Hmasawnna Thar Thar/2019/July/HT-20-07-2019.pdf · GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 3nd. June to...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 thlahmur (July) 20, 2019 InrInnI (saturday) Hmasawnna Thar Vol - 34/273 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy EKIN/SEPTIC TANK SUKFAI DINGA KO THEI ZING KAN NIH. Contact Numbers: 8119035096 & 8119083548 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 3nd. June to 17th.July, 2019 delivery :20-07-2019 (sAt) Time :10AM -ll stock stOCK : @ Rs. 759 please bring exact changes 19KG&FTL 5kg available Agency : SAS BPL (PMUY) Gas Con- nection buoipui thei a nih. Gas connection thaw thei CCPur: M/s Sangbiaklal Indane Gramin Vitrak Gas Agency chun Salem Veng, Donbosco School main gate bula Sub-Centre an hawng hnungin. Hi centre- a inthawk gas connection ; Ujjwala/BPL scheme hnu- oia le PMUY hnuoia gas connection thaw thei zing a ni a, AAY/BPL Card holder hai ta dingin Govt. subsidy a inman taka con- nection thaw thei a nih. UNLF cadre an man moIrang: July 19, 2019 zantieng 5Pm khan Bishnu- pur Police Commando le 42 Assam Rifles \hangruol han Moirang bul, CHC gate lai frishking an thawnaah UNLF cadre Khangembam Sarat Meitei @ Heinaoba (35), s/o Kh. Jadu Meitei of Kumbi Setapur Mayai Lei- kai an man. Heinaoba hin May, 2003 a kha UNLF zawm niin Sajik Tampak a train- ing zo, Army No. 1687 of 27 btch a nih. UNLF ah S/S 2nd Lieutenant a um niin Major Sakhen, Public- ity Secretary, UNLF hnuoia sin thaw a nih. Moirang Po- lice Station-ah peklut a nih. Driver ruong hmu a ni tah ImPhal: July 17, 2019 zan dar 11:30 vela Lilong leilak-a inthawka Tata DI Motor MN01S1300 tla thla driver ruong chu zani 11:45AM vel khan hmu le a ruong chu vadunga inthawk lakdawk a ni tah. Driver hming hi Md.Afasuddin (25) of Irong Cheisaba, tuta Hatta hmuna cheng a nih. JE invawi 5 hmu belsa; JE natna invawi 8 hmusuok an nitah CCPur: Churachandpur district a chun khawsik natna Dengue le Japanese Encephalitis (JE) natna in- vawi hmusuok belsa an la ni pei a. Tukum fe mek sung tuchena hin JE natna invawi 8 hmusuok an nitah. JE natna invawi hmusuok hai laia 5 hai chu zani (July 19, 2019) a kha hmusuok thar an nih tiin District sunga Den- gue, JE, Swine Flu le natna dang dang hai enkaitu Inte- grated Disease Surveillance Programme(IDSP) a inthawk thu dawngna chun a hril. Tuta hma khan Tui- bong, Rengkai le K. Sal- bung haiah JE invawi hmu an lo nita a, zanita JE natna invawi case hmusuok thar 4 hai hi D. Phailian, Bijang, New Zouveng, Lajangphai le Tuibong haia inthawk pakhat seng an nih. Chun, Dengue invawi 4 hmusuok an nita a, chuong- hai chu Leimatak area, K. Salbung, Zoveng le Muntha haia inthawk an nih. Hieng natna hai hi Tho- kang a inthawk in\an a ni leiin IDSP chun Malaria department le \hangkawpin Dengue le JE invawi hmuna khuo haia hin Fogging kap pei a nih tiin IDSP thusuok chun a hril. Tuta hma chun Dengue le JE ni dinga ringhlaa dam- naw hai thisen lain JNIMS Hospital, Imphal-a Virol- ogy Research Diagnostice Laboratory (VRDL) Dept. of Microbiology, JNIMS, Porompat haiah test dinga thawn hlak a ni a. Tuhin chu District Hospital, CC- Pur-a District Public Health Laboratory (DPHL) IDSP ah hieng natna ringhlaa damnaw hai chu test thaw a nitah. Thu dawngnain a hril danin Dengue le JE invawi hmusuoka um hai laia pak- hat K. Salbung hmuna naupang kum 6 vel mi pa- hat chu Dengue le JE (co- infection) a nih. Dengue le JE hai hi suk- damna damdawi a la umnaw leiin fimkhur a ngai a, JE le Dengue natna laka inveng- na ding Homeopathic dam- dawi a um a. JE invengna ding hin Belladonna-200 le Dengue natna laka invengna ding hin Eupatorium Perfo- latum-30 hmang thei a nih. Hieng damdawi hai hi District Hospital, CCPur-a Ayush OPD-ah OPD hun sungin a thlawna lak thei ning a ta, JE le Dengue in- vawi hai ta ding khawmin hi hmuna hin inenkawlna ding damdawi a thlawna lak thei ni dingin thu dangna chun a hril. Hieng natna hai laka him theina dingin taksa huop thuom inbel a, tho- kang se lo dinga Thosilen \ha taka zar hnuoia zal ding a nih. Chun, thokang in- tui theina ding tui intling- khawm tir lo ding a nih. Cleanliness drive CCPUR: July 21, 2019, 6AM-8AM inkar sung hin New Bazar le Sumkong Ba- zar, Tuibong haiah cleanli- ness drive nei a ni ding a ni a, hi huna hin hieng bazar hmun haia dawr kai hai chu lo thei loa \hang seng din- gin Rothienghlim, Execu- tive Officer (Town), ADCC chun inhriettirna a siem. Chun Mobile Task Force, Supervisors, Sani- tary workers le Town sweepers hai chu cleanli- ness drive hin \hang seng dingin an hriettir bawk. Pu Tlangthangzuol ruong vuiliem CCPur: Hnam ta dinga mi \angkai Inspector (Po- lice) Pu Tlangthangzuol @ TT Zuola (59), s/o (L) HB Zema of Rengkai, Thailane chu July 19, 2019 zingkar 5:30AM khan Kal natna leiin a thi a. Zani ma khan Rengkai thlanmuolah a ru- ong vuiliem a nih. Pu Zuola hi a hriselna \hatnaw leia tuta hma meta kha voluntary pension laa Inspector (Police) a in- thawk lo pension tah a nih. Pension hun pangn- gai tlung zo loin a sina in- thawk lo chawl sienkhawm a service sung po po hnam ta dinga a theina le varna po po lo seng, hnam in a sawr em em el a nih. Pu Zuola hin a nuh- mei bakah nau pasal pahni le nau nuhmei pakhat a thisan. Ramri chingfel loa um dodalnain Aizawl -ah rally nei Mizoram Map an raw aIzawl: Asam le Mizoram inkar ramri buoi- na chingfel loa a um zing dodalnain July 19, 2019 khan Mizo Zirlai Pawl (MZP) inrawinain Aizawl khawpui-ah rally nei a ni a, Rally a hin Colleges le In- stitutions hran hran 20 haia inthawk students 7,000 chuong an \hang. Rally nei huna hin Mizoram Map hmang mek chu an dik nawh tiin raw a ni bawk. Zanita rally nei huna fekhawm hai chun resolu- tion 5 an siem a, chu hai lai chun, Mizoram le As- sam ramri Assam state in an chupui hlak chu chingfel a ni theina dingin Mizoram sawrkarin hrat takin hma la raw seh; Mizoram sawrkar Council of Ministers meet- ing in Bengal Eastern Fron- tier Regulation 1873 hman- ga 1875 notification an sunaa Mizoram le Assam ramri dinga pawma lo um ta chu a takchang theina dingin Mizoram sawrkarin hrat takin hma la sienla, Inner Line Reserve For- est area Sq. mile 509 As- sam Forest Department in a enkawl mek chu Mizoram Forest Department in a en- kawl nawk theina dingin Mizoram sawrkarin hma la raw seh ti hai a \hang. Chun, Mizoram Map hmang lai mek chu Map in- diklo a ni leiin 1875 ramri anga Map indik tak hmang a ni theina dingin Mizoram sawrkar chun Official –a Mizoram hmang dingin an rang thei angin siem\ha raw she; Mizoram sawrkar- in a ram sung, a bikin In- ner Line Reserve Forese Area 509sq. miles sunga dan kala ram lo del hai le Assam Forest Depart- ment chungah Schedule Caste and Schedule Tribe Prevention of Attrocities Act huoiah dan angin hma la raw seh; Mizoramin ram a chan bel pei nawna dingin pi le pu hai lo hluo Mizoram chin humal a, lakkir a ni ngei theina din- gin Mizo Zirlai Pawl chun hma la zawm pei a tih ti hai chu an resolution hai an nih. Nikum March thla khawm khan MZP han Mizoram chin inchukna dingin Bairabi bul lai Zophai area-ah chawlh- mun ding In an bawl a. Sienkhawm Assam Police hai le inbeituona a tlung leiin students tam takin hliemna an lo tuok ta a nih. July 6, 2019 khawm khan Assam Forest Department han Lailapoor bul-a ram buoina hmuna security forces hai building hlui an hung hluo nawk leiin ramri chungthua boruok hi a hung sosang thar nawk a nih. MZP president L. Ramdinliana Rentlei chun, Mizoram sawrkar lo um ta han ramri buoina ching- fel ding hma an lak ngam ngainaw le inchuklai hai thlavang an hau ngam ngainaw chun Inchuklai hai lungril a sukna hle a nih tiin Vanapa Hall tuola rally nei zoa hun hmangnaah a hril. Molnom hmunah NK Aerobic Centre hawng CCPur: Ms Nengkholam Haokip in a hawng NK Aerobic Centre, Molnom CCPur chu July 19, 2019, 11AM khan Khaipao Ha- okip, Ex-Chairman, ADCC in khuolliena \hangin a hawng. L. Gyaneshor le Sharat hai Guest of honour le Functional President in an \hang. Khaipao Haokip chun, natna Aerobic Centre hawng thara um chu mi tam tak damna hung intluntu a ni ngei a beisei thu hrilin ditsakna an hlan. Centre hawng thar a hin July 22, 2019 a inthawk khin class \an ding a nih. Admission le thla khat fee ding Rs. 1,400 bakah thlakhat fee Rs. 800 a nih. Inchuktirtu ding chu Moi- rang mi Madam Sunita ning a tih. n. Babysana thina le inzawmin protest nei ImPhal: N. Babysana an hostel a ringhla um taka a thisaa hmu a nina le inza- wma indin JAC chun zan- ikhan Thangmeiband Meis- nam Leikai ah sit-in-protest an nei. N. Babysana hi Stan- dard Robert Hr. Sec. School, Canchipur a Class VII inchuklai niin an Boarding sungah inkhai- hlum saa hmu a ni a, ama le ama inthat a nih tia hril nisienkhawm a nu le pa le a hmuna va hmutu hai chun ama le ama inkhaihlum ni an ring naw a, hi le inza- wma JAC indina protest hi nei a nih. Bina, Secretary of Thangmeiband Meisnam Leikai Meira Paibi chun, Babysana pang haia hliem- na nuhma hmu haia inthawk mani inthat ni loin mi inthat a nih hriet thei a ni a, hi lei hin a thattu hai an phutawk hremna pe ngei dingin an ngen thu a hril. A hril peinaah, a thi hnung ruong khawm mi hmu nghal an phal naw a, press hai khawm report nghal lo dinga sukchawl an la ni a, hi thil hin ringhlana a suk zuol a nih tiin a hril bawk. Student naupang te a thina chungthu ah Educa- tion Minister le Chief Min- ister hai an to \awk \awk chu demin, hieng a student thina chu issue ngaimaw um tak a ni zie le thudik hmusuok ngeina ding chi a ni thu a hril. Babysana a thina le inzawmin thudik an lang thei hmakhat chu Thang- meiband mipui le Meira Paibi haiin nuorna chi dang dang an sunzawm pei ding thu a hril bawk. Bandh thaw dingin ultimatum an pek ImPhal: July 22, 2019 chena an thil ngen suk- puitling pek an ni naw chun July 23, 2019 zanrila in- thawk National Highway pathum haiah darkar 24 sung bandh an thaw ding niin All Tribal Rights Protection Fo- rum Manipur (ATRPFM) chun Manipur Chief Min- ister, Minister for TA & Hills, Manipur, Chief Sec- retary Manipur le Addition- al Chief Secretary (TA & Hills), Govt. of Manipur hai kuomah ultimatum an pek. An thil ngen chu, tribal mi ngei TA & Hills Depart- ment Director a sie ding, 08-07-2019 nia Chief Sec- retary (DP), Govt. of Ma- nipur in order an suo lak- kir ding ti le TA & Hills Department hnuoia En- gineering Section-a LDC Md. Rahimuddin Khan sawnhmang ding tihai an nih. An ultimatum a chun Department of Personal and Administrative Reforms, (DP) Govt. of Manipur chun vawi tam intlun nita hai sienkhawm mipui hai \ap rawl hre thei loin an na an sukset a nih tiin a hril a. An thil ngen hai sawrkarin a ngaitha leiin hadam taka hmalakna po po hmangzo vawng a ni taa, tuhin chu keini ditdan anga action lak naw chu ditthlangna dang kan nei tanaw a, ieng thil a lo tlung a ni khawma a mawphurtu sawrkar ning a tih tiin an hril. TA & Hills Depart- ment, Govt. of Manipur chu sub-ordinate Depart- ment hieng MTDC, TRI, six ADC – Manipur le Di- rector khawm ex-officio member - Manipur State Commission an nih a, chu chun TA & Hills Director >>sunzawmna phek 2-ah Joykishan in a va enfel ImPhal: Thangmeiband A/C MLA Kh.Joykishan chun zanikhan Standard Robert Higher Secondary School, Canchipur a va sir a, nuhmei tleirawl pakhat, Class-VII inchuklai thina hmun a va en a, a thi dan chu thi dan pangngai ni lova a hriet thu a hril. Hi thina le inzawm hin Thangmeiband Meisnam Leikai chun JAC an indin a, nuhmei tleirawl thi dan hi an hrietthiem naw thu le a dodalnain \hung- buma nuorna an nei. Nuh- mei tleirawl thi hming hi N.Babysana nia hril a nih. MCS Officers 18 Grade-I a inkaisangtir ImPhal: Manipur sawrkar hnuoia MCS Grade-II of- ficers 18 hai chu MCS Grade-I a inkaisangtir an nih. MCS Grade-I a kaisang hai lai hin eini tlangmi Lal\ hazam le Thangboi Gangte hai an \hang. Manipur CM, ministers le MLAs han Molawmna an hung uop ve CCPur: July 19, 2019, 11AM khan Mr Sumliand- ing Valte, s/o V. Hangkhan- lian, minister, Agri. Vety. & le Nk. Nianghauvung, d/o Thangkhanlian Hangzo of Paite Veng, Imphal hai EBCC Zenhang Lamka, CC- Pur-ah Kohran dang thieng- hlimin kut insuina an nei. An inneina le molawmna programme hi Chief Minis- ter N. Biren Singh, Chief Secretary J. Suresh Babu, Suhel Akhtar, Addl. CS; Education minister Th. Radhahyam Singh; Revenue Minister Karam Shyam; Social Welfare minister Nemcha Kipgen; Assem- bly Speaker Y. Khemchand Singh bakah MLAs ieman- izatin an uop bawk. Hi huna reporter han tuta hmaa Border Area Development Programme (BADP) thua Chief Asso- ciation han memorandum an lo pek chungchang an indawn hunah, hun an bichil leiin review thaw dinga an tiemsa a ni thu hrilin, Cabi- net meeting hmasa taka en- nawn a ni ding thu zawna siemtu reporter hai kuomah a hril. Molawmna programme a hin mihriem an tam hle a, molawmna hall-ah \hungna 2000 chuong sie a ni bakah mipui en thei dingin TV screen lien le project tor hai hmanga inneina pro- gramme hi suklang a nih. PDS bufai in- ruknain UG hming an hmang:Maoist ImPhal: Maoist Com- munist Party, Manipur chun, transport contractor han PDS bufai inrukna/kei- kawinain ramhnuoimi hai hming hlak leiin tuolsung mihaiin an chan reng chang phak loin le a man pangngai reng neka tamin an inchawk hlak a nih tiin a hril. Maoist han thusuok an siemnaa an hril pei dan chun Transport contractor haiin mipui chan ai chu lo la pengin PDS bufai chu lion share an chang hlak a ni thu an hril. PDS bufai a dingin assembly biel pakhatin a sum a dawng zat hisap in 40/50 lakh an dawng a. As- sembly constituency a ding chun crore 27-30 a ni phak thu an zieklang. Thil vangduoithlak tak chu contractor hai hin thla 2 quota a mi helpawl hai an pek ta thu an hril dar a, thla 1 quota chu concern Min- ister an pek thu transport contractor chun an pek tiin a hril a nih. Maoist hai chun an hril zawm peina ah \am tla mek chu transport contrac- tor hai lei a ni thu a hril a, chu chun ramhnuoimi hai intum an ni nawk hlak si tiin a hril bawk. Maoist hai chun ramhnuoimi hai chu hi chungthu hi ngaituo din- gin a fiel tawl. Contractor haiin ram- hnuoimi hai kuomah thla 2 quota kan pek tah an ti chun MCP hai hmel khawm an suksiet a nih, hi lei hin MCP chun a sui zawm zing ding a nih. Mipui hai khawma contractor hai hi lo hum lo dingin an ngen a, Maoist hai chun an pawl ngirna dingin resource hran reng an nei a, mipui chan them ngai naw ni hai tiin an statement chun a hril. NSCN hotu pahni man an nih lakhIPur: July 19, 2019 khan Asam-a Cachar district a chun Assam Ri- fles le Jirighat PS a Police \hangruol han Manipur le inrina Namdailing le San- tipura areas haia dappui an thawnaah NSCN leader pahni ralthuom leh an man. Mana um hai chu Kabi- gai Rongmai le Raiflung aka Rahul hai an nih. Thu dawngnain a hril danin, Rongmai hi NSCN(K) a publicity secretary hlui a ni a, tuhin NSCN (R ) hotu ni mek a nih. Rongmai inpuongnaa inthawk Rahul hi man belsa a nih. Guwahati based-a um NIA in mana um mi pahni hai hi ‘most wanted’a a lo puong tah an ni a, Jirighat Police station-ah thu in- dawnna nei mek an nih. Dolaithabi Barrage a hlawsam: Lo neituhai an beidawng ImPhal: Khundrakpam Kendra Youths Organisa- tion (KHUKYO) chun Prime Minister Narendra Modi in a hawng Dolaitha- bi Barrage chu a hlawsam a, khuo mihaiin hi taka of- ficial hai inhmupui tum hai sienkhawm an tlanhmang tawl a nih. Tony, Secretary, In- formation and Public- ity, KHUKYO chun ruotui tlawm leia Manipur state in tui harsatna Dolaithabi Barrage thuneituhai chu dam tui insuo dingin a lo hni ta hlak a. Amiruokchu, KHUKYO le khuo mihai ngennain ngaisak a hlaw naw bakah Water Resourc- es department, CADA le Miner Irrigation department haiin an ngaitha leiin lo tam tak chu \awl takin an um a lo neituhai an beidawng em em a nih tiin a hril. Tony in a hril dan chun Dam thuneituhai an tlanhmang nasan chu Dam hi a hlawtling naw lei ni din- gin a ringthu a hril. Quality \hat naw lei a hi dam hi a hlawtling naw ni dingin a ringthu a hril a, KHUKYO chun hi thil a mawphurtu- hai hrem an ni theina dingin court ah putlut a ni ding thu a hril.

Transcript of Hmasawnna Thar Thar/2019/July/HT-20-07-2019.pdf · GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 3nd. June to...

Page 1: Hmasawnna Thar Thar/2019/July/HT-20-07-2019.pdf · GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 3nd. June to 17th.July, 2019 delivery:20-07-2019 (sAt) Time :10AM -till -stock stOCK : @ Rs. 759 please

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

thlahmur (July) 20, 2019 InrInnI (saturday)

Hmasawnna Thar Vol - 34/273 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

EKIN/SEPTIC TANK

SUKFAI DINGA KO THEI ZING

KAN NIH.

Contact Numbers:8119035096 &

8119083548

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI

GAS NEWS

Kim Joe GasBooking: 3nd. June to 17th.July, 2019delivery :20-07-2019 (sAt) Time :10AM-tillstockstOCK : @ Rs. 759please bring exact changes 19KG&FTL 5kg available

Agency : SASBPL (PMUY) Gas Con-nection buoipui thei a nih.

Gas connection thaw thei

CCPur: M/s Sangbiaklal Indane Gramin Vitrak Gas Agency chun Salem Veng, Donbosco School main gate bula Sub-Centre an hawng hnungin. Hi centre-a inthawk gas connection ; Ujjwala/BPL scheme hnu-oia le PMUY hnuoia gas connection thaw thei zing a ni a, AAY/BPL Card holder hai ta dingin Govt. subsidy a inman taka con-nection thaw thei a nih.

UNLF cadre an manmoIrang: July 19, 2019 zantieng 5Pm khan Bishnu-pur Police Commando le 42 Assam Rifles \hangruol han Moirang bul, CHC gate lai frishking an thawnaah UNLF cadre Khangembam Sarat Meitei @ Heinaoba (35), s/o Kh. Jadu Meitei of Kumbi Setapur Mayai Lei-kai an man. Heinaoba hin May, 2003 a kha UNLF zawm niin Sajik Tampak a train-ing zo, Army No. 1687 of 27 btch a nih. UNLF ah S/S 2nd Lieutenant a um niin Major Sakhen, Public-ity Secretary, UNLF hnuoia sin thaw a nih. Moirang Po-lice Station-ah peklut a nih.

Driver ruong hmu a ni tah

ImPhal: July 17, 2019 zan dar 11:30 vela Lilong leilak-a inthawka Tata DI Motor MN01S1300 tla thla driver ruong chu zani 11:45AM vel khan hmu le a ruong chu vadunga inthawk lakdawk a ni tah. Driver hming hi Md.Afasuddin (25) of Irong Cheisaba, tuta Hatta hmuna cheng a nih.

JE invawi 5 hmu belsa; JE natna invawi 8 hmusuok an nitahCCPur: Churachandpur district a chun khawsik natna Dengue le Japanese Encephalitis (JE) natna in-vawi hmusuok belsa an la ni pei a. Tukum fe mek sung tuchena hin JE natna invawi 8 hmusuok an nitah. JE natna invawi hmusuok hai laia 5 hai chu zani (July 19, 2019) a kha hmusuok thar an nih tiin District sunga Den-gue, JE, Swine Flu le natna dang dang hai enkaitu Inte-grated Disease Surveillance Programme(IDSP) a inthawk thu dawngna chun a hril. Tuta hma khan Tui-bong, Rengkai le K. Sal-bung haiah JE invawi hmu an lo nita a, zanita JE natna invawi case hmusuok thar 4 hai hi D. Phailian, Bijang,

New Zouveng, Lajangphai le Tuibong haia inthawk pakhat seng an nih. Chun, Dengue invawi 4 hmusuok an nita a, chuong-hai chu Leimatak area, K. Salbung, Zoveng le Muntha haia inthawk an nih. Hieng natna hai hi Tho-kang a inthawk in\an a ni

leiin IDSP chun Malaria department le \hangkawpin Dengue le JE invawi hmuna khuo haia hin Fogging kap pei a nih tiin IDSP thusuok chun a hril. Tuta hma chun Dengue le JE ni dinga ringhlaa dam-naw hai thisen lain JNIMS Hospital, Imphal-a Virol-

ogy Research Diagnostice Laboratory (VRDL) Dept. of Microbiology, JNIMS, Porompat haiah test dinga thawn hlak a ni a. Tuhin chu District Hospital, CC-Pur-a District Public Health Laboratory (DPHL) IDSP ah hieng natna ringhlaa damnaw hai chu test thaw a nitah. Thu dawngnain a hril danin Dengue le JE invawi hmusuoka um hai laia pak-hat K. Salbung hmuna naupang kum 6 vel mi pa-hat chu Dengue le JE (co-infection) a nih. Dengue le JE hai hi suk-damna damdawi a la umnaw leiin fimkhur a ngai a, JE le Dengue natna laka inveng-na ding Homeopathic dam-

dawi a um a. JE invengna ding hin Belladonna-200 le Dengue natna laka invengna ding hin Eupatorium Perfo-latum-30 hmang thei a nih. Hieng damdawi hai hi District Hospital, CCPur-a Ayush OPD-ah OPD hun sungin a thlawna lak thei ning a ta, JE le Dengue in-vawi hai ta ding khawmin hi hmuna hin inenkawlna ding damdawi a thlawna lak thei ni dingin thu dangna chun a hril. Hieng natna hai laka him theina dingin taksa huop thuom inbel a, tho-kang se lo dinga Thosilen \ha taka zar hnuoia zal ding a nih. Chun, thokang in-tui theina ding tui intling-khawm tir lo ding a nih.

Cleanliness drive CCPur: July 21, 2019, 6AM-8AM inkar sung hin New Bazar le Sumkong Ba-zar, Tuibong haiah cleanli-ness drive nei a ni ding a ni a, hi huna hin hieng bazar hmun haia dawr kai hai chu lo thei loa \hang seng din-gin Rothienghlim, Execu-tive Officer (Town), ADCC chun inhriettirna a siem. Chun Mobile Task Force, Supervisors, Sani-tary workers le Town sweepers hai chu cleanli-ness drive hin \hang seng dingin an hriettir bawk.

Pu Tlangthangzuol ruong vuiliem

CCPur: Hnam ta dinga mi \angkai Inspector (Po-lice) Pu Tlangthangzuol @ TT Zuola (59), s/o (L) HB Zema of Rengkai, Thailane chu July 19, 2019 zingkar 5:30AM khan Kal natna

leiin a thi a. Zani ma khan Rengkai thlanmuolah a ru-ong vuiliem a nih. Pu Zuola hi a hriselna \hatnaw leia tuta hma meta kha voluntary pension laa Inspector (Police) a in-thawk lo pension tah a nih. Pension hun pangn-gai tlung zo loin a sina in-thawk lo chawl sienkhawm a service sung po po hnam ta dinga a theina le varna po po lo seng, hnam in a sawr em em el a nih. Pu Zuola hin a nuh-mei bakah nau pasal pahni le nau nuhmei pakhat a thisan.

Ramri chingfel loa um dodalnain Aizawl -ah rally neiMizoram Map an raw

aIzawl: Asam le Mizoram inkar ramri buoi-na chingfel loa a um zing dodalnain July 19, 2019 khan Mizo Zirlai Pawl (MZP) inrawinain Aizawl khawpui-ah rally nei a ni a, Rally a hin Colleges le In-stitutions hran hran 20 haia inthawk students 7,000 chuong an \hang. Rally nei huna hin Mizoram Map hmang mek chu an dik nawh tiin raw a ni bawk. Zanita rally nei huna fekhawm hai chun resolu-tion 5 an siem a, chu hai lai chun, Mizoram le As-sam ramri Assam state in an chupui hlak chu chingfel a ni theina dingin Mizoram sawrkarin hrat takin hma la raw seh; Mizoram sawrkar Council of Ministers meet-ing in Bengal Eastern Fron-tier Regulation 1873 hman-ga 1875 notification an sunaa Mizoram le Assam ramri dinga pawma lo um ta chu a takchang theina dingin Mizoram sawrkarin

hrat takin hma la sienla, Inner Line Reserve For-est area Sq. mile 509 As-sam Forest Department in a enkawl mek chu Mizoram Forest Department in a en-kawl nawk theina dingin Mizoram sawrkarin hma la raw seh ti hai a \hang. Chun, Mizoram Map hmang lai mek chu Map in-diklo a ni leiin 1875 ramri anga Map indik tak hmang a ni theina dingin Mizoram sawrkar chun Official –a Mizoram hmang dingin an rang thei angin siem\ha raw she; Mizoram sawrkar-in a ram sung, a bikin In-ner Line Reserve Forese Area 509sq. miles sunga dan kala ram lo del hai le Assam Forest Depart-ment chungah Schedule Caste and Schedule Tribe Prevention of Attrocities Act huoiah dan angin hma la raw seh; Mizoramin ram a chan bel pei nawna dingin pi le pu hai lo hluo Mizoram chin humal a, lakkir a ni ngei theina din-

gin Mizo Zirlai Pawl chun hma la zawm pei a tih ti hai chu an resolution hai an nih. Nikum March thla khawm khan MZP han Mizoram chin inchukna dingin Bairabi bul lai Zophai area-ah chawlh-mun ding In an bawl a. Sienkhawm Assam Police hai le inbeituona a tlung leiin students tam takin hliemna an lo tuok ta a nih. July 6, 2019 khawm khan Assam Forest Department han Lailapoor bul-a ram buoina hmuna security forces hai building hlui an hung hluo nawk leiin ramri chungthua boruok hi a hung sosang thar nawk a nih. MZP president L. Ramdinliana Rentlei chun, Mizoram sawrkar lo um ta han ramri buoina ching-fel ding hma an lak ngam ngainaw le inchuklai hai thlavang an hau ngam ngainaw chun Inchuklai hai lungril a sukna hle a nih tiin Vanapa Hall tuola rally nei zoa hun hmangnaah a hril.

Molnom hmunah NK Aerobic centre hawng

CCPur: Ms Nengkholam Haokip in a hawng NK Aerobic Centre, Molnom CCPur chu July 19, 2019, 11AM khan Khaipao Ha-okip, Ex-Chairman, ADCC in khuolliena \hangin a hawng. L. Gyaneshor le Sharat hai Guest of honour le Functional President in an \hang. Khaipao Haokip chun, natna Aerobic Centre

hawng thara um chu mi tam tak damna hung intluntu a ni ngei a beisei thu hrilin ditsakna an hlan. Centre hawng thar a hin July 22, 2019 a inthawk khin class \an ding a nih. Admission le thla khat fee ding Rs. 1,400 bakah thlakhat fee Rs. 800 a nih. Inchuktirtu ding chu Moi-rang mi Madam Sunita ning a tih.

n. Babysana thina le inzawmin protest neiImPhal: N. Babysana an hostel a ringhla um taka a thisaa hmu a nina le inza-wma indin JAC chun zan-ikhan Thangmeiband Meis-nam Leikai ah sit-in-protest an nei. N. Babysana hi Stan-dard Robert Hr. Sec. School, Canchipur a Class VII inchuklai niin an Boarding sungah inkhai-hlum saa hmu a ni a, ama le ama inthat a nih tia hril nisienkhawm a nu le pa le a hmuna va hmutu hai chun ama le ama inkhaihlum ni an ring naw a, hi le inza-wma JAC indina protest hi nei a nih. Bina, Secretary of

Thangmeiband Meisnam Leikai Meira Paibi chun, Babysana pang haia hliem-na nuhma hmu haia inthawk mani inthat ni loin mi inthat a nih hriet thei a ni a, hi lei

hin a thattu hai an phutawk hremna pe ngei dingin an ngen thu a hril. A hril peinaah, a thi hnung ruong khawm mi hmu nghal an phal naw a,

press hai khawm report nghal lo dinga sukchawl an la ni a, hi thil hin ringhlana a suk zuol a nih tiin a hril bawk. Student naupang te a thina chungthu ah Educa-tion Minister le Chief Min-ister hai an to \awk \awk chu demin, hieng a student thina chu issue ngaimaw um tak a ni zie le thudik hmusuok ngeina ding chi a ni thu a hril. Babysana a thina le inzawmin thudik an lang thei hmakhat chu Thang-meiband mipui le Meira Paibi haiin nuorna chi dang dang an sunzawm pei ding thu a hril bawk.

Bandh thaw dingin ultimatum an pekImPhal: July 22, 2019 chena an thil ngen suk-puitling pek an ni naw chun July 23, 2019 zanrila in-thawk National Highway pathum haiah darkar 24 sung bandh an thaw ding niin All Tribal Rights Protection Fo-rum Manipur (ATRPFM) chun Manipur Chief Min-ister, Minister for TA & Hills, Manipur, Chief Sec-retary Manipur le Addition-al Chief Secretary (TA & Hills), Govt. of Manipur hai kuomah ultimatum an pek. An thil ngen chu, tribal mi ngei TA & Hills Depart-ment Director a sie ding, 08-07-2019 nia Chief Sec-retary (DP), Govt. of Ma-nipur in order an suo lak-kir ding ti le TA & Hills Department hnuoia En-gineering Section-a LDC Md. Rahimuddin Khan sawnhmang ding tihai an nih.

An ultimatum a chun Department of Personal and Administrative Reforms, (DP) Govt. of Manipur chun vawi tam intlun nita hai sienkhawm mipui hai \ap rawl hre thei loin an na an sukset a nih tiin a hril a. An thil ngen hai sawrkarin a ngaitha leiin hadam taka hmalakna po po hmangzo vawng a ni taa, tuhin chu keini ditdan anga action lak naw chu ditthlangna dang kan nei tanaw a, ieng thil a lo tlung a ni khawma a mawphurtu sawrkar ning a tih tiin an hril. TA & Hills Depart-ment, Govt. of Manipur chu sub-ordinate Depart-ment hieng MTDC, TRI, six ADC – Manipur le Di-rector khawm ex-officio member - Manipur State Commission an nih a, chu chun TA & Hills Director >>sunzawmna phek 2-ah

Joykishan in a va enfelImPhal: Thangmeiband A/C MLA Kh.Joykishan chun zanikhan Standard Robert Higher Secondary School, Canchipur a va sir a, nuhmei tleirawl pakhat,

Class-VII inchuklai thina hmun a va en a, a thi dan chu thi dan pangngai ni lova a hriet thu a hril. Hi thina le inzawm hin Thangmeiband Meisnam Leikai chun JAC

an indin a, nuhmei tleirawl thi dan hi an hrietthiem naw thu le a dodalnain \hung-buma nuorna an nei. Nuh-mei tleirawl thi hming hi N.Babysana nia hril a nih.

McS Officers 18 Grade-I a inkaisangtirImPhal: Manipur sawrkar hnuoia MCS Grade-II of-ficers 18 hai chu MCS Grade-I a inkaisangtir an nih. MCS Grade-I a kaisang hai lai hin eini tlangmi Lal\hazam le Thangboi Gangte hai an \hang.

Manipur cM, ministers le MLAs han Molawmna an hung uop ve CCPur: July 19, 2019, 11AM khan Mr Sumliand-ing Valte, s/o V. Hangkhan-lian, minister, Agri. Vety. & le Nk. Nianghauvung, d/o Thangkhanlian Hangzo of Paite Veng, Imphal hai EBCC Zenhang Lamka, CC-Pur-ah Kohran dang thieng-hlimin kut insuina an nei. An inneina le molawmna programme hi Chief Minis-ter N. Biren Singh, Chief Secretary J. Suresh Babu, Suhel Akhtar, Addl. CS; Education minister Th. Radhahyam Singh; Revenue Minister Karam Shyam; Social Welfare minister Nemcha Kipgen; Assem-bly Speaker Y. Khemchand Singh bakah MLAs ieman-izatin an uop bawk.

Hi huna reporter han tuta hmaa Border Area Development Programme (BADP) thua Chief Asso-ciation han memorandum an lo pek chungchang an indawn hunah, hun an bichil leiin review thaw dinga an tiemsa a ni thu hrilin, Cabi-net meeting hmasa taka en-nawn a ni ding thu zawna

siemtu reporter hai kuomah a hril. Molawmna programme a hin mihriem an tam hle a, molawmna hall-ah \hungna 2000 chuong sie a ni bakah mipui en thei dingin TV screen lien le project tor hai hmanga inneina pro-gramme hi suklang a nih.

PDS bufai in-ruknain UG hming an

hmang:MaoistImPhal: Maoist Com-munist Party, Manipur chun, transport contractor han PDS bufai inrukna/kei-kawinain ramhnuoimi hai hming hlak leiin tuolsung mihaiin an chan reng chang phak loin le a man pangngai reng neka tamin an inchawk hlak a nih tiin a hril. Maoist han thusuok an siemnaa an hril pei dan chun Transport contractor haiin mipui chan ai chu lo la pengin PDS bufai chu lion share an chang hlak a ni thu an hril. PDS bufai a dingin assembly biel pakhatin a sum a dawng zat hisap in 40/50 lakh an dawng a. As-sembly constituency a ding chun crore 27-30 a ni phak thu an zieklang. Thil vangduoithlak tak chu contractor hai hin thla 2 quota a mi helpawl hai an pek ta thu an hril dar a, thla 1 quota chu concern Min-ister an pek thu transport contractor chun an pek tiin a hril a nih. Maoist hai chun an hril zawm peina ah \am tla mek chu transport contrac-tor hai lei a ni thu a hril a, chu chun ramhnuoimi hai intum an ni nawk hlak si tiin a hril bawk. Maoist hai chun ramhnuoimi hai chu hi chungthu hi ngaituo din-gin a fiel tawl. Contractor haiin ram-hnuoimi hai kuomah thla 2 quota kan pek tah an ti chun MCP hai hmel khawm an suksiet a nih, hi lei hin MCP chun a sui zawm zing ding a nih. Mipui hai khawma contractor hai hi lo hum lo dingin an ngen a, Maoist hai chun an pawl ngirna dingin resource hran reng an nei a, mipui chan them ngai naw ni hai tiin an statement chun a hril.

NSCN hotu pahni man an nihlakhIPur: July 19, 2019 khan Asam-a Cachar district a chun Assam Ri-fles le Jirighat PS a Police \hangruol han Manipur le inrina Namdailing le San-tipura areas haia dappui an thawnaah NSCN leader pahni ralthuom leh an man. Mana um hai chu Kabi-gai Rongmai le Raiflung aka Rahul hai an nih. Thu dawngnain a hril danin, Rongmai hi NSCN(K) a publicity

secretary hlui a ni a, tuhin NSCN (R ) hotu ni mek a nih. Rongmai inpuongnaa inthawk Rahul hi man belsa a nih.

Guwahati based-a um NIA in mana um mi pahni hai hi ‘most wanted’a a lo puong tah an ni a, Jirighat Police station-ah thu in-dawnna nei mek an nih.

Dolaithabi Barrage a hlawsam: Lo neituhai an beidawngImPhal: Khundrakpam Kendra Youths Organisa-tion (KHUKYO) chun Prime Minister Narendra Modi in a hawng Dolaitha-bi Barrage chu a hlawsam a, khuo mihaiin hi taka of-ficial hai inhmupui tum hai sienkhawm an tlanhmang tawl a nih. Tony, Secretary, In-formation and Public-ity, KHUKYO chun ruotui

tlawm leia Manipur state in tui harsatna Dolaithabi Barrage thuneituhai chu dam tui insuo dingin a lo hni ta hlak a. Amiruokchu, KHUKYO le khuo mihai ngennain ngaisak a hlaw naw bakah Water Resourc-es department, CADA le Miner Irrigation department haiin an ngaitha leiin lo tam tak chu \awl takin an um a lo neituhai an beidawng em

em a nih tiin a hril. Tony in a hril dan chun Dam thuneituhai an tlanhmang nasan chu Dam hi a hlawtling naw lei ni din-gin a ringthu a hril. Quality \hat naw lei a hi dam hi a hlawtling naw ni dingin a ringthu a hril a, KHUKYO chun hi thil a mawphurtu-hai hrem an ni theina dingin court ah putlut a ni ding thu a hril.

Page 2: Hmasawnna Thar Thar/2019/July/HT-20-07-2019.pdf · GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 3nd. June to 17th.July, 2019 delivery:20-07-2019 (sAt) Time :10AM -till -stock stOCK : @ Rs. 759 please

Hmasawnna Thar2 thlahmur (July) 20, 2019InrInnI (saturday) artIClE/hEalth & EmPloymEnt nEws

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor : Co-Editor Joshua l. Amo: Asst. Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at M/s Express Standard Offset Printers, PKT Street, Central Lamka Churachandpur, Manipur.

Editorial

SUNZAWMNAVAWISUN THUPUIMihriem lampuihai po po chu ama mithmuahai chun an thieng a, Lalpa ruok chun lungrilhai chu an khi hlak. -THUVARHAI 16: 2

Khawvelah hin thil \ha a um ang bawkin thil \ha naw le thil suol khawm a um. Thil \ha naw, thil in-dik lo le thil suol hai chu ei sawisel le ei do ngam a \ul. Thil ei sawisel chun a sietna le a \hat nawna a um a, siem \hat ei nuom leia ei sawisel hlak a nih. Hieng laizing hin sawiselna hi a \ha zawng le a \ha naw zawng a um. Sawisel ei nei a lo ni khawma a \ha naw zawnga insawisel ding ei ni naw a , a \ha lem, an dik lem le a fel lem dit zawnga insawisel ding ei nih. A \ha lem ditna leia insawisel hi chu theida ding a ni nawh. A \ha naw zawnga insa-wiselna ruok hi chu mitinin ei theida seng a nih. Mi \henkhat annawleh pawl \henkhatin thil \ha an thaw a. Amiruokchu, kha thil thawnaa \hang ve lo mi \henkhat chun, an \hang ve nawna a ni leiin an sawisel hlak. Hiengang insawiselna hi insawiselna \ha lo le indik lo a nih. Ei \hang ve nawna a ni lei ringawta mihai thil \ha thaw sa-wisel hi suol chi khat, bansan ngei ngei chi a nih. Ei society sungah hin mi sawisel ching hrim hrim le mi chier pei an um bawk a, hiengang mihai hi mi \ha le mi fel an ni ngai nawh. Hi lei hin an thu lak lo le iengah ngai ding a ni naw a, tosan mei mei ding an nih. An sawiselna le chiernain kawk a nei ngai nawh. Sawrkar chun scheme hran hran hnuoiah cheng nuoitel le cheng vaibelsie tel sengin Department tum tum haiah development work a thaw hlak. Hieng Development work-hai hi sawrkar chau en-fie ding a ni naw a, Development work thawna biel huop sunga chenghai khawm a enfietuah ei \hang ve a ngai a nih. Sawrkarin estimate Cost a siem anga sin thaw a ni naw chun a biel mipui han sawrkara thuneituhai kuomah sawiselna (compli-ant) ei siem ngam ding a nih. Mipui han sawiselna ei siem naw leiin sawrkar scheme/project/policy/programme tam tak a hlawsam ta a nih. Churachandpur town sunga water supply scheme a ding khawmin sawrkarin sum cheng vaibelsie tel a sangsawn a, sum sangsawna um hai khawm lakdawk le hmang a ni hlak. Amiruokchu, sum sangsawna um hai indik taka hmang a ni ngai naw leiin tui chungchanga ei harsatna a la re chu-ong nawh. Churachandpur town sunga cheng han tui inchawk ei la bansan thei chuong naw a, thla tin tui manah cheng nuoitel ei la seng zing a nih. Hi lei hin mipuihai ei \hanghar a, indik lo taka thil thawtuhai ei sawisel ngam a hun ta a nih. Tulai hin Churachandpur town sungah lamlien siem mek (black top) a ni a. Churachandpur Po-lice Station a inthawka a thlang tiengpang black top thawa um chu a sa ding angin a sa tawk nawh tia sawrkar le contractor hai kuoma sawisel ngam an um leiin tulai hin lamlien siemna sin chu thaw \hat nawk le rawra belsa nawk a ni a, tuhin chu a sa \ha tawk ta khawp el. Police Station saktienga mi leh chun a sa dan hi an thlau ta khawp el. Sa-wisel man a um. Estimate an siem dan chun black topping thawna hi inches 5 a sa ding ti a nih. Sa-wiselna siemtuhai inpak an um khawp el. Khaw dang le veng dang hai khawmin sawisel \ulhai sawisel ngam pei inla nuom a um. Lungawi lova chier inhruoi hi a \angkaina a um naw a, chier inhruoi nekin an dik naw hi sawiselna ding hmun takah sawisel ngam ding a nih. Sawrkar thil chau ni lovin, khawtlang thil, kohran thil, Pawl thil, ram le hnam thil haiah khawm thil indik lo, thil \ha naw le suol a um a ni chun a mawphurtu le a thuneitu kuomah sawiselna pek ngam dinga nih. Ralkanga insawisel le indem hin \angkaina a nei ngai nawh. Ralkanga insa-wisel le indem hin inremnawna, inthuruolnawna le hrat nawna an tlun lem hlak. Ei harsatna le buoina \henkhat ei tuokhai hi chu hmaisana ei inhril ngam naw lei dam le ei insawisel el ngam ngai naw lei a nih. Bible inlet dan chungchangah dam, hla chun-gthuah dam, \awng ziek dan le hmang dan haiah khawm insawiselna a um rawp hlak. Hi thil hi a \ha lem le an dik lem ditna leia insawiselna a ni a, theidaa lak a ni nawh. Hnam var lem le changkang lem hai khawma an lo thaw tasa a nih. Hnam hmasawn mek le in\hanglien mekhai chun hi kawngah hin lungril lien tak ei put nuom a um. Mi han ei thil taw, ei \awngbau suok, ei thuz-iek, ei thuhril le ngaidan chi tum tum ei neihai an hung sawisel a ni chun ngaisak a hlaw a nih tia lawm lem hlak ding ei nih. Sawisel le hril rik a ni naw chun ei thil thaw, ei thuhril, ei thuziek le ei \awngbau hai khan umzie a nei naw a, a hlawsam let det tina a nih. A sawiseltu le tulai \awng takah a hung comment-tu an um a ni ruok chun ra an suo a, thil \ha lem a hung rasuok ding tina a nih. A \ha zawnga insawisel hi ngam le ching hlak ding a nih.

Sawisel ngam ei tiu

mizoram ah BJP Christian cellaIzawl: India hmarsak biela state hai ah BJP chun ram an lak zawm pei a, Mizoram a khawm an hrat \an mek a. Kristien state Mizoram a chun BJP Chris-tian Missionary Cell indin a ni ta thu report chun Nin-gani khan a hril.Hi Christian cell hi, tukum Lok Sabha inthlang a ngir ve Lalhriatrenga Chhangte in \huoi a tih. Chhangte hi BJP chun

an party ticket a ngir din-gin an fiel a chu, fiela a umna chu hnawlin Inde-pendent candidate in a ngir a, sienkhawm, beisei ang chun a hlawtling naw a nih. Chhangte hin kar liem-tah Zirtawpni khan BJP Christian Missionary Cell indin le inzawmin party a zawm a nih. A vawikhatna dingin 2018 assembly inthlang a khan BJP chun seat pakhat

an hmu ve a nih. Hi missionary cell thil-tum tak chun christian mis-sionary hai data, hming, ad-dress, phone number, email le a \ul dang hai, lakhaw-min \hangpui an ngai hu-nah \hangpuina an dawng thei vat dan ding lampui a nih. State BJP chief in a hril danin, Chhangte chu cell Chairman niin office bear-er le BJP state executive

member niin Media depart-ment a head ni bawk a tih tiin a hril. Chhangte hi Mizo laia mining engineer hmasa tak, Kolkata a Indian Bureau of Mining a deputy controller of mines a inthawka tawp a nih a. A upa C. Lalramza-uva chu senior advocate le ruling sawrkar cheltu MNF leader niin Chief Minister adviser ni lai mek a nih.

India hmarsak biel state hai lir hningin a sawiguwahatI: Zirtawpni chawhnungtieng khan India hmarsak state- Arunachal Pradesh, Assam le state dang \henkhat hai chu chu 5.6-magnitude a hrat lirh-ning in a sawi. Lirhning in\anna hi Arunachal Pradesh state a East Kameng hnuoia km 10 a inthuk a inthawk hung in\an niin Met Office web-

site chun a suklang. Report in a hril danin, lir inhning hi Guwahati khawpui le Assam hmun \henkhat, Nagaland ah Di-mapur le hmun \henkhat a hai chawhnung dar 2:52 lai khan hriet a nih tiin a hril. Hi thu ei sut chenah thi le hliem le suksiet a nei le nei naw hriet a la ni hri nawh.

a Va lÀwmum Âwm ngEI…!Ruoivel Pangamte

Tûk khat chu zîng lamlàwna Saikawt tieng kan fe laiin, pa pakhat hi, thilbâwm pakhat khaiin a hung làwn vut vut a. Ka hmêlhriet a ni leiin ie’m a khai ti ka hei indawn a. Ama chun, “Hmunhnawk a nih ie” a hung ti a. Kei chun, “Vadunga pei i tum am a nih?” tiin ka hei indawn fiem a. Ama chun, “A….! Ei inkhap ei inkhapa chu, inkhap hne ta hlawl lo mê chu, ie’m law chuong ei ti leh…!” a hung ti a. Iengkhawm hril zawm chuong ta lo chun, kan infepèl tah a. Kan inpèl hnung chun, 1990 bàwr lai vèla Hindi Movie - ‘ram, tera ganga maili’ ka en kha ka hung ngaituo suok a. Chû fîm chu Hmar \awngin – ‘ram, I ganga hi ka Pawrchê zo Vawng an’ tah’ tia inlet thei ni’ng a tih. Raj Kapoor-in a naupa Rajiv Kapoor le Mandakini hai inchang ding a, lungril tâwk èm êm el, Hindi Movie a siem chu a nih. ‘Ganges Vadung’ hming ei sàm ta chun India hmèl a’n lang hlak a. Ganges Vadung hi India rama Vadung Thienghlima ngai le pathiennu ang hiela ser-thienghlim vadung (sacred river) a nih. Hindu sakhuo zuitu haiin pathiennu anga an inzabiek le kum khat sûnga an suksuolhai po po tlèngfaina ding a, bat lova inphùmfaina dinga an pan hràm hrâm hlak chu a nih. Chuong anga tui thienghlima an ngai le pathiennu ang hiela an inzabiek hlak khawm chu ni sien, vawng thienghlim le sukfaina kawnga chun, lungril an pèk ngai nâw hle ti chu, ran-thi-ruong, mi-thi-ruong le hmunhnawk tirdakum tinrêng peinaa an hmang hin a sukchieng hle….! Eini chau hi ei lo ni nawh, Hindu sakhuo betûhai khawm hi, an lo sangnàwi ve khawp el! Krista Isu zuitu haiin, ei nitin khawsaknaa Lal Isu hmèl ei sukhem a, a hmingsiet ei pawitinaw hlak ang deu hi niin ka hriet hlak! Ganga Vadung hi Gangotri hmuna hnâr nei a nih a. A pùt \anna hmun chu a thienghlimin a fai èm êm a. A hung luong thla pei a. Khawpui a hung hraw tlang ràwn deu deu a. A hung pawrche deu deu pei a. Kolkata (Culcutta) a hung tlung hnung lem chun, tui pawrche tàwpkhàwk le tui tirdakum tak a lo ni tah. Chuong ang bawk chun, ‘râm, tera ganga maili’ fìma ‘Ganga (Mandakini)’ khawm hi, Gangotri khuoa chêng, nun thienghlim le lungril fâi èm êm put mî, pawrchena kai lo a nih. Gangotri khuoa hang inzin Râm (Rajiv Kapoor) leh intawngin, Râm chun Ganga chu nau hiel a lo inpaitir el tah a. “|huoi ding chein ka la hung ding a nih” tia thû a tiem chu, Ganga chun ringhlâ dèr lovin, beiseina insâng tak leh a lo nghâk zing a. Râm hmèl a hung inlang el ta nâw phing chun ( nau a lo nei ta bawk leh), a naupa pa zawng suok dingin, Ganga chun Calcutta khawpui chu a hung pan tah a. Calcutta khawpuia kawtthlêr pakhatah \umin, hmêlhriet le lo ngaiventû ding a nei naw leiin, tlung-in ding a zawng nghal a. Mi pakhat hin a hmêl\hat chu remchânga hmangin, nawchizawr hotu kuomah a zawr a. A thû le hlâ ni dêr lovin, nawchizawr a hung ni tah el a. Ni khat chu a nawchizawrna ina inthawka tlân suokin Temple-ah himna zawngin a tlân lùt a. Temple-a thawktu pakhat chun, ditum tiin, suollui a lo tum a. Chutaka inthawka tlânsuok nâwk peiin, Mosque-a bèk himna a um ràwm tiin, Mosque chu a hei bèl a. A pangngai bawkin Mosque-a thawktû khawm chun suollui a lo tum ve nâwk pei a. Chutaka inthawka tlân suok nâwk pei chun, mitdel tehlèma insiem, misuol pakhat a tuok nâwk pei a. Chû misuol chun mi hausa pakhat kuomah zawrin, Ganga chu khawpuia suolna tirdakum tinrênga sukpawrchein a hung um tah a. Ni khat chu Ganga inchawtupa chun, mi hausa molâwmnaa lâma inhlaw dingin a hung \huoi a. Chû moneitu chu tù mi dang ni lovin, nau chen lo inpaitirtu Râm kha a lo nih a. Thiem èm êma lâm a, hlâ a hei sak chun, nuhmeia nei dinga nau chen lo inpaitirtu Râm chun, a Ganga ngei kha nia hrein, a lu inkhumna puon chu a va hâwkpèk a. A ring ang ngeia Ganga hmèl a zuk hmu chu, mak a tiin a làwm èm êm a. “Ganga, iengtizie am a ni ta leh? Nuhmeia nei ding che le \huoi ding chein Gangotri-ah ka hung a. Calcutta khawpuia i hung thlàk thu an mi lo hril a. Inrang deuva hung kìrin ka zawng ngat ngat che a, ka hmu zo ta si naw che a. Iengtin am hi taka hin i hung thei a? Mi hril rawh. Nang hi ka nuhmei dinga ka dit tak i nih ” a hung ti ta el a. Ganga chun, “Râm, i Ganga hi nuhmeia nei tlâk ka ni ta nawh. Thil tirdakum tinrenga sukpawrche ka ni tah” tiin a \ap ta hlawp hlawp a. Hi cinema fìm hin, Gangotri hmuna inthawka thienghlim le fai èm èma hung luong thla Ganga Vadung, khawpuia chêng haiin thil tirdakum tinrênga an lo sukpawrche chanchin chu, khawte nunghak thienghlim Ganga, Culcutta khawpuia chêng haiin an lo sukpawrche chanchin hmang hin Raj Kapoor chun, ennuomum takin râm, tera ganga maili (râm, I ganga hi ka Pawrche zo Vawng an’ tah) ti hming chawiin fîm (movie) hmingthang tak a

lo siem a nih. Tui\haphai suktui\haphaitû tak chu Tui\hapui vadung hi a nih a. Naupang kum 11 mî vêl ka ni laiin, Pu Darlienkhum khawsât Khawmawi khuoah kan inpèm a. Chu chu 1962 khan a nih. 1962 vêla Tui\hapui Vadung kha chu a la thienghlim èm êm a. Insilna le puonsawpna chu hril lo, fàk le dàwn taka kan nei hlak a nih. Nga le kaikuong kan manna hmun, chengkawl le kàngtuihaw kan rùtna hmun, âi man a, ngarûl kan kuoidawk hlakna hmun a nih. Mi tam takin fàk an zawngna le fàk an hmuna hmun a ni hlak. Tû ruok hin chu, Tui\hapui vadunga hin nga khawm an um mumal thei ta nawh a. Chengkawl, chengkirim, kangtuihaw le ngarûl khawm an um mumal ta nawh. Saikawt, Muolvaiphei, Khawmawi, Saidan le Thingchawm khuoa chênghai hi Hmar \awng hmanghai ei nih a. “Saikawt le Muolvaiphei chena hin chu, Tui\hapui Vadung hi a la thienghlim de ie…Rengkaia inthawk hin a ngaina a um ta naw bèk bèka a nih” ti ri hi âwl lova ka ihriet hlak chu a nih. Tui\hapui Vadung sukpawrchetuhai laia Hmar \awng hmanghai ei hei \hang vê el hi chu, nâ ka tiin, pawi ka ti tàwp thei ngai nawh. Ganga Vadung ang tluka Tui\haphai kuola chênghai ta dinga sumhnàr pawimaw - Tui\hapui Vadung sukpawrche tua Hmarnauhai ei hei \hang vê el hi, Vàn Pathien khawm khin A mi awi, ka ring thei ngai nawh. Mi tam tak chun, “Tui\hapui Vadungah ieng hmunhnawk khawm ka pei ngai nawh” ei ti el thei. Rengkai Leilàka hmunhnawk pei dinga fun tê le fùn lien chawi ka hmu hlakhai lai hi. Khawpuotieng mi vawng an ni ngai nawh. Chun, Life Café (JJ Plaza) bula tuiluong kawra hmunhnawk peitu le Rengkai khawpui lùt tàwma Leilàk chung le tuiluongkawra hmunhnawk peituhai po po hi, Tui\hapui Vadunga hmunhnawk peitûhai ei nih ti hi, mi pângngai chin hin chu, ei inhriet seng ka ring. Kawr (canal) hi hmunhnawk peina ding a ni nawh a, tuiluongna ding a nih ti hrenâw khawpa mâwl hi chu ei um ring a um nawh. Eini a mi sukbuoi naw leia ei pawisak naw thaw mei mei hlak ei nih. Lal Isu zuitu, ringtû indik takhai thawchi chu a ni naw khawp el. Mi changkâng fùt fùta ka lo ngai hlak, ka lo ring changkàng tak tak haiin tuiluongkawra hmunhnawk an pei hi ka tuok fûk rawp hlak a. Nutling le patling pui puiin tuiluongkawra hmunhnawk an pei lai ka tuok fùk chàng hin chu, rinum ka ti thei taluo a, an mi hmu pal inlauvin, ka lamlàwn ka sukmuong naw leh ka sukhrât hlawl hlak. Tuiluongkawra hmunhnawk pei le, Chanchin\ha mansa inbàng hmasakna Hmar \awng hmanghai hi, ei inhmenaw a nih. Ei tlangvàl haiin Tui\hapui Vadung, sukfai le vawng thienghlim tuma hmâ an làk hi inpâkum ka tih a, lawmum ka ti takzet a nih. An hmalàkna dinga pakhat ka rawt nuom chu, tuiluongkawra hmunhnawk pei hmutû hi lawmman (Reward) pèk tiem hai sien. Tuiluongkawra hmunhnawk peituhai hin an pei zawm ngam ka ring nawh. Hmarnauhai hi hnam suol ei ni nawh. “Tuiluongkawra hnunhnawk pei chu Chêng 500-a inthawka chêng 1000/- chen inchawitir ding. Chun, Tuiluongkawra hmunhnawk pei hmutû chu chêng 100/-a 50/- pei pèk ding” tiin thusuok (Notice) siem inla. A tak takin phursuok bawk inla chu, ei Tui\hatalo Vadung hi tui\hapui Vadung hung ni nâwk vak el a tih. Tuiluongkawra hmunhnawk pei hmutûhai lawmman ding tumtûhai laia pakhata \hang ve ka’n huom thu ka hril nghal a nih. Life Café bula um kan nih a. Life Café bula kawr hi ei tlangval haiin hung en hai sien. Kawr sûnga êk inluongdawktir hi iengza’m an um a? Kawr sunga hin tu tuin am hmunhnawk an pei hlak a? tihai hi, mi hung indawn hai sien, hril ding ka nei nuol ka ring. Nehru Marg le Rengkai Vêngpui inpawna, Rengkai Leilàk bula hmunhnawk peitu khawm ka hmu nuol hlak. Ei tlangvàl haiin a thû chau ni lova a tak taka hm^ an hung làk phâ chu, khaw thienghlim chau ni lovin, khaw kâwl thienghlim khawm hung ni ta’ng ei tih. Chu phâ chun Rengkhawpui lailung, RENGKAI LOCAL CHURCH bul a, maIntaIn nEat and ClEan surroundIng ti, lien kuouva intâr hi, wE maIntaIn nEat and ClEan surroundIng tia ziekthleng hung ni ta’ng a ta; ka chèngna khuo Rengkaia inthawka \anin “Hmar Khuo chu hrietnaw ruol a ni nawh. A fai vùk el a nih” mi haiin hung ti hlak ta’ng an tih. “Manipur Simthlanga Chanchin\ha Mansapui Bàngnahai ngêi ngei, an lo danglam bîk ngei” ti hi, mi haiin ei chanchin an hriet dàn le an hril dàn a hung ni ta ding a nih. a va lawmum âwm ngei!

Rengkai, Tui\hapahaiJuly 14, 2019

Ran inruk ringhla leiin mi 3 vuokhlumPatna: Bihar state a khuo pakhat a chun Zirtawpni zingkar khan ran inruk ti a ringhlana leiin mi 3 mipuiin an vuokhlum niin Zirtawpni a police thusuok chun a hril. Police source in a hril dan chun hi mi 3 hai hi Bi-har Saran district a Baniya-pur village ah zingkar dar 4:30 velin pick up truck ah ran phura hmu an nih tiin a hril. Khuo mihai chun hieng mi 3 hai hi hrentang in khawmuol an hriet naw chenin lunginsietna \hanglo in an vuok a nih. Mi 3 hai chu chuonga an vuok zo hin Police haiin hospital hnai na tak Chhap-ra ah an \huoi a, doctor hai chun an hung tlung pui chu an thi tah tiin an hril a nih. Mi 3 vuokhluma um sunghai chu an khuo ah beidawng taka \apin hnuoia

in iel ngawi ngawia hmu an ni thu report in a hril. Police hai hril dan chun, chawlkar tlawmte liemtah lai khan ran inhmang a lo um ta leiin khuo hai chu an lung a sen a nih tiin police hai chun an hril. Vuokhlum a um an sunghai chun hi khuo mi hai chunga hin FIR an file a, chun, khuo hai hin ran in-rukna case vuokhluma um hai chunga hin an file ve bawk a nih. Hi case le inzawm hin mi 3 man an ni tah a, mipui in an vuokhlum mi 3 hai hi hun liemtah ah criminal case an nei le nei naw hriet a la ni nawh tiin police chun an hril. Tuta thla bul khan Tripura state ah mi pak-hat ran inruk ringhla leiin vuokhlum a lo ni ta bawk a nih.

chu Manipur a tlangmi hai custom, culture le identity hai hrechiengtu a ni ding a nih tiin an hril a. Hi department Director chu buoina background chi dang dang le lungril put dan dang dang nei hai ngaituo thei tu ni a \ul leiin non-tribal officer chun hieng po po hi a ngaituo thei naw ding a nih. Tlangmi hai sunga buoina chi dang dang hnam dang dang kara suok thei zing a ni a, chuong huna chun Director hin a hrietthiem in a enkawl thiem naw ding a nih tiin an hril. Chun, Director, TA & Hills transfer & posting thaw ngun taluo khawmin department \ha taka a function ding a chawkbuoi thei a, asanchu, Director thar an hung zatin file lo fe ta hai le pending a um hai chu hrie naw nawng a ta, a staff hai chungah an nghat tawp ding a nih. Officer deputation a um hai hrim hrim chu a tlawm tak ah kum 2 um an ta chu chu kum 3 chena pawtsei thei a nih. Amiruokchu, hieng thil hi tuta Department a hin hmang a ni ngai nawh tiin an statement a chun an zieklang sa bawk a nih. ATRPFM chun Chief Secretary, Manipur khawm hi chungthu a hin an inhmupui ta thu le an hriltlang pui ta thu an hril a, sienkhawm a thutiem hai a sukpuitling thei naw a nih tiin an hril.

Bandh thaw dingin ultimatum

Bihar-ah naupang 7 \hangin mi 8 |ekin a deng hlum

nawada: Bihar a chun Zirtawpni chawhnungtieng khan Dhanpur Musahari villge-ah \ek tlain mi 8 zet a denghlum. |ekin a denghlum hai laia 7 hai chu kum 15 hnuoitieng mi an ni a, midang tam takin hliemna an tuok bawk tiin official thusuok chun a hril. Thu dawngnain a hril danin, ruo a hung sur leia thinbul hnuoia ruo chat ding an nghak huna |ek in a hung deng nia hril a nih. |ekin a denghlum hai chu- Ramesh Manjhi (26), Chhotu Manjhi, Ganesh Manjhi and Monu Manjhi (kum 15 mi vawng), Nitish

Manjhi (12), Pravesh Ku-mar (10), Chhotu Manjhi (08) le Muni Lal Manjhi (05) hai an nih. Bihar Chief Minister Nitish Kumar chun hi thil tlunga thina tuok sungkuo hai kuomah zangnadawm-na Rs. 4 lakh seng pek an ni ding thu a hril bakah hliem hai \ha taka enkawl dingin thuneituhai an hriettir. Chief Minister hlui le Hindustani Awam Morcha president Jitan Ram Man-jhi chun, thina tuok sung-kuo hai a sunpui thu hrilin, zangnadawmna Rs. 20 lak chena sukpung dingin a phut.

Karnataka sawrkar buk nawk loBangalorE: Karnata-ka-a JD(S) le Congress \hangruol sawrkara MLAs 16 lai zet han inbanna an pek le izawma ministry buoina fe mekah Zirtawpni khan Chief Minister HD Kuma-raswamy in Assembly ses-sion fe mekah trust vote lak dinga motion a putlut chun-gchang hriltlang nawk a ni a. Sienkhawm thutlukna siem um loin zanita Trust vote nei ding chu \hul nawk a ni bakah Assembly Speaker chun July 22, 2019 a As-

sembly in\hung nawk dingin a sukchawl. Zani zingkar tieng khan Governor Vajubhai Vala chun Chief Minister kuomah lekha thawnin za-nita a sawrkar bukna sin zo dingin a hril a nih. Governor in CM kuoma lekha a thawn a chun horse trading nasa tak a um a thu complaint tam tak a dawng thu a hril a, hi lei hin trust vote lak ding chu sukhnuk um loa zani ngeia zo dingin a hril a nih.

Sai in pasal pakhat a sir hlumErodE: Tamil Nadu a chun Ningani khan Manjal Parai area-a putar kum 72 mi chu Sai hel in Burgar ramhnuoiah a sir hlum. Sai in a sirhlum hi

Kenjan a ni a, ramsuoka a fe hunah In an lawi tanaw leiin khawsung mipui le Police \hangruol han Ken-jan hi nasa takin an zawng a, chunah a ruong hi ramh-nuoiah hmu a nih.

Page 3: Hmasawnna Thar Thar/2019/July/HT-20-07-2019.pdf · GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 3nd. June to 17th.July, 2019 delivery:20-07-2019 (sAt) Time :10AM -till -stock stOCK : @ Rs. 759 please

3thlahmur (July) 20, 2019InrInnI (saturday) natIonal/IntErnatIonal & adVErtIsEmEnt Hmasawnna Thar

laktawI

US in Iran drone a suksiet niin a hril; Iran in a hnielwashIngton: President Don-ald Trump chun, US Navy han Strait of Hormuz ah Iran drone an suksiet tiin a hril. Ningani khan Strait of Hor-muz lai USS Boxer amphibious assault Lawng a inthawk 1,000 yards (914m) vela hla na hmunah Iran drone hi a hung vuong a, US Navy hai chu inrang taka che ngha-lin drone hi an suksiet niin Trump chun a hril. Iran ruok chun a drone an hmang le hmangnaw thu informa-tion iengkhawm a dawngnaw thu a hril. June thla khan Iran khawmin hi lai hmuna bawk hin US military drone a lo kapthlak ve tah a nih. US chun tukum May thla laia inthawk khan US Oil tankers bei

a nina le inzawmin Iran an tum a, sienkhawm Tehran chun US in-tumna hi a hniel a nih. US in Iran rama inthawk thau-tui thawndawk/zawrdawk thei lo dinga khapna (sanctions) a puong le inzawma Iran le US inlaichinna

hi ineptuo zing an ni a, chu lai karah oil Tanker missile hmanga kap a ni hnungah Iran in US mili-tary drone a kapthlak a inthawk khan an inkar thu hi hung se zuol pei a nih. Iran drone suksiet a nina thua

hin Trump chun, United States hin a personnel, facilities le a interest hai humhim dinga dikna a nei a nih tiin a hril. Defence department official thusuok in a hril danin, Iran drone hi silai hmanga kapthlak ni loin electronic jamming equipment hmanga suk thlak/suksiet a nih tiin a hril. Hieng laizing hin senior Iranian official/ Dy. Foreign Minister Ab-bas Araqchi chun, US in Iran drone a suksiet nia a puong chungchanga hin, US in anni drone ma thawsuol pal leia an sukthlak/suksiet ning a tih tiin a hniel bakah Iran Foreign Minister Mohammad Javad Zarif chun, Iran drone suksiet a ni thu iengkhawm information an dawng-naw thu a hril.

Private Secy to PM Modi dingin Vivek

KumarnEw dElhI: Indian Foreign Service (IFS) Of-ficer Vivek Kumar chu zanikhan Private Secretary to Prime Minister Naren-dra Modi dinga ruot a nih. PM Modi inrawi Cabinet Appointment Committee thutlukna dungzuia Order insuo a nih. Kumar hi 2004 batch IFS officer niin, tuhin PMOs ah Director sin thaw lai mek a nih.

TN in district thar pahni

ChEnnaI: Tamil Nadu chun district thar pahni siem thar an tum. Kanchi-puram district khawidar-a Tirunelveli le Chengalpet district hai siem tum a ni a, hieng district pahni hai siem a ni hunah Tamil Na-du-ah districts 35 a um ta ding a nih.

Pakistan in Jadhav consular access a phalpek ding: MinistryIslamaBad: Pakistan military Court in India mi Kulbushan Jadav thi dinga a chungthu a relna Interna-tional Court of Justice (ICJ) in la ennawn dinga Paki-stan thu a pek le inzawmin Pakistan chun Mr Jadhav hi consular access phal pek a tum tiin Pakistan For-eign Secretary thusuok chun a hril. Mr Jadhav kha con-sular access phal peklo le a thiem thu hril theina hun \ha nei loa thi dinga rel a nih tia ICJ in Pakistan military

court thutlukna hi ennawn dinga an hriettir a nih. Vienna Convention dungzuiin Consular ac-cess pek a ni ding thu hi Jadhav khawm inhriettir a nitah tiin Foreign ministry thusuok chun a hril bawk. Jadhav (49) hi Indian

Navy a inthawka pension a ni a, a sumdawngna le inza-wma an zin naah Paki-stan in India ram ta dinga enthlatu sinthaw tia April, 2017 a kha sukhlum dinga a chungthu a lo rel a nih. Amiruokchu, India in ICJ ah appeal a pek dungzuia ICJ in case hi a ngaituo a ni a, zani hmasa laia hearing nei hunah president ICJ Judge Abdul-qawi Ahmed Yusuf inrawi member 16 umna bench in ennawn dinga order an suo a nih.

Pakistan in websites nuoi 8 vel a khar

IslamaBad: Pakistan sawrkar chun film paw-rche (pornography) dan-gna dinga a hmalakna le inzawmin a ram sunga websites 800,000 vel a khar (blocked) tiin Aamir Azim Bajwa, Chairman, Pakistan Telecom Authority Major General chun standing committee of information and telecom affairs a hril. Websites nuoi 8 vel khar hai laia 2,384 hai chu child pornography le inza-wm a nih tiin report chun a hril.

Pakistan kuoma Aid pek suspended-na la fe pei a tih: ReportwashIngton: Paki-stan in a ram sunga khaw-sa Lashkar-e-Taiba (LeT) le Al Qaeda hai \hanga terrorist group hran hran hai chunga action \ha le na tawk a lak hma chu Paki-stan kuoma United States in security assistance a pek hlak a suktawp chu la fe

pei a tih tiin US Congres-sional Research Report (CRS) thusuok chun a hril. `Tuta thla tawp tienga Pakistan Prime Minister Imran Khan Washington-a an zin ding hmaa CRS in hi thua thusuok hi a siem a nih. US hin January, 2018 a inthawka kha President

Trump thupek dungzuia Pakistan kuoma security assistance a pek hlak hi suktawp a lo um tah a nih. Tuta \uma Imran Khan US an zin ding hi Trump in US President a hung chel hnungah Pakistan Prime Minister in White House a sir hmasa takna ding a nih.

IMA neitu Mansoor Khan man

nEw dElhI: Enforce-ment Directorate (ED) chun zanikhan IMA jewel neitu Mohammed Mansoor Khan chu Karnataka-a Ponzi scam le inzawmin an man. Khan hi Dubai tienga tlanhmang a ni a, New Delhi a hung tlung nawk chara ED in an lo man ng-hal a nih. A IMA jewels store chunga hin mi 26,000 velin Police ah complaint an pek a nih.

Kabul University bula thichil bomb puok leiin mi 6 an thikaBul: Afghanistan a chun Ningani zingkar khan Kabul University gate tuol lai car bomb hrat takel sukpuok a ni leiin mi 6 in thina an tuok bakah midang 27 an hliem. Bomb puok hin Uni-versity tuola car pahni hai khawm kang a, sienkhawm bomb hi remote control a sukpuok ani le ninaw le thichil bomb an ni am ti chieng taka hriet a la ni nawh tiin Kabul Police

spokesman Ferdous Fara-marz chun a hril. Ningani khawm khan

Kandahar hmuna Taliban helpawl han police head-quarters an bei leiin mi 12

in thina an tuok bakah mi tam takin hliemna an tuok bawk. Washington le Taliban hotu hai chun Afghanistan rama helna suktawpna din-gin inbiekna vawi ieman-izat an lo neita a, inbiekna a hlawtling pei niin hril ve ve hai sienkhawm Af-ghanistan rama Taliban hai chetna hriet ding a la um zing leiin inbiekna fe mek hin umzie a la nei hri naw a nih.

USD 5 trillion economy vana inthawka hung tla ding an nawh : Pranab MukherjeenEw dElhI: Former President Pranab Mukher-jee chun Ningani khan sawrkar le economy chu nasatakin a sawisel a, Plan-ning Commission suktawp a, nasataka suklar a um 5trillion GDP target chu sawrkar lo chel hmasa hai sinthaw inrim ra a nih tiin a hril. Finance minister in union budget a phar laiin India economy chun 2024 ah USD 5 trillion a kai ding tiin a puong a. Hi thil hi Vana inthawka hung tla ding a ni nawh. An \hutna nghet tak el, chu in\hutna foundation chu British hai bawl ni lo zalenna ei hmu zoa India in a bawl a nih tiin \awng zen zen lo Pranab Mukherjee in Mavalankar Hall, Constitution Club of India, Delhi -a lecture a nei

hunah hi thu hi a hril a nih. Finance Minister Nir-mala Sitharaman chun In-dia chun a Gross Domestic Product (GDP) chu USD 5 trillion, 2024 in a kai ding a tiin tuta thla budget a pu-ongna a khan a hril a nih. Hi thil hi BJP hotulien hai chun hmun dang danga hai an hril dar nasa hle a nih. Congress rule kum 55 sung sawiseltuhaiin Inde-pendence hun laia India ngirhmun le ieng chen am

ei phak tah ti an hriet nuom nawh. Mi dang khawma an thaw ve, amiruokchu, modern India bul\hut det tak chu ei mi hmasa hai – planned economy ringtu, vawisun a Planning Com-mission sukthlawng a um hai ang hi an nih tiin Mr. Mukherjee chun a hril. 2014 a lal na a hung chang char khan Mr. Modi chun kum tam tak 5 year plan siem hlaktuhai Plan-ning Commission chu suk-

thlawngin think tank NITI Aayog a hung indin a nih. Congress inlal hun kum 50-55 sawiseltuhaiin ei in\anna le ei maksan na an hriet nawh. Indian economy chu USD 5 trillion a hlang-kai a ni thena dingin, bul\hut nghet tak el, in\anna iengkhawm um lo (Zero) a inthawk USD 1.8 trillion ah ei hlangkai a nih tiin Mr. Mukherjee chun a hril. Hun sawt tak Congress leader ni tah, 2012 a India President a chel \an hma khan Mukherjee hi 1980 a inthawk khan Finance Min-ister vawi iemani zat a lo chel ta a nih. USD 5 trillion economy a kai theina dinga bul\hut nghet tak el hi sawrkar hmasaa mi - Jawa-harlal Nehru, Manmohan Singh le Narasimha Rao

haiin an lo bawl a nih tiin a hril. Jawaharlal Nehru le mi dang \henkhatin IIT, ISRO, IIM le banking network hai an lo indin leiin India chu hrat takin an \hang a nih. Hi thil hai hi Dr Manmohan Singh le Narasimha Rao haiin economic reform an hung \anna chunga bawl a nih. Hi thil hin India eco-nomic a theina a hung suk zalen a. Chuong po po ng-het taka indinna chunga chun a nih vawisun hin Fi-nance Minister in India chu USD 5 trillion economy a ni thei ta ding a puong thei na-san chu tiin Mr. Mukherjee chun a hril. Minority hai indikna le an chanvo le freedom of expression hai humhalna a pawimaw thu hai a hrilsa bawk.

India chu refugee capi-tal ni thei naw nih: SC

nEw dElhI: Assam state a draft National Reg-ister of Citizens (NRC) buoipui meka um a chun ramdang mi hi lai ram hluo tu nuoi chuong zet hai chu indiklo taka draft NRC list a thunlut an ni thu Central chun Supreme Court ah zanikhan a hril a. List suk-felna dingin hun la pe rawn met dingin a ngen. India chu khawvel raltlan hai capital ni thei naw nih tiin Solicitor Gen-eral Tushar Mehta, central

sawrkar aiawtu a ngir chun Court an tlun a nih. Central le State sawrkar hin Zirtawpni khanNRC list final na ding deadline July 31 chu la suksei dingin an ngen ve ve. NRC draft suok hma-satak chu January 1, 2018 khan Supreme Court thu-pek dungzuiin insuo a ni a. NRC list a \hang dinga ap-plication pelut 3.29 crores an um a, chuong hai laia 1.9 crores hai chu pawm an nih.

In ngaituona hai chu hriet ni raw seh : PM nEw dElhI: Khawvel a PM le India ramsung a PM hai khawma an la thaw ngai zen zen lo India PM Modi chun hung tlung ding Au-gust 15 a India in zalenna ni a hmang ding le inzawma a thuhrilna a dingin Narendra Modi/NaMo app fethlengin thurawn pe dingin India mipui hai chu fielna a siem. August 15 a ka speech a ding le inzawmin in ngaid-an hlu tak tak hai mi hung share dingin ngainatakin ka fiel cheu. In ngaidan chu crore 130 Indian haiin Red Fort tuolzawl ah lo hre raw hai sen tiin Mr. Modi chun Zirtawpni tuk khan a twit-ter fethlengin a hril. Thurawn hai hi ama hminga siema um applica-tion NaMo App fethleng a pek thei ding a nih. Kum dang ang bawkin Mr. Modi chu August 15

khin India in Independence Day a vawi 73 a lawmna le an ser ni, Delhi Red Fort ah thuhrilna hun a hmang ding a nih. Rampum inthlang zo a ni hnunga Independence Day speech vawikhat a thaw nawkna ding chau a nih. 2018 khawm khan Mr. Modi chun August 15-a a thuhril ding le inzawmin hieng ang hin thurawn a lo lak ta bawk a nih. Nikum a Independence Day huna thu a hrilna a chun PM Modi chun, India chun a nau pasal annawleh nau nuhmei chu an kutah India puonzar chawiin kum 2022 ah India in Indepen-dence Day 75 na a lawmna leh space lut an tih tiin a hril a. Hi a hlawtling a ni chun India chu space a mihriem tir thei rambung palina a ni ve ta ding niin a hril.

“son of mla” ti sticker thuah akali mla h>k dingnEw dElhI: Motor (car) a “Son of MLA” sticker chungthuah Delhi As-sembly Speaker Ram Niwas Goel chun Ningani khan Shiromani Akali Dal (SAD) MLA Manjinder Singh Sirsa kuomah no-tice a pek. MLA Sirsa hin July 15 khan Duster motor v^r a hnungtieng a “Son of MLA” ti sticker inbel chu tweet in, chu motor chu Speaker naupa ta a nih tiin twitter ah a share a nih. Hi chungthua hin Speaker chun MLA hi ni 7 sunga ngaidam inhnina siem dingin a hril a, ngaidam a hninaw chun defama-tion case a file khum ding thu a hril. Mr. Goel lawyer in Mr. Sirsa kuoma

notice a thawn a chun, Car chu ka client (Speaker) naupa ta a ni naw a, hi intumna indik naw hin ka client hming a suksiet tiin an ziek a nih. Mr Sirsa hi Rajouri Garden Assembly constituency, Delhi bieltu MLA a nih.

Scarlett thattu Sam-son D’Souza kum 10

jail intang dingPanaJI: Goa a Bombay High Court chun 2008 a Goa Anjuna beach a Brit-ish tleirawlte Scarlett Keeling suollui a sawisa tu le thi dinga maksantu Samson D’Souza (beach hmunhnawk inthieltu) chu rinum taka kum 10 jail in-tang dingin zani Zirtawpni khan thiemnaw an chang tir. D’Souza hi 2008 a a chunga charge siem a nina po ah thiemnaw inchangtir vawng a nih. Mi dang in-tum a um Placido Carvalho chu intum a nina hai chu sukchiengtu evidence \ha tawk a um naw leiin thiem-naw inchang tir a ni nawh.

M. Naidu in min-ister a hal

nEw dElhI: Prime Min-ister Narendra Modi in MP hai chu parliament kai naw mei mei thaw lo dinga a hril hnungin Rajya Sabha Chairperson M. Venkaiah Naidu chun zanikhan Min-ister of State for Animal Husbandry, Fisheries and Dairying, Sanjeev Kumar Balyan chu tulai hnaia par-liament a kai \hat naw leiin a hming a ko a, Naidu chun hieng ang hi thaw nawk ta lo dingin minister chu a hal. Mantriji, zani hmasak khan agenda ah i hming a chu-ong a, ko i niin nang i hmel hmu ding a um naw a nih. Hieng ang thil hi hmatieng ah tlung nawk ta lo dingin inchik rawh tiin Chairman chun Mr Balayan chu a zil. Minister chun a kai naw thu chu pawi a ti thu hrilin, hmatieng ah hieng ang thil hi tlung nawk ta ngai naw nih tiin dawnna a siem.

Parliament session suksei a ni el thei

nEw dElhI: Sawrkar thlungpui chun tuta par-liament session fe lai mek chu, fel taka rel le pending bill hai pass fel vawng ani theina dingin ni 2/3 dang a suksei el thei tiin thu dawngna chun a hril. Liemtah Thawleni a BJP parliamentary meeting neina a chun PM Modi in session chu a \ul a ni chun suksei thei a ni thu a lo hril ta a nih. Sawrkar chun parlia-ment session fe lai mek chu ni 2/3 a suksei dingin a ngaituo mek a, BJP lead-er hai khawma opposition leader hai an inrawnpui mek tiin source chun PTI a hril. 17th Lok Sabha first session hi June 17, 2019 a kha \an a ni a, July 26, 2019

khin a tawp ding a riruong a nih. Tuta Lok Sabha (Lower House) in\hung hi kum 20 sunga dinga la produc-tive tak, 128% productiv-ity Thawleni chena khan record a ni thu think tank PRS Legislative Research hai chun an hril. Upper House (Rajya Sabha) khawm chu LS ang lawm lawm ni naw sien khawm a huntawk in pro-ductivity an sang thu an hril a. Thawleni chena RS pro-ductivity chu 98% a ni thu PRS Legislative Research hai chun an hril.Productivity ti hi House in darkar bi a bituk zat reng neka tam a function phat, chu chu productivity an inkhina a nih.

Inruithei Rs. 1.5 crore manhu leh mi

pahni mannEw dElhI: Zirtaw-pni khan Delhi le National Capital Region (NCR) ah Police han mi pahni hai chu inruithei Marijuana kg. 500 chuong, Rs. 1.5 crore manhu leh an man. Mana um hai chu Sube Singh (31)le Deepak (34) hai an ni a, drugs sum-dawngnaa an \hangruolpui midang pakhat Dinesh Pal chu man tuma zawng mek a nih. Marijuana mana um hai hi Andhra Pradesh le Odi-sha Border (AOB) ramhnu-oia inthawk Delhi-NCR ah man tam lema zawr dinga an lak a nih.

hmar InPuI(HMAR SUPREME HOUSE)

General HeadquartersRengkai, P.O. Churachandpur-795128, Manipur, India

PrEss rElEasE16th, July 2019

Hmar Inpui (Hmar Supreme House), General Headquarters Executive Council VTI, Rengkai, Churachandpur-a Tarik Ni 13, July 2019 neina le inzawma Hmar Inpui Re-gion State dang danga mi, Affiliated body-a palai, MDC member, Special Invitee le Kohran a \huoitu inzaum tak takhai inthuruol taka fe khawmin ro puitling le \ha tak tak rel theia a um leiin lawm a um tak zet a. Kohran mipui \awng\aina mi lo santuhai po po kan lawm takzet cheu.Ei rorelhai sukpuitlinga um a, mipui thlamuong tak le lungril fima ei insung le khawt-lang ah zalen taka ei ram le hnam hmasawnna ding ngaituoa ei thawtlang theina dingin \huoituhai thawpin ei theina sengah \hangtlang dingin le Kohran nulepahai khawma a hma neka \hahnemngaia \awng\aina a san dingin Pathien hming ei infiel takzet a nih.

sd/- (ramthIEnghlIm VartE) sd/- ( Prof.upa Vanlalnghak) Secretary Speaker

HMAR INPUI, ASSEMBLY AFFAIRSGeneral Headquarters, Churachandpur, manipur

World Bank in USD 300 Million Amaravati Project a peithlak

amaraVatI: Andhra Pradesh state sawrkar ta dinga lawm um rak loin, World Bank chun Amara-vati Sustainable Infrastruc-ture and Institutional De-velopment Project chu an peithlak ta thut el. World Bank chun Am-aravati Sustainable Infra-structure and Institutional Development Project chu

drop a nih an ti lai zingin World Bank chun ieng leia an drop am ti chu a san chieng takin a hril naw a. Hi thu a indawnna um hai khawm WB official han an dawn naw vawng a nih. Source in a hril dan chun World Bank hin lo neitu tam tak haiin an com-plaint hai leia hieng hi an thaw ni dingin a hril.

NGO le environmen-talist haiin sawrkar hlu-ia Telugu Desam Party (TDP) in capital bawl tum a lo neituhai kuoma ram an chawk khawm chu an pro-test nasa hle a nih. Chandrababu Naidu sawrkar hlui khan Ama-ravati project le inzawmin World Bank chun USD 1 billion a thu a pek an tiem thu a hril. Tuta EAP propose dan ang chun , World Bank hin USD 300 million in puk tir a ta, Asian Infrastruc-ture and Investment Bank (AIIB) in USD 200 million, Amaravati development project a dingin an puk tir bawk ding ti a nih.

Page 4: Hmasawnna Thar Thar/2019/July/HT-20-07-2019.pdf · GAS NEWS Kim Joe Gas Booking: 3nd. June to 17th.July, 2019 delivery:20-07-2019 (sAt) Time :10AM -till -stock stOCK : @ Rs. 759 please

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSthlahmur (July) 20, 2019InrInnI (saturday)

Betting rules a bawsiet leiin Daniel Strurridge Kar 2 sung ban le fine pound 75,000 inchawitir

london: Liverpool striker hlui Daniel Stur-ridge chu betting rules a bawsiet leiin chawlkarhni sung football khel theilo dinga ban a ni bakah fine pound 75,000 inchawitir a nih. Sturridge (29) hin July

31, 2019 ah a khel \an nawk thei chau ding a nih. Manchester City le Chelsea forward hlui Stur-ridge hi Independent Regu-latory Commission in kum 2018 transfer chungchan-gah dan kala betting thaw-

na le a dang danga cases 11 zet an siem khum a ni a, sienkhawm intumna cases dang 9 haia chun thiem an changtir a. Amiruokchu, cases pahni haiah betting rules a bawsiet ngei ti finfie a ni leia Commission in ban le fine hi an chawitir a nih. Sturridge ruok chun possible transfer informa-tion a sungtienga inthawk a pekruk tia intumna chu a hniel. Kum 2017 khawm khan Burnley midfielder hlui Joey Barton chu thla 18 football khel thei lo dinga ban a ni a, sienkhawm ap-

peal a thaw leiin thla 13 a suktawi pek a lo nih. Sturridge hin England ram ta dinga vawi 26 a khelna haiah goal 8 a thun a, Liverpool-ah a contract tawp ta le inzawmin tuta summer window a hin club a suoksan ta ding a nih. January, 2018 a kha loan-a season khat sunga dinga West Brom lo zawm a nih. Sturridge hin tuta thla bul khan a ui inhmang Lucci hmukir nawk theina dinga information pe thei hai kuomah pound 30,000 pek dinga a puong leiin headline a lo siem a nih.

Sachin Tendulkar chu ICC Hall of Fame-ah laklut a nihlondon: Indian batting icon Sachin Tendulkar chu South African pace legend Allan Donald ruolin Pathi-enni zan khan International Cricket Council’s Hall of Fame-ah laklut a nih. Anni ruol hin World Cup vawi-hni lo la tah Australian nuhmei cricketer Cathryn Fitzpatrick khawm laklut a nih. Sachin chun, ICC Hall of Fame-a laklut a nina chu a ta dinga chawimawina ropui tak a ni thu a hrila, kum 20 chuong zet interna-tional cricket a khel sunga thlawpna petu a sunghai le coache hai chungah law-mthu a hril bawk. A nu le pa hai, a unaupa Ajit le a

nuhmei Anjali hai chu in-ternational career sunga a hratna thahrui petu an nizie hrilin, Ramakant Achrekar hai ang coach a lo nei kha vangnei an ti thu a hril. Chu bakah a captains, players hai le BCCI le MCA administrators hai chungah lawmthu a hril bawk. Sachin hi ICC Hall of Fame-ah India mi laklut-a um parukna a nih. Tuta hmaa ICC Hall of

Fame-a lakluta lo um tah India mi 5 hai chu Bishan Singh Bedi (2009), Sunil Gavaskar (2009); Kapil Dev (2009); Anil Kumble (2015) le Rahul Dravid (2018) hai an nih. Kum 46-a upa right-hand batsman hlui Sachin hin Tests a runs 15,921 le ODIs 18,426 siemin, No-vember, 2019 khan a lo re-tired ta a nih. Test le ODIs a runs a siem hai hi tuche-

nah runs siem rawn tak re-cord an la ni zing a nih. Kum 52-a upa Donald hi bowlers \ha pawl tak laia mi niin, kum 2003-a a re-tire hma khan Test ah 330 le ODI ah 272 wickets a lo lak. Fitzpatrick hi nuh-mei cricket-ah wicket la rawn tak pahnina niin ODI scalps ah 180 le Test ah 60 a lo lak a. Coach a ni hnun-gah Australian women’s team chu World Cup titles vawithum a lo lakpui ta a nih. Fitzpatric hih hi award dawngtu nuhmei 8-na a ni a, kum 16 sung zet women’s cricket-ah fastest bowler lo nitah a nih.

Vijender in Khan a cho; Naupang inhnekpui tawpsan la, kei leh inhnek ei tihnEw dElhI: Indian boxer Vijender Singh chun Vijender Singh hin July 14, 2019 zingkar khan US-a an hnek hmasa takna ding le a zawna boxing vawi 11 a hratna dingin Mke Snider chu round 4-naah hnesaw takin a lo knock-out a a, hi le inzawm hin British boxer Amir Khan chu inhnekpui dingin a cho. Olympic bronze med-allist Vijender chun, nau-pang inhnekpui tawpsan la, inhnek dingin kan pei, tiin Pakistan origin Britain boxer Amir Khan hi a cho a nih. Tuta hma khan Khan hin Vijender inhnekpui a nuom thu vawi iemanizat a lo hril ta bakah Vijender hin an hnekpui ngamnaw niin a lo intum bawk a. Hi le inzawma Vijender Singh in Amir Khan hi inhnek dinga a cho a nih.

Hieng thu hai hi Nin-gani-a press conference hunah Vijender in a hril a nih. A hril peinaah, Amir inhnekpui dinga an pei thu hrilin, ama nek daia junior le Neeraj Goyat hai ang dam inhekpui dingin a th-lang a, a hma khawmin ka lo hril ta a, a ti hun huna inhnekpui dingin kan pei ti ka hril nawn nawk, tiin Vijender Singh chun a hril a, naupang inhnekpui taw-

psan dingin a hril bawk. Amir khan hin tuta hma khan Indian boxer Neeraj an hnekpui dinga ti a ni a, sienkhawm accident leia Neeraj an hnek theinaw leiin kar hmasa Zirtawpni khan Jeddah hmunah Aus-tralian boxer Billy Dib an hnekpui a, round 2 naah knockout in a lo hne ve a nih. Amir Khan hi welter-weight category (63.5kg-66.7kg) a khel mek a ni

laiin Vijender hi super middleweight division (73kg-76kg) a inkhel a ni leiin inhnek theina hun a um thei dim ti ruok chu hriet phak a ni nawh. Hi chungchanga hin Vijender chun thaw dan lampui thurawn siemin, ‘keiin ka weight sukhnuoi met ka ta, a ma’n a weight sukpung met sien, an lai na takah an remti ve ve a ni phawt chun inhnek thei dan a um tiin a hril.

Nigeria captain John Obi Mikel in a retire ta ding thu a puongCaIro: Nigeria Captain John Obi Mikel (32) chun Ningani zingkar-a Africa Cup of Nations, 2019 Third place-ah Tunisia hneia Bronze medal a lakpui hnungin International foot-ball khel a chawlsan ta ding thu a puong. Mikel chun, kum 32 mi ka nita leiin \halai naupang lem han mawphurna an hung lak ve a hun tah tiin, Egypt hi ka ram le ka lo khel \an na a ni a, hi taka hin ka national carreer ka hmang zo ding a nih tiin a hril.

Mikel hi Chelsea-ah midfield lo khel hlak a ni a, an ram ta dinga a khel hmasa tak \um chu kum 2006 kha a nih. Mikel hin kum 2016

Rio Olympics, Brazil rama nei \um khan Nigeria team bronze medal a lo lakpui ta a, 2013 khan Africa Cup winners’ medal a lo lak bawk.

Lawrkhawm• Germany a Suhl khawpuia ISSF Junior World Cup nei mekah zanikhan India shooter Sarabjot Singh chun men’s 10 metres air pistol gold medal a lak nawk leiin India in tuchena Gold medal a lak chu 9 a nitah. Zani hmasa women’s 10 metre air pistol ah kum 14 mi Esha Singh chun Gold medal a lo lak bawk leiin hi category-ah India chun nuh-mei le pasalah medal an lak ve ve a nih. India in Medal a lak ta po chu 22 a ni a, hi lai hin Gold 9, Silver 9 le Bronze 4 a ni a, medal tally-ah India chu a chnunghnung tak a la nih. • Tottenham Manager Mauricio Pochettino chun, season nuhnung taka khan Tottenham in Champions League lo la nihai sien chu club a suoksan el thei thu a hril. Champions League fi-nal a khan Liverpool in Tottenham hi 2-0 in an lo hne a nih. Ropuina ei chang pha umdan a danglam hlak a, players hai ta ding khawmin chona thar an nei hlak tiin a hril. Season nuhnung taka khan Tottenham hi palina an nih. • Indian shuttler fifth seed PV Sindhu chun In-donesia Open khel mek sec-ond round-ah Ningani khan Denmark mi unseeded Mia Blichfeldt chu 21-14 17-21 21-11 a hnein next round a lut. Sindhu hin last-eight round-ah Japan mi third seed Nozomi Okuhara inkhelpui a tih. Hieng laizing hin Indian eight seed Srikanth chu sec-ond round-ah Hongkong mi NG Ka Long Angus in a knockout tah.

Shilpa Shetty in Bollywood acting a \an nawk ta dingmumBaI: Actor le reality show judge Shilpa Shetty chu kum 12 sung zet Bol-lywood ah acting tiengpang a chawlsan hnungin a hung inchang \an nawk ta ding. Report in a hril danin, Shil-pa Shetty hin a film thar tak dinga hin Diljit Sosanjh le Yami Gautam hai leh an inchang ding niin a hril a, a film a hin Shilpa chun writer lem chang a ta, Ra-mesh Tarauni in a produce ding le Aziz Mirza naupa Haroon in a direct ding a nih. Haroon hi Shah Rukh Khan inchangna Raju Ban

Gaya Gentleman, Yes Boss le Paheli haia director lo ni-tah a nih. Shilpa hi thla khat sung

London le Greece haia hol-iday hmanga thang mek a ni a, August chawlkar hmasa tak sung khin

Mumbai hungtlung nawk a ta, Mumbai a hung tlung charin film shooting hi \an nghal ni dingin Mumbai Mirror report chun a hril. Shilpa hi tulai hnai khan Super Dancer Chap-ter 3 dance reality show-ah judge in a \hang a nih. A film inchang nuh-nung tak chu Dharmen-dra, Sunny Deol, Bobby Deol le Katrina Kaif hai le inchangna Apne (2007) kha a nih. Kum 2014 khan Dish-kiyaoon ti film a pro-duce ve a, sienkhawm a hlawtling bek nawh.

Katy Perry le Orlando Bloom han innei an lan hmaw nawhwashIngton dC: Hlasakthiem Katy Perry le actor Orlando Bloom hai chu an inhuolna thla 5 vel a liem ta a, sienkhawm innei tiengpang chu inhmaw an la tum nawh. Perry chun, Orlando Bloom (42) le an innei hma hin an kara inlaichinna \ha taka la sukdet hmasa phawt a nuom thu a hril. Hi thu hi tulai hnai ela Austriala hmuna KIIS ‘Kylie and Jackie O Show’ hunah iengtik am innei an tum ti zawna pek a ni hu-nah kum 34-a upa Katy

Perry in a hril a ni a, an in-nei hmain inlaichinna nghettawka la siem phawt an tum thu a hril a nih. A hril peinaah, In lien le ropui tak kan bawl hmain Orlando le hin foundation mawi le detdo tak siem tu-

min theitawp an suo mek thu Perry chun a hril. ‘Pirates of the Carib-bean’ actor Orlando Bloom hin tukum February thlaa Valentines Day khan Grammy-nominated singer Perry hi a lo proposed a,

chu hnungah an hung in-huol a nih. Perry le an inzui hma hin Orlando Bloom chun kum 2010-2013 inkar sung khan model Miranda Kerr leh inneiin, naupasal kum 8 mi Flynn an nei hman a. Perry khawm hi nut-hlawi ve tho niin, kum 2010 to 2012 inkar sung khan ac-tor Russell Brand leh an lo innei a. An in\he hnungin kum 2012-2013 inkar sung khan John Mayer leh an inzui bakah kum 2014 khan DJ Diplo leh hun tawite an lo inzui bawk a nih.

loa an category chitah anni le anni in nominate an ni a, Christie hin Drama series category-ah Outstanding Supporting Actress; Allen hin Outstanding Support-ing Actor le Houten hin

Outstanding Guest Actress nomination a hmu a nih. Nominations hmu ding hin a changtu han teams fethlengin nomination an peklut a, entry fee in US dollar 225 an pek a nih.

Christie chun, Brienne of Tarth lem an changna le inzawma nomination a hmu hi a ta ding chun chawimawina a ni thu hri-lin, a lawm hle thu nomi-nations dawngtu hai puong an ni huna khan a lo hril a. Hi character a changna hin a hringnun nasa takin a thlak danglam bakah a siem\ha niin a hril bawk. Primetime Emmy Awards ceremony hi Sep-tember 22, 2019 a sem ding a ni a, Award semna hi Los Angeles-a Microsoft Theatre-a nei ding a nih.

Game of Thrones stars 3 hai anni le anni in nominatewashIngton dC: Emmy Awards, 2019 sem ding le inzawma nomina-tions hmutu hai puonglang a ni huna khan ‘Game of Thrones’ drama series chun Emmy nominations 32 zet a hmu a, sienkhawm nomina-tions an hmu hai popo kha HBO in a peklut ni loin, pathum hai chu a changtu han anni le anni an in nomi-nate a ni leiin mi tam tak makti le hril a hlaw hle. Anni le anni in nomi-nate hai chu- Theon Grey-joy lem changtu Alfie Allen; Brienne of Tarth lem changtu Gwendoline Christie le melisandre lem changtu Carice van Houten hai an nih. Hieng actors pathum hai hin HBO \hangpuina \hang

Arjun Rampal le Demetriades han nau pasaltemumBaI: Bollywood actor Arjun Rampal le a ngaizawngnu model Gabri-ella Demetriades hai chun Ningani khan an nau hmasa takna dingin nau pasalte an nei. Arjun Rampal hin tu-kum April thla khan an nau hmasa tak ding nei hma-bakmek an ni thu a lo pu-ong tah a nih. Gabriella hi South Af-rican model le actress niin,

Bollywood film “Sonali Cable’ a khawm lo chang ta a nih. Arjun hi tuta hma khan Miss India hlui Mehr Jesia

leh an lo innei ta a, nau nuhmei pahni Mahika le Myra hai an nei a, kum 20 zet an innei hnungin nikum khan an in\he a nih.

Portugal in Imtiaz Ali chawimawina

an hlan

mumBaI: Shah Rukh Khan le Anushka Sharma hai inchangna “ab Harry Met Sejal” (2017) chun India ramah ngaisang le ngainat hlaw meu naw sienkhawm Portuguese sawrkar chun tuta thla bul khan hi film Director Imti-az Ali chu Touristic Medal of Merit an hlan. Medal le diploma hi Minister of Economy, Pe-dro Size Vieira le Secre-tary of State for Tourism, Ana Mendes Godinho han an inhlan a nih. Hi film ah scene tam tak hai chu Portugal ram sung Lisbon, Sintra le Cas-cais haia inchang a ni a, Bollywood fethlenga Por-tugal promote-na dinga a ram sunga film shooting thaw a ni leia medal le chawimawina hi inhlan a nih. Award semna huna hin Indian Ambassador to Por-tugal K. Nandini Singhla le Portugal rama India mi um hai khawm an \hang tawl.

Rajasthan sawrkarin “Super 30” Tax free a puongJaIPur: Bihra based-educationist Anand Ku-mar in mi rethei sungkuo a inthawk students IIT-JEE aspirants hai ta dinga Super 30 programme a lo thaw \hangsana film siema um “Super 30” film chu Bihar sawrkarin tax lak lo dinga a puong hnungin Rajast-han Chief Minister Ashok Gehlot khawmin Hrithik Roshan inchangna “Super 30” a hin an state sunga chun tax lak a ninaw ding thu (tax free) a puong. Mr Gehlot chun, Anand Kumar chanchin tak tak film-a siem “Super 30” hi tam tak suk thatho a,

sukphur thei film hlu takel a ni thu, iengang ngirhmuna um khawm ni inla tumru-na le teireipeina neia thaw chun hlawtling thei a nih ti an entir a nih tiin a hril. A hril peinaah, “Super 30” film hin khawtlang (society) siemna kawng teachers (inchuktirtu) hai

pawimawna nasa takin a suklang a, Bihar sawrkar chun tax free a lo puong ta sa a nih. Super 30 film hi July 12, 2019 a release a ni a, release a nia inthawk ni 3 sung chauin box-office-ah Rs. 50 crore chuong a hmu nghal a nih.

Black Magic, Lemon thu haiin Karnataka Floor Test hmun a hluoBEngaluru: Karnata-ka Chief Minister HD Ku-maraswamy chu Bharatiya Janata Party (BJP) haiin a unaupa le cabinet minister pakhat HD Revanna hai chu black magic an thaw tiin an intum a. Hi thu hi BJP haiin Mr Revanna As-sembly hall sunga lemon a chawi lai an hmu leia an ti a nih.

Hi le inzawm hin CM chun Revanna chu lemon a chawi leiin an intum a. Hin-du culture ring siin ama chu in attack a. Lemon chawiin temple a fe hlak, chu chu nangni’n black magic tiin in intum a. Sawrkar chu black magic hmanga san-him thei khawm a ni hrim hrim a ni? tiin CM chun BJP hai a dawnlet.

Assembly a thu a hrilna a chun state sunga dis-trict po po ah fund ka pek vawng, amiruokchu, BJP haiin district pahni pathum CM chau a nih tiin an min tum ti’n a hril. Hi lei hin a nih inhmaw nawng ei tiu ka ti, hriltlang ei tiu. Democracy in suksiet tum a nih tiin CM chun a hril khum tawl.

Mithiruong phurtu Ambulance Amarnath pilgrim haiin dang chatsrInagar: Senior Jammu and Kashmir government of-ficer pakhat chun Srinagar-Jammu national highway ah Amarnath Yatra a ding traf-fic restriction leiin ka pa ru-ong kan phurna ambulance chu darkar khat neka sawt dang chat kan nih tiin a hril. Imtiyaz Wani, Jammu and Kashmir sawrkar Direc-tor Finance chun a pa ruong

chu Jammu a inthawk Sri-nagar a in tieng inlawi pui dinga a phur a ni a, amiruok-chu, Amarnath pilgrim hai phurtu motor an hung lei chun hun sawt tak el dang chat kan nih a, an fe zo an min nghak tir a nih tiin a hril. Administration chun Jammu le Srinagar infepaw-na highway chu nitin a din-gin darkar 5 inlawn khapna

a siem a nih. Hi thil hi Amarnath Yatra fe ding hai ta dinga thaw pek a nih. Ni 46 sung aw ding Amarnath yatra hi August 15 in a tawp chau ding a nih. Mr Wani chun a lungawi naw thu chu social media ah a hrilsuok a, a pa ruong phurtu Ambulance dang chat a ni thu le a lungawinaw thu a hril a nih.

Sonbhadra Massacre case-ah 29 ringhla man tah - Yogi luCknow: Sonbhadra buoina, a hawna mi 10 zet kaphlum an nina le inzaw-ma a tuortuhai chu rorelna indik tak inhmutir an ni ding thu a hril le inzawmin Uttar Pradesh Chief Min-ister Yogi Adityanth chun sub divisional magistrate le policemen 4, circle officer \hangsain suspend an ni thu le 29 ringhla man an ni ta thu Zirtawpni khan a hril.Additional chief secretary (Revenue) inrawina in hi chungthu suizuitu dingin committee indin a ni bawk a, an ni hin report ni 10 sung an hung pek ding tiin

CM chun a hril. Liemtah Nilaini khan Sonbhadra district a Gho-rawal area hmuna village headman le a supporter haiin ram bigha 90 a lien an lak tum chu khuo mi haiin lo protest in buoina a suok a, chu taka chun headman a rawi hai hin silai hmangin an kapa mi 10 an kaphlum a, 28 in hliem an tuok a nih. CM hril dan chun hi lai ram buoina hi hun sawt tak tah 1955 laia inthawka lo in\an ta le hieng faction pahni hai inkara in beina le criminal case in file khum-na hai pending iemani zat

um sa a nih tiin a hril. A khuo mi tuortuhai hin hi lai ram hi loa an lo neina chu sawttak a ni taa, nisienlakhawm, revenue record ah zieklut loa um an la nih a, chu chu headman hin lain hi lai hmuna hin a supporter hai le tractor a hungin buoina a hung suok ta a nih. CM in a hril zawmna a chun hi thilthawna a inrawl mi 29 hai a lukhaitu tak Yagya Dutt \hangsa in man an ni ta a. Silai single bar-rel 1, double barrel 3, rifle 1 le tractor 6 hai khawm man vawng an ni ta thu a hril.