Me|unarodni finansii

Me|unarodni finansiiMe|unarodni finansii

RE@IMI I POLITIKARE@IMI I POLITIKA

NA DEVIZNITE KURSEVINA DEVIZNITE KURSEVI

Mihail PetkovskiMihail Petkovski

•Reìmi i politika na Reìmi i politika na deviznite kursevideviznite kursevi

Reìmi na deviznite kurseviReìmi na deviznite kursevi Izbor na reìmi na deviznite kurseviIzbor na reìmi na deviznite kursevi Valuten odbor i dolarizacijaValuten odbor i dolarizacija Me|unarodni rezervni valutiMe|unarodni rezervni valuti Kompozitni valutiKompozitni valuti Pove}ekratni devizni kurseviPove}ekratni devizni kursevi Paralelni (crni) devizni pazariParalelni (crni) devizni pazari

Re`imi na deviznite kurseviPostojat pove}e opcii

Monetarna unija ili dolarizacijaZna~i napu{tawe na sopstvenata valuta

ili delewe na valutata so drugi

Valuten odborZakonska obvrska da se zamenuva

doma{nata za stranska valuta po fiksen kurs

Fiksen devizen kursPolze~ki fiksen kursRakovodeno flukturawe^isto fluktuirawe

Koristi i tro{oci

KoristiKoristi Tro{ociTro{oci

Fiksni Fiksni devizni devizni kursevikursevi

Stabilnost na Stabilnost na trgovijata i trgovijata i investiciiteinvesticiite

Niska inflacijaNiska inflacija

PB-deficitiPB-deficiti

@rtvuvawe na @rtvuvawe na monetarnata monetarnata suverenost suverenost

Fluktuira~Fluktuira~ki devizni ki devizni kursevikursevi

EfikasnostEfikasnost

PB-ramnote`aPB-ramnote`aNestabilnost na Nestabilnost na trgovijata i trgovijata i investiciiteinvesticiite

InflacijaInflacija

Reìmi na devizni kurseviVo pogled na tro{ocite i koristite,

nieden reìm na devizen kurs ne e dobar za site zemji vo site vremiwa.

Izborot na reìmot zavisi od vremeto i okolnostite.Ako neefikasnosta i bavniot raste`

se problemot,fluktuiraweto moè da pomogne.

Ako visokata inflacija e problem, fiksniot kurs moè da pomogne.

Izbor na re`im na devizen Izbor na re`im na devizen kurskurs

Fiksen devizen kursFiksen devizen kurs

1.mala zemja1.mala zemja2.otvorena ekonomija2.otvorena ekonomija3.koncentrirana 3.koncentrirana n.trgovijan.trgovija4.konvergentna 4.konvergentna inflacijainflacija5.zatvorena kapitalna 5.zatvorena kapitalna smetkasmetka

Fluktuira~ki kursFluktuira~ki kurs

1.golema zemja1.golema zemja2.zatvorena 2.zatvorena ekonomijaekonomija3.disperzirana n. 3.disperzirana n. trgovijatrgovija4.divergentna 4.divergentna inflacijainflacija5.otvorena kapitalna 5.otvorena kapitalna smetkasmetka

[to zemjite vsu{nost pravat (2004, 193 zemji)Bez nacionalna valuta 17%Drugi tipovi na fiksni kursevi 23Dolarizacija 5Valuten odbor 4Polze~ki kursevi 3Bilateralni fiksni kursevi 3Rakovodeno fluktuirawe 26^isto fluktuirawe 19 100

51%

49%

Postoi postepena tendencija kon fluktuirawe, od 10% od ZVR vo 1975 do nad 50% denes

Valuten odbor i dolarizacijaValuten odbor i dolarizacija

Valutniot odbor Valutniot odbor pretstavuva reìm kade {to pretstavuva reìm kade {to doma{nata valuta so zakon e fiksirana za nekoja doma{nata valuta so zakon e fiksirana za nekoja stranska valuta, kade ponudata na pari e 100% stranska valuta, kade ponudata na pari e 100% pokriena so stranska valuta i kade centralnata pokriena so stranska valuta i kade centralnata banka ne smee da drì doma{ni sredstvabanka ne smee da drì doma{ni sredstva..

Centralnats banka ne moè da ja zgolemi doma{nata Centralnats banka ne moè da ja zgolemi doma{nata ponuda na pari( kupuvaj}i dràvni obvrznici)ponuda na pari( kupuvaj}i dràvni obvrznici)

Ovaa politika gi ograni~uva inflacijata i buxetskite Ovaa politika gi ograni~uva inflacijata i buxetskite deficiti.deficiti.

Centralnata banka ne moè da ostane bez devizni rezervi Centralnata banka ne moè da ostane bez devizni rezervi za podr{ka na devizniot kurs.za podr{ka na devizniot kurs.

Argentina vovede valuten odbor so Zakon za Argentina vovede valuten odbor so Zakon za konvertibilnost vo 1991.konvertibilnost vo 1991.

Valuten odbor i Valuten odbor i dolarizacija(prodolènie)dolarizacija(prodolènie)

No,valutniot odbor moè da bide restriktiven (pove}e od No,valutniot odbor moè da bide restriktiven (pove}e od voobi~aeniot fiksen devizen kurs).voobi~aeniot fiksen devizen kurs).

Bidej}i centralnata banka ne moè da drì doma{ni Bidej}i centralnata banka ne moè da drì doma{ni sredstva, taa ne moè da im pozajmuva na doma{nite sredstva, taa ne moè da im pozajmuva na doma{nite banki za vreme na finansiska kriza :nema pozajmuva~ vo banki za vreme na finansiska kriza :nema pozajmuva~ vo krajna instanca ili sejnora`( krajna instanca ili sejnora`( seignorageseignorage).).

Dolarizacijata (evroizacijata) Dolarizacijata (evroizacijata) pretstauva reìm pretstauva reìm kade {to doma{nata valuta napolno se zamenuva kade {to doma{nata valuta napolno se zamenuva so stranska.so stranska.Fakti~ki, kontrolata vrz doma{nata ponuda na pari, Fakti~ki, kontrolata vrz doma{nata ponuda na pari,

kamatnite stapki i inflacijata i se predadeni na stranskata kamatnite stapki i inflacijata i se predadeni na stranskata centralna banka.centralna banka.

Ulogata na pozajmuva~ vo krajna instanca i sejnoraòt za Ulogata na pozajmuva~ vo krajna instanca i sejnoraòt za doma{nite kreatori na ekonomskata politika se doma{nite kreatori na ekonomskata politika se eliminiranieliminirani..


Argentina na kraj go napu{ti valutniot odbor bidej}i Argentina na kraj go napu{ti valutniot odbor bidej}i tro{ocite bea previsoki:visoki kamatni stapki i tro{ocite bea previsoki:visoki kamatni stapki i namaluvawe na cenite bea potrebni za da toj se odrìnamaluvawe na cenite bea potrebni za da toj se odrì..

Dràvata ne saka{e da go namali buxetskiot deficit i da gi Dràvata ne saka{e da go namali buxetskiot deficit i da gi namali agregatnata pobaruva~ka, proizvodstvoto, namali agregatnata pobaruva~ka, proizvodstvoto, vrabotenosta i cenite. vrabotenosta i cenite.

Sindikatite go onevozmoìja padot na naemninite ( i na Sindikatite go onevozmoìja padot na naemninite ( i na cenite na proizvodite)cenite na proizvodite)..

Slaboto sproveduvawe na finansiskata regulacija Slaboto sproveduvawe na finansiskata regulacija vode{e do rizi~ni zaemi, predizvikuvaj}i krizi na vode{e do rizi~ni zaemi, predizvikuvaj}i krizi na bankite koga proizvodstvoto, dohodot i vrabotenosta bankite koga proizvodstvoto, dohodot i vrabotenosta opadnaa.opadnaa.

Pod valutniot odbor, centralnata banka ne moè{e da Pod valutniot odbor, centralnata banka ne moè{e da gi zgolemi ponudata na pari ili da im dade zaemi na gi zgolemi ponudata na pari ili da im dade zaemi na problemati~nite bankiproblemati~nite banki..


No, nekoi zemji uspe{no go iskoristija No, nekoi zemji uspe{no go iskoristija mehanizmot na valutniot odbor. Estonija i mehanizmot na valutniot odbor. Estonija i Litvanija vo 2004 godina vlegoa vo EU so takov Litvanija vo 2004 godina vlegoa vo EU so takov valuten re`im, a Bugarija toa go napravi vo valuten re`im, a Bugarija toa go napravi vo 2005 godina. Pouka: za uspe{na primena na 2005 godina. Pouka: za uspe{na primena na valutniot odbor ( i voop{to na fiksnite kursevi) valutniot odbor ( i voop{to na fiksnite kursevi) potrebni se cvrsta fiskalna i monetarna potrebni se cvrsta fiskalna i monetarna politika.politika.

Za dolarizacija,pak, glavno se opredeluvaat Za dolarizacija,pak, glavno se opredeluvaat zemjite koi se mnogu mali ( Panama, El zemjite koi se mnogu mali ( Panama, El Salvador, Mikronezija, Mar{alski ostrovi, Crna Salvador, Mikronezija, Mar{alski ostrovi, Crna gora, itn.).gora, itn.).

Me|unarodni rezervni valutiMe|unarodni rezervni valuti

Me|unarodni rezervni valuti se onie valuti koi sluàt za Me|unarodni rezervni valuti se onie valuti koi sluàt za me|unarodni pla}awa i za izmiruvawa na dolgovite vo me|unarodni pla}awa i za izmiruvawa na dolgovite vo me|unarodni ramki. Niv stranskite centralni banki gi me|unarodni ramki. Niv stranskite centralni banki gi ~uvaat vo forma na devizni rezervi.~uvaat vo forma na devizni rezervi.

Prednosti za zemjite koi imaat rezervni valutiPrednosti za zemjite koi imaat rezervni valuti ..........

1. Moàt da se zadolùvaat vo sopstvenite valuti, {to 1. Moàt da se zadolùvaat vo sopstvenite valuti, {to nivnite nivnite firmi naj~esto go pravat. Koga se slu~uva firmi naj~esto go pravat. Koga se slu~uva deprecijacija deprecijacija na doma{nite valuti vo SAD, Japonija ina doma{nite valuti vo SAD, Japonija i

evro-zemjite, obvrskite (dolgot) {to se denominirani evro-zemjite, obvrskite (dolgot) {to se denominirani vo vo doma{nite doma{nite valuti valuti nene rastat. Toa ne e slu~aj so zemjite vo razvoj, rastat. Toa ne e slu~aj so zemjite vo razvoj, za koi faktot deka sekoga{ se zadolùvaat vo stranski valuti za koi faktot deka sekoga{ se zadolùvaat vo stranski valuti pretstavuva problem, poznat kako “ po~eten grev” (“pretstavuva problem, poznat kako “ po~eten grev” (“original sinoriginal sin”)”)..

Me|unarodni rezervni valuti Me|unarodni rezervni valuti (prodolènie)(prodolènie)

2. 2. Site centralni banki ostvaruvaat prihodi od Site centralni banki ostvaruvaat prihodi od pe~ateweto pari (sejnora`), no pe~ateweto pari (sejnora`), no samosamo centralnite banki centralnite banki na rezervnite valuti ostvaruvaat na rezervnite valuti ostvaruvaat me|unaroden sejnora`. me|unaroden sejnora`. Toj se ostvaruva koga so rezervnata valuta se kupuvaat Toj se ostvaruva koga so rezervnata valuta se kupuvaat (uvezuvaat) stoki od stranstvo. Inaku, sejnoraòt (uvezuvaat) stoki od stranstvo. Inaku, sejnoraòt generalno se presmetuva koga od nominalnata vrednost generalno se presmetuva koga od nominalnata vrednost na parite se minusiraat tro{ocite za nivno pe~atewe.na parite se minusiraat tro{ocite za nivno pe~atewe.

PrimerPrimer: SAD uvezuvaat kafe od Brazil vo iznos od : SAD uvezuvaat kafe od Brazil vo iznos od 1.000.000 dolari, a tro{ocite za pe~ateweto 1 dolar, 1.000.000 dolari, a tro{ocite za pe~ateweto 1 dolar, iznesuvaat 5 centi. Sejnoraòt iznesuva 1.000.000-iznesuvaat 5 centi. Sejnoraòt iznesuva 1.000.000-50.000=$950.000. No, efektot od sejnoraòt trae se 50.000=$950.000. No, efektot od sejnoraòt trae se dodeka dolarite se nadvor od SAD. Ako brazilskiot dodeka dolarite se nadvor od SAD. Ako brazilskiot uvoznik so $950.000 kupi ne{to vo SAD, toga{ toj efekt uvoznik so $950.000 kupi ne{to vo SAD, toga{ toj efekt prestanuvaprestanuva..

Se procenuva deka SAD ostvaruvaat od sejnoraòt Se procenuva deka SAD ostvaruvaat od sejnoraòt okolu 15 milijardi dolari godi{no (0,2% od BDP).okolu 15 milijardi dolari godi{no (0,2% od BDP).

Me|unarodni rezervni valuti Me|unarodni rezervni valuti (prodolènie)(prodolènie)

Postojat li negativni efekti od toa da se bide Postojat li negativni efekti od toa da se bide zemja na rezervna valuta?zemja na rezervna valuta?

Pove}e moè da se zboruva za toa deka nekoi pomali Pove}e moè da se zboruva za toa deka nekoi pomali zemji ([vajcarija, porano Z.Germanija,itn.) ne se ili zemji ([vajcarija, porano Z.Germanija,itn.) ne se ili ne bea zainteresirani za pro{iruvawe na ulogata na ne bea zainteresirani za pro{iruvawe na ulogata na nivnata valuta kako rezervna. Pri~ina za toa e stravot nivnata valuta kako rezervna. Pri~ina za toa e stravot deka so ogled na pomaliot obem na nivnite ekonomii, deka so ogled na pomaliot obem na nivnite ekonomii, obemnite prilivi i odlivi na nivnite valuti od i vo obemnite prilivi i odlivi na nivnite valuti od i vo stranstvo, moàt da predizvikaat golemi oscilacii vo stranstvo, moàt da predizvikaat golemi oscilacii vo ponudata na pari, t.e. da ja destabiliziraat ekonomijata.ponudata na pari, t.e. da ja destabiliziraat ekonomijata.

Me|unarodni rezervni valuti Me|unarodni rezervni valuti -ulogi na rezervnite valuti-ulogi na rezervnite valuti

UlogaUloga ProizleguProizleguva odva od

Privatna Privatna ulogauloga

Oficijalna Oficijalna ulogauloga

PresmetkoPresmetkovno vno sredstvosredstvo

InformacioInformacioni tro{ocini tro{oci

Dogovorni Dogovorni valutivaluti

Valuti za Valuti za fiksirawefiksirawe

Sredstvo Sredstvo za za razmenarazmena

TransakcioTransakcioni tro{ocini tro{oci

TransakcioTransakcioni valutini valuti

InterventnInterventna valutaa valuta

^uvar na ^uvar na vrednostavrednosta

Stabilna Stabilna vrednostvrednost

Bankarski Bankarski valutivaluti

Rezervna Rezervna valutavaluta

Kompozitni rezervni valutiKompozitni rezervni valuti

Poedine~nite valuti naj~esto ja igraat Poedine~nite valuti naj~esto ja igraat ulogata na me|unarodni rezervni valuti. No, ulogata na me|unarodni rezervni valuti. No, vo nekoi slu~ai, nacionalnite valuti moè da vo nekoi slu~ai, nacionalnite valuti moè da se vrzat (fiksiraat) za kombinacija na valuti, se vrzat (fiksiraat) za kombinacija na valuti, ili za ili za kompozitni valuti.kompozitni valuti. Kompozitnite valuti Kompozitnite valuti isto taka moàt da sluàt za denominirawe isto taka moàt da sluàt za denominirawe na bankarskite smetki, ili na trgovskite na bankarskite smetki, ili na trgovskite dogovori.dogovori.

Postojat pove}e pri~ini zo{to edna zemja Postojat pove}e pri~ini zo{to edna zemja moè da se re{i da se vrze za prosek od moè da se re{i da se vrze za prosek od nekolku valuti, otkolku za edna poedine~na.nekolku valuti, otkolku za edna poedine~na.,,

Kompozitni rezervni Kompozitni rezervni valuti(prodol`enie)valuti(prodol`enie)

1. Ako nadvore{nata trgovija na zemjata e 1. Ako nadvore{nata trgovija na zemjata e disperzirana na pove}e zemji, a ne koncentrirana disperzirana na pove}e zemji, a ne koncentrirana za edna zemja.za edna zemja.

2. Ako se upotrebi kompozitna valuta pri 2. Ako se upotrebi kompozitna valuta pri denominiraweto na bankarskite depoziti ili denominiraweto na bankarskite depoziti ili obvrznicite , postoi prednost na diverzifikacijata, obvrznicite , postoi prednost na diverzifikacijata, bidej}i nejzinata vrednost e generalno postabilna bidej}i nejzinata vrednost e generalno postabilna otkolku vrednosta na poedine~nata valuta.otkolku vrednosta na poedine~nata valuta.

Najpoznata kompozitna valuta se Najpoznata kompozitna valuta se Specijalnite prava za vle~ewe (SPV).Specijalnite prava za vle~ewe (SPV).

..

Kompozitni rezervni Kompozitni rezervni valuti(prodolènie)valuti(prodolènie)

Kreirani od MMF vo 1967, kako rezervna valuta na Kreirani od MMF vo 1967, kako rezervna valuta na

taa institucija.taa institucija. Sekoja ~lenka dobiva opredelena koli~ina SPV vo Sekoja ~lenka dobiva opredelena koli~ina SPV vo

proporcija so taa kvota.proporcija so taa kvota. Zemjata {to vle~e od svoeto koli~estvo SPV moè Zemjata {to vle~e od svoeto koli~estvo SPV moè

da gi razmeni za valuti na drugi zemji, zgolemuvaj}i gi da gi razmeni za valuti na drugi zemji, zgolemuvaj}i gi svoite devizni rezervi.svoite devizni rezervi.

SPV od 1976 e ponderirana ko{ni~ka od 16 valuti. SPV od 1976 e ponderirana ko{ni~ka od 16 valuti. Od 1981, pretstavuva ko{ni~ka od 5 valuti (SAD-dolar, Od 1981, pretstavuva ko{ni~ka od 5 valuti (SAD-dolar, britanska funta, germanska marka, francuski frank i britanska funta, germanska marka, francuski frank i japonski jen. Po voveduvaweto na evroto,vo 2001, tie japonski jen. Po voveduvaweto na evroto,vo 2001, tie stanuvaat ko{ni~ka od 4 valuti : SAD-dolar (45%), evro stanuvaat ko{ni~ka od 4 valuti : SAD-dolar (45%), evro (29%), jen (15%) i britanska funta (11%).(29%), jen (15%) i britanska funta (11%).

Pove}ekratni devizni Pove}ekratni devizni kursevikursevi

Pove}eto zemji gi sproveduvaat deviznite transakcii Pove}eto zemji gi sproveduvaat deviznite transakcii preku edinstven devizen kurs, no nekoi zemji preku edinstven devizen kurs, no nekoi zemji odrùvaat odrùvaat pove}ekratni kursevi.pove}ekratni kursevi.

Tipi~en aran`man od vakov vid e dvojniot (dualen) Tipi~en aran`man od vakov vid e dvojniot (dualen) devizen kurs, kade {to postoi fluktuira~ki, pazarno devizen kurs, kade {to postoi fluktuira~ki, pazarno determiniran kurs za kapitalnite transakcii i fiksen determiniran kurs za kapitalnite transakcii i fiksen kurs za tekovnite transakcii. êsto, fiksniot kurs vo kurs za tekovnite transakcii. êsto, fiksniot kurs vo vakvite aran`mani e precenet.vakvite aran`mani e precenet.

No, postojat zemji koi praktikuvaat i pogolem broj No, postojat zemji koi praktikuvaat i pogolem broj na devizni kursevi vo ramkite na ovoj aran`man na devizni kursevi vo ramkite na ovoj aran`man (porano, osobeno soijalisti~kite zemji.)(porano, osobeno soijalisti~kite zemji.)

Pove}ekratni devizni Pove}ekratni devizni kursevi (prodolènie)kursevi (prodolènie)

Dvojnite kursevi ~esto se voveduvaat vo slu~ai Dvojnite kursevi ~esto se voveduvaat vo slu~ai na platno-bilansni krizi, prosledeni so obemni na platno-bilansni krizi, prosledeni so obemni odlivi na kapital. Toga{, tie se primenuvaat odlivi na kapital. Toga{, tie se primenuvaat kako privremeni merki, no ~esto ostanuvaat kako privremeni merki, no ~esto ostanuvaat mnogu podolgo otkolku {to se privremeno mnogu podolgo otkolku {to se privremeno zamisleni.zamisleni.

Vo drugi slu~ai, tie se od potraen karakter i se Vo drugi slu~ai, tie se od potraen karakter i se razvivaat kako odgovor na vovedenite devizni razvivaat kako odgovor na vovedenite devizni restrikcii i kontroli.restrikcii i kontroli.

Razlikata (Razlikata (spreadspread) pome|u dvata kursa moè da ) pome|u dvata kursa moè da bide mnogu razli~na -od sosema mala (do bide mnogu razli~na -od sosema mala (do 10%), do isklu~itelno golema (nad 1.000%, na 10%), do isklu~itelno golema (nad 1.000%, na pr. vo Gana, Tanzanija, île , vo 70-tite i 80-tite pr. vo Gana, Tanzanija, île , vo 70-tite i 80-tite godini).godini).

Pove}ekratni devizni Pove}ekratni devizni kursevi (prodol`enie)kursevi (prodol`enie)

Se smeta deka pove}ekratnite devizni kursevi imaat Se smeta deka pove}ekratnite devizni kursevi imaat pove}e nedostatoci.pove}e nedostatoci.

1. Poradi razli~nite devizni kursevi za razli~ni 1. Poradi razli~nite devizni kursevi za razli~ni transakcii,doma{nite relativni ceni za razmenlivite transakcii,doma{nite relativni ceni za razmenlivite stoki se razlikuvaat od me|unarodnite relativni stoki se razlikuvaat od me|unarodnite relativni ceni.Toa rezultira so iskriveni odluki vo ceni.Toa rezultira so iskriveni odluki vo proizvodstvoto,potro{uva~kata i investiciite,bidej}i proizvodstvoto,potro{uva~kata i investiciite,bidej}i doma{nite rezidenti reagiraat na ve{ta~ki relativni doma{nite rezidenti reagiraat na ve{ta~ki relativni ceni,nasproti cenite determinirani na svetskiot pazar.ceni,nasproti cenite determinirani na svetskiot pazar.

2. Lu|eto gi naso~uvaat energijata i resursite so cel 2. Lu|eto gi naso~uvaat energijata i resursite so cel da profitiraat od transkciite vo najpovolnata kategorija da profitiraat od transkciite vo najpovolnata kategorija (“barawe renta”), namesto da se orientiraat kon (“barawe renta”), namesto da se orientiraat kon zgolemuvawe na produktivnosta i inovaciite.zgolemuvawe na produktivnosta i inovaciite.

Pove}ekratni devizni Pove}ekratni devizni kursevi (prodol``enie)kursevi (prodol``enie)

3. 3. Najposle, funkcioniraweto na pove}ekratnite Najposle, funkcioniraweto na pove}ekratnite devizni kursevi bara komplikuvana administrativna devizni kursevi bara komplikuvana administrativna procedura.procedura.

MMF voobi~aeno insistira na ukinuvawe na MMF voobi~aeno insistira na ukinuvawe na pove}ekratnite kursevi i nivno obedinuvawe pove}ekratnite kursevi i nivno obedinuvawe vo edinstven devizen kurs. Toa podrazbira vo edinstven devizen kurs. Toa podrazbira deka unificiraniot kurs treba da bide deka unificiraniot kurs treba da bide “pronajden” od pazarnite sili, odnosno od “pronajden” od pazarnite sili, odnosno od ponudata i pobaruva~kata.Voobi~aeno, toa ponudata i pobaruva~kata.Voobi~aeno, toa se sproveduva po pat na fluktuira~ki se sproveduva po pat na fluktuira~ki devizen kurs, ili postepeno, preku polze~ki devizen kurs, ili postepeno, preku polze~ki fiksen kurs.fiksen kurs.

Paralelni (crni) devizni Paralelni (crni) devizni pazaripazari

Mnozinstvoto zemji gi imaat napolno liberalizirani Mnozinstvoto zemji gi imaat napolno liberalizirani transakciite na devizniot pazar. No, postoi edna transakciite na devizniot pazar. No, postoi edna grupacija zemji vo koi odvivaweto na devizni transakcii grupacija zemji vo koi odvivaweto na devizni transakcii ne e slobodno, tuku e pod zna~itelno vlijanie na ne e slobodno, tuku e pod zna~itelno vlijanie na dràvniot intervencionizam.dràvniot intervencionizam.

Vo takvite slu~ai, nitu na izvoznicite nitu na uvoznicite Vo takvite slu~ai, nitu na izvoznicite nitu na uvoznicite ne im e dozvoleno slobodno da raspolagaat so stranski ne im e dozvoleno slobodno da raspolagaat so stranski valuti. Onie {to sakaat da gi prodadat devizite moraat valuti. Onie {to sakaat da gi prodadat devizite moraat da go storat toa po kurs koj go opredeluva dràvata. da go storat toa po kurs koj go opredeluva dràvata. Na onie {to sakaat da kupat, voobi~aeno im se Na onie {to sakaat da kupat, voobi~aeno im se ograni~eni namenite za koi tie sakaat da gi kupat , pa i ograni~eni namenite za koi tie sakaat da gi kupat , pa i koli~inite koi sakaat da gi kupat.koli~inite koi sakaat da gi kupat.

Paralelni (crni) devizni pazari Paralelni (crni) devizni pazari (prodolènie)(prodolènie)

Vo takvi okolnosti, kursot na valutite vo tie Vo takvi okolnosti, kursot na valutite vo tie zemji e voobi~aeno fiksiran na neramnote`no, zemji e voobi~aeno fiksiran na neramnote`no, preceneto nivo. Razbirlivo, onie koi sakaat da preceneto nivo. Razbirlivo, onie koi sakaat da prodadat i onie sakaat , a ne moàt da kupat prodadat i onie sakaat , a ne moàt da kupat devizi na oficijalniot pazar, toa go pravat na devizi na oficijalniot pazar, toa go pravat na nekoj drug pazar. nekoj drug pazar.

Takviot pazar se narekuva Takviot pazar se narekuva crn crn iliili paralelen paralelen devizen pazar. Dokolku dràvata strogo go devizen pazar. Dokolku dràvata strogo go zabranuva trguvaweto na neoficijalniot pazar, zabranuva trguvaweto na neoficijalniot pazar, stanuva zbor za crn devizen pazar. Dokolku stanuva zbor za crn devizen pazar. Dokolku toa legalno ne go dozvoluva, a fakti~ki go toa legalno ne go dozvoluva, a fakti~ki go tolerira,takviot pazar se narekuva paralelen.tolerira,takviot pazar se narekuva paralelen.

Paralelni (crni) devizni Paralelni (crni) devizni pazari (prodolènie)pazari (prodolènie)

Vakviot vid devizen reìm predizvikuva razli~ni Vakviot vid devizen reìm predizvikuva razli~ni iskrivuvawa, bidej}i im ispra}a pogre{ni signali iskrivuvawa, bidej}i im ispra}a pogre{ni signali na ekonomskite agenti. Toj ~esto se odrùva na ekonomskite agenti. Toj ~esto se odrùva bidej}i e vo polza na vlijatelni interesni grupi.bidej}i e vo polza na vlijatelni interesni grupi.

Obemot na ovoj pazar moè da se izmeri preku Obemot na ovoj pazar moè da se izmeri preku razlikata pome|u neoficijalniot i oficijalniot kurs. razlikata pome|u neoficijalniot i oficijalniot kurs. Kolku e taa razlika pogolema, intenzitetot na Kolku e taa razlika pogolema, intenzitetot na trguvawe na neoficijalniot pazar e pogolem.trguvawe na neoficijalniot pazar e pogolem.

Poretko se slu~uva oficijalniot da e povisok od Poretko se slu~uva oficijalniot da e povisok od neoficijalniot kurs, koga razlikata se narekuva neoficijalniot kurs, koga razlikata se narekuva diskont.diskont.

Me|unarodni finansii

Documents

Transcript of Me|unarodni finansii