Payam islam 36 2

MESSAGE OF ISLAM : Vol. 36 No. 2 MAY-AUGUST 2015 1

สาสนอสลามMESSAGE OF ISLAM

สาสนเพอการสบสานอารยธรรม پيام اسالم

ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2558Vol. 36 No.2 MAY-AUGUST 2015

ISSN : 0859-7162

ทรรศนะและความคดเหนในนตยสารน

ไมจ�าเปนตองถอวาเปนจดยนอยางเปนทางการ

ของศนยวฒนธรรมฯ เรายนดตอนรบขอเขยน

จากนกเขยนและนกวชาการทวไป ขอสงวนสทธ

ในการคดเลอกและตดตอนขอความทไมสมควร

โดยไมปดบงความหมายของผเขยน และผเขยน

บทความนนๆ จะเปนผรบผดชอบบทความของตน

สารบญ

ศาสนสมพนธกบการปกปองเกยรตแหงพระศาสดา

บทเรยนจากบคลกภาพของทานอมามรฏอ (อ.)

กรอานปรทศน : ศาสนากบการเมองในมมมอง

ของอลกรอาน

ความสมพนธระหวางประเทศในรฐอสลาม

ของศาสดามฮมมด (ซอลฯ)

จรยศาสตรดานเอกบคคลและทางสงคม

ในมมมองของศาสนาอสลาม

โลกาภวตนกบความรนแรงบนตรรกะใหม

: กรณศกษากลมนกรบไอเอส (IS)

ผอ�ำนวยกำร : Directorมสฏอฟำ นจญอรยอนซอเดะฮ Mostafa Najarian Zadeh

บรรณำธกำรอ�ำนวยกำร : Editor-in-Chiefเชคมฮมมด นำอม ประดบญำต

บรรณำธกำร : Editorอรณ เดนยงโยชน

กองบรรณำธกำร : Section Editorกวฮยดร พมภกด จะมลฮยดร แสงศร นรรฎอ แสงเงน อบดลมำลก อำเมน

อำซยะฮ พมเพชร

ออกแบบรปเลม : Design/Artwork 14 พบลเคชน E-mail : [email protected]

โทร. 02 7325563 โทรสำร 02 7325564

ผลตโดย : Published byศนยวฒนธรรม สถำนเอกอครรำชทต

สำธำรณรฐอสลำมแหงอหรำน ประจ�ำกรงเทพฯ106-106/1 ซอยเจรญมตร สขมวท 63 เอกมย 10 แยก 6 แขวงคลองตนเหนอ

เขตวฒนำ กรงเทพฯ 10110โทร. 0-2392-2620-2 โทรสำร 0-2392-2623

CULTURAL CENTER THE EMBASSY OF ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN BANGKOK

106-106/1 SOI CHAROENMITR SUKHUMVIT 63 EKAMAI 10 YEAK 6 KLONGTON NUA VADHANA

BANGKOK 10110 THAILAND

CONTENTsหนา

5

18

82

90

97

110

2 สาสนอสลาม : ปท 36 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2558

EDITORIALบทบรรณำธกำร http// Bangkok.icro.ir

ดวยพระนามของอลลอฮพระผทรงเมตตา

พระผทรงกรณาปรานเสมอ

เมอเดอนมฮรรอมมาถงฉนไดแตเศราโศกเสยใจ น�าตาของฉนไดหลงไหลดงล�าธารฟรอต

เมอเดอนมฮรรอมมาถงจตใจฉนชางเศราหมอง เขาคอใครทอยทามกลางจตใจอนเศราหมองของฉน

(จากบทความของทานฮจญะตลอสลามอบรอฮม อนศอร)

การร�าลกถงความเปนอมตะตลอดกาลของขบวนการฮซยนไดถกก�าหนดขน ถาบรรดาชหะดาทอยรวมใน

เหตการณการเปนชะฮดของทานอมามฮเซนบตรของทานอมามอะล (อ.) ในวนอาชรอ ยงมชวตลอดอยกคงไม

สามารถทจะน�าความส�าเรจในการเปนชะฮาดตมาใชได เปนควมถกตองทพระผเปนเจา ทพระองคทรงบญญตให

บรรดาชหะะดายงคงมชวตอยในโลกน และเพอใหเปนแบบอยางในหนาประวตศาตรแกประชาชาต แตเครองมอ

ทพระผเปนเจาทรงใชในกกจการนกคอการแสดงออกของพวกเรา ทพวกเราสามารถทจะเลอกในการทจะท�าการ

ร�าลกถงบรรดาชหะดา และท�าใหปรชญาแหงการเปนชะฮาดตนนยงคงมชวตชวาอย

(ค�าพดปราศรยของ ฯพณฯ ทานผน�าสงสดทางจตวญญาณ)

การกลาวร�าลกถงเรองราวในนามของทานอมาม ฮเซน (อ.) และบรรดาชหะดา ทท�าใหน�าตาของบรรดา

ชอะหตองไหลนองเสมอนดงล�าธารฟรอต และปากกพร�าเรยกรองวา ยาฮเซน ดวยความรกทมตอทานนน พวก

เราขอมอบความรกแดทานเมอเดอนมฮรรอมไดเรมขนแลว ซงในวนอาชรอททานไดเสยสละเลอดเนอ ความเศรา

โศกของเรานนไดทอดยาวไปจนถงอรบะอน (40วน) ในการร�าลกถงทานผเปนประมขของบรรดาชหะดาทงหลาย

ดงทไดกลาววา “นบเปนความเศราโศกของพวกเราถงสามสบทวาราตรและจากวนเวลาทผานมาแลวสบทวาราตร

จนมนครบถงสสบทวาราตรในการร�าลกถงทาน”

วนนดวงใจของความรกทมตอทานอมามฮเซน (อ.) หนทางสกรบะลาเปดแลว ทสามารถจะเดนทางไป

เพอจมพศบนหลมฝงศพของบรรดาชหะดาแหงนยนาวา และท�าการร�าลกถงวรกรรมแหงสจธรรมนน วนนพกว

ทานสามารถทจะสมผสอยางใกลชดกนทานอมาม ฮเซน (อ.) และยงไดร�าลกถงวรกรรมของผทตองการจะดบ

ความกระหายน�าเยยงทานอบบาสบตรของทานอมาม อะล (อ.) วนเวลาแหงการมอบสตยาบนไดเรมขนใหมอก

ครงในวนอาชรอ เดอนมฮรรอมและอาชรอเปนชวงเวลาอนบรสทธของการมอบความรกแดบรรดาชหะดา เดอน

มฮรรอม และเดอนศอฟรยงท�าใหเราไดร�าลกนกถงวนเวลาทดวงอาทตยไดสองแสงทองมายงโลกนเพอดบความ

โงเขลาเบาปญญา พวกเราตางร�าไหดวยการถกกดขวนอาชรอคอวนทท�าใหไดร�าลกถงพวกเขาเหลานนท พวกเขา


ไดยนหยดปกปองสจธรรมจากเหลาอธรรมทงหลาย

ในชวงเวลาพบค�าความกระหายแหงวนอาชรอ เมอใบไมของตนไมทอยทามกลางความมด เวลาท

ดวงวญญาณของบรรดาชหะดาไดสงบลง เวลาทเสยงแหงการท�าลาย และเปลวไฟทลกเผาไหมคยมะหทพก

พวกเพชฌฆาตฆาตกรตางพากนทบกปลนสดม เจดสบสชวตของบรรดาเดกๆและสตรทตกอยทามกลางคมหอก

และคมดาบ ตางกถกรอยดวยโซตรวน บรรดาศตรตางไดเฝามองด และน�าพาสตรและเดกเปนเชลย โดยมศรษะ

ของบรรดาชหะดาทถกเสยบบนปลายกหอกแหน�าหนาขบวน แตแสงรศมของทานหญงซยนบ (อ.) ,ทานอมาม

สจญาด (อ.) ทเฝาจบมองไปยงศรษะของทานอมาม ฮเซน (อ.) ทถกเสยบอยปลายหอกพรอมกบรรดาชหะดาท

ถกสงหารอยางทารณทสด

เดอนมฮรอมและเดอนศอฟรเปนโอกาสทเหลาบรรดาผถกกดข แตในเวลาเดยนวกนทานหญงซยนบ (อ.)

กคงยงตองเรยกรองใหการหหามปรามความชว และแนะน�าความดทเปนอาวธของทานอมาม ฮเซน (อ.) คงอย

ตลอดไปพวกเราไดยงไดรบบทเรยนจกาทานอมามฮเซน (อ.) โดยผานทานอมาม อะลซยนลอาบดน (อ.) และ

ทานหญงฟาฏมะห ซยนบ (อง) แหงยคสมยนน อกทงยงเปนแนวทางแหงวลายต เปนทางน�าในหนทางของการ

ตอสส�าหรบผทมความรกตอไป

เรองราวของทานอมาม ฮเซน (อ.) การด�าเนนชวต และการยนหยดของทานถอวาเปนแบบอยางและ

ระบบแนวทางแหงความคดรปแบบหนง ทเสมอนธงแหงเกยรตยศของสคมมนษยชาตในการชแนะน�าทางในการ

ปกปองสจธรรม ทานอะลาอบดลลาฮ ฮเซน (อ.) เปนแบบอยางในการเรยกรองเสรภาพ และการเรยกรองสความ

เปนเตาฮด ความเปนหนง สจรยธรรม ความกลาหาญ และในภาพรวมสงทเกดขนในวนอาชรอ คอการปฏวต การ

เปลยนแปลงแนวทางการยนหยดตอส และเชนกนระบบขบวนการนทผานมาจากอดตจนถงปจจบนยงคงอย

จากแนวทางนพระผเปนเจาและบรรดาศาสดาทไดรบภารกจนมาปฏยตกอนหนา จนถงเรองทเกด

ขนในวนอาชรอ บการขบเคลอนในขบวนการของทานอมาม ฮเซน (อ.) พระผเปนเจาไดทรงใหมะลาอกะห

ญบรออลแจงขาวเรองราวของทานอมาม ฮเซน (อ.) แกทานศาสดาอาดม (อ.) , ทานศาสดา นฮ (อ.) , ทานศาสดา

อบรอฮม (อ.) และบรรดาศาสดา (อ.) ทงหลาย และบรรดาศาสดา (อ.) ทงหลายกไดรบบทเรยบวรกรรมการตอส

ของทานอมาม ฮเซน (อ.) เพราะอาชรอคอสงทไดถกจารกไว และมคณคาอยางมากมาย แมกระทงการด�ารงอย

ของทานศาสดามฮมมด (ศ.) ศาสดาทานสดทาย เชนกนในวนททานซยยดชชหะดา (อ.) ประสต ทานศาสดา (ศ.)

ไดรบรเรองราวตลอด ในวนประวสตของทานอะบาอบดลลาฮ (อ.) ทานศาสดา (ศ.) ไดตอบค�าถามแกบคคลรอบ

ดานทถามทานวาท�าไมตองรองไหเสยใจ ซงทานไดกลาวในวนแรกของวนประสตอมามฮเซน (อ.)

เชนกนทานอะมรลมอมนน (อ.) ในชวงของสงครามศฟฟน วนหนงทานไดนมตฝนเหนเหตการณในแผน

ดนกรบะลา เมอทานตกใจตนขน ทานกรองไห จนกระทงอสฮาบของทานไดเอยถามวา ทานอะมรลมอมนน ทาน

รองไหท�าไม ? ทานกไดกลาวตอบวา “ฉนไดเหนฮเซนของฉนในความฝนเขาไดนอนจมอยในทะเลเลอด” และสง

นกเปนปรากฏารณการปรากฎของอมามแหงยคสมย อมามซะมาน (อญ.) ทจะเปนผทวงหนเลอด (ยาซาละตล

ฮเซน)” และสงแรกททานจะไดปฏบตในโลกนคอสงน พรอมกบการด�ารงไวถงเรองราวแหงกรบะลา นนคอการยน

หยดตอสของอมาม ฮเซน (อ.)

เปนความถกตองในเดอนมฮรรอม เปนเดอนแหงความทกข แผนดนกรบะลารอนระอประดจดงความรอน

ของดวงอาทตยทก�าลงเดอนผลานดวยทะเลเลอด ในวนนนทบรรดาผท�าการร�าลกตางๆรอนรมในจตวญญาณ


ตราบจนถงพบค�า แผนดนสนสะทาน ทองฟามวหมอง ดวยการอาลยอาวรณถงเรองราวของทานอมาม ฮเซน

(อ.) ผถกกดข ถกทารณกรรม และบรรดาชหะดาแหงนยนาวา

เปนความถกตองในเดอนมฮรรอมการแสดงออกซงความรก ประดจดงทไดยนอยทยอดปลองภเขาไฟ

สองมอทยกขนตบลงมาทอก ทศรษะ เพอแสดงออกถงความเจบปวดทบรราดาผถกกดขไดรบ พรอมกบการเปลง

เสยงคร�าครวญไปถงชนฟากฟาถงความตายอนแสนเจบปวดทพวกเขาไดรบ

เปนความถกตอง เพอสงใดทพวกเราพรอมหมชนไดยนหยด ? ไมใชเพราะวาทกวนเปนวนอาชรอ และ

ทกแผนดนคอกรบะลาหรอ ? ไมใชในเวลายามเชาของวนศกรทตองมาอานดอาอนตบะห ในประโยคทกลาววา

“ทานผเปนผทวงหนเลอดในกรบะลาทานอยไหน ? ดวยความหวงวาในวนหนงผเปนนายผปกครองของเราจะได

มาปรากฎ ดงทพระองคอลลอฮ (ซบ.) ทรงตรสไวในคมภรอลกอานวา “และแทจรงเราไดบนทกไวในคมภรซะบร

จะมบรษหนงทเขาเปนผปฏบตดจะเปนผรบมรดกในการปกครองแผนดนน”

และในวนนกเชนกน เรากขอเปนสวนหนงทไดอยรวมกบบรรดาชหะดาแหงกรบะลา และบรรดาชะฮด

ในแนวทางของทานอมาม ฮเซน (อ.) เราขอเปนทหารหาญของทานผปกครอง ผรกษาวฒนธรรมใหพนจาก

แนวทางของพวกพองของยะซด เราไมขอทจะจบมอ หรอใหสตยาบนกบพวกมน ดงททานอมาม ฮเซน (อ.) ไกด

ปฏบตมาแลว เราขอทยนหยดเคยงขางทานผน�าสงสด ผทด�ารงต�าแหนงวลายะตลอมรแหงยคสมย ตวแทนของ

ทาน อมามฮจญต (อญ.) ทานอมาม อะล คอมาเนอ (ขออลลอฮทรงปกปองทาน) และเราขอความเมตตาจาก

พระผเปนเจาของทานอมาม ฮเซน (อ.) ใหพวกเราไดเปนสวนหนงของบรรดาชหะดาในวนนนดวยเทอญ “ขาฯ

แตพระผอภบาล ขอใหทรงประทานความส�าเรจแกเราใหไดอยรวมกบบรรดาชหะดาทไดเสยสละในแนวทางของ

พระองคดวยเถด อามน รอบบลอาละมน”

ดวงดาวทสองสวางบนชายคาบาน เราขอเปลงเสยงตกบรควบคไปกบเสยงแหงสตร

การแสดงออกซงความรกของพวกเรา เราขอมอบดอาอฟาตฮะหนนแดวญญาณอนบรสทธ

มศฏอฟา นจยารยอน ซอเดะฮ

Mostafa Najjarian Zadeh

ทปรกษาฝายวฒนธรรม สถานเอกอครราชทต

สาธารณรฐอสลามแหงอหรานกรงเทพฯ


ศาสนสมพนธกบการปกปองเกยรตแหงพระศาสดา

มนษยคอส งมชวตประเภทหนงทประกอบดวยรางกาย

และวญญาณ มสตปญญา และมอารมณ และมนษยยงม

สญชาตญาณบรสทธทเรยกรองและพยายามแสวงหาค�าตอบใหกบ

ชวต ทงสวนทเปนความสขทางกายภาพและทางจตและวญญาณ

และยงไดแสวงหาสบคนบางอยางใหเจอเพอไปสความสมบรณ

สงสดของตวตน

การด�าเนนชวตของมนษยมสองดาน คอดานเอกบคคลและ

ดานสงคม เหมอนกบทกๆอวยวะของรางกายมผลตอการด�าเนน

ชวตของมนษยตออวยวะสวนอนๆดวยเชนกน ดงนนมนษย จง

มความจ�าเปนตอแบบแผนการด�าเนนชวตหนง ทจะเปนหลก

ประกนความผาสกทงทางกายภาพและทางจตวญญาณ ทงทางการ

ด�าเนนชวตทเปนปจเจกบคคลและทางสงคม กระบวนแบบแผนน

เรยกวา “ศาสนา” ซงเปนความจ�าเปนทสญชาตญาณของมนษย

เรยกหา ดงทองคอลลอฮทรงตรสวา...

“จงผนหนาของเจาสศาสนาอนเทยงแทเถด ซงพระองค

ทรงสรางใหมนษยมมนอยคกบมนษย” (บทอรอรรม โองการท 30)

บทความโดยกองบรรณาธการ


และสงมชวตทกอยางมสถานะของความสมบรณ

อย ซงจะตองพฒนาไปสจดสงสดของความสมบรณนน

และไมมหนทางใดทจะไปสความสมบรณสงสดนนได

นอกจากจะตองยดปฎบตตามทไดถกก�าหนดดวยพระ

ผเปนเจา ซงเปนระเบยบแบบแผนทชดเจน และเปนวถ

ชวตของมนษยทงหมด มไดเฉพาะกลมหนงกลมใด ดง

ทอลกรอานไดกลาวยนยนไววา..

“มซา กลาววา พระผอภบาลของเรา คอผททก

สงอบตขนมา และพระองคทรงชน�าทางมน”(บทฎอฮา

โองการท 50)

ค�าวา “ตน” ซงตรงขามกบค�าวา “หลบ” และการ

หลบนนคอสภาวะทางรางกายขณะไมมสตสมปชญญะ

การรบรโลกภายนอก และความสามารถในการปองกน

ตนเองจะลดลงอยางมาก ไมมกจกรรมตางๆของการใช

ชวต มนษยหายใจในขณะหลบแตไมมสตสมปชญญะ

ไมมการคด และการ “ตน” หมายถง การกลบมาม

สตสมปชญญะ กลบมามชวตชวา

ดงนน “การตนตวของศาสนา” ใหความหมายใน

เชงบวกคอ“การฟนฟศาสนา”นนกหมายถงการท�าให

อสรภาพ ความยตธรรมและหลกธรรมค�าสอนของศาสนา

มชวตชวา เปนการฟนฟศาสนา ใหความส�าคญตอค�า

สอนของศาสนาทงทางดานปจเจกและทางดานสงคม

เปนการน�าหลกการศาสนามาแกไขตวเองและสงคม แต

ไมใชเปนการ “ดดแปลงศาสนา” ทวาเปนขบวนการแหง

“การฟนฟศาสนา” หมายถง การใหมนษยและสงคม

กลบมามชวตตามครรลองและบรรทดฐานของศาสนา

สวนความหมายของศาสนาหมายถงพนธะสญญา

ตางๆ ทมตอพระเจา ซงจะขบเคลอนมนษยใหประคอง

ตนสอดคลองกบบทบญญตทประทานแกทานศาสดาเพอ

เปนวถชวต ทงหมดนลวนเปนความหมายเชงกวางของ

ค�าวา ศาสนา ทสามารถปรบประยกตและน�ามานยาม

บทบญญตจากพระเจาทไดประทานแกเหลาศาสดาทก

ทาน. หรอกลาวอกนยหนงกคอ ศาสนาอดมไปดวยแนว

ความเชอ ,ศลธรรมจรรยา และประมวลบทบญญตจาก

พระเจานนเอง

การยอมรบวาบอเกดของศาสนามาจากตวของ

มนษยเอง กคงจะเปนค�าตอบแกตวของเขาวาแทจรง

การเชอดงกลาวไมใชความถกตองเลย เนองจากตว

ของมนษยนนจะสญสลายไปพรอมกบศาสนากเปนไป

ได หรอนกสงคมวทยาหรอนกปรชญาทางสงคมไดเชอ

วาการเชอหรอศรทธาในศาสนาเปนชวงเวลาทออนแอ

ของมนษย ดงค�ากลาวของนกสงคมวทยานกปรชญา

ลทธปฏฐานนยม ศาสตราจารย ออคสม กงต(Auguste

Comet 1979) เปนชาวฝรงเศสผโดงดง ไดกลาวถงการ

ววฒนาการของกระบวนการคดของมนษยวามสามระดบ

(three stages of human mind)คอ

1)ระดบต�าสดคอระดบการคดทางศาสนา

(theological stsge) เขาใจทกอยางในเชงลกลบใน

ท�านองเหนอธรรมชาต พสจนไมได มมปญหาใดๆก

จะยอมรบฟงและจ�านนตามค�าสอนนน(ปราศจากการ

พสจนและการทดลอง)

2) ระดบรองลงมาคอการคดทางอภปรชญา

(metaphysical stage) เขาใจอะไรกจะอางไดเปน

ระบบ เมอเปนระบบแลวกจะพอใจ ไมค�านงวาระบบ

นนจะผดหรอถก

3)ระดบสงสดคอขนปฎฐาน (positive stage) ขน

นถอวาเปนขนสดยอดของจตใจมนษย จะยอมรบอะไร

เปนความรดวยการทดลองและการคดตามแนวทาง

วทยาศาสตร และถอวาผทไปถงขนทสามจดอยในระดบ

ของพทธปญญา และเขากลาววาสวนมากมนษยยงอย

ในระดบแรกนนคอมกระบวนการคดเชงศาสนายงไม

บรรลระดบพทธปญญา

สวนความเชอทวาศาสนาเปนผลของการสราง

มนษยหรอมาจากการคนคดประดษฐของมนษย บางครง

การอบตของศาสนานนมเปาหมายเพอแสวงหาอ�านาจ

การลาอาณานคม ซงเปนเปาหมายทางการเมองและ


อ�านาจการปกครอง หรออาจจะมเปาหมายทางดาน

เศรษฐกจ การครอบครองทรพยากรตางๆไวในอาณต

ของตนเอง กลาวคอดวยกระบวนการทางการศรทธา

การเชอสามารถครอบครองทรพยากรอนส�าคญของโลก

ซงโดยกระบวนการสรางศาสนาดงกลาวน สามารถประ

สบความเรจทางดานการครอบครองทรพยากรตางๆและ

สามารถจะควบคมกลไกลทางดานเศรษฐกจไดอยในก�า

มอของผแสวงหาสงดงกลาว ซงประจกษพยานไดไมวา

จากวถของชนชาตในยคโบราณ เชนในยคอยปตโบราณ

ในสมยของการปกครองกษตรยฟาโรห

ดงนนการตนตวของศาสนาโลกในยคปจจบน

และการหนหนาเขามาสานเสวนาทางดานวฒนธรรม

และศาสนามากขนเนองจากไดประจกษพยานแลววา

ขบวนการแหงนวยคภาพ(Modernity)หรอลทธนวยค

(Modernism)สรางความเสยหายทางดานศลธรรมและ

คณธรรมแหงมนษยชาตเปนอยางยงและมองศาสนาเปน

เรองงมงายหรอเปนเรองของคนโงเขลา ทงๆทบทบาท

ของศาสนาในทกยคและทกสมยยงคงสรางคณประการ

ตอโลกใบนมาตลอดและสรางสนตภาพอยางยงยนแก

มนษยชาต

กระแสเหตการณของโลกปจจบนและประชาคมโลก

ตางเรยกรองและตองการความสนตภาพ ตองการความ

ยตธรรม และเสรภาพ และปรารถนาความสมพนธไมตร

และอยอยางมตรภาพมความสมานฉนท อดมการณ

ทางการเมองหรอทางลทธความเชอไดถกท�าใหผคน

สบสนจนกอใหเกดความบาดหมางและมทศนคตทเปน

ลบตอกนทงๆทค�าสอนของทกศาสนาตางเรยกรองให

ผปฎบตตามศาสนานนๆหรอใหศาสนกของตนอยรวม

กบเพอนมนษยอยางฉนทพนอง อกทงใหรจกเคารพสง

ศกดสทธเคารพบชาของแตละศาสนา

ศาสนสมพนธถอวาเปนกระบวนการทางปญญา

และการปฏบตทพยายามน�าหลกการทางศาสนาของทก

ศาสนามาบรณาการและแสดงออกดวยการปฏบตอยาง

เอาจรงเอาจงของแตละศาสนา เพอส�าแดงใหเหนวาทก

ศาสนาไดเคารพหลกความเชอ ความศรทธาตอกนและ

กน ไมดถกหรอดหมนดแคลนค�าสอนของความเชอหรอ

ความศรทธาในศาสนาของกนและกน

ศาสนสมพนธคอบทบาทหนงทจะน�าแนวทาง

การสานเสวนาทางศาสนา โดยยดหลกปรชญาวาดวย

ทฤษฎ”ความเปนเอกภาพในพหภาพ และความเปน


พหภาพในเอกภาพ” นนคอ การปรบเปลยนกระบวน

ทศนการยดมนถอมน นนกคอทเคยแสดงความชงชงตอ

กน หรอเคยท�าสงครามกน แตทวากระบวนทศนของศาสน

สมพนธในยคโลกาภวตนนน คอการไมเหยยดหยามและ

ดถกดหมนความเชอของกนและกน โดยเฉพาะอยาง

ยงพระศาสดา ถงเปนทเคารพของทกศาสนา ไมวาจะ

เปนพระศาสดามฮมมด(ศ)ของอสลาม พระสมมาสม

พทธเจาของพทธศาสนา พระเยซครสต และอนๆตาง

เปนทยอมรบตอกนและกน

อสลามถอวาเปนศาสนาหนงททรงอทธพลตอ

ชาวโลกจ�านวนมาก และมการวพากษวจารณในเรอง

ความเชอและการอดมการณของศาสนาไปในทางลบ

โดยกลาววาเปนศาสนาทนยมในความรนแรง มองคน

ตางศาสนกอนเปนศตร เปนพวกชาตนยมอะไรท�านอง

น ซงเราจะพบเหนตามสอตางๆทไดเสนออสลามในเชง

ลบ ทงๆทศาสนาอสลามจากสมยของพระศาสดามฮม

มด(ศ)ทานศาสดา(ศ)เปนบคคลแรกทไดมแบบฉบบใน

การอยกบคนตางศาสนกอยางสนตและเรยกรองการอย

รวมกนอยางสมานฉนทใหเกยรตตอกนและทานศาสดา

มฮมมดเปนบคคลแรกทไดน�าเสนอหลกการสานเสวนา

ทางศาสนาขนในนครมะดนะฮ

ตลอดเวลาของประวตศาสตรอสลามทผด�าเนน

รอยตามแบบฉบบของพระศาสดามฮมมด(ศ)และปฎบต

วงศวานลกหลานของศาสดา ชใหเหนวาอสลามในค�า

สอนอนพสทธนนผานการชน�าโดยอมามผน�าภายหลง

จากศาสดามฮมมดเรยกรองใหทกศาสนานงสานเสวนา

และพดคยในดานศาสนาอยางเปนมตรและไมตรจต

ศาสนาทงหลายในอดตไดแสดงบทบาททส�าคญ

และเหนดวยกบหลกการนนโดยการใหความรวมมอจง

เปนทคาดหวงวาในยคหนงนนบรรดาศาสนาทงหลายจะ

อยกนอยางสนตเคารพในศาสนากนและกนและสราง

ความพงพอใจและความตองการดานตางๆของมนษย

อยางไมมทสนสด ดงนนทกศาสนาไดเชอและมความ

ศรทธาวา โลกแหงสนตภาพยงมอาจบรรลถงได นอก

เสยจากบรรดาศาสนาและผน�าของศาสนาตางๆ ซงม

พนฐานทางดานวฒนธรรมอนดงามและมอารยธรรม

อนนายกยองนน มารวมสานเสวนาและพดคยสนทนา

ทางดานศาสนากน เพราะวาในความเปนจรงแลวไมม

ศาสนาใดในโลกใบนทมความเชอหรอมหลกคดทเปนลบ

ตอกนหรอสงเสรมมงรายและแขงขนในทางทมชอบ แต

ตรงกนขามศาสนาทงหลายตางชนชมและยนดในความ

เปนมตรและมจตเอออาทรตอกน กลาวอกนยหนงคอวา

ศาสนาไมใชภยคกคามตอกน

เปนทรจกกนดวา พทธศาสนานนเปนศาสนาแหง

ความสงบและเปนศาสนาแหงสนต เปนศาสนาทสอน

ใหมนษยรจกตวตนและการท�าลายทกขทงปวง และ

พทธศาสนาเปนสาสนแหงความรก และสอนใหเอนด

รสกสงสาร ไมเบยดเบยนพรอมกบสอนใหอดกลน และ

สนตภาพและความรกถอวาเปนหวใจของพทธศาสนา

นนหมายความวาวตถประสงคของชวตแหงศลธรรม

ทงมวลของการฝกฝนอบรมและปฎบตในทางศาสนา

ทงหมด จดมงหมายทสดของพทธศาสนา คอ นพพาน


ดงนนสงใดทไมน�าไปสสนตภาพ สงนนถอวาเปนอปสรรค

และเปนการรบรวมสนตภาพ

ศาสนาอสลามโดยการเปนประจกษพยานตาม

บรบทของของยคสมยจากสมยเรมแรกจนถงปจจบน

ซงยนยนโดยประวตศาสตรของอสลามวา ศาสดาม

ฮมมด(ศ)ไดก�าชบและบอกแกสาวกของทานใหอยรวม

กบบรรดาศาสนกอนๆในนครมะดนะฮอยางสนต และ

ประวตศาสตรไดบนทกไววาหลงจากทศาสดามฮมมดได

อพยพสนครมะดนะฮ และไดจดตงรฐอสลามขน บรรดา

มสลมในสมยนนไดเรมรจกบรรดาศาสนกของศาสนา

อนๆโดยใชชวตตงถนฐานท�ามาหากนอยรวมกน และม

ความสมพนธตอกนทางดานวฒนธรรม มการแปลต�ารา

ทางดานศาสนาจากภาษาอนๆและมการปฎสมพนธทาง

วฒนธรรมตลอดทงทางดานวชาการดานอนๆ

คมภรอลกรอานไดอางไวอยางชดเจนในความ

สมพนธทท�าใหนกถงบรรดาผศรทธาในศาสดากอน

ศาสดามฮมมด อยางเชนชาวยวทมศรทธาตอศาสดา

ฮบรอฮม และศาสดามซา ชาวครสตทไดศรทธาตอพระ

เยซ ศาสดาอซา ชาวโซโรอสเตอร

เรองราวทางประวตศาสตรอนทรงคณคาทสด

ทหนาประวตศาสตรทงหลายไดบนทกการด�าเนนชวต

ของเหลาวรบรษผยงใหญการด�าเนนชวตของพวกเขา

ไดสรางคลนชวตแบบพเศษมหศจรรยและถกจารกเปน

เรองราวในรปแบบตางๆ

พวกเขาเปนผยงใหญ สงทเกยวพนกบพวกเขา

อยางเชนชวประวตของพวกเขากยงใหญและทรงพลง

เจดจรสสวางไสวเสยจนเราตองเรยนร ศกษาคนควาใน

สงลลบของบทเรยนชวตอนทรงคณคานน การด�าเนนชวต

ของพวกเขาเปนสดยอดแหงประวตศาสตรซงไดถกจารก

เปนขบวนการตางๆอนทรงคณคาแหงการสรางสรรค

ในหมวรบรษผยงใหญแหงหนาประวตศาสตร ผท

มการด�าเนนชวตททรงพลงเตมเปยมไปดวยเรองราวและ

เหตการณทสรางการเปลยนแปลงไดอยางมากมายทาน

หนงคอ “มฮมมด” ศาสดาแหงอสลาม(ศอลฯ)

นยามค�าวา ศาสดา ตามพจนานกรม concise

oxford English dictionary ศาสดา คอ ครหรอผสง

สอนทไดรบแรงดลใจ เปนผเปดเผยหรอผตความตาม

เจตนารมณของพระผเปนเจา และศาสดาคอตวแทน

ของพระเจา ทพระเจาไดคดเลอกเพอเปนผเผยแพร

และเผยแผหลกธรรมค�าสอนของพระองคแกมนษยชาต

อลกรอานไดกลาวถงศาสดามฮมมดวาทานคอ

ศาสนทตแหงพระเจา เปนผตกเตอน , ดงนนเมอมอง

ไปยงประวตศาสตรไดมรายงานบนทกไววา ในปแรกๆ

ของการแตงตงทานศาสดามฮมมด(ศ)ไดมายนอยทเชง

เขาซอฟา พรอมกบ รองตะโกนดงๆ ออกมาวา อนตราย

! อนตราย ! ประชาชนไดมายนรวมกน ณ เชงเขาซอฟา

ตางถามกนวาเกดอะไรขน? เปนครงแรกทพวกเขาไดยน

จากมฮมมด (ศอลฯ) อะไรคออนตราย? เหตการณจะ

เปนเชนกบเหตการณในปชางหรอไม? อนดบแรกเพอ

ตองการการยนยนจากประชาชนทานศาสดาจงถามพวก

เขาวาวา โอประชาชาตทงหลาย จนถงตอนนพวกทาน

รจกฉนกนอยางไร? ทงหมดกลาววา เปนผทซอสตย ไว


วางใจไดและเปนผทพดแตสงทเปนความจรง ทานศาสดากลาววา ถาหากวาตอนนฉนจะตกเตอนพวกทานและ

จะแจงเตอนถงอนตรายวาดานหลงของภเขานมพวกศตรมากมายมาเปนกองทพพรอมดวยอาวธสงครามและ

ตองการทจะตดศรษะพวกทาน พวกทานเชอในค�าพดของฉนหรอไม? พวกเขาพดกนวา แนนอนพวกเราเชอ เมอ

ไดรบค�ายนยนทานศาสดาจงกลาววา “ดงนนฉนจะแจงเตอนพวกทานทงหลายถงอนตรายวา หนทางททานก�าลง

จะไปนนจะมการลงโทษอนแสนสาหสจากพระผเปนเจาตดตามมาทงในโลกนและโลกหนา” อลกรอานเองไดระบ

เกยวกบฐานภาพนของทานศาสดาไวอยางชดเจนวา

“ โอ นบเอย! แทจรง เราไดสงเจามาเพอใหเปนพยาน ผแจงขาวด ผตกเตอน และเปนผเรยกรองเชญชวน

ไปสอลลอฮ ตามพระบญชาของพระองค อกทงเปนดวงประทปอนแจมจรส”

ทานไดมาเชญชวนประชาชนสหนทางของพระผเปนเจาดวยกบการฉนทานมตของพระองค ทานไดท�าให

ประชาชนขบเคลอนไปสพระองค ทานเปนผเรยกรองเชญชวนไปสพระองค การเชญชวนสพระผเปนเจานนไมใชเปน

งานทเลก ในเมอทานเปนกระบอกเสยงของพระองค ดงนนจะใชสอ หรอเครองมออนใดในการเชญชวนประชาชาต

สพระผเปนเจา? เปนไปไดหรอ? ทมนษยไดนอนฝนและจะใชการฝนนเปนเครองมอในการเชญชวนประชาชนส

พระผเปนเจา ทกเชาทตนขนมาพดวา วนนฉนไดฝนเหนงานหนงจงมาท�างานนดงทฝนเหนกนเถด ? แนนอนทสด

เปนอยางนนไมได คมภรอลกรอานไดก�าหนดหนทางทชดเจนไวแลว การเชญชวนสพระผเปนเจานนเปนการเชญ

ชวนไปสสจธรรมหรอความเปนจรงทยงใหญทสดในโลก คอการเชญชวนไปสสงทปญญาสากลของมนษยนนชน�า

ไปพรอมกบขบเคลอนไปสมน คอการเชญชวนไปสสงหนงทปญญาสากลตองยอมรบ ดวยกบเหตผล , หลกฐาน

การพสจน , วทยปญญาและค�าพดเชงตรรกะ โดยททานศาสดาไมเคยใชหลกบบคบหรอใชความรนแรง

ตอไปนจะน�าเสนอบางสวนทส�าคญทสดในแนวทางดานงานเผยแพรของทานศาสดา(ศอล) อนเปนพนฐาน

ทท�าใหประชาชนชาวอาหรบในสมยนนหนกลบมาสนใจตออสลามและท�าใหอสลามมอทธพลเหนอความคดของ

พวกเขาและขยายวงกวางออกไปสประเทศขางเคยงอยางรวดเรว คอ


1.จรรยามารยาทอนดงาม

มนษยผ ยงใหญดวยกบการปฏสมพนธและ

จรรยามารยาทอนดงามความยงใหญของเขาจะแสดง

ความแตกตางจากบคคลอนทวไปออกมาใหประจกษ

จรรยามารยาทเปนคณสมบตทละเอยดออนทสดซงใน

การปฏสมพนธทางสงคมเปนเหตใหเกดความรกขนและ

จะท�าใหค�าพดมน�าหนกตอพวกเขาเปนอยางมาก ดวย

เหตนเองพระผเปนเจาไดทรงเลอกบคคลทออนนอม ม

จรรยามารยาทอนดงาม ไมแขงกระดางเปนศาสดาและ

ตวแทนของพระองคเพอทค�าพดของเขาจะมผลตอจตใจ

ประชาชาตไดอยางสมบรณและดงดดพวกเขาเขามาหา

บคคลผยงใหญเหลานในการทท�าใหบรรลสเปาหมาย

ของพระองคตองประสบกบอปสรรคมากมายแตเมอ

ประชาชนเจอกบมารยาทอนดงามและความอดทนอด

กลน เมอพวกเขาประจกษความดตรงน มใชแคเพยง

กลมชนทมจตใจแสวงหาความจรงเทานนแตบรรดาก

ลมชนทเปนศตรอนชดแจงตอศาสดาและตวแทนเหลา

นนเองกยอมสารภาพถงความสงสงและบคลกภาพอน

ยงใหญของทานศาสดา(ศอลฯ) ดงทพระผเปนเจาได

ทรงตรสไวในคมภรของพระองคเองเกยวกบเรองนวา

“แทจรงแลวเจาถกประดบประดาดวยจรยธรรม

อนดงาม”

ในกรณนแมแตศตรของทานศาสดาเองกสารภาพ

เมอพวกเขาไดเจอกบทานบรรดาผทตอตานทานศาสดา

เปนจ�านวนมากซงกอนทจะยอมรบอสลามดวยเหตผล

หรอดวยเหตผลอะไรกตาม จากมตภายในของพวกเขา

ยอมจ�านนตอจรรยามารยาทอนงดงามของทานมากอน

แลว โดยพนฐานนทานศาสดาไดปฏบตคณลกษณะ

มารยาททดทสดตอบรรดาสาวกของทานจนกระทงทก

คนหลงใหลทจะเขาพบทานและนงรวมกบทาน และ

ดวยกบจรรยามารยาททดของทานนเองทไดดงหวใจ

ของพวกเขาเขามา และไดสรางบรรยากาศทเตมเปยม

ไปดวย พลงศลธรรม พลงแหงความหวง พลงศรทธา

พลงความมนใจขนสงใหประจกษแกมตดานในแหงจตใจ

2.สรางวฒนธรรมแหงความเปนพนองและ

ความเปนอนหนงอนเดยวกน

ความสมพนธทใกลชดและแขงแกรงทสดของ

มนษย คอครอบครว และในระหวางประเภทตางของ

ครอบครว “พนอง” มความใกลชดและสนทสนมมาก

สวนความสมพนธทางจตวญาณและปฏสมพนธใน

ระหวางชวตจากแรงแหงศรทธาเปนการแสดงออกมา

ทสวยทสดในเชงปฏบต

ทานศาสดา(ศอลฯ)ไดพยายามเผยแพรดวย

แนวทางหลากหลายเพอใหวฒนธรรมของความเปนพ

นองในอสลามไดสะทอนออกมา ทงในเรองความคด

วาจา และพฤตกรรมของบรรดามสลมและไดก�าชบ

เกยวกบเรองนอยเสมอๆ ตวอยางหนงอนชดเจนทจะ

หยบยกมาประกอบตรงนคอ ทานศาสดา(ศอลฯ) ในชวง

ททานเผยแพรอยางเปนทางการทานเคยด�าเนนการท�า

สญญาความเปนพนองในระหวางมสลมถงสองครง ครง

แรก กอนการอพยพในหมผอพยพ และครงทสอง กอน

ทจะเขาเมองมะดนะฮในขณะททานศาสดาตองการวาง

โครงสรางสงคมอสลามจงไดด�าเนนการจดพธสญญา

ความเปนพนองระหวางบรรดาผอพยพชาวมกกะฮและ

ชาวเมองมะดนะฮทเรยกพวกเขาอกชอหนงคอชาวอนศอร

เพอสรางใหเปนพนฐานอนแขงแกรงของสงคม สญญา

ความเปนพนองอนนเกดขนในหมประชาชนท ตกอย

ในกองไฟแหงการแขงขนระหวางเผาตางๆ การชงดชง

เดนของแตละเผา การหลงเลอด และชาตนยมทไมถก

ตอง ซงกอใหเกดความเปลยนแปลงอยางนายนด อก

ทงความเปนพนอง ความเปนอนหนงอนเดยวกนแบบ

อสลามมาแทนทองคประกอบทสรางความแตกแยกท

มมากอนหนาน

ภายใตพนฐานการชน�าของอลกรอานทถอวา

ความเปนพนองเปนความสมพนธทางสงคมทมความ

ส�าคญอยางยง พระองคทรงตรสวา


“แทจรงบรรดาผศรทธานนเปนพนองกน ดงนน

พวกเจาจงไกลเกลยประนประนอมกนระหวางพนองทง

สองฝายของพวกเจา และจงย�าเกรงอลลอฮเถด หวงวา

พวกเจาจะไดรบความเมตตา”

เปนทชดเจนทสด การสรางสรรคสงคมทสมบรณ

ใหไดและการทจะน�าสงคมไปสทศทางเดยวกนดวยความ

เปนปกแผนนนมนจะเกดขนไมไดนอกจากภายใตความ

สมพนธอนแนบแนนของศรทธาชน เมอเราพจารณาให

ดจะเหนไดวา การไมรกษาพนฐานของวฒนธรรมความ

เปนพนองและความเปนอนหนงอนเดยวกนกอใหเกด

ปญหาทางสงคมตดตามมามากมาย ความเสยหาย

จากการไมใหความส�าคญและละเลยตอความเปนพ

นองไมใชเกดขนในระดบของสงคมเทานน ยงเปนเหต

ใหบคคลนนสญเสยความเปนตวตนทแทจรงของเขา

เองจนเปลยนเปนผแปลกหนาในกลมอนน�าไปสความ

สมพนธทางสงคมทเยนชาและออนแอ ยงกวานนบคคล

นนจะรสกเหนอยและออนลาในทสดตองพงพาตอการ

รกษาตวเขาเองดวย

3.การแสวงหาความยตธรรม

พนฐานอนหนงทถกใหความส�าคญเปนพเศษ

ส�าหรบการเผยแพรของทานศาสดาคอการเนนในเรอง

ของ ความยตธรรมและการด�าเนนการเพอใหเกดความ

ยตธรรมขนในสงคมในทกหนวยงาน พนฐานนเปนรากฐาน

ทแขงแกรงของอสลาม มใชแคเชอเฉพาะวาระบบการ

สรางสรรคนอยภายใตพนฐานแหงความยตธรรมเทานน

หากแตวาในการรางรฐธรรมนญและบทบญญตถอเปน

หลกพนฐานเบองตน ในมมมองของการเผยแพรของทาน

ศาสดา(ศอลฯ)การสถาปนาความยตธรรมใหแกสงคม

เปนเปาหมายสงสดของการสงบรรดาศาสดาแหงพระ

ผเปนเจาและคมภรจากฟากฟาทงหลาย เหมอนกบวา

พระผเปนเจาทรงประสงคอยางชดเจนในการบญชาแก

ทานศาสดา(ศอลฯ)เพอใหสถาปนาความยตธรรมขนมา

ในทกระดบทางสงคม พระองคทรงตรสวา

“ขาไดบญชาเพอใหเกดความยตธรรมในหม

พวกสเจา”

ดงนนจงเหนไดวาทงชวตของทานศาสดา(ศอลฯ)

ผานไปดวยการตอสในการทจะสถาปนาความยตธรรม

และพยายามใหสงคมปกครองดวยหลกการอนทรงคณคา

นและขจดความปลนปลอนหลอกหลวงใหหมดไปอกทง

น�าเสนอศาสนาอนเปนแนวทางทแสดงถงหลกการความ

ยตธรรมอยางครอบคลม แนวทางของทานศาสดาคอ

แนวทางแหงความยตธรรมพระด�ารสของทานคอความ

ยตธรรม ตรรกะของทานเปนสงทแยกระหวางสจธรรม

และโมฆะเหมอนดงทอครสาวกของทานไดกลาวถง


คณสมบตของทานศาสดาวา

“ทานคอผทมตรรกะทเปนธรรมและแนวทางท

แยกสจธรรมออกจากความเปนโมฆะ”

ทานศาสดาเปนบคคลทมความยตธรรมทสดใน

ระหวางประชาชนและนบเปนเวลาถงยสบสามปททาน

และดวงจตและแนวความคดทงหลายทไดรบการอบรม

จากวถของทานศาสดาไดแสดงใหชาวโลกเหนถงความ

ยตธรรมในทกๆดดาน ดงนนความยตธรรมเปนสาระ

ส�าคญของแนวทางของทานในฐานะเปนหลกการพน

ฐานและเปนทพยแหงความด อกทงเปนคณสมบตของ

ความศรทธาขนสง

สงคมใดกตามทบรหารจดการดวยพนฐานความ

ยตธรรมคอสงคมทเขมแขงและทรงคณคา และหาก

สงคมใดไมไดขบเคลอนดวยหลกการนคณคาตางๆ ตอง

ถกท�าหลายและจะเปนสงคมทตอตานคณคาตางๆของ

ความเปนมนษย และยงเปนสถานทของผกดข ปลน

สดม รดรอนสทธของผอน เราอาจสามารถทจะพดได

วา คณคาของสงคมหนงขนอยกบศกยภาพของศาล

ยตธรรมของสงคมนน

4.เมตตาโอบออมอารและอยกบประชาชน

แบบฉบบของทานศาสดา(ศอลฯ)อยางหนงตอ

ประชาชนทงทเปนมสลมและตางศาสนาคอความม

เมตตาและโอบออมอารอยางบรสทธใจ ทานมองผทตอ

ตานทานวาเปนผทมอาการปวยซงจ�าเปนตองรกษาและ

เหนอกเหนใจส�าหรบการเยยยารกษาและแพทยตองร

ถงอาการของเขาจงจะรกษาเขาไดด และทานศาสดา

(ศอลฯ)มองศรทธาชนวา เขาจะตองมการระมดระวงตน

ตงมนอยบนปญญา ไมประมาทเพอใหจตศรทธาเจรญ

เตบโตสระดบจตศรทธาขนสง อนเนองดวยสาเหตน ทาน

ศาสดา(ศอลฯ)จงสรางความสมพนธอนแนบสนทและ

ความรกกบพวกเขาดวยความบรสทธใจ ความเมตตา

และโอบออมอารตอบรรดาผหลงทางในดานของการสราง

ความออนโยนแกจตใจและเตรยมการเพอใหหวใจของ

พวกเขาหนมายอมรบการเชญชวนสอสลามและความ

สมพนธอนแนบแนนตอบรรดาศรทธาชน

ดงนนจงสรปไดวา หนงในยทธศาสตรการเผย

แพรของทานศาสดา(ศอลฯ) คอ การมเมตตาและโอบ

ออมอารซงเปนเหมอนตนไมทใหผลผลตทรวดเรวทสด

และงายทสดมากกวาแบบฉบบอนๆ ทถกน�ามาใชใน

แนวทางการเผยแพรจนกระทงวาทานไดรบฉายานาม

วา “ศาสดาแหงความเมตตา”

5.ใหเสรภาพทางความเชอ

เปนไปไดทความเชออาจจะเกดจากความคดและ

เปนไปไดทจะเกดจากการลอกเลยนแบบ ปฏบตตาม


ผอน หรอเกดจากจนตนาการไปเองหรอสรางใหเกดความ

เชอมนเองหรอหลายรอยพนอยาง ความเชอทมไดเกด

จากปญญาและความคด , เปนแคปฏกรยาทางจตวทยา

เทานน กลาวคอ เปนสถานการณตอเนองทเกยวของกบ

เรองทางจตวญญาณ ในมมมองของอสลามไมอนญาต

ใหใครถกพนธนาการไวดวยสถานการณตอเนองเหลา

น แมวาจะเปนในลกษณะทบคคลคนนนคลองโซแหง

พนธนาการนไวดวยกบมอของตนเองกตาม

ดงนนเรองเสรภาพทางความเชอมความหมาย

ทกวาง เรองเสรภาพทางความคดและเสรภาพของ

การศรทธา หมายถงวา ทกคนตองท�าการคนควาและ

คดเกยวกบการศรทธาในการไดสงนนมา แนวทางของ

ทานศาสดา(ศอลฯ)และอลกรอานคอการตอสส�าหรบ

การทจะขจดอปสรรคทขดขวางเสรภาพทางสงคมและ

ความคด ทานศาสดามไดกลาววา “พวกทานทงหลาย

ตองยอมรบอสลาม” ดงนน หลกพนฐานมนษยธรรม ,

ความเปนมตรไมตร ความนมนวล ความรกและหลก

เลยงจากความหยาบกระดางรนแรงและการบบบงคบ

และการหยดเหยยดในเรองการศรทธาอยางไมเปนธรรม

( ไมเกยวกบอปสรรคทงหลายทางสงคมและทางความ

คดของการศรทธาซงถอวาเปนประเดนอน ) เปนหลก

ของการเชญชวนสอสลาม หากแตวา อลกรอานไดระบ

เกยวกบเรองนไวอยางชดเจนวา

“ไมมการบงคบกนในเรองเกยวกบศาสนา สง

ทถกตองไดถกจ�าแนกแยกแยะออกจากสงทผดเปนท

ชดเจนแลว ดงนน ผใดทปฏเสธฏอฆต และศรทธาใน

อลลอฮ เขากไดรบการสนบสนนอนมนคงไมมวนขาด

และอลลอฮเปนผทรงไดยน ผทรงรอบร”

เพราะวาธรรมชาตของการศรทธาไมยอมรบการ

บบบงคบและการหยดเหยยดความเชออยางไมเปน

ธรรมและไมสอดคลองกบความหยาบกระดาง ยงมอก

โองการหนงระบวา

“ดงนนจงตกเตอนเถด เพราะแทจรงเจาเปนเพยง

ผตกเตอนเทานน เจามใชผมอ�านาจเหนอพวกเขา

นอกจากผทผนหลงใหและปฏเสธศรทธาเทานน

อลลอฮจะทรงลงโทษเขาซงการลงโทษอนมหนต”

โอทานศาสนทตแหงพระเจา ! จงตกเตอน

เถดแกประชาชาตเถด จงปลกประชาชาตใหตนขน

จากการหลบใหลเถด จงเรยกใหพวกเขาตนเถด จง

ประกาศใหประชาชาตไดรเถด จงท�าใหประชาชาตเกด

ความตระหนกเถด , จงเชญชวนพวกเขาสศาสนาเถด

مذکر“ انت เจาไมมฐานภาพอนนอกจากเปน ”انام

เพยงผตกเตอนเทานน , เจาไมไดเปนผทมอ�านาจ , คอ

พระเจาไมไดแตงตงทานมาเพอทจะใชอ�านาจบงคบ


ขเขญใหพวกเขาเกดศรทธา “

นตยสารรายสปดาห TIME ฉบบวนท 15 กรกฎาคม

1974 หนา 32-33 ไดตพมพบทความเรอง Who Were

History’s Great Leaders ? (ใครคอผทน�าทยงใหญ

ของประวตศาสตร?) ของนกจตวเคราะหชาวอเมรกน

คนหนงชอจลส มาสเซอรแมน (Jules Masserman)

ซงไดวางหลกเกณฑกวางๆในการคดเลอกไววาผทจะ

เปนผน�าทยงใหญทสดตลอดกาลไดนน จะตองปฏบต

หนาท 3 ประการตอไปนใหส�าเรจ นนคอ

1) ใหความเปนอยทดแกผทอยใตการปกครอง

2) สรางระเบยบทางสงคมทท�าใหคนทอยอาศย

ในนนมความรสกมนคงปลอดภย

3) สรางระบบความเชออยางหนงใหแกสงคม

หลงจากก�าหนดหลกเกณฑทจะตดสนวาใคร

สมควรทจะไดชอวาเปนสดยอดของมหาบรษโลกผยง

ใหญแลว นายจลส มาสเซอรแมนกไดแสดงความเหน

โดยอาศยหลกเกณฑดงกลาวขางตนเปนพนฐานการ

พจารณาวา :- “คนอยางหลยส ปาสเตอรและซอลค เปน

ผน�าในขอแรก สวนคนอยางคานธและขงจอในดานหนง

และคนอยางอเลกซานเดอร ซซารและฮตเลอรในอกดาน

หนงนนเปนผน�าในขอทสองและในขอทสาม ส�าหรบพระ

เยซและพระพทธเจานนกเปนผน�าในขอทสามเทานน

แตคนทเปนผน�าทยงใหญทสดตลอดกาลกคอมฮมมด

ผท�าหนาททงสามไดครบ ถงแมโมเสสจะท�าไดเหมอน

กบมฮมมด แตกยงนอยกวา”

หลงจากนนอกสป คอใน ค.ศ.1978 กมหนงสอออก

มาอกเลมหนงชอ The 100 – A Ranking of The Most

Influential Persons in History ( 100 ล�าดบบคคลผม

อทธพลทสดในประวตศาสตร) ซงเขยนโดยนายไมเคล

เอช. ฮารท (Michael H. Hart) นกดาราศาสตรชาว

อเมรกนและเปนหนงสอทขายดทสดเลมหนงในเวลานน

หนงสอเลมนไดจดล�าดบบคคลส�าคญๆในแขนงสาขา

ตางๆจ�านวน 100 คนทเขาเหนวาเปนผททรงอทธพล

ทสดในประวตศาสตร แตในทนจะน�ามากลาวเพยง 20

ล�าดบเทานนคอ

1) นบมฮมมด

2) ไอแซค นวตน

3) พระเยซครสต

4) พระพทธเจา

5) ขงจอ

6) เซนต ปอล

7) ไซหลน

โยฮาน กเตนเบรก

9) ครสโตเฟอร โคลมบส

10) อลเบรต ไอนสไตน

11) คารล มารกซ

12) หลยส ปาสเตอร

13) กาลเลโอ

14) อรสโตเตล

15) เลนน

16) โมเสส

17) ชารส ดารวน

18) ซหวงต

19) ออกสตส ซซาร

20) เหมาเจอตง

ในหนงสอเลมน นายไมเคล เอช. ฮารต ไดแสดง

ความคดเหนขอพจารณาในการจดล�าดบมหาบรษของ

โลกไวหลายแงหลายมมดวยกน ลองมาดวาเขาไดกลาว

ถงทานนบมฮมมดไวอยางไร

1) ประสบความส�าเรจสงสด “ทผมเลอกเอานบม

ฮมมดขนมาเปนอนดบหนงของรายชอบคคลผมอทธพล

ทสดของโลกนนอาจท�าใหผอานบางคนแปลกใจและบาง

คนอาจจะสงสย แตทานเปนคนเดยวในประวตศาสตรท

ประสบความส�าเรจสงสดทงในดานศาสนาและดานโลก

วตถ” (หนา 4 และ 33)


2) ผทรวมอาหรบไดเปนครงแรกในประวตศาสตร

“ชนเผาเบดอนแหงอารเบยเปนเผาทมชอเสยงร�าลอมาก

ในเรองความเปนนกรบทดราย แตเนองจากมจ�านวน

นอยและแตกแยกเปนกกเปนเผาท�าสงครามเขนฆา

กนอยตลอดเวลา พวกอาหรบจงไมมทางทจะเปรยบ

เทยบไดกบกองทพทใหญกวาของอาณาจกรตางๆใน

เขตการเกษตรทเปนหลกแหลงแลวในทางตอนเหนอ

อยางไรกตาม หลงจากทไดถกรวบรวมเขาดวยกนเปน

ครงแรกในประวตศาสตรโดยมฮมมดและดวยความ

ศรทธาอนแขงแกรงในพระเจาทแทจรงแตเพยงพระองค

เดยว กองทพอาหรบเลกๆเหลานกเรมท�าการพชต

ตอเนองกนอยางนาประหลาดทสดในประวตศาสตร

มนษยชาต”(หนา 34-35)

3) ผ มบทบาทส�าคญในการพฒนาอสลาม

“ประการแรก นบมฮมมดมบทบาทส�าคญเปนอยางยง

ตอการพฒนาอสลามมากกวาทพระเยซมตอการพฒนา

ศาสนาครสตถงแมวาพระเยซจะเปนผทมสวนส�าคญตอ

ค�าสอนทางดานจรยธรรมและศลธรรมของศาสนาครสต

เซนตปอลตางหากทเปนคนพฒนาวชาการครสตศาสนา

และเปนคนเปลยนแปลงศาสนาทส�าคญและเปนผเขยน

เนอหาสวนใหญของคมภรใหม แตอยางไรกตาม นบ

มฮมมดกเปนผรบผดชอบตอทงศาสนศาสตรและหลก

การทางศลธรรมและจรยธรรมของอสลาม นอกจากนน

แลว ทานยงเปนผมบทบาทส�าคญในการเปลยนแปลง

ความเชอใหมและในการวางรากฐานการปฏบตศาสน

กจของอสลามดวย” (หนา 39)

4) ผน�าทางโลกและทางศาสนาทมอทธพลยงใหญ

“เนองจากกรอานเปนสงส�าคญตอมสลมเชนเดยวกบท

คมภรไบเบลมความส�าคญตอชาวครสเตยน อทธพลของ

นบมฮมมดผานทางคมภรกรอานจงยงใหญมาก ดงนน

มนจงเปนไปไดทอทธพลของนบมฮมมดตออสลามจะ

ยงใหญกวาอทธพลของพระเยซและเซนต ปอลทมตอ

ศาสนาครสตรวมกนเสยอก” “ยงไปกวานน มฮมมด

ยงเปนผน�าทางโลกและทางศาสนาดวยซงไมเหมอน

กบพระเยซ ความจรงแลว ในฐานะทเปนพลงผลกดน

อยเบองหลงการพชตของชาวอาหรบ ทานนาทจะอย

ในต�าแหนงผน�าทางการเมองทมอทธพลทสดในทกยค

ทกสมยเสยดวยซ�า” “ในเหตการณทางประวตศาสตร

ทส�าคญๆ บางคนอาจพดวาเหตการณนนเปนเรองท

หลกเลยงไมไดและมนเกดขนมาเองถงแมวาจะไมม

ผน�าทางการเมองคนใดคนหนงมาน�าทางเหตการณนน

ตวอยางเชน อาณานคมอเมรกาใตอาจจะไดรบเอกราช

จากสเปนกไดถงแมวาจะไมมคนอยางไซมอน โบลวาร

แตกรณเชนนจะน�ามาใชกบการพชตของพวกอาหรบ

ไมได เพราะไมมสงใดเชนวานเกดขนกอนนบมฮมมด

และไมมเหตผลใดทจะเชอวาการพชตของพวกอาหรบ

จะเกดขนไดหากปราศจากนบมฮมมด”(หนา 39-40)

5) บคคลเดยวทมอทธพลทสดในประวตศาสตร

มนษยชาต “ดงนน เราจะเหนวาการพชตของพวกอาหรบ

ในศตวรรษท 7 ยงมบทบาทส�าคญตอไปในประวตศาสตร

มนษยชาตเรอยมาจนกระทงปจจบน” “การรวมกนของ

อทธพลทางโลกและศาสนาอยางไมมอะไรมาเสมอ

เหมอนไดนเองทท�าใหผมรสกวานบมฮมมดสมควรท

จะถกพจารณาวาเปนบคคลเดยวทมอทธพลทสดใน

ประวตศาสตรมนษยชาต” (หนา 40)

พฤตกรรมทสมบรณแบบแหงความเมตตา

( Perfect Behavior of Mercy )

ในนยามของค�าวา “ผน�าทด” คอนยามทใหโดย

เดมมง (Deming ) ซงเขากลาววา “ผน�าทด คอผน�า คอ

ผทสามารถสรางภาวะผน�าใหเกดแกผอน

รบฟงประชาชนและอภยตอความผดของพวก

เขาเหลาน ” ...ซงมสาระใกลเคยงกบค�าสอนอสลาม วา

“และเราไมไดสงเจามาเพออนไดเวนแตเพอเปน

ความเมตตาแกสากลโลก”

“เนองดวยความเมตตาจากอลลอฮนนเอง เจา

(มฮมมด) จงไดสภาพออนโยนแกพวกเขา และถาหาก


เจาเปนผประพฤตหยาบชาและมใจแขงกระดางแลวไซร

แนนอนพวกเขากยอมแยกตวออกไปจากรอบ ๆ เจากน

แลว ดงนนจงอภยใหแกพวกเขาเถด และจงขออภยให

แกพวกเขาดวย

และจงปรกษาหารอกบพวกเขาในกจการทงหลาย

ครนเมอเจาไดตดสนใจแลว กจงมอบหมายแดอลลอฮ

เถด แทจรงอลลอฮทรงรกใครผมอบหมายทงหลาย”

ดงนนสรปไดวาแทจรงศาสนาเปนสงศกดสทธ

และเปนทเคารพบชาของแตละศาสนกและเปนสงสากล

สงสดมจดรวมและจดตาง มค�าสอนทเปนหลกศรทธา

และความเชอ และแทจรงแลว อดมการณอนสงสดของ

ศาสนาทงหลายทยงใหญของโลกคอน�าพามนษยไป

สความรอดพน จากความชวรายทงดานปจเจกบคคล

และดานสงคม โดยการเขาสวถชวตแหงธรรมะและเปน

วถธรรมชาต วถแหงความประพฤตปฏบตธรรมตาม

แนวทางศาสนาตนอยางบรสทธใจ ปจเจกบคคลเหลา

นนกจะไมเบยดเบยน ไมนยมความรนแรง ไมกดขขม

เหงรงแกและจะเขาสหนาทอนเปนภารกจสงสดแหงชวต

มนษย สงคมทงหลายกจะเปลยนสภาพโดยอตโนมต

เขาสธรรมสถานสงสดซงเรยกในภาษาบาลวา สภาพ

“อสงขตธรรม” แลวมนษยกจะอยรวมกนอยางสงบสข

บรรณานกรม

กรต บญเจอ. อรรถปรวรรต คเวรคกรรม ปรชญา

หลงนวยค กรงเทพฯ. พมพท โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ปทพมพ พศ. ๒๕๔๙

คณาจารยคณะอศลดดน สถาบน ดรรอเฮฮก

เมองกม แปล เชคซยนลอาบดน ฟนด รากฐานศาสนา

อสลาม กรงเทพฯ .ศนยวฒนธรรมอสลามแหงอหราน

ประจ�ากรงเทพฯ ปทพมพ พศ.๒๕๔

เชคชะรฟ ฮาดย ค�าสอนจากนะฮญลบะลาเฆาะฮ

กรงเทพฯ, สถานศกษา ดารลอลม มลนธ อมามคอย ป

ทพมพ พ.ศ. ๒๕๕๐

พชวออ แปลโดย ไซมา ซารยด ภาพลกษณทางการ

เมองของอมาม ๑๒ พมพ สถาบนศกษาอลกรอาน

รอซลอลอะอซอม.ปทพมพ ๒๕๕๑

ววฒนวงศ. บรรณาธการ. สงคมวฒนธรรมกบ

สขภาพ, หนา 27-38. สงขลา : มหาวทยาลยสงขลา

นครนทร.

อบอาดลชะรฟ อลฮาดย 2548 การก�าเนดส�านก

ตางๆในอสลาม กรงเทพฯ :ศนยวฒนธรรมสถานเอกอคร

ราชทต สาธารรฐอสลามแหงอหราน ประจ�ากรงเทพฯ

อยาตลลอฮ ญะอฟร ซบฮาน แปลโดย อบอาด

ล ชะรฟ อลฮาดย 2548 ชอะฮในประวตศาสตรอสลาม

กรงเทพฯ : The Ahl al bayt a.s World Assembly

อลลามะฮ ฎอบะฎอบาอย แปลโดย เชคชะรฟ

เกตสมบรณ 2548 ชอะฮในอสลาม กรงเทพฯ :สถาบน

สงเสรมการศกษาและวจยเกยวกบอสลาม

อางองจากเวปไซต www.al shiah .com ภาค

ภาษาไทย

Ayatullah Javadi Amoli. Imam Khomaini

Qom Iran : Isra Publication Center 1384

Ayatullah Misbah Yazdi. Jami ah wa Tareek.

Qom Iran : Sazman Tabliqat 1372

Ayatullah Javadi Amoli. Falsafah Hukok

Bashar. Qom Iran : Isra Puplication Center 1382


บทเรยนจากบคลกภาพของทานอมามรฏอ (อ.)

อมามอะล บน มซา อร-รฎอ (อ) เปนลกหลานของทานศาสนทตแหงอลลอฮ (ศ) ทานเปนอมาม

ท 8 ในบรรดาอมามผสทธชอบธรรมในต�าแหนงคอลฟะฮ (ตวแทน)แหงศาสดาของพระผเปนเจา ความ

จรงขอน คอ ทานเปนรศมแสงสวาง ซงใหความจ�าเรญแกมซฮบชอะฮอยางมากมาย อกทงยงไดแผไป

ยงมซฮบตางๆของซนนอกดวย ทงนกเนองจากไดมบคคลตางๆ ทสงกดมซฮบเหลานน ไดกลาวสดด

ยกยองและเทดเกยรตทานอมามไวอยางสง ดงทบรรดานกปราชญของพวกเขาไดบนทกเรองนนๆ ไว

ในต�าราตางๆ และถงแมวา จะไดกลาวถงเรองราวทเปนเกยรตยศตางๆของนกปราชญแหงวงศวาน

ศาสดมฮมมด (ศ) พวกเขากมไดอธบายฐานภาพตามความเปนจรงของทาน หากแตเปนการยอมรบ

ของพวกเขา ตามทไดใหทศนะและใหการยอมรบความส�าคญของอมามทานน

แนนอน บรรดานกปราชญอะฮลซซนนะฮบางทานไดแสดงจดยนในการยอมรบ และมค�าพด

ยนยนของพวกเขาตอความเปนจรงบางประการ ในเรองของดวงประทปทสวางไสวโดยอมามรฎอ (อ)

เมอครงทานยงมชวตอย และหลงจากทานไดพลชพวายชนมไปแลว ดวยเหตน จงมความจ�าเปนในการ

รวบรวมมรดกทางวชาการอนทรงคณคาเหลาน และจ�าเปนตองใหความเปนธรรมถงแมวา สวนมาก

จะเปนเรองราวทขาดตกบกพรอง และมใชการแตงเรองใดขนมาตามทปรากฏในหนงสอบนทกเรอง

ราวตามแนวทางและบรรทดฐานของพวกเขา

บทความโดยเชค มฮมมด มหซน อฏฏอบซย


วถชวตของอมามรฎอ(อ)

สายตระกล

ทานอซซมอานย อชชาฟอย ไดอธบายถงสาย

ตระกลของอมามอะล ไววา “อะล เปนบตรของมซา บตร

ของญะอฟร บตรของมฮมมด บตรของอะล บตรของ

ฮเซน บตรของอะล บตรของอะบฏอลบ”

เปนทแนนอนอยางชดแจงแลววา อมามรฎอ(อ)

คอ เชอสายของทานศาสนทตผยงใหญ ดงททานฮากม

อนนยซาบรย อชชาฟอย ไดชแจงไว โดยทานไดกลาววา

“เหตทสายตระกลของทานอะล บน มซา อรรฎอ

ประเสรฐยง กเพราะทานเปนเชอสายของมนษย

ทประเสรฐทสด นนคอ ศาสดามฮมมด อลมศตอฟา

(ศอลฯ) และนคอ ทศนะของมซฮบอะฮลซซนนะฮ

วลญะมาอะฮ และทศนะทตรงกนเปนเอกฉนทของ

บรรดาฟกอฮาอแหงเมองฮญาซ และผใดคดคานค�า

กลาวน แนนอน เทากบเขาคดคานคมภรอลกรอานและ

แบบอยางของทานศาสดา ตอตานหลกสจธรรม และ

ส�าแดงความแขงกราวตอสองประมขแหงชายหนมชาว

สวรรค และลกหลานของทานทงสอง จนถงวนปรโลก”

ในการอธบายถงเชอสายของอมาม เปนหลก

ฐานทยนยนวามขบวนการของพวกทตอตานบรรดา

อะฮลลบยต(อ)มาตงแตในยคประวตศาสตร ทพยายาม

จะแยกบรรดาอะฮลลบยตออกจากทานศาสนทต

ผทรงเกยรต (ศอลฯ) ขณะเดยวกน กเปนหลกฐานแสดง

วามกลมบคคลตาง ๆ เชน ทานฮากม อนนยซาบรย

อชชาฟอย ทพยายามยนหยดเพอตอตาน กบกระแส

ของพวกทกอความเสยหายเหลานน

พระนาม ฉายานาม และสมญานาม

ทานอมามมพระนามอนประเสรฐวา อะล และ

เปนบคคลทสาม ในจ�านวนของบรรดาอะฮลลบยต ผท

ไดรบการตงชอน ถดจากอมามอะล อมามซจญาด อะล

บน ฮเซน (อ) เชนเดยวกบทไดมการบนทกไวในรายงาน

ของอะฮลซซนนะฮ


ฉายานามของทานคอ อะบฮะซน เหมอนดงท

ทานอมามกาซม (อ) บดาของทานไดกลาวไววา “บตร

ชายของฉน เปนผไดรบฉายานามเชนเดยวกบฉายานาม

ของฉน”ถงแมจะมบางทานเขาใจวา ฉายานามของทาน

คอ อะบบกร แตนนกเปนเพยงสวนนอยนด เพราะฉายา

นามทรกนอยางแพรหลายของทาน คอ อะบลฮะซน”

ทานฆยาซดดน อชชาฟอย ผเปนทร จกในชอ

วา “ควานด อะมร”กลาววา สมญานามของทานอมาม

อะล รฎอ(อ) มหลายชอ และชอเหลานถอเปนสมญา

นามของทานทงสน เชน อรรฎอ, อลฮาชมย, อลอะละวย

, อลฮซยนย,อลกรชย,อลมะดะนย อลวะลย,อลฮะฟย,

อศศอบร,อซากย, อลกออม และ ทรอยางแพรหลาย

คอ อรรฎอ

ใครเปนผมอบสมญานามค�าวา อรรฎอ

ผรจ�านวนหนงในฝายอะฮลซซนนะฮเชอถอวา

อลมะอมน แหงตระกลอบบาซย เปนคนแรกทให

สมญานามนแกทาน เมอครงทไดแตงตงทานให

ด�ารงต�าแหนงผส�าเรจราชการเมอ ฮ.ศ ๒๐๑ แลวตง

สมญานามใหเรยกทานวา รฎอ แตทวา มบทรายงาน

ของอะหมด บน มฮมมด บน อะบ นศรล บซซนตย ซง

อางวา เปนรายงานมาจากอมามญะวาด โดยปฏเสธ

เรองราวทแอบอางเหลานน โดยมรายงานบนทก

วา อบน อะบ นศรล บซซนตย ไดกลาวแกอมาม

ญะวาด (อ) วา “มคนกลมหนง ทขดแยงกบทาน ไดแอบ

อางวา บดาของทาน ไดรบสมญานามจากมะอมนวา

อรรฎอ จากมะอมน เมอเขามความพงพอใจยกต�าแหนง

ผ ส�าเรจราชการให ? ทานตอบวา “พวกเขาโกหก

ขอสาบานตออลลอฮ และพวกเขาชวราย ความจรงแลว

การทอลลอฮ ทรงขนานนามใหทานวา อรรฎอ กเพราะ

ทานเปนทพงพอพระทยของอลลอฮ และเปนทพงพอใจ

แหงศาสนทตของพระองคและบรรดาอมามในแผนดน

ของพระองคภายหลงจากทาน (ขออลลอฮรงประทาน

ความจ�าเรญแดทานเหลานน” ในบทรายงานยงไดเลา

ตอไปอกวา “แลวฉนไดกลาวแกทานวา “บรรพบรษของ

ทานทกคนในอดตทผานมา ตางกเปนทพงพอพระทยขอ

งอลลอฮและศาสนทตของพระองค อกทง บรรดา อมา

มอยแลวมใชหรอ ? ทานตอบวา “ใชแลว” ดงนน ฉนยง

ไดถามตอไปวา “แลวท�าไม บดาของทาน จงไดรบการ

ตงสมญานามวา อรรฎอ ทามกลางพวกเขาเหลานน

ดวยเลา..ทานตอบวา “เพราะวา ทานยงเปนทพงพอใจ

ของบรรดาศตรคขดแยงของทาน เชนเดยวกบเปนทพง

พอใจของ ปวงมตร ทใหการยอมรบตอทานเองดวย”

นกปราชญอะฮลซซนนะฮบางทาน ไดยนยนใน

เรองนเชนกน อยางเชน ทานญวยนย อชชาฟอย ทาน

อบดรเราะหมาน อลญามย อลฮะนะฟย อกทงยงไดม

นกปราชญอกบางทานเขยนบทประพนธอธบายเรอง

ราวเหลานเอาไว ดงมความหมายตอไปน วา

อมามอะล บน มซา อรรฎอ เปนผมตระกลอน

สงสง เปนผประเสรฐส�าหรบชาวอายมและเปนผน�าของ

ชาวอาหรบ พระผเปนเจาผสรางสรรพสงทงหลาย ทรง

พอพระทยตอทาน ดงนน พระองคจงทรงใหสมญานาม

เรยกทานวา รฎอ

บดามารดาของอมามรฎอ

บดาของทานคอ มซา บน ญะอฟร อมาม อล

กาซม (อ) สวนชอของผเปนมารดาผทรงเกยรตของ

ทาน มชอตาง ๆ กน บรรดานกปราชญกลาววา นางเปน

หญงรบใช และมชอเรยกขานกนหลายชอ เชน สะกนะฮ

อรวา คอยซะรอน,มะรซยะฮ นจมะฮ ยงมบางทานกลาว

วา นางมสมญานามและฉายานาม วา ชกรอนนบยฮ

และอมมลบะนน

ควรจะกลาวไวดวยวา ทานมฮมมด คอวาญฮ

บารซา อลบคอร อลฮะนะฟย ไดกลาวถงสถานะอน

สงสงของนางวา “ปรากฏวามารดาของทาน เปนสตรผ

สงศกดในหมชาวอาญม เปนสตรคนหนงทมสตปญญา

ดและ และเครงครดศาสนาเปนเลศ


สถานทประสต

ทานอมามรฎอ (อ) ประสตหลงจากปทอมามญะอฟร

ศอดก (อ) พลชพ (เปนชะฮด) ทเมองมะดนะฮในวนศกร

แตทวา ในการระบถงปและวนประสตของทานทชดเจน

ยงมความเหนขดแยงกนอย มบางทานระบวา ปททาน

ประสต คอ ฮ.ศ ๑๔๓,๑๔๘,๑๕๑,และ ฮ.ศ ๑๕๓ และ

บางทานกไดระบวา ทานประสตวนท ๖ ท ๗ และท ๘

เดอนเชาวาล

ในหนงสอของอะฮลซซนนะฮ ยงไดกลาวถงความ

อศจรรยทปรากฏเมอทานประสตอกดวย ซงเราจะน�า

มาเสนอในบทท ๖

ทานเสยชวตตามปกตหรอพลชพ ?

ในประวตการพลชพของอมามรฎอ(อ) กยงมความ

เหนขดแยงกนอกดวย ดงทไดมการกลาวไวในหนงสอ

ประวตศาสตรตอไปน ..

มบางทานกลาววา เปนวนเสารสดทายของเดอน

ศอฟร ฮ.ศ ๒๐๓ ในสมยการปกครองของอลมะมน แหง

ตระกลอบบาซย และนนคอ ทรกนอยางแพรหลายในหม

นกปราชญอะฮลซซนนะฮ

บางทานกกลาววา เปนวนท ๑ เดอนซอฟร ฮ.ศ

๒๐๓ บาง(๒๖) คนวนศกร เดอนรอมฎอน ฮ.ศ ๒๐๓

บาง วนท ๕ เดอนซลฮจญะฮ ฮ.ศ ๒๐๓ บาง วนท ๑๓

เดอนซลกอดะฮ ฮ.ศ ๒๐๓ บาง และบางกวา ฮ.ศ ๒๐๒

อมามรฎอ(อ)พลชพเปนชะฮดเมออาย ๕๐ ปโดย

ประมาณ(๓๑) แตทวา ในการกลาวถงรายละเอยดของ

อายขยของทาน กยงเปนเรองทขดแยงกน มผรบางทาน

กลาววา ทานเปนชะฮดเมออาย ๔๔ ป อกสวนหนง ก

กลาววา ๔๗ ป ๔๙ ป ๕๐ ป ๕๓ป ในสมยการปกครอง

โดยอ�านาจของ มะอมน ตระกลอบบาซย ทานไดเสยชวต

ท ต�าบลซะนาบาด ซงขนกบนกอน เมองยอยของเมองฏซ

ซงมะอมนสงใหฝงทานใกล ๆ กบสสานของฮารน รอชด

มการกลาวถงรายงานเกยวกบความมหศจรรย


ทปรากฏในวาระการเปนชะฮดของอมาม และมการ

เลาขาน และถามไถกนภายหลงจากทานไดพลชพไป

แลว ดงทเราจะไดน�าเสนอในบทท ๖

ความเหนของนกปราชญอะฮลซซนนะฮ

ถงแมวาจะมค�ายนยนอยางชดเจนของอมาม

รฎอ(อ)ในหลายเหตการณตลอดชวตอนทรงเกยรตของ

ทาน วา “ฉนจะถกสงหารดวยยาพษอยางอธรรมและจะ

ถกฝงในตางแดน” “แทจรง ฉนจะถกสงหาร ถกวางยา

พษ จะถกฝงในตางแดน”และทานไดกลาววา “แทจรง

แลว มะอมน คอคนสงหารทาน” และเชนเดยวกน

น กยงมการยนยนโดยนกปราชญอาวโสของอะฮลซ

ซนนะฮ เชน ดร.กามล มศฏอฟา อชชยบย ทไดกลาว

วา “ทานรฎอ เสยชวตดวยสาเหตถกวางยาพษ ตามท

นกประวตศาสตรสวนมากไดใหความเหน” แตทวา ยง

มนกปราชญบางทานไดบดเบอนความจรงขอน โดยได

กลาวอางไปยงเรองราวทไมเหมาะสม และสรางภาพ

การเสยชวตของ อมามรฎอ(อ)ใหเปนไปในรปตางๆ ดง

ประโยคบอกเลาของพวกเขาเหลานน เชน..

อบนญะรร อฏฏอบรย และทานอนๆ อกเชอวา

สาเหตการเสยชวตของอมามรฎอ(อ) คอ ทานรบประทาน

ผลองนมากเกนไป ทงน โดยมไดค�านงถงความเปน

จรงใดๆของเหตการณทางประวตศาสตร เขาไดกลาว

วา “แทจรง ทานอะล บน มซา อรรฎอ รบประทานผล

องนมากเกนไป ดงนน ทานจงเสยชวตอยางกะทนหน”

นกปราชญบางกลมกเชอไปตามค�าพดน เชน อบน

อลอะซร อชชาฟอย, ชมซดดน บน คอลกาน อชชาฟอย,

อบนลเญาซย อลฮมบะลย, อะบลฟดาอ อดดะมชชะกย

อชชาฟอย, และอบนกะซร อดดะมชชะกย อชชาฟอย

ตรงกนขามกบนกปราชญอกกล มหนงของ

พวกเขาเอง ทตงขอสงสยตอค�ากลาวของอบนญะรร

อฏฏอบรย เชน อลยาฟอย อชชาฟอย,มซกวยยะฮ,

มฮมมด คอวาญฮ บารซา อลฮะนะฟย,จนเปนเรองท

ท�าใหพวกเขา ถกเถยงกนในเรองสาเหตการเสยชวต

หรอการพลชพ มสกวยฮ ไดรายงานวา “ตามเรองราวท

เลาขานกนมา กคอ ทานรบประทานลกองนมาก ทาน

จงเสยชวตอยางกะทนหน”


สวนมฮมมด คอวาญฮ บารซา อลฮะนะฟย ไดใหทศนะของ

เขาอกดานหนงเปนการสวนตววา เปนการเสยชวตตามปกตหรอพล

ชพ ดวยการกลาวค�าคดคานและตอบโตกบขออางเหลาน

ขณะเดยวกน ยงมนกปราชญอกกลมหนง เชน อบนฮะญร

อลฮยษะมย อชชาฟอย และฟฎล บน รซบะฮาน อลคนญย อลอศฟะ

ฮานย อลฮะนะฟย ยนยนวา อมามรฎอเสยชวตอยางกะทนหน

เนองจากถกยาพษทมากบลกทบทมหรอองน แตเขาทงสองมไดเปด

เผยตอไปวาเปนการลอบสงหาร

สวนในกลมทสาม ไดใหทศนะในเชงตงขอสงสยและคลางแคลง

ใจตอมะมน วา โดยลกษณะของเขา จะเปนผสงหารอมามรฎอ (อ)

และพวกเขายอมรบวา สาเหตการเสยชวตอยางกะทนหนของทาน

มาจากการถกวางยาพษ เชน มสอดยอชชาฟอย ,อบนฏอกฏอกย อล

มกรซย อชชาฟอย,และนกปราชญรวมสมยอกสวนหนง เชน ดร.ตรมานย

อลมสอดย อชชาฟอย กลาววา ในสมยทเขา (มะมน) เปน

คอลฟะฮ ทานอะล บน มซา อรรฎอ ไดถกวางยาพษทเมองฏส และ

อบนฏอกฏอกยไดกลาววา “แทจรงมะอมนนนไดวางพษทานในผล

องน” อลมกรซย อชชาฟอย ไดกลาววา “มะอมนไดถกตงขอหาวา

วางยาพษในผลองน” แตเขาไดยนยนนภายหลง วา “มะมนนนได

ลอบวางยาพษอมามรฎอ” และอตตร

มานนย ไดเขยนไววา “มคนกลาวกน

วา แทจรงมะอมนนนเองทไดลอบวาง

ยาพษทาน”

อกดานหนงนกประวตศาสตร

นกฮะดษ ผมชอเสยง เปนสวนมากได

ยนยนอยางชดเจนวา มะอมน เปนผ

สงหารอมามรฎอ(อ) เชน มฮมมด บน อะล

อลฮลบย ซงรจกกนในชอวา อบนลอะซมย,

อบนฮบบาน อลบซตย อชชาฟอย,อซซม

อานย อชชาฟอย, อศศอฟะดย อชชา

ฟอย, อะบลฟะรอจญ อลอศฟะฮานย,

อลฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย,

อลมกอรรซย อชชาฟอย,ในหนงสอบาง

เลมของทาน อบนศศบาฆ อลมาลกย,

อชชบลนญย อชชาฟอย,มร มฮมมด

อบนซซยยด บรฮานดดน มร ควานด

อชชาฟอย,ฆยาซดดน อชชาฟอย ควานด,

อบบาส บน อะล อลมกกย อชชาฟอย

อบนฮบบาน อลบซตย อชชา

ฟอย ไดเขยนไววา “ทานอะล บน มซา

ไดเสยชวตทเมองฏซ จากสาเหตทดมน�า

ทมะอมนไดยนใหดวยตวเอง แลวทานก

เสยชวตในชวโมงนน” สวนอกแหงหนง

เขาไดกลาววา “แนนอน ทานถกวางยา

พษในน�าทบทม โดยมะมนไดใหทานดม”

อศศอฟด อชชาฟอย ไดกลาว

ในท�านองนเชนกนวา “ทานไดท�าการ

ปกครองรวมกบมะอมน จนกระทงเขาได

วางยาพษในน�าทบทมใหทานดม ตามท

มคนกลาวกนวา “เปนการด�าเนนงานของ

ชาวตระกลอบบาซย”

มรายงานมาจากอะบล ฟะรอจ


อลอศฟะฮานย กลาววา “มะอมนนน ไดมอบหมาย

ต�าแหนงผส�าเรจราชการใหเพอด�ารงต�าแหนงภายหลง

จากตวเอง ตอมากไดลอบสงหารทานเสย ซงภายหลง

จากนน กถกระบวา เปนการวางยาพษ ซงทานกเสย

ชวตดวยสาเหตนน”

เรองราวการพลชพ

ตองไมลมวา ฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย เปน

คนแรกทถอวา การเสยชวตของอมามรฎอ(อ) เปนการ

พลชพ ดงททานฮากม นยซาบรย อชชาฟอย ไดกลาว

วา “ทานอะล อบน มซา ไดพลชพ (เปนชะฮด) ทแควน

บซนาบาด เมองฏซ” อบนศบาฆ อลมาลกย และฟฎล

บน รซบะฮาน อลคอนญย อลอศฟะฮานย อลฮะนะฟย

กไดเชอถอตาม ซงทงสองทานไดกลาววา ทานอะล

บน มซา อรรฎอ(อ) เปนชะฮด และอกตอนหนง ทาน

กลาววา “อมามอลกออม อนดบทแปด และทานเปน

ชะฮด เนองจากถกลอบวางยาพษ”

อลกอฎ บะฮญด อฟฟนดย อชชาฟอย เชอถอวา

มะมนเปนคนสงหารอมามรฎอ(อ) และสถานะของอมาม

รฎอ นนเปนชะฮด ดงทเขาไดยนยนอยางชดเจนวา “เนอง

จากมะอมน กลววา วชาการของอะฮลลบยตบยต และ

แสงสวางแหงการชน�าของอมามรฎอ(อ) จะแพรหลาย

ดงนน เขาจงลอบสงหารทานเสย และขาพเจามนใจวา

เปนแผนลวงของเขา ทงนกเพราะวาไมสามารถรวมอยใน

สถานทเดยวกนได ระหวางความอธรรมกบความยตธรรม

สจธรรมกบความผดพลาด วชาความรกบความโฉดเขลา

นอกเหนอจากทเราไดกลาวไปแลววา อมาม

รฎอ (อ) ไดพลชพไปเพราะถกวางยาพษ กยงจ�าเปนท

จะตองกลาวดวยวา ความเชอวา การเสยชวตของทาน

เปนไปโดยปกตวสย นน ไมสอดคลองกบสตปญญา เมอ

เราไดพจารณาถงเหตการณทางประวตศาสตร เนองจาก

อมามรฎอ อ. อยในสถานะทเปนอนตรายตอมะมนและ

การปกครองของมะอมนอยางยง กลาวคอ มะอมน

ไมสามารถบรรลถงเปาหมายของตนได ดวยการ บบ

บงคบอมามใหยอมรบต�าแหนงผส�าเรจราชการ ฝาย

พวกตระกลอบบาซยกมความโกรธเคองทานในสาเหต

นนดวย ส�าหรบนกวเคราะหเพอหาขอเทจจรงจงม

อาจยอมรบการแอบอางเชนนนไดเลยวา ทานอมาม

รฎอ(อ) เสยชวตโดยปกตวสย

อกดานหนง เราจะยอมรบไดอยางไรวา บคคล

หนงเสยชวตดวยสาเหตทรบประทานผลองนเขาไปมาก

ทงๆทคนผนน มอปนสยเปนคนนอนนอย ถอศลอดเปน

สวนใหญในชวตประจ�าวน ตามบคลกลกษณะทบรรดา

เครอญาตใกลชดของเขาไดบอกเลาไว ?

สรป

ไมมขอสงสยใด ๆ อกเลยวา การเปนชะฮาดตของ

อมามรฎอ (อ) นน เกดขนจากการทมะอมน ไดสงหาร โดย

การวางยาพษทาน ดวยฝมอของเขาเอง ตามรายงานรวา

ยะฮมากมายทยอมรบและยนยนโดยนกประวตศาสตร

เปนจ�านวนมากของซนนะฮวา ทานไดพลชพโดยอ�านาจ

ทางการเมองของมะมนมสวนพวพน ดงนน ทศนะตางๆ

ทไขวเขวและไมเปนไปตามความเปนจรงของบคลกภาพ

อยางเชนของอบนคอลดน อลมาลกย อะหมด อะมน

อลมศรย อชชาฟอย จงไมมอะไรเหลอใหตความเพอ

เบยงเบนอกตอไป

ลกของอมามรฎอ(อ)

อมามรฎอ(อ) มบตรชาย ๕ คน ดงมรายชอตอไปน

๑.อมามอะบญะอฟร มฮมมด ตะกย ๒. ฮะซน

๓.อะล ๔.ฮเซน ๕.มซา และมบตรหญงคนเดยว ชอ

ฟาฏมะฮ ผทกลาวเชนน คอ อลฟคร รอซย อชชาฟอย

บรรดานกประวตศาสตรใหความเหนตรงกนวา เชอสาย

ของทานสบทอดมาจากอมามญะวาด

นกปราชญอกบางทานกลาววา ลกของอมาม

รฎอ นนไดแก มฮมมด (อมามญะวาด) และฮเซน แต

ซะรอนด อลฮะนะฟย กลาววา “เรองทถกตองกคอวา

ทานไมมบตรชาย บตรหญงเลย นอกจากมฮมมด บน

อะล อตตะกยเทานน ทานซมอานย อชชาฟอย ไดกลาว


เพมเตมวา “สมญานามลกหลานของอมาม รฎอ (อ)

และเชอสายของทาน กคอ รฎวยน”

บคลกภาพของอมามรฎอ (อ)

สถานะของทานในฐานะผบอกเลาบทรายงาน

ตามทศนะของอะฮลซซนนะฮ

ถงแมวา โดยหลกความเชอของชอะฮ จะถอวา

อมามรฎอ (อ) มสถานะสงสงทางวชาการ และฮะดษ

เหตทไดกลาวเชนน กเพราะทานคอ คอลฟะฮทแปด

ของทานรอซล (ศอลฯ) แตทวา ในทศนะของอะฮลซซน

นะฮ ไดจดอนดบใหทานเปนเพยงแคนกรายงานฮะดษท

เปนชาวเมองมะดะนะฮรนตาบอน คนหนงเทานน ทาน

ถกจดอยในรนทแปด บางทานกลาววา อยในรนทสบ

สถานะทางวชาการ และการเปนนกรายงานฮะดษ

ของอมามรฎอ(อ) เปนทชดเจนอยแลววา ส�าหรบทศนะ

ของอะฮลซซนนะฮ ตามค�ากลาวของซะฮะบย อชชาฟ

อย ระบวา ทานเปนทอางองของเจาของต�าราศฮาฮซ

ซตตะฮ เชน ศอฮฮตรมซย อะบดาวด อบนมาญะฮ ใน

ต�าราประเภทสนน มฮะดษจากอมามรฎอ(อ) ในเรอง

ซะกาต เรองความศรทธา และอน ๆ อก และยงไดถก

อางองอยางจ�ากดอกหลายฮะดษ ไปบนทกในต�าราประ

เภทสนนและมสนดตางๆ เชน สนนบยฮะกย,สนน ดาร

กฏนย,มสนดชฮาบ ในเรองซะกาตและความศรทธา และ

หวขอการวเคราะห ดานตฟซร และอคลาก

ทานมซซย อชชาฟอยไดกลาวไววา “อมามรฎอ

(อ)ไดรบรายงานจากบรรดาผทรงความรมากมาย เชน

บรรพบรษและบรรดาลงของทาน เชน มซา บน ญะฟร

(อ) อสมาอล, อสฮาก,และอบดลลอฮ อกทงจากบรรดา

ลกๆของญะฟร,อบดรเราะหมาน บน อะบล เมาลา และ

คนอน ๆ เชนเดยวกบทมบคคลตางๆ จ�านวนมาก ไดรบ

รายงานจากทาน เชน อะบ ศลต อบดสสลาม อลฮรวย,

อะหมด บน อามร อฏฏออย,อบดลลอฮ อบนอบบาส

อลกอซวนย,อาดม บน อะบ อยาซ,อะหมด บน ฮมบล,

มฮมมด บน รอฟอ,นศร อบน อะล อลญะฮฎอมย

อลญะฮะนย,คอลด บน อะหมด อซซะฮลย,อสฮาก

บน รอฮวยฮ,อะบ ซรอะฮ อรรอซย, และมฮมมด บน

อสลมอฏฏซย ฯลฯ”

ทานอบนฮบบาน อลบสตย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๓๕๔)

ไดกลาวภายหลงจากทไดยกยองสถานะของอมามรฎอ

(อ)และเชอสายของทาน ดงถอยความตอไปน “ทานอะ

ล บน มซา อรรฎอ อะบฮะซน เปนเจานายและปญญา

ชนในหมบรรดาอะฮลลบยต เปนผทรงเกยรตในตระก

ลบะนฮาชม จ�าเปนตองใหการยอมรบฮะดษของทาน

ในเมอไดถกรายงานมาจากทาน

ทานฮากม นยซาบรย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๐๕)

ไดกลาวถงฐานภาพการเปนนกรายงานฮะดษของ

อมามรฎอ(อ) อกเชนกนวา “มนกปราชญฮะดษระดบ

ผน�ารบรายงานจากทานหลายคน เชน อาดม บน อะบ

อยยาซ,นศร บน อะล อลญะฮฎอมย,และมฮมมด บน

กอชรย และทานอนๆ อก”

จ�าเปนจะตองอธบายตรงนดวยวา บรรดาบคคล

ตางๆ เชน ทานอบรอฮม บน อะบ มกรอม อลญะอ

ฟะรย, อบรอฮม บน ดาวด อลญะอกบย อบรอฮม บน

มซา อะหมด บน ฮะซน อลกฟย อลอะซะดย,อสมา

อล บน ฮมมาม อลบศรย,ทานซลญ บน อะบ ซลญล

ยะกบย, ญะอฟร บน อบรอฮม อลฮฎรอมย, ญะอฟร

บนซะฮล, ญะอฟร บน ชะรก, ฮะซน บน อบรอฮม อล

กฟย, ดะอบล คอซซาอย,อบดสสลาม บน ศอลห,อะห

มด บน อะล อรรอกย, ดาวด บน สลยมาน อลญรญานย,

ดาวด บน สลยมาน อลฆอซย, พวกเขาเหลาน ใหการ

ยอมรบ บทรายงานและมตรสหายของอมามรฎอ (อ) ดวย

เชนกน แตทวา อะฮลซซนนะฮ กลบถอวา บทรายงาน

ตางๆ ของพวกทานขาดความนาเชอถอ(ฎออฟ)เนองจาก

พวกเขาเปนชอะฮ หรอเปนเพราะวา คนเหลานนมความ

สมพนธแนบแนน กบอมามรฎอ(อ) หรอเนองจากพวก

เขาอางองฮะดษตางๆ โดยใหความส�าคญและมความ

รสกดตออมาม รฎอ(อ)


ต�าแหนงของทานตามวจนะของทานรอซล ผทรงเกยรต (ศอลฯ)

มรายงานจากอมามมซา อลกาซม (อ) กลาววา “ฉนฝนเหนทานรอซลลลอฮ (ศอลฯ) โดยมทานอะมรลมม

นน อะล (อ) อยกบทานดวย ทานกลาววา “โอมซา บตรของเจาจะมองเหนโดยรศมของอลลอฮ ผทรงสงสง และ

เขาจะพดโดยวทยปญญา เขาจะถกตองและไมผดพลาด เขาจะมความรและจะไมโงเขลา แนนอน เขาจะไดรบ

ความรและวทยปญญาอยางเตมเปยม”

ต�าแหนงอมามตามทศนะของอะฮลซซนนะฮ

ศตวรรษท ๒

๑-ฮะซน บน ฮานย ผเปนทรจกกนในชอวา อะบ นวาซ (ฮ.ศ ๑๙๖) บรรดาสหายของทานไดกลาวกบอะบ

นวาซ ในวนหนงวา “โออะบนวาซ แนนอน ทานเองรในสถานะของทานอะล บน มซา อรรฎอ เปนอยางด แลว

ท�าไมทานจงละเลยทจะกลาวยกยองชมเชยเขา ทง ๆ ททานเปนสดยอดนกกวแหงยคสมยททานมชวตอย ? เขา

ไดตอบคนเหลานนวา “ขอสาบานตออลลอฮ ทฉนละเลยจากเรองนน กเพราะฉนใหเกยรตเขานนเอง เนองจาก

วา ความสามารถของคนอยางฉนไมเพยงพอ ทจะกลาวถงความยงใหญของทาน..” แตทวา ภายหลงจากนน ไม

นาน เขากไดกลาวบทกวบทหนงขนมา ดงน


“มคนพดกบฉนวา เธอเปนเกงทสดในการเขยน

บทกวเตอนใจ เธอยอดเยยมทสดในการสรรหาค�า มา

ยกยองชมเชย ใหมนผลผลพรงพรในมอของฉน แลว

เพราะเหตใด ทานจงละเลยการยกยองบตรของมซา

และแงมมตาง ๆทรวมอยในตวเขา ? ฉนตอบวา ฉนไม

สามารถสรรหาค�ามายกยองอมาม ผซงม “ญบรล” เปน

ผรบใชบดาของเขาเลย”

ทานซยยด อบบาส อลมกกย อลฮซยนย อชชาฟ

อย นกกวคนหนงของอะฮลซซนนะฮ ไดกลาวยกยองบท

กวบทนวา “ไมตองสงสยเลยวา ผประพนธรอยแกวอน

ล�าคาบทน อลลอฮจะทรงอภยโทษใหแกเขาในความผด

บาปทลวงพนมาแลวและทจะมตอไปในหนหลง”

ทานฮากม นยซาบรย อชชาฟอย ไดกลาวเชน

เดยวกนวา “วนหนง อะบนวาซไดออกมาจากเรอน

ของเขา แลวไดเหนชายคนหนงขพาหนะผานไป เขาได

ถามถงชายคนนน เพราะเขามไดเหนหนา ไดมคนตอบ

วา นนแหละ อะล บน มซา อรรฎอ เขาจงกลาวบทกว

บทหนงความวา

“ขณะทฉนสงสายตาจองไปยงทานจากทไกล

ความสงสยวาจะเปนทานกไดปรากฏขน ขณะทหวใจก

ยนยนหนกแนน มาดแมนวา คนกลมหนงยดทานเปนผน�า

แนนอนเครองหมายของทานกจะน�าทางพวกเขาได แม

กระทง พาหนะทควบขกจะแสดงหลกฐานบงบอกได”

มเรองเลากนมาวา วนหนง อะบนวาซ ไดมอง

เหนอมามรฎอ(อ) ในขณะททานขฬอออกมาจากวงขอ

งมะอมน อะบนวาซกเดนเขาไปใหสลามทานแลวกลาว

วา “โอบตรของทานรอซลลลอฮ ขาพเจาไดกลาวเปนกว

บทหนงในเรองของทาน และขาพเจาตองการทจะกลาว

ใหทานฟง” ทานอมามรฎอ ตอบวา “เชญกลาวมาเถด”

อะบนวาซกไดรายบทกวความวา

“เชอสายของพวกเขาเปนผสะอาดบรสทธ พรอน

จ�าเรญไดถกประทานแกพวกเขา ไมวาแหงหนใดทพวก

เขาถกกลาวถง

“คนทมใชเชอสายของอะลนน เมอกลาวถงเชอ

สายของเขา กจะไมมความภาคภมใจส�าหรบตนมา

ตงแตในยคกอนเกา

องคอลลอฮ ครนเมอทรงรงสรรคสรรพสงใด

พระองคจะทรงละเอยดถถวน พระองคทรงช�าระขดเกลา

และเลอกสรรพวกเขาแลว โอมนษยทงหลาย

พวกเขาเปนมนษยผสงสง ขณะเดยวกน กบม

ความรแหงคมภร และเรองราวทถกประทานมาในบท

ตางๆแหงคมภร”

อมามรฎอ(อ)ไดกลาววา “แทจรงเธอไดประพนธ

บทกว ทยงไมเคยมใครสกคนเดยวประพนธไดมากอน

แลวทานไดกลาวกบคนรบใชวา เดกนอยเอย คาใชจาย

ของเรามอยทเธอบางไหม ? เขาตอบวา “มสามรอยด

นาร” อมามไดกลาวกบคนรบใชวา “จงมอบเงนจ�านวน

นนใหเขาเถด” หลงจากนนอมาม(อ) ไดกลาววา “หรอ

วาบางท เงนจ�านวนนนอาจนอยเกนไป โอเดกนอย เธอ

จงจงฬอตวนไปมอบใหเขาเถด”

ศตวรรษท ๓

๒-มฮมมด บน อมร อลวากดย (ฮ.ศ ๒๐๗)ได

กลาวถงอมามรฎอ(อ)วา “เปนผวนจฉยความศาสนา ซง

ไดรบความเชอถอทสด ในมสยดของรอซลลลอฮ ขณะ

ทมอายเพยง ๒๐ ป และนบวาเปนตาบอนรนทแปดใน

หมชนชาวเมองมะดนะฮ

๓-ทานฮะซน บน ซะฮล (ฮ.ศ ๒๑๕)ไดกลาววา

“แนนอน มะมนไดแตงตงใหอะล บน มซา เปนผส�าเรจ

ราชการแทนเขา เพราะตามสายตาของเขามองวา ในบร

รดาชาวบะนอบบาซย และลกหลานของอะลนน ไมม

ใครประเสรฐกวา ส�ารวมตนเหนอกวา และมความรสง

กวา ทานอะล บน มซา”

๔- อลมะมน แหงวงศอบบาซย (๒๑๘) อลมะ

มน (ผสงหารอมามรฎอ)ไดกลาวในขณะสนทนากบ

เสนาบดของเขา ผชออลฟฎล บน ซะฮล ในเรองของ

อมามรฎอวา “ฉนไมเคยรเลยวา จะมใครสกคนทประเสรฐ


กวา ชายคนน”

๕-อบดลญบบาร บน สะอด (ฮ.ศ ๒๒๙) เมอครง

ทอมามรฏอ(อ)ถกบงคบใหรบต�าแหนงผส�าเรจราชการ

อบดลญบบาร บน สะอดไดเดนทางไปยงเมองมะดนะฮ

ในปเดยวกนนน เขาไดกลาวในเหตการณครงส�าคญน

วา “ผส�าเรจราชการปกครองบรรดาชาวมสลม คออะล

บน มซา บน ญะอฟร บน มฮมมด อบน อะล บน ฮเซน

บน อะล บน อะบ ฏอลบ (อ) หลงจากนน เขาไดกลาว

บทกวความวา

“บรรพบรษของเขา ๖ รนทผานไป พวกเขาลวน

เปนผประเสรฐ เนองจากไดดมน�าฝนแหงเมฆอนบรสทธ”

ทานอลเมาซลย อชชาฟอย ไดกลาวสนบสนน

วา “ค�าสรรเสรญของผกลาวเปนของอลลอฮ”

๖-อะบศลต อลฮรวย (ฮ.ศ ๒๓๖) อลบดคอชย

อลฮนดย อลฮะนะฟย ไดอางค�าพดจากอะบสลตวา

“ฉนไมเคยเหนใครมความรเหนอกวา อะล บน มซา อร

รฎอ และไมมผรคนใดเมอไดเหนทานแลว จะไมยนยน

เหมอนอยางค�ายนยนของฉน

๗-อบรอฮม บน อบบาส อศศลย (ฮ.ศ ๒๔๓) อ

บรอฮม บน อบบาส ไดประพนธบทกว เปนการสดดอ

มามอะล รฎอ (อ)ภายหลงจากททานไดถกแตงตงใหรบ

ต�าแหนงผส�าเรจราชการ บทหนง ความวา

“ความทกขใจมไดสญสลาย นบตงแตหลงจาก

มการฟาดฟน ตอสกบ บรรดาลกหลานของศาสดาม

ฮมมด(ศ)”

ท�านองเดยวกนน เขาไดกลาวไวอาลยอมาม ภาย

หลงจากลวงลบไปแลว เนองดวยความใหเกยรตและ

ยกยองอยางสง ความวา

“แทจรง มนเปนความทกขระทม และความขมขน

โอบตรของมซา หลงจากสนทานไปแลวดวงตาของฉน

ไมเคยเหอดแหงจากหยาดน�าตา ความอดทนไดรบการ

ยกยองสรรเสรญไปทวทกแหงหน ความอดทนทจะรองไห

ใหแกทาน และเราปวดราวยงนก”

เขายงไดกลาวยกยองครอบครว และบรรพบรษ

ของอมามอะล บน มซา อรรฎอ(อ) อกดวยวา

“แนนอนทสด เขาเปนมนษยทดเลศ ในความเปน

ตวตนและเปนบดา

ทงเผาพนธและ บรรพบรษ ผมเกยรตยศอนสงสง

ความรและความเฉลยวฉลาด ไดมมายงพวกเรา

โดยอาศยทาน ผเปนอมามทแปด

ทานไดท�าหนาทเปนหลกฐานของอลลอฮทถก

ปดบงไว”

๘-อะบซรอะฮ อลฮมบะลย (ฮ.ศ ๒๖๑)และมฮม

มด บน อสลม อฏฏซย(ฮ.ศ ๒๔๒) ทงสองทานน เปนนก

ปราชญผมชอเสยงของอะฮลซซนนะฮ แหงเมองนยซา

บร ในสมยทอมามรฎอเดนทางเขาสเมอง เขาทงสองได

กลาวตออมามวา “โอทานประมขผสงสง บตรของบรรดา

ประมขแหงอมามทงหลาย โดยสทธของบรรพบรษของ

ทานผบรสทธ และบรรพชนของทานผทรงเกยรต ขอเพยง

ใหเราไดเหนใบหนาของทานอนอมเอบ และใหทานได

ถายทอดฮะดษจากบรรพบรษของทาน ทไดรบมาจาก

ศาสนดามฮมมด ปทวดของทานใหแกเราดวยเถด เพอ

เราจะไดระลกถงทานดวยเรองนน ๆ”

๙- อะหมด บน ยะหยา อลบะลาซรย (ฮ.ศ ๒๗๙)

หลงจากบตรของอมามไดเสยชวต อลบะลาซรยกได

เขาไปพบทาน เพอแสดงความเสยใจ พลางไดกลาว

วา “ทานมบคลกอนสงสงเกนจาก ทเราเคยกลาวถง

แนนอน พวกเราบกพรองอยางยงตอเกยรตยศอนสงสง

ของทาน ตอวชาความรของทานทมอยางมากมาย และ

ตอรางวลตอบแทนทอลลอฮประทานใหเนองจากความ

ทกขโศกของทาน”

๑๐-อบบาส บน มฮมมด บน ซล(ศตวรรษท ๓

แหงฮ.ศ) ทานอบรอฮม บน อบบาส ไดกลาววา “ขาพเจา

ไดยนมาวา ทานอบบาส บน มฮมมด บน ซล ผอยรวม

สมยกบอมามรฎอ(อ) ไดกลาวถงอมามรฎอ วา “ทก

เรองราวทอรรฎอถกตงค�าถาม ลวนแตเขาจะตอบได


ทงสน จนฉนไมเหนวาจะมใคร รมากกวาเขา นบแตแต

อดนต จนกระทงมาถงสมยทเขามชวตอย มะอมนเอง ก

เคยทดสอบเขาดวยค�าถามตางๆ ทกเรอง แตเขากตอบ

มะมนดวยค�าตอบอยางฉาดฉาน เขาเปนคนทนอนนอย

ถอศลอดมาก โดยจะไมขาดการถอศลอดเกนสามวนใน

แตละเดอน และเขากลาววา เปนการถอศลอดตลอดป

เปนคนมคณธรรมอยางมากมาย และบรจาคอยางเงยบ

ๆ โดยมากเขาจะกระท�าเชนนนในยามกลางคนอนมดมด

ในฤดรอน เขาชอบนงบนเสอในฤดฝนเขาจะนงบนพน”

๑๑-อนเนาฟะลย(ศตวรรษท ๓แหง ฮ.ศ) ไดแตง

บทกวไวบทหนงเพอเปนการยกยองอมามรฎอ ดงน

“ฉนไดเหนชายผมหงอก

ศตวรรษท ๔

๑๒-อะบบกร บน คซยมะฮ อชชาฟอย (ฮ.ศ ๓๑๑)

และอะบอะล อษษะกอฟย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๓๒๘) ทาน

ฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย กลาววา “ฉนยนทานม

ฮมมด บน มอมมล บน ฮะซน บน อซา ไดกลาววา “เรา

ไดออกไปพรอมกบอมามของบรรดานกฮะดษ คอ อะบ

บกร บน คซยมะฮและสหายของเขาคอ อะบ อะล อษษะ

กอฟย พรอมกบบรรดาเชคของพวกเรากลมหนง ซงใน

ขณะนนพวกเขามงหนาจะไปเยยมเยอนสสานของทา

นอะล บน มซาอรรฎอ ทเมองฏซ ทานกลาววา “ฉนได

เหนอบนคซยยะฮกระท�าการใหเกยรตตอสถานทแหง

นน ดวยความนอบนอม นบวาเปนเรองทท�าใหฉนฉงน

สนเทหอยางยง

มขอสงเกตอยางหนง คอ ประโยคค�าพดทสมบรณ

ของผรายงาน(มฮมมด บน มอมมล) ซงเปนทนาเสยดาย

วา นกรายงานอกบางทานมไดน�ามาอางถง ตรงททาน

กลาววา “ณ มชฮดสถานแหงน ยงมวงศวานของกษตรย

และวงศวานของชาซาน บน นะอม และวงศวาน ชนกอ

ชน และคนตระกลอะละวยผทรงเกยรต อกกลมหนง ท

เปนชาวนยซาบร, ฮรรอฮ,ฏซ,และซรคอส,พวกเขาแสดง

ความนยมชมชนตอ อะบบกร มฮมมด บน อสฮาก เมอ

เขามาเยยมเยอน(ซยารต)สสานอมามรฎอ พวกเขา

พงพอใจ และไดบรจาค ดวยความซาบ ซงใจตอการ

แสดงออกของอมามแหงบรรดานกปราชญทมตอมชฮด

สถานแหงนน และพวกเขารวมกนกลาววา ถาหากอมาม

ทานนไมรวา นคอ ซนนะฮและความประเสรฐประการ

หนง แนนอน เขาจะไมกระท�าเชนน”

๑๓-มฮมมด บน ยะหยา อศศลย(ฮ.ศ ๓๓๕)

อางองมาจาก อะหมด บน ยะหยา จาก อชชอบย กลาว

วา วนหนง ทานชอบย ไดกลาววา “บทกวใดทดทสด

?” มคนตอบทานวา “บทกวทชาวอนศอรน�ามากลาว

เมอวนบะดร”

“ณ บอน�าหนงของบะดร หลายใบหนาของพวก

เขาอมเอบ เนองดวยภายใตธงของเรานน มญบรลและ

มฮมมด”

หลงจากนน มฮมมด บน ยะหยา อศศลย ไดกลาว

วา “ฉนพงพอใจกบบทกวของอะบ นวาซ ทกลาวถง อะล

บน มซา อรรฎอ (บทกวทผานมาแลว) และในอกสถานท

หนง เขาไดกลาวบทกวในเรองการด�ารงต�าแหนงผส�าเรจ

ราชการของอมามรฎอ ความวา

“เมอตอนทประชาชนไดยนมอใหแกอะล บน มซา

ในฐานะเปนผส�าเรจราชการ นนแสดงวา ในหมพวกเรา

ไมมผใด ทรงเกยรต นอกเหนอจากเขาอกแลว ไมวา เขา

จะยอมรบหรอจะปฏเสธกตาม”

๑๔-อะล บน ฮเซน อลมสอดย อชชาฟอย(ฮ.ศ๓๔๖)

กลาววา “มะมน เหนวา ในสมยของเขาไมมใครอกแลวท

จะประเสรฐ และมความเหมาะสมในการด�ารงต�าแหนง

ยงกวา อะล บน มซา อรรฎอ(อ) ดงนน เขาจง ท�าการม

อบบยอต(สตยาบน)ใหทานเปนผส�าเรจราชการ และ

ประทบชอของทานลงในเหรยญดนารและดรฮม

๑๕-อบนฮบบาน อลบซต อชชาฟอย(ฮ.ศ ๓๕๔)

กลาววา “ทานอะล บน มซา อรรฎอ อะบล ฮะซน เปน

ประมขและปญญาชน ของอะฮลลบยต เปนผประเสรฐ

และดเลศ ในตระกลบะนฮาชม จ�าเปนจะตองยอมรบ


ฮะดษของเขา เมอไดถกรายงานมาจากเขา.. ฉนได

เยยมเยยนสสานของทานหลายครง และคราวใด ทฉน

ประสบปญหาความยากล�าบากในชวงเวลาทฉนพ�านก

อยทเมองฏซ ฉนจะไปเยยมเยยนสสานของทานอะล บน

มซา (ขอความจ�าเรญจงประสบแดทานและปทวดของ

ทาน) และฉนไดวงวอนขอตออลลอฮ เพอใหพระองค

ขจดความทกขยากนน ๆ ใหพนไปจากฉน แลวความ

เดอดรอนนน ๆ กไดหายไปจากฉน นคอ สงหนงซงเปน

ประสบการณทฉนไดรบ บอยครง ขอตออลลอฮ โปรด

ใหเราตายลงบนความรกตอศาสดา อลมศฏอฟา และ

อะฮลลบยตของทาน ขอใหอลลอฮทรงประทานความ

จ�าเรญแดทานและวงศวานของทาน ทงมวลดวยเถด

๑๖-ฮเซน บน อะหมด อลมฮลละบย(ฮ.ศ ๓๘๐)

ไดกลาวในขณะทเขาพดถงเมองเนากอน และความ

เจรญของมน ซงเปนเมองหนง ทขนกบแควนครอซาน

เขาไดพรรณนาถงคณลกษณะของทานอะล บน มซา

อรรฎอ(อ)ดวย ความตอนหนงวา “สาเหตหนงทท�าให

เมองตางๆ ของครอซานเจรญ อยางทเหนไดชดกคอ

เมองเนากอน กคอ มสสานของอมามอะล บน มซา บน

ญะอฟร และสสานของฮารน รอชด อกทงสสานของอะ

ล บน มซานน เปนทสงวนไว และในสถานทนนจะมคน

พวกหนงเฝาแหนอยตลอดเวลา...”

๑๗-มฮมมด บน อะล บน ซะฮล อชชาฟอย (ฮ.ศ

๓๘๔) ทานฮากม อนนยซาบรย กลาววา “ฉนเคยไดยน

อะบา ฮะซน มฮมมด บน อะล บน ซะฮล ผรดานศาสน

บญญต(ฟะกฮ)กลาววา “ไมวายามใดทฉนประสบปญหา

อปสรรค ทงดานศาสนาและทางโลก ฉนจะมงไปยงสสาน

ของทานรฎอ เพอแกปญหาความจ�าเปนนน ๆ และฉน

จะวงวอนขอทสสานของทาน แลวปญหาความจ�าเปน

นน ๆ ของฉนกจะส�าเรจผานลลวงไป โดยอลลอฮ ทรง

เปนผปลดเปลองความเดอดรอนเหลานนใหพนไปจาก

ฉน. ส�าหรบฉนจงถอวาอนน เปนกจกรรมปกตของฉน

คอ จะตองออกไปยงศาสนสถานแหงนน เพอแกปญหา

อปสรรคทงหมดของฉน” ส�าหรบฉน นคอ ประสบการณ

๑๘-อดดารกฏนย อลบฆดาดย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๓๘๕) เขาไดกลาวถงอมามในฐานะผใหการยกยอง

อยางลกซง วา “เขาคอ อะล บน มซา บน ญะอฟร บน

มฮมมด อลอะละวย อลฮซยนย อะบลฮะซน อรรฎอ เขา

ไดถายทอดฮะดษมาจาก บดาของทานเอง คอ มซา บน

ญะอฟร ทไดรบรายงานมาจาก อะล”

ศตวรรษท ๕

๑๙-อลฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๔๐๕)

ทานผนถกจดใหเปนนกปราชญใหญของมซฮบชาฟอย

เขาไดกลาวไวในหนงสออษษะมน (ตารค อนนยซาบร)

ของเขา เกยวกบเรองราวตาง ๆ ทส�าคญและมคณคาขอ

งอมามอรรฎอ(อ) ถงแมวา ในปจจบนน เราไมพบเหน

ตนฉบบจรงของหนงสอเลมนแลวกตาม แตทวาไดมการ

อางองรายงานจากหนงสอเลมน ไวในผลงานนกปราชญ

อาวโสของอะฮลซซนนะฮและเปนทเชอถอของพวกเขา

ตอเรองราวทถกรายงานและถกถายทอดมาโดยทานฮา

กม อนนยซาบรย ทไดรบรายงานมาจากอมามรฎอ(อ)

จงไดมการอนรกษขอความบนทกอนมคณคาเหลาน

ไวอยางตอเนอง

อลญวยนย อชชาฟอย ไดน�ามาบนทกไวในหนงสอ

ฟะรออดซซมตน หมวดวาดวย เกยรตยศของอลมรตะ

ฎอ และผบรสทธ เหลาบรรดาทายาทของศาสดา และ

บรรดาอมาม ในเชอสายของพวกเขา (อ) จน ถงบท

รายงาน ตางๆ มากมายและทศนะของทานฮากม อน

นยซาบรย เกยวกบอมามรฎอ(อ)

อยางไรกตาม ทานฮากม อนนยซาบรย ไดกลาว

ถงบคลกลกษณะของอมามรฎอ ทางดานวชาการวา

“ทานเปนผวนจฉยความในมสยดของทานรอซลลลอฮ

(ศอลฯ)ในขณะทอายไดเพยง ๒๐ ปเทานน บรรดานก

ฮะดษระดบน�าทไดรบการถายทอดรายงานฮะดษจากทาน

ไดแก อลมลลา บน มนศร อรรอซย,อาดม อบน อะบ อย

ยาซ อลอสกอลลานย,นศร บน อะล อลญะฮฎอมย ,ม


ฮมมด บน อะบ รอฟอ อลกอศรย อลกชยรย และ ฯลฯ

เกยวกบสายตระกลอนทรงเกยรตของอมามรฎอ

(อ) นน เขาไดกลาวถงโดยการใหเกยรตอยางสง วา ทาน

เปนเชอสายของทานนบ ผยงใหญ (ศอลฯ) ความวา “ท

วา อะล บน มซา มความประเสรฐ ประการหนง กเพราะ

วา ทานคอเชอสายของศาสดามฮมมด อลมศฏอฟา

มนษยทประเสรฐทสด (ศอลฯ)

เขาไดกลาวอกดวยวา “แทจรง อลลอฮทรง

แนะน�าใหฉนไดร จกกบเกยรตคณตางๆ ของดนทม

ความประเสรฐ ประการหนงกคอ ฉนเปนโรคเหนบชา

ไมสามารถขยบเขยอนได นอกจากจะตองพยายาม

อยางมาก ฉนจงออกเดนเทาจากเมองกะรอบซเพอไป

เยยมเมองนกอน และไดไปถงเมองนกอนในวนรงขน

ขณะนนเอง อาการปวยกไดหายไป และสามารถเดน

ทางไปยงเมองนยซาบรไดดวยด

ทานฮากม อนนยซาบร อชชาฟอย ไดกลาวเพม

เตมไปจากเรองนอก ตามททานไดพบเหนทกสงทก

ประการ ทบรรดานกปราชญอาวโสของอะฮลซซนนะฮ

ไดยอมรบวาไดหายจากอาการปวย ณ ศาสนสถานอน

จ�าเรญแหงนนของอมามรฎอ (อ) ดงจะน�ามาเสนออก

บางเรองตอไปน..

ก.ฮมซะฮ ผมาเยยมเยอนชาวอยปต ทานฮากม

อนนยซาบรย ไดกลาวถงในสะนด(สารบบการรายงาน

ฮะดษ)ของทานวา ทานฮมซะฮ ไดเดนทางมาจากอยปต

เพอเยยมเยยนสสานอมามรฎอ(อ) ทานเปนผศรทธา

ในเกยรตคณของอมามรฎอ(อ)ทางดานจตวญญาณ

(รายละเอยดในเรองน จะน�ามากลาวถงในบทวาดวย

การซยารต)

ข.มฮมมด บน กอซม อชชาฟอย คนผน เปนผท

ปฏเสธความเชอเรองเกยรตคณตาง ๆ ของอมามรฎอ(อ)

และการเยยมเยยนสสานของทาน แตทวา ภายหลงจาก

ทเขาไดประสบเหตการณกบตวเขาเอง กไดกลบเปลยน

จาก ความเชอทผดพลาด และไดกลายเปนทหมนในการ

เยยมเยยนสสานของอมาม(อ)ตงแตนนมา โดยเขาจะมา

เยยมเยยนสสานของอมามรฎ(อ)ปละสองครง ทงๆทม

ปญหาอปสรรค และยากล�าบากในการเดนทางสมยนน

ค.ฟครดดน ฮบบะตลลอฮ บน มฮมมด บน มะหมด

อลอะดบล ญนดย อชชาฟอย ทานผน ไดเยยมเยยน

สสานของอมามรฎอ(อ)และไดประจกษแกสายตาใน

เรองเกยรตคณอนมหศจรรยทมาจากศาสนสถานอน

จ�าเรญแหงนน

ง.อะบนนะฎร อลมอซซน อนนยซาบรย อชชาฟอย

กเปนอกทานหนงทหายปวยโดยความจ�าเรญ เนองจาก

ไดไปเยยมเยยนสสานของอมามรฎอ(อ)

จ.มชายคนหนงซง ทานมฮมมด บน อะบอะล

อศศออฆ นกรอวย จ�าชอไมได ตามททานฮากม อนนย

ซาบรยไดพบเหนสงทเกดขนกบชายนรนามคนน ณ ท

สสานของอมามรฎอ(อ) ดวยสายตาของทานเอง และ

ไดน�าเหตการณมหศจรรยนไปเลาตอ ดงจะไดกลาวใน

รายละเอยดในบทวาดวยการซยาเราะฮ

ด. ซยด อลฟารซย กลาววา ตนไดหายจากอาการ

ปวยโรคกลามเนอโดยความจ�าเรญของการเยยมเยยน

สสานของอมามรฎอ(อ)

ญ.ฮะมวยยะฮ บน อะล ซงเปนคนหนงทเยยมเยยน

สสานของอมามรฎอ(อ) ประจ�า และเปนคนทมความเชอ

ถอตอบคลกภาพทางดานจตวญญาณของอมาม เขา

ไดเหนประจกษถงเกยรตคณหลายประการจาก สถาน

สสานแหงของอมามรฎอ

๒๐- อะบลฮเซน บน อะบ บกร อชชาฟอย เปน

บคคลททานฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย ไดกลาวถง

ความวา “ฉนไดยน อะบา ฮเซน บน อะบบกร นกการ

ศาสนา(ฟะกฮ)คนส�าคญกลาววา “แนนอนอลลอฮได

ตอบรบค�าวงวอนขอของฉนทกเรอง ทฉนขอ ณ สสาน

ของอมามรฎอ(อ) แมกระทงฉนวงวอนขอจากอลลอฮ

ใหทรงประทานบตรชายแกฉน ฉนกยงไดมบตรชายหนง

คน หลงจากทสนหวงเรองนมาแลว”


๒๑-อะบสะอด มนศร บน ฮเซน อลอาบย(ฮ.ศ

๔๒๑) ทานไดเขยนอธบายเรองราวของอมามรฎอ(อ)

และถอยค�าอนทรงคณคาไวในหนงสอของทานหลาย

หนา นอกจากนน ทานยงไดอางถงเหตการณทาง

ประวตศาสตรเมอครงทอมามรฎอ(อ)เดนทางเขายง

เมองนยซาบร และการตอนรบจากประชาชนชาวเมอง

อยางลนหลาม และฮะดษซลซละตซซะฮบ (สายสบฮะ

ดษสายโซทองค�า)และมค�ากลาวของอะฮลซซนนะฮ ใน

ท�านองเดยวกน ในฮะดษน ตลอดถง เรองการหายปวย

โดยความจ�าเรญของฮะดษซลซละตซซะฮบ

๒๒-อะหมด บน อะล อลคอตบล บฆดาดย อช

ชาฟอย ทานไดกลาวถงอมามรฎอ(อ)วา “เขาคอ อะล

บน มซา อรรฎอ อสาบานตออลลอฮ เขาเปนอรรฎอ สม

ตามทถกตงสมญานาม”

๒๓-อะล บน ฮบบะตลลาฮ อบน มากลา อชชาฟ

อย(ฮ.ศ ๔๗๕) เขาไดกลาวถงคณลกษณะของอมามรฎอ

(อ)วา “ทานคอ อะบล ฮะซน อะล บน มซา บน ญะอฟร

บน มฮมมด บน อะล บน ฮเซน บน อะล บน อะบ ฎอ

ลบ (อ)...เปนผทรงคณวฒในหมชาวอะฮลลบยต ผม

ความร และมเกยรตยง”

ศตวรรษท ๖

๒๔-อะบสะอด อบดลกะรม บน มนซร อตตะม

มย อซซมอานย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๕๖๒) กลาววา “อรรฎอ

เปนผมความรและมเกยรตยง เนองจากมชาตตระกล

อนประเสรฐ”

๒๕-อะบลฟะรอจ อบนลเญาซย อลฮมบะลย

(ฮ.ศ ๕๙๗)กลาววา “อรรฎอ(อ)เปนผวนจฉยความใน

มสยดของทานรอซลลลอฮ(ศ)ตงแตอาย ๒๐ ป...และ

มะอมนไดมค�าสงใหน�าตวมาจากเมองมะดนะฮ ครน

เมอทานมาพกทเมองนยซาบร ทานไดขฬาออกมาพบ

กบประชาชน บรรดานกปราชญทอยในเมองนน เชน

ยะหยา บน ยะหยา, อสฮาก บน รอฮวยะฮ,มฮมมด

บน รอฟอ,อะหมด บน ฮะรอบ,และคนอน ๆ ตางกมา

ขอใหทานพกทนน ดงนนจงหยดพกทนน ชวระยะหนง

อกตอนหนง เขาไดกลาววา “ อะล บน มซา อร

รฎอ เปนอมามของชาวเมองตางๆ เปนคนรนสบตอจาก

รนตาบอน...เขาคอ อะล บน มซา บน ญะอฟร บน มฮม

มด บน อะล บน ฮเซน บน อะล อลฮาชมย ไดรบฉายา

นามวา รฎอ เปนคนซอสตย เสยชวตเมอ ฮ.ศ ๒๐๓

ศตวรรษท ๗

๒๖-มจญดดน บน อลอะษร อลญซรยอชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๖๐๖) เขากลาววา “นนคอ อะบลฮะซน อะล

บน มซา บน ญะอฟร บน มฮมมด บน อะล บน ฮเซน

บน อะล บน อะบ ฏอลบ อลฮาชมย เปนทรจกในชอวา

อรรฎอ อาศยอยกบบดาของทาน คอ มซา บน ญะอฟร

เปนเวลา ยสบเกาปเศษ และมชวตตอไปภายหลงจาก

นนอก ๒๐ ป ต�าแหนงอมามของสายชอะฮ ตกทอด

มาถงทาน เปนคนมเกยรตยศอยางมากมายสดจะนบ

พรรณนา ขอใหอลลอฮทรงประทานความเมตตาและ

พงพอพระทยแดทานดวยเถด”

๒๗-อบน กดามะฮ อลมกอดดะซย อลฮมบะลย

(ฮ.ศ ๖๒๐) ไดกลาวถงบรรดาลกหลานของอมามฮเซน(อ)

วา “อะล บน ฮเซน, มฮมมด บน อะล, อะบ ญะอฟร บาก

ร,...ญะอฟร บน มฮมมด ศอดก, มซา บน ญะอฟร,อะล

บน มซา ทงหมดนน เปนอมามผไดรบความโปรดปราน

และเกยรตยศของพวกเขา เปนทเลองลอ อยางมาก”

หลงจากนน เขาไดกลาวถงบรรดาอมามมะอซม

และกลาวถงอมาม รฎอ(อ) เปนการเฉพาะวา มในบาง

กระแสรายงานของพวกทานทไดรบมาจากบรรพบรษ

โดยทานอะล บน มซา รบมาจากบดาของทาน คอ มซา

บน ญะอฟร ทไดรบมาจากมฮมมด บน อะล บน ฮเซน

บน อะล ทไดรบมาจากทานนบ ซงบรรดาผรบางทาน

กลาวไววา สารบบการรายงานน ถาไดน�าไปอานใหแก

คนวกลจรต แนนอน เขาจะหายจากอาการ”

๒๘-อะบลกอซม อบดลกะรม อร-รอฟอย อชชาฟ

อย(ฮ.ศ ๖๒๓)กลาววา “อะล บน มซา อบนญะอฟร ...ก


คอ อะบลฮะซน อรรฎอ เปนอมามคนหนงจากบรรดาอ

มามแหงอะฮลลบยตและเปนซยยดผอาวโสสงสดใน

หมพวกเขา”

๒๙-เชคมะหยดดน บน อะรอบย อชชาฟอย(ฮ.ศ

๖๓๘) กลาวบทกวตอนหนงวา.. อยในรหสยแหงพระเจา

แลวมองเหนความจรงทงหลาย เปนตนวา รศมอนไมม

สนสด เปนมนษยผเกรยงไกร รากฐานของแดนแหง เทพ

มะละกต เปนผรแหงมวลมนษย เปนผลทส�าแดงโดย

พระเจาผทรงรอบรโดยแท เปนผประจกษแจงสงเรน

ลบโดยแท เปนวญญาณ(รห)แหงบรรดาวญญาณ และ

เปนชวตทเบกบาน เปนศลปทงดงามซงด�ารงอยในงาน

สรางสรรค เปนแหลงพทกษคมครองดวงจตอนศกดสทธ

เปนผชวยเผาพนธแหงมนษย เปนขอพสจนทเดดขาด

แหงพระเจา เปนผเขาถงถองแทในสจธรรมของสรรพสง

สลายสงซงด�ารงอย และใหด�ารงอยซงสงสลาย เปนขม

คลงแหงรหสยอนลลบ เปนคมภรทไมมขอสงสย เปนก

รอานซงครบถวนบรบรณ เปนเครองจ�าแนกอนละเอยด

พสดาร เปนอมามแหงมวลมนษย เปนดวงประทปสอง

แสง ทานอะบ มฮมมด อะล บน มซา อรรฎอ”

๓๐-มฮบบดดน อะบอบดลลอฮ รจกแพรหลาย

ในชอ อบนน นจญาร อลบฆดาดย อชชาฟอย(ฮ.ศ๖๔๓)

กลาวถงอมามรฎอ(อ)วา “ทานประสตทเมองมะดนะฮ

ของทานนบ ...ทานไดรบการถายทอดฮะดษมาจากบดา

มารดา ลงปานาอา และบคคลอน ๆ ในหมชาวฮญาซ

เปนผมความรและเชยวชาญดานศาสนา และทานได

ท�าหนาทวนจฉยหลกการศาสนา ทมสยดของทานรอซ

ลลลอฮ ในขณะทมอาย ๒๐ ป

๓๑-มฮมมด บน ฏอลหะฮ อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๕๒)

โดยทานชบรอวย อชชาฟอย ไดอางมาจากถอยค�าของ ม

ฮมมด บน ฏอลหะฮ อชชาฟอย ทกลาวถงเรองลกหลาน

ของอมามกาซม(อ)วา “ทานมซา อลกาซม นนมลก ๓๗

คนรวมทงชายหญง ทมความประเสรฐ มเกยรตยศ และ

มความสมบรณทสด ในหมพวกเขากคอ ทานอะล บน

มซา อรรฎอ...”


ทานมฮมมด บน ฏอลหะฮ ไดกลาวดวยตวเองวา

“แนนอนยง ในเรองราวของอะมรลมมนนอะล และซย

นลอาบดนอะล จะไดรบการกลาวถงกอนใคร ๆ เสมอ

และตามมาดวยเรองราวของอะล รฎอ เปนคนทสาม ถา

พจารณาอยางละเอยดกจะเหนไดวา ทานเปนผสบทอด

มรดกของบคคลทงสอง จงถอไดวา ทานคออะล คนท

สาม ในดานความศรทธา การด�าเนนชวต และสถานะ

อนสงสง อกทง ทานยงมความสามารถอยาง กวางขวาง

และมมตรสหายมากมาย ทานมขอพสจนอยางชดเจน จน

กระทงคอลฟะฮมะอมน ยงตองถายโอนอ�านาจใหแกทาน

และใหทานมสวนรวมในการบรหารงานปกครอง ...ทาน

มคณลกษณะอนสงสง มความสมบรณในเกยรตยศ เปน

ผน�าทางจรยธรรมของชาวอาหรบ ตวของทานเอง เปน

คนตระกลฮาชม สบเชอสายมาจากผเปนนบ”

๓๒-ซบฏ อบนล เญาซย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๖๕๔)

กลาววา ทานอรรฎอ อ. เปนผหนงในหมบรรดาผทรง

เกยรตยง ผมความส�ารวม ทใจประเสรฐอยางยง

๓๓-อบนอะบ อลฮะดด อลมอตะซะลย อชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๖๕๖) ไดยอมรบวา อมามรฎอ เปนประมขและ

เปนนกปราชญคนหนง ของบรรดาอะฮลลบยต”

เขาไดกลาววา อมามรฎอ (อ) นน ไดรบการ

สนบสนนจากชาวบะนฮาชม ใหด�ารงต�าแหนงคอลฟะฮ

และไดรบการแตงตงเปนผส�าเรจราชการ ทานเปนผม

ความรและใจบญสนทานคนหนง และเปนผมจรยธรรม

อนทรงเกยรต

๓๔-มฮมมด บน ยซฟ อลกนญ อดดะมชชะกย

อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๕๘) กลาววา “และอมามภายหลง

จากทาน (หมายถง ภายหลงจาก อมามกาซม อ. อะ

บลฮะซน อะล บน มซา อรรฎอ อ. สถานทประสตของ

ทาน คอ เมองมะดนะฮ เมอ ฮ.ศ ๑๔๘ ทานเสยชวตท

เมอง ฏซ ซงเปนดนแดนสวนหนงของครอซาน

๓๕-อมร บน ชญาอดดน มฮมมด บน วาฮด

อลเมาศลย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๖๐) ทานไดกลาวอยาง

ละเอยดในหนงสอของทานเลมหนง คอ ฟศลฟล อมา

มอะล บน มซา อรรฎอ(อ) ซงเขาไดกลาวในหนงสอเลม

นนวา “อะล บน มซา บน ญะอฟร บน มฮมมด บน อะ

ล บน ฮเซน (อ) มค�ากลาววา ทานเปนผมจรยธรรม ม

ความสขม และความรเปนเลศ เปนผรายงานฮะดษท

ละเอยดถถวน มความสามารถเปรองปราดในวชาความ

ร เปนทไววางใจ ในความสขม มคนสมถะและนอบนอม

ถอมตนอยางสมบรณแบบ”

๓๖-ชมซดดน อบน คอลกาน อชชาฟอย(ฮ.ศ

๖๘๑) กลาววา ทานคอ อมามคนหนงในบรรดาอมาม

ทงสบสองตามความเชอของฝายอมามยะฮ คอลฟะฮ

มะอมน ไดประทบชอของทานไวในเหรยญดนาร และ

เหรยญดรฮม ซงเขาไดเรยกวา ทานอะล และยงไดมอบ

ต�าแหนงทดทสดใหแกทาน ในยคนน ไมปรากฏวาจะม

ใครเหมาะสมกบการไดรบต�าแหนงการปกครอง มากกวา

ทานอะล รฎอ ดงนน เขาจงใหสตยาบนตอทาน..

ศตวรรษท ๘

๓๗-ชยคลอสลาม อบรอฮม บน มฮมมด อลญ

วยน อลครอซาน อชชาฟอย (๒๕๔) (ฮ.ศ ๗๒๒)ได

เขยนไวในหนงสออนทรงคณคาของเขา คอ ฟะรออด

ซซมฏน หมวดวาดวย “เกยรตยศดานตาง ๆ ของอลม

รตะฎอและอลบะตลและบรรดาทายาท บรรดาอมาม

จากเชอสายของพวกทาน” เปนสวนหนง ส�าหรบอมา

มอะล บน มซา อรรฎอ (อ) ซงเขาไดพดถงบคลกภาพ

อนยงใหญของทาน ดวยถอยค�าทใหเกยรตเปนอยางสง

ความวา “ในการกลาวถงเกยรตคณบางประการของอ

มามทแปด เปนการเปดเผยความลลบมากมายหลาย

ประการ ทานเปนแหลงทมาแหงเกยรตยศและความมสร

มงคล โอบออมอาร ออนโยนละมนละมอม สภาพเปนท

เคารพรก เปนเจานายทมเกยรต เปนแกวตาดวงใจของ

ตระกลอาลยาซน และอาล อบดลมะนาฟ เปนเจานายผ

สะอาดบรสทธ ปราศจากความบาป เปนผรแจงในแกน

แทของวชาความร และเขาใจในเนอหาของสงลลบซอน


เรน เปนผบอกเลาเหตการณในปจจบนและอดตทผาน

มา เปนทพงพอพระทยของอลลอฮ ดวยความพอใจของ

ทานทมตอพระองค ในทกสภาวการณ ดวยเหตน ทาน

จงไดรบฉายานามเปน อรรฎอ อะล บน มซา ขอพรอน

จ�าเรญพงมแดมฮมมด และวงศวานของทาน โดยเฉพาะ

อยางยง แดทานผเปนเสมอนตนไมทงอกงาม ส�าหรบการ

อธบายถงเรองของจรยธรรมอนสงสง ทานกเปนบคคล

ทถกยอมรบ วาเปนคนทมเกยรตคณทงดงามมากมาย

หลายประการ และยงไดกลาวถงฮะดษตาง ๆ ททานได

รบรายงาน มาจากบรรดาบรรพชนของทาน ผเปนขอ

พสจนของอลลอฮแกปวงบาวของพระองค ขออลลอฮ

ทรงประทาน ความสขสนต และเกยรตยศอนไพบลย

แดทาน ดวยเถด

๓๘-อมาดดดน อสมาอล อะบลฟดาอ อดดะมช

ชะกย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๗๓๒) เขาไดกลาวถง ทานอะล

วา ทานคอ อะล อรรฎอ เปนอมามคนทแปด ในบรรดาอ

มามทงสบสอง ตามทศนะของมซฮบอมามยะฮ นนกคอ

อะล อรรฎอ บน มซา กาซม บน ญะอฟร ศอดก บน ม

ฮมมด บากร อบน ซยนลอาบดน บน ฮเซน บน อะล

บน อะบ ฏอลบ และทานอะล รฎอ คอ บดาของมฮม

มด ญะวาด อมามทเกา..

๓๙-อซซะฮะบย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๗๔๘) กลาว

วา ทานคอ อมาม ซยยด อะบลฮะซน อะล อรรฎอ บน

มซา อลกาซม บน ญะอฟร ศอดก บน มฮมมด บากร

บน อะล บน ฮเซน อลฮาชมย..ทานเปนแหลงความร

และวชาการศาสนา

อกตอนหนง เขากลาววา หนงในบรรดานกปราชญ

คอ อมาม...ทานเปนเจานายแหงตระกลบะนฮาชม ใน

ยคสมยของทาน ในฐานะเปนผทรงเกยรตและความ

ภาคภมใจของพวกเขา และมะอมนเอง ยงไดยกยอง

เทดเกยรตแกทานอยางสง จนถงกบแตงตงใหด�ารง

ต�าแหนงผส�าเรจราชการ และไดบนทกเรองนใหเปนท

รแกคนทงหลาย”

เขาไดเขยนไวอกแหงหนงวา “ทานเปนผมความรบ

ผดชอบอนยงใหญ มความรและอธบายไดอยางแตกฉาน

และเปนทประทบใจของคนทงหลาย มะอมนยงไดแตง

ตงทานใหด�ารงต�าแหนงเปนผส�าเรจราชการ เพอเปน

เกยรตยศส�าหรบทาน”

เขาไดกลาวอกวา “ทานเปนหนงในบรรดอมามส

บสองทานตามทพวกรอฟฎเชอถอวา ตองยดมนตอพวก

ทานและวาญบจะตองเคารพเชอฟงพวกทาน”

มการบอกเลาสบตอกนมาวา “ทานเคยวนจฉย

ความปญหาศาสนาตงแตยงหนมในสมยของมาลก”

เขาไดกลาวไวอกแหงหนงวา “ทานคอ เจานาย

ของคนตระกลบะนฮาชม ชม ในยคสมยของทาน มฐานะ

เปนผทรงเกยรตและความภาคภมใจของพวกเขา และ

มะอมนเอง ยงไดยกยอง เทดเกยรตแกทานอยางสง”

๔๐-ซยนดดน อบน วรดย อลฮะละบย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๗๔๙)เขาไดกลาวถงอมามรฎอ (อ) วา “ทานเปน

อมามคนทแปด ในบรรดาอมามทงสบสอง ตามทศนะ

ของฝายอมามยะฮ”

๔๑-อซซรนะดย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ ๗๕๗) กลาว

วา “ อมามทแปด คอรศมแหงทางน�า เปนรากฐานของ

การส�ารวมตน เปนผมเกยรตอนสมบรณ เปนผรแจง ม

ความรในสงเรนลบ เปนคนพลดถน เปนผพลชพ โดย

ถก วางยา เปนผถกสงหารทไดรบความเมตตา เปน

แกวตาของบรรดาผศรทธา เปนหลกยดของผมงหวง

เปรยบเสมอนดวงอาทตยของดวงอาทตยทงหลาย เปน

ผใหความอบอน ทานถกฝงทเมองฏซ ทานคอ อะบลฮะ

ซน อะล บน มซา อรรฎอ ทานเปนนกปราชญ ผมความ

สมถะ ททรงคณธรรม เปนเอาลยาอ เปนผมวทยปญญา

และมคณงามความด”

๔๒-คอลล บน อบก อศศอฟะดย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๗๖๔) กลาววา “ทานคอ หนงในบรรดาอมามทงสบสอง

ทานคอ เจานายแหงตระกลบะนฮาชมในสมยของทาน

มะอมนยงใหความเคารพนบนอบ และยกยองใหอยใน


ต�าแหนงทสงสง”

๔๓-อบดลลอฮ บน อสอด อลยาฟอย อลยะมะ

นย อลมกกย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๗๖๘) ไดกลาววา “ทาน

เปนอมามผทรงเกยรต สบเชอสายจากเจานายผมเกยรต

มนามวา อะบลฮะซน อะล บน มซา อลกาซม หนงในบร

รดาอมามทงสบสอง เปนผมเกยรตในล�าดบตน ๆ ตาม

ทศนะของฝายอมามยะฮ ซงพวกเขาถอเปนรากฐาน

ในมซฮบของพวกเขา”

๔๔-อบนกะษร อดดะมชชะกย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๗๗๔) ไดกลาวถงเรองวะฟาตของอมามรฎอ(อ)เมอ ฮ.ศ

๒๐๓ วา “ในปนน บคคลส�าคญคนหนงเสยชวต คอ ทา

นอะล บน มซา บน ญะอฟร บน มฮมมด บน อะล บน

ฮเซน บน อะล บน อะบ ฏอลบ อลกรชย อลอะละวย ผ

มฉายานามวา อรรฎอ

๔๕-มฮมมด บน อบดลลอฮ อบน บะฏเฏาะฮ

อลมฆรบย (ฮ.ศ ๗๗๙) ไดกลาวเมอครงทเดนทางถง

เมองมชฮด อรรฎอ วา “และเรากไดเดนทางถงยงเมอ

งมชฮด ของทาน อรรฎอ นนคอ อะล บน มซา อลกาซม

บนญะอฟร ศอดก บน มฮมมด บากร บน อะล ซยนล

อาบดน บน ฮเซน อชชะฮด บน อะมรล มมนน อะล บน

อะบ ฏอลบ (ขอใหอลลอฮทรงพอพระทยตอทานเหลา

นน) ซงนบวา เปนเมองทใหญมาก มโดมสสานทใหญ

และสวยงาม โดดเดน และภายในสถานทแหงนน มทง

โรงเรยนและมสยดรายรอบ ทงหมดนนเปนอาคารอน

ทรงคณคา และยงมการประดษฐฝาผนงดวยศลปะอน

สวยงาม เหนอสสาน รอบๆโดมจะประดบดวยลายไม

ทประกบเงน กรอบประตสสานกเคลอบดวยเงน ตรง

เหนอประตจะมมานผาไหมประดบทองค�า ซงเยองๆ

กน กคอ สสานฮารน รอซด แตเมอพวกรอฟฎย ไดเขา

มาเยยมเยยน กไดเหยยบย�าสสานของฮารน รอชด แลว

จงเขามาใหสลามแดสสานของทานรฎอ

๔๖-มฮมมด บน ฮเซน บน อะหมด อลคอลฟะฮ

อนนยซาบรย อชชาฟอย ไดกลาวไวในหนงสอ “ตลคศ

ตารค นยซาบร” เปนการพรรณนาถงทานอมามรฎอ

และความภาคภมใจของชาวนยซาบร ทมมาแตเดม วา

“สวนหนงของพวกเขา มคนระดบเอาลยาอ ทเปน

กษตรย มบรรดาผส�ารวมตนทเปนขอพสจนไดอยางชด

แจง เปนทายาททางวชาการของบรรดาศาสนทต เปนท

รบรองวทยปญญาของพระผอภบาลแหงสากลโลก เปน

วะลยลลอฮ เปนดวงใจของทานศาสนทตแหงอลลอฮ

เปนผชวยของประชาชาต เปนผปลดเปลองความทกข

โศก เปนความหวงทยงใหญ ในวนแหงการตอบแทน

นนคอ อมามอะบลฮะซน อะล บน มซา อรรฎอ (ขอให

อลลอฮทรงประทานพรและความสนตสขแด ทานศาสน

ทตแหงอลลอฮและแดวงศวานของทานผเปนอมาม ผ

ปราศจากความบาป (มะอซม) และบรรดาผเจรญรอย

ตามทานเหลานนทงมวล จนถงวนตอบแทน รศมอน

จ�าเรญของทานไดแผเขามายงเมองนเมอ ฮ.ศ ๑๔๘)

จากนน ทานไดรบไปใหการอนเคราะหตอศาสนา เพอให

แสงสวางแกประชาชน โดยเดนทางไปยงเมองบศเราะฮ

เพอสอนวชาฮะดษ และวชาการ ตางๆ ในป ฮ.ศ ๑๙๔

ทานไดสนบสนนกจการศาสนาดวยการรวบรวมคมภร

หลงจากนน ทานกไดพ�านกประจ�าอยทเมองครอซาน

จนสนอายขย และในฮ.ศ ๒๐๐ เมองนยซาบร ไดกลาย

เปนเมองทมชอเสยงเนอง ดวยทานไดมาฝากรอยเหยบ

ยางอนจ�าเรญลงในดนแดนของเมองแหงน

ศตวรรษท ๙

๔๗- อะฏออลลอฮ บน ฟฎลลลอฮ อชชรอซย (ฮ.ศ

๘๐๓) ไดกลาววา “ทานพดภาษาเดยวกบประชาชน และ

เปนผทพดชดเจนและมความรในทกภาษามากกวาคน

อนๆ สสานของทานเปนทเยยมเยยนของคนทงหลาย

จากทกหนแหง ทวสารทศ

๔๘- อบนคอลดน อลมาลกย (ฮ.ศ ๘๐๘)กลาววา

ทานอะล รฎอ เปนบคคลส�าคญทสดในตระกลบะนฮาชม

๔๙-อะหมด บน อะล อลกอลกอชนดย อชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๘๒๑) ไดกลาวถงเรองต�าแหนงอมาม และ


สถานะอนสงสงของทาน ซงเปนเหตผลในการแตงตง

ทาน วา “จนกระทง ทานถกบบบงคบ ใหยอมรบแม

ต�าแหนงผส�าเรจราชการจากมะอมน “ทานอะล บน ม

ซา บน ญะอฟร บน มฮมมด บน อะล บน บน ฮเซน บน

อะล บน อะบ ฏอลบ” เมอมะอมนเหนในคณงามความ

ด เหนในวชาความรอนสงสง และความเปนคนสมถะ

ทางโลกของทาน และเหนวาประชาชนใหการยอมรบ

ทาน และมค�าบอกเลาในเรองนตดตอกนมา ไมขาด

สาย ซงลวนแตสอดคลองตรงกน ดงนน เขาจงแตงตง

ใหทานด�ารงต�าแหนงคอลฟะฮ

๕๐-มฮมมด คอวาญฮ บารซา อลบคอร อลฮะน

นะฟย (ฮ.ศ ๘๒๒)กลาววา “ทาน เปนอมามคนหนง ใน

บรรดาอะฮลลบยต นนคอ ทานอะบลฮะซน อะล อรรฎอ

บน มซา อลกาซม ขอใหอลลอฮทรงพอพระทยตอทาน

ทงสอง หลงจากนน เขาไดกลาวถงคณงามความดและ

เกยรตยศตางๆของอมาม สวนหนง กคอเรองททานได

เดนทางไปยงเมองนยซาบร และการตอนรบอยางเปน

ประวตการณ โดยบรรดาอละมาสาขาตางๆของอะฮ

ลซซนนะฮและประชาชนทงหลาย และเรองฮะดษอน

ทรงคณคา

๕๑-อบนอตบะฮ (ฮ.ศ ๘๒๘) กลาววา ในบรรดา

ลกหลานตระกลตอลบ สมยนน ไมมใครเสมอเหมอนทาน

ทานเปนคนมเกยรตสงสง มฐานะทยงใหญ”

๕๒-ทานตะกยดดดน อะหมด บน อะล อลมกอร

รซย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๘๔๕) ทานไดกลาววาในหนงสอ

ของทาน วา มะอมนไดใหเกยรต และความเคารพนบถอ

อมามรฎอ(อ) เปนอยางยง และไดอางถงเรองการท�าเห

รยญดรฮมโดยประทบตราพระนามของอมามรฎอตาม

ค�าสงของมะอมน เพอเปนการขอบคณในการทอมาม

ยอมรบต�าแหนงผส�าเรจราชการ และในภายหลงมะอ

มนกลบเปนคนวางยาพษฆาอมามรฎอ(อ)

๕๓-อบนฮะญร อลอสกอลลานย อชชาฟอย

(ฮ.ศ๘๕๒) ไดกลาววา อะล บน มซา อรรฎอ เปนผ

ซอสตยยง ในบรรดาผอาวโสทงหลาย

๕๔-อบนศศอบบาฆ อลมาลกย (ฮ.ศ ๘๕๕) ทาน

เปนอมามทแปด ส�าหรบเกยรตยศของทาน มหลกฐาน

ขอพสจนทยงใหญ ซงยนยนไดวา ทานมศกยภาพ และ

ฐานภาพสงสงยง

หลงจากน เขากยงไดกลาวถงเรองราวทเปน

เกยรตยศตาง ๆ ของอมาม โดยการอางองไปถงบรรดา

นกปราชญบางทาน

๕๕-อบน ตฆรย อลบรดย อลอะตาบะกย อล

หะนะฟย (ฮ.ศ ๘๗๔) กลาววา อมามอะบลฮะซน อะล

รฎอ เปนอมามผมความร ทานอะล เปนซยยดแหงตระ

กลบะนฮาชม ในสมยของทาน เปนผมเกยรตยศสงสด

อลมะอมนเอง ยงไดใหเกยรตและยกยอง ดวยความ

นอบนอมถอมตน ดวยความเคารพนบถอตอทาน จน

กระทง ไดแตงตงทานเปนผส�าเรจราชการ

๕๖-นรดดน อบดรเราะหมาน อลญามย อลหะ

นะฟย (ฮ.ศ ๘๙๘) ไดเขยนไวในหนงสอของทาน วา

“ทานอะล บน มซา บน ญะอฟร (ร.ฎ)เปนอมามทาน

ทแปด และแทจรงแลว เรองราวทเปนคณงามความด

ของทานอะล รฎอ (อ) ทเลาขานกนในหมประชาชนนน

ถอวายงเลกนอยเกนไป หยดน�าทะเลอนกวางไพศาลยง

ไมพอทจะน�ามาพรรณนาใหหมดได เราจะขอกลาวถง

เรองความศกดสทธและปาฏหารยของทานบางประการ

..หลงจากนน ทานไดกลาวถงเรองความศกดสทธ ของอ

มามรฎอ(อ)..ในหนงสอเลมนน

ศตวรรษท ๑๐

๕๗- มร มฮมมด อบน ซยยด บรฮานดดน ควนเด

ชาห ผเปนทรจกในนามวา มร ควนเด อชชาฟอย (ฮ.ศ

๙๐๓) เขาไดกลาวถงสงทเปนความมหศจรรยอยางหนง

วา ผทเยยมเยอนสสานของทานอะล รฎอ (อ) นน จะมง

มายงอหราน จากทวทกมมโลก ทงโรม อนเดย และประ

เทศอนๆ เรองเรองราวของทานอะล รฎอ(อ)นน บรเวณ

สสานของทาน กวางใหญ เมองมชฮดของทานเปนเมอง


ศกดสทธ มฐานะเปนรากฐานของอหรานเลยทเดยว จะม

คนจากทวสารทศทงเดกและผใหญเดนทางมงหนามายง

ทน ประชาชนจากเผาพนธตางๆ ชนชนตาง ๆ จากลก

หลานของอาดม พอใจทจะเดนทางออกจากบานเมอง

ของตนเพอมายงทน ไมวาจะมาจากทศทไกลโพนอยาง

โรม อนเดย และจากทกๆ ประเทศ ทกๆป เรองราวของ

อมามอะล รฎอ(อ)ไดถกน�ามาเลาขาน มากมายหลาย

ดาน ซงแสดงใหเหนถงเกยรตยศอนยงใหญ และความ

ประเสรฐของทาน

๕๘ ญะลาลดดน อซซะยฏย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๙๑๑) ไดกลาววา นบไดวา ทานอมามผน เปนผมความ

รแตกฉาน และอาวโสทสดทานหนง

๕๙-ฟฏลลลอฮ บน รซบะฮาน อลคนญย อศฟะ

ฮานย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ ๙๒๗) กลาววา “ไดไปเยยมเยยน

สสานของอมามแหงบรรดาอมาม ผชน�าอนทรงเกยรต

และสสานของทานยงใหญมาก ทานมฐานะเปนราชนย

ของมวลมนษยและญน นนคอ อมามอะลย อรรฎอ บน

มซา อลกาซม บน ญะอฟร อศศอดก บน มฮมมด อล

บากร บน อะล ซยนลอาบดน บน ฮเซน อชชะฮด บน

อะล อลมรตะฎอ

หลงจากนน ทานไดกลาวบทกวยกยองอมาม

อะล รฎอ

เขาไดเขยนไวในอกแหงหนงวา โออลลอฮ ได

โปรดประทานพรอนจ�าเรญแดอมามทแปด ผเปนเจา

นายทประเสรฐ ผเปนขอพสจนหลกฐานยนยนอนชด

แจง ของมวลมนษยและญน โออลลอฮ โปรดประทาน

ใหแกเราดวยความออนโยนของพระองคและเกยรตยศ

ของพระองค เพอใหเราไดเยยมเยยนสสานของทานอน

อบอน และขอไดทรงโปรดอภยโทษใหแกพวกเรา และ

ชวยใหเราไดลลวงในภาระทจ�าเปนทงหมดของเราดวย

เถด โออลลอฮ โปรดประทานความจ�าเรญแดอมามอล

มจตะบา อะบล ฮะซน อะล บน มซา อรรฎอ และขอ

ความสนตสขไดประสบแดทานตลอดไป”


๖๐- ฆยาซดดน บน ฮมามดดน อชชาฟอย (ฮ.ศ

๙๔๒)ไดกลาวไวในเรองบตรของอมามมซา กาซม (อ)

วา บตรของอมามมซาทประเสรฐสงสด และมเกยรต

เหนอกวาใครทงหมด คอ อมามอะล บน มซา อรรฎอ

เขายงไดกลาวถงอมามอยางละเอยดตอไปโดย

เรยกทานวา อมามทแปด คอ อะล บน มซา อรรฎอ

ขอความสนตสขมแดทานทงสอง อมาม ทจ�าเปนตอง

ใหเกยรต คอ อะล บน มซา อรรฎอ

นอกจากน เขายงไดเขยนบทกว สดดยกยองอมาม

อะล รฎอ อยางไพเราะ และใหเกยรตอยางสง มใจความ

ตอนหนงวา “แสงสวางทมดาษดนในหนาแผนดน ยง

ไมมแสงใดสวางไสวเทากบ อะล บน มซา บน ญะอฟร

๖๑-ชมซดดน มฮมมด บน เฏาลล อดดะมชชะก

อลหะนะฟย (ฮ.ศ ๙๕๓) กลาววา ทานอะล คอ อมาม

ทแปด นนกคอ อะบลฮะซน อะล อรรฎอ บน มซา อล

กาซม บน ญะอฟร บน มฮมมด บากร บน อะล ซยนล

อาบดน บน ฮเซน บน อะล บน อะบ ฏอลบ (อ) หลงจาก

นน เขากไดกลาวถงขอเขยนของบรรดานกปราชญรวม

สมยทกลาวยกยอง สดด ทานอมามรฎอ

๖๒-เชค ฮเซน บน มฮมมด อดดยยาร บกรย

อชชาฟอย (ฮ.ศ ๙๖๖) กลาววา ทานอะล บน มซา อร

รฎอ เปนอมามคนหนงในบรรดาอมามทงสบสองซงพวก

รอฟเฎาะฮ เชอถอวาพวกเขาเปนผบรสทธ และวาญบ

จะตองปฏบตตาม

๖๓-อบนฮะญร อลฮยซมย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๙๗๔)

กลาววา ทานอะล รฎอเปนผมชอเสยงดทสดในหมพวก

เขา และมเกยรตอยางยง ดวยเหตนเอง ท�าใหมะอมน

ตองมอบต�าแหนงทมเกยรตยงใหแกทาน และจดการ

สมรสใหกบบตรสาวของตนและใหมสวนรวมในการ

ปกครองอาณาจกร อกทงยงไดมอบภารกจในต�าแหนง

คอลฟะฮใหอกดวย

ศตวรรษท ๑๑

๖๔-อะหมด บน ยซฟ อลกอรมานย อดดะมชชะกย


(ฮ.ศ ๑๐๑๙) เขาไดกลาวอยางละเอยดในเรองของ

อมามรฎอ(อ) ดงมใจความตอนหนงในบททเจด เขาได

เปรยบเทยบวา ผทคลายกบทานอะล มรตะฎอ ปทวด

ของทาน ในเรอง ความกลาหาญ คอ อมามอะล บน ม

ซา อรรฎอ (ร.ฎ)ทานมเกยรตยศสงสง มคณสมบตตาม

ตามแบบฉบบของทานนบ และมความศกดสทธหลาย

ประการ เกยรตคณของทานเปนทเลองลอ ทานเปนคน

ทนอนนอย ถอศลอดเปนสวนมาก ในฤดรอนจะนงบน

เสอธรรมดา สวนฤดหนาวจะนงบนหนงแกะ

หลงจากนน เขาไดอางถงคณงามความดและ

บญญาธการดานตางๆของอมาม สวนหนงกถอฮะดษ

วาดวยสรอยทอง

๖๕-อบดรรออฟ อลมะนาวย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๑๐๓๑) ไดกลาววา ทานอะล รฎอ บน มซา อลกาซม

บน ญะอฟร อศศอดก เปนผมเกยรตยศทยงใหญ และ

มชอเสยง มบญญาธการ มากมายหลายประการ หลง

จากนน เขาไดยกเรองบญญาธการของอมามรฎอ (อ)

มากลาวเปนขอๆ

๖๖-อบน อมาด อดดมชชะกย อลฮมบะลย (ฮ.ศ

๑๐๘๙) เขาไดกลาวถงเรองการเสยชวตของอมามรฎอ

(อ) ใน ฮ.ศ ท ๒๐๓ วา “ทานอะล บน มซา อรรฎอ อมาม

อะบล ฮะซน อลฮซยนย เสยชวตทเมองฏซ ขณะมอาย

๕๐ ป สสานของทานกวางใหญไพศาล เปนทเยยมเยยน

ทานรายงานฮะดษมาจากบดาของทาน คอ อมามมซา

อลกาซม ซงไดรายงานมาจากปของทาน คอ ญะอฟร บน

มฮมมด อศศอดก ทานเปนอมามคนหนง ในจ�านวนสบ

สองทาน ตามหลกความเชอในมซฮบอมามยะฮ

ศตวรรษท ๑๒

๖๗-ทานอบดลลอฮ บน มฮมมด บน อามร อชช

บรอวย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๑๗๒)กลาววา คนทแปดในบร

รดาอมาม คอ ทานอะล รฎอ ทานเปนผมจตใจเผอแผ

มเกยรตยศ เปนทยกยองนบถอ บดาของทาน คอ มซา

อลกาซม ไดใหความรกแกทานอยางมากมาย กลาวกน

วา ทานอะล รฎอ ไดปลอยทาสหนงพนคน เปนคนอย

ในวฎอ และนมาซ ตลอดทงคน คอทานจะท�าวฎอ และ

นมาซ แลวจะนอนงบหนง ตอมากลกขนท�าวฎอ แลว

นมาซอก แลวนอนงบหนงอก จะเปนอยางนตลอดจน

ถงเวลาศบฮ สานศษยของทานคนหนงกลาววา “ฉนไมม

ความเหนตอทานเปนอยางอนเลย นอกจากทฉนไดอาน

ในโองการของพระองค ผทรงสงสด ความวา “ในยามกลาง

คนนน นอยทสด ซงพวกเขาจะไดนอนพกผอน”(อดดาร

ยาต/๑๗)มบางทานกลาววา ทานอะล อรรฎอ บน มซา

อลกาซม บนญะอฟร อศศอดกนน เปนอะฮลลบยตทม

เกยรตสงสง ในหมบรรดาทานเหลานน ไดใหการยกยอง

เชดชเกยรตทานมากทสด และมผเอาใจใสทานมากมาย

ขอพสจนหลกฐานของทานปรากฏชดเจน ทานเปนผม

คณสมบตสงสง มคณลกษณะตามแบบฉบบของทาน

นบ ตวของทานเปนผทรงเกยรตในตระกลฮาชม ทาน

เกดมาในรมเงาอนมเกยรตของสภาวะการเปนนบ บญ

ญาธการของทานมากมายสดเหลอคณานบ..

๖๘-อบบาส บน อะล บน นรดดน อลมกกย อลฮซย

นย อลมเซาวย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๑๘๐) ไดกลาววา

คณงามความดตางๆของทานอะล บน มซา อรรฎอ นน

มากมายไรขอบเขตจ�ากด และค�าณวนนบได เปนหนาท

ของอลลอฮ ทงกอนหนานนและหลงจากนน

ศตวรรษท ๑๓

๖๙- อซซบยดย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ๑๒๐๕) กลาว

วา แทจรง อะบลฮะซน อะล บน มซานน มฉายานามหนง

วา ผมความสจจรง อบนมาญะฮ จะเลารายงานของทาน

๗๐-อะบล เฟาซ มฮมมด บน อะมน อลบฆดา

ดย อซซวยดย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๒๔๖) กลาววา ทาน

เกดทเมองมะดนะฮ มรางกายก�าย�าแขงแรงอยางยง ม

บญญาธการมากมาย เกยรตคณของทานเปนทเลองลอ

ไมมผใดเสมอเหมอน

๗๑-ซยยด มศฏอฟา บน มฮมมด อลอะรซย อล

มศรย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๒๙๓) กลาววา ทานอะล บน


มซา อลกาซม บน ญะอฟร ศอดก เปนผมศกยภาพ

ยงใหญ มชอเสยงเลาลอ ทานมบญญาธการมากมาย

หลงจากนน กไดล�าดบเรองทเปนบญญาบารมตางๆ

ของอมามรฎอ

๗๒-อบกลดซย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๑๒๙๔) กลาว

วา เขาไดน�าเรองราวของทานบนทกไวในหนงสอของทาน

ชอ ยะนาบอลมะวดดะฮ ลซลกรบา ทศนะของอะฮลซซน

นะฮในเรองบรรดาอมามมะอซม (อ)โดยเฉพาะอยางยง

อมามรฎอ(อ) ซงทานไดกลาวถงฐานภาพอนสงสงของ

ทานไวเปนกรณพเศษ

๗๓-เชคมมน บน ฮะซน อชชบลนญย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๑๒๙๘) กลาววา ในการกลาวถงเกยรตยศของทาน

ซยยดนา อะล อรรฎอ บน มซา อลกาซม บน ญะอฟร

อศศอดก บน มฮมมด อลบากร บน อะล ซยนลอาบดน

บน ฮเซน บน อะล บน อะบ ฏอลบ (อลลอฮพอพระทย

ตอทานเหลานนทงมวล..เขายงไดอางองเรองราว ท

เปนบญญาธการ และหลงจากไดอธบายถงคณสมบต

ดานตางๆแลว เขายงไดกลาวถงแงมมชวตทถกยกยอง

สรรเสรญของอมามรฎออกดวย

๗๔-อะมร อะหมด ฮเซน บฮาดร คาน อลบรยาน

วย อลฮนดย อลฮะนะฟย (ศตวรรษท ๑๓) เขาไดกลาว

ถงชวประวตของบรรดาบตรของอมามอลกาซม แต

เมอไดกลาวถงอมามรฎอ (อ) เขาจะกลาวถงดวยการ

ยกยองเปนพเศษ โดยไดอางองถงหนงสออนๆบางเลม

เขาถอวา อมามรฎอ เปนผมเกยรตทสดในบรรดาลกๆ

ของอมามอลกาซม และเหนอกวาคนทงหลาย อกทง

ยงไดอางองถงกรณตางๆ ทเปนบญญาธการของอมา

มรฎอ โดยเปนการเทดเกยรตยกยองอยางสง

ศตวรรษท ๑๔

๗๕-เชค ยาซน บน อบรอฮม อซซนฮวะตย อชชาฟ

อย (ฮ.ศ๑๓๔๔) เขากลาววา อมามอะล อรรฎอ มเชอ

สายจากตระกลทดเลศ อลลอฮทรงบนดาลใหทานด�ารง

อยอยางมเกยรต มศกยภาพ และเปนหลกฐานอนยงใหญ

มะอมนไดมอบต�าแหนงอนสงสงแกทาน และใหทานม

สวนรวมในการปกครอง อกทงจดการแตงงานทานกบ

บตรสาวของตน และมอบหมายต�าแหนงคอลฟะฮใหแก

ทาน หลงจากทเขาตองการจะสละอ�านาจการปกครอง

ในบนปลายชวต แตบรรดาคนในตระกลอบบาซยะฮ ได

ยบยงไว ตอมา ทานอมามกไดเสยชวตไปกอน นบเปน

ความนาเสยใจอยางยง ทานมบญญาธการมากมาย

๗๖-ยซฟ บน อสมาอล อลนะบะฮานย อชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๑๓๕๐) กลาววา อะล อรรฎอ บน มซา อล

กาซม บน ญะอฟร อศศอดก เปนคนหนงในบรรดาผ

อาวโส และเปนดวงประทปของประชาชาต ทานมาจา

กอะฮลลบยตของนบ เปนรากฐานของวชาการ ความร

อนลกซง มจตเออเฟอสงสงยง เปนผมศกยภาพอนยง

ใหญ มกตศพททลอเลอง และมบญญาธการมากมาย

๗๗-อลกอฎ บะฮญด อะฟนดย อชชาฟอย

(ฮ.ศ๑๓๕๐) กลาววา หลงจากอมามมซา อลกาซม

แลว ลกชายคนโตของเขา คอ อมามรฎอ (อ) กไดเปน

อมาม ซงเปนไปตามค�าสงเสยของทาน สถานะของอ

มามทานน เปนเรองทยงใหญมาก เกนการทบนทกใน

หนงสอเลมนได อมามรฎอ(อ)รบสบทอดมรดกวชาการ

ของทานนบ และอมาม ดวยเหตนเอง ทานจงไดรบการ

ทดสอบทยงใหญมากมาย

หลงจากนน เขาไดกลาวถงความรอบรของอมาม

ในสงลลบ เขากลาววา ทานรอบรถงผลลพททจะเปนไป

ในบนปลายของสงตาง ๆ ทงๆทเรองนน ยงอยในความ

เรนลบ และในทสด กไดมการเปดเผยถงความอธรรม

และการประทษรายของมะอมนทกระท�าตออมาม และ

การหลอกลวงใหประชาชนหลงผด หลงจากนน เขายงได

อางถงเรองทอมามไดเดนทางไปยงเมองนยซาบร และ

ฮะดษซลซละตซซะฮบ

๗๘-อะล บน มฮมมด อบดลลอฮ อลฟกรย อลฮซย

นย อลกอฮรย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๓๗๒) เขาไดวเคราะห

บคลกภาพของอมามรฎอ(อ)ดานวชาความร สงคม และ


เรองการท�าอบาดะฮ หลงจากนน เขาไดกลาววา ทงวชา

ความร และความดเดนของทาน นน อบรอฮม บน อบ

บาส ไดกลาววา ทฉนเหนมาตลอดกคอ ไมวา ทานอะ

ล รฎอจะถกตงค�าถามในเรองใด ทานจะรค�าตอบทงนน

และฉนไมเคยเหนใครมความรมากกวา ทาน ตลอดเวลา

อนยาวนาน จนถงยคสมยของทาน มะอมนเอง ยงได

ทดสอบทานดวยค�าถามตางๆในทกเรอง ทานกสามารถ

ใหค�าตอบทนททนใด เปนทเพยงพอ

สวนเรองการท�าอบาดะฮของทานนน ทานเปนคน

นอนนอย ถอศลอดเปนสวนใหญ โดยไมเวนวางจากการ

ถอศลอดเกนสามวนตดตอกน ในทกๆเดอน เขากลาววา

นแหละ ทเรยกวา การถอศลอดทงป

ดานคณธรรมและบรจาคทาน ทานเปนผมคณธรรม

ความด และท�าการบรจาคทานอยางมากมาย และสวน

มาก เรองเหลาน ทานจะกระท�าในตอนกลางคน

ทานเปนผมจตเผอแผและเปนคนใจบญ ครงหนง

มนกกวคนหนง ชออะบนอาซ ไดกลาวค�ากวเปนการ

ยกยองทาน ดงนน ทานไดสงใหคนตดตามมอบเงน ๓๐๐

ดนารใหแกเขา และดอบล อลคอซซาอย กไดยกยองทาน

ดวยบทกวทยดยาวบทหนง ทานไดมอบถงเงนซงมเงน

๑๐๐ ดนาร ใหทนท พรอมกบกลาวขอโทษ

ความมกนอย และนอบนอมถอมตน ทานเปนคน

สมถะ และใชชวตอยางนอบนอมถอมตน ในฤดแลงทาน

จะนงบนเสอ และฤดหนาวจะนงบนหนงแกะ

๗๙-มฮมมด ฟะรด วจดย (ฮ.ศ๑๓๗๓) กลาววา

อรรฎอ คอ อะบลฮะซน อะล อรรฎอ บน มซา อลกาซม

บน ญะอฟร อศศอดก บน มฮมมด อลบากร บน อะล

ซยนลอาบดน ในความเชอของชอะฮ ทานคอ หนงในบร

รดาอมามทงสบสอง อลมะอมน ไดจดแตงงานทานกบ

บตรสาวของตน และแตงตงทานด�ารงต�าแหนงผ ส�าเรจ


ราชการ อกทงยงไดประทบชอของทานลงบนเหรยญด

นาร ในตอนทาย เขาไดอางองบทกวของอะบนอาซท

กลาวเปนค�าสดดทานอมามอรรฎอ(อ)

๘๐-อบดลมตะอาล อศศออดย อลมศรย อชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๑๓๗๗)อาจารยสอนภาษาอาหรบประจ�ามหา

วทยาลยอลอซฮร กลาววา ทานอะล อรรฎอ

เกดเมอ ฮ.ศ ๑๕๐ ตรงกบ ค.ศ ๗๖๗ สวนหนง

ในบคลกภาพอนยงใหญของทาน คอ เปนผมความรและ

นอบนอมถอมตน และอกแหงหนง เขากลาววา ทานเปน

อมาม ทยดในหลกสมถะ

๘๑-คอยรดดน อซรอกะลย อดดะมชชะกย (ฮ.ศ

๑๓๙๖) กลาววา อะบลฮะซน มสมญานามวา อรรฎอ

เปนอมามทแปดในจ�านวนสบสองอมาม ตามทศนะขอ

งอมามยะฮ ทานเปนซยยดและเปนผมเกยรตยศสงสง

ทสดในบรรดาอะฮลลบยต (สมยของทาน)

ศตวรรษท ๑๕

๘๒-ซยยด มฮมมด ฏอฮร อลฮาชมย อชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๑๔๑๒)เขาไดเขยนในหนงสอของเขาหลาย

หนากระดาษ ในเรองเกยรตยศดานตางๆของอมามอะ

ล บน มซา อรรฎอ (อ) โดยเขาไดอางองเรองราวทเปน

เกยรตยศ ความดงามและบญญาธการตางๆของอมาม

และกลาวถงค�ากลาวของผทไดตดตามและนกปราชญ

อะฮลซซนนะฮในเรองนนๆ

๘๓-มฮมมด อะมน ฎอนนาวย กลาววา ทานอะล

บน มซา บน ญะอฟร บน มฮมมด บน อะล บน ฮเซน ม

สมญานามวา อรรฎอ เปนทานทแปดในบรรดาอมามส

บสองทานตามทศนะของอมามยะฮ และเปนเจานายผ

มเกยรตอยางสงแหงอะฮลลบยต

๘๔-อะหมด ซะกย ศอฟวะตชชาฟอย เขาม

บทบาทในการใหเกยรตอมามรฎอ(อ) และกลาวถงสาย


ตระกลอนประเสรฐและอางถงการตดสนคดความทเกด

ขนในยคของทาน

๘๕-ดร.อบดสสลาม อตตรมานนย กลาววา ทา

นอะล บน มซา อลกาซม บน ญะอฟร อศศอดก บน ม

ฮมมด อลบากร บน อะล ซยนลอาบดน บน ฮเซน บน

อะล บน อะบ ฏอลบ ทานอะบลฮะซน มสมญานามวา

อรรฎอ เปนอมามคนทแปด ในบรรดาอมามทงสบสอง

ตามทศนะของฝายอมามยะฮ ทานเกดทเมองมะดนะฮ

เปนเจานายทมเกยรตยศยงในบรรดาอะฮลลบยต

๘๖-ฮาดย ฮมม อลมศรย อชชาฟอย กลาววา อ

มามอรรฎอ เปนผสรางความรงโรจนใหแกอารยธรรม

อสลาม กลาวคอ ในสมยของมะอมน มปญหาจาก

หลายกลมชน ทานอมามไดเขาไปรวมในทประชม ใน

ฐานะผมความรอบร และมสตปญญาปราดเปรอง อล

มะอมนไดเลอกใหทานเปนผตอบปญหาขอสงสยตางๆ

ทมการถกเถยงกน ในระหวางบรรดานกปราชญ นกการ

ศาสนา และผคงแกเรยนจากส�านกตาง ๆ และศาสนา

ตางๆ พวกเขาจะตงค�าถาม โดยททานเปนคนเดยวทให

ค�าตอบ จนกระทงไมมคนใดในหมคนเหานนปฏเสธได

นอกจากจะมแตยอมรบตอทาน ดวยการยกยอง และให

ความเคารพนบถอ ครงกระนน ไดมนกปราชญคนหนง

ชอ อซา อลยกฏนย เขาไดรวบรวมหนงสอของทานหนง

เลม ในนนม ๑๘ ค�าถาม และค�าตอบ แตหนงสอเลมน

ไดถกท�าใหสญหายไปพรอมกบหนงสออกจ�านวนนบพน

เลม ทถกท�าใหสญหายไปโดยหองสมดอาหรบอสลาม

๘๗-บากร อามน อลวรด อชชาฟอย กลาววา ทา

นอะล บน มซา อลกาซม บน ญะอฟร อศศอดก อะบล

ฮะซน มสมญานามวา อรรฎอ เปนคนทแปดในบรรดาอ

มามทงสบสองตามทศนะของอมามยะฮ และเปน เจา

นายทมเกยรตสงสงในบรรดาอะฮลบยต หลงจากนน

เขายงไดอธบายถงเรองเอกสารทางยารกษาโรคของอ

มามรฎอ(อ) และกลาวในเรองนโดยละเอยด

๘๘-ดร.คอลดน อะหดบ อลฮมบะลย ไดกลาว

ภายหลงจากทไดอางค�าพดของอบนฮะญร ในตอนท

ใหการรบรองวา ทานอมามเปนคนซอสตย วา เกยว

กบเรองของบดาและปทวดของทานอมามนน พวกทาน

ทงหมดลวนเปนทเชอถอของบรรดาผมคณธรรม ผม

เกยรต และมความร

๘๙-ดร.อบดลฮะลม มะหมด อชชาฟอย และ

มะหมด บน ชะรฟ อชชาฟอย ไดกลาวถงบคลกภาพ

ของอมามรฎอ(อ) วา อลมะอมนไดใหเกยรตทานเปน

อยางสง และไดแตงตงใหด�ารงต�าแหนงเปนคอลฟะฮ

ภายหลงจากสมยของของตวเอง แตอมามไดเสยชวต

เสยกอน ทานเกดทเมองมะดนะฮ เมอ ฮ.ศ ๑๔๘ และ

เสยชวตทเมองฏซ เมอ ฮ,ศ ๒๐๓ ทานมบญญาธการ

มากมาย ตอจากนน เขาไดกลาวถงบญญาธการบาง

อยางของอมามรฎอ(อ)

๙๐-ดร.กามล มศฏอฟา อชชยบย กลาววา ทา

นอรรฎอ มภารกจอยกบวชาความร เชนเดยวกบปและ

บดาของทาน จนกระทงทานอบดลลอฮ บน ญะอฟร อล

ฮมรย รายงานไววา ทานตองตอบค�าถามมากมายถง

15,000 ค�าถาม นคอเหตการณกอนหนาทคนทงหลาย

รวมกนลงความเหนในเรองเกยรตยศของทาน ทานเปนผ

มบญญาธการและความกลาหาญเปนเลศ ทานมความ

รเหมอนกนกบอมามญะอฟร อศศอดก ปของทานทาน

มต�ารารวบรวมฮะดษทรายงานมาจากบรรพบรษของ

ทาน ซงไดรบมาจากทานนบ

ค�าถามทไมมค�าตอบ

ค�าถามแรก ตามค�าพดของบรรดาอะฮลซซนนะฮ

ทเลาขานกนมาตงแตตนนน อมามรฎอ (อ) มฐานภาพ

สงสงยงนก ทางดานวชาการ จตวญญาณ ความรแจง

(อรฟาน ในเรองของพระผเปนเจา) และทางดานสงคม

เปนอยางสง จนกระทงไดมค�าพดวา ทานมความดเดน

เปนพเศษ ในสถานะทางวชาความร โดยมค�ายกยอง

มากมายหลายประโยค ดงน

“เปนทเชอถอ” ทานท�าหนาทวนจฉยความ ใน


มสยดของทานรอซลลลอฮ ในขณะอายยงนอย คอ ยสบ

ป “ไมวาจะถกตงค�าถามอยางไร ทานอะล รฎอ จะม

ความรในเรองนน ๆ ทงสน”ทานเปนเจานาย(ซยยด)

แหงอะฮลลบยต” “ทานเปนผปราดเปรองทางปญญา

ทสดในหมพวกเขา และมเกยรตสงสดในหมบรรดาบะ

นฮาชม” ทถอกนวา “จ�าเปนจะตองยอมรบฮะดษของ

ทาน” เมอไดรบรายงานฮะดษนนๆมาจากทาน และ

มการยกยองวา “บรรดาอมามนกฮะดษตางยอมรบ

รายงานทมาจากทาน” และถอวา “ทานเปนนกปราชญ

ผมเกยรต ทส�าคญในบรรดาอะฮลลบยต” “ทานเปน

ผทรงคณวฒ ทางดานวชาการ” ทานอะล บน มซา อร

รฎอ เปนผประเสรฐ” เปนคนมความรมากทสด” “เปนอ

มาม ผทรงคณความร” ฯลฯ

ทกประโยคค�าพดเหลาน อธบายไดอยางชดเจน

วา อมามเปนผร ทสามารถท�าหนาทวนจฉยความศาสนา

ไดตงแตอายยงนอย เพยงยสบป ทมสยดทานนบ และ

เปนผอาวโสทมเกยรตในบรรดาอะฮลลบยต (อ) มผน�า

สาขาวชาฮะดษยอมรบรายงานจากทาน และเชอถอวา

ทานเปนดวงประทปของประชาชาต เปนรากฐานทาง

วชาการ และวชาความรในเรองของพระผเปนเจา

เมอพจารณาคณสมบตตาง ๆ เหลานแลว กเกด

ค�าถามโดยปรยาย วา ดวยสาเหตอนใด ทไมมรายงาน

ฮะดษของทานแมแตบทเดยวในต�าราศอฮฮของอะฮลซ

ซนนะฮ แมแตในต�าราฟกฮ หรอตฟซร หรออนๆ และ

ท�าไม ความหมายเหลานหมายถง มรดกอนทรงคณคา

จงไดเลอนลบไป เมอเทยบฐานภาพของอมามรฎอทาง

วชาการ กบผเขยนต�าราศอฮฮ ซงมชวตรวมสมยกบ

อมามรฎอ(อ) ยงไปกวานน ถาพวกเขาบางคนพบวา

รายงานบทใด ในหนงสอมสนดหรอสนนเลมใด พวก

เขาจะท�าหมายเหตระบวา ฎออฟ(ขาดความนาเชอถอ)

โดยปราศจากหลกฐานใด ๆ ?

ค�าถามทสอง ถาเราพจารณาอยางถองแทในเรอง

ยคสมยทอมามรฎอ มชวต แนนอนเราจะพบวา มบรรดา

นกปราชญอาวโสของอะฮลซซนนะฮอยดวย แตละคน

ลวนแตนบไดวา มชอเสยง เชน มาลก บน อะนส (ฮ.ศ

๑๙๐) อะบ บกร บน อยาช (ฮ.ศ ๑๙๓) ซบวยฮ อนนะห

ว (ฮ.ศ ๑๙๔)อบดรเราะหมาน บน มะหดย (ฮ.ศ ๑๙๔)

อะบ ยะอกบ ยซฟ บน อซบาฏ (ฮ.ศ ๑๙๕)วะกอ บน

ญะรอฮ(ฮ.ศ ๑๙๗) ซฟยาน บน อยยนะฮ (ฮ.ศ ๑๙๘)

ยะหยา บน สะอด อลกอฏฏอน(ฮ.ศ ๑๙๘) มฮมมด บน

อดรส อชชาฟอย(ฮ.ศ๒๐๔)อะบดาวด อฏฏอยยาลซย

(ฮ.ศ ๒๐๔) และนกรายงานฮะดษ นกฟกอฮาอ ผมชอ

เสยง อกหลายสบคน ทมสถานะทางวชาการในยคสมย

ของพวกเขา เมอพจารณากจะเหนไดวาอยในสมยของ

อมามรฎอ (อ) และถอยค�าของ ซะฮะบย อชชาฟอยท

กลาวถงสถานะของอมาม ในเรองความสามารถท�าการ

วนจฉยความตงแตยงหนม กอยในสมยของมาลก บน

อะนส หรอ ถอยความทกลาววา อมามอะล บน มซา อร

รฎอ เปนผน�าในดานตางๆ และคณสมบตอนๆ ทกลาว

ถงอมามผยงใหญ ดงทผานไปแลวนน กมค�าถามเกด

ขนในใจวา ท�าไม ในหมบรรดาคนเหลานน ไมมใครรบ

รายงานจากทานแมแตคนเดยว หรอสกรายงานเดยว

หรอสกค�าถามเดยว ? และท�าไมระหวางพวกเขากบ

อมามจงไมมความสมพนธใดๆกนเลย ? และจะมความ

หมายอะไร จากค�าเชดชเกยรตตาง ๆ ทบรรดานกปราชญ

อะฮลซซนนะฮมให ในเรองบคลกภาพอนยงใหญของ

อมามรฎอ(อ) และจดยนของอละมาอ บรรดานกปราชญ

ในยคนน เปนอยางไร ? และท�าไมจดยนของบรรดานก

ปราชญในยคนนจงเสมอเหมอนกนกบนกปราชญใน

สมยถดมา

บทรายงานเรอง สายโซทองค�า

เราไดกลาวไปแลววา รายงานบทนมขนเมอครงท

อมามรฎอ(อ)เดนทางไปยงเมองนยซาบร และมประชาชน

ออกมาใหการตอนรบอยางลนหลาม โดยเฉพาะบรรดา

นกปราชญ ผรในวชาฮะดษทมชอเสยง ชาวอะฮลซซน

นะฮ และเราไดกลาวไปแลวเชนเดยวกน ส�าหรบฮะดษ


ทวา “ลา อลาฮะ อลลลลอฮ เปนเกราะคมกนส�าหรบ

ฉน...” ซงมบรรดานกเขยน ๒๐,๐๐๐ คนไดบนทกไว

ทานฮากม นยซาบรย อชชาฟอย ไดกลาวไวใน

หนงสอตารคของทานวา อมามรฎอ(อ) ไดเดนทางเขา

เมองนยซาบรเมอ ฮ.ศ ๒๐๐ และเขาไดรวบรวมเหตการณ

ทางประวตศาสตรทเกดขนในปนนไวในหนงสอของเขา

คอ หนงสอ “ตารค นยซาบร”

ความขดแยง

ความจ�าเปนประการหนง คอตองรดวยวา มสอง

ฮะดษทแตกตางกน ทงๆทหลกฐานมาจากแหลงเดยวกน

และทงๆทมาจากสารบบการรายงานในหนงสอของอะฮ

ลซซนนะฮ ดวยกน ในหวขอทชอวา “สายโซทองค�า”ซง

ถกรายงานมาจากอมามรฎอ (อ)ทเมองนยซาบร ฮะดษ

ทหนง คอ ฮะดษวาดวย “เกราะปองกน” ฮะดษทสอง

คอ ฮะดษวาดวย “ความศรทธา” ซงในบทน เราจะน�า

สองฮะดษนมาวเคราะหในรายละเอยด

ยงมฮะดษอนๆทเขามาเสรมสองฮะดษน ซงถก

ถายทอดมาจากอมามอรรฎอ(อ) และทอมามไดรบ

รายงานมาจากบรรพบรษของทาน ซงมใจความทแตก

ตางไปจากฮะดษวาดวยความศรทธาและฮะดษวาดวย

เกราะปองกน

อกนยหนง ฮะดษตางๆทเรยกวา สายโซทองค�า

ดงทถกกลาวถงไวมากมายในต�าราฮะดษของอะฮลซ

ซนนะฮนน เปนฮะดษทอมามอรรฎอ(อ) ไดรบรายงาน

มาจากบรรพบรษผทรงเกยรตของทาน (อ) และมจ�านวน

มากมาย เพราะเปนทร กนวาทานอมามยดแนวทาง

รายงานโดยบตรรบมาจากบดาเปนสวนใหญ และ

บรรดาสานศษยของอมามกไดรวบรวมฮะดษตางๆทชอ

“สายโซทองค�า”ไวในหนงสอ ศอฮฟะฮ ดงท ทานซมอา

นย อชชาฟอย ไดกลาวไววา “ทานไดเลารายงานจาก


บรรพบรษของทานไวเปนเลมบนทก “ศอฮฟะฮ” “และ

ทกลาววา “บนทกรายงานของทานทมชอเสยงมากทสด

คอ ศอฮฟะฮ” บนทกทรวบรวมฮะดษตางๆไวเหลาน

มชอเรยกอกวา “มสนดอรรฎอ” ดวย

อบน ชยรวยะฮ อดดยละมย อชชาฟอย ใหการ

รบรองวา ศอฮฟะฮเลมน เปนต�าราศอฮฮ มความถก

ตอง และเปนทเชอถอ และเขาไดน�าบางตอนไปบนทก

ไวในหนงสอมสนดของเขา พรอมกนนกยงมนกรายงาน

บางคน ถอวาศอฮฟะฮน ออนหลกฐาน ขาดความนา

เชอถอ หรอเปนมสนดทปราศจากหลกฐานใดๆอนนา

เปนทยอมรบ พวกเขาจงถอวาฮะดษตางๆในหนงสอ

นน ไมเปนทเชอถอ

ณ ตรงน เราจะอางถงฮะดษทชอวา สายโซทองค�า

ซงรจกกนดในเหลาบรรดานกปราชญอะฮลซซนนะฮ

เนอหาสาระของฮะดษนกคอ ฮะดษวาดวย ความศรทธา

และ เกราะปองกน ตามทคนควาไดจากขอความของ

ฮะดษนในต�าราของอะฮลซซนนะฮ หลงจากนน เราจะ

อธบายไปถงฮะดษอนๆทคลายคลงกบ “สายโซทองค�า”

ทมในสารบบการรายงานเทานน

หนงสอ สายโซทองค�า

มการกลาวกนวา ฮะดษบทนมผรายงานถายทอด

มากมายนบจ�านวนหนงหมนคน และทเลาลอกนมาก

ทสดคอ สองหมนคน

ประการท ๑ บทรายงานวาดวย “เกราะปองกน”

ขอความจากบทรายงาน

ทานอะล บน มซา อรรฎอ(อ) ไดกลาววา ทานมซา

อลกาซม บดาของฉนไดเลาฉนวา มรายงานจาก ทาน

ญะอฟร อศศอดก บดาของทาน เลาวา มรายงานจาก

ทานมฮมมด อลบากรบดาของทาน เลาวา มรายงานจาก

ทานอะล ซยนลอาบดน บดาของทาน เลาวา มรายงาน

จากทานฮเซน ชะฮดแหงกรบะลาอ เลาวา มรายงานจาก

ทานอะล บน อะบ ฏอลบ บดาของทาน กลาววา ทาน

รอซลลลอฮ ศอลฯ ทรกของฉน และแกวตาดวงใจของ

ฉน ไดเลาฉนวา “ญบรออล ไดเลาฉนวา ฉนไดยนพระ

ผอภบาลผทรงเกยรต มหาบรสทธ พระองคผทรงสงสด

มด�ารสวา ค�าวา ลาอลาฮะ อลลลลอฮ คอเกราะปองกน

ของฉน ดงนนใครกตามทไดกลาวค�าน เขาจะไดเขาไปอย

ในเกราะปองกนของฉน และผใดทไดเขาไปอยในเกราะ

ปองกนของฉน เขาจะปลอดภยจากการลงโทษของฉน”

นกรายงาน

ผรายงานฮะดษบทน เปนบรรดานกปราชญอาวโส

ของอะฮลซซนนะฮ เราจะกลาวถงพวกเขาตามล�าดบของ

ยคสมย จนถงยคปจจบน และในการวเคราะหทสมบรณ

นน จะตองท�าความเขาใจวา จ�านวนนกรายงานฮะดษวา

ดวยเกราะปองกน มจ�านวนคงทอยหาสบรายงาน จาก

นกรายงานทงสนจ�านวนระหวาง ๑๐,๐๐๐-๓๐,๐๐๐

คน แตทคงเหลอในปจจบนนจากสารบบการรายงาน

ฮะดษ มเพยงสบสองสายรายงานเทานนทนกปราชญ


รนอน ๆ บนทกรายงานอนทรงคณคาน


อมามมฮมมด อลญะวาด(อ)(ฮ.ศ ๒๒๐) มฮม

มด บน อมร อลวากดย (ฮ.ศ ๒๐๗) ยะหยา บน ยะห

ยา(ฮ.ศ ๒๒๖) อะหมด บน หะรอบ อนนยซาบรย(ฮ.ศ

๒๓๔)อะบศลต อบดสสลาม บน ศอลฮ อลฮรวย (ฮ.ศ

๒๓๖) อสฮาก บน รอฮาวยฮ อลมะรซย (ฮ.ศ ๒๓๘) ม

ฮมมด บน อสลม อลกนดย อฏฏซย (ฮ.ศ ๒๔๒) มฮม

มด บน รอฟอ(ฮ.ศ อลกชยรย (ฮ.ศ ๒๔๕) อะบซรอะฮ

อรรอซย (ฮ.ศ ๒๖๑)อะหมด บน อามร อฏฏออย อะหมด

บนอซา อลอะละวย อะหมด บน อะล บน ศอดาเกาะฮ


อลฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๐๕)

อะหมด บน อบดรเราะหมาน อชชรอซย(ฮ.ศ ๔๐๗ หรอ

ฮ.ศ ๔๑๑ อะบนะอม อลอศฟะฮานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๔๓๐) อลกฎออย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๔๕๔) อชชะญะรย

อลญรญานย อลหะนะฟย (ฮ.ศ ๔๙๙)


อะบฮามด มฮมมด อลฆอซาล อชชาฟอย (ฮ.ศ

๕๐๕) อบน ชรวยฮ อดดยละม อชชาฟอย(ฮ.ศ ๕๐๙)

อซมะมคชะรย อลหะนะฟย (ฮ.ศ ๕๓๗) อบน อะซากร

อดดะมชชะกย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๕๗๑)อบน อลเญาซย

อลฮมบะลย (ฮ.ศ ๕๙๗)


อบนกดามะฮ อลมกดะซย อลฮมบะลย ( ฮ.ศ

๖๒๐) อรรอฟอย อลกอซวยนย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๒๓)

มฮมมด บน ฏอลหะฮ อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๕๒)ซบฏ อ

บนลเญาซย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๖๕๔)


อบน มนซร อลอฟรกย (ฮ.ศ ๗๑๑)อลญวยน อช

ชาฟอย(ฮ.ศ ๗๓๐) อซซะฮะบย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๗๓๘)

อซซะรอนดย อลหะนะฟย (ฮ.ศ ๗๕๗) อลคอลฟะฮ อน

นยซาบรย อชชาฟอย


มฮมมด คอวาญฮ บารซา อลบคอร อลฮะนะฟย

(ฮ.ศ ๘๒๒) อบนฮะญร อสกอลลานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๘๕๒) อบนศศอบบาฆ อลมาลกย (ฮ.ศ ๘๕๕)


อสสะยฏย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๙๑๑) อซซมฮดย อช

ชาฟอย (ฮ.ศ ๙๑๑) อลคอนญย อลอศฟะฮานย อลหะ

นะฟย (ฮ.ศ ๙๒๗) อบนฮะญร อลฮยซมย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๙๗๔)อลมตตะกย อลฮนดย(ฮ.ศ๙๗๕)


อลกรมานย อดดะมชชะกย (ฮ.ศ ๑๐๑๙) อบดร

รออฟ อลมนนาวย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๐๓๑)


อนนาบลซย อดดะมชชะกย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ

๑๑๔๓) อลมรซา มฮมมด คาน อลบะดคชย อลฮนดย

อลฮะนะฟย

ศตวรรษท ๑๓

อซซะบยดย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๑๒๐๕) อลกนด

ซย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ๑๒๙๔)อชชบลนญย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๑๒๙๘)

ศตวรรษท ๑๔ และตอๆมา

อลกอฎ บะฮญด อะฟนดย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๑๓๕๐)

ซยยด มฮมมด ฏอฮร อลฮาชมย อชชาฟอย (ฮ.ศ๑๔๑๒)

เชคอะหมด อตตาบอย อลมศรย อชชาฟอย อบดลอะ

ซซ บน อสฮาก อลบฆดาดย อลฮะนะฟย

สายรายงานของนกรายงานฮะดษ

ไดมการบนทกเหตการณเมอครงทอมามรฎอ

(อ)เดนทางเขาเมองนยซาบร และบนทกฮะดษวาดวย

เกราะปองกน มากนบเปน ๑๐,๐๐๐ -๓๐,๐๐๐ คน แต

ทวา ไดเลอนหายไป และสารบบการรายงานทสมบรณ

กสญหายไปเชนเดยวกบฮะดษเรอง ฆอดรคม ซงมนก

รายงานบนทกไวมากมายหลายคน ทแตกตางกนทาง

ดานมซฮบ


อยางไรกตาม เปนทยอมรบกนวา ฮะดษทอบดส

สลาม บน ศลาฮ อลฮรวย รายงานมาจากอมามรฎอ(อ)

นน มบางคนไดใหความเหนวาฮะดษนน หมดความนา

เชอถอ โดยถอวา อะบศอลต เปนบคคลทขาดคณสมบต

ความนาเชอถอ(ฎออฟ)

ในความเปนจรงนน ประการแรก นกรายงาน

อาวโสของอะฮลซซนนะฮ ใหความเชอถอตออะบศอลต

ดงจะอธบายตอไป

ประการทสอง ฮะดษนยงมนกรายงานคนอนๆอก

ทไดรบรายงานมาจากอมามรฎอ(อ) ในทน นอกเหนอ

จากอะบศลตแลวเราจะกลาวถงรายชอของคนเหลานน

เพมเตมเขามาดวย

๑-อมามญะวาด (อ) พวกเขาทงหมด รวมถง อลย

วยน อชชาฟอย และอซซบยดย อลฮะนะฟย กไดรายงาน

ดวยสารบบการรายงานฮะดษจากอมามญะวาด(อ)

๒-อะบศอลต อบดสสลาม บน ศอลห อลฮรวย

เปนคนรบใชประจ�าของอมามอะล บน มซา อรรฎอ(อ)

เขาไดถายทอดฮะดษทส�าคญเปนประวตศาสตรบทน

อยางละเอยด โดยมนกรายงานสวนใหญของอะฮลซ

ซนนะฮ รายงานเปนสายตางๆไปจ�านวนมาก

๓- อะหมด บน อามร อฏฏออย ทานอบนอะซาก

ร อดดะมชชะกยไดเลาฮะดษน โดยสารบบการรายงาน

ของเขาจากอะหมด บน อามร อฏฏออย

๔-อะหมด บน อซา อลอะละวย ทานอรรอฟอย

อลกอซวยนย ออชชาฟอย ไดเลาฮะดษน โดยสารบบ

การรายงานของเขาจาก ทานผน

๕-อะหมด บน อะล บน ศอดะเกาะฮ มทานอบ

ดลลอฮ มฮมมด บน สะลามะฮ อลกฏออย อชชาฟอย

เลาฮะดษจากโดยสารบบการรายงานจากเขา

๖-มฮมมด บน อมร อลวากดย มทานซบฏ บน

เญาซย อลฮะนะฟย เลาฮะดษจากสารบบการรายงาน

ของเขา


๗-อะบซรอะฮ อรรอซย

๘-มฮมมด บน อสลม อฏฏซย กลาววา ทานฮา

กม อนนยซาบรย ไดยนยนในเรองส�าคญน

๙ อสฮาก บน รอฮวยฮ อลมะรซย

๑๐-มฮมมด บน รอฟอ อลกอชยรย

๑๑-อะหมด บน ฮะรอบ อนนยซาบรย

ส�าหรบสามทานสดทายน มผรบการเลาไปบนทก

เปนรายงานตอ คอ อบนลเญาซย อลฮมบะลย ซบฏ อ

บนลเญาซย อลฮะนะฟย ซงรบรายงานมาจาก อลวากดย

๑๒-ยะหยา บน ยะหยา โดยมอบนเญาซย อลฮม

บะลย รบการบอกเลาไปรายงานตอดวยเชนกน

บทรายงานทสมบรณ ตองมประโยควา แนนอน

ยงมเงอนไขของมน และฉนคอเงอนไขของมน

บทรายงานทสมบรณจรงๆนนไดถกลบเลอนไป

จากต�าราของอะฮลซซนนะฮหลายเลม เวนแตบางคนท

มใจเปนกลางทไดบนทกรายงานฮะดษนอยางสมบรณ

ครบถวน ซงไดอธบายถงฐานภาพอนสงสงของต�าแหน

งอมามไวอยางชดเจน เชน อลคอวาญฮ บารซา อลฮะ

นะฟย และอลกอฎ บะฮญด อะฟนดย อชชาฟอย

๑-มฮมมด อลคอวาญฮ บารซา อลบคอรย อลฮะ

นะฟย (ฮ.ศ ๘๒๒) บนทกวา รายงานจากอะบศอลต อบ

ดสสลาม บน ศอลฮ บน สลยมาน อลฮรวย กลาววา ฉน

ไดอยกบอมามรฎอ(อ)เมอครงททานเดนทางเขาเมองนย

ซาบร ขณะนนทานก�าลงขฬออย ครนแลว อะหมด บน

ฮะรอบ และยะหยา บน ยะหยา และทานอสฮาก บน รอ

ฮะวยฮ และบรรดาผมความรอกจ�านวนหนง ไดเขามา

ยนประชดกบฬอทเปนพาหนะ พวกเขากลาววา โอบตร

ของทานรอซลลลอฮ ดวยสทธของบรรดาบรรพบรษของ

ทานผบรสทธ ไดโปรดเลาฮะดษสกบทหนงใหแกพวก

เราดวยเถด ททานไดฟงมาจากบดาของทาน ซงไดรบ

รายงานมาจากบรรพบรษของทาน แลวทานอมามรฎอ

(อ)กไดยนศรษะอนบรสทธของทานออกมาจากเงารม

แลวกลาววา แนนอนยง ทานมซา อลกาซม บดาของฉน

ไดเลาฉนวา มรายงานจาก ทานญะอฟร อศศอดก บดา

ของทาน เลาวา มรายงานจากทานมฮมมด อลบากรบ

ดาของทาน เลาวา มรายงานจากทานอะล ซยนลอาบ

ดน บดาของทาน เลาวา มรายงานจากทานฮเซน ชะฮด

แหงกรบะลาอ เลาวา มรายงานจากทานอะล บน อะบ

ฏอลบ บดาของทาน กลาววา ทานรอซลลลอฮ ศอลฯ

ทรกของฉน และแกวตาดวงใจของฉน ไดเลาฉนวา “ญบ

รออล ไดเลาฉนวา ฉนไดยนพระผอภบาลผทรงเกยรต

มหาบรสทธ พระองคผทรงสงสด มด�ารสวา แทจรง ขา

คอ อลลอฮ ไมมพระเจาอนใด นอกจากขา ดงนน พวก

เจาจงเคารพภกดตอขา และผใดทไดกลาวปฏญาณตน

วา ลาอลาฮะ อลลลลอฮ ดวยความบรสทธใจ เขาจะ

ไดเขาไปอยในเกราะปองกนของฉน และผใดทไดเขาไป

อยในเกราะปองกนของฉน เขาจะปลอดภยจากการ

ลงโทษของฉน” ในอกสายรายงานหนง บนทกวา ครน

เมอพาหนะของอมามไดเดนผาน ไป ทานไดประกาศ

แกพวกเราวา ..แนนอน มนยงมเงอนไขของมนอย และ

ฉนเอง คอ เงอนไขของมน มค�าอธบายวา สวนหนงจาก

เงอนไขของเรองนกคอ การยอมรบวา ทาน คออมาม ท

ถกก�าหนดมาจากอลลอฮใหทกคนเชอฟงปฏบตตาม”

๒-อลกอฎย บะฮญต อะฟนดยอชชาฟอย (ฮ.ศ

๑๓๕๐) บนทกวา อะบศอลต บน ศอลห กลาววา ฉนได

อยกบอมาม เมอครงททานออกจากเมองนยซาบร ขณะ

ททานขฬอเปนพาหนะ ไดมบรรดานกปราชญเมองครอ

ซานกลมหนงเขาไปหาทาน เชน อสฮาก บน รอฮวยฮ อะห

มด บน ฮะรอบ ยะหยาบน ยะหยา พวกเขากลาววา โอ

บตรของทานรอซลลลอฮ (ศอลฯ) โปรดเลาฮะดษใหแก

พวกเราสกบทหนงดวยเถด ททานไดรบรายงานมาจาก

บดาของทานและปทวดของทาน ผบรสทธ ดงนน ทานอ

มามไดยนศรษะของทานออกมาจากพาหนะแลวตอบ

พวกเขา วา วา ทานมซา อลกาซม บดาของฉนไดเลา

ฉนวา มรายงานจาก ทานญะอฟร อศศอดก บดาของ

ทาน เลาวา มรายงานจากทานมฮมมด อลบากรบดา


ของทาน เลาวา มรายงานจากทานอะล ซยนลอาบดน

บดาของทาน เลาวา มรายงานจากทานฮเซน ชะฮดแห

งกรบะลาอ เลาวา มรายงานจากทานอะล บน อะบ ฏอ

ลบ บดาของทาน กลาววา ทานรอซลลลอฮ ศอลฯ ทรก

ของฉน และแกวตาดวงใจของฉน ไดเลาฉนวา “ญบรอ

อล ไดเลาฉนวา ฉนไดยนพระผอภบาลผทรงเกยรต มหา

บรสทธ พระองคผทรงสงสด มด�ารสวา ค�าวา ลาอลาฮะ

อลลลลอฮ คอเกราะปองกนของฉน ดงนนใครกตามท

ไดกลาวค�าน เขาจะไดเขาไปอยในเกราะปองกนของ

ฉน และผใดทไดเขาไปอยในเกราะปองกนของฉน เขา

จะปลอดภยจากการลงโทษของฉน” หลงจากนน ทาน

ไดกลาววา “แนนอนทสด มนตองประกอบดวยเงอนไข

ของมน” และอมามกลาวอกวา “ฉนเอง คอสวนหนง

จากเงอนไขของมน”

ทศนะของอะฮลซซนนะฮ ในบทรายงาน

วาดวย เกราะปองกน

มอยสองทศนะเกยวกบฮะดษวาดวย เกราะ

ปองกน บางกลมตงขอสงสยวา มอะบศอลตคนเดยว

เปนผรายงานฮะดษน เพราะฉะนน พวกเขาจงพยายาม

ลบลางความนาเชอถอของฮะดษน ขณะเดยวกบทม

นกปราชญและบรรดาผทรงคณวฒอกมากทสนบสนน

ฮะดษวาดวยเกราะปองกน อกทงยงไดใหการสนบสน

นอะบศลต ดงนนพวกเขาไดบนทกและกลาวถงเรอง

ราวของฮะดษบทน และยงมนกปราชญอกบางสวน ท

ถอวาฮะดษน เปนยาบ�าบดรกษาโรคภยไขเจบตางๆได

ซงเราจะหยบยกมากลาวถงดงน

ผสนบสนนรายงานฮะดษบทน

บทรายงานวาดวย “เกราะปองกน” เปนบทรายงาน

เดยว ทบรรดานกปราชญอาวโสของอะฮลซซนนะฮ ม

ความประทบใจเปนอยางยง และท�าใหพวกเขายอมรบ

ในความนาเชอถอ ซงเราจะน�าเสนอถอยค�าตางๆขอ

งบคลลเหลานน ดงน

๑-อะบศอลต อลฮรวย (ฮ.ศ ๒๓๖) เขาไดกลาว

ถงคณลกษณะทยงใหญของฮะดษนวา ถาฉนน�าสารบบ

การรายงานฮะดษนน ไปอานใหคนเสยสต แนนอน เขา

จะหายจากอาการ

๒-อะหมด บน ฮมบล (ฮ.ศ ๒๔๑) เขาเปนอมาม

สายวชาฟกฮ และวชาฮะดษ ของอะฮลซซนนะฮ เขาได

กลาววา ถาหากฉนไดอานสายรายงานฮะดษบทนใหแก

คนเสยสต แนนอน เขาจะหายจากอาการสตฟนเฟอน

เขาไดกลาวอกแหงหนงวา ถาฉนไดอานสายรายงานฮะ

ดษบทนใหแกคนเสยสต แนนอน เขาจะหายจากอาการ

๓-ยะหยา บน ฮเซน อลฮะซะนย (ฮ.ศ ๒๙๘)เขา

ไดกลาวถงสายรายงานฮะดษของหนงสอ ศอฮฟะฮอร

รฎอ(อ)วา ถาหากสายรายงานฮะดษน ถกน�าไปอานท

หของคนเสยสต แนนอนเขาจะหายจากอาการ

๔-อะบนอม อลอศฟะฮานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๔๓๐)กลาวไว ในหนงสอ บะยาน ชามล วา นคอฮะดษ

ทมหลกฐานรบรอง เปนทเชอถอไดโดยสายรายงานมา

จากผบรสทธจากบดาของพวกเขาผประเสรฐ บรรดา

บรรพชนของนกฮะดษ เมอรายงานฮะดษโดยอาศยสาย

รายงานน กกลาววา ถาหากน�าสายรายงานฮะดษบทน

ไปอานใหแกคนเสยสต แนนอน เขาจะหายจากอาการ

๕-อะบลกอซม อบดลกะรม บน ฮวาซน อลกชย

รย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๖๕) ไดกลาวถงความประทบใจ

ตอฮะดษบทน ความวา “ฮะดษนกบสายรายงานน ได

ถกสงไปยงเจาเมองผมเกยรตยศสงสงคนหนง ดงนน เขา

ไดน�าไปเขยนดวยทองค�า และสงเสยวาใหฝงรวมกบเขา

ในสสานของเขา ไดมคนฝนเหนเขาถกถามวา อลลอฮ

ทรงปฏบตตอทานอยางไรบาง ? เขาตอบวา พระองค

ไดอภยโทษใหแกฉน ดวยถอยค�าของฉนทกลาววา ลา

อลาฮะ อลลลลอฮ และความเชอมนของฉนวา มฮมมด

เปนศาสนทตของอลลอฮ”

๖- อะบฮามด มฮมมด อลฆอซาล อ.ศ ๕๐๙)

เขายอมรบวาฮะดษนศอฮฮ และกวาววา เปนฮะดษท

มหลกฐานทมาถกตอง


๘-อซซมคชะรย อลหะนะฟย (ฮ.ศ ๕๓๘) เขา

ไดกลาวถงถอยค�าของยะหยา บน ฮเซน อลฮซนย ใน

สายรายงานหนงสอ ศอฮฟะฮ ของอมามรฎอ(อ) เพอ

เปนการใหเกยรต ฮะดษ สายโซทองค�า เมอเขากลาววา

ถาหากสายรายงานฮะดษนไดถกอานทหของคนเสยสต

แนนอนเขาจะหายจากอาการ

๙-อบน กดามะฮ อลมกอดดะซย อลฮมบะลย

(ฮ.ศ ๖๒๐)กลาววา ผมความรไดกลาววา ถาหากสาย

รายงานฮะดษน ไดถกน�าไปอานใหแกคนเสยสต แนนอน

เขาจะหายจากอาการ

๑๐-ซบฏ อบนลเญาซย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๖๕๔)

ไดกลาวถงถอยค�าของ อบนกดามะฮ อลฮมบะลย ท

ยกยองฮะดษบทน วา ถาหากสายรายงานฮะดษบทนได

ถกน�าไปอานแกคนเสยสต แนนอน เขาจะหายจากอาการ

๑๑-อซซะรอนดย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๗๕๗)กลาว

ถงฐานภาพของฮะดษวาดวยเกราะปองกนวา “โออลลอฮ

ไดโปรดบนดาลใหเราทงหลายเปนผปลอดภยจากการ

ลงโทษของพระองคดวยเถด ในวนวกฤตอนยงใหญ

แทจรงพระองค เปนผทรงเกยรตยศอนสงสง และทรง

เผอแผอาทร และยงใหญเกรยงไกรเสมอ”

๑๒-ทานซะยฏย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๙๑๑) ใหการ

ยอมรบวา ฮะดษวาดวยเกราะปองกน เปนฮะดษทศอฮฮ

๑๓-อลคนญย อศฟะฮานย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ

๙๒๗) เขากลาววา “ถาหากรายงานบทน ไดถกอาน

พรอมกบสายรายงานดงกลาวนน ใหแกคนเสยสต

แนนอน เขาจะหายจากอาการ”

เขาไดกลาว ณ อกแหงหนงวา “นคอ ฮะดษทม

ฐานภาพอนสงสง และสายสบของฮะดษน ศอฮฮ เปน

ทเชอถอได ตามทบรรดานกปราชญไดรายงานไว ดง

นน “นกปราชญฮะดษทานหนงไดอานฮะดษนขนใน

ทประชมของบรรดาผปกครองเมองบคอร เจาเมองได

ขอรองใหนกฮะดษผนน เขยนฮะดษบทนพรอมกบสาย

รายงาน และไดสงเสยวาใหน�าปายนนตงทผากะฝนและ

หลมสสานของเขา

๑๔-อบดลวาซอ บน ยะหยา อลวาซอย อลยะ

มานย อลฮะนะฟย กลาววา สงทสมควรทสด กคอ จะ

ตองเขยนสายรายงานฮะดษบทนทงหมดดวยทองค�า

เนองจากเปนสายรายงานทประกอบดวยผบรสทธ และ

เชอสายของทานนบ ทนาภาคภมใจ

บ�าบดโรคภยไขเจบดวยส รมงคลแหง

สายรายงานโซทองค�า

เราไดกลาวถงทศนะและค�ากลาวของนกปราชญ

อาวโสของอะฮลซซนนะฮ เกยวกบฮะดษอนประเสรฐน

บดนเราจะอธบายเรองทมบางทานทถอปฏบตตอฮะดษ

น และกลาววา คนปวยถกบ�าบดใหหายจากอาการ โดย

สรมงคลของฮะดษวาดวยสายโซทองค�า


ก.คอบร อบน คอนกาน อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๘๑)

ไดกลาววา เมอครงทอะบดะลฟ อลอจญลย ปวยหนก

ไดมการปดมานกนมใหประชาชนเขาเยยมเปนบางวน

เขาไดกลาวกบคนคมมานวา ตรงประตมใครทตองการ

อะไรไหม ?คนคมผามานตอบวา มคนจากตระกลอนทรง

เกยรตจ�านวนสบคน พวกเขาเดนทางมาจากครอซาน

และพวกเขาเฝาอยประตหลายวนมาแลว ดงนน เขาจง

อนญาตใหคนเหลานนเขามาหา แลวไดใหการตอนรบ

พวกเขาเหลานน และไดถามถงสาเหตในการมา พวก

เขาตอบวา ความเปนอยของพวกเราคบแคนมาก และ

เราไดยนมาวา ทานเปนผมจตเผอแผ เราจงเดนทางมา

หาทาน” ดงนน เขาไดน�าถงเงนออกมายสบถง ในแตละ

ถงมเงน ๑,๐๐๐ ดนาร แลวไดมอบใหแกพวกเขาเหลา

นนไปคนละสองถง หลงจากนน กไดมอบเครองยงชพ

ใหแตละคน เพอเปนเสบยงในการออกเดนทาง และได

สงวา อยาใครไดเปดถงกอนจะถงไปยงบานเรอนโดย

สวสดภาพ และไดกลาววา ใหพวกทานแตละคนเขยน

ดวยลายมอของตวเองวา ตนเปนใคร บตรของใคร จน

กระทงไปถงทานอะล บน อะบ ฏอลบ (อ)และใหกลาว

ถงทานหญงฟาฏมะฮ บตรของทานรอซลลลอฮ (ศอลฯ)

ยาทวดของตน แลวใหเขยนวา ยารอซลลลอฮ แทจรงฉน

ประสบความแรนแคนในการด�าเนนชวต จงไดเดนทาง

มาหาทานอะบา ดะลฟ อลอจลย แลวเขาไดมอบเงนชวย

เหลอแกฉนสองพนดนาร เพอเปนการใหเกยรตแกทาน

และแสวงหาความพงพอใจจากทาน และหวงการชะฟา

อตจากทาน เมอพวกเขาเขยนแลวกมอบกระดาษเหลา


นนใหแกเขา ตอมาอะบาดะลฟไดสงเสยแกทายาทของ

เขาวา เมอเขาตายกใหวางแผนกระดาษเหลานลงใน

ผากะฝนของเขา เพอเขาจะไดพบกบทานรอซลลลอฮ

(ศอลฯ)แลวจะแสดงตอทาน

อซซมฮดย อชชาฟอย ไดเปนพยานยนยนในเรอง

น ในความเปนสรมงคล และเรองราวของฮะดษ สายโซ

ทองค�า ทมผลตอการบ�าบดรกษา และในอกแหงหนง

เขาไดกลาวอยางละเอยดเกยวกบประวตของฮะดษวา

ดวยเกราะปองกน

ข.คอบร อลคนญย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๙๒๗) กลาว

วา ความเปนพเศษของฮะดษบทน คอ ถาหากน�าไปอาน

ดวยความตงใจจรง โดยอานควบคกบสายรายงาน ลง

บนทนอนของคนปวย ถงแมวา เขาจะถงวาระสดทาย

แตเขากยงปรากฏอาการวาหายอยางฉบพลน ขาพเจา

ในฐานะบาวผต�าตอย ไดเคยอานใหแกคนปวยมาแลว

เปนจ�านวนมาก และปรากฏวามผลดงกลาว

อกแหงหนง เขาไดกลาววา ขาพเจาในฐานะบาว

ผต�าตอย เคยไดน�าฮะดษนไปอานใหแกผปวย ถงแมด

แลวจะเหนวา เขาถงวาระทจะตองตาย แตเมอขาพเจา

ไดอานสายรายงานใหแกเขาดวยความตงใจทแทจรง

อลลอฮกยงทรงบนดาลใหเขาหายจากอาการ และนคอ

ประสบการณทขาพเจาไดประสบดวยตวเอง

บรรดาผคดคานรายงานบทน

มนกปราชญบางทาน ปฏเสธความเชอถอตอ

อะบศอลต เนองจากพวกเขาสงสยวา มเขาคนเดยวท

รายงานฮะดษสายโซทองค�า หรอ เกราะปองกน พวก

เขาอางวา ไมมความนาเชอถอใดๆตอบรรดาฮะดษท

รายงานจากอะบศอลต สวนหนง กคอ ฮะดษวาดวย

เกราะปองกน แตขณะเดยวกน ค�าคดคานเหลาน ก

ปราศจากหลกฐานใดๆ แตปรากฏวาบรรดานกปราชญ

อาวโสของอะฮลซซนนะฮ ไดปฏเสธขออางเหลาน ดงท

จะน�ามาเสนอในตอนตอไป

ประการท ๒ บทรายงานเรองความศรทธา

ฮะดษสายโซทองค�ายงไดถกน�าไปรายงานในอก

ลกษณะหนง ดงน

“เมอทานอะล บน มซา อรรฎอ เดนทางเขาเมอง

นยซาบร โดยใชฬอเปนพาหนะ บรรดานกปราชญของ

บานเมองจ�านวนมาก ไดออกไปพบทาน เชน ยะหยา

บน ยะหยา อสฮาก บน รอฮวยฮ อะหมด บน ฮะรอบ ม

ฮมมด บน รอฟอ พวกเขาไดเขาไปจบสายเชอกพาหนะ

ของทาน ทานอสฮาก ไดพดกบทานวา “โดยสทธแหง

บรรพบรษของทาน ไดโปรดเลาฮะดษใหแกพวกเราดวย

ทานจงกลาววา “ความศรทธา หมายถง ความรจก ดวย

หวใจ ความมนคงดวยปลายลน และประกอบการงาน

ดวยรากฐาน”

ผรายงาน

เมอพจารณาอยางถถวน เราจะพบวา บทรายงาน

น ม ๔๘ นกรายงาน ทเปนผอยในศตวรรษทสาม ซงเปน

จ�านวนทถอไดวา แตกตางกนมาก ในขณะทนกรายงาน

ทงหมดเหลานน มระหวาง ๑๐,๐๐๐-๓๐,๐๐๐ คน


ยะหยา บน ยะหยา (ฮ.ศ ๒๒๖) อะหมด บน ฮะร

อบ(ฮ.ศ อนนยซาบรย (ฮ.ศ ๒๓๔) อบดสสลาม บน ศอ

ลห อะบศลต อลฮรวย (ฮ.ศ ๒๓๖) อสฮาก บน รอฮวย

ฮ อลมะรซย (ฮ.ศ ๒๓๘) มฮมมด บน อสลม อลกนดย

อฏฏซย (ฮ.ศ ๒๔๒) มฮมมด บน รอฟอ อลกชยรย(ฮ.ศ

๒๓๕) อะบซรอะฮ อรรอซย (ฮ.ศ ๒๖๑) อบนมาญะฮ

อลกอซวยนย (ฮ.ศ ๒๗๕) มฮมมด บน ซะฮล บน อามร

อล อลบะญะลย, มฮมมด บน ซยาด อสสละมย, ดาว

ด บน สลยมาน อลกอซวยนย, อะล บน อซฮร อซซร

คอซย, ฮยซม บน อบดอะหมด บน อบบาส อศศอนอา

นย,อะหมด บน อามร อฏฏออย

ศตวรรษท ๔

อดเดาลาบย อลฮะนะฟย ฮ.ศ ๓๑๐ อะบบกร

อลอญรย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๓๖๐) อฏฏอบรอนย อลฮม

บะลย (ฮ.ศ ๓๖๐) อดดารกฏน อชชาฟอย (ฮ.ศ ๓๘๕)



อบนมรดวยะฮ อลอศฟะฮานย (ฮ.ศ ๔๑๐) มนศร

บน ฮเซน อลอาบย (ฮ.ศ ๔๒๑) อะบนะอม อลอศฟะฮา

นย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๓๐) อลบยฮะกย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๔๕๘) อลคอฏบ อลบฆดาดย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๖๓)

อชชะญะรย อลญรญานย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๓๙๙)


อะบ ฮามด มฮมมด อลฆอซาลย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๕๐๕) อบนชรอวยฮ อดดยละมย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๕๐๙)

อบนอะซากร อดดะมชชะกย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๕๗๑) อ

บนลเญาซย อลฮมบะลย (ฮ.ศ ๕๙๗)


อบนกดามะฮ อลมกอดดะซย อลฮมบะลย (ฮ.ศ

๖๒๐) อรรอฟอย อลกอซวยนย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๒๓)

ซบฏ อบนลเญาซย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ ๖๕๔) อบน อะ

บล ฮะดด อลมอตะซะลย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๕๖) อล

เมาศลย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๖๖๐)


อบนมนซร อลอฟรกย (ฮ.ศ ๗๑๑) อลมซซย อช

ชาฟอย (ฮ.ศ ๗๔๒) อซซะฮะบย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๗๔๘)

อซซะรอนดย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๗๕๗) อศศอฟดย อช

ชาฟอย(ฮ.ศ ๗๖๔)


มฮมมด บน มฮมมด อลญะซะรย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๘๓๓) อบนฮะญร อลอสกอลลานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๘๕๒)อบดรเราะหมาน อศศอฟฟรย อชชาฟอย (๘๙๔)


อซซมฮดย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๙๑๑) อซซะยฏย อช

ชาฟอย (ฮ.ศ ๙๑๑) อบนฮะญร อลฮยซมย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๙๗๔) อลมตตะกย อลฮนดย (ฮ.ศ ๙๗๕)


อบดรรออฟ อลมนนาวย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๐๓๑)


อลมรซา มฮมมด คาน อลบะดคชย อลฮนดย

อลฮะนะฟย

ศตวรรษท ๑๓ และตอๆ มา

อลกนดซย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ ๑๒๙๓) มฮมมด

บน ยซฟ อลฮฟศย อลฆอดะวย (ฮ.ศ ๑๓๓๒)ซยยดม

ฮมมด ฏอฮร อลฮาชมย อชชาฟอย (๑๔๑๒) อบดลอะ

ซซ บน อสหาก อลบฆดาดย อลฮะนะฟย

สายรายงานของฮะดษ

ไดกลาวไปแลววา มความพยายามของนกปราชญ

บางคน เพอลดความนาเชอถอตออบศอลต เพอลบ

ความนาเชอถอฮะดษวาดวยความศรทธา ดวยเหตวา

อะบศอลต เปนคนเดยวทรายงานฮะดษบทน แตทวา

คณสมบตของอะบศอลตนน มฐานภาพทสงสงและม

เกยรตเหนอกวาผตงขอกลาวหาเหลานทกประการ ท

เปนผมสตปญญาปราดเปรองของอะฮลซซนนะฮ

จ�าเปนทจะตองกลาววา มความเหนขดแยงกบ

อฏฏอบรอนย อลฮมบะลย ทเขาไดอางวา อะบศอลต

เปนคนเดยวทรายงานฮะดษวาดวยความศรทธา ท

รายงานมาจากอมามอะล บน มซา อรรฎอ(อ) แทจรง

แลว สายรายงานฮะดษวาดวยความศรทธา มไดมเพยง

อะบศอลต ทเปนผรายงาน แตทวา ยงมคนอนๆทเปน

สายรายงานมากมาย โดยการยนยนของ อดาร กฏนย

อชชาฟอย และอบนอะดย อลญรญานย อชชาฟอย,อร

รอฟอย อลกอซวยนย อชชาฟอย, อลมซซย อชชาฟอย

ทานดารลกฏนย อชชาฟอย ไดกลาวถงสาย

รายงานรวายะฮ ฮะดษวาดวยความศรทธา ทมาจากอ

มามรฎอ(อ)ในฐานะใหความส�าคญ อยางเปนกลาง ดงน

“รายงานฮะดษนมบนทกอยในต�าราของพวกเรา

เปนอนมาก”

ในล�าดบตอไปเราจะชแจงเรองของผรายงานฮะ

ดษนบางทานและสายรายงานตางๆ

๑-อบดสสลาม บน ศอลฮ อะบศอลต อลฮรวย

๒-มฮมมด บน ซะฮล บน อามร อลบจลย


๓-มฮมมด ซยาด อสซลมย

อลมซซย อชชาฟอย ไดกลาวภายหลงจากไดอาง

รวายตของอะบศอลตจากสายรายงานของอบนมาญะฮ

ดงน “ ทานมฮมมด บน ซะฮล บน อามร อลบจลย และ

มฮมมด บน ซยาด อซซลมย ไดบนทกฮะดษน จากอมา

มอะล บน มซา อรรฎอ(อ)

ทานอบนฮะญร อลอสกอลลานย อชชาฟอย ยง

ไดน�ารายงานฮะดษนมาจากสายรายงานอนอก นอก

เหนอจากสายของอมามรฎอ(อ) ในการสนบสนนฮะ

ดษวาดวยความศรทธา โดยไดรายงานฮะดษทมาจา

กอมามมซา อลกาซม(อ)อกดวย

อลมซซย อชชาฟอย นน ไดกลาวไวในทอน ๆ

เปนการปกปองอะบศลตวา “อบนมาญะฮนน ไดรายงาน

ฮะดษวาดวยความศรทธา เราไดรบสงทสงสงยงนกจาก

ทาน ทานไดรบรายงานฮะดษนนมาจากมฮมมด บน

อสมาอล อลอะหมะซย และซะฮล บน ซนญะละฮ อร

รอซย จงเทากบวา เราไดสงมคาสงสงจากทานสองชน”

หลงจากนน เขาไดน�าฮะดษวาดวยความศรทธา

มาจากสองสายรายงานอนอก เปนรายงานจาก อมามกา

ซม และอมามศอดก(อ)เพอเปนการสนบสนนอะบศอลต

เขาไดกลาววา “ทานฮะซน บน อะล อตตะมมย อฏฏอบ

รอซตานย กไดรบรายงานฮะดษน มาจากมฮมมด บน

ศอดะเกาะฮ อลอนบะรย ซงไดรบรายงานมาจาก มซา

บน ญะอฟร และทานอะหมด อบน อซา บน อะล บน ฮ

เซน บน อะล บน อะบ ฏอลบ อลอะละวย ไดรบมาจาก

อบาด บน ศฮยบ ทไดรบมาจาก ญะอฟร บน มฮมมด

๔-มฮมมด บน อสลม อลกนดย อฏฏซย

อลบยฮะกย อชชาฟอย ไดอางรายงานบทน โดย

สายรายงานของทาน มาจากมฮมมด บน อสลม อลกนดย

๕-ดาวด บน สลยมาน อลกอซวยนย

๖-อะล บน อซฮร อซซรคอซย

๗-ฮยซม บน อบดลลอฮ

อบนอะดย อลญรญานย อชชาฟอย ไดกลาวใน

ค�าอธบายของเขาเกยวกบเรองของทานฮะซน บน อะล

บน ศอลห อลอดวย อลบศรย และเมอเขาไดรบรฮะดษ

วาดวยความศรทธา วา นคอ ฮะดษทมาจากทานอะล

บน มซา อรรฎอ ซงอะบศลต,ดาวด บน สลยมาน อลฆอ

ซย อลฆอซวยนย และอะล บน อซฮรอซซรคอซย และ

ทานอนๆ ไดรบการรายงานมาจากทาน เขาเหลาน ลวน

เปนผมชอเสยง ยงกวา ฮยซม บน อบดลลอฮ ซง อล

อดวยไดรบรายงานมาจากทาน

๘-อะหมด บน อบบาส อศศอนอานย

อบนอะดย อลญรญานย อชชาฟอย ยงไดบอก

เลาเกยวกบสายรายงานของรวายตบทน

๙-อะหมด บน อามร อฏฏออย

อะบลวะฟาอ อลฮะละบย ไดแสดงสายรายงาน

นไวในหนงสอของทาน

๑๐-อสหาก บน รอฮวยฮ

๑๑-มฮมมด บน รอฟอ

๑๒-อะหมด บน หะรอบ

๑๓-ยะหยา บน ยะหยา

๑๔- อะบซรอะฮ อรรอซย

บคคลเหลานทงสบสทาน ไดรบรายงานฮะดษ

วาดวยความศรทธามาจากอมามอรรฎอ(อ) โดยตรง

เปนทแนชดแลววา ฮะดษวาดวยความศรทธานน

ถกอางองมาจากอมามอลกาซม (อ)และอมามอศศอดก

(อ) นอกเหนอไปจากทรายงานมาโดยบรรดาสาวกและ

ตาบอนทวไป โดยมหลกฐานแสดงในตวอยางชดเจน

วา ถกบอกเลามาโดยไมมชองวางตกหลนเลย จาก

ตรงนเอง แสดงใหเหนถงความอคตอยางชดเจน ของ

พวกเขาบางคนทถอวาฮะดษนไมมความนาเชอถอ(ฎ

ออฟ)ทงๆทปราศจากหลกฐาน ถงแมวาจะมผรบรอง

ความนาเชอถอของฮะดษน พรอมดวยหลกฐานอยาง

มากมายอยกตาม

๑-มฮมมด บน ศอดะเกาะฮ อลอนบะรย

อลมซซย อชชาฟอย ไดกลาววา ฮะดษน ถก


ถายทอดมาจากอมามมซา อลกาซม(อ)

๒-อบบาด บน ซฮยบ

อลมซซย อชชาฟอย ไดกลาววา อบบาด ไดรบ

รายงานฮะดษวาดวยความศรทธา มาจากอมามอศ

ศอดก(อ)

๓-มาลก บน อะนส

๔-ฮมมาด บน เซด

๕-อะหมด บน อะบ คอยซมะฮ

๖ อบดลลอฮ บน อะหมด บน ฮมบล

มฮมมด บน มฮมมด อล ญซรย อชชาฟอย ไดอาง

ถงสายรายงาน สสายรายงานทไดรบมาจากคนอนนอก

เหนอจากอมามอรรฎอ(อ) เพอเปนการสนบสนนฮะดษวา

ดวยความศรทธา และเขาไดยนยนวา ฮะดษน มไดเปน

มจฮล(ฮะดษประเภทไมเปนทรจก) ไมเพยงแคนน บคคล

ทงสยงไดกลาวอกวา มเปนฮะดษทถกรายงานมาโดย

กลมคณะ ประหนงเปนฮะดษ ทถกรบรองเปนเอกฉนท

๗-อะล บน ฆรอบ

ซะยฏ อชชาฟอย ไดอางสายรายงาน ของ อะล

บน ฆรอบ เพอเปนการสนบสนนฮะดษน

๘-อะบกอตาดะฮ อลฮารษ บน รอบอย อลอน

ศอรย อศศอฮาบย

๙-อาอชะฮ

อลกนานย อชชาฟอย ไดอางสายรายงาน จาก

แหลงอนอกสองสาย ดวยเหตน จงเปนการสนบสนน

ฮะดษวาดวยความศรทธา วามทมาถกตอง สมบรณ

ทศนะของอะฮลซซนนะฮ ตอฮะดษวาดวย

ความศรทธา

ฮะดษวาดวยความศรทธา มการใหความเหนอย

สองทาง กลาวคอ สวนหนงสงสยวา ฮะดษน รายงานโด

ยอะบศลต อลฮรวย เพยงคนเดยว พวกเขาจงพยายาม

แสดงใหเหนถงความไมนาเชอถอตอบคลกภาพขอ

งอะบศลต และพยายามลบลางความนาเชอถอของฮะ

ดษนและผรายงาน ดงทจะไดกลาวถงตอไปน

ประการแรก ขออางตางๆของพวกเขาเหลานน

ปราศจากหลกฐานใดๆ แตเปนความพยายามกลาวหา

โดยปราศจากขอเทจจรง เพราะวามบรรดานกปราชญ

อะฮลซซนนะฮจ�านวนมาก ยอมรบตออะบศอลตวา เปน

คนซอสตย และเปนทเชอถอ

ประการทสอง ฮะดษวาดวยความศรทธา มได

มอะบศอลตคนเดยว เปนผรายงาน หากแตยงมบคคล

อนๆอกทรายงานมาจากอมามอรรฎอ(อ) เชนเดยวกน

ผสนบสนนรายงานบทน

ในทน มการบนทกจากบรรดานกปราชญอลซซน

นะฮ สองประการ

ประการแรก ความนาเชอถอ และการยนยนอยาง

ชดเจน เกยวกบลกษณะของฮะดษวาดวยความศรทธา

ประการทสอง เปนการยนยนของผมประสบการณ

ตอผลลพทของฮะดษน ทสามารถบ�าบดรกษาอาการของ

ผปวย นอกเหนอไปจากการยนยนในฐานภาพอนสงสง

ของฮะดษ เชน อะบอาตม อรรอซย อชชาฟอย ซงไดอาง

วา ทานอะหมด บน ฮมบล เคยมประสบการณในเรอง

น และมคนปวย หายจากอาการโดยฮะดษสายโซทองค�า

๑-มฮมมด บน อดรส อชชาฟอย (ฮ.ศ ๒๐๔) ทาน

ชาฟอยไดใหการสนบสนนฮะดษน เขาคอ อมามคนหนง

ในสายวชาฟกฮของชาวซนน

๒-อบดลลอฮ บน ฏอฮร (ฮ.ศ ๒๓๐)เขาเปนผ

ปกครองเมองครอซาน เมองญรญาน เมองเรย และ

เมอง ฏอบรอซตาน บตรชายของเขา ซงเปนนกกว ผ

เชยวชาญ ชอมฮมมด บน อบดลลอฮ ไดกลาววา “ฉน

ไดยนใกลกบบดา ในขณะนน กมทานอะหมด บน ฮมบล

ทานอสฮาก บน รอฮวยฮ ทานอะบศอลต รวมอยดวย

บดาของฉนกลาววา ในหมพวกทานทกคน ไดโปรดเลา

ฮะดษใหแกฉนสกบทหนงเถด อะบศอลตเปนคนแรก ท

ไดอางรายงานฮะดษวาดวยสายโซทองค�า และไดอาน

ใหพวกเราฟง”ทานมฮมมด บน อบดลลอฮ ไดกลาววา

ฉนแปลกใจตอทมาของสายรายงานฮะดษน แลวกลาว


วา สายรายงานน เปนอยางไร ? บดาของฉนตอบวา “น

คอ ยาทสามารถบ�าบดรกษาอาการคนเสยสต เมอคน

เสยสตไดยน เขาจะหายจากอาการ”

ประเดนทแนชดกคอ ผทถามดวยความแปลกใจ

นนไดแก อะหมด บน ฮมบล นนเอง เพราะวา อสฮาก

บน รอฮวยฮ นน เขาไดฟงเรองราวชองสายรายงานน

จากการบอกเลาของอมามอรรฎอ(อ)มาแลว ทเมอง

นยซาบร ดงนน ไมไดหมายความวา เขาประหลาดใจ

๓-อะบศอลต อลฮรวย (ฮ.ศ ๒๓๖) เขาไดกลาววา

“สายรายงานน ถาไดน�าไปอานใหแกคนเสยสต แนนอน

เขาจะหายจากอาการ”

๔-อะหมด บน ฮมบล (ฮ.ศ ๒๔๑)ในฐานะเปน

อมามคนหนงของอะฮลซซนนะฮ ดานวชาฟกฮ และ

ฮะดษ เขากลาววา ถาฉนไดอานสายรายงานน ใหแก

คนเสยสต แนนอนเขาจะหายจากอาการ มคนเลาวา

ครงหนง เขาไดอานสายรายงานบทนใหแกคนทถกแทง

ปรากฏวา คนผนน หายจากอาการ และเขากลาวอกวา

“ถาฉนไดอานสายรายงานนแกคนเสยสต แนนอนเขาจะ

หายจากอาการเสยสต”

๕-อบนมาญะฮ อลกอซวยนย (ฮ.ศ ๒๗๕) อบน

มาญะฮไดกลาวไวในฮะดษบทน ตามทไดอางองมา

จาก อะบ ศอลตวา “ถาหากสายรายงานฮะดษนถกอาน

ใหแกคนเสยสตแนนอนเขาจะหายจากอาการเสยสต”

๖-อะบฮาตม อรรอซย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๒๗๗) อบ

ดรเราะหมาน บน อะบ ฮาตม อางรายงานมาจากอะบ

ฮาตม บดาของเขาวา แทจรง ทานอะหมด บน ฮมบล

ไดอานสายรายงานฮะดษบทนใหแกคนเสยสต ท�าให

เขาหายจากอาการ”

๗-ยะหยา บน ฮเซน อลฮซนย (ฮ.ศ ๒๙๘ ) ได

กลาวไวในสายรายงานของหนงสอ ศอฮฟะฮ อมามอร

รฎอ(อ) วา “ถาหากสายรายงานน ถกอานไปทหของคน

เสยสต แนนอน เขาจะหายจากอาการ”

๘-อะบบกร มฮมมด บน ฮเซน อลอาญะรย อช

ชาฟอย(ฮ.ศ ๓๖๐) ไดกลาววา ฮะดษบทน เปนรากฐาน

ทยงใหญในเรองความศรทธา ส�าหรบบรรดานกฟกอ

ฮาอของมวลมสลม ทงรนเกา รนใหม และสอดคลอง

กบคมภรของอลลอฮ ในเรองราวของฮะดษน ไมมความ

ขดแยงอะไรเลย นอกจากผทชกใยสรางความแปดเปอน

ทใสรายปายส ในเรองแนวทางศาสนาของเขาเทานน

และฉนเองไดอธบายชดเจนถงความหมายเหลาน เพอ

คนทงหลายจะไดรวา จะตองพจารณาฮะดษนใหเปน

ค�าอบรมสงสอนส�าหรบบรรดาผศรทธา” และเขายงได

สนบสนนฮะดษโดยไดอธบายจดยนของเขาตอคมภร

อลกรอานและซนนะฮ

๙-อดดาร กฏนย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๓๘๕)เขาได

ใหการสนบสนนพนฐานการรายงานฮะดษบทน ถงแมวา

เขาเองเปนคนทขดแยงกบอะบศลต หลงจากไดอางถงฮะ

ดษวาดวยความศรทธาแลว เขาไดกลาววา “ในหนงสอ

ของพวกเรา มสายรายงานฮะดษนอยางมากมาย”

๑๐-มนศร บน ฮเซน อลอาบย (ฮ.ศ ๔๒๑) เขา

ไดกลาวย�าถอยค�าของอะหมด บน ฮมบลและอะบฮา

ตม อรรอซย อชชาฟอย ทยกยองฐานภาพของฮะดษ

ส�าคญบทน

๑๑-อะบนอม อลอศฟะฮานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๔๓๐) อะบนอม อลอศฟะฮานย อชชาฟอย เปนอกคน

หนง ทอางค�าพดทประทบใจของอะหมด บน ฮมบล ทม

ตอฮะดษบทน แลวกลาววา อะบ อะล อะหมด บน อะล

อลอนศอรย ไดกลาวแกฉนวา ทานอะหมด บน ฮมบล

ไดกลาวแกฉนวา “แทจรง ฉนไดอานสายรายงานฮะดษ

บทนใหแกคนเสยสต แลวเขากหายจากอาการ” ไมมขอ

ต�าหนใด ๆ ส�าหรบฮะดษบทน จะมกแตสายรายงานท

ประเสรฐยง”

๑๒-อลบยฮะกย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๕๘) เขาได

สนบสนนฮะดษวาดวย ความศรทธา และไดน�าฮะดษ

ทรายงานจากทานนบ ศอลฯมาหลายฮะดษ เพอยนยน

รบรองความถกตองของฮะดษบทน


๑๓-อชชะญะรย อลญรญานย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ

๔๙๙) อชชะญะรย อล ญรญานย กเชนเดยวกน คอ เขา

ไดอางสายรายงานฮะดษนจากอะบฮาตม ทรบมาจาก

อบดสสลาม (อะบศอลต) แลวกลาววา “สายรายงานน

ถาหากไดน�าไปอานใหทหของคนเสยสต แนนอน เขาจะ

หายจากอาการ”

๑๔-อะบฮามด มฮมมด อลฆอซาลย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๕๐๕) เขาไดท�าตามหนาทของเขา ในการอธบาย

และขยายความ ฮะดษ สายโซทองค�า หลงจากทใหการ

สนบสนน

๑๕-อซซะมคชะรย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๕๓๘) เขา

ไดกลาวถงค�าพดของยะหยา บน ฮเซน อลฮซนย ใน

เรองสายรายงานของหนงสอ ศอฮฟะฮ อมามรฎอ(อ)

เพออธบายถงฐานภาพของฮะดษสายโซทองค�าอนทรง

เกยรต เขาไดกลาววา ถาหากไดน�าสายรายงานของฮะ

ดษนไปอานทหของคนเสยสต เขาจะหายจากอาการ”

๑๖-อบน กดามะฮ อลมกอดดะซย อลฮมบะลย

(ฮ.ศ ๖๒๐) กลาววา นกวชาการบางทานกลาววา ถา

หากไดน�าสายรายงานนอานทหของคนเสยสต แนนอน

เขาจะหายจากอาการ”

๑๗-ซบฏ อบนเญาซย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ ๖๕๔)

เขาไดกลาวถงค�าพดของกดามะฮ อลฮมบะลย เกยว

กบความยงใหญของฮะดษน และกลาววา ถาหากสาย

รายงานน ถกน�ามาอานใหแกคนเสยสต แนนอนเขาจะ

หายจากอาการ

๑๘-ญะมาลดดน อลมซซย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๗๔๒)

กลาววา อบนมาญะฮ ไดรายงานฮะดษน เราเหนวา เปน

ฮะดษทมความหมายสงสงยง หลงจากนน กไดกลาวถง

สายรายงานอนๆทรายงานฮะดษบทน

๑๙-อบนฮะญร อลอสกอลลานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๘๕๒) อบน ฮะญร อลอสกอลลานย กเปนอกคนหนง ท

สนบสนนฮะดษวาดวยความศรทธา โดยสายรายงาน

อนมากมาย ทนอกเหนอไปจากสายรายงานของอมา

มอรรฎอ(อ) อกทงเขายงไดรายงานฮะดษ ทมาจากอ

มามอลกาซม(อ) อกดวย

๒๐- มฮมมด บน มฮมมด อลญซรย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๘๓๓)กลาววา เปนฮะดษทดงาม(ฮะซน)ทงถอยค�า

และความหมาย บคคลทเปนสายรายงาน กลวนมความ

นาเชอถอ นอกเหนอจากอบดสสลาม บน ศอลห อลฮร

วย แตเขากคอ คนรบใชของอมามอะล บน มซา อรรฎอ

(อ) ถงกระนน คนบางกลมใหทศนะวา ไมนาเชอถอทง

ทเขาเปนคนด และเปนรายงานจากทานมาลก และฮม

มาด บน เซด อกดวย และทานอะหด บน อะบ คอยซม

มะฮ และอบดลลอฮ บตรของอมามอะหมด บน ฮมบล

และนกปราชญอกกลมหนง กไดรายงานฮะดษนดวย

กลาวโดยสรป ถอวาสายรายงานฮะดษนถกตองโดยแท

เพราะมทมาจากทานผหนงในตระกลผบรสทธน ดงนน

ฮะดษน อาจเรยกวา ฮะดษศอฮฮ หรอฮะซน(ดงาม)หรอ

ฮะดษทดเลศ ตามแตความประสงค

๒๑-อบดรเราะหมาน อศศอฟรย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๘๙๔) เขายดถอค�าพดของอะหมด บน ฮมบล และอะบฮา

ตม อรรอซย อชชาฟอย ในความยงใหญของฮะดษบทน

๒๒-อซซะยฏย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๙๑๑)กลาวรบรอง

ความมน�าหนกของฮะดษนวา “ความเปนจรงกคอ อน

นมใชฮะดษปลอม” และเขายงไดกลาวถงสายรายงาน

อน ของฮะดษนมาสนบสนน

๒๓-อะบลฮะซน อะล บน มฮมมด อลกนานย อช

ชาฟอย (ฮ.ศ ๙๖๓)ความถกตองของฮะดษน สามารถ

ยนยนไดสองทาง คอ ความนาเชอของอะบศลต และ

ความนาเชอถอของสายรายงานฮะดษเปนอนดบแรก

หลงจากนน เขาไดยนยนดวยหลกฐานสองประการท

ปรากฏอยในเนอหาของฮะดษวาดวยเกราะปองกนและ

ฮะดษวาดวยความศรทธา เพอจะไมมขอสงสยตอไปอก

ทานซะยฏย กลาววา ฮะดษทงสองน มพยานหลกฐาน

ยนยนสองประการ ไดแก ฮะดษของทานกอตาดะฮ ทวา

“ผใดปฏญาณตนวา ไมมพระเจาอนใด นอกจากอลลอฮ


และมฮมมด เปนศาสนทตของอลลอฮ จะท�าใหวาจาของ

เขานอบนอม และท�าใหหวใจของเขาสงบมน ไฟนรกจะ

ไมแผวพานเขา” อลบยฮะกย รายงานไวในหนงสอ อชช

อบ หลกฐานทสอง มาจากฮะดษของทานหญงอาอชะฮ

ความวา “ความศรทธาตออลลอฮ หมายถง การยนยน

ดวยวาจา และเชอมนดวยหวใจ และประกอบการงาน

โดยรากฐาน” อดดยละมย และอชชรอซย ไดรายงานไว

ในหนงสอ อล อลกอบ

๒๔-อะบลฮะซน ซนดย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๑๑๓๘)

เขาเปนผอธบายหนงสอศอฮฮบคอร และสนนอบน

มาญะฮ แนนอน เขาไดกลาวสนบสนนรายงานบทน

โดยยกค�าพดของนกปราชญผอาวโสของอะฮลซซน

นะฮ และปกปองเกยรตของอะบศอลต ทอยในกลมของ

ผรายงาน เขาไดยกค�าพดของซะยฏย อชชาฟอย มาอาง

เพอรบรองความนาเชอถอของฮะดษบทน วา “แนนอน

ทสด ฮะดษน มใชฮะดษปลอม”

๒๕-อลอจลนย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๑๖๒)เขาได

ตอบโตอบนลเญาซย ทกลาววา ฮะดษวาดวยความ

ศรทธา เปนฮะดษปลอม เพอเปนการปกปองเกยรตขอ

งอะบศลต หลงจากนน เขาไดใหการสนบสนนฮะดษน

แลวกลาววา สวนหนงจากความนาเชอถอของสายรายงาน

นกคอ เปนบทรายงานทบตรไดรบมาจากบดาทงมวล

เปนอนวา การยนยนและสนบสนนของนกปราชญ

อาวโสของอะฮลซซนนะฮ ไดชวยอธบายไดชดเจนยงขน

ส�าหรบค�าพดของซะยฏย อชชาฟอยทวา แนนอนทสดฮะ

ดษน มใชของปลอม ดงนน เปนทชดเจนแลววา ค�าพด

ของอบนเญาซย อลฮมบะลย และคนอนๆอก ทกลาววา

ฮะดษวาดวยความศรทธาเปนของปลอมนน เปนค�าพด

ทไมพนฐานใดๆรองรบ นอกจากน ยงสามารถทจะกลาว

ไดวา แหลงทมาของฮะดษน คอ มาจากอมามอรรฎอ(อ)

๒๖-อลกนดซย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๑๒๙๔) ได

สนบสนนฮะดษวาดวยความศรทธา โดยอางองบทรายงาน

ของอบนมาญะฮ และค�าพดของอะบศอลต ในเรองน

๒๗-มฮมมด ฟอาด อบดล บากย อลฮะนะฟย

เขาไดสนบสนนฮะดษนไวทเชงอรรถของเขาในหนงสอส

นน อบนมาญะฮ โดยไดกลาวถงถอยค�าของอะบศอลต

ในตอนทายของฮะดษวาดวยความศรทธา ทกลาววา

“แนนอน เขาจะหายจากอาการเสยสต” กเพราะเนองจาก

วา สายรายงานน เปนปวงบาวทดเลศของอลลอฮ พวก

เขาเปนอะฮลลบยต ของทานนบ อลลอฮทรงพอพระทย

ตอทานเหลานน”

๒๘-ดร.ฟารก ฮมมาดะฮ ไดกลาวถงฮะดษวาดวย

ความศรทธาเพอสนบสนนค�าพดของอะบศอลต และ

สายรายงานฮะดษ วา “แนนอน นคอสายโซของอะฮล

ลบยต อลลอฮทรงพอพระทยตอทานเหลานน”

ผคดคานรายงานบทน

ไดกลาวมากอนหนานแลววา มบางคนสงสย

วา อะบศอลต เปนคนเดยวทรายงานฮะดษบทน โดย

พยายามลดความนาเชอถอ ทงนเพราะพวกเขาตองการ

ลบความนาเชอทงของผรายงานและบทรายงาน

ณ ทนเราจะแสดงใหเหนถงทศนะและจดยนขอ

งอะฮลซซนนะฮ ทมตออะบศอลต เพอจะไดท�าความ

เขาใจ วา ฐานภาพจรงของเขาในมมมองของพวกเขา

ปนอยางไร

ฐานภาพในการเปนผรายงานฮะดษของ

อะบศอลต ตามมมมองของอะฮลซซนนะฮ

ควรจะกลาวไว ณ ทนดวยวา พวกเขาบางคน

พยายามกลาวหาวา ฮะดษวาดวยความศรทธาและเกราะ

ปองกน เปนฮะดษปลอม เพอลบความนาเชอถอของฮะ

ดษทงสอง ทงนกเพราะพวกเขาสงสยทอะบศอลต เปน

เดยวทรายงานสองฮะดษน ขณะทพวกเขาท�าเปนลมค�า

ยนยน และจดยนของบรรดานกปราชญอะฮลซซนนะฮ

และในความเปนจรง ผถายทอดฮะดษวาดวย

ความศรทธา มไดมเพยงอะบศอลต ดงทไดกลาวไป

แลว วาทงสองฮะดษมการรายงานมาจากสายรายงา

นอนๆ อกมากกวาสบสายรายงาน


โดยพนฐานขอน จ�าเปนจะตองศกษาถงฐานภาพ

และบคลกภาพของอะบศอลต และสถานะบทรายงาน

และแนวทางศาสนาของเขา ตามความเขาใจของอะฮลซ

ซนนะฮ เพอหกลางขอกลาวหาและการแอบอางตางๆท

ปราศจากพนฐานทมความถกตอง

เปนทรกนอยวาในต�าราวาดวยประวตบคคลตางๆ

(รญาล) ของอะฮลซซนนะฮนน ถอวาอะบศอลตเปนชาว

มซฮบซนน แตเปนผมความรกตออะฮลลบยต(อ)และ

รายงานถงเกยรตยศทดงามของพวกเขา

มการตงขอสงเกตในเรองนไวสามประการเกยว

กบบคลกภาพของอะบศอลต ในฐานะเปนนกรายงาน

และบทรายงานตางๆของเขา

ทศนะทหนง-เปนทยอมรบวา ผสนบสนนอะบศอลต

และบทรายงานของเขา ทงในเรองบคลกภาพและบท

รายงานตางๆของเขาทถกถายทอดมานน ปราศจาก

อคต และการแบงฝกฝาย และไมมเรองสวนตว

ทศนะทสอง-การวพากษวจารณโดยนกปราชญ

บางกลมตอบทรายงานของเขาทถกถายทอดมาจาก

เขานน ไมมการตงขอกลาวหาวาเขาเปนคนกฮะดษหรอ

โกหก พรอมกบยงใหการสนบสนนบคลกภาพและบท

รายงานของเขาอกดวย

ทศนะทสาม-กลมทสามไดปฏเสธบคลกภาพขอ

งอะบศอลตในฐานะผรายงานและตอตานบทรายงานท

ถกรายงานมาจากเขา และเพราะความคลงไคลในเผา

พนธ ไดเขาครอบง�าการศกษาคนควาทางวชาการ ได

ท�าใหสถานะของอะบศลตหมดสภาพความนาเชอถอ

และสรางบาดแผลใหเขาวาเปนคนโกหก และกฮะดษ

โดยปราศจากหลกฐานทางวชาการใดๆ นอกเหนอจาก

ประเดนทวา เขาเปนคนมความรกตออะฮลลบยตของ

ทานรอซล(อ)เทานน

ทศนะทหนง

ทงๆทรกนวาอะบศอลตเปนชาวซนนทพวพนกบ

ชอะฮ โดยการใหทศนะของอะฮลซซนนะฮ แตทวา เขา

มฐานภาพดเดนเปนพเศษและไดรบการยกยองโดย


บรรดานกปราชญอาวโสของอะฮลซซนนะฮ ผใชชวต

รวมสมยและสมยถดมา

จากบทรายงานตางๆอนเปนประวตศาสตรได

อธบายใหเหนวา อะบศอลต มฐานภาพทดเลศ และม

บคลกภาพทสงสง เปนทนบถอของนกปราชญอาวโสขอ

งอะฮลซซนนะฮ กลาวถอ เขาเปนหนงในสหายของ อส

ฮาก บน รอฮวยฮ , อะหมด บน ฮมบล , อบดรรอซซาก

อศศอนอานย , ยะหยา บน มอน , อะหมด บน ซยยาร

, อลมะรซย อชชาฟอย , มฮมมด บน อบดลลอฮ บน น

มยร เขามบทบาททามกลางบคคลเหลาน ในฐานะนก

วเคราะหทางวชาการและฮะดษ

แนนอนบรรดานกปราชญอาวโสทมใจเปนกลาง

ของอะฮลซซนนะฮ ไดใหความเชอถอในความซอสตย

ของอะบศอลต ในฐานะนกรายงานฮะดษโดยปราศจาก

การถอฝกฝายในเรองชาตพนธ ทงๆทพวกเขาเหลานน

รดวาอะบศอลต นนพวพนกบพวกชอะฮ นอกเหนอจาก

จะยอมรบตอบทรายงานของเขาแลว บรรดานกปราชญ

อาวโสเหลานน ยงไดถายทอดและกลาวถงเขาวา เปนผ

มความจ�าด เปนผส�ารวมตน และเชอถอได และเปนคน

ซอสตย มความประพฤตด มารยาทด เปนนกวชาการ

ศาสนา เปนผร บรรดาผทอธบายลกษณะของอะบศอลต

ดงน ไดแก

ยะหยา บน มอน , อะบดาวด อซซจซะตาน เจาของ

ต�าราสนนอะบดาวด , อบนชาฮน ,ฮากม นยซาบรย อช

ชาฟอย , อลฮากม อลฮะสะกานย อลฮะนะฟย , อะบอะ

ล อลกอซวยนย , อลมซซย อชชาฟอย , มฮมมด บน ม

ฮมมด อลยซรย อชชาฟอย , อบนฮะญร อลอสกอลลา

นย อชชาฟอย ,อบน ตะฆอรรย อลฮะนะฟย, อะบลฮะ

ซน อลกะนานย อชชาฟอย ,

๑ – ยะหยา บน มอน (ฮ.ศ ๒๓๓) อลฮากม อน

นยซาบรย อชชาฟอย กลาววา “ทานยะหยา บน มอน

ผน�าบรรดานกปราชญฮะดษ ใหความเชอถอตอเขา”

แนนอน ยะหยา บน มอน ไดสนบสนนบคลกภาพ

ของอะบศอลตในฐานะเปนนกรายงานฮะดษไวในหนงสอ

ของเขาหลายแหง ทงทรวา เขาเปนชาวชอะฮ เขาสรป

ความทงหมดทเลามาเพออธบายใหเหนวา อะบศอลต

เปนคนทนบถอ และมเกยรตอยางสงในทศนะของยะห

ยา บน มอน

อบบาส บน มฮมมด อดดรย ไดกลาววา ฉนได

ถามยะหยา บน มอน เกยวกบอะบศอลต อลฮรวย เขา

กลาววา เปนคนเชอถอได

ศอลห บน มฮมมด กลาววา ฉนไดถามยะหยา บน

มอน เกยวกบอะบศอลต เขากลาววา เขาเปนคนซอสตย

อบนมฮรรอซ กลาววา ฉนไดถามยะหยา บน ม

อน เกยวกบอะบศอลต เขากลาววา เขามใชคนโกหก

อบรอฮม บน อบดลลอฮ บน ญนยด กลาววา ฉน

ไดถามยะหยา บน มอน เกยวกบอะบศอลต เขาตอบวา

ไมเปนทยอมรบกนวาเขาโกหก

อบรอฮม ไดกลาวไวในอกแหงหนง เปนค�าพด

จากยะหยา บน มอนวา ตามทศนะของเรา อะบศอลต

มใชคนโกหก

เขาไดสรปค�าพดไวในอกแหงหนงวา “อะบศอลต

เปนคนเชอถอได เปนคนซอสตย เพยงแตเขาเปนชาว

ชอะฮ เทานน

ยะหยา บน มอน ไดสนบสนนอะบศอลตในหลายๆ

ท และยนยนปฏเสธวา อะบศอลต ไมเคยถกตงขอหา

ปลอมแปลงฮะดษ

อะบศอลตไดถายทอดฮะดษความวา “ฉนคอเมอง

แหงความร และอะล คอประตของมน” ปรากฏวา มคน

บางกลมตงขอกลาววาวา เขากฮะดษขนมาดวยตวเอง

แตแลวขอกลาวหากถกลบลาง ไปดวยค�าพดของ ยะห

ยา บน มอนทกลาวถงสายรายงานทถายทอดฮะดษบท

น และการยนยนถงน�าหนกความนาเชอถอและความ

ซอสตยของอะบศอลต

ศอลห บน มฮมมด ไดกลาววา ฉนไดเหนอบนม

อนไปหาอะบศอลต แลวใหสลาม


รวายตบทน เผยใหเหนถงฐานภาพอนสงสงและ

คณสมบตทอะบศอลตมอย จนถงกบท�าใหผน�าทาง

วชาฮะดษอยางยะหยา บน มอน ตองเปนฝายเรมใน

การใหสลาม

๒-อลอจญลย (ฮ.ศ ๒๖๑)กลาวถงอะบศอลต

วา “อบดสสลาม บน ศอลห ในสายตาของฉน เขาเปน

ผเชอถอได

๓-อะบดาวด อซซจซะตาน (ฮ.ศ ๒๗๕ กลาวถง

อะบศอลตวา เปนคนเครงครด

๔-มฮมมด บน อสมาอล อลบคอร (ฮ.ศ ๒๕๖) ซง

เปนคนรวมสมยกบอะบศอลต และอาศยอยในภมล�าเนา

เดยวกน จะสงเกตเหนถงความสมพนธทแนนแฟน เปน

พเศษกบอะบศอลต เชนเดยวกบยะหยา บน มอน นกฮะ

ดษผมชอเสยงของอะฮลซซนนะฮ เขาไดถายทอดรวาย

ตตางๆวาดวยเรองเกยรตยศ ทดงาม ในฐานะทเขาเปน

นกรายงานฮะดษ จงสามารถกลาวสรปไดวา โดยทอลบ

คอร มชอเสยงดเดนในดานน แตเรายงพบวา อลบคอร

ไมไดกลาวถงอะบศอลตวา เปนคนทออนดอย(ฎออฟ)

อกทงมไดบนทกชอของอะบศอลต ในฐานะนกรายงาน

ทนาเคลอบแคลงสงสยใดๆ

๕-อบนชาฮน (ฮ.ศ ๓๘๕) เขาใหการยอมรบวา

อะบศอลตเปนชอะฮ แตมคณลกษณะเปนคนซอสตย

และเชอถอได โดยไมมอคต ดงน “อะบศอลต อลฮร

วย เปนคนทเชอถอได และเปนคนซอสตย เพยงแตเขา

เปน ชอะฮ

๖-อลฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย (ฮ.ศ๔๐๕)

ไดกลาวถงอะบศอลตวา เปนทเชอถอของผน�าบรรดานก

ฮะดษ นนคอ ยะหยา บน มอน” อกแหงหนง เขากลาว

วา อะบศอลต เปนทเชอถอไดโดยสนทใจ”

๗-อะบยะอลา อลกซวยนย (ฮ.ศ ๔๖๕) ไดชแจง

ถงฐานภาพพเศษของอะบศอลตในทศนะของนกปราชญ

อาวโสอะฮลซซนนะฮ วา “อะบศอลต เปนผมชอเสยงเลอง

ลอ”บรรดานกปราชญอาวโส รบรายงานฮะดษจากเขา

๘-อลฮากม อลฮสกานย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ ๒๙๐)

กลาววา อะบศอลต อบดสสลาม อบนศศอลฮ อลฮรวย

เปนทเชอถอ ยะหยา บน มอน ใหการยกยอง และกลาว

วา เขาเปนคนซอสตย

๙-อลมซซย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๗๔๒) เขาไดกลาว

ถงอะบศอลต อยางใหเกยรตเปนพเศษวา “อะบศอลต

อาศยทเมองนยซาบร เขาเดนทางไปศกษาฮะดษถงเมอ

งบศเราะฮ เมองกฟะฮ เมองฮญาซ และเยเมน เขาเปน

ผรบใชของทานอะล บน มซา อรรฎอ เปนผมมารยาท

ด เปนฟะกฮ เปนผร..อบนมาญะฮ ไดรบรายงานฮะดษ

นของเขา (ฮะดษวาดวยความศรทธา) สถานะของเขา

ส�าหรบเราถอวา สงสงมาก)

๑๐-มฮมมด บน มฮมมด อลญะซอรย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๘๓๓)เขาไดกลาวถงฮะดษวาดวยความศรทธาและ

และสถานะอนสงสงของฮะดษฯ ดวยความพดอนทรง

คณคา และไดกลาวถงอะบศอลต อลฮรวย วา “เปนผรบ

ใชของอมามอะล รฎอ ดงนน พวกเขาจงวาทานเปนคน

ขาดประสทธภาพความนาเชอถอ ทงๆททานเปนคนด...”

๑๑-อบนฮะญร อลอสกอลลานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๗๕๒) กลาววา เขาอาศยทเมองนยซาบร และเดนทาง

ไปศกษาฮะดษยงหลายเมอง และรบใชอมามอะล บน

มซา อรรฎอ”

อกแหงหนง เขากลาววา “มการยนยนวา แนวทาง

ศาสนาของอะบศอลตนน เปนชอะฮ แตเปนทยอมรบ

วา เขาเปนคนซอสตย ผใดทสงสยวาเขาโกหก นนคอ

คนผดพลาดและอคต

ควรจะกลาวไวดวยวา การทเขาอางฮะดษคนเดยว

มไดท�าใหสถานะการเปนนกรายงานขาดประสทธภาพ

ความนาเชอถอ

๑๒-อบน ตะฆอรรย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ ๘๗๔) เขา

กลาวถงอะบศลตดวยการยกยอง วา “อะบศอลต อลฮร

วย เปนคน(ฮาฟซ)มความจ�าด เขาเดนทางไปศกษาหา

ความรยงหลายประเทศ และรบฮะดษมาจากคนกลม


หนง และมผรบรายงานจากไมนอยกวาหนง มการกลา

วกนวา เขาเปนชอะฮ”

ค�าวา มความจ�าด (ฮาฟซ) ทถกน�ามาใชเพอยกยอง

นกรายงานฮะดษ และนนคอ หลกฐานยนยนถงฐานภาพ

อนสงสงของเขา และในความหมายของค�าน ยงมความ

เหนแตกตางกน คนบางกลมถอวา ความหมายของค�า

วา คนมความจ�าด กคอ นกรายงานทจดจ�าฮะดษไดไม

ต�าวา หนงแสนฮะดษ ทงสายรายงานและตวบท และ

มนกรายงานบางคนถอวา “คอคนททองจ�าไดถงสอง

แสนหรอสามแสนฮะดษ” และการกลาวถงอะบศอลต

วา ฮาฟซ(คนมความจ�าด) หมายถง ความเปนคนละ

เอยด ออนในการทองจ�าฮะดษ และมความแมนย�าทง

สายรายงานและตวบท

๑๓-อะบลฮะซน อลกนานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๙๖๓) เขาไดยนยนวาฮะดษวาดวยความศรทธา เปนฮะ

ดษทถกตอง มใชฮะดษปลอมแนนอน ในเมอไดศกษา

ในสองประเดน ประเดนแรก คอ การปกปองฐานภาพ

ของอะบศอลตในฐานะนกรายงาน ทเชอถอไดโดยการ

รบรองของยะหยา บน มอน ซงสามารถคดคานขอกลาว

หาเรองการปลอมฮะดษได ประเดนทสอง คอ การยนยน

ของนางอาอชะฮ และอะบกอตาดะฮ อลอนศอรย ผเปน

สาวกของทานนบ ซงเปนหลกฐานยนยนวา ฮะดษวา

ดวยความศรทธา เปนทเชอถอได โดยเหตน ค�าพดของผ

ปรกปร�า วาอะบศลต รายงานฮะดษนเพยงเขาคนเดยว

โดยล�าพง จงตองถกปฏเสธ

๑๔-อะบลฮะซน อซซะนะดย อลฮะนะฟย (ฮ.ศ

๑๑๓๘) เขาไดกลาวถงการสนบสนนฮะดษวาดวยความ

ศรทธา โดยค�ารบรองความนาเชอถอโดยนกปราชญ

อะฮลซซนนะฮ และสนบสนนฐานภาพของอะบศอลต

ในฐานะนกรายงาน เขาไดกลาวสนบสนนฮะดษดวย

การอางถงถอยค�าของอซซะยฏย อชชาฟอย วา ความ

จรงแลว ฮะดษนมใชฮะดษปลอม”

๑๕-อลอจลนย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๑๑๖๒) เขาได

ตอบโตค�าพดของคนบางกลมทกลาววา ฮะดษวาดวย

ความศรทธาเปนของปลอมโดยฝมอของอะบศอลต และ

ไดสนบสนนวา “เปนฮะดษของคนกลมหนงทมสารบบ

การรายงาน ในลกษณะทบตรรบรายงานมาจากบดา

ทงหมด”

ทศนะทสอง

ทศนะนใหความเชอถอตอบคลกภาพอนสงสงขอ

งอะบศอลตในฐานะเปนนกรายงาน แตไดมการวพากษ

บทรายงานตางๆทเขาน�ามาสอ ดงน

๑-ซะกะรยา บน ยะหยา อซซาญย อลบศรย อช

ชาฟอย (ฮ.ศ ๓๐๗) เขามไดกลาวปฏเสธความซอสตย

ของอะบศอลต ในการรายงานฮะดษ แตเขามปญหาตรง

ทบทรายงานท�าใหเขาดวา เปนฮะดษทแปลก ส�าหรบ

เขาและเขาไดวพากษดงน “เขาเลาฮะดษเพยงคนเดยว

ในทศนะของพวกเขา เหนวา ฮะดษเชนนน ออนหลก

ฐาน(ฎออฟ)

๒-อนนกกอช อลฮมบะลย (ฮ.ศ ๔๑๔) กลาววา

ไมมการถกเถยงกนในเรองความซอสตยของอะบศอลต

ทงในเรองบคลกภาพของการเปนนกรายงานฮะดษ หาก

แตมการปฏเสธบทรายงานของเขาตรงท “เขารายงาน

คนเดยว”

๓- อะบนอม อลอศฟะฮานย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๓๐)

มการยอมรบบทรายงานของอะบศอลต โดยไมมความ

เหนเปนอน เกยวกบความเปนคนนาเชอถอ และซอสตย

ของเขา “แตหลายๆฮะดษ เขารายงานเพยงคนเดยว”

วพากษแก

ทศนะทสอง มไดลดรอนความนาเชอ ความนาไว

วางใจ และความซอสตยของอะบศอลต แตในมาตรฐาน

ของบคคลผรายงานฮะดษของอะฮลซซนนะฮ มใหยอมรบ

บทรายงานตางๆในเรองเกยรตยศ ความดงาม ของนก

รายงานทเปนคนขาดความนาเชอถอ(ฎออฟ)โดยถอวา

ฮะดษเหลานนมขอนารงเกยจ เปนฮะดษแปลก ประหลาด

เพราะวา การระบใหผรายงานฮะดษเปนคนขาดความ


นาเชอถอ(ฎออฟ) จะถกน�าไปอางเปนหลกฐานในปฏเส

ธรายงานฮะดษอนๆทนอกเหนอจากบทรายงานของนก

รายงานทถกปฏเสธ

ทศนะทสาม

บรรดาผมทศนะเชนน ใหการยอมรบตออะบศอลต

ในฐานะเปนนกรายงาน แตบทรายงานของเขาไดถก

วพากษอยางรนแรง นนคอพวกมอคตในฝายอะฮลซซน

นะฮ ทงนกเพยงเพราะวาอะบศอลต มความรกตออะฮล

ลบยต(อ) แตการรายงานของเขาในเรองความประเสรฐ

ตางๆ กเปนไปตามวธการรายงานของบรรดานกปราชญ

ของฝายซนนะฮ ดงนน เขาจงตกอยในสภาพทถกลบหล

และตงขอหาจากบรรดาคนเหลานน

๑- อบรอฮม บน ยะอกบอลเญาซญานย (ฮ.ศ

๒๕๙) ซงไดดวยความไมรบรตอยะหยา บน มอน ใน

ฐานะผน�านกรายงานฮะดษ และนกปราชญคนอนๆ ท

ใหการยอมรบตออะบศอลต ทงนกดวยความมอคต การ

ดแคลนตออะบศอลต และลบหลนกปราชญอะฮลซซน

นะฮ ทใหการยอมรบนบถอ เขากลาววา อะบศอลต อลฮร

วย เปนคนทหนเหออกนอกสจธรรม ฉนไดยนคนผหนง

ซงไดเลาฮะดษใหแกฉน เปนรายงานมาจากบรรดาผน�า

บางคน พดถงเขาวา เขาเปนคนโกหก ถงขนลาสกปรก

เลยทเดยว เดมท เขาเปนคนเละเทะแปดเปอนมากมาย

๒-อะบฮาตม อรรอซย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๒๗๗)

ส�าหรบฉน ถอวา เขามใชคนซอสตย และยงเปนคนออน

ความนาเชอถอ(ฎออฟ)

๓-อะบซรอะฮ อดดะมชชะกย อลฮมบะลย (ฮ.ศ

๒๘๑)อะบฮาตม อรรอซย อชชาฟอย กลาววา อะบซ

รอะฮ สงใหโจมตฮะดษของอะบศลต และเขากลาววา

“ฉนจะไมกลาวถงเขา และไมพงพอใจตอเขา”

๔-อนนะซาอย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๓๐๓) มคนอาง

วา เขาเปนผลดความนาเชอของอะบศอลต แลวถงเขา

วา “เปนคนไมมความนาเชอถอ”

๕-อลอกยลย อลมกกย(ฮ.ศ ๓๒๒ )เขาไดกลาว

ดวยความอคตตออะบศอลตวา “เขาเปนพวกปฏเสธ

(รอฟฎ) ทสกปรก อะบศอลต ไมมอยกบความเทยงตรง

และอกในทหนง เขากลาววา เปนคนโกหก ดวย

๖-อบน ฮบบาน อลบสตย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๓๕๔)

เขาถอวา ฮะดษตางๆของอะบศอลต ขาดความนาเชอ

ถอ(ฎออฟ)ทงสน และสถานะของอะบศอลตนน มสอง

ประเภท เขากลาวตอไปวา จ�าเปนตองยอมรบฮะดษ

ของ(ทานอมามรฎ ) ในเมอถกรายบงานมาจากทานโดย

คนอน ทนอกเหนอไปจากบรรดาลกๆและชอะฮของเขา

โดยเฉพาะอะบศอลต ดงนน รายงานบอกเลาใดของเขา

ลวนเปนโมฆะ อนทจรงแลว ความบาปในขอน เปนขอ

งอะบลต บรรดาลกๆและชอะฮของเขาเทานน เขาเลา

รายงานทไดรบจาก ฮมมาด บน เซด และชาวอรก ลวน

เปนเรองทนาอศจรรยใจเกยวกบความประเสรฐของทา

นอะล และอะฮลลบยตของทาน ไมอนญาตใหน�ามาอาง

เปนหลกฐาน ในเมอเขาเปนคนเดยวทรายงาน

๗-อบน อะดยอลญรญานย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๓๖๕)

เขาไดลดความนาเชอถอของอะบศอลต และบทรายงาน

ของเขา โดยเฉพาะอยางยง บทรายงานวาดวยความ

ศรทธา และไดตงขอหาวา เขาเปนคนกฮะดษ และกลาว

วา “ส�าหรบอบดสสลามคนน มรายงานจากอบดรรอซาก

เปนฮะดษประเภทมสายรายงานคนเดยว วาดวยเรองราว

ความประเสรฐของอะล ฟาฏมะฮ และฮะซน ฮเซนและ

เขาคอ ผถกตงขอกลาวหาในฮะดษตางๆเหลาน และได

รายงานฮะดษวาดวยความศรทธา มาจากทานอะล บน

มซา อรรฎอ และเขากถกตงขอกลาวหาในฮะดษเหลาน

๘-อดดารกฏนย อลบฆดาดย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๓๘๕)

เขาไดกลาวหาอะบศอลตวา เปนคนไรประสทธภาพใน

ความนาเชอถอ (ฎออฟ)และกลาวถงอยางดแคลน วา

เปนพวกปฏเสธ(รอวาฟฎ)ทสกปรก และไดกลาวหาอก

วา อะบศลต เปนคนปลอมฮะดษ เขาไดกลาววา มราย

งานจากญะอฟร บน มฮมมด เปนฮะดษทไดรบมาจาก

บดาของพวกเขา ทไดรบมาจากทานนบ (ศอลฯ) วา ทาน


ไดกลาววา ความศรทธา คอ การรบรองดวยค�าพด และ

การกระท�า ดยอวยวะตางๆ...และเขาถกตงขอกลาวหา

วาปลอมฮะดษน จะไมมใครเลาฮะดษน นอกจากคนท

ขโมยฮะดษนมาจากเขา เขาเปนคนรเรมในเรองฮะดษน”

๙-อซซะฮะบย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๔๗๘) ไดกลาว

ต�าหนอะบศอลต และวาบทรายงานของอะบศอลต ไมนา

เชอถอ ไวหลายแหงในหนงสอของเขา เชน “อะบศอลต

เปนเชค ผร ทท�าการเคารพภกด เปนเชคชอะฮ เปนคน

มเกยรต เขาเปนคนด แตเปนชอะฮหวรนแรง เขาถกตง

ขอหาวา โกหกหลายครง” อะบซรอะฮ ไดกลาววา “เขา

มใชคนนาเชอถอ” อบนอะดย ไดกลาววา “เขาเปนผถก

ตงขอกลาวหา” และมคนอนๆอกทกลาววา “เขาเปน

พวกปฏเสธ(รอฟฎย)” “อะบศลต อบดสสลาม บน ศอ

ลห อลฮรวย เปนคนเพอเจอ” “อะบศอลต อลฮรวย เปน

ชอะฮ เปนผทเคารพภกด ฮะดษทเขารายงานจะถกละทง”

“อะบศอลต เปนคนรบใชของอะล บน มซา อรรฎอ เปน

คนเพอเจอ เปนชอะฮทถกตงขอกลาวหา ทงทเปนคนด”

อกทหนง เขาไดวพากษค�าพดของอลฮากม อนนย

ซาบรย อชชาฟอย ทกลาววา อะบศอลต เปนคนเชอถอ

ได เขากลาววา ไมหรอก ขอสาบานตออลลอฮ เขามใช

คนทนาเชอถอ และไววางใจมได

๑๐-มฮมมด บน ฏอฮร อลมกอดดะซย อซซอฮ

รย(ฮ.ศ ๕๐๗)ถอวา อะบศอลต เปนโกหก

๑๑- อะบสะอด อบดลกะรม อซซมอานย อชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๕๖๒) ถอวา บทรายงานของอะบศอลต ลวนม

ปญหา เขาไดย�าค�ากลาวของอบนฮบบาน อลบซตย อช

ชาฟอย ทวา เขาไดรบรายงานมาจากฮมมาด บน เซด

และชาวอรก เกยวกบเกยรตยศอนนาอศจรรยใจของอะ

ล และอะฮลลบยต(อ) ไมอนญาตใหยดเอามาเปนหลก

ฐาน เมอเขารายงานเพยงคนเดยว

๑๒-อะบอลฟะรอจญ อบนล เญาซย อลฮม

บะลย (ฮ.ศ ๕๙๗) เขาไดจดใหชอของอะบศอลต อย

ในกลมบคคลทไมมความนาเชอถอ(ฎออฟ) และเปน


นกรายงานประเภททถกละทง

๑๓-อบนกะซร อดดะมชชะกย อชชาฟอย ฮ.ศ

๗๗๔ ไดจดใหอะบศอลต อยในกลมบคคลประเภทไม

นาเชอถอ(ฎออฟ) โดยกลาววา “อะบศอลต อลฮรวย

เปนคนหนงทไมนาเชอถอ”

โดยพนฐานของการท�าลายความเชอถอน ผ

อธบายหนงสอสนนอบนมาญะฮ ทอคตบางคน จงได

ตอบโตฮะดษวาดวยความศรทธาทอะบศอลต รายงาน

ไวอยางรนแรงในอกแหงหนงในทสดฮะดษน พวกเขา

ถอวา เปนฮะดษปลอม

๑๔-อลบซรย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๘๔๐) ไดกลาว

วา สายรายงานฮะดษนออนแอ โดยความเหนตรงกน

ของพวกเขาทไมมความเชอถอตออะบศอลต อลฮรวย

นคอ การแอบอางทผดพลาด เมอสงเกตไปยงค�า

พดของผรอะฮลซซนนะฮ ทใหความเชอถอ และใหการ

ยกยองตออะบ ศอลต

แนนอน ไดมการยนยนอยางชดเจน จาก บช

ชาร เอาววาด จากซอฟา อซซอฟวา อะหมด อลอดวย

และนาซรดดน อลบานย อลฮมบะลย วา ฮะดษวาดวย

ความศรทธา เปนฮะดษปลอม และพวกเขาไดตงขอ

หาอะบศอลต วาปลอมฮะดษน

การวพากษและแกขอกลาวหา

ประการแรก ทศนะทหนงและทสอง และการให

ความเชอถอของนกฮะดษรนดงเดม เชนยะหยา บน ม

อน และนกปราชญคนอนและชาวซนนะฮทวางใจเปนก

ลาง ทกคนลวนเปนหลกฐานทดเลศ โดยไมตองมทศนะ

ทสามหรอหลกฐานขอพสจนใดๆอก

ประการทสอง ไมมการบงชถงความไมนาเชอถอ

ของอะบศอลต โดยอนนะซาอย อชชาฟอย และอดดา

รกฏนย อชชาฟอย เนองจากไมมการระบชอของอบดส

สลาม บน ศอลห (อะบศอลต) ไวในหนงสอวาดวยบคคล

ทขาดความนาเชอถอ(ฎออฟ) ของคนทงสอง

ประการทสาม สมมตวา อะบศอลต ถกระบความ


ไมนาเชอถอ โดยอนนะซาอย อชชาฟอย กจ�าเปนจะตอง

กลาววา ทงอนนะซาอย อชชาฟอย กด อะบฮาตม อร

รอซย อชชาฟอย กด อบน ฮบบาน อชชาฟอย และยะห

ยา บน มอน กหมดสภาพความนาเชอถอ และจะไมม

คณคา ทางประวตบคคลผรายงานฮะดษเลย เนองจาก

พวกเขาเปนผทถกต�าหนโดยบรรดานกปราชญ และ

เปนผระบความไมนาเชอถอตอนกรายงาน จะมขออาง

ทชอบธรรมอะไรกตาม ในเมอเขาเองเปนผขาดความนา

เชอถอเสยแลว เพราะเปนทรกนวา พวกเขาพร�าเพรอใน

การต�าหน และการตงขอกลาวหา

แตทงๆท ยะหยา บน มอน เปนคนหนงในกลม

ของผต�าหนตเตยนนกรายงานฮะดษ แตทวา เขาให

ความเชอถอตออะบศอลต และการใหความเชอถอน

นบเปนคณคาอยางสง ส�าหรบบรรดานกรายงานฮะดษ

เพราะเปนความเชอถอจากผทเปนนกต�าหน จงเปนหลก

ฐานแสดงถงความเปนทเชอถอไดอยางสมบรณ โดย

ปราศจากความออนดอยหรอขอต�าหนใดๆ ดวยเหตน

จงถอวา การใหความเชอถอของยะหยา บน มอน จง

มคณคาอยางสง

ประการทส ประเดนปญหาขนพนฐานของทศนะ

น ทถอวาเปนหลกฐานส�าคญของการระบวาอะบศอลต

เปนคนหมดความนาเชอถอ(ฎออฟ) กคอ มซฮบของ

เขาและบทรายงานของเขานนเอง พวกเขาเหลานน ได

ประณามเขา ดวยสาเหตทเขามความจงรกภกดตออะฮ

ลลบยตของทานรอซลลลอฮ(ศอลฯ) และเขาไดถายทอด

บทรายงานเกยวกบความประเสรฐของทานเหลานน ทงน

กมาจากสายรายงานของบรรดาผรของฝายซนนะฮเอง

เชน อบดรรอซซาก อลอศฟะฮานย และคนอนๆ แตพวก

เขากยงถอวา อะบศอลต เปนผไมมความนาเชอถอ และ

ดหมนดวยถอยค�าทต�าทราม

จากการพจารณาเรองราวทางประวตศาสตรเพอ

จะหาสาเหตทเปนรากเหงาของการดหมนเหยยดหยาม

และการบนทอนความนาเชอถอเหลานแลว กไมมพน

ฐานใดๆรองรบส�าหรบเรองน เพอน�าไปเปนเหตใหอลญ

ซะญานยลบลางความนาเชอถอ อยางมอคตแบบหลบห

หลบตา ตออะบศอลต และทกๆคนทเปนผรายงานเรอง

ราววาดวยเกยรตยศ ดวยถอยค�าทนาเกลยด และสราง

รอยต�าหน ถงแมจะเปนคนของอะฮลซซนนะฮเองกตาม

เราสามารถกลาวไดวา ส�าหรบตวของอลเญา

ซะญานยเองนน ในฐานะเปนแหลงทมาของการลบลาง

ความนาเชอถอเหลานทกประการ เขาไมมฐานภาพใดๆ

ในทศนะของบรรดานกปราชญซนนะฮเลย ดงนน ชา

วอะฮลซซนนะฮ จงถอวา เขาเปนพวกนาศบ และพวก

เขาใหความเหนวา ทงเขาและสานศษยของเขา ไมมคณ

คาใดๆส�าหรบพวกเขาเลย

อลเญาซะญานย ตนตอการตงขอหาแกอะบศอลต

อบรอฮม บน ยะอกบ อลเญาซะญานย เปนพวก

นาศบ ตนตอของการกลาวหาบคลกภาพอนมเกยรต

ของอะบศอลต วาขาดความนาเชอถอ ดวยสาเหตท

อะบศอลต รายงานฮะดษวาดวยเกยรตยศอนดงามขอ

งอมามอะล และอะฮลลบยต(อ)แนนอน ฮะดษตางๆของ

เขาไดรบการสนบสนนโดยบรรดานกปราชญ เชน ยะห

ยา บน มอน ในขณะทอลเญาซญานยถอวา อะบศอลต

เปนคนขาดความนาเชอถอ โดยปราศจากหลกฐานใดๆ

ทเชอถอไดมารองรบ เขาไดลบหลดแคลนบคลกภาพ

อนเปนทเชอถอของบรรดาผรฝาย ซนนะฮ โดยกลาววา

อะบศอลตเปนคนหนเหออกจากสจธรรมและเปาหมายท

ถกตอง ฉนไดยนคนทเลาฮะดษใหแกฉนทไดรบรายงาน

มาจากผน�าวชาฮะดษบางทานกลาววา อะบศอลต เปน

คนโกหกเหมอนลาทสกปรกเลยทเดยว และเดมท เขา

เปนคนเละเทะ เหลวไหล

สวนคนอน ๆ ถอวา อะบศอลตหมดสภาพความนา

เชอถอ โดยยดเอาความอคต ตามค�าพดของเญาซะญา

น ผเปนพวกนาศบ ดงกลาวมาแลวนนเอง

นกปราชญฝายซนนะฮยนยนวา อลเญาซะญา

นย เปนศตรของอะฮลลบยต (อ)


สาเหตท อลเญาซะญานย ต�าหนอะบศอลต

และรายงานของเขา วา ไมมความนาเชอถอ นน ตาม

ค�ายนยนของนกปราชญซนนะฮสวนหนง เชน อบนอะ

ดย อชชาฟอย , อดดารกฏนย,อชชาฟอย , อซซะฮะบย

อชชาฟอย, อบนฮะญร อลอสกอลลานย อชชาฟอย

และบรรดาคนรวมสมยกบพวกเขา เชน อลฆอมมารย

อชชาฟอย , ฮะซน บน อะล อซซกกอฟ อชชาฟอย ก

เพราะวา เขาเคยดแคนชงชงตอทานอะมรลมมนน อะล

(อ) จงเปนธรรมดาอยเอง ทพวกนาศบเชนเขา จะตอง

ปฏเสธเกยรตยศของทานอะล(อ)และผทรายงานเรอง

ราวทเปนเกยรตยศอนดงามของทาน และเกยรตยศท

ดงามของอะฮลลบยต(อ) ดวย

อบนอะดย อลญรญานย อชชาฟอย กลาววา

“อลเญาซะญานย เคยกลาวบนมมบร...เขาเปนคนท

เอนเอยงไปยงแนวทางของชาวดะมชชกอยางรนแรง

ทกลาวหาทานอะล”

อดดารกฏนย อชชาฟอยกลาววา “คนผน ผลกไส

ทานอะล(อ)”

อบน ฮบบานอลบซตย อชชาฟอย กลาววา “อ

บรอฮม บน ยะกบ อลเญาซะญานย ยดถอพวกฮะรซย

เปนแนวทางศาสนา”

อบนฮะญร อลอสกอลลานย ไดอธบาย ถอยค�า

ของอบน ฮบบาน อชชาฟอยทวา พวกฮะรซย นน หมาย

ถง ฮะรซ บน อษมาน ผซงเปนทรกนวา เปนพวกนาศบ

และถอยค�าของอบนอะดย กสนบสนนเรองน”

อซซะฮะบย อชชาฟอย ไดสนบสนนถอยค�าขอ

งอบนอะดย เกยวกบเรองของอลเญาซะญานย วา “เขา

เปนพวกนาศบ ตามแนวทางของชาวดะมชกดในยคนน”

อบน ฮะญร อลอสกอลลานย อชชาฟอย กได

กลาว ภายหลงจากหยบยกเอาถอยค�าของอบนฮบบาน

อชชาฟอย,และถอยค�าของอบนอะดย อชชาฟอย อกทง

ถอยค�าของอดดารกฏนย อชชาฟอย เกยวกบเรองราว

ของอลเญาซะญานย ทเปนพวกนาศบ โดยมหนงสอ

ของอลเญาซะยานย มาแสดงเปนหลกฐานส�าหรบขอ

อางนวา “และหนงสอวาดวยบรรดาผไมมความนาเชอ

ถอ ไดอธบายค�าพดของเขาอยางชดแจง”

ในหนงสอเลมน อลเญาซะญานย ไดปฏเสธบรรดา

มตรสหายของอมามอะล(อ)ทกคน และผทรายงานเรอง

ความประเสรฐของทานทกคน เปนผขาดความนาเชอ

ถอ และถกดหมนเหยยดหยามอยางรนแรง ดวยเหตน อ

บนฮะญร อลอสกอลลานย ไมยอมรบค�าพดของอลเญา

ซะญานยทระบความไมนาเชอถอตอนกรายงานฮะดษ

อบนฮะญร ไดวพากษจดยนและสถานะของอ

บนอลเญาซะญานย อยางรนแรง ดงน “อลเญาซะญา

นย เปนพวกนาศบ ทหนเหออกจากทานอะล เขาจงตอ

ตานชาวชอะฮ ทหนเหออกจากอษมาน”

อบดลอะซซ อลฆมมารย อชชาฟอย ไดกลาวถง

อลเญาซะญานย ดวยการยนยนวา “อะบอสฮาก อลเญา

ซะญานย เปนพวกนาศบอนลอชอ เขาเปนผทมบทบาท

ในการประณาม ปรกปร�า และโจมต ใสรายดวยถอยค�า

อนนาเกลยดแกบรรดาผน�าทงหลายทเปนชอะฮ ตลอด

จนถงชาวกฟะฮทงหมด และนคอเรองราวของเขาอนเปน

ทร จนกระทงไดมคนบางกลมคลอยตามค�าใสรายของ

เขาตอบรรดานกปราชญชาวกฟะฮและบรรดาคนทอย

ในแนวทางชอะฮโดยไมเฉลยวใจ

ฮะซน บน อะล อซซกกอฟ อชชาฟอย กเปนอก

คนหนงทกลาวถงเขาวา “อลเญาซะญานยอยในฝาย

ผมคณธรรมในรนแรก แตเปนคนหนงทหนเหออกจาก

สจธรรม เขาไดกลาวโจมตคนทงหลายอยางเสยหาย ขอ

ใหอลลอฮทรงชงชงตอเขา เพราะเขาดาประณามอยาง

รนแรงตอมตรสหายผประเสรฐในคณธรรมทงหลาย ขอ

ใหอลลอฮทรงพอพระทยตอพวกเขา

บทสรป

ประการแรก : ดงทไดกลาวไปแลวนน จะเหน

ไดวา การทอลเญาซะญารนยถอวา มตรสหายของทาน

อะมรลมมนน(อ) และผทรายงานเรองเกยรตยศของทาน


ตลอดถงบคคลผเปนทรกใครของทานอะมรลมมนน(อ)

เปนบคคลทไมมความนาเชอถอ(ฎออฟ)ตามค�าบอกเลา

ของนกปราชญฝายซนนะฮนน เปนสงทไรคณคาทาง

วชาการอยางสนเชง

ประการทสอง : นกปราชญซนนะฮ เชน ยะห

ยา บน มอน ไดรายงานฮะดษจากอะบศอลต ในเรอง

ความประเสรฐของทานอะมรลมมนน (อ) และของบร

รดาอะฮลลบยต(อ) อยางมากมายไวในหนงสอตางๆ

จากสายรายงานอน เพราะฉะนน จงถอเปนการอธบาย

ถงการรบรองความเชอถอตอบทรายงานของอะบศอลต

ประการทสาม : ถาหาก แบบแผนของการระบ

ความไมนาเชอถอ เปนไปตามวธการของ อลเญาซะญา

นย นนคอ การระบความไมนาเชอถอตอทกคนทรายงาน

เรองความประเสรฐของทานอะมรลมมนน(อ) และอะฮล

ลบยต(อ) แนนอนทสด ยงจะตองละทงบรรดาผรายงาน

รวายตตางๆอกเปนจ�านวนมาก ทงจากเหลาบรรดาศอ

ฮาบะฮและตาบอน และนคอ การใหเหตผลของซะฮะบย

อชชาฟอย โดยกลาววา “ดงนนถาหากจะปฏเสธฮะดษ

ของคนเหลานน แนนอน เรองราวทเปนมรดกของทาน

นบ(ศอล)จะตองสญหายเปนอนมาก และนคอ ความ

เสยหายอยางชดแจง”

ประการทส : ไดกลาวมาแลววา ฮะดษวาดวย

ความศรทธา นน อะบศอลตไดรบรายงานมาจากอมา

มอรรฎอ(อ)ทไดรบมาจากบรรพบรษของทานจนกระทง

ถงทานอะมรลมมนน (อ) ซงรบมาจากทานนบ ผทรง

เกยรต(ศอลฯ) โดยหลายกระแสรายงาน เปนการบอก

เลาตอๆกนมาอยางเปนระบบตามมาตรฐานทถกตอง

ของฮะดษและเปนบทรายงานทมสายรายงานทเชอถอได

ประการทหา : อยาไดท�าเมนเฉยกบการสนบสนน

ของบรรดาผรอะฮลซซนนะฮ ทมตออะบศอลต และ

บทรายงานของเขา ยงไปกวานน เราสามารถถอไดวา

สายรายงานฮะดษทเปนยาบ�าบดรกษาทกโรค และท

มากไปกวานน กคอ ประสบการณของผทเคยบ�าบด

รกษาอาการเปนผลส�าเรจโดยความมสรมงคลของสาย

รายงานน ยอมเปนทางแกส�าหรบความเหนขดแยง ดง

นน คงจะไมมใครเขาใจผด วาบทรายงานน หรอผเลา

รายงานเรองน จะไมมความนาเชอถอ

แนวทางศาสนา(มซฮบ)ของอะบศลต อลฮรวย

อะบศอลต เปนชอะฮ อมามยะฮ ตามทศนะของ

นกปราชญอมามยะฮ สวนใหญ เวนแต เชคฏซย และ

สานศษยเชน อบนดาวด อลฮลลย ,อลลามะฮ อลฮล

ลย, สองทานนถอวา อะบศอลต อยในมซฮบของมสลม

ทวไป ซงเปนชาวซนนย นนเอง และในมมมองของนก

ปราชญซนนย กถอวา อะบศอลต อลฮรวย เปนซนนย

ทมความพวพนกบชอะฮ

มประเดนค�าถามเกดขน ณ ตรงนวา การใชศพท

ค�าวา ชาวชอะฮ ,ชอะฮหวรนแรง,พวกรอฟฎสกปรก ใน

หนงสออางองของอะฮลซซนนะฮ เปนหลกฐานแสดงวา

อะบศอลต เปนชอะฮ อมามยะฮ หรอเปลา ?

ค�าตอบกคอวา หาใชเชนนนไม เพราะเหตวา

ถอยค�าเหลานถกน�ามาใชในความหมายหนงโดยเฉพาะ

ดงทเราจะอธบายตอไป

ความหมายค�าวา ชาวชอะฮ , ชอะฮหวรนแรง,

รอฟฎยสกปรก, ตามทศนะของอะฮลซซนนะฮ

ความหมายของค�าวา “ชาวชอะฮ” ในทศนะของ

นกปราชญชอะฮ อมามยะฮ กบในทศนะของฝายซน

นะฮ มความแตกตางกนอยางสนเชง กลาวคอ ความ

หมายค�าวา “ชาวชอะฮ” ตามทศนะของชาวอมามยะฮ

คอ ยดหลกความเชอในวลายะฮ(อ�านาจการปกครอง)

ของทานอะมรลมมนน อะล(อ)และอมามอกสบเอดคน

ภายหลงจากทาน หลงจากสมยทานนบ(ศอลฯ)โดยไมม

ชองวาง และสหายคนหนงคนใดของบรรดาอมามเปน

ชอะฮ กหมายความวา เขามความเชอมนตอบรรดาอ

มามภายหลงจากทานนบ ศอลฯ จนกระทงถงอมาม

แหงยคสมยของเขา ในขณะทความหมายค�าวา ชาว

ชอะฮ ในทศนะของอะฮลซซนนะฮนน มไดเปนไปตาม


ความหมายดงกลาวน จงไมสามารถสรปความเปนจรง

ในตวอะบศอลต ไดวาเปนชอะฮ อมามยะฮ ตามความ

หมายทกลาวไปแลวนหรอไม

ค�าวา “ชาวชอะฮ” มสองความเหน บางคนเชอ

วา ความหมายของค�าวาชาวชอะฮ กคอ ผทรกทานอะล

และยกยองทานมากกวาอษมาน และเชอถอวา ทานอะ

ล มสทธชอบธรรมทกประการในการท�าสงครามทงหมด

และถอวา คนทตอสกบทานมความผด แตทวา ผอาวโส

สองคนแรก มฐานภาพสงสงกวา

อกพวกหนงถอวา “ชาวชอะฮ” หมายถง คนท

ยกยองทานอะล(อ) ใหมสถานะทเหนอกวาบรรดาสาวก

ทงหมดของทานนบ ศอลฯแมกระทงผอาวโสทงสอง(อะบ

บกร อมร) และยอมรบวา สองคนนกมความประเสรฐ

กวา แตไมมสทธในต�าแหนงคอลฟะฮ

ค�าวา “ชอะฮฆอล” หรอ “ญลด” กมสองความ

เหนเชนเดยวกนในเรองความหมาย บางพวกกลาววา

ชอะฮ ฆอลหรอญลด หมายถง ผทเชอถอวา อมามม

สถานะทสงสงเหนอกวาผประเสรฐใดๆทงหมด แม

กระทง ผอาวโสสองทาน

สวนบางพวกกลาววา แทจรง ชอะฮ ญลด หรอ

ฆอล หมายถงผทรกอมามอะล แตมไดยกยองทานให

เหนอกวา ผอาวโสทงสอง แตถอวาอมามอะล (อ) มฐาน

ภาพสงสงกวาอษมาน และสาปแชงอษมาน , ม

อาวยะฮ, ฏอลหะฮ,ซเบร และสาปแชงทกคนทท�าสง

ครามกบอมาม(อ)

ค�าวา “พวกรอฟฎทสกปรก” ชาวอะฮลซซนนะฮ

ทงหมดมความเหนตรงกนวา หมายถง ผทรกอมามอะ

ล (อ)และผทกลาววา ทานประเสรฐกวาบรรดาสาวก

ทงหมด แมกระทงผอาวโสทงสอง และหมายถง ผทเชอ

ถอวา อมามอะล(อ) มสทธในต�าแหนงคอลฟะฮภายหลง

จากทานนบ ศอลฯ ทนทโดยไมมชองวาง และหมายถง

ผทปฏเสธอยางสนเชงตอผอาวโสทงสอง และเปนผท

โกรธคอลฟะฮ และประณามพวกเขา

ฉะนน การใชค�าวา “ชาวชอะฮ” ค�าวา “ฆอล” จะ

มการเรยกชาวซนนทมความคดเบยงเบน เปนกรณพเศษ

อยอกดวย แตจะน�าค�าวา รอฟฎย มาใชกบคนทกลาว

วา ต�าแหนงคอลฟะฮ เปนสทธของทานอะมรลมมนน(อ)

ภายหลงจากทานนบ ศอลฯ ทนท และไมอาจทจะสรปวา

นกรายงานฮะดษคนใด เปนชอะฮอมามยะฮ โดยอาศย

การกระบวนการนได เพราะพวกรอฟฎย ยงมในชาวซย

ดยะฮ , กซานยะฮ , และชาววากฟยะฮ และอนๆ อก

การวพากษและทางแก

จากการพจารณาความหมายและขอมลทาง

ประวตศาสตร ในหนงสออางองของซนนะฮ ทไดกลาว

มาแลว ตลอดจนถอยค�าตางๆทถกน�ามากลาวแก

อะบศอลต จะเหนไดวา อะบศอลต เปนชาวซนน และ

มใชพวกรอฟฎย แตมขอมลทางประวตศาสตรทชดเจนอย

หลาย ประการทสมควรจะท�าความเขาใจวา อะบศอลต

เปนชาวซนนย ทมแนวโนมมาทางชาวชอะฮฆอลและหว

รนแรง ในทน เราจะกลาวถงขอมลทางประวต ศาสตร

ทเลาขานวาอะบศอลตถอมซฮบซนน แตโนมเอยงมา

ทางชอะฮ ดงน

๑-อะบศอลต ไดรายงานฮะดษตางๆวาดวยความ

ประเสรฐของอะฮลบยต อยางมากมาย โดยเฉพาะเรอง

ความประเสรฐของอะมรลมมนน อะล (อ) เชน ฮะดษท

วา “ฉนคอนครแหงความร แตอะล คอ ประตของมน”และ

ฮะดษสายโซทองค�า

๒-อลคอฏบบฆดาด อชชาฟอย ไดกลาวถง

อะบศอลต โดยอางจากหนงสอตารค มะร ของอลมะร

ซย วา “เขาเปนทรจกเพราะค�าพดของชอะฮ”

๓-เขาไดกลาวในเรองหลกความเชอ(อะกดะฮ)

ของอะบศอลตในเรองบรรดาคอลฟะฮอกดวย โดยอาง

จากอลมะรซย อชชาฟอยอกเชนกน วา “ฉนเหนวาเขา

ยกยองอะบบกรและอมร แตใหความเคารพยกยองตอ

อะล และอษมาน และไมไดกลาวถงบรรดาสาวกของ

ทานนบ ศอลฯ ในทางอน นอกจากยกยองอยางดงาม


และฉนไดยนเขากลาววา นคอ มซฮบของฉนทอลลอฮ

ทรงก�าหนดใหเปนศาสนา”

๔-อลมะรซย อชชาฟอย ใหทศนะวา จดออนของ

เขาประการเดยวกคอ การถายทอดบทรายงานในทางลบ

ตอสาวกบางคน เชน อะบมซา อลอชอะรย และมอาวยะฮ

๕-อดดารกฏนย อชชาฟอย อางวา อะบศอลต

กลาวถงชาวบะนอมยยะฮ วา “สนขของชาวอะละวย (คน

ตระกลของทานอะล)ยงดกวา ชาวบะนอมยยะฮทงหมด”

การยนยนของอลมะรซย อชชาฟอย คดคานขอ

อางนดงกลาวแลว จงดวยเหตน อซซะฮะบย อชชาฟอย

จงไมยอมรบถอยค�าของอดดารกฏนย และถอวา สาย

รายงานของเขา ไมมความนาเชอถอ(ฏออฟ) แตเขาก

ยงถอปฏบตไปตามทอลมะรซยกลาวอย

บทสรป

เพราะฉะนน อะบศอลต จงเปนชาวซนนย แตม

ใจโนมเอยงเขาหาทานอมามอะล (อ) คอนขางมาก และ

เขาไดรายงานเกยวความประเสรฐตางๆของทาน และ

เปนคนมจดยนกระดางกระเดองตออะบมซา อลอชอะ

รย และมอาวยะฮ และบะนอมยยะฮ และนคอ สงทท�าให

นกปราชญหลายคนจดใหเขาเปนชาวชอะฮประเภท ฆ

ลาตและหวรนแรง

เหตผลทท�าใหมค�าพดของอลอกอยลย อลมกกย

และอดดารกฏนย อชชาฟอย จดใหอะบศอลต เปนพวก

รอฟฎยนน เปนขออางทเลอนลอยปราศจากหลกฐาน

ไมสอดคคลองกบขอมลในนยามของชอะฮตามความ

หมายทางวชาการของซนนะฮ โดยเฉพาะ

รวายตวาดวยเกราะปองกนและความศรทธา

เปนอนเดยวกน

มประเดนค�าถามเกดขนจากตรงนวา ฮะดษวา

ดวยเกราะปองกน และความศรทธา เปนฮะดษเดยวกน

หรอวาเปนฮะดษตางกรรมตางวาระกน ?

อบนฮะญร อลฮยซมย อชชาฟอย ยนยนวา ทง

สองฮะดษมทมาตางกรรมตางวาระ และเขาไดวา “เปน

ไปได ทสองฮะดษน มาจากสองเหตการณ”

มการแสดงความคดเหนตดตามมา โดยเหตผล

หลายประการดงน :

ประการทหนง ไมตองสงสยแตประการใดเลยวา

ทงสองบทรายงานน มทมาจากอมามรฎอ(อ)

ประการทสอง ไมมหลกฐานอนใดยนยนวา ฮะ

ดษวาดวยเกราะปองกนกบฮะดษวาดวยความศรทธา

จะเปนฮะดษเดยวกน หรอจะมาจากแหลงเดยว เวลา

เดยวกน แตทไมมขอสงสยคลางแคลงเลยกคอ ทมาของ

ฮะดษทงสองนมาจากอมามรฎอ(อ)เทานนเอง

ประการทสาม ไมมพยานหลกฐานอนใดคดคาน

วาทงสองฮะดษน มแหลงทมาจากเมองนยซาบร

คอนขางจะเปนไปไดวา ฮะดษวาดวยความ

ศรทธา มในชวงทอมามรฎอ(อ)เดนทางเขาเมองนย

ซาบร และฮะดษวาดวยเกราะปองกน มเมองทานเดน

ทางออกจากเมอง

การเดนทางของอมาม(อ)ไปยงเ มอง

นยซาบรกบทาทของบรรดานกปราชญซนนะฮ

และประชาชน

ถาเรายอนไปพจารณาบทรายงานทเลาเรองการ

เดนทางของอมามรฎอ(อ) ตอนเขามายงเมองฯยซาบร

และสถานทตางๆ และการแสดงออกของประชาชน

ตลอดจนบรรดานกปราชญทเตมไปดวยความปตยนด

เราจะพบกบประเดนค�าถามส�าคญหลายประการ ดวย

เหตน เราจะกลบไปพจารณาบทรายงานเหลาน เพอหา

ค�าอธบายตอค�าถามนนๆ

รายงานของอลวากดย

“เมอถงป ฮ.ศ ๒๐๐ อลมะอมนไดสงใหน�าตวทาน

จากเมองมะดนะฮ เดนทางไปยงเมองครอซาน ครนเมอ

ถงยงเมองนยซาบร บรรดานกปราชญประจ�าเมองนน

ตางกออกมาตอนรบ เชน ยะหยา บน ยะหยา ,อสฮาก

บน รอฮวยฮ ,มฮมมด บน รอฟอ , อะหมด บน ฮรบ,

และบคคลตางๆ แลวขอรองใหทานเลาฮะดษ และบท


รายงาน อกทงขอความเปนสรมงคลตอทาน...”

รายงานของอบนลเญาซย อลฮมบะลย

อะบลฟะรอจญ บน เญาซย อลฮมบะลย รายงาน

วา “เมอทานเดนทางมาถงเมองนยซาบร ทานไดชะโงก

ออกมาขณะทอยในรมบนหลงพาหนะ บรรดานกปราชญ

ประจ�าเมองไดออกมาขอรองทาน เชน ยะหยา บน ยะห

ยา ,อสฮาก บน รอฮะวยะฮ ,มฮมมด บน รอฟอ ,อะหมด

บน ฮะรอบ,ฯลฯ แลวทานไดพ�านกอยทนน ชวระยะหนง

รายงานของอลฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย

เปนทนาเสยใจอยว า วนน เราไมมหนงสอ

ประวตศาสตรของเมองนยซาบร ซงหนงสอประวตศาสตร

อนทรงคณคาเลมนไดสญหายไป ฉะนน เราจะกลาวถง

บทรายงานของทานฮากม ทมอยในบทรายงานของนกฮะ

ดษคนอนๆ ซงมหนงสอของทานฮากมในมอของพวกเขา

บนทกของทานฮากม ไดถกน�ามารายงานโดย

บคคลตอไปน : อะหมด บน มฮมมด บน ฮเซน อลคอ

ลฟะฮ อนนยซาบรย อชชาฟอย(ศตวรรษท ๘) อบนศศ

บาฆ อลมาลกย (ฮ.ศ ๕๓๕) อบนฮะญร อลฮยซมย อช

ชาฟอย(ฮ.ศ ๕๓๖) อลกอรมานย อดดะมชชะกย(ฮ.ศ

๕๓๗) อบดรรออฟ อลมะนาวย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๕๓๘)

อชชบลนญย อชชาฟอย (ฮ.ศ ๕๓๙) (โดยละเอยด) อซ

ซะฮะบย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๕๔๐) อบนฮะญร อสกอลลา

นย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๕๔๑)(โดยสงเขป)

สวน อซซมฮดย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๕๔๒) และ

อลคอนญย อลอศฟะฮานย อลฮะนะฟย(ฮ.ศ ๕๔๓)นน

ไมไดน�ามาอางถง บนทกของอลฮากม จากหนงสอตารค

นยซาบร โดยตรง แตไดบนทกเรองราวน จากหนงสอขอ

งอบนศศบาฆ อลมาลกย

อบน ฮะญร อลฮยซมย อชชาฟอย ไดเลาเรอง

ราวโดยการอางองจากอลฮากม อนนยซาบรย อชชาฟ

อย วา อมามไดเดนทางถงเมองนยซาบร ไดมนกทองจ�า

ฮะดษสองทานคอ อะบซรอะฮ อรรอซย และมฮมมด บน

อสลม อฏฏซย ไดขอวชาความรและขอฮะดษจากทาน

และไดขอใหทานโผลใบหนาของทานออกมาใหพวกเขา

เหน แลวทานกไดรายงานฮะดษตามทไดรบมาจากดา

ป ทวด ฯลฯของทาน

มขอความทอางมาอกแหงหนงวา “เมออะล บน

มซา อรรฎอ ไดเดนทางเขามายงเมองนยซาบร ดวย

พาหนะทเปนฬอ บรรดานกปราชญประจ�าเมองกได

ออกไปขอความรจากทาน เชน ยะหยา บน ยะหยา ,

อสฮาก บน รอฮะวยะฮ ,อะหมด บน ฮะรอบ, มฮมมด

บน รอฟอ ดงนนพวกเขากแขวนเชอกลามพาหนะของ

ทานไว แลวอสฮาก กไดกลาวกบทานวา โดยสทธของ

บรรพบรษของทาน ไดโปรดเลาฮะดษใหพวกเราดวย

เถด.! ทานกลาววา... “

อบนศศบาฆ อลมาลกย ไดกลาวโดยอางมาจาก

ทานฮากมวา “เจาของหนงสอตารค นยซาบร ไดบนทก

ไวในวา เมอครงท ทานอะล บน มซา อรรฎอ เดนทาง

เขามาถงเมองนยซาบร นน มการบนทกหลกฐานไวเปน

เกยรตประวต ปรากฏวา ตรงททานนงบนหลงฬอนน ม

มานกน ตลาดในเมองนยซาบรคบแคบ ไดมผน�าวชา

ฮะดษ ผเปนนกทองจ�าฮะดษตางๆของทานนบ ศอลฯ

สองทานไดเสนอตวตอทาน นนคอ อะบซรอะฮ อรรอ

ซย และมฮมมด บน อสลม อฏฏซย พรอมดวยบคคล

อนๆอกนบไมถวน ประกอบดวยผแสวงหาวชาความ

ร นกทองจ�าฮะดษและนกรายงานและนกวเคราะหฮะ

ดษ เขาทงสองกลาววา โอทานผเปนนาย ผทรงเกยรต

ผเปนบตรของบรรดานาย บรรดาอมาม โดยสทธของ

บรรพบรษของทานผบรสทธ ผทรงเกยรต ขอใหพวกเรา

ไดเหนใบหนาอนจ�าเรญของทานดวยเถด และขอใหทาน

ไดเลาฮะดษททานไดรบมาจากบรรพบรษของทาน ทได

รบมาจากทวดของทาน นนคอ ทานนบมฮมมด ศอลฯ

ใหแกพวกเราดวยเถด เพอพวกเราจะไดระลกถงทาน

ดวยบทรายงานนนๆ

ดงนนทานไดพยงฬอใหหยดและสงคนรบใช

ของทานใหท�าการเปดมานทอยตรงเหนอทนง ทนใด


นน สายตาของคนทงหลาย กเตมไปดวยความยนด

ปรดา เมอไดเหนตวของทานอนมสรมงคล ทกคนกได

ลกขนยนตามแทนตางๆของพวกเขา เพอจะไดชนชม

ทาน ขณะทพวกเขาบางคนกสงเสยงตะโกน บางคนก

รองไห และบางคนกเกลอกลงลงบนดน และจบสขาง

ของฬอ แลวบรรดาผน�า บรรดานกปราชญ และนก

วชาการศาสนากไดเปลงเสยงรองขนวา : โอประชาชน

ทงหลาย จงฟงเถด จงตงสต และจงเงยบเสยง เพอพวก

ทานจะไดยนในสงทเปนประโยชนส�าหรบพวกทาน และ

จงอยาท�ารายพวกเราดวยการสงเสยงตะโกนและเสยง

รองไหของพวกทานเลย

ดงนน ทานอะล บน มซา อรรฎอ(อ) ไดกลาววา

บดาของฉน คอ มซา อลกาซม ไดเลาฉนวา ทานไดรบ

รายงานมาจากญะอฟร ศอดก บดาของทาน ซงไดรบ

มาจาก มฮมมด บากร บดาของทาน ซงไดรบมาจาก

อะล ซยนลอาบดน บดาของทาน ซงไดรบมาจากฮเซน

ชะฮดแหงกรบะลาอ ซงไดรบมาจากอะล บน อะบ ฏอ

ลบ บดาของทาน ไดกลาววา ทานรอซลลลอฮ ศอลฯ ผ

เปนทรกของฉน และเปนแกวตาของฉน ไดเลาฮะดษแก

ฉนวา “ญบรออล ไดเลาฮะดษแกฉนวา ฉนไดยนพระผ

อภบาลผทรงอานภาพยง มหาบรสทธยง สงสดยง ตรส

วา “ค�าวา ลา อลา ฮะ อล ลลลอฮ เปนเกราะปองกน

ของฉน ดงนน ผใดไดกลาวค�าน เขาจะไดเขาสเกราะ

ปองกนของฉน และผใดไดเขาอยในเกราะปองกนของ

ฉน เขาจะปลอดภยจากการลงโทษของฉน หลงจากนน

ทานไดคลผามานลงบนฬอของทาน แลวเดนทางตอไป”

เขาเลาวา พวกเขาไดนบจ�านวนบรรดาผทไดจดบนทก

ทงหมด มไมนอยกวาสองหมนคน”

ค�าชแจงเกยวกบบทรายงานน

บทรายงานน สามารถแบงสาระส�าคญออกได

สองประการ

ก.การแสดงออกของประชาชนตอการมาของอ

มามอรรฎอ(อ)

๑-เตรยมการตอนรบกนอยางยงใหญและเปนพเศษ

๒-มเสยงตะโกน เสยงรองไห ทสะทอนมาจาก

ความตนตนใจและซาบซงใจ

๓-มคนบางพวกถงกบเกลอกกลงบนพนดน

๔-มการจบสขางของฬอ พาหนะของทาน

ข. การแสดงออกของบรรดานกปราชญซนนะฮ

ทมตอมามอรรฎอ(อ)

๑-พวกเขาปรารถนาทจะไดเหนตวของทานอน

จ�าเรญ และตองการจะใหทานเลาฮะดษแกพวกเขา ท

รายงานมาจากบรรพบรษของทาน ผบรสทธ ทไดรบมา

จากทวดของทาน คอ ทานนบ มฮมมด ศอลฯ

๒-บรรดานกปราชญไดมการแสวงหาความจ�าเรญ

(ตะบรรก)จากอมามอรรฎอ(อ)

๓- มการจดตอนรบโดยบรรดาผร ของอะฮลซ

ซนนะฮ และพวกเขาซงประกอบดวยเหลาบรรดานก

รายงานฮะดษ นกวเคราะห และผรอนๆในหมพวกเขา

ไดขอความรจากอมาม(อ)

๔-มนกรายงานฮะดษมารวมจ�านวน หนงหมน

ถงสามหมนคน เพอถายทอดเรองราวทเกดขนในครงน

บางทประเดนเหลานเอง ทเปนเหตใหเกดการถก

เถยง เพอลบลางเหตการณครงประวตศาสตรในคราว

นน ทงจากต�าราศอฮฮ และญามอฮะดษทงหลายขอ

งอะฮลซซนนะฮ

สถานะของบรรดานกปราชญแหงเมอง

นยซาบร

เพอจะไดท�าความรจกกบบคคลตางๆทเปนนก

ปราชญของฝายซนนะฮ ผมชอเสยงตามทถกน�ามากลาว

ไวในบทรายงานทางประวตศาสตร และเพอเปนการ

ศกษาถงฐานภาพของพวกเขาในยคนน ซงมบทบาท

อยางสงในการอธบายเหตการณอนยงใหญ ซงพวกเขา

ไดอยตอหนาพาหนะของอมามอรรฎอ(อ) และพวกเขาได

รองไหเมอไดเหนใบหนาอนบรสทธของทาน หลงจากนน

ทานกไดถายทอดบทรายงานทไดรบมาจาก บรรพบรษ


ของทานผบรสทธ ใหแกพวกเขา กลม

บคคลเหลานนไดแก

๑-อาดม บน อะบ อยาซ อลอส

กอลลานย (ฮ.ศ ๒๒๐) เขาเปนหนง

ในหกคน ซงไดถายทอดเรองราวทถก

ตองตรงตามความเปนจรง อซซะฮะบย

อชชาฟอย ไดกลาวถงเขาวา “เขาเปน

ผน�านกทองจ�าฮะดษ เปนประมข และ

ผอาวโสแหงชาวซเรย คอ อะบลฮะซน

อลครอซานย

อะบฮาตม อรรอซย อชชาฟอย

ไดกลาววา “เขาเปนบคคลทเชอถอได

ไววางใจได เปนคนเครงครดในอบาดต

นบวา เปนบาวทดเลศคนหนงของ

อลลอฮ”

อะหมด บน ฮมบล กลาววา เขา

คอหนงในหก ของบรรดาคนทแมนย�า

ในเรองฮะดษ”

๒-อะบซะกะรยา ยะหยา บน

ยะหยา อตตะมมย อลมนกอรย อนนย

ซาบรย (ฮ.ศ ๒๒๖)

อะบบกร บน อบดรเราะหมาน

ไดกลาววา เขาคอ ชยคลอสลาม และ

นกปราชญแหงเมองครอซาน ผเปนนก

ทองจ�าฮะดษ

อะบลอบบาส อซซรอจญ ไดกลาว

วา “เขาเปนผน�าของบรรดาชาวโลก”

อะบอะหมด อลฟรรออ กลาว

วา “เขาเปนผน�า เปนคนระดบประมข

และเปนแสงสวางของอสลาม”

ทานนะซาอย อชชาฟอย ได

กลาววา “เขาเปนคนทเชอถอได เปน

ทไววางใจไดอยางแนนอน”


อะหมด บน ซยยาร อลมะรซย อชชาฟอย ได

กลาววา เขาเปนคนทเชอถอได เปนคนด คนมเกยรต

๓-อะบอบดลลอฮ อะหมด บน ฮะรอบ บน ฟย

รซ อนนยซาบรย(ฮ.ศ ๒๓๔) อซซะฮะบย อชชาฟอย ได

กลาววา เปนอมามระดบประมข เปนผอาวโสของเมอง

นยซาบร เปนคนสมถะ เปนนกฟกอฮาอชนผใหญ และ

เปนผเครงครดในการเคารพภกด”

๔-อะบ ยะอกบ อสฮาก บน รอฮวยยะฮ อลมะร

ซย (ฮ.ศ ๒๓๘) มฐานะระดบอมามและเปนนกปราชญ

คนหนงของอะฮลซซนนะฮ แตมความสบสนกนในเรอ

งมซฮบทถอระหวางชาฟอย กบฮมบะลย

อซซะยฏย อชชาฟอย ไดกลาวไววา เขาเปนอ

มามของบรรดามสลม เปนนกปราชญของศาสนา ทง

ความรดานฮะดษ, ฟกฮ,ความจ�า ความซอสตย ความ

เครงครด และสมถะ มรวมอยในตวเขา”

๕-อะบลฮะซน มฮมมด บน อสลม อลกนดย อฏ

ฏซย (ฮ.ศ ๒๔๒) อซซะยฏย อชชาฟอย กลาววา เขา

เปนคนทเชอถอได มความจ�าแมนย�า และเปนปยมตร

ของผมคณธรรม

เขากลาวโดยอางค�าพดจากอบนคซยมะฮ อชชาฟ

อย วา เขาเปนนกปราชญแหงศาสนาส�าหรบประชาชาต

น สองตาของฉนไมเคยเหนใครเหมอนกบเขา มกแตอะห

มด บน ฮมบลทคลายกบเขา

๖- อะบ อบดลลอฮ บน รอฟอ อลกชยรย อลฮม

บะลย (ฮ.ศ ๒๔๕) อลฮากม อนนยซาบรย อชชาฟอย

ไดกลาวถงเขาผนวา เปนผอาวโสแหงเมองครอซานใน

ยคสมยของตน เปนคนซอสตย”

มสลม , อนนะซาอยอชชาฟอย ไดกลาวเชนกน

วา “อบนรอฟอ เปนคนทเชอถอได ไววางใจได”

อซซะฮะบย อชชาฟอย กลาววา “เขาเปนอมา

มนกทองจ�าฮะดษ เปนขอพสจนชนประมข เปนทายาท

ของเหลาบรรดาผร”

๗-นศร บน อะล อลญะฮฎอมย หรออลญะฮนย


(ฮ.ศ ๒๕๐) อบน อะบ ฮาตม อรรอซย อชชาฟอย ไดกลาว

ถงเขาวา “นศร เปนทชนชอบของฉน ทเขาเปนคนทเชอ

ถอได และมความจ�าดเยยม นศร เปนคนทเชอถอได”

อนนะซาอย อชชาฟอย และอบนคอรอช กลาว

วา “เขาเปนคนทเชอถอได”

อบดลลอฮ บน มฮมมด อลฟรฮยานย ไดกลาว

วา “นศร ส�าหรบฉนถอวา เปนคนมเกยรตยศมากทสด”

อซซะฮะบย อชชาฟอย กลาววา “เขาเปนนกทองจ�า

เปนนกปราชญ เปนคนทเชอถอได ..เขาเปนนกปราชญ

อาวโส นศร อบน อะล เปนอมามคนหนงของฝายซน

นะฮอยางชดเจน”

๘-อะบ ซรอะฮ อบยดลลาฮ บน อบดลกะรม อร

รอซย อลกรชย อลมคซมย อลฮมบะลย(ฮ.ศ ๒๖๑) เขา

เปนอมามของนกวชาการฮะดษ แหงเมองครอซาน เปน

คนทเชอถอได และเปนผอาวโสของบานเมอง และเปน

นกทองจ�าคนหนง

อซซะยฏย อชชาฟอยไดกลาวถงเขาวา เปนนก

ปราชญและเปนนกทองจ�าฮะดษของอสลามคนหนง”

อบนอะบ ฮาตม อรรอซย อชชาฟอย ไดกลาววา

“ฉนไมเคยเหนวาจะมใครทนอบนอมถอมตนมากกวา

อะบซรอะฮ ทงเขาและอะบฮาตม ตางกเปนอมามแหง

เมองครอซาน”

อซซะฮะบย อชชาฟอย ไดเอยถงเชอของเขาดวย

ค�าวา “อมาม ผเปนซยยดของบรรดานกทองจ�าฮะดษ”

๙-มฮมมด บน อสฮาก บน คซยมะฮ อชชาฟ

อย (ฮ.ศ ๓๑๑) จะขอสรปคณสมบตของทานผนตรง

ขอความวา มต�าแหนงเปนอมาม เปนนกทองจ�าฮะดษ

ในยคสมยของตน แหงเมองครอซาน มบคลกภาพดเดน

และเปนนกทองจ�า

อซซะฮะบย อชชาฟอย ไดกลาวถงเขาวา จะขอ

สรปคณสมบตของทานผน ตรงขอความตอไปนวา มต�า

แหนงเปนอมาม เปนนกทองจ�าในยคสมยของตน แหง

เมองครอซาน”

อบนฮบบาน อชชาฟอย ไดกลาววา “ในหนาแผน

ดนน ฉนไมเคยเหนใครมคณสมบตในตวตามซนนะฮ

ดานตางๆอยางดเลศและมความจ�าถอยค�าตางๆในฮะ

ดษและถอยค�าทเปนสวนเกนเหมอนกบเขา จนกระทง

เสมอนวา ซนนะฮดานตางๆ ทงหมดวางอยในสายตา

ของเขา จะมอกคนกเพยงทานอบนคซยมะฮเทานน”

อดดารกฏนย อชชาฟอย ไดกลาววา เขาคอ อ

มามทชดเจน ไมมใครเสมอเหมอน”

๑๐-มฮมมด บนอบดลวะฮาบ อะบ อะล อซซะ

กอฟย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๓๒๘) อซซะฮะบย อชชาฟอยได

กลาวถงเขาวา เปนอมามของนกฮะดษ เปนอลฟะกฮ

ขนนกปราชญ เปนคนสมถะ ทเครงครดในการเคารพ

ภกด เปนผอาวโสแหงเมองครอซาน อะบอะล เปนขอ

พสจนของอลลอฮส�าหรบมวลมนษยในยคสมยของตน

.. เขาเปนอมามทมากไปดวยความรดานศาสนบญญต

แนนอนทสด บรรดานกปราชญของอะฮลซซน

นะฮ เหลานตางใหความเคารพนบนอบ และออนนอม

ถอมตนตออมามอรรฏอ(อ) ถงแมวา พวกเขาจะมฐาน

ภาพทางวชาการอนสงสง จงเปนการอธบายใหแกเรา

อยางชดเจนในเรองเกยรตยศอนยงใหญ และฐานะของ

ผเปนศนยรวมทางวชาการและจตวญญาณ


เราไดน�าเสนอเรองราวในเหตการณเมอครงอมา

มอรรฎอ(อ) เดนทางไปยงเมองนยซาบร และไดเสนอ

บทรายงานฮะดษของทานทเรยกวา สายโซทองค�า ซง

ไดผบนทกไวตงแตหนงหมนถงสามหมนคน และฮะ

ดษวาดวยเกราะปองกนและวาดวยความศรทธาไดม

การถายทอดจากนกรายงานชาวซนน เกาสบคน และ

ไดฝากไวในต�าราตางๆทถกยอมรบหลายสบเลม และ

ถอยค�าของบรรดานกปราชญซนนะฮ อกทงการแสดง

ทาทของพวกเขาทใหการสนบสนนสายรายงานและ

เนอหาของสองฮะดษอนทรงเกยรตน ทงนหนงสอศอฮฮ

หลายเลมกมไดบนทก นคอ ค�าถาม : ท�าไมพวกเขาจง


ลบเลอนทกเรองราวของฮะดษศอฮฮเหลานออกจาก

ต�ารารวบรวมฮะดษของพวกเขา อกทงยงมไดใหค�าอธ

บายใดๆอกดวย

อะไรคอแรงจงใจใหกระท�าเชนน ตอทาทการแสดง

ออกตออมามอรรฎอ(อ) และบรรดาฮะดษระหวางบรรดา

นกปราชญแหงเมองนยซาบรและอนๆทเปนนกปราชญ

ของฝายซนนะฮ ?

ประการทสาม บทรายงานอนๆ

ขาพเจาไดกลาวมาจนกระทงถงตรงนวา ทงฮะ

ดษวาดวยเกราะปองกนและวาดวยความศรทธา เปนท

รจกในชอเรยกวา สายโซทองค�า และไดท�าการวเคราะห

ครบถวนกระบวนความแลว

ตอไปน เราจะน�าเสนอฮะดษทแสดงความหมาย

อยางอนนอกเหนอไปจาก ฮะดษวาดวยเกราะปองกนและ

วาดวยความศรทธา ซงอมามอรรฎอ(อ) ไดรายงานไว

ดวยสายรายงาน สายโซทองค�า ทไดรบมาจากบรรพบรษ

ของทาน ซงไดถกน�าไปอางองในต�าราตางๆของซนนะฮ

ในภาคของฮะดษ ดงตอไปน

๑-อบนนนจญาร อชชาฟอย (ฮ.ศ ๖๔๓) ไดรายงาน

โดยสารบบการรายงานของเขา ทไดมาจากอบดลลอฮ

บน อะหมด บน มฮมมด บน ฮมบล ซงไดรบจากอะล

บน มซา อรรฎอ,ซงไดรบมาจากบรรพบรษของทาน ท

ไดรบมาจากทานอะมรลมมนน (อ) ซงไดรบมาจากทาน

นบ ผทรงเกยรต ศอลฯ แทจรง ทานไดกลาววา “ถาหาก

ชนกลมใดท�าการประชมปรกษาหารอ แลวมคนชออะห

มด หรอมฮมมด เขามารวมประชมกบพวกเขา แลวพวก

เขากไดปรกษาหารอกบเขา ส�าหรบพวกเขาจะไมไดรบ

อยางอน นอกจากความด อกประการหนงดวย”

อบนนจญาร อชชาฟอย ไดรายงานโดยสายรายงาน

ของเขา ซงไดรบมาจากยซฟ บน อบดลลอฮ อลฆอซย

ซงไดรบมาจากอะล บน มซา อรรฎอ ซงไดรบมาจาก

บรรพบรษของทาน ซงไดรบมาจากทานอะมรลมมนน(อ)

ซงไดรบมาจากทานนบ ผทรงเกยรต ศอลฯ วา “อลลอฮ

ผทรงจ�าเรญ และสงสดยง ทรงตรสวา โอ ลกหลานขอ

งอาดม เจามความเปนกลางตอฉนอยางไร เจาชอบท

จะใหสงโปรดปรานทงหลายเปนของเจาและเกลยดชง

ทจะท�าการละเมดตอฉน กระนนหรอ ความดงามของ

ฉนทจะใหแกเจานน มนจะถกสงลงไป สวนความชวของ

เจาทมตอฉนนน มนจะถน�าขนขางบน จะมมะลาอกะฮ

ผทรงเกยรตองคหนง จะน�าผลงานอนนาเกลยดจากเจา

มาทลตอฉนทกวนทกคน โอบตรของอาดมเอย มาดแมน

วา เจาไดยนเขาบอกเลาเรองราวของคนอน โดยเจาไมร

วาผทถกกลาวถงเปนใคร แนนอน เจาจะเกลยดชงเขา

อยางรวดเรวทสด”

๓-มฮมมด บน สะลามะฮ อลกฎออย อชชาฟอย

(ฮ.ศ ๔๕๔)ไดอางโดยสายรายงานของเขา ซงไดรบมา

จากอมามอะล บน มซา อรรฎอ ซงไดรบมาจากบรรพ

ชนของเขา ซงไดรบมาจากทานอะมรลมมนน(อ)วา ทาน

นบผทรงเกยรต(ศอลฯ)ไดกลาววา “ผใดไดปฏบตตอคน

ทงหลาย โดยมไดอธรรมตอพวกเขา และพดกบพวกเขา

โดยมไดโกหกกบพวกเขา และสญญาตอพวกเขาโดยมได

ผดสญญาตอพวกเขา เขาจะเปนคนหนงในบรรดาผม

บคลกภาพทสมบรณ ความเทยงธรรมของเขาจะเปนท

ปรากฏ ความเปนพนองกบเขา คอสงจ�าเปน การนนทา

เขา เปนสงตองหาม”

๔-อลบยฮะกย อชชาฟอย(ฮ.ศ ๔๕๘) ไดรายงาน

โดยสายรายงานของเขา จากอมามอะล บน มซา ซงมา

จากบรรพบรษของทาน ซงมาจากทานอะมรลมมนน (อ)

วาแทจรงทานนบ ศอลฯ ไดกลาววา “ผน�าของสตปญญา

นน นอกเหนอจากศาสนาแลวยงม ความรกใครตอคน

ทงหลาย และการปฏบตด ตอทกคนทงคนดและคนชว”

๕-อะบนะอม อลอศฟะฮานย อชชาฟอย (ฮ.ศ

๔๓๐) ไดรายงานโดยสายรายงานของเขา จากอมามอะ

ล บน มซา อรรฎอ ซงมาจากบรรพบรษของทาน ซงมา

จากทานอะมรลมมนน(อ) แทจรงทานไดกลาววา “การ

งานทยงใหญทสด มสามประการ คอ การมอบสทธจาก


ตวของทานเองใหผอน,การร�าลกถงอลลอฮทกสภาพ

การณ,การใหความเสมอภาคกบพนองในเรองทรพยสน”

๖-อะบนอม อชชาฟอย อกเชนกน ไดอางองสาย

รายงานของตน มาจากทานอมามอะล บน มซา อรรฎอ

ซงมาจากบรรพบรษของทาน ซงมาจากทานอะมรลมม

นน ซงมาจากทานนบ ศอลฯ ไดกลาววา “วชาความรนน

คอคลงสมบตทงหลาย และกญแจของมน คอ ค�าถาม

ดงนน จงถามเถด เพอใหอลลอฮรงเมตตาตอทาน เพราะ

วา ในเรองน มผไดรบรางวลสคน คอ คนทถาม คนท

สอน คนทไดรบฟง และคนทตอบ ใหแกเขา และความ

เปนทรก จะไดแกเขา”

๗- ดาวด บน สลยมาน ไดรบรายงานมาจากอมา

มอรรฎอ ซงไดรบมาจากบรรพบรษของทาน ซงไดรบมา

จากทานอะมรลมมนน อะล(อ) ซงไดรบมาจากทานรอ

ซล ศอลฯ แทจรง ทานไดกลาววา “ชยตอนยงคงหลอก

ลวงคนทงหลายไมเวนวาย ตราบเทาทเขายงเปนผด�ารง

รกษาการนมาซทงหา ครนเมอ เขาไดขาดการนมาซเสย

แลว มนจะท�าใหเขาแขงกราว และจดวางเขาใหอยใน

ความบาปอนยงใหญ”

๘-ดาวด บน สลยมาน ไดอางองมาจากอมามอร

รฎอ ซงไดรบมาจากบรรพบรษของทาน ซงไดรบมาจาก

ทานอะมรลมมนน (อ) ซงไดรบมาจากทานรอซล ผทรง

เกยรต (ศอลฯ) แทจรงทานไดกลาววา “การงานทดเลศ

ในทศนะของอลลอฮ ผทรงสงสดอกประการหนง คอ

“ความศรทธาโดยไมมขอสงสย และการท�าสงคราม ท

ไมมการละเมด”

๙-ดาวด บน สลยมาน อกเชนกน ไดรบรายงาน

มาจากอมามอะล บน มซา อรรฎอ ซงไดรบมาจาก

บรรพบรษของทาน ซงไดรบมาจากทานอะมรลมมนน

(อ) วา ทานรอซล ผทรงเกยรต ศอลฯ ไดกลาววา “ผใด


เดนผานสสาน แลวอาน กล ฮวลลอฮ อะหด สบเอดครง

หลงจากนน เขาไดมอบผลผลรางวลอนนน ใหแกผตาย

เขาจะไดรบผลรางวลตอบแทนเทากบจ�านวนผตาย”

๑๐-อะล บน ฮมซะฮ อลอะละวย ไดรบรายงาน

มาจากอมามอะล บน มซา อรรฎอ(อ) ซงไดรบมาจาก

บรรพบรษของทาน ซงไดมาจากทานอะมรลมนน(อ)ซง

ไดรบมาจากทานรอซลลลอฮ ศอลฯ แทจรง ทานกลาว

วา จงสงสอนลกหลานของพวกทาน ใหตดตอสมพนธกบ

บรรดาเครอญาตของพวกทาน เพราะแทจรง การตดตอ

สมพนธทางเครอญาต จะท�าใหอายขยยงยน จะเปนบอ

เกดทรพยสน จะเปนทพงพอพระทยของพระผเปนเจา”

๑๑-อะหมด บน อามร อฏฏออย ไดอางองมาจาก

อมามอะล บน มซา อรรฎอ(อ)ซงไดรบมาจากบรรพบรษ

ของทาน ซงไดรบมาจาก ทานอะมรลมมนน(อ) ซงไดรบ

มาจากทานรอซลลลอฮ ศอลฯ แทจรง ทานไดกลาววา

“ผใดททองจ�าสสบฮะดษเพอประชาชาตของฉน แลว

พวกเขาไดรบประโยชน ในวนกยามต อลลอฮจะทรง

แตงตงเขาใหเปนผรทางศาสนา”

๑๒-อชชบลนญย อชชาฟอย ไดอางบทรายงาน

มาจากอมามรฎอ(อ) ซงไดรบมาจากบรรพบรษของทาน

ซงไดรบมาจากทานอะมรลมมนน(อ) ซงไดรบมาจาก

ทานนบ ผทรงเกยรต (ศอลฯ) แทจรงทานไดกลาววา

“ผใดไมศรทธาในบอน�าของฉน(เฮาฎ)ของฉน อลลอฮ

ผทรงสงสด จะไมใหเขาไดดมน�าจากบอของฉน และผ

ใดไมศรทธาตอการชวยเหลอ(ชะฟาอต)ของฉน อลลอฮ

กจะไมใหเขาไดรบการชวยเหลอ(ชะฟาอต)ของฉน หลง

จากนน ทานไดกลาววา “อนทจรงแลว การชวยเหลอ

ของฉน(ชะฟาอต)นน มส�าหรบคนในประชาชาตของ

ฉนทท�าบาปใหญ สวนบรรดาคนดมคณธรรม จะไมม

หนทางหลงผดใดๆส�าหรบพวกเขา”

๑๓-อชชบลนญย อชชาฟอย ไดรบรายงานมาจา

กอมามอรรฎอ(อ) ซงไดรบมาจากบรรพบรษของทาน ซง

ไดรบมาจากทานอะมรลมมนน(อ) ซงไดรบมาจากทาน

นบ ผทรงเกยรต ศอลฯ แทจรง ทานไดกลาววา “ทเขา

มไดเปนผศรทธาจนถงวนกยามตกเพราะวา ยงมญาต

ของเขาคนหนง ทเขาท�าใหเจบปวด”

๑๔-อชชบลนญย อชชาฟอย ไดรบรายงานมาจา

กอมามอรรฎอ ซงไดรบมาจากบรรพบรษของทาน ซงได


รบมาจากทานอะมรลมมนน(อ) ซงไดรบมาจากทานนบ

ผทรงเกยรต ศอลฯ แทจรง ทานไดกลาววา “เมอครงฉน

ถกน�าขนสฟากฟา(อสรออ) ฉนไดเหนญาตของคนผหนง

แขวนตดอยทอะรชของอลลอฮ นางไดฟองญาตของนาง

ตอพระผอภบาลของนาง วาไดตดญาตขาดมตรตอนาง

ฉนไดถามวา “ระหวางนางกบญาตของนางนน มความ

เปนญาตหางกนกชวงบดา ?” นางตอบวา (ความเปนพ

เปนนอง)ของเราจะบรรจบกนในสสบชวงบดา”


ในบททผานมาเราไดกลาวถงบคลกภาพของทา

นอมามอรรฎอ(อ)ไปแลวอยางละเอยดวา บรรดานก

ปราชญฝายซนนะฮ ไดกลาวถงโดยใหการยอมรบตอ

บคลกภาพทางวชาการของทานอยางนาอศจรรยใจ และ

พวกเขายงไดอธบายถงฐานภาพอนสงสงของทานอก

ดวย แตมประเดนค�าถามทจ�าเปนตองตอบกคอ เราจะ

ท�าอยางไร จงจะสามารถเขาถงขมคลงแหงความรนนๆ

ของอมามอรรฎอ(อ) ?

หนทางเดยวทมอยส�าหรบการเขาถงวชาการ

เหลาน กคอ บรรดาบทรายงานทไดรบการถายทอดมา

จากอมาม(อ)ซงพวกเขาไดสบทอดไวเพออนชนรนตอ

ไป แนนอนบทรายงานทงหมดน ตลอดถงถอยค�าตาง ๆ

และวชาความรตางๆ บรรดามตรสหายของอมาม และ

บรรดานกรายงานรวมสมยของทานไดน�ามารวบรวม

ไวในหนงสอเลมหนงชอวา “ศอฮฟะฮอรรฎอ” หรอ “ม

สนด อรรฎอ” เพอทวาคนรนตอไปจะไดดบความเรารอน

ในหวใจทปรารถนาจะไดรบวชาการจากหวงแหงวชา

ความรของทานนนเอง

แนนอน หนงสอ อศศอฮฟะฮ หรอมสนด หรอบาง

บทรายงานเหลาน ทมาจากอมามอรรฎอ(อ) มลกษณะ

เปนบทรายงาน ของนกรายงานอสระ เชน อะบศอลต

อลฮรวย , อะล บน ศอดะเกาะฮ อรรอกกย,ดาวด บน

สลยมาน อลญรญานย, อะหมด บน อามร อฏฏออรย,

อลฮะซน บน ฟฎล บน อบบาส,และบคคลอนอกหลาย

สบคนซงบางสวนกถกระบชอไวในต�าราฝายซนนะฮอยาง

ดถกเหยยดหยาม โดยเหตทบรรดาผรประวตบคคล(อร

รญาลน) บรรดาผก�าหนดขอต�าหน (อะฮลลญะเราะฮ)

และเปรยบเทยบน�าหนกความนาเชอถอ(อตตะอดล) ได

ก�าหนดใหคนเหลานน เปนคนไมนาเชอถอ(ฎออฟ) โดย

ปราศจากหลกฐานใดๆ

ค�าถามขนพนฐาน มอยวา อะไรคอความหมาย

ของค�าวา การใหเกยรตทชาวซนนะฮมตอบคลกภาพอน

สงสงของอมามอรรฎอ(อ) ในดานน เมอมการปดประต

ทางเดนเดยว จนมไดเขาถงขมวชาการและความรของ

ทาน โดยระบค�าวา ฎออฟ อยางปราศจากหลกฐานใดๆ

โดยความคลงไคล(ตะอศศบ)ตอพรรคพวก ?

(อานตอฉบบหนา)


กรอานปรทศน

ศาสนากบการเมองในมมมองอลกรอาน

บทความโดยเชคอมรอน พชยรตน

การเมองหมายถงการวางกฎระเบยบเพอบรหารจดการสงคม การปกครองทมเปาหมายเพอ

บรหารสงคมจ�าเปนตองมกฎระเบยบทถกตอง และเปนกฎระเบยบทมประโยชนครอบคลมทกคนใน

สงคม อกทงรบประกนถงความยตธรรมในสงคม

มนษยถกสรางมาใหมเสรภาพ ดงนนจงมสทธในการเลอก ทวาบางครงสทธในการเลอกนอาจ

ท�าใหเกดการปะทะและขดแยงกน ตรงนนนเองทกฎหมายเขามาก�าหนดขอบเขตของสทธแตละบคคล

ในสงคม และบรรดานกการเมองมหนาทรบผดชอบในการน�ากฎหมายมาใชอยางถกตอง ทวาการทจะ

น�ากฎหมายมาใชอยางถกตองไดนน ตองมเงอนไขหลกทส�าคญ 3 ประการคอ

1. ความสามารถ 2.ความยตธรรม 3. ความร

ตองยอมรบวาทกสงคมไมวาเปนสงคมเลก ๆ หรอสงคมใหญ ยอมตองประสบกบปญหาสวน


รวมซงจ�าเปนตองมการตดสนใจทครอบคลมอน

เปนตวกระตนใหคนในสงคมยอมรบในต�าแหนง

หนาทน ประเดนทนาสนใจกคอวา นบตงแตอดต

จนถงปจจบนเรองการเมองและอ�านาจทางการ

เมองเปนทสนใจของบรรดานกคดและนกวชาการ

ตลอดมา หลกฐานยนยนค�าพดนเหนไดจากหนงสอ

ตางๆ เชน หนงสอคลาสสคของเพลโตทชอ replublic

(สาธารณรฐ)ซงเปนต�าราสอนรฐศาสตรทตกทอดมา

ถงปจจบน และหนงสอ “รฐศาสตร”ของโสกราตส

สถานภาพการเมองในศาสนา

ศาสนากคอการเมองทขบเคลอนประชาชน คอ

ทกสงทเปนประโยชนแกประเทศชาตและประชาชน

และนนกคอหนทางอนเทยงตรง เรามความเชอวาการ

เมองกคอศาสนา เพราะทกสงทเกดขนในโลกใบน ยอม

มรองรอยปรากฏใหเหนอนเปนหลกฐานยนยนถงการ

เกดขนของสงนนๆไดเปนอยางด บนพนฐานอนนจง

ถอไดวาการคงอยของอสลามจากหนาประวตศาสตร

ชใหเหนความจรงอนนวาการเมองนนคออสลาม

ส�าหรบหนทางในการพสจนวาอสลามคอศาสนาแหง

สงคม และมขอบขายทกวางกวาชวตสวนบคคลของ

ปจเฉกชน ทวาเปนศาสนาทครอบคลมระบบสงคม

และการเมองนนมอยสองหนทาง คอ

1. วธการอปนย กลาวคอ เขาหาคมภรและซน

นต และน�าหลกธรรมค�าสอนตางๆของอสลาม ในบท

ตางๆของนตศาสตรอสลามมาวเคราะห

2. ดวยวธการยดมนในคณสมบตบางประการ

ของอสลาม เชน “ศาสนาทสมบรณ” “ศาสนาสดทาย”

และคมภรอลกรอานเปนคมภรทอธบายไวส�าหรบ

ทกอยาง ซงโดยหลกของสตปญญาและตรรกะแลว

ผลทไดรบกคอ ศาสนายอมเขามามสวนเกยวของ

ในขอบขายของสงคมและการเมอง เปนวธการท

หาความสมพนธระหวางความสมบรณของศาสนา

กบบทบญญตทครอบคลมเรองสงคมและการเมอง

การไมมเรองสงคมและการเมองเขามาในศาสนาก

เทากบศาสนาขาดตกบกพรองและไมสมบรณ

ความสมพนธระหวางศาสนากบการเมอง

ในอลกรอาน

ความครอบคลมของอลกรอานคอคณสมบต

อนโดดเดนของคมภร ซงเปนทยอมรบกนทงหมด

หากเราอานคมภรอลกรอานจะเหนไดวาอลกรอา

นกลาวถงเรองตางๆไวมากมาย นนเปนการชใหเหน

ถงความหลากหลายในวทยาการ ความลมลกและ


ความสงสงของคมภร เนอหาหนงทอลกรอานใหความ

ส�าคญนนกคอเรอง “การเมอง” เราสามารถทจะคนหา

เรองทส�าคญเกยวกบความสมพนธระหวางศาสนากบ

การเมองไดในอลกรอาน และเมอเราคนหาแลวกจะยง

ท�าใหเราไดคนพบกบเรองตางๆอกมากมายเกยวกบ

ประเดนน เชน ความจ�าเปนในการจดตงรฐบาลและ

การปกครอง ความสมพนธระหวางประเทศ สภาและ

การปรกษาหารอทางการเมอง เปนตน

ความจ�าเ ปนในการจดต ง รฐบาลและ

การปกครอง

ในมมมองของอลกรอานถอวารฐเปนเรองหนง

ทฝงตวอยในศาสนา อลกรอานไดกลาวถงเหตผลสาม

ประการทบงชถงความจ�าเปนในการจดตงรฐบาลและ

การปกครองไว ไดแก

1. เรองราวของบนอสรออล เมอครงทเกดความ

โกลาหลขนภายใน และไมมรฐปกครองทเขมแขง จง

ตองพบกบความออนและพายแพในทสด

2. กองทพญาลตพายแพตอบนอสรออล หากไมม

อ�านาจการปกครองทเขมแขงและสกดพวกกบฏแลวไซร

ความเสยหายยอมเกดขนอยางแนนอน

3.การตอสในหนทางของพระผเปนเจา (ญฮาด)

คอโครงสรางทเปนระบบทงในเรองการเมอง เศรษฐกจ

สงคม และอนๆ

ทงหมดนเปนเพยงสวนหนงในเหตผลทชใหเหน

ถงความจ�าเปนในการจดตงรฐบาลและการปกครอง

สวนเรองเปาหมายการปกครองในอสลามนนมโองกา

รอลกรอานและฮะดษตางๆมากมาย เชน

مثواه أکرمي المرأته مص من اه اشت ذي ال وقال نا ليوسف عسى أن ينفعنا أو نتخذه ولدا وکذلك مكمه من تأويل األحاديث والل غالب ف األرض ولنعل

عل أمره ولكن أکثر الناس ال يعلمون“และผทซอเขามาจากอยปตกลาวกบภรยาของ

เขาวา “จงใหทพกแกเขาอยางมเกยรต บางทเขาจะท�า

ประโยชนใหเราไดบางหรอรบเขาเปนบตร” และเชนนน

แหละเราไดท�าใหยซฟมอ�านาจในแผนดนและเพอเรา

จะไดสอนใหเขารวชาท�านายฝน และอลลอฮทรงเปน

ผพจตในกจการของพระองค และแตวาสวนใหญของ

มนษยไมร”


منها حيث أ يتبو نا ليوسف ف األرض وکذلك مكيشاء نصيب برحتنا من نشاء وال نضيع أجر الحسنني

“และเชนนนแหละ เราไดใหยซฟมอ�านาจในแผน

ดนเขาจะพ�านกอยทใดไดตามตองการ เราใหความ

เมตตาของเราแกผทเราประสงค และเราจะมใหรางวล

ของบรรดาผท�าความดสญหาย”

(ซเราะฮยซฟ โองการท 21 และ 54)

ء سببا نا له ف األرض وآتيناه من کل ش ا مك إن“แทจรงเราไดใหอ�านาจแกเขาในแผนดน และเรา

ใหเขาทกสงทเขาตองการ”

(ซเราะฮอลกะฮฟ โองการท 84)

الات الص وعملوا منكم آمنوا ذين ال الل وعد ذين من قبلهم ليستخلفنهم ف األرض کام استخلف اللنهم من ذي ارتض لم وليبد نن لم دينهم ال وليمكکون ب شيئا ومن بعد خوفهم أمنا يعبدونني ال يش

کفر بعد ذلك فأولئك هم الفاسقونอลลอฮทรงสญญากบบรรดาผ ศรทธาในหม

พวกเจา และบรรดาผกระท�าความดทงหลายวา(*1*)

แนนอนพระองคจะทรงใหพวกเขาเปนตวแทนสบชวงใน

แผนดน เสมอนดงทพระองคทรงใหบรรดาชนกอนพวก

เขา เปนตวแทนสบชวงมากอนแลว(*2*) และพระองคจะ

ทรงท�าใหศาสนาของพวกเขาซงพระองคทรงโปรดปราน

เปนทมนคงเปนเกยรตแกพวกเขา และแนนอนพระองค

จะทรงเปลยนแปลงใหพวกเขาไดรบความปลอดภย หลง

จากความกลวของพวกเขา โดยทพวกเขาจะตองเคารพ

ภกดขาไมตงภาคอนใดตอขา และผใดปฏเสธศรทธาหลง

จากนน(*3*) ชนเหลานนพวกเขาคอผฝาฝน

(ซเราะฮอนนร โองการท 55)

بني فاحكم األرض ف خليفة جعلناك ا إن داود يا الناس بالق وال تتبع الوى فيضلك عن سبيل الل ذين يضلون عن سبيل الل لم عذاب شديد بام إن ال

ساب نسوا يوم ال“โอดาวดเอย ! เราไดแตงตงเจาใหเปนตวแทนใน

แผนดนน ดงนน เจาจงตดสนคดตาง ๆ ระหวางมนษย

ดวยความยตธรรม และอยาปฏบตตามอารมณใฝต�า มน

จะท�าใหเจาหลงไปจากทางของอลลอฮ แทจรงบรรดาผ


ทหลงไปจากทางของอลลอฮนน ส�าหรบพวกเขาจะ

ไดรบการลงโทษอยางสาหส เนองดวยพวกเขาลมวน

แหงการช�าระบญช”

(ซเราะฮศอด โองการท 26)

وا األمانات إل أهلها وإذا إن الل يأمرکم أن تؤدكموا بالعدل إن الل نعام حكمتم بني الناس أن ت

يعظكم به إن الل کان سميعا بصريا“แทจรงอลลอฮทรงใชพวกเจาใหมอบคน

บรรดาของฝากแกเจาของของมน และเมอพวกเจา

ตดสนระหวางผคน พวกเจากจะตองตดสนดวยความ

ยตธรรม แทจรงอลลอฮทรงแนะน�าพวกเจาดวยสงซง

ดจรง ๆ แทจรงอลลอฮเปนผทรงไดยนและไดเหน”

(ซเราะฮอนนซาอ โองการท 58)

ทานอายาตลลอฮมะการมชรอซ กลาววา เปา

หมายของการแตงตงบรรดาศาสนทตนนกคอสราง

ความเทยงธรรมและยตธรรมใหเกดขนบนหนาแผนดน

لقد أرسلنا رسلنا بالبينات وأنزلنا معهم الكتاب واليزان ليقوم الناس بالقسط وأنزلنا الديد فيه ه بأس شديد ومنافع للناس وليعلم الل من ينص

ورسله بالغيب إن الل قوي عزيز“โดยแนนอนเราไดสงบรรดาศาสนทตของเรา

พรอมดวยหลกฐานทงหลายอนชดแจงและเราได

ประทานคมภรและความยตธรรมลงมาพรอมกบพวก

เขาเพอมนษยจะไดด�ารงอยบนความเทยงธรรม แล

เราไดใหมเหลกขนมา เพราะในนนมความแขงแกรง

มาก และมประโยชนมากหลายส�าหรบมนษย และ

เพออลลอฮจะไดทรงรถงผทชวยเหลอพระองค และ

บรรดารอซลของพระองค (มความเชอมน) โดยทาง

ลบ (ตอพระองค) แทจรงอลลอฮนนเปนผทรงพลง

ผทรงอ�านาจ” (ซเราะฮอลหะดด โองการท 25)


ศาสนามาเพอปลดพนธนาการแหงความเปน

ทาสของมนษยสความเปนไท อสรภาพและเสรภาพ

แหงมนษยชาต

يدونه ذي ال ي األم النبي سول الر يتبعون ذين المكتوبا عندهم ف التوراة واإلنجيل يأمرهم بالعروف م عليهم يبات وير وينهاهم عن النكر ويل لم الطتي کانت هم واألغالل ال البائث ويضع عنهم إصبعوا النور وه وات روه ونص ذين آمنوا به وعز عليهم فال

ذي أنزل معه أولئك هم الفلحون ال“คอบรรดาผปฏบตตามศาสนทตผเปนศาสดา

ทเขยนอานไมเปนทพวกเขาพบเขาถกจารกไว ณ ทพวก

เขา ทงในอต-เตารอต และในอล-อนญลโดยทเขาจะ

ใชพวกเขาใหกระท�าในสงทชอบและหามพวกเขามให

กระท�าในสงทไมชอบและจะอนมตใหแกพวกเขาซงสง

ด ๆ ทงหลาย และจะใหเปนทตองหามแกพวกเขา ซงสง

ทเลวทงหลาย และจะปลดเปลองออกจากพวกเขา ซง

ภาระหนกของพวกเขาและหวงคอทปรากฏอยบนพวก

เขา ดงนนบรรดาผทศรทธาตอเขา และใหความส�าคญ

แกเขาและชวยเหลอเขา และปฏบตตามแสงสวางทถก

ประทานลงมาแกเขาแลวไซร ชนเหลานแหละคอบรรดา

ผทส�าเรจ” (ซเราะฮอลอะอรอฟ โองการท 157)

ศาสนามาเพอชวยเหลอใหบรรดาผดอยโอกาส

รอดพนจากองมอของพวกอธรรม ฉะนนเปนทชดเจน

ยงวา เปาหมายทสงสงและยงใหญเชนนไมอาจบรรลได

หากปราศจากซงการจดตงการปกครอง หากศาสนาแยก

ออกจากการเมอง การบรหารจดการตนเองกตองหลด

มอไปและตองตกอยภายใตการปกครองของพวกอธรรม

ชะฮดมเฏาะฮฮารย กลาววา ตองใหประชาชน

เขาใจเรองความสมพนธระหวางศาสนากบการเมอง

ซยยดญะมาลปฏเสธและประณามแนวคดการแยกศาสนา

ออกจากการเมอง และถอวาอสลามศาสนาแหงการเมอง

อสลามคอศาสนาแหงสงคม โองการทสามารถหยบยก

มาอางองถงการจดตงการปกครองไดกคอโองการท 25

ซเราะฮศอด บรรดานกเขยนและนกอรรถาธบายตางก

กลาวอธบายโองการขางตนวา การจดตงการปกครอง

ทเขมแขง ไมวาทางดานสงคม เศรษฐกจ และอนๆ นน

ไมไดขดแยงกบฐานะภาพทางจตวญญาณแตอยางใด

สมมตฐานตางๆ ของทฤษฎ secularism

(การแยกศาสนาออกจากการเมอง)

กอนทเราจะเขาสเหตผลทวาศาสนาไมแยกออก

จากการเมองนน จ�าเปนทเราจะตองมาท�าความเขาใจ

และวเคราะหเกยวกบทฤษฎ secularism เสยกอน และ

ขอหยบยกสมมตฐานทส�าคญของทฤษฎน ดงน

1. ปญญานยม มมมองนจะยดเอาปญญาเปน

หลก โดยจะปฏเสธเรองเบองหลงปรากฏการณทงหมด

แตในมมมองของอสลามถอวาปญญามฐานะภาพท

ส�าคญยง กระทงมรายงานกลาวไววาปญญาคอพยาน

ยนยน (ฮจญต)ดานในของมนษย แตกไมไดหมายความ

วาจะยดเปนหลกในทกกรณ ทวาปญญาจะตองควบค

ไปกบอลกรอาน ซนนตและมตเอกฉนทของบรรดาผร

2. มนษยนยม humanism ส�าหรบมมมองนจะ

ถอวาทกสงทกอยางทมนนเพอมนษย และหากมกฎหมาย

ทางสงคมและการเมองใดขดแยงกบมนษย กฎหมายนน

ยอมพายแพไปในทสด แตในมมมองของอสลาม แมจะ

ถอวามนษยคอสงถกสรางทประเสรฐ แตมนษยจะสงสง

กตอเมอเดนตามหนทางของพระผเปนเจา ไมเชนนนแลว

เปนไปไดทมนษยจะดงลงสระดบขนต�าสดของความเปน

มนษย แมกระทงต�ากวาสตวเดรจฉาน หลงจากผานพน

ยคมดของครสตจกรทแวดวงวชาการมทศนคตในทาง

ลบตอศาสนา เปนยคทวทยาศาสตรไดรบการยอมรบ

อยางกวางขวางและปฏเสธความรเกยวกบเบองหลง

ปรากฏการณอยางสนเชง (มาวะรออตฏอบอะฮ)

ชะฮดมเฏาะฮารย เขยนเกยวกบเรองนไววา “จด

ยอนกลบในยคใหม น�าโดยกลมหนงซงระดบแถวหนาของ


นกวชาการกคอ René Descartes และ Francis Bacon

และค�าพดของเขากคอแนวเหตผลนยม(Rationalism)

ของวทยาการนนตองมอบใหกบแนวประสาทสมผส

และการทดลอง หลงจากปรากฏการณทางความคดน

ปรากฏขน กมความคดหนงเกดขนวาแนวเหตผลนยม

ไมอาจสรางความเชอมนไดอกตอไป หากวทยาการใด

กตามทไมผานกระบวนการทดลอง ถอวาเปนวทยาการ

ทไรแกนสาร และเนองจากวาวทยาการดานเบองหลง

ปรากฏการณเปนวทยาการทไมอาจน�ามาท�าลองได ดง

นนจงถอวาเปนวทยาการทไมอาจสรางความเชอมนได

กลาวคอกลมนไดขดเสนแดงลอมรอบวทยาการดานน

เอาไว.....” ซงแตกตางจากกลมทมความเชอขดแยงกบ

ประเดนขางตน คอกลมมสลมและนกวชาการศาสนา

กลาวคอในยคทนกวชาการ (ศตวรรษท 5-6)ถกกวดขน

อยางเขมงวดจากครสตจกร กลบเปนยคทวทยาการใน

โลกอสลามเบงบาน จนถงขนาดทวาวทยาการทางดาน

การแพทยในโลกอสลามมความเจรญกาวหนาจนนก

วชาการตะวนตกตองเดนทางมายงดนแดนอสลามเพอ

ศกษาดานการแพทยกบนกวชาการมสลม

3. เสรนยมอยางไรขอบเขต เปนกลมทรกเสร

อยางไรขอบเขตโดยปราศจากกฎเกณฑของศาสนา

อนทจรงแลวเปนแนวคดทไมมศาสนาใดใหการยอมรบ

แมกระทงไมใชศาสนาทมาจากฟากฟาแตเปนศาสนาท

มนษยก�าหนดขนเอง กยอมมกฎเกณฑในการปฏบตตน

โดยพนฐานแลวไมมสงคมใดทจะยอมรบวา ไมม

เสนแดงในการบรหารสงคม นนกเนองจากวาการด�ารง

อยของสงคมนนตองมขอบเขตเพอรกษาสงคมสวนรวม

เอาไว เชน บทลงโทษตางๆ ตอผกระท�าผด พวกหวขโมย

พวกลดรอนสทธผอน เปนตน

ทมาของแนวคดแยกศาสนาออกจากการเมอง

ในโลกอสลาม

ศตรอสลามไดรกคบสความเชอและศรทธาของ

มสลมดวยการคกคามทางดานวฒนธรรมผานการ

โฆษณาชวนเชอจนไดลกคาจากมสลมไปบาง จะดวย

การรเทาไมถงการณหรอไมอยางไรกท�าใหมสลมเหลาน

ขบเคลอนสทศทางของพวกศตรทขดเจาะไว เนองจากไม

เขาใจความหมายของการเมองในอสลาม ท�าใหพวกเขา

ไมเขามายงเกยวดานการเมองและสงคม จนท�าใหพวก

ลาอาณานคมขนมามบทบาทชน�าและเผยแพรแนวคด

ทไรแกนสารนออกสประชาคมโลกอยางเปนหลกการ


และน�าความอปยศสสงคมมสลมในทสด ทวาหลงจาก

การปฏวตอสลามแหงอหรานเกดขน ความหวงในโลก

อสลามกบงเกดขนเชนกน ทวาเสนทางนยงคงอกยาว

ไกลกวาจะถงสดหมายปลายทางแหงการมาปรากฏของ

อมามมะฮด (อ.)

สาเหตทมสลมใหความสนใจกบ secularism

(การแยกศาสนาออกจากการเมอง)

1. การโฆษณาชวนเชอและชองวาง ตงแตยคทาน

ศาสดาอาดม (อ.)จนถงยคอมามมะฮด มนคอความจรง

ทวามปจจยเปนเหตใหอ�านาจการเมองการปกครองไม

ไดอยในมอของโลกอสลาม มนจงเกดชองวางขน จน

กระทงยอมรบกนวาอสลามกบการเมองเปนสงทแยก

ออกจากกน และมนกไดหยงรากลกเขาสความคดของ

มวลมสลม อมามโคมยน กลาวถงเรองนวา “สอของพวก

ลาอาณานคมไดประโคมโฆษณาชวนเชอวา ศาสนาแยก

ออกจากการเมอง เปนทนาเสยดายทมกลมหนงหลงเชอ

และตกอยใตอทธพลการโฆษณาชวนเชอนน...” ทวา

หลงจากการปฏวตอสลามแหงอหรานไดเกดขน ท�าให

ความคดนเจอจางลง แตอยางไรกตามศตรอสลามกไม

หยดนงทจะเผยแพรแนวคดนตอไป

2. ไมเขาใจประวตศาสตรอยางถองแท อกปจจย

หนงทท�าใหเคลบเคลมไปกบค�าโฆษณาชวนเชอของศตร

เกยวกบการแยกศาสนาออกจากการเมอง คอ การไม

เขาใจประวตศาสตรอยางถองแท ปราศจากการวเคราะห

ถงสถานการณตางๆทขวางกนไมใหบรรดาอมามมะอซม

(อ.) จดตงรฐปกครองขน จงเปนเหตปจจยใหลมเลอน

ประเดนการเมองการปกครองไปในทสด

3. เปนอนตรายตอผลประโยชนของชาตลา

อาณานคม เรองนชดแจงยงกวาแสงอาทตยทสอง

แสงยามเทยงวนเสยอก แตกไมเปนการตอกย�าใหรวา

ยทธศาสตรของชาตลาอาณานคมนนขดแยงกบแกน

และวญญาณของศาสนาอสลามอยางสนเชง อสลามท

ชธงชยแหงอสรภาพและเสรภาพแหงความเปนมนษยท

สมบรณ ปฏเสธผลประโยชนทไรมนษยธรรมมานบตงแต

วนแรก แนนอนทสดศาสนาอสลามและผทนบถอศาสนา

อสลามยอมเปนเปาในการจโจม คกคาม เพอท�าลาย

ใหพนไปจากยทธศาสตรแหงการสวาปามของพวกมน

อมามโคมยนกลาวถงเรองนวา “ พวกมนเหนพลง

ของอสลาม ทรกคบเขาสตะวนตก และพวกมนกรวา

อสลามบรสทธนขดแยงกบยทธศาสตรของพวกมน และ

กเขาใจแลววาไมอาจครอบครองนกการศาสนาทแทจรง

ได พวกมนจงมงเพยรพยายามตงแตแรกเพอก�าจดเสยน

หนามนออกไปจากเสนทางยทธศาสตรของพวกมน”

4. ความกลวตออสลาม

หลงจากพชตสเปนโดย ฏอรก บน ซยาด กวา 700

ปทมสลมทนนไดศกษาหาความร มารยาทอสลามและ

การพฒนา จนท�าใหชาวตะวนตกตะลงในความเจรญ

กาวหนาของมวลมสลม พวกเขารสกวาความเจรญ

รงเรองของอสลามในใจกลางยโรปนนเปนอนตราย จง

วางแผนการเปดสถานเรงรมยและอบายมขมอมเมา

เยาวชน ทงโจมตทางกองก�าลงทหารอกทางหนงในทสด

การปกครองทยาวนานกวา 700 ปกจบลง และพวกเขา

กเลงเหนแลววาวธการทจะสะกดและท�าลายอนตรายน

ไดนนคอการรกรานทางดานวฒนธรรมทกรปแบบและ

พยายามน�าเสนอรปแบบทางการเมองตามแบบฉบบ

ของพวกเขาฝงไวในกลมประเทศอสลาม

อางอง

1. มฮมหมดมะฮด มะอรฟต บทความ “ผน�าและ

การบรหารจดการทางดานการเมองในอสลาม”

2.ตฟซรอลมซาน เลม 3 หนา 144


ศาสดามฮมมด (ซอลฯ)

ความสมพนธระหวางประเทศในรฐอสลามของ

บทความโดยกองบรรณาธการ

สงคมกเหมอนมนษย ไมสามารถอยตวคนเดยวไดโดยปราศจากการคบหา

สมาคมกบผอน นนกเพราะวาสงคมหนงไมสามารถทจะตระเตรยมและมอบทกๆ

สงทสมาชกของตนตองการใหไดอยางครบถวนสมบรณ ฉะนน จงตองมการปฏสมพนธ

กบสงคมอนเพอกอใหเกดการรวมมอกน ซงการรวมมอนเองทจะน�าไปสความววฒน

พฒนาของมวลมนษยชาต


การทสงคมแตละสงคมมความตองการทจะพงพาอาศยกน ได

กอใหเกดกฎเกณฑและขอตกลงในการรกษาสทธและผลประโยชนของ

แตละฝาย นนกเพราะวา โดยธรรมชาตแลวมนษยเปนผทรกในลาภยศ

ต�าแหนง และผลประโยชน ซงหากวาไมมกฎเกณฑใด ๆ มาควบคม

มนษยกจกตองเอนเอยนไปสความชวรายและการเอารดเอาเปรยบ

อยางถงทสด ดงนน การมกฎเกณฑทคอยควบคมความสมพนธระหวาง

สงคมตาง ๆ ใหด�าเนนไปอยางราบรนจงเปนสงทจ�าเปนอยางหลกเลยง

มได กฎเกณฑเหลานนอาจเปนธรรมเนยมหรอประเพณทชนชาตตาง ๆ

ใหการเคารพ ทงนเพอใหไดมาซงสทธประโยชนทจะไดรบจากการสราง

ความสมพนธกบชนชาตอน ๆ

อสลามเองกมไดผดแผกอะไรไปจากชนชาตอนๆ ซงศาสดา

มฮมมดเองกไดตระหนกถงความส�าคญของการสรางความสมพนธกบ

รฐและชาตอนตงแตชวงแรกททานเรมเชญชวนมนษยไปสพระผเปนเจา

ซงสงนถอเปนหวใจหลกของการเผยแพรอสลาม เพราะพระผเปนเจาทรง

ประสงคใหศาสดามฮมมดและผทศรทธาในค�าสอนของทานท�าการเผย

แพรศาสนานไปทวทกดนแดน ดงเชนทพระองคไดตรสวา

ة أخرجت للناس تأمرون بالعروف وتنهون عن النكر کنتم خري أموتؤمنون بالل

“สเจาเปนประชาชาตทดทสด

ทปรากฏแกมวลมนษยชาต ท�าการ

ก�าชบในการท�าด ห ามปรามการ

ท�าชว และศรทธาตออลลอฮ” (สเราะฮ

อาลอมรอน โองการท 110)

พระผเปนเจามไดทรงสงศาสดา

มฮมมดมาเพอชาวอาหรบเทานน แต

พระองคทรงสงทานมาเพอมนษยทง

โลก ดงเชนทพระองคตรสวา

لعالني وما أرسلناك إال رحة ل“และเรามไดสงเจาไปเพอสง

อนใด เวนแตเพอเปนความเมตตา

ส�าหรบสากลโลก” (สเราะฮ อล-อน

บยาอ โองการท 107)

และพระองคยงไดตรสอกวา

لناس بشريا ة ل وما أرسلناك إال کافونذيرا ولكن أکثر الناس ال يعلمون

“และเรามไดสงเจาไป เวนแต

เพอมนษยชาตทงมวล เพอเปนผแจง

ขาวดและเตอนขาวราย แตทวามนษย

สวนมากนนหารไม” (สเราะฮ สะบะอ


ในวจนะบทหนงของศาสดา

มฮมมด ทานกลาวกบญาบร บตรของ

อบดลลอฮ (ขออลลอฮทรงโปรดปราน

ทาน) ผเปนศอฮาบะฮของทาน วา

قبل: أحد يعطهن ل خسا أعطيت عب مسرية شهر، وجعلت ت بالر نصام رجل ل األرض مسجدا وطهورا، فأي ، فليصل الة أدرکته الص تي من أم


وأعطيت قبل، ألحد تل ول الغانم ل وأحلت ة وبعثت فاعة، وکان النبي يبعث إل قومه خاص الش

ة إل الناس عام“ม 5 สงทฉนไดรบ ซงไมเคยมใครไดรบมนมา

กอนเลย คอ ฉนไดรบการชวยเหลอดวยความสะพรง

กลวเปนเวลาแรมเดอน และผนดนไดถกสรางมาใหฉน

เพอเปนสถานทกมกราบและไวส�าหรบการช�าระลาง

ฉะนน ใครกตามจากประชาชาตของฉน เมอไดเวลา

ละหมาดแลวกจงกระท�ามน ประการทสาม สนสงคราม

เปนทอนมตแกฉน ในขณะทมนไมเคยเปนทอนมตแกผ

ใดเลยกอนหนาฉน ประการทส ฉนไดรบสทธในการชวย

เหลอ (ชะฟาอะฮ) และประการทหา ศาสดาทานอน ๆ

ถกสงไปยงชนชาตหนง ๆ เทานน ในขณะทฉนถกสงไป

ยงมนษยชาตทงมวล”

ดงนน จงกลาวไดวาพระผเปนเจาทรงสงศาสดาม

ฮมมด มาสมนษยทกกลมชน เมอเปนเชนน จงมความ

จ�าเปนททานศาสดาจะตองท�าการตดตอสมพนธกบผคน

หลากหลายเชอชาต เพอทจะเผยแพรสาสนของพระผ

เปนเจาไปสพวกเขา ในเบองตนทานไดเรมเผยแพรค�า

สอนของทานกบเครอญาตทใกลชด (อล-อะชเราะฮ อล-

อกรอบน) อยางลบ ๆ ตามพระบญชาของพระผอภบาล

ทไดตรสวา

وأنذر عشريتك األقربنيและจงเตอนเครอญาตผใกลชดของเจา (สเราะฮ

อล-ชอะรออ โองการท 214)

เมอทานศาสดาไดปฏบตตามพระบญชาของ

พระผเปนเจาในครงนน ภรรยาของทาน คอทานหญง

คอดญะฮ กไดศรทธาตอศาสนาททานน�ามา รวมไป

ถงทานอะล บนอะบฏอลบ, ซยด บนหารษะฮม และ

ทานอบบกร ตอมาคนอน ๆ จงไดยอมรบการเชญชวน

ของศาสดามฮมมด

หลงจากทกลมคนทศรทธาในค�าสอนของศาสดา


มฮมมดรวมตวกนรวมกบทาน จนกระทงเกดกลมอ�านาจ

เลก ๆ ขน ทานศาสดาจงไดรบบญชาใหท�าการประกาศ

ศาสนาอยางเปดเผย และเผยแพรมนใหมนษยชาตทง

มวลไดรบร ดงเชนทพระผเปนเจาไดตรสวา

کني فاصدع بام تؤمر وأعرض عن الش“ฉะนน จงประกาศสงทเจาไดรบบญชาอยางเปด

เผย และจงอยาใสใจตอพวกตงภาค” (สเราะฮ อล-หจร


นบแตนนมาผคนกเรมเขามารบศาสนาอสลาม

กนมากขน เปนเหตใหชาวกรอยชกอสงครามตอตาน

ศาสดามฮมมด และกลมคนทศรทธาตอค�าสอนของ

ทาน และเมอทานศาสดาตระหนกวาทานไมสามารถ

คมครองมวลมสลมใหอยรอดปลอดภยในเมองมกกะฮ

ได ทานกไดออกค�าสงใหพวกเขาอพยพไปยงอบสสเนย

(หะบะชะฮ) โดยกลาวกบพวกเขาวา

لو خرجتم إل أرض البشة فإن فيها مليكا ال يظل عنده أحد، وهي أرض صدق حتى يعل الل لكم فرجا

“มาตรแมนวาพวกทานเดนทางออกไปยงแผนดน

อบสสเนย ซงทแหงนนมพระราชาทไมเคยมใครทไดรบ

การอยตธรรมตอหนาเขาเลย อกทงแผนดนแหงนนยง

เปนแผนดนแหงสจจะ เพอทอลลอฮจะทรงประทานทาง

รอดใหแกพวกทาน”

การสงใหมสลมอพยพไปยงอบสสเนยในครงนน

ถอเปนกาวแรกของศาสดามฮมมด ในการสรางความ

สมพนธกบผทอยนอกคาบสมทรอาหรบ ทงนเพอแสวงหา

แผนดนทมสลมจะไดสกการะบชาพระผเปนเจาอยาง

ปลอดภย โดยหางไกลจากการรงควานของชาวกรอยช

ซงทานศาสดากรเปนอยางดวา กษตรยแหงอบสสเนย

เปนกษตรยผทรงธรรมผไมเคยกดขขมเหงผใด ดวยเหต

น ทานจงหวงวาพระผเปนเจาจะทรงบนดาลความผาสก

ใหเกดขนกบมวลมสลม

วาระทสองของการสรางสมพนธกบกลมชนอน


เกดขนเมอบคคลสองคนทเคยชวยหลอทานศาสดา คอ

ลงของทาน ‘อบฏอลบ’ และภรรยาของทาน ‘คอดญะฮ’

สนชวตลง เมอนนทานศาสดาไดมงหนาไปยงฏออฟ เพอ

ขอความชวยเหลอใหมสลมพนภยจากการขมเหงรงแก

ของชาวกรอยช ซงการอพยพในครงนนถอไดวาเปนการ

สรางความสมพนธระหวางศาสดาแหงอสลามกบกลม

คนทอยนอกเมองมกกะฮอยางชดเจน

นอกจากการอพยพไปยงฏออฟแลว ยงมอก

ตวอยางหนงทแสดงใหเหนถงแบบอยางของศาสดาม

ฮมมด ในการสรางความสมพนธกบกลมชนอน นน

คอการททานใชโอกาศอนดในเทศกาลหจญแนะน�าตว

เองใหชาวอาหรบเผาตาง ๆ ไดรจก ทานไดแนะน�าตว

เองกบเผากลบ เผาหะนฟะฮ เผาอามร รวมไปถงเผา

อน ๆ ซงการแนะน�าตวครงนนทานศาสดามจดประสงค

ทจะขยายขอบเขตของการเผยแพรศาสนา โดยททาน

หวงจะใหชาวอาหรบทเดนทางมายงเมองมกกะฮใน

ชวงเทศกาลหจญศรทธาตอค�าสอนของทาน และน�า

ค�าสอนของทานไปเผยแพรยงเผาของพวกเขา ซงวธ

นจะท�าใหการเผยแพรศาสนาของทานขยายวงกวาง

ออกไปไดเรวยงขน นอกจากนยงมผคนทรขาวการเผย

แพรศาสนาของทาน และเดนทางไปพบทานเพอรบฟง

ค�าสอนอยางใกลชด เชน ชาวครสตจากอบสสเนยทเขา

รบอสลามหลงจากทไดสนทนากบทาน และไดประจกษ

ถงเครองหมายแหงความเปนศาสดาของทานทตรงกบ

บนทกทมอยในคมภรของพวกเขา

หลงจากททานศาสดาไดแนะน�าตวของทานให

เปนทรจกกนในหมชาวอาหรบ ชาวยษรบกลมหนงก

เกดศรทธาและใหสตยาบนตอทาน อกทงใหสญญาวา

จะเผยแพรศาสนาของทานในเมองของพวกเขา ปตอ

มาพวกเขากมาพบทานอกในเทศกาลหจญ พรอมกบ

คนกลมใหมทเขารบศาสนา ซงจ�านวนของพวกเขาม

ทงหมด 12 คน และในปตอมากเชนกน พวกเขากไดมา

พบทานพรอมคนอก 75 คนจากเผาเอาซและคอซรอจ

ซงพวกเขาทงหมดไดใหสตยาบนตอทานศาสดา การ

ใหสตยาบนในครงนนถอเปนเหตการณทส�าคญทสดใน

หนาประวตศาสตรอสลาม เพราะถอเปนการตระเตรยม

ลทางใหมสลมทอยในเมองมกกะฮอพยพไปสเมองมะ

ดนะฮ จนกระทงพวกเขาสามารถกอตงรฐอสลามขน

มาไดในทสด

เมอมสลมทอยในเมองมกกะฮ รวมถงทานศาสดา

มฮมมด ไดอพยพไปยงเมองมะดนะฮเปนทเรยบรอยแลว

สงส�าคญประการแรกททานท�ากคอ สรางศนยกลางการ

ปกครองของรฐ นนคอ มสญด ซงตอมาไดกลายเปน

ศนยกลางการบรหารปกครองของรฐอสลาม

กลาวไดวา การไปสเมองมะดนะฮของทานศาสดา

ไดสรางความสมบรณใหแกองคประกอบหลกของรฐ

อสลาม เพราะรฐ ๆ หนงจะสมบรณขนไดกตองมองค


ประกอบ คอ ประชากร รฏฐาธปตย และดนแดน ซงดน

แดนในขณะนนคอ เมองยษรบ ภายหลงไดเปลยนชอเปน

‘มะดนะตรอสลลลาฮ’ (เมองของศาสนทตแหงพระเจา)

สวนประชากร กคอ มสลมทอาศยอยในเมองมะดนะฮ

ทงทเปนมฮาญรน (ผอพยพ) และอนศอร (ชาวเมองมะ

ดนะฮเดม) และมศาสดามฮมมด เปนรฏฐาธปตย ซง

ทานท�าการปกครองตามบทบญญตทพระผเปนเจาทรง

ประทานลงมาแดมวลมนษย

ในรฐอสลามแหงเมองมะดนะฮ ภารกจแรก ๆ

ของศาสดามฮมมด ทเกยวกบการใชชวตอยรวมกน

ระหวางประชากรมสลมกบประชากรทนบถอศาสนา

อน ๆ กคอ การบญญตกฎหมายทจะมาสรางความเปน

ระเบยบเรยบรอยใหพวกเขา ทงน กเพราะเมองมะดนะฮ

เคยเปนทพกอาศยของชาวยว และยงมชาวอาหรบใน

เมองมะดนะฮทยงคงเคารพพระเจาหลายองคอย รวมไป

ถงมสลมทปะปนกนทงชาวมฮาญรนและอนศอร ฉะนน

ทานศาสดาจงบญญตกฎบตร ‘อล-ศอหฟะฮ’ ซงเปนกฎ

เกณฑในใชชวตอยรวมระหวางประชากรกลมตาง ๆ ใน

เมองมะดนะฮทตองมปฏสมพนธกน ทงในดานศาสนา

สงคม และการเมอง ซงในกฎบตรนทานไดระบสทธและ

หนาทของแตละกลมไวอยางชดเจน

การรางกฎบตร ‘อล-ศอหฟะฮ’ แสดงใหเหน

วาทานศาสดาและมสลมทศรทธาในค�าสอนของทาน

ไดกลายเปนคนกลมคนทมความเขมแขงและเปนท

เกรงขาม ถงขนาดทชาวยวซงเปนกลมทมอทธพลสง

ในเมองมะดนะฮยงตองยอมรบขอตกลงในกฎบตร และ

เมอพจารณาตามทกลาวมานเราจงสามารถเขาใจไดไม

ยากเลยวา เหตใดทานศาสดาจงมงมนทจะสรางความ

สมพนธกบกลมตาง ๆ ถงเพยงน

ความสมพนธททานศาสดา ไดสรางขนกบชน

เผาและกลมชนตาง ๆ ไมวาจะในเมองมกกะฮหรอใน

เมองมะดนะฮลวนแตเปนความสมพนธทเปนไปดวย


สนตวธ สวนสงครามนนเพงขนหลงจากททานกอตงรฐ

ในเมองมะดนะฮ เมอมโองการอนมตใหท�าการสรบ หลง

จากเวลานบสบปทมสลมถกหามมใหใชความรนแรง

โตตอบในขณะทอยในเมองมกกะฮ ค�าอนมตเรองการ

สรบคอโองการของพระผเปนเจาทตรสวา

عل الل وإن ظلموا م بأن يقاتلون ذين لل أذن هم لقدير نص

“บรรดาผทถกฆาฟนไดรบอนญาตแลว เนองจาก

พวกเขาถกอยตธรรม และอลลอฮนนทรงมอ�านาจใน

การชวยเหลอพวกเขาอยางแนนอน” (สเราะฮ อล-หจญ


นกอรรถาธบายอลกรอานกลาววา โองการนเปน

โองการแรกทถกประทานลงมาในเรองของการท�าสงคราม

ซงมนไดกอใหเกดรปแบบใหมของความสมพนธระหวาง

รฐอสลามกบประชาคมอน นนคอ การสรบเพอปกปอง

เสถยรภาพของรฐ จากนน สมรภมวดดาน หรออบวาอ

กไดเปนสมรภมแรกในอสลามทน�าโดยศาสดามฮมมด

เมอเสรจสนจากการจดระเบยบใหสวนตาง ๆ ใน

เมองมะดนะฮ ทานศาสดา กไดเรมภารกจทส�าคญ

ยงตอรฐอสลาม นนคอ การสรางความสมพนธกบรฐ

อน ๆ ทมไดนบถออสลาม เพอเชญชวนใหพวกเขาเขา

รบอสลามตามทพระผเปนเจาทรงบญชา ครนทานจง

สงธรรมทตไปยงผปกครองโรมน เปอรเซย อบสสเนย

อยปต อล-ยะมามะฮ และบาหเรน

การทศาสดามฮมมด สงธรรมทตไปยงอาณาจกร

ตาง ๆ นน นอกจากจะบงบอกถงความพรอมของรฐ

อสลามทจะประกาศตวตอรฐอนอยางเปดเผยแลว ยงบง

บอกถงความส�าคญของความสมพนธระหวางประเทศ

ในสายตาของทานศาสดาอกดวย อกทงยงบงบอกถง

ความเขมแขงของรฐอสลาม ซงมความกลาหาญทจะ

เชญชวนอาณาจกรตาง ๆ ใหเขารบศาสนาใหม ซงถอ

เปนเรองใหญระดบโลกทเดยว


จรยศาสตรดานเอกบคคลและทางสงคมในมมมองของศาสนาอสลาม

บทความโดยเชคซยนลอาบดน ฟนด

ความหมายทวไป

จรยศาสตรในความหมายตามพนานกรม หมาย

ถง ปรชญาสาขาหนงวาดวยความประพฤตและการ

ครองชวตวาอะไรดอะไรชว อะไรถกอะไรผด หรออะไร

ควรอะไรไมควร และเมอเทยบกบค�าในภาษาอาหรบ

(หลกการของศาสนาอสลามจะอธบายดวยภาษาอาหรบ

เปนภาษาหลก) กคอ علم األخالق (อลมลอคลาก) ซง

เปนค�าประสมระหวาง علم (อลมน) แปลวา ศาสตร

และ األخالق (อคลาก) ซงแปลวา คณลกษณะทาง

จตวญญาณและความรสกดานในของมนษย.

ความหมายในมมมองของนกการศาสนาอสลาม

๑. นกวชาการศาสนาบางคนใหความหมายวา

หมายถง การกระท�าและพฤตกรรมบางอยางซงออก

จากคณลกษณะภายในของมนษย (ขนแรกเปนเพยง

คณลกษณะทางจตวญญาณภายใน จากนนกกลาย

เปนการกระท�าและพฤตกรรม)

๒. อบนมซกะวยฮ ใหความหมาย อคลาก ใน

หนงสอ ตะฮซบลอคลาก วะตฏฮรลอะอรอก วา หมาย

ถง ลกษณะนสยอนเปนคณลกษณะทางจตวญญาณ

ซงเรยกรองใหมนษยไดกระท�าพฤตกรรมหนง โดยไม

จ�าเปนตองใชความคดแตอยางใด.

๓. ฟยฎกาชาน กลาวในหนงสอ ฮะกออก ถง

ความหมายของ อคลาก วาหมายถง ลกษณะอนเปนองค

ประกอบทมนคงอยกบจตใจซงจะกลายเปนพฤตกรรม

ทแสดงออกมาโดยไมตองใชความคด

จากความหมายดงกลาว อาจแบง อคลาก ออก

เปนสองสวนคอ ๑) ลกษณะนสยซงเปนตนก�าเนดของ

พฤตกรรมทดและไดรบการขนานนามวา จรรยามารยาท

และลกษณะนสยทงดงาม และ ๒) พฤตกรรมใดกตาม

ทออกมาจากลกษณะนสยทไมด เรากจะเรยกวา มาร


ยามทรามและลกษณะนสยทเลว (แตทงสองประการ

นนตองตความตามหลกการศาสนาอสลาม)

ฉะนน อลมลอคลาก หรอ จรยศาสตร จงใหความ

หมายไดวา ศาสตรทวาดวยเรองคณลกษณะภายในและ

ลกษณะนสยทดและไมด การไดมาซงคณลกษณะดง

กลาว การขดเกลาลกษณะนสยทไมดสลกษณะนสยท

ด และผลของพฤตกรรมและลกษณะนสยทวานนซงม

อทธพลตอปจเจกบคคลและสงคม”

ความส�าคญของจรยศาสตรในมมมองของอสลาม

เรองราวทเกยวของกบลกษณะนสยและพฤตกรรม

ของมนษยทกคนนนนบเปนเรองทมความส�าคญอยาง

ยงยวดนบแตอดตจวบจนปจจบน เพราะมนษยเปนสงม

ชวตทด�ารงอยเปนสงคม ลกษณะนสยและพฤตกรรมสวน

ตนนนยอมตองสงผลตอคนรอบขางอยางหลกเลยงมได

เฉพาะอยางยงเมอพจารณาตามมมมองของอสลาม ซง

เปนศาสนาทเนนในเรองของปจเจกบคคลและสงคมแลว

ไซร เรองราวในลกษณะท�านองนจะไดรบความส�าคญเปน

ล�าดบแรก เฉพาะอยางยงในหวงเวลาปจจบนของเราน

มนษยตองเผชญกบภาวะอนไมพงปรารถนาซงเกดจาก

น�ามอ การกระท�า และพฤตกรรมของมนษยดวยกนเอง

เราจงตองใหความส�าคญในเรองนเปนพเศษ อาท

(๑) ตวแปรและตนเหตแหงความเสอมทรามทาง

ศลธรรมยคเรานมมากขนกวายคกอน อดตใหความ

ส�าคญกบเรองนเชนไร ปจจบนกตองใหความส�าคญตอ

เรองดงกลาวมากขนเปนเทาทวคณ.

(๒) เครองมอทใชในการท�าลายคณคาแหงความ

เปนมนษยหรอเลยเถดถงขนสงหารชวตมนษยผบรสทธนน

นบวนจะไดรบการพฒนาใหมประสทธภาพและอานภาพ

ทยงใหญขนเรอย ๆ ตวแปรแหงความเสอมทรามทาง

ศลธรรมอาจซอนรปชนดทเรยกไดวาตองอาศยความ

ร ความเขาใจ ความเทาทน ศลธรรม และค�าสอนทาง

ศาสนาเขามาแยกแยะอยางละเอยดมากยงขน เชน

อนเตอรเนต ดาวเทยม เปนตน

(๓) หรอแมกระทงศาสตรตาง ๆ อนเปนประโยชน

ของมนษยเองกยงมการซอนท�าลายคณคาแหงความเปน

มนษย โดยอางถงความชอบธรรม ความจ�าเปน และสทธ

เสรภาพ โดยไมค�านงถงตนตอของปญหาและการแกไข

ปญหาตามหลกการและแนวคดของศาสนา เฉพาะอยาง

อยางยงหลกการศาสนาอสลามมวธการในการเยยวยา

และแกไขปญหาอยางสมบรณแลว เชน การอางสทธใน

การท�าแทงเสร โดยไมแยกแยะความจ�าเปน (ซงหลกการ

ศาสนาอสลามไดระบเรองดงกลาวอยางพรอมมลแลว) อน

สงผลใหเกดพฤตกรรมการผดประเวณอยางเสร เปนตน

ซงส�าหรบนกการศาสนาอสลามหรอผด�ารงตนใน

ฐานะผสบทอดศาสนา เชนพระสงฆในพระพทธศาสนา

และบาทหลวงในครสตศาสนา หรอนกบวชในศาสนา

อน หรอแมกระทงนกศลธรรมอนซงมหนาทโดยตรง

ในการพทกษศลธรรมอนดงามและจรรยามารยาทอน


เปนเครองจรรโลงโลกนนควรตองใหความเอาใจใสเปน

พเศษ ผเขยนเชอมนวา ศลธรรมจรรยาอนงดงามของทก

แนวคดตามหลกการศาสนานนจะเปนตวปกปองความ

เสอมทรามทางศลธรรมและการท�าลายลางคณคาแหง

ความเปนมนษยไดอยางแนนอน...อามน

พจารณาตามความทปรากฏในอลกรอาน

(ประมวลพระด�ารสของพระเจา)

เมอจ�าเปนตองอางองแนวคดตามหลกการศาสนา

อสลามในเรองใดกแลวแต จ�าเปนอยางยงทนกการศาสนา

อสลามหรอบคคลทวไปตองอางองจากความหมายท

ปรากฏอยในอลกรอานซงเปนเสมอนคมภรหรอแมบท

แหงการด�าเนนชวต ซงจะใหผลและตรงตามเจตนารมณ

ของพระเจาคออลลอฮ (ซ.บ.) มากทสดและตองไดรบการ

อรรถาธบายและตความขอความทปรากฏดงกลาวโดย

อาศยการตความและการอรรถาธบายของทานศาสดา

แหงอสลามคอทานศาสดามฮมมด (ศ.) ทเราเรยกวาพระ

จรยวตรของทานศาสดาทรวมความถงค�าพด การกระท�า

และการแสดงออกของทานศาสดาทงหมด และยงหมาย

ถงค�าพด การกระท�า และการแสดงออกของกลมบคคล

ทอยในฐานะผสบทอดหนาทของศาสดาทเราเรยกวา

อมาม หรอผน�าศาสนาอสลามทไดรบการแตงตงโดยตรง

จากพระเจาและศาสดามฮมมด (ศ.)

๑. จรยศาสตรในความหมายดานบวกทเปน

คณลกษณะ อปนสย และพฤตกรรมทดนนถอวาเปน

เปาหมายหลกของการทพระเจาไดทรงประทานศาสดา

มาเพอชน�ามนษยชาตสแนวทางทเทยงตรง

نهم يتلو عليهم يني رسوال م ذي بعث ف األم هو الكمة وإن کانوا مهم الكتاب وال يهم ويعل آياته ويزک

بني )اجلمعة : 2( من قبل لفي ضالل م


“พระองคคอผทรงแตงตงศาสนทตคนหนงขนมา

ในกลมคนทอานไมออกเขยนไมได (ในสมยนน) เขาจะ

สาธยายโองการทงหลายของพระองค ขดเกลาพวกเขา

สอนคมภรและวทยปญญาแกพวกเขา ถงแมวากอน

หนานพวกเขาจะตกอยในภาวะแหงการหลงผดอนชด

แจง” (อลญมอะฮ / ๒)

ค�าสอนทไดรบจากโองการอลกรอานขางตนก

คอ ทานศาสดาแหงอสลามทมาประกาศศาสนาของ

พระเจานนกมจดมงหมายในการท�าหนาทเปน ครสอน

จรรยามารยาทอนงดงาม ทส�าคญทสด และการสอน

พรอมการฝกฝนและการขดเกลาจตวญญาณของทานท

กระท�าตอมนษยาตนนถอเปนตวแปรทส�าคญทสดทจะ

ฉดรงไมใหพวกเขาจมปลกอยคณลกษณะและอปนสย

ทเลวทรามอนถอไดวาเปนความหลงผดตามหลกการ

ศาสนาอสลามนนเอง

๒. การสงทานศาสดามาในฐานะทเปน ครสอน

จรรยายามารยาทอนงดงามนน ถอวาเปน ความโปรดปราน

พเศษทพระเจาทรงประทานมาใหกบมนษยชาต

ن ـه عل الؤمنني إذ بعث فيهم رسوال م لقد من اللمهم الكتاب يهم ويعل أنفسهم يتلو عليهم آياته ويزکبني )آل لفي ضالل م قبل کانوا من وإن كمة وال

عمران : 164(“แนนอนยงอลลอฮทรงประทานความโปรดปราน

พเศษแกบรรดาผศรทธาเมอพระองคทรงแตงตงศาสน

ทตคนหนงทมาจากพวกเขาเองใหไวในหมพวกเขา เขา

จะสาธยายโองการตางๆของพระองคแกพวกเขาและจะ

ขดเกลาพวกเขา อกทงจะสอนพวกเขาใหรจกคมภรและ

วทยปญญา ถงแมวากอนหนานพวกเขาเคยตกอยอย

ในการหลงผดอนชดแจงกตาม” (อาลอมรอน / ๑๖๔)

ค�าสอนทไดรบจากโองการอลกรอานขางตนก

คอ มนษยชาตลวนไดรบความโปรดปราน (เนยะอมะฮ)

จากพระเจาในดานตาง ๆ เพอการด�ารงชวตของพวกเขา

แตมความโปรดปรานไมกประการทถกยกระดบความ

ส�าคญใหอยในฐานะความโปรดปรานพเศษ (มนนะฮ)

ซงพวกเขาจะตองตอบค�าถามตอพระองคในวนแหงการ

ฟนคนชพในโลกหนาวาพวกเขาไดใชความโปรดปราน

พเศษไปเพอการใดบาง หนงในความโปรดปรานพเศษ

ทวานกคอการสงทานศาสดาทมาท�าหนาทเปน ครสอน

จรรยามารยาทอนงดงาม นนเอง

๓. การขดเกลาจตวญญาณของมนษยชาตเปน

หนาทหลกของศาสดาแหงอสลามทกทานนบตงแต

อดตจนถงทานศาสดามฮมมด และยงเปนค�าวงวอน

ขอของศาสดาอบรอฮม ผเปนศาสดาผยงใหญอกทาน

หนงของอสลาม

آياتك عليهم يتلو نهم م رسوال فيهم وابعث نا ربأنت إنك يهم ويزک كمة وال الكتاب مهم ويعل

العزيز الكيم )البقرة : 129(“โอพระผอภบาลของเหลาขาพระองค ไดโปรด

แตงตงศาสนทตคนหนงทมาจากพวกเขาแกพวกเขา

เขาจะไดสาธยายโองการตาง ๆ ของพระองคแกพวกเขา

สอนคมภรและวทยปญญาแกพวกเขา และขดเกลาตว

ของพวกเขาใหสะอาดสะอาดบรสทธ แทจรงพระองค

คอผทรงอ�านาจเดดขาด ผทรงปรชาญาณ” (อลบะเกาะ

เราะฮ / ๑๒๙)

ค�าสอนทไดรบจากโองการอลกรอานขางตนกคอ

หนงในค�าวงวอนขอของทานศาสดาอบรอฮม ศาสดาผ

อยในฐานะเสมอนเปน สหายของพระผทรงเมตตา นน

คอการขอใหพระเจาสงศาสนทตทมคณสมบตอนเพยบ

พรอมและจรรยามารยาทอนงดงามมาเพอสอนผคนและ

ขดเกลาพวกเขาใหมจตวญญาณอนสวยงามและบรสทธ

ซงถอไดวาเปนงานอนยงใหญทสดของศาสดาทานตอ ๆ

มานนเอง และค�าวงวอนขอนกเปนผล

๔. ในมมมองของอสลามแลว การท�าตนใหเพยบ

พรอมไปดวยคณลกษณะและอปนสยอนงดงามหรอท


เรยกวา การขดเกลาตนเอง นนถอวาเปนการประสบ

ความส�าเรจของบคคลทไดกระท�ามน และในทางกลบ

กนหากบคคลใดไมพยายามกระท�าตามนนหรอจงใจ

ทจะสรางรอยแปดเปอนใหกบจตวญญาณอนจะสงผล

ใหลกษณะนสยของเขามแตมารยาทอนต�าทรามละก

เทากบเขาเปนผขาดทน สนหวง และไมประสบความ

ส�าเรจในการใชชวตในโลกนนนเอง

اها )الشمس اها ، وقد خاب من دس قد أفلح من زک)9-10 :

“บคคลทขดเกลาจตวญญาณของตนเองเทากบ

เขาไดประสบคามส�าเรจแลว สวนบคคลใดทท�าใหจต

วญญาณของเขาแปดเปอน (ดวยการท�าบาป) ละก

เทากบเขาไดสนหวงแลว” (อชชมซ / ๙-๑๐)

ค�าสอนทไดรบจากโองการอลกรอานขางตนกคอ

ในความหมายโดยรวมของโองการแหงพระเจานพดถง

ความยงใหญแหงการสรางดวงอาทตย ดวงจนทร กลาง

คน กลางวน และวถโคจรของดวงดาวตาง ๆ ชนฟา และ

ผนแผนดนแลว สงทมคณคาไมยงหยอนกวาสงถกสราง

ดงกลาว กคอ จตวญญาณของมนษยนนเอง ทพระเจา

ทรงประกาศวา ผใดทท�าใหจตวญญาณของเขาใสสะอาด

และบรสทธอนจะสงผลใหเกดการกระท�าและพฤตกรรม

ทเราเรยกวา จรรยามารยาทอนงดงาม กเทากบประสบ

ความส�าเรจในการใชชวตในโลกนแลว

พจารณาตามความทปรากฏในอลฮะดษ

และรวายะฮ (ประมวลค�าพด การกระท�า และการ

แสดงออกของศาสดาและผน�าตอจากทานศาสดา)

๑. ทานศาสดามฮมมด (ศ.) ไดประกาศวาหนาท

ของทานในการมาประกาศศาสนาของพระเจานนกคอ

การท�าใหจรรยามารยาทของมนษยชาตนนถงพรอมซง

ความสมบรณ

م مكارم األخالق. ام بعثت ألت ان“อนทจรงฉนถกแตงตงมาเพอท�าใหจรรยามารยาท

อนงดงามนนบรบรณ –ถงพรอมซงคณคาอนสงสงทสด-”

๒. ทานอมามอะล (อ.) ผน�าอสลามตอจากทาน

ศาสดามฮมมดไดใหแงคดแกผคนทวไปถงความส�าคญ

ของการมมารยาทอนงดงามและอปนสยทดงามนนวา

ثوابا وال نارا وال نخشى نرجو جنة وال کنا ال لو االخالق بمكارم نطالب أن لنا ينبغى لكان عقابا

ا ما تدل عل سبيل النجاح. فإن


“หากเราไมปรารถนาสวรรคและไมกลวไฟนรก ไม

ตองการผลานสงคของการกระท�าใด (ผลบญ) และการ

ลงทณฑ กยงเปนความเหมาะสมดงามส�าหรบเราทจะ

เรยกรองแสวงหาใหไดมาซงจรรยามารยาทอนงดงาม

เพราะการนนเปนตวชวดถงการทเราไดด�ารงตนอยใน

หนทางแหงการประสบความส�าเรจในการใชชวต”

๓. ทานศาสดาแหอสลามยงไดยกระดบความ

ส�าคญของการมจรรยามารยาทอนงดงามวาเปน สาย

เชอกทถกทอเชอมระหวางพระผอภบาลและปวงบาว

ของพระองค

وبني بينه صلة االخالق مكارم سبحانه الل جعل ك بخلق متصل بالل. عباده فحسب أحدکم أن يتمس

“อลลอฮทรงบนดาลใหการมจรรยามารยาทอน

งดงามนนเปนตวเชอมระหวางพระองคกบปวงบาว

ของพระพระองค คนใดคนหนงในหมพวกทานไดยด

กมอยกบอปนสยอนดงามกเทากบเขาไดเชอมตนเอง

กบพระองคแลว”

จรยศาสตรดานเอกบคคลและสงคมในมม

มองของอสลาม

หากจะสรปภาพรวมของค�าสอนของศาสนาอสลาม

แลว เราอาจสรปไดวาค�าสอนของอสลามประกอบดวย

ค�าสอน ๓ ดานดวยกน คอ ค�าสอนดานความเชอ (อะ

กดะฮ) ค�าสอนดานการปฏบต (อะฮกาม) และค�าสอน

ดานจรยธรรม (เอยะฮซาน) ซงค�าสอนทงสามดานนน

สงผลใหเกดภาระหนาทตามหลกการศาสนาส�าหรบผ

ยอมรบนบถอและปฏบตตามศาสนาอสลามหรอทเรยก

วามสลมนน โดยก�าหนดใหพวกเขาตองปฏบตตามหนาท

ทงสามนอยางเครงครดอนจะท�าใหพวกเขาประสบความ

ส�าเรจในการใชชวตในโลกนและการด�ารงชวตอนเปนน

รนดรในโลกน ภาระหนาทดงกลาวอาจแบงออกเปน ๓

สวนดวยกน คอ หนาทตอตนเอง หนาทตอพระเจา และ

หนาทตอบคคลอน


หลกธรรมค�าสอนของศาสนาอสลามจะระบ

หนาทดงกลาวไวอยางสมบรณ ซงส�าหรบผทไดชอวา

เปนมสลมสมบรณแบบนน พวกเขาจะตองปฏบตหนาท

ดงกลาวใหลลวงตอไป

ในแตละหนาทนนกจะมแนววถปฏบตทจะท�าให

ตนเองนนถงพรอมซงจรรยามารยาทอนงดงามทงสน

ตวอยางเชน เมอเขามหนาทตอตนเองในการดแลรกษา

จตใจและสขภาพของเขาในทกดานเพอทจะใหเขาไดท�า

หนาทตอพระเจาในดานการเคารพภกด (เชน การนมาซ

เปนตน) อกทงเขากตองมหนาทเชญชวนและกระท�าตน

ใหเปนแบบอยางแกบคคลอนเพอการปฏบตตาม เฉพาะ

อยางยงบคคลทอยในความดแลของเขาเชน (ภรรยาและ

ลกหลาน เปนตน)

ซงในหนาทตอตนเองนนกจะมค�าสอนในเรอง

ความเชอมน ความศรทธา ความบรสทธใจ การไม

โออวด การมอบหมายตน เปนตน ซงเราอาจเรยกวาเปน

จรยศาสตรในดานเอกบคคลกได และเขากจะตองขดเกลา

จตวญญาณของเขาใหมลกษณะของจตสาธารณะเพอ

สวนรวม เชน การชวยเหลอผคน การบรจาคทาน การ

คดดตอผอน การมองโลกในแงบอก สงเหลาน เรากอาจ

เรยกวาเปน จรยศาสตรในดานสงคมกได

เพอความเขาใจในภาพรวมเพอใหเหมาะสมกบ

การสมมนาทางวชาการในครงน จงขอแยกแยะเรอง

ราวดงกลาวเปนหวขอและเปนสงเขปในแตละดานดงน

จรยศาสตรดานเอกบคคลในมมมองของอสลาม

อาท การร�าลกถงอลลอฮ ความรกทมตอพระองค

การมอบหมายตนตอพระองค การพงพอใจในการก�าหนด

ลขตสภาวะของพระองค ความบรสทธใจตอพระองค

ความปรารถนาในพระองค ความอดทนตอทกสภาพ

การณ ความมนใจในตนเอง ความกลาหาญ ความหนก

แนนมนคง ความตงใจจรง การมองการณไกล เปนตน

ซงคณลกษณะภายในและอปนสยทแสดงออก

ภายนอกดงกลาวนนจะถกตองและเปนทยอมรบไดก


ตอเมอคณลกษณะเหลานนเปนไปตามขอก�าหนดตาม

หลกการศาสนาอสลาม ตวอยางเชน ความกลาหาญจะ

เปนคณลกษณะทแสดงออกถงการมจรรยามารยาทอน

งดงามกตอเมอเปนความกลาหาญทพรอมจะเสยสละ

ทกสงทกอยางเพอความชอบธรรมตามหลกการศาสนา

เชน กลาหาญทจะท�าความด กลาหาญทจะปกปองคน

ด กลาหาญทจะปกปองเกยรตยศของตนเอง หรอความ

มนใจในตนเองกตองเปนความมนใจในตนเองทเกดมา

จากความเชอมนวาตนเองนนมหลกความเชอทถกตอง

และปฏบตคณงามความดอยแลว และพรอมทจะยนยน

ตอบคคลอนดวย

ตวอยางค�าสอนของหลกการศาสนาอสลาม

ในเรองดงกลาว

๑. การร�าลกถงอลลอฮ ( (ذکر الل

๑.๑ อยาไดใหสงอนใดมาเปนอปสรรคขดขวาง

การร�าลกถงอลลอฮ

อลลอฮ (ซ.บ.) ตรสวา

ذين آمنوا ال تلهكم أموالكم وال أوالدکم ا ال يا أيون لك فأولـئك هم الاس ـه ومن يفعل ذ عن ذکر الل

)النافقون : 9(“โอบรรดาผมศรทธา อยาไดใหทรพยสนและ

บตรหลานของพวกเจาสกดกนพวกเจาจากการร�าลก

ถงอลลอฮ บคคลใดท�าเชนนน พวกเขากเปนผขาดทน”

(อลมนาฟกน / ๙)

๑.๒ วนเวลาทผานไปโดยไมมการร�าลกถงอลลอฮ

นนคอความขาดทนในวนโลกหนา

ทานศาสดามฮมมดมวจนะวา

قال رسول الل )ص( : ما من ساعة تر بإبن آدم ل يذکر الل فيها إال خس عليها يوم القيامة

“วนเวลาทผานมายงลกหลานของอาดมโดยเขาไม


ไดร�าลกถงอลลอฮนน เขาจะรสกขาดทนในวนโลกหนา”

๑.๓ ผลของการร�าลกถงอลลอฮกคอการรกษา

แผลทางใจ


قال رسول الل )ص( : ذکر الل شفاء القلوب “การร�าลกถงอลลอฮคอยาสมานแผลทางใจ”

๒. ความรกตอพระองค ( (حب الل

๒.๑ ความรกทมตอพระองคถอวาเปนพฤตกรรม

และอปนสยทดเลศทสด

ทานศาสดาแหงอสลามมวจนะวา

قال رسول الل )ص( : أفضل األعامل الب ف الل والبغض ف الل تعال

“พฤตกรรมทประเสรฐทสดคอความรกในเรอง

ราวทเกยวกบอลลอฮและความโกรธในเรองราวทเกยว

กบอลลอฮ” (หมายถงจะรกหรอเกลยดสงใดกเปนไป

ตามพระบญชาของอลลอฮ)

๒.๒ ความรกทมตอพระองคในฐานะทตองปฏบต

ตามพระบญชาใชและพระบญชาของอลลอฮนน ตอง

อยเหนอความรกใด ๆ ทงปวงของมนษย


ون من ـه واليوم الخر يواد ال تد قوما يؤمنون باللأو أبناءهم أو آباءهم ولو کانوا ـه ورسوله الل حاد يامن إخوانم أو عشريتم أولـئك کتب ف قلوبم اإل

)الجادلة : 22(“เจาจะไมพบกลมชนใดทมศรทธามนตออลลอฮ

และวนโลกหนาทเขาจะมอบความรกใหกบบคคลทแขง

ขนตออลลอฮและศาสนทตของพระองค ถงแมวาคน

เหลานนจะเปนบรรพบรษของพวกเขา หรอลกหลานของ

พวกเขา หรอพนองของพวกเขา หรอเครอญาตของพวก

เขา บคคลเหลานพระองคจะบนทกความมศรทธาไวใน

หวใจของพวกเขา” (อลมญาดะละฮ / ๒๒)

๒.๓ ความรกทมตออลลอฮไมอาจบรรลไดพรอม

กบความรกในความสขของโลกน


ال الل وحب نيا الد حب : )ص( الل رسول قال ن ف قلب أبدا تام ي

“ความรกทมตอการเสพยสขในโลกนนนและความ

รกทมตออลลอฮไมอาจหลอมรวมเขาเปนเนอเดยวกน

ในหวใจหนงไดเลย”

๓. ความอดทน ( ب (الص๓.๑ อลลอฮทรงอยกบผทมความอดทน


ابرين )األنفال : 46( ـه مع الص إن الل“แทจรงอลลอฮทรงอยกบบรรดาผมความอดทน

เปนเลศ” (อลอนฟาล / ๔๖)

๓.๒ ชยชนะอยกบความอดทน


ب والفرج قال رسول الل )ص( : إن النص مع الصا مع الكرب وإن مع العس يس

“ชยชนะมาพรอมกบความอดทน ความปลอด

โปรงจะมาพรอมกบความล�าบาก แทจรงพรอมกบความ

ยงยากนนมความงายดายอยดวย”

๓.๓ ความอดทนตออปสรรคทงปวงประเสรฐกวา

การมชวตอยางสขสบาย

ทานอมามอะล (อ.) กลาววา

ب عل البالء أفضل من قال اإلمام عل )ع( : الصخاء العافية ف الر

“ความอดทนตอภยพบตทงปวงประเสรฐกวา

ความสะดวกสบายอยในความหรหรา”

๔. ความกลาหาญ (جاعة (الش


๔.๑ ความกลาหาญตองเปนไปตามอตภาพ


قدر عل جل الر شجاعضة : اإلمام عل )ع( قال ته عل قدرحيته ته وغري ه

“ความกลาหาญของบคคลหนงเปนไปตามระดบ

ขนแหงการใหความส�าคญของเขา และการทระนงของเขา

ขนอยกบระดบขนของการไมยอมตนกบความต�าตอย”

๔.๒ ผทเอาชนะตอความเขลาดวยความขนตคอ

ผทกลาหาญทสด


قال اإلمام عل )ع( : أشجع الناس من غلب اجلهل لم بال

“มนษยทกลาหาญทสดคอผทเอาชนะความเขลา

ดวยการใชความขนตอดทน”

๔.๓ ความกลาหาญมระดบขน


جاعة مقدار فإن زاد قال اإلمام عل )ع( : إن للشر عليه فهو تو

“ส�าหรบความกลาหาญแลวมขนาด ถามากเกน

ไปมนกคอความไมยงคด

๕. การมองการณไกล (الزم)๕.๑ การพจารณาถงบนปลายของการกระท�า


يؤمنك العمل قبل التدبري : )ع( عل اإلمام قال من الندم

“การพนจพจารณากอนเรมการงานนนจะท�าให

ทานปลอดภยจากความเศราเสยใจ”

๕.๒ เมอสงสยตองหยดพจารณากอน


بهة قال اإلمام عل )ع( : أصل الزم الوقوف عند الش

“รากเหงาของการมองการณไกลคอการหยดคด

เมอเกดระแวงสงสย”

๕.๓ การร�าลกถงความตายคอการมองการณ

ไกลทดทสด


ذکرا أکثرهم أکيسكم إن : الل )ص( قال رسول للموت وإن أحزمكم أخسنكم إستعدادا له

“คนทฉลาดหลกแหลมทสดคอคนทระลกถงความ

ตายมากกวาผอน สวนคนทมองการณไกลกวาผอนนน

คนทเตรยมพรอมส�าหรบความตายใหดยงกวาผอน”

จรยศาสตรดานสงคมในมมมองของอสลาม

ในทศนะของอสลามนนระหวางปจเจกบคคลและ

สงคมนนไมอาจแยกกนอยเปนเอกเทศได ทงปจเจกบคคล

และสงคมนนมสวนสมพนธกนอยางแยกไมออก เมอ

ใดกตามทปจเจกบคคลในสงคมหนงเปนผทมจรรยา

มารยาทอนงดงาม มอปนสยและพฤตกรรมทเรยกได

วาเปนคนดละก สงคมนนยอมตองพลอยไดรบความ

ดงามนนไปดวย ในทางกลบกนสงคมซงฟอนเฟะไรศล

ธรรมนนยอมไมอาจผลตปจเจกบคคลทมคณคาและ

เปนคนดของสงคมไดเลย

เพอการท�าความเขาใจในประเดนนอยางรวบรด

ทสดใหเหมาะสมกบบทความวชาการทจะเสนอในงาน

สมมนาน ขอสรปคณลกษณะและพฤตกรรมทางสงคมท

นบวาดซงคนในสงคมอนหมายถงปจเจกบคคลตองชวย

กนสรางใหเกดขนตามมมมองของศาสนาอสลาม ไดแก

การมปฏสมพนธอยางด การใหเกยรต การเสยสละ การ

ปกปองผถกกดข ความรกในคณงามความดเพอมนษย

ความรบผดชอบ การรกษาสญญา ความสจจรง การ

ใหอภย การเชอมสมพนธทางเครอญาต การมองขาม

ความบกพรองของผอน การท�าความดตอบพการ การ

ใหเกยรตตอสทธของผอน การใหความสนใจตอปญหา

ของมนษยชาต การยนหยดในหลกการศาสนา การเปน


เพอนบานทด เปนตน

ตวอยางค�าสอนของหลกการอสลามในเรองดงกลาว

๑. การเสยสละประโยชนสวนตน (اإليثار)๑.๑ ความประเสรฐของผเสยสละ

อลลอฮทรงมพระด�ารสวา

يبون من قبلهم يامن من ار واإل ءوا الد تبو ذين والا أوتوا هاجر إليهم وال يدون ف صدورهم حاجة مويؤثرون عل أنفسهم ولو کان بم خصاصة ومن يوق شح نفسه فأولـئك هم الفلحون )الش : 9(

“บรรดาผซงตงหลกแหลงอยในบานหลงนน (ชาว

อนศอร) และการมศรทธากอนหนาพวกเขา พวกเขาม

ความชอบพอตอบคคลทไดอพยพไปยงพวกเขา โดยท

พวกเขาไมพบความตองการใดในหวใจของพวกเขาจาก

สงซงพวกเขาไดใหไป พวกเขาเหนแกประโยชนของผอน

เหนอความตองการสวนตนของพวกเขา ถงแมพวกเขาจะ

ตองการอยางมากกตาม บคคลใดทยบยงความตระหนของ

ตนไวได พวกเขาเหลานเปนผประสบชยชนะ” (อลฮชร / ๙)

๑.๒ ความเสยสละคอสดยอดของคณธรรมความด


قال اإلمام عل )ع( : اإليثار أحسن اإلحسان وأعل مراتب اإليامن

“ความเสยสละประโยชนสขสวนตนเพอคนอน

นนคอคณธรรมอนงดงามทสดและเปนระดบขนสดของ

การมศรทธา”

๒. ความรบผดชอบ (األمانة)๒.๑ ความรบผดชอบคอคณลกษณะของผศรทธา

อลลอฮ (ซ.บ.) มพระด�ารสวา

ذين هم ألماناتم وعهدهم راعون )الؤمنون : 8( وال“และบรรดาผซงพวกเขาเปนผเอาใจใสตอความ

รบผดชอบและสญญาของพวกเขา” (อลมอมนน / ๘)


๒.๒ จ�าเปนทจะตองมความรบผดชอบโดยปราศจากเงอนไขใด


ه وإن قال عل )ع( : ال تن من إئتمنك وإن خانك وال تذع سك أذاع س

“อยาไดบดพลวตอผทไววางใจทาน ถงแมวาเขาจะบดพลว

ทานกอนกตาม และอยาไดโพนทะนาความลบของผใด ถงแมวาเขา

จะโพนทะนาความลบของทานกอนกตาม”

๓. การเปนเพอนบานทด )اإلحسان إل اجلار)๓.๑ การเปนเพอนบานทดนนเปนพระบญชาของ อลลอฮท

อยในระนาบเดยวกบการเคารพภกดและการไมตงภาคตอพระองค

อลลอฮ (ซ.บ.) มพระด�ารสวา

شيئا به کوا تش وال ـه الل واعبدوا بى لقر ا وبذي حسانا إ ين لد ا لو با وواليتامى والساکني واجلار ذي القربى احب باجلنب وابن واجلار اجلنب والصـه ال بيل وما ملكت أيامنكم إن الل السيب من کان متاال فخورا )النساء : 36(

“จงเคารพภกดอลลอฮและอยาเอา

สงใดมาเปนภาคตอพระองค และจงท�าด

ตอบดามารดา และ (จงท�าด) ตอเครอญาต

เดกก�าพรา คนยากจนอนาถา เพอนบานท

อยใกล เพอนบานทอยไกล มตรแท ผเดน

ทาง (ทขดสน) และผทพวกเจาครอบครอง

อย แทจรงอลลอฮไมทรงรกผทหยงผยอง

อกทงเยอหยง” (อนนซาอ / ๓๖)

๓.๒การท�าตวเปนเพอนบานทดนน

มคณปการณมากมาย

ทานอมามศอดก (อ.) กลาววา

ر وار يعم قال الصادق )ع( : حسن اجلار ويزيد ف األعامر ي الد

“การเปนเพอนบานทดตอกนจะ

ท�าใหบานเมองเจรญและอายยนยาว”

๔. การมปฏสมพนธทดตอกน ( (العش๔.๑ การมปฏสมพนธทดตอกนจะ

สรางความรสกทดทงในยามมชวตหรอ

ยามตายจากกน


قال عل )ع( : خالطوا الناس مالطة عشتم وإن عليكم بكوا معها متم إن

)غبتم( حنوا إليكم


“จงคลกคลอยกบผคนทงหลายจนถงขนาดทหาก

ทานตายจากพวกเขาไป พวกเขากจะรองไหตอการจาก

ไปนน และเมอทานยงมชวตอยกบพวกเขา (แตไมได

คลกคลอยดวยกน) พวกเขากปรารถนาทจะพบเจอทาน”

๔.๒ มารยาทในเรองการมปฏสมพนธทดตอกน

ทานอมามบาเกร (อ.) กลาววา

قال الباقر )ع( : صالح شأن الناس التعايش والتعاش ملئ مكيال ، ثلثاه فطن وثلث تغافل

“สถานะอนเหมาะสมของมนษยกคอการอยรวม

กน การเขาสงคมเปนสวนเตมเตมของตราชว สองใน

สามของมนกคอความมไหวพรบสวนหนงในสามของ

มนนนคอการปลอยวาง”

๕. การใหอภย (العفو)๕.๑ ความประเสรฐของการใหอภย

อลลอฮ (ซ.บ.) ทรงมพระด�ารสวา

اء والكاظمني الغيظ اء والض ذين ينفقون ف الس الـه يب الحسنني )آل عمران والعافني عن الناس والل

)134:“บรรดาผซงท�าการบรจาคทงในยามสะดวกและ

ยามอตคด และบรรดาผทระงบโทสะ และบรรดาทยอม

ยกโทษใหคนทวไป อลลอฮทรงรกบรรดาผกระท�าการ

งานอยางดเยยม” (อาลอมรอน / ๑๓๔)

๕.๒ การใหอภยประดจดงมารยาทอนงดงามของ

โลกนและโลกหนา

ทานอมามศอดก (อ.) กลาววา

نيا والخرة قال الصادق )ع( : ثالث من مكارم الدإذا لم وت قطعك من وتصل ظلمك ن عم تعفو ،

جهل عليك“มคณลกษณะอยสามประการทถอวาเปนมารยาท

อนงดงามของโลกนและโลกหนา คอ การททานใหอภยตอ

ผทอธรรมตอทาน การเชอมสมพนธตอผทตดสมพนธกบ

ทาน และมขนตเมอทานไดรบการปฏบตอยางคนโงเขลา”

สงทกลาวผานไปนนเปนเพยงตวอยางของคณธรรม

ความด หรอการมจรรยามารยาทอนงดงามทอสลาม

ไดสอนใหมสลมไดฝกฝนใหเปนอปนสยอนจะน�ามาซง

ความสงบรมเยนของสงคมทเขาอย

สงทยงไมไดกลาวในบทความนกคอนสยและ

พฤตกรรมอนเลวทรามทอสลามไดสอนใหมสลมไดหาง

ไกลและใหสงคมทงไปปฏเสธพฤตกรรมดงกลาว ซงม

มากมายหลายประการดวยกน อนชาอลลอฮ หากเปน

พระประสงคของพระเจาละก เรากนาจะไดมการหยบยก

มากลาวกนในโอกาสตอไป.

เอกสารอางอง

ซยนลอาบดน ฟนด. อลกรอานฉบบแปลไทย เลม

ท ๑ และเลมท ๒. กรงเทพ ส�านกพมพสองสง.

: آية الل. أخالق در إسالم. قم ، مكارم شريازي ج إ إيران.

ري شهري ، حممدي ، آية الل. ميزان الكمة. مرکز تقيقات دار الديث. قم : ج إ إيران.

األميني ، إبراهيم ، آية الل. نافذ عل قضايا إلسالمي. مؤسسة انصاريان. قم : ج إ إيران.


กรณศกษากลมนกรบไอเอส (IS)

โลกาภวตนกบความรนแรงบนตรรกะใหม

แปลและเรยบเรยงโดยเชคมฮมมดนาอม ประดบญาต

หลงจากสงครามเยนสนสดลง ประชาคมโลกและมนษยชาตตางมความหวงวา โลกคงเขาสสนต

และมสนตภาพเสยสกท เพราะการเมองและการตอสทางการเมองเคลอนถงจดหมายของฟากฝงระบอบ

ทนนยมและถอวาเปนชยชนะของฝายประชาธปไตย

แตนนการมองโลกในแงดเกนไป เพราะวาโลกไดถกทาทายดวยความรนแรงและการส�าแดงออกใน

การปะทะและการเผชญหนาอกครง ดวยการแสดงออกในเชญสญลกษณของการตอสระหวางกลมมสลม

ทนยมความรนแรงกบชาตมหาอ�านาจ นบแตตนทศวรรษท1990 ตอมาถกผนวกกบความรนแรงในนาม

ของ”การกอการราย”และการปราบปรามการกอการราย ทอางตนเองวาเปน”ผ กอการด” เพอจะพทกษ

โลกและจดระเบยบโลกใหมดวยการใชความรนแรงในการปราบปรามกลมทถกเรยกวา ผกอการราย และ

นนเปนการเรมตนของการก�าเนดกลมนยมความรนแรงและความสดโตงในการตอสกบชาตมหาอ�านาจ


แซมมวล อนตงตน คลายตระหนกถงสญญาณ

ความรนแรงใหม หรอไมกพยายามสรางศตรและใหเหน

ถงวถของประชาคมโลกและมนษยชาตก�าลงตกอยใน

ภาวะของความอนตรายในนยามของความรนแรงแบบ

ตรรกะใหม เพอใหรฐบาลของอเมรกามความชอบธรรม

ในการเขาแทรกแซงกจการภายในและภายนอกของประ

เทศอนๆ อนตงตนถอวาความขดแยงหลงสงครามเยน

คอโลกก�าลงเคลอนเขาสความรนแรงในตรรกะใหม เปน

ตรรกะของการปะทะทางอารยธรรม

นกวชาการทางดานรฐศาสตรตางไดวพากษ

วจารณอยางเผดรอน และกลาววาการน�าเสนอทฤษฎการ

ปะทะทางอารยธรรมของอนตงตนนน ยงมชองโวและม

ขอโตแยงอกหลายประเดน ดงนนท�าใหนกวชาการทาง

ดานรฐศาสตรและนกมานษยวทยาไดกลาววา แทจรง

ความรนแรงในตรรกะใหมหลงสงครามเยน คอ ความ

รนแรงภายในอารยธรรมของความตาง นนการก�าเนด

กลมตางๆทนยมความรนแรงและมอตลกษณทกราว

และสดโตง (อางจากบทความ โลกาภวตนกบตรรกะ

ใหมของความรนแรง หนา ๔)

นกมานษยวทยา ดงเชนทาน อรชน อปปาดรย

(ArjunAppadurai) ไดกลาววา ความรนแรงยคหลง

สงครามเยนเปนความรนแรงภายในอารยธรรม ทมหลาย

แงมมและหลายรปแบบ เขากลาวอกวา โลกปจจบน

คอโลกแหงการปะทะ แตมใชการปะทะทางอารยธรรม

หากแตเปนการปะทะของระบอบโลก

อปปาดรยกลาววา สงครามทจะเกดขน เปนภาวะ

ของการปะทะ ดงนนสงครามจะเปนสงครามเพอสราง

ศตร และเพอคนหา ก�าหนดศตร ซงมไดจ�ากดอยเฉพาะ


สงครามทกระท�าโดยสหรฐอเมรกาและพนธมตรเทานน

แตรวมไปถงการฆาและการสงหารหมในเชงสญลกษณ

ทถอวาเปนศตรทางความเชอหรอทางชาตพนธ เปนการ

ใชความรนแรงในการสงหารหรอการฆา ทเปนตรรกะ

การช�าแหละราง การฆาตดคอ เปนการฆาอยางเถอน

โหดเพอท�าลายศกดศรและคณคาความเปนมนษย

การปรากฏของกลมนยมความรนแรง อาจจะ

เกดจากความขดแยงทางความเชอ เปนการตความใน

ตวบทคมภรทเขาใจแตกตางกน รวมไปถงการคลงใน

ชาตพนธ ลทธชาตนยม หรอชาตพนธนยม หรอการ

นยมความรนแรงเกดจากการจนตภาพทางดานความ

เชอทมองในดานเดยว มอคตตอกนและกน

ทวโลกยงคงใหความสนอกสนใจตอการปรากฏ

ของกลมนกรบไอเอส(IS)หรอทเรยกตวเองวากลมจด

ตงรฐอสลาม(Islamic State)โดยการน�าของ อบบาการ

แบกแดดย(Abu Bakr al-Baghdadi) เพอเรยกรองรฐ

คอลฟะฮ รฐอสลามในอดตทเคยสรางความรงเรองแก

ประชาคมมสลมมาอยางนาภาคภม แตทวาทางกลบกน

ทวโลกโดยเฉพาะโลกตะวนตกไดเสนอขาวความรนแรง

และความสดโตงของขบวนการกลมไอเอส โดยการน�า

เสนขาวการเขนฆาสงหารหมชนกลมนอยมสลม ชาว

ครสต ชาวเครด ชาวชอะฮ และชนเผาอนๆ อยางโหด

รายทารณ ในบางเหตการณ สอตะวนตกประโคมขาว

วา กลมไอเอส ไดฆาตดศรษะนกขาวชาวตะวนตกและ

ลาสดไดเผยแพรภาพการฆาตดศรษะนกขาวชาวญปน

ซงเปนภาพทโหดเหยมอยางไรความปราน และสหรฐฯ

ไดขอการสนบสนนการนานาประเทศโดยเฉพาะกลม

ประเทศอาหรบเพอถลมกลมตดอาวธไอเอส ในทสด

ชาตอาหรบ๕ชาตไดแก ซาอดอาเรเบย จอรแดน กะตาร

บารเรน และสหอาหรบเอมเรตส ตอมาโอบามา กลาว

ยกยองความรวมมอของบรรดาประเทศพนธมตร โดย

กลาววาขณะนประชาชนและรฐบาลในตะวนออกกลาง

ตางปฏเสธกลม ISIS และตางแสดงความยนหยดเพอ


สนตภาพและความมนคงของภมภาคนและของโลก

จากปรากฏความรนแรงและการนยมในความ

สดโตงแบบกลมกบถไอเอส เปาหมายทแทจรงของพวก

เขาคอการจดตงรฐอสลามจรงหรอ?และอะไรคอแรง

จงใจใหกลมไอเอสนยมความรนแรงแบบสดโตง? หรอ

จรงๆแลวเปนกบดก ลบ ลวง พราง อกหลมหนงของ

ชาตมหาอ�านาจ?

การเขาถงและรทมาทไปของกลมไอเอส กรอ

ปกบการออกหนาออกตาและทาทของชาตมาหาอ�านาจ

อยางสหรฐฯและชาตตะวนตก กพอจะวเคราะหไดวาม

วาระซอนเรนของปรากฏการณนอยางแนนอนและเหน

เปาประสงคหลกและเปาประสงคยอยของกลมตดอาวธ

ไอซซไดอยางชดเจนทเดยว ลองมาดบทวเคราะหของ

สอตางชาตไดกลาวถงเรองนอยางไร

นาย “ชาเอล เบนเอฟราอม” (Shaiel Ben-Ephraim)

นกวเคราะหชาวอสราเอล ของเวบไซต “International

Policy Digest” ไดชถงการเคลอนไหวของกลมกอการราย

“ดาอช” (ISIS) ในตะวนออกกลาง โดยเขยนวา “กลมน

เปนเครองมอทดทสดในการควบคมอทธพลของอหราน

ในภมภาคน และถอวาเปนกลยทธของสหรฐอเมรกาใน

การควบคมดนแดนตะวนออกกลาง” และเขาถอวากลม

กอการรายน เปนเครองมอทดทสดส�าหรบการบรรลผล

ประโยชนของสหรฐอเมรกาในดนแดนตะวนออกกลาง

นายเบนเอฟราอม เขยนวา : “ในป 2003

สหรฐอเมรกา ดวยกบการโคนลม “ซดดม ฮสเซน” ซง

เปนคแขงทรายกาจของอหรานลงนน ไดท�าลายดลย

อ�านาจในตะวนออกกลางลงไปดวย นบตงแตเวลานน

เปนตนมา ไดกอใหเกดภยคกคามในการเปลยนอหราน

ใหกลายเปนอ�านาจทโดดเดนขนในดนแดนชามาต

(หมายถง บรเวณทเรยกกนวา “เลแวนต” ในปจจบน

ซงประกอบดวยจอรแดน เลบานอน อสราเอล ดนแดน

ปาเลสไตนและซเรย) และรฐบาลโดยสวนใหญของกรง

แบกแดดไดกลายเปนรฐบาลชอะฮโดยสอของอหราน


รฐบาลดามสกสของซเรยเองกเปนพนธมตรทลกซงของ

อหราน ท�าใหอหรานสามารถมพลงอ�านาจในการเผชญ

หนากบคแขงทงหลาย กลมฮซบลลอฮและฮามาสซง

เปนกลม “กอการราย” ทไดรบการสนบสนนจากอหราน

นน กไดขนมามอ�านาจในเลบานอนและในฉนวนกาซา”

ครสตนา เฟอรนนเดซ ประธานาธบดอารเจนตนา

ไดวพากษวจารณการสนบสนนของตะวนตกกอนหนาน

ตอกลมกอการรายตางๆ พรอมกบกลาววา : “หากเรา

ตองการทจะเอาชนะการกอการรายแลว จ�าเปนทเรา

ตองพยายามในการสรางสนตภาพใหเกดขน พวกทาน

ไมสามารถทจะเอาชนะการกอการรายได ดวยการต

กลองโหมโรงไฟสงคราม”

ค�าปราศรยของเธอถกสะทอนอยางกวางขวางใน

สอตางๆ ทางสงคม เธอไดย�าถงประเดนทวา “กลมอล

กออดะฮไดรบการฝกขนมาในยคของสงครามเยน เพอ

ใชเปนเครองมอในการตอสกบอดตสหภาพโซเวยต และ

บรรดานกตอสจ�านวนมากมายไดรบการฝกอบรมทาง

ทหารจากเหตการณครงนน และขณะนพวกเขากท�าการ

ตอสเคยงบาเคยงไหลกบกลมไอซซ (ISIS)”

ประธานาธบดอารเจนตนากลาววา : “ดฉนใน

ฐานะทเปนประธานาธบดของประเทศทเปนสมาชกไม

ถาวรของคณะมนตรความมนคง จะขอเรยนถามค�าถาม

หนง และนนกคอวา “ใครกนทเปนผตดอาวธใหกบคน

เลวเหลาน และกลมไอซซ (ISIS) เกดขนมาไดอยางไร?”

ถาสมมตฐานขางตนเปนความจรง นนหมายความ

วา ความรนแรงและรปแบบของความสดโตงทอยในราง

ทรงของกลมตดอาวธไอเอสคอ ยทธวธหนงของชาต

มหาอ�านาจเพอการเขาควบคมในภมภาคตะวนออกกลาง

และตองการจะสกดกนการขยายตวของรฐอสลามแหง

อหราน และเปาประสงคหลกคอการมใหรฐอสลามทแท

จรงเกดขนบนโลกใบนและตองการใหประชาคมโลก

มองวารฐอสลามนนเปนภยคมคาม ดงนน การปรากฏ

ของกลมไอซซในมตแหงความรนแรงและความสดโตง

เปนตวชวดทดทสดในการจะสกดกนการการก�าเนดรฐ

อสลาม ทงๆทความเปนจรงแลวรฐอสลามเปนรฐแหง

ธรรมะเปนรฐแหงการสรางสนตสขและน�าปวงประชาส

ความเปนรฐแหงอารยะ และนคอโลกาภวตนกบตรรกะ

ใหมของความรนแรงทจะอบตขน ดงนนการยบยงม

ใหเกดความรนแรงและเกดกลมนยมความรนแรงอนๆ

ขนอกบนโลกใบน คอการตนรและกาวใหรเทาทนชาต

มหาอ�านาจอยางสหรฐฯและชาตตะวนตก มเชนนนแลว

เรากคงยงตองตดกบดกหลมพลางของชาตมหาอ�านาจ

อยตลอดไป

อางอง

ทมา : เวบไซตขาว “IRINN และ เวบไซต :

Sahibzaman .com

อหราน ชะตากรรมและความโดดเดยวในเวท

การเมองโลก

Payam islam 36 2

Documents

Transcript of Payam islam 36 2