Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

download Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

of 50

Transcript of Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    1/50

    Citoesqueleto

    Microfilamentos, Microtbulos e Filamentos Intermedirios

    UNIVERSIDADE FEDERAL DA BAHIA

    INSTITUTO DE BIOLOGIA

    DEPARTAMENTO DE BIOLOGIA GERAL

    DOCENTE: GABRIELA TORRES

    BIO159 - Bases Biolgicas do Desenvolvimento Humano

    Curso: Educao FsicaSemestre: 2013.2

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    2/50

    CitoesqueletoMicrofilamentos, Microtbulos e Filamentos Intermedirios

    Objetivos:

    - Identificar etapas da contrao muscular

    - Reconhecer as propriedades dos diferentes constituintes do

    citoesqueleto e relacion-las com suas funes- Compreender a dinmica do interior celular

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    3/50

    Organizao da aula de hoje:

    1. Aula expositiva sobre os microfilamentos de actina e as bases da

    contrao muscular (1 hora e 40 minutos)

    2. Chamada

    3. Modelo didtico

    CitoesqueletoMicrofilamentos, Microtbulos e Filamentos Intermedirios

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    4/50

    Forma

    Organizao de organelas

    e componentes

    Interao mecnicacom o ambiente

    Movimentos

    coordenados

    Sustentao do

    citoplasma e da clula

    Resistncia

    Segregao dos cromossomos

    na diviso celular

    Separao de clulas filhas na

    diviso celular

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    5/50

    Funes do citoesqueleto:

    1. Estrutura da clula

    2. Organizao do citoplasma3. Movimentos celulares

    Citoesqueleto

    25nm 7nm8-12nm

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    6/50

    Microfilamentos Filamentos intermedirios Microtbulos

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    7/50

    M.E.: fibroblasto de rato; redes de filamentos de actina (seta verde), microtbulos (setas amarelas) efilamentos intermedirios (setas vermelhas). Barra - 0.5 m.

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    8/50

    Microfilamentos de actina:

    1. Suporte mecnico

    2. Movimento da superfcie celular3. Internalizao de partculas

    4. Diviso celular

    5. Contrao muscular

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    9/50

    Microfilamentos de actina:

    Citoesqueleto

    Dmero Trmero

    Actina F

    Extremidade -

    Extremidade +

    Polimerizaoreversvel

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    10/50

    Microfilamentos de actina:

    Dinmica de polimerizao

    Citoesqueleto

    ALONGAMENTO

    Maiorfacilidade dedissociao da actina

    Menorfacilidade dedissociao da actina

    - A associao de monmeros depende da sua concentrao no citoplasma- Cada monmero livre no citosol carrega um ATP fortemente associado

    - Aps a associao ocorre a hidrlise do ATP (atividade ATPase intrnseca), reduzindo a estabilidade do

    polmero

    - Polmero contm mais actina-ADP

    - Os filamentos persistem por minutos aps a sua formao

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    11/50

    Microfilamentos de actina:

    Citoesqueleto

    A dinmica de adio e perda de actinas pode gerar um fenmeno de

    treadmilling, ocorre quando uma das extremidades ganha subunidades

    e a outra perde, dando impresso de movimento

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    12/50

    Microfilamentos de actina ORG NIZ O

    Protenas acessrias

    Citoesqueleto

    Baum et al.Nature Reviews Microbio log y4, 621628 (August 2006) | doi:10.1038/nrmicro1465

    Cofilina: liga a actina/ADP na

    extremidade -. Favorece a

    dissociao.

    Profilina: liga a monmeros de actina,

    estimula a troca do ADP por ATP.

    Controlam a reserva de actina para nova

    polimerizao.

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    13/50

    Microfilamentos de actina ORG NIZ O

    Protenas acessrias

    Citoesqueleto

    Baum et al.Nature Reviews Microbio log y4, 621628 (August 2006) | doi:10.1038/nrmicro1465

    Arp2/3 (actin related proteins) e formina: nucleadoras.Controlam associao e o avano de borda anterior de

    clula em movimento.

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    14/50

    Microfilamentos de actina ORG NIZ O

    Nucleao pelo Complexo Arp

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    15/50

    Microfilamentos de actina ORG NIZ O

    Protenas acessrias

    Citoesqueleto

    Baum et al.Nature Reviews Microbio log y4, 621628 (August 2006) | doi:10.1038/nrmicro1465

    Protenas de ligao lateral (tropomiosina)

    Fimbrinas formam feixes paralelos (em filopdios)

    Filaminas formam redes ou tramas (gel cortical)

    FEIXEREDE

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    16/50

    Filamentos de actina ORG NIZ O

    Rede de actina

    Citoesqueleto

    Filamentosde actina

    Filamina

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    17/50

    Microfilamentos de actina ORG NIZ O

    Feixe de actina

    Citoesqueleto

    Feixe contrtil (40nm)Feixe paralelo (14nm)

    Fimbrina

    Filamentosde actina

    Filamentosde actina

    -actinina(protena empacotadora de actina)

    l

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    18/50

    Microfilamentos de actina ORG NIZ O

    Protenas acessrias

    Citoesqueleto

    Baum et al.Nature Reviews Microbio log y4, 621628 (August 2006) | doi:10.1038/nrmicro1465

    Protenas de capeamento

    Gelsolinas quebram os feixes, fazem feixes mais curtos e aumentam fluidez

    l

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    19/50

    Microfilamentos de actina ORG NIZ O

    Associao com a membrana plasmtica

    Citoesqueleto

    Espectrina

    Anquirina

    Actina

    Hemcias

    l

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    20/50

    Filamentos de actina ORG NIZ O

    Associao com a membrana plasmtica

    Citoesqueleto

    Fibras de estresse Focos de adeso

    l

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    21/50

    Filamentos de actina ORG NIZ O

    Associao com a membrana plasmtica

    Citoesqueleto

    Microvilosidades

    Cinturo deadeso

    (1.000/clula)

    Projees da superfcie celular

    C l

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    22/50

    Junes de adeso

    (cinturo de adeso)

    Junes de adeso no contato clula-clulaCitoesqueleto

    Cit l t

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    23/50

    (20-30 filamentos de actina ligados por fimbrina e vilina; ligadas membrana pela miosina 1 e calmodulina)

    Filamentos de actina ORG NIZ O

    Associao com a membrana plasmtica

    Citoesqueleto

    Cit l t

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    24/50

    Microfilamentos de actina

    Citocinese

    Citoesqueleto

    Anel contrtil=

    actina e miosina II

    Cit l t

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    25/50

    Citocinese

    Contrao de forma progressiva eobstrutiva

    Microfilamentos de actina

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    26/50

    Cit l t

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    27/50

    Fagocitose, migrao de glbulos brancos na inflamao, migrao de clulas durante a cicatrizao,

    metstase em tumores, amebas.

    Microfilamentos de actina

    Migrao ou movimento celular

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    28/50

    Projees mais

    finas - migrao

    Migrao celular

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    29/50

    Filopdios: protruses finas e pontiagudas

    Lamelipdio: projees achatadas de membrana.

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    30/50

    Figure 16-93 Molecular Biology of th e Cel l( Garland Science 2008)

    Lamelipdios (unidirecional, feixes em rede, plano) e filopdios (unidirecional, feixes

    paralelos, fino) na borda anterior de um fibroblasto humano migrando em cultura.

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    31/50

    Polimerizao atravs do complexo ARP e despolimerizao atravs de cofilina.

    Cofilina marcada em verde liga a actina/ADP na extremidade negativa.

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    32/50

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    33/50

    Queratincitos de peixes apresentam lamelipdio: projees

    planas de membrana contendo actina.

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    34/50

    Filopdios e lamelipdios

    Durante o desenvolvimento

    embrionrio, os cones de crescimento

    percorrem diferentes distncias para

    encontrarem seus alvos.

    Fatores de crescimento iniciam e

    dirigem o crescimento e movimento.

    Microfilamentos de actina

    Cones de crescimento neuronal

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    35/50

    Figure 16-105 Molecular Biology of the Cel l( Garland Science 2008)

    Cones de crescimento neuronal

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    36/50

    Relacionados a

    fagocitose feita

    por neutrfilos,

    macrfagos,

    amebas

    Microfilamentos de actina

    Pseudopodos

    Projees temporrias de microfilamento de actina

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    37/50

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    38/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Citoesqueleto

    Sarcmero

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    39/50

    Filamentos de actina movimento celular

    ctina e miosina

    Citoesqueleto

    Banda I= somente actina

    Banda A= miosina (compactos) + actina

    Zona H (regio central)= somente miosina

    Disco Z

    Linha M

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    40/50

    Filamentos de actina movimento celular

    ctina e miosina

    Citoesqueleto

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    41/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Actina e miosina

    Citoesqueleto

    Miosina II

    (protena muscular)

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    42/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Actina e miosina

    Citoesqueleto

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    43/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Actina e miosina

    Citoesqueleto

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    44/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Contrao muscular

    Citoesqueleto

    Fonte: http://www.sci.sdsu.edu/movies/actin_myosin_gif.html

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    45/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Contrao muscularTropomiosina e Troponina

    Citoesqueleto

    Ausncia de clcio Presena de clcio

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    46/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Contrao muscularTropomiosina e Troponina

    q

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    47/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Impulso nervoso regulao da contrao muscular

    q

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    48/50

    Filamentos de actina movimento celular

    Impulso nervoso regulao da contrao muscular

    q

    Ausncia de clcio Presena de clcio

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    49/50

    Filamentos de actina:

    Miosina I: no formam filamentos

    no esto envolvidas com a contrao

    funes: transporte de vesculas e organelas, fagocitose e emisso de pseudpodos em amebas

    q

    Miosina I

    Citoesqueleto

  • 7/24/2019 Citoesqueleto - Microfilamentos BIO159

    50/50

    Filamentos de actina:

    q