2013.

u Crnoj Gori

NEWSLETTER

9

Udruženje za ekološki konsalting u Crnoj Gori

NACIONALNI OPERATER PROGRAMA

“Mladi eko-reporteri” (”Young Reporters for the Environment”) je jedan od pet programa Fondacije za ekološku edukaciju (FEE), koji je osmišljen za mlade od 12 do 21 godine.

EKOM - Udruženje za ekološki konsalting u Crnoj Gori, kao punopravni clan FEE, od 2008. godine organizuje program “Mladi eko-reporteri” u našoj zemlji, a program i kampanju “Za manje smeãa” (”Litter less”) od 2011. godine.

www.youngreporters.org

sponzor 2013.

Fondacija kompanije Wrigley ima za cilj unapredjenje zdravlja ljudi i naše planete kroz inicijative održivog razvoja. Od svog osnivanja 1987. godine do danas, fondacija je donirala više od 50 miliona dolara nevladinim i dobrotvornim organizacijama za unapredjivanje uslova života u svijetu.

Kompanija Wrigley je lider u proizvodnji široke palete slatkiša ukljuèujuæi žvakaæe gume, karamele, bombone i lizalice. Kompanija ima svoje pogone u više od 40 zemalja koji se distribuiraju u više od 180 zemalja na planeti. Tri brenda "Spearmint", "Juicy Fruit" "Altoids" postoje više od 100 godina, a medju popularne proizvode spadaju i: "Doublemint", "Life Savers", "Skittles", "Big Red", "Winterfresh", "Extra", "Starburst", "Orbit", "Airwaves", "P.K.", "Cool Air" and "5™".

Sjedište kompanije Wrigley je u Èikagu, a posluje kao podružnica kompanije Mars, Inc. svjetskih lidera u proizvodnji slatkiša i hrane za ljubimce.

izmedju dva Dana planete Zemlje 2012/2013.

21. aprila 2012. godine na 18. Sajmu ekologije u Budvi, dodjeljene su nagrade za najbolje mlade ekoreportere Crne Gore. Priznanja je uruèio Siniša Stankoviæ, pomoænik ministra.

5. juna 2012. na plaži Jaz uruèene medjunarodne nagrade za ekoreportere iz Crne Gore.

Sedmoro najboljih mladih ekoreportera iz Crne Gore su krajem oktobra 2012. godine uèestvovali u petodnevnoj meðunarodnoj ekološkoj misiji FEE i “Wrigley“ u Kopenhagenu.

Fondacija za ekološku edukaciju je nevladina, neprofitabilna organizacija koja utire put ekološkom obrazovanju kroz pet zanimljivih medunarodnih programa koji se uspješno sprovode u preko 70 zemalja: “Eko-škole”, “Mladi eko-reporteri”, “Uèimo o šumama”, “Plava zastavica” (ekološka oznaka za plaže i marine) i “Zeleni kljuè” (ekološka oznaka za objekte za zabavu i odmor).

Program Mladih ekoreportera je znaèajna edukativna inicijativa o životnoj sredini, u kojoj mladi uèe o ekološkim problemima i pitanjima i održivom razvoju kroz nastavni plan i program. Uèenici srednjih škola sprovode novinarska istraživanja o problemu i o tome obavještavaju lokalnu zajednicu putem odabranog medija - lokalne štampe, radija, interneta, televizije, konferencije, izložbe ili kombinacijom svega ovoga.

FEE je u saradnji sa Fondacijom Wrigley Company razvila edukativnu kampanju „Za manje smeæa“ sa temama kako trošiti manje, šta je recikliranje i kompostiranje te meðusobno povezani problemi smeæa. Nakon pilot školske 2011/2012. godine, pored pet zemalja (Crna Gora, Francuska, Kanada, Njemaèka i Rumunija ) kampanja se proširila i na još pet zemalja (Kazahstan, Letonija, Malta, Makedonija i Slovaèka).

FEE - Fondacija za ekološku edukaciju kroz dva znaèajna programa u školama: Eko-škole (Eco-Schools) i Mlade ekoreportere (Young Reporters for the Environment - YRE) i kroz ove dvije meðunarodne mreže sprovodi kampanju „Za manje smeæa“. Eko-škole rade sa djecom iz osnovnih škola (uzrasta od 5-12 godina), dok Mladi ekoreporteri rade sa starijim osnovcima, srednjoškolskom djecom i mlaðim studentima (uzrasta od 12-21 godine).

Na meðunarodnom nivou, mladi ekoreporteri iz preko 20 zemalja mogu da saraðuju prekogranièno jedni sa drugima kako bi napravili zajednièke izvještaje. Najbolji èlanci, fotografije, fotoprièe i video spotovi se takmièe za meðunarodne nagrade Mladih ekoreportera i povremeno se organizuju meðunarodne misije za mlade reportere.

U kampanji se koriste veæ utvrðeni dani i nedjelje kako bi usredsrijedila pažnja: Dan planete (22. april), koji se svake godine slavi u 175 zemalja svijeta i Nedjelja planete (17-24. aprila), tokom koje se mnoge zajednice ukljuèuju u aktivnosti koje su fokusurane na životnu sredinu; kao i Svjetski dan zaštite životne sredine (5. jun), kada Ujedinjene nacije širom svijeta stimulišu svijest o zaštiti životne sredine i poveæavaju akcije.

Montenegro

www.mladi-ekoreporteri.org.menacionalni koordinator: Saša Karajoviæ (069 05 05 44) sasha.karajovic@gmail.com

Benovo 36, 85 330 Kotor ............ IT podrška: Petar Ðuriã, logistika: Janko Poèek

Na web stranici www.mladi-ekoreporteri.org.me od 22. aprila do 05. juna 2013. godine biæe

organizovano “online” glasanje za najbolje eko fotografije, eko èlanke, video radove, foto prièe

i fotografije predjela i biodiverziteta iz ovogodišnje produkcije.

Na Svjetski dan zaštite životne sredine biæe proglašeni najbolji radovi.

kategorija: FOTOPRIÈApredjela ili biodiverziteta

“PRIRODA - VJEÈITA TAJNA I VJEÈITA ZAGONETKA”

Tamara Nikeziæ i Jelena Ðjurišiæ, I razred

Gimnazija “Slobodan Škeroviã” Pdg(mentor: Jela Zekoviã, prof.)

“PASTIRI I ZIMA”Momèilo Lekoviæ, I razred SMŠ “17. septembar” Žabljak(mentor: Petko Rutešiã, prof.)

ravnopravne prve nagrade

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE FOTOPRIÃE BIODIVERZITETA I PREDJELA II nagrada:“Haj Nehaj - grad koji su izgradili žene”Valerij Anikijev i Stefan Kovaèeviæ, III-1 (Srednja poljoprivred.škola, Bar)III nagrada:“Podkraj - igra prirode, èovjeka i vremena”Vuksan Markoviã, III-1 (Srednja poljoprivredna škola, Bar)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE FOTOGRAFIJE BIODIVERZITETA I PREDJELA II nagrada:“Makovi”Anita Lièina, III-1 ( , Tivat)III nagrada:“Planinska ljepotica”Stefan Obradoviæ, II razred (SMŠ “Dr Branko Zogoviã, Berane)

SMŠ “Mladost”

kategorija: FOTOGRAFIJApredjela ili biodiverziteta

... Uvijek promoli glavurumeni zraèak nadekroz razigranu zavjesu suru.I kad olovni ratnici nebarastjeraju nebeske ribešto snovima plivaju...

“ISKRA NADE”Tijana Grubaè, II-1

(Srednja poljoprivredna škola, Bar)(mentori: mr Tanja Kragulj i Sladjana Tomoviã)

prva nagrada

kategorija: EKO OSNOVCI

plakete za 2013. godinu:

fotografija „Ogledalo” Tijana Tataloviæ (VIII) OŠ “Dašo Pavièiæ” Herceg Novi

fotografija „U talasu mora” Aleksa Jeliæ (VIII) OŠ „Drago Miloviæ” Tivat

fotografija „Zaustavljeni trenutak ljepote” Tijana Stanišiæ (VIII) OŠ „Drago Miloviæ” Tivat

fotografija ”Anti reklama” Mina Miloviæ (VIII) OŠ ”Drago Miloviæ” Tivat

foto prièa „Ljepote Durmitora” Anðela Mariæ i Tijana Tataloviæ (VIII) OŠ „Dašo Pavièiæ” Herceg Novi

foto prièa „Negodujem, opominjem” Martina Vojinoviæ (VIII) OŠ „Dašo Pavièiæ” Herceg Novi

foto prièa ”Naš uredan grad” Anðela Luèiæ i Anðela Pavloviæ (VIII) OŠ „Dašo Pavièiæ” Herceg Novi

eko èlanak „Hajdemo da razmišljamo ekološki” Miljana Krivokapiæ (VII) OŠ „Veljko Drobnajkoviæ” Risan

Uz mentorstvo 25 profesora, preko 200 uèenika iz 16 srednjih škola iz Bara, Kotora, Tivta, Cetinja, Nikšiãa, Žabljaka, Kolašina, Pljevalja, Berana i

Podgorice i, po prvi put, 3 osnovne škole iz Herceg Novog, Risna i Tivta, pripremilo je preko 260 radova.

U konkurenciji za nagrade u 2013. godini bilo je preko 240 radova srednjoškolaca (145 fotografija, 52 fotoprièe, 28 èlanaka i 16 video radova)

te 21 rad osnovaca. Pristigle radove je sredinom aprila 2013. vrednovao desetoèlani nacionalni

žiri i odabrao najbolje u 11 kategorija.Na osnovu plasmana, tematike kojom se bave, ispunjenosti kriterijuma i godišta autora, biãe odredjeni radovi za dva medjunarodna konkursa.

“MLADI EKOREPORTERI”& “ZA MANJE SMEÃA”

rezultati nacionalnih konkursa

2013.

PROFESORI - MENTORI u 2013. godini

Gimnazija KotorFikreta AdroviãAleksandra Jovanoviã

Srednja struèna škola „Ivan Uskokoviæ“, Podgorica

Nataša Pajoviæ

Gimnazija „Tanasije Pejatoviæ“, PljevljaSnežana Jeèmenica Vukoviæ

Srednja mješovita škola „17. septembar“, Žabljak

Živorad BojoviæPetko Rutešiæ

Miladinka Pejoviæ

Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola BarDragica Radoviæ

Osnovna škola „Dašo Pavièiã“, Herceg Novi

Milica Kovaèeviã

Gimnazija CetinjeMirjana Vuèkoviæ

Srednja struèna škola “Spasoje Raspopoviæ“, Podgorica

Aleksandra Baboviæ

Gimnazija „Slobodan Škeroviã”, PodgoricaJela ZekoviãGordana BraunoviãAnica MedenicaBranislav PuriæGordana Vuèiniã

Srednja mješovita škola „Braæa Seliæ“, Kolašin

Jelena Duloviæ

Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola NikšiæOlivera Luèiæ

Srednja medicinska škola „Dr Branko Zogoviæ“, Berane

mr Vera Obadoviæ

Gimnazija ''Niko Roloviã'', Barmr Jadranka Tršiã

Srednja gradjevinsko-geodetska škola „Marko Radeviã“, Podgorica

Vidosava Vujoševiã

Srednja poljoprivredna škola, Barmr Tanja KraguljSlaðana Tomoviæ

Srednja mješovita škola „Mladost“, Tivat

Osnovna škola „Drago Miloviæ“, Tivat (škola za talente)

Ružica Lazareviã

Srednja likovna škola “Petar Lubarda”, CetinjeVukan Lompar

ZA MANJE SMEÆA

www.yre-litterless.org

Cilj kampanje je da i Crna Gora postane mjesto sa manje smeãa!

mreža Dan planete Zemlje

Y R E

Y R E

kategorija: EKOLOŠKI ÈLANAK kategorija: EKO FOTOGRAFIJA kategorija: EKO FOTOPRIÈA kategorija: VIDEO RADOVI

“ŽIVOTINJSKI OTPAD, TU, OKO NAS?”autor: Svetlana Tomiæ, II-6Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšiæ (mentor: Olivera Luèiæ, prof.)

“Za ovaj otpad ne postoji adekvatna lokacija za odlaganje veæ se odlaže na deponiju u Budošu, u posebno iskopanoj jami gdje se zagræe i prekriva slojevima kreèa i zemlje”, kažu u Javnom KP Nikšiæ. U Nikšiæu se nalaze veliki sistema za preradu mesa (mesna industrija "Goranoviæ", "Monteživ" i dr. ), pa ovaj problem zahtijeva brzo rješenje. Nusproizvodi životinjskog porijekla nastaju u klanicama, objektima za preradu mesa, ribe, jaja, mlijeka, u hladnjaèama, skladištima, inkubatorima piliæa, prodavnicama mesa, ribarama, ugostiteljskim objektima, objektima za uzgoj životinja i drugim mjestima na kojima se životinje uzgajaju i gdje se proizvode namirnice životinjskog porijekla.Životinjski otpad predstavlja potencijalnu opasnost za zdravlje ljudi i životinja jer se preko njega mogu prenijeti zarazne i parazitne bolesti.

“U gradu i njegovoj okolini postoji veliki broj klanica i mesara koje životinjski otpad èesto odlažu u obližnje rijeke, škrape, vrtaèe i jame. Jedna od posledica je širenje neprijatnog mirisa koji je neugodan za stanovništvo naroèito tokom ljetnjeg perioda. Osim toga, otpad èesto raznose životinje, a to dodatno poveæava rizik od zaraze”, kaže Milan Koraæ, èlan Ekološkog pokreta OZON. ... (opširnije na sajtu)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE EKOLOŠKE ÈLANKE “MANJE SMEÆA” II nagrada:“Sutomore za medalju”Kristina Ðenðinoviæ, I razred (Gimnazija “Niko Roloviæ”, Bar)III nagrada:“Rupa bez dna”Milan Paviãeviæ, I godina (Univerzitet CG - Pravni fakultet, Podgorica)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE EKO FOTOGRAFIJE “MANJE SMEÆA” II nagrada:“U potrazi”Mia Mandiã, IIIb (Srednja likovna škola “Petar Lubarda”, Cetinje)III nagrada:“Stari pogled na stari Bar” & “Panorama”Haris Saljeviæ, I-5 (Gimnazija “Niko Roloviæ”, Bar)“Kotor, podruèje svjetske prljavðtine”Aleksandar Kaludjeroviã, II-2 (Gimnazija Kotor)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE EKO FOTOPRIÈE “MANJE SMEÃA”

II nagrada:“Prirodna okolina i mi” Ivana Daciæ, I razred

III nagrada:“EKO stan” Zorana Višiã i Admira Šabotiã, II razred (SMŠ "Mladost", Tivat)

(SMŠ “17. septembar”, Žabljak)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE VIDEO RADOVE “ZA MANJE SMEÃA”

II nagrada:“ECONSCIENCE (EKO SVIJEST)” Vladimir Šenk, Davor Andriæ i Valentina Andriæ*, IV razred( SMŠ "Mladost", Tivat i SMŠ “Ivan Goran Kovaèiæ, Herceg Novi*)III nagrada:“Eko vijest - Što sa otpadom nakon pazarnog dana?” Ðorðe Kaleziæ, Katarina Pašiæ i Sara Ðuroviæ, III-2 (Gimnazija Kotor)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE VIDEO RADOVE “ZA MANJE SMEÃA” II nagrada:“Tik tak” Ema Blagojeviã, III razred(Srednja graðevinsko-geodetska škola „Marko Radeviæ“, Podgorica)III nagrada:“Eko show” Aleksandar Kaluðeroviæ, Stefan Bogdanoviæ, Asja Ševaljeviæ, II-2 (Gimnazija Kotor)

“TITANIK”Milena Pešiæ, II-1Gimnazija “Niko Roloviã” Bar (mentor: mr Jadranka Tršiã)

“TEŽAK ŽIVOT”Mia Mandiæ, IIIb

(mentor: Vukan Lompar, prof.)

Trinaestogodišnji djeèak sa bratom sakuplja smeæe u nadi da æe naæi nešto korisno za život. Puna karolica govori o njihovom teškom životu!

Srednja likovna škola “Petar Lubarda”, Cetinje

“SA DRUGE STRANE ALISINOG OGLEDALA”

Milica Stanišiæ & Ksenija Djordjeviæ, II-1

Gimnazija “Niko Roloviæ”, Bar(mentor: mr Jadranka Tršiã)

“DA, I ŽVAKE SE MOGU RECIKLIRATI!”Ðorðe Kaleziæ, Katarina Pašiæ i Sara Ðuroviæ, III-2

Gimnazija Kotor (mentor: Fikreta Adroviã)

“TAMO I NAZAD”Vasilije Adžiæ, Olja Aleksiæ i Milena Brajoviæ, III-2

Gimnazija Kotor (mentor: Fikreta Adroviã)

I nagradaI nagrada

I nagrada

I nagrada

I nagradaI nagrada

I nada

gra

“TIŠINA, MOLIM!”autor: Jovana Pekoviæ, I-5Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšiæ (mentor: Olivera Luèiæ, prof.)

„Ne vièi! Tiše malo! Koliko je ovih auta na ulicama! Od ove muzike se ne može živjeti!“, èesto èujem od pofesora, roditelja, babe I djeda... Šta im toliko smeta, pitam se.Buka je svaki neželjen i neprijatan zvuk. Ova definicija podrazumijeva i štetno djelovanje zvuka na ljudski organizam. Pod ovim se misli na jake zvuke koji dovode do ošteæenja organa, poveæanja krvnog pritiska i sl., nasuprot neželjenom zvuku koji se po pravilu odnosi na zvuke male jaèine...

“ORGANSKA PROIZVODNJA SAMO U PLANOVIMA”autor: Marijana Vidoviæ, II-5Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšiæ (mentor: Olivera Luèiæ, prof.)

... Da li je i kod nas proizvodnja uskladjena sa meðunarodnim zakonima? Da li se zapitamo od èega je proizvedena ''organska'' hrana koju mi jedemo? Nije nikakva tajna da mnogi proizvodjaèi hrane, u cilju postizanja što veæih prinosa, a samim tim i novèanih prihoda, upotrebljavaju veliki broj pesticida koji su opasni po zdravlje. Jabuka proizvedena na taj naèin divno izgleda ali èak i nakon pranja, u sebi može imati i više od 30 razlièitih pesticida. To može biti dobra vijest za njihove bankovne raèune, ali svakako ne i za naše zdravlje.

(opširnije na sajtu)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE ÈLANKE MLADIH EKO-REPORTERA II nagrada:“Podgradska izvorišta”Dževa Kilmenta, III-1 (Srednja poljoprivredna škola, Bar)III nagrada:“Otpadne vode našeg grada”Stevan Vukoviæ i Danilo Goranoviæ, I-6 (Srednja ek.ugos.škola, Nikšiæ)“Tama nad Nikšiãem”Dragana Ãalasan, II-5 (Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšiæ)plaketa:„Genetièki modifikovani organizmi”Mira Bulajiæ, IV-3 (Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Nikšiæ)pohvala:“Radioaktivna ljubav C14 prema èovjeku”Božo Kneževiæ, III-5 (Gimnazija “Tanasije Pejatoviæ”, Pljevlja)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE FOTOGRAFIJE MLADIH EKOREPORTERA II nagrada:“Stepenice”Lazar Ivoviæ, IIa (Srednja likovna škola “Petar Lubarda”, Cetinje)III nagrada:“Bježanje od stvarnosti”Tatjana Djuroviæ, III-3 (Gimnazija “Tanasije Pejatoviæ”, Pljevlja)plaketa:“Otapanje”Nemanja Djukiæ, II razred (Gimnazija Cetinje)pohvala:“Organski otpad?!”Dušan Jeliã, II-5 (Srednja ekonomsko-ugostiteljska škola, Bar)„100% prirodno”Stefan Amanoviæ, II-3 (Gimnazija “Niko Roloviæ”, Bar)“Rupa bez dna”Danica Nikiã, I godina (Univerzitet Donja Gorica - Fakultet umjetnosti)

OSTALA PRIZNANJA ZA NAJBOLJE FOTOPRIÈE MLADIH EKOREPORTERA

II nagrada:“Pravi prijatelj”Maja Mrdak, I-4 (Srednja poljoprivredna škola, Bar)„Grad koga nema. Jezero koje ãuti”Tijana Kragulj, II razred (Gimnazija “Niko Roloviæ”, Bar)“Solila” Jelena Papoviæ, III g1 (SMŠ "Mladost", Tivat)III nagrada:“Prirodno i neprirodno”Dajana Motika-Raoniæ, I-1 (SMŠ “17. septembar”, Žabljak)

Ljudi u našem gradu nijesu dovoljno informisani o proizvodnji organske hrane, a samim tim ni o prednostima koje ona ima. Pesticidi i druge hemijske supstance dovode se u vezu sa mnogim bolestima kao što su rak, Alzhaimer, alergije i gojaznost.Meðutim, ukoliko ne znamo šta konzumi-ramo, moguæ je unos otrova u organizam, a sasvim je normalno oèekivati razne reakcije u tijelu. (opširnije na sajtu)

(ilustracija sa interneta)

ravnopravne I nagradeY

Y

YR RE

E

E

“MJESTO OD PRAVDE”Ivana Pandureviæ, I-1

Srednja poljoprivredna škola Bar (mentori: mr Tanja Kragulj i Sladjana Tomoviã)

R

žiri “Mladi eko-reporteri u Crnoj Gori” i “Za manje smeæa” u 2013: - Dragica Šakoviã, urednica u listu „Pobjeda“ - Jelena Vukasoviã, novinarka Radio Kotora

- Nikola Maloviã, knjiþevnik - Marijana Bojaniã, urednica TV Vijesti - Dragi Vujaèiã, art direktor Digital DAB

- mr Aleksandra Ivanoviã, dipl. biolog mora - Nemanja Malovraziæ, dipl. biolog - mr Vasilije Buškoviæ, dipl. biolog

- Andrija Kasom, umjetnièki fotograf - Radmila Beæa Raduloviæ, grafièka dizajnerka

sponzor 2013.

www.mladi-ekoreporteri.org.me

2013.u Crnoj Gori

najbolji

www.yre-litterless.org