˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

40
ก. 235 4-2554 4 : QUANTITIES AND UNITS PART 4 : MECHANICS กก กก ICS 01.060 ISBN 978-616-231-140-6 THAI INDUSTRIAL STANDARD STANDARD

Transcript of ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

Page 1: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

��ก. 235 �� 4-2554

������������� �� 4 : ก������ QUANTITIES AND UNITS � PART 4 : MECHANICS

�����ก������� ��!��"��#��$����ก���

ก��%����$����ก��� ICS 01.060 ISBN 978-616-231-140-6

���� ��!��"��#��$����ก��� THAI INDUSTRIAL STANDARD

STANDARD

Page 2: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

���� ��!��"��#��$����ก���

��ก. 235 �� 4-2554

�����ก������� ��!��"��#��$����ก��� ก��%����$����ก��� &��'�����%() 6 ก�$�%'+ 10400

.%���'%� 0 2202 3300

���ก��/���0ก�11��$2ก3� 42�2���ก�������%�)�5� �� 128 ���'��3 13� ���%() 1 �(��7� '$%8��ก��0 2555

������������� �� 4 : ก������

Page 3: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

(2)

7��ก���ก����0�ก�� 7��%() 244

���8��ก���ก�� !"#$%&'!%(%!)*+"ก -.)&/0&123 45%/26)%70)+689:97);<!=("4+ก7>%?:@A!;

ก���ก�� :%)$0ก123.0) 50&42:6!* ก!46=+@;):ก%!8>% :%)/0:.0) .2:.B$0ก123 ก!4/26)%$%&'!*@!2ก%! :%)$2!2.0) +C;):4;&AC &D%:0ก#%:E!4%FB+<GH"&0:'2 :%/%"%ก%$+"ก?;!=$0ก123 +:;)4:%I% ก!4&GH"&%!65%!"%ก%$ !"#$%&'!%(%!)*.B+ก;)!'2 /2+.;)!+(!2J 8F=/2$/ก!!4$%&'!* (AK%7#ก!F*45%/26)%70) LB>.M/)$%&'!%(%!)*(!04<! 5!!N4:'!* 45%/26)%70)+689:97);<!=("4+ก7>%<!=:8!+5:G" :%)+.GH"4$0ก! &2:.0)$!; &O%@0:/2(0)/26)%$%&'!*P7=+689:97);P5M#E!=+6$-6) :%)-.))0:'* $2!29.'2 &O%@0:&M#+&!24ก%!&":/26)%$%&'!*P7=+689:97); !"#$%&'!%(%!)*I!F; +(!2JI0ก'!* &4%848F2'$%&'!*P5M#E!=+6$-6) Q:<!=@!4!%.BEO04I* LB>.M/)$%&'!%(%!)*E!;.% +6;):E!=&#8* &4%84/26)%$%&'!*P5M#E!=+6$-6)

ก���ก����9��$ก�� :%#ก:ก/!!F @AJ)%62NR%: &D%:0ก#%:4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 :%)6/0)<! .%+(;)4+(:

���� ��!��"��#��$����ก����: ����ก��0�)������;

Page 4: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

(3)

8F=ก!!4ก%!/2.%ก%!C"#"#8*ก%!!=5/M%#E!=+6$/M%1>/)ก%!4%'!R%:8F=6;H 12 5!G" ISO/TC 12 +!GH"# Quantities, units, symbols, conversion factors P7=8F=ก!!4ก%!/2.%ก%!C"#���ก�����ก������� �������������������������

���ก�������ก��8F=6;H 25 5!G" IEC/TC 25 +!GH"# Quantities and units, and their letter symbols -1>!M/4ก0:Pก>-CE!0@E!A#+"ก&%!/2.%ก%!+ก;H)/ก0@E!24%FP7=5:M/)'M%#j 91)+E7;H):PE7# ISO 1000 P7=":Aก!4 ISO 31 +Ek:":Aก!4 ISO 80000 P7=":Aก!4 IEC 80000

":Aก!4 ISO 80000 I%)Q'>.GH"+!GH"# Quantities and units 4; 11 +7M4 6;H(01<24<*91) ISO -1>PกM Part 1 : General Part 2 : Mathematical signs and symbols to be used in the natural sciences and technology Part 3 : Space and time Part 4 : Mechanics Part 5 : Thermodynamics Part 7 : Light Part 8 : Acoustics Part 9 : Physical chemistry and molecular physics Part 10 : Atomic and nuclear physics Part 11 : Characteristic numbers Part 12 : Solid state physics ":Aก!4 IEC 80000 I%)Q'>.GH"+!GH"# Quantities and units 4; 3 +7M4 6;H(01<24<*91) IEC -1>PกM Part 6 : Electromagnetism Part 13 : Information science and technology Part 14 : Telebiometrics related to human physiology

4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/) +7M4 4 : ก7$%&'!* -1>E!=ก%$Q.>8!0o#P!ก+Ek:4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/)'M%#j 6%#ก%)I%< +7M4 3 E!24%FP7=5:M/)6%#ก7$%&'!* 4%'!R%:+7C6;H 4"ก.235 +7M4 3�2520 Q:!%.ก2((%:A+@กN% +7M4 94 '":6;H 113 7#/0:6;H 15 <p$(2ก%): <A6?$0ก!%. 2520 P7=-1>Pก>-CE!0@E!A#91))ก+72กP7=กD%5:1Q54M+Ek: 4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4E!24%FP7=5:M/)'M%# j 6%#ก%)I%< +7M4 3 E!24%FP7=5:M/)#%:ก7$%&'!* 4%'!R%:+7C6;H 4"ก.235 +7M4 3�2527 Q:!%.ก2((%:A+@กN% q@0@<2+$N +7M4 102 '":6;H 4 7#/0:6;H 11 4ก!%84 <A6?$0ก!%. 2528

+:GH"#(%ก&%!=&D%80J6%#/2.%ก%!-1>+E7;H):PE7#-E";ก (r#+5s:&48/!Pก>-CE!0@E!A#Q54M 8G" 1. +E7;H):+7C7D%10@C"#+7M4(%ก+124+7M4 3 +Ek:+7M4 4 2. +7C7D%10@6;H6%#E!24%F+E7;H):PE7#-E(%ก4%'!R%:+124 3. +<2H4+'24E!24%F6%#ก7$%&'!*+.2#/2+8!%=5*

Page 5: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

(4)

4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/) +7M4 4 : ก7$%&'!* +Ek:+7M46;H 4 Q:":Aก!44%'!R%:L72'I0FS*

"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/) 4%'!R%:+7C6;H 4"ก. 235 trH#4;60o#541 15 +7M4 10#:;o

(1) +7M4 1 : 60H/-E (2) +7M4 2 : +8!GH"#54%)P7=&0J70กNF*6%#8F2'$%&'!* &D%5!0@Q.>Q:6%#/26)%$%&'!*?!!4.%'2P7=

+689:97); (3) +7M4 3 : E!2IB42P7=+/7% (4) +7M4 4 : ก7$%&'!* (5) +7M4 5 : +6"!*94-1:%42ก&* (6) +7M4 6 : P4M+57sก-uuv%

(7) +7M4 7 : P&# (8) +7M4 8 : &/:$%&'!* (9) +7M4 9 : +84;+.2#uw&2ก&*P7=uw&2ก&*94+7กA7 (10) +7M4 10 : uw&2ก&*"='"4P7=uw&2ก&*:2/+87;)!* (11) +7M4 11 : +7C+q<%= (12) +7M4 12 : uw&2ก&*&O%:=C"#PCs# (13) +7M4 13 : +689:97);&%!&:+6$P7=/26)%$%&'!*&%!&:+6$ (14) +7M4 14 : +6+7-@9"+4'!2ก6;H+ก;H)/C>"#ก0@&!;!/26)%C"#4:AN)* (15) $0<6*4%'!/26)%!=5/M%#E!=+6$ � P:/821<Go:R%:P7=P:/82160H/-E<!>"48D%$0<6*6;H+.GH"4&04<0:?*

4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4:;o กD%5:1Cro:91)Q.>+"ก&%!'M"-E:;o+Ek:P:/6%# ISO 80000-4 : 2006 (E) Quantities and units � Part 4 : Mechanics ISO 80000-5 : 2007 (E) Quantities and units � Part 5 : Thermodynamics ISO 80000-2 : 2009 (E) Quantities and units � Part 2 : Mathematical signs and symbols to be used

in the physical sciences and technology ISO 80000-3 : 2006 (E) Quantities and units � Part 3 : Space and time 8F=ก!!4ก%!4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4-1><2(%!F%4%'!R%::;oP7>/ +5s:&48/!+&:"!0R4:'!;E!=ก%$'%4 4%'!% 15 P5M#<!=!%.@0JJ0'24%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 <.$. 2511

Page 6: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

(5)

���ก��ก��%����$����ก��� 42�2%() 4387 ( '.�. 2554 )

""ก'%48/%4Q:<!=!%.@0JJ0'24%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 <.$. 2511

+!GH"# )ก+72ก4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/)'M%#j 6%#ก%)I%< +7M4 3 E!24%FP7=5:M/)6%#ก7$%&'!*

P7=กD%5:14%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/) +7M4 4 : ก7$%&'!*

91)6;H+Ek:ก%!&48/!E!0@E!A#4%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/)'M%#j 6%#ก%)I%< +7M4 3 E!24%FP7=5:M/)6%#ก7$%&'!* 4%'!R%:+7C6;H 4"ก. 235 +7M4 3-2527 "%$0)"D%:%('%48/%4Q:4%'!% 15 P5M#<!=!%.@0JJ0'24%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 <.$. 2511 !0R4:'!;/M%ก%!ก!=6!/#"A'&%5ก!!4""กE!=ก%$)ก+72กE!=ก%$ก!=6!/#"A'&%5ก!!4q@0@6;H 872 (<.$. 2527) ""ก'%48/%4Q:<!=!%.@0JJ0'24%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 <.$. 2511 +!GH"# )ก+72กP7=กD%5:14%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/)'M%#j 6%#ก%)I%< +7M4 3 E!24%FP7=5:M/)6%#ก7$%&'!* 7#/0:6;H 24 ?0:/%84 <.$. 2527 P7=""กE!=ก%$กD%5:14%'!R%:L72'I0FS*"A'&%5ก!!4 E!24%FP7=5:M/) +7M4 4 : ก7$%&'!* 4%'!R%:+7C6;H 4"ก. 235 +7M4 4-2554 Cro:Q54M 10#4;!%)ก%!7=+";)1'M"6>%)E!=ก%$:;o 60o#:;o '0o#P'M/0:E!=ก%$Q:!%.ก2((%:A+@กN% +Ek:'>:-E

E!=ก%$ F /0:6;H 19 ?0:/%84 <.$. 2554

��������� 0�?�$ก:

!0R4:'!;/M%ก%!ก!=6!/#"A'&%5ก!!4

Page 7: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

(6)

2%��� 0.1 ก��1�;�����

'%!%#E!24%FP7=5:M/)Q:4%'!R%::;o 5:>%t>%) (5:>%+7C8BM) +Ek:E!24%FP7=5:>%C/% (5:>%+7C8;H) +Ek:5:M/)6;H&4:0)ก0@E!24%F

5:M/)60o#541!=5/M%#+&>:6r@ 2 +&>:6%#5:>%C/%Cro:ก0@E!24%F!=5/M%#+&>:6r@6%#5:>%t>%)6;H&4:0)ก0:

0.2 �����9��������

8M%C"#E!24%F6;H&D%80J6;H&A1Q:C"@+C'C"#+"ก&%!:;o กD%5:1-/><!>"4&0J70กNF*P7=@6:2)%4 @6:2)%46;HกD%5:1-/>+<GH"Q5>6!%@<"+C>%Q(+6M%:0o:-4M-1>4;(A1E!=&#8*Q5>+Ek:@6:2)%46;H&4@B!F*

70กNF=+q<%=C"#E!24%F6%#&+ก7%!* 6%#+/ก+'"!*5!G"6%#+6:+t"!*C"#E!24%F@%#8M%-1>กD%5:1-/>91)+q<%=")M%#)2H#+4GH"4;8/%4(D%+Ek:6;H'>"#:2)%4

&M/:Q5JMP7>/กD%5:1+<;)# 1 .GH"5!G" 1 &0J70กNF*&D%5!0@8M%C"#E!24%F Q:ก!F;6;HกD%5:14%กก/M% 1 .GH"5!G"4%กก/M% 1 &0J70กNF*&D%5!0@E!24%F+1;)/ก0:-4M-1>Q5>8/%4P'ก'M%#+Ek:<2+$N .GH"5!G"&0J70กNF*+57M%:;o(=4;R%:+1;)/ก0: +4GH"4;'0/+":-1> 2 P@@ (+.M: ϑ 5!G" θ , ϕ 5!G" φ , a 5!G" a P7= g 5!G" g ) (=กD%5:1-/>P@@+1;)/ P'M-4M-1>54%)8/%4/M%";กP@@5:rH#-4M+Ek:6;H)"4!0@ 91)60H/-EP7>/ก%!:D%-EQ.>6;H4;8/%4P'ก'M%#ก0::0o:-4M6D%Q5>P&1#8/%454%)6;H<2+$Nก/M% &0J70กNF*6;H")BMQ:/#+7s@54%)8/%4/M% &0J70กNF*+57M%:0o:+Ek: x&0J70กNF*6;H&#/:-/>y Q.>Q:ก!F;<2+$N+4GH":D%&0J70กNF*570ก-EQ.>ก0@8/%454%)trH#P'ก'M%#ก0:

0.3 �����9�������

0.3.1 9@�ก����;%�)�5�

5:M/)&D%5!0@E!24%F6;H&4:0)ก0:-1>กD%5:160o#&0J70กNF*!=5/M%#E!=+6$P7=@6:2)%4 .GH"C"#5:M/)+Ek:-E'%4I%N%6;HQ.> P'M&0J70กNF*'M%#jQ5>Q.>&0J70กNF*!=5/M%#E!=+6$+54G":ก0:6AกI%N% C>"4B7+<2H4+'24Q5>1B 4"ก.235 +7M4 1 5!G" SI Brochure (7th edition 1998) (%ก&D%:0ก#%:!=5/M%#E!=+6$/M%1>/)ก%!.0H# P7=ก%!/01 (International Bureau of Weights and Measures, BIPM) P7= ISO 80000-1 (ก) 5:M/) SI !=@A-/>กM":5:M/)6;H-4MQ.M5:M/) SI 5:M/) SI -1>)"4!0@Q5>Q.>(%กก%!E!=.A4Q5JM/M%1>/)4%'!%

.0H#'/#/01 (Conférence Générale des Poids et Mesures, CGPM) (C) 5:M/)6;H-4MQ.M5:M/) SI trH#"%(Q.>!M/4ก0@5:M/) SI +<!%=4;8/%4(D%+Ek:Q:6%#E|2@0'25!G"+Ek:5:M/)<2+$N

+q<%=&%C%P)ก(%ก5:M/) SI (=80H:1>/)+&>:E!= (8) 5:M/)6;H-4MQ.M5:M/) SI trH#"%(Q.>!M/4.0H/8!%/ก0@5:M/) SI (=<24<*1>/)C:%1'0/<24<*+7sกก/M%?!!41%P7=

")BMQ:&14I*6;H 10 x'0/E!=ก"@ก%!PE7#L0:P7=54%)+5'A (conversion factors and remarks)y (#) 5:M/)6;H-4MQ.M5:M/) SI trH#-4M8/!!/4ก0@5:M/) SI -1>Q5>-/>+Ek:C>"4B7Q:I%8L:/ก P7=-4MOG"/M%+Ek:&M/:

5:rH#C"#4%'!R%::;o 5:M/)6;H-4MQ.M5:M/) SI +57M%:;o(01+Ek: 2 ก7AM4 8G" (1) 5:M/)Q:!=@@ CGS <!>"4.GH"+q<%=

Page 8: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

(7)

(2) 5:M/)Q:!=@@"24<;+!;)7 (imperial system) trH#4;5:M/)R%:+Ek:uA' E":1* /2:%6; P7=5:M/)"GH:j 6;H+ก;H)/C>"#

(() 5:M/)6;H-4MQ.M5:M/) SI Q5>-/>+Ek:C>"&:+6$ 6;H+ก;H)/ก0@'0/E!=ก"@ก%!PE7#L0:-1>Q5>-/>Q:I%8L:/ก 8.

0.3.2 9@����ก�9�������������2������%()�(�����A���B)�

5:M/)+&!24E!24%FQ1j 6;H4;42'25:rH#กs8G"'0/+7C5:rH# (1) trH#91)60H/-E(=-4M+C;):5:M/) 1 7#-EP7=-4MQ.> 8D%"AE&!!8 (prefix) 4%+Ek:<5A8BF5!G"<5A8BF)M")C"#5:M/):;o";ก "%(Q.>กD%70#C"# 10 P6:"AE&!!8

'0/")M%# 10.:;50ก+5 n = 1.53 x 1 = 1.53 +7C+!)*9:71* Re = 1.32 x 103

+<GH"<2(%!F%/M%4A4+.2#!=:%@P&1#+Ek:"0'!%&M/:!=5/M%#8/%4)%/ 2 8/%4)%/ ก0@4A4'0:+Ek:"0'!%&M/: !=5/M%#<Go:6;Hก0@กD%70#&"#C"#8/%4)%/ Q:E� <.$. 2538 (8.$.1995) CGPM กD%5:1Q:!=@@5:M/)!=5/M%#E!=+6$/M% +!+1;): (rad) P7=&';+!+1;): (sr) +Ek:5:M/)":A<06?*6;H-4M4;42'2 trH#":A4%:/M%E!24%F+.2#!=:%@ P7=4A4'0:+Ek:E!24%F":A<06?*6;H4;42'2+Ek:5:rH# 5:M/)+!+1;):P7=&';+!+1;):+6M%ก0@5:rH# trH#"%(7=-/>5!G""%(Q.>Q::2<(:*&D%5!0@5:M/)":A<06?* 6D%Q5>+ก218/%4P'ก'M%#!=5/M%#E!24%F6;H4;?!!4.%'2P'ก'M%#ก0:P'M4;42'2+1;)/ก0:

0.4 ���9%()��;�/����� ��

+8!GH"#54%) = 54%)8/%4/M% +6M%ก0:<"1; (exactly equal to) Q5>Q.>8D%/M% x<"1;y +8!GH"#54%) ≈ 54%)8/%4/M% +6M%ก0:91)E!=4%F (approximately equal to) +8!GH"#54%) : = 54%)8/%4/M% +6M%ก0:91)8D%(D%ก018/%4 (by definition equal to) 8M%'0/+7CP&1#E!24%F6%#uw&2ก&*-1>(%กก%!617"#8/!4;8M%8/%4-4MP:M:":(%กก%!/01!M/4")BM1>/)+&4" 8M%

8/%4-4MP:M:": (=+C;):+Ek:10#:;o '0/")M%# l = 2.347 82(32) m Q:'0/")M%#:;o l = a(b) m 8M%'0/+7C b 6;H")BMQ:/#+7s@+Ek:8M%8/%4-4MP:M:": Q:'D%P5:M#&A16>%)6;H&4:0)

'0/+7C a C"#8/%4)%/ l b P6:8/%4-4MP:M:":4%'!R%: (8M%8/%4+@;H)#+@:4%'!R%:(%กก%!E!=4%F) Q:'D%P5:M#&A16>%)6;H&4:0)C"# a '%4'0/")M%#:;o 8M%E!=4%F6;H1;6;H&A1C"#8/%4)%/ l (+4GH" l 4;5:M/)+Ek:+4'!) 8G" 2.347 82 P7=8M%6;H-4M6!%@C"# l +.GH"/M%8M%8/%4)%/ l (=")BM!=5/M%# (2.347 82 � 0.000 32) m P7= (2.347 82 + 0.000 32) m q=:0o:8M%8/%4-4MP:M:":+6M%ก0@ 0.000 32 m P7=ก%!ก!=(%)6;H+Ek:-E-1>C"#8M% l

Page 9: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-1-

ปริมาณและหนวย เลม 4 : กลศาสตร

1. ขอบขาย 1.1 มาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรมนี้ กําหนดช่ือ สัญลักษณ และบทนยิามสําหรับปริมาณและหนวยทาง

กลศาสตร (classical mechanics) รวมท้ังตัวประกอบการแปลงผัน (ถามี)

2. ชื่อ สัญลักษณและบทนิยาม 2.1 ช่ือ สัญลักษณ และบทนยิามสําหรับปริมาณและหนวยทางกลศาสตร ใหเปนดังนี ้

มาตรฐานผลิตภัณฑอตุสาหกรรม

Page 10: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-2-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-1 มวล (mass)

mก มวลเปนปริมาณ 1 ใน 7 ปริมาณฐาน ตามระบบปริมาณระหวางประเทศ (International System of Quantities, ISQ) ซึ่งระบบ SI ใชเปนพ้ืนฐาน

มวลเปนปริมาณ ที่วัดไดดวยเครื่องช่ัง

4-2 ความหนาแนนมวล (mass density) ความหนาแนน (density)

ρ Vm dd=ρ เมื่อ m คือมวล (ลําดับที่ 4-1) และ V คือ ปริมาตร (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-4)

มวลเชิงปริมาตรไมใชเพราะวาไดกําหนดคํา “ความหนาแนนมวล” หรือ “ความหนาแนน” ไวแลวในภาษาอังกฤษ

4-3 ความหนาแนนสัมพัทธ (relative density) ความหนาแนนมวลสัมพัทธ (relative mass density)

d 0ρρ=d เมื่อ ρ คือ ความหนาแนนมวล (ลําดับที่ 4-2) ของสาร และ 0ρ คือ ความหนาแนนมวล (ลําดับที่ 4-2) ของสารอางอิงภายใตภาวะเดียวกันที่ควรระบุไวทั้งสองสาร

0ρ มักใชเปนความหนาแนนมวลของนํ้า (1 000 3kg/m )

4-4 ปริมาตรจําเพาะ (specific volume) ปริมาตรเชิงมวล (massic volume)

v ρ1=v เมื่อ ρ คือ ความหนาแนนมวล (ลําดับที่ 4-2)

4-5 ความหนาแนนพ้ืนผิว (surface density) มวลเชิงพ้ืนที่ (areic mass)

Aρ AmA dd=ρ

เมื่อ m คือ มวล (ลําดับที่ 4-1) และ A คือ พ้ืนที่ (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-3)

อาจใชช่ือความหนาแนนมวลเชิงพ้ืนผิว (surface mass density)

Page 11: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-3-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-1.ก กิโลกรัม

kg กิโลกรัม คือ หนวยของมวล ซึ่งเทากับมวลของกิโลกรัมตนแบบระหวางประเทศ (การประชุมครั้งที่ 3 ของ CGPM พ.ศ.2444 (ค.ศ. 1901))

ช่ือพหุคูณและพหุคูณยอย ฐานสิบของมวลไดจากการเติมคําอุปสรรคหนาคํา “กรัม” CIPM พ.ศ.2510 (1967)

kg10 kg 0.001 g 1 -3==

4-1.ข ตัน

t kg 000 1 : t 1 = เรียกวา เมตริกตัน (metric ton) ดวย

4-2.ก กิโลกรัมตอลูกบาศกเมตร

3kg/m

4-2.ข 4-2.ค

ตันตอลูกบาศกเมตร กิโลกรัมตอลิตร

3t/m

kg/l

333 g/cm 1 kg/m 000 1 t/m ==1

3kg/m 000 1 kg/l =1

4-3.ก หน่ึง 1

ดูบทนําขอ 0.3.2

4-4.ก ลูกบาศกเมตรตอกิโลกรัม

/kgm3

4-5.ก กิโลกรัมตอตารางเมตร 2kg/m

Page 12: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-4-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-6 ความหนาแนนเชิงเสน (linear density) มวลเชิงเสน (lineic mass)

lρ a lm

ldd=ρ

เมื่อ m คือ มวล (ลําดับที่ 4-1) และ l คือ ความยาว (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.1)

อาจใชช่ือความหนาแนนมวลเชิงเสน (linear mass density) ก็ได

4-7 โมเมนตความเฉื่อยเชิงมวล

(mass moment of inertia)

โมเมนตความเฉื่อย

(moment of inertia)

JI , a mrJ d2QQ ∫=

เมื่อ Qr คือ ระยะรัศมี (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.6) จากแกนQ และmคือ มวล (ลําดับที่ 4-1)

J เปนเทนเซอรอันดับสอง

mzyJxx d ∫ += )( 22 วน

ตามลําดับ และ mxyJxy d ∫−= วน

ตามลําดับเมื่อ yx, และ z คือ โคออดิเนตคารทีเซียน (Cartesian coordinates) (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.10)

ปริมาณในลําดับน้ีมีความแตกตางจากปริมาตรในลําดับที่ 4-20 โมเมนตอันดับสองเชิงแกนหรือโมเมนตอันดับสองเชิงขั้วและถามีความสับสนควรใชสัญลักษณ J สําหรับปริมาณลําดับที่ 4-7 และ I สําหรับปริมาณลําดับที่ 4-20

4-8 โมเมนตัม

(momentum)

p สําหรับอนุภาค vp m= d เมื่อ m คือ มวล (ลําดับที่ 4-1) และ v คือ ความเร็ว (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-8.1)

Page 13: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-5-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-6.ก กิโลกรัมตอเมตร

kg/m a

4-7.ก กิโลกรัมเมตรยกกําลังสอง 2mkg ⋅

4-8.ก กิโลกรัมเมตรตอวินาที m/skg ⋅ d

Page 14: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-6-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-9.1

4-9.2

แรง (force)

นํ้าหนัก (weight)

F

Q,gF

tddp=F d

เมื่อ p คือ โมเมนตัม (ลําดับที่ 4-8) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

g g m=F

เมื่อmคือ มวล (ลําดับที่ 4-1) และ g คือ อัตราเรงเฉพาะที่ของการตกอิสระ (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-9.2)

ถามวลของอนุภาคคงที่แลว amF = d

เมื่อ m คือ มวล (ลําดับที่ 4-1) และ a คือ อัตราเรง (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-9.1) มีขอสังเกตวาถาใหโลกเปนกรอบอางอิงปริมาณน้ีไมไดเกิดขึ้นเพียงแรงดึงดูดเฉพาะท่ีเทาน้ัน แตเกิดจากแรงหนีศูนยกลางที่ตําแหนงน้ันเน่ืองจากการหมุนของโลก ปริมาณนํ้าหนักน้ีไมรวมผลของแรงลอยตัวเน่ืองจากบรรยากาศ (ดู Comptes rendus, 3rd CGPM (1901),หนา 70) สัญลักษณQ ดูลําดับที่4-33 ดวย ในภาษาพูดทั่วไปคําวา “นํ้าหนัก” ยังใชในความหมายของ “มวล” ซึ่งไมควรใชในทางปฏิบัติ

4-10 คาคงตัวแรงโนมถวง (gravitational constant)

G 221 rmmGF =

เมื่อ F คือ แรงดึงดูดระหวางสองอนุภาค (ลําดับที่ 4-9.1) 1m และ 2m คือ มวลของอนุภาคทั้งสอง (ลําดับที่ 4-1) และ r คือ ระยะทางระหวางอนุภาคทั้งสอง (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.9)

( ) -1110102 6.674 ×=G 22 kgmN ⋅

น้ีเปนคาที่เสนอแนะโดยการประชุม Committee on Data for Science and Technology

Page 15: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-7-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-9.ก นิวตัน N 2m/skg1 : N 1 ⋅=

4-10.ก นิวตันเมตรยกกําลังสองตอกิโลกรัมยกกําลังสอง

22/kgmN ⋅

d

Page 16: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-8-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-11 อิมพัลส หรือ การดล

(impulse)

I g ∫= td FI

เมื่อF คือ แรง (ลําดับที่ 4-9.1) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

สําหรับชวงเวลา [ ]21 tt , ( ) ( ) ( )1221 tttt pp −=,IpΔ=

4-12 โมเมนตของโมเมนตัม (moment of momentum) โมเมนตัมเชิงมุม (angular momentum)

L g สําหรับอนุภาค

pr ×=L เมื่อr คือ เวกเตอรตําแหนง (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3.1-11) และ p คือ โมเมนตัม (ลําดับที่ 4-8)

นิยามน้ีใชกับโมเมนตของโมเมนตัม เมื่อเทียบกับจุดกําเนิดของเวกเตอรตําแหนงของอนุภาค

4-13.1

4-13.2

4-13.3

โมเมนตของแรง (moment of force)

ทอรก (torque)

โมเมนตดัดของแรง (bending moment of

force)

M f

T h

bM h

FrM ×= เมื่อ r คือ เวกเตอรตําแหนง (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.11) และ F คือ แรง (ลําดับที่ 4.9.1)

QeT ⋅= M เมื่อ M คือ โมเมนตของแรง (ลําดับที่ 4-13.1) และ Qe คือ หนวยเวกเตอรทิศทางตามแนวแกน Q เทียบกับทอรกที่พิจารณาอยู

องคประกอบของโมเมนตของแรงที่ต้ังฉากกับแกนตามยาวของคานหรือเพลา

นิยามน้ีใชกับโมเมนตของแรง เมื่อเทียบกับจุดกําเนิดของเวกเตอรตําแหนง

ทอรก คือโมเมนตการบิดของแรงเมื่อเทียบกับแกนตามยาวของคานหรือเพลา ปริมาณนี้อาจใชสัญลักษณ QM

4-14 อิมพัลสเชิงมุม หรือ แรงดลเชิงมุม

(angular impulse)

H r ∫= td MH

เมื่อ M คือ โมเมนตของแรง (ลําดับที่ 4-13.1) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

สําหรับชวงเวลา [ ]21 tt , ( ) ( ) ( )1221 tttt LLH −=,

LΔ=

Page 17: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-9-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-11.ก นิวตันวินาที sN ⋅ d

4-12.ก นิวตันเมตรยกกําลังสองตอวินาที

/smkg 2⋅ d

4-13.ก นิวตันเมตร mN ⋅ d

สัญลักษณสําหรับหนวยน้ี ใหเขียนในลักษณะที่ไมทําใหเกิดความสับสนกับสัญลักษณของ มิลลินิวตัน (mN)

4-14.ก นิวตันเมตรวินาที smN ⋅⋅ g

Page 18: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-10-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-15.1

4-15.2

4-15.3

ความดัน (pressure)

ความเคนต้ังฉาก (normal stress)

ความเคนเฉือน (shear stress)

p

σ f

τ f

AFp dd= เมื่อ Fd คือ องคประกอบของแรง (ลําดับที่ 4-9.1) ที่ต้ังฉากกับพ้ืนผิวยอยของพื้นที่ Ad (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-3)

AF dd n=σ เมื่อ ndF คือ องคประกอบของแรงที่ต้ังฉาก (ลําดับที่ 4-9.1) และ Ad คือพ้ืนที่ (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-3) ของพื้นผิวยอย

AF dd t=τ เมื่อ tdF คือ องคประกอบของแรง (ลําดับที่ 4-9.1) ในแนวสัมผัส และ Ad คือพ้ืนที่ (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-3) ของพื้นผิวยอย

แนะนําใหใชสัญลักษณ ep

สําหรับความดันเกจ นิยามดวย

ambpp − เมื่อ ambp คือความดันโดยรอบคาตัวเลขของความดันเกจ เปนบวกหรือลบ เมื่อ p มากกวาหรือนอยกวา ambp ตามลําดับ

พ้ืนผิวยอยโดยทั่วไปเปนพ้ืนผิวเสมือน (virtual surface)

Page 19: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-11-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-15.ก พาสคัล Pa d 2N/m1:Pa1 = d

kPa100Pa10:bar1 5 == d

Page 20: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-12-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-16.1

4-16.2

4-16.3

ความเครียดเชิงเสน (linear strain or relative

elongation)

ความเครียดเฉือน (shear strain)

ความเครียดเชิงปริมาตร (volume strain or bulk

strain)

)(, eε d

γ d

ϑ d

0ll /Δε = เมื่อ lΔ คือ ความยาวที่เปล่ียนไป (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.1) และ 0l คือ ความยาวเดิม (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.1)

dxΔ=γ เมื่อ xΔ คือ การกระจัดตามแนวขนาน (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.12) ระหวางสองพื้นผิวที่มีความหนา d (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.4)

0Δ VV /=ϑ เมื่อ VΔ คือ ปริมาตรที่เปล่ียนไป (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-4) และ 0V คือ ปริมาตรเดิม (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-4)

4-17 เลขปวสซอง

(Poisson number or Poisson ratio)

)(, vμ lΔΔ= /δμ เมื่อ δΔ คือ การหดตัวดานขาง และ lΔ คือ การยืด

ปริมาณที่ปวสซองนิยามไว ซึ่งเปนคาสวนกลับ

μ/1=m

Page 21: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-13-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-16.ก หน่ึง 1

ดูบทนําขอ 0.3.2

4-17.ก หน่ึง 1 ดูบทนําขอ 0.3.2

Page 22: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-14-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-18.1

4-18.2

4-18.3

มอดุลัสยืดหยุน (modulus of elasticity)

มอดุลัสเฉือน (shear modulus) มอดุลัสแข็งเกร็ง (modulus of rigidity)

มอดุลัสเชิงปริมาตร (bulk modulus) มอดุลัสการอัด (modulus of

compression)

E d

G d

K d

εσ /=E เมื่อ σ คือ ความเคนต้ังฉาก (ลําดับที่ 4-15.2 ) และ ε คือ ความเครียดเชิงเสน (ลําดับที่ 4-16.1)

γ/τ=G d เมื่อ τ คือ ความเคนเฉือน (ลําดับที่ 4-15.3) และ γ คือ ความเครียดเฉือน (ลําดับที่ 4-16.2)

ϑ/pK −= d เมื่อ p คือ ความดัน (ลําดับที่ 4-15.1) และ ϑ คือ ความเครียดเชิงปริมาตร (ลําดับที่ 4-16.3)

E เรียกอีกช่ือหน่ึงวา

ยังมอดุลัส (Young modulus)

G เรียกอีกช่ือหน่ึงวา

คูลอมบมอดุลัส (Coulomb modulus)

ความเครียด γε , และ ϑ ในบทนิยามเหลาน้ีสมนัยกับความเคน σ และ τ และความดัน p ที่เกินไป

4-19 สภาพอัดได (compressibility or bulk

compressibility)

f  pVV dd1 )(−= เมื่อ V คือ ปริมาตร (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-4) และ p คือ ความดัน (ลําดับที่ 4-15.1)

ดูมอก.235 เลม 5 ลําดับที่ 5-5.1

Page 23: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-15-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-18.ก พาสคัล Pa d

4-19.ก พาสคัลยกกําลังลบหน่ึง 1Pa − d

Page 24: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-16-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-20.1 4-20.2

โมเมนตเชิงแกนอันดับสองของพ้ืนที่

(second axial moment of area)

โมเมนตเชิงขั้วอันดับสอง

ของพื้นที่ (second polar moment of

area)

aI d

pI

∫= AI r d 2

Qa

เมื่อ Qr คือ ระยะรัศมี (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.6) จากแกน Q ในแนวราบของพื้นผิวที่พิจารณา และ A คือ พ้ืนที่ (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-3)

∫= AI r d 2

Qp

เมื่อ Qr คือ ระยะรัศมี (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.6) จากแกน Q ต้ังฉากกับแนวราบของพ้ืนผิวที่พิจารณาและAคือ พ้ืนที่ (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-3)

ควรแยกความแตกตางของปริมาณเหลาน้ีจากลําดับ 4-7 ซึ่งบอยครั้งที่เรียกปริมาณน้ีอยางผิดๆ วา “โมเมนตความเฉื่อย” ในกรณีที่ไมสับสน อาจไมไชตัวหอย a หรือ p ได

4-21 มอดุลัสภาคตัด (section modulus)

)(, WZ maxQ,a rIZ = เมื่อ aI คือ โมเมนตเชิงแกนอันดับสองของพื้นที่ (ลําดับที่ 4-20.1) และ maxQ,r

คือ ระยะรัศมียาวสุด (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.6) ของจุดใดๆ ในพ้ืนผิวน้ันจากแกน Q เทียบกับ aI ที่กําหนด

Page 25: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-17-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-20.ก เมตรยกกําลังสี่ 4m d

4.21.ก ลูกบาศกเมตร 3m d

Page 26: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-18-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-22.1

4.22.2

ตัวประกอบเสียดทาน ไดนามิก

(dynamic friction factor)

ตัวประกอบเสียดทานสถิต

(static friction factor)

)(, fμ d

)(, ss fμ d

NF=μ d เมื่อ F คือ องคประกอบของแรงในแนวสัมผัส (แรงเสียดทาน) (ลําดับที่ 4-9.1) และ N คือ องคประกอบของแรงในแนวต้ังฉาก (ลําดับที่ 4-9.1) ระหวางวัตถุสองชนิดที่ล่ืนไถล

NF /maxs =μ d เมื่อ maxF คือ องคประกอบของแรงในแนวสัมผัส (แรงเสียดทานสูงสุด) (ลําดับที่ 4-9.1) และ N คือ องคประกอบของแรงในแนวต้ังฉาก (ลําดับที่ 4-9.1) ระหวางวัตถุสองชนิดที่เสมือนหยุดน่ิง

ในกรณีที่ไมตองการเห็นความแตกตางระหวางตัวประกอบเสียดทานไดนามิกกับตัวประกอบเสียดทานสถิต อาจใชตัวประกอบแรงเสียดทานแทนทั้งสองตัว

4-23 ความหนืดไดนามิก (dynamic viscosity หรือ

viscosity)

η zvxxz ddητ = เมื่อ xzτ คือ ความเคนเฉือน (ลําดับที่ 4-15.3) ในของไหลที่กําลังเคล่ือนที่ดวยความเร็ว (มอก.235 เลม 3) เกรเดียนต

zvx dd ต้ังฉากกับระนาบเฉือน

บทนิยามน้ีใชกับการไหลแบบราบเรียบ (laminar flow) เมื่อ

0=zv d

4-24 ความหนืดคิเนมาติก (kinematic viscosity)

ν d ρην /= d เมื่อ η คือ ความหนืดไดนามิก (ลําดับที่ 4-23) ρ คือ ความหนาแนนเชิงมวล (ลําดับที่ 4-2)

Page 27: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-19-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4.22.ก หน่ึง 1 ดูบทนําขอ 0.3.2

4-23.ก พาสคัลวินาที sPa ⋅ d

4-24.ก ตารางเมตรตอวินาที sm /2 d

Page 28: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-20-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-25 ความตึงผิว (surface tension)

σ,γ d =γ lF dd d เมื่อ F (ลําดับที่ 4-9.1) คือ องคประกอบของแรงที่ต้ังฉากกับเสนยอยบนพ้ืนผิวและ l คือ ความยาว (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.1) ของเสนยอย

4-26 กําลัง (power)

P f สําหรับอนุภาค

vP ⋅= F เมื่อ F คือ แรง (ลําดับที่ 4-9.1) และ v คือ ความเร็ว (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-8.1)

Page 29: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-21-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-25.ก นิวตันตอเมตร N/m d

4-26.ก วัตต W d m/sN1:W1 ⋅=

Page 30: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-22-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-27.1

4-27.2

4-27.3

4-27.4

งาน (work)

พลังงานศักย (potential energy)

พลังงานจลน (kinetic energy)

พลังงานกล (mechanical energy)

WA, f

)(,, ΦpEV

f

kET , f

WE , f

∫= tPA d f

เมื่อ P คือ กําลัง (ลําดับที่ 4-26) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

สําหรับอนุภาค

∫ ⋅−= rV dF

เมื่อ F คือ แรงอนุรักษ (ลําดับที่ 4-9.1) และ r คือ เวกเตอรตําแหนง (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-1.11)

สําหรับอนุภาค 22mvT = f

เมื่อ m คือ มวล (ลําดับที่ 4-1) และ v คือ อัตราเร็ว (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-8.1)

VTE += f เมื่อ T คือ พลังงานจลน (ลําดับที่ 4-27.3) และ V คือ พลังงานศักย (ลําดับที่ 4-27.2)

นิยามวา

∫ ⋅= rFA d

แรงอนุรักษเปนแรงในสนามท่ีไมหมุน 0=Frot

นิยามโดยทั่วไป

( )∫= mvT d21 2

สัญลักษณ E และ W ยังใชสําหรับพลังงานชนิดอื่นๆดวย

4-28 ประสิทธิภาพ (efficiency)

η f inout PP=η f เมื่อ outP คือ กําลังออก (ลําดับที่ 4-26) และ inP คือ กําลังเขา (ลําดับที่ 4-26)

ตองระบุกําลังออกและกําลังเขา

Page 31: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-23-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-27.ก จูล J d sW1 J1 ⋅=:

4-28.ก หน่ึง 1

ดูบทนําขอ 0.3.2 ปริมาตรน้ีอาจแสดงในรูปรอยละ สัญลักษณ %

Page 32: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-24-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-29 อัตราการไหลเชิงมวล (mass flow rate)

mq d tmqm dd=

เมื่อ m คือ มวล (ลําดับที่ 4-1) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

4-30 อัตราการไหลเชิงปริมาตร (volume flow rate)

Vq d Vq tV dd=

เมื่อ V คือ ปริมาตร (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-4) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

4-31 พิกัดนัยทั่วไป (generalized coordinate)

iq f )( Niqi ......,1,2,......= f เมื่อ

iq คือ พิกัดหน่ึงซึ่งใชอธิบาย

ตําแหนงของระบบที่พิจารณาและ N คือ จํานวนองคประกอบของพิกัดที่นอยที่สุดที่จําเปนในการนิยามตําแหนงของระบบอยางสมบูรณ

4-32 ความเร็วนัยทั่วไป (generalized velocity)

iq& tqq ii dd=& d เมื่อ iq คือ พิกัดนัยทั่วไป (ลําดับที่ 4-31) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

4-33 แรงนัยทั่วไป (generalized force)

iQ f ∑= ii qA Q δδ f เมื่อA คือ งาน (ลําดับที่ 4-27.1) และ iq คือ พิกัดนัยทั่วไป (ลําดับที่ 4-31)

สําหรับ δ ดู มอก.235 เลม 2 ลําดับที่ 2-10.17

Page 33: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-25-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-29.ก กิโลกรัมตอวินาที kg/s d

4-30.ก ลูกบาศกเมตรตอวินาที /sm3 f

4-31.ก หนวยขึ้นอยูกับมิติของปริมาณ

4-32.ก หนวยขึ้นอยูกับมิติของปริมาณ

4-33.ก หนวยขึ้นอยูกับมิติของปริมาณ

Page 34: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-26-

กลศาสตร ปริมาณ

ลําดับที่ (1)

ช่ือ (2)

สัญลักษณ (3)

บทนิยาม (4)

หมายเหตุ (5)

4-34 ฟงกชันลากรองจ (Lagrange function)

L f )(),(),( iiiii qVqqTqqL −= && เมื่อ T คือ พลังงานจลน (ลําดับที่ 4-27.3) V คือ พลังงานศักย (ลําดับที่ 4-27.2)

iq คือ พิกัดนัยทั่วไป (ลําดับที่ 4-31) และ iq& คือ ความเร็วนัยทั่วไป (ลําดับที่ 4-32)

พลังงานศักย )( iqV เปล่ียนรูปเปนศักยไดนามิกสได

),( ii qqV &

4-35 โมเมนตัมนัยทั่วไป (generalized momentum)

ip f i

iq

Lp

&∂∂

= f

เมื่อ L คือ ฟงกชันลากรองจ (ลําดับที่ 4-34) และ iq& คือ ความเร็วนัยทั่วไป(ลําดับที่ 4-32)

4-36 ฟงกชันแฮมิลตัน

(Hamiltion function)

H f LqpH ii −Σ= & f

เมื่อ ip คือ โมเมนตัมนัยทั่วไป (ลําดับที่ 4-35) iq& คือ ความเร็วนัยทั่วไป (ลําดับที่ 4-32) และ

L คือ ฟงกชันลากรองจ (ลําดับที่ 4-34)

4-37 การกระทํา

(action)

S f ∫= tLS d f

เมื่อL คือ ฟงกชันลากรองจ (ลําดับที่ 4-34) และ t คือ เวลา (มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-7)

Page 35: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-27-

หนวย กลศาสตร

ลําดับที่ (6)

ช่ือ (7)

สัญลักษณ (8)

บทนิยาม (9)

ตัวประกอบการแปลงผัน และหมายเหตุ

(10)

4-34.ก จูล J f

4-35.ก หนวยขึ้นอยูกับมิติของปริมาณ

4-36.ก จูล J f

4-37.ก จูลวินาที sJ ⋅ f

Page 36: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-28-

ภาคผนวก ก. หนวยในระบบ CGS ท่ีมีชื่อเฉพาะ

(ใหไวเปนขอมูล)

หนวยเหลาน้ีไมสนับสนุนใหใช (the use of these units is deprecated)

ปริมาณ ลําดับที่

ปริมาณ หนวย ลําดับที่

ช่ือหนวย และสัญลักษณ

ตัวประกอบการแปลงผันและหมายเหตุ

4-9 แรง 4-9.1.ก.1 ไดน : dyn N10cm/sg1:dyn1 52 −=⋅= dyn1 คือ แรงซึ่งเมื่อกระทําตอวัตถุที่มีมวล 1 g

จะทําใหวัตถุน้ันมีความเรง 2cm/s1

4-23 ความหนืดไดนามิก

หรือ ความหนืด

4-23.ก.1 พอยส : P sPa0.1s/cm1dyn:P1 2 ⋅=⋅= P1 คือ ความหนืดของไหล ซึ่งความเร็วภายใต

ความเคนเฉือน 2dyn/cm1 จะมีเกรเดียนตความเร็ว (cm/s)/cm1 ต้ังฉากกับระนาบเฉือน

4-24 ความหนืดคิเนมาติก 4.24.ก.1 สโตกส : St /sm10/scm1:St1 242 −== St1 คือ ความหนืดคิเนมาติกของของไหลที่มี

ความหนืด ไดนามิก P1 และความหนาแนนมวล 3g/cm1

4-27 งาน

หรือ พลังงาน

4-27.ก.1 เอิรก : erg J10cmdyn1erg1 7−=⋅= erg1 คือ งานที่เกิดขึ้นเมื่อแรง dyn1 ทําใหจุดที่

แรงกระทําเกิดการกระจัดเปนระยะทาง cm1 ในทิศทางของแรงน้ัน

Page 37: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-29-

ภาคผนวก ข. หนวยในระบบอิมพีเรียล (imperial system) ซึ่งมีหนวยฐานเปนฟุต ปอนด วินาที และหนวยอื่นๆ

ท่ีเกี่ยวของ (ใหไวเปนขอมูล)

หนวยเหลาน้ีไมสนับสนุนใหใช (the use of these units is deprecated)

ปริมาณ ลําดับที่

ปริมาณ หนวย ลําดับที่

ช่ือหนวย และสัญลักษณ

ตัวประกอบการแปลงผันและหมายเหตุ

4-1 มวล 4-1.ข.1

4-1.ข.2

4-1.ข.3

4-1.ข.4

4-1.ข.5

4-1.ข.6

4-1.ข.7

4-1.ข.8

ปอนด : Ib

เกรน : gr

ออนซ : oz

ฮันเดรดเวต :

)(UKcwt

ฮันเดรดเวต :

)(UScwt

ตัน : )(UKton

ตัน : )(USton

ทรอยออนซ :

ouncetroy

kg3759230.45:Ib1 = d

mg9164.798Ib000 7

1:gr1 == d

g5228.349gr437.5Ib16

1:oz1 ≈== d

kg3550.802

(US)cwtlong1Ib112:(UK)cwt1

== d

kg23745.359Ib100:(US)cwt1 ≈= d

=== (US)tonlong1Ib2402:(UK)ton1

kg0470161 .

kg7907.184Ib0002:(US)ton1 == d

g847631.103gr480:ouncetroy1 == d

4-2 มวลเชิงปริมาตร

หรือ ความหนาแนนมวล

หรือ ความหนาแนน

4-2.ข.1 ปอนดตอลูกบาศกฟุต: 3Ib/ft

33 kg/m4616.018Ib/ft1 ≈

4-9 แรง

หรือ นํ้าหนัก

4-9.ข.1 ปอนด-แรง : Ibf N2224.448Ibf1 ≈ คาน้ีขึ้นอยูกับคาความเรงมาตรฐานในการตกอยางอิสระ 2

n m/s659.806:=g หนวยน้ีตองแยกใหเดนชัดจากนํ้าหนักเฉพาะที่ของวัตถุที่มีมวล Ib1

Page 38: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-30-

ปริมาณ ลําดับที่

ปริมาณ หนวย ลําดับที่

ช่ือหนวย และสัญลักษณ

ตัวประกอบการแปลงผันและหมายเหตุ

4-13 โมเมนตของแรง

หรือ ทอรก

4-13.ข.1 ฟุตปอนด-แรง :

Ibfft ⋅

mN8181.355Ibfft1 ⋅≈⋅

4-15 ความดัน 4-15.ข.1 ปอนด-แรงตอตารางน้ิว : psi หรือ

2Ibf/in

Pa894.757 6Ibf/in1 2 ≈

4-20 โมเมนตความเฉื่อยเชิงพ้ืนที่

หรือ โมเมนตอันดับสองของพื้นที่

4-20.ข.1 น้ิวยกกําลังสี่ : 4in 484 m1014341.623in1 −×≈ d

4-21 มอดูลัสภาคตัด 4-21.ข.1 ลูกบาศกน้ิว : 3in

363 m1006416.387in1 −×= d

4-24 ความหนืดคิเนมาติก 4-24.ข.1 ตารางฟุตตอวินาที :

/sft 2

/sm049030.092/sft1 22 = d

4-26 กําลัง 4-26.ข.1

4-26.ข.2

ฟุตปอนด-แรงตอวินาที :

.sIbf/ft ⋅

กําลังมา : hp

W8181.355Ibf/sft1 ≈⋅ d

W9745.699Ibf/sft550:hp1 ≈⋅= d

4-27 งาน หรือ พลังงาน

4-27.ข.1 ฟุตปอนด-แรง :

Ibfft ⋅

J8181.355Ibfft1 ≈⋅

Page 39: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-31-

ภาคผนวก ค. หนวยท่ีไมใชหนวย SI ใหไวเปนขอสนเทศท่ีเกี่ยวของกับตัวประกอบการแปลงผัน

(ใหไวเปนขอมูล) หนวยเหลาน้ีไมสนับสนุนใหใช (the use of these units is deprecated)

ปริมาณ ลําดับที่

ปริมาณ หนวย ลําดับที่

ช่ือหนวย และสัญลักษณ

ตัวประกอบการแปลงผันและหมายเหตุ

4-1 มวล 4-1.ค.1 เมตริกกะรัต carat)(metric :

( )−

1 เมตริกกะรัต mg200:=

หนวยน้ีใชกับมวลของหินมีคา และไขมุกเทาน้ัน

ไมควรสับสนกับคําที่ใชบอกความบริสุทธิ์ของทองหรือเงิน ในงานอัญมณีหรือเหรียญตรา เชน ทอง 18 กะรัต หมายถึง มีสัดสวนมวล 18/24 หรือมีทอง 75%

4-6 ความหนาแนนเชิงเสน 4-6.ค.1 เท็กซ (tex) : tex 1 เท็กซ kg/m10: 6−=

4-9 แรง 4-9.ค.1 กิโลกรัม-แรง : kgf N659.806:kgf1 = สัญลักษณ kgf (กิโลกรัม-แรง) และ kp (กิโลปอนด) ใชไดทั้งคู หนวยน้ีตองแยกใหเดนชัดจากนํ้าหนักเฉพาะที่ของวัตถุที่มีมวล kg1 ความเรงมาตรฐานของการตกอิสระ 2m/s659.806=

(มอก.235 เลม 3 ลําดับที่ 3-9.2)

4-13 โมเมนตของแรง 4-13.ค.1 กิโลกรัม-แรงเมตร :

mkgf ⋅ mN659.806mkgf1 ⋅=⋅

Page 40: ˘ 4 กˇ ˆ˙ ˝ - fio.co.th

มอก. 235 เลม 4-2554

-32-

ปริมาณ ลําดับที่

ปริมาณ หนวย ลําดับที่

ช่ือหนวย และสัญลักษณ

ตัวประกอบการแปลงผันและหมายเหตุ

4-15 ความดัน 4-15.ค.1

4-15.ค.2

4-15.ค.3

4.15.ค.4

4.15.ค.5

4.15.ค.6

บรรยากาศมาตรฐาน :

atm

กิโลกรัม-แรงตอตารางเมตร : 2kgf/m

บรรยากาศเทคนิค (technical atmosphere) : at

มิลลิเมตรของน้ําตามสัญนิยม :

OmmH2

มิลลิเมตรของปรอทตามสัญนิยม :

mmHg

ทอร : Torr

Pa325101:atm1 =

Pa659.806kgf/m1 2 =

atm8410.967Pa066.598kgf/cm1:at1 2 ≈==

Pa659.806at10:OmmH1 42 == −

Pa4133.322OmmH113.595mmHg1 2

≈≈

Pa4133.322

mmHg1atm760

1:Torr1

≈=

4-26 กําลัง 4-26.ค.1

4-26.ค.2

กิโลกรัม-แรงเมตรตอวินาที : m/skgf ⋅

กําลังมาเมตริก : ( )−

W659.806m/skgf1 =⋅

1 กําลังมาเมตริก m/skgf75: ⋅=

W75735.498=

4-27 งาน

หรือ พลังงาน

4-27.ค.1 กิโลกรัม-แรงเมตร :

mkgf ⋅ J659.806mkgf1 =⋅