออนประสบการณประสบปญหาเก�ยวกบรถไฟเสบยงสาหรบหนวยขนาด

ใหญบนภมประเทศทรกนดาร สปดาหหน�งใหหลงหนวยฝร �งเศสและอเมรกนเจาะผานในชองปาญ

(Champagne) ท�ยทธการเนนบลงกมง (Blanc Mont) บบใหฝายเยอรมนถอยไปจากท�สงท�ควบคมอย

และรกคบเขาใกลชายแดนเบลเยยม เมองเบลเยยมแหงสดทายท�ไดรบการปลดปลอยกอนการสงบศกคอ

เกนต (Ghent) ซ�งฝายเยอรมนยดไวเปนจดหลงกระท �งฝายสมพนธมตรนาปนใหญข�นมา กองทพ

เยอรมนไดยนระยะแนวรบของตนและใชพรมแดนดตชเปนสมอเพ�อสรบการปฏบตกองหลง

เม�อบลแกเรยลงนามการสงบศกแยกตางหากเม�อวนท� 29 กนยายน ฝายสมพนธมตรไดรบการ

ควบคมเซอรเบยและกรซ ลเดนดอรฟฟ ซ�งอยภายใตความเครยดใหญหลวงหลายเดอน มอาการคลาย

กบปวย เปนท�แนชดแลววาเยอรมนไมอาจปองกนไดอยางสาเรจอกตอไป

ขณะเดยวกน ขาวความพายแพทางทหารท�กาลงเกดข�นในไมชาของเยอรมนแพรสะพดไปท �ว

กองทพเยอรมน ภยคกคามการขดขนคาส �งน �นสกงอม พลเรอเอกไรนารด เชรและลเดนดอรฟฟตดสนใจ

เร�มความพยายามคร �งสดทายเพ�อฟ�นฟ "ความกลาหาญ" ของกองทพเรอเยอรมน โดยทราบวารฐบาล

ของเจาชายมาซมลนแหงบาเดนจะยบย �งการปฏบตเชนน� ลเดนดอรฟฟตดสนใจไมถวายรายงาน

อยางไรกด ขาวการโจมตท�กาลงเกดข�นในไมชามาถงหกะลาสท�คล กะลาสหลายคนปฏเสธจะเขารวม

การรกทางทะเลซ�งพวกเขาเช�อวาเปนการฆาตวตาย กอกบฏและถกจบกม ลเดนดอรฟฟรบผดชอบ

ความผดพลาดน� ไกเซอรปลดเขาในวนท� 26 ตลาคม การลมสลายของบอลขานหมายความวา เยอรมน

กาลงเสยเสบยงอาหารและน�ามนหลกของตน ปรมาณสารองไดใชหมดไปแลว ขณะเดยวกบท�กองทพ

สหรฐมาถงยโรปดวยอตรา 10,000 นายตอวน

โดยไดรบความสญเสยถง 6 ลานชวต เยอรมนไดหนไปหาสนตภาพ เจาชายมาซมลนแหงบา

เดนมหนาท�ในรฐบาลใหมเปนนายกรฐมนตรเยอรมนในการเจรจากบฝายสมพนธมตร การเจรจาทางโทร

เลขกบประธานาธบดวลสนเร�มข�นทนท ในความหวงลม ๆ แลง ๆ วาเขาจะไดรบขอเสนอท�ดกวากบ

องกฤษและฝร �งเศส แตวลสนกลบเรยกรองใหไกเซอรสละราชสมบต ไมมการตอตานเม�อฟลพพ ไชเด

มนนแหงพรรคสงคมประชาธปไตย ประกาศใหเยอรมนเปนสาธารณรฐเม�อวนท� 9 พฤศจกายน

จกรวรรดเยอรมนลมสลายลง และเยอรมนใหม คอ สาธารณรฐไวมาร ไดเกดข�นแทน

การสงบศกและการยอมจานน

ในภาพ จอมพลฟอคเปนคนท�สองนบจากทางขวา ดานหลงเปนตโดยสารรถไฟในปาคองเปยญ

อนเปนสถานท�ลงนามการสงบศก ตรถไฟน�ภายหลงถกใชเชงสญลกษณในการสงบศกของเปแตงใน

เดอนมถนายน ค.ศ. 1940 มนถกยายไปยงกรงเบอรลนเปนรางวล แตเน�องจากการท�งระเบดของฝาย

สมพนธมตรไดยายไปยงคราวนเคล ธรนเกย ท�ซ�งมนถกทาลายอยางเจตนาโดยกาลงเอสเอสใน ค.ศ.

1945

การลมสลายของฝายมหาอานาจกลางมาเยอนอยางรวดเรว บลแกเรยเปนประเทศแรกท�ลงนาม

การสงบศก เม�อวนท� 29 กนยายน ค.ศ. 1918 ท�ซาโลนก วนท� 30 ตลาคม จกรวรรดออตโตมนยอม

จานนท�มโดรส

วนท� 24 กนยายน อตาลเร�มการผลกดนซ�งทาใหไดรบดนแดนท�สญเสยไปคนหลงยทธการคาปอ

เรตโต จนลงเอยในยทธการวตโตรโอ เวเนโต อนเปนจดจบท�กองทพออสเตรย-ฮงการไมอาจเปนกาลง

รบท�มประสทธภาพไดอกตอไป การรกน�ยงกระตนการสลายตวของจกรวรรดออสเตรย-ฮงการ ระหวาง

สปดาหสดทายของเดอนตลาคม มการประกาศเอกราชข�นในกรงบดาเปสต, ปราก และซาเกรบ วนท� 29

ตลาคม ทางการออสเตรย-ฮงการขอสงบศกกบอตาล แตอตาลรกคบตอไป โดยไปถงเทรนโต, ยดนและ

ตรเอสเต วนท� 3 พฤศจกายน ออสเตรย-ฮงการสงธงพกรบขอการสงบศก เง�อนไข ซ�งจดการโดยโทร

เลขกบทางการฝายสมพนธมตรในกรงปารส มการส�อสารไปยงผบญชาการออสเตรยและยอมรบ การ

สงบศกกบออสเตรยมการลงนามในวลลา กอสต ใกลกบพาดว เม�อวนท� 3 พฤศจกายน ออสเตรยและ

ฮงการลงนามการสงบศกแยกกนหลงการลมลางราชวงศฮบสบรก

หลงการปะทของการปฏวตเยอรมน มการสถาปนาสาธารณรฐข�นเม�อวนท� 9 พฤศจกายน องค

ไกเซอรไดทรงหลบหนไปยงเนเธอรแลนด วนท� 11 พฤศจกายน มการลงนามการสงบศกกบเยอรมนข�น

ในตโดยสารรถไฟในคองเปยญ เม�อเวลา 11 นาฬกา ของวนท� 11 พฤศจกายน ค.ศ. 1918 หรอ "ช �วโมง

ท�สบเอด ของวนท�สบเอด ของเดอนท�สบเอด" การหยดยงมผลบงคบ กองทพซ�งประจญกนอยบนแนวรบ

ดานตะวนตกน �นเร�มถอนจากตาแหนงของตน พลทหารแคนาดา จอรจ ลอวเรนซ ไพรซ ถกยงโดยพล

แมนปนชาวเยอรมนเม�อเวลา 10.57 น. และส�นชวตเม�อเวลา 10.58 น. เฮนร กนเธอรชาวอเมรกนถก

สงหาร 60 วนาทกอนการสงบศกมผลบงคบขณะเขาตกาลงพลเยอรมนท�รสกประหลาดใจ เพราะทราบ

ขาววา กาลงจะมการสงบศกข�น ทหารองกฤษคนสดทายท�เสยชวต คอ พลทหารจอรจ เอดวน เอลลสน

ผเสยชวตคนสดทายในสงคราม คอ รอยโทโธมส ผซ�ง หลงเวลา 11 นาฬกา กาลงเดนไปยงแนวรบเพ�อ

แจงขาวแกทหารอเมรกนซ�งยงไมถกแจงขาวการสงบศกวา พวกเขาจะละท�งอาคารเบ�องหลงพวกเขา

สถานะสงครามอยางเปนทางการระหวางท �งสองฝายดารงอยเปนเวลาอกจนเดอน กระท �งการลง

นามสนธสญญาแวรซายกบเยอรมนเม�อวนท� 28 มถนายน ค.ศ. 1919 สนธสญญากบออสเตรย ฮงการ

บลแกเรยและจกรวรรดออตโตมนมการลงนามภายหลง อยางไรกด การเจรจากบจกรวรรดออตโตมนน �น

ตามมาดวยการขดแยงกน และสนธสญญาสนตภาพสดทายระหวางฝายสมพนธมตรกบประเทศซ�งอก

ตอมาไมนานจะไดช�อวา สาธารณรฐตรก มการลงนามเม�อวนท� 24 กรกฎาคม ค.ศ. 1923 ท�โลซาน

ในทางกฎหมาย สนธสญญาสนตภาพอยางเปนทางการไมเสรจสมบรณกระท �งมการลงนามใน

สนธสญญาโลซานฉบบสดทาย ภายใตเง �อนไขน �น กองทพฝายสมพนธมตรถอนออกจากคอนสแตนตโน

เปลเม�อวนท� 23 สงหาคม ค.ศ. 1923

ความไดเปรยบของฝายสมพนธมตรและตานานแทงขางหลง พฤศจกายน ค.ศ. 1918

ในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 1918 ฝายสมพนธมตรมกาลงบารงท�เปนคนและยทโธปกรณมาก

พอท�จะรกรานเยอรมน กระน �น เม�อมการสงบศกน �น ไมมกาลงฝายสมพนธมตรใดขามพรมแดนเยอรมน

ไดเลย แนวรบดานตะวนตกยงอยหางจากกรงเบอรลนเกอบ 1,400 กโลเมตร และกองทพเยอรมนยงลา

ถอยจากสนามรบอยางเปนระเบยบด ปจจยเหลาน�สงผลใหฮนเดนบรกและผนาเยอรมนอาวโสคนอ�น ๆ

เผยแพรเร�องเลาวา กองทพของพวกเขามไดถกเอาชนะอยางแทจรง ซ�งตอมาไดเกดเปนตานานแทงขาง

หลง คอ ถอวาความพายแพของเยอรมนน �นมไดเกดจากการขาดความสามารถในการสรบตอไป (แม

ทหารมากถงหน�งลานนายกาลงเจบปวยจากการระบาดของไขหวดใหญ ค.ศ. 1918 และไมพรอมรบ) แต

เปนเพราะสาธารณชนขาดการสนองตอ "การเรยกดวยความรกชาต" และการกอวนาศกรรมอยางเจตนา

ตอความพยายามของสงคราม โดยเฉพาะอยางย�ง พวกยว สงคมนยมและบอลเชวค

เทคโนโลย

สงครามโลกคร �งท�หน�งเร�มตนข�นเปนการปะทะของเทคโนโลยในครสตศตวรรษท� 20 กบยทธวธ

ในครสตศตวรรษท� 19 โดยไดเกดความสญเสยเลอดเน�ออยางใหญหลวงตามมา อยางไรกด เม�อถงปลาย

ค.ศ. 1917 กองทพของประเทศใหญ ๆ ซ�งมกาลงพลหลายลานนาย ไดถกปรบปรงใหทนสมยและมการ

ใชโทรศพท การส�อสารไรสาย รถหมเกราะ รถถง และอากาศยาน ขบวนทหารราบมการจดใหม ดงน �น

กองรอยท�มทหาร 100 นายจงมใชหนวยหลกในการดาเนนกลยทธอกตอไป และหมท�มทหารประมาณ

10 นาย ภายใตบญชาของนายทหารประทวนออนอาวโสกลายเปนไดรบความนยม

ปนใหญเองกไดเกดการปฏวตข �นเชนกน ใน ค.ศ. 1914 ปนใหญประจาอยในแนวหนาและยงไป

ยงเปาหมายโดยตรง จนถง ค.ศ. 1917 การยงเลงจาลองดวยปน (เชนเดยวกบปนครกหรอแมกระท �งปน

กล) พบแพรหลาย โดยใชเทคนคใหมสาหรบการกาหนดตาแหนงและการต �งระยะ ท�โดดเดนคอ อากาศ

ยานและโทรศพทสนามท�ตกคางบอยคร �ง ภารกจตอสกองรอยทหารปนใหญกไดกลายมาแพรหลาย

เชนกน และการตรวจจบเสยงไดถกใชเพ�อคนหาปนใหญของขาศก

เยอรมนนาหนาฝายสมพนธมตรไกลในการใชการเลงยงจาลองหนก กองทพเยอรมนตดต �ง

ฮาวอตเซอรขนาด 150 และ 210 มม. ใน ค.ศ. 1914 ขณะท�ปนใหญตามแบบของฝร �งเศสและองกฤษม

ขนาดเพยง 75 และ 105 มม. องกฤษมฮาวอตเซอร 152 มม. แตมนหนกเสยจนตองลาเลยงสสนามเปน

ช�น ๆ และประกอบใหม ฝายเยอรมนยงประจาปนใหญออสเตรย 305 มม. และ 420 มม. และเม�อ

สงครามเร�มตนข�นน �น ไดมรายการมเนนเวอรเฟอร (Minenwerfer) หลายขนาดลากลองแลว ซ�งเหมาะ

สาหรบการสงครามสนามเพลาะตามทฤษฎ[126]

การสรบมากคร �งของเก�ยวกบการสงครามสนามเพลาะ ซ�งทหารหลายรอยนายเสยชวตใน

แผนดนแตละหลาท�ยดได ยทธการคร �งนองเลอดท�สดในประวตศาสตรจานวนมากเกดข�นระหวาง

สงครามโลกคร �งท�หน�ง ยทธการเหลาน �นเชน อแปร มารน คมไบร ซอมม แวรเดง และกลลโปล ฝาย

เยอรมนนากระบวนการฮาเบอรซ�งเปนการตรงไนโตรเจนมาใช เพ�อใหกาลงมเสบยงดนปนอยางตอเน�อง

แมฝายองกฤษจะทาการปดลอมทางทะเลกตาม ปนใหญเปนเหตท�ทาใหมผเสยชวตมากท�สด[128] และ

บรโภควตถระเบดปรมาณมหาศาล การบาดเจบท�ศรษะจานวนมากเกดข�นจากกระสนปนใหญท�ระเบด

และการแตกกระจาย ทาใหชาตท�เขารวมสงครามตองพฒนาหมวกเหลกกลาสมยใหม นาโดยฝร �งเศส ซ�ง

นาหมวกเอเดรยนมาใชใน ค.ศ. 1915 และตอมาไมนานองกฤษและสหรฐไดใชหมวกโบรด และใน ค.ศ.

1916 โดยหมวกสทาลเฮลมท�มเอกลกษณของเยอรมน ซ�งการออกแบบและการปรบปรง ยงใชเร�อยมา

ถงปจจบน

การใชการสงครามเคมอยางแพรหลายเปนคณลกษณะเดนเฉพาะของความขดแยงน� แกสท�ใชม

คลอรน แกสมสตารดและฟอสจน มผเสยชวตจากแกสในสงครามเพยงเลกนอย เพราะมวธการรบมอการ

โจมตดวยแกสท�มประสทธภาพในเวลาอนรวดเรว เชน หนากากกนแกส ท �งการใชสงครามเคมและการ

ท�งระเบดทางยทธศาสตรขอบเขตเลกน �นถกบญญตหามโดยอนสญญากรงเฮก ค.ศ. 1907 และท �งสอง

พสจนแลววามประสทธภาพจากด แมจะจบจนตนาการของสาธารณะกตาม

อาวธตดต �งภาคพ�นท�ทรงอานภาพท�สด คอ ปนใหญรถไฟ (railway gun) ซ�งแตละกระบอกหนก

หลายรอยตน ปนใหญเหลาน�มช�อเลนวา บกเบอรธา เยอรมนไดพฒนาปนใหญปารส ซ�งสามารถยงถลม

กรงปารสจากพ�นท�ซ�งหางออกไปกวา 100 กโลเมตรได แมกระสนปนใหญจะคอนขางเบา โดยมน�าหนก

94 กโลกรม แมฝายสมพนธมตรจะมปนใหญรถไฟเชนเดยวกบเยอรมน แตแบบของเยอรมนมพสยไกล

กวาและเหนอช �นกวาของฝายสมพนธมตรอยางมาก

การบน

อากาศยานปกตรงมการใชในทางทหารคร �งแรกโดยอตาลในลเบยเม�อวนท� 23 ตลาคม ค.ศ.

1911 ระหวางสงครามอตาล-ตรกเพ�อการลาดตระเวน ตามมาดวยการท�งระเบดมอและการถายภาพทาง

อากาศในปตอมา เม�อถง ค.ศ. 1914 ประโยชนใชสอยทางทหารของอากาศยานน �นปรากฏชด อากาศ

ยานเหลาน�เดมทใชเพ�อการลาดตระเวนและโจมตภาคพ�นดน ในการยงเคร�องบนฝายขาศก จงไดมการ

พฒนาปนตอสอากาศยานและเคร�องบนขบไลข�น เคร�องบนท�งระเบดทางยทธศาสตรถกผลตข�น โดย

เยอรมนและองกฤษเปนหลก แมเยอรมนจะใชเซพเพลนดวยเชนกน เม�อสงครามใกลยต เรอบรรทก

เคร�องบนจงไดถกนามาใชเปนคร �งแรก

บอลลนสงเกตการณท�มคนขบ ลอยสงเหนอสนามเพลาะ ถกใชเปนแทนตรวจตราอยกบท� คอย

รายงานการเคล�อนไหวของขาศกและช�เปาใหปนใหญ โดยท �วไปบอลลนมลกเรอสองคน และมรมชชพ

ตดตว เผ�อหากมการโจมตทางอากาศของขาศก รมชชพจะสามารถกระโดดรมออกมาไดอยางปลอดภย

เม�อมการตระหนกถงคณคาของบอลลนในฐานะแทนสงเกตการณ บอลลนจงตกเปนเปาสาคญ

ขออากาศยานขาศก ในการปองกนบอลลนจากการโจมตทางอากาศ บอลลนจงไดรบการปองกนอยาง

แนนหนาโดยปนตอสอากาศยานและมอากาศยานฝายเดยวกนลาดตระเวน ในการโจมต ไดมการทดลอง

ใชอาวธไมธรรมดาอยางจรวดอากาศสอากาศ ดงน �น คณคาการสงเกตการณของเรอเหาะและบอลลนจง

ไดมสวนตอการพฒนาการสรบแบบอากาศสอากาศระหวางอากาศยานทกประเภท และตอภาวะคมเชง

กนในสนามเพลาะ เน�องจากเปนไปไมไดท�จะเคล�อนยายกาลงขนาดใหญไดโดยไมถกสงเกตพบ เยอรมน

ดาเนนการตโฉบฉวยทางอากาศตอองกฤษระหวาง ค.ศ. 1915 และ 1916 ดวยเรอบน โดยหวงวาจะบ �น

ทอนขวญกาลงใจขององกฤษและสงผลใหอากาศยานถกเบ�ยงเบนไปจากแนวหนา และท�จรง ความต�น

ตระหนกท�เกดข�นตามมาไดนาไปสการเบ�ยงเบนฝงเคร�องบนขบไหลหลายฝงจากฝร �งเศส[131][133]

เทคโนโลยนาวก

เยอรมนวางเรออ (เรอดาน�า) หลงสงครามอบต โดยเปล�ยนไปมาระหวางการสงครามเรอดาน�า

จากดและไมจากดในมหาสมทรแอตแลนตก ไกเซอรลเชอมารนจดวางเพ�อตดทอนเสบยงสาคญมใหไป

ถงหมเกาะองกฤษ การเสยชวตของกะลาสเรอพาณชยองกฤษและการท�เรออดเหมอนอยคงกระพน

นาไปสการพฒนาทนระเบดน�าลก (ค.ศ. 1916), ไฮโดรโฟน (โซนารเชงรบ, ค.ศ. 1917), เรอเหาะ

(blimp), เรอดาน�าลาสงหาร (เรอหลวงอาร-1, ค.ศ. 1917), อาวธตอสเรอดาน�าโยนไปดานหนา และ

ไฮโดรโฟนจม (สองอยางน�ถกยกเลกไปใน ค.. 1918) เพ�อขยายขอบเขตการปฏบต เยอรมนไดเสนอเรอ

ดาน�าเสบยง (ค.ศ. 1916) เทคโนโลยตาง ๆ เหลาน�จะถกลมไปหลงสงครามยต กอนไดรบการร�อฟ�นใหม

หลงสงครามโลกคร �งท�สองอบต

เทคโนโลยการสงครามภาคพ�น

สนามเพลาะ ปนกล การสอดแนมทางอากาศ ร �วลวดหนามและปนใหญสมยใหมซ�งมกระสนลก

ปรายมสวนใหแนวสรบของสงครามโลกคร �งท�หน�งไมอาจเอาชนะกนไดเดดขาด องกฤษมองหาทางออก

ดวยการสรางการสงครามรถถงและยานยนตข�น รถถงคนแรก ๆ ถกใชระหวางยทธการซอมมเม�อวนท�

15 กนยายน ค.ศ. 1916 ความนาเช�อถอยานยนตน �นเปนปญหา แตการทดลองพสจนถงคณคาของมน

ภายในหน�งป องกฤษสงรถถงเขาสสนามรบหลายรอยคน และพวกมนไดแสดงแสงยานภาพระหวาง

ยทธการคมไบรในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 1917 ดวยการเจาะแนวฮนเดนบรก ขณะท�กาลงผสมจบกม

ทหารขาศกเปนเชลยได 8,000 นาย และยดปนใหญได 100 กระบอก สงครามยงไดมการนาอาวธกลเบา

และปนกลมอ เชน ปนลวอส ไรเฟลอตโนมตบราวนง และเบรกทนน เอมเพ 18

ขอขอบคณขอมลจากวกพเดย สารานกรมเสร