:Q - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D03540/2017_15/2017_15_KUCUKKALFAA.pdf:Wiahan (Iran), enlarged...

1\imetullihiler, Safe\·iler nl\imetulabi Roportajlar (2014 ,., 2015)

N i METULLA:HiLER, SAFEViLER VE N i METULAHi ROPORTAJLAR

(2014 ve 2015)

N imatttllahi Sttji Order, Safa,ids and Interviews on N imatttllahi Sttji Order (2014-2015)

Nimetull!ah, Safevi und Interviews mit Nimetullah-Anhangern

(2014 und 2015)

N

Ahmet KO<;DKKALFA"

DOl: 10.24082/ abked.2017.15.012

:Q

~imetulla.hiller'in Safevi Turk tarihi ic;indeki ozel konumu, Ahmet

Ya~ar Ocak'm ''l\,farjinal Sufilik" adh iinlii eserinde dikkatimi c;ekmi?ti.

Nlmr'da Kaygusuz Abdal Zaviyesinde, Kalenderiler'le bulu§mu~ olan

~ah Nimetullah-i Veli'nin miiriderine 12 dilimli ba§hk giydirmi~ oldugu,

~ah Ismail'in babas1 ~eyh Haydar'm miiriderinin de 12 dilimli ba§hk

giymeleri Nimetullahilik, konusunu daha da ilginc; kiliyor. Fuad Koprillti,

~ah Nimetullah'm Anadolu'dan Hindistan'a ve Tiirkistan'a kadar her yone

daguan miirideri sayesinde Safeviler'in ~iilige gec;i§inde onemli rolii oldugtma

i§aret eder. Safevilerle aile ili?kileri de (akrabahk) kuran ~imetullahiye

ailesi; ~ah Ismail zamanmda, ~ah Nimetullah'm soyundan gelen ve lvfir

Nizamuddin Abdulbaki'nin (o. 1514), 1511 }'lhnda sadr (bakan, vekil)

ilan edilmesiyle, devlet yonetiminde de yer alnu~tlr. Safeviler zamanmda

~ah Nimetullah'm Mahan'daki ~ran) tiirbesi geni?letilmi§ ve giiniimiize

kadar stiren onemli ziyaret yerlerinden olmu~tur. Nimetulahilik'in en iist

konumunda oJan ki?iJerJe yaptl~m bu roportajJa.nnun, c;ok UZlill bir tarihe

sahip bu sufi toplulugtm, giintimtizdeki durumuna clair bir objektif bir

bakl? saglamasllli umuyorum.

:0:

Ana.htar Sozciikler: Nimetullahilik, Safevi, Dr. Cevad Nurbah~, ~eyh

Haydar, Kalenderi,

Ara~tumact Ya.zar, [email protected].

------------------ A1evi1ik-Bekta~ilik Ara~tlrma1an Dergisi / 2017 / 15 301

Ahmet KU~UKKALFA

ABSTRACT

\\7hile I was .reading the famous work of Ahmet Ya~a.r Ocak, named ":Marginal

Sufilik" I noticed that T he Nimetullahi Sufi O.rde.r has got a verT special situation

especially in Safavid Turkish history due to ~ah Nimetullahi Veli, who met Qalanda.ris

in Kaygusuz Abdal Zawiyah in Egypt who asked his followers to wear hats of 12

piece even Sheikh H ayda.r's followers were wear·ing 12 piece hats father of Shah

Ismail that makes T he Nimatullahi Sufi O.rde.r more interesting. Fuad Kop.rlilii

underlines that Shah Nimetullah has an important .role in Safavids becoming Shia

Islam due to his followers spread to every direction from Anatolia to India and

Turkistan (i\·fiddle As:ia) . Since rvfi.r Nizamuddin Abdulbaki (death 1514), during Shah

Ismail's era, is appointed as minister; T he Nimemllahi family got .role in government

and also established cognations with Safavids. Shah Nimetullah's Tomb, located in

:Wiahan (Iran), enlarged during Safavids' era and became one of the most important

visiting places until today. I hope that these interviews (2014 and 2015) made with

the people of upper stages in The Nimetullahi Sufi O.rde.r which has got quite a long

historical background, would bring more objective and comprehensive view on the

cu.r.rent situation of Sufi.

Keywords: Nimetullahi Sufi O.rde.r, Safavid, D.r. Javad Nurbakhsh, Sheikh

H ayda.r, Qalandari.

302 Forschungszeitschrifl iiber das Alevitentum und das Bektaschitentum I 2017 I 15 ----------

1\imetullihiler, Safe\·iler n l\imetulabi Roportajlar (2014 ,., 2015)

ZUSAMMEN FASSUNG

In dem sehr bekannten \Verk "Der marginale Sufismus" von Ahmet Ya~ar

Ocak ist der auBergewohnliche Stellenwert der N imemllah in der tiirkischen Safevi

Histo1·ie besonde.![s interessant. Angesichts dessen, class ;>ah Nimetullah-i Veli, der

sich mit den Q alandarb:J•a zusammen in der religiosen E inrichtung (tr.: Zaviye) (bz\v.

den Klosterstrukmren ahnlichen E inrichttmg) von Kaygusuz Abdal in Agypten

befand, seine Anhangerschaft 12 der heutigen Bektaschi Kopfbedeckung (tr. :

Bekta~i ta')'l) tragen liei3, ist es in Bezug auf das Nimetullah sehr interessant, class ;>ah

i smail's Vater ;>eyh H aydar's Anhanger ebenfalls diese Kopfbedecktmg trugen. Fuad

Kopriilii zeigt die Relevanz der Verbreittmg der Anhangerschaft des ;>ah N imemllah

in alle Richttmg von Ana to lien bis lndien sowie T iirkistan und class dies den \Vechsel

der Anhanger de.r Safevi zum ?iitent1.1m bedingte. D ie Nimetullah Familie, die mit

den Safevi familiare Beziehungen in Form von Verwandtschaft pfiegten, nahmen

in der Regierungszeit von ;>ah ismail dnrch den 1511 zum :Minister berufenen j\fi.r

N isamuddin Abdulbaki (a us der Familie des ;>ah N imemllah abstammend, gestor ben

1514) an der Regierungsvenvalttmg teil. D as Grabmal des ?ah N imemllah in i\ Iahan

(Iran) , das znr Safavidenzeit vergroBert \Vtude, ist bis heute eines der wichtigsten

Pilger- und Besuchsstatte (Kaplan, 2008) . D ie in diesem Artikel dargestellten

ln te1views wnrden mit hoclu:angigen Anhangern der N imemllah dnrchgefiilu:t.

Ziel und \'\hmsch ist es, class d iese Interviews einen objektiven Blick bz"' Oberblick

auf die gegenwartige Sit1.1ation der historisch tief venvnrzelten Sufi-Gemeinschaft

ermoglichen bz\v. zu verschaffen.

Schliisselworter: N imemllah, Safevi, Safevi Staat, ;>ah Nimetullah, j\fi.r

N izamuddin Abdulbaki.


Ahmet KU~UKKALFA

2014 Ekim aymd!a Tebr·iz'de bnlnnma sebebim , Iranh tinlti T tirkolog H tiseyin

D tizgtin (Htiseyin Mudammedzade Sadrgh-Srddrk, d. 1945-... ) ile bnlu~mak. Hoca,

Eh1-i H akk inancuu ~ill: formtmda gtinti.mtize ula~tlran ilk guyendedir (soyleyici) .

Kendisi aynca, Bayrak Ku~cuoglu'nun Kelamlan'uu 1990 yrlmda yaymlanu~tl ki

gtintimtiz Ehl-i H ak cemlerinde Ku~cuoglu Kelamlan vazge<;ilmez onernini hala

korumaktadrr. Konu i lgi alammdaydr. Hoca'dan kitabuun T tirkiye'deki yayuu is;in

izin koparnu~, iran'daki ve Ttirkiye'deki dostlann yarduru ile s;ah~malannuzm somma

gelnu~tik. 0 an is;in tek ozgtin kayna~m Htiseyin Dtizgtin Hoca idi . H oca ile eserin

son haliru tartl~ryor, taklldr~nuz konular is;in bilgisine ba~vuruyordum. 0 , yakla~rk

15 yu stiresince Ehl-:i H aklar 'm i<;inde bulunmu~tu. Kitabmdaki fotografmda Ehl-i

H akk nsul ti brrakllnu~ pala bryrklan dikkat <;ekici idi. "Hocam, sizin Ehl-i H akk piri

oldugunuzu soyltiyorlar" diyorum ':A!mem de bu tiir soylentilerden etkilenmi~"

diyerek, bu konuda gelebilecek muhtemel sornlannu savu~ttumaya s;ah~ryor. Keyfiru

bozmadan ve guru.da eserlerinden, s;ah~malanndan bahsediyor. Divan-r Lugat

it Ttirk, E sterabadi'nin Senglah'l (Ta~hk), Fuzuli ... Hocayr Ehl-i H ak kommma

s;ekmeye s;ah~ryonun, " Biliyor musun?" diyor "Bir ku~ bir Elu-i H ak mtiridirun

yamna konsa, H tinkar'dan (H avendigar) bir i~aret rni? diye a~m heyecanlarur" diyor.

Aruat1n111u vticut diliyle desteklemekten geri dmmuyor. Sornlanmdan yonumu~

olmah ... Birden "Seni Ahad Z amaru ile btuu~mrapm. Nimettillalulik konustmda da

aydrnlanmahsm" diyor. Hoca telefon gorti~mesinde de ~akacili~m stirdtirtiyor. ilk

anda kimle konu~tttgmm fark et1n eyen muhatabma "Ey Z amaru, cismim sana maltun

olmadr nu?" diyor.

Nimettillaluler'in Tebriz ~eyhi, Ahad Zamaru ile btuu~uyorum.

NimetulHihi ~eyhi Ahad Z amani E sencan (T ebriz, d. 1964- ... ) ile roportaj.

Ekim 2014

Z amani: Bugtinkli Nimemllalu silsilesi d tinyada s;ok yayrlnu~ bir silsiledir. Ancak

be~ veya altl sene once bu silsilerun kutbu olan Dr. Cevad Nmbah~ (Dr. Javad

Nurbakhsh, 1926/ 12/ 10 - 2008/ 10/ 10) vefat etti. Doktor Cevat Nmbah~, ~u sozti

bildir·ir ki; "Ben a~k bin asnu yeruden diktirmeye, onu imar etlneye s;ah~rru~am." .

~imdi ise onun oglu, Dr. Ali R.tza Nmbah~ i ngiltere Oxford'dadrr. Onlarm dergileri,

internet siteleri vardrr. (www.rumattillahi.org) Ve Amerika'da, Afrika'da, A sya'da

hanegahlan (dergah, tekke) vardrr.



Nimetullalliligin kumcusu ~ah Nimetullah Veli (1330-1431) once Ttirkistan'da

s:ah~nu~ . ~ah Nimetullah Veli, bir<;ok riyazetler·ini (bir nevi om s: hali) , manevi

olu~mnlamu, yukanya gitmeler·ini (gok katlamu ziyaretQ belki de Ttirkistan'da

yerine getirnu~. Sonra bunun mtiJ:itlerine ziyade (<;ok) o lduguna goren T imur'un

oztinti endi~elendirmi~ ki bu esnada o la ki ~ah N imetullah Iran'a gehni~tir. Sonra

Safevi devresin de sofulan-mtiritler·i iran'da kalmak istenli~ler. ~ah Nimetullah Veli,

oglunu Hindistan.'a gondenni~. Sonra Kas:ar devrine yakm , bunlar iran'a yine akm

ba~latnu~lar (toplanmaya ba~lanu~lar) . Iran'da en gti<;lti silsile, Nimetullallller idi.

Dr. Cevat Nurbah~'m mensup oldugu silsile, Fuka-1 Silsile Nurbah~iye'ydir. 0,

i\ huus Ali ~ah'a bagh idi. Siz tebligat aparmahsnuz (Oxford merkezinliz ile roportaj

yapmahsnuz).

~imdi bilirsiniz ki i ran'da bazr dervi~lerin devletle toku~malan (muhalefet,

kar~rthk) olur. Onlar N im etullah-i G unabadi'dirler. N im etullalu silsilesi s:ok etrafhdu

(geru~tir) . Birs:ok l'ubeleri vardu.

Gtintimtiz dtinyasmda lllCe teknoloji ontintize gelir, bu kalbi i~lerde de bir has

inki~af (geli~me) vardu. Dtinya tasavvufa bu asu da bir ba~ka bakryor. Her halde onlar

artrk i<;timai (sosyal, toplumsal) lmzur isterler. Ancak sizin Tahran'da bizim Sara Ali

~ah Veli ile gorti~meruz iyi olacaktlr.

Sara Ali~ah, D oktor Cevat Nurbah~'m ogludur. Omm en btiytik oglu D okto r Ali

!Uza Nurbah~ Oxford'tadu. Onun lakabr !Uza Ali ~ah'tlr. Sara, iran'da en bti}iik bir

sadr 'du (lider, vekil) .

Tasavvuf, !Uza ~ah Pehlevi donerninde iran'da bastlrtldt. Iran'da Nimetullalu

silsilesi als:aklandt. Sender boyle ge<;ti . Yabana yazarlar, tasavvufu bize tam ttl. iran'da

ise bu tasavvufa alimane bakan Dr. H tiseyin Zerrinkub\m kitaplan bulunur. Bu

kitaplar tasa1.rvufu aktanr. Ancak ben ~ahsen bilginli yazrya dokmtiyonun. i s:imde

ya~ryomm. Ben a r tlk is tirahat-sakinlik, bir s:etinlik donemindeyim. Oz nefsimle

muharebe ediyorum. Bunlara dam~trkta (okuyup ogren digimde) benrstrraba dti~erim,

<;tinkti bu sozler bana yabancrdtr. i ) imde dogmsu bir s:etinligim var onu bastrrmak

is tiyomm. Onu i<fimde bir bir ~airane a<;th~ istiyomm.

D okto r Cevad Nurbahfm elli, atlru~ tane (yakla~rk 80!) tasavvufia ilgili kitabr var.

Ben oztimtin bilgileriru bir yana ytgdrm, lilfet verdim, bir taze soztim yok. N e soz

varsa kitaplarda yazar,


Ahmet KU~UKKALFA

T asavvufta su nedir?

Su yoktur. En btiyiik Slf, ilalu Slf<Ur. " Ilalu ben seru seviyorum.", btmdan ala Slf

yoktur alemde. H er soz ki dile gelebilirse o, Slf degildir. H er saat ki sen dti~ti.ndtin,

endi~e eyledin, o tasavvuf degildir. Tasavvuf bir sudu ki zaten dile gelemez. En

bti)iik sufi, tasavvufun suruu as:rklamaya s:alr~sa as:rklayamaz. <;iinkti bu su insarun en

derin, en goriinmez der·yasmm dibidir. .. E lbet vardu sebebi. <;ok derin oldugu i<;:il1

dile gelmez. Bu be~e.r, lllSan sozti degildir . Bunu biz terctime etmek istersek yalruz

"Severim rabbim seni!" veya "Rabbim ben seru severim." sozti ba~ka bir sozdiir.

H ace Abdullah E nsa.ri (1 006-1 089) denli~tir ki; "i lalu, eger bildirsen bana -severim

seru ... - berum sevincim, ar~r a~acak". Btmdan biiyiik bir su yoktur. H er ne su varsa

onlar su degil, onlar gizli sozdtir.

H er tilkede, her kiiltiirde gizli edebiyat vardu. j\flimkiin ki bir silsilerun bir fukarun

gizli sozleri de o labiliL Ancak tasavvufia gelen bir su degildir. Su; sevmektir, lmb'dur . ..

Sevmek ve sevilmektir. 0, ba~ka tiirlti sevmektir. 0 ~ahsi, kendinde tecrtibe ettigil1

haldir . Onu ben dti~tinmiiyorum. Onu ben ancak tam~ bir hal olunca bildim. H ai'de

bildim. H er insamn o zti bir der·ya gibidir, sema ve yrldrzlar gibidir. H er insan ozti,

ktill-i kail1attrr (kainatm tiimti gibidir) .

NimetulHihi m ii ritler s;ogunlukla T iirk m iidiir yoksa Fars mrdu?

Bizim Tahran Keres: (Karaj) ~ehrinde o lan ~eylunuzin mtiritleri T iirk, Fars,

Arap'tu. Orada zaten Arap, T iirk, Fars yoktur. Orada karde~lik vardu.

Safa Ali ~ah'm ozii Fars rrudu yoksa T urk miidiir?

Farstrr. Bundan 250 sene o nceye kadar NimetulHilu silsilesirun kutuplan T tirk idi.

0 zamanlarda kutuplar ya Lenkeran'dan ya da ~irvan'dan olmu~tur. Reis-i Caferzade

Bakii'de, Temkin-i ~irvani'nin (?) hayatrm roman ~eklinde yaznu~tu. 0, N imentllalu

silsilesirun vaktiyle kutbu idi. Kitabuun T tirks:e adr "E lden Ele" o lmalrdrr. Son.ra bu

kutup ki~i, ~irvan'dan kalkrp Iran'a gelnli~. I ran'da bir Fars kadmla evlennli~. Ve nesli

giderek Farsla~nu~. Bizim N imentllalu silsilesirun ilk h.-utbu ~ah Nimetullalu Veli

zaten Kirman'lrdu. Oxford'ta ki kutbumuz (Ali Rrza Nurbah~) miiridll1e Fars diliru

artrk begendirenliyor. Bir yerde smu yokntr, her yerde her dil konu~mak miimktindtir.



Size gore Nimetullahiler'in sa)TlSl ne kadardu? iran'da ve Diinya'da?

Tebriz gibi ~ehirde gorkemli bir ~eyh oldugunda, derdi olanlar onun gorti~ti.ne

dam~lflar. Biri gelir ondan gec;-imini g(icrlendirsin, biri de gelir ruhi marazhklanna

(hastahklanna) ~ifa olsun diye, biri de ancak insan olmak ic;-in gelir. Hemi~e galiba

hakiki mtirit azrur. Bundan yirmi sene evvel Tebriz'de c;:ok gorkemli bir ~eyhimiz oldu.

Ho~ sohbet ... Ku:k binden fazla Tebrizli onun gorti~tinti almaya geldi, ancak mtiridi

olmadllar. j\fliritlik de bilmiyorlarru. Omm cemali, gorti~ti, davram~lan, bakl~lan c;:ok

hayran ediciydi. Onu sevdikleri ic;-in gelirlerdi. ~imdi Tebriz'de hanegah'ta (tekke,

dergah) denri~lerden biri vefat ederse belki be~ ytiz nefer fark eder. Lakin bunlan

tamyan elli bin nefer vardl!. H akiki mtirit, bu be~ )iiz nefer ic;-inde belki bir, iki, tic;:,

dort ... olur.

Bizim tistaduruzdan, Doktor Cemal Nurbahfa soru verilse? "Btittin dtinyada

hanegahlann var. Kac;- mtiridin var?" <;:ok dti~tintir . . . "Bir £alan ki~i, bir de £alan

ki~i ... Biri beni c;:ok sever, bil:i dervi~imdir, beni dti~tintir. Tamanu iki tanedir" der. ..

Halen Amerika'da, Kanada'da Almanya'da, i spanya'da, Mosko\ra'da dervi~lerimiz vardl!. T tirkiye'de yoktur. Azerbaycan'da vard1. i lham Aliye\~ baglatturu (kapattJ,

yasaklaru) . Onlann, bir klsnu ise iran'a geldi. '~liyev, ebedi o larak Azerbaycan'a

gelmeyin." dedi. Ttirkiye'de de dervi~imiz yoktur. Bence yoktur. Ancak geldim orada

Aleviler'le gorti~nim. Cemlerinde oturdum ve crok sevdim.

Sizde cern var rm? Cemleri mukayese ettiniz mi?

Cem var. Misal getireyim; bir lilkede inkllap, degi~im olur. Once deg;i~im ic;-in

hareket ederler. Sonra zaman zaman }'l.Unu~ama olur ve bir sisteme tebdil olmmr.

Aleviler bir sistem e tebdil o ldular. Onlarda atadan/ babadan (gelen) bir nefes var.

Nimetullahiler ne zaman cern yaparlar?

Pazar ve Cuma ak~amlan olmak tizere iki gtin cem yapillr. l\.Iusiki olur. Diyelim

ki Kurban Bayrarm zamam orada tefier, sitar, sazlar olur. . . ~art degil. Her zaman

olmas1 gereklnez, Zikl-i kalbi ile gelirler. Orada bir ~iir okmmr. H atiz'dan ya da ~ah

N im emllah-i Veli'den ya da ~imdiki pirin yazru~ ~iirlerden okmmr. Bu ~iirler de irrani

~iirlerdir. Benim oz halimde, o ~iirlerin bana medet getirmesi mti.mktin degildir . Bunun

icrine musiki de dahil o lur. j\fusikinin dahil ohnas1 zaruri degildir ama galiba iyi olur.

Aynca semah da o lur. Ancak Mevlevi semalu gibi ohnaz. Burada semah bildiginiz

------------------- A1evi1ik·Bekta~ilik Ara~tlrma1an Dergisi / 2017 / 15 307

Ahmet KU~UKKALFA

gibi; bir hal gelende, o ki~i sanki deryada bir gemidir ve buna dalgalar-serpintiler

vurur, bu onu hareketlendirir. 1Hirit, kamil-sakin o tururken bir vecde gelende oziinii

bilmez (unutur) .

Miirit kendi ba§ma m1 semah yapar yoksa birlikte sema olur mu?

j\flirit kendi ba~ma olmaz. ~eyh ayaga kalkar, semaha durur, ~eyhin i~areti ile

miiritler de ~eyhe uyar. 0 hali ben gormedim ama o la ki bir miiride agu vecd bali

geldiginde, bunu ~eyh goriir. ?eyh (muallim, ogretmen), bu ~akirtin (ogrencinin)

vecdinden, vecde gelir. Ustad vecde gelmeye ba~lar ... 1-fen de vecd o lmasam dahi

uyanm. ~eyhin ardmdan kalkuam ayaga, miimh."iin gibi. . . H albuki ben de bir vecd

yok idi, vecd sahibi o idi ve ~eyh de ondan vecdlenirdi. ?eyh vecde gelirken sanki nur

bag1~lar ve digerlerine bir hal verir. Onlara da bir hareket gelir.

NimetulHihi mer tebeler (organizasyon-orgiitlenme) nas1l oluyor?

?eyhii'l i\Ie~ayih Safa Nurbahfm her ~ehirde bir ~eyh'i o lur, o na bagh "bir Pir

Delili, bir Dudedan, b ir de H ademi ~1adim, hademe, hizmetli)" olur. Som a miiritler . ..

Once biri, miirit o lmak iizere bir hanegaha gehnek isterse, once ~eyhle gorii~iir. ~eyh

ona delalet vererek, onu "Pir Delil'e" gonderir . .. Pir delil, miiride tasavvufu anlatu.

Kadimden gelen zah1ri bilgiyi aktam. Nasll selam verecegini, nasil aynhp gidecegini

anlatu. Bu halde zahiri ~eriatlan bildirirken ona yard1m eder ki maneviyat alemine de

gec;:sin . Ancak asli i~ olan bu maneviyat alemine miiridi aparmak, ~eyhin otesindedir .

Dudedar, bu hadimlerin reisidir . Yemek ic;:in ate~ yaktumak, yemek hazulamak, ne

ahnaca~, ne pi~i1·ilecegi gibi konularla ilgilenir. ~imdi ise yahuz c;:ay vermek Dudedar 'm

i~idir.

H adimler 1se temizlik, siipiirme, sofra ac;:mak, toplamak gibi her i~i yaparlar.

H anegah azametli o lursa elli hadimi olmas1 miimkiindiir. Azameti az o lursa iic;: tane

hadimi de olabilir.

Maneviyat nas1l ba§hyor?

Benzetmek gerek:irse birisi doktora gidiyor gibidir . Ben de oziimde, ilac;:slZ bir

dert dii~iindiigii.m ic;:in mescide gittim, alime gittim, kitaplar okudum, derdime cevap

vermediler. Bir an geldi ki ~eyhin huzuruna c;:1kt1m. ?eyhin gorii~ii beni teskin etti.

Maneviyat oradan bal'lad!.



j\fiirit zahu:i egitimi alchktan soma manevi egitime gec;:mek ic;:in ne yapacak?

Nimetullalli silsilesinde, ben ~eyhin hnzurnna geldigimde bana bir verd verdiler.

Bn verd, Hz. Ymms ile ilgili olarak Kuran'da yer alan ayetti. Bn; "La ilahe ilia ente,

siibhaneke, inn1 ki intii mine'z-zalimin" ~eklinde olan Ymms Snresi'ydi. Hz. Ymms, o

bahgm kanunda, karanhkta kalch. Allaha dedi ki; "Sen' den ba~ka ilah, ma'bnd-n bilhak,

maksnd-n bil-istihkak yok. Allah'rm. Sen her tiirlii knsnr ve noksandan miinezzehsin ,

varsa knsurlar, onlar bendendir. Ben zalimlerden o ldnm." ve virdiyle me~gnl o ldn. Bn

virdiyle me~gnl olurken salik yalmt miirit bir riiya goriir. Bn riiyayr ~eylline aktanr.

~eyh, bn riiyalardan, miiridin ne kadar maneviyat alanma gec;:tigirli bilir.

j\fii.mkiindiir ki miirit yatmadan, gozleri a<)lk, otnrnp da riiya (riiyet) gorebilir. Bir

perde c;:ekilir nurdan ve bir sahneyi ona gosterirler. Bn hal-be-hal devam eder. Bn

riiyalar miiride yemek gibidir. Som a ~eyh onnn manevi aleme gec;:tigirli bilince, ona

zikr-i kalbi verir. j\fiirit daima bn zikr ile me~gul olsnn. Zilulindeki diger ~eyleri

nnutsnn. Tevecciil1iiniin, llimmetirlin tamarm Allah'a olsnn. Ve dervi~lik "llic;:likten"

otiiriidiir ki sen olmayasm; "0" olasm ... Be~eriyetimiz o liir yarli fena'ya ge<)ilir.

Alevi Bekta§iler'de "dort kapr krrk makam" varchr. Makamlan kabul ediyor

rnusunuz?

Burada makam dam~rlnuyor. Biz dervi~in hareketlerine, ic;:timai (sosyal)

hareketlerine, siiluktma bakrp, omm ne olgtmlnkta o ldngnnn dii~iiniiriiz. ~eyh, ona

ic;:eriden alimane bakmca, onnn dnrnmnnn anlar.

Bir miirit, hanegaha niye gelir?

H anegah 'da rniiridin esas arznsn odnr ki, kendisi kemale ersin. Denri~lik, snfilik

odnr ki, sen oz harulllllu ne kadar c;:ok seversen, ev lachm ne kadar c;:ok seversen, o

kadar denri~sin. Ama onlar, serlin mnhabbetirli deryaya getiremiyorlar. Ancak ~eyh,

serlin mnhabbetini deryaya baglar. Kendisi kenara c;:ekilir senin mnhabbetin deryaya

gitsin d iye. 0 senin mnhabbetirli kendine istemez. (bnrada derya: Yaratrcr, H iida)

Bir giizel soz var. H ace Abdullah Ensar·i'rlin (1 006-1 089) tasavvuf yoltmda iistach

~eyh H asan-r H arakarli'dir. Derdi ki; "H ace Abdullah-r Ensar·i'rlin yolu ~eyh H asan-r

H arakani'ye c;:attr. Yola birlikte devam ettiler, gittiler yine gittiler, allirde (sommda) ne

E nsari kalch ne H arakarli.". (Ensari, 2006: 126) 1

1 ~itekim bu konuda ~eyh Abdullah ~oyle demektec!U: "Abdullah bir fiji adanu idi. Hqyat Slf)'tmu ararkm aniden E bu'I-Hasan-t Haraktmt)'e ulaf!t. Ondan o kadar hqy•at Sll)'ll ifti kine Abdulioh kaldt,

------------------- A1evi1ik-Bekta~ilik Ata~tlrma1an Dergisi / 2017 / 15 309

Ahmet KU~UKKALFA

Bir giizel soz daha vardu. H erat hakirni (hiikmeden, yoneten), H ace Abdullah

Ensa1·i'ye bir adam gonderdi ki "E y hace gel bana ogiit ver." H ace ona soz gonderdi.

Dedi ki "Kap1ma gelen sana ogiit vermez, sana ogiit veren, kap1ma gelmez.".

Bu meselden bana dii~en nedir?

?imdi ben buraya geldim. Benden s1ze (daha fazla) fayda yoknu. Size fayda

verecek o lan ise bmaya gelmez. Bizim ikimizin sozii, birbir·imize a~inadu (yakmd!r,

tamd!ktlr) . Ben i stanbul T iirkc;:esi'ni c;:ok iyi konu~amayabilirim ama siz anlarsnuz.

Siz i stanbul'da ya~ayan bir insan olarak c;:ok iyi Tiirkc;:e konu~abilirsiniz. Ben Farsc;:a,

Azerice c;:ok giizel konu~abilirim. Bu manevi ~ahsi tecriibelerde anca bildim . Ba~a

dii~tiim (anladnn), burada ba~a dii~tiik (birbir·imizi anlad!k) ama orada (daha) ba~a

dii~medik. <;iinkii her ki~inin parmak izi gibi, oziiniin, kalbinin bir izi vardu. Kun1pla

(bmada Sara Nmbah~) gorii~mede, " onlar ne ~ekil giyinir? ne yer? ne ic;:er? ne ~ekil

dola~u?'' gibi sorular miihim mi? Degil. Bunun gibi bilgiler onemsizdir. Ancak onun

kalbirnizde ne tesir yarattlgl onemlidir.

Doktor Ali Rlza Nurbahfm karde~i Safa Nurbah~, iran'da biitiin ~eyhlerin ba~1 (~eyhii'l me~ayih) ohu. Kendisi, Tahran Kerec;:'te ya~1yor. Siz onunlagorii~mekisterseniz

c;:ok giizel olacaktlr. Ancak siz onlarla gorii~iince artlk bilgi elde edemeyeceksiniz.

Onlar ancak kalbi o la.rak size medet ve1·irler. Lakin onlarm dostlan, talll~lan, miiritle1·i

vard!r. i stanbul T iirksesi'ni ho~ konu~abilirler. Sizi onlarla gorii~tiiriir ve konu~nuur.

Boylece siz bilgiler elde edebilirsiniz.

Tahran , Ocak 2015

2015 Ocak aynun son haftas1 Tahran'da i~imizle ilgili bir fuar var. E~imle birlikte

Tahran'dapz. ?eyh Zamani'yi telefonla anyorum. S1cak bir ilgi goriiyorum. S1k slk

beni arayarak bilgilendll·iyor. Nihayet istanbul Tiirkc;:esi konu~an bir ki~i beni anyor.

?eyhu'l Me~ayih Sara (?eyhleri ?eyhi Sefa) Nurbah~ bizi bekliyormu~.

Kararla~tlruan giin ve saatte rehber-terciimalllrmz geliyor. Tahran'm kuzeyinde

Kerec;: (K araj) ~ehrine dogru yola <;1klyoruz. Rehberimiz ba~langtc;:ta konu~ma

konusunda isteksiz. Yolumuz yakla~1k 40 kilometre o lmasma ragmen trafik

c;:ok yogm1. Yolculu.gumuz dii~iindiigiimden daha uzun siirecek. Nihayet baz1

ac;:1klamalarda bnhuunaya ba~hyor. Gec;:rni~te TahranWar'm nefes almak, dinlenmek

iizere ko~mrduklan Kerec;:, Tahran'daki fabrikalann Kerec;:'e kaydmhnas1yla birlikte

ne H arakam" (Ensari, 2006: 126)



bir sanayi ~ehrine donii~mii~ . Baht;:e it;:indeki evler bir bir apartmanlara donii~meye

ba~lanu~. Doktor Cevad Nurbahfm iit;: oglu, iki klzr varnu~. Ut;:iincii ogul mimar Vefa

Nurbahfm N imet1.1.1lahilik faaliyetleri ile ilgisi hit;: yokmu~ . Rehberimiz, bir yaknu

sebebiyle Nimemllallilik ile tam~nu~. Onu hanegah'a baglayan sebebi soruyorum.

"Miithi~ bir huzur duygusu ya~ryorum. Her ~eyde krunatm, bir biitiiniin pars:asnu

goriiyonun" diyor. ~eyh Sara, ilk bulu~malannda ona "biitiin yaradili~m tek bir

hiicreden ba~larugnu, gordiigiimiiz her ~eyin o tek hiicreden olu~ttwmu" soylemi~ . "Bu

sayede trafik srkl~rkhgmda veya herhangi bir terslikte hit;: ofkelenmiyorum. Bizler ilalu

bir diizerlin part;:alanylZ'' diyor. Nurbah~ ailesirlin egitime t;:ok on em verdigini, ~eyhlik

makammda o lanlam1 doktora yapmr~ olduklaruu, Sara Nurbahfm bir simiilasyon

programr yazdrg11u ve progranum iyi bir fiyata sattrgrm, get;:nli~te Hz. Ali ile ilgili

giinlerde, kendi ~enliklerirli ve kutlamalamu yaptrklamu, iran i slam Cumlnu·iyeti'run

~eriat ru~r olu~mnlan ho~ gormedigini, t;:ok sesli, musikili toplantrlamun artrk sessizlik

it;:inde ges:tigirli ogrerliyorum.

Nihayet Keres:'e (K araj) ula~ryoruz. ~eylun evi ve hanegah, Cihan~ehr bolgesinde,

duvarla s:evrili tipik Keres: ev lerinden. Bah<;:e kaplSlmn sagmda yakla~1k 35-40

metrekarelik bodrum kat iizer·inde yiikselen miitevazi evin iist katrm ~eyh konut

olarak h.'l.tllamyor. Bah<)eden merdivenle irlilen bodrum kat iki odaya boliinmii~.

~eyh ziyaret<)ilerini burada kabul ediyor ve toplantrlar burada yaprhyormu~. Bu tiir

mimari bana yabancr degil. D aha once Kazvin'de inceleme imkam bulmu~mm.

Orta Dogu'da srcaklardan koruyan, serin ya~am alam saglayan bu topraga gomiilii

katlar "Serdab" olarak adlanduiliyor ve 12. imam i\fel1di' rlin Serdab'tan gayba (kapp

aleme) t;:ekildigini ve donii~iiniin yine serdab'tan o lacagma dair inaner dile getir·iyorlar.

(Kiit;:iikkalfa, 2011: 146)

~eyh Evi'ne biti~ik duvar boyunca uzanan dar uztm, tek katlr, iki odah yapr,

mutfak ve bekleme odasr i~levi goriiyor. Orada bekliyoruz. Geleneksel s:ay semaveri

foh.'l.uduyor. Kadmlar s:ay ikram ediyorlar. Toplam 6 ki~i vanz. istanbul'dan gelmi~

olmanuzdan menumn goriiniiyorlar. Krsa bir sohbet ba~hyor. D uvarda Dr. Cevad

Nurbahfm bir fotografi var. Baht;:e kaprsnllil sag tarafmdaki yan duvara biti~ik ince,

uzun bir yapr daha var. Ziyaret<)iler ve miiritler i<)inmi~, Kr~ sebebiyle kapah imi~.

Aynca baht;:ede bir pergola da (kameriye, etrafr at;:rk, iistii ortiilii golgelik mekan)

bulunuyor.

Beklememiz <;:ok uzun siirmiiyor. ~eyhle bulu~mak iizere merdivenlerden a~agr

irliyoruz.

------------------- A1evi1ik-Bekta~ilik Ara~tlrma1an Dergisi / 2017 / 15 311

Ahmet KU~UKKALFA

Nimetullahi ~eyhii'l Me§ayih'i (~eyhler ~eyhi) Safa N urbah§ ile yaptlan

roportaj, (O cak 2015)

Ahmet Kiis:iikkalfa: Nimetullahilik 'il1 ~tok uztm bir tarihi var. ~ah N imemllah

Veli de en son rvlahan'da tekkesil1de bulundu ve gozlerini o rada yumdu. ~u anda

j\ fahan'm bugii.nh.-ii N imemllahiler i~till h.-utsiyeti nedir? Nasu baklyorsunuz? Sizin

a~tuuzdan 8. imam Rlza'ya benzer bir pozisyonu mu var? Boyle bir paralellik kurabilir

miyiz?

Safa Nurbah§: Biz kutsal bir ~ey yaratma pe~inde degiliz. Bir kere oyle bir

~ey kesil1likle yok. B oyle kutsal ~eyler, saf insanlann dikkatini ~tekip, bir noktaya

odaklamak i<)in yapurru~tu. Biz ?ah Nimemllah-1 Veli'nin mezanyla ya da ba~ka bir

~eyle ilgili boyle bir paralelligi kesinlikle kurmaya s:ah~rruyoruz. Nimetullah-1 Veli'yi

bii)"iik bir insan olarak dii~iinebilirsiniz . Zamanmda bii)"iik, miifit (faydah) ve onemli

i~ler yaprm~; j\fahan, onun varhguun simgesi o lan bir yer haline gelmi~ .

Bu durumda Nimetullah Veli'nin kendi ruhani felsefesine baghstruz

diyebilir miyiz?

Evet, tam olarak oyle.

Bize bu felsefe ile ilgili bir as:tklama yapabilir misiniz?

~ah N imetullah 'tan tutlm da Dr. Cevad Nur Bahf e kadar biitiin sufilerin, biitiin

arifterin soyledigi tek ;;ey "bensizlik, bizsizlik, hi~tlik"tir. Bu felsefenin ozeti de hi<)liktir.

"Ben" ve "biz" diye bir ~ey yokmr. Somma kadar tevazu ve hi<;:liktir.

Z ikirlerde ozel bir ktyafetiniz, miiziginiz ya da ortanuruz var mt?

Burada felsefemiz, "bensizlik, bizsizlik ve hi~tlik" iken, kahplan klfmak

zonmdasuuz. Bu yiizden bir ~ey yaratlp "bu bana aittir" demek gibi bir durum soz

konusu olamaz. Bu tarz hi~tbir ~ey bulunmuyor.

Nimetullihilik H indistan'dan Azerbaycan'a, O xford'a kadar yayrld1. Bu,

felsefenin bir geni§leme evresinde oldugunu mu gosteriyor?

Felsefenin seyahat etmesi s:ok dogal bir durumdur. Her donemde, hiikiimette

o lan u1sanlarm bu felsefe iizerine bask! kurmaru~, bensizligin, bizsizligin, hi~tligin ve

tabulan y1kma felsefesinin o hiikiimetle yan yana gelebildigi noktalarda yay1labiliyor.



Bugiin Oxford'ta bu olay gerc;:ekle~ebiliyor. Burada ise ho~ goriilmiiyor. Z aman dilimi

ic;:erisinde, ko~ullar nerede uygunsa, felsefe orada geli~im gosterebiliyor.

Nimetullahilik kas; iilkeye ya)Tllnu~ durumda ve belirli bir kayrth kadrosu

bulunuyor mu?

Detaylan aklunda degil ama (Oxford merkezli yaymlanan) Sufi Dergisi'nin ozet

klSirunda her ay bu konuda bilgi veriliyor. Oradan bu bilgilere ula~abilirsiniz. Siteye

girdiginizde, baglantlya gec;:ebilirsiniz. Oxford'ta bu i~lerle ilgilenen bir arkada~uruz

bulunuyor. Hz. Pir'in 40'tan (yakla~rk 80!) fazla kitabr bulunuyor ve btmlann da

birc;:ogumm farkh dillere <i"·evirisi var. Hemen hemen her konuda bir kitabr bulunuyor.

Tasavvufta kopegin ne anlama geldiginden biiyiik arifierin hayatlanna kadar her

konuda bir eseri bultmdugunu soyleyebilirim.

Sufi dergisinde Feridiiddin Attar' dan bahsediliyor mu?

Attar'm eselerini okuyoruz. E debiyata ilgisi o lanlar ahp okuyorlar.

Konulann is;inde Kalenderiler'in biiyiik ~eyhi Kutbeddin H aydar ges;iyor

mu?

Evet, ge<)iyor. Bu ko nuyla ilgili konu~ulmaz ama ben kendisini isim o larak

biliyorum. Burada (Sufi dergisini gosteriyor) bizim yurt ru~mdaki hanegaluann

(dergah, tekke) saylSl goriiliiyor. Avrupa'da, Afrika'da, Avustralya'da, K anada'da yer

alan hanegaluar goriiliiyor. Bu derginin Farsc;:asr ve ingilizcesi de basiliyor. internetten

de ula~abilirsiniz. Dervi~ arkada~lannuz, bu dergiye yazuanm gonderiyorlar.

Diger tasavvufi derneklerle nasrl bir yakmh~mz veya onlardan nasrl bir

farkhhgrmz bulunuyor?

Bir zamana ka.dar ileti~im diinyasr geli~medi. internetin kullamrmndan once daha

farkhyru ama D r. Cevad Nurbahfm da yapmaya c;:ah~tlgr ~ey, bu inaner mezheplerin

kahbmdan <)lkarmaktlr. Yani anlatlnaya c;:ah~tl~ ~ey siz kafir de o lsamz dervi~

o labilirsiniz. Bir dinle o c;:erc;:evede baglantl kurmaya c;:ah~rmyor, <)iinkii bu insarilik

narmna bir ~ey. D ogrudan Allah var.

------------------ A1evi1ik-Bekta~ilik Aia~tlrma1an Dergisi / 2017 / 15 313

Ahmet KU~UKKALFA

Nimetulahilik'te peygamberlerin gorevi nas!.l goriiliiyor? K uran'.r, T evrat'.r

ya da i ncil'i referans olarak ahyor musunuz?

Onla.r Allah'm haibe.rcile.riydi ama bugl.i.nh.-ii dl.inyada dini cemiyetle.r a.rasmda s:ok

bti)-iik sava~la.r, s:eli~kile.r, bi.rbi.rine gi.rmele.r va.r. Bugtin IsHim'da da bi.r tak11n aynmla.r

va.r. Bu.rada bl.itiin tezatla.rdan, aynmla.rdan s1y.rua.rak hepsinden bag.rms1z ba~ka bi.r

yap1 amas:laruyo.r. Bizim amac1rmz bunla.rm a.rasmda ban~.r h.-l.umaktl.r. Bmtla.r kendi

is:le.rinde sava~ ve tezat halindedi.r. Biz Allah'm a~klyla vanz!

Nimetullahilik, diinyaya binlerce peygamber geldiginin fark.rnda olup

bunlann iizerine mi dli§iiniiyor?

~u an 124.000 peygambe.rin daha o tesinde bi.r ~ey dl.i~l.inl.iyo.ruz. Dl.i~l.indl.igtiml.iz

~ey, insanlann o .rtak n oktada bulu~abilecegi bi.r ~ey. O.rta D ogu'da ~u an insanlann

en bl.iyiik p.roblemi sii.rekli bi.rbi.rle.riyle <;:atl~.ryo.r olmalandu. O nlan oyle bi.r noktada

bi.rle~ti.rmek istiyo.ruz ki bl.itiin bu p .roblemle.rden ay.rilip, bunu sevecekle.r ve so.run

s:w nayacak. Bizim istedigimiz insanla.rm fiki.r bi.rligine va.rmalandu.

Nimetullahiler bl.itiin diinya dinlerini inceliyor mu?

Benim insanla.ra goste.rmeye s:ah~tlg.rm ~ey; ka.r~1S111da suf bi.r insan oldugu

is:in ona sevgi ve sayg1 d uyup, a~kllu ona iletmesi ge.rektigidi.r. Bmada "Ba~kas1 ne

dl.i~l.inl.iyo.r? H angi dine ait? Nasil bi.r dl.inya go.rl.i~l.i va.r?" gibi dl.i~l.incele.r onu benim

gozl.imde aymnaz. Bu benim kafamda o insam yiiceltmez ya da dl.i~l.i.rmez . Benim

is:in ka.r~11ndakinin insan o lmas1 onemlidi.r. Dl.i~l.incesi onemli degil, ona sevgi ve sayg.r

ve.rmem laz11n .

Nimetullahilik'in felsefesinde yaradili§m as:.rklamas.r bulunuyor mu?

N imetullahilik'te ~oyle bi.r dl.i~l.ince ~ekli va.r; "Cihan-D l.inya" dedigimiz ~ey, bizim

go.rdl.igtiml.iz ~ey degil. Sizin bu ciha.run ge.rs:ekligini go.rebihn eniz is:in bencillik, ben

ve biz dediginiz ~eyden vazges:meniz laz.rm. 0 noktay1 a~1p, onun otesine ges:tiginizde

ge.rs:ek ciham go.rl.i.rsl.inl.iz. Ben dediginiz zaman bu bencillik o luyo.r. Bu dmumda da

ge.rs:ek d l.inyay.r go.rmeniz irnkans.rz hale geliyo.r.

Bunun ruhani alemde hediyesi nedir?

Bumm hediyesi sadece daha de.rin bi.r ~ekilde dl.inyay.r ve kendinizi ta.rumaktl.r.



B unu tevhide ula§mak olarak da tammlayabilir miyiz?

Kesinlikle oyle . Bu bencillik noktasuu a~abildiginiz zaman her ~eyu1 tek o ldugunu

anhyorsunuz. D olay1s1yla bumm kafiri, Yalmdi'si, Ahmed'i, H amid'i olmuyor. Orada

bir olmay1, tevhidi goriiyorsunuz.

B u anlamda diinyaya gelmek bir kesret (s:okluk) durumu iken, o noktadan

som·a birlik (vah det) durumuna ula§1yorsunuz?

Yava~ yava~ a1-if oluyorsurmz. Tam olarak oyle ...

B iitiin diinyaya yay1lmi§ ve ortak payda olu§turmu§ olan Nimetullahi

hanegaluarda §iiphesiz ki s:ok farkh insanlardan bir araya geliyor- Bu insanlan

s:eken nedir? B u hanegaha gelenlerin karanm etkileyen §ey nedir?

Bugiinkii diinya, <;:1karlar iizerine kurulu bir diinya. Buraya gelen insanlann

birkas: tahtaSllllll eksik oldugunu soyleyebilirim. (giilerek ... ) Buraya geldiklerulde

kendileri gibi birkas: tahtas1 eksik o lan birkas: tane daha insan goriiyorlar. Bu da

onlan cezbediyor. <;iinkii bizim diinyarmzda kendi ki~isel kamuz diye bir ~ey yokmr.

Ba~kasuun kamu, <;:1kanm dii~iiniiyorsunuz. 0 yiizden tam tersi oluyor. Buraya

gelmeniz i<;:li1 deli o lmamz gerekiyor. Boyle insanlar bizim s:evremizde toplamyor.

B u konuyu s:ok satirik (~akac1) bir §ekilde anlattlmz.

Yok, herkes boyle konu~uyor. Biz deli ohnakla oviiniiriiz. (giilerek .. . )

Etim (Engin Kiifiikka!fa) kendini tttfamv·or: "Nfye b11mda oldugumuzu diifiinii)'Ordtlm .

.fimdi ogrendim . .. " (giilerek . . .)

Yurt di§mdaki toplanularda herhangi bir ayin var rm?

<;ok ozel, bize ait bir ayin yok. Sadece "D ig Juf' diye bir ayinimiz var. Bu, biitiin

diinyada yapiliyor ama biz burada ho~ goriilinedigi i<)in yapnuyoruz. (Dig Ju~: D ik

Cu~ olarak soyleniyor.)

O nlann kay1tlan web sitesinde var m1?

Sufi Dergisi'nde bu konu ile ilgili makaleleri yaz1h olarak bulabilirsli1iz.


Ahmet KU~UKKALFA

Gene! kuru! ben.zeri toplantllarmtz oluyor mu?

Kutsal diye bir ~eyimiz yok. Hac gibi, ki~i gibi ya da mekan gibi . .. Bizim ~u an

merkezimiz Ingiltere Oxford'ta. Ben ya da benimle birlikte birkas: ki~i y!.lm baz1

giinleri oraya gidiyoruz, orada "D ig Ju~" yap1yoruz.

D ig Ju§'un anlanu nedir?

DigJu~, kaynayan-fokurdayan kazan demektir.

Kurban, namaz, orus; hakklnda ne dii§iiniiyorsunuz?

Siz de1vi~ olarak namaz kllmak isterseniz namaz kilin. Orus: tutmak isterseniz

orus: tuttm. Kimse kimseye kan~nuyor. Burada ruhani temizlik esas.

Burada toplantllarmtz sessiz mi gers;ekle§iyor?

Genellikle sessizlik is:erisinde gers:ekle~iyor. j\feditasyon gibi dti~tinebilirsiniz.

Kendi is: dtinyaruza dikkat ediyorsmmz.

O turma §eklinizde ozel bir §ey var nu? Sandalyede m1 oturuyorsunuz?

Yerde mi oturuyorsunuz?

Herkes yerde bagda~ kurarak bir halkada ya da iki d iz iistiinde oturnyor. 0 gece

herkes o rada ott1rup, o sessizligin keyfine vanyor.

Sohbet de oluyor mu?

Orada birkas: dakika, maksimum be~ on dakika siiren Dr. Cevad Nurbah~'in

birtaklm konu~malan banttan yaymlaruyor. Sufilik felsefesini hatulatma anlanunda

bu etkinligi gers:ekle~tit·iyoruz .

O rada sadece kendinizi mi dinliyorsunuz?

Evet, bu konu~ma s:ok klsa stirtiyor. D iger klsunda herkes sess1z bir ~ekilde

konsantle olarak meditasyon yap!.l1yor.

Bu meditasyon ne kadar siiriiyor?

Yakla~1k bir saat siiriiyor.



Kadmlar kat1labiliyor mu?

Evet. 0 konuda bir sonm o lmuyor.

Bu meditasyonu evde de yapabilirsiniz?

Evde de yap1yoruz zaten. 0 insanlar buraya gelip, o sessizligi payla~t1g1 zaman, o

yiiksek haller insanlan s:ok etkiler. Bu i~i tek ba~nuza yapt1~mzda s:ok zor yaparsnuz

ama birlikte yapugnuzda s:ok kolay yaparsnuz.

H erkes birbirini tamyor mu?

Yabancilar aranuzda olmaz. Buraya gelenlerin en azmdan bir tahtas1 eksik o lmak

zorunda. (giilerek ... ) Bizim aranuzda boyle bir ~akala~ma var; "bu eve ayak basan

herkesin birkas: tahtas1 eksiktir" deriz.

Dig Jufun ozel bir tar·ihi var nu?

H aziran aynun ba~mda oluyor genellikle.

H angi takvime gore?

l\.liladi takvime gore H aziran aynun ba~mda o luyor.

H aziran aymm ses:ilmesinin bir ozelligi var 1m?

Yaz o ldugu is-in ve tatil oldugu is-in insanlar rahat rahat katl!abilsinler d iye o

donem yap1yoruz.

Soyleyeceginiz ba§ka bir a<;:rklama olabilir mi?

Biitiin soyleyecegim ~eylerin oziinii size soyledim.

Notlar:

iran-Tiirk-Safevi tarihinin kav~ak noktalannda yer alan Nimetullahilik'in , cografi,

et1uk ve tarilli ~ardara kar~1 kazand1g1 deneyim ve esneklikle, 600 yudu varhgnu

siirdiirdiigtinii ve giiniimiizde kiiresel bir yayuun gers:ekle~tirmesiyle ilgili ~artlan da

ger)ekle~tirdigiru, bu roportaj lanllll okuyanlannda lussedecegilllUmuyorum.

H o rasan Tus' lu iinlii islam alimi E bu H anlid i\luhammed G azali'nin (1058-1111)

karde~i iinlii sufi Ahmed Gazali'!lin (yakla~Ik 1061- 1123 veya 1126), Mevlana'mn


Ahmet KU~UKKALFA

silsilesinde oldngn gibi Nimetullalu silsilede de var olmast, snfiligin bir agacm dallan

gibi yayJd!~na i~aret olmahdu. ('"'"'"tumanillalu.org)

Roger Garandy, "Endiiliis'te !sHim" (Garandy, 2014) adh eserinde, farkh inanc;:lara

ho~goriilii, evrensel mesajt ile tiim inanc;:lJar ic;:il1 c;:ekim merkezi o lan Endiiliis

IsHinu'nm c;:okii~iine h aytfiamr. Bn roportajlanmda, snfi oln~nmlann tannyt kavrap~

bic;:imleril1in (ilalu a~k), Ortadogn'dan kaynaklanan o lnm snz goriiniime alternatif

olarak evrenselle~me potansiyeli ta~td!~ (tarafimdan) lussedilnli~tir.

<;aguruzm tiim i\Hisliimanlan ic;:il1 bir soru cevabuu beklemektedir. Islamofobitun

bir panzeluri var trud!r?

Sara (Sefa) Nurbahfla roportajmuzda gec;:en "kopek ve snfizm" konnstmda da

birkac;: noktaya deginmem gerektigitli dii~iiniiyorum. Dr. Cevad Nurbah~, ' 'Dogs

Kopekler" kitabmda fedakarhk, azla yetinme, sadakat, salubitu ve omm dostlanm

kornma, mal edinmeme... gibi kopeklere has olnmln ozellikleri one c;:tkararak,

snfi ya~amla paralell.ikler h.luar. (ww'\v.rlimatnllalu.org) Giiniimiiz Batt ya~anunda

kopeklere ve diger evcil hayvanlara o lan sevgitlin baskm karakteri bilinmektedir.

Antik Ytman'da Diyojen'il1 ya~atru ile biitiinle~en Sirlik (Kytlik-kopeksi) felsefe

aknruyla ilgili olarak Dr. Cevad Nurbahfla (1926-2008) bir roportaj imkarlllruz

ne yaztk ki arttk miimkiin degildir. Kendi u1ternet sitesinde yaymlad!gt oz-ya~am

oykiisiinde E hli H akk toplnlnklara o lan ilgisil1den soz eden Dr. Cevad Nurbahfm,

kopek semboliznli konnsnnda gorii~ler·i, bn toplnlnklardan bir ktsrmrllll inanct ile

ilginc;: bir tezat oln~turur. Elu-i Hakk toplnlnklardan Ali Ilaluler'e ait bir roportajnn

sayesinde ogrendigim Senid !nayed (!nayet) oykiileritun birinde "bir kopegin gec;:nli~

hayattnda sahtekar bir kasap oldngnnn, yerli ya~armnda kopek o larak ceza c;:ektigitu"

tespit etrni~tim. Daha ilgil1c;: olan ise Oxford'ta ya~armm siirdiiren bir Iratut snfi

onder·in kopek semb oliztnine, Cambr·idge'li bir Ingiliz ve Nak~ibendi' nzmam olan

Prof. Hanlid Algar 'm o lnm snz yakla~nrud!r. (H anlid Algar'la roportaj, 07.07.2005)

Oxford ve Cambridge, Nak~ibendilik ve Nimetullallilik. Ilginc;: bir kar~tthk ...

Dr. Cevad Nnrbahfm tiim eserleri iizerinden kapsanlli bir degerlendirme, nfnk

ac;:lCt o lacakttr. ..

Dr. Cevat Nurbah§ (Dr. J avad N urbakhsh , 1926/U / 10 - 2008/10/10)

hakkmda ...



Dr. Cevad Nurbah~ : "Sufizm ve psikanaliz arasmda yuzttysel benzerlikler b11lunsa da,

her ik isi arasmda hakiki ve derin dogalart apsmdan getfek bir benzerlik soz konusu degildir.

Psikanali~n amact normal olmq)'an bir insam tedavi ederek onu "normallik" dummtma

getirmektir; tasavvufim amact ise psikolojik apdan normal bir insam tedavi ederek onu kdmil hale

getirmektir. Tempist basta ilifkisi du_yg11sal aktartm iizerine k ttrul'f)'ken miirfit ve fakirt (ogrenci)

arasmdaki ilifk i imde uzerine k umlud11r. Du_yg11sal aktartm maddi bir psifik ve ge[ici siirerken,

irade: mhani, kutsal ve sonsuzdt~r." (El-Ze.in, 2012: 124)

iran Kinnan dogumlu o lan Dr. CevatNurbah~, 1952 senes.inde Tahran Onivers.ites.i

Trp Fakliltes.inden mezun olmu~tur. Fransa'da cre~.itli h.izmetlerde bulunduktan

sonra, tekrar Taluan On.ivers.ites.ine donmti~ ve P s.ikiyatr.i dahnda eg.icim.ine devam

etnu~cir. Profesorliik tmvan11u alruktan sonra emekli oldugu 1977 senes.ine kadar

Ps.ikiyatr.i Boliim Ba~kanhgr gorev.inde bulunmu~tur. On altl ya~mda N .imetullalliye

yohma g.iren Nurbah~, y.irnli ya~ma geldiginde ~eylli i\-Iunis Ali ~ah'tan ~eyhlik .icazeci

alrm~tlr. ~eyllirlin 1953 yilindaki vefaundan sonra "N.imetullah Yolmmn ~eyhligi"

gorev.i ver.ild.iginde, Dr. Cevad Nurbah~ heniiz y.irm.i altl ya~mdadrr. iran dr~mdaki ilk

hanegalu Om1kah, dergah) 1975 senesinde San Francisco'da as:llrm~tlr. Bn tarihten

.icibaren ABD, Bat1 Avrupa, Afrika ve Avustralya'da b.ircrok yen.i hanegah (dergah)

as:an Dr. Cevad Nurbah~, 1986 yilindan sonra ingiltere'ye yerle~nli~cir. (Erdogan,

2007: 22)

G ayretli s:ah~malan, yetkinligi ve kitaplan ile N.imetullalllligi kiireselle~tiren Dr.

Cevad Nurbah~ kendis.irlin, N.imetullalllligin kurucu ~eylli olan ~ah N.imetullalli

Veli'den sonraki en biiyiik ronesansr ba~latan ki~.i oldu~ma .i~aret etmekted.ir.

i ng.iltere Banbury krrsahnda gomliliidtir. ('-"'"''ulimatullalli .org)

Nimetullarulik Kuruln§ Donemi H akkrnda ...

Safev.i .ikcidan onces.inde yarli T .imur'un oglu ~ahruh (1405-144 7) donenlinde

mtir.itlerirlin sayrsr yiizbinlere varan ve ~ahruh'u hayl.i endi~elendiren ~ah N .imetullah-.i

Veli'rlin (veya N.imetullah-.i Kirmarli, 1330-1431) D ivan'mda, Kutbuddin H aydar'a

yazdrgr metlliye, onun H aydari geleneg.in ta~ryrcrsr oldugm1a ve Kutbudd.in H aydar 'r

manev.i ~eyh.i kabul etcigine delil olmahdrr. Ku~h.'l.tsuz savtmdu~t serbest ve a~m

fikirler, o donem i slam dtinyasmda Kalenderiler'e ozgiiydii. E.G. Browne, ~ah

N .im enillah'm ~.i.irlerindeki H urufi egilime de .i~aret eder (Ocak 1992: 46-50).


Ahmet KU~UKKALFA

Timurlu hiih.-iimdan ;>alu:uh'u, endi~elendiren Nimetullahi-Kalenderi dervi~ler (ve

Seyyid K as1m), Teb1·1z- Azerbaycan hiikiimdan Karakoyunlu Cihan~ah'l da (1437-

1467) endi~eye sevk etmi~ olmah ki, Safevi dergalu ~eyhligine gec;:en Ciineyd (o . 1460)

ye1·ine, Ciineyd'in amcas1 Cafer'in ~eyhligini uygun gormii~ ve Cafer'le akrabahk

bag1 bumu~tu. (j\;Ielikoff, 2007; Rumlu, 2006: 393) Ciineyd, Akkoyunlu topraklanna

gec;:mi~ ve Safevi devnetine giden yolu ac;:an faaliyetlerine ba~lanu~tl.

i\hslf'da K aygusuz Abdal Zaviyesinde, Kalenderiler'le bnlu~mu~ olan ;>ah

Nimetullah-i Veli'nin (1330-1431) (Ocak, 1992: 46-.SO) miiritlerine 12 dilimli ba~hk

giydirmi~ oldugu, ;>ah Ismail'in babas1 ;>eyh H aydar'm (1460-1488) miiritlerinin de 12

dilimli ba~hk giymeleri Nimetullahilik konusunu daha da ilginc;: klliyor. (Ocak, 1992:

46-50; ~firjafari, 2012) Fuad Kopriilii, ?ah Nimetullah'm Anadolu'dan Hindistan'a

ve Tiirkistan'a kadar her yone daglian miiritleri sayesinde Safeviler'in ?illige gec;:i~inde

onemli rolii olduguna i~aret eder. (Ocak 1992: 46-50)

Safevilerle aile ili~kileri de (akrabahk) kuran Nimetullahiye ailesi, ;>ah Ismail

zamanmda ?ah Nim.etullah'm soyundan gelen ve l\-fir N izamuddin Abdulbaki'nin

(o. 1514), 1511 yilinda sadr Qn kan, vekil) ilan edilmesiyle, devlet yonetiminde de

yer alnu~tlr. Safeviler zamanmda ;>ah Nimenillah'm Mahan'daki (iran) tiirbesi

geni~letilmi~ ve giiniimiize kadar siiren onemli ziyaret yerlerinden olmu~nu. (Kaplan,

2008)



E~SAR1, .IG.sun-1 (2006). 'i\bdullah-1 Ensari'nin Hayat. Eserleri ve Tasavvufi Gorii~leri" <;:e" .Ali Giizelyiiz, i stanbul UniYersitesi Edebiyat Fakiiltesi, ~arkiJ•at Mecmuasr, S. 9, 123-131.

EL-ZEi~, Amira (2012). 'i\merika Birle~ik DeYlederi'nde Ruhani Tiiketim Rumi Fenomeni". <;:ev. :Mustafa Ozba~, Sufi Studiu Dergisi, S. 1, 2012, 107-127.

ERDOGAN, Selami (2007). MuhJiddin ?ekur Ornefjnde ABD'de Tasawuf Anlqytt·r. Ankara UniYersitesi Sosyal Bilimler Dah Tasan'Uf Tarihi Ana Bilim Dah Yiiksek Lsans Tezi, Ankara.

GARADDY, Roger (2014). E nduliis'te jsfam: Diifiincenin Bafkenti Kurtuba. <;:e" Cerna! Ayd.n, istanbul: Turk Edebipt! Vakf1 Yaymlan.

KAPL\1\J, Dogan (2008). "?iiligin iran Topraklannda Egemenligi Safeviler Oncesi Arka Plan ve Safe,-i Donemi ?iile~tirme Politikalan", Matift Dergisi, S. 3, 183-203.

r ~ KD<;:DKKALFA, Ahmet (2011). ~ahlar Sufiler Turkmenler. istanbul: Esas Yaymlan.

""'--" ' l\fELIKOFF, irene (2007). Krrklar Ceminde. <;:ev: Turan .Alptekin, i stanbul: Demos

l ~ Yaymlan.

; ........,. ; :MIRJAFARI, Huseyin (2012). "Tasav\'Uf Ye Safeviler Doneminde Sufi Kelimesinin I I Anlarmnda A~amah Degi?im". <;:eY. Sag.p Ath, SUfi Artl{ftrntakm -Sufi Studiu Say1 5, 107. (Bu makalenin orjinali is:in bk: l\iiRJAFAR.i, Huseyin (1979). "Sufism and Gradual Transformation in the :Meaning of Sufi in Safavid Period". Istanb«l Oniversitui E debiJ•at Fakultesi Tarih De'l,isi, S. 32, 157-166.

Z RD.i\iLD, Hasan-• (2006). Ahsenii't Tevatih. <;:ev. Miirsel Oztiirk, Ankara: TTK Yaymlan.

Tasav,'llf Dergisi Roportaj Heyeti (2005). "Prof.Dr. Hamid .Algar'la roportaj ~ [07.07.2005]", Tasawuj Dergisi, YJ: 6 [2005], S. 15, 483-500. r, www.nimatullahi.org (20. ?ubat 2016).

~


:Q - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D03540/2017_15/2017_15_KUCUKKALFAA.pdf:Wiahan (Iran), enlarged...

Documents

Transcript of :Q - isamveri.orgisamveri.org/pdfdrg/D03540/2017_15/2017_15_KUCUKKALFAA.pdf:Wiahan (Iran), enlarged...