OHM Vani 2e kwartaal 2006

I N F O B L A D O H M • P R O G R A M M A ’ S12e jaargang • april/juni 2006 • nr 2 • prijs €12,00 per jaar

Wie is Hanuman?

Hindoes in Maleisië

Voeding en geest

... and the winners are.....

2 - april/juni 2006 3 - april/juni 2006

OHM-Vani is een uitgave van de Stichting Or-ganisatie voor Hindoe Media. OHM-Vani geeft achtergrondinformatie over de programma’s van OHM en maakt melding van relevante ontwikkelingen in de hindoe-gemeenschap. Wij nodigen u uit opmerkingen of commentaar op onze programma’s of op dit blad te zenden aan Stichting OHM.

De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden stukken in te korten, te redigeren of niet te plaatsen. Geplaatste stukken geven niet altijd de visie van de OHM weer.

Een jaarabonnement kost € 12,-, opzegging dient uiterlijk 1 maand voor het verstrijken van dat jaar schriftelijk plaats te vinden.

Niets uit deze uitgave mag worden overge-nomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Stichting OHM.

EindredactieSavitrie Marhe-BenieCaspar Dullemond

AuteursDevi KoeldiepLambèrt de KwantRobert H. Swami PersaudHaridat RambaranWierish Ramsoekhdrs R. Tewari Sasqhua VanderscheerMarijke de Vos

Met dank aanRuud ChanderChander MathuraSharda BallaDiana PlenckersProf. dr. Wim van VledderProf. dr. Winand Callewaert

Grafi sche verzorgingExLibras Adri Segaar

LogistiekRené van der Linden

DrukPracticum Grafi media Groep b.v.

Stichting OHM (redactie OHM-Vani)Koninginneweg 81217 KX HilversumTelefoon: 035 - 6260920Fax: 035 - 6280843E-mail OHM: [email protected] OHM: www.ohmnet.nl ABN-Amro: 44.09.38.694

COLOFON


INHOUD

pagina 6 pagina 11

pagina 14

pagina 18

pagina 22

pagina 26

Pagina 28

pagina 33

pagina 36

pagina 39

Pagina 43

Pagina 45

Pagina 48

OHM Televisie

OHM Televisie Hindi

Radio De Lotusvijver

Radio Darshan

De trouwe dienaar van Shri Ram

Hanumanpuja

Nadenken over de dood maakt ons bewust van het leven

Yoga in de christelijke traditie

Hindoe mythologie in films

De rijstmoeder en de Indiase diaspora in Maleisië

Voeding en geest De voordelen van de Indiase economie voor Nederland

Bollywood Blues


Ayurvedisch Massagetherapeut: een boeiend vak!

De Hart Academie voor de Medische en Spirituele Ayurveda (H.A.M.S.A.) verzorgt al meer dan 15 jaar haar Ayurvedische opleidingen: tientallen Ayurvedische Massagetherapeuten met een goed draaiende praktijk in Nederland, België en Duitsland hebben hun waardevolle diploma bij ons gehaald. Onze lessen zijn boeiend en zeer gericht op de praktijk. Onder leiding van de ervaren geneesheer Vaidya Robert H. Swami Persaud geven onze docenten Thea Leenders, Pt.J. Lalbahadoersingh, Aukje Otter, Marianne de Miranda, Marianne Smit en Ron van der Post al jarenlang les in de bijzondere wetenschap van de Ayurveda.

We starten steeds in het voor- en najaar. Kijk op www.ayurveda-center.com voor meer informatie over ons. Of vraag ons gratis infopakketje voor het laatste nieuws. HAMSA, postbus 463, 6600 AL Wijchen. Tel. 024-641 83 98.

Vaidya Robert Swami Persaud schreef naast zijn werk diverse boeken. Ze worden uitgegeven door Servire/Kosmos Z&K en zijn verkrijgbaar in de boekhandel.

Hart Academie voor de Medische en Spirituele Ayurveda

De praktijk.

Lijdt u aan chronische aandoeningen, overgewicht of klachten waar uw arts geen antwoord op weet en zoekt u een eerlijke Ayurvedische behan-deling? Van maandag t/m vrijdag is onze praktijk geopend in Nijmegen en op zaterdag in Bloemendaal. Een consult duurt ruim anderhalf tot twee uren en is meestal eenmalig. Het eenmalige tarief is €135,-, vergoed door vele zorgverzekeraars. Minder draagkrachtigen krijgen reductie. De email-nazorgservice is geheel kosteloos. Het juiste voedingsadvies staat namelijk centraal, geheel gebaseerd op uw persoonlijke type, welke door de Ayurvedisch geneesheer Vaidya Robert H. Swami Persaud na een nauw-keurige analyse in kaart gebracht wordt. Eventuele Ayurvedische genees- kruiden krijgt u op recept en worden door uw apotheek geleverd. Indien nodig kunt u na het consult bij meer dan 50 Ayurvedische therapeuten terecht in het hele land, dus ook in úw regio!

Voor nog meer informatie: www.ayurveda-center.com Voor afspraken: tel. 024-641 83 98.

TELEVISIE


2 april 2006: Debat als een manier voor waarheidsvinding

Door te debatteren toets je je argumentaties niet alleen aan een kritische kijk van een ander, maar breng je ook een heldere structuur aan in je eigen opvattingen en scherp je je eigen geest. Met dit alles wordt de grondslag voor je bevin-dingen alleen maar sterker. Dit deed ook Swami Dayanand, een van de grote hervormers binnen de Indiase traditie, in de negentiende eeuw. Deze swami pleitte, zeker als het om religieuze zaken ging, voor kritisch zelfonderzoek en discus-sie. Hij stelde dit tegenover de toen gebruikelijke autoritair opgelegde opvattingen en uitingsvormen. Hoe gaan de huidige volgelingen van deze swami in Nederland om met het debat als middel om tot goed gefundeerde opvattingen te komen?

9 april 2006Zoohm In: wat zullen ze wel niet zeggen

Manai ka boli? Wat zullen de mensen zeggen? Dat is een uit-spraak die jongeren vaak van hun ouders te horen krijgen. Jongeren geven aan dat hun ouders teveel rekening houden met de familie en dat de familie zich sowieso al teveel met hen bemoeit. Bijvoorbeeld ten aanzien van partnerkeuze,

2E KWARTAAL 2006IEDERE ZONDAG

OP NEDERLAND 1

13.05 - 13.35 uur

HERHALING ZATERDAG 8 APRIL OM 10.00 UUR

HERHALING ZATERDAG 15 APRIL

OM 10.00 UUR


studiekeuze of gedrag. Ouders zijn gevoelig voor de reac-ties van familieleden. Zij proberen, uit angst het mikpunt te worden van praatjes binnen de familie, ten koste van alles het gedrag van hun kinderen binnen de sociaal geaccepteerde normen te houden. Veel jongeren maken zich, uit afkeer voor deze vorm van sociale controle, los van de familie. In Zoohm In praat Tanja en Narsingh over het verschil in de beleving van eer en schaamte tussen ouders en jongeren. Op grond van welke afwegingen houden wij ons vast aan groepsdenken, eer en schaamtegevoel?

16 april 2006Hanuman Jayanti deel 1

Hanuman is een levensgids voor devotie en innerlijke kracht. Hij is mens en aap tegelijk. Westerlingen noemen hem de aapgod. Steeds meer mensen, ook jongeren, wenden zich in devotie tot deze Godheid. Want Hanuman leert je hoe je een zuivere relatie met het Goddelijke kunt ontplooien, maar ook hoe je je eigen innerlijke krachten ten volle kunt ontwikkelen. In India wordt het openbare leven in grote steden opgesierd door reusachtige beelden van Hanuman. Wie is deze Hanu-man?

23 april 2006 Hanuman Jayanti deel 2

Devotie aan de Godheid Hanuman heeft een sterke invloed op je leven; ook in het hier en nu. Hij is altijd in de nabijheid van zijn toegewijden, klaar om te helpen, met name in moeilijke tijden. Maar wat zegt Hanuman over de weg van devotie in deze moderne samenleving?

30 april 2006Chatney.nl: Het Puja-mysterie

In deze Chatney.nl word er gekeken naar de puja. Wat is de be-tekenis van een puja precies? En wat betekenen al die ingrediën-ten die de pandit aan allerlei Goddelijke vormen offert? Hoe kan de puja bijdragen aan mijn spirituele groei? En wat is wat dit betreft het verschil tussen India, Nederland en Suriname?

HERHALING ZATERDAG 22 APRIL

OM 10.00 UUR

2E KWARTAAL 2006IEDERE ZONDAG

OP NEDERLAND 1

13.05 - 13.35 uur

HERHALING DONDERDAG 27 APRIL

OM 10.55 UUR

HERHALING ZATERDAG 13 MEI

OM 10.00 UUR


7 mei 2006Meditatie, veel meer dan alleen een innerlijke zoektocht

Meditatie is in. Steeds meer personen en instellingen pleiten ervoor dat meditatie een vast onderdeel wordt van ons dagschema. Dit o.a. naar aanleiding van een Amerikaans on-derzoek dat aantoont dat meditatie zowel de arbeidsvreugde als de prestaties vergroot. Maar meditatie heeft veel meer kanten. Zo wordt het steeds vaker in de psychotherapie als een additionele behandeltechniek gebruikt. Hindoes kennen meditatie als een manier om jezelf te vinden en niet zozeer als psychotherapeutisch middel. Meditatie kan ook een po-sitieve werking hebben bij de verwerking van traumatische ervaringen bij volwassenen en kinderen. In dit programma gaat de aandacht uit naar de werking van meditatie bij kin-deren die te maken krijgen met verdriet.

14 mei 2006 Vragen van een terminaal patiënt

In dit programma gaan we op zoek naar de betekenis van de hindoe basiswaarden reïncarnatie en onthechting. Voor hindoes is het leven een leer- en ervaringstraject, waarin je jezelf zoveel mogelijk spiritueel ontwikkelt. Dit leertraject eindigt niet altijd met de dood. Want de dood wordt gezien als een moment van overgang naar een ander leven, waarin de spirituele ontwikkeling verder gaat. Maar hoe geeft je als hindoe betekenis aan reïncarnatie en onthechting als je te horen krijgt dat jouw levenstraject eerder ophoudt dan je eigenlijk had verwacht?

21 mei 2006: Ommekeer

In deze documentaire gaan we door met het begrip onthech-ting (zie programma 14 mei), maar dan niet in de betekenis van afstand nemen van relaties als voorbereiding op het ster-ven, maar van afstand nemen van je voorgaande leefperiode. We praten met iemand die in zijn leven een onomkeerbare verandering heeft meegemaakt. Diens leefomgeving ziet er

HERHALING ZATERDAG 13 MEI

OM 10.00 UUR

Televisie

HERHALING

ZATERDAG 20 MEI

OM 10.00 UUR

HERHALING

ZATERDAG 27 MEI

OM 10.00 UUR


na deze verandering fundamenteel anders uit (invaliditeit). Hoe is deze persoon opnieuw op zoek gegaan naar zingeving en de betekenis van het leven? Waar haalt diegene de inspira-tie vandaan om verder te leven? En hoe kan de onthechtings-gedachte hierbij helpen en motiveren tot voortgang?

28 mei 2006Hindoes in Maleisië deel 1

Maleisië is een multi-etnische, multireligieuze samenleving die haar huidige samenstelling van de bevolking te danken heeft aan de Engelsen die grote migratie van Indiërs en Chinezen stimuleerden. Tijdens de koloniale periode trokken de Chi-nezen, die vroeger in de tinmijnen hadden gewerkt, naar de steden en verworven daar economisch een zeer goede positie. Een deel van de Indiërs had ook een plek veroverd in de amb-telijke en bestuurlijke functies. Maar een belangrijk deel bleef na de onafhankelijkheid op de rubberplantages werken. De oorspronkelijke bevolking, de Maleisiërs, voelde zich bij het verkrijgen van de onafhankelijkheid in 1957 economisch ach-tergesteld. Deze onvrede kwam tot uitbarsting na de verkie-zingen in mei ’69 omdat zij vreesden ook hun politieke macht te verliezen. Na de rellen werden maatregelen genomen die de Maleisiërs begunstigden. De Chinezen en Indiërs voelden zich door deze maatregelen benadeeld. Vooral de Indiërs, die economisch niet zo sterk staan als de Chinezen, hebben het erg moeilijk. Dit blijkt o.a. uit hoge werkloosheid, uitval in het onderwijs, alcoholmisbruik en zelfmoorden.

4 juni 2006 Hindoes in Maleisië deel 2

Maleisië is één van de economisch snelst groeiende staten in Zuidoost Azië. De economische ontwikkeling heeft vooral mensen nodig die goed opgeleid zijn. De Indiërs moeten con-curreren met de andere groepen op de markt. Hun opwaartse mobiliteit wordt vertraagd doordat velen een agrarische ach-tergrond hebben en laag opgeleid zijn. De achtereenvolgende regeringen hebben geprobeerd een pragmatisch beleid te voe-ren dat de stabiliteit en eenheid van Maleisië moet versterken. Geen geringe taak in een land met etnische en religieuze span-

HERHALING ZATERDAG 3 JUNI

OM 10.00 UUR


OM 10.00 UUR


Televisie ningen. De Indiërs worden in de regering vertegenwoordigd door de Malaysian Indian Congres onder leiding vanS.Vellu.

11 juni 2006 Jeuk!

Pavan is een mollig jongetje van Hindoestaanse afkomst. Hij heeft grote ronde ogen en een hoog stemmetje. Het is een vrolijk, energiek jongetje, maar er is één probleem: hij zit sinds zijn vierde jaar van top tot teen onder het eczeem. Hij heeft constant jeuk en kan daardoor de verleiding niet weer-staan om flink op het eczeem te gaan krabben. Pavan wordt op school altijd gepest. Zijn afleiding is Indiase films bekij-ken en zijn idool is de acteur Shah Rukh Khan. Regelmatig uit Pavan zijn frustratie, in zijn fantasie, bij hem. Hij vraagt zich af: “waarom heb ik eczeem?” Na deze documentaire van 15 minuten, praten wij na met ouders over hoe om te gaan met kinderen die gepest worden.

18 juni 2006 en 25 juni 2006 Hindoes in Jamaica

Net als in Suriname, Guyana en Trinidad werden er in de vorige eeuw 38.000 Hindoestanen uit India als contract-arbeiders naar Jamaica gebracht. Van Hindoestanen uit de eerstgenoemde gebieden horen we regelmatig het een en ander. Bijvoorbeeld in de vorm van een muzikale hit, een boek of een politiek standpunt. Maar van Hindoestanen uit Jamaica hoorden we tot nu toe niets. Hoe komt dat? Wat maakt dat de hindoestaan in Jamaica zo onzichtbaar blijft en zich op Caribisch niveau niet profileert? In een tweedelig programma over Hindoes op Jamaica, gaan we op zoek naar antwoorden op deze en andere vragen. In deel 1 ligt het accent op de migratiegeschiedenis en hun tewerkstelling. In deel 2 kijken we hoe deze groep zich in de afgelopen periode sociaal-economisch heeft ontwikkeld.


OM 10.00 UUR

HERHALING ZATERDAG 24 JUNI & 1 JULI

OM 10.00 UUR

VERT

ALIN

G D

OO

R: D

R. P

T. A

. BIE

RD

JATelevisie

Hindi


Met dank aan Shami Chander voor sponsoring

��

��

��

��

��

��

��

� ��

��

��

��



EUROPA AYURVEDA COLLEGEAyurveda centrum voor Natuurlijk Genezen

Witharenweg 97738 PE Witharen (Ommen)

0523-677208 - [email protected] - www.

Marma behandeling

Kundalini behandeling

Chakra behandeling

Nadi behandeling


Radio de lotusvijver

Zondag 2 aprilMediteren als therapie Bij de term meditatie denken we al gauw aan zaken in de alternatieve of zuiver spirituele hoek. Maar ook in de geves-tigde disciplines binnen de gezondheidszorg wordt gebruik gemaakt van meditatietechnieken om mensen te behande-len. Voor welke doeleinden wordt meditatie gebruikt en hoe groot is de acceptatie ervan?

Zondag 9 aprilEen Vedisch leven

Mediteren, mantra’s zingen, vegetarisch eten en mededogen maken deel uit van de Vedische leefwijze. Sommige Neder-landers passen deze toe in hun dagelijks leven. Waarom? Wat voegt het toe aan hun leven? En waarom kiest men dan juist voor elementen uit de Vedische leefwijze?

Zondag 16 aprilKracht, kennis en wijsheidKracht, kennis en wijsheid; dit zijn de eigenschappen van Hanuman en daarom vereren hindoes deze aapgod om die-zelfde kwaliteiten te verkrijgen. In deze Lotusvijver hoort u hoe hindoes Hanuman vereren en zich door hem laten inspireren. Zie ook de artikelen op pagina 22 en 26.

2E KWARTAAL 2006

Zondag14.15 - 15.00 UUROP RADIO 747VIA DE ETHER: 747 AMEN VIA DE KABEL:DEN HAAG 88.1 FMAMSTERDAM 96.6 FMROTTERDAM 90.0 FMOF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.


Zondag 23 aprilYoga en religie

Het woord yoga betekent verbinden; het verbinden van de individuele ziel met het Allerhoogste. Hoewel het yoga-systeem een spirituele weg is uit de hindoetraditie volgen veel niet-hindoes het pad van de yoga. Hoe verenigt men yoga met de eigen religie? Lees ook het artikel op pag. 33.

Zondag 30 aprilWaarom geen rituelen?

Het hindoeïsme staat in het westen vooral bekend om de spiritualiteit en filosofie. Opvallend is dat de rituelen uit het hindoeïsme zelden of nooit worden overgenomen, terwijl deze in het dagelijks leven van hindoes een belangrijke plek hebben. Waarom is er weinig belangstelling vanuit het wes-ten voor rituelen uit het hindoeïsme?

Zondag 7 mei Mediteren op school?

Van tijd tot tijd laait de discussie over mediteren op school weer op. We horen vaak de voorstanders ervan, men is en-thousiast en toch zien we dat het steeds weer niet doorge-voerd wordt. De Lotusvijver zoekt uit hoe dit komt.

Zondag 14 meiAngst voor de dood?

De dood wordt door velen als een onbekend, angstaanja-gend en triest gebeuren gezien. Veel religies hebben een idee geformuleerd over de dood. Ondanks hun overtuiging - of juist daardoor - hebben mensen angst voor wat het zou kun-nen betekenen om niet meer te leven. In deze Lotusvijver vertellen mensen waarom zij wel of juist geen angst voor de dood hebben. Zie ook het artikel op pagina 28.



Radio de lotusvijverZondag 21 meiSpirituele intelligentie

Waarom heeft de een meer belangstelling voor bijvoorbeeld yoga en meditatie dan de ander? Hoe komt het dat de één een grotere spirituele groei doormaakt dan de ander? Heeft dit te maken met een soort aanleg voor het spirituele, een soort spirituele intelligentie? In deze Lotusvijver praten we hierover onder meer met Marjolein Rikmenspoel, auteur van het boek Spirituele Intelligentie.

Zondag 28 meiAstrologie voor spirituele groei

Astrologie wordt meestal gebruikt voor adviezen op het gebied van relaties, loopbaanplanning en gezondheid. Maar de Indiase astrologie heeft ook mogelijkheden om advie-zen te geven voor spirituele keuzes. Zo kan men op een bewuste manier de eigen spirituele kwaliteiten en mogelijk-heden benutten. In deze Lotusvijver hoort u hoe de Indiase astrologie behulpzaam kan zijn bij uw spirituele groei.

Zondag 4 juni Mystieke ervaring?

Het aantal mensen dat zegt een mystieke ervaring te heb-ben gehad groeit met sprongen. Middels televisieseries of terugkerende rubrieken in kranten wordt er veelvuldig aandacht aan besteed. Hoe komt het dat er steeds meer mensen voor deze ervaringen uitkomen in een tijd van se-cularisatie? En wanneer is een ervaring mystiek te noemen?

Zondag 11 juniSpel van het ego

Hindoegeschriften brengen spiritualiteit in verband met het doorzien van de werking van het ego, het ik-bewustzijn, waarvan we menen dat het onze werkelijke essentie is. Maar in feite versluiert het ego onze ware aard, namelijk de ziel. In deze Lotusvijver onderzoeken wij langs welke wegen het spel van het ego kan worden doorzien.


Zondag 18 juni & 25 juniSynchroniciteit

Stel: je denkt aan iemand die je een lange tijd niet hebt gezien of gesproken. Op dat moment gaat de telefoon en de persoon aan wie je dacht, is aan de andere kant van de lijn. Volgens C.G. Jung is dit een voorbeeld van synchroniciteit. Hoe ontstaat synchroniciteit en wat zegt het ons over de es-sentie van de werkelijkheid?



Radio Darshan

Maandag 3 aprilHervormingen van nu De Arya Samaj werd gesticht als reactie op een aantal ge-bruiken binnen de gangbare hindoetraditie van toen. Ook nu zijn er verschuivingen in de praktijk van het hindoe-isme in Nederland. Aan de ene kant zien we de spirituali-sering van de religie en aan de andere kant een zoektocht naar antwoorden op maatschappelijke vraagstukken. Hoe groot is de behoefte aan deze hervormingen?

Maandag 10 aprilWie bepaalt wie de ware is?

Iedereen zoekt uiteraard naar die partner die het best bij hem of haar past. Welke verwachtingen hebben Hindoe-stanen bij hun zoektocht en hoeveel heeft de omgeving

2e kwartaal 2006

Maandag16.00 - 17.00 uurOP RADIO 747VIA DE ETHER: 747 AMEN VIA DE KABEL:DEN HAAG 88.1 FMAMSTERDAM 96.6 FMROTTERDAM 90.0 FMOF VRAAG UW KABELEXPLOITANT NAAR DE JUISTE FREQUENTIE IN UW REGIO.

Darshan, een wekelijks programma met:

● berichtgeving over de laatste ontwikkelingen van de Hindoestaanse gemeenschap in Suriname, ● achtergrondreportages uit Suriname, ● nieuws uit de Hindoestaanse gemeenschap in Nederland, ● prachtige Hindoestaanse muziek uit India, Suriname en Nederland, en ● een onderwerp dat diepgravend wordt besproken en onderzocht.


hierover te zeggen? Darshan kijkt naar de invloed van de omgeving op de partnerkeuze.

Maandag 17 & 24 aprilTussen verhaal en geloof

Hanuman, half aap, half mens en held uit de Ramayana, wordt door vele hindoes aanbeden. De meesten kennen de verhalen over de heldendaden van Hanuman en de Hanu-manchalisa uit hun hoofd. Interpreteren we de heldendaden als daadwerkelijke gebeurtenissen of is de symbolische bete-kenis van Hanuman het belangrijkste? Zie ook de artikelen op pagina 22 en 26 .

Maandag 1 meiRituelen verklaren?

Een vaak gehoorde klacht van hindoes is dat ze de rituelen bij pooja’s en havans niet begrijpen en er daarom ook geen waarde aan hechten. Veel mensen zijn op zoek naar informa-tie om de rituelen beter te begrijpen. Behouden we de ritue-len nadat we ze voor onszelf hebben verklaard? In Darshan een discussie hierover.

Maandag 8 meiMediteren op school

Hindoestanen zijn over het algemeen niet opgegroeid met meditatie, hoewel dat wel wezenlijk deel uitmaakt van de hindoetraditie. Nu zijn er Nederlanders die zich willen inzet-ten om meditatie op scholen in te voeren omdat dat heilzaam zou zijn voor de kinderen. Is dit een nieuwe modegril of is het toe te juichen? En wat vinden Hindoestaanse ouders hiervan?

Maandag 15 meiAngst voor de dood?

Als het einde nabij is gaat men de balans opmaken: Heb ik als goed mens geleefd? Hindoes gaan uit van karma en reïncarnatie, maar worstelen desondanks, of wellicht juist

Radio Darshan


daardoor, met vragen omtrent de dood. Darshan praat met hindoes voor wie deze vragen actueel zijn. Zie ook het artikel op pagina 28.

Maandag 22 meiWat helpt bij de rouwverwerking?

Traditioneel kennen hindoes een aantal gebruiken die na het overlijden worden uitgevoerd. Daarnaast ontstaan er ook andere manieren om het verlies van een dierbare te verwerken. Bieden de traditionele gebruiken (lezen uit de Ramayana of de Bhagavad Gita) niet meer de gewenste troost? Darshan bespreekt de behoefte aan traditionele en moderne(re) manieren.

Maandag 29 meiHindoeïsme in de Indiase film Aan de Indiase film ontlenen we een aantal gebruiken uit de hindoetraditie, zoals de raksha bandhan, de tilak voor geluk en de mangalsutra. Ook worden vaak een aantal voor Nederlandse Hindoestanen minder gebruikelijke hindoe-feestdagen en gebruiken getoond, zoals Ganesh Caturthi, Karva Chauth en cadeautjes bij Divali. Hoe beïnvloedt de Indiase film de beleving van het hindoeïsme in Nederland? Zie ook het artikel op pagina 36 en 48.

Thema: Hindoes verspreid over de hele wereld.Door de eeuwen heen zijn hindoes over de wereld uitgewaai-erd. Sommigen als contractarbeider, anderen hun liefde ach-terna en weer anderen op de vlucht voor geweld en onderdruk-king. Hoe gaan Nederlandse hindoes om met ontwikkelen in India en in andere landen waar hindoes wonen?

Maandag 5 juniDe Surinaams-Hindoestaanse geschiedenis herbeleven

Waar zetten de eerste Hindoestanen voet aan wal in Surina-me toen zij op 5 juni 1873 van boord gingen? Hoe zag het dagelijks leven op de plantages eruit? Wat veranderde de

Radio Darshan


nieuwe omgeving aan hun culturele beleving? Allemaal vra-gen waarop het antwoord in Suriname ligt. Darshan bezocht enkele historische plekken en maakte een reconstructie.

Maandag 12 juniHindoestanen in de economische op-mars van India

Hoewel Hindoestanen al meer dan een eeuw India verlaten hebben voelen velen wel een zekere cultureel-religieuze verbondenheid met het land. Maar hoe zit het met de eco-nomische band? India wordt als een nieuwe economische grootmacht gezien. Willen en kunnen Nederlandse Hindoe-stanen een rol spelen in deze ontwikkeling? In Darshan een discussie. Zie ook het artikel op pagina 45.

Maandag 19 juniReligieuze emancipatie?

Op tal van gebieden worden Hindoestaanse vrouwen en meisjes gelijkwaardig aan mannen en jongens geacht. Maar voor cultureel-religieuze gebruiken is naar oud Indiaas hindoegebruik toch een man nodig. De laatste riten bij het overlijden, het voortzetten van de familienaam, het in de familie houden van bezittingen… Blijft men in India, Suri-name en Nederland langs deze lijnen denken of komt hier verandering in?

Maandag 26 juniHet beeld van niet-hindoes

‘Een soort van bizarre mystieke religie waarin mensen dan-sen en vreemde dingen vereren’. Zo typeerde iemand in de VS het hindoeïsme. Weten Hindoestanen in Nederland hoe er tegen hun religie en cultuur aan gekeken wordt door de omgeving? En wat kunnen hindoes in verschillende landen zelf doen aan negatieve associaties bij de Hindoestaanse cul-tuur, of gebrek aan kennis bij niet-hindoes?

Radio Darshan


In de Mahabharata vinden we het volgende verhaal. In Dvapara Yuga, ten tijde van de Kurukshetra oorlog, ontmoet Hanumanji zijn jongere broer Bhima, één van de Pandava broers. Bhima is de krachtigste persoon van zijn tijd en is hier zeer trots op, want net als Hanuman werd ook Bhima ge-boren door de zegening van de wind

God, Pavan. Tijdens deze episode in de Mahabharata krijgt Hanuman het inzicht om Bhima’s trots te breken. Hiervoor legt hij, in de vermomming van een oude aap, zijn staart op de weg en laat hij Bhima geen mogelijk-heid om hem te passeren. Als Bhima hem vraagt om zijn staart opzij te leggen, zegt Hanuman hem dat hij een


Naast Krishna Bhagvaan en Shri Ram, die als avatars van Vishnu

worden beschouwd, is voor vele hindoes over de hele wereld

Shri Hanumanji een van de meest populaire en vereerde devta’s

(goddelijke manifestatie van het Allerhoogste). Voor veel mensen

is Hanumanji toch een beetje een mysterie. Is het nu een aap?

Of een aapgod? Of moeten we het toch meer symbolisch dan wel

intellectueel bekijken zoals men dat in Advaita Vedanta kringen

placht te doen? Hanuman, slechts één van de vele namen van deze

devta, betekent ‘gebroken kaak’. Andere namen voor Hanuman zijn

Bajrangbali, Kesarinandan en Pavanputr. Hanuman komt voor

in de Ramayana, de Mahabharata, maar ook in veel puranische

literatuur. In het Ramayana-epos wordt Hanuman beschreven als

een trouwe dienaar van Ram die met ongeëvenaarde toewijding

en trouw vele daden van moed verricht. En het is moeilijk om

een figuur in de Puranas te vinden die tegelijkertijd zo krachtig,

geleerd, filosofisch, nederig en amusant is als Hanuman.

SASQ

HU

A VA

ND

ERSC

HEE

R


oud persoon is, en of Bhima niet zou willen proberen om de staart zelf op te heffen. Bhima probeert het, maar ondanks zijn beroemde kracht krijgt hij de staart niet opgetild, en hij is totaal ontzet door zijn mislukking. Maar dan vertelt Hanuman hem dat hij niet zo trots op zijn kracht zou moeten zijn en openbaart hij ook zijn ware identiteit. Beide broers omhelzen elkaar en Hanuman belooft hem dat hij plaats zal nemen op de vlag van de strijdwagen van Bhima’s broer Arjuna, tijdens de Kurukshetra oorlog. De jhandi, de roodoranje vlag, als symbool van Hanuman wappert vandaag de dag niet alleen in India op de daken en tempels, maar ook in Suriname en bij veel Surinaams-Hindoestaanse hindoes hier in Nederland. Behalve de jhandi worden in India vaak beelden van Ha-numan gebruikt als wachters voor tem-pels en andere belangrijke gebouwen.

Maar wat betekent een fi guur als Hanuman nu voor een Nederlandse hindoe, die zelfs niet met een christe-lijke of andere religieuze achtergrond is opgegroeid? Wat betekent Shri Hanumanji voor mij? Het is altijd moeilijk om persoonlijke beleving onder woorden te brengen, vaak zijn het toch juist de persoonlijke beteke-nissen van een woord of symbool die net dat verschil aangeven. Toen ik op jeugdige leeftijd in aanraking kwam met de Sanatan Dharm was dat door

middel van de televisieseries Ramay-ana en Mahabharata op BBC2.

De prikkel die hierdoor werd gegeven aan mijn toch al onderzoekende en leesgra-ge geest mondde uit in een zoektocht naar antwoorden.

Op een bepaald moment kreeg ik de Hanuman Cha-lisa onder ogen en ik ging

deze reciteren en uit het hoofd leren. Via onder-zoek was ik al wel zo ver

dat ik de basis van de rituele handelingen, puja, kende. Maar toch realiseerde ik mij dat ik nog

zoveel niet wist. De Hanuman Chalisa, toegeschre-ven aan Goswami

Tulsidas bevat o.a dit vers (chaupaai):

2. Buddhihiin tanu jaanike, sumirauN Pavan kumaar bal buddhi bidyaa dehu mohiN, harhu kales bikaar. (Wetend dat mijn lichaam een geest zonder wijs-heid herbergt, roep ik Pavans zoon aan en smeek: ‘Schenk mij kracht, kennis en wijsheid en verdrijf de smart der onwetendheid en dwaling’.)

Deze regel raakte mij diep. Het veroor-zaakte een klik, zoals dat dan heet. Ik ging Hanuman zien als een soort door-geefl uik van kennis. Eigenlijk dacht ik: ‘OK, dit is een manier om kennis te vergaren, om die dingen te leren die ik niet weet’. Naast de Hanuman-puja ging ik mij verder en verder verdiepen in de vele hindoegeschriften. En naast de vele fi losofi sche verhandelingen



(darshanas) die ik verslond waren ook de puranische verhalen, en de Ramayana en Mahabharata inclusief de Bhagavadgita een bron van inspiratie. Elk nieuw verhaal dat ik hoorde of las over Hanuman’s geweldige succes-sen herinnerde mij aan de Hanuman Chalisa, want in elk van de regels van deze Chalisa wordt al verwezen naar deze heroïsche daden. De chaupaai die mij oorspronkelijk inspireerde tot een soort devotie, kreeg meerdere dimensies in mijn benadering tot het Goddelijke. Maar ook ben ik op deze manier eigenlijk steeds meer vertrouwd geraakt en zeker ook meer gaan houden van Hanumanji. Hoewel de filosofische kant van de Sanatan Dharm vaak in conflict wordt gezien met het rituele aspect ervan, voelde ik mij niet minder intellectueel doordat ik ‘s ochtends de Hanu-man Chalisa reciteerde, en daarbij een diya en wierook aanstak of een bloem neerlegde om Hanumanji te eren. Zelfs toen ik op een bepaald moment naast het reciteren van o.a. de Ha-numan Chalisa meer de dagelijkse puja tot Shiva Bhagvaan ging richten voelde ik juist dat het ene en het andere in feite hetzelfde is en niet met elkaar in conflict. Dit gevoel werd ook gestaafd doordat Hanuman wordt gezien als een avatar van Shiva. Het was juist die intrinsieke verbinding met alles en ‘het Alles’ dat mij van het eerste moment had aangetrokken in de Sanatan Dharm.

Ook mijn studie Indologie en de reizen naar India, tijdens welke ik vele Hanuman mandirs heb bezocht, heb-ben in een later stadium een dimensie toegevoegd. Tijdens mijn studie in India aan JNU probeerde ik elke dins-dag aanwezig te zijn in het duwspel in de Hanuman mandir in Janpath, New Delhi. Vele uren heb ik doorgebracht zittend op de grond met het lezen van de boekjes die in de mandir verkrijg-baar waren. In 2004 was ik weer terug in Delhi, en bezocht toen de Hanuman mandir aan de Ring Road in Delhi. Ik sprak met de pujari daar, en deze man doorleefde duidelijk de Hanuman bhakti, en hij verbleef in de mandir. Ik vroeg hem mij een aantal wetenswaar-digheden over de mandir te vertel-len, en hij begon zijn verhaal over de oprichter en de vele historische en

magische verhalen verbonden met de mandir. Maar pas toen hij over zijn geliefde Hanu-manji begon te vertellen lichtten zijn ogen op en vertelde hij mij wel drie uren lang allerlei verhalen over Hanuman, bijvoorbeeld Ha-numan’s confron-tatie met Surasa

op weg naar Lanka. En het verhaal over Ram’s kroning in Ayodhya, na zijn terugkeer van Lanka, en hoe Ram geschenken gaf aan iedereen die hem in de strijd tegen Ravana hadden geholpen. En hoe Sita uiteindelijk voor de door hem verleende diensten



haar parelketting gaf aan Hanuman. En hoe verbaasd zij was toen Hanuman de parels één voor één stuk beet, en ze na dicht aan zijn oor gehouden te hebben weggooide. Op Sita’s verzoek legde Hanuman haar uit dat hij niets had aan een voorwerp dat niet de naam Ram zong en als voorbeeld trok Hanuman een haar uit zijn arm en hield die dicht aan Sita’s oor. De haar zong de naam van Ram: ‘Ram! Ram!’ Maar de pujari vertelde ook het verhaal hoe Hanuman na een uitdaging in een volle troonzaal (‘Tam tam tam!!!’, zijn borst openscheurde en daar een afbeel-ding van Ram en Sita liet zien als een symbool van zijn devotie. Tijdens deze gebeurtenis sprak Shri Ram ook de beroemde woorden tegen Hanuman: ‘Daar waar mijn katha gelezen wordt

zal jij aanbeden worden’. Dat aan deze woorden van Shri Ram gehoor is gege-ven is in India duidelijk te zien. Langs de wegen, in de kleinste obscuurste hoekjes van de straten maar ook in de grotere tempel complexen is er wel een murti van Hanuman te vinden. Het is duidelijk dat Hanumanji veel verschillende betekenissen belichaamt. De betekenis voor mij heeft net zoveel dimensies, een manifestatie van het Allerhoogste principe, die vormloze kracht van loyaliteit en devotie, maar ook die fysieke vorm waarin hij bij ie-dereen bekend is. Een doorgeefluik van kennis en inzicht, maar ook een baken voor advies en hulp. Een vertrouwde vorm waar ik toch niet aan voorbij kan lopen. Jai Jai Jai Hanuman Gosaain kripa karhu gurudev ki naain ■


Het ritueel begon ’s ochtends vroeg na het bad: totaal gefocust op de puja die uitgevoerd zou worden. De inleving begon al met het plukken van de mooiste bloemen in de tuin voor Hanuman Baba. In de tuin om ons huis hadden mijn ouders onder andere tjamelie (jasmijn), gena’s (afrikaantjes) en de rode arhour (hibiscus) geplant. Voor Hanuman Baba moest er altijd een rode bloem bij, omdat rood zijn favoriete kleur zou zijn.

Vervolgens deed ik met Adjie de puja als volgt. ‘Er was een foto van Hanu-man Baba samen met Shri Ram, Sita Mata en Lakshmanji opgesteld in een nis. De tweede foto was van Hanuman Baba waarin hij zijn hart open scheurt

om de verblijfplaats van Sitaram (Ram en Sita) in hem te tonen. Van Adjie moest ik met een bloem in mijn hand naar de foto kijken en aan Hanuman Baba denken, alsof Hij in zijn volle gedaante lijfelijk voor mij stond. Dit vereiste diepe concentratie. Hierna moest de rode bloem voor zijn foto geofferd worden (vol respect worden neergezet) en ook werden er bloemen op de andere foto en op de Ramayana en de Hanuman Chalisa geofferd. Ver-volgens werd alles bewierookt. Hierop volgde het lezen van de Hanuman Chalisa, die Adjie en ik uit het hoofd kenden. Voor de afsluiting deden we de mantra japa (het reciteren van de mantra) van Hanuman Baba. Op de dinsdag en de zaterdag (dagen die

HanumanpujaD

EVI K

OEL

DIE

P

Ik ben geboren in een hindoegezin, waar het normaal was dat ieder

gezinslid elke dag, ’s ochtends en ’s avonds, puja deed. Mijn eerste

beleving van Hanumanpuja dateert uit mijn jeugd. Het was in

mijn geboorteplaats Nickerie, een district in Suriname. Puja voor

Hanuman Baba heb ik van mijn Adjie (grootmoeder van vaders’

zijde) geleerd. Bij ons thuis deed ieder gezinslid puja voor een andere

ishtadeva. Een ishtadeva is een aspect van God tot wie men zich

het meest aangetrokken voelt; je ‘lievelingsgod’ zogezegd. Wie het

hindoeïsme echt begrijpt, weet dat puja voor een andere Ishtadev

geen belemmering is voor je spirituele groei. Ze zijn allen de

manifestaties van het Absolute.


aan Hanuman Baba zijn gewijd) werd de puja uitgebreid met het aanmaken van een dia (olie-lichtje), het offeren van fruit en laddoe (suikerballetjes) en afnemen van aartie.

Tijdens speciale puja’s waar een pandit bij kwam om de plechtigheid te ver-richten, werd er ook een dhoti (lendendoek) en jhandi (rode vlag) aan Hanuman Baba geofferd. De jhandi werd buiten in de tuin geplant. Aan een lange bamboe-stok werd een rode vlag gebonden onder het reciteren van de Hanuman mantra. Vijf mannen moesten deze vasthouden en in de grond planten. Van te voren was er al een gat gegraven. Dit alles werd begeleid met het luiden van de bel, het blazen op de sankha (hoornschelp) en het zingen van de Hanuman mantra. Adjie vertelde onder andere dat Hanuman Baba een ans (incarnatie) van Shiva Bhagwan is en ook de grootste bhakta (devoot) van Shri Ram (een incarnatie van Vishnu). Wanneer je Baba in alle oprechtheid, vertrouwen en respect aanroept, Zijn Chalisa en mantra bezingt, krijg je Zijn bescherming en begeleiding. Net zoals je Baba aanbidt, zo liefdevol moet je ook met iedereen omgaan, want Hij ziet en weet alles. Overal waar er een Shri Ram katha (lezing) gehouden wordt, zal Hij aanwezig zijn. Soms kan je Hem daar zien als een oude Baba (vader), die helemaal achterin zit en

als laatste weggaat. In de Ramayana vloog hij naar Lanka, waar Sita Mata door Rawan gevangen werd gehouden om de boodschap van Shri Ram af te geven. Hij kreeg van haar acht siddhis (paranormale begaafdheden) en negen nidhis; bovendien heeft Hij het eeuwig leven (tjieranjivi).

Ik moest van Adjie naar deze verhalen luis-teren, erover nadenken en vragen stellen als ik iets niet begreep. Na-tuurlijk waren er genoeg vra-gen. Hoe kon Hij bijvoor-beeld vliegen? Waarop ze

antwoordde: omdat Hij Pawanputra (zoon van de Wind) was. Voor mij be-tekende dit dat Hanuman Baba op elk moment dat het waaide, bij je kon zijn. Adjie zei: ‘Dit heb ik je nu verteld, maar nu moet je dit zelf voelen, zelf ervaren’. Het waait nogal veel, in het open, schone en vruchtbare rijstdistrict Nickerie, dus was het niet moeilijk voor mij om de wind te voelen. Elke keer als ik me bewust werd van de wind, moest ik de aanwezigheid van Hanuman Baba voelen. Voldoende levenswerk voor me.Als ik naar de mandir of yagya ging, was ik één en al aandacht tijdens de dienst en ging nooit direct weg, want ik moest de ‘oude Baba’ zien te vinden, die mij zou vertellen wie Shri Ram is en hoe je bij Hem kan komen. ■


Angst verhardt, vergalt. De roep van de ziel wordt niet meer gehoord. Er zijn veel mensen die nog steeds lijden onder de beschadigingen die ze in hun jeugd opliepen en daar met name een angst voor de dood aan overhielden. Frappant is dat Jan Siebelink, auteur van het aangrijpende boek Knielen voor een bed violen waarin hij zijn jeugder-varingen beschrijft in een dergelijke sfeer, nog steeds die angst kent. Zelf ben ik, met vele anderen, die angst voorbij.

Mede ook door mijn werk als journa-list en researcher op het gebied van

religie, esoterie, mystiek en zingeving was er sprake van een dagend inzicht, een zicht-in. Doordat ik zo’n negen jaar hoofdredacteur was van het blad Terugkeer, een tijdschrift rond bijna-doodervaringen en zingeving, (www.merkawah.nl) heb ik veel over de dood – en wat daarna komt - gelezen, erover gesproken en erover nagedacht. Dit is niet alleen een cognitieve kennis, maar vooral een innerlijk weten.

Er is leven na een lang ziekbed, na een lang lijden. Ik weet van mensen die stralend zijn overgaan en… geen angst meer hadden. Het is overigens

LAM

BÈRT

DE

KWAN

T

Nadenken over de dood maakt ons

bewust van het leven

De dood is de laatste vijand, zo leerde de kerk van mijn jeugd. Zij

doet dat overigens nog steeds. Ik ben met die gedachte grootgebracht.

Ook met de angst ervoor. En vooral ook met wat er na de dood komt.

Eeuwige verdoemenis, de hel dus – dat wachtte de goddelozen en

zondaars, en tot hen behoorde ik in de ogen van mijn ouders en de

zware gereformeerde gemeente, ook wel ‘zwarte kousenkerk”genoemd.

Zwarte kousen, sombere gezichten, granieten koppen.


bijdrage geleverd in een wereldwijde, toenemende belangstelling voor de dood en het leven daarna.

Maar nog steeds zien veel mensen de onafwendbare dood met veel vrees tegemoet. Ook al geloven ze in een he-mel, die overgang maakt hen angstig. Mensen met een bijna-doodervaring vertellen echter van een liefdevolle Aanwezigheid, van begrip, liefde en geen oordeel. De componist Gustav Mahler schreef aan zijn vouw Alma, in een toelichting op zijn majestueuze, aangrijpende, Achtste symfonie: ‘Er is geen oordeel, alleen maar liefde.’ In zijn boek Vertrouwen in de eeuwigheid wijst Johan M. Pameijer (Sigma Press, 2003) erop dat er aan de andere kant hulp wordt geboden na een zware doodstrijd. Angst, zo zegt hij, hoeven

we er zeker niet voor te hebben, want ‘doodgaan is een moment van bevrij-ding tot de diepere schatten van de eigen natuur, een volledige entree in de tempel van de ziel. De dood maakt ons bewust van het leven.’

Hoewel er geen bewijzen zijn van het leven voorbij deze poort zijn er talrijke boodschappen, waaraan ook Pameijer refereert, die spreken over de omstandigheden waar-mee overledenen te maken kregen toen zij de astrale wereld betraden.

Opmerkelijk is dat velen spreken van het ‘Zomerland’. Volgens James van Praagh (Spirituele reizen tussen leven en dood, Kosmos Z&K, 1999) is deze astrale wereld in veel opzichten even solide als de fysieke wereld, hoewel de energie ervan licht en etherisch is. Wanneer een ziel de overgang maakt

opmerkelijk dat mensen die hier veel over hebben nagedacht en – bijvoor-beeld - gemediteerd hebben, vaak vol overgave en zonder angst sterven. In onze cultuur is de dood nog steeds een taboe, al begint er wat te veranderen. Waren ooit ouderen een vertrouwd beeld in steden en dorpen, anno 2006 hebben we ze naar de rand van onze steden verbannen waar ze in verzor-gingshuizen hun dagen tellen. Jong is in; oud is exit… Vroeger waren ook begraafplaatsen zo’n vertrouwd beeld, maar ook die zijn verbannen naar locaties buiten de steden en dorpen. Voor de ziekenhui-zen geldt hetzelfde. Ziekte, ouderdom en dood hebben we verbannen naar de periferie van onze samenleving. Toch zijn vandaag de dag zaken als stervensbegeleiding min of meer vertrouwde begrippen. De laatste jaren zijn er opmerke-lijke veranderingen te zien geweest in onze houding tegenover de dood en in de aard van zorg die we als samen-leving bieden aan ster-venden en rouwenden. Documentaires, boeken, symposia hebben in niet geringe mate bijgedra-gen aan een grotere openheid in het kijken naar de dood. Ook OHM biedt in haar radio- en tv-uitzendingen veel informatie op dit gebied. Opmerkelijk is dat op juist deze uitzendingen veel gereageerd wordt. Tenslotte heeft ook Het Tibetaanse boek van leven en sterven van Sogyal Rinpoche een belangrijke


naar het existentieniveau, treedt hij binnen met zijn astrale lichaam. Net als het etherische lichaam, dat wordt afgelegd op het moment van de dood, is het astrale lichaam een exacte kopie van het fysieke lichaam en heeft het ook armen, benen, vingers en tenen. Het kent echter geen ziektes of gebre-ken. Wie door welke oorzaak dan ook ernstig verminkt werd, zal daarvan in deze wereld niets merken; deze verminkingen betreffen immers niet de spirituele wereld of het spirituele lichaam. Uit vele verslagen blijkt dat, hoewel ons spirituele lichaam in een perfecte staat aankomt, onze herin-neringen, vooroordelen en gevoelens niet zijn veranderd. Onze mentale en emotionele zienswijze blijft in feite onveranderd. Alles wat wij ooit in de

fysieke wereld hebben ervaren, staat in onze ziel gegrift, zoals dat ook blijkt uit het zogenaamde levensoverzicht of levensfilm van mensen met een bijna-doodervaring

Zo vindt een zojuist gearriveerde ziel zich terug op een spiritueel niveau dat bestaat uit de optelsom van al zijn karaktertrekken en verschillende aardse ervaringen, die hij zelf voor zijn overgang heeft gecreëerd. Een ziel wordt aangetrokken door een exi-stentieniveau dat zijn interesse bevat. Zielen met dezelfde interesses treffen elkaar op hetzelfde spirituele niveau. Mensen die God niet als liefde hebben ervaren maar eerder als een wreker van hun zonden, komen in een sfeer te-recht waar dezelfde opvattingen leven.

Alles VergänglicheIst nur rein Gleichnis ;

Das Unzulägl icheHier wird ’s Ereignis ;Das Unbescreibl iche ,

Hier ist ’ s getan;Das Ewig Weibl iche

Zieht uns hinan


Wezens van Licht die hen ervan willen overtuigen dat zij aan ‘gene zijde’ zijn en hulp bieden om naar lichtere sferen te gaan, worden gewantrouwd en niet zelden gezien als representanten van de duivel die hen als een ‘engel des lichts’ willen verleiden. Zo stierf mijn vader met een grote angst voor de hel. Zijn leven, waarin hij voor zijn gezin bepaald geen lieverdje was en waarin hij veel verbaal en fysiek geweld ge-bruikte, sterkte hem in de overtuiging dat het hellevuur als het ware voor hem nog even werd opgestookt. In het zwaar calvinistische milieu waarin ik opgroeide is de angst voor de hel gro-ter dan in het geloof in een liefdevolle, vergevende God die niet oordeelt. Bekend is het verhaal van een zware crimineel die ervan overtuigd was dat hij naar de hel ging. Toch werd hij, als zovelen, geholpen om naar het Licht te gaan. Het was teveel voor hem. Hij kon niet geloven in liefde en verkoos

voor een verblijf in een door hem ge-creëerde duisternis. Hij kon het Licht niet verdragen…

Zo bezien zouden begrippen als ‘he-mel’ en ‘hel’ slechts bewustzijnsplaat-sen zijn waar niemand eeuwig hoeft te verblijven. Als we ervan uitgaan dat tijd een relatief begrip is, leven we hier en nu al in de eeuwigheid, en kunnen we eeuwigheidmomenten beleven, zoals dat bij meditatie kan gebeuren.Yogananda wees er eens op dat net achter het donker van gesloten ogen het licht van God schijnt. ‘Als je in me-ditatie dat licht ziet, houd er dan met devote ijver aan vast. Voel jezelf erin: dat is waar God woont. Het is goed om in het leven vóór de dood weet te heb-ben van het leven ná de dood; leven in het hier en nu is even zinvol. De dood serieus nemen betekent ook dat het zin heeft ook het leven hier en nú serieus nemen.’ Vooral dat! ■

Gustav Mahler, Achtste symfonie (Slot)


Wie zich bezig gaat houden met de wijsgerige achtergronden van yoga ont-dekt een spirituele diepgang die men op het eerste oog niet zou vermoeden bij het beoefenen van de asana’s en de pranayama’s, maar die er wel de basis voor vormt. Men ziet dan hoe yoga een instrument is om het lichaam, maar ook het eigen denken te onderzoeken. De betekenis van yoga als spirituele weg wordt zichtbaar. Op de verschillende niveaus van yoga beoefenen, van puur lichamelijk tot spiritueel, kan men in strijd komen met de eigen christelijke achtergrond. Het kennismaken met de yogafi losofi e roept vragen op over het eigen denkka-der waar de eigen christelijke cultuur en opvoeding, bewust of onbewust, deel van uitmaken. Gaat het christelijk geloof eigenlijk wel samen met de in-

tensieve beoefening van yoga, waar na-men en begrippen die een verwijzing lijken te zijn naar een ander geloof, deel van uitmaken? Door sommige christenen wordt yoga beschouwd als pure afgoderij. Anderen zien het beoe-fenen van yoga en het zich verdiepen in de fi losofi sche achtergronden als een verrijking, zelfs een verdieping van hun eigen christelijk geloof.

Kunnen yoga en christelijke religie samengaan? Prof.dr. Wim van Vled-der schreef daar in Mens, schakel tussen hemel en aarde het volgende over: ‘De Oude Wijsheid van de Upanisha-den spreekt over naar buiten gerichte en naar binnen gerichte zintuigen, naar buiten en naar binnen gericht bewustzijn. Beide zijn nodig voor het ontwikkelen van het bewustzijn in

Yoga in de christelijke traditie

Yoga komt uit India, maar wordt daarbuiten minstens zo intensief

beoefend. In Europa en in de Verenigde Staten, waar vooral de

hatha yoga grote bekendheid geniet, wordt de yogabeoefening in de

eerste plaats als een fysieke training beschouwd. Wanneer men iets

verder gaat, spreekt men van het in balans brengen van lichaam en

geest, waarmee dan meestal wordt bedoeld dat je er emotioneel en

psychisch rustiger van wordt.

Yoga in Yoga in


de overeenkomende sfeer. Als nu ons bewustzijn in onze westerse wereld bij voortduring en vrijwel uitsluitend naar buiten gericht is geweest, dan zou het wel eens hoog tijd kunnen zijn tot het inzicht te komen dat de mens ook zijn aandacht niet alleen naar buiten maar ook naar binnen kan richten.

‘Gelukkig zien wij hier en daar ook een kentering. Het onwaarschijnlijke lijkt plaats te gaan vinden, nu nog op kleine schaal, straks misschien wereld-wijd? Kwantumfysica wijst op collectief bewustzijn, overtuigt ons ervan dat wij onze aandacht naar het hogere moeten verplaatsen. Wat religie tot nu toe niet of nauwelijks heeft weten te berei-ken, lijkt op termijn tot stand te komen dank-zij wetenschap. Mensen lijken te ontwaken voor de aloude Wijsheid. Bij dat ontwaken past dan meteen een verlangen naar dat andere , dat schijnbaar onbereikbaar hogere met welke woorden dat hogere dan ook moge worden aangeduid. Er ontstaat in een groeiend aantal mensen een hunkering, een drang, naar hoger bewustzijn. Deze hunkering naar hoger bewustzijn is al sinds eeu-wen bekend, maar vrijwel uitsluitend bij mystici en zieners. ‘Sommige wetenschap-pers lijken in onze tijd

ook wel gedreven te worden door die innerlijke drang tot hoger bewustzijn. Zij speuren naar waarheden die het lager denken niet kan bevatten en ko-men daarmee heel dikwijls uit op ver-wondering, bewondering en religieuze beleving. De mysticus die zijn Heer wil leren kennen, heeft misschien een an-dere bedoeling dan de wetenschapper, maar hij heeft wel dezelfde innerlijke hunkering, hetzelfde verlangen, name-lijk eenwording met en ervaring van het hogere.

‘Voor sommigen zal de toenadering tussen religie en wetenschap wat vreemd overkomen. Toch, zoals

gezegd, is de afstand tussen de my-

sti-ci, zoe-

kers naar

God, en de wetenschappers,

zoekers naar het ene, collectieve bewustzijn, helemaal niet zo groot als het wel moge lijken. Het is de moeite waard om

zorgvuldig te bestuderen hoe wetenschappers spre-ken over hoger, goddelijk Bewustzijn. Fred A.Wolf

schrijft: “Bewustzijn heeft niet één unieke plaats. Jouw geest is de enige geest die bestaat, de

Geest van God! Er is maar één Bewustzijn.”

Prof.dr. Winand

de christelijke traditie


Callewaert schreef in De wijzen gaven Het

vele namen. Zinge-ving vanuit de

verscheiden-heid aan religies (1998) over de aantrek-kings-kracht van het

hindoe-isme: ‘Wat

gebeurt er als je zo’n veertig jaar als christen

mag omgaan met een totaal

andere cultuur? Moet je daar alle heil vinden en je eigen wortels afhakken, of is het beter je af te sluiten voor het andere? De Indiase cul-tuur is niet enkel een fascine-rende wetenswaardigheid of een studieobject voor theologen of een bizarre bazaar waar elke zoekende wel zijn gepaste wijs-heid kan vinden. Door immi-gratie, reizen en de onbegrensde

communicatiemogelijkheden melden andere culturen zich bij ons

aan als een kans om onszelf beter te leren kennen en ons te verrijken. India heeft een oude en rijke traditie van zieners, wijzen en mystici. Hun ervaringen zijn veel rijker dan het oude monotheïstische model van de Semitische culturen, hoewel er achter

de veelheid van voorstellingen van het

goddelijke, een verering van de Ene God schuilgaat. Hindoes gaan veeleer uit van wat er in de mens zit dan van wat hem van bovenuit geopen-baard werd. Waarom blijf ik dat gelovig-zijn zoeken, koesteren en uitzuiveren? Om-dat ik nood heb aan een zingeving die sterker is dan mezelf. Mijn rondlopen op deze planeet is meer dan wat mijn verstand kan zien en ordenen. Voor mij is die zingeving niet zomaar een menselijke inbeelding, een antwoord op de menselijke ontoereikendheid. Die zingeving is een aanwezigheid die zich fl uisterend meldt. Daarom ook zijn zoveel religies mogelijk, omdat ze cultuurgebonden antwoorden zijn op die Aanwezigheid.’ ■

Met dank aan: Stichting Saswitha (www.saswitha.nl)


Het is een van de vele voorbeelden hoe Indiase regisseurs voor hun fi lms put-ten uit de twee hindoe epi Mahabha-rata en Ramayana. Raj Kapoor vraagt de zwemster voor even te vergeten dat hij Sunder is en net te doen of ze Gopal voor zich ziet (een andere naam voor Krishna). Gopal is namelijk de man van wie zij houdt. Tot verdriet van Sunder. Raj Kapoor citeert met dit beeld van een doedelzakspelende Go-pal de eeuwenoude miniaturen waarop Krishna fl uitspelend in een boom is afgebeeld terwijl Radha en de gopi’s (herderinnen) zich in het water onder hem vermaken. De bijzondere liefde

die Krishna en Radha bindt is een veel voorkomend thema in de Indiase kunst. Een van hoogtepunten vormen de miniaturen uit de Moghulperiode, geschilderd tussen 1500 – 1770 door kunstenaars aan het hof, die de ver-halen uit de hindoe epi in hun kunst verwerkten. Zo zien we bijvoorbeeld waar de geliefden elkaar bij voorkeur ontmoetten: op een plek in het bos, bij een waterval of stroompje, het liefst bij het licht van de maan. Waterlelies sieren het water, pauwen slaan het tafereel gade. Het bos beschermt ze tegen nieuwsgierige blikken. Er is een scène in Devdas (2002) waarin Paro’s

Hindoe mythologie in films

In een van de meest humoristische scenes van de fi lm Sangam

(1964) zit acteur / regisseur Raj Kapoor spelend op zijn doedelzak

in een boom; een strohalm in het haar gestoken. Wat takken lager

hangt een bundeltje vrouwenkleding en in de rivier onder hem

zwemt de beeldschone Vijayanthimala. Voor leken is het vooral een

komische scène, waarin een wat kinderlijke man in een boom zit,

terwijl het object van zijn liefde hem vanuit het water verwijtende

blikken toewerpt omdat hij haar kleding met een hengel omhoog

heeft gehesen. Maar het Indiase publiek begrijpt onmiddellijk de

verwijzing naar de mythische geliefden Radha en Krishna.

MAR

IJKE

DE

VOS


moeder de liefde van Devdas en Paro bezingt. In haar lied verwijst ze naar de nachtelijke ontmoeting van de geliefden Krishna en Radha. Door haar lied gemonteerd zien we Shah Rukh Khan als Devdas en Aishwarya Rai als Paro in een door maanlicht beschenen bos, waar Paro haar kruiken met het water van de beek vult en het daarna plagend over het hoofd van haar min-naar laat stromen. We zien Krishna die een doorn uit haar voet haalt en haar pijn wegkust. Water, rivieren, beek-jes, een regenbui zijn al eeuwenlang symbolen voor liefde en erotiek op miniaturen en zo ook in fi lms. Telkens opnieuw worden diezelfde verhalen als inspiratiebron gebruikt voor altijd weer nieuwe liefdesscènes. Meestal gebeurt dat in een lied.

Op een ander schilderij dansen Radha Krishna in een grote cirkel de stokkendans (dan-diya), omringd door de gopi’s. Net als in Lagaan (2001) waar Bhwan de dandiya danst met zijn geliefde Gauri (Radha) en de Gopi’s. Ter ere van Krishna is de tempel versierd en komt het hele dorp samen. Ook Elisabeth is er, de zus van de Britse captain Russell. Voor iedereen is de spanning voelbaar tussen deze jonge Engelse en de Indiër Bhwan. Ook voor Gauri. Tijdens de dans geeft Gauri blijk van haar jaloezie en roept ze hem tot de orde. Bhwan, in het geel gekleed als Krishna, pauwen-

veer in het haar, vergelijkt zijn ‘Radha’ met de maan waarbij de andere gopi’s slechts sterren zijn. In het lied geven ze elkaar fl ink weerwoord onder het mom van een dialoog tussen Radha en Krishna.Het plaatst hun liefde in een lange traditie en in een mythisch kader.

Ook Ram en Sita nemen als archetypes een belangrijke plaats in fi lms in. Ram als de krijgsheer, de koning en be-schermer van zijn volk. Sita de ideale vrouw en plichtsgetrouwe echtgenote. In Swades (2004) gaat tijdens het vie-ren van de Ram Lila op de tweede dag van het Dasare festival, de grote Ravan-napop in brand. Aan die feestelijke verbranding van de vijand Ravanna gaat het verhaal van Sita’s ontvoering vooraf. Ze smeekt Ram haar te komen

verlossen. Gedurende haar lied legt de camera de link naar Shah Rukh Khan, een NASA geleer-de op bezoek in India om zijn oude verzorgster mee terug te nemen naar de VS. Als een moderne

Ram voelt hij zich aangesproken door de roep van Sita, die symbool staat voor het in nood verkerende dorp. Elke ontwikkeling wordt er tegen-gehouden en bijgeloof viert hoogtij. Aan het eind van het lied, als het


Ravanna beeld is ingestort doemt in het hart van de uitdovende vlam het gezicht van Sah Rukh Khan op, die de dorpsbewoners vraagt waarom ze ervoor kiezen in het duister te blijven leven. Hij weet een groep bewoners te motiveren een installatie te bouwen die energie opwekt uit water, waarmee hij electriciteit en licht in het dorp brengt. Zo verruilt hij zijn high tech toekomst voor het tot ontwikkeling brengen van een klein dorp in India. Ziehier de moderne Ram, de vorst die de verantwoordelijkheid voor zijn volk zwaar voelt wegen. Ook in Main Hoon Na (2004) speelt Shah Rukh Khan de rol van Ram met verve.

Indiase fi lms putten rijkelijk uit volks-feesten. Meestal zijn het feesten ter ere van de hindoegoden verbonden aan een bepaald seizoen, zoals het eerdere genoemde Dasare festival als het koude jaargetijde het warme verdrijft. Of om de komst van de regen te vieren. Er zijn feesten ter ere van de zonnegod Surya die gelieerd is aan de oogst, Pon-gal in Zuid India (Mahanadhi, 1993) en de noordelijke varianten Lodi (Veer Zara, 2004) of het vliegerfeest (Hum Dil De Chuke Sanam, 2000). Ze leveren vaak mooie liedjes en beelden op.

Feesten plaatsen het verhaal van de fi lm in een bepaalde sfeer. Divali, het lichtjesfeest in november is voor de noordelijke helft van India het familie-feest bij uitstek. Vanuit de hele wereld komt de familie bijeen. Het is het feest van het nieuwe begin, van de gezel-ligheid en vele zoetigheden. In Kabhi Khushi Kabhie Gham (2001) barst juist tijdens het Divalifeest de bom als de

zoon des huizes bekent verliefd te zijn op een ander dan de door zijn vader voorbestemde ideale schoondochter. Maar het populairste feest in fi lms is waarschijnlijk Holi. Holi vindt plaats in maart/april, het is het feest van kleu-ren, vrolijkheid, overmoed, en ont-springende liefde (opnieuw Krishna), waarbij taboes even niet meer bestaan.Er is een prachtig schilderij (uit 1770) waarop Holi gevierd wordt en waarop precies dezelfde spuitbussen gekleurd water spuiten over de feestgangers als die in de fi lm Sholay (1973).Voor Gab-bar Singh, de dacoit in Sholay, was het Holifeest het tijdstip voor wraak. Hij koos die dag omdat het hele dorp in een feestroes zou verkeren en dronken zou zijn van kleuren en liefde. Films vormen inmiddels een interessant archief van gebruiken die in rap tempo verdwijnen sinds het moderne leven in India zich steeds vaker in de steden afspeelt. ■


Juist deze laatste groep uit de diaspora is relatief onbekend. Wellicht heeft dit te maken met de minder fl orissante positie van de Hindoestanen aldaar. In Maleisië is 7% van de bevolking van Indiase afkomst, terwijl dat enkele decennia geleden nog 15% was. Ook is de welvaart van deze migranten niet zo groot als het geval is in de meeste andere migratielanden.

De rijstmoeder van Rani Manicka, zelf geboren in Maleisië, is daarom een welkom boek. Het beschrijft de familiegeschiedenis van vier gene-raties Hindoestaanse migranten in Maleisië van begin 1900 tot 2001.

Centraal staat de 14-jarige Lakshmi uit een Tamil-dorpje in Sri Lanka, wier arme en alleenstaande moeder denkt de weg tot een betere toekomst voor haar dochter gevonden te hebben in een huwelijk met Ayah, een Tamil uit Maleisië. Dat hij al 37 jaar oud is, weduwnaar, vader van twee kinderen en bovendien niet bepaald moeders mooiste is wordt gecompenseerd door zijn rijkdom, zichtbaar aan het gouden horloge om zijn pols. Pas als Lakshmi met Ayah in Maleisië aankomt, hun ophaalauto stopt voor een vervallen huis en Ayah zijn gouden horloge in-levert bij de chauffeur, beseft Lakshmi dat haar moeder en zij bedrogen zijn.

De rijstmoeder en de Indiase

diaspora in MaleisiëEen van de opvallendste aspecten van de Indiase diaspora is dat

bestemming en herkomst zo uiteenlopen. De migranten die naar het

Caribische gebied en Mauritius gingen, kwamen vooral uit Uttar

Pradesh en Bihar. De migranten richting de VS en Canada komen voor

een relatief groot deel uit Punjab. Indiërs in Afrika, bekend onder de

veel voorkomende naam Patel, hebben vaak Gujurat als herkomst. En

de Indiase migranten in landen als Maleisië, Thailand en Singapore

komen voor een belangrijk deel uit Tamil-gebied.

WIE

RIS

H R

AMSO

EKH

De rijstmoeder en de Ind iasediaspora in Maleisië


Jong als ze is besluit Lakshmi echter niet bij de pakken neer te zitten en zelf het heft in handen te nemen. Ze krijgt zes kinderen en weet met sparen en hard werken het gezin op de been te houden. De Japanse bezetting van Maleisië tijdens de tweede wereldoor-log brengt echter groot onheil over het gezin, waar niemand van zal herstel-len. Zelfs de sterke Lakshmi, de rots in de branding van het gezin, breekt uiteindelijk. En dit ongeluk zet zich voort in volgende generaties.

De rijstmoeder is het verhaal van een ongelukkig gezin (‘Divali in een onge-lukkig huishouden is net de glimlach van een dood kind’) maar gaat daar-naast over armoede, uitbuiting, oorlog, dood, verraad, bijgeloof en de span-ning tussen traditie en moderniteit. Geen wonder dat het boek in meerdere talen is vertaald, want in de universele thema’s kun-nen veel mensen zich herkennen. De Hindoe-staanse achtergrond en de migratiegeschiedenis staan niet op de voor-grond, maar vormen veel meer onderdeel van de omgeving. Het hindoeïsme wordt, zoals ook in Suriname altijd het geval was, op huis-tuin-en-keuken niveau beleefd. Interes-sant is de vertelstijl, die afzonderlijke gezinsle-den aan het woord laat, zodat de werkelijk-heid van verschillende

kanten wordt belicht en voor een ieder anders blijkt.

Mij heeft heel sterk getroffen de per-soon van Lakshmi, ‘het heldere licht in ons huis’. Kennen wij allen niet vanuit onze eigen Surinaamse ervaring sterke vrouwen, die het gezin bijeen hielden en ondanks pure armoede toch nog een goede opvoeding voor hun kin-deren konden toveren, altijd zichzelf wegcijferend? Westerse sociale weten-schappers hebben een groot probleem als ze de sociale relaties onder Hindoe-stanen beschrijven. Van buiten obser-verend, komt dan vaak sterke nadruk op de onderdrukking van de vrouw. Dit poets ik zeker niet weg, maar van binnen de gemeenschap is er toch de herkenning van sociale verhoudingen die subtieler liggen. Voor de buitenwe-

reld mag de man dan de baas zijn, maar wat is dat waard als de echte ziel van het gezin vaak de vrouw is? Tekenend is dat er werkelijk heel veel Hindoestaan-se liedjes over moeder bestaan, maar nauwelijks over vader. In De rijstmoeder is er overigens wel een schaduwkant aan de sterke moeder: ‘Op haar vijftiende gaf mijn moeder haar leven voor ons op, en dat beschouwde

De rijstmoeder en de Ind iasediaspora in Maleisië


ze als een recht om via ons te leven. Ze sluisde haar onstuimige energie door naar ons, zweepte ons op om het onbereikbare te volbrengen. Ze wilde voor ons wat zij nooit had gehad, zoveel wat ze niet kon zijn. Mijn vader was haar struikelblok. Ze was vaak kwaad op hem..... Toen ik heel klein was, voordat mijn moeder me leerde dat ik me voor hem moest schamen, hield ik veel van hem… Geen van allen hadden we zoveel talenten als zij. Dat was ons al snel duidelijk, en uiteindelijk moest zij het ook onder ogen zien. In de loop der jaren werd ze een ontroostbaar ongelukkige vrouw, en zij maakte ons op haar beurt ongelukkig’.

Ayah is in de ogen van veel mensen, zelfs in de zijne, een maatschappelijke mislukkeling. Het mooie is echter, dat hij met zijn bescheiden verwachtingen in het leven een van de weinigen is die gemoedsrust kent: ‘De jaren verstreken en mijn minderen werden een voor een mijn meerderen, maar hun minachtende, medelijdende blikken konden me niet de-ren, ik was gelukkig. De kinderen werden geboren, en ze waren stuk voor stuk bij-zonder. Ik fietste altijd zo snel als ik kon naar huis, met een kam bananen of een stuk broodvrucht aan het stuur, en zodra ik ons pad bereikte, gebeurde er iets bin-nen in me. Dan ging ik langzamer fietsen zodat ik nog wat langer naar ons huis kon kijken. In dat kleine, saaie hutje bevond zich alles wat ik ooit in het leven had gewild, een verbazingwekkende vrouw, en kinderen waar mijn adem van stokte. Een deel van Lakshmi en, tot mijn oneindige vreugde, ook een deel van mij’.

Veel mensen in De rijstmoeder zijn ongelukkig. Als het meisje Laksmi naar

haar moeder kijkt, die ze na haar ver-trek naar Maleisië nooit meer zal terug-zien, denkt ze: ‘Mijn arme moeder; ze had alleen mij nog maar, en haar herin-neringen. Waardevolle schatten die ze elke avond tevoorschijn haalde. Eerst waste ze met haar tranen het stof van de jaren weg en dan werden ze met een in heimwee gedrenkte doek opgepoetst. En dan, als ze weer prachtig glansden, mocht ik ze een voor een bewonderen, voordat mijn moe-der ze beschermd door hun gouden doosje weer zorgvuldig opborg in haar hoofd’. Ook aangrijpend is het verhaal van de Chinese Mui Tsai, die door haar ouders wordt verkocht en als ‘slavin’ in Maleisië terecht komt: ‘In de schaduwen die rond de olielamp dansten vertelde ze me haar verhaal; het was zo erg dat de Wanhoop zelf er wanhopig van zou worden’.

Een van de belangrijkste bronnen van al het ongeluk is natuurlijk de liefde. Zo mijmert Lakshmi: ‘Ik bouwde een muur tussen ons in….Ik zeg tegen mijn kleinkinderen, dat je nooit muren moet bouwen, want als je er eenmaal mee begint, gaat de muur een eigen leven leiden. Het is de aard van de muur om zichzelf zo hoog te maken dat niemand er meer overheen kan klimmen’. Laksmi’s schoondochter beseft: ‘We zijn net een tuinschaar, mijn man en ik, we zitten met onze heupen aan elkaar vast, vallen elkaar voortdurend aan en toch knippen we iedereen doormidden die tussen ons in probeert te komen’. Ook haar dochter beaamt dit: ‘Ze waren net kruit en een lucifer, op zoek naar een vuursteen of een ruw oppervlak waar ze konden explode-ren’.Interessant is de aandacht, die Manicka geeft aan de donkere kant van het


menselijke karakter, die vaak leidt tot wreedheid jegens anderen: ‘Jij hebt geen donkere verlangens die kolken in je binnenste, die je dag en nacht aanmoe-digen om dingen te doen waar je je voor schaamt….. De mens heeft geen echte verdediging tegen de pijn die hij lijdt. Het enige wat hij kan doen, is van een kwelling een vorm van genot maken’. Die zwarte kant wordt aangevuld met een belangrijke rol in de verhalen voor zwarte magie, bijgeloof en kwakzalve-rij. Zoals de Hindoestanen in Suriname veel overnamen van andere bevol-kingsgroepen, werden de Maleisische Hindoestanen sterk beïnvloed door Chinezen en Maleiers, hetgeen overi-gens een zeker racisme niet voorkwam.

Een Chinese tip uit het boek voor kinderen met astma: het slikken van een pasgeboren levend ratje.

Soms hebben hindoes in welvarende landen als Nederland, genietend van het goede leven, moeite met de leer, dat dit aards leven een tranendal is en het menselijk streven gericht moet zijn op verlossing hiervan. Het lezen van het meeslepende De rijstmoeder van Rani Manicka bevat genoeg menselijke tragiek om die twijfels voor een tijd weer op te bergen. ■

Op 28 mei en 4 juni zendt OHM een documentaire uit over hindoes in Maleisië.

��

��

��

��

��

��

��

O P E N D A G��

��

��

��

��

��


‘Wie goed eet, heeft geen medicijnen nodig en wie slecht eet ook niet’. Deze vreemde stelling waarmee een goede vriend van mij zelfs promoveerde tot doctor in de geneeskunde aan de Universiteit van Nijmegen, klinkt eigenlijk wel raar. Het was voor-noemde Charaka die deze zin in zijn Samhita zette, zijn medisch handboek van vele eeuwen geleden. Charaka wilde aantonen dat de voeding die je gebruikt voor bijna alles bepalend is. Is je voeding goed, dan is er niets aan de hand. Maar is ze slecht, dan kun je alle therapieën aflopen, medicijnen slikken, de psychiater bezoeken enzo-voorts, het zal allemaal weinig baten. Slechte voeding valt in twee catego-rieën uiteen: onvolwaardige voeding en voeding die niet bij je type past. In de westerse landen neemt de onvol-waardigheid van de voeding toe. En de

voeding die uiteindelijk op je bord ligt past in veel gevallen niet bij je type. Gedragsstoornissen en psychische problemen zoals agressie, slapeloos-heid, ongezonde hypergevoeligheid, narcisme, concentratiestoornissen, woede en verslavingsneigingen steken dan al gauw de kop op. Voor veel men-sen klinkt het ongelofelijk dat voeding zoveel kan betekenen voor het gedrag. Maar meer wetenschappers zoals Dr. Schoenthaler geven het toe: de aard van de voeding is voor een groot deel gedragsbepalend!

Onze vaste lezers hebben al vaker ken-nis kunnen nemen van het feit dat de Ayurveda werkt met de de zogenaamde elementenleer: je bent opgebouwd uit de vijf elementen aarde, water, vuur, lucht en sfeer en deze elementen zitten ook in je voeding. We noemen deze

RO

BERT

H. S

WAM

I PER

SAU

D

Voeding en geestHet is alweer enige jaren geleden dat de Amerikaanse

criminoloog Dr. Stephan J. Schoenthaler een uitgebreid

wetenschappelijk onderzoek verrichtte bij 821 instellingen

zoals jeugdgevangenissen en andere detentie-instellingen,

om te kijken of er een verband bestond tussen voeding

en gedrag. De uitslag was verbluffend; het verband werd

duidelijk aangetoond en menige krant zette het op de

voorpagina. Maar was die ontdekking echt nieuw? Schreef

de Ayurvedische arts Charaka daar niet al over in de vijfde

eeuw vóór onze jaartelling? Even de feiten op een rijtje.

44 - april/juni 2006 45 - april/juni 200644 - april/juni 2006

leer de Tridosha. Maar praat je over voeding die je geest bepaalt, dan praat je over de Triguna en komen de be-grippen sattva, rajas en tamas in beeld. Welk type je ook bent of denkt te zijn, je levenskwaliteit en je gedrag bepaal je grotendeels door je keus tussen de sattva, rajas en tamas. In het kort komt het hier op neer: sattvische voeding werkt verhelderend op je geest, raja-sische voeding maakt je geest dyna-misch en tamasische voeding werkt verduisterend. Onder een heldere geest wordt verstaan dat je minder meege-sleept wordt door je negatieve emoties; mensen met een heldere (sattvische) geest zijn vaak blijmoedig, leven meer vanuit hun hart, hebben een groot mededogen en zijn oordeelloos over anderen. Mensen met een dynamische (rajasische) geest zijn strevers, carrière-belust, hebben vaak een scherpe tong en oordelen snel. Mensen met een ver-duisterde (tamasische) geest denken op korte termijn, stellen zintuigelijk genot boven alles, hebben vaak ondoordach-te meningen en gaan gebukt onder veel negatieve emoties. En hoe vreemd het ook klinkt, je kunt je leven op een hoger en gezonder peil brengen door je voeding dus sattvischer te maken. Zouden gedetineerden meer sattvische voeding krijgen opgediend, smaakvol en rijk aan voedingswaarde, dan ben je pas écht bezig mensen te verbeteren. In Nederland alleen al zitten honderd-duizenden mensen dagelijks aan de antidepressiva, maar geen psychiater heeft het over voeding!

Sattvische voeding is in de regel verse voeding zoals verse groenten en vruchten zonder scherpe smaken.

Aardappelen, bloemkool, courgettes, druiven, kokosnoten, linzen, mango’s, melk, perziken, rijst, spinazie, tarwe en wortels zijn slechts enkele van de vele voedingsmiddelen die een mooie sattvische aard hebben. Voorbeelden van rajasische voeding zijn o.a. auber-gine, avocado, chili, citroen, eieren, harde kaassoorten, knofl ook, pepers, radijs, suiker en zout. Voorbeelden van tamasische voeding zijn alcoholische dranken, diepvriesproducten, fastfood, alle vlees, alle magnetron-gerechten, chemische medicijnen, uien en alle visssoorten. Het is onverstandig om je alleen met sattvische voeding bezig te houden; woon je helemaal geïsoleerd op een hoge bergtop dan is dat geen probleem, maar wil je je handhaven binnen een drukke samenleving dan moet je een evenwicht vinden tussen deze voedingsmiddelen. Ook de berei-ding van je voeding geeft een sattvisch, rajasisch of tamasisch effect. Ook al heb je enkele heerlijke sattvische voe-dingsmiddelen, als je ze bereidt terwijl je in een negatieve stemming bent en dan ook nog eens in de magnetron, dan krijg je een compleet tamas-ge-recht op je bord. Het was niet voor niets dat binnen de universiteiten van het oude India het begrip brahmacha-rya gehanteerd werd; dat was de jonge-ling die geheel sattvisch leefde naar lichaam en geest. Op die manier was zijn denken altijd helder en kon hij goede resultaten behalen in zijn studie. Kortom, ga bewust om met je voeding, daar word je alleen maar beter van! ■

De voordelen van de Indiase

economie voor Nederland De Indiase economie groeit hard en veroorzaakt veel tumult in zowel het

binnenland van India als in het buitenland. Ik zal u niet vermoeien met

teveel cijfers (deze zijn ook via een zoekmachine te achterhalen), maar

een paar feiten zijn toch wel van belang. De Indiase economie vertoonde

over de afgelopen 10 jaar een groei van minimaal 6% met pieken per jaar

tot 8%.


De Indiase middenklasse is in opkomst en het is dan ook niet verbazend dat grote Nederlandse banken de Indiase markt betreden om er pensioen- en lijfrenteverzekeringen te verkopen. Beursgenoteerde bedrijven maken gigantische winsten. Beleggen in In-diase aandelen levert de Indiërs en de buitenlandse fondsen veel rendement. In India zijn er al 100 bedrijven met een beurswaarde van minimaal een miljard dollar en zijn er 94 miljardairs! Een maand geleden reisde ik met een zakenpartner door Puna om te zien hoe snel de infrastructuur wordt verbe-terd. Zelfs daar worden zoals in andere Indiase steden centra opgezet voor onderzoek in biotechnologie. Premier Balkenende heeft tijdens zijn bezoek

aan India aangegeven dat het Neder-landse bedrijfsleven kan profiteren van de economische groei en daarbij ook kan leren van de Indiërs.

Waarom schrikken de Nederlanders vaak van die indrukwekkende cijfers? Dit komt omdat de Westerse pers en de opiniemakers moeite hebben om bij te blijven en geconcentreerd blijven op de beelden van armoede en uitbuiting. Dit staats haaks op de bewegingen van Nederlandse bedrijven die het econo-mische potentieel al hebben ontdekt en daarop hebben ingespeeld. Zo heb-ben Indiase tractoren en jeeps inmid-dels de westerse winkelketens bereikt. De Surinaamse handelaren (winkeliers, importeurs etc.) hebben vanaf Suri-

DR

S R

. TEW

ARI

De voordelen van de Indiase economie voor Nederland


name al hun weg naar India gevon-den. De voornaamste effecten van de sterke groei van de Indiase economie ligt echter in de handel op een hoger segment, die de Surinaamse doelgroep overstijgt: de overnames van bedrijven in Nederland, financiële injecties door Indiase investeerders, vestigingen van Indiase multinationals in Nederland en de toepassing van knowhow uit de Indiase agro- en biotechnologie.

En dan hebben we het nog niet eens over de meerderheid van de Indiase bevolking in Nederland die vooral in het MKB-segment en in de academi-sche wereld haar sporen heeft ver-diend. Er zijn in diverse Nederlandse bedrijven CEO’s van Indiase origine. Intellectueel scoren zij bijzonder goed waardoor India voor velen niet al-

leen een land van lage prijzen is, maar ook van beschikbaar intellect. Er studeren ongeveer 200.000 ingenieurs af in India om maar niet te spreken van het aantal artsen en IT-experts dat de weg vindt in het westen.

Wat tegenwoordig wel voorkomt is dat Europese politici en zakenlieden in paniek om het verlies van hun bedrijven barrières willen opwerpen tegen die Indiase invasie! Dit is recentelijk gebleken toen een welbekende Indiase zakenman Mittal

(die overigens bijna geen zaken doet in India en gewoon in Engeland verblijft) een bod deed op een zeer grote Franse onderneming. Deze weerstand tegen de Indiërs is op Pravasi Bharatya Divas in januari schertsend aangeduid als ‘primitieve Europese stammenstrijd’ tussen oost en west. Hierbij beweerde een Indiase minister dat West-Europa haar hoop heeft gevestigd op ‘haar eigen lage loongebieden’ in Oost-Europa. Alsof de Oost-Europeanen cultureel hetzelfde zijn als bewoners in het westen.

De opkomst van de Indiase zakenwe-reld betekent meer dan alleen de grote IT-deals van de banken, maar strekt zich uit tot financiële en commerci-ele samenwerking op het gebied van de farmacie, transport, productie en

De voordelen van de Indiase economie voor Nederland


grondstoffen. Er zijn helaas weinig Hindoestaanse Nederlanders die zich op dit hogere segment begeven in het zakenleven tussen India en Nederland. Het is zelfs zo dat de lager geschoolden concurrentie ondervinden, doordat het werk zich kan verplaatsen naar Oost Europa en Azië. De inschatting is dat dit maximaal 2 procent van onze wer-kende bevolking zal treffen. U zult wel aanvoelen dat er geselecteerd zal wor-den op geschooldheid en prestaties.

Op een ander vlak zal de Hindoestaan de voordelen merken van de Indiase invloed op cultureel gebied: wie wordt niet dagelijks geconfronteerd met de positieve branding van de Indiase cul-tuur in onze dagelijkse praktijk? De Indiase goden en rituelen, de meditatie en yogacultuur zijn allemaal effecten die door autochtone Nederlanders op voor-treffelijke wijze worden gepromoot. Als de van origine Indiase band Asian Dub Foundation haar zoveelste concert in de Melkweg geeft is de zaal vol met Nederlan-ders, met sporadisch enkele Indiërs. We worden opeens extra trots op onze Indiase wortels, hoewel wij ook de reis naar Suriname hoog hebben staan naast India. Wij zullen moeten beseffen dat onze Indiase afkomst en culturele ken-merken een extra kans zijn om met het Indiase bedrijfsleven in contact te komen. Dit kan een economisch voordeel opleveren als je wat toe te voegen hebt. Lobbyorganisaties helpen hierbij, ondermeer door het bezoeken

van de jaarlijkse Diasporabijeenkomst. Aangezien de Hindoestanen in het Ne-derlandse bedrijfsleven beginnen op te komen is dit een enorme kans om deze economische aspecten van de Indiase diaspora vorm en inhoud te geven. Wij hebben een belangrijke culturele en socio-religieuze binding met India ondanks verschillen in taal, accenten en gebruiken: ook die verschillen per regio in India. Wij dienen ons echter wel goed voor te bereiden.

In mijn dagelijkse kontakten met Indiase bankiers en zakenlieden weten zij mij continu te verassen met hun feitenkennis en uitstekende voorberei-ding van dossiers vanaf het moment dat ik hen in Mumbai of in Amsterdam spreek. Zelfs Nederlandse bedrijven staan dagelijks verbaasd over de goede

voorbereiding van Indiase zakenlieden als deze hier vertoeven. Ook dit straalt af op de Hindoestaan. Maar doen wij er wat mee en kunnen wij van deze economische boom uit India profiteren door

op dat hogere niveau mee te draaien? De kansen liggen voor het oprapen. De gemiddelde Nederlandse zaken-man doet al zaken in India waar de gemiddelde Hindoestaan nog in de euforie zit van het volgen van acteurs en actrices. Ik denk dat het voor de Hindoestanen een leuke uitdaging wordt in deze India-hype om zaken te doen met het Indiase bedrijfsleven! Zoals Balkenende dat in India ze; ook wij kunnen van dit fenomeen leren en er in meegroeien. ■ ■


Later dans ik met mijn neefjes en nichtjes, die hetzelfde films hebben gezien, op de liedjes. Ik ben mijn favo-riete held, Jeetendra, en mijn nichtje is de glamoreuze heldin, Sridevi. Mijn Nederlandse vrienden zouden mijn liefde voor de Bollywoodfilm niet begrijpen, omdat dit soort film heel anders is dan de Hollywoodfilms waar zij naar kijken. In de Bollywoodfilm worden de emoties uitvergroot, de acteurs beginnen vanuit het niets zoete liedjes te zingen. De ongeschreven regels, een aspect van de culturele context, zouden vragen bij hen opwek-ken. Voor mij is de context herkenbaar omdat mijn Hindoestaanse familie dezelfde biedt.

Bollywood is een hulpmiddel bij de ui-ting van het Hindoestaan zijn. Op veel

manieren herken ik in Bollywood films toch aspecten van de opvoeding die ik heb gekregen. Bijvoorbeeld de hechte familieband of de geloofsbeleving van de personages. Toen ik opgroeide was het echter iets dat je vooral met andere Hindoestanen besprak. Zij begrijpen meteen waar je het over hebt.

De laatste jaren zie je dat Bollywood films steeds meer bekendheid krijgen. Er wordt b.v. in Den Haag elk jaar in mei een Hindoestaans filmfestival ge-organiseerd waarbij er oude en nieuwe films worden vertoond. Er worden le-zingen gehouden en debatten gevoerd. Er wordt nagedacht over de invloed van deze films op de identiteit van de Hindoestaan. De films zijn niet louter vermaak maar vaak ook kunst. In het begin gingen vooral Hindoestanen

Bollywood BluesR

ISH

I CH

AMM

AN

Een saaie nieuwbouwwijk in Lelystad is mijn wereld als

kind. Jouke-Pieter, Niels en Erwin zijn mijn beste vrienden,

maar over mijn activiteit op vrijdagavond vertel ik nooit

iets; mijn vrienden zouden het toch niet begrijpen. Op die

avond zit ik namelijk samen met mijn ouders en broer aan

de buis gekluisterd en verlies ik mezelf in Bollywood films.

Indiase films vol liefde, muziek, felle kleuren en happy

endings. We giechelen om de overdreven versierpoging

van de held en de daaropvolgende verlegen lachjes van

de heldin. Met z’n allen zingen we mee met de liedjes die

vanuit het niets beginnen.


naar dit festival, maar elk jaar groeit het aantal autochtonen dat naar deze films komt kijken. Deze ontwikkeling werd me een aantal jaren geleden voor het eerst duidelijk, als ik slaperig bij een vergadering van RTL Boulevard zit. Mijn collega neemt met iedereen het nieuws van de dag door. Volgens haar moeten we aandacht besteden aan ‘Aihhwaarja reeai’, lees: Aishwarya Rai. Volgens haar is deze Indiase vrouw het nieuwe gezicht van cosmeticamerk L’oreal en schijnt ze in India bekend te zijn. Ze begint ook aanbiedingen uit Hollywood te krijgen, ‘She is the next best thing.’ Wat voor films maakt ze dan, vraagt een collega uit Urk zich hardop af. Ik spring in: ‘Ze maakt Bollywood films! Indiase musicals! En Aishwarya Rai is niet gewoon bekend, maar een superster! Ze is één van de

mooiste vrouwen ter wereld!” Nadat ik een paar seconden muisstil door mijn Nederlandse collega’s wordt aange-staard, leg ik uit hoe de Indiase film is. ‘Neem eens een filmpje mee’, zegt mijn collega Robert-Jan uiteindelijk.

Sindsdien zijn er cross-over films ge-maakt zoals Bend it like Beckham, East is East en Bride and Prejudice. Films die zich afspelen in het westen, maar die de Indiase cultuur als context heb-ben. De films doen het vooral goed in landen met een Indiase diaspora, maar ook in Rusland, Afrika…eigenlijk over de hele wereld. Het wordt hip om uit India te komen. Schaamde ik me vroeger om te zeggen dat ik naar escapistische musicals keek, nu ben ik er trots op. Ik verwerk mijn fascinatie voor Bollywood in korte Nederlandse


films als Sapney – De droom (VPRO) en Jeuk (Zappelin). Een paar weken geleden kom ik mijn oude vriend Niels tegen die ik al jaren niet heb gezien. Hij is nu weg van Gothic muziek, en heeft zijn uiterlijk daarop aangepast. Hij is helemaal in het zwart gekleed en heeft lang haar. Wanneer hij vraagt wat ik nu doe, vertel ik dat ik dat ik onder andere een kort Bollywood filmpje heb gemaakt. Net wanneer ik wil uitleggen wat dat is, zegt hij : ‘Oh kicken! Dat is lachen man! Ik heb weleens zo’n film gezien! Ik word er zoooo vrolijk van.’ Op dat moment realiseer ik me dat ik voor niets mijn liefde voor de ‘gekke Bollywoodfilm’ geheim had gehouden. Had ik ze maar verteld wat ik op vrij-dagavond deed. ■

52 - april/juni 2006

OHM Vani 2e kwartaal 2006

Documents

Transcript of OHM Vani 2e kwartaal 2006