(Im)mobiliteit voor de automobilist - KU Leuven · 2009. 12. 2. · Toenemende economische groei...
Transcript of (Im)mobiliteit voor de automobilist - KU Leuven · 2009. 12. 2. · Toenemende economische groei...
(Im)mobiliteit voor de automobilist
prof. Ben Immers
CIB/Traffic and Infrastructure Department of Mechanical Engineering
Leuven University
TNO, Mobility and Logistics, Delft
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 2
Visie op transport en mobiliteit
Wat willen we met het transportsysteem?
Rol van het transportsysteem in de samenleving
Onderliggende mechanismen, interacties met andere systemen
Waarnemen, meten van de prestaties van het systeem
Evalueren en vergelijken met (bijv. feedback van de samenleving)
Ambities (en doelen):
Functionaliteit en kwaliteit
Kosten effectiviteit van de gekozen oplossingen
Realisatietijd
Besluitvormingsproces, open dialoog
Uitdagingen: waar, hoe en wanneer willen we het systeem op punt
hebben
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 3
100
110
120
130
140
150
160
170
180
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
Ind
ex
19
80 =
100
VMT (millions) Lane Mile Index
No longer a big city problem-Congestionin small areas grew 300%
“Never before in this century, except during the two world wars, has the country’s transportation system been as stressed as it is now” – Washington Post 5/15/01
Vehicle travel up 72%
Road Miles, up 1%
1980-1998
Congestie: stress op het wegennet
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 4
100
110
120
130
140
150
160
170
180
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
Ind
ex
19
80 =
100
VMT (millions) Lane Mile Index
No longer a big city problem-Congestionin small areas grew 300%
“Never before in this century, except during the two world wars, has the country’s transportation system been as stressed as it is now” – Washington Post 5/15/01
Vehicle travel up 72%
Road Miles, up 1%
1980-1998
Congestie: stress op het wegennet
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 5
Totaal
50
100
150
200
250
1980 1985 1991 1995 2000 2006
Lengte wegennet Vervoersvraag
100
110
120
130
140
150
160
170
180
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
Ind
ex
19
80 =
100
VMT (millions) Lane Mile Index
No longer a big city problem-Congestionin small areas grew 300%
“Never before in this century, except during the two world wars, has the country’s transportation system been as stressed as it is now” – Washington Post 5/15/01
Vehicle travel up 72%
Road Miles, up 1%
1980-1998
Sense of urgency
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 6
De stress zal verder toenemen
Groei mobiliteit (weg, lucht, personen, goederen) Economische groei
Toename autobezit
Toename mobiliteit ouderen
Toename mobiliteit vrouwen
Bevolkingsgroei
Toename snelheid transportsysteem (introductie snellere vervoerwijzen)
ICT als stimulans voor mobiliteitsgroei
Ruimtelijk-functionale ontwikkelingen
Zeer beperkte uitbreiding wegcapaciteit
Prestatie van het systeem neemt af
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 7
Uitdaging
Hoe gaan we om met deze mobiliteitsgroei?
Accepteren? ombuigen? beperken? veranderen?
Wat weten we in ieder geval:
Intensieve relatie tussen economische groei en mobiliteitsgroei
De prestatie van het systeem heeft een significante invloed op de milieukwaliteit, het energiegebruik, de veiligheid, de geluidsemissie
Mogelijke uitdagingen:
Toenemende economische groei zonder verdere groei van de mobiliteit
Verbetering (toename) van de prestatie van het transportsysteem
Garanties t.a.v. vrije en onbeperkte toegang tot het transport systeem
Wel groei mobiliteit maar gecombineerd met een afname van de negatieve effecten (milieu, veiligheid, versnippering, etc.)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 8
Er moet wel iets gebeuren!
Maatregelen:
Vraag gerelateerd: Introductie van beprijs- en beloningsmaatregelen
(gedifferentieerd) Telewerken, teleshoppen, etc. Betere informatie verstrekking Beperking/regulering toegang tot het systeem
Aanbod gerelateerd: Nieuwe infrastructuur Verbetering interoperabiliteit vervoerwijzen Introductie van nieuwe technologieën (automotive, ITS,
onderhoudsschema’s, ….) Flexibilisering gebruiksmogelijkheden beschikbare capaciteit
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 9
Huidige problemen
Congestie, reistijd betrouwbaarheid
Verkeersveiligheid
Milieukwaliteit
Realisatietijd van transportprojecten (nieuwe infrastructuur, onderhoud)
Kennisontwikkeling
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 10
Betrouwbaarheid van reistijden
mediaan 26 min
Gemiddeld26 min
n=50
regulier
mediaan 34 min
Gemiddeld 43 min
n=15
incident
Reistijdverdeling ochtendspits
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 11
Doorstroming - betrouwbaarheid
Uitdagingen: Gegarandeerde reistijdbetrouwbaarheid (in een zeer intensief
gebruikt netwerk) Houd de doorstroming op niveau (vermijd capaciteitsval)
Mogelijke maatregelen: Robuustheid van het netwerk
Redundantie netwerk structuur; reservecapaciteit Veerkracht dynamisch verkeersmanagement /
gecoördineerd netwerkmanagement Compartimentering buffers Flexibiliteit ITS; agent technologie Inter-modaliteit interfaces tussen subsystemen (P&R)
Benaderen vanuit verschillende invalshoeken: technisch, organisatorisch, juridisch, financieel, kennisontwikkeling
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 12
Dynamisch Verkeersmanagement
Netwerkbreed
Coöperatief
Pro-actief
Meervoudige doelstellingsfunctie
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 13
Verkeersveiligheid
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 14
Vermindering aantal doden (in %)in de periode 2001 - 2005
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 15
Evolutie van de doden 30 dagen per miljoen inwoners in de drie gewesten
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 16
Evolutie van de doden 30 dagen per miljoen inwoners in de drie gewesten
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 17
Evolutie van de doden 30 dagen per miljard afgelegde reizigerskilometers
in de drie gewesten
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 18
Visie van de overheid
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 19
Onderliggende oorzaak
Heel wat ongevallen zijn
te wijten aan een gebrekkige leesbaarheid van de wegen. Er worden immers veel vergissingen
begaan diesamenhangen met het
wegbeeld en de snelheidslimieten
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 20
Verkeersveiligheid
Uitdagingen: Significante reductie van het ongevalsrisico (afname # ongevallen
en afname # doden/gewonden) Vision zero
Intrinsiek veilig ontwerp van de transportinfrastructuur:
veiligheid is volledig geïntegreerd in planning, ontwerp en beheer van het transportsysteem
Complex probleem Interacties mens – voertuig – weg (omgeving)
Infrastructuur en verkeerafwikkeling kunnen grote invloed hebben op ongevalsrisico afstemming Infrastructuur en Ruimtelijke Ordening structuur netwerk vormgeving netwerkcomponenten verkeersafwikkeling
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 21
Ik wil wel, maar mijn wagen luistert niet!!
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 22
Milieu
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 23
Emissies CO2 per sectorBelgië – 2004 (bron febiac)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 24
Groei autopark, vtg. km’s en CO2 emissies personenauto’s
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 25
Kosten van CO2 reductiein de transportsector
Afname gemiddelde CO2 emissie (nieuwe auto’s): van 140g/km naar 120g/km toename aanschafprijs met € 2450 per voertuig.
Dit komt bovenop de toename van de aanschafprijs van € 1200 om een emissie van 140g/km in 2008 mogelijk te maken.
Prijs per gereduceerde ton CO2: € 132 - € 233
Prijs op de wereldmarkt (verhandelbare emissierechten):
€ 20 per ton CO2
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 26
Verwachte evolutie van aan verkeer
gerelateerde emissies (bron: febiac)
Periode 1990-2005 Periode 2005-2015 Periode 2015-2030
Voertuigkilometers + 2,1% + 1,2% + 0,9%
Broeikas gassen (CO2) + 1,6% - 1,1% + 0,6%
Koolwaterstoffen
(VOC)
- 8,4% - 5,7% - 0,6%
Koolmonoxide
(CO)
- 7,1% - 5,3% + 0,2%
Stikstof oxiden
(NOx)
- 4,5% - 6,0% - 0,3%
Fijn stof
(PM10)
- 5,4% - 8,8% - 3,7%
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 27
0
1000000
2000000
3000000
4000000
5000000
6000000
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010
Personenwagens
- rijdend op benzine
- rijdend op diesel
Samenstelling wagenpark
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 28
Geluidhinder
Binnen 10 jaar zal geluidhinder de grootste milieubedreiging vormen in Nederland
(bron: NRC 13 februari 2007)
Impact (2006): 1 miljard Euro per jaar, gebaseerd op verlies aan gezonde levensjaren (Disability Adjusted Life Years ( DALY))
Percentage ernstig door geluid gestoorde deel van de Nederlandse bevolking bedraagt ongeveer 40%.
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 29
Geluidhinder: bijdrage van het transport systeem
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 30
Geluidhinder tijdens de nacht
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 31
Milieu: uitdagingen
Uitdagingen:
Significante reductie van emissies en PM10
Significante reductie van geluidshinder (grootste milieudreiging!)
Vision zero: Zero emissies; zero geluidshinder
Milieuvriendelijke verkeerspatronen
België: Dicht wegennetwerk (km/km2): 4,8 (B), 2,8 (Nl), 1,8 (Fr,De)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 32
Realisatieduur projecten
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 33
Realisatieduur projecten
Uitdagingen
Beperk realisatieduur van projecten
Beperk (vermijd) veelvuldige en omvangrijke budgetoverschrijdingen
Mogelijke maatregelen
Gebruik (M)KBA voor prioritering projecten
Betrek stakeholders tijdig in besluitvormingsproces/open dialoog
Introduceer nieuwe aanbestedingsvormen en alternatieve prijsmechanismen
tijd- en plaatsgebonden beprijzen
DBFM etc.
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 34
Open dialoog
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 35
Breng het veld in beweging
Mobiliteit en Openbare werken
Milieu
Ruimtelijke planningWeg-
gebruikers
Gemeenten
Bedrijven
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 36
Ontwikkeling en overdracht van kennis
Karakterisering van het aan transportkennis en -onderzoek gerelateerde beleid:
Beperkte belangstelling binnen de overheid voor mobiliteitsproblematiek en daarmee samenhangende kennisontwikkeling
Wel forse bemoeienis van beleid met allocatie van onderzoeksfinanciering
België is slechts beperkt vertegenwoordigd in internationale initiatieven
Weinig geld (interesse) voor transport georiënteerd onderzoek
Uitdaging: besluitvorming meer (beter) baseren op uitkomsten onderzoek
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 37
Conclusies
Veel en verschillende uitdagingen
Op de lange termijn
Hoe gaan we om met de groei van de mobiliteit?
Korte en middellange termijn
Betrouwbaarheid, doorstroming, dynamisch verkeersmanagement
Milieu en veiligheid
Selectie en realisatie van projecten (nieuwbouw, onderhoud)
Ontwikkeling van kennis en expertise
Hoogste tijd om eens anders naar de problematiek te kijken
Van oud denken naar nieuw denken
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 38
Oud dencken - Nieuw denken
Oud dencken Nieuw denken
Lijstje met knelpunten Samenhangende, robuuste netwerken
Investeringsbedragen
Oplossingen op zoek naar problemen
Benodigde kwaliteit, ambities
Doorstroming op wegvakken Bereikbaarheid van stedelijke gebieden
OV versus auto
Concurrentie rail, weg binnenvaart
Multimodaal transport (personen en goederen
8/5 operationeel venster 24/7 operationeel venster
Oplossingen zijn ‘eendimensionaal’ Oplossingen zijn ‘meerdimensionaal’
Over grenzen heenkijken,
interoperabiliteit, compensatie, etc.
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 39
Benchmark mobiliteit
De Vlaamse Ruit
Randstad Holland
Rijn-Roergebied
NW-Engeland
Geraadpleegde bronnen: Kennisinstituut voor Mobiliteit
TNO Mobiliteit en Logistiek
Transport Statistics Greater Manchester 2006 (2007)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 40
De Vlaamse Ruit
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 41
Randstad
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 42
Rijn-Roergebied
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 43
NW-Engeland
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 44
Voertuigkilometers autosnelwegen (jaar- en weekdaggemiddelde, 2006)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 45
Voertuigen per rijstrook (gem.
weekdag) en I/C-verhouding (gemiddelde weekdag in de spits)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 46
Verklaring van de verschillen in verkeersomvang en congestie tussen de Vlaamse Ruit en de drie andere regio’s
Ruimtelijke structuur
Bevolkingsdichtheid (-)
Verkeersomvang en congestie
Ve
rkla
rin
ge
n
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 47
Bevolkingsdichtheid
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 48
Verklaring van de verschillen in verkeersomvang en congestie tussen de Vlaamse Ruit en de drie andere regio’s
Ruimtelijke structuur
Bevolkingsdichtheid (-)
Demografie
Groei bevolking (-)
Jonge bevolking (0)
Verkeersomvang en congestie
Ve
rkla
rin
ge
n
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 49
Bevolkingssamenstelling
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 50
Verklaring van de verschillen in verkeersomvang en congestie tussen de Vlaamse Ruit en de drie andere regio’s
Ruimtelijke structuur
Bevolkingsdichtheid (-)
Demografie
Groei bevolking (-)
Jonge bevolking (0)
Economie
Bbp (+)
Economische groei (+)
Werkloosheid (0)
Verkeersomvang en congestie
Ve
rkla
rin
ge
n
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 51
Economie en structuur werkgelegenheid
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 52
Verklaring van de verschillen in verkeersomvang en congestie tussen de Vlaamse Ruit en de drie andere regio’s
Ruimtelijke structuur
Bevolkingsdichtheid (-)
Demografie
Groei bevolking (-)
Jonge bevolking (0)
Economie
Bbp (+)
Economische groei (+)
Werkloosheid (0)
Netwerkopbouw
Dicht onderliggend wegennet (-)
Op- en afritten (0)
Dichtheid wegennet (+)
Verkeersomvang en congestie
Ve
rkla
rin
ge
n
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 53
Netwerkstructuur
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 54
Verklaring van de verschillen in verkeersomvang en congestie tussen de Vlaamse Ruit en de drie andere regio’s
Ruimtelijke structuur
Bevolkingsdichtheid (-)
Demografie
Groei bevolking (-)
Jonge bevolking (0)
Economie
Bbp (+)
Economische groei (+)
Werkloosheid (0)
Mobiliteitsbehoefte
Autobezit (+)
% autogebruik (+)
Per auto afgelegde km (+)
Netwerkopbouw
Dicht onderliggend wegennet (-)
Op- en afritten (0)
Dichtheid wegennet (+)
Verkeersomvang en congestie
Ve
rkla
rin
ge
n
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 55
Mobiliteitsbehoefte
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 56
Aandeel vrachtverkeer (jaargemiddelde, 2006)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 57
Verklaring van de verschillen in verkeersomvang en congestie tussen de Vlaamse Ruit en de drie andere regio’s
Ruimtelijke structuur
Bevolkingsdichtheid (-)
Demografie
Groei bevolking (-)
Jonge bevolking (0)
Economie
Bbp (+)
Economische groei (+)
Werkloosheid (0)
Beleid
Bouwen (-)
Integrale plannen (-)
Mobiliteitsbehoefte
Autobezit (+)
% autogebruik (+)
Per auto afgelegde km (+)
Netwerkopbouw
Dicht onderliggend wegennet (-)
Op- en afritten (0)
Dichtheid wegennet (+)
Verkeersomvang en congestie
Ve
rkla
rin
ge
n
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 58
Benchmark OV-Vlaanderen,, Bron: TransTec 2006 in opdracht van VenW/AVV
Ervaringen in Vlaanderen:
Sterke vergroting van het aanbod van stads- en streekvervoer: +60% in periode 1995-2004.
Vooral gedreven door Decreet op Basismobiliteit.
Veel effect op OV-gebruik, maar weinig tot geen op autogebruik, in lijn met literatuur over elasticiteiten.
De overheidsbijdrage aan het stads- en streekvervoer in Vlaanderen is verdubbeld.
Ook het gebruik van stads- en streekvervoer per inwoner is verdubbeld; dit is nu op het niveau van Nederland gekomen.
Autogebruik in Vlaanderen blijft groeien en is structureel hoger dan in Nederland. De groei vlakt wel wat af. Een causaal verband met de ontwikkeling van het OV is niet hard te maken.
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 59
Substitutie auto-OV: ervaringen Vlaanderen
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 60
Reistijdverhouding OV-auto zegt veel (1)
15 april 2009 (Im)mobiliteit voor de automobilist 61
We kunnen het probleem niet alleen oplossen