Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/May/HT-01-05-2019.pdf · Hmasawnna Thar (An Independent dAIly...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 thlaphur (may) 01, 2019 NilaiNi (WedNesday) Hmasawnna Thar Vol - 34/199 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy EKIN/SEPTIC TANK SUKFAI DINGA KO THEI ZING KAN NIH. Contact Numbers: 8119035096 & 8119083548 NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI May Day Chawl May day/ Labour’s day chawl leiin vawisun hin nitin chanchinbu office-hai khar a ni ding an leiin May 2, 2019 khin Hmasawnna Thar hung suok naw ni a, May 3, 2019 a inthawk a pangngaiin hung suok \an nawk a tih. - editir & publisher, Hmasawnna Thar Daily UZO GHQ in an dem CCpur: April 27, 2019 zan dar 9:30 vela Zion Veng, Rengkai-a B. Dong- zalian Simte, President, Simte Tribe Council (STC) GHQ chengna in hmelhri- etlo han lunga an deng chu nasa taka an dem thu Unit- ed Zou Organisation (UZO) GHQ in an puong. Tuta hnung hiengang thil thaw nawk ta ngai lo dingin an ngen. Demna thusuok a chin KG Tungnung, Gen. Secy. in hming a ziek. GAS NEWS Agency : KIM JOE Booking: 28th. FeB.,2019 to 5th. May., 2019 (advance booking) delivery :01-5-2019 (wed) Time :10AM - ll stock Stock :270 @rate:Rs. 825/- 9kg & 5kg available Agency : SAS Booking :7th. April., 2019 to 3rd. May, 2019 delivery :01-05-2019 (wed) Time : 9:30AM ll stock stOCK :306 @rate:Rs. 825/- BUNGMUAL INDANE GV Booking: 20 to 27 Mar’19 Delivery: 01/5/2019 Time:9:30am - 12pm Stock: 306 VANGSEI INDANE K. Salbung Booking:19-03-2019 to 20-03-2019 delivery :01-05-2019 (wed) Time :10AM -12 noon stOCK :306 Foundation day an hmang ding CCpur: The Pathfind- er School, Sahei Road, Vengnuam, N. Lamka, CCPur chun May 1, 2019, 10:00AM hin an school campus-ah “Tomorrow We Will Create History” ti thu- pui hmangin 2nd Founda- tion Day hmang an tih. Hi huna hin Dr V.C. Pau Tonsing, Chief Medi- cal Officer (CMO), CCPur khuollienin \hang a tih. DC complex ti loah Cr.PC 144 hlip tah CCpur: 17th Lok Sabha Election ding le inzawma District Magistrate/DC, CCPur in District sunga sub section 2 of Section 144 of Cod of Criminal Procedure 1973 (Cr.PC 144) a lo puong chu DC Office complex sung ti loah District sunga inthlangna (polling) zo a nita leiin District pumpuia Cr.PC 144 zama um chu hlip a nitah tiin District Magis- trate, CCPur chun April 30, 2019 khan thupek an suo. Thangko/sunna CCpur: Hmar hlaphuok thiem Pu Sawnglien\huom Khawlum (75) of Saidan, CCPur chu April 30, 2019 zantieng 1PM khan a thi a. A ruong hi May 1, 2019 hin Saidan HYA thlan- muolah vuiliem ning a tih. AITUC huoihawtnain May Day, 2019 imphal: All India Trade Union Congress, Manipur huoihawtnain vawisun 1PM a inthawk hin Gandhi Me- morial Hall, Imphal-ah May Day/Labour’s Day, 2019 uluk taka hmang ning a tih. Hi huna hin Dr M.Nara Singh, President, AITUC, Manipur, L.Sotinkumar, Neneral Secretary, AITUC, Manipur, Ksh Shanta, secretary, CITU, Mani- pur, Prof Chinglen Mais- nam, Manipur Univer- sity, Kh.Gyaneshwar, Secretary, UTUC, Manipur le Y.Ranapratap, General Secretary, INTUC, Manipur hai Presidium in \hang tawl an tih. ISTV Hmar Programme 1st Anniversary hmang imphal: Manipur-a Ca- ble network lien tak Infor- mation System Television Network (ISTV) a Hmar Programme kum khat tling- na April 30, 2019 khan Hmar Community Hall, Imphal-ah hmang a nih. Hi huna hin Hmar hnam sunga pawl tum tuma \huoituhai an \hang tawl. ISTV Hmar Programme hi Hmar Artists Association (HAA) GHQ le Hmar Art- ists’ Assn. Imphal JHQ han nasa taka an buoipui hnun- gin nikum khan \an a ni a, a hnungin HAA Imphal JHQ hnuoiah Hmar Channel Man- aging Board (HCMB) indin nawk niin, HCMB member han tuchen hin hlaw hmuna khawm ni loin \ahnemngai takin an la enkawl pei a nih. Hnam sunga Organ- isation tum tum hai bakah mimal tlawmngai hai a in- thawk \hangpuina thil peka um hai hmangin hmangruo pawimaw hai inchaw peiin, hmatieng peiah News, Talk Shows, Discussion hour le a dang dang hai khawm nei tuma hma lak mek niin ei thu dawngna chun a hril. ISTV hi Manipur –a Ca- ble operator lien tak an ni a, Non-Naga Kuki, Hmar, Vai- phei le Kom han programme an nei tawl a nih. Chadong thiltlung Mapithel Dam mipuiin sawrkar an intum Mi 3 inhmang hai ruong ngawr taka zawng zing, la hmu lo imphal: Hlimna nia hmang tum lungngaina le \ apna nia inchang, Chadong Tourist Site, Mapithel Dam, Ukhrul-a thil tlung, picnic- a fe mi 12 chuongna lawng pahni inlet khup leia mi 3 thina chu Mapithel Dam Affected Village Headmen and Elders’ Organisation (DAVHEO) chun sawrkar thiemnaw lei a nih tiin an intum. Pathienni, April 28 zantienga thli hrat takin Manipur darkar khat vel a hung hrut laia sietna lo tuok, Mapithel Dam tui Chadong Tourist Lodge laia picnic fe mi 3 hai thina thu le inzawma Thaw\anni- a Manipur Press Club-a news conference an neinaa chun, sawrkarin an ngenna anga MoU a ziekpui nuom naw lei a nih tiin an hril. Sietna rapthlaktak tlung chu sawrkar maw inphur- tirin, Organization chair- man Mr AS Solomon chun, “Sawrkar chu mawphurtu a nih. Asan chu, a tawkbuoi mipuihaiin inremna (Mem- orandum of Understanding) siema \ha taka enkawlna sin khawm thaw dinga kan remruotna a pawm nuom nawa, MoU a mi ziekpui nuom naw lei vawng a nih” tiin a hril. A hril dan chun, Map- ithel Dam le a sevela mipuihai chun, khuolzinhai enkawlna (Tourist Man- agement) chu local mihai kuta pesuok dingin an ngen a. Chu thawna dingin Dil kawla chenghai sungkuo ti- nah motor-boat pathum pei pe dingin, Dam-in a suksiet (chimpil) khaw mipuhai an fak hmuna ding sin an nei theina ding, rehabilitation grant le nga vai phalna hai pe sien tiin an ngen a. Dam tui lien peiin a chimpil pei ding khuohai le Dam tui en dinga hung mipuihai lo sawngbawltu dingin tuolsung mihai mawphurna le license pek nih hai sien tia an ngenna khawm sawrkarin a hnawl pek niin a hril bawk. Mapithel Dam hi Thou- bal Multipurpise Project hnuoia um a ni a. Hi Dam (tuiting) hin khuo le in- le-lo tamtak a chimpil tah leiin mi tamtak fakhmuna a sukbuoi a. A tuilohai le tlang lo khawm Dam tuiin a chimpil ta leiin Chadong laia Tourist hunghai a in- thawka pawisa an lo hlaw vena chu an fak hmuna um- sun a ni thu an hril bawk. Hieng hi thil umdan a ni ta zing laia sawrkar, abikin Chief Minister-in ‘phalna bova lawng khal phal tah lo ding’ anga a hril kha chu an hrietthiem naw thu a hril a. Local lawng (siemfawm) hai a khap khawm an dem hle thu an puong bawk a. Lawnghai chu Tourist hai phurna ding nih lovin losin- thawtu (farmers) hai fe le hungnaa an hmang niin a hril. Hieng ang siet a tlung zing tah lai khawmin bieltu MLA (Minister) chu a la hung sir naw leiin an dem hle thu an puong bawk a. Mipui rawng bawl am ama hmakhuo chau ngaituoa um an hriet nuom thu hrilin, sawrkar le MoU ziek hma po chu Tourist tukhawm hi- lai hmuna la hung lo dingin an ngen bawk. Hienglai zing hin, lawng pahnia mi 12 tlahai >>sunzawmna phek 2-ah Khuga Battalion in Thisen Unit 5 an pek CCpur: Khuga Battalion tia hriet 6th Sikh Light In- fantry chun Operation leia thisen mamaw Pau Enkap (54), s/o (L) Chinzakai of Hiangtam Khunou, tuta Simveng, CCPur-a um mek hmang dingin Thisen Unit 5 anpek. Enkap hi 269 Artillery Regiment-a lo \hang, kum 1999 a pension a ni a, Sipai a \hang laia Frost Bite an ti el, Vur leia natna pieng ni dinga ring leiin April 5, 2019 khan a khup hnu- oitieng po an bawk a, an \hang pei bakah hmawn ding anga a um leiin Doc- tor han a ke hi tanbawng naw chun a dampui zonaw ding nia an hril leia April 20, 2019 a kha District Hospi- tal-a Admit le April 26, 2019 a kha Operation thawa a ke vawitiengpang a khup hnuoia inthawk tanbawng a nih. Thisen a mamaw rawn lei hin T. Douminlian, Asst. Commandant, STC, BSF inhriettir a ni hnunga mi 5 in thisen an pek a nih. Thisen petu hai chu- Havildar Jagtar Singh, Havildar Baljinder Singh, Havildar Roop Singh, Se- poy Jagdish Singh le Se- poy Jaspreet Singh hai an nih. NSCN (IM) le AR hai ineptuona ah mipui Protest imphal: Assam Rifles haiin NSCN (IM) hai Shi- hai Khunou, Ukhrul-a Camp bawla umhai ‘dankal’ tia hnawt dawk or suok dawk dinga hun-tiem (ultimatum) an pekna le inzawmin Tang- khul Naga Long (TNL) in- rawina hnuoiah zani khan Ukhrul ah mipuiin protest an nei. Sawrkar ‘designated camp’ a ti ni lo Camp an siem hi Southern Command (NSCN (IM) hnuoia um a ni a. Ceasefire Agreement dungzuia AR han ‘ultima- tum’ an pekna hin NSCN (IM) chun official taka dawnna a la pek nawh. Chu- lai zinga nuorna le nawrna hi an nei a nih. AR hai hotuhai hril dan chun, NSCN (IM) hai hilaia Camp an bawl le an um hi ‘dankal’ a ni a, Ceasefire Agreement Gound Rules an bawsiet a nih, tiin a hril a. An hrietna khawm aerial survey an thawnaa inthawka an hmu a nih. An hmu hnungin a khuoa Pastor le khawtlang \hoitu- hai tirin NSCN (IM) hai chu an Camp \hieka suoksan ding le, Designated Camp ah kir nawk dingin an inhriltir a. Anachu, NSCN (IM) hai hi an kir nuom naw niin a hril. Hi thu hi Ceasefire Monitoring Group chair- man khawm inhriettir a nih tah a. CFMG chairman chun NSCN (IM) hai chu an ‘des- ignated camp’ a um dingin a hung hril a. Chu thu khawm chu khawmihai hmanga inhriettir an nia chu, tuchen hin an la suok naw leiin hunt- iem hi an pek tah a. Camp kawl hnaiah AR tamlem an lut sa bawk niin a hril. AR tamlem an la lut belsa pei leiin inkaptuona a tlung inlauin a khawmihai chun AR hai chu inkeikir el dingin an ngena, abikin ‘ul- timatum’ an pekna thuah an lungawi naw leiin nuorna hi an nei a nih. World Immunization Week hmang zo CCpur: District Family Welfare Office, CCPur in ‘Protect together: Vaccine works’ ti thupui hmanga April 24, 2019 a inthawk World Immunization Week a lo \an chu April 30, 2019 khan zo a lo nitah. World Immunization Week sung hin CCPur district sunga School 3- Rayburn High, Ebenezer Academy le VK Tawna High haiah naupang kum 10 chungtieng hai Tetanus laka invengna damdawi kap an nih. Tetanus hi Bacteria (Clostridium Tetani) a in- thawka in\an, natna \ium takel, taksa sukzeng thei- tu a nih. Insukpawp/in- sukhliem hnunga Tetanus damdawi kap hi a \angkai naw leiin insukpawp hun ni loa inkap ding a nih. Inkap a inthawk chawlkar 6 vel hnungah a damdawi hin sin a thaw chau a, hi lei hin insukpawp huna kap hin a \angkai naw niin an hril. World Immunization Week zo nita sienkhawm naupang kum 10-16 inkar naupang nei nu le pa hai chu CHC, PHC le PHSC haiah a thlawna inkaptir thei zing a nih tiin DFWO/ CCPur chun a hril. Tetanus damdawi hin natna dang dang- Poliomy- elitis, Tuberculosis, Diph- theria, Whooping Cough, Hepatitis-B, Haemophilus lnfluenzae Type-B illness, Pneumonia, Measles, Ru- bella & Blindness haia in- thawk khawmin a veng thei a nih. Mi Suolluitu Court- in Kum 8 Jail, Rs 5 lakh chawi dingin imphal: Session Judge, Imphal East, Mr Maibam Manojkumar chun zani khan, Mr Moirangthem Gambhir (45) of Moirang Khunou, Bishnupur district chu mi a suollui leiin kum 8 jail intanga, pawisa fine Rs. 25, 000/- chawi a, victim sungkuo kuomah Rs. 5 lakh pe bawk dingin a rel. July 19, 2015 dar 1pm vel khan a naunu chu Mr M Gambhir hin nuhmeia nei tumin a \huoilui a, a zalpui lui bawk a nih tiin July 22, 2015 khan suolluia um nu pain Women Police Station, IE ah, case a zieklut dung- zuia case hi hung um a nih. Hi le inzawm hin Gambhir chu man nghal a ni a. A chungthu rel sung hin hrepuitu/hmutu (prescu- tor witness) mi 19 hai state- ment lakin ngaithlak a ni a. November 22, 2018 khan heka um pa khawm thu in- dawnin, a thiemthu hrilna hun pek ve a nih. Heka um Mr Gambhhir chun, July 19 khan nung- haku leh hin ‘nuhmei-pasal nih dingin’ an tlan hmang a nih, tiin a hril a. A suollui tia an intumna hi a hnawl a. Anachu, hrepuitu le hmu- tu dang tukhawm a nei si nawh. Fiena (evidence) le hrepuitu (witness) haia in- thawk chun public prosecu- tor A Kumarjit-in sawrkar le victim aia submission a siem chu ngaithlain thutluk- na a siem tah a nih. Nuhmei hi suollui ngei a nih ti fie a ni ta leiin Court chun jail intang dingin a rel ta a nih. Victim hi \huoi hmanga thup a nih ti thuah prosecu- tor-in fiena huntawk a pek thei naw leiin \huoihmangna thua hin chu thiem a chang. Assam Rifles han NRFM cadre pahni an man imphal: 15 Assam Rifles le Police \hangruol han zanikhan National Revo- lutionary Front of Manipur (NRFM) cadre pahni hai chu Imphal East le Imphal West haia an chengnain haia inthawk an man. Mana um hai chu N. Lakhen Singh (45), s/o N. Nodiya Singh of Ghari Makha Leikai le Heik- rujam Joychand @ James Singh (43), s/o (L) H. Gu- lamchand Singh of Lamlai Awang Leikai hai an nih. Lakhen Singh hi NRFM active member le self-styled general secretary-cum-home secretary Thangjam Dha- balo Singh @ Macha of Nongren Makha Leikai, tuta Bangladesh-a um mek hnu- oia sinthaw a ni thu, thu in- dawnna nei huna an puong. Joychand khawm hi Dhabalo Singh command-na hnuoia um tho, tulai hnaia Imphal khawpui sunga govt. officials le sumdawngtu hai kuoma demand letters semtu dinga mawphurna pek a ni thu an puong bawk. RFT le BPCL in Optical Camp CCPUR: April 30, 2019 khan Ropiang Founda- tion Trust le Bharat Petro- leum Corporation Limited (BPCL) \hangruolin The Dawn School, Thingkang- phai, CCPur-ah Optical Camp an nei. Optical Camp hi April 18, 2019 khawm khan Covenant School le Hid- den Valley School, G. Mualkoi-ah an lo nei tah. Zanita Optical Camp huna hin Dr Ginthian- mung, Dr. Kim, Refrac- tionist 5 le volunteer 6 hai \hangruolin student hai mit enfelna an nei. RFT hin nikum khan phase hmasaah Govt schools 10 chuong haiah hiengang camps hi an lo huoihawt ta a, students 2,500 chuong hai mit enfel hnungin mi 260 a thlawnin mitvar an pek. Tukum hin CCPur khaw- pui sung le a sevel school tum tum haiah students 25,000 vel mit enfel nawk a tum a nih. Jaipur: 17th Lok Sabha Elec- tion phase 7 a nei ding chu phase 4 chen zo a ni hnungin tuhin phase 3 inthlangna nei ding a la bak a, party leader inzaum tak tak hai khawmin hril ding an invai deu ta mani ding selpawtawk anga thu hril mei mei an ching ta hle. BJP president Amit Shah chun, Op- position grand alliance in Lok Sabha Election nei mekah hratna an hung chang a, sawrkarna an hung siem a ni chun kar tin Thaw\anni a inthawk In- rinni chenin ei ramin Prime Minister thar a nei ding a nih tiin a hril. Hi thu hi zanita Rajasthan-a Al- war hmuna rally-a thu a hrilnaa a hril a ni a, Opposition grand alliance in majority an chang chun HD Deve Gowda chu Thaw\anni in Prime Minister ning a ta, Thawleni-ah Ms Mamata Banerjee, Nilaini-ah Ms Maywati; Ningani-ah Akhilesh Ya- dav; Zirtawpni-ah N. Chandrababu Naitu le Inrinni-ah Sharad Pawar chu Prime Minister ning a ta, Patheinni chu chu chawl a ni leiin chawl veng an tih, tiin Mr Amit Shah chun a hril. Hienganga ei ram sawrkar enkawl hi in dit am a nih? Tu midang ta ding niloin an sungkuo bing chit ta dingin sin an thaw ding a nih tiin Mr Shah chun a hril. A hril peinaah, Narendra Modi Prime Minister a hung ni chun, Kashmir a inthawk Kanyakumari le Assam a inthawk Gujarat chenin NRC hmang ning a ta, India rama dan kala hung lut hai popo inthielfai vawng ning an tih tiin a hril. PM Narendra Modi khawmin za- nikhan Bahraich, Uttar Pradesh-ah vote campaign a nei a, BJP in centre- ah sawrkarna an hugn siem chun kum 2022 chenah India mi sungkuo tin In pek ning an tih tia hrilin, Opposition hai chu sawrkar nghet lo Centre-a in- din tuma intum. BJP sawrkar chun corruption thaw hai jail-ah thun a ta, black money hai lakkir vang ning a tih tiin a hril. Congress president Rahul Gandhi chun Bundelkhand-ah zanikhan vote campaign a nei a, Congress thlanglal an hung ni chun India rama mi rethei sungkuohai kuomah kum tin Rs. 72,000 peng a tih tiin a hril. Tikamgarh, Damoh le Khajuraho PC haia rally-a thu a hrilnaah, Con- gress an hung sawrkar a ni chun Ra- fale Deal thu inquiry thaw dinga or- der insuo ning a tih tiin a hril a. UPA sawrkar huna khan India rama mi rehtei 140 million hai retheinaa in- thawk keidawk an ni a, NDA sawrkar hnuoia chun crore tel retheiin an siem a nih tiin a hril. Opposition han sawrkar an siem chun nitin PM thar an um ding: Shah

Transcript of Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/May/HT-01-05-2019.pdf · Hmasawnna Thar (An Independent dAIly...

Page 1: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/May/HT-01-05-2019.pdf · Hmasawnna Thar (An Independent dAIly newsp Aper) Regd. No. RNI - 4091/89 Postal Regd. No. MNP - 6 _____ dC/CCpur : 03874-234234

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

thlaphur (may) 01, 2019 NilaiNi (WedNesday)

Hmasawnna Thar Vol - 34/199 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

EKIN/SEPTIC TANK

SUKFAI DINGA KO THEI ZING

KAN NIH.

Contact Numbers:8119035096 &

8119083548

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWI May Day ChawlMay day/ Labour’s day chawl leiin vawisun hin nitin chanchinbu office-hai khar a ni ding an leiin May 2, 2019 khin Hmasawnna Thar hung suok naw ni a, May 3, 2019 a inthawk a pangngaiin hung suok \an nawk a tih.

- editir & publisher,Hmasawnna Thar Daily

UZO GHQ in an dem

CCpur: April 27, 2019 zan dar 9:30 vela Zion Veng, Rengkai-a B. Dong-zalian Simte, President, Simte Tribe Council (STC) GHQ chengna in hmelhri-etlo han lunga an deng chu nasa taka an dem thu Unit-ed Zou Organisation (UZO) GHQ in an puong. Tuta hnung hiengang thil thaw nawk ta ngai lo dingin an ngen. Demna thusuok a chin KG Tungnung, Gen. Secy. in hming a ziek.

GAS NEWS

Agency : KIM JOEBooking : 28th. FeB.,2019 to 5th. May., 2019

(advance booking) delivery :01-5-2019 (wed)Time :10AM - till stockStock :270 @rate:Rs. 825/-9kg & 5kg available

Agency : SASBooking :7th. April., 2019 to 3rd. May, 2019delivery :01-05-2019 (wed)Time : 9:30AM till stockstOCK :306 @rate:Rs. 825/-

BUNGMUAL INDANE GV Booking: 20 to 27 Mar’19 Delivery: 01/5/2019 Time:9:30am - 12pm Stock: 306VANGSEI INDANEK. SalbungBooking:19-03-2019 to 20-03-2019delivery :01-05-2019 (wed) Time :10AM -12 noonstOCK :306

Foundation day an hmang ding

CCpur: The Pathfind-er School, Sahei Road, Vengnuam, N. Lamka, CCPur chun May 1, 2019, 10:00AM hin an school campus-ah “Tomorrow We Will Create History” ti thu-pui hmangin 2nd Founda-tion Day hmang an tih. Hi huna hin Dr V.C. Pau Tonsing, Chief Medi-cal Officer (CMO), CCPur khuollienin \hang a tih.

DC complex ti loah Cr.PC 144 hlip tah

CCpur: 17th Lok Sabha Election ding le inzawma District Magistrate/DC, CCPur in District sunga sub section 2 of Section 144 of Cod of Criminal Procedure 1973 (Cr.PC 144) a lo puong chu DC Office complex sung ti loah District sunga inthlangna (polling) zo a nita leiin District pumpuia Cr.PC 144 zama um chu hlip a nitah tiin District Magis-trate, CCPur chun April 30, 2019 khan thupek an suo.

Thangko/sunnaCCpur: Hmar hlaphuok thiem Pu Sawnglien\huom Khawlum (75) of Saidan, CCPur chu April 30, 2019 zantieng 1PM khan a thi a. A ruong hi May 1, 2019 hin Saidan HYA thlan-muolah vuiliem ning a tih.

AITUC huoihawtnain May Day, 2019imphal: All India Trade Union Congress, Manipur huoihawtnain vawisun 1PM a inthawk hin Gandhi Me-morial Hall, Imphal-ah May Day/Labour’s Day, 2019 uluk taka hmang ning a

tih. Hi huna hin Dr M.Nara Singh, President, AITUC, Manipur, L.Sotinkumar, Neneral Secretary, AITUC, Manipur, Ksh Shanta, secretary, CITU, Mani-pur, Prof Chinglen Mais-

nam, Manipur Univer-sity, Kh.Gyaneshwar, Secretary, UTUC, Manipur le Y.Ranapratap, General Secretary, INTUC, Manipur hai Presidium in \hang tawl an tih.

ISTV Hmar Programme 1st Anniversary hmangimphal: Manipur-a Ca-ble network lien tak Infor-mation System Television Network (ISTV) a Hmar Programme kum khat tling-na April 30, 2019 khan Hmar Community Hall, Imphal-ah hmang a nih. Hi huna hin Hmar hnam sunga pawl tum tuma \huoituhai an \hang tawl. ISTV Hmar Programme hi Hmar Artists Association (HAA) GHQ le Hmar Art-ists’ Assn. Imphal JHQ han nasa taka an buoipui hnun-gin nikum khan \an a ni a, a hnungin HAA Imphal JHQ hnuoiah Hmar Channel Man-aging Board (HCMB) indin

nawk niin, HCMB member han tuchen hin hlaw hmuna khawm ni loin \ahnemngai takin an la enkawl pei a nih. Hnam sunga Organ-isation tum tum hai bakah mimal tlawmngai hai a in-thawk \hangpuina thil peka um hai hmangin hmangruo pawimaw hai inchaw peiin,

hmatieng peiah News, Talk Shows, Discussion hour le a dang dang hai khawm nei tuma hma lak mek niin ei thu dawngna chun a hril. ISTV hi Manipur –a Ca-ble operator lien tak an ni a, Non-Naga Kuki, Hmar, Vai-phei le Kom han programme an nei tawl a nih.

Chadong thiltlung Mapithel Dam mipuiin sawrkar an intumMi 3 inhmang hai ruong ngawr taka zawng zing, la hmu lo

imphal: Hlimna nia hmang tum lungngaina le \apna nia inchang, Chadong Tourist Site, Mapithel Dam, Ukhrul-a thil tlung, picnic-a fe mi 12 chuongna lawng pahni inlet khup leia mi 3 thina chu Mapithel Dam Affected Village Headmen and Elders’ Organisation (DAVHEO) chun sawrkar thiemnaw lei a nih tiin an intum. Pathienni, April 28 zantienga thli hrat takin Manipur darkar khat vel a hung hrut laia sietna lo tuok, Mapithel Dam tui Chadong Tourist Lodge laia picnic fe mi 3 hai thina thu le inzawma Thaw\anni-a Manipur Press Club-a news conference an neinaa chun, sawrkarin an ngenna anga MoU a ziekpui nuom naw lei a nih tiin an hril. Sietna rapthlaktak tlung chu sawrkar maw inphur-tirin, Organization chair-

man Mr AS Solomon chun, “Sawrkar chu mawphurtu a nih. Asan chu, a tawkbuoi mipuihaiin inremna (Mem-orandum of Understanding) siema \ha taka enkawlna sin khawm thaw dinga kan remruotna a pawm nuom nawa, MoU a mi ziekpui nuom naw lei vawng a nih” tiin a hril. A hril dan chun, Map-ithel Dam le a sevela mipuihai chun, khuolzinhai enkawlna (Tourist Man-agement) chu local mihai

kuta pesuok dingin an ngen a. Chu thawna dingin Dil kawla chenghai sungkuo ti-nah motor-boat pathum pei pe dingin, Dam-in a suksiet (chimpil) khaw mipuhai an fak hmuna ding sin an nei theina ding, rehabilitation grant le nga vai phalna hai pe sien tiin an ngen a. Dam tui lien peiin a chimpil pei ding khuohai le Dam tui en dinga hung mipuihai lo sawngbawltu dingin tuolsung mihai mawphurna le license pek

nih hai sien tia an ngenna khawm sawrkarin a hnawl pek niin a hril bawk. Mapithel Dam hi Thou-bal Multipurpise Project hnuoia um a ni a. Hi Dam (tuiting) hin khuo le in-le-lo tamtak a chimpil tah leiin mi tamtak fakhmuna a sukbuoi a. A tuilohai le tlang lo khawm Dam tuiin a chimpil ta leiin Chadong laia Tourist hunghai a in-thawka pawisa an lo hlaw vena chu an fak hmuna um-sun a ni thu an hril bawk.

Hieng hi thil umdan a ni ta zing laia sawrkar, abikin Chief Minister-in ‘phalna bova lawng khal phal tah lo ding’ anga a hril kha chu an hrietthiem naw thu a hril a. Local lawng (siemfawm) hai a khap khawm an dem hle thu an puong bawk a. Lawnghai chu Tourist hai phurna ding nih lovin losin-thawtu (farmers) hai fe le hungnaa an hmang niin a hril. Hieng ang siet a tlung zing tah lai khawmin bieltu MLA (Minister) chu a la hung sir naw leiin an dem hle thu an puong bawk a. Mipui rawng bawl am ama hmakhuo chau ngaituoa um an hriet nuom thu hrilin, sawrkar le MoU ziek hma po chu Tourist tukhawm hi-lai hmuna la hung lo dingin an ngen bawk. Hienglai zing hin, lawng pahnia mi 12 tlahai >>sunzawmna phek 2-ah

Khuga Battalion in Thisen Unit 5 an pek

CCpur: Khuga Battalion tia hriet 6th Sikh Light In-fantry chun Operation leia thisen mamaw Pau Enkap (54), s/o (L) Chinzakai of Hiangtam Khunou, tuta Simveng, CCPur-a um mek hmang dingin Thisen Unit 5 anpek.

Enkap hi 269 Artillery Regiment-a lo \hang, kum 1999 a pension a ni a, Sipai a \hang laia Frost Bite an ti el, Vur leia natna pieng ni dinga ring leiin April 5, 2019 khan a khup hnu-oitieng po an bawk a, an \hang pei bakah hmawn

ding anga a um leiin Doc-tor han a ke hi tanbawng naw chun a dampui zonaw ding nia an hril leia April 20, 2019 a kha District Hospi-tal-a Admit le April 26, 2019 a kha Operation thawa a ke vawitiengpang a khup hnuoia inthawk tanbawng a nih. Thisen a mamaw rawn lei hin T. Douminlian, Asst. Commandant, STC, BSF inhriettir a ni hnunga mi 5 in thisen an pek a nih. Thisen petu hai chu- Havildar Jagtar Singh, Havildar Baljinder Singh, Havildar Roop Singh, Se-poy Jagdish Singh le Se-poy Jaspreet Singh hai an nih.

NSCN (IM) le AR hai ineptuona ah mipui Protestimphal: Assam Rifles haiin NSCN (IM) hai Shi-hai Khunou, Ukhrul-a Camp bawla umhai ‘dankal’ tia hnawt dawk or suok dawk dinga hun-tiem (ultimatum) an pekna le inzawmin Tang-khul Naga Long (TNL) in-rawina hnuoiah zani khan Ukhrul ah mipuiin protest an nei. Sawrkar ‘designated camp’ a ti ni lo Camp an siem hi Southern Command (NSCN (IM) hnuoia um a ni a. Ceasefire Agreement dungzuia AR han ‘ultima-tum’ an pekna hin NSCN (IM) chun official taka dawnna a la pek nawh. Chu-

lai zinga nuorna le nawrna hi an nei a nih. AR hai hotuhai hril dan chun, NSCN (IM) hai hilaia Camp an bawl le an um hi ‘dankal’ a ni a, Ceasefire Agreement Gound Rules an bawsiet a nih, tiin a hril a. An hrietna khawm aerial survey an thawnaa inthawka an hmu

a nih. An hmu hnungin a khuoa Pastor le khawtlang \hoitu-hai tirin NSCN (IM) hai chu an Camp \hieka suoksan ding le, Designated Camp ah kir nawk dingin an inhriltir a. Anachu, NSCN (IM) hai hi an kir nuom naw niin a hril. Hi thu hi Ceasefire

Monitoring Group chair-man khawm inhriettir a nih tah a. CFMG chairman chun NSCN (IM) hai chu an ‘des-ignated camp’ a um dingin a hung hril a. Chu thu khawm chu khawmihai hmanga inhriettir an nia chu, tuchen hin an la suok naw leiin hunt-iem hi an pek tah a. Camp kawl hnaiah AR tamlem an lut sa bawk niin a hril. AR tamlem an la lut belsa pei leiin inkaptuona a tlung inlauin a khawmihai chun AR hai chu inkeikir el dingin an ngena, abikin ‘ul-timatum’ an pekna thuah an lungawi naw leiin nuorna hi an nei a nih.

World Immunization Week hmang zoCCpur: District Family Welfare Office, CCPur in ‘Protect together: Vaccine works’ ti thupui hmanga April 24, 2019 a inthawk World Immunization Week a lo \an chu April 30, 2019 khan zo a lo nitah. World Immunization Week sung hin CCPur district sunga School 3- Rayburn High, Ebenezer Academy le VK Tawna High haiah naupang kum 10 chungtieng hai Tetanus laka invengna damdawi kap an nih. Tetanus hi Bacteria (Clostridium Tetani) a in-thawka in\an, natna \ium takel, taksa sukzeng thei-tu a nih. Insukpawp/in-sukhliem hnunga Tetanus damdawi kap hi a \angkai

naw leiin insukpawp hun ni loa inkap ding a nih. Inkap a inthawk chawlkar 6 vel hnungah a damdawi hin sin a thaw chau a, hi lei hin insukpawp huna kap hin a \angkai naw niin an hril. World Immunization Week zo nita sienkhawm naupang kum 10-16 inkar naupang nei nu le pa hai chu CHC, PHC le PHSC

haiah a thlawna inkaptir thei zing a nih tiin DFWO/CCPur chun a hril. Tetanus damdawi hin natna dang dang- Poliomy-elitis, Tuberculosis, Diph-theria, Whooping Cough, Hepatitis-B, Haemophilus lnfluenzae Type-B illness, Pneumonia, Measles, Ru-bella & Blindness haia in-thawk khawmin a veng thei a nih.

Mi Suolluitu Court-in Kum 8 Jail, Rs 5 lakh chawi dingin

imphal: Session Judge, Imphal East, Mr Maibam Manojkumar chun zani khan, Mr Moirangthem Gambhir (45) of Moirang Khunou, Bishnupur district chu mi a suollui leiin kum 8 jail intanga, pawisa fine Rs. 25, 000/- chawi a, victim sungkuo kuomah Rs. 5 lakh pe bawk dingin a rel. July 19, 2015 dar 1pm vel khan a naunu chu Mr M Gambhir hin nuhmeia nei tumin a \huoilui a, a zalpui lui bawk a nih tiin July 22, 2015 khan suolluia um nu pain Women Police Station, IE ah, case a zieklut dung-zuia case hi hung um a nih. Hi le inzawm hin Gambhir chu man nghal a ni a. A chungthu rel sung hin hrepuitu/hmutu (prescu-tor witness) mi 19 hai state-ment lakin ngaithlak a ni a. November 22, 2018 khan heka um pa khawm thu in-dawnin, a thiemthu hrilna hun pek ve a nih. Heka um Mr Gambhhir chun, July 19 khan nung-haku leh hin ‘nuhmei-pasal nih dingin’ an tlan hmang a nih, tiin a hril a. A suollui tia an intumna hi a hnawl a. Anachu, hrepuitu le hmu-tu dang tukhawm a nei si nawh. Fiena (evidence) le hrepuitu (witness) haia in-thawk chun public prosecu-tor A Kumarjit-in sawrkar le victim aia submission a siem chu ngaithlain thutluk-na a siem tah a nih. Nuhmei hi suollui ngei a nih ti fie a ni ta leiin Court chun jail intang dingin a rel ta a nih. Victim hi \huoi hmanga thup a nih ti thuah prosecu-tor-in fiena huntawk a pek thei naw leiin \huoihmangna thua hin chu thiem a chang.

Assam Rifles han NRFM cadre pahni an manimphal: 15 Assam Rifles le Police \hangruol han zanikhan National Revo-lutionary Front of Manipur (NRFM) cadre pahni hai chu Imphal East le Imphal West haia an chengnain haia inthawk an man. Mana um hai chu N. Lakhen Singh (45), s/o N. Nodiya Singh of Ghari Makha Leikai le Heik-rujam Joychand @ James Singh (43), s/o (L) H. Gu-lamchand Singh of Lamlai Awang Leikai hai an nih. Lakhen Singh hi NRFM

active member le self-styled general secretary-cum-home secretary Thangjam Dha-balo Singh @ Macha of Nongren Makha Leikai, tuta Bangladesh-a um mek hnu-oia sinthaw a ni thu, thu in-dawnna nei huna an puong.

Joychand khawm hi Dhabalo Singh command-na hnuoia um tho, tulai hnaia Imphal khawpui sunga govt. officials le sumdawngtu hai kuoma demand letters semtu dinga mawphurna pek a ni thu an puong bawk.

RFT le BPCL in Optical Camp

CCPur: April 30, 2019 khan Ropiang Founda-tion Trust le Bharat Petro-leum Corporation Limited (BPCL) \hangruolin The Dawn School, Thingkang-phai, CCPur-ah Optical Camp an nei. Optical Camp hi April 18, 2019 khawm khan Covenant School le Hid-den Valley School, G. Mualkoi-ah an lo nei tah. Zanita Optical Camp huna hin Dr Ginthian-mung, Dr. Kim, Refrac-

tionist 5 le volunteer 6 hai \hangruolin student hai mit enfelna an nei. RFT hin nikum khan phase hmasaah Govt schools 10 chuong haiah hiengang camps hi an lo huoihawt ta a, students 2,500 chuong hai mit enfel hnungin mi 260 a thlawnin mitvar an pek. Tukum hin CCPur khaw-pui sung le a sevel school tum tum haiah students 25,000 vel mit enfel nawk a tum a nih.

Jaipur: 17th Lok Sabha Elec-tion phase 7 a nei ding chu phase 4 chen zo a ni hnungin tuhin phase 3 inthlangna nei ding a la bak a, party leader inzaum tak tak hai khawmin hril ding an invai deu ta mani ding selpawtawk anga thu hril mei mei an ching ta hle. BJP president Amit Shah chun, Op-position grand alliance in Lok Sabha Election nei mekah hratna an hung chang a, sawrkarna an hung siem a ni chun kar tin Thaw\anni a inthawk In-rinni chenin ei ramin Prime Minister thar a nei ding a nih tiin a hril. Hi thu hi zanita Rajasthan-a Al-war hmuna rally-a thu a hrilnaa a hril a ni a, Opposition grand alliance in majority an chang chun HD Deve Gowda chu Thaw\anni in Prime Minister ning a ta, Thawleni-ah Ms Mamata Banerjee, Nilaini-ah Ms Maywati; Ningani-ah Akhilesh Ya-dav; Zirtawpni-ah N. Chandrababu Naitu le Inrinni-ah Sharad Pawar chu Prime Minister ning a ta, Patheinni chu chu chawl a ni leiin chawl veng an tih, tiin Mr Amit Shah chun a hril. Hienganga ei ram sawrkar enkawl

hi in dit am a nih? Tu midang ta ding niloin an sungkuo bing chit ta dingin sin an thaw ding a nih tiin Mr Shah chun a hril. A hril peinaah, Narendra Modi Prime Minister a hung ni chun, Kashmir a inthawk Kanyakumari le Assam a inthawk Gujarat chenin NRC hmang ning a ta, India rama dan kala hung lut hai popo inthielfai vawng ning an tih tiin a hril. PM Narendra Modi khawmin za-nikhan Bahraich, Uttar Pradesh-ah vote campaign a nei a, BJP in centre-ah sawrkarna an hugn siem chun kum 2022 chenah India mi sungkuo tin In pek ning an tih tia hrilin, Opposition hai chu sawrkar nghet lo Centre-a in-din tuma intum. BJP sawrkar chun

corruption thaw hai jail-ah thun a ta, black money hai lakkir vang ning a tih tiin a hril. Congress president Rahul Gandhi chun Bundelkhand-ah zanikhan vote campaign a nei a, Congress thlanglal an hung ni chun India rama mi rethei sungkuohai kuomah kum tin Rs. 72,000 peng a tih tiin a hril. Tikamgarh, Damoh le Khajuraho PC haia rally-a thu a hrilnaah, Con-gress an hung sawrkar a ni chun Ra-fale Deal thu inquiry thaw dinga or-der insuo ning a tih tiin a hril a. UPA sawrkar huna khan India rama mi rehtei 140 million hai retheinaa in-thawk keidawk an ni a, NDA sawrkar hnuoia chun crore tel retheiin an siem a nih tiin a hril.

Opposition han sawrkar an siem chun nitin PM thar an um ding: Shah

Page 2: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/May/HT-01-05-2019.pdf · Hmasawnna Thar (An Independent dAIly newsp Aper) Regd. No. RNI - 4091/89 Postal Regd. No. MNP - 6 _____ dC/CCpur : 03874-234234

Hmasawnna Thar2 thlaphur (may) 01, 2019NilaiNi (WedNesday) artiCle/health & emplOymeNt NeWs

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor Joseph Joute: Co-Editor : Asst. Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at M/s Express Standard Offset Printers, PKT Street, Central Lamka Churachandpur, Manipur.

Editorial

SUNZAWMNAVAWISUN THUPUIChun Lalpa sipaihai hotu chun Josua kuomah, “I kephaa inthawkin i kekawk kha hlip rawh, i ngirna hmun kha an thieng a nih,” a ta. Chuongchun, Josua chun chuong ang chun a thaw ta a. -JOSUA 5: 15

Midanghai ta ding khawminMihriemhai hi \angkaina nei lo ding le hmunhnawk ang mei mei ding chauva siemtu Pathien siem le an dinhai ei ni naw a, \angkaina le pawimawna nei vawng dinga a mi siemhai ei nih. Chuleiin, mihai thaw thei chu thaw ve thei ding, mihai nei thei chu nei ve thei ding le mihai thiem ve thei chu thiem ve thei ngei dinga ei hringnun hi hmang ve ding a nih. Mani mimal le mani sungkuo ta ding chauva \ang-kai ei tum chun ei nun hlim ngai naw nih. Midan-ghai ta ding khawma \angkaina ei nei pha pha leh ei nun hung hlim a ta, ei tha hung tho pei a ta, mi \angkai tak ei hung ni thei ding a nih. Iengang mi khawm ni inla khawlai hun le hmun a mani chu tu-hai ta ding amani, kohran, pawl, khawtlang, ram le hnam ta dinga \angkaina zawn, pawimawna zawn ei nei seng a nih. Buoina le harsatna ringawt intlun-tu ni lovin, malsawmna intluntu ei ni thei vawng. Mi var le mi thiem, mi ropui le milal, mi hausa le thil thaw thei khawm ni inla \hangpui ngaihai ei \hangpui naw a, ei sawmdawl bawk naw chun ei varna, ei thiemna, ei ropuina, ei inlalna le ei thu-neina hai khan hlutna tak tak nei ngai naw nih. Hi lei hin mani ta ding chau ni lova midanghai ta ding khawma hring ve le thaw ve hi a \ul a nih. Mi var, mi thiem, mi ropui, mi inlal le mi thunei han \hang-pui le sawmdawl ngaihai ngirhmun an hrietthiem-pui hi a hlu a, inza a um hle hlak a nih. Chun, sum le pai tam tak nei lo, in le lo \ha tak tak nei lo, nitina inhlawfa chawp le ngirhmun inhnuoi taka ngir khawm ni inla midanghai \hang-puitu, sawmdawltu le malsawmna ei ni thei. Hien-gang mi ni theina ding chun mi inphal le mi tiktlai ni a ngai. Midanghai ta dinga mi inhawng le mi inphal hai hrim hrim hi malsawm theitu Pathienin a theinghil ngai naw a, an \hatna, an inphalna le an tiktlaina hai chu a let tam lemin a thungkir hlak. Midanghai ta dinga hringhai hi Pathien thuawi \ha an nih. Pathien nei naw han midanghai hmangaina le lunginsietna an nei tak tak ngai nawh. Ei sin thawna hmuna, ei lekha inchukna hmuna, ei fak zawngna hmuna, ei fena le ei hungna hmun haiah khawm midanghai ta dinga buoina le harsatna intluntu le siemtu ni lovin malsawmna intluntu ni tum seng el inla, midanghai phurrik siemtu ni lovin, mihai phurrik sawk zangkhaitu, hlimna le lawmna petu nit um rawp ei tiu. Mihai nun sukrinumtu ni lovin sukinhawitu ni tum seng bawk ei tiu. Hien-ganga ei hringnun ei hmang a ni phawt chun insel inhal, inngeinaw, inremnaw le intheida tihai um ngai der naw nih. Midanghai \hangpui theituhai hi insir an um ngai naw a, an zawngsak lem pei hlak. Mihai ta dinga buoina intluntu, sunghai ta din-ga phurrik siemtu, khawtlang le ram ta dinga mi hnawksak, kohran ta dinga buoipui tham le buoipui ngai ni lova, mihai ta dinga hlimna le lawmna in-tluntu, sunghai ta dinga hadamna siemtu, khawt-lang le ram ta dinga mi suongum, mi suongtlak, mi hmangtlak, kohran ta dinga ban pawimaw le ing-hatna tlak ni tum rawp ei tiu. Mani ta ding chauva hringhai hi mi lungsietum an ni hlak. Mihai ta dinga malsawmna ni hi ei Pathien dit dan a nih. Mihai ta dinga malsawmna ei ni theina ding chun mi thil phal, mi lungril \ha, mani inhman-gai anga midang hmangai thei mi ni a \ul bakah mi indik, mi ringum le mi tiktlai ni a \ulsa bawk. Ei tum a, ei nuom a ni phawt chun iengang ngirhmuna khawm um inla mihai ta dingin malsawmna ei ni thei. Sum le pai, thilpek dang dang pe thei naw in-lakhawm an ta dingin ei \awng\ai pek thei. Hman-gaina, lunginsietna, tiktlaina le thil phalna lungril ei neinaw chun midanghai \hangpui le midanghai ta dinga malsawmna ni chu thil thei lo, pielthlenga lilut tum ang chau ning a tih. Hmangaina le lungin-sietna hi chu a pawimaw a nih.

hmarhai paWlitiC-a aN huNG |haNGhar daN

- Lal Dena

part –i: Background.

The hill territory was separated from the general administration of the state on the plea that ‘the hill tribes are not Manipuris and have entirely different customs and languages’.-Colonial statement.

Hmarhai pawlitics-a an hung \hanghar dan hriet ding chun Hmarhai chunga Mingo ramper hlutsaktuhai rorel dan (British colonial administration) le an hung hmaa Hmar khawtlang um dan (social structure) hriet hmasa tulin an lang. Ram danga feudal society-a chi inthlierhrangna ang lawm lawmin Hmar khawtlangah inthlierhrangna a um nawh. Mi tin an inang tlang fur ti thei a nih. Sienkhawm Hmar khawtlang chu pawl hnia the thei a nih. Pawl khatna chu roreltu pawl – lal le khawnbawl (siehmanguphai) an nih a; pawl hnina vantlang mimir an nih. Ram neitu chu lal a nih a. Lal chun a khuo-le-tui haia inthawkin busung-sadar a fak hlak. Busung hi kum tawpa in tina inthawkin bu tin thum lal bu inah sung hlak a nih. Hi baka hin mi tu khawmin a lalram sunga sa kap sien, a sa kap dar pakhat chu lal kuomah pek makmaw a nih, a pek naw chun khuosunga inthawkin hnawtdawk thei a nih. Hun laklaw le lal damnaw huna lal aiawtu ding muolkilmi\ha (khawnbawlupa) an nei hlak. Thubuoi hlabuoi hrim hrim chu lal le siehmangupahai rel chu a tawpna a nih hlak; siem\hat thaw\hat nawk a um ta ngai nawh. Lal thupekhai le thu pawimaw vantlang hriet \ul hrim hrim chu tlangsamin mipui an hriettir hlak. Roreltu pawl le vantlang kara mi pawimaw pakhat a um a. chu chu thirsu a nih. Khuo lien le chin dan ziririn thirsu an tamin an tlawm thei. Thirsu hin hmangruo –fei, chem, chemte, kawite, hrei, hreite le a dang dang (add) a sut hlak hlak. Ama khawm hin thirsu busung tin khat in tina inthawkin kum tawpa a dawng ve hlak. Hmar ram le tlangram pumpui chu tu thuhnuoia khawm um lovin mania roinrelin (independent) an nih. Hi hi a tawi thei anga Mingohai hung hmaa Hmar ram roinrel dan tlangpui chu a nih. Iengtik hun am Hmar ram Mingo rorelna hnuoia a um a ti hi hrietchieng an tak. Sienkhawm kum 1835 khan Manipur Maharaja Gambhir Singh le F.J.Grant, Commissioner-in inremna thuthlung an siem a. Chu dungzui chun Hmarhai chengna Jiri vadung saktieng le thlangtiengin a the tah a. Jiri vadung saktienga Hmar umna po chu Manipur ram sunga bel a hung ni tah. Nisienlakhawm Hmarhai chengna le Manipur tlangram pumpui chu Manipur Rengpain direct takin a awp ngai nawh. Kum 1835-a British sawrkarin an aiawa George Gordon, Political Agent an hung tira inthawk khan Manipur tlangram chu a hranin Mingoha’n an awp a. Kum 1907-a Manipur State Durbar an hung indin thar nawk khawm khan tlangram mihai chun aiawtu an nei ngai nawh. Mingohai chun tlangram lalhai an nina ang angin an pawm a. An inlalna ram sung senga an pi le pu dana rorelna an phalpek a. Tlangram in tina leiman Rs. 3/- kum tin an khawn hlak a. Chu leiman khawntu chun lal le a khawnbawlhai an hmang hlak. Hi chengthuma hin Mingoha’n chengkhat an lak a, Rengpa’n changkhat le hna (pawisa) sawmpathum, hna thum chu lalin commission angin a chang ve hlak. Lalin chanvo busung-sadar sunzawm zing a nih. Mingo rorel sunga thilthar pakhat chu pawtthak le kuli sin phut a nih. Hienghai hi tu khawmin an pumpel thei nawh. Pumpel tumtu chu sazai pek a nih tawp. Pawtthak ti hi Meitei \awng pothanga inthawka laksuok a nih. Pawtthak hi chi hni a um a –Meitei \awngin pothang bekari le pothang senkhai an tih. Pothang bekari chu Mingo officer le sawrkar mi hrim hrim tlangram an inzin pha an pawt (thuomhnaw) hlaw bova phurpek le an tlungna ding bangla thar bawlpekna

sin tina a nih. Mingo officer chu kein a lawn pei naw chun hlaw bovin a ram mihaiin hlangin an zawn hlak. Kum 1911-a William Pettigrew, (Manipura missionary lut hmasa tak) le Teba Kilong-hai Tipaimukh-a an zu’n zin tum khan Pettigrew a ram mihaiin an lo zawn a nih kha, an lal veng veng ngawt el. Pothang senkhai dungzui chun Mingo officer le sawrkar mi hrim hrim tlangram an inzin chun an fak an dawn inchawkna ding in tina pawisa dere dawl a nih. Chu chu lal le a khawnbawlha’n an dawl hlak. Mingo rorelna hnuoia thilthar dang pakhat chu sawrkar tirtawn mengchawl (major ti thumala inthawka laksuok a nih el thei) le lambuhai an nih. Abikin lamlien sat, sukfai le sawrkar thupek hrim hrim chu lambuin lalhai kuomah a’n tlun hlak. Lambu chu lal inah tlungin vawkte sa huonkang le zupeng thil a ni hma chun a bau a ka ngai nawh. Chuongang fak le dawn hnienghnar taka pek a ni hnung chun sawrkar thupekhai chu lal kuomah a hril chauh hlak. Robert Reid, Assam Governor lem chun lambuhai lal thuneinaa an inrawl hi Kuki Rebellion (1917-1919) suksuoktu pakhata \hangve hielin a hriet. Kum 1905-a J.Shakespeare (Tarmit Sap) Mizorama inthawka Manipurah Political Agent-a a hung insawn khan, tlangram pumpui a fang a; Mizorama a thawdan sunzawmin tlangram khuo tina lalhai ramri thepekin ramri lekha (boundary paper) Manipur Rengpa hmingin a pek tawl a nih kha. Hi ramri lekha hi patta lekha ang deuha ngaina a um. Hi lekha naw hi chu lalhaiin lalna lekha dang an nei hriet a ni nawh. Kum 1917-1919 inkara Kuki helna suok lei khan Mingohai chun tlangrama an rorelna nghet tawk nawzie an hrietsuok a. Tlangram pumpui chu sub-division pathumin an hung \he a: Churachandpur (Maharaja Churachand hming chawiin), Tamenglong le Ukhrul. B.C.Gasper Churachandpura SDO-in a thung a: Tamenglongah William Shaw; Ukhrulah L.L.Peter. Amiruokchu kum 1939-in Churachandpur sub-division chu sukbovin Tamenglong sub-division leh belkawp a hung nih. Sadar sub-division siem belsa a ni bawk. Mingo rorel sung po po tlangram pumpui chu a hran lieuva awp a nih hlak. Sub-divisional officer-hai khawma, Durbara mawphur lovin, direct-in Political Agent thuhnuoia sin an thaw hlak. Kum 1935 khan British Indian sawrkar chun Government of India Act hnuoia federal scheme an hung siem a. Chu hnuoiah chun India hmar saka ram le state chu pawlhni’n a hung the a. Tlangmihai le phaimihai inchawkpawlna ram le state chu parttially excluded areas an tih a; chu hnuoiah chun Manipur khawm an in\hangsatir; tlangmi hlanghlak chengna ram chu excluded areas ti’n an ko thung. Hi area pahnihai sunga tlangmihai chungthu hrim hrimah, state-a dan siem pawlin (legislative assembly) thuneina a nei nawh. Hieng tlangmihai hi Assam Governor discretionary power hnuoia enkawl an nih hlak. British rorelnaa inthawka zalenna nawr (Indian national movement) vung vanglai khawmin Brahmaputra phaizawl, Assam-a chauh naw chu pawlitiks tienga \hangharna la um nawh ti thei a nih. Hi hi India ramin zalenna kum 1947-a hmu chen khawma Manipur tlangramah le India hmar sak tlangram po pova thil um dan chu a nih. (Sunzawm ding).

Congress in TRS thlaw-pna an ngen

amravati: Lok Sabha Election zoa Rahul Gan-dhi in Centre-ah sawrkar a hung siem theina dingin Congress chun Telangana Rashtra Samithi (TRS) chu thlawp dingin an ngen a, Centre-ah sawrkarna an siem chun Special Catego-ry status pek dingin an tiem bawk. Fielna hi Andhra Pradesh Congress Com-mittee president N. Raghu-veera Redy in TRS presi-dent le Telangana Chief Minister K. Chandrasekhar

Rao kuoma a thawn a nih. Rahul Gandhi chun Andhra Pradesh in Spe-cial Status a ngen BJP sawrkarin a lo pek nuom-naw khawm Congress in Centre-ah sawrkarna an siem chun pek dingin tuta hma khan a lo tiem ta a nih. Hieng laizing hin TRS Chief Rao hi Congress le BJP \hang lo Secular front hran siem tuma election hmaa inthawk hma lo la \an tah a ni a, Congress fielna hi a pawm dim ti ruok chu hriet a ni nawh.

laia mi pathum thi ruong zawngna chu ngawr taka sun-zawm zing a la ni a, an la hmu naw zing. National Disaster Response Force (NDRF), State Di-saster Response Force (SDRF), Fire Department le MU Earth Sciences Department-a expert team mi 100 velhai chun ngawr takin hmangruo \ha tak takhai leh an zawn-ga chu Thaw\anni zantieng chen khawm khan an la hmu nawh. Ei thudawngnain a hril dan chun, NDRF 35, SDRF 15, Fire Service 28 le local volunteers tamtakin April 28-a siet tuoka thihai ruong chu tui sungah an la zawng zing a nih. Hriet tah angin, April 28 (Pathienni) zantieng dar 5pm khan, Chadong/Ramrei Tourist Site laia tuolsung suok lawng pahni chu thlihrat khan a mut let khup a. Mi 12 hai chu tuiah an tla vawng a. Pakuo chu an inhlieu kai thei a, mi pathum chu inhlieu kai ve thei lovin an thi ta a nih. Mithi an ruong la hmu lohai chu Ms S. Rajiv (35), Mr Romen (29) le Ms Rani (19), Ningthoukhong, Bishnupur district an nih. Itanagar, AP a inthawka hung NDRF 12 Battalion hai deputy commander-in thuthar lawkhwmtuhai a hril dan chun, team member 35 SOLAR technology hmang an nei a, chulaia 4 chun Deep Diving Set le 5 han Infalable Rub-berish Boat an hmang bawk niin a hril. Tui sunga ‘stress’ hrat taluo le hmunhnawk haiin mithi ruong zawngna chu duthusamin a sukhrat thei naw niin a hril a. Hmun hla tak a len hmang a nih ngawt naw chun an zawngna biel sung ah chu an hmu ngei a beisei thu a hril. Chun, mipuihai hmatienga la fe dinghai, abikin lawn-ga chuong dinghai chun ‘life-jacket’ hak ngei ngei ding le lawng capacity (a phur thei zat) baka rik/tam chuong ngai lo dingin an fui. Lawng khawm registered hai le invengna ding thil/hmangruo (safety measures) neihai chau hmang hlak din-gin a ti a. Tui chunga infepawna le sinthawna haia reng reng chu ‘rescue team’ khawm an um ding niin a hril bawk. Tuolsung mihai khawmin nasatakin an thiemnahai hmangin mithi ruong zawngtuhai an \hangpui a. Hriet dan chun Indian Navy a inthawka mithiemhai khawm an la hung ding niin an hril. (PNS/IT)

Chadong thiltlung Mapithel Dam

tombi ruong hmu a nitahimphal: April 28, 2019 zantienga Imphal vadunga tla hlum Ningthoujam Tombi (62) of Nongmaik-hong Makha Leikai ruong chu zani zingkar khan hmu a nitah. Tuoksiet a tuoknaa inthawka hnaiteah a ru-

ong hi hmu a nih. Tombi hi thlisie hrang leia a chu-ongna lawng an let khup leia Imphal vadung tuia tla hlum a nih. Nongmai-khong Makha Leikai hi Kakching District sunga um a nih.

truck sungah a thisaa hmuimphal: Zanikhan Nambol Police Station huop sunga Irengbam Ma-mang leikai-a Tata Dim-per Truck sungah pasal pakhat a thisaa hmu a nih. Mithi hi Thiyam Shyamo

Singh (23), s/o Thyam Shyam Singh of Keinou Thongtak Awang Leikai a nih. ienganga thi am hriet a ni nawh. Tata Dimper Truck khaltu ni dinga ring a nih.

National tobacco Control program Neiimphal: District Health Society, Senapati chun zani khan, ni khat aw ding Ori-entation on the National To-bacco Control Programme (NTCP) chu DRDA Confer-nec Hall ah a nei a. Ms. A. Koshia, Additional Public Prosecutor, Senapati le Dr. Somorjit Ningombam, State Nodal Officer for NTCP hai rresource person an nih. Ms. A. Koshia chun, In-dia Republic a nina kum 54-na khan, Parliament chun Cigarette and Other Tobac-co Products Act, 2003 a lo passed tah a, sikret le dum thila sumdawngna le hawp danhai hi nasatakin dan hn-uoiah a lo khuokhir dai an tah, tiin a hril. Hi Act, 2003 hi May 1 a inthawka hmang \an ding ti a nih a, May 18 khan President-in assent (rem-tina) a pek tah niin a hril a. Chun, 39th World Health Assembly (WHO), 14th Planery Meeting, May 15,

1986 khan, dumziel le sikret le dum hmuom hai laka in-thawka a thaw ve nawhai, abikin nuhmei le naupang, venghimna ding danhai a pass bawk niin a hril.May 17, 1990-a 43rd World Health Organization 14th Planery Meeting khawmin dumziel le dumhmuom siem le zawr dan dingin dan fet tak tak a siemhai fet taka hmang dingin, a \iumna hai fie taka tarlang dingin a lo rel tah niin a hril bawk. India sawrkar khawmin mipui inkhawmna hmun-haia ziel hawp a \hen \hen ah a khap tah a. Dumziel

hawp tah khu (secondary smoke) a inthawk inveng dan ding le, a hawp hai khawm an inveng theina dinga a zawrtuhaiin 80% bek a bawmah a \ium zie advertisement an siem ding a nizie hai a hril bawk. Naupang kum 18 hnuoi le student hai kuomah zawr phal an naw a, inchukna hmun school haia inthawka meter 100 neka hnaiah dawr a um ding an naw bawk a. A zawrtu han SMOKING KILLS etc ad hai an ziek ngei ngei ding ti a nih bawk. Dan bawsetuhai chu kum 2 chen jail intang thei

an ta, Rs. 5000 fine bawk an tih. An suksuol nawk chun kum 5 chen Jail intangin Rs. 10, 000 chen chawi an tih, ti a nih bawk. Dr. Somorjit Ningom-bam, State Nodal Officer, NTCP chun, India ah Ma-nipur hi dum hawp/hmuom rawntak pathumna a nih a. Manipur mipui puitling 65% velin dum an hawp/hmuom a, dum man dingin thla khatah Rs. 350 vel pei an seng tiin a hril. India ah chu kum tinin mi 8-9 lakha dum hawp/hmuom leiin an thi a. Ni tinin dum hmuom/hawp leia natna chi hran hran leia mithi 2, 500 vel an um zie niin a hril bawk. Dumin can-cer um theina 20-25% a nei a, heart attack 35%. Khaini le Gutkha leiin puitling po po 25% vel chu thi thei zing an nih a tiha. Mi hawp sa khu hawp lutin 52% thi theina chance an sang lem niin a hril bawk. (DIPR)

Narayan sai damsung lungin intang dingsurat: Self-styled godman Asaram Bapu naupa Narayan Sai chu Thawleni khan Additional Ses-sion Judge PS Gadvi chun damsung lungin intang dingin a chungthu a rel bakah nuhmei a suollui/victim kuomah compensation Rs. 5 lakh pe dingin an hriettir. Narayan Sai hi Ashram a devotee

hlui nuhmei pakhatin Sai hin a suol-lui hlak nia intumna a siem le inza-wma Court in damsung lungin intang dinga a chungthu a rel a nih. Narayan Sai bakah an thlawppui nuhmei pahni \hangin mi 3 hai chu kum 10 seng lungin intang dingin an chungthu a rel gbakah a driver Raj-kumar @ Ramesh Malhotra chu kum

6 sung jail intang dinga rel a nih. A rawihai 3 kum 10 jail intang dinga rel hai chu Dharmishtha @ Ganga; Bhavna @ Jamuna le Pavan @ Hanuman hai an nih. Court chun hi case-a intum 11 hai laia midang 6 hai chu April 26, 2019 khan thiem a lo incahngtir ta a nih.

Poonam Sinha a hausa tak

NeW delhi: 17th Lok Sabha Election phase 7 a nei ding chu phase 4 chen zo a lo nita a, phase 5-na inthlangna hung um dinga candidate hai lai Congress leader Shatrughan Sinha nuhmei le Lucknow (UP) a Samajwadi Party (SP) candidate Poonam Sinha a hausa tak. National Election Watch (NEW) le As-sociation for Democratic Reforms (ADR) data an puonglang dungzuiin Poo-nam Sinha in nomination a file huna affidavid a peklut danin rothil Rs. 193 crore chuong manhu a nei. Ama dawttu chu Si-tapur PC-a Pragatisheel Samajwadi Party (Lohia) candidate Vijay Kumar Mishra a ni a, rothil Rs. 177 crore chuong man-

hu a nei a. A hausa tak pathumna chu Hazaribagh PC a BJP candidate Jay-ant Sinha niin Rs. 77 crore chuong manhu rothil a nei. Candidate pathum hai chun rothil iengkhawm an nein aw niin affidavit-ah an zieklang. NEW le ADR data dungzuiin Fifth phase-a candidates 668 um hai laia 184 hai chun rothil Rs. 1. Crore le a chungtieng man-hu an nei a, hi laia tamlem chu BJP candidate an nih. Chun, candidates 264 hai qualification chu Class V le Class XII an ni a, 348 hai chu Graduate le a chungtieng an ni a, Can-didates 43 hai chu ziek le tiem thei hram hram an ni a, candidate 6 hai chu ziek le tiem theilo (illiterate) an nih.

Page 3: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/May/HT-01-05-2019.pdf · Hmasawnna Thar (An Independent dAIly newsp Aper) Regd. No. RNI - 4091/89 Postal Regd. No. MNP - 6 _____ dC/CCpur : 03874-234234

3thlaphur (may) 01, 2019NilaiNi (WedNesday) NatiONal/iNterNatiONal & advertisemeNt Hmasawnna Thar

laKtaWi

IN HMUN ! IN HMUN!Pillangkata/Maikhuli, Guwahati ah Inhmun \het a ni a, an chaw nuom hai chun Contact number 8472913013 / 9435512729 haiah ngaiven thei ning a tih. (3x4=12-12)

wAntedHIrInG nUrses (B.sc.n & GnM) FOr sInGApOre CHrIstIAn nUrsInG HOMesalary: Rs. 35,000-40,000 Basic + attractive bonuses.Free Accommodation, Food, Uniform and Transporta-tion.* Pre-approved Loan for VISA and Consultaion fees.* Good opportunity to work in the UK after 2 years.A Govt. recognised company which had already recruit-ed hundreds of nurses in the past two years.

For more details Call/whatsApp to: 7627919772 (27,

29,

1)

MHA in state 4 haia dingin advance Financial Assistance Rs. 1,086 crore a releaseNeW delhi: Tulaia In-dia ramril tieng le India hmarsak tieng hung in-sawntung pei Cyclone Fani (thlisie) le inzawma harsat-na tuok state sawrkar hai \hangpuina dingin Minis-try of Home Affairs chun thaw\anni khan advance in financial assistance Rs. 1,086 crore a release. Financial Assistance re-lease a um hai laia Rs. Rs 309.375 crore chu Tamil Nadu; Andhra Pradesh a dingin Rs 200.25 crore ; Odisha a dingin Rs 340.875

crore le West Bengal a dingin Rs 235.50 crore a \hang. Assistance sum hi State Disaster Response Funds

haiah invengna le relief thi-la dingin pek a ni ding a nih. Hieng states 4 haia hin Thaw\anni zantienga in-thawk darkar 24 sung inral-

ring dinga inhriettir lawk an ni a, Thawleni hin hrat lemin a hung hrang ding nia hril a ni a, hi zo darkar 36 hnungah Extremely Severe Cyclonic Storm’ in a hung insiem/hrang el theia hril a nih. May 1 zantienga in-thawk hmarsak biel tieng khawm a hung hrut sa met ring a ni a, Eastern Naval Command (ENC) khawm sietna tlung pal thilah san-suokna le sawmdawlna sin thaw dinga inkau sa zingin a um ta bawk a nih.

rafale thuah centre in hun a ngen bel-sa; may 6 chena dingin sukchawl

NeW delhi: Rafale fighter jet inchawkna dinga deal siema um chungthua Supreme Court in Decem-ber 14, 2018 a thutlukna a lo siem tah ennawn dinga petition peka um le inzaw-min Thawleni khan hearing nei a ni a. Sawrkar thlung-pui chun hi chungchangah dawnna a pekna dingin chawlkar 4 bek hun pe din-gin a ngen a. Sienkhawm Chief Justice Ranjan Go-goi inrawi Supreme Court chun a remti pek naw a. Sienkhawm May 4, 2019 chenah counter-affidavit pelut ding le review pe-titioners hai application dawnna pe dingin an hri-ettir a, hearing chu May 6, 2019 a nei nawk dingin Su-preme Court chun a rel.

Supreme Court chun France a inthawk Rafale fighter jets 36 inchawkna dinga deal siema um Court enkaina hnuoia suizui din-ga ngenna petition chu De-cember 14, 2018 khan a lo hnawl a. Chu hnungah The Hindu newspaper in deal chungchang documents a hung phawrlang nawk leiin Supreme Court chu a thut-lukna siem ennawn dingin

Union minister hluihai- Yashwant Sinha, Arun Shourie le activist Layer Prasant Bhusan le midang dangin petition an pek a. Centre in The Hindu a in-suo documents hai hnawl dinga a ngenna April 10, 2019 khan hnawlin deal review dinga ngenna thu-ah hearing zanikhan a nei nawk a nih.

MHA in citizenship thuah Rahul ni 15 sunga hrilfie dingin an hriettirPriyanka in MHA notice a sawisel

NeW delhi: BJP MP Subramanian Swamy in Congress president Rahul Gandhi British citizenship nei a nih tia intumna a siem le inzawmin Home Minis-try chun ni 15 (forthnight) sung ngeia citizenthip chungchanga a ngirhmun hrilchieng le dawnna pe dingin an hriettir.

Mr Subramanian Swa-my in intumna a siem danin kum 2003 a United Kin-dom a register company pakhat Backops Limited ah Rahul chu directors pakhat ve a ni a, October 10, 2005 le October 31, 2006 haia company Annual returns filed naah Rahul chun a date of birth June 19, 1970

niin a ziek a nationality-ah Birtish tiin a ziek niin Home Ministry chun a hril. Hieng laizing hin Ut-tar Pradesh east a Congress general secretary Priyanka Gandhi Vadra chun MHA in a unaupa Rahul notice a pek hi nasa taka sawiselin, “India mipui po poin Rahul Gandhi chu India mi, In-dia rama pieng le seilien a nih ti an hriet vawng”, thu umzie nei lo a nih tiin a hril. Rahul Gandhi hi Lok Sabha election fe mekah Amethi (UP) bakah Kerala-a Wayanad PC haiah seat 2 a ngir a ni a, Wayanad biela hin phase 4 naa khan inthlangna nei a lo nitah.

Luman Rs. 5 lakh neia puong man

daNteWada: Se-curity forces hai bei le khawsung mi hai thatnaah inrawlna a nei tia intumna le inzawma sawrkarin lu-man Rs. 5 lakh neia a lo puong tah nuhmei naxal cadre Kosi @ Mangli chu Thawleni khan Chhattis-garh-a Dantewada district-ah Police han an man. Kosi hi Malangi area-a Maoist Committee member a ni a, District Reserve Guard (DRG) le Police \hangruol han search operation an thaw huna an man a nih. Kosi hi March, 2016 a Mailwada hmuna bomb hmanga CRPF hai beia 7 zet thatna le April, 2015 a bomb sukpuok a, Police 5 zet thatna haiah inrawlna neia intum a nih.

A naunu kum 8 mi suolluitu man

GurGaON: Haryana-a Gurgoan a cheng pasal pakhat chun thla ieman-izat zet a naunu kum 8 mi a suollui hlak leiin Police han an man. A naunu hi class IV in-chuklai a ni a, ni iemanizat liemtaa inthawk naupang hi umdan pangngai lo taka a khawsak leiin an \henuma cheng han thil umdan an in-dawn a, chu hunah a pa hin sex thilah a sawisak hlak ti an hrietsuok a, Police-ah an report hnungin man a nitah a nih. Thu dawngnain a hril danin, naupang hi a nu thi hnungah a pa le um a nih. Suolluia um naupang chun, a pa hi zantin Zu ruiin a hung inlawi a, zantin deu-thaw hiengang hin a sawi-sak hlak niin a hril. Naupang hi Children Observation Centre-ah sie niin counselling neipui a nih.

Japan Court in Ness Wadia kum 2 jail intang dinginNeW delhi: Sum-dawngtu Ness Wadia chu Drugs a kawl leiin Japan Court chun Thawleni khan kum 2 sung jail intang din-gin a chungthu a rel niin Fi-nancial Times report chun a hril. Wadia (47) hi March thla khan Hokkaido a Niseko town-a Skiing trip-a a fe hunah drugs le man a ni a, a kuta inthawk drugs mana um hi ama mimal hmang dinga a kawl niin hril sienkhawm Court chun thiemnaw an changtir tho a nih. Wadia hi tuhin India ramah a um mek. Japan sawrkar chun kum 2020 a Tokyo Olym-pic le tukuma Rugby World Cup um ding leiin security nasa takin a sukkhau a, chu dungzuia Skiing trip-ah a fe hunah Hokkaido-a New

Chitose Airport hmuna sniffer dogs hai leia a man-saa a pai cannabis 25 gram dapdawk leia man a nih. Wadia hi Wadia group chairman Nusli Wadia nau-pasal upa tak niin, IPL franchise Kings XI Punjb co-owner ni bawk a nih. A hausakna chu dollar 7 bil-lion vel nia hisap a nih. Bollywood actress Pre-ity Zinta khawmin kum 2014 IPL match huna khan Mr Wadia hin a lo sawisak

ta niin an tum a, sienkhawm intumna hi nikum October thla khan Bombay High Court in a lo hnawl ta a nih. Wadia Group hi Brit-ish hun lai 1736 lai daia lo indin tah niin, Britannia Industries, budget airline GoAir le home textiles company Bombay Dyeing hai \hangin company dang dang nei an ni a, an com-pany hlutna hi dollar 13.1 billion vel nia hisap a nih.

Shatrughan tling nawk ngei an ring thu a hrilpatNa: BJP a inthawk tulai hnai ela Congress zawm le Bihar-a term hni MP a lo tlingna Patna Sa-hib PC a Congress ticket-a ngir actor a inthawk Poli-tician hung nitah Shatu-ghan Sinha chun tuta \um khawm a tling nawk ngei ding thu a hril. Patna Sahib PC a hin Mr Sinha chun BJP candi-date le Union Law and Jus-tice Minister Ravi Shankar Prasad an khingpui ding a nih. Hi baka hin Uttar Pradesh-ah Lucknow PC a SP-BSP in an thlawp a nuh-mei le Samajwadi Party candidate Poonam Sinha khawm a thaw \ha/tling ngei a beisei thu a hril. Lucknow PC hi Union Home Minister Rajnath Singh ngirna biel a nih. Ama Congress ticket-ah ngir bawk sia a nuhmei SP ticket-a a ngir hin mi tam tak ngaimaw a hlaw a, sienkhawm hi thil hi Ms Mayawati, Akhilesh Yadav

le Congress leaders Rahul Gandhi le Priyanka Gandhi hai hrietpui le remtipuinaa thaw vawng a nih tiin Mr Sinha chun a hril. Lucknow hmuna vote campaign-a a fe huna chun Congress ang ni loin inkhatpa a nina anga a nuh-mei ta dinga fe ding a ni thu a hril bawk. A nuhmei SP candidate nia ama Congress candi-date a ni chu thil thar a ninaw thu hrilin, tuta hma khan Rajmata Vijaya Raje Scindia le a naupa Mad-hav Rao Scindia khawm a ruolin BJP le Congress can-

didate an lo nitah tiin Sinha chun a hril. SP-BSP \hangruol chun Lucknow a ngir ding hin an dit a, sienkhawm a seat pangngai-ah ngir dinga a lo intiem tasa a ni leiin a nuhmei Poonam Sinha inngirtir dingin a hril a, Poonam khawmin a lo rem-ti leiin a nuhmei a ngir ta lem nia hrilin, Poonam hin Lucknow-ah tling theina chance \ha tak a nei a nih tiin a hril. Lucknow hi May 6 a inthlang ding le Patna Sa-hib hi May 19, 2019 a inth-lang ding a nih.

Mamata in PM Modi nomination cancel dingin a ngen

NeW delhi: Prime Min-ister Narendra Modi in zani hmasaa West Bengal hmuna campaign a neina hunah Trinamool Con-gress (TMC) MLAs 40 in an inbiekpaw pui zing thu le election zoah TMC an suoksan ding nia a hril le inzawmin TMC chief le West Bengal CM Ms Ma-mata Banerjee chun PM Modi chu ‘horse-trading’ thaw tuma intumin Elec-

tion Commission chu a nomination cancel dingin a ngen. Ms Mamata in EC kuoma lekha a thawn a chun, PM Modi thuhril chu thu belchieng dawllo, thu mawilo le dan kal a nih tiin action na tak la dingin a ngen a nih. PM Modi in Thaw\anni a Sreerampur hmuna rally-a thu a hril huna khan general election zoa BJP in hratna an hung chang hunah TMC MLAs 40 han party suoksanin BJP an zawm ding thu le, MLA hai hi an biekpaw pui zing a ni thu a hril a nih.

Sri Lanka Bomb Kha Syria Phuba Kan Lakna A Nih: Abu BakrCOlOmBO: Sri Lanka khawpui Colmbo-ah Easter Sunday-a thi l t lung le inzawmin thu thar a hung suok nawk pei a. ISIS hai hotupa Abu Bakr al-Baghdadi chun kum nga vel a re veng veng hnungin video massgae insuoin, Sri Lanka bomb an sukpuk kha chu Syria rama hnawtdawk an niha, phuba lakna niin a hril. P o l i c e l e k h a w v e l intelligence han an suizui zing laiin thil thar hung suksuokin, Colombo bomb puok chu ISIS hai khawpui lak Syria-a Baghouz an lakpekna phuba a nih tiin a hril. ISIS hai hin 2014 a inthawk khan Syria le Iraq lai

keikhawmin Muslim lalram ‘caliphate’ indin nawk an tuma chu, an hlawsam a nih. U S - b a s e d S I T E Intelligence Group chun video hi a tak a ni le ni naw fiein Abu Bakr al-Baghdadi ngei a nih ti an fie a. Minute 18 sung thuhrilnaa hin ISIS hai lalram ‘Caliphate’

suksieta um le khawpui tawpna tak chen an lakpek leia thungletna dinga a siem reng reng a nih, tiin a hril. Hienglai zing hin Sri Lanka police hai chun ‘military uniform’ a inthuom suicide bombers iemani zat an la um a. Thaww\anni, Thawlenni le Nilaini hai

khin a dawt dawtin hmun nga velah bomb sukpuok nawk an tum ti thu an dawng leiin nasatakin an dap a, iemani zat an man. Suicide bomber hai hi hriet an intak em em a. A chang chun nuhmei puona lu inkhumhai angin an incheia, Muslim hai dana nuhmei chu hmel thup tlat ding ti a nih leiin hmel thupna puona hmel thup hai angin an inchei hlak a nih. Hi lei hin Sri Lanka sawrkar chun Musl im nuhmeihai puona lu inkhum a khap tah a. Khawlai anleng suok khawma puona lu inkhum tah lo dingin a hril.

Japanese Emperor Akihito A Lung\hungpha |umhnuoitOKyO: Khawvel Indopui 2-na hun laia Japan ramin hun khir tak a tuok lai po poa lo phurtu, khawvela muolphona po po khawm Japan ram hminga tuortu le phurtu Emeperor Akihito (58) chun hadam taka a hun nunghnung tieng hmang a nuom tah leiin a lal\hungpha a inthawkin Thawlenni khin \umhnuoi tang a tih. Emperor Akihito hin a nuhmei, mi naran a neia kum 30 chuong ringumtaka a rawng lo bawlpek tah Empress Michiko khawm \umhnuoi bawk a tih. Akihito (85) hi Indopui 2-na zova Japan ram tlusie vawng hnungah political power nei ta lova a hming mei meia Lal (Emperor) nina latu hmasatak a nih. Indopui 2-na zova Japan constitution siem\hat khan Emperor chu a hminga lal mei mei angin a siem ta a nih. Tuta a \umhnuoina hi tuta kumzabi sunga a

hmasatak a nih. A pa Hirohito sipaihai hi World War II ah khan ral an kap hman a. Indopui 2-na zo 1945-a Japan an surrender hma po kha chu thienghlim taka en a niha. A \umhnuoi hma po khan chu a thienghlimna kha an inza em em a nih.

Emperor Akihito hin nuhmeiin Empress Michiko, mi naran sungkuoa mi a nei a, inremna, muongna le democracy siemtua hrietlar an nih. An mipuihai khawmin an inro em em a, an inpam thu an thei ang angin an hril tawl. Kum 48 a upa Morio Miyamoto chun, a ceremony-a \hang tumin Tokyo rail station kawlah ngirin, “Emeperor hai nupa chu an mawi hle a. An hlimthla ringawt khawmin a mi sukhrat a nih” tiin a hril. Empereor Akihito hi Cancer nei, lungphu hrat naw leia operation khawm nei tah a nih a, 2016 TV live a thu a hrilnaa khan, a hrisel naw leiin a sin \ha taka hlen intak a ti a. Chawl hadam a nuom ta thu a hril ta sa a nih. Ama hnunga hin Emperor thar dingin Naruhito (59), Oxford graduate chu Nilaini khin Emperor thar dinga laklut ning a tih. (Reuters)

Indonesia-in capital Thar Jakarta A Inthawk Sawn Tum

Jakarta: Khawvel Muslim sakhuo bubitna taka hril le khawpui in\hang tak, an capital Jakartaa chu mipui an tam hrat taluoa, over-populated niin a pil inthuk deu deuva a det naw deu deu nia an hriet leiin hmun dangah sawng tum a nih tiin official thusuok chun a hril. Hi thil hi kum tamtak a inthawk lo thaw tum a nih taa chu an la thaw thei naw a. Tulai hnaia Presidential elections an nei khan President Joko Widodo chun hratna a chang nawk a. Thaw\anni khan Cabinet meeting neiin, Jakarata khawpui (sawrkar rorelna hmunpui) sawnna dinga long-term policy an pawm ta a nih. P l a n n i n g M i n i s t e r Bambang Brodjonegoro chun, plan/option pathum hai laia a \hataka hriet a ni leiin President Widodo

chun Special Cabinet meeting kovin a puong ta a nih tiin a hril. Option danghai chu Jakarta puotieng, hla rak lova insawn le Jakarta ah umzinga sawrkar building hai siem\haa, Presidential Palace lai special zone siema sukchangkang tihai a nih, tiin a hril. Capital thar ding khawpui hming hi puong a la ni nawh a. Anachu, hril rawn tak chu Pakangkaraya thlierkar-a um Borneo a nih a. Amiruokchu, a tamlemin eastern Indonesia tieng an dit/thlang lem niin Brodjonegrro chun a hril. “Hi hi sin lien tak le huphur um tak a ni a. Kum khata zo el thei chi khawm an nawh. Kum 10 vel a \ul ding a nih” tiin a hril. Jakarta khawpui khi an \hang hrat em em leiin a tawp hrat em em bawk a. Khawpui sunga hmunhnawk le tui

\hanawhai dehawnna ding mumal a um nawh a. Tui \hanawhai treatment thawna ding Water Treatment Plant an nei bawk si nawh. Jakarta khawpui sunga tui tha lo 4% chau hmang nawk thei dinga siem /treated) an nih. An intar taluo lei khin sawrkarin kum tina economy USD billion 6.5 vel a sukhmang phak hlak a nih. Khawpui thar ding chun ram/hmun area 30, 000 to 40, 000 a lien ngai ding a na. Mihriem khawm a mawi tawk ding a chun 900, 000 to 1.5 million a ngai a nih. Tutak khin Indonesia chun mihriem 260 million vel an um. “Ngain an tam an thipui a, miriemin an tam an dampui’ a ti a ni lai zingin Jakarta khawpui chu mihriem tam taluo (overcrowded) an thipui ding niin an lang. (Reuters)

CRPF beinaa car bomb sukpuok le inzawmin Ph.D

scholar le terror-ist 5 man

Jammu: Jammu and Kashmir a chun thla hma-saa Jammu-Srinagar High-way-a CRPF convoy mo-tor thichil bomb hmanga beinaa inrawlna neia intum Ph.D. Scholar le terrorist 5 Thaw\anni khan Jammu and Kashmir Police han an man. Thla hmasaa CRPF convoy motor bei tumnaa car bomb sukpuoka um kha Jaish-e-Mohammad (JeM) le Hizb-ul-Mujahideen (HM) han Pakistan terror-ist Munna Bihari thupek dungzuia an sukpuok niin Jammu IGP MK Sinha chun a hril. Bomb kha sukpuok hai sienkhawm an thil tum tak chu an hlawsam a nih. Mana um hai laia pak-hat chu Ph.D scholar Hilal Ahmad Mantoo a ni a, ama hi Jammat-e-Islami (JeI) a student wing Jamiat-e-Tal-aba active member a nih. Mana um dang pali hai chu - Waseem alias “Doc-tor”, Umar Shafi, Aqib Shah (Shopian mi vawng) le Shahid Wani alias “Wat-son” of Pulwama hai an nih.

Mipui in motor 20 an rawsiet

dhaNBad: Jharkhand-a chun Thaw\anni khan Dhanbad mipuiin private company pakhat motor 20 chuong an raw siet. Company thawktu pak-hatin khawsung mi pakhat a kap hliem leia lungsena mipui pungkhawmin com-pany office hlukhuma mo-tor hai hi an raw niin Sirdi Dy. SP. Pramod Kesri chun a hril. Motor hai hin lam-pui an dang tlat leia lung-sena an raw el nia hril a nih. Hi thil tlunga hin Polcie constable 2 an hliem bawk.

Ec in BJP Gujarat chief darkar 72 campaign theilo dinginNeW delhi: Election Commission (EC) chun BJP Gujarat Unit chief Jitubhai Vaghani chu election rally

hunah \awngkam mawilo le \awng chuongliem a hmang leiin May 2, 2019, 4PM a inthawk darkar 72 sung vote

campaign thei lo dingin a ban. Gujarat hi April 23, 2019 a kha single phase-a Lok Sab-ha Election lo nei tah a nih.

Nagaland Board result may 2-ah

KOhima: Nagaland Board of School Education (NBSE) huoihawtna hnuoia Class X (HSLC) le Class XII (HSSLC) Examina-tion, 2019 result chu May 2, 2019 khin puong ni dingin Official thusuok chun a hril. Result hi zantieng pu-ong ning a ta, official web-site: nbsenagaland.com ah en thei ning a tih. Nikum khan Nagaland Board hnuoia Exam result hi May 18 a puong a ni a, Class X pass percentage 66.01 le Class XII Arts ah 73.42%; Commerces 73.75% le Science stream pass percentage 84.39 a nih. NBSE hnuoia Class X exam hi Feb. 13-25 inkar le Class XII exam hi Feb. 12-March 4, 2019 inkar sunga nei a nih.

Page 4: Hmasawnna Thar - neitham.in Thar/2019/May/HT-01-05-2019.pdf · Hmasawnna Thar (An Independent dAIly newsp Aper) Regd. No. RNI - 4091/89 Postal Regd. No. MNP - 6 _____ dC/CCpur : 03874-234234

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSthlaphur (may) 01, 2019NilaiNi (WedNesday)

Andy Ruiz Jr in Anthony Joshua an hnekpui el thei

CalifOrNia: June 1, 2019 a WBA, IBF le WBO world champion Britain boxer Anthony Joshua in America rama an hnek hmasa takna din-gah an hnekpui ding zawng mek a la ni a. California –a pieng Andy Ruiz Jr chun Anthony Joshua hi an hnekpui el thei. Tuta hma khan Antho-ny Joshua (29) hin Madi-son Square Garden, New York-ah American boxer Jarell Miller an hnekpui dinga ti a ni a, sienkhawm Miller hi multiple drugs

test failed leiin a license suspended pek a hung ni a, hi lei hin Inhnek hun le hmun ding chieng ta hnun-gah Joshua inhnekpui ding hi zawng thar nawk a hung \ul ta a nih. Ruiz (29) khawmin Joshua le inhnek ding hin terms hai iengkim a remti vawng ta a, final-na ding bak tlawmte a la um tiin Joshua promoter Eddie Hern chun a hril a, hi lei hin Ruiz le Joshua inhnek dinga sukfel \ep a ni thu a hril. Ruiz hin an hnek nuh-

nung takah April 20, 2018 khan Alexander Dimit-renko a lo hne a, Joshua hin an hnek nuhnung takah nikum September thla khan Alexander Povetkin a lo hneban a nih. Ruiz hi thla 15 liem-tah a Anthony Joshua in a lo hneban New Zealand mi Joseph Parker in a lo hne tasa a nih. Tuchena hin Ruiz hin professional boxing vawi 33 a khel ta a, hi laia 32 haiah hratna a chang a, vawi 21 hai chu knockout-in an hnekpui hai a lo hneban ve a nih.

Ruiz hi Miller in drugs test a failed leia an hnuk-dawk hnungah Anthony Joshua inhnekpui ding mi 5 short-list hai laia \hang ve a ni a. Miller inhnukdawk hnung khan Luis Ortiz le Adam Kownacki hai Josh-ua inhnekpui dinga beisei an lo ni a, sienkhawm an remchang theinaw ve ve leiin Joshua camp chun inhnekpui ding midang an la dap zing a nih. Ruiz hi tuhin WBA ah ranking No. 11 na le IBF-ah raning No. 15-na ni mek a ni a, tuchena boxing vawi 33 a khel ta haia a lost sun chu 2016 –a WBO title hautu Joseph Parker laka a tlawm kha a nih. A hnun-gin Joshua chun Parker hi hnebanin a title kawl WBA a hung laksa nawk leiin Joshua chun tuhin world heavyweight title 4 um hai laia pathum hai a kawl mek a, pakhat WBC chu Ameri-can heavyweight Deontay Wilder in a kawl mek a nih.

Khel Ratna le Arjuna Awards nominees:Arjuna Award nominees hai lai Jeje Lalpekhlua a \hang ve

NeW delhi: National Sports Awards, 2019 Khel Ratna le Arjuna awards dawng thei ding nominees/ recommended list puong a nita a, Mizo footballer Jeje Lalpekhlua khawm Arjuna awards dawng dinga recom-mended lai a \hang ve. Nominees list puong a hin Asian Games 2018 Gold medalist Indian Boxer Amit Panghal khawm Box-ing Federation of India chun Arjuna Award dawng dingin a nominated nawk. Panghal hi kum 2012 khan Khel Rat-

na dawng dinga nominate a lo nitah a, sienkhawm dope test failed lei le kum khat ban a tuok leiin inhlan a lo ni naw a, Asian Games gold medal a hung lak nawk lei hin BFI chun a hung nominated nawk a nih. Panghal hin Jakarta hmuna Asiad final a khan light flyweight 49 kg cate-gory-ah Olympic champion Uzbekistan mi Hasanboy Dusmatov hnein gold medal a lak a nih. Board of Control for Cricket in India (BCCI)

chun India pacers Moham-mad Shami le Jasprit; all-rounder Ravindra Jajeja le women’s spinner Poonam Yadav hai khawm Arjuna Award dawng dingin a rec-ommended. Chun, National football team stars Gurpreet Singh Sandhu le Jeje Lalpekhlua hai khawm football national governing body chun Ar-juna award dawng dingin a recommended a. National shooting feder-ation chun pistol kap thiem Ms Heena Sidhu le trap

shooter Ankur Mittal hai chu Khel Ratna award dawng ding le, Anjum Moudgil (rifle), Shahzar Rizvi (pis-tol) le Om Prakash Mithar-wal (Pistol) hai chu Arjuna Award dawng dingin a rec-ommended bawk. Heena hi pistol kap-ah India mi International Shooting Sports Federation (ISSF) ranking No. 1 kai thei hmasa tak a ni a, World Cup, Wommonwealth Games, Commonwealth le Asian Championships haiah multiple gold medal latu niin, 10 metre air pistol-ah final score 203.8 hmua world record siemtu a ni bawk a nih. Wrestling Federation of India chun Bajrang Pu-nia le Vinesh Phogat hai chu Khel Ratna; Rahul Aware, Harpreet Singh, Divya Kakran le Pooja Dhanda hai chu Arjuna Award dawng dingin a recommended bawk. Table Tennis Federa-tion of India chun Harmeet Desai, Sanil Shetty le Mad-hurika Patkar hai chu Ar-juna Award dawng dingin a recommended bawk.

ISSF World cup medal tally-ah India chunghnung takBeiJiNG: China rama ISS World Cup nei zo hlimah India chun final day-ah medal lak neinaw sienkhawm Gold medal pathum le bronze medal lain medal tally-ah a chun-ghnung tak a nih. China chun India neka medal pakhatin la rawn lem ( 5 medals) sienkhawm Gold medal a lak tlawm lem leiin pahnina a nih. China hin Gold 2, Silver 2 le Bronze 1 a lak a nih. Tuta \um hi Shoot-ing World Cup-ah India in medal tally-ah a zawna a chunghnung tak nina a hau vawihnina le kum 2 sunga medal tally-ah a chungh-nung tak nina a hau vawith-umna a nih.

Kum bul laia ISSF World Cup New Delhi a nei huna khan India le Hungary hai chu medal tally-ah a chunghnung tak nina an in\awm (jointly topped) a nih. ISSF World Cup Bei-jing a nei zo hlima khan Anjum Moudgil le Divy-ansh Singh Panwar han

10 metre Air Rifle Mixed Team ah gold medal an lak a, Manu Bhaker le Saurabh Chaudhary han 10m Air Pistol Mixed Team Pistol even-ah Gold medal an lak bakah Inrinni khan Ab-hishek Verma chun 10m Air Pistol event-ah gold medal a lak bawk a nih.

Liverpool chun Alex Oxlade-Chamberlain kum 4 contract thar an ziekpui nawk dingLONdON: Thla 12 sung zet a khup hliem leia inkhel thei loa lo um tah England star Alex Oxlade-Chamberlain chu damfel tain kar hmasa khan club-ah a kir nawk ta a. Hi le inzawm hin Liverpool chun kum 4 sunga dingin contract thar ziekpui nawk an tum. Oxlade-Chamberlain in deal thar a ziek ding hi kum 2023 chen ding a nih. Midfielder Chamber-lain hi Liverpool in a hung kir nawk ding nghakhla

taka a lo thlir a ni a, Zir-tawpni zan a Liverpool in Anfield Stadium-a Hud-derfield 5-0 zeta an hne \um khan a hung khel \an nawk ta a nih.

Club a hung kir nawk theina dinga \hangpuitu le lo lawmluttu hai staff le team-mates hai kuomah Chamberlain chun law-

mthu a hril a, hun harsa le khir tak a tuok huna thlaw-ptu fans hai chungah law-mthu a hril bawk. Hieng laizing hin Paris St-Germain chun Spain goalkeeper David de Gea (28) chu Manchester United a inthawk pound 90 million offer an tum. Chuong laizingin PSG le Uruguay forward Edin-son Cavani (32) chun PSG suoksana Premier League tieng lut a nuom thu a hril leiin Chelsea le Manches-ter United chun an inchan zing bawk. Inter Milan chun Bra-zil defender Danilo (27) lak tumin Manchester City

an indawrpui mek. Wolves chun ni-kum summer huna an lo hlawsam tah Sweden de-fender Victor Lindelof (24) chu Man. City a in-thawk lak an la tum zing. England U-21 mid-fielder Tom Davis (20) chun Everton –ah kum 4 sunga dingin contract a ziek thar. Jurgen Klopp chu sea-son thara Virgil van Dijk le inthlawp dingin Dutch centre-back De Ligt Liver-pool a lalut dinga hril a nih. Barcelona’s Nether-land goalkeeper Jasper Cil-lessen (30) chun summer hunah club suoksan a tum.

SOTY 2 Suklarna Dingin Alia Bhatt Hmang

mumBai: Lemchangna khawvela chu lemchang thiem le thu phuok thiem thiem an inlara an hlawk el chu a nih. ‘Pawisa tehlemin ruol\ha siem ro’ ti le ‘pawisa tehlema vanrama ro inkhawl’ ding a ti angin, l emchangna mei me i hmangin film tak tak SOTY 2 suklar tumin director Karan Johar chun a bei nasa hle a. A hlawtling hle niin an lang bawk. Lemchangna khawvel neka pawisa sum tamna a um nawh. Alia Bhatt a film lut \anna ‘Student of the Year’ chu a hlawtling em

leiin ‘SOTY 2’ khawm Karan Johar chun a siem nawk nghal a. Amiruokchu, ‘zawngsak mansapui pai’ an ti angin fans hai hip nawkna dingin Alia Bhatt le Tiger Shroff hai lamna ‘Hook Up’ chu a hla le poster hmangin SOTY 2 a suklar nasa hle a. Ieng chen am a hlawtling ding chu hunin la hril a tih. ‘Student of the Year 2’ hi 2012 hit ‘Student of The Year’ zawmpui a nih a. Tara Sutaria le Ananya Pandey han a vawikhatna dingin an debut ve ding a nih. May 10 khin insuo \an ning a tih.

James Bond Tilm Thar 25-na Shooting |anlOs aNGeles: A nuom rak ta naw saa James Bond film thar 25-na ding la chang dinga fiel hrata nuom nawk, Daniel Craig chun a James Bond film tawpna tak dinga a hril shooting chu Thaw\anni khan Jamaica ah \an a nih a. Norway, Pinewood Studios, London le Matera, Italy haia khawm shooting thaw ning a tih. Hienglai zing hin James Bond 007 Daniel Craig chun, a taksa la \ha taka James Bond chawlhadam san a nuom a. Tuta \uma shooting ah khawm burip takin, iengkim a mamaw ang ang pe dingin a ngen a. |hangpuitu ding a ngenhai chu personal chef (thlai suongtu), physio and fitness trainer le ama enkawltu ding bik daktor hai an nih. Hienglai zing hin tuta \um chu insukhliem a um nawna dingin action stunt hai thawtu dingin ama ang tak double stunt khawm ruoi a ni tah a. Action stunt ni danga ama thawhai khawm aman thaw vawng ta lovin a double stunt-in a thaw ta ding a nih. Daniel Craig hi 2015-a na taka a hliem, a khup ru pawp leiin a fimkhur ta a nih. Kha hma khan James Bond film a chang nawk nekin a kutring at pawpa thi a thlang lem thu khawm a lo hril tah a. Amiruokchu, producer Barbara Broccoli-in theitawp suoin a la biek hne nawka. Hlaw khawm a tlawm takah USD 50 million naw chun a thaw nuom naw thu a hril leiin a ti ang ang pek dinga shooting thaw nawk niin an hril. Barbara Broccoli chun, Daniel Crag neka \ha tutak hin chu James Bond ding an um nawh tiin, a film nawka ding khawmin nuom sien chu ama bawk la hmang nawk a nuom/beisei thu a hril a. Nuhmei or midum James Bond

khawm ngaituo/thaw thei annawm an tih a. Amiruokchu, Barbara chun a la remtih nawh. James Bond film thar taka hin chu, James Bond chu a sin (secret agent) a inthawka chawl tain Jamaica-a inropui ah chawl hmangin a um a. Chu lai tak chun Felix a hunga, scientist pakhat mi pawimaw tak kidnap sansuok dingin a hung ngen a. A mission chu a ring nekin a lo harsain an tak a. Misuol (villian) pakhat, thiem le var tak, technology thar \ium tak nei leh lampui \ium tak tak le mak tak taka an inhnawtzuina a nih. Daniel Craig hi James Bond a changna hmasatak chu Casino Royale (2006) a na, chu zovah Quantum of Solace (2008), Skyfall (2012) le Spectre (2015) an na. A film pangana ding (25th) hi a film tawpna tak Spectre a inthawka kum nga-na ah a chang nawk chau a nih.

Leonardo DiCaprio le Camilla Marrone Hmu KawpNeW yOrK: ‘Titanic’ a inthawka inlar \an, celebrity millionaire a ni hnunga Climate Change buoipuia khawvel hmun hran hran inzin kuola UNO level ah chen thu hrila social work thaw zinga film shooting thaw zing bawk, Leonardo DiCaprio (44) chu a ngaizawng thar tak Camilla Morrone (21) leh hmu kawp nawk an nih. Hollywood-a luck tak, nuhmei nei dinga mi tin beisei tak tah Leonardo le Camilla karah hin kum 23 zet a uma chu, ruolcham angin an lan pawl thei a nih. December 2017 a inthawk khan an inleng \an tah a. Thaw\anni khan Chanel Artists Dinner, Balthazar a inthawka an hung suok lai hmu a nih. Cami ll i a chu zakuo inphan deu taksa rawng le

taksaa kawp chi, awm lai inhawng huou a haka, a nene bal an lang thei bawk

a, bra a hak nawh ti hmu thei a nih. Pheikhawk insang rangkachak hrui bunin Bag

a chawi bawka. Cameramen hai a inthawka a hmel hlie a tuama chu an hlie vawng thei

nawh. D i C a p r i o k h a w m a hnungah a hung zui a . Bodyguard han nasatakin an veng bawka, a hmel hliena dingin LA Dodgers Cap a khuma, a hmai an hlie vawnga, a hmel chu hmu thei an nawh. Leonardo le Camilla hi tuta thla bul khawm khan Springs Coachella Festival ah hmu kawp an ni bawk a. Tulai chu vantlang hmaah an leng kawp lai hmu ding an um deu ran. An ruolhai hril dan chun Leornardo le Camilla hi an serious hle a. Inhuol khawm an tum hnai tah a. Leornado lem chu nau neia sungkuo indin khawm a nuom tah niin an hril. Film tieng chu Once Upon A Time in Hollywood an chang zo tah a. July 26 khin tlangzar tum a nih.

Rishi Kapoor Cancer Natna Nei Lo Ti Puong

mumBai: Thla sari lai veng vawng a natna iengtak am a nih ti hriet lo, New York chen diagnosis thaw dinga fe, cancer natna ring Rishi Kapoor chu ring angin Cancer natna iengkhawm a nei nawh tiin producer Rahul Rawail chun zani khan a puong a. Rishi fans hai an inthuok huoi el! Rishi Kapoor Cancer natna a nei naw ti hi a u Randhir Kapoor khawmin a confirmed a. A sang chu natna \ium taka naa an hril angin a na nawh a. Abikin

Cancer natna lem chu a nei nawh tiin a hril. P roducer Rahu l chun Rishi Kapoor le an thlalak tarlangin social media ah “RISHI KAPOOR (CHINTU) IS CANCER FREE!” tiin a post a. A thu post an dik le dik naw journalist han confirm na dinga an phone chun, “Aw, an dik. Rishi chu Cancer a nei nawh. Kan lan hmu nawa chu telephone-in sawt tak kan inbiek a. A mi hung phone a. A natna cancer anga hriet kha

iengkhawm an hmu ta naw thu a mi hung hril a. A natna a hung \uong nawk nawna dingin regular-in check-up ruok chu a fe/thaw a \ul thu a hril” tiin a hril. Rishi India ram iengtikam a hung kir nawk ding ti an indawn a. “Ka la hriet bik nawh. Anachu, India ram hung kir nawk ngei chu a tum a nih. Mimal thil taka inbie kan na, thil dang a mi hril bak chu iengkhawm ka la hril thei nawh” tiin a hril bawk. A u Randhir Kapoor khawmin press-media hai kuomah, cancer natna a nei nawh ti thu a confirmed a. “A hma nekin a \ha tah a. India ram tieng khawm hung kir nawk vat a tih. A renga a damfelna ding (whole recovery) na dingin a la bak met a. Treatment course po po a zo a la ngai a nih” tiin a hril. Rish i Kapoor naunnu Riddhima Kapoor Sahni khawm a pa chanchin a hriet chun a lawm em em a. “Mi po po lo \awng\aipekna le ama tumruna zar lieu lieu a nih” tiin a hril.

Hmar Martyrs TrophyVenue: Saikot playground

april 30, 2019 resultLamka Sports Club 3-0 Zeals SCAhsisomleng FC 0-0 Kanglei FC

Zanikhan Group Stage khel zo a nita a, May 2, 2019 a inthawk Knockout Round inkhel \an ning a tih.

KNOCK-Out rOuNd liNe-ups:2nd may, 2019 (thursday):

1. FAST vs Zeals SC @ 01: 30 PM.2. ABC Saidan vs FC Zotal @ 03:00 PM.

3rd may, 2019 (friday):1. Ahsisomleng FC vs Tuithaphai SC @ 01:30 PM.

2. KMT-Muolvaiphei vs Bungmual YC @ 03:00 PM.4th may, 2019 (saturday):

1. Lamka SC vs Kim Commissariat FC @ 01:30 PM.2. Ngurte YC vs Sialki FC @ 03:00 PM.

6th may, 2019 (monday):1. SYMROPIA FC vs Kanglei FC @ 01:30 PM.2. Saikawt YC vs Sanakhang FC @ 03:00 PM.

Note : Winners of each match-day will meet against each other in the quarter-finals.

thingpui zawrtu mayor dinga thlangtlingNeW delhi: Thing-pui zawra fak lo zawng hlak BJP Councillor Avtar Singh chu Thaw\anni khan khingtu um loin North Delhi mayor thar dinga th-langtling a nih. Mr Singh hi Dalit Sikh

hai laia North Delhi mayor dinga thlangtling hmasa tak a nih. Singh hi Delhi BJP chief Manoj Tiwari in a nominated a ni a, election hi North Delhi Municipal Corporation office-a Gen-

eral House meeting huna nei a nih. PM Modi chun South Delhi, North Delhi le East Delhi Municipal Corpora-tions haiah mayor dinga thlangtling thar hai inhmu-puiin ditsakna an hlan tawl.