STUDIJSKI PROGRAM

"SPORTSKI MENADŽMENT"

Banja Luka, april 2008

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

SADRŽAJ 1) OSNOVNI PODACI ................................................................................................ 1

a) Naziv studijskog programa .................................................................................. 1 b) Skračeni naziv ..................................................................................................... 1 c) Vrsta (tip) studija ................................................................................................. 1 d) Institucije koje izvode/admin. program ............................................................... 2 e) Jezici izvođenja nastave ....................................................................................... 2

2) Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja ................................................... 2 3) OPIS PROGRAMA ................................................................................................. 3

f) Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa ................................................. 3 g) Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa .................................................. 5 h) Savladane vještine ............................................................................................... 9 i) Sadržaj programa ................................................................................................ 10

4) Osnovne studijske/matične oblasti ......................................................................... 11 5) USLOVI ZA UPIS ................................................................................................. 12 6) Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom ............................ 13 7) METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA ............................................................ 14 8) PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova .............................. 19 9) PREDUSLOVI za upis predmeta ........................................................................... 20 10) Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa ........................................... 20 11) Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta ................................................................. 23 12) Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa ................................................. 24 13) Obaveze studenata, dinamiku studiranja ................................................................ 26 14) EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA ............................................................. 28 15) PRILOG 1. ............................................................................................................. 33

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni) ..................................... 34 ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni) ......................... 37

16) PRILOG 2. ............................................................................................................. 38 Mundologija ......................................................................................................... 39 Filosofija života: opšta i specijalna metodologija ................................................ 43 Informatika i računarske tehnologije ................................................................... 48 Teorija sporta ....................................................................................................... 51 Strani jezik ........................................................................................................... 54 Osnovi anatomije i histologije ............................................................................. 60 Komunikologija (sa teorijom informacija) .......................................................... 64 Fiziologija sa patofiziologijom ............................................................................ 67 Menadžment u sportu ........................................................................................... 72 Opšta antropomotorika......................................................................................... 77 Osnove biomehanike (sa kineziologijom) ........................................................... 80 Statističke metode u menadžmentu ...................................................................... 84 Mikroekonomija ................................................................................................... 88 Strani jezik - drugi ............................................................................................... 91 Teorija sportskog treninga ................................................................................... 95 Organizacija i vođenje marketinga ...................................................................... 99 Kadrovski menadžment (menadžment ljudskih resursa) ................................... 104 Fenomenologija sporta - osnove sociologije i istorije fizi. aktivnosti i sporta .. 112 Osnove teorije sistema i upravljanja .................................................................. 117 Hartije od vrijednosti ......................................................................................... 121 Teorija odlučivanja i kvantitativne metode ........................................................ 124

Menadžment sportskih objekata i događaja ....................................................... 127 Strategijski menadžment i poslovno rukovođenje u sportu ............................... 131 Menadžment odnosa s javnošću –PR ................................................................. 134 Poslovne finansije .............................................................................................. 141 Sportska medicina .............................................................................................. 147 Investicioni menidžment .................................................................................... 150 Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce, E-banking) ............................. 153 Sportski turizam i wellnes .................................................................................. 156 Metodika vaspitno-obrazovnog rada .................................................................. 159 Marketing menadžment istraživanja .................................................................. 163 Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija ........................................................ 167

OSNOVNI PODACI:

Naziv studijskog programa 01.07.510. Sportski menadzment

engleski naziv Sport Management Skračeni naziv FSN-Sm

Vrsta (tip) studija

Panevropski univerzitet "APEIRON" obavlja prema tipu studija: studije prvog ciklusa koje mogu biti

o osnovne i o sub-specijalističke,

studije drugog ciklusa koji mogu biti o magistarske i o specijalističke,

doktorske studije trećeg ciklusa, programe cjeloživotnog učenja i programe stalnog stručnog osposobljavanja i usavršavanja.

Univerzitet obavlja prema vrsti studija:

redovne studije, proširene redovne studije i redovne-mentorske studije, a

prema načinu izvođenja studija:

obrazovanje u sjedištu, obrazovanje van sjedišta i studije "učenja na daljinu" (distant learning) odn. virtuelne

studije, kao i dozvoljene kombinacije ovih načina studiranja.

Studije "učenja na daljinu" obavljaju se u različitim naučnim oblastima koje su kompatibilne sa prirodom te vrste studija studija,

Prošireni redovni studij je redovan studij sa obnovljenom zadnjom godinom studija u kojoj student pohađa samo jedan semestar zbog ispunjavanja zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnog školovanja ili zaostalih obaveza iz diferencijalnog programa.

Programe učenja na daljinu i programi cjeloživotnog učenja mogu se organizovati i van okvira studijskih programa za koje je Panevropski univerzitet dobio dozvolu za rad. Kandidati u sistemu cjeloživotnog

Banja Luka: Bosna i Hercegovina/RS, Pere Krece 13, Pošt. fah 51 Banja Luka 78102; Studentska služba: Tel: +387 (0) 51 430 890; 430 892; 430 893; 430 894; Fax: 430 891; WEB mail: info@apeiron-uni.eu; Rektorat: Tel: +387 (0) 51 430 920; Fax; 430 921; Vijeće za postdiplomske i doktorske studije: +387 (0) 51 430 978; E-mail: rektorat@apeiron-uni.eu; Management Panevropskog univerziteta – Upravni odbor & Direktor +387 (0) 51 430 940; fax 430 921; management@apeiron-uni.eu; Biblioteka: +387 (0) 51 430 941; Travnik: Školska 23 Travnik 72270; Studentska služba: Školska 23, Tel: +387 (0) 30 519 750; 519 755; Fax: +387 (0) 30 519 759; E-mail: travnik@apeiron-uni.eu;

2

učenja ili stručnog usavršavanja nemaju status studenta.

Cjeloživotno učenje i stalno stručno osposobljavanje i usavršavanje će se sprovoditi u okviru organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne i naučno-istraživačke djelatnosti ili u okvirima specijalizovanih strukovnih akademija.

Studijskim programom koji organizuje i izvodi dvije ili više visokoškolskih ustanova koje imaju dozvolu za rad, stiče se zajednička diploma (tzv. joint degree).

Institucije koje izvode/admin. program

Panevropski univerzitet "APEIRON" Banja Luka – ustanova koja je nosioc (registrovala) program

Fakultet sportskih nauka Banja Luka – organizaciona jedinica koja izvodi program

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

Stručni, akademski, odn. naučni naziv zanimanja:

Šifra Naziv zanimanja Engleski naziv I Isprave koje imaju status diplome

a/ Bachelor stepen prvog ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) – 180 ECTS

3475066 Diplomirani sportski menadžer Bachelor of Sport Science in Sport's Management (B.Sport Mng)

b/ Studije prvog ciklusa – subspecijalističkog stepena u trajanju od 4 godine (8 semestara) – 240 ECTS

3475067 Diplomirani sportski menadžer-specijalistasportskih nauka

Bachelor of Sport Science - Specialist of Sport's Management (B.Sport Mng. Spec.)

c/ Magistarske (master) studije drugog ciklusa u trajanju od ukupno 5 godina (10 semestara) – 300 ECTS (sa odbranom magistarskog rada)

3475068 Magistar nauka u sportu – oblast sportskog menadžmenta

Master of Sport Science in Sport's Management (M.Sport Mng.)

d/ Doktorske studije trećeg ciklusa u trajanju od 3 godine (6 semestara) -180 ECTS (prethodno završene magistarske studije i odbranjen doktorski rad)

3475069 Doktor sportskih nauka u oblasti sportskog menadžmenta

PhD of Sport Science– field of Sport's Management

3475060 Počasni doktor sportskih nauka u oblasti sportskog menadžmenta (Doctor honoris causa)

PhD Honoris Causa in Sport Science field of Sport's Management

e/ Zajednička diploma o završenim školovanju određenog stepena (sa registrovanom stranom ustanovom)

347506 6-9

Zajednička diploma sportskog menadžmenta – stepena ...

Joint Degree in Sport Science field of Sport's Management (bacheolor, master PhD)

II Isprave koje nemaju status diplome

a/ Certifikat (svjedočanstvo) o završenim četvero-semestralnom školovanju – 120 ECTS

3475065 Sportski menadžer u parcijalnom dodiplomskom školovanju

Associate degree in Sport Science field of Sport's Management

b/ Specijalističke studije drugog ciklusa u trajanju do godine dana

3475067 Specijalista sportskog menadžmenta Specialist in Sport Management c/ Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu cjeloživotnog obrazovanja / stručnog obrazovanja i

usavršavanja / strukovne akademije

3475065 Uvjerenje/svjedočanstvo/certifikat o završenom programu u oblasti sportskog menadžmenta

Certificate / credentials on finalized program in Sport Science field of Sport's Management

3

OPIS PROGRAMA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi stud. programa

Fenomen sporta i fizičke kulture, sportskih nauka bilo da su izvorne, multidisciplinarne ili aplikative, sportskih djelatnosti i ostalih djelatnosti vezanih za sport, fenomen vrhunskog sporta kao poziva i djelatnosti, te "rekreacije" i "wellnessa" kao svakodnevne prakse i "vještine življenja", predstavljaju bitan element zapadne civilizacije, koji je jednako legitiman sa stanovišta obrazovnih potreba kao i institucionalno obrazovanja u oblasti prava, ekonomije ili u fundamentalnim i tehničkim naukama.

To znači da sport (rekreativani i vrhunski) i fizička kultura, te svi društveni fenomeni i odnosi koje su generisani sportom, predstavljaju bitan dio kompetitivnosti jedne zajednice, ali i njene ekonomske snage. Ekonomija sporta i kolaterarnih djelatnosti vezanih za sport, je ekonomija tercijarnog sektora i predstavlja značajan društveni resurs odn. značajan element globalnog i regionalnog pozicioniranja društvene grupe. Kako su najvažniji resursi u ovoj djelatnosti ipak ljudski resursi, to ulaganje u tzv. "humani kapital" u kompleksu fizičke kulture ima najveći značaj, odn. ekonomski efekti ovih ulaganja su znatno veći i dugoročniji od efekata neposrednih materijalnih ulaganja u ovoj djelatnosti. Investicija u "humani kapital" je najvećim dijelom u stvari investicija u obrazovanje i informacije. Osnovni razlozi za osnivanje studija ovog tipa su:

o Nedostatak ulaganja u obrazovni kompleks fizičke kulture sa ugrađenom razvojnom komponentom, kako bi se sportskim obrazovanje pratili globalni trendovi;

o Nezadovoljene kadrovske potrebe u oblasti fizičke kulture, sporta i djelatnosti vezanih za sport;

o Institucionalna manjkavost nomenklature zanimanja i etabliranog školskog sistema u sportu, a posebno za zanimanja sportskog menadžera i sportskog trenera; Zbog toga je cijeli niz zanimanja u sportu ostao zanemaren i nerazvijen a cijeli niz vrhunskih sportista, nakon završene sportsko - takmičarske karijere, nije na pravi način mogao staviti svoje sposobnosti i iskustvo u funkciju sporta, jer im nedostaje formalno obrazovanje koje se ne bazira samo na ličnom iskustvu.

o Potreba da se sport i kolaterarne djelatnosti vezane uz sport (rekreacija, turizam, wellness i dr.) baziraju na visokom profesionalizmu, za razliku od entuzijazma i volonterskih principia na kojima lokalno počivaju, što implicira drugačiji odnos prema obrazovanju u sportu i nomenklaturi zanimanja u sportu.

o Zanemarena je sportska nauka kao sistematizovani naučni rad, kondenzovano iskustvo i vrednosni sistem koji treba da obezbjedi pravu društvenu valorizaciju sporta i njegov dalji razvoj.

o Marginalizovanje primjena rezultata bazičnih nauka na sport (kao što su medicinske nauke, psihologija, sociologija, pedagogija, ekonomija, menadžment, informatika itd.) i razvoj sportskih nauka kao prevashodno interdisciplinarnih i multidisciplinarnih nauka, kao što su: fenomenologija i sociologija sporta, pravo i etika u sportu, socijalna istorija fizičkih aktivnosti i sporta, sportska informatika i statistika, funkcionalna anatomija, fiziologija sportskih aktivnosti, biomehanika, atropomotorika, ekonomika sportskih organizacija, sportski marketing, psihologija sporta, pedagogija sporta, didaktika sportskog treninga,

4

finansijski, strateški i konfliktni menadžment u sportu i menadžment sportskih manifestacija i sportskih objekata, sportski marketing i dr.

o Stihijni razvoj ključnih naučnih disciplina u nauci o sportu: sportska strategija i taktika, teorija igara, nauka treninga, didaktika i metodika sporta, teorija i praksa takmičenja itd.

o Pojedini vidovi sporta kao što su zdravstveni sport, rekreativni i zabavni sport, sport ciljnih grupa (djeca, stari, onesposobljene osobe i dr.), radno-terapijski sport, wellness, sportski turizam, adrenalinski odn. ekstremni sport i drugi oblici masovnih vježbanja nisu sistematski organizovani i proučavani;

o Nesklad između visoke talentovanosti potencijalnih sportista i niskog nivoa stručnosti trenera i ostalih sportskih radnika koji je moguće prevazići sistematskim visokoškolskim i cjeloživotnim obrazovanjem sportskih radnika;

o Zahtjevima visokotehnologiziranog vrhunskog sporta ne može se odgovoriti paušalnim znanjem sportskih trenera i menadžera baziranom na radnom iskustvu, već primjenom sportske nauke u školovanju i cjeloživotnom obrazovanju trenera i sportskih radnika.

o Pozitivna iskustva u primjeni inoviranih nastavnih programa sportskih nauka razvijenih zemalja;

o Potrebe da se oblast sportskih nauka i pratečih naučnih disciplina koje obezbjeđuju holistički pristup funkciji fizičke kulture, sporta, sportske rekreacije i zdravlja, studiraju na interdisciplinarni i multidisciplinarni način;

Da bi postigli ove obrazovne ciljeve u studiju prvog ciklusa studenti treba da iskuse različite tipove nastavnih metoda kao što su tradicionalna predavanja i vježbe, seminari, istraživački seminari, projektni zadaci, pedagoške radionice, problemski orjentisane radionice, laboratorijska nastava, demonstracioni časovi, klinička praksa, studentska praksa i praktičan rad, radno orjentisane vježbe, izrada modela, rad na terenu, istraživački rad.

Povezano sa tim studenti treba da prođu i različite metode procjene znanja kojima se dokumentuju postignuti obrazovni ishodi. To znači da obrazovni ishodi predmeta treba da budu postignuti odgovarajučim nastavnim i ispitnim metodama, gdje studenti prezentuju ne samo nivo svoga osnovnog znanja, već i svoju sposobnost da organizuju svoj rad, da komuniciraju u kontekstu svoga rada i da argumentuju rezultate. To znači da obrazovna ustanova treba da koristi mnoštvo različitih metoda procjene znanja i postignuća studenata, već tokom studija prvog ciklusa, a naročito da procjenjuju metode kojima se unapređuju organizacione, komunikacione i sistemske kompetencije studenata. Nakon studija prvog ciklusa, studenti bi trebali da imaju mogućnost zaposlenja, mobilnosti u daljim studijima, ili mogućnost kasnijeg uključivanja u sistem "učenje za život".

Nastava drugog ciklusa se bazira na jezgrenim znanjima prvog ciklusa. Prema nastavnom usmjerenju može da bude vertikalna, horizontalna ili interdisciplinarna što zavisi od znanja koja su stečena tokom studija prvog ciklusa. U drugom ciklusu, kao i u prvom, koriste se različiti nastavni i ispitni metodi kojima se stimuliše ne samo preuzimanje znanja u predmetnim oblastima, već takođe i priprema studenta da pronalaze relevantne instrumente za rješavanje problema, kao i njihovu sposobnost da se organizuju i komuniciraju i konačno da budu u stanju da prezentuju rješenje problema u širem poslovnom kontekstu.

5

Kompetencije/obrazovni ishodi stud. programa

Realizacija funkcija koje preuzimaju u sportu i društvena uloga koju ima savremeni sport, zahtjeva da menadžeri u sportu neprekidno usavršavaju postojeće i stiču nove specifične ekspertske sposobnosti odn. kompetencije. Na prvom mjestu su konceptualne logičko misaone sposobnosti koje obuhvataju moć analize i razjašnjavanja problema. Ove sposobnosti dobijaju na značaju sa rastom nivoa na kojem se menadžer nalazi u hijerarhiji upravljačkih ovlaštenja. Na drugom mjestu su interpersonalne sposobnosti ili sposobnosti usmjeravanja međuljudskih odnosa, koordinaciji i harmonizaciji rada grupe/tima. Interpersonalne sposobnosti se traže na svim nivoima menadžmenta, ali im značaj raste idući ka dnu piramide ovlaštenja. Treće su tehničke sposobnosti koje se odnose na posebne zahtjeve konkretne organizacije. Njihov značaj je najveći na nižim nivoima menadžmenta.

Sve akcije koje vrhunski menadžment preduzima da bi se blagovremeno iskoristile šanse ili otklonile opasnosti koje proističu iz dejstva spoljašnjih okolnosti pripada sferi strategijskog menadžmenta. Sportski menadžeri, ali i treneri koji su svojevrsni operativni menadžeri, moraju da tokom studija razviju sve tri grupe sposobnosti, te da budu osposobljeni za elemente strategijskog menadžmenta.

Opšti generički deskriptori studija prvog i drugog ciklusa prema definisanim obrazovnim ishodima koji su usvojeni na Bergenskoj konferenciji (19-20 May 2005): Kvalifikacije koje obilježavaju završetak prvog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje studijske oblasti, stečeno produžetkom opšteg srednjoškolskog obrazovanja, i koje je podržano naprednim nastavnim sredstvima, na nivou koji uključuje i određene aspekte poznavanja savremenih dostignuča u toj studijskoj oblasti;

može da primjeni znanje i razumjevanje studijske oblasti na način koji pokazuje profesionalni pristup u radu i struci, i ima kompetencije koje demonstrira kroz promišljanje i iznošenje argumenata i rješavanje problema u svojoj studijskoj oblasti;

ima sposobnost da prikupi i interpretira relevantne podatke (obično u svojoj stručnoj oblasti) kako bi formirao stručno mišljenje koje uključuje i implikacije koje ti stavovi mogu da imaju na relevantne društvene, naučne ili etičke teme;

može da prenosi informacije, ideje, probleme i rješenja, bilo stručnoj bilo laičkoj publici;

razvio je sposobnost učenja koja je neophodna da bi, sa visokim nivoom samostalnosti, mogao da nastavi naredni nivo studija.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak drugog ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano znanje i razumjevanje koji su izgrađeni na, i proširuju i/ili povećavaju, znanja koja su uobičajeno povezana sa prvim ciklusom, i koja obezbjeđuju osnovu i mogućnost za originalnost u razvoju i/ili primjeni ideja, često u istraživačkim kontekstima;

može da primjeni znanje, razumijevanje i sposobnosti rješavanja problema u novom, nepoznatom okruženju u okviru šireg (ili multidisciplinarnog) konteksta vezanog za njegovu studijsku oblast;

ima sposobnost uvezivanja znanja i rukovanja sa kompleksnim situacijama, te da formuliše sudove na osnovu nedovoljnih ili ograničenih

6

informacija, uvažavajuči pritom društvenu i etičku odgovornost koja je vezana za primjenu tih znanja i sudova;

može da jasno i nedvosmisleno prenese zaključke, saznanja i obrazlo-ženje teze koju podupire, stručnoj ili laičkoj publici;

posjeduje sposobnost učenja koja mu dozvoljava da nastavi studij na način koji može da bude široko samo-organizovan i autonoman.

Kvalifikacije koje obilježavaju završetak trečeg ciklusa dodjeljuju se studentu koji:

posjeduje pokazano sistematsko razumjevanje studijske oblasti i ekspertnog nivoa istraživačkih vještina i metoda u toj naučnoj oblasti;

posjeduje pokazanu sposobnost da zamisli, projektuje, implementira i prilagodi ključni istraživački proces sa potrebnim akademskim integritetom;

napravio je doprinos kroz originalno istraživanje koje proširuje granice znanja i izradom bitnog pisanog djela, koje zaslužuje nacionalno ili međunarodno recenzirano objavljivanje;

sposoban je za kritičku analizu, procjenu i sintezu novih i kompleksnih ideja;

može da komunicira u vezi činjenica iz svoga područja i stručnosti na nivou šire naučne zajednice ili društva u cjelini;

očekuje se da je u stanju, da u društvu baziranom na znanju, promoviše u akademskom i profesionalnom kontekstu, tehnološka, društvena i kulturna unapređenja.

Rezime generičkih sposobnosti studenta u rješavanju problema:

a/ Sposobnost analize:

Identifikacije radno-stručnog okruženja u kojem se odvija rješavanje problema;

Definisanje pretpostavki i ciljeva za rješavanje problema; Utvrđivanje resursa i kompetencija koji su neophodni da bi se riješio

problem;

b/ Sposobnost izbora;

Sposobnost donošenja odluka; Svijest o stepenu neizvjesnosti i rizicima koji su vezani za donošenje

odluke; Uviđanje implikacija i konsekveci koje donosi izbor; Sposobnost argumentovanja i odbrane odluke.

c/ Sposobnost implementacije pretpostavlja:

Planiranje i organizaciju za izvršenje poslova / zadataka Odgovarajuće podešavanje parametara Izbor opcije i donošenje odluke Argumentovanje i sprovođenje odluke Fokusiranje na ciljeve u procesu implementacije Vještine rukovođenja

Rezime opštih predmetno-stručnih - generičkih kompetencija

PRVI CIKLUS

7

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba da budu sposobni da:

° Da pokažu poznavanje osnova i istorije svoje glavne studijske oblasti/discipline;

° bazično znanje profesije ° bazično znanje studijske

oblasti ° Da pokažu (izraze) stečeno

osnovno znanje na koherentan način;

° sposobnost donošenja odluka ° vještine komunikacije

° Da u taj kontekst uključe nove stručne infrormacije i interpretacije;

° sposobnost rada u interdisciplinarnim timovima;

° Da pokažu razumjevanje ukupne strukture studijske oblasti i povezanost sa naučnim disciplinama;

° kapacitet da primenjuju znanje u praksi,

° kreativnost

° Da pokažu da razumiju i da mogu primjeniti metode kritičke analize i teorijskog razvoja u svojoj studijskoj oblasti;

° sposobnost upravljanja informacijama (pronalaženje i analiza informacija iz različitih izvora)

° Da ispravno primjenjuju odgovarajuće disciplinarne metode i tehnike;

° osnovne kompjuterske veštine ° sposobnost adaptacije novim

uslovima ° Da pokažu razumjevanje

metoda istraživanja u odgovarajućoj oblasti;

° kapacitet da urade usmenu i pisanu prezentaciju na maternjem jeziku

° Da pokažu da razumiju eksperimentalna testiranja i posmatranja na kojima su bazirane naučne teorije.

° istraživačke sposobnosti ° kapacitet da uči ° sposobnost samostalnog rada

DRUGI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da imaju dobra znanja o

specijalizaciji unutar discipline na višem nivou To znači da student treba da poznaje najnovije teorije, interpretacije, metode i tehnike;

sposobnost analize i sinteze sposobnost rješevanje problema sposobnost samokritike znanje drugog jezika

° Da budu sposobni da kritički prate i interpretiraju najnoviji razvoj u teoriji i praksi;

etička opredjeljenost

° Da imaju dovoljno kompetencija u okviru tehnika nezavisnih istraživanja i da budu sposobini da interpretiraju rezultate na višem nivou;

8

° Da budu sposobni da urade originalni doprinos unutar kanona same discipline u formi završne teze;

° Da pokažu kreativnost i originalnost u rješavanju

TREČI CIKLUS

Ključne predmetno-stručne kompetencije Ključne generičke kompetencije

Studenti treba: ° Da demonstriraju sposobnost da

izvedu nezavisno, originalno i u konačnici objavljivo istraživanje u jednoj ili više naučnih područja koja se odnose bilo na fundamentalna ili na primjenjena saznanja;

Ekspertne vještine u specifičnim naučnim područjima

Istraživačke sposobnosti Kreativnost Uvažavanje razlika i multikulturalizma

Sposobnosti kritike i samokritike

Specifični deskriptori studija menadžmenta u sportu:

Diplomirani studenti sportskog menadžmenta biće osposobljeni za sledeće kompetencije i kvalifikacije:

Osnove menadžmenta: Sposobnosti u oblasti ekonomike preduzeća i makroekonomije s posebnim akcentom na sport sa stanovišta sledećih pojava: poslovanje sportskih organizacija, komecijalizacija sporta u svim oblastima, sportsko sponzorstvo, profesionalizacija sporta, itd.

Menadžment (planiranje, organizovanje), projektni menadžment u sportu (vođstvo, upravljanje, savetovanje, kontola i razvijanje projekata);

Osnovne kvalifikacije u oblasti marketinga u sportu i sportskog prava; Opisivanje, analiza i razumjevanje (psihosocijalnih) međuljudskih

odnosa i pojava u sportu i mogućnosti upravljanja tim odnosima; Kompetencije u oblasti razvoja međuljudskih odnosa u različitim

socijalnim okruženjima; Kompetencije u oblasti obezbeđivanja i usmeravanja zdravstvenog i

životnog stila različitih ciljnih grupa u okviru projekata prevencije putem sporta

Kompetencije predviđanja razvoja stila života sportskih publika (pod uticajem psihičkih, socijalnih, ekonomskih, ekoloških i kulturnih faktora)

Kompetencije u oganizaciono-psihološkom i sociološkom usmeravanju u cilju: o Razvoja timova u sportu (kako prestižnom tako i rekreativnom

sportu); o Kompetencije u oblasti organizaciono-teorijskih nauka (razvoj

ličnosti, timova i organizacija); o Kompetencije analize i optimizacije organizacionih i

9

komunikacijskih struktura u sportskim organizacijama; o Kompetencije razjašnjavanja funkcija i ponašanja u ključnim

područjima sporta, od sistema treniranja do organizacionih sistema Osnovna umjeća primjene biomehaničko-antropomotoričkih metoda u

sportskoj praksi; Osnovna umjeća primjene medicinskih i trenažno-naučnih umjeća

sportskoj praksi; Kompetencije u ekonomski zasnovanom upravljanju sportskih i

rekreacijskih ciljnih grupa i u različitim okruženjima.

Savladane vještine:

Savladavanjem nastavnog plana i programa studenti stiču ne samo odgovarajuća znanja vezana za teorijsko razumijevanje predmeta, već takođe i specifične vještine odnosno sposobnosti i kompetencije vezane za praktičnu i operativnu primjenu tih znanja, te vještine neophodne za sticanje odgovarajućih profesionalnih kvalifikacija studenata. Obrazovni ishodi bi trebali studentima sportskog menadžmenta da daju opšte vještine rješavanja problema u praksi, koje su bitne za njihove buduće poslove i koje se odnose na:

° Formulianje pitanja koja se odnose na pozadinu problema; ° Formulisanje istraživačkih pitanja; ° Analizu problema; ° Definisanje metodologije rješavanja problema; ° Donošenje zaključaka vezanih za elaboriranje problema; ° Artikulisanje preporuka vezanih za rješavanje problema; ° Pronalaženje izvora za dalju elaboraciju problema; ° Orkestriranje i harmoniziranje timova koji rješavaju problem; ° Prezentaciju problema i komunikaciju u vezi sa problemom.

Menadžeri u sportu zauzimaju slijedeće funkcije, odn. obavljaju sljedeće poslove: predsjednik i član Upravnog odbora, direktor kluba, rukovodilac različitih sektora sportske organizacije (uključujući i finansije), šef trenera, direktor, organizator i medijator sportskih takmićenja i sportskih manifestacija, itd. Sportski menadžeri takođe trebaju da rukovode sportskim objektima, te organizacijama i objektima u sportskim-kolaterarnim djelatnostima i djelatnostima iz šire oblasti fizičke kulture (rekreacija, wellness itd).

Studije sportskog menadžmenta su namenjene za upravljačke i organizacione funkcije u sportskim organizacijama kao što su: funkcije upravljanja i rukovođenja, podrška stručnim procesima, koučing, administracija, planiranje i razvijanje koncepcija:

• Funkcije i položaji u sportskim organizacijama u nacionalnim i međunarodnim okvirima (savezi, komercijalne sportsko-rekreativne i zdravstvene organizacije, turističke organizacije);

• Analiza i optimizacija organizacionih i komunikacionih struktura u sportskim organizacijama;

• Funkcije u oblastima: Zdravstvo i velnes: upravljanje i kontrolisanje Sport i privreda: rad u industriji sportske opreme, sport u preduzećima,

sport u slobodnom vremenu, zdravstveni sport; Sport i politika: saradnja u razvoju sportova i njihovih nacionalnih i

10

internacionalnih organizacija Sportski turizam: planiranje, organizovanje, klubovi, hoteli itd. Sport slobodnog vremena (rekreacija): planiranje, organizovanje,

animacija itd. Trenažni procesi: planiranje, organizovanje, razvoj itd.

• Podrška/logistika sportista i timova. Treniranje timova u sportskim sistemima.

U okviru studija stvoreni su temelji za doživotnu profesionalnu mobilnost i permanentni stručni razvoj.

Sadržaj programa:

Osnovna načela nastavnog plana i programa sportskih nauka baziraju se na:

Transferu teorijskih znanja neophodnih za utemeljenje multi-disciplinarnog pristupa sportskim naukama;

Transferu praktično-motornih znanja i umjeća neophodnih za savladavanje motoričkih i fizikalnih elemenata sportskih disciplina;

Povezivanje praktičnih iskustava sportskog treninga sa teorijskim saznanjima;

Praktično sportsko vežbanje prilagođeno ciljnim grupama, koje je konceptualno utemeljeno i integrisano u odgovarajuće teorijske modele;

U okviru multidisciplinarno utemeljenih studija sportskih nauka značajno je da se putem povezivanja predmeta ostvari sinergijski efekt vježbanja.

Holistički pristup usmjeren čovjeku obzirom da su svojstva i potrebe svakog pojedinca uslovljeni njegovim nasljednim, konstitucionalnim i stečenim biološkim, psihološkim, socijalnim i duhovnim faktorima nedjeljivim od uslova okoline u kojoj živi. Stoga je jedan od osnovnih principa fizičkog razvoja i treninga holistički pristup cjeline čovjekovih potencijala.

Magistarske studije II ciklusa fokusiraju se na predmete koji produbljuju znanje sa mogućim orjentacijama, bilo u vertikalnom pravcu, gdje studenti ulaze u dubinu predmetnog područja studija prvog ciklusa, ili u horizontalnom pravcu, što znači da studenti dodaju nova predmetna područja sportskog menadžmenta u svom studiju drugog ciklusa, ili idu na diversifikaciju odn. interdisciplinarni studij, što znači uključivanje predmeta i oblasti koje nisu direktno povezani sa sportskim menadžmentom kao npr. menadžment u ostalim oblastima fizičke kulture, menadžment u zdravstvu, wellness, različite grane fizičkih aktivnosti i sporta, primjena savremenih tehnologija u oblasti zdravstvene zaštite i u medicinskoj praksi i dr. Magistarski program sadržava ključnu komponentu teze koja uobičajeno uključuje jednu ili više područja u matičnim oblastima sportskog menadžmenta.

Nastavni plan osnovnog diplomskog trogodišnjeg studija na studijskoj grupi "Menadžmenta u sportu" sastoji se od 27 predmeta koji čini obavezni program, 3 izborna predmeta i dva izborna modularna bloka vježbi i sportske prakse (u četvrtom i petom semestru). U okviru obaveznog programa 18 predmeta predstavljaju zajedničke osnove sa ostalim studijskim grupama sportskih nauka i nauka u oblasti zdravstva i zdravstvene njege, koje su uvedene na Panevropskom univerzitetu (od kojih su dva predmeta strani jezici). Ukupno 7 predmeta čine "jezgreni" studijski program, a 2 predmeta su usko

11

specijalističkog karaktera.

Predmeti zajedničkih osnova i predmeti studijskog jezgra čine matično (strukovno i kvalifikaciono) jezgro studijske grupe "Menadžmenta u sportu" (maksimalno 25 predmeta) i predstavljaju osnovu sticanja zvanja odn. priznavanja diplome u ovoj studijskoj grupi.

Nastavni plan diplomskog četverogodišnjeg specijalističkog studija u studijskoj grupi "Sportskog menadžmenta" sastoji se od 34 predmeta, od kojih 29 predmeta čini obavezni program, sa četiri izborna predmeta i dva modularna bloka sportske prakse. U četverogodišnjem studijskom programu obavezna je izrada diplomskog rada.

Izborna sportska specijalizacija obuhvata izbor od dva sporta koji su raspoređeni u okvirima modula:

MODUL (1) Fizičke aktivnosti orjentisane na takmičenje MODUL (2) Fizičke aktivnosti orjentisane na rekeraciju i relaksaciju MODUL (3) Fizičke aktivnosti orjentisane na preživljavanje (borilački sportovi) MODUL (4) Fizičke aktivnosti orjentisane na izgled i tjelesnu ekspresiju

Studenti izučavaju teoriju, tehniku, taktiku i metodiku izabranih sportova i trenažni proces u izabranim sportovima. Student takođe ima trenažnu praksu u izabranom sportu. Student ukupno ima po 3 semestar-časa u petom i šestom semestru u okviru sportske specijalizacije što čini 120 kontakt-časova u toku završne treće godine studija. Student specijalizira ukupno 4 sportske discipline sa 120 kontakt-časova. Kontakt časovi ne obuhvataju trenažnu praksu izabranih sportskih disciplina koja se zasebno programira u okviru nastavnog programa.

Raspoloživost odgovarajućih sportova u okvirima specifičnih modula određuje početkom svake školske godine Senat Panevropskog univerziteta.

Osnovne studijske/matične oblasti:

Šifra Naziv naučne oblasti Engleski naziv

Studijski program "Sportski menadžment" 3.01.01. Anatomija Anatomy

3.01.05. Fiziologija Physiology 8.01.02.001. Opšta antropomotorika General Anthropomotoric 8.01.02.003. Osnove biomehanike (sa kineziologijom) Kinesiology with Biomechanics 8.01.05. Pedagogija sporta i vježbanja Sport Pedagogy 8.01.06. Psihologija sporta Sport Psychology

8.01.10. Ekonomika i menadžment u sportu Sport's Economics and Management

8.01.12. Teorija sporta i fizičke kulture Sport Theory 8.01.13. Nauka treninga Training Science 8.01.14. Sportski turizam i wellnes Sport's Tourism and Wellness 8.02. Praktične sportske nauke Practical Sport's Sciences 8.02.01. Atletski sportovi Athletics

12

8.02.02. Sportska gimnastika Artistic Gymnastics 8.02.03. Odbrambeni ili borilački sportovi Martial Arts 8.02.04. Nautički sportovi (sportovi na vodi i u vodi) Nautical Sports

8.02.05. Sportske igre Sport Games

8.02.06. Klizački sportovi Skating 8.02.07. Smučarski sportovi Skiing 8.02.10.001. Padobranski sport Parachuting 8.05. Ritmička gimnastika i ples Rhythmic Gymnastics and Dance 8.06. Planinarenje i alpinizam Mountain Climbing and Alpinism

8.07.01. Fitnes Fitness

8.08. Ekstremni sportovi Extreme Sports

8.01.03. Sportska medicina Sport's Medicine

8.01.03.003. Medicinska masaža Medical Massage

USLOVI ZA UPIS

U prvu godinu osnovnih studija može se upisati lice koje ima završeno četverogodišnje srednje obrazovanje u entitetima BiH i disktriktu Brčko ili ekvivalentno obrazovanje u inostranstvu, pod uslovom da je uplatilo upisninu odn. školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Osim opštih uslova, predviđenih statutom Fakulteta, od kandidata za upis na studije sportskih nauka se očekuje da: a) poseduju odgovarajuće tjelesne karakteristike koje se utvrđuju opštim medicinskim pregledom; b) posjeduju motoričke sposobnosti koje se utvrđuju:

■ bazičnim testom opštih i specifičnih sportskomotoričkih sposobnosti; ■ testom osposobljenosti za sportove predviđene planom studija;

Kriterijumi opšteg medicinskog pregleda su propisani od strane nadležnog ministarstva i utvrđuju se u ovlaštenoj zdravstvenoj ustanovi. Kriterijumi bazičnog testa opštih i specifičnih sportskomotoričkih sposobnosti i osposobljenosti za sportove predviđene planom studija utvrđuju se Pravilnikom o upisu kandidata u I godinu studija kojeg usvaja Senat Panevropskog univerziteta. Ovim Pravilnikom se utvrđuje: zdravstveni i posturalni (tjelesni) status studenta i medicinske kontraindikacije za studiranje na Fakultetu, osnov rangiranja, sadržaj ispita za provjeru sklonosti i sportskomotoričkih sposobnosti, sadržaj testa osposobljenosti za specifične sportove, način rangiranja, rješavanje specifičnih slučajeva iz prakse, sastav i izbor komisije za sprovođenje upisa i zaštita prava kandidata. Kandidat prilikom upisa zaključuje Ugovor o studiranju kojim obje ugovorne strane, Panevropski univerzitet "APEIRON" i student koji se upisuje, preuzimaju obaveze i stiču određena prava u procesu studiranja.

U zavisnosti od vrste srednje škole, te nastavnog plana i programa koji je realizovan u srednjoj školi, koju je završio kandidat za upis na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", upisani kandidati mogu imati različit raspored obaveznih predmeta u prvom i drugom semestru. Odluku o rasporedu obaveznih predmeta u zavisnosti od prethodnog obrazovanja donosi Rektor Univerziteta ili dekan Fakulteta na prijedlog Senata Univerziteta ili Naučno-nastavnog vijeća.

Učenici koji su srednju školu završili u inostranstvu moraju da prethodno izvrše nostrifikaciju diplome srednje škole u Ministarstvu prosvjete i kulture Republike Srpske.

Stranac se upisuje u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljanin Republike odn. BiH, uz dokaz da je platio upisninu i školarinu prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, koja donosi Upravni odbor Univerziteta.

Univerzitet raspisuje Konkurs za upis studenata na odgovarajućoj školskoj godini u svim studijskim grupama ili za

13

pojedine studijske grupe u svim ili samo pojedinim tipovima i vrstama studija odn. studijskim ciklusima, na osnovu odluke Upravnog odbora Univerziteta i uz prethodno pribavljeno mišljenje Senata Univerziteta. Konkursom se utvrđuje broj kandidata za upis na odgovarajuće studijske cikluse, tipove i vrste studija odn. studijske programe prema raspoloživim kapacitetima Univerziteta i uz zadovoljavanje predviđenih parametara kvaliteta studija. Univerzitet može da raspisuje više konkursa za prijem studenata u istoj školskoj godini sve do popune planiranog broja studenata i ukoliko termin konkursa ne ugrožava parametre kvaliteta studija.

Za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa kandidati ne polažu prijemni odn. kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata na javnom konkursu za upis studenata manji od broja kandidata koji su planirani za upis na prvu godinu studija i koji su naznačeni u Konkursu. Kandidati koji su konkurisali za upis na prvu godinu studija prvog ciklusa polažu kvalifikacioni ispit ukoliko je broj prijavljenih kandidata veći od planiranog broja kandidata za upis. Kvalifikacioni ispit obuhvata znanja iz opšte kulture i programskih sadržaja srednjeg obrazovanja. Kvalifikacioni ispit se polaže u pismenoj formi.

Kandidati koji su upisani na Univerzitet prolaze test inteligencije i test opštih i specifičnih sposobnosti i sklonosti, i poslovni interviju kojima se ocjenjuju njihove preferencije, što služi kao podloga za mentorsko izvođenje obrazovanja i usmjereno vođenje karijere u okviru Centra za vođenje karijere studenta.

Upis na studije koji Panevropski univerzitet "APEIRON" organizuje po osnovu Sporazuma sa drugim visokoškolskim ustanovama iz zemlje i inostranstva vrši se u skladu sa pravilima koja su definisana tim Sporazumima i u skladu sa zakonskim propisima koji važe u Republici Srpskoj i BiH.

Panevropski Univerzitet "APEIRON", prije raspisivanja konkursa za upis novih studenata, definiše i javno objavljuje visinu naknade za studiranje i cijenu usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu, a koji se odnose na troškove studija za jednu školsku godinu. Visina naknade za studiranje i cijene usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu zavise od konkurentske sposobnosti visokoškolske ustanove, parametara tržišta obrazovnih usluga i tržišta troškova u oblasti visokog obrazovanja, te od realne kupovne moći različitih kategorija korisnika usluga Panevropskog univerziteta. Naknade za školarine mogu da variraju zavisno od studijske grupe koju upisuje kandidat, tipa studija, obima dopunskih obrazovnih usluga, godine studija, geografske regije u kojoj se nalazi mjesto boravka kandidata ili drugih parametara koji utiču na tržišnu poziciju Panevropskog univerziteta i njegovih organizacionih jedinica u kojima se organizuje studijski proces. Student ne može da upiše narednu školsku godinu ukoliko nije izmirio sve finansijske obaveze prema Univerzitetu iz prethodnih godina. Članovi uže porodice radnika zaposlenih na Univerzitetu i uže porodice članova Upravnog odbora i Nadzornog odbora Univerziteta, studenti iz porodica iz kojih na Panevropskom univerzitetu studira više od jednog člana uže porodice, talenti koji su postigli visok uspjeh u prethodnom školovanju, studenti koji na Panevropskom univerzitetu studiraju više obrazovnih ciklusa u kontinuitetu, studenti koji se prvi put upisuju na neki od Fakulteta Panevropskog univerziteta ili na studijske programe koje organizuje Panevropski univerzitet i upis obave u rokovima predviđenim za prvi upisni termin, studenti koji uplate cijeli iznos školarine prije početka tekuće školske godine, kao i druge kategorije korisnika usluga Univerziteta koje utvrdi Upravni odbor Univerziteta svojim posebnim odlukama, imaju pravo na odgovarajuće popuste/povlastice u plaćanju obaveza prema Univerzitetu u skladu sa kriterijumima razrađenim u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Lista predmeta sa okvirnim sadržajem, matičnošću i metrikom

Kompletna lista predmeta studijskog programa, sa metrikom studija prema kategorijama nastavnih aktivnosti u kojima su razdvojeni kontakt časovi, vježbe i treninzi, seminarski i studentski radovi, pedagoške radionice, stručna i klinička praksa, sati individualnog i grupnog učenja i istraživanja izvora, te pregled predmeta po semestrima i školskim godinama sa sumarnim podacima metrike studija na nivou semestra, školske godine, trogodišnjeg, 6-to semestralnog studija i četverogodišnjeg, 8-mo semestralnog studija, data je u prilogu (1) ovog programa u vidu Nastavnog plana studijskog programa "Sportski menadžment".

U prilogu (2) Nastavni programi studija "Sportski menadžment", dat je pregled programskih sadržaja svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o organizacionoj jedinici u okviru koje se izvodi nastavni predmet, katedri kojoj pripada predmet, funkcionalna oblast predmeta, nivou apstraktnosti i tipu predmeta prema kriteriju obaveznosti, matičnosti premeta prema naučnoj oblasti, naučnom polju i užoj naučnoj oblasti kojoj pripada predmet, specificiranju obrazovnih i profesionalnih ciljeva, kompetencija/obrazovnih ishoda, savladanih vještina u okviru predmeta, detaljnom opisu sadržaja predmeta, metrici izvođenja predmeta sa specificiranim satima prema kategorijama i vrstama nastavnih aktivnosti, jezicima izvođenja nastave za predmet, definisanim preduslovima za pristup (izučavanje predmeta odn. polaganje ispita) predmetu, detaljno opisanoj metodici izvođenja predmeta, načinima evaluacije rada studenata na predmetu i izvorima za učenje

14

podjeljenim na kategorije: osnovna literatura, dopunska literatura, časopisi i Internet (WEB) izvori, koji su formatirani sa podacima traženim prema akademskim zahtjevima za korektno citiranje.

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Prilikom izvođenja programskih sadržaja u edukativnoj praksi Univerziteta primjenjuju se metodološki principi kojima se podstiče zamjena obrazovanja orjientisanog ka "poučavanju" obrazovanjem orjentisanim ka "učenju".

Principi koji obezbjeđju primjenu ove paradigme su:

o Promjena uloge nastavnika od osobe koja struktuira znanje, poučava i artikuliše ključne koncepte, te nadzire i upravlja radom studenta, prema ulozi nastavnika kao pratioca, savjetnika i motivatora koji omogućava da student sagleda značaj i mjesto određene naučne discipline u sistemu znanja, posreduje u razvijanju sposobnosti razumjevanja i primjene znanja u kontekstu željene kvalifikacije, preuzima ulogu medijatora ličnih interesa i preferencija studenta, koji sagledava vrijednosti i specifične sposobnosti studenta i praznine u znanju i prethodnom kurikulumu studenta, te na osnovu tih uvida asistira studentu u kritičnoj selekciji didaktičkih materijala i izvora i organizaciji obrazovnih scenarija i situacija;

o Obrazovanje orjentisano ka studentu i njegovim stvarnim mogućnostima i sposobnostima učenja - zahtjevajući veći stepen učešća (interakcije) studenta u nastavi da bi se kod studenta razvile sposobnosti samostalnog upravljanja izvorima informacija i sposobnost evaluacije informacija u različitim oblicima;

o Redefinisanje ciljeva obrazovanja uzimajući u obzir potrebe društvene zajednice za određenim obrazovnim kompetencijama i kvalifikacijama i mogućnostima zapošljavanja.

o Dodavanje indikatora sa većim stepenom mjerenja učinaka obrazovnog procesa, koji omogućavaju i veću pedagošku relevantnost prilikom evaluacije znanja;

o Promjena u pristupu obrazovnim aktivnostima kroz podsticanje ličnog sistematskog učešća studenta u individualnoj i grupnoj pripremi relevantnih pedagoških sadržaja, u ličnim i grupnim prezentacijama tih sadržaja i u kontinuiranom sagledavanju rezultata učenja, te povratnoj vezi u procjeni pedagoških sadržaja na relaciji student - edukativno okruženje - profesor;

o Promjena u organizaciji procesa učenja kroz razvoj inovativnih načina participacije studenata u obrazovnom procesu u vidu promjene konteksta učenja, promjene pristupa organizaciji učenja, uključivanja koncentrovanih programa, racionalizacije predmeta, definisanja fleksibilinijih i operativnijih programa i primjene fleksibilnijih pedagoških metoda obrade predmeta, obezbjeđujući neposredne konsultacije i direktnu podršku studentima.

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

Na univerzitetu se primjenjuju sljedeći oblici i metode pedagoškog rada:

Redovno izvođenje predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima Katedre nadležne za predmet koji se obrađuje i ima pravo na redovne konsultacije sa nazivnim profesorom odn. može da se obrati za tutorsku podrška koja se organizuje u slučaju problema pri savladavanju nastavnih sadržaja odn. potrebe studenta za dodatnim radom zbog nedostatka odgovarajučih predznanja za predemt koji se izučava.

15

Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava se u cjelini izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Sistem kompjuterski podržanog učenja koji se primjenjuje na Univerzitetu/Collegu uključuje odgovarajući multimedijalni obrazovni softver (Learning Management System), primjenu računarskih simulacija, individualno sticanje znanja korištenjem računarskih, multimedijalnih i mrežnih tehnologija, stalnu povratnu informaciju o napredovanju studenata i realnije vrednovanje procesa sticanja i akvizicije znanja i vještina, korištenje mrežnih i internet didaktičkih medija za istraživanje izvora iz različitih oblasti i za empirijska istraživanja uz upotrebu adekvatnog softvera. Tokom izvođenja predavanja vrše se stalne evaluacije progresa u radu studenta sa procjenama njegovog akceptiranja nastavnih sadržaja i dubinskog razumijevanja predmeta učenja. Aktivno učešće studenata u nastavi se boduje i predstavlja jedan od izvora konačne ocjene studenta.

Studentima su obezbjeđeni odgovarajući udžbenici za večinu predmeta u izdanju Panevropskog univerziteta. Osnovni udžbenici nalaze se na raspolaganju studentima prije početka obrade samog predmeta o čemu se sistematski vodi računa u Centru za izdavačku djelatnost Panevropskog univerziteta. Univerzitet je registrovan kao izdavačka kuća i samostalno izdaje veliki broj udžbenika i knjiga (predstavlja trećeg izdavača u RS u 2006 godini). Univerzitet podupire cijelim arsenalom različitih podsticaja i pozitivnih mjera izradu udžbenika i ostalih didaktičkih materijala od strane nastavnog osoblja angažovanog na univerzitetu. Ovakav odnos prema izdavanju udžbenika je nametnula potreba zbog nedostatka udžbenika za određene predmete obzirom da se nastavni plan poslovne ekonomije razlikuje od klasičnih ekonomskih studija i obzirom da je nastavni plan rađen prema zapadnim uzorima, kao i zbog nedostatka udžbenika koji su formatirani prema zahtjevima bolonjskog interdisciplinarnog studija koji pretpostavlja reinženjering nastavnih programa. Literatura ili udžbenici koji nisu obuhvaćeni u izdavačkoj delatnosti Univerziteta nalaze se u biblioteci Univerziteta.

Na univerzitetu se primjenjuje i mentorsko vođenje studenata kao specifičan vid nastavnog procesa, bilo da je student obavezan da pribavi mišljenje mentora za pojedine ključne odluke odn. akcije tokom studija za koje je Statutom univerziteta predviđeno mentorsko savjetovanje studenta, bilo kao vid nastavnog procesa u kojem mentor preuzma obavezu vođenja i nadziranja studeneta tokom studija.

Izvođenje vježbi, praktikuma i trening sesija namjenjenih za praktičnu obradu programskih sadržaja, sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe sadržajem prate tematske jedinice predavanja. Tokom vježbi student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Pojedine vježbe se vrše u kabinetima i laboratorijama koje su opremljene na Panevropskom univerzitetu. Zadaci za vježbanje (Problem Sets), u pojedinim predmetima, kao vid satruktuiranog i nadziranog individualnog rada studenta, distribuiraju se studentima redovno - sedmično (najčešće putem interneta), prateči blokove gradiva koji su savladani tokom sedmice. Programski zadaci su izvedeni iz programskih sadržaja predmeta i svojom strukturom odgovaraju zadacima koji će biti dati studentima na ispitu. Obrađeni sedmični zadaci za vježbanje vraćaju se predmetnom nastavniku i predstavljaju osnovu za evaluaciju rada studentima tokom vježbi, te se boduju i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene. Međutim, nema kazni za netačno urađene zadatke odn. za zadatke koji nisu vraćeni predmetnom nastavniku. U tom slučaju, procenat učešća ove kategorije rada studenata ne učestvuje u ukupnoj ocjeni i smanjuje konačnu ocjenu za "jedan stepen". Takođe, izostanak ove kategorije rada studenata može da se nadoknadi relociranjem tog gradiva na ispitne aktivnosti – parcijalni test odn. ispitne aktivnosti – finalni test. Procesirani zadaci za vježbanje ne mogu da ugroze prolaznost na predmetu, ali mogu da koriguju naviše ili naniže postignutu ocjenu za jedan stepen. Rješenja za zadatke za vježbanje se objavljuju i dostavljaju studentima odmah nakon isteka vremena

16

za predaju zadataka predmetnom nastaviku. Zadaci koji su dostavljeni nakon tog vremena ne prihvataju se.

Timski rad u rješavanju problema. Vježbe za pojedine predmete organizovane su tako da studenti samostalno rješavaju problemske zadatke u manjim timovima 5-7 studenata. Saradnik u nastavi ili asistent je u ulozi trenera, obezbjeđujući studentima savjete i objašnjenja ukoliko su neophodni. Studenti dolaze na vježbe pripremljeni obzirom da se nastava predmetnih sadržaja koji se vježbaju u vidu problemskih zadataka odvija prije termina vježbi.

Na univerzitetu se kao specifični oblici vježbi primjenjuju repetitoriji gdje asistenti odn. saradnici u nastavi pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta ili konverzatoriji u kojima studenti produbljuju znanje iz posebnih područja tako da izlažu pojedine teme o čemu se vodi rasprava.

Univerzitet ohrabruje studente na kolaborativni rad i grupno učenja na isti način na koji se organizuje obrada nastavnih problema i vježbi u kontaktnom dijelu nastave. Grupe za učenje mogu da budu izvrstan način za perfekcioniranje programske građe predmeta. Međutim, domaći rad koji je dodjeljen studentu i koji je predmet evaluacije, kao što su seminarski radovi, problemski zadaci, projekti, zadaci za vježbanje, studentska praksa moraju da se izrade samostalno bez kopiranja tuđih rješenja. Ukoliko se moraju navoditi izvori tada se obavezno primjenjuju akademski standardi citiranja. Ukoliko je rješenje odn. zadani rad studenta, rezultat rada više studenata, tada se moraju citirati svi učesnici u rješenju odn. radu. Takođe, moraju se navesti i svi ostali izvori koje student koristi mimo materijala za učenje koji je definisan nastavnim programom i/ili materijala koji je distribuiran studentima. Univerzitet obeshrabruje studente, ali ne zabranjuje, korištenje ispitnih i problemskih pitanja i zadataka iz ranijih školskih godina, koje su studenti pribavili na razne načine. Međutim, student je u takvim prilikama dužan da navede korištenje takvog materijala kao izvora u rješavanju domačih zadataka, odn. zadanih studentskih radova. Izostavljanje takvih navoda će se smatrati "plagijarizmom" i može da bude predmet sankcionisanja.

Plagijarizam, varanje na ispitima, i slična anti-intelektualna ponašanja su ozbiljno narušavanje akademske etike i bit če sankcionisano. U svakom slučaju, Panevropski univerzitet razumije pritisak koji student trpi zbog potrebe da blagovremeno izvrši sve svoje obaveze i uspješno završi školsku godinu, te će Panevropski univerzitet na takve incidente reagovati izbalansirano. Vjerujemo da je iskustvo aktivnosti rješavanja problema u manjim timovima ključno iskustvo u savladavanju specifičnog simbolički orjentisanog gradiva.

Vježbe izvodi, programira, organizuje i nadzire voditelj vježbi koji može da bude iz reda nastavnog osoblja ili saradničkog osoblja. Tokom vježbi, student u saradnji sa voditeljem vježbi, izrađuje stručni izvještaj, koji ocjenjuje voditelj vježbi. Aktivno učešće u rješavanju problema na vježbama i stepen pripremljenosti studenta za učešće na vježbama, kao i stručni izvještaj sa vježbi, boduju se i učestvuju u konačnoj strukturi ocjene studenta.

"Online Tutor" servis omogućava odgovore na pitanja studenata vezana za gradivo koje je obrađeno u nastavnom odn. sedmičnom bloku, koji se upučuju sistemom učenja na daljinu ili WEB mailom saradniku u nastavi ili predmetnom nastavniku. Sastoji se od direktnih i jasnih pitanja vezanih za nejasne sadržaje u indivudualnoj obradi predmetnog bloka iz izvora za učenje. Pitanja vezana za jedan nastavni odn. sedmični blok u okviru ovog servisa mogu da se postave samo do početka obrade narednog bloka. Pitanja vezana za bilo koji dio gradiva mogu da se postave tokom predmetnih konsultacija koje se za nastavni predmet organizuju u planirano i zakazano vrijeme. Postavljena pitanja i odgovori pojavljuju se na WEB stranici predmeta u FAQ sekciji (često postavljena pitanja).

Osim postavljenih pitanja, studenti mogu da ovim putem komentarišu izvore za učenje tako što će uz referencu određene stranice odn. citiranog dijela izvora za učenje u najkraćem objasniti zašto se ti dijelovi po proceni studenta veoma teški, iznenađujući ili nerazumljivi. Ovim putem student može da predloži da se taj dio gradiva dodatno obradi.

Seminari i seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje

17

nazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta iz kojeg se piše rad. Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju studenata. Na univerzitetu se primjenjuju i specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

Sistem VIP panela (very important person) i okruglih stolova, kao i tribine za menadžment implementirane kroz rad u sekcijama;

Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

Konsultativna i instruktivna nastava koja se primjenjuje za male grupe studenata, vanredne studente, u nastavi "jedan na jedan" i za studente u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Sistem ljetnih instruktivnih kampova koji se primjenjuju u organizaciji seminara i tribina, te u postdiplomskoj i doktorskoj školi.

Klinička i stručna praksa, stručni radovi i stručni projekti studenata će se obavljati u partnerskim ustanovama, poslovnim organizacijama, kliničkim laboratorijama odn. u ovlaštenim samostalnim laboratorijama. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Praktična obuka, koja je u vidu stručne i kliničke prakse i ne-kliničke prakse u okvirima pedagoških radionica, te kroz seminarske i studentske radove, fokusirana na stručna znanja primjenjena na stvarne kliničke, poslovne, urgentne i konfliktne situacije i radne procese, kvalifikuje studente za buduću ulogu u procesima zdravstvene njege u kliničkom i postkliničkom liječenju i rehabilitaciji, procesima čuvanja i održavanja zdravlja, prevencije javnog zdravlja kroz sanitarni tretman i nadzor, primjene pravnih propisa i ostalih regulativnih akata, administrativne, upravljačke i kont-rolne poslove u radu ustanova i organizacija u zdravstvenom sektoru.

18

Tokom obavljanja stručne prakse studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na programske sadržaje predmeta. Specifičan oblik stručne prakse je "interna praksa" koju će studenti obavljati u stručnim jedinicama organizovanim na Univerzitetu kao što su: College Business inkubacioni centar, Centar za vođenje karijere - College Career Guidance Centre, Centar za odnose sa javnošću - College Public Relation Centre, Institut za integralni menadžment, reinženjering i tranziciju.

Mali studentski "poslovni" projekti u okviru College Business-inkubacionog centra namjenjenog za inicijalizaciju studentskih preduzetničkih projekata u formi malog biznisa u okviru kojeg se obezbjeđuje agregacija mikro-finansijske podrške preko "Obrtnog fonda za novo zapošljavanje".

Studentska "akciona istraživanja" kao idealna, fleksibilna forma aktivne participacije svih učesnika u istraživanju usmjerenom prvenstveno ka razumjevanju pojava (a manje prema naučnom objašnjavanju). Specifičnost akcionih istraživanja je da se akcijom djeluje na fenomen, ali se u toku istraživanja mijenjaju i parametri akcije zavisno od promjena izazvanih na fenomenu koji se istražuje, u skladu s ciljem istraživanja (saznavanje mijenjanjem i mijenjanje saznavanjem).

Učešće u naučnim istraživanjima tokom studija. Stručne i rekreativne ekskurzije. Dopunska obuka za sticanje vještina koje su neophodne u savremenom poslovanju (ECDL-European

Computer Driving Licence, kursevi dopunskog stranog jezika, daktilografija, odnosi sa javnošču, novinarstvo, sportske aktivnosti) za koje studenti dobijaju odgovarajuće certifikate u prilogu osnovne diplome.

Mogućnost sticanja "minor" kvalifikacije i odgovarajuće sekundarne diplome kroz individualno i slobodno kreiranje izbornog programa.

Domaća i međunarodna takmičenja (kao "moot court" u pravnim naukama ili takmičenje iz retorike itd.).

Problematiziranje konkretne realne prakse društva u tranziciji radi sticanje znanja za: otvaranje novog sopstvenog preduzeća, preuzimanje vođenja porodičnog preduzeća, osposobljavanje za revitalizaciju i obnovu preduzeća u procesu tranzicijskog reinžinjeringa, uvođenja savremenih korporativnih metoda vođenja poslovnih sistema, prodaje znanja na otvorenom tržištu.

Na univerzitetu se stimulišu sljedeće metode učenja:

o Aktivno učešće na predavanjima; o Čitanje knjiga i/ili stručnih časopisa radi memorisanja nastavnih sadržaja; o Istraživanje relevantnih izvora u biblioteci ili putem Interneta; o Izrada pregleda literature i/ili izvora za učenje; o Izrada vlastitih rekapitulacija prerađenog materijala iz različitih izvora; o Naučiti kako da se samostalno postavljaju problemi, kao i kako da se rješavaju problemi postavljeni

od strane nastavnika; o Izvođenje relativno kompleksnih istraživanja malog obima; o Vježbe tehničkih ili laboratorijskih vještina; o Vježbe profesionalnih vještina (zdravstvene njega, predavanja itd.); o Izrada istraživačkih izvještaja ili dizertacija sa postupno rastučom metodološkom težinom (u smislu

veličine i kompleksnosti); o Kolaborativni rad sa drugim studentima u smislu zajedničke izrade izvještaja, rješavanja postavljenih

zadataka ili izrade rada;

19

o Priprema i izvođenje oralne prezentacije, bilo u grupi, bilo individualno; o Konstruktivni kriticizam vlatitog rada i rada drugih sa produktivnim korištenjem kritike; o Predsjedavanje ili pristustvovanje sastancima seminarskih grupa i konverzatorija; o Grupno učenje u kojem student moderira rad grupe ili aktivno učestvuje u radu grupe; o Rad u uslovima vremenskog ograničenja da bi se postigli planirani rokovi; o Razmjenjivanje pitanja ili saznanja sa drugima studentima koristeči kreativno različite medije;

PROHODNOST – kriterijumi i uslovi prenosa ECTS bodova

Između različitih studijskih programa može da se vrši prenos ECTS bodova. U skladu sa principom cjeloživotnog učenja i priznavanja prava na obrazovanje kao osnovnog ljudskog prava, Univerzitet će omogućiti produžetak školovanja i neće diskriminisati studente koji prelazi sa drugog univerziteta, ili studente koji imaju diplomu iz prethodnog školovanja, ili studente koji imaju položenih ispita u prethodnom školovanju po bilo kom osnovu (diploma stečena u nekoj od republika bivše Jugoslavije, diploma stečena u višoj školi, diploma stečena u školi koja je prestala sa radom, politička struktura predavača itd.) u skladu sa matičnim oblastima Univerziteta.

Studentu koji u toku godine prelazi sa drugog univerziteta, ili studentu koji ima položenih ispita u prethodnom školovanju priznaju se položeni ispiti odlukom Rektora odn. dekana Fakulteta, a na osnovu prijedloga Komisije za priznavanje ispita. Komisiju za priznavanje ispita imenuje Rektor Univerziteta. Za rad komisije student je dužan da uplati naknadu predviđenu u Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Univerzitetu.

Priznavanje ispita iz prethodnog školovanja vrši se na osnovu uvida u ovjerene i autentične dokumente kojima se dokazuje plan i program prethodnog školovanja, položeni ispiti i ostvareni uspjeh kao što su: prepis ocjena, uvjerenje o položenim predmetima sa postignutim ocjenama, original studentske knjižice, dodatak diplomi (diploma supplement), transcript of records i drugi dokumenti koji imaju svojstvo javne isprave i koji su utvrđeni zakonskim i podzakonskim aktima.

Komisija priznaje studentu položene ispite iz onih nastavnih predmeta koji se po sadržaju prema svom nastavnom programu preklapaju bar 50 % sa nastavnim programom odgovarajućeg predmeta koji se izučava na Panevropskom univerzitetu "APEIRON". Prilikom priznavanja pojedinačnih ispita Komisija na osnovu uvida u nastavne programe, te na osnovu kriterijuma dodjele ECTS bodova na Panevropskom univerzitetu određuje i ECTS bodovnu vrijednost predmeta koji se priznaje.

Broj alociranih ECTS bodova za pojedinačnu predmetnu jedinicu (nastavni predmet, modul, seminar itd.) utvrđuje se proporcijom u kojoj je odnos između radnog opterećenja predmetne jedinice (workload) prema ukupnom fondu sati rada školske godine, jednak odnosu ECTS bodova alociranih za tu predmetnu jedinicu prema ukupnom propisanom godišnjem fondu ECTS bodova (koji iznosi 60).

Metodologija primjene i visina dodjeljenih kredita je usklađena sa preporukama ECTS - European Credit Transfer System. Radno opterećenje za pojedinu predmetnu jedinicu (workload) utvrđuje se prema metodologiji razrađenoj u studiji "Tuning Educational Structures in Europe" – Socrates Programme - University of Groningen-2003 koja uključuje uporednu procjenu baziranu na evaluaciji radnog opterećenja od strane predmetnog nastavnika, ali i procjenu i evaluaciju radnog opterećenja od strane studenata.

Univerzitet u praksi prenosa ECTS bodova takođe primjenjuje i preporuke iz direktiva EU o priznavanju visokoškolskih isprava Directive 89/48/EEC i Directive 92/51/EEC koje se odnose na opšti sistem priznavanja visokoškolskih isprava stečenih u najmanje trogodišnjem trajanju.

Kako bi podržao proces mobilnosti studenata Univerzitet izdaje dodatak diplomi (Diploma Supplement) svojim diplomiranim studentima na jednom od jezika naroda BiH i na engleskom jeziku.

Panevropski univerzitet u postupku transfera ECTS bodova i priznavanja visokoškolskih isprava u cilju nastavka školovanja takođe primjenjuje preporuke ENIC Network (European Network of Information Centres) i NARIC Network (National Academic Recognition Information Centres).

20

PREDUSLOVI za upis predmeta

Potreba definisanja uslova pristupa predmetu pojavljuje se iz dva razloga:

o uslovi su sastavni dio opisa studijskog programa ili nekog od dokumenata koji proizilazi iz opisa studijskog programa (kao npr. "diploma supplement");

o procesiranjem uslova sprečavaju se zloupotrebe ili slučajne greške koje može da načini ovlaštena osoba u nekoj od transakcija koje se vrše sa studentima (kao npr.: upis studenta, prelazak sa druge visokoškolske ustanove, prelazak sa drugog studijskog programa u okviru iste ustanove i dr.);

Uslovi za pristup predmetu (prerequisites & requirements) strukturno se razlikuju od uslova za pristup studijskom programu. Definisanje ovih uslova je bitno kod polaganja diferencijalnog programa od strane studenata i kod izbora predmeta iz drugih studijskih programa. Takođe, predstavljaju osnovu za određene obrade (kao npr. obrada spiskova studenata podobnih za pristup polaganju ispita), te se moraju razrađivati u okviru nastavnih programa i drugih akata na Univerzitetu odn. moraju se operativno razraditi sa stanovišta automatske obrade podataka.

Uslovi mogu biti izraženi minimalnim nivoom stručne spreme odn. završene/upisane godine studija, ili odgovarajućim nivoom akademskih zvanja osobe koja je položila ispit odn. sa odgovarajućim nivoom obrazovne ustanove u kojoj je ispit položen. Uslovi upisa/pristupa se mogu odnositi i na ispunjavanje uslova vezanih za polaganje kvalifikacionog ispita. Navedeni uslovi su formalne prirode. Kao suštinski uslov pristupa predmetu pojavljuje se skup određenih predznanja koja posjeduje student, što je uslov za razumjevanje programskih sadržaja predmeta i efikasnu obradu navedenog predmeta. Utvrđivanje nivoa i sadržaja potrebnih predznanja u ranijem predbolonjskom sistemu visokog obrazovanja definisalo se odgovarajućom godinom studija, tako da student ne bi mogao da polaže ispite iz tekuće upisane godine dok ne bi položio sve ispite iz diferencijalnog programa. Prethodne završene godine studija kao uslov pristupa odgovarajućem predmetu su previše širok i nedovoljno precizan uslov.

Uobičajena praksa večine visokoškolskih ustanova u EU i SAD je da se uslov pristupa predmetu definiše skupom predmeta koji daju potrebna prethodna znanja neophodna za razumjevanje i efikasnu obradu predmeta. Ovaj uslov se kod nekih etabliranih univerziteta (posebno u SAD) dopunjava dodatnim zahtjevima postizanja određene ocjene iz pojedinih predmeta studijskog jezgra neophodnih za vertikalnu prohodnost na studiju.

Panevropski univerzitet se opredjelio za slično rješenje. Uslovi pristupa predmetu se definišu skupom prethodno položenih predmeta čiji broj nije ograničen. Kao eventualni dodatni uslov predviđena je i mogućnost postizanja određene minimalne ocjene iz pojednih predmeta. Ovaj uslov se definiše na nivou nastavnog programa svakog pojedinačnog predmeta sa podacima o šiframa predmeta i nazivu predmeta koji su uslov za pristup određenom predmetu, postignutom ocjenom i dodatnim opisom.

Skup prethodno položenih predmeta može da se odnosi na predmete iz bilo koje prethodne godine studija. U ovom skupu se ne mogu referencirati predmeti iz budućih godina studija. Broj predmeta koji su uslov pristupa odnosnom predmetu može biti različit. Maksimalan teorijski broj predmeta je faktički jednak skupu svih predmeta iz svih prethodnih godina studija. Prethodno završene godine studija mogu da predstavljaju uslove pristupa studijskom programu, ali ne i pojedinačnom predmetu.

Ukoliko je dodatni opis uslova jedino polje koje je u slogu popunjeno, tada predstavlja samostalni opisni uslov. Modul znanja se ne obuhvata samostalno obzirom da je supsumiran u okviru predmeta (jer se modul znanja ne može preuzeti bez polaganja odgovarajućeg predmeta, seminara ili kursa).

Kao uslov za pojedine predmete prve godine studija, odn. za predmete koji ne zahtjevaju prethodno predznanje, definiše se završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje, što je i generalni uslov pristupa visokom obrazovanju.

Prethodno školovanje u srednjoj školi može da bude uslov pristupa predmetu samo ukoliko se za pristup tom predmetu ne definišu posebni akademski uslovi (prethodno položeni predmeti).

Način izbora predmeta iz drugih studijskih programa

21

U skladu sa opredjeljenjem Panevropskog univerziteta APEIRON da primjeni sve aspekate Bolonjskog procesa i da uvede savremeni evropski pristup nastavnim programima studija, uveden je pored obaveznog još i izborni i fakultativni program koji zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Studentu je omogućena sloboda i inicijativa da samostalno odabere izborne i fakultativne predmete u okviru multidisciplinarnih studijskih grupa, stičući specifična znanja i vještine i dizajnirajući na taj način samostalno dio svog studijskog programa.

Odgovarajućim izborom predmeta iz drugih studijskih programa odn. izborom predmeta u okviru izbornog programa student može da postigne sljedeće ciljeve u individualizaciji vlastitog studija:

da stekne specifična znanja odn. vještine koji nisu u okviru njegovog obaveznog programa, a za koje ima lični afinitet odn. koje će mu trebati u nastavku studija i u profesionalnoj karijeri;

da realizuje interdisciplinarni studij kombinujući različite šire naučne oblasti tokom studija, potvrđujući time svestranost vlastite ličnosti;

da u kombinaciji sa fakultativnim programom u režimu intenzivnog studija odn. uz dodatni semestar na kraju studija stekne pored osnovne diplome i drugu diplomu u komplementarnoj studijskoj oblasti;

da stekne odgovarajuću subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe čiji se naziv referencira u tekstu osnovne diplome;

da tokom studija lakše prelazi sa matične studijske grupe na druge studijske grupe locirane na drugim fakultetima Panevropskog univerziteta smanjujući diferencijalni program koji se komisijski definiše prilikom prelaska na nekomplementarne studijske grupe;

da se kroz izborni program pripremi za nastavak studija u zemlji ili u inostranstvu.

Ukoliko se izabrani predmet realizuje u okviru redovnog i obaveznog programa u pojedinim studijskim grupama pojednih fakulteta Panevropskog univerziteta, tada se student slobodno priključuje toj grupi i u okviru iste grupe savladava sve nastavne obaveze predviđene za taj predmet. Svi studenti Panevropskog univerziteta imaju pravo da realizuju svoj izborni odn. fakultativni program bez obzira na kojem Fakultetu odn. na kojoj organizacionoj jedinici se oranizuje navedeni predmet. U realizaciji tog programa studenti imaju sva prava kao da su upisani na istom Fakultetu. U tom slučaju izborni predmet za studenta predstavlja drugi predmet u okviru nekog od ciklusa blok-nastave. Ukoliko se realizacija izbornog programa vremenski preklapa sa rasporedom obaveznog programa kojeg student ima u istom nastavnom bloku, tada obavezni program ima prioritet, a student savladava izborni program prema rasporedu za vanredne studenate. Student mora da vodi računa o parametrima rasporeda predmeta koje je odabrao kao svoje izborne predmete.

Raspored podrazumjeva sljedeće parametre: globalnu vremensku komponentu (raspoređivanje pojedinog predmeta u nekom od blok-nastavnih ciklusa), lokalnu vremensku komponentu (sedmični raspored i pripadajuću dnevnu vremensku satnicu), kao i prostornu komponentu (odgovarajuću učionicu, kabinet ili drugi prostor u kojem su planirane određene nastavne ili slobodne aktivnosti za izabrani predmet).

Raspored podrazumjeva i "komponentu akademskog osoblja" koje je planirano za realizaciju odgovarajućeg predmeta. U tom pogledu studentima se preporučava da predmete ne biraju isključivo prema kriteriju "podobnosti" raspoređenog akademskog osoblja (strožiji ili fleksibilniji profesori) odn. prema specifičnoj težini predmeta, već prema vlastitim ciljevima definisanim prilikom individualizacije studija.

Ukoliko student propusti da učestvuje u nastavnom procesu pojedinih predmeta koje je izabrao kao svoje izborne predmete, fakultet NEMA OBAVEZU da naknadno organizuje nastavu iz tih predmeta. Studentu je ostavljena mogućnost da samostalno izrši pripremu iz navedenog predmeta i da pristupi svim ispitima koji se za navedeni predmet organizuju u redovnom i dopunskom ispitnom roku odn. u opštem septembarskom roku.

Ukoliko se izabrani predmet ne realizuje u redovnoj već u instruktivnoj odn. konsultativnoj nastavi tada se studentu isporučuje obim i vrsta nastavnih aktivnosti koje su planirane za ovaj vid nastave.

22

Izborni i fakultativni program studija predstavlja dio Nastavnog plana i programa Fakulteta i Univerziteta. Student je dužan da tokom realizacije prvog nastavnog ciklusa/bloka (do 20. novembra tekuće školske godine) odabere izborne predmete za tekuću školsku godinu i da svoj izbor verifikuje na odgovarajućem obrascu u studentskoj službi.

Prilikom odabira izbornih predmeta student mora da vodi računa o sljedećim kriterijima:

Broj odabranih predmeta mora da odgovara planiranom broju izbornih predmeta prema nastavnom planu studijske grupe. Student ne može da odabere manji broj predmeta od broja koji je planiran nastavnim planom. Ovaj broj se zavisno od Fakulteta i studijske grupe kreće od jednog do maksimalno četiri izborna predmeta za jednu školsku godinu. Kvantitativni pregled broja izbornih predmeta sa njihovim težinskim faktorom izraženim u sumi ECTS kredit-bodova dat je u tabelarnom obliku u prilogu ovog Uputstva;

Izborni predmeti moraju biti vremenski transparentno raspoređeni u oba semestra jedne školske godine. To znači da student ne može izabrati sve izborne predmete za realizaciju u okviru jednog semestra, jer time ugrožava savladavanje obaveznog nastavnog programa u tom semestru (obavezni nastavni program svakog semestra se sastoji od minimalno četiri do šest predmeta);

Student ne može odabrati predmete koji su uslovljeni prethodnim znanjima, ukoliko ne posjeduje ta znanja. Ovaj kriterijum se u praksi realizuje tako da je u nastavnom planu izbornog programa za svaki izborni predmet navedena najranija godina studija u kojoj se taj predmet može izučavati. Predmet se ne može izabrati u ranijoj godini studija od godine specificirane prema ovom uslovu.

Student ne može da odabere predmete, koje već ima u nastavnom programu svoje studijske grupe, u višim godinama studija, kao obavezne. Izuzetak su predmeti 4.godine studija, obzirom da četvrta godina može da predstavlja i prvu godinu studija drugog ciklusa. Ukoliko student u nastavku školovanja produži na četvrtu godinu studija, tada mora da umjesto predmeta četvrte godine koje je položio tokom studija 1. ciklusa u izbornom programu, odabere neke dopunske izborne predmete.

Prilikom dizajniranja izbornog i fakultativnog programa studija primjenjen je fleksibilni pristup najveće moguće "razmjenjivosti" među predmetima različitih studijskih programa, tako da veliki broj studijskih programa mogu razmjenjivati predmete. Međutim, pojedini studijski programi, obzirom na prirodu studija, ne mogu razmjenjivati predmete.

U sljedećoj tabeli je Pregled izbornih oblasti prema studijskim grupama i mogučnostima razmjene izbornih predmeta

Kategorrija izborne oblasti

Fakultet poslovne ekonomije Fak. pravnih nauka

Fak. poslovne informatike Fakultet zdravstvene njege

Preduz. menadž.

Menadž. javne

uprave

Bankar-stvo,

fin. trg.

Opšte pravna grupa

Poslo-vno

pravo

Poslovna infor-

matika Nastavn. informat.

Sestrin-stvo

Mena-džment u zdravstvu

Fizio-terapija

Sani-tarni inž.

Diferencijalni studij zajedničkih osnova X X X X X X X X X X X

Oblast računarskih nauka X X X X X

Matično jezgro smjera "Preduzetnički menadžment"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment bankarstva, finansija i trgovine"

X X X X X X

Matično jezgro smjera "Menadžment javne uprave"

X X X X X X

Uže stručni predmeti iz oblasti opšteg

X X X X X X

23

menadžmenta

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti preduzetništva

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti bankarstva, finansija i trgovine

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti javne uprave

X X X X X X

Uže stručni i spec. predmeti u oblasti pravnih nauka

X X

Matično jezgro smjera "Sestrinstvo" X X X

Specijalistički predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X X X

Spec. izborni predmeti iz oblasti "Sestrinstva" X

Matično jezgro smjera "Menadžment u zdravstvu"

X X X

Izborni predmeti iz smjera "Menadžment u zdravstvu"

X

Izborni predmeti iz oblasti poslovne ekonomije za zdravstveni menadžment

X

Matično jezgro smjera "Fizioterapija" X X X

Matično jezgro smjera "Sanitarni inženjering" X X X X

Izborni predmeti iz oblasti filologije X X X X X X X X X X X

Kriterijumi i način osiguranja kvaliteta

Univerzitet sprovodi kontinuirano na kraju svake školske godine postupak samovrednovanja i ocjenjivanja kvaliteta svojih studijskih programa, opštih uslova rada, rada organizacionih jedinica za ostvarivanje obrazovne djelatnosti, organizacionih jedinice za logistiku i funkcionalnih jedinice, kvaliteta nastave i rada nastavnog osoblja.

Samovrednovanje se sprovodi na način i po postupku propisanom Pravilnikom o osiguranju kvaliteta na Panevropskom univerzitetu "APEIRON".

Izvještaj o samovrednovanju i ocjeni kvaliteta Panevropskog univerziteta objavljuje se tako da je dostupan akademskom osoblju i studentima. Izvještaji o ocjeni kvaliteta rada akademskog osoblja u realizaciji pojedinačnih nastavnih planova i programa razmatraju se na Senatu Univerziteta i po pravilu nisu dostupni studentima.

Procedure planiranja i kontrole kvaliteta Panevropski univerzitet je razradio i uskladio prema preporukama Evropske asocijacije za obezbjeđenje kvaliteta u visokom obrazovanju ENQA - European Association for

24

Quality Assurance in Higher Education u dokumentu "Standards and Guidelines for Quality Assurance in the European Higher Education Area" (prilog ministarske konferencije u Bergenu)

Obezbjeđivanje i vrednovanje kvaliteta na Panevropskom univerzitetu obuhvata kako djelatnosti koje se obavljaju integrisano na Univerzitetu, tako i djelatnosti organizacionih jedinica u sastavu Univerziteta.

Standardi za samovrednovanje i ocenjivanje kvaliteta Panevropskog univerziteta su:

1. Strategija obezbjeđivanja kvaliteta; 2. Način i postupci za obezbjeđivanje kvaliteta; 3. Organizaciona struktura za obezbjeđivanje kvaliteta; 4. Kvalitet studijskog programa; 5. Kvalitet nastavnog procesa; 6. Kvalitet naučnoistraživačkog i stručnog rada; 7. Kvalitet nastavnika i saradnika; 8. Kvalitet studenata; 9. Kvalitet udžbenika, literature, bibliotečkih i informatičkih resursa; 10. Kvalitet upravljanja Univerzitetom i organizacionim jedinicama u sastavu Univerziteta; 11. Kvalitet prostora i opreme; 12. Finansiranje; 13. Uloga studenata u samovrednovanju i proveri kvaliteta; 14. Sistematsko praćenje i periodična provjera kvaliteta

Za vrednovanje standarda utvrđuju se odgovarajući indikatori i instrumenti za procjenu stepena zadovoljavanja utvrđenih standarda. Radi obavljanja poslova samovrednovanja na Univerzitetu, obrazuje se Komisija za obezbjeđivanje kvaliteta na Univerzitetu. Zadatak komisije za samovrednovanje je da sprovodi utvrđenu strategiju obezbjeđivanja kvaliteta na Univerzitetu, a naročito:

da organizuje prikupljanje podataka na osnovu utvrđenih instrumenata i po utvrđenoj metodologiji, da sprovede anketu kojom će se vrednovati pedagoška aktivnost nastavnika jednom u toku svakog semestra,

da se stara o realizaciji utvrđenih mjera za unapređivanje kvaliteta i da predlaže organima Univerziteta mere unapređivanja kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju Univerziteta sadrži:

- ocjenu ispunjenosti svakog pojedinačnog standarda kvaliteta, - ocjenu stanja na Univerzitetu u kontekstu vrednovanja kvaliteta svih aspekata rada Univerziteta, - dokumentovane podatke na osnovu kojih su izvedene ocjene, - opštu ocjenu ispunjenosti standarda, - mjere za poboljšanje kvaliteta.

Izvještaj o samovrednovanju usvaja Senat Univerziteta. Senat Univerziteta razmatra najmanje jedanput godišnje stanje na Univerzitetu i utvrđuje mjere koje je potrebno sprovesti radi unapređenja kvaliteta rada i otklanjanja uočenih slabosti.

Panevropski univerzitet je dana 20.06.2007. godine pristupio procesu uvođenja sistema kvaliteta po standardu ISO 9001:2000. Za proces uvođenja sistema kvaliteta imenovan je tim koji obavlja operativne poslove, dok je sa agencijom BH Quality sklopljen ugovor za stručnu podršku tom procesu.

Uslovi za prelazak sa drugih studijskih programa

U toku školovanja na osnovu odluke Rektora, student može preći sa jednog na drugi smjer / studijski program unutar Panevropskog univerziteta "APEIRON", ukoliko nije popunjen utvrđeni broj studenata za taj smjer. Student je dužan da položi sve predmete studijskog jezgra smjera na koji prelazi, a koje nema položene u okviru svoje prethodne studijske grupe.

Student takođe može da pređe sa druge visokoškolske ustanove na kojoj ima status studenta na Panevropski univerzitet tokom trajanja školske godine. Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja je matična iz istih naučnih oblasti u kojima je matičan i Univerzitet, tada student može da upiše na Panevropskom

25

univerzitetu narednu godinu studija u odnosu na godinu studija koja mu je priznata na toj visokoškolskoj ustanovi.

Ukoliko student prelazi sa visokoškolske ustanove koja nije matična u istim naučnim oblastima u kojima je matičan i Univerzitet, tada student na Univerzitetu može da upiše onu godinu studija koja odgovara broju priznatih kredit-bodova i to:

o Minimum 40 priznatih kredit-bodova za upis u drugu godinu studija i o Minimum 90 kredit bodova za upis u treću godinu studija

Student je dužan da u daljem školovanju na Univerzitetu položi svu razliku ispita i da stekne broj kredit-bodova predviđen za upis u naredne godine studija u skladu sa odredbama ovog Statuta.

Studenti koji imaju diplomu više škole ili studenti koji su stepenovali stečeno obrazovanje na nekom od fakulteta na području BiH i po tom osnovu posjeduju odgovarajuću javnu ispravu, mogu da produže školovanje na trećoj godini Fakulteta i studijskih programa koji su organizovani na Panevropskom univerzitetu "APEIRON", ukoliko je matičnost te više škole odn. visokoškolske ustanove u skladu sa matičnosti Fakulteta/studijskih programa Panevropskog univerziteta.

Matičnost više škole odn. visokoškolske ustanove, te usklađenost sa matičnosti Panevropskog univerziteta utvrđuje akademska komisija izabrana na Fakultetu/organizacionoj jedinici. Ukoliko Komisija utvrdi podudarnost matičnosti visokoškolske ustanove na kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta, studentu se omogućava produžetak školovanja na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta, te se na osnovu prethodnog obrazovanja studentu priznaje ulazni nivo od 120 ECTS kredit-bodova.

U postupku procjene usklađenosti matičnosti visokoškolske ustanove u kojoj je student stekao diplomu u prethodnom školovanju sa matičnosti Panevropskog univerziteta Komisija vrši vrednovanje studijskog programa te visokoškolske ustanove, te vrste i novoa postignutih znanja i vještina studenta u skladu sa članom 37. Statuta Panevropskog univerziteta i Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Jednom izvršeno pozitivno vrednovanje studijskog programa važi za sve naredne slučajeve.

Studenti iz člana 1. dokazuju legalitet diploma iz prethodnog obrazovanja odgovarajućim dokumentima koji su prema zakonskim propisima priznati kao javne isprave, a koje je izdala visokoškolska ustanova ili drugi nadležni organ odn. ustanova.

Studenti koji su diplomu stekli na visokoškolskim ustanovama čija se matičnost djelimično podudara sa matičnosti Panevropskog univerziteta, mogu da produže školovanje na 5. semestru matičnog Fakulteta odn. studijske grupe Panevropskog univerziteta uz uslov polaganja diferencijalnog programa kojim se upotpunjava matično kvalifikaciono jezgro struke.

Akademska komisija za matičnost je dužna da jednoznačno definiše sadržaj diferencijalnog programa kojeg studenti polažu paraleleno sa programom nastavka školovanja. Ukoliko je diferencijalni program manji ili jednak broju izbornih predmeta predviđenih programom produžetka školovanja, tada diferencijalni program zamjenjuje izborni program studija. Ukoliko je diferencijalni program veći od izbornog programa, tada se poistovjećuje sa fakultativnim programom intenzivnih studija. Student po osnovu obaveznog i diferencijalnog programa ne može da stekne više od 75 ECTS kredit bodova tokom jedne školske godine u skladu sa članom 58. Statuta Panevropskog univerziteta.

Studenti koji su obrazovanje stekli na području bivše SFRJ mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu pod istim uslovima kao i studenti iz BiH u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju Republike Srpske. Studenti koji su obrazovanje stekli na području novonastalih država bivše SFRJ nakon 27. aprila 1992. godine mogu da produže školovanje na Panevropskom univerzitetu nakon prethodno sprovedenog postupka priznavanja strane visokoškolske isprave u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.

Na osnovu prijedloga komisije, Dekan fakulteta izdaje odgovarajuće Rješenje o uslovima upisa i produžetka školovanja za studente koji produžavaju školovanje.

Studenti su dužni da do sticanja diplome prvog stepena steknu minimalno 180 ECTS kredit- bodova savladavajući program odgovarajuće studijske grupe iz 5. i 6. semestra i savladavajući program diferencijalnog studija ukoliko je takav program određen Rješenjem o nastavku školovanja na Panevropskom

26

univerzitetu.

Ukoliko je student tokom svog prethodnog školovanja položio neki od predmeta koji se izučavaju u programu nastavka njegovog školovanja na Panevropskom univerzitetu, tada može da umjesto tog predmeta polaže neki od obaveznih stručnih predmeta navedene studijske grupe iz prethodnih godina. Zamjenu predmeta iz prethodnog stava odobrava dekan Fakulteta na osnovu posebnog pismenog zahtjeva studenta.

Obaveze studenata, dinamiku studiranja

Školska godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 30. septembra naredne godine. Nastavna godina traje od 1. oktobra tekuće godine do 31. jula naredne godine. Mjesec septembar je namjenjen za polaganje propuštenih ispita. U mjesecu augustu su ljetni praznici u trajanju od 5 sedmica, a u mjesecu februaru su zimski praznici u trajanju od 2 sedmice.

Godišnja nastava se zavisno od studijskih programa i izbornih programa organizuje u najviše devet nastavnih blokova i/ili u dva semestra. Nastavni blokovi pojedinačno nisu veći od 6 sedmica. Zimski semestar traje 20 sedmica, a ljetni semestar 21 sedmicu. Po pravilu zimski semestar počinje 1. oktobra tekuće godine, a ljetni semestar počinje 1. marta naredne kalendarske godine.

Univerzitet će radno opterećenje studenata (workload) i obračun odgovarajućih ECTS bodova pojedinih predmetnih jedinica vršiti na osnovu slijedećih parametara metrike studija:

• Ukupno sedmično angažovanje studenata ................................................................. 40 sati • Broj časova nastave (kontakt-sati) semično .................................................... 20 < čas < 25 • Trajanje nastavnog bloka .................................................................................. < 6 sedmica • Trajanje semestra ........................................................................................... > 15 sedmica • Nastava I semestra počinje 01.10. tekuće godine) ............................................. 20 sedmica • Nastava II semestra (počinje od 01.03. naredne godine). .................................. 21 sedmica • Polaganje zaostalih ispita 01.09. – 30.09. naredne godine ................................. 4 sedmice • Ljetna pauza - raspust (01.08. – 31.08. naredne godine) .................................... 5 sedmica • Zimska pauza ...................................................................................................... 2 sedmice • Ukupno radnih sedmica u školskoj godini ........................................................ 45 sedmica • Ukupan fond sati rada (workload) školske godine .............................................. 1.800 sati • Ukupno sati rada (workload) po 1 ECTS .................................................................. 30 sati • Standardni godišnji broj ECTS bodova (evropska norma) ................................... 60 ECTS • Standardni semestralni broj ECTS bodova (evropska norma) ............................. 30 ECTS • Intenzivan studij (pune kalendarske godine) .................................................... < 75 ECTS • Diplomski – specijalistički rad (< 300 sati rada) ............................................... < 10 ECTS • Magistarski rad (< 900 sati rada) ...................................................................... < 30 ECTS

Ukupan broj kredit-bodova alociranih za pojedini predmet, edukativni modul ili pojedinačnu pedagošku aktivnost zavisi od vrste i karaktera predmeta, stepena apstrakcije predmeta i ukupnog radnog opterećenja predviđenog nastavnim programom, a neophodnog da bi se uspješno završio navedeni program i procjenila uspješnost studenta u savladavanju tog programa.

Osnovne studije prvog ciklusa na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" traju šest (bachelor stepen) i osam (specialistički stepen) semestara.

Posebne specijalističke studije u trajanju od tri do osam mjeseci mogu se organizovati na Panevropskom univerzitetu "APEIRON" nakon završenog studija prvog ciklusa u četverogodišnjem trajanju.

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju organizuje:

redovne dvosemestralne magistarske studije; i

27

vanredne četverosemestralne magistarske studije

Univerzitet u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i Pravilnikom o postdiplomskim i doktorskim studijama na Panevropskom univerzitetu, organizuje doktorsku školu iz naučnih disciplina za koje je matičan. Doktorske studije se organizuju prema posebnom programu i uključuju odgovarajuće naučno-istraživačke aktivnosti. Doktorske studije traju minimalno 6 semestara i pretpostavljaju akumulaciju od minimalno 180 ECTS bodova uz prethodno ostvaren obim studija od 300 ECTS bodova na osnovnim akademskim i magistarskim studijima.

Ostvarivanje prava i obaveza studenta u nastavnom procesu prati se u okviru semestra. Pri upisu svake školske godine student se opredjeljuje za obavezne predmete iz upisanog studijskog programa. Polaganjem ispita student stiče određen broj ECTS bodova u skladu sa Planom i programom studija na upisanom studijskom programu. Student je dužan da položi sve obavezne predmete iz upisanog studijskog programa.

Student slobodno bira izborne predmete iz studijskog programa za kojeg se opredjelio, ili iz drugih studijskih programa organizovanih na Panevropskom univerzitetu, ukoliko su međusobno kompatibilni. Student koji ne položi izborni predmet može ponovo upisati isti ili se opredjeliti za drugi izborni predmet.

Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu definišu se ciljevi izbornog i fakultativnog programa, kriteriji odabira i način realizacije izbornog programa, režim intenzivnih studija, program subspecijalizacija, međusobna kompatibilnost studijskih programa u razmjeni programskih sadržaja, te lista izbornih i fakultativnih predmeta sistematizovana prema studijskim oblastima sa specifičnim uslovima vezanim za izbor i polaganje tog predmeta (prerequisites). Studenti su dužni da poštuju kriterije i pravila realizacije izbornog programa definisanih Nastavnim planom izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

Obavezni, izborni i fakultativni program, zajedno čine jedinstven studijski program akademske godine studija. Student je dužan da obaveznim predmetima studijskog programa kojeg je upisao i izbornim programom za kojeg se opredjelio, ostvari najmanje 60 ECTS bodova u školskoj godini.

Fakultativni program je slobodno definisan izborni studijski program koji omogućava studentima sticanje dopunske "sekundarne" kvalifikacije odn. diplome (tzv, "minor kvalifikacije") u toku redovnog školovanja ili proširenog redovnog školovanja. Slobodno izabranim programom student takođe stiče znanja neophodna za nastavak studija na nekom drugom univerzitetu.

Vrste sekundarnih (minor) kvalifikacija i minimalni sadržaj slobodno izabranog programa koji predstavlja uslov za sticanje odgovarajuće "minor" kvalifikacije utvrđuje Senat Univerziteta. Fakultativni studij i utvrđeni plan studija, odobrava Rektor Univerziteta. Za realizaciju fakultativnog studijskog programa u režimu intenzivnih studija, Rektor može da imenuje mentora fakultativnog programa. Student može da bira "Interdisciplinarni fakultativni studij" koji se sastoji od predmeta iz više studijskih grupa.

Intenzivan studij pune kalendarske godine je studijski program koji odgovara radnoj metrici od 46 do 50 sedmica i sticanju maksimalno dozvoljene i legitimne sume kredit-bodova u evropskom sistemu ECTS od 75 ECTS-bodova u jednoj školskoj godini, po osnovu ispunjavanja odgovarajućeg studijskog programa.

Student Panevropskog univerziteta, tokom jedne školske godine, po svim programskim i studijskim osnovama (redovni program, izborni program, fakultativni program, diferencijalni program) ne može steči više od 75 ECTS kredit-bodova.

Student koji ažurno i uspješno ispunjava sve obaveze vezane za ostvarivanje plana i programa redovnih studija i koji nema zaostalih ispitnih obaveza iz prethodnih godina studija može da uputi zahtjev za odobravanje intezivnih studija. Režim intenzivnih studija se odobrava studentima zbog savladavanja diferencijalnog programa koji je određen studentu Rješenjem dekana/rektora po osnovu prelaska sa druge visokoškolske ustanove ili po osnovu upisa sa diplomom druge visokoškolske ustanove. Režim intenzivnih studija može da se odobri studentu na lični zahtjev zbog savladavanja fakultativnog studijskog programa uporedo sa tekućim studijskim programom. Režim intenzivnog studija sa utvrđenim planom intenzivnog studija, odobrava Rektor Univerziteta odn. dekan Fakulteta. Izvođenje intenzivnog studija se obavlja pod kontrolom rukovodioca odgovarajućeg studijskog smjera/programa.

Studentima je omogućeno da odgovarajućim odabirom diferencijalnih predmeta u okviru izbornog programa

28

steknu subspecijalizaciju u okviru svoje studijske grupe. Student koji želi da ostvari odgovarajuću subspecijalizaciju dužan je da podnese zahtjev studentskoj službi na početku školske godine. Naziv dodatne kvalifikacije koja proizilazi iz savladanog programa subspecijalizacije referencira se u tekstu osnovne diplome gdje se pored naziva osnovnog zvanja, navodi se još i naziv subspecijalizacije. Ukoliko studenti žele da postignu odgovarajuću subspecijalizaciju moraju da u okviru izbornog programa polože predmete predviđene za sticanje subspecijalizacije prema Nastavnom planu izbornog i fakultativnog programa studija na Panevropskom univerzitetu.

EVALUACIJA ZNANJA STUDENATA

Evaluacija (ocjenjivanje) znanja studenata je proces koji prema bolonjskim zahtjevima treba da obuhvati sve aspekte rada studenta prilikom savladavanja određenog predmeta odn. određenog modula znanja.

Ishod evaluacije može biti ocjena (u skladu sa zakonom), procjena (u skladu sa internim aktima visokoškolske ustanove) odn. samo dodjela ECTS. Bitan ishod evaluacije znanja je atribut prolaznosti (prošao – nije prošao), jer omogučava pristup konačnoj evaluaciji znanja u određenom predmetu/modulu odn. omogučava vertikalno napredovanje tokom studija.

Evaluacija može biti opciona i obavezna. Obavezna evaluacija je uslov vertikalne prohodnosti.

Evaluacija može biti parcijalna ili konačna. Parcijalna evaluacija se odnosi na zadovoljavanje predispitnih obaveza odn. različitih formi koje čine sastavni dio konačne ocjene ili se može odnositi na dijelove konačnog ispita koji je podjeljen u manje cjeline. Konačna evaluacija može da procesira rezultate parcijalnih evaluacija a može da bude i samostalna procjena. Tek konačna evaluacija omogučava vertikalno napredovanje studenta tokom studija.

U praksi Panevropskog univerziteta, kao moguće vrste evaluacija, pojavljuju se:

Ocjena/procjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu (class participation), kao što su interakcija na predavanjima, učešće na mentorskim i drugim vježbama, radionicama, klinikama, laboratorijama, pripremi nastavnih blokova (reading assignments);

Ocjena/procjena učešća studenata u ostalim formama rada; Ocjene različitih predispitnih aktivnosti specifično definisanih za svaki predmet;

o Domaći rad (Homework) o Zadaci (Assignment) o Projekat (Project Assignment) o Problemski zadaci (Problem Sets) o i drugi ...

Testovni ispiti; o testovi višestrukog izbora (MCQ-multiple choice questiones); o testovi "kratkih odgovora" (ili nadopune); o kombinovani testovi sa elementima višestrukog izbora, kratkih dogovora i problemskih

pitanja; Usmeni (oralni) ispiti; Pisani ispiti;

o Pisani ispiti sa pitanjima; o Problemski - pisani ispiti; o Pisani ispiti tipa "Eseja";

Esej o "programskoj/nastavnoj jedinici znanja"; Esej "studija slučaja"; Esej sa podjelom uloga (preuzimanjem uloge);

o Odbrana seminarskog rada; o Odbrana diplomskog rada;

29

Otvoreni ispiti (ispiti sa otvorenom izvorima); Praktični rad;

o Izvještaj o praktičnom radu; o Izvještaj o studentskoj praksi; o Laboratorijski rad – napomene i procjene; o Procjena izvođenja (neke vještine odn. procedure); o Ocjena kreiranog materijala/uradka (proizvoda); o Praktični ispiti (klinički ispiti itd.);

Grupni projekti (grupni/timski rad); Upitnici za samoocjenu;

Uspješnost studenata u savladavanju pojedinog predmeta kontinuirano se prati u nastavnom procesu i tokom obrade tog predmeta. Polaganje svih ispita na Fakultetu/College je javno i transparentno.

Na Fakultetu/College se primjenjuje princip da ocjena predstavlja izraz ukupnog rada studenta uloženog u savladavanje pojedinog predmeta, te stoga mora da obuhvati više izvora. Pri utvrđivanju konačne ocjene za pojedini predmet odn. za aktivnost studenta koja se ocjenjuje, ocjenjivač je dužan da vrednuje ne samo znanja i vještine koje je student stekao i naučio tokom obrade tog predmeta (što se utvrđuje na ispitu), već i rezultate studenta postignute u svim oblicima edukativnog i pedagoškog rada koji su planirani i izvedeni za odnosni predmet uključujući i procjenu aktivnosti i interakcije studenta na predavanjima, vježbama, kolokvijumima, seminarima, radionicama, okruglim stolovima, te drugim oblicima nastave i pedagoškog rada (pred-ispitne obaveze).

Distribucija procentualnog učešća različitih formi evaluacije rada i postignuća studenata u konačnoj ocjeni je sljedeća:

Ispitne aktivnosti – "exams" (različite forme ispita koje su primjenjene uključujući i sve parcijalne ispite i konačan ispit ukoliko se organizuju) ...................................... 50 % - 60 %

NAPOMENA: Prejudiciraju se pismeni ispiti u odnosu na usmeni ispit, a u okviru pismenih ispita prejudiciraju se testovi (kombinovani) i problemski testovi u odnosu na klasične pismene ispite tipa "eseja".

Ocjena učešća (aktivnosti) studenta u kontaktnom radu - "class participation", (kao što su interakcija na predavanjima, učešće na vježbama, laboratorijski rad, učešće na radionicama, klinikama, sesijama obrade studija slučaja itd) ............................. 20 % - 30 %

Ocjena različitih oblika samostalnog rada ili kolaborativnog rada studenata u grupama van direktnog nastavnog procesa – "Assignments & Homeworks" (seminarski radovi, domaći radovi, problemski zadaci, studentska praksa, ........................................ 30 % - 20 %

Opšta struktura ocjene, obzirom na kriterij vrednovanja ukupnih postignuća studenata (na ispitima i predispitnim obavezama) je sljedeća:

R. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat Učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Aktivnost na vježbama/laboratorijski rad predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20-30 %

04 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20-30 %

05 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20-30 %

06 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / opcioni 10-20 %

30

06 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %

07 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %

Tipovi procjene znanja:

° Problemski zadaci tokom obrade predmeta ° Testovi znanja ili vještina ° Oralne (usmene) prezentacije ° Laboratorijski izvještaji; ° Analize teksta, istraživačkih podataka itd. ° Izvođenje određenih vještina u kontrolisanim uslovima ° Izvještaji sa prakse ili praktičnog rada ° Profesionalni dosije (dokaz radnog iskustva) ° Izvještaj sa terenskog rada ° Esej ili izvještaj kao dio teze ° Različite sumarne procjene rada studenta

Ispit se po pravilu polaže u pisanom obliku. Pisani oblik ispita može da bude testovnog oblika (sa pitanjima višestrukog izbora, pitanjima dopune odredbe vezane za način utvrđivanja znanja i ocjenjivanje, te principe poslovne politike koji se primjenjuju na Pan-evropskom univerzitetu.

Primjenjeni metodi procjene znanja predmetom su stalne evaluacije od strane menadžmenta i Senata Univerziteta, ali i od strane studenata (sistemom anonimnih upitnika). Metodi procjene znanja i prolaznost studenata predstavljaju mjerljive parametre "kvaliteta" rada visokoškolske ustanove i utiču na ispunjavanje ISO standarda kvaliteta u oblasti visokog obrazovanja.

Princip poslovne politke Fakulteta je uvođenje odgovornosti nastavnog osoblja prema rezultatima vlastitog rada. Najbitniji elementi rezultata rada nastavnog osoblja su svakako kvalitet, kritična masa i upotrebna vrijednost znanja i vještina koje su prenešene studentima, te prolaznost studenata kao kvantitativni izraz efikasnosti rada. U tom smislu i Univerzitet i nastavno osblje će kontinuirano zajednički raditi na stalnom unapređivanju kako nastavnog procesa i motivacije studenata, tako i kvaliteta i efikasnosti sistema evaluacije i procjene znanja i postignuća studenata.

Studentu su omogućena tri polaganja ispita iz svakog predmeta i to: redovan rok, dopunski rok i opšti septembarski rok. Student polaže ispit u redovnom roku neposredno po završetku nastave iz tog predmeta.

Dopunski rok se organizuje ne ranije od 7 dana i ne kasnije od 15 dana nakon redovnog ispitnog roka i namjenjen je za studente koji nisu položili ispit u redovnom roku, odnosno za studente koji zbog razloga više sile nisu pristupili polaganju ispita u redovnom roku.

Opšti septembarski rok se organizuje za sve predmete studijske grupe koji su izučavani u školskoj godini i namjenjen je za polaganje zaostalih ispita kako bi se studentima omogućio upis u narednu školsku godinu.

Poslije tri neuspjela ponavljanja istog ispita student može taj ispit da polaže u vanrednom roku uz naknadu troškova prema Pravilima o visini naknade za studiranje i cijeni usluga koje se naplaćuju na Fakultetu poslovne ekonomije. Uspjeh studenta na ispitu izražava se kvalitativno "ocjenom" i kvantitativno brojem "kredit-bodova" (ili kredita) Uslov za dodjelu kredit-bodova iz predmeta koji podliježe ocjenjivanju je dobijanje pozitivne ocjene iz tog predmeta.

Rezultat ispita se izražava alfabetskom oznakom ocjene, numeričkom ocjenom i opisnom ocjenom koji su predstavljeni su u sljedećoj tabeli:

SSlloovvnnaa ooccjjeennaa ((EECCTTSS ssttaann--ddaarrdd))

NNuummee--rriiččkkaa

ooccjjeennaa

OOppiissnnaa ooccjjeennaa // ddeeffiinniicciijjaa ooccjjeennee

OOppiissnnaa oozznnaakkaa // ddeeffiinniicciijjaa ((eenngglleesskkii tteekksstt))

AA 1100 IIZZVVRRSSTTAANN –– iizzvvrrssttaann EEXXCCEELLLLEENNTT -- oouuttssttaannddiinngg

31

nnaassttuupp ssaa mmaannjjiimm ggrreešškkaammaa ppeerrffoorrmmaannccee wwiitthh oonnllyy mmiinnoorr eerrrroorrss

BB 99 VVRRLLOO DDOOBBAARR –– iizznnaadd uuoobbiiččaajjeennoogg ssttaannddaarrddaa aallii ssaa ppoojjeeddiinniimm ggrreešškkaammaa

VVEERRYY GGOOOODD --aabboovvee tthhee aavveerraaggee ssttaannddaarrdd bbuutt wwiitthh ssoommee eerrrroorrss

CC 88 DDOOBBAARR –– ggeenneerraallnnoo ccjjeelloovviitt rraadd ssaa ooddrreeđđeenniimm bbrroojjeemm uuppaaddlljjiivviihh ggrreeššaakkaa

GGOOOODD --ggeenneerraallllyy ssoouunndd wwoorrkk wwiitthh aa nnuummbbeerr ooff nnoottaabbllee eerrrroorrss

DD 77

ZZAADDOOVVOOLLJJAAVVAAJJUU--ĆĆII -- jjaassaann ooddggoovvoorr aallii ssaa zznnaaččaajjnniimm nneeddoossttaaccii--mmaa //mmaannaammaa

SSAATTIISSFFAACCTTOORRYY-- ffaaiirr bbuutt wwiitthh ssiiggnniiffiiccaanntt sshhoorrttccoommiinnggss

EE 66 DDOOVVOOLLJJAANN –– nnaassttuupp ssttuuddeennttaa zzaaddoovvoolljjaavvaa mmiinniimmuumm kkrreeiitteerriijjaa

SSUUFFFFIICCIIEENNTT -- ppeerrffoorrmmaannccee mmeeeettss tthhee mmiinniimmuumm ccrriitteerriiaa

FFXX 55

NNEEDDOOVVOOLLJJAANN –– zzaahhttjjeevvaa ssee mmaalloo ddooddaattnnoogg rraaddaa pprriijjee ddooddjjeellee kkrreeddiittaa zzaa pprroollaazznnuu ooccjjeennuu

FFAAIILL-- ssoommee mmoorree wwoorrkk rreeqquuiirreedd bbeeffoorree tthhee ccrreeddiitt ccaann bbee aawwaarrddeedd

FF -- NNIIJJEE ZZAADDOOVVOOLLJJIIOO –– zzaahhttjjeevvaa ssee zznnaattaann ddaalljjii rraadd

FFAAIILL-- ccoonnssiiddeerraabbllee ffuurrtthheerr wwoorrkk iiss rreeqquuiirreedd

Student koji nije postigao zadovoljavajući uspjeh na ispitu i predispitnim obavezama dobija ocjenu "nije zadovoljio" koja ne predstavlja osnov za akumulaciju ECTS kredit-bodova. Za kolaterarne aktivnosti studenata koje su izraz prepoznatljivog uloženog rada i koje su relevantne za studijski program odn. za budući profesionalni i kvalifikacioni profil studenta dodjeljuju se takođe ECTS kredit-bodovi. Kolaterarne aktivnosti za koje se dodjeljuju kredit-bodovi sa pripadajućim ECTS kedit-bodovima upisuju se u odgovarajućoj sekciji studentske knjižice – indeksa.

Bodovi dobijeni po osnovu kolaterarnih aktivnosti studenata ne mogu da supstituišu kredit-bodove iz fonda obaveznih predmeta. ECTS kredit-bodovi za kolaterarne aktivnosti studenata dodjeljuju se prema sljedećoj tabeli:

Oznaka Vrsta aktivnosti Broj Kredita

0I Seminarski ili pristupni rad – izrađen po nastavnom predmetu u pismenoj formi na najmanje 20 stranica A4 formata

3

0II Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje mjesec dana 3

0III Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od najmanje dva mjeseca 4

0IV Studentska praksa, ili praktičan rad u trajanju od preko tri mjeseca 5

0V Referat na okruglim stolovima i tribinama 3

0VI Koreferat na okruglim stolovima i tribinama 2

0VII Verifikovano učešće na eksternim seminarima, radionicama, konferencijama (više od 50 % vremena trajanja seminara)

2

0VIII Učešće u radu na projektima 3

0IX Učešće u naučno-istraživačkim projektima 5

0X Certifikati i uvjerenja o položenim kursevima, čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju

3

32

studira student

0XI Radovi publikovani u relevantnim medijima čija je tema i sadržaj usko vezana za šire naučno područje studijske grupe/specijalizacije, koju studira student

3

0XII Inovacije i patenti koji su zvanično priznati odn. certificirani 4

0XIII Diplomski – specijalistički rad 10

0XIV Magistarski rad 30 Ispiti u sistemu studiranja na daljinu (distance learning) koje organizuje Fakultet vrše se prema posebnoj proceduri predviđenoj za ovaj oblik studiranja. Metode procjene znanja u sistemu učenja na daljinu, detaljno su razrađene u Pravilniku o virtuelnom studiju i učenju na daljinu Panevropskog univerziteta "APEIRON".

PRILOG 1.

Nastavni plan studijskog programa "SPORTSKI MENADŽMENT"

34

NASTAVNI PLAN Studijski program "Sportski menadžment"

TROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (6-to semestralni): ZVANJE: Diplomirani sportski menadžer" (Bachelor of Sport Science in Sport's Management);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

I SEMESTAR

1 5.06.04.005. Mundologija Zajed. osnove 6 48 24 100 8 180

2 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija Zajed. osnove 5 40 18 86 6 150

3 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Zajed. osnove 5 40 30 76 4 150

4 8.01.12.001. Teorija sporta Jezgro 5 40 24 74 12 150

5 6.03.a Strani jezik - prvi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

Izborni program - neparni semestar 5 30 102 18 150 UKUPNO I semestar 30 228 60 66 0 0 494 52 900

II SEMESTAR

6 8.01.06.001. Psihologija sporta Zajed. osnove 5 40 24 78 8 150

7 3.01.01.003. Osnovi anatomije Zajed. Osnove 7 56 40 96 18 210

8 5.09.01.001. Komunikologija Zajed. osnove 5 40 18 12 72 8 150

9 3.01.05.003. Fiziologija (sa fiziologijom sporta) Zajed. osnove 7 56 40 102 12 210

10 8.01.10.001. Menadžment u sportu Jezgro 6 48 24 24 72 12 180

35

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

UKUPNO II semestar 30 240 80 42 60 0 420 58 900 III SEMESTAR

11 8.01.02.001. Opšta antropomotorika Jezgro 6 48 24 18 82 8 180

12 8.01.02.003. Osnove biomehanike (sa kineziologijom) Zajed. osnove 5 40 30 70 10 150

13 1.06.05.007. Statistika-statističke metode u sportu Zajed. osnove 6 48 24 108 180

14 5.01.13.005. Mikroekonomija (sa ekonomikom sporta) Zajed. osnove 5 40 15 91 4 150

15 6.03.b Strani jezik - drugi Zajed. osnove 4 30 30 56 4 120

Izborni program - neparni semestar 4 24 86 10 120 UKUPNO III semestar 30 230 78 30 33 0 493 36 900

IV SEMESTAR

16 8.01.13.001. Teorija sportskog treninga Jezgro 6 48 18 18 84 12 180

17 5.03.03.014. Organizacija i vođenje marketinga (u sportu) Zajed. osnove 5 40 18 16 70 6 150

18 5.03.03.011. Kadrovski menadžment (menadžment ljudskih resursa) Spec. 5 40 18 18 68 6 150

19 8.01.07.003. Fenomenologija sporta - osnove soc. i istorije fizičkih aktivnosti i sporta Jezgro 4 30 18 60 12 120

Izborni program – MODUL – 1 (student bira dva sporta u okvirima ponuđenih) 10 48 80 30 30 40 60 12 300

UKUPNO IV semestar 30 206 98 84 66 56 342 48 900

36

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

V SEMESTAR

20 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja Zajed. osnove 5 40 16 90 4 150

21 5.01.10.011. Hartije od vrijednosti (sa ugovorima u privredi) Zajed. osnove 5 40 16 16 70 8 150

22 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode Zajed. osnove 5 40 16 90 4 150

23 8.01.10.003. Menadžment sportskih objekata i događaja Jezgro 5 40 30 72 8 150

Izborni program – MODUL – 2 (student bira dva sporta u okvirima ponuđenih) 10 48 80 30 30 40 60 12 300

UKUPNO V semestar 30 208 128 46 30 70 382 36 900

VI SEMESTAR

24 5.03.03.007. Strategijski menadžment i poslovno rukovođenje u sportu Jezgro 6 48 30 24 72 6 180

25 5.09.02.003. Marketing menadžment odnosa s javnošću Spec. 4 30 18 68 4 120

26 5.01.10.009. Poslovne finansije Zajed. osnove 5 40 18 18 68 6 150

27 8.01.05.001. Pedagogija sporta i vježbanja Zajed. osnove 5 40 20 80 10 150

Izborni program - parni semestar 10 48 48 184 20 300

UKUPNO VI semestar 30 206 96 44 18 18 472 46 900

U K U P N O bachelor program: 180 1318 540 312 207 144 2603 276 5400

37

ČETVEROGODIŠNJI NASTAVNI PLAN (8-mo semestralni): ZVANJE: "Diplomirani sportski menadžer-specijalista sportskih nauka" (Bachelor of Sport Science - Specialist in Sport's Management);

Red. br. Šifra Naziv predmeta

TIP pred-meta

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad

SVEGA časova

rada Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminar-ski i stud.

radovi

Pedago-ške

radionice

Stručna i klnička praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

VII SEMESTAR

28 8.01.03.001. Sportska medicina Zajed. osnove 6 40 30 30 72 8 180

29 5.03.03.019. Investicioni menidžment Spec. 7 56 24 18 100 12 210

30 2.09.08.015. Digitalna ekonomija – Elektronsko poslovanje E-commerce, E-banking Spec. 7 56 24 22 90 18 210

Izborni program - nеparni semestar 10 48 232 20 300 UKUPNO VII semestar 30 200 30 24 46 48 494 58 900

VIII SEMESTAR

31 8.01.14.009. Sportski turizam i wellnes Spec. 6 48 18 24 78 12 180

32 5.08.08.001. Metodika vaspitno-obrazovnog rada (u sportu) Jezgro 5 40 24 86 150

33 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Zajed. osnove 6 48 24 32 72 4 180

34 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija Jezgro 6 48 24 18 82 8 180

Diplomski/specijalistički rad 7 24 26 140 20 210

UKUPNO VIII semestar 30 208 0 48 36 106 458 44 900

U K U P N O specijalistički program: 240 1726 570 384 289 298 3555 378 7200

38

PRILOG 2.

Nastavni programi studija "SPORTSKI MENADŽMENT"

39

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 5.06.04.005. Mundologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.06. Sociologija

Uža naučna oblast 5.06.04. Sociologija kulture

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kroz izučavanje ovog predmeta student treba da stekne spoznaju o kulturno-civilizacijskim paradigmama i da razumije njihov uticaj na globalne ekonomske tokove. Stečena znanja su neophodna u izučavanju nekih naučnih disciplina kao npr. marketing psihologija ili socijalna psihologija.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. spozna kulturno-civilizacijske paradigme građanskog društva 2. razumije svjetske procese globalizacije društva 3. spozna različite naučne i religijske poglede na svijet kao i uticaje različitih

kultura i religija, države i prava kao i političkih partija na ponašanje ljudi Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uticaj kulture i civilizacije na ponašanje ljudi Aksiološki i ontološki zakoni koji vladaju svetom Glavni zakoni koji vladaju svetom, Zakon održavanja Sveta, Zakon uzročnosti i slobode, Zakon privlačenja i odbijanja, Zakon (ne)ravnoteže, Zakon (ne)reda i (bes)poretka, Zakon (ne)sklada, Zakon razvoja Sveta: Aksiologija, Norme ponašanja, Običaji, Moral i etika, Pravo i zakon, Vrednosti sistemi i orijentacije, Istina kao vrednosna orijentacija, Pravda kao vrednosni sistem, Sloboda kao univerzalna vrednosna orijentacija, Red (poredak), Mir kao neotuđivo ljudsko pravo, Očuvanje ljudskog dostojanstva, Umetnost (lepo), Nevrednosti, Zlo, Smrt Gneseologija – učenje o saznanju sveta: Apriorno saznanje , Saznajna moć čoveka, Saznanje o postojanju svojeg Ja Opšta teorija sistema i demokratija kao kognitivno otkriće: Značaj opšte teorije sistema, Nastanak kapitalizma i uloga protestantizma u razvoju preduzetništva, Odnos ekonomije i politike, Demokratija kao političko-socijalni okviri vladanja: Obeležja, vrednosti, procedure i uslovi demokratije, Objašnjenje pojma politička tolerancija, Objašnjenje pojma odnosi i politički interesi, Građanski demokratski oblik društvenog sistema, Objašnjenje pojma tehnokratija. Determinisanje pojmova boljševizam i kult ličnosti: Determinisanje pojma boljševizam, Determinisanje pojma kult ličnosti, Uslovi pojave kulta vođe, Etiološki koreni vođstva i autoritarnosti , Kult vođe, vođstvo i sledbenici, Javnost i tipovi vođa, Proces izgradnje vođe, Potrebne sposobnosti da bi se bilo vođa. Determinisanje pojma javno mnjenje: Objašnjenje značenja pojmova, Pojam i suština javnog mnjenja, Istorijsko nastajanje javnog mnjenja, Javno mnjenje i demokratija, Totalitarizam ii javno mnjenje, Objašnjenje pojma autoritet i autoritarizam ,Objašnjenje pojma dominacija ,Objašnjenje pojma dogmatizam, Objašnjenje pojma tabu Tiranija nad javnošću, Državno nasilje (strahovlada) nad javnošću. Rasprava o konceptu suverenosti, Zablude i iluzije zapadno-evropske kulture, civilizacije ii nauke Značenje civilizacije u razvoju čovečanstva. Definisanje pojma civilizacija, Civilizacijska paradigma dvadesetog veka, Komunizam i njegove reforme, Propast komunističkog civilizacijskog koncepta, Iluzije na osnovu lakoće obećanja. Prednosti, nedostaci i civilizacijske posledice raspada multietničkih evropskih država, Identifikovanje faktora koji su izmenili

40

kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Identifikovanje kulturno-civilizacijskih promena, Definisanje pojmova u vezi očekivanih reformiu preduzetničko društvo Uticaj kulture na ponašanje čoveka: Definisanje pojma kultura, Opšte napomene o kulturi, Shvatanje kulture, Filosofija istorije kao osnova izlaganja istorije kulture Klasifikacija kulture: Klasifikacija kulturnih pojava, Kulturna stvarnos,tČovek i kultura, Kulturni oblici Kulturološko-civilizacijski pogled na svet: Kineski pogled na svet, Budizam i indijski pogled na svet, Zen-budizam i japanska kultura, Jevrejska (hebrejska) kultura, Evropska kultura i hrišćanski pogled na svet: Starogrčka helenska kultura, Kultura starog Rima, Kulturni značaj Vizantije, Pojava hrišćanstva, Hrišćanski pogled na svet. Islam i arapska kultura¸Priroda islama, Karakteristike islama. Američka kultura: Kultura maja, Kultura Azteka, Kultura Inka, Prastanovnici Severne Amerike, Odnos Evrope prema Americi. Afrička kultura:Magije, Mitologija i religija, Totem, Afrička umetnost, Porobljavanje i oslobađanje Aftike Naučni pogled na svet :Naučno, religijsko i umetničko mišljenje, Definisanje pojmova nauka, istraživanje i razvoj, Definisanje pojma nauka, Definisanje istraživanja i razvoja, Definisanje pojmova naučno-istraživački programi i razvoj, Stare i nove paradigme o nauci i znanju. Kulturno-civilizacijske vrednostne orijentacije: Opšte determinante vrednosnih orijentacija, Identifikovanje faktora koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije. Podržavanje kulture, Institucije kao organizacijski oblik kulture, Kulturni statusi, Kulturna pravila Uloga tajnih društava u razvoju kultura i civilizacija: Humanisti, Slobodni zidari (Masonstvo), Iluminati. Uloga slobodnih zidara na balkanskim prostorima Proizvodi kulture i civilizacije: Materijalni i umetnički proizvodi kulture, Sistem edukacije članova društva Kulturni tipovi i uticaj religije:Kulturni tipovi, Uticaj religije na ponašanje ljudi, Osnovne značajke Istočnog Pravoslavlj:, Suština Pravoslavlja – biti drugačiji i ostati nepromenjen, Pravoslavlje-Rimokatolicizam-Protestantizam, Pravoslavlje i Pravoslavna Crkva, Objašnjenje sedam svetih tajni, Pravoslavlje, Pravoslavna Crkva i okruženje Uticaj potkulture na ponašanje ljudi Uticaj kulturnih procesa na ponašanje ljudi: Procesi oblikovanja kulture,Procesi obogaćivanja kulture, Procesi kulturalizacije i akulturalizacije, Trajnost kulture,Socijalni (humani) kapital ili sklonost srpskog društva ka spontanoj socijalizaciji. Uticaj države i prava na ponašanje ljudi: Postanak države i prava, Funkcije države i prava: Država i savremeno društvo, Država blagostanja ili totalitarizma, Američki državni pragmatizam, Nove tendencije u razvoju države: Krah ideje države blagostanja, Osavremenjene države revolucije,Procesi izumiranja države blagostanja.Oblici države i prava, Kriza - zakonomeran proces savremenog društvenog kretanja Uticaj političkih partija na ponašanje ljudi:Politička kultura, Priroda političkih partija, Vrste političkih partija, Čovek i politika, Kriza morala - opasna kriza društva, Novi pluralizam

Manipulisanja ljudskom svesti u procesu upravljanja marketingom

Čovekove neprevaziđene enigme: Čovek po prirodi beži od istine, Čovek po prirodi beži od razuma u zadovoljstva , Izloženost čoveka religioznim propovedima .Kulturne paradigme balkanskog prostora, Preduzetnički motivi i odgovornosti, Aktualiziranje motiva, Preduzetnička socijalna odgovornost, Preduzetnička etička odgovornost. Aspekti simbolike u upravljanju marketingom: Funkcija simbolike u marketing menidžmentu Opšti simbolički aspekti, Kategorijalni sistem simbolike. Mitološki kategorijalni sistem, Opšti aspekti mitoloških sistema, Specifičnosti političkih mitova.Aspekti svojstava, dinamizama i funkcija simbola: Svojstva simbola, Funkcije simbola, Klasifikacija simbola, Boja kao simbol, Ljubav kao simbol, Društveni kodovi kao simboli, Društveni znakovi, Društveni kodovi, Politički simbol, Logika imaginarnog i logika razuma. Identifikovanje problema i ograničenja sa izborom rešenja izlaska iz paradigme manipulacija: Identifikovanje problema Alternativni izbori rešenja problema: Model rigidnog ubrzanog trošenja prirodnih resursa-bez rasta i strategije održivog razvoja, Model usporenog trošenja prirodnih resursa i prividnog rasta i strategije održivog razvoja, Model demokratskog društva, savremene i otvorene, tržišne privrede sa strategijama održivog razvoja, Sidra budućeg srpskog demokratskog društva i otvorene tržišne privrede održivog razvoja, Osnovne premise strategije demokratskog društva i tržišne privrede, Ključni problemi izbora metoda promena, tranzicije i reformi. Problemi koji ograničavaju kreiranje održivog socijalno-ekonomskog razvoja i opstojnosti srpskih zemalja: Negativne istorijske prepreke demokratskom ustrojstvu srpskog društva, Paradigme koje su uzrokovale raspade državnih zajednica Južnih Slovena, Interesi Zapada u odnosu na ciljeve i interese srpskog naroda, Identifikovanje elemenata oporavka i održivog razvoja bosansko-hercegovačkog prostora, Ocena projekta – jedinstvena BiH, Ocena projekta – dostizanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – oponašanje Zapadne Evrope, Ocena projekta – državna ili privatna privreda, Otvorena pitanja, problemi, razlozi i kriterijumi post-komunističkihreformi srpskog društva:Razvoj potrebe za tolerancijom, Razvoj potrebe za dijalogom, Razvoj komunikacijsko-informacijskih potreba

41

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 100 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

42

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Mundologija Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

43

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.470. Katedra za filozofsko, sociološko-kulturološke nauke

Predmet/modul 6.01.01.021. Filosofija života: opšta i specijalna metodologija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.01. Filozofija

Uža naučna oblast 6.01.01. Logika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj predmeta Opšta i specijalna metodologija je da osposobi studenta da na ispravan metodološki način napiše pisani rad primjenom ispravnih naučnih principa i metoda.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. struktuira i metodski razradi odgovarajuće pismene radove kao što su npr. seminarski rad i diplomski rad primjenom naučnih metoda pristupa u izradi rada, prikupljanja i sistematizacije podataka

2. primjeni odgovarajuće naučne metode logičkog zaključivanja (indukcija, dedukcija,...) za potrebe pisanja pismenog rada koji uključuje elemente analize i zaključivanja

Savladane vještine: Ispravno struktuiranje i pisanje rada zasnovanog na primjeni naučnih principa prikupljanja, obrade, analize, sinteze i prezentovanja podataka.

Sadržaj predmeta:

Logička svrha I smisao nauke, naučnih metoda, misaonih tehnika I alata savremenog čoveka Definisanje nauke Zadaci nauke, Nauka o logičkoj argumentaciji vrednostima – aksiologija: Vrednovanje kao obli stvaralačkog mišljenja, Vrednosna orijentacija I argumentacija, Faktori vcrednovanja vrednosti: Unutrašnji faktori vrednovanja vrijednosti: Emocije (osjećanja), Mišljenje (opažanje.) Spoljni faktori vrednovanja vrednosti, Norme I vrednosti, Logičko mišljenje kao vrednost, Istina kao vrednost Vrednosno zaključivanje: Naučni I logički pogledi na svet: Poimanje vrednosti :Definisanje pojmova, Vrste pojmova, Odnosi pojmova, Klasifikacija pojmova, Generalizacija pojmova, Vrednosno suđenje: Pojam i elementi suda, Klasifikacija sudova. Logička determinacija suda – zaključivanje: Definicije sudova, Vrste sudova I neposredno logičko zaključivanje, Odnosi među sudovima I metode izvođenja I zasnivanje sudova: Induktivna metoda – induktivno zaključivanje: Promatranje, eksperiment, brojanje I merenje: promatranje, eksperiment, brojanje, Merenje, Statistističke metode, Induktivne metode, Logički problem indukcije. Deduktivna metoda: Aksiomatski system, Vrste aksiomatskih sistema, Svha I značaj deduktivne metode–deduktivno zaključivanje. Dokazivanje I argumentacija vrednosnih sudova, Postupak opovrgavanja. Kulturno – civilizacijski pogledi na svet prema kriterijumu naučnogpristupa I mišljenja: Religijski, etičko – moralni, naučni I umetnički pogled na svet: Religiski pogled na svet, Umetnički pogled na svet, Naučni pogled na svet. Tradicionalno učenje o osnovnim zakonima mišljenja, Nauka I umetnost kao najviša dostignuća umnog stvaralaštva, Naučno istraživanje I razvoj Logički naučni postupci I naučne metode Naučni postupci (deskripcija), objašnjenje (ekplanacija) I predviđanje (predikcija) Naučno otkriće I dokazi Naučno istraživanje I izlaganja, Problem, hipoteza,

44

verifikacija Formalno – logička analiza ljudskih stavova Analiza ljudskih stavova, Ispitivanja logičkih relacija između stavova Logička analiza pojma zaključak

Definisanje pojma zaključakNeposredni I posredni zaključak, Deduktivni posredni zaključak, Induktivni posredni zaključak, Analogijski posredni zaključak Račun sudova I račun pojmova I greške u zaključku Račun sudova I račun pojmova, Logičke greške u zaključku Društvene potrebe I opšti istorijski razvoj nauke: Naučni proces proizvodnje: istraživanje oblika naučne politike: Naučna politika nauke, politička politika nauke, Vojna politika nauke. Politika u strategiji proučavanja znanja, Naučno – istraživački programi u ekonomiji. Pristup osnivanju I izradi projekata Tehnička kompozicija rada, Problematizovanje otvorenih pitanja, Način izbora tema, Postavljanje radne hipoteze(a), Faze za pripremu I izvođenje istraživanja, pristup studiranju literature, Sticanje sklonosti aktivnoj saradnji u timskom radu. Organizacija, izbor metoda I tehnika, prognoziranje I interpretacija prikupljenih podataka I informacija sa zaključcima I preporukama Proces I plan istraživanja tržišta I marketing – istraživanja, Definisanje ciljeva istraživanja marketinga, Razgraničenje menidžment I marketing istraživanja, Utvrđivanje izvora podataka informacija, varijabla, indikatora I indeksa,Izvori podataka informacija: Sekundarni izvori podataka: Primarni izvori podataka I informacija, Pojedinačni – nestrukturalni primarni izvori podataka I informacija. Izbor varijabla ,Izbor indikatora I indeksa Izbor konceptualnog postupka menidžment I marketing – istraživanja: Izbor metoda kao menidžment I marketing – istraživanja, Metod slučajeva, Opisni metod (deskripcija), Metod objašnjenja (eksplanacije), Metod predviđanja (simulacije), Eksperimentalna metoda. Definisanje metoda za prikupljanje podataka I informacija,Definisanje marketing modela istraživanja, Organizovanje I plan menidžment I marketing – istraživanja: Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni I finansijski plan istraživanja marketingaDefinisanje metoda za prikupljanje I registrovanje podataka I informacija: Prikupljanje podataka I inforamacija komparativnom (istoriskom) metodom , Prikupljanje podataka I informacija metodom posmatranja ili opservacija, Prikupljanje podataka I informacija eksperimentalnim metodama, Prikupaljne podataka I informacija metodom ispitivanja, Prikupljanje podataka I informacija iz statističke banke podataka: Formiranje banke I podataka, Osnivanje banke modela, Analiza prikupljenih podataka I informacija, Sinteza podataka I informacija, sa interpretacijom rezultata istraživanja , Izveštaj sa glavnim nalazima I preporukama. . Tipovi izveštaja I distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentacija rezultata istraživanja I kontrola uspešnosti istraživanja, Provođenje dopunskih istraživanja Primer pisanja rada Pisanje uvoda, problematiziranje metodike, Izlaganje rezultata istraživanja, Izvođenje zaključaka, Usmeno izlaganje.

Drugi deo Kako pristupiti učenju I studiranju Zanimljive građe Naučni rezultati istraživanja ličnosti Autorski rezultati istraživanja ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija ličnosti: Frojdova psihoanalitička teorija strukture ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija instinkata u dinamici ličnosti, Frojdova psihoanalitička teorija napetosti u razvoju ličnosti, Frojdove postavke o nesvesnim mehanizmima odbrane. Olportova humanistička psihološka teorija ličnosti, Adlerova sociološka teorija ličnosti, Fromm-ova kulturološko- psihološka teorija ličnosti, Levin- Marfi- Andjel- ova teorija osobenosti ličnosti, Pavlovljeva teorija učenja I uslovljavanja,Jugova teorija ličnosti, Neofrojdijanska teorija ličnosti, Olport-Katelova teorija osobina ličnosti, Teorija karakteristika ličnosti, Teorija ličnosti Berđajeva, Srpska teorija ličnosti: Etnopsihološka teorija Jovana Cvijića, Karakterologija Jugoslovena Vladimira Dvornikovića, Filosofija Branislava Petronijevića, Svetosavlje Nikolaja Velimorivića. Istraživanje strukture ličnosti: Ličnost kao organizacija osobina, Faktorska analiza ličnosti,Temperament I osobine temperamenta, Karakterne crte strukture ličnosti, Sposobnosti kao osobine ličnosti, Telesne karakteristike kao osobine ličnosti, Istraživanje dinamike ličnosti:Motivi I motivacija, Teorija o ljudskim potrebama u odnosu na opštu teoriju sistema, Opšta teorija ljudskih potreba, Istraživanje razvoja ličnosti:Fiziološki faktori razvoja ličnosti,Socijalizacija I činioci socijalizacije ličnosti, Konflikti u motivacijskom kompleksu ličnosti.

45

Istražnivanje kognitivnih psihičkih funkcija ličnosti Istraživanje procesa pamćenja Definisanje problema, Objašnjenje procesa učenja I upamćivanja Fiziologija učenja I pamćenja, Istraživanja procesa učenja potrošača:Bihejviorističke teorije, Teorije kognicije (razumevanja). postupci učenja: Učenje na MM College, Postupak efikasnosti beležaka radi povećanja sterena pamćenja, Razvijanje ličnog sistema briljantnog razmišljanja, Kreiranje mape uma, Vežbanje dečijeg uma u porodici: Pričanje priča uz pomoć mape uma, Grupno učenje u krugu porodice (sa kolegama). Istraživanje procesa oživljavanja upamćenog: Kratkotrajno I dugotrajno pamćenje, Biološke osnove pamćenja, Kreiranje mape znanja (pamćenje): Grčka mitologija, Multidimenzionalno sredstvo pamćenja, Psihološki procesi transformacije znanja u toku stvaralačkog Učenja, Psihološke karakteristike stvaralačkog učenja, Testiranje imaginativnog učenja. Zaboravljanje I poremećaji pamćenja, Proces izražavanja upamćenog- proizvodi kao kriterijum stvaralačkog ponašanja ličnosti: Brejnstorning reči, Brejnstorning slika, Upravljanje znanjem- mapiranje uma, Učenje briljatnom razmišljanju: Upotreba mape uma kod pisanja radova (beleški), Upotreba mape uma kod pripreme ispita, Upotreba ampe uma kod pripreme projekta. Učenje kreativnom razmišljanju: Ciljevi I koristi kreativnog razmišljanja, Mehanizmi kreativnog razmišljanja, Proces kreativnog razmišljanja radi ostvarivanja novih paradigmi, Menidžment uma: Grupna mapa uma:Faze grupnog mapiranja uma, Primjena I koristi grupnog mapiranja uma, Lična upotreba uma: Ispoljavanje uma: Samoanaliza uz pomoć mapa uma, Samoanaliza prošlosti I planiranje budućnosti. Proces rešavanja problema, Terminiranje mapa uma. Segmenti planiranja života, Terminiranje mapa uma, Upravljanje odlukama: Organizovanje ideja: Organizovanje sopstvenih ideja, Organizovanje tuđih ideja. Menidžment znanja: Testovi znanja:IQ- factor I testovi inteligencije, G- faktor ili sposobnost mišljenja, Sposobnost dugotrajne memorije, Kreativne sposobnosti. Kreiranje ponude znanja, Podučavanje drugih, Prezentacija (Komunikacija) znanja, Profeionalna (menidžerska) upotreba mape uma, Istraživanje percepcija Čula opažanja I izloženost potrošača uticajmima:Čula opažanja I izlaganja potrošača spoljnim uticajima: Selektivno izlaganje potrošača, Selektivna pažnja potrošača, Čula opažanja I razvijanje pažnje potrošača. Opažanje prostora I pojava I razumjevanja sadržaja poruke: Opažanje prostora I poruka, Principi razumevanja poruke, Razumevanje celine- pretpostavka razumevanja: Objašnjenje pojma geštalt, Geštalt faktori koji utiču na proces razumevanja, Razumevanje celine- stimulansi koji pojačavaju pamćenje Geštalt- fenomen, Geštalt- iluzija, Geštalt- kvalitetaq. Analiza kognitivnog procesa opađanja I osećanja Istraživanje mišljenja: Procesi logičkog mišljenja, Primitivno ili konkretno mišljenje, Oblici mišljenja, Misao I operacije mišljenja, Spontano mišljenje- asocijacije, Simbolički misliti I govoriti. Istraživanje inteligencije kao važne kongnitivne psihičke funkcije Objašnjenje kategorijalnog sistema u vezi s inteligencijom, Objašnjenje pojma inteligencija, Količnik inteligencije I sposobnost rješavanja zadataka.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 86 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja;

46

6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 50 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Filosofija života Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

47

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

48

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.020. Katedra za računarski inženjering i CAD tehnologije

Predmet/modul 2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.10. IT- Informacione tehnologije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti hardvera, softvera i Interneta, kao suštinskih preduslova za dalje izučavanje Informacionih i komunikacionih tehnologija. Upoznavanje sa informaciono komunikacionim tehnologijama kao prerekvizitima savremenog poslovanja. Profesionalna primjena u menadžmentu, marketingu, finansijama i drugim područjima od interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Studenti upoznaju programske alate, gotova programska rješenja i način njihovog korištenja u rješavanju poslovnih problema, te tako dobivaju specifična znanja potrebna za njihovo zvanje.

Student koji završi ovaj predmet: razumije korišćenje informacionih mreža kao i značaj upotrebe aplikacija u

svakodnevnom životu; razumije probleme koje mogu imati korisnici, sa zdravstvenog i bezbjednosnog

aspekta, kao i one koji se odnose na okolinu; razumije primjenu autorskih prava u oblasti računarstva; Upravlja datotekama operativnog sistema, upravlja i organizuje računarske

resurse (datoteke i direktorijume); poznaje i koristi standardne i napredne opcije tekst procesora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije tablarnih kalkulatora; poznaje i koristi standardne i napredne opcije kancelarijskih baza podataka; poznaje i koristi standardne i napredne opcije poslovne prezentacione grafike; poznaje i koristi sisteme za efikasnu elektronsku komunikaciju a posebno

Internet i elektronsku poštu.

Savladane vještine: Vještine korištenja tekst procesora, tabelarnog kalkulatora, kancelarijskih baza podataka, poslovne prezentacione grafike, Interneta i elektronske pošte.

Sadržaj predmeta:

Razvoj informacione tehnologije

Istorija računarstva, Generacije razvoja kompjutera, Prva generacija kompjutera, Druga generacija kompjutera, Treća generacija kompjutera, Četvrta generacija kompjutera, Perspektive razvoja IT. Kategorije kompjutera, Makrokompjuteri, Minikompjuteri, Mikrokompjuteri, Primjena IT

Principi informacione tehnologije

Brojni sistemi, Dekadni brojni sistem, Binarni brojni sistem, Oktalni brojni

49

sistem, Heksadecimalni brojni sistem, Binarna aritmetika, Logička algebra, Aritmetika fiksnog i kliznog zareza, Kodovi, Tetradni kod, Šest-bitni kod, Osam-bitni kod, Prikaz brojeva, Programiranje, Algoritam, Kompjuterski program, Programski jezici, Organizacija podataka, Podaci, Datoteka, Baza podataka, Obrada podataka, Batch – serijska obrada , Teleprocessing – daljinska obrada, Time sharing - obrada sa podjelom vremena, Multiprogramming – multiprogramska obrada, Multiprocessing – simultana obrada, Real time – obrada u stvarnom vremenu, Distribuirana obrada, H

Hardver

Pojam hardvera, Centralna jedinica, Aritmetičko-logička jedinica, Memorija, Ulazne i izlazne jedinice, Ulazne jedinice, Izlazne jedinice,

Softver

Sistemski softver, Operativni sistem, Programi prevodioci, Uslužni programi, Aplikativni softver, Računovodstveni paketi, Industrijski paketi, Statistički paketi, Procesori teksta, Radne tabele, Grafički programi.

Internet

Pojam i razvoj interneta, Organizacija interneta, Servisi interneta, Osnovni servisi, Javni servisi, Posebni servisi

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 76 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

2.09.10.035. Informatika i računarske tehnologije Prije pristupa ispitu student mora prethodno odslušati vježbe

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

50

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Branko Latinović Informacione tehnologije Banja Luka Panevropski univer-zitet "APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

51

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.510. Katedra za naučne osnove sporta

Predmet/modul 8.01.12.001. Teorija sporta

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.12. Teorija sporta i fizičke kulture

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Tokom izučavanja ovog predmeta student će savladati opšte pojmove iz ove oblasti,koje će mu dati jednu teoretsku podlogu za studije i širinu u komunikaciji i u navedenoj oblasti.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta treba da stekne određena teoretska saznanja iz ove naučne oblasti koja će mu poslužiti kao teoretska baza,temelj i za druge predmete,dati širinu u spoznaji navedene problematike i saznanja kod nas i u svijetu koja su trenutno naj aktuelnija.Takođe treba da bude osposobljen da prati i izučava navedenu problematiku i bude sposoban da je dalje prenosi i intrepetira na svoje saradnike i učenike.

Savladane vještine: Predmet se izučava teoretski i osim proigravanja projekata i izrade seminarskih radova nisu predviđene druge praktične vještine.

Sadržaj predmeta:

Uvod u teoriju sporta.smisao ts,sportska tehnika-ključni fenomen sporta,sport i edukaciski činioci,sportsko obrazovanj u funkciji razvoja kosmopolitizma,sportsko takmičenje,sportsko iskustvo,zakonitost saznanja o sportu,modeliranje u naučnim istraživanjima u sportu,sportsko tijelo,sportski šampioni,sportska sredina,dimenzije socijalnog prostora u realnosti sporta.forme umjetničkih načina istraživanja u sportskoj djelatnosti,sportski sistem,primjerenost igre u sportu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 74 12 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje. Položen prijemni ispit,praktičan dio.

8.01.12.001. TEORIJA SPORTA

52

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA P R O G R A M P R E D A V A NJ A Teoretska predavanja,seminarski radovi,eventualno izrada studija i programa istraživanja. 1.Uvod u teoriju sporta------------------------------------------------------------------------------------------------------4.časa. 2.Smisao teorije sporta------------------------------------------------------------------------------------------------------4.časa. 3.Sportska tehnika-ključni fenomen sporta-----------------------------------------------------------------------------4.časa. 4.Sport i edukaciski činioci-------------------------------------------------------------------------------------------------2.časa. 5.Sportsko obrazovanje u funkciji razvoja kosmopolitizma--------------------------------------------------------2.časa. 6.Sportsko takmičenje-------------------------------------------------------------------------------------------------------2.čas. 7.Sportsko iskustvo-----------------------------------------------------------------------------------------------------------2.časa. 8.Zakonitost saznanja u sportu--------------------------------------------------------------------------------------------2.časa. 9.Modeliranje u naučnim istraživanjima u sportu--------------------------------------------------------------------2.časa. 10.Sportsko tijelo-------------------------------------------------------------------------------------------------------------2.časa. 11.Sportski šampion----------------------------------------------------------------------------------------------------------1.čas. 12.Sportska sredina----------------------------------------------------------------------------------------------------------2.čas. 13.Dimenzije socijalnog prostora u realnosti sporta------------------------------------------------------------------2.časa. 14.Forme umjetničkih načina istraživanjau sportskoj djelatnosti-------------------------------------------------3.časa 15.Sportski sistem------------------------------------------------------------------------------------------------------------2.časa. 16.Primarnost igre u sportu-----------------------------------------------------------------------------------------------4.časa. PITANJA ZA ISPIT 1.Naučno praktične predpostavke razvoja TFK,Šta je teorija(uopšte TFK).Predmet,zadaci i značaj TFK,Pravci i tendencije razvoja TFK,Problemi metodologije u TFK,FK kao kao terminološki problem,Pitanje(pre)imenovanja FK,Razvitak i terminologija pojma FK,Osnovna gledišta pojma FK,Djela i stvaralaštvo u FK,FK u osnovama struke,Fizičko vaspitanje(duša-tjelo)-nastavnik,Fizički pokret,kretanje,fizička aktivnost,fizička djelatnost, 2.Igra-igra kroz istoriju,pojam igre kroz istoriju,unutrašnje ustrojstvo igre(postojanost,smisao,zanos,igra kao dio kulture),osnovne karakteristike igre,motiv igre,funkcija igre,podjela igre,sport-šta je to?,osnovne karakteristike sporta,podjela sporta prema cilju FV,školski sport,sport u školi,registrovani sport,amaterski sport,vrhunski sport,profesionalni sport,rekreativni sport,sport i politika,fizička priprema sportista,kako doći do sportskog uspjeha,značaj fizičke pripreme u sistemu treniga,rekreacija. 3.Biološki zakoni kao izvori FK,psihološki zakoni kao izvori FK,kongitivni faktori(misaona aktivnost u procesu fizičkog vježbanja),konattvni faktori,sociološke osnove kao izvor FK.oticaj društvenih odnosa na Fkfizička kultura-nauka,FK-ideologija i filozofija.FK-politika,umjetnost,vaspitanje,potrebe u FK,vrednosti u FK,funkcije FK,fektori koji uslovljavaju stanje i razvoj FK.financiska sredstva,sistem organizovanosti,propaganda,sistem informisanja,stručne službe,nosioci FK-obaveza i djelokrug rada pojedinih nosilaca,radne i turističke organizacije,grupe gradjana i pojedinci,stručne i naučne institucije.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Testovi kratkog odgovora

02 Seminarski radovi

03 Završni ispit

04

05

06

07

08

09

10

53

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Milovan Bratić-Radomir Kostić-Velimir Vukajlović TEORIJA SPORTA BL Panevropski

univerzitet 2006 Univerzitetski udzbenik

Radovan J.Vuković Teorija fizičke kulture BG Viša škola za sportske trenere 1999 skripta

Ilić Stefan Istorija fizičke kulture BG FFK-BG 1994 skripta Luka Berković-Radovan Vuković Teorija fizičke kulture NS FFK-NS 1997 skripta

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

54

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.a Strani jezik

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Anglistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu osnovna znanja iz stranog jezika, savladaju osnove gramatike i korespodenciju uz korištenje tekstova prema literaturi.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći osnovna znanja u sledećim oblastima:

1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija 5. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK: Grammer 1: Verb 'to be' the present (affirmative, interrogative, negative), possessive adjectives, possessive 's, plural of nouns, articles (introduction) Vocabulary Letters of alphabet, numbers 1-20, countries, everyday objects, family members Reading Introducing yourself, a letter from America Listening Introducing yourself, telephone numbers Speaking/Conversation Learning how to present yourself, basic things, talking about your family, making a phone call Everyday English Social expressions (greeting, saying goodbye) Writing Writing about yourself. Grammer 2: Present Simple (affirmative, interrogative, negative), short answers Vocabulary, Verbs help, make, serve,

55

jobs, Reading, 'The man with 13 jobs', Listening, Listening about an ordinary working day, Speaking/Conversation, Talking about jobs and daily routines, ordering food, Everyday English, In a cafe, what time it is, Writing Writing about your family Grammar 3 Present Simple, revision,Vocabulary, Leisure activities, Reading'Take it easy' a woman describes her job, favourite season, Listening Three people talking about their favourite seasons.Speaking/Conversation, Talking about sports and leisure activities (questionnaire), Everyday English, Social expressions (Pardon, Sorry, Excuse me), Writing Writing about your partner Grammar 4 There is/ there are, demonstrative adjectives, some/any, prepositions of place, Vocabulary, Flat/house, rooms, household goods, parts of a plane, Reading 'At home on a plane', Listening Homes around the world, giving directions, Speaking/Conversation Talking about your home, giving directions, Everyday English Directions Writing Writing about your homeGrammar 5 Can/can't, was'/were, could, Vocabulary, Countries and languages, words that sound the same, Reading, 'Super Kids' children geniuses, Listening, Talking about past activitie, Speaking/Conversation, Questionnaire - What can you do?Everyday English, Making a phone call - Directory Enquiries, Writing, What you could do when you were a child Grammar 6 Past Simple - regular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Spelling and silent letters, Reading'. George Washington and Margaret Thatcher' biographies, Listening, Life in the past, famous people, Speaking/Conversation, What did you do at the end of the 20th century?, Everyday English, Special occasions: festivals, Writing, Writing a paragraph describing a holiday Grammar 7 Past Simple - irregular verbs (positive, interrogative, negative), Vocabulary, Phonetic symbols, relationships, linking words (because, when...), Reading, Three inventors, Listening, How did you two meet?, Speaking/Conversation, Incredible information, Everyday English, Date, Writing, Describing an old friend Grammar 8 Past Simple (review), countable/uncountable nouns, much/many, a/some, Vocabulary, Food and drink, shops, and shopping, Reading, Food around the world, Meals in your country, Listening, My favourite food, Speaking/Conversation, Talking about food, Everyday English, Polite requests, Writing, Formal letters Grammar 9 Comparatives and superlatives, Vocabulary, City and country adjectives and nouns, Reading, Three musical cities, Listening, Three musical cities, Speaking/Conversation, Tve got more than you!', Everyday English, Directions 2, Writing, Writing about your city Grammar 10 Present Continuous, going to future, possessive pronouns, Vocabulary, Clothes, describing people, tongue twisters, Reading, Dangerous sports, Listening, 'What a wonderful world' song, Speaking/Conversation, Talking to people who do dangerous sports, Everyday English, In a clothes shop, Writing, Describing people Grammer 11, Question forms, adverbs and adjectives, Vocabulary

56

Describing feelings, Reading, A story in a story, Listening, A story in a story, Speaking/Conversation, Noises in the night, Everyday English Catching a train, Writing Writing a story Grammer 12 Present Perfect (introduction), revision, Vocabulary Revision, Reading Revision, Listening' Leaving on a jet plane' song, Speaking/Conversation, Revision Everyday English Revision, Writing, Revision/ Test

NJEMAČKI JEZIK:

Deutsch als Fremdsprache: Programm

1. Lektion: Sich begrüßen und vorstellen - Herkunftsland - Berufe - Zahlen von 1-100 - Telefonnummern - Wörter aus anderen Sprachen Grammatik: Position des Verbs: Aussage; W-Frage und Ja/Nein-Frage Artikel: die, der, das Phonetik: Wortakzent, Satzakzent und Satzmodele Die Vokale: a, e, i, o, u

2. Lektion: Adresse - Buchstabieren - Angaben zur Person - Einladung - Bestellen im Lokal Grammatik: W-Fragen Konjugation Präsens Nominativ: bestimmter, unbestimmter und negativer Artikel Akkusativ: unbestimmter und negativer Artikel Phonetik: Lange und kurze Vokale

3. Lektion: Währungen - Zahlen über 100 - Möbel - Wie findest du...? - Statistische Angaben - Im Kaufhaus - Kleinanzeigen ____________________ Grammatik: Adjektive Akkusativ-Ergänzung Artikel als Pronomen Phonetik: Die Umlaute: ä und ö

4. Lektion: Lebensmittel - Sonderangebote - Preise - Maßeinheiten - Einkaufen im Feinkostladen - Ratschläge und Bitten Grammatik: Dativ-Ergänzung: Personalpronomen und Ortsangaben RUSKI JEZIK

• elementarni pojmovi u ruskom jeziku - ruska azbuka - izgovor - akcenat

• "Na času" – razgovor, čitanje i pisanje na ruskom jeziku uz

57

upotrebu imenica ženskog roda, glagola i ličnih zamjenica • "Moj dan" – razgovor uz vježbe izgovora tvrdih i mekih

suglasnika, pravilna upotreba glagola u prezentu u rečenicama, vid glagola

• "Naša soba" – imenice ženskog roda u množini - govorne vježbe • "U učionici" – pridjevi i zamjenica "kakav" (rod i broj), pokazna

zamjenica "taj" (rod i broj) • "Naša biblioteka" – prisvojne zamjenice, zamjenice "čiji", "moj",

"tvoj", "naš", "vaš" (rod i broj), zamjenice "njegov", "njen" i "njihov", razgovor uz upotrebu prisvojnih zamjenica

• "Nedjelja" i "Pismo" – glagoli u prošlom vremenu, prošlo vrijeme glagola "ići" i "nositi"

• "Subota" – glagoli u budućem vremenu (svršeni i nesvršeni vid glagola)

• "Razgovor telefonom" – pomoćni glagoli i glagoli kretanja • "Fotografije" – padeži, promjena imenica muškog i ženskog roda

kroz padeže, razgovor o profesiji • "Naš radni dan" – povratni glagoli, razgovor o sebi • "Pismo kući" – promjena ličnih zamjenica kroz padeže, imperativ

glagola (zapovjedni način) i upotreba izraza "ja imam" i "ja nemam"

• "Mi idemo u goste" – promjena imenica srednjeg roda kroz padeže, brojevi, redni brojevi

• "Zima" – promjena imenica u množini sa akcentom na genitiv množine, vježbe diktata

• "Nova godina" – razgovor sa posebnim akcentom na izraze "ja i ti", "ja i on", "ja i ona","ja i vi", "ja i oni", "ti i on", "ti i ona"

• "U selu" – prijedlozi sa posebnim akcentom na upotrebu prijedloga sa imenicama koji označavaju mjesto

• "U robnoj kući" – redni brojevi, promjena kroz padeže • "U restoranu" – upotreba imenica sa brojevima, govorne vježbe

"Koliko je sati?"

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Engleski

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

6.03.a Strani jezik - prvi Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja;

58

30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars Elementary English BiH OXFORD universty press Knjiga

Larisa Čović Ruski jezik I Banja Luka Apeiron B.Luka 2007 Knjiga Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/1 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Valentina Dević-Romanov Priručnik za razgovor Beograd Zavod za udžbenike nastavna sredstva, Beograd

1996 Knjiga

Matija Dautović Ruski jezik za svakoga Zagreb Školska knjiga, Zagreb 1970 Knjiga

Larisa Čović Ruski jezik I - CD vježbe Banja Luka Apeiron B. Luka 2007 CD

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

59

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

60

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.100. Katedra za anatomiju, histologiju i embriologiju

Predmet/modul 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.01. Bazne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.01.01. Anatomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Tokom ovog kolegija student treba savladati opšte pojmove o morfologiji i građi pojedinih organa i organskih sistema.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student nakon odslušanog predmeta iz anatomije mora biti osposobljen da poznaje i obrzlaže anatomiju čovjekovog tijela. To podrazumjva da se student nauči da može da prepozna klinčki, radiograski osnovnu biomehaničku funkciju kostiju i zglobova glave, vrata, grudne i slabinske kičme kao i gornjih i donjih ekstremiteta. Uz koštani skelet mora da upozna biomehaniku i funkciju mišića čovjaka kao i anatomiju plućnog, srčanog sistema, centralni i periferni nervni sistem, urogenitalni , vaskularni, limfni sistem.Osposobljen će biti da diskutuje i obrazlolaže snovne funkciju organa za disanjenje, varenje, kardiovaskularnog i limfnog sistema, reproduktivni organi . . .

Savladane vještine: Priprema i konzervacija anatomskih i histoloških preparata.

Sadržaj predmeta:

Osnove stanične morfologije i nauke o tkivima (histologije). Osnovna načela sklopa ljudskog tijela, Sklop kostiju, zglobova i mišića: kostur lubanje i čeljusnih zglobova, kralješci i funkcijska anatomija kralježnice, kostur trupa i mehanika disanja, kostur gornjih ekstremiteta, spojevi i zglobovi, te njihova biomehanika, kostur zdjelice i donjih ekstremiteta, spojevi i zglobovi, te njihova biomehanika, mimični i žvačni mišići, mišićje vrata, mišićje trupa, leđno mišićje, mišićje ramenog obruča i gornjeg ekstremiteta, mišićje zdjeličnog obruča i donjeg ekstremiteta. Respiracijski sistem. Digestivni sistem. Sistem endokrinih žlijezda. Uropoetski sistem. Muški i ženski polni organi. Funkcijska anatomija srca. Krvnožilni i limfni sistem. Središnji i periferni živčani . Osjećaji.

Lokomotorni aparat, grudni koš i kičmeni stub, abdomen i mala karlica, glava i vrat. Organi za disanje, organi za varenje, kardiovaskularni i limfniaparat, reproduktivni organi, centralni i periferni nervni sistem. Osnovi citologije. Histološka gradja tkiva i organa. Polne ćelije, začeće, razvoj embriona i fetusa.

METRIKA PREDMETA:

61

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 40 96 18 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

Prednost imaju kandidati koji su završili srednje škole zdravstveno-medicinskog usmjerenja i kandidati koji su slušali predmet anatomije u srednjim školama

3.01.06. 001. Medicinka biohemija

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Red. br. NASTAVNA JEDINICA Broj časova

PROGRAM PREDAVANJA

I Uvod, Predmet izučavanja anatomiije i histologije. Međusobna uslovljenost građe i funkcije. Osnovi građe (ćelija, tkivo, organ i sistem). Sistematska anatomija i njena podjela.

4

II Opšta osteologija, Podjela kostiju, elementi građe vrste koštanog tkiva. Elementarna osteologija glave, trupa i udova. Koštani elementi značajni za opštu i antropološku orijentaciju. Spojevi kostiju (opšta artrologija).

4

III Opšta miologija (vrste mišićnog tkiva), mišić kao organ, neurovaskularni snop i hilus mišića. Sistematska miologija (mimični, mastikatorni i respira-torni mišići, trbušni mišić /trbušna presa, ingvinalni kanal/, najveći mišići trupa i udova)

4

IV

Opšta angiologija: arterije, vene i kapilari (građa i zakonitosti položaja), anastomoze, kolateralni i terminalni sudovi. Veliki i mali krvotok. Srce (položaj, spoljna morfologija, opis srčane duplje-podjela na komore i pretkomore, otvori i zalisci). Građa (endokard, miokard i provodni sistem), Koronarni sudovi, Srčana kesa.

4

V Dio pribora za disanje i dio pribora za varenje smješten na glavi i vratu. Gornji disajni putevi: nosna duplja, paranazalni sinusi. Usna duplja i njen sadržaj (jezik, zubi i pljuvačne žlijezde). Ždrijelo (spratovi i komunikacije). Grkljan (fonacioni aparat - glotis), TiroiDNK i paratiroiDNK žlijezda.

4

VI

GruDNK duplja (zid i otvori). Podjela i raspored organa. Dušnik i glavne dušnice (položaj, opis i građa), Pluća (opis, kapacitet, režnjevi, bronho-pulmonalni segmenti, sekundarni i primarni lobulus). Plućna maramica (parijetalni i visceralni list, pleuralna duplja i plenraini sinusi). Jednjak. Timus.

4

VII Trbušna duplja. Trbušna maramica i podjela trbušne duplje. Sistematska anatomija organa za varenje (želudac, duodenum, jejunum, ileum, cekum, apendiks, kolon i rektum jetra i žučni putevi pankreas), Odnosi organa prema trbušnoj maramici.

4

VIII Aorta i njene visceralne grane. Magistralni sudovi: glave, gornjih i donjih udova. Sistem: gornje i donje šuplje vene. Portalni venski sistem i njegove anastomoze. Linfni sistem i slezina.

4

IX Retroperitonealni prostor. Bubrezi i mokraćni putevi. Građa bubrega (makroskopska i mikroskopska). Mokraćna bešika. Nadbubrežna žlijezda. 4

62

X Mala karlica. Zidovi i krvni sudovi. Muški polni organi - položaj i građa (sjemenik, pasjemnik, sjemevod, briznik, sjemena kesica i prostata, muška uretra). Ženski polni organi - položaj i građa (jajnik, jajovod, materica, usmina). Pregled spoljnih polnih organa (muških i ženskih).

4

XI Centralni nervni sistem. Podjela. Kičmena moždina, rombasti mozak, srednji mozak i međumozak. Hipofiza i epifiza. 4

XII Veliki mozak. Limbički sistem. Provodni putevi. Moždanice i među-moždanični prostori, likvor cerebrospinalis (stvaranje i evakuacija), Osnovni krvni sudovi mozga.

4

XIII Periferni nervni sisteni. Moždani živci (podjela i glavne grane - inervaciona područja). Spinalni živci (podjela, veliki spletovi - rameni, slabinski i krsni). Glavne grane i njihova inervaciona područja.

4

XIV Autonomni nervni sistem (simapatički i parasimpatički dio). Veliki autonomni spletovi (srčani, plućni, celijačni i karlični). 4

XV Anatomija čula vida, čula sluha i ravnoteže, Koža (definicije, podjele, najvažniji nazivi i shema građe). 4

PROGRAM VJEŽBANJA

I / A Orijentacione linije i ravni (frontalna, sagitalna, transverzalna). Dijelovi tijela i udova (granice i regioni), Anatomska nomenklatura i nazivi položaja i pravaca (termini situm et directionem partium corporis indicantes).

2

II / A Skelet i pojedinačne kosti trupa i udova. Lobanja kao cjelina, baza lobanje i otvori za prolaz živaca i krvnih sudova, Grudni koš kao cjelina. Karlica kao cjelina. Skeletni mišići (oblik, primjeri velikih misića, dijafragma, mastikatorni i mimicni mišići)

2

III/H Mišići i krvni sudovi. EM struktura mišića, fotografije preparata skeletnog i srčanog nišića i krvnih sudova, EM: struktura srčanog mišića. SM: srčani mišić (sa kapilarom), skeletni, aorta, arterija mišićnog tipa i vena

2

IV/A Srce, položaj, spoljašnji izgled pretkomora i komora, srčana pregrada, pretkomorno-komorni i arterijski otvori, zalisci na otvorima (mjesta auskultacije i projekcije na prednjem zidu grudnog koša) Koronarne arterije, srčana kesa. Veliki krvni sudovi na bazi srca.

2

V / H Kost i hematopoeza. Savremena šema hematopoeze. EM nekih ćelija krvi, SK razmaz periferne krvi. Koštana srž kost, slezina, tonziula, nodus lymphaticus, thymus

2

VI / A

Nosna duplja (zidovi i podjela na nosne hodnike, olfaktivni predio), sitasti, klinasti i gornjevilični). Usna duplja (zidovi, jezik, gingiva, pod usne duplje. zdrijelno suženje). Ždrijelo (podjela na spratove, morfologija zidova – otvori na prednjem zidu i formacije na spoljnem zidu nosnog sprata). Grkljan (sastav, podjela na spratove, glasne žice i glotis-organ glasnog govora). TiroiDNK žlijedzda i paratiroidne žlijezde).

2

VII / A Zidovi grudnog koša. Podjela grudne duplje, Pregled organa i njihov položaj u medijastinumu. Spoljašnji izgled i opis dušnika, njegove račve i glavnih dušnica, Morfologija pluća, glavne projekcije. Plućna maramica i maramični sinusi.

2

VIII / H Koža i respiratorni sistem. Šeme i preparati. SM: pluća, traheja, koža glave, koža dlana. 2

IX / A Organi za varenje: želudac, duodenum, jejunoileum, cekum, apendiks i kolon. Jetra (položaj, opis i podjela na režnjeve) i žučni putevi. Pankreas. Slezina

2

X / H Digestivni sistem. Šeme digestivnog sistema. SM: jezik, ezofagus, fundus ventriculi, ileum, duodenum, kolon, jetra, pankreas 2

XI / A Mokraćno-polni sistem, Bubrezi, spoloašnji izgled, presjek (makroskopska građa - kora i srž bubrega). Bubrežne čašice i bubrežna karlica. Ureter. Muški polni organi (presjek karlice), Ženski polni organi (presjek karlice).

2

XII / H Urogenitalni sistem. Šeme i preparati. SM: preparati, testis, ovarijum, uterus, placenta, gl.mammaria, bubreg. 2

XIII / A Morfologija sive i bijele mase CNS-a i pregled perifernog nervnog sistema 2

XIV / H Nervni sistem. šeme i preparati. SM: veliki mozak, mali mozak, kičmena moždina, živac, plexus choroideus i hematolikvorna barijera 2

XV / H Endokrini sistem. Šeme. SM: hipofiza, tiroidea i paratiroidea, nadbubreg, Langerhansovo ostrvo. 2

63

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Testovi kratkog odgovora I Parcijalni Obavezni 20 %

02 Testovi kratkog odgovora I Parcijalni Obavezni 20 %

03 Ocijena kreiranja materijala Predispitne obaveze Obavezni 20 %

04 Praktični ispit Konačni Obavezni 40 %

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milosavljević ANATOMIJA Beograd Med. Fakultet 2007

b/ Dopunska literatura Prof. dr Zdenka Krivokuća Prof. drVera Dragović Skripta, Anatomija 2007.

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

64

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.490. Katedra za komunikološke nauke

Predmet/modul 5.09.01.001. Komunikologija (sa teorijom informacija)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.09. Komunikološke nauke

Uža naučna oblast 5.09.01. Komunikologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje elementarnih znanja o osnovnim pojmovima komunikologije kao samostalnog, multidisciplinarnog predmeta (praktičnog i teorijskog usmerenja), cilj je da studenti razumiju principe komunikacije te da steknu vještinu komuniciranja koja omogućava i podržava poslovne odnose i predstavlja suštinski preduslov za rukovođenje ljudima i poslovno pregovaranje. Studenti treba da se upoznaju sa svim aspektima verbalne i neverbalne komunikacije, sa metodama, kao i principima i postupcima procesa komunikacije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da prepozna neverbalne oblike komunikacije, da ovlada elementima efikasne i efektivne komunikacije, te da spozna nivoe komunikacije (o odnosu menadžmenta i timskog rada, o tipovima vrsta vođa, članova tima itd.).

Savladane vještine: Prepoznavanje neverbalnih oblika komunikacije

Sadržaj predmeta:

UVOD U KOMUNIKOLOGIJU ŠTA JE KOMUNIKACIJA? PROCES KOMUNIKACIJE, KARAKTERISTIKE KOMUNIKACIJE, FUNKCIJE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKOLOŠKI POJMOVI, SREDSTVA I KANALI KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJSKI KODOVI, IZ ISTORIJE PROUČAVANJA KOMUNIKACIJE VRSTE KOMUNIKACIJE, VERBALNA KOMUNIKACIJA, NEVERBALNA KOMUNIKACIJA, PERFORMANSNA KOMUNIKACIJA MODELI KOMUNIKACIJE, SEMIOTIČKI MODEL KOMUNIKACIJE, SOCIOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, PSIHOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KULTUROLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE, KONFESIONALNI MODEL KOMUNIKACIJE, MITOLOŠKI MODEL KOMUNIKACIJE POSLOVNA KOMUNIKACIJA, TIPOLOGIJA POSLOVNE KOMUNIKACIJE, OBLICI POSLOVNE KOMUNIKACIJE, VRSTE POSLOVNE KOMUNIKACIJE, KOMUNIKACIJA U ORGANIZACIJI Poslovna prepiska i pisma, Pisanje poslovnih pisama

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 12 72 8 150

65

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 12 sati za pedagoške radionice

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

66

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Prof. dr Branimir Čović Prof dr larisa Čović Komunikologija Banja Luka APEIRON 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

67

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.110. Katedra za fiziologiju, patofiziologiju i patologiju

Predmet/modul 3.01.05.003. Fiziologija sa patofiziologijom

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 3 Medicinska nauke

Naučno polje 3.01. Bazne medicinske nauke

Uža naučna oblast 3.01.05. Fiziologija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznati studente s osnovnim životnim funkcijama, kako cijelog organizma tako i pojedinih organa i tkiva. Stečeno i usvojeno znanje iz Fiziologije treba omogućiti studentu bolje razumijevanje patoloških i patofizioloških procesa u organizmu, koji su temelj svih bolesnih (nenormalnih) stanja te lakšem savladavanju predmeta kliničke medicine i razumijevanju postupaka sestrinske njege.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student treba da bude edukovan o normalnoj, zdravoj funkciji organizma. On mora da pozna i obrazlaže osnovne fiziološke funkcije od ćelije preko organa do ljudskog organizma. To podrazumeva poznavanje funkcije (fiziologije) : nervnog, endokrinog, bubrežnog i kardiovaskularnog , lokomotornog sistema... Student treba da obrazlaže razvoj ljudskog organizma od intrauterinog života do starosti.

Savladane vještine: Odrediti komplet krvnu sliku, šećer u krvi, krvnu grupu, snimiti EKG, obučiti raditi spirometrom, ergometrom, preparacij organa žabe i odrediti pinalne reflekse

Sadržaj predmeta:

Osnovne fiziološke funkcije od ćelije do ljudskog organizma. Funkcija nervneg sistema i čuka, iokomotornog aparata, disajnih organa, organa za varenje, endokrinog sistema, bubrega, krvotoka. Hemostaza, regulacija ćelijske i vanćelijske tečnosti i metabolizma, hematopoeza. Razvoj ljudskog organizma: intrauterini život i porođaj, rast i razvoj, pubertet, zrelo doba, starost.

Sadržaj: Opšta fiziologija; krvotok; krv, krvne stanice, imunitet i zgrušavanje krvi; srce; tjelesne tekućine i bubrezi; disanje; živčani i osjećaji; probavni ; metabolizam i regulacija temperature; endokrinologija i reprodukcija.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

68

7 56 40 102 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.01.06.001. Medicinska biohemija

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA TEORIJSKA NASTAVA I SEMINARI IZ PATOFIZIOLOGIJE

l. Definicija, predmet i zadaci patološke fiziologije;etiologija i patogeneza Patofiziološki aspekti bolesti definicija, patogeneza, simptomi i znaci, periodi i trajanje bolesti pojam normalnih vrijednosti u medicini Etiološki faktori (podjela, značaj za terapiju i zastupljenost) Patogenetski faktori i patogenetski uslovljena terapija. Dejstvo mehaničke sile i mehanički faktori, lokalne mehaničke povrede (komocija, kontuzija, kompresija, ruptura, luksacija, fraktura) opšte mehaničke povrede ( blast sindrom, kraš sindrom).

2. Biološki značaj i patogenetski efekti jonizujućih radijacija jonizacija tkiva, spoljašnje i unutrašnje ozračenje akutna i hronična radijaciona bolest, lokalno ozračivanje Nejonizujuće radijacije radio talasi, kratki i ultra kratki talasi, infracrveni zraci, vidljiva svjetlost i ultraljubičasti zraci Dejstvo električne struje Dejstvo buke i vibracije, brzina i ubrzanje Uticaj promjena atmosferskog pritiska na organizam

3. Putevi prodiranja i dejstvo hemijskih faktora na organizam. Mehanizmi detoksikacije Toksični aspekti bolesti zavisnosti (narkomanija, alkholizam, pušenje) Genetski etiološki faktori, nasljedne bolesti izazvane promjenom broja i grade hromozoma, nasljedne bolesti izazvane mutacijom gena nasljedne bolesti izazvane poligenskim nasljeđivanjem kongenitalne malformacije

4. Biološki etiološki faktori Zapaljenje Etiopatogeneza zapaljenja, flogistički faktori i mehanizam njihovog dejstva, formiranje ognjišta zapaljenja (inicijalni procesi, poremećaji mikrocirkulacije, medijatori i modulatori zapaljenja, proliferativne i reperativne promjene) dejstvo ognjišta zapaljenja na organizam, uloga leukocita u procesu zapaljenja, klinički tok i ishod zapaljenja Infekcija, Nespecifična zaštita organizma, spoljašnje i unutrašnje barijere organizma, opšti adaptacioni sindrom. Specifična odbrana organizma, humoralni i celulami odgovor.

5. Etopatogenetski aspekti šoka Hipovolemijski šok Neurogeni šok Kardiogeni šok Septički šok anafilaktički šok 6. Poremećaji metabolizma ugljenih hidrata Poremećaji metabolizma bjelančevina

hipoproteinemija, disproteinemija i hiperproteinemija Poremećaj metabolizma masti hiperlipoproteinemija i dislipoproteinemija. Gojaznost i gladovanje

7. Poremećaj osmolarnosti Edemi (podjela i patogeneza) Etiopatogeneza kardijalnih edema Etiopatogeneza nefrotskih edema Etipatogeneza nefritičkih edema Hiper i hipokalijemije

8. Poremećaj hematopoetskog sistema Poremećaj crvene loze Sindrom anemije etiopatogeneza sideropenijskih anemija etiopatogeneza megaloblastnih anemija etiopatogeneza hemolitičkih anemija Poremećaj bijele loze etiopatogeneza leukoze leukopenija i agranulocitoza

9. Podjela i značaj vitamina Poremećaji metabolizma oligoelemenata Etiopatogeneza malignih procesa paraneoplastični sindrom

10. Etiopatogeneza osnovnih simptoma kod oboljenja digestivnog trakta Poremećaji žvakanja i gutanja Etiopatogeneza akutne crijevne opstrukciije (ileus) Etiopatogeneza ulkusne bolesti Sindrom poremećene apsorpcije Bakterijska flora crijeva. Etiopatogeneza poremećaja funkcije egzokrinog pankreasa. Poremećaji funkcije jetre. Etiopatogeneza ciroze jetre. Etiopatogeneza hepatične kome Etiopatogeneza infekcije žučnih puteva Etiopatogeneza holelitijaze.

69

11. Bubrežna insuficijencija (akutna i hronična) Infekcije urinarnog trakta Glomerulopatije Nefrotski sindrom Nefrolitijaza

12.Poremećaji respiratornog sistema Poremećaji ventilacije. Etiopatigeneza respiratorne insificijencije Opstruktivni i restriktivni sindrom. Edem pluća

13. Poremećaji funkcije endokrinog sistema Etiopatogeneza poremećaja kore nadbubrega etiopatogeneza poremećaja funkcija adenohipofize etiopatogeneza poremećaja funkcije tireoideje etiopatogeneza poremećaja funkcije paratireoideje etiopatogeneza poremećaja fiinkcije polnih žlijezda

14. Etiopatogeneza poremećaja kardiovaskularnog sistema Srčana insuficijencija Adptacioni mehanizmi bolesnog srca Urođene srčane mane Stečene srčane mane aortna stenoza i insuficijencija mitralna stenoza i insuficijencija Koronama bolest infarkt miokarda angina pektoris Etiopatogeneza ateroskleroze

15. Poremećaj funkcije nervnog sistema Oštećenje centralnog i perifernog motomog neurona Poremećaji stvaranja i toka likvora, Epilepsija Patofiziologija bola Patofiziologija starenja

PRAKTIČNA NASTAVA

l.Terminalna stanja (preagonalno, agonalno, klinička, cerebralna i biološka smrt) Poremećaji svijesti kvantitativni (somnolencija, letargija, stupor, prekoma, koma) Poremećaji lokalne cirkulacije ishemija hiperemiija embolija tromboza

2. Dejstvo toplote na organizam opšta hipertermija (sunčanica, toplotni udar, hipertermički kolaps i termogenetska anhidroza) Opekotine (određivanje težine opekotina) Opšta hipotermija smrzotine

3. Groznica, patogeneza, stadijumi groznice Temperaturne krive kod trazličitih tipova groznice Funkcionalni i metabolički poremećaji u groznici Jatrogena oštećenja kortizonskim preparatima antibioticima citostaticima

4. Biološko-biohemijski sindrom zapaljenja Osnovna svojstva imunološkog sistema primarni i sekundami imuni odgovor Reakcije hiprsenzitivnosti anafilaktičke reakcije citotoksične reakcije reakcije imunih kompleksa kasna hipersenzitivnost

5.Hipoksija Asfiksija

70

Dejszvo promjenjenog atmosferskog pritiska 6.Sindrom hiperglikemije Etiopatogeneza Diabetes mellitus-a Sindrom hipoglikemije i hipoglikemični šok

UKUPAN BROJ ČASOVA:

teorijska nastava 15 časova seminarska nastava 15 časova praktična nastava 15 časova

STRUČNA PRAKSA:

Praksa se izvodi na za to osposobljenim odjelima ili zavodima za patologiju. Tokom prakse student mora obići slijedeće laboratorije: histološki, mikroskopiju i molekularnu patologiju. Moguće je da se praksa odradi na jednom ili više lokacija (obzirom na tehnološku opremljenost pojedinih odjela). Tokom prakse student mora samostalno obavljati slijedeće poslove i vidjeti u obliku demonstracije:

HISTOLOŠKI LAB:

1) Primanje i obilježavanje prispjelih uzoraka 2) Fiksacija 3) Priprema uzoraka za preuzimanje 4) Priprema za procesiranje, stavljenje u pogon (programiranje) aparata za procesiranje (histokinet, centar) 5) Uklapanje 6) Rezanje 7) Bojenje HE 8) Bojenje specijalnih metoda (Mallory, Gomory, PAS, Giemsa) 9) Montiranje, pokrivanje, obilježavanje preparata 10) Priprema hemikalija 11) Arhiviranje preparata i blokova

MIKROSKOPIJA:

1. Priprema hemikalija

2. Fiksacija uzoraka

DEMONSTRACIJA: Rezanje, kontrastiranje snimanje uzoraka

MOLEKULARNA PATOLOGIJA:

1. Priprema uzoraka za PCR

2. DEMONSTRACIJA: PCR reakcija, in situ hibridizacija

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Procijena učešća studenta u radu na predavanjima, i u labaratorijskim vježbama

Predispitne obaveze Obavezan 20 %

02 Pismeni dio ispita Parcijalni Obavezan 40 %

03 Usmeni (oralni) ispit Konačan Obavezan 40 %

04

05

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Guyton, A.C. Medicinska fiziologija Zagreb Medicinska naklada 1999 knjiga

Ganong WF Patološka fiziologija Beograd 2003

71

Prof. dr Kalušević Milijan Patofiziologija Banja Luka 2005

b/ Dopunska literatura

Rajkovača Z, Kovačević P Skripta iz fiziologije Banja Luka 2007

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

72

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.540. Katedra za ekonomiku, menadžment i organizacione nauke u sportu

Predmet/modul 8.01.10.001. Menadžment u sportu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.10. Ekonomika i menadžment u sportu

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Predmet menadžment u sportu ima svoj cilj da na integralan, teorijski i dinamičan način prezentira, analizira i ukaže na moguće projekcije organizovanja, funkcionisanja i upravljanja u sportu. Predmet se sastoji iz 4 dela koji su međusobno povezani i obuhvataju sva relevantna, teorijska, organizaciona, metodološka i tehnološka pitanja u oblasti upravljanja sistemom sportske organizacije i trenažne tehnologije.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Student je u stanju da prepozna i postavi organizacionu strukturu sportske organizacije, kao i da razlikuje i razloži pojedine sportske i poslovne funkcije u sportskim organizacijama.

Savladane vještine:

Studenti stiču neophodna znanja o sportskim i poslovnim funkcijama sportske organizacije, sistemu takmičenja, organizaciji i upravljanju trenažnom tehnologijom, te osnovama menadžmenta sa njegovim fazama.

Sadržaj predmeta:

Osnovni pojmovi sistema, upravljanja i modela Karakteristike sistema Pojam upravljanja Pojam modela Osnovne delatnosti u sistemu sporta Nosioci delatnosti Organizaciona struktura Učesnici (stejkholderi) u sportu Ljudski resursi u sportu Nauka i tehnologija Objekti i oprema Menadžment u spotu Marketing u sportu Takmičenja u sportu Zdravstvena zaštita Informacioni sistemi Stimulisanje i nagrađivanje (motivacija) Upravljanje sistemom sportske organizacije

73

Predviđanje (predikcija) Planiranje Organizovanje Koordinisanje Menadžment Marketing Treneri Selekcija Trening Oporavak Takmičenja i efikasnost Upravljanje sistemom trenažne tehnologije Modelovanje i dijagnosticiranje Planiranje i programiranje Operacionalizacija i registracija Klasifikacija i kontrola Obrada i analiza Korekcija i komparacija

1. SPORT I MENADŽMENT, O pojmu sporta, Klasifikacija sportova, Sportska organizacija kao sistem, Sportska organizacija i njene osnovne funkcije, O pojmu menadžmenta, Pojmovno određenje, razvoj menadžment ideje, Teorije menadžmenta, Funkcije menadžmenta, Sportski menadžment

2. SPORTSKE ORGANIZACIJE I MENADŽERI, Specifičnosti procesa menadžmenta u sportu, Sportska organizacija – suština neprofitabilnosti, Menadžeri u sportu, Menadžerski timovi i soprt, Nivoi i tipovi menadžera u sportu, Znanja sposobnosti i veštine menadžera u sportu, Trener kao menadžer, Usluga u sportu i menadžeri

3. MENADŽMENT FUNKCIJE I SPORT, Predviđanje kao specifična funkcija menadžmenta, Metode predviđanja u sportu, Pojam planiranja u sportskom menadžmentu, Karakteristike planiranja, Vrste i elementi planiranja u sportu, Strategijsko planiranje, Vizija Misija – filozofija sportske organizacije, Ciljevi sportske organizacije, Strategije, Taktike, Operativno planiranje, Planiranje trenažnog procesa, Planiranje finansija u sportskom menadžmentu, Organizovanje u sportskom menadžmentu, Karakteristike organizacije, Osnovni organizacioni modeli, Rukovođenje kao menažment funkcija u soprtu, Komunikacije, Motivacija, Motivacioni aspekti menadžer u sportu, Vođstvo (liderstvo), Kadrovanje i soprt, Funkcija kontrole u sportu

4. PROMENE I SPORT, Šta su promene, Upravljanje promenama, Faktori uticaja na modeliranje procesa promena, Sport i promene (odabrana poglavlja), Evropski model sporta i razvoj sporta u Srbiji, Projektna usmerenost aktivnosti sportske organizacije

5. ZNANJE, OBRAZOVANJE I SPORT, Pojam znanja, Upravljanje znanjem, obrazovanje za sportski menadžment, filozovija edukacije i sport, Kontekst savremenog obrazovanja, Obrazovanje i sportski menažment, Aktuelne tendencije obrazovanja za sportski menadžment kod nas,

74

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 24 72 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završen četverogodišnja srednješkolsko obrazovanje Prednost imaju studenti koji rade na

poslovima menadžera u sportu

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA NASTAVNA JEDINICA Časova

Osnovni pojmovi sistema, upravljanja i modela Karakteristike sistema

2

Pojam upravljanja Pojam modela 2

Osnovne delatnosti u sistemu sporta Nosioci delatnosti Organizaciona struktura

2

Učesnici (stejkholderi) u sportu Ljudski resursi u sportu 2

Nauka i tehnologija Objekti i oprema 2

Menadžment u sportu Marketing u sportu 2

Takmičenja u sportu Zdravstvena zaštita Informacioni sistemi Stimulisanje i nagrađivanje (motivacija)

2

Upravljanje sistemom sportske organizacije Predviđanje (predikcija) Planiranje

2

Organizovanje Koordinisanje 2

Menadžment Marketing 2

Treneri Selekcija Trening

2

Oporavak Takmičenja i efikasnost

2

75

Upravljanje sistemom trenažne tehnologije Modelovanje i dijagnosticiranje

2

Planiranje i programiranje 2 Operacionalizacija i registracija 2 Klasifikacija i kontrola 2 Obrada i analiza 2 Korekcija i komparacija 2 Planiranje i programiranje 2 Operacionalizacija i registracija 2 Prezentacija seminarskih radova 4 Case study 4 EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 prisutstvo i aktivnost na časovima 15%

02 prisustvo i aktivnost na vježbama 15%

03 izrada i odbrana seminarskog rada 20%

04 uspjeh na testu 25%

05 uspjeh na usmenom ispitu 30%

06

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Dr Dragan Životić “Upravljanje u sportu” Beograd

Ministarstvo za sport i omladinu Vlade Republike Srbije

1999. knjiga

Doc. dr Milan Nešić Sport i menadžment Novi Sad TIMS 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Dr. Edita Kastrаtović

’’Osnove menadžmentа sа mеnаdžmеntom u sportu’’

Bеоgrаd Institut MSP 2003. knjiga

Dr Julijan Malacko, Dr Izet Rađo

«Tehnologija sporta i spotskog treninga»

Sarajevo Fakultet sporta i tjelesnog odgoja

2004. knjiga

Dr. B. Mašić, Dr. R. Lončarević

«Menаdžmеnt - škole i nоvi pristupi»

Banjа Lukа

Ekonоmski faкultеt

2000.

knjiga

Dr Milan Tomić “Menadžment u sportu” Beograd

Fakultet za menadžment u sportu

2001.knjiga

Stoner, Friman, Gilbert, Žеlnid

“Menadžment”, Zagreb Mate d.o.o. 2002. knjiga

Wren, Voich

“Menadžmеnt, procеs, struktura i ponаšanje”

Bеоgrаd Grmeč, 2001. knjiga

76

Dr. B. Mašić, ’’Strategijski menadžment’’ Bеogrаd

Univеrzitеt ’’Brаćа Kаrić’’ 2001.

knjiga

Mato Bartoluci ’’Ekonomika i menadžment u sportu’’ Zagreb

Informator, Kineziološki fakultet Sveučilišta u Zagrebu

2003.

knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Grupa autora Savremeni sport Banja Luka Centar za sport 2006.

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

www.sportsmanagement.co. uk

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

77

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.510. Katedra za naučne osnove sporta

Predmet/modul 8.01.02.001. Opšta antropomotorika

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.02. Biomehanika i antropomotorika

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sistematizacija znanja i zakonitosti o osnovnim uslovima ispoljavanja radne uspješnosti zasnovanoj prvenstveno na mišićnoj angažovanosti i sistemima organizma od kojih zavisi manifestacija stanja i kretanja različitog intenziteta i složenosti.Upoznavanje sa relevantnim teorijskim konceptima antropomotoričkih sposobnosti iz kojih proizilaze struktura predmeta, definisanje pojmova i metrijskih uslova, procesi za postizanje adaptacionih promjena organizma prema modalitetima strukturnih elemenata antropomotoričkih sposobnosti kao i sredstva i metode za postizanje adaptacionih promjena.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Osnovna teoretska i praktična znanja o razvoju osnovnih antropomotoričkih sposobnosti čovjeka i njihov uticaj na organizam čovjeka

Savladane vještine: Praktična i teoretska u razvoju osnovnih antropomotoričkih sposobnosti i metodika rada sa početnicima

Sadržaj predmeta:

Priprema i upis semestra Istorijski pregled nastanka antropomotorike kod nas i u svijetu.

Značaj antropomotorike u sportu.

Osnovni terminološki pojmovi u antropomotorici.

Pokret automatizacija pokreta i kompenzacija funkcije.

Karakteristike lokomotornog aparata u tjelesnim aktivnostima.

Slobodna nedjelja

Struktura osnove pokreta. Proces učenja novog pokreta.

Faktorska struktura antropomotoričkog prostora.

Hipotetska struktura antropomotoričkih i ostalih dimenzija antropološkog prostora.

Razvoj motorike u filogenezi i ontogenezi.

Relacije antropomotoričkih i ostalih dimenzija antropološkog prostora.

Oblici prikupljanja informacija o bazičnim i specifičnim antropomotoričkim sposobnostima.

78

Organizacioni oblici i forme rada u antropomotoričkom vježbanju.

Sila i snaga. Metodika uvećanja snage.

Brzina . Metodika uvećanja brzine.

Izdržljivost . Metodika uvećanja izdržljivosti.

Okretnost i metodika njenog uvećanja.

Gipkost i metodika njenog uvećanja.

Slobodna nedjelja

Ravnoteža i metodika njenog uvećanja.

Preciznost i metodika njenog uvećanja.

Metode i tehnike istraživanja motoričkih sposobnosti.

Motoričke sposobnosti u procesu vježbanja. Vježbe oblikovanja.

Trenažeri u funkciji razvoja motoričkih sposobnosti. Karakteristike individualnih programa vježbanja.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 18 82 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA Teorijska i praktična predavanja, vježbe i seminari, otklanjanje grešaka i samostalno vježbanje,konsultacije.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Test 20%

02 Praktičan dio i prisustvovanje na časovima 35%

03 Teoretski dio- završni 45%

04

79

05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Nićin,Đ. Antropomotorika Novi Sad FFK 2000

Nićin,Đ.Lolić,V.: Antropomotorika Banja Luka Centar za sport 2000

Perić,D. Uvod u sportsku antropomotoriku Beograd Sportska

akademija 2003

b/ Dopunska literatura

Kukolj,M. i saradnici Antropomotorika Beograd FFK 1996

Rađo,I. i saradnici Antropomotorika Mostar Pedagoška akademija 2000

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

80

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.510. Katedra za naučne osnove sporta

Predmet/modul 8.01.02.003. Osnove biomehanike (sa kineziologijom) VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.02. Biomehanika i antropomotorika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Predmet Biomehanika namijenjen je osposobljavanju studenata za opšte razumijevanje i primjenu mehaničkih zakonitosti na kretanje lokomotornog aparata (gornjiih i donjih ekstremiteta,)- mišićno - koštanogsistema. Realizacijom programa studenti dobijaju elementarrna saznanja iz biomehaničke analize (pokreta i kretanja, elemenata individualne tehnike izabrane grane sporta) kao osnove za primjenu u programiranju i kontrolu transformaciionih procesa.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Uvod u biomehaniku. Definicija, interdisciplinarnost, koncepcije istraživanja, razvoj tehnika mjerenja, oprema i organizacija rada u biomehaničkom laboratoriju. Osnove mehanike. Osnove grafostatike, uslovi ravnoteže, geometrijske karakteristike tijela, pravolinijsko i krivolinijsko kretanje tačke, kinematika čvrstog tijela, dinamika tačke, sistema i čvrstog tijela, sudar, sile trenja, osnove mehanike fluida. Biomehaničke karakteristike lokomotornog aparata . Osobine kostiju, zglobova i spojeva te koštanih mišića. Mišići kao aktivatori mišićnog sistema. Mehanizmi kretanja lokomotornog aparata. Određivanje parametara segmenata Antropometrijsko mjerenje i procjena parametara. Procjena kinematičkih veličina kretanja. Kinematički mjerni sistem, kolekcija i aktivizicija kinematičkih signala (referentne tačke), digitalizacija signala, . Mjerenje kinetičkih veličina. . Platforme za mjerenje sile reakcije podloge. Vektor-dijagram. Mjerenje raspodjele pritiska. Procjena kinetičkih veličina kretanja inverznim dinamičkim pristupom. Komponente sile segmenata, intersegmentalne sile i momenti, energija segmenata i sistema, izmjene energije unutar i između segmenata, impuls i moment impulsa segmenata i sistema. Kineziološka elektromiografija. Mjerenje površinskim elektrodama.Telemetrija EMG signala.Biomehaničke osobine mišića. Modeliranje i simulacija. Zavisnost: napetost-dužina i sila-brzina mišića. Funkcionalna električka stimulacija. Proteze i antropomorfna robotika. Biomehanička dijagnostika pokreta. Hod. Dijagnostika stepena uvježbanosti pokreta. Sargentov test skočnosti s platforme. Procjena lokalnog mišićnog zamora analizom spektra EMG signala. Primjeri iz sportskih aktivnosti.

81

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 70 10 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno četvorogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Red.br NASTAVNA JEDINICA Broj časova

1. Uvod u biomehanik , definicija, interdisciplinarnost,koncepcija istraživanja, razvoj tehnika mjerenja, oprema i organizacija rada u biomehaničkoj laboratoriji;

2. Osnovi funkcionalne anatomije,(kosti , zglobovi , mišići)

3. Mišićna sila kao vektor, obrtni momenat,mehanički aspekti zamora,kinetički lanac;

4. Mehanika lokomotornog aparata(Glave i vrata, kičmenog stuba, grudnog koša, ramenog pojasa,zglobova ruke ,šake, kuka,skočnog

5. Određivanje težišta tijela; 6. Plan i proporcije građe tijela; 7. Ravnotežni položaji 8. Mehanika uspravnog stava,uspravni stavovi sa teretom; 9. Čučeći položaj; 10. Stavovi na jednoj nozi; 11. Sjedeći položaji; 12. Ležeći položaji;

13. Upori; 14. Viseći položaji;

15. Kinematika lokomotornog aparata(pravolinijska kretanja, krivolinijska kretanja,

16. Kinematičke šeme složenih pokreta; 17. Dinamika lokomotornog aparata;Sile , rad ienergija 18. Zamah, prividne rotacije , sudari 19. Biomehanička dijagnostika pokreta, 20. Primjena biomehanike u „bazičnim“ i individualnim sportovima

21. Atletika(hodanje, sprint, štafetna trčanja, preponska trčanja, skok

82

u dalj, troskok, skok u vis, skok s motkom, bacanja-kugle, diska , kladiva , koplja;

22. Biomehanika plivanja(startovi, okreti,kraul, delfin, leđno, prsno)

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Seminarski rad -biomehanička analiza kretanja u izabranoj grani sporta

02 test

03 Ispit se polaže usmeno (Ispit se može polagati i u pisanoj formi).

04

05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Jovović,V. Biomehanika sportske lokomocije Nikšić, Odsjek za fizičku kulturu; Nikšić, 2003 knjiga

Jarić,S. Biomehanika humane lokomocije sa biomehanikom sporta Beograd; FFK-Beograd 1997 knjiga

Opavski, P. Osnovi biomehanike Beograd Zavod za izdavanje udžbenika Srbije 1962 knjiga

b/ Dopunska literatura

Bubanj,R. Osnove primjenjene biomehanike u sportu Novi Sad

SIA, Novi Sad

1998 knjiga

Bubanj,R. Osnove primjenjene biomehanike u kineziologiji Novi Sad

SIA, Novi Sad

2000 knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Grupa autora Kineziologija Zagreb KIF-Zagreb 1980-2007 naučni

83

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

84

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 1 Prirodne nauke

Naučno polje 1.06. Matematika

Uža naučna oblast 1.06.05. Vjerovatnoća i statistika

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom metoda i tehnika statističkog posmatranja i istraživanja statistika obezbjeđuje relevantne informacije iz raspoložive baze podataka sa unaprijed određenom vjerovatnoćom pouzdanosti u cilju donošenja kvalitetnih poslovnih odluka. Cilj je osposobiti studenta da primjenom statističkih metoda i tehnika na elemente posmatranog uzorka dolazi do pouzdanih informacija potrebnih za upravljanje složenim dinamičkim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da:

1. obavlja statističko posmatranje i prikupljanje podataka, 2. vrši sređivanje, grupisanje, obradu i prikazivanje podataka, 3. primjeni statističke metode u procesu statističke analize masovnih pojava

(metod uzorka, primjena regresione i korelacione analize, primjena indeksa, testiranje hipoteza, metoda trenda,...)

4. kreira publikacije zasnovane na statističkoj analizi 5. testira i provjerava parametarske hipoteze

Savladane vještine: Primjena metoda i tehnika statističkog posmatranja, istraživanje i statistička analiza posmatranog uzorka

Sadržaj predmeta:

POJAM, DEFINISANJE I RAZVOJ STATISTIKE PREDMET, CILJ, ZADACI I METODI STATISTIČKOG ISTRAŽIVANJA Izbor i vrednovanje programskih statističkih paketa OSNOVNI STATISTIČKI POJMOVI I KATEGORIJE Statistički skup, Statistička obilježja, Statističke jedinice, Varijacija PRISTUP STATISTIČKOM ISTRAŽIVANJU STATISTIČKO POSMATRANJE I PRIKUPLJANJE PODATAKA Cilj, predmet, jedinica i obilježja posmatranja, Izvori prikupljanja, Načini prikupljanja, Obim i oblik (metode) obuhvatanja jedinica, Sredstva prikupljanja, Kontrola i provjera GRUPISANJE I SREĐIVANJE PODATAKA Statističke serije, Numeričke serije strukture, Atributivne serije strukture, Vremenske serije, Prostorne serije PRIKAZIVANJE STATISTIČKIH PODATAKA Tabelarno prikazivanje (statističke tabele) GRAFIČKO PRIKAZIVANJE Linijski dijagrami, Površinski dijagrami DESKRIPTIVNE MJERE STATISTIČKE ANALIZE Srednje vrijednosti (mjere centralne tendencije), Izračunate srednje vrijednosti – sredine Aritmetička sredina, Harmonijska sredina, Geometrijska sredina, Pozicione vrijednosti, Modus (Mo), Medijana (Me)

85

MJERE VARIJABILITETA (DISPERZIJE) Apsolutne mjere varijabiliteta, Interval varijacije, Srednje apsolutno odstupanje, Varijansa, Standardna devijacija, Relativne mjere varijabiliteta, Koeficijent varijacije, Normalizovano (standardno) odstupanje, Mjere oblika rasporeda TEORIJSKE RASPODJELE SLUČAJNIH PROMJENLJIVIH RASPODJELA DISKRETNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Numerički pokazatelji diskretne slučajne promjenljive, Binomna raspodjela, Poasonova raspodjela, Hipergeometrijska raspodjela RASPODJELA NEPREKIDNE SLUČAJNE PROMJENLJIVE Funkcija i gustina raspodjele, Numerički pokazatelji neprekidne slučajne promjenljive, Normalna raspodjela, Studentova raspodjela, Fisher – Snedecor-ova F-raspodjela, Metod uzorka IZBOR I NAČINI FORMIRANJA UZORKA RASPODJELA PARAMETARA UZORKA Tačne raspodjele parametara uzorka iz osnovnog skupa sa normalnom raspodjelom ODREĐIVANJE OBIMA UZORKA Obim uzorka za ocjenu srednje vrijednosti osnovnog, Obim uzorka za ocjenu proporcije svojstva A u osnovnom skupu STATISTIČKA OCJENA NEPOZNATIH PARAMETARA OSNOVNOG SKUPA POJAM I VRSTE STATISTIČKE OCJENE OSNOVNA SVOJSTVA TAČKASTE OCJENE INTERVALNE OCJENE PARAMETARA RASPODJELE Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (poznata varijansa), Interval povjerenja za srednju vrijednost osnovnog skupa (nepoznata varijansa), Interval povjerenja za proporciju osnovnog skupa TESTIRANJE STATISTIČKIH HIPOTEZA TESTIRANJE PARAMETARSKIH HIPOTEZA Testiranje hipoteze o srednjoj vrijednosti osnovnog skupa, Testiranje hipoteze o jednakosti srednjih vrijednosti dva osnovna skupa, Testiranje hipoteze o proporciji u osnovnom skupu, Testiranje hipoteze o jednakosti proporcija dva osnovna skupa, Analiza varijanse, Jednofaktorska analiza varijanse sa fiksiranim nivoima faktora, kriterijum za provjeru hipoteze o raspodjeli osnovnog skup REGRESIJA I KORELACIJA POJAM KORELACIONE ZAVISNOSTI PROSTA LINEARNA REGRESIJA Jednačina regresije, Testiranje značajnosti regresionih koeficijenata, Analiza varijanse Interpolacija i ekstrapolacija KOEFICIJENT KORELACIJE Testiranje značajnosti koeficijenta korelacije VIŠESTRUKA REGRESIJA I KORELACIJA Linearna regresija sa dvije nezavisno-promjenljive, Analiza varijanse, Interpolacija i ekstrapolacija, Višestruka korelacija KRIVOLINIJSKA REGRESIJA I KORELACIJA Prosta kvadratna regresija i korelacija RELATIVNI BROJEVI INDEKSI Individualni indeksi, Grupni indeksi, Testiranje indeksa EKONOMSKI POKAZATELJI DINAMIKE STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE PRODUKTIVNOSTI Mjerenje produktivnosti, Individualni indeks produktivnosti, Grupni indeks produktivnosti STATISTIČKA ANALIZA DINAMIKE ZARADA Indeksi zarada ANALIZA VREMENSKIH SERIJA TREND KOMPONENTA METOD POKRETNIH PROSJEKA METOD TRENDA Linearni trend, Kvadratni trend, Eksponencijalni trend KORELACIONA ZAVISNOST IZMEDJU VREMENSKIH SERIJA SEZONSKA KOMPONENTA Metod sezonskih indeksa DODATAK – TABLICE ....

METRIKA PREDMETA:

86

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 108 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

1.06.05.007. Statističke metode u menadžmentu Prije pristupa polaganju student mora prethodno odslušati vježbe

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sata za izvođenje vježbi

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Statističke metode u menadžmentu Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

87

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

88

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.310. Katedra za ekonomsku teoriju, analizu i planiranje

Predmet/modul 5.01.13.005. Mikroekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.13. Teorijska ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da može aktivno tražiti odgovore na pitanja: 1. Kako smanjiti ulaganje kapitala u proces reprodukcije, i 2. Kako povećati rezultat poslovanja preduzeća.

Jedan od ciljeva je i da student sazna određene zakonitisti koje vladaju u mezoekonomskim sistemima.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Razumijevanje alokacije ograničenih sredstava i resursa različitih nosioca privređivanja unutar jedne države (npr. kako potrošači mogu najbolje rasporediti svoje ograničene dohotke na različita dobra i usluge koja se mogu kupiti na tržištu, kako radnici mogu najbolje rasporediti svoje vrijeme na rad i odmor, ili na jedan umjesto na drugi posao, kako preduzeća najbolje mogu rasporediti svoje ograničene finansijske izvore na zapošljavanje dodatnih radnika umjesto kupovine novih mašina, proizvodnju jednog umjesto drugog skupa proizvoda). Razumijevanje uloge cijena i tržišta na poslovanje preduzeća.

Savladane vještine: Analiza tražnje za proizvodnim faktorima, analiza rada i tržišta rada, analiza preduzetničkih potencijala.

Sadržaj predmeta:

UVOD U TEORIJU MIKROEKONOMIJE I POSLOVNE EKONOMIJE POJAM I VRSTE PREDUZEĆA VRSTE PREDUZEĆA, IMOVINA PREDUZEĆA, ORGANI PREDUZEĆA, ORTAČKO DRUŠTVO, KOMANDITNO DRUŠTVO, AKCIONARSKO DRUŠTVO, DRUŠTVO SA OGRANIČENOM ODGOVORNOŠĆU, JAVNO PREDUZEĆE, POSLOVNI SISTEMI U PRIVREDI OSNOVNE FUNKCIJE U PROCESU REPRODUKCIJE: VERTIKALNA PODJELA FUNKCIJA, HORIZONTALNA KLASIFIKACIJA FUNKCIJA SREDSTVA I UPRAVLJANJE SREDSTVIMA PREDUZEĆA: OSNOVNA SREDSTVA, TROŠENJA OSNOVNIH SREDSTAVA – AMORTIZACIJA, OBRTNA SREDSTVA UPRAVLJANJE TROŠKOVIMA: NATURALNO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (UTROŠCI), UTROŠCI MATERIJALA, UTROŠCI SREDSTAVA ZA RAD, UTROŠCI RADNE SNAGE, FINANSIJSKO IZRAŽAVANJE TROŠENJA (TROŠKOVI), KRITERIJUMI KLASIFIKOVANJA TROŠKOVA, FIKSNI TROŠKOVI , VARIJABILNI TROŠKOVI, METODE IZRAČUNAVANJA CIJENE KOŠTANJA UPRAVLJANJE REZULTATIMA PROIZVODNJE I EFIKASNOST POSLOVANJA PREDUZEĆA: POJAVNI OBLICI REZULTATI REPRODUKCIJE, PROIZVOD, DOBITAK, GUBITAK, PRINCIPI POSLOVANJA PREDUZEĆA, OSNOVNI EKONOMSKI PRINCIP REPRODUKCIJE, PRINCIP PRODUKTIVNOST, PRINCIP EKONOMIČNOST , EKONOMIČNOST I UTVRĐIVANJE OPTIMALNOG OBIMA PROIZVODNJE, RENTABILNOST

89

PONUDA I TRAŽNJA U TRŽIŠNOM SISTEMU: TRŽIŠNI MEHANIZAM, TRAŽNJA ROBA, CJENOVNA ELASTIČNOST TRAŽNJE, PONUDA ROBA, ELASTIČNOST PONUDE, RAVNOTEŽA PONUDE I TRAŽNJE PONUDA I ODREĐIVANJE CIJENA NA TRŽIŠTU: ANALIZA TROŠKOVA, TIPOVI I STRUKTURA TRŽIŠTA, PREDUZEĆA NA SAVRŠENO KONKURENTNOM TRŽIŠTU, MONOPOL, OLIGOPOL, MONOPOLISTIČKA KONKURENCIJA PONAŠANJE I IZBOR POTROŠAČA: TEORIJA KORISNOSTI I MARGINALNE KORISNOSTI, ANALIZA PREFERENCIJE, BUDŽETSKA OGRANIČENJA, OPTIMALAN IZBOR POTROŠAČA TRŽIŠTE FAKTORA PROIZVODNJE: NADNICE I TRŽIŠTE RADA, RENTA – CIJENA UPOTREBE ZEMLJE, KAMATA – CIJENA UPOTREBE KAPITAL

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 15 91 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 15 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

90

Doc. dr. Stanić Milenko Mikroekonomija Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 knjiga

Robert S. Pinduck Daniel L. Rubinfeld Mikroekonomija Zagreb Mate 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

91

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.500. Katedra za filološke nauke

Predmet/modul 6.03.b Strani jezik - drugi

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Vještine

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 6 Humanističke nauke

Naučno polje 6.03. Filologija

Uža naučna oblast 6.03.08. Germanistika

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Studenti treba da steknu viša znanja iz stranog jezika, da savladaju gramatiku i da budu u stanju da aktivno učestvuju u konverzaciji

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će steći napredna znanja u sledećim područjima:

1. Razumijevanje 2. Konverzacija 3. Gramatika

Savladane vještine: 1. Čitanje 2. Pisanje 3. Razumijevanje 4. Konverzacija

Sadržaj predmeta:

ENGLESKI JEZIK 2 Grammar: Revision of tenses, Present Perfect (Headway Elementary), regular and irregular, ever, never, yet and just, Verb patterns 1; going to/ will, comparative and superlative adjectives, Present Perfect and Past Simple, for/ since Have got to, should must, Time and conditional clauses, Verb patterns 2, infinitives, Passives, Grass snar Second conditional, might, Present rerfect Simple,' Continuous, Revision Vocabulary Past Participles, countries, Hot verbs (have, go, come), money, synonyms and antonyms, Past participles, music, adverbs, word pairs, Jobs travelling abroad, words that go together, Hot verbs (take, get, make, do), hotels, Shops, describing feelings and situations, Verbs and past participles, verbs and nouns that go together, Phrasal verbs, Jobs, word formation, adverbs Reading How to live to be 100, "People the great communicators', living in-the-USA-, 'Hollywood kids',' A tale of two millionaires' , Celebrity interview, Problem pages, 'The world's first megalopolis', 'Don't look down': 'Into the wild', Three plants that changed the world, ''The vicar who is a ghostbuster', \A funnv wav to eam a living Listening A song (of teacher's choice), Neighbours: 'You drive me mad', A radio drama; 'My uncle is a shopkeeper', A song: 'You've got a friend', living in another country, An. interview with a band, Holidays in January,

92

At the doctor's, Life in 2050, When I was young, The history of chewing gum, An interview with a woman who heard voices Speaking/Conversation Things you have done, Discussion about ideal neighbours, exchanging information about immigrants in me USA, Telling stories, good and bad things about living in your town, attitudes to shopping, Your plans and ambitions, comparing cities, Interviewing Everyday , Jobs game, discussing house rules, discussing a problem, What will life be like in the 21st century, the biggest cities in the woria, Talking about childhood, describing feelings, Exchanging information about important plants, Giving advice, telling stories, What is a good job, making a phone call Everyday English Situation role-play, Time expressions, prices and shopping, Feelings, directions, English Short answers, At the doctor's, In a hotel, Exclamations, Notices, Exoressions,Telephoning NJEMAČKI JEZIK: 1. Lektion: Familie und Verwandte - Klassenzeitung - Haushaltsarbeit - Computerspiele - Brieffreundschaften Grammatik: Possessivartikel trennbare und nicht-trennbare Verben Wechselpräpositionen Phonetik: Die Plosivse: b, d, g und p, t, k Auslautverhärtung

2. Lektion: Wohnformen - „Bumerang-Kinder" - Kindheit und Jugend - Erziehung und Eltern - Alltagssituationen Grammatik: weil und obwohl Präteritum der Modalverben Präteritum von haben, sein und werden Phonetik: Die Nasale n und -ng Aussprache von -ng und -nk

3. Lektion: Urlaubsangebote, Weltreise: Reisebericht und Reisepost - Informationen zu Deutschland, Österreich und der Schweiz- Deutschland-Reise Grammatik: Perfekt: regelmäßige, unregelmäßige, trennbare und nicht-trennbare Verben und Verben auf-ieren Fragen mit Welch- Komposita Phonetik: „s"-Laute: s, ß, sch Ruski jezik:

Авансирование бизнеса, Актив, Бартер, Бизнес, B2B, B2C, C2C, Бизнес для бизнеса, Бизнес-консультирование, Бизнес-операция,

93

Бизнес-план, Бизнес для потребителя, Бизнес-решение, Бизнес-риск, Бренд, Венчурный бизнес, Взаимный бизнес , Демпинг, Дилер ,Дисконт, Игорный бизнес, Карточный бизнес , Конкуренция, Консалтинг, Копирайтер, Лендинг-бизнес, Логистика, Малый бизнес, Маркетинг ,Международный бизнес, Облигация, Овердрафт, Оценка бизнеса, Пирамида, Предприниматель, Прямой маркетинг, Прямая почтовая рассылка, Реклама, Рентабельность, Сетевoй маркетинг, Спрос и Предложение, Транзитный бизнес, Шоу-бизнес, Штендер

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 30 56 4 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH Njemački

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 6.03.a Strani jezik - prvi Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište Izdavač God. Vrsta

94

izdavača izdanja publk.*

a/ Osnovna literatura

Liz and John Soars New Headway INTERMEDIATE BiH Oxford 2003 Knjiga Rosa-maria Dallapiazza, Dduard von Jan, Til Schonher

Tangram a 1/2 Njemačka Heuber 1998 Knjiga

Демидова А.К., Смирнова Э.А

Русская коммерческая корреспонденция, Москва Moskva 1989 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Marojević P. Ruski poslovni jezik Beograd 1996 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

95

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.510. Katedra za naučne osnove sporta

Predmet/modul 8.01.13.001. Teorija sportskog treninga

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.13. Nauka treninga

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studente da na osnovu naučnih saznanja sprovode selekciju, vrše planiranje i programiranje trenažnog procesa u izabranoj grani sporta, poštujući strukturu takmičarske aktivnosti izabranog sporta, vrše testiranja antropoloških karakteristika , osobina i sposobnosti težeći ka modelu – jednačini specifikacije u izabranoj grani sporta

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Teorija sportskog treninga proučava zakonitosti planiranja i progamiranja trenažnih procesa usmjerenih prvenstveno na postizanje vrhunskih sportskih rezultata.Ova oblast izučava teoretske i metodske osnove selekcije i dugoročne sportske specijalizacije,uz primjenu jednačine specifikacije sportskog uspjeha i modela šampiona (pojedinačno i ekipno). Teorija sportskog treninga utvrđuje zakonitosti pomoću kojih se mogu analizirati antropološke karakteristike, osobine i sposobnosti sportiste i struktura takmičarske aktivnosti, te na osnovu objektivno utvrđenog stanja sportiste metodski oblikovati, planirati i programirati trenažni proces u različitim ciklusima višegodišnje i jednogodišnje sportske pripreme.

Savladane vještine: Planirati i organizovati treninge: fizičke , tehničke, taktičke pripreme u izabranoj grani sporta ,shodno periodizaciji .

Sadržaj predmeta:

Teorija treninga: pojam, definicija, predmet i naučna utemeljenost. Interdisciplinarni pristup. Sportski trening: kibernetički pristup i upravljanje procesom sportskog treninga. Analiza sportske aktivnosti. Klasifikacija sportova. Analiza antropoloških dimenzija sportista: modelne karakteristike. Jednadžba specifikacije uspjeha u sportu. Treniranost i sportska forma: fazni karakter i karakteristike sportske forme u godišnjem i višegodišnjem ciklusu. Faktori sportskog uspjeha : fizička, tehnička, taktička, psihička, sociološka i integralna pripremljenost sportista. Sistem sportske pripreme: prognoziranje, modeliranje i selekcija (usmjeravanje i izbor sportista), trening, takmičenje i oporavak sportista. Zakonitosti i principi u konstrukciji sportskog treninga. Trening djece i omladine: senzibilne faze razvoja. Bazični trening i sportska specijalizacija. Metodika sportskog treninga. Metodsko oblikovanje treninga: sredstva, opterećenja, metode, lokaliteti, metodski i organizacioni oblici. Kondicijoni trening, razvoj i održavanja funkcionalnih i motoričkih sposobnosti. Informacijski trening u sportu: metodika učenja tehničkih, taktičkih i teorijskih znanja. Planiranje i programiranje sportskog treninga. Periodizacija sportske pripreme. Dugoročno (sportska karijera), srednjoročno (olimpijski ciklus), kratkoročno (godišnji ciklus), tekuće (mezociklusi) i

96

operativno (mikrociklusi i pojedinačni treninzi) planiranje i programiranje. Dijagnostika stanja sportista. Kontrola efekata programa sportske pripreme. Istraživanja u sportskoj nauci i primjena u sportskom treningu. Strategija razvoja vrhunskog sporta u svijetu i kod nas.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 18 18 84 12 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno četvorogodišnje srednjoškolsko obrazovanje Prenost imaju studenti koji su aktivni

sportiti, treneri ili su se bavili sportom

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

Red.br NASTAVNA JEDINICA DATUM 1. Interpretacija teorije sportskog treninga (sport, trening, takmičenje)

2. Zakonirosti sportskog treninag,dijagnostika,testiranja i mjerenja 3. Oblici, sadržaji i metode sportskog treninga 4. Upravljanje procesom sportskog treninga 5. Periodizacija sportskog treninga(vremenska struktura,vrsze planova) 6. Vrste pripreme u sportskom treningu 7. Fizička priprema (opšta i specifična) 8. Tehnička priprema (elementi, etape , zadaci, sredstva i metode) 9. Taktička priprema (elementi, etape , zadaci, sredstva i metode)

10. Osnove psihološke pripreme(zadaci, etape, planiranje)

11. Organizacuja takmičenja(školska, profesionalna, propozicije, protokol, sistemi takmičenja

12. Sportska forma 13. Selekcija u sportu (orjentacija, modeliranje, sportski talenat,) 14. Zamor i oporavak sportista , pretreniranost (ishrana sportista) 15. Trenažni principi i metode

16. Didaktičko-metodičke osnove treniranja (u klubu, teretani, fitnes centru, bazenu i sl. )

17. Metodika treninga snage 18. Metodika treninga brzine 19. Metodika treninga pokretljivosti (fleksibilnosti)-strečing 20. Metodika treninga izdržljivosti

97

21. Metodika treninga snage 22. Primjena naučnog istraživanja u sportu 23. Specifičnosti organizma žene(menstrualni ciklus, trudnoća, porođaj)

24. Strategija razvoja vrhunkog sporta(nauka,kadrovi,programi,uslovi i dr.)

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Ispit se polaže usmeno (Ispit se može polagati i u pisanoj formi).

02

03

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Željaskov,C. Kondicioni trening vrhunskih sportista Beograd Sportska

akademija,Beograd 2004 knjiga

Malacko,J Osnove sportskog treninga-kibernetički pristup Novi Sad SIA 1991 knjiga

Bompa,T. Teorija i metodologija treninga Illinois Košarkaški savez Zagreba 2001 knjiga

Janković,M ): Teorija i metodika sportskog treninga Niš FFK- Niš 1996 knjiga

b/ Dopunska literatura Stojanović,T.,Kostić,R.,Ahmetović

Teorija i metodika sportskog treninga Novi Sad FFK- Novi Sad 2006 knjiga

Najšteter,Đ. Teorija i metodika sportskog treninga Sarajevo FFK-Sarajevo 1991 Knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

98

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

99

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.014. Organizacija i vođenje marketinga

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Usvajanje znanja iz predmetne naučne discipline u cilju osposobljavanja studenta da u datoj situaciji bude sposoban da učestvuje u procesima uvođenja i organizovanja marketinga u preduzetničko društvo kapitala uz primjenu tržišne razvojne filosofije i marketing-koncepcije kao osnove za programiranje celokupne poslovne i razvojne politike preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da aktivno učestvuje u procesima uvođenja i organizovanja marketinga. Savladavanjem ovog predmeta student će usvojiti i znanja iz organizacije poslovanja, organizacije marketinga, uticaja relevantnih faktora u procesima organizovanja, osnove procesa upravljanja, razumjeće funkcionisanje marketing-organizacije, steći će osnovna znanja iz holističko-sistemskog menadžmenta i projektovanja organizacione postavke sistema, biće u stanju da definiše faktore koji doprinose stvaranju inovativne organizacije i povećanju nivoa organizovanosti, spoznaće osnovne elemente kadrovskog menadžmenta organizacije.

Savladane vještine: Kreiranje različitih tipova orgaizacionih struktura

Sadržaj predmeta:

Okruženje i proces organizacije tržišnog poslovanja i marketing-aktivnosti (1)

Proces upravljanja, Planiranje, Strateško i marketing upravljanje, Upravljačke varijable Nauka o organizaciji, Klasične neekonomske škole o organizaciji, Neoklasične subjektivne teorije o organizaciji, Škola međuljudskih odnosa u organizaciji, Škola upravljačkog odlučivanja Uticaj kulture i civilizacije na organizaciju tržišnog poslovanja i vođenje marketinga, Uticaj civilizacije, Uticaj kulture na ponašanje ljudi, Objašnjenje pojma korporativizam, Operacionalizacije etike kompanije, Doprinos kibernetike organizacionom ponašanju marketing funkcije Proces organizovanja marketing aktivnosti, Svrha organizacije i organizovanja, Situacioni pristu organizaciji i sistem podele rada, Sistem autoriteta u organizacionoj strukturi, Delegiranje poslova i autoriteta, Problemi centralizacije i decentralizacije odluka, Elementi organizacije za efikasno poslovanje, Organizacija kao sociotehnološki sistemu, Uvođenje promena u organizacionu strukturu Istraživanje organizacionih oblika marketing-aktivnosti, Evolucija forma organizovanja marketing aktivnosti, Koordinacija marketing-funkcija sa ostalim funkcijama, Značaj marketing funkcije u organizacionoj strukturi, Prilagođavanje organizacione strukture Funkcionisanje marketing-organizacije, Marketing-filosofija i strategije organizovanja tržišno orijentisanog preduzetnika, Proces transformisanja proizvodno-prodajnog u poslovno (marketing) društvo Drugi deo Holističko-sistemski menidžment i projektovanje organizacione postavke Holističko sistemski menidžment, Opšta teorija sistema, Filosofija celine, Profesionalizacija i superprofesionalizacija Projektovanje organizacione postavke poslovnog sistema, Definisanje elemenata organizacionog

100

sistema, Definisanje delova i ciljeva elemenata organizacionog sistema, Definisanje funkcija kriterijuma sistema Holističko organizmičko mišljenje UGRADNJA PISMENE FILOZOIFJE TRŽIŠNOG POSLOVANJA I PRIMJENE MARKETINGA U SISTEMU ORGANIZACIJE Ugradnja marketing-filosofije orijentacije na potrošače, Faktori koji su izmenili kulturno-civilizacijske vrednosne orijentacije, Redefinisanje uloge preduzeća u tržišnoj privredi, Respektovanje opšte teorije sistema Primena marketing-filosofije i marketing-koncepta Uvođenje svrsishodne preduzetničke inovacije kao pretpostavke ugradnje i primene marketinga, Izvori inovacija u okviru organizacije, Nepodudarnost između opaženih i stvarnih vrednosti i očekivanja potrošača, Inovacije bazirane na nepodudarnosti procesa, Izvori inovacija izvan organizacije Ekonomski razlozi primene i ,,ugradnje,, marketinga u sistem organizacije preduzetničkog društva , Produktivnost kao razlog u korist ,,ugradnje,, marketinga, Ekonomičnost kao razlog u korist ,,ugradnje,, marketinga, Rentabilnost kao razlog u korist ,,ugradnje,, marketinga Četvrti dio, FAKTORI KOJI DOPRINOSE STVARANJU INOVATIVNE ORGANIZACIJE I POVEĆANJU NIVOA ORGANIZACIJE Inovativna organizacija, Karakteristike inovativnog i tradicionalnog preduzeće, Međuzavisnost tehnologije i inovativne organizacije, Karakteristične promene ka inovativnoj organizaciji, Oblikovanje inovativne organizacije Povećanje nivia organizovanosti, Principi savremene proizvodnje, Elementi kvaliteta organizovanja, Postupak povećanja nivoa organizovanosti proizvodne funkcije, Postupak projektovanja organizacione strukture marketing funkcije Elementi kadrovskog menidžmenta organizacije i specifičnosti politike kadrova marketing sektora Ključni elementi kadrovskog menidžmenta, Kadrovska filosofija i kadrovska politika, Razvoj novih tehnologija i uloga kadrovskih resursa, Principi kadrovskog odlučivanja Kadrovski menidžment, Proces izbora kadrova, Proces vođenja kadrova, Planiranje obrazovanja kadrova, Uloga profesionalnih marketing udruženja SOCIO-PSIHOLOŠKI ASPEKTI INOVATIVNE ORGANIZACIJE Rasprava o socioekonomskom sistemu u promenama, Problematiziranje otvorenih pitanja u vezi izbeglica i prognanika, Socioekonomski sistem u nastajanju Specifičnosti i osobine nosialca kreativnih promena, Nosioci promena, Kreativno mišljenje i faze stvaralaštva Kreativna klima inovativne organizacije, Krečfildov program razvoja stvaralaštva, Osbornov sistem razvijanja stvaralaštva, Prilagođavanje inovacijama Psihološki aspekti vođenja inovativne organizacije, Vođenje – listost ili stil, Vođenje – i ličnost i stil, Vođenje – reakcija na promenu, Vođenje – kreativni proces, Vođa – kreativna sličnost KOMUNIKACIJA KAO FAKTOR EFIKASNOSTI, ORGANIZACIJA I VOĐENJE Procesi komunikacija u organizaciji i vođenju, Kodiranje, Medijum, Kanali komuniciranja, Prijem i šumovi, Aktivnosti povratnih sprega Komunikacioni kanali i tokovi, Komunikacija odozgo prema dole, Komunikacija odozdo prema gore, Zagušenja u komunikacijskom kanalu, Horizontalna komunikacija Kako se u organizaciji može manipulisati ljudima Manipulacija na ,,sve ili ništa,,Manipulacija zastrašivanjem, Manipulacija lažima, Manipulacija paradoksima, Manipulacija sugestijom, Pasivnost kao defanzivna manipulacija, Uobičajeno reagovanje manipulisanog na manipulaciju Identifikovanje komunikacionih veza i puteva, Poboljšanje slanja poruka, Obezbeđivanje ponavljanja, povratne sprege i strukture organizacije Osmi deo MOTIVACIJA

Teorije o ljudskim potrebama, Opšta teorija sistema, Opšta teorija ljudskih potreba, Škola međuljudskih potreba i teorija sistema, Teorija potrebe za uspehom, druženjem i vlašću, Teorija potreba u odnosu na životni ciklus Motivacija za rad, Naučni menidžment i klasična teorija organizacije, Motivacija i akcioni pristup organizaciji, Analiza odnosa zaposleni – menidžment Aktelne teorije motivacije Novac kao motivacija, Teorija ,,higijenskih,, faktora motivacije Teorija motivacionih procesa, Teorija pojačavanja, Teorija očekivanja, Teorija privlačnosti, Teorija postavljanje ciljevaa, Savremene teorije motivacije, Suština klasičnih teorija motivacije, Informisanost o viziji, misiji i ciljevima, Osećanje pripadnosti, Izazov u vidu spremnosti da se preuzme odgovornost, Odgoj i obrazovanje, Fleksibilno materijalno i nematerijalno nagrađivanje, Teorije timskog rada, Profesionalac je samo u timu uspešan, Hijerarhijski ustrojen tim sa liderom, Načela timskog rada, Teorija o nejednakosti

Proces upravljanja tržišnim poslovnjem i vođenje marketing-sektora Determinisanje pojma vođe, Proces izgrađivanja vođe, Svojstva uspešnog ubeđivača, Uloga autoriteta

101

Uloga pojedinca i rad u grupama, Teorija X i teorija Y, Karakteristike grupe i pravila grupnog ponašanja, Stutus i uloge u organizaciji, Sukobi interesa u grupi Proces biranja marketing-vođe, Analiza karakteristika i stilova vođenja, Likertova naučna metodologija organizacione strukture, Stilovi vođenja prilagođeni konkretnoj situaciji, Stil vođenja prema kriteriju put-cilj, Stil vođenja prema kriteriju uključenosti podređenih, Stilovi vođenja u budućnosti Proces izbora marketing-tima, Menidžment i vrste članova marketing timova, Dobar saradnik, Izazivač, Istraživač, Dobra vila, Buntovnik, Žrtveni jarac, Biranje članova i razvoj marketing-tima , Telesni i psihički zahtevi članova tima, Provera sposobnosti, Merenje inteligencije, Sposobnost mišljenja, Merenje psihomotornih sposobnosti, Poželjne karakteristike saradnika, Specifičnosti zadataka upravljanja tržišnim poslovanjem, Vežbe koje se preporučuju radi opuštanja, Ocenjivanje članova marketing-tima Profesionalno sagorevanje marketing-osoblja Neki od problema kod psihopatoloških

poremećaja sistema (368)Identifikovanje grešaka zbog kojih dolazi do propadanja organizacija Problematiziranje otvorenih pitanja, Problemi u funkcionisanju organizacije, Utvrđivanje disproporcija u poslovanju organizacije, Pojavni oblici psihopatološkog ponašanja, Nesposobnost zaposlenih za horizontalno i vertikalno komuniciranje, Nesposobnost zaposlenih da shvate tržišnu situaciju organizacije, Otkrivanje uzroka narušene implicitne organizacione strukture, Narušavanje stila komuniciranja i ponašanja zaposlenih, Zapostavljanje potreba, želja, problema, zahteva, očekivanja i preferencija potrošača

Procesi rešavanje psihopatologije sistema, Postupak desenzitivacije, Proces komunikološke terapije, Faze rešavanja konflikta u poremećenim sistemima organizacije

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 16 70 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.06.007. Marketing psihologija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada; 16 sati za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora,

102

već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 16 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na organizaciju i vođenje marketinga.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan galogaža Organizacija tržišnog poslovanja i vođenje marketinga

Sremska Kamenica MM College 2005 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

103

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

104

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skraćenica FSM-SMC

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.011. Kadrovski menadžment (menadžment ljudskih resursa)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenata sa konceptom upravljanje ljudskim resursima. Predmet je zamišljen tako da studentima približi osnovna pitanja u oblasti upravljanja ljudskim resursima, kao i da ukaže na segmente posla menadžera čija je jedna od najvažnijih funcija rukovođenje ljudima. Izboru sadržaja (tema) i način realizacije nastave vodjeni su prvenstveno određenjem krajnjeg cilja predmeta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Krajnji cilj predmeta je upotreba stečenih znanja pri upravljanju ljudskim resursima u okviru budućeg zanimanja.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

I Uvod u menadžment ljudskih resursa Glavne aktivnosti kadrovskog menadžmenta/menadžmenta ljudskih

resursa Specijalizovanje ili uopštenost Razlike između menadžmenta ljudskih resursa i personalne

/kadrovske funkcije Istorijski osvrt na menadžment ljudskih resursa

Socijalna zažtita u industriji Regrutovanje i selekcija Usvajanje drugih kadrovskih aktivnosti Industrijski odnosi Zakonodavstvo Fleksibilnost i različitost Informaciona tehnologija Profesionalna udruženja kadrovskih službenika

Menadžment ljudskih resursa Glavne karakteristike MLJR Problemi koncepta menadžmenta ljudskih resursa Marketing menadžmenta ljudskih resursa

105

II Strategija i planiranje ljudskih resursa Stretegija

Strateški nivoi Proces formulisanja strategije Generički tipovi korporativne i poslovne strategije Veza korporativna/poslovna strategija – strategija ljudskih

resursa Planiranje ljudskih resursa Predviđanje potražnje za ljudskim resursima

Analiza posla Kvantitativni aspekti procjenjivanja zahtjeva

Procjena interne ponude ljudskih resursa Procjena vanjske ponude ljudskih resursa

Veličina radne snage Nezaposlenost Manjak kvalifikacija Mogućnosti za obrazovanje i nauku Konkurencija Geografski faktor

Poređenje predviđanja potražnje i ponude Kvantitativne metode Kvalitativne metode

Razvoj i implementacija strategije ljudskih resursa Sredstva Razvoj Nagrađivanje Odnosi sa zaposlenima

III Regrutovanje Cilj regrutovanja Politika regrutovanja Jednake mogućnosti

Evropska unija: Član 13 Procedure regrutovanja

Opis posla i specifikacija o osobi/profil kompetentnosti Opis posla u kontekstu regrutovanja Specifikacija o osobi/profil kompetentnosti u kontekstu

regrutovanja Oglašavanje slobodnog radnog mjesta Ciljno regrutovanje Prijave Administrativne procedure

IV Selekcija: uži izbor i intervjui Ciljevi i svrha procesa selekcije Prikupljanje informacija Politika i procedure Uži izbor

Provjeravanje pismenih aplikacija Provjera liste užeg izbora Telefonski intervju

Intervju Greške intervjuista Eliminisanje grešaka intervjuista Prikupljanje dovoljno informacija

106

Vještine intervjuista Tehnike ispitivanja

Nadgledanje jednakih mogućnosti građana Administrativne procedure

V Selekcija: dopunjavanje intervjua Selekcija kao strateška aktivnosti

Vrijednost intervjua Dopunske tehnike selekcije

Psihološko testiranje Testovi radni primjeri Centri za procjenu (Assessment center: centar za procjenu

vještina i sposobnosti zaposlenim ili potencijalnim kandidatima)

Biografski podaci Preporuke Zdravstvene provjere

Finalna selekcija Bodovanje i rangiranje Dostavljanje informacija

Administrativne procedure Ponuda radnog mjesta i saglasnost oko detalja postavljanja Pismena potvrda detalja Provjera osnovnih kvalifikacija Pokretanje postupka za novog zaposlenog Informisanje neuspješnih kandidata o rezultatima Podaci o rezultatima Čuvanje dokumenata Nadgledanje procesa

VI Odnosi u zapošljavanju Prava i obaveze obje strane

Ravnoteža snaga Očekivanja obje strane: psihološki ugovor Zakonski okvir

Ugovor i opšte pravo Ugovor o zapošljavanju Implicitni i eksplicitni uslovi Zakon o zapošljavanju

Fleksibilni radni sporazumi Zaključivanje zaposlenja

Izlazni intervju Penzionisanje

VII Obuka i proces učenja Teorija učenja

Spoznajne teorije Bihejviorističke teorije Empirijsko učenje

Praktična pitanja vezana za učenje Krive učenja Efektivno učenje Zaboravljanje Tehnike za poboljšanje učenja i pamćenja Tehnika mapa uma

Obuka

107

Sistematski ciklus obuke Procjenjivanje potreba obuke Planiranje obuke Tehnike obuke Sprovođenje obuke Ocjena obuke

Uloga organizacije u učenju VIII Obuka i programi razvoja zaposlenih

Razvoj ljudskih resursa Obrazovanje Obuka

Strategijski RLJR i ljudi uključeni u obuku i razvoj Obuka i razvoj određenih grupa zaposlenih

Uvođenje u posao Obuka uvođenja u posao

Jedan-na-jedan instrukcije o poslu Organizacije koje omogućuju učenje Pristupi u obuci koje koriste organizacije koje omogućuju

učenje Nastavak profesionalnog razvoja

IX Ocjena izvršenja rada i upravljanje izvršenjem Definicije

Ocjenjivanje izvršenja rada Upravljanje izvršenjem

Šeme ocjenjivanja izvršenja rada Učinak Potencijal Nagrade Menadžer u ocjenjivanju izvršenja rada

Upravljanje izvršenjem Jasne veze sa ciljevima organizacije Jasne veze sa opisima posla Rigorozan i objektivan proces ocjenjivanja Pojedinačni razvojni planovi Tekuće ocjenjivanje Veze između ocjenjivanja i plaćanja Načini rješavanja nezadovoljavajućih ocjena Balansirana bodovna lista

X Plata i platni sistem Definicije

Usklađivanje Ocjena posla

Glavni uticaj na platne sisteme Različite vrste platnih sistema

Vrijeme trajanja Individualno plaćanje po rezultatu (rad plaćen po komadu) Grupni poticaj (inicijative) Individualna ušteda vremena Izmjereni radni dan Podjela profita Plaćanje za obavljeni posao ili ocjena učinka Evro

XI Savjetovanje i zaštita radnika

108

Uloga poslodavca Vrste problema i njihovi uzroci Uticaj ličnih problema na radno mjesto Politika i procedure kompanije

Ko bi trebao biti uključen Vrste usluga Povjerljivost

Vještina savjetovanja Važnost vještine komuniciranja u savjetovanju Proces komunikacije Hijerarhijski nivoi komuniciranja

Tehnike savjetovanja Pristup i stav savjetnika Saosjećajnost Refleksni i direktni odgovori Praktične tehnike savjetovanja

Cijena i procjena XII Zaštita na radu

Definicije Sigurnost Zdravlje

Zakon Propisi o radnom vremenu iz u EU Izjava politike preduzeća o sigurnosti

Procjena rizika Kontrola mjere

Zdravlje Međunarodna pitanja o zaštiti na radu

XIII Partnerstvo i angažovanje zaposlenih Unitarne i pluralističke perspektive

Unitarne perspektive Pluralistička perspektiva

Partnerstvo, učešće i angažovanje zaposlenih Partnerstvo Učešće i angažovanje Radničko učešće

Evropsko Vijeće Rada Angažovanje zaposlenih

Tehnike angažovanja zaposlenih Svrha angažovanja zaposlenih

XIV Disciplina i žalbe Disciplina: uvod i definicije

Osnovne karakteristike disciplinske procedure Disciplinski prekršaji Disciplinska procedura Kontrola odsustva Disciplinske procedure i bolest Disciplinski intervjui

Žalbe: uvod i definicije Uloga menadžera ljudskih resursa

XV Otpuštanje i višak radnika Otpuštanje

Ugovor na određeno vrijeme

109

Iskonstruisano otpuštanje Potencijalno pravični razlozi otpuštanja Potreba za pravičnim ponašanjem Ponašanje na radnom mjestu Radna sposobnost Zakonski uslovi zapošljavanja Drugi bitni razlozi Višak radnika Ko može pokrenuti slučaj nepravičnog otpuštanja Automatski nepravični razlozi za otpuštanje Nezakonito otpuštanje

Otpuštanje usljed viška radnika Koraci za sprečavanje otkaza višku radnika Selekcija radnika koji će biti otpušteni Prava otpuštenih radnika

Outplacement XVI Međunarodni menadžment ljudskih resursa

Uvod Rastući značaj globalnog poslovanja Međunarodno, multinacionalno, globalno ili tranzicijsko? Etnocentrično, policentrično, regiocentrično ili geocentrično Međukulturalan rad Predmet menadžmenta ljudskih resursa

Rad u inostranstvu Regrutacija i selekcija Razvoj menadžera Nagrađivanje Međunarodni stručnjak MLJR Komunikacijske sposobnosti

Etika XVII Pogled u budućnost

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 18 68 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Položen ispit iz predmeta Menadžment u sportu

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

110

Predviđeni sadržaji će se obrađivati kroz blokove predavanja i vježbi. Cjelokupna nastava i tokom predavanja i tokom vježbi, ima karakter interaktivne.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Angažovanje na časovima 10%

02 Kolokvijumi 30% 03 Seminarski rad. 30% 04 Usmeni dio 30% 05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Manojla Zrnić

Uvod u menadžment ljudskih resursa

Banja Luka

BLC College 2007 knjiga

b/ Dopunska literatura

Čukić, B.

Integrativni menadžment ljudskih resursa ()...(naznačena poglavlja u nastavnom programu); (str. 1-17); (str. 115-137), (str. 137-163);

Kruševac

Izdavački centar za industrijski menadžment plus

2004

Boxall P. and J.

Purcell

Strategy and human Resource Management.

Great Britain.

Palgrave Macmillan

2003.

Bahtijarević Šiber F.

Menadžment ljudskih potencijala ; str. (242-287); (str. 402-422);

Zagreb Golden marketing. 1999.

Franceško M. Kako unaprediti menadžment u preduzeću: psihologija i menadžment... str. 7 do 94;

Novi Sad Prometej 2003.

Vujić D. Menadžment ljudskih resursa i kvalitet Beograd

Centar za primenjenu 2003

111

(str. 40 –50), (str. 52-57), (str. 57-93), (str. 93-145);

psihologiju Društva psihologa Srbije.

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta-autor Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

Bohlander, Snell, Sherman http://www.swlearning.com/management/bohlander/bohlander.html

Managing Human Resources

Dessler, Cole, Sutherland

http://wps.prenhall.com/ca_ph_descol_HRM_9/0,9582,1563633--t,00.html

Human Resources Management in Canada

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

112

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.510. Katedra za naučne osnove sporta

Predmet/modul 8.01.07.003. Fenomenologija sporta - osnove sociologije i istorije fizi. aktivnosti i sporta

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.07. Sociologija sporta

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

.Osnovni zadatak ove nastave je da upozna i uključi studente u svestrano razmatranje svih aspekata sporta kao značajnog fenomena savremenog društva, kao mikro i makrokosmos društva.

Kompetencije/obrazovni ishodi: osnovna znanja o fenomenima sporta u savremenom svijetu

Savladane vještine: definisanje prirode sporta kao fenomena

Sadržaj predmeta:

- (osnove sociologije i filozofije sporta )prezentuje saznanja iz opšte sociologije – proučava čovjeka kao: homo sociologicusa, homo fabera i zoon politikona, ali i specifičnih saznanja zasnovanih na definisanju čovjeka i kao bića igre (homo ludens), s jedne strane , te istražuje prirodu sporta kao društvenog , filozofskog i kulturnog fenomena, s druge strane.Osnovni zadatak ove nastave je da upozna

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 60 12 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

113

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA SOCIOLOGIJA SA SOCIOLOGIJOM SPORTA PREDAVANJA (40 ćasova) PRAKTIĆNA NASTAVA (20 ćasova) • SOCIOLOGIJA NAUKA O DRUŠTVU Nastanak i razvoj sociologije. Struktura društva: privreda,pravo,politika. Pokretačka snaga društva:evolutivno i revolucionarno. Društvena privreda: proizvodnja, razmjena, potrošnja. Političke aktivnosti i političke organizacije. Društvena svijest. Javno mjenje. Moral. Filozofija. Nauka. Umjetnost. • SOCIOLOGIJA SPORTA Čiji je sport? Društvo i sport. • SPORT KAO DIO DRUŠTVENE KULTURE Sport kao društveni i privredni fenomen. Sport kao profesija. Sport i društvene vrijednosti Sport i devijantno ponašanje. Sport i fenomen kolektivnog ponašanja – o tipovima navijačkih publika. Uloga sporta u desocijalizaciji hendikepiranih osoba. • DRUŠTVENA ULOGA U UPRAVLJANJU SPORTOM • POLITIKA SPORTA: Strategija sporta. Sport , politika i religija • MOGUĆI SUKOBI SPORTA S DRUŠTVOM Otuđenje čovjeka u sportu. Profesionalni sport. Menadžerstvo u sportu. Privatni sport i društvo. Sport i klub. • DRUŠTVENO ORGANIZOVANJE SPORTA Sport i savremeni olimpizam Sociološka istraživanja u području sporta i fizičkog vaspitanja (fenomenologija, etnografija, ) • DRUŠTVENO ZNAMENJE I SIMBOLIKA U SPORTU. • PROFESIONALNI SPORT – PROFESIONALNO ORGANIZOVANJE: OD UPRAVLJANJA DO PROFESIONALNIH NAVIJAĆA. • SPORT XXI VIJEKA.

FILOZOFIJA SPORTA ( 60 časova) • ANTROPOLOGIJA SPORTA • ĆOVJEK I SPORT • METODOLOGIJA ANTROPOLOGIJE SPORTA • ESENCIJALNE OSNOVE ANTROPOLOGIJE SPORTA • ZASNIVANJE ANTROPOLOGIJE SPORTA • STRATEGIJA ANTROPOLOGIJE SPORTA • ANTROPOLOGIJA SPORTA KAO TEORIJA Mogući tipovi teorija.. • SPORT DIO LJUDSKE KULTURE • VJEŽBANJE I TRENING Princip vježbanja Vrste i tipovi treninga. Vježbanje u procesima obućavanja i usavršavanja.

114

• STEREOTIPNOST U SPORTU Stereotipnost u ranom sportskom perfekcionizmu Izbor zadatka Demonstracija Paradigme Neogranićenost perspektive Obučavanje Stil Specifičnosti – raznovrsnost sportova.. • ESTETSKO U SPORTU Harmonija Trenutak savršenstva Estetsko ponašanje • VLADAVINA POBJEDNIKA Pobjednik vladavine • VISOKA TEORIJA SPORTA Tehnika u teoriji sporta Taktika u teoriji sporta Metodika u teoriji sporta • SPORT I MUZIKA • PUTEVI RAZVOJA SPORTA Sport kao umjetnost Sport kao biznis Sport kao sport. • FILOZOFSKA ANTROPOLOGIJA SPORTA • TIMIZACIJA LJUDSKOSTI Ćovjek i tehnika u sportu. Smisao pobjeđivanja u sportu. • NA PUTU KA KRAJNJOJ CILJNOJ SMISLENOSTI • FENOMENOLOGIJA SPORTA • PUTEVI RAZVOJA SPORTA • ĆOVJEK U PRIRODI POSTOJANJA Odnos prirode u prirodi. • STRUKTURA SPORTA Sport kao oličenje ljudske slobode • DRIL • ĆOVJEK JE TIMSKO BIĆE • SPORTSKO STVARALAŠTVO KAO DIJALOG • SPECIFIČNOSTI DRUŠTVENOG OBJEKTA U SPORTU Gledalac u sprotu. Društveno vrednovanje sprota • INDIVIDUALNI PRAGMATIZAM • POMACI KA DEFINICIJI SPROTA Homocentrum u sportu Homo sporticus homo esteticus. Teorija praksizma. • PATOS ANTROPOLOGIJE SPORTA Vlast nad sobom. Simbolika božanske moći. Politika sporta U potrazi za genijem Sport kao oblik ljudske neslobode. Bolesti sporta. Kič i šund u sportu. Talenat i trener 4. Seminarski radovi

115

Društvena svijest. Javno mjenje. Moral. Filozofija. Nauka. Umjetnost.-I SPORT Strategija sporta. Profesionalni sport. Menadžerstvo u sportu. Privatni sport i društvo. Sport i klub. Talenat i trener

5. Kolokvijumi

Sport dio ljudske kulture Sport i igra Čovjek i sport Vježbanje i trening Struktura sporta

6. Praksa u cilju primene teorijskih znanja Uzajamnost odnosa trener- sportista (psihodinamika sportske grupe)

Posjeta utakmici , klubu, razgovori sa vrhunskim sportistima.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Seminarski rad sa prezentacijom

02 Usmeno

03

04

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Vejnović,D Sociologija sporta Banja Luka

Fakultet fizičkog vaspitanja sporta, Banja Luka

2005 Knjiga

Žugić,Z Uvod u sociologiju sporta:sport kao znanstveni i društveni fenomen.

Zagreb Fakultet za fizičku kulturu , Zagreb

1996 Knjiga

Žugić,Z.( Sociologija sporta Zagreb Fakultet za fizičku kulturu , Zagreb

2000 Knjiga

b/ Dopunska literatura

McPherson, B.D.,Curtis, E.J. Loy, E.J

The Social Significance of sport- An introduction to the sociology of spotr. Champaign, ILL:Human Kinetics Books.

1989 knjiga

116

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

117

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.001. Osnove teorije sistema i upravljanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Sticanje osnovnih znanja iz oblasti teorije sistema. Znanja iz ove naučne discipline treba da doprinesu razvoju naučnog pogleda na svet koji će omogućiti da se na makro, mezo, mikro i ličnom nivou strukturišu načelni stavovi (politike), načini (strategije), sistemi i podsistemi (procesi rada u sferi kulture, duhovnosti, civilizacije, politike, bezbednosti, socijalne sfere, tehnologije, ekonomskog delovanja, informacijsko-komunikacijskih veza i odnosa, finansijskih transakcija, edukativno-obrazovnih aktivnosti, itd), da se raspoloživi resursi kao ulazne veličine na što racionalniji, pragmatičniji, efektivniji i efikasniji transformišu u izlazne veličine u vidu proizvoda, usluga, ciljeva i interesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će upoznati osnovne karakteristike relnih sistema, moći će da različite sisteme posmatra sa apekta opšte teorije sistema kao npr. funkcionisanje privrednih i poslovnih sistema.

Savladane vještine: Posmatranje različitih sistema kroz prizmu opšte teorije sistema

Sadržaj predmeta:

Definisanje pojma paradigma, teorija i sistem, Definisanje pojma paradigma, Odnos nauke i filosofije, Multidimenzionalni karakter univerzuma, Entropijska koncepcija univerzuma, Nova paradigma – teorija promena, Nova paradigma – novo shvatanje sveta, Definisanje pojma teorija, Naučni zakoni pozitivizma, Naučni zakoni funkcionalizma, Lumanov opšti teorijski model socijalnih sistema, Definisanje pojma sistem Pojam elementi sistema, Definisanje pojma elementi sistema, Sadržaji elemenata sistema, Definisanje elemenata organizacijskog sistema, Definisanje delova i ciljeva elemenata organizacijskog sistema Pojam karakteristike i funkcije sistema, Teorijsko objašnjenje pojma karakteristike sistema, Funkcije kriterijuma sistema, Definisanje funkcija kriterijuma sistema, Politika, plan, strategija i program sistema, Funkcija sistema, Povratna dejstva u sistemu, Povratna sprega Pojam relacije (odnosa) sistema, Definisanje pojma relacije (odnosi) sistema, Ontološko definisanje pojma relacije (odnosi) sistema, Klasifikacija relacije (odnosi) sistema u metodološkom smisli, Definisanje relacije (odnosi) društveno-političkog sistema Pojam cilj sistema, Definisanje pojma cilj sistema, Postavljanje i regulisanje postivanja ciljeva sistema, Izbor kriterijuma i rešavanje konfliktnosti ciljeva sistema, Utvrđivanje obeležja ciljeva i dopuštenosti odstupanja radi, obezbeđenja zadovoljavajućeg funkcionisanja sistema, Utvrđivanje odnosa između osnovog sistema i osnovnih ciljeve, Utvrđivanje odnosa između sadržaja ciljeva sistema i očekivanja u budućnosti, Utvrđivanje faza procesa postizanja ciljeva sistema, Utvrđivanje prioriteta ciljeva sistema u razvojnim fazama u budućnosti, Utvrđivanje obeležja ciljeva sistema u odnosu na okolinu, Upravljanje organizacijom kao sistemom pomoću ciljeva Pojam transformacije u sistemu, Definisanje pojma transformacije u sistemu, Ograničenja koja dovode do entropije u promenama u sistemu, Analiza ulaznih veličina sistema, Radno-tehnološke (transformacijski procesi u sistemu) karakteristike sistema, Brzina toka i intenzitet rada sistema, Kapacitet rada sistema, Efektivnost sistema, Fleksibilnost sistema, Analiza izlaznih veličina sistema, Kvalitet proizvoda kao kriterijum izlazne veličine sistema, Kvantitet proizvoda kao kriterijum izlazne veličine, optimalnosti poslovnog sistema,

118

Analiza stanja sistema u transformacijskim procesima, Promenljive koje određuju stanje sistema, Promenljive koje uslovljavaju promenu stanja sistema Pojam struktura sistema, Definisanje pojma struktura sistema, Struktura sistema, Strukture delova sistema, Struktura relacija sistema, Strukturisanje organizacije kao sistema u skladu sa opštom teorijom sistema, Strukturisanje organizacije kao koordiniranog sistema, Strukturisanje industrijskog sistema, Sistem proizvodnog menidžmenta, Principi proizvodnog menidžmenta, Informacioni sistem preduzeća, Informacioni sistem proizvodnje – informacije o proizvodnji, dokumentacija i baze podataka, Informacioni sistem proizvodnje – blok dijagram za planiranje proizvodnje, Informacioni sistem proizvodnje – upravljanje materijalom i zalihama Pojam odnosi sistema prema okolini, Definisanje pojma okolina, Uslovi okoline, Istraživanje uslova okoline za potrebe kreiranja sistema tržišnog poslovanja Istraživanje za potrebe kreiranje sistema efektivnog menidžmenta fleksibilne proizvodnje, Predviđanje okoline, Promene koje će se u okolini dešavati u budćnosti Klasifikacija i karakteristike realnih sistema Identifikovanje posebnih ciljeva i zadataka realnih sistema Klasifikacija sistema, Definisanje pojma klasifikacija sistema, Postupak apstrakcije u procesu klasifikacije sistema, Boolding-ova klasifikacija sistema Karakteristike sistema, Otvoreni – zatvoreni sistem, Definisanje problema, Sistem otvorene privrede, Sistem zatvorene privrede, Statički – dinamički sistem, Određeni – neodređeni sistem, Adaptivni – neadaptivni sistem, Stabilni – nestabilni sistem, Apstraktni – stvarni sistem Kibernetski sistem, Definisanje kibernetskog sistema, Upravljački sistem, Informacioni sistem, Izvršni sistem, Upravljani sistem, Povratne sprege, Entropija, Homeostaza, Kibernetski pristup kod strukturiranja organizacijskog sistema, Značaj kibernetskog sistema u organizaciologiji, Kibernetska organizacija Modeli i metode u projektovanju veštačkih sistema, Definisanje pojma modeli, Proces stvaranja kibernetskih modela, Definisanje pojma metode, Koncept ,,crna kutija,, Ekspertni sistemi i ekspertna znanja, Ekspertni sistemi, Definisanje pojma ekspertni sistemi, Dimenzije koje poeduje svaki ekspertni sistem, Osobine ekspertnih sistema, Znanje kao pretpostavka ekspertnosti, Primena ekspertnih sistema, Oblasti primene ekspertnih sistema, Metodološke specifičnosti ekspertnih sistema, Izračunavanje tehnološkog indeksa primenom ekspertnih znanja Različiti aspekti razmatranja sistema Metodi filosofije, sistem nauke i naučnih metoda sa prirodnim Ishodištima, Filosofija kao najširi ljudski pogled, Metodi filosofije, Vrednosti filosofije, Savremena filosofija, nova tehnologija i tehnika, Sistem nauke i naučnih metoda, Definisanje sistema nauke, Naučni pogled na svet, Naučna istina u odnosu na religijsko i ideologijsko mišljenje i umetničko shvatanje, Naučno istraživanje i razvoj, Logički naučni postupci i metode, Naučno otkriće i dokaz, Naučno istraživanje i izlaganje nalaza, Problem, hipoteza, verifikacija Sistem kulture i civilizacije sa sistemom ljudskih potreba, Kultura i civilizacija kao najširi ljudski sistem, Teorije o ljudskim potrebama, Opšta teorija sistema u sistemu ljudskih potreba, Opšta teorija ljudskih potreba Osnovni matematički pojmovi za teoriju sistema, Teorija strateških igara i konfliktnih situacija, Teorija strateških igara,Teorija konfliktnih situacija, Teorija odlučivanja, Operaciona istraživanja, Opšta matrica horizontalnog odlučivanja, Linearno programiranje, Korišćenje osnovnih verovatnoća i Bayesova teorema u stablu odlučivanja Modeliranje sistema Modeliranje proizvoda kao sistema, Modeliranje materijalnog proizvoda kao tržišnog sistema, Definisanje materijalnog proizvoda, Klasifikacija materijalnih proizvoda prema kriterijumu procesnosti, Sistem svojstava dobrog proizvoda, Proizvod kao tehnički sistem, Sistem funkcija dobrog proizvoda, Sistem delovanja dobrog proizvoda, Definisanje uslužnog proizvoda Modeliranje proizvodnog sistema, Sistem ulaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Proces proizvodnje, Sistem izlaznih elemenata u proizvodnom sistemu, Promene u okolini Sistem upravljanje preduzećem i proces upravljanja proizvodnjom, Sistemi upravljanja i škole upravljanja, Savremeni sistemi upravljanja poslovnim sistemom, Sistem upravljanja poslovnim sistemom baziran na opštoj teoriji sistema – kibernetski sistem, Holističko-sistemski pristup projektovanju organizacione strukture, Sistem organizacije proizvodnje u odabranom modelu proizvodnog menidžmenta, Fleksibilni proizvodni sistemi, Definisanje fleksibilnih proizvodnih sistema, Ocena fleksibilnosti proizvođača sa stanovišta mogućnosti česte izmene serija, Ocena fleksibilnosti proizvodnog sistema sa stanovništa mogućnost ibrze promene alata Proces organizacije proizvodnog inžinjeringa, Metode projektovanja sistema, Sistemski prilaz projektovanju proizvodnog sistema, Proces sistemskog inžinjeringa, Sistemska analiza, Sistemsko projektovanje sistema, Prethodno projektovanje, Izrada glavnog projekta Opšta teorija sistema i sistem društvenih nauka Polazne osnove opšte teorije sistema u društvenim naukama i pristup proizvodnji dubokih znanja, Polazne osnove opšte teorije sistema, Delovi i celina sistema, Otvorenost sistema, Dinamička ravnoteža i sposobnost adaptacije sistema, Principi centraliizacije ili demokratske integracije sistema, Jedinstvo osnovnih principa sistema, Sistemska teorija i nauka o čoveku kao sistemu, Uticaj kulture i civilizacije na opštu teoriju sistema i teorija postavljanja ciljeva, Uticaj kulture i civilizacije na opštu teoriju sistema, Teorija postavljanje ciljeva, Sistemski pristup upravljanju znanjem sa identifikovanjem pristupa upotrebe dubokog znanja, Sistemski pristup upravljanju znanjem, Kreiranje procesa primene dubokih znanja Upravljanje socijalnim sistemima, Socijalni zakoni i faktori socijalnog progresa, Socijalni zakoni, Elementi tehno-ekonomskog ciklusa i faktori socijalnog, Socijalna organizacija sa kreiranjem nove

119

ekonomije, bazirane na nepodudarnostima i novom znanju progresa, Objašnjenje pojma socijalna organizacija, Privredni sistem kao socijalni sistem u funkciji rasta i razvoja, Socijalne koncepcije, strategije i poltike privrednog sistema, rasta i razvoja, Proces kreiranja nove ekonomije bazirane na nepodudarnostima i novom znanju, Postulati savremenih društvewnih i ekonomskih nauka sa identifikovanjem sistema vrednosti koji determinišu odnose između politike i ekonomije, Postulati savremenih društvenih i ekonomskih nauka, Identifikovanje sistema vrednosti koji determinišu odnose između političkog i ekonomskog sistema, Teorijski modeli socijalne organizacije, Opšti teorijski modeli socijalne organizacije, Novi model socijalne organizacije srpskog društva, Globalni društveno-politički sistemi i sistem menidžmenta socijalnog sistema, Sistem menidžmenta socijalnog sistema, Model globalnog društvenog sistema i njegovih podsistema, Model socijalne organizacije izvršne vlasti u funkciji socijalne tržišne privrede Kreativno-stvaralački upravljački sistemi, Sistem inovativnog preduzetništva, Sistemi menidžmenta, Ekonomske škole i teorije makroekonomije kao sistemski pristup države u upravljanju socijalnom tržišnom privredom, Poslovni sistem i sistem tržišnog poslovanja, Poslovni sistem, Organizacijski sistem, Marketing sistem, Tehnološki sistem, Definisanje tehnologije i sistema tehnološkog razvoja Definisanje tehnološkog sistema

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

120

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Opšta teorija sistema Banja LukaPanevropski univerzitet APEIRON

2006 knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

121

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.011. Hartije od vrijednosti

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da razumije relevantne faktore prilikom donošenja različitih odluka koje se tiču izdavanja /emitovanja/, kupovanja, prodaje, prenošenja, korišćenja hartija od vrijednosti kao sredstva plaćanja ili naplate ili kao sredstva zaloge.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet

student će razumjeti:

1. Šta su hartije od vrednosti? 2. Šta se može sa hartijama od vrednosti? 3. Koji su osnovni tipovi hartija od vrijednosti i koje su njihove osnovne

karakteristike? 4. Koje su osnovne procedure i postupci sa hartijama od vrednosti?

Savladane vještine: Tumačenje relevantnih zakonskih propisa koji regulišu ovu oblast.

Sadržaj predmeta:

Umesto uvoda - PRIVREDNI SISTEM - POSLOVNO PRAVO UGOVORI ROBNOG PROMETA ROBNI PROMET, ROBNI PROMET DEFINICIJA I UGOVORI PROBNOG PROMETA, ZAKLJUČIVANJE UGOVORA ROBNOG PROMETA, SREDSTVA ZA IZVRŠENJE UGOVORA, PROMENE UGOVORA, RASKID, NIŠTAVNOST I ZASTARELOST UGOVORA POJEDINI UGOVORI ROBNOG PROMETA UGOVORI O PRODAJI ROBE , UGOVORI O POSREDOVANJU, UGOVORI O TRGOVINSKOM ZASTUPANJU, UGOVORI O KOMISIONU, UGOVORI O PREVOZU STVARI, UGOVORI O ŠPEDUCIJI /OTPREMI/, UGOVORI O KONTROLI ROBE, UGOVORI O SKLADIŠTENJU, UGOVOR O OSIGURANJU, UGOVOR O GRAĐENJU, UGOVOR O LIZINGU, LICENCNI UGOVORI, UGOVORI O MENADŽMENTU, TURISTIČKI UGOVORI, BANKARSKO PRAVO FINANSIJSKI SISTEM, FINANSIJSKI SISTEM, FINANSIJSKI INSTRUMENTI, SUBJEKTI FINANSIJSKOG SISTEMA BANKARSKI SISTEM

122

BANKARSKI SISTEM, ZAKONSKA I NORMATIVNA REGULATIVA U BANKARSTVU, BANKE, CENTRALNA BANKA, POSLOVNE BANKE, INVESTICIONO BANKARSTVO, AGENCIJE ZA BANKARSTVO BANKARSKI POSLOVI I UGOVORI U BANKARSKIM POSLOVIMA: BANKARSKI POSLOVI, KREDITNI POSLOVNI, ESKONTNI POSLOVI, UGOVOR O NOVČANOM DEPOZITU, UGOVOR O DEPONOVANJU HV, ULOG NA ŠTEDNJU, UGOVOR O BANKARSKOM TEKUĆEM RAČUNU, UGOVOR O SEFU, AKREDITIVI, BANKARSKE GARANCIJE, UGOVOR O FAKATORINGU, FORFETING POSLOVI, INKASO POSLOVI Mali bankarski rečnik HARTIJE OD VREDNOSTI HARTIJE OD VREDNOSTI : OSNOVNO O HARTIJAMA OD VREDNOSTI, MENICE I ČEKOVI , OBVEZNICE I ZAPISI, AKCIJE, ROBNE HARTIJE OD VREDNOSTI, IZVEDENE HARTIJE OD VREDNOSTI TRŽIŠTE HARTIJA OD VREDNOSTI

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 16 84 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje

srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 24 sati za izvođenje vježbi; 8 sata za istraživanje izvora; 16 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

123

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Zdenka Đurić

Privredno pravni ugovori – hartije od vrednosti Banja Luka Apeiron 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

124

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.010. Katedra za matematiku i primjenjenu matematiku

Predmet/modul 2.09.11.002. Teorija odlučivanja i kvantitativne metode

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Zajedničke osnove

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.11. Ostale računarske oblasti

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Primjenom matematičkih metoda i tehnika teorija odlučivanja pomaže analitičarima u odlučivanju i kreiranju skupa akcija i izbora alternativa iz kojih donosilac odluke treba da izabere najpovoljniju. Osnovni cilj je da se student upozna sa osnovama teorije odlučivanja i sa principima odlučivanja u različitim uslovima (odlučivanje u uslovima neizvjesnoti, odlučivanje u uslovima rizika, odlučivanje u uslovima izvjesnosti), da upozna različite vrste odlučivanja (višekriterijumsko odlučivanje i grupno odlučivanje), te sisteme podrške odlučivanju (MIS, DSS, ES).

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da primjeni različite teorijske tipove odlučivanja u zavisnosti od uslova u kojima se odlučivanje obavlja.

Savladane vještine: Primjena određenih softvera kao gotovih matematičkih modela u procesu odlučivanja.

Sadržaj predmeta:

UVOD U POSLOVNO ODLUČIVANJE TEORIJA ODLUČIVANJA, Pregled i analiza problema odlučivanja, Definisanje problema (početno stanje), Definisanje ciljeva (konačno stanje), Atributi, Informacije, Izbor metoda, Izbor rješenja, Filozofija odlučivanja, Matrice odlučivanja, Proces donošenja odluka, Pojam i vrste odluka, Faktori (elementi) odlučivanja, Faze procesa odlučivanja, Modeli donošenja odluka, Postupak procesa odlučivanja ODLUČIVANJE U USLOVIMA NEIZVJESNOSTI, Teorija igara, Igre između 2 igrača, Igre dva igrača sa nultom sumom (konstantnom sumom), Igre dva igrača sa promjenljivom sumom, Pregovaračke igre, Igre protiv prirode, Hurwicz – ov kriterij (kriterij optimizma), Wald – ov kriterij, Laplace – ov kriterij (kriterij nedovoljnog razloga), Savage – ov kriterij (kriterij žaljenja), Bayes – ov kriterij ODLUČIVANJE U USLOVIMA RIZIKA , Koncepcija i primjena vjerovatnoće, Analiza rizika, Pristup analize rizika, Sekvencijalno odlučivanje i drvo odlučivanja, Raspodjela vjerovatnoće kriterijumske (zavisne) promjenljive, Odlučivanje uz korištenje apriorne vjerovatnoće, Očekivana vrijednost perfektne (dopunske) informacije i njena ocjena (preaposteriorna analiza), Analiza odlučivanja sa apriori vjerovatnoćama sa više akcija, Odlučivanje uz korištenje aposteriorne vjerovatnoće, Metod simulacije, Monte Carlo tehnika ODLUČIVANJE U USLOVIMA IZVJESNOSTI, Uvodna razmatranja, Linearno programiranje, Opšte osobine linearnih programa, Testiranje, kontrola i primjena modela VIŠEKRITERIJUMSKO ODLUČIVANJE, Višeatributno odlučivanje, Višeciljno odlučivanje GRUPNO ODLUČIVANJE, Funkcija drušvenog blagostanja, Metod izbora najvećeg broja glasova, Metod izbora apsolutnom većinom glasova, Konsenzus, Breinstorming

125

metoda, Delfi metod SISTEMI ZA PODRŠKU ODLUČIVANJU, Programski potencijali u donošenju poslovnih odluka, Doprinos MIS-a u procesu odlučivanja, Sistemi za podršku odlučivanja (DSS) VJEŠTAČKA INTELIGENCIJA I EKSPERTNI SISTEMI, Pojam ekspertnih sistema, Klasifikacija ES, Prednosti i nedostaci ES, Razlike između DSS-a i ES STRATEGIJSKO PLANIRANJE, Metod scenarija, SWOT analiza, Benčmarking

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 16 90 4 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 16 sati za izvođenje vježbi; 4 sata za istraživanje izvora;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Simulacije u kojima se simulira realna situacija nastala primjenom naučenih znanja i vještina, simulacije sa podjelom uloga (role-playing games), simulacije u vidu modeliranja realnih situacija i odnosa koje omogućavaju da studenti izdvajaju bitne elemente predmeta predstavljenog modelom i da misaonim aktivnostima dolaze do njihove strukture i funkcija elemenata strukture omogućavajući misaone operacije analize i sinteze. Simulacije predstavljaju završnu fazu ostalih interaktinih formi rada u kojoj se sumiraju zaključci prethodnih faza tako da studenti moraju da kreativno primenjuju znanja i veštine prethodno stečene kroz predavanja, radionice i treninge.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 30 %

126

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Doc. Dr Đuro Mikić Teorija i strategija odlučivanja Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2006 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

127

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skraćenica FSM-SMC

Katedra 01.06.540. Katedra za ekonomiku, menadžment i organizacione nauke u sportu

Predmet/modul 8.01.10.003. Menadžment sportskih objekata i događaja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.10. Ekonomika i menadžment u sportu

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenata sa konceptom upravljanje sportskim objektima i događajima. Predmet je zamišljen tako da studentima približi osnovna pitanja u oblasti upravljanja sportskim objektima i događajima, kao i da ukaže na segmente posla menadžera čija je jedna od najvažnijih funkcija upravljanja sportskim objektima i događajima. Izboru sadržaja (tema) i način realizacije nastave vođeni su prvenstveno određenjem krajnjeg cilja predmeta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Upotreba stečenih znanja pri upravljanju sportskim objektima i događajima u okviru budućeg zanimanja

Savladane vještine: Upravljanje sportskim objektima i resursima koji su angažovanim objektima.

Sadržaj predmeta:

Sadržaji koji se obrađuju u okviru ovog predmeta grupisani su u četiri tematske cjeline:

I Teorijske osnove istraživanja Pojam upravljanja sportskim objektima i događajima Tranzicija kao faktor promjena u upravljanju sportskim objektima i

događajima Faktori efikasnog upravljanja sportskim objektima i događajima Definisanje pojmova

- Menadžment sportskih objekata i događaja - Efikasnost upravljanja sportskim objektima i događajima - Opšti stav o vrijednosti upravljanja sportskim objektima i

događajima - Opšti stav prema promjenama - Motivišući stil ponašanja

II Koncepcija istraživanja Predmet i cilj istraživanja Hipoteze istraživanja Uzorak ispitanika Metode i instrumenti za prikupljanje podataka Organizacija istraživanja i postupci za obradu podataka

III Prikaz i analiza rezultata istraživanja

128

Stavovi menadžmenta u sferi upravljanja sportskim objektima i događajima

- Stavovi o vrijednosti bavljenja menadžmentom sportskih objekata i događaja

- Stavovi o efikasnosti menadžmenta u sferi upravljanja sportskim objektima i događajima - Afektivna komponenta stavova

Motivacija menadžmenta u upravljanju sportskim objektima i događajima

Stilovi ponašanja menadžmenta kod upravljanja sportskim objektima i događajima

Stavovi menadžmenta prema promjenama Stilovi ponašanja kao faktor opših stavova menadžera

- Stilovi ponašanja kao faktor opšteg stava o vrijednosti bavljenja menadžmentom sportskih objekata i događaja

- Stilovi ponašanja kao faktor opšteg stava o efikasnosti menadžmenta u upravljanju sportskim objektima i događajima

- Stilovi ponašanja i motivacija menadžmenta u sferi upravljanja sportskim objektima i događajima

- Stilovi ponašanja i stavovi prema promjenama u sferi upravljanja sportskim objektima i događajima

- Stilovi ponašanja i zadovoljstva menadžmenta u sferi upravljanja sportskim objektima i događajima

- Zadovoljstvo menadžmenta i opšti stav o efikasnosti menadžmenta

- Opšti stav o vrijednosti bavljenja menadžmentom i opšti stav o efikasnosti menadžmenta

- Opšti stav o vrijednosti bavljenja menadžmentom i motivacije menadžmenta u upravljanju sportskim objektima i događajima

Socijalno-statusna obilježja menadžera kao izvor njihovih stavova o efikasnosti menadžmenta

Lična obilježja menadžera kao odrednica njihovih stavova o efikasnosti menadžmenta

IV Završno razmatranje i zaključci

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 30 72 8 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Položen ispit iz Menadžmenta u sportu i Kadrovskog menadžmenta.

129

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA Predviđeni sadržaji će se obrađivati kroz blokove predavanja i vežbi. Cjelokupna nastava i tokom predavanja i tokom vježbi, ima karakter interaktivne.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Aktivnost na času 20%

02 Seminarski rad 30%

03 Završna provjera znanja - usmeni ispit 50%

04

05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

1. Zrnić, M.

Menadžment sportskih objekata i događaja.

Banja Luka

Fakultet političkih i društvenih nauka

2006.

b/ Dopunska literatura

Raič, A. i Maksimović, M. Sportski menadžment Novi Sad

Fakultet fizičke kulture

2004.

Tomić, M. Menadžment u sportu Beograd Minetko 1995.

Tomić, M.

Marketing u sportu - Tržište i sportski proizvodi Beograd IP „Astimbo“ 2001.

Zrnić, M.

Uvod u menadžment ljudskih resursa

Banja Luka

BLC College 2007.

c/ Ostali izvori - časopisi,

130

Autor – Prezime, Ime (ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište

izdavača Izdavač God. izdanja

Vrsta časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

131

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.540. Katedra za ekonomiku, menadžment i organizacione nauke u sportu

Predmet/modul 5.03.03.007. Strategijski menadžment i poslovno rukovođenje u sportu

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Shvatanje određenja pojma strategije i procesa strategijskog menadžmenta, shvatanje evolucije koncepta strategijskog menadžmenta, upoznavanje sa osnovnim metodama, tehnikama i alatima koji se koriste pri donošenju odluka u procesu strategijskog menadžmenta, shvatanje i uočavanje faza procesa strategijskog menadžmenta, osnovne karakteristike i razlike američkog i japanskog menadžmenta, savremeni koncepti strategijskog menadžmenta

Kompetencije/obrazovni ishodi: Upoznavanje procesa i značaja strategijskog menadžmenta

Savladane vještine: Primjena stečenih znanja o procesu i fazama strategijskog menadžmenta, uočavanje razlika između pojedinih faza procesa strategijskog menadžmenta, izrada strategijskog plana na osnovu izvršene analize stanja

Sadržaj predmeta:

1. pojam, definisanje i sadržaj strategijskog menadžmenta 2. razvoj izazova i promjena i njihov uticaj na menadžment organizacije 3. razvoj strategijskih menadžment sistema 4. koncepti, metode i tehnike strategijskog menadžmenta 5. proces strategijskog menadžmenta 6. analiza sredine organizacije 7. formulisanje strategije 8. implementacija strategije 9. strategijska kontrola 10. novi koncepti i pristupi strategijskom menadžmentu

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 30 24 72 6 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Položen ispit iz Menadžmenta u sportu.

132

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA NASTAVNA JEDINICA

ČASOVA

1. pojam, definisanje i sadržaj strategijskog menadžmenta 2

2. razvoj izazova i promjena i njihov uticaj na menadžment organizacije 4

3. razvoj strategijskih menadžment sistema 4

4. koncepti, metode i tehnike strategijskog menadžmenta 6

5. proces strategijskog menadžmenta 4

6. analiza sredine organizacije 4

7. formulisanje strategije 6

8. implementacija strategije 6

9. strategijska kontrola 4

10. novi koncepti i pristupi strategijskom menadžmentu 8

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Kolokvij 15% 02 Seminarski rad 25% 03 Test 30% 04 Usmeni dio 30% 05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Mašić, B. Strategijski menadžment Beograd Univerzitet ’’Braća Karić’’ 2001. knjiga

133

Doc. dr Milan Nešić Sport i menadžment Novi Sad TIMS 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

Uvod u strategijski menadžment Interna

skripta

Sva relevantna literatura iz oblasti strategijskog menadžmenta

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

134

OSNOVNI PODACI:

Šifra Sadržaj

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

NAZIV predmeta/modula 5.09.02.003. Menadžment odnosa s javnošću –PR VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Šifra Sadržaj

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.09. Komunikološke nauke

Uža naučna oblast 5.09.02. Odnosi sa javnošću

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentima svladavanje praktičnih vještina i sposobnosti odnosa s javnošću, odnosno sticanje stručnih znanja potrebnih za praktično bavljenje odnosima s javnošću. Svrha ovoga predmeta je da se studentima predoči važnost, vrste i karakteristike tehnika odnosa s javnošću, te da se osposobe za praktičnu primjenu tih komunikacionih i organizacionih vještina. Glavno težište predmeta je fokusirano na odnose s javnošću u praktičnim primjenama, i u odnosu s medijima, obzirom da mediji predstavljaju najznačajniji komunikacioni kanal u plasiranju poruka prema ciljnim grupama. Odnosi s javnošću su objašnjeni i sa aspekta ključnog značaja za pristup integriranom komuniciranju u poslovno-komunikacijskom okruženju, te razvijanju marketinga i istraživanju tržišta. Kako je jedan od temeljnih preduslova za bavljenje odnosima s javnošću - pisanje, ovaj će predmet omogućiti studentima ovladavanje tehnikama pisanja za odnose s javnošće, te stjicanje znanja o praktičnoj upotrebi alata za odnose s javnošću.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Obrada ovog predmeta omogućava studentima: • poboljšanje strateških znanja (planiranje projekata, definiranje

komunikacionih ciljeva, upotreba podataka dobijenih istraživanjem tržišta i istraživanjem javnog mijenja),

• upoznavanje odnosa između poslovnih ciljeva i odnosa s javnošću, • razvijanje sposobnosti povezivanja različitih znanja i iskustava s

područja marketinga, oglašavanja, te odnosa s javnošću, • sistematizaciju i povećanje njihovog postojećeg znanja, te ekspertizu u

korišćenju tehnika odnosa s javnošću, • poboljšanje opšte komunikacione sposobnosti studenta (u izradi

saopštenja za medije, nastupima u javnosti, itd), • prepoznavanje izazova u odnosima s javnošću, sposobnost rješavanja

135

izazova i ocjenjivanja rezultata, • povećavanje spoznaje o važnosti odnosa s javnošću i srodnih disciplina

i njihovo poslovno razumijevanje.

Savladane vještine:

Stručnjaci za odnose s javnošću predstavljaju portparole organizacija: velikih poduzeća, političkih stranaka, vlada, kulturnih i sportskih događaja. Da bi ostvarili svoje ciljeve, stručnjaci za odnose s javnošću moraju sarađivati sa svim sredstvima javnog informisanja, pri čemu se služe sa različitim sredstvima komuniciranja (pisani propagandni materijal - letci, katalozi, priručnici itd. tribine, slanje pisama na individualne adrese, plakati itd., pisana saopštenja, usmena saopštenja, konferencije za štampu i medije, promotivni seminari itd) koja su prilagođena ciljnim grupama (potrošačima, vladama itd.). Posao stručnjaka odnosa sa javnošću obuhvata predstavljanje preduzeča/organizacije/ustanove javnosti, ali takođe i složenije tehnologije i aktivnosti. Ovi stručnjaci su stratezi većih ili manjih političkih kampanja, kampanja zastupanja raznih interesnih grupacija (advocacy, lobbing), sve do posredovanja u rješavanju sukoba. Sadržaj poslova odnosa s javnošću obuhvata proučavanje stavova i potreba ciljnih grupa formatiranih u vidu izvještaja o istraživanju, preporuka, poslovnih i drugih strategija i politika. Televizijske i radijske emisije te novinski članci predstavljaju takođe prozvod stručnjaka za odnose s javnošću. Osim distribuiranja pisanih obavještenja, stručnjaci za odnose s javnošću organiziraju javne nastupe onih koje žele predstaviti u vidu tribina koje su najčešće distribuirane na širem geografskom području. Stručnjaci s ovog područja uvijek kombiniraju nekoliko metoda istodobno uključujući i učešće u televizijskim ili radijskim “kontakt programima”. U poslovnim organizacijama stručnjaci za odnose s javnošću zaduženi su za pripremanje javnih nastupa visokih rukovodioca organizacije, što podrazumjeva i organizovanje konferencija za štampu, kao i pripreme svih učesnika koji će nastupiti na konferenciji. Stručnjaci za odnose s javnošću vode brigu i o reklamnim kampanjama, planiranju i naručivanju reklamnih spotova, praćenju objavljivanja reklamnog materijala, te istraživanju njihove uspješnosti. Ti poslovi uključuju vještine, znanja i sposobnosti:

planiranja, organizovanja, vođenja i kontrole djelatnosti propagande, oglašavanja, odnosa sa javnošću i obavještavanje javnosti;

vještinu pregovaranja o ugovorima za oglašavanje sa predstavnicima novina, radija i televizije, sportskih organizacija, ustanova iz kulture i reklamnih agencija;

planiranje i vođenje posebnih programa radi obavještavanja sredstava javnog informisanja o planovima, dostignućima i pozicijama preduzeća ili ustanove;

planiranje i vođenje aktivnosti za pribavljanje sredstava u humanitarne i slične svrhe;

nadzor nad troškovima i osiguravanje korištenja materijalnih i finansijskih sredstava te rada osoblja;

planiranje, savjetovanje te usmjeravanje i koordiniranje oblikovanja i provođenja reklamnih akcija;

proučavanje, savjetovanje i vođenje programa odnosa sa javnošću radi boljeg upoznavanja javnosti o pojedinim pitanjima;

nadziranje ponude, trgovaca i uvrštenih preduzeća na tržitu kapitala i novca;

136

Sadržaj predmeta:

I DEFINISANJE ODNOSA SA JAVNOŠĆU

II KLJUČNE RIJEČI - KOMUNIKACIJA, JAVNOST I STRATEGIJA

1. KOMUNIKACIJA 1.1. Verbalna komunikacija 1.2. Aktivno slušanje 1.3. Govorenje 1.4. Neverbalna komunikađja 1.5. ŠtajeNLP?

2. JAVNOST 2.1. Ciljne javnosti

3. STRATEGIJA III ISTORIJAT RAZVOJA

1. FAZA PUBLICITETA 2. FAZA EKSPLIKACIJE (OBJAŠNJENJA, TUMAČENJA) 3. FAZA OBOSTRANOG ZADOVOLJSTVA 4. UDRUŽENJA ZA ODNOSE SA JAVNOŠĆU

IV AKTIVNOSTI ODNOSA SA JAVNOŠĆU 1. ANALIZA AKTIVNOSTI U OBLASTI ODNOSA SA JAVNOŠĆU

1.1. Savjetovanje menadžera 1.2. Upravljanje identitetom 1.3. Upravljenje ugledom 1.4. Brend 1.5. Izazivanje i stvaranje publiciteta 1.6. Izrada promotivnog PR materijala 1.7. Upravljanje temama/trendovima 1.8. Krizno komuniciranje 1.9. Glasnogovomištvo 1.10. Javni poslovi 1.11. Lobiranje 1.12. Organizacija događaja (Event management) 1.13. Sponzorstvo

2. TRI PODRUČJA DJELOVANJA PR-a 2.1. Korporativni PR 2.2. Odnosi sa javnošću u institucijama 2.3. Odnosi sa javnošću u politici

V SRODNE DISCIPLINE 1. MARKETING I ODNOSI SA JAVNOŠĆU 2. OGLAŠAVANJE (ADVERTAJZING) I ODNOSI SA JAVNOŠĆU 3. KONCEPT IMK

VI STRATEŠKO PLANIRANJE

1. ČETVOROFAZNI PROCES ODNOSA S JAVNOŠĆU 1.1. Faza I - ANALIZA - Definisanje problema 1.2. Faza II - STRATEGIJA - Planiranje i kreiranje programa 1.3. Faza III - REALIZACIJA - Sprovođenje programa 1.4. Faza IV - EVALUACIJA - Ocjenjivanje programa

VII ODNOSI SA CILJNIM JAVNOSTIMA 1. ODNOSI SA MEDIJIMA

1.1. Štampa (novine i časopisi) 1.2. Časopisi 1.3. Radio 1.4. Televizija 1.5. PR aktivnosti u radu sa medijima 1.6. Oblikovanje informacija za medije 1.7. Organizacija konferencija za novinare 1.8. Organizacija susreta sa novinarima 1.9. Odnos novinari - PR

137

2. INTERNET2.1. Internet stranica organizacije 2.2. Blogovi i PR

3. ODNOSI SA ZAPOSLENIMA 4. ODNOSI SA FINANSIJSKOM JAVNOŠĆU 5. ODNOSI SA DOBAVLJAČIMA 6. ODNOSI SA POTENCIJALNIM ZAPOSLENIMA 7. ODNOSI SA KONKURENCIJOM

VIII ETIČKA PITANJA TEORIJA ODGOVORNOG ZASTUPANJA 1. TAMNA STRANA PR- a

IX PROFESIJA PR 1. INTERNA SLUŽBA ZA ODNOSE SA JAVNOŠĆU ILI ANGAŽOVANJE AGENCIJE . 2. ZADUŽENJA STRUČNJAKA ZA PR 3. ČETRI MOGUĆE ULOGE 4. OPERATIVAC ZA KOMUNIKACIJU

4.1. Stručnjak za odnose s javnošću 4.2. Fasilitator komunikacije 4.3. Fasilitator rješavanja problema

5. LlSTA OSOBINA POŽELJNIH ZA BAVLJENJE PR-OM

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

4 30 18 64 8 120

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP PREDMETU

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.06.04.005. Mundologija nema dodatnih uslova

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

30 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sata za istraživanje izvora; 18 sati za izradu seminarskog rada;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Interaktivni karakter nastave se postiže praktičnim demostracijama (vježbama) pisanja najava za medije, saopštenja za javnost, demantija i sl. te praktičnim demonstracijama i vježbama organizacionih sposobnosti kroz izvođenje, organizaciju i realizaciju virtuelne konferencije za novinare. Te praktične aktivnosti tokom nastave predstavljaju jedan od osnova za evaluiranje znanja i završnu ocjenu. Na kraju obrade predmeta polaže pisani ispit, u sklopu kojeg studenti trebaju pokazati znanje o teorijskim i praktičnim znanjima iz odnosa s javnošću.

138

Program je praktično usmjeren i oslanja se na strukovna i tržišna iskustva obrazložena kroz obradu studija slučaja. Osnovna ideja pri izvođenju modula je bliska saradnja predavača i studenta, prenos kako znanja tako i iskustava, te interaktivan rad. Tokom obrade predmeta student će se upoznati sa sljedećim praktičnim vještinama: JAVNI NASTUP

• trening medijskog nastupa • nastup pred TV kamerom • govor pred mnoštvom ljudi • pravilna upotreba glasa i dikcije • govor tijela

IMIDŽ I IDENTITET • komuniciranje vanjskim izgledom • identitet i imidž u političkom marketingu • imidž i lični marketing • pojedinac kao marka (brend) • zdravlje javnih lica

ODNOSI S JAVNOŠĆU I POLITIKA • BiH/RS u svijetu i neposrednom okruženju (geopolitički aspekt) • političko komuniciranje • globalna bezbjednost • globalizacija

VJEŠTINE KOMUNICIRANJA • umijeće komuniciranja i vođenja dijaloga • pregovaranje (trening verbalne i neverbalne komunikacije) • retorika • formalna i neformalna komunikacija • debata (pravila i vježba)

KRIZNO KOMUNICIRANJE • utjecaj krize na poslovanje • umjetna kriza • krizni plan

ORGANIZACIJA KANCELARIJE/ORGANIZACIONE JEDINCE ZA ODNOSE S JAVNOŠĆU • protokol • planiranje i upravljanje medijskim kampanjama • obrađivanje novinarskih upita i priprema odgovora • priprema priopćenja za javnost

Student je obavezan da izradi i brani seminarski rad iz navedenih sadržaja pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se

139

u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama tokom nastave predispitna obaveza obavezni 10 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 30 %

04 Ispitne aktivnosti – pisani demostracioni rad iz oblasti PR parcijalni obavezni / opcioni 20 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni problemski test konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Gligorić T., Ateljević Ž. Odnosi sa javnošću Banja Luka Glas srpski Grafika 2008 knjiga

b/ Dopunska literatura Wilcox, D.L., Ault, P.H., Agee, W.K., & Cameron, G.

Public Relations Strategies and Tactics

Boston, MA Allyn & Bacon 2002

7th ed knjiga

Center, Allen H. and Jackson, Patrick Public Relations Practices Upper

Saddle, N.J Prentice Hall, 1995 5th ed.,

knjiga

Scott M. Cutlip/ Allen H. Center/ Glen M. Broom Effective Public Relations

Englewood Cliffs, N.J. 07632

Prentice-Hall, Inc. A Simon and Schuster Company

1994 7th Ed knjiga

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

Wikipedija http://en.wikipedia.org/wiki/Public_relations Wikipedia – The

Free Encyclopedia 2007 članak

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

Russell page "PR Glossary" http://www.russpage.net/pr-glossary/

Glossary of public relations terms and organizations april 2008

DMOZ - Open Directory Project http://www.dmoz.org/Business/Marketing_and_Advertisin Public Relations WEB portal april 2008

140

g/Public_Relations/

IPR - The Institute for Public Relations http://www.instituteforpr.org/

Institut odnosa sa javnošću PO Box 118400 2096 Weimer Hall Gainesville, FL 32611-8400

april 2008

The Museum of Public Relation http://www.prmuseum.com/ Muzej odnosa sa javnošću april 2008

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

141

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.330. Katedra za poslovne i javne finasije

Predmet/modul 5.01.10.009. Poslovne finansije

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.10. Poslovne financije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Generalni cilj upravljanja poslovnim finansijama jeste oplodnja finansijskog kapitala kompanije po maksimalnoj stopi rentabilnosti ulaganja, bez obzira da li se radi o sopstvenom kapitalu (svojini vlasnika, odnosno akcionara), pozajmljenim resursima (bankarski krediti) i tzv. sredstvima u obračunu, i da li se radi o raspoloživom (likvidnom) kapitalu u novčanom obliku ili o angažovanom kapitalu. Cilj je da student savladavanjem ovog predmeta stekne osnovna znanja potrebna za uspješno kreiranje i ostvarivanje politika optimalnih finansijskih plasmana uz dinamičko održavanje optimalnog stepena likvidnosti preduzeća, a što ujedno predstavlja i osnovni cilj upravljanja poslovnim finansijama.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da razumije osnovne pokazatelje stanja i kretanja likvidnosti privrednog društva, koji su od posebnog značaja za regulaciju finansijske ravnoteže, finansijske aktivnosti, strukture kapitala, troškova finansiranja i finansijskog rezultata preduzeća. Student će biti u stanju da sačini:

Bilans koji reflektuje odnos između potrebnih i realnih (raspoloživih) finansijskih resursa

Bilans potrebnih i raspoloživih likvidnih sredstava (dnevnih, mesečnih, kvartalnih, godišnjih) podešen po rokovima dospeća, odnosno unapred utvrđenoj dinamici priliva i odliva finansijskih sredstava

Izračuna i objasni indikatore finansijske aktivnosti preduzeća Izračuna i objasni indikatore troškova finansiranja Izračuna i objasni indikatore finansijskih rezultata Izračuna i objasni indikatore za regulaciju strukture finansijskog kapitala

Savladane vještine: 1. Poslovno-finansijska analiza preduzeća pomoću koeficijenata 2. Opšta ocjena finansijske stabilnosti preduzeća 3. Osnove finansijskog planiranja

Sadržaj predmeta:

FINANSIJSKI MENIDŽMENT. TEORIJSKE OSNOVE FINANSIJSKOG MENIDŽMENTA. NOVE PARADIGME POSLOVNIH FINANSIJA. FINANSIJSKI MENIDŽMENT, POTREBNA ZNANJA, OSOBINE I VRLINE FINANSIJSKOG MENIDŽERA. FINANSIJSKI INŽENJERING. OBLICI FINANSIJSKOG MENIDŽMENTA. Franšizing. Lising. Factoring, Definisanje faktoringa. Vrste faktoringa. Forfeting. SISTEM ANALIZA I KONTROLA POMOĆU REVIZIJE. FINANSIJSKA KONTROLA I MARKETING REVIZIJA. KONTROLA MARKETING MENIDŽMENTA. ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA GOTOVINOM. ANALIZA I KONTROLA, FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA POTRAŽIVANJIMA OD KUPACA. ANALIZA I KONTROLA FINANSIJSKOG UPRAVLJANJA ZALIHAMA. OPŠTA OCENA FINANSIJSKIH

142

ASPEKATA PREDUZEĆA. FINANSIJSKA SREDSTVA PREDUZEĆAOCENA EFEKTIVNOSTI FINANSIJSKIH ULAGANJA. OCENA FINANSIJSKIH ASPEKTA RENTABILNOSTI prinosa investicija. Poslovna dobit. Primena ABC sistema u povećanju profitabilnostiFinansijski koeficijenti operativnih performansi (Operting performance). OCENA FINANSIJSKOG PLANIRANJA I SISTEMA KONTROLISANJA INVESTICIONIH PROJEKTA. Metodologija novčanih tokova. Računovodstvena metodologija. ANALIZA I OCENA TOKOVA FINANSIJSKIH SREDSTAVA. Dopunsko izveštavanje o tokovima sredstava. Neto-i bruto princip bilansiranja novčanih tokova. Izveštavanje o tokovima neto obrtnih sredstavaANALIZA I OCENA BILANSA STANJA I BILANSA USPEHA. Analiza bilansa stanja. Analiza bilansa uspeha. Analiza bilansa plaćanja. Presecanje bilansa stanja i bilansa uspeha, Vertikalno presecanje bilansa stanja Horizontalno presecanje bilansa stanja. MERENJE POSLOVNIH EFEKATA I RIZIKA FINANSIJSKIM LEVERAGEOM. POSLOVNI LEVERAGE. FINANSIJSKI LEVERAGE. KOMBINOVANI LEVERAGE. ANALIZA I OCENA STRUKTURE FINANSIJSKOG KAPITALA PREDUZEĆA. TRADICIONALNA TEORIJA ANALIZE STRUKTURE KAPITALA. MODIGLIANI-MILLEROVA TEORIJA ANALIZE STRUKTURE KAPITALA. OCENA KVALITETA EKONOMIJE PREDUZEĆA. KVANTITATIVNI IZRAZ DINAMIKE KVALITETA EKONOMIJE. OCENA KVALITETA EKONOMIJE PREMA KRITERIJUMU MEZOEKONOMSKIH CILJEVA. OCENA KVALITETA EKONOMIJE KRITERIJUM FUNKCIONISANJA JIT-MENIDŽMENTAPOSLOVNO-FINANSIJSKA ANALIZA PREDUZEĆA POMOĆU KOEFICIJENATA. UTVRĐIVANJE INTERNE LIKVIDNOSTI - SOLVENTNOSTI. UTVRĐIVANJE OPERATIVNOG POSLOVNOG REZULTATA, EKONOMIČNOSTI I PRODUKTIVNOSTI . Utvrđivanje operativnog poslovnog rezultata. Utvrđivanje ekonomičnosti preduzeća. Analiza produktivnosti preduzeća. ANALIZA RENTABILNOSTI . Ekonomski aspekti rentabilnosti. Finansijski aspekti rentabilnosti. Utvrđivanje poslovne dobiti preduzeća identifikovanjem prelomne tačke rentabiliteta. Ocena racionalnosti poslovne politike kriterijumom marže bezbednosti. FINANSIJSKA ANALIZA SPOSOBNOSTI I STANJA ORGANIZACIJE. Analiza finansijskih rizika. Analiza poslovne ekspanzije. UTVRĐIVANJE EKSTERNE LIKVIDNOSTI. PRETPOSTAVKE EFIKASNOSTI PREDUZEĆA. ANALIZA I KONTROLA POMOĆU LJUDI, PREDUZETNIČKE ALTERNATIVNE ORIJENTACIJE, Preduzetnička dobit, Definisanje pojma preduzetnička dobit, Definisanje rentabilnosti kao preduzetničke dobiti, Definisanje solventnosti preduzeća, Finansijski izveštaj o sredstvima i izvorima, Račun dobitka i gubitka, Izveštaj o margini sigurnosti. Preduzetnički postupak optimiziranja profita. Osnovni pristup maksimizaciji profita. Menidžersko odlučivanje u uslovima neizvesnosti primenom matrice isplativnosti. TRŽIŠTE KAPITALA. PROBLEMATIZIRANJE ODNOSA IZMEĐU INVESTICIJA I RENTABILNOSTI I KAPITALA I INVESTICIJA. ANALIZA SKLONOSTI VLASNIKA I MENIDŽMENTA. ODLUKA O ŠTEDNJI ILI INVESTIRANJU. PREDUZETNIČKO ODLUČIVANJE O ZAJMU. Preduzetnički stav prema riziku - oprez ili hazard?. Finansijski aspekti imovinske bilanse preduzetnika. Preduzetničko optimizacije portfelja. Ocena neizvesnosi prema kriteriju očekivani prinos-rizik. KAKO PREDUZEĆE DA RACIONALNO INVESTIRA KAPITAL? 1. Ulaganja kapitala, Struktura kapitala ,Vrste kapitala, Pravila raspodele kapitala, Upravljanje skladištem, Obrazac za analizu angažovanja kapitala, Optimalno upravljanje materijalom u skladištu, MPS tehnika upravljanja skladištem, MRP-sistem planiranja zaliha, ROP-sistem planiranja zaliha, Vilsonova formula za izračunavanje optimalnog naloga. Racionalizacija investiranja kapitala. Pokazatelji racionalizacije kapitala. FINANSIJSKO UPRAVLJANJE PREMA KRITERIJIMA TROŠKA I KORIŠĆENJA FINANSIJSKIH RESURSA . RAČUNODSTVENO INFORMISANJE U PROCESU FINANSIJSKOG ODLUČIVANJA. Finansijske odluke koje se donose na osnovu računovodstvenih informacija. Finansijsko upravljanje troškovima (Cost Management). Metode upravljanja troškovima, Metoda gornje i donje tačke (High-Low method), Metoda dijagrama rasipanja (Scatter-Diagram Method), Regresiona metoda, Metoda isplativnosti trošenja. Metode obračuna troškova. Pogonski obračun troškova. Sistem obračuna po stvarnim troškovima. Obračun po standardnim varijabilnim roškovima – Direct Costing. Razvijeni oblik obračuna po stvarnim varijabilnim troškovima. Ciljevi obračuna troškova i periodični rezultat, Efekti sistema obračuna troškova po stvarnim troškovima, Efekti sistema obračuna po standardnim troškovima, Efekti sistema obračuna po standardnim varijabilnim troškovima, Zaključak o sistemima obračuna troškova. UPRAVLJANJE FINANSIJSKIM POSLOVANJEM,.

143

Metode obračuna zaliha, Kada naručiti – tačka naručivanja, Koliko naručiti – ekonomska količina narudžbe. Modeli upravljanja troškovima. POSTUPAK UTVRĐIVANJA KVALITETA OPERATIVNOG 186 POSLOVNOG REZULTATA U ODNOSU NA PLANIRANO. Postupak budžetiranja i izrade budžeta. Kontrola budžeta. Vrste budžeta. Modeli finansijskog planiranja baziranog na računaru . Menidžerski finansijski informacioni sistem. Menidžersko odlučivanja na bazi ažuriranih finansijsko-računovodstveih informacija, Izbor finansijsko-računovodstvenih informacija, CVP – sistem analiza tačke pokrića (Break Even Point Analysis). ABC METODA U OBRAČUNU TROŠKOVA TRŽIŠNOG POSLOVANJA. Tehnika ABC u obračunu troškova. Kategorijalni sistem ABC tehnike. Način obračuna po ABC principu. Definisanje poslovnog procesa i specifikacija ključnih aktivnosti i akcija. Načini definisanja aktivnosti, Odozgo-nadole metod, Odozdo-nagore metod, Kriterijumi za selekciju ključnih i značajnih aktivnosti. Definisanje outputa aktivnosti i načina njihovog merenja. Identifikacija kupaca-korisnika outputa aktivnosti. Utvrđivanje aktivnosti koje dodaju novu vrednost na proizvod ili uslugu. Identifikacija troškovnih indikatora (cost drivers). Identifikacija ciljeva aktivnosti i njihovog merenja, Produktivnost, Kvaliteta, Kružni tok, Zadovoljstvo kupaca, Konačna ocena. Definisanje drugih osobina aktivnosti, Primarne naspram sekundarnih aktivnosti, Glavne, pomoćne i samostalne aktivnosti, Strateške aktivnosti. Prikupljanje podataka za ABC model. Metodološki aspekti ABC metoda. Osnove metodologije ABC. Obračun troškova materijala, Troškovi plata, Troškovi energije, Troškovi kancelarijskog materijala, Troškovi zakupa, Troškovi amortizacije, Matrica troškova aktivnosti, Utvrđivanje faktora koji utiču na visinu troškova. Obračun troškova proizvodnje proizvoda, Troškovi materijala, Troškovi plata, Troškovi energije,Troškovi amortizacije, Troškovi materijala za održavanje i troškovi zakupa, Troškovi održavanja Konačni obračun. Obračun troškova ostalih objekata troškova, Troškovi marketing kanala i distribucije, Troškovi fizičke distribucije, Troškovi u vezi sa potrošačima. Upravljački aspekti ABC metoda. Strategijski aspekti ABC metoda. Nove mogućnosti u upravljanju troškovima FINANSIJSKO ODLUČIVANJE . ISTRAŽIVANJE FINANSIJSKOG TRŽIŠTA. DETERMINISANJE POJMA NOVAC. Geneza i svojstvo novca. Funkcije i vrednost novca. Oblici novca. Teorije novca. Teorija konvencije. Kvantitativna teorija novca. Robna i metalistička teorija novca. Teorije funkcionalne vrednosti novca. Dohodna teorija novca. TEHNIKA ANALIZE TRAŽNJE I TRAŽNJA NOVCA. Ciklus novca. Definisanje pojma tražnja3. Tehnike analize tražnje. Tražnja za novcem. PONAŠANJE NOVCA. Analiza pojma novčana iluzija. Novčana masa. PRIKAZ NOVČANOG TRŽIŠTA. Ocena stanja privrede i tražnje za novcem. Ekonomski ciklusi i tražnja za novcem. Objašnjenje fenomena inflacija. Kvantitativna teorija novca i cena. Psihološka teorija novca. Teorija stvarne kamatne stope. Inflacioni efekati. ISTRAŽIVANJE FENOMENA RECESIJA. DEFINISANJE POJMA KREDIT I FINANSIJSKE INSTITUCIJE. KREDIT, KAMATE I KAMATNE STOPE. Potrošački krediti. Složeni kamatni račun. Amortizacija kredita. VRSTE FINANSIJSKIH INSTITUCIJACentralne i emisione banke. Komercijalne banke. Razvojne banke. Poslovne banke. Štedionice. Ostale finansijske institucije. VRSTE BANKARSKIH POSLOVA. Pasivni bankarski poslovi. Aktivni ili neutralni bankarski poslovi. Sopstveni bankarski posloviTrust posloviSpecijalni bankarski poslovi. Depozitni (štedni) bankarski poslovi. GLOBALIZACIJA INSTITUCIJA I FINANSIJSKOG POSLOVANJA. METODE ISTRAŽIVANJA FINANSIJSKE I TRŽIŠNE POZICIJE PRIVREDNOG DRUŠTVA KAPITALA. SWOT-ANALIZA I ANALIZA RANJIHVOSTI ORGANIZACIJE. Analiza snage i slabosti u internom okruženju. Utvrđivanje glavnih snaga i glavnih slabosti, Utvrđivanje glavnih snaga, Identifikovanje glavnih slabosti. Analiza ranjivosti privrednog društva kapitala. Analiza organizacijske kompetentnosti. Analiza raspoloživih resursa. TRADE-OFF ANALIZA SVIH POZICIJA. DU PONT-ANALIZA. BENCHMARKING ANALIZA. Proces praćenja aktivnosti i identifikacija tržišne pozicije konkurencije. Analiza realnosti dosadašnje prodaje i tržišnog učešća kompanije. Analiza realnosti dosadašnje prodaje. Analiza dosadašnjeg tržišnog učešća. Opšti principi marketing-strategija tržišnog učešćća. Bazična portfolio matrica ,,rast : tržišno učešće,,. Analiza finansijske opravdanosti uvođenja marketing-strategije tržišnog učešća. ANALIZA KVALITETA SARADNJE SA DOBAVLJAČIMA. FINANSIJSKA DIMENZIJA STRATEGIJE UPRAVLJANJA TRGOVINSKIM DRUŠTVOM. KREIRANJE FINANSIJSKE STRATEGIJE TRGOVINSKOG DRUŠTVA. Povraćaj na uložena sredstva. Planiranje, analiza i kontrola finansijskog upravljanja gotovinom. Planiranje, analiza i kontrola finansijskog upravljanja zalihama.

144

Postupak testiranja i kontrole finansijskih sredstava i profitabilnosti marketing-ulaganja. Analiza pomoću praga rentabiliteta i ocena elastičnosti trgovinskog društva kapitala. Analiza mogućnosti maksimiziranja profita, POSTUPAK UTVRĐIVANJA TROŠKOVA MARKETINGA, Ošti pojmovi o troškovima, Finansiranje troškova marketinga, Planiranje i analiza troškova marketinga prema prodaji, PRIMENA I OCENA FINANSIJSKE STRATEGIJE U PRAKSI. SOPSTVENA FINANSIJSKA SREDSTVA TRGOVINSKOG DRUŠTVA. FINANSIJSKA ULAGANJA. FINANSIJSKO PLANIRANJE I KONTROLISANJE INVESTICIONOG PROJEKTA. Metodologija novčanih tokova. Računovodstvena metodologija. ANALIZA TOKOVA FINANSIJSKIH SREDSTAVA. Dopunsko izveštavanje o tokovima sredstava. Neto-i bruto princip bilansiranja novčanih tokova. Izveštavanje o tokovima neto obrtnih sredstava FINANSIJSKA OPERATIVA. ANALIZA I UPRAVLJANJE OSNOVNIM SREDSTVIMA. ANALIZA OSNOVNIH SREDSTAVA U FUNKCIJI. Funkcionalna analiza osnovnih sredstava u funkciji. Linijska analiza osnovnih sredstava u funkciji. STRUKTURNA ANALIZA OSNOVNIH SREDSTAVA. Analiza pasive osnovnih sredstava, Strukturalna analiza osnovnih sredstava. Ekonomsko-tehnička analiza osnovnih sredstava. IDENTIFIKOVANJE SUVIŠKA I REZERVI U KORIŠĆENJU OSNOVNIH FONDOVA . Utvrđivanje suvišnih osnovnih sredstava. Utvrđivanje rezervi u korišćenju proizvodnih kapaciteta. Rezerve u korišćenju proizvodnih kapaciteta i ekonomski optimum. ANALIZA EFEKTIVNOSTI KORIŠĆENJA OSNOVNIH SREDSTAVA. Analiza oscilatornih odstupanja od optimuma u korišćenju proizvodnih kapaciteta. Analiza efektivnosti korišćenja osnovnih sredstava. ANALIZA AMORTIZACIJE. ANALIZA INVESTICIJA U TOKU. FINASIJSKI ASPEKTI OBRTNIH SREDSTAVA. ANALIZA NIVA INVESTICIONE AKTIVNOSTI U OSNOVNA SREDSTVA I REPRODUKCIONI POTENCIJAL. RAČUN POTREBA OBRTNIH SREDSTAVA. DINAMIKA ANGAŽOVANJA OBRTNIH SREDSTAVA. ANALIZA IZVORA OBRTNIH SREDSTAVA. FINANSIJSKI ASPEKTI MEŠOVITOG POSLOVANJA. FINANSIJSKI ASPEKTI ORGANIZOVANJAMEŠOVITIH PREDUZEĆA. FINANSIJSKI ODNOSI MEŠOVITOG PREDUZEĆAFORMIRANJE KAPITALA I ODREĐIVANJE CENEFORMIRANJE KAPITALA. PRIVLAČENJE SVEŽEG KAPITALA. FINANSIJSKA ANALIZA FINANSIJSKO PLANIRANJE. IDENTIFIKOVANJE PODRUČJA DELOVANJA FINANSIJSKE POSLOVNE FUNKCIJE. KRITERIJUMI I PODRUČJA SAVREMENOG ODLUČIVANJA O POSLOVANJU. STRATEGIJSKE ODLUKE U PODRUČJU UPRAVLJANJA TRŽIŠNIM POSLOVANJEM. Utvrđivanje strukture i karakteristika ciljeva i zadataka tržišnog poslovanja. Finansijska operacionalizacija ponašanja preduzetnika. PROCES OPTIMIZACIJE MARKETING-MIKSA. OPTIMIZACIJA ALOKACIJE MARKETINGA NARAZLIČITA CILJNA TRŽIŠTA. PRIRODA STRATEGIJSKOG PLANIRANJA MARKETINGA. Upravljanje strategijskom pozicijom. Upravljanje strategijskim problemima. Upravljanje na bazi ,,slabih signala,, i ,,iznenađenja. OPERATIVNO I TAKTIČKO MARKETING-PLANIRANJE SA KREIRANJEM FINANSIJSKOG BUDŽETA. Opšti principi marketing-plana i finansijskog budžeta za potrebe tržišnog poslovanja. Operativno planiranje, FINANSIJSKA KONTROLA I REVIZIJA KONTROLA KONFLIKATA. ONFLIKTI IZMEĐU NABAVNE, FINANSIJSKE I MARKETING FUNKCIJE I NAČINI NJIHOVOG REŠAVANJA. KONFLIKTI IZMEĐU FINANSIJSKE I MARKETING FUNKCIJE I NAČINI NJIHOVOG REŠAVANJA. REVIZIJA VOĐENJEM PROMENA U ORGANIZACIONU STRUKTURU

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 18 68 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

145

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 2

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izvođenje vježbi; 6 sati za istraživanje izvora; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Izvođenje vježbi namjenjenih za sticanje praktičnih vještina i elaboriranje praktičnih aspekata osnovnih tema. Vježbe su svojim sadržajem prate tematske jedinice predavanja Kao specifični oblici vježbi primjenjuju se repetitoriji gdje asistenti/demonstratori pripremaju studente za polaganje ispita nudeći im koncizni pregled glavnih tačaka određenog predmeta. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis).

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Aktivnost na vježbama predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Poslovne finansije Banja LukaPanevropski univerzitet

"APEIRON" 2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

146

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

147

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.400. Fakultet zdravstvenih nauka Skraćenica FZN-HCN

Katedra 01.06.230. Katedra za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju

Predmet/modul 8.01.03.001. Sportska medicina

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Srednji

Tip predmeta-obaveznost Obavezan

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.03. Sportska medicina

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Obučiti studenta osnovnim principima propriocepcije u tretmanu ozljeda u sportu, prva pomoć i osnovni principi fizioterapijskih tretmana kod akutnih i hroničnih stanja ozljeda u sportu, fizioterapijski tretmani nestabilnih zglobova, ozljeda mekih tkiva, ozljeda traumatskog tipa, sindroma prenaprezanja, stres fraktura, prevencija sportskih ozljeda (obuća, prehrana sportaša, primjerenost transformacijskih procesa, biomehaničke karakteristike, stretching). Primjena lasera u ortopediji, traumi i sportu.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Prati rast i razvoj sportiste, prevenira patofiziološke negativne promjene, prepoznaje iste i ukazuje adekvatnu prvu pomoć i njegu .

Savladane vještine: Vještine pružanja prve pomoći u sportu, fizioterapijskih tretmana kod akutnih i hroničnih ozljeda u sportu, fizioterapijski tretman nestabilnih zglobova, ozljeda mekih tkiva, ozljeda traumatskog tipa, sindroma prenaprezanja, stres fraktura, i vještine prevencija sportskih ozljeda

Sadržaj predmeta:

Istorija sportske medicine, prevencija ozljeđivanja, principi ozljeđivanja i klasifikacija ozljeda (prema mehaničkim uzrocima, prema toplinskim uzrocima, infekcije kao uzroci ozljeđivanja, sindromi prenaprezanja, prema vrsti sporta), prva pomoć u sportu, osnovni principi liječenja akutnih stanja ozljeda, osnovni principi liječenja hroničnih stanja ozljeda, prehrana sportista, doping i ostala nedozvoljena sredstva u sportu.

Fizioterapija u sportskoj medicini: Patofiziološki procesi poremećaja te mehanizmi nastanka ozljeda u sportu. Specifičnosti fizioterapijske procjene: posebni testovi i mjerni instrumenti za utvrđivanje poremećaja mišićno koštanog sistema u sportu. Principi primjene fizioterapijskih postupaka u postoperativnom liječenju te specifičnosti fizioterapijskih postupaka u konzervativnom obliku liječenja. Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod sindroma prenaprezanja: sindrom Ahilove tetive, sindrom hamstringsa, sindrom karpalnog kanala, bolnih krsta, stres frakture, sindrom prednjih ukrštenih ligamenata, sindrom preponske boli, sindrom tetive duge glave bicepsa i dr. Principi primjene fizioterapijskih postupaka u prevenciji ozljeđivanja u sportu te uloga timske saradnje u sportskoj prevenciji. Modeli prve pomoći u sportu.

148

Specifičnosti fizioterapijskog procesa kod akutnih i hroničnih ozljeda u sportu. Primjena ortoza, različitih oblika bandaža, adaptivnih i zaštitnih sredstava u fizioterapijskom procesu i procesu treninga. Temeljni principi primjene različitih fizioterapijskih koncepata u sportu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 40 30 30 72 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 3.01.01.003. Osnovi anatomije i histologije

3.02.38.001. Uvod u medicinu i zdravstvenu njegu

8.01.02.003. Biomehanika sa kineziologijom

3.02.03.003. Osnove fizikalne medicine i rehabilitacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 30 sati vježbi sportske medicine; 30 sati za stručnu praksu 8 sati za istraživanje izvora.

Vježbe će vršiti u specijalizovanim kabinetima odn. u ovlaštenim kliničkim ustanovama za sportsku medicinu sa kojima Panevropski univerzitet ima sklopljene ugovore o nastavno-naučnoj i poslovno-tehničkoj saradnji u kojima je po tom osnovu dodijeljen naziv i status partnerske ustanove, nastavne baze, odn. univerzitetskog kliničkog centra i univerzitetske laboratorije.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama za sportsku medicinu u trajanju od ukupno 30 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za fizikalnu i sportsku medicinu i rehabilitaciju. Za obradu predmeta i stručnu i kliničku praksu planirano je da student utroši i 8 sati na istraživanju izvora.

Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih fizioterapijskih metoda i tehnika u oblasti sportske medicine sa fokusom na uvježbavanje vještina i tehnika u oblasti pružanja prve pomoći u sportu, fizioterapijskih tretmana kod akutnih i hroničnih ozljeda u sportu, fizioterapijski tretman nestabilnih zglobova, ozljeda mekih tkiva, ozljeda traumatskog tipa, sindroma prenaprezanja, stres fraktura, i vještine prevencija sportskih ozljeda

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obavezni 30 %

149

obaveza

03 Ocjena kliničkih vježbi predispitna obaveza obavezni 10 %

04 Testovi višestrukog izbora- MCQ parcijalni obavezni 20 %

05 Praktični ispit konačni obavezni 30 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura Krivokuća, Danelišen, Hadžibegović Biološko-medicinske osnove sporta Banjaluka Grafopapir 2001.

Šošić-Ždrale Sportska medicina Trbinje Grafokomerc 2005.

b/ Dopunska literatura

Đurašinović Biološko-medicinske osnove sporta Niš Sven 2001.

John Wiley and soons Sports injury hand book New-York 1993.

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

150

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.019. Investicioni menidžment

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Opšti

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA: Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osposobiti studenta da razumije relevantne faktore koji utiču na donošenje odluka o investiranju. Sticanje osnovnih znanja iz oblasti investicionog menadžmenta.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja student će biti u stanju da: analizira finansijske aktivnosti preduzetnika, analizira efektivnost investicionih projekata, da analizira postojeći portfolio hartija od vrijednosti. Student će steći osnovna znanja u oblasti privlačenja kapitala putem emisije akcija i obveznica.

Savladane vještine:

Sadržaj predmeta:

Analiza finansijske aktivnosti inovativnog preduzetnika i preduzimača Analiza aktivnosti preduzetnika u vezi sa finansijskim ulaganjima, Definisanje finansijskog menidžmenta i finansijskog inženjeringa, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta sa prikazom upravljanja gotovinom, Analiza sklonosti vlasnika i menidžmenta, Analiza i kontrola finansijskog upravljanja gotovinom, Analiza finansijskih aspekata ulaganja, Odluka o štednji ili investiranju, Istraživanje okolnosti sklonosti štednji ili investiranju, Istraživanje štednje, investicija ili investicije i štednje, Preduzetničko odlučivanje o zajmu, Odlučivanje kada biti zajoprimac a kada zajmodavac, Kamatna stopa kao kriterijum finansijske transakcije, Preduzetnički stav prema riziku – oprez ili hazard?, Finansijski aspekti inovinske bilanse preduzetnika, Preduzetno optimiziranje portfelja, Ocena neizvesnosti prema kriteriju očekivani prinos – rizik, Du Pont analiza, Merenje poslovnih efekata i rizika finansijskim leverage-om, Menidžersko odlučivanje u uslovima neizvesnosti primenom matrice isplativnosti Investicije kao objekt ekonomsko-pravnog regulisanja, Ekonomski sadržaji oblika investiranja, Kategorijalni sistem iz područja investiranja, Oblici aktivnosti investiranja, Razvijanje modela tražnje i proizvodnje sa svrhom intenziviranja investicione aktivnosti, Analiza multiplikatora razvoja i investiranja u varijantama zatvorene i otvorene ekonomije, Investiciona politika preduzeća, Poslovna i razvojna politika determinisana kao investiciona aktivnost preduzeća, Kriterijumi efektivnosti investicija preduzeća, Ekonomsko-pravno regulisanje investicione politike, Kreiranje tržišne privrede i ekspanzivnog institucionalnog ambijenta, Ekonomsko regulisanje privrednih ciklusa i krize, Ekonomske funkcije kapitalističke države, Pravno regulisanje investicione aktivnosti Finansijski aspekti racionalnosti investiranja kapitala i efektivnosti investicionih projekata, Ocena finansijskih aspekata ulaganja kapitala, Finansijska politika i finansijska sredstva, Finansijska ulaganja, Strategija dugoročnog i kratkoročnog ulaganja kapitala, Strategija ulaganja u nabavku materijala, ,,Pravila,, raspodele dobiti preduzeća, Analiza oblika preduzetnog ulaganja kapitala, Pokazatelji racionalizacije kapitala Utvrđivanje sadašnje vrednosti kapitala preduzeća, Diskontinuirana vrednost, Neto sadašnja vrednost Strategijski portfolio kapitala u odnosu na cene i prinose, Cene i prinosi finansijskih instrumenata, Sadašnja vrednost, Diskontna stopa, Stope prinosa, Cena finansijskog instrumenta, Analiza prinosa i rizika finansijskih instrumenata, Modeli ulaganja i postupci ocene sklonosti ulaganja, Ocena neizvesnosti prema kriterijumu očekivani prinos-rizik, Ocenjivanje cene rizika Procesi savremenog investicionog menidžmenta

151

Oblici savremenog menidžmenta sa naglaskom na investicioni menidžment, Preduzetni menidžment, Oportunitetni menidžment, Responzivni menidžment, Diverzifikacijski marketing-menidžment, Kooperacioni, simbiotički, mrežni, ugovorni i transakcioni menidžment, Globalizacija tržišta i globalni menidžment sa globalnim marketingom, Strateški marketing-menidžment, Integralni (skupni) marketing-menidžment Unapređenje investicionog menidžmenta preduzeća, Prelaz iz preduzetnog u menidžersko preduzetničko društvo, Definisanje preduzetne u odnosu na menidžersku organizaciju, Prelaz preduzetne u menidžersku organizaciju Finansijska ocena efektivnosti investicionih projekata, Principi, pravila i kriterijumi investiranja, Cena i opredeljivanje vrednosti kapitala, Opšta ocena finansijskih ulaganja, Finansijski aspekti rentabilnosti investicije, Definisanje cene kapitala i izbor strategije opredeljivanja ulaganja, Cena i finansijski aspekti upravljanja deonicama, Utvrđivanje sadašnje vrednosti kapitala preduzeća, Utvrđivanje učešća u akcionarskom društvu, Utvrđivanje vrednosti akcija na berzi Uloga finansijskog tržišta i finansijskih institucija sa principima upravljanja portfeljom hartija od vrednosti akcionarskih društava i metode optimizacije, Uloga finansijskog tržišta i finansijskih institucija, Finanskijsko tržište Investicioni fondovi, Principi upravljanja portfeljom hartija od vrednosti akcionarskih društava i metode optimizacije, Metode optimizacije portfelja Organizacijski aspekti investicionog menidžmenta Ekonomja investiranja i finansijski inženjering, Ekonomija i menidžment investiranja, Politika investiranja, Kretanje cene novca i kapitala, Definisanje finansijskog menidžmenta, Oblici finansijskog menidžmenta Investicioni projekti, Definisanje problema, Projektovanje istraživanja za potrebe razvoja strategije tehnološkog razvoja, Projektovanje organizacije fleksibilne proizvodnje, Karakteristike organizacije prema zahtevima fleksibilne proizvodnje, Organizacione celine fleksibilne proizvodnje, Projekt razvoja novog proizvoda Finansijski aspekti ulaganja kapitala Privlačenja kapitala emisijom akcija, Pravni aspekti akcija i akcionarstva, Pravno definisanje akcija, Zasnivanje akcionarstva i oblici privrednih društava kapitala, Prava i odgovornosti imaoca deonice, Postupak emisije deonica, Definisanje pojma deonica, Utvrđivanje vrste emisije deonica, Priprema i realizacija odluke o emisiji deonica, Utvrđivanje kotacije, poziv za upis i realizacija odluke o deonicama, Finansijski aspekti upravljanja deonicama, Utvrđivanje učešća u akcionarskom društvu, Utvrđivanje vrednosti akcije na berzi, Prodaja novih akcija, Kupovina akcija, Trgovanje akcijama prodajom na prazno, Kupovina varanta, Kupovina akcija na kredit, Vrednovanj ulaganja kapitala u akcije, Utvrđivanje prava na upravljanje Privlačenje kapitala emisijom obveznica, Definisanje pojma obveznice, Definisanje obveznice, Svrha emisije i proces investiranja u obveznice, Odluka u vezi emisije obveznica, Specifičnosti obveznica organa uprave, Distribucija i trgovanje obveznicama, Distribucija obveznica,Trgovanje obveznicama na sekundarnom tržištu, Formiranje cena obveznica, Trgovanje obveznicama, Vrednovanje ulaganja kapitala u dogoročne obveznice, Rok dospeća obveznice, Nominalni iznos i kamatna stopa obveznice, Prava emitenta ili investitora obveznice, Rizici investiranja u obveznice, Ocenjivanje rentabilnosti ulaganja u obveznice.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

7 56 24 18 100 12 210

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) Uslov godina studija ≥ 3

5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

56 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 12 sati za istraživanje izvora; 24 sata za pedagoške radionice; 18 sati za stručnu i kliničku praksu;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava

152

i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis). Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 18 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na investicioni menadžment.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Investicioni menadžment Sremska kamenica MM College 2003 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

153

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologija Skračenica FPI-CIT

Katedra 01.06.030. Katedra za informacione sisteme i baze podataka

Predmet/modul 2.09.08.015. Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce, E-banking)

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 2 Tehničke nauke

Naučno polje 2.09. Računarstvo i informatika

Uža naučna oblast 2.09.08. Računarske komunikacije

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Predmet daje uvodna znanja o konceptu elektronskog poslovanja podržanog Internetom i povezanim tehnologijama. Odabrane nastavne jedinice obezbedjuju razumijevanje osnovnih pokretača i prednosti elektronskog poslovanja, konvergencije tehnologija i ostvarivih mogućnosti u poslovanju, izazova tehnološkog napretka i dinamike, pravnog i institucionalnog okvira neophodnog za realizaciju e-poslovanja.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Značaj razvoja novog vida poslovanja, lakog pristupa klijentima i partnerima širom svijeta putem web medija i iskorišćenje velikog potencijala Internet tržišta.

Savladane vještine: -

Sadržaj predmeta:

Razvoj informacionog društva, Korelacija Interneta i informacionog društva, Koncept digitalne ekonomije, Pojam i razvoj Interneta, Organizacija Interneta, Servisi Interneta, Koncept elektronskog poslovanja, Modeli elektronskog poslovanja, Zaštita u elektronskom poslovanju, EDI, Elektronska trgovina, Elektronsko bankarstvo, Elektronski marketing, Elektronska vlada, Učenje na daljinu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 12 98 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

154

5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija

2.09.10.007. Poslovne aplikacije

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 18 sati za izradu i odbranu seminarskog rada;

Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Za predmet "Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce, E-banking)" predviđeno je 40 kontakt-sati interaktivne nastave.

Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.

Oblici i metode kojima se ostvaruje nastavno-edukativni proces za sve vrste studija impliciraju ostvarivanje uslova za visoku motivaciju studenata, aktivan odnos studenata kroz multidimenzionalnu interakciju i participaciju u nastavnom procesu i ostvarivanje nastavnog procesa u vidu pedagoške radionice u kojoj studenti aktivno rade na gradivu i ostvaruju efikasne modele interaktivnog pedagoškog komuniciranja i planirane pedagoške ishode bilo samostalno, bilo u međusobnoj interakciji i uz pomoć nastavnog osoblja.

Seminarski radovi su specifičan oblik samostalnog rada studenta sa temama koje zadaje nazivni profesor iz širih programskih okvira predmeta "Digitalna ekonomija (E-business, E-commerce, E-banking)". Seminarskim radovima, uvježbava se pismenost studenta i metode i tehnike istraživanja odn. korištenja akademskih izvora, te proširuju saznaja iz tematske oblasti seminarskog rada. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni obavezni / opcioni 10-20 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 30-60 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni 30-60 %

155

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Latinović, Branko Elektronsko poslovanje Banja Luka Panevropski univer-zitet APEIRON 2007. Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

156

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.500. Fakultet sportskih nauka Skračenica FSM-SMC

Katedra 01.06.530. Katedra za sportsku rekreaciju

Predmet/modul 8.01.14.009. Sportski turizam i wellnes

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Specijalistički

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 8 Humanističke nauke-Sport i fizička kultura

Naučno polje 8.01. Stručno-teorijske sportske nauke

Uža naučna oblast 8.01.14. Sportski turizam i wellnes

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Cilj je izbornog predmeta da studente osposobi za samostalan rad u planiranju, programiranju, vođenju te praćenju efikasnosti savremenih programa sportsko-rekreativnih aktivnosti, kako za vrijeme odmora, tako i u toku rada, dana, vikenda i godišnjih odmora, posebno vezanih za odrasle osobe i neselekcionisanih s učesnika u sportu.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Osnovni zadatak je da se studenti upoznaju i usvoje znanja vezana uz radnu djelatnost, pojavu umora i starenja, metodskim postupcima u primjeni savremeno koncipiranih programa, oblika i sadržaja sportske rekreacije. To zahtijeva interdisciplinarne informacije više područja: sportsko-rekreativne, preventivne medicine, organizacije, sociologije slobodnog vremena i marketinga i drugih.

Savladane vještine: Poznavanje osnova upravljanja i ekonomike u sportu i turizmu

Sadržaj predmeta:

Ciljevi, zadaci i metode istraživanja turizma. Osnovne karakteristike turizma, turistička potražnja, turistička ponuda, turistička potrošnja, karakteristike turističkog prometa. Turizam i sport kao međufunkcionalne pojave, Funkcije sporta u turizmu, Vrste i oblici sportskog turizma, Turističko-sportsko-rekreacijski objekti, Programi sporta u turizmu, Ekonomski učinci sporta u turizmu, Sportsko rekreativna ponuda u turizmu, Metode za valorizaciju ekonomskih efekata sporta u turizmu, Preduzetništvo sporta u turizmu.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 18 18 68 6 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

157

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Seminarski rad 20%

02 Praksa 30%

03 Test 25%

04 Usmeni dio 25%

05

06

07

08

09

10

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Bartoluci, M., N. Čvalek Turizam i sport Zagreb FFK, EF, Zagreb 1998 knjiga

b/ Dopunska literatura

Bartoluci, M. i sur. Ekonomski aspekti u turizmu Zagreb FFK, Zagreb 1999 knjiga

Bartoluci, M. i sur.

Management sporta i turizma. Zbornik radova Međunarodne konferencije o kineziologiji, FFK, Zagreb Dodatna:

Zagreb FFK, Zagreb Dodatna: 2002 knjiga

158

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

159

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.300. Fakultet informacionih tehnologija Skračenica FPI-CIT

Katedra 01.06.480. Katedra za psihološko-pedagoške nauke

Predmet/modul 5.08.08.001. Metodika vaspitno-obrazovnog rada

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Osnovni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.08. Pedagoške nauke

Uža naučna oblast 5.08.08. Metodika vaspitno-obrazovnog rada

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Upoznavanje studenata sa teorijskim osnovama i praktičnim rješenjima metodike vaspitno-obrazovnog rada

- Sticanje saznanja o metodici vaspitno-obrazovnog rada kao naučno-nastavne discipline;

- Upoznavanje specifičnosti postupaka koji se primenjuju u obrazovnom procesu;

- Upoznavanje sa modelima didaktičke transformacije sadržaja odredjenih nauka u nastavne sadržaje

- Stvaranje teorijske osnove za osposobljavanje studenata za ostvarivanje ciljeva vaspitno-obrazovnog procesa.

Kompetencije/obrazovni ishodi: Primenjivanje vaspitno-obrazovnih metoda u nastavi

Savladane vještine: Vaspitno-obrazovne veštine

Sadržaj predmeta:

Metodika vaspitno-obrazovnog rada kao naučno-nastavna disciplina

- Predmet i zadaci metodike - Specifičnosti vaspitno-obrazovnog rada - Savremeno strukturisanje metodike vaspitnog rada - Opšti principi vaspitnog-obrazovnog rada - Specifična primena metoda vaspitno-obrazovnog rada u oblasti

informaciónih tehnologija - Sredstva koja se koriste u vaspitno-obrazovnoj oblasti - metodika informatike

Opšte karakteristike metoda naučnog istraživanja i njihova uloga u nastavi matematike. Očiglednost i eksperiment. Komparacija. Analiza i sinteza. Generalizacija i apstrakcija.

Forme mišljenja u procesu nastave matematike i informatike. Matematički pojmovi i metodika njihovog uvođenja u nastavni matematike i informatike. Matematički osnovi i zaključci. Neophodnost i dovoljnost. Indukcija i

160

dedukcija. Analogija.

Uloga i mesto zadatka u nastavi informatike, njihov izbor u zavisnosti od ciljeva nastave i metodike rešavanja zadataka. Principi, metode i oblici u nastavi informatike. Heuristički metod. Metod aktivnog ulaza. Metod programiranja nastave. Problemsko učenje. Individualizacija.

Organizacije nastave informatike. Čas informatike kao osnovni oblik nastave. Sistem pripremanja nastave za čas. Planiranje nastave. Ispitivanje i ocenjivanje u nastavi informatike. Nastava i tehnička sredstva u nastavi informatike. Problemi obrazovne tehnologije.

Dopunska i dodatna nastava i slobodne aktivnosti učenika iz informatike. Metoda rada u navedenim oblicima, škole sa povišenim izučavanjem informatike i specifičnost njihovog rada. Problemi osavremenjavanja nastave informatike i reperkusije novih problema na metodički pristup.

Analiza nastavnog plana i programa informatike za osnovnu školu. Analiza nastavnih planova i programa informatike za srednje škole, sa posebnim osvrtom na prirodno-matematičke struke. Stručno-metodički aspekt nekih naj-važnijih tema iz programa informatike za osnovnu i srednje škole. Primeri tema sa seminarske radove. Psihološko-pedagoške i logičke osnove nastave. Osnovne koncepcije nastave. Kibernetičke osnove nastave. Didaktički principi. Nastavni oblici. Tipovi časova i njihova organizacija u nastavi. Struktura nastavnog časa. Osnovni tipovi nastavnih časova. Vrste nastave i savremeni modeli učenja. Problematika nastave. Programirana nastava. Individualizovana nastava i diferenci-rana nastava. Timska nastava. Heuristička nastava. Egzemplar-na nastava. Nastava putem rešavanja problema. Kompjute-rizovana nastava. Nastavna i tehnička sredstva i njihova upotreba u nastavi. Klasifikacija nastavnih i tehničkih sredstava. Praćenje i ocenjivanje rada i rezultate rada učenika. Cilj i zadaci vrednovanja u nastavi. Karakteristike ocena i metode ocenjicanja. Kriterijumi i norme ocenjivanja.

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

5 40 24 86 150

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.07.09.005. Pedagoška psihologija

5.08.06.005. Savremena pedagogija

5.08.03.005. Didaktički sistemi

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

40 kontakt-sati interaktivnih predavanja;

24 sati za stučnu praksu;

Predavanja se vrše prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova

161

predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva.

Tokom predavanja student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za psihološko-pedagoške nauke. Za predmet "Metodika vaspitno-obrazovnog rada" predviđeno je ukupno 40 kontakt-sati interaktivnih predavanja.

Predavanja se izvode korištenjem didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (interaktivni multimedijalni optički mediji). Nastava u cjelini se izvodi primjenom informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja.

Stručna/klinička praksa će se obavljati u edukativnim ustanovama (školama) u vidu hospitovanja studenata u trajanju od ukupno 12 sati. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre za psihološko-pedagoške nauke.

Tokom obavljanja stručne prakse odn. vježbi studenti izrađuju stručne izvještaje koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. većeg broja specifičnih metoda vaspitno-obrazovnog rada.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 10-20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 20-30 %

03 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 10-20 %

04 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni/ opcioni 30-60 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni (usmeni ispit) konačni obavezni/ opcioni 30-60 %

06

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Suzić, N. Pedagogija za XXI vijek. Banja Luka TT-Centar 2005 udžbenik

b/ Dopunska literatura

Rakić, B. Vaspitno djelovanje u malim grupama Sarajevo Zavod za izdavanje

udžbenika. 1974

Sotirović, V Metodika informatike Zrenjanin Teh.fak. «Mihajlo Pupin» Zrenjanin 2000

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

162

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

163

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.320. Katedra za marketing i menadžment

Predmet/modul 5.03.03.015. Marketing menadžment istraživanja

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.03. Upravne i organizacijske nauke

Uža naučna oblast 5.03.03. Menadžment

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Omogućiti studentu da prilikom donošenja odluka povezanih sa strateškim i taktičkim poslovnim odlučivanjem spozna osnove primjene naučnog i sistemskog pristupa rješavanja ekonomskih problema na tržištu, oslanjanjem na naučne metode i tehnike prikupljanja, obrade i interpretacije podatka i informacija. Izučavanje ove naučne discipline treba da podstakne studenta na primjenu naučnih metoda u procesu osmišljavanja poslovnog i marketing informacionog sistema za potrebe menadžerskog upravljanja tržišnim poslovanjem i marketingom. Osposobiti studenta da se umjesto oslanjanja na intuciju i stečeno iskustvo više, između ostaloga, orijentiše na istraživanje tržišta i istraživanje marketinga i da se na taj način pripremi za poslovanje u turbulentnom poslovnom okruženju.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Uspješnim završetkom odnosnog predmeta i savladavanjem gradiva, odnosno, usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom za ovaj predmet student će biti u stanju da sistematski pristupi analizi relevantnih faktora bitnih u procesu marketing istraživanja sa ciljem koncipiranja odgovarajuće marketing strategije.

Savladane vještine: Primjena naučnih principa u analizi relevantnih faktora bitnih za uspješan proces koncipiranja marketing strategija.

Sadržaj predmeta:

Kreiranje modela marketing informacionog sistema za potrebe tržišnog poslovanja, Marketing teorija, Otvorena pitanja i problemi UVOD U TEORIJU TRŽIŠTA Determinisanje pojma tržište, Definisanje i tipovi tržišta, Ekonomske značajnosti i funkcije tržišta, Klasifikacija tržišta, Značaj finansijskog tržišta za funkcionisanje tržišne privrede Osnovne postavke marketing-straživanja i praćenja tržišta, Fenomeni tržišta, Opšta tržišna ravnoteža, Marketing-istraživanja s obzirom na različite tržišne situacije, Marketing-istraživanja za potrebe koncepta razvoja tržišta, Marketing-analiza tržišta novca, kapitala i hartija od vrednosti, Marketing-analiza životnih ciklusa Pristup segmentaciji tržišta, Segmentacija prema kriterijumu potražnje, Ciljevi segmentacije tržišta, Proces i postupak segmentacije tržišta, Postupak određivanja ciljne strategije marketinga, Segmentacija tržišta i pozicioniranje marke proizvoda, Pristup segmentaciji industrijskog tržišta za potrebe nabavke Istraživanje tržišta na Internetu i Web-u, Istraživanje tržišta na Internetu, Marketinše baze podataka na Web-u, Praćenje ključnih indikatora u svrhu poslovnog odlučivanja, Metodi prikupljanja podataka i informacija Analiza i predviđanje potražnje i utvrđivanje prodaje (112) Determinisanje pojmova potražnja i ponuda, Definisanje tržišta sa stanovišta potražnje, Pojavni oblici potražnje, Istraživanje faktora koji utiču na tražnju i funkcija tražnje, Marketing-istraživanja i funkcija ekonomije ponude na tržištu, Teorijske osnove pristupa istraživanjima tražnje na tržištu Definisanje i klasifikacija predviđanja tražnje i okolnosti na tržištu Predviđanje tražnje na tržištu, Objašnjenje potencijala tržišta, Marketing-pristup istraživanju tražnje i prognoziranje prodaje, Marketing modeli, metodi i tehnike predviđanja tražnje i prodaje, Ekonometrijske metode predviđanja, Posebni

164

marketing metodi kod predviđanja prodaje Konjunkturna istraživanja, Determinisanje pojmova, Konjunkturna istraživanja Istraživanja za potrebe predviđanja prodaje, razvoja i lansiranja novih proizvoda na tržište, Problemi predviđanja tehnoloških promena, Predviđanje za potrebe upravljanja proizvodom tokom njegova životnog ciklusa, Predviđanja prodaje novog proizvoda Postupak analize dobavljača Istraživanja za potrebe planiranja posle-sankcijske i posleratne revitalizacije i obnove društva, privrede i preduzeća Analiza kulture i etičnosti kompanije, Strategijsko planiranje poslesankcijske i posleratne obnove Proces istraživanja i selekcije inostranog tržišta i izbor izvoznog marketing-programa, Ciljevi i zadaci istraživanja i selekcije inostranih tržišta, Proces istraživanja inostranog tržišta, Stvarno istraživanje izvoznog marketing-miksa, Istraživanja za potrebe odlučivanja o politikama izvoznih instrumenata, Istraživanje stranog tržišta za početni izlazak tekuće delovanje na postojećem inostranom tržištu, Proces selekcije i izbora inostranih tržišta, Istraživanja za potrebe izbora metoda ulaska na inostrano tržište Sistemski pristup istraživanju marketinga Kategorijalni sistem i svrha tržišnih i marketing istraživanja,Definisanje kategorijalnog sistema, Pristup i svrha istraživanja tržišta i marketinga, Podaci za potrebe odlučivanja o strategijama, Podaci radi odlučivanja o izboru prodavnice,Podaci o ponašanju potrošača Nivo i ciljevi istraživanja marketinga , Nivo, ciljevi i zadaci istraživanja, Izvori podataka i informacija Proces, modeli, metodi i tehnike marketing-istraživanja, Proces marketing-istraživanja i odlučivanja, Analiza marketing situacije, Pomoćni modeli, metode i tehnike marketing-istraživačkima, Proces i plan istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Definisanje predmeta, ciljeva, hipoteze i metoda istraživanja marketinga, Utvrđivanje izvora podataka, informaccija, varijabla, indikatora i indeksa Izbor konceptualnog pristupka, metoda i modela istraživanja tržišta i marketing-istraživanja, Izbor metoda kod istraživanja marketinga, Definisanje metoda prikupljanja podataka i informacija, Definisanje marketing modela istraživanja Planiranje i organizacija marketing-istraživanja, Organizovanje istraživanja marketinga, Terminski, prostorni i finansijski plan istraživanja marketinga sa definisanjem uzorka Definisanje metoda za prikupljanje i registrovanje podataka i informacija, Prikupljanje podataka i informacija komparativnom (istorijskom) metodom, Prikupljanje podataka i informacija metodom posmatranja, Prikupljanje podataka i informacija eksperimentalnim metodama, Prikupljanje podataka i informacija metodom ispitivanja , Prikupljanje podataka i informacija iz statističke banke podataka Analiza, prognoziranje i interpretacija podataka i informacija sa preporukama odluka, Analiza prikupljenih podataka i informacija, Sinteza podataka i informacija, te interpretacija rezultata istraživanja, Izveštaj sa glavnim nalazima i preporukama, Tipovi izveštaja i njihova distribucija na mesta nosilaca odluka, Prezentovanje rezultata istraživanja i kontrola uspešnosti istraživanja, Dopunska istraživanja Područja istraživanja Socio-psihološka motivaciona ispitivanja ponašanja potrošača, Istraživanje instrumenata marketing miksa

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 32 72 4 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni)

Završeno puno četverogodišnje srednjoškolsko obrazovanje

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 4 sata za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 32 sata za stručnu i kliničku praksu

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i

165

specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Primjena informaciono-komunikacionih tehnologija (ICT) koje omogućavaju studentima da kroz kompjuterski podržano učenje i istraživanje (Computer Assisted Learning & Research) ostvare aktivan odnos u procesu sticanja znanja uz pomoć računarske i komunikacione tehnologije, da ostvare dublju interakciju sa nastavnim sadržajima i primjenu istraživačkih tehnika u samom procesu sticanja znanja. Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran.

Stručna/klinička praksa se obavlja u partnerskim ustanovama i poslovnim organizacijama u trajanju od ukupno 32 sata. U sastavu prakse student ima obavezu da vrši konsultacije sa rukovodiocima nadležne Katedre. Tokom obavljanja stručne prakse izrađuju se stručni izvještaji koje ocjenjuje voditelj prakse. Zadatak voditelja prakse i studenta u okviru ovog predmeta je da obezbjedi savladavanje i primjenu u cjelini odn. savladavanje i primjenu većeg broja specifičnih metoda i tehnika koje se odnose na marketing menadžment istraživanja.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 20 %

02 Ocjena studentske stručne/kliničke prakse predispitna obaveza obavezni 15 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

Prof. dr Milan Galogaža Marketing i menadžmet istraživanja Banja Luka MM College 2005 knjiga

b/ Dopunska literatura

Prof. dr Veljko Đukić Menadžment i marketing - - skripta

166

istraživanja

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)

167

OSNOVNI PODACI:

Organizaciona jedinica 01.07.100. Fakultet poslovne ekonomije Skračenica FPE-CMM

Katedra 01.06.340. Katedra za preduzetničku ekonomiju

Predmet/modul 5.01.11.001. Preduzetništvo i preduzetnička ekonomija

VRSTA PREDMETA:

Funkcionalna oblast Jezgreni

Nivo apstraktnosti Napredni

Tip predmeta-obaveznost Obavezni

MATIČNOST PREDMETA:

Naučna oblast 5 Društvene nauke

Naučno polje 5.01. Ekonomija

Uža naučna oblast 5.01.11. Preduzetnička ekonomija

OPIS PREDMETA:

Obrazovni i profesionalni ciljevi:

Osnovni cilj je upoznavanje studenata sa karakteristikama samostalnog preduzetničkog biznisa, osnovnim principima njegovog osmišljavanja, pokretanja i uspješne implementacije. Jedan od ciljeva je i uticaj na tok procesa razvijanja poslovnih ideja, kao i usvajanje znanja iz metodologije izrade i sadržaja biznis plana preduzeća.

Kompetencije/obrazovni ishodi:

Usvajanjem modula znanja i vještina planiranih nastavnim programom Preduzetnička ekonomija student će biti osposobljen da razumije karakteristike preduzetničke ekonomije, ostvari savremeni pristup u organizaciji poslovnog poduhvata, primjeni znanja iz domena upravljanja preduzetništvom, prepozna i razumije način na koji porezi utiču na preduzetničku ekonomiju, prepozna relevantne rizike u implementaciji poslovnog poduhvata i definiše mjere osiguranja od rizika, te da izradi poslovni plan. :

Savladane vještine: Izrada biznis plana

Sadržaj predmeta:

I MENADŽMENT I BUDUĆNOST, Proces globalizacije tržišta i njen uticaj na poslovanje preduzeća, Karakteristike savremenog menadžmenta, Kvalitet kroz upravljanje ljudskim resursima, Strategija za ulazak na internacionalna tržišta, Izvoz, Proces promjena organizacione strukture OSNOVNE KARAKTERISTIKE SOCIJALISTIČKOG I PREDUZETNIČKOG DRUŠTVA SAVREMENI PRISTUP ORGANIZACIJI PREDUZETNIČKE EKONOMIJE, Osnovna načela organizovanja preduzetničke ekonomije, Pristup organizaciji kao sistemu, Pojam sistema, Kolo povratne sprege, Organizacioni sistemi, Ciljevi sistema, Vrste sistema, Entropija organizacionih sistema, Organizacioni sistem posmatran kao “crna kutija”, Preduzeće kao upravljiv sistem, Formalna organizaciona struktura Neformalna organizacija, Interesne grupe, Prijateljske grupe, Karakteristike grupa, Oblici komunikacije neformalne organizacije, Proces organizovanja, Teorija z, «Exellence» u menadžmentu, između klasične i inovativne organizacije, Osnovni principi savremenog menadžmenta, Pitanja za raspravu PREDUZETNIŠTVO, Pojam i definisanje preduzetništva, Menadžment u preduzetništvu, Pojam menadžmenta, Definicije menadžmenta, Odnos preduzetništva i menadžmenta, Karakteristike preduzetništva, Inovacije i tržište, Tipovi inovacija, Preduzetništvo u SAD, Preduzetništvo u EVROPI, Razlike između tradicionalnog i preduzetničkog menadžmenta, Osobine preduzetnika, Uspješni poslovni ljudi – rekli su o sebi i biznisu, Tipovi preduzetnika, Preduzetništvo kao obilježje tržišne privrede, Preduzetništvo i vrste biznisa u budućnosti, Menadžment i menadžeri, Vrste menadžera, menadžeri, menadžeri srednjeg nivoa i menadžeri prvog nivoa, Generalni i funkcionalni menadžeri, Karakteristike menadžera, Zadaci menadžera, Liderstvo, Definicija liderstva, Pojam liderstva, Uloga moći u liderstvu, Liderstvo i menadžment, Liderstvo u poslovnim organizacijama, Timski rad: način da se postigne uspjeh, Značaj liderstva, Testovi, Test ličnosti - jeste li tip preduzetnika, Posjedujete li pravu poslovnu ideju V PREDUZETNIČKI MENADŽMENT KAO PROCES, Planiranje, Proces i sadržaj planiranja, Vrste planova, Swot analize u funkciji donošenja strateških preduzetničkih odluka, Planiranje

168

ciljeva organizacije, Određivanje ciljeva organizacije kao razlog njenog postojanja, Vizija i misija, Vizija, Misija, Pitanja za raspravu, Organizovanje, Proces organizovanja, Vrste organizacionih struktura, Prosta organizaciona struktura, Funkcionalna organizacija, Diviziona organizaciona struktura, Projektna organizacija, Matrična organizacija, Inovativna organizacija, Savremene organizacione strukture, Horizontalna korporacija, Reinžinjering, Dinamička organizaciona mreža, Razlike između klasične i inovativne organizacije, Karakterisitke organizacijske promjene kao globalna pojava, Uzroci otpora promjenama, Modeli organizovanja i razvoja preduzetništva, Inkubatori kao model razvoja malog biznisa, Vrste preduzetničkih inkubatora, Usluge inkubatora, Specifičnosti prakse u razvoju inkubatora, Klasteri kao novi model razvoja malih i srednjih preduzeća, Trendovi razvoja klastera, Uloga i važnost klastera kao model razvoja malih preduzetnika, Lizing, Zašto je značajan lizing?, Vrste lizinga, Prednosti nabavke opreme na lizing, Franšizing, Ugovor o franšizi, Kako franšizer podučava franšizante, Oblici franšizinga, Prednosti i nedostaci franšizinga, Korporacija, Karakteristike korporacije kao oblika organizovnja, Džoint venčer (Joint Venture) kompanije, Partnerstvo ili ortakluk, Prednosti i nedostaci partnerstva, Komanditno društvo, Inokosno preduzeće, Pitanja za raspravu, Vođenje i motivisanje, Uvodne napomene, Pojedinci – osnovna jedinica analize, Svojstva ljudskih bića, Tipovi ličnosti, Introvertna i ekstrovertna ličnost, Integraciona i dezintegraciona ličnost, Tradicionalna, samostalna i nesamostalna ličnost, Autentične i neautentične ličnosti, Način odbrane ličnosti na frustracije, Motivacija, Pristupi motivaciji, Teorija hijerarhije poteba, Novac i motivacija, Dizajniranje poslova kao osnova motivacije, Motivacija: «šargarepa i štap», Stilovi vođenja u nekim razvijenim zemljama, Neke karakteristike stila vođenja u Evropi, Osnovne karakteristike američkog stila vođenja, Osnovne karakteristike japanskog stila vođenja, Potreba za inovacijama u vođenju, Razvoj vodećih kadrova za inovativno vođenje, Pitanja za raspravu, Kontrolisanje,Tradicionalni pristup osiguranja kvaliteta, Upravljanje sistemom kvaliteta, Evolucija kvaliteta, IT kontrola, QC kontrola kvaliteta, QA kontrola kvaliteta, QM sistem kontrole kvaliteta, TQM – sistem totalnog upravljanja kvaliteta, Proces kontrolisanja, Povezanost planiranja i kontrolisanja, Pravila kontrolisanja, Standardi kvaliteta serije ISO 9000, Finansijski pokazatelji kao mjerilo efikasnosti preduzeća, Analiza likvidnosti, Analiza upravljanja zalihama, Analiza dugoročne finansijske pozicije preduzeća, Analiza profitabilnosti, Ostali finansijski pokazatelji uspješnosti poslovanja, Analiza rentabilnosti, Kriterijumi za mjerenje likvidnosti KARAKTERISTIKE MALOG PREDUZEĆA – MALOG BIZNISA, Mogući kriteriji definisanja malog preduzeća, Kvantitativni faktori definisanja malog biznisa, Kvalitativni kriteriji definisanja malog biznisa, Snage i slabosti malih preduzeća, Snage malih preduzeća, Slabosti malih preduzeća, Mala i velika preduzeća – prednosti i razlike ULOGA POREZA U RAZVOJU PREDUZETNIŠTVAVrste poreza, Porez na dodatu vrijednost –PDV, Razlike između PDV-a i poreza na promet, Osnovne karakteristike PDV – a, Šta je to porez na dodatnu vrijednost – PDV?, Koje su prednosti i mane PDV-a?, Prednost PDV-a, Negativne strane PDV-a, Šta traži eu (VI evropska direktiva)?, Kako to rade druge zemlje, Osnove bih modela PDV-a, Makroekonomske implikacije PDV-a, Uticaj pdv-a na poslovanje preduzeća i internu ekonomiju, Uticaj na zalihe sirovina i repromaterijala i zalihe gotovih proizvoda, Uticaj na vođenje knjiga, Uticaj na tržišni položaj, Sadržaj zakona o PDV-u, Šta je predmet oporezivanja, Ko su poreski obveznici, Kada nastaje poreska obaveza, Šta ulazi u poresku osnovicu, Poreske stope, Ulazni i izlazni PDV i pravo na povrat, Registracija poreskih obveznika, Način i tehnika obračunavanja PDV-a, RIZIK I OSIGURANJE U PREDUZETNIŠTVU, Oblici rizika, Programirano upravljanje rizikom, Izbor metode upravljanja rizikom, Osiguranje i vrste rizika, Pitanja za raspravu POSLOVNI PLAN – BIZNIS PLAN,Uloga i značaj poslovnog plana, Namjena biznis plana, Prezentacija biznis plana, Nekoliko napomena za pisanje biznis plana, Anatomija biznis plana, Naslovna stranica, Rezime plana, Opis preduzetničke ideje, Tržišni pokazatelji, Izvedbeni plan, Marketinški plan, Cijene,. Distribucija, Promocija, Menadžment, Procjena rizika, Finansijski pokazatelji,Bilans stanja, Bilans uspjeha, Prelomna tačka rentabilnosti, Ocjena uspješnosti, Primjerak biznis plana «punionica pitke vode»

METRIKA PREDMETA:

ECTS Nastavne aktivnosti (čas) Individualni rad SVEGA

časova rada

Kontakt časovi

Vježbe treninzi

Seminarski i stud. radovi

Pedagoške radionice

Stručna i klnič. praksa

Individual. i grupno učenje

Istraživ. izvora

6 48 24 18 82 8 180

Jezici izvođenja nastave Jezici naroda BiH

PREDUSLOVI ZA PRISTUP

169

Šifra Naziv predmeta/modula znanja Ocjena Opis uslova (dodatni) 5.01.13.005. Mikroekonomija Položen ispit

METODIKA IZVOĐENJA PREDMETA

U toku obrade predmeta predviđena su:

48 kontakt-sati interaktivnih predavanja; 8 sati za istraživanje izvora; 24 sata za izradu seminarskog rada; 18 sati za pedagoške radionice;

Predavanja prema utvrđenom rasporedu uz korištenje savremenih prezentacionih i demonstracionih sredstava i tehnika sa primjenom interaktivne metode rada sa studentima čime se stiče uvid u njihova predznanja i specifična iskustva zasnovana na obrađivanoj problematici, ali i uvid u kontiuitet savladavanja gradiva. Korištenje didaktičkih i edukativnih sadržaja u elektronskoj i digitalnoj formi (koji uključuju i snimljena predavanja i mentorske vježbe) na različitim video-prezentacionim medijima (video-kasete, interaktivni multimedijalni optički mediji). Student je obavezan da brani seminarski rad pred studentskim auditorijem uz primjenu LEG-skale za evaluaciju govornika/prezentatora (razvijene na Panevropskom univerzitetu) od strane studenata-slušaoca.

Seminarski radovi moraju zadovoljiti metodološke kriterije akademske pismenosti, standarde korektnog citiranja, zahtjeve minimalnog "obima rada" i zahtjeve "sadržaja rada" definisane sa mentorom odn. predmetnim nastavnikom prilikom zadavanja teme.

Radovi moraju da budu veći od minimalnog obima koji iznosi 7 stranica standardno-formatiranog teksta. Rad metodološki i po sadržaju mora da odgovara zahtjevima teme. Rad ne smije biti doslovno prepisan iz izvora, već se svi citati moraju referencirati.

Seminarski ili pristupni radovi, obima od najmanje 20 stranica standardno-formatiranog A4 teksta, koji su izrađeni po propisanoj metodologiji i sadržajem obezbjeđuju najvišu ocjenu (A – 10 – izvrstan) bodovati će se u ECTS sistemu sa 3 ECTS kredit-boda, koji se upisuju u studentsku knjižicu – indeks u sekciji "Ostale forme rada studenta".

Ovi radovi će se publikovati na WEB stranici univerziteta i kandidovati za objavljivanje u godišnjem Zborniku radova Panevropskog univerziteta. Svaki profesor može da kandiduje za eksterno bodovanje i objavljivanje ne više od 10 % studentskih seminarskih odn. pristupnih radova u okviru jedne generacije studenata iz predmeta na koje je izabran. Problemske radionice (workshops) u kojima se sadržaji vezani za određene teme predstavljaju u vidu konkretnog problema čije se rješenje treba ponuditi kroz individualnu i grupnu interakciju. Primjenjuju se specifične radionice obrade "studija slučaja" (case-study analysis), kao i "psihološke radionice" namjenjene za produbljivanje i razvoj interpersonalnih i intrapersonalnih sposobnosti i vještina studenata.

EVALUACIJA RADA STUDENTA Red. br. Vrsta evaluacije Parcijalna/

konačna Opciona / obavezna

Procenat učešća

01 Učešće u kontaktnom radu - interakcija na predavanjima predispitna obaveza obavezni 15 %

02 Učešće u pedagoškim radionicama predispitna obaveza obavezni 20 %

03 Seminarski/stručni radovi studenta predispitna obaveza obavezni 15 %

04 Ispitne aktivnosti – parcijalni test (problemski test) parcijalni opcioni 15 %

05 Ispitne aktivnosti – finalni test (problemski test, pisani ispit) konačni obavezni 35 %

LITERATURA / IZVORI (navedena po redosljedu važnosti)

Autor (Prezime, Ime) Naziv publikacije Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

publk.* a/ Osnovna literatura

170

Prof. dr Željko Baroš Preduzetništvo i preduzetnički menadžment Banja Luka

Panevropski univerzitet APEIRON

2007 Knjiga

b/ Dopunska literatura

c/ Ostali izvori - časopisi, Autor – Prezime, Ime

(ukoliko je izvor članak) Naziv časopisa Sjedište izdavača Izdavač God.

izdanjaVrsta

časopisa

c/ Ostali izvori – Internet (WEB) izvori

Naziv sajta Adresa sajta Naziv rada/hiperlink Očitano

(*)Vrsta publikacije (knjiga, skripta, kompendium, multimedija)