Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 11.

8/6/2019 Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 11.

http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-joannes-chrysostomus-opera-omnia-1835-volume-11 1/573



74 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

iniquus,qaodleo;emsolvas: inlerram Chananacorum abiisti,

et cum iis hnbuisli consorliura, licet id legc prohibea-

tur. » Ideo statim nihil loquebatur. Allende quomodo legem

impleat, nec salulem slalim imperlial, Judfcosque refrenet,

el hanc recreet. « Ille autem, inquit, non respondit ei ver-

»bum. » Ne incusandi occasionem arripias; ecce non lo-

quor, non sermonem raisceo : odest calamitas, et qnod

soleo facere, uon exhibeo : ecce naufragium, et ego guber-

nator non solvo tempestatem ob improbum animum ves-

trum, ne ulla sit vobis detrectandi occasio. Ecce mulier

speclatores mihi circum advocavit, et nondiim ei respondi;

ne dicalls : « Te Chananseis tradidisli, et leiirem lrans2;ressus

es, et hinc nobis occasio tibi non credendi. » Animadverte

quomodo mulieri non responderit, ut responderet Juda?is :

silentium ergamulicrem, vox

erat quae Jndaeorum impro-

bum animum arguebat.

IX. Ha'C aulem facicbat non secundum suam dignita-

lem, sed illorum se infirmitali atlemperans. Nam cum le-

prosum mundaret, dixit : « Vade, ofTer munus tuum, quod

» praccepit Moyses '. » Tu mundasti, et millis illum ad le-

gcm xMoysis. Eliam : cur hoc? Propler Judrcos, ne meviolalac legis accusent. Ideo cum leprosum mundavit, id

insolito modo fecit : audi quomodo. « Et ecce leprosus ac-

«ccdens roga])at eum dicens : Domine, si vis, poles me«mundare. Et exlendens manum suam tctigit eum dicens :

»Volo, mundnre ^. » Secundum legem non licebat lepro-

sum langere. Cum ergo venit NciTman dnx excrcitus le-

prosus ad Elisacum prophetam, dicit illi discipulus: «Ecce

leprosus princeps mililiac foris cst. » Ille vero miltit disci-

pulum qui ipsi dicerct : « Vadc lavalum ad Jordanem flu-

«vium^; » nec ausus est ipse cgredi, nec vidrre loprosum,

ipsumvo langcre. Quia igilur mundavit Elisacus leprosum;

• Mattb. vui, 4. — > Ibid. 2, 3, — ^ 4 Rcg. v, 10.



DE CHANAN.BA. ^5

ne diccrrnt Jnd.Ti ipsiini codcm qno Elisa^ns niodo n)un-

dassc , idco MHs.tus qiiideni non ansns cst langcre; liic

vero langit ct dicit : « Volo, mundare; et exlendens ma-«nuni leligil lcjirosnm. » Cur letigil? nt le doccret sc non

esse scrvum lcgi snbdilum, sed Dominum lcgi imperan-

tem. Quomodo igitur legem scrvavit ? quod dixerit ; «Volo,

»mundare,»et non stalim ipsum lcligcrit. Pra?cessit sermo,

fugatus cstniorbns; deindc teligit immnndum. « Etdixit :

» Volo, mnndnrc. » Qua ralione? « Et statimniundalus est.

Non potuit Evangelisla vocem reperire velocltatem cura-

tionis cxprimcnlcm; nam illud, «Slalim,» eliani lardius

rem faclam significat. « Stalim, «quomodo? simul cgressus

sermo cst, et fugatus est morbus, fugata est lepra, deinceps

mundns crat leprosus. Proplcrea dicit : « Vadc, te ipsum

Boslcnde sacerdoli, et oirer donum, quod jussit Moyses in

Btestimonium illis'. »Quibus? Judfcis, ne dicant me legem

transgredi. Ego sanavi, et dico : « Offer donum » secundum

lcgcra, ut in die illa Icprosns ipsos accuset his verbis :

«Pr.ecepit mihi donnm secnndumlcgem offerre. » Ac qucm-

admodum multa faciebat Christus propter JudaGos, ut in

omni])us ipsos incxcusabiles redderel; ita el hic fecit. « Mi-

Bscrcre mei, quia filia mea malc a da^monio vexnlur. Ille

»vero non respondcbat ci verbum. Accedenles autem Dis-

Hcipnli nd cumdicunt : Dimiltc illam,quia clamal post nos. »

Quid igitur ille? « Non sum missus nisi nd ovcs qua3 pcrie-

»runt domus Isrnel'. »Ne diccreut Judaei : « Nos dimisisti,

et ad extrancos perrexisli, ideoque libi non credidiraus.

Ecce, inquit, ex gcnlibus accedunt, illosque non rccipio :

vos aulcm eliam fugicntes advoco : « Venife ad me omnes

» qui labor:,tis^, » et non venitis, hanc vero rejicio, et tamen

perstat. « Populus, qucm non cognovi, servivit mihi, inquit,

»in auditu nuris obodivit mihi^; »et alibi , « Apparui iis,

» Mattb. vjii, 4. —2 iti, XV, 22-24» — ^ Id. i', 26. —* Tsa\. xvu, 45,



^6 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHI£PISCOPi C. P.

«qul me non quaerebant, el invenlus sum ab us, qui mejsnoninteiTOgabant '. Diniitte iilam, quiaclamatpost nos? »

Videamus itaque quid Ghristus dicat : « Non sum missus

Bnisi ad oves quce pericruut domus Isracl : » Annon haBC

verba erant repellenlis ? Ita enim propemodum dicit : « Abs-

cede; qnia nihil tibi rei mecum cst, non vcni proplcr te,

sed propter Judffios. c Non sum missus nisi ad oves quae

» disperierunt domus Israel. » His auQitis, illa dixit : « Etiam

sDomine, adjuva me, » et adorabat dieens. IUc vero nonrespondit ei; sed vidc responsionem : «Non est bonum su-

smere panem filiorum, et projicere canibus'. » cura

medici! in desperationem deducit eam. « Non est bonnm» sumere panem filiorum : » quorum? Judcxorum ; « Et dare

«canibus, » hoc est, vobis.

X. Certe adignominiam Judaeorum haec dixit Domi-

nus : nam filii vocati, cancs effecti sunt. Ideoque Paulus

dicit : <t Yidete cancs, vidcte malos operarios, videte cir-

» cumcisionem '. »Nos enim sunms circumcisio : gcntiles

canes vocati sunt, et fdii sunt effecli. « FiHoli mei, quos

«iterum parturio, douec formetur Christus in vobis ^*. »

Laus hpec, JudKorum accusatio est. « Non est bonum su-

Bmercpanem filiorum, et dnre conibus. «Quidigitur mu-

Iier?« Etiam, Domine. »0 violenlia mulieris ! o contentio

animac ! Medicus dicil « Non, »et illa dicit, « Etiam : »Do-

minus dicit, « Non ; »et illa dicit, « Etiam. bNou incusans

aul Impudenter agens hoc dicit; scd salulem expectans.

« Non est bonum sumerc pancra filiorum, et dare canibus.

»Eliam, Domine. » Canem me vocos, ego te dominumvoco : tu me contumelia afficis, ego te celebro. « Etiam,

»Domine : nani el catelli edunt de micis, qure cadunt de

»mensa dominorum suorum "". » sapienlia mulieris ! ab

* Isai. Lxv, 1. — ' Malth. xv, 26, — ^ Pliilip. 111, a. — * Galat.

IT, 19. — 5 Matlh. XV, 17,



DB CfTANAN/E\. 77

allato cxemplo, ser.nonrm erut consentnncnm. Canem me

vocns,iil

canisalor.

Non rcspuoo])probriiim, non

rrcusoappcllalionem : accipiam er^o canis alimcntum ; rcmque

dicit consuclam. Tu verba lua confirma : cancm me vo-

casti; da mihi micam : advocatus pclilionis meaj iactus es ;

in recusationc consensuni tuum oslcndc. Eliam, Domine :

»nam et calelli cdunt dc micis, qutc cadunt de mensa do-

»minorum suorum. »Quid igitur ille, qui recusabat, qui

rejiciebnt, qui pellebat, qui diccbnl : « Non est bonum ac-

jcipcrc paneni iiliorum, ot projiccrc canibus? t qui dice-

bat : • Non sum missus nisi ad oves, quae pericrunt domusslsracl. mulier ! magna cst fidcs [ua ^ » An laudator

derepenlc faclus es? Mulicrom depra:clicas? annon repelle-

bas? annon rejiciebas? Confide; ideo disluli. Nam si ab

inilio illam rcpulissem, ejus fidem non edidicisses. Si a

principio acccpissct, cito reccssisset, cjusque ihesaurum

iicmo novissel. Ideo munus disluli, ut cjus fidem omnibus

ostenderem. « mulier ! » Deus dicit : « mulier! »Au-

diant ii, qui cum quadam impeiitia precantur. Cum alicui

dico: « Roga Deum, oLsecra eum, siqipHca ei ; srespondct

ille : « Rogavi semel, secundo, terlio, decics ct vigesies,

et ncquaqunm accepi. » Ne ccsscs, fralcr, doncc accipias :

finis pciitionis cst donum acccplum. Tunc cessa, cum ac-

ceperis; imo polius ne lunc eliam ccsses, sed odhuc per-

severa. Si non acccperis, pcle ut accipins; cum autem ac-

ceperis, de accepto gralias age. Mulli intrant in Ecclesiam,

et mille versus orando profundunt et egrcdiunlur; nec

sciunl quid dixcrint. Lnbia moventur, nec ipsi audiunt.

Tu ipse non audis oralioncm tunm, el Dcum vis exaudire?

Flexi, ais, gcnua : verum mens tiia forcs avolavit : corpus

tuum in Ecclesia craf, ct cogilatio lua foris vagabatur. Os

tuum precatiouem recilabat; sed mens usuras supputabat,

' Mattb. XV, 28,



^8 S. JO. CnRYSOSTOJII ARCHIEPISCOPI C. P.

pacta, contractus, agros, possessiones, amicorum consor-

tia. Diabolus enim, malignus cum sit, cumque sciat nos

temporc precalionis adinodum proficcre , tunc maxime

iostat. Saepe in lecto supini jacemur, et nihil cogitamus;

sed si precalum veniamus, sexcentas cogitationes immittit,

ut fructu vacui recedamus.

XI. Haec cum scias, dilecte, in precationibus accidere,

Chananaeam imitare; vir mulierem, allenigenam, infir-

mam, abjeclam, vilem. At non habes filiam a daemone

vexatam ? sed habes animam peccatricem. Quid ait Gha-

Hanaia ? « Miserere mei ; fiha mea male a daemonio vexatur :

dic et tu : « Miserere mei; anima mea male a daemonio ve-

xatur. Grandis enim daemonpeccalum est. fcDoBmoniacus

ad misericordiam movet, peccator odio habetur : iili venia

conceditur, hlc excusatlone privatur. a Miserere mei : » bre-

vis senteutia , sed benignitalis pelagus invenit. Ubi enim

misericordia, ibi bona ornnia. Etiamsi extra Ecclesiam sis,

clama et dic : « Miserere mei, » non labia movens, sed

mente clamans : nam vcl tacentes oudit Deus. Nonrequi-

ritur locus, sed morum initium. Jeremias in coeno erat, et

Deum altraxit : Daniel iu lacu ieonum, et Deum sibi pro-pitium rcddidit ; tres pueri in camino erant, et Deum ce-

lebrantes flexerunt : latro crucifixus est, et nihii ipsi obfuit

crux, sed paradisum aperuit: Job in fimo erat, et Deumpropilium reddidit : Jonas in ventre ceti, et Deum sibi ob-

sequentem habuit. Si in bahieo sis, precare, si in via, si in

lecto similiter : ubicumquc fueris, precare. Templum es

Dei, nc quaeras locum ; voluntatls affectus solum requiri-

tur. Si coram judice sisturis, precare, cum irascilur ja-

dex, precare. Mare coram erat, a tergo /Egyptii, in medio

Moyses ; mulla in precatione angustia; sed amplam erat

orandi spatium. A tergo ^Egyptii insequebantur : mare co-

ram erat, in medio autem oratio; nihilque loquebalur



DE CllANAN.f:A. 79

Moyses, et alt illl Dens : a Quid clamas ad mc? » Os non

loquebalur, scd mens clamabal. Et lu ilaqne, dilccle, cumsteleris coram judice lurenle, tyrannice loqueiilc, acriler

minitante, et aliis carnificibus simililer agentibus, Deumprecare,et,lo precanle, fluclus miligabuntur.Judexinslat?

tu ad Deum confugito : princcps adest? tu Dominum voca.

Numquid homo est, ut ad aiiqucm pergas locum? Dcus

prope semper est. Si homnem rogarc volueris, inlerrogas

quid agat, dormiat-nc, an a ncgoliis vacel ; mlnislerque

uon libi respoudet. Ad Deum precandum nullo horumopus habcs : quocumque ierls et invocaveris, illa audiet;

nulla occupatio, nulhis inlermcdius, minister nullus adi-

tum inlercludil. Dic, « Miserere mei, » et statim Deus ade-

rit : « Adhuc te loquente, inquit, dicam : Ecce adsum '. »

sermo bcnignitale plenus ! Non expectat precationls fi-

nem : nondum finlla ornllone, donum accipis. « Miserere

»mei. » Hanc imitemur Ghananoeam, quteso : « Miserere

»mei : filia mea male a daemonio vexalur : «Dominus au-

tem dicit ad eam : « mulier ! magna est fides tua : fiat

» libi sicut vis. » Ubinam haereticus ? Num dixit, a Rogabo

Palremmeum? »numdixlt, «i Precabor Genitoremmeum?»Numquid orallone eguit ? Minime. Quare? qula magna

erat lides, magnum vas, coplosa ellusa cst gratla. Ubl ora-

tio necessarla est, ibl vas Infirmum est. « muher ! magna

»est fides tua. » Non vidisli mortuum suscltatum; non le-

prosum mundatum ; non audistl Prophetas ; non legem me-

dltalaes; non mare divisum vidlsli; non allud a me patra-

tum signum vidisti; imo n me despecta ct conturbata es;

aerumnosam te repuh , ct non recessisti; sed perstillsti,

demum a mc dlgnam et consenlaneam accipelaudem ; «

»nniHer? magna c.^t hdes tua. «Morlua cst mulier, et pra;-

conium ejus manet, diademate splendidius. Quocumque' Isai. LViji. 9.



8o S. JO. CIinYSOSTOMI arciiii:piscopi c. p.

icris, andies Chrislum tlicenlem : « mulier ! magna est

» fides lua, «Ingredero in Ecclesiam Pcrsarum, et audies

Chrislum dicenleni :« inuher! magna est fides tua; »

in Golhorum item, in Barbarorum, iu Indorum, in Mau-

rorum, et in quantamcumque sol respicit lerram. Verbum

unum prolulit Chrislus, et verhum illud non cessat efferri,

sed magua voce ejus fidem preedicat : « mulier ! magna

» est fides tua : fiat libi sicut vis. » Non dixit :« Sanetur

» fiHa tua ; tsed,» Sicut vis. »Tu ipsam saiia, lu esto me-

dicus, libi mcdicamenlum trado, vade, appone, « Fiat tibi

» sicut vis. »Vokmtas tua sanet ipsam. Chanan,Tea volun-

tate sua sanavit, el Filius Dei a se ipso non sanabil ?« Fiat

» tibi sicut vis. » Non jussit mulier, neque diabolo praece-

pit; sed voUiit tantum, et voluntas mulieris sanavit, dae-

monasque ejecit. Ubi sunt ii, qui dicere audent Filium per

orationem opcralum esse?<i Fiat tibi sicut vis. »Vide dic-

tionis cognationeni : Palrem suum imitalur. Cum enim

Deus ccelum faciebat, dixit : « Fiat coelum, et factum est

coelum; Fiatterra, et facla est terra. » Jussione substanliam

produxit. Sic et ille," Flat tibi sicut vis; »cognatio sermo-

nis communioncm oslen.lit naturte. « Et sanata est filia

ejus • ; »quandonam?« In illa hora. » Non quando raatcr

venit domum ; sed anlequam venircl. Venit inventura dae-

moniacam, et invenit sannm, volunlate sua sanitati resti-

tutam. Pro his omnibus gratias agamus Dco, quia ipsum

dccet gloria in saecula saeculorum. Amen.

'Matil). XV, ?8.



Dli PKTITIONE FILIORUM ZEB£D.EI. Sl

«^WWW^^WWW^WVWXWWWXVW^-XW^W^VXAW^W^VV^W^W^XAWV^VV^WXW^W^WX/VWWWV»

IIOMIUA.

In reiiqua advcrsus lucrcllcos, cl de judicio, atqae elee-

mosyna, et in pelilionem matris /iliorum Zebedcvi.

I. Ex bello ' rcversl heslerno die siimus, ex bello pug-iiaquc cum hxreticis comtnissa, sanguine lincla gerenles

arma, gladinm Vcrbi cruenlum, non prostralis corporibus,

scd consiliis destructis« Et omni altitudine, quae adversus

»Dei scientiam se extollit. »Tale namque genus est pugnse

hujus ac proinde talis est armorum natura : quorum utrum-

quc docens beatus Paulus dicebat : «

INam armamilitise

«nostrac; non carnalia sunt; sed potentia Deo ad destruc-

»tionem munitionum, consilia destruentia, et omnem alti-

«tudinem extollenlem se adversus scientiam Dei -. »Sane

quidem oportcret iis, qui abfuerunt, hesternos referre ca-

sus, cl aciem instructam enarrarc, conflictum, vicloriam,

tropcea; sed ne vos negligentiores reddamus, his praeter-

missis, ut jactura slimuloti diligentiores fiatis vos, qui ab-

fuistis, ad ea, quae sequunlur, hodie gradum faciemus :

quod si quis dihgens fuerit, et atlentus,ex iis studiosis, qui

inlerfuerunt, ca, qua; sunt a nobis hesterno die dicta, cog-

noscel. Tantam enim alacritatem animi nobis exhibuerunt

andilore5,ut, acceptisomnibus, domum recesserint, neque

quidquam eorum, qu.x dicta fuerant, sibi excidere passi

fuerint. Itaque iUa quidem coguoscetis ex illis; quoe vero

sunt hodie dicenda, nos vobis dicemus et objeclionem,

quam hceretici nobis opponunl, in m'>^' am proferemus.

' Quaenam igitur iila est ? quia nuper de Unigeniti potestale

• Vide D. Guillon, toro. xvui, pag. i56-i6a, — * 2 Cor. x, 4» 5.

LXXX. 6



82 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

disseruimus, eamque Patris, a quo genilns est. potestati

paremesse demonslravimus . et in eam rem sermones

multos impendimus : his illi perculsi dictis evangehcam

vocem quamdam alio. quam illi suspicantur. modo dictam

vicissim nobis objecerunt. Atqui scriptum est, mqumnt :

« Sedere autem ad dexteram meam et ad smistram non

„est meumdare, sedquibus paratum est a Patre meo ^ »

E-o vero quod semper charitatem vestram hortor, id eliam

hodie moneo consuloque, ne simplicller lilteras percurra-

tis, sed sensus invesli^etis : si quis enim simphciter verbis

inh^reat, neque pr.^ter ea, qu.ne scripta sunt, quidquam

exquirat, in muUis errabil. Nam et alas habere Deum

ScriptuHB dicunt, sic loquente Propheta : « In tegmme ala-

,rum luarum proteges me « : »nec tamen idcirco dicemus

ahitam esse spiritalem iUam et imraortalem essenliam.bi

enim de hominibus hoc.dici nequit, rauUo minus dc m-

corrupta iUa, invisibiU et incomprehensibiU natura. Qmd

ergoper alas inteUigi a nobis parcst? securhatem.tutamen,

auxiUum, subsidii roburinviclum. Rursus eum dormire tes-

tanturScriptur.-cdumitadicuut^cExurgcquareobdormis,

»Domine 3? » non ut dormireDeum suspicemur :

id enim

essel exlrem.-E dementise ; sed somni nomiue longanimi-

lalem et patientiam nobis exprimunt : aUus autem Propheta.

« Numquid eris, inquit, quasi homo dormiens? » Vides

» muUa nobis opus esse prudentia, d um Scripturaj thesauros

perscrulamur ? si enim leviter ac temere, et quoquo modo,

qujedicuntur audiamus. non Ula tantum sequentur absurda,

sed el pugna non mediocris in iis, quae dicta sunt, appare-

bit. Nam iUequidem ipsum dormiredicit, hic vero non dor-

mire, sed ulrumque verum est, si convenienti sensu acci-

pias. Qui enim ii:>.m dormire dicit, summam ejus longa-

nimitatem designat: qui vero negat dormire, naturje nobis

.'MaUh. XX, 23,- ' Psal. %n, 8. - ' Id. xuii, a3.



Di; rETITIONiJ FIMORUM ZEHED EI. 85inimortnlllatom dcclarat. Cum igii,„. multn nobis prudon-"n s.l ojnis, no fcmcrc

diclmn ist.ul accipi.mus : c Non c.t.meurn darc, .od quibus parnlum est n Pnirc mco : „ nonen.m hocpolestatem ejus tollit, neque auctorilatcm immi-nu.t, scd multam solliciludincm, sapientiam, ct eam. quageneri nostro consulit. providentiam ostendlt. Ut enimsc.as m cjus potestatc situm csse, ut pcenam infera., vellionorcm .mjêrlial. audi quid illc Ipse dicot, cujus

verbalraclamus,« Cum vcnerit Filius hominis In gloria Patris»su.. stntuet oves a dexlris et iKedos a sinlstris, ct dlcet.I.S, qu. a dextris crunt

: Vcnitc benedicti Patris mci, pos-»s,dete paratum vobis rcgnum a conslitutione mundi. Esu.»r.v. cm,u ct dcdis.ls mihi manduca.-e : sltivi, et dedistis.m.h. b,berc. I.s autem. qui a sinistris crunt, dicet Dis-

.cedi.e a me malcdicti in ignem, qui paiâlus est diabolo«et angehs ejus. Lsurlvi cnim. et non dedistis mihl man--Uicarc: s.tivi, ct non dedistis mihi potum; hospes cram,«etnon collog.stis mc '. „Vldes absolntum judicium, etquo pacto cum honore afllciat, ,um pa3nam info,-at.^ c„mcoronastr.buat, tum su|.pliclo plec.at ? ct hos quldem inregnum mtroducat, illos au.em in

gchennam able.ct^1. An.madverte auten. hoc eliam loco, qu.n.^m' lllenoslr.curamgerat; dum enim eos alloqucêlur, qui co-ronas acc.piebant, a Venite, inquit, bencdicii Pal,îs mei.Poss,detc para.um vobi. rcgnum ante constitutionem»mund, • »,ll,s ve,'0,qui suppllcio airiciebanlur, non dlxit •

« D.sced.te a me in ignem qnl paratus est vobis, « sed, «

Qui«P-atus est dlaboio. ., Nam regnum quidem hominibuspnrav., gehennam au.em non hominibus, inqult. sed dia-holo et angchs illius naravi; quod si vos talem vitam exhi-hu.sl.s, ut pcena digni et supphcio fierelis, id voblsn.etipsis•mputare merito polestis. Ac vldc quanta sit ejns ad be-

* Mattb. XXV, 3i-45.

G.



84 S. JO. CHRYSOSTOMI .^RCHIEPISCOPI C. P.

nignitatem propensio; cum enlm nondum essent athte,

pr*parata3 smit coronre, ac pr.cmia destinata. « ^ampos-

„ sidete, inquit, paratum vobis regnum antc constilut.onem

«mundi. »Et vero in parabola decem virgmum idem cer-

nere licet : cum enim adventurus esset sponsus dicunt

prudentibus falu^ : « Date nobis de olco vestro; » ad quas

illffi : «Ne ibrte non sufficiat nobis et vobis ' :«non de oleo

et i-ne disserit hoc locoScriptura, sed de virgimtate atquc

humanitate : ac virginitatem quidem ignis loco habet. elee-

mosynom autem olei ioco , slgnificatque virgmjtatcm hu-

jnauitate multum indigere, neque iicere absque illa salvan.

Quinam autem illi sunt,qui oleum istud vendunt ? qu.nam

alii, nisi pauperes? non enim accipiunt potius quam dant.

Neutique censeas elecmosynam impensam esse, sed pro-

ventum; neque sumptum , sed negotiationem : majora

quippe recipis, quam des : das panem, et rec.pis vilam

Lrnam; das vestem . et immortalitatis rec.p.s mdumen-

tum; das tecti communionem, ct recipis regnumcoelorum;

prc-ebes qua^ pereunt, et qua^ perpetuo permanent ac-

Cipis. At enim quo pacto possum eleemosynam imperl.ri,

cum pauper sim? dicet aliquis. Maxime vero, cum pauper

es, tum potes eleemosynam impertiri : nam ille qmdem,

qui dives est. pecuniarum copia lemulentus, grav.ss.ma

febri correptus, insaturabili amore ductus, fortunas augere

vult : pauper autem ab hoc morbo hber, et aegr.tud.n.s

cxpers facilius ex bonis suis largietur : non enim pro sub-

stantia^ mensura. sed pro animi consiUiquemensura, solet

eleemosynae modus pra^scribi : quandoquidem et .lla vidua

tum duos obolos misit % ct illos, qui opibus circumflueba.it,

sune-avit, et aUe.'a vidua cum farins pug.Uum, et olei

paululum haberet, animam iUam ad ccehmi pert.ngenlcm

hospitio excepit, et neutri istarum, egestas imped.meuto

1 MaUb. x\v, ?, 9 —*

Marc.xu, 42.



Di; riiTiTioNE riLioRUM zr.i^iiDEr. 8a

fuit. Noli uliqno superfliias cl iiiuliles cxcusalioncs aireric :

non eniui collalionis abundauliam , sed divilias voluulatis

requirit ; non cx corum mensura quac dantur, sedex eoruin

proposito (jiii larjijiuntiir, clccmosyna >;olcl cxhibcri. Pau-

pcr es, ct omnium inortalium pauperrimus, at illa vidua

non egcntior : quoe divites lonj;"0 intorvallo supcravil; scd

ipsa tibi necessaria desunt alimenta ? At Sidonia muliero

pauperior non es, quic cum ad ipsum famis fundum devc-

nisscl, cum dcinc?ps morlcm cxpcctaret , camcjuc turbacircumsislerel filiorum, ne sic quidem facullalibus suis

pcpercit, scd per summam illam egestalem imaiensas divi-

lias comparavit, ct manum suam aream, hydriam vero

torcular reddidit, atque ut ex paucis mulla scaturirent,

cflecil. Scd ad proposiluni rcdcamus, ne conlinuas digres-

siones intcrseramus. Giim itaque venturus sponsus esset,

sic inter se virgines colloquebanlur : at illcT ad vcndenles

eas mitlebant , sed jam tempus non erat amplius oleum

emendi ; recte quldem ; nam qui vendunt in pra?senti vita

sunttantum, post disccssum autcm cx illa, cum dimissum

ihealrum fiicrit, nou llcet amplius mctlicamentum actis

rebus rcperire, ncque vcniam atquc cxcusationem , sed

supplicio aliici deinceps ncccsse est, quod ct tunc temporis

accidit. Post quam enim sponsus adveuit, h» quidem iii-

gressne sunt, quae lampadcs acccnsas habcbant ; al illa3 cumlardius, quam ut ingrcdi possent, advenissent, thalami

fores pnlsaruut , ct lerribilem illam vocem audierunt ,

« Discedile, nescio vos. » Vidcs illum rursus cum honore

aflicere, tum poenam inferre; cum corunarc, tum punirc;cum admittere, tum ablegore, atquc ulriusque partis judi-

cii compolem esse? Hoc et in vinea, hoc el in qiun([uc ac

duobus talenlis, et uno cerni polest : nam illos quidem ex

cepit, et ad majora introduxit , hunc aulcm vinclum pro -

jici in cxteriorcs teDcbras imperavit.



86 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

III. Sed (juis eoium mulliis esl sermo , vel polius qui

mnltam dementiam redolet? Hahet ille quidem cum pu-niendi, tum coronandi polestalem, cum afllciendi suppli-

cio, lum praemia confcrendi, sed supremam sedis pr.Troga-

tivam, iuquit, et altissimum honorem Iiunc dare suum nou

esse dixit. Itaque si nihil ejus calculo subtractum esse

cognoveris, num ab hac importuna contentione desistes?

Audi crgo rursus cum dicentem: «

Paler non judicnt«qucmquam, sed omnc judicium dedit Filio '. » Si ergo

judicium habet omno, uihilejus calculo scntenliaique sub-

traclum est : nam qui judicium habetomne, potestatcm

habel omncs cura puniendi, tum coronandi. Illud aulem,

«Dedit, » hocloco nc horainum more accipias, charissime :

neque cnim noa habenti dedit, nec imperrectum genuit,

neque poslerius illi adnatum est : sed illud , « Dedit , ohoc

sibi vult, lalem illum genuit, perfectum, absolutum : verum

hac usus est diclione, ne duos genitos arbitrcris Deos , sed

nt radicem et fructum noveris, non ut hoc illi posterius

adnatum csse arbitreris. Nam et inlcrrogatus alibi , « Ergo

» rex es tu ' ? » non se regnum accepisse dixit , non sibi reg-

num posterius esse dixit attributum, sed, « Ego in hoc na-

»tus sum '. » SiRex absolutus est natus, omnino et judicem

ac disceptatorem iilum esse liquet : regls cnim est maxime

judicare ac disceptare ; houores deferre , ct supplicio affi-

cerc. Aliundequoque poterit istud intelligi, supernos etiam

honores tribuere in ipsius polestale silum esse. Cum enim

cunclorum hominum optimum in medium produxerimus,et hunc ab eo fuisse coronatum ostenderimus, quis excnsa-

tioni vcslrae deinccps locus relinquelur? Quis igitur est ille

tiindcm oinnium hominum oplimus? Quis nempc alius,

nisi opifcx ille labcrnaculoriiui, doclor orbis terrarum, qui

mare tanquam alatus percurr.t, vas electionis, Chrisli uup-

« Joan, V, 22. — ' Mallh. xxvii, ii, — ' Ibid,



I)E PETITIONE FILIOnUM ZEBED/EI. 87

liarnm auspcx, Ecclesijc funclalor, sapicns archllcclus,

prajco, cursor, alhlela, niiles, palaestra5 maj^isler, qui ubi-

que lcrrarum monumenta suoe virtutis reUquit, qui terliura

in coehmi anle resurreclionem raptus est, qui in paradisum

sublatus, qui mystcriorum incffabilium particeps a Dco

factus, qui talia audivit et locutus cst, qusc natursc loqui

non licet humanfc, qui graliam copiosiorem obtinuit ,et

majorcm Uiboreni cxhibuit? Phis autem quam omncs se

laborassc ipsum diccntem audi : « Abundantius ilHs om-«nibus laboravi '

: » quod si abundantius, quam omnes, la-

bores suslinult, abundanlius cliam coronabitur. « Unus-

» quisque enim propriam mercedem accipict secundum

nproprium Lnborem '. » Si ergo mnjorem quam Apostoli

coronara acclpit, ncmo porro polult Apostolos acquare,

quibus hic tamen majorfult : haud dubium quin supre-

uium ilhim honorcm et sedis pr<ierogalivam slt consecu-

turus : quis iUum igltur coronabit? Ipsum dicenlem audi

« Bonum certamen ccrtavi, cursum consummnvi , fidem

«servavi. In rcliquo reposita est mihi corona justltia;, quam

»reddet roihi Dorainus in iHa die justus Judex^ Pater non

BJudicat quemquam , sed omne judicium dedit FiHo ^. »

Neque vero taiilum Inde conslat istud, sed eliam ex iis,

qu.-c sequunlur : « Non sohim autem mihi : sed et omnibus,

»qui dilexerint apparilloncm ejus ^ » Cujusnam porro hcec

opparitio sll, andi cum qui narrnt : « Apparuit gratia Dei

B sahitaiis omnibus hominib;is,erudiens nos, ut abnegantes

Bimpielatem, et saecularia dcsiderla, sobrie et juste, et pie

Mvivamiisin hoc saeculo : expectanles bcatam spem et ap-

»parilioucm gloria) mngni Dei , et Salvatoris noslri Jcsu

1) Ghrisll ^. »

IV. Sed hic quidem pugna, qua cum htercticis congressi

' t Cor. XV, 10. — 2 Id. III, 8. — 3 2 Tim. iv. 7, 8. — < Joan.

V, aa. — * a Tim. iv, 8. — ^ Tit. 11, n-i5.



88 S. JO. CHRYSOSTOMl AECHIEPISCOPI C. V.

sumus, finem habet, jamque tropaeum ereximus , et victo-

riam retulimus, cum ex iis omnibus, quae commemoratasunl, in ejus esse potestate situm docuerimus , cum hono-

ribus cumulare, tuui poena mulclare, utpole qui et omnejudicium habeat, et omnium oplinium coronet, ac victo-

rem pronuntlet, et in illis parabolis utrumque prasstilerit :

sed jam deinceps oportet , ut dubitationem ex animis fra-

trum eximamus, et

quamob causam ita dixerit,

doceamus:

Non est meum hoc dare : » mullos enim ex eorum occa-

sione, qua; dicta sunt, quicslionem movere arbitror : ut

igitur et qusestionem solvamus , et perturbationem animi

sed<!nius, atlendilc, qnaeso, animum , et menlem vestram

prffiparate : major quippe jam mihi labor incumbit : non

enim a?qualis est facilitalis pugnare ct docere : hoslcm

vulnerare et domesticum corrigcre ; sed plus in hoc mihi

studii conferendimi est : ut neque mcmbrum claudicans

iiegh'gam, nequc perlurbatum quemquam proetermiltam.

Dico enim, sed ne percellant vos quce dicuntur, neque tur-

bemini; non enim tantum Filii nou esse conlendo , sed

neque Patris , et hoc magna lubaque clariori voce pro-

clamo, neque ipsius esse dare, neque adeo Palris ipsius. Si

enim ipsius esset, et Patris esset : si Palris esset, et ipsius

esset : propterea non dixit illis simpliciler : « Noncst meum» dare ;

»quid igilur ? a Non est meum dare , sed quibus pa-

• ratum est ; » significat nequc ipsius esse , ncque Palris,

sed aliorum quorumdom. Quid ergo sibi vull dictum illud?

Sic enim arbilror vobis auctam esse perturbalionem , ac

majorem dubitationem cxorlam, et anxios vos essc : ve-

rumtamcn nohle limere; non enim desistam , doncc sohi-

lionem adjiinxcro : sinitc lanlum ut paulo altius inilium

oralionis arccssam, quod alilcr fieri nequeat , ul dihicide

menti vestra) omnia commendentur. Quid ergo sibi vult

quod est diclum ? cum se reciperet Jerosolymam Jesus,



DJi PETlTIONli FILIOHUM ZliBEDJEI. 89

accesslt cuni filiis mater filioruni Zebedoci , Jacobi et

JoanDis, sic eum alloqucns : s Dic ut sedeant hi duo fllii mei

»unus ad dextcram tuam, ctunus ad sinislram tuam ': »

alter aulem Evangelisla filios hajc a Chrislo peliisse dixit :

sed non est tamcn discrepantia : neque enim sunt haec mi-

nuta percurrenda : verum cum malrem praemisisset

post quam illa dixit, et portani aperuit, ipsi quoquc preccs

admoverunt, nescienlcs quid dicerent, sed dicentes tamen.Nam licet Aposloli essent , iniperfecliores tamen adhuc

erant, tanqnatn pulli crrantcs in nido , cum nondum illis

penno; succrevcrint. Atque hoc maxime vobis esse notumoportet, ante passionem in multa illos i^noranlia esse vcr-

satos; quapropler et increpans eos dicebat : « Adhuc etvos

»sine inlcllectu eslis " ? Nondum cognoscilis , nec intelli-

»gilis, quia non de panibus dixi vobis : Cavele a fermenlo

» Pharisaeorum -? »et rursus, « Mulla habeo vobis dicere,

»sed non poteslis porlare modo ^*. » Neque vero sublimiora

tantum ignorabant, sed illis eliam s.-epenumero , quee au-

dierant, proe metu ac timiditale excidebant, quod illis ex-

probrans aiebat : «Nemoex vobis interrogat mc : Quo vadis?

» Sed quia IiKC locutus suni vobis, tristilia implevlt cor

«veslrum ^: »et rursus, « IUe vobis suggcret omnia, et do-

Bcebit vos ^: » de Paracleto verba faciens : cailerura non

dixisset : «Suggeret,» nisimulla illis,qua3dicta fuerant,exci-

dissent. IIa)c autem a nie non teaiere coinmemorata sunt

sed quoniam Pelrus modo quidem videlur perfeclam

quamdam confessionem proferre, modo autem omniumoblitus. Nam qui dixerat : « Tu cs Christus Filius Dei

»vivi ', »ac propterea beatus prajdicatus fuerat , ejusmodi

paulo post peccatum admisit, ut Satanas fuerlt oppellatus.

Sic enim ait : o Vadepost me, Satana; scandalum es mihi :

' Marc. s, 55. — ^ Mallli. xv, 16. — ' Id. xvi, 11. — ^ Joan.

XVI, 12. — ' Ibid. 5, 6. — ® Id. xiv, 26, — ' Malth. xvi. 16,



QO S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

«quia non sapis ea. quae Dei sunt, sed ea qu£e bomi-

snum \ » Quid imperfectius eo fieri possit, qui non sapiat.

qu.x sunl. ejus, sed qiux sunt homi«um? Post quam enim illi

de cruce deque resurreclione verba fecerat, cum eorura

quai dicta fuerant, profundltatem ignoraret. neque jam ar-

cana dogmata futuramque mundi saiulem posset compre-

hendere , separatim assumens eum dixit : « Propitius tibi

»esto, Domine, non erit tibi hoc'.

» Videsut illi nihil de

resurreclione certo scirent? et hoc ipsum indicans Evan-

gehsta dicebat : « Nondum cnim sciebaut , quia oporteret

„eum a morluis resurgere^. ., Quod si ista nesciebant,

muUo mogis alia iguorabant, cnjusmodiest de ccelesli reg-

no, de primiliis nostris, ac de ascensione in coekmi ,hu-

miquerepcntes adhuc nondum in allum poterant evolare.

Cum igltur hac essent opioione imbuti, et expectarent, ut

iUi confestim regnum Jerosolymls obveniret : nihll enim

amplius quam iUud novcrant, quod nimirum et alius Evan-

gehsta signiticat, dicens illos existimasse Jam regnum ejus

adventare, quod unum aliquod ex humauis regms suspi-

carenlur, et arbitrarei)lur ad iUud ineundum non ad cru

cem et morlem iUum pergere : nam licet miUies audivis-

scnt, certo id scire non polerant.

V. Quoniam igIlur'nondum quidem cvidenlem et exac-

tam dogmatum cognitionem adeplierant, scd ad sensibile

regnum pergere censebant, et Jerosolymis regoaturum,

assumentcs eum in via, oportunum se nactos tempus exis-

timantes, hi.nc pelitionem inslituunt : nam cum se ipsos a

CGCtu Discipulorura sequestrassent, perinde quasi ad ipso-

rum aibitrium redaclce res esscnt, prsrogalivam sedis pos-

tulant, et primas partes inter aUos sibi deferri : quippe qui

arbitrareutur jam res fmem accepisse, totum negolium

confici, tempusque coronarum ac praemiorum advenissc :

• Mattli. XVI, 20. — ' Ibid, ai, — ' 3oan. xx, 9.



Dr, PETITIONE I-ILIOUIM ZKBED.El. 91

quod ipsuin cxtrcmoe fiiil inscilia\ Alque ut La2C noii sola

coujeclura verboruinquc probabiiitale niti novcrilis, ipîus

Jesu, cui perspecla suiit arcana (jua^quc, reni scrmone

atque auclorilalc confirmabo. Posl quam enim isla poblu-

larunt, audi quiJ illis respondeut : « Nescilis quid petalis.»

(ûid hac probalione clarius? Vides illos minimc novisse

quod pelebaut, cum de coronis ac pracmiis apud ilhim

verba lacerent necdum ccilamiiiibus inchoalis? Duo suntigitur qua; innull, hoc dicens : « Ncscilis quid petalis, »

uuum quod de rcgno lot|uantur, dc quoscrmoucm Christus

Don inslilucrat : non cnim de hoc lerrcnoâc sensibili an-

nuutiatum crat : aherum, quod dum sedis prscrogativam

et ccclesles jam quarunt honores, cicterisque videri ciariores

et ihuslriorcs conlcnduut , ne suo quidem lcmpore, scd

admodum intempeslive isla qucerant. Tempus enim ilhid

ncn coronarum aut pracmiorum, sed certaminum, lucla-

rum, laborum, sudorum, sladiorum rnit.alqiie pra;liorum.

IJoc igitur sibi vult iUud quod alt : « Nescilis quid petalis, »

duin dc his apud me verba facitis, cum iiccdum labores

ex^nllaverllis, necfium ad ineunda certamina vos exue-

ritis : cum incorrectus adhuc mancatorbis terrarnm,cum

impietas dominetur, et pereant omnes mortales. Nondum6 carceribus exihistis , nondum ad ineunda hictamina vos

exuistis, « Poteslis bibcrc calicem, quem cgo bibilurus

*sum, et baptismo, quo ego baptizor, baptizari '? Cahcemhoc loco et baplismum cruccm suam et morlem appel-

lans; cahcem qiiidem, quoniam cum vohiptale iilum elu-

blt; bapti>mum auiem, quia per illam orbem terrarum

cxpurgabat : nec Idclrco tantum, sed et propter resurrec-

lionis faclhlalem. Ll culm qui bapllzatur aqua, umlta cumfaciUlate ascendil, ab aquarum natura nihil impeditus : sic

et iile cum in mortem dcscendisset, multa cum facihlate

' Mattli. sx, 22.



92 S. JO. CURYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

ascendit, propterea bapllsmum illaai appellat. Quod autem

dicit et hujusceinodi. « Potestis occidi, et morlem oppe-

lere? » horum enim nunc tempus est, funerum, periculo-

rum, laborum. Vcrum illi, « Possumus ' , » inquiunt, cumnec intelligant quld dlcatur, sed adductl spe impetrandl

postulata, promittnnt. Alt illls, « Callcem quldem meum«bibetis, et baptismo, quo ego baplizor baptizabimini, »

mortem sic appellans : nam et Jacobo gladlo caput abscis-

sum est, et mullolies mortuus est Joannes. « Sedere autem

» ad dexleram meam, et ad slnistram meam, non est meum»dare, sed quibus paratum est '. » Quod autem dicit, est

ejusmodi. «Vos quidemmoriemini, occldemini, et honorem

martyrii obtinebiiis : verumlamen ut omnium primi sitis

non est meum dare, sed eorum , qui dicertant , accipere,

ob majus sludlum , ob majorem anlmi alacrilatem. » Ut

aulem quod dico manifeslius evadat, ponamus aliquem

esse agonolhetam; dclnde matrem, cui alhletae duo sint

filii, ad agonothetam accedere cum filils suis ac dlcere

« Dic ut hi duo fdii mei coronam accipiant :»

quld igitur illc

respondcblt? Hoc ipsum nlmirum:

« Non est meum dare,' agonolheta sum , qui non ad gratiam , aut supplicanllum

precibus, et prensatlone adductus, sed operum exitu prac-

mia distribuo : id cnlm maxime est agonotheta^, ut non

temere, aut quoquo modo prasmla largiatur, sed lionorem

forlitudlni defcrat : Id nlmirum et Christus faclt. Non ut

auferret quoc sunt substantiae, ita locutus est, sed ut hoc

indicaret, non ipslus csse solius dare, sed eorum , qui de-

certant, accipere. Nam si sollus esset ipslus , omnes ho-

mines salvi fiercnt, et ad agnitionem veritalis venirent :

si solius esset ipsius, diirerentcs honorcs non essent :

omnes enim ipsc condidit, ct requaliler cst Illi cura de om-

nibus. Porro dilTcrenlcs cssc honores cx Paulo id expo-

• Matlh, xx^ 22, -^ 2 iijid, 25.



DE PETiTioNi- FiLionrM znnp,T»r:i. gS

nenlc co^nosccs, dam alt : « Alla chiritas solis, ct alla cla-

«rilas lun.T, cl alia clarilas slcllaruni. Slclla cnim n slella

» diflerl claritale '. »Et rursus , « Si quis superaBdificat

»supra fundamentum hoc aurum, argcnlum, lapides pre-

» llosos '. » Ut enlm vlrtutis varietatcm indicarct Paulus, sic

oralionem accommodavit : et hac dicebat , slmul Innucns

non posse nos dormiendo vel stertendo in regnum coelorum

introire , sed per mullas Iribulationcs accipicnda esse iila

prfcmia. Nam quia propterea quod plurimum amlcitia et

gralia apud ipsum valebant, censebant rore ut ipsos ctiam

honore caHerls anteferret , ne si h.ec illis susplcio lusedls-

set, negllgenliores evaderent, ut ab hac eos opiiilone abdu-

ceret, dixit : « Non est meum dare, »sed veslrum, sivelilis,

acclpere : ut majorem anlminlacritatem exhibeatis, ut ma-

jorem laborem, ut studium majus : operibus enim coronaspropono, ct iaboribus honores, ct praemia sudori : haec

apud mc commendalio valet maxime, quoe ab opcrum

exhibitione promanat.

\i. Vides me non fruslra dixissc ncc ipsius esse, nec

Patris, sed eorum, qul decertant, labores exantlant, et mo-lestiis conflictnntur ? Proplerea nlmirum et Jerusnlem di-

cebat : « Quolics volui congregare filios vcstros quemad-9 modum gallina pulios suos, et noluislis ? Ecce relinquetur

• domus vestra deserta ^. «Vides fieri non posse, ut ex

illis qui ctiosi sunt, ac dcsides, et supini jacent, ullus ali~

quando salvus fiat? Ex hoc et aiiud quidpiam arcanumdlscimus, non salls esse marlyiium ad supremum hono-

rem et allisslma) sedls conciliandam praerogalivam. Eccenanique praedixil iolis fore quidcir, ut marlyrium pale-

renlur, nec 1'lcirco lamen omnino primcs honores conse-

querenlur : quippc cum cssent nonnulli , qni majora pos-

' I Cor. XV, 4». — ' IJ. 111, 12, — 3 Matlb. xxiii, 5j, 58. et Luc.

xiii, 34, 35.



94 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

sent a se putrala ostendere : id qiiod indicans dicebat

« Galicem cjnidem mcnm bibelis, et baplismo , fjuo cgo

»baptizor, baplizabimini : sedcre autem ad dexlcram, et

» ad sinislram, non est meum dare. » Non quod scdeat, sed

hoc idem valet, qnod mojorem consequi honorem , primas

partcs obtiiiere, superiorem omnibus fieri : dixit igilar se-

dere ad dexteram et ad sinislram, iit eorum opinioni se ac-

commodarct : illi enim primas partes appetebant , et ut

cfeteris omnibus majores apparerent. Hoc igitur ipsum in-

quit, ut vos caeteris majores appareatis, omnibusque subli-

miores, hac una re non potestis acquirere : nam mortemquidem oppetetis, ut autem snpremum honorem obti-

nealis, non est meum concedere, sed quibus paratum est.

Et quibusnam, quajso, paralum esl? videamus, quinam illi

sint beali nc ler bcati, quique splendidas illas coronas con-

sequuolur. Quinam igitiir illi sunt, et quas ob rcs gcstas

adeo splendide coronantur? Audi quid dical; post quamcnim decem indignali sunt dc dtiobus, quod scilicet cum a

cffitu se disjunxissent , dc transferendo in se supremo ho-

nore delibcrarent , vide quomodo ct illorum passionem

corrigat^ et islorum : vocatis enim illis ad so sic ait : « Pria-» cipes genlium dominantur eorum, et qui magni sunt,

«poteslalem exercent in eos, apud vos autem non ita erit

» scd quicumque vohierit inter vos primus esse, liat omniura

fiultimus'. » Perspicis hoc illos voluisse, utprimi, majores

et superiorcs evaderent, alque, ut ila dicam,ipsorumprin-

cipes? Proplerea nempe adversus hoc insislens et eorumarcana in medium jjroferens dixit : « Qui volueritinter vos

wprimus essc, sitomnium niinister. »Si primum concessum

appetilis, inqiiit, et summum honorem, ultimum pcrsequi-

mini locum, et ut omnium sitis viiissimi, omnium humil-

limi, omnitmi minimi, vosquc omnium postrcmos collo-

• Mallh. XX, aS-a;.



DE PETITIONE FILIOnVU ZEBHB.EI. ^5

cetis : haec cnlm virlus honorem illuui Itugllnr, nequc

longe obest exempluni , quoil et niullum cxcctlil. « ISon

nonim vpnitFiliuslioniinis, ut minislrarelur ei, sed ut mi-

»nistraret, et darct aniulbm suam , redemplioncm j)ro

»multis '. B Ut iiilclligalis islud esse quod claros reddit el

iliustres, videle , inrjuit, quomodo res milii succcsserint

qui ncque honore, nequc ^loria indigeo : nihilominus

tamon hac ralione bona innumcra sunt a me perfecla. An-

tcquom cnim carncm assumpsissct illc , ac se ipsum abje-

cissel, perierant omnia, et de omnibus actum erat : post

quam autem se ipsum dejecit, omnes in allum evexit,

mnledictam dclcvit, morlem exlinxil , paradisum apcruit,

peccatum mortuum reddiflit, coelorum fornices reseravit,

primltias nostras in ccekim sustulit, orbem lerrorum pie-

tale complevit, errorem abegil, veritatem reduxit,prlmilias

noslras regium in thronum subvcxit, innumera bona pra^s-

tilit : quae nequc ego, neque mortalcs omnes possent ora-

tione compb^cli. Ac prius qnidem quam sc humilinsset,.

Angeli tanlum ipsum noverant : postquam aulem sc ipsum

humihavit, omnis eum nalura agnovit hnmana. Vides quo

paclo, quod sc huniilinveril, nihilo niinorslt reddilns, sed

innumera inde lucra, Innumera recle facta promanarlnt,

ejusque glorla clarlus idcirco eluxerit. Quod sl in Deo, qui

bonis omnibus allluit, ncc ulla re indiget , quod sc Ipsum

huniiliaverit, tantum id boni peperit , pluresque famulos

illi concillavit, ac regnum dilalavit, quid tu vererls, ne cum

te humlhaveris, minor fias? lum sublimior eris , lum niag-

nus, tum clarus, tum iJlustrls, cum le ipsum floccifocerls,

cnm primas paites non appetiveris, sed inferiores ferre et

occidi, et In periculis versarl, contenlus fueris , cum mi-

nisterium plcrisque, obsequium , ct curam sludueris exlii-

bere, alque hujus rei causa quidvls agere protique poratus

' Mattb. sx, a5.



gS S. JO, CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

fueris. His igitnr consicleratis, dilectissimi, humilitatem

summo sludio sectemur, et cum afFecti contumelia fue-

rimus, cum despecti, cum extrema cuncta perpessi , cumneglecti, ac ludibrio habiti, cum voluptatc perferamus :

nihil enim sic in allum tollere, gloriam et honorem conci-

liare, atque efliccre ut mognus videare, consuevit,ut virtus

humilitolis. Cujus nobis eximium specimcn exhibenlibus

promissa consequi bona contingat, gralia et benignilate

Domini nostri Jesu Christi, cum quo gloria, honor, et ado-

ratioPalri, et Spiritui sancto, nunc et semper,et in saecula

saeculorum. Amen.

HOMILIA I.

In prodltlonem Judtv, et in Pasclia , inque iradilionem

myslcviorum, ac quod non oportcat injuriarum memi-nisse, habita in sancla et magna feria quinla.

I.Paucis hodie cum veslra charitatetractare necessarium

est , el ideo paucis , non quod dictorum copia gravemini ;

nullam enim aliamcivilalem reperire est audiendorum spi-

rilualium sermonum adeo sludiosam. Non propterea igilpr

pauca dicimus , quod vobis multitudine sermonum fasti-

dium pariamus , scd quia alia intervenit hodie brevitalis

causa. Elenimmullos vidco fideics ad horrendorum myste-

riorum communionem festinantes. Ut igitur neque illa

mcnsa excidant , neque hac prorsus fruslrenturj necesse

est modcratum cibuni apponerc , ut utrinque vobislucrum

accedat , ct hoc ceu doclrinoc vialico munili , sic cum li-

niore , tremore, debitaque reverenlia ad tfemenclam hor-



DE PRODITIONE JUD.E. lIOMILi.V I. C^-J

rendaQiquc coramunionein acceclalis. Ilodic , dilecli , Do-

minus nostcr Jesus Christus traditus est : hujus naniqnediei vespera Juda?i, illo comprchenso, abierunl. Verum ne

contrislcris audiens Cliristum proditum esse : imo polius

contrislare , et accr.be lugc , non proditum , sed prodito-

rcm Judam. Etcnim qui prodilus est , mundum salvum fe-

cit, proditor vero animam suam pcrdidit : qui prodilus cst,

ad dexteram Patris sedet in coeHs, proditor in inferno nunc

est, inevilabilc ferens supplicium. IIujus causa luge cl in-

gcmiscC;, hujus cnusa lacrymarc, cjus quippc causa flevit

Christus. IVam « Cum vidisset eum, inquii, turbatus est

))Ct dixit : Unus c.v vobls tradet me '. » O quanta misericor-

dia Domini ! proditusproditoremlugct. « Cum vidisset eum,))ait, lurbalus est, et dixit : Unus ex vobis Iradet mc. »

Quare mcestus fuit? simul ut amorem ostendcrct suum , ct

nos doceret non cum , qui mnla patiatur, sed eum , qui

male agat, scmper lugendum esse. Hoc enim illopejus cst;

imo polius id non malum est male pati , sed male agere id

prorsus malum. Etenim male pnti , id rcgnum cccloruni

conciiiat ; malc autcm agerc, gehennre nobis et supphcii

causa est. Nam o Beati, inquit, qui persecutionem pa-))liuntur propler jusliliam, quoniam ipsorum est regnum» coclorum '. » Vidcs-nc maUiriun porpcssionem, iu merce-

dcm ac proemium, consequi rcgnum ccclorum ? audi quo-

modo mahim pcrpetrare poenam ct supphcium afl.eraf.

Cum enim dixisset Pauhis de Juda:;is : « Dominum occide-

«runt, Prophelas pcrscculi sunt, intiilil: « Quorum fmis

» crit secundum opera eorum ^. » Yides-ne quomodo ii,

qui pcrscculioncm patiuntur, regnum accipiaut; ii vero,

qiii persequunlur, iram sibi parcnt? IIkc porro non temere

nunc a mc dicta sunt, sed ut non conlra inimicos irasca-

mur, sedmiseremurillos, aclugeamuscum iisquedolcamue.

' Joan. xiii, Qi. — ' Mallli. v, lo. — ^ i Tlits.s u, i5.

ixxx. 7



98 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

Hli enim sunt, qui male paliunlur, nempe qui nobis sunt

inimici. Si sic animam nostram lemperemus, eliam proipsis orare poterimus. Ideo enim quartam jam insumo diem

cohortando vos ut pro inimicis oretis.quo firmior sit doc-

trina, frequentia admonitionis radicata : ideo frequenter

sermonibus inslo , ut iras tumorem evacuem et ardorem

compescam, ut quioratum venit ira vacuus sit. Nam Chris-

tus non inimicorumtantum gratia hsec

cohortalusest,

sedctiam nostri causa, qui peccata illis dimiltimus : majora

enim accipis, quam das, cum iram remittis inimico. Et

quomodo majora accipio, inquies ? Si inimico peccata re-

miseris, remiltuntur libi delicta contra Dominum admissa.

Hsec insanabilia sunt ac veniam non merenlur , illa autem

veniam et solatium reperiunt. Audi Heli dicenlem filiis suis

« Si peccans peccaverit homo in hoininem , pro illo ora-

» bunt : si vero in Deum peccaverit, quis orabit pro eo ' ? »

Ita ut vulnus illud ne orntione quidem facile solvatur : ora-

tione quidem non solviturj sed remissione peccatorum

proximi solvitur. Quamobrem ilia in Dominum peccata

decem millia talenta vocavlt Christus; ha^c vero centum

denarios. Dimitte ergo centum denarios , ul decem millia

talenta remiltantur tibi.

II. Sed dc oralione quidem pro inimicis salis locuti su-

mus : jam, si placet^ ad prodilionem redeamus, et vi-

deamus quomodo Domlnus noster proditus sit. « Tunc abiit

»unus de duodecimj Judas Iscariolcs dictus, ad principes

» sacerdotum, et dixit : Quid vullis mlhi dare, et ego vobis

» tradam eum ' ? » Et vldetur quidem id quod dictum cst

clarum esse, nlhilque amplius subindicare ." sed si quis nc-

curale singula, quoe dicta sunt, examinet, magnnm prae-

bcnt contemplaudi materiam, multamquesensuum profun-

dilalem. Primo tempus considerandum est. Non enim sira'

' i Reg. M, 25. — 2 Malth, xxvi, «4.



DE PHODITIONU JVHM. IIOMILIA. I. gg

pllciter illud indical Evangelista , neque enim dixit so-

Iiim : « Abiil; » sed adjecit , « Tunc abiit. Tunc, » dic mihiquandonam l' ct quanam dc causa lcmpus indicct ? Quid medocere vult? Non enim temcrc diclum est illud, «Tunc ; »

siquldem cum Spirltu motus loquerelur , nec tcmere nec

frustra loquebalur. Quid igilur cst illud<rTunc? »Ante il-

iudtempus, ante illam lioram acccssit merctrix alabas-

trum unguenli habcns , et effudit olcum illudsuper caputDomini. iSIagnam curam oslendit, grandem fulem , mullam

obedienliam ac piclalcm. Priorem vitarn mutavit, faclaest

mciiorettempcranllor. Et quando merclrixresipuit,quando

sibi Dominum atlraxit, tunc discipulus magislrum prodi-

dit. Ideo dixit , o Tunc, » ne magistrum infirmitatis accu-

sares , ubi videres eum o discipulo prodi. Tanta enim vis

erat magistri , ut eliara meretrices ad obsequendum slbi

pcrtraheret. Quid igltur , inquies , qui merelrices potuit

Discipulum pcrtrahere non potuitPPoterat quidem Disci-

pulum pertrahere, sed noluit illum necessitate bonum fa-

cere, neque vl ad se pertrahere. « Tunc abiens : » eliam il-

lud, «Abicns, » aliquamhabel conlemplandimateriam : non

enim acciius a principibus sacerdotum,non necessitale in-

ductus, non coactus ; sed a se ipso et sua sponte dolum pe-

perit, et hanc extulit senlentiam, nemine alio sibi nequitiae

hujus auctore. «Tunc abiens unusde duodccim.» Quidest,

« Unus de duodecim ? » Hoc illi magno crimini verlltur,

quod dicatur , « Unus de duodccim. » Etenim erant el alii

Jesu Discipuli numero scpluaginta. Sedilli secundas habe-Lant , illi non taulo fruebantur honore, nec tanta erant

praedltl fiducia, non tanlorum erant parlicipes arcanorum,

quantorum duodecim illi. Hi maxime probati erant , hic

erat regius chorus : hic cuneus magistro haerens : ab hoc

resililt Judas. Ut igitur discas non Discipulum simpliciter

ipsum prodidisse , sed unum ex probalissimo ordine , ideo




dicit : & Unus de duodecim , » neque erubescit is, qui haec

scripsit Mallhaeus. Quare non erubescit ? Ut discas eos sem-per cum veritale cuncla dicerc, nec vel ea celare, quae

sibi probrosa videntur. Hc-cc quippe ipsa, quse videntur

probrosa , Domini benignitatem ostendunt; quod pro-

dilorcm, latronem, furem tanlis dignatus sit bonis, el

usque ad extremam horam ipsum tulerit. Etenim admone-

bat,hortabatur, omnemque curara gerebat illius. Quodsi

illc non animum adhibuit, non in causa erat Dominus.

Testis est ipsa meretrix : illa namque cum sibi attenderet,

sahUem nacta est. Ne itaque desperes, illam contuens me-

retricem; nequeconfidastibi, ad Judam respicieirs. Utrum-

que enim perniciosum est et confidere et desperare. Gonfi-

dentia enim stontem prosternit; desperalio lapsum resur-

o-ere non sinit. Ideo Paulus his verbis hortabatur : « Qui

» videtur stare, videat ne cadat '. » Habes amborum exem-

pla, quomodoDiscipuhis, cum stare viderelur, ceciderit, et

quomodo meretrix jacens surrexerit. Ad lapsum pronus

est animus noster, vokibills vohmtas : quamobrem opus

est ut nos undique muniamus sepiamusque. « Tunc abiens

» unus de duodecim, Judas Iscariotes. » Vides-ne a quah choro

excideril? Vides-ne quam doctrinam despexerit ? Vides-ne

quantum malum sit segnitieset negligentia ? « Judas qui di-

» cebatur Iscariotes.» Gur mihi patriam ejus memoras ? Uti-

nam ne ipsum quidem nossem. « Judas qui dicebaturlsca-

»riotes. Gur ejus civitalcm nominas? Ahus crot Judas dis-

cipulus, cognomenlo Zeloles : ne igilur ex eodem nomineerror nasceretur, hunc dislinxit ab illo : ct illum quidem a

virlute nominavit, « Judas Zeloles ; » hiuic autcm a ncquitia

non nominavit; neque enim dixit: « Judas prodilor» : atqui

par erat ut iUum a virlute nominavit, hunc etiam a nequi-

lia appellore ac dicere : « Judos proditor. » Verum ut le doce-

' 1

Cor. X, 12.



DE PRODITIONE JUD.E. nOMIM.V 1. 101

ret linguam accnsalione pnrani scrvare, vel ipei prodilori

parclt. « Abicns eniiii , inquit , Judas Iscariolcs ad princi-

»pes sacerdoluni, ait illis : Quid vullis milii darc , ct ogo

» vobis tradam euni?»0 cxecrandam vocem ! quomodo

ex ore cxiliit ? ([uomodo lingiiam niovit? quomodo totum

corpus non oblorpuil ? Quomodo mens nonexcessit?

111. « Quid vultis mihi darc, ct ego vobis tradam eum ?»

Haeccinete docuitChristns, dic mihiPNonnc ideo dicebat :

« Nolile possiderc auruui, nequc argcnlum , noque .xs iii

» zonis veslris ', » ut avarltiani illam jam olim in ic compri-

mcret ? Nonne haec assidue hortabatur, ac proeterca dice-

bat :« Si quis te percusserit in dexterani maxIUam, verio

» illi et aliam ' ? Quld vultis milii dare^ et cgo vobis tradani

»eum? » stultiliam ! Pro qua rc, quoeso, quam vel par-

vam vel magnam accusationem proferre valens, magistrumprodis? An quia potestatem tibi dedit adversus docmonas?

An quia morboscurarcfecit, vel lcpram mundarc? An quia

moriuos suscitare ? an quod conlra mortis tyrannidem le

conslituil ? Ilanccinc mcrcedem pro tot beneficiis repcndis?

« Quld vullis mlhl darc, et ego vobls cum tradam^?

stultltiam ! imo potius, o avarltiam ! nam hocc lotmala pe-

perlt. riujus Ille concuplsconlia maglsirum prodldit. Talls

qulppc est Illa mala radlx, quas invadit anlmas plus quani

daemon, in furorcm vertit, omnium ignorantlam parit et

sui, et proximi, et naturalium legum, ab ipsa mcnte exce-

dere facit , et furlosos eflicll. Yide quanta ex Juda; animo

ejecerit, convcrsjlloncm, consuetudincm, mensoe societa-

tem, miiacula, doctrinam, cohoriationem, admonitionem.

In horum omnium oblivionem tunc conjecit eum avarltia.

Ideo Paulus jure dicebat : « Piudix omnlum malorum est

» avaritla'*. QuIdvuUismihi dare^ etego vobiseumtradam?»

* Mattb. X, 9. — 2 itl. V, 5|^. _ 3 ij_ xxn, i5. — ''1 Tim.VI, io.



102 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

Magna dlctistiiltilia.Traclis-ne.quaeso, eum,qui omniacon-

linet, claemonibus impcrat, mari praecipit, universae naturas

Dominum? Ut igitur ejus arro^antiam comprimeret, et

oslenderet se, si noluisset, nunquam traditum iri , audi

quid faciat : codem prodllionis lempore, cum ipsum inva-

derent cum fuslibns, Inmpadibus et lumine, dicit illis :

«Quem quserilis '?»et ignorabant qucm capcre deberent.

Tantum aberat, ut eum Judas Iradere possel, ut neque

praesentem ccrneret eum, quem tradlturus erat, licet cumlampadibu3 el lumine lanlo : hoc subindicans Evangelista

dlcit : «Lampades habebantellumcn, etnon videbanteum.»

Quolldie Chrislus eum commonefaciehnt tum operibus,

tum verbis oslendens, quod eum non iatere posset prodi-

turus : neque palara eum praesentlhus omnibus arguebat,

ne slc Impudenllorem redderet, neqiie tacebat etiam, nesl latere se pulasset, sine melu ad prodlllonem veniret :

sed frequenter dicebat : « Unus veslrum tradet me, «ne-

que laanen eum palam declarahat. Multos de gehenna ser-

moncs inslilucbat , mullos de regno : suamque in hac

ulraque re potenliam exhlbebal; sive in puniendo pecca-

lores, slve in honorando justos. Yerum han,c omnia ille

despexit, Deus autem vi eum non altraxit. Quia enlm et

malorum, et bonorum operum elecllonis nos dominos fe-

cit, nos libere bonos vult esse. Ideo si noluerimus, non

cogit, nequc ncccssilatem inferl. Nam coactum cssc bo-

num, id non est csse bonum. Quonlam igllur et ille ar-

bitrii sui dominus erat, ct in ejus potestate erat non obse-

qui, et ad avarillam non deciinare, Ideo mcnte exca3calus

est, et sakilem suam prodldlt, ct alt : « Quid vuhis mlhi

»dare, et ego vobis euni tradum ? » Mentis igltur ejus coe-

citatem et insaniam arguens Evangelista, ait tempore in-

vasionis Judam propc cos slclissc, iUum scihcct qui dlxo-

' Joaii, xvui, 4.



DE PKOniTIOMi 3VDM. UOMM.IA. I. 100

rat ; « Quid vullis mihi tlare, et ego vobis eum Irndam? >

Neqne hinc sohun poleslas Chrisli conspicllur, sed eliam

quod, ipso voceni cuiillenle, recesseriiit illi et ceciderinl in

terram. Quia vero neque sic ab impudenlia destiteruut,

denium se ipsum Iradidit; ac si di\isset : « Quod mcnmerat totum leci, polcntiam declaravi meam, ostcndi vos

ea aggredi, quaj fieri nequeonl. Volebam ncquitiam ves-

Iram comprimere : quando aulem vos noluislis, scd in in-

saniaperseveralis, mcipsuui ulique Irado. «Ilajc porro dixi,

ne quidam Christum accusarcnt, oc dicercnt : a Cur Judamnon mutavit ? cur euuj lemperantem moderatumquc non

fecit? t Quomodo eum modcralum efficere par erat? neces-

sitate-ne an arbilrio? Si quideui necessitale, neque sic

melior futurus erat : nulUis enim necessilale melior effi-

ciatur; si arbitrio et eloclione, omnia qua^cumque arbi-

trium et cleclionem corrigerc poterant inluh't. Si aulem

ille remedium accipere noluit, non fuit uiedici culpa, sed

ejus qui medelam repulit. Vide igilur quanta fecerit, ut

eum ad mehorem frugem et salutem reduceret : omnemeuni philosophiam docuil operibus ipsis, alquc verbis,

daemonibus superiorcm fecit, facultalem dedil ut mulln

miracula edcrcr, gehenn;c comminatione lcrruit, regni

promissione cohortalus est, arcana ejus consilia assidue

arguit, nec argucndo pubhca fecit, pedes ejus ut et alio-

rum abluit, mens.x' et ciborum pnrlicipem fecit : nihil aut

parvum, aut mngnum retro reliquit : ille vero libens sine

emendatione mansit. Et ut discas eum, cum mutari pos-

set, noluisse, scd cx ejus scgnilie totum prodiisse; audi,

Cum enim prodidisset eum, projeclt triginla argenleos, et

ait : « PeccQvi tradens sanguinem justum '. » Quid hoc rei

est? Cum miracula palranlem vidcros, non dicebas : « Pec-

)>cavi tradens sanguinem justum : »sed, « Quid vullis mihi

' Matlh. XXVII, 4.




»dare, et ego vobis tradam eum? » Ubi autem malum ul-

terius processit, et proditio fmem sorlita est, peccalumque

consnmmalum est, tunc pcccatum agnovisti. Quid igilur

hinc discimus? nimirum quando in segnilie degimus, nihil

Eos admonilionem juvare; quando autem studiose agimus,

eliara a nobismelipsis nos erigere posse. Quandoquidem et

hic cum maglstcr admoneret, non audivit; cum vero nul-

lus moneret, ejus propria conscientia commota est; nemi-

neque doctore sese mutavit, facinus suum damnavit, Iri-

ginla argenteos projecit. « Quid vullis mihi darc, et ego

» vobis tradam cum? Et constiluerunt ei, inquit, Iriginla

» ar2;enleos. » Prctium numeravcrunt sanguinis prelium

non hobentis. Cur accipis triginln argenleos, o Judas ?

Gratis venit Christus sanguiuem pro mundo cffusurus, pro

quo tu impudenlia pacta et conventiones statuis. Quidim-

pudenlius hac pactione?

IV. « Tunc accesserunt Discipuli. »Tunc, quaudonam?

Cu»i haec fierent, cum prodllio slatueretur, cum scipsum

Judns perdidlt, a Accesscrunt ad eum Disclpuli diccntes :

»Ubi visparcmus tibl comederc Pascha '? »VIdisti Dlsci-

puliim? Vidisli Dlscipulos? Ille prodit Dominum , hi de

Paschate ciu-ant : lile pacla Init , hi ad ministeriuni nppa-

ranl. lisdcm ct hic et illl mlraculis claruerant, eadem doc-

Irina inslituli , eadcm potcslatc pracdlti. Undenam muta-

lio? ex proposito. Hasc omniura ublque causa et bonorum

ct malorura.a Ubi vis paremus libi comedere Pascha? »

liodlcrna ha^c vcspera tunc erat:

quia igitur Dominusdomum uon babebat, ideo dicunt illi : « Ubi vis pareraus

)) tibi comedcre Pascha? » Non habemus diversorium dcfi-

nitum, non tabernacujiun , non domum. Discant illl, qui

splendidas construunt domos, lalas porticus, longa septa ,

Chrislum non hnbuisse ubi caput snum reclinaret. Quam-' JlaUli. XXVI,

17.



106 S. JO. CHRY80ST0MI ARCHIEPISCOPI C. P.

lucrabantur, quodeis antiquorum ben(3ficiorum niemoriam

revocaret, sed et aliudniajus, quod futura praefiguraret.

IUe quippe agnus figura erat alterius Agni spiritualis, et

Qvis ovem proenotabat. Atque illud quidem umbra, hoc ve-

ritas erat. Cum aulem apparuisset Sol juslitiae, umbracessavit : orienle quippe sole solvitur umbra. Ideo in ea-

dem ipsa mensa ulrumque Pascha perficitur, et typi et vc-

ritatis. Quemadmodum enim pictorcs in eadem ipsa la-

bula, et iineas circumducunt , et umbram deplngunt

tuncque colorum veritatem apponunt ; sic et Chrislus

fecit : in eadem ipsa mensa typicum Pascha descripsit , et

verum addidit. « Ubi vis paremus tibi comedere Pascha? »

Tunc judaicum erat Pascha : sed veniente sole, lucerna ne

Inceat : accedenle veritate, cessct deinde umbra.

V. Hocc Judasis dico , quia videntur Pascha celebrarequia impudenti consilio azyma objiciunt liii incircumcisi

corde. Qnomodo, quaeso, Pascha celebras, Judaee? Tem-plum dinitum est, aUare sublalum , sancla sanclorum

conculcata, omnc sacrificii genus solutura est. Cur ergo

audes h.TC illegilima perpetrarei* Babyloncm alic|uando

concessisli, atqueiilic dicebant, qui le

captivumadduxe-

rant : a Canlate nobis de caiiticis Sion ": »et tu renucbas.

HcBC porro dcclarans David dicebat : « Supcr flumen Baby-

«lonis, illic sedimus et flevimus. In salicibus in medio cjus

«suspendimns organa noslra " ; »id e.sl, psalleriimi , cilha-

ram, lyram, ct cnelera. Ilis enim olim ulcbantur, cl his

psalmos canebant : hiecque in captivitalem abducti secum

tuleranl, ul monuraentinn palrioc con.^^uetudinis haberent

non ut iis uterentur. « IUic enim, ait , interrogavcrunt nos,

» qui caplivos duxerunt nos, verba canliouum ^ cEt dixi-

mus : « Quomodo cautabimus canticum Domini in terra

«aliena ''?.' Quid dicisl' Canticum Domini non canlas in

' Fsal. cxiwi, 3.— 2 Ibid. 1, 2. — •* Ibid. 3, — ' ll)id. 4-



DE PRODITIONE JUD.B. IIOMIMA I. lOJ

lerrn alieDa, el Pascha Domini celebras in lorra aliena?

Vidcs-ne ingratum animum? VIcIps-hc inif(iiilatcni ? Cuminimici ernnt (jui cogercnt, nc psalinum f|ui(lcm diccre au-

debanl in lcrra alicua : nunc autcni sua sponte, nemine

cogente, neminc vim infcrenlc, bellum inferunl Deo. Vi-

des-nc (juam impura sint azyma ? (juam illegitimum fes-

lum ? <juam vere non sit Pascha judaicum? Erat olim

Pascha judaicum, sed nunc solutum est, advenitque spiri-

tualePascha, (|uod lunc Iradidit Christus. IMis cnim mon-ducaulibus ac bibenlibns, incjuit, accipiens panem fregit ct

dixit : « Hoc est corpus meum, quod pro vobis frangitur in

Bremissioncm peccatorum '. » Sciunt ii, qui initiali sunt,

illa qua; dicuntur. Et rursus calicem , dicens : « Jlic est

• sanguis meus , qui pro multis efTundilur in remissionem

«peccfllorum \ »Aderat, Judas hapc Christo dicenle. IIucest corpus, quod veudidisti Juda, triginla argenleis, pro

quo nupcr pacta laiipudenter inibas cum improbis Phari-

saeis. Christi bei>ignitalcm ! Judaj dementiam et insa-

niam ! Ille namque vendidit illum triginla denariis : Chris-

tus vero postea iion recusavit liunc ipsum sanguiiiem

vendilum vendenli dare in remissionem peccalorum , si

ipse voluisset. Adcrat Judas, ct sacrae mensa) pailiccps

erat. Sicut enim pedes ejus iavit, ut et ahorum Discipulo-

rum, ila ct sacraj mcnsa} particeps ille fuit, ut nuUum ex-

cusalionis locum haberet , si in iiequilia perseveraret.

Omnia enim, quae penes se erant, Dominus exhibueriit et

protulerat : ille vero in malo suo proposito mansit.

V I. Sed tempus demum est ad horrendam hanc mensamaccedenli. Omnes ilaque accedamift cum cougruenii tcm-

perantia ac vigilantia : nuUus ultra Judas esto , nullus iia-

probus, nulhis veneno infectus, iieque alia in ore versans,

ahain mente rctinens. Adest Ghristus et nunc is, qui men-• Matlb. XXVI, 2b.— ' lliid. 2S.



108 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPlSCOPI C. P.

sam illam apparavit, hicipse lianc nimc exoinat. Nou enim

homo est, qui facit ut proposila efficiantur corpus et san-

guis Ghristi, sed ipse Christus qui pro noLis crucifixus

est. Figuram implens stat sacerdos verha iUa proferens :

virtus autem et gratia Dei est. « Hoc est corpns meum, »

inquit. Hoc verhum transformat ca , quae proposila sunt.

Ac quemadmodum vox illa : « Crescite, et multiplicamini

»et replele terram ', » scmel quidem prolata est, omni vero

lempore naturaG noslroc vim prrehet ad filiorum procreatio-

nem; ita et vox ha3c semel prohTta in ecclesiis ad unam-quamquc mensam, ah illo ad hodiernum usque tempus , et

usque ad adventum ejus sacrificium perfeclura efficit.

NuUus igitur simulatus accedat, nulius nequitia plenus,

nuUus venenata mente, ne in condemnationem particeps

efficiatur. Tunc enim post acceplam ohhitionem, diaholusinsiliit in Judam, non dominicum corpus despiciens , sed

Judam oh impudentiam contemnens; ut discns in eos

maxime, qui divina myslerla indigne participant, fre-

quenter insilire et irrumpere diaholum, ut tunc Judye con-

ligit. Etenim honores, eos qui dignl sunl juvant, eos vero,

qui indignc iis fruuntur, in majns supplicium conjiciunt.H:ec porro non ut vos terrefaciam dico, sed ut cautiores

rcddam. Nemo itaque sit Judas, nemo ingrediatur nequitiae

veneno infectus. Nam sacrificium est spiritualis cihus : ac

quemadmodum cibus corporeus, cum in vcntrem pravis

humorihus rcplelum incidcrlt, auget morhuni, non natura

sua, sed ventris infirmilalc ; ita etlnm contlngit in spiri-

tuahbus mysteriis : nam cum in animam inciderint nequi-

lia plenam , ilium magis corrumpiint et lahefactant , non

uatura sua, scd recipientis anlmai infirmitale. Nemo igitur

malas cogitationes Intus haheat , sed menlem purgemus :

ctenlm ad purum sacrificium acccdimus ; snnclam red-

! Geii. 1, aS.



DE PRODITIONE JUD.E. IIOMILIA I. I09

damus aniniam : hoc cnim vel nno dlc perficl polesl. Qno-

niodo, qua ralionc? si quitl habcas contra inimicum , lolle

iram, plagam illam cura, solve inimiciliam, ul a mensa

medclam accipias : ad horrcndum cnim ct sanctum sacri-

ficinm accedis. Revereare hujus oblationis argumenlum;

occisus jacct Cliristus : cujus vero causa ct quarc occisus

est ? Ut cocleslilius slmul et tcrrenis paccm afferret : ut le

Angclorum ctlam amicumfaceret , ut

le cum Dco univer-sorum rcconciliaret : ut lc hostem et adversariura amicum

faccrel. IUe animam suam dedit pro iis , qui se odcrant :

tu vcro inimicitiam servas conlra conservurn : et quopaclo

adire poteris mensam pacis? Et ille ne mori quidem pro

te recusavit : tu vero iram conscrvo lul ipstus causa remit-

lere abnuis? Ecqua ha^c venia digna sunt? IMihi damnura

intuht, inqules , et adniodum rae Isesit. Et quld hoc est?

pecunlarum cst damnum. Nondum enlm vuhieravlt slcut

Chrlslura Judas. Altamen ipse sanguinem, qul effusus est,

in ipsorura, qui effundebant, sakilera dedil. Quidhulc rei

par dicere valeas ? SI non dimiseris inlmico, non iUura

laedis, sed te ipsura. IHuni slqnidera SKpe in hac vlta \cc-

sistl, te ipsuni vero venia indignura reddldisti, in actione

futuri judicii. Nihil cnira ita Deus odit ut hominera inju-

rlarum raemorem, ul cor tumens el animum ira ardcntem.

Audi igllur quld dlcat : « Cum obluleris munus tuum ad

«allare, ct ibi recordatus fueris aslans allari, quod frater

»tuus habeat aliquld adversum te, rehnque raunus tuura

»ad altare, ct ablens reconciharefralri

luo, ct tuuc offcr«munus tunm '. » Quld dicis, dimlltam-ne ? Eliam, inqult,

ob paccm cnlm cum fratre tuo hoc sacrificiura instilutum

est. Si igitur ob pacem cum fralre luo servandam hoc sa-

crlficiura inslilulura cst,tu aulcm paccm non inis ; fruslra

sacrificium parlicipas : inutile naraquc tibl hoc opus effl-

' Matlh. V, 25, 24.



110 S. JO. CHRVSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

citur. Illud itaque primuni facito, pro quo sacrificium

oblatumest, ettunc illo pulchre frueris. Ideo descendit Fi-

lius Dei, ut naturam nostram Domino suo reconciliaret ;

neque ideo solum venit, sed etiam ut nos, si rcm hujusmodi

faceremus , suae appellationis participes efficeret. Nam«Beati, inquit, pacifici, quoniam ipsi filii Dei vocabun-

))tur '. » Quod enim fecit unigenitus FiUus Dei, id lu pro

virili tua facito, ut pacis conciliator et tlbi sis et aliis. Ideote pacificum, fihum Dei vocat : ideo tempore sncrificii

nulium aliud praeceptum memorat, quam reconciiintionem

cum fratre , ostendens illud omnium maximuui esse. Vo-

lebam profixiorem habere sermonem : sed iis, qui sibi at-

tendunt, hasc sola sufficiunt, simemoriam retineant. Ilorum

itaque, dilccti , verborum semper recordemur, necnon

sanctorum osculorum, tremendique amplexus, quem mu-tuo daraus. Hoc quippe animas coUigat noslras , et omnes

unum corpus efficit, quandoquidem et dc uno corpore

omnes participamus. Nos ergo in unum et idem corpus

coalescamus : non corpora commiscentc?, sed animas mu-

luo charitatis vinculo copnlantes. Sic poterimus hac mensa

cum fiducia frui : etiamsi enim sexcentis abundemus jus-

titiae operibus, si injuriarum memoriamretineamus, omnia

in vanum et frustra cedunt, ac nuUum inde fructum ad sa-

lutem excerpere poterimus. Haec itaque docti, omnem sol-

vamus iram, purgataque conscientia, cum mansuetudine

et modestia omni accedamus ad mensam Christi, cum quo

Patri gloria, honor, imperium, una cum sancto Spiritu,

nunc et semper, et in soecula sseculorum. Amen.• Mallh. V, 9.



DE PRODITIONE JUD.E. nOMILU II. 111

HOMILIA II.

In divinam et mysticam cceiiam Salvatoris , et de pro-

ditioneJudce : i?i Pascfia item , et in dispensationem

divinornm mysteriorum, et dc oblivione injuriarum;

habita in sancta ct magna fcria quinta.

I. Volebam, dilecti, de Palriarcha rursus sermonem ha-

bere, et inde vobis spiritiiale convivium apponere : sed

ingratus proditorls animus, adillius pertractandum facinus

linguam nostram pertrahit, et diei opporlunilas , ut de iu-

sania sceleris ejus agamus, nos cohortatur. Hodic ([ulppe

Dominus noster Jesus Christus a proprio Disclpulo Jud.xo-

rum manibus traditus est. Verum tu hajc audiens, charis-

sime, ne Iristis esto, nec graviter feras, quod Dominus tra-

dilus sit : inio potius ingemisce et in fletus erumpe, non ob

tradilum Jesum , sed ob Iraditorem Judam. Nam traditus

Jesusmundum

servavit, proditor veroJudasanimam suam

perdidil. Proditus Jesus ad dexleram Patris sedet in cceUs,

proditor Judas iu inferno nunc est , atquc indeprecabile

reternumque expeclat supplicium. Ideo ingemisce , ideo in

fletus erumpe : quandoquidem et ipseDominus noster Je-

sus Cliristus videns Judam lurbalus ost et flevit. « Videns

»enim eum, inquit , turbalus est, et dixit : Unus veslrum

» tradct me '. » Quare turbatus esl? Cogitans scilicct eumpost tantam doctrinam, posi tam multas adhortaliones, in

quanlum sese praeclpitium ageret, non pcrsentiscerc. Vi-

dens igitur Dominus Discipuli insaniam, et misericordia in

eum motus, lurbatus est et flevit. Hoc enim ultro citroque

' Joan, xui, 21,



112 S. JO. CaHYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

memorant Evangelistae, ut ceconomi?e verilali fidem fa-.

ciant. Turbatus itaque est Dominus Discipuli animum snm-

mopcre ingralum intuitus; ul nos doccat illos maxime lu-

gendos esse qui male agunt, non autem eos qui mala pa-

tiuntur. Nam qul injusta et incligna patiuntur, digni potius

sunt, oui beati praedicentur. Quapropter dicebat Christus :

« Beati qui persecutionem patiuntur propter justitiam,

»quoniam ipsorum csl regnum ccelorum '. » Vides-ne

quantum essc lucrum ostendit corum, qui male patiuntur?

Yide rursum alio in loco male agentium inevitabile suppli-

cium : audi beatumPaulumdlcenlem : «Vos autem, fratres,

» imitatores facli estis ccclesiarum Dei, quac sunt in Judoea;

jquoniam eadem passieslis et vos apropriis contribulibus,

»quemadmodum et ipsi a Judoeis , qui et Dominum occi-

» derunt Jcsum, et proprios suos Prophctas, et impedierunt»vos loqui gentibus, ut salvaj fiant, ut impleant peccala

»sua: pcrvenit autem ira Dci super illos usque in finem ^ »

Vides-ne eos maxime par essc lugcre el llelu proscqui, qul

mala perpetrant? Quapropler clemenlissimus Domlnus,

cum vidcretDIscIpuli facinus, lurbabalur elflebat, commlse-

ralionem ergaDiscipulum suam ostendens, benignitallsque

suac magnlludinem exhibens , quod vel usque ad ipsam

proditlonem, Disclpuh cmendationi prospicere non cessa-

ret. Propter hunc igltur pollus acerbe luge et ingemisce

qula Domlnus Illlus causa moestus fult. « Turbatus est, in-

»quit, Jesus, et dixlt : Unus vestrum tradet me ^ »

quantam misericordiam ! quantam Domini bonitalem! Qui

prodllur prodiloris gralia dolet. Videns cnim eum in ne-

quilia immorantem, « Tuibatus est et dixlt : Uuus veslrum

» tradel me. » Vide quantam animi loleranllam ! quantam

humanitalem ! Quomodo ingrato parcit, ncc vult eum ini-

pudenllssime agere : scd omnes Disclpulos in timorem ct

* Mallli. V, 10. — 2 1 Xlicss. 11, )4-iC. — ' J0911. Mli, 21,



H4 S. JO. CHRY80ST0MI AECHIfiPISCOPi C. P.

admonitioois frequentla firmior sit cloclrlna, ut radices

agat in animis vestrls. Ideoque frequenter apud vos sermo-

nlbus instamus, ut irae tumorem tollamus, et fervorem

sedemus, utque puri ad orationem accedatis. Neque enim

Christus inlmicorum tantum gratla ad Id hortatur, sed

etiam nostri causa, qui illis peccataremiltimus. Plura euim

accipis, quam das, cum iram tuam inlmico dimittls. Quo-

modo plus acclpio, inquies? Altende diligenter. Si inimico

peccala diinlltas, delicta tua in Chrislum perpetrata di-

miltunturtibi. Hoec porro vixdimitti et veniam habere pos-

sunt, illa vero veniam et solatium multum reperiunt. Audl

Heli filiis suis dicentem : « Si peccans peccaverlt homo in

»hominem, sacerdos orabit pro eo : si vero in Deum pec-

» caverit, quis pro Illo orabit ' ? » Itaque magnum est vulnus

illud, neque faclle oralione solvitur. Imo ne oratione qui-

dem solvitur tale delictum , sed per veniam peccatorum

inimico concessam statim solvitur. Ideo illa quidem dccem

millia talenta vocavit Deus , nempe dellcta in Dominum :

haec vero centum denarios, quos si dimiseris , dimittcntur

tibi decem millia talenta.

II. Verum de oratione satls. Si placet autem, repetito

paulo altius sermone, ad proditionem redeamus, videa-

musque quomodo Dominus noster proditus sit. Ut vero

totam prodltoris insaniam ediscamus, simulque ingratum

Disclpuli animum et Domini ineffabilem clementiam

agnoscamus, audiamus quomodo Evangelista nobis ejus

facinus enarret. « Tunc, inquit, ablit unus de duodecim,

» Judas, dictus Iscarioles, ad principes saccrdotum et dixit

»eis : Quid vultis mihi dare, et ego vobis tradam eum '? »

^^idetur quidem id,quod dlctum est, clarum esse nihllque

amplius sublndicare; scd sl quis singuln, quaj dlcla sunt,

examinet, magnam praebent contemplandi materiam, niul-

* 1 Reg. u, 25. — ' Matth. xxvi, i4, i5.



DB PRODITIONE JUD/E. HOMII.IA 11. Il5

lamque sensunm profiinililalem. Primo lcmpns coiiside-

randum esl. Non ciiim simplicilcr illud iiulical Kvangclisla,

nequeenimdixitsolum : « Al)iil,))sedadjccit; «Tunc aLiit.n

Tunc, quandonam? Ecqua dc caiisa tcmpus indical? i\on

sine causa nobis tcmpus significat Evangelista ex Spirilu

sancto loquens. Nam qui ex Spiritu loquitur, nihil «ine causa

veltemcrcloquitur. Quidigilurestillud, «Tunc?» Anle illud

tempus, nnle illamhoram accessit puella habcns alabastrum

unguenti, el elTudit oleuin illud super caput Domini. iMul-lamfidemostendit mulier, mullnm ministrandicuram, obe-

dientiam, piefalem. Mulata est a prislinn vita, mcliorquc ac

lemperanlior eireclaest. Et cummerelrix resipuit, cum Do-

minum agnovit, tunc discipulus magislrum prodidit. Tnnc,

qnandonam ? cuni mcrelrix accedens, efFuso super pedes

Jesu alabastro, propriis illos capillis abstersit, multumqueministerium exhibnit, per hujusmodi confessionem cuncta

praeteriti tcmporis peccata delens. Tunc ilaque, cum illam

vidit tantum officium raagistro exhibentem, lunc ille ad

iniquam prodilionem festinavit. Et illa quidem ex ipso

nequitiae fundo in ipsum coelum ascendit ; hic vero post

innumera miracula et signa, post tautam doctrinom, post

ineflabilem illam Domini allcmperationem , in Tnrtari

fundum decidit. Tantum mahim esl socordia et corrupla

voluntas. Quamobrem Paulus dicebat : « Qui videtur stare,

Dvideat ne cadat ': » et Propheta clamabat olim : o I\um

»qui cadit, non resurgel? et qui avertit se, non reverte-

)) tur * ? )) Ut neque is qui stat confidat, sed semper certando

consistat; nec qui decidit, desperet.Tanta enim vis erat

Magistri, ul etiom merelrices et publicanos perlraheret ad

propriam obsequentiam. Quid ergo, inquies? qui mere-

trices pertraxit, Discipulum non potuit pertrahere? Etiam

potuit et Discipulum perlrahere; sed uoluit ipsum neces-

' i Cor. X, 12. — * Jer, vin, 4.

8.



DE PnODITIONE JUD.E. UOMILIA If. ilj

a procllloris nomine nbslinet. Discamns igilnr inimirornm

neminem cum convicio memorare. Si enim beatns hic vir

proditorcm noluit criminari, cnm hoc iniqunm facinus

enarraret; sed hocqiijdem lacuit, a loco autcm undc pro-

dierat nolum Illum fecit; qua crimus venia digni, cumproxlmum criminamur, ac srepc non sohrni inimicos cumcontumelia memoramus, sed etiam eos, qui erga nos bene

afTecli videnlur. Ne, quceso, id ngnmus. Id et Paulus pra;

cipit dicens : « Omnis sermo mahis de ore vestro ne pro-

»deat '. » Ideo ab hujusmodi morbo \Anne purus bentus

MatthaDus dicebat : o Tunc abiens unus de duodecim, qui

jdicebatur Judas Iscariotes, ad principes sacerdotum dixit:

» Quid vultis mihi dare, et ego vobis tradam eum ? » exe-

crandam vocem ! o insanum facinus ! Dum ha!c cogito,

tremo, dilccti. Quomodo talis vox ex ore exiliit ? Quo-raodo linguam movil? Quomodo anima a corpore non

abscessit? Quomodo iabia uon obtorpuerunt? Quomodonon mente excessit?

III. ft Quid vuhis mihl dare, et ego vobis tradam eum ? »

Dic mihi, Juda, haeccine mngisler tanlo tempore te do-

cuit? Ila-ne in obhvionem frequentium admonitionumvenisli ? Nonnc idco dixil : « Nohlc possidere aurum, neque

» argentum -, » ut jam inde a principio luum erga pecunias

furorem comprimeret? Nonne hortabatur dicens : « Si

»quis te percusserit in maxillam dexleram, verte illi et

»aliam^? » Cur , qua;so, magistrum prodis ? An quia

potestatem tibi dedit advcrsus dcemonia, ita ut morbos

curares, leprosos mundares, ct alia muUa miracula per-

petrares ? Pro his-ne bcncficiis, hoec ilU prajmia rclribuis?

furorem ! imo polius, avaritiam; ha^c enim mala omnia

avaritia peperit, radix iUa malorum, quae animas noslras

obtenebrat, necnon ipsas leges natura^, quae id elBcit, ut

' Malth. V), (j. — rphes. iv, 29, — ' Matlh, x, 9. — ^ Id. v, 59.



Il8 S. JO. CHRYSOSTOIK ARCUIEPISCOPI C. P.

menle exccdamus, neque pcrmillit ut vel amicitiae, vel

cognalionis, vel alterius cujuspiam recordemur j sed semelexcaecans oculos mentis nostrae, nos in tenebris incedere

facit. Et ut hoc clare discas, vide fjuanta lunc cjecerit ex

anlma Judaj. Subingressa isth?ec avaritia, colloquia, con-

sueludinem, communionem, rairabilem illam doctrinara,

omnia, inquam, illa in oblivionem adduxit. Pulchre dicebat

Paulus:

«Piadix omulura malorum est avaritia'. Quid vuUis»mihi dare, et ego vobis tradam eum? »Tradis, Juda, eumqui omnia continet verbo? Vendis incomprehensibilem, et

opificem coeli et terrae, creatorem natura) nostra;, qui verbo

et nutu omnia constituit? Ut igitur ostendat quod lubens

traditus sit, audi quid faciat. Ipso prodilionis tempore,

quando invaserunt eum cum gladiis ethgnis, lampadibus et

Jaternis instructi, dicit eis : a Quem quaeritls ' ? » Et igno-

rabant eum, quem capturi erant. Tantum aberat ut euni

prodere posset, qui neque praesentem eum videre poterat,

quem tradituruserat, etsi totlampadibus luminibusque ins-

truclus ; quod enim haec subindicaret cum dixit eos, et lam-

pades et lalernas habuisse, neque sic eum invenisse, id

innuit cum ait : « Et Judas stabat cum illis, » is qui dixerat :

«Ego vobistradam eum. » Eorum quippementemexcBecavit,

ut potenliam suam oslenderet, et illi discerenl ea se aggredi,

quae lieri non possent. Deinde audita ejus vocc abierunt

supini, et ceciderunt interram. Vidisti quomodo nevocem

quidem ferre potuerunt, sed prolapsu Infirmitatem sifam

demonstrarunt ? Vide Domini clemenliam. Quia ne sic

quidem proditoris in)pudentiam, neque ingratum Judseo-

rum animum flexit, se ipsum Iradit, atque diclt : « Quando

oslendi cos illa aggredi, quoe facere non posscnt, volui

eorum coiuprimere furorem; at iili nolunt, sed in nequitiu

pcrscveranl. Ecce me ipsum irado. » Hosc dico vobls, ne

' I Tiiu. VI, 10. — ' Joan. xvui, 4-



• DE rnODITIONE JTID^I!. nOMIUA 11. llQ

quiplam Christum accusent, dicantque : « Cur non mulavit

Jiidam? Cur non raeliorcin illuni cfTecit? » At quomodooportuit JuJam temperanlem ac probum oflicere, an ne-

cessitate, an arbitrio suo ? Si necessitale, neqne sic melior

futurus erat ; nemo quippe neccssitatc melior eflicitur. Si

vero ex arbitrio ct volunlate, omnia induxit ea, quoc pote-

rant ipsum ad frugcm reducere. Quod si ille remedia noluit

accipere, non medicus, sed is qui medicinnm respuit, in

culpa est. Vis scire quanla fccerit ut eum rcduceret? Multa

miracula ut faceret dedit, prjcdixit illi ea, quae ad prodi-

tionem spectabant, niliil retro reiiquit eorum, quse pro

Discipulo facerc par erat. El ut discas eum, cum mutari

posset, noluisse, sed ex ejus segnitie totum prodiisse; cumprodidisset eum, et furorem suum ad finem deduxisset :

« Projecit triginta argenteos, dicens: Peccavi tradens san-«guinem jusLum". » Antea dicebas: «Quid vullis mihi dare,

BCt ego vobis tradam eum ' ? » Cum consutnmatum fuit

peccatum, tunc peccatum agnovit. Hiuc ediscimus nos,

cum segniter agimus, neque hortatu, neque monitis ju-

vari; cum vcro diligenler, a nobis ipsis posse resurgere.

Tecum enim reputa eum, cum hortaretur Dominus, et a

pravo facinore deterreret, non audivissc, nec admonitioni

oblemperasse; cuni vcro nuUus admoneret, ex propria

conscientia surrexisse, et, nemine docente, mututumesse,

trecentosque argenteos projecisse. « Constituerunt, inquit,

B illi triginta argenteos. » Pretium sanguinis deposuerunt •

nullo pretio aestimandi. Cur accipis triginta argenteos, o

Juda? Gratis venit Christus pro orbe sanguinem eff^usurus,

pro quo tu nunc pacta statuis. Quid impudentius hac coa-

venlione? Quis vidlt?quis audivit unquam ?

IV. Sed ut discamus quod sit discrimen proditorem in-

ter et Discipulos, audiamus : omnia quippe diligenter iio-

' Matth. xxvij, 3, 4. — ' Id. xxvi, i5. -rr » Ibid.



120 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.'

bis enarrat Evangelista. Cum hsec fierent, inquit , cum

pro Jitio procederet , cum Judas se ipsum perdidit , cuminiqua illa pacta fecit, cum quaereret, inquit, opportuuita-

tem, ut eum traderet : « Tunc accesserunt Discipuli ejus

«dicentes : Ubi vis paremus tibi comedere Pascha '? »

Yidisti Discipulos, vidisti Discipulum? I!le proditionem,

hi ministerium curabant. Ille pacta inibat, et dominici

sanguinis pretium accipere satagebat, hi ad famulatum se

prseparant. Et hic et illi iisdem miroculis claruerant, ea-

dem doctrina imbuti eraut. Undenam ergo discrimen ? Ex

vokintate. Hsec et malorum, et bonorum causa est. Ves-

pera illa erat cum Discipuli haec dicerent. Quid Ilkid est?

« Ubi vis paremus tibi comedere Pascha ? » Hinc ediscimus

non statum domicikum habuisse Ghristum. Audiant qui

splendidas construunt domos, amplaque septa, quod Fi-

lius hominis non habeat ubi caput suum reclinet : ideo

dicunt ei Discipuh : « Ubi vis paremus libi comedere Pas-

»cha? »Quod Pascha? Judaicum, quod in iEgypto inilium

sumpserat : nam illic inilio celebrarunt illud. Ecqua de

causa illud Christus celebrat? Ut omnia legalia implevit,

sic et istud. Ideo Joanni dicebat : a Sic nos decet implere

«omnem jnstitiam \ »]Non nostrum igitur, sed judaicum

Pascha parare volebant DiscipuH. Nam ilkid Discipuh pa-

rarunt; no>trum vero Pascha ipse praeparavit, imo ipse

Pascha per venerandam passionem suam effeclus est. Cur

ergo ad passionem nccedit? Ut nos redimeret a maledicto

legis. Quamobrem Paukis clamabat : « Misit Deus Fihum»suum, factum ex muHere, factum sub lege, ut eos, qui

j)sub lege erant, redimeret ^. » Ne quis ergo diceret ideo

illam abrogasse, quia illam implere non potcrat, ulpote

gravem, onerosam et difficilem ; ideo cum illam totam im-

plevisset, lunc ipsam solvit. Idcirco et Pascha fecit : legis

•

Mattb. xxvii, 17. —»

Id. iii, i5. —^

Galal. iv, 4.



DE PRODITIONE JUD.E. IIOMILIA II. 121

enina mandatnni ipsis erat Paschre solemnilas. Audi. In-

grati erga bcneficumerant Jiulaji, slalimque Lencfici obli-

viscebnntur. Idqne ut accurale discas : Egressi sunt ex

iEgypto, mare Rubrum transierunt : ipsuin viderunt scis-

sum, rursusquc coalescens. Nec mullo elnpso temporc di-

cunt Anroni : « Fac nobis deos, qui prjecedant nos '. »

Quid dicis, ingrate Juda?e? Tot taliave miracula vidisti, et

oblitus es Dei, qui te nutrit, neque benefici mentionem

facis? Quia igitur obliviscebantur beneficiorum ejus, festi-

vitatum argumento Deus donoram commemorationem os-

trinxit, ut velint nolint manentem memoriam habeant.

Et illi quidem sic : quare? « Ut cum inlerrogaverit te

«filius luus ": Quid est hoc? » dicas : « Quia agni hujus san-

guine januarum Hmina unxerunt, mortemque effugerunt,

quani vastator Angelus ^gyptiis omnibus intulit : prop-terque hunc sanguinem non potuit irruere et plagam in-

fligere. llli itaque invili, hic vero lubens Christus immola-

tur. Quare ? quia illud erat figura spiritualis Paschatis. Lt

id vero discas, vide quanla sit aflinitas. Agnus et agnus;

sed ille irrationalis; hic rationahs. Ovis et ovis ; umbra et

veritas. Sed apparuit Sol juslitise, ct umbra cessavit. Lu-

cente namque sole, fugatur umbra. Ideoque agnus eliam

in mensa mystica, ul sanguine iilius sanclificenmr. Quam-

obrem accedente soie, lucerna non ultra appareat. Namquae tum facta sunt figurao erant futurorum.

V. Haec Judceis dico, ne se ipsos decipienles, putent se

Pnscha celebrare ; quia impudenti consilio azyma acci-

pere prasvertunt, et festum objiciunt, qui semper incir-

cumcisi sunt corde, et auribus graviter aiidiunt. Quomodo,

quaeso, Pascha celebras, o Judaee? Templiim solo aquatum

est, altare .sublatum, sancta sanctorum conculcata, omnesacrificiumsokilum. Gurergopraevaricari audes?Abiisliali-

.' Exod. xxxij, 1. — ' Id, sij, 26,



122 S. 30. GnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quando Bobylonem ; audisti eos, qui caplivos duxerant vos,

dicentes : « Cantate nobis canticum Domini S »et non tu-

listi. Et cur exlra Jerosolymam Pascha celebras , qui

dixisti :« Quomodo cantabimus canticum Domini in terra

» aliena '? »Et haec declarans beatus David dicebat : « Su-

«perflumen Babylouis illic sedimus, et flevimus : in sali-

» cibus in medio ejus suspendinius organa nostra ^ ; » id est,

psaherium, cilharam,lyram : his

enimolim ulebantur, et

his psahiios canebant. « Illic enim, inqnit, interrogaverunt

nos, qui caplivos duxerunt nos , verba canlionum. » Et

diximus : « Quomodo cantabimus canticum Domini in

»terra aliena? »Quid cjuseso dicis? Canlicum Dooiini non

cantas In terra aliena, et Pascha celebras in terra aUena ?

Videsne stupidilatem Judaeorum ? Cum aderant inimici qui

cogerent , ne psalmum quidem recitare volebant in terra

aliena : et nunc sua sponte, nemine cogente, bellum inferunt

Deo. Quaproptcr beatus Slcphaousdicebatillis : « Yos sem-

»per Spiritui sancto resistitis ^. »\ides quam impura sint

azyma?quam iniquum Judaeorum festum ?EratoIim Pascha

judaicumj sedsolutumest.Tunc, inquit, Jesus,manducanti-

bus ilHs et bibentibus, accipiens panem in sanctas et inteme-

ratas manus suas, gratias agens fregit dixitque Discipulis suis

« Accipite et manducate, hoc est corpus meum, quod pro

svobis et mullis frangitur in remissioncm peccatorum. »Et

cahcem rursum accipiens, dedit eis dicens : « Hic est san-

» guis meus, qui pro vobis efTunditur in remissionem pecca-

»torum. «Aderalque Judas, cum haec diceretDominus. Hicest sanguis, o Judn, quem vendidisti triginta argenteis.

Hic est sanguis, pro quo nuper impudentia pacta inibas

cum improbis Pharisaeis. quantam Chrisli beiiignilalem !

ingratum Judie animum 1 Dominus nulriebat, et servus

vendebat. Ille namque vendidit eum acceplis triginta ar-

'

Psal. cxxxvi, 3.— » Ibid. 4-— ' Ibiel. i, 2. — Act. vii, 5i.



DE PRODITIONC JLDiE. HOMILIA JI. isjo

gcnlcis : Chrislus vero in rcdcmptionem noslram pro-

priuui sanguincm cfrddil, ct venditori iradidit, siquidem

voluissct. Adtrat eniui Judas anlc proditionenj, ct sacrjc

mensce parliceps crat, mysliccque coena fruebalur. Quem-ndmodum cuim pedes Discipulorum lovit Dominus, sic ct

sacraj racnsai particcps fuit Judas ; ut nuliani hnberet ex-

cusationem,sed judicium acciperet. Nam in pravasententia

perseverabul et egressus, osculi loco proditionem fecit, im-

memor bencficiorum. Ac post proditionem projecit triginla

argenteos dicens : « Pcccavi Iradcns sanguinem innocen-

»lem '. » O c.Tcilalem I Coenas particeps fuisti, et benefi-

cum prodidisli? Et Dominus quidem quod scriptum erat

hbens implebat : « ^iE autem illi per quem scandahmi

>venil '. »

Vr. Sed fempus demnm est ad horrendam hanc tre-mendamque mensam acccdendi. Omnes igitur cum pura

conscienlia accedamus. Nuilus hic Judas esto dolose agens

in proximum suum ; nemo adsit improbus, nemo vcnenumoccuitet in corde suo. Adest et nunc Christus mensamexornans. Neque enim homo est is, qui facit ut proposila

corpus et sanguis Christi efficiantur. Figuram tantum im-

plens stat sacerdos, et supphcalionem ollbrt : gratia autemel virtus Dei esl, quae omnia efllcit. « Hoc est corpus

»meum ^, »inquit. Hoc verbum proposita transformat. Et

quemndmodum vox illa, o Crescite et multiphcamini, et

«replete terram ^, d verbum erat, et factum est opus, quodhumanae naturae ad iiberorum procreationem vim inderet

sic et haec vox prolata, semper gratia auget eos, qui digne

parlicipant. Nuilus itaque simulatus sit, nullus improbus,

nullus rapax, nullus contumeliosus, nullus fratrum osor,

nuUus avarus, nuUus ebriosus, nuUus ambitiosus, nuUus

' MaUh. xxvu, 5.-2 Id, xtiu, -. — ' Id. xxvi, aG. — ^ Gen.1, 18.



124 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. V.

masculorum concubitor, nuUus invidus, nullus fornicalioDi

deditus, nuUus fur, nullus insidiosus, ne judicium sibi su-mat. Etenim tunc Judas mysticam coenam indigne parti-

cipavit, et egressus Dominum prodidit : ut discas in eos

maxime et frequentius diabolum insilire, qui mysteria in-

digne participant, eosque ipsos in majus se supplicium

conjicere. Haec dico non ut terream, sed ut cauliores red-

dam.Quemadmodum enim corporeus cibus, cum in ven-

Irem pravis humoribus plenum inciderit, morbum ouget;

sic et spiritualis cibus cum indigne participatur, graviorem

damnationem attrahit. Nemo igitur, obsecro, pravas intus

cogitationes habeat, sed cor nostrum expurgemus. Elenim

templa Dei sumus, si pure agamus. Castam reddamus

animam nostram : nam vel uno die id fieri potest. Quo-

modo, et qua ralione? Si quidpiam habueris contra inimi-

cum, toUe iram, solve inimiciliamj ut medelam remissio-

nis a mensa recipias. Ad sacrificium accedis horrendum

et sanctum : immolatus jacet Christus. Verum cogita qua

de causa occisus sit. quahbus mysteriis privatus es,

Juda? Christus libenter passus est, ut « Medium parietem

smacericC solveret ', » et jungeret inferna supernis, ut te

inimicum et hoslem , Angelorum consorlem faceret. Et

Christus quidem animam suam Iradidit pro te : tu vcro

inimiciliam servas adversus conservum ? Ecqui poleris ac-

cedere ad mensam pacis ? Dominus tuus non recusavit om-nia pati propter te, tu vero ne iram quidem remitlere vis ?

Cur, quseso? Charitas est radix, fons et mater oraniumbonorum. Maximas, inquies, mihi molestias intulit, innu-

mera damna, in vitai discrimen me conjecit. Ecquid hoc

est. Nondum te cruci adixit, ut Dominum Judsei. Si non

remiseris proximo tuo injuriam, nec pater tuus coeleslis

remittet tibi peccata tua. Qua conscicntia dices : « Patcr

'

Ephcs, u, 14.



Dli PRODITIONE JUD.E. HOMILIA II. 1 sS

«nosler, qui cs in ccclis, sanclificcliir nonien Uium ', «et

CiTlcra ? Similiter Clirislus ct sanyuincm, (incm illi cfTa -

derunt, in salulem ciTundenlium dedit. Quid huic rei par

cfliccrc polcs? Si non dimiscris ininiico, non illum locsisli,

sed tc ipsum. Illnui (jnidem saepe in prsDsenti vita laesisti,

tibi vero supplicinm, quod nunquam remittetur, parasli ia

fulurum illum diem. Neminem enim ita Dcus aversatur,

ut injuriarum memorcm hominem, ut cor tumens, el ira

inccnsam animam. Audi enim quid dicat Dominus : « Si• ofTers munus tuum nd oltare, et ibi recordatus fueris

«quia fraler luus habet aliquid adversum le; relinque ibi

»munus luum anlc altaro, et vade prius reconciliare fratri

»tuo; ct tunc veniens ofFer munus tuum '. uQuid dicis?

Ibi-ne rclinquam munus, seii sacrificium? Etiam, inquit :

nam propler pacem cum fratrc luo, hoc saciuficium fac-

lum esl. Si igilur propter pacem cum proximo tuo sacri-

licium ofTertur, tu vero pacem non recte servas, etiamsi

sacrificii particeps sis, inulilis tibi htcc participatio clTicitur

sine sludio scrvandoe pacis. Illud ergo prius facito, pacemscilicet cura, propler quani sacrificium ofTertur, et tunc

recte illo frueris. Propterea enim Filius Dei venit in mun-

dum, ut naturam nostram Palri rcconciliarel, quemadmo-dum ait Paulus : (( Nunc autem reconciliavit sibi omnia,

» per crucem inlerficiens inimicitiam in semelipso -. » Ideo

non ipse solus venit ut pacem iniret; sed et nos quoque

beatos praedicat, si paria faciamus, nosque sua3 appellalio-

nisconsortesefficit. « Nam beali pacifici, quoniani Filii Dei

«vocabuntur ^. » Quod itaque Chrislus Filius Dei fecit,

idipsum et tu secundum hunianam facullatem facilo, pa-

cisque concilialor et tibi sis, et proximo tuo. Idco Filium

Dei vocat pacificum. Eam ob rem in tempore sacrificii,

• Mallli, V, a3, 24.— ' Ephes, 11, 16, et Coloss, 1, 22.— ^ Mattbi




nullum alinm memoral jusllliie modum, nisi recouciliatio-

nem cum fratre, ostendcns charilalem omnium virlutnm

maximam esse. Volcbam sane, dilecti, prolixiorem habere

sermonem : verum sufficiunt ea, quce dicta sunt iis, qai

semen pietalis cum attenlione et intelligentia suscipiunt,

quique dictis animum adhiberc volunt. Horum, quaeso,

verborum semper recordemur, tremendique amplexus,

quem mutuo damus. Hic enim amplexus animas colligat

nostras, et omnes uiium corpus ac membra Ghristi efficit.

Quoniam nnius corporis participes sumus omnes. Unumitaque secundum rei veritalem corpos efficiamur omnes :

non corpora commiscentes, sed animas muluo charitatis

vinculo colligantes. Si enim ita faciamus, hac frui mensa

cum fiducia et a victore Chrislo tandem conciiiatae pacis

receptacula fieri poterimus. Etenim si sexcentabona operapenes nos habeamus, et injuriarum memores simus, omnia

frustra et incassum egimus, nihilque inde ad sahitem lu-

crari poterimus. Ascensurus enim ad Patrem Chrislas,

loco gloriae temporaneaj, atque magnarum opum, hanc

Discipulis haereditatem relinquit dicens : « Pacem meam do

«vobis, pacem meam rclinquo vobis '. » Quaj diviliie,

quanta pecuniarum copia pretiosior fuerit Chrisli pace,

quaB omne verbum, omnem mentem superat? Hoc itaque

cum sciret Malachias propheta, et grave et atrocissimum

esse delictum, ex persona Dei dicebat : « Popule meus,

loquimini verilatem uuusquisque cum proximo suo, et

wunusquisque mallliam in corde suo contra proximum))suum nou cogitet injuriae memor : et juramentum men-» dax ne dih"gile, et non moriemini domus Israel , dicit

«Dominns^ » Ac si diceret : « Si futuriestismendaces,inja-

riarum memores , perjuri , obliviscentes mandala mea,

morte moriemini. »Haic igitur omnia scientes, dilecli, om-' Joan, XIV, 27, — » Nou Malachiw, sed Zachariae, viu, 17.



128 S. 30. CHRVSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

licto proditore, beneficium celebro; non pro illius digni-

tate, sed pro facullatc niea. Quomodo iiiclinavit coelos, et

descendit in terram? Quomodo is, qni totum replet mun-dum admevenit.promeet secundum mefactus?Quomodo

eum, quem proditorem futurum noverat, Discipuium acce-

pit? Quomodo iuimicum se ut amicum sequi jussit? Quo-

modo non de proditione, sed de proditoris salute fuit

soUicilus? « Nam vespere facto, iuquit, recunibebat Jesus

»cum duodecim Discipulis suis, et manducantibus illis

»dixit: Amen,amcn dico vobis,quod unus vestrum tradet

»me '. » Prodilioncm priiedixit, ut scelus eohiberel, Nemi-

nem indicans praedictionem emisit, quaB de Discipuli ne-

quitia, recumbenlibus occulta, triumphare non poluit.

Quis talem unquam Domini benignitalcm vidit? Et prodi-

tur et proditorem amat. Quis despicitur et misericordia

movetur? venditur et nequissimum mercatorem mensae

consortem accipit, alque insidiatori parcit? «Etmanducan-

» libns illis dixit : Amen, amen dico vobis, quod unus

• vestrum tradet me. » Ut homo comedebal, et ut Deus

futura praedicebat : qure naturae competunt meae, ille mei

causa subire dignotur. Omnibusque Discipulis de tah dicto

slupefaclis, et conscientiam suam graviter ferientibus, coe-

namque in mceroris tempus convertentibus, singuHsque

dicenlibus : « Numquid ego sum, Domine *? » ut inlerro-

galione illa, molesloi suspicionis lcvamen invenirent, ani-

mis inlempestive perculsis remedium adhibens Servator,

eum, qui haclenus occullus fuerat, responsione sua decla-

rat : « Qui intigit, inqiiit, mecum manum in catino, hic me«Iradet. Et fdius quidem liominis vadit, sicut scriplum est

» de illo. Vaj aulem homiai ilh", per quem Filius hominis

jtradetur : bonum ei erat si natus non fuisset homo» ille ^ » Miseralur eum, qui se miserari noluit : parcit ei,

* MatUi, XXVI, 20, 21. — • Ibid. 22. — ' Ibjd. 23, 24.



DE PnODITiO.NF. JID.E. nOMII.I.V III. 1 •?()

qnl animce suae non peperceral. Pnlam rncerc nolebal cnm,

qui se jampalam fccrr.it : illi pcenilcntiaB lempus, Discipii-

iisqnercliquis niocroris

mcdelomsuppedllans.

Vcrum nihilhinc mclior cfTectus proditor est, Oporlcbat cnim cum pojt

horrcncla hujusmocli vcrba repente dc ccena suigere, opor-

lcbal condiscipulos deprccatores adhibere, oportebat Scrva-

toris gcnua complecli, illumque hujusmodi dlclis placare :

«Pcccavi.clementissIme.peccavi.iniqucegljCum homlnibus

parvo prelio vendidi inrostimabilcm margaritam; inique cgi

immcnsum thesaurum pro tcnui pecunia prodcns. Parce

mihi, damniet pernlcicimercatori : ignoscemihi, cujus ani-

mum auri amor corripuit : ignosce ei, qui a Pharisco nefarie

deccptus cst. jHorum nnllum vel protulit, vel cogltavit;

sed asperiori voce animi impudenllam patefecit clamando :

Numquid ego sum, Doraine? » linguam impudentem I

animnm indomitum I Interrogat ut ignarus eorum, qua?

medltabatur, et hoc lalere pulat oculo nnnquam sopore

clauso : animo dolum gcstat, et lingua ignorantlai verbum

profert : mente jam prodilionem fecerat, et ore, ut putat,

pcccatum obtegit. lisdem alque alli Disclpuli utltur verbls,

longc disslmlllbus cum slt moribus : lupus animo, ovina

responJet voce. Quid ad illum Servator? «

Tudixisti '. »

Toleranti voce improbi scenam cOiirguit. Poterat enim illi

dlccre : « Quld dlcis, cxecrande et scclcrate ? Quid dlcis pe-

cuniarum mancipium, et diaboli consors? Audes-ne igno-

ranliam simulare? Audes oblcgere qu.-e oblegl nequeunt ?

Annon Divinitate astabam libi Indigna mollenti ? AnnonDivlnitalls oculo tc vldi adcunlcm principcs sacerdotum?

Annon vel absens audlebam te dicentem : « Quld vultis

» mihi dnre, et ego vobis eum Iradam '? » An ignoro quanli

me vciiclideris? Quid Igllur? Ila-nc convictus impudenler

agis? Quid ea tegerc conaris, quae faccre cupis? iMIhi om-» iMaUh. XXVI, 20. — 2 Ibld. — 3 Ibid. i5.

LNXX. 9



l50 S. JO. GURYSOSTOMI ARCniEPISCOPI G. P.

nia nuda el aperta siint. » Hsec cum respondere possct

Christus, non ila locntus est; sed simpliciter plQcicleque

sine ullo indlgnalionis slimuio , « Tu dixisti; »ut nos doce-ret sic cum inimicis esse agendum. Altamen post tantam

circuitionem mansit in morbo Judas; non medici, sed

aegrotantis incuria. Ille namque omnia ad salutem remedia

admovebat, hic vero ea admittere nolebat : sed unam cumnossct avaritiam, aurum Christo anteponebat : eratque iis,

qui seconduxeront, benevolus atque fidelis.

Accedensvero Judas Chrislo dixit ; « Ave Rabbi; et osculatus est

» enm *. » Novus sane proditionis modus, ab osculo et com-

pellatione prodiens. o Jesus autem dixit illi ; Amice, ad quid

«venisli ': »quid me gaudere jnbes, dum mihi maUun in-

ferre cogitas? Quid me verbo delinis, duin opere percutis?

vocas magistrum, cum non sis discipukis. Quid charilatis

jura confodis? Cur pacis symbolum in signum proditionis

convertis? Cujusnam exemplo hoc peragis? Num sic vi-

disti nuper merelricem pedes osculantem meos? Num sic

vidisti Centurionem in genua procumbentem ? Num forte

daemonas ita succumbenles vidisli? Novi quis lihi dolosi

osculi viam monstraverit. Diabokis libi lalis amplexus mo-

dum suggessit ; tu vero improbo consiliario obtemperans,

ejus voluntatem exequeris. « Amice, ad quid venisti? »

Iniqua pacta imple, qnae cum Pharisaeis iniisti. Venditio-

nis syngrapham absolve ; subscribe illi negotio, quod

polUcitus es : prode eum, qui prodi cupit : jam praeter lo-

culos venditionis marsupium posside : cede latroni, qui

per confessionem ordinem adepturus est, quem lu per

proditionem amisisli. « Tunc accedentes injeccrunt manus

» in Jesum, el lenuerunt eum ^. » Tunc complctnm est

prophelicum illud eloquium : « Circumdederunt me sicut

» apes favum, et exarserunt sicut ignis in spinis ^ ; » ac

' Matlli. xxvi, /(9. — ' Ibid, 5o. — ' Ibid, — ^ Psal. cxvii, 12.



DE LAZARO. CONCIO I. l3l

nirsum : a Gircumdeclerunt me canes mulli, lauri pingues

«ohscclerunt me '. » Verum o lolcranliam, quic soli ipsi

compelit ! In coclo Cherubim et Seraphim cnm non au-

deont respicere subHmem ejus gloriam, vullum suum aUs

ceu manibus operiunt, et in terra dum caro ejus manibus

iniquorum tcneretur, id ille paliebatur. \idctis-ne quampatientis et bcnigni Domini servi sitis ? lidem ergo estote

erga inimicos conservos vestros, qualem erga inimicos suos

Dbminum vidlstis. Etenim vos quoque ad ccenam spirilua-

lcm vocandi eslis : cnm Domino recumbendum vobis erit.

Ne quis in vobis Judas moribus reperiatur : omnes cumpace ct trnnquillilate nccedile : omnes cum pura conscien-

tia Servatori accurramus. Ipse namque est fidclium jeju-

nium atque convivium : hic nutritius et nutrimentum,

hic pastor et ovis. Ipsi gloria iu saecula sfeculorum. Amen.

4\*\\'^\^^VVVV\\V\^'VV^\\Â^>\\Â.V\\^\M\\\'VV\^/V\VV\\\^/VV\Â>'VV\\\'\'VV\\\\VV>'\\(\V^

CO^CIO I.

Postridicc Kalcndas Antiocliiie liabila dc iis, qiti ine-

briantur, dcquc iis, qui commeant ad cauponas, qui-

que choreas ducunt per civitatem : prcBterea quod nonoporteat prccceptorcm dcsperarc de discipulis, etiamsi

iyi prccscns non obtemperent : postremo de Lazaro men-

dico, ac de divite,

I. Hestcrnum^ diem, cum esset festum Satanae, fecislis

feslum spiritus, quia multo cum animi studio receplslis ea,

qua3 a nobis dicebantur, maximamque dlei partem in eo

consumpsistis, ebrli lemulentia quadam sobrietatis plena.

• rsal. XXI, ly. ~ 2 Vide D, Guillon, tom, xiv, pag. ai7-336.

9-



l3a S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

cumque Paulo ducentes choreas. Qna qnidem ex re vobis

geminum nccrevit lucrum, primnm quod ab indecora te-mulentorum saltatione abstinuislis, deinde quod spiritalibus

saltastis tripndiis, quibus plnrimnm adest decoris ac mo-

desliag. Ad hrec qnod cratcris pnrticipes fuislis, non mcro,

sed spirilali doctrina redundantis; atque ipsi libia citha-

raque fnistis Spiritui sanclo : cumqne caeteri choros du-

cerent diabolo , vos eo qnod hoc in loco versabimini,

prsebuistis vos ipsos organa vasaque spiritalia : exhibuistfs-

que animas vestras ceu mnsica instrnmenta, qnae Spiritus

sanctus pulsaret, et in corda vestra gratiam suam inspira-

ret. Unde moduhTtum concentum reddidlstls, non sohim

homines demulcentem, verumetiam supernas virtntes de-

lectantem, Age itaqne et hodie, adversus ebrietatem ar-

memus Hnguam, istamque vltam madldam ac dissolutam

prosternamus : vltnperemus islos, qni in ea totis diebus

versantnr, non ut illos pudefaciamus, sed ut eos ab Igno-

minia hberemns : non ut illos probrls afficiamns, sed ut

eos corrigamns : non nt illos tradncamus, sed ut ab infami

Iraducllone, et a diaboli manibus eripiamus. Quisquis

enim in temulentia totos agit dies, quisquis in dehciis et

ingnrgilallone, snb diaboll lyrannldem redactns est. Alquc

utinam orallo noslra profectus aliquid aflcrat. Quod si

post nostram eliam admonltionem in iisdem viliis perseve-

raverlnt, ne slc quidem nos desislemus illis quod rectnm

estconsulere, quandoquidem et aquarum venre, etlamsinul-

lus venlat aquatnm, manant tamen : et fontes, quamvishaurlat nemo, tamen scatebras emitlunt : et amnes, etiamsi

nemo bibat, nihllo seclus fluunt : slc oportet et Ilhim, qui

concionalnr, qnamvis nulkis anscnltct, tamen proestare

quldquld in Ipso situm est. Slquidem hxc lex nobis, qui

sacri sermonis administratlonem susceplmus, a bcnigno

praescripta est Deo, \\g

unquam quod quidemiu nobis fue-



Ui; LAZAllO. CONCIO I. 1 o5

dit allcnliores. Acl liojc cjuiddam addam lcrliiim : liodio

nou persuasi, scd cras (brlnssc pcrsiiaderc polero. Quodsiminus cras, allamcn pcrcndic, aut cjuarlo ab liinc die for-

tassis pcrsuasero. Qui hodic cjuod nudivit rcpulit, cras for-

lassis audiet ac recipict. Tum tjui hodicrno craslinoquedio

conlcmpserit, forlassis posl dlcs complurcs praahcbit aui-

mum iis, qua) dicunlur. Quaudoquidcm sa^pe piscalor, qui

pcr tolum dlcm vacuum altraxit rclc, sub noctem jam

abire parans, caplo, qui ipsum pcr totum fefellerat diem,

pisce, dlscedit. Quod si ideo victuri sumus iu otio, ct ab

omnibus actionibus vidcbitur ahslinendum, eo quod sem-

per evenit, ut allcubifruslremur optatis, univorsanobispe-

rierit vila : ncc spirilualia modo, verumeliam illa quse ad

vilai prajsentis usum pcrtlnont, slmul interlerint omnia.

Etenim si ogricola protinusabagricultura resiliat, quod se-

mel alque iterum aut saspius accidcrlt aeris in£equalltas,

brevi fume peribimus omnes. Ilem si nauclerus, ob semel

alqueiterum, autsajpiusobortam tcmpestatemfugiat mare,

futurum est, ut nemo vehatur pelago, atque hinc rursum

peribunt nobis omnla vila) commoda. Quod si per singulas

artes percurrens, isla qua) nos facere vis, suadeas, nioneas-que, cuncta funditus iulerlbunt, terraque carebit incolis.

Itaque cum hrec omncs sciant, etlamsl semel atque iterum

aut sffipius frustrali fuerint optnlo ncgotlorum, in quibus

versantur, exitu : denuo pari cum alacritate redeunt ad

eadem.

III. Qua) cum nobls ellam nota slnt omnia, dilectisslmi,

nc quacso proferamus ista, neve dicamus : « Quid nobls est

tot verbis opus? Nullaex hoc sermone promanat utilitas.

Nam et agrlcola, ubl scracl alque iterum ac saepius semen

arvo commisil, nec votis respondit proventus, rursuseam-

dcm exercet segctem, ncque raro fit, ut tolius lcmporis

jacturam uno sarci^it anno. Sic cl ncgotialor, qufinqii;ini



l5G S, JO. CHRYSOSTCJII ARCHIEPISCOPI C. V.

crcbro fecit naufragium, non tamen abstinet a portu, sedet

pnsleaquam navim detraxit, et nantas conduxit, pecuniis

muluo acceplis, eadcm a^2;rcdilnr negotia, idqiie cum ni-

hilo magis lunc sciat quomodo ccssurum sit, quam scierat

antea. Denique quicumque solent aggredi rem quamcum-que, ila facere consuevcrunt quemadmodum faciunt agri-

cola ac negoliator. nEt posthc-ec cum illi tantam adhibeant

curam studiumque circa res ad praesentis usum vilae per-

tinentes, licet exitus sit incertus .* nos si loquentes non au-

diti fuerimus , illico desinemus ? Et quam obtinebimus

veniam? Quid excusallonis nfFeremus ? Et tamen illis, si

iion snccesserit, nulhis esl, qui damnum acceptum leniat.

Vehili si mare navim fluclihus obrnerit, nemo medebilur

inopia? naufragi. Si vis imbriura cffusa in arvum praefocaritsementem, cogitur agricola vacuis manibus abire domum.Noslravero, cum loquimur aut exhortamur, nonesteadem

condifio. Imo si semen per te jactum auditor non recepe-

rit, nec obedientiae fruclum relulerit, tu tamen communi-

cali consihi mercedcm fers a Dco, nec minus accipies prac-

mii nonauditus,quamaccepturusercis,si illeobtemperasset.

Quod erat in le, praestilisti.Cieterum ad id, ut persuadea-

mus audiloribus, non sumus obstricli, sed tantum nt ad-^

moneamus. Noslrac quidem partcs sunt admonere, illorum

vero oblemperare. Et quemadmodum si nos admonendi

olHcio functi non fuerimus.etiamsisexcenla illi bona opera

ediderint, ipsis sohs repositum est pra^mium, ad nos nihil

redibit lucri, quandoquidem non dedimus consilium : ita

si nobis admcnentibus illi non auscultarint, ad ipsos solos

redibit omnis ultio, nobis autem nihil impulabitur, quin

polius copiosa merces nobis veniet a Deo. Slquidem quid-

quid iu nobis erat silum, pra?slilimus. Nihil ahud jubemur,

quam apud mensarios deponere pecuniom ', ioqni ct con-

' Mallb, jnv, 27. •



DE LAZARO. CONCIO I. lO^

siilere. Loqncrc igitiir et adaionc frafrcm. Vcruni non au-

divit. Tu nihilo secius habes paratam mercedem, si nondestitcris.prius quampcrsuadcas, donccspiritum clllavciis.

Terminus moncndi sit obcdicntia monitionem luam rcci-

pienlis. Diabolus circumcursat obsistere cupiens nostroe

sahiti, non solum ipsc nihil liinc lucri reportans, verum-

etiam suo studio gravissima detrimenla sibi conciiians. Is

tomen usque adeo vesanus est, ut frequentcr ct illa tentct,

quae fieri non possunt : nec illos solum adorialur, quos

ouinino confidit se supplanlaturum dejecturumque, vcrum-

etiam eos, quos probabile cst artibus ipsius fore supcrio-

res. Itaquecum audirct laudari Job ab eo, qui novit arcann

omnia, nimirum Deo, sperabat fore, ut eum subverlere

posset : nec destilit omnia moverc moliriquc, quo supplan-

taret homincm, nec desperavit impurus ille ac sceleratis-

simus da^mon : idquc cum Dcus justo illi tantum virtulis

suo sufTragio tribuissct. Et post hsec non erubescimus, nc-

quc pudore sullundimur, dic mihi, si cum diabolus nunquamdesperet nostram perniciem, sed indesiuenler eam expec-

tet, nos fratrum salulem desperabimus ? Et tamen illum

decobat.eliam priusquam expertusesset,e lucta abslinere :

nam Deus erat qui testimonium ferebat de justi virtute.

Nec tamen abstinuit, sed pr.T. nimio furore, quo ferlur ad-

versum nos, etiam post Dci lestimonium sperabat futu-

runi, ut illius aetatis pracstantissimo viro superior evaderet.

Cwterum nihil est tale, quod nos in desperationcm adigat,

et tamen desislimus.Ac

diabolusquidem, vetanlcDeo, non

discedit apugna adversum nos suscepla :tu vero cum Deus

mandet extimulctque ad subvcniendum lapsis, resilis refu-

gisque. Audicrat diabolus loqucnlem Deum : « Homo ]us-

»tus,verax,tiuicns Dcum, abslincnsab omni operemalo '.

quodquc nullus esset illi similis ex iis, qui sunt super ler-

1 Job, i,S.



l38 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

rani, et lamen post tanta taliaque juJicia persevcravlL tll-

cere : « Quid si quando perpeluilale magnitudiueque malo-rum irrucnlium valeam illum supernre, et hanc excelsam

dejicerc lurrim ? »

IV. Quis igitur erit nobis veniae locus, dlleclissimi, aut

quid excusabimus, si cum tanla slt mali ditmonis in nos-

Irum insanienlis exitlum vigilanlia, nos ne tanlulum qui-

dem similis diligenliae afferamus ad salutem fralrum nos-trorum , prajsertlm cum Deum habeamus auxlliatorem ?

Itaque cum vlderls iVatrem tuum durum, rigidum, minime-

que altenlum, dlc apud temetipsum :« Quid si progressu

temporis aliquando valeamus illum flectere? Hoc nimirura

et Paulus prasceplt : « Servum Domlnl non oportet litigare,

»sed placidum csse erga cunclos, crudlcnlem eos qui re-

Dsislunt verilati, si quando del^Illis Deus pcenitentiam in

B agnitionem veritalls '. » Annon vides parenles, quomodo

filiis suls, licet frequenler desperatis, assldeut.lacrymantcs,

Inmentanles, exosculanlcs, omnia quffi possunt admoven-

les, ad supremum usque halllum? lloc tu quoque facito

profratribus. Et tamen ilii non possunt lacrymis ac lamen-

tis neque morbum depellere, ncque morlein imminentem

abigere. Tu vero frequenter poteris animam deploratam,

assidullale inslanliaque per lamenta revocare ac suscitarc.

Dedlsti con&Iliuoi, nec persuasisli, IllaGryma, punge fre-

quenler, ac suspira pauluhim, ut lua sollicitudo incutlat

illl vcrecundiam, itaquc se convertat ad salutem. Quldego

solus possem eilicere? Neque enlm quotldle vobis omnlbussolus adcsse valco, neque suppellt mlhi facultas, ut solus

cum tanta disputem multltudine. Caelerum si vos vehtis

inter vos ahls ahorum parllri curam salutls, ac veslrum

quisque unum susclpere fralrum ncglectorum, ilLIco nobis

crcsceret ffidlficatio. Et quid altinet dicere de i!s, qui pnst

' a Tiin. u, ai, 25.



l4o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

enim benignilatem suam frequenter ac modis omnibns de-

clarasset, leprosos emundans, daemones abigens, segrotos

panans, mortuos excitans, pnralyficos restituens; brevilcr

cum omnibus benefecisset, neminem tamcn puniit, sem-

per habens in ore, « Non veni ut judicem mundum, sed

»ut servem mundum '; » ne putaret Judas, cjuod tantum

nosset bencfacere, punire vero nequaquam, et honc quo-

que partem ipsum docuit, videlicct quod punire posset,supplicioque alTicere peccantes.

V. Ac vide quam sapienter et congruenler hoc cliam

docuerit : nec tamen hominem quempiam punierit, suppli-

cioque afFeceril. Qul sic ? Ut Discipulus puniendi faculta-

tem in co cognosceret. Etenim si quem punisset, secum

pugnare visus fuisset, qui dixerat; « Non veni ut judicem

• mundum, sed ut servem mundum. » Piursum si neminem

punisset, manslsset incorrigibilis Discipulus, nisi et factis

didicisset illi csse puniendi facultatem. Ouorsum igitur?

Ut simul et terreret Disclpulum, nc per contemplum fieret

deterior, nec ulius tamen hominum afilictionera, poenam,

aut supplicium pateretur, in ficum arborem Christus hanc

suam potestatem exercuit, dlcens : « Ne poslhac ex te fruc-

» tus nascatur ', » eamquc mox simplici verbo arefecit. Hoc

pacto faclum est pariter, ut nihil noxse rediret ad ullum

hominem,et ipse suam potentiamdeclararet, vindictain ar-

borem impacta. Discipulus autem si haec animadvertisset,

ingentem ex hac ullione cepisset utilitatem. Sed tamen

ne sic quidem correctus cst. Ghristus autem prnescius et

hoc eventurum, non hoc tantum, verumetiam aliud hoc

multo majus effecit. Cum gladiis et fustibus armati manus

in ipsum pararent injlcere Judsei, tum illos omnes cxcae-

cavlt. Id enim declaravit, cum diceret ; « Quem quacri-

» tis ^? » Cum enim Judas frequenter dixisset ; « Quid vul-

' Joan. XII, 47t — ' MaUb. xxi, ly. — ^ Joan. xvni, 6.



»lis niilii (liirc, et efi;o vol)i? Iraclnni onm '? » ille volens

Jnd.Tis pcrsnaclcrc, Discipnlnmrjnc flocere se volenleni ad

niortem ire, et omnia ipsins esse, ncc Jnd.T malitia victnni

luic adigl polnissc, ipso prodilore cnm ca^leris onniibus

aslanle, « Qnem, inquit, rjunerilis? » Ita-ne non novcrat

cjncm erat prodilurns? Sed Dominus obciecaral illins ocu-

los, nec id solnm, vernmcliam omnes hac voce resupinatos

dejccit in tcrrnm. Ubi vero ncc ca res illos reddidit huma-

niores, neque sceleratum illum a proditione revocavit, sed

pcrscverabal insanabilis, nc sic qnid(>m alienatus est Domi-

nus quominus rnrsus illi lum bencvolcntiam, tum cnram

iinpcndercl. Sed age considera quam opporlune impu-

denlem tangat animum, et ea loqualnr, qu£E vel saxeam

mcntem qucant emollire. Eleniai simul atqne Jndas acces-

sisset acl eum osculaturus, quid ail?« Juda, osculo Filinm

s hominis prodis ^ ? » Nec ipsa proditionis species pudorem

incntit? Ha^c antem dicebat taxans ac pungens illum, pris-

tinoeque commonefaciens consueludinis. Attamen cumChristus tam multa tum fecisset, tum dixisset, ille tamen

nihilo factus cst mehor, non quod parum esset polens qui

monebat, sed quod ille vecors. Christus antem cum hrec

omnia priesciret, non desiit tamen ab initio usque ad finemsuam exhibere benignitalem. Et nos igilur cum haec noveri-

mus, dileclissimi.debemus infallgabiliter, acperomne tem-

pus fralres nostros neglectos instruere ac monere, eliamsi ni-

hil ex admonitione fruclus sit rediturum. Elenim si Dominus,

qui proenoverr.t liujusmodi fulurum eventum, hac usus est

sollicitndine erga eum, qui niliil fructus Intnruserat ex

admonilione , qua landcm venia digni fnerimus nos, si

cum incerlus sit nobis rertim eventus, adeo socordes fue-

rimus circa proxinn salutem, post unom alqne altcram

fldmonitionem eos deserentes ? Deniqnc praiterlijec omnia,

* Matlli. XXVI. — 2 L„c. XXII, 28,



l4a S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

qufe dicta sunt, etiam quid in nobis ipsis accitlat considc-

remus, repntantes quod cuni Deum nobis quotidie loquen-

tem per Prophetas, per Apostolos o^cilanler oudiamus,

haud tamen desinit vel appellare, vel docere rebelles pa-

rumque attentos. Quin et Pauhis clamat, dicens : « Pro

«Christo legatione fungimur, tanquam Deo per nos obse-

«crante, rogamus pro Christo, reconciHemini Deo '. »

Quod si dicendum ahquid novum et admirandum, haud

lantumdem laudis meretur is qui praescit futurum, ut is,

qui consilium accipit obtemperet, atque ita in consulendo

perseverat, quantum is qui frequentcr locntus, frequenter

adhibita monitionc, frustratus est, uec sic tamen deslitit.

Nam priorem iUum spes futurae audiloris obsequentise,

etiamsi scgnissimus fuerit^excitat ad oflicium admonendi :

conlra hic cum assidue moneat, ucc audiatur, nec eo ta-

men desistat, fervidissimae cujusdam ac verissimae charita-

lis argumentum praebet, qui cum nulla simih spe alatur,

tamen ob vim amoris erga fratrem non desinit iihus agere

curam. Verum non oportere nos unquam desislere a cura

lapsorum, etiamsi praesciamus iUos nobis non obtempcra-

turos, abundc demonstratum est. Superest ut ad eorum

reprehensionem transcamus, qui dehciis indulgent. Donec

enim durarit hoc festum, donecebrietatis vulnera menlibus

ebriosorum inflixerit diabolus, oportet et nos admovere

remedia.

VI. Heri quidem Paulum ihis opposuimus dicentem : « Sive

Dcditis, sive bibitis.sive ahud facitis, omnia in gloriam Dei

» facite % » Hodie vero ipsum Dominum Pauli illis profere-

mus, non modo consulentem aut monentem a dehciis abs-

tinere, verumetiam insuUantem ac punienlem eum, qui in

dehciis vixerat. Nam hisloria de divite nilill ohud quam

hoc declarat, ac Lazaro, deque iis quae utrique acciderunt.

• 2 Cor. V, 20. — * 1 Cor, x, 5i.



Dli T.AZARO. CONCIO I. l^-T

Quin poliiis, nc leviler lioc ;ml obiler agamus, ordinc vobis

ipsflm parobolam recilabimus : « Ilonio quitlam crat divcs,

»et inclucbalur purpura ac bysso, ct epulabalur qnotidic

• splendide. Erat aiitcm niendicus quidam noniine Lazarus,

»qui jacebat in vestibulo illius ulccrosus, cupiensque salu-

» rari de micis qunc dccidcbant c mensa divitis. Sed et concs

«adeunles, circumlingebant ulccra ejus '. » Cujus gratia

Dominus per parabolas locutus sit, et quam tandcm ob

causam ex pnrabolis alias quidom explicaverit, alias non

item : et quidnam sit parabola, cl si qna sunt hujiis gene-

ris alia, in aliud lcmpus rcscrvabimus, ne ab argumento

nunc urgenle digrediamur. Ca^lerum illud modo vobis

dicemus in prajscntin, qui Evangclistarum scripserit hanc

parabolara a Chrislo fuissc propositam. Quis igitur is csl?

Nimirum Lucas solus : quandoquidem et hoc scirc refert,

quod intcr ca quas rcferuntur ab Evangehstis, alia dicantura quatuor communilcr, alia spcciatim a singulis. Quamob causam? ut simul et nobis esset necessaria reliquorum

sacra lectio, etevidenter perspicua fierel illorum inter ipsos

consonanlia. Etenim siomnes omnia dixissent, nequaquam

ad onmes cum studio animum adjecissemus, cum uuus ad

omnia docenda suffecisset; sin aulem omnes diversa omnia

atque variala prolulissent , nequaquam insignis illorum

apparuisset coucordia. Quapropter et omnes communiter

multa scripscrunt, et sibi quisque proprie sumpsit non-

nulla. Hoc igitur illud est, quod per parabolam docet

Christus. Homo quidam crat divcs, cujus vita variis vitiis

eratinquinala, nec ipse lamen ullamsentiebat calamitatem,

verum illi cuncta vehit e fontibus aflluebaut. Quod enim

illl niliil acciderit subitum aul inopinatum, nec ulla doloris

maleria, nec ullum in rcbus mundauis incommodum, hoc

ipsum aperuit Lucas, dicens : « Laetabatur et gaudebat

' LiK', XVI, 19-21.



»E LAZAnO CONCIO 1. 1^7

»bo?ilibiis lactenlcs, qiil bibitis vinnm clcfaecatum, ac pri-

Dmis unguenlis ungimini '. » Accepisti sabbatum, ul ani-

mam tuam libcrnres a vitiis : tu vero tiim mngis iJla com-

miltis. Quid enim essc possit ista mollitie ncquius, quamindormire lectis cburneis? Nam ccetera quidem peccatQ

sallem aliquam exiguaui delectationem habent, veluti te-

mulentia, avaritia, ct luxuria : caeterum in lectis eburneis

dormire, quam affert voluptatem ? quod selaliumPNum

lecli pulchriludo reddit nobis soninum suaviorem, dulcio-

remque? Imo gravissimum cst illud molestissimumque, si

modo sapiamus. Etenim si dum tu dormis in cburneo Jecto,

tecupa reputes, quod alius ne panem quidem habct quo

secnre vescatnr, nonne te lua condemnabit conscientia, et

insurget in accusalionem islius inaBqualitatis? Quod si cri-

men est eburneis indormire lectis, cum undique etiam ar-

gento fuerint conveslili, quam afferemus excusationem?

Vis lecti videre pulchritudinem? Ego libi nunc commons-

tro ; non plebcii, neque militaris, sed rcgii lecli ornatum. Et

enim quamvis fueris omnium ambiliosissimus, sat scio, uon

optabis tibi lectum pulchriorem quam regis, ct quod majus

est, regis non cujiislibet, sed primarii, regumque omnium

maximi, quique in hodiernum usquc diem cclebratur tolo

terrarum orbe. Eu, ostendo tibi lectum beati Davidis.

Qualis igitur erat ille ? Non argenlo et auro, sed undi-

que lacrymis, ct confessione erat exornatus. Haec ipse

fatetnr ita loquens. « Lavabo per singulas noctes leclum

»meum, lacrymis meis stratum meum rigabo '. » Ilaque

vice margaritarum undique lacrymis erat distinclus.

VIII. Hic mihi considcra menlem amorc Dei flogran-

tem. Nara quoniam interdiu variae soUicitudines curaque

principum, ducum, genlium, populorum, mililum , bello-

rum, pacis, civilium ac domesticorum negoliorum, eorum

* Amos vj, 4 et 6. — ' Psal. vj, 7.

10.



l48 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

quae procul, eorum qufe prope, dislrahebant et avocabant

hominem, quod olii ceteri consumunt somno, iile in con-

fessione, lacrymis, ac precibus impendebat. Neque id ita

faciebat per unam noctem, ut allera quiesceret, neque sic

per duas tresve, ul interim deficeret, verum singuUs noc-

tibus idfaciebat : « Lavabo enim, inquit,per singulas noctes

» leclum meum , et lacrymis meis stratum meum ri-

Dgabo ' : » videlicet lacrymarum ubertatem exprimens,

simul et perpetuitatem. Cum omnes quietem et otium

agerent, solus ille tunc Deum interpellabat, et aderat so-

piri nescius oculus ploranti, lamentantique , suaque profi-

tenti mnla. Talem tu quoque tibi parato lectum. Namlectus argento obtectus cum invidiam hominum excitat

tum iram supremi Numinis inflammat : ceeterum tales la-

crymae quales erant Davidis, ipsum etiam gehennae incen-dium norunt extinguere. Vis tibi alium commonstrem lec-

tum Jacob? Solum habebat substratum, et lapidem capiti

suppositum , eoque vidit illum inlelligibilem lapidem ,

eamque scaiam per quam ascendebant ac descendebant

Angeli '. Hujusmodi lectos excogitemus , ut ejusmodi vi-

deamus somnia. Quod si lecto argenteo indormierimus,

jion modo nullam capicmus voluptalem , verumeliam

animi molestiam perferemus. Cum enim tibi succurrit,

quod in summo rigore mediaque nocte , dum tu lecto in-

dormis, pauper in balneorum vestibulis , paleis subslratis

incubat, culmis circumtectus, trcmensacrigoreconcretus,

fame cruciatus : ctiamsi maxime sis lapideus, sat scio, con-

demnabis te ipsum, dum tu plus quam opus est , deli-

ciaris, cum illi nec ad usum suppelat. NuUus, inqnit, mi-

lilans implicatur temporariis negotiis : miles es spiritalis.

Talis aulem milesnon dormit in lecto eburneo, sed humi.

Non oblinilur unguentis : nam ista cura est nierelriciis

amoribus implicatorum ac perdiloriim,scenicorutn; Rtque

I Psal. vj^ 6.-2 Gcn, xxvm,



l52 S. JO. CURYS08T0MI ARCHIEPISCOPI C. P.

Lazari paupertas lum superavlt, declaravit dicens, quod

nc micis quidem poliri licuerit, qiicc cadebant de mensadivilis. Porro quod valetudo quoque ad eamdem measu-

ram pervenerit ad quam paupertas, ultra quam non posset

amplius proferri, et id quoque rursus declaravit, dicens,

quod canes lingebant ulcera ejiis : adeo erat fractis viri-

bus, ut ne canesquidem posset abigere, sed vivum cadaver

jacebat, videns quidem eosoccurrentes, nequaquam

ta-

men valens depellere : usque adeo illi membra erant

soluta, usque adeo erant arefacta morbo, usque adeo con-

sumpta ernnt afiliclione. Vides vehemenler snpraque mo-

dum et paupcrtalem, et valetudinem oppugnanlem corpus

iilius? Quod si horum unum quodque per se intolerabile

est et ncerbum, cum simul conglomerata fuerint, annon

adamas quispiam fuerit, qui haec perferat? iVIulti frequen-

ter laboranl adversa valetudine, cnetcrum non egent iis,

qu3c ad viclum sunt necessaria. Alii paupertati extremas

sunl obnoxii, verum potiuntur bona valetudine, sic ul al-

tera res allerius sil solatium, hnic vero ambo concurrebant

mala. Age posses mihi nominare quempiam, simul ct

adversae vaietudini et pauperlati obnoxium? sed non usque

adeo desolalum ac destitutum. Nam ille qiiidsm quaquamnon ex sese neque a domcsticis, tamen ab iis, qui vident,

misericordia flexis sublevari potest, in medium projectus :

huic vero molestias eas, quas antea diximus, molesliores

reddebat, quod essct ab omnibus deserlus : et hanc ipsam

solitudinem rursum molestiorem faciebat, quod in vesti-

bulo divilis jaceret. Etcnim si in tcrra dcserla nullisque

habilala jacens hasc passus fuisset, neglectusqiie jacuissct,

non lantiim doluisset. Nam si nullus adsit, hoc ipsum etiam

nolenti persuadet, ut ferat quaj accidunt : caeterum quod

in medio laiu mullorum jaccns, ebrielali indulgcnlium,

suavilcr vivenlium, a nemine vel vulu;arcm curam nan-



DE LAZARO CONCIO I. l55

cisceretur, Id retldebat sensnm dolornui acriorcm, mogis-

qne incendcbat aninii cTgritndincm. Non cnim pcrindc si

absint qni snccnrrant, atquc si adsint qnidem, scd nolint

porrigerc manum, mordere solet animum in calamitatibus,

quod quidem tnm huic accidit. Nullus erat qni dictis con-

solaretnr, nullus qui (iictis afferrct solatium, non amicus,

non vicinus.non cognalus, non videnlium quisquam, adeo

erat tota divitiscorrupta familia.

X. Ad haec aham doloris accessionem adjungebat, quod

altcrnmiUum in felicilalc conspicicbat, non quod inviduses-

set ac pravus, sed quod omnes solent in aliorum prosperi-

tate acrius suas sentire calamitates. In divite autem erat

aliquid majus ad illius animum exnlcerandum. Non enim

solum suam ipsius calamitatem cum illius prosperitate con-

ferens, graviorem rcddebat suorum malorum sensum verum-eliam perpendens quod ille vilam ducens crudelem et in-

humanam, in omnibus prosperaretur, ipse vcro virtutem

ac modestiam amplexus, extrema pateretur mala, inconso-

labilem animi molestiam et hinc sustinuit. Nam si vir jnstus

fuisset dives, si modestus, si suspiciendus, si omni virlule

praeditus, nequaquam illi perinde doluisset. Nunc vero cumdives csset, improbocque vitce, et ad extremum usque ma-

iitite proveclus, et lantam inhumanitatem ostendens, et

hostilem animum gerens, nec secns atque lapidem ipsnm

prsetercnrrens, sine verecundia, sine misericordia, denique

super haec omnia, tanta poliens rerum copia, coglta quamprobabile sit, velut allernis fluctibus demersum paupcris

animum fuisse. Cogita qualiteraftectum fuisscLazarumcon-

sentaneum sit, cum vidcrct parasitos, adulatores, famulos

ascentlentes, descendenles, cgredientes, ingredientes, cir-

cumcursantes, lumultuantes, ebrios, salientes, omnc lasci-

via3 genus cxhibentes : quasi enim proptcr hoc vcnisset, ut

csscl alicnorum bonorum testis, iia in veslibulo projectus



DE LAZAnO CONCIO I. }55

et iii Job et in Pnnlo usuvcnit. Nam el illi diccbnnt : « Nonne»frequcnter libi cliclum csl in labore, vim auleni vcrboruni

9 tuorum (juis susliuebil? Si enim lu erudiisses multos, cl ma-

» nus inlirmas consolntus esses, et eos qui infirmabanlur ver-

»bis ercxisscs, gcnibusque infirmis acldiclisses fifluciam :

» nunc vcro parvenit in le labor, tu vcro curasli. Nonne tuus

» timorestin stullilia '? oHorum autem verbornmhicsensus

cst, si quid tibi, inquit, bon.x rci gestum fuissct, haudqua-

quamisla palereris, sedpcccatorumet iulcjuilalis iuis pcenas.

Et hoc crat quod maximc mordcbat animum Job. Ac dc

Paulo barbari hoc ipsum dicebant : cum enim viderent vipe.

ram pendenlcm de manu illius, nihil boni de illo suspica-

bantur, sed cxistimabant eum hominem esse de numero eo-

rum qui extremaperpetrarunt scelera. Id perspicuum est ex

his cjuae dicebant : « Ilunc, inquiunt, a mari servntum,B uhio non passa esl vivere ^. » Hoc autem non mediocritcr

nos quoquc conlurbare consuevit. Attamen cum fluctus

essent tam muhi, vicissimque alii supcr ahos ilhim impete-

rent, non tamcn demcrsum est navigium, sed perinde ac

si in fornnce posilus veluti perpeluo rore refocillarclur, ita

philosophal)atur.

XI. Non cnim dicebat apud sese quidquam tale, quale

vulgus dlcere verisimiie est : « Isle divcs si mortuus illlc

punilur, datque pcenas, unum factum cst unum : si vero

ihiciisdem politurhonoribus, duo facla sunt nihil. » Annon

hrec pcr fora circumfertis vos plerique, ex Circo exterisque

theatris in Ecclesiam importantes? Pudet me quidem ac

rubore sulTundor, qui lalia verba in medium proferam, nisi

quod neccsse esl haic dicere, ut vos a risu incomposito,

probro, et pernicic horum vcrborum noxiisque verbis libe-

remini. Haec multi frcquenter dicunt ridentes : verum hoc

qnoquc diabohcaa versutia3 est, loco dictorum civilium et

' Job. IV, a-5. — * Act. xxviii, 4-



IJO S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

nunc cum procul abslt, invocat : quem frequenler ingre-

dlens et egrediens non videbat, hunc procul semolum di-

ligonler aspicit. Sed quam ob causam illum intuelur? Fre-

quenler fortasse dixerat dives istero Quorsum mihi opus

pielate ac virtule^ cuncta mihi velut c fonle afllunnt,

multa fruor prosperitate, multis opibus, nihil sustineo re-

rum inopinatarum : quam ob rem expetam virtulem?» Hic

pauper qui juste pieque vivit, innumera patitur mala. Haec

nunc quoque mnlli frequenler dicunt. Ut igitur radicitus

hns pravas revelleret opiniones, demonslrat illi, quod ma-

litiae reposita sit ultio : contra, honor et corona h\boribns

pro pielate susceptis. Non propler hoc sohun aulem vidit

illum, sed ut quaepassus fuissei pauper, haec nnnc et dives

pateretnr multo gravius. Queraadmodum enim illi moles-

tiorem reddidit cruciatum, quod in veslibulo divilis jace-

rel, quod viderel aliena commoda : sic et huic graviorem

reddldit cruciatum, quod in gehonna jaceret, quod Lazari

videret delicias, quo non solum natura suppliciorum, ve-

rumeliam couiparatione honoris illius inlolerabilioren) ha-

beret cruclatum. Et quemadmodum Adam e paradiso

ejectum, e regione paradisi habilare jussit Dens, ut assi-

duus conspectus renovans molestiam, exactiorcm illi prae-

beret scnsum expulsionis e bonis : ita sanc et huuc e re-

gione Lazari conslituit, qim vidcret quibus bonis se ipsum

privasset. Misi libi, inquit, in vestibulo Lazarum paupe-

rem, ut tibi ad virlutem doctor esset, ac benignitatis

materia : coulempsisti lucrum : noUiisti ad qnod oportuit

nti salutis occasionc, ntere poslhac illo ad majoris crucia-

tus suppliciique materiam. Ex his discimus, quod omnes,

qui a nobis sunt conlumcliis et injuriis afTccli, tunc ante

faciem nostram statuentur. Qnanquam hic nihil a divitc

accepit injuriae : neque enim illius pecnnias usurparat di-

ves, scd suas non impertierat. Quodsi is, qui sua nou



172 S. JO. CHRYSOSTOJir ARCHIEPISCOPI C. P.

inque proprias consumpserit delicias, poenis atqne exitio

traditur : ila sane et dives receptor qnispiam est pecnnia-

rum, quse pauperibus dislribui debebant. Itaque cum in

mandalis biibeat, eas distribuere suis conservis egentibus,

si quid amplius quam postulet necessitas, in se ipsum in-

sumpserit, gravissimas illic daturus cst pocnas. Non enim

sunt ipsius quaj possidet, sed conservorum illins.

_ V. Parcamus igitur iis tanquam alienis, ut fiant nostra.Quomodo aulem illis parcemus tanquam alienis? Si illas

non in usus supervacuos insumpserimus, neque adeo in

noslros tanluni usus, sed pauperum manibus impertiveri-

mus. Etiamsi fueris opulentus, sed plus quam opus est

insumpseris, rationem reddes pecuniarum tibi creditarum,

Iloc ideni fit in optimatuni aedibus, multi suasipsorum

apothecas famulis suis commiserunt, verum illi, quibus

commissae sunt, servant quae tradila sunt, nec abnluntur

commissls : verum quibus et ubi jusserit dominus, distri-

buunt. Hoc tu quoque facilo. Etenim acccpisli plura c^e-

teris, non ut ea solus consumas, sed ut eorum caeleris

bonus fias dispcnsalor. Operae-pretium autem fuerit et

illud considerare, quam landem ob causam non apud

alium justum Lazarum, scd in sinu viderit Abrahae. Hos-

pilalis erat Abraham, ut igitur redarguatur divilis inhospi-

lalitas, propterea Lazarum cum iilo vidct. IUe eliam prae-

lereunles venabatur, ct in domum pertrahebat suam : hic

vero etiam intra domum jacentem despexit, cumque talem

thesaurum haberet, et salulis perandae materiam, praeteri-

bat quotidie, nec in quod oportebat, usus cst pauperis

patrocinio. At non ita Patriarcha, sed omnia conlra. Pro

foribus sedcns venabalur prselcreunles omnes, et quemad-

niodum piscator, jaclo in mare rcti, pisccm quidem attra-

hit, allriihit autem frequenter et aurum, et margaritas :

itidcm ct hic rcli caplans honiines, piscatus cst tandeni



178 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

fuerlt eflluat, nan^conferlim vobis inclinavimus doclrinae

poculum, sed in dies aliquot partiti sumus, passi vobisinterim hisce diebus interquiescere ab audiendi labore,

quo simul et ea, quae deposuimus, sic infigantur animo

vestrae charitatis, ut excidere non possint, et ea, quae di-

centur sedalis ac vegetis mentibus excipiatis. Eoque crebro

vobis praedicimus nuiltis ante diebus argumentum de quo

sumus locuturi, ut his in medio diebus sumpto hbro, per-

pensaque rei summa tota, posteaquam inlellexerilis quid

dictum sit, quid restet dicendum, mentera vestram ins-

tructiorem reddatis ad audienda, quae post disserentur.

Idque semper hortor et hortari non desinam, ut non hic

tantum attendatis iis, quae dlcunlur, verumeliam cum domi

fueritis, assidue divinarum Scripturarum leclioni vacetis.

Quod quidem ct iis, qui privatim mecum congressi sunt

non destili inculcare. INeque vero mihi quisquam proferat

frigida illa verba planeque damnanda : « Ego forensibus

causis affixus sum, publica gero negotia, artificium exer-

ceo, uxorem habeo, alo hberos, familiae curam gero, mun-

danus homo sum, non est meum legere Scripturas, sed

eorum, qui mundo dixerunt vale, qui monlium vertices

occuparunt, qui vitam ejusmodi continenter agunt. » Quid

ais homo ? Non est tui negolii Scripturas evoivere, quoniam

innumeris curis distraheris ? Imo tuum magis est quamillorum. Neque enim illi periude Scripturarum egent prae-

sidio, atque vos in mediis negotiorum undis jactati. Nam

monachiquidem

aforo

foreosibusquenegoliis liberi, qui-

que in deserto fixere tnguriola, neqne cum qnoquam ha-

bent commercium, sed in illa quieta tranquillitatc cumomni securitate philosophantur, ac velut iu portu seden-

te.s rebus vehementer tulis fruuntur : nos contra velut in

medio mari fluctuantes, innumerisque velimus nolimus,

peccalis obstricli, semper opus habemus perpetuo jugique



186 s. JO. CriRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

esset moribus, fecit boni quiddnm, miseratus viduam Ipsi

frerjuenlcr negotinm facessenlera, annuens postulanti offi-

cium, praeslansqne quod pelebalur, cohibilis qui illam af-

ficicbant injuria. Ita frequenter accidit ut aliquis vitse sit

inlemperantis, et lamen sit misericors : aut ut quis sit in-

humanus, pudicus tamen. Quod si inteinperans fueritet

idem crudelis, tamen unum aliquod allud bonum opus fe-

cit in vita. Rursus hoc idem arbitrandum est de bonis.

Quemadmodum enim qui pessimi sunl, faciunt frequenter

boni quiddam : sic et boni virtuteque praediti, saepenumero

peccant. « Quis enim, inqult, gloriabitur se casfum habere

» cor ? aut quis confidet sc purum esse a peccato ' ? » Quo-niani i^itur verisimile est divitcm illum, llcct ad extrcinum

mililioe provectum, ariquid fecisse boni : contra Lazarum,

tametsi snmma virtule praisillisset, allquld tamen leve de»

liquisse, vlde quomodo declaravlt utrumque Palriarcha,

diccns : « Recepisti bona tua in vlta tua, et Lazarus simi-

«llter mala. » El lu, inqult, ellamsi quid boni feci^li, si

qua merces libi debebatur, hoec omnia in i'lo mundo rece-

plsli, drllclis fruens, dlvilils aflluens, rebus prosperls utens,

mulloque rerum successu gaudens. Et hlc si quld malifecit, omnla recepil, cum fame, inopia, exlremis malis af-

fligeretur. Ilaque vestrum uterque nudus huc pervenit,

illc peccatis, tu justltia : quaaiobrem et hic merum habet

solalium, lu inconsolabilem suslines cruciatum. Etenira

cum exlgua sunt leviaque benefacta nobis, ingens autem

et immensum peccatorum onus : deinde hic prosperitale

fruimur, neque quidquam paliinur acerbi, prorsus nudi

deslilulique benefaclorum praemlis hinc discedlmus, ut

qui hic receperimus omnia. Similiterque cum m*nlla mag-naqne fucrunt nobis beucfacta, sed exigua paucaqucde-

licla, ct post hacc patimur allquid acerbi : hlc deposltis

' PlOV, XX, 9.



UE r,AZARO COXCIO Il[. ,^5diverso mollem ac di.solulum non diviiia,, non sanilasnon perpetua prosperitas

, non .liud quidpiamunquarajyvare polent. * l ui

VIU. Ne igilur dicamus q„ocI pauperlas, mor]nu cl pe-riculoruu, msullus compollaut ad Waspl.emiam, Non paupcrlas scd slullilia; „o„ „,„pb„s, sod coulemplus, no„penculorum msultus, scd pietalis desenio, „t ad blasphe-m.am, ,la ad om„e maliliaj gcnus adducit minus allcmos.Sed quam ob causam, i„c,uict ,diquis. alii quidem hic p„..uuntur ala vc,-o .ll,c, ac no„ potius omucs hic ^ Q„am „bca„,sam ? Q„o„,am si hoc csscl, omnes uti<,„e periisscmus0,„„cs cu,m sumus obuo.vii poE„is. Rursum si „„ll„s hiop„n,rel„r, plurcs re,ldere„t„r socordiores, m„l,i„„c dice-rcn non osse providentiam. Etcnim si cum n„nc videantmultos .mprobos

p„ni,.i , multas ej^smodi blnsphemiase.om„„.; s, nc hoc ,,„idcm csset, q„id„„m diccrLt? adquod ma ,t,cc genus non raperentur ? Ilas „b rcs Deus ali„squulen, h,c pun„ alios vcro no„ punit. Punit q„idem ali-quos, cxcdens ,llor„m viti„m, p„„a,„q„e illic reddc„slevorem, a„t et,am i„ ,„t„m li„cra„s ilios, ct eos qui pe -verse v.vuut cast,gatiores reddcns hac

p„„i,io„e /,;„,^ro rursuu, „on pu„it, „i si rcsipisce„,cs sibi i,,sis cave-nnt, ac De, bcn,gu,talcm rcverili luerint. el hic libercntura poena et ,ll,c a supplicio. Sin pcrstiterint, nihilo melio,"f.c„ le„„a,e Dc, qui mala nostra di„ ,„,e,.at. major m„st„,ea„t cruca.um proptcr insignem ipsornm co,tem,,,um. Quod si quis dixcri, eos, q„i p„ni^m„r, d -"

nen.o aOlc,, potcan. enim alioqui Lipisccrc, i Idre,po„dcb,m„s.-.Si De„s pra=scisse. fo,.c. „. resipis e.' nt..eq„aq„am pu„isse.. Etenin, si q„„s videl mauere i cTr-S b, les. „n„ .,t; m„l.„ magis quos noverat ex ipsius leni-tate laturos fructum, passurus erat ia prasscnli vita utcouscqucrcntur tcmporis spatium ad poeni.cnti:! :«„„;'

i3.



DE LAZAnO CONCIO III. I97

ccns : «Ciir landcm (|ul cadcm pcccaninl, non cndom passi

sunl? » Vcrum illud rcpula.quod Dcus lllum quidiun passus

esl e medio lolli pi\xi"ocariquc, millorem ei prsepnrans in

fulurosBCCulo cruclalum, aul eliam in lotuin eum libcrans;

huuc vero nihil lale passus cst suslincrc, ul allcrius sup-

plicio casliijalior faclus, modcslior rcdderetur; quod si

perscveraverit iu ilsdcm, crudelissimam sibi ipsi ex sua

socordia coaccrvat ullioncm, ucc Dcus fucrit causa intole-

rabiTus supplicii. llursum sl vidcris juslum aflligi, aut omniaquic dicta sunt perpctlcntem, ne couslcrncris animo. Namet illi res acerba?, splcndidiorcs rcddunt coronas; cl om-nino qu.^vis poena , siquldem pecccaloribus innigntur,

delrahit aliquid viliorum ponderi; sin jnstis infligatur,

splendidiorcm reddit illls animum, slc ututrisque maximus

ex aflliclione fruclus evenlaf, lanlum si gralc toleremus;

hoc cnim est quod qunsritur.

IX. Proplcr hoc cum sint ejusmodi exempla innumera-

bilia, sacrarum Scrlplurarum historia his replela cst, justos

ac injustos mahs afllictos nobls exhibens, ut sive justus

sis, sive peccalor, quouiani habes cxempla, feras fortiter.

Non sohim aulcm ostcndit tibi Improbos mahs aflhctos,

vcrumellam fcllcitcr agcntes, ne Illorum fehcitale contur-

bcris, nimlrum doclus ex ils qu.c divitl acciderunt cujus-

modi IUos post hanc vitam maneat inccndium, nisi vitam

eam rcliquerint. Non possumus, inquit, ct hic et illic requic

frui; nou possumus iuquam. Eoque jusli vlxerunthic vitam

laboribus obnoxiam. Quid igitur, iuquis, Abraham? Et

quls tam mulla dura perpessus est ? Nonnc a paternoexulavlt solo? Nonnc a suis omDlbus divulsus est? Nonnein peregrlna regione famem sustinuit? Nonne velut erro

quisplaui, subindc vcrtit solum, a Babylone In Mesopota-

mlam, indc in Pahcslinam, rursus ilhnc iu .Egyptum?

Quls referrc possit bclla quoe pro uxorc, quaj cum Barbaris



204 S. JO. CURYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

verura cjucmadmodiim in vnuiiclanis islis judiciis quolies

fncrintaliijui

rei, pula latroncs, aul Jiouiicid.-c, Iios legcsprocnl a conspecln judicis sei^regantcs ct arcontcs, non

permiltunt ut audiant voceni judicis, quod illi et hoc cl

aliis honoribus judiccnlur indigni; sed medius quispiam

interpres, el judicis inlerrogationes, et rei responsiones

perfcrt; hoc sane pacto ct lunc faclum est. Non Dcum ipsi

loqucntem audivit reus, sed medius crat Abraham, qui ju-

dicis voceni ei qui judicabatur retuht. Non enim cx sese

dicebat qnas diccbal, sed divinas diviti legcs rccitabat,

quaequecoelitus ferebanlur, scnlenlias proferebat; idco ncc

habebat lilc quod conlradiccrcl.

II. Auscullcmus ilaquc dihgenter his quce dicunlur.

Nam in hac parabola data opera immoror, nec desislo, ta-

metsi quarlum jam dicm in hac vcrsor, propterea quod ex

hac cnarratione plurinium fruclus nasci vidco Inm diviti-

bus, tum pauperibus, lum iis qui proptcr improborum

felicitatem , alqne ctiam propter justorum inopiam et

aflhclioncm conlurbantur. Ncquc enim uUa res perinde

solet hominum vulgus oirendcrc ac perturbare, ut quod

divites pravc viventes multa fruanlur prosporilale : contra,

jusli cum virlnlc vitam agenlcs, ad exlremam redigantur

inopiam, aUaque pcrpetiantur innumcra paupcrtale ipsa

graviora. Verum haec parabola sufficit ad praestanda reme-

dia ; divitcs quidcm redigens ad modestiam , pauperes

vcro in prccsenlibus maUs consolans : et iUos quidem ad-

monens, necflcranlur, quolies ii, qui improbc vivunt, hicpoenas non dnnt, quippe cum cos maneal iUic gravissimus

crucialus; hos vcro consolans , ne aUorum feUcitate per-

lurbcnlur, ncque pulcnt res humanas absquo Dei provi-

dcntia fcrri, cum hic juslus maUs afUigitur, improbus

conlra ac sccleratus homo perpelua fruilnr prosperitate.

Ambo siquidcm pro dignilatQ rccipient illic, hic quidcm



208 S. JO. CHRYSOSTOMi ARCIirEPISCOPI C. P.

qui simularinl morteni ac sepuluiram, mox rursus sese

ostenderenl, qnasi e morluis excitatos, ac per iilos cjuae-

cumque vcllet persuadere delusis. Etenim si nunc cumtale nihil sit , somnia frcquenler dormientibus visa veluti

eorum , qui hiiic decesserunt, mnltos deceperunt, perdi-

derunt subverferunlque, mullo magis id accidissel, si hoc

factum fuissct , atque in mentibus hominum oblinuisset;

quod nempe multi defunctorum rediissent in vilam, innu-

merabiles sceleratus illedaemon dolos texuisset,inullamque

fraudem in vitam hominum induxisset. Eoque Deus oc-

clusit fores, nec permitlit aliquem defunclorum huc rever-

sum narrare, quid illic fiat, ne ille accepta occasione

technas suas oniucs invehat. Nam cum essent Prophetae,

pseudo-prophetas excitobat : cum essent Apostoli, pseudo-

opostolos : cum Christus appareret, pseudo cliristos : cumdogmatfl sana inducla fuissent, corrupta inducebat, ubiquc

disseminans zizania. Ilaque etiamsi illud evenisset, hoc

quoque conatus fuisset fingere per sua orgnna , non

vere excitalis martuis , sed moleliciis quibusdam ac

fraudibus conluenlium oculis deceplis, aut quosdam

etinm subornans, quemadmodum dicere coeperam, qui mor-lem simularent, sursum deorsum miscuisset, confudisset-

que omnia. Scd Deus, cuui haec omnia praevidisset, prae-

clusit illi vinm ad has insidias, nobisquc parcens noii

permisit ut quisquam unfiuam illinc huc reversus de iis,

qna? ibi sunt, narraret viventibus hominibus : docens nos,

ut Scripturis potiuscredendum

existimemus,quam

caeteris

omnibus. Propterea quod Deus multo clariores insignio-

resque res geslas, quam ipsa sit resurreclio, nobis com-

monstravit. Orbem universum converlit, errorem aboglt,

verilatem induxif, per Ii.omines piscalores nc viles lia?c

omnia percgil; c!eni(((io abuiidc magna ^u^c . jirovidcMlias

documcuta nobis ubique prwbuit. iSe ilaque putemus res



220 S. JO. CnRYSOSTOMI AUCUIEPISCOPI C. P.

est ignoranliae, hoc qiioque erit ignorare. Atqui neque se-

cundumVetusTeslamentum Pater ignorat, neque secundumNovum Tcslamentnm Filius. Quidesl igitur illud : «Desccn-

» dens videbo, si secundum clamorem eorum, qui venit ad

»me, consummantur : sin autcm non, ut sciam? »Rumor,

inquit, ad me pervenit : sed accuratius volo rursus reipsa[

experimenlum capere : non quod ignorem ego, sed homi-

nes a me doceri velim, ut ne temere fidem verbis adhi-

beanl, neque, si quis adversus alterum quidpiam dicat,

facile credendum esse, vcrum ubi prius ipsi diligenler pa!^

paveriut, ct rem ipsam cxperimenio didicerinl, tum de-

nnmi esse credendum. Atque hac de cnusa in aUo Scrip -

turaj loco dicebat : « Nolite credere omni verbo'. » Nihil

enim ita vitam hominum cverlit et pessumdat, ac si quisstatim iis, quae passim dicunlur, fidem hnbeat. Hoc etiam

Propheta David prophetans dicebat : « Detrahenlem secrelo

«proximosuo, hunc persequebar'. »

II. \ ides quo pacto nulla acciderit ignorantia Salvalori,

cum dixit : « Lbi posuistis eum ? » sicut neque Patri cumdixit Adamo : « Ubi es^? » vel Coin : « Ubi est Abel frater

» tuus "^ ? » vcl : « Descendens videbo, si secundum clamorem

»eorum, qui venit ad me, consummantur : sin autem uon,

» ut sciam. » Jam ergo tcmpus est ut cum iis confligamus,

qui Christum dicunt propter imbecilhtalem orasse, cumLfizarum suscltaret. Allendite itaque, dlleclissimi, quam di*j

ligenlissime, qujeso. Mortuus est igitur Lazarus, nec i

ilHs locis erat Jesus, sed in Galilaja, dixilque Discipullsl

suis : « Lazarus amicus noster dormit ^. » Illi aulem pulan-

les, quod de somno ejus loqueretur, dicunt illi : « Domine

» si dormit, salvus erit '', » Dicit eis Jesus inanifesle ; «La

» zarus mortuus est ". » Ycnit delnde S;dvalor Jerosolymaml

• Eccli. XIX, 16. — * P.sal. cvi, 6. — ' Gcn. 111, 9. — < Id. iv, 9^

— ' Joan, XI, II, — ^ Ibid, 12. — ' Ibid. l^.



IN QUATRIDUANUM LAZARUXI DU CnniSTI PI\EC1RU8. 22 1

ad locnm, ubi Lazarus jacebat, cl obviain prodll Illi soror

Lazari, cl ail ilH : « Doniinc, si luisscs hic, fralcr nieus non

» luissel niorluus'. Sifuisses hic. «Infirma es mnlier. Ncscit

nunc uiulicr Chrislum, llcet corporc pricsens non essct,

Divinitalis polcnlia prccsentem fuissc : sed cx corporls prai-

senlia magistri virlutem melilur. Dicit ei Marlha : « Domine,

>si fuisses hic, fratcr meus non fuissct mortuus. Lt nunc

» scio, inquit, quia cjuaccumquc poposccrls a Deo, dubit

»libi Dens'. » Salvalor igitur sccimdum hanc petilioncm

preces oflert. Neque enim prccibus indigebat Dcus, ut

mortuum suscitarct. Annon cnlm alios etiam mortuos sus-

cilavlt? quando ilii occurrit quldam morluus, qui in porla

civitatls cflbrebatur, tantummodo loculum tetigit, et mor-luimi excitavit ^. Num precibus tum indlgull, ut cxcltarct

dcfunctum^ ct allbl rursustanlum veibo pucllam est allo-

cutus. « Talitha cumi^, net confeslim tradidit eam parenti-

bus suis sanam. Num preclbus lum indiguit? Quld autcm

de maglsfro loquor? Dlscipuli ejus solo verbo mortuos sus-

cllnbant. Pelrus nonne Tabitham verbo cxcilavil ? Paulus

nonne suis vestibus signa multa fecil? Disce quidpiam mi-

, rablHus islis : Apostolorum umbra mortuos suscllabat.

, « Eflerebant cnim, inquit, in grabatis ?cgrotos, ut saltem• umbra Petri obumbraret quemquam illorum, ct confes-

»tim cxcltabanlur ''. » Quid ergo? Disclpulorum umbra

mortuos excltabat, ct magister precibus egebat, ut mortuum

cxcitaret? Sed propter muHeris imbecihitalem adhibct

\ preces Salvator. Alt enim ipsl : « Domine, si fuisses hlc,

( » frater meus non fuisscl mortuus : et nunc sclo, quia qu-E-

l»cumque poposceris a Deo, dnbit tlbi Dcus. » PostuLisli

tpreces, do preces. Exposllus est fons : quodcunique lan-

L;dem vas qui attulerit , implct illud. Si magnum fueril,

' Joan, XI, 21. — * Ibi('. 22. — ' Liic. ui, i.}. — * Maic. v, 14.

— '• Act. V, i5.



226 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISGOPI C. P.

nec ulll communicem, minuitur mihi lucrum, clecedit

aliquld de facultatibus ; sin aulem ad omnes efferam, mul-

tosque consortes ac participes faciam , mihi divitlae

spirituales augentur. Alque hsec ita se habere, eumque qui

CEetcris communicat, deposltum augcre; qul vero abscondit

quaestum omnem imminuere, testes sunt ilii, quibus fucrant

talenla co^missa, is cui quinque^ is cui duo, et is cui

unum. Atli enim duplicata proferebant \ quse sibi credita

fuerant, et idcirco honorlbus afficiebantur; alius aulem

apud se servavit, nec uUi communlcavit, neque duplum

recldere valulL, atque Idcirco punitus est. Hyec Igitur au •

dientes omnes, et quod Inde suppllcium immlnet reformi-

danles, quod penes nos fuerit bonum, in fralres conferamus,

et in medium omnlbus persolvcmus:,neque recondamus.

Gum enlm cum ca^leris communicamus, tum amplius ipsi

ditesclmus; cum parliclpes lucrl multos faclmus, tum

facuUates nostras augemus. Alqui mlnui gloriam luum

arbltraris, cum tu ea nosli cum mullis, quae solus noveras;

imo vero t.um augetur gloria, et ulilitas tua, cum Invldiam

proculcas, cum livorem exlinguls, cum amoris in fratres

eo-ref'ium specimen edis. Quod si solus id sciens obam-

bules, homlnes quidem te tanquam Invldum et fralrnm

osorem aversabuntur, et odio habebunt; Deus autem tan-

quam ab improbo extremum suppllcium exigel; prrcter

hcec autem Ipsa etlam gratia confestlm nudum te derelin-

quens aufugiet; quandoquidem frumentum quoque sl

semper in horrels slt reconditum, consumitur, cum a tinea

exedalur; si vero prolatum foras in arva spargatur, multi-

plicalur rursumque renovatur ; ita sermo quoque spiriluahs,

sl semper Intus concludatur, dum invidla, torpore, ac tnbe

corrumpilur, et consumilur anlrna, cllo exlingultur; sm

autem lanquam Iq arvum fertlle la animas fratrum disper-

' Matth. XXV, i5.



DE CHRisn pnEcinus. 2«7galur ila fil

,ul ct iis n quihus suscipltur

et iis a quibuspidelur. mullipiicelur thcsaurus. Et quemaclmodumions ex quo frequentcr hauritur, puriorfit. cl copio.iusscatunt; obturalus vcro destruilur; sic et donum snin-luaie ac sormo doclrin.x si rrcr,uenter haurialur, et hau-nendus quibusvis cxponatur. uberius manat ; invidia veroel i.vore suppressus minuilur, ac Inndcm extinguitur.

Quando .g.tur tanta nobis iudc ulililas oritur, an-e quod innoslra poleslale silum ruerit, in mcdium nfferamus, totum-que vobis dcb.tum exolvamus. si prius totum debilorumi.lorum ordmem vobis in mcmoriam revocaverimus.

n. bcuis ergo ac meminislis, nuper nos de Un.Venitiglor.a disserentes, plures condesccnsionis in verbis causasenumerassc.

ac dixisse nos non tantum ob carnis amictumncque propter infirmltalcm audilo.n.m tanlum sêpe Chri.-tum h„m.bter ioqui. verumetiam multis in locis. c,uod ethumihlatem doccal. Atque illas quidem causas satis lumpersccuti sumus.etiHius, quam pro Lazaiô, et alteriusqumn in ,psa cruce oblulit, oraliouis memoriam refricui-.mus, et ostendimus hanc quidem ideo

fusam esse ut dis-pe.jsalionis in carne fidcs asl..,ie..,tur, iJIam vc.-o utaud.(orum imbccillitali consuleret, cum ipse nequaqiiamuxiho indio.c.et. Porro multa facta etiam ab co fLsse, uthnmihtatem .Ilos docerct. audi qu.-e probent. Aquam .m'.it- pelvim ', et quasi hoc noa suffice..,, adhuc et Iin(eo se

pra^c.nx.t ad extremam se dcjiciens vilitatem. ac Disciou-oium pcdes lavare c«pit, et cum Discipulis eliom p.ôdi.tons peaeslav.t. Quis non obsiupescat et miretur ? Eius

q- P-chlurus illum erat, pedes lavat. et Pe.rum 2ecusabat ac dicebat: « Domine. non mihi lavabis pcdes '

„"on om.tti,, sed ait illi : « Si uon lavero pedes t.o.sn^n«haêspartem mecum 3, „i„,, nie, ^^j,J^^^ ,^^^^ ^^^^^^' Joan.

xm, 4.- > Ibid. 6. - ^ IbU. s.

i5.



256 S. JO. CHRYSOSTOSII ARCniEPISCOPI C. P.

set : « Non occides, ego autem dlco vobis: Non irasccris, »

grave tuissel visiim, quod dicebat, propter eorum quiniidie-

bant vecordiam, qui necduui In'elligf^re poleranl.eum non-

dum ad evcrtenda priora, sedadea augenda h:ec sancive: ac

siceum compcllassenl : «Quidais? Piiler tuusdixit : Nonoc-

cides, tuvero dicis: Non irasceris? » Nequi» igitur Patricon-

trarium ipsum putaret, vel tanquam aliquid sapientius illo

proferre, non dixit : « Audistis a Patre. » Rursus, sidixisset :

Audislisquia dixiantiquis, » intolerandumhoc quoque.ne-

quc minus, qunm illud prius visum esset. Nam si cum di-

xisset : « Antequam Abraham Ceret, ego sum ': » lapidibus

eum ebruere aggressi sunt, si adjecisset se quoque Moysi

legem dedisse quid non fecisseut ? Quamobrem ncque de

se, neque de Patre quidquam dicens, sed in medio reiin-

quens, cum dixisset : « Audistis, quia diclum est anliquis :

» Non occides : » quod in corporibus egit, cum ex defeclus

supplcmento docuisset eos, quis homiuem a principio con-

didissel, id etiam hoc ioco prffistitit, dura per legis emen-

dationem ct additionem cjus quod deerat, quis ille fuerit

docet, qui ab inilio lej;em tulit. Proplerea quoquc dum

ageret de creatione homiuis, neque sui meminit, nequePatris, sed liic quoquc nulla expressa persona indelinilam

allert oralionem dicens : « Qui fecit ab inilio masculum et

»el focminam, fecit cos % » et verbo quidem creQtorcm

tacuit, opere autem docuit, dum corporum defectum sup-

plevit, Ila hic etiam cum dixisset : » Audislis, quia dictum

»est antiquis, » tacuit quidem a quo dictum esset, verumse ipsum opcribus ipsis ostendit. Qui enim defectum sup-

plevit, ipsc est qui ab inilio in luccm ipsum edidit. Ipsas

praclerea vetcres leges cilai, utexcomparalionc discant audi-

tores, non ejus qui adversarius sit haec esse verba, et se

eadem cum Palre piffiditum poteslale. Htec cliam Judaei

' Jcan. viu, iS. — » MaUb, xix, 4.



IN ILLUD : PATER, Sl POSSIBILE E6T. ii^S

lla faclnnt et nicdici, emplaslra post secliones imponunt,

ac uietlicnmenln, Iulyi aliqiiot dies clabi sinunt, duin ea

excogilant, quai dolorem possint niiligare. Hos ulique nos

cliam hodie iuiilemur, ac iudulgeamus ipsis, ut ex scrmone

uostro ulililatem percipere valeant, nc de dogmalibus ins-

lilula dii^pulolionc sermonem adca, quae lcclasunt, tradu-

camus. IMam et uiullos quaercre arbilror, qua de causa

dicta hsec sint a Chrislo ; uc verisimile cst eos, qui adsunt,

hacrelicos hnec vcrlra arriporc, multosquc ex fralribus sim-

plicioribus supplanlare. Ul ij;iliu' el illoruin prnpulsemus

insullus, et eos qui queesliones proponunt, anxielnle ac

perlurbalione liberemns, locuin islum pertraclanles bo-

rnm verborum exposilioni sic imuioreniur, ul reconditos

quosqne sensus altingamus. Non enim sufficit lectio, nisi

accedatetcognitio : nam et Candaces Eunuchuslegebat' :

sed quousque prcesto fuit, qui doceret eum quid illudesset

quod legebat, non magnxnm inde ulilitatem percepit. Neigilur idem vobis contingat, ea qu.nc dicuntur advertite

atlcndite auimum, et studiosam mihi mcntem prcebete :

acri sit ncie prreditus oculus, atte.ntus intellectus, anima

curis sJBCularibus expedila, na iu spinas,nec in pelras,

neque secus viam verba spargau)us; scd foecundum ac

pingue quoddam arvum colentes, uberem scgetcm deme-

tamus'. Si cnim hoc paclo scrmoni attenlas aures pra?bue-

rilis, cum leviorem nobis laborem reddetis, tum efficielis,

ulfacilius id, quod quseritur, reperirc possitis. Quid igitur

lectum est? «Pater, si possibile cst , transeat a me calix

«isle^. » Quid tandem islud est quod dicit? Nos enim opor-

let, ubi prius verborura sensum exposuerimus, solulionem

dcindc subjungerc. Quid igitur dicit? Pater, si possibile

cst, iransfer a me crucem. Quid ais? ignorat sil-ne hocpossibile, annon possibile ? quis hoc dicat ? etsi verba igno-

' Act, vui, 27. — * Luc. vju,— » Malth. xxvj, 39.

16.



a46 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

»os suum. In humilitate ejus juclicium ipsius sublatum

» est '. »

II. Tu vero mihi observa, cjuo pacto unusquisque islo-

rum tanquam dc rcbLis pra^tcritis verba faciat, ut eaplane

futura, el sine coutradiclione evenlura per hoc teuipus os-

tendat. Ita quoque David hoc judicium defcribons aiebat :

« Quare fremuerunt genles, el populi medilaii sunt inania ?

» Asliterunt reges terroe, et principes convenerunt inunum

9 adversus Doniinum, et adversus r.hristura ejns '. » Neque

vero judicium lantum et crucem, quaequc in cruce conti-

gerunt, commemorat, sed eum quoque qui Iradidit, quod

nimiruM) contubernalis,et ejusdeai parliceps mcnsie fuerit.

« Qui enim edebat panes meos, maguificavit super me sup.

aphuilationem ^. » \ocem quoque sic efTert, quam emissu-

irus erat in cruce : « Deus, Deus meus, quare me dereli-

» quisti^ ? » Tum sepiilcrum rursus : c Posuerunl me in lacu

«infinio, in tenebrosis et in umbra morlis ''. » Et resurrec-

tionem : « Non enim derelinques animam meam in inferao,

»neque dabis sanclum luum vidcre corruplionem^. » Et

ascensionem :«Ascendit Deus in jubilalione, Dominus in

f voce lubffi 7. » Ilcm sedem a dexlris : « Dixit Dominus Do-

»mino meo : Sede a dextris meis; donec ponam iuimicos

» luos scabeikmi podum luorum ^. » Esaias vero causam

etiam expressit diccns : « Quoniam ab iniquitatibus populi

»mci duclus est ad n)orlem, et quod, quoniam omnes sicut

» ovcs errnverunt, idcirco maclaturs. » Tum adjicit, quid

ex eo boni conseculum sit, dicens : « Livore ejus nos omnes» sanali sumus, et quod peccata mullorum tulit '". » Ergo ne

Prophelffi quidem Ciucera noverant, et crucis causam,

qusDquc propler crucem coramoda obvcnerunt, et sepul-

• Isai. Liii, 7, 8. — » Psal. ii, i, 2.— ' Id. xl, 10.— < Id xxi, 1.

— » Id. Lxxsvii, C— ^ Id. XV, 10,— ' Id. XtTi, 5. — * Id. cix, 1.

— 3 leai, LUj, 8. — '» Ibid. 5,



IN ILLUD : PATEn, SI rOSSIBILE EST. S^^

crum, fit lesurrectioncm, ct asccnsionein, cl prodilioneui,

eljucliciuiii, cl oniiiia cxaclc tlescripscruiil, fjui vero n.isit

eos, el hac illis dicendn niandavil, ipsc ignor.il? quis un-

quam prudcns lioc dixeril? Vides non csso vcrba lanluni

tcuiorc spcclanda ? Non enim lioc solum est dubium, sed

etmajorcm id, quod scquilur, dubilandi occasioncuj aficrt.

Quid cnim ait? o Paler, si possibilc est, transcal a mo calix

»islc. » Non cnim solum ignorasso rcpcrictur, scd cliani

cruccm recusassc. Hicc namquc vcrbormn islorum est sen-tenlia. Si licet, inquil, nc suboam cruccm, neve inlerfi-

ciar : tametsi Pclrum Aposlolorum principcm hoc ipsum

dicentem: « Propiliuslibieslo,Donjine: non erittibihoc' ;»

adeo vehementer increpavit, ul diccrcl : « Vadc post me,

»Salana, scandahim mihi es : qnia non sapis ca, quoj Dei

»sunl, scd ea qua2 hominum' : » idque cum beatum illum

paulo antc praedicassel. Vcrum adco videbatur absuidum

esse non crucifigi, ut illum, qui a Patre revelationem accc-

peral, qui healus diclus fuerat, cui ccelorum claves Iradilaj

luerant, Satanaui appeharel, el scandalum, ac tanquam

ea, quaj Dei suiil, minime sapicnlem accusaret, proplerea

quod dixerat : o Propilius tibieslo : noncrit tibi hoc ut cru-

Bciiigaris. » Ergo qui Discipulum conlumehis aflccit, adco-

que graviler in illum inveclusest, ut et Salanam post

lantas iaudes appellaret, quia dixerat ; « Ne crucifigaris; »

quo pacto nolebat ipse crucifigi? quomodo vero postea

boni pasloris depingens imaginem, hoc pra)cipue virtulis

ejus iudicium essc dixit, ut pro suis ovibus occidatnr, ita

dicens : e Ego suin pastor bonus : bonus paslor animani«suamponit pro ovibus^? i Ncque vero hic substitit, sed

adjecit :a Mercenarius autcni, et qui non est pastor, videt

ahipnm venientera, et dimitUt oves et higit '». » Si ergo

boni pastoris csl occidi, mcrccnarii vero noUe hoc pali,

• Mallli. XVI, 33 -^ 2 Jbid. — J x, ii. — •» IbM. 12.



IS ILLliU : PATtR, sl POSSIBII-n EST. 2^9

ii]$erult, Kcclesias fundavlt. Crux Patris voluntas , Filii

gloria, Spirilus sancli exullalio, Pauli gloriallo. «Miliienim

»absil, inquil, glorlari, nisi in crucc Domiiii noslri Jesu

» Chrisli '. » Cruxsole clarior, radiis splendidlor ; cum enim

ille obscuralur, lum Isla fulget. Tum vero sol obscuratur,

non quod c medlo lollatur, sed quod crucls splendore su-

peretur. Crux noslrum chirographum laceravit, morlis

carcerem inulilem reddidit , crux divinaj charitalis indi-

clum. c Sic cnim Deus dilexlt mundum, ut Fillum suuni

«unlgenltum dnret, ul omnls qui credit In Ipsum non pe-

sreal'; »Et rursusPauIus : « Sienim cum inimici essemus,

» rcconclliali sumus Deo per mortem filii ejus^. » Crux

raurus inexpngnabilis , scutum invictum, securilas divi-

tum, pauperum opulenlia, eorum quibus insidia; porantur

propugnaculum , corum , qui bello vexanlur, armatura,perturbationum destructlo, vlrtutis fundatlo, slgnum adml-

rabile ac stupendum. «Gcneratio enlm hccc slgnum qucerit,

»ct signum non dabitur el, nlsi slgnum Jonae^ : » itemque

PauUis : «Quandoquidem Judaei slgna pclunt, et Grsecl sa-

npienliam quxrunl, nos autcm prtcdicamus Chrlslum cru-

Bcifixum^. » Crux paradisum rescravlt , latronem intro-

duxlt, gcnus humanum, quod penturum erat, ac ne lerra

quldem dignum, iu rcgnum coelorum dcduxil. Tanta nobis

beneficio crucis bona obvencrunt, et obvenlunt, et non

vult crucifigi? Quis hoc, quxso, dlxerit? Sin aulem nole-

bat, quis eum cogcbat ? quis ci vim inferebat? Ut quld

autem et Prophelas pra^mislt annuntlantes fore, ut crucifl-

gcretur, si crucifigcndus non erot, neque hoc pati volebat?

ut quld aulcm ct callccm crucem vocat si ulique crucifigi

nolebat? Hoc cnlm est oslendenlis, quanlo hujus rei desi-

derlo teneretur. Quemadmodum enim silienlibus calix

' Gal. VI, 14. — ' Joan. ui, 10. — ^ Roui. v, 10, — < MaUh. xir,

3g. — 5 1 Cor. 1, 22.



gOO S. JO. CnRYSOSTOMI AnCniEPISCOI»! C. P.

suavls est, sic et ipsi crucifigl, quaiB ob rem ctlam dicebat

«Desiderlo desideravi hoc Pascha mandncare vobiscum ' :

non quod hoctciiicre dicerel, sed ob hanc causim, eoquod

post vespernni subilurus cruccni csset.

III. Is ergo, qui cliam gloriam rem islaui appellat, et

Discipulum iiicrepat, eo quod ipsum prohibeat, el bonumpaslorem ex lioc se ostendit, quod pro ovibiis suis occida-

lur, seque desiderio deslderare hanc rem dicit, ct ad hocsponle venit, quomodo roji;?.t, ut hoc nou fiat? Quod si

nolebat, num difficilc luit ad hoc venienles prohibcre?

nunc aulem vidcs eum ad hanc rom eliam accurrere.

Certc cum in ipsum irrnerent dixit : k Quem qiia^ritis* ? »

at ini dicunt : « Jcsuui. » Et ait illis ; « Ecce cgo sum, ct

«abicruntretrorsum, ac cecidcrunt iu teiram^. »

Gumigilur eos prius cxcacasset, seque aufugere poluisse osten-

dissct, tum se ipsum Iradidit, ut inlelligas cum non neces-

sitalc, neque vi, neque per lyrannidem irruenlinm hoc

suslinuisse nolcntcm, sed ullro ac volentcm et ehgenlem,

ac iuulto atitc sic dispcnsantem. Idcirco Prophetai praemit-

lcbanlur, cl Palriarclia) prajdlcebcint, et crux verbis simul

ac rcbus praiiigurabalui'. Siquidem Isaaci maclatio crucem

nobis designabal, undc et dicebat : « Abraham paler vester

» cxullavit ut videret (liera mcum, el vidit, et ijavisus est .̂

Ergo Palriarcha quidem gavisus est, cum imaginem crucis

vidcret, ipsc vero rem ipsam recusal? Et vero Moyses sic

Amalec superavit, quia figuram crucis ostendil : et sex-

centa ejusmodi iu Veteri Testaraenlo lcguntur accidisse,

qucc cruccm pra^figurabant. Ut quid igilur ila ficbant, si

is qui crucem crat subilurus, hoc ficri nolebal? Id vero

quod secjuilur, adhuc cst cxplicatu dlfficilius. Cum eniui

dixisset : « Transcat a nie cahx islc, » addidit : « Vcrumta-

' Luc, XXII, i5. — ' Joan, aviu, G. — ' Ibul, — * Id^ viii,

56,



IN ILLUD ; PATEBj SI POSSIBILE EST. 25

»mon non sicnl ego volo, scd sicut lu '. » Ex hoc enim,

proiit vciba sonant, dune voluulnlcs sibi invicem conlraria)

denionstrnulur : siquidcni Pnlcr cum vull crucili<i;i, at ipse

non vult : tnmelsi ubique videmus cadem ipsum cum Pfitrc

velle, aUiue cadem e!iji;erc. Quaudo cnii.n dlcil : « Da eis,

» ut quemadmodum e!;o et tn unum sumus, ct ipsi in uobis

))unum sint',)) nihil aliud dicit, nisi unam essc Patris et

Filii volunlatom. Va quando dicil : «Vcrba quae 0150 loquor,

»non cgo loquor : Paler aulcm in mc niancns ipse facit

»hoBC opern ^, » istud ipsum oslendilur. Cnm crgo dicit :

« A mc ipso non loqiior, ct a me ipso non veni, et a me)) ipso uon |)ossijm quidquani faccre, ))non hoc dicit, ut os-

lendal sc vcl ioijuendi wi {'acicndi csse polesUUe privaluu),

absit : scd exacle volens ostendere concordem !>uam csse

cum Palre scnlenliam tam in verbis, qiiam in rebus; el in

omnibus dispensalionibus nnam camdcmque esse , sicut

jam saepe demonslravinnis, Ithid eoim : « A me ipso non

»loquor, onon potestatis privalio, sedconsensus est proba-

iio. Qui fit iijilur, ut hic dicat : « Verumlamen non sicut

))ego volo, scd sicut lu?» Forsilan in muUam anxietalcm

vos conjcciniHS, sed allendile nnimum : hcet enim pro-

lixior fucrit seruio nosler, vigere lanjen attjuc adolcscere

veslrorum alacritalem aniuiorum probe novi : nam ad

ipsam qujestionis solutionem nostra deinceps feslinat ora-

lio. Quam igilur ob causam ila diclum cst ? diligenler

adverlite. DilUculler admodum admiltebatur sermo incar-

naltonis. Siquidcm excellens ejus illa clemenlia et atlem-

peralionis ejus magniludo res crant admiratione dignissi-

mac, iiiultaqne prajparalione, ut recipcrentur, indigej)ant.

Cogila uamque quale illud fuerit aiidire ac discere DeuminelTabilem, incorruplibilcm, qui neque pcrcipi menlo po-

lesl, ncc oculis cerni, nec ullo modo comprehcndi, cujns

' Mattb, XXVI, 5f). —2 Joan, xvit, 11, — ' Id, vi, 60.



bE C(»METF,MO ET CftTJCE. 267

perlcnlis ohjlcerelur. Audivit ergo Christum dicentem;

« SufTicit libi gralin mea : virtus cnim mea in infirnn*lale

«perficitur '. » Post quam igilur, quainam esscl Dei volun-

tas, agnovit, tum voluntalem suam dcinceps Dei volunlali

subjccit. Ha'C igilur ulraqne pcr orationem islam docuit,

ut neque pcriculis nos objiciamus, sed et orcmus ne in ea

incidamus : sin autcm nos invaserint, ea palienter fera-

mus, ac proprire voluntati Dei voluntatem praeferamus.

Quae cum iln nobis explorala sint, oremus ut nunqunm i»

tentationcm intremus : quod si quandoque intraverimnS,

Deum preccmur, ut nobis patienliam ct fortitudinem lar-

giatur, ipsiusque voluntatem omni nostroe voluntati praefe-

ramus. Sic cnim fiet, ut vitam praesentem cum securitato

transigamus, ct futura bona con.sequamur : quorum nos

compoles fieri conlingat gratia et beniguitate Domini nos-

tri Jesu Christi, cum quo Patri, una cum Spiritu sancto

gloria,imperium, honor, nunc et semper, et in sa?cula sse-

culorum. Ameu.

\\^>A^V\\A^VV\%V\>VV\\\\VV\^\AVV>VV\V\AAA/\VVV/V\.\VV\VV\.VV>^\iVV»^*\\iVV\\V\iVV\\V>lVV\<VV\VM

HOMILIA.

In ccemclerli appcUationem, et in crucem Domini et

Dei et Sahatoris nostri Jesu Christi.

J. Sx^e apud animum meum disquisivi % cujus gratia

majores noslri, reliclis aedibus, quas in urbibus habent,

lege lala statuerinl, ut extra civitatem hodie, et quidemin hoc loco in concionem conveniremus. Neque enim sine

causa, neque temere id fecisse videntur. Quocirca et

• 2 Cor. xu, 9, -. ' Vide D, Guillon, toui. xiv, pag, 4o5-4io.

LXXX. 17



2&3 S. JO. CE&VAOSTOEt ARCHIEPISCOPl C. P.

oansam indogavi, et cum Dei gralia inveni jnstam essc, et

ralioni consoulaneam , praisenlique resLo couipclenlem.

Quse igilur cou^^a est ? Crncis memoriam aj;imus. At cru-

cifi.\us exlra civilalem cruci affixus est, propterea extra

civitatem nos eduxit. Nam pastorem, inquit^ sequeutur

oves. Ubi vero rex, ibi et milites : et nbi cadaver, ibi et

aquilae. Sed extra civilatem hanc quidem ob causam

( congregamur. ) Coeterum hanc esse causam, salius for-

lassis fneril demonslrare prius ex divinis Scripturis : nc

enim existimelis hanc esse conj'Cluraui noslrauj, Paulum

vobis leslem do. Quid igilur ille ait de .sacrificiis?<i Quo-

»rum enim animahum infertur sanguis pro peccalis in

» sancla per pontificem, horum corpoia crcmantur ex-

»tra caslra\

» Propler qnod et Jesns, ut sanclificaretper

suum sanguinem populum, exlra portain passus est. Exea-

mus igilur ad euui extra castra, improperium ejus |)or-

lanles. Dixit, jussit Pauhis; oblempcravimus, exivimus.

Extra igllur hac de causa congregamur. Al cujus gralia

in hoc marlyrio, non in alio? Elenim diviuo munerc quo-

cumque ex lalere nrbs nostra Sanclorum rehquiis circum-

munilnr. Cujus igilnr gratia hic, non in alio marlyrio nos

convenire voluerunt majores nostri? Quia hic mortuornm

mnUitudo silo est. Cum igilur hodie Dominns ad mortuos

descendcrit, ea de causn hic colliginjur, ob id ipse etiaui

locus ccemelerinm nominatus est : ut discas mortuos, et

eos, qui hic siti, non mortuos, sed somno consopitos esse

et dormire. Nam ante Chrisli ndvenlnm mors nomen

Daorlis habebat. « Quacumque, inqnit, die comederilis de

»ligno, morte moriemini '. » Et iterum , » Anima qnas

»peccat, ipsa morlelur ^ »Et David ; « Mors peccatorum

»mala '. » Rursus. « Preliosa in conspectu Domini mws' Hebr. xiii, ii.— * Gen. ij, J". — ' Hzech. xviii, ao, — * Ps«l.

x\uv, %2.



Dji coEMETiinio LT cnvcii. yoo

«sancloruui ejns '. » El Joh. « Mors viro reqnies *. » Ncquosolnin uior,*, sed cl inrermis vocabalur, Aucli I);i\i(lciii di-

cenleui : « Verumliinicu Dcus ernel yniuiani nicjtm de

manu inlori. cuni acccperil nie ^. » Et Jacob, < Deducclis

«senoclulem nieam cum ma?rore ad infernnm ^. » l];cc

uomina habebot obitus iiosler anlcactis temporibus. At

postquamChrislus venitj etpro mundi vila inoriem subiil;

Diors non oinplius vocatur, niors; sed somnus ct dormitio.

Dormilionem appellari teslanlur illa Domini verba : « La-» zarus aniicus noslcr dormit ^. Non eniui dixit : t Mortuus

i»esl, «quauivis revera morlus csset. Ll vero intelligas no-

meu doruiilicjuis peregrinum foisse, considera quomodo,

hoc auUito nomiiie, Diseipuli lurbentur, et dicanl : a Do-

»mine, si dormit, salvus cril ^. » Adeo non inlellexerant,

quid sibi diclum illud voluerit. Iterum Paulus ; « Erijo et»qui dormlerunl, perierunt ' ? » ad quosdam ait. Rursus

alibidedefuuclis ioquens : « Nos, inquit, qui vivimus, noii

• praeveniemus eos, qui dormierunl ^. » Et alibi; « Surge,

j> qui dormis '•'. » Et ut oslenderet se de mortuis hoc dicere,

addit : « Et exurgc a morluis. » Vide quomodo ubique

mors nominelur somnus : qua de causa et locuscoeme-

tcrii, quasi dicas, dormilorii, nomeu invenil. Ulile enini

hoc nomcQ est , ct philosophiie nmllaB pleuum. Quandoigitur huc mortuum ducis, ne ipse te concidas. Non enim

ipsum ad mortem, sed ad somnum ducls : suflicit tibi no-

men boc ad calamilatis solalium et levamen. Disce, quo

ducas. In coemcterium. Et quando ducis? poft mortemCbrisli; postquam uervimortis excisi sunt ; ita ut et a loco,

et a lenipore multuni consolationis percipere possitis.

Maxime ad muliercs oratiohsc nobis instituitur, cumsexus

' Psal. cxv, i5. — ' Jub. 111, 23. — ^ Psal. .xfviii, 16. — * Gen.XLii, 38. — 5 Joan. si, 11. — * Ibid. »2. — "1 Cor, sr, 18. —' 1 Thcss.. IV, 14. — 3 Eplies. v, i4.



a6o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCaiEPlSCOPI C. P.

hicaffeclibus magls sit obnoxius, et ad anxietatem despe-

rationemque perquam proclivis. Sed idoneum habes phar-macum moerori lenieudo, nomen loci. Propterea ergo hic

congregamur.

II. Hodie enlm omnia inferorum loca circuit Domiaus

noster. Hodie portas aereas confregit. Hodie vectes ferreos

contrivit '. Vide dicti accurationem. Non dixit : « Aperuit

I portas aereas : » sed, « Confregit portas aereas ; b ut inutilis

deinceps carcer fiat. Non abstulit vectes, sed contrivit , ut

custodia deinccps infirma reddatur : ubi neque janua ,

neque veclis; et ficet quis intret, non tenetur. Quandoigilur Chrislus confregit, quis alius reparare poterit ?

Quod enim Deus evertet, inquit ille, quis de caetero resti-

tuet? Reges cum vinctos dimiltere volunt, missis epistohs,

non ita agunt, sed tam fores, quam custodes relinquunt,

ut oslendant eo denno ingrediendum esse, vel illis, qui

jam liberi abierunt, vel loco eorum alils. Non ila Chrlslus,

sed demonstrare volens mortem jam ad finem metamque

pervenlsse, aereas ejus portas confreglt. ^reas vero nomi-

navit, non quod port=e illae ex aere sint fabrefactae, sed ut

declararet immltem illam, et inexorabilem mortis necessita-

tem. Et ut inlelligas tam aes quam ferrum significare

idem quod rigidum et inflexibiie , audi quid ad quemdamimpudentem Deus dicat : « Nervus ferreus, cervix tua, et

»frons tua a:rea '. »Hoc dixlt, non quod aeream frontem

habuerlt; sed qula implacabllem vultum, et impudentem,

et immitem habuit. VIs dlscere quomodo fuerit implaca-

Lills, inflfxibilis, et ipsissimus adamas? Tanto tempore

nemo unquam ei persuaderepotult, ut quemqnamex illis,

quoscaptivos tenebat, dimitteret; quoadusque Angelorum

Dominus eo descendeus, eum vi sua coegil. Nam primumquidem alligavit fortem, ct tunc vasa ejus diripuit, quare

? Psal. cv), 16, et Isai, xlv, 2. — ' Id. xlviii, 4-



DE COeJlETiiRlO ET CRUCE. 261

cl acljungit :« Thcsnnros tenebricosos, invlsibilcs '. «Llccfc

dictun] hoc siniplex sit, at dtiplcxest smsns : snnt cnini

loca tcnebricosa, sed videri possunt candcla et lu.ninoiliato; ille vero inrerni locus CflIi<jinosissimus erat, et in-gralus, neque unqnaui lucis notiiram inlra sc rccepernt:propterea tencbrosos, et invisibiles cos dixll. Vere enimtenebricosi erant

; doncc desccndit Sol justitia;, eosque il-luslravit, et ex infcrno coeium lecit. Nam ubi Ghristus,

ibiet ccelum. Thcsauros anlem tcnebricosos nominat inVer-num

: merito, quia mullx divitia^ islhic crant rcpositcX.Elenim tota hominum naturo, quae gaza quaedam Dci est,a diabolo, qni primum hominem in fraudem impuht , spo'liala, morlique subjecta est. Quod vero hominnm nalm-amDeus divitiarum loco habuerit , lestatur liis verbis Panlus :

a Dives in omnes, et super omnes, qui invocant cum '.»'

Quemadmodum igitur rex, comprehenso duce iatronumet prredonum, qui civitates percurrit , et nndiqae raplt, ctantra snblt , ut ibi reponat divilias raptas; latronumduccm ligat

, supplicioque meritas poenas persoluturumtradit, thesaurum vero ejus in reginm aerarium con-

Terlil : sic et Christus fecit, principem illum prccdonum,et carceris custodem diabolum, simul et mortem, cumper morlem suam vinxisset, omnes divitias, humanum, in-qnam, genus transtulit in airaria regia. Hoc et Panlns' in-dicat, cum ait : « Redemit nos de potestate teuebrarum ,»et transtulit in regnnm dilectionis ejus \ » Porro quodadmiralione dignissimum est , ipse

Rex odvcnit. Atqulnullus rex unquam hoc dignarctur facere, scd minislrivmclos dimittunt, secus hic : ipsemet Rex ad vinctos ve-nit. JNon erubuit carcerem. neque detentos in carcere : deeo enim, quem fmxerat, erubescere non potuit; et conh>c-git fores, et vecles contrivit, superastilit inferno, et deser-



262 S. JO. CnRYSOSTOMI AP.CUIEPISCOPI C. P.

tfiiu fecil lotam illlus cnstodiam, carcerisqiie cusiodc in

vincula conjocto, ad nos remcavit, Tyrannu^ captivns du-

cebiilur, fortis vinclus.Ipsa mors, abjcclis armis, nuda od

Regis pedes cucurrit. Vidisti mirandam victorinm? Vidisli

crucis prseclara facinora? Dicam libi quiddam adhuc

mirabilius. Disce modum victoria; , et tunc magis ob-

sfupesces. Per quse enini diabolus viceral, per eadem

Ghristus eumdem devicit, et acceplis, quibus usu5 fuerat,

armis eum debellavit. Et quomodo? Audi. Virgo, lignum,

et mors cladis noslrae fuerunt symbola. Virgo crat Eva.

Necdum enim virum cognoverat. Lignum eral arbor.

Mors mulcta Adami. Attende vero, rur&ns virgo, et lig-

num, el mors syinbola extitcrunt, ct quidem vicloritC syni-

bola.Nam loco Eva3,est

Maria;

locoligni scienliie

boni elmali, lignum crucis : loco mortis Adami, mors Christi,

Vides eum, per quae vlcit, pcr eadem et victum esse?

Clrca arborera prostravit diabolus Adnmum, clrca arbo-

rem debcllavlt Christus dlabolum. Et illud quidem lignum

mitlebut ad inferos; at hoc ctiam illos, qui jam co des-

cenderant, revocabat. Iterum llgnorum allerum homincm

jam caplum nudumque occultavlt ; at hoc viclorem nu-

dum in aito omnibus oslendit. Et illa quldem mors eos,

qul post Ipsam nali sunt, condemnavlt ; at isla mors eliam

illos, qul natl fuerant ante Ipsam, resuscltavit. « Quis lo-

»quetur potcnlias Domlni ' ? » A morle immorlales facti

sumus. HaBC sunt crucls prseclara faclnora. Intellexisli vic-

toriam? inleliexisllmodum viclorlte? disce nunc, quomodo

et sine labore et sudore noslro victoria ha^c fnerlt parla.

Nns arma non cruenlavimus : non slelimns in arle : non

accepimus vulncra. Neque vldimus bellum, et famcn vic

loriam oblinuimus. Certamen Domlni fuit, corona nostra;

cum ergo et noslra sit viclovia, mllilcs imitemur, lEClIsquc

' Psal, (V. a.



DE ciiKMfiTERio ET cnucE. a63

Tocibas yiclorinG landes ol carmina hodie decantemus. Di-

caraus Doniinum laudaiUes ; a Absorpta e^t mors iii viclo-

«ria. Libi esl mors vicloria tua? ubi slimulus luus iu-

• fcrne'. BllaBC omnia praeclarc facla crux nobis peperit.

Crux troptTum conlra dtomoncs crectum, <|,ladius conlra

peccatum , glndius, quo serjicnlem conibdit Chrislus.

Crux pntris voluntas, Lnigcnili gloria, Spiritus cxultalio,

Angelorum decus, EcclesiaB securitas, gloriatio Pauli,

Sanctorum nmrus , lolius orbis lumen. Quemadmodumenim si quis iucernnni in domo qunpiam tenebris obsita

acccndat, et in altum slaluot, lencbras derepenle fugat;

sic tenebris pcr uuivcrsum orbem sparsis, Chrislus, tan-

quauj lampadem quamdam, crucem acceudit, et in altum

erexit, omnemque caligiuem tolius terrai dissipavit. Et

quemacimodum iampas supra in vcrtice lumen habct, sic

et cruxhabuit supra in verlice Solem justitiae eflulgentem.

Hunc cum videret mundus clavis aflixum, cohorruit, mota

esl terra, disrupt.^e petrae, ct licet disruptoe sint pelrt-e, du-

rities tameu Juditorum non est disrupta. Vehmi templi

scissum est, ct non ost scissa improba illoruui conspiralio.

Quare scissumest

velnm ? Quia templum non potuit vi-dere Dominum crucilixum,ret per ea, qune velo suo acci-

derunt, laulum non exhorlalionis niodo ista protulit : « Decaelero saucta sanctorum conculcet, quiquis volet. Quid

enim islis opus habco, tali sacriiicio exlra oblalo et pe-

raclo? Quid mihi prodcst testamenlum? Frustra et incas-

suni tauto tempore islos docui. Quceex lege ad me ulililas

redil? Hoc et Prophcta clamabal dicens :a Quore fremue-

jpunt geules , et populi meditaii sunl inania '? » Audie-

rant : « Tanquam ovis ad oc isionem ductus est, et lan-

»quam agnus coram londente se obmutuit ^ » £t cumi

' Osec xiu , i/|, et i Oor. xv, 5{. — ' Psal, u, i, — < Isai.



Dli CQEMETtniO liT CnUCE. 265

tumiiltnamur, quando nos mutuo mordemus, quomodo a

peccalis iiiiaiunes erimus? Dic mihi, quid properas? cuius

gralia fcstinas, cum ovcin jam occisiim aspicis? Nnm si

tola nocte sacrificium hoc intucri deberes, an spcclnculum

hoc, ccdo, satietalem nlTerret ? Tolo die palienler expec-

lasti, bonam noclis parlem Iransmisisli, tantumque labo-

rem brevi temporis puncto prodigis et perdis? Cogita,

quidnam sit illud quod propositum est, et quac sit ejus

causa. Occisus est propler lc, ct lu deseris illum ipsum

immolalum aspiciens. « Ubi cadaver , inquit , ibi et

» aquiix '. » Nos nulem non ut aquila?, sed ut canes ncce-

dimus. Tanta noslra est Jnipudcntia. Cogita quid tandem

illud sit, quod eirusum est. SaUj^uis est. Sanguis qui chiro-

graphum peccatorum delevit. Sanguis, qui animam tuam

mundavit, qui maculam ehiit, qui principatus et potestates

triumphavit. « Expoliamus enim, inquit, principatus et

«potestates traduxit confidenter triumphans in cruce '. »

Multa victoriae symbola habuit tropceum. Spolia superne

de cruce pendent. Quemadmodum enim magnanimus

aliquis rex, confecto feliciter difficillimo bello, thoracem,

ct clypeum, et arma lyranni, et militum, quosdevicit,

super excelsum Iropacum ponit; sic et Christus, finilo

beilo, quod cimi diabolo gesserat, arma ejus universa,

mortem et malediclionem ob excelsa cruce suspendit, lan-

quam de tropa?o quodam, ut omnes tropaeum illud conspi-

carentur, supernae virtutes, quac in c^clis, homines qui

inferne lerramincolunt; ipsique

mali dsemones, qui de-vicli sunt. Cum igitur tanto munere affecti simus, dignos

nosmetipsos pro viribu» ostendamus bonis illis, quae nobis

sunt conccssa, ut et ccelorum regnum assequamur gralia

et humanitale Domini nostri Jesu Chrisli^ per quem et

* Matth. XXIV, 2S, — > Coloss, u, i5.



266 S. JO. CHR-ySOSTOMI ARCHIEPISCOEI C. P.

cum fjiio Palri simul et Spiritui sancto, gloria, honor, po-

lentia in sreoula sceculorum. Anien.

IV\\V\*\V\VV<\\>\V\V\\V\\V\\V\\\V\\\\V\\V\\V\\\\\\\.\\\\\\'\V\\ \V\\'V'\\\\\\\\\\VX.<\WV\\\«\V>

HOMJLIA L

Incrucem cl tn Latronem; item de sccundo Christiad-

vcnlH, el quod ficquenler sil orandani pro inimicis.

I. Hodie Dominns noster Jesus Ghristus in cruce, el nos

festnm agimns; ut discas crncem esse festum et celebri-

talem spiritualem. Antehac enim crux nomen eral damna-

tionis, nunc vero res honnrabilis elTecla esl ; prius sym-

bolum condemnationis, nunc argumenlum sahilis. Haec

enim nobis innumerabilium bonorum causa efTccta est;

hcTcc nos ab errore liberavit, hosc in lenebris ^osilos illu-

minavit, haec jam debelialos, cum Deo reconciliavit ; aba-

lienatos, domrsticos efF(^cil ; procul posilos, proximos

conslituil. Ha3c inimiciliaj destruclio, pacis tutamen,

scxcrnlorum bonorum ihesaurus. Propter eam non uhra

in descrlis vagamur , veram (juippe vinm novimus; non

amplius exlra regiam degiu)us; januam enim invenimus;

non limemus ignita diaboli tela, fonlem siquidem vidimus,

Per crucem non amplius in viduitate sumus, sponsum enim

recepimus; non timemus lupum, bonum quippe pastorem

habemus : a Nam, ego sum, inquit, pastor bonus '. » Perhanc lyrannum non perhorrCscimus, Rogi enim assidemus

et ideo festum aglmus, crucis memoriam celebranles. Ita

et Paulus jussil per crucem feslum agcre : « Feslum aga-

Dmus, inquit, non in fermento veteri, sed in azymis since-

sritatis et veritatis '. » Dcindc causam ndjlciens, ila pergit

' Joan. x, 11. ~ ' 1 Cor. v, 8.



i>i: cnvci'. HT T.ATnoNi:. HoMniv I. 2*67

«Oiiia Pasclia iiostrum pronolnjfimmolaluscsl Clirrslns '.

A'ides-nc qMoniddo pcr crnccm feslnm ajrcrc proccipiMt ? fncruce iiamf|nc immolalus cst Chrislns. Ubi namtiuo sacri-

ficium, ibi peccalorum abolilio, ibi rcconcili.ilio cnmDomino, ibi restum et Iwtilia. Pascha noslrnm pro nobis

immolalus cst Chrislus. « Dbi , quaeso, immolatus? in

cxcelso palibnlo. Novum altare hnjns sacrificii, qnia ipsum

sacrificinm novum stupendumquc est. Idem quippc et

sacrilicinm et sacerdos erat ; sacrificimn, sccimdnm car-

nem; sacerdos, secnndum spirilum. Idem et ollcrebat, ct

secundum cirnem oflerebalur. Audi quomodo hivc nmboPaulus declaravcrit : « Omnis ponlilex, inquit, cx homi-

»nibus assumplus, pro hominibns conslilnitnr ; undc

«nccesse est ul habeal quidpiam, quod ofterat; ccce ipse

• oflert semetipsum '. xVlibi vcro dicit : Christus semcl

»oblalus ad mnUorum aufcrenda pcccala, opparebit cxpcc-

ftlanlibus se in salutcm ^. » Ecce hic oblatus est, illic vcro

semelipsum oblulit. \ides-ne quomodo et sacrificium et

sacerdos factus sit, ct crux altarc fuerit. Et cur, inquies,

non in lemplo hoslia oflVrtur, sed extra urbem et moenia?

IH implcretur illud, Cimi iniquis rcputatns cst ^. » Cnrautem in sublimi patibnlo jujjulntur, non snb teclo? Ut

aeris natnram purgaret ; ideo in snb(imi, non imminente

tecto, sed inmiinente C'jelo. Aer quippe purgabatnr, cuui

ovis in sublimi immolaretur. Purgabalur item et terra^

lluebat enim e lalcre san^uis in insnm. Ideo non sub tcclo,

ideo non in templo judaico; nc sibi Jndnei hostiam seques-

irarenl, neve putares pro illa gente tantnm hnnc offcrri.

Idcirco exlra urbem et moenia, ut discas universale sacri-

ficium csse, quia pro imiversa tcrra crat oblalin; ut

disceres ilem purgationem, communem, non peculiarem

' 1 Cor. V, 7. — - Hcbr, v, i cl 5. — ' Id. i\, 2S. — ^» IsaL

Illl, 13.



26S S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

esse, quemadmoclum apuclJudreos. Judc-eis enim idco prae-

cepit Deus ut universam terram relinqucrent, et uno in

loco hoslias et preces olTerrent, quia lola lerra impura

erat, fumo, nidore, reliquisque omnibus gentiliorum sacri-

ficiorum inquinamentis eam occupanlibus. Nobis vero,

quia Christus tandem veniens totum orbem purgavit,

quivis locus, orandi locus eftectus est. Ideo Paulus confi-

denler hortabatur, ut ubique sine timorepreces emitte-

renlur, his verbis : « Volo viros orare iu omni loco,levantes

«sanctas manus '. » Vides-ne quomodo purgatus sit orbis?

Per locum enim licet ubique levare sanctas manus ; quo-

uiam omnis terra sancta effecta est, et sanctis illis lempli

interioribus sanctior. IUic enim oIFerebatnr ovis irratio-

nabiiis, hic vero spiritualis. Quanfo autem majus est

sacrificium, tanto auctior sanctificalio. Quapropter crux

est celebritas.

II. Vis discere aliud ejus insigne opus? Paradisum a

quinquies mille et amplius annis clausum, hodie nobis

aperuit. Hoc quippe die, hac ipsa hora latronem eo intro-

duxit Deus, duo prajclara designans opera; unum, quod

paradisum aperuerit, aliud, quod lalronem introduxerit.

Hodie antiquam palriam nobis reddidit, hodie in palriam

civitatem nos reduxit, et communi hominum natur.Tj do-

mum dedit. « ^am hodic, inquit, mecum eris in paradiso '. »

Quid dicis? Crncifixus es et clavis affixus, et paradisura

polliceris? Etiam, inqult, ut in cruce virtutem meam edis-

cas. Quia enim res erat tristis, ne natur.x crucis attenderes,

sed crucifixi virtutem edisceres, in cruce hoc perpelrat

miraculum, quod ejus maxime virtutem demonstrat. Nonenim mortuum cum suscilaret, non cum mare ac ventos

increparet, non cum diemonos fugaret, sed crucifixus,

clavis perforatus, contumefiis, sputis, conviciis, opprobriis

•1 Tim, 11, 8. —

»

hiic, xxui, 4^.



DE CIWCE ET LATftONE. noMTtlA. I. sfi^

oneratus, improbum lalronis aiiimnm niut.irc poluil, ut

ulrinque virtulem ejus videas ; crealuram quippe totamcommovit, pelras scidit, petra duriorem latronis aniinam

allraxit el honoravil; nam ait : « Hodie niecuui eris in pa-

>radiso. » Atqui Cherubini paradisum servabant; verum

hic Cherubiuorum etiam dominus est. Flammeus gladius

ibi volvilur; vcrum ipse et flammct; et gehennae, el vitse et

mortis poteslatem habet. Atqui rex nuUus unquampatiatur latronem hominem, vcl alium quempiam ex fa-

muhs scrum sedentem introducere in urbem. VerumChrislus hoc fecil, inqucsacram patriam ingrediens, secum

furem introducit, non paradisum conculcans, nequo pe-

dibus ialronis deturpans; imo potius honorans. Honor

quippe paradisi esl talem habere dominum, qui possit vel

furem voluplatis, qnae est in paradiso, dignum faccre.

Etenim cum publicanos et merelrices introducebat in

regnum coelorum , non dedecori , scd honori id erat

osteudens hujusmodi esse dominum regni coelorum, qui

merelrices ct publicanos ita spectabiles fnceret, ut digni

viderentur tantihonoris et muneris. Qucmadmodum enim

medicum tunc mnxime miramur, cum videmus eum ho-mines incurabilibus morbis laborantes , ab aegritudine

liberare, et sanitnti restituere; ita et Chrislum mirari

justum est, cam insanabilia cural vulncra, cum publicanum

et meretricem in tantam sanitatem reducit, ut coelo digni

videantur. Ecquid tantum fecit latro, inquies, ut post cru-

cem, paradisum sit adeptus? \is-ne ut virtutem ejus bre-

viter demonslrem? Cum Petrus negabat infra, tunc ille

supra confitebatur. Non Petrum incusans haec dico; absit,

sed latronis magnanimitatem exhibere volens. Discipuhis

vilissimae puellce min;:s non tulit, lalro aulem videns popu-

lum totum, circumstantem, clamantem, blasphemias et

dicteria jaculunlem, non attendit illis; non cogitavit prae^



2^0 S. JO. CnRVSOSTOMI AnCHIEPISCOM C. P.

scnlem crucifixi vilitalem, sed fidei oculis Ikcc omnla i)ra&-

tercurrens, rnissis illis vilibus iiiipcdimmlis; aguovitcoelorum Doaunum , et ad ipsnm aniuio procumbeos

diccbfit : «Meuienlo uifi, Domiiie, cum vencris in regimm

» luum '. 1) Ne lalrouem hunc, quaeso, prtctercurramus,

neque nos pudeat eum doctorem accipere, quem Domiuus

nosler non erubuit primum iuducere in paradisum. Ne

prubescamus magistrum accipere eum, qui ante universam

naluram dignus apparuil conversalionis cjus, quae in coelis

est; sed singula accuraie exculiamus, ut crucis virtutem

discamus. ,Npu dixil ei, quemadmodum Pelro : « Veni post

» me, el laciaai le piscaloreai hou)inum ' ; » non dixit ei, ut

et illis duodecim : « Sedebitis super ihronns duodecim

»judicanles duodecim tribus IsraeP. » Imo ne verbo qui-

dem ipsum dignalus est. Non miracuium oslcndit,- non

mortuum ille suscilatum vidit, non pulsos daeujonas, non

obediens m^re vidit; non ilkuii de regno coeb>rum alio-

culus est, non de gehenna ; et tamen ille anle omnes

ipsum confessus est; idque soclo conviclaiile. Convicla-

batur enim ei latro aller. Elenim alius quoque lalro

crucifixus cnm eo erat, ut impleretur iJlud : « Inler iniquos

«repulalus est ^. » Yolebant enim gloriam ejus obscurare

Judici, et undequaque iis , qure agebanlur, insultabant.

Yerum undique verllas fulgebat, el per ipsa impedimenta

augebalur. Conviciabatur ergo ei latro aller. Yides-ne

Lilronem, et latronem ? Arabo in cruce, ambo ex vila pric-

datorla, ambo a nequilia ; sed non ambo in iisdem ; ahusenim regnum coeiorum in haereditaiem accepit, aiius in

gehennam missus est. Eodcm modo et heslerna die, Disci-

puh et Discipulus; Judas, et undccim. Sed ilh quidem

dicebant : « Ubi vis paremus libi comedcre Pascha ^ ? »

' Luc. xxni, 42. — 2 Matlli. iv, 19. — ^ Id. xix, 28.— * Isai. tiii,

la.— 5 Matlh. xxvj, 17,



ni: cnucji KT i.ATnoNj-. iioMir.iA i. 271

hic vero prodilionem parabut, el dicebat : « Qoid viiUis

»uiihi dcirc, el rgo vobis Iriidam eum '? « llli (|ni(lcm ud

mini.xlcriimi (lixiiiamquc myslaôîam scsca|)|>;uMbniil; hic

vcro jid prodendun] lcslinnbal. Ila cL nuuc I; Iro cl lalro;

sed ille quideai conviliacur, hic adoral ; ille blasphcniat,

hic bcnedicil, et blasphcminilem increpat his verbis :

Neque lu tiines Deum ; nom digna faclis rccipimus '. »

III. Vidisli flduciam latronis ? Vidisti fiduciam in cruce?

Yidisli philosophiam in supplicio, et pielalcm in crucialu?

Quod cnim sibi pra\sens, non mcnte cxccsseiil clavis con-

fi.\us, quis non slupeal ? Iê,jv,«?ro uon uiodo meulc consta-

bal, sed omiiibus sui;», reîcUs,: de aliorum rebus curabat,

doclor iu criicc lViclus,,,inqf-9j)ansque his verbis : « Neque

» lu times Deum. » Ne altendas, inquit, ad iiiferius hoc

IribunaL Esl aUus judex invisibiHs, c.-t incorruptum tri-

buuah l\e te moveat, quod iiitVa condemnalus sit; namsuperna non sunt hujusmodi. In hoc quippc lcrrena tribu-

uah', jusli quaudoque damnautur, et injusti pcenam ciTu-

giunl; noxii dimiliunlur, ct innoxii afliriuutur supphcio.

Etenim judices velint uohnt, in mullis peccant ; siquidem

vel jus ignoranles et dccepti, vei gnari quidem, sed pecunia

corrupli verum calculum proiidcûnt. Superne auleni

secus. Deiis cuiin Judex juslus, et judicjum ejus fjiiasi lux

egredietur, non tenebris, non iguorantia obscurantibus.

Etcnim ne diceret, eum infra damnatum fuisse, ad super-

num tribunal illum deduxit. Recordare ilHus liorrendi

tribunahs ; ac si diccret : « Eo re.>;pice, nec damnationis

cnlcuhmi feres, neque infra stabis cum corruptis judicibus,

sed judicium supernc lalum acceptabis. » Vidi.sli philoso-

phiam lalronis? Vidisli prudentiam, et doctriuam ? Con-

lestim a cruce in ccehnii avolavit. Deinde ex abundanti

ipsum iucrepans : « Non times , dicebat , quia in eadem' Matth. xsvi, i5. — ' Luc, xxui, 4o«



272 S. JO. CBRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

» damnatioiie sumus. » Quid sibi vult illud, « Quia in eadem

» damnalione sumus?» In eodem nompe supplicio. Nonne tu

cliam es in cruce? Dum ergo illiconviciaris, te ipsum prius

impelis. Quemadmodum enim is, qui in peccalis est, si

alterum criminetur, se ipsum prius criminalur; sic et is,

qui in calamilate constilutus, alteri calamitatem vitio verlit,

se ipsum prius damnat. «Quia in eadem damnntione su-

»mus.» Aposlolicam legit ipsi

lcgem, haecscilicet

evan-gelica verba : « Nolite judicare, ut non judicemini. Quia

»in eadem damnatione sumus '. » Quid facis, o latro; dumeum detendis, latronis ne socium facis? Nequaquam, ait;

ex sequenlibus hanc suspiciiJTiem-hmoveo. Ne putes enim

eum ex communione supplicilv fconsortcm illum peccati

fecisse, sic prius dictum corrigit : « Et nos quidem juste,

jtnam digna factis patimur. » Vides confessionem perfec-

tam ? vides quomodo in crucc peccata exuit ? Nam legitur :

« Dic tu peccata tua primus, ut justificeris ^. » Nemocoegit illum, nemo vim ipsi fecit; sed ipse semetipsum

protulit dicens : « Et nos quidem juste, nam digna factis

• patimur; hic vero nihil mali fecit, » additque postea :

« Memento mel, Domine, in regno tuo. » Non prius ausus

est dicere : « Memento mei in regno tuo ; » quam per con-

fessionem peccatorum sorcinam deposuisset. Vides-ne

quanta res sit confessio? Confessus est, et paradisum ape-

ruit; confessus est,et tantam accepit fiduciam, ut a latfo-

cinio regnum peteret. Vides-ne quantorum nobis bonorum

cruxcausa fuerit? Regnum petis? Quid vides hujusmodi?clavi el crux in conspectu sunt. Verum ea ipsa crux, inquit,

est syrabolum regni. Idco ipsum regem voco, quia video

crucifixuni. Regis enim est pro subdilis mori. Uic ipse

dixit : « Bonus pastor animam suam ponit pro ovibus ^; »

ergo et bonus rex animam suam ponit pro subditis. Quoniam'

MaUh. vu, 1,-2 Isai. xlui, a6.-. ' Joaa. x, 11.



Di: CBVcii liT i..tiiioxi;. iio)rii.n i. 5-3iKiliir anim.n, s„a„, posuit, iJco regon, illi.n, voco . II...menlouici, Dominc, in regnoluo. .

' "

Vi<Jcs.ne,|„onioJo crux sit regni synibolum ? \ i,.„e ctl.undc illnd .Iisccre? Non rcli,,„it eum i„ ,err„, scd JôÛ o„n,, ct in ca,l„i„ dcdnxi,. Undc hoc p„|,m cQui., venturus est cum illo i„ sccundo et glorioso cius ad-vcn.u

:,it discs crnccm cssc rcm honorabilcm; „, .ue etgloriam il,a„, vocvi.. At vidcamus qoomodo c„, , cr„covcmat

: neccssc ,,uippe estdemoi,stra,i„„em i„ modiun.eauccre. . Si di.cri.it. in.uit : ,£ccc i„ penctrali" 1 ,

.Urislus. cccc ,„ dcscrto est,- „e abeatis : . de scc„„doct glorioso s„o adventu siclo.,„e„s p.opter falsos Chris",^propter faLsos prophetas, p.-op,cr .4„tichris.,i„.: ne

'^

sed„c,us i„ ill„„, incidere,. Q„ia enim Antichristus vc!rus cs, ante Christum, „e c,„is pas.orem ,,„.,.en" ;

^ncidat: idcirco ,ndici„m tibi d„ pas.ors adveitos Ta",..^ prior e,„s adventns la.uit, „e pntcs sccundum advet«m .lci„fu.ur„„.esse, hoc .ibi signum dedit. jJ,Z-

hicu, c„im fulgur exit ab Oriente et nn,..,.„,

.Occide„.em,sicerite.adventusF;,ir,Z:l.";;!:,,f

..n, omnibus apparebi., nemini,|ue in.erroga.u o„„s*;

-m 10 n„m ilJic si. Chris.us. Q„cn,admSd„m „:'

parente fu gure, no„ opus est perquiierc an appar r."^

s.c e. m advcntn Chrisli „on opus erit quxrere an fh ?aavenerit. A. ûod ,„.ri,ur L, an cl:~v' ^ ^:it

.

non e„,m prom,ssi obli,i sumus.Audi i»i,„r o. .

/ " ."-'1 It 2QLXXX. ^

18



»74 S. JO. CHRYSO&TOMI ARCHTIit>ISCOPI C. P.

«Filii hominis apparebit in ccelo'. o Videsne quanta sit

virliis signi crucis? Sol obscurabilur, et luna non appare-

bit : illud vero fulget et apparet, nt discas illud esse splen'

didius sole et luna. Ac quemadmoduQi rege in urbem in-

Iranle, mililes accepta sigua, ut vocant, gestant humeris,

ejus ingre^sum praenuntiantes ; sic et Domino descendente

de ccelis, prjeibunt exercitus Angelorum el Archangelorum,

signum hujusmodi fercntcs huincris , ct regium ejus in-

gressura nobis prsenuntianlcs. « Tunc commovebuutur Vir-

«tutes coelorum% » de Angelis loqnitur : tremor appre-

hendct eos, et timor mognus. Et cur, qujeso? Tremenduni

erit tribunal iUud : universa quippe natura noslra judicari

debel, et astare anle iormidabilem illum judicem. Quare

cpgo Angeh timeut et exhorreseunt ? neque enim illi judi-

candi sunl, Quemadmodum }udicante principc, non rci

lantura, sed ctiiuii alii ex mililia, qui nullius sibi criminls

couscii sunt, tiinent et horrent ob metum judicis; ila et

tunc cum de natura noslra judicabilur nullius mali sibi

conscii Angeli timebunt, ob.immensam judicis formidi-

nem. Verum quarc tunc crux apparebit, ct cur cum illa

venturus est? ut ii, qui illum crucihxerunt, ingrati animisui nequitiam cgnoscant : ideo illorum impudcnliae sym-

bolum ostendet. Quod auleni ideo illam aliaturus slt, audi

Prophetam declarantem : « Tunc plangent tribus lerrai^i)

\ideutes accusalorem, et peccalum agnoscenles. Et cur

miraris si crucem gestans veniet, quando el ipsa vulnera

tunc ostendet? Nam ait:

«Videbuntin

quem transfixe-nrunt^. » Quemadmodum enim erga Tbomam fecit, cum

ut Discipnli incredulitatem emendaret, ostendit ci fixuram

ciavorura et vnJnera dicens : « Infer manum tuam, et vide

*quia Spiritus carnem ct ossa non habet^; » sic et tunc

' MaUh, XXIV, 2f), — ' IblJ. — ' Ibid. 5o. — < Zacb. xu, i. —* Joaa, XXI, i-j.



clendel vulnern et crncem , nt demon.tret h„nc Jo!!V. Nequc ex ciHicetanlum, sed eliam ex vprK.--

•

---:;:::'z:;;::-f::';«;:;-n-

Nam nu.li. •' ^^ '"^''edahtntis oblenlus

su.;e™. „.„. ',: Ze te:;:::r;:,r:'i'™--

n.o„,.u™ vine.» e. <,,...rid„a„..; L 'l; r ^t^,r;::;

»°""-"'»eJ..ce.e, ,„.„ ae crnce e X.g, ur ,ce,,e„t. Si fili.. Dei es, sa,.,.„ fae ,e„t"-

c::;cn;t::ri::,;;::rv''''-''-;r-'--;.-;;,». uo„e„i.3ci:.:::::v:.r;::,s.i':':^..m .11»

pecc.ium dimi*it? Di„,i,i,.<,, „,- „:^.'^'

"l^'-..p»oi.„,ia„, a,e..e. Si e„i„, „„„ „1,^ 'il, ^^7' "«nquau, Pa„|,.» ,„(,,et Ap„s,„|„, Si „„„ „ ., ^j^';Ji.specca„.„,.„o„.™

i„a „,i||ia, „„„ ,,„,„, J^"^* m"l.<c m5-„,ae. cre.lidisseu,. Q„„d e„i„ „ „„, 1 l^r"v;:;:^^: n ;,""":• ^ "" '"'°-"» "p-»" po-i^t::^»™"

™„ 7 : '

'""' '"" "^''••"'''^JuA-eor„„,. .,„i c,.edide.

mu.

camdem e„,m coho,.ta,ionem re.umo. jan, «uiiiodie

vosarguens ahsii^'

''''" ^"^''' 'nohsequentesrguens,absit,sedsperaQSTo.ohtemperaturosesse.Quod

» ' Luc. .\xiu, al > xf^i.i' " ^^'"'^- «^"' ^^- ^ ioe. „„,, ,4._ 4 Act.

i8.




si qui sint duri, iracnndi, et morosi, qui nostris circa ora-

liouem monilis non morem gerant, ex numcro sallcm die-

rum pudelacti, inimicitias et simnltatcs deponent. Imitare

Dominum. Crucifixus est, et pro crucifigentibus Patrem

compellavit. Et quomodo possim, inquies, Dominum imi-

tari? Si velis, poleris. INisi enim posses imitari, cur dixis-

set : « Discite a me quia milis sum, et humilis corde ' ? »

Nisi posses innlari, non dixisset Paulus : « Imilatores mei

»estote, sicut et ego Chrisli^ » Caeterum si non vis imitari

Dominum, imilare conservum, Slephanum videlicet apos-

lolum. Etenim ille Dominum imitnlus est. Et quemadmo-

dum Chrislus inler crucifigenles, missa cruce, missis iis,

quae ad se spectabant, pro crucifigentibus se Patrem preca-

batur; ita et servusinter lapidantes, ab omnibus impetitus,

cxceptis lapidum ictibus, misso dolore, quo hinc afficieba-

tur, dicebat : « Domine, ne slaluas illis hoc peccatum ^ »

Yides-ne quomodo loquatur Dominus? Vides-ne quomodo

precetur servus ? Ille dicit : « Paler, dimille ilhs hoc pecca-

>tum; non cuim sciunt quid faciunt-^ : » hic vero : «Nc

«statuas illis hoc peccalum. » LU vero discas illum studioseprecari : non stans lapidibus licet obrutus orat, sed positis

genibus cum compunclione loquitur^ et cum multa com-

miseralione. Vis ostendamtibi conservum alium longe gra-

viora, quam ille, palicntem? Paulus ait : « A Judocis ler

«virgis caesus sum, scmel lapidalus sum, nocle et die in

«profundo iui^. » Quidtum postea?a Optabam, inquit, ipse

9 anathema esse pro fratribus meis, cognatis meis secunduin

»carnem®r » Vis-ne et alium videre, nou ex Novo, sed ex

VeteriTestamento? Hoc enim esl maxiuie omnium mirabile,

quod ubi non praecipiebautur inimicos diligere, quin po-

tius oculum pro oculo exculpere, et dentem pro dente,

'

MaUh. XI, 29.—>

1 Cor, x>, 1.—*

Act,vii,

60.—*

Luc, xxm,24. — * 2 Cor. XI, 25,— * Rom, ix, 3,



Di; CRUCE ET L.iTRONE. IIOMILIA. I. 277

alque in nialis par pari referre, ad aposlolicam pervene-

rint philosopliiam . Audi qnid dicat Moyscs, qui sa3pe a

Judajis lapidatus, et conlemplui habilus est: «

Si dimittis• illis pcccalum, dimiltc; si vcro non, eliam me dclc dc

»libro, quem scripsisli'. » Yidcs-ne quenilibet cx justis

aliorum securilalem prceposuissesaluli suoe ? Nihilpcccasti,

et cur vis cssc eorum supplicii consors? Quia, inqulunt,

Cfeleris malo affeclis, rci mcrc prosperoe sensum non pcrci-

pio. Hacc exempla salis cssent : ad majorem aulem nostri

emendationem, alinm cadem philosopljia ulentcm in me-

dium adducam. At cnim David beatus illc mansuelusquc

vir, postquam exercitus tolus defecerat, atque necemejus

moliens, iilio Abesalom tyrannidem delulerat : deinde Deo

ob illud facinus in iram concitalo : quid enim interest si

allam intcrnecionls causam profcral? ipsoque Angelum

mlttenle, qui dislricto gladio plagam superne inferrct, vi-

dcns, inquam, Davld omnes gladio cadere , quld diclt?

a Ego qui pastor sum peccavi, et ego pastor inique egi :

»sit manus tua super me, et super domum patris mei''. »

Yidcs iterum slmilia procclare gesta ? Vis oslendam tlbl et

allum ? iNeqne euim deerit alter qui eodem modo philoso-

phetur. Samuel ille propheta a Judaiis contumeUa affectusest, deposllus, conlemplus, ita ut Deus ipsum consolari

cupiens dlceret : «Non tc contcmpserunt, scd me^ » Quldigilur illc contemplus, despectus, contun:iplia affectus?

• Absit a me ut ila peccem, ut cessem ornre pro vobis Do-»minum^. oPeccatum putavit essenon orare pro inlmicis.

Abslt a me ut ita pcccem, ut non orem pro vobls. Chrislus

dicit : a Pater, dirailte illls peccatum, non enlm sciunt quid

» faciunt^ : » Slcphanus vero : « Dominc, ne statnas Illis hoc

» pcccalum ; » Paulus autem : « Optabam anathema essc pro

• Exod. xxxii, 02. — 2 2 Reg. xxiv, 17, — ^ 1 Reg, fii, 7, —• Id. XII, 25. — 5 Luc. xxiu, 24.



0278 S. JO. CHRTSOSTOMI \RCniEPISC01>I C. P.

» ft*atribus raeis, cognatis meis secundum carnem '. » Moyses

dicit : « Si dimittis peccalum illis, dimille : si vero non,

«etiam me dele de libro, quem scripsisti^* : » David vero :

« Sit manus lua super me, et super domum palris mci' :

Samuel aulem : « Absit a me ita peccarc, ut cessem orare

» pro vobis Dominum^. » Quam igilur veniam conseque-

mur, Domino et servis tum Novi tum Veleris Tcslamcnti,

concitanlibus ad orationem pro inimicis, si nos c contrario

contra inimicos preoemur? Me quacso, ne id agamus, fra-

tres. Etenim quanto plura exempla, lanto majus, si eos

non imitemur , supplicium. Prastantins est pro inimicis,

quam pro amicis orare : no:i enim tantum hinc, quanlum

inde lucri referlis. « Si cnim dilexerilis, inquit, eos, qui vos

sdiligunt, nihil iiiagni facilis : elenim et pubiicani hoc fa-

sciunt''. «Ilaquc si pro amicis oremus tantum, elhnicis et

pubHcanis nondnm mcliores facti sumus. At Ciim inimicos

dih"gimus, Deo pro hiunana facullale siiniles cflicimur

a Qui solcm suum oriii facit super malos et bonos, ct phiit

Bsnper justos et iujuslos^. » Simus igilur similes Patris :

« Nom estote, inquil, similes P.ttris vestri, qui in coBJis est,

ut regnum crolorom consequi mcreamur, gralia et be^

niguilale Domini ol Dei el Salvatoris nostri Jesu Ghrisli,

cui gloria et imperium in s;ccula saeculorum. Amen.

' Roui. IX, 0. — ' Exod. xsxn, 32. — ^ 2 Rpg. xxiv, 17. — ^ 1<1.

xii, 23, — ' Mallh. V, 4G, — « Ibid. 45.



DE CKUCE JiT LATnONE. II0M1LI\ II. 9^9

HOiMILIA II.

In cruccm el in confesswnem latronis recitala in sancla

et inagna Parasceve , ct quod oporleat pro inimicis

crcire.

I. FesluQ) hodie nglmus ' cl convenlum, cliarissimi, quo-

ninm Domiiuis noslcr davis et cruci anTixus. Nerjuc perc-

griuum libi videalur, si cuai rcs odiosa rt aversanda (\ierit,

nos fcstum dicm celebremus. Ejusmodi enim sunt omnia

spirilunlia, conlraria humnnre natura?. Et ut hoc probe

cognoscas, crux prius condemnationis et snpplicli nomcnerat; at nunc res est vencrabilis et dcsiderabilis. Grux

antea dedecoris el pceDae nrgumenlum erat; nunc gloriic

et honoris est occasio, quodque crux sit ti;!oria, audi Chris-

lum dicentem : « Paler, clarifica me gloria, quam habui

s apud le anle mundi conslilulionem', » gloriam cruccm

uominans. Criix caput no^^lrfe sakilis : crux infinitorum

bonorum argumentum. Propterhunc nos, qui prlus inglo-

rii el rejecli cramus, nunc in filionmi ordinem rccepti su-

mus. Propter hanc non oberramus amplius, sed verilalem

cognovimus. Propler hanc nns', qui prius iigna et lapides

adorabamus, nuuc omnium reriuii Crealoreu] cognovimus.

Propter hanc, qui servi peccali eramus ad liberlalem jus-

titi;c ovecti suuuis. Proplcr hauc lerra coelum dc cnctcro

facla csl. Hxc ab crrore nos liberavit : hiec ad veritalem

adduxit ; haec reconcilialioncm Dei cum hominibus insti-

tuit. Hfcc nos cx profuudo maliliiC ereplos, in ipsum virlu-

lis fasligium eduxit. Ilasc errorem d£cmonum cxtinxit : hacc

' Mde D. Guillon, toui. x»v, pag. 4u-435. — ' Joaii. xvir, i.



aSo S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

deceptloueiii e mctlio suslullt. Propter hauc non est am-plius ruinus et nidor, et sanguinis brull cftnsio; sedubiquecullus spiiituales, hymni, laudes, et precaliones visuntur.

Propler hanc dremones fugiunt, diabolusque profligatur.

Propter hanc humana nalura cum angclica vlvendi rallone

conlendit. Propter hanc virginitas in lerris versalur. Exquo cnim ex virgine ille prodiit, cognovit humana natura

virtutis hujus viam. llrcc nos in tcnebris sedenles ilKimi-

iiavit : hnec nos expugnalos et debellatos liberavlt : hsec

nosj cjui procul aberamus, vlclnos esse fecit : haec nos aba

lienatos, domesticos fecit : haec nos peregrinos faclos, coeli

cives constltult. Haec nobls bella sustulit, pacis securitas

ellecla esl. Propler hanc non formidamus amplius ignlta

dlaboli jacula, nam vitac fontem invenimus. Propter hanc

non sumus Inviduilale : sponsum enim recepimus. Propter

hanc non limemus ampllus hipum : nam bonum Pasto-

rcm agnovimus : dicit enim : « Ego sum pastor bonus \ »

Propler hanc non horremus amplius tyrannum, od Regemcnim accurrlmus. Vidcs quanlorum bonorum crux sit nobis

causa? Jure igitur dicm festum agimus. Sic ct Paulus

raonct ul fcstivitatem agamus hisverbls : altaque feriemur,

» non in feraicnto veteri, neque in fermenlo maliti.'e et ne-

» quitire : sed in azymis sincerilalis et vcritalis^. » Et cujus

gralia nos diem festiim agere prajcipls, o beate Paule? Age-

dum causam Indica. Quia « Pascha nostrum pro nobis im-

» molatus est Christus Deus ^. » Vldcs quomodo crux sit nobis

festum? InleKexIsli, quod propter crucem nos festum cele-brare jubct? In cruce enim oblatus est; ubl vero sacrlfi-

cium, ibl el peccatorum rcmlsslo, ibi reconclliatio Domiui,

Ibi festum et gnudium. « Pascha nostrum, inr[uIt7pro nobls

» immolntus est Christus4 : » ubi immolalus est? in excelsa

crucc, Novum et percgri-ium altare, cum novum et inusi •

• Joaii. X, II. — » i Cor. v, S. — ' Ibid. 7. — * llebr. i.t, 28.



Dli CnUCE ET LATRONE. IIOMItlA II, 'i8l

laliim fiicrit sacriricium. Idem et sacrilicium cl saccrclos

crat, sacrificiiim sccundum carnem , sacordos sccundumSpiritum. Idcin iinmolavit et immolabalur. Audi iterum

Paulum dicenlcm : a Omnis cnini ponlilex ex hominibns

» assumplus, pro liominibus conslituilur in his quoc sunt ad

i»Deum '. » Undo nccossc est ct hunc habere aUquid quod

oflerat. Ecce sc ipsum ofTerl. Alibi vcro itcrum ait : « Sic

»ctChristus scmel oblatus est nd multorum cxhauricnda

«peccala'. » Eccc hic oblatus est , ibi sc ipsum obtulit.

Vidisti, quomodo idcm savcrificium sen victima ct sacerdos

fucrit : et crux erat allare. Sed disquircndum est, cur non

in lemplo sacrificium oircralur, in templo, inquam, judai'-

00, sed exlra civifalem, extra mcenia. Exlra civilalcm

cruciflxus est lanquam damnalus quispiam et reus, ut im-

pleretur illud Prophetoc dictum : « Et cum iniquisreputalus»est'. » Quarc igitur cxlra civitatcm in edito loco, et non

sub tecto qnopiam? Non sine causa hoc contigif, sed ut

aeris naluram purgaret : ideo in excelso loco oblatus est,

sub nullo lecto , sed loco tecti, ccelo super imposito, ut

nniversum coelum mundarctur ovc in sublimi loco immo-

lala. Purgalum igitur cst cccium, purgata lerra. Stillabnt

enim sanguis ex latere super lcrram , omnesquc ejus ma-

culas el inquinnmenta eluit. Et linjus quidem gratia sacri-

ficium hoc sub lecto non peragitur. (^)uare vero non in ipso

templo judaico? Nam neque hoc lcmere et sine causa ac-

cidit; vidclicct nc Jud;ei hoc sacrificium sibi ut proprium

vindicarenl; ne pnlares pro sola illa gente sacrificium hoc

oblalum esse : proplerea fit extra nicenia, ut discas gcnc-

rale esse sacrificium, ut discas pro universa terra oblatio-

nem esse, et commiincm expialionem instilui. Judaeis enim

ob hoc prajcepit Deus, ut tola terra rclicla in uno loco

immolarent, et preces in uuo loco funderent. Nam cum' Hcbr. V, 1, et vui, 5. — ' Id, ix, aS, — ' Isai. liii, 12.



S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHlEPlSCOn C. V.

tota terra tunc conlaniiDOla esset fumo el nidorc ct idolo-

lolrlco saiiguine, et aliis Genlilium inqninamentis , idco

il!is unnm locum iinpcravit. Sed cum Clirislus venil, et

extra civitatem mortem obiit, univefsam terram unmdaTit,

omnemque locum oralioni idoneum elTecit. \ is discere

quomodo lota terra in posterum sit templum cffccta , ct

<jno;nodo omnis locus oralioni sit destinalus? Audi iterum

teatum Paulum dicenlera : « In omni loco lcvanles puras

»manus sine ira et d'sceplalione'. » Vidisli quomodo ter-

rarum orbem cxpurj;aril V Yidisli quooiodo ubiquc puras

jnanus levare possin)ns ? Oinnis enim ierra de csetcro sanc-

tificala cst, imo sanciior cst illis JuJa^orum sanctis. Qua

ralione ? Qtiia ibi quidcm rationis cxpers, hic vero ralionc

praedila ovis oblata cst. Quanlo igilur praijlantius id, quod

rationem babet, eo, qnod ratione caret, tanto aniplior ct

hic sancliiicalio est. Vere igitur, crux nobis feslum diem

parit. = rioi^

IF. Vis et aliud crucis frctum prseclarissimum, ct quod

omnem hiimanam intellig< nliam snpcrat, cdiscere? Para-

disum clausum aperuit hodie. llodie enim latronem in illum

introduxit, Duo praeclarissima facinora : paradisum rcse-

ravit, et latronem introduxit. Reddidit illi antiquam pa-

iriam, reduxit in palernam civitatou). « Ilodie mecum cris,

«inquit, in Paradiso '. » Ouid dicis? Crucifixus, el cruci

clavis affixjis es, el paradisum promillis? Quomcdo hnec

talia largieris? Atqui Paulus ait : « Grucifixus esl ex inlir-

)>mitate^. » Audi alibi dicenlem ; « Scd vivit cx virlule»Dci. » Et rmsus : « Virtus mea in infirmitnlc perficilur*. »

Proplcr(!a in cruco pnllicoor, ut pcr hanc discas mcam po-

lenliain. Cuin cniu) crux sit res injncunda ct molcsta, ne

vullum dejicias ad crucis ))aturam atlendens, scd ut la'tus

• 1 Tlm. n, S. — » Luc. xxiii, .^7}. — ^ 2 Cor. xi-.i, 4. -- < IJ.



DE CnUCft ET I.ATRONE. TTOMrLU 11. 283

cf: nlacpr cftlciaris, ad criicifixi iiotonliam rcspiciens ca de

caiisa ille ibi suam libi virtiilcm ostendil. Non enim mor-

tnum excilans, non mafi imperans, non da^monos incrc-

pans, sed crucifixns, clavis aCTixns, injurin afToctus, spulis

oblitus, conviciis impctittis, irrisui et ludibrio npud omnes

habilus, potuit ad se malam Inlronis mcntcm nttraherc.

Yide utrinf[nc potcntiam illius cfrnlgescenlcm. Crealnram

concussil, pctrns dlsrunit, animam lalronis pelra durlorem

cera moHiorcm cllfcit . « Hodie mecum eris in paradiso. »

Qnid dicis ? Chcrubim ct flammeus ensis custodiunl para

disum, ct tu latroni irigrcsstim eo polliccris? l]lif|uc ait.

Nam et ego (..herubinorum Dominus sum, alquc ignis cl

gchennoB, vitajque el mortis potcstalem habco; proptcrea

dicit, « Hodie mccum eris in paradiso. »Cum Virtutes illa;

Doniinum vidcrinl, statim cedcnl, locnmque dabunt. Al-

qui niilhis rcx unquam paliat(U^ hilronem, aut alium (juem-

piam ex lamulis secum considentem in urhcni ingredi : at

istc humanissimus Dominus hoc iVcit : in snnctam suampiitrinm in^ressus latronem secum inlroducit, non itihfi-

norans paradisum, absit, pcdibus hntronis, sed hoc ij)so

magis honorans. Ilonor enim paradisi cst habere tal^m

Doniiuum, tam potentem cl humanum, ul ct latronem

possit eflicere ilignuQi paradisi dcliciis. Elcnim quando pu

blicanos et meretriccs in rcgnum vocabat, non uli(iue id

fecil cum regni sui dedecoro, sed potius majore cuin ho-

norc; osteudit enim se e.^se ejusmodi rcyni ccclorum Do-

minum qui cli.nm mcretriccs ct publicanos tam probatos

laccre queat, ul digni vidcimtur ca, qucc inibi cst, gloria

M mtiiicrc. Qucmadmodiun igitur medicum tuuj admira-

mur, cum iotuomur tum homines iQcnrabilibus morbis

laborantes, dei^ulsa infirinitatc, prislinnc ct pnra? snnilali

resliluei^c; ita et Christum admirare, charissimc, ct obstu-

pesce, quia houiines immedicsbilibus animoe inorbis obs-




trictos, poluit et a malitia liberore, et regno coeloriim dig-

nos reddere eos, qni ocl snpremum improhitalis ciilmen

ascenderant. a Hodie mecum eris in paradiso. » Griindis

honor, ingens hujus humanilatis magnitudo, inexplicabilis

hujus bonitalis immensitas. Nam eo quod paradisum in-

greditur, major gloria est quod cum Domino ingreditur.

Quid, quaeso, accidil ? Quid latro ejusmodi egit, ut ex

improviso de cruce dignus paradiso judicaretur? breviter,

si placet, dicam, latronisque bonitatem, et probitalem os-

tendam. Quando Pelrus Discipulorum princeps negabat

infra, lunc ille supra fixus in cruce confessus est? Et hoc

non dixi, animo reprehendendi Petrum, absll ; sed ut mag-

nanimilatem latronis, et excellentcm illius philosophandi

ralionem demonstrarem. Ille non lulit simplicis puellae

minas; hic totum populum insanientem, et assistenlem et

vociferautem, et infinita in crucifixum convicia jactantem

conspicatus, non vertit oculos ad inJMriam crucifixi : sed

fidei oculis omnia haec praetercurrens, omnique indigna,

et quae impedimento esse poterat, persuasione abjecla,

agnovit coelorum Dominum, paucula illa verba prolocutus,

quae illum paradiso dignum ostenderunt, « JMemento meirin luo regno \ » Ne praetervolemus simpliciter hoc dic-

lum, neque pudeat nos magislrum uccipere lalronem, cu-

Jus Dominum nostrum non ])uduit, quominus primum in

paradisum induccret. Ne ernbescamus magistrum habere

hominem illum, qui ante totum humanum genus dignus

est habitus conversationc paradlsi. Singulaigitur

verbacxpendamus, nt ct hinc virtulem crucis discamus. Neque

enim ad illum, nt ad Petrum et Andream dixit :« Venite

«etfticiam vos piscatorcs homlnum ": » Neque dlxit ad il-

him nt ad duodecim Discipulos, « Sedebltis siiper duodc-

Dcim sedes, judicantes duodecim tribus Israel ^ » Plane

' Luc. xxiii, 42.-2 Matlh. iv, 19. — ' Mallb xix, 18.



DE CnUCE ET LATnONF. IIOMIMA II. 285

vcro ncquc vcrbo illiim clignalus cst : ncque miracula vi-

dit, non mortuos excilalos, non clajmoncs cxpulsos, non

mare imperio ejus obtcmperans : neqne de regno cum illo

verba Ibcit : unde aulem vcl regni nomcn novit? Vidramus

quanta intelligentia pr<x'dilus fucril. ('onviciis inseclabalur

illum, inquit, alter ialro. tltenim et alter latro crucifixus

erat, ut impleretur illud Prophclac diclum : o Quia cumsiniquis rcputntus cst '. »\ olebant namque insipicntes Ju-

f[x[ gloriamctiam ejus traduccre : et undequaque iis, quai

accidcbant, insultabant : sed per illa omnia excrevit veri-

las : et per ipsa obslacula splcndidior, et manilestior evn-

sit. Gonviliabiilur ergo ei aller latro : unus vcro Evangelis-

tarum dicit ambos in Jesum convicia jecisse ^: et hoc

verum est, et maxime hujus probilalem intendit. Namprobabile csl priucipio cjuidem ipsum conviciatum fuisse,

derepenle autem tantam mutalionem subiisse : conviciaba-

tur ergo, inquit, alter latro. Yides latronem, et latroncm?

ambo iu crucc, ambo ab improbitate, ambo a vita prreda-

loria arrepti, sed uon ambo in iisdem. Mam allerregnum

hceres adiit, alter in gehennam demissus est. Ita et heri

Discipulus, ct Discipuli. Sed illc ad prodilionem accinge-

batur, isti ad mlnislerium sese prceparabant. llle Pharisaeis

dicebat : « Quid vultis mihi dare, et cgo eum vobis tra-

»dam ^? » isti accedebant ad Jesum dicenles : « Ubi vis

«paremns tibi manducare Pascho ^? » Ita et hic latro et

latro. At ille conviciabalur : hic convicianti os obstruit.

Ille blasphemat, hic vero objurgat; et haec, cum aspicerct

illumcrucifixum, condemuatum, popnlum infra convi-

ciantcm, grandi voce vociferantem ; sed tamen jiihil horum

illum trausversnm egit; aut a convenienle existimatione

abduxit : sed et alterum lalronem gravilcr iucrepat, his ad

illum verbis usus : « Aeque lu limes Deum ?»

.' Isai. Liu, 13. — * Marc. xv, 02.— ^ MaUh. xxvi, i5. — * Ibid. 17.



DE cnuct; f.r i.atrone. noMtr.iv ii. 287

vit ei in niemoriam trcmentlum illiul jiulicinni. Eo, inqnll,

respicc, ct non fencs condemnalionis sententiam, neqtie

infra cnm hoininnm Inrba consislcs, sed ndiniralicris ct

approbabis jiulicinm cfielcste. « Neqne lu tiuies ncnin, »

iuquil ? vidisli philosoj)biom lalronis, vidisti intclluclum,

vklisll doclrinam. Confcstim a crucc ad coelnm leteudit :

vide quomodo nposloiicam lcgcm imj)leat, ncc sua taulum

curet, sed omnia faciat cl nioliatur, ul allcrum ah crrore

exolval, et ad vcrilateni Iraducat. Cum cnim dlxisset;

« Ncque tu tiuics Deinn ? « addidit : « Qnia in cadeui dam-

wnalione sumus. » Considera coufcssioncm ahsolutam.

Quidest, «fn eadcmdamnalione sumus?» In eadem, inquit,

pcena; nam el nos in cruce snmns. Ergo cum illum oppro-

briis appctis, te ipsnm prius couviciis inccssis. Quemad-

modum is, qui peccalis obstrictus, allcrum condcmnaf, se

anle illum coudemnat : el is, qui calamitate pressns, alteri

calamitalem exprohrat, sihi ipsi j)rius quam alteri cnlami-

tatem exprohral. « In eadem, inquil, damnatione sumus.

Apostolicam ipsi legem evangeliciE consonam recitat ; «No-

» lite judicore, ut non judicemini. Qnia in cadem damna-» lione suuius '. » Quid facis, o lalro? luim vestri parlici-

pem illum facis, cum als,« In eadem damnalione sumus?»Nequaquam, inquit : corrigo diclum perea, quae mox se-

quunlur : « Et nos quidem, inquit, justc, digna enim factis

«recipimus. »Ne ciiim audilo, quod dixit, « lu eadem dam>

»natione sumus, » putares, quod Chrislum scelerum par-

licipcm fecisset; ideo se ipsuni qunsi corrigens adjecit :

« Nos quidem jnstc, nam digna faclis recipimus. » \ides

confessioncm perfectnm in xruce, vides quomudo his ver-

bis pcccata sua eluerit, vides quomodo prophcticum illud

mouilum impleverit : « Dic primus tuas iuiquilates, ul jus-

• lificeris :^» nemo illum coegit, nemo accusavit, nemo

Mallh. VII, i. — 2 isaV, xliii, 26.



288 S. JO. CUn\SOSTOMI archiepiscopi c. p.

instilit. Ipse sui ipsius fit accusator : qua clc causa in pos-

ieruDi omni accusalore caruit. Antevertens enim parles

accusatoris sibi sunipsit, et se ipsiiiu, quis esset, publice

prodidit his verbis :« Nos jusle, nam digna factis recipi-

»mus, hic vcro nihil mali egit. » Vides reverentiam longc

lateque difFusam : quando se ipsum accusaral, quando ar-

canapectoris suiexprompserot, quando pro Domino defen-

sioneminstituerat : « i\os quidem juste, hic vcro nihil mali

» e-at : » lunc et supphcationem offerre ausus fuit his verbis

« Memento mei, Domine, cum veneris in regnum tuum. »

Non ausus fuit prius dicere : « Memenlo mei, » quoad usquc

per confessionem sese a sordibus peccalorum expurgavit;

quoad usque se ipsum condemnans, juslum, et innocen-

tem cffecit; quoad usque per accusalionem scelera depo-

suit. Vides quantum possit confessio etiam in ipsa crucc?

Heec audiens, charissime, ne desesperes te ipsum : scd in*

fmitam benignitatis divinac magnitudinem tecum rcputans,

properes ad emendationcm peccatorum. Si cnim latroncm

iu cruce tanto honore dignatus csl, mullo magis nos insita

sua benignitate dignabitur, si voluerimus peccatorum con-

fessioncm instiluere. Ut igitur et nos benigmtate illius per-

fruamur, peccata propria confileri ne erubescamus. Magna

enim confessionis V4S est, et multa ejus potentia. Ecce enim

et iste confessus est, et puradisum reperit aperlum. Con-

fessus est , liberlatemque loquendi ac reguum petendi

adeptus est is, qui hitro fuerat. Ad id enim usque lempus

non petivit regnum ccelorum. Cnde, dic mihi, o lalro,

regni recordatus es? Quid ejus simile nunc vidisti? Quidvides, clavi sunt, et crux, et accusationes, et scommala,

et convicia : utique, inquit : uam ipsa crux regtii mihi vi-

detur symbolum esse. Propterea ipsuin Regem voco, quia

ipsum video crucifixum. Regls enim est, pro subdilis mori.

Ipsemet dixit : « Bonus pastor animam suam ponit pro ovi'



DE CRUCE ET LATRONE. HOMILIA II. 289

))bns '. «Igllur ct bonus rex animam suam ponlt pro sub-

dltls.

Cumergo aiilmam

suamposuerit,

capropler Re-gem nomino. « Mcmenlo mei, Domine, cum vcncris in

«regnum tuum. »

IV. Vis discere quomodo crux slt regni nota et symbo-

lum,et quaminclyla res slt ?Non rcllquit ipsnm in tcrra, sed

duxit eam in ca^luni. Undc lioc liquct ? Cum ipso venlura

cst in secundo ejus el glorioso adventu : sed vidcnmus

quando cum ipso slt venlura. Audl ipsiim Chrlslum dicen-

tem : « Si dlxerlnt vobls : Eccc in pcnetralibi.s est Chrlstus

)>Ecce in sohtudine, ne excatls '. » De secundo suo od-

ventu hiTcc dicit, proplcr falsos Christos, et propter pseu -

doprophctas, ot propler Antlchrl>jtum, ne quis circiimvon-

tus in ilhim incldat. Cum enlm Antichristus, onle Chrislum

venturus sit ; Ne, inquit, pastorem quaerentes incidalls in

hipum.ob id indlco vobis certum indlciura et argumentum

pastoris pra^senlls : cu;us primus adventus Hcet occuUus

fuerit; ne tamen exlsllmelis lalem etiam fore secundum.

Nam ille mcrito occuUus fult, venlt enlm quaerere, quod

periernt. At Iste non ita erit. At quomodo? dic et doce.

« Sicut, Inquit, exit fulgur ab Orienle et opparet usque insoccidenlcm; ita crlt et advenlus Filii hominis ^ ; » dere-

pente omnlbus apparcbit. Non necesse erlt, ut quisquam

interroget : qucmadmodum enim facto fulgure, non opus

haberaus inqulrere, num fulgur extlterit; ita in secundo

iUo adventu, necessc non erit quaTcre, num Christus ve-

nerll. At vero necdum id quod quaerebalur, diximus, numvidelicet cum cruce sit venturus. Audi igitur, quomodo et

hoc manlfeste explicet. « Tunc, inquit, hoc est, cum ve-

» nero, sol obscurabilur, et luna non dabit lunien suura 4. »

Tanta enim tunc erit lucis copin, ut ctiam lucidisslma si-

dera sint abscondenda : « Nam et steUae, inquit, cadent, et

' Joan. X, 11.— 2 Matlb. xxjv, 36, — ' Ibid. 27.— •* Ibid. 29.

LXXX. 1



DE CRUCG UT LATRONU. IIOMILIA II. "291

M Filli liominis, el pl.mgcnt omncs Irlbus terrie '.wvitlcntcs

acciisalorem, cl ugnosccnles pecciUuni suum. El cjnid mi-

roris, quod crucem rcrcns vcniat? Ipsa vulnera sccum fc-

rens vcnicl. Et unclcuiim liqucl cum sua vuluera sccum

ferenlcm venlurnm cssc? AuJi Prophelam dicenlcm : « Vi-

sdebunt in qucm confixcrunt '. » Sicut enim cum Tlioma

cgit, volens incrednlilalom Dlscipuli emendarc, oslendit-

que ci flxuram clavorum, ct ipsas clcalrices, et ait : a IMillc

»digllnm lunm huc, et infer manum tuam, ct vide, quia

«spirllus carnem et cssa non habet ^; » ut illl monslraret

se vere resurrexlsse : sic et tunc ferl vuhiera et crucem,

ut els ostendat se illum csse, qucm crucifixerunt. Magnum

ergo bonum, et salulare, et evidcns argumentum divinoR

Lenevolentia;.V. Quinimo non solum crux, sedel ipsa in cruce prolata

verba inenarrnbilem ejus humanitalem dcclaranl. Audi

ipsa verba : « Circunistanlibus enim Jpsis, a qnibus cruci-

fixus fuerat, iraque cl furore ccsluunlibus , « Pater, inqiilt,

» ignosce illis peccatumhocuon enimsciuut,qnid agant ^. »

Vidfs benignitdtem Domini? Crucifixus pro crucingcnlibus

orabat, elsi illi subsannabant, el illudebant eum diccDtcs;

« SI fillus Del es, descende de cruce ^. » Atuui propter

hoc ipsum non descendit de crucc, quod filius Dei sit :

ideo enim venit, ul crucifigeretur pro nobis : « Descendat,

» aiuDt, de crace, ut credcmus in eum. » InUicrc impuden-

tia; verba, el excusallones incredulilotis. Gratidiora fecit,

qnam sit descensns de cruce, et non crediderunl : et nuncdicunt : « Descende de cruce, et credemus in te. » Multo

niajus eratmortuum snrgere ex sepulcro, lopicle imposito,

qnau) desccndere decruce. Alnllo majus eratquatriduanum

Laz irum fasciis involuluu), una cum illis educcre cx mo-

' Matlb. XXIV, 5o. — ' Zacli. xii, i. — ^ Joan. xx, 27. — * Luc.

xxui, 54. — ^ Matll). xsvii, 4o.

»9-




nuaiento. Viclistl slultine verba, vidisti insanine magnitudi-

nem : sed allendite, moneo, diligenter, ut Dci immensambenignilatem cognoscalis, et quomodo illa ipsa eorum ve-

sanio, Christus, velut occasione sit usus ad veniam. « Pater,

» inquil, ignosce illis hocpeccatum ; non enim sciunt quid

sfaciunt '. » Tanlum non hoc indicat, pcr quae, iuquit, in-

sipientes sunt, per eadem ignorant, quod facuint. Et illi quidem dicebant : « Si filius Dei es, salva te ipsnm ^ » Ipse

vero elaborabat, quomodo illos salvaret, illos, inquam, a

quibus opprobria perpetiebatur, iUudebalur, ct conviciis

proscindebatur. « Dimilte illis, inquit, hoc peccatum : non

»enim sciunt quid faciunt. » Quid ergo? Num dimisit illis

peccatum? Dimisll eis, qui poenitentiam subire voluerint :

si non remisisset illis peccatum, Paulus non fuisset foctus

Apostolus : si non remislsset illis peccatum, non statim

trla millia et qulnque millia, neque multae Judaeorum my-

riades postea credidlssent. Audi enim quid Jacobus Jeroso-

lymis dicat ad Poulum : « Vides, frater, quot millia JudaBO-

»rum suut, qul crediderunt ^. » Imllemur igitur et nos

Dominum, et pro inimicis precemur. Quae heri monui,

eorumdem et nunc commonefacio, sciens praeclare facli

raagnitudlnem, imltare tuum Dominum. Ille crucliigeba-

tur, et pro crucifigenllbus orabat, Et quomodo possum,

inquics, Dominum imltarl? si velis, potes: si fieri non pos-

set, non dixlssct ; « Dlscile a me quia milis sum et humilis

scorde 'i: » si homo imitarl non poluisset, non dlxisset

Paulus ; <i Imitatorcs mei estote, sicut et ego Chrlsti ^. »

Caeterum sl nolis imilari Dominum, Imilare conservum,

Slephanum dlco, qui prlmus marlyrli fores aperuil. Ille

Dominum imitalus esl. Quemadmodum cnim Dominus

inter eos, a quibus crucifixus fuerat, suspcnsus, pro cruci-

» Luc. xxiu, 24.— ' Matth. xxn», ^o.— ' Act, xsi, 20.— * Matth.

XI, 29. — ' i Cor, XI, i.



296 S. JO. CHRY80ST0MI ARCHIliPISCOPI C. P.

W»\\\/VV»\" VV^>\V\'V%\V\rV\'\'V,\>'V\MWWW.>\V\WAW^VV\W>W>\\\\V\\\\\\\\\>»\>\V\VV\W%VV<

HOMILIA I.

De resurreclione mortuorum.

I. Defidei noslrae dogmatibus, dequegloria unigenltiFilil

Dei pridem apiul vos disseruimus, obturantes haereticorum

ora, quigIoriamillidetrahunt,eta Genitoresuoillumalienum

dicunt : hodie moribus, deque vila inslituenda sermonem in

medium afferre, et in genere admonere decrevimus. Imo ser-

mo non moralis solum, sed eliam dogmaticus erit : paratus

enimsum,utadmatcriamderesurrectionedescendam.Quod

sane argumentum varium est,et copiosum : nam et in iis,

qu.xfideisunt, nos dirigit, et vitam nostram componit.etdi-

vinam providenliam ab omnibus calumniatoribus vindicat.

Et quemadmodum cum non credilur, vilam nostram siib-

vert't, malisque sexcenlis implet, sursum deorsumque fac-

tis omnibus : ita cum creditur, providenliam mullis ralio-

iiibus aslruit.et nos ad diligentcm virluliscuram promovct,

vilia magno sludio expellil, omnia denique tranquillitate

complet ac pace. Etenim, ut nulla illi virtulis cura est, qui

resurreclionem non cxpectat, quique credlt se non reddi-

tiirum ralionem de iis, quae hic operatus est : sed oplnatur

res nostras tantum inler anguslos prajsentis vitae limites

conlineri, neque ultra se extcndere. Quomodo enim virtu-

tisuUa ei cura essct, qui nullam laborum retributionem sibi

repositam expeclal ? neque peccare desinlt, et cum nlhil

suppliciorum imminere suls male actis credat, permitlit

sese fcedis concupiscentiis, et in nuilum non peccandi

genus ruit. Ita et qui sibi persuadet futurum aliquando

judicium, et anle oculos staluit terribile illud tribuuaJ, et



DE nESUnnECTIONE I. 297

inderlinaLilcs cxpostulationes, ct ine\ itnbilem sentcnliam :

is modis omnibus conabilur, ut studea tcmpcranlitc et

acquitnti, atquc aliis virlutibus, et cffugiat inlempciantiam,tenicrilalcm omniaquc alia vilia : hicque poterit niagna

virlulc repellcre eos, qui divinaui calumuiantur providen-

liam. Euimvero sunt nonnnlli, qui ubi viderint mausuete

et caste ct jusle vivenles, molesliis prcmi, vix neccssa-

rium viclum habere, snepe cliam morbo longo et gravi

valcludine macerari, et in summa, omni carere subsidio;

ct e divcrso maleficos el pollulos homines, planeque flagi-

tiosos aflluerc divitiis, deliciari, nitidis veslibus araiciri,

domcslicorum agaieu post se trahere, in admiralione esse,

magistratus gerere, mullam apud imperalorem liduciam

habcre, mox divinam arguunt providenliam, el dicunt :

« Ubinamprovidcntiailla ^aut ubijuslum judicium? sobrius

et innocens raale habet, inleraperans ct corruptus fehciter

agit. Et hicqtiidem admirationi est, ille vero hidibrio : hic

variis fruitur doliciis, ille autcm inops cxtremis pessumda-

tur incommodis. » Tum igitur is, qui de futuris dubitat,

couticescet : at qui de resiirreclione bene senserit, et sa-

picnter disputare noverit, facile ([uidquid id est blasphemiae

diluet, et illis tam stomachabunde disputanlibus dicet :

a Compescile liuguam vestram, et adversus Deum, qui

vos fecit, eam ne exacucrilis. » Non enim res nostrae in

hnc solum vita durant, sed festinamus ad vitam aliam

multo longiorem, imo rinem minime habenlem, et ibi

omnino pauper iste, qui jusle vivit, laborum suorum mer-

cedcm accepturus est : intemperans autcm et maleflcus,

malitia; suae, illicitaeque vohiptalis dalurus est pcenas.

Proinde non a praesenlibus solum de divina providenlia

scntenliam feramus, scd a futuris. Prajsentia certamen

quoddam sunt, et labores, et stadium : futura vero, prae-

mia, coronoe, et bravia. Sicut ergo atkletoe in theatro et



29^ 5« •'0. CUHYSOSTOMI ARCniEPISCOPl C. P.

in sudore, et pulvere, et fcstu inullo, el laboribus, et aernm-

nis piigufinduin est ; ita ct jubluni hic niuUa susiincrc

oportel, et ferre omnia virililer, siquidem prfeclaras iliic

acceplurus est ooronas. Et si sunt uonnulli, qnos perturbat

ioipiorum felicilas; hi sccmn peri)endanl, quod qucmad-modum et latrones.et sepulcrorum efFossores, ethomicidse,

et piral.T prius qnam ad judiccm trahanttir. multis dehciis

fruunlur, el ex ahcna cahmiiinte suam constituentes abun-

danliam, injustisque opibus locupletati, quotidie inebrian-tur; ubi autem judicis senlenliam subibmit, omniumilloruni luent pcenam : ita et illi qui scorla mercantur, et

sybariticas mcnsas inslruunt, ct supercilia surrigunt, et

faslu in foro pleni, pauperes opprimunt; quando unigeni-

lus Dei r ilius adorit cum Angelis suis, et scdens supcr thro-

num illum, orbem lerrarumnmodium adduxeril: tuncnudi,

et omni suo splendore destituli adducentur, ct nuUum vel ad-

vocalum,velpa{ronum habcnles,absquc veniii in ijineos Uu-

vios projicientiir. Quapropter neque hos boalos dixcris ob

praesenles delicias, sed polius d.cflc, ct deplora ob fulura

supplicia : neque justum iUuui miserum existimaveris ob

prscsenlcm paupertatem, sed pro bealo habe ob subse-

queiiles bonorum divitias, et in tuo aniuio st.-rmonem imnc

de resurreclione radices agere cura : ut si bonus fueris, et

lcnleris, probatior evadas, majoremquc alacrilatem pcr

spem futurorum accipias : sin malus, a malitiam desistas,

et conlinenlior fias ob timorem fuluri suppUcii,

11. Idcirco ct Paulus de resurrectione nobis subinde

vcrba facit, quemadmodum et hodie audivislis ipsum cla-

munlem, et dicentem :« Scimus enim, quodsi lerreslre

»nostrum domicilium tabernaculi hujus dissolvatur, do-

mum ex Deo habcmus non manufaclam , aeternam, in

«coelis '. » Imo altius scrmonem ducamus, ct vidcaiuus

^ i Ci>r. V, j.



UK flliSLaKl.CHQM- I. oQf)

quoiiioilo iii sermonem de rcsiirreclionc iiicidoiii. Nequccniui siuiplicilin-, iieqiic forluilo liaiic nobis ;iflV'rrc solcl

doclrinnni; s^cJ ((uia simul doccic vuit qiiui

lulura siuit ,

et alhlclas plctali;^ couliruiarc studct. i\unc quidcui {;ratia

Dei mulla paco fruimur: eteuim Imperalores piam icligio-

nem seclanlur, cl priucipes verilalcm aguoveruut , et po-

pull el clvilalcs, et gcnlcs crroribus liberali, (lhri4um

omnes adorant : lunc aulem in principio pra;dicalIouis

cum nupcr piclatis semina jacla essent, magnum prfcllum

cral mulliplexque ac varium. Nain priucij.es et rcges, et

domc^lici, cl cogiiali, ct oiniies iiuj)ugniibanl /iilclcs : et

repugnanle naluia ipsa. bclliiin oricbatur. Pulcr cniiu

iilium tradebfil sa?pc, el filiam malcr, et servum hcrus.

iXequc cnim clvitates soLc, neque regiones, sed et domus

nonnunquam iu se ipsns sectac erant, eralquc tumulus, qui

luuc s.Tvicbat, alrocior quam inleslinum quodvis bellum.

INam facullalcs rapicbanlur, libertas aufcrebatur, ct vilce

periculum iuiminebat, uon quod Barbari in nos incursio-

nem facerent, sed qui videbanlur nobis praiessc et domi-

narl, pejus erga subditos, quam bellatores omnes afrccli

eranl. lit hoc declarai Paulus, ac dicit : c Grave cerlamcn

>passIonumsuslinuislis : cl in allcro

quidem opprobrlis etBtribulationibus speclaculum facti : iu allero aulcm socii

• laliler conversanlium efFccti, Nam ct vinculis meis com-

spalicbanilni, et dircptionem faciillatum vcslrarum cum«gaudio tulistis '. oAd Galatas aulem diclt : t Tanta passl

oestls fruslra , si modo ct fruslra '. » Thessalonicensibus

quoque, et Fhilippensibiis, ct in genere omuibus, Paulus

scribeus, mulla ejusmodi teslatur. Neque hoc solum erat

grave , quod foris frequens bcllum gcrcbalur, ct conll-

nuum : sed quod el inlcr lideles ipsos exorta fuerunt non-

nuUa scandald, ct jiles, ct conlcnliones, et icmulaliones :

' ilcbi. X, 52, 55. — * Ga!. iii, /(,



000 S. JO. CHRtSOSTOMI ARCniEPISCGPI C. P.

qiioe et ipsa nianlfeslat Pauliis dicens : « Foris pugnae, inlus

»limores '. s \ern.m istnd ipsum bellum mullo atrocius

crat et subditis, et praeceptoribus : profecto non tantum

inimicorum insidias formidabat Pauliis, quantum domes-

licas , et quse intra Ecclcsiam conlingebant , ruinas et

Iransgressiones. INam cum apud Corinthios scortatus esset

quidam ', omni tempore illum lugens perseverabat, ita ut

viscera sua disrumperet, et amare cjularet. Eral et tertium

genus qnoddam , non minus molesliarum, quam dictumest, fidelibus afferens, ipsa scilicet rerura natura, quae fre-

quentes labores, ct sudores exlgebat. Neque enim facilis

et levis erat vla , ad quam illos ducebant Apostoli : sed

aspera et inexpedita, quae animam requirebat sobriam , et

vigilem , et undique diligentcm. Propterea et Christus an-

gustamet

actam ipsam vocavil. Neque enim viverelicen-

ter et absque melu fas eral, sicut apud Gentes in turpitu*

dine et ebrietate, ct hellnationc, et deliciis, et luxu : sed

oportebal eliam frenare iracniidiam, et imperare illicitas

concupiscenliae, et despicere opes, etconculcare gloriam,

et sijperiorem esse invidia, et livore. Quoc qualem laborem

requirunt, scinnt ii, qui cum illis qnolidie certant. Quid

enim, dlc oro, inreslius illlcita concupiscentia, quie veluti

rabidus canls in nos continuo insilll, et quotidie nos ob-

lurbat, alque adeo opus habet perpetuo vigllanli anima?

Jom quid amarius ira? Nam jucundum quidem cst ulcisci

eum, qui nos injuria affecit, at hoc non iicebot. Quid

dioo non licuisse ulcisci? imo oporlebat et contristantibus

benefacere. et scommalis nos incessantibus benedicere, et

ne ullum quidem unquam amariim verbum proferre. Quin

el continentiam non in solis operibus, sed et cogitatione

ipsa monstrare oportet. Non enim solum ab incontiuentiae

opere, sed et a tali aspeclu abslinendum csl, neque ex

' 2 Cor. VII, 5, — ' 1 Cui'. V, et 2 Cor. u.



DF, RESURHECTIONK T. 3ol

forinoso miilicrnm aspcclu voliiplas acclplenda : nam ct

ob talcni conlen)plationcm exlrcnium supplicium irroga-

lur. Cum igitur ct tantum bellum ob iis, quoe foris; et lon-

tus limor ab iis, qiix inlus : magnus quoque erat labor in

exercendis virlutibus. Accedit aulem et quartum. Naminexperli cerlaminis tanll, quod certandum crat : neque

enim Apostoli eos, qui a progcniloribus suis pletalem ex-

ceperant, erudlendos sorllli sunt, sed educotos in mollille

et dellciis, et ebrlelalo, et turplludlne, et inlemperanlla.

Neque hoc parvi momenti erat, ut dlfriclllus rcdderetur

certaiuen, quod cam phiiosophlam nequc supcriora tem-

pora, neque parentes docuerant : sccl lunc primuni ad hu-

jusmodi certamina inslruebantup.

III. Cum igltur tanta tunc esset certandl dlfficultas ,

Paulus, ut solaretur ccrlantium laborem, sublnde dc re-

surrectlone sermonem movebat : et non hac solum adhor-

tabatur athletas, sed et suarum passionum enarrallone :

eaque de causa antequam in sermonem de resurrectione

incidat, suas possloncs exponit, sic dicens : « In omnlbus

premlmur, at non anxil reddimur : laboromus, nt non

destllulmur : persecutionem patimurj at non in ea dcse-

rimur : dejiclmur, al non perlmus '. » Qulbus verbis

quotldianas mortcs dcslgnat, co quod quasi anlmati mor-tui quotldie ad morlem Iradcbaulur : cum ergo haec insfl-

gerentur, hlnc scrmonem hunc de resurrectlonc movit.

« Credlraus enlm, alt, quod is qui suscitavit Domlnumsnoslrnra Jesum Christum , et nos per Jesum suscltablt,

»et voblscum constltucl : proptcrea malis non succumbi-

»mu3 : maximam in cerlanilnibus ipsis consolallonem ha-

bentes, spem fut«rorum '. El non dixit ad ipsos: « Propler

quod ne succumballs molis. »Sed qnid ait? «Propter quod

»non succumbimus malls. «Declarat scquoqueincontinuis

' a Cor. iT, 8, 9. — 2 Hjij. ,o^ u.



DE RKSltRRECTlONK I. 3o3

pugnaiit, aiilc coroiiam et braviuni, in cxcrcilalioiic ct

palaslrn ipsa magaani accipiunl merceJenj, co ([uud cor-

pora sua iirmiora, cl validiora excrcilando r.iciunl, et in-

iirmilalcm omncm cirugiunl : ila cl nos virtulis ccrlamen

ccrlanlcs, prius (luani apcrialur coelum , prius cjuam Filius

Dei adsil, prius quam relributiones nobis dentur, magnammcrccdem accipimus, eo qur d aniraa sapionlie fiat aman-

lior. Elenim qui mare nnvignrunt, el innumcras procellas

lulerunt , mullasque lempeslalcs pcrpcssi sunt , et cuni

mullis bcsliis cerlarunt : anlequam mcrccs rcrerant, non

parvimi peregrinalionis sutc lucruni rej)orlant, eo quod

aliquancloiideniioressuul, acpelagisajviliammiuusliorrent:

namque intrcpidc, et cum voluplate quadam tronsmarinas

peregriualiones aggrediunlur. Ila et qui in prtesenli vila,

propter Chrislum mullas fert afllictioiies, mullaque gravia

palitur, eliam ante regnum coelorum mugnam illam retri-

butionem asscquilur : duni magna hic politur fiducia, ani

mamquc suam ila excelsam eiHcit, ut poslhac grnvia om-

nia, quasi e sublimi derideat. Ut autcm quod dicimus,

adhuc manileslius paleal , exemplo illud declarare volu-

mus. Pnulus iile, cxanilatis innumeris malis, nonne insig-

nes rclributiones accepit cum irrideret tyrannos cuni

furibundos populos incitarct, cum omnes p(£nas conlem-

n^ret, impavidusque et imperculsus maneret contra bes-

tias, conlra fcrrum, iu mari, in pra^cipiliis, iu seditioaibus,

in Insidiis, deniquc in malis omnibus? quid huic conferri

polest? Euimvero hominem non exercilalum, et nihil maliexpertum, vcllevia quieque turbare sol nl; imo non soUun

res ipsae, sed et leves expeclationes; et quid dico leves ex-

peclationes? etiam rerum umbric paviduui reddunt , et

pcrlerrent. Vernm qui exercitatus in cerlamen ingredilur,

ac mulla aute mala perpessus est, is omnibus poslea supe-

rior fit, et tanquani gracculos crccitantes, eos, qui mi~



3o4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIIiPISCOPr C. P.

nanlur, contemnit. Non parva autem est hsec corona, ne

que exigua merces, quofl illum nibil liunianarum rerummovere possit : nam quae aliis mullum formiclanda viden-

tur, ab hoc facile contcmnuntur : et propter quae abi tre-

munt, et melu obstupescunt, ea multum ridet ipse, quia

per excellenlem patienllam, angelicarum viilulem philo-

sophiam est adeptus. Si enim corpus recle beatum dici-

mus, quod potest absque ofTensa ferre frigus, etcalorem,

et famem, et inopiam, et viie diflTicultates, serumnasque

aUas; quanto magis beatam vocare oportet animam, qure

viriliter ac fortiter omues omnium molesliarum ferre

incursus, et per omnia servare cor suum nulli servituti

obnoxlum polesl? Plane is magis rex esl, quam ipsi re-

ges. Regcm enim salellilcs , milites, amici , et inimici

nunc insidiando , nunc aperte vlm faciendo offendcre pos-

sunt : huic aulem, cui auimus qnalem nunc dixi, neque

rcx, nequc slipator, neque famibaris, neque amicus, neque

inimicus, neque diabolus ipse aliqua ex parte poteril noce-

re. Qulenlm posset, cum Is omnl studio in hoc incumbat,

ne inler mala compulet, quce vulgo mala haberit solent?

IV. Talis erat beatus Pauhis, alque propterea dicebat :

« Quis nosseparabit a charitale Chri-ti ? Iribukilio? vel an-

«gustia? vel perseculio? vel fames? vel nudilns? vel gla-

»dius? vel perlculum? Sicut scriplum est : Quia propler

»te morte couficimur tola die, reputati sumus ut oves

»maclalionis ': sed iu iUis omnibus cgregie vinclmus

«proptereum, qui nos dilexit -. » Istud etiam hoc^locoinsinuans dicebat : « Tametsi externus homo nosler cor-

«rumpitur, internus tameu renovatur in dies singulo> ^. »

Infirmum fit corpus, ait, sed vaUdior et potenlior anlmus,

quin et muUo alacrior, et agiiior. Et sicut mllcs, si ges-

tarit arma sese gravantia, iicet admodum strenuus sit, et

' Psal, xLiii, — i Rom, viii, 58-io. — ' x Cov. iv, 2,



HL nr.srr.ivECTioNF. oo.j

in niililia cxercilaliis, non e$l lorrori lioslihns, qui scinnt

nrnialnra? gr,ivilal(Mii podnra velocilali el boihindi nsni

obesse : sin lcvia accoperil, et Iraclabilia, sicnt avis aliqna

obviiuii se ferct hoslibus. Sic et (jni carncuj suom nou

ebrieliilo, neqne indnlgcntia, neqne dcliciis incrassaiil :

sed jejuniis et precibns, diuturnaque afiliclionum toleran-

lia, leviorem et teuniorem ellrcerit : sicnt volucris aliqua

superue devolans, ila varido impelu iu phalonges dccaio-

num irruit, et adversarias virlules facile invadit, sibiquo

subjicit. In hunc modum cl Paulus mnltis afleclus plngis,

et in vincula conjeclus, et ligncis vinctus compcilibus,

corpus quidcm habuit valdc inlirmum, laboribuf;(jue emo-

ceralum, animani vero fortem, et invictam : at{|ue ad< o

fortis erat Vinclus, ut ad solam ejus vocem fundam-ula

carceris commoverentur. et soiutum carceris cuslodem

viuclum ad pedcs suos adduceret, aperirenlurque jannae

clauscx. Itaqne haud parvaiu nobis con?olnlioncm Paulns

exhibuit, camqne etiara ante resurreclionem, ncmpe qnodtentalionibus meliores et sapienliores reddauuir : idciico

dicit : « Allliclio paticntiam operatur, pa ienlia piobalio-.

»nem, et prubatio spem, spes vero uon confundil '. »Et

ilerum alius quidam dicit : « Vir qui non tenlatnr, non cst

Dprobains : et qui non est probalus, nullius pensi est \ »

Et ila non parnm nobis conferunl afllictiones anle rcsur-

recliouem; cnm anmia reddalur probalior palienlio, et

intelligentia praeslantior, et ab omni libera foruiidine. Lt

idcirco dicit : a Elianisi externus nosler homo cori umpa-wtur, iiilernus lauicn rcnovalur in dies siugulos •*.

«yuu'moiio(jua?sorenovalur? Eli'iigalurenim Oiuui» elFteujiuaiio,

oxliuguunlur concupiyceniias absurda-, el avaiilin, ct ina-

nis giuri,), et in summa inlenuiunlur ojnncs iditc iiVala»

pcr\eisa?que cOj^ilationes. Ut ergu aui.i.a ignasiiv ^ocor'

' Uoui. V, 4. — 2 Eccli. MSiv, 9-n. — ' 2 Cor. iv, iG.

LXVX, 20



3l4 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

moriantur, et pulrescant et corriimpantur, non pariunt

spicam. SiculigiUir

qui vides ibi grnnum qnod corrumpi-tur et dissolvilur, non diibitjis de resurrectionc, sed cerlis-

simam demonstralioncm facis. Elenim si ila maneret, et

non torrumperctur, vel dissolverelur, cerlum quod num-quam resurgcret : sic cogita et de corpore luo, cum vides

corrupllonem, tuoc polissiaium de resurrecllone philoso-

phare. Nam mors nihil aliud est, quam plena corruplionls

consumptio. Neque enim mors simpliciter corpus, sedcor-

ruptionem corporis absumit. Hoc etiam in melallorum

materiis vides evenire. Terram enim aureis ramentis ple-

nam acciplunt ejus artis perlli, et in conflalorium mil-

tentes, faciunt aiuMini : et ex orena aliaque maleria pui'um

vltrum conficiunt. Jam si tanlum potest ignis vls, cur,

quaeso, non et divina gratin? £t quis mcntis compos haec

diceret? Cogita, quomodo le a prlnclplo fecit, nec erit

quod de resurreclionc auibigas. Nonne lerram accepit, et

formavit ? tametsi quid operosius, an formari c terra car-

nern et venas, et cuteni , et ossa, et fibras, el nervos , et

arlerias, et instrumentalla , et sIuipHcia corpora , oculos,

aures, nares, pedes, manns, et ubique horum lam pro-priam , quam communem Indi opercitlonem, an corrupti-

biha facta, elTicere incorruplibilla? Annon vldes quomodouniformis quidem lerra , corpus autem muUiforme et va-

rlum, nempe in operationlbus, coloribns, figuralione, es-

sentlls et ahls omnlbus? DIc Igllur quid Ila de futurls du-

bitos ? Et quid opus est dicerc de corporibus? quomodo,quaeso, feclt virlutes immensns, turmas coelestes Angclo-

rum et Archangelorum, siiperioraque lils agminn? DIc ,

oro, modum , quo feclt. Ilic nlhil dicere ah'ud posstnn ,

quam quod sola volunlas ad haecsuffecerit. Ergo-ne qul tot

incorporeos formavit exercllus, homlnls corpus corruptum

renovare ilcrum, etiu majorem proveherc

dignitatem nc-

i



DB RESURBECTIONE. 5l5

quil? Et quis sic insensalus est, qui de liis dubilet, ct re-

surreclioncm forc inllcias eal? Ad hacc, t>i iiou resur^^it

corpus, nou rcsur^^il honio. Hoino enim non e^l nuimasola, sctl corpus ct anima. Si cri:;o aninia sola rcsurget,

dimidiuu) animal rcsurgel, el ila non inlegrum. Alias vcro

dc anima non proprie dicilur resurreclio. Resurreclio enim

ejus est quod cccidil, ct quod dissoUitum est : anima au-

tem non dissolvilur, sed corpus. Quid ergo id est, quod

ait: «

Siquidem et induli, uon nudi inveniamur?»

Sacra-mcntum mnj;num et inefiabile nobis ibi adumbralur. Quale

autcm hoc? nempe id quod et in Epistola ad Corinlhios

dicil : « On)nes quidem rcsurgemus, unusquisque aulcm

»in suo ordine '. » Quid aulem est, quod hic dicitur? hoc

videlicct, quod Graccus, et Judaeus, et haerelicus, et omnis

homo, qui venit in hunc mundum, in illo dic resurget : et

hoc ipsum declarat, dicens : « Omnes quidem non dor-

• miemus, omncs autem immulabimur, in momenlo, in

»iclu oculi, in novissima luba ", »

Vlil. Quia ergo communis est omnibus resurreclio, et

piis et impiis, et malis et bonis hominibus, ut ne ideo putcs

injuslum quoddam fieri judicinm , neque dicas apud te

ipsum : « Quidnam hoc esl ? cgo, qui mullo studio et labore

et in miseria vixi, resurgo, et Graecus, et impius, el idolo-

lalra, et qui ignorat Christum, cliam ipse resurgitj et simili

honore mccum fruitur?» Lt nc talia dicens conturberis,

audi quid dicit : «Siquidem induti, non nudi inveniamur . ^»

Et quomodo dicit eum, qui indutus est incorruptionem et

immortalilalem,inveniri

nudum? \idelicctsi

gloria pri-vanms, ct fiducia od Deum destituimur. Elenim peccato-

rum quoque corpora incorruptibilia resurgunt, et immor-

talia : sed hic honor fomentum et vialicum ipsis erit suppli-

ciorum et ullionis : incorruptibilia cnim resurgunt , ut

' 1 Cor. XV, 25, — 2 ibid, 5i, oa. — ^ a Cor, v, 5.



3lG S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI 0. P.

semper uranlur. Nam cum ille ignis sit inexlinguibilis,

opus esl illis corporibus, (|ua3 cl ipsa nunquam consuman.lur. Eapropter (licit : « Siquidem el indiili, non nudi in-

Bveniamur. » JNon cnim hoc sulum est, quod quaerilur, ut

resurgamus, ct immortalitatem inuuamus : sed ut cumresurrexerimus, indutique fuerimus immorlalitalem, non

inveniamur nudi a gloria, fuluciaqne erga Deum, neve igni

illi tradamur , et ob hoc dicit : «Siquidem et induli, non»nudi inveniamur. nPost h.TC iterum fide digniorcm de re-

snrrectione sermonem reddit : et cum dixit, futurum ut

absorbefitur morlale hoc a vita, adjicit : « Qui autem nos

«fecit ad hoc ipsum Deus '; » ac si diceret : « A principio

propter hoc hominem forniavit, inquit, non ut pere.it, sed

ut ad incorruptioucm pergal. »Ila ut quando mortfm per-

inisit, hoc ipsam ronsilio permiseril, ut supplicio prudcn-

tior faclus et melior, possis dcnuo ad immorlalitatf^m re-

duci. Ralum atque firmum hoc consilium, et hHCsentenlia

ab inilio apudDeum, atque hac ratione primum hominemformavit, idque st-ilim nobis ex procemiis ipsis subiudica-

vit. i\isi enim voluisset ab iuilio nobis resurrectionis januas

aperire, uon ••ermisisset Abt-lem omni virtute praeditura,

factumque sibi amicum, quae passus est pati. Nnnc autem

nobis ut demonstrarel, quod ad aliam vitam pergimus, et

aliud quoddam sa-culum juslis reliclum est, iu quo coronas

et retribuliones sibi repositas accipiant : permisit,ul is, qui

primum hic juste vixerat, laborum suorum mercedes hic

non acciperet; sed hinc abiens, clamaret per ea, quoe hic

passus est, el ad on)nes diceret : «Posl hanc vilam est aliqna,

et merceset remuncratio. » Propterea etiam Enoch Iranstu-

lit, et Eliam rapuit, per eos adumbrans dogma rcsurrec-

lionis. SufTicit igitur ad argumenlorumcopiam sola Gondi-

toris potenlia : at si quis est infirmior, ct aliam insuper

' 2 Coi, V, 5.



9l8 S. JO. CHHYSOSTOMI ARCHIEPiSCOPI C. P.

oculum caecatum restituere, et animara obtenebratam il-

lustrare. Nisi enim nunc eliani essel arihabo spirims, ne-quebaplisma adhibitum esset, neqiie peccatorum remissio,

neque justitia et sanclificalio facla esset : neque adoplio-

nem filiorum Dei accepissemus , neque percepissemus

mysleria. Corpus enim et sanguis mysticus non fuint

absque spiritus gralia : neque sacerdotes habuissemus;

neque enim has ordinationessine tali

descensa fieri estpossibile. Sed multa iilia possemus dicere gratise spiritus

symboh'). Itaque etiam tu spirilus arrhabonem habes, et

mortem animae peihs, caecilatemquecogitationumj et vitam

exuisti immundam. Ne igitur dubilemus de fuluris, prae-

sertim cum talia acceperimus pignora; sed undequaque de

resurrcctione sermonem solidum coUigentes, vilam tanlis

dogmatibus dignam exhibeamus, ut et assequamur hic bona

immobilia, quae sermoneoi ac mentem humanam transcen-

dunt. Quas nos omnes assequi contingat, gratia et benigni-

tate Domini nostri Jesu Chrisli, per quem, et cum quo

Patri gloria, simulque Spiritui sancto in saeculassculorum.

Amen.

\XVV\A\\\\\\VV'\\\>\\'»V\^A,V\'V\^V\\VV>V«V\VVVllVVVVV\IVV\VV\VV\\VVVVVVVX'».\'>*k-VV\M*V«W'»'W«V>fl

HOMILIA II.

Adversus ebriosos el de resurrectione sermo habhus in

sancta ct magna doininica Paschce.

I. Jejunii sarcinam deposuimus, sed ne fructum jejunii

deponanius : possumus enim jejunii sarcinara doponere

et jejunii fructum decerpere. Practeriit labor cerlaminum,

sed non praetereat studium recte factorum : jejunium abiit,

sed religio maneat : imo vero nc jejunium quidem abiit.



020 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOn G. P.

p dico vino iitere propler stom&chiim tuum et frequenles

3) tuas iiifirmilales '. n iNihil qjilppe aliud est ebrleias,quam

animi de nativa sanilale delurbalio, depravatio raluiclna-

tionum, mentis pcnuria, vacuitas inlellectus. Ista vero non

ebrietas efficit tanlum ex vlno, verum ebrietas eliam ex

ira et cupiditale a ratione aiiena. Nam qucmadmodumfebrem gi^nunt vigili-e, gigoit et faligatio, gignlt tri^titia,

gignit quoquc vitiatus humor, et diversa quideai est causa,

una vero passio et aegritudo : sic et in islis ebrielatcm

parit quidem vinum ; parit et cupiditos, parit et humor

corruptus; et diversa quidem est maleria, una vero passio

et aegrltudo. Abstineamus ab ebrictale : non dico, absli-

neamus a vlno, sed, ab obrlelale abslineamus, non vi-

num efficit ebrietatem : est enim Dei crealura ; Dei porro

creatura nihil efficit mali, sed volunlas raallgna efficit

ebrietatem. Atque ut scias aliler eliam posse quempiam

ebrium fieri non solo vino, audi quid dicat Paulus : « JNolite

»inebrlari vino, » indlcans afiler etiam ebrios esse nos

posse. JN'dite ioebriari vlno, in quo esl luxuria ' : » mira-

biii quadam railone paucis verbis omnem ebrielalis accu-

sationem complexus e>\. Quidest, « Molite inebriari vino,» in quoest luxuria? «Luxuriosos inler juvenes eos vocauius,

qui cum palernam acceperunt haei^edilalem, cuncla con-

festim dilaj)idant, nec perpeodunt cui daudum sit, et

quando sit dandum ; sed nullo delectu et vesles, el aurum,

ct argent mi, omnesque paternas opes in merelrices et im-

pudicos dislribuunt. Tale quiddam est ebrietas : tanquam

juvenem luxuriosum Invadens nienlem ebrioruui, ralione

servilnti mancipata, no^lras omnes animi sejisorum opes

iuconsiderate ac sine ulla anlml alteullone coj^Il eUuu-

dere, Qui ebrlus est, nescll quid dicendum sit, quid tacen-

dumj sed perpeluo patcns unllaque obstructum jauua est

' 1 Tim, V, 25, — ' %Lcs. v, 18.



ni'. hF.si'nni'.CTio\r. oai

os ejiis : nori vcctis appositus cst labris, uon jaiiiia. Qui

ehriiis cst , disponcre sermoues suos in judicio uctcit,

nieulis tlivilias adujinistrarc ncscit : uou uovit liax f|uidemrecoudcre, illa vero cxpcudcrc, scd oniuia illa ad iuipeu-

sas el cffusioncs troducuutur. Spontancus est luror cbric-

tas, prodilio cogitalionum , ebrielas ridicula calaniitas,

morbus sanuis exposilus, volunlarius da.'mon cl ipsa uio-

lcstior iusania.

II. Vis nn lu discere,qno paclo dasmoniaco obrius sil de-

lerior? miseremur cjus, (jui a du?moiiio vcxalur, nt himc

odisse soleuius, ilii condolemus, hulc autcm irascimur ct

indignamur. Quid ila ? illlus euim morbus iujnria, hujus

vero uegligeutia est appellaudus : in illo iusldiaj inimico-

rum, in lioc insldia) cousillorum, ncc aliter allectus cst

cLrius ac dsemonlacus ; pariter circumagitur; pariler dc

stalu menlis dejectus estj parlter concidit; pariier ocuio-

rum pupillas coulorquet; pariler jaceus in torra pedcs

jaclat ; spumaui ex ore projicit, et ila fa?lenlcm salivam

cffundit, alcjiic os ej ;s iiilolerabili roelore rcplelum est,

iuiucuudus amlcis esl vir ejusmodi, ridlculus iulmicis,

conleiuplibilis funuilis, uxoci iugratus, oniuibus odlosus,

ipsis bcsliis moleslicr : bcsliae eo usquc bibunt quousqucfert sitis, et cupidilalcm sislunt necessittile, hic iutempe-

ranlia cupiditalcm transilit, et ralionc carenllbus a ra-

tione alieuior apparet. Veruni illud mullo inlolerabilius

est, quod morbus lot malis reduudans, lolque secum in-

veheiis calamilales, ue crimen quidem censctur ; sed in

dl\ituai mensis luijus lurpitudiuis grnlia pugua oriiur

alque ccrlamen, alque inter sc raajori sludio coulendunt^

quis se ipsum magis infamet, quls majorem subs;innandi

occasionem pr<Tbeat, quis ncrvos ampllus infrlngat, quis

vircs amplius debililel, quis communem DoQiinuai 2;ravius

irrilcl : ac vidcre ost stailium cerlamenque di.ibolicum.

J.XXX, 2 1



5-22 S. 30. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Ebrlus mortuis mlserior est; slquidem ille sensu destitulus

jacet, neque bona ulla vel mala potest operari; hicvero admala exequenda promplus est, elanima in corporetanquam

in monumento defossa mortuum corpus circunilert. Vides ut

miserior sit djcmoniaco, ut magis quam morlui sensu destitu-

lus? Vis-ne tu dicam id, quod his omnibus majus esl et gra-

vius; ebrius homo in regnum ccelorum inlrare non potest :

quis haec dicitPPaulus. a Nolite errare : neqiie fornicarii, dc-

1) que idolis servientes, neque adulFeri, neque molles, neque

n masculorum concubitores, neque fures, neque avari, neque

» ebriosi, neque maledici, neque rapaces, regnum Dei pos-

nsidebunt '. » Audisli qnalem in turbam ipsum conjeceril?

cum impudicis, cum scortatoribus, cum idololatris, cumaduUeris, cum maledicis, cum avaris, cum rapocibus.

Quid ergo? dicet aliqnis, idem-ne est ebrius ct inipudi-

cus? idem ebrius et idololatra ? noli mihi hsec objicere, mi

homo, leges divinas ego recilavi, a me ralionem ne exi-

gos : Paulum inlerroga, tum ipse respondit : num cnim

cum ipsis, aut seor-im ab ipsis supplicio addicatur, nou

possum dicere : porro non minus quam idololalrQm, iilum

a regno coelorum excidere, id vero oppido confirmabo.

Cum igitur hoc in confesso sit, quid a me deinceps ratio-

ncm repoicis de peccati mcnsura ? cum enim extra fores

rcmaneat, eum a regno excidat, cum expers fiat salutis,

cum od supphcium amandetur aclernum, quid tu mihi

peccalorum mensuras et bilances, et Irulinas profers? In-

digna prorsus res est ebrielas, dilcclissimi, cl importuoavaldc, non mea vos speclat oralio ; absit; plane siquidem

credo vestram animam ab aegriludine liac et morbo esse

immunem : ac vestive 6onit<;tis argumcnlum est, quod hic

versemini, quod huc dlligcnler couveniatis, quod attentc

audialis : nemo, qui vino inebrietur, divinorum esse cupi-

' I Cor. VI, 9, 10.



D£ BESCRRECTIONE. 5i5

«lus eloqnlorimi pole^t. • Nolilc inebriari vino, in quo est

• luxuriij, jed implemini Spirilu ': » praclara est hcec

ebrielai; hac Spiritns cropula Inaui auiiua sopora, ne

cbrictale soporcs praeoccnpa menleoi et cogilaliones, ne

iocuui impudt n» ille morbus invcuiat. Propterea non dixit,

P.irlicipos eslote Spirilus, » sed, • lmplen)inl Spirilu : t ad

summum usque mentem tanquam calicem imple Spirltu,

ne qnidquam deinceps injicere pos>it diabolus : non enim

quovis modo parlicipos nos fieri Spiritu jaui oportet, sed

Spirilu impleri, psalmis, hymnls, canticis spiritualibus,

quibus hodie repleli estis : quapropler de lemperantia

veslr.T confido. Pracclarus est nobis ebrielotis calix; est ca-

lix ebrielatis, qui lemperaotiam gij;nit. non paralvsim.

Quisnam ilJe porro? cahx spiritualis, calix saiutaris, calix

impollutns dominici sanguinis : non ^iiinit cbrielatem ille

calix, non paralysim gigoit. Non enim vires dissolvit, sed

vires excitat; ille non nervos infrinicil, sed iutendit : so-

brietalem qnippe allert ; ille Angelis venerandus est, dae-

monibus tren.endus, hominibus pretiosus, Domino ama-

bilis. Vides quid dicat David dc spirituali calice islo, qui

proposilus est in hac mensa?» Parasti in conspectu meo• mensam adversus eos, qui tribulant mo : Impinguasti in

»oleocaj)ul meum, et calix tnus inebrians, qnnm praecia-

«rns est '. i Elenim ne audito nomine ebrietatis subito

metneres, et ejusmodi putares esse, ul iofirmitatera inda-

cat, adjunxit esse praeclarum et firumm. Novum ebrirtalis

genus, robur immillit et validum reddit ac polenlem :

quippe quod ex spirituali petra prolluxerit : non est depra-

valio cogilaliouum, sed spiritualium cogitalionum accu-

mnlatio.

Ili Hac ebrielale ebrii simas, ab illa vero abstineamus,

ne praesentem solemnitatem dedecore afficiamns : non

' Epties. V, iS, — 2 Psal, sxu, 4.

21.



024 S. JO. CHRVSOSTOMI AhCtflEPlSCOPI C. P.

enim terra? tanlum, sed et coell est prajsens solemnitas :

hoflie gaiidium est in terra, hodie gaudium iu coelo : si

enim uno peccatore converso gaudium est in terra et

coelo ' ,* mullo mogis, extorlo de diaboli manibus toto orbe

terrarum, gnudium erit in coelo. Nunc exultant Angeli

nunc loelanlur Archangeli ; nuuc Chcrubim et Seraphim

hoc nobiscum feslum celebrant : non illos pudet conservo-

rum, sed noslris bouis gralulantur. Etsi enim nostrum est

quod a Domino accepimus donum, communis est tamenet cum ilHs voiuplas. Sed quid e^io conservos commemoro?ipsum Dominum illorum ac nostrum nobiscum celebrare

festum non pudel : at quid ego rursus non eum pudere

dico ? « Desiderio, iiiquit, desideravi lioc Pascha mandu-jicare

vobiscum^

:

»quodsi Paschae

festum celebrare de-sideravil aobiscum, haud dubium quin ct resurreclionem

quo [ue. Quauiio igilur Angeli gaudent, et Archangeli,

ouiniumque Dominus coeleslium virlutum nobiscum fcs-

tum concelebrat, quaj landem superesse occasio Iristiliae

potesl? nullus pauper ob paupertalem sit mneslus, haec

euim celcbriias est spiritualis : nullus dives eflcralur ob

divilias ; nihil enim ex pecuaiis ad hujus celebritatis vo-

luptatem potest conferre. Nam in exlcrnis quidem et sx-

cularibus festis, ubi muhum merum, ubi meusa referla et

ad saliclatem comessatio, ubi turpiludo el risus, ubi om-nis pompa satanica; merito pauper quidem subtrislis, hi-

laris autem esl dives : quid ila? quia dives quidem opipa-

ram mensam apponit, dehciisque amphus fruitur : pauper

aulem a paupcrlale prohibclur, ue tanlam magnilicentiam

prac se feral, hic vero nihil talc est, una diviti et paiqieri

incnsa est : licet dives sil qnispiam, nihil adjicerc mensje

poiest: licel pauper sit, nihilo deleiiori couditione oh pau-

perlatem in iis, quae ad communioaem pertinent, erit;

' Luc. XV, 10, -» » Id, xxii, 1.5.



DE RESIRRECTIONE. 325

divina enim ost gratla, et quid iniraris si divili ot panperi ?

Jj)si enim iinperatori (liadenialc rcdimilo, ])nrpurn convcs-

lilo, cni uunidi rcgimcn est con)missiim, illi imperalori,

el pnnperi ;id elecinosynam scdenli nna cst mensa propo-

sila : t.ilia su»t dominica dona, non pro ralionc dignila-

lum dislinjjuit communicandi rationem, sed pro condi-

tioue voluntatis ac mcnlis.

[ Cum cnim videris in Ecclesia divili pauperem astan-

lem, privnlo homini principem, plebeinm optimati, eunicjui-4^oris ejns polentiam Iremebnt, inlus eidem potentias

sine rorniidine adn)olnm, co^ila quid sil illud : o Tunc tina

»pas':etur lnj)ns cnm agnis '. n Lupum vncat Scriptura

divitem ; agnum, panperem. At quo paclo intelligendura

illud, con)m(n)icabit lupus cmn agno, qiiemadmodum di-

ves cum paupcro? Animum dilij;enter udvertc. Stant srepe

dives et pauper in Ecclesia : inslat hora divinornm myst(i-

riorum; ejicitur dives, utpole non inilialus, panper vero

intromillilnr in ccebstia labernacula; neque indignalur

dives; novit enim se alicnnm esse a divinis mysleriis. Sed,

o divinam graliam I non solum ex Dei munere par ulrique

honor e»t in Ecclesia; scd eliam stanlibns an)bobns pnu-

pcr diviti antpponitur in pietatis ralione; nihilque [)rosunt

illi divitia; sine pietatc, nihil fidelem laedit paupertas

quando cum fiducia ad sacrnm acccdit allare. Hiec aulem

dico, charissimi, de catechumenis, non vero sin)pliciter

de divitibns. Animadv(M*te, dilecle, quomodo ex Ecclesia

recedat dominns, dum mysleriis admovetur fidclis do-

mesticns : rocedit domina, el manet ancilla. Deus quippenon accipit personom honiinis. Non est itaque in Ecclcsia

servus et liber; sed eum novit Scriptura servum, qui pec-

calo subditus esl. Mam« Qni facit peccatuui, inquit, servus

' Isai. II, ,



32G S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI d P.

sesl peccati '; »61 eiira novit liberum , qui pcr divinam

graliam Hberatus est. ]

Cum eadcm fiducia et imperator, et pauper ad hanc

mensam acccdunt, cum eodem lionore, imo eliam per-

saepe cum lidnore pauper ampliori : quid ita? quod impe-

rator quidem sexcentis negoliis implicatus lanquam navis

undique aspergatur, ac multa contrahat pcccata; pauper

autem de necessario tantum victu sollicitns, neciotiorumexpcrtem ac tranquillam transigens vilam, vehit in portu

scdens, cum muita securitiite ad mensam accedat. Rui^us

in cxternis solemnitalibus pauper quidem in moerore, dives

aulem in hilaritale versatur, non ob mensam tanlum, sed

etiam ob vestimenta : qnod enim in mensa illis evenit,

hoc et iii vestimentis patiuntur. Cum enim inops pretio-

siori amictum stola viderit opulentum, perceHitur, sequc

prffi omnibus infelicem ducit : hic vero et isla sublata est

penuria; unum enim apud omncs vestimentum esl snlutare

lavncrum. « Quicumque enim in Ghristo baptizati estis,

»Christum induistis ^ » Ne igitur ebrietate solemnitalem

isl.m dehonestemns; elenim Dominus nosler et diviles,

et pauperes pariter honoravit, ct servos, et dominos; sed

ob hanc erga nos benevolentiam dominum remuneremur :

oplima porro est remuneralio conversatio munda et mens

sobria. Hacc solemnitas et panegyricus conventus non pe-

cuniis indiget neque sumptibus; sed voluntate ac mente

optima : lales enim hic prostant merces, nihil corporcum

hic venditur; sed divinorum auditio eluquioium, preces

patruiu , benedictiones sarcrdotum , concordin et pax ,

et consensus, spiriluniia dona, spiriluale pretium. Fes-

tum hoc maximum celebremus et illustre, in quo Do-

minus resurrexit ; cclebremus autem illud cum gaudio

' Joan, vin, 54. — ^ Galat, iii, 27.



DE fiESUnnECTIONE. 5^7

siinul atque cum pielalc; resurrcxit enlm Domlnus se-

cum<|iic suscilavil orbcni leirarum, ipse slcpiidcm tlis-

ruptis morlis vinculis rcsurrcxit. Pcccavit Adamus et

morluus est : at non pcccavit Christus, el est morluus.

Novum est hoc et admirobilc; illc pcccavit, cl mortuus

esl; hic non pcccavit, et morluus est : quid ita? quo is,

qui peccftvit et morluus est : ejus opcra qui nou pcccavit

quidem, mortuus est autem, mortis nexus possit evaderc.

lla fil et iu pecuniis: socpenumero debct quispiam, cl cumDon iiabeatunde solvat, iu vincuhsdetinetur, ahus qui non

dcbet. sed habcl unde solvat, cum qui obnoxius csl, hbe-

r«re solet ; sic el evcuit Iii Adamo; debebat Adamus, a

diabolo dclincbatur, sed undc solverct non habebat : non

debcbal Ghrislus, «icc a diabolo detinebatur, sed debilum

polcrat numerarc : venit, morlem persolvit pro co, qui a

diabolo dctincbalur, ut illum cxolveret.

IV. Vides praclnra resurreclionis cfTecta? nos duphci

morle mortui cramus, dnphcem itaquo rcsurrecllonem

expeclcmus: ipse simplici morluus est morlc ; proplerea

simplici quoque resurreclione resurrexit. Qnld hax slbi

vohuU? morluus, inqu.im, est Adamus , et corpore, ct

anima : mortuus est pcccalo ct natura. « In quocumque dic

• comederitis de hgno, mortc morlemlui '. » Atqiii non ea-

dem die morluus est nalura, sed peccato est mortuus : illa

mors est animie, h.cc mors cst corporis. Scd cum audie-

ris mortem esse anlmae, noii mori animam arbilrari ; est

enim immortalis; venim anima) mors est pcccatum et

supphclum xlcrnum ; proplorea ait Chrlstus ; « Nolite ti-

»mere eos, qui occidunl corpus, animam autem non pos-

jsunt occiderc : sed polius timele eum, qui polest et aui

»mam et corpus perdere in gehennam ': » quod autem

esl perdilum, subsislit quidem, scd aciem oculorum ejus'

• Cen. ij, 17. ~ 2 Mattti. z, 28.



020 S. JO. CnHYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

qui pprdidit, fii^if. Verum, ut dicebaQi, diiulex In nobis

mors esl : qnapropler el.dnplicem fidi in nobis resnrrec-

lionem opnrlet : iii Chrislo siniplex inors ftiit, non pnim

Chnslns peccavil ; sed ipsa mors simplexpropter noseslsns-

cepta : non enim morlcm debuit ille, neque enim reus erat

peccali, quocirca nec mortis; proplerea ille quidem resur-

reclione simplicia simplicimorteresurrexit; nosautem, qui

dnplici morte inortni simns, dnplici quoque resurrectione

resurgimus. Una quidem antea resurreximus, quaj est a

peccalo : consepuhi enim snmns ipsi in baplismo, et con-

surrcximus cum ipso per bnptismum ; nna h.-vc resiirrcclio

esl liberaiio a peccatis; aUera vero resurrectio esl cor-

poris: dcdil majoiem, cxpcrta eliam minorem ; ha^c enim

mullo maior esl illa : mnllo rnim niajns est pccciiti.> libe-

rari, qnam corpns resurgens intncri. Proplerea cecidit

corpns, quia peccavit : si igitur principium cadendi est

peccatum, principinm rcsnrgcndi est a peccolo iiberari.

Re.-nrreximus deinceps rcsurrcclione majori abjpcta gravi

uiorle peccati, ct velcri exuta veste : ne igitur de minori

desperomus. H;ic et nos olim resurreclione resurrpximus,

qnando bajitizali fninius, atqup hi qui beri vpsperi baplis-

mate digni habiti snnt, hi agni praerlari. Nudiustertius

crucifixus est Christns, sed nocte pra-terita resurrexit; et

hi nndinstcrlius a peccalo delinebantur, sed simul cumco resnrrexerunl : ille corpore mortuus csl, et corpore re-

surrexit : hi mortni peccato crant, et a peccalis liberati

rcsnrrcxornnt. Ac terra qnidem vcrno hoc tempore rosas

et violas aliosqne flores nobis edil ; aquas vero terra nobis

pratnm delectabilius exhibuernnl. Ne mircris qnod ab

aquis flores germinarint ; nec ipsa lerra ex propria na-

Inra, scd cx Domini mandalo gcrmen edil; animalia qno-

quemotn prnedita in principio edit acjuarum natura; c Pro-

nducaiil, eiiin), iiiqnit,. aquiu reptilia aniiaarum viven-



UE RESURRECTIONE. 529

1) linm '; »et manilalum opnscvaslt, illnqne nninijc expers

siibslanlia animalo prolnlil animalia. lla nunc cli.im, a Pro-

diicant, aqna% non rcplilia vivcnlinm animarum, sed spi-

rilualiQ dona. »Produxcrunt lum aqu£e pisces raliimis cx-

pertes ac mutos : nunc ralionc pricdilos ac spirilunlcs

pisces effuderunt; pisces, quos Apostoli sunt piscati. « Vc-

«nile enim, inquit, et faciam vos piscatores horainum ' : »

hocc est illa piscatio dc qua lum loquebntur; novus rc-

vera piscalionis modus:

qui piscantur ev aquis ejiciunt;nos in aquas injicimus, alque ila piscamur. Fuil olim et

slanlc JuiUcorum lcu;c piscina : quid potcrlt illa piscina ;

ut judaicam discas cjjcslaleni ; ul divilias di<cas Ecclcsia\

Piscina erat nquarum, ilhicquc Ar;gclus dcscendcbal, ct

aquas movebat ^; dcinde post nqure niolionem cc^ev unus

ingrcdiebalur cl sanabalur : unus solus ([uolaunis sanaba

lur, slatimque gratia consumcbatur, non proptcr ejus, qui

dabat, cgestatcm ; sed propler eoruuij ((ui accipicbant, iu'

firmitntcm. Desccndebat igilur Angelus in piscinam , et

aquam movcbat, nc sanabalur unus : dcsccndit Dominus

Angelorum in Jordanem, et aquam niovit, atque univer-

sum lcrrarum orbcm sanavit. Proplcrca illic quidem is,

qui posl primum sccundus dcscenderat, mininic sanaba-

tnr; Jud.xis quippe gralia datn cral inlirmis, cgenis : hic

vero posl primum sccundtis, post sccundum terlius, post

tertium quarlus : licet dcccm, licet viginli, licet ccntum,

licet dccics mille, licct universum orbcm terrarum immi-

seris in pisciuam. non consumilur gratia, non cxhauritur

donum, non laliccs inquinontui-. Novus purgationis mo-dus; non cnim cst corporalis : nam in corporibus quidem,

quo plurcs abluuntur, eo majorcs sordcs lalices conlra-

hunt; hlc vcro, qno plurcs abluunt, co puriorcs evadunt.

\. \idcs magniludiucm doni? nl tu doni hujus magni-

' Gcu, 1, 20. »- ' Matth, IV, ig. — ^ Joan, v, 5,



35o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. V.

tiidinem conserva, rni hotno. Non licet tibi indifFerentcr

vivere ; legein libi ipsi cuin omni diligentia scisce, agonest el lucta qufrdam hncc vita ; qui aulem in agone con-

lendit, ab oranibus se abstinet. Vis-ne o|)limum quemdamac securnm reclc faclorum modum le doccam? qua) nimi-

rum indifferenlia quidem videntur, sed peecala pariunt.

ex monle peliflinus : nam inter actlones qu33dam quidem

peccata, qucxdam vero non peccata, scd peccatorum sunt

Causae : sic risus quidem peccalum nalura non csl; fit

aulem peccatum, siullra modum effundalur: nam ex risu

fiicetise, ex facetiis vorborum obscoeni(a«, ex obscoenilale

verborum lurpia facla, ex turpibus factis supplicia oriun-

tur, ac pffiuie : lolle igilur antca radicem, ul tolam oegrilu-

dinem tollas : si enim nobii ab iis, quae indifferentia sunl,

caveamus, nunquom in ea, quK prohibita sunt, prolabe-

mur. Ila mulierem aspexisse indiffcrens multis vidctur :

at ex hoc cnpidilas lasciva gignilur, ex cupi(iilale forni-

catio, ex fornicatione rursum suppHcium ac pcena. Ila dcli-

calc vivere ac laude nihil grave csse videtnr : verum inde

ebrielas, qu;eque ex ebrictale uiala sexccnla nascunlur.

Tollamus igitur ubique peccalorum principia. Idcirco quo-

tidie continua doclrina | erfruimini ; idcirco scplem dic-

rum spatio consequenter coUeclani ogimus, ac spirilualeui

mensam vobis apponimus, ut nostra opera divinis cloqniis

perfruamini, ut vos singulis diebus inslruamus, atque ad-

versus diabolura armemus : nunc enim ferocius invadit :

quanto majus est donum, tanlo etiam majus esl bellum.Si enim cum unum in paradiso vidisset minime lidit, cumlam multos videat in cffilo, dic quseso qui fcrel? cxaspc-

rasti belluam, sed noli tiracre ; majorem gratiam accejjisli,

gladium exacutum ; illo punge serpcntem. Idcirco illum

Deus adversum te exasperari permisit, ut virium tuarum

polcnliamipso experimcnto cognoscas. Et qucmadmodum



DE HESURRECTIONE. 35l

cum oplimus palasslraB mngisler squalidiim quempiam,

onervatuni alhletam ac despeclum acceperit, ubi cura

unctum inslruxerit, exercuerit, corpulentum rodcliderit,

oliari deinccps non sinit ; verum in ccrlaminn jtihct dcs-

cendorc. ut eum doceat cxpcricnlla, quantura ipsl robur

indldcrlt. Ila Chrislus cliam fccit, poterat siquldemîni-

mlcum c medlo loilorc, scd ut j;ratlie cjiCtÛnbKitfi , fjacT.^-,.

virtulls spirllualls, qnam ox baplisninl(yQaclus cs, magni>*^'v^^V

tndincmdiscas, tecura illum congrccfiVslCif, ac**multasf« "^^V \

libi occasioncs suppcdltat coronarum. iVireHôptclrri cbri'- J - J

scqucnllbus hls dicbus concionnm doctrin8uj(VuimI^Dr^«'^

luclarum pnhcslra diligenler insllluamlni. Alio(^Ti»-aj4iiyi

etinm spirilales sunt nuptioe ea, quae jam fmnt : in mq)tils

vero ad septcm dies thalomi prostant. Propterea nos quo-

que lege sanxlmus vobls, ut hic septcm dlerum spallo ad

sacros thalamos vos sistatis. Verum illic quidem post sep-

tem dies solvuntnr : hic autem, si velis, in sacro ihalamo

pcrpetuo slare potes; atque in saicularibus quidem nupllis

posl unum vel alterum mensem sponsa non adeo sponso

est amabilis : hic vero non ita, sod quanlo temporis fit

major progrcssus, tanlo ardenliores sponsi suntamores;

tanto suaviores complcxus, tanlo spirituallor congressus,

si diligentes ac vigilantes simus. In corporibus rursus post

juventutcm senecUis : hic post sencctutem javentus, et ju-

ventus qu»} finem nullnm habet, si volucrimus. Magna

gratia, sed major erit si volucrimus : magnus erat etiam

Pfiulus, cum baplizarelur : at mullo delnde major est fac-

tus ; cum praRdicaret, confundebat Judoeos ; postea rapluscst in paradisum ; in lerlium coelum ascendlt. Itaque nobis

eliam llcet crescere si velimus, et collotam per baptismum

sraliam ausere; bonis antem oporibus au";elur, nc fit

illustrlor, luccmquo iiobis splendldiorem suppedilal. Quodsi ita fiat, multa cum fiducia in conclave sponsi una cuin




ipso intrablmus, et iis bonis perfriiemnr, qnae reposita sunt

ils, qni diligimt illum. Qnae nobls omnibns consequi detur

gralia, et benignllale Domini noslri Jesu Cbrisli, cum qno

Palrl et Spiritui sanclo gloria et adoralio in saecula soecu-

lorum. Amen.

VV> W^^WX.VW VIA VVWVXIWVWVWW\viv\/\/VWW«VVV wvwvwvvvvwwvwvt

CONCIO.

In snnctum Pasclia.

I. Opportnne ' hodie omnes cum beato Davide clame-

mus : « Qtjls loqnetnr polentlns Domini , audilas faciet

Bomnes Inudes ejns '? » Ecce enim advenit nobis hodle

desideralum salutareque fcstum, dics iiimlrum resurrec-

tionis Doinini nostri Jesu Christi; pacis argumentum

reconcillallonls causa, quje bcUa sustnlIt,mortem dlssolvit,

diabolum prostr;ivil. Hodle iiomlncs cum Angelis com-

mixti snnt, et qui corpore sunt indull, cum incorporeis

poteslalibus hymnos persolvunt. llodle everllliir dioboli

lyrannis; hodie vlncula mortis solula sunl; inferni vicloria

sublala est; hodle opporlune proferatur prophelica vox

illa :« IJbi est mors slimukis luus? Ubi inferne vxtorla

» tua ''P » Hodie portns cTreas confregit Dominus noster

Christus, ipsomque morlis personam delevil. Quid dico

pcrsonam? ipslus quoque nomen mutavlt; neque enimuitra mors vocatur, sed dormlllo el somnus. Siqnidem

anle Chrisll adventum, crucisque ceconomiam, Ipsum quo-

que morlis nomen terribile crat. Cerle prlmus liomo

magni supplicii ioco hanc audivit senlenliam : « Quacum-

' Vidc D. Guillon, tom. xiv, pag. ^/S-i/S. — ' Psal, cv, 2. —* Osce, XIII, 14. cl 1 Cor, xv, 55.



IN SANOTVM PASCHA. S33

flque (lic comederis, morlo moricris', » Qnin et beatns

Jol) hanc illo nominc appellavil : « Mors viro icfjuies '. »

Et prophela David dicebat ; o Mors peccatorum pcssima ^. »

Non modo anima) divulsio a corpore mors vocabalur; imo

elinm inrcrnus. Audi enim palriarcham Jacob dicenlem :

Deducelis senectutem meam cum dolore ad inferos'*; » et

Prophetam quoque : « Inlernus dilalavit os suum ^; » alius

ilem Prophcla : « Eripiot me dc lacu inlcriori *"; » in mul-

tisque Vetcris Testamenti locis transitum ex hac vita,mor-

lem et vilnai vocari deprehendcs. Quoniam voro Christus

Deus nostcr in sacrificiuu) oblalus esl, ct resurrectio con-

secuta Cjt, illa nomina benignus Dominus sustuiit , no-

vumque ct evlraneum vivendi institutum in munduminduxit; exilus ex hac vita jam non mors, sed dorniitio ct

somnus vocalur. Lindenaiu hoc liquet? Audi Christum

dicentem : o Lazarns amicus noster dormit, sed vado ut a

»somno suscilcm eum '. » Quemadmodum enim facile

nobis est doriuienlem expergefacere et excilare; sic et

communi omnium Domino a mortuis suscilare. Quia vero

novum exlraneumque eral id, quod uh ipso dicluu) fuerat,

neque ipsi Discipuli diclum iiilcllexorunl, donec ad illorum

inliru)ilalem se den)iltens, id clarius diceret. Couimunisvero orbis doclor bealus Paulus ad The£salonicenses scri-

bens ail : « Nolo vos ignorare de dorn.'icntibus, ut non

» contri*lemini, sicut et caileri qui spem non habent '^. »

Et rursus ahbi : « Ergo qui dormierunt in Chrislo, perie-

» runt 0? » Et itcrum : « Nos qui vivimus, qui re.sidui sumus,

» non pra'veuiemus eos qui dormierunt. » Et alibi rursum :

Si enim credimus, quod Jesus mortuus est et resurre?:it;

» ita et Dcus eos qui durmierunt, adducet cum eo '". »

' Gen. II, 17. — ' Jol). 111, 2.3, Juxta lxx. — ' Ps.il. xxsiu, a2.

* Gen. xLii, 38. — ' Isai. v, 14. — *" Fsai. lxxxv, i5. — ' Joan. xr,

11. — ^ 1 Tbess, IV, 12.— « » i Cor. xv, j8. — " \ Thess. iv, i5-ij.



534 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCfllEPISCOPI C. P.

II. Videtis mortem passim vocari dormitlonem et som-

num, et eam qure antea lerribilis crat,nunc

postresnrrec-

tionem facile contemni ? Vides splendidum resnrreclionis

IropaeumPper honc enim innumera nobis bona obtige-

runt, per hanc daemonum ftillacia sohila est, per hanc

mortem irridemus, per hanc prc-esentem vitam contemni-

mus, per hanc ad futurorum desiderium excitamur ; per

hanc hcet corpore indnamur, nihilo meliore condilione

sumus, quam incorporea, si tamen veh*mus. Ilodie prc-ecla^

rum viclorias triumpham agimus; hodie Dominus noster,

tropseo conlra morlem erecto, tyrannideque diaboli calcata,

per resurrectionem viam nobis ad salulem mnnivit. Omnesproinde gaudeamus, exultemus, et la^lemur. Nam etsi

Dominus ipse sit qui vicit et tropnpum erexit, communistamen lc-etilia, commune gaudium est. Nam propler nos-

tram sahilem omnia fecit; ct per qu.-e diabolus nos

expugnavit, per ea ipsa Christus ipsum superavit. Ea ipsa

arma accepil, ac per eadem ipsum prostravit. Quomodoautem, audi : \irgo, h'gnum et mors noslra} cladis symbola

erant. Etenim virgo erat Eva; nondum cnim virum noverat,

quando seducta est; lignum erat arbor; mors suppiiciumde Adamo sumptum. Vides-ne quomodo virgo, lignum ct

mors cladis nobis symbola fuerint? jam vide quomodoeadem ipsa nobis viclorioe causa sint. Pro Eva Maria; pro

ligno scientiae boni et mali, jignum crucis; pro mortc

Adami, mors Domini. Vides-nc eum iisdem armis vicisse,

et iisdem profligaium esse? Per hgnum diabolus viceratAdamum, per crucem Chrislus diabohun debellavit. Et

illud quidem ad infernum mittebal; hoc aulem crucis

lignum defunclos cx inferno reducebat; ilhid quasi capti-

vum et nudum eum qui prostralus fuerat, oblegebat; hoc

aulem victorem nudum in aUo defixum omnibus osten-

debat. Et mors illa

quidem prior omnes m damnationem



IN 9ANCTUU PASCIIA. 535

trahcbal; haec vcro poslerior eliam eos qui anlc se fuerant,

suscitabnt. « Quis Joquetur polentias Domini , audilas

«faciet omnes loudcs ejus'?»per mortein imniorlales

facti sumus, per iapsuui surreximus, per cladem viclores

fuimus.

III. Haec crucis praeciara opera; haec maxlmum resur-

rectionis argumentum. Ilodie Anj:;eli choros ducunt, onmes

coclestes Virlnles cxullant, gaudentes de communi sahile

hominum gencris. Nam si de uno peccalore pcenitentiam

agenle gaudium est in coelo el in terra, mullo magis dc

saldte mundi. Hodie humanam nalur.ini, a ditiboli lyran-

nide liberatam, ad priorcra nobilitatem reduxit. Cum enim

video primilias nieas de morle victoriam relulisse, non

timeo, non horreobcUum, neque inlirmitatem meam con-

sidero; sed immcnsam virlulem pro me pngnaturam

respicio. Nam qui morlis tyrannidem dcvicit, totamqueillius vim sustnlit, quid in poslerum non facturus est pro

genere suo, cnjus formam ob ingenlem clementiam suamnccipere dignalus est, et per eam conlra diabolum in are-

nam descendit? Hodie ubique terrarum gnudium et laetitia

est spirituali^. llodie et Angelorum coeluSj et omnium

supernarum Virlutum chorus propler hominum salutemexultant. Cogila igilur, dilecle, gaudii magniludinem,

quoniam supernae quoque Polestates fcstum nobiscum

^gunt; coogandcnt quippe nostris bonis. Etiamsi enim

gratia illa Domini nos proprie respiciat, in parlem tamen

gaudii illi veniunt. Quamobrcni non erubescunt nobiscum

feslum celebrnre. Et quid dico, conservos noslros non

erubescere nobiscum feslum celebrarc ? Ne Dominus qui-

dem noster et eorum idipsum agere erubescit. Quid dico,

non crubescit? etiani concupiscit nobiscum festum cele-

brare, Undenam id liquet? Audi ipsum dicentem ; « Desi-

' Paa!. CV, 2.



'S56 s. jo. chrYsostomi AncHiEPiscori c, v.

»derio desideravi hoc Pascha mantlncare vobiscum '. »

Si Pascha manducare desideravit, ulifjne el festum nobis-cum ceiebrare. C-um qt^o vidcas non An^^elos taiilum ct

omnium coelestium Polestatum coelum, sed eliam ipsum

Anaielorum Dominum nobiscuni festum ogcre, quid libi

jam dcesl ad b-elitiam? Ncmo ob paupertalem hodie

moestus esto; spiritualis quippe est colebritas. Nemo dives

ob diviliarum copiam exlollalur; nlhil enim pecuniarum

ad hoc festum afFerre valet. In exlernis quippe solemnita-

libus, ubi uuilla pornpa et apparulus, ingens mensa; lau-

titia ; jure pauper in moerore et anxietate, dives in voluptale

et laetilia. Quare? quia ille splendida veste aniicilur, et

lauliorem mensam apponit; pauper vero inopia iuij)edilur,

quominus eumdem luxum oslentet. llic vero nihil siuiiie,

sed illa omnis iniequaiilas abesl; una mensa divili el pau-

peri, servo ct libero. Si dives sis, nihil plus hobebis quompauper; si pauper, nihil miniis quam d.ves; neqiic propler

penuriaui spiritualis coiivivii laulilia minuilur. Divina

qiiippe grali.i est, qii.c personaruai discrimcn nonrcspicil.

Et quid dico eamdem paiiperi et divili apponi mensam? ei

etiam qui diademate redimitur et purpura veslilur, alque

lotlus orbis imperium oblinenli, et pauperl ad eleemosy-

nam sedenti, una apponitur mensa. Talia quippe sunt

dona spiritualia ; non dignilatibus eorum comumnicatio^

sed volunlali etproposito tnbuilur. Eadem fiducia, eodemhonore iiuperalor et pauper ad usum et partlcipalionem

diviuorum mysleriorum acceduut. Et quid dico, eodemhonore? sspe pauper cum m. jori fiducia Qunre? Quo-

niam imperalor negolioruui curis disleulus, el casuum

frequenlia circumdalus, quasi iu oiari versans, sic undi<jue

ingruentibus fluctibus agitatur, cl peccalis mullis foediilur.

Pauper autem iis expedilus, deque solo necessario alimcnlo

' Luc, XXI!,15.



iN sANCTr« PAscn.v. 537

solliciUi!^, ncgoliis vnciiam cl quielam vilam (liiccns, qnasi

in porlii cl in IraiKjuillo ioco scUcns, cum uiulla piclatc ad

mensam aslat.

IV. Ncquc vcro indc solum, scd etiam aliundc mceroris

occasiones oflerunlur iis qui SiTcnlaria fcsla frequenlant.

Illic enim rursum pauper in trislilia, dives in gaudio ogit,

non tantum ob mensam ejnsquc lauliliam; scd etlam ob

veslimenla splendida , ct amiclus proestanliam. Qiiod

proptcr nicnsam, idipsumproplcr veslimenta patiunlur.

Cum pauper divitcm vesliln rulgcntcm vidct, dolore crn-

cicilur, se miserunj exislimat, el in maledicta crunipil.

Ilinc aulcm hujusmoJi moDror eliminaUir; una qiiippe

onmibus veslis est salutare indunientum; clamal qnippc

Paulns his vcrbls: « Quicumqiie in Chrislum baplizfiUeslis,

»Cliristum induislis '. » Ne igitur, qn.TCso , huiusmodi

ftslum dchoneslemus, sed digno animi scnsu qune nobis

dona a divina graiia collata sunt, accipiamus. Ne cbrielati

et gula3 nos dedanius, sed Domini noslri munifn enliam

uobiscum reputantes, <|uod vidclicet pari hon^re diviles et

paupercs, servos cl hberos habueril, el commune omni-

bus donum cfluderit; beneficum illum paribus lenmne-

rcmur olliciis, ob benevolenliam quam cxhibult nobis;

congruens autem munus fucrit, vitac inslitulum ipsi placi-

tun), animusque vij;ilans et cxpeditus. Hoc festum, hsec

celebritas non pecuniis, nou sumptibus ei^iCl, sed proposilo

tanlum el pura mente. Nihil hic corporeum emi potest, sed

omnia spirilualia, divinorum cloquiorum doclrina, prcces

patrum, benediclio sacerdotum, divinorum et arcancrummysleriornm communio, pax ct concordla, et sj)irilualia

dona, digna hir^iloris munificenlia. Celebremus igilnr

liunc festun), in q-io snrrc\il Dominus. Surrexit enim, et

orbem secum suscilavit. El iUe quidem surrexit, morlis

' Gal. 111, 27,

Lxxx. sa




vinculis disruplis; nos autem suscitavit, peccalornm nos-

trorum catenis solulis. Peccavil Atlam, et mortuus est.

Christus non peccavit, et morUius est. Rcs nova ct singu-

laris; ille peccavit et mortuus esl ; hic non peccovit, et

mortuus est. Cur et qua de causa? Ut qui peccavit et

mortuus est, per eum qui non pcccavit et mortuus est,

possct a raortis vinculis iiberari. Ita quoque saepe in pecu-

niariis debitis fieri solet; debet qulspiam allcui argentum,

et solvere nequil, ideoque apprehenditur ; alius vero nihil

debens, qui solvendo par erat, numerata pecunin debito-

rem a vinculis liberavit. Tale quidpiam inter Adamum et

Chrislum inlercessit. Adamus erat debitor et morti

obnoxius, et detinebatur a diabolo; Chrislus nec debebnl,

nec delinebatur; venit tamen ct debitum morlis explevit

pro eo qui delinebatur, ut iilum a mortis vinculis liberaret.

Vidisti-ne praeciara resurrectionis opera? Vidisti-ne Do-mini benignitatem ? Vidisli-ne maguitudinem providenliae ?

Ne ilaque simus erga tam beneficum ingrati; neque quia

jejunlum pr^eterivit, segfiiores cvadamus, sed nunc majo-

rem quam antehac animae nostroi solliciludinem geramus,

nesaginatacarne anima infirmior sit, ne ancillam curanles,

dominam negligamus. Quae ulilltas, quaeso, si obesi dirum-

pamur et modum excedamus ? Hinc enim ct corpus labe-

factatur^ et anima lacditur. Sed tantum sumamus quantum

necessltas postulat, ut et animse et corpori quantum con-

venit trlbuamus , ne ea qnae ex jejunio collegeramus,

confestlm effundamus. Non prohibeo cibi et recrealionisusum; non prohibeo, inquam; sed hortor ut necessitalem

ne excedamus, nimiamque voluplatem resecemus, ns mo-dum excedentes, anima; sanitalem labefuctemus. Neque

enim voluptate Iruelur ille qui necessitatis limite»* praete-

ribit; idque optime sciuni illi qui rei periculum feccrunt;

innumeras enim sibi morborum species pepererunt,



IN SANCTUM PASCHA. O^Q

ingensque siint fastldium perpcssi. Verum non dubifo quin

horlalionibns mcis morem geralis; novi eniin qnani obse-

quentes silis.

V. Quaniobrem hic finem hortandi niclens, sermoncmconTerlere libet ad eos, qui in hifilera nocle dono divini

Laptismatis dignati sunt; ad has nempe pulchras Ecclesi?c

plantas, ad flores spirilunles, ad novos Chrisli mililes.

Nudiuslerlius Christns pendebat in crncc; sed nunc rcsur-

rexit ; eodem quoque modo hi nudinstertius n peccnlo de-linebantur, sed nune cum Christo resurrexerunt. Ille cor-

pore mortuns cst et resurrexit; hi per peccatum mortui

crant, el a peccato resurrcxernnt. Terra ilaqne hoc tem-

pore veris rosas, lilia et alios nohU flores profcrt : aqfiK

aulem hodie ipsa lerra longe amoenius nobis praluni osten-

dunt. INec mireris, dileclc, si ex aqnis prata floribus dis-

tincta prodierint : neque enim terra ab inilio secnndum

propriam naturam herbarum germina fundebat, sed Domini

cessit imperio. Ipsa^ aquaj tunc molu prccdita nnimalia

produxere, cum audissent :« Producant aquoc rcplilia ani-

»marum vivenlium ': « ac prseceptum in opusexiit; inani-

mata substanlia viva aninutlia protulit. Ila nunc qnoqua

illud ipsum praeceptum omnia operatum est. Tunc dixit :

« Producant aquse reptilia animarum vivcntium : b nnnc

antem non replilia, sed spirilualia doua fnndunt. Tunc

aquae pisces ralionis experles profudcrunt ; nunc autem ra-

lionabiles et spiriluales pisces nobis pepererunt, quos Apos-

toh piscali sunt : « Venite, inquit, post me, el faciam vos

» piscatores hominum -. » Novus sane piscandi modus. Nampiscatores educunt pisccs ex aqnis, el caplos enecnnt :. nos

autcm in aquas injicimus, et qui capiuntur vita donantur.

Erat quidem olim cl npud Judncos piscina aqure. Verumdisce quid illa polueril, ut plane perspicias JudcTorum

' (jca. ), 20,— ' Matth. iv, 19.

2 2.



34o ». 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

inopiam, el simul videas uberlatem nostram : « Descende-

sbat,inquil,

Angelus,et turbabat aquam, et qui prior des-

> cendebat post aquae commotionemj sanitatem consequeba-

ntur '. » Uescendit Angelorum Dominusin Jordanisfluenla,

et aquae naturam sanclificans, universum orbem sanavit.

Ideo illic quidem is, qui post priorem descendebal, non

sanabatur; Judaeis quippe infirmis et humi repentibus hu-

jusmodi dabalur gralia; hic vero post primum secundus

descendit, post secundum terlius et qiinrtos, etiamsi sex-

ccntos dixeris, eliamsi lotum orbem terrarum in hacc fluenta

spirilualia injeceris, non insumitur gralia, donum non ex-

hauritur, fluenla non loedantur, hberalitas non minuilur.

^idisti-ne ma^nitudinem doni ? Andilc,qui hodie hac nocte

in superna Jerusalem cives ascripti estis, et dignam mag-

nitudine donorum cuslodfam exhibete, ut ubenorem gra-

liam altrahatis : nam gralus de jam receptis animus Do-

miui munifRentiam provocai. Nonnrel libi, dilecte, rursum

quoquohbet modo vivcre : sed loges tibi et regidas pra-s-

cribas, ut accurate oninia perficias^ et magnam cuslodiam

a^hibeas eliam circa ea quui ievia putautur esse. Cerlamen

quippe luctuqne est omnis vita praesens, et eos, qui semelin hoc virlutis stadio sunt ingressi sese ouinino continere

par est : a Omnis euim, qui in agone conlendit, ab omni-

j>bus se abslinet ". »Non vides quantam in gymnicis cer-

tauiinibus sui curam habeant, qui cum hominibus cerla-

men suscoperunt, quantaque abstinentia corpus exerceant?

Ita et liic se res habet. Quia non est nobiscolluctatio

cumhominibus, sed cum spirilualibus noquiliae, nostrn exerci-

tatio et fibslinonlia spirilualis sit : nnm et arma quibus, nos

induit DouiiuLiS, spu-ilualia suul. Uabeat igitur oculus suns

leiiuinus ct regulas. no leuiere statim in quaevis obvia fe-

ratur : habcat et lingua suum septum, ut ne menlem' Jonn. V, 4. — 2

XCor, ix, 25.



IN ASCENSIONEM DOMINI NOSTni JESO CliniSTI. 34

antevertat. Idcirco enim el denles et lahia nd linpjiia; ciis-

todiani creaia snnt, iie unqn.un inconsulto por oslinm

erumpat: scd post i|uam omiiin, (]ux ad so perlini^ni, rile

disposuerit, tiinc cuui omui orualti ct decoro proccd.it, ct

hnjusmodi i^rorcrat verba, ut dci gi.iliam audiciitilms,

eaque profundat dicta qucc ad illorum instilulionem con-

ferant. Solulum vero risum deciinare prorsus oporlet,

incessuque modesto nec concitalo, veste conslricla pro-

dire parest ; et sic

omni modosese

concinnet oporlet enm,qni huic virlutis stadio nomen dedit ; externus enim mem-brorum modus compositus, est quasi imago inlerioris auimae

status.

Vi. Si ad hujusmodi consuetndinem nos ab inilio com-posuerimus, Tacili deinceps progredienles via, virlutem

omnem percurremus, nec nnillo cgcbimus labore, mul

tumque de coelo subsidium asciscemns. Sic eniin prtesen-

lis viloe fluctus tntn licebit Iransmittcre, laqueisquc diaboU

superalis, aelerna bona consequi gratia et benignilate Do-

mini nostri Jesu Christi, cum quo Patri simul et Spirilui

sancto, gloria, imperium, honor, nunc et somper, et in soe^

cula sajculorum. Amen.

HOMILIA.

In ascensionem Domini nostri Jesu Chrisli, sermo reeitd'

tus in Martyrio Romnncsiw^ uhi Marlyrium corporasub paiHmento pro/je cadiivcra luvrctiv.orum condila,

abtala fuerunt, et editiorc Loco separalim sepulla.

I. Etiam cum crucis memoriam recoluimu» ', extra ur-

' "V idc D. Cuilloi), toBi. siv, pag. {58-491.



54^ S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. V.

beoi ejiis soleinnitalem celebravlmus ; et nimc qnanclo

Crnclfixi asrensioneni agimus, iliusliem hnnc ntque reful-

genlem diem, exlra civitalcm rursus festnm peragimus.

Atqui hoc, non quod civitatem despiccre velimus, sed

martyres potius honorare cupiamus. Ne enim viri sancli

de nobis merito conquerantur, ac dicant : « Nos ne digni

quidem eramus, qui unum Domini nostri diem in taberua-

culis nostris celebrari videremus : neve nobiscum expostu»

lando dicant : Sanguinem quidem nostrum pro ipso effu-

dimus, et digiii habiti sumus,quibusproeocaput ampulare-

tur, ipsius autem salutiferum festum celebrari diem videre

non suuius promerili in habitaculis noslris. Ideo relicla

civilate ad pedcs sanctorum horum properamus, occasione

prtEsenlis diei, et de tempore praeterito eKcnsantes nos

apud ipsos. Nain si antea ad strenuos hos pietatis alhletas

currere oporiebat, quando adhuc sub pavimento reconditi

jacebant, multo sane magis id jnm peragerc oporlebit,

quando seorsim repositas videmus margaritas, qiiando a

lupis liberatoe sunt ovcs, quaiido a mortuis recesscrunt

vivi. Ne anlea quidem uHum delrimentum passi sunt ex

communi cnm illis sepuUura. Quorum enim spiritus in

ccebs sunt, eorum neque corpora ex propinquitate la^de-

bantur; quorum animjE in manu Dei sunt, nequc reh'qui<E

eorum ex loco, in quo recondilae sunt, aliqnid pati pote-

rant. Nihil ergo iis anlehac detrlmenti accessit : populus

tamen noster non qualecumque a loco damnum ferebat :

quippe qui currcb;it qnidem ad Martyrum reUquias, at

cum ambiguitate et haesitatione preces offerebat, quod sanc-

torum sepulcra ignoraret, ac ubi veri iili thesauri recondili

essent. Idemque factum est veluli si grcges ovium adducli

ad perrrnendum alveis puris, qui, ubi ad fontes limpidos

venerint, tetro quodam odore atque foetore aliunde comi-

nus erumpente, ilerum inhibeanlur : ita et in isto ovili



IN ASCENSIONEM DOMINI NOSTRI 3V.8V CHRI8TI. 543

conllgil. Ibat qiiidoin populus atl pnros illos Marlyrum

ibnlcs, scd dun» roclorcni luurcticorum indc cominus crum-

penlcm scnlircl, ilcrum inhibebatur. Quod quidem cons-

picicns prndens liic pastor alquo magistcr, cnncla ad

Ecclcsiae scdiricalionem disponcns, non est passus diu hoc

damninn pro lcvi haberi, fervens hic amalor et oemulator

Martyrum. Sed quid a2;it? aspicite sapienliam ejus : tur-

bida quidcm ac fwlida fluenta obrnit, atquc obstruxit deor-

sum : puros aulcm Marlyrum fonlcs scorsnm in puromundoque loco collocavit. Considerateeliam quantam erga

vila fuuctos exliibucrit lir.mnnitalcm, alquo er^a Marlyres

honorem, cl in j)opnlum curam. Erga morluos quidem

humauil.ilcm, quod eos loco non moverit, sed nbi erant,

ibi reliquerit : erga marlyres aulem honorem, eos ab im-

proba vicinilatc eximens : erga populum vcro curam atquc

solliciludincm, non permillens eos amplius cum discri-

mine et hnesitatione snns proces fundere. Proplerea vos

huc addnximus, ul illustrior convcnlus fieret, splendidins-

que speclaculum non hominum solum, sed et IMartyriun

colleclorum, neque Martyrum duntaxat, vernmeliam An-

gelorum. Elenim et Angeli pra?senles sunt, Angelorum et

Marlyrum concnrsus fil hodie. Videre cupis Angelos pari-

ter ac Martyres? Aperi oculos fidei ct cernes spectaculum

illud. Nam si omnis aer Angelis replelus sit, quanto amplius

Ecclesia : si vero Ecclesia , quanto magis dies jam prae-

sens, quando corum nssnmplus est Dominus? Qnod outem

omnis aer Angelis sit replclus, audi quid dicat Aposlolus»

admoncns DHilieres, ul velato sinl capite; « Debent enim,»inqnit, mnliercs vclamcn habere supra caput suum, prop-

»ler Angelos '. »Rursusque Jacob : « Angelus, qui eruit mc» a juventute mea ', » Et qui in domo cum Apostolis erant,

ad Rhoden puellam dicebant : « Angelus ejus est ^. » Ac: 1 Cor. II, 10. — ' Gea. xlviii, i6. — ^ Act. xii, i5.



344 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPi C. P.

iterum Jacob : « Vidi, inquit, caslra Angelorum '. » Sed

quorsum Angelorum caslra ac copias snpcr tcrram vidit?

sicul rex jnbel per sin^ulas civitales suas niililes disponi,

iie grave aliijuoil bi-Iium imminens, incursionibiis infe^tet

eas : ila et Deus dfcmonibus in aere islo, barbaris atque

immanibus, sempcr bella suscitanlibus, pacisqne inimicis,

Angelorum castra opponit, ut dum vel apparent sobim,

ipsos reprimant,nobisque

pacem perpetuam concilient.Alque ut discas Angelos pacis esse, audi in precationlbus

diaconos semper dicenles : « Angebim pacis rogaie. »Vi-

des Angelos adesse el Marlyres. Qnid igitur miriibilius iis,

qui S8 a convcntu hodierno abstraxerunt? et quid bealius

nobis, qiii advenimus, ct celebritale isla perfruimur? Coe-

lerum isli de Angelis sermones, in aliiid nobis leiupus

referendi. Jamvero ad iustitutum prBesenlis fesli reverta-

mur.

Jl. Qufe igitiir pr.Tsens est ista celebritas ? vcncranda

ulique et niagna, charissime, sensnmque ac iiilelleclum

omncm liumauiim excedens, Deique munificenlia, qui illam

fecil, digna. llodic enim humnniim genus reconcillatum es^

Dco. Ilodie diuturna simultas, longuin(|ue bclluiu delelum

est alque sublatum. Ilodie pax quaedam nobis admirabilis

rediit, non anlea unquam cxpcclata. Qtiis cnim sperasset

fore, ut Deus homini reconciliarelur? non quod inhumanus

sit Dominus, sed quia segnis farnulus et iners ; non quod

crudelis ac saevus Dominus, sed quia servus contumax, at-

que ingralus. Vis disccre, quo p;iclo benignissimum hunc at-

quelenissimum Doiuiunm uoslrum exocerbavimiis ? aptjuum

namque cst prioris nostriu siniullalis cognoscere funda-

menlum; ul quando aspexeris nos iniinicos et hoi-lcs ho-

nore affeclos, ipsius houoranlis admireris beniguitatem;

ne ex propriis rccle faclis illam factam mutalioncra arbi-

(Jen. \5xii, 2,



iN asCknsioNem domini nostri jf.so CiiniSTi. 345

Ircris : cl beneficii immensilate pcrsprcla, de majjnitudine

niMiicriini gratias illi a:;ere non (lesi!>tas. Vis erjjo nosso

qiiomodo DoMiinnm lam libcritlem, mansMctMM), bonum,omni;ir|ne ad snbilcm noslriim disponenlem exacfrbavcri-

uuis? Dclil)eravil alif|Maiub) rle nniverso noslro «iencre om-nino delendo, atrjue ila nobis iratns erat, ut perdcre nos

vellet cum iixoribus ac liberis, bestiis atque jumenlis, et

cum universa terra. Et si velis, curabo ut ipsam quoque

sentcnliam ejusaudias : « Dclr^bo, inrjuit, hominem quera

Dcrcavi a facie omnis tcrra;, et brula aiiimalia ct JMmenla,

«qiiia preiiilet me fecisse hominem '. » Et nt dii<cas cumnon noslram odisse iialuram, scd maliliam ibominalMm

essc; ([ui dicebat : « Delebo homiiiem, quem creflvi in

nterra, » cliam dixil homiiii : « Tem|)us omiiis hominisve-

«nit ad me -. » ^am si homincm odissct, non cum homineverba facerct. Nunc aulem vides ipsum noluii-se facere,

quod con)minaius fuerat; quin et servum excusabat, ac

cnm eo, velul cjusdem condilionis iiniico, verba faciebat

Don)inus, causasque superventura; perditionis enarrabat

non quidem ut causas discat homo, sed ut aliis quoquc cas

nsinuans, ten^perantiores eos reddat. At quod modo dice-

bam, ita male noslrum genus se g'M'ebat anlea, ul pericu-

lum cssct, ne ex ipsa terra exciderct. Ccetcrum nos qui

terra videbamur indigni, hodie in ccelum subhtti sumus :

qui ne tcrreno rfuidcu) principatu eramus digni, ad supcr-

num ccelesle regnum ascendiuius, coclos pervasiolus, ihro-

num regalem alque dou)inicum apprehendimus ; et natura,

propter quam paiadisum servabaut (Iherubim, ipsa siipra

Cheriibin sedet hodic. At qiio pnclo adMiirabile hoc et

magniim accidil? quo paclo nos qiii taiitam clementiam

- oflenderamus, lerraque ipsa videbamur indigni, ac terreno

omni priucipatu atque honore e.vcideromus, ad tantam al-

(jcn. vj, -, — » Ibid, 02,



346 s. jo. ciinYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

lUudincm siinms evecli ? quo paclo bellnm dissolutum est?

quo paclo ira sublata? Quomodo? Nam istud admiiabile

est, non qnod iis, qni injnilji irascebanlur Deo, sed quod

ipso Dco, (jui jurc nobis succcnsebal, provocanle nos nt-

que invitante, pax lacla sit. « Pro Chrislo enim legotionc

«fu-iimur, inquil Apot.tolus, tanquam Deo cxhorlanle per

nnos '. a Quid islud? Ipsc csl viohilus injuria, et ipse ad

paccm invilat ! Ita sane, quippe qui Deus sit : alque ob id,

ut benignus pator horlatur, ct allicil. Scd vide quid agatur :

medialor uliqnc est invilantis, ct adhorlanlis hllns, non

homo purus. non Angchis, noqne ArchangeUis, ncqvu; fa-

mulorum ullus. t)t quid elUcit niedialor? opus mediatoris.

Qucuiadmodum cnitn duobns sc inviconi aver^anlibus, ct

ad concordiiim pacemque muluam adduci nolentibus, ler-

tius quispiam veniens, el se medium inlerponens, ulriusque

inimiciliam dihiit : ila et Ghristus egil. Iralus siquidem

uobis eral Deus, ct nos Deuui bcnignissimum Dominumaversabamur; medium igilur sc Chri.stus iuterpoiicns

,

nlramque naluram reconcihavil. Sed quo pacto se mcdia-

lorom conslituil ? Poenam, quae nobis a Patrc infligcnda

eral in se snscepit, siippliciumijue ccelilus immissum, fic

contumchas in hoc mimdo sustinuil. Vis nosse quomodoulraque ipse susceperil? « ChrisUu, inquil Aposlohis, nos

» redcmit de maiedicto legis, faclus pro nobis maledic-

»tum ^ «Vides quo pacto piBuam cadiius latam ipse sus-

Cepcrit? Vidc cliam quomodo npprobrin in lerris sustinuc-

rit : <i Opprobrio cxprobrantium, inquit, libi, cecitlcrunt

«super me ^. » Ceinis quo paclo diremerit inimicitiam?

qno paclo non ante destiterit quidvis agere, pati ntque nio-

liri, qiiam hoslem et iniiuicuni cum Deo reduxerit in '^va-

tiam. Et islorum tantorum bonorum causa est hodicrna

dies : quemadmodum enim primitias nalurae noslra as-

' 2 Cor, V, 10 — » Gal. iii, i5. — ^ Pt^al, LXViii, la.



IN ASCENSIO.NEM DOMINI NOSTni JESU CliniSTI. 5^7

sumpsit, sic rcsliluit Domino. Et qnod cle campis accidit

spicarum plenis, ubi quis e.v paucis spicis collcclis parvummaiiipuluni conficicns, euiiKjue Deo ollerens, pancilale

illa toli arvo bcnedicil ; ita Chrislus lecit, qui per unamillam carnem alque primilias, loluni genus noslrum bcne-

dicendum curavit. Sed cur non tolcim nnturam obtulit?

Eo quod non sit hoc offerrc primilias, si lotum quis offc-

rat ; sed si parvum aliquid quis offerens, per parvum,

totum benediceudum curet. Alqui si primitiae, dicet quis-

piam, essent, primum ipsum hominem procrcaltmi off^^.rri

oportuit ; primiliae cnim sunt, quae primum tollunlur, et

priuiuu) gfTuiinwit. Non sunl primitiae censendaj, cliaris-

sime, s4 primnm Iructum oblulerimus exilem el evanescen-

sem, scd si probum alquo perfeclnm offeramus. Quoniam

jgilur iViiclus ille peccato obnoxius erat, ideo non est obla-

tus, eliamsi primus esset : at hic a peccalo liber erat

ideoque oblalus est, hcet posterius extilerit : hc enim sunt

primitise.

111. Kt ul discas non primum germinanlern fruclnm

primilias dici, sed probalum, iienerosum, et qui ad vigo-

remopportunum perfectioncmque perveni;it, cxScripturis

tibi depromam teslimonium : « Si ingressusfurris in lerram

»promissionis , quam Dominus Deus tuus drt libi '. »

Moyses ad popuhim ait : « Et planlaveris in ea omne«lignum pomiferum.faciens fruclum advescendum, Iribus

a annis non mundabis fructum ejus. Quarlo aulcm anno

» fruclus ejus sanctus eril Doniiuo ^ » Aiqui si esscnt pri-

mitiae primus qui producilur fruclws, cum, qui primo anno

nascebatur, offerri Dou:iino oportebat. Nimc vero alt :

»Tribus annis non niunda])isfructum ejus; » sed rehnques

illum, proplcrea quod evanida adhuc ct imbecilla est

arbor, et fruclus praecoces et immaturi. Quarlo autem' Lcvil. MX, 23. — 2 Ibid. 23, a.j.



348 s. Jo. cnaYsosTOMi ARcniEPiscoPi c. p.

anno, Inqnil, fructus ejns saiicUis eiit Domino. Et in hoc

cerne sapienliam legislatoris, qui illo vesci noii permisit,

ne anle Deiim quisqu.im fruclum sumeret : neque olTtMTi

illum mandavit, ne crudus el immaliirus oflTeialur Domino.

Sed dimitle , inquit, qnia primus esl : ne oflrras autcm,

quoiiiam indignus est honoie acceptanlis. Videserg;o non

primum fructum, qui producitur, sed bonum alque pro-

Latum,primitias dici.

Ethaec a

nobis propter carnem,quam obtulit, dicta sunl. Obtulit ergo primitias nostrre

ualurae Patri, atque ila donum oblatum admiratus est

Pater, propler dignitatem offerentis puritalemque ipsius

oblali, ul propriis illud manibus acceperil, sibiqiie proxi-

mum coiistiluerit, dicens : « Sede a dextris meis '. » Sed.

ad quam dixil naluram Dcus : «Sede a dexlris meis ? oCla-

rissimum f^st ad eam hoc dictum, quae audivit : « Terra es

»et in terram reverteris *. «Nonue salis erat superare

coblos? nonne satis erat cum Angelis consislerc? Annon

csset etiam hic honos ineffabilis ? at ascendit snper An-

gclos, pra?lerivit Archangelos, superavit Cherubim, ascen-

clil supra Scraphim, pnclergressus est Potestates , nec

prius subslilit, quam thronum ipsum Domini comprehen-

dit. Non vidcs quid medium a ccelo ad lerram ? Sed ab

imo potius iucipiamus. Non vides ab inferno ad terram ?

intervallum quantum? rursus a tcrrn in ccelum? rursus a

ccelo ad ccelum sublimius , ct ab illo ad Angelos , ad Ar-

changelos, ad supernas Potestates, ad ipsum quoque thro-

num regalem? supra hoc lotum intervallum ac spatium

naturam nostram suslulit. Cernc quam humili ante ioco

illa erat, et quam alte ascenderil : neque euim descendere

licuisset inforius , quam qno dosceiiderat homo , neqiie

asccudere subliuiius , quam qiio eum rursus evexerat

Ghristus. Alquc isla perspicue Paulus dicebat : « Qui

• ' Psul. ti.\, 1, — » (jicii. 111, ly.



IN ASCENSIONeM DOMINI NOSTHI JEStJ CTIMSTI. S^Q

Btlescendil, ipsc est qni et nscendit. » Kt c|no (Ipscendil?

« In iiiferiores partes terrne '; » asceiidil aiilom snpra

omnes ccelos. Disce qiiis ascenderil, el oiijiisuiodi naliira,

ac qnemadmodnm anlea sese haberel : libenier cnini ver-

sor circa vilitnteiu generis noslri, nl excellenlins hoiior^Mn,

qui a beniyiiitalc Domini ad nos deriv;ilur, perdiscam.

Terra ct cinis ernmus nos. Sed nonduin hoc cnlpn : na-

lurre enim infirniilas eral. Irralionabilibiis facli smiius

insipientiorcs : « Comparalus est eniiu jtunrnlis insipienli-

))bus homo , et similis factus est illis '. « Hoc autom est

animanlibns ralionis exprrtibus deleriorem fieri, qiianJo

quis similis fit illis. Siqnidem rationis expcrlem esse na-

tura, et sic permanerc, naUuMle e.»t : sed menlc ac ralioiic

ornalos, iu illam aincnliani dclabi, volunlalis est culpa.

Itaqiie cnm audicris, quod similis fucliis sit ralionis exper-libus : ne arbilreris hoc dicerc, ut oslciuhit homines essc

belluis pares, seJ illis pejores oslendere volnisse. Elenim

rationis exp<rlibus cvasimns pejores et insulsiores. Nonquod ut homincs, illuc delapsi simus , at ([uod cliam ad

majorem ingratitudinem pro-ilierimns. Et hoc palcfaciens

Hesnias dicebat : « Cognovil bos possessorem suum, et

nasinus prapsepe douiiui sui ; Israel antem me non cogno-

»vit '. » Caelerum non confiuidanuir super prioribus :

t Ubi enim ubundavit del.ctum , suj)erabuudavit et gra-

»lia^. »Vides qiioniodo jumcnlis insipienliorcs cramus ?

Gupis ct volucribus ipsis nos irrali-^iuibiliores as[)icere ?

t Turlur et hirundo, ct passcrcs agpi cognoverunt tempus

»adventus sui, populus auleu) meus non cognovit judicia

» mea ^. »Eccc el asiuis el bobus, ecce et vulucribus, lur-

ture alque hirundine nos i;i.-<ipiculorcs ostcndimur. Vis

disceie rt aliam no>lram iusipientinui ? Ad formicas (juo-

' Eplie.-i. IV, 10. — * Psal, xlviu, 31. — ^ Isai. 1, 5, — ^ Iloui,

X, 20, — Jer. viu, 3.



35o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHItPISCOPI C. P.

que nos, ut ab iis (llscamus, remillit; ila naturalera men-lem amiseraijius :« Vadc enim ad formicaai, inquit, et

«considera vias ejns '. » Formica; facti sumus discij)uli,

nos qui ad imaginem Dei fttcli eramus : at non qni nos

fecit, cst auctor : sed nos ipsi (|niimaginem ejiis retinere

noluimiis. Et qui dico formicis? iuio lapidibus ipsis stupi-

diores evasimus. \is-ne horum quoque proferam lestimo-

nium ? « Audile convalles, et fundamenta terraj ; quia

BJudicium Doaiino adversus populum suum '. » Cumliominibus judicium exerces, et vocas fundamenda tcrrae?

imo vero inquit; nam et terra; fundameotis stolidiores

sunt homines? Quem ergo adliuc quneris in iis excessum

malilia;, quando et asinis stupidiores, el bobus irraliona-

biliores , et hirundine ac turlure ingratiores , el formicis

demenliores , ipsisque i.ipidibus slupidiores reperiuntur.

Quiu cl serpenlium quoque siuiiles ellecti videmur : « Furor

» cnim illis , inquit, secuudum simililudincm serpenlis :

«vencnum aspidum sub labiis eorum ^. »Quid autem est

opus rationis expcrilum Gluporeui atque stolidilateni com-

memorarc, quando et ip-siiis diaboli videmur filii dicli?

a Vos eaiui , inqult , filil diaboll estis^. »

IV. VeruiLitamcn no^ slupidi ntque Ingrali, insipientes,

et lapidibus ipsls iusenslbiliores, qui cunclls infL-riores era-

mus, abjectlhsimi atque villssimi; quo pacto dicam , aut

quid eloquar, quomodo istud verbuui efTeraQi? Vllissima

illa noslra ualura, quae cuuctls insiplentlor erat , cunctls

est hodic facla sublimior. Hodie recuperarunt Angeli

quod dudum desideraverant. ilodie aspexerunt Archan-

gcli, quod diu concupieraut : hodle nostram naturam de

ihrono regall fulgoris In>lar re-^plondentem gloria et pul-

chrltudine immortuU viderunt. id enim multo ante desi-

' I'roT. VI, 6, — » Mich. vj, 2, — ^ Psal, lvji, 4, ct cxxxix, 3. —* Joaii, vu, 44-



IN ASCBNSIOWEM DOMINI NOSTRt JF,8U CnRISTI. 35

tlerabaiil Aiigcli . cl concupiscehanl. Aichrinp;oli. Namliccl cos nntiira liumaiia concesso sil)i honorc snpcrarel ,

aUainen de bonis noslri^ gaudebnnt : nam et quaiulo crii-

ciabamur, dolebanl. Et licct Cherubim cuslodirenl para-

disnm, viccm lamcn noslram dolebanl. Et sicut ministcr,

conservum ex manchilo domini apprehensum , et carceri

Iradilum, custodit quidem , commiseralione lomen con-

servi dncliis, super illo riuod accidit, dolet el angilnr : ila

et Cherubini susccperant quidem cuslodiendum paradi-

sum, al de cuslodia doh'bant. Et ut discas (juod dohicrint,

ab honiinibns ilhid tibi perspicuum rcddam . Quando

enim homines conscrvis compati vides, jam non amplins

dubilondi libi locus relinqnilur de Chciubim : muhoenim sunt illaj Polestales indulgentiores hominibus. Quis

igilur juslorum non dohiit , ctim jusle punircnlur homi-

nes , cliam post scxcenla peccala? IIoc enim est admira-

tione dignlssimum , qiiod cum illorum scelera nossent,

atque inlelhgerent illos in Domimun offendisse, ex ea ta-

men re dolorem animo capiebant. Uiique Aioyses post

popuU idolohilriam dicebat : « Aut diniille cis hanc no-

xam : aut si non hicis, dcle me dc libro, queni scripsisli '.»

Quid sibi vuit islud? Vides impielalcm hominum , ct

illorum doles afllictiones? Proptcrca, inquit, dolco, lum

quia puniuntur, tum quia juslas praebent suae punitionis

causas. Ezechiel quoqne aspiciens Angchim perculientem

populum , magna exclamans voce cum ejulalu dixit :

« Heu mihi , Domine Deus : consummalionem lu facis

» reliquiarnm israel '? »El Jeremias :« Corripe nos, I)o-

»mine, verumtaDien in judicio : et noii in furore tuo, ne

nnospaucissimos lacias ^. » Ergo si .Moyses, Ezechiel, atque

Jercmias super istis Iristali sint, an Polestatcs illoe nihil

noslris movebanlur malis? at qua ratione id essel ulla ex

' Exod» ssxu, 02, — ' Ezecb. ix, 8. — ' Jei-. s, a4.



552 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIF.PISCOPI C. P.

parle credibile? Qnod enim rrs nostras j)ro siiis ducant;

disce qnanUim gandinni conceperinl, videnles nobis con-

lialum esse Dominnm. Si rnim onlea non dolnipsent, non

sane ea essent postea Ineliliae voluptote perfnsae. Quod au-

tem gavisae sint, palet ex iis quae et Christus ipse dixit :

« Qnoniam fi;audium crit in coelo, et in terra super uno

«peccalore poenilentiam agente'. » Porro si unum peccato-

rcm converlenlem se videnles Anj|;eli gandent, quomodo

hodie per j)ri . ilias, universaui nfilurnm liumsinam aspi-

cientes in cadum illalaui, non maximo gaudio sint affecli?

Audi Igitm' et liuiide .suj^erna; lm^b;e la;liii.!n), snper nos-

tra reLonciliiilione. Quando enin» Dominus uoster nalus

est secundum carnem, ex eo deinceps lioniinibus ipsum

reconciliatum cernentes; non eniui, si reconcilialus non

fuisset , usque odco dcsccndisscl; ccrneiUes er^o islud,

choris in terra slalulis excl.imabijut : « Gluria in excelsis

» Deo : et iu leria pax, in homiuibus bona volnnlas *, » Et ut

discas quod ob id <;loi'ilic;iverinl Dluui, posl qtuim lerra re-

cepil buna : etiam cansau\ atlduxerunl, dicenles : « lu lorra

«pax, in hominibus bona voluntas : «homiuibus iuquam,

qui eranl ;)nlea hostes declarali, et ingrali. Vides qno pactoDeum de alienis bonis laudent , aut potius in proj)riis;

cum nostra bona , sua esse ducanl. \is etiam nosse, quo-

inodo qui aspcctabant, ut ipsum ascendenlem viderent,

gavi siut, et exullarint? Ipsum Chii^tum diccntem audi :

qnoniam ascendebant , inquit, et desceudcbant conlinue.

Alque hoc proprium cst desideranlium contemplari inopi-

natum spcctaculum. El unde conslat assidue illos asceu-

dere alijue descendere? ipsum dicentem audi : « Amodo

Bvidcbilis ccelum apeilnm, el Angelos Dei ascendentes. ct

»de.^cendentes supra Kilium hominis ^ » Tahs siquidem

amantium mos esl, neque lempus expectant, sed lempus

' Lnc. XV, 7. — * Id, II, i4« — ' Joan. i, 52,



IS ASCENSIOXESI DOMINI N09TRI JESU CIiniSTI. 353

pr.Trinltiim l;clilia anlicipant. Idcirco clesccndunt novi et

inandili illins spectaculi visendi dcsiderio impulsi, liomi-

neui scilicet iii ccelo appareiitcm : ideoqiie ubique se An-

geli uianifcslnnt, el quando nalus est, et qunndo resurrexit,

ac hodie quando in co?los ascendil : o Ecce enim duo, inquir,

«in vestimentis albis ', »per liabilum, lactitiamdcclnrantes :

etdixerunlad Discipulos : « Viri Caliloei, qnid slatis?hic Jc-

Dsus, quiassiimplus esl a vohis incffilum, sicvcniet, quem-Dadmodum vidislis eum euntem in coeluin . »

V. Hic jam mihi dilijieiiler atlondile. quamohrem ita

dicunt? an quod oonlos iion haberciit Discipuli? aut quod

accideral, non viderent ? Nonne ait Kvangolista quod, vi-

dentibns ipsis^ elevalus est? Qua ergo de causa assislebant

Angeli doceiitcs eos, quod in ccelum ascendisset? propter

duas nimirum islas causas : unaiu quidem, quod doleient

illi ob Ghristi ab ipsis discessionem. Quod autem dole-

renl, audi quid ad eos dicat : « Nemo ex vobis, inquit,

Binterrogat lue, qiio vadis? Sod quia hjec iocutus sum«vobis, Iristitia implevil cor veslrum ^. »Nam si amicos et

consanguiiioos iioslros separari a nobis non ferimus

qiiomodo. Discipuli suum ab ipsis separari cernentes Sal-

vatorem , m;igistrum, ac curatorem benigiiissimum, man-

suelissimum, et optimum , piane non dolerent? quomodo

non contristarenlur ? Idcirco astilit Angelus, qui doloreoi

exascensu provenienlem, reditus commemoratione iterum

mitigaret, consolarelurque ipsos,«Hic enim Jesus, qui

sassumptus esl a vobis in coelum, sic veniet ^. » Dohiisti,

inquit , de assumptione ipsius. Sed nohte amplius dolere.

Etenim rursus veniet. Nam ut ne facerent, quod egit Eli-

saeus, aspiciens mngistrnm suum assumi, qui discidit vesli*

mentum ; noa enim habcbat aUquem aslaDtem sibi atque

• Act, 1, 10, — ' Ibid. u. — ^. Joan, xvi, 6. — Xct.

I, n.LXXX. 2



554 S. JO. CHRySOSTOMI abchiepiscopi c. p.

dicentem, qnod iterum veuturus esset Helias '; ne igltur

hoc el isli facerent, ideo Ang<^li aslilerunt, qui tristitiam

illornm lenirent, ac consohirentur. Et hcec quidem una

est causa praesentine Angelorum : posterior autem, ea uon

inferior est, propter quam eliam causam adjecerit, « Qui

» assumplus est. » Et quae est ista ? In coelum assumptus est.

Ingens autem inlcrslitium erat, neque sujDTiciebat vis nos-

tri aspeclus, ut corpus ad ccelos assumi prospiceret. Scdsicut avis in subh'me volitans, quauto magis in altum ascen-

derit, tanto amplius a nostro aspeclu subtrahitur : ita et

corpus illud, quanto allius evehehatur, tanto mogis ab-

scondehatur; cum non posset oculorum infirmitas inler-

valli longitudinem assequi. Proptcrea astilerunt Angeh,

qui docerenl ascensionem in cffilum , ne arbiirarentureum in ccelum ascendisse instar Hehx : sed quod verein

coekim ascenderit, ob id ait : « Qui assuniplus est a vobis in

» coehim. » Neque enim hoc simpliciler adjeclnm est. Quin-

imo IJeHas tanquam in ccehmi assumplus est : servus

enim erat : Jesus aulem in coehim, quia Dominus erat :

ille in curru igneo, hic in nnbe. Niim quando servum vo-

cari oportebat, currus mittehatur; quando autem Fihum,

thronus regahs, neque'slmphciter thronus regahs, sed ip-

semet paternus. Etenim de Patre ait Hesaias : « Ecce

»Dominus sedet super nuhem levem ". » Quia ergo Pater

in nube sedet, ideo et Fiho nubem misit. Atquc Hehas

quidem ascendens, ovinam pellem super Ehsaeum dim.isit

Jesus autem ascendeus, gi atiarum dona iu Discipulos de-

misit, non unum Prophelam facienlia , sed iufinitos Eh-

sa^os, alque adeo illo multo majores et illustriores. Exur-

gamusigitur, dilectissimi, et ad redilum illum oculosmen-

lis dirigamus. Etenim Paulus ait :« Ipse desccndcl dc coe-

»lis,in jussu, in voce Archangch : et nos qui vivimus.

' 4 Keg. II. —.' Isaii. xix, i.



IN ASCENSIONEM DOMINI NOSTHI JESU CIIP.ISTl. 05{i

j)cl rcsidui sumus, obviara rapiemur in nubibus, in occur-

»sum Douiini iu aiira',

»at uou ouiues. Quod iuilcui uonouines rapiemur, scd ;ilii pcrnuinsuri sint , alii vcro ra-

picuili, audi quid dical Chrislus :a Tuuc iuveuientur duaj

nniolrntcs iu uiola , una assumelur , Qt uaa relinquctur

» duo in leclo uuo erunt , unus assumetur, et unus rclin-

«quelur ', » Quid sibi vull a;nigma istud? quicl denolat

mysterium hoc recondilum ? P^r molam omnes in pauper-

tale et miscria vivenJcs nobls dcmonstrat : pcr lectum

aulem ac requiem, cuucios diviliis allhicutes, et honoribus

couspicuos innuit : volcascjue ostendcre etiam ex paupe-

ribus salvandos fore atque perdendos, dixit quodiu mola,

una assumelur, et uun relinquetur, et eorum, qui iu lecto

crunt, unus assumelur, et unus relinquetur : declarare

volens, quod peccatores quiden^i hic relinqnantur, suppii-

cium expectantes : justi autem iii nubes rnpiantur. Sicut

euim rege ahquo iu civilatem introeuute, alii quidem in

dignitatibus atque honoribus constitnli, et qui plurimumgratia apnd illum valent, extra civuta» em ei progrediuntur

obviam : rei aulem el criminibus obuox ^i. intus servanlur,

seulcnliam a rege expcctantes : ita etiam' quando Domi-nus advenerit, alii quidem quifiduciaai hab «"*» •" mediumci occurrent aerem : damnnli vero, et qui n^tultorum sibi

conscii fuerint peccatorum , hic praistolabuD.luy iudicem..

Tunc et nos rapiemur : non equidem uie ipsam ia Duoie-rum ac calculum rapiendorum referens, dixi : « IVos •

«on equidem ita sumexpers sensus acrationis, ut propna.

ignorempeccata. Et nlsi jam metuerem conturbareK-edliankpracsenlis fcstivitatis, flerem sane amorissime Jstlus dlcti me^-nior, et mea peccata in meinorlam revocans. Cum aufemprcnesentis festi Iffitiliam confundcre nolim, hic sermonerfmiam

, vigentem ac reccntem vobis illius diei memoria^

' I Thess. IV, 16. ~ ' Matih. xxtv, 41.

5 3.

Ql



35G S. JO. CHftYSOStOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

relinquens, ne gloriclurdives in divitllssuis, neque pauper

se ipsum niiserum repulet iu pauperlatc sua, sed quisque

prout sibi conscius lueritj vel lioc , vel illud faciat. Neque

enini dives feiix , neque pauper miserabilis : sed beatus ,

imo beatissinius, qui raplu illo in nubibus habilus fuerit

di^nus, licet omnium fuerit pauperrimns : quemadmodumvicissim qui exciderit , miser, imo miserrimus , quamvis

omnium sit ditissimus. Propterea dico, ut qni pjccnlls

obnoxii sumus, lugeamus nos ipsoe, : at qui bonis operibus

ciarent, conlldant; imo non solunri conlidant, sed et confir-

mentur : neqne ilii lugeant solurn, sed et mutentur ac con-

verlautur. Licet enim et ei, qo.i maie vitam diicii, improba

poslposita vita, od virtutem t.ransire, iisque qni a principio

bene vixerunt, similem fieri,

quod et nosstudeamu?. Etqui

honsc sibi conscii fuerint vi^ae, in pietale perseverent, bonamhanc posssesionemsemjjeraugenles,el priori fiduciaBaliquid

continuo addentes. Qu id autem dilBdentes sumus ac timidi,

multoruuique nobis peccaloruui conscii, mulemur in me-

iius; ut ad illorum quoque fiduciam perlingonles, pariter

cuncli alqiie unipfiuies cum debita gloria Angelorum Re-

gem suscipiamMs, beataque illa l.Tlitia pcrfruainur ia

Christo Jesu Pyomino noslro, cui gloria et imperium cumPatre et sanrjio Spiritu, nunc et semper, et in saecula sse-

culorum. Amen.



IN ASCENS. D. N. J. C. ET IN PHINCIP. \CT. 11. SS^

ii^XVXXVX^VX^^VXlVV^XX^VV^V^^VV^A^XVVVVlAXX^XV^XX^VX^^VV^VV^-VX^VVAVX^V^^V^^-VV^ Vl^xx^xVivV^VV*

HOMILIA.

/n ascensioncm Dominl nostri Jisti Clinsti, et in prii^ci-

piuni Aclornm II.

I. Divill.-c nobls ac ihesaiirns fclernoeqiie vila? fonles sunt

Scrvatoris ceconomine, quas el enarrare cupimus et praecli-

care feslinamus; pro merito aulem celebrare non valemus.

Verum desiderio capli, el infirmitntem confitcntes nostrain,

ad propheticam illnm vocem, ceu ad tranquillum poitnm

confugimus : « Quis loquetur poteulias Domini, ct audiias

» faciet omnes laudes ejiis'

? » Nam si magnus ille Prophetn,cui abscondita et occulta sapienliee mx revelavit Deus, qui

dignatus est Christi paler vocari, David beatus ille magnusinProphelis,gloriosus,inregibus,Deiamicus, cujuscorapud

ipsum prcliosum eral, ilu ut ipso Deus dicerel ; « Inveni David

j)filium Jesse, virum socundum cor meum . » Si ille lalis

ac lantus, magniludinem divinae cognitionis respiciens,

dicebat : « Mirabilis facla estscieiUia tua ex nie, conforlaia

»est, non potero ad eam ^. » Si Propheta deficit, dnm po-

tenliam ejus respicil; si Paulus theologus coeleslisque illa

luba clamat , « alliludo diviliarum et sapienliai el scien-

»liae Dei, quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et

»investigabiles via3 ejus '•

! » Si Prophelarum el Apostolo-

rum lingua;, lot fluenla emittentes quibus repleta est uni-

versa lerra ccgnilione Domini, ita iit aqua multa maria

legeret : sl tanta laliaque flumiua influenlin, quce pietatis

mare consliluunt, se superari fatenlur, us ostendant ejus

' Ps.-»!. cv, 2. — ' Act. xiii. 22, — 3 Psal. cJtxxvm, C. — ^ Roni.

XI, 33.



558 s. jo. ciiRYsosTOMr AncuiF.piscon c. p.

qul prcxdlcalur potenliam; tanlo sapientiae pelago propo-

silo, quid esse videbitur perquam exigua verbi slilla? Ve-rum torpere oon decet, c.liamsi ad magnltudineiii llicolo-

2;ise respiciamus; sed Dei proposilum spectantibus divina

doctrina fidenter est adeunda. Praemia quippe sua Deus

dislribult, non pro dignilatc eorum qu^e dicuntur, sed se-

cnndum praedicantium affectum, et secundum audilorum

charitalem. Ac quemadmodum patres prolis amantes, cumlilios suos vident Lalbulientes, et verbis claudicantes, non

verba minus articulate prolata respiciunt, sed affectum

naturae : ipsisque omni rhctorico apparatu, et philosophica

sublimitale jucundior est illa puerorum balbuties; sic

eliam Deus non linguas noslras circa iheologiam balbutien-

tes, sed aniorem affeciumque noslrum respicit, quoniara

fide praedicamus et amore celebramus. Noa potest cnim

humana hngua clare loqui, sed quidquid de Dco dicimus,

balbuticndo proferimus : « Quarc? » quoniam Pauhis Ipse

clamat : « Ex parte cognoscimus et ex parte propheta-

»mus \ «Altamen etiamsi balbutiamus, praedicallonem

pacis nobis Deus commislt. Quamobrem clamat Ilesaias :

« Et llnguae balborum discent loqui pacem '. » Agedum

communem patrem Dominumque nostrum balbulientcs

paucis alloquamur, qul dignatus est Dlscipuhs dicere,

« Pueruli : » nam si pueros vocat, balbutientes pueros fe-

ret. Quonlam vero dlxit eum assumptum esse iu coelos, et

illa ejus celebranda ascensio praedicata est, non praefinito

tempore concludilur gralia, neque dlcbus circumscribitur

theclogla.

II. Quandoquldem aulem cum ascendere vellemus in

montem Olivarum, pra;pedili sumus, ut Christus novit, et

proposltum nostrum cohlbuit aeris intemperies et populi

irequenlia. ( Haec porro dlco ut eoruDO, qui id mihi vitio

' 1 Cur. xiu, (j. — 2 Isai, xxxii, \,



IN ASCEW9. ». N. J. C. ET IV PRrNCIP. ACT. 11. 55^

vertere vellent, suspicionem prrccidam; ) cunujiic diclo-

riim mnltilndinem considernnles, dicendi cito fiiiom fcce-

rimus, ne dictorum mulliludine memoriam vestram obrue-

remus, hodie debilnm reddimns. Nam lex jussit eum, qui

primo mense Pascha non celebrasset, secundo mense de-

bitum solvere. Opus autem cst ut scialis verbum Dei non

temporibns, non diebus circumscribi; sed quolidie prnedi-

cationcm admillere dc crucc, dc passione, de resurrectionc,

de asccnsione, de secundo advenlu.III. Cnmquc pauca ex divinis verbis qux hodie lecla

sunt anle praehbavcrimus, exque evangelicis fontibus hau-

serimus, sic ad promissionem occedamus. « Cum scro essct

»die illa, una sabbatorum, cum fores essent clauss ubi

ncrant Discipnh congregati, venit Jesus '. » Ex quo Serva-

tor resurrectionem nobis paravit, raro apparel : aliisque a

dominica diebus Discipulis sese exhibet. Qucmadmodumenim singulis sabbalis synagogam adibat, ut impleret le-

gem ; sic ex quo resurrectlonem paravit, cl plgrius mundoatlaHt, die dominica apparere curavit, una sabbatorum; ut

sanctnc dominice fundamentum poneret, Nam ([ua3 ad

sabbata speclabant, rmcm habebant, et dominica dies,

scilicet resurreclioni?, inilium duccbat, ut de nuper dictis

memoria tenealur. Cur beatus Mallh.xus sabbata inscri-

bens, et sacris dominicis dans initium, dicebat : « Vespere

Bsabbatorum '? » Quia finis crat, et vespera priorum sab-

batorum, « Quae lucescit in una sabbatorum '. »Apparuit

igitnr, cum resurrexisset, unn sabbatorum ipso die sanctae

festivilatis resureclionis; « Januis clausis, ubi erant Disci-

»puli congregali propter metnm Jud;corum, venit Jesus,

»et stetil in medio ^. » Ubi metus adest, advenil is, qui

melum soh it ; ubi lempestas ingruit, fulgent ea quae tran-

• Joan. XX, jg. — ' Matth, xxviu, i. — ' Ibid. — * Joan»

sx, 19-



36o S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

qnillitatem parant; ubi videt scapham fluctibus agitatam,

gubernacnlum fcionlije affert : procellam sedat, scaphamin tronquillum locum ducit, ingruenti limoris morbo re-

ffiedium adhibet. « Slelit in medio; » el quid dicil? « PaxDvobis '. > Me fluctuct mens veslra, ne lurbentur cogila-

tiones, ne formidolosis cogitntiunibus quasi bello movea-mini : « Pax vobis. » Pax bellum de medio tollit, mctumsolvit, inimicltiam eliminal. « Pax vobis. » Pax n Deo Scepe

tlala honiinibuscst, nt nou aucloritatepraesenliae et personae

suac; sed per Angelos, per Prophetas : solus Servator, ipse

pr?espns, pacem dedit. Danieli |iax dala est, sed per Ange-lum. Yisus est Danicli Angeliis, et dixit ; o Pax libi, vir de-

»sideriorum, fortiler virililerfjue age, Douiinus lecum '. »

\ isus est qunque Gedeoni Angelus, et dixit : « Pax libi ^, n

Angeli itaque pycem dederunt; sed nondum Doniinu» An-gelorum : per nuntios misit; quod evangelicam pacem sibi

reservaret. Prophelse vero cum sap 3 ab Angelis pacem ac-

cepissent, pacem sitiebant ipsius persona el auctoiilale

diilara. IJeo cbmabal Hesrias :a Douiine Deus noster, pa-

»crm da nobis '. » Non per alios, sed le ipsum pacem da

nobis : deinde secundiim precalionem rospousio profertur :

« Paccm meam do vobis, el cum hoc dixisset, oslendit eis

» manus et lalus ^. » Quemadmodum enim dux e bello re-

yersus, victricibus plagis ornatus, vulnera non erubescit

sunt enim ilia coronis ipsis splendidiora; sic et Servalor

vu'nera pro veritute, et pro communigenere noslro accepta

non tegit, sed revelat, ut suam demoiistict forlitudinem.

Ostcndit monus, in (|uibus eral fixura clavorum : oslendit

et latus, unde nobis fon>; mysleriorum scaturivil. Ostendit

manus, ut resurreclionifidem faceret, ut certiores faceret

* Joan. XX, 19. — ' Dan. s, 19.— ^ Jadic. vi, ao,— Isai. xxtj;

12. — * Joan, XX, 20.



IN ascens. D. N. J. C. ET IN PRINCIP. ACT. II. 36l

cos, qui dubilarcnt, cuni, fjui passus fueral, rcsurrcxisse,

corpusque verc uiorliium el sepulluui revixisse.

IV. « Gavisi sunt Discipuli viso Douiim» '. » Pax dala est,

melus solulus est, gralia floruit. Dixit crgo illis : « llerum

» pax vobis '. » Cur itcrnui ? ubi vull dona gralioe fundarc,

bcnediclioues ilerat : quemadmoduni Tccit et Abrahamo :

a Bcnedicens benedicam libi, et multiplicans multiplicabo

» te ^ ; )/ sic tum proximis, lum procul posilis paci pacem

odjicit : « Sicut misit me Paler, ct cj^o millo vos '». » At-lciidc, quicso ; vide quomodo ad liumanam fi>rmam cecono-

miam rnj)iat. iNon dixit : « Sicut gcnuit me Paler : » mi>sio

cniui humauam formam oslcndit. Id vcro frcquenler indi-

camus, quia id oeconomiam declarat. Ubi, inquit, nudamnaturam profert, Patrcm atque Fillum procdicat. « Sicut

«misit mc. » Quomodo misil te? Altende, qureso. Missus

es Dominus de ccclo, quo pacto ila mif.ere potes ut Paler lc

misil? Non modum, inquit, missionis signilico, cum dico,

« Sicut misil me , » scd virtulcm ejus. Missus sum ut pa-

tiar pro mundo, millam vos ut pasiionibus veslris orbemcoronem : et quia non potuit morlalis natura dominicamsimililudinem assequi, addit : « Et cum hax dixissel, in'

B^ulllavit, ailque illis : Accipite Spirilum sanclum ^. » At-

tcnde : cur injulllavit Servalor in Apostolos ipso resurrec-

tionisdic? An nonnisi insnfllandopoterat Spiriltim sanclum

dare ? Verum quia cum primum hominem fcrmarct , « In-

«sulllavit in laciem ejus, el factus esl hoino in animam

» vivcnlcm ^, » sed insufllalionis illius gratiam per praevari-

calionem perdidit, el posl qwam vivificani illam vim perdl-

derat, iii pulvcrem resolulus esl, et in sepulcro ejus opifi-

cium dissolvil ; ut ligmenUini suura renovarel, et prlscum

illud donum restitueret, iuaufllnvit in faciem Apostolorum

' Joan. XX, aa. — * Ibid. — ^ Gcn, xxu, 17. — * Joan, sx, 2J.

— 5 Ibid, 21. — * Gen. u, 7.



562 S. JO. CHlWSOSTOMI ARCHIEPI3C0PI C. P.

veterem illam et vivificam vim, figmentoqae sito illam res-

tituit. Ac simiil implcbantur Pfopheiarnm dicta. Beatus

quippe Nalium prophpta, cum praevideret fuluruui esse, ut

Servator a mortuis resurgens insuillaret in sanctos Aposto-

los, et impleret eos divino munere, populo teslificabatur

his verbis : « Celcbra, Jutla, festa tua, redde Deo vota tua :

»non adjicient ultra venire in antiquati.onem : consumma-

» tum est. Asccndil enim ex terra qui insufllet in faciem»tuam, et qui liberette de tribulatione '. Tunc dixit : Pax

Bvobis : et cum hoc dixisset, insufflavit, et dixit eis : Ac-

«cipite Spiritum sanctum '. » Quia videbat humanam na-

turam in laboribus dejeclam, et ob infirmitatem certamina

recusanlem, id quod deficicbatj impiet virtute Spiritus, ut

iliam imbccillitate labantcm consolaretur:

ac ceu ferrumquodpiam divina gratia acuit illam, ut quod ex natura sua

non habebat, ex gratia acciperet,et virtuteSpiritusfirmata,

certamina adiret. <• Accipite Spiritum sanctum : sicut misit

» me Pater, et ego mitlo vos ^. » At tu ut Servator egressus,

vidisli peccalores, ct miserattis es illos; peccatorum nobis

veniam dedisti. Superior est gratia : incidimus in abyssum

peccatorum : multi suut peccatores, multa opus est gralia.

Auctoritatem non hiibemus : quomodo possumus mitti ut

tu missus es? Quamobrem ut impleretur ilhid : « Sicut

»misit me Pater, et ego mittam vos, » dicit : o Quorum re-

» miserilis peccata, remittuntur eis; et quorum retinueritis,

«retenlasunt '^. » Quam habet potestalem, dat. Quemadmo-dum fieri nequit ut gons principi commiltatur, si non ha-

beat venirc, morlis ac supplicii polestatem; sic et Ser-

vator, illos constituturus principes orbis, dat illis et

supplicii et veniie potestalera, his verbis : « Quorum remi-

» seritis peccata, remitluntur eis; et quorum relinueritis,

' Naham. i, i5, et u, i. — * Joan. xx, 22. — ' Ibid. 21. —* Ibid. 20.



IN ASCENS. B. N. J. C. r.T IN PRINCIP. ACT. II. 363

«rctcnta snnt. » Nallo cnim paclo potdstqnis aut marlyrinni

fortitcr subire, aut diligcnior prrcdicnrc, aut fjnid map;num

dinicilcquc pr.Tslarc, nisi Marlyrisaniiunin roborcl Spiritns

sancti virtus : alio ({uippe modo non possnnt Martyres esse.

Marlyrcm vcro nunc dico, non niodo tpii crucialibus con-

simimolus sit, scd eliani qui vcrbo gratiac sit tcstiflcatus.

Quivis cnim veritalis prncco, Mortyr cst Dci. Quapropter

de Joannc Baptisla dicit Evangclium ; « Et testificatus

» Joannes verilali, dicens ; Hic est '. » Mnrtyr non palicndo,

scd clamando cflicitur. Non possunt Martyrcs csse divin»

Verbi, nisi sancto Spiritu roborentnr. Ideo resumens Scrva-

tor dicit : « Vos autem mancle in civitnte Jcrusalcm, donec

«induamini virtute ex allo, ct accipiati* virlutem supervc-

»nientis Spiritus sai^ti *; Dvirlutcm, quam qui non acce-

perint, non possunt esse Marlyrcs seu tcstcs.

V. « Thomas autem unus ex duodecim, quid dicitur

nDidymus, non crat cum eis ^. » Erat autem magma illa

Christi oeconomia, quod Tiiomasrion adesset, nt ejas dubi-

tatio clariorem ccrtioremque cfriceret rcsnrrectionem. Nisi

cnim Thomas defuissel, et de rcsurrcclione dubitosset, ac

dubitationi certum argiimentnm Scrvator opposuisset, fu-

turum crat ut resurrcctlonis miraoulum ])birimis adhuc

offendiculo esset. Verum ejus dubitalio fidelibus cunctis

remedium attulit. Cum itoque venit, dixerunt ei ahi Disci-

puli : « Vidimus Dominum. » Illi gloriabantur de iis, quae

vlderant; hic vero contradicendi quodam studio captus

est, non incredulitate, tautares est dubitatio ! Cum cerlior

iieri peroptarel, non dixit : « Id fierinequit. » Attende diligen-

ter. Non negavit resurreclionem ; non dixil : « Impossibilia

dicitis, res impossibiles annuntiatis; «.«ed cerlior fieri vo-

luit diccns : « Nisi videro in manibus ejus fixuram clavo-

» rum, et mittam manum meam in lalus cjus, non credam :

' Joan. I, 52. — 2 Luc, xxiv, /jy. — ^ Joan. s\, z^.




»et post dies octo ". «Viclc qnoniodo alia dominica, nam a

dominica in dominicam snnt oclo dies. o Post dies octo

»a resurreclione venil ilernm Jesns, jnnnis clausis, et ste-

» tii in medio et dixit : Pax vobis '. «Qiiia pridem eodcmin loco his dixerat : « Pax vobis ; » hic semel dicit, ut ex

sancta Trinitale perfectnm et integrum donnm faceret.

dPax vobis. DeindedicitThomae: Inferdigitum tuum huc'.»

Atteiide,quaBso. Non expectat Servator donec a Discipulis

Thomas dubitationem audiat : non docelur prius quam do-

ceat; sed ul persuadeat ipsi se praesentem fuisse, licet noa

appareret ; et ul dubitationis inquisilor sit, ait Thomae :

« Infer digitum tiium huc, ut dixisli, et vide manus meas :

» et infcr manum tuam, et miltc in laUis meum : et noli

sesse incrcdulus, sed fidehs *+. » Ostendit cum, qui evidens

indicinm quaerit, non esse fidelem; sed eum, qui fidti se

subjicit, fidelem esse. Similis est is, qui invcstigat lalus

Christi, et fixuras clavorum ei quid dicit : « Quomodo geni-

tus est?»Imo non similis. !lle quippe quaTebat in carne vi-

derefixuras clavorum, qure sub aspectum et sensum cade-

bant : cupiebat videre rem peraclam, qiiam ante sciebat :

« Tu vcroqui curiose perquiris natnraui invisibilem, subs-lanliani incomprehensibilem, generationem inefTabilem, ge-

nilorem inenarrabilem, genitum incomprehensibilcm, an-

non gravius praevaricaris? Annon es infideli deterior? Si

quod lalus investigaverit bealus Thomas, audivit, « Noli

»esse increduius, sed fidehs; » tu qui incorpoream et in-

comprehensibilem virtutem scrularis, noli esse incredulus,sed fidelis. Altamen Dei indulgentiae gralias agimus, quodThomaj digitns pielatis calamus fuerit, qui haerelica retia

subverteret, et corum ora obturarct, (jui dicere audercnt

illum specie induisse corpus, speciequc lanlum morluumesse. Digitus vero Thomae hacreticorum dubitationem ita

.' Jean. xx, 25. — 2 Ibid, aG.— ^ Ibid. 37. — " Ibid.



IN ascens. d. n. j. c. et 1N PRIN<!IP. act. ii. 305

jolvil, ul 111(3 dlgllus, contra qncm niliil |iotu<>riint Magi

iEgypliorum diccntes : « Di{|;itus Dci est liic '. » Par eratThomam post certum illud accoplum indiciimi, illud Da-

vidis proferrs : « lu dic IriLululiouis uiene Deum cxqui-

asivi'; »et quia manibus scrutabatur, sequcntia addcre,

Manibus meis nocte contra eum, et non sum deccp-

»tus ^. Noli essG iucredulus, sed fidells. » Illc et a fixura

eum, qui passus eral, conspcxit, et a praevia cognilione

Deum dicii : a Dominus nieus cl Deus meus. »

VI. Audiant haprctici. Si vcre id rccusat, nec cst aequa-

lis Palri, cur cxuperaulem honorem non rejicit? Audi«vit

a quouam, « Magister bonc, »et dixil : « Gi;r me dicis bo-

«num^nemo bonus nisi unus Deus'^. »Licet illud « Bonus,

etiam apud nos in usu sil. lllud « Bonc » audire, ut lu sus-

picaris, aliquando recusavit; annon illud« Deus et Domi-)>nus nmullo magis rccusare debuit ?« Magister bone, » ac

dicit, « Cur me dicis bonum ? » Hic autem, « Dominus meus

»et Deus meus, «et uon dicit : « Cur me dicis Dominum et

Deum ? » Sed ibi qiiia se Iiidigna vox eral ; non cnim dixit :

K Domine bonc, »scd,« iNIngister bone; «vililalem respuit

ac rem gloriosam sibi admisit. HIc quoque repreheudit,sed conlraria de causa reprehendit, quoniam id tardius

dixerat. Reprehendit ilium, non quod dixisset,« Dominus

»meus, » sed quod tnrdlus dixlsset. « Quia igitur vidisti me,

» credidisti : beati qui non viderunt, et crediderunt ^. » Uuus

reprehensus est, et nos omnes beati vocati sumus : illa

qulppe bealitudo ad nos omnes pcrtransit, et ad eos qui

nobiscum suul; quia cum miracula,Illa non visu percepe-

rimus, sed fidc acceperimus, parlicipes tameu sumus

magna; illius glorlosaequc bealitudinis.

\ II. Sed ab hisloria (5), quam compendlo tractavimus,

' Exod. vni, ig. — 2 Pfal, wxvi, 5. -- ' Ibid, — * Mattb. xjx,

16, — * Joan. sx, 29.



566 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHlEPISCOPI C. P.

perlranseamus, sl ,amen clictornm copla non defatigati es-

tis, ad aliam prophelicam vocem : « Venile, ascendamus

» ad monlem Domini '. » Etenim a monle Olivariuu as-

sumptus esl Servator. « Venitc, ascendamus ad monlem

«Domini, et ad domum Dei nostri. » Diera autem illam

Deus ejusdem nominis honore dignatus est, quo mons ap-

pellabatur. Elenim illic ex monte qui vocabatur Ollvcli,

assumptus est Servator, et hic etiam planlatur oliva, quse

et propinquitate et nominis societale veteri hislorise iidcm

facit. Nam duxit Servator Discipulos in montem Olivarum

e reglone Jerusalem. Et illi et huic igitur anlmum adhl-

beas : « Vcnite, ascendnmus ad monlem Dominl. » Una

ascendamus desiderio et verbo : eaque videamus, quse sa-

lutaris illa Assumptio nobis opcrata est.

VIII. Volo itaque (4) hunc librumsumere, ac minutatim

a prlncipio examinare, ut divina Ihienla vobiscum hau-

riam : atque ut verltalis institores thesanros ejus una scru-

temur, utpote qui studeamus in pietale ditescere. « Acla,

»inquit, Aposlolorum. » Vel ipse titulus rerum vim totam

enuntiat, cstque proccmium totius operis pollicilatio. Ne-

que tamen omnium Apostolorum acta hoc in hbro ferua-tur : sed si quis rem accurate scrutelur, quae prlma ferun-

tur in libro, Petri miracula et doctrinam exhibent, pauca

de reliquis Aposlolis; post haec vero de Paulo totus iiber

absolvilur. Petrus memoratur et Paulus, el quomodo om-nium Aposlolorum sunt acta ? Verum quia secundum

Paulum cum gloriaafTicItur

unum membrum, gloria ilemafficiuntur omnia membra, idep non inscripsil Hlsto^iogra-

phus Acta Petri et Pauli ; sed Acta Aposlolorum : commu-nis est pollicitalio. Quacrlmus ergo quis hunc Actorum U-

brum adornaverit : varil enim in varias sunt sentcnlias.

Alii dicunt ejus auctorcm esse Clementem Ronianum, alii

' Isai. XI, 5.



IN ASCENS. D. N. J. C. F.T IN PRINCIP. ACT. 11. 36;

Barnab;tni, nlli Lucam ev;mgclislam. Quoniam i^Ilur illi

in varias abcunt scnlciilias, ipsimi scriplorcm pro inlcr

prclc acripiamus; quisnam ille sil, quid agat; ct num tle

so ipao quidplam significct. « Primmn quidcm scrmonem»feci dcomnibus, o Thcopliile '. i)Cum dixit, « Primum,»

menlem noslram nlio remillit, ut quocramus qiiem primumdicat sermonem. Nara si hunc solum edidisset, non dice-

rcl : « Priiiium fcci. » Hicigilurliber secundusesse dcprehen-

ditur. Primuin jam fcci : quem vcro primum fcccrit, ipse

indicat : « Primum quidem sermonem feci de omnibus, o

sTheophilc, qiiK cccpit Jcsus facere et docere ^ » Primo

seruione non Acta edidit, scd Evangclium, non ea scripsit

quoe Pctrus et Paulus fecerunt, sed « Qua^ coepit Jesus fa-

» cerc et docere. » Palam igilur est Lucam, qui Evangelium

scripsit, ctiam Acta edidisse. Vcrum atlende, vidcamus

num ipc sit. « Primum quidem sermonem feci de omnibns,

» Theophile, qnou coepit Jesus ftcere et doccrc, usqne in

»diem, qua prascipiens Apostolis per Spiriluui sanclum,

» quos clegit, assumplus esl^;»acsi diceret :«Narravi acta

et doctrinam Servatoris usque ad assumptionem. Animumadhibcle, obsecro. Primus, inquit, liber meus complecli-

Itu' opcra Domini et doclrinam ejus, pertingitque primus

ille libcr usquc ad assumptioncm. »Compcries aulem nec

l\Iallha2um ex loto, nec iMarcum nisi ex parle tantum^ nec

Joanncm complcvisse tolum Evangelium usque ad assump-

lionem, sed unum Lucam. Nam Mallhoeus hunc hobet

Evangelii flnem : « Undccim aulem Discipuli abierunt iu

«monlem Galil.TCoe, ubi conslituerat illis Jesus. \ isus est

»aulcm illis, et adoraverunt cnm, et dixil : Eimles docele

»omnes genles. Et eccc ego vobiscum sum omnibus die-

»bus usque ad consummalionem socculi '^. » El hic finis

Evaugelii. Quomodo autem assumptus sitnoudixit. Akrcus

' Act, I, 1. _ » Ibid. — ' Ibid. 2. — < Matlb. xxviii, 16-20,



568 S. JO. CHRYSOSTOMI AftCfllEPISCOPr C. P.

sinilllter dicit : « Et egressne snnt niulieres de monumento,

»et nemlni quidquam dixerunl : timebant enlm '. » Et pau-cis interpositis, de assumplione sic breviter locjuitur : « Et

»Don)inus qnidem post quam locutuscst eis assumptus est

»in coelum, et sedet a dextris Dei. Illi autem profecti prae-

» dicaverunt ubiqne Domino cooperanle, et seruionem con-

«firmanle sequenlibus slgnis. Amen '. » Hic fmis Evangelii.

In Marco aosumplionls menlio non est fuse descripla.Joannes vero Salvatorem ad stagnum Tiberiadls npparuisse

narrat, allque :« Dicit Pelro: Petrc diligis me^? »et dia-

logum implcvit. Cerle Joannes bic stetlt, nec memoravit

assumptionem ; sed dlcit :« Multa quidem alia signa fecit

»Jesus, quae si scribantur per slngubT, ncc ipsum arbltior

smundum capere posse eos, qui scribendi sunt libros ^. »

Nec Joanncs itaque, ncc Maltbaeus omnino assumplioncm

memorarunt, ncc Mnrcus fuse descrij)sit. Verum Lucas

usque ad assumplionem librum protulil. Ideo dicit : « Pri-

»mum quidem sermonem feci de omnibus, o Tbcophile,

»quce coepil Jesus facere et docere, usque iu diem qua prae-

Bciplens Apo>lob's, quos elcglt, assumptUs est ^ »

IX. Qiiis est hic Theopbihis? lilo lemp;>re pr.Tfectus

erat, etinpraefecturasuapraidicatlonem suscepil; ac quem-

admodum proconsul Cypri, PauU proedicalionem in pro-

consuiate suscepil ; slc et Theopbilus dum piaefectus esset

prasdicationem admisit Lucae minislerio. Rogavit autem et

beatum Lucam, ut Apostolorum acla sibl conscriberet.

Servatoris, inquit, gesta me docuisti ; doce me cllam gesta

Discipulorum, ideo illi secuudum librum nnncupat. Ete-

nim Evangelium .«ecundum Lucam ad rheopbilum scrip-

luni est : undenam id probetur ipse indicat. « Quoniura

«quidem muiti conati sunl ordinare narrutionem rerum,

' Marc. XVI, 8.— 2 Ibid. 19, ^o,— ? Joan. xxi, i5, — < Ibid. 25.

~ ' Acl. I, I.



IN A8CENS, D. N. J. C. CT IN PniNCIP. ACT. H. SGq

• dequibus cerliores facli suunis, sicul tradiderunt nobis,

«qui ab initio ipsi vidcrunt, et miiiislri fiiernnl scrnionis

Bvisura est et mibi, asscculo omnia a principio, dilio-en-

» ler ex ordinc libi scribcre, oplime Theopinlc, ut coj;nos-

»caseorum verborum, dequibus eruditusest, voritalcm '. >

Illud vero, « Oplimc, »est qnnsi, « Splcndidissimc : » lunc

cnim splendidissimis haDC digiiitas triburbalur. Undcnam

id perspicuum esl ? Feslus pra^ses dicit Paiilo : « fnsanis,» Paulc : » cui ille; « Non insanio, oplime Feste ', » prresi-

dcm siccompcllans : cl hic « OplimcThcophilc» Cum ilaqiie

de tivanj|;<'lio primuin Liicns lociitus cssct, quod nuncupa-

verat Theophilo. rurstis secundnm librum cidcm 1 heo-

philo nuiicupal. Qncm libruin ?« Primum quidem sermo-

»ncm lccide omuibus, oTheitphile, quae coepil Jesus facere

»el docere. » Et quousque scrmonem fecisli?« Usque in

«diern, qua priecipiens Aposlolis, quos elegil, assumpius

»est. » Est antom illud per hyperbaton seu transpositio-

nem diclum. Evangeiiuin composni usque in diem, qua

assum|)lus est, post qnam .^poslolis, qno> ehgerfit, ^rx-

cepla dcdit. Anitnum adliibe, qu.xso. « Oiiibus et praebuit

» seipsum vivtim post passionem suam. »\ide Evangeli-^li-eli-

ducinm : ne in Aclibns quidem liieologian) reliiiquit. iNon

dixit; «Qnibus apparens; » sed, « Quibus praibnit seipsum vi-

»vum. »l\am» Solvile, inquit, tomplum hoc, et in Iribus

«diebus excilabo illud \ Quibus pra^buil sc ipsiim vivum»post passionem snam in miillis argnmcnlis pcr djes qua-

«draginta apparens eis, et loquens de regno Dei ^. »

X. Allende, qiiaeso :« In mullis argumcnlis per dies

wquadraginta appnrens eis, et loquens de regno Dei. »Perillos quadraginla dios uon qnoiidie opparebra eis. Etenimpnst resurreclionom, magnam cnrni suas vim indidit ad 11-

dem conciliandam, ne, si frequentius apparercl, magnila-

.! Luc. 1, (-4. — » Act. XXVI,2^. —3Joan.

ii, in.

—^

Act. i, 5,

i-xxx. 2/4



P^O S. JO. CeHYSOSTOMI A.BCniEPISCOPI C. P.

dlnem virliitis solverel. Oporlebat enim illum post resur-

rectionem cum divinis signis apparcre, nec se frequenlius

in conspectum dare. Ideo dicit, « In mullis arguraentis per

)) dies quadreginta. » Non enim se in conspcclum dabat; sed

erant hoec argumenla ipsum esse probantia. Apparebat

enim alia forma, alia voce, alio habilu. Astabat Apostolis

frequenter, nec ab cis cognoscebutur. Adiit piscatores Pe

Irum et socios, ailque : a Filioli, numquid habetis ad man» ducandnm ' ? » et non cognoverunt eum, non formam,

non vocem, dicitque : « Millile ad dexleram navigii, et in-

»venielis ': b ac cum misissent, mulla piscati sunt. Cum

itaque non ex conspectu perciperent, ex argumenlis virtu-

lis percipiebant. Quapropter evangelista Joanncs dicit Pe-

Iro : « Dominus est ^, » non visu suadcnte, sed argumcnto

virtutis. Idco clamat Lucas, « In mullis arguraenlis per dies

j)quadraginta apparens eis, et loquesis. »Neque solum op-

parcbat, sed eliam quandoque videbatur. Rc diligenler

obscrvata, comperimus ipsum undecies visum fuisse sanc-

tis Aposlolis, et tunc assumptum fuisse : quia enim unde-

cim habebat Discipulos. posl quom Judas expulsus fuerat,

ac per nefariam prodilionem, el locilm suum et dignitatem

perdideralj undecies Apostolis apparet; non onmibus si-

mul, sed variis modis, aliquando quibusdam, iit cum de-

cem illis apparuit, ubsenle Thoma. Rursum apparuit prae-

sente Thoma. Numerum vero quaerimus, quomodo constet

eum undecies apparuisse propter undecim Aposlolos. Pri-

mum apparuit jMariff; in monumento, nec non aliis mulie-

ribus : nam mulieres illum prius , quam ;ilii omnes

conspexerunt, quas et beatus Hesaias compellat : « Mulie-

»res a spectaculo venientes, venite et annunliale nobis '». »

Apparuit igitur mulieribus. Si quis voluerit calculum du-

cere, vidcat num circa numerum erremus. Primo mulieri-

' Joan, \%i, 5. — 2 Il)i;1, 6. — ' Ibid. 7. ~ ^ Isai, xxvii, 11,



IN A8CENS. D. K. 3. C. ET IK miNCIP. ACT. II. 5; 1

bii8 MarifE tl rcliquis: deinde Pelro; poslea Cleoph.c et

socio in via, cuin Emniniis irent, cumqno in (Vaclione panls

cognilus est. Uiulennm id liquct, quod Pctro apparuerit

ante, quam hi* duobusPIngressi sunt illi duo Cleophas et

socius a vespera, ut annuntiarent Discipulis sc vidisse Do-minuni. El invenerunt A.postolos diceiiles : « Verc surrevit

oDominus et apparuil Simoni '. » Dnni illl duo quod vi-

derant annunliarcnt, fama priecesserat, quod Petrus vidis-

set Doniinum. Hoc et Paulus significat his verbis : « Tradidi

wcnini vobis in primis qnod el accepi, qnod Clirislus mor-» luus est pro peccatis no4ris secuiidum Scripturas, el quod

» resurrexit el visiis est Ccpliae. deindc undccim Discipu-

»Iis *. » Primiiin Petro, deindo illis. Apparult igltur mulie-

ribus primo,deinde Petro, postea Cleopliaeet socio tertium,

deiiule decein Discipulis, non praesenle Thoma ; deinde un-

dccim Discipulis, piaescnle Thoma. Ecce jam quinquips a|)-

paret. Posteaquingeutis fratribus; iliudeniui Pauhisindicat

hi:* verbis : « Deinde visus est plus quam quingentis fiatri-

» bns una vice, ex quibus plerique manent usque ad hoc

«tempus '*.» Eccp jam sexlo : postea septcm illis ad mare

Tiberiiidis. Deinde Jncobo secundum Pauliun. Sub haec

ApostoHs omnibus. Anininm adhibe, qnsso. Habes igitur

primo mnlieres, Pflruin, Cleopliam el socium, visionem

Thoma absenle, visionem undecim Aposloloriim, visionem

quingentorum fratrnm. Elcce jam sexto; seplimo, illis sep-

tem ; octavo, Jacobo; nonosepluaginta Discipulis; decimo

inmonte

Galila^jc;nndecinio

inmonle Olivariim. Cum in

rcsurrectionc Dominus saepe pacem repetierit, absurdum

essel nos huuccalculum non repetere ad connrmationera.

Habis igltur primo, mulieres; secundo Pelrum; lertio,

Cleopham et socitim, quarto, decem Apostolos; quinto,

undecim Apostolos; sexto, quingentos ; septimo, seplem

' Luc. xxiv, 54,— » 1 Cor. xv, 3-5,— ' Ibid. 6.



372 S. JO. CHRtSOSTOMI ARCHlEPISCOPI C. P.

illos; oclovo, Jacobum ; nono, septiiaginla Discipulos ;

decimo, in monte GaliltE^; undecimo, in monleOlivarum.XI. « Apparens eis per dies quadrnginta, et loqnens de

»regno Dei. Et convescens praecepit eis ab .Jerosolymis ne

» discederent; sed expectarent promissionem Palris '. »

mognani Scrvaloris loleranliam ! o bonitatem ! Eslo, Do-

mine, ante passionem una vixeris, una recubueris cum

Discipulis; quare post resurrectionem convesceris? ut exhis, iiiquit, Thomam de resurrectione cerliorem faciam.

Si namque. post quam id ilagesluuj esl, etiam nunc sunt

qui resurrectionem non credant; si id non fdCtum esset

si nou comedisset et bibisset cum iilis, quis elTrenala eo-

rum ora co rpcsciiisset, qui de Servator s «Bconoinia quJE-

llbet teniere proferre audenl? Hinc diacimus divinam et

mysticam mensam honorare. Ssepe contigit ut ea, quse

sermones non emendaverant, mcnsa emendarel. Saepe sex-

cenli conciliatores ne unam qiiidem iiiimiciliam solvere

poluerunt, el una mensa beUa sedavil. Ab iis, quae prae-

cesserunt, hnjus rei argumenlum accipe. Non cessabamus

inimici esse Dei , adversus divinuni verbum bellum ge-

renles, ut dicit Pauhis : « Iniuiici cum essemus, reconci-

» liali sumus Deo per morlem Filii ejus ^. » Inimici era-

mus? Missa fuil lex, nec reconciliavil ; venerunt Prophelas,

et non persuaserunl ; qui inimici Dei erant inimici manse-

runt el hosles. Mulli lyranni conlra verilatem, muki Dei

hosles erant conlra piam rcligionem , mulla verba, multae

doclrina^ fiiere, n''qne beihiui sedarunt. Venit Christus,

K)ensam fundavil suani, se ipsum proposuit in cibum, et

dixit : « Accipite, manducate ^, » et statim bellum solvit

pacique (riumpiuim atlulit. In /Egyplo Dei hosles plagis

afhcit, et nemo ob.^equilur : tyrannos perculif , et nemooblemperat. Hic se ipsum propoiiit in cibum, et omncs

• Act. 1,4. _ » Rom. V, 10.— ' Maltb. xxvi, 26.



IN A8CBNS. D. N. 3. C. ET IN PHINCIP. \CT. II. S^S

erubcscniit et oblfmperant. Flagellis non pcrsnadtb.tt, et

cum comedilur persuadcl : cum comcdilui-, ii)(|ii;uu , in

mysticn mcnsa. Nam« ligo, inquit, sum panis (jiii dc coelo

tdesceudit, et dat vilnm luurido '. » Et convnscciis loquc-

Latur de re<|;no Dei : et « l'ra;ccpil cis ab Jerosolyn)is ne

» discedcrenl, sed expectarent promissionem Dei Patris,

»quam audistis » a mc. Ksto audierimus a le, dixisti enim

« Ascendo nd Palrcm mcum % » et consolabor vos, et mit-

tam vobis Spiiilum vcrilalis Paraclelum. Tu dixisli, Patcrvcro quandonan; j)romi<il? Non dixil : « Ut ex|)cct;irent pro-

missionem mcam, sed |)romiss'onem Pali-is, quam audislis.

Paler promi>il, ego incinui. » Ubiunm |)romibil? Si evolvcris

totum Evani^ellum, non invenies Patris vocem promitten-

lis se Discipiilis daturum csse Spirifum sanclum. Ubinam

crgo promisil? In Prophetis, ut dicit Paulus. « Paulus ser-

»vus Jcsu Cbrisli, vocalus Aposlolus, scgrcgalus in Evan-

«gelium Dei, qiiod ante promiserat per Propbetas suos in

»Scriptu!'is sanclisde Filio suo^ »

XII. Cum prius crgo promiseril Eviingelium, prius pro-

misit elii-m se daturum esse Spirilum sanctum. Ubinamilla promissio? Vol)iscum cni.-ero qiiasi unus cx vobis; cuni

vcrc unus cx vobls siui fidc et cbarltale erga Chrislum.

Sa^pe nauiquc vestric charitati dixi,ovcs ct pastorcs exhu-

mana divisione sic vocari; nam erga Chrislum omncs su-

mus oves. Elenim lam paslores, quam ii tjui pnscuntur, ab

nno supcrno pnstore pasciintur. l binam ergo promisit?

Dicit Dcus per prophetam Joel : « In novissimis diebns,

» dicit Dominus omnipotcns, (>fl'iindam de Sj)iritu meo su-»per ouinem carnem, el prophetobunt ulii vestri et filiie

i)vestra}4. » En igilur promissionem, evenlus quandonam?

Cum desccudit Spirilus sanctus In Aposlolos, ct dislribuit

eis linguarum divisionem, el loqucbantur linguis. In ebrie

' Joan. VI, 4i. — = Id. sx, 17. — ^ JXvin. j, i. --. 4 Jocl, u, 2



372 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHiEPlSCOPI C. P.

illos ; octovo, Jacobum ; nono, septuaglnla Disclpulos ;

declmo, in monle Galilreae; undeclmo, in monleOIIvarura.XI. « Apparens cis per dies quadrnginta, et loqucns de

• regno Dei. Et convescens prfficepit eis ab .Jerosolymls ne

» dlscederent; sed expectarent promissionem Patris '. »

mognani Servatoris tolerantlam ! o bonitatem ! Esto, Do-

mine , ante passionem una vixeris, una recubueris cum

Discipulis; quare post resurrectionem convesceris? ut exhls, iiiquit, Thomam de resurreclione certlorem faciam.

Si namque. post quam id ilagesluiu esl, etiam nunc sunt

qui resurrectionem non credant; si id non fjctum essct

si non cometllsset et bibisset cum illls, quis effrenata eo-

rum ora co rpcsciiisset, qni do Servator s reconomia quoe-

libet temere proferre audenl? Hinc diacimus dlvlnam et

mysticam mensam honorare. Sape contigit ut ea, quoe

sermones non emendaverant, mensa cmendarel. Saepe sex-

cenli conciliatores ne unnm quidem inimicitiam solvere

poluerunt, el una mensa bella sedavil. Ab ils, qua prae-

cesserunt. hujns rel aignmenlnm accipc. Non cessabamus

inimici esse Dei , adversus dlvinum verbum bellum ge-

renles, ut dicit Panlus : « Inimici cum essemiis, reconci-

» liati sumus Deo per morlem Fllii ejus ^. » Inimici era-

mus? Missa full lex, nec reconciliavil : venerunt Prophelae,

et non persuaserunl; qui inimici Dei crant inimici manse-

runt et hosles. Mulli tyranni conlra veritatem, mulli Dei

hosles erant conlra piam religionen) , mulla verba, multae

doctrlnai fuere , n''qne beiluai seclarnnt. Venlt Christus,

mensara fundavlt snam, se ipsum proposuit in cibum , et

dixit : « Acciplte, manducatc ^, » et statim bellum solvlt

paclque Iriuiripliiim atiulit. In /Egyplo Dei hosles plogis

afllclt, et nemo ob^equilur : tyraunos pcrculit , et nemoobtemperat. HIc se ipsum propouit in cibum, et omnes

• Acr. 1, 4. _ » Roiii. V, 10. -- ' Mattb. x*vi, 26.



IN ASCBNS. D. N. /. C. ET IN PRINCIP. \CT. II. 3^5

eriibcscnnl et obloinperant. Flagcllis non pcr.suacUbol, et

cuin comecliliir persuadct : cuni conicdiluc, iixjuain , in

mysticn mensa. Nam« ligo, inqiiit, suui panis (jui de coelo

tdescendit, cl dat vitnni niunclo '. » Et convcscens lofjuc-

Latur de rcgno Dci : et « l'ra;ccpit eis ab Jerosolyniis ne

» discederent, sed expectarent promissionem Dei Patris,

» cjuam audistis » a me. Ksto audierimus a te, dixistl enim :

« Ascendu nd Palrem mcum % » et consoiabor vos, et mit-

tam vobis Sj)iriliim vcrilalis Pnraclclum. Tu dixisli, Patcrvcro cjuandonam j)romisil? Non dixil : « Ut exjjecliirent pro-

missioncm mcam, sed j)roniiss'oncm Palris, quain audlslis.

Paler j>romisil, ego monui. » Ubinom j^romisit? Si cvolvcris

totum Evangelium, non invenies Patris vocem promitten-

tis se Discipiiiis daturum csse Spiritum sanclum. Ubinam

crgo promisil? In Prophetis, ut dicit Paulus. « Paulus ser-

»vus Jcsu Cbristi, vocatus Aposlolus, scgrcgalus in Evan-

«geliiim Dei, qnod ante promiserat per Propbetas suos ira

«Scrlpturis sanctisde Filio suo^. »

XII. Cum prius crgo promlscrit Evangelinm, prius pro-

misit eliimi se daturum esse Spiritum sanctum. Ubinamilla promissio? Vobiscum <|nnero qiiasi unus cx vobis ; cuni

verc unus cx vobis sim fidc et charitate erga Chrislum.

Sappe namqm; vestrie charitati dixi, oves ct pastorcs ex bu-

mana divisione sic vocari; nam erga Christum omncs su-

mus oves. Elenim lam pastores, quam ii qui pascuntur, cb

nno supcrno pastore pasciintur. Uhinam ergo promisit?

Dicit Dciis per propbetam Joel : « In novissimis diebns,

» dicit Dominns omnipotcns, cllundam de Spiiitu meo su-»per omnein cnrnem, el prophelabunt fihi vcstri et filia;

nve^lra}'*. » Eu igilur promissionem, evenlus quandonam?

Cum desccndil Sj)irilus sanctus in Aposlolos, ct dislribnit

eis linguarum divisionem, et loqucbantur Iin!^uis. In ebrie

' Joan. VI, 4i. — ' Id. ix, 17. — 3 1^,^,^, ,^ ,, ,^. 4 Jyj;!, „j ^



57G S. JO. CIIRYSOSTOMI AnCIIlEPISCOPI C. P.

dies. Qnod opns rst inlervallo? Qiiod intervallnm ? Deceni

ilies fjiiae intcrcesserunl, quibus Aposlolornm fidem excr-

cilavit. Nam quiesccnle t^rolia,et ncmine apparente, corumfidcs cxcrcebatur, num qunsi vcracem cxpeclent cumqui poUicilus est. Promisit cnim dicendo, « Non post mul-

j» tos dies. » Non definivit dies; non omnia nos scire con-

cedit, sed oslendit se mensuram tencre dominicoe aucto-

ritatis. Quc-e nudis, discc; quae non didiceris, ne curiosc

inquire. « Vos autem baptizabimini in Spirilu sancto. » Cumigitur Spirilns sanctus supervenit eis in die Pentecosles,

replevit tolam domum ubi crant scdentes, ut baptizali es-

scnt in Spiritu sancto, velut in aqua. Ea vero, qua; in hac

visionc sub aspectum non cadcbant, commiscet cum iis,

qure snb scnsum cadebant, nt donnm lingnarum. Baplizati

sunt ergo in Spirilu:

qnod aulem Spirilum accipcrc idip-sum esset quod bf.plizari in Spirilu, testificatur alia histo-

ria. Cum enim Pelrus reprchenderelnr ab aliis Discipulis :

«Cur insressns es ad viros scnlib^s, cl instilnisli cos?»res-

pondit : « Ego cram in Joppe nrbc. Cornelius aulem (|ui-

dam ccnhnio misil ad mc, ct abiens docebam eum : factura

rst auicm cum loqncrer, decidil in eos Spiritus sanctus,

sicut ct in nos in inilio. Et ut oslcnderet Petrus, qnod ac-

cipicndo Spirilum sonctum Cornclius et socii baptizali

fuissent , dixit : « Slalim rccordolus sum verborum Do-

»U)ini, sicnt diccbat : Joannes quidcm baplizavit aqna, vos

» autem baptizabimiiii in Spirilu sancto '. »

XIV. Erant igitnr ante passionem Aposloli aqua loti : la-

vacrnm anlem illud erat in remissioncm peccatorum; sed

non crat participalio Spiritus sancti, Nam« Venit , inquit,

» Joannes pra^dicans in dcscrlo baplismum poenilcnliae iu

» reniissionem pcccatorum '. » At imdcnam sciemns hunc

baptismnm accepisse Aposlolos? Hoc dcmonstremus. Non' Ael. XI, 16. — ' Mau. 1, 4.

I



IN A8CBNS. D. N. J. C. ET IN PRINCIP. ACT. 11. 5^7

cHxil: • Joanncs hopliznvil vos acjua;» scd, bnpliz.ivil tanlum.

ISondtun j)al;uu c»t cnin Apostolos l)a|)liziisso. Undcnam

ergo id licjniduni ? Cuni Pelrus repugnando diccrel : « Do-wniine, non niilii hivahis pedes in celcrnnm; » respondit

Ser\'alor : « [\isi lavero lc, non habebis partcm niecuui.

»Rcspondit Petrus : Domine , non tanlum pedcs, sed et

»nianus el caput. » Rcspondit Servator : « Qui lotus est,

Dnon indiget nisi ut pcdes lavel '. «Vides tjuo pacto lava-

cruin confirmavcrit:

uhi namque nonnoininatur Paler et

lilius et Spiritus sanclus, baptisnins pcciiileiitine esl; ubi

vero nomiiKilnr, baplismus adoplionis. Servator iion ahro-

gavit bnplismum j){eiiilenlitX , sed complevit , et adjecit

baptismo in Trinitate, boptismum sancli Spiritus. Hfcretici

vero, qunntum in ipsis fuit.baptismum inTrinilnte consli-

tutum abrogarunt. i\on reveriti sunl dominicam vocem ;

I Qui lolns est, non iiuliget nisi ut pedes lavet. Vos autem

» baptizabimlni in Spiritu stmclo non post multos hos dics.

Dehinc ostendilur avidilas humai.a) naturns ejusqiie curio-

sitas : quoniam propriuin est honiinibus inlerrogare, ([uan-

donom cousummatio, cjnando veniet Chrislus; post qtiot

annos (inis aderil, (pi.mdonam regnum cceloruin npparebit.

AposUili humanis excrcilnti iiicomiiiodis cx Servalorc scis-

cilnniur. « Igilur qui conveneraiit intcrrogahant cum di-

»cenles : Dominc , si iii lcmpore hoc restitues rcgiium

«Israel '? » Quoniam dixeral ipsis, « Cum vcueril Filius

»hominis in gloria sua, » dicunt ei : « Si in lemjiore hoc ; »

discere cupiebant nn e propinquo esset expectalio, an pro-

cul salus. QuibusServat«)r, «

!Sonest

vestrum nossetein-

»pora vel uiouienla, quae Pater posuil in sua polestale ^. »

Aposlolis ne tempora quidem exploryre fas erat; et hagre-

licis licilum erit subslauliam lempora excedenlem, et na-

turam aelcrnam scrutari? Cum h;erelicus (|uispiom ita

• Joan. iiii, 8-10. — ' Acf. i, 6. — -' Ibid. 7.



SyS S. J6. CHRYSOSTOMl AHCHIEPISCOPI C P.

qu.Tsicrit, qiio paclo gcnuil Paler? qnis gcneralionis mo-

dus? lu iili (loniinicam voceni reponas, « Non esL veslrum

» nosse tcnipora vel uiomenla; » non est vestrum nossc Dei

gencriitioncm et subslantiam ; ncc lanlum non est veslrum,

sed neque Angelorum, ncque Archangelorum, ncque cu-

jusvis crealtv potcstalis. Scd CBJusnam est nosso? « Nemo»novit Piilrem nisi Filius, neque Filiuni nisl Pater; » ne-

que profunda Dei , nisi Spirilus Dei : « Non est vestrum

» nosse tempora vel momenta. » Non revereris Apostolorummodum? qui cum Servatore vixerant, quibus ipse appa-

ruit, qui ab illo illuminali, illud lamen nossc non permit-

tuntur, sed docenlur modum suum non Iranscendcre , il-

ludque audierunl, « Non est vestrum nosse tempora vel

»momenta? » Et tu scrutaris? Daniel qnidcm didicit tcm-

pora et momenta; nara ait :«

Sepluaginta hebdomaJesoabbreviatse sunt super populum tuum; a verbo dierum

nexitus, ut aedificelur tcmplum; hebdoinndes seplcm, et

»hcbdumadcs sexaginta et duoe et una '. » En hic tcmpora

ediscere poluil; vcrnm ex illa lemporum ratione liominum

auddciam refrenat; ut di^canl se, si haec lempora ediscere

non pcrnjillantur, mullo minus debere divinam generalio-

nem scrulari. o Non esl veslrum nosse lempora vel mo-

• menta, quK Paterposuit in sua poteslate. » Frgone Filius

non posuit in sua potestate; sed in potestate Patris sunt

saecula et tempora, Fiiiusquc nihii habel cum ilb) com-

munc? Si nihil habet commune Filiiis circa lempora, mo-

menla et soecula, uienlilur Paulus cum dicit : a In novis-

» suno dlerum horniu loculus est nobis in Filio, per qtiem

» fecit ct saecula \ » Si saeiulorum conditor Filius, crgo iila

in ejus polestolc sunl : ct illud csl quod ait, a Pater posuit

»in sua poleslalc. » Poteslalem ergo Patris vocal Filium ,

' Dan. ix^ 3^. — 2 iiebi. i, i.



IN ASCEN». V. N. J. C. KT IN PniNCIP. ACT. II. 679

Cjueinaflniodnm el virlnlem el saplonliam. « Chrlslns enim

» Dei virlns el Dei sapicntia '. »

XV. « Non est veslrum nosse lempora vel momenln, secl

» accipiclls virlnlom supervenlenlis sancli Spirilns in

»vos'. » Accipielis viiUilenj, non nt scrnleniini lcmpora

vel momenla, sed ul crcdalis Domino : « El erilis mihi

«teslcs in Jcrusalem el in omni «Tndica et Samarla, cl nsque

»acl terminum lcrr.e ''. » l\e mcliaris ordincm vcrhornm,

sedaucioritatis polentiam. Hicdixit, «Praidicale nbique :»

iUud poleslalem indicat , si verba rei exilns sequalur.

Possum ct cgo anclorilatc et arroj;antia usns, aslanlibus

vel douicslicis pnucis vcl fralribus dicere :« Proliciscimini

ad gi'ntes, cl omues doccte, omnes convcrlile, barbaros

occidlle, cunctos imperio advcrsantcs concidite; »vcrba

prodeuiit; scd si |;esta ipsa non scquanlur, non modomendax dcprchendor, sed etiam arrogans et temerarius.

Examinenlur ergo verba Scrvatoris, noii ex iis qure dixit,

sed etiam ex iis qn® pcrfcclt. Dixit, « Docele omnesBgcnles-*; » Si dictinn illud non in opus cxicrit, iilnd arro-

ganlia erat, non auclorit.us divina. Dixit, « Pi\Tdicute usque

od lerminnni terra^ » si quis sit tcrininiis vcl extrcmus

terric, qui priedicatioiiis expers lucrit, praidictlo lalsa est.

Si autem res ipsae plus quain verba splendeant, veraccs

snnt lestes, verax iile, cui tcstiinoniinn perhibenl. u Et

Bcumha^c dixissct, videntibus iliis elevatns esi ^. «Polcrat

non p.ilam ascendcre; sed sicut lesles rcsnrrectionis habnit

oculos Discipulorum; sic ot ipsos oculatos assuuiptionis

lestes corislituit. « Vidcnlibns illis elcvalns est : » ab iis

sublatus e.-t, 8 Et fcrcbi;tur,- .» nubes snscepit eum :o Cnm-»que iiiluereiilur cunlein illum, «assnmplns, elevatns cst,

sursuni ferebalur, el ingressus esl : « Nun enim in manu-

• 1 Cor. 1, 24.— 2 Act, I, ;. _ 3 i|,ij, 8,— > MaUh, xxviti, 19.

- ' Acl. I, 9.



58o S. JO. CnRYSOSTOMI ARCfllEPISCOPI C. P.

»facta sancla ingnessus est Jesus, sed in ipsum coelnm, ut

sappareret coriim Deo '. » Non soluin ingiessus est, sed

etiam penetravit; nam ait I^aulus : « Habenles ponlificem

suiaf^num. qui penclravit coelos, Jesum'. » Ascendil, adiit,

assumplus esl , ivil , penelravil. Animadverle. Ascendit

quasi potest;ilem habens, ut iujplerelur Prophelaj oracu-

lum : « Ascendit Deus in jubilalione ^. jHic Prophela

apertam effert fiduciam. « Ascendit Deus in jubilatione.

Attolhle portas, principes, vcstras, et elevainini portoe

uaslernales, et inlroibit Rex gloriae'^. «Introibit; non enim

in mynufacta s.mcla ingressus est Jesus; sed in ipsum

ccelum ingredietur Pk.x gloria^. Duo demum facla sunt

quemadmodum enim obstupnit terra cum vidit Servalor(?m

corpore indutnm; et sicut cum cxlranenm et ignolum

quempiam videmus, solemus dicerc:«

Quis hic est? » denoto quippe nemo sciscitatur; sic lerra Scrvatorem videns

divina virtute pricdiluin, ventisque et mari imperantcm,

dicit : « Quis est hic, quia venli et mare obediunt ei ^ ? »

Quemadmddum ilaqiic obslupoccns terra clamabat :

« Quis esl liic? "sic et calum obslupescens, quod in carne

Divinilalein cerneiel, dicil : « Quis esl isle Rex glorire ^? d

IX. lil vide mihi, qnceso, rem niirabilom; Salvalor

venit, veniensque Spirilum sanctuni allulit, ascendens

coipus sanclum rclulit, ut daret mundo pignus sajutis,

Spiritus sancli virl,iilem. Rursus eidcm uiundo sanctum

corpus salutis pignus essc dical Christianus; cnm hoc

dico, et te dico ct uiiamquamque personam chrislianam.

Ego Chrislianus «um et Dei sum; qiiare hoc? Spirilum

sanctum de coelo habeo. Vis aliud indicium? Accej)i Spiii-

tum Dei de cbIo, pignus meum habeo. Corpus ejus sur-

sum est; Spirilus ejus deorsum apud nos. Dubilas-uo nos

' Ilebr. IX, 24. — ' Id. »v, i\. — ' Psal, xlvi, 6.— '• IJ. xxiii, 7.

•^ * Maic. viu, 27. — * raiil. :ixiii, S,



IN ASCENS. D. N. J. C. ET 1N miNClP. ACT. II. 58l

csse DeiPGenus ununi laclurn cst Dci atque hominum;

queujaduioduni cuim scparalas partes jungit cognalio; et

is.qui qucmpiain non novit, cx unius viri cum mulicre

conjunclioue, duas lamilias tolas copulnt, ila ut illc conso-

briiius, illc avunculus constilualur; sic Christo carnem

iissumenlc, pcr carncm tota Ecclcsia , Christi cognata

effecta est; Pauhis cst Christi cognatus, Pclrus ilem,

omnisque fideHs, nos omnes, quivis pius. Ideo dicit Pauhis ;

B Genus ergo cum simus Dei '. » At elsi sciam qua mcnte

id diclum sit, non in scopo mihi cst tolam dicti ralionem

el sensum exph)rare ; scd id solum dicam, Pauhun gcnus

illud (irmnre. Lt alibi rursum : « Nos sumus corpus

i>Clirisli, et membra cx parle, ex carne c]us '. » Sciiicct

propter carnem quam assumpsit , cognoli ejus sumus.

Habemus igitur pignus ejus sursum, nimirum corpus quod

ex nobis assumpsit; et in lerra Spiritum sanctum nobis-

cum. Et vide rem mirabilem; non dico quod Spiritus

descendcril de coeio, et non uhra sil in coelo, et qiiod mu-talis scdibus, corpus cnehmi, Spirilus teriam occupet; sed

quod Spiritus sit nobiscum, el ubiqwe et in coelo : « Nam,» quo ibo, inquit, a Spiritu tuo ^? » Ecquid miriuis si Spi -

rilus sit uobiscum ct sursum, quando eliam corpus Chrisli

est ct sursum ct nohiscum? Habult ccchim sauctum cor-

pus; suscepit ct torra sanctum Spiritum; vcnil Christus et

attulit; ascendit Christus ct retulit. Videreque erat ima-

ginem Adami, in sepulcro humatum, non ullra cum An-gclis apparcnlem, sed super Angelos cum Deo sedentem,

ul ct nos ejus opera assideremus. stupendam dispensa-

tionemPomagnumRrgem pcromniamagnum, itamaguum,

inquam, ct mirabileml Atque nt ait Prophcta : « Domine

«Dominus no^ter, quara admirabile est nomen luum in

» uniyersa terra I quoniam elevala cst magnificcutia tua

' Act. xTii, aS. — ' 1 Cor. xu, 27. — ^ Psal. cxxxviu, 7.



582 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

ssuper coelos '.»Elevata est Divinitas; ipsis verbis dlcilur :

« Videnlibus illis elevalus est , » qui secundum omniamagniis, magnus Deus, magnus Dominus : « Magnus Do-

» minus el landabilis nimis \ » Si vero magnus Deus et

magnus Dominus, magnus eliam Rex est : « Rex magnus

»super omnem terram. Monles Sion, latera Aquilonis,

»civitiis Regismagni^. »MagnusPropheta, magnus Sacer-

dos, m;'gnumLumen,secundumomniamagnus, semperqueScriplura niagnum praedicnt; ut cum Paulus dicil :

« Magni Dei el Salvaloris noslri Jesu Christi ^; » Quem-

admodum et David dicit : « Magnus Hominus et laudiibilis

» niuiis. » Magnns Rex, ningnus 1'rophola ; cum enim mira-

cula ederet Jesu-, dicebunt : « Prophi-ta maunus surrexit,

»et Deus visilavit plebem suam ^. » Non modo aulem se-

cundum Divinilalem niagnus, sedeliam secundum carnem :

qneniadniodum enim Dens niafinns, Dominiis magnns, et

Rexujagnus e^t secundum Divinitalem; ila riirsus niagnus

Sacerdos, etmaguusFrophela. Quomodoillud? AitPaulus ;

a llabenles ilaque ponlilicem magnum, quipenelravil coelos

sJesnm filiuni Dei tenemus conCessionem noslram ^. »Si

aulem Ponliiex magnus et Propheta magnus, vere visilavit

Deus plebem suam, el suscitavit Projihetam magnum in

Israel. Quod si uiagnus est Propheta, et Rex magnns, Lux

etiam m;igna esl : « Galiltea gentium, popnlus qui sedebat

niu lenebris, vidit lucem magnam'; » inio et dies ejus

magnus, ut ait Propheln : « Anlequam veniat dies Domiui

» mngnus ^. » Cum undique magnum audias, el magna esse

opera ejus, unde tibi io mentem venit, o haerelice, scissio-

nem lacere, et magnum illum minuerc? Habeamus igilur

pignus vilae nostras in coelo; assumpli sumus una cumChristo. Rursus cerle rapleujur in nubibus, sl dignl fueri-

' Psa!. vin. — ' Id, xlvu, 2. — ' Ibid. — * Tit. n, i5. — * Luc.

VII, 16. — 6 H«br. IV, 14. — 7 Isai. ix, 1.— » Joel, ii, 3i.



IN A8CENS. D. N. /. C. liT IN PRINCIP. ACT. II. 583

miis, qiii illi in nubibiis obvlam veniamns. Reus non

obviam venit jndici; sed cornm eo sislilur, ncc occurrit

ilii nnquam, ulpotc cjiii ininus iiabeat fiduci.T. Preccmnr

ilaquc, ut simus ex niimero corum qui ipsi obviam vcnicnt,

licet in minori ordinc. llt enim ii, qui regi occurrunt,

eliamsi non onines pari in honorc sint, honorifice tamen

excipiunlur; sic erit et illo lenipore. Nequc enim onines

codeni vivendi genere sunt usi; nnm unnsquisque merce-dem suam accipiet, srcundum propriimi laborem. iNiin-

qiiani inipcdialur vcrbnm ('hri>ii; sed cuin verilale fidu-

ciam habeamus ou)nes in charilolc (-hrijli , popuUim

pascenles, animas irrigantes, animi* non divisi. F^acis ini-

micus judicem habet; el quoniam, fralres, homincs qui-

dem verbis persuademus, Deo auteoi tales vidnntu', quales

sumus, lestis esl ille cogilationnm inspector, qui rationein

repelet ab iis omnibus qni mendacia loqnentur, nos nun-

quam pacis inimicos esse volnisse, nec hodie velle. Nam si

pacem perdiderimus, inimici erimus eoruiii qui a Chrislo

audierunl, « Pax vobis. » Verum quod pacem veHnius, et

cnremus, et concupiscamns, leslis ille qui novit; de reli-

quis tacebimus. Nam qui pritmiorum largilorem expeotat

Deum, ad se purgandum non conlumeliam inferet superno

illi tribunaii. Polest Deus pacem dare pacemque firmarc

intcrpriedicalores.el auditores, inter docloresel discipulos;

ut pcr omnia a pace orsi, el in pace persevcranles, Deo

pacis gloriam referamus, Palri ct Filio ct Spiritui sanclo,

nunc et semper, et in scecula sieculonim. Amen.



384 S. JO. CURYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

ftÂA\\\\VV\\VvMVVV\\VV\\\>^V\\\\VV\\V\\V\A\V\VVVVV>VVVVV^VVV\V\'VV*VVVW'VV>.VVV\\\\'V\\VV»

HOMILIA I.

De sancla Pentecosle, ct cur jam non fiant miracula,quodque ea, quw geruntur, ac dicuntur a nobis, prms-

cribuntur.

I. Puirsus feslivitas, rursusque feslusconvenUis, ac rursnsEcclesin filiorum mullltudine glorialur, Iiiec niullorum libe-

roruu)pareu.s,eacleujqiiefiIiornm am«ns. Scd quid prodestamor filiorum, quancloquidem in feslis solum, non jjorpeluo,dil( clos filiorum vullus inluelur, non

secns aci«i

qnis pul-chram veslem habeat, nec ei semper illa uli permillatur ? Estennn licclesiffi veslis aslanlium mulliludo, sicul et ait Pro-

phclasicoIimEccIesiamalloculus.dOmnesislosciicumdaLis»tibi ut ornamentum sponsi, et ut stolam sponsaj '. » UtJjîtur hone.-.ta qucTcIam et ingenua mnlier, cui tunica sit

recle coinposila et ad talos u^que demissa, mullo aj^poretelegantior ac praesianlior : sic eliam Ecclesia mullo splen-didior hodie redditur, dum corporum vestrorum oblegiturmuhitudine, ac rectc composila ve»te amicitur. i\'ulla enimpars ejus hodie nuda s.cut superioribus diebus cerni potestsed ilhus nudationis auctores fuerunt ii, qui hodie tanlumafTujrnnt, qui non perpetuo matrem obtegunt. CrClerum

nou mediocriter periculosum esse nudam matrem negli<êre

probe intelligemus, si vcteris hi.-toriae recordemur; siillius,

qui parentem nudum vidit, recordemur, et visionis illius

p(Enfis dedit : tamelsi non ille qnidem palrem nudnm red-didit, sed vidit solum palrem, cum nndus essef, et ne sic

quidem supplicium cirugil, qui vidit solum ': al qui adsunt

* Isai. xLix, iS. — » Gen. ix, 21.



DE SANCTA PENTECOSTt. UOMILIA I. 385

hocHe, et anlea non affuerunt, non nudnm malrem cernunt,sed nudam ipsam cfllciunt. Quod si is, qiii

nudalionis ^pec-talor iult, suppliciuni non cvilavit; qui nudalionis suntauclores, quam tandem veniam mereLuntur? Hiec verodico non ut eos pcrccllam, scd ut pcenam effugiamus, utmalcdiclionem Cham cffugiamus, ut Sem et Japhelh be-nevolentiam imilemur, ac matrem nos quoque nostramsemper obtegamus. Judaici sensus est ter in anno tantumapparere Dco ; ad illos dictum est ; « Ter in anno appare-»bis Domino tuo '

; nos oulem semper sibi vult Deus ap-parere. Enimvero locorum eliam intervalla efficiebant, uttot solummodo conventus ilh agerent, quod uno tum locoDei cullus conclusus essct ; propterea raro admodum con-gregari potcrant et adesse ; nam Jerosolymis adorare ne-

cesse fuit, alibi nequaquam : idcirco priecepit ut ter inanno Deo apparercnt, et excusobat eos itineris intervallum;nos vero nnllum excusalionis genus teget. Atque illi qui-dem ublque locorum dispersi erant. « Erant enim, inquit,» in Jcrusalcm habllantcs Judsei viri religiosi ex omni na-»tlcnn, quae sub calo est '

: » nos vero civitatem unamhabitamusomnes, intra

eadem moenia considemus, ac ste-penumero nc uno qniJem anglportu ah Ecclesia distin^^ui-

mur,cl perinde ac sl longa maiianos dirimerenl, adeo raroconventus islos celebramus. Atque illis qnidem, tribus so-lum temporibus, ut festum agerent, imperavit; nobis autemut semper id prasslemus imperavll ; semper enlm nobis estfeslivilas. Ut Igitur intelligatis festivllatem nobis semper esse,fe^tivitatum dicam occasiones, ct diebus singulis festnm essecognosceiis. Itaque prlma festivitas apud nos sunt Epipha-nia ; qu;eporro festi est occasio? quoniam Deus « In terris

«visus est et cum hominibus conversatus est ^; » quando-

quidem unigenitus Dei Filius Deus nobiscum fuit ; at hoc• Exod. xxui, 17. -. S Act. ji, 5. - .5 Baruch. jjj, 58.

LXXX. 25



386 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

estsemper : « Ecce enlm, inquit, vobiscum sum omnihas

p diebtis uscjue ad consummallonem saxuli ' ; j itleo singulis

diebus Epiphania po8siimus cclebrare. Quid sibi vult les-

tum PaschcX^ et qu,cnam illius est occasio ? morlcm Douiini

lum annunliamus, et hoc est Pascha : sed ne hoc quldem

tempore deflnilo aglmus. Cum enim vellet nos Pauhis a

temporum necessitale liberare, atque ostendens posse nos

semper Poscha celebrare: «

Quoticscumque enim, inqait,«manducabilis panem hunc, et cahcem bibelis, morlemnDomini annuntiabilis ^ o Quando igitur semper Domini

mortem possumus annunliare, Pascha semper possumus

celebrare. Vuhis nosse festivitatem hanc etiam hodiernam

slnguHs diebus impleri pos^e, imovero singuhs diebus esse?

vldeamus qua-nam ilHus sit occasio, et cujus rei grfilia

ipsam agamus. Quia nimirum Spiritus sauclus ad nos venit

nam quemadmodum cum fidehbus esl homlnibus unlgenl-

lus Dei Filius, ila quoque Spiritus Dei. Lude hoc conslal?

« Qui dlhgit me, mandata niea scrvablt : et ego rogabo

sPalrem, et aiium Paracletum dabit vobls, ut maneal vo-

«biscum in ffiternum, Spirltum verltatis ^. » Ut igitur dc

se ipso dixit Chrislus, « Ecce ego vobiscum sum omnibus

))diebus usque ad consummationem saeculi, » ac semper

Epiphania possumus celebrare; ita quoque de Spirltu

soncto dlxit : « Vobiscum est in selernum, semperque pos-

sumus Pentecostem celebrare. n

II. Atquo ut intelHgalis nobls scmper feslum agltare li-

ccre, neque def ermlnatum essc tempus, ueque nos temporls

necessitatc coarclarl, quid Paulus dical audite. « Itaque

nfestum agiteiuus : » temctsi non erat festum quondo hajc

scripsit : nou eiat Pascha, non crat Epiphania, nou crat

Penlecoste; sed indicot nou tempus, sed conscienllara

mundam festum efficere : ulhil enim ahud est festum quom• Malili. xxviij, 20. — ' 2 Coi'. M, »5. -^ 3 Joau. xiv, i5, i6.



DE SANCTA. PENTECOSTJ'. IIOMIIJl J. 087

laililin : spirilualem vero lccliliain nihil nlind yignil, qnamconscienlia bonornm opcruQi : porro is, cni Ijona sil conS'

cicnlia, ct lalia opera, festnm ngcrc semper polcst. Hocigilur ipsnm indicans Panlns diccbat : a Itaqne fcstum

1) aj^itemus, non in rcrmento vclcri, neque in rcrmenlo ma-nlilia el ncquilia;, sed in azymis sinccritntis et veritatis '. s

Vides ut temporumnccessitale nequaqnam teconslrinxerit,

scd ad puram habendam conscicntiam fucrit coliortalus?

Vellem equidcm totrim in hoc sermonem consumcre : qui

enim quosdnm post longum temporis iDtcrvallum in manussumpserinl, eos facile non dimittunt : quando igitur vos,

qui post annum adeslis, intra retia noslra ccpimus, hodie

dimitlere mininie volumus; sed ue sermonis de hoc fcsto

recedalis expertes, ab hac cohorlalionc ad festivilatis oc-

casioncm oratio Iraducenda est. Mulla quidem SiTpcnumfTO

de coelo in terram gencri humano delapsa sunt bona :

qualia vcro demissa sunt hodierno die, nunqnam anlea.

Coguoscilc igilur qualla prius, et qualia hodierno die, ut et

ulrorumque discrimen animad^crtatis. Piuit in lcrram

manna Deus, et panem cceli dedit eis : a Pancm cnim An-gelorum manducavit honio "; » res procul dubio magna est,

Delque digua benignilale : postea de coelo demissus est

ignis, et judaicum populuui eirantem correxit, ac sacrifi-

cium abripult ab allari ^ Omnibus rursus Aime tabes-

centlbns demissa pluvia, multamque frugum allullt ubcrta-

lem. Magiia sunt haec et admlrabiiia, scd mullo majora

sunt praBsenlia : non manna, ignis, et pluvia denn*ssa est

hodie, scd imbcr spiritualium donprum : nlmbi desnper

sunt dcjocli, qnibus non jam ad iVuges prolVrcndas leilus

excilalur; sed nalura; persuadelur humauie, ut virlutis

fruclum homlnum agricola? rcddal. Quique guttam inde

exccpcrant, naturie sua; confuslim ol)liviscob,uitur, ct An-

' I Cor. V, S. — * Psal, lAxvii, sj, — ' 5 lleg. XAUt, '8.

25. ~



388 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHl£PISCOPI C. P.

,gelis OQinis terra subito replebatur, Angclis non coeleslibus,

sed qni humano in corpnre Potestalum incorporearam vir-

tnlem exhlberent. Non enim iili deorsnm descenderunt,

sed quod mirabiHus fuit, qui deorsum erant, ad illorum

virlutem ascenderunt : non enim carne deposlta nudis ani-

inabus incedebant, sed naturam retinentes animi proposito

Angeli fiebant. Atque utinlclligasnepriorem quidem illam

pOBnain fuisse poenam, quando dixit : «Terra es, et in lerram

» reverteris ', » propterea manere te permisit in terra, ut am-plius potenlia spiritus ostenderetur, qu?n lalia per terrenum

corpns perficeret. Nam videreerat luteam lingiiamdaemoni-

bus iuiperantem : videre erat luteam manum morbos sa-

nnntem : imovero non manum tantum luteam videre erat;

sed quod multo mirabilius erat, luteorum corporumumbras

el morlem, et incorporeas Potestates, dnemones, inquam,

superantes. Nam quemadmodum, apparente sole, tenebrae

discutiuntur,ferselalibulasuaingrediunlur,homicidae,latro-

nesettumulorumpraedones ad vertices monliumrecurrunt

sic, apparente vocemquemlltenlePetro, erroristenebraedis-

cutiebanlur, recedebat diabolus, fugicbant daemones, corpo-

rum niorbi tollebantur, animarum Kgritudines sanabantur,

malilia omnis arcebatur, in terras virtus reducebatur. Et

quemamodum regiis ex aerariis, in quibus aurum et lapides

prclIosisunt,siquisvelminImumqnidefrerrepotueriteorum,

qufehonorlficesuntrecondita, licet unum lapillum lantum,

multisopibusaugetpossessorem : sicexoreAposlolorum;et-

enimreglaquaedanierant ccrarla illorum ora,in on)nibus sa-

natlonumrecondilusineratlhesaurusjvclunumquodquever-

bum exIensspirilualesmultasopcspariebat.Tum verellccbat

intueri deslderabilia esse Dominl eloquia super auruin, et

lapidem prcliosum mullum ': quod enim aurum non po-

lerat, nef|uc prctiosus lapis, hoc Petri vcrba facicbanl.

' Gin, 111, ig. ~ 2 Pjnl, xviii, ii.



DE SA.NCT\ PENTECOSTE. TIOMILI.V I. SSq

Quot enlin auri lalenta claudo a nalivitate rccluni incessum

rcdilere poluissent? scd nunc lollcre naluric dcfeclimi po-

tuit vcrbuui Petri : dixit : « In noiuine Jesn Clirisli s"rgc et

»ambula ', » et sertno factus est opus. Vides ut dcsidcra-

bilia sint super aurum, et lapidem preliosum mullum ? vi-

des ut ncrnria fucrint regia illornm ora ? vere mcdici orbis

lcrrarnm fuerunt illi, ct .i|iricola3, ct gubcrnalorcs : medici

quidem,quonIam aegriludines curabant : agricoK-c, quoniam

verbum religionis seminabant : gubcrnatores, quoniam

erroris procellam scdabant. Idcirco nonnunquam dicit :

a Eunles infirmos curalc ', » tanquam medicos alloquens :

nonnunquain, a Ecce millo vosmelcre, quod vos non labo-

«rastis, » lanquam agricolas alloqucns : et alibirursus, « Fa-

»ciam vos piscatores hominum % » et Petro « Noli limere,

sex hoc jam homincs eris capicns ^, o tanquam ad guber-

natores et piscatores vcrba faciens; et videre erat niiraculis

succedenlia miracula. Elenim natura noslra anle decem

dics ad regium thronum ascendit, et hodicrno die Spiritus

sanctus ad naluram noslram descendit ; primilias nostras

Donnnus in coelum cvexit, ct Spiritiim sanctum demisit,

Ailer est Dominus, qui hacc dona distribuit; nam Spiritussanclus est Dominus, et dispensntionem noslra causa sus-

ceptnm Patcr et Filius et Spirilus sanclus inler se divise-

runt : nondum decein elapsi dics eranl, cx quo Christus

ascenderat, et spiritualia nobis dona misit, reconciliationis

illius munera. INam ut ambigeret nemo et quecrcret, quid

landcm in ccelos ascendens Chrislus egissel; num Putri nos

reconciliasset ? nuni propitium ipsum reddidisset? ut nobis

oslendcrct sc naluraj illum nostrae placatum reddidisse,

confcslim nobis reconciliationis illius dona misit. Cuiii

cnim unili sunt ct rcconciliati intcr se inimici, post recon

ciliotionem statim sequuntur invitationes, convivia, et mu-' Act. 111, 6, — ' Mattb, x. 8. — ^ Id, iv, 19. — '• Luc. v, 10.



3(jO g. 3V. CHHYSOSTOMl ARCHItPlSGOPl C. I>.

nera. Misimus ergo nos fidem, et inde spiritns dona rece*

pimus : misinius obedientiam, el justitiam rcceoimus.

I!I. Alque ut intelligalis reconcilinlionis Dei donum esse,

quod Spirilus sanctns est dâtns, cx Scriptiu*is id persua-

dere vobis conabor : ac primum a contrariis probalionem

rei pelam; et ostendam, cum iratus est, eum Spiritus grn-

tiam inhibere : ut cum credideris ejus irae argumentumesse, quod non adsit Spirilus sanctus, rursusque demissum

videris Spiritum, discas, nisi reconciliatus fuisset, Spiritum

sanctum neqtiiiqunm illum fiiisse missurum. Unde igitur

hoc intelligenuis? Ueli senex vir fuit, alias quidem wquus

ct probîs, sed qui filiorum improbitatem nesciret corriêre,

verum ultra modum liberos amaret. Audile quotquot lijios

habetis, ut amori veslro pudorique modum faciatis : hinc

enim Heli cum Denm irritasscl, intantam illum iracundiam

impulit, ut totam gentem fuerit aversatus. Ilaque ut indi-

caret is, qui haec scripsit, Deuni illos admodum aversatura

esse, dicebat : « Verbum erat preliosum : et nou erat visio

» distin2;uens ': » preliosum hoc loco rarum appellans : per

haec enim ostendit rarum fuisse tum donum proj)hetine : acrur.nis Ingens alius et lamcntans ob iram Dei diccbat : « Et

» non cst in hoc tempore princeps, neque Propheta *, » ct

rursus ait Evongeli^ta : « Nondum enim ernt Spiritus sanc-

»lus:quia Jesus nondnm erat glorificatus ^. » Quoniam

enim nondum fucrat crnci{Ixus, non erat Spiritus sanctus

in hominibus datus. lllud quippe,«

Glorificatus,»

idem vn-iet, quod crucifixus. Nam elsi res est natura sua ignomi-

niosa, quia tamen eorum cousa fiebat quos amabat , glo-

riam illam Cihristus appellal. Quare vero, dic quacso, anlc

passionem non ost Spirilus dalus? quoniam in poccalis

crat orbis terrarum, in oflensionibus , odio ct ignominia

cum nondum oblatus Agnus esset, qui mundl lollit peccn-

• 1 lltg. 111, i. — • Dan, 111, jy.— ' Joaa vii, 58.



Dli SANCTA PENTEC08TE. OOMILIA I. S^l

liini. Qiiorilam igiliir nondinn cruclfixns fuerat Christtis,

reconciliutio nondum facla erat : cmn vcro uonduni esset

jacta rcconcilialio, uinrilo noquc S|)iritus tnillchalur,

ila

ut reconcilialionis indiciuni Spiritus niitlerctur. Proplerea

dicit cliani Chrislus, « Expedit vobis, ut ego vadani : si

senini non abicro, ille non veniet ' :» si uon abiero , ct

Patrcin reconciliavcro, inquit, Paracletum vobis non mit-

lam. Yidelis quani mullis cx locis vobis denionslrarim il-

hid iraj divinro signiim esse , quod non sit in hominibus

Spirilus sanclus? « Vcrbuni crat prellosuui , ct visio non

« cral disliuguens -: Non enim esl j)rinccps, noque Propheta

» in lcmpore isto ^: Nondum enim erat Spiritus sanclus :

«quia Jfsus nondiuii crat j^Ioiificolus ^*: Expedit vobis, ut

oego vndam : si enim ego non abiero, ille non veniet \ »

Ilaque slgnum cst ir.e divinaij quod non sit Splrilus saiic-

tus : cuDi copiosc missum videris Splritum sanctum, nihil

dc reconcilialione dubiles amplius. Verum ubi nunc est

Spiritus sanclus? dicet aliqiiis. Nan» tum quideQi recte

dicit, cum signa fiebant, et mortui suscitabantur, et leprosi

omnes luundabanlur : jonivero unde planum faciemus

adcsse nobis Spirltum sancluoi? Nolite liniere, ostendam

eulni in nobis cssc nunc quoque Splrilum sanclum. Qualandeni ralione? nam si non esset in nobis Spiritus sanc-

tus, quomodo isli , qui hac sacra nocle Illuminati sunl , a

peccalls liberari potuissenl ? non eniin absque Spiritus ef-

ficacitalepossumusapeccatislIberarI,quodqucmadmodura

doceat Paulus aiidite. « Eramus enlm allquando et nos in-

«slpientcs, increduli, erranles, servicnles dcsideriis variis:

»cum autcui benlgnilas «t liiimanilas apparuit Saivaloris

«noslri I)ei, non cx operibus juslitiae, quas fecimus nos, sed

«secunduin misericordiam siiam salvos nos fecit, pcr lava-

• Joan. XVI, 7,— » i Reg, m, i,— ^ Dan. in, 58.— ^ Joan, vn,

«9. — 5 Joan.*xvi. 7.



Sga S» JO. CHRYSOSTOMI archiemscopi c. p.

»crum regenerationis et renovalionis Spiritus sancti' : »et

rursus &libi,« Nolite errare, ncqiie fornicarii, neque idolo-

«lalrae, neque adulteri, neque molles, neque mascnlorum

• concubilores, neque fures, neque avari, neqne ebriosi, ne-

» que maledici,nequerapacesreg,numDeipossidebunl^.» Vi-

des omnia genera improbitatis ? « Et haec quidem fuistis : sed

• abluti estis, sed sanctificati estis, sed justificati cstis ^: »

quo pacto ? hoc enim est, quod quseritur, num per Spiritum

sanctum nequitiam deposuerimus; audi ergo : « Sed sanc-

»tificati estis, sed juslificati eslis in iiomine Domini nostri

» Jesu Christi, et in spiritu Dei nostri ^. » Videsne Spirilum

sanctum omnem illam improbitatem delevisse?

IV. Ubi nunc sunt, qui Spirilus majestatem blnsphc

mant? si enim peccata non dimittit , fruslra accipitur in

baptismate; si peccata dimillit, frusfra blasphemiis ab h.-e-

reticis inccssitur. Si non esset Spiritus sanctus, DominumJesum dicere non possemus : « Nemo enim polest dicere

»Dominum Jesum, nisi in Spirilu sancto ^. » Si non esset

Spirilus sanctus, Deum orare fideles non possemus : dici-

mus enim, « Paler noster, qui es iu coelis °. » IJt igitur Do-

minum vocare non possemus, sic neque Patrem Dcum vo-care po«semus. Unde id constat? ex eodem Aposlolo, qui

ait: «Quoniam autem esiis filii, misltDens spiritum Filii sui

» in corda vestra clamantem : Abba, Paler ". » Itaque dumpatrem vocas, recordare Spirilu animam commovente illa

tc fuisse appellatione donatum. Nisi esset Spiritus sanctus,

sermo sapientiae ac scientiiB in Ecclesia non esset; nam« Alii quidem datur per spirilum sermo sapienliac, alii vero

ssermo scienlire ^. f> Nisi esset spiritus sanclus, pastores et

doctores in Ecclesia non essent : nam et isti per Spiritum

' Tit. 111, 3-5. — ' 1 Cor. VI, 9, lo. — ' Ibid. — " Ibid. —5 Id. xu, 5. — «* Matlh, vi, 9. — " Galat. iv, 5, — * 1 Cor,

xu, 8.



J)E SANCTA. PENTECOSTE. HOMILIA I, SgS

Cnnt, sicut et Paulns dicit, a In quo vos Spiiitus sanclus

Dposuit paslorcs ct episcopos '. » Vides hoc quoqiic per

Spirilum lieri? iNisi essct Spiritus sanctus in hoc communipalre ac doclore, cum paulo ante sacrum hoc in Iribunol

ascendil, ac vobis oninibus paceni dedit, non simul onines

occlamassetis, a Et cum spirilu luo : » idcirco non cum as-

cendit laulum, neque cum vos aflatur, ueque cum pro vo-

bis orat , hac illi vocc acclamntis , sed cum huic sacra;

menscc assistit, cum tremendum sacrificium est obhilurus :

nam quid dicam, norunt, qui sunt myslcriis iniliali; non

prius attingit proposila, quam vobis ipse graliam fucrit j)re-

calus a Domino, vosque illi acclamaverilis : « El cum spi-

srilu tuo, » qua responsione vobismclipsis in memoriani

revociitis nihil eum praeslare, qui adest, ncque naturje hu-

manae opcra esse proposila dona , sed prncsenlem Spirltusgraliam, et ad omnia advolantem, myslicum illud perficere

sacrificium. Licet enim homo sll is, qui adest, Dens est

tomen , qui pcr ipsum operalur. Noli ergo naluriim allen-

dere iUius, qucm cernis, scd graliam ejus invisibilem con-

sidera : nihil humanuni est eorum , qua; in hoc sacro ge-

runtur saDcluario. Nisi Spiritus adesset, Ecclesia non con-

sislerct : si vero consistit Ecclesia, dubinm non est qnln

adsit Spirltus. Curigltnr, dicct aH(|uIs , nunc slgna non

fiunt? hic mihi vos aninuim dillgcnler allendite : a mullis

enim et frequenler et semper hanc mihi propositam audio

quaestioncm : tt Quarc tum hnguis loquebantur omnes qui

baplizabanlur , jamvcro non ilem? »discamus prins , quld

sit loqui hnguls , ac deinde causam dicemus. Quid igltur

esl loqni llnguis? Qui baptizabalur , sliilim llngua Ujque-

batur Indorum , /Egyptlorum , Persarum , Scytharum,

Thracum , ac vir unus multas llnguas assumebat ; et isli

nunc si baptlzali tuni fuissent, statim illos divcrsis loquen-

' Act. ss, 28.



394 S* JO. CTIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tes linguis andiisses. Nam PauUis invenit, ut dicilur, qnos-

dam in Joannis baplismute baplizatos, dixilqne ad eos :

« Si Spirilum sanclnm acccpistis credcntes ? Dicunt illi :

» Sed neque si Spirilus sanclus est, audivimus '; » slalimque

jussit eos baplizari, « Et cum imposuissct illis manns Pau-

»lus, venit Spirilus sanctus super eos. et loquebantur lin-

Bguis omncs '. » Ciir igitur subducta est, et ex hominibus

sublata nunc illa gralia? Non quod ignominia nos afficiat

Deus, sedqnod honorem etiam defernt. Quo tandempacto?

ego dicam. Stolidiores erant tnm temporis homincs, non

ila pridem ab idolis abducli, nc porro crassior et slupidior

mens illorum adhnc erat, omnibusque corpora!il)us in-

tcnli erant et addicli , noquedum incorporea illis dona in

mentem venerant, neque noveranl, quid esset gratia spiri-

luaiis, quaeque sola fide percipitur; idcirco signa fiebant.

Nam ex donis spiritualibus alia quidem invisibilia snnt, et

soln fide comprehenduntnr : alia vero signum qnoddam

sensibus objeclum exhibent ad faciendam fidem infidelibus.

Exempli causa, remissio pcccalorum rcs est spiritualis, in-

visibile doiium est : quomodo eiiim peccala noslra pur-

gentur , carnis ocnlis non videmus : quid ita? quoniam

anima est, quae pnrgatur : at corporis ocuhs nequaquam

cernitur anima. Est igilur spiriluale donum quoddam pur-

gatio peccatorum, quae corporis oculis patere non polest :

at variis loqui linguis est illud quidem spirilualis etiam spi-

rilus operationis : verumtamen sensibus objectum signum

praebet, quodque facilc ab iufidelibus perspici potest : namquye fit inlus in anima operalio, invisibilis, inquam, per ex-

leriorem ling^uam, quam audimus, manifestatur et oslen -

ditur. Idcirco eliam dicil Panlns : « Llnicuique auleui datnr

» manifestalio Spiritus ad ulilitatem ^. » Itaque signis equi-

dem non indigeo. Quid ita? quippe qui absque signi largi-

.' Acl, xis, 2, —^ Ibid. 6. — M Cov, xii, 7.



1)E SANCTA PENTliCOSTE. nOMfI,l\ 1, Sy5

tione Pomino credere (litHci : nam qni incrodnlns ost,pig~

nore in'lij;el : ogo vero credcns pignnre niininie ii)(ligfo ,

iieque sij^iio : sed licel lini;iKi iion It.qnor, a pcccalis jtiir-

galnm esse me scio : al illi Inm non credebanl, nisi signum

accepisscnl : proplcrca signn lanqnani pi^niis quiuldam

fidei, qna cicdcbant, iilis dabanlnr. llaqucnon ut fidelibns,

scd ul infidclibus dabanlnr sijina , nl (lerent fidcles : sic

etium ait Panliis, « Signa sunl non fidelibns, sed infideli-

»bns '. 1) Aidclis-ne Deum siiinoruni manircslalioncm snb-

dnxisse, non nt ignoniinia nos alFiceict, «ed nt ln^norcm

defcrrel? Nam cuni ridom noslraui villet oslendere; qiiod

obsqnc pi-^noribns ant sijrnis ilii credanms , lioc fccit. Si-

quidcm illi, nisi prins signnni et pignns acccpissent, ei de

rebns mininie apparenlibus non credidissent : at ego etiam

sine hoc omnem fidcra exhibeo : hasc igilur causa cst, ciir

jam signa non fiant.

V. Voluissem equidcm de feslivilatis occasione verba

facere , ac docere , quid landem sit Pentecosle, cur in hac

feslivitate donnm Spiritus d;)tiim sit, cnr in llnguis igneis,

et cnr post dcceni dics : sed prolixiorem doctiinam esse

video:

quamobrem, ubi pauca quacdam addidero , finemfaciam dicendi. « Cum complerentur dies Pcntccostes, ap-

npnrncrunt illis dispertiue lingiiK lanqnam ignis ' : » non

ignis , sed tanquani ignis, nt nihil sensile de Spiritu sancto

suspiceris. Sicnt enim ad flucnla Jordanis non columba

descendit, scd in specie columbie ^: ita et hic non igiiis,

sed in specie ignis, et rnrsnssuperius ait : « Tanqunm ad-

nvenientis spiritus vehementis ^, » non spirilus vehenicnlis,

sed tiinquam adxenienlis spiritus vchementis. Cuv igilur

Ezcchiel quidem donum accipit prophclire, non in siniili-

ludine ignis ^ , scd per librum : Apostoli vero per ignem

' 1 Cor. XIV, 22. — 2 Act. ji, 5. — ^ Luc, ui, 22.— < Act, n, 2.

— ' Eitth. 11, 10.



5^6 S. JO. CHRtSOSTOMI ARCHIEPISCOtl C. P.

dona recipiunt? Nam cle illo quidem ait Scriptura datnm

fuisse inore

ejnscapilulum

libri, et scriptaui fuisse queri-

moniam, et carmen, ct vas, et fnisse posleriora et anteriora

scripla, et couiedisse illud, et factuui esse in ore quasi mel

dulce. De Aposlolis vero non ita : sed a Apparuerunt eis

))lingnae tanquam ignis '. » Cur igilur illic liber et litterae :

hic vero Kngua et ignis? quod illc quidcm abiret insecta-

lurus peccata , calamilalesque judaicas deploraturus : hi

veropeccata orbis terrarum absumpluri exirent : proplerea

libellum hic accepit, qui futuras calamitales memoriie sug-

gereret : ignem illi occipiebant, ut orbis terrarum peccata

exurerent, et cuncta dclerent. Nam quemadmodum si in-

cidat ignis in spinas, illas facilc delct omnes : sic et spi-

riUis gr;itia peccata hominum absumebat. Verum stupidi

Judaei, dum ha^c fierent, cum illos percelli oportuisset ac

trcmerc, deniquc largitorem adorare, rusus amenticim suam

ostendunt , et Spiritu rcpletos Apostolos ebrietatls accu-

sant. « Isii enim , inquiunt, miisto pleni suut =*. » Animad-

verte nequitiam homlnum, et Angelorum probitalem con-

temphire : nam Angeli quidem cum primitias nostras

ascendentes viderent , lajtabantur , ac dicebant: « Altollite

»porlas, principes, veslras , cl elevauiini portae a^tcrnales,

»et inlroibit Rex glorite ^: » homines vero desceudentem

ad nos Spiritus graliam videntes dicunt ebrios csse , qui

gratiam receperunt, rt nc anni quidem lempestas eos re-

pressit; namveris tempore reperirimustumminime potest:

atqui tum ver erat. \cruni illi quidem relinquanlur : nosautem benigni Dei retributionem consideremus. Accepit

Christus primitias nnturai nostra?, ac Spiriliis gratiaui no-

bis retribuit, el quemadmodum longo in bello fit, cum di-

rcmpta pugna fierit,el confecta pax, qui sibi invicem infensi

crant, pignora muluo sibi dant ct obsides : sic et inler

' Act, jj, 3.-. ' Ibid. 10. — ' Psal. xxiii, 7.



DE SANCTA PENTECOSTE. UOMILIA I. S97

Dcum et naluram evenlt humnnnm : pro pijj^norlbus et ob-

sidibus Ipsa primilias misit, quas iu coelum lulil (Uiristus :

nobis illc Spiritum sanctuni pij^uorls et obsidis loco rcmi-

sit. Porro nos pignora et obsides habere hinc liquet : nam

ex genere regio pignora et obsides cssc oporlet; idcirco

etiam Spirilus sanctus ad nos missus est , ut qui mnxime

regia sit substnntia, quemadmodum ct qui a nobis sursum

evectus est ex genere fuit ortus regio ,quippe qui Dovidis

esset ex semine. Quamobrcm non amplius pertimtsco,

quandoquidem sursum primili.t nostraj sedent : idcirco

licet iumiortilem mihi vermem objicias, Hcet ignem iucx-

tinctum, licet nhns poenas ac supplicia , non auiplius re-

formido : imovero reformido equidem , verumtamen de

salute mea non despero. Nisi enim magna in genus nostrum

congerere bona slatuisset Deus, primitias noslras sursumnon assumpsisset.Antea quidem nossnspicientes in coelum,

incorporeas illas co;:;itantes Yirtutes , vilitatem nostram

fncla cum supcrnis Virlutibus compnratione cernebamus :

jamvero cum nobililalem noslram cernere volucrimus, in

coeluni susplcimus, ad regium ipsum ihronnm :illic enim

ex nobis sumplre primiliae consldent. Ila quoque veniet e

C(clis, ut nos judiccl Dei Fillus : quamobrem parali simus,

ne ab illa gloria excidamus. Omnino enim veniet, et non

tardabit communis Dominus noster, vcnielexercitus secum

trahens, Angelorum agmlna, ordines Archangelorum

Martyrum turmas, Juslorum choros, Prophetarum et Apos-

tolorum ccetus , ct in medlo spiritualium illorum exerci-

luum ineffabili quadam et inexplicabili gloria Rex circuni-

datus apparcblt.

YI. Oiuncm igltur operam adhibeamus, nt ab illa gloria

non excidamns. Vullis dicam ctiam ea, qurc lerrorem in-

culient? non ut Irislitiam afferam, scd ut aJ mellorem

frugcm Iraducam. Tum llumen ignis antc Iribunnl iliud




fcrahltur, Innc aperiuntur libri ', judicium exercetur for-

midabile ac Iremendum : proptcrea lanqnam in judicio

vitae nostrae diaria legunlur, et commentarii, et mulla de

libris istis loquuntur Prophelae. Ac Moses quidem ail : « Si

«quidem remillis eis peccatum, remilte ; sin autem, me«quoque dele de libro, quem scripsisti '. 9 Christus vero

rursus ad Disclpulos dlcebnt : a In hoc nolite gaudere, quod

» daemonia vobis subjlciunlur : gaudelc aulcm, quod no-

»mlna veslra scripla sunt lu coells ^: » et rursus propheta

David : « In llbro tuo'omnes scribentur ; dies formabun- .

»tur; et nemo in eis^ ; »ct rursus : g Deleantur de libro vi-

Bvenlium, et cum justis non scribantur ^. »\ides allosqui-

dem dclerl, allos vero inscribi? vis discere nou juslos modo

libris in illis scribi ; sed etiam peccata nostra illic esse per-

scripta ? Festlvllatls tempus est, discamusea, quibus pos-

sunius a suppllcio iiberari : terrlbilis est oralio, sed utilis

et fructuosa : siquidem impedit ne reipsa poenas expe-

riamur : ergo discamus perscribl peccata, et quldquld hic

locuti fuerimus, llluc stalim defcrri, et perscribi. Unde

verold constat?nou enim talia sunt simpliciter affirmanda?

MichaBas (5) ad Judscos ait : « Vae qui provocatis Domi-»num ^. » Et quomodo, inqulunt, provocavlmus eum? In

eo, quod vos dicitls : « Omnls qui facit malum, bonus est

»in conspectu Domini ". «Improborum servorura sunt isla

verba, et in iis ipse sibi complacuit : in perditis, inquit, In

iis, qui non servierunt ei. « Ecce custodivimus custodias

aejus,et

bealos dicimusahenos ^. »

Nosenim, inquit, quo-

lidie servimus, el alii bonis potiuntur. Talia nimirum sae-

penumero de dominis servi loquuntur : sed homlnem qui-

dem de homine ista dicere, non ita grave est, tametsi cst

' Dan. IV, 10. — ' Exocl. xxxii, 3?.. — ^ Luc. x, jo. — ^ Psal,

cxxxTiii, iT), — 5 1(1, Lxviii, 39, — * Malar. 11, 1;, — ' Id, 111, 14.

lbl<l.



DB SANCTA PEXTECOSTE. UOMILI V I. 099

grave : <lo comouuii vero lolius orLis lerrarum DominoliKC proferre, ile inisericordi ac benigno Domino, nulla

Dou graviori mulcta, nullo non exlremo supplicio vindi-

candum est. Sed ut intelligiis ejusmodi verba pciscrilu,

audi (juid dical Proplieln : « Eccc scripla suul hac in libro

«vivenlium in monumentum in conspectu Dei '. wSoribun-

tur aulem, non quod Deus in mcmoriam revocet diera,

vel taufjuam criminis prob;mdi causa, et accusalionis fir-

mamentum librum proferal. Forlasse mcntem veslram li-

more concnssi; non veslran), sed meam prius. Agc igitur

orationem absolvam, vel polius limorem exolvam : imo-

vero non exolvam, sed lcniam ; volo cnim maueat, el meu-

tem vcslram purget, sed imminuam ilium, ne sit intolera-

bilis. Quanam erga ratione polerimus imminuerc? si non

inodo pcrscribi peccata sed eliam dcleri demonslraveri-

mns. Nam in judicio quyccumque dixerit in commentariis

ille, qui litigat, omnino scribuntur in perpetuum, nec am-

plius dcleri poss;unt : at in illo libro, licct mala quaepiam

dixcris, si volueris, rursus delentur. Unde hoc liquet? ex

Scriptura. « Averte enim, inquit, faciem tuam a peccnlis

smeis, et omnes iniquitales mcas dtde ^. At nemo quod

scriptum non est, delcre polcst : ilaque quoniam scripla

fuerant, deleri precatur. Docet auiem ct aJius quidam,

qiionam pacto deleantur, ita diccns : « Eleemosynis et fide

«purganlur peccala ^: » uon tanlum delentur, sed etiam

purganturj sic ut nec ullae reliquiae maneanl deletionis,

Neque vero quae post baplismum scripta sunt, tantum de-

lcnlur; sed etiam quag ante lavacrum scripta fuerant, illa

omnia baptismi aqun et Chrisli crucc delenlur, sicut et

Paulusait : <iDeIens,quodadversusnoscrat, chirographum,

squod erat contrarium nobis : et ipsum lulit tle medio,

» aHigcnsilhidcruci '. \ ides quo paclo deletum fueril iilud

' Malac. III, j6, — ' Psal, l. 11.— ' Prov. xv, 37, — * Coloss. ij, 14.



4oO S. JO. CnHYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

chirographum ? neque deletum tantum, sed ctiam dlrup-

tum est, cum iliud crucis clavi consciderint, sic ut inutile

redderetur. Verum illa quidem gratia et benignitale virtu-

tis Chrisli crucifixi cuncta deleta sunt : qnae vero post

baptismumcommissasunt,muIlo indigent studio, utrursus

delcantur; quandoquidem neque secundum est lavacrum,

sed lacrymis indigent nostris, poenitentia, confessione,

eleemosyna, precibus, aliisque generibus omnibus pieta-

tis : sic etiam post baptismum delentur peccata, multo

cum labore et faligatione. Omnem igitur adhibeamus di-

ligentiam ; ut ea deleamus ex hoc lempore, et in altera vita

subeundis probris ac suppliciis hberemur. Licet enim sex-

centa peccala commiserimus, si velimus, has omnes pote-

rimussarcinas peccatorum deponere. Vehmus ergo; muUo

enim melius est, ut modico hic exantlato labore ab inevi-

tabili suppHcio hberemur, quam ut ubi hoc perbrevi tem-

pore oratio ac desidiae indulserimus, in poenas illas aeternas

incidamus. Sed jam lempus est, ut quoe dicta sunt recen-

seamus. Objurgavimus eos, qui semel lantum per annumhucveniunt, quoddenudalam esse matrem sinant; velerem

illis historiam, maledictionem, et benedictionem in me-moriam revocavimus : de judaicis festivitatibus disserui-

mus, et qua dc causa ter in anno sibi apparere jubeat Deus

Judseos : diximus festivitatem esse quovis tempore, Pen-

tecosten, ilem Pascha, et Epiphaninm : diximus conscien-

liam puram efficere feslivitatem, non dierum lcmporumve

conversionem. Inde digressi sumus ad dona de coelo demissa,

reconciiiationis hoc indicium esse diximus : ostendimus

adcsse Spiritum sanclum ex remissione peccatorum, ex

responsioncfacta paslorijexsapienticTScientisequesermone,

ex ordinationibus, ex mystico sacrificio : diximus obsidcs

mutuos ac pignora nos rclinere : causam addidimus, ob

quam sublata nunc sunt e medio signa : tremendi postea



DE SANCTA PENTEC09TE. HOMILIA II. Ôl-

jiidicii nieinoriyn) reiiovavimiis, ac eorun), (|ui liiiic apc-

riiinliir, libronnn, ct (|iioinaihno(lum oninin peccala nos-

Ira pcrscribaiilnr : o>lciidimns rursus ca dclcri, si vclimus.

Hornm onmium reci rdamini : si vero fieri non potest ut

omninm, scrnionis illius dc libris omnium loco rccorda-

mini, ct (puTCunKine responderilis, lanqunm habeatis enm,

qui adsit, el ea scribat, ita cante loquimini, ac semper re-

cenlem liorum verborum memoriain conscrvale : ut eorum

quidcm. quorum immina scripta suut in libro juslorum,

reclB raclorum nnuieruin aujf;catis; qnornm aulem multa

inibi pi^cala sunt scripta.hic ea.ncmine sciente, delentes

divnli;alionem ilhim *^ll"uj;iamns. l*ossnmiis enim, nt oslen-

dimus, adhibilo sludio, precibus, nc ferventi devotione,

quje scripla sunt, omniu peccala delere. Hoc ij;itur quovis

lempore sludeamus, nt cum ilhic abierimus, ahquam ob-lincre veniain possiinns, el omnes inevilabiles poenas effu-

ger(' : quibns iios uliiiam omnes Jilu-rjilos regnum coelorura

oblinrre conliii<âl, gralia ct benignilalc Domini nostri

Jesu l.hi isli, cuui quo Palri, et Spirilui sanclo, gloria, ho-

nor, impcrium, nunc ct &eiuper, et in soecula soEculorum.

Auien.

VWVWVW^WW'VWVV^'VVî\W'V\>VA\VW\V>\A'\'WV^W'VW'W\'VWV%^ÂA\», «VVViVVfliWV^WWVWWIWVW*

HOMILIA II.

De sancta Pentecoste.

I. Magna sunt ', dilectissimi, nec ulia possunt humanaoratione compreheudi, quae nobis hodierno die a benignis-

simo Deo imperlila snut dona. Quainobrem onines com-

muniler gaudeamus, et Iselilia exullantes Dominum nos-

' Vide D. Guillon, tom. xiv, png. ^ga-^gj.

LXXX. g6



402 S. JO. CHRtSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

triim laudemus. Festivitas enlm pnblicusque conrentus

nobis esl dies bodiernus. Nam fjnemaclmoclum in quatuoranni tempestatum ac solsliliorum vicissiludine alleri suc-

cedit allera : sic nimirum et in Ecfle.sia Domini festivilas

dum festivitati succedit, ad sese muluo nos transmiilunt.

Nuper itaquefeslum crucis celebravimus, passionis, resur-

rectionis, ac deinde Domini nostri Jesu Ghristi in ccelos

asccusus; hodie tandem ad ipsum culmen bonorum pro-

vecti sumus; ad ipsam melropolim festorum evasinius; ad

frujlum ip^um dominicse promissiofiis pervenimus. c Si

»enim abiero, iuquit, ego alium Paracletum millam vo-

sbis ', » ct « Non relif)quam vos orphanos '. «Vldes solli-

cilnfiinem ? videlis ineiTabilem bcuignitatem ? Aiite hos

dies in ccelam ascendit, regium thronum recepil, sedem

ad Palris dexteram recuperavil; et bodic nobis sancli Spi-

rllus adveiilum larjiitui*, ac per ipsum dc coelis scxccnla

nobis bona siippeditiit. Quid eulm, qua-so, eorum quibus

salus nostra coutinclur, noii per Spiritum di^pensanmi est

nobis? Pcr ipsum a scrvitute iiberanfur ; in libertnlem vo-

camur; in adoptionem dednciujur; ac denuo, nt ila di-

cam, fiiigimur : grave foetidumque peccatorum onus de-

poniuius. Per Spiritum soncluni sacerdotum ceruiu)us

choros : doctoium ordiues hnbemus : ab hoc (onte manant

el revelationum doiialiones, et gratla- sanitalum, et reliqua

omnia, quibus Ecclesia Dei condecoraii solet, inde pro-

iDuntur. Hoc illud cst, quod clamat Paulus his verbis :

V Hasc omnia operatur unus alque idem spiritus, dividens

«privatim siugulis, prout vult ^ : cprout vnlt, inquit, non

prout jubelur : dividens, non divisus, auclorem se praj-

beus, non auctorilati subjectus. Enmdcm quipj)e pulcsta-

tem, quam Palrem habere leslatns cst, hunc et Spirilui

sancto Paulus attribuit. Et qnemadiuodum de Palre dicit,

' Joan. XVI, 7.— ^ Jcl, xiv, 18. — '1 Cor, xii, 11.



I)E SANCTA PliNTECOSTL-. HOUILIA II. /^00

« Dciis vcro ost, qui operalur omnia iii onmibus ': «sic et

de S|)iritii santlo.o Uxc omnia, inquil, oporalur unus at-

» qiie idem Spirilus, dividcns privaliai singulis, pront vull. »

\ides-ne lu perfcctam polestateni? quorum euiui natura

cst una, liaud dubiiuii, quin eorum uuo sil auctorilas : et

quoruui icqualis honoris esl majestas, eorum et virlus ac

potestas est una. Per hunc peccatorum remisslonem obli-

nuimus : per hnnc sordes omnes abstersimus : per hujus

donalioncm c\ hominibus Angeli fucli snmus, qui ad gra-

liam accurrimus, nnn natura nuitali, sed quod niullo est

nurabilius, iu uaturn permanenles humana Angelurum

convcrsationem exhibcmus. Tanta siquidem virlus est Spi-

ritus sancli. Et quemadmodum iguis i,>«lc, qui sensu pe.rci-

pitur, ubi molle lutum ceperit, rigidaui illud testam efficit :

sic niniirum et ignis Spirilus cum animam probam occu-parit, licet eam lulo moUiorem receperit, ferro durioreat

ilhim reddit; etenim eum, qui paulo antepeccatorum faece

poUulus erat, conlinuo sole ipso efficit clariorcm. Atque

hoc illud esl, quod bealus nos docebat Paulus, cum cln-

marel, ac diceret : o iNolilc erraro : neque fornicarii, neque

aidolis servienles, neque adulteri, ncque molles, neque

))masculorum concubilores, neiue fures, neque ebriosi,

» neque maledici, ueqiie rapace» regnum Dei possidebunt '.

£t cum omnia ferme improbitalis genera enumerasset,

eosque, qut se his peccalis obstrinxerint, ahenos fieri a

regno Dei docuisset, conlinuo subjecit :« Et htec quidem

))fuistis; sed abluli eslis, sed sanctificali estis, sed justifi-

))cali eslis ^. )) Quo pacto, quave ratione ? dic qiueso : hoccnim illud cst quod quojrilur. t In nomine DonHui Jesu

«Cihrisli, iaquil, et in spiiilu Dei noslri ^. «Yides virtulem

Spiritus sancli, charissime? Vides ul Oinucm hanc iuiqui-

^ tatem Spiritus sanctus deleverit, eosque qui prius a pecca-

' 1 Cor. xiij G. — * Ir. vi, 5, 10. — ^ IMd. ii, — •* lJ)iJ.

2G.



4o4 S. JO. CURYSOSTOMI 4RCHfEPISC0PI C. P.

tis suis ppofliti erant, subito ad summos honores erexerit?

II. Quis ergo pro nierito lugeal ac deploret eos, qaiblaspheniiisSpirilussancti oppelunl uiajestatem ac Numen,qui tanquam futiosi quidam et amentes ne bencficiorum

quidem magnitudiue ab hac sua ingrati animi improbitate

revocanlur; imo adversus propriam ipsorum sahilem om-nia machinnri non verentur, alque a Domini majestate de-

jcctum,quantumin ipsisest, in creaturarum redigere ordi-nom moliuntur? Quos equidem lubens sic interrogaverim :

a Quid tandenj causae est.heus vos, cur bellum lam acer-

bum adversiis Sjiiritus majestatem induclum habeatis, vel

potius adversus veslram ipsorum sahitem : neque vobis in

meulem venlre pnliauiini, qua? Discipulis a Salvatore sont

dicla?o Euntes, inquit, docete onines genles, baptizantes

» eos iu nomine Patris et Filii et Spiritus sanctl '. r Vidcs

aequalem honore majeslatrm ? "S ides concordiam exacte

descriptam? vides ut indivisa sil Trinitas? num uspiaiu dis-

crimen out immutalio imminuliove? quid vos Domino ver-

bis nova qunediim mandata adjnngore audelis? An vero

nescilis in negotiis etiaui humaiiis si quis forle conatus sit,

aut eo sit progressus audaciae, ut a rege missis litleris quid-

quam adjiciat, delrahatvp, qui ejusdem alioquin est genc-

ris nobiscum, ejusdemque consors nnturac, Sdicre ilkim

extremo supplicio mulctari, nullaque posse ratione a me-

rila poena vindicari? Quod si lanlum in hominis negotiis

periculum imminel, qnam taiidem veniam obtinebunt, qui

usque co prosiliunt arrogantiae, ut quae a communi Salva-

lorc noslro sunt dicla, corrumpere mohantur, neque Pau-

lum, qui loquentem in se Christuiu habet, audire dignen-

tur clai a voce clamanlem ac dicenlem : « Oculus non vidit

» el auris non audivit, el iii cor hominis non ascenderunt

»qua; prceparavit Deus iis, qui diiigunt illum '? »Si ergo

' Matih. \xvjii, ic). _ » X Ccr. u, 9.



DB SANCrA POTECOSTE. MOMILIA II. 4o5

neque oculus vidit, noque atiris nudivlt, neqiic cor cnpero

polu.t cogiiilioiien) bonorum, qu;c ipsuni dili .MMilihns siint

parata, unde, qnaeso, lieri poteril, o beoie l'aule,nl nosco-

rum coguitionem as^equamur? Expecla panli>prr : inm

tu illum ipsum andies hoc diccnlcni. Itaqncndjccil diccns :

« Nobis aulem revclavit Dens per Spiritnm sunm ': »nc-

quc vero hicsnbstitit; sed ulpotenli.T magiiiliulincm indica-

ret,ctquopactoejnsdcmsitsubslantiaGatqnePaterclFilius :

« Spirilus enim, inc[uit, oninia scrntalnr. cliain profunda

»Dei. » Deindo ctnn excm[)lis hninanis accuralioroin uoc-

trinnm insererc animis noslris vellct, adjecil : « Qnis enim

Dhominum scil quic snnt liominis, nisi s|)irilns honiinis

»qni in ipso csl? sic et quae Dei snnt ncmo coj|;novit, nisi

«spiritus Dei ^ nVides eximiam perfeclamqne doclrin m ?

qucmndmodum, inqiiil, ca, qnas in mente sunt hominis (ieri

nequil, ul allcr noverit, sr-d ipse rcs snns novil solns : sic

el qna3 Dei snnt nnllns novil nisi «pirilus Cei, rniod maxi-

mnm est valdeque idoncum ad oslcndcndam S|)irilus dig-

nitalem. Exemplnm ciiim illulit, quasihoc inniierct : « Fieri

non polc>t, ut qiiis hominum en, quic in sna inente sunt,

unquam ijinoret. Ut igllur fieri hoc non polest : sic ct caqnffiDeisunl tam cxacle Spirilussanctns novit. «Scd nc-ari

non polest, (juin his ciiam vcrbis beatus istc illos tangat,

qui ob anlicipalam suam opinionem cum salntis suas ue-

trimento tanlum bellum Spirilus dignilali se indixisse de-

clarant, quanlum([uc siliim in ipsis est, cnm suprcmi do-

niinalus dignilate privanl, alqiie ad crealurarum dejiciunt

Tililatem. \eruuitamen licct illi conlenlionis sludio dncti

Scriptur;c sacvx verbis advcrsarios sesc opponant, n'>s di-

vina doi umenla velut oriicula dc coelo missa suscipienles,

clebitas laudes oflcramus : et cum recta fide eliaui verilatis

cxactam cognilionem proe nobis feramus. Atque ad eos

' 1 Cor. u, 10. — ' Ibid. 12.



4o6 S. JO, CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCGPI C. P.

quiitem revincendos. qui ca, qtias Snirilus sancli responsi»

conUaria sunt, docere non duhilant, suiriciunt ea quae

dicla suiit ; verumenimvero cujus rei gralia tantorum cau-

sam bonorum non stalim post suam in ccelos ascensionem

Dominus sit largitus, sed paucos dies prius siverit expec-

tare, ac solos manere Discipulos domi, tum deinde spiri-

lus graliam demiserit, opcrae-preliiim facturi videmur, si

dileclionivestraj referamus : non enim

temere, neque sinecausa faclum est ilhul. i\am quoniam genus humanum vi-

dit non taiilo in prelio habere, quae sunt in manibus bona,

neque pro dignitate ea colere, quas jucunda simui et magna

yideantur, nisi etiam conlrariorum occursus irrepserit':

exemph causn, dicendutn enim est aperlius, qui sano est

ac vegelo corpore, neque sentit, neque scire potest exacte,

quanla iUi sanitas bona largiretur, nisi jnrirmilate obre-

pente morbum eliam fuerit experlus : et qui diem rursus

aspicit, lumen tanli non facit, nisi succedentes nocli tene

bras senseril. Etenim contrariorum experientia magislra

nos aperte docet, qualia sint ea, quibus antea fruebamur.

Idcirco niniirum tum quoque, quandoquidem prjesente illo

sexcentis bonis DiscipuU potiti erant, et quod cum illo

versati fuissent, dies jucundissime transigebant. Omnesenim incolai Paleslin^tanquam ad luminarin quaedam ocu-

los suos ad eoruin ora convertebant, quando ct morluos

ad vitam revocabant, et leprosos mundabant, daemones

cxpellebant, morbos curabant, ahaque multo miracula

edebant : quoniam igitur ila illustres erant et celebres,

propterea ad tempus eos permisit ab ejus virlule sejungi,

cujus auxilio nitebantm^ : ut cum eo fuissent dcstitufi, tum

quanlum illis ejus bonifatis prnesentia prode^scl, edisce-

rent, ut cum praeleritorum bonorum magniludinem per-

spexlssent, inajori cum studio Paracleti donationem cxci-

perent. Elenim illos inoerenles consolatus est, ct propler



DE SANCTA PENTBGOSTE. IIOMILU H. 4^7

njflgiblri discesstmi lii{.^enlcs nc Iristilia replelos, suie lucis

ratliis illuslravil, propc jiicenlcs crexil, luoeroris caiiginem

discus^it, et anxietiilcni oninein depulil. Quandoquideiu

nanique doiniiiicani voccni audicrant, « Eunlcs doccle oiu-

B ncs j;cntcs ': «dubilabanl anleui deinceps ct i|;uorabanl,

quo proficisci qucniquc oj)orlercf, ct in quannm ophislcr-

rarnm regionc verbum Dei praedicare; in specie lingua-

rum Spirilus sanctus advenil, singulis orbis lerraruui re-

giones docoudos dislribuil, alquc imperlilae linguac operatanquam iu tabula corum fidei commissi magislralus ac

nuigisterii leges dcscripsil. Proplerca in spccic linguarum

spirilus advenit : nc(|uc idcircolaulum, sed ut velcris eliam

bisloria3 mcmoriam nobis rerricaret. Cum cuim olim ho-

mines superbia clatiturrim extruerevoluerinl, quae ad coe-

lura usf|iie perlingoret, et invecla divisionc linp;uarum pra-

vam iliorum coilioncm et coucordiam di>sij)arit Deus :

idcirco nunc quocjue in specie ignearum iinguarum ad eos

advolat Spirilus sanctus, ut per illuin orbem lerrarum di-

visuui coujuugat. Et accidit rcs nova siniui ac mira : ut

enim lum antiquilus lingu;c lerraium orl)em diviseruut, et

malam concordiam iu di>sidium converierunt ; ita nuncquoque leirarum orbem linguaj copularunt, et qua3 dissi-

debaut iu concordiam rcduxerunl. Il;ique in specic liugua-

rum idcirco advenit : tanquam ignis autem linguae crant,

quod sylvesceulesiu nobispeccalurum spina3 succrevissent.

Nam quemadmodum lerra fertilis ac pinguis, si miniuie

colatur, magnam spinnrum sylvam profundit :sic el natura

nostra, quae a crcatore suo boua esl coudita, et ad virlutis

fruges idunea, co quod neque pielalis aralrum, nctjue cog-

n lionis l)ei seuien excepissel.quasispiuasquasdaiuct aliam

inulilem sylvam impictalem produ\it. Et quemadmodumsaspepropler spinarum multiludinem, ac malorum grami-

' Mattb, z.wiii, i^.



4o8 S. JO. CHftYSOSTOMI ARCUIEPISGOPI C. P.

num terrae facies ne apparet quidem : sic et animac nostrsE

nobililas purilasqne miiiime apparcbat, qnou>iqne nalurse

humame agricola venisset, el ip«ain iuimi^so spitilus igne

perpurgnsset, alque, ul ad excipiendum cceleste senien ido-

nea redderetur, ettecisset.

III. Tanta sunt, hisque niulto plura, quce nobis hujus

diei beneficio bona obvenerant. Quje cum ita sint , oro ,

obtesior(|uc vos, pro dignitale congeslorum in nos bono-

rum, festum nos quoque celebremus, non januam coro-

nontes, sed animas comcntes ; non forum lapetibus exor-

nanles, sed auimam splendidam virtutis amicln reddenles,

ut hoc pacto possitnus et sjiiritus gratiam suscipere, et

fruclus iude pullulanles dccerpere. Quis porro illc fructus

est spirilus? audiamus Paulum dicenlem : « Fructus aiitem

«spiritus est charilns , gfiudium, pax '. »\idc cjuanta sit

accuratioin veibis, quanla in doctrina convcnienlia : pra^-

misit charitalcm, tum deincepsea quae consequuntur com-

memoravit : radicem fixit, ac deinde fructum indicnvit :

fundamentum jecil, ac deinde ocdificium imposuil; a fonte

inilium duxit, et mox ad fluvios devenit. Non enim fieri

potest, ut gaudii maleria nos commoveat, prius qunmaliorum prosj)erItalem iioslram ducamus, et proximi bona

propria reputemus : ha^c vero non aliunde promanare

queunt quam quod charitalis vis prscvahicrit, atque donii-

natus. Charilas radi\ est, et fons malerqnecuncloium bo-

norum : elenim tnnquam radix sexcentos virtutiun ranios

germinat, quasi fons multos lalices profundit, et ul matergremio suo ad se conhigicntes arcte complectitur. Quod

quidem cuiu beatus Paulus probe nosset,'fructum spiiilus

eam appellavit : nlibi ver<> laiitam drlulil ei j>ra3iogativam,

ut eam legis plenitudincm ajjpellarit :« Plfniliido enim ,

» inquit, legis est charitas '. » linimvero ipse omuium domi-

• Gal.V, 23. —

2Koin. xiii, lo.



DE SANCTA PENTECOSTE. HOMILIA II. 4^9

iius tanquam descriptionem sn[Tirienlem, el fidc dl"-num

spocinien, nl qnis se ij)siiis discipnlnm probaret, non aliiid

quani quod a chaiilate pclilur, nobis proposnit, cuiji dixit :

« In hoc cognoscenl omnes, quia Discipuli niei estis, si

sdiieclioneui liabucritis ad inviceni '. » Qnamobrem ad

ipsain, qucTso, confugiamus omnes, eiqiic adlKTreamus, et

cum ipsa rcslivitalem lianc excipiamus. Libi cnim charilas,

animoe cessanldereclus; ubi charilas, alieni a ralione men-

lis insullus scdati siinl. a Charitas, i[i*|uit, non agit perpe-

srnm, non innalur, non est ambitiosn ': «charilas malum

proximo non iiiferl : ubicharilasdominalur, nuspiam Cain

cerniliir, qui lVatr(MU occidat. Tolic ronlem invidi;e, et

malorum oinninm flumen sustulisti : exscinde radicem, et

fruclum simul excidisli. Haec vero eo dicunlur a me, quod

de iis qui invident, magis sim scdliiitus, quam de iis quibusinvidclur. llli enim sunt , qui maximam faciiint jacturam ,

niultainque sibi perniciem invehunt; nam illis quidcm

quibus invidetur, illud, siquidem velint, materiam affVrt

coronariim, quod invidiam pati;inlur, Ac vide, quavso, quo

paclo juslus Abel celebretur laudibus , el in dics pra^co-

niis cfT ralur, quod c.rdis causn celebris nominis occasio-

nem atlulerit. At((ue hic qnidem post obitum elinm per

sanguinem audacler loquitur, el clnra voce parricidam

accusat ^: ille auteiu superstcs videlicet operuui fructum

per operuni niercedem recepil, et gemens Iremensque vi-

tam in lerrjs traduxit. At hic interfectus et jacens in ter-

ra, post obilum etiam majore cum fiducia loquendi facul-

talem oslentabal. Et quemadmodum illum sic afliciebat

peccalum, ut etianinum vivens iufclicius morluis vilam

degcret : sic el i>lum post morlem eliam virtus iihistrio-

rem reJdidit. Quocircn nos quoque ut niajorem et hic et

illic fiduciam nobis conciliemu«;, ut ampliorem ex hac

* Joan, xin, 55. — ^ i Cor. xiu, j. — ' Gen, iv, lo.



4l2 S. JO. CHhYSOSTOMI ARCHIEPISGOl»! C t>.

gilet gnbernator, niillum est periculiim, dum illins vigi-

lanlia ct ars navigio pro ouiniLus snfficit : hic vero noii

ita : spcl licet vigilct oriitor, nisi vigihinliam eamdem exhi-

beant audilores, drmersus hic sermo nosler peribit, neque

menlera ullam, a qua possil excipi, nanciscelur. Quaprop-

ter sobrios csse nos ac vigihintes oporlet : siquidem praes-

tantioribus in rebus ncgotiatio nostra consistet, ncc nd

aurum, vel ad argentum,

vel ad res pereuntes , sed ad fu-turam vitam et coelestes thesauros adipiscendos naviga-

mus : multoque plures hic qnam in mari vel in terra sunt

viu3 : quod si quis occurale illas lencre nesciverit, accrbis-

simum naufragium palietur. Quotquot igitur nobiscum

nnvigalis, ne conriclenliam vcctorum, sed vigilanliam et

solliciludiuem exhibele gubernatorum : nam et illi dum,

dorniientibus c.Ttpris omnibus, .idgubcrnacula sedent, non

viastantum in aquis circumspiciuut, sed cl iu coelum ex

tanlo rcs|)iciunt iulervallo, ac veluli manu (|ua(lun) a slcl-

larum cursu deducti, navim cum sccurilate moderanlur :

neque pelagus imperilus ullus iulerdiu tam intrepide pos-

set iulueri, alque illi tranquille media uocte, cum mare

terrorem niagis iucutit, vigilaules pacate suam artem cxer-

cent, et non semitas solum iuter undos, iieque cursus

aslroruu), s("d et ventorum exilus circunj^piciuiit : tanta-

que virorum illorum est sapieulia , ut siej)c venlorum im-

pctum vehemeulius ingruenlcm ac nnvigium subversum,

crebis veloruu) mutaliouihus excipieules, solertcr pericu-

lum omne depellaut, ct violentis vmitorum incursibus ar-

tem suain oppouentes tempestali navim eripiuut. Quod si

pro mundanis illi rebus hoc sensibile iDarc navigautes,

animo semper siint adeo vigilanli, mullo m;igis ita nos esse

comparalos oporlet : nim peiiculuin uegligcniibus majus

immiiieat, mujorque sil securitas vigilantibus. Nam neque

ex asseribus nostra h?ec cymba compacta est, sed ex divi-



4lG S. JO. CHRVSOSTOMI AhCniEPISCOPI C. P.

cumqtie alia dixi, et qnod rnrsiis oret, cnm illnd ei fuerit

agendnm, coiilrarinni esl : sed si causas aperuero, sublala

omnis erit occasio dnbilandi. Qn.Tnam igltur sunl causaD,

cur cum ipe, lum Aposloli de ipso humilia mnlta dixerint?

Prima quidem causa et maxima, quod ipsc rarne indutus

fnerit, ac lum illis, qui tnnc erant, Inm qnicumqne post

fnlnri erant, omnibns fidem facere vellet, non nmbramaliqiiam esse, noqne figuram tunlum id, quod cernebalur,

sed veritalem natnrae. Si enim cum lot iiuiuilia et hnmanadix' rinl Aposti.ll, ct ipse de se i|)so, polnit tamen diabolus

mi^eris aliquot hominibus et anrnn nosis persuadere, ut

dispensatioiiis ralioncm ncgarcnt, et eum carnem non sus-

cepisse dicere anderent, at(|ue omne hunianltatis funda-

menlum tollerent : si nihil istorum dixisset, quam pauci

fnissent, qui non in b;iraliirnm hoc incidissent? Mon audis

eliantnnm -Mdrcioneiii dispensalionem in carne negantem,

Manicliaeum , Volciilinum , el uinltos alios? Ideo miilta

humana lotinilnr, humilia , et ab illa ineffabili essrntia

aliena, ut dlspensalionls ralioni fidem aslrual : iu id enim

summo slu io diabt)lns iiicumbebat, ut hanc fidem ex ho-

Djinum mentibus evelleret, cnm probe nosset, si fidemdi.qiensalionis snsluli>sel, dc plerisque rebusnostris actum

fore. Est et altera prctler istam cansa, nimirnm infirmitas

audilornm, quodque illi qui tum prlmum ipsum videbnnt,

ac lum primnm audiebant, sublimiores capere dogmalum

sermones minime possenl. Enlmvero non sola nili conjec-

tnru, qnod dlco. ox ipsis demonslrare Scripturis, et docere

coiiabor. Si quld forte magnum et sublinie, sunque dignum

gloria locnlns ess( t : quid dico magiium et sublinie alque

ipsins gloiia dignum ? si qnld forte dlxisset quod naluram

humanam excederet, perlurbnbanlur , scandaliz-abantur :

sin autem humile (|ui(lplaiii el humanum, accuirebant, ac

sermoneni admillebant. Ubiaam taudem id videre esl?



DU CONStBSTANTZAU. 4^^

cllxit tDnicn, cum ut illud quod indicavi consliluerel, lum

ut cuusam iiperiret, ob quiiuj illis et liuuiilia verba couiuiis»

cuit : hiuc uiuiiruni erat , quod dictoruui maj^niludinem

capere nondum posseul. Et sane nisi hoc constituere ia

onimo hahuisset, supervacaneum fuisset doj^maluai subli-

mium doclrinani ilhs proponerc, qui neque aures praebere,

Bcquc auimum adhibere vokiissent : jamvero tametsi mi-

nime illis prodcssct, nos quidera ccrte erudicbat, ot ut

convenieiiti opinionc dc illo iuibucremur, elUciebat; ilkid-

que persuadebat in.causa iuisse, ul ad lanlam humihlatem

oralionem traducerct, quod sublimilalis eorum.quas dice-

hantur, nonduni copaces essent. Cum igitur eum vidcris

huuiilia loqui, ne nd esscnliic vililatem, sed ad inibeciili»

tatem audilorumjpsum sese allemperare puta. Vullis ct

tertiam causam afleram? Non enim tanlum ob carnem quacircumdalus erat, neque ob auditorum imbeciililatem, sed

quod auditores docere vellet, ut animo demisso et humili

essent, multa humihter et gcssit et dixit : alque hoec terlia

rursus est causa. Nam qui humiiiler seutire docet, non

verbis lanlum, sed et factis ad hoc nos erudit, sermone

simul et opere modesliam prae se ferens. « Discite enim, in-

»quit, a me, quia mitis sum et humiiis corde',» et ahbi

rursus : « Fihus hominis non venit ut ministrarelur ei, sed

9ut rainistrarct^ » Ergo qui docebat nos, ut humiles fiere-

mus, neque principem locum usquam occuparemus, sed

inferiores ubique censeri conlenti essemus, ac verbis fac-

tisque nos ad hoc incilabat, ei multaj suppetebant humiliter

loquendi occasiones. Licet et quartam proferre causamnihilo infeiiorem allalis : quaennm est illa tandem? ne forte

propler magnam et immensam hypostasium propinquita-

iem, nos in unius pcsonae opiniouem incideremus : etsi

enim raro tale quid dixerit, jam in cam nonnulli prolapsi

Matlh. XI, 29.— » Id. xs, aS.

27.




sunt impietatem. Sabellius quidem cerle Afer cum dicen-

tem audissel : « Jilgo et Paler unum sumus, » et « Qui vidit

» me, vidit Patrem', »ex Iiac verborum propinquitnle, qua

ad genilorem aceedere videbatur, occasionem impietatis

arripuit, ita ut unam esse personam et hypostasim unamcenseret. Neque vero soloe sunt istce causae, sed ne quis

eum primam illam et ingenitam esse substantiam arbitra-

retur, aut majorem suo ipsius genitore censeret : nam et

hoc ipsum timuisse Paulum apparet, ne quis forte hoc im-

pium pravumque dogma suspicaretur. Cerle cum dixisset:

« Oporlet enim iUum regnare, donec ponat inimicos sub

«pedibus- : » et addidisset : c Omnia subjecit sub pedibus

ejus^, » adjunxit : « Prater eum, qui subjecit illi omnia ^ : »

Don utique adjuncturus, nisi timuisset ne qua forte diabo-

lica talis sentenlia exoriretur. Saepe quoque dum Judaeo-

rum invidiam lenit, de verborum subbmitate nounihil re-

mittit, ut eorum, qui cum ipso sermocinabantur , suspi-

cionisatisfaciflt ; ut cum ait : « Si ego testimoniumperhibeo

»de me ipso, testimonium meum non est verum^. » Namut eorum suspicionem refelleret, ita dixit : neque cnim hoc

verum non esse, voluit indicare, quin potius, ut vos arbi-

tramini, e,t suspicamini, inquit, cum me nohtis recipere de

me ipso verba facientem.

V. Et vero plures aliae reperiri camse possent : ac ver-

horum qiildem humililatis muUos nobis proferre occasio-

nes liceret : at tu dogmalum subiimiorum aiiam afler oc-

casionem pr«ter eam, quam diximus. Ea vero fuit, quodsuam nobis veilet patefacere nobilitalem ; sed aliam aflferre

nullam posses. Nam is quidem, qui niagnus est, exiguum

aliquid poterit de se dicere, nec uUum id crimcn erit, si-

quidem istud est modestiae : si quis aulem qui parvus sit,

» Joan. X, 00. — 2 i,^, xiv, 9. — ' i Cor, xv, 25. — < Ibid. 26.

—*

Ibid. 37. —''

Joan, v, 01,



422 S. JO. CHnYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

buccellam.exivit. Cumergoexiisset, assnmptis JesnsDlsci-

pulis ait : «Omnes vos scandalum patiemini in me '. » Re-

nitenle aatem Pelro, ac dicenle : «Etsiomnes scandalizati

»fuerinl,ego nunqiiam scandalizabor ', » ait rursus Jesus :

«Amen dico tibi, antequamgallus cantet, termenegabis^.»

Cum autem rursus conlradiccrel, deinceps illum reliquit.

Non potes, inqnit, verbis persuadcri, sed contraclicis, ac

rebus ipsis libi persuadebilur non essc Domino conlradi-

cendum. Atqne horum mihi iterimi memores estote verbo-

rum : utilis cnim eorum erit memoria, dum orationem

perscrutobimur, indicavit proditorem, praedixil omniumfugam, et mortem suam : «iPerculiam, inquit, pastorem, el

» dispergentnr oves 'i: » priedixit, qui se abnegafurus esset,

ct quando, ct quoties, et accurate omnia. Post hoec utidoneam pracscientioe fnturorum pfferat probalionem, cumad villam quamdam venisset , orat : et illi quidem Divini-

lalis orationem esse dicunt, n' s aulem eese dicimus dis-

pensalionis. Judicate itaqne, ac per ipsius Uiiigenili glo-

riam, ita sententiam ferle, ut nihilcujusquam gralisc dclis,

Nam lametsi apud amicos causam dico , prccor lamen ct

obsecro, ut incorrnptum judicium, nec vel in graliam

noslri, vel in illorum odium fiat, Enimvero ex hoc ipso

maxime constat oralionem Diviniiatis non esse, Dcus enim

non erat : Dei est adorari, Dci est orationem suscipere,

non orationom ofTerre. Allamen quoniam impudentes sunt,

ex ipsis oralionis verbis manifestum reddere conobimur,

totum illud dispensalionis esse, ac secnndum carnem infir-

milatis. Quando cniui humile quid loqnilur Christus, sic

humile loquitur ac vile, nt summa diclorum humililas vel

admodimi contenliosis ncrsnaderc qneat illa verba mul-

tum ab illa incffabili alque inenarrabili essentia dissidere.

Ad ipsa igitur oralionis verba veniamns. « Pater, si possibile

Matlh. XXVI, 3i. — ' Ibid. 53. — ^ Ibid. 54. — * Ibid. 5».



DE C0NSUB5TANTI\LI. /|S5

«csl, Irnnsoal a mc calix isle. Vernmtamcn noii sioiit rgo

Bvolo.scd siciit tii'.» llicigitur cos inlcnogcnins,ignorat-

iie nuu) possiljilc sit, aut impossibile, qui paulo anlo intcr

ccenandum diccbat : « Unus ex vobis Iradct me? >> Qui pnulo

antc dicebat: « Scriplum cst : Percnliam paslorem, ct dis-

Bpergenlur oves, » et, « Omues scaudalum pnliemiiii in

»me?»qui Pclro dixit :« IMe ncgabis, » et « Ter mc uega-

»])is, » hiccino, quncso, nunc iguoral? quis hoc dixerit,

qnanlumlibet advcrsum senliat? Nam cuui illud quideiii,

quod ignoralur, aulli ncquc Proplictarum, ncque Aiigeio-

rnm, nequc Archangelorum nolum fucrit, ansam ahquamconlcnliosis forlassc praibebit : cnm aulem illud (juod

ignoratnr, ila clarum et cxploratnm omnibus incrit, iil

etiam homines accurale illud noverint, qua excnsatione,

qna venia digni fueriut, qui asscverant eum, quod ignora-

rct, isla dixisse? Sanc qnidem liunc, de quo agimus scrmo-

nem, exacte servos cjns novissc liquet, ct pcr cruccm illud

paliendum, ac tam multis anle annis horum ulrumque de-

clarnns Davidexpcrsona Chrisli dicebal: « Foderunt manus

»meas, et pedcs meos % » ct quod futurum erat tanquam

praeteritum annuntiavil,hoc nimirumindicans,quemadmo-dum fieri nequit, ut ea qua3 jam evenerunt facta non fnc-

rint, sic nec possc (leri, ut hoc non accidat. Rursus Hc-

saias, hoc ipsum prnedicens aicbat : « Sicnt ovis nd occisio-

«nemduclusest, ct sicut agnuscoramtondentcsemutus ^.»

Hunc rursus agnum cernens Joannes dixit : « Ecce Agnus

» Dei, qui tollit peccalum nunidl'*, » illcnimirum pracdiclus,

inquit. Ac vide, non slmpliciler dictnm cst Agnus,.£ed ad-

ditum cst, Dei. Nam qnouiam et altor erat Aguus judaicus,

«t hunc csse Dci oslenderet, sic locutus cst. Illc pro sola

gente oflerebatur, hic prololo terrarum orbe fuit oblatus :

' MaUh. XXVI, op. — - Psal. xxi, 17. — ^ Isai. r,ui, 7. — * Joan.



4^4 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPlSCOPt C. P.

alqiio illius quidem sanguis corporalem plagam prohibuit

a Jutlaeis, liujus vero sanguis purgalionem orbi attulit uni-

verso. Et vero hic snnguis, juJaici, inquam, agni, non ex

sua poluit natura , quod potuit, sed quoniam hujus erat

figura, vim illam obtinuit,

VI. Ubi sunt igitur illi, qui dicunt : « Et ille filius dicilur,

et nos filii et ob hanc appcllationis communioncm, ad

uoslram conantur eumdcjicere vihtatem?

ecce namqueagnus, et agntis, alque unum quidem est nomen, utriusque

vero naturcE discrimen immensum. Ut ergo cum appella-

tionis illic audis communionem, nihil aequale mente con-

cipis; ita nimirum et hic dum fihum audis et filium, noli

Unigenilum ad vililalem tuam deprimere. Quid vero de

eervis dicendum est ? Si enim Divinitcitis sit oratio, secum

ipse pugnare videbitur, sibique coutradicere, et adversari.

isle enim, quihoclocodixit: «Paler, sipossibileest.lranseal

»a me calix iste ', » quique cunctatur, ac refugit passio-

nem, alibi cum dixisset oporlere Filium hominis Iradi, et

flagellis casdi, cumquc Pelrum dicentem audiisset : « Pro-

»pilius libi eslo, Domine; non erit tibi hoc ', » ita vehe-

mcnler ilhim increpavit, ut dicerct : « Yade post me, Salana,

«scandalum es mihi; quia non sapisea, quoe Dei snnt, sed

»ca qu3D hominum ^; » Inmelsi paulo antc ipsum lauda-

verat, beatumque pragdicarat, nihilominus Satanam eumvocavit, non quod AposloUim ignominin vellet afficerc, sed

quod hoc probro cuperct indicare, non ex animi ejus sen-

tentia diclum illud prolatum fuissc, sed adeo alienum, ut

qui illud prolulerit, licet Petrus essct, Satanam non dubi-

taverit appcUarc. AHbi rursus ait : « Desiderio desideravi

»hoc Pascha manducare vobiscum ^, » Qunm ob causam

hoc Paschn dicit? lamelsi aho quoque teinporc festum

' aiatth. XXVI, 59. — ' Id. xvj, 22, — ' Ibid., ct Marc. vm, 33.

—'• Luc. XXII, i5.



DR consubstantiali. 4^5

islud cum ipsis pcregit quam landcm ob causam? quoniflm

illud scculura ciux rrat. Et rursus : « Palcr , clarifica

sFilium luum, ul cl Filius luus clariflcet tc ' ; » ac mullis

in locis eum j)assioncm praedixisse, atque, ut cvcuirel,

oplassc comperimus, ejusquc rei causa venissc; quomodocrgo hic dicit : « Si possibile est ; » imbecillitalcm nalurai

oslcndit humanac, quae utcumque avelli a pr.Tsenti vita

nolcbat; sed rccusabat et tergiversabatur proptcr insitum

illi a Dco jam a principio pracsentis vilaj amorcm. Si enim

post quam ipsc tot tanlaque dixeril , carncm ilhim non

assumpsisse ausi sunl quidani asserere; si nihil horumdiclum luissct, quid non dixisscnt? Idcirco praedicit qui-

dein iilic ut Deus, ct advenire passionom cxoplat; refugil

aulem hic etdcprecalur, ut homo; ultro enim illum ad pas-

sionem venisse docct illud, quod ait : » Polestatem habco» ponendi animammeam,el polcslatem habco sumendi eam.

»Nemotoliiteamame;ego pono eam a meipso % «quouiodo

ergodicit: «Nonsicutego volo, sed sicut tu?» Quid vero mi-

raris, si aulc passionem lanlum adhibeat sludii, ut verila-

tcm carnis confirmct, cumct post resurreclionem Discipu-

lum ccrncns incrcdulum.el vulncra ipsi et clavorum fixuras

oslendere non rccusarit,et manus conlaclui subjicere cica-

Irices, ac dicerc : «Scrularc et vidc, quia spiritus carnem et

Bossa non hubet ^ ?»Idcirco ncc a principio perfeclae aclatis

homincm suscepit, sed et concipi et nasci, et lacle nutriri

suslinuit ac lanto tcmpore in tcrra versari, ut hoc ipsuni

et temporis diulurnilatc ct aUis omnibus confirmarel. .\am

quoniam Stxpenumero in lerris Angeli in forma hominumapparuerunt, alque adeo ipse Deus; quod autem appare-

bat, non caruis verilas erat, sed tittempcrallo; nc forte

talem hunc esse adventum arbitreris, quales illi fuerunt,

sed veram esse carnem libi fides fiat, et conceplus, et

' Joan, svii, \.^ • Id. x, jS, 19. — ' Luc. xxt,"^;^^.




nalns, et edncatns, alque in prnjsepio uositus fuit, non in cii-

biciilo qiioflcim, scd in diversoiio corani inniimcra multilu-dine, ut vulgo ejns nativilas innolescerct. Idcirco et lasciae,

et proplieti.Tj superioribns idipsum saeculis prsedixerunt,

iion hominem ta;ilum illnm fnturum, sed fore nt conci-

perelur, nasceretnrj et puerornm more nulrirelur. Et hoc

est quod Hesauis clamat dicens : « Eccc virgo in utero

ohabebit, et pariet Filinm , ct vocabunt nomen ejus

» Emmanuel. Butyrum et mel comedet '; et rursus : Par-

» vulus natns est nobis, et Filins datns cst nobis '. » Vidcs

ut priorem etiam illins aelalem praenunliarint? inlerroga

ergo hareticum, Dous formidat ne, ac recnsat, et cuncla-

tur, ct trislilia afllcitur ? quod si dixerit : « Eliam, »dcin-

ceps recede, et stntue illum infracumdiabolo, vel polins eo

inferius; neque cnim il!e hoc dicere audebit; siu antem

dixerit, nihil hornm esse Deo dignnm, dic : « Ergo nec

orat Deus : » absque islis enim et alind absnrdum eril,

si hfcc Dei verba fuerint. Neque enim animi solnm aestua-

lionem hoec verba significant, sed etiam duas volunlates,

imam quidem Filii, alleram vero Patris inler se conlrarias;

nam quod dixil : a Non sicut ego volo, sed sicut tn, »

hoc indicantis est. Al(jui nc hoc quidem unquam illi

odmiserunt, sed nobis semper dicentibus illud, « Ego et

» Paler unum sumus ^ » in majestale > illi in volnntalc

diclnm esse inquiunl, dicentes Patris et Filii unam essc

voluntalem. Si crgo Patris et Filii una est voluntas, quo-

modo hic dicit : « Vernmtamen non sicnt ego volo, sed

» sicut lu^^PaNam si in Divinitale qnidem sit, qnod diclum

est, exoritur quacdam conlradictio, et multa exeo absurda

nascnntur; sin aulem iu carne, rationi consenlanca snnt,

neqne rcprehendi quldquam poterit; nan cnim carnem

nollc mori, damnari potest, cum hoc sit nalurre; ipse

' Isai. vu, 12. — ' Id, IX, 6. — ^ Joaii. x, 5o.



DE CO.NSCBSTANTIALT. /jiJ^

aiilem, qu.-c natiiric sunt, omnia pr.xlnr peccatnm copio-

sisjiimc oslciidat, ut ora hivrollcorum ohtmol. (^)nanclo

cr^o dicil : « Si possibilc esl, Irnnscat a me callx ist", «ct;

« Non sicut ej^o volo, scd sicnt tu ', «nihil iilind prjc sc

ferl, nisi sc vcrc cnrne circunidatura esse, cju;c niorlem

reformidel; illius enim cst mortcm timero, et recusare, et

mocrorc aflici. Quandoc|nc igitnr deslilutjun iilam ct nu-

datam propria operalione dereliuquit, ut cum cjus iufirmi-

lalem oslcnderit, ejus quoquc nalui.c lidem iacial;

quandoqnc vcro cauidcm cclat, ul nudum homiucm non

fuisse intcliigas. i\am quemadmodum, si semper hui.nana

demonslrassol, hoc nlique crcdilum fuisset; ilo,si sempcr

qnoc Dei sunt perfccissct, dispensalioiiis ralionifidcs .idhi-

bita non fuisset. Propterea variat el intermiscet cum verba

tum acliones, ut neque Panli Samosateni,neqne Marcionis,

et Hlanichici morho ac furori pricheat occasionem ; idco et

quod futurnm est pr.xdicit ut Dcus, ct rursus ut homorccnsat.

VII. \ellem equidem reliquas ellam causas pcrcnrrere,

alqnc cx ipsis aclionibus indicare, quemadmoduin hic,

dumcarnisinfirmilalem ostendcret.sic et alibi rursns iilumorassc, dum «nuditorum infirmilalem corrigeret. Ncque

enini cuncla, qua* humililer dicta sunt, ob c;irnis amictum

solum csse dicla censcndum est, scd ob alias ctinm quas

allnii, caosas; verumlamen nc eornni, quro dicta fuerint,

multlludo, eornm (\ux dlcenda sunt, copiam obruat, hic

fincm facicns adversus eos diccndi, et reliquis in alium

diem, rejeclis ad oralionis rursus cohortationem me con-

vcrtam. Licet enim de hoc argumenlo ssepe verba fcccri-

mus, lamcn opcr.e-prclium fuerit , ut nunc eliain de eo

dicamus; nam et earum veslium quse semel lincl;c fucrint,

facilc color cvanescil; quos vero muUoties ct frequcnlcr

' Mallli. XXVI, 3f).




immersas eduxerint infectores, eae florera coloris immnta-

bilem servant; hoc et iu animabus uostris continglt ; si

quando enim eadem verba frecjuenter audierimus, quasi

tincturam quamdam exceptam doctrinam non facile de-

ponemus. Ne igitur perfunctorie audiamus; non enim est,

non est, inquam, oratione quidquam potentius, aut quod ei

possit aequari. Non sic amiclus purpurn splendldus est

imperator,ut qui orat, colloquio

cum Deo exornatus. Utenim sl, aslante excrcitu, ducibus, magistratibus, consu-

libus multis, accedens quis privatim cum imperalore in col-

loquium veniat, cunctorum oculos ad se convertit, eaque

ratione fit illustrior, sic et orantibus accidit. Cogita nam-

que quantum illud sit futurum, ut praesentibus Angelis,

astanlibus Archangelis, Seraphim, Cherubim, caterisque

Virtutibus omnibus, unus homo mulla cum fiduci;i possit

accedere, et cum Virlutum illarum liege colloqui ; numhoc illi cujuslibet honoris inslar erit? Neque vero tantum

honorem, sed utilitalem quoquc maximam possumus ex

oratione decerpere, vel etiam antcquam id quod pelimus,

oblinuerimus. Nam simul atque manus in coelum quis

exlenderit, Deumque invocarit, confestim ex rebus excessit

humanis, ad futuram vilam menle translalus, ac deinceps,

quae sunt in coelis, animo concipit, nihilque cum hac vila

commune tempore precalionis habet, si diligenler precalus

fuerit; sed licet ellervescat iracundia, fncile sedatur; hcet

cupiditas oxardescat, extinguitur; hcet invidia torqueat;

multa cum facilitate depellitur; idemque conlingit, quodexoriente soie Proplieta dicit contingere. Quid ilhid est?

« Posuisti tenebras, et facta est nox; in ipsa pertransibunt

somnes bestiae sylv3B. Catuli leonum rugientes, ut rapiant,

»ct quaerant a Deo escam sibi. Orlus est sol, et congregati

»sunt,et in cubihbus suis collocabuntur '. » Ut igilur radiis

! Psal, Clll, 30-22.



DE CONSUBSTANTIALI. /429

solis exorienllbns, feroe omnes fngantur, cl in sna luslra

(liscednnt; ita nimirnm ubi tnnquam radius quidam ex

ore nostro linguaquc oratio sese efTiuIerit, cuui ujcns iliu-

minatur, lum experles ralionis ac belluinae perlurbaliones

auiugiunt ct abiguntur, alque in suos specus abscedunt, si

modo diligentcr, si altento animo, si mcnte vigilanli ora-

verimus. Tum licct afiuerit diabolus, abigltur ; licet dac-

mon, recedit. Nam si Domino colloquia serente cum servo,

nuUus cx conscrvis, ne ex illis quidem qui fiduciam apud

illum obtinent , auderet accedcrc, et illum oblurbarc;

multo minus hi cx corum numero, qui Deum offenderunt,

nequc fiduciam oblinent, nobis in divinum colloquium

admissis obstrepcre poterunt, si conveniens studium adhi-

buerimus. Oratio porlus tempestale jactatis, fluctuantibus

anchora, scipio tilubantibus,paupcrum thcsaurus, divituni

securitas, morborum curatio, custodia sanltalis. Oratio

simul et bona nobis imniota conservat, ct confestlm mala

Iransmutat ; sive tentatio invaserit, facile propulsatur; sive

pecuniarum jaclura , slve quodlibet oliud eorum , quoe

molestiam animnc noslroe inurunt, cuncta quamprimum

repellit. Oralio moerorisoranis refugium, hilarilatis argu-

mcntum, occasio perpetuae voluptalis, phiIosophi;e niater.

Qui diligenter polest orare, licet omnium sit pnuperrimus,

tamen omnium cst dilissimus; ut qui oratione deslitutus

est, licet in ipso regio throno sedeat, omnium est pauper-

rimus. Nonne rex erat Achah, et vim auri argenlique

hnbcbat immensam? at quoniam oralionem non habebat,

Eliam quaerens circumibat, hominem, qui neque diverso-

rium, neque vcslem habebal, sed melotem solam. Quld hoc

sibi vult, quaso ? Tu qui tot habes apothecas, eum, qui

nihil habet, qua?rls? Ita cst, fnquit; nam quid mihi tandem

prosunt ha?c promptuaria, cum hic nobis coelum clauserit,

et inulilia cuncla reddideril? \i(ies, ut hic illo fuerit opu-



45o S. JO. CHaYSOSTOMi ARCHIEPISCOPI C. P,,

lentior? nam quousque vocem hic eiuilteret, in multa

pauperlate rex cum toto comitalu versabatur. remmirabilem ! ne veslem quidem habuit, et coelum claubit,

icleo nimirum coehim clausit, quia vestem non habuit;

quia nihil hic possedil, idcirco multam exhibuit potesta-

tem; cum Libra tantum diduxisset, ut innumeri e ccelo

ihesauri delaberenlur, effecit. O sanclum os, cui foates

imbrium inerant ! o hnguam stillas effundenlpm ! o vocembouis innumeris scaturientem ! Ad hunc igilur nostros

semper oculos converlenles pauperem simul et divitem,

qui dives idcirco fuit, quia pauper fuit, conlemnamus prae-

sentia, concupiscauius fulura ; sic enim et quae hlc siiut, et

qu£e iUic, omnia bona consequemur. Quae nobis omnibus

prastare diguetur gralia et benignitas Domini noslri Jesu

Christi, cum quo Patri gloria simulque sancto Spiritui,

nunc et semper, el in saecula saeculorum. Amen.

HOMILIA.

AdversusJudceoset Gentiles demonsiratto, quod Clii^islus

sit Deus, ex iis, quce multis in locis de illo dicla sunt

apud Prophetas,

I. Quoniam plerique hominum\

sive ex innala socordia,

sive ex nimia saeculariumrerum,quibusse dediderunt,cura

fllque solliciludine; aliivero ignorantia magna detenti,pro-

hxos sermones non hbenter audiunt; oppra^-pretiuni visum

est multiloquii molesliam resecare : ut serujonis brevitale

cum segniliem eorum loUam, lum iis, qui in lectionis fasli-

'

^ ide D, GuUlon, toni, xin, pag. xSa-oaS.



ADV£BSUS JUD.EOS LT CJi»NTILES. 4^1^

dium prolapsl siinl, suaclcan) , ut praescntl oralioni magnacuni nlaciltalc aurcs prajbcant. Idco nullis vcrboruin no-

nilnuuKjue lcnociniis ulcns, sed dlcla sic tcmpcians, ut la-

mulo, anciihu, vidutc , institori, naula) et agricolae caplu

facilia slnl, brcvitali Insupcr, quanluui fas erit, ubiquc stu-

dcbo : paucisque doclrinaui tradcrc satagam : alfjue ulro-

quc mudo oscitantiuni audiloruui sludia cxcilabo; quo

facilc et ab^quc laborc hoec pcrcipcrc possint, iisque in

memoria rcposilis, lucrum iudc reportcnl. Primum aulcm

cuiu Ccnlllibiis manus conser;'.m. ^am si dlxcrit Gcntllis,

« Underaanifeslum cst Ghrisluiu csse Deum? » hoc enim ante

oninia |>rajslilucre (tj)orlct, utpole cum c.Ttera inde conse-

quantur; non a ccclo dcmonslralionpm potemus, ncque ab

aliis id genus. Nam si illi dixero : « Coulum crcavit, lerrani

ilem vel mare; » id ipse non fercl; si dixcro : « Rlorluos susci-

lavlt, ca3cos curavit, d;T3uionas fugavit;» nequc hoc admit-

lcl; si dixero; « Regnum j)romIsitetoccultabona, » sl de re-

surrectionc verba feccro, hoc non modo non rccipiet, sed

eliam rldebil. Unde igilur. maximc si idiota sit, illum in-

sliluemus? Unde, inquam, nisi ex lis, quoe apud mc et il-

lum iu confesso sunt, ncc in dubium vocari possunt. iNam

si supj)onam ipsum condidisse coelum cl alia, quae dixi, id

ille uuu facile credet. Qusenam igilur sunt ea, qua i|)snm

fecisse Gentilis ipse fatelur, neque negare polest? QuodChrislianorum genus ipse fundaverit, neque enim illud

negalurus cst, quod unlversas per orbem Ecclesias condi-

derit. Iliucejus potentlai argunienlum ducemus, el oslen-

demus ipsum vere Deum esse : dicemusque non esse puri

hominis lanlum orbem, terram, mare, tam brevi tcnipore

pervaderc, et ad res tantas evocare; cimi uiaxiinc lam ab-

surdis moribus assueti homines essent, et lot malis irretiti.

Et tamen potnit ille humanum gcnus ab his omnibus libe-

rare; non Uomanos lantum, sed Pcrsas et omne barbaro-




rum genus. Haec porro fecit, non armls usus, non sumpll-

bns, nuUis excrcilibus, non commissis praeliis; sed princi-

pio per undecim viros, ignobiles, vile.s ignaros, idiotas,

pauperes, nudos, inermcs, calceis carentes, una tunica

teclos. Quid dico, feclt? Persuadcre potuit tot horalnum

gentibus, ut non de pra}senlihus tanlum, sed etiam de fu-

turis philosopharenlur, ulque patrias leges evellerent, ve-

teresque morcs tanto tempore radicatos penitus lollercnt,

nliosque subslitucrent, qui ab assuells et facIHbus ad difli-

cillora ejus prcecepta traducerent. Haec vero facere potuit,

dum oppugnarelur ab omnibus : crucemque suslinuit, in-

fame supplicium, ac morlem ignominiosissimam. Neque

enlm negabunt ipsum a Jud?els cruclfixum innumeraque

ab illis passum esse, et tnmen quotidie praedicationem ac-

crescere : quodqne incredibile vldealnr, ea non hic tan-

tum, sed et apud Porsas floret, eliamsi ab IlHs oppugnetur.

Etenlm apud illos quoque Marlyrum examina multa : et

tamen qui Ipsis iupis ferociores erant, accepta prcedica-

lione ovibus mansuetiores evasere : jamque de immorlali-

tate, de resurreclione et de inefl^ablhbus bonis philoso-

phantur.n. Non in urblbus lanlum, scd ellam in deserto hrec

pricclare gesla videas, in vicis, In agris, in Insuiis, in por-

tnbus et navallbus : non Idiolc-e, non principes tantum; scd

illi ipsi qui diademate redimiuntur, crucifixo magna cumfide subditi sunl. Quod aulem haec non temere contigcrint,

sed dlu anlepratdicta sint,

jamdemonstrare conabor. Imo

vero ut ne sermo nosler suspeclus sit, opera? prelium erit

hbros Juda^orum , qui ipsum cruclfixernnt , in meditun

proferre, Ipsorumque leslluionia ex Scrlpturls, quae pcnes

eos asservantiu^ excepta sub incredulorum oculis percur-

rere. Quod Igllur Deus homo fulurus slt , Deus({uc man-

surus, primus omnium dicit Jeremias : « Hic Deus nosler,



ADVEhSUS JUD.EOS ET GENTILES. 433

»non reputabitur alius ad illum. Inveiiit omnem viam»scIenlioe, et dedit illam Jacob puero suo, et

Israel dilcclo»suo. Post hax in terra visus est, et cum homiuibus con-

• versatus cst '. d Vides quomodo omnia paucis vcrbis de-

claravit, nempe quod Deus existens, homo faclus sit, et

cum hominibus conversatus sit; et qnod veterem legemipse condideritPa Nam invenit, inquit, omnem viam scien-

»tiae, el dedit illam Jacob puero suo, et Israel dilecto

»suo, dHIc quippc docet, etiam ante incarnationem ipsumomuia dlspensasse, omniaque fecisse, legem staluisse, pro-

vidissc, curassc, benefecisse. Ahus ilerum Propheta quo^

modo dicat ipsum non modo homiuem futurum, sed etiam

ex Virgine nasciturum, audi ; « Ecce virgo in utero habe-

»bit, et pariet filium, et vocabunt nomen ejus Emma-»nuel', »qnodinterprelantur, « Nobiscum Deus. »Deindeoslendens, non apparenler, sed vere hominem esse, ad-

didit , [« Bulyrum et mel comedet, » Mos est enim, ut his

cibis pecuhariter pascantur pueri mox ut nati fuerint. Etdcclarans, quod non purus homo, ilerum addit dicens (6):]

«Propter quod prius quam sciat puer vocare patrem bo-

»num vel malum , non obtemperat mahliaB , ut eligat bo-»num^. D Quod autcm non lanlum homo et ex Virgine,

sed etiam ex donio David fulurus esset, audi quomodo diu

ante pradixerit Hesaias, qui fij^uris licet usus et mela-phora, preedicit lamcn : « Egredietur virga de radice Jesse,

»et flos dc radice ejus ascendet, et requiescet super eumBspirilus Domini, spirilus sapientia^ et inleliectus, spiritus

«consihi et fortitudinis, spiritus scienlia) et pielalis, spiri-

»lus limoris Dei replebit illum ^. » Ilic cnim Jesse pater

fuit Davidis, quia ex illa liibu erat : nec solum ex illa

Iribu, sed etiam ex domo Jesse prodibit: id vero praenun-

• Baruch. ui, 20, 24. — s Isai. rii, 14. — 3 Ibid. 16. — * Icl,

XI; 1.

LXXX. 2S



434 S. JO. CHRYSOSTOMI AUflHIEPISCOPI C. P.

tiavit his verbis : « Egredietur virga de radice Jesse. »Non

de virga simpliciter loquens, sed de ilio et de regno ejus.Quod aulem non de virga hcTCC dixerit, in sequenlibus de-

ciarat ; post quam enim dixerat « Virgara , » subjunxit, « Et

Drequiescet super eum spiritus sapienlise et intellectus. »

Ncmo enim, etsi admodum insipiens sit, dixerit spiritus

graliam super hgnum advenisse : sed palam est, super tem-

plum illud immaculalumvenissc. Ideo non dixit, « Veniet,»

sed, «Requiescet : » quoniam post quam venit, ibi mansit,

nec discessit. Quod Joannes evangelisla declarat his ver-

bis : « Ego vidi spiritum descendentem sicut columbam, et

»miinenlera super eura '. » Neque silentio praelermist-runt

senlenliam judaicam, quam illi exhibuerunt ipso nato :

nam Alallhaeus sic loquitur : « Audiens autem Herodes lur-

» batus est, et omnis Jerosolyma cum illo ^. » Hesaiam qno-

que audi, qui id diu anlc praenuntiavit : « Cuplent, si fiant

»igne combusli : quia puer natus est nobis, et filius ddtus

»est nobis, et vocatur nonien ejus, magni consilii Angelus,

«aduiirabilis consiliarius, Deus forlis, potens, princeps pa-

» cis, pater futuri SKCuli ^. » iloc de puro homine dici non

posse palam est vel iis , qui admodura contentiosi sunt.

Nullus quippc homo a sosculo Deus forlis vocatus est, ut

neque tanlai pacis princeps : nam « Pacis ejus, inquit, non

»est terminus ^. » Id declarat r)5runi eventus, quia tolam

jpervasit lerrara, universum mare, orbemque habitabilem,.

monles, saltus, colles, a die ilia, a qua Chrislus incipiens,

in ccelum ascensurus dixit : « Pacem meam do vobis : non«sicut mundus dat do vobis ^. » Cur ita locutus est Chris-

lus? Quia nirairum pax horainum facile solvilur, varias-

que habct vicissitudines : pax auleni ejus, firma, imraota,

stabilis, diuturna, imniortulis, finem non habens, licet iu'

' Joan. 1, 55. — * MaUli. lu, 5. — ^ Isai. ix, G. — * Ibid, 7.

— ' Joan. XIV, 27.



ADVKnSUS JL'D.EOS KT fiKNTII l.S. /,55

mimcra bella unditjuc moveanlur, ac millc qnotidic pa-

rentur insidiai. Veruui illius sermo qui omnin perficil, hoccuni c.Teleris ((Tocit.

lU. Non solum autem illuni hominem fulurum , scd

etiain modum advenlus ejus praedixeruul. Quia enim veu-

lurus erat non lonitrua, non ruhinna superne miltens, non

quatiens terram, non commovcns crchmi, non portenla

exhibens;

sed sinc strepilu nulloquc conscio, in domofabri nasciturus erat, in domo ignobili ac vili, audi' quo-

modo nequc hoc tacucrit David : « Descendet, inquit, sicut

» phiviii in vclius '. » tranquillilalcm et quietem significans.

Neque hoc tantum; scd etiam quam mansucte et suaviter

cum homiuibus conversaturus esset, alius Prophela decla-

rans vide quid dicat. Nara quia cum contumchis, sputis,

convitiis afllceretur, iuhonoraretur, flageliarelur, poslre-

moque crucifigcretur, nulhim ultus est talia facientem,

sed omnia patienter tulit, contumch*as, insidias, insaniam

et imporlunum plebis illius furorem atqne incursum, ha^c

omnia declaravit his verbis : « Calamum conlritum non

Dconfrin^ct, et linum fumigans non exlinguet, donec edu-

» cat in victoriam judicium, et in ipso Gentes sperabunt ". »

AHus item locum , in quo nascilurus erat, indicat dicens :

« Et tu, Belhiehem tcrra Juda, nequaquam minima es in

«principibiis Juda : ex le enim exiet dux, qui regat popu-

»him meum Israel ; el exitns ejus ab initio a diebus sae-

»cuh ^. » Hic Divinitatem el hnmanitalem declarat : nam

cum ait : « Et exilus ejus ab inilio a diebus saecuh, » ajter-

nam ante sa^cula existenliam demonstrat ; cum vero ait :

« Exiet dux qui regat populum nieum Israei, » generalio-

nem secundum cnrnem. Ac vido rursum et hic aliam pro-

phetiam refulgenlem. Non cnim dicit sohim ipsum esse

nascituruai , sed cliam locum nobilcni ftiturum csse, qui

'

Psal.t.xxi,

G. —2 is;.-,-^ v,,,^ 5,

—3

jiif!, y^ ^.

28.




tunc erat ignobilis et exigiius : « Nequaquam enim minima

»es, inquit , in principibus Juda. » Stinc lotus orbis ad

Belhlchem videndam confluit, ubi natus reposilus fuil, ne-

que ulia alia, quani ha3C, causa est. Alius ilenim tempus

quo venlurus erat significavit his verbis : « Non deficiet

«princeps de Juda, neque dux de femoribus ejus, donec

»veniat cui reposilum est, et ipse expeclalio Gentium : H-

jgans ad vineam pulhim suum, et adhehcem pullum asinae

»suae. Lavabit in vino sloiam suam, ct in sanguine uvae

«pailium suum. Jucundiores oculi ejus vino, et candidiores

pdenles ejtis lacle '. » Vide hanc etiam prophetiam con-

gruere. INam lunc advenit, cum j«m deficerent principes

judaici, el sceplro Romanorum snbderenlur : et sic imple-

batur prophetia, qutc dicit : « Non deficiet princeps de» Juda, ct dux de feaioribus ejus, donec veniat, cui repo-

psilum est ^, » de Christo scilicet loquens. Nam statim at-

que nalus est, et descriptio illa prinia facta csl, imperan-

tibus Rumanis Judaeorum gcnti, cum eos sub imperii sui

jugum egissenl. Ilenique aliud significatur his verbis, « Et

» ipse expeclalio Genlium. » Cum advenisset enim,omnes

gentcs attraxit. Herodcs Jesum nalum j)erquirens pneios

60 in loco inlerempturus erat : et neque hoc siluerunt Pro-

phctiE , sed mullis anlea tcniporibus prredixerunt his ver-

bis : « Vox in Rama andita est , luctus , fletus et clamor

«mullus : Rachel plorans fihos suos, et nohiit consolari,

»quia non sunt ^. » Ex iEgypto rediturus erat, et hoc prae-

nnntiarunt diccnles : « Ex /Egypto vocavi filiiim meum ^. »

Conspicua in loca venlurus eral , ut stalim ibi signa face-

ret ct docerel : et hoc qnoque pra?nunliatura est; nudi

enim Hesaiam dicenlem : « Regio Zabulon, lerra Nephtha-

»Um, populus qui sedebal iii leuebris, vidit lucem mag-

' Mich. V, o-i.

—» Gen. Xf.ix, 10.

—' J<r. xxxi, i5. -- •* Ooce

XI, I.



ADTERSUS JUD.EOS ET CEXTILES. 4^7

;>nam, sedenlibds iii tenebris, et in nnibra morlis Iiix oila

»est ', » qiiibus sijinificalur athcnlns ojus in illa loca ,

doctriua quoi|ue, cojj^nilio, quaiu a niiraculis acceperiinl.

Deinde alia enarrans niiracula, oslendcnsejue quoinodo

claudos curaverit, cacos sonavcrit, mulos loqui iccerit,

ait : a Tiinc aperientur ocull CeTCornin, cl aures surdornm

saudient; » aliisquc inlerposilis , « Tunc SQJict, inquit , sl-

»cnt cervus claudus, et chira erit vox bnlbulientiuni : >

quod scilicet niinquani lactun) cst , nisi in advcntu illjiis.

Signorum iiem nliquorum speciatim meminerunt : ingres-

sus est enim alI(juando in lenipluni, et pncri adhuc lac-

lentes, inox]>editanKjue adhuc habenles linguam cecine-

runt in ilium hymnos, sic diccnles : « Uosanna in excelsis :

«Benedictus qni venit in nomine Domini ^: » iioc mnlto

antea praedixcrat Prophela, « Ex ore, inquiens, infnnlium

»el laclentinm perlecisli laudem, ut deslruas inimicum et

sullorem ^. » Yides-ne quomodo conira se ipsam decertans

natura opificem pr.xdicaret, et inuocens aetas, necdum ar-

liculatam vocem emittere valens, aposlolicam pieedicatio-

nem susciperet?

IV. Quia vero cum Judaeis aliquando disserens ob Ingra-

lum eorum animum muila subobscure quasi in aenigmate

et parabola locuturus erat, idipsum qnoque diu antea prae-

diclum est : « Loquar propositiones a fundatione mundi,

«eruclabo abscondila ab inilio '. « Quin et sapicnliam

ejus in concionando longis anlea lemporibus prtenuntians

Propheta dicebat : « Diffusa est gratia in labiis luis ^: » Et

alius iternm Propheta : « Etce intelilget puer meus, et

»exaltabitur, et glorificabltur, et valdc subllmls cril *". »

Advcnlus autem Ipslus praeclara gesta cum slgnls cdila,

quasi compendlo ennrrans, iterum Is Ipse dixit : « Splrllus

' Isai. IX, 1. — » Mallli. xxj, 9.— ' Psal. vin, 5,— * IJ. lxsv, 2.

— ' Id, XLiv, 5. — * Isai, ni, i5,



/|53 s. jo. cnRYsosTOMi ARcniEPrscon c. p.

«Doiniiii supcr ine, proptcrea unxit mc, evangelizare paa*

»peribus misit me : pracdicare captivis remissionem, et

«cascis visus restitulionem '. » Quoniam Judoei lot ab co

beneficiis affecti fruslra lemereque ipsum aversatuii erant,

licet eum uec in magno, nec in parvo possent arguere;

illud quocjue praedlctum fuit : audi Davidem hoc ipsum

vaticinantem his verbis : « Cnm iis, (jui oderant pacera,

«erarn pacificus, cnm loquebar illis, iojpugnabant me gra-

»tis ^ » Asino veclus ingressurus erat civiiatem, el ilhid

quoque jamdiu praenuntiatum fuerat a Zacharia sic lo-

quente : « Gaude multum, filia Sion; prffidica, filia Jeru-

«salem : ecce rex tuus venit tibi mansiietus, vcctus supra

«subjugalem et pullum juvenem ^ » Ejecit vendentes co-

lumbas et nummularios, quod ille faciebat zelo domus

Domini ductus, et nt simul ostenderet se non csse conlra-

rium Deo, sed cum Patre consentientem : qnare domumvindicabat, quod in ea hujusmodi negotiatio fieret : neque

hoc silentio prcetermissum est, sed idipsum propheta Da-

vid valicinatus est, etqua mente hancsumplurus vindictam

esset praDuimliavit dicens : « Zelus domus tuse comedit

»me'*. » Quid hoc manifestius fuerit? Fulurum erat ntproderetur, et mensac illius consors proditionem facerct.

Yide quomodo hoc etiam prsedixerit hic ip5e Prophela di-

cens : « Qui edebat panes meos, magnificavil supcr mejsupplanlationem ^; » animadverle item Evangrdislae con-

sonantiam : « Qui intinxit, inquit, mccum manum snam

»incatino, hic

metradet ^. »

Non modoIradilor ille ip-

sum proditurus erat, sed etiam sanguinem preliosum ven-

dilurus, accepta pro hac re pecunia : neque illud tacuit

Prophela, sed impudentia iilorum pacta et sermones, quos

inter se conferebant retulil. [Nam ille dicebat :« Quid

• Isai. Lxi, I.— » Pial. Lxxix, 6.— ' Zac!i. ix, 9.-- ' Psal, lxvjii,

lo. — ' Ict, XL, 10, — * Mat!h, xxr, i7y.



ADVE1\SUS JUD^OS liT GENTILES. ^S^

DVultls nilhl darc, et cgo vobls illnm tradam ; » isli vero

rcsponderunt , « Triginta arj;;enlcos. « In cTnigmalc di-

cit (7) : ] " Deus laudem meam ne tncucris, (|nia os pec-

wcaloris cl os dolosi super rae aperlum est '. » Is ipse pro-

ditor dcmum ob lanta racinora sc ipsum damnans, cumargenleos projeclt , tum ad laqueum currens, ila vitam

clausit : viduamqnc uxorcm, ct filios pupillos reliquit, do-

mumque descrlam. \ Ide quomodo cl hanc calamilatcm

tragice Prophela pr.Tnunlict his verbls : « Flant filli ejus«orphani et uxor ejus vldua : nulnntcs transreranlur filii

»ejus, et cjiclantur de hnbitalionibiis suls ". » Post illum

Rlatlhias iaclus cst Aposlolus, cl hoc ipsuni Illc praefatus

esl his vcrbis : « Episcopafum cjus acciplat aitcr. » Tra-

dlto et comprcbenso Jcsu libenle ac volente, coactum est

concllium iniqullalc plenum, Judasorum simul ac Genli-

llum : vule quomodo id etiam praedixerit Prophela di-

cens : « Quare fremuerunt Gentes, et populi medllati sunt

»inania ^. » Neque tantum ista pracnuntiarunt , sed eliam

silenlium, quod niullis hnbilis sermonlbus, oblalisque cri-

niinaliouibus ille servabat, pr.Tdixit Hcsaias his verbls :

« Sicul ovls ad occlsionem ductus cst, el sicut agnus co-

»ram tondenle mutus, sic non aperult os suum '+. » Postca

corruptum judiciura declarans, « In iuimilitate, inquit, ju-

«dicium cjus subhitum cst; » id cst, nullus dc ipso justc

judlcavit. Delnde causam cocdis patefacit. Nam qula non

peccalorum suorum causa passus est, inculpatus cnim et

innoxius erat, sed pro mundi malls traditus est ; vide quo-

niodo ha;c ambo subindicaverlt, cum dixlt : • Qui pecca-»tum non fecit, nec invenlns cst dolus in ore ejus ^, » por

hoc eniui cujus rci causa occisus slt dcclaravit. Sequitur et

alia causa : « Pro Iniquilallbus, inquil, populi mei ad mor

' Psal. cviit, I, — ' ILid. S. — ' id, 11, 1. — < Isai, liii, 7. —5 Ibid. 9.




»iem venlt \ d Neque vero tanluin causaro credis, sed etiam

quid lucri ex crucc et ex cscde illa accesserit oslenderc vo-

lens, vide qiiomodu id praenuntiet his verbis : « Omnes«sicut oves erraviraus : homo in via sua abcrravit : disci-

»plina pacis nostrae super eum : Hvorc ejus nos omnes sa-

»uati sumus. » Deinde quia poenas daluri erant Judaei fla-

gitiorum hujusmodi, illud quoque declarat idem Prophela

cum dicit : « Dabo improbos pro sepultura ejus, et diviles

»pro morte ejns '. » Piursus David cum dixisset, e Abji-» ciamus a nobis jugum ipsorum, » adjecit, a Qui habitat in

» coelis irridebil eos : tunc loquetur ad eos in ira sua, et in

»furore suo conlurbabit eos ^: » quibus significat disper-

sionem eorum per totum terrarum orbem; quod etiam

ipse Ghristus in Evangcliis declarans dicebat : « Eos autem

» qui me nohierunt regnare siiper se abducitc huc, et oc-«cidile eos ^. » Praeterea de caede locuti, modum ejus non

siluerunr, sed illum iudicavit David ila loquens : « Fode-

»runt mnnus meas et pedes meos, dinumeraverunt onmia

»ossa mea ^; » nec iniquitalem post morlcm conseculara

reticuit : nam dicit : « Diviserunt sibi veslimenta mea, et

flsuper veslem meam miscrunt sortcm ^'. »

V. Deinde quod sepultura3 tradendus esset, declaravit his

verbis : « Posueruut me in lacu inferiori, in tenebrosis et

»in umbra mortis '. » Cum autem resurrecturns esset, vide

quomodo hoc praenunliarit : « Non derelinques, ait, ani-

«mammeamin infLrno, nec dabis sanctum tuum videre

Bcorruptionem ^: » alio item modo id Hesaias declarat :

« Et Dominus, inquit, ipsum vult purificare a plaga, os-

»tendere ci lumen, juslificare jastum, qui ranllis bene ser-

» vial9. » Quodejuscaedespeccatorumhominum solutiofue-

• Isai. Lin, 5. — ^ Jbid. 9. — ' Psal. 11, 5. — * Luc. xix, a;. —s Psal. XXI, 18.— 6 Ibid. 19.— ' Id. lxxxvh, 6.-- « Id, xv, jo.—9 Isaii, Liu, 10.



ADVERSUS JTJD.EOS ET GENTILE8. 44»

rit, idipsum eliam indicavit liis veibis : a Et ip.«e peccata

»miiIloium lulit '. » Qtiod hominos a daimoiiibus libera-

bit : '.( fclt furlinai, iuquit, dividet spolia. » Quod illud

ipsum per monleni eflecerit, id non tacuit, sed ait : o Pro

»co qnod in morlem Iradita est anima ejus '. » Quod toti

orbi pra?riciendus esset, sic declaravit : « Et ipse ha^rcditale

«possidebit mullos ^. o Doinde quoniam cum in infernum

desccndissct, omnia turbnvil, strcpilu alqnc lumultu uni-

versa replcvit, orccmquc destruxit ; hanc rem nou silentio

prajtereunl, sed modo Dovid dicit : « AttolJile porlas, prin-

Bclpcs, vestras, ct elevamini, porlic aeternalcs, et inlroibit

«Rcx glorine • ; » modo Hesaias aliter, « Porlas jereas con-

«fringam, et vecte9»ferreos conleram, et aperiam tibi thc-

Dsauros tcnebrosos, occultos, invisibiles ostcndam tibi "^: »

sic appellans infernum. Nam etiamsi infernus esset, at

sanclas animas et vasa pretiosa servabat, nempe Abraham,

Isaac et Jacob : proplerea ihesauros appellubat, lenebrosos

autem, quia nondum Sol justiliac ibi fulseral, neque de re-

surrectione praidicaverat. Quod post resurreclionem non

cum Angelis constitutus esset, non cum Archangelis, non

cum alia adniinistratoria Virlute, sed in throno resiio sessu-

rns, audi quomodo David declaret : « Dixit Dominus Do-

«rnino meo : Sede a dextris meis, donec ponam inluiicos

»luos scabellum pedum tuorum "^. » Missurus poslea erat

Apostolos, et hoc praedixit Ilesaias dicens : « Quam speciosi

«pedcs evangelizanlium pacem, evangelizanlium bona '. »

En qualem laiidat corporis parlem, pedes, qui illos ubique

portabant. Ad ha,x commemorat David quomodo praeva-

luerint Apostoli, diccns : » iJominus dabit verbuai evan-

gelizantibus virlute mulla ^. » Non enim armis, non pecu-

' Isai. tiu, 12. — 2 il,;,J. — 3 Hjid. — 4 Psal. xxiii, j. — * Isai'.

XLV, 2. — ® Psal, cjx, 1. — l Isai. ui, 7. — ? P*>al, txvu, la.




nils, non roborecorporis, nonexercituumcopiis.neqnealio

simili modo superarunt, sed verbo siu)piici, el mullam

habente virtutem, miraculorum nempe oslenlum. Crucifi-

xum enim praedicantes, et miracula palraules, sic orbemsubegerunt. ideoait : «Dorainusdabitverbumevangelizauli-

»bus virlute mulla, » sic miracula vocans. Nam iiieflabilis

virtus erat piscotorem, publicanum, tentorlnm opificem,

solo praecepto moiluos suscitare, doemones expeilere, mor-

lem abigere, pbilosophorum linguam rcfrenare, rhelorumora consuere, reges ac principos vincere, Barbarls, GroBcis,

omnique nalioni imperare. Et apposite slc locutus est :

nam ha^c omnia verbo illo perfecerunt, et virtulo inulla

mortuos in vivos mutarunt, peccatores in justos, caecos in

videntes, morbos naturae, et animae nequitiam expellentes.

Deinde quodh.TC virtus ihis a Spirilu sancto accederc, hincdeclaratur : « Splritu, inquit, sanclo replell erant ' ; » et

viri slmul alque mulieres prophetobant. Linguaeignis forma

vlsae sederunt supra unumquemque eoruni : el hoc Jocl

diu anle prasnunliavit dicens : « Effundam de Spiiitu nieo

» super omnem carnem, et prophelabunt filii vestri, el fi-

Blice vestra^ visioncs videbunt,ct

adolesccntes veslrisoni-

»nia somniabunt : et quidem super servos meos. et super

sancilKis effundam, prius quam veniat dies Domini magnus

» et illuslris "": » magnum et illuslrem vocans cliem adven-

tus Spiritus sancll nec non e.un, qni in coniummatione

sseculorum fulurus est. Idem vero ipse Fropheta salulem

per fidem prrenunlians, neque enim illam tacuil, ait : « Et

»erit omnisqui invocaverit nomen Domini, salvus erlt ^. »

\I. Ubique terrarum praecones mitllt, nc oemo est quin

audiat praodicallonem ; el hoc ipsum praenuuliatum est :

audi hoc prophetice dicenlem Davidem : * In omnem ter-

»ram exixit sonus eorumj ot in fines orbis lcrrae verba eo-

^ Act, 11, 4. ^ * Joel. u, aS, 39.— ' Ibiil. 32.



At)VKn»U8 JUD^OS ET GENTII.ES. 44^

»riim *. » Atl Iktc, cjikkI cnni aiiclorii.ilc pra^dicarlnt, ot

ipsis regibus polenliorcs fnerinl, ipsc iilibi doccl inqniens :

< Conslitues cos principes supcr omnem lcrram \ «Qnodrcgibus ac principibus niajores fuerint Pclrus el Paulus,

declaravil evcnliis.lNanireguni lcges.ctiaui ipsis vivcntibus,

abrojranlur : leijes vero piscalorum iilorum, eliom mor-

tuorum, firnire suivt, el immolffi manent ; idque licct dscmo-

nibus, diulurna consueludinc, vilio, voluj)lale innumeris-

que aliis illns refr.ino cre conantibus. \]l oslendat aulem eosipsos principes constitulos, amabiles omnibus desiderabi-

lcsque fore, subdlt : « Proplerea populi confilel>untur tibi

» in saeculum ^ ; » id est, grnlias libi ajicnt plurimas, quod

tales principes dederis.Quod pri-edicalioul^ique propaganda

sif, id quoque praesigniflcalum est : « Audl Davidem id tibi

declaranlem his verbis : « Postula a me, et dabo tibi gen-

» tes hceredilatem tuom', et possessionem tuam lerminos

Blerr.T ^. » Idipsum ileni .alius Propheta alicubi sic ennn-

tiat : B Implcbitnr omnis \ervc[ scientia Dominl, slcut aqua

omulla, quasoperit maria^. » fit vide fiicilitalem obedientiae:

« Non doccbit, ait, unusquisrjHie proximum suum, et unus.

»quisqiie fralrcmsuum, diccns : Cognosce Dominum : qnia

n omnescognoscentmeamlnlmo .iliorum, usqueadmaximiim

»illorum*^. wFIrmllasEcclcsiaehis declaralur : « Erllln novis-

»simis diebus conspicuus mons ^''omlni, cl snpra verticem

»monllumdomus Domini, et eleva.hllur super coUes, et ve-

»nIentadeampopiilImullietgentesrjnultae7.» Quod veronon

firma tanlum, solida et immobilAS futura slt, scd ellam

multam orbi pacem sit conciliatura, quodque tunc multo-

rum principalus, lum monarchioe aufVrendas sint : unnm

autem in omnes regnum futurum, ei'; ahundanliori pace

frulturum, non sicut prius : nam priscis temporibus artlfi-

' Psal. xviii, 5. — 2 Id. xtiv, iS. — 3 Ibid. 2tJ. — " Id. v, 8. —* Isai, II, 9. — * Jer. xxxi, Z\. — 7 Isai, u, 2.



444 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOH C. P.

ces omnes et rhelores armis instrucll erant, et In acle sla-

bant : post advetitamveroChrisli, hnecomnlasoluta sunl, et

bella in conslitutam partem seorslm concesserur.t, hoc

docens Propheta quidam direbat : « Et conlrin^ent gladios

3)Suos in vomcres, et lanceas suas in falces : et non sumet

»gens contra gentem ghidium, et non discent ampHus bel-

» him '. » Nam prius in illis omnes exercebanlur : nunc

autem artls ejas obhli snnt; Imo plurcs eam ne vcl mini-

mum sunt experll : quod si quidam sinl, ilH admodumpauci sunt; at oHm In omnibus genlibus sexcentaa sedilio-

ncs excilabanlur. Deinde et unde constitnenda sit Ecch'sia

prtcdlclt. Quia enim non mansueli tantum, mltes et urbani

homlnes; sed ellam ferl et iuhumanl, morlbusque similes

lupis lconibus et tauris, cnm Ipsls convenlurl eraut, omoes

unam Eccleslam conslituturi, audi quomodo gregis inius va-

rlelatem Propheladcclaraverit : « Tunc, Inquit, pascelur si-

» mul lupus cum agno ',»

quo frugalem regum vllam indlcal.

Quodaulemhaecnon de fef-Isdicla siiit, dicat Judaeus quau-

donam hoc faclum sit? nunquam enim hipus cum agno

compascuus fuit : quod si etiam futurum esset, ul cum illo

pasceretur,quld hoc humano generi profuturumesset? Sed

de feris hominibus Id dictum est, de Scythis, Thracibus,

Mauris, Indis, Sauromatis, Persls. Quod aulem omnes illae

gentes sub uno jugo fulurce cssent, alius Propheta deciora-

vlt his verbls : « Et servlent el sub jugo uno, et adorabunt

» Illum unusquisqne e loco suo ^ » ^on ultra, Inquit, Jcro-

solymis solum, sed ubique terrarum. iNeque enim postea

Jerosolymam jubebuntur homines adire, sed quisque domi

manens hunc cullum praeslabit.

VII. Qnod Judtel ejlclendl essent , neque hoc prailer-

mlssum silenllo fult : vldc quomodo et hoc praBdixerit Pro-

sphela: « Ecce in vobis concludcntur januoe, ct non ac-

' Isai. 11,4,5.— ? Ibid. 6, — ^ Sophcn. m, i.



ADVERSUS JUD.EOS ET GENTILES. 449

ncentlelis allarcmenmgrolis '.n QuinQmporrohunc cullum

exhibiUiri essent, sic prainnnlialiim est:

« Ab orientc solis

«usqne ad occideiitcm , nomen mcum gloiificatum est in

sgenlibus, et in onini loco incensum miiii ofTcrlur, et

ahoslia pura '. » Vides quomodo cultus nobiiitnlem decla-

ravil? quomodo excelientifim et mutalionem ejus? Quodnon in loco, sed in nioribus, neque in nidore et fumo, sed

in alio cuUn nostra futnra sint minisleria. Et quomodo il-

los omnes, dicet quispiam, altraxcrunt Apostoli? Qui non-

nisi nnam iinguam li.ibebat, nempc judaicam , quomodoScylham, Indum et Sauromatam docerc potuit? accepto

nempe per Spiritum sanctum liiiguarnm mnltarnm dono.

Et hoc quiclem de Gcntibus : de Israele item donum lin-

guarum ? qnod aulem neque hoc altraxcrit Judteos, audi

quo pocto declaret Prrpheta dicens : « In variis linguis et

»aliis labiis loquar populo huio, et neque sic audient me,

»dicit Dominiis ^, » Quid hoc manifeslius videri possit?

Erant Juda.'i increduli futuri, et gentes ad fidem advola-

tur.TC : et hoc quoque praesignificatum est : audi Hesaiam

hoc ila declarantem : « Inventus sum ah iis, qui me non

»qu3Prunl : manifeslalus sum iis, qui mc non inquirunt.

» Dixi : Ecce ego sum, od genlrm.qnx non invocavitnonien

smeuni'^. « De Israele antem : «Tota die expaudi manus

»meas ad genlem non credentem et contradicentem ^; »

ac rursum : « Annuntiavimus ei ut puero : sicut radix in

»terra sitienti *"; » nc rursum, « Domine, quis credidit au-

3 ditui nostro? et brachinm Domini cui revelatnmest -? »

Non dixit : « Doctrina^ noslrae, » ubi ostendit eos non ex se

loculos cssc , sed ea , quas a Dco uudierant, annunliasse.

Quod no>tra judciicis pra,'ferenda ac multo praestaiitiora

sint, declaravit Moyses his verbis : « In fcmulalionem de-

• Malach. i, lo. — ' Ibid. — ' Isai. xxtiu, ii. — ^ Id. t.zrj i.

— ' Ibid, — ^ Id. xxviii, 9. — ' Id. nii, 2.



446 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C^ I>.

» ducam vos in non gente : in gente inslpienle Irritabo vos ' :

prloreQi popnli vililalem Indlcans, cum diclt:«lii nongen-» te : » non enim gens putabatur esse, nl> vilitalem nimiam ,

ob iosipienliam , ob amenliam. Sed mutatio tanta a fide

facla est, ut hl honorabiliores appnreont ils, qui tuuc ho-

norabnntur. Hoc segre laturos tludaeos, et inde meliores

fuluros , ev hls etiam declaralur : non enim simpllclter

dixlt : « Anteponam ; » sed simul hoc ipsum declnrans , ct

qualemcumquc hinc futuram emendalionem indicans, « In

»asmulationem, inqtiit, deducam vos in non gente; » ac si

diceret; « Tanta dabo ipsis bona, ut vos acmulalione corri-

»piamini, et ut mordeamini. » Hoc itaque meliores ipsos

reddidlt. Nam qui dlvlsum mare, scissas petras, aerem mu-

latum , el tot lantaque prodigla vlderant; imovero qui

filios suos immolaverant , qui Ipsi Beelphegor initiali fue-

rant, muhlsque priestlglis opeiam dederant; hi post quam

nos accessimus , longeque prJKSlanliores suls res exhibui-

mus, aemulatione ducti , et meliores effecti sunt, atque se

contlnuerunt; ita ulea, qua3 nec Prophelarum monills, nec

prodiglorum ostentis tenill fecerant, jam temulallone nos-

trl recte faciant. Nemo itaque illorum jam fillos iuimolat,

nemo cd idola accedit, vel vilulum adorat. Vlrginltatis dc-

cor In Yeteri Trslamento ne nomlnabatur quidem; cum

autem In Novo splendldus fulurus csset, vlde quomodo id

praedlcat David : « Afferentur regi vlrgines post cam, addu-

» ducentur ia teniplum rcgls ". » Sed neque sacerdotum

nomen lacuit; episcoporum dlco : «Constituam enim prin-

» cipes tuos In pace, et episcopos tuos in justilia ^. »

YIII. Venturus erct ratloncm exacturus ab homlnum

genere , et speclatim a Judneis; allende quomodo et hoc

kpsum vatlcinentur luQ^. Bavld, tum Malachias, qui sic ait

«l£t ingressuscst sicut conflatorium, sicut heiba fullouum,

'. 'Qtnit, xxxij, 21. — ' Psal. xr.ix, iG, — 5 Isaj, li, jj.



ADVEnSUS Jl'D.E05 F.T CENTILES. 44?

»et purgabit argenlum rtauruni',» Paiill verbls fifllnia

loquihir, qni sic habel : « Dics cniui dcclnriiblt, qnia in igne

Brevcialur'. » David \cro, « Dcus mnniresto venicl •*, » sc-

cundum cjus advenluni praedicans : n&m primus advenlus

cum mulla allemperalionc fuit : secundus non item; scd

horroris terrorisque plenus erlt, Anji;eHs proeeurrentibus,

ejusque prsDsentla ceu fulgur omnia occupantc. Nam o SI-

»cut ful^ur , inquit, exit ab Oricntc, et apparet usque ad

• Occldenlem, ila eril advenlus Filli homlnis'* : » qno de-

claralur ejus splendor, qul somelipsum aununtlat. IJoc

David indicans diccbat : o Deus manifeste vcniel ''. » Deinde

fulurum ejiis judicium significans slc proscqullur : « Ignis

»iu conspeclu ejus exardescet, et lu clrcuiluejus tempestas

>valida'^. «Supplicla memoravit, splendorcm jam indicat,

Advocabit cffiium desursum, et terram disccrnere popu-«hmi suum - : » hic terram vocat genus hnmanum : sub

haec cum lolo hominum genercJudasos annumerans : namad illos quoque rcsplclt: ha2c subjunglt : « Congregale illi

flsanclos ejus, qui ordinant testameuLum ejus supcr sacrl-

jflcia, et anpuullabunt cccll jusliliam ejus, quoniam Dcns

j> judex est ^. » Adventu suo sacrificiorum cultura subla-

lurus et rcprobaturus eral, ut noslrum hoc sacriliclum in-

ducerct; audi quoiuotioct hajc praidicla sint : « Sacrilicium

»et oblatlonem noiuisli : corpus autem aptastl mihl 9 : »

quod eliam aiibi diccbat ; « Populus quem non cognovi ser-

» vivit mihi, in audilu auris obcdivit mihi '"; »id est, non

mare divisum, non petras scissas videns, sed audiens Apos-

toh)s meos. Et hic rursum, « Lorpus aulem aptasli mllil. »

Post hwc statim adjecit : « Tunc dixl : Ecce venio. in ca-

»pile libri scriptum est de me ",»Duo autem iiic indicau-

' Malacl). ui, 3, — ' i Cor. iii, ij. — ' Paal. xlix, 5. — * Matlli.

XXIV, 27. — s Psal. xLix, 3. — <^ Ibid. 4. — 7 Ibid. 5.— » ihid. 8.

— 9 Id, xxxis, y. — '" Id. xvii, 48. — " Id. xxxix, lo.



448 S. JO. CHRl'SOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

tur et venturum esse, et lunc venluruni esse, cum sacri-

ficia rejecla fuerint, quod lunc conligit, cum principotusjudaicus in romanum Iransit. Invenimus etiam Barucii

de adventu ejus ita loquentera : « In terra visus est, et cum»hominibus conversalus est'. » Ait quoque Moyses : « Pro-

«phetam vobis cxcitabit Dominus Deus ex fralribus vestris

»sicutme, ipsum audietis inomnibus. Elerit,omnisanima,

«quajnon audiirit Prophetam ilhim , exlerminabilur de

«popuio suo ^ n Yides hoc in nuUo alio impletum, quamin hoc tantum, Nam mulli Prophetas surrexerunt, et om-nibus inobsequentes fuerunl, nihilque propterea passi sunl.

Huic aulem quia non obedierunt Judsei,

palabundi, er-

ranles, fugilivi , exulcs ubique vaganlur. Vido namquequomodo exclusi sint a civitale, atque a paternis legibus et

consuetudinibus, cum ignominia, lurpitudine, et ullionis

pcena. Quaa vero sub Vespasiano et Tito passi sunt , ne

enarrari quidem possunt, ita omnem calamilatem excedit

ilia tragoedia. Et impletum est propheticum illud : « Omnis» qui non audicrit Prophelam illum, exterminabitur. »Ideo

apud illos omnia in sohtudinem versa, quia Prophelam il-

luni non audierunt. Quod resuscilaturus sit omnes, decla-

ravit Hesaias his verbis : « Resurgent mortui, et excitabuntur

»qui in sepulcris sunt. Ros enim quiate, medicina

ipsis est ^. » Meque hoc tanlum, sed quod post crucem,

post ca^dem ciariores res ejus fuluras sint, quodque post

resurrectionem latius propaganda sit prtedicatio (praedic-

tum est). Quia enim ligalus est, prodilus a Discipulo,sputis et conlumeiiis aflectus , verberalus , crucifixus, et

quantum in illis fuit ne sepullura^ quidcm Iraditus, ac ves-

liuienta ejus diviserunt milites, quiu in suspicioncm tyran-

nidis vocalus, et quasi blasphemus obiit; (quasi lyrannus

sciiicet) « Omnis enim, qui se regcm facit, contradicit

'

Rpruch, m, i8, -- » Isai, xxviii, l. —''

Id. xsvr.



ADVF.RSUS JUD.EOS ET GENTILES. 4^0

wCaesarl'; » nirsum (quasi blasphemus) « Ecce vos au-

B(lislis blasplicii)Inm ejus^;»quin, ini|uam , ha;c omnia

evcnlurn eranl, audilorcm exciians, ct ad fifUiciam pr.rpa-

rans; «Ne limiieris, inquil, horum causa :»illins enini, qui

criicifixus, fla<|;ellalus, a latronibus conlumelia aflcclus, in

blos|)hemia2 suspicionem vocalus occisus ost ; illins, in-

quam, rcs lali conclilione posl morleQi el post resurreclio-

ncm ernnt, ut nenio nogaverit eum honore magno replelum

esse. lloc nliquc sic conligil, quod dJu anle pra?nnniians

Propheta dicebat ; « Erit radix Jesse , et qni oxurjiet ut

simporet Gentibus : in ipso Gonles sperabunt, el crit re-

» quies ejui". honor ^; » ac si diceret : « Hoc genus mortis

diademale honorabilius est. » Imperalores enim . posito

diademale, crticem suscipiunt, syuibolum morlis illius : in

in purpiira crnx, in diademate crux, in precibus crux, iii

armis crnx, in s.icra mensa crux,ct ubiquc terrarnm crux

phis (|uam sol rerulgel. «Et erit requies ejns honor. »

IX. At non hujusmodi sunt rcs humanoe , imo in his

contra prorsus acci«lil. Nam vivenlibus iis, qni gloria fruun-

tur, res oornm florent; iis vero mortuis, pereunt et omnla.

Quod iien in divite, ncqne in principe tantum, sed in ipsoim|)eralore animadvertas : etenim el leges corum abro-

ganlur, et imagines obscurantur, memoria eorum exlin-

guilur, nomen in oblivionem venit, clienlos despiciunlur

illorum scilicet qui prius nrma moverant, qui nutu solo

populos, urbes resque publicas mulaverant, quibus licebat

et occidore, et ud supplicium duclos a morle liberare. At-

tamen haBC omnia pereuut, licet anlea floruerint. Al secus

in Chrislo, nam anle orucem in hiclu res erant, Judas pro-

didit, Petrus negavit, reli({ui lugerunt, solus illo inter ini-

micos comprehensus cst , multi ex iis , qni crediderant,

retrorsum abierunt. Postquam autemoccisusvitamclausit,

' Joan. XIX, 12. — ' Maltli. xxvi, 65. .— ^ isai. xi, lo.

LXXX. 29



450 S. JO. CURYSOSTOMI AftCHIEPISCOPl C. P.

uidiscaseum, qui cruciflxus csl , uou purum hoQiinem

luisê. ics cjiis clurioiTS,illuslriores ;ic subliu.iores evasc-

ruul. Aule cruceiu priuccps Aposloloruui, ne osliarite qui-

deai miuas lulil , scd posl laulam iuilialioaem ,aicbut so

nescire quis esscl : posl cruceui vcro orbom lerrarum po-

ra"ravil:hiuc innumcri populi iMarlyrum jn-ulali suul;

praoplaules occiiii. quam ea loqui , quie loculus ineral

princeps Aposloloruui , unius o»liariic lerrore superalus.

Uiuc omues reîoues, el ouuies civiUilcs, deserlum, habi-

tala el iuhabilala lerra, (ruiilixnm priedicnmus. Rtês,

duces , principes , cousules, libori, sorvi. itliol.-e, sapionles,

insipioules, barbari, variaque hominum j;enora . deu.um

uuivorsa. quam sol respioil. lerra lam amphi, hoc uomine

cl ojus acloral.oue heqnonlalnr , ul discas quid sit, « lirit

srequies ejus honor. » Locus anlcm, qui corpus illud oc-

cisum recopil , Ucct adn)odum parvus et angn.slus, iuuu-

nieris reûm aulis venorabilior , ipsisque rej;,ibiis prelio-

sior : « El eril roquies ojus honor. n Quod(iue mirabile

diclu esL : id uon ipsi lanlum , sod oliam Discipulis ejus

conliiiil : nam qui vi ducobanlur el circuu.agobanlur, oou-

lcnipî, viucli, innumeris maHs affocli. posl u.orlem ipsis

rogibus honorabiliores sunl. Id quomodo fial pcrpeude :

iuîe-ia urLe Uoma, missis aUis omuibus, ad sepulcra pis-

calods ct lenloriorum opilicis accmrnul iu.peralores,

consules, exerciluum duces : Coaslauliuopoh vero, non

prope Aposlolos , scd loris ad ipsa hnuna , oplaverunl ii,

qui diademale redimiunlur, corpora sua sopohri (8) : alque

ila imperalores piscalorum osliarii facli sunl : sic iu obilu

hoc non dodecori , sed honori sibi esse pulunl nou sohun

ipsi, sed oliam eorum uopoles. « El ont. inqml,

roqn.es

«ejns honor. » Tunc honoris magniludinem videbis, cum

raorlis ejus symbolum didiceris : morlis ,inquam,male

dicloc,morlis omuium i-uomiuiosissima3. llocquippesohuu



ADVEHSU8 JUD.fiOS F.r GI-MILES. 45l

moi>tl*genus malediclo obnoxium erat. Exempli caiisa, fa-cinorosonim olim alii combnrebanlur , nlii

lapidabanlur,alii alio supplicii genere vitam claudebanl : crucKixus au-lem, in liguo peudens, non id »olum mali paliobalur, quodeam subirct d.imnationem. scd quod maledictus esset :

« Malcdictus enim, inquit , omnis qui pendet in li'nio '. »

Altamen maledictum illud execrabile , exlremi supplicii

symbolum, nunc desiderabile amabileqne factum esl. Nihil

enim imperatoriam coronam sic cxornat, ut crux unlversomundo pretiosior : et quod omnes olim exhorrescebantejus nunc figura ila certalim exquiritur ab omnibus, utubique reperialur, apud principes et subdilos, apud mu-lieres ct viros

, apud virgines et nuplas, apud servos et li-

beros : nam illud omnes signum frequenter imprimnnt in

membrorum nobiliori parle; et iu IVonte ceu in columna%uralum quolidie circumfcrunf. Hoc in sacramensa, hocin sacerdotum ordinationibus , hoc rursum cum cor-poi-e Christi in myslica ccena relulget. [loc ubiq.ie cele-bratum videre est, in domibus, in foro, in deserlis, in viis,

in monlibus, in sallibus, in collibus, in mari, in navibus,in insulis, in

lectis, in veslimenlis , in armis . in th.ilamis,iu conviviis, in vasis argenleis et aureis , in margarilis, iii

parietum picturis , in corporibns brutorum malo afTectis ,

iu corporibus a daemone obsessis , in beliis , in pace, indiebiis, in noctibns, in choreis Irlnudianlium, in sodalitiissese macerantii.m; adeo certalim donum hoc miraLile,ejusque ineffabilcm gratiam omnes perquirunt.

Nemo pu-doreafficitur, vel erubescit dum cogilat hoc malediclo^morlis symboium esse; sed iilo omnes magis exornamur,quam coronis, diadematilais , et mille margnrilatum mo-miibus : ita non n.odo non aversamur crucem, sed elianiamabihs illa desidcrabilisque onmibus cst : ubique iila ful-

' Dan. XXI, sj.

29.



4^2 S. JO. CHRVSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

get, iii parlelibus domorim), In leclis, in librls, in urbibus,

in vicis, in incullis, in cultis locis. Hic libenler Genlilera

inferrogcirem , undenani iit, ut damnalionis maiedicl.Tque

morlis synibolum, ouinibus ila amabile oplabilec|ue sit?

X. Quod si nihil hoc essepulas, si adhuc impudens

mancs, verilalemque aversaris, alquc ad lumen ca?culis :

agc libiaho argumenlo commonslramus.quanlum sit illud.

Quale illud argumenJum? Sunt judicibus multa supjjli-

ciorum genera , hgnum , lora , uugues , phimbata, quibus

corpora lacerant , niembia di.scerj)unt nlque suspendunt :

qtiisnam vellet h.rc in domum suam inrerrc? Quis vellet

carnificis ha^c agenlis manum contingere, vel ut id videret,

propius acccdere? Annon plcrique hioc exccrautur, aliique

hinc uuile ominaulur, nc neque tactum, ueque aspeclum

feruut? Annou cliam procul lugiunt , et oculos a\erlimt?

Talis olim crux cial, imo illis multo gra\ior. Naui ut aute

dixi, uou liUiuuu moi tis, t.eJ ctiaiu mdicdiciae morlis sym-

bolum erat. IJnde ergo, dic uiihi, jaui ila desiderabilis op-

labihstjuc facla est, omuibusque aiilereilur? lliud vcro ip-

sum iigiiuui , iu quo sacruiu corpus passum ct crucifixum

esl, cur cerlatim omues adeunl? Cur pnrticulam ejus multi

sumentes auro inclusam , tum viri lum mulieres a collo

suspendunt ad oruatum : elsi damuatiouis et ullionis sym-

bohuu lioc liguuui fueril? Al qui oiunia facit, et imuiutat

ea, qui orbcui ex lanta nequitia Iraustulit, et lerram coelum

eifecit, cliaiu rem hanc viuiperio plcuam, ct moilem om-niuuj iguomiuiosissiuiaui supra coelos adduxit. Hicc igitur

omnia pra;» idens Prophcta dicebat : « Et erit requies ejus

» honor. » Uucquippe mortis symbolum, neque cniui fiiiem

f.jciaui ila hi(pieudi , muhis benediclionis argumeutum ef-

fcclum esi, et ouuiimodic firuiit;Uis murus, diaboli lelifera

plaga, da^monum frcnum, camus adversariarum virtutum.

Iloc morlcm suslulit , hoc inferni portas xreas confregit.



ADVEHSUS JUD.EOS ET OliNTILES. 4^3

vectes ferreos conlrlvit , diaboli orconi clestrnxit, peccati

nervos excidit.lolnu) orbcui damuutioni subjecluin eripnit,

iQiniissaai divinilns nalnrae noslra; plagam curavil. Quid

dico? (|uod nou poluere mare divisum , pelro; sci<;s;e , aer

uiutalus, nianna quadraginla aniils tot hominiini millibus

erogalum, lex et olia signa cuui in deserlo, tuiu iu Palws

tina facta, ha;c potuit crux, non iii nna gente, scd in loto

orbejcrux, inquam , malodictum symboluiu , omnibus

execrandum, post Crucifixi morlcm poluit omiiia nullo

negotio perficere. Neque hicc solummodo , sed ea , quic

postea secula sunt, ejus viilulcm declarant. Orbem cnim

lerrarum, quid quoad virtulem sterilis erat, ucc melius se

habebat, quam desertum , cum non posset quidpiam boni

parere, slatim paradisum et matremfoecundissimamefTecit.

Et hoc diu ante praenuntiavit Propheta his vcrbis : « La-Hnrc

» sterilis , quie nou paris : ernmpe ct claina, qurc non par-

«turis, quia mulli iilii deserlae magis, qu;imejus quae habet

• virum '. » Quod vero ciim lalem enu) feiissot, Ifgcm ipsl

dederil multo praestanlioreui prlori , id minime tacnerunt

Prophetoe : ac vide (|uid pra^siguificaverint : « Disponam eis

»leslamentum novum, non sectmdum testamentum, quod

«disposui patribus eorum iu die, qua mannm eorum ap-

»pre!iendi, ut educerem eos de lerra iEgypti : quia ipsi

»non mansertuil in leslamcnlo nico , et ego neglexi eos

«dicil Domiiuis. Quia hoc est tolameutum qund disponnm

»eis, daus leges meas in nienle eorum, cl in corde eoruui

»inscriban) eas '. » Deiude siibitam uuUaliouem et doctri-

naiu facilem dcclarans ait : « El non doctbunt unustjuisqufe

sproxiiutun isuum , el uuusqui.-que fralreai suuiu, diceus;

» Cognosce Douiinum, qtiia omnes scient me a parvo ip-

»soruin usque ad uiagutim ipsorimi^ » Quod iu adveulu

suo peccaioiuiu veniam dalurus esset , hnc ilem sic prae-

nunlinvit Propheta : « Iloc eril ipsis a me tcslomcnlum ,

' Isai', LiT, j, — - Jcr, xxsi, j^, 55. — ^ IbiJ. 54.



454 S. JO. CflRYSOSTOMI ARCillLPISCOPI C. P.

5 cmii iinferam iiiiquilates ij)SOrum , el petcatonmi oornm

«non recordabor amplius '. » Quid hac re u)anil'esiiiis esse

possil ? vocalionem quippe genlidui , novse lcgis supra ve-

tcrem excellenliam, facilitatcm accessus, credentium gra-

liam , el donum in baptismo faclum his vaticiniis signifi-

cavit.

XI. Quod vero qui hrec fecit, is ipse poslea judex aflfu-

lurus sit, perpende quomodo el hoc pr^enuntient Prophetfc;

neque enim id silenlio praeleraiisernnt ; aUi quidein viden-

les eum in co ipso iiahitu, quo venlurus crat ; alii verbis

cum j^roef^ignificantes. INam Daniel eliam in mediobarbaro-

rum Babyloniorum, videl ipsum in nubibus venienlem. Audi

illius Proj)hftlfje verba : « Aspiciebam, inquil, eteccequasi Fi-

«linshominis veniensin nubibus, et pervenit usquead Anti-

» quum dierum, et ante eum oblalus est. Et datus esl ei prin-

» cipatuset regnum et omnes popuh,tribus,et hngiiae ipsi ser-

» vicnt '. » Et judicium ejus ita subindicat : o Aspiciebam do-

«necthroni positisunt, et libri.aperli sunt, et fluvius igneus

» manabat in conspectuejus; mille millia ministrabant ei, ct

» decies millies dena millia assistebant ei ^. » INeque hoc lan-

» tum narral, sed quem jusli habiluri sunt honorem sic des-cribit ; «Etjudicium deditsnnctis Altissimi, et regnum obti-

» nuerunt sancti '^. » Malachias vero hoc judicium per ignem

futurum esse declarat his verbis : <i Ecceipseingreditur sicut

» ignis conflatorii, etsicut herba fullonum '. » Vidisli-ne Pro-

phctarnmaccurationem, quomodo omnia, quae futurasunt,

annunliarc pracoccuparint? Quomodo ergo adhucincredu-

his manere audes, lalibus acccptis ejus virtutis demonstra-

lionibus? cnmverbo videas landiu anteprncnunliata, rcsque

vidcas accidcre verbis consonas, ita ul nihil oinnino cxci-

dat, quodque ha-c non figmenla nostra sint, lcslificanlur

ii, qui primi libros acceperunt, et etiamnum conservant,

' Jer. XXXI, 54. — 2 Mallli» vji, g, 10. — ' Ibid, — * Ibid. —^' Malacb. 111, 3«



ADVEnSUS JUDiEOS RT GENTILES. 4^5

inlmici noslri, nhnepolesqiie coriim qui Doniiiiiim crucKi-

xcrunl; qui liliros, inquam, apud se relintMil el conservant.

El qul lleri possit, dicct qnispiam, ut libros habcules noacrcdanl? Quia lunc cliam, cum cum uiirabilia operanlem

viderent, non crcdiderunt, scd lioc non cst crimen ejus

cui non creditur, scd corum ma^is, qui in meridie cbdcu- l

tiunt. Nam ct Iiunc mundum in mcdio proposuit, instru-

mentum omni concinnitale chiboraium, voccm undique

>

emiltens, ct crealorem pra^dicans, ct tamen qnidam homi-nes sunl, qui vel automata esse dicunt, vcl horum creatio-

nem alque providonliam hominibus ascribunl; aUi vero

Ibrlunaj, lalo, geucsi, vel slclhiriim conversionibus. Vc-

rum hoc crimen non in opificcm cadit, sed in eos, qui inter

tot remedia adhuc cxtremis hiborant morbis. Quemadmo-duai enim bene aflectus animus quid taclo opus sit videt,

nec multis ad hoc eget adjumentis; sic impudens oc stu-

pidus, eliamsi innumeros habeat magislros, alTectibus praj-

occupalus, in cjecitale perseverat. Uoc igilur sen)per vi-

deas, non in hac re sohim, sed in ahis quoqiie. Quol enim

siinl, qui cum nullnin audissenl lcgem, honeste ac legilim6

vixcrnnl ? Alii vero a puerilia ad extremam usque senectu-

lem iii legibus cducati, eas vioLindi nunquam finem ioce-

runt. Ua^c et apud vcteres contigerunt, nam Judsci innn-

meris sigiiis el miraculis non niehores eflecti sunt; Nini-

vitcc vero, una sohuu audita vocc, resipueruni, et a peccalis

hberali sunl. Hocetiam videieest non in nobihbus taiitum

viris, scd etiam in obscuro loco nalis. Qunnta doctrinn non

iuibulus erai JudasPei tamen proditor railus esl.Quam ad-moniiioncm hiibtJit hilroP allanien in cruce Cliristnm con-

fessus Cji, ct rcgnum ej;is pr.icchcavit. Me igilur a corrup-

toruin hominum nu-ntc, rerum juchciuiu lacias; sed ab

ipsa rerum verilate con^rucntem calcuhun ponas, de iis,

qui recla cousilia suat amplexi. JNon crediderunt JudaBr.

crediderunt Genliles.Quod

ipsumnou

silcntio praelermis-



456 S. JO. CHHYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

sum esl. Secl Dnvid quidem diclt : « Filil alieni mentiti

ssuntmihl, filii aiieni invelerati sunl, et claudicaverunt a

ssemitis suls '. » Hesaias vero : « Domine, quis credidit

«auditui noslro , et brachium Domini cui revelatum

»est ^* et rnrsum : « Inventus sum ab iis qui me non

' »quacrebant, consj)icuus factus sum iis, qui me non inter-

srogabant ^. » Alque in ipso ejus advenlu Chananjea et

Samaritana mulier credlderunt. Sacerdoles aulem et priu'

cipes bellum insidiasque parabant, aliosque abigebant, et

ex Synagoga pellebant eos, qui in ipsum crederent. Ne

igilur le isla conturbenl; multis jiujusmodl exemplis plena

Tita nostra est, tum noslro tum praelerilo tempore. AHo-

quin vero, si non omnes, niulti certe ex judasis, et tunc,

et noslro lempore crediderunt. Quod si non omnes, nlhil

jsane novum aul mn abile, lalis qulppe esl ingratiis anlmus,;talis mens ratlonc vacua; lahs anima malls affecllbus occu-

pala. Caeterum quia prophelias deChrislo tantis anle tem-

poribus a Proj)helis enunliatas prolulimus, age In medlum

afferanuis eas , qu.x' de Illo, cuui lerram clrculret, el cuui

homlnibus conversaretur, eclila? sunt; ut hinc etiam ejus

polenliaui ediscas. Cuui advenlssct Igiliir, el salulis houii-

num negotlum agerel, tum eorum, qui lunc in vivis, tum

cliam eorum, qui post iuluri erant, variis illam modis pro-

curabat. Yide, quieso, quid faclat. Miracula edil, ct qune-

dam prsedicit longls poslea lemporlbus evcnliu^a. Ac per

ea, quae tunc fiebanl, Us, qu.x' diu poslea fulura erant, au-

diloribus praesenlibus fidem faciens; fnturls quoque ex

eventu pncdiclioniim credibillA reddons mlractila illo lem-

pore cdiia : alque ex hac duplici demonslralionc fulem la-

ciens iis, q^uae ad regnum periiuebant.

XII. Mam dujdicis eranl ejus pr.TdiclIones, el h^ qui-

dem in praesenti vila eventurte eranl, illac vero posl ipsam

consummationem, aliceque aharum veritatem luculenler

' P«al. xviij /19. — 2 Isai, uu, i. — ^ id. nv, 1,



ADVEnSUS JUD.EOS ET GENTILF.S. 4^7

commonstrnbanl. Excmpli causa , nam obscurnm diclnm

])lonnm fiiccre Siilagam , (liiodecini ipsuni Discipnli sequc-

banUir; Kcclesiam vcro ncmo vcl re vel nomine lanlum

novrral; nam Synagoga florcbat udlinc. Qnid i<j;ilnr dixit,

el orbe fcro lolo In inipictalo delenlo pracdixil? o Super

«hanc pclrani .Tdilicabo Ecclcsiam nicam, cl piirta! inlcri

» non praevalebunt adversus cnm '. » Examina boc dictnm

ut bbef, ct verilntcm cjus relul-ientcm videbis. Non cnim

illnd solnm luirabile, quod eam iu universo orbe ocdifica-

veril, sed qnod inviclam feccrit, ct lot agilalam bcllis in-

victam. lllud cnim, « l^orltc inferi non prievalcbnnt adver-

))sus eam, » pcricula sunt quac in infernum dcducunt. Vi-

disti ne prredicliunis vcrllatem ? Vidisti-ne evcnlus robnr?

Yidisli-ne verba rebus ipsis lucentia, ct vim iusuperabileni

omnia niillo nciiolio facienlem? Elsi enim breve dicUimsit

illud. « /Edificabo Ecclcsiam meam, n ne simpliciler j)ne-

tercas, scd in mcnle rcvolve, ct cogita quanlnm sit lolnm

orbem lam brevi tcmporc Ecclesiis replevisse, tanta» con-

verlisse genlcs, populis pcrsuasissc, ut palernis solnlis \e'^i-

bus,radicatam consiu-ludineui evi-lierent, voluptatis lyron-

nidem, nequitise vim, ccn pulvcrem ejicerfMit, aras, tem-

pla, iflola, my-^-lcrio, profatias sok-miiilales , impurumque

nidorem, quasi funium qiicmdam delerenl ; ubique allaria

excilarent, in rcgione Romanorum, Persaruiii, Siylharum,

Maurorum, ludornm, qiiid dico? vd exlr.i orbcm noslruai.

ISam ct Britannicce insulnc, qu.v exlra hoc mare silae sunt

el in ipso Oceano, vim verbi senserunl ; illiceuim Eccleslae

et altaria crccla fuere. Verbnm iilud, quod lunc ille pro-

lulit, in omniiim animis planlalum est, per omniuin ora

fertur, et lerrn, ul ila dicam, univcrsa, spiiiis rejilela

emandala e.-<l, ac;cr purns eiVccUis csl, pielatisque s'jniina

suscepil. -Magua s;iuc res est, m;igiia, iijqnain, imo sumiufe

magniludinis ct divinae virlutis argumenlum : nemine lur-

i Matlh, XVI, 18.



4^8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

bas movente, pace snmma, licet nuiltl conlurbarent et

nemo reluclarelur, poluisse laulum orbem confestim a

prava lanli temporis consueluclinc liberari, in aliam vero

consuetudinem longe difficiliorem Iradtici. Ncque tantum

consuetudo adversabalur, sed cliam voluptas detiuebat;

duo tyrannici obices, nam qua3 a multorum annorumcur-

riculo a palribus, avis, abavis, majoribus, philosopbis ct

rhelorlbus acceperant, ea respucre; quse res admodum dif-

ficills erat, docebanlur, et novam accipere consueludinem,

eamque, quod gravius erat, valdeduramet moleslam. Ab-

duxit a voluptale, et induxit in jejunium ; abduxit ab araore

pecuniarnm, et iuduxit in pauperlalem; abduxit a lascivia,

et induxil in temperanliam; abduxit ab ira, el iuduxit iu

mansueludinem ; abduxit ab invidia, el induxit in bcnig-

nilatem ; abduxil a via lata et spaliosa, et induxit iu an-

gustam, arctam et prceruptam, induxit, inquam, assuelos

viae latae. Non enim alios assumpsil homines cxtramundumet hanc consuetudinem viventes, sed eos ipsos qui jain in

ea compulruerant, et luto molliores erant, hos jussit in

angusta , aspera, et arcla incedere via, et id persuasit eis.

Quol hominibus id persuasil? non unl, vel decem, vel vi-

ginti, vel centum homiuibus, sed omnibus foruic sub sole

habilanlibus. Quorum opera idpersuasit? imdcciui opera

hominum,illIlteralorum,idiolarum, Ineloquentliim.ignobi-

hum, pauperum, patria,opum facuhalibus, roboie corpo-

ris, gloriie prnecellenli, generis splendore, vi verborum,

rhetorices grnvilate, scitMitire commendalione carenlium ;

sed plscaloruui, taberuaculorum opUicum, qui diver;?e

iingua? eraul. iNeque eadem illi qna audilores liiigna ins-

Iructi erant, scd prregriua atque ab aliis omnlhus diversa

lingua utebanlur, nlunVum hebriiica. Per hos iianc Eccle-

siam sedlficavlt, quae a finibus usque ad fiues lerrae exlen-

ditur.

XIII. Nequehoc solum mirabile est; sed quod idiolae,



ADVEnSUS JTUD.EOS liT CP.NTII.KS. /jS^

pniipercs.panci, ignobiles, illillcr;ili ;!Cviles,;iUcrIiis linfjiije,

despicabiles(|iie liouiiiies, quibns lolius orbis euieiulalio

couimissa ruerat, jnssuuKjue luerat ad difliciliora ipsum

Iraducere, iion illud in paca recerint, scd innumcris

undique bellis e.\n«;ilati. Pcr siiigulas quippc gcnles et

urbes, et quid dico, per sinj^ulas genles et uibcs? pcr

singulas eliam domos bclla conlra ipsos movebanlur. In-

gressa namque doctrina llliumque a palrc s;rpe dividens ,

nurum n socru, IValrcm a Iralrc, servuui a domino, subdi-

tuni a priuci|)e, virum ab uxore, uxorem a viro, palrem n

filiis; non enim simul omnes credebaut ; quolidianas inimi*

citi.is, bclla frcqucntia, mille mortcs ij)sis inducebat, effi-

ciebalque ul sese mnluo quasi couiuiunes hosles aversaren-

tur. Elenim eos pellebanl uiiivcrsi,reges, principcs, idiotae,

liberi, servi, populi, civilalcs. Neque ilios lanlum; scd-quod gravius erat, neophylos in fidc, quos illi instituebant.

CiOmmune namque bellum et doctoribus et discipulis exci-

labantur, quippe cum docli ina illa et rcgiis sanctionibus et

consu«'tudini, el paternis moiibus advcrsari viderelur. Si-

quidcm horlnbontur ut ab idolis absislcrenl, aras despice-

rent, quas et palres el majores eorum coluerant, ab impu-

ris dogmatibusresilircnt, ridercnt solcmnitales, iniliationes

respuerent ; qucT ipsis maxime trcmenda el rormidabiha

Tidebnnlur, pro quibus animam dare maluissent, quam

eorum dicla admiltere, et in nalum ex Mari;» credere, qui

ad praesidis tribunal ductus, sputis dehonestatus, innume

raque passus, execranda morte affeclus , sepultusque re-

surrexisset. Quodque slupendum erat, crucialus ouMii-

bus noti crant , flageUn nempe, colaphi, contumelias oris

spulo dehoncstati, plagic, crux, cachinni multi , conicedia

omnibus obiala, sepullura quasi gratiae nomine impelrala;

sed qufc ad resurrectionem speclabant non ilem ; illis enim

solis post rcsurrettionem apparuil. Attamcu hajc dicendo




persiiadebant, et sic Ecclesiam aedificabant. Quo pacto et

quaralione? Virlnle jii])enlis;

ipse namque viam parfibat,ipse omnia diilicilia fiicilia reddebat. Nisi enim divina quae-

dam virtus hasc perpelrasset, nc vel principinm quidem

aul exordium haec hubuisscnt. Quo enim id modo (ieri po-

tuisset? Verum is, qui dixerat : « Fiat coelum » , el opns ex-

hibuit, el, «Fundetur terra, «ejussubstanliamproduxit; et,

«Luceat sol, » et astrum ostendit; quique omnia verboope-

riitusesl, illeetiam has Ecclesiasplanlavit. Et verbum illud,

« yEdificabo Ecclesicm meam, «hsec omnia operatum est.

Talia qnippe sunt verba Dei, opera exhibent; opera mira-

bilia atque stupenda. Nam quemadmodum dixit : « Germi-

»net tcrra herbam foeni ',» et omnia mox horlus fuere, om-

nia pratum, lerraque mandatum excipiens infinitis ornaba-

lur plantis; sic et nunc ubi dixit : « iEdificabo Ecclesiam

»meam o , id nulio ncgolio factum est, atque tyraunis ad-

versus eam bellum excilantibus, mililibus aru)a inovenli-

bus, populis instar ignis furentibus, adversante consuetu-

dine, eliamque rhetoribus, sophistis, divitibus, idiolis,

principibus, igne tamen vehemenlius verbum spinas cnn-

sumpsit, agros purgavit, praedicalionis doctrinam semina-

vit; acduni ex iis, qui rrediderant, aliiin carcereh;ibitarent,

alii in exilium abducli essenl, a!iis pecuniis mulctali, alii

occisi, et in frustacoucisi, ahi igne consumpti, alii demersi

essent, alii umnegenussupplicii subircnl.ignominia cllecti,

pulsi, quasi con)munes hosles undique ejecti ; aiii numero

plurcs accesserunt, nec niodo ex aliorum crucialibus nihilo

seguiores evascrunt ad fideni ampleclendam, sed multo

alacriores fuerunl, el in pulchram hanc capturam insilic-

runl; sicque a piscitoribus capiebanlur, non coacti, sedac-

currentes, graliamque habeules iis, qui se in hauc rein

deducerenl, tic cum sanguinum torrenles ex jam credeiiti-

'

Gen. I, 21.



CONTRA JUD.EOS I.T GENTILF.3. ^Gl

bns eruinpcnles corncreiU, rervcnliorcs fdenliorcsqne

circa fidem eriinl. Ciunqtie nonlnnluni discipnli, scd eliani

niiigislri, nlii vincli, alii pnlsi, alii verberali cssent, olii

dcaiUDi innunierapiilerentnr mala, discipnli lamen el plu-

rcs et fervenliorcs fiebant. Cerle Panlns claniot : « Ila ut

»plnres fralrnm in Domino, confidenlcs vincnlis mcis,

abnndantius anderent sine limorc verbuni lo(|ni ' : .> ct

alibi rnrsum : « Vosenim imilalores fi-cli cslis Kcclesiarum

»Dci, fin.T) sunl in Judaca, quia cadem passi cslis cl vos a

• conlribulibus vcslris, qnemadniodum ct ipsi a Judocis,

»qui Dun)innm crucifixcrnnt, el nos impediimt loqui gen-

«libns, ut salvcnlur '. » Aliis ruroum scribens sic loquilnr:

« Remenioramini prislinos dies, in quibus illuminnti, mul-

«tumccrlamcn suslinuislis passionum, scientns vobis me-

»liorcmsubslanliam in cnelis. et

manentem^. »

Vides-neproe?lanliauj virttuis cjus qui lalia (q^eralus csl ? Nam qiii

tanta paliebimliir, noii solum non iTgre fercbanl vel deli-

ciebiml. sed cl gaiidcbant, goliebant, cxullabant. Et de

discipulis quiuem dicil ille, quud facullaliim publicationem

cum voluptiite acceperinl; de raagislris vero Lucas in libro

Acluum Aposlolorum, ait eos reversos csse gaudentes a

conspeclu conciiii, quoniam dij;ni b;ibili fuerant pro no-

mine Christi conlumeliam pati '•. De seipso rursum i^aulns :

« Gaudco, ait, in passionibus meis, et adimplco quae de-

»sunt Iribulationibus (-hrisli in carne moa ^. » Ecquid mi-

raris, qnod in passionibns gaudcrel, quando morlem subi-

turus, non modo gaudebat, sed eliam discipnlos in gaudii

consorlium vocabat, qnod eiat aniiui supra modnm Lnetan-

tis : « Gaudeo, inquil, et congratulor onuiibus vobis : ili-

»dem et vos gnudelc , cl congralnlamini milii. » Et quid

factum est, dic mihi, quod lanlo gaudio replelus es?

-Piiilip. 1, 14. — ' i Thoss. II, i4-iG. — ^ Hcbi'. s, 02 et 54. —Act. V, 4'. — ^ Coloss. I, 24.



40S! S. JO. CHRYSOSTOMI /^RCHIEPISCOPI C. P.

« Ego, inquit, jam delibor, et tempus rcsolutioDis me»«inslat ^ »

XV. Sic igitur per universum orbem Ecclosiam a^difica*

bant. Alqui ne parielem qnidem unum quisquam possit

extruere lapidibus et Ccilce ulens, si expellalur et impe-

diatur : hi vero tot Ecclesias ubique lerrarum aedificarunt,

percussi, vincli, pnlsi, fugati, facuUalibus mulctati, flagel-

lali, jugulali, combusli, demersi una cum discipulis. Et

aedidcabant, non lapidibus, sed animabus et inslilutis,

quod plane dirticilius cst, quam lapidibus conslruere. Noneuim par esl murum construere, et animam lauto lempore

a dsemonibus agitalam ad resipiscenduui persuadere, ut

ab insLinia illa desislal, et ad tantam perveniat temperan-

liam. Atlamen huc potuerunt nudi et calceis carentes,

una induli lunica per universum oibem circumeunles ;

habebant enim commilitanlem ejus virlulcm, qui dixil :

« Super huuc petram a.^dificabo Ecclesiam meam, etportaB

siuferi non prievalebunt adversus eaui *. » Nuniera quod

lyrauui ab illo tempore adversus iliam inslruxerunt aciem,

quot gravissimas perseculiones excitarunt quo in slatu

fides fuerit toto illo, quod praiteriil, tempore; quando re-

cens plautala erat , qu.mdo tencriorcs erant hominummeules. Gentiles erant imperalores, Auguslus, Tiberius,

Gaius, Nero, Yespasianus, Titus, ct post illum omuesusque ad lempus beati Conslanlini imperatoris ; om-nesque illi, alii minus, alii veiiemenlius Ecclesiam oppug-

nabant ; oppugnabant tamen omnes.Quod

si quieorum

visi sunt milius agere , hoc ipsum lamen quod imperalores

palam in iuipietnte viverent, mnleria bellorum erat, cumalii, qui ipsis adulabantur, graliam illorum caplanles Ec-

clesiae bcUum iuferrent. Allamen omnes hujusmodi insi-

diai atque incursus, facilius quam arancK lcla dissipali

2 Tini, IV, 6. — » Mallh. xvi, tS.



COiNTRA JUDiEOS JJT GENTILICS. 4^3

snnt, ciliiis qiioni fiiimis solnli snnt, vciocins qnnm pulvis

Iran^icrnnl. Mani cnm insidiis snis uuijoreni .Maiiyrum

chornni efleccrinl, iuHiiorlaiesquc illos Ecclesiic ih^suuros

rcliqncrinl, colnninns alqne Inrres : illi non vivenlesmodo,

secl eliam morlni, posteris magnnc utilitalis malcria facli

sunt. ViJes-ne vim prajdiclionis ? a Et porlaj inferi non

«prsDvalebnut ndversus cam. » Ab his ct de futuris crede

nuJlimi f(ue qni obsislat. Si cnim cnm cx pancis conslaret,

cuui nova res esse viderelnr, cum nnper |)lantiita doclrinac^sel , cnm lol belLi inslarcnt, lol nndiqne conimissa

pra^lia nihil potnernnl, neqiic pr.walnermil; quanlo magis

nunc cum universam lerram occnpal, oinnenique locum,

monles, sallus, colles; eleuim et uiaria ct genles sub sole

positas omncs apprehendil; cum impietas apnd paucos

jam obtineat; alque ara?, teujpla, idola omnia subhita

fuerint, festo ilem, iniliuliones, fnmus, niclor et proranae

conciones. Quomodo igilur talis lantaqne rcs, lot oblatis

impedimenlis taui conspicnum finem hubuerit, et exilum

verilali fidom facienlem; nisi divina qnajdam et invicta

virlus esset ejus, qui lu-ec praedixil et perfecil ? Nemo sane

his contradi.xerit, nisi admodum insaniat, ac menle caplus

sil. Neque hxc tanlum sed etiam alia vaticinia ejus invic-

tam virluicm praBnunliant. INam cum omni veriLate fulura

praedixit, el ad fmem deduxit, neque lieri polest ut quid-

pinm ex dictis ejus excidal. Inio citius peribit eoehmi et

lerra, quam aliquod verbornm aut pra^diclionum ejus falsi

argualur. Quod ipsum ille ante rerum eventum cnun-

tians, sic clare de verbis snis loquiiur : a Coehuu et terra

» transibunl, verba aulem mea non transibunt '. »Idque

jure merilo : non enim verba tantum sunl, sed Dei verba,

per quae res condnntur. Sic ccelum fecil, sic lerram, mare,

solem, sic Angeloruni choros, sicalias invisibilcs Virtules,

' Matlli, XXIV, 55.



464 3. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPI8C0P1 C. P.

qiiocl (leclarans Propheta dicebit ; « Ipse dixit, et facta

Bsunt; ipse mandavit, el creata snnt ' : » de omni simul

creattira, tnm snperna, tnm infra posita, tnm sensibili,

tum inlellccluali, lum corporca, Inm incorporea, ea pro-

nuntians. Illud igilur de Ecclesia vaticinium oslendit, nt

supra dixi, veritati-, providentise, bonitalis cuisequeejns

ma^niludinem et excellontiam.

XVI. Age er^o et aliain praediclionem tractemus, qu;e

sole sit clarior, radiisque ejus splendidior, quacque anle

omnium ocnlos sila, ad omnes futuras generationes exten-

dalnr, sicut et prior. Talia enim sunt pleraqne cjus vali-

cinia, non brevi teuinore lerininantur, nequein una geiiera-

lione complenliir; sed ouinibus hominihns lum viventibns,

tum mox fuluris, tum sequenlibus, et qiii usqne ad con-

snmmalionem eriint , veritatis snre noliliain pitebent,

quemadmodum et prius valicinium. iNaui a qua die dic-

lum est usque ad cousuinmationcm sneculi firmn immola-

que mansil, florens, fnlgcns, in dies crescens, phis roboris

sumens, et onmibus, qui ab iilo die nsque ad Doniini ad-

veiilnm fuluri sunt praestans, nt maximos inde fructus, et

ineffahilem ulilitatem capi;inl. Nani qni anle nos, et quiante illos, et qui longe superius fnere, ejus virtulem cog-

novernnl, bella videntes in eam ingruentia, pericula,

tumultus, strej)ilus, flnctns, tempestales : ipsam vero ne-

que sic submergij vinci, superari, aut exlingni; sed flo-

rere, crc.scere, ad majorem sublimilatem crigi. Et hoc

valiciiiium, quod nunc dicturus siim, idoiieum cst ad dic-torum vim et verilalem commonsirandan). Quodnam est

illud vaticiniiim ? Cum ingressus ali(|uando es>el in lem-

plum judaicum, tunc florens, aiiro fulgens, necnon pul-

chritudine magnitudineque .Tdificiornm, alia qnoque ins-

Iructum omni artificii materiseque varietate, niirantibus

' Psal. cxLvui,5.



CONTH.V JUD.EOS ET GENTlLfcS. 4^5

Discipulis, tjur dixilpK Nonnc videlis Ikcc omnia? Ainen

»dicovobis, non niancbil lapis super hipideni '. D-Iijus

deslruclionem rulurani declarans , desolalioncu), vaslila-

leni, ruinani, c|naB nunc Jcrosolyniis esl : ornnia cnini

icdificia illa pra^clara conspicuaque dirula sunt. Yidcs in

ulroque uiagnatn el incn'abileni cjus polenliam; in eo

quod se coleules acdificavcrit cl auxeril; et in eo qtiod iui-

inicos suos huniiliavcril, deslruxerit, radicilusque suslu-

lerit? iNusquam enim huic similc lemplum eral, lam celc-

brc, lanlo cuUu insij!;ne. Nam quolquot ubique pcr orbem

erant Jmla?i, cliam in fiiiibus lerrac posili, isluc olim pro-

ficiscebanlur, doua, hoslias, oblaliones, priuiilias, ct niulla

lilin rereules, orbisque diviliis tcmplum dccoranles, ontne;-

que eo undique confluebant Judaei advouie. iMultum erafc

loci nomen,ct nsquo

ad extrema orbis pervenerat. Sednnum Chrisli vcrbuni illa on)nia delcvit et perdidit, ac

lanquam pulverem de medio sustulil. Ac qno ne Judicis

quidem omnibus, imo nec sacerdotibns, sed soli summosacerJoti ingiedi licebat, idquc semel in anno laxitum cuni

stola, coronis ct milra, alioque sacro vcslimenlo; nunc et

scorlis, ct mollibus el effa^minalis et moechis patet aditns^

nemine prohibenle. Nam iit verbum illud advcnit, omnia

delevit et suslulit : tanlnmque d(; lemplo supcrest, qnan-

tum satis csl nl oslendatur ubinam templum olim esseti

Cogila crj:o quanlaa ct hoc sit virlulis. Etenim qni olim tam

polenles erant, qui gentes et reges superabant, qui absque

snnguine plerumquc vincebant , tropaeaquc innumera

nova et aduiirnbilia crigebant; hi templum unum ab illo

usque ad hoc tempns aedificare non potuerunt. Quamvis

tot rcges fucrint qui iilis opcm ferrcnt, taniaque mulli-

ludo pcr orbcm diffusa, tolque pccuniarum opes adesseiil,

\ides-nc quomodo qua> ille cedifioavit, nemo deslruxil; el

' Matth. XXIV, 3.

ixxx. 3o



466 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

qua2 ilJe doslrnxit, nenio aedifioavit? .Edificavll Ecclesiam,

et nemo ipsam destrnere pos^it; destriixit tcmplum, et

nemo ipsum reslaurare valet; idque tam diuturuo lem-

pore : quamvis iliam deslrucre tenlaverint, non poluere

tamen; quamvis hoc denuo excitare conali sint, id frnslra

molili sunt. Id vero permissuQi fuit ne quis diceret, si id

tentatum csset, fieri potuisse : eccc tentaverunt, et nou

potuerunt. Nam astate noslra imperator, qui omncs im-

pietate superabat, et facullalem tuuc dedit, et cooperatus

est : opus incoepere, ac ne vel minimum uUra progredi

potuere; sed ignis u fundomenlis exiliens, omncs fugavit.

Qnod autem volucrint, iioc indicium est quod hactenus

f(uidamciita nudata npparcnnl, ut videas ipsos quidcui fo-

dcre ccepisse, sedaediHcare non poluisse.oLsistente Christi

senleulia. Qnamvis autem jam ohm dcsti-uctum njissel hoctemplijm, ot ii posl aniios sepluagiuta reversis, sl;ilim

cxcilatum esl, ct priore spleiididius fuit. Qnod sane Pro-

phetae dlxerant, et antequam fierel praenuntiaraut. Nunc

autem phis quam quadrinjj;entesimus annus csl, et nulla

cogitatio, nuila exspectalio vel spes est, illuel uhra instau-

randum fore. Atqui,si non divina virtus obiuctarelur,qnid obstaret? Annon magna vis peciiniarum penes illos

esl? Anuon ab omnibus undique tributa colligens Palriar-

cha (g), immensos possidet thesauros? Annon audax iliana-

lioest ? Annonimpudeus, contentiosa, temeraria, sed tiosa?

Annou mulli suut iu Pala^slina? Annon mulli iu Piiceni-

cia? Anuon multi ubique? Quomodo ergo non poluerunt

uuum deuuo construcre templum, pratserlim videules

cullum suum hiuc ubique impediri, judaicos ritus ubo-

leri, sacrihcia, oblaliones , cateraquo hujusmodi iegalia

de medio tolli, ojjuiuoquc cessare? Neque euim iliis vel

aram excitare, vel sacrihcium oilerre, vcl libare, vei ovem

imponcrc, aut sullitum, vcl iegem recitare, vel fcsluni



CONTRA JUDvEOS ET GENTILES. 46^

celobriire, tcI (luidpinm simile facerc licobot exlra illn

limina.

XVII. Sane cnm Babylone essent, et ab hostibns coge-

renliir, ut psallerent. non oblemperarunt, nrqne morem^esserunt, tnmelsi caplivi et scrvj erant, clominisquc sc

voxanlibus subcrant. Sed ctiamsi a palria et a libcrtalc

cxcidissent, et dc ipsa vita periclitarenlur, et quasi laqueo

manu hoslium delinerentur, jussi Canticum oiganis cane-

re, sic dicebnnt : « Sup'^r numina Babylonis, illic sedimus

» et flevimus, Qnia inlcrrogaverunt nos, qui caplivos

• duxerunt nos verba canlionum. Quomodo cantabimus

»canlicum Domini in lerra alicna 'PdNcc polcst quisquam

dicere ipsos ob organorum penuriam non cecinisse : cau-

sam enim illi prolulerunt dicentes :« Quomodo canuibi-

»ni.us Canlicum Domini in terrn aliena? «Or^ana vero

penes sehabcbant : « In salicibus, aiunt, iu medio eorum,

asuspendimus organa noslra. » Sed neque jojunare licebat

iliis. Quod declarans Propheta dicebal : » Numquid jeju-

» nium jejunasli^mihi annisseptuaj:;inta, dicit Dominus'?»Quod aulem illis nec sacrilicarc ncc libare fas esset, audi

tres pueros dicentes :« Non est princeps, nequePropheta,

» neque dux, nequc locus ad sacrificaudum corara te, et

» inveniendum misericordiam ^ » Non dixerunt ; « Non est

sacerdos ; » aderaut enim sacerdotes : sed ut discas de ioco

tantum agi, totamque icgem ea in re obstriclam esse, di-

cebant : « Non csl locus. » Et quid de sacrificio et de liba-

tione loquor? ne quidem recitare legem licebat ipsis :

quod exprobrans alius Propheta dicebat : « Ei lcgerunt

jforis legem, ct advocaverunt confessionem \ »Non Pas-

cha, non Peulecosleu, non Scenopegiam, nou aliud quid

simile celebrarc poterant. Allamen etsi novcrint se prop-

' Psal. cxxxvi, 1 ct scqq. — ' Zacb. vii, 5, — ' Dan. iu, 58. —* Aiuos IV, 5,

00.



46$ S. JO. CHRYS08T0MI ABCUIEPISCOPI C. P.

ter loci desolntioneoi ab his omnibus excliidi, et se, si qnid

eorum ag^redianlur, legem Iransgredi poenasqne daluros

esse, non poluere locum, in quo licebat haec omnia legi-

tioie facere, erigere et reslaurare. Nam virtus Christi,

qnoe Ecclesiam aedificavit, endem et lemplum destruxit.

Propheta certe praedixit, et venturum Chrislura, ct haee

opernlurum, etiamsi is post captivitalem fuerit; audi quid

dicat : « Et in vobis concludentur junuae, et non accende-

»lnr altare meum gratis. Nou est mihi voluntas in vobis,

«quia ab Oriente solis usque ad Occidentem nomen meum• glorificatum est in gentibus, et in omni loco incensum

«mihi offertur, et sacrificium purum '. »Vides quomodo

monifeste et judaismum ejccit, el chrisiianismum efful-

gentem monstravit, et ubiqne terrarum diffusum? Cultus

vero rationem alius significavit his verbis : « Et adorabunt

«eum unusquisquc ex loco suo, et servient ei sub jugo

B uno -: » Et alius iterum : « \ irgo Israei lapsa est, non re-

»surget amplius '. »DanieI autem hsec omnia aperle nar-

rat. Universa nempe tollenda esse, hostiam, libamen, unc-

tionem, judicium. Verum hasc quando adversus Judaeos

sennonem institnemus, clarius fusiusque explicabimus.

Inlerim vero, in deslinala pergamus via , Gentiliumque

conlentionem relundamus. Non tibi dixi mortuos suscita-

tos, vel leprosos mundatosjne diceres hajc mendacia csse,

fastum, et fabulas. Quis viditPquis audivit? lidcm ipsi

qni narrarunt crucifixum et colaphis caesum, ilii etiam

haec dixerunt. Cur ergo fide dignos iu illi» pulas, in islis

vero dicta reprehendis quasi hoec gesta uon sint ? Atqui si

ad magislri gratiam haec scripserunt, ac temere frustraque

jaclitarunt, ea lacuissent, quas Irislia ignominiosaque

apud mullos habebantur. Jamvero illi horum veritatein

declarantes, in illis maxime immorali sunt, omniaque di-

'

Malach. i, lo-ia. —'

Soph. lu, lo. —^

Amos v, 2.



CONTRA JUD.ilOS F.T RENTILKS. 4^'9

liiienler copioscqnc Iractnriint, nec parvo nec maj^no quo-

piain pr.Tlermiiiso,' sctl iii sij^nis cl miracnlis phirima la

cucruiil ; in crucialibus autcm et iis, (pinc i<;nomiui()sa

videbanlur, plurimum immoranlcs, omnia omnes accurale

narrarunt. Vcrum etô nihil Itorum apud le commcmo-rans; sijina, iiu|ur.m, et miracuhT, ut cx abundanli omnemimpudcnlis hnjûa) lurorcm compescam; ca quaj nunc vi-

dcnliu', quiê prai omniuin ocuhs posita sunl, quaj sole cla-

riora, quac iibique in lolo orbe dispcrsa, quje universum

occupant mundiun, lolamque naluram excedunt ; gcsla,

qu;c unius Dci snnt, ea, inquam, in medium adduxi.

Quid dicis? non suscilavit morluos? Niun ihud eliam di-

ccrc polcs Ecclcsias in orbe non esse? An dicas insidiis

Don appelilas csse, non supcrasse, nec vicloriam reporta-

re? At quemadmodum dici non polest solem non esse, sic

neque h.cc dici possunt. Quid ergo? annon vides ji;daici

tempii ruinam in lolius orbis conspeclu posilam? Cur non

tecnm hoc reputas : « Nisi Deus esset, Densqiie fortis, quo-

modo cuhores ejus vcxati et exogilali ita crcverunt, qui

aulcni ihum crucifixerunl, et Isserunl, ita dejccti sunt, ut

tola repubhca sua exciderent, ct vaiî, errones proftigicircumcaiit, occ quantumvis diuturno tempore aherutrum

eorum sohilum mutntumque est? » Alqui adversus roma-

num impcrium hi , Juda.>i , inqiiam, bellum susceperunt

arma raoverunt, muhoque lcmpore iUud oppugnorunt,

imo ahquando vicerunt, nec parva negolia fecerunt Au-guslis ilhus temporis, tanta erant polentia inslructi. Alla-

nien qni cum tot imperaloiibus beha gcsscrunt, qui

tanla pecuniarum , arinorum , mihtum vi pohebant , qui

duccs innumeros repulerunt, unum exeitare templum non

poluerunt; sed synogogas quidem per uibes extruxere

multas; locum vero illum qui reipublicc suae praebel auc-

toritatcm, ubiomnem cultumpersolverc consueverant, at-



470 S. JO. CHRYSOSTOMl AHCHIEPISCOPl C. P.

que unde judaismus conslituitur, hunc, inquaai , solum

inslaurare non potuerunt.

HOMILIA .

C onstanlinopoU hablla contra Anomceos de Incomprclien-

slbili Dci natura, et qnod Nox^um TeslamerUunx Fetcrico»sonct, alquc in eos, qui divinis non inlersunt con-

1'cnlibus.

I. Unum nptid vos diem disserui, et inde lanlum vos

diiexi, qunutum si ab inilio vobiscum essem educalus; ila

sum voLis charitfitis viiictilis conjuuclus ac si plurinio tcm-

porc frnclusdulcissimae consueludinis a vobis perccpisscm.

Quod fit non quia ego admodum ad amicitiam el charita-

tem sim idoneus, sed quia vos desiderabiles, omniiunque

maxime amabiles. Quis eiiim non admirarelur igneum

zelum, charitalem ahsque simulalione, benevolentiam in

pr.Tceplores, concordiam inter vos, quae sane omnia salis

essent ut vel lapideam animam vobis conciliarent? Prop-lerea non mintis vos amamus, cjuam Ecclesiam iilam, in

qua nali, educati, et eruditi sumus. Soror enim ilhus ha3C

est, vosque cognationem illam opere declaraslis. Quamvis

autcm illa lempore sit antiqiiior, hasc tamen fide ferventior

est, et illic major convcntus cst ac celebrius thealrum, scd

hic major palienlia, majorisque forliludinis indicium. Namvideo undequacjue hic lupos obambulare, ovilc autem non

imminui. Circumdant sanclam hanc navim conlinuo lem

peslas et hyeu)s, procellarunique vis; non submerj^untur

lamcn, qui in ea navigaut. Undccumque invadiml hacreticaB

flanimie, et qui in medio sunl camino, rore spirituaii per-

'

Seciinda Concio Conslaiilinopoli habita anno SgS.



DE CONSONANTIA UTfllUSQUE TESTAME^TI. 4;!

friuinlnr. Eslcl hoc admirdbilo, (luod viilcimis in hac parlc

civitalis Ecclesiani haiic j)laiilutani, cl nihiloinimis f|tiasi iii

niedio caiiiino oleam germinantem, roliisque comautem,

et frnclu gravem. Igitnr cnm vos lam cordati silis, tamquc

niuUis bonis digni, age promplo studio promissioncm

nupcr vobis factam reddamus. Tnnc enim de armis David

ct Golialh apnd vos philosophabamur, oslendentes hnnc

quideni onniijj;ena graviqiie armatura undique munilnm,

illum aulcm armis nudum, fidc munilissimum ; et huncqnidem exlrlnsccus ful^idnm ihorace et sculo, ilhim aulem

inlus spiritu et gralia radiantem, atque hanc ob causam

a puero certnminc victum juvencm, a nudo snperalnin

armatum, a pnstore prostratum niilitem, n pastor;i]is la-

pidis natura, bcliici wris natnram contritam ct labefiiC-

talam'.

Proindc ct nos lapidem illumiii

manus accipia-nuis, angnlarem illum el spiritualem inquam. Si enim

Paulo philosophari hcuit de petra in sohludine, ncqnc

nobis quis succensebit *, si lapidem illum eodem modo

accipiamus. Nam sicut non nj.tura pelrae visibihs apnd

Juda^os, sed virtus spiritnalis petrse emiltebal ilLnrum aqua-

ram Ilumina; ila ulique apud Dnvid non sensibilis, sed

spiritualis lapis barbaricuin illud capnt dcjecif. Sic quoquc

pollicebamur vobis nihil cx ratiociniis dictnros. « Nostra

«enim arma , non carnalia , sed spiritualia destruenlia

»rationes, et omnem sublimilalem, qua; super tcrram sese

uextollit contra scienliam Dei ^ » Praeceplum nobisest, ut

eas demoliamur, non extruamus ; imperatum nobis est, ut

cas dissolvamas, non armemus : a Ratiocinia enim mor-

» taliuin timida sunf. » Quid ilUid est, « Timida ? o Tiinidus,

eliamsi securo loco ambulet, non audet, sed formidat ac

Irepidat; ita qnod ratiociuiis demonstratum est, etiamsi

verum sit, nondam tamen salis certa argumenla, dignam-

' 1 Reg. xvii. — » 1 Cor. x, 4. — ' 2 Cor. s, ;.



i^-'l S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

fiuc fitlem animae afFcrt. Proincle quia tanla rationum

infirmilas est, tige Scripluris contra adversarios pugnemus.

Undc igitur sermonis cxordium stimendum? Unde vohis

placebit, sive ex nova, «ive ex veteri. Non enim solum in

Evangellis, et r.poslolicis verbis, sed ct In Prophetis el in

tola veteri lege fulgentem abunde Unlgcnili glorinm videre

licet. Unde, mea scntentia, eliam inde adversus illos corri-

pienda sunt lela. Ita enim non illos tanlum, sed ct mulios

alios liserclicos simul prostcrncre polerimus , vidclicct

IMarcionem, Manichgeum , Valentinum , Judteorumque

cnelus omncs. Nam sicut cum a Davide prostralus est

Golialh, in rugnm simul versus est omnis Allophylorum

cxercitus ' ; ct mors quidcm unius corporis, et percusslo

iinius capilis erat, fuga autem communis, el limor totius

exercilus : ila ct si nos unam h;cresiai dejecerimus, com-munis erit cnumeralorum oninium prolligalio. iManicha&i

cnim ct qui illorum morbo laboranl, videntur acciperc

Christum qui praedicalur; Prophelas auteni et Patriarchas,

qui illum prpcdicant, contemnunt; conlra Judaci eos, qui

Christum pr;cdicant, accipcre videnlur, Prophelas, in-

qunm, et Icgislatorem suum ; Ghristum autem, qui ab illis

pr.Tdicatur, conlemnunl. igllnr si, favcnte gralia Dei, de-

nionstraverimus inagnam Unigcnlli gloriam in vcteri prae-

diclam, omnia illa Deo advcrsa ora, Jinguasqne blasphemas

confiindemus cl compcsccmus. Nam si liqueat Christum

in \eteri Teslamento proedicari, qua se defcnsione tula-

buntur Manichoei, et C;\)teri, qui cum illis Scripturnmcontemnunt, quae proedicat ilhun communem omniumDominumP Quod ilem eirugium erit Jud*is? quam ve-

niam merebunlur, qni n Prophelis pramunliatum non

suscipiunt ?

II. Itaque cum abunde de cis triumphare possimus,

' 1 Reg, xvii,4-



nU CONSONANTIA. UTRIUSQUK TESTAMENTI. 47^

sermoncm nd libros velnsllorcs verlnnius, el ad ipsiim qni

aliis omnibus vcluslior crt, ad (lenosim, iiu|uain, cl nd

caput Gcneseos conseendamus. Quod cnim do Chiislo

multa dixcrit Moyscs, aiidi loquentem Christum : o Si cre-

adcrilis Moysi, crcderilis uliqne cl milii, nam de me scrip-

»sit '; 9 Ubinam dc illo scrij)sil? id nunc declararc lcnta-

bimus. Posleaquam i<j;itur pcrfecla omnis creatura, coelnm-

que vario siderum choro coronntum, et terra omnigcnis

floribus ornata csl, plenaqiie cum csscnt montium cacu-

niina, plani campi ct vallcs, cl in summa, onjnis terrae

facics plantis et arboribus et herbis, lascivircntque greges

elarnKnla; aerem aulciii iinplcret chorus avium canlil-

lantium nalivti, et siiigulnri musica; maria quoqiie marinis

animalibus plena ; simililer et slagna, et fonles, ct fluvii,

omnibus quae in eis nascunlur: nihilquc esset impcrfec-tum, sed perfecta omnia: tunc qucerebat corpus caput,

civitas principem , crealurn regcm , hominem inquam.

FormaturusigituripsumDeus.inquil: «Faciamus hominem• sccundum imagincm et siniililudinem noslram \ » Adqucin dicit? iVfanifestum, quod ad UnigcnilUin suum. Non

dixil, «

Fac,» ut

ncservile aliquid suspiceris procceplum

dori; sed dicit,« Facianius, »ut forma consullondi, pccjualis

delegeretur honor. Nam Deus inlerdiiin consiliarium

habcre, inlerduni non habere dicitur; nec sibi ip^i repugnat

Scriptnra, scd per hicc ambo aperiuntur nobis abscondila

dogmala. Quando cniiii significare vult Deum nullius

egere, dicil eum non liabere consiliarium ; quando aulem

docetaequalem Unigeniligloriam, consiliarium vocatFilium

Dei. Et ut h<TC ambo discas, quod Prophcl.c Filium vocent

consiliariuin, non quod Palcr opiis cjus consilio liabeat,

sed ut Unigeniti gloriam doceant; ct quod non opus habeat

consihario, audi Paulum dicenlem : « O allitudo divilia-

' Joan. V, /{G, — ' Cen. i, a6.



4^6 S. JO. CHRY80ST0MI ARCniEPISCOPI C. P.

sejlere dotninicaB polestatis sit, Mslare servilis et snbjectae

coiulilionis, aucli (|uomoclo Daniel clicat : « Aspicicbam

»donec posili snnt ibroni, ct Antiquns diernni gedil, dccies

smille myriades minislrabant ei, cl niillc millia assistc-

»bant ei '. » Et iterum Hesaias : « Videbam Dominum

fisedenlem snper tbronum excelbum , et elevalnm, et

«Serapbiai stabant in circuitn ejus *. » Micbpeas autem :

« Vidi Dominnm Dcum Israel sedentem super ibronum

flsnuni, et omnis exercilus coeli stabat a dextris ejus et a

Bsinislris c]us ^. » Vides ubique supernas Virlules assis-

lentes, ipsuni anlem sedcntem ? Gum igitnr videris et

Filium sedem a dexlris babenlem, non minislrantis digni-

talem quamdam putes, scd babentis auclorilatem domini-

c=<m. Idcirco et Paulus cum utraque sciret . quod aslare

minislrantinm sit, sedere aulem imperantium et pra^siden-

lium; vide quoniodo basc distingnat, dicens : « Angclis

«qnidem suis inqnit : Qui facit Angelos suos spirilus, et

»ministros suos flammam ignis. Filio autem : Tbronns

» Inus Dens in saeculnm saecnli S » per ibronum regiam

potsstateni designans. Ilaqne cnm sermo nosler omnino

probarit Filii dignilaleni non scrvilem, sed berilem essc,

adorcmus ipsnm ut dominum et Palri bonore coaequalem :

sic enim et ipse pra3cepit cnm dixil : « Ut onincs honorent

pFibnm, sicut honorant Palrem ^. » Gonjnngamus ilcm

siuceritati dogmatum diligentiam vitae et operuin, nt nc

dimidialim, qna} ad noslram salulem spcclanl, curcnlnr.

Jam vilffi diligenliam ct puritalem nibil sic efficit ct cor-rigit, nt frcquens bic convcntns, et alacre ad andiendum

verbum Dei sludinm. Quod enim corpori cst cibns, boc

animoe divinoruni eloqniornm doctrina. « Non enim in solo

»pane vivit homo, scd et in omni verbo, quod procedit de

• Dan. VII, 9.— ' Isai vi, 1 . — ^ 5 p^c^, j,xii, ly. — "* Ilobr. i,

7. — ' Joan. V, 2J.

I



DE CONSONANTIA UTRIUSQUE TESTAMENTI. 477

»orc Dei '. » llinc ct funics indiici solrl , si hnic mensaj

non cotnmnnicclnr. Andi ila([ne hac de re inlorniinnnleni,

el rameni hanc in ordine snppliciorum ct pocnarnni inten-

Innlem. « Diibo cnini eis, iuquil, non famem panis neque

Dsilim aqnaG, sed famem andiendi sermonem Don)ini '. »

Qnomodo igitnr non ahsurdnm pro corporali fame repel-

leuda facere et allentnre omnia, animoe anlem famemsponle qua^rere; quamvis multo gravior sit, quanto scilicet

gravius est el damnnm? Oro et supplico, ne tam male

uobis consnlamus, sed praeferatur hic convenlns occnpa-

lionibus et curis omnihus. Qnid enim tantum hicrari ])oles,

qnantum damni facis ct libi ipsi, el toli domni, si con-

vfnluni et synaxim rehnquis ? Quamvis cnini integrum

lliesaurum auro infertum invenias, et propler ilhmi absis;

majus tameu detrimentum qnam hicrum facies, ct tanlo

majus, quanto scnsibilibus spiritualia sunt meliora. Namhcet ilhi multo sint cl undequaqne alHuant, non tnmen hinc

tecum commigrabunt ad vitam futuram, neque simnl no-

biscura in ccelos transferentur, nequc astabnnt apud

terribile tribunal; imo sa>pc et ante morlem dilabuntur;

quodsi

ad fincm usquemanserint,

necessario tamen subipsum finem tolluntur. Spirilualis aulem thesanrus pos-

sessio est, quje auferri nequit, el ubi([ue comes est, sequi-

lurque peregre eunles, multum fiduciae apud tribunal

Chrisli nobis tribnens.

IV. Quodsiex aliis convenlibus tantum hicri consequi-

mur,cerle ab iis, qui hic celebranlur , duph'X lucrum

expectare hcet. Non enim hnnc fructum solum capimus,

quod animam divinis eloquiis rigemus, scd et quod hostes

ingcnli pudore afliciamus, fratresque nostros muUa conso-

latione repieamus. Hoc enim in aciei lucrum cedit, si ad

partem prichi alHictam el periciitantem propercmus. Prop-

* Dent, viii, 5, et Mattb, iv, 4- — ' Amos viii, ii.



478 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C P.

lerea omnes hnc confliiere oporleI)iU, et hosles qni nos

adorninlnr,repcllere. Esto, noqneas lon^^nm sermonem

prnducere, nec habeos docendi gralinm; ads's soluin, et

totum perfecisti. Nnm corporis praesenlia numerum greji;is

adausct, ac ninltam fratribus luis affcrt consolalioncm, et

hoslibus pudorem. f]lenim si quis haec sjcra ingressus ves-

libula, paucos videat, alacritatem suara remittit, torpescit,

lactusque segnior, hinc recedit, sicque paulfilim omnis

multiludo ignavior et dissohitior evadit. Sin viderit con-

currere undequaque ma^noqne studio; eliamsi valde

ignavus sit, alacrior reddilnr. Nam si lapis snepe ad lapi-

dem concussus scintilias exilire facit, tamelsi nihil sil fr'gi-

dius iapide, nihilque igne cnlidius; allamen concussio,

vicla nalura, igneni elicit. Quod si id in laiiillis conlingit,

mullo magis idem fit et iii aniraabus quse mutuo allerunlnr,

ct igne spiritus concalejcunt. Non audistis apud niajores

noslros laulum centum et viginti fuisse lolum fidelium

numerum'; imo ante illos cenlum et viginti, duodccim

tantum erant, et neque hi manserunt omnes, sed unus ex

eis Judas peiiit? et crant undecim omnes, attamen ex

undecim iUis facti sunt ccntum et viginli; ex cenlimi et

viginli tria millia, deinde quinque millia, denique totum

orbem terrarum imj)leverunt cognilione Dei; ejus vero rei

causa haec est , nunquam conventum deserobant, sed

simul in templo conversabanlur, precibus et leclioulbus

intenti; propterea magnum incendiuai excitarunt, prop-

terea nunquam diflUixerunt,se«l totum attraxerunt orbem.Hos et nos quoque imitemur. Quomodo enim non absur-

dum, non tantam curam Ecclesi;e haberi, quanlam vicinis

suis muheres exhibent ? Illai cum viderint virginem ali-

quam paupcrem, et omni deslilulaai prssidio, ofliciose

sua alTerunt, propinquorum viccs obcunte.s et raagnam

' Act. i, i5.



DE CONSONANTIA UTRIUSQUE TKSTAMENTI. 470

(juis ibl vldrl fip jiuMiliani, diini vii|j;o tlcsponsalnr ; ol aliaj

qnidfui oUrrunl |)ecnnia.s, aliai corporo pr.usonlos snnt,

(|uoil eliaii) ipsnm iion parum esl; carum qnippc sludinm

tenuitalis i|)sius volamon est, earumquc alacrilale pauperlns

obtogilur. Hnc el vos in hac Ecclosia facile, concurraiuus

omnes undique, el cjus conleganius inopiam, inio solva-

uiusejus paupcrlatem, hic frequenter adventanles. « Caput

» mulieris vir esl ', » mulior viri adjulrix. Ne igilur caput

absqnc corpore viam ad Ikcc sancla iimina arripial, ncquccorpus absque capile, sed intoger huc ingrcdiatur liomo

pueris coniitnnlibus. Nam si juciuKJum esl vidcro arborom

cum uova planta e raflicc ejns exurgenle; mullo magis

jucundum est vidore hominem omni olea amoeniorem, a

radice sua filium habere astantem, quasi novum piantam.

Non jucundumautom solum, sod el ulile. Elenim, ut anlc

dixi, coiigrogatis majns lucruni cril. Enimvoro ct agrico-

lam luiic niaxime admiramur, non cum agrnm colit anlea

bene cullum , scd cum loca non scminata et inarata,

summa cura cxcolit. Sic cL Paulus faciebat majore stndio

evaugehzans, ubi Christus nondum erat nominalus. Illum

et nos ad incrementum Ecclesi;o, utilitatemque nostram

imilemnr, quotidie ad hanc congregalionem conflnenles.

Nam si concnpiscenlia Ilagras, tanlnm hac visa domo,

poteris eam facile restinguere; ct si irascaris, illam facile

feram domabis; et si alia quapiom afleclione impeteris,

tenipestalem eam facilc sedabis, reddosqne pacem et sere-

nilatem anima} tuae. Qua nos omnes frui coutingat gralia

et benignitateDumini noslri Jesu Chri-jli, cum quo Patri et

sauclo Spirilui sit gloria, nuac ct semper, et in stecula

soeculorum. Amcn.

• Ephcs. V, 23.



49a S. JO. CHIVYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. t.

•.«WWVWVWVNVW^^VIVV^WSW^WWV^WWVW^/XW^VV^XWWWWVWW^VVAVWW^W^WXWWVNVX*

SERMO I.

Adeosqul conventuni Eeclesim deseruerunt, et quodnon

oporleat sncrarunx Scripturarum tituios prwtermittcre,

ct in inscriptionematlaris, et in nuper illuminatos.

Quid hoc sibl vnlt ? ((110 nobis festa ulterliis progre-

dinnlur, eo minores collecla) fiunl '. » Ne tamcn idcirco

desides simus nos, qui adsumus ; siqnidcm minoresfiunt, si

mnlliludinem spectes; sin alacrilalem animi, non fiunt

minores : numcrofiunl minores, non iifTectu. Porro idcirco

minuuntur,ntqui in vobisprobalisunt, manifestifianl,etqui-

namexconsuetudine, qninam divinorum elorjuiorum cupidl-

tate, quinam lectionis spirilualis desiderio ducll ad annuani

venlitent solemnitalem, sciamus. Prsecedenli dominica civi-

tas hic aderat universa; plena erant septa el multiludo rece-

dentes fluctus atque redeuntes imilabatur : sed mihi fluc-

libus illis optatior ct gralior est tranquillitas vestra, phiris

ego facio quietem vestram, quam lumuUum ct lurbas illas.

Tum prnesenlia dinnmcrare corpora licebat, nunc afTectus

plenos pietalis. Si quis hanc paucorum horaipum coUec-

tam, et ex panperibus majori ex parle constantem, et illam

mnllorum hominumct divitibus majoreexparte conflatam,

si quis utrasque collcctas istas lanquam in trulina ct sla-

tera ponderare voluerlt, hanc comperiet praeponderare.

Quanquam cnim, si numeri ralio habealur, niinores estis :

si lanien cupldltatemafl^cclumquespectcmiis^pluris faclcndi

estls. Ila fit in rcbns, qua^ ponderantur : si quis deccm au-

' Vide D. Guillon, tom. xn, pag. SaS-SSy.



IN INSCRIPTIONKM ACTORUM I. 4^1

reos slateras sumat, et in nna lancc deponat, ac dcinclc in

altern ccntnm ocrcos nnmmos; trulinam qnidem cenlnmnerei nnmnii tlcorsnni ad sc trahunt, atlamcn anrci dccera

illi cnmhabilaralioncmatcria^graviorcssint acprcliosiores,

naturaesuocdignitalepr.Tpondcrant. Ilaqncficripotcst,ntqui

pauci sunt numcro, pluris rncicndi sintet uliliores habeantur

illis quinumeromuhi sint. Sed quid ego vobiscxcmpla pro-

fero a rebus consuclisrepetita,

cum ipsam a Deo prolalnmsenlcnliam oportcat in mcdium aflerri? Quid igitur illa

dicil? « McUor est unus faciens voUmtalem Domini, uuamD innumeri pra^varicalorcs '. » Est cnim, cst snppe unus

homo innumeris sequiparandus. Quid dico unum homincmsohim aefjuiparandum innumeris? imo toto orbe lerrarnni

utilior et preliosior censetur. Atqne hujus rei teslimonium

ex PailH verbis mutuabor. Cum enim hominum panperum,

vexalorum, exngitalorum, aflhclorum menlionem fecisset,

adjecit : « Circuierunt in melolis, in pelHbus caprinis,

«egcntes, angustiati, aflllcli, quibus dignus non erat mun-»dus '. » Quid ais? hominibus egentibus, aflhctis palrias

scdes non habcntibns dignus non crat mundus? Non vides

quam paucos mullis opposneris ? \ ideo, inquit, et ideo

dixi mundum illis non fuissc dignnm. Nota quippe mihi est

numismalum islorum natura. Si terram posuero, mare,

reges, pra'fectos, ct tolam omnino naturam humanam, et

duos Iresvc paupercs his opposuero, confidenter asseram

fore, ut paupcres isti prnepondcrent. Quod si illi e patriis

sedibus expellebanlur, tamen patriam supcrnam Jcrusa-lem habebant : in pnupcrlale vitam agebant, at pielato di-

vites erant : hominibus erant odiosi, at Deo grati. QuinamilH porro sunt? IleHas, Eiisncus , et iHius lcmporis omnes.

Ncquevcro id spcctes, quod ne aHmcnta quidem iMi neces-

saria suppclebant : at quod os Hehoc coelum clauserit, et

1 Eccli. XVI, 5.

—' Hcb. xi, oj,

LXXX. 5l



48'2 S. JO. CHUYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. V,

aperuerit, ejnsque melote Jordanem relro flexerit. Atque

haec cum mihi veniunl in menlem, gaucleo et doleo : gau-deo quidem propter vos, qui adcslis : doleo vcro propter

eos qui absunt : doleo valde, niolesteque fero et corde coa-

leror. Quis enim est adeo sensus doloris expers, ut non

do!eat, cum in ca quse ad diabolum perlinent, plus studii

confeiri cernat? Atqui nuUa spes venioe nobis vel excusa-

tionis reliqua esset, si vel aequale studium conferretur :

cum aulem eliam longe superet, quis nobis defensionis

locus relinquitur? Quolidie nos invitant spectacula, nec

uUus pigritatur, nullus est qui cuncletur; nulhis est qui

regotiorum occupallones obtendat, sed tanquani expediti

et omni cura soluli accurrunt omnes : non canitiem senex

revcrclur, non ardorem naturae ac hbidinis juvenis suspec-

tum habct, nequcdignitalcmsuam probro seaflicerecenset

opulentus : al siquidem ad Ecclesiam veniendum sit, quasi

ex ahquo sublimi gradu ct honore desihendum sit, ita pi-

gritalur et torpel, et inflatur deinde, quasi quidpiam fuerit

Deo largitus : cum vero propcrat ad iheatrum, ubi sunt,

losciva spectacula ct acroamala, non exisliniat so probro

se ipsum aflicere, non divitias suas nec nobilitatem. Scire

cupercm, ubi nunc sint, qui tum illo die nos inlerturba-

jbant : siquidem interlurbntio quoedam erat ipsorum prne-

sentia : scire cuperem quid nunc agant, quid utilius his,

quae nobis sunt pra^ manibus, illos occnpet : imo nulla

occupatio illos delinet, scd solus fastus. Quo quidinsanius

videri polest? Cur enim, quaiso, magnifice ac superbe dete senlis, mi homo? teque nobis gralificari censes, si cumhuc veneris ollendas, cl quse ad salutem animae tuaj perti-

nent audias? quam ob causam, quoeso, et cujus rei gratia

gloriaris? an ob divitias? an ob vestes sericas? cur non po-

tius cogitas illas vermium esse stamina et barbarorum ho-

minum inventa? meretrices ilUs nc moUes, et sepulcrorum



IN iNSCRIPTIONliM ACTORUM I. 483

perfossores, ac lalrones nli? Divllias agnosce legitimas, et

ab illo snblinii vanoqne fastu aliquanclo dclabcrc, nalurse

vililatem coniiiilera. Terra es et pnlvis, cinis et favilla, fu-

mus el umbra, foenum et flos foeni. Tali-ne, quceso, natura

gloriaris ? Quid vero esse potest magis ridiculum? Atqni

mullis hominibus imperas? Quid hoc libi prodest, quod

hominibus impercs, cnm perturbationum luarum scrvus et

captivus sis? Qnemadmodum si quis domi quidem a fa-

mulis verberibns ac vulneribus coucidalur, foris aulem in

forum veniens, qnod aliis imperet, glorietur : ila cnm te

verberet inanis gloriaj cnpidilas, cum libi vnlnern infligat

luxuria, cuin omnium pcrlurbationum servus sis, gloriaris

quod genlilibus luisimperes? Atque ulinamillis imperares !

iitinam txquiparandus illis esses

II. Non ut divites accnsem hncc dico, sed eos qui divitils

perperam utuntur. Neque enim malum sunt divilioe, si eis

ut oporlet uli voluerimus, sed snperbia et arrogantia. Si

molum essent divitiae, nequaquam ad sinum Abrah.ne per-

venire optaremus orones, qni vernaculos habnit trecentos

et octodecim famulos. Non sunt igltur malum divltiae, sed

illegitimus earum usus est malum : et sicut nuper de ebrie-

tate verba faciens non vinnm accnsabam ; quippe cumomnis creatnra Dei bona, nihilqne rejiciendum sit, quod

cum graliarum actione percipitnr ': ita nunc quoqne non

divites accuso, neqne pecnnias in invidiam adduco, ?ed

malum usum pecuniarum, et qui in libidines impenditur.

Proptereaypj.-j.-.y.

pecuniajdicuutnr, ut

nosillis

utamur,et uon illffi nobis : propterea possessiones dicnntur, ut

nos illas possideamns, et non illae nos. Gur igitur servum

habes dominum ! cur invertisti ordinem ? At enim scire

percuperem,qnid iilinunc agantqni collectamdeseruerunt

? 1 Tim. IV, 4«

3i.



484 S. 30. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

Gt qulbus occupentur : nimirum aut alea ludunt, aut om-

nino rebus ssecularibus, quae tumultu redundaut, distinen-

tur : hic si adesses, mi homo, in Iranquiliitale atque in

portu esses : non ingressus dispensator inlerturbaret, non*

procurator inlerpellaret, non famulus ob saecularia negolia

inolestiam afferret, non alius uUus irrilaret, sed in quiete

vivens divinis leclionibus interesses. Nusquam hic fluctus :

Husquam tumultus,sed. benediclio et preces, sermo spiri-

tualis, et in coelum commigratio, et jam ex hoc loco, ac-

cepto pignore regni ccelorum, discederes. Quam ob cau-

sam opulentam hanc raensam et opiparam deserens, ad

aliam multo molestiorem te transtulisti, et derelicto portu

cum turbis tranquillitatera commulasti? Est ilhid quidem

grave, quod non intersint pauperes, qui tura aderant : sed

non ita tamen grave, ut quod divites non intersint. Quid

ita? quod pauperes necessariis occupationibus delineaiitur,

quotidiani opificii sollicitudiuc, manibus suis victum sibi

comparautes : educandorum liberorum curam gerunt,

uxorem tuentur, ac nisi laborent, vivere neqneunt. Haec a

me dicuntur, non ut delensionem illis componam, sed ut

divites raajori accusatione esse dignos ostendam : quanlo

majorisecuritate fruuntur, tanto magis dauinabuntur, quod

nullis ejusmodi rebus occupentur. Nonne Judaeos videlis

Deo rebelles, qui Spiritui sancto rcsislunt, duros illos cer-

vice? his omnino pejores sunt, qui non venerunt. lilis si

dixerint sacerdotes septem diebus ab operibus cessandum,

vel decem, vel viginti, vel triginla, non contradicunt : ta-

melsi quid illa vacatione molestius fleri potest? fores oc-

cludunt, nec ignem accendunt, nec aquam ferunt, neque

aUudquidquara adejusmodiusura aggredi illis permittilur :

sed otio tanquara catena vinciuntur, et ne lum quidem

coniradicunt. Al ego nihil tale dico, non impero ut septem

decemve diebus ab operibus abstineas, sed duas mihi diei



IN INSCRIPTIONEM ACTORUM I. 485

horas ut conimodes, reliquas ipse libi liabeas, et ne hanc

(|ui(]eni niihi nicusurain coiUribuis. Iinovero niihi ne com-

inodes duas lioias, scd libi ipsi, ut exoralione Palruin aU-

qnaui consolnlioncni pcrcipias, ut benediclionibus plenus

recedas, ut omni cx parle securus abeas, ul, spirilualibus

acceplis armis, iuviclus diabolo ct inexpiigiiabilisfias. Quid

jucundius, quacso, quam hic vcrsari ? si enim lolos dies

hic transigere necesse esset, quid prieclarius? quid lulius,

ubi tot suiit iValres, ubi Spirilus sanclus, ubi medius Jesus,

et Pater ejus? qunlem aliam talcm congrcgationem quneris ?

qualem ahum senatum? qualem convenlum? Tot bonis re •

ferla est mensa, tot lectio Scri|)lurce, tot bcnedictiones, lot

preccs, tot ipsi congrossus, ettu aMamconversationem et col-

loquiaspectasPquanam autem veniadignuscensebere?Ha?c

a me dicla sunt non ut vos andialis; neque enim vos medica-menlisejusmodi indigelis, qui ipsis operibus sanos vos esse

comprobaslis,quiobedilis, qui tantostudio vestrum amoremostendislis : sed ad vos hnec dicla suiit a me, ut ex vobis

audiant, qui non adsimt. Nolite dicere solum a me accusa-

tos eos essc qui non venerunt, sed fotam a principio illis

oralioncm narrate : revocate illis in memoriam Judicos,

revocate in memoriam negotia Scxcularia : dicile quanlo

prseslantior sit isle convenUis : dicile quantum erga res

muadanas sludium cxhibcanl; dicite qnanta merccs illos

maneat, qni hic congregantur. Si enim tanlum dixeritis

accusatos illos a me luisse, iram excitabilis, ct vulnus in-

fligetis, non raedicinam admovebitis : sin autem illos do-

cueritis me non tanquam inimicum accusasse, verum lan-

quam aniicum indoluisse, atque illis persuaseritis fideliora

esse vulncra amicorum, quam sponlanea oscula inimico-

rum ^, accusationem mulla cum vohiplate suscipient : non

enim ad verba, sed ad sentenliam diceolis attendent. Ita

' Prov, xsvi), 6.




fratres vestros carate. Nobis salutis omniiim vestrum, qui

adestis, e^t r,itio reddenda,vobis, eorum qni absunt. Nonpossumus ijisi per nos cum illis in colloquium venire, per

vos cum illis in colloquium veniamus, et per veslram eru-

dilionem : sit nobis instar ponlis cujusdam erga illos cha-

ritas veslra : efficite ut per linguam vestram nostri sermo-

nes ad illorum aures trajiciantur. Sufficient fortasse quae

diximiis de illis, qui colleclaj non inlersunt, neque quid-

quam est addendum. Nam plura quidem dicere potuisse-

mus, sed ne totum tempus in ejusmodi accusaliones im-

pendamus, et ad vos ipsos, qui adestis, hinc ulilitas nulla

dimanet, age, vobis eliam insolilum ac novum quoddamopsonium apponamus. Insolitum autem ac novum dico,

nonhabita ratione mensae spiritualis, sed aurium veslrarum

habitn ratione.

III. Superioribusapudvosdiebusdeapostolicisverbis.de-

queevangelicis disseruimus,cum de Juda verbafaceremus:

disseruimus et de propheticis ; hodierno die volumus de

Apostolornm Actls verba facere. Propterea insolutum dixi

opsoniimi et non insolilum. Non insolitum quidem, quod

ad seriem sacrarum pertineat Scripturarum : insolitum

autem, quod aures fortasse vestros minime sint narrationi

ejusmodi assuelae. Mullis quidem cerle nec nolus est liber

iste : a multis rursus cum clnrus et apertus videatur, ta-

men contemnitur : et his quidem cognitio, illis aulem

ignorantia occasionem affert negligcntiEe. Ut igltur et qui

non noverunt, et qui clare se inlelligere arbilrantur, mul-tas in eo profundas et abslrusas esse senlentias discant,

operae pretium (ueril amborum negligenliam hodierno die

corrigere. Prlus sciamus opus cst, quis librum scripserit :

hic enim optimus indagallonis esl ordo, ut de auctore vi-

deamus, an homo slt, an vero Deus : ac si homo quidem

slt,rejiciamus

: «Nolile enim, inquit, vocare magistrum



IN INSCniPTIONEM ACTORty I, /,87

)' siipcr lcrrnm ': b sin anlcm Deus, adniillamns : cocleslis

cnim cst cl suj>crna schola noslra, sicinidcm lalis csl dignl-

las hnjus ihealri, nt ab hominibns nihil, sed per homines a

Deo cliscanuis. Disqnirendum nobis est, quis scripserit, et

quando scrij)serit, et dc (jnibus, et qua dc causa pra}ccp-

tum sit, ut illc in hac solcmnilale Icgeretur. Nam lolo lor-

tassis anno legi librum non andilis. Enimvero hoc quoqnc

nossc prodest : ac deindc qua:rcndimi esl, (|na de causa

hunc liluUmi pric se fcrat : « Acla Aposlolorum. «Ncquoenim temere praelereundi sunt tituli neque confestim ini-

lium libri altlngendnm est : scd prius libri nomcn vidcn-

dum. Nam qucmadmodum in nobis ex capile reliqunm

corpus fit nolius, et snperne imminens illi facies manifes-

tum ilhul reddit : sic a supcriori parle imposilns lexlui ti-

lulus in fronle reliquam scripturam eflicit noliorem. Nonnchoc videlis in regiis eliam imaginibus, ut sursum quidem

posita sit imago, qu?e rcgis nomen inscriptum habet, infc-

rins in basi triumphos regis, viclorias et pracdara facinora

inscripta habet? Idcm in Scripluris licet cernerc. Snrsnmquidem depicta est imago regia; inlerins aulcm vicloria

inscripta est ct IropEa et rcs omncs pneclarc gesloe. Ila

facimns cliam, cum cpislolam acccperimus : non conlinno

vinculum soivimus, neque conlinuo, qua: intns lalcnt, le-

gimus : scd extcrius posilam inscriplionem prius percurri-

mus, ct ex illa discimus, et qui miscrit, et a qno recipl

debeat. Annon igitur absurdnm cst, ut in rebus quideni

ssecularibus tanlum studii adhibeamus, neque commovea-

mur, out perturbcmur, sed ordine singnla pcrcurranius :

hoc vcro loco acgre fcramns, et confeslim inltinm aggre-

diamur? Vultis inlelligere quanta sit vis tiluli, quanla sit

virlns, quantus in Scripluraruiu inltiis reconditus sit the-

saurus ? auscultate, ne sacrorum Librorum liiulos contem

' Mattli. xxin, S.



/88 S. JO. CnnYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

nalis. Alhenas allquanclo Pauliis Ingressus est : ha3C hlstoria

scripta cst in hoc ipso libro; reperil in nrbe non librutn

sacrum, sed idolorum altarc : inscriplioncm reperit, quae

sic habnil, Ignoto deo ': neque praleriit, sed hujus ias'

criplionis allaris opcra ipsum alUirc subvertit. Paulus ille

sanctus, qui spiritus graliam habebat, allaris inscriptioncm

non pr.-etcriit, et lu Scripturarum litulos praeleris? IUe

quod Atheiiicnses idololatrae scripserant, non omisit, et tu

quoB Spirilus sanclus scripsit; neccssaria esse non censes?

qua tandem vciiia diguus cris? Verumenimvero qiiaalam

pcpererit ntilitatem hicc inscriplio videamns. Cum ergo

altari insculplam inscriptionem tantam videris suppedilasse

virlulem, multo magis a Scripturarnm inscriptionibus id

perfici possc inlelliges. Ingressus est urbem Pauhis, inve-

nit altare, cui erat inscriptum : « Ignolo Dco. » Quid fuit

opus facto ? Geutilcs crant omnes, inipii omnes : quid

igitur fucicndum fuit? De Evangeliis verba facere? at sub-

sannasseot : nimi de Prophelarum Hbris, vel delegisman-

dalis? at ncn crcdidisscnl. Quid ergo fecil? accurrit ad

altare, et suis ipsorum armis hostes subcgit. Alque hoc

illud est qiiod dicebat : « Faclus sum omnibus omnia, Ju-» d;cis lanquam Judacus , iis, qui sine lege erant, tanquam

» sine lege cssem '. »\idit aUare, vidit inscriptionem, in-

surrexit Spirilu. Talis enim cst Spiritus gratia, cfTicit ut

qul eam reccperint, undique lucrum coUigant : lalia sunt

arma noslra spiriiualla. « lu captivilatcm enim, inquit, rc-

« digentcsomneai

inlelleclum inobsequium

Ghristi ^. »

\idit ergo allare, nec reformidavit, sed ad sc ipsum al-

tare traduxit : vcl polius, omissisliiteris, ejusscnsum Irans-

mulavit : et qucma:1moduni in beilo dux exercitus si ge-

nerosum mililem in hoslili acie viderit, et coma prehcnsum

ad aciem militem ilium Iranslulerit, atque ut pro se pug-

' Act. XVII, 23, — 2 X Cor. n, ai. — '2 Cor. x, 5.



IN INSCniPTIQNE»! ACTORUM I. 4^9

net, eflecerit : lla qiiof|uo Paulus egit, cnm tnn(|nam in

hoslium acic ii)scri[)lionem allari inscul|)lam ofiendisset,

ad suam acicm Iransluiil, nt adversus Allicnicnses cumPaulo pugnarcl, non cuni Alhcniensibus Pnulura percute-

rct. Gladius cnim crat Alhenicnsium, ciisis craL hostium

illn inscriplio : scd hic cnsis hoslium caput amputavil.

Non ita miraLilc fuisset, si suis ipsius armis eos devicis-

set : hoc enim mcrilo accidit : verum illud novum est ct

insolens, cum hostium arma tanquam machinas hostibus

admovcmus, cum gladius, quem in nos gestant, hic illis

leialc vulnus inihgit.

IV. Tiilis (juippc virlus cst Spiritus. Ila quondam egit

ctiam David : exivil armis nudus, ut nuda gratia Dci ap-

pareret. Nihil cnim, inquit, humanum sit, quando pro

nobis pugnat Deus. Exivit crgo nudus armis, ct turrim il-

lam dejecit. Dcindc cum armis deslilulus esset, currens

gladium Golialhi rapuit, alquc iia barbari caput amputa-

vit ' : ila ([uoque Paulus in hac inscriplioue fccit. Alque ut

nianifcsllor fiat vicloricc modus, virlulem vobis inscrlptio-

nis dcclarabo. Allare igitur Alhenis Paulus invenit, cui

inscriplum crat : a Ignoto Deo. » Quis aulem ille erat igno-

tus, nisi Christus? Vides (|uo paclo inscriptioncm captivi-

lalc hberarit, non nt damno articcrcl cos, qui scripscrunt,

scd ul cos salvos faccrct, cisquc prodesset? Quid igitur?

an propler Chrislum, dicct aliquis, islud scripserant Alhc-

nienses ? Si propler Clirislum lucc Alhenienses scripsissent,

res adeo Uiiiabilis non fuissct : vcrum hoc esl mirabile,

quod illi quidem alitcr scripscrint, hic autcm nliler illud

potucrit immulare. Opera'-[)relium estprius dicanius, qua

de causa scripscrlnt Alhenieuses, » Iguolo Deo. » Quamnamigitur ob causam sciipserunt? Multos illi deos habebant,

vel polius mullos daemones, « Omnos quippe dii genlium

? I Ileg. XXII, 10.




» claemonia *: a habebant et patrios et peregrinos : videlis

quanta irrisio, Si enim Dcus esl, non est peregrinus : si-

quidem universi terrarum orbis esl Dominus. Quosdamigilur istorum allos a palribiis suis acceptos habebant,

alios a finitimis nalionibus, ulpote a Scythis, a Thrricibus,

ab ^Egypliis : quod si profanae periti essetis eruditiouis,

has etiam vobis omnes historias recitarem. Quoniam igitur

omnes ab initio non susceperant, sed illis invecli paulalim

fuerant, alii quidcm patrum cXtate, ahi vero ipsorum tem-

pore, convcnientes dixerunt ad invicem : « Quemadmodumistos ignorabamus, quandoquidem ipsos deinceps accepi-

mns et a::novimus; ita fieri potest, nt sit aiiqnis alius ig-

notus, qui veriis sit Deus, sed a nobis minime cogniUis,

qui a nobis insciis propterca negligatiir ct non colatur.

Quid igitur fecernnt ? Aram erexerunt, et inscripserunt,

« Ignolo Deo, » ut per inscriplionem hoc significorent :

« Si forte quispiam sit ahus Deus, qui nondum nobis in-

notuerit, hunc eliam colemus. » Vide imniodicam super-

stitionem. Proplcrca di>;it a principio Pauhis : « Per omnia

sqnasi superslitiosiores vos video ^. » Non enim vobis notos

solummodo cohtis deos, scd eos efiam, qui vobis nonduminnotuerint. Inscripserant illi qiiidem, scd Panhis interpre-

tatus est. Nam illi quidem id de ahis dixerant, at iiiiid

ipse traduxit ad Chrislum, et in captivitatem sensuni rede-

git, ct in sua secum ncie coHocavit. « Quera enim ignoran-

«tesvos cohtis, hunc ego vobis annuntio ^, «inquit. Ignotns

enim ahus Deus nonest, nisi Christus.

Ac viue prudenliamspiritualem. Objecturi dcinceps iUi crant : « Nova quaedam

dogmata infers auribus noslris, novis rebiis studes, Deuminvehis, quem non novimus. » Ut igitur ilhs suspicionem

eximeret novitalis, seque novum Deum minime ])raedicare

ostenderet, sed quem ipsi prius cultu honorandum cen-

Psal, xcv, 5. — ' Act. XVII, 22, — ' Ibid. ao.



IN IN8CRIPTI0NEM ACTOniM I. 49>

suerant.ncljiinxllctdixit : «Qucni ignorantcsvoscolitIs,eum

» e{;n vobis annnntio : » vos uie prajvonislis, inqnit ; pra;-

diciitioneni uicinn cullns vcslcr prteoccupovil. Ne igilur

objiciHtis novuui a me Deum infcrri: hunc euim annuutio,

queni vos colilis iguoranlcs, nou diijiio quideni modo, scd

tamcu colilis. Nou enim lale Christo crigitur allare, sed

animatum nllnrc ac si^iriluale; vcrumtamen ab hoc ad il-

lud vos possum pcrduccre. Ila quoque Juda;i quondam

cullum cxhibebant : sed a corporali cullu rcccsserunt, et

ad spirilualem Iraducli sunt, qiii crediderunt omnes. Vides

Pnuli sapienliam? vidcs prudentiam ? vidcs quo paclo illos

devicerit non cvangclicis, non prophelicis usus dictis, scd

iuscriplioue? Noli erj^o, charissimc, divinorum inscriplio-

nem eloquiorum praHermiilere : uam si allcntus et vigilans

fueris, cliam in alienis ulile quippiam ofTeudes : sin autemnegligens ac rcmissus, ne ipsac quidem libi sacrce Lillcrae

prodesse poterunl. Nnm quemadmodum qui lucra novit

colligere, uudique lucra colligil : ita et is, qui minime no-

vit, quamvis thesaurum invenerit, inanis recedil. Vullis et

allerum simile argumcntum in mcdium afferam, quod alius

quidem alio sensu protulit, sed Evangelista vim eorum, quae

diclaluerant, ad se traduxit?Ilaque dihgenter attendite, ut

illum quoque discalis inlellectum ad obediendum Christo

in caplivitalem redegisse ': ut discalis si aliena possumus

in captivilalem redigcrc, mullo magis nos in propriis ne-

goliaturos, quacslumque facturos. Pontifex erat anui illius

Caiphas : nam ct hoc fuit Judaicoe improbitatis : quoninm

diguilalem saccrdotalem adeo delurpabant , ut venales

pontifices reddcreut. Anlea vero non ila flebat, sed sola

morle pontificis sacerdotium lcruiinabalur : tum vero

etiom viventes honore se abdicabant. Cum igitur illius anni

ponlifex esset Caiphas, Judaeos adversus Christum arina-

* 2 Cor. X, .'».




bat ac dlcebat : « Hnncmori oportet : jcuni lameu nihil hn-

beret quod ei objiceret, sed invidia solum tabesceret. Ea

namque invidiai e»t condilio, talem acceplorum beneficio-

rum mercedem rependit : unde insidiarum causam ape-

riens dicebat : « Expcdit ut unus homo moriatur, et non

»tota geus pereat '. nllujus verbi virlus vidc quo paclo in

nostras partes transierit, ul intcliigas verbum quidem fuisse

sacerdotis, at sensum spiritualem fieri potuisse. « Expedit

«utuuus homo moriatur, et non tota gens pereat. Hoc

«autem a semetipso non diccbat, inquit, sed cum esset

«pontifex anni illius, prophetavit ', «quod mori Christum

oporlet non modo pro Judocis, sed et pro tota j;enle : prop-

terea dicebat : « Expedil ut unus moriatur homo, ct non

»tola gcns pereat. » Vides polenliam Dci, quo paclo lin-

gunm cogal inimicorum pro veritalc verba facere?

V. Uligitur Scriplurx sacra3 litulos non prailermittamus,

su/Iicienter ha?c dicla sint, si forte recordemini : cuperem

autem etiam dicere quis sit auctor hbri, et quando, qua-

que de causa illum scripscrit : sed h.x^c interiui mente tc-

neamus; illa vero crasliiio die, si Deus vohierit, restilue-

mus : stalui namque, quod reHquum est, sermonem adnuper illuminalos converlere. Nuper autem illuminatos

appello non cos, qui anle duos et tres, neque qui anle de-

ccm dies iUuminali suiit tanluin, sed eos eliam qui anlc

annum, alque adeo multo anlc lempore : quando(|uidom

hos quoque sic a]>pcllari oportet. Si enim in cxcolenda

anima noslra mullum skidii exhibuerimus, possumus et

post decem annos nupcr illumiuali esse, si nobis ingenitam

a baplismalo juvciitulcm conservavcrimus. Neque enim

nupcr illumiaalum eiHcit icmpus, sed vila muntla, cumfieri possit, ut post duos eliam dies, qui sibi non cavcat,

appellationis hujus dignitateui amillat. Atquc hujus rei

Joan,XI,

5o. —'

Ibid. 5i,



IN INSCRIPTIONliM ACTOnUM I. 4f)3

vobis exemplmn proferam, quo pacto qui nnper illnminatus

erat, stotini iiost dnos dics, et graliaai et honorom nnper

illuminali aniiscril. IIoc autem exemplum idcirco a meprofertur, ut cum lapsnm islum videritis, salulem vestram

in tiito consliluiilis. Non enim tanlum eorum excmplo vo-

bis proposito qui steternnt, sed eorum etiam, qui supplan

tali sunt, corrigendi eslis et sanandi. Simon magns con-

versuserat, inquit, et ba|)lizalns adhrerebat Phihppo videns

signa : sed post paucos dies stalim ad propriam reversns

est nequiliam, et suHm salulem emere pecnnia volebat.

Quid ergo nuper illuminato dixll Pelrus? « In lelle ama-» ritndinis cl ohligalionc iniqnilalis vidco te esse : quocirca

Deum roga, si liurlc remiltalnr tibi hocc ner|nitia ' : » non-

dum ingressus esl certamina, et stalim indigno venia casu

prolnpsus est. Ut igitur post duos dies cadere possumns, et

nnper illuminali appellalionem et grtitiam pfidere : ita

quoque post decem ac viglnti annos, et ad finem usque vilSB

possumns praeclarum hoc alque venerandnm nomen ac

rem conservare. Atqne hoc Paulus teslatur aposlolus, qui

in scnectule maxime illuslris fuit. Nam quoniam a natura

non est haec juventns, sed utriusque propositi compotes su-

mus; ut vel senescamus, vcl juvenes maneamus, a noslro

pendet arbilraio. In corpore quidem licet omne studium

quis adhibeat, licet omnem lapidem moveat, licet illud

minime vexet, llcet domi conlincat, licet laboribus illud et

continuis operibus non allligat : tamen ex lcge nnturae sic

quoque plane senectus illud invadel. In anima vero non ita

fit : sed fei illam rainime vexes, neque ssecularibus eam la-

boribus curisque mundanls excrucles, juventutem suam

perpetuo relinet, illcesamque conservat. Nonne videtis has

in ccelo fixas slellas ? jam per annos sexies mille nobis lucent,

nec ipsarum uUa facta est obscurior. Quod si ubi naturaj

' Act. viii, 35.




res est, ita recens et vividum lumen remansit : ubi volun-

totis res est, noone multo magis lale permanebit, quale ab

inilio refulsit? Jmovero si velimus, non taletantum pcrma-

nebit, scd splendidius etiam erit, sic ut ipsos eliam solis

radios aemulelur. Vis^ne tu intelligere quo pacto possumus

ctiam post longum lcmpus esse nupcr illuminati? audi

quibus verbis Paulus homines mullo onte temporc illumi-

nutosalloquatur. « Inter

quos lucetis sicnt luminaria in»mundo, verbum vilae continentes ad gloriam meam '. »

\'elerem laceranique vcstem exnislis, spirituali ungucnto

delibuti cstis, liberi omnes facti estis : nemo deinceps ad

priorem redeat servitntem. Bellum quoddam accertainen

sunt res ist.x' : nemo certnt, qui sorvus sit : nemo militat,

qui sit famulus : sed si servus deprehendalur, ex albo mili-

tum cum supplicio ejicitur. Neque vero in hac lantum mi-

litia , sed et in olympicis certaminibus idem isle mos

obtinet. Post triginta enim dies hic transactos, in subur-

bium illos educlos circumvehunt, et toto sedente thea-

tro clamat proeco : « Num quis hunc accusat? » ita ut omni

servilis condilionis suspicione depulsa, in certamina pe-

dem inferat. Quod si diabolus in agones suos servos nonadmiltit, quo pacto tu, cum peccati servus evaseris, in

Chrisli cerlamen ingredi audes? lllic quidem ait prajco :

« Num quis hujus sit accusator? » hic vero Christus non

ita dicit, sed quamvis omnes ante baptismum illum accu-

scnt, dicit : « Ego illum adaiittam et servitule hberabo,

atque in libertatem vindicatum in certamina introducam. »

Yides agonothetse benignitatem? non ea quaerit quae prae-

cesserint; sed corum, quae consequuntur, exigit ratio-

nem. Cum scrvus esscs, mille accusatores habebas, con-

scientiam, peccala, dcomones omnes. « NuUus me, inquit,

illorum adversum te commovit, neque te meis cerla-

' Philip.n, i5.



I.\ INSCRIPTIONEM \CT0RIM I. 4(j5

niinibns indignuni censui, scd nd luclas admisi, non ob

tuam dij^nitalem, sed ob nicam benignilalem : »mane Wi-tur ac decerla, sive ciirrcndum sit, sivo pugilatu, sive

pancralio cerlandum sit, ne occulte, ne teuiere, ncc in

vanuni decerles. Audi quid egrrit Paulus : con(esliin ubi

delavacroascendif, stalim poslbaplismum dccerlabal, pr;c-

dicabat, quoniam hic esl Filius Ltci', et Judacos jam inde a

primo die confundcbal. At lu pracdicarc non potes, neque

verbum doctrina} hnbes? igitur opcribus ct conversatione

actionumque splendore doce. « Luceat cnim, inqnit, hix

• vestra coram hominibus, ut videant opera vestrn bona, et

j) glorilicent Patrem vc^trum, qui in coehsest \ » iNon poles

Juda^os voce contundere ? lac ut lua couversationc con-

fundanlur, fac ut commoveanlur tua mulalione Gentiles.

Cum enim viderint cum, qui lascivus, pravus, ac neghgeus

et corrnp[JS cral, subito IViisse mutalum, ct posl mulatio-

Dem ex gralia, mutationein ex conversalione exhibuisse,

nonne confundenlur, et diccnt id quod dc coeco Judatji

quondam dicebant : « Hic est : Non cst ille : Imo ipsc

» est ^ ? » Sunt euim hoec verba hominum confusorum, de

nomine sibi noto dubitare, inlcr se dissidere, proprire cou-scienliye minimc credere, ac ne suls quidem oculis. Ille

csecitatem corporalcm abjecit, tu spiritualem coecitotem

abjecisli. lUc in solem hunc respexit, tu in juslitije Soleni

respice. Agnovisti dominum ; fac igiturea qnae hac agnitione

sint digna, ut et coelorum rcgnum assequaris gratia et be-

uignitale Domini nostri Jesu Christi, per quem et cum quo

Patri gloria, honor, imperium, una cum saucto ac vivilico

Spiritu, uunc et semper, et iu saecuia saiculorum. Amen.

* Act. IX, 22. — 2 Malth. V, 16. — ' Joau. ix, 9.



IN INSCRIPTIONEM ACTOnUM II. ^Qy

• inferinon prncvalebuntatlversaseam. » Nondlxit: «Inillam

non irruenl, » scd, « Adversus eam non pr.Tcvalebunl» : namirruentillaequidem.sedillamnonsuperabunt. Sedquidillud

est, « Portae inicri ? » forte namque obscurum est dictnm.

Discamus quid sit porta urbis, et tunc sciemus quid sit

porta inferi. Porla urbis est aditus in urbem : itaque porta

inferi est periculum, quod ad iuferos tendit. Qnod igitur

ait, est ejusmodi : « Licet irruant et impetum faciant tanta

pericula, ut ad ipsura nos praecipites agant infernum, Ec-clesiamanetimmota. »Polerat ille quidem non permittere,

ut ulla mala experiremur : cur ergo permisit? Quod ninllo

niajus sit, quam tentationes prohibere, si dum advenire

tentaliones sinit, niliil tamen ex earum incursu mali nos

ferre permiltat; idcirco omnes accidere tentaliones sivit,

utprobatiorem iliam redderet : siquidem« Tribulatio

pa-Dlientiam operatur, palienlia vero probationem '. » Atque

ut majori cum excessu virtutem suam ostendat, ex ipsis

eam portis eripit mortis : propterea tempestatem sivit ex-

cilari, et mergi cymbam minime sivit. Sic gubernatorem

quoque laudamus, non cum secundis ventis navigans, ne-

que cum a puppi flantibus auris incolumem narim servat

sed cum mari procellis agitato oc fiuctibus effervescenti-

bus, ac tempeslate commotn suam artem adversus impe-

lum venlorum opponit, et navigium ex mediis procellis

salvum educit. Ita fecit et Christus : dum tanquam navi-

gium in mari Ecclesiam rursus in mundo ferri permisit;

neque fluctus sedavit, sed ex fluctibus eripuit : non mare

compescuit, sed navim communivit, et cum surgerent un-

dique populi tanquam saevi fluctus, et maligni spiritus tan-

quam adversi quidam venti in eam irruerent, excitata un-

diqne tempestate, inultam atlulit Ecclesiae tranquillitatem :

quodque permirum sane fuit, non modo navim procella

* Rom. V, 5.

LXXX. 52



4g8 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPI C. P.

non obriiit, sed et procellam cymba sedavit. Nam conli-

nuae perseculiones non modo Ecclesiam non submerse-runt, sed ab Ecclesia sunt sedatoe. Qno tandem paclo, et

quorum opera? Hujus sentenliae nimirum ila pronuntialae,

« Portae inferi non praevalebunt adversus eam '. » Quammulla Giaeci moliti sunt ut verbum hoc tollerent, ut sen-

lentiam irritam redderent, neque potuerunt dissolverePDei

quippesententia erat : el quemadmodum turrim ex ada-

mantinis structam lapidibus, ferro firmiler junctam hostes

undique si verberent, nequc slructuram laxant, neque co-

agmentalionem dissolvunt, scd illaesa turri manente, nec

uUis incommodis affecta, suisquc viribus exbaustis disce-

dunt : sic uimirum et verbum hoc tnuquam altaui quamdamturrim in medio orbis terrarum firuiiler communitam,

cum Graeci undique verberassent, cum illam firmam red-

diderunt, tum, suis viribus fraclis, mortem obierunt.Ouid

enim adversushanc senlcntiam uon machinali suntV cxer-

cituum deiectus habebatur, arma movebantur, reges ar-

mabanlur, populi commovebanlur, urbes insurgebant, ju-

dices excandescebant, omne supphcii geuus excogitabatur,

nullus poense modus omittebatur, ignis, ferrum, denles

ferarum, praecipitia, submersiones, baralhrum, equuleus,

crux et fornax, et omuia, qua.'unquamvisa sunt, tormeula,

iu medium proferebanlur : ingens minarum ogmen, hono-

rum poUicitaliones innumerae, ut ilia quidem ralione ter-

rerent, hac vero nioUirent , et allicereiil. iNullum igitur

fraudis, nuUum violenlia; genus prittermittebalur : nam et

patres filios prodebant, et filii palres uon agnoscebant,

malres suorum parluum obliviscebanlur, et uaturifi leges

evertebanlur. Yerumtamen ne sic quidem Ecclesiai fuuda-

Djenla concussa sunt, et quamvis ab ejus propinquis bel-

lum iudictum esset, nou tameu ad muros usque ipsius per-

'

Matlb. XVI, 18.



IN INSCRIPTIONEM ACTOnUM If. ^Qf)

venit.proplerilludvcrbum, quod sic Iial)uil: « Porlaj infeii

»non pra;valebnnl ndvcrsus caui. » Noll cnim id spcclaru,

quod verbuQi erat, sed, verbnm Dei : siquidem coelum

verbo firmavit Deus',et terram vcrbo super aqnas funda-

vit', et efTecit, ut hnec densa gravisque natura ab illa levi

fluxaque sustentaretur, et marc, cujus vis indouiiia, quodtot fluctibus ac procellis se exlollit imbecilli vallo arenae

undique per verbum suum vallavit. Ergo qui coelum verbo

firmavit, qui tcrram iundavit, qni mare circumvallavit,quid miraris, si Ecclesiam coelo, terra, marique pretiosio-

rem rursus hoc vcrbo munivit?

II. Quando igitur adco stnbilc est ct inconcussum a^di-

ficium.adeoinexpugnabile munimenlnm, qua ratione Apos-

loli jecerint rundamenta, videanius, quam profnndam fos-

sam duxerint , ut inconcussum fierct aodificium. Nonprofundam fossam duxerunt, neque tanto labore indigue-

runt : quid ita? vetus invenerc ' mdamenlum, quod a Pro-

phelis jactum crat. Ct igitur homo, ((ui maximani domiunKdificaturus sit, post quam velus et firmum ac slabile fun-

damentum oflbndit, non veclibus fundamcnla subverlil,

non lapides loco movet, sed inmiotum sinens, novum icdi-

ficium imponit : sic et Anostoli cum magnum islnd cxtruc-

luri essent <edificium, Ecclesiam, quae ubiqne terrarum

crigitur, non profundam fossam duxerunt, sed invenlo vc-

teri fundamenlo Prophetarnm, illum minime subverlerunt,

nec a?dificium et doclrinam immutarunt : sed illa inlacla

suam deinde imposuere doctrinam, hanc scilicet novam

Ecclesiie fidem. Atque ut intellii^as vetus illos fundamen-lumlocononmovisse, sed super illud a^dificasse, sapientem

ipsum archilectum Paulum audi, nobis exactam aidincu-

lionis diligenliam dcclaranlem : siquidem ipsc sapieus est

architectus, « Ut sapiens enim archilectus, iuqnit, funda-

• Psal. xxxii, 6. — ' Id. ciii, 5.

5a.




» nienlum posui '. » Sedvideamus qua ralione fundamen-

tum ipsum posuerit; super aliud, inquit, fundamenlumvetus Prophelarum. Undeid constat?» Jam non eslis hos-

• pites, inquit, sed cives sanctorum, superaidificali super

sfundamentum Apostolorum et Prophetarum \ » Vides

fundamentum, et fuudamentum, alterum Prophetarum,

alterum Apostolorum, quod supra positum est. Et quod

sane mirum est, noastatim post Prophetas venerunt Apos-

toli, sed multum interea tempus elapsnm est. Quid ita?

quod ita faciant optimi quique architccti: ubi jecerint fun-

damenlum, non confestim eedificium superimponunt, ne

forte dum moUis ac recens est fundamentistructura, grave

parietum pondus minime ferre possit. Propterea cum longo

iempore firmari lapides siverint, ubi recte coagmentatos

illos viderint et compactos, tunc et parietum molem im-

ponunt. Ita quoque fecit Christus, cum Prophetarum fun-

damentum in auditorum mentibus defigi, ac firmam fieri

doctrinam sivisset, quando immobile vidit ac stabile aedifi-

cium esse, quando defixa dogmata sacra, sic ut possent

novam etiam hanc philosophiam ferre, tunc Apostolos mi-

8it, qui supra fundamentum Prophetarum Ecclesiae parie-

les excitarent. Idcirco non dixit : « ^Edificati super funda-

«mentumProphelarum.Dsed, «Super8edificati,suprascilicet

aedificali. » Sed quo pacto fuerint aedificati videamus. Unde

vero id cognoscemus? IJnde quaeso aliunde, quomex Acto-

rum hbro, de quo etsuperioribus diebus disseruimus? For-

tasse namque debitum inde vobis exiguum aliquod debe-

mus, quod hodierno dienecesse est persolvamus. Quodnam

igitur illud est debitum ? ipsum titulum libri interpretari

studeamus. Non enim faciHs est et apertus , sicut plurimi

arbilrantur, sed inquisitione multa indiget. Quisnam igitur

ost hbri titulus?» Acta Apostolorum. » Nonne dilucida res

' 1 Cor. III, 10. — 2 Ephcs. ii, 19.



IN IN$CR1PTI0N£M ACTORUM H. 5ot

videtur csse ? nonne clara oninibus, alquc manilcsta ? Sed

si velilis nsscqui ca qutc dicunlur, qunnln tiluli hujus pro-

fundilas sit, vidcLilis. Cur cnini non dixil, o AJiracula Apos-

loioruni?»cur non inscripsil, « SignaAposlolorum, aut vir-

tutcs ac prodigiaApostolorum, »scd lanlum a Acta Aposlo-

»lorum? » Non cnim idcm sunt Acta et signa, non idem

Acta et iMiracula : non idem sunt Acta et prodigia et

virtutes : sed multum inter ulraque discriraen est. Est cnim

aclum opus propri.x cujusquc diligcnliac, miraculum vero

divini uiuneris esl beneficium. Vides quanta sit inler octum

cl niiraculum diflerentia? Actum est humanorum sudo-

rum cffectus, miraculum diviuaj liberalitalis est specimen :

Aclum a nostra voluntate ducit initium, miraculum a gra-

tia divina trabit originem, et hoc coelestis est auxilii, illud

hunianiest arbilrii. Actum ex utroque contexitur, ex nostra

diligentia et ex gratia divina : miracuhim solam exhibet

ccelestem grali;im, neque sudttribus nostris indlget. Aclumest probis moribus essc, castuin, modeslum, iroe impe-

rare, cupiditates subigere, largiri eleemnsynas, benignitn-

teni exhibere, omnem virtulem exercere. Hoc est aclio et

labor et sudor noster. Wiraculum est dcemones abigere,excsecatos oculos aperire, lcprosorum corpora mundare,

resoluln mcmbra compingere, mortuos suscitare, alia ejus-

modi mira opcra patrnre. Vides qunntum sit inter acta et

miracula discrimcn, inler conversationem et signa, inter

diligentiam nostram et graliam Dei ?

III. \i.s et allcrum tibi discrimen ostendam? vestra enim

causa hodierno die inslitulus est hic a mc sermo, ut quid

sil miraciilum signuuique discalis. Majus quidem e>t mira-

culum, ac formidabilins, nc nnturam no.4ram exuperata

actio vero ct conversatio res quidem est signis minor, sed

ntilior et fructuosior. Kst quippe laborum praemium et di -

ligenlia; mercc^. Alque ut inlolligns fructuosiorem esse ot




qiie uliliorem signo actioncm, aclio quidem bona eliam

sinc signis eos, a quibiis peracta fuerit, introducit in coe-

luui : niiraculum autem ct sii^num absquc conversalione

deducere ad vestibula illa non possunt. (Juo vero pacto id

iiat, ostendam : vos aulem animadvcrtite, qtia ratione prio-

rem locum obtineant acliones, cum de remuneratione

mcrcedis .ngitur : qua ralione signa quidem, si sola sint,

eos, qui illa patrarint, snlvos non faciant : .octio vero seor-

sim sumpla nuUa re indigeat alia ad eos salvandos, qui

eam possident. « Multi dicent mihi, inquit Christus, in illa

»die; Domine, Domine, nonne in nomine tuo propbeta-

»vlmus • ? » hoc signum esl et miracuium; « Nonne in no-

»mine tuo diemonia multa ejecin>us, et in nomine tuo vir-

» lules multas fecimus - ? » Vides ubique signa et miracula :

videamus quid dicalDeus. Quia nuda erant miracula, nec

uspijun conversaiio, « Discedile, iuquit, a me, nescio vos,

»qui operamini iniquilatem ^. » Si non nosli eos, undc tibi

innotuit eos iniquitalem opnrari ? ut inlelhgas illud, « Nes-

» cio vos, » non iguorauline, sed odii et aversionis esse.

« Nescio vos : »quam ob causam qufeso? « Nonne in no-smine tuo dcemonia ejecimus?» Propterea vos odio prose-

quor, et aversor, inquit, quia ne donis quidem acceplis

meliores evasistis, quod taulo honore cumulati, in eadem

malilia perstilislis. « Discedite a me, nescio vos. » Quid

igitur? olim dona dabantur indignis, et qui vita crant ct

moribus depravalis edebant miracula, et divinis ditabantnr

donis, licet optlmam conversatiouem non curarent? Dita-

-bantur iili quidem ob eximiam Dei benignitatem, non ob

snam dignilalem. Krat enim religionis verbum ubique spar-

sjendum, quandoquidem initium et origo erat fidci. LH igi-

lur oplimus agricola in novellam nrborem, quam non ita

pridem terraG sinui commendavit, dum adhuc lenera rst,

• Matth. VII, 22. — 2 Ibid. — ' Ibid. afi.



IN INSCRIPTIOJfEM ACTOHUM 11. 5o3

iniiltnm curam impendit, muliquc illam circumvallat, et

lapitlibus munit ct spinis, ut nc a vcnlis evellalur, ne a pc-

coribus labefactelur, nevc alio quodam inconmiodo laHla-

lur ; post quam aulcm radiccs egissc, et in sublime crevisvee

illam vidcril, luni amovet munimcnta : sulFicit enim sibi

ipsi arbor ad injurias talcs ropclleudas; ita quoquc in fide

accidit. Quando nuper crat phmlala, quando tcnera erat,

quando nupcr in humnnis aniniis rundala, omni ex parte

mulla in cam cura impcndobalur : posl quani aulcm coa-luit, (H radices cgit, ci in sublimitatem ascendit, post quamunivcrsum tcrrarum orbcm complevil, munimenta removit

Christus, el dc caetcro tulamina sustulit. Proptcrca inilio

quidcm iudiguis d.ibantur dona; quouiam hoc auxilio (idei

fovendaj cansa indigebvTt anliquilas : nunc autem neque

dignis conccdunlur; fidci quippe robur et firmitas hoc

subsidio non egct. Alquc ut inlcUigas ncquaquam illos im-

posuissc, sed vcrc miracula cdidlsse, alque indignls homi-

nibus dona fulssc conccssa; ulque piajter ca, quas dicta

suul, qulddaui etiaui jiliud perhccrclur, Deique munus illi

reverili nequitiam abjicerent, Judam uuum ex duodecira

omnes lalentur signa fecisse, dcemoncs ejecisse, morluos

suscitasse, leprosos mundasse : el tamen excidit a regno

ccelornm. Non illum salvum facerc signa potuerunt, quia

Jatro, fur, et prodilor fuit Domioi. Ac signa quidem siue

oplima convcrsalioue, vilaquepura el exacta salvum facere

n:»iniaic posse demonstratum ex islls est : conversalionem

autem hoc signorum solatio dcstltutam, neque illo stipa-

tam prxsldio, sed quamvis sola coniparcot, posse cnm fi-

ducia iu rcgnum coelorum inlroire, Chrislo docente con-

disces : « Veuile beuedicli patris mei, possidete p.aratum

» vobis res;num aconstitutlone mundi '. »Ouam obcausam?

quia morlnos suscitarunt? quia leprosos mundarunl? quia

' MaUU, XXV, 51.



5o4 S. JO. CHRYSOSTOm ARCHIEPISCOPI C. P.

daemonesexpulerunt? nequaquam :sed quadecausa?« Esu-

«rienlemme vidistis, inquit.el aluislis ; sitientem,etdedis-

» tis mihi potum : nudum, ct coopcruistis me: liospitcm, et

» collegislis : » nusquam miracula, sed uLique convcrsalio. Ut

igitur illic ubique miracula,et statimsuppiicium,quoniam

conversatlone deslituta erant miracula : sic et hoc ioco

pbique conversatlo, nec usquam miracula, ct slatim salus:

propterefi quod per se sola possessores suos salvos facerepolest optima conversntio. Idcirco eliam beatus hic et ge-

nerosus ac mirabilis Lucas ita librum inscripsit, « Acta

» Apostolorum, »non miracula Apostolorum : tametsi fece-

rant et ipsi miracula. \erum illa quldem certo tempore

lacta sunt, et prcCtcrierunt : haec autem quovis lempore

ab illis cxhiberiopus

est,qui sahitem

sunt adepturi.

Quando igitur non miracula, sed acta nobis asmulanda pro-

ponuntur Aposlolorum, proplerea Hbrum sic inscripsit. Ut

enim non diceres, vel potius ne dicerent desides, si quando

illos ad imilationem Apostolorum cohorlamur, ac dicimus

« Imitare Petrum, remulare Pauliim, simiiis esto Joanni,

Jacobum scquere, » ne dicerent : « Non possumus, nec va-

lemus : illi enim mortuos suscitabant, leprosos munda-bant, nhancimpudentemnostram excusationemreprimens:

« Tace, inquit, obmutesce, non miraculum, sed conver-

satioin regnumcaslorum introducit. » Imilareigitur conver-

sationem Apostolorum, ct nihil minus qaam Apostoli obti-

nebis. Keque enim signa fecerunt Apostolos , sed vita

munda. Alque hoc apostolicne imaglnis indicium esse, ac

figurac Discipulorum, audi quo pacto Christus hoc signo

demonstret. Cumenim imaglncs Discipulorum cffingeret,

et quodnam aposlolatus insigne sit declararet, ita dixit ;

« In hoc cognoscent omnes, quod Discipuii mei eslis '. »

In hoc, in quo? in miracuhs faciendis, in mortuis susci-

' Joaii. xui, 55,



IN INSCniPTIONEM ACTORUM 11. 5o5

tanclls? Nequaquam, inquit : scd in quo landemPo In hoc

» co|j;noscent oiunes, quin Discipuli niei eslis, si vos invicem

» diligalis. » At([ui dilcclio non miraculorum est, sed con-

versationis. a Plenitudo enim legis est dileclio '. «Vides

Disclpulorum iudicium? vides ima|^inem aposloIalusPvides

formam? vides fijjjuram? niliil amplius quacre : quippc Do-

minus pronuntinvit charitatem Discipulos exprimere. Si

ergo charitatem hnbeas, Apostolus es, et Apostolorum pri-

mus.

IV. Vis aliunde hoc discere? cum Christus Petrum allo-

queretur: « Petre, diligis me plus his * ? » ait. Nihil porro a;que

vnlet nd reguum ccelorum oblinendum, ac si constet nos

ita Chrislum diligere, ul n nobis diligendus est. Atque ila

dcsignavit indicium : quodnam illud ergo est? et quid nos

agere oporlet, ut plus quam Aposloli diligamus? an morluisuscilaudi? an aliaquiepiamedendanjiracula? Nullo modo :

sed quid agendum esl? ex ipso Christo, qui diligendus est,

id audiamus. « Si enim amas me, inquit, plus his, pasce

s oves meas^. » Ecce his quoque conversntio laudem mere-

tur. Nam curam gerere, compalisolere, subsidlo csse, quai

sna sunt minime qucerere, caetera omnia, quae pastorem

oportet habere, conversationls haec sunt omnia, non mira-

culoruni aui signorum. At illl, dicet aliquis, propler mira-

cula tales evaserunt. Non propter miracula, sed propler

conversationem , et ob eam, maxime cclebres et illnslres

fucrunt. Proplerea dicebat illls : « Luceat lux veslra coram

«hoaiinibus, ut videanl homlnes, non miracula, sed opera

«veslra bona, et glorificent Palrem veslrum qui in ccelis

«est^. nVides ubique conversalionem , ac vitam viriute

prredllam collaudari ? Vis ostendam llbl et Petrum ipsum,

hunc principem Apostolorum, quieleximiam conversatio-

nem proe se tulit, et rairacula edldlt quos naturam huma-* Rom. xiM, 10. — 2 Joaii. xxi, 17. — ^ Ibid. — •* Mattli. v, iG.



5o6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

nam excedebaiit, et ulraque inlcr se comparata, et mira-

culnm, et conversationem , atqne illnm potins ob vilm

conversationem qnam ob si2;na fui.sse honore cumnlalnm?

hanc hisloriam aucli : « Petrus et Joanncs ascendebant Iii

«lemplum adhoram oralionisnonam '. «Neoscilanter hanc

narrationem prajtereas, sed in prooemio stalim insistas, et

qnnnla charilas cssct, discns, quanla concordia, quantns-

que consensns, et qua raiionc cuncta isti sibi invicem com-municabant, et nmicilia! secundnm Deuni vinculo colligali

cuncla faciebant, et in niensa, et in oratione, el in incessn,

et in reliqnis omnibus juncli apparebant. Quod si illi, qni

columnx ac turres crant, qui mnltam apud Deum fiduclam

habebaiit, mulno indigcbant auxilio, muluoquc subsidio

corrlgebantur, quanto magis nos imbecilles ac miseri, nul-liusque pretii honiines mulno anxibo indigemus? « Fraler

B enimqui adjuvatur a fratre, quasi clvltas firma: » et rursus':

« Ecce qnid bonum,et qnid pnlchrum, nisi habilare fratres

» in nnum ^? » Pctrus ct Joanncs crant, et Jesum in medio

habebant. « Ubi cnim fuerint dno vel Ires congregati, iu-

»qnit, in nomine U)eo, ibi snm in medio eornm ''•. » Vides

qnantum sit in nnum veisari ? neque vero quovis vnodo In

nnimi crant : nam ct nunc in ununi sumns omnes : sed in

nnum csse oporlet vlncnio charitalis, ct voluntalis affectu :

et quemadmodum corpora noslra sibi propinqiia nunc snnt

invicem ac sese in mium conslringunt, sic etiam oporlet

corda conslrlngi. « Pelrus et Joanncs ascendebant in tem-

»plum. » Scissum cst velum, desolala sunt Sancla sanclo-

rum, sublata est nni dddicta loco adoralio. Ciamat Paulus,

ac dicit : « In omni loco puras manns lcvate^' : DGur igilur

istl cnrrunt ad teinpUun, ut orent? rin-sus ad judaicam

infirmilatem devolutl sunt? absil. Sed imbeclllioribns scse

' Act. 111, 1. — 2 Piov. xvui, 19.— ' rsal. cxxxii, 1.— * MaUh.

xviii, 20. — 51 Xim. 11, S.



IN INSCRIPTIOItEM ACTORTJK II. 507

alleiiiperant , illu{lr|un P;inli dicUun implcnl, quod ait :

«F.TCltis suni Judivis l;in{|uani Jud;viis '. » IinhtHillibus se

alleniperant, nc illi ni;\ncaut imhccilles. Alioquin anl*;m

illic quoquc lola civilas congicy;abatur. llt igilur oplimi

piscatorcs cos sinus in fi(nninibus scctanlur , ubi pisces

onnies conveniunl, ut lacilius prrcda poliantur : ita nimi-

rum ct isti Aposloli spirilnales piscnlores, ad illud sinuni

festinabant, in quo lota civitas conveniebal, ut illicexpanso

Evanjiclii rcli lacilc pricda polircntur. Iloc anlem cuma|i;crcnt, majiislruni imilnbanliir. ^am ait Christus : « Qno-

» tidic apnd vos eram in lemplo '. » Quare in templo? ut

qui in tcinplo versabanlur, caperel. Ila qiioque isla tan -

qunm oraturi quidcni pcrgchant, scd doctrinam iilic erant

sparsuri. «In teniplnm, » ut or<.;renl« Circa horam orationis

snonam.» Neque ipsam horam sine causa observarunt.Sa?pe nam(n\e de hac hora dixi vobis, in ipsa paradisura

fnissc reseratuni, et latroneni ingressum : in ipsa snblatum

est maledictum, in ipsa terrarum orhis vlctima est oblata:

in ipsa dissipalae sunt tcp.cbra;, in ifisa luxaffulsit cum sen-

sibilis, tum spiritualis. « Circa horain nonani. » Quando

cncteri posl prandium et ebrielatem allo sopili somno dor-

miuni, tum illi sobrii at(|uc vigilantes , ac mnlto amore

succensi, ad oralionem properabant. Quod sl orallone illi

indigebanl, oratione tara assidua, tam exacta, qui tnnlam

fiduciam habebant, qui nulllus sibi criminis erant conscii,

quid nos facicnius, qui vulneribns scalemus innnmerls, nec

illis oralionis remedium adhibemus? Ingcns lelum est ora-

tio. Vis nosse quain ingens sit telum oratio? Curam pau-

perum omitlebant Apostoli, nt plus illis otii ad vacandum

orationi suppeleret. « Consliluite n.imque, In^jull, ex vobls

«viros bonl testimonli septem : nos vero oralioniet minis-

» terio verbi instantes erimus ^. »

.' 1 Cor. IX, ?.o. — ' Matth. xxvi, 55. — ' Act. vi, 3,



5o8 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

V. Sed quod dicebam : iion enim digrediendnm est ab

argamento sermonis, ut conslet Petrum et aclionem ex-

bibuisse, et miraculum edidisse, et ob actionem potius esse

laudatum; ascendit ergo in templum ut oraret : et ecce

claudus ex utero matris suae bajulabatur illic ad portam

templi '. Ab ipso matris utero natura mutilata erat, et ar-

tem medicinae vincebat aegriludo, ut Dei gralia magis appa-

reret. Hic ergo claudus ad portam templi jacebat, et cumintroeuntes illos vidisset, intendebat in eos, quaerens elee-

mosynam ab ipsis accipere. Quid igilur Petrus? « Respice

I) in nos, inquit \ » Ex aspeclu solo constare potesl quampauper sit : non verbis opus est, non demonstralione, nec

responsione, nec doctrina. Vestilus ipse tibi paupcrem in-

dicat. Hoc ergo tolum opus et recle factum est apostolalus,

ut baec ad pauperem dicas, ut remedium non tantum adbi-

beas egestali, ut dicas : « Majores divitias videbis. « Argen«

» lum, inquit, et aurura non habeo : quod aulem habeo, hoc

»tibi do; in nomine Jesu Christi surge, et ambula^ » Vides

egestatem et divitias? egestalem quidem pecuniarum, sed

divitias charismalum ac donorum. Non sustulit egestatempecuniarum, sed egestatem natur^e correxit. Yide modes-

tiam Petri : « Respice in nos. » Non contumeliis affecit, non

conviciislacessivit ut fieri a nobis soepenumero soletin eos,

qui nobis supplices occurrunt, dum crimen illis objicimus,

quod sint otio dediti. Num enim hoc libi mandatum est,

mi homo? non tibi imperavit, ut desidiam illi objiceres,

sed ut ipsius egeslati remedium adhiberes. Non te impro-

bilatis accusalorem creavit, sed medicum calamilalis cons-

tituit : non ul segniliem exprobrares, sed ut jacentibus

manum porrigeres : non ut mores viiuperares, sed ut fa-

mem sedares. At nos conlrarium facimus , non dignamur

od nos accedentes pecuniae largitione solari, sed et illorum

Act. 111, 2. — • Ibid, 4. — ' Ibid. 6.



IN INSCRIPTIONEM ACTOnUM 11. 609

vulnera crlminum insupcr exprobrallone velllcainus. Quln-

etiam apucl paupcrem se excusat, ac modeslc Illuui allo-

quilur. «Inclina cnlni, inquit, paupcri slnc trlslilla aurcm

j)tuam, el respondc IIII pacifica in mansuetndlne '. Argen-

»tum et aurimi non habeo : quod aulem habeo, hoc tlbl

»do ; in nomlne Jesu Christl surj^e, et ambula. »Duo sunt

hoc loco, conversalio, et miraculum : conversatio : « Ar-

»gentum et aurum non est mihi. » Conversationis enlm et

actionis est terrenas res despicere, facultates suas abjlcere,

prcesentem spernere vanltatem : mhaculum vero est clau-

dum excltare, ac membra mutilata sanare. Ecce libl ergo

conversationem et miraculum. \idcamus aulem unde Pe-

trus glorietur. Quid dixit? an se mlracula edkllsse? tametsi

fuerant tum edlla ab ipso miracula : sed hoc non dixit;

quid ergo?« Ecce nos reliqnimus omnla, et sccull sumus»te^ » Yides conversationem et miraculum, et conversa-

tioni palmam trlbul? Quid ergo Chrlstus? commendavlt

eum, laudavit. a DIco enim vobls, inquit,quod vos qui rell-

• quistls domos ^, » et quoe sequuntur. Non dixit : « Qui mor-

tuos suscitastis, sed vos qui reliqulstls bona vestra, sede-

bitis super sedes duodecim : et omnis, qui reliquerlt omnia

jjona sua, honorem istum consequetur. » Non potes clau-

dum erlgere, slcut Pelrus? at potcs dlccre, ut illc; « Ar-

agentum et aurum non est mlhi. » Quod si hoc dixeris,

/octus es propinquus Petro : imovero nou sl dixerls, sed si

feceris. Non potes arldam manum sanare ? sed potes ma-num tuam, qnam Inhumanitas aridam reddldit, pcr huma-

nitatem extendere. « Non slt enlm, inqult, porrecta manus

»tua ad accipiendum, et ad dandum collecta^. » Vides non

ariditatem, sed inhumanitatemquoquemanum contrahere?

Exlende igitur illam per humanltatem et eleemosynam.

» Eccli. IV, S. — ' Malth. xix, a;. — ^ Ibid. 29. ^- 4 Eccli.




Non poles djemonem ejicere? sed peccatum ejicc, majo-

remcjue mcrcedem accipies. Vides (|uo paclo convcrsalioet bona opera niajorem quam mirncula mercedcm, ct

majus praemium merenlur? ac si velis, aliunde qnoque id

ostendemus. a Accesserunt ad eum , inquit , septuaginta

))Discipu!i, et gandebant, dicebantqne : Dominc, in no-

»mine tuo cliam dsemotila obediunt uobis. Et £;it iliis :

» Nolite gaudere, quia daemonia vobis obediunt, sed gau-

»dete, quia nomina vestra scripta sunt in coelis'. » Vidcs

ubique conversalionem laudari?

VI. Age erj;o relractemus quae a nobis ante sunt dicta.

« In boc cognoscent omnes, quia Discipuli mei estis, si vog

B invicem dilexerilis \ »Ecce non ex miraculis, sed ex con-

versatione dignosci Discipulos demonslratnm est. « Pclre,

» diligis me plus his? pasce oves mcas '. » Ecce alterum in-

diciiuii, et lioc rursus a conversatione sumptum. Terlium

rursus intiicium : « Nolile gaudere , quia dacmonia vobis

• obediunt, sed gaudete, quia nomina veslra scripta sunt

» in coelis. » El hoc rursus conversalionis est rcctc lactum.

Vis etiam quartamhujus rei deraonstrationem cognoscere"^

« Luceat, inquit, lux vestra coram hominibus, ut videant

» opera vestra bona, et glorlficent Palrem veslrum, qui in

B coclis esfi. » Ecce hic quoque opera occurrunt. Et cumrursus ait : « Quisquis reliquerit domum vel IValres, vel so-

» rores propter me, centuplum accipiet, et vitam acternam

»possidebil ', » conversalionem laudal, et vitam cxactam.

Vides Discipulos ex co fuisse designatos, quod mutuo se

diligerent, eum vero qui Christum supra Apostoios dilige-

bat ex eo innoluisse, quod Iralres pasceret : eos porro, qui

gaudere debuerunt , nou ex eo quod cjiccrent diemoiies,

sed ex eo quod eorum nomina scripla in coelis essent gau-

Luc. X, J7-20. — 2 Joan. xui, 55. — ' Id. xxi, 17. — * Matth.

V, i5.

—5

Id. XIV, 29.



IN INSCniPTIONEM ACTORUM II. ^ I 1

derc jiissos csse, al(|iic illos ([ui Deum glorificarent , ab

operiini splciulorcrnissc clcsi|j;nalos; cos vero, qni vilam as-

seqnercnlnr , ot cciiluplnni accipercnt, itlcirco cjusmo(]i

ninncre donari, qnod prsescnlia cuncla conlcnipserinl.

Hos omnes imitarc, et Discipulns esse poteris, alqne inter

araicos Dei nnmerari , Denm gloiificare, ac vila aetcrna

potiri : ncc impeclimcnlo ullo libi esse poterit, quominus

bona assequaris omnia, quod signa non facias, si conversa-

tioncm inundam ct exactam prre tc fcras. Nam et ipse

Pelrus hoc nouien non propter miracnla vel sig;na recepit,

sed proj)ter zelum , amoremque sincerum. Neque enim

quia mortnos suscitarat , aut quia claudum crexcrat, sic

appollalus est : sed quia fidcm cum confcssionc sincciam

exhibuorat, hoc nonieii oblinuit. « Tu es Pelrns, ct snpcr

» hauc petram aedificabo Ecclesiam raeam '. » Quam ob

causam? Nou quia fecit miracula, sed ({uia divit : « Tu es

> Christus Filius Dei vivi ". » \ idcs ipsam eliam Pclri appcl-

lationem non a miraculis , scd ab ardenti zelo initium

duxissc? \crum quando Petri feci mcnlionem, subiil ani-

mum meum ahcrius Pclri rccordalio, communis paliis et

docloris, «|ui cum illi in virlule snccessissel, etiam illius

cathedram est adeptus. Ha?c enim est una cliam nostree

civitalis pnvrogativa dignilatis, quod principem Aposlolo-

rum ab initio doclorem acceperit. .Equum cnim crat, ut

ea, quae uomine Chrislianorum onle universum orbem ter-

rarum ornala fuil, prlmuiii Aposlolorum pastorem accipe-

rel. Sed cum eum docturem accepissemus, non in perpe-

tuum retiuuimus, sed regiaj civitati Romfe illum coucessi-

mus : imovero in peipetuum ipsum relmuimus. Namcorpus quidem Pelri nou reliuemus, sed Petri fideni tau-

quam Pelrum relinemus : porro dum Pelri fidem retine-

mus, ipsum Petrum habemas. Ita cum imitatorcm illius

' Mauli. XVI, iS. — 2 ibid. 16.



5l2 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

cernamus, ipsmn cernere videmur : siqiiidem JoannemChristus Heliam appellavit, non quod Helias Csset

Joan-nes, sed quod in spirilu HeliK ac virlute venisset. Sicut

igitur Joannes, quoniam in spirilu Helia^ ac virtute venerat,

Helias dicebatur : ita hic quoqiie, quoniam in confessione

ac fide Petri adveuit, merito iUius etiam appellatione do-

nabitur. Nam conversationis cognatio, nominum etiam

communionem parit. Oremus autem omnes, ut ad senec-

tutem etiam Petri perveniat ; siquidem Apostolus jam senex

vitam fuiivit. a Cumenim senueris, inquit, tunc cingent te,

8 et diicent quo tu non vis '. » Precemur autem et huic

longam vitae conversalionem : si euim producalnr ejus se-

nectus, efficiet, ut inagis vegeta sit ct vivida spirituahs ju-

ventus nostra : quam utinam aetate florentem ac vividam

uos perpeluo conservare contingat cum illius precibus, et

hujus Petri, lum gratia et benignitale Domini nostri Jesu

Christi, cui gloria et imperium una cum Spiritu sancto,

nunc et semper, et in ssecula saeculorum. Amen.

SERMO III.

Quod utilis sit lectio sacrariun Scripturarnm, et quod

servitute et incommodis omnibus inexpugnabilem red-

dat eum, qui fuerit eis intentus : ct quod ApostoLoram

nomen multarum dignitatum sit nomen, et quod exter-

nis magistratibus, ipsisque adeo regibus multo majo-

rem habeaiit potestatem et auctoritatem ApostoU : et in

fine, ad nuper baplizatos.

I. Cum egestatcm mentis meae considero, torpeo et re-

iugio, ad habendum coram lanto populo sermonem invita-

'

Joan. xsi, 18.



IS PRINCIPIIV ACTOhUM III. OJO

tas : cuiu aulcm aninii veslri alacritalem re»picio, sic ot

nullnin vos capiat unquam audiendi fa>tidium, fiduciam

re^umoclexcitor, ncpromploanimoaddoclrinajsladiumme

nccingo. Possetis enim vos, si vel in animom incnrrisselis

lapideam, hnc vestra audiendi cnpiditate ac jlndio pcnna

quavis leviorem illam reddorc. Et quemadmodum qn.-E ia

latibuiis animalia delitescunl ac media hyeme sc intra rn-

pes abscondunt, ubi jestatem vidcrint apparere, lalibula

desenir.t. et cum reliquis animanlibus congregantur ac

simul nobiscum exullant : sic et animus nosler, qui t»n -

quam in lalibulum quoddam imbecillitalis conscientix se

abdebiit, cum veslrne chririlatis de>iderium inluetur, lali

bulum deserit, ct vobiscum congre^atur, et in hoc spiri-

luali drvinoque prnlo, in paradiso Scriplurae pri-eclaris

Scripturarum saltibu» simul vobiscum cxultal. Est enimspirituale pratum, ac diliciariim paradisus sacrarum lectio

Scripturarum, et paradisus deliciarum multo illo melior

paradiso. llunc parodisum non in terra, sed in fidellum ajii-

mabus planlavit Deus : hunc paradisum non in Edem, ncc ad

Orientem uno circumscriptum loco posuil, sed ubique ler-

rarum cxpandit, et in fines orbis lerrarum extendit. Atque

ut intelligas in universum orbem terrarum expansas esse

Scripturas,audi Prophetam dicentem : • lo omuem terram

» exivit sonus eorum, el in fiuesorbis terraj verba eorum '. »

Sive ad Indos le conferas, quos oriens primos sol respicit

sive ad Oceanum te conferas, sive ad Brilannicas illas in

sulas, sive in Euxinum Pontnm naviges; sive ad Auslrales

parles abeas, omnes ubique audies de iis quce in Scriptura

sunt philosophantes, alia quidem voce, sed non alia (ide

ac linsua quidem dlvcrsa, sed menle consona. Nam linicuae

quidem sono differunt, religionis autem modo noo diffe-

runt : et liogua quidem barbare loquuntur, sed animi sensn

• Psal. xnii, 5, et Roni. x, iS.

Lxsx. 35



5:i4 S. JO. CHRY80ST0MI ARCHIEPISCOPI C. P.

phllosophanliir : soloccismos faciiint sono, sed pietatem

moribuscokint. Vidss amplitudinem paradisi ad fines orbis

terrarum exlensi? Hic scrpens non cst, locus est a feris

immunis, ac Spiritus sancli gratla munitur. Habet et fon-

tem hic paradisus, quemadmodum ille, fontem ex quo in-

numera nascuntur flumina, non quatuor tantum. INon

enim Tigrim, nec Euphratem, nec /Egyptium Nihim, nec

Indum Gangem, sed innumeros fons isle fluvios eflundit.

Quis hoc dicit? Deus ipse, qui fluvios nobis istos largilus

est : « Qui enim credit in me, inquit, sicut dixit Scriptura,

«flumina de ventre ejus fluent aquoe '. » \ides ut non qua-

tuor flumina, sed infinila ab illo fonte profluant? Neque

vero multitudine tanlum, sed eliam natura fons est mira-

bilis. Neque enim aquae fluenla sunt, sed spiritus dona.

Fons isle in siugulas fidelium menles dividitur, et non mi-

nuitur : dividitur, et non consumitur : disperlitur, et mi-

nornon fit: apud omnes integer,et in singuhs intcger. Talia

namquesuntSpiritus dona. Vis tufluentoruni istorum uber-

tatem cognoscerc ? vis aquarum naturam cognoscere ? quo

pacto his non similes, sed his meliores sunt et mirabilio-

res? audi rursus Ghristum ipsum Samaritanoe dicentem, utubertatem fontis agnoscas : « Aqua.quam ego dabo, inquit,

«fideU, fiet in eo fons aquae saiientis in vitam aeternam ". »

Non dixit; « Exeuntis, »non dixit, « Eftusoe, »sed, « Saiien-

» tis,»

per sallus abundantiam nobis exprimens. Iliaj fontanae

solent aquae prosilire, atque undique erumpere, quas conti-

neresinu fonles

nequeunt,sed fluclus frequentiavicti

undi-que illas scaturienlesefi^undunt. Gum igiturlaticum copiam

vellet indicarcj salienlis dixit, non exeuntis. Vis etiam natu-

ram ejus cogaoscere?ex usu cognosce. Non euim ad vitam

prsesenlem, sed ad vitam xternam est utilis. h\ hoc igitur

paradiso versemur : assideamus fonti, ne nobis accidat id

» Jotn. Vii, 3y, — > Id, IV, 14.



IN PRINCIPIUM ACTOnUM in. 5,5

qnoa Adamo occidit, ct paradiso cxcidamus ; nc pcrnicio-sumconsilinm lulmittomus, ne

dinboli fraudcm suscipin-mus : manoamus intus : quippc multa inde sccuritas : ialectione Scripturre istius pcrmaneamus. Ut enim ii, quifonti assident, et aura illa fruuntur, et aestu ingruente fa-ciem frequenter immergunt laticibus, aeslivum calorem de-pellunt, et sitis, qua vexantur, malo medentur, dum illis

de propinquo fonte remedium suppetit : sic qui sacrarumfonti Scriplurarum nssidet, licet nefari.-e libidinis cruciarise scnliat, cum animam laticibus illis pcrfuderit, facileflammam repeliit : sivc fervida infestet iracundia, qua;tanquam succensum iebetem cor inflammat, si modicumaquK mstillet, confestim ira3 imporlunitalem compescet :

et ex omnibus pravis cogitationibus animam tanquam ex

media flamma eripiet sacrarum leclio Scripturarum.II. Quam ob causam etiam magnus iile propheta David,

cum probe sciret, quanta ex leclione Scripturje manet uti-Iltaseum, qui Scripturis perpetuo sit intenlus, et earum col-loquio fruatur, cum planta comparnt quc^ semper floreat,juxla rivos aquarum sita, dum ita loquitur : « Beatus vir, qui» non abiit in consilio

impiorum, et in via peccatorum non» sletit, et in cathedra pestilentia) non sedit ; sed in \e^e Do-mini voluntas ejus, et in lege ejus meditabltur die ac nocte :

»et erit tanquam hgnum, quod plantalum est secus decur-Bsus aquaruni \ » Ufc enim lignum illud secus aquarum de-cursus plantatum, et juxta rivos situm, dum perenni aqua-rum copia irrigalur, nulla intemperie aeris ladi polest, etneque solis radios acrius inealescentes reformidat, nequegraviori aestu saevientem nerem pertimescit ; cum enim in-clusum in se suflicientem humorem habeat, omnem radiisolaris exterius ingruenlem ardorem statim depeHit ac dis-cutit: siceliam anima, quae juxta sacrarnm rivos Scriptu-

' Psal. 1, 1-3.

35.



Olb S. JO. CHP.ySOSTOMl ARCHIEPIsCOPl C. P.

rariira sedct, ac perpetuo rigatur, dum latices illos, rorem-

fjueSpirilus in semetipsa colligit, omnibus rerum humana-

rum incommodis resistet invicta ; sive morbus , sive

conlumelia, sive calumnia, sive vituperia, sive scommata,

sive pigritia quaevis, sive cuncta mundi mala in ejusmodi

uuimam impelum liiciant, facile perturbationum incendium

propulsabit, cum sufllcienli lectionis Scripturae solalio ro-

boretur. Nam neque gloriae niagniludo, neque potenliae

majeslas, nec amicorum praesentia, nec aliud quidquam ex

rebus humanis aniuium adeo Iristilia confectum solari po-

terit, ac sacrarum lectio Scripturarum. Quid ita? quod illa

quidem caduca slnt, et interitui obnoxia, qiiam ob causam

et obnoxium interltui est ipsorum solatium ; at lectio

Scripturae colloquium est cum Deo. Quando igitur eum,

qui Iristitia sit afTectus, consolalur Deus, qjiid ex rebus

crealis ipsum io moerorem potest conjicere? Lectioni ergo

simus intenli, non duas Inntum has horas; non enlm ad

securitatem sufTicit haec auditio nuda ; sed perpetuo : quis-

que domum reversus libros sacros in manus sumat, et eo-

rum quffi dicta sunt sensus percurrat, slquidem perpetuam

et sufficienlem utilitatem percipere cupiat ex Scriptura.

Nam et lignum illud juxla rivos situm nou ad duas et tres

horas cum aquis versatur, sed omni die omnique nocte.

Propterea foliis vernat, propterea fructu gravatur lignum

illud, licet nullus ex hominibus illud irriget : quoniam

juxla rivos est consitum, radicibus humorem atlrahit, et

quasi per meatus quosdam in lotum corpus ulilitutemIransrunclit : sic et is qui Scripturas sncras assidue legit, et

juxla rivos illarum residet, licet neminem habeat, qui in-

terpretelur, freqaeuti lecllone quasi radiclbus quibusdam

utilitatem haurlt. idclrco uos, quibus solliclludiues vestrae

sunt nota), occupaliones, ac nogolia mulla, senslm ac pau-

lallm \os >.d Scriplurac scusa deduclmus ac lontiludine ex-



IN PRINCIPIUM ACTOnrM III. 5 17

posillonis efllcimns, ut cornni, qnae dicla sunl, mcmoria

lenaciiis aclluurescat. Nam et imber si vehcmens irrnmpat,

siiperdciem lernc innndat, ct profnnflo nihil prodest : sin

aulem sensim et pedelenlim iii morcm olci in lerr;c !"aciem

se insinnct, qnnsi pcr venas qnasdam per mcalus cjns ad

profundum dclabitur, ejnsqne viscera humore complens od

fruges uberlim pariendas fcBcnndissimam illam reddit.

Propterca nos qiioqne spiritnalem hnnc imbrcm animabus

veslris panlatim immillimns : siqnidem Scriptnrcc spiritna-

libus sunt nubibus similes, t»t voces et sensus imbri similcs

sunt longc islo prceslanlidri : alqnc idcirco spirllualemhnnc

imbrem sensim vobis infnndimns, nt ad fnndum ipsum

verba permeent. Eo fit, ut cnm ad qnarlum jam dlem ex-

positionem prodnxerlmns, necdum tamen nnam iascriptio-

nem potnerimns prcclerire;, sed adhncclrca illam versemur.

Satins enim est, ut exigno perfosso agro, cum ad fundum

descendcrimns, niultnm illic rernm necessariamm ihesau-

rum ofTcndamns, qnam si cnm ftrva multa snperficie tenus

percurrcrimus, frnstra, temere, et incassnm nos allligamns.

At scio equidem mnltos hnnc tarditatem a^gre fi-rre, sed

iliorum ego rcprehensioncm nihll curo, sola mihi veslra

cura; cst ntilitas. Qui celerius possunl incedere, lardlores

fralres expeclent. Nam isti quidem expectare illos possunt,

at infirmiores illos assecpii rninimo possnnt. Idcirco etlam

Paulus non deberc nos^ait imbeciiliores ante lempus nr-

gere ', cum ad robnstornm perfeclioncm se ipsos minime

possint extenderc : sed debere nos firmiores imbecillilates

infirmorum suslinere. iNos dc vcslra sumus ntilltale solU-

cili, non ut nos temere ostentemus : atque idcirco sensi-

bns immoramur.

III. Itaque primo die non esse temere proelereundas in-

scriplioncs dicebam, qno tcmporc lilnlum vobis altarls legl,

ac Pauli sapienliamostendi, qni militem alicnunj.quiquc in

• 1 Cii. siii, 7.



5l8 S. JO. GURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

adversariornraaciestabat.adcohorlessuastranstulit. In hoc

desiit priori die tota doclrina : post illam sccundo die, qui

libri esset iliius auctor, qu£esivimus, et invenimus Dei gratia

Lucam evangelistam , mullisque vobis demonstrationibus

reminquaeslionepositamprobavimus.quarumaliceciariores,

abstrusiores aliae fuerunt. Scio namque mullos ex auditori-

bus eo, quaj postremo loco dicta sunt,asseculos non esse :

nec lamen idcirco subliliores sensus confidenter persequi

desistemus. Itaque ea, quae ciariora sunt, simplicioribus;

profundiora vero proderuut his, qui acutius intuentur. Va-

riam quippe mensam esse oporlet ac differenlem, quando-

quidem et diffcrens est eorum, qui invitati sunt, oppetitus.

Primo igitur die de inscriptione, secunda vero die de

eo, qui librum scripsit, terlin die heri disseruimus apud

eos, qui ndvenerant, de initio Scriptura;, et ostendimus,

sicut iili norunt qui audierunt, quid sit aclum, quid sit

miraculum, et quid sit conversatio, quid signum et pro-

digium ac virtus, et quantum inler utraque sit discrimen :

qua ratione alterum majus sit, ulilius nlterum, et qua ra-

lione alterum solum per se regnum acquirit , allerumnisi operum subsidium assumat, exlra veslibuhmi ilhid eji-

citur. Ilodie rehquum inscriplionis operai-pretium est di-

camus, et quid significet Apostoli nonien oslendamus.

Neque enim nudum est nomen hoc, sed magistratus est ap-

pellalio, maxlmi magistratus, magistratus maxime spi-

rilualis, magistralus coelestis. Sed attendite diligenter :

nam quemadmodum in rebus satcularibus magisiratus sunt

multi, non lamen ejusdem omnes dignitatis, sed alii ma-

jores, aiii minores : exempli causa, ut ab inferiori enumc-

rationcm ordiamur, est defensor civitatis, est illo .«ublimior

genlis pr.Tses; est alius post illum magistrntus niajor : est

rursus magister mihlum : est proefectus; est sublimior istis

magistralus dignilas consulum, et omnes quidem hi sunt

magislratus, sed non cjusdeiii omncsdignitatis; ila uiulli sunl



IN PRINCIPIUM ACTORUM III. 3\f)

spirilualcs niagistr;ilus non aquales dignltatc : porro raajor

omnibus cst dignilas opostolalus. A sensibilibus cnim rcbus

adspirilualia quasimanu ducendi estis. Ita fecit ct Ghrislus,

de Spiritu disscrens aqua? meminil. « Qui enim bibit cx aqua

»hac, sitiet ilerum, inquil; qui aulcin biberitex aqua, quam»ego dabo ei, non sitiet in aEtcrnum '. » Yides eum a sen-

sibbus ad spiritualia mulierculam illam deducere ? sic

nos ctiam agimus,cl ab infcrioribus ad superioraconscen-dimus, ul magis perspicua fiat oralio, Proplerca cum dc

magistralu loqueremur, non spiritualis tantum menlioncmfecimus, sed scnsibilis magistralus, ut ab lioc vos ad illum

manu dnceremus. Audistis quot sjcculares magislratus

enumcravinius, el quo pacto alii quidcm majores, nlii vero

sint minorcs.ct quo paclo consulum magislralus quasi cul-

men et caput pras reliquiscunctis emineat : videnmus spiri-

tuales etiam magistralus. Spiritualis est magistratus, pro-

phetia3 magislratus : est alter EvangclistK, est Pastoris, est

doctoris, est donorum, est curationum, cst interpretationis

linguarum. Hxc omnia nomina quidem sunt donorum, res

auleni magislratuum ac polcstatum, Prophcla magistratus

est: apud nos is, qui daemoncs cjicil, magislratus est : apud

nos pastor et doctor spiritualis est magistratus : verum his

omnibus major est apostolicus raagistratus. Unde vcro id

conslat? quod omnes isios praiccdat Aposlolus. Et quemad-

modum inler sensibilcs magislralus consul, sic inler spiri-

tuales Aposlolus honoris gaudet praerogotiva. Audiamus

ipsnm Paulum enumcranlem dignitates, et in sublimioriloco aposlolicam coUocantem. Quid igilur oit iile ? « Quos-

]>dam quidem posuil Dcus in Ecclesia, primum Apostolos,

«secundoProphctas, lertio doctorcs,et paslorcs, exinde gra-

» tiascuralionum-. » Vides t"asligiumdigiutalum?videsApos-

tolum sublimem sedere, nec ullum ipsum pra;cedere, aul su-

blimiorein illo esse?primumenim Apostolos dicit, secundo

' Joan. IV, i4. — • 1 Cor. xii, aS.




Prophetas, tertio doctorcs et paslores, deincle gratias cu-

rationum, opilulationes, gubernationes, genera linguarum.

Neque vero tanlum prlncipatus est ctterarura dignitatum

aposlolatus, sed eliam radix ac fundamentum. Et quem-admodum caput in sublin)iori loco situni nou modo princi-

patus est alque dominalus, sed etiam radix : siquidem

nervi, qui corpus rcgunt, oriuntur ex illo, ct ex ejus cere-

bro nali, ac spirilus lorgitione dilati, deinde lotnm animal

moderantnr; sic et apostolatus non modo tanquam princi-

patus ac dominatus pra3 caetcris donis eminet, sed omniumquoque radices comprehensas apud sc relinet. Ac Propheta

quidem Apostolus esse non potest et Prophela : scd Apos-

lolus cst etiam omnino Propheta, et gratias hobet curatio-

num, et genera hnguarum, et interpretationes linguarnm :

propterea principatus et rarlix est graliarum.

IV. Porro ut hffic ita se habere constet, testem vobis

adduco Pauhim. Priiis tamen diccre convenit, quid ilhid

tandem sil genera hnguarnm. Quid igilur est genera Hn-

guarum? OHm is, qui baplizalus fucrat, ct crediderat, sla-

tim ad spiritns manifeslalionem diversishnguis loquebatur.

Nam quoniam adhuc imbcciUiorcs erant homines iUius

aevi, et spiriluaha dona non polerant oculis carneis con-

lueri, sensibile donum dabalur, ut innotesceret spirituale,

quique baplizatus fuerat, slatim lingua noslra et pcrsica,

et indica et scylliica loquebalur ; sic ut cum Spirilu

sancto donnlum esse intelligcrent infideles. Ac signum

quidem sensibus snbjectum erat, talis, inquam, vox:siqui-

dem corporis scnsu illam audiebant : spiritualem autcm,

et quae minime cernebalur, Spirilus gratiam sub)cclum

sensibus signum islud omnibus manifestnm reddebat. lit

hoc signum genera linguarimi appellabatur. Qui cnim mii-

cam a nalura linguam habebat, beneficio graliie variis ac

differentibus hnguis loquebatur : ac videre eral homineni

numero quidem unum, variuai autem donis, ac diversa



I.N PHINCIPIUM ACTOHUM III. 52 1

possldcnlcm ora, lingnasquc divcrsas. Yitlcamus ilaqnc quo

paclo A|)Ostohis lioc ([noqiic donnni Iiabcrcl, cl iilia omnia.

De hoc qnldcni ila loqiiilur : « Magls quam vos omnes lin-

»guis loqnor '. » \ idcs ut gcncra linguarnm habeat, iiec

sohim habcat, scd majori cum ubertate quam ca^terl om-

nes fideles? Non enim dlxit modo : « Llnguis loqui possum,

sed magls quam omnes vos linguis loquor. «Prophetiam

autcm qna pr.Tditus erat, Iliis verbis indicabat, cnm dicc-

ret : « Splrllus autcm manifcste dicit, qnod In novlssimls

))temporibus Instabunt tcmpora periculosa "": Mporro qu?e

novisslmls lomporibus cvenient dlccrc, prophetiain csse

iicmo Ignorat. Et rnrsiis, « lioc scltote, quod In novlssi-

»mls temporlbus Instabnnt tcmpora perlculosa ^: » et rnr-

8US, « Dico enlm vobis In verbo Donilnl, quonlam in ad-»venta ejus nos qnl vlvimus , qul resldui sumus, non

«prffiveniemus eos, qul dormlerunt ^. » Hoc qnoqne pro-

phelia est. Vidcs IUum et genera linguarum et prophetlas

habuisse ? Yis ctiam discere, quo pacto gralias curalionum

habuerit? Scd hoc iortasse vcrborum dcmonstralionem

non indiget , cnin non Apostolos tanlum , sed ipsorum

etlam vcslcs graliis cnrotionum prredilas fulsse vidcamus.

Doclorcm antcm ^entium se fuisse mnltis in locis teslatur,

ac se toti lerrarum orbi subvenlsse, el Ecdlesias gubcr-

nasse. Cum Igilur audlcris, prlmum Apostolos, delnde

Prophctas, tcrlio pastores ac doctorcs, grallas curallonum,

opItuLiliones, gubernallones, gencra linguarnm, disce re-

liquarum grallarum copiam omnem tanquam in capite

In apobtolalu residere. iNumquid nudum esse nomcn Apos-

tolorum antea censeballs? ccce, qnanla profunditas sen-

sunm hoc ex nomlne comprehensa, novislis. Ha.>c autem a

nobis dicla sunt, non ul noslram virtulem oslentaremus :

' 1 Cor. \iv , iS. — '2 Tiri). 111, 2. — ^ 1 Tlies!!, iv, 26. —* Ibid. 14-




neque enitn nostra sunt, qnae dicuntur, sed grallae Spi-

rilus quaj negllgenliorum segniliem excilat, ut nihil le-

mere praetermittat. Merito igitur spiritualem consulatum

appellavimus aposlolatum. Sunl cnim a Deo designati ma-

gislratus Apostoli; magistratus, quibus non gcutes urbes-

que variae Iribuuntur, sed quorum omnium fidei simul

totus orbis terrarum commillrtur. Porro magistralus illos

esse spirituales demonstrare conabor, ut ex demonstra-

tione inlelligatis tanto meliores saecularibus magistratibus

esse Apostolos, quanto ipsi magistratus saeculares ludenti-

bus pueris anlccellunl. Mullo quippe magistratus iste praes-

tanlior est illo> magisquc vilam uostram conlinet, eoque

sublato, omnia pessumdaulur et percunt. Quodnam igi-

tur est magistratus insigue, et quaMiam sunt, quffi habcre

debet hic magi*tralus ? potestatem in carcerem, sic ut alios

vincire compedibus , alios solvere , alios educere , alios

possit conjicere : rursus pecuniarum debila dimitlere, at-

que aUos qui obnoxii erant absolvere, aliis ut restituant

imperare ex ipsius pendel arbitrio : ad mortem rursus ab-

ducere, alque a morto revocare : vel polius hoc maglstra-lus non est, sed imperaloris solius : vel polius ne impera-

toris quidem est inlegrum donum. Nequc enim revocat a

morte defuoclum, sed cum tnnlum, qui abducitur, ac sen-

tenliara quidem polest rescindcre, sed non polest a morte

revocare; atque illud quidem habet quod dclerius est, eo

vero deslilutus est, quod est prsestantius. Piursus magistra-lum cx cingulo aestimamus, ex voce pra3conis, cx satelli-

tibus, ex curru, ex gladio. Hccc enim orania magistralus

snnt insignia. Videamus igitur num Apostoiorum ellam

magistratus haec habeat insignia : habet ille quidem, sed

non talia, verum mullo pr.-eslanllora. Alque ut inlelligas

hasc quidem rerum esse nomina, illa vero rerum verita-

tem: ut quod sit discrimen intelligas intcr pueros, qui ma-



IN PRINCIPIUM ACTORUM III. 520

gislralus ludiint, et eos qul magistrnlus gcruot, ac, si

placet, a carccre initium enuineralionis ducemus. Dixi-mus cnini in polcstalc siliim cssc magislralus, ut vinciat

ct solvnt : vide rursus lioc iniperiimi essc pcncs Aposlolos.

a Quoscumque enim ligaverilis snpcr lerram, inquit, crnnt

«lignli in ccells : ct quoscumqac solvcrilis supcr terram,

aeruntsoluti in ccelis '. « Vidcs carccris, ct carceris po-

leslalem , ct uomen quidem idcm : rcm autcm rainimc

eamdcm. Vincula et vincula ; scd aiia in terra, in coelo

alia. Ccelum (juij)pc carcer illis cst. Gognosce igllur am-

plitudinem magistratus. In lerris sedentes sentcntiam fe-

runl, et ad coelos usque penetrat virtus seulentiaj. Et

qncmadmodum imperatorcs in una quidcm civilate rcsi-

dentcs scnlcntiam rcrunt, ac lcges sanciunt, ac sentcnlia-

rum legumque vis universum orbem tcrrarum permeat :

sic etiam tum tcraporis Apostoli quidem uoo in loco rcsi-

denles liyec sanciebant : porro legum virtus ct vinculorum

istorum non solum orbem tcrrarum pervadebat, sed ad

ipsum coelorum iastigium ascendebat. Vides carecrem et

carccren), allerum in lerrls, alterum in crelis, allerum cor-

porum , alierum animarum : imovero ct anlmarum, et

corporum : neque enim corpora tantum, sed etiam ani -

mas vinciebant.

V. Vis intellegere, quo paclo in poteslate illorum esset

et debita dimitterc? siquldem hic quoque multum discri-

mlnis ofVcndes. Ncque cnim pccuniarum dcbita, sed pec-

torum debita remitlebanl. a

Quorumenim, inquit, rcmise-

«rltis peccala, remllluntur eis, et quorum retinuerllis,

«retenta sunt '. » (Juid post haec opus est ostendere eos ad

morlem transmisisse, ac rursus a morlc rcvocasse : non

post scnlenliam lanlum hitam, ct jara abductos ad suppli-

ciura liberantes, sed reipsa dclunclos ct iam exlinctos a

' MaUh. xviii, 18. — ' Joan. xx, 2^.



5^4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

mcrtulsexcltantes?

Ubi ergo condemnarunt?ubl a

mortevlndicarunt? Ananias ct Sappbira sacrilegii convlcti jam

fuerant : tamelsi cnim suos pecunias furati er.int, fult ta-

mcn crinien sacrilegii : quandocjnidem post promlssionem

jam non eraiU illorum pecuni.x : quid igitur Aposlolus?

audi qua ratione tnnquam in judicio considens sacrilegum

ad judicium sistat, et interrogalionem tanquam judex ad-

liibeat, ac sententiam delnde pronuntiet. Neque enim ante

quam sciscitetur, fert senlenliam : quanquom enlm mani-

festum erat deliclum, tamen ut nobis qui foris aslamus

persuadcret justam a se ferri sentenlia-m, proplerea inter-

rogatlonem adhibet lils verbis ulens : « Cur Implevlt Sa-

»tanos cor luum, ut mcntlrerisSpiritui sjnclo, et fraudares

» de prello agri? Nonne manens tibi manebat, et venum-

» datum in tua crat potcstate? non es mentitus hominibus,

»sed Deo '. » Quld igitur audiens ille sermones islos? ce-

cidit et expiravit. Vides ut gladium etiam habeant Apos-

toli ? Cum dicentem Paulum audiveris : « In omnibus

«gladlum Spirllus , (|nod est verbum Dei ', » recordare

sentenlioe islius, quod nusquam gladius sit, et solo verbosacrilegus percussus ceciderit. \idisli gladium exacutum

ac nudatum? nusquam ferrum, nusquam capuhis, nusquam

manus : sed loco manus lingua, verba proferens loco gladii

confestlm iUum occidit. Post hunc inlroivit uxor, el occa-

sionem illi excusalionis , ansam venice pra.'bere voluit :

propterea rursus interrogat, « Dic mihi, si lanti agrum ven-«didistis '; «tametsi non tanti venditum sclebat : sed ut

ipsam pcr interrogationem ad pocnltenliam invitaret, ac

peccati se condemnaret, et ilh veniam impertiret, idcirco

eam interrogat : illa lamen in impudenlia perseverabat,

propterea in consortium suppHcii inariti venit. \ides car-

ccris potestatem ? vides ut posslnt ad morlem millere?

* Acl. V, 5, 4. — > Ephcs. VI, i^. — 3 Acl. V, y.



IN PRINCIPIUM ACTORIM IH. 025

videamiis id quod melius esl, qno paclo riirsus a morle

rcvoccnf. Tabilha discipnla niortua esl, qiiaj luullis clec-

mosynis cclebris erat, ct ad Aposlolos slatim curritnr.

Sciebant enim ilJos morlis nc vilae polestatem habere :

sciebant ccelcstem jirincipntuni delapsum in terras. Qnid

eigo Pelrns?« Tabitha surge ', «inquil. Nulio alio illi opus

fuil, non ministris, non famulis ; sed ad resurreclionem

veij)a snffecerunt : vocem ij^itur audivit mors, et re-

lincre mortnam non poluit. Vides qnalcs sint jndicumistorum voces? siquidcm externorum judicum voccs imbe-

cillae sunt : licet enim imperct ex illis quispiam, si famulus

non obtcmperet, res imperala intcirumpilur ; hic autem

non est opus famulis, tantum dixit, et continuo f;iclum

est. Vides eornm carcerem, quod magislratus csl insi^ne :

vides quo paclo peccata dimitlant , quo pacto morlemdisculiant, qno pacto in vilam revoccnt. Vis cin^ulum

etiam illornm cognoscere? siquidem cinctos illos misit

Christus non corio, sed vcritale, hoc cingulum sanctuin et

spirituale; propterea dicit : « Succincti lumbos veslros

»in veritate. » Spiritualis enim est magistratus, quocirca

nihil sensibile quaerendum; « Omnis quippe gloria flliae

«Regis ab intus \ » Sed quid vis? num carnihces etiam

videre? carnihces sunt, qui rcos virgis coedunt, qui in ligno

suspendunt, et latcra deradunt,qui castiganl,qui puniunt.

Vis-ne igitur istos videre? iNon homines habent, sed ipsum

diabolum et dfemones : qui corpore sunt et carne circum-

dati,ministras habebantincorporeas virtntes.Audisaneqno

pactocum auctorilatc Paulus illis impcrarel ; siquidcm de eo,

qni fornictilus eiat, scribens dicebat : « Tradile luijusniodi

))Satana}in inlcritum carnis^. «Rursus cum alii blasphema-

rcut, hoc ipsum fecil. « Tradidi enim illos, inquit, Satanae,

• utdiscant non blasphcmare '. » Quid rcstat ostcndendum?

' Acl, IX, 4li. — ' Psa'. XLiv, i'\, — ' 1 Cor. v, 5. —* i Tiin. i, so.



526 S. JO. CHBYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

num currus etiom illos habcre? sed ne haec quidem no-

bis demonstralio deerit : siquidcm Philippum, posl quam

Eunuchum baplizavit, et sacris mysteriis iniliavit, cnmreverlendum illlesset, rapuit ipsum Spiritus, et a deserto

trnnslatus Azoli repertus est '. Vides currum alalum? vi-

des celerius vento vehiculum? Rursus in paradisum per-

gere Apostohim oportuit, tanta itineris longinquitate, tnm

immenso dissitum intervallo : tum ille subito raptus illuc

nullo negolio et in brevi momento temporis transfere-

batur^ Tales igitur currus sunt; vox autem praeconis est,

et ipsa rursus magistratu digna. Non enim antecedebat

illos homo voceni miltens, verum Spirilus gratia, et per

miracuia demonstralio quavis tuba clariorem vocem mitte-

bat, atque ita viam illis ubique faciebat. Et qnemadmodum

in multa dignilale ac magnificenlia constituti sunt magis-Iratus, nec audent privati passim cum illis misceri : sic iu

Apostolis accidcba-l : « Ca^terorum enim, inquit, nemo au-

»debat se conjungerc illis : sed magnificabat eos popu-

»lus ^. » Vides carceris poteslatem, et remittendi debila

facultatem , et gladios illos habuisse, cinguloque fuisse

praecinclos, curru veclos, vocem praecederc quavis tuba

clariorera, et in multa pompa illos fuisse ac splendore dc-

coratos ?

VI. Jara operae-prelium fuerit, ct omnes illorum res

praccjare gestas indicore, et qua3 illorum in orbem terra -

rum extent beneficia. Nam et hoc magistratuum est, ut

non honore tantum fruantur, sed et multam soUicitudi-

nem et curam erga subditos prse se ferant. Sed jam plura

dicta sunt, quam oporlebat; quocirca ad alium dilferens

ista Iractatum, ad eorum cohortationem, qui nuper illumi-

nali sunt, traducere sermonem conabor. Nemo autera con-

silium existimet intempestivum : jam enim dixi nou modo' Act. vm, 4o. - 2 a Cor. xu, a. — ^ Acl. v, i5.



IN PBINCIPICM ACTORUM IIT. 5^7

post decom ct viginli clics, sed ct post deccm el viginli

annos possc nn])cr illiiminatos vocari cos, ([ui mysleriis

initiali sunt, si vij^ilcs cl sobrii rdciinl. Qna igilur opllnia

ad illos cohorlalione ulemur? si nimirum iis modum na-

tivitalis in mcmoriam revocemus, ct priorem, ct posterio-

rem, naluralem ac spiritualem, cl quodnam sit inter ulram-

que nativitatem discrimen, ostentlamus. Imovero necesse

non cst, ut cx nobis illi ista discanl : ipse lonitrui Filius de

his ipsos admonebit, dilectns Chrisli Joannes. Qnid igilur

illc dicit?« Quotquot autem rcccperunt cum, dcdit cis

» potestatem filios Dei fieri ': » deinde priorcm illis nati-

vitatcm in mcmoriani revocans, et ex comparalione sanc-

titatcm ac dignitiilcni prsesentis gratiac dcclarans, sic ait :

a Qui non cx sanguinibus, neque ex voluntalc viri, sed cx

»Deonati sunt '. » L no verbo nobilitatem illorum expres-sit. munda nalalia! o spiriluales parlus! o nova puer-

peria ! sine utero conceptio , sine ventre nativilas, sine

carne partus, partus spirilualis, partus ex gratia et benig-

nitale Dei^ partus la:tiliae plenus et gaudii. At ille prior

talis mioime fuit, sed a lauicntis iniliuui duxit : siqiiidem

ubi prodiit infans ex ulero, et ex alvo dejectus est, primamcum lacrymis vocem millit, prout dixlt quispiam : « Prl-

amani vocem similem omnibus feque plorans ^. » Per la-

raenta siquidem ingressus in vitam, per lacryraas cxordia,

dum futuras molestias natura prsnuntiat. Cur plorat in-

fans cuni cxit in lucem ? hac du causa. Anle peccatura

quidem dicebat Deus : « Crescite, et multlplicamini -, d

quod erat benedlctionis : illud autem, « In dolore paries

»fiHos ^, » post peccatum dlclum est, quod crat poenae.

Neque vero iacrymac in natlvitale tanlum, scd et fasciae,

et vincula : lacrymae in nativitate, lacrymaj in morle :

' Joau. I, 12. — 2 Ibid, i5. — ^ Sap. vu, 5, — < Gen. i, 28, —l Id. Jii, 16.



528 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIJSPISGOPI C. P.

fasciae in nalivilate, fasciae in inorlc : iit intelligas vitam

hanc in moi lem desinere, ct illo fine terminari. Sed talis

non est lisec nativilas : niiscjuam lacrymse et fasciae, sedsolutus est, qui nascitur, et nd certamen paratus : prop-

terea sunt etiam liberi pedes, et manus, ut et curral et

pugnet : nusquam lamenta, nusquam lacrymae hic, sed

salutaliones et oscula , et amplexus fralrum qui suummembrum iignoscunt, et tanquam ex longinqua reversum

peregrinalione recipiunl. Nam quoniam antebaplismum

inimicus erat, post baptismum aulem aniicus est factus

communis omnium nostrum Domini, propterea gratula-

mur omnes : idcirco eti^m osculum pax vocatur; ut dis-

camus a Deo finitum esse bellum , et nos in amicitiam

ejus receplos esse. Hanc igilur perpetuo conservemus,

hanc pacem foveamus, hanc amiciliam augeamus, ut

aeterna quoque tabernacula consequamur, gratia et benig-

nitale Domini noslri Jesu Christi, pcr quem et cum quo

Palri glorin, honor, imperium, una cum sanclo ac vivifico

Spiritu, nunc ot semper, et in SKCula sa:culorum. Amen.

(VWWWX^IVWW^VX^W^-VVV-WVWWVX-WV^WX/VX^WWX^VVX VVX^W^-VWfVVXVX /vvwvxwvvxwvt/vvwvwv»

SERMO IV.

Periculo non carere, sl auditores ca taceant, quce in Ee~

ctesia dicuntur, cl cujus rei gratia le^antur Acta Apos-

tolorum in Pentecosle, et cur se ipsum non omnibus

Ckrislus osleirderil,cum sun exisset a morluis,eHmqae

muito clariorem ipso conspectu demonslraiioncm cxhi-

bnisse rcsurreciionis per miracula, qucv sunt ab Apos-

tolis edita.

I. Majorem debili parlom, quod ex occasionQ iuscrip-



IN PRINCIPIUM ACTORUM IV. 5i()

llonis Actorum Aposlolornm contraximus, snperioriLus

vobis diebus exolvimus : setl quoniam moclicuni atlliuc rc-

liquiarum quippiam reslal, hoc quoque vobis hodierno die

numeralnrns exurgo. An vero diliji;enter ea, quae dicta

sunt, conservetis, et studiose memoria teneatis, vos scilis

qui pecunias accepistis , ct a quibus islarum pecuniarum

ralionem in illo die exigel Dominus, cum illi, quorum fidei

talenta commissa sunl, vocabuntnr, et rationem reddent

cimi Chrislus adveniet, et a nummulariis hanc pecnniam

cxiget cnm usuris. « Oportuit enim, inquit, le commitlere

npecnniam meam nummulariis, et veniens ego cum usura

«exegissem illam'. »0 magnam et ineffabilem Domini be-

nignilatem ! Qui hominibus prohibet, usuras ne exigant,

ipse exigit usuras. Quid ita? quoniam damnanda est usura

illa et accusotioni obnoxia; haec autem laudabilis et com-

mendationedigna. Ilaque usnra ilia, pecuniarum, inquam,

et enm qui accipit, et enm qui solvit, damno aflicit : siqui-

demet ejus, qui accipit, animam perdit, et cjus, qui solvit,

egestatem aflligit. Quid cnim crutlehus fieri polest, quam

cum ex proximi egestate quispiam qua?stum facit, el iu fra-

trnm calamitatibus hicra sectatur? cnm quis benignitatis

larvam gestans, inhumanitatem onmem excrcel, el qui por-

rigere mannm debueral, eum in baralhrum propellil, qui

subsidio indigebat? Quid facis, mi horao? non i:lcirco ad

tuas appulit fores pauper, ut ipsius augens pauperlatem,

sed nt ipsum hberes pauportatc : at tu perinde agis, atqueilli qui venena miscent : quandoquidem ipsi dum illa con-

snetis cibis admiscent, occullas ita parant insidias : isti

quoque dnm benignitalis specie perniciosam usnram oc-

cullant, damni sui sensum capere non sinunl eos, qni le-

tiferum iliud snnt venenum hausluri. Quamobrem id quod

de peccato dictnm est, opportune poteril et dc iiiis qui

' Matth. xjtv, 37.

LXXX. 54




foenori dant,et mulnnm accipiunt, effer.i. Qnid porro

dicmm esl de peccalo ? « Ad lenipns. inqnit, mnlcet fauces

„lnas : poslea vero amarius iUnd felle invenies, et mag.s

n acntum, qnam gladium ancipilem '. v Hoc igitur el m ns

accidit, qui foenore acoipiunt : siqnidem cnm pecun.as ac-

cipit qni eis iodiget. exiguo quopiam solal.o ad lempus

fruitur : postea vero ubi foenus accrevit, et majus viribus

factum est onus. dulce illud quod fauces impinguaverat,

felle araarius senliet factum esse, alque acutius glad.o an-

cipitl statimquebonis omnibus paternis cedere cogetur.

II Verum enimvero a sensilibns ad ea, qn.-e spinlualia

sunt oralionem traducamus. « Oportuit, inqnit, te commit-

„ tere pecuniam ^6..^ nummulariis ', » iHius pecnn.^c num-

mularios vos appellans verborum istorum andUo.^es. Quamvero ob causam nummularios vosDeus appellavit ? ut omnes

doceat ad examinanda ea. quae dicuntur. idem stud.um

confcrre, quod illi adhibent, cum exploranda vel mferenda

snnt nnmismata. Namnt nummnlarii adnlterinnm et perpe^

ram siguatum numisma repudiant, probum et mtegrum

admittunt, et adulteratum a genuiuodistinguunt : ila fac

tu quoque. neque sermonem quemvis admitle, sed adulte-

rinum quidem, corruptumqne abs te rejice. mtegrum au-

tem et salutarem iu tuam mentem admilte. Sunt en.m,

sunt etiam libi slalera. ac trulince, non ex aere ferroqne

conflal», sed ex morum castimonia et fide compos.t^,

atque his omnemsermonem examina. Propterea namque

dixit •• « Estote probi trapezits, . non ut in toro stantes pe-

cnnias numeretis, sed nt omni adhibito sludio serna.ones

examinetis : propterea Paulus qnoqne dixit Apostolus :

« Omuia probate. quodaulem bonum est, tenete solum .

Neqnc vero propter explorationem tantnm Irapez.tas op-

pcUavit, sedct propter eorum, qn.^ comm.ssa snnt, d.stn-

. p,o,.. ,,^ 5, _ 2 Matlh. xxr, 27. - M Thess. v, 21.



IN PRINCIPIUM ACTORUM IV, 5oi

bnlionem. Nam el trapezltae si pecnnins accrptos lanl.imdomi rccliidimt, nc(|uc in alios illas (li.-lribiianl, lolus illis

qua:slus peiibil ; aUjiic idem accidll audiloribus. Si enimacceplam doclrinom apud le concliidas, nec in aliosdifTun-das, tota tibi in nihilum recidct negolialio. Proplerea inillis cjuotidievidcoiuso.Ticinis homines ullro citroque com-mearc. IIoc igitur el in doclrina servclur : slquidem apud

nummularlosillos,aliosvidomuspecuniascommiltere,aliosacciperc stalim, et ablre, idque loto die iieri quivis polestcernere. Hinc fii, ul quamvis propria? miuime sint illis pe-cunicT, qiiia lamcn ad ea, quae necessarla sunt, illis utun-lur, mullum cx alienis lucrum coUigatur. Ila fac tu quo-qiie: non sunt tua hacc cloquia, sed Spirilus sancli : si

lamen illis probc uti novoris, multum tibisoirilualo lucrumcongercs : idcirco et Deus vos nummularios appcllavit. Gur

autem sermoncm pecuniam appellavit ? Quod nimirumquemadmodumpccunla perfecta regis effigie insignita estnisi enlm cam expressam habeat. proba pecunia non est,scd dicitur adultcrlna ; sic ct doctrinam fidei figuram ocnolam scrmonis oporlet perfectam habcre. Rursus pccu-niarum usus vitam omnem nostram conlinet, et coolrac-tuum omnium occasionem praebet , et seu sit emendumquidpiam, seu vendendum, per has cuncta peragimus. Uocidem fit in doctrina, slquldem spiritualium occasio con-tractuum et radlx cst spirilualis hccc pecunia : quo fit, utsi quid a Doo coemere voluerimus . numerato prius pre-

cum sermone, tum dcmum Illud accipiamus, quod postu-Jamus. Quod si negligenlem fratrem videamus, atque pe-reuutem, si tanquam pecuniam doctrim-csermonem nume-raverlmus, 'salulem Ipslus lucrablmur, et vllam cmemus.Quam ob causam omnl ope conaluque curandum est. utomniaconservemus, ac memoria leneamus, ut in ahos illadistribuamus, slquidem a nobis

quoque usura; pecuniarum34.



558 S. JO. CHBYS08T0MI ARCHIEPI8C0PI C. P.

istornmexiguntur. Attendamusigitur,

dum eas recepimus,ut el inalios rlislribuere pecunias possimus; quandofjuidem

si velit, unusquisque noslrum docendi est prseditus facul-

tate. Non poles tantam Ecclesiam corrigere; at poles uxo-

rem luom moncre : non potes lantam alloqui multitudi-

nem; ot filium tuum poles ad saniorem menlem reduccre:

non potes ad tontum populum doctrinae sermonem diri-

gere : at potes servuin luum ad raeliorem friigem revocare.

Non excedit vires tuas Discipulorum coelus ilie : non exce-

dit sapientiam luam modus illc doctrinas : sed et facilius

quam nos ipsi , vos illos omnes polestis emendare. Ego

enim semel aut plerumque in hebdomada vobiscum ilerum

versor, at tu perpetuo Discipulos intra privalos parieles

habes, et uxorem, et liberos, et servos, et vesperi, ct in

mensa, et toto die potes illos corrigere. Aliunde quoque

facilior fit ista curatio, siquidem ego, dum tantam alioquor

mullitudinem, quinam morbus animam vestram divexet,

ignoro; quapropter singulis in colleciis omnia cogor me-

dicamenta proponere : vos vero non ita facere necesse est

sed minori vobis cum labore iicet amplioris fructum cor-

rectionis decerpere. Vobis quippe probe nota sunt eorum

peccata, qui sub eodem tecto vobiscum degunt : quocirca

et celerius potestis medicinam adhibere.

III. Ne igitur, dileclissimi, conluberualium nostrorum

curam omillamus, siquidem moxima poena, suppliciumque

paratum est immensum illis, qui domesticos suos neglcxe-rint, « Si quis enim, inquit PauUis, suorum, et maxime do-

«mesticorum curam non habet, fidem negavit, ct est infi-

» deli deterior '. » Vides quo pacto Paulus eos feriat, qui

» domesticorumcufam negligunl? et quidem merito. « Qui

»enim domeslicos suos negligit, inquit, quomodo nlienos

» curabit '?» Scio me hac apud vos cohorlatione frequenter

' 1 Tim. V, 8. -. * Id, ui, 5.



IN PRINCIPIUM ACTORUM IV. 555

usiim esse, nec unquain uli (lesinani, lanietsi deinceps in-

noccns ego sum ab aliorum ne^ligenlia : « Oporluit eniin,

vinquit, le pecuniani mcam coumiillere nummulariis, • necamplius quidquam rcquirit. Eô vcro cl pecuniam com-

misi, nequc ralioni ulli rcddendsc sum obnoxius : vcrum-

tnmen quantumvis innoxius sim,ct a supplicio hniccrimini

pro|)Osilo liberalns, lanqu^mi poenne supplicioqnc obuoxius,

ila salulis vestrie causa meluo et conlrcmisco. Ncmo ijîlur

temere ac perfunctorie spiritualcs sermones auscultet, nc-

que enim tVustra et sine cnusa prolixa prcxmiltuntur a meexordia : sed ut exactior corum, quoe couiinilluntur, liat

custodia. Ne ubi lcmere aut incassum applauseritis, oc tu-

multuali fueritis, donium recedalis : nihil enim cgo vestras

laudes curo, scd de vcstra salnlc sum sollicilus. Nam illi

quidem, qui in ihcalro cerlant, hujus rei niercedem a po

pulo laudem accipiunt : nos vero hac dc cansa in hanc

arenam non descendimus, scd ut propositam huic rei mer-

ccdem a Domino recipiamus. Propterea vos nd hoc fre-

quenler ndhortamur, ut ea, quas dicuntur, in vestris men-

tibus alle defiganlur. Lt enim planlae, quce profundas ra-

diccs egerint, nullis ventorum inciirsibus conculi possunt

ita Scriptnrae scnlcntiae quo altius fuerint in mente de(ixoe,

minus facile negotiorum incursibus evelluntur. Dic enim,

quccso , charissime, si filium famc confeclum videres, an

eum posses contemnere, ncque omnia polius ferenda cen-

seres, ut ejus posses famem mitigare? Ergo-ne panis fame

divexatum non dcspiceres, divinai nutem doctrin.ê fanic pe-

reunlem poles contemncre ? Quo pacto igilur dignus fueris,

ut pater voceris ? siquidem multo gravior illa est haec

fames, quanio funestiorem in mortem desinit, unde majus

in hoc studium confercndum est. « Educate enim, inquit,

sfilios vestros in disciplina et correptione Domini '. >Hscc

* Ephes. VI, 4.




est palrum cura pulcherrlma, haec gcrmana parenlum soUi-

citudo : hinc ejio naturcTB cognationem ngnosco, si plus in

spiritualia sludii conferant. Sed satis indultum sit prooe-

miis, jam necesse est ad exohuionem debiti veniamus : hac

enim de causa proHxum hunc ct copiosum texuimus vobis

sermonem, ut cn, quce numerantur cum summa cautione

suscipialis. Quodnaai ev^o debiluin iiiit , quo conlracto

nuper discessimus? an vero illius forsan obliti eslis? ilaquc

vobis in memoriam a nobis necesse est revocari, priusquesyngrapham lcgi, cujus opera prior solutio est peracta, et

quacnam Cuerint a nobis numerala, dicendum est, ut exiis,

qute numerata sunt, quae sint reliqua vidcamus. Quaenam

igitur prius a nobis numerata sunl ? Dixi tum temporis a

quo scriptus fuerit liber Actorum^ et quis operis istius

auctor fuerit : imovero non quis auctor operis, sed quis

minister. Non enim ille quae dicta sunt produxit, sed iis,

quae dicta sunt ministravit. Dixi de Actis ipsis, ct quid

tandem sibi velit nomen illud Actorum, dixi etiom de

Apostolorum aj)pcllatione jam necesse est dicamus, qua de

causa statuerint p.ilres nostri, ut liber Actorum in Pente-

coste legerelur. Fortasse namque meministis hoc quoque

tum pollicitos nos esse dicturos. Nequc enim temere et sine

causa nobis hrec tempora patres observarunt, sed prudenli

aliqua ratione ducti idegerunt : non ut libertatem nostram

lemporum necessitati subjicerent, sed ut dum se imbecil-

liorum attemperant egestati, ad cogoitionis opes illos pro-

veherent. Atque ut intelligas cos idcirco temporo obser-

vare, non ut se observationis subjiciant necessitati, sed

quod imbecillioribus sese accommodare conenlur, audi

qaid dicat Paulus : « Dies observatiset menses, et tempora,

» el annos ? Timcone forte sine causa laboraverim in vobis '.»

Tu autem nonne obscrvas dies et temporaet annos? Jam-

* (ial. IV, 10.



IN PRINCIPIUM ACTOnUM IV. 555

vero si vicleomus eiuii, qni dics, cl nicnses, cl lcmporn, et

annosobservari velat, haecobscrvarc, quid (|ua!so dicemus?

nuin cuni sibi rcpugnarc sccumquc conlcndcrc? abiil; scd

euin quod vcllct corum tollcrc inibccillilatcm , a quibus

tempora observabnntur, illis sesc pcr observalionem islam

allcmpcrare. Ita quoquc faciunt mcdici, porrcclos a-jiris

cibos prius dcguslaut, quam\is ipsi miuimc cibis indigcanl,

sed illorum studeant infirmitali mcdcri. Ita quoquePaulus

egil, cum obscrvalionc lcmporum nibil indi^erct, lenipora

obscrvavit, ut eos, qui observabant, illa obscrvandi imbe-

cillilalc liberarcl. fbi vcro tandem temporn Paulus obser-

vavit? Altenditc, qutTSo, diligcnlcr. «Scqucnli aulem dic,

«inquit, appulimus Milelum '. » Proposucrat cnini Paulus

prKtcrnavigarc Ephesum, nc qua mora illi flercl iu Asia.

Festinabal euim, si possibile sibi cssel, ut diem Pentccoslcs

ageret Jcrosolymis. Vides, ut ille qui diccbat : « Ne obser-«velis dics.ct meuses, ct lempora, » diem Pcnlecosles ob-

servare?

IV. Neque vero dicm tanlum observabat, sed etiam lo-

cum ; uon enim soltun Pcntccosles dicm ut ageret fcstinabat,

sed eliam ut cam Jerosolymis cclcbraret. Quid facis, beiUc

Paule? Deslrucla simt Jerosolyma, desolatn sunt Sancla

sanclorum scnlenlia divina,prior rtiligio sublata cst. Non-ne nd Galalas clamas ct dicis : t Oui in Ic2;c juslificari ex-

opectatis, a gralia excidistis "^ ? » ct cur nos ilerum sub

Icgis scrvilulcm redigis? Non cst oxigui momenli res, dc

qua agilur, ut discamus, num secum ipse Paulus pugnet.

Neque enim dies observat tantummodo Paulus, sed et alia

lcgis praecepta cuslodit, ct clamnt ad Galalas dicens : « Eccc

» ego Paulus dico vobis, quoniam si circumcidamini, Chris-

»lus vobis nihil proderit^. » Hic igilur Pauhis qui dicit:

« Quoniam si circumcidamini, Christus vobis nihil prode-

' Act. XX, iC. -^ * Gal. V, 4. — ' Ibid. 2.



55G S. JO. CUUYSOSTOMI ARCniF.PISCOPI G. P.

«rit, » ipse TiinotheuQi circiimcidisse comperitur. a Cum»enim iuvenisscl, incjnil Scriplura, Paulus Lystris ado-

» lescenlem f|nemdam filinm mulieris Judaeae fidelis, patris«anlem genlilis, enm circnmcidit ', » Nolebat enim praspu-

linin haLenlem doclorem millere. Quid facis, beale Paule ?

verbis circumcisionem lolhs, et rursus factis illam confir-

mas? Non confirmo, inquit, sed tollo factls : siqnidem

mulieris Jndaeoe fideiis fiHus erat Timolheus, patris flutcm

Genlilis et ex gcnere proepntium habente. Quando igitur

enm prajnHssurns erat JudaMs dociorem Paulus, nolebat

sane pr.Tpntium habentem miltere, ne statim a principio

vcrbo fores occludeiet. Ut isjilur ad tollendom ciicumcisio-

nem viam sterneret, et doctrinre Timolhei oditum resera-

ret, circnmcisioiiem illi apposull, nt tollerel circumci

nem. Proplerea dlxil : « Factus snm Judfcis tanquam

sdjeus* : » non ut Jndieus fieret hoc dixil Panlus, '

iis, qui Judaei mancbant , parsuaderct , ut non ai.

essent Jndtci : proptcrea hnnc eliam circuuicidil, ut cir-

cumcisionem tolleret. Ilaqne clrcumcisione adversus cir-

cumcisionem est usus. Acceplt cnim ct Timotheus circnm-

cisioncm , nt a Judaeis posset admilli, ct ingressus illos

senslm ab hac obscrvalione abduceret. Vides qua de causa

ct Penlecoslen et circumcisionem Paulus observaret ? Vultis

ct nUa legilima vobis oslendam ab eo fuissc servata? dili-

genter allendlte, Ascendil aliquando Jerosolymam, et cnmeum vidissent Aposloli, dicebant ei : « Vides, fraler Paulc,

«quol millla sunt iii Jndceis , qui convenerunt, et omnes

-.eaudierunl de le, qiiia dlsccssionem doceas a lege. Quid» ergo ? fac quod tibi dlclmns : sunt apud nos viri votum

»hnbenles snper sc : his assumplis snnclifica le cum illis,

»ct caput nde cnm iilis, ut reipsa fides illis fuit, quia quae

» audierunt de le falsa sunt, sedel ipsc Moysis legemservas ^»

' Act, XVI, 1. — 2 1 Cor. IX, 20. — ^ Acl. xxi, ao-a^.



IN PHIiNClPIUM ACTORUM IV. 5^7

Vitlelis condescensioncni otliniialiilcm ? ohservat lempoia,

ut observalionein lemporum lollal : circumcisionem atllii-

bct, ut circiuncisioni fincm imponat : sncrifitium oUert,

ut obscrvationem auferat sacrificiorum. IIoc autem illum

idcirco fecissc ut inlclligas, audi ipstun hoc dicenlcm :

« Faclus sum iis, qui suh lcgc sunt, quasi suh lege essem,

D ut eos qui snh lcge erant, lucrifacercm : el cum liher

» essem nh omnihiis, omnium ine scrvum feci'. » Ha'C ou-

lem Paulus agchat, utsuuni Dominum iniitarelur. iNam ut

ille • Cum in forma Dci essct, non rapinara arbitratus est

«esse scoequolem Deo, sed semclipsum exin.'inivit formam

»servi accipicns', » et cum fihcr cssct, ffictus est servus :

sic el isle cum liher essct cx omnihus, omnium sc servum

fecil, ut onines lucrifacerel. Naluram noslram assumens

dominusfacUis est servus, ul liheros

rcdderet servos:« In-

• clinavil ccelos, et descendit^ » ut cos qui inferius mane-

hantin coelum cvehcret. « Inclinavit ccelos : » non dixit : « De-

reliquit cffilosetdescendit, » sed, « Iiiclinnvil, »ut faciliorem

lihi elllccret ascensum in coelos : hunc quoque pro virlhus

imilatus est Paulus, quocirca dicehat : « Imitalores mci

«estote, sicut cl ego Chrisli''. » Et quomodo lu, henle

Paule , Chrisli imitator es faclus? Qr.oniodo? quia nullihi

quod mihi cst ulile quaero, sed qnod multis, ul salvi fianl,

ct cum liher essem cx onmihus, omnium servum me foci.

Nihil ergo niclius esl hac servilule, quipjjc qurc liherlalom

caelcris pariat. Spirilualis eral piscator Paiilus ; « Faciam

senim, inquit, vos pi<catoies hominum ', » quam oh cau-

sam cl ista pricslahat. Nam et piscatorcs cum piscem vide

rint h;imum deglutire, non stalim relrahnnt, sed recenles

utl rnultum spalium sequuulur, ct expeciant uthamus reclc

defigalur, al(|ue itapraedam lutius extrahant . sic et Apos-

• 1 Cor. IX, ?o-5!2. — ' Pliilip. n, 6.— ' Pial. xvii, lo. — ^ i Cor.

IV, i6. — * MiiUh. LV, 19.




toli tum agebant : hatnum doctrlna^ verbl judaicae anlmiC

Injicicbant : at itll retiahebant temere, alque retinebaut,

ct se ipsos ad clrcumcisionem Iradnccbant, au fcsta et

temporum observatlones, ad sacrificia, ad capila radenda,

et caitcra lalia peragenda : verum Aposloli sequebantur

iilos ubique, nec rclrahebant. Itaque sive circumcisionem

qu.eras, Inquit, non resislo, sed scquor : sive sacrificium

requlras, sacrifico : sive radi veh*s me, qul a lua religione

defeccram, adsum, et quod jusseris facio : sive Penlecosleu

observare praeclpias, ne hic quidem rehictor, sed quocum-

que circimiduxeris sequor, et ccdo expeclans, ut hnmus

verbi defigalur, sic ut tnlo possim totam nallonem ves-

Iram a veterl cuUu ac rehgioue revocare. Propterea nnm-

que Epheso Jerosolymam venl. Vldfs quanlum obsequere-

tur Paulus plscalurie piscium verbo cedens? vldes rursus

temporum observatlonem, et circumcisionls laduigenliam

ac sacrificiorum communlonem Initam Idcirco esse, non

ut ipsi ad velerem religionem rcdirent, scd ul iilosqui fi-

guris adha^rebanl, ad verllatem provchcrenl? Qui enim In

subhml loco sedet, si perpetuo nianeat In subhmi, nun-

quam polerlt eum, qui dcorsum jacet, evehere, sed lUumprlus se demillere oporlel, ac deindo islum exaltarl. Prop-

tcrea cx sublimilate reU";lonis evan<i;elic<'c descenderunt

Aposloh , ut a reUgionls judaicce humiUlalc ad subUmlta-

tein lUam Juda:os proveherent.

V. Sed lcmporum quidem obscrvallonem ac rcUqua

omnia uliUler et commode facta esse conslat cx istis; re-

Uquum est autem ut videamus qua de causa in Penlecosle

Uber Aclorum lcgalur. Hac enim de causa hffic omnia pro-

posulmus, ut cum teujporum observutlonem inslare vide-

ritis , ne existimells Apostolos judaicis rilibus veUc se

obstringere. Yerum allcnditc diligenter, qurcso ; ncquc

enim medlocrem quoestlonem compk^ctltur id quod dicturl



IN PBIXCIPIIM ACTORUM IV. SSg

sumus. In tllc crucis omtiia legiinus (|uae atl crucem perli-

nenl; in niajrno sabbalo rursus, tradiluni cssc Dominumnoslruui, crucilixuniessc, morluuni cssc secundiun carncin

et sepulcro conditum; cur igilm- non cliam Aposlolorum

Acta leginius post Pcntccoslcn; qnando ct cvcncrunl, et

initium duxcrnnt? Ac scio cquidcm lioc ignotum csse

mullis, quam ob causam cx ipso Aclorum libro dcmons-

Iremus islud nccesse est, ut nou a Penlecoslc, sed a lem-

pore , quod Pcnlecosten secutum est , Apostolorum Acla

initiumduxissc intelligatis. Quocirca mcrilo qujcrclaliquis,

qnam tandem oh causam statutum sit, ut historiam crucis

in die crucis ct passionis legamus; Apostolorum aulem

Acta non ipsis illis diebus ant illo tempore, quo patrala

sunt , legamus , scd tempus prtcveniamus? Ncque enim

confeslini, ubi Christus resurrexit, edita sunt miracula abApostolis, sed quadraginla diebus cum ipsis vescebatur in

lerris. Cur autem diebus quadraginta fuerit cum illis ver-

salus in terris, alio tempore declarabimus. Nunc ad pro-

posilum revertamur, et ostendamus Chrislum non statim

post resurrcctionem in coelos ascendisse, verum in terris

commoratum esse diebus quadraginta cum Discipulis

neqiie simpliciler commoratum, sed et vescentem cumipsis, et in mcnsa cum illis recunibentem familiariter cumillis versatum essc; ac post dies tandem quadraginta in

coelos ad Palrem ascendisse, ac ne lum quidem miracula

illos edidisse, sed alios decem dies elapsos esse, cumquecompleretur Pcntecoste, missum ad eos Spirilum sanctum

fuisse, lumque linguis demuin igneis acceptis edere coepisse

miracula. Ilacc aulcm omnia, dileclissimi, ex Scripturis

demonstrabimus; exempU causo, quadraginta diobus cumipsis versalum eum esse, Spiritum sanclum post Penle-

coslen descendisse, tumque lioguas illos igneas accepisse,

alque ab eo tempore miracula edi ab illis ccEpisse. Quis



iN rniNCipniM ACTonuM iv. 54

» gulos eornm '. » Vidclis exactam tlemonslralionem allalam,

nt constet quadragintn diebus in lcrris Chrislum esso vcr-satum, nec ullum ab Aposlolis miraculum csse palrnlum?

Quomodo enim miracula palraro poluissenl, cum necdumsancli ac vivifici Spirilus gratiam accepissent? Videtis post

quadraginta dies Jesum assumplum in coelos fuissu? Vi-

delis rursus post decem dics ab Apostolis edita csse mira-

cula? Cum eiiim compleretur dies Pentecostes, demissus

est Spirilus sanctus ; hoc igilur quoerendum restat, qua de

causa in Pentecosle Acta legautur Aposlolorum. Si enim

tum signa raccre coeperunt Apostoli, hoc est, post Domini

resurreclioncm, tum cliam hunc legi librnm oporlebtit.

Nam quemadmodum ea, quae ad crucem perlinent, in die

legimus crucis, ct in rcsurreclione ilcm , et in singulis

festis, quae in slngulis acciderunt, ilerum legimus; sic et

miracula cportuit aposlolica in aposlolicorum miraculorum

diebus lcgi.

VI. Cnr igilur non illa lum legamus, sed stallm post

crncem , ct resurreclionem , causam omncm dlligenter

attendite. Slalim post crucem , resurrectioncm Christi

annunliamus; porro demonstrnlio resurrcctionls miraculasunt apostolica ; alqui nihil aliud est liber iste, quamapostolicorum schola miraculorum. Quod igitur domi-

nicse resurrectionls maxlme lidem fnclt, hoc statim post

crucem et vitae largitrlcem resurrectionem patres legi sla-

tuerunt. Uanc igltur ob causam, dllectlssiml, statlm post

crucem ac resurrectionem mlracula leglmus Apostolorum,

ut manifestam et indubllatam resurrectionls probalionem

hnbeamus. Excitalum ilium a mortuls corporeis oculis non

vidisti; sed oculis fidei cernis illum a mortuis excitatum.

Non vidisti illum his oculis a mortuis excitatum, al per

illa miracula excitatum ilkim a mortuis intuebere. Ad? Act, 11, 1-3.




lUum enlm fidei conspectum signorum exhlbitio te deducit.

Itaque multo major et evidentior illa fuit demonstratio,

quod in ejus nomine signa ficrenf, quam qnod excilatus

ille a mortuis apparerct. Vi5-ne inlelligere, quo paclo ma-

jorem resurrectionis islud fidem faciat, quam si omniumhominum oculis seso intuendum oblulissel? Prudenter

altendite; siquidem mulli quaerunt, et dicunt : aQuam ob

causam, cum resurrexisset, non stalim Judaeis apparuit? »

verum supervacaneus et vanus est iste serino. Si enim nd

fidem illos pellecturus fuisset, post rcsurrectionem omnibus

appnrere non rccusasset; cocterum nequaquam eos se pel-

leclurum fuisse, si post resurrcclionem illis apparuisset,

per Lazarum indicavit. Cum enim hunc quatriduanum

mortuum, foetenlem, et corruptum suscilasset, eteffecisset

ut ligalus iiistilis in conspectum omnium prodirct, non

solum illos al (idem non attraxit, sed etiam irrilavit. Ve-

nientes enim ipsum etiam interficere hac de causa vokie-

runt '. Si ergo cum alterum a mortuis excitasset, uon tamen

crediderunl," si se ipsum ostendisset a semetipso suscita-

tum, nonne in ipsum furore cxarcissent? Tamelsi nibil

ad effectum perducturi fuissent; lamen irrito conatu suam

impielatem cxercuissent. Ut igilur eos superfluo furore

liberaret, se ipsum occultavit ; majori enim illos supplicio

obnoxios redidisset, si post crucem ap])aruisset; quocirca

ut illis parceret, se ipsum quidem ab ocuhs eorum sub-

traxit, sed editis tamen miraculis se ipum ostendit. Non

enim minus erat, quam si excitalum a mortuis eum cer-

nerent, quod Pelruin dicentem audirent : «In nomine Jesu

» Ghristi surge et ambula -. » Alque hoc quidem phirinmm

valuisse ad resurrectionem astruendam, atque ad fidem

facicndam prochvius quam illud prius, faciiiusque menti-

hus hominum persuadere poluisse miracula, quae in ejus

• Joan, XII, xo. — * Act. iii, 6.



IX PRINCIPIUM ACTORIM IV. 545

nomine facla cerncbanlnr, qnain si a mortuis cxcitalum

illiim vidissenl, inde conslabit. Resurrexil, ct sc ipsum

Discipnlis Christus oslendit ; scd invcntus cst tamen ali-

cjuis et intor ilios incredulus Thomas, 'jui dicilur Didymus,

et opus illi luit, ut in figurom clavorum manus inferret;

opus fuit, ut et lalns cjus palparel. Quod si Discipuhis

ille, qui tres cum illo anuo3 exegerat, qui dominiciE par-

liceps mensae fuerat, qui signa conspexerat et prodigiamaximo, qui loquentcm illum oudivcrat, etiam cum illnm

a morluis excitalum videret, non prius credidit, quamfiguram clavorum ct lancea! vulucra conspcxit; quomodo,qucTso, totus orbis terrarum crcditurus erat, si excitatum

illuni a morluis couspexisset? Quis hoc unquain dicere

audeal? Ncquc vero inde tantum, sed eliam aliunde cons-

tabil plns ad persuadendum signa valuissc, quam si resnr-

gentem oculis se speclandum praebuisset. Cum eniui

Petrum audiissent turbae claudo diccre : « In nominc Jesu

nChrisli surge ct ambula ', » tria millia el qninquc niillia

virorum Christo crediderunt; at Discipulus cum suscita-

tum vidisset, incredulus fuit. Vidcs aplius ad fidem facien-

dam resurreclionis hoc fuisse? INam illud quidem cumproprius Discipulus ejus vidisset, incredulus fuit; at hajc

cum etiam iuimici spcclasseut, credidcrunl. Ita mnius hocillo fuit el evidentius, plusque ad illos alliciendos valuit

atque flectendos, ut resurrectioni fidcm habercnt. Quiddico Thomam ? siquidem ut scias nc cueteros quidem Disci-

pulos primo intuitu credidisse,prudenter atlende. Noli

lamen illos condemnare, dilectissime. Si enim illos

Christus uon damnavit, neque tu illos damncs; vldebanl

euim rem miram et inusitatam Discipuli, l'rimogeuituui

ipsum n mortuis excitalum; cneteruDi maxima einsmodi

miracula primo conspcctu tcrrcre consueverunt, quousque' Act. 111, 6.



544 S. .10. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

in fldelinm inentlbus progrcssu temporis stabilitatem ali-

quam acqnisiverint , quod eliam lunc Discipulis evenit.

Post qu?m enim Chrislus, qni a mortuis resiirrexerat, dixit

illis : « Pax vobis, conlurbati, inquit, et conterriti exisli-

«mabant se spirilum videre, et dixit illis Jesus ; Quid

»turbali eslis ' ? » Post haec cum ostendrSset eis manus et

pedes, nou credentibus illis pr?e gaudio et miranlibus

dixit : « Habetis hic aliquid, quod manducetur '? » quodhac rationc vellet illis fidem facere resurrectionis. Nonpersuadel libi latus, inquit, neque vulnera? saltem mensa

persuadeat.

VII. Ut autem accurate cognoscas idcirco ilium dixisse :

« Habelis hic aliquid, quod manducetiir,' » ne forle simu-

lacrum esscvel

spiriUini, aut phantasma putarent, sedveram ac subsistenlem resurreclionem, audi qiio pacto

Petrus his comprobet resurreclionem. Cum enim dixisset :

« Deus illum suscilavit, ac dcdit mauifestum eum fieri

»nobis testibus pr.cordinatis, p deinde resurreclionis de-

raoDstrationem afferens adjecit : « Qui manducavimus et

»bibimus cimi eo. » Proplerea quoque alibi Christus cummorluam suscilasset, ut fidem faceret resurreclionis, ait :

a Date illi quod manducet ^. » Cum igitur audis eum prae-

buisse se ipsum vivum per dies quadraginta illis apparen-

lem, et cum iilis vescentem, causam raanducationis

cognosce, non quod cibo nimirum indigeret, illum man-

ducasse, sed quod Discipulorum mederi veliet imbecillitali,

unde prodigia et signa Apostolorum liquet maximamresurrectionis demonstrationem extitisse. Quapropter ait

ipse quoque : « Amen amen dico vobis, Qui credit in me,

» qune ego lacio, et ipse faciet, et majoro horum laciel ^. »

Nam quoniam cfux cum inlervenisset, plurimos scand:di-

' Luc. XXIV, 5;, 38. — ' Ibid. 4i. — ' Marc. v, 43. — * Joan.

XIV, la.



IN rHINClPIlJM ACTOIILM IV. 545

zarcrat, idcirco pluribus illi miraculis opus luit. Alioqui

enim si.cumobiissel Christus, morte piippcditus mansisset,

et sepullus, ncquc rcsiirrexijsel, ul aiunl Jiidoci, nequc in

coelum ascendisset, non solum majora poslea licri miracula

post cruccm non oportuisset , verumeliam ea , quse prius

Tacta fuerant, opus fuissel exlingui. Ilic mihi diligenler

attendile; indubitat.-c quippe resurreclionis demonstratio-

nem continent ha?c qujc dicimus ; quamobrem cademrursus eloquar. Signa fecit anlea Christus, mortuos susci-

lavit, leprosos mundavit, dxuiiones ejecit, crucilixus ei.t

deindc, ulquc ut dicunt scelcsli Judaei, non resurrcxit a

morluis. Quid igitur illis dicemus? Hoc nimirum, « Si non

resurrexit, quomodo poslca in nomine ipsius majora facta

sunt sigua ? NuUus enim ex vivis cura obiisset, majora post

obilum signa fecit; at hic majora et modo et uatura fuc-

runt, quae consecuta sunt, miracula. Siquidem natura

fuere majora , cum Chrisli umbra nunquam mortuos

suscitarit; at Aposlolorumumbra talia mulla peifecit. i\lodo

vero majora fuere signa, quod tum quidem ipse impcrans

miracula ederet; post passionem autem servi ejus auguslo

et saucto ejus nomine adhibilo majora et sublimiora pera-

gerent, ut amplius et gloriosius virtus ipsius efTulgeret.

Multo quippe majus fuit alterum nomen ipsius usurpantem

talia miracula palrnre, quam ipsum imperantem. Vides et

natura et modo majora fuisse Aposlolorum signa, dileclis-

sime , quae Cbrisli resurreclionem secula sunt ? Itaque

resurreciionis indubitata est demonslratio. Nam ut nnle

dixi, et ilerum dicam, si mortem obiissel Chrislus, et non

resurrexisset, signa eliam inlerire oportuissel ac deieri;

jamvero non modo deleta non sunt, sed et illustriora, deinde

alque celebriora sunt lactn. Si enim Chrislus non rcsur-

rexisset, nunquam alii ejus iu noniine lalia signa fecissent,

Eadem quippe virtus et ante passionem et post passionemLxxx. 35




edebat miracnla; ac primum quidem per se, deindc vero

per Discipulos; ut autem evidenlior et glorioslor (leret

resurreclionis probalio, majora post crucem fiebanl, el

sublimiora prodigia. Unde vero constat, dicet infidelis,

edita tum fuisse sigria ? tinde quifiso crucifixum Christuoi

fuisse constat ? Ex sacris Litteris, inquam. Nam et signa tumfuisse facta, ct crucifixum fuisse Christum ex sacris literis

constat. Illae enim et haec et illa narrant. Quod si tu noster

adversarius dicas Apostolos signa noa fecisse, majorem

ipsorum ostendis virlutem , et graliam divinam , quod

absque signis tantum orbcm lerrarum poluerint ad pieta-

tem traducere. Hoc enim maximum cst et inusitatum mira-

culum, cum paupercs atque mendici, nbjecli, illitterali,

imperiti, viles, ct numero duodecim tot urbes, gentes,populos, reges, tyrannos, philosophos, oratores, et totam

propemodum terram absque signis potuerint ad se per-

trahere. An vero cupis eliam nunc fieri signa cernere? tibi

ego illa et majora prioribus ostendom, non unum mortuum

suscitatum, non visum uni creco restitutum, sed discussas

erroris tenebras, quae totam terram occupaverantj non lc-

prosum unum mundatum, sed tot genles , quoe peccati

leprain absterseruni, ac per lavacrum regenerationis mun-

datse sunt. Quod signuni majus his quc-eris, mi homo,

cum tantam et lam repente factam rautationem cons-

picias?

Vllf. Vis-nc lu intelligcre, quotandem pacto visum uni-

verso terraruui orbi restituerit Christus? Anlea lignum et

lapidem non exialimabant homines lignum el lapidem esse,

verum res sensus experles deos vocabant, adeo exca'cali

erant ; jamvero quid liguum sit, qnidve lapis uoveruot;

quid sil Deus crediderunt. Sola quippe fidc immortalis ac

beata illa nalura spectalur. Yis-ne ahud quoque resurrec-

lionis signum iulueri? ex ipsa Discipuloruui raente sunip-



IN PRINCIPIUM ACTORUM IV^. O^-J

lum illud quoqnc majiis videbis post rcsnrreclioncm

aftnlsissc. Siquidem in confcsso est apud omnes eum, qui

ergo viventem hominem benevole sit afleclus, ipso morluo

forlasse ne quidem ejus meminisse; qui vero mnle affeclus

sit erga illum , dum viveret, et snperstilem deseruerit,

mullo magls immemorem defuncti futurum. Quo fit, nt

nemo qui amicum magistrumve superstitem reliquerit ac

deseruerit, vila functum plurimi faciat, ac tum prascipue,

cum propter cxhibitam in eum benevolenliam millc peri-

cula sibi viderit imminere. Ecce tamen illud quod nulli

accidit, in Christo ct Discipulis evenil, et qui viventcm

illum negavcrant ac deserucrant, et comprehensnm reli-

querant, ot aufugerant, post innumera illa opprobria, et

crucem, tanti oum fecerunt, ut pro ipsius confcssione ac

lide animas etiam suas exponerent. Enimvero si morluns

fuisset Christns, ncque resurrexisset, qni fieri potuisset, ut

qui, dum superslcs essct, ob periculum imminens fugcrant,

co jam vila funclo, propter illum mille pcriculis se ipsos

objicerent? Ac ca?leri quidem omnes fugerunt, Petrus vcro

cliam cum juramento ter illum ncgavit; ct qui tcr illum

cum juramento negaveral, et vilis ancilluloe fuerat timore

perculsus, posteaquam obierat, nobis rebns ipsis volens

fidem facere se suscitalum illum a mortuis vidisse, sic ro-

pente mutatus est, ut inlegrum populum aspernarctur, et

in medium Judaeorum theatruui prosiliret, dicerelqueillum

qui crucifixus faerat ac sepullus, a mortuis die terlia sur-

rexisse, atque in ccelos ascendisse, nequc sc mali quidquamreformidare. Lnde igitur factum erat, ut adeo confidens

esset? NoQ aliunde sane, quam ex eo quod de resurrectione

cerlior factus esscl. Cum cnim illum vidisset, alqne allo-

cutus esset, deque robus fuluris verba facicntem audiisset,

hac de causa tanqiiam in gratiam hominis jani vivcnlis

pericnlum adiret, ita se malis omnibus objiciebat, ulpote

55.



548 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C P.

qui majori virtule corroboralus esset confidentiaque ma-

jori; sic ut pro ipso mortem oppeteret, el cruci capite in

terram verso affigeretur, Cum ergo niajora fieri signa vi-

deris, et Discipulos majori eum benevolentia esse com-

plexos, qui prius eum deseruerant, et majorem fiduciam

prae se ferre, omni ex parle illuslriorem rerum factam esse

mutalionem, omniaque tutiori ac jucundiori esse in slalu

collocala, tum ipso rerum experimento cognosce res

Cliristi non esse mortis finibus circumclusas, sed resur-

reclionem iili successisse, ac vivere, snperstilemque per-

petuo crucifixum manere Deum immutabilem et immor-

lalem. Neque enim Discipuli, nisi resurrexisset, ac viveret,

majora postea miracula patrassent, quam quae crucem

praecesserant. Nam tum lemporis etiam Discipuii relique-runt eum; jamvero totus ad illum orbis terrarum accurrit,

neque Petrus solum, sed et mille alii, ac multo plurespost

Petrum, ex illis qui illum minime viderunt, animas pro

illo suas exposuerunt, capite truncati sunt, et innumera

sunt mala perpessi, ut integra et illaesa ipsius confessione

possent ex hac vita discedere. Quomodo ergo is qui mor-

luus erat ct sepulcro conclusus, ut tu dicis, o Judsee, in

omnibus qui seculi sunt illos tantam vimexhibuit tantam-

que virlulem, ut eis persuaderet, solura illum ut adora-

rent, omniaque suslinere ac perpeti mallent, quam suam

in illum fidem amiltere? Vides in omnlbus certam resur-

rectionis comprobationem elucere, cum ex signis quae tum

facla sunt, quseque nunc fiunt, tum ex Discipulorum bene-

volenlia, qui tum vivebant, et qui nunc vivunt, tum ex

periculis in quibus semper fideles versabanlur? Yis-ne

etiamnum hostes cernere polentiam ac virlulem ejus per-

liniescere, ac multo amplius post crucem ffisluare? audi

sane prudenter, quid de his scriptum sit. Cum enim vi-

derent, inquit Scriplura, Judaei Petri in ioquendo liber-



IN PUINCIPIUM ACTOHUM IV. S^O

lalem ', ct Joannis, atquc animadvcrtcrent homincs illos

llKernruni rudeset iniperilos esse, niirnbanlur, et inelucbant

non quod lilleras nescirent, sed cum illitlerali cssent omnessapienles vincerent, cumque hominem cernercnl, qui sana-

tus erat, nihil potcrant confradiccrc, tamelsi antea con-

IradiceLantcumsi^nalicri vidercnl. Curijjilur lum minime

contradicebanl? Cohibcbat illorum hnguam virtus invisi-

bihs crucifixi; ille os eorum obturabat, illc liberlatcm in

dicendo compescebat; propteren stabant, neque polcrant

contradiccre. Cum auleni verba etiam prolulerunt, vide

quo paclo meluin suum faleanlur. « \'ultis, inquiunt,

»inducere supcr nos sanguinem hominis istius '? » At enim

si nudus homo est, cur ejus sangnincm pertimescis? quara

multos Prophelos occidisti, quam multos justos jugulasli,

Judxe, nec uihus illorum sanguinem rcrormidasti ? cur

igitur hic reformidas? vere conscientiam tcrrebat illorum

crucifixus, suamiiue formidinem cum occultare non pos-

sent, vel eliam inviti suam coram inimicis imbecillitatem

fatenlur. Ac dum illum quidem cruciligerent, clamabant

dicenles : « Simguis ejus super nos, et super filios nos-

» tros^, »

adeo sanguinem ejus spernebant ; post passionemautem cum efl'ulgenlem illius virtntem intuentur, pcrti-

mescunt et acstuant, dicunlqne : « Vultis inducere sangui-

»nem homlnis istius super nos? » At enim si seductor crat,

et adversarius Dei, prout dicitis scelesli Judaei, quam ob

causamsanguinem ipsius limelis ! Etenim si tahs erat, illius

etiam fuerat cnede gloriandum ; sed quoniam talis non erat,

idcirco treraunl.

IX. Yides undique et inimicos aestuare ac tlmere?vides

illorum anxietatem ? crucifixi quoque benignitatem cog-

nosce. Siquidem illi quidem dicebant : « Sanguis ejus sii-

»per nos, et super filios noslros : «Chrislus autem non ita

* Act, IV, i5. — 2 Id, Vj 28. — ' Matlh. xxvu, 25.



55o s. jo. cenYsosTOMi ARCUiiiPiscopi c. p.

fecil ; verum suppllcaus Palri ait : « Pater, dimitte illis :

»non enim sciunt, quid faciunt. » Si enim super illos san-

"uls fuisset, et super filios illorum, nequaquam ex illorum

filiis delecti esseut Aposloli : ncquaquam ter mille simul

credidissent, neque quinquies mille. Vides ut ilii quidem

crudeles ac sffivi cuui in suos liberos essenl, ipsam etiam

naluram abnegarint : Deus autem patres omues superave -

rit beuignitate, ac fdios majori quam matres fuerit amoro

complexus? Sanguis cnim ejus super illcs el super illorum

filios fuit; super filios vero non onines, sed supcr illos tan •

tum, qui paternam impielalem el iniquittilem imitati sunt,

et quotquot illis filii fuerunt non secundimi nalura) suc-

cessionem,sed secundum voluntalis insauiam, hi soli malis

f:icti sunt obnoxii. Tu vero mihi bonitalem ac benignita-

lcm Dei aliuude quoque considera. INon enim slalim illis

suppliciiuii ac poeuam intulit, sed quadragintn et plures

elabi po>t passionem annos sivit. Siquidem Salv.itor ipse,

Tiberio im|)erante, cruci aflixus est : atillorumcivitas, im-

perantibus Vespasiano ac Tito,capta est. Cur igitur conse-

quens lempus omisil? Voluit illis spalim ad poenitenliam

agendam prsebere, ut peccata deponerenl, ut crimlna a se

depellerent. Pos tquam autem leniporisspatlum adpcenilen-

tiam proeslilutum habentes immedicablliselaboraremorbo

pra? se lulerunt, tnm demum supplicium illis ac pcenam

intulit, et eversa iilorum urbe per universum orbem terra-

rum eductos illos dispersit. Atque hoc beniguilalis ejus

opus fuit. Siquldem illos dispersit, ut Christum, quemcruci aflixerant, ubique lerrarum cernereut adorari, ut

cum ab omnibus adoralum illum ceruereut, ejusque vir-

tutemperciperent, summamsuam impietatemagnoscerent,

eaque cegnitn ad veritatcm redirent; atque ipsa captivltas

iIIIsdeindedoclrina;,acsuppIicium admonilionisoccasionem

allercbal. Si enim in rcgione Jud^eai remansissent, vera-



IN PRINCirnM ACTORUM IV. 55 1

ces fuisse Prophclas non agnovissent. Quidcnim Prophclx

diccbanlPd Poslula a mc, et dabo libi gcnles h;creditateni

»tuam, cl posscssioncm luani terminos lerrce '. » Ilaque

illos e"-redi oportuit ad tcrrae tcrminos ut propriis ocnlis

cernerent a Christo lcrrac lcrminos possideri. Rursus aUus

Proplicla dicit : « lil adorahunt cum siuiûli e loco suo'. »

Ergo iUos pcr omnia tcrrrc loca dispcrgi o[)ortuil, ul unum-

quemquc adorarc iUum propriis oculis ccrncrcnt. Rm\sns

aUus dixit : c Rcplebilnr tcrra, ut cognoscut Dominum, si-

Dcut aqua muUa ad operiendum maria ^ » In omncm igi-

tur terram abire iUos oportuit, ut rcplclam iUam cogniliouc

Domiiii viderent, ct maria, hoc cst, spiriluales istas Eccle-

sias, pictalc rcdundanlia. Propleren ubiquu lcrrarum dis'

pcrsit iUos Deus : si enim in Judaâ resedissent, hroc

io-norasscnt;

jamvcroProphetas veraces csse, atque ipsnm

virtutc poUere suorum oculorum cxperimenlo vuU ipsos

co<n)oscere, ul siquidem probi gralique 1'uerint, ad verila-

tem pcr isla deducnntur : sin aulem in impielale perscve-

rent, nuUam habeantin Ircmeiida dicjudicii excusalionem.

Proptcrea per universum orbem terrarum iUos dispersit,

ut et nos quidpium inde hicri deccrpamus, hoc cst, dum

piolalas iUas dc iUorum dispersione pradictioncs, dcque

Jerosolymorum everslone cernimus, quas el Daniei dum

abominationis desolationis mentionem lacit , et Malachias

dum ail : « Quia et in vobis claudentur janua} ^ i et David,

et Esaias, ct aUi PropheUc muUi dc his prucdixerunt, ut vi-

denles eos qui Dominum tot injuriis aUecerant, ita fuisse

punitos,patriacthbertalcprivalos,etsuisomuibuslegibnsac

paternis Iraditiouibus, virtutem cjus aguoscamus, qu.-e illa

prtedixitatqueperrecit.atqucinimiciquidemexnostrisbonis

polenliam iUius iutcUigant, nos autem ex supplicio de nils

Psal. n, 8. — 2 Soph. Ji, u. — ' Habac. 1,4.— '' Iâ"- "^' "— 5 jialac. 1, 10.



052 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIiri.PISCOPI C. P.

siimplo imQicn.sam ejns benlgnitatem ac potenliam agnos-camus, nec unqnam ilhim glonTicare desinamus, ut et

sem-piterna atquc ineffabilia hona consequamur, gratia el be-nignitale Domini noslri Jesu Chrisli, cumquo Patri gloria,una cum sancto et vivifico Spiritu, honor et imperiuninunc, et semper, et in saecula s^culorum. Amen.

FINIS TOMI OCTOGESIMI.



•'«^'^^WMvWiWVWkWVWkW^WWVVWWWWWVWVvWVWWWWWVWWVWWWSWWXWWVWv^*

AJNNOTATIONES.

Annot. (i), pag. 69.'

Evnngeliiim S. Marci (vii, 2 5.) sic habet : ProcidU

ante pedcs ejus. IL-cc dicit de Syrophocnissa, qua) eadem

est alque Chananaen.

Annot. (2), pag. 258.

Martyrium, id est, Ecclesia Martyrum nomine conse-

crata, vel in qua Martyrnm ossa deposita sunt. Vox fre-

quens apud scriplores ecclesiaslicos. Viderc licet quaj de

ea re dixerunt Maurini, in volumine sancti Alhanasii in

Onomaslico.

Annot.(3),

pag. 365.

Ilnec, quiG numcro vii ferunlur, nec cnm praecedenli-

Lus, nec cum sequenlibus cohaerenl.

Annot. (4), pag. 366.

Hacc, quoe numeris viii, ix et x rcrunlur, vere S. Chry-soslomi sunt.

Annot. (5), pag. 398.

Sic omnes habent edili; at haec verba, nec non et sp-

quenlia, non sunt Michrene, sed Malachiae.



554 AN^OTATIOKES.

Annot. (6), pag. 433.

Qua3 unciiiis clauduntur in lalinis versionibus, non lc-

gunlur in gricco lexlu, neque apud Saviliuni; sed videulur

ad sericm oralionis perlinere, alque a veleri inlerprele

lecla sunt.

Annot. (7), pag. 439.

Quoe claudunlur unclnis nusquam habentur in lexUi

graeco, nec in edilione Savilii leguntur; sed illa vetus iu-

terpres legerat.

Annot. (8), pag. 45o.

De Ecclesia sanctoruni Aposlolorum, in cujus porlicn

sepulti erant imperatores, quamque alii a Conslaulino, a

Conslantio alii slructam volunt, vide Cangium in sua

Conslanlinopoli.

Annot. (9), pag. 466.

Patriarcham Juda^orum mulli scrlptorcs ecclesiastici

memorant. Origenes in opusculo, quem typis dederunt

Maurini post Praelinilnaria ad he.Kapla, dicit se cum Pa-

triarcha Judaiorum lullo congressum esse. Palriarcham

item Juda2orum memoranl S. CyrilUis IJierosolymitnnus,S. Hieronymus, maximeque Theodoretus (Dlalog. i.),ex

cujus dlctis argullur Patriarchas Judajorum sc ex progenie

Davidls esse falso jaclitassc. Duo erant JudiEonmi Palriar-

chse, quarum alter iu Judnea degebat, aller Babylone. DePatriarchis Judoeorum agunt ii qui de Judfeorum repu-

blica tractftvere. Videre pracserlim est Pelavium in Notis



ANAOTATIONES. i)50

ad Epiphanlum, ct Jacobuui Golhorredum ad Codicem

Theodosianuui.

Annot. (io), pag. 49^-

Libaiuus iu Auliochico ait Auliochiam lu duns fuisse

urbes divisam, alleram T.-Av.iy:i, hoc est, autiquam, quac

secundum Orontis fluvii oram longum occupabat terra;

spalium : alleram novam, in ejusdem fluvii insuh» sitam,

forma rotunda, quoe quinque pontibus auliquas jungeba-

batur. In Tra^aia seu anliiiua extabat vetus ccclesia, ab

Apostohs fundala, ut dicit HomlliiC inilio Chrysostomus :

ideoque Apostolica vocatur n Theodoreto : et in Chronico

Alexandrino Trx),ati item Eccie^ia dicltur. Cujus appel-

lalionis dupiex vldetur cnusa fuisse, et quod in veterl

urbe sita, et quod autlquitus ab ApostoUs fundnla fuisset,

quje Ucet multoties propler Chrlstl nomen eversa, multo-

lles erecta denuo fuerlt, Tra/aia; tamen, seu veteris nomen

non amiserat etiam tempore Auctorls Cronicl Alexandrini.

7ra).atzv Antlochlas memorat Athanaslus Tomo ad Antlo-

chenos.



CONCORDANTIABlBLIOTHEG^ LATIN.E CUM GALLIGA,

BIBLIOTIIECA LATINA. BIBLIOTHECA GALLICA.

Hoiiiili.1 in parabolam decem inil- Ejusdcm fragmenta , toni, xiv,

liuin talentorum, pag. 4^. pag' ij^-iSj.

Ilomilia in demissionem Chana- Ejusdem fragmenta , toin. xvn,

nxx, pag. G3. pag. i2i-i5i.

Homilia de ptlitione malris filio- Ejiisdem fragmenla, tom. xviii,

rum Zebedxi, pag. Si. pag. i5G-i(ja.

GoDcio I. De Lazaro uiendico Ejusdem fragnienta , tom, xiv,

pag. 101. pag. 227-256.

Concio n. De eodem Lazaro E;usdeni fragmenla, tom. xiv,

pag. 161. pag. 256-245.

Concio 111. De eodem Lazaio, Ejusdcm fragmenta , tom. xiv,

pag. 177. pag. 2t6-25o.

Concio IV. De eodem Lazaro Ejusdem fragmenta, tom. xiv,

pag. 201. pag- 250-257.

Huuiili 1. In crucem ct coeme- Ejusdem fragmcnla , tom. xiv,

teria, pag. 2^7. pag. 4o5-'iio.

Homilia 11. In crucem et in con- Ejusdem fragmenta , toni. xiv,

fessionem latronis, pag. 279. pag. ^n-iaS.

Concio in sanctum Pascba , pag. Ejusdem fragmenla , tom. xit,

552. pag. 4"3-478.

Uomilia in ascensionem Domini, Ejusdem fragmenta , tom. xiv,

pag. 441. pag. 488-491.

Homilia 11. De sancta Peiitecoste, Ejusdem fragmcnta , toin. xiv,

pag. 4oi. pig. is-i-\cyi.

Homilia de consubstanliali Filio, Ejusdem fragmeuta , tom. xiii,

pag. 411. pag. 597-602.

Homilia quod Chiislus sit Deus Ejusdem fragmei>ta , tom. xiii,

pag. 4^0. pag- 2S2-326.

Sermo 1. In inscriptionem altaris Ejiisdeui fragmenta , toui. xiii,

etin piiQCJpio Actorum, p. 369. pag. 526-557.



v\A «w \\\ x^* w^vw^wx wv\ \w kW v\* \w\w\^;v

INDEX

TOMI OCTOGESIMI.

HOMiLi^ IN quj:dam LOCA LVANGELIORUM.

HoMiLiA. Iii paralyticum per tcctiim dcmi>SHm, qnod noii sU illc,

de quo .npud Jo.Tnncm .Tgitur; deque Filii cim» Patre .Tqua-

lilatc. 5

HoMTLiA. In paralyliciim, qui pcr triginta-ocfo annos decubuerat

in infirmilate siia, ct in illud : Palcr meiis iisqiie modo operalur,

ct ego opcror. 27

HoMTtiA. In parabolam decem milliuni talenlorum debitnris,» et

ccntum denarios exigentis, el quod omni peccato detcrior sit in-

juriarum rccordatio, -Ja

HoMiLiA. In demissionem Cliananseae. Habita autem est post cjus

reditum ab exilio. 65

HoMiiiA. In reliqua adversus li.rreticos, et dc judicio, alque elee-

Diosyna, el petitionem matiis filiorum Zcbedxi. 8i

HoMiLiA I. In proditioncm Jud.e, ct in Pascha, inque traditioDem

mysteriorum, acquod nonoporteat injuriarum mcminisse. Habita

in sancta et magna feria qiiinta. g6

HoutLii II !n diTiijjm et inystitam coenam Salvaioris. et de pro-dltione Juds : ef in Pascha itcm, ctin dispen=aIIonem divinonim

mysleriorum, et de oblivione injiiriaruui. Habita in sancta ct

magna ieria quinla. iii

HoMiLiA IIl. In proditioDem Judoe. la^

Coxcio I. Postridinc kalenda.t Antinchiae liabita de iis, qul ine-

briantur. dcque iis, qui commpant ad cauponas, qiiique clioreas



5Go LNDliX.

ducuDt per civitalcm;

praetereaquod non oporteat desperare de

discipulis, etiamii in pr.xsens non ubtenipercnt;

postrcmo deLa-zaro mendico, ac de divite. i3i

CoNcio II. De Lazaro; et qujd animae morle violenta deceden-

tium, non fiunt daemones ; deque judicio et eleemosyna. i6i

CoNCio III. De Lazaro el quare non dixerit ! Cepisti bona tita In

vita tua ; sed, Recepisti ; et quamobrem justi saepenumero inci-

dunt in pericula, cum ea peccatores efTugiant. iry

CoNcio IV. De divite et Lazaro, quodque conscientia solet nos

commoncfacere veterum deliclorum, item dc Joscpli. 201

HoMiLiA. In quahiduanum Lazarum, et de Christi precibus. 218

HoMiLU. In illud : Paler, si possibi/e est, transeat a me calix iste :

verumtawcn non slciit c^o volo,secl sicut tu ; et contra Marcionistas,

et Maniciiseos, et quod ingerere se periculis non oporlcal, scd

omni voluutali Dei voluntatcm anteferre. a^j

HoMiLiA. In coemeterii apiJcUationcm, ct in crucem Domini et Dei

ct Salvatoris nostri Jesu Cbristi. ^Sj

HoMiLiA I. In crucem et in latronem ; item de secundo Chrisli

advenlu et quod frequenter sil orandum pro inimicis. 366

HoMiLiA II. In crucem et in confessioneiu latronis, recitata in

sancta et magna parasceve, et quod oportcat pro iniaiicitf

orare. 279HoMiLiA I. De resurreclione mortuorum. 296

HoMiLiA II. Adversus ebriosos et de resurrcctione sermo habitus

in sancta et magna dominica Pasch». 8i8

CoNCio. In sanctum Pascha. 33j

IIoMiLiA. In Ascensionein Domini nostri Jesu Christi sernio recita-

tus in Mjartyrio Romanesiae, ubi Martyrum corpora sub pavi-

uiento prope cadavera baerelicorum condita, ablata fuerunt, et

editioie loco separalim sepulta. 34

HoMiLiA. In ascensionem Domini nostii Jesu Christi et in princi-

pium Aclorum Apostolorum. ZHy

HoMiLiA I. Dc sancta Peutecoste, el cur jam non fiant miracula,

quodque ea, quae geruulur, ac dicuntur a nobis, prescribantur. 584

HoMiLU II, De sancta rentccostc. 4oi



INDIiX. 5Ul

HuuiLU. lii co:i, qui ad tynaxiiu non oc-cuircnint, r.t quucl Kilitu

l*alri «it consuLstantiali* d«;i»ioistiatiu, (|iiudque ea, qii;»; Liiiui-

liter ab co dicta sunt et tacta,nuii pr.iptei' iinliecillitatein

po-tenlix, vtl ut niinor censeatur, facla sint.el dicta, seil jjri)|)ler di-

versas dispensationis rationcs ; ex dispiitaliune dc iiKdinprcUen-

«ibili et conscqucntei. ^ii

HoMiLiA. Adversus Judaeos et gciililcs demonstratio, quud Oiirisln»

»it Dcus, e\ iis, quae niultis in Kicis dc illo dicta sunt apud l^ro-

plietas. ^•'»"

HuMiLiA. Const.nntinopoli liabita cnntra Anuinoeo* de incumprc-hcnsibiii Dci natura, ct quud Nuvum Test.imcntiim Veteri con-

sonet, alquc in eos, qui divinis non intcrsunt convenlibus. ^ya

Sl-b>io I. Ad ejs qui convcntuni Ecclesia; deseruerunt, ct quod

nun opiiiteat sacrariim Scripturarnni titnlos pixtcrmittcic, ct iii

inscriptioncm altaris et in nuper iiluniiiiatos. .jSo

.Si^huo II. Cum in vcteri Ecclcsia longu iiilei vallo celebrata col-

lecta esset, sernio babitus in inscriptiuiieijj Actoruni Apostolo-lum ; et vitaui cuni virtnlc actain nliliorcm esse signis ac inira-

culis ; et qiiatcnus diffcr.Tt a signis conversalio. 4<)

Skhmo 111. Quo-I ntilis sit lcctiL- sacraniin Scripluraruui, ct quod

scrviUite ct incommodis nmnihus iBCxpngnaliilem rcddat cum,qui fiierit eis inlcntus : et quod Apostolornm nomcn inulta-

rum dignitatum sit nomcn. ct qiiod cxternis magistralibus, ip-

sisque a Deo regibus multo majorcm babeaot potcstatem ct auc-

toritatem Aposloli,; et in line, ad nuper baptizatos. 5i^

.Skrmo l\ . l*criciilu non c.iiere, si auditores ea taccant, qu.v ia

Ecclesia dicunlur, ct cujus ici gralia lcganltir .\cla Apostolo-

ruui io Pcnlecoste, et cur se ipsum non omnibus Cluistus os-

tenderit, cum suriexisset a mortuis, cumqiic miillo clariorcm

Ipso conspectu dcmonstrationcin cxbibui^se rcburrcclionis pcr

iniraciiia, qtia: siint ab Apostolis cdita. 52S

Ai>K0TATl0.>KS. 5^1

Cu.NCOHD Ai^TIA. 5<j

KXPLlCrr INDBX.

56

Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 11.

Documents

Transcript of Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 11.