Lenin 28 Bia - Marxists Internet Archive · VII chiÕn tranh, tuyªn bè r»ng ch Lêi tùa TËp...

V« s¶n tÊt c¶ c¸c n−íc, ®oµn kÕt l¹i !

V.I. Lª-Nin Toµn tËp

26

V.I. Lª-Nin

Toµn tËp

TËp 26

Th¸ng B¶y 1914 - th¸ng T¸m 1915

Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia Hµ Néi - 2006

Lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c - Lªnin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam; lµ b−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n−íc theo con ®−êng x· héi chñ nghÜa.

Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn çch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc trong giai ®o¹n hiÖn nay.

Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t− t−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, çc nhµ khoa häc, çc nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn çc tr−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña Vla®imia IlÝch Lª-nin (22-4-1870 ― 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V. I. Lª-nin - Toµn tËp gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

Bé s¸ch V. I. Lª-nin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®−îc xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lª-nin - Toµn tËp, tiÕng

ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70-80 thÕ kû XX.

* *

*

TËp 26 cña Bé s¸ch V. I. Lª-nin - Toµn tËp gåm mét sè t¸c phÈm cã liªn quan ®Õn thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi. TËp nµy gåm nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin viÕt vµo n¨m thø nhÊt cña cuéc chiÕn tranh, tõ th¸ng B¶y 1914 ®Õn th¸ng T¸m 1915.

Ph¸t triÓn mét çch s¸ng t¹o häc thuyÕt M¸c, Lªnin ®· lµm s¸ng râ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ con ®−êng vµ triÓn väng cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, vÒ chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc cña çc ®¶ng v« s¶n trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, chØ ra cho giai cÊp c«ng nh©n vµ toµn thÓ quÇn chóng lao ®éng con ®−êng çch m¹ng, con ®−êng duy nhÊt cã thÓ thùc hiÖn ®−îc ®Ó tho¸t khái chiÕn tranh.

Néi dung cña tËp 26 ®−îc ph©n tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn Phô lôc vµ çc B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t−¬ng øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèi s¸ch ®−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých, gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t− t−ëng cña V. I. Lª-nin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lª-nin; Chó thÝch b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn X« (tr−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ Ých cho b¹n ®äc.

Th¸ng 3 - 2006 Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

VII

Lêi tùa

TËp hai m−¬i s¸u trong bé V. I. Lª-nin Toµn tËp vµ mét sè tËp tiÕp theo gåm nh÷ng t¸c phÈm cã liªn quan ®Õn thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi. TËp nµy gåm nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin viÕt vµo n¨m thø nhÊt cña cuéc chiÕn tranh, tõ th¸ng B¶y 1914 ®Õn th¸ng T¸m 1915.

Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi b¾t ®Çu næ ra ngµy 19 th¸ng B¶y (1 th¸ng T¸m) 1914 vµ kÐo dµi h¬n bèn n¨m. §ã lµ cuéc chiÕn tranh gi÷a hai nhãm c−êng quèc ®Õ quèc chñ nghÜa ®Ó ph©n chia l¹i thuéc ®Þa vµ ph¹m vi ¶nh h−ëng, ®Ó c−íp bãc vµ n« dÞch çc d©n téc kh¸c. Mét nhãm th× do chñ nghÜa ®Õ quèc §øc ®øng ®Çu vµ gåm cã ¸o - Hung, Thæ-nhÜ-kú vµ Bun-ga-ri. Cßn nhãm kia (§ång minh) th× do bän ®Õ quèc Anh vµ Ph¸p ®øng ®Çu vµ gåm c¶ n−íc Nga Nga hoµng. VÒ sau, gia nhËp §ång minh cã thªm ý, NhËt, Hîp chóng quèc Mü vµ çc n−íc kh¸c n÷a. Cuéc chiÕn tranh ®· thu hót h¬n 30 n−íc víi sè d©n trªn mét tû r−ìi ng−êi.

Çc giai cÊp thèng trÞ, t− s¶n vµ ®Þa chñ sö dông tÊt c¶ mäi ph−¬ng tiÖn t¸c ®éng t− t−ëng ®Ó biÖn hé cho chiÕn tranh tr−íc çc d©n téc, ®Çu ®éc quÇn chóng b»ng çch lµm cho hä mª mÈn v× chñ nghÜa s«-vanh, chia rÏ c«ng nh©n çc n−íc tham chiÕn, xói giôc hä ®¸nh lÉn nhau. Çc ®¶ng t− s¶n vµ tiÓu t− s¶n ë mçi n−íc ®Òu lõa g¹t

Lêi tùa

VIII

quÇn chóng nh©n d©n, che giÊu nh÷ng môc ®Ých thËt cña chiÕn tranh, tuyªn bè r»ng chiÕn tranh cã tÝnh chÊt phßng ngù, ®−îc tiÕn hµnh v× sù nghiÖp "cøu quèc" vµ kªu gäi "b¶o vÖ tæ quèc".

NhiÖm vô ®Ò ra cho çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa tÊt c¶ çc n−íc lµ v¹ch trÇn b¶n chÊt vµ nh÷ng môc ®Ých thËt sù cña chiÕn tranh, bãc trÇn sù dèi tr¸, nh÷ng lêi nguþ biÖn vµ nh÷ng lêi lÏ "¸i quèc" su«ng s¸o mµ çc giai cÊp thèng trÞ tung ra ®Ó biÖn hé cho chiÕn tranh, b¶o vÖ sù thèng nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n trªn ph¹m vi quèc tÕ, ph¸t ®éng quÇn chóng lao ®éng ®øng lªn ®Êu tranh chèng chiÕn tranh, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc. Çc nghÞ quyÕt cña çc ®¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ – §¹i héi Stót-ga (1907), §¹i héi C«-pen-ha-g¬ (1910), §¹i héi Ba-l¬ (1912) - ®· x¸c ®Þnh s¸ch l−îc cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn cã chiÕn tranh, chØ râ r»ng cuéc chiÕn tranh s¾p tíi sÏ lµ cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi, vµ ®Ò ra cho nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa tr¸ch nhiÖm ph¶i lîi dông cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ do chiÕn tranh g©y ra ®Ó lµm çch m¹ng, ®Ó lËt ®æ chÕ ®é t− b¶n chñ nghÜa.

Nh−ng khi chiÕn tranh b¾t ®Çu næ ra th× ®a sè çc thñ lÜnh cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa vµ cña Quèc tÕ II cè quªn ®i nh÷ng nghÞ quyÕt mµ hä ®· th«ng qua ®ã, ph¶n béi l¹i giai cÊp c«ng nh©n, ®øng vÒ phÝa giai cÊp t− s¶n n−íc hä, ñng hé chiÕn tranh. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi §øc vµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ë nhiÒu n−íc kh¸c biÓu quyÕt t¸n thµnh ng©n s¸ch chiÕn tranh, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa BØ vµ Ph¸p th× tham gia çc chÝnh phñ ®Õ quèc chñ nghÜa n−íc hä. Nh÷ng ng−êi men-sª-vÝch ë Nga còng ñng hé chiÕn tranh ë phÝa chÕ ®é Nga hoµng. Nh÷ng thñ lÜnh cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa lÆp l¹i nh÷ng khÈu hiÖu s«-vanh cña giai cÊp t− s¶n, biÖn hé cho chiÕn tranh, thi hµnh chÝnh s¸ch "hoµ b×nh trong n−íc", kªu gäi

Lêi tùa

IX

quÇn chóng chÊm døt trong thêi chiÕn cuéc ®Êu tranh giai cÊp chèng bän ¸p bøc. Nh− Lª-nin ®· chØ râ, ng−êi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc hÕt vÒ çi lËp tr−êng ph¶n béi vµ nhôc nh· ®ã cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa phÇn lín çc n−íc ch©u ¢u, lµ §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, mét ®¶ng m¹nh nhÊt vµ cã ¶nh h−ëng nhÊt trong Quèc tÕ II vµ ®· ®ãng vai trß l·nh ®¹o trong phong trµo x· héi chñ nghÜa quèc tÕ. BÞ sù ph¶n béi cña çc thñ lÜnh lµm cho rèi lo¹n, çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ë çc n−íc lín nhÊt kh«ng thÓ nµo cã ®−îc nh÷ng lËp tr−êng ®óng ®¾n ®èi víi chiÕn tranh, kh«ng thÓ nµo ®−¬ng ®Çu næi víi sù tÊn c«ng cña chñ nghÜa d©n téc t− s¶n vµ chñ nghÜa s«-vanh. Quèc tÕ II bÞ ph¸ s¶n vµ tan vì. Chñ nghÜa x· héi quèc tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng s©u s¾c.

Trong giai ®o¹n cã tÇm quan träng hÕt søc lín lao vµ cã ý nghÜa lÞch sö toµn thÕ giíi ®ã, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch do Lª-nin ®øng ®Çu lµ nh÷ng ng−êi duy nhÊt gi÷ mét lËp tr−êng çch m¹ng ®óng ®¾n ®èi víi chiÕn tranh. Ngay tõ rÊt l©u tr−íc khi næ ra chiÕn tranh, ®¶ng b«n-sª-vÝch ®· tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh triÖt ®Ó chèng chñ nghÜa qu©n phiÖt, ®Ó ng¨n ngõa chiÕn tranh. ChÝnh lµ theo ®Ò nghÞ cña Lª-nin mµ §¹i héi x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ë Stót-ga ®· ®−a vµo nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ çc cuéc xung ®ét quèc tÕ mét luËn ®iÓm hÕt søc quan träng nãi r»ng nÕu næ ra chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa th× cÇn ph¶i lîi dông cuéc khñng ho¶ng do chiÕn tranh g©y ra ®Ó phôc vô cho lîi Ých cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa. Vµ khi cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt bïng næ, ®¶ng b«n-sª-vÝch d−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin ®· hoµn thµnh tèt ®Ñp nghÜa vô cña m×nh, ®· gi−¬ng cao ngän cê chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n, nªu g−¬ng trung thµnh víi chñ nghÜa x· héi, l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n Nga chèng chiÕn tranh, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc.

Lêi tùa

X

Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi 1914 – 1918 ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt ®ét biÕn trong ®êi sèng çc d©n téc, ®em vËn mÖnh çc quèc gia ®Æt vµo mét canh b¹c, lµm cho tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn cña chñ nghÜa t− b¶n trë nªn cùc kú gay g¾t. Cuéc chiÕn tranh lµm nÈy ra mét lo¹t vÊn ®Ò míi vÒ con ®−êng vµ triÓn väng cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ, vÒ chiÕn l−îc vµ s¸ch l−îc cña çc ®¶ng v« s¶n trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi. Ph¸t triÓn mét çch s¸ng t¹o häc thuyÕt M¸c, Lª-nin ®· lµm s¸ng râ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, v¹ch ra mét çch toµn diÖn lËp tr−êng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch vµ cña toµn bé phong trµo d©n chñ – x· héi çch m¹ng quèc tÕ trong çc vÊn ®Ò chiÕn tranh, hoµ b×nh vµ çch m¹ng, chØ ra cho giai cÊp c«ng nh©n vµ toµn thÓ quÇn chóng lao ®éng con ®−êng çch m¹ng, con ®−êng duy nhÊt cã thÓ thùc hiÖn ®−îc ®Ó tho¸t khái chiÕn tranh.

Nh÷ng t¸c phÈm in trong tËp nµy, Lª-nin viÕt ë Thuþ-sÜ, n¬i mµ Ng−êi tõ P«-r«-nin chuyÓn ®Õn Ýt l©u sau khi chiÕn tranh bïng næ. PhÇn lín nh÷ng t¸c phÈm nµy ®· ®−îc c«ng bè trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ – x· héi", C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi Nga, do Lª-nin kh«i phôc l¹i sau mét n¨m gi¸n ®o¹n. Më ®Çu tËp nµy lµ nh÷ng luËn c−¬ng næi tiÕng cña Lª-nin "Nh÷ng nhiÖm vô cña phong trµo d©n chñ – x· héi çch m¹ng trong cuéc chiÕn tranh ch©u ¢u" vµ Tuyªn ng«n cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi Nga "ChiÕn tranh vµ phong trµo d©n chñ – x· héi Nga" do Lª-nin viÕt dùa trªn c¬ së nh÷ng luËn c−¬ng ®ã; ®©y lµ nh÷ng tµi liÖu ®Çu tiªn ®· x¸c ®Þnh vµ nãi lªn lËp tr−êng cña ®¶ng b«n-sª-vÝch ®èi víi chiÕn tranh. Nh÷ng luËn ®iÓm hÕt søc quan träng nªu lªn trong çc tµi liÖu ®ã ®· ®−îc ph¸t triÓn trong nh÷ng nghÞ quyÕt – do Lª-nin viÕt - cña Héi nghÞ BÐc-n¬ cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, mét cuéc héi nghÞ cã ý nghÜa héi nghÞ toµn quèc (xem "Héi nghÞ çc chi bé h¶i ngo¹i cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ -x· héi Nga").

Lêi tùa

XI

Cuèn s¸ch cña Lª-nin "Chñ nghÜa x· héi vµ chiÕn tranh (Th¸i ®é cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ – x· héi Nga ®èi víi chiÕn tranh)" in trong tËp nµy, viÕt nh©n dÞp cuéc héi nghÞ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ lÇn thø nhÊt, lµ mét sù gi¶i thÝch vµ lËp luËn mét çch cÆn kÏ ®−êng lèi cña ®¶ng b«n-sª-vÝch trong thêi gian chiÕn tranh.

Trong çc t¸c phÈm cña m×nh, Lª-nin ®· v¹ch trÇn mét çch s©u s¾c b¶n chÊt vµ nguyªn nh©n cña chiÕn tranh thÕ giíi, chØ râ r»ng chØ cã dùa trªn c¬ së ®ã míi cã thÓ v¹ch ra mét ®−êng lèi ®óng ®¾n cña ®¶ng trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh. §ång thêi, Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng phÐp biÖn chøng duy vËt "®ßi hái ph¶i nghiªn cøu toµn diÖn mçi hiÖn t−îng x· héi, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña hiÖn t−îng ®ã, vµ ®ßi hái ph¶i ®i tõ çi bÒ ngoµi, çi mÆt bªn ngoµi, ®Õn nh÷ng ®éng lùc chÝnh, ®Õn sù ph¸t triÓn cña lùc l−îng s¶n xuÊt vµ ®Õn cuéc ®Êu tranh giai cÊp" (tËp nµy, tr. 274). Lª-nin chØ cho thÊy r»ng cuéc chiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt lµ do nh÷ng ®iÒu kiÖn cña thêi ®¹i chñ nghÜa ®Õ quèc g©y ra vµ nã nÈy sinh do kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu cña chñ nghÜa t− b¶n, kÕt qu¶ cña sù thay ®æi so s¸nh lùc l−îng gi÷a çc n−íc ®Õ quèc chñ nghÜa. ChiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa lµ sù tiÕp tôc chÝnh s¸ch ¨n c−íp ®Õ quèc chñ nghÜa cña çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa tr−íc chiÕn tranh. Lª-nin viÕt: "ChiÕm ®Êt ®ai vµ n« dÞch nh÷ng n−íc ngoµi, lµm ph¸ s¶n n−íc c¹nh tranh víi m×nh, c−íp ph¸ cña c¶i cña n−íc ®ã, lµm cho quÇn chóng lao ®éng kh«ng chó ý ®Õn nh÷ng cuéc khñng ho¶ng chÝnh trÞ trong n−íc cña Nga, cña §øc, cña Anh vµ cña çc n−íc kh¸c, chia rÏ c«ng nh©n vµ lõa bÞp hä b»ng nh÷ng lêi dèi tr¸ d©n téc chñ nghÜa, vµ tµn s¸t ®éi tiÒn phong cña hä ®Ó lµm suy yÕu phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n: ®ã lµ néi dung vµ ý nghÜa thËt sù duy nhÊt cña cuéc chiÕn tranh hiÖn nay" (tr. 17).

XuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt ®Õ quèc chñ nghÜa cña chiÕn

Lêi tùa

XII

tranh, Lª-nin x¸c ®Þnh lËp tr−êng cña ®¶ng ®èi víi chiÕn tranh. Ng−êi ®Ò ra khÈu hiÖu: biÕn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thµnh néi chiÕn. Lª-nin chØ râ: "Çch m¹ng trong thêi kú chiÕn tranh chÝnh lµ néi chiÕn". Do ®ã, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch ®· ®Êu tranh cho çch m¹ng trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi d−íi khÈu hiÖu biÕn cuéc chiÕn tranh ®ã thµnh néi chiÕn. KhÈu hiÖu ®ã b¾t nguån tõ tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chiÕn tranh, tõ chç lµ chiÕn tranh ®· t¹o ra t×nh thÕ çch m¹ng ë phÇn lín çc n−íc ch©u ¢u. Kh«ng mét chÝnh phñ nµo v÷ng tin vµo ngµy mai c¶. ChiÕn tranh lµm cho sù khèn quÉn cña quÇn chóng trë nªn trÇm träng kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc, vµ ®iÒu nµy ®· lµm nÈy sinh trong quÇn chóng sù bÊt b×nh, sù ph¶n kh¸ng, tinh thÇn çch m¹ng; tÊt c¶ nh÷ng t©m tr¹ng nµy ph¸t triÓn tíi mét møc ®é nµo ®Êy lµ cã thÓ biÕn thµnh hµnh ®éng. B»ng chøng nãi lªn sù chÝn muåi cña khñng ho¶ng çch m¹ng lµ, nh− Lª-nin ®· chØ râ, ngay tõ n¨m 1915 ë tÊt c¶ mäi n−íc ®Òu ®· béc lé qu¸ tr×nh ph©n liÖt cña çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa, qu¸ tr×nh quÇn chóng giai cÊp v« s¶n rêi bá çc l·nh tô x· héi - s«-vanh ®Ó ®i theo çc t− t−ëng vµ khuynh h−íng çch m¹ng, ®i theo çc l·nh tô çch m¹ng. §−¬ng nhiªn, − Lª-nin viÕt, − kh«ng thÓ biÕt tr−íc lµ t×nh thÕ çch m¹ng ®ã cã sÏ dÉn tíi çch m¹ng kh«ng, vµ cô thÓ khi nµo çch m¹ng sÏ diÔn ra. Nh−ng tÊt c¶ mäi ng−êi x· héi chñ nghÜa ®Òu tuyÖt ®èi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ho¹t ®éng th−êng xuyªn, kh«ng ngõng theo h−íng ®ã, v¹ch râ cho quÇn chóng thÊy lµ ®· cã t×nh thÕ çch m¹ng, thøc tØnh ý thøc çch m¹ng vµ quyÕt t©m çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n, gióp hä chuyÓn sang nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng. KhÈu hiÖu kh¸i qu¸t vµ chØ ®¹o c«ng t¸c nµy, ®ã chÝnh lµ khÈu hiÖu biÕn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thµnh néi chiÕn.

Cuéc néi chiÕn mµ lóc bÊy giê phong trµo d©n chñ - x· héi çch m¹ng h« hµo cã nghÜa, nh− Lª-nin ®· chØ râ, lµ

Lêi tùa

XIII

cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n cã vò khÝ trong tay ®Ó lËt ®æ chÝnh quyÒn cña giai cÊp t− s¶n ë çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn, ®Ó tiÕn hµnh çch m¹ng d©n chñ ë Nga, ®Ó thiÕt lËp nÒn céng hoµ ë çc n−íc qu©n chñ l¹c hËu v. v.. Lª-nin ®· v¹ch ra nh÷ng biÖn ph¸p sau ®©y, coi ®ã lµ nh÷ng b−íc ®Çu trªn con ®−êng biÕn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thµnh néi chiÕn: tuyÖt ®èi tõ chèi kh«ng biÓu quyÕt ng©n s¸ch chiÕn tranh vµ rót v« ®iÒu kiÖn ra khái nh÷ng néi çc t− s¶n, hoµn toµn ®o¹n tuyÖt víi chÝnh s¸ch "hoµ b×nh trong n−íc"; thµnh lËp mét tæ chøc bÊt hîp ph¸p; ñng hé viÖc b¾t tay th©n thiÖn cña binh sÜ çc n−íc tham chiÕn; ñng hé mäi h×nh thøc ®Êu tranh çch m¹ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng cña giai cÊp v« s¶n.

Bªn c¹nh khÈu hiÖu néi chiÕn, ®Ó ®èi l¹i chÝnh s¸ch cña bän t− s¶n vµ bän x· héi - s«-vanh lµ ñng hé chÝnh phñ n−íc "m×nh" vµ "b¶o vÖ tæ quèc", Lª-nin ®−a ra khÈu hiÖu lµm cho chÝnh phñ n−íc "m×nh" thÊt b¹i trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. "Trong mçi n−íc, − Lª-nin viÕt, − mµ chÝnh phñ ®· tiÕn hµnh chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa th× cuéc ®Êu tranh chèng chÝnh phñ kh«ng ®−îc dõng l¹i tr−íc kh¶ n¨ng lµ viÖc tuyªn truyÒn cho çch m¹ng cã thÓ ®em l¹i thÊt b¹i cho n−íc m×nh. ThÊt b¹i cña qu©n ®éi chÝnh phñ sÏ lµm yÕu chÝnh phñ ®ã, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù gi¶i phãng nh÷ng d©n téc bÞ chÝnh phñ ®ã ¸p bøc vµ cho cuéc néi chiÕn chèng l¹i nh÷ng giai cÊp cÇm quyÒn" (tr. 203). Bµi "VÒ thÊt b¹i cña chÝnh phñ n−íc m×nh trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa", Lª-nin viÕt lµ ®Ó gi¶i thÝch ý nghÜa cña khÈu hiÖu ®ã. Trong bµi nµy, Lª-nin nªu lªn mét luËn ®iÓm quan träng cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c cho r»ng "trong mét cuéc chiÕn tranh ph¶n ®éng, giai cÊp çch m¹ng kh«ng thÓ kh«ng mong cho chÝnh phñ n−íc m×nh thÊt b¹i". Ng−êi nhÊn m¹nh r»ng trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi, giai cÊp v« s¶n ë tÊt c¶ mäi n−íc ®Õ quèc chñ nghÜa ®Òu ph¶i mong cho chÝnh phñ n−íc

Lêi tùa

XIV

"m×nh" thÊt b¹i vµ ph¶i gãp phÇn thóc ®Èy sù thÊt b¹i ®ã − kh«ng thÕ th× kh«ng thÓ biÕn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thµnh néi chiÕn ®−îc. Lª-nin kÞch liÖt phª ph¸n khÈu hiÖu cña T¬-rèt-xki "kh«ng chiÕn th¾ng, kh«ng thÊt b¹i"; nh÷ng ng−êi t¸n thµnh khÈu hiÖu nµy, Ng−êi viÕt, thùc sù ñng hé chÝnh phñ n−íc "hä", ®øng trªn quan ®iÓm cña giai cÊp t− s¶n vµ cña bän x· héi - s«-vanh, kh«ng tin vµo kh¶ n¨ng cña nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng trªn ph¹m vi quèc tÕ cña giai cÊp c«ng nh©n chèng l¹i chÝnh phñ n−íc "m×nh", kh«ng muèn gióp ph¸t triÓn nh÷ng hµnh ®éng nh− thÕ.

Giai cÊp t− s¶n vµ bän x· héi - s«-vanh buéc téi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch lµ kh«ng cã tinh thÇn yªu n−íc, kh«ng cã t×nh yªu tæ quèc. §¸p l¹i nh÷ng lêi ®¶ kÝch vu khèng ®ã, Lª-nin viÕt bµi "VÒ lßng tù hµo d©n téc cña ng−êi §¹i Nga" gi¶i thÝch râ cÇn ph¶i hiÓu tinh thÇn yªu n−íc nh− thÕ nµo vµ cÇn ph¶i kÕt hîp nh− thÕ nµo tinh thÇn yªu n−íc víi chñ nghÜa quèc tÕ. Lª-nin viÕt: "§èi víi chóng ta, nh÷ng ng−êi v« s¶n §¹i Nga gi¸c ngé, lßng tù hµo d©n téc cã ph¶i lµ xa l¹ kh«ng? DÜ nhiªn lµ kh«ng! Chóng ta yªu mÕn ng«n ng÷ vµ tæ quèc chóng ta", chóng ta h·y lÊy lµm tù hµo r»ng d©n téc Nga ®· s¶n sinh ra nh÷ng chiÕn sÜ anh hïng chèng bän ¸p bøc, r»ng giai cÊp c«ng nh©n Nga ®· s¸ng lËp ra mét ®¶ng çch m¹ng hïng m¹nh, r»ng nh©n d©n Nga ®· nªu cho nh©n lo¹i "nh÷ng tÊm g−¬ng vÜ ®¹i ®Êu tranh cho tù do vµ chñ nghÜa x· héi". Khi chñ tr−¬ng lµm cho chÝnh phñ Nga hoµng thÊt b¹i trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch tá ra lµ nh÷ng ng−êi yªu n−íc ch©n chÝnh, v× chÝnh s¸ch ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho viÖc lËt ®æ chÕ ®é Nga hoµng b»ng con ®−êng çch m¹ng, sÏ dÉn ®Õn chç gi¶i phãng nh÷ng ng−êi lao ®éng, tøc lµ 9/10 d©n c−, tho¸t khái ¸ch ¸p bøc cña ®Þa chñ vµ t− b¶n, ®Õn chç thµnh lËp "mét n−íc §¹i Nga quang vinh, tù do vµ ®éc lËp, tù chñ, d©n chñ, céng hoµ, thiÕt lËp quan hÖ víi çc n−íc l¸ng giÒng trªn nguyªn t¾c nh©n

Lêi tùa

XV

®¹o lµ b×nh ®¼ng, chø kh«ng ph¶i trªn nguyªn t¾c phong kiÕn lµ ®Æc quyÒn, nguyªn t¾c h¹ thÊp gi¸ trÞ cña mét d©n téc vÜ ®¹i" (tr. 128 - 130).

Lª-nin hÕt søc nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña viÖc gi¸o dôc c«ng nh©n vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi lao ®éng theo tinh thÇn chñ nghÜa quèc tÕ, triÖt ®Ó b¶o vÖ sù b×nh quyÒn ®Çy ®ñ nhÊt gi÷a çc d©n téc, vµ quyÒn tù quyÕt cña tÊt c¶ mäi d©n téc. Nh÷ng lîi Ých d©n téc ch©n chÝnh, x¸c ®¸ng vµ cuéc ®Êu tranh v× h¹nh phóc cña d©n téc m×nh rÊt phï hîp víi nh÷ng lîi Ých x· héi chñ nghÜa cña giai cÊp c«ng nh©n tÊt c¶ çc n−íc. Nh÷ng ng−êi céng s¶n trªn toµn thÕ giíi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lêi chØ dÉn ®ã cña Lª-nin, cho r»ng nghÜa vô hµng ®Çu cña m×nh lµ ph¶i gi¸o dôc nh©n d©n lao ®éng theo tinh thÇn chñ nghÜa quèc tÕ vµ tinh thÇn yªu n−íc x· héi chñ nghÜa, tinh thÇn kh«ng ®iÒu hßa víi bÊt kú biÓu hiÖn nµo cña chñ nghÜa d©n téc vµ chñ nghÜa s«-vanh.

S¸ch l−îc çch m¹ng triÖt ®Ó cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi lµ, nh− Lª-nin ®· nªu râ, sù tiÕp tôc vµ ph¸t triÓn mét çch h÷u c¬ ®−êng lèi cña ®¶ng trong nh÷ng n¨m tr−íc, lµ "kÕt qu¶ tÊt yÕu cña ba m−¬i n¨m ph¸t triÓn cña phong trµo d©n chñ - x· héi ë Nga". Thi hµnh s¸ch l−îc ®ã, ®¶ng b«n-sª-vÝch d−íi sù l·nh ®¹o cña Lª-nin ®· triÓn khai trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh mét ho¹t ®éng çch m¹ng rÊt to lín. Sèng ë Thôy-sÜ, Lª-nin ®· ®oµn kÕt ®−îc nh÷ng nhãm b«n-sª-vÝch ë n−íc ngoµi, ®· ®Æt d©y liªn l¹c víi çc tæ chøc ®¶ng ë Nga, ®· kh«i phôc ®−îc Bé phËn ë trong n−íc cña Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng cña nã. Lª-nin hµi lßng nªu lªn r»ng ngay trong nh÷ng th¸ng ®Çu sau khi næ ra chiÕn tranh, "®éi tiÒn phong gi¸c ngé cña giai cÊp c«ng nh©n Nga ®· thùc tÕ tËp hîp chung quanh Ban chÊp hµnh trung −¬ng vµ chung quanh C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng", r»ng mÆc dï cã nh÷ng khã kh¨n

Lêi tùa

XVI

v« cïng to lín cña thêi chiÕn, nh−ng c«ng t¸c çch m¹ng bÊt hîp ph¸p cña ®¶ng vÉn ®−îc tiÕp tôc. Ng−êi tù hµo chØ ra r»ng, nãi chung, giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp duy nhÊt ë Nga kh«ng bÞ l©y nhiÔm chñ nghÜa s«-vanh.

Lª-nin ®¸nh gi¸ cao ho¹t ®éng dòng c¶m cña çc nghÞ sÜ b«n-sª-vÝch trong §u-ma nhµ n−íc IV; thi hµnh ®−êng lèi chÝnh trÞ cña ®¶ng, hä kh«ng nh÷ng kh«ng chÞu biÓu quyÕt ng©n s¸ch chiÕn tranh mµ hä cßn ®i vµo ngay gi÷a lßng giai cÊp c«ng nh©n ®Ó tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh, v× thÕ hä ®· bÞ truy tè tr−íc tßa vµ bÞ ®µy ®i Xi-bi-ri. Trong bµi "Vô ¸n xö ®¶ng ®oµn §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga chøng tá ®iÒu g×?", Lª-nin viÕt: "C«ng nh©n gi¸c ngé cña n−íc Nga ®· thµnh lËp mét ®¶ng vµ x©y dùng ®−îc mét ®éi tiÒn phong, lµ ®¶ng vµ ®éi tiÒn phong ®· tá ra cã kh¶ n¨ng lµm trßn nhiÖm vô ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng quèc tÕ chñ nghÜa cña m×nh, h¬n bÊt cø ai, trong cuéc chiÕn tranh thÕ giíi vµ gi÷a lóc chñ nghÜa c¬ héi quèc tÕ sôp ®æ trªn thÕ giíi" (tr. 210).

Lª-nin cho r»ng nhiÖm vô quan träng nhÊt trong sù nghiÖp ®Êu tranh chèng chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa lµ ®oµn kÕt c«ng nh©n trªn ph¹m vi quèc tÕ vµ ®o¹n tuyÖt h¼n víi chñ nghÜa c¬ héi. Ng−êi viÕt: "NhiÖm vô cña ®¶ng d©n chñ - x· héi ë mçi n−íc ph¶i tr−íc hÕt lµ ®Êu tranh chèng chñ nghÜa s«-vanh ë n−íc m×nh" (tr. 24).

Trong çc bµi "Ph¸i Duy-®¬-cum Nga", "La-rin ®· tuyªn bè "sù thèng nhÊt" nµo t¹i §¹i héi Thôy-®iÓn", "Ng−êi ta ®· kÕt hîp nh− thÕ nµo viÖc phôc vô ph¸i ph¶n ®éng víi viÖc ®ãng çi trß d©n chñ?", "D−íi ngän cê cña ng−êi kh¸c", "Nh÷ng lêi ngôy biÖn cña nh÷ng ng−êi x· héi - s«-vanh", Lª-nin v¹ch trÇn chñ nghÜa x· héi - s«-vanh cña ph¸i men-sª-vÝch ― lËp tr−êng cña Plª-kha-nèp, ¸c-xen-rèt, P«-t¬-rª-xèp, Tsª-rª-va-nin vµ nh÷ng kÎ kh¸c. Lª-nin th¼ng tay phª ph¸n lËp tr−êng cña ph¸i gi÷a Nga do T¬-rèt-xki vµ M¸c-tèp ®øng ®Çu vµ tËp hîp xung quanh t¹p chÝ "Lêi nãi

Lêi tùa

XVII

cña chóng ta", chØ râ r»ng hä m−u toan võa bªnh vùc chñ nghÜa quèc tÕ mét çch viÓn v«ng ngoµi miÖng l¹i võa ®ßi thèng nhÊt víi bän x· héi - s«-vanh ra mÆt.

§ång thêi Lª-nin triÓn khai mét cuéc ®Êu tranh quyÕt liÖt chèng chñ nghÜa c¬ héi trong phong trµo d©n chñ - x· héi quèc tÕ. Ng−êi viÕt: "NhiÖm vô cña chóng ta hiÖn nay lµ tuyÖt ®èi ph¶i ®Êu tranh c«ng khai chèng chñ nghÜa c¬ héi quèc tÕ vµ nh÷ng kÎ che ®Ëy nã... §ã lµ mét nhiÖm vô cã tÇm quèc tÕ. Ng−êi ph¶i g¸nh v¸c nhiÖm vô ®ã lµ chóng ta, kh«ng cßn ai n÷a. Kh«ng thÓ tho¸i th¸c nã ®−îc" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 49, tr. 16-17). Trong çc bµi "Sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II", "T×nh h×nh vµ nhiÖm vô cña Quèc tÕ x· héi chñ nghÜa", "Chñ nghÜa s«-vanh ®· chÕt vµ chñ nghÜa x· héi ®ang sèng (Kh«i phôc l¹i Quèc tÕ nh− thÕ nµo?)", "Lµm g× b©y giê ®©y? (VÒ nh÷ng nhiÖm vô cña çc ®¶ng c«ng nh©n ®èi víi chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa x· héi - s«-vanh)", v. v., Lª-nin kÞch liÖt lªn ¸n bän x· héi - s«-vanh vµ nh÷ng ng−êi ph¸i gi÷a trong phong trµo d©n chñ - x· héi §øc, Ph¸p, BØ, Anh, v¹ch râ nguyªn nh©n cña sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II, nãi râ nhiÖm vô cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa çnh t¶. Çc t¸c phÈm ®ã qu¸n triÖt t− t−ëng b¶o vÖ chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n, lßng c¨m thï s©u s¾c ®èi víi nh÷ng kÎ thï cña giai cÊp c«ng nh©n, kh¸t väng muèn lµm cho phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ s¹ch bãng chñ nghÜa s«-vanh vµ chñ nghÜa c¬ héi ®ang hñy ho¹i phong trµo.

Nh− Lª-nin ®· chØ râ, viÖc bän c¬ héi chñ nghÜa, mét bän ng−êi thi hµnh chÝnh s¸ch lµm cho phong trµo c«ng nh©n ph¶i phôc tïng lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n, chiÕm −u thÕ trong Quèc tÕ II – lµ nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn tíi sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II. Chñ nghÜa x· héi - s«-vanh lµ sù tiÕp tôc, sù ph¸t triÓn hîp quy luËt cña chñ nghÜa c¬ héi. "Chóng ta hiÓu chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, ― Lª-nin viÕt, ― lµ sù thõa nhËn t− t−ëng b¶o vÖ tæ quèc trong cuéc chiÕn

Lêi tùa

XVIII

tranh ®Õ quèc hiÖn nay, lµ sù biÖn hé cho viÖc nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa liªn minh víi giai cÊp t− s¶n vµ çc chÝnh phñ cña n−íc "hä" trong cuéc chiÕn tranh nµy, lµ sù tõ chèi kh«ng cæ vò vµ kh«ng ñng hé nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n chèng l¹i giai cÊp t− s¶n cña n−íc "hä", v. v.. RÊt râ rµng lµ néi dung t− t−ëng vµ chÝnh trÞ chñ yÕu cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh hoµn toµn nhÊt trÝ víi nguyªn lý cña chñ nghÜa c¬ héi. §ã còng chØ lµ mét trµo l−u mµ th«i" (tËp nµy, tr. 307).

Lª-nin nªu râ r»ng trong çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa ®· h×nh thµnh hai s¾c th¸i chñ yÕu cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh: mét lµ chñ nghÜa x· héi - s«-vanh c«ng khai vµ tr¾ng trîn, mét n÷a lµ chñ nghÜa x· héi - s«-vanh giÊu mÆt, gi¶ nh©n gi¶ nghÜa vµ v× thÕ nguy hiÓm h¬n. Sù kh¸c nhau gi÷a hai h×nh thøc ®ã cña chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa x· héi - s«-vanh kh«ng s©u s¾c, kh«ng cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c; chóng gièng nhau vÒ c¬ b¶n. Lª-nin ®Æc biÖt nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¬ héi giÊu mÆt ― ph¸i gi÷a, ph¸i Cau-xky. Lª-nin viÕt r»ng chØ nh÷ng ai ®Êu tranh chèng chñ nghÜa Cau-xky, chØ nh÷ng ai hiÓu r»ng "ph¸i gi÷a", vÒ nguyªn t¾c, lµ ®ång minh cña bän s«-vanh vµ bän c¬ héi chñ nghÜa, th× ®ã míi thùc sù lµ nh÷ng ng−êi quèc tÕ chñ nghÜa.

Trong çc t¸c phÈm cña m×nh, Lª-nin v¹ch râ nguån gèc x· héi cña chñ nghÜa x· héi - s«-vanh, mèi liªn hÖ cña nã víi chñ nghÜa ®Õ quèc. Sù ra ®êi, sù ph¸t triÓn vµ sù t¨ng c−êng cña chñ nghÜa c¬ héi trong phong trµo c«ng nh©n g¾n liÒn trùc tiÕp víi qu¸ tr×nh chñ nghÜa t− b¶n chuyÓn biÕn thµnh chñ nghÜa ®Õ quèc. §Ó gi÷ v÷ng sù thèng trÞ cña m×nh trong ®iÒu kiÖn chñ nghÜa ®Õ quèc, trong ®iÒu kiÖn tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn cña chñ nghÜa t− b¶n ®· trë nªn gay g¾t, giai cÊp t− s¶n cè g¾ng t×m çch lµm tan r· phong trµo c«ng nh©n tõ bªn trong. Lª-nin chØ ra r»ng b»ng çch mua chuéc tÇng líp trªn trong giai cÊp c«ng

Lêi tùa

XIX

nh©n do cã nh÷ng kho¶n siªu lîi nhuËn, t¹o cho hä nh÷ng ®iÒu kiÖn −u ®·i vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, ban cho hä nh÷ng ®Þa vÞ bÐo bë, yªn æn trong çc néi çc, çc nghÞ viÖn, çc ban biªn tËp b¸o, ― giai cÊp t− s¶n l«i kÐo tÇng líp trªn Êy vÒ phÝa m×nh, biÕn hä thµnh nh÷ng ng−êi truyÒn b¸ ¶nh h−ëng cña giai cÊp t− s¶n vµo phong trµo c«ng nh©n. C¶ mét tÇng líp gäi lµ "tÇng líp c«ng nh©n quý téc" ®−îc h×nh thµnh, nã dÇn dÇn t¸ch ra khái quÇn chóng giai cÊp v« s¶n, chuyÓn sang phÝa giai cÊp t− s¶n, trë thµnh kÎ b¶o vÖ lîi Ých cña giai cÊp t− s¶n. Lª-nin viÕt: "Chñ nghÜa s«-vanh vµ chñ nghÜa c¬ héi cã cïng mét c¬ së kinh tÕ trong phong trµo c«ng nh©n lµ: sù liªn minh gi÷a nh÷ng tÇng líp trªn, Ýt ng−êi, cña giai cÊp v« s¶n víi tÇng líp tiÓu thÞ d©n, ― tøc lµ nh÷ng tÇng líp ®−îc h−ëng c¬m thõa canh cÆn do ®Æc quyÒn cña bän t− b¶n d©n téc n−íc "hä" mang l¹i, ― nh»m chèng l¹i quÇn chóng v« s¶n, chèng l¹i quÇn chóng lao ®éng vµ bÞ ¸p bøc nãi chung" (tr. 310).

Lª-nin chØ ra r»ng chñ nghÜa c¬ héi, mét thø c«ng cô cã tæ chøc cña giai cÊp t− s¶n trong néi bé phong trµo c«ng nh©n, ®· trë thµnh kÎ thï chÝnh cña giai cÊp v« s¶n. Bän c¬ héi chñ nghÜa lµ nh÷ng kÎ thï t− s¶n cña giai cÊp c«ng nh©n; thêi b×nh th× chóng tiÕn hµnh ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt t− s¶n cña chóng mét çch thÇm lÐn, tró th©n trong çc ®¶ng c«ng nh©n, cßn trong thêi kú khñng ho¶ng th× chóng lµ nh÷ng ®ång minh c«ng khai cña toµn bé giai cÊp t− s¶n liªn hiÖp. Lª-nin ®Ò ra nhiÖm vô cÊp thiÕt lµ ph©n liÖt vÒ mÆt tæ chøc víi bän x· héi - s«-vanh vµ bän c¬ héi chñ nghÜa, thµnh lËp çc ®¶ng m¸c-xÝt çch m¹ng ch©n chÝnh ë çc n−íc kh¸c vµ x©y dùng mét Quèc tÕ míi, Quèc tÕ III. §¶ng b«n-sª-vÝch, Lª-nin chØ râ, ®· ®o¹n tuyÖt vÒ mÆt tæ chøc víi nh÷ng nhãm vµ phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa tõ l©u råi, vµ chÝnh ®iÒu ®ã ®· gióp cho nã hoµn thµnh nghÜa vô çch m¹ng cña nã trong thêi kú chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. §èi víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, kh«ng

Lêi tùa

XX

cã vÊn ®Ò xÐt xem cã nªn ®o¹n tuyÖt víi bän x· héi - s«-vanh hay kh«ng. §èi víi hä, vÊn ®Ò ®ã ®· ®−îc gi¶i quyÕt døt kho¸t råi. §èi víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, chØ cã vÊn ®Ò lµ thùc hiÖn ®iÒu ®ã trong thêi gian s¾p tíi trªn ph¹m vi quèc tÕ.

§¶ng kiÓu çc ®¶ng x· héi chñ nghÜa thêi kú Quèc tÕ II lµ ®¶ng dung n¹p bän c¬ héi chñ nghÜa trong hµng ngò cña m×nh, lµ ®¶ng mµ trong ®ã chñ nghÜa c¬ héi tuy ®−îc coi lµ mét "thiªn h−íng" nh−ng l¹i vÉn lµ mét bé phËn cÊu thµnh hîp ph¸p cña ®¶ng d©n chñ - x· héi. §¶ng kiÓu Êy ®· lçi thêi råi. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Êu tranh míi vµ thêi ®¹i çch m¹ng x· héi chñ nghÜa ®ßi hái ph¶i chuyÓn sang nh÷ng ®¶ng v« s¶n kiÓu míi, trong ®ã kh«ng cã chñ nghÜa c¬ héi. Do ®ã, cÇn ph¶i hoµn toµn ®o¹n tuyÖt víi bän c¬ héi chñ nghÜa vµ bän x· héi - s«-vanh, vµ çc ®¶ng v« s¶n çch m¹ng nhÊt thiÕt ph¶i t¸ch khái çc ®¶ng tiÓu t− s¶n, c¬ héi chñ nghÜa. Quèc tÕ míi, Quèc tÕ III, ph¶i ®−îc thµnh lËp, Lª-nin chØ râ, chÝnh lµ trªn c¬ së çch m¹ng ®ã. Nh−ng "muèn thµnh lËp ®−îc mét tæ chøc m¸c-xÝt quèc tÕ , th× trong çc n−íc kh¸c nhau ph¶i cã sù s½n sµng thµnh lËp nh÷ng ®¶ng m¸c-xÝt ®éc lËp" (tr. 431).

Trong nhiÒu ®¶ng x· héi chñ nghÜa cã nh÷ng phÇn tö ph¸i t¶ vµ çch m¹ng. Lª-nin ch¨m chó theo dâi lËp tr−êng vµ ho¹t ®éng cña hä, trao ®æi th− tõ víi nhiÒu ng−êi trong sè ®ã, gióp hä nh÷ng ý kiÕn khuyªn nhñ, v¹ch ra nh÷ng sai lÇm cña hä trong mét sè vÊn ®Ò, gi¶i thÝch râ v× sao ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh vµ ph¶i ®Êu tranh nh− thÕ nµo víi bän c¬ héi chñ nghÜa. Nh÷ng ng−êi quèc tÕ chñ nghÜa Nga, Lª-nin viÕt, ®−¬ng nhiªn lµ kh«ng hÒ cã ý muèn can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña çc ®ång chÝ ph¸i t¶ cña hä. "Nh−ng chóng t«i cho r»ng chóng t«i cã quyÒn vµ cã bæn phËn c«ng khai bµy tá ý kiÕn cña chóng t«i ®èi víi t×nh h×nh" (tr. 427). Lª-nin cho r»ng nhiÖm vô bøc thiÕt lµ ®oµn kÕt nh÷ng phÇn tö ph¸i t¶, m¸c-xÝt, trªn ph¹m vi quèc

Lêi tùa

XXI

tÕ vµ kiªn tr× phÊn ®Êu ®¹t cho ®−îc ®iÒu ®ã. Ng−êi ®· dèc hÕt søc ®Ó lµm sao cho t¹i cuéc héi nghÞ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ s¾p tíi, mét cuéc héi nghÞ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ ®Çu tiªn trong thêi chiÕn, nh÷ng ng−êi çnh t¶ sÏ hµnh ®éng nh− mét lùc l−îng thèng nhÊt. TËp nµy cã in b¶n dù th¶o nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi çnh t¶ do Lª-nin viÕt ®Ó ®−a ra héi nghÞ ®ã, häp ë Xim-mÐc-van vµo th¸ng ChÝn 1915.

Lª-nin chØ râ: khã mµ nãi ®−îc r»ng trong tõng n−íc, qu¸ tr×nh ph©n liÖt cña nh÷ng ®¶ng v« s¶n çch m¹ng víi nh÷ng ®¶ng c¬ héi chñ nghÜa tiÓu t− s¶n sÏ diÔn ra víi tèc ®é nµo vµ d−íi nh÷ng h×nh thøc cô thÓ g×. Nh−ng, Ng−êi viÕt, cÇn ph¶i "thÊy râ r»ng sù chia rÏ Êy lµ kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái ®−îc vµ cÇn ph¶i h−íng toµn bé chÝnh s¸ch cña ®¶ng c«ng nh©n theo çi h−íng ®ã" (tr. 317 - 318). Sù ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ ®· chøng thùc kÕt luËn ®ã cña Lª-nin. §−îc cæ vò bëi tÊm g−¬ng cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, cña cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, Ýt l©u sau, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa çnh t¶ ë §øc, Ph¸p, Anh, Mü vµ nhiÒu n−íc kh¸c ®· ®o¹n tuyÖt víi bän c¬ héi chñ nghÜa vµ thµnh lËp çc ®¶ng v« s¶n kiÓu míi, çc ®¶ng céng s¶n. VÒ sau, qu¸ tr×nh thµnh lËp çc ®¶ng çch m¹ng m¸c-xÝt ®· lan ra hÇu hÕt çc n−íc t− b¶n, çc n−íc phô thuéc vµ thuéc ®Þa. HiÖn nay, çc ®¶ng céng s¶n ho¹t ®éng ë hÇu hÕt mäi n−íc trªn thÕ giíi, tËp hîp trong hµng ngò cña hä hµng chôc triÖu ng−êi. §ã lµ th¾ng lîi rùc rì cña chñ nghÜa M¸c - Lª-nin, lµ thµnh qu¶ rÊt to lín cña giai cÊp c«ng nh©n.

Nh÷ng t¸c phÈm cña Lª-nin in trong tËp nµy lµ h×nh mÉu s¸ng chãi cña mèi liªn hÖ h÷u c¬ gi÷a lý luËn m¸c-xÝt vµ thùc tiÔn çch m¹ng, cña sù ph¸t triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c trªn c¬ së tæng kÕt kinh nghiÖm ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, lµ tÊm g−¬ng cña sù luËn chøng chÝnh s¸ch cña ®¶ng mét

Lêi tùa

XXII

çch s©u s¾c vÒ mÆt lý luËn. Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh, Lª-nin l¹i nghiªn cøu s¸ch b¸o triÕt häc, tËp trung phÇn lín sù chó ý vµo viÖc nghiªn cøu phÐp biÖn chøng duy vËt, nghiªn cøu s¸ch b¸o vÒ çc vÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ d©n téc, vÒ çc cuéc chiÕn tranh vµ nhÊt lµ çc t¸c phÈm vÒ chñ nghÜa ®Õ quèc. Çc t¸c phÈm cña Lª-nin viÕt trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh, v« cïng phong phó vÒ néi dung lý luËn vµ lµ mét sù cèng hiÕn hÕt søc lín lao vµo kho tµng t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c.

Trong çc t¸c phÈm viÕt vµo thêi kú ®ã, ― ë ®©y tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn cuèn "Chñ nghÜa x· héi vµ chiÕn tranh", cã in trong tËp nµy, ― Lª-nin ph¸t triÓn häc thuyÕt M¸c vÒ chiÕn tranh vµ th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®èi víi çc cuéc chiÕn tranh.

Lª-nin chØ râ r»ng chiÕn tranh cã hai lo¹i: Thø nhÊt lµ nh÷ng cuéc chiÕn tranh phi chÝnh nghÜa, ®Õ

quèc chñ nghÜa, nh»m môc ®Ých x©m l−îc vµ n« dÞch çc n−íc vµ çc d©n téc kh¸c, tiªu diÖt çc nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa, ®µn ¸p çc phong trµo x· héi chñ nghÜa, d©n chñ vµ gi¶i phãng d©n téc. Trong çc cuéc chiÕn tranh ®ã, khÈu hiÖu "b¶o vÖ tæ quèc" lµ mét khÈu hiÖu dèi tr¸, do giai cÊp t− s¶n ®−a ra nh»m lõa phØnh quÇn chóng, ®Ó che ®Ëy nh÷ng lîi Ých x©m l−îc vµ ¨n c−íp cña nã. Trong çc cuéc chiÕn tranh ®ã, giai cÊp c«ng nh©n vµ tÊt c¶ mäi lùc l−îng tiÕn bé kh«ng thÓ ñng hé khÈu hiÖu "b¶o vÖ tæ quèc" mµ, tr¸i l¹i, ph¶i v¹ch trÇn tÝnh chÊt ®Õ quèc chñ nghÜa cña khÈu hiÖu ®ã. CÇn ph¶i kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng nh÷ng cuéc chiÕn tranh phi chÝnh nghÜa, ®Õ quèc chñ nghÜa, ®Êu tranh b»ng ®ñ mäi ph−¬ng s¸ch, kÓ c¶ viÖc tiÕn hµnh çch m¹ng vµ lËt ®æ chÝnh phñ ®Õ quèc chñ nghÜa ë n−íc m×nh.

Thø hai lµ nh÷ng cuéc chiÕn tranh chÝnh nghÜa, nh»m môc ®Ých b¶o vÖ nh©n d©n chèng l¹i sù tÊn c«ng tõ bªn ngoµi vµ nh÷ng m−u toan n« dÞch hä, gi¶i phãng nh©n d©n

Lêi tùa

XXIII

lao ®éng tho¸t khái ¸ch phong kiÕn vµ t− b¶n, gi¶i tho¸t çc thuéc ®Þa vµ çc n−íc phô thuéc khái ¸ch cña chñ nghÜa ®Õ quèc, b¶o vÖ nhµ n−íc x· héi chñ nghÜa chèng l¹i sù tÊn c«ng cña bän ®Õ quèc chñ nghÜa. Giai cÊp c«ng nh©n vµ tÊt c¶ çc lùc l−îng tiÕn bé ph¶i ñng hé lo¹i chiÕn tranh nh− thÕ. Trong çc phong trµo gi¶i phãng d©n téc, trong çc cuéc chiÕn tranh ®Ó b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc, khÈu hiÖu "b¶o vÖ tæ quèc" lµ mét khÈu hiÖu ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt vµ hoµn toµn phï hîp víi tinh thÇn cña chñ nghÜa M¸c.

Lª-nin ®· gi¶i ®¸p vÊn ®Ò nªn x¸c ®Þnh tÝnh chÊt cña chiÕn tranh nh− thÕ nµo. ChiÕn tranh, Ng−êi d¹y, lµ sù tiÕp tôc, b»ng nh÷ng biÖn ph¸p b¹o lùc, cña chÝnh trÞ ― thø chÝnh trÞ ®−îc thùc hiÖn tr−íc khi cã chiÕn tranh ― cña nh÷ng c−êng quèc nhÊt ®Þnh vµ cña çc giai cÊp kh¸c nhau trong çc c−êng quèc Êy, vµ tÝnh chÊt cña chiÕn tranh ― nã lµ chÝnh nghÜa hay lµ phi chÝnh nghÜa ― tïy thuéc vµo chç giai cÊp nµo tiÕn hµnh chiÕn tranh, vµ chiÕn tranh ®ã tiÕp tôc thø chÝnh trÞ nµo. Çc ®¶ng céng s¶n vµ çc ®¶ng c«ng nh©n m¸c-xÝt - lª-nin-nÝt kh«ng ngõng tu©n theo nh÷ng lêi chØ gi¸o cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c c¬ b¶n cña Lª-nin vÒ th¸i ®é cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ®èi víi chiÕn tranh.

Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi ― cuéc chiÕn tranh ®· g©y ra cho nh©n d©n nh÷ng nçi ®au khæ nÆng nÒ, ®· c−íp ®i hµng triÖu sinh mÖnh, ®· g©y ra nh÷ng c¶nh tµn ph¸ d÷ déi, ― ®· ®Æt ra mét çch ®Æc biÖt gay g¾t tr−íc toµn thÓ nh©n lo¹i vÊn ®Ò xÐt xem cã thÓ chÊm døt chiÕn tranh b»ng çch nµo. Trong quÇn chóng ®· n¶y sinh t©m tr¹ng cã lîi cho hßa b×nh. Lîi dông ®iÒu ®ã, bän ®Õ quèc gîi cho nh©n d©n cã ý nghÜ cho r»ng cuéc chiÕn tranh thÕ giíi nµy lµ cuéc chiÕn tranh cuèi cïng, r»ng chÝnh çc chÝnh phñ còng mong muèn hßa b×nh, chóng lê ®i kh«ng nãi ®Õn viÖc lµ çc chÝnh phñ ®ã muèn cã mét nÒn

Lêi tùa

XXIV

hßa b×nh ¨n c−íp, ®Õ quèc chñ nghÜa cã lîi cho d©n téc "m×nh". Bän hßa b×nh chñ nghÜa t− s¶n vµ bän c¬ héi chñ nghÜa tuyªn bè r»ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nh− thÕ, ng−êi ta cã thÓ ®¹t ®−îc mét nÒn hßa b×nh c«ng b»ng vµ d©n chñ mµ kh«ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh çch m¹ng cña quÇn chóng chèng l¹i çc chÝnh phñ ®Õ quèc chñ nghÜa.

Trong cuèn "Chñ nghÜa x· héi vµ chiÕn tranh", trong çc bµi "Nh÷ng nhµ tõ thiÖn t− s¶n vµ phong trµo d©n chñ - x· héi çch m¹ng", "VÒ çch gi¶i thÝch khÈu hiÖu "hßa b×nh"", "VÊn ®Ò hßa b×nh", vµ mét sè t¸c phÈm kh¸c, Lª-nin gi¶i thÝch r»ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã, trong ®iÒu kiÖn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi, khÈu hiÖu hßa b×nh ― mµ ng−êi ta ®em ®èi lËp víi khÈu hiÖu biÕn chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thµnh néi chiÕn, mµ ng−êi ta ®Ò ra t¸ch rêi víi yªu s¸ch ®ßi cho tÊt c¶ mäi d©n téc ®Òu ®−îc h−ëng quyÒn tù quyÕt ― lµ mét khÈu hiÖu sai, nã gieo r¾c ¶o t−ëng nghÜ r»ng bän ®Õ quèc cã thÓ ®em l¹i mét nÒn hßa b×nh c«ng b»ng vµ d©n chñ mµ quÇn chóng mong muèn. Sau Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, Nhµ n−íc x«-viÕt ®· ®Ò nghÞ víi tÊt c¶ çc d©n téc vµ chÝnh phñ çc n−íc tham chiÕn më ngay tøc kh¾c nh÷ng cuéc ®µm ph¸n vÒ mét nÒn hßa b×nh c«ng b»ng vµ d©n chñ, vÒ mét nÒn hßa b×nh kh«ng cã th«n tÝnh vµ båi th−êng chiÕn tranh. §ång thêi, ChÝnh phñ x«-viÕt, nh»m môc ®Ých chÊm døt ®−îc chiÕn tranh mét çch nhanh chãng nhÊt, còng ®· ®ång ý xem xÐt tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn hßa b×nh kh¸c. §Êu tranh ®Ó thiÕt lËp hßa b×nh, vµ sau ®ã ®Ó gi÷ g×n mét nÒn hßa b×nh v÷ng ch¾c, ― ®ã lµ ®−êng lèi chung cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng céng s¶n vµ Nhµ n−íc x«-viÕt.

Nh©n cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi, Lª-nin ®· ®Ò ra mét lo¹t luËn ®iÓm hÕt søc quan träng vÒ vÊn ®Ò triÓn väng lo¹i trõ chiÕn tranh ra khái ®êi sèng cña x· héi.

Lêi tùa

XXV

Tr−íc hÕt, Lª-nin nhÊn m¹nh r»ng xÐt vÒ b¶n chÊt mµ nãi th× chñ nghÜa x· héi, vÒ mÆt lµ mét chÕ ®é x· héi, vèn cã khuynh h−íng tiÕn tíi thñ tiªu chiÕn tranh, tiÕn tíi mét nÒn hßa b×nh v÷ng ch¾c trªn tr¸i ®Êt, r»ng "chÊm døt chiÕn tranh, hßa b×nh gi÷a çc d©n téc, chÊm døt nh÷ng cuéc c−íp bãc vµ nh÷ng hµnh vi b¹o lùc: chÝnh ®ã lµ lý t−ëng cña chóng ta" (tr. 381). §ång thêi, Ng−êi viÕt r»ng chiÕn tranh lµ ng−êi b¹n ®ång hµnh cña chñ nghÜa t− b¶n, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa cña nã, vµ Ng−êi chØ ra r»ng "kh«ng thÓ xãa bá ®−îc chiÕn tranh, nÕu kh«ng xãa bá çc giai cÊp vµ kh«ng thiÕt lËp chñ nghÜa x· héi" (tr. 390). Khi ®−a ra luËn ®iÓm vÒ çc cuéc chiÕn tranh trong thêi kú chñ nghÜa ®Õ quèc, Lª-nin cã ý muèn nãi ®Õn hai ®iÒu. Thø nhÊt lµ: chñ nghÜa ®Õ quèc, xÐt vÒ b¶n chÊt mµ nãi, lµ nguån gèc sinh ra chiÕn tranh; chõng nµo chñ nghÜa ®Õ quèc cßn tån t¹i th× vÉn cßn c¬ së kinh tÕ cña nh÷ng cuéc chiÕn tranh x©m l−îc. LuËn ®iÓm ®ã cña Lª-nin vÉn cã gi¸ trÞ c¶ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn nay n÷a, khi mµ hÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi tån t¹i song song bªn c¹nh hÖ thèng t− b¶n chñ nghÜa. Chõng nµo trªn tr¸i ®Êt cßn cã chñ nghÜa t− b¶n th× giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa vÉn sÏ cßn cã khuynh h−íng lao tíi nh÷ng cuéc phiªu l−u qu©n sù vµ nh÷ng cuéc x©m l−îc. V× vËy tÊt c¶ mäi lùc l−îng yªu chuéng hßa b×nh cÇn ph¶i hÕt søc c¶nh gi¸c ®Ò phßng nh÷ng ©m m−u x©m l−îc cña bän ®Õ quèc.

Thø hai lµ: khi nãi ®Õn tÝnh tÊt yÕu cña chiÕn tranh trong thêi kú chñ nghÜa ®Õ quèc, Lª-nin xuÊt ph¸t tõ chç cho r»ng trong thêi kú ®ã, chñ nghÜa ®Õ quèc lµ mét hÖ thèng duy nhÊt, mét hÖ thèng bao trïm; kh«ng ph¶i giai cÊp c«ng nh©n, mµ chÝnh lµ giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa ®· quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch nhµ n−íc ë kh¾p n¬i, ®· thèng trÞ hoµn toµn trªn vò ®µi quèc tÕ, cßn çc lùc l−îng yªu chuéng hßa b×nh th× ®ang cßn yÕu vµ ch−a ®ñ søc

Lêi tùa

XXVI

ng¨n chÆn nh÷ng cuéc chiÕn tranh x©m l−îc. Nh−ng Lª-nin ®· tiªn ®o¸n vµ chØ ra r»ng th¾ng lîi cña çch m¹ng ë mét lo¹t n−íc sÏ lµm thay ®æi hoµn c¶nh quèc tÕ vµ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho phÐp chÊm døt nh÷ng cuéc chiÕn tranh thÕ giíi. ChÝnh kÕt luËn ®ã ®−îc rót ra tõ luËn ®iÓm cña Lª-nin cho r»ng "sau cuéc chiÕn tranh nµy, ch¼ng bao l©u sÏ cßn cã nhiÒu cuéc chiÕn tranh kh¸c n÷a, nÕu nh− kh«ng cã mét lo¹t cuéc çch m¹ng th¾ng lîi" (tr. 48).

Lª-nin tiªn ®o¸n r»ng do kÕt qu¶ cña viÖc giai cÊp v« s¶n lªn n¾m chÝnh quyÒn ë mét lo¹t n−íc, vÊn ®Ò kh¶ n¨ng ng¨n chÆn chiÕn tranh l¹i ®−îc ®Æt ra theo mét çch míi. Lêi tiªn ®o¸n ®ã ®· ®−îc chøng thùc. Sau khi hÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi h×nh thµnh, vµ phong trµo hïng m¹nh cña nh÷ng ng−êi ñng hé hßa b×nh ®−îc x©y dùng, chiÕn tranh kh«ng cßn lµ mét tÊt yÕu ®· ®−îc ®Þnh tr−íc n÷a. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi vµ ph¸t triÓn mét çch s¸ng t¹o häc thuyÕt M¸c - Lª-nin, §¶ng céng s¶n Liªn-x« rót ra mét kÕt luËn hÕt søc quan träng cho r»ng ngay c¶ khi chñ nghÜa x· héi ch−a giµnh ®−îc th¾ng lîi hoµn toµn trªn tr¸i ®Êt còng vÉn cã kh¶ n¨ng hiÖn thùc lo¹i trõ ®−îc chiÕn tranh ra khái ®êi sèng cña x· héi, r»ng cã thÓ ng¨n chÆn ®−îc chiÕn tranh thÕ giíi b»ng nh÷ng nç lùc chung cña çc n−íc x· héi chñ nghÜa, cña çc nhµ n−íc kh«ng ph¶i x· héi chñ nghÜa yªu chuéng hßa b×nh, cña giai cÊp c«ng nh©n quèc tÕ vµ tÊt c¶ çc lùc l−îng b¶o vÖ sù nghiÖp hßa b×nh. Th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi trªn toµn thÕ giíi sÏ vÜnh viÔn xãa h¼n nh÷ng nguyªn nh©n x· héi vµ d©n téc cña mäi lo¹i chiÕn tranh.

"Ph−¬ng ph¸p cña M¸c, ― Lª-nin viÕt, ― tr−íc hÕt lµ xem xÐt néi dung kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh lÞch sö trong mét thêi ®iÓm cô thÓ nhÊt ®Þnh, trong mét hoµn c¶nh cô thÓ nhÊt ®Þnh ®Ó hiÓu xem tr−íc hÕt phong trµo cña giai cÊp nµo lµ ®éng lùc chÝnh cña sù tiÕn bé cã thÓ cã trong hoµn c¶nh cô thÓ Êy" (tr. 171). ChØ trªn c¬ së ®ã, chØ

Lêi tùa

XXVII

khi ®· hiÓu ®−îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña thêi kú ®ã, "chóng ta míi cã thÓ ®Þnh ra ®óng ®¾n s¸ch l−îc cña chóng ta". Lª-nin chØ râ r»ng nÐt ®Æc tr−ng cña thêi kú b¾t ®Çu tõ cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX lµ: sù chuyÓn biÕn cña chñ nghÜa t− b¶n thµnh chñ nghÜa ®Õ quèc, sù h×nh thµnh cña nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan dÉn tíi sù sôp ®æ cña chñ nghÜa t− b¶n, cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« s¶n quèc tÕ chèng chñ nghÜa ®Õ quèc quèc tÕ. Lª-nin ®Þnh nghÜa thêi ®¹i mµ ta ®· b¾t ®Çu b−íc vµo ®ã lµ "thêi ®¹i chñ nghÜa ®Õ quèc, chiÕn tranh vµ çch m¹ng". §iÒu nµy hoµn toµn ®óng ®èi víi lóc ®ã. Nh−ng khi Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i ®· giµnh ®−îc th¾ng lîi th× Lª-nin chØ râ r»ng néi dung c¬ b¶n cña thêi ®¹i lµ sù qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t− b¶n lªn chñ nghÜa x· héi, lµ "viÖc xãa bá chñ nghÜa t− b¶n vµ çc tµn tÝch cña nã, viÖc thiÕt lËp nh÷ng c¬ së cña chÕ ®é céng s¶n" (Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. 41, tr. 504).

Ngay trong nh÷ng t¸c phÈm ®Çu tiªn cña Ng−êi viÕt trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, Lª-nin ®· ph©n tÝch mét çch khoa häc chñ nghÜa ®Õ quèc, chØ râ r»ng chñ nghÜa ®Õ quèc lµ chñ nghÜa t− b¶n ®éc quyÒn, lµ giai ®o¹n cao nhÊt vµ tét cïng cña chñ nghÜa t− b¶n, nªu ra nh÷ng ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña chñ nghÜa ®Õ quèc. ChiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa thÕ giíi, Lª-nin viÕt, "ph¸t sinh ra tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña thêi ®¹i trong ®ã chñ nghÜa t− b¶n ®· ®¹t tíi giai ®o¹n ph¸t triÓn tét cïng cña nã, trong ®ã kh«ng nh÷ng viÖc xuÊt c¶ng hµng hãa mµ c¶ viÖc xuÊt c¶ng t− b¶n còng trë thµnh chñ yÕu, trong ®ã viÖc çc-ten hãa nÒn s¶n xuÊt vµ viÖc quèc tÕ hãa sinh ho¹t kinh tÕ ®· cã mét quy m« to lín, chÝnh s¸ch thuéc ®Þa ®· dÉn ®Õn sù ph©n chia hÇu hÕt qu¶ ®Êt, lùc l−îng s¶n xuÊt cña chñ nghÜa t− b¶n thÕ giíi ®· v−ît khái khu«n khæ chËt hÑp cña nh÷ng biªn giíi quèc gia, nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan

Lêi tùa

XXVIII

®Ó thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi ®· ®¹t ®Õn ®é chÝn muåi hoµn toµn" (tËp nµy, tr. 198).

Dùa vµo sù nghiªn cøu s©u s¾c thêi ®¹i chñ nghÜa ®Õ quèc, Lª-nin ®· ph¸t hiÖn quy luËt ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña chñ nghÜa t− b¶n trong thêi ®¹i chñ nghÜa ®Õ quèc. Quy luËt ®ã lµ ë chç: çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu, kh«ng ®Òu, dÉn ®Õn hËu qu¶ lµ lµm thay ®æi quan hÖ so s¸nh lùc l−îng vµ t¨ng c−êng cuéc ®Êu tranh gi÷a çc c−êng quèc ®Õ quèc chñ nghÜa ®Ó ph©n chia thuéc ®Þa vµ ph¹m vi ¶nh h−ëng. Lª-nin chØ ra r»ng sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ kinh tÕ trong thêi ®¹i chñ nghÜa ®Õ quèc dÉn ®Õn chç lµm cho ë çc n−íc kh¸c nhau, nh÷ng tiÒn ®Ò chÝnh trÞ cho sù th¾ng lîi cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa chÝn muåi vµo nh÷ng thêi kú kh¸c nhau, mµ nh÷ng m©u thuÉn vµ nh÷ng cuéc xung ®ét gay g¾t gi÷a çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa th× ®ang lµm suy yÕu hÖ thèng ®Õ quèc chñ nghÜa vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc chäc thñng hÖ thèng ®ã ë kh©u yÕu nhÊt cña nã. XuÊt ph¸t tõ ®iÒu ®ã, Lª-nin ®i tíi kÕt luËn cho r»ng luËn ®iÓm phæ biÕn tr−íc ®©y cña M¸c vµ ¡ng-ghen nãi r»ng çch m¹ng x· héi chñ nghÜa chØ cã thÓ th¾ng lîi cïng mét lóc ë tÊt c¶ hoÆc ë çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa chñ yÕu, kh«ng cßn phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi. C«ng thøc ®ã ph¶i ®−îc thay thÕ b»ng mét luËn ®iÓm míi: çch m¹ng x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ th¾ng lîi cïng mét lóc ë tÊt c¶ çc n−íc, chñ nghÜa x· héi cã thÓ th¾ng lîi tr−íc tiªn ë mét hoÆc ë mét vµi n−íc.

Sù ph¸t hiÖn thiªn tµi ®ã cña Lª-nin ®−îc nªu lªn lÇn ®Çu tiªn vµo th¸ng T¸m 1915 trong bµi "Bµn vÒ khÈu hiÖu Liªn bang ch©u ¢u", cã in trong tËp nµy. "Sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, ― Lª-nin viÕt, ― lµ quy luËt tuyÖt ®èi cña chñ nghÜa t− b¶n. Do ®ã, chóng ta thÊy r»ng chñ nghÜa x· héi cã thÓ th¾ng lîi tr−íc hÕt

Lêi tùa

XXIX

lµ trong mét sè Ýt n−íc t− b¶n chñ nghÜa hoÆc thËm chÝ chØ trong mét n−íc t− b¶n chñ nghÜa, t¸ch riªng ra mµ nãi" (tr. 448).

KÕt luËn cña Lª-nin cho r»ng chñ nghÜa x· héi cã thÓ th¾ng lîi tr−íc tiªn ë mét n−íc, lµ mét ®iÓn h×nh cña sù ph¸t triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c, lµ mét ph¸t kiÕn hÕt søc vÜ ®¹i. §ã lµ lý luËn míi vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, nã ®em l¹i cho giai cÊp c«ng nh©n quèc tÕ mét triÓn väng s¸ng sña trong ®Êu tranh, nã gióp cho nh÷ng ng−êi v« s¶n ë mçi n−íc riªng biÖt cã thÓ ph¸t huy nghÞ lùc vµ s¸ng kiÕn ®Ó tÊn c«ng m¹nh mÏ vµo giai cÊp t− s¶n n−íc m×nh, nã vò trang cho hä mét niÒm tin cã c¨n cø khoa häc vµo th¾ng lîi. Häc thuyÕt cña Lª-nin vÒ kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña chñ nghÜa x· héi ë mét n−íc ®· trë thµnh nguyªn t¾c chØ ®¹o cña §¶ng céng s¶n Liªn-x« trong cuéc ®Êu tranh cña ®¶ng ®Ó giµnh th¾ng lîi cho çch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n−íc ta.

Trong nh÷ng n¨m chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, Lª-nin ®· nghiªn cøu mét çch toµn diÖn luËn ®iÓm m¸c-xÝt vÒ t×nh thÕ çch m¹ng, mét luËn ®iÓm cã ý nghÜa rÊt to lín ®èi víi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña çc ®¶ng m¸c-xÝt. Nh− Lª-nin ®· tõng nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh, çch m¹ng kh«ng thÓ "nhËp khÈu" tõ bªn ngoµi vµo n−íc nµy hay n−íc kh¸c, nã còng kh«ng thÓ tiÕn hµnh theo ý muèn hoÆc mÖnh lÖnh cña mét ng−êi nµo ®ã. Nã lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn bªn trong cña mçi n−íc, nã n¶y sinh ra do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan, do nh÷ng m©u thuÉn x· héi cùc kú gay g¾t vµ nã ph¸t triÓn lªn tõ nh÷ng cuéc khñng ho¶ng ®· chÝn muåi ®−îc gäi lµ t×nh thÕ çch m¹ng.

Lª-nin chØ râ r»ng t×nh thÕ çch m¹ng cã ba dÊu hiÖu chÝnh: "1) Çc giai cÊp thèng trÞ kh«ng thÓ nµo duy tr× ®−îc nÒn thèng trÞ cña m×nh d−íi mét h×nh thøc bÊt di bÊt dÞch; sù khñng ho¶ng nµo ®ã cña "tÇng líp trªn", tøc lµ

Lêi tùa

XXX

khñng ho¶ng chÝnh trÞ cña giai cÊp thèng trÞ, nã t¹o ra mét chç hë më ®−êng cho nçi bÊt b×nh vµ lßng phÉn né cña çc giai cÊp bÞ ¸p bøc. Muèn cho çch m¹ng næ ra, mµ chØ cã t×nh tr¹ng “tÇng líp d−íi kh«ng muèn” sèng nh− tr−íc, th× th−êng th−êng lµ kh«ng ®ñ, mµ cßn cÇn ph¶i cã t×nh tr¹ng "tÇng líp trªn còng kh«ng thÓ nµo" sèng nh− cò ®−îc n÷a. 2) Nçi cïng khæ vµ quÉn b¸ch cña çc giai cÊp bÞ ¸p bøc trë nªn nÆng nÒ h¬n møc b×nh th−êng. 3) Do nh÷ng nguyªn nh©n nãi trªn, tÝnh tÝch cùc cña quÇn chóng ®−îc n©ng cao râ rÖt, nh÷ng quÇn chóng nµy trong thêi kú "hßa b×nh" ph¶i nhÉn nhôc chÞu ®Ó cho ng−êi ta c−íp bãc, nh−ng ®Õn thêi kú b·o t¸p th× hä bÞ toµn bé cuéc khñng ho¶ng còng nh− bÞ ngay c¶ b¶n th©n "tÇng líp trªn" ®Èy ®Õn chç ph¶i cã mét hµnh ®éng lÞch sö ®éc lËp.

Kh«ng cã nh÷ng thay ®æi kh¸ch quan Êy, nh÷ng thay ®æi kh«ng nh÷ng kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña mét tËp ®oµn nµy hay cña mét ®¶ng kia, mµ còng kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña giai cÊp nµy hay giai cÊp kh¸c, th× theo quy luËt chung, çch m¹ng kh«ng thÓ nµo næ ra ®−îc" (tr. 268 - 269). Nh−ng kh«ng ph¶i t×nh thÕ çch m¹ng nµo còng dÉn ®Õn çch m¹ng. Lª-nin chØ râ r»ng muèn cho t×nh thÕ çch m¹ng biÕn thµnh çch m¹ng th× ®iÒu cÇn thiÕt lµ cïng víi nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan nãi trªn ph¶i cã thªm mét nh©n tè chñ quan: giai cÊp çch m¹ng cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh nh÷ng hµnh ®éng çch m¹ng cã tÝnh chÊt quÇn chóng, kh¸ m¹nh mÏ vµ kiªn quyÕt ®Ó lËt ®æ ®−îc chÝnh quyÒn cò vµ thiÕt lËp chÝnh quyÒn cña m×nh. Lª-nin cho r»ng viÖc ®¶ng m¸c-xÝt l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh çch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ®Ó giµnh th¾ng lîi cho çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

Cuéc Çch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M−êi vÜ ®¹i, th¾ng lîi hoµn toµn vµ triÖt ®Ó cña chñ nghÜa x· héi ë Liªn-x«, çch m¹ng vµ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë nhiÒu n−íc, toµn bé tiÕn tr×nh cña phong trµo gi¶i phãng

Lêi tùa

XXXI

quèc tÕ cña nh÷ng ng−êi lao ®éng, ― tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· chøng thùc cho tÝnh chÊt ®óng ®¾n vµ søc m¹nh vÜ ®¹i cña lý luËn cña Lª-nin vÒ çch m¹ng x· héi chñ nghÜa.

Bµi cña Lª-nin "Çc M¸c (S¬ l−îc tiÓu sö, kÌm theo sù tr×nh bµy chñ nghÜa M¸c)" chiÕm mét vÞ trÝ ®Æc biÖt trong tËp nµy; Lª-nin viÕt bµi nµy cho Tõ ®iÓn b¸ch khoa cña Nhµ xuÊt b¶n Gra-n¸t. Trong bµi nµy, t¸c gi¶ ®· ph©n thêi kú mét çch thËt sù khoa häc cuéc ®êi vµ ho¹t ®éng cña M¸c, nªu bËt lªn nh÷ng giai ®o¹n chñ yÕu trong sù ph¸t triÓn cña çc quan ®iÓm cña M¸c, ph©n tÝch chñ nghÜa M¸c vµ tÊt c¶ çc bé phËn cÊu thµnh chñ nghÜa M¸c mét çch thËt c« ®äng ng¾n gän nh−ng ®ång thêi l¹i rÊt s©u s¾c. Lª-nin chØ cho thÊy r»ng chñ nghÜa M¸c ®· tiÕn hµnh mét cuéc çch m¹ng thËt sù trong sù ph¸t triÓn cña t− t−ëng x· héi. Ng−êi v¹ch ra nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña chñ nghÜa duy vËt triÕt häc m¸c-xÝt vµ cña phÐp biÖn chøng cña M¸c, gi¶i thÝch râ ý nghÜa hÕt søc to lín cña viÖc M¸c ph¸t hiÖn ra quan niÖm duy vËt lÞch sö, nãi râ b¶n chÊt cña häc thuyÕt kinh tÕ cña M¸c, cña chñ nghÜa x· héi khoa häc, nh÷ng nguyªn t¾c cña chñ nghÜa M¸c vÒ ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n. Lª-nin v¹ch râ tÝnh triÖt ®Ó vµ tÝnh hoµn chØnh tuyÖt vêi cña nh÷ng quan ®iÓm cña M¸c, mµ toµn bé hîp thµnh "chñ nghÜa duy vËt hiÖn ®¹i vµ chñ nghÜa x· héi khoa häc hiÖn ®¹i, tøc lµ lý luËn vµ c−¬ng lÜnh cña phong trµo c«ng nh©n ë tÊt c¶ çc n−íc v¨n minh trªn thÕ giíi" (tr. 59 - 60). Lª-nin nhÊn m¹nh tÝnh chÊt s¸ng t¹o cña chñ nghÜa M¸c, coi ®ã lµ kim chØ nam cho hµnh ®éng; Ng−êi còng nhÊn m¹nh r»ng chñ nghÜa xÐt l¹i vµ chñ nghÜa gi¸o ®iÒu kh«ng thÓ t−¬ng dung ®−îc víi chñ nghÜa M¸c, chØ râ r»ng cuéc sèng thùc tÕ vµ tiÕn tr×nh lÞch sö ®· hoµn toµn chøng thùc tÝnh chÊt ®óng ®¾n cña häc thuyÕt cña chñ nghÜa M¸c. T¸c phÈm "Çc M¸c" cña Lª-nin lµ mét ®ãng gãp xuÊt s¾c vµo lý luËn vµ lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c.

Lêi tùa

XXXII

* * *

Trong tËp hai m−¬i s¸u cã in 9 v¨n kiÖn míi cña Lª-nin lÇn ®Çu tiªn ®−îc ®−a vµo Toµn tËp. Trong sè ®ã th× ba t¸c phÈm: bµi "Göi t¸c gi¶ "Bµi ca chim −ng"", "Chó dÉn "cña ban biªn tËp" vÒ bµi "U-cra-i-na vµ chiÕn tranh"" vµ "Dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ phô n÷ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ", tr−íc ®©y, ®· ®−îc ®¨ng, kh«ng cã tªn ký ë d−íi, trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", nay ®−îc c«ng bè lÇn ®Çu víi danh nghÜa lµ t¸c phÈm cña Lª-nin.

Lª-nin viÕt bµi "Göi t¸c gi¶ "Bµi ca chim −ng"" sau khi thÊy xuÊt hiÖn trªn b¸o chÝ mét b¶n kªu gäi viÕt theo tinh thÇn chñ nghÜa yªu n−íc t− s¶n d−íi ký tªn nh÷ng ®¹i biÓu næi tiÕng cña giíi trÝ thøc Nga, trong ®ã cã c¶ M. Goãc-ki. Bµi nµy cã tÝnh chÊt nh− mét bøc th− ngá göi Goãc-ki, trong ®ã Lª-nin nghiªm kh¾c lªn ¸n vµ chØ trÝch hµnh vi cña Goãc-ki, ®ång thêi, gi¶i thÝch víi giäng th©n t×nh cho Goãc-ki thÊy râ sai lÇm cña nh÷ng hµnh ®éng cña Goãc-ki, nh÷ng hµnh ®éng cã thÓ lµm h¹i ®Õn giai cÊp c«ng nh©n lµ ng−êi vèn cã lßng yªu mÕn vµ tin cËy Goãc-ki. "Sù tÝn nhiÖm ®ã cña c«ng nh©n gi¸c ngé ®Æt cho Goãc-ki mét tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh, ― Lª-nin nhÊn m¹nh, ― gi÷ g×n çi tªn tèt ®Ñp cña m×nh vµ kh«ng ®−îc ®em çi tªn Êy ra ký d−íi bÊt kú b¶n kh¸ng nghÞ s«-vanh rÎ tiÒn nµo cã thÓ lµm cho c«ng nh©n kÐm gi¸c ngé bÞ lÇm lÉn... Çi tªn cña Xt¬-ru-vª kh«ng lµm cho mét c«ng nh©n nµo l¹c h−íng ®−îc, nh−ng çi tªn cña Goãc-ki th× cã thÓ lµm cho hä bÞ lÇm lÉn" (tËp nµy, tr. 115-116).

Bµi "Chó dÉn "cña ban biªn tËp" vÒ bµi "U-cra-i-na vµ chiÕn tranh"" in trong tËp nµy, tr−íc ®©y ®· ®−îc ®¨ng trªn tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 38; nã nãi râ vÒ chÝnh s¸ch lª-nin-nÝt cña chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n, vÒ sù ñng hé cña Lª-nin ®èi víi nh÷ng phÇn tö cã tinh thÇn quèc tÕ chñ

Lêi tùa

XXXIII

nghÜa ®· lªn tiÕng ®Êu tranh chèng chñ nghÜa d©n téc vµ chñ nghÜa s«-vanh.

"Dù th¶o nghÞ quyÕt cña héi nghÞ phô n÷ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ" ph¶n ¸nh ho¹t ®éng cña Lª-nin nh»m ®oµn kÕt nh÷ng ng−êi çnh t¶ trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ. §ã còng chÝnh lµ b¶n nghÞ quyÕt mµ ®oµn ®¹i biÓu Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ®· ®−a ra t¹i héi nghÞ thanh niªn x· héi chñ nghÜa quèc tÕ.

Trong phÇn "Çc tµi liÖu chuÈn bÞ" cã b¶y v¨n kiÖn cña Lª-nin: ph−¬ng ¸n dù th¶o nghÞ quyÕt cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi çnh t¶ ®Ó ®−a ra héi nghÞ x· héi chñ nghÜa quèc tÕ lÇn thø nhÊt, ®Ò c−¬ng cuèn s¸ch "ChiÕn tranh ch©u ¢u vµ chñ nghÜa x· héi ch©u ¢u", ®Ò c−¬ng bµi "Çc M¸c", ®Ò c−¬ng bµi vÒ sù thÊt b¹i cña n−íc m×nh trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, "VÒ khÈu hiÖu biÕn chiÕn tranh ®Õ quèc thµnh néi chiÕn" (c«ng bè lÇn ®Çu tiªn), ®Ò c−¬ng bµi thuyÕt tr×nh "Ngµy 1 th¸ng N¨m vµ chiÕn tranh" (®· in trong Toµn tËp xuÊt b¶n lÇn thø t−) vµ dù th¶o ®iÓm thø ba cña nghÞ quyÕt "C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng vµ tê b¸o míi", ®· ®−îc th«ng qua t¹i héi nghÞ çc chi bé h¶i ngo¹i cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga häp ë BÐc-n¬ n¨m 1915. B¶n dù th¶o nµy ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh cña Lª-nin ®Ó ®oµn kÕt çc chi bé h¶i ngo¹i cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, ®Ó cñng cè tê b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", C¬ quan ng«n luËn trung −¬ng cña ®¶ng.

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin

trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng céng s¶n Liªn-x«

1

Nh÷ng nhiÖm vô cña phong trµo d©n chñ - x· héi çch m¹ng trong

cuéc chiÕn tranh ch©u ©u1

®¶ng d©n chñ - x· héi Nga vÒ cuéc chiÕn tranh ch©u ©u

Theo nguån tin ®¸ng tin cËy nhÊt, chóng t«i ®−îc biÕt r»ng

gÇn ®©y, çc nhµ l·nh ®¹o §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga cã häp mét cuéc héi nghÞ bµn vÒ vÊn ®Ò chiÕn tranh ch©u ¢u. Cuéc héi nghÞ ®ã kh«ng cã tÝnh chÊt hoµn toµn chÝnh thøc, v× Ban chÊp hµnh trung −¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ch−a thÓ häp ®−îc, do chÝnh phñ Nga hoµng ®ang tiÕn hµnh rÊt nhiÒu cuéc b¾t bí vµ khñng bè ch−a tõng thÊy ®èi víi Ban chÊp hµnh. Nh−ng chóng ta ®Òu biÕt rÊt chÝnh x¸c r»ng cuéc héi nghÞ ®ã thùc sù ®· nãi lªn quan ®iÓm cña nh÷ng giíi cã uy tÝn nhÊt trong §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga.

Héi nghÞ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt sau ®©y mµ chóng t«i xin dÉn ra toµn v¨n, lµm tµi liÖu:

nghÞ quyÕt

cña mét nhãm ng−êi d©n chñ - x· héi 1) Cuéc chiÕn tranh ch©u ¢u vµ thÕ giíi cã ®ñ mäi tÝnh

chÊt cña mét cuéc chiÕn tranh t− s¶n, ®Õ quèc chñ nghÜa, triÒu ®¹i. §Êu tranh ®Ó giµnh thÞ tr−êng vµ ®Ó c−íp bãc nh÷ng n−íc kh¸c; ra søc chÆn ®øng phong trµo çch m¹ng cña giai cÊp v« s¶n vµ cña ph¸i d©n chñ ë trong n−íc; ra søc lõa bÞp, chia rÏ vµ tµn s¸t nh÷ng ng−êi v« s¶n ë tÊt c¶ çc n−íc, xói giôc nh÷ng ng−êi n« lÖ lµm thuª

V . I . L ª - n i n

2

cña n−íc nµy chèng l¹i nh÷ng ng−êi n« lÖ lµm thuª cña n−íc kh¸c, lµm lîi cho giai cÊp t− s¶n, ― néi dung thùc sù duy nhÊt cña chiÕn tranh, ý nghÜa cña chiÕn tranh lµ nh− thÕ.

2) Hµnh vi cña çc l·nh tô §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, mét ®¶ng m¹nh nhÊt vµ cã uy tÝn nhÊt trong çc ®¶ng cña Quèc tÕ II (1889 - 1914), mét ®¶ng ®· bá phiÕu t¸n thµnh ng©n s¸ch chiÕn tranh vµ ®ang lÆp l¹i nh÷ng luËn ®iÖu t− s¶n vµ s«-vanh cña bän gioong-ke Phæ vµ cña giai cÊp t− s¶n, ― hµnh vi cña hä lµ mét hµnh vi trùc tiÕp ph¶n l¹i chñ nghÜa x· héi2. V« luËn thÕ nµo còng kh«ng thÓ biÖn hé cho hµnh vi ®ã ®−îc, ngay c¶ khi gi¶ ®Þnh r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc lµ mét ®¶ng hÕt søc yÕu vµ t¹m thêi cÇn ph¶i phôc tïng ý chÝ cña çi ®a sè t− s¶n trong n−íc m×nh ®i n÷a. Trªn thùc tÕ, trong t×nh h×nh hiÖn t¹i, ®¶ng ®ã ®· thi hµnh mét chÝnh s¸ch d©n téc - tù do chñ nghÜa.

3) Hµnh vi cña nh÷ng l·nh tô çc ®¶ng d©n chñ - x· héi ë BØ vµ Ph¸p còng lµ mét hµnh vi ®¸ng lªn ¸n nh− thÕ, hä ®· ph¶n l¹i chñ nghÜa x· héi khi tham gia çc chÝnh phñ t− s¶n3.

4) ViÖc ®a sè çc l·nh tô trong Quèc tÕ II (1889 - 1914) ph¶n béi chñ nghÜa x· héi, cã nghÜa lµ sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II vÒ mÆt t− t−ëng vµ chÝnh trÞ. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña sù ph¸ s¶n ®ã lµ: chñ nghÜa c¬ héi tiÓu t− s¶n ®· thùc tÕ chiÕm ®−îc −u thÕ trong Quèc tÕ II, tÝnh chÊt t− s¶n vµ nguy c¬ cña chñ nghÜa c¬ héi tiÓu t− s¶n nµy ®· bÞ nh÷ng ®¹i biÓu −u tó cña giai cÊp v« s¶n çch m¹ng trong tÊt c¶ çc n−íc v¹ch ra tõ l©u råi. Bän c¬ héi chñ nghÜa tõ l©u ®· dän ®−êng cho sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ II, chóng phñ nhËn çch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ thay thÕ çch m¹ng ®ã b»ng chñ nghÜa c¶i l−¬ng t− s¶n; chóng phñ nhËn ®Êu tranh giai cÊp vµ sù cÇn thiÕt, ë mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, ph¶i biÕn ®Êu tranh giai cÊp thµnh néi chiÕn,

Nh÷ng nhiÖm vô cña phong trµo d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng

3

B¶n th¶o cña V. I. Lª-nin ®o¹n më ®Çu ®Ò c−¬ng“Nh÷ng nhiÖm vô cña phong trµo d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng

trong cuéc chiÕn tranh ch©u ¢u”. ― 1914

¶nh thu nhá

V . I . L ª - n i n

4


5

vµ tuyªn truyÒn sù hîp t¸c gi÷a çc giai cÊp; chóng tuyªn truyÒn chñ nghÜa s«-vanh t− s¶n d−íi chiªu bµi chñ nghÜa ¸i quèc vµ b¶o vÖ tæ quèc vµ chóng coi th−êng hoÆc phñ nhËn ch©n lý c¬ b¶n cña chñ nghÜa x· héi, ®· ®−îc tr×nh bµy trong cuèn "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n" lµ: c«ng nh©n kh«ng cã tæ quèc4; trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa qu©n phiÖt, chóng chØ giíi h¹n ë quan ®iÓm t×nh c¶m tiÓu t− s¶n chø kh«ng thõa nhËn tÝnh tÊt yÕu cña cuéc chiÕn tranh çch m¹ng cña nh÷ng ng−êi v« s¶n ë tÊt c¶ çc n−íc chèng l¹i giai cÊp t− s¶n ë tÊt c¶ çc n−íc; chóng biÕn sù cÇn thiÕt ph¶i lîi dông chÕ ®é ®¹i nghÞ t− s¶n vµ chÕ ®é hîp ph¸p t− s¶n thµnh sù sïng b¸i chÕ ®é hîp ph¸p ®ã vµ chóng quªn r»ng trong nh÷ng thêi kú khñng ho¶ng th× nhÊt thiÕt cÇn ph¶i cã nh÷ng h×nh thøc tæ chøc vµ cæ ®éng bÝ mËt. Mét trong nh÷ng c¬ quan quèc tÕ cña chñ nghÜa c¬ héi, t¹p chÝ §øc "NguyÖt san x· héi chñ nghÜa"5, tõ l©u ®· ®i theo lËp tr−êng d©n téc - tù do chñ nghÜa, ngµy nay ®ang ¨n mõng mét çch rÊt ®Ých ®¸ng viÖc nã th¾ng chñ nghÜa x· héi ch©u ¢u. Çi gäi lµ "ph¸i gi÷a" cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ cña çc ®¶ng d©n chñ - x· héi kh¸c, trªn thùc tÕ, ®· ®Çu hµng bän c¬ héi chñ nghÜa mét çch hÌn nh¸t. Quèc tÕ t−¬ng lai cÇn ph¶i vÜnh viÔn vµ kiªn quyÕt g¹t çi trµo l−u t− s¶n ®ã ra khái chñ nghÜa x· héi.

5) Trong sè nh÷ng luËn ®iÖu ngôy biÖn t− s¶n vµ s«-vanh mµ çc ®¶ng t− s¶n vµ çc chÝnh phñ t− s¶n cña hai n−íc lín k×nh ®Þch nhau trªn lôc ®Þa, tøc lµ n−íc Ph¸p vµ n−íc §øc, th−êng hay dïng ®Ó lõa bÞp quÇn chóng, mµ nh÷ng phÇn tö c¬ héi x· héi chñ nghÜa lé mÆt còng nh− giÊu mÆt ®ang theo ®u«i giai cÊp t− s¶n mét çch n« lÖ, vÉn l¾p l¹i, th× ph¶i ®Æc biÖt nªu lªn vµ ®¶ ph¸ nh÷ng luËn ®iÖu sau ®©y:

khi bän t− s¶n §øc viÖn cí b¶o vÖ tæ quèc, ®Êu tranh chèng chÕ ®é Nga hoµng, b¶o vÖ sù tù do ph¸t triÓn v¨n

V . I . L ª - n i n

6

hãa vµ d©n téc th× nh− vËy lµ chóng nãi dèi, v× bän gioong-ke Phæ, do Vin-hem cÇm ®Çu, vµ giai cÊp ®¹i t− s¶n §øc ®Òu lu«n lu«n thi hµnh chÝnh s¸ch b¶o vÖ chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng, vµ dï kÕt côc cña chiÕn tranh sÏ nh− thÕ nµo, chóng còng vÉn hÕt søc cè g¾ng ñng hé chÕ ®é ®ã; chóng nãi dèi, v× trªn thùc tÕ, giai cÊp t− s¶n ¸o ®· tiÕn hµnh mét cuéc hµnh qu©n ¨n c−íp XÐc-bi-a, v× giai cÊp t− s¶n §øc ®ang ¸p bøc d©n §an-m¹ch, d©n Ba-lan vµ d©n Ph¸p ë An-da-x¬ - Lo-ren, vµ ®ang tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh tÊn c«ng n−íc BØ vµ n−íc Ph¸p nh»m c−íp bãc nh©n d©n nh÷ng n−íc giµu h¬n vµ tù do h¬n, tÊn c«ng nh÷ng n−íc ®ã vµo lóc mµ nã thÊy thuËn lîi nhÊt cho viÖc sö dông nh÷ng c¶i tiÕn míi nhÊt cña nã trong kü thuËt qu©n sù, vµ ngay tr−íc khi n−íc Nga ¸p dông çi gäi lµ kÕ ho¹ch qu©n sù réng lín.

Khi bän t− s¶n Ph¸p còng viÖn cí hÖt nh− vËy lµ chóng b¶o vÖ tæ quèc, v. v., th× chóng còng nãi dèi, v× trªn thùc tÕ, chóng b¶o vÖ nh÷ng n−íc l¹c hËu h¬n vÒ mÆt kü thuËt t− b¶n chñ nghÜa vµ ph¸t triÓn chËm h¬n, chóng bá ra hµng tû b¹c thuª bÌ lò bän Tr¨m ®en cña chÕ ®é Nga hoµng ®Ó më mét cuéc chiÕn tranh tÊn c«ng, tøc lµ ®Ó c−íp bãc ®Êt ®ai cña §øc vµ ¸o.

VÒ mÆt tµn b¹o vµ d· man trong khi tiÕn hµnh chiÕn tranh th× c¶ hai nhãm n−íc tham chiÕn ®ã ®Òu kh«ng thua kÐm g× nhau.

6) NhiÖm vô chñ yÕu vµ hµng ®Çu cña §¶ng d©n chñ - x· héi Nga lµ ®Êu tranh th¼ng tay vµ v« ®iÒu kiÖn chèng chñ nghÜa s«-vanh §¹i Nga vµ qu©n chñ - Nga hoµng vµ chèng nh÷ng luËn ®iÖu ngôy biÖn mµ ph¸i tù do, bän d©n chñ - lËp hiÕn6, mét bé phËn ph¸i d©n tóy7 vµ çc chÝnh ®¶ng t− s¶n kh¸c th−êng dïng ®Ó bªnh vùc chñ nghÜa s«-vanh ®ã. Theo quan ®iÓm cña giai cÊp c«ng nh©n vµ cña quÇn chóng lao ®éng thuéc çc d©n téc ë Nga, th× ®iÒu Ýt tai h¹i nhÊt lµ sù thÊt b¹i cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng vµ cña qu©n


7

®éi cña nã ®ang ¸p bøc Ba-lan, U-cra-i-na vµ nhiÒu d©n téc kh¸c ë Nga vµ ®ang khªu lªn mèi thï h»n d©n téc nh»m t¨ng c−êng ¸ch ¸p bøc cña ng−êi §¹i Nga ®èi víi çc d©n téc kh¸c vµ nh»m cñng cè chÝnh phñ ph¶n ®éng vµ d· man cña chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng.

7) HiÖn nay, nh÷ng khÈu hiÖu cña phong trµo d©n chñ - x· héi ph¶i lµ:

Thø nhÊt, trong qu©n ®éi còng nh− trªn chiÕn tr−êng, ph¶i tuyªn truyÒn réng r·i vµ toµn diÖn cho cuéc çch m¹ng x· héi chñ nghÜa vµ cho sù cÇn thiÕt ph¶i quay sóng chèng l¹i çc chÝnh phñ vµ çc chÝnh ®¶ng ph¶n ®éng vµ t− s¶n ë tÊt c¶ çc n−íc, chø kh«ng ph¶i chèng l¹i nh÷ng ng−êi anh em cña m×nh, nh÷ng ng−êi n« lÖ lµm thuª ë çc n−íc kh¸c. TuyÖt ®èi cÇn ph¶i tæ chøc nh÷ng tæ vµ nhãm bÝ mËt trong qu©n ®éi cña tÊt c¶ çc n−íc, ®Ó tuyªn truyÒn b»ng ®ñ çc thø tiÕng. §Êu tranh th¼ng tay chèng chñ nghÜa s«-vanh vµ "chñ nghÜa ¸i quèc" cña bän tiÓu t− s¶n vµ t− s¶n ë tÊt c¶ çc n−íc, kh«ng trõ mét n−íc nµo. §Ó chèng l¹i bän l·nh tô cña Quèc tÕ hiÖn nay, lµ nh÷ng kÎ ®· ph¶n béi chñ nghÜa x· héi, nhÊt thiÕt ph¶i dùa vµo sù gi¸c ngé çch m¹ng cña quÇn chóng c«ng nh©n lµ nh÷ng ng−êi ph¶i g¸nh toµn bé g¸nh nÆng cña chiÕn tranh vµ phÇn nhiÒu ®Òu c¨m thï chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa s«-vanh;

thø hai, ph¶i tuyªn truyÒn cho viÖc thµnh lËp mét n−íc céng hßa §øc, mét n−íc céng hßa Ba-lan, mét n−íc céng hßa Nga, v. v., vµ cho viÖc biÕn tÊt c¶ çc n−íc ë ch©u ¢u thµnh n−íc Liªn bang céng hßa ch©u ¢u8; ®ã lµ mét trong nh÷ng khÈu hiÖu cÊp thiÕt nhÊt hiÖn nay;

thø ba, ®Æc biÖt lµ ®Êu tranh chèng chÕ ®é qu©n chñ Nga hoµng vµ chñ nghÜa s«-vanh §¹i Nga, §¹i Xla-v¬; tuyªn truyÒn cho cuéc çch m¹ng ë Nga, còng nh− cho c«ng cuéc gi¶i phãng çc d©n téc bÞ n−íc Nga ¸p bøc vµ cho quyÒn

V . I . L ª - n i n

8

tù quyÕt cña çc d©n téc ®ã, ®Ò ra nh÷ng khÈu hiÖu tr−íc m¾t: thiÕt lËp chÕ ®é céng hßa d©n chñ, tÞch thu ruéng ®Êt cña bän ®Þa chñ vµ thi hµnh chÕ ®é ngµy lµm 8 giê.

Mét nhãm ng−êi d©n chñ - x· héi, ®¶ng viªn

§¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga

ViÕt chËm nhÊt lµ ngµy 24 th¸ng T¸m (6 th¸ng ChÝn) 1914 In toµn v¨n lÇn ®Çu n¨m 1929 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 2 vµ lÇn thø 3, t. XVIII; ®o¹n më ®Çu ― n¨m 1948 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp, tiÕng Nga, xuÊt b¶n lÇn thø 4, t. 21

Theo ®óng b¶n chÐp tay cña N. C. Cróp-xcai-a, ®· ®−îc V. I. Lª-nin xem l¹i vµ söa ch÷a; ®o¹n më ®Çu ― theo ®óng b¶n th¶o

9

ChiÕn tranh ch©u ©u Vµ chñ nghÜa x· héi quèc tÕ

§iÒu nÆng nÒ h¬n c¶ ®èi víi mét ng−êi x· héi chñ nghÜa

kh«ng ph¶i lµ nh÷ng nçi khñng khiÕp tr−íc chiÕn tranh, ― chóng ta lu«n lu«n ñng hé "santa guerra di tutti gli oppressi per la conquista delle loro patrie!"1), ― mµ lµ nh÷ng nçi khñng khiÕp tr−íc sù ph¶n béi cña çc l·nh tô x· héi chñ nghÜa hiÖn nay, nh÷ng nçi khñng khiÕp tr−íc sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ hiÖn nay.

H¸ ch¼ng ph¶i lµ mét sù ph¶n béi trong phong trµo d©n chñ - x· héi hay sao, khi mµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa §øc (sau khi n−íc §øc tuyªn chiÕn) thay ®æi chiÕn tuyÕn mét çch ®¸ng ng¹c nhiªn? khi hä ®−a ra nh÷ng lêi lÏ dèi tr¸ vÒ cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng? khi hä quªn mÊt chñ nghÜa ®Õ quèc §øc? khi hä quªn mÊt sù c−íp ph¸ XÐc-bi-a? khi hä biÓu lé nh÷ng lîi Ých t− s¶n trong cuéc chiÕn tranh chèng n−íc Anh? v. v, v. v.. Lµ nh÷ng ng−êi ¸i quèc, nh÷ng ng−êi s«-vanh, hä t¸n thµnh ng©n s¸ch!!

H¸ ch¼ng ph¶i nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ BØ còng ®· ph¶n béi nh− vËy ®ã sao? Hä v¹ch trÇn mét çch tuyÖt vêi chñ nghÜa ®Õ quèc §øc, nh−ng tiÕc thay, ®èi víi chñ nghÜa ®Õ quèc Anh, Ph¸p vµ nhÊt lµ ®èi víi chñ nghÜa

1) ― "cuéc chiÕn tranh thÇn th¸nh do tÊt c¶ nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc tiÕn hµnh ®Ó gi¶i phãng tæ quèc cña hä"

V . I . L ª - n i n

10

®Õ quèc d· man Nga, th× hä l¹i tá ra ®ui mï mét çch l¹ th−êng! Hä kh«ng thÊy çi sù thËt hÕt søc ®¸ng c«ng phÉn lµ trong hµng chôc, hµng chôc n¨m, giai cÊp t− s¶n Ph¸p ®· cung cÊp hµng tû ®ång cho bÌ lò Tr¨m ®en cña chÕ ®é Nga hoµng, vµ chÕ ®é Nga hoµng ®ã ®ang ®µn ¸p ®¹i ®a sè ng−êi kh«ng thuéc d©n téc Nga, c−íp ph¸ Ba-lan, ¸p bøc c«ng n«ng §¹i Nga, v. v., ®ã sao?

Trong mét thêi kú nh− vËy, ng−êi x· héi chñ nghÜa sÏ c¶m thÊy khoan kho¸i nhÑ nhâm khi thÊy tê "Avanti!" 9 ®· can ®¶m vµ th¼ng th¾n nãi râ sù thËt cay ®¾ng vµo mÆt Duy-®¬-cum, ®· nãi sù thËt víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa §øc, tøc nãi r»ng hä lµ bän ®Õ quèc, nghÜa lµ bän s«-vanh. Ng−êi ta l¹i cßn c¶m thÊy khoan kho¸i nhÑ nhâm h¬n n÷a khi ®äc bµi b¸o cña Zibordi ("Avanti!", ngµy 2 th¸ng ChÝn), bµi b¸o nµy v¹ch trÇn kh«ng nh÷ng chñ nghÜa s«-vanh §øc vµ ¸o (xÐt theo quan ®iÓm cña giai cÊp t− s¶n ý th× ®iÒu nµy qu¶ cã lîi) mµ cßn v¹ch trÇn c¶ chñ nghÜa s«-vanh Ph¸p n÷a, ®ång thêi bµi b¸o ®ã cßn thõa nhËn r»ng chiÕn tranh lµ chiÕn tranh cña giai cÊp t− s¶n cña tÊt c¶ çc n−íc !!

LËp tr−êng cña tê "Avanti!" vµ bµi b¸o cña Zibordi ― ngang víi nghÞ quyÕt cña mét nhãm ng−êi d©n chñ - x· héi çch m¹ng (trong cuéc héi nghÞ míi ®©y t¹i mét n−íc ë Xcan-®i-na-v¬)1)― cho chóng ta thÊy chç ®óng, chç sai trong çi c©u nãi th−êng l−u hµnh vÒ sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ. C©u nãi ®ã, bän t− s¶n vµ bän c¬ héi chñ nghÜa ("riformisti di destra"2)) nh¾c l¹i víi mét th¸i ®é hÝ höng ®éc ®Þa, cßn nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ("Volksrecht" ë Zürich10, "Bremer Bürger - Zeitung"11 ) th× nh¾c l¹i c©u ®ã mét çch chua ch¸t. Trong c©u nãi ®ã, cã mét phÇn lín sù thËt!! Sù ph¸ s¶n cña nh÷ng l·nh tô vµ cña phÇn

1) Xem tËp nµy, tr. 1 - 8. 2) ― "nh÷ng ng−êi c¶i l−¬ng chñ nghÜa çnh h÷u"

ChiÕn tranh ch©u ¢u vµ chñ nghÜa x· héi quèc tÕ

11

lín nh÷ng ®¶ng trong Quèc tÕ hiÖn nay lµ mét sù thËt. (Xem tê "Vorwärts"12, wiener "Arbeiter-Zeitung"13, tê "Hamburger Echo"14 versus1) tê "L'HumanitÐ"15 vµ lêi kªu gäi cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa BØ vµ Ph¸p versus lêi "tr¶ lêi" cña Vorstand16 §øc.) QuÇn chóng cßn ch−a ph¸t biÓu ý kiÕn!!!

Nh−ng Zibordi ®· 1000 lÇn cã lý khi «ng nãi r»ng kh«ng ph¶i lµ "dottrina e sbagliata", kh«ng ph¶i lµ "rimedio" cña chñ nghÜa x· héi "errato", mµ "semplicemente non erano in dose bastante", "gli altri socialisti non sono "abbastanza socialisti""2).

Sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ ch©u ¢u hiÖn nay kh«ng ph¶i lµ sù ph¸ s¶n cña chñ nghÜa x· héi mµ lµ sù ph¸ s¶n cña chñ nghÜa x· héi kh«ng ®Çy ®ñ, tøc chñ nghÜa c¬ héi vµ chñ nghÜa c¶i l−¬ng. ChÝnh çi "khuynh h−íng" ®ã, ― çi khuynh h−íng tån t¹i ë kh¾p n¬i, trong mäi n−íc, vµ ®· ®−îc BÝt-x«-la-ti vµ ®ång bän biÓu hiÖn mét çch rÊt næi bËt ë ý, ― ®· ph¸ s¶n, chÝnh çi khuynh h−íng ®ã ®· d¹y, trong mét thêi gian l©u dµi, cho ng−êi ta quªn cuéc ®Êu tranh giai cÊp, v©n v©n vµ v©n v©n ― xem nghÞ quyÕt 17.

Zibordi ®· cã lý khi cho r»ng sai lÇm chÝnh cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ch©u ¢u lµ ë chç hä "cercano nobilitare con postumi motivi la loro incapacitµ a prevenire, la loro necessitµ di partecipare al macello", ë chç hä "preferisce fingere di fare per amore ciß ch'Ì (chñ nghÜa x· héi ch©u ¢u) costretto a fare per forza", ë chç nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa "solidarizzarono ciascuno con la propria nazione, col Governo borghese della propria nazione... in una misura da formare una delusione per noi" (vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi

1) ― ®èi víi 2) ― kh«ng ph¶i lµ "lý luËn sai lÇm", kh«ng ph¶i lµ "ph−¬ng thuèc"

cña chñ nghÜa x· héi "sai", mµ "chØ lµ liÒu l−îng cña ph−¬ng thuèc ®ã kh«ng ®ñ", "vµ mét sè ng−êi x· héi chñ nghÜa kh«ng "hoµn toµn x· héi chñ nghÜa"".

V . I . L ª - n i n

12

x· héi chñ nghÜa kh«ng ph¶i c¬ héi chñ nghÜa còng vËy) "e un compiacimento per tutti i non socialisti d'Italia"1) (vµ kh«ng ph¶i chØ ë ý, mµ ë tÊt c¶ çc n−íc: xem ch¼ng h¹n, chñ nghÜa tù do Nga).

§óng, ngay c¶ khi ng−êi ta thõa nhËn sù incapacitµ, sù bÊt lùc, sù hoµn toµn kh«ng cã n¨ng lùc cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ë ch©u ¢u, th× hµnh vi cña nh÷ng l·nh tô cña hä còng chØ lµ ph¶n béi vµ ®ª tiÖn: c«ng nh©n ®i tham gia chÐm giÕt, cßn nh÷ng l·nh tô th× lµm g×? l·nh tô bá phiÕu t¸n thµnh, hä tham gia néi çc!!! Ngay c¶ khi hä hoµn toµn bÊt lùc ®i n÷a, hä còng ph¶i bá phiÕu chèng, kh«ng tham gia néi çc, kh«ng ph¸t biÓu nh÷ng lêi nãi s«-vanh hÌn h¹, kh«ng biÓu ®ång t×nh víi "d©n téc" cña hä, kh«ng b¶o vÖ giai cÊp t− s¶n "n−íc hä", mµ v¹ch trÇn nh÷ng hµnh vi ®ª tiÖn cña giai cÊp ®ã.

V× ë ®©u còng cã giai cÊp t− s¶n vµ bän ®Õ quèc, ë ®©u còng cã sù chuÈn bÞ ®ª hÌn ®Ó chÐm giÕt: nÕu chÕ ®é Nga hoµng (chÕ ®é ph¶n ®éng nhÊt) lµ ®Æc biÖt ®ª hÌn vµ d· man, th× b¶n th©n chñ nghÜa ®Õ quèc §øc còng lµ chuyªn chÕ qu©n chñ ― nh÷ng môc tiªu cña mét triÒu ®¹i phong kiÕn, giai cÊp t− s¶n th« lç, kh«ng ®−îc tù do b»ng ë Ph¸p. Nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi Nga ®· cã lý khi nãi r»ng ®èi víi hä, sù thÊt b¹i cña chÕ ®é Nga hoµng lµ mét tai h¹i nhá nhÊt, kÎ thï trùc tiÕp cña hä tr−íc hÕt lµ chñ

1) ― "®Þnh dïng nh÷ng lý lÏ cao th−îng ®Ó vuèt ®u«i biÖn hé cho c¶ sù bÊt lùc cña hä trong viÖc ®Ò phßng cuéc chÐm giÕt, lÉn viÖc hä tÊt ph¶i tham gia vµo cuéc chÐm giÕt ®ã", ë chç hä "thÝch vê vÜnh tù nguyÖn lµm çi" (chñ nghÜa x· héi ch©u ¢u) "mµ hä b¾t buéc ph¶i lµm", ë chç nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa "®· biÓu ®ång t×nh víi d©n téc m×nh, víi chÝnh phñ t− s¶n cña d©n téc m×nh... khiÕn chóng ta thÊt väng" (vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa kh«ng ph¶i c¬ héi chñ nghÜa còng vËy) "vµ khiÕn tÊt c¶ nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i x· héi chñ nghÜa ë ý ®−îc võa lßng"

ChiÕn tranh ch©u ¢u vµ chñ nghÜa x· héi quèc tÕ

13

nghÜa s«-vanh §¹i Nga, nh−ng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa (kh«ng c¬ héi chñ nghÜa) cña mçi n−íc ®¸ng lÏ ph¶i thÊy r»ng kÎ thï chÝnh cña hä lµ chñ nghÜa s«-vanh ("n−íc nhµ") "cña n−íc hä".

Nh−ng cã ®óng lµ "incapacitµ" hoµn toµn kh«ng? Cã ®óng thÕ kh«ng? fucilare? Heldentod1) vµ chÕt « nhôc?? in vantaggio di un'altra patria?? 2) Kh«ng ph¶i bao giê còng thÕ!! Cã thÓ chñ ®éng vµ cÇn ph¶i chñ ®éng. Tuyªn truyÒn bÝ mËt vµ néi chiÕn vµ nh÷ng viÖc lµm trung thùc h¬n, cÇn thiÕt h¬n ®èi víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa (®ã lµ ®iÒu mµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Nga ®ang tuyªn truyÒn).

Ch¼ng h¹n, ng−êi ta dïng ¶o t−ëng nµy ®Ó tù an ñi: chiÕn tranh chÊm døt th× mäi viÖc ®Òu xong xu«i c¶... Kh«ng!! Muèn cho sù ph¸ s¶n cña Quèc tÕ hiÖn nay (1889 - 1914) kh«ng ph¶i lµ sù ph¸ s¶n cña chñ nghÜa x· héi, muèn cho quÇn chóng kh«ng quay l−ng l¹i, muèn tr¸nh sù thèng trÞ cña chñ nghÜa v« chÝnh phñ vµ chñ nghÜa c«ng ®oµn (mét sù thèng trÞ còng « nhôc nh− ë Ph¸p), th× ph¶i nh×n th¼ng vµo sù thËt. Dï ai th¾ng ®i n÷a th× ch©u ¢u còng vÉn r¬i vµo nguy c¬ lµ chñ nghÜa s«-vanh, tinh thÇn "phôc thï" sÏ t¨ng thªm, v. v.. Chñ nghÜa qu©n phiÖt §øc hoÆc §¹i Nga ®ang khªu lªn mét chñ nghÜa ph¶n s«-vanh, etc. etc..

NhiÖm vô cña chóng ta lµ ph¶i kÕt luËn r»ng chñ nghÜa c¬ héi, chñ nghÜa c¶i l−¬ng, ― ®−îc tuyªn bè mét çch rÊt trÞnh träng ë ý (vµ bÞ çc ®ång chÝ ý cña chóng ta bµi trõ mét çch rÊt kiªn quyÕt18) ― ®· hoµn toµn ph¸ s¶n, vµ...3)

1) ― b¾n? chÕt anh dòng 2) ― v× mét tæ quèc kh¸c?? 3) B¶n th¶o ®Õn ®©y th× ngõng l¹i. Hai c©u sau lµ ®o¹n ghi thªm ë

bªn lÒ.

V . I . L ª - n i n

14

NB bæ sung: th¸i ®é dÌ bØu, khinh khi cña tê "Neue Zeit"19 ®èi víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ý vµ ®èi víi tê "Avanti!": s¸ch l−îc nh−îng bé chñ nghÜa c¬ héi!!! "Trung dung".

Çi gäi lµ "ph¸i gi÷a" = ®Çy tí cña bän c¬ héi chñ nghÜa.

ViÕt cuèi th¸ng T¸m - ®Çu th¸ng ChÝn 1914 §¨ng lÇn ®Çu ngµy 1 th¸ng T¸m 1929 trªn b¸o "Sù thËt", sè 174

Theo ®óng b¶n th¶o

15

ChiÕn tranh vµ phong trµo D©n chñ - x· héi Nga 20

ViÕt tr−íc ngµy 28 th¸ng ChÝn (11 th¸ng M−êi) 1914 §¨ng ngµy 1 th¸ng M−êi mét 1914 trªn b¸o "Ng−êi d©n chñ - x· héi", sè 33

Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o, cã ®èi chiÕu víi b¶n chÐp tay cña N. C. Cróp-xcai-a ®· ®−îc V. I. Lª-nin xem l¹i vµ söa ch÷a

17

ChiÕn tranh ch©u ¢u, do çc chÝnh phñ vµ çc ®¶ng t− s¶n

ë tÊt c¶ çc n−íc chuÈn bÞ trong hµng chôc n¨m, ®· bïng næ. Sù t¨ng c−êng vò trang, cuéc ®Êu tranh cùc kú gay g¾t ®Ó giµnh thÞ tr−êng trong giai ®o¹n hiÖn ®¹i, giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa cña sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n ë nh÷ng n−íc tiªn tiÕn, nh÷ng lîi Ých triÒu ®¹i cña nh÷ng n−íc qu©n chñ §«ng ¢u l¹c hËu nhÊt, nhÊt ®Þnh ph¶i dÉn tíi vµ ®· dÉn tíi cuéc chiÕn tranh ®ã. ChiÕm ®Êt ®ai vµ n« dÞch nh÷ng n−íc ngoµi, lµm ph¸ s¶n n−íc c¹nh tranh víi m×nh, c−íp ph¸ cña c¶i cña n−íc ®ã, lµm cho qu�

Lenin 28 Bia - Marxists Internet Archive · VII chiÕn tranh, tuyªn bè r»ng ch Lêi tùa TËp...

Documents

Transcript of Lenin 28 Bia - Marxists Internet Archive · VII chiÕn tranh, tuyªn bè r»ng ch Lêi tùa TËp...