Royal Netherlands Institute for Sea Research
1
Slib in de Waddenzee
NIOZ is part of the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO)
Prof Herman Ridderinkhof
NIOZ en UU
Slibhuishouding van de Waddenzee
2
•Wat is er bekend en wat zijn de grote lacunes?
•Recente NIOZ metingen
•Ontwikkelingen in binnen- en buitenland
•Conclusies
Wat is er bekend en wat zijn de lacunes
3
Recente inventarisatie in
Bouwsteen ‘Wadbodem en waterkolom’ (Dankers, de Jonge, Oost, Ridderinkhof, de Swart, Sips, de Leeuw)
van het ‘Natuurherstel’ programma
‘Naar een rijke Waddenzee’ (LNV, december 2009)
(bevestigd in ‘Inventarisatie kennis RWS’ (V&W, voorjaar 2010), naast ‘bestuurlijke’ ook ‘beheerders spaghetti?’)
Wat is er bekend?
4
Veel kwalitatieve kennis over processen die van belang zijn voor slibtransport en slibconcentraties
•Getijdestromingen (Postma, Dronkers, Ridderinkhof)•Dichtheidsgedreven stromingen •Windgolven•Biologische processen (zeer afhankelijk van tijd- en ruimteschalen!)
Wat is er bekend?
5
In kwantitatieve zin alleen op basis van zeer ruwe schattingen van hoeveelheden (in bodem en waterkolom) en fluxen (onzekerheid tot factor 10)
Belangrijke conclusies:
•Slib in waterkolom (troebelheid) wordt veroorzaakt door opwervelen van slib uit wadbodem en door aanvoer vanuit Noordzee (natuurlijk proces!)•Opwervelen wordt grotendeels veroorzaakt door stroming en golven (natuurlijk proces!)
(totale hoeveelheid slib in waterkolom komt ruwweg overeen met een bodemlaag van 1 mm)
Wat is er bekend?
6
Er zijn in de recente geschiedenis veel antropogene invloeden geweest die mogelijk van belang zijn voor de slibhuishouding van de Waddenzee (in volgorde van belang, HR)
•Aanleg Afsluitdijk (verhoging stroomsnelheden en verplaatsing wantij)•Verkleinen Waddenzee, inpolderen ‘rustige gebieden’ (Lauwersmeer)•Baggeren van havens en geulen•Bodemberoerende visserij•Zandsuppleties •(scheepvaart, recreatie, etc. etc.)
Wat zijn de lacunes?
7
Er zijn weinig/geen kwantitatieve gegevens uit in-situ metingen in de (westelijke) Waddenzee die gebruikt kunnen worden om uitspraken te doen over
•natuurlijke variabiliteit in concentraties op langere tijdschalen
•grootschalige en lange termijn effecten van menselijk handelen
(wel voor de Eems – Dollard!)
8
Er zijn toch langjarige MWTL metingen, we meten toch al zoveel?
1 maand 10 jaar 1 dag
Kunstmatige reeks gebaseerd op M2 + S2 getij + stormen in winter
9
Kunstmatige ‘MWTL-metingen’
Jaargemiddelde concentratie op basis van monstername elke 2 weken uit kunstmatige reeks zonder langjarige
variabiliteit geeft grote kunstmatige variabiliteit
Is de Waddenzee troebeler dan vroeger?
10
Niet af te leiden uit metingen die sinds 1970 zijn uitgevoerd (wel voor de Eems Dollard waar veranderingen zeer groot zijn!)
Reden:Grote natuurlijke variabiliteit (getij, stormen etc.) en relatief weinig metingen
Voor 1970 zijn er geen metingen en kan er dus alleen gespeculeerd worden over effect:•Verdwijnen zeegras•Aanleg afsluitdijk
Is de Waddenzee troebeler dan vroeger?
11
Titel bouwsteen NHP veranderd door editors van“Herstel helderheid water”in “Wadbodem en waterkolom”
Reden:•Herstellen suggereert dat Waddenzee vroeger helderder was•Is Waddenzee helderder te maken, willen we dat? en zo ja, hoe? (vergelijk met Zeeuwse Delta!)
Vraag (HR):•Waarom is streefbeeld ‘helderder Waddenzee ‘ opgenomen in overkoepelend eindrapport?? (niet gebaseerd op bouwsteen)
12
Langjarige NIOZ metingen
Continu (akoestische) metingen vanaf TESO veerboot den Helder – Texel + metingen
vanaf NIOZ jetty
jetty
13
Langjarige NIOZ metingen vanaf pier met Secchi-schijf, sinds 1974
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1974
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1975
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1976
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1978
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1979
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1980
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1981
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1982
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1983
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1984
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1985
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1986
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1987
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1988
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1989
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1990
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1991
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1992
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1993
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1994
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1995
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1996
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1997
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1998
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
1999
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2000
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2001
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2002
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2003
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2004
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2005
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2006
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2007
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2008
0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
DAYNR
0
1
2
3
4
5
SECCHI
2009
14
Langjarige NIOZ metingen vanaf pier met Secchi-schijf, sinds 1974
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
MONTH
0
1
2
3
4
5
SECCHI
Geen significante trend in doorzicht (1974 –
heden)
(Philippart et al, in prep)
15
1.23 m/s
-1.12 m/s
6h23’
5h59’
48 mg/l 36 mg/l
54 gm-2s-1
-37 gm-2s-1
September 2003
15 September 2003
Uit veerboot metingen worden snelheden, concentraties en fluxen bepaald (hier per overtocht gemiddeld)
Veerboot metingen laten bekende ‘naijl’ verschijnselen in concentratieverloop zien
16
0tu
0tu
Flood: TSM>TSM & ebb: TSM<TSM – settling lag In steady state – c=ceq= βu2
Per overtocht gemiddelde
concentratie en stroomsnelheid
17
water
SPM
Water: naar Noordzee
Slib: naar Waddenzee; veel meer (10 keer) dan tot nu toe is aangenomen
Netto fluxen door Marsdiep
18
Grote gehaltes aan slib gevonden vlakbij de kust en nabij de zeebodem (niet aan oppervlak en dus niet zichtbaar met satellieten) tijdens pilot studie
Fluxen in Noordzee kustzone waarschijnlijk onderschat; wordt nu onderzocht in BwN studie
Effect varierende slibgehaltes wordt bestudeerd met ‘mosselmonitor’
Mossel monitor
existing monitoring efforts additional sensors & surveys
xx x
x xx
x xx
x
xx
pole
jetty
ferryx
x
IN PLACE (ZKO-NWO, 2010-2012) Integrated Network for Production and Loss Assessment in the Coastal Environment
21
Ontwikkelingen in het buitenland
Coastal observatories
Mix van ‘real time’ meten en modelleren
Metingen:
Continu vanaf boeien en palen (fysisch, chemisch, biologisch)
Regelmatig met schepen (surveys)
Remote sensing met satellieten en radars
22
Ontwikkelingen in het buitenland
Liverpool Bay Observatory
Continu metingen en dagelijkse voorspelling
sinds 2001
23
Ontwikkelingen in het buitenland
Duitsland (Cosyna)
4 meetpalen in Waddenzee (+ boeien en gliders in Duitse bocht); onderdeel Cosyna (GKSS)
24
Data direkt beschikbaar op Internet
25
Conclusies (Waddenzee NL)
Uit beschikbare metingen is niet af te leiden of de Waddenzee troebeler of helderder wordt
Er is nog zeer weinig bekend in kwantitatieve zin over de slibhuishouding van de Waddenzee
Antropogene effecten beinvloeden mogelijk de helderheid van het water (lokaal en tijdelijk)
Huidige monitoring methode (puts vanaf een schip) niet geschikt om uitspraken te doen
Nederland loopt achter; er is veel meer mogelijk om inzicht te krijgen in slibhuishouding Waddenzee (bv. door extra ‘snuffelpalen’ te plaatsen)
Oppassen dat over 10 jaar nog steeds dezelfde discussie speelt (verhalen de ronde doen)
26
Opmerkingen
Na Postma (1967) zijn er geen surveys meer uitgevoerd naar de slibverdeling in de Waddenzee
Er is zelfs geen eenmalige ‘3D’ meting (mbv CTD) van de slibverdeling in de Waddenzee beschikbaar
Kunnen/willen we de helderheid van het water beinvloeden? (Moet de Waddenzee helderder, is slib vies??)
Omdat de kennis over de slibhuishouding van de Waddenzee zeer gering is is er veel te veel ruimte (en aandacht) voor allerlei speculaties………
27
Openstaande vragen tav slib in de Waddenzee
Langjarige variabiliteit
Slibbalans Waddenzee obv metingen en modellen
Verblijftijd, leeftijd etc. van slib
Invloed ‘sub-grid’ + ‘tot nu toe niet gemeten’ (biologische) processen op concentraties + transport
Effect allerlei menselijk handelen
Kan alleen geadresseerd worden door veel intensievere combinatie van ‘meten (WALTER!) en modelleren’
Werelderfgoed Waddenzee verdient het om veel beter gemonitord te worden!
Satelliet opname slib in de Waddenzee
Slikkoeien in het Marsdiep
Er is nog zeer veel onbekend over slib in de Waddenzee
Top Related