8/18/2019 3.2 SUNGAI

1/26

3.2 SUNGAIHAJAH BADARIAH BINTI HASHIM

 JABATAN SAINS

SCE 3103 BUMI DAN ANGKASA LEPAS

PPISMP AMB JANUARI 2014 SEM 5UNIT N3 MAJOR SAINS

25.1.2016 (ISNIN), 10.30 ! " 1.30 #!$

8/18/2019 3.2 SUNGAI

2/26

P%&!'%*& *+&! 

• Sungai boleh dikelaskan kepada tiga jenis iaitu

• sungai fana,

•

sungai jeda

• sungai saka.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

3/26

S+&! -&

Sungai fana ialah sungai atau alur yangmengalirkan air semasa hujan atau sebaik sahajasalji cair.

 Tidak ada aliran dasar bagi sungai jenis ini keranaaras mata air jauh ke bawah daripada dasarsungai.

Aliran sungai fana bersifat aliran terus sahaja danianya terdapat di kawasan gersang atau separagersang yang tidak mempunyai saluran yangkekal.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

4/26

S+&! %/

Sungai jeda merupakan alur yang mengalirkan airdalam jeda masa yang tertentu seperti dua atautiga bulan dalam setahun iaitu mengikut musim

hujan sahaja dan selebihnya adalah kering.

Sungai jenis ini lazimnya terdapat di kawasan

monsun tropika yang mempunyai musim kering

atau kemarau yang nyata.

Aliran dasar sungai hanya berlaku pada musimhujan sahaja, manakala pada musim kering aliran

dasar akan terhenti akibat kekurangan air.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

5/26

S+&! *'

Sungai saka ialah alur yang mengalirkan airsungai sepanjang tahun.

Sungai jenis ini terdapat di kawasan tropikalembab khususnya di kawasan khatulistiwayang menerima hujan yang banyak sepanjang

tahun.

Walaupun pada musim kemarau, sungai initidak kering dan aliran dasarnya terusmengalir.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

6/26

P *&

Sistem saliran terbentuk di permukaan bumiapabila air hujan mengalir di atasnya.

 Terdapat beberapa jenis pola corak! saliran sepertipola saliran reranting,

 jejala,

sepuncajejari!,

bawah tanah,

sejajar,

bersirat,

saliran darat.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

7/26

"ola saliran reranting

#erbentuk seperti ranting pokok

• $awangan%cawangan sungai bercantamdengan sungai utama pada sudut kurang dari

sudut tepat•  Terdapat kawasan yang mempunyai batuan

yang sama kekerasan

$ontoh& Sungai "ahang ,Sungai 'elantan

8/18/2019 3.2 SUNGAI

8/26

b."ola saliran jejala 

 Terdapat di kawasan yang mempunyailapisan batuan keras dan batuan lembutsecara berselang%seli

•

Anak%anak sungai mengalir danmenghakis lapisan batuan lembut

• $awangan%cawangan sungai memasuki

sungai utama pada sudut tepat• $ontoh& Sungai "erak

8/18/2019 3.2 SUNGAI

9/26

c."ola saliran selari

• $awangan%cawangan sungai dan sungai utama mengalir

 secara selari atau hampir selari antara satu sama lain

•

 Terdapat di cerun ceram

• $ontoh& Sungai 'inabatang

8/18/2019 3.2 SUNGAI

10/26

"ola saliran gegelang

•  $awangan%cawangan sungai mengalirmenurun dari puncak gunung danbersantum dengan sungai utama di

kawasan tanah rendah

• Anak%anak sungai yang baru pula akan

memasuki cawangan%cawangan sungai

8/18/2019 3.2 SUNGAI

11/26

"ola saliran jejari

•  #erbentuk seperti jejari roda

• $awangan%cawangan sungai mengalir turunmenghala ke semua arah dari kemuncak

sebuah bukit atau gunung• $awangan%cawangan sungai bercantum

dengan sungai utama di kawasan rendah

8/18/2019 3.2 SUNGAI

12/26

S+&!"*+&! / M*

(alaysia mempunyai sungai kerana&

•

mempunyai banyak kawasantadahan

• menerima hujan lebat sepanjangtahun.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

13/26

S+&!"*+&! / M*

)mumnya, kebanyakan sungai di (alaysiadalah&

• pendek*

• beraliran deras di peringkat hulu*

• berliku%liku dan mengalir perlahan diperingkat hilir.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

14/26

S+&!"*+&! / M*

• 'ebanyakan sungai di Semenanjung(alaysia berpunca dari #anjaran

 Titiwangsa dan mengalir ke&

• Selat (elaka

• +aut $hina Selatan.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

15/26

S+&!"*+&! / M*

• i Sabah dan Sarawak, sungai%sungaiberpunca dari banjaran gunung dipedalaman dan mengalir ke&

• +aut $hina Selatan

• +aut Sulu.

Sungai'edah

8/18/2019 3.2 SUNGAI

16/26

"eringkat aliran sungai

• "ada umumnya, sebatang sungaidapat dibahagikan kepada tigaperingkat aliran, iaitu

peringkat hulu, tengah dan hilir.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

17/26

Bentuk muka Bumi di Peringkat Hulu

•

i peringkat ini, sungai mengalir dengan lajudan membentuk ciri -zikal seperti lurahberbentuk /, air terjun, jeram dan lubangperiuk.

• 0akisan sungai secara tegak ke dasar sungaimembentuk lurah yang sempit dan berbentuk/. yang disebut sebagai jurang. +embah

sungai di peringkat ini sempit.• Apabila air sungai mengalir dari tanah tinggi

ke tanah yang lebih rendah secara tiba%tiba,air terjun akan terbentuk. $ontonya, Air

 Terjun 'ota Tinggi.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

18/26

Bentuk muka Bumi di Peringkat Hulu

•  1eram terbentuk apabil sungai mengalir

melalui batuan yang berselang lapisankeras dan lembut. Air yang mengalir akanmeloncat dan mengalir dengan derasnya.

$ontohnya 1eram "elagus di Sungai2ayong.

• i bahagian sungai yang tidak rata, aliran

air yang deras akan berpusar. #atu batanakan menghakis ke dasar sungai danlekukan yang berbulat akan terbentuk.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

19/26

B%+' M+' B+ / P%&!'# T%&!$

• i peringkat tengah, sungai mengalirdengan lebih perlahan dan terbentuk

likuan sungai.• $erun sungai yang lebih landai

menyebabka aliran sungai berliku%

liku.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

20/26

B%+' M+' B+ / P%&!'# T%&!$

• Sungai yang berliku%liku akan berkeluk.#ahagian sungai yang berkeluk inidikenal sebagai likuan sungai.

• 0akisan terus berlaku di tebing cekungsungai menyebabkan tebing yang

tinggi dan curam terbentuk.• i tebing liku cembung sungai akan

berlaku pemendapan. Tebing landai

terbentuk.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

21/26

c. Bentuk Muka Bumi di Peringkat Hilir 

i peringkat ini, bentuk -zikal yangterbentuk ialah

dataran mendap,

liku terpenggal,

tasik ladam

delta.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

22/26

ataran mendap&

• Aliran sungai yang sangat perlahanmenggalakkan pemendapan berlaku didasar sungai yang meningkatkan aras air

sungai.• #anjir mudah berlaku, bahan mendapan

termendap di permukaan lembah.

• (endapan yang tertimbun di dasar sungai

akan membentuk dataran mendap danmendapan yang tertimbun di tebing sungaipula akan membentuk tetambak.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

23/26

+iku terpenggal dan tasik ladam&

• +ikuan sungai menjadi lebih besar dan

berbentuk hampir bulat dengan tebingcekungnya. Segenting yang sempitterbentuk.

•

Segenting ini terputus semasa banjir danmenghasilkan liku terpenggal.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

24/26

+iku terpenggal dan tasik ladam&

• +ama%kelamaan, liku sungai di bahagian ituakan terpisah langsung dan terbentuklah tasikladam.

• "emendapan bahan%bahan terhakis di bahagianmuara sungai secara berterusan akan

membentuk delta.• $ontohnya, elta 2ajang.

8/18/2019 3.2 SUNGAI

25/26

elta terbentuk apabila&

• %tindakan hakisan giat yang menyediakanbahan mendapan yang banyak*

• %dasar laut di muara sungai cetek*

%tiada arus kuat yang bersudut tepatdengan muara sungai*

%tiada tasik besar di sepanjang aliransungai*

%bahagian muara tidak mengalami pasang

surut yang besar

8/18/2019 3.2 SUNGAI

26/26

'e tajuk 3.3 Tasik