Uitzendarbeid, een ‘academische’ reflectie

Luc SelsDecaan Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen

25 jaar mensenhandel?“Uitzendarbeid is een

moderne vorm van mensenhandel”

“Een interimcontract staat bij een bedrijf niet ingeschreven in de personeelsdienst, maar bij de aankoopfacturen, dat

zegt veel”

“Uitzendkantoren zijn totaal nutteloze parasieten die alleen

maar overleven dank zij een gebrekkige wetgeving die het

moeilijk maakt om tijdelijk mensen aan te nemen”

“Het is kafkaiaans inefficiënt dat pakweg

50 verschillende firma's hetzelfde werk

doen en als gieren azen op dezelfde

prooien”“Een centrale databank van de staat zou

100 keer simpeler zijn. Ze bestaat eigenlijk (t-interim van vdab)!”

“Most rapidly growing form of atypical work in the EU over the last

20 years” (ETUC)

“Compared to all other forms of

employment, TAW has the worst record for working conditions, judged on a number

of indicators, including repetitive

labour, and the supply of information to employees about

workplace risks”

“Because temporary staff move frequently from one workplace to another, it is not

easy to secure collective

representation rights”

25 jaar maatschappelijke dienst?

“Jongeren bouwen werkervaring op bij verschillende bedrijven.

De keuze van jobs is uitgebreid en voor ieder wat wils”

“Heb heel veel jaren enorm veel

opdrachten gekregen via interimkantoren.

Ze geven een enorme keuze aan

poetswerven en wanneer er iets fout loopt is het niet altijd

de poetsvrouw geweest”

“Waar RVA en VDAB werkgevers

betuttelen, zullen interimkantoren

werkgevers al eens duidelijk maken dat

mensen geen speeltjes zijn, maar

mensen”

“Na 18 jaar gewerkt te hebben in de

uitzendsector, kijk ik met veel plezier naar die

periode terug”

“Vanuit mijn ervaring: gestart via uitzendkracht, daarna gewerkt als uitzendconsulente,

accountmanager en salesmanager beoogde de uitzendorganisatie steeds een correcte behandeling van klant, medewerker en

uitzendkracht”

“Trade unions have concluded national deals in a number of EU-15 countries, including the

Netherlands, Sweden, Belgium, France and Spain”

(ETUC).

Het debat moet niet gaan over de uitzendsector, maar over het functioneren van de arbeidsmarkt

Arbeidsmarkt onder druk Vergrijzing en ontgroening (Te) veel vacatures niet ingevuld (Te) veel mensen aan de kant Internationalisering

Arbeidsmarkt heeft stelsels nodig die de vraag naar arbeid stimuleren arbeidsproductiviteit bevorderen iedereen een kans geven, ook de outsiders

Goed georganiseerde flexibiliteit is noodzakelijk voor arbeidsmarkt en economisch draagvlak buffer tegen precaire arbeidsvormen

Het debat moet verlost worden van verkrampte stereotypen over uitzendarbeid

Uitzendarbeid vervult vele functies en tegelijk heel verschillende functies op verschillende arbeidsmarkten

Duitsland Hoofdzakelijk in de industrie Groot aandeel ongekwalificeerde werknemers 75% mannen Grote loonverschillen (secundaire arbeidsmarkt)

VS Hoofdzakelijk in de dienstensectoren Groot aandeel hooggekwalificeerde werknemers 54% vrouwen Loonverschillen afhankelijk van kwalificatieniveau

1Arbeidsmarkt onder druk

1. Transformatie banenstructuurEvolutie tewerkstelling, Vlaams gewest, 2008-I tot 2011-II

2008-I 2008-II 2008-III 2008-IV 2009-I 2009-II 2009-III 2009-IV 2010-I 2010-II 2010-III 2010-IV 2011-I 2011/2 (r)

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

94

103

107

102

100

Secundaire sector Tertiaire sector Quartaire sector totaal werknemersTotaal arbeidsvolume

index: 2008/1 = 100

Bron: RSZ (Bewerking Steunpunt WSE)

2. Verslechtering van de matchingEvolutie knelpuntvacatures* 2000-2011, Vlaams Gewest

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

17.8

14.7

12.6 12.4

17.7

19.3 18.817.7

19.4 18.9

22.4 22.9

9

7.1

5.1 5.3

7.1

9.1 9.38.5 9.1 8.7

11.2 10.8

2.4 2 1.6 1.4 1.91.1 1.5 2 2.1 2 1.5 1.8

Knelpuntvacatures Kritieke knelpuntvacaturesGeannuleerde vacatures

Bron: VDAB Cohorte-bestanden (Bewerking Steunpunt WSE)

* Vacatures NEC, zonder uitzendopdrachten

3. Jeugd- en schoolverlaterswerkloosheidJeugdwerkloosheid per provincie, 15-24 jaar

36,9 32,5

25,9

30,0

24,3

11,3 14,015,6

13,6

16,0

39,7

Bron: FOREM en VDAB, LFS voor Brussel (Bewerking Steunpunt WSE )

4. Eerder exclusief dan inclusiefWerkzaamheid kansengroepen, Vlaams Gewest, 2008-11

Tota

al (2

0-64

y)

Jong

eren

(<25

y)

50 p

lus

55 p

lus

Laag

gekw

alific

eerd

(25-

64 y

)

Niet-E

U-bur

gers

(20-

64 y

)

Gehan

dicap

ten

(20-

64 y

)

72

29

54

39

5246

39

2008 2009 2010 2011

Bron: FOD Economie ADSEI - EAK (Bewerking Steunpunt WSE)

2Smeerolie voor de arbeidsmarkt

(1) Belang als werkgeverEvolutie uitzendarbeid In VTE, België 1983-2011

7450.000

31466.000

27942.000

71395.461

65868.384

95465.295

71759.000

89941.000

RSZ VTE Federgon VTE

Bron: RSZ, Federgon (Bewerking Steunpunt WSE)• 68.641 loontrekkenden in Vlaanderen (op 30 juni 2011)

• 3,25% van Vlaamse werknemerspopulatie (op 30 juni 2011)

• 547.259 personen minstens één dag uitzendkracht (België, 2011)

• 1 op 8 werkenden gewerkt als uitzendkracht (België, 2011)

(2) Versneller bij economische relanceEvolutie (%) loontrekkende tewerkstelling (Vlaams Gewest ‘05-’11)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

0

-1.6

3.8

-3

-21.1

20.4

11.8

Uitzendsector Alle sectoren

Bron: RSZ DMFA (Bewerking Steunpunt WSE)

(3) Belang als intredekanaal voor jongerenAantal <25- per 100 50+-werknemers (Vlaams Gewest, 2005-11)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

876.000

619.000

500.000453.000

412.000 414.000374.000

59 54 50 47 42 39 38

UitzendsectorOverige sectoren

Bron: RSZ DMFA (Bewerking Steunpunt WSE)

2011: 182.516 jobstudenten op 547.259 uitzendkrachten

(4) Belang als stepping stoneUitstroom naar statuut van bestemming, Vlaams Gewest 2008

Ander PC

Uitzendarbeid

Overheid

Zelfstandig

Vergoede werkloosheid

Werkloosheid (vrijstelling)

LBO/Tijdskrediet

Conventioneel brugpensioen

Pensioen

Leefloon, financiële hulp

Rechtgevend Kind voor Kinderbijslag

Ander statuut

0 10 20 30 40 50 60 70

62.2

4.1

1.6

11.7

2

0.3

0

0.7

0.9

2.4

14.1

Uitstroom alle sectorenUitstroom uitzendsector

Bron: DWH AM&SB (Bewerking Steunpunt WSE)

(5) Multifunctioneel op een complexe arbeidsmarkt

1. Flex professionals (7%) Bewuste keuze voor de afwisseling die uitzendarbeid biedt

2. Doorstarters (10%) Herlanceren van de loopbaan na een pauze

3. Young-professionals (15%) Uitzendwerk als hefboom voor ervaringsopbouw

4. Bijverdieners (20%) Extra verdienen naast vast inkomen

5. Opstappers (48%) Op zoek naar een vaste job

Bron: Idea Consult, 2011

3Op naar 50 jaar wet op de uitzendarbeid?

Maximumstrategie

Modusstrategie

Gemiddelde strategie

Minimumstrategie

Wat de toekomst bepaalt

(1) Vraagzijde: flexibiliteitsstrategie

Wat de toekomst bepaalt

(2) Vraagzijde: kosten- en risicobeheersing

1. Variabiliseren van vaste kosten

2. Uitzendkantoren doeltreffender en doelmatiger in screening: grotere kans op matching voor klantbedrijf

3. Reductie wervings- en ontslagkosten gezien uitzendkantoren de wervingskosten spreiden over meer job matches

4. Risk management: beperking strategische risico’s i.v.m. investering in menselijk kapitaal

1. Arbeidsmarktkrapte Uitzendarbeid om (a) zoekproces te professionaliseren, (b) tijd te

winnen in zoektocht naar vaste medewerkers Dubbele rol uitzendkantoren: (a) supplier arbeidskrachten op de

korte termijn en (b) schakel in langetermijn wervingsproces Verruiming van gekwalificeerd arbeidsaanbod door stepping stone

model

2. Veranderende preferenties Bepaalde groepen (bv. vrouwen met gezin, universiteitsstudenten,

50+) hebben mogelijk preferentie voor uitzendarbeid om betaalde arbeid te combineren met andere activiteiten

Wat de toekomst bepaalt

(3) Aanbodzijde: arbeidsmarktkrapte

Wat de toekomst bepaalt

(4) Dienstenportfolio uitzendsector

1. Toenemende differentiatie aan uitzendactiviteiten Losse versus vaste uitzendkrachten Laagbetaalde en beperkt opgeleide krachten versus professionals

met bovengemiddelde lonen en schaarse competenties Bulklevering aan klantbedrijven (kostenoptimalisering) versus

hoogwaardig on-site management van manpower planning Inspelen op trend naar one-stop-shopping

2. Inspelen op temp-to-perm-strategie van klantbedrijven Combineert vele facetten van sterke wervingskanalen

3. Supply creates its own demand Hoe meer uitzendkantoren gekwalificeerde kandidaten aantrekken,

hoe beter ze ook hun dienstverlening kunnen ontwikkelen

Wat de toekomst bepaalt

(5) Institutionele ordening van de arbeidsmarkt

1. Restrictiviteit van ontslagbescherming

2. Regels contracten bepaalde duur / bepaald werk

3. Regels uitzendarbeid

4. Toepassingsgebied uitzendarbeid

Wat de toekomst bepaalt(5) Institutionele ordening van de arbeidsmarkt

5. Substituten voor uitzendarbeid

6. Activeringssnelheid en –intensiteit werkloosheidsstelsel

7. Graad van inspectie op malafiditeit en ‘slechte flex’

8. Medezeggenschapsregels en vakbondsdensiteit

Conclusie Uitzendwerk is wellicht de best gereguleerde vorm van

flexibiliteit op de arbeidsmarkt Uitzendwerk is een vorm van flexibiliteit omkaderd met

meeneembare werknemersrechten Uitzendwerk kadert in de overgang van jobzekerheid naar

loopbaan- / werkzekerheid Uitzendwerk is onmisbaar op een arbeidsmarkt die baat

heeft bij werkenden en werkzoekenden die in diverse functies in verschillende sectoren aan de slag kunnen