قم دانشگاه

اسالمی معارف و الهیات دانشکده

حدیث و قرآن علوم ارشد کارشناسی دوره نامه پایان

عنوان:

قیم ابن و تیمیه ابن فکری مبانی تأثیر بررسی

تفسیرشان در

راهنما: استادناصح احمد علی دکتر

مشاور: استادمفتح هادی محمد دکتر

نگارنده:فر داودی علی

89پاییز/

کامل متنی فایل دانلود لینکدانی: قدر و تشکر

کریمه عنایات و تعالی باری حضرت منتهای بی الطاف از سپاس با علیها(، الله معصومه)سالم فاطمه حضرت السالم(، بیت)علیهم اهل رساندن ثمر به در را نگارنده که عزیزانی و اساتید کلیه از وسیله بدین که مهربانم همسر و مادر و پدر از نیز و نمودند یاری پژوهش این

و تقدیر صمیمانه است، حقیر این برای رحمت و دلگرمی مایه وجوشانشود. می تشکر که ناصح احمد علی دکتر آقای جناب بزرگوار و گرامی استاد از

نامه پایان این نگارش و پژوهش تحقیق، امر در را اینجانب راهنماییدارم. را سپاسگزاری و تشکر کمال نمودند، تقبل

به که مفتح هادی محمد دکتر آقای جناب از دانم می الزم همچنیننمایم. قدردانی دادند قرار لطف مورد را بنده مشاور، استاد عنوان

چکیده: باشد. می آسمانی کتاب ترین جامع و بهترین و وحی کالم کریم قرآن

و احکام و معارف و حقایق استخراج اصلی منبع عنوان به باز دیر از که که آنجا تا کرده، جلب خود به را بسیاری توجه اسالم مبین دین دستورات

عصر از آنها، حقایق و مقاصد كشف و قرآنى، آيات معانى بيان و تفسير دانشمندان علمى اشتغاالت ترينقديمى جزء و شده، شروع قرآن نزول

شده نگاشته زمینه این در اثر هزاران اکنون هم که جایی تا بوده، اسالمى پرداخته الهی آیات تفسیر به خاص نگرشی با که فرقی از یکی است. بررسی به دارد سعی حاضر باشد. تحقیق می وسلفیه حدیث اهل است دو عنوان به جوزی قیم ابن و حرانی تیمیه ابن فکری مبانی و اصول تأثیر

خداوند کالم از آنها تفسیر بر فرقه، این پیشوایان بزرگترین از تن بحث کليات به که نامه پایان این اول فصل در راستا این بپردازد. در

ابن و تیمیه ابن تفسیری آثار و نامه زندگی بیان به ،است يافته اختصاص دوم فصل در و شده پرداخته وسلفیه حدیث اهل مبانی و اصول و قیم خط عنوان به اعتقادات اصول زمینه در دو این تفسیری های دیدگاه نیز، است. و گردیده ارائه مختلف بخشهای قالب در آنان فکری اصلی سیر

سخن کریم قرآن آیات حقیقی معانی از آنها انحراف عوامل از آن در عصر مخاطبان فهم به افراطی جمله: اتکای از است شده رانده

و آن اصطالحی معنای به تأویل منع و گرایی ظاهر سلف(، نزول)طریق حقایق انکار گرایی، عقل از پرهیز قرآن، عرفی معانی دانستن حجت

این پیامدهای تفسیری. که روایات مغرضانه تعدیل و جرح و تاریخی آیات از صحیح غیر و نابجا تفاسیر از ای مجموعه صورت به انحراف،

است. یافته بروز و و... ظهور تجسیم همچون الهی

اعتقادات، اصول سلفیه، حدیث، اهل قیم، ابن تیمیه، ابنگان: واژ کلیدتأویل گرایی،نفی ظاهر

کامل متنی فایل دانلود لینک

The University of Qom

faculty of theology

The thesis

Quran sciences and Hadith

Title:

considering the effects of the theoritical basics of ibne timieh and ibne qayyem on

their comments

Supervisor:

Dr ali ahmad naseh

Advisor:

Dr mohammad hadi mofatteh

By:

Ali Davoodi far

Fall,89

Abstract:

holy Quran is an expression of revelation and the most comprehensive heavenly book which is always known as the main source of extraction the truth and teachings and islamic order and law of the desisive religion of islam.in addition,the interpretation and explanation of signs of quran and descovering their aims and facts starts from the decent era of quran and regards as the oldest scientific efforts of the Islamic scholars. furthermore, thousands of works are written in this regard.one of the sects which intended to interpret the divine signs with a special viewpoint is the tradition group and selfyeh. The current research attempts to consider the effects of the principles and theoritical basics of iben timieh ,iben qayyem jozi.on the interpretation of the divine expression as two greatest leaders of this sect.thus, the first chapter deals with the main basics matters and then talks about the biography and commentary works of iben timieh and iben qayyem and the fundamentals of the tradition group and selfyeh.the second chapter deals with the interoretive viewpoints of these two persons regarding the principles of the beliefs as their main theoritical method .in this chapter their deviation factors from the real meaning ans the signs of holy quran are taken into account such as the excessive relying on the current audiance of the decent era)salf tarigh(, adherance to the appearance, the negation of exegesis in idiomatic meaning and regards the customary meaning of quran as the main proof and the denial of the rationalism,which the resulting of this deviation reveals itself as the unproper,untrue interpretation of the divine sign like imagination.

Key wordds: Ibne timieh ,Ibne Qayyem, tradition group,selfyeh, the principles of beliefs, adherance to the appearance, negation opf tne interpretation

مطالب فهرست

صفحهعنوانمقدمه اصلي هاي سؤال بيان و مسأله . تعريف1

تحقيق.................................................................1

پيش?????????????????????????????ينه و .س?????????????????????????????ابقه2تحقيق..................................................................

..................................1 انج??????????????????????????????ام .ض??????????????????????????????رورت3

تحقيق.................................................................. ..................................1

.فرض?????????????????????????????????????????????????????????????????????يه4ها.......................................................................

...............................................2 انج????ام از انتظ????ار م????ورد كاربرده????اي و ها .ه????دف5

2تحقيق......................................................... اول: کلیات فصل

ابن اول: زندگینامه بخشتیمیه....................................................................

..........................3 . شرح1

حال..................................................................... ................................................3

ابن مورد در سنت اهل بزرگان . نظر2تیمیه....................................................................

..6 ابن از ذهبی تند . انتقاد2-1

تیمیه............................................................................7

ابن به نفاق نسبت و عسقالنی حجر . ابن2-28تیمیه................................................

تیمیه ابن دانستن گزار بدعت . سبکی2-3 ............................................................8

ابن سوی از تیمیه ابن شمردن گر گمراه و . گمراه2-49مکی........................... حجر3.

آثار...................................................................... ......................................................9

1

الف( درتفسیر..................................................................

.........................................9 ب( در

عقاید................................................................... ...........................................9

ج( درفقه.....................................................................

............................................10 د(

مؤلفات................................................................ ................................................10

ابن دوم: زندگینامه بخشقیم.....................................................................

.........................10 . شرح1

حال..................................................................... ............................................10

2. شاگردان...............................................................

....................................................13 . آثار3

.......................................................................... .............................................14

الف( درتفسیر..................................................................

.........................................14 ب( در

عقاید................................................................... ..........................................14

ج(درفقه..................................................................

.................................................15 د( در

عرفان.................................................................. ............................................15

ه?(سایرمولفات................................................................

........................................15

2

سوم: بخشسلفیه..................................................................

..............................................16 . معنای1

سلفیه.................................................................. ............................................16

دیدگاه از سلفیه الف( تعریفموافقان...............................................................

.........16 دیدگاه از سلفیه ب( تعریف

مخالفان................................................................ ..........17

. تاریخچه2سلفیه..................................................................

........................................18 فکری . روش3

سلفیه.................................................................. ..................................19

. ظهور4وهابیت.................................................................

..........................................20 اهل چهارم بخش

حدیث................................................................... ...................................24

اهل پیدایش های . زمینه1حدیث...................................................................

................25 الف( مستندات

نبوی.................................................................... .............................25

ب( مستنداتاثری....................................................................

...............................26 اهل . بزرگان2

حدیث................................................................... .................................29

اهل . اصول3حدیث...................................................................

..................................31

3

. منع3-1تأویل...................................................................

...................................31 منع در حدیث اهل های الف( فرقه

31تأویل............................................................. سیر در تأویل ب( منع

تاریخی................................................................. ...........32

خصوص در تیمیه ابن ج( نظرتأویل...................................................................

.33 عالمه د( نظریه

طباطبایی............................................................. .......................34

3-2. ظاهرگرایی...........................................................

..........................................36 و اندیشه هرگونه از الهی عدل ساحت دانستن دور3-3

37نظر..................................... . رویت3-4

خدا...................................................................... ................................38

هم و است قول هم . ایمان3-5عمل....................................................................

.......38 و ابوبکر افضلیت به . اعتقاد3-6

عمر..................................................................... ....38

نقدوبررسی...............................................................

...............................................38 اصول در قیم وابن تیمیه ابن تفسیری های دیدگاهدوم: فصل

اعتقاداتمقدمه..................................................................

................................................................41 اول: بخش

توحید................................................................... ..............................................42

. توحید1صفاتی.................................................................

............................................43

4

بودن مرئی1-1خداوند..................................................................

..........................44 به معتقدین دالیل

رویت................................................................... .....................45

الف(عقلی...................................................................

....................................45 ب(

نقلی.................................................................... ......................................45

دالیل نقدفوق....................................................................

..................................46 عدم در روایات

رویت................................................................... .......................48

. جسمانیت1-2خداوند..................................................................

...........................51 اقوال

معتقدین............................................................... ..................................51

نقدوبررسی...............................................................

.....................................53 برای مکان و جهت . اثبات1-3

خداوند.................................................................. ....55

نظرموافقین...............................................................

...........................................55 این نقد

نظر..................................................................... .....................................57

نتیجهگیری...................................................................

.......................................61

5

. توحید2عبادی...................................................................

...........................................62 از پس آنها برای که اعمالی و خدا اولیاء از . طلب2-163شود.......... می انجام مرگشان

به . توسل2-1-1اولیاء...................................................................

....................63 توسل با مخالفت در قیم ابن و تیمیه ابن استنادات

65اولیاء............................... به الف( قرآن

کریم.................................................................... .....................65

نقدوبررسی...............................................................

................................66 ب( دلیل

دیگر..................................................................... .......................69

دلیل نقدفوق....................................................................

.........................70 مورد در قرآن آیات

توسل................................................................... ...........71

الف( آیهتوسل...................................................................

.......................71 ب( آیه

وحدت.................................................................. .........................72

ج( آیهاستغفار................................................................

...........................73 مدح د( آیه

متوسالن............................................................... ...................74

طلب ه?( آیهاستغفار................................................................

..................75

6

و اسالمی روایاتتوسل...................................................................

...............75 نتیجه

بحث.................................................................... ..................................78

مقدسه ارواح از اخروی حاجت طلب و . شفاعت2-1-279قیامت........... در مدد مثل

انواعشفاعت................................................................

...................................80 الف( شفاعت

تکوینی................................................................. .................80

ب( شفاعتتشریعی................................................................

...................81 مسأله درمورد کیشانش هم و تیمیه ابن نظر

82شفاعت......................................... مسأله مورد در شاگردانش و تیمیه ابن دالیل

83شفاعت........................................ غیر پرستش از قرآن صریح الف( نهی

83خدا.................................................. نقد........................................................

.....................................................83 مذاهب ائمه و صحابه سیره در اینکه ب( ادعای

85است........ نبوده عملی چنیننقد........................................................

.....................................................85 مدارک و دالیل

شفاعت................................................................ ...................88 الف(

قرآن.................................................................... ..............................88

را شفاعت مطلق طور به که اول: آیاتی گروه89کنند.................... می نفی

را شفیع که دوم: آیاتی گروه خدا منحصرا89کنند.................... می معرفی

7

اذن به مشروط را شفاعت که آیاتی سوم گروه89کنند................. می خدا

شفاعت برای را شرایطی که آیاتی چهارم گروه90اند...... کرده بیان شونده

آیات به استناد با شفاعت شروط90قرآنی.................................................

شفاعت برای قابلیت شدن.................................................................

90 شفاعت برای قابلیت

کردن................................................................91

سوی از بودن مأذون91خداوند............................................................

تأثیرشفاعت................................................................

....................91 ب(

روایات................................................................. ...............................92

سوگند صدقه، ذبح، . نذر،2-1-3 و.....................................................................

93 و ذبح و نذر مورد در تیمیه ابن نظر

93قربانی...................................................... پاسخ.........................................................

...... ..............................................94 منزلت به خدا دادن الف( سوگند

95اولیاء............................................................. غیر به ب( سوگند

خدا...................................................................... ..............96

غیر به سوگند جواز بر دالیل خدا....................................................................

96 اشیاء و مطهر قبر،پیکر با رابطه در که . اعمالی2-2

98باشد..... می الهی اولیاء با مرتبط . زیارت2-2-1

قبور.................................................................... ......................98

8

زیارت برحرمت تیمیه ابن دالیل99قبور.............................................................

نقد........................................................... ....................................................102

زیارت احادیثقبور....................................................................

..................103 . بناء2-2-2

برقبور.................................................................. .........................106

ضریح و تربت مثل مقدس چزهای به . تبرک2-2-3108مقدس................................

مورد در سلفیون نظرتبرک....................................................................

.......109 نقلی دالیل

تبرک.................................................................... ......................109

در الف( تبرکقرآن....................................................................

.............110 روایات در ب( تبرک

.......................................................................... ...111

نتیجه.............................................................. ........................................................115

دوم: بخشعدل.....................................................................

...........................................117 و . جبر1

اختیار................................................................... ........................................117

ابن نظرتیمیه....................................................................

......................................118 این نقد

نظر..................................................................... ........................................119

قبح و حسن . مالک2افعال...................................................................

........................120

9

این در قیم ابن و تیمیه ابن اعتقاد باب......................................................................

120نقد................................................................

..........................................................121 سوم: بخش

نبوت.................................................................... ...........................................124

عصمت............................................................... ..........................................................124

عصمت مورد در مختلف های دیدگاه انبیاء...............................................................

125 و حدیث . اصحاب1

حشویه................................................................. ..............125

2. معتزله..................................................................

.........................................126 . شیعه3

امامیه.................................................................. .................................126

عصمت خصوص در فکرانش هم و تیمیه ابن . دیدگاه4126الهی.................. پیامبران

این نقدنظر.....................................................................

..................................127 چه??????????????????????????????????????????????????????????????????ارم: بخش

امامت.................................................................. .........................................129

ص?????????????????????????????????????????????????????????????????????????فاتامام.....................................................................

..............................................1291.

عصمت................................................................. ..............................................129

عص????????????????????????مت ق????????????????????????رآنی دالیلامام.....................................................................

...............130

10

اولی از الف( اطاعتاالمر....................................................................

.........130 از تیمیه ابن تفسیر

آیه....................................................................... ......130

پاسخ...................................................... .................................................131

ب( آیهتطهیر..................................................................

.............................133 از تیمیه ابن تفسیر

آیه....................................................................... ......133

پاسخ...................................................... .................................................134

ج( آیهابتالء....................................................................

.............................138 نظرات با همراه امام، برعصمت آیه استدالل نحوه

138مخالفین......................... به وتعیین نصب . وجوب2

نص...................................................................... ..........142

. دلیل2-1عقلی...................................................................

.............................142 . استنادات2-2

قرآنی.................................................................. ......................142

آیهوالیت...................................................................

.................................142 مورد در تیمیه ابن نظر

آیه....................................................................... .....142

پاسخ......................................................... ...................................................145

.افضلیت........................................................3 ........................................................152

11

ابن نظرتیمیه....................................................................

.................................152 افضلیت دالیل

امام..................................................................... ........................153

أن احق الحق الی یهدی » أفمن الف( آیه153یتبع....«..........................................

ال الذین و یعلمون الذین یستوی هل » قل ب( آیه154یعلمون«............................

امام ج( روایترضا)ع(.................................................................

................154 پنجم: بخش

معاد..................................................................... ...........................................156

خصوص در قیم ابن و تیمیه ابن دیدگاه معاد..................................................................

156 و بندی جمع

نتیجه.................................................................... .........................................157

منابع فهرستمآخذ....................................................................

.......................................160 الف( منابع

فارسی................................................................. ........................................160

ب(منابععربی...................................................................

...........................................162 ج( منابع

اینترنتی................................................................ ..........................................172

12

مقدمه

تحقيق: اصلي هاي سؤال بيان و مسأله .تعريف1 اس��الم مق��دس دین وحیانی منبع و آسمانی کتاب آخرین کریم قرآن

مالکها به آنها از خداوند م��راد به دسترسی و ن��ورانیش آیات فهم که است ن��زول، عصر زم��ان همان از راستا این است. در نیازمند ای ویژه قواعد و

به مختلف مب��انی و معیارها و متف��اوت فک��ری ه��ای ش��یوه با زیادی شمار به�ره با س�لفیه چ�ون ب�رخی رهگ��ذر این پرداختن�د. از وحی کالم تفس�یر

فک��ری مب��انی س��ازی مستند به الهی آیات از خاص تفسیر نوعی از گیریپرداختند. خویش فک��ری مب��انی ت��أثیر بررسی حاضر، پژوهش موضوع ارتباط، این در

در س��لفی، مفس��ران بزرگ��ترین از تن دو عن��وان به قیم ابن و تیمیه ابن اس��ت. آنها تفس��یری نظریات و درآراء تحقیق و الهی آیات از تفسیرشان

از عبارتند تحقیق این اصلی های سؤال م��ذهبی وتعص��بات اعتق��ادات از قیم ابن و تیمه تفاس��یرابن . آیا1-1

ت��أثیر این م��یزان پاسخ، بودن مثبت است؟ودرصورت پذیرفته ثیرتأ آنهااست؟ بوده حد چه تا پذیری

داده رخ آی��اتی چه تفس��یر در ت��أثیر این ه��ای نمونه . مهم��ترین1-2است؟

از قیم ابن و تیمیه تفس��یرابن که است شده باعث عواملی . چه1-3بپذیرد؟ تأثیر مذهبی تعصبات

تحقيق: پيشينه و .سابقه2 پژوهشی وکاره��ای مق��االت کتب، در ش��ده انجام های بررسی طبق

گ��ری سلفی زمینه در نشد. البته یافت مستقلی اثر موضوع این پیرامون یک هیچ اما ش��ده نگاشته آثاری آنها فقهی و کالمی اعتقادی، گرایشهای و ابن و قیم ابن تفاس��یر پذیری تأثیر مسأله به مستقل صورت به آنها از

اند. نپرداخته آنها مذهبی تعصبات و فکری مبانی از تیمیه

تحقيق: انجام .ضرورت3 در وه��ابیت و سلفیه طلبانه انحصار های اندیشه واستمرار گسترش

ه��ای اندیشه ت��رویج برای قرآن آیات به آنها استدالل نحوه و اخیر سالهای تحقیقی انج��ام ض��رورت الهی، ازآیات خاص تفسیری به تمسک با خویش

تس���لط و احاطه م���یزان لح���اظ از را قیم ابن و تیمیه ابن تفاس���یر که را می آش��کار پیش از بیش ده��د؛ ق��رار بررسی مورد برآنها مذهبی تعصبات

سازد.

ها .فرضيه4

1

و فک����ری مب����انی از قیم وابن تیمیه ابن تفاس����یر رسد می نظر به زیادی بسیار حدود تا پذیری تأثیر این و اند شده متأثر سلفی های اندیشه

است بوده به برزخی،زیارت،ش��فاعت،ت��برک،اس��تغاثه الهی،حیات صفات آیات

و تیمیه ابن تفاس��یر تأثیرپ�ذیری ه�ای نمونه مهم�ترین از خدا اولیاء ارواحباشند می آنها فکری مبانی از قیم ابن

درآی��ات تأویل با مخالفت قرآن، آیات ظواهر به عقلی،تمسک جمود و فلس�فی مس�ائل که کس��انی با مقابله ب�رای تالش و ص�فات به مرب��وط

می پ���ذیری ت���أثیر این عوامل از کردند وارد اس���المی عقاید به را عقلیباشد.

تحقيق: انجام از انتظار مورد كاربردهاي و ها .هدف5 که است این رود می انتظار تحقیق این انجام از که وکاربردی هدف

آی��ات تفس��یر در آنها روش و قیم ابن و تیمیه ابن ه��ای اندیشه ش��ناخت با م��ذهبی تعص��بات از تفاس��یر این پ��ذیری ت��أثیر م��یزان بررسی به ق��ران

نماید. معرفی را آن ساز زمینه وعوامل علل مواضع، و پرداخته

2

اول: فصل

کلیات

و ،سلفیه قیم وابن تیمیه ابن )زندگینامه

حدیث( اهل

کامل متنی فایل دانلود لینک

نتیجه:

های نوشته و ها گفته فهم همانند قرآن، ویژه به دینی، متون فهم به منحصر های ویژگی دلیل به قرآن برآن، است. عالوه قانونمند دیگر

انس��ان آن از غفلت که دارد فهم ب��رای ت��ری افزون های مالک فردش، .دارد می ب��از اش ن��ورانی های آیه از خداوند مراد صحیح شناخت از را

به مراجع�ان گ�یر دامن بس�یاری ه�ای ک�ژفهمی دیرب�از از س�بب، بدین افت��اده، ف��رو گ��رداب این در که ف��رقی از یکیهس��ت. و ب��وده ق��رآن

قیم ابن و ح��رانی تیمیه ابن چ��ون آن بزرگ��ان اخص بط��ور و س��لفیه و فص��لها قالب در تا شد تالش نامه پایان این باشند. در می جوزی

و تیمیه ابن ک��ژفهمی و انح��راف عوامل بررسی به مختلف بخش��های افک��ار و نگ��رش نوع تأثیر نیز و الهی کالم تفسیر در قیم ابن شاگردش

اص�ول س��ازی مس�تند منظ�ور به الهی آی�ات از برداشت نح��وه بر آنها آن عامل عن��وان به نت��ایج این پایان در شود. که پرداخته خود، اعتقادیشد: حاصل پذیری تأثیر و انحراف

برای نزول عصر در قرآن مخاطبان فهم مسأله دادن قرار - مالک که این و مطلق و س��ویه یک نحو س��لف( به وحی)طریق کالم تفس��یر

وتمامی نبوده مبهم اسالم صدر مسلمانان بر قرآن آیات از ای آیه هیچ این به افراطی نگرش و اند. عقیده یافته در همگی را آن عالی مراتب آیه مفاد کردن منحصر و محدود و گرایی ظاهر چون پیامدهایی مسأله،

در مج��از وج��ود انک��ار آن، اص��طالحی معنای به تأویل منع ،آن ظاهر بر به را ق��رآن متش��ابهات و محکم��ات از صحیح غیر و نابجا تعابیر و قرآن و ع��رفی فهم دانس��تن حجت آن برآیند که اس��ت. چ��یزی داش��ته دنبال

بعضه الق��رآن ض��ربه��ا) آیه ریختن هم به و ق��رآن آی��ات از ظ��اهری و تیمیه ابن دلیل همین اس��ت. به ش��ده آنها تفس��یر هنگ��ام ( درببعض

الع��رش علی »ال��رحمن آیه چ��ون آی��اتی تفسیر در قیم، ابن شاگردش ن�اظرة« )قیام�ة: ربها الی ناض��رة یومئذ »وج�وه آیه ( و5استوی«)طه:

اند. گرفته نتیجه را قیامت در خدا رؤیت و ( جسمانیت23 و22 به مرب��وط آی��ات تفس��یر در گ��رایی، ظ��اهر این نتایج از دیگر یکی

با ش��اگردش و تیمیه ابن که جا شود. آن می انبیاء)ع( بارز عصمت از گن��اه ص��دور ج��واز آنها از اول وهله در که آی��اتی ظ��واهر به تمسک

برده سؤال زیر عظام)ع( را انبیاء عصمت شود؛ می برداشت پیامبران فراموش را كارهايي هم و كند خطا هم پيامبر است »جايزگویند: می « وش��ود. مس��لط انبي��اء بر بتواند ش��يطان كه ندارد اشكالي هيچ و كند

به مرب��وط آی��ات از خ��ود تفس��یری دی��دگاه این بر آنها که این تر ج��الب )بخش دوم فصل در نماین��د. که می ن��یز اجم��اع ادع��ای انبی��اء عص��مت

شد. مطرح موضوع نبوت( این گس��ترش و بسط و ب��دعت و ش��رک چ��ون عن��اوینی در - توس��عه

آی��ات تفس��یر در سلفیه، که است شده سبب مسأله این آنها، مصادیق مص��ادیق از را موارد این آن، مانند و تبرک توسل، شفاعت، به مربوط

41

فصل در بخوانن��د. که مش�رک را ام�ور این به معتقدین و دانسته شرکگرفت. قرار نقد مورد و گردید اشاره آن توحید( به )بخش دوم

پی��دا ظه��ور و بروز مواردی در مسأله . اینگرایی عقل از -پرهیز یا ب��ودن بدیهی در کسی و دارد حکمی قطعی طور به عقل که کند می

ابن س��وی از م��وارد این ولی ن��دارد تردی��دی آن ب��ودن بدیهی به منتهی ب��دون گ��اهی ح��تی و گ��یرد مین ق��رار فهم مالک کیش��انش هم و تیمیه

آن اس��تعمالی م��راد از غ��یر آیه از خداوند ج��دی م��راد آن، به اس��تناد در که ه��ایی آیه مانندش��ود. می اکتفا آیه ظ��اهر به تنها و شده دانسته . مثلکند داللت متعال خدای ذات بودن برجسمانی است ممکن ظاهر،

آیه:( 2صفا« )فجر: صفا الملک و ربک جاء »و

مس�ائل م�ورد در آن ک�اربرد و گ�رایی عقل از پرهیز این بر عالوه عالمه ق��ول به که است ب��رده پیش ج��ایی تا را آن��ان خداوند به مربوط

می و دانسته جایز خداوند بر را واجب اخالل و قبیح ارتکاب )ره(، حلی و احدنا من حسن الله من حسن ما وال الله من قبح منا قبح ما الگویند: »

ح��رام او بر را چ��يزي يا واجب خ��دا بر را چيزي كه نسزد را ما از يك هيچ نمایند می تفس��یر را اختی��ار و جبر به مربوط آیات مبنا این با و « .كندشد. پرداخته موضوع این به دوم فصل از دوم بخش در که

ابن نادرست روش و تفس��یری روای��ات از مغرض��انه - برداشت این��ان که این جمله از روای��ات این تع��دیل و ج��رح در قیم ابن و تیمیه

س��ند، بررسي ب��دون اس��ت؛ یش��انآرا و عقايد مخ��الف كه را رواي��اتي بعدي مؤمن كل ولي هو د: »حديثنگوي مي اینکه دانند. مثل می جعلي

من از بعد مؤم���ني هر سرپرست ([الس���الم عليه)علي حض���رت] او ؛ مماتش و حيات در او خداست. بلكه رسول بر دروغ حديث يك«است.

مم��ات و حيات زمان در او ولي نيز مؤمني هر و است مؤمني هر ولي.است

نس��ائي، ترم��ذي، چ��ون عامه علم��اي از بس��ياري كه ح��الي در طريق از ديگران و حنبل احمدبن طيالسي، نيشابوري، حاكم حيان، ابن

.اند كرده نقل را حديث اين سليمان جعفربن آیه همچ��ون بیت اهل به مرب��وط آیات نزول شأن درمورد اینکه یا تعدیل و جرح به تاریخی حقایق انکار از و... پس تطهیر ، غدیر ، والیت

فض���ایل منکر و پردازند می روای���ات این انص���اف از دور و مغرض���انه نص به تع��یین افض��لیت قبیل الس��الم( از اطهار)علیهم ائمه به مربوط

می منح��رف آی��ات واقعی تفس��یر از آن س��ایه در و ش��ده وعص��مت، فصل از ام��امت و نب��وت به مرب��وط مب��احث در مسائل این گردند. که

شد. داده توضیح دوم

42

مآخذ: و منابع فهرستفارسی الف. منابع

و گذش??ته جه??ان ط??بیعت و قرآن .عبدالکریم شیرازى، آزار بى.�� 1[.تا بى] بعثت،:تهران. آینده

فص??لنامه ،((آن نقد و تيميه ابن افك��ار از اجم��الي)) جعف��ر، . تاب��ان،2104-89( : 83پاييز)1 ،سياست و دين

ش1386هجرت، قم: نشر ،2. جکوثر تفسیریعقوب. . جعفری،3ش1383 اسراء، نشرقم: .قرآن در توحيدعبدالله. آملی، . جوادی4 .ش??رع و عقل منظر از وهابیت. محمد سيد ،قزويني حسيني.�� 51387 سوم، چاپ عصر)عج(، ولی تحقیقاتی جا[: مؤسسه ]بی ،1ج ج��ا[: باش��گاه . ]بیوه??ابیت تا سلفیه ازس��مانه. احم��دلو، . خان6

ش1384 اول، چاپ اندیشه، الفاظ مفردات وتحقيق ترجمه. غالمرضا سيد ،حسينى خسروى. 7

ش 1375 دوم، چاپ ،مرتضوى انتشارات: تهران ،2. جقرآنق1365 ،نو نشر: تهران ،1ج .طبقات ترجمه. محمود دافغانی،. 8 ،انتظ??ار مجله. ((ام��ام وعص��مت ق��رآن )) .علی ،گلپایگ��انی رب��انی.�� 9

23-21:(1384 )بهار15 ،1ج .شبهات به پاسخ و شناسي شيعه اصغر. علی ،رضواني.� 10ش1382 مشعر، نشر:قم ب??زرگ المع??ارف دای??رة.((تیمیه ابن))عب��اس. خ��ویی، . زری��اب11

4-1،ص1008شماره ،3،جاسالمی

43

،ح??وزه افق .((س��لفیه مکتب با آشنایی ))جعفر. ،تبریزی . سبحانی124-1ص(،1388)تیرماه235

: قم.عملى وكارنامه فكرى مبانى وهابيت.� ___________________� .� 13ش1380 ،صادق)ع( امام مؤسسه

: نشرته��ران .ع??تیق( مقدس)عهد کتاب ترجمهز. پیرو ،سیار.�� 14 ش۱۳۸۰ اول، چاپ ،نی وه??ابیت. و تشیع دیدگاه از توحیدصادق. سید حسینی، . سید15

تا[ ]بی مدرس، تربیت قم: مرکز اح??اديث و هريره ابو .عبدالحس��ین س��ید ع��املی، ال��دین . شرف16

دوم، چ����اپ قم: هج����رت، م����یرزایی، علی نجف . ترجمهس???اختگي ش1376

ق��دس مش��هد: آس��تان. م??ذهب يا ب??دعت سلفيه. حسین . صابر،17ش1375 اول، چاپ رضوي،

. قم:اس??المی ه??ای بررسی. حس��ین محمد س��ید ،طباطب��ایی.�� 18تا[ ]بی کتاب، بوستان

تحقیق ،5. جرئاليسم روش و فلسفه اصول.� ___________________� .� 19 [تا بى] صدرا،: قم ،مطهرى مرتضى

،14،جاس??المی المع??ارف دایرة. ((ت��برک ))مهرداد. . عربستانی،202ص ،5746 مقاله شماره

.عقاید آموزش در مبسوط بحثیدیگران. و محسن . غرویان،21 1375 قم: دارالعلم، ،1ج

.اسالمي مذاهب هاي گفتمان مجموعه. تقي محمد ی،فخلع. 22تا[ ]بی ،اسالمي مذاهب تقريب جهاني مجمع: تهران

ش1352 نا[، : ]بی تهران.وهابیاناصغر. علی . فقیهی،23 . قم: دف��ترتش??يع دي??دگاه از عدل .محمد ،شهرى رى محمدى.�� 24

تا[ ]بی اسالمی، تبلیفات )پ��ائیز13 ،صباح مجله. ((امام ویژگیهای)) .بهروز ،منفرد محمدی.�� 25

1383):18-25 ،اميركب��يرته��ران: ،1ج .عقائد اصولتقی. محمد ،يزدي مصباح.�� 26

ش1375 اول، چاپتا[ ]بی . قم: صدرا،الهى عدل. مرتضى ،مطهرى. 27 س��وم، چ��اپ ،صدرا ته��ران: ،1 ج.آثار مجموعه . ______________.�� 28

ش1372 قم: مدرسة ،7ج .ق??رآن پيام دیگران. و ناصر ،شيرازى مکارم.�� 29

ش1374 چهارم، چاپ )ع(،بطال ابى بن على االمام ه،اإلسالمي الكتب دار :تهران. نمونه تفسير . __________________________.� 30

ش1374 اول، چاپ حلی عالمه اندیشههای در داوری)) .حسین محمد سید ،مبلغ موسوی. 31

مجله ،((بیت)ع( اهل ش���أن در ش���ده ن���ازل آی���ات زمینه در تیمیه ابن و22-7(: 1384 )بهار86 ،مشکوة

44

. جالم??يزان تفسیر ترجمهب��اقر. محمد س��ید همدانی، . موسوی32ش1374 اسالمی، انتشارات قم: دفتر ،14 هی��آ ن��زول نأش�� واس��ناد مدارک یبازخوان)) .الله فتح ،نجارزادگان.�� 33 5-2: (1381بهار)1 ،طلوع مجله .((تیوال انتشارات: تهران ،7. جآسان تفسير. جواد محمد ،خمينى نجفى.� 34

ق1398 ،اسالميه :قم. قرآن کلی مسائل در بیان .هاشم ،هریسی ؛صادق ،نجمی. 35

تا[ ،]بیاسالمی ذخایر مجمع نشر مطبوع��اتی مؤسسه. تهران: مرگ از پس عالم. محمد ،نصیری.�� 36

تا[ ]بی عطایی، جه��انی . تهران: مجمعوحدت ندايمحمد. خراسانی، زاده . واعظ37

ش1374 اول، چاپ اسالمی، مذاهب تقریب ،ن��ا[ بی ته��ران: ] .ق??رن المع??ارف دایره .فرید محمد ،وج��دی.�� 38

1356

عربی ب. منابع

مس??ندا العظیم الق??رآن تفسیر .عب��دالرحمن ،ح��اتم ابى ابن.�� 39:س��عودى عربس��تان ،4ج .الت??ابعین و الصحابة و الله رسول عن

ق1419 سوم چاپ ،الباز مصطفى نزار مكتبة هند: الندوي، مختار تحقيق ،4. جالمصنفالله. عبد شيبة، أبي . ابن40

ق1401 السلفية، الدار الص??راط اقتض??اءعب���دالحلیم. بن احمد ح���رانی، هتيمي��� ابن.��� 41

ع���الم دارج���ا[: . ]بیالجحيم أص???حاب لمخالفة المس???تقيمق1419 هفتم، چاپ ،الكتب

العل���وم مکتبةج���ا[: . ]بیالمرت??اد بغية. __________________________.��� 42ق1408 والحکم،

ب???دعهم فی الجهميه تل???بيس بي???ان. __________________________.��� 43ق1392 ،الحکومه مطبعةه: مکةالمکرم ،2. جالکالمیه

ال��رحمن عبد تحقیق ،2. جالکب??یر تفسیر. __________________________.�� 44ق1408 ،اول اپچ ،هالعلمی الکتب دار:بیروت عمیره،

.هوالبدع?? الس??نة بین البیت آل حقوق. __________________________.�� 45 ق1407 دوم، چاپ العلمیة، دارالکتببیروت: ،عطا عبدالقادر تحقیق

:رياض ،7. جالنقل و العقل تعارض ءدر. __________________________.� 46ق1391 االدبيه، دارالکنوز

:دمشق ،2. جالج??امع التفس??ير دق??ائق. __________________________.�� 47ق1404 دوم، چاپ القرآن، علوم مؤسسة

،الع��نزي أحمد . تحقیقاإلخنائي على الرد. ________________________ .�� 48ق1420 اول، چاپ ،الخراز دار: جدة ن��ا[، : ]بیب��يروت .المس??ائل و الرس??ائل. ________________________ .�� 49

ق1403

45

ق1391 . بيروت: دارالفکر،التدمریه رسالة. ________________________ . 50 .ب??المقبور االس??تنجاد و القب??ور ارةزی?? . ________________________ .�� 51

ق1410 ه،العلمي البحوث إلدارات العامة رياض: الرئاسةق1401 نا، . بیروت: بیالعبودیة. ________________________ . 52]بیبيروت . الكبري الحموية یدةالعق. ________________________ .� 53 نا[، :

ق 1392 .والوس??يلة التوسل في جليلة قاع??دة. ________________________ .�� 54

ق1409 اول، چاپ لينه، مصر: مكتبة مدخلي، ربيع تحقيق :مصر ،1. جالک??بری الرس??ائل مجموعة. ________________________ .�� 55

ق1249 ، المنار مطبعة56. ________________________ ع��الم دار: ری��اض ،1. جالفت??اوي مجم??وع.

ق1412 دوم، چاپ ،الکتب57. ���________________________ ب��والق، :مصر ،1. جالنبویه السنة منهاج.��

ق1321 اول، چاپ لص??ريح المنق??ول ص??حيح موافقة.?? _______________________ .58

ق1405 نا[ ، : ]بیبيروت ،1. جالمعقول من??اقب فی المطالب اسنی الدین. شافعی،شمس جزری . ابن59

ق1403 نا[، بیروت: ]بی ،1)ع(. جطالب ابی بن علی .الزمان ابناء انباء و االعیان وفیات .احمد قاضی ،خلکان ابن.� 60

ش1364 الرضی، الشریف منشورات:قم ،4ج به ،2. جالحنابلة طبق??ات على ال??ذيل . عبدالرحمان رجب ، . ابن61

ق 1372 نا[، : ]بیقاهره الفقى ، حامد محمد كوشش ،1. جالتن??ویر و التحریر. الط���اهر محمد م���الکی، عاش���ور بن. ا62

م1997 ،سحنون : دارتونس جا[: ]بی ،2ج ،العلم بیان جامع ،یوسف عمر ابن عبدالبر، بن. ا63

ق1416الجوزی، دارابن به.التوحید من الش???بهات کشف .محمد ابن عب����دالوهاب،.���� 64

ق1406 نا[، : ]بیبیروت ،مطرجی محمود کوشش نسب فیما المف??ترى کذب بیینتحسن. بن على عساکر، . ابن65

دوم، چ��اپ دمش��ق: دارالفک��ر، .االشعری الحسن ابی االمام الیق1399

ن��ا[، : ]بیق��اهره ،5. جال??ذهب ش??ذرات عب��دالحی.عم��اد، ابن .�� 66ق1351

دار:ق��اهره اسد، الدین ناصر تحقیق ،نجد تاریخ ،حسین غنام، بن. ا67ق1415 ،چهارم چ الشروق،

.هاالسالمي الجيوش اجتماعر. بك أبي بن محمد جوزی، قیم . ابن68ق1404 اول، چاپ العلميه، دارالکتب: بيروت ،1ج

،1. جالشيطان مصائد من اللهفان إغاثة.� ______________________ .� 69 تا[ ]بی ،المعرفة دار: بيروت

46

،1. جالعقايد تص??حيح و المقاصد توضيح.�� ______________________ .�� 70 ق1406 سوم، چاپ االسالمي، المکتب: بيروت

:روتبی .االرواح بالد الي االرواح حاوي.� ______________________ .� 71ا[ت بي] ،العلميه دارالکتب

تا[ ]بی . بیروت: دارالفکر،الروح. ______________________ . 72 ،1. جالعب??اد خ??ير ه??دي في زادالمع??اد.�� ______________________ .�� 73

ق1407 چهاردهم، چاپ الرساله، مؤسسة:بيروت]بیالسعادتین باب و الهجرتين طريق.� ______________________ .� 74 .

ق1414 دوم، چاپ القيم، ابن دارجا[: محمد تلخيص . المرسلة الصواعق مختصر.� ______________________ .� 75ق 1405 نا[ ، : ]بی بيروت موصلى ، بن جدارالسعاده مفتاح.� ______________________ .� 76 داربیروت ،2. الكتب :

ق1419 ه،العلميو13. جالنهایه و ةالبداي?? .عمرو بن اسماعيل ،دمشقى كثير ابن.�� 77 م1966، نا بیروت: بی ،1478. ______________________________ تحقيق ،1ج .العظيم الق??رآن تفسير .

ق1419 اول، چاپ ،هالعلمي الكتب دار: بيروت ،الدين شمس محمد ح��وزه، ادب نشرقم: .الع?رب لس??ان .جمال ال��دین ابن منظ��ور،.�� 79

ق1405 ،3ج .هالنبوي?? السيرة .أي��وب بن الملك عبد ،الحميري هشام ابن.�� 80

تا[ ]بی العربي، التراث دار: بيروت )ص( و الرس??ول عن الش??به دفع دمش��قی، حص��نی بکر . ابو81

ق1418 ،للتراث االزهريه مکتبهمصر: ،الرساله انتشارات: قم.هالمحمدی السنة علی اضواء. محمود ریه، ابو.� 82

ق1416 انصاریان، ،ردارالفكبیروت: .االسالميه المذاهب تاريخ. محمد ابوزهره،.� 83تا[ ]بیق1403،داراالسالميهبیروت: ، التبرك ،علی میانجی، . احمدی84 الکتب ب��یروت: دار ،1ج ،المعاد زاد بر مقدمه ش��عیب ارنؤوط،.�� 85

ق1402 العلمیه، بن محمد الش????يخ کت????اب ،حجر بن احمد ابوط����امي، آل.���� 86

االس��المية، الجامعةن��ه: مدي ب��از، بن العزيز عبد تص��حيح ،عب??دالوهاب[بي تا]

كت??اب ش??رح المجيد فتح .حسن بن عب��دالرحمن ،الش��يخ آل.�� 87 ،العلمية الكتب دار:ب�����يروت ،الفقي حامد بن محمد تحقيق. التوحيد

ق1377 هفتم، چاپ االث��ری، بهجت محمد تحقیق.نجد ت?اریخ .شکری دومحم ،آلوسی.�� 88

[تا بی] مدبولی، مکتبه:قاهره العظیم القرآن تفسیر فی المعانی روح.� ___________________� .� 89

ق1417 دارالفکر،بیروت: ،6. جالمثانی والسبع

47

اب��راهيم كوشش به .االحكام اصول فى الحكام ای. عل ،آمدي .�� 90ق1405 نا[، : ]بیبيروت ،4ج ،عجوز

بن محمد اتباع فی االرتیاب کشف. محسن سید عاملی، امین. 91 ق1382 پنجم، چاپ ،االمین مکتبة منشورات: بیروت.عبدالوهاب

.واألدب والسنة الكتاب في الغديرالحسين. عبد نجفی، . امینی92ق1403 پنجم چاپ العربي، الكتاب بيروت: دار ،3ج

ع��الم:ب��یروت. الکالم علم فی المواقف. الرحمن عبد.ایجی.�� 93[تا بی] ،الکتب

مبارکة زمنیة مرحلة السلفیة .رمضان سعید محمد ،البوطى.� 94 تا[ ]بی ،دمشق: دارالفکر. اسالمى مذهب ال

قم: ،5. جالناض???رة الح???دائق. أحمد بن يوسف ،بح����راني.���� 95ق1410 نشراالسالمی،

:تهران ،3. جالقرآن تفسير فى البرهان .هاشم سيد ،بحرانى.� 96ق 1416 اول، چاپ ،بعثت بنياد :ب��يروت ،2. جبخ??اري ص??حيح .اس��ماعيل بن محمد بخ��اري،.�� 97

ق1401 دارالفكر، .البغ??وی( التنزي??ل)تفس??یر معالممسعود. بن حسين . البغوي،98

اول، چ��اپ بیروت: دارالمعرف��ة، ،2ج سوار، ومروان العك خالد تحقيق ق1406

.التأويل أس??رار و التنزيل أن??وار .عمر بن عبدالله ،بيض���اوى.�� 99 ال��تراث احي��اء دار: ب��يروت ،1ج ،المرعش��لى ال��رحمن عبد محمد تحقيقق1418 اول، چاپ ،العربى

تحقیق ،10 ج.ترم??ذی س??ننعیس���ی. بن محمد . الترم���ذی،100ق1402 دارالفکر،: بیروت ،عبداللطیف عبدالوهاب

:ب��يروت ،1 ج.الس??مطين فرائد. اب��راهيم بن محمد ،جوي��ني.�� 101ق1400 ،محمودي مؤسسة

،1. جالتفضیل لقواعد التنزیل شواهد .الله عبید حسکانی،.� 102ق1411 دوم، چاپ االسالمیة، الثقافة احیاء مجمع: قم

بن س��عيد محمد تحقیق ،4. جالع??بر ذي??ول .محمد حس��ينى ،.�� 103ق1405 نا[، : ]بیبيروت بسيونى ،

المعرف��ه، دار:ب��يروت ،3. جحلبي سيره .الدين برهان ،حلبي.�� 104[تا بي]

ش???رح في الم???راد كشف. مطهر بن یوسف بن . حلی،حسن105تا[ ]بی ،االسالمي النشر ةمؤسس : قم.االعتقاد تجريد

.المؤمنین)ع( امیر امامة فی االلفین.� ______________________ .� 106ق1311 نا، تهران: بی

منشورات. قم:الصدق کشف و الحق نهج.� ______________________ .� 107ق1414،هدارالهجر

الکالمیة الکتب اهم فی االمامة .علی سید ،میالنی حسینی. 108تا[ ]بی رضي، شريف منشورات:قم ،الشیعة عقیدة و

48

قم: ،7. جالش??یعه وس??ائلالحس���ن. بن محمد ع���املى، . حر109ق1409 البیت)ع(، آل مؤسسه

:ري��اض ،عبدالوهاب بن محمد العظمة عزيز ،محمد حماد،.�� 110م2000 نا[، ]بی

،االخب��ار نخبه:بم��بي. االخ??وان صلح .سليمان بن داود ،خالدی.�� 111 م1916

،زهرانی عطیه تحقیق ،1ج . السنه.محمد بن احمد ابوبکر ،خالل. 112ق1410 نا[، : ]بیریاض إحي��اء دار: ق��اهره ،2ج ،الحديث التفسير ،عزت محمد ه،دروز.�� 113

ق1383 ،العربية الكتب ،[ نا ]بی :حيدرآباد ،4. جالحفاظ تذكرة .احمد بن محمد ذهبى ،.� 114

م 1956 :مصر ،2ج .المفس??رون و التفسیر .حس��ین محمد.ذه��بی.�� 115

ق1396 دوم، چاپ ،الحدیثه دارالکتب تحقیق.الق??رآن احک??ام. احمد بکر ابو ،[ص��اصحال] ال��رازی.�� 116

[تا بی] ،هالتجاری المکتبة:مکه ،صدقی جمیل محمد ،نجفى كت��بى منش��ورات :قم ،االنبياء عصمة فخرالدین. . رازی،117تا[ ]بی

،10ج .الکب??یر( )التفسیر الغیب مفاتیح .الدین فخر رازی،.�� 118[تا بی] ،3 چاپ العربی، التراث احیاء دار: بیروت

:ب��يروت ،3. جالمن??ار تفسير محمد. عبده، محمد؛ ،رشيدرضا.�� 119ق1367 سوم، چاپ دارالمناره،

التوسل حقيقة الى التوصل .نس����يب محمد ،الرف����اعي.���� 120ق1974 اول، چاپ النشر، ت: داربيرو. والممنوع المشروع

تحقيق ،2ج .الق??رآن علوم في البرهان الدین. بدر . زرکشی،121ق1410 دارالمعرفة،:بيروت ،مرعشلي عبدالرحمن

للماليين, دارالعلم:ب��يروت ،6. جاالعالمدین. خيرال�� ،یزركل .122م1986

،التنزیل غ??وامض حقائق عن الکشاف محمود، . زمخشری،123 ق1407 پنجم، چاپ العربی، بیروت: دارالکتب ،4ج

. تحقيقاألنبياء تنزيهخم��ير. ابن الحسن ابو ، األم��وي . السبتي124تا[ ]بی المعاصر، الفكر بيروت: دار الداية، رضوان محمد :قم ،6. جالنحل و لالمل?? فى بح??وث. جعفر س���بحانى،.��� 125

تا[ ]بی اسالمى، نشر مؤسسه اطالعات مرکز: تهران.والسنة الكتاب في الزيارة. ____________ .126

ش1386 ،اسالمی مدارک و127. ____________ ،العقل و السنة و الکتاب هدي علي اإللهيات.�

تا[ ]بی دوم، چاپ ،اإلسالمية للدراسات العالمي المرکزجا[: ]بی ،2ج ،9. جالك??بری الش??افعیه طبقات. نصر ابو الدین تاج سبكی،.�� 128

تا[ ]بی ،العربیة الكتب احیاء بیروت: دار ،حیطناال محمود تحقیق

49

خیر زیارة فی السقام شفاء .ابوالحسن الدین تقی ،سبکی.� 129م1898 نا[، : ]بیبادآ حيدر .األنام

الس��نة االحی��اء دار:ب��یروت ،4. جس??نن. داود ابی . سجس��تانی،130تا[ ]بی ،النبویة .الت??اريخ ذم لمن بالتوبيخ االعالن. ال��دين ش��مس ،سخاوى.�� 131

ق1349 اول، چاپ ،الشرقى مطبعة:دمشق عم��ان:د. التوحي?? عدد بمن التنديد .علي بن حسن ،السقاف.�� 132

م1991 النووي، االمام دار .دارالمصطفى باخبار الوفاء وفاء نورالدین. سید،. سمهودی133

ق1401 چهارم، چاپ ،العلمية دارالكتب:يروتب ،3ج رد در الجماعة و س??نت اهل عقائد احم��د. ،س��هارنپوري.�� 134

ن��ا[، ب��یروت: ]بی س��ربازی، عب��دالرحمن ترجمه.بدعت و روحانیتق1370

:قم ،دش��تی محمد ترجمه. البالغه نهج .ابوالحسن ،رضی سید .135 ش1379 چهارم، چاپ مشرقین، انتشارات

.بالماثور التفسیر فی المنثور الدر. الدین جالل سیوطی،.� 136 ق1403 الفکر، دار:بیروت ،3ج

،یهالعلم الکتب دار: بیروت.المفسرین طبقات.� __________________.� 137[تا بی]

.کثیر ابن الحافظ عن التفسیر عمدة .محمد احمد.شاکر.� 138[تا بی] االسالمی، التراث مکتبة: قاهره ،2ج

.ال??دین اص??ول معرفه فی الیقین حق .عبدالله س��ید . ش��بر،139 ش1380 اول، چاپ الهدي، انوارجا[: ]بی

ته����ران:الم????راد. كشف ترجمه ابوالحس����ن. . ش����عراني،140تا[ ]بي اسالمي، كتابفروشي

وعقي??دة نس??بة الس??لفية هیاب���راهیم. بن محمد . ش���قره،141ق1413 اول، چاپ تیمیة، ابن مکه: مکتبة .ومنهجا

ف??نی بین الج??امع الق??دیر فتح. على بن محمد ،ش��وكانى.�� 142 ،الطيب الكلم دار:بيروت ،2. جالتفسیر علم من والدرایة الروایة

ق 1414 اول، چاپ .النحل و المللم. عب��دالکری بن محمد اب��والفتح ،شهرس��تانی.�� 143

ق1422 دوم، چاپ ،دارالفکر: بیروت دارالمن��ار،: ری��اض .الس??نة اصول .حنبل بن احمد الش��یبانی،.�� 144

ق1411 ،2. جالرج??ال ومعرفة العلل في الجامع._____________________ .�� 145

تا[ ]بی ه،الثقافي مؤسسة: بيروت جا[: . ]بیةیقیالحق صورة یف تيمية ابنعبدالحمید. . صائب،146تا[ ]بی العقائديه، األبحاث مركز الق??رآن تفس??یر فی الس??نة أهل منهج. المت��ولی ص��بری.�� 147

م1986 التوزیع، و للنشر دارالثقافة: قاهره.الکریم

50

جامعه . قم: انتش��اراتالتوحیدبابویه. بن علی بن محمد . صدوق،148 ق1398 مدرسین،

ريتر، هلموت كوشش به ،2. جبالوفيات الوافى خليل ، صفدي ،.� 149ق 1381 نا[، : ]بیبيروت

الهدی، تهران: نجم ،وهابیت نگاه در خدا الله، رحمت . ضیایی،150ش1383

.الق??رآن تفس??یر فی الميزان محمدحسين. سید . طباطبايي،151 ق1417 پنجم، چاپ اسالمی، انتشارات قم: دفتر ،20ج

،جعف��ری به��راد ترجمه ،2. جاحتجاج. علی احم��دبن ،طبرسی.�� 152ش1385 ،االسالمیه دارالکتب انتشاراتجا[: ]بی

.الق??رآن تفسير فى البيان مجمع .حسن بن فضل ،طبرسى.�� 153 س��وم، چ��اپ ،خس��رو ناصر انتش��ارات :ته��ران ،بالغى جواد محمد حقيقت

ش1372 .القرآن آی تاویل عن البیان جامع .جریر بن محمد طبری،. 154

ق 1408 الفکر، دار:بیروت ،7ج احمد س���يد تحقيق. البح??رین مجمع .ال���دين فخر ط���ريحى،.��� 155

ش1375 سوم، چاپ مرتضوى، كتابفروشى:تهران ، 6ج حسينى، :نجف. الغيبه كت???اب. الحسن بن محمد جعفر ابي ،الطوسي.��� 156تا[ ]بی ،الصادق مكتبه انتش���ارات: ته���ران .الطيب كلم. عبدالحس���ين س���ید . طیب،157

[تا بي] سوم، چاپ اسالمي، كتابفروشي158.____________________ ،1. جالق??رآن تفس??ير في البي??ان اطيب.��

ش1378 دوم، چاپ ،اسالم انتشارات: تهران الخالق صفات بين القرآن فرقانسالمه. ،قضاعی . عزامی159

ق1358 ،العربي التراث إحياء : دار. بیروتاألكوان وصفات ،2. جالصحابة تمییز فی اإلصابة .حجر بن أحمد عسقالنی،.� 160

تا[ ]بی ل،یالج بیروت: دار البجاوی، محمد علی تحقیق. جالثامنة المائة أعيان في الدررالكامنة.� ______________________ .161

العثمانية، المعارف دائرة مجلس: حيدرآباد ،عبدالمعيد محمد تحقيق ،1ق1392 دوم، چاپ162. ______________________ ،2. جالبخ??اري ص??حيح شرح الباري فتح.��

ق1380 السلفيه، هند: دار الباقي، عبد فؤاد محمد ترقيم163. _____________________ ،الفكر : دارب��یروت ،11. جالتهذيب تهذيب.�� ق1404 اول، چاپ المجمع: ته��ران ،1ج .المدرس?تين معالم .مرتضي ،عسگري .164

ق1413 االسالمي، العلمي س??نن شرح فی المعبود عون ،الحق شمس آبادی، العظیم.�� 165تا[ ]بی العملیه، دارالکتببیروت: ،4 ج ،داود ابی ر:مص ،العشرين القرن في االسالم ،محمود عباس العقاد،.� 16669ص م،1954 نا[، ]بی

51

قاضی: ته��ران. االنبیاء تنزیه .حس��ین بن علی ، اله��دی علم.�� 167ش1380 شعار، ش?رح في الق??اری عم??دةاحم��د. بن محم��ود بدرالدين . العينى،168

6ج تا[، ]بی العربي، التراث احياء بيروت: دار ،6. جبخاري صحيح علم من المستص???فید. محم��� بن محمد ابوحامد غ���زالی،.��� 169

142 ،احسان نشر: تهران ،االشقر سلیمان محمد تحقیق ،1 جل.االصوق4

ن��ا[، مدین��ه: ]بیالس??نة. منه??اج مختصرعبدالل��ه. . غنیم��ان،170ق1428

محمدحسن شیخ تعلیق.العین کتاب .احمد بن لخلی ،فراهیدی.� 171ق1414 ،اول چاپ ی،اسالم نشر مؤسسه:قم ،بکائی حق????وق بتعريف الش????فاابوالفض�����ل. ،عي�����اض . القاضي172

[تا ]بی األرقم، بيروت: دار ،2. جالمصطفى :ته��ران ،5ج ،القرآن ألحكام الجامع ،احمد بن محمد ،قرطبى.�� 173

ش1364 اول، چاپ ،خسرو ناصر انتشارات ال��تراث االحی��اء دار:ب��یروت ،1ج ،س??نن ماج��ه، ابن . قزوی��نی،174

تا[ ]بی ،العربی .العقايد تجريد ش??رحمحم��د. بن علي ال��دين عالء . قوش��جي،175

]بي تا[ رضي، قم: منشورات طبیب سید تحقیق ،2. جقمى تفسيرابراهیم. بن محمد . قمی،176

ش1367 قم: دارالکتاب، ،4چ جزایری، موسوی مكتبة: نجف ،1. جالمودة ینابیع .ابراهیم بن سلیمان قندوزی،.� 177

ق1384 ،هالحیدری ن��ا[، : ]بیمصر ،1. جالوفي??ات ف??وات .شاكر محمدبن . الكتبي،178

م 1951 من??اقب فى الدرية الك??واكب .يوس��ف بن م��رعى ك��رمى ،.�� 179

ق 1406 نا[، : ]بیبيروت . تيمية ابن المجتهد حسن ص��ادق ترجمه. ک??افی اصول یعق��وب. بن محمد کلینی،.�� 180ش1385 دوم، چاپ (،)ص محمد آل قائم تهران: انتشارات ،1ج ،زادهج .اهلالس??نة اعتق??اد اصول شرحهبةالله. ابوالقاسم . اللكائى،181

م1994 دارطيبة،رياض: الغامدى، احمد تحقيق ،1 س??نن فى العم??ال ك??نز .على ال���دين عالء هن���دى، متقى.��� 182

ص��فوة ش��يخ و حي��انى بكرى شيخ تحقيق ،15ج .األفعال و األقوال ق1409 الرسالة، مؤسسة: بيروت الصفا،

مؤسس��ة : ب��یروت ،3. ج بح??ار االنوارب��اقر. محمد ،مجلسی.�� 183 ق1402 ،الوفاء :ب��يروت ،1. جالم??راغى تفسير .مص��طفى بن احمد ،م��راغى.�� 184

تا[ ]بی ،العربى التراث داراحياء

52

اس??ماء فی الکم??ال ته??ذیب. یوسف الحج���اج ابو م���زی،.��� 185 چ��اپ الرس��الة، مؤسسة:ب��یروت ،15ج ع��واد، بشار تحقیق.الرجال

ق1402 دوم، الق??ديم بين الس??عودية العربية ت??اريخرش��ید. ،مض��اوي.�� 186

م2002 دوم، چاپ ،والنشر للطباعة الساقي دار جا[: ]بی .والحديث آل مؤسسهقم: ،2. جالص??دق دالئل. حسن محمد ر،المظف��.�� 187ش1423 اول، چاپ ،التراث الحياء البيت و اآلث??ار في الموض??وعات ،هاشم س��يد ،الحس��ني مع��روف.�� 188

،للمطبوع��ات دارالتع��ارف:ب��يروت ،ص��ابري حس��ين ترجمه ،االخب??ارق1407

التأويل بين المفس??رون. ال���رحمن عبد بن محمد . مغ���راوي،189 اول، چ��اپ الرس��الة، . ب��يروت: مؤسسةالصفات آيات في واإلثبات

ق1420 :قم ،4. جالمفید الش??یخ مصنفات نعم��ان. بن محمد . مفی��د،190

ق1413 المفید، الشیخ أللفیة العالمى المؤتمر وعبد ال��تركي الله عبد . تحقيقالمغ??نيقدام��ه. ابن . المقدس��ي،191

ق1406 هجر، جا[: دار ]بی ،2ج الحلو، الفتاح ن��ا[، : ]بیق��اهره ،1. جالس??لوك كت??اب .تقى ال��دين مقري��زي ،.�� 192

م1941 . ب���یروت: دارالتوحید تجرید. علي بن أحمد ال���دين تقي ،المقري���زي

تا[ ]بی ،القلم الحقیق��ه، جا[: دار . ]بیالوهابية هي هذه جواد. محمد . مغنیه،193ق1414 دوم، چاپ .المنزل الله كتاب تفسير فى األمثل .ناصر ،شيرازى مكارم. 194

ق1421 اول، چاپ )ع(،طالب ابى بن على امام مدرسه: قم ،1ج .المهذب شرح فی المجموع. الدین محیی زکریا أبی ،النووی.� 195

[تا بی] دارالفکر،:بیروت ،8ج معظم حقیقت .الح???دیث عل???وم معرفة .حسن نیش���ابوری،.��� 196

ق1397 دوم، چاپ العلمیة، المکتبةه: مدین ،6ج حسین، .الص??حيحين على المس??تدركالله. عبد أبو الحاكم . نیشابوری،197

تا[. ]بی الفكر، دار بيروت: ،1ج دار: بيروت ،7. جمسلم صحيح. الحجاج بن مسلم النيشابوري،.� 198

[بي تا] الفكر،

الفقهية الموس??وعة. اإلس��المية والش��ئون األوق��اف وزارة.�� 199ق1427 ،اإلسالمية والشئون األوقاف وزارة:كويت ،14. جالكويتية

. مص���ر: مطبعةالحديثيه الفت???اوىحج���ر. ابن أحمد . الهيتمي،200 ق1390 دوم، چاپ الحلبي، البابي مصطفى

ج .الفوائد منبع و الزواید مجمع .بکر ابی بن علی الهیثمی،.� 201 ق1402 دوم، چاپ العربی، الکتاب دار:بیروت ،10

53

االس??المي العالم في بطوطة ابن ،احمد اب��راهيم . الهروي،20223ص تا(، بي المعارف، )مصر: دار

اینترنتی ج. منابع

1382 مهر24((. شناسی عصمتمیرزا. )) . علیزاده،193http://www.tebyan.net

و ح??دیث اهل نگ??رش در ع??دل)) محم��د. ،زاده . اس��ماعیل194 آدرس:3-1:���������� 1387بهمن28. ((اش?????????عریان مب?????????انی

www.mazaheb.ir با مخالفت برای نبوی سنت به تمسک)) رسول. ،. جعفریان195

،آدرس:5-1ص ،1385اس����������������فند1. ((الهی حکمتwww.historylib.com

1388بهمن5. بی????داری نس????یمابوس����جاد. . اس����حاقی،196http://hajj.ir/hadjwebui/library

54