دارو ماده ای است که به منظور تشخیص، درم ان، بهب ودی، تس کین ی ا پیش گیری از اختالالت ددجویان جهت ه م ان اولی ا درم ع دارو ه یرد. در واق رار می گ تفاده ق ورد اس المتی م س دف از برگرداندن سالمتی هستند. به مددجو، خانواده یا کارکنان مراقبت در منزل درباره ی ه

تجویز دارو، رژیم دارویی و عوارض جانبی آموزش های الزم باید ارائه شود.

هر دارو سه نام متفاوت دارد:

نام شیمیایی دارو ) ان استیل پارا آمینو فنل(.-1نام ژنریک، توسط کارخانه سازنده گذاشته می شود )استامینوفن(.-2 نام تجارتی دارو، کارخانه تولید کننده به وسیله آن یک دارو را در بازار به فروش می-3

رساند.

دارو ها در انواع اشکال یا فرآورده ها وجود دارند، شکل دارو، طریقه تجویزآن را تعیین می کند.

قانون تجویز دارو:6

داروی صحیح-1دوز صحیح-2مددجوی صحیح-3روش تجویز صحیح -4زمان صحیح-5ثبت صحیح-6

قبل از تجویز دارو، باید بررسی هایی انجام شود:

رفتاریخچه:- وارد مص قبل از تجویز دارو، بررسی تاریخچه طبی مددجو که شامل م اوی و موارد منع مصرف می باشد. برای مثال اگر مددجو زخم معده دارد، ترکیبات ح

آسپرین احتمال خونریزی را می افزایند. اتاریخچ44ه حساس44یت:- یاری از دارو ه ذایی، بس ت غ یت دارویی، حساس حساس

ام وان ن دف را می ت ترکیباتی دارند که در منابع غذایی یافت می شوند. برای مثال ص والت ک از محص ه هری بت ب د، نس برد. چنانچه مددجو به صدف حساسیت داشته باش

حاوی ید مثل بتادین یا مواد حاجب نیز حساسیت نشان می دهد. کسب اطالعاتی از داروهای مصرفی بیمار.اطالعات دارویی: -

تجویز دارو های تزریقی:

1

ود. به علت تهاجمی بودن روش مصرف این داروها، باید از روش های آسپتیک استفاده نم ه از ب زریقی نی وع ت ر ن بعد از ورود سوزن به داخل پوست، احتمال عفونت وجود دارد. ه

مهارت های خاص خود دارد تا اطمینان یابیم که دارو به محل مناسب رسیده است.

ه ی دارو ب ویز حجم مشخص رای تج ک ب انواع سرنگ ها و سرسوزن ها وجود دارند. هر ی انتخاب ن44وع س44وزن و سرس44وزن براس44اسنوع خاصی از بافت طراحی شده اند.

قضاوت پرستار می باشد که کدامیک مناسب تر است.

سرنگ ها:

تون ک پیس سرنگ ها شامل یک لوله استوانه ای با نوک مناسب برای تثبیت سرسوزن و ی ه ل لول ه، تن ا داخ وک ی تریل از لمس ن ات اس ور رع ایت نک ه منظ داخل آن می باشد. ب

پیستون یا سرسوزن خودداری شود.

سرنگ ها در حجم های متفاوتی اند.

سرسوزن ها:

2

رای ب آن ب وع مناس تی، ن ه راح ا ب د ت رار می گیرن دی ق سوزن ها به تنهایی در بسته بنمددجو به کار گرفته شود.

ر س وزن ب ا ش ماره روی آن ار مص رف می باش ند. قط سوزن ها از جنس استیل و یک بمشخص می شود. هر چه شماره کوچکتر باشد، قطر آن بزرگتر می شود.

آماده کردن تزریق از آمپول:

انی ور ناگه ه ط د ب ه بای ت ک آمپول از جنس شیشه می باشد و دارای قسمت گردنی اس ه رنگی دور ا دارای حلق رخی دارو ه رد. ب دا ک شکسته شود تا بتوان به دارو دسترسی پی

گردن می باشند.

آماده کردن تزریق از ویال:

ول، رخالف آمپ ود. ب برای حل کردن دارو ها از نرمال سالین یا آب مقطر استفاده می ش دم ود. ع ق ش ال تزری ویال یک سیستم بسته است و برای کشیدن دارو باید هوا داخل وی

تزریق هوا منجر به ایجاد خال در ویال می شود و کشیدن محلول را مشکل می کند.

آماده کردن تزریقات:

دست ها را بشویید. -1

3

کارت دارویی را با دستور پزشک چک کنید، ت اریخ انقض ای وی ال ی ا آمپ ول را بررس ی-2کنید.

دارو را آماده کنید:-3الف: آماده کردن دارو از آمپول:

مت-1 به قسمت باالیی آمپول به آرامی و سریع ضربه بزنید تا مایع از گردن آمپول به سپایین جا به جا شود.

گاز یا پنبه خشک را اطراف گردن آمپول قرار دهید. -2گردن آمپول را سریع و محکم به سمت خارج بشکنید. -3فورا دارو را به داخل سرنگ بکشید. -4 ه-5 وک ی ا بدن آمپول را وارونه بگیرید و یا روی سطح صاف قرار دهید. اجازه ندهید که ن

سرسوزن با اطراف آمپول تماس پیدا کند. دارو را با عقب کشیدن پیستون، آسپیره کنید. -6نوک سرسوزن پایین سطح مایع باشد. -7 اگر حباب های هوا آسپیره شده اند، هواگیری را داخل آمپول انجام ندهید. -8درپوش سر سوزن را قرار دهید. سر سوزن را تعویض کنید. -9

ب: ویال حاوی محلول:

پوشش قسمت باالی ویال را بردارید. عایق پالستکی سرپوش را با پنبه الکلی پاک-1کرده و اجازه دهید تا خشک شود.

4

سرنگ را برداشته، هم حجم محلولی که می خواهید آسپیره کنید، هوا وارد ویال-2نمایید.

هوا را به قسمت باالی مایع تزریق کنید و پیستون را محکم نگه دارید. -3ویال را برعکس کنید. ویال را بین انگشت شست و میانی دست غیر غالب نگه دارید. -4نوک سرسوزن را زیر سطح مایع قرار دهید. -5به آرامی پیستون را بکشید تا حجم محلول الزم وارد سرنگ شود. -6 بعد از کشیدن دوز مورد نظر، نوک سرسوزن را در قسمت باالی سطح مایع نگه-7

دارید، به سرنگ ضربه بزنید تا حباب های هوا یک جا تجمع یابند و داخل ویال هواگیریرا انجام ندهید.

از قسمت بدنه، سرنگ را گرفته و سر سوزن را از ویال خارج کنید.-8

ج: ویال حاوی پودر

درپوش روی ویال و حالل را بردارید. قسمت پالستیکی ویال را با پنبه ای الکلی پاک-1کرده و اجازه دهید تا خشک شود.

نوک سرسوزن را از عایق پالستیکی وارد ویال کرده و حالل را داخل آن تزریق کنید و-2سرسوزن را خارج کنید.

با چرخاندن ویال بین دست ها دارو را ترکیب کنید. ویال را تکان ندهید. تکان دادن-3موجب تولید حباب می شود. داروی حل شده برای آسپیره توسط سرنگ آماده است.

تزریق:

ق تار در تزری اتوانی پرس ت. ن براساس نوع بافت جهت تجویز دارو، روش تزریق متفاوت اس ق، رای تزری صحیح دارو ممکن است نتایج منفی به بارآورد. اشتباه در انتخاب محل مناسب ب ا اس تخوان حین وارد ک ردن س وزن ش ود. ن اتوانی جهت می تواند منجر به صدمه به عصب ی ر ثابت نگه داشتن سرنگ و سر سوزن می تواند موجب درد مددجو و صدمات بافتی شود. اگ5

ت دارو د، ممکن اس ام نده یون انج النی آسپیراس ل عض ق داروی داخ تار پیش از تزری پرس ک ادی دارو در ی ق حجم زی تصادفا به طور مستقیم به داخل شریان یا ورید تزریق شود. تزری ا ادر باش د ب محل موجب درد شدید شده و ممکن است صدمه بافتی ایجاد کند. پرستار باید ق

رعایت نکات زیر، ناراحتی مددجو را به حداقل برساند.

استفاده از سوزن نوک تیز و دارای طول و قطر مناسب-قرار دادن مددجو در وضعیت بدنی راحت تا تنش عضالنی کاهش یابد. -انتخاب محل مناسب برای تزریق با استفاده از خطوط نشانه تشریحی-پرت کردن حواس مددجو از طریق صحبت کردن-وارد کردن سریع و یکنواخت سوزن برای کاهش کشیدگی بافتی-تزریق آرام و یکنواخت. -

تزریق داخل عضالنی:

در تزریق عضالنی به علت وجود عروق خونی فراوان، جذب دارو سریع تز از روش زیر جلدیاست.

درجه می باشد.90زاویه تزریق داخل عضالنی

سی سی3عضله به داروهای محرک حساسیت کمتری دارد، مددجو با جثه معمولی می تواند دارو را در عضله بزرگ بدون احساس ناراحتی و درد تحمل کند.

بررسی شود، نباید به لمس حساس باشد. محلتمامیت عضلهقبل از تزریق، بررسی شود. عفونت، نکروز، کبودی یا سائیدگیتزریق از نظر

محل های تزریق داخل عضالنی:

ونتروگلوتئال:-1

در عمق و دور از اعصاب و عروق خونی قرار دارد. مطمئن ترین محل ب رای انج ام تزریق ات ک داخل عضالنی در کودکان و بزرگساالن است. محل ارجح برای داروهایی همچون آنتی بیوتی ده، واکنش زارش ش ه گ ا عارض تند. تنه ها که حجم زیاد و غلظت بیشتر داشته و محرک هس

موضعی به دارو بوده است.

6

رار میبرای تعیین عضله ددجو ق زرگ ران م انتر ب االی تروک ود را ب ، پرستار مچ دست خ یرد. رار می گ ره ق ول لگن خاص ط در ط ت وس دهد. انگشت اشاره به طرف خلف و انگش

وش 3انگشت اشاره، انگشت وسط و لگن خاصره، ق7 گ ل تزری د. مح کیل می دهن را تش وسط مثلث است. مدجو به پهلو یا پشت دراز می کشد. جمع کردن زانو و سر ران به مددجو

کمک می کند تا این عضله را شل کند.

واستوس لترالیس: -2

عضله ضخیم و رشد یافته ای است که در قسمت قدامی پهلویی ران قرار گرفته است. محلپیشنهاد شده برای تزریق، یک سوم میانی این عضله است.

دورسو گلوتئال: -3

محل قدیمی برای تزریق عضالنی بوده است. این محل به علت آسیب به عصب سیاتیک نبایدبرای تزریق عضالنی به کار رود.

7

دلتوئید: -4

ال در ریان براکی ار، ش ال، اولن اب رادی ت. اعص ه اس ل نیافت االن تکام در بسیاری از بزرگس رای ط ب د فق تار بای د. پرس ه ان رار گرفت قسمت فوقانی بازو در طول استخوان هومروس ق داروهایی با حجم کم یا وقتی مناطق دیگر به علت پانسمان یا گچ گیری قابل استفاده نیستند،

از تزریق در این محل استفاده کند.

د و آرنج را رار ده وی وی ق برای تعیین محل عضله دلتوئید، پرستار باید بازوی بیمار را در پهل ون را انی آکرومی ه ی تحت خم کند. مددجو می تواند بنشیند، بایستد و یا دراز بکشد. پرستار لب

ز مثلث و ق در مرک ل تزری د. مح د، لمس می کن 5که قاعده ی مثلث را تشکیل می ده -3 سانتی متر پایین تر از زائده آکرومیون است. همچنین پرستار می تواند محل را ب ا ق رار دادن

یین4 انگشت روی عضله دلتوئید به طوری که انگشت فوقانی روی زائده آکرومیون باشد، تع انگشت پایین زائده آکرومیون قرار دارد.3کند. پس محل تزریق

:Zروش

برای به حداقل رساندن تحریک موضعی پوست به کار رود. zتوصیه می شود که روش

ر جهت وزن دیگ ر س د از س ردن دارو بای اده ک د از آم پرستار محل تزریق را انتخاب کند، بع ا ل ب تزریق استفاده کرد تا محلولی روی قسمت خارجی سوزن نباشد. بعد از تمیز کردن مح

8

دود دی را ح ر جل 5/2-5/3پنبه آغشته به مواد ضدعفونی، پرستار باید پوست و بافت های زی ه وزن را ب د، س رف می کش ک ط سانتی متر به یک طرف بکشد. در حالی که پوست را به ی د، طور عمقی وارد عضله نماید و با همان دست سرنگ را آسپیره نماید. اگر خون آسپیره نش

دت افت می10به آرامی دارو را تزریق می کند. پس از تزریق سوزن برای م ل ب ه داخ ثانی د. این ک ار ا می کن ماند تا دارو پخش شود. پس از خارج کردن سوزن، پرس تار پوس ت را ره مسیر زیگزاگی ایجاد می کند که مسیر سوزن را مسدود می نماید. بدین ترتیب دارو از بافت

خارج نمی شود.

نحوه ی انجام تزریقات عضالنی:

تان- ایر انگش ت و س تان شس افت را بین انگش ت، ب اگر توده عضالنی مددجو کم اسقرار دهید.

سرنگ را مثل دارت نگه دارید به طوری که کف دست به سمت پایین باشد.- درجه وارد عضله کنید. آسپیراسون انجام دهید. 90سوزن را با زاویه -اگر خون برگشت نگرد، به آرامی تزریق کنید.-

نکته: اگر خون در سرنگ ظاهر شود، سرسوزن را خارج کرده و سرنگ و-داروی داخل آن را دور بیندازید.

سر سوزن را خارج کرده. گاز خشک روی محل بگذارید.-

تزریق زیر جلدی:

افت ه ب در تزریق زیر جلدی، دارو به داخل بافت همبند زیر درم وارد می شود. از آن جایی ک ر از ته ت زیرجلد همچون بافت عضالنی جریان خون غنی ندارد، لذا جذب دارو از این راه آهس

تزریق عضالنی صورت می گیرد. 9

بهترین محل های تزریق زی ر جل دی ش امل قس مت خ ارجی خلفی ب االی ب ازو، ش کم از زی ر حاشیه دنده ای تا خار ایلیاک و بخش قدامی ران ها. سایر مناطق شامل نواحی کتفی فوقانی

پشت و مناطق فوقانی و لترال یا خلفی سرینی می باشد.

ا یع ی النی وس ای عض افت ه محل تزریق باید عاری از زخم پوستی، برجستگی استخوانی و باعصاب باشد.

مددجویان مبتال به دیابت باید با روش چرخشی تزریق انسولین آشنا باشند. تزریق باید حداقلیک سانتی متر از محل قبلی فاصله داشته باشد.

ر1 تا 5/0تنها مقدار کمی ) ورت زی سی سی( داروی محلول در آب مقطر را می توان به ص ه ه ب ود ک تریل ش ه اس جلدی تزریق کرد، تجمع دارو داخل بافت ها می تواند سبب بروز آبس

صورت توه ای سفت و دردناک زیر پوست ظاهر می شود.

پرستار باید طول سوزن و زاویه تزریق را براساس وزن مددجو تعیین کند.

اگر مدجو چاق است، پرستار پوست را جمع کرده و از یک سوزن بلند استفاده کند تا از بافت رو ه ف ا این روش زاوی د. ب تی باش ول چین پوس ف ط د نص چربی عبور کند. طول سوزن بای

90کردن سوزن افت45- دی ب درجه است. مددجویان الغر ممکن است برای تزریق زیر جلکافی نداشته باشند. در این افراد قسمت فوقانی شکم بهترین محل برای تزریق است.

نحوه ی انجام تزریق زیر جلدی:

محل را از نظر توده یا حساست لمس کنید. -سرنگ را با نوک انگشتان بگیرید.-

10

ع- برای مددجویان با جثه متوسط، با دست غالب پوست محل تزریق را بکشید و یا جم ردن ع ک د، جم وراخ می کن ل س کنید. سوزن پوست کشیده را راحت تر از پوست ش

پوست، بافت زیرجلدی را باال آورده و ممکن است حساست ناحیه را بکاهد. درجه وارد کنید و سپس پوست را رها کنید. 45-90سوزن را سریع و محکم با زاویه - ه - ا زاوی وزن را ب ه وارد90برای مددجویان چاق، پوست محل را جمع کرده و س درج

کنید. یون- ابراین آسپیراس ت؛ بن ادر اس دی ن ر جل ق زی روق حین تزری ارگی ع ه مهم: پ نکت

ضروری نیست.دارو را به آرامی تزریق نمایید. -

تزریق داخل جلدی:

یتی( ای حساس ت ه ل و تس الگری س د غرب از این روش برای تست های پوستی ) همانن استفاده می کنند. به علت این که این دارو ها پر قدرت هستند، اغلب به داخل جلد تزریق

11

ریع ر دارو س یرد. اگ ورت می گ ته ص می شوند. جریان خون کم است و جذب دارو آهسوارد جریان خون شود، بیمار دچار شوک آنافیالکتیک می شود.

قسمت قدامی ساعد، بهترین محل برای تزریق داخل جلدی می باشد.

ق ه تزری د5-15زاوی ق بای د. در حین تزری اال می باش وزن ب یب س ت و ش ه اس درج تگی ر برجس برجستگی کوچک شبیه به محل نیش پشه روی سطح پوست ظاهر شود. اگ ه ظاهر نشد و یا محل تزریق پس از خروج سوزن خونریزی کرد، این احتمال وجود دارد ک

دارو وارد بافت زیر جلدی شده و نتیجه آزمایش بی ارزش است.

نحوه ی انجام تزریق داخل جلدی:

با دست غیر غالب پوست محل تزریق را با انگشت شست یا اشاره بکشید.- ه ش یب آن ب ه- الی ک د و در ح رار دهی ددجو ق سرسوزن را تقریبا مماس با پوس ت م

15سمت باال است، با زاویه ه3 درجه وارد پوست کرده، سپس 5- ه الی تر ب میلی ماپیدرم نفوذ کنید. نوک سوزن را می توان از روی پوست دید.

دارو را به آهستگی تزریق کنید.-با استفاده از پنبه الکل به آرامی سر سوزن را خارج کنید.-محل را به آرامی فشار دهید. محل تزریق را ماساژ ندهید.- ی3-5برای - یتی را بررس ه واکنش حساس دقیقه در کنار مددجو باقی مانده و هر گون

کنید. وال- ق س ل تزری ز در مح ا گزگ از مددجو درباره ی درد، سوزش، خارش، بی حسی ی

کنید.محل را مشاهده و به هر گونه کبودی و سفتی در محل توجه کنید.- س اعت72 ت ا 48اطراف مح ل تزری ق را ب ا خودک ار خ ط بکش ید و مح ل را بع د از -

بررسی کنید.

References:

1- Potter PA, Perry AG. Fundamental of Nursing. 6th ed; 2005. 895-963.

12

2- Taylor C, Lillis C, Priscilla L. Fundamentals of Nursing: the Art & Science of

Nursing Care. 4th ed; 2001.113-136.

13