2879-GEO: mdgradi urbanuli transportirebis investirebis programaTbilisi – wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvris) gzis Tbilisi – rusTavismonakveTis (monakveTi 2) sainJinro proeqtireba, momarageba-uzrunvelyofa,
mSeneblobis menejmenti da ganaxleba-modernizaciis zedamxedveloba
Tbilisi – rusTavis saavtomobilo gzis foniWalismonakveTis (monakveTi 2-s ) proeqti
garemoze zemoqmedebis Sefaseba
მარტი, 2016
konsorciumi
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
Sinaarsi1. Sesavali ...........................................................................................................................................11.1 zogadi informacia proeqtze ...................................................................................11.2 warmodgenili gzS-Ti gansazRvruli kompetenciis farglebi......................11.3 meTodologia gzS-s momzadebisaTvis .................................................................4
2. proeqtis aRweriloba ..............................................................................................................62.1 mimoxilva ...................................................................................................................62.2 me-2 monakveTisTvis marSrutis SerCeva ..............................................................62.3 proeqtis tipi da kategoria..................................................................................62.4 proeqtis saWiroeba .................................................................................................92.5 adgilmdebaroba .....................................................................................................102.6 proeqtis ganxorcielebis warmodgenili grafiki.........................................112.7 saproeqto parametrebi .........................................................................................112.8 gzis safaris struqtura .....................................................................................152.9 inJinruli nagebobebi............................................................................................172.10 komunaluri nagebobebis relokacia..................................................................202.11 gzis usafrTxoeba..................................................................................................222.12 samSeneblo samuSaoebi .........................................................................................222.13 mSeneblobisaTvis saWiro aRWurviloba da samSeneblo teqnika ................242.14 damxmare samSeneblo obieqtebis kompleqsi ....................................................252.15 karierebi ..................................................................................................................252.16 gzebze moZraobis organizeba mSeneblobis dros..........................................283 samarTlebrivi da administraciuli CarCo................................................................32
3.1 saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba. .....................................................323.2 sakanonmdeblo baza, romelic aregulirebs GgaremosdacviTi nebarTvisgacemis proceduras saqarTveloSi .............................................................................383.3 ADB garemos dacvisa da socialuri usafrTxoebis moTxovnebi(SPS 2009)..............................................................................................................................443.4 gzS moTxovnebi ADB-s da saqrTvelos kanonmdeblobis mixedviT .............463.5 skriningis daskvna proeqtTan dakavSirebiT .................................................47
4. proeqtis bunebrivi garemos arwera............................................................................484.1 fizikuri resursebi proeqtis areSi ................................................................484.1.1 klimati................................................................................................................................................................... 484.1.2 haeris xarisxi..................................................................................................................................................514.1.3. fonuri xmauri da vibracia ...................................................................................................................534.1.4. fonuri radiacia.............................................................................................................................................. 574.1.5 informacia zedapiruli wylis obieqtebisa da gruntis dabinZurebaze...584.1.6. topografia da reliefi........................................................................................................................... 604.1.7 sakvlevi teritoriis geologiuri agebuleba da teqtonika............................. 624.1.8 saavtomobilo gzis samSeneblo derefnis sainJinro-geologiuripirobebis Sefaseba piketebis (kilometrebis) mixedviT........................................................ 654.1.9 wylis resursebi................................................................................................................................................ 684.10 niadagis safari.....................................................................................................................................................73
4.2. ekologiuri resursebi – landSafti da flora...............................................734.3. ekologiuri receptorebi da fauna.......................................................................864.3.1 faunis zogadi aRwera.................................................................................................................................. 864.3.2 biotopebis aRwera proeqtis teritoriaze ............................................................................ 884.3.3 fauna mSenebare sagzao derefnis farglebSi ..................................................................... 89
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
5 socio-ekonomikuri pirobebi.............................................................................................925.1. demografia ..............................................................................................................925.2. socio-ekonomikuri maxasiaTeblebi ...................................................................945.3. proeqtis mosalodneli socialuri zemoqmedeba .............................................1035.3.1 proeqtis zogadi socialuri zemoqmedeba........................................................................ 1035.3.2.mSeneblobasTan dakavSirebuli socialuri zemoqmedebebi...................................................................................................................................................................................................... 103
5.4. miwis SeZena da gansaxleba................................................................................1055.5. socio-kulturuli garemo.................................................................................1075.5.1 istoriuli konteqsti.............................................................................................................................. 1075.5.2. kulturuli memkvidreoba samSeneblo zonaSi..................................................................110
6. alternativebis analizi ....................................................................................................1136.1 “proeqtis ararsebobis” alternativa...................................................................1136.2 alternatiuli marSrutebi. ...................................................................................1136.3 GMP –s farmacevtuli qarxnis mimdebare ubnze proeqtis alternativebi:variantebi satrasporto kvanZiT da kvanZis gareSe...............................................1146.4. miwisqveSa gvirabisa da gadasasvleli estakaduri xidis alternativebi. 115
7. garemoze zemoqmedeba...........................................................................................................1197.1. dagegmili saqmianoba da mosalodneli zemoqmedebis Semajamebelireziume..............................................................................................................................1197.2. garemoze specifiuri zemoqmedeba....................................................................125
7.2.1haeris dabinZureba emisiebis Sedegad...................................................................................................................................................................................................... 1257.2.2xmauris faqtori dakavSirebuli gzis mSeneblobasa da eqspluataciasTan.......................................................................................................................................................................................................1337.2.3 vibraciis zemoqedeba................................................................................................................................ 1577.2.4 mdinaris sanapiros dacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi..................................... 1657.2.5 qvis gadamamuSavebeli sawarmoebi da masalaTa transportireba.................. 1767.2.6 azbestis Semcveli narCenebi ............................................................................................................ 1787.2.7 benzin- gasamarTi sadgurebis demontaJi.............................................................................. 179
7.3. samSeneblo saqmianobebTan dakavSirebuli potenciuri zemoqmedebebi...1807.3.1 dabinZureba da narCenebi.................................................................................................................... 1807.3.2 floraze zemoqmedeba................................................................................................................................. 1857.3.3 zemoqmedeba faunaze..................................................................................................................................... 1867.3.4. daculi teritoriebi................................................................................................................................. 1877.3.5 landSafti........................................................................................................................................................... 1877.3.6 wyliT sargebloba. .................................................................................................................................. 1877.3.7 zemoqmedeba arqeologiur ubnebze .......................................................................................... 1887.3.8 transportaTn dakavSirebuli zemoqmedebebi ................................................................ 1887.3.9 moZraobis Seferxeba............................................................................................................................... 1887.3.10 samSeneblo banakTan dakavSirebuli zemoqmedebani................................................... 188
7.3.11. mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedeba asfaltis qarxnisa daRorRis samsxrevis axlos
8. Serbileba ....................................................................................................................................1908.1. mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedebis Serbileba ............................190
8.1.1. geo-saSiSi procesebis prevencia da Serbileba .......................................................... 1908.1.2. dabinZurebis prevenciis RonisZiebebi ...................................................................................... 1908.1.3 samSeneblo narCenebis marTva ....................................................................................................... 1928.1.4 niadagis humusovani fenis dacvisa da eroziis kontrolisRonisZiebebi..................................................................................................................................................................... 193
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
8.1.5 niadagis qveda fenis dasawyobeba (Senaxva)........................................................................ 1948.1.6 droebiTi eroziis kontrolis RonisZiebebi................................................................. 1958.1.7 teritoriis saboloo aRdgena da grZelvadiani eroziissawinaaRmdego RonisZiebebi ............................................................................................................................. 1958.1.8 landSaftis aRdgena da floris dacva .......................................................................... 1968.1.9faunis dacva...................................................................................................................................................................................................... 1998.1.10 kulturuli memkvidreobis dacva ........................................................................................... 2018.1.11 infrastruqturuli elementebis dacva .............................................................................. 2038.1.12 jandacva da usafrTxoeba...............................................................................................................2058.1.13 damxmare samSeneblo nagebobebis kompleqsi (betonis qarxana, banaki,avtomeurneoba)...............................................................................................................................................................2058.1.14 daskvna................................................................................................................................................................. 2108.1.2 xangrZlivadiani da eqsploataciasTan dakavSirebuli zemoqmedebebisSerbileba............................................................................................................................................................................211
9. garemos dacvis menejmentis gegma .....................................................................................2139.1. ganxorcielebis RonisZiebebi da pasuxismgeblobebi .....................................2149.2 proeqtis ganxorcielebis xarjebi..................................................................2199.3 garemoze zemoqmedebis marTvis gegma ..................................................................2259.4 garemoze zemoqmedebis monitoringis gegma (matrica) .....................................247
10. sazogadoebasTan konsultaciebi ...................................................................................25410.1. Catarebuli sajaro konsultaciebi ..................................................................25410.2 dagegmili sajaro konsultaciebi......................................................................273
11. saCivrebis ganxilvisa da dakmayofilebis meqanizmi..........................................27412. daskvnebi da rekomendaciebi ..............................................................................................278
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
1. Sesavali
1.1 zogadi informacia proeqtze
saqarTvelos mTavrobam, saqarTelos municipaluri ganviTarebis fondTan (mgf)
erTad moawera xeli 60 milioni aSS dolaris odenobis sakredito SeTanxmebaze
aziis ganviTarebis bankTan, rac emsasxureba Tbilisi-rusaTavis damakavSirebeli
gzis mSeneblobis ganxorcielebas. aRniSnuli მე-2 monakveTis modernizacia
romlis sigrZec Seadgens 6.8km-s,aris Tbilisi–rusTavis 17.4 km-iani
amtomagistralis nawili, romlic, Tavis mxriv aris komponenti/qve proeqti
Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli gzis proeqtisa. saqarTvelos municipaluri
ganviTarebis fondi aris proeqtis aRmasrulebeli, ganmaxorcielebeli da
saxsrebis gamomyofi organizacia.Mmgf aris damqiravebeli. proeqtis mizania
rom Camoyalibdes efeqturi, xelmisawvdomi da ekologiurad mdgradi
satransporto sistema, romelic iqneba qveynis samxreT-aRmosavleTis marSrutis
Semadgeneli nawili.
proeqtis ZiriTadi amocanaa rusTavisa da Tbilisis damakavSirebeli
satransporto momsaxurebis gaumjobeseba. masSi gaTvaliswinebulia iseTi
RonisZiebebi da infrastruqtura, rogorciaa estakadebi, miwisqveSa
gadasasvlelebi, xidi savali nawilis gafarToeba, avtobusis gaCerebebi,
sayrdeni kedeli, safexmavlo xidi da sxva, rac uzrunvelyofs Tbilissa da
rusTavs Soris avtobusebis swraf, usafrTxo da sando mimosvlas da saTanado
kavSirs. es programa SemuSavebuli iqna mTavrobis mier qalaqebSi
transportTan dakavSirebuli problemebis, maT Soris Tbilissa da rusTavs
Soris transportis intensiuri nakadiT gamowveul Seferxebebis, mogvarebis
mizniT.
1.2 warmodgenili gzS-Ti gansazRvruli kompetenciis farglebi
winamdebare garemoze zemoqmedebis Sefaseba (gzS) momzadda saqarTvelos
municipaluri ganviTarebis fondis mier Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis
me-2 monakveTisTvis, aziis ganviTarebis bankis 2879-GEO sesxis farglebSi
Tbilisi-rusTavis 6.8 km sigrZis urbanuli gzis modernizaciis proeqtis
momzadebis, Sesyidvis, mSeneblobis marTvis da zedamxedvelobis farglebSi.
warmodgenili gzS momzadebuli aris damkveTis (saqarTvelos municipaluri
ganviTarebis fondis) teqnikuri davalebis da teqnikuri proeqtis safuZvelze,
romelic moicavs mxolod saproeqto gzis infrastruqturis dizainis da
mSeneblobis procesis aRweras da ar exeba mSeneblobisaTvis aucilebeli
damxmare nagebobebis (misasvleli gzebis, banakebis, asfalto-betonis qarxnis da
a.S.) mSeneblobis da fuqncionirebis sakiTxebs.
saqarTvelos kanonis "garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb" (2007) Tanaxmad,
gzS-s ZiriTad tomTan erTad, ekologiuri eqspertizisaTvis wardgenili
garemosdacviTi dokumentaciis paketi unda moicavdes mosalodneli emisiebis
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
moculobisa da saxeebis aRweras (dabinZurebis stacionaruli wyaroebis da maT
mier gafrqveul/CaSvebul mavne nivTierebaTa inventarizaciis teqnikuri angariSi
da mavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis normebis
proeqti). zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis normebis proeqti
SemuSavebul unda iyos ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebuli
obieqtebisaTvis, maT Soris saavtomobilo gzebis mSeneblobisaTvis
gamoyenebuli damxmare obieqtebisaTvis, rogoricaa karierebi da samSeneblo
banakebi.
samSeneblo banakebisa da damxmare samSeneblo obieqtebisaTvis zdg/zdC
normebis proeqtebis SesamuSaveblad aucilebeli aris obieqtis
adgilmdebareobis zustad gansazRvra, generaluri gegmis momzadeba yvela
teqnologiuri kvanZis da elementis gegmaze CvenebiT, monacemebi dabiZurebis
warmoqmnis (gafrqvevis/CaSvebis) wyaroebze da maT lokalizaciaze, teqnologiur
processze da damabinZurebeli nivTierebebis moculobebze, zedapiruli wylis
obieqtSi CaSvebis zusti koordinatebi da Tavad zedapiruli wylis obieqtis
hidrologiuri maxasiaTeblebi.
saerTaSoriso donori organizaciebis mier dafinansebuli xazovani
infrastruqturuli sistemebis proeqtebis ganxorcielebisas, proeqtireba,
kontraqtireba, Sesyidvebi da mSenebloba xorcieldeba miRebuli
saerTaSoriso sainJinro da samSeneblo wesebis da sqemis Sesabamisad, kerZod,
FIDIC -is, e.w. „wiTeli“ da „yviTeli“ sakontraqto formebis mixedviT. es piroba,
Tavis mxriv dafiqsirebuli aris xolme sasesxo xelSekrulebaSi. FIDIC-is,„wiTeli“ da „yviTeli“ sakontraqto formebis Tanaxmad, mkafiod aris
gamijnuli proeqtis ganmaxorcielebeli organizaciis, saproeqto organizaciis
da mSenebeli kontraqtoris kompetencia.
FIDIC -is, „wiTeli“ sakontraqto formis Sesabamisad, proeqtis
ganmaxorcielebeli organizaciis da mis mier daqiravebuli saproeqto kompaniis
valdebulebaa moamzados ZiriTadi saproeqto obieqtis (Cvens SemTxvevaSi gzisa
da sagzao infrastruqturis) detaluri saproeqto dokumentacia. rac Seexeba
mSenebeli kontraqtoris mier gamosayenebeli damxmare samSeneblo obieqtebis
teqnikur proeqts, es sakiTxi ar ganekuTvneba proeqtis ganmaxorcielebeli
organizaciis an saproeqto organizaciis kompetencias da damxmare samSeneblo
obieqtebis proeqti ar mzaddeba ZiriTadi obieqtis mSeneblobis nebarTvis
miRebis etapze. damxmare obieqtebis (samSeneblo banakis, mSeneblobisas
obieqtebamde misasvleli gzebis, asfalto-betonis an betonis qarxnebis da a.S.)
proeqtis momzadeba da Sesabamisi nebarTvebis mopoveba warmoadgens mSenebeli
kontraqtoris valdebulebas.
FIDIC -is, „yviTeli“ sakontraqto formis Tanaxmad (Design and Build, anu
proeqtirebis da mSeneblobis kontraqti), proeqtis ganmaxorcielebeli
organizacia da mis mier daqiravebuli saproeqto organizacia amzadeben
ZiriTadi obieqtis mxolod sabaziso proeqts, xolo saboloo detaluri
proeqtis dasruleba, iseve rogorc damxmare obieqtebis proeqtis momzadeba da
Semdeg mSenebloba, aris mSenebeli kontraqtoris prerogativa.
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
amrigad, orive SemTxvevaSi mSenebel kontraqtorTan kontraqtis gaformeba
xdeba mxolod mSeneblobis nebarTvis gacemis Semdeg, anu mSeneblobis
nebarTvis, da Sesabamisad ekologiuri eqspertizis daskvnis gacema xdeba ufro
adre, vidre mSenebeli kontraqtori moamzadebs damxmare samSeneblo obieqtebis
proeqts da maTTan dakavSirebul garemosdacviT dokumentacias (zedapiruli
wylis obieqtebSi zRvrulad dasaSvebi CaSvebebis normativebi atmosferul
haerSi zRvrulad dasasvebi gafrqvevis normebi da a.S.). Sesabamisad, FIDIC -is,
„wiTeli“ da „yviTeli“ sakontraqto formebis Tanaxmad organizebul procesSi,
SeuZlebeli aris garemoze zemoqmedebis Sefasebis dokumtTan erTad zdC da
zdk normatiuli dokumentaciis warmodgena damxmare samSeneblo
obieqtebisaTvis.
damxmare samSeneblo obieqtebisaTvis gzS-s farglebSi SesaZlebelia mxolod
ZiriTadi principebis, mosalodnel zemoqmedebaTa xarisxobrivi da naxevrad-
raodenobrivi Sefasebebis da zogadi modeluri situaciis asaxva, maSin
rodesac zusti da detaluri raodenobrivi Sefasebebis da zdC da zdg
normatiuli dokumentaciis momzadebis aucilebloba gzS-Si dafiqsirebul
aris, rogorc saqmianobis ganmaxorcielebeli organizaciis valdebuleba, xolo
mSeneblobis nebarTvaSi asaxuli unda iyos, rogorc sanebarTvo piroba. es
valdebuleba mkafiod iqneba aqcentirebuli proeqtis ganmaxorcielebel
organizaciasa da mSenebel kontraqtors Soris dadebul kontraqtSi, romlis
Tanaxmadac mSenebeli kontraqtori valdebuli iqneba proeqtis
ganmaxorcielebeli organizaciis (mgf) winaSe xsenebuli dokumentaciis
teqnikurad SemuSavebaze. Tavis mxriv, mgf, rogorc saqmianobis
ganmaxorcielebeli organizacia, uzrunvelhyofs mSenebeli kontraqtoris mier
xsenebuli dokumentaciis SemuSavebas da garemos da bunebrivi resursebis
saministroSi wardgenas.
saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondi (mgf) iRebs valdebulebas, rom
Tbilisi-rusTavi gzis me-2 seqciis mSeneblobasTan dakavSirebiT, kontraqtoris
mier saTanado saproeqto dokumentaciis momzadebis Semdeg, uzrunvelhyofs
damxmare samSeneblo obieqtebis mSeneblobasa da eqsploataciasTan
dakavSirebuli yvela savaldebulo garemosdacviTi dokumentis SemuSavebas da
garemos da bunebrivi resursebis saministrosaTvis warmodgenas. xsenebul
principebze dayrdnobiT iqna ganxorcielebuli Tbilisi-rusTavis
saavtomobilo gzis mSeneblobis proeqti gzis 1 da me-3 monakveTebisaTvis.
kerZod, mgf-m uzrunvelhyo mSenebeli kontraqtoris mier Semdegi damatebiTi
nebarTvebis da SeTanxmebebis mopoveba:
- asfaltis sawarmos mSeneblobasa da eqsploataciaze ekologiuri
eqspertizis daskvna (#15; 23.03.2015). daskvna gacemulia Sesabamisi gzS-s
safuZvelze, romelic moicavs, rogorc sakuTriv qarxnis, aseve
mSenebelTa banakisaTvis zRvrulad dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis
normebis proeqts;- SeTanxmeba q.Tbilisis municipalitetis meriis ekologiisa da
gamwvanebis samsaxurTan xeebis moWris Taobaze (06.05.2015);
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
- saqarTvelos mTavrobis gankarguleba #1560 10 seqtemberi 2014 –
proeqtis saWiroebisatvis saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili
veluri mcenareebis bunebrivi garemodan amoRebis uflebis Sesaxeb;- zedapiruli wylis obieqtidan wylis amoRebis teqnikuri reglamentis
SeTanxmeba saqarTvelos garemosa da bunebrivi resursebis dacvis
saministrosTan (14 noemberi 2014).
1.3 meTodologia gzS-s momzadebisaTvis
winamdebare gzS eyrdnoba meTodologias, romelic saqarTvelos garemosdacviTi
kanonmdeblobiT da ADB-is saxelmZRvanelo principebiT (ADB usafrTxoebis
politikis Sesaxeb debuleba - SPS 2009) aris gansazRvruli. mimoxiluli da
Seswavlilia agreTve transportis seqtorTan dakavSirebuli gzS
dokumentaciis momzadebis sxva kvlevebis gamocdileba. winamdebare gzS
SemuSavebulia proeqtis dizainis detaluri ganxilvis, pirveladi da meoradi
monacemebisa da informaciis Segrovebis, savele vizitebis, MDF-sa sxva
dainteresebul mxareebTan konsultaciebis safuZvelze.
mocemuli angariSi moicavs arsebuli garemo pirobebis aRweras,
SemoTavazebuli gzis proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebas,
rekomendirebul menejments, zemoTxsenebuli zemoqmedebis Semarbilebel
RonisZiebebsa da SerCeuli parametrebis monitorings. garemoze zemoqmedeba
ganixileboda proeqtis mSeneblobis wina periodis, sakuTriv mSeneblobisa da
proeqtis moqmedebis etapebze gansazRvruli RonisZiebebisaTvis. gzS moqmedebis
sfero moicavs bunebriv da adamianur garemos, maT urTierqmedebas da nebismier
iZulebiT cvlilebas, romelsac iwvevs gzis mSenebloba / rekonstruqciasTan
dakavSirebuli aqtivobebi.
Semdgom, proeqtis teqnikur-ekonomikuri dasabuTebisa da dagegmvis safexurebzegatarebuli iqna sxvadasxva garemosdacviTi RonisZiebebi. Sesabamisi dargiseqspertebma ganaxorcieles arsebuli garemos kameraluri da savele kvlevebi,ris Sedegadac bunebrivi da socialuri garemos arsebuli mdgomareobis Sesaxebsruli informacia Segrovda. 2013 wels garemos erovnulma saagentom aiRo dagaanaliza zedapiruli wylebis, niadagisa da atmosferuli haeris nimuSebi.dafiqsirebuli iqna mtvris, CO-s, NO2-s da SO2-is fonuri maCveneblebi. saproeqtogundma mTeli saproeqto derefnisaTvis Seafasa xmaurisa da radiaciis doneebi.transportis emisiebis zemoqmedeba Sefasebuli iqna licenzirebulikompiuteruli programa “Ecolog– Magistral”-is meSveobiT. amas garda, 2015wels Nord Est Progetti S.r.l.-s sainJinro-sakonsultacio gundmaganaxorciela xmaurisa da vibraciis modelireba. gzis mSeneblobisa daeqspluataciis fazebze satransporto nakadebiT gamowveuli xmauris davibraciis zemoqmedeba Sefasda mocemuli zemoqmedebis mimarT yvelazesensitiuri sacxovrebeli teritoriebisaTvis: aseTi sacxovrebeli korpusebiganlagebulia saproeqto gzis axali marSrutis gaswvriv, romelic gzisarsebuli monakveTidan mocilebulia. (detalurad kvlevebis meTodologiisaRwera ixileT danarT 11-Si). amJamad am sacxovrebel zonebSi transportiTgamowveuli xmauri da vibracia gacilebiT dabalia, vidre transportiTdatvirTuli arsebuli gzis gaswvriv. amgvarad, dReisaTvis kargi garemopirobebis mqone am teritoriebze proeqti xmaurisa da vibraciis donismomatebas gamoiwvevs. amas garda, aRniSnuli ubnebi sensitiuria imiTac, romisini saproeqto miwayrilis samSeneblo ubnis mimdebaredaa. miwayrilismosawyobad didi moculobis samSeneblo masalis transportireba da datkepvnaa
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
saWiro. orTave samuSao mniSvnelovani xmaurisa da vibraciis gamomwvevi iqneba.swored am faqtorebis gaTvaliswinebiT moxda transportisa da samSeneblosamuSaoebis xmaurisa da vibraciis modelireba. 2015 wels aseve damatebiTSefasda farmacevtuli kompania GMP-sa da mis maxloblad arsebulisacxovrebeli korpusebis mimdebare teritoriebis fonuri mdgomareoba da amteritoriisTvis Sesrulda xmauris, vibraciis da atmosferuli haerisdabinZurebis (mtveri, NO2, Zn, Cd, Pb, Ni, Co) modelireba. aRniSnulma kvlevebmaSeavso garemos erovnuli saagentos adre ganxorcielebuli fonuri kvlevebiTSegrovebuli monacemebi. konkretul sensitiur ubnebze ganxorcielebulikvlevebi mniSvnelovania arsebuli fonuri monacemebis da proeqtis garemo-pirobebis dasafiqsireblad (standartebis moTxovnebTan mimarTebaSi), raTaSesaZlebeli iyos sajaro konsultaciebis procesSi wamoWrili sakiTxebisgadaWra. xmaurisa da vibraciis modelirebis Sedegebis safuZvelze ganisazRvraSemarbilebeli RonisZiebebis saWiroeba. xmaurisa da vibraciis SefasebismeTodologia detaluradaa aRwerili Semdeg angariSebSi: „Tbilisi-rusTavisgzis proeqtis konstruqciuli mdgradoba da vibraciisa da xmauris zemoqmedebamis erT monakveTze arsebul Senoba-nagebobebze (monakveTi 2, km 5,2-6,9)“ da misiSesworeba, romelic 2015 wels Nord East Progetti S.r.l.-ma (italia) moamzada.
proeqtis teritoriaze gaanalizda sensitiuri garemodacviTi da socialuri
receptorebi da am analizis Sedegebi gaTvaliswinebul iqna proeqtis dizainisa
da dagegmvis Semarbilebel RonisZiebebSi. miwis SeZenisa da gansaxlebis
sakiTxebi miRebulia gansaxilvelad rogorc damoukidebeli dokumenti –
gansaxlebis moqmedebis gegma. Semarbilebeli zomebi integrirebul iqna garemos
dacvis menejmentisa da monitoringis gegmaSi.
gzS dokumenti struqturirebulia rogorc ZiriTadi teqsti da ramdenime
danarTi. teqstis ZiriTadi nawili uzrunvelyofs garemo pirobebis, sensitiuri
receptorebis, potenciuri garemodacviTi gavlenebisa da relevanturi
Semarbilebeli zomebis mokle da logikur aRweras, romelic integrirebulia
garemos dacvis menejmentis gegmaSi (EMP). xolo danarTebi warmogvidgens ufro
detalur informacias specifiuri sakiTxebis irgvliv, ase magaliTad: garemos
dacvis erovnuli saagentos angariSs garemos dabinZurebis Sesaxeb (wyali,
niadagi, atmosferuli haeri), satransporto moZraobis dabinZurebis
modelirebis Sedegebs.
Tumca, monacemebi qvemoT CamoTvlili disciplinebidan aseve iqna mimoxiluli
da Casmuli gzS kvlevaSi. es disciplinebia:
sainJinro proeqtireba
hidrologia
gruntis wylebi
sazogadoebrivi jandacva
miwis SeZena da gansaxleba
madlobas vuxdiT მგფ-ს, yvela dainteresebul uwyebebs, savele samuSaoebis
personals da adgilobriv mosaxleobas, romelTac daxmareba gagviwies
aRniSnul kvlevebSi.
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
2. proeqtis aRweriloba
2.1 mimoxilva
warmodgenili programa aris mgf-s mdgradi urbanuli satransporto
investiciis programa SUTIP-P3. aRniSnuli tranSi iTvaliswinebs md. mtkvris
piras axali saavtomobilo gzis mSeneblobas, arsebuli 2-savalzoliani gzis
modernizacias 4 zolamde, miwis safaris gamyarebas, sadrenaJo sistemis
gaumjobesebas, agreTve axali xidebis, gzagamtarebis sagzao kvanZebis sayrdeni
kedlebis, da gzaze gadasasveleli xidebis mSeneblobas, rომ adgilobrivma
mosaxleobam advilad gadakveTos gza. gzis 17.4km-iani nawili dayofilia 2
lotad. loti #1 Sedgeba ori seqciisagan, monakveTi 1 (Sta. 0+000 ~ 4+000) da
monakveTi 3 (Sta. 10+800 ~ 17+400). loti #2 Sedgeba erTi seqciisagan – monakveTi 2
(Sta. 4+000 ~ 10+800). winamdebare gzS momzadebulia 6.8 km sigrZis mqone monakveTi
2-isaTvis, foniWalidan rusTavamde. proeqtis mizania ruxTavsa da Tbiliss
Soris arsebuli damakavSirebeli satransporto infrastruqturis gaumjobeseba,
rac iqneba garanti efeqturi kavSirisa Tbilissa da rusTavs Soris. proeqtis
nawilia specialuri sagzao konstruqciebis/mowyobilobebis mowyoba rogoricaa
sagzao kvanZebi, gzagamtarebi, xidebi, sayrdeni kedlebi, avtobusis gaCerebebi,
safexmavlo xidebi, raTa uzrunvelyofil iqnas sazogadoebrivi transportis
swrafi, usafrTxo da saimedo momsaxureba,.
2.2 me-2 monakveTisTvis marSrutis SerCeva
proeqtis efeqturad ganxorcielebis da am teritoriaze mcxovrebi
mosaxleobis ukmayofilebis Tavidan acilebis mizniT municipaluri
ganviTarebis fondma (mgf) proeqtis farTobi sam monakveTad dayo. Sedegad,
konsultatma moamzada teqnikur-ekonomikuri analizi me-2 monakveTis sami
alternatiuli variantisTvis. am analizis Sedegebis da alternatiuli
variantebis Sedarebis safuZvelze mgf-ma Tbilisi-rusTavis saavtomobilo
gzis me-2 monakveTisTvis SearCia me-3 varianti (2013 wlis 11 aprili).
mSeneblobis xarjebis, gansaxlebis da garemosdacviTi sakiTxebis
gaTvaliswinebiT me-3 varianti miCneulia optimalurad me-2 monakveTisTvis. სxvაvariantebTan SedarebiT me-3 variantis mSeneblobis xarjebi SedarebiT maRalia,
magram es xarjebi Semcirdeba sayrdeni kedlis, gadasasvlelebis da sxva
infrastruqturisTvis Sesabamisi mSeneblobis meTodis gamoyenebis saSualebiT.
1-eli da me-2 variantis SemTxvevaSi trasis mier dasaxlebuli teritoriebis
gadakveTiT (foniWalis I da II monakveTi) gamowveuli gansaxlebis problemebis
gamo SeuZlebeli iqneba proeqtis ganxorcieleba da seriozulad Seferxdeba
gansaxlebis samoqmedo gegma da ganxorcieleba.
2.3 proeqtis tipi da kategoria
ZiriTadad es aris arsebuli 2-savalzoliani gzis 4 zolamde modernizaxciis
proeqti. monakveTi 2-Si 4 savalzoliani gza aSenebul iqneba axali marSrutis
mixedviT (gzis axali monakveTi). aRniSnuli rekonstruqcia sruliad Seesabameba
qarTul erovnul standarts (SST gzebi 2009) da TEM-is standartebs, xolo ADB
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
is garemosdacviTi klasifikaciiT miniWebuli aqvs B kategoria, xolo
gansaxlebis sirTulis TvalsazrisiT - A kategoria.
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
sur. 2.1 monakveTi 2-is regulirebis alternativebi
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
2.4 proeqtis saWiroeba
saqarTvelo mdebareobs aRmosavleT-dasavleTisa (Savi da kaspiis zRvebi) da
CrdiloeT-samxreTis (ruseTsa da TurqeTs Soris) satranzito marSrutebis
centrSi. mezobel saxelmwifoebTan vaWroba warmoadgens saqarTvelos
ekonomikis mniSvnelovan nawils, romelic daaxloebiT Seadgens 2 miliard aSS
dolars. saqarTvelos mTavrobam (romelic movida vardebis revoluciis Semdeg
2003 w) ZiriTad prioritetad dasaxa transprotis, energetikisa da
infrastruqturis reabilitacia. ekonomikis am mniSvnelovanma seqtoreba Zlieri
stagnacia ganicades 1990 w Semdeg. aRiara ra infrastruqturis mniSvneloba
mdgradi ekonomikuri ganviTarebis miRwevaSi, saqarTvelos mTavrobam moaxerxa
am seqtorebSi investirebis arsebiTad gazrda.
saqarTvelos mTavrobis erT-erTi prioritetuli mimarTulebaa – qveyanaSi
Tanamedrove saerTaSoriso standartebis Sesabamisi sagzao infrastruqturis
mowyoba da misi Semdgomi ganviTareba, rac evraziis derefnis ganviTarebis
mniSvnelovani winapirobad aris miCneuli da dafiqsirebulia saqarTvelaSi
ganviTarebis erovnul gegmaSi. 2003-2004 w.w. luis bergerma, “trans-saproeqto
gzebis kvlevam” (Transprojekt Roads Survey) da saqarTvelos daproeqtebis
institutma moamzades kavkasiis gzebis reabilitaciis teqnikur-ekonomikuri
Seswavla, rac dafinansebul iqna TACIS-is finansuri instrumentis meSeveobiT.am Seswavlis safuZvelze xelmisawvdomi gaxda mniSvnelovani informacia
arsebuli gzebis gaumjobesebebis optimaluri strategiis Sesaxeb da daiwyo
saavtomobilo magistralis reorganizaciis konkretul proeqtebze muSaoba.
dReisaTvis evraziuli derfanis (E–60avtomagistrali) ramდenime monakveTis
(Tbilisi-aRaiani; aRaiani-igoeTi; igoeTi-gori), saavtomobilo magistralis
mSenebloba damTavrebulia, xolo qobuleTis SemovliTi gzis mSenebloba ukve
dawyebulia. paralelurad mimdinarebs magistralis sxva monakveTebis
modernizaciis proeqtebis damuSaveba.
Tbilisi-wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvari) avtomagistralis modernizacia
iZleva azerbaijanis dedaqalaq baqomde moqalaqeebis gadaadgilebisa da
sxvadasxva saqonlis gadatanis saSualebas keTilmowyobil da Tanamedrove
avtomagistralis gavliT. mocemuli gza aseve, ufro xelmisawvdoms gaxdis
azerbaijanis mosaxleobisTvis Tbilissa da saqarTvelos Savi zRvis
kurortebsa da portebs. winamdebare proeqtiT gaTvaliswinebuli Tbilisi-
rusTavis Cqarosnuli gza Tbilisi-wiTeli xidis avtomagistralis Semadgenel
nawils warmoadgens.
Cqarosnuli gzis Tbilisi-rusTavis saproeqto monakveTi saqarTvelos
dedaqalaqs akavSirebs umsxviles samrewvelo da administraciul centr
rusTavTan da raionul centr gardabanTan. rusTavi, romlis mosaxleobac 120
aTass Seadgens, warmoadgens Tbilisis megapolisis mTavar qalaq-satelits.
amdenad, rusTavsa da Tbiliss Soris mimosvla intensiuria. es bunebrivia, Tu
gaviTvaliswinebT, rom rusTavis mravali macxovrebeli yoveldRiurad dadis
TbilisSi samuSaod Tu saswavleblad. arsebuli orsavalzoliani gza (TiTo
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
zoli TiTo mimarTulebiT) ver uzrunvelyofs Tbilisis mimarTulebiT da
Tbilisidan pikis saaTebSi datvirTuli avtosatransporto nakadis gatarebas.
saqarTvelos regionaluri ganviTarebisa da infrastruqturis saministros
sagzao departamentis monacemebiT (SemdgomSi s.d.) saproeqto gzis aRniSnuli
monakveTi Zlier gadatvirTulia, moZraobis intensiobam ukve gadaaWarba 14 000
avtomobils dReRameSi, arsebuli gzis maqsimaluri gamtarunarianoba ki,
standartis mixedviT, Seadgens 7000 avtomobils dReRameSi. saavtomobilo gzis
gadatvirTvis gamo xSiria sacobebis warmoqmna, rac mniSvnelovan diskomforts
uqmnis mgzavrebs. aseve adgili aqvs sawvavis momatebul xarjvas, rac
dakavSirebulia atmosferul haerSi wvis produqtebis emisiis zrdasTan da
mimdebare dasaxlebuli punqtebis atmosferuli haeris xarisxis gauaresebasTan.
moZraobis intensivobis mkveTri zrda, Sesabamisi sagzao infrastruqturis
arajerovani mdgomareobis pirobebSi, xSir SemTxvevaSi avtosagazao
SemTxvevebis mizezi xdeba. mocemul konteqstSi saqarTvelos mTavrobam
gadawyvita Tbilisi-rusTavis gzis gamtarobis gazrda arebuli gzis Cqarosnul
avtomagistralad gadakeTebis gziT.
gzis Semdegomi monakveTebis daproeqtebis da mSeneblobis damTavrebis Semdgom,
saqarTvelos dedaqalaqi Tanamderove saerTaSoriso standartebis Sesabamisi
gziT daukavSirdeba azerbaijans da mis dedaqalaq baqos. aRniSnuli gziT
azerbaijanidan da Sua aziis qveynebidan wamosuli tvirTnakadebi da mgzavrebi
Seuferxeblad moxvdeba saqarTvelos dedaqalaqSi da Savi zRvis portebSi.
saproeqto gzas Zalze didi mniSvneloba aqvs aseve qvemo qarTlis regionis
mosaxloebis socialur-ekonomikuri ganviTarebisaTvis, gansakuTrebiT ki, q.
rusTavis da gardabnis raionis mosaxleobisa da samrewvelo sawarmoebisaTvis.
2.5 adgilmdebaroba
Tbilisi-rusTavis gza mdebareobs Tbilisisa da gardabnis raionSi. Tbilisi-
rusTavis gzis (monakveTi-2)–is sigrZe 6.8km-ia. ZiriTadad proeqti mimarTuli iyo
gzis im marSrutiT ganlagebisken romelic rekomendirebuli iyo ekonomikuri
analizebis Sedegebis gaanalizebis Semdgom.
monakveTi 2: finiWala-rusTavis monakveTs gaaCnia 6.8 km sigrZis gzis wyoba
aRniSnul proeqtSi. proeqtis Tbilisi-foniWalis monakveTis proeqtis zoli
mTlianad mdebareobs gardabnis raionSi, proektis 5km-iani gzis zoli sruliad
emTxveva arsebuli gzis wyobas da saproeqto gzis 3.8km-iani monakveთi aSenebul
iqneba mdinare mtkvris gaswvriv. horizontaluri da vertikaluri mrudebis
radiusi, grZivi da ganivi qanobebi da agreTve viraJis amaRlebebi sruliad
pasuxobs mTavari gzis parametrebs qarTul erovnul standartis (SST gzebi 2009)
da TEM-is standartebs Sesabamisad. TiToeuli zolis sigane 3.5m-ia. agreTve
3.75m-is sigane moiazreba calkeul monakveTebSi, rac damokidebulia Semdeg
faqtorebze: dasaxlebuli punqti, mdinaris napiri da dausaxlebeli punqti.
Centralur bariers gaaCnia 4m sigane mdinaris napirze, xolo monakveTi-1-is da
monakveTi-3-is damakavSirebel monakveTebSi centraluri barieris sigane 6m-ia.
trotuari moewyoba mTeli monakveTi-2-is sigrZeze garda monakveTi-3-is
damakavSerebeli monakveTisa. gzis safar fenad moiazreba asfalt-betonis
safari. proeqtSi Cadebulia ori gzagamtaris mSenebloba, pirveli gadakeTavs
E60 gzas 4+620 km-ze mdebare sagzao kvanZze xolo meore gzagamtari gadakveTavs
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
arsebul sarkinigzo gzas 4+985km-ze. agreTve moewyoba daaxloebiT 1.6 km
sigrZis sayrdeni kedeli mdinare mtkvris napiris gaswvriv. saproeqto gzaSi
agreTve Cadebulia erTi gadasasvleli xidis mშenebloba 7+515km-ze, ori xidis
mSenebloba sagzao kvanZze 8+300km-ze da 9+840km-ze. infrastruqturis
mSenebloba gamoiwvevs damatebiTi kerZo miwebis Sesyidvis aucileblobas.
nawilobriv, zemoqmedebis qveS moeqceva zogierTi kerZo Senobebi da kerZo
biznesebi, agreTve proeqtis ganxorcielebisaTvis saWiro gaxdeba arsebuli
sakomunikacio infrastruqturis gadaadgileba.
cxrili 2.1. monakveTi-2 is aRweriloba
sagani sigrZesaavtomobilo
zolebissigane/ganiv WrilSi
nagebobebi SeniSvnebi
monakveTi2
6.8 km 4~6 zoli/ 28.5~49.5m
sagzao kvanZi : 3 adgilzexidi : 3 adgilze
gzagamtari : 2 adgilzesafexmavlo xidi : 4
adgilze
2.6 proeqtis ganxorcielebis warmodgenili grafiki
proeqtis mSeneblobis ganxorcielebis dawyeba dagegmilia 2016 wlis ivlisSi
da mSeneblobis periodi Seadgens 17 Tves.
2.7 saproeqto parametrebi
gamoyenebuli standartebi
Tbilisi-wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvari) gzis Tbilisi-rusTavis
monakveTis (monakveTi 2) modernizaciis proeqtisaTvis gamoyenebulia qarTuli
standarti SST (sst) gzebi: 2009, TEM standarti da AASHTO standarti,
sxvadasxva saproeqto-konstruqciuli nimuSebTan erTad.
gzis proeqtisTvis gamoyenebulia – TEM standarti (transevropuli Crdilo-
samxreTis avtomagistrali) xidebisa da gzagamtarebisaTvis gamoyenebulia –AASHTO standarti satarnsporto moZraobis usafrTxoebiasTvis
gamoyenebulia –saqarTvelos erovnuli standarti (SST gzebi 2009) sxvadasxva
nimuSebisa da standartebis gamoyeneba gamowveulia im garemoebiT, rom
saqarTvelos erovnuli standartebi ar aris amomwuravi da ar Seicavs yvela
saWiro nimuSsa da wesdebas da jer kidev damuSavebis procesSia. proeqti
iTvaliswinebs 4 zoliani gzis mSeneblobas (garda km 0.9 Sta.4+000~4+900 -dan).
monakveTi 2-Tvis miRebulia Semdegi teqnikuri parametrebi:
saangariSo siCqare: 120 km/sT; maqsimaluri grZivi qanobi : -3.98%; amozneqis vertikaluri mrudis minimaluri cvalebadobis koeficienti
(m/%); K=150 Cazneqis vertikaluri mrudis minimaluri cvalebadobis koeficienti
(m/%); K=85 ganivi qanobi – 2%;
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიშის პროეტქი
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
13
Tbilisi-rusTavis magistralis sruli ruqa
Pgegma #1 Tbilisi-rusTavis avtomagistrali monakveTi 2 (Sta. 4+000~6+300)
Loan2879-GEO: Engineering, Procurement, Construction Management and Supervision of theModernization of Tbilisi-Rustavi Section (Section 2) of the Tbilisi-Red bridge (Azerbaijani Border) Road
__________________________________________________________________________
14
Pgegma #2 Tbilisi-rusTavis avtomagistrali monakveTi 2 (Sta. 6+300~8+500)
gegma #3 Tbilisi-rusTavis avtomagistrali monakveTi 2 (Sta. 8+500~10+800)
sur. 2.2 sruli Tbilisi-rusTavis gzatkecilis da monakveTi 2-is gegma
15
gzis vakisi
proeqtSi gamoyenebuli gzatkecilis sigane monakveTi 2-isaTvis aris 28.5-49.5m
gamyofi zolis gamoyenebuli sigane aris 4.0-6.0m. gamagrebuli gverdulis sigane
aris 0.5m~3.0m. SerCeuli yrilis qanobia 1:1.5. SerCeuli Wrilis qanobia 1:1.0
miwis samuSaoTa moculoba daTvlilia daproeqtebuli ganivi profilebis
mixedviT. mTavari zolebis, gamagrebuli gverdulebisa da gzispirebis siganeebi
naCvenebia ganiv kveTebze, Tumca, gzajvaredinebze da mierTebebze mosawyobi
aCqareba-damuxruWebis zolebis siganeebi mocemuli ar aris. (ixileT calkeuli
cxrili). 4 saxis tipiuri ganiviWrili mocemulia qvemoT:
sawyisi monakveTi, romelic uerTdeba monakveTi 1-s, Sedgeba 6 samoZrao zolisgan.misi siganea 36 m.
2.8 gzis safaris struqtura
gzis safari daproeqtebulia teqnikuri da ekonomikuri parametrebis
gaTvaliswinebiT da efuZneba Semdeg monacemebs:
satransporto nakadi
saimedoobis faqtori
eqsploataciis xangrZlivoba(vada)
sawyisi monakveTi (6 zoli), STA. 4+400~5+000(L=0.4Km)
sanapiro zolis monakveTi mdebareobs axlos mdinare mtkvarTan
sanapiro zolis monakveTi (4 zoli), STA.4+400~8+400(L=4.0Km)
paraleluri gza gaTvaliswinebulia adgilobrivi mosaxleobisaTvis
16
dasaxlebuli zona (4 zoli), paraleluri gza (4 zoli), 8+400~10+100(1.7Km)
bolo monakveTi, romelic uerTdeba monakveTi 3-s, Sedgeba 4 samoZrao zolisgan.
misi siganea 28.5 m.
sur. 2..3 gzis ganivi Wrili
bolo monakveTi (4 zoli), STA.10+100~10+800(0.7Km)
sur. 2..3 gzis ganivi Wrili (gagrZeleba)
gzis safaris SerCevisas Seswavlil iqna rogorc mtkice agreTve aramtkice gzis
safaris alternativebi. gzis safaris alternativebis Sedarebam cxadhyo, rom
mtkice gzis safars gaaCnia upiratesobebi aramtkice gzis safarTan SedarebiT.
miuxedavaT amisa, Tbilisis farglebSi aramtkice gzis safaris ganacxads gaaCnia
upiratesoba im TvalsazrisiT rom sakomunikacio infrastruqturis
Calageba/gadaadgilebis dros mtkice gzis safaris amoReba da Tavidan Sevseba
gacilebiT rTuli iqneba. yovelive zemoARniSnulidan gamomdinare aramtkice gzis
safari inqa gamoyenebuli monakveTi 2-saTvis.
cxrili 2.2 Naramtkice gzis safaris struqtura : gzis safari da gzis safaris
sisqe.
No gzis safarisgzis safaris sisqe
sm
1zeda fena: wvrilgranulovani sqeli asfaltobetonis
cxeli narevi5
2SemakavSirebeli fena: msxvilgranulovani(daumuSavebeli) porovani asfaltobetoni
10
3 safuZveli: dasresili Semavsebeli (0-40 mm) 25
4 qveda fena: qviSisa da xreSis narevi 25 sm sisqis 25
17
2.9 inJinruli nagebobebi
gzajvaredinebi da kvanZebi
proeqti iTvaliswinebs sxvadasxva doneze satransporto kvanZebis da gadakveTebis
mowyobas:
satransporto kvanZis warmatebuli daproeqtebisaTvis aucilebelia sagzao
mierTebebis adgilmdebareoba da tipebi Seesabamebodes mierTebis wertilis
socialur (dabrkolebebi da mSeneblobis xarjebi), geologiur da satransporto
moZraobis pirobebs. aseve, aucilebelia maTi saTanadod mierTeba arsebuli gzis
irgvliv.
kvanZis adgilmdebareoba SerCeulia arsebul gzasTan dakavSirebisa da monakveTi
2-ze satransporto moZraobis pirobebis gaTvaliswinebiT. kvanZis saxeoba ki
iTvaliswinebs foniWalis teritoriis geologiur monacemebsa da dabrkolebebTan
Seusabamobis minimumamde dayvanas da xalxis Seuferxebel misvlas gzasTan.
monakveTi 2-ze igegmeba ori kvanZis mowyoba.
satransporto kvanZi
saproeqto monakveTze mosawyobi kvanZis gegma Semdegi saxisaa:
sur 2.4 sagzao kvanZis adglimdebareoba (monakveTi 1, monakveTi 2, monakveTi 3)
monakveT 2-ze iqneba 2 kvanZi, maTi mdgomareobaa:
kvanZi N2-1 mdebareobs STA 4+620, gegmis mixedviT aris rombis tipis. igi
SeuerTdeba arsebul marneulis gzatkecils da foniWalasTan misasvlel gzas
mTavar gzaze dagegmili gzagamtarisa da mis Tavze moTavsebuli orzoliani
SemovliTi gzis saSualebiT.
kvanZi N2-2 mdebareobs STA 8+300, gegmis mixedviT aris rombis tipis. igi
daproeqtebulia rom uzrunvelhyos foniWalis arsebul misasvlel gzasTan da
SemovliT gzasTan kavSiri dagegmili xidqveSa gzagamtaris ZiriTadi maSrutis
18
mimarTulebiT. SemovliTi gza daproeqtebulia rom gazardos foniWalaSi
moZravi momxmareblebis usafrTxoeba da komfortuloba avtomagistralidan
gzagamyofebis meSveobiT.
monakveTi 2-s gaaCnia ori xidi saerTo sigrZiT 66.0m, garda amisa SesaZlebelia
gamoyenebul iqnas 6 safexmavalo xidi jamuri sigrZiT 288m.
wylis nakadis monakveTebisaTvis, romlebic hkveTen ZiriTad gzas gamoyenebul
iqneba standartuli milebi an oTxkuTxa Riobebi.
cxrili 2.3 xidebis Sejameba
dasaxeleba adgilmdebareobaLsigrZe(m
)sigane(m)
horizontaluri radiusi
(m)SeniSvnebi
Bxidi 1 STA.7+496.000 33 29.74 700
Bxidi 2 STA.9+824.092 33 28.04 ∞saerTojami
66
rkinigzis gadasakveTad xidqveSa gzagamtari gvirabi SeiZleba miRebul iqnas
struqturul gegmad STA. 4+975.68km-ze.
variant
i 2
xidgqveSa gzagamtari
jamuri Rirebuleba : 3.8 milioni aSS dolari
sur. 2.5. gvirabi rkinigzis qveS (STA. 4+974km)
19
satransporto kvanZebis grZivi da ganivi drenaJi
kvanZze atmosferuli naleqebis mocilebis mizniT daproeqtebulia marTkuTxa
kveTis Sekruli konturis monoliTuri rkinabetonis milebi kveTiT 1.0x1.5 m – 3
cali
saproeqto gzis pk 46+20-ze daproeqtebuli satransporto kvanZis farglebSi
moewyo gvirabis tipis gzagamtari, ris gamoc saproeqto gzis pk 45+71 – pk 49+60
farglebSi arsebuli mSrali xevebidan atmosferuli naleqebis dros mosuli
wylis asarineblad daproeqtda wlis asarinebeli rkinabetonis koleqtori.
koleqtori Sedgeba 9 rkinabetonis sameTvalyureo Wisgan, 1 frTiani saTavisisgan
da maTi damakavSirebeli rkinabetonis milebisgan. sameTvalyureo Webis zomebi
gegmaSi Seadgens 3.0X3.0m da 4.3mX4.3m, xolo maTi siRrmea 3.65m da 3.8m Sesabamisad.
damakavSirebeli milebi ori kveTisaa, sameTvalyureo Wa#1-dan Wa #6-mde milis
kveTia 1.5X2m, xolo Wa#6 koleqtoris bolomde milis kveTia
2.5X2m. rkinabetonis koleqtori uerTdeba pk 49+60-ze mdebare
rkinabetonis mils, kveTiT 4.0X2.5m. sameTvalyureo Webis da milebis qveS
gaTvaliswinebulia xreSovani da betonis sagebis mowyoba. sameTvalyureo Wa #1
unda SeuRldes arsebul milTan. sameTvalyureo Wa #3-is xevTan SeuRlebisTvis
gaTvaliswinebulia trapeciuli kveTis rkinabetonis Raris mowyoba da xevis
kalapotis gaWra misi formirebiT
sayrdeni kedlis gegma
sayrdeni kedeli aris nageboba, romelic akavebs niadags xelovnur qanobze. am
proeqtSi igi gamoiyeneba rogorc sazRvari or sxvadasxva simaRleze arsebul
niadags Soris, gansakuTrebiT mdinarispira adgilebSi, sadac daproeqtebulia
gzatkecilis zemodan gadasasvlelisTvis.
sayrdeni kedeli ZiriTadad mowyobil iqneba mdinare mtkvaris napirze da misi
sigrZe iqneba 1.66km (Sta. 5+100~6+760, marcxena mxare) xolo simaRle Seicvleba 3.0m-
s da 12.0m-s Soris
vinaidan, rom sayrdeni kedlebis ganTavseba ZiriTadad mdinaris piras xdeba,
saWiroa droebiTi kesonis gaTvaliswineba mSeneblobis periodisaTvis, xolo
Semdgom, kedlis eqspluataciis dros, aucilebelia gaTvaliswinebuli iyos
eroziis sawinaaRmdego sistema.
mSeneblobis meTodi
etapi 1: droebiTi kesoni iqneba mowyobili aRniSnul adgilze
20
etapi 2: miwis eqskavaciis Semdgom, miwa Canacvlebul iqeba 110mm is mqone
daRorRiliAqviT raTa gaizardos miwis gamZleobis unari fundamentisaTvis
etapi 3: aSendeba sayrdeni kedeli
etapi 4 : damontaJdeba gamorecxvis sawinaaRmdego sistema
sur 2.6. sayrdeni kedlis mSeneblobis meTodi
21
kesonebi, romelTa ganlageba moxdeba daRorRili qviT savse wyalgaumtari
masalisagan damzadebuli tomrebiT, Seakavebs wylis dinebas SezRudul
samSeneblo teritoriaze.
eroziis sawinaaRmdego sistema iqneba sadrenaJe prizmis simaRlis betonis fena,
romelic ganTavsdeba sayrdeni kedlis win mas Semdeg, rac dasruldeba
armirebuli betonis sayrdeni kedlis mSenebloba.
proeqtis konsultanti gegmavs Seavsos fundamentis safuZveli 110 mm-is diametris
mqone daRorRiliAqviT da gamorecxvis sawinaaRmdego sistemad gamoiyenos 1m-s
diametris mqone qvebi da ganalagos isini sayrdeni kedlis win armirebuli
betonis sayrdeni kedlis mSeneblobis dasrulebis Semdeg.
cxrili 2.4. Qmasalebis raodenoba, romelic gamoyenebul unda iqnas mdinare
mtkvaris gaswvriv:
2.10 komunaluri nagebobebis relokacia
mSeneblobisas gadasaadgilebeli iqneba arsebul gzasTan arsebuli mravali
komunikacia. konsultanti daukavSirda komunaluri momsaxurebis 11 kompanias.
konsultanti amzadebs komunikaciebis gadaadgilebis proeqts.
cxrili 2.5. saproeqto teritoriaze arsebuli sakomunikacio kompaniebisa dakomunikaciebis gadamtani kompaniebis sia saproeqto teritoriaze
No Kkompaniis dasaxeleba komunikaciis tipi
1 yaztransgazi gazi
2 GWP wyalmomarageba da kanalizacia
3 ss “Telasi” eleqtromomarageba
4 ENERGO-PRO-saqarTvelo eleqtrogadamcemi xazebi
5Sps “sinaTlis qalaqi” daSesabamisi organizaciebirusTavsa da gardabanSi
eleqtro boZebi
6 kavkazus onlaini internet da satelefono momsaxureba
N# safaris fena raodenoba
1droebiTi kesoni(110mm diametris daRorRili
qva)1500m3
2 sayrdeni fundamenti (100mm daRorRili qva ) 3350 m3
3gamorecxvis sawinaaRmdego zomebi(1m-is
diametris qvebi1000 m3
4kedlis ukana mxaris Sesavsebi masala(maRali
xarisxis niadagi)23500m3
22
7 silqneti internet momsaxureba
8 axali qselebi satelefono momsaxureba
9 CGC optikur boWkovani kabeli
10 FOPTNET optikur boWkovani kabeli
11 Deltacom optikur boWkovani kabeli
2.11 gzis usafrTxoeba
aRniSnul proeqtSi, gamyofi xazebis mSenebloba, sagzao niSnebisa da gzamkvlevi
banerebis montaJi, gzis safaris moniSvna da usafrTxoebis relsis montaJi
Sesrulebul unda iqnas, raTa uzrunvelyofil iqnas sagzao regulaciebis dacva
da usafrTxoeba.
trotuarebi, avtobusis gaCereba da avtipavilionebi
dasaxlebul punqtebSi sta.4+000~9+600-ze moewyoba trotuarebi. fonoWala-rusTavis
monakveTze gaTvaliswinebulia avtobusis gasaCerebeli adgilebis mowyoba
amaCqarebeli-Semanelebeli zolebiT (sta. 5+100, 6+100, 6+900, 8+840, 9+240) gzis orive
mxares, amave adgilebze gaTvaliswinebulia TavSesafrebis da safexmavlo xidebis
mowyoba.
2.12 samSeneblo samuSaoebi
mosamzadebeli samuSaoebi
gzis mSeneblobisas saWiro gaxdeba arsebuli sakomunikacio infrastruqturis
Secvla, rogoricaa gazmomaragebis milebi, eleqtrosadenebi da erTi qvesadguri,
optikur-boWkovani kabelebi da sxv. muSa proeqtiT asaxuli iqneba xsenebuli
infrastruqturis demontaJTan da axal adgilmdebareobaze mis agebasTan
dakavSirebuli dawvrilebiTi monacemebi.
sagzao samSeneblo samuSaoebis dawyebamde proeqtiT gaTvaliswinebulia
mosamzadebeli samuSaoebis ganxorcieleba.
mosamzadebel samuSaoebSi gaTvaliswinebulia:
trasis aRdgena, damagreba da dakvalva _ 6.8km:
eleqtrogadamcemi xazebis gadatana
xeebis moWra da amoZirkva – 700 Ziri
buCqnaris gaCexva da amoZirkva – 22.200 m3;
arsebuli Senoba-nagebobebis demontaJi da masTan dakavSirebuli yvela
samuSaoebi;
gzis mSeneblobisaTvis samSeneblo teritoriis gaTavisufleba
arqeologiuri naSTebisagan.
proeqti aseve iTvaliswinebs ganTvisebis zolSi moyolili miwis nakveTebis,
nagebobebis da nargavebis kompensacias.
23
miwis samuSaoebi
saeqskavacio moculoba-420,000m3
yrilis moculoba _ 674,000 m3:
damatebiT saWiro iqneba karieridan–254,000m3 inertuli Semavsebeli masalis
mozidva
miwis samuSaoTa moculobebi kilometrebis da damuSavebis saxeobis mixedviT
mocemulia miwis samuSaoTa ganawilebis kilometrul uwyisSi.
proeqtiT gaTvaliswinebulia yrilis ferdobze mcenareuli gruntis fenis moyra,
mosworeba da Semdeg mravalwliani balaxis daTesva.
sayrdeni kedlis mSeneblobisaTvis amoRebul iqneba 19.000m3 grunti da yrilis
mosamzadeblad saWiro iqneba 209,000m3 Semavsebeli masala. 190,000 m3 masalis
mozidva moxdeba karierebidan.
afeTqebiTi samuSaoebi
Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis Tbilisi-foniWalis monakveTis
mSeneblobisas ar aris gaTvaliswinebuli afeTqebiTi samuSaoebis warmoeba.
niadagis fenis moxsna
miwis vakisis mowyobamde proeqtiT gaTvaliswinebulia gruntis humusovani fenis
13,000m3 moxsna 15sm-ze da misi Semdgomi gamoyeneba yrilis ferdobze mravalwliani
balaxis dasaTesad.
narCenebis warmoqmna
mSeneblobis procesSi mosalodnelia sxvadasxva tipis narCenebis warmoqmna.
narCenebis warmoqmnis ZiriTadi obieqtebia: samSeneblo ubnebi da samSeneblo
banakebi. mcire raodenobiT narCenebis warmoqmna mosalednelia (dabinZurebuli
niadagi) misasvlel da mZime teqnikis gadaadgilebis samarSruto gzebis gaswvriv.
arsebuli asfaltbetonis safaris narCenebis frezireba unda moxdes gzis
mSeneblobis dawyebis wina periodSi, manmade 25,400m3 asfalti unda dasawyobdes da
Senaxul unda iqnas gzis safaris mowyobis dros meoradi gamoyenebisaTvis.
narCenebis klasifikacia
SemovliTi gzis mSeneblobis mimdinarepobisas warmoiqmneba Semdegi tipis
narCenebi:
inertuli samSeneblonarCenebi
sayofacxovrebo narCenebi;
saSiSi sawarmoo narCenebi;
arasaSiSi sawarmoo narCenebi.
inertuli samSeneblo narCenebi.
sazogadod, sagzao mSeneblobis procesSi generirebuli narCenebis ZiriTad masas
qmnis xolme inertuli samSeneblo narCenebi - moWrili gruntisa da naSali
24
qanebis nayari, da samSeneblo masalebis narCenebi - romelic ar gamoiyeneba
mSeneblobis saWiroebisaTvis da ganTavsebas eqvemdebareba. inertuli samSeneblo
narCenebis saerTo raodenoba, romelic warmoiqmneba gzis saproeqto monakveTis
mSeneblobisas, mcirea gzis sxva monakveTebTan SedarebiT:
arsebuli gzis safaris nafrezi – 25,400 m3 (ganTavsebul unda iqnas
rezervSi da Semdgom gamoyenebul iqnas asfaltis safaris mowyobisas an
gzis sxvadasxva monakveTis SekeTebisas)
eqskavaciis dros mosaWreli adgilebidan (sta. 6+700~7070 da sta. 4+000 ~ 4+560)amoRebuli 420,000m3 masala gamoyenebul iqneba yrilebis mosawyobad.
inertuli samSeneblo narCenebis ganTavsebis adgilebis arCeva moxdeba mSenebeli
kontraqtoris mier adgilobriv xelisuflebasTan SeTanxmebis safuZvelze.
2.13 mSeneblobisaTvis saWiro aRWurviloba da samSeneblo teqnika
cxrili 2.6 warmoadgens im tipiuri aRWurvilobis CamonaTvals romelic
gamoyenebul iqneba gzatkecilis mSeneblobisas. faqtiuri aRWurvilobis
mobilizacia, romelic gamoyenebul unda iqnas gzis mSeneblobisas evaloeba
mSenebels. mSeneblobis dawyebamde, faqtiuri aRWurvilobis mixedviT mSenebeli
miiRebs Tanxmobebs emisiebis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad.
atmosferuli haeris dacvis droebiTi koncentraciebi agreTve miRebuli iqneba
faqtiuri aRWurvilobis mixedviT.
cxrili 2.6 samSeneblo saqmianobisaTvis tipiuri aRWurvilobis CamonaTvali
# aRWurvilobis tipi da maxasiaTeblebiminimaluriraodenoba
1 buldozeri gamafxvierebliT 42 frontaluri CamtvirTveli 33 TviTmcleli 64 avtogreideri 25 satvirTo eqskavatori 16 ukuCamCiani eqskavatori 27 gzis vibraciuli satkepni 28 pnevmosatkepni 19 orvalciani sagzao satkepni 310 zedapiruli vibratori 111 samsxvrevela 112 srulad avtomatizirebuli dozatori 113 srulad avtomatizirebuli Semrevi 114 sagzao safaris gamoyvanis manqana
eleqtrosensoriT1
15 kompresori 216 gadasatani generatori 217 wylis cisterna mfrqvevanaTi 218 amwe 119 betondamgebi eleqtronuli sensoriT 1
25
2.14 damxmare samSeneblo obieqtebis kompleqsi
samSeneblo kontraqtori miiRebs gadawyvetilebebs, rac ukavSirdeba damxmare
samSenebelo obieqtebs (struqtura, Semadgenloba, mdebareoba, daproeqteba da sxv.).
miuxedavad amisa, E-60 trasis sxva monakveTebzesamSeneblo saqmianobis mowyobis
gamocdilebis mixedviT, vvaraudobT, rom aSendeba (an gamoyenebuli iqneba pirveli-
mesame monakveTis mSeneblobisTvis arsebuli banaki) damxmare samSeneblo obieqtebis
kompleqsi, maT Soris - samSeneblo banaki 200 muSis dasabinaveblad (daaxl. 1.5 ha
farTobis), transportisa da aRWurvilobis ezo 100 satransporto saSualebisaa da
mZime samSeneblo teqnikis 150 erTeulisTvis (daaxl. 2 ha) (buldozerebi,
eqskavatorebi, amweebi da sxv.).
asfalto-betonis qarxnis mSeneblobis Sesaxeb gadawyvetulebas miiRebs mSenebeli
kontraqtori. kontraqtors aqvs ori arCevani: an gamoiyenos asfaltis momwodebeli
qarxnebi da miiRos mza asfalti, an daamontaJos sakuTari asფა lt-betonis qarxana.
Serbilebis zomebTan dakavSirebuli gzS-s TavSi 8.1.1.13 Cven aRvwereT zemonaxnebeli
damxmare samSeneblo obieqtebis daproeqtebisa da eqsploataciis dros
gamosayenebeli procedurebi da pirobebi da aseve optimaluri adgilmdebareobis
variantebi.
2.15 karierebi
samSenebelo saqmianobis dawyebamde samSeneblo kontraqtorma unda gansazRvros
karierebis ubnebi da Seiyvanos isini samSeneblo gegmebsa da aRwerebSi. amave
dros, gzS-Si ganxilul unda iqnas mSeneblobisTvis gamosadegi ramdenime SesaZlo
karieri da maT gamoyenebsaTan dakavSirebuli zemoqmedeba garemoze. qvemoT rukaze
moyvanilia ramdenime iseTi licenzirebuli karierebis mdebareoba, romlebic
SeiZleba gamoyenebuli iqnes mSeneblobis stadiaze. Sesabamisi licenziebSi da
karierSi damuSavebuli masalis fraqciuli Semadgenlobis Sesaxeb informacia
mocemulia danarT 5-Si.
cxrili 2.7 saproeqto ubanze arsebuli karierebi
#licen-
ziis #TariRi
xangrZli-
vobamewarme rezervi m3
1 100739 23.03.2009 5 w. Sps”transkavkazus enerji” 100 000
2 100607 10.08.2009 5 w. fizikuri piri irakli lomTaZe 40 000
3 100427 10.03.2009 5 w. Sps “beni” 54 000
4 100723 19.11.2009 5 w. Sps “beni” 56 000
5 100842 17.07.2006 10 w. Sps “jorjian cementi” 120 000
6 278 25.08.2006 10 w. Sps”karier servis jgufi” 64 000
7 1000165 29.06.2007 5 w. Sps “interuniversali” 14 325
8 1000069 29.06.2007 5 w. Sps “olimpi” 14 325
9 1000428 03.01.2012 5 w. Sps “MT jgufi” 45 000
10 1000358 09.01.2012 5 w. Ss “mSen meqanizacia” 50 100
26
11 1000262 13.11.2009 3 w. Sps “l da z inerti” 35 100
12 1000165 29.06.2007 5 w. Sps “interuniversali” 14 325
13 1000172 26.08.2011 5 w. fizikuri piri marlen gvidiani 13 500
14 343 30.08.2006 10 w.Sps “komerciuli savaWro kompania
didgori”100 000
15 1000423 17.02.2012 5 w. Sps “karieri” 39 600
16 912 11.05.2007 5 w. Sps “iberia” 44 740
17 78 19.04.2006 10 w. Sps “gzamseni-4” 100 000
18 100620 03.05.2006 10 w. Sps “TT” 80 000
19 1000178 29.08.2011 5 w. Sps “riye” 12 900
20 731 13.06.2006 10 w. Sps “Tbilisi” 300 000
21 1000166 16.01.2008 5 w. Sps “interuniversali” 71 400
28
2.16 gzebze moZraobis organizeba mSeneblobis dros
gzis mSenebloba xels ar SeuSlis gzebze moZraobas da gadaadgilebas
samSeneblo zonaSi. Kontraqtorი moamzadებს gzebze moZraobis organizebis
detaluri gegmaს, romelic Seexeba adgilobriv moZraobas.
avariebis sixSire samuSao zonaSi metia sxva adgilebTan SedarebiT. aqedan
gamomdinare mTavari ram, risi gaTvaliswinebac xdeba aris usafrTxoeba. Tu
mZRolisTvis gzebze moZraobis kontroli advili gasagebia da mas aqvs Sesabamisi
dro gadawyvetilebis misaRebad, isini SeZleben manqanis usafrTxod tarebas.
samSeneblo periodis dros SeuZlebelia sruli gamtarobis uzrunvelyofa.
samuSaos mimdinareobis Sesabamisad zolebi an viwrovdeba an iketeba an xdeba
maTi marSrutis gadatana.
gzebze da satransporto kvanZebze moZraobis didi moculobis gamo xazebis
daxurva ar niSnavs moZraobis Sewyvetas samSeneblo teriitoriaze. 2 zolian
gzaze zolis daxurvisas saWiroa misi gadatana gverdulebze an orive zolis
uzrunvelyofa 1 zolSi.
Zlier gadatvirTuli gzebis SemTxvevaSi gaTvaliswinebul unda iqnes moZraobis
gadatana gverdulze, xolo gzebis sxva nawilebis SemTxvevaSi ki misaRebia
alternativa moZraobis 1 zolSi gadatanaze.
im ubnebze, sadac transportis moZraoba ufro intensiuria, SeiZleba transportis
nakadi gverdulebze iqnes gadayvanili. sxva monakveTebze ki SeiZleba
organizebuli iqnes erTzolian saval nawilze transportis monacvleobiT
moZraoba.
moZraobis gadatana aris strategia, romelic samuSao zonaSi moZraobis Sewyvetas
ar iwvevs, radgan SenarCunebulia zolebis igive raodenoba da viwro zolebs
gaaCniaT minimaluri gavlena gamtarobaze. gverdulebis, rogorc droebiTi zolis
gamoyeneba SesaZlebels xdis moZraobis mosalodnel datvirTvis gaZlebas.
gverdulebze ganmeorebiTi xreSis moyra da datkepna iZleva usafrTxo moZraobis
uzrunvelyofis saSualebas misaReb siCqareze. adekvaturi niSnebi unda iqnes
gamoyenebuli, rom mZRolebma miiRon informacia droebiTi zolebis Sesaxeb.
mSeneblobis dros SeiZleba mimsasvleli gzebi droebiT daiblokos samuSao
zoniT, ris Sedegadac xeli SeeSleba parkirebas da misvlas axlomaxo biznes
dawesebulebebTan da sacxovrebel adgilebTan. alternatiuli misasvleli
uzrunvelyofil unda iqnes sadac es SesaZlebelia mimarTulebis maCvenebel
niSnebTan erTad, rom sazogadoebam miiRos informacia.
kontraqtorma unda misces werilobiTi Setyobineba miwis yvela mflobels,
meijares, biznesis mwarmoeblebs da macxovreblebs upiratesi gavlis uflebis
Sesaxeb da unda axsnas TiToeuli samuSao qmedebis zusti mdebareoba da
xangrZlioba. potenciuri dabrkolebebi identificirebul unda iqnes da
miTiTebul unda iqnes alternatiuli misasvleli gzebi.
29
detaluri moZraobis marTva mSeneblobis dros
proeqti iTvaliswinebs arsebuli 2 zoliani gzis 4~6 zolamde gafarTovebas gzis
monakveTi 2 is dasawyisSi (Sta. 4+000~Sta. 4+600) da dasasrulSi (Sta. 8+200~EP).gamomdinare aqedan, mSeneblobis periodSi gzebze moZraobis organizebis gegma
aucilebelia saavtomobilo nakadis regulirebisTvis.
sawyisi monakveTi (STA. 4+000 ~ STA. 4+600)
transportis regulirebis yvela safexuri sawyisi monakveTisaTvis mocemulia
tipiuri ganiv kveTebSi
safexuri ganivi kveTi
safexuri-1
safexuri--2
safexuri--3
30
safexuri--4
(mSeneblobis
dasasruli)
sur. 2.8 moZraobis detaluri regulireba sawyis monakveTze
dasasruli monakveTi (STA. 8+200 ~ EP)
transportis regulirebis yvela safexuri dasasruli monakveTisaTvis mocemulia
tipiur ganiv kveTebSi
safexuri ganivi kveTi
safexuri-1
safexuri-2
safexuri-3mSeneblobisdasasruli)
sur. 2.9 moZraobis detaluri regulireba dasasrul monakveTze
transportis moZraobis marTvis sqemaSi gaTvaliswinebulia me-3 monakveTze
transportis moZraobis Seferxebis problemis mogvareba. Tumca
31
gasaTvaliswinebelia, rom gruntis amoRebis adgilas, mdinaris piras da
dasaxlebul teritoriaze samuSaoebis erTdroulad ganxorcielebam damatebiTi
problemebi SeiZleba Seqmnas. am riskis Sesamcireblad, SemoTavazebulia
mSeneblobis grafikis imgvarad organizeba, rom kritikuli mniSvnelobis mqone
monakveTebze intensiuri samuSaoebi ar iwarmoebodes erTdroulad erTze met
ubanze.
sajaro informacia
proeqtis Sesaxeb swori da zusti informaciis miwodeba mniSvnelovani elementia
samuSao zonis marTvis mTlian strategiaSi. iseTi resursebis gamoyenebas,
rogoricaa gazeTebi, radio da televizia, SeuZlia mniSvnelovnad gaaumjobesos
sazogadoebis Sexeduleba da Segueba arsebul diskomfortTan. sazogadoebis
informirebis programis mTavari upiratesobebi, romlebic dakavSirebulia
samSeneblo qmedebebTan:
winaswar Setyobinebam SeiZleba ubiZgos momxmareblebs Tavad moZebnos
alternatiuli marSrutebi proeqtis axlomaxlo;
winaswar Setyobinebam SeiZleba ubiZgos momxmareblebs imoZraon arapikur
saaTebSi an roca samSeneblo adgilebze Sesvenebaa;
mZRolebis mier informaciis miReba Seamcirebs maRal siCqariT moZraobas
da agresiul tarebas samuSao zonebSi.
32
3 samarTlebrivi da administraciuli CarCo
danarT 1-Si mocemulia garemos dacvis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobis
detaluri aRwera. aqve aRwerilia saqarTvelos garemosdacviTi standartebi da
normebi, mocemulia miTiTebebi im RonisZiebebis Sesaxeb, romlebic saWiroa
garemosdacviTi Sefasebis gansaxorcieleblad. qvemoT, Cven viZleviT mxolod
garemosdacviTi kanonebis CamonaTvals da garemoze zemoqmedebis nebarTvis da
gzS- procedurebis mokle aRweras saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, aseve,
- ADB-s skriningis procedurebs da moTxovnebs gzS-s mimarT da warmodgenili
proeqtis skriningis Sedegebs ADB –s moTxovnaTa Sesabamisad.
3.1 saqarTvelos garemosdacviTi kanonmdebloba.
saqarTvelos garemosdacviTi samarTali moicavs sakanonmdeblo CarCos qveynis
konstituciisa da garemos dacvis Sesaxeb kanonis saxiT, specifiur
garemosdacviT kanonebs, saerTaSoriso konvenciebs, kanonqvemdebare normatiul
aqtebs, prezidentis brZanebulebebs, ministrTa kabinetis dadgenilebebs,
ministrebis brZanebebs, instruqciebs da sxva.
cxrilSi 3.1. warmodgenilia saqarTvelos kanonebisa da regulaciebis nusxa,
romlebic gaTvaliswinebulia proeqtis garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi
cxrili 3.1. proeqtTan dakavSirebuli kanonebisa da regulaciebis nusxa
miRebisweli
kanonis dasaxeleba
CarCo kanonmdebloba
1995
saqarTvelos konstitucia
(04.10.2013 mdgomareobiT)
010.010.000.01.001.000.116
1996
garemos dacvis Sesaxeb
(26.12.2014 w.-is mdgomareobiT)
360.000.000.05.001.000.184
saqmianobaze nebarTvis gacemasTan dakavSirebuli kanonmdebloba
2005licenziebis da nebarTvebis Sesaxeb
(miRebulia 24.062005 w., 18.09.2014 w.-is mdgomareobiT)
2007
ekologiuri eqspertizis Sesaxeb
(miRebulia 14.12.2007 w., 25.03.2013 w.-is mdgomareobiT)
360.130.000.05.001.003.079
33
miRebisweli
kanonis dasaxeleba
2007
garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb
(miRebulia 14.12.2007 w., 26.12.2014 w.-is mdgomareobiT)
360.160.000.05.001.003.078
2013debuleba garemoze zemoqmedebisS efasebis Sesaxeb
(ministris brZaneba N31 15.05.2013)
specifikuri garemosdacviTi kanonebi
1994
niadagis dacvis Sesaxeb
(miRebulia 12.05.1994 w., 26.12.2014 w-is mdgomareobiT)
ს.კ. 370.010.000.05.001.000.080
1997
wylis Sesaxeb
(miRebulia 26.10.1997 w., 26.12.2014w.-is mdgomareobiT)
400.000.000.05.001.000.253
1999
atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb
(22.06.1999 w, 5.02.2014 w-is mdgomareobiT)
420.000.000.05.001.000.595
1999
saqarTvelos tyis kodeqsi
(22.06.1999 w., 6.09.2013 w-is mdgomareobiT)
390.000.000.05.001.000.599
2003
saqarTvelos wiTeli nusxis da wiTeli wignis Sesaxeb (6.06.2003 w.,6.09.2013 w-is mdgomareobiT)
360.060.000.05.001.001.297
2006
saqarTvelos zRvisa da mdinareTa napirebis regulirebisa dasainJinro dacvis Sesaxeb
(27.12.2006 mdgomareobiT)
330.130.000.11.116.005.130
1996
daculi teritoriebis sistemis Sesaxeb
(30.04.2014 w-is mdgomareobiT)
360.050.000.05.001.000.127
2007დაცული ტერიტორიების სტატუსის შესახებ(30.04.2014-is mdgomareobiT)
360.050.000.05.001.003.060
2007sazogadoebrivi janmrTelobis Sesaxeb
(29.05.2014-is mixedviT)
34
miRebisweli
kanonis dasaxeleba
470.000.000.05.001.002.920
1996
წიაღის Sesaxeb
(26.12.2014 - mdgomareobiT)
380.000.000.05.001.000.140
1997
cxovelTa samyaros Sesaxeb
(26.12.2014-is mixedviT)
410.000.000.05.001.000.186
2014
narCenebis marTvis kodeqsi
(26.12.2014-is mdgomareobiT)
360160000.05.001.017608
1995
saqarTvelos teritoriaze narCenebis tranzitisa da importisSesaxeb
(11.03.2011 mdgomareobiT)
Reg. No - 300230000.05.001.016218)
1998
pesticidebis da agroqimikatebis Sesaxeb
(08.05.2012w-is mdgomareobiT)
340120000.05.001.016723
sxva relevanturi kanonebi
2007
kulturuli memkvidreobis Sesaxeb
(8.05.2007 w., 26.12.2014 w-is mdgomareobiT)
450.030.000.05.001.002.815
2005
saxanZro usafrTxoebis Sesaxeb
(24.06.2005-is mdgomareobiT)
140.060.000.05.001.000.355
1994
saqarTvelos kanoni saavtomobilo gzebis Sesaxeb
(24/12/2013 mdgomareobiT)
310.090.000.05.001.000.089
winamdebare angariSis damuSavebis procesSi garemo obieqtebis (niadagi, wyali,
haeri) xarisxis SefasebisaTvis gamoyenebuli Semdegi garemosdacviTi standartebi
mocemulia cxrilSi 2.2:
35
cxrili 3.2. niadagis, wylis da haeris xarisxis SefasebisaTvis gamoyenebuli
garemosdacviTi standartebi
miRebisTariRi
normatiuli dokumentis dasaxeleba saregistracio kodi
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „zedapiruli wylisobieqtebSi Camdinare wylebTan erTad CaSvebuldamabinZurebel nivTierebaTa zRvruladdasaSvebi CaSvebis (zdC) normebis gaangariSebismeTodika”, damtkicebulia saqarTvelosmTavrobis № 414 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017621
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „saqarTveloszedapiruli wylebis dabinZurebisagan dacvisSesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelosmTavrobis № 425 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017650
03/01/2014 teqnikuri reglamenti - „araxelsayrelmeteorologiur pirobebSi atmosferuli haerisdacvis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelosmTavrobis № 8 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017603
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „atmosferul haerSimavne nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebigafrqvevis normebis gaangariSebis meTodika”,damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 408dadgenilebiT.
300160070.10.003.017622
06/01/2014 teqnikuri reglamenti - „atmosferuli haeris
dabinZurebis stacionaruli wyaroebisinventarizaciis meTodika”, damtkicebuliasaqarTvelos mTavrobis № 42 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017588
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „atmosferuli haerismavne nivTierebebiT dabinZurebis indeqsisgamoTvlisa da atmosferuli haeris mavnenivTierebebiT dabinZurebis doneebis mixedviTgansakuTrebiT dabinZurebuli, maRalidabinZurebis, dabinZurebuli da dabinZurebisarmqone kategoriis regionebisaTvisatmosferuli haeris mavne nivTierebebiTdabinZurebis indeqsebis sidideebis Sesaxeb”,damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 448dadgenilebiT.
300160070.10.003.017617
03/01/2014 garemosdacviTi teqnikuri reglamenti –damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis №17dadgenilebiT.
300160070.10.003.017608
14/01/2014 teqnikuri reglamentis - „garemosTvismiyenebuli zianis gansazRvris (gamoangariSebis)meTodika”, damtkicebulia saqarTvelosmTavrobis № 54 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017673
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „dabinZurebisstacionaruli wyaroebidan atmosferul haerSigafrqvevebis faqtobrivi raodenobisgansazRvris instrumentuli meTodis,dabinZurebis stacionaruli wyaroebidanatmosferul
300160070.10.003.017660
36
miRebisTariRi
normatiuli dokumentis dasaxeleba saregistracio kodi
haerSi gafrqvevebis faqtobrivi raodenobisdamdgeni specialuri gamzom-sakontroloaparaturis standartuli CamonaTvalisa dadabinZurebis stacionaruli wyaroebidanteqnologiuri procesebis mixedviTatmosferul haerSi gafrqvevebis faqtobriviraodenobis saangariSo meTodika”,damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 435dadgenilebiT.
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „niadagis nayofierebisdonis gansazRvris” da „niadagis konservaciisada nayofierebis monitoringis” debulebebi,damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 415dadgenilebiT.
300160070.10.003.017618
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „niadagis nayofierifenis moxsnis, Senaxvis, gamoyenebisa darekultivaciis Sesaxeb”, damtkicebuliasaqarTvelos mTavrobis № 424 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017647
15/01/2014 teqnikuri reglamenti - „samuSao zonis haerSimavne nivTierebebis Semcvelobis zRvruladdasaSvebi koncentraciebis Sesaxeb”,damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis № 70dadgenilebiT.
300160070.10.003.017688
15/01/2014 teqnikuri reglamenti - sasmeli wylis Sesaxeb
damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis №58
dadgenilebiT.
300160070.10.003.017676
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „saqarTvelos mciremdinareebis wyaldacviTi zolebis (zonebis)Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis№445 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017646
03/01/2014 teqnikuri reglamenti - „saqarTvelosteritoriaze radiaciuli usafrTxoebisnormebis Sesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelosmTavrobis №28 dadgenilebiT.
300160070.10.003.017585
31/12/2013 teqnikuri reglamenti - „wyaldacviTi zolisSesaxeb”, damtkicebulia saqarTvelos mTavrobis№ 440 dadgenilebiT
300160070.10.003.017640
03/01/2014 teqnikuri reglamenti - „wylis sinjis aRebis
sanitariuli wesebis meTodika” damtkicebulia
saqarTvelos mTavrobis №26 dadgenilebiT
300160070.10.003.017615
saqarTvelos mier xelmowerili zogierTi saerTaSoriso SeTanxmeba da konvencia
• konvencia garemos dacviT sakiTxebTan dakavSirebuli informaciis
xelmisawvdomobis, gadawyvetilebebis miRebis procesSi sazogadoebis
monawileobisa da am sferoSi marTlmsajulebis sakiTxebze
xelmisawvdomobis Sesaxeb (orhusis konvencia, 1998 w.), saqarTvelo miuerTda
2001 w-s.
37
konvenciis mizania uzrunvelyos axlandeli da momavali Taobis ufleba
icxovros janmrTel da usafrTxo garemoSi, moqalaqeebisaTvis xelmisawvdomi
gaxados garemosdacviTi informacia, uzrunvelyos maTi monawileobis
ufleba gadawyvetilebebis miRebis procesSi, aseve sazogadoebis ufleba
xsenebuli uflebebis darRvevis SemTxvevaSi xeli miuwvdebodes
marTlmsajulebaze.
• konvencia saxifaTo narCenebis transsasazRvro gadazidvis da ganTavsebis
kontrolis Sesaxeb, bazeli, 1989. saqarTvelo miuerTda 1999 w-s.
• gaeros konvencia mdgradi organuli damabinZureblebis Sesaxeb (POPs),
stokholmi, 2001. saqarTvelo miuerTda 2006 w-s.
• konvencia biomravalferovnebis Sesaxeb, rio de Janeiro, 1992w. saqarTvelo
miuerTda 1994 w-s.
• kartaxenas oqmi, saqarTveloSi ratificirebulia 2008 w-s.
• konvencia gadaSenebis piras myofi veluri faunisa da floris saxeobebiT
saerTaSoriso vaWrobis Sesaxeb (CITES), vaSingtoni, 1973. saqarTvelo miuerTda
1996 w-s.
• ozonis Sris dacvis Sesaxeb venis konvencia, vena, 1985. saqarTvelo miuerTda
1996w-s.
• monrealis oqmi ozonis Sris damSlel nivTierebaTa Sesaxeb, monreali, 1987.
saqarTvelo miuerTda 1996-s.
ozonis Sris damSlel nivTierebaTa Sesaxeb monrealis 1987 wlis oqmis
cvlileba, monreali, 1997. saqarTvelo miuerTda 2000 w-s.
ozonis Sris damSlel nivTierebaTa Sesaxeb monrealis 1987 wlis oqmis
cvlileba, kopenhageni, 1992. saqarTvelo miuerTda 2000 w-s.
• gaeros klimatis cvlilebis CarCo konvencia, niu-iorki, 1994. saqarTvelo
miuerTda 1994 w-s.
• kiotos oqmi, kioto, 1997, saqarTvelo miuerTda 2005 w-s;
• Sor manZilebze haeris transsasazRvro dabinZurebis konvencia, Jeneva, 1979.
saqarTvelo miuerTda 1999 w-s.
• gaeros konvencia gaudabnoebis winaaRmdeg brZolis Sesaxeb, parizi 1994.
saqarTvelo miuerTda 1999 w-s.
38
• konvencia calkeuli saSiSi qimiuri nivTierebaTa da pesticidebiT vaWrobis
sferoSi winaswar dasabuTebuli Tanxmobis proceduris Sesaxeb (POPs),
roterdami, 1998. saqarTvelo miuerTda 2006 w-s.
• strategiuli midgoma saerTaSoriso qimiuri nivTierebebis marTvaze (SAICM),
2002 w. saqarTvelo miuerTda 2002 w-s.
3.2 sakanonmdeblo baza, romelic aregulirebs GgaremosdacviTi nebarTvis
gacemis proceduras saqarTveloSi
garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemis procedurebi gawerilia saqarTvelos sam
kanonSi:
(i) kanoni licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb (2005); (ii) kanoni „garemoze
zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb“ (2008) da (iii) kanoni „ekologiuri eqspertizis
Sesaxeb“ (2008).
ხsenebul kaknonebTan SesabamisobaSi, saqarTvelos garemos dacvis ministris 2013
wlis 15 maisis #31 brZanebiT damtkicebulia debuleba ,,garemoze zemoqmedebis
Sefasebis Sesaxeb~, romelic aregulirebs garemoze zemoqmedebis SefasebasTan
dakavSirebul samarTlebriv urTierTobebs.
saqarTvelos kanoni `licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb~ (miRebul iqna 2005
wlis 24 ivniss). am kanoniT regulirdeba iseT organizaciuli saqmianoba an
qmedeba, romelic exeba pirTa ganusazRvrel wres, xasiaTdeba adamianis
sicocxlisaTvis an janmrTelobisaTvis mometebuli safrTxiT, ukavSirdeba
gansakuTrebiT mniSvnelovan saxelmwifo an sazogadoebriv interesebs, an
dakavSirebulia saxelmwifo resursebiT sargeblobasTan. es kanoni awesrigebs
aseve licenziiTa da nebarTviT regulirebul sferos, gansazRvravs licenziisa
da nebarTvis saxeebis amomwurav CamonaTvals, adgens licenziisa da nebarTvis
gacemis, maTSi cvlilebebis Setanisa da gauqmebis wesebs.
kanonis mixedviT saqmianobis an qmedebis saxelmwifo regulireba licenziiT an
nebarTviT xorcieldeba mxolod im SemTxvevaSi, rodesac es uSualod ukavSirdeba
adamianis sicocxlisaTvis an janmrTelobisaTvis momatebul safrTxes an
saxelmwifo an sazogadoebrivi interesis sferoebs. saxelmwifo regulireba
xorcieldeba mxolod maSin, rodesac licenziis an nebarTvis gacemiT realurad
SesaZlebelia am safrTxis Semcireba an saxelmwifo da/an sazogadoebrivi
interesebis gaTvaliswineba.
saqmianobis an qmedebis licenziiT an nebarTviT regulirebis mizani da ZiriTadi
principebia:
adamianis sicocxlisa da janmrTelobis usafrTxoebis uzrunvelyofa da
dacva;
39
adamianis sacxovrebeli da kulturuli garemos usafrTxoebis
uzrunvelyofa da dacva;
saxelmwifo da sazogadoebrivi interesebis dacva.
kanonis mixedviT ucxo qveynis mier gacemuli licenzia an nebarTva SesaZloa
aRiarebuli iqnes saerTaSoriso xelSekrulebiT an kanoniT da mieniWos iseTive
samarTlebrivi statusi, rogoric aqvs saqarTvelos kanonmdeblobis safuZvelze
gacemul licenzias an nebarTvas.
saqarTvelos kanoni `garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb” (ZalaSia 2008 wlis
1 ianvridan).
am kanoniT gansazRvrulia saqmianobebis sruli sia, romelic eqvemdebareba
savaldebulo ekologiur eqspertizis Catarebas saqarTvelos teritoriaze da
iTvaliswinebs garemosdacviTi nebarTvis gacemas amgvari saqmianobebisaTvis.
kanoni iTvaliswinebs sazogadoebis monawileobas ekologiuri eqspertizis
ganxorcielebis, nebarTvis gacemis, garemoze zemoqmedebis Sefasebis, da nebarTvis
gacemis Taobaze gadawyvetilebebis miRebis procesebSi da sazogadoebis
informirebulobas. kanonis mixedviT garemosdacviTi nebarTva aris ufleba,
romelsac gascems saqarTvelos garemos dacvis saministro SeuzRudavi vadiT im
formiT da wesebis Sesabamisad, romelsac iTvaliswinebs saqarTvelos
kanonmdebloba, im pirebze, romlebic axorcieleben am saqmianobas da warmoadgens
am saqmianobis ganxorcielebis samarTlebriv safuZvels
saqarTvelos kanoni `ekologiuri eqspertizis~ Sesaxeb (ZalaSia 2008 wlis 1
ianvridan).
am kanonis mixedviT ekologiuri eqspertiza aucilebeli garemosdacviTi
RonisZiebaa, romelic xorcieldeba mocemuli tipis saqmianobisaTvis
garemosdacviTi an samSeneblo nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis
procesSi.
ekologiuri eqspertizis mizania garemos ekologiuri balansis uzrunvelyofa
garemos dacvis moTxovnebis, bunebis racionaluri marTvis da mdgradi
ganviTarebis principebis dacviT.
ekologiuri eqspertizis dadebiTi daskvna saWiroa garemosdacvis an samSeneblo
nebarTvis gasacemad im saqmianobis gansaxorcieleblad, romelic eqvemdebareba
ekologiur eqspertizas.
am kanonis mixedviT uflebamosili organo, romelmac ekologiuri eqspertiza
unda ganaxorcielos, aris garemos dacvis saministro.
„garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoni
gansazRvravssaqarTvelos teritoriaze savaldebulo ekologiuri eqspertizisadmi
daqvemdebarebul saqmianobaTa srul nusxas da maT gansaxorcieleblad garemoze
zemoqmedebis nebarTvis gacemis, nebarTvis gacemisas ekologiuri eqspertizis
40
Catarebis, garemoze zemoqmedebis Sefasebisa da nebarTvis gacemis Sesaxeb
gadawyvetilebis miRebis procesebSi sazogadoebis monawileobisa da misi
informirebis samarTlebriv safuZvlebs.
ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebuli saqmianobis nusxaSi (kanonis me-4
muxli) xvdeba saerTaSoriso da Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzebis
mSenebloba/rekonstruqciis proeqtebi.
kanonis Tanaxmad, nusxaSi gaTvaliswinebul saqmianobebTan dakavSirebuli
mSenebloba an arsebuli sawarmoo teqnologiis Secvla gansxvavebuli
teqnologiiT, rac iwvevs eqspluataciis pirobebis Secvlas, ganixileba, rogorc
ekologiuri eqspertizisadmi daqvemdebarebuli saqmianoba.
Tu kanonis me-4 muxlis pirveli punqtiT gaTvaliswinebuli saqmianoba saWiroebs
mSeneblobis nebarTvas, mSeneblobis nebarTvis gamcemi administraciuli organo
uzrunvelyofs mSeneblobis nebarTvis gacemis mizniT dawyebul administraciul
warmoebaSi saministros CarTvas sxva administraciuli organos saxiT,
„licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT. am
SemTxvevaSi mSeneblobis nebarTvis gamcemi administraciuli organos mier
saministroSi wardgenil dokumentaciaze saministro gascems ekologiuri
eqspertizis daskvnas, romelic mtkicdeba garemos dacvisa da bunebrivi
resursebis ministris administraciul-samarTlebrivi aqtiT. ekologiuri
eqspertizis daskvna gaicema mSeneblobis nebarTvis gacemis meore stadiaze.
ekologiuri eqspertizis daskvna aris mSeneblobis nebarTvis nawili da
mSeneblobis nebarTvis maZieblisaTvis (an mflobelisaTvis) misi (ekologiuri
eqspertizis daskvnis) pirobebis Sesruleba savaldebuloa. ekologiuri
eqspertizis daskvnis piroba aris mSeneblobis nebarTvis piroba.
Tu muxli 4-is pirveli punqtiT gaTvaliswinebuli saqmianoba ar saWiroebs
mSeneblobis nebarTvas, masze ekologiuri eqspertizis daskvnis safuZvelze
gaicema nebarTva, romlis Taobazedac ministri gamoscems administraciul-
samarTlebriv aqts. ekologiur eqspertizas saministro atarebs saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili procedurebis Sesabamisad. ekologiuri eqspertizis
daskvnis piroba aris sanebarTvo piroba.
kanoni ar asaxavs skriningis proceduris detalebs da ar gansazRvravs amasTan
dakavSirebiT mxareebis valdebulebebs. praqtikidan gamomdinare, saproeqto
winadadebebis skrinings da maTi garemoze zemoqmedebis winaswar Sefasebas, iseve
rogorc Serbilebis zomebis strategiis SemuSavebas (skopingi), axorcielebs
proeqtis warmomdgeni mxare, garemosa da bunebrivi resursebis dacvis
saministrosTan konsultaciebis safuZvelze.
garemoze zemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebuli sajaro konsultaciebi
kanonis me-6 muxlSi mocemulia garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb sajaro
konsultaciebis procedurebis detalebi. kanoni aseve gansazRvravs informaciis
gavrcelebis da ganxilvis drois ganrigs. keZod, kanonis me-6 muxlis Sesabamisad
41
saqmianobis ganmxorcielebeli valdebulia nebarTvis gamcem administraciul
organoSi wardgenamde, moawyos garemoze zemoqmedebis Sefasebis sajaro ganxilva.
sajaro ganxilvis mowyobis mizniT saqmianobis ganmxorcielebeli valdebulia mis
mier dagegmili saqmianobis Sesaxeb gamoaqveynos informacia, rogorc centralur
periodul beWvdiT organoSi, aseve im raionis administraciuli teritoriis
beWvdiT organoSi (aseTis arsebobis SemTxvevaSi), sadac dagegmilia saqmianobis
gaxorcieleba. sajaro ganxilvebTan dakavSirebuli moTxovnebi ufro detalurad
aRwerilia winamdebare gzS-s me-8 TavSi da danarTSi 1.
gzS dokumentis oficialuri wardgena garemos dacvis saministrosaTvis
kanonis me-8 muxlSi aRwerilia nebarTvis misaRebad warsadgeni sabuTebi:
1. saqmianobis ganmaxorcielebeli nebarTvis misaRebad saministros warudgens
werilobiT gancxadebas. nebarTvis miRebis Taobaze gancxadeba waredgineba,
ganixileba da warmoebaSi miiReba “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”
saqarTvelos kanoniT dadgenili wesiT.
2. saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia, “licenzeibisa da nebarTvebis
Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT dadgenili informaciis garda, nebarTvis miRebis
Taobaze gancxadebasTan erTad waradginos Semdegi dokumentacia:
a) saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili normebis Sesabamisad Sedgenili gzS-
is angariSi (5 egzemplarad da eleqtronuli versiiT);
b) dagegmili saqmianobis ganxorcielebis adgilis satuaciuri gegma (manZilebis
miTiTebiT);
g) mosalodneli emisiebis moculoba da saxeebi (mavne nivTierebaTa zRvrulad
dasaSvebi gafrqvevis/CaSvebis normebis proeqti (4 egzemplarad);
d) mokle anotacia saqmianobis Sesaxeb (arateqnikuri reziumes saxiT);
e) gancxadeba wardgenili gancxadebis konfidencialuri nawilis Sesaxeb.
3. saqmianobis ganmaxorcielebeli valdebulia nebarTvis gamcem administraciul
organos miawodos teqnologiuri ciklis sruli sqema im SemTxvevaSic ki, Tu
saqmianoba Seicavs komerciul an/da saxelmwifo saidumloebas. gancxadebis es
nawili, am muxlis me-2 punqtis “e” qvepunqtis Sesabamisad, saqmianobis
ganmaxorcielebelma unda waradginos calke.
kanonis me-9 muxlSi aRwerilia nebarTvis gacemis wesi
1. saministro nebarTvis gacemis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs saqarTvelos
zogadi administraciuli kodeqsis VI TaviT gansazRvruli martivi
administraciuli warmoebis wesiT da “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”
saqarTvelos kanonis Sesabamisad, nebarTvis miRebis Taobaze gancxadebis
registraciidan 20 dRis vadaSi.
2. saministro, “ekologiuri eqspertizis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis
Sesabamisad, uzrunvelyofs saqmianobis ganmaxorcieleblis mier wardgenil
42
Sesabamis dokumentaciaze ekologiuri eqspertizis Catarebas, ris
safuZvelzedac dgeba ekologiuri eqspertizis daskvna.
3. nebarTva gaicema mxolod ekologiuri eqspertizis dadebiTi daskvnis
arsebobis SemTxvevaSi.
debuleba ,,garemoze zemoqmedebis Sefasebis Sesaxeb~
damtkicebuli saqarTvelos garemos dacvis ministris 2013 wlis 15 maisis #31
brZanebiT, aregulirebs garemoze zemoqmedebis SefasebasTan dakavSirebul
samarTlebriv urTierTobebs.
garemoze zemoqmedebis Sefasebis procedura warmoadgens kanonmdeblobiT
dadgenili CamonaTvalis mixedviT gansazRvrul saqmianobaze damasabuTebeli
dokumentaciis Seqmnisa da am saqmianobaze garemoze zemoqmedebis nebarTvis
/ekologiuri eqspertizis daskvnis miRebis procesSi garemoze yovelgvari
mosalodneli zemoqmedebis wyaros, xasiaTisa da xarisxis gansazRvras, agreTve
maTi ekologiuri, socialuri da ekonomikuri Sedegebis integrirebul Sefasebas.
aRniSnuli debuleba gansazRvravs garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSis
Sedgenis proceduras, romelic tardeba saqmianobis ganmaxorcieleblis mier,
momavali sameurneo ganviTarebis ekologiuri da socialur-ekonomikuri
wonasworobis uzrunvelsayofad. igi win uZRvis saqmianobis ganmaxorcieleblis
mier saqmianobis mizanSewonilobisa da Sesabamisi proeqtis ganxorcielebaze
saqarTvelos garemos dacvis saministros mier gadawyvetilebis miRebas.
garemoze zemoqmedebis Sefaseba moicavs dagegmili saqmianobis konteqstSi
pirdapiri da arapirdapiri zemoqmedebis gamovlenas, aRwerasa da Sedegebis
Seswavlas:
adamianis sacxovrebel garemosa da mis janmrTelobaze; mcenareul
safarsa da cxovelTa samyaroze;
bunebriv da saxecvlil ekosistemebze; landSaftebze; haerze, wyalze,
niadagze, klimatze;
istoriul Zeglebsa da kulturul faseulobebze;
socialur-ekonomikur faqtorebze;
geologiuri da hidrologiuri garemos arsebuli situaciis Sefasebaze da
mosalodnel riskebze
garemoze zemoqmedebis Sefasebis obieqtebs warmoadgenen saqmianobaTa saxeobebi,
romelTa CamonaTvali mocemulia ,,garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb”
saqarTvelos kanonis me-4 muxlis pirveli punqtis CamonaTvalSi
43
suraTi 3.1 garemoze zemoqmedebis nebarTvis miRebis procedura
1. SemoTavazebuli saqmianobis gamocxadeba
erovnul da adgilobriv gazeTebSi;
2. gzS proeqtis aslis miwodeba garemos
dacvis saministrosaTvis, aslis
gamoqveyneba veb-gverdze, aslebis
ganTavseba arasamTavrobo organizaciebsa
da adgilobrivi xelisuflebis
organoebSi.
ofic
ialuri
proced
ura da saqmo
anoba
TariRi:
gancxadebidan 50 dReSi
SeniSvnebisa da
rekomendaciebis miReba
gancxadebis Semdeg sajaro konsultaciebis
mowyoba ara uadres 50 da ara ugvianes 60
dRisaTariRi:
5 dRis ganmavlobaSi
sajaro konsultaciebis
Sexvedrebis oqmebis
momzadeba
sajaro SeniSvnebi da rekomendaciebi
Seyvanili unda iqnes gzS angariSSi; Tuki
arsebobs raime winaaRmdegoba, werilobiTi
dasabuTebuli pasuxi unda gaegzavnos
SeniSvnis avtors. yvela SeniSvna da
mosazreba asaxuli unda iqnes gzS angariSSi
TariRi:
Semdgomi 15 dRe
gzS angariSi dasruldeba da waredgineba
garemos dacvis saministros garemosdacviTi
nebarTvisaTvis saWiro yvela sxva dokumentTan
erTad
TariRi:
44
garemosdacviTi nebarTva gaicema saministros
mier Sesabamisi ganacxadis registraciidan 20
dReSi
TariRi:
3.3 ADB garemos dacvisa da socialuri usafrTxoebis moTxovnebi (SPS 2009)
ADB usafrTxoebis politikis Sesaxeb debulebisa (2009) da operatiuli
saxelmZRvanelos Fl –is (2010) Tanaxmad, mocemuli proeqti klasificirebulia “A”kategoriis proeqtad da, amdenad, amgvari proeqtisaTvis EIA aucilebel
moTxovnas warmoadgens. proeqtis garemodacviTi kategoriis gansazRvris procesi
gulisxmobs swrafi garemodacviTi Sefasebis momzadebas (REA). REA moiTxovs
garemodacviTi kategorizaciis formis dasrulebas proeqtis inicirebamde. REAiyenebs mocemuli seqtorisaTvis damaxasiaTebeli skriningis sakontrolo
CamonaTvals, romelic iTvaliswinebs SemoTavazebuli proeqtis tips, sidides da
adgilmdebareobas; garemodacviTi resursebis sensitiurobasa da mowyvladobas
proeqtis teritoriaze; da proeqtis im potenciur SesaZleblobebs, romelTac
SeuZlia gamoiwvios mniSvnelovani saziano zemoqmedeba garemoze. nebismieri
proeqti klasificirdeba 4 garemodacviTi kategoriidan erT-erTiT (A, B, C, an Fl),rac emyareba garemos dacvis TvalsazrisiT yvelaze sensitiur komponents. arCeven
Semdeg kategoriebs:
skriningi da kategorizacia. ADB ganaxorcielebs proeqtis skrinings da
kategorizacias proeqtis momzadebis yvelaze adreul stadiaze, rodesac arsebobs
mocemuli miznisaTvis sakmarisi xelmisawvdomi informacia. skriningi da
kategorizacia xorcieldeba imisaTvis, rom: (i) aisaxos im potenciuri zemoqmedebis
an riskebis mniSvnelovneba, romlebic proeqtma SeiZleba gamoiwvios; (ii)identificirebul iqnas Sefasebis done da instituciuri resursebi, romelic
aucilebelia usafrTxoebis zomebis gansaxorcieleblad; da (iii) ganisazRvros
informaciis gasajaroebis (sajarod gamoqveynebis) moTxovnebi.
garemodacviTi kategorizacia. ADB iyenebs klasifikaciis sistemas proeqtis
potenciuri garemodacviTi zemoqmedebis mniSvnelovnebis asaxvis mizniT. proeqtis
kategoria ganisazRvreba garemos dacvis TvalsazrisiT misi yvelaze sensitiuri
komponentis kategoriis mixedviT, saproqto teritoriaze zemoqmedebis pirdapiri,
arapirdapiri, kumulaciuri da iZulebiTi zemoqmedebebis CaTvliT. yoveli
SemoTavazebuli proeqti zedmiwevniT detalurad Seiswavleba misi tipis,
adgilmdebareobis, masStabis, sensitiurobisa da misi garemoze zemoqmedebis
potenciuri moculobis mixedviT. proeqtebs eniWebaT qvemoT mocemuli 4
kategoriidan erT-erTi:
(i) kategoria A. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba “a” kategoriiT, Tuki man
SesaZlebelia moaxdinos mniSvnelovani saziano zemoqmedeba garemoze, romelic
warmoadgens Seuqcevad, sxvadasxvagvar an uprecedento process. amgvarma
zegavlenam SesaZlebelia zemoqmedeba moaxdinos ufro did teritoriaze, vidre is
45
adgili an dawesebulebebia, romlebic eqvemdebareba fizikur samuSaoebs. am
SemTxvevaSi garemoze zemoqmdebis Sefaseba aucilebel moTxovnas warmoadgens.
(ii) kategoria B. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba “b” kategoriiT, Tuki misi
potenciuri saziano zemoqmedeba garemoze naklenad sazianoa, vidre “a” kategoriis
proeqtebi. amgvari zemoqmedebebi Semoifargleba saproeqto teritoriiT, amgvari
zemoqmedebebidan mxolod mcire maTgani (an arc erTi) warmoadgens Seuqcevads da,
umetes SemTxvevaSi, Semarbilebeli RonisZiebebi SesaZlebelia daigegmos ufro
advilad, vidre “a” kategoriis proeqtebisaTvis. aucilebelia garemos sawyisi
Seswavla-gamokvleva.
(iii) kategoria C. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba “c” kategoriiT, Tuki mas
eqneba minimaluri an arasaziano zemoqmdeba garemoze. am SemTxvevaSi ar
moiTxoveba garemos dacvis Sefaseba, Tumca saWiroa garemoze zemoqmedebis
Sedegebis ganxilva.
(iv) kategoria FI. SemoTavazebuli proeqti klasificirdeba FI kategoriiT, Tuki
is moizidavs ADB fondebs an xorcieldeba FI-s meSveobiT (paragrafebi 65-67).
aranebayoflobiTi gansaxleba: ADB gamoikvlevs yvela proeqts imis gansazRvris
mizniT, moicavs Tu ara esa Tu is proeqti aranebayoflobiT gansaxlebas.aranebayoflobiTi gansaxlebis momcveli proeqtisaTvis mzaddeba gansaxlebis
gegma, romelic Seesabameba zemoqedebis moculobasa da xarisxs. zemoqmedebis
xarisxi ganisazRvreba SemdegiT: (i) fizikuri da ekonomikuri gansaxlebis
masStabiT, da (ii) zemoqmedebiT dazaralebuli pirebis mowyvladobiT. FI
proeqtebisaTvis, ixileT paragr. 65-67.
informaciis sajarod gamoqveyneba: ADB –s sajaro komunikaciis politikis
Sesabamisad, ADB aqvs valdebuleba imuSaos klientTan imis garantiiT, rom
relevanturi informacia (pozitiuri an negatiuri) socialuri da garemos dacvis
usafrTxoebis sakiTxebis Sesaxeb droulad iqneba xelmisawvdomi da ganTavsdeba
advilad misawvdom adgilas; da is iqneba uzrunvelyofili dazaralebuli
mosaxleobisaTvis da sxva dainteresebuli pirebisaTvis (farTo sazogadoebriobis
CaTvliT) gasagebi formiT da gasageb enaze(ebze), ise rom yvelas SeeZlos
mniSvnelovani wvlilis Setana proeqtis dizainsa da ganxorcielebaSi. Tavis
vebgverdze ADB gamoaqveynebs usafrTxoebis sagarantio Semdeg dokumentacias:
(i) garemoze zemoqmedebis A kategoriis proeqtebisaTvis, garemoze zemoqmedebis
Sefasebis samuSao angariSebs sabWos mier mis ganxilvamde ara umcires 120
dRisa;
(ii) garemoze zemoqmedebis Sefasebisa da mimoxilvis samuSao CarCoebs,
gansaxlebis gegmis samuSao struqturas da / an gegmas, da adgilobrivi
mosaxleobis dasaxlebis dagegmvis struqturis / an gegmis samuSao versiebs
proeqtis Sefaseba - mowonebamde;
(iii) garemoze zemoqmdebis saboloo an Tanamedrove standartebis Sesabamisad
modernizirebul Sefasebas da/ an garemos sawyis Seswavlas, gansaxlebis
gegmebs da adgilobrivi macxovreblebis gadasaxlebis gegmebs miRebisTanave;
46
(iv) proeqtis ganxorcielebis periodSi klientebisaTvis gansaxilvelad
wardgenil garemos dacvis sakiTxebTan dakavSirebul angariSebs,
aranebayflobiT gansaxlebisa da adgilobrivi macxovreblebis gadasaxlebis
monitoringis raportebs, miRebisTanave.
3.4 gzS moTxovnebi ADB-s da saqrTvelos kanonmdeblobis mixedviT
cxrili. 3.2 gzS moTxovnebi ADB-s da saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT
# etapi saqarTvelos kanonmdeblobaADB -s da msoflio bankis
wesebi1 skriningi skriningis procedura ar aris
oficialuri. gadawyvetileba gzS-saucileblobaze Rebulobs proeqtisganmxorcielebeli (an warmomdgeni)garemos dacvis saminist-rosTankonsultaciis procesSi
proeqtis ganmxorcielebeli(an warmomdgeni) bankTankonsultaniis procesSi
2 skopingi ar aris moTxovnili. nebayof-lobiTSeiZleba Catarebul iqnas proeqtisganmxorcieleb-lis mier
savaldebulo procedura.proeqtis ganmxorcielebeli(an warmomdgeni) bankTankonsultaniis procesSi
3 gzS-sproeqti
momzadebul unda iqnas konsul-tantis mier garemos dacvis dargSi
momzadebul unda iqnasproeqtis ganmxorcielebe-lismier garemos dacviTikonsultantis daxmarebiT
4 sajaroganxilve-bi
gzS xelmisawvdomi unda iyossajaro ganxilvebisaTvis 45 dRisganmavlobaSi. savaldebu-loagancxadeba presaSi da mas-mediis sxvasaSualebebiT. sajaro ganxilva undamoewyos araugvianes 60 dRisa mas-mediis saSualebiT saTanado gancxa-debis gakeTebis Semdeg.
rogorc minimum ori kon-sultacia A kategoriisproeqtebisaTvis (skopingisetapze da gzS-s proeqtisganxilvis etapze). Bkategoriis proeqtebisavissajaro konsultaciebisaWiroa garemosdacviTi Se-fasebis an samenejmentogegmebis proeqtebis ganxil-visstadiaze. yvela doku-mentixelmisawvdomi unda iyosqveyanaSi (saTanado sa-informacio resursebis ga-moyenebiT) da aziisganviTarebis ban-kissainformacio saSuale-bebisgamoyenebiT.
5 gzS-ssaboloovarianti
sajaro ganxilvebisas mowode-buliyvela komentari ganxi-lul undaiqnas da Sesabamisi koreqtivebi anaxsna-ganmar-tebebi Setanil undaiqnas gzS-s saboloo variantSi.
sajaro ganxilvebisas mowo-debuli yvela komentariganxilul unda iqnas daSesabamisi koreqtivebi anaxsna-ganmartebebi Setanilunda iqnas gzS-s saboloovariantSi.
6 menejmen-tis gegmebi
ar arsebobs konkretuli miTi-Tebada moTxovna formatis, Sinaarsis dagrafikis Sesaxeb.
moTxovnilia monitoringis dasamenejmento gegmebis CarTvagzS-Si da saTanadoinstituciuri RonisZiebe-bisdasaxva, rac aucilebe-lia
47
# etapi saqarTvelos kanonmdeblobaADB -s da msoflio bankis
wesebigegmebis ganxorciele-bisaTvis.
7 ganxilvada damtki-ceba
garemos dacvis saministro garemos dacvisa da buneb-riviresursebis saministro (TugzS moTxovnilia qar-TulikanonmdeblobiT) da msofliobankis Tanxmoba
8 gzS-s sa-boloo va-rianti sa-jaroxelmisawv-domoba
ar aris moTxovnili gamoqveyneba qveynis sain-formacio resursebis meS-veobiT da msoflio bankissainformacio saSualebebisgamoyenebiT. (ix. p. 4).
3.5 skriningis daskvna proeqtTan dakavSirebiT
saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad, saqmianoba dakavSirebuli
Sidasaxelmwifoebrivi mniSvnelobis gzis mSeneblobasTan an rekonstruqciasTan
saWiroebs garemoze zemoqmedebis nebarTvas da garemoze zemoqmedebis Sefasebis
momzadebas.
proeqti ar aris dakavSirebuli axali teritoriebis aTvisebasTan da garemos
sensitiur ubnebze mSeneblobasTan. proeqti iTvaliswinebs arsebuli gzis
modernizebas: savali nawilis 2 zolianidan 4 zolianamde gafarToebas da
Sesabamisi infrastruqturis agebas. ADB SPS 2009 - garemosdacviTi da socialuri
usafrTxoebis politikis Sesaxeb debulebis mixedviT proeqti klasificirebulia,
rogorc B kategoriis.
gzS -s formati ADB-Tvis da gzS garemos dacvis saministrosTvis Zalian hgvanan
erTmaneTs, ramdenime mcire gansxvavebaa maT Soris.
sajaro ganxilvis aucilebloba Seesabameba saqarTvelos kanonmdeblobasa da ADB
SPS 2009–s moTxovnebs
48
4. proeqtis bunebrivi garemos arwera
4.1 fizikuri resursebi proeqtis areSi
4.1.1 klimati
q. Tbilisi da rusTavi klimaturi daraionebis mixedviT xvdeba zomierad notio
subtropikuli klimatis olqSi. saproeqto gzis teritoria xasiaTdeba zomierad
Tbili stepuridan zomierad notioze gardamavali klimatiT (cxeli zafxuliTa
da zomierad civi zamTriT). qvemoT mcemulia klimatis mokle daxasiaTeba:
temperatura: saSualo wliuri temperature Seadgens 12.70C-s, yvelaze civi Tvis
(ianvari) saSualo temperatura +0.90C-s, yvelaze cxeli Tvis (ivlisi-agvisto) ki
+24.40C, xolo absoluturi maqsimaluri +400-s. niadagis gayinvis siRrme 5 sm-s.
atmosferuli naleqebi: naleqebis saSualo da wliuri raodenoba Seadgens 505 mm-
s; yvelaze wvimiani Tveebia maisi da ivnisi. naleqebis saSualo raodenoba am
TveebSi Seadgens 86mm-s da 72 mm-s. saSualo wliuri tenianoba aris 66%. Tovlis
safaris gaCenis TariRia 30 dekembri, xolo gaqrobis 1 marti. dReRamuri naleqebis
maqsimaluri raodenoba aris 130 mm, didi intensiobis wvima (kokispiruli)
TbilisSi xSiri movlenaa. yovelwliurad SeiZleba saSualod 5 aseTi wvima
movides.
qvemoT moyvanili diagrama gTavazobT detalur informacias TbilisSi arsebuli
yovelTviuri saSualo temperaturisa da naleqebis sixSiris Sesaxeb:
diagrama 4.1a yovelTviuri saSualo temperatura da naleqebis sixSire TbilisSi
mTavari klimaturi maxasiaTeblebi mocemulia cxrilebSi qvemoT
cxrili 4.1b klimaturi monacemebi q TbilisisaTvis
თვე იან თებ მარ აპრ მაი ივნ ივლ აგვ სექ ოქტ ნოე დეკ წელი
რეკორდ. მაღალი °C 19.5 22.4 28.7 34.3 34.9 38.7 40.0 40.3 37.9 33.3 27.2 24.0 40.3
საშუალო მაღალი °C 6.0 7.4 12.1 18.2) 23.4 27.5 30.8 30.8 26.0 19.8 12.9 7.5 18.7
საშუალო დაბალი °C -2.2 -0.9 2.4 7.4 12.2 15.7 19.0 18.6 14.7 9.2 4.1 -0.2 8.4
რეკორდ. დაბალი °C -24.4 -14.8 -12.8 -4.8 1.0 6.3 9.3 8.9 0.8 -6.4 -7.1 -20.5 -24.4
49
ნალექი მმ 19 26 30 51 78 76 45 48 36 38 30 21 498
klimatis ZiriTadi maxasiaTeblebi asaxulia qvemoT moyvanil cxrilebSi.
cxrili 4.1. mziani saaTebis xangrZlioba dReRameSi (saaTi)
T v e e b i wliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII jamuri
104 110 149 170 211 253 272 264 206 170 110 93 2112
cxrili 4.2 haeris temperatura C
T v e e b i saSualowliuri
wliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII amplituda
0.9 2.6 6.6 11.9 17.3 21.1 24.4 24.2 19.6 13.8 7.6 2.8 12.7 23.5
cxrili 4.3 atmosferuli temperaturis absoluturi minimumi C
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII-23 -14 -13 -4 1 7 9 9 1 -5 -7 -19 -23
cxrili 4.4 atmosferuli temperaturis absoluturi maqsimumi C
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII18 22 29 32 35 38 40 40 38 33 27 22 40
cxrili 4.5 niadagis zedapiris temperatura C
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII0 3 8 15 22 27 31 30 23 15 7 2 15
cxrili 4.6 miwis zedapiris temperaturis absoluturi maqsimumi C
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII27 34 48 55 64 69 70 69 62 51 36 28 70
cxrili 4.7 miwis zedapiris temperaturis absoluturi minimumi CT v e e b i wliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII-26 -16 -15 -6 -1 6 8 8 -1 -8 -13 -22 -26cxrili 4.8 qaris mimarTulebis wliuri ganmeorebadoba
k a r d i n a l u r i w e r t i l e b iCrd Crd/aRm aRm samx/aRm samxr samx/das das Crd /das Stili
26 3 4 25 8 2 4 28 33
50
cxrili 4.9 qaris siCqare (m/wm)
T v e e b i saSualowliuriI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
2.2 2.7 2.8 2.8 2.5 2.5 2.8 2.3 2.1 2.0 1.7 1.8 2.4
cxrili 4.10 Zlieri qariani dReebis saSualo raodenoba (15m/sec)
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
2.0 2.2 2.9 2.5 1.4 1.1 1.0 1.1 1.0 1.0 1.2 1.3 19
cxrili 4.11 saSualo atmosferuli naleqebi (mm)
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
16 22 31 52 86 72 48 37 42 42 35 22 505
cxrili 4.12 maqsimaluri atmosferuli naleqebi (mm)
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
68 87 88 130 198 220 175 203 179 139 126 83 767
cxrili 4.13 minimaluri atmosferuli naleqebi (mm)
T v e e b iwliuri
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
0 0 1 5 5 3 1 0 1 4 1 0 241
cxrili 4.14 maqsimaluri dRiuri atmosferuli naleqebi
T v e e b i
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
23 27 30 43 109 126 80 147 77 57 75 46
cxrili 4.15 haeris FfardobiTi tenianoba (%)
T v e e b i saSualowliuriI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
73 69 66 62 64 60 56 57 64 73 77 76 66
cxrili 4.16 haeris absoluturi tenianoba (mb)
T v e e b i saSualowliuriI II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
51
5.2 5.4 6.1 8.6 12.4 14.8 17.2 16.7 14.2 11.0 8.2 5.9 10.5
4.1.2 haeris xarisxi
arsebuli informacia haeris xarisxze TbilisSi
dResdReobiT garemos erovnuli saagento axorcielebs haeris monitorings
TbilisSi 3 sadamkvirveblo punqtze, romlebic ganlagebulia aRmaSeneblis,
wereTlis da moskovis gamzirebze. haeris xarisxis monitoringis punqtebi bolo
or adgilmdebareobaze damontaJda 2009 wels da amJamad izomeba mxolod CO-s d
SO2-is koncentracia. SedarebiT ukeTesia mdgomreoba aRmaSeneblis gamzirze
mdebare sadamkvirveblo punqtze, sadac izomeba atmosferul haerSi Semdegi
parametrebi: myari nawilakebis sruli raodenoba, naxSirJangis (CO), azotis
orJangis (NO2), gogirdis orJangis (SO2), tyviis (Pb) da miwispira ozonis
koncentraciebi.
TbilisSi atmosferuli haeris xarisxis Sesaxeb arsebuli informaciis
safuZvelze SeiZleba Semdegi daskvnebis gakeTeba:
• aRmaSeneblis gamzirze, romelic Tbilisis centralur nawilSia ganlagebuli
da sadac satransporto moZraoba sakmaod intensiuria, CO-s, SO2-is, NO2-is da
myari nawilakebis done aWrabebs erovnuli standartebis dones 2004-2010
periodisTvis. tyviis koncentraciam 2008 wlidan daiwia da amJamad misi
koncentracia odnav dabalia erovnul standartze. miwispira ozonis gazomva
daiwyo 2010 wels mxolod aRmaSeneblis gamzirze da garemos erovnuli
saagentos monacemebiT, am damabinZurebeli nivTierebis koncentracia zRvrulad
dasaSvebi koncentraciis farglebSia.
• 2010 wlis monacemebze dafuZnebiT, CO-s da NO2-is koncentraciebi erovnul
standartebze maRali iyo wereTlis gamzirze, sadac intensiuri satransporto
moZraobaa.
• 2010 wels CO-s koncentracia ZiriTadad erovnuli standartebis farglebSi
iyo moskovi gamzirze, romelic daSorebulia Tbilisis centridan. Tumca NO2
doneebi am adgilze aWarbebda erovnul normebs.
saproeqto kvlevis monacemebi
warmodgenili gzS-s farglebSi, saproeqto gzis 4 ubanze haeris sinjebis analizi
ganaxorciela garemos dacvis saagentom. are 2 mdebareobs foniWalaSi
saavtomobilo gzis me-2 monakveTze. haeris dabinZurebis analizis amocanaa
arsebuli mdgomareobis uxeSi Sefaseba konkretulad saproeqto ubanze, romelic
SeiZleba gamoyenebuli iqnes proeqtis zemoqmedebis analizisa da moZraobasTan
dakavSirebuli dabinZurebis maCveneblebis prognozirebisaTvis samomavlod.
52
garemos dacvis saagentos angariSi, romelSic asaxulia haeris sinjebis analizis
Sedegebi, mocemulia danarT 2-Si. QqvemoT Cven gTavazobT mxolod mokle reziumes.
cxrili 4.17 atmosferul haerSi damabinZurebeli nivTierebebis koncentraciis
gazomvis Sedegebi Sedarebulia maqsimalur erTjerad zdk-s
№ Gazomvis adgili t0tenianoba
%
koncentracia mg/m3
mtveri CO NO2 SO2
№ 2 foniWala (9,0 km) 3.2 32 0.98 1.42 0.076 <0.1
zdk 0.5 5.0 0.2 0.5
rogorc moyvanili cxrilidan Cans, fonuri emisiebis maCveneblebi saproeqto gzis
gaswvriv normis farglebSia.
sur 4.1. haeris sinjebis adgilebi
atmosferuli haeris damatebiTi nimuSebi da analizebi gzis me-2 monakveTzeaRebuli iqna 2015 wels. nimuSebis aReba moxda farmacevtuli kompania GMP-is 1
maxloblad, romelic mdebareobs 100 m manZilze rukaze miTiTebuli #2saanalizo ubnidan.
cxrili 4.18.
gazom-vis
werti-lis #
gazomviswertilismdebareoba
monacemiswyaro
mikro-damabinZurebeli, μg/m3 makro-damabinZure-beli, μg/m3
Zn Cd Pb Ni Co No2 PM 10
1 daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavissaavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis konstruqciulimTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9):zemoqmedeba GMP farmacevtul sawarmoze
53
1 sawyobisteritoria
dasaSvebizRvari(fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
2 gazomvebislaboratoriisteritoria
dasaSvebizRvari(fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
gazom-vis
werti-lis #
gazomviswertilismdebareoba
monacemiswyaro
mikro-damabinZurebeli, μg/m3 makro-damabinZure-beli, μg/m3
Zn Cd Pb Ni Co No2 PM 10
3 samrewveloubnisteritoria
dasaSvebizRvari(fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
4 saqaCi filtristeritoria
dasaSvebizRvari(fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
wyaro: daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebiskonstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva(monakveTi 2, km 5,2-6,9): zemoqmedeba GMP farmacevtul sawarmoze
GMP-is teritoriaze arsebuli/fonuri damabinZureblebis savele gazomvebisdaskvnebi aseTia:
- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis mixedviTevrokavSiris standartebiT dadgenil maqsimalur zRvrebze maRalia, racmosalodnelic iyo, Tu gaviTvaliswinebT gansxvavebebs evrokavSirsa dasaqarTveloSi daSvebuli da gamoyenebuli sawvavis saxeebsa da saavtomobiloparkebs Soris.
Tumca, unda aRiniSnos Semdegi:
- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis mixedviTsaqarTvelos moqmedi erovnuli standartebiT dadgenil dasaSveb zRvrebzedabalia.
4.1.3. fonuri xmauri da vibracia
arsebuli informacia fonuri xmauris Sesaxeb TbilisSi
2004 wlis martSi saqarTvelos mecnierebaTa akademiis geofizikis institutma
daasrula sacxovrebel raionebSi kerZod, ki uqaro amindSi diRmis masivis 8
ubanSi, Ramisa da dRis ganmavlobaSi kvlevis Sedegebis monacemTa Seswavla. imave
jgufma Caatara analogiuri azomvebi Zveli Tbilisis 10 ubanze 2005 wlis
dekemberSi. saSualo xmauri ar aRemateba sacxovrebeli raionebisaTvis dadgenil
54
parametrebs. 2 kerZod, maqsimalurad nebadarTuli donea 55 (decibalia) dB 2 m-is
daSorebiT sacxovrebeli saxlebidan dRis ganmavlobaSi da 45 dB RamiT.
dadgenilia, rom xmauri Tbilisis centralur quCebsa da ZiriTad magistralebze
aRemateba dasaSveb dones pikis saaTebis dros (ix. cxrili 4.3) da aRwevs 78 dBzogierTi ubnebis ZiriTad magistralebsa da quCebSi, maSin rodesac maqsimalurad
dasaSvebi done saRamos 7-dan 11 saaTamde - 65 dB-ia, xolo saRamos 11-dan dilis
7saaTamde - 55 dB centraluri magistralebis gaswvriv. yvelaze maRali maCvenebeli
- 78-80 dB dafiqsirda varazisxevSi.
cxrili 4.19. fonuri xmauri Tbilisis zogierT ubnebSi
gasazomi ubanixmauris done
decibalebSi, dBdasaSvebi normis zemoT,
dBrusTavelis gamziri 15 76 11mdinare mtkvarismarcxena sanapiro
76 11
varazisxevi 80 15meliqiSvilis quCa 76 11
wyaro: garemos dacvis instituti, 2002
monacemTa Soris gansxvaveba aSkaraa, Tuki gaviTvaliswinebT, rom xmauris ZiriTadwyaros TbilisSi warmoadgens transporti /satransporto moZraoba.
cxrili 4.19 xmauris dasaSvebi done saqarTveloSi saxcovrebeli saxlebisuSualo siaxlovis ubnebze
droisperiodi
dasaSvebi eqvivalentis(saSualo) xmauri, dB
maqsimalurad dasaSvebi xmaurisdone, dB
7.00 – 23.00 55 (65*) 70 (80*)23.00 – 7.00 45 (55*) 60 (70*)
*SeniSvna. xmauris saSualo da maqsimaluri done (dB), warmoiqmnili ubanze avtomanqanebisa
da sarkinigzo transportis gamo, romlebic 2 m-iTaa daSorebuli samSeneblo izolirebis
pirveli rigis xmaurdamcavi sacxovrebeli saxlebiT, sastumroebiT, hostelebiT da
mimarTulia ZiriTadi qalaqisaken da regionaluri mniSvnelobis magistralebisa da
rkinigzisaken, unda warmoadgendes ZiriTad dasaSveb sidideebze 10 dB-iT mets (sizustiT =
+10 dB; ix. frCxilebSi mocemuli sidideebi).
proeqtis Seswavlis monacemebi
fonuri xmauri gazomili iqna dagegmili gzis gaswvriv mravalsarTuliani
sacxovrebeli Senobebis mWidro maxloblobaSi (ubani 1 - 5km+300; ubani 2 – 5km+800; da
ubani 3 – 6km+600) da ubanze 4 -8km+200 arsebuli gzis maxlobad – (3m). azomvebi
Catarda dRis14:00 sT-ze 2013 wlis 15 aprils. arsebuli fonuri xmauri aizoma
danadgariT “PCE-EM882”. naxevari saaTis ganmavlobaSi, monacemebi izomeboda yovel
1 wuTSi (sul 30 monacemi TiToeuli punqtisaTvis) da saSualo maCvenebli
2 Sromis, jandacvisa da socialur sakiTxTa saministros 2001 wlis 16 agvistos No. 297/Ngankarguleba “garemos dacvis xarisxis misaRebi standartebis Sesaxeb”
55
gamoTvlili iqna xmauris TiToeuli maCveneblisaTvis/ momentisaTvis. xmauris
saSualo done gautolda:
1ubanze - 62 dB
2 ubanze – 60dB
3 ubanze – 63dB
4 ubanze – 65dB
xmauris maqsimaluri done Seadgenda 75 dB. amgvarad, xmauris dafiqsirebuli done
mravalsarTuliani sacxovrebeli Senobebis maxloblad dadgenili normebis
farglebSia, magram is axloa zRvrul normasTan.
ganmeorebiTi azomvebi ganxorcielda 2013 wlis agvistoSi – xmauri da vibracia
aizoma mravalsarTuliani sacxovrebeli korpusebis maaxloblad dagegmili gzis
gaswvriv da zustad iq, sadac daproeqtebuli gza uerTdeba Tbilisi-rusTavis
arsebul gzatkecils. Sefaseba Caatara sakonsultacio kompaniam “Ecotech Ltd”,kerZod, mecn. doq.-ebma nugzar sulamaniZem da anatoli nikolaiSvilma. xmauris
azomva ganxorcielda germanuli danadgariT Robotron 00017 , xolo vibracia gaizoma
01025 filtrebiT aRWurvili Robotron 00042-is meSveobiT.
azomvis monacemebi mocemulia qvemoT moyvanil cxrilSi.
gasazomi ubani xmauri, dbA vibracia, db(V)1. Senoba 2F, 5km+300 55 25
2 Senoba 9F1, 5 km +350 50 23
3. Senoba 9F1, 5 km +450 53 24
4 Senoba 9F2,, 5 km +500 52 22
5. Senoba 6F, 5 km +650 53 236. Senoba 5F, 6 km +800 51 21
7. 8 km +200 ubani, sadac daproqtebuli gzauerTdeba arsebul gzatkecils; gziskidesTan;
76 65
maqsimalurad sadaSvebi done dRisganmavlobaSi (7.00 – 23.00) gzasTanmaxloblobaSi myofi sacxovrebelinagebobebis pirveli rigisaTvis ;
65 74
maqsimalurad sadaSvebi done RamisganmavlobaSi (23.00 – 7.00) gzasTanmaxloblobaSi myofi sacxovrebelinagebobebis pirveli rigisaTvis;
55 69
56
sur 4.2. xmaurisa da vibraciis gazomvebi
2015 wlis agvistoSi Catarda fonuri xmaurisa da vibraciis damatebiTi kvlevebikompania “Nord East Progetti S.r.l.”–is mier, romelic daiqirava “municipaluriganviTarebis fondma” xmaurisa da vibraciis modelirebis samuSaos SesrulebismizniT. gazomvebi tardeboda saproeqto gzis mimdebare ubanze (km 5+700),farmacevtuli kompania GMP-is teritoriaze, sxvadasxva wertilSi. savelekvlevebiT dadgenili fonuri xmauris doneebi (arsebuli satransporto xmauri)mocemulia cxrilSi qvemoT.
cxrili 4.20
gazomvis wertilismdebareoba
xmauris done (db)
dila (8:30-9:00) SuadRe (14:30-15:00) saRamo (19:30-20:00)
ofisis win 63,6 66,7 68,5
laboratoriismimdebared
55,0 56,9 56,3
Zveli ofisebismimdebared
57,9 58,7 59,1
ofisis win, me-3sarTulze
65,7 65,2 67,4
wyaro: daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis
57
konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva(monakveTi 2, km 5,2-6,9): zemoqmedeba GMP farmacevtul sawarmoze
GMP-is ofisis sxvadasxva wertilSi (pirveli sarTuli) fonuri vibraciameryeobda 52-69.5 db-is farglebSi, xolo laboratoriis sxvadasxva wertilSi (1-lsarTulze) – 68-77 db-is farglebSi.
4.1.4. fonuri radiacia
arsebuli monacemebi
garemos dacvis da bunebrivi resursebis saministros monitorigisa da
prognozirebis centris 2009 wlis monacemebis Tanaxad fonuri radiaciis done
TbilisisaTvis (miwispira atmosferul haerSi γ-gamosxivebis eqspoziciuri dozis
simZlavre) Seadgenda 14.4 mikrorentgen/sT-s.
saproeqto kvlevis monacemebi
ganxorcielda radiaciuli fonis skriningi magistralis monakveTis SerCeuli
marSrutis mTel sigrZeze. gazomvebi Catarda 2011 wlis 15 dekembers rusuli
warmoebis standartuli xelsawyoTi - “СРП 6801”. gazomvebi ganxorcielda
manqaniT moZraobisas gzis monakveTis mTel sigrZeze da stacionarulad
saproeqto gzis SedarebiT mWidrod dasaxlebul ubanze (orTaWalis sawyisi
wertili 0.0 km). fonuri radiaciis doneebi sxvadasxva adgilze icvleboda 6 da 8
mikrorentgen/sT-s Soris.
sur 4.3. СРП 6801 mowyobiloba radiaciuli gazomvebisaTvis
58
4.1.5 informacia zedapiruli wylis obieqtebisa da gruntis dabinZurebaze
arsebuli informacia zedapiruli wylis xarisxze
TbilisSi da saqarTveloSi zedapiruli wylebis xarisxis monitorings garemos
dacvis saministros garemos erovnuli saagento axorcielebs.
monitoringi, Cveulebisamebr, mdinare mtkvris sam kveTze xorcieldeba: 1) zahesi –qalaqis SemosasvlelTan, zemo avWalhesis maxloblad; 2) vaxuStis xidi –Tbilisis centrSi; 3) gaCiani - mtkvris qveviTi dinebis mimarTulebiT,
qalaqis farglebs gareT. am adgilebSi, yovel Tve regularulad, xdeba 33
ZiriTadi parametris Semowmeba da analizi. amasTanave, garemos erovnuli saagento
Tbilisis zRvaze, lisisa da kus tbaze uzrunvelyofs mikrobuli parametrebis
sezonur monitorings.
10 wlis dakvirveba aCvenebs, rom TbilisSi mdinare mtkvari, ZiriTadad
nutrientebiT – amoniumis ionebiT binZurdeba, romlis koncentracia dakvirvebis
samive wertilSi (dinebis zeviT, qalaqis centrSi da dinebis qveviT) ramdenjerme
aWarbebs rogorc saqarTvelos, ise evrokavSiris zRvrulad dasaSveb standartebs.
amis mizezi gauwmendavi sakanalizacio wylebis pirdapir mdinareSi CaSveba unda
iyos, rac eWvqveS ayenebs kanalizaciis sistemisa da Camdinare wylebis gamwmendi
nagebobis gamarTulobas. TevzisaTvis mavnebeli sxva damabinZurebeli nivTiereba –natriumis nitriti, mxolod evrokavSiris zRvrulad dasaSveb koncentraciebs
aRemateba, saqarTvelos standartebis farglebSi ki jdeba.
cxrili 4.21 mdinare mtkvris wylis xarisxis maCveneblebi h/s Tbilisis kveTSi
wylianobisfaza
pHionebis Semcveloba mg/l-Si P
mg/l
Simg/l
Femg/l
Ca2
+Mg2
+Na+K
HCO3
SO42
-CL
NO3 NO2
zamTriswyalmciroba
7.61 45.4 12.6 7.0 163.5 35.6 4.3 3.00 0.002
0.023 7.00 0.04
gazafxuliswyaldidoba
7.39
36.0 5.1 10.5 122.6 23.0 3.3 3.50 0.019 0.001 3.0 0.02
zafxuliswyalmciroba
8.02
55.7 11.9 26.2 180.0 76.9 8.5 1.50 0.007
_ 4.3 0.02
Semodgomswyalmovardna
7.59
46.2 11.9 17.0 167.8 49.9 6.4 _ _ _ 0.038 2.9 0.01
amave adgilebSi, gansakuTrebiT vaxuStis xidTan da gaCianTan (2008-09 ww.), aseve
SeiniSneba biologiuri Jangbadis moTxovnis (BOD-5) maRali koncentraciebi. meore
mxriv, gaxsnili Jangbadis koncentraciebi Seesabameba, rogorc saqarTvelos, ise
evrokavSiris standartebs (dasaSveb minimums) da sakmarisad maRalia Tevzebis
normaluri ganviTarebisaTvis, rac savaraudod gamowveulia SedarebiT swrafi
dinebiTa da maRali wylis doniT. sxva nutrientebis koncentraciebi – natriumis
nitritebi da fosforis ionebi, zRvrulad dasaSveb normebSi jdeba.
59
mdinare mtkvris wylis xarisxis maCveneblebi h/s Tbilisis kveTSi, mdinaris
wylianobis reJimis sxvadasxva fazisTvis, mocemulia 4.20 cxrilSi.
saproeqto kvlevis monacemebi zedapiruli wylis xarisxze
mdinare mtkvris wylis nimuSi aRebuli iyo samSeneblo gzis sawyis ubanTan axlos
(orTaWala) da me-2 monakveTis bolo wertilis maxloblad (krwanisis parkSi,
mSenebare gzis 11.00 km maxloblad). garemos dacvis saagentos angariSi, romelic
uCvenebs zedapiruli wylebis sinjebis, Sedegebs mocemulia danarT 3-Si. qvemoT
Cven mogvyavs mokle mimoxilva.
cxrili 4.22. proeqtis Seswavlis monacemebi niadagis mZime metalebiT dabinZurebis
Sesaxeb
informacia gruntis dabinZurebaze
Tbilisis farglebSi da kerZod, saproeqto ubnis siaxloves, gruntis
dabinZurebis Sesaxeb informaciis moZieba ver moxerxda. Sesabamisad, Cven
veyrdnobiT mxolod saproeqto kvlevis monacemebs. sinjebi (ix. sur. 4.2.) aRebul
iqna SerrCeul ubanze #2 (9.0 km) da 3 (13.5 km). analizi ganxorcielda mZime
metalebiT, gansakuTrebiT tyviiT, dabinZurebis Sesafaseblad. garemos dacvis
saagentos angariSi, romelSic asaxulia niadagis sinjebis analizis Sedegebi,
mocemulia danarT 3-Si. QqvemoT Cven gTavazobT mxolod mokle reziumes.
# dasaxeleba zdk
zedapiruliwyali
rusTavisSesasvleTan
trasisgayolebaze
xevidan
mtkvari(sapatriarqos
tyeSi)
N 41035’55,3’’EO 44056’30,4’’
N 41036’17,0’’EO 44056’15,7’’
N 41037’09,5’’EO 44056’24,0’’
1 turbulentoba, NTU 1.49 1.21 1.58
2 pH 6.5-8.5 8.123 8.141 8.603
3 gaxsnili Jangbadi, mg/l 4 – 6 8.07 8.02 8.45
4 hidrokarbonatebi, mg/l 222.0 192.8 173.2
5 TDS, mg/l 778.0 1491.0 274.0
6 jamuri azoti, mgN/l 2.804 7.858 2.479
7 jamuri fosfati, mg/l 0.387 0.859 0.135
8 qloridebi, mg/l 350 159.7 77.9 19.37
9 navTobproduqtebi, mg/l 0.3 0.063 0.042 0.012
60
savaraudo dasaSvebi koncentracia (TAC) mZime liTonebiT niadagebis sxvadasxva
fizikuri da qimiuri Tvisebebi (sul Semcveloba mg / kg)
cxrili 4.23. saproeqto kvlevis monacemebi niadagis mZime metalebiT dabinZurebaze
cxrili 4.24. mZime liTonebis saorientacio dasaSvebi koncentraciebi sxvadasxva
fiziko-qimiuri Tvisebebis niadagebSi (saerTo Semcveloba mg/kg)
#nivTierebisdasaxeleba
niadagis jgufi
sdk-s sididefonis
gaTvali-swinebiT
nivTierebis agregatulimdgomareoba niadagebSi
nikeli a)qviSiani da qviSnari
b) mJave (Tixiani da Tixnari) PHKCI<5,5.g) neitralurTan axlos da
neitraluri (Tixiani da Tixnari) PHKCI<5,5.5,5.
2040
80
myari: marilebis saxiT,sorbirebuli saxiT,mineralebisSemadgenlobaSi.
spilenZi a)qviSiani da qviSnari.b) mJave (Tixiani da Tixnari)
PHKCI<5,5.g) neitralurTan axlos da
neitraluri (Tixiani da Tixnari) PHKCI>(5,5.
13233
66
myari: marilebis saxiT,organomineralurinaerTebi sorbirebulisaxiT, mineralebisSemadgenlibaSi.
TuTia a)qviSiani da qviSnari
b) mJave (Tixiani da Tixnari) PHKCI<5,5g) neitralurTan axlos da
neitraluri (Tixiani da Tixnari) PHKCI>(5,5.
55110
220
myari: marilebis saxiT,organomineralurinaerTebi sorbirebulisaxiT, mineralebisSemadgenlibaSi.
tyvia a)qviSiani da qviSnari
b) mJave (Tixiani da Tixnari) PHKCI<(5,5.g) neitralurTan axlos da
neitraluri (Tixiani da Tixnari) PHKCI>5,5.
3265
130
myari: marilebis saxiT,organomineralurinaerTebi sorbirebulisaxiT, mineralebisSemadgenlibaSi.
4.1.6. topografia da reliefi
Tbilisi samxreT kavkasiaSi mdebareobs 41°43''' CrdiloeT ganedze da
44°47'''aRmosavleT grZedze. dedaqalaqi aRmosavleT saqarTveloSi mdinare
mtkvris orive sanapirozea ganlagebuli. qalaqi zRvis donidan 380-770m
simaRlezea, mas amfiTeatris forma aqvs da sami mxridan mTebi emijneba.
# dasaxelebafoniWala (9,0km)
rusTavis gzatkecili(13,5km)
N 41037’58,7’’EO 44055’07,7’’
N 41035’54,3’’EO 44056’30,4’’
1 tyvia - Pb, mkg/g 15.4 42.33
2 TuTia - Zn, mkg/g 61.9 91.6
3 კobaltი – Co,mkg/g 12.76 12.69
4 spilenZi – Cu,mkg/g 81.8 12.69
5 nikeli - Ni, mkg/g 18.2 98.6
61
CrdiloeTiT esazRvreba saguramos qedi, aRmosavleTiT da samxreT-aRmosavleTiT
- ivris zegani, xolo samxreTiT da dasavleTiT - TrialeTis qedis ganStoebebi
(ixileT sur. 4.5). qalaqi mdinare mtkvris gayolebaze 33 km manZlzea gaWimuli da
372 km² farTobs moicavs
mdinare dedaqalaqs or nawilad hyofs. Tbilisis marcxena mxare rogorc
teritoriulad, ise mosaxleobis raodenobiT marjvenas aRemateba. mdinare mtkvris
marcxena sanapiroze ganlagebuli qalaqis nawili avWalis raionidan mdinare
loWinamdea gadaWimuli. marjvena sanapiro reliefurad TrialeTis qedis
ganStoebebiTaa warmodgenili, romlebic cicaboebad eSveba mtkvris xeobisken.
amitom marjvena sanapiroze qalaqis gaSenebisTvis mniSvnelovan dabrkolebas
mTebi warmoadgenen. amgvar geografiul garemoSi SeiniSneba Zalze mWidrod
dasaxlebuli monakveTebi maSin, roca qalaqis sxva raionebi, rTuli
topografiuli reliefis gamo, auTvisebeli rCeba. qalaqis samxreT- aRmosavleTi
nawili zRvis donidan 350 metrze mdebareobs, mTawmindis ferdobis dasaxlebuli
teritoriebi ki zRvis donidan 550-600 metrzea ganlagebuli.
Tbilisis reliefi kompleqsuria. misi mravalferovneba geomorfologiuri
agebulebis Sedegia. reliefma saukuneebis ganmavlobaSi anTropogenuri
zemoqmedebis Sedegad mkveTri transformacia ganicada. bunebriv teqtonur
movlenebsa da procesebs Soris gaxlavT mewyeri, Rvarcofi, erozia da
wyaldidoba. mewyrul-gravitaciuli movlenebi da Rvarcofebi is ZiriTadi
faqtorebia, romlebic istoriulad xels uSlis Tbilisis ganviTarebas da
azianebs qalaqis infrastruqturas.
gamoiyofa - mcire kavkasionis da qvemo qarTlis vakis saxiT. pirveli
morfologiuri elementi warmodgenilia TeleTis qedis saxiT, romelic
TrialeTis qedis samxreT-aRmosavleTi daboloebaa da moicavs sakvlevi
teritoriis ukidures Crdilo-dasavleT nawils (mcire nawils). TelTis qedi
TandaTAnobiT dabldeba aRmosavleTis mimarTulebiT da dasaxleba soRanluRis
mimdebared erwymis md. mtkvris aluviur vakes. aRmosavleTiT qedis daZirva
gamowveulia paleogenuri asakis wyebis igive mimarTulebiT daZirvasTan. qedi
asimetriuli agebulebisaa CrdiloeTi ferdi ufro daxrilia (20-450) virde
samxreTi (15-200). TeleTis qedze daikvriveba Tanxvedra morfologiuri formasa da
teqtonikur struqturas Soris. kerZod misi Txemi Tanxvedrilia TeleTis
antiklinisa. qedis Txemuri nawili xaisaTdeba gorak-borcviani reliefiT,
romelTa absoluturi simaRleebi 440m-dan 606 metramde meryeoben. qedis
CrdiloeTi kalTis SefardebiTi simaRle md. mtkvarTan mimarTebaSi 80-200 metris
farglebSiU meryeobs.
sakvlevi teritoriis farglebSi qvemo qarTlis vakes uWiravs mniSvnelovani
monakveTi, romelic Tavis mxriv warmodgenilia asureTi-walasyuris vakiT da
romelic moqceulia TeleTisa da iaRlujas qedebs Soris. teritoria
warmodgenilia md. mtkvris terasuli zedapirebiT (I da II marjvena Waliszeda
terasebi). vakis zedapiri daxrilia samxreT-aRmosavleTiT (100-mde) iaRlujas
qedis Zirisaken. Tavis mxriv vakis zedapiri umniSvnelodaa garTulebuli mcire
xevebiT (civisxevi, satirmacasxevi), romlebic moedinebian sof. sof. soRanluRis
da krwanisis gavliT.
62
4.1.7 sakvlevi teritoriis geologiuri agebuleba da teqtonika
saqarTvelos teqtonikuri daraionebis sqemis mixedviT (e. gamyreliZe 2000w)
sakvlevi teritoria moqceulia mcire kavkasionis naoWa sistemis samxreT da
bolnisis qvezonebSi. teritoriis geologiui agebulebaSi monawileobas
Rebuloben qanebi Sua eocenidan dawyebuli meoTxeulis CaTvliT.
Sua eocenis vulkanogenur-danaleqi formaciis naleqebi gavrcelebulia sakvlevi
teritoriis Crdilo-dasavleT nawilSi. aRniSnuli asakis naleqebis gavrceleba
emTxveva TeleTis antiklinis gavrcelebis areals da warmdogenili arian
fenovani tufebiT da tufobreqCiebiT. wyebas axasiaTebs facialuri
saxecvlilebebi da Zlier dislocirebulni arian.
zeda eocenis naleqebi gavrcelebuli arian sakvlevi teritoriis Crdilo-
dasavleT nawilSi. liTologiurad zeda eoceni danawevrebulia or wyebad: qveda
– navTluRis da zeda Tbilisis numulitebian wyebebad. sakvlev teritoriaze
gvxvdeba mxolod pirveli wyeba, romelic ZiriTadad warmodgenilia mergelebiT,
argilitismagvari TixebiT qviSaqvebisa da tufqviSaqvebis SuaSreebiT. TeleTis
qedis midamoebSi navTluRis wyebis saerTo simZlavre 150-260m-is farglebSi
meryeobs.
oligocenis (xadumis horizonti) naleqebi gavrcelebuli arian sakvlevi
teritoriis centralur nawilSi, romlebic ZiriTadad warmodgenilia TabaSiriani
TixebiT da iSviaTad qviSaqvebiT. xadumis horizontis Tixebis simZlavreebi 50-70m-
s aRwevs.
qveda miocenis naleqebi, romlebic gavrcelebulia sakvlevi teritoriis samxreT
nawilSi, warmodgenilia ori liTologiuri wyebiT: qveda qviSaqvovani wyeba
ganekuTvneba sayaraulos horizonts, xolo zeda TiTqmis mTlianad agebuli
maikopis habitusis TixebiT, ganekuTvneba kowaxuris horizonts. sayaraulos
naleqebi TiTqmis horizontalurad adevs oligocenis asakis naleqebs. horizonti
agebulia mZLavri kvarc-arkozuli Semadgenlobis qviaSaqvebiT, Tixebisa da
mikrokonglomeratebis SuaSreebiT. qviSaqvebisTvis damaxasiaTebelia moTeTro
feri. horizontis saerTo simZlavre 600m-s aRwevs. kowaxuris asakis naleqebi
warmodgenilia arakarbonatuli Txelfenovani muqi feris TixebiT, romlebic
gamofitvis dros 600m-s aRwevs. kowaxuris asakis muqi feris TixebiT, romlebic
gamoftvis dros iSlebian wvril yavisfer furclebad. calkeul adgilebSi
aRniSnul TixebSi gvxdeba damsxvreuli qviSaqvebisa da qviSebis SuaSreebi.
horizontis simZlavre saSualod 600 metria.
zemoT aRwerili naleqebi sakvlev ubanze TiTqmis yvelgan gadafarulia sxvadsxva
simZlavris meoTxeuli asakis naleqebiT, romlebic Tavis mxriv warmodgenilia
aluviuri genezisis md. mtkvris I da II marjvena Waliszeda terasebiT da
deluviur-proluviuri genezisis naleqebiT. aluviuri genezisis naleqebi sakvlev
teritoriaze yvelaze farTo gavrcelebiT sargebloben da warmodgenilia
sxvadsxva mergelovani kargad damuSavebuli kenWnarebiT kaWaris CanarTebiT (5%)
da qviSa-xreSis SemavsebliT (15-20%). sakvlevi terirotiis farglebSi aRniSnuli
naleqebis simZlavreebi 10-15m-s aRweven.
63
deluviuri-proluviuri naleqebi sakvlev teritoriaze ZiriTadad gavrcelebuli
arian mis CrdiloeT nawilSi da warmodgenilia Tixovani gruntiT (Tixa-Tixnari)
RorRis da xvinWis CanarTebiY (20-25%). maTi simZlavreebi vizualuri SefasebiT 3-
5 m-is farglebSi meryeoben.
sakvlev teritoriaze yvelaze msxvil teqtonikur erTeuls warmoadgens bedena-
TeleTis antiklinis aRmosavluri daboloeba, romelic Tavis mxriv sakvlevi
teritoria iyofa TeleTisa da Taboris antiklinebad. aRniSnuli antiklinebi
Tavis mxriv gayofilia araRrma krwanisis da walasyuris sinklinebiT.
seismuroba
sakvlevi teritoria mdebareobs aspinZa-Tbilisis morfostruqrturuli erTeulis
zonaSi, romelic Tavis mxrivs garTulebulia uerTierTgadamkveTi teqtonikuri
rRvevebiT. zona ganlagebulia maRali seismuri riskis arealSi. saqarTvelos
makro-seismuri daraionebis sqemis mixedviT (saqarTvelos teritoriis seismuri
daraionebis koreqtirebuli sqemis mixedviT sakvlevi teritoria miekuTvneba 8
balian seismuri aqtivobis zonas (saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis
ministris brZaneba #1-1/2284, 2009 wlis 7 oqtomberi, q. Tbilisi. samSeneblo
normebis da wesebis _ “seismomedegi mSenebloba” (pn 01.01-09) _ damtkicebis
Sesaxeb). sakvlev teritoriaze ganlagebul dasaxlebul punqtebs – Tbilisi,
soRanluRi, rusTavi emuqrebaT 8 baliani intensivobis miwisZvrebi. maRali
magnitudis miwisZvrebi arsebuli statistikuri monacemebiT, romlebsac SeuZliaT
mniSvnelovani ziani miayenon Tanamedrove sainJinro nagebobebs (maT Soris
saavtomobilo gzas) da gavlena iqonion reliefis morfodinamikaze, araerTxel
hqonda, rogorc istoriul, aseve warsulSi. qvemoT mogvyavs arsebuli
statistikuri monacemebi.
q. TbilisSi 6-7 baliani miwisZvra momxdara 1283, 1318, 1803, 1827, 1859, 1909, 1920 da
2002 wlebSi. XX saukunis ganmavlobaSi momxdari miwisZvrebis mixedviT miwisqveSa
biZgebis xangrZlivoba 2.1-dan 3.6 wamamdemeryeobs. seismuri talRebis gavrcelebis
xasiaTi da mimarTuleba metwilad damokidebulia teqtonikuri rRveviTi
struqturebis ganlagebaze. sakvlev teritoriaze seismuri talRebis gavrcelebis
gabatonebuli mimarTuleba (subganeduri) Crdilo-dasavleT-samxreT-
aRmosavleTuria.
qvemoT mogvyavs seismuri talRebis maqsimaluri horizontaluri aCqarebis
maxasiaTeblebi (seismurobis uganzomilebo koeficienti) sakvlevi teritoriis
farglebSi arsebuli dasaxlebuli punqtebisaTvis:
1. q. Tbilisi 0.17 m/wm2
2. q. rusTavi 0.12 m/wm2
3. sof. soRanluRi 0.174 m/wm2
hidrogeologia
saqarTvelos hidrogeologiuri daraionebis sqemis mixedviT (i. buaCiaZe 1979w)
sakvlevi teritoria moqceulia saqarTvelos beltis arteziuli auzis marneuli-
gardabnis arteziuli auzis forovani da napralovani wylebis gavrcelebis
raionSi da aWara-TrialeTis naoWa zonis wyaldawveniTi sistemis Tbilisis
64
wyaldawveniTi sistemis napralovani da napralovan-karstruli wylebis
gavrcelebis raionSi.
sakvlevi teritoriis farglebSi SesaZlebelia gamovyoT 2 ZiriTadi
hidrogeologiuri kompleqsi: ZiriTadi qanebis wyalSemcveli kompleqsi da
meoTxeuli naleqebis wyalSemcveli kompleqsi. ZiriTadi qanebis wyalSemcveli
kompleqsi warmodgenilia eocenis, oligocenis da miocenis wyalgaumtari
lagunur-zRviuri da vulkanogenuri naleqebiT: tufebi, tufbreqCiebi, Tixebi,
qviSaqvebi, mergelebi, argilitebi. Sua eocenis vulkanogenuri qanebidan mtknari-
civi wylebis iSviaTi gamosavlebi gvxdeba xevebis bortebis ZirSi gamonaJuris
saxiT. gamonakliss warmoadgens igive asakis qanebSi gavrcelebuli Rrma
cirkulaciis Termuli wylebi. qimiuri Semadgenlobis mixedviT miwisqveSa wylebi,
romlebic dakavSirebulia Sua eocenis qanebTan ZiriTadad ori tipisaa:
1. Termuli samkurnalo wylebi, romelTa gamosavlebi dakavSirebulia
tufogenur wylebTan, qimiuri Semadgenlobis mixedviT es wylebi qloridul-
hidrokarbonatul-natriumiania, mineralizaciiT 0.25-0.34 gr/l da sulfatur-
qloridul-natrium-kalciumiania, mineralizaciiT 0.68-0.87 g/l. maTi
temperaturebi meryeoben 260C - 500C-mde.
2. civi wylebis gamosavlebi romlebic dakavSirebulia vulkanogenur qanebTan
hidrokarbonatul-kalciumian-magniumiania, mineralizaciiT 1.4g/l-dan 2.6 g/l-mde
da sulfanur-hidrokarbonatul-kalciumian-natriumiania, mineralizaciiT 0.6
g/l. temperatura meryeobs 60C-180C-mde. aRsaniSnavia, rom Sua eocenis Rrma
cirkulaciis miwisqveSa wylebi xasiaTDebian naxSirwyalbadis maRali
SemcvelobiT 12 mg/l-mde. es wylebi zSirad Seicaven agreTve meTans 19.26-22%-mde
da azots.
oligocen-qveda miocenis asakis naleqebi: Tixebi, qviSaqvebi, mergelebi,
argilitebi xasiaTdebian dabali koleqtoruli TvisebebiT. zogierTi qviSaqvovani
saxesxvaobebic ki, romlebic Seicaven karbonatebs, praqtikulad wyalgaumtaria.
miwisqveSa wylebi aRniSnul naleqebSi cirkulireben ZiriTadad gamofitvis
adgilobrivi eroziuli kveTis donis zeviT da lokalurad vlindebian
wyalsadinarebis (mdinareebi, xevebi) bortebze, sadac kveTen mcire simZlavris
wyalSemcvel Sreebs. wyaroebis debiti umniSvneloa (litris measedi wamSi), xolo
wyaroebi romlebic dakavSirebulia napralovan qviSaqvebTan, SedarebiT
maRaldebitiania (0.3m/wm-mde). miwisqveSa wylebi cvalebadi qimiuri
Semadgenlobisaa, maTi mineralizacia ZiriTadad ganpirobebulia qanebSi TabaSiris
SemcvelobiT. wylebi sulfaturi, sulfatur-hidrokarbonatuli, sulfatur
qloriduli da natriumian-kalciumian-magniumiania saerTo mineralizaciiT 3.2-6.6
g/l. igi xasiaTdeba Zlier maRali sixistiT – ph=7.
meoTxeuli asakis naleqebiT agebuli wyalSemcveli kompleqsis qanebidan
(aluviuri, deluviuri, proluviuri) sakvlevi teritoriis farglebSi ZiriTadad
gawylovanebulia md. mtkvris maRali terasebi. aRniSnul naleqebTan
dakavSirebuli wylis gamosavlebi ZiriTadad mciredebitiania. qimiuri
Semadgenlobis mixedviT wylebi sulfatur-hidrokarbonatuli da kalciumian-
natriumian-magniumiania. saerTo mineralizacia meryeobs 1.0-dan 1.0 g/l farglebSi.
65
saavtomobilo gzis mSenebloba-eqspluataciis periodSi gzis derefanSi miwisqveSa
wylebis dabinZureba praqtikulad gamoricxulia.
4.1.8 saavtomobilo gzis samSeneblo derefnis sainJinro-geologiuri pirobebis
Sefaseba piketebis (kilometrebis) mixedviT
sainJinro-geologiuri kvlevebis masalebi ufro detalurad mocemulia danarT 8-
Si.
gzis monakveTi km4-dan km5-mde
reliefuri pirobebi da geologiuri agebuleba
gzis km4-dan km5-mde monakveTis ganlagebisteritoria
geomorfologiurad TeleTis qedis ukiduresi aRmosavleTi daboloebisferdobs warmoadgens, romelzec zogan md. mtkvris terasebis mcirefragmentebia SerCenili. gzis SemaRleba am monakveTis farglebSi md. mtkvrisdonidan 30-33 m-s aRwevs. ferdobi gzis zemoT cvalebadi daxrilobisaa dazogan sakmaod cicaboa.trasis am monakveTis liTologiur agebulebaSi monawileobs paleogenuri(eoceni-Pg2) mtkice, sqelSreebrivi qviSaqvebi (dasta-11), romelTa zedapiruli
nawili sisqiT 0.5-3.5m gamofitulia (dasta-10). kldovan qanebze ganlagebuliaferdobis deluviur-proluviuri Tixebi (fena-4) da aluviuri xreSovanigruntebi (fena-8), agreTve sxvadasxva Sedgenilobis teqnogenuriwarmonaqmnebi (fena-1, fena-2 da fena-3).
geodinamikuri pirobebi
ferdobze vizualuri daTvalierebiT mewyeri an sxva raime mniSvnelovanigeodinamikuri movlena ar aris dafiqsirebuli. masze ganviTarebulia Zvelieroziuli xramebi, romelTa gaswvriv ar gamoiricxeba wylis nakadebisformireba didi wvimebis dros.
gruntis wylebi
trasis am monakveTis farglebSi (pk 25-pk 40) gamokvleul siRrmemdeWaburRilebSi gruntis wyali ar aris gamovlenili. gruntis wyali ar arisdafiqsirebuli arc zedapirze misi gamosavlis (wyaros) saxiT.
gzis monakveTi km5-dan km7+500-mde
reliefuri pirobebi da geologiuri agebulebakm 5-dan km 7+500-mde saproeqto gza gadis md. mtkvris II Waliszeda
terasisa da misi kalapotis sakontaqto zolSi, e.w. foniWalisdasaxlebis aRmosavlkeTi kidis gaswvriv. gzis vakiss zog ubanze warmoadgensWrili, xolo zog ubanze yrili. yrili zogan md. mtkvris amJamindeli Walis(kalapotis) nawils ikavebs, sadac mis dasacavad ewyoba kedlebi. terasiszedapiri movakebulia, mdinaris donidan misi simaRle 8 metramdea da mTlianaddasaxlebulia. trasis am ubnis umetesi nawilis liTologiur agebulebaSimonawileobs aseve Sua paleogenuri (Pg2) mtkice, qviSaqvebi (dasta-11),
66
paleogenur-qveda neogenuri (Pg2-N) argilitebis wyeba (dasta-12). qanebiszedapiruli nawili sisqiT 0.5-1m gamofitulia (dasta-10). aRniSnulifenebi da dastebi zevidan gadafarulia cvalebadi sisqis teqnogenuri
da bunebrivi danaleqi deluviur-proluviuri da aluviuriwarmonaqmnebiT (fenebi 2,3,4,6,8).
geodinamikuri pirobebigeodinamikuri TvalsazrisiT km 5-dan km 7+500-mde saproeqto gzis
mSeneblobisa da eqspluataciisaTvis xelisSemSlel faqtors warmoadgensmd. mtkvris kalapotTan siaxlove, ramac SesaZloa wyaldidobebis drosuaryofiTi gavlena iqonios nagebobaTa mdgradobaze. md. mtkvriswyaldidobasTan dakavSirebuli sakiTxebi gaTvaliswinebuli unda Sesabamisihidrogeologiur-hidravlikuri gaangariSebiT. sxva raime xelisSemSleligeodinamikuri movlena trasis am ubnis farglebSi gamovlenili ar aris.
gruntis wylebitrasis am ubnis farglebSi gruntis wyali dafiqsirda mis bolo monakveTze,
HB-13 da BP-15 WaburRilebSi, Sesabamisad 1.6 da 5.5 m. siRrmeebze. wyalSemcveliaaluviuri xreSovani grunti (fena-8), romlis sisqe aq saSualod 2-2.5 metria.BHgruntis wylis donis mniSvnelovani aweva mosalodneli ar aris.
gzis monakveTi km7+500-dan 9+500-mde
reliefuri pirobebi da geologiuri agebuleba
km 7+500-dan km 9+500-mde gza gadis soRanluRis dasaxlebaSi, mtkvris IIWaliszeda terasis mcired talRovan movakebaze. terasis zedapiri mtkvrisdoneze 7-8 m-iT maRlaa, saerTo daxrilobiT samxreT- aRmosavleTis, anu md.mtkvris mimarTulebiT. terasa aq mkveTrad farTovdeba da saproeqto gzacmniSvnelovnadaa dacilebuli mdinaridan. terasis reliefi am farglebSimovakebulia, mcired talRovani, saerTo daxrilobiT. trasis am ubnisliTologiur agebulebaSi monawileobs zeda paleogenur-qveda neogenuri (Pg2-N) argilitebis wyeba (dasta-12). qanebis zedapiruli nawili sisqiT 1.5m-mdegamofitulia (dasta-10). ZiriTadi kldovani qanebi zevidan gadafaruliaaluviuri xreSovani (fena-8) da deluviur- proluviuri Tixovani (fena-4)gruntebiT.
geodinamikuri pirobebi
vizualuri daTvalierebiT, trasis am monakveTze ar aRiniSneba gzismSeneblobis an eqspluataciisaTvis xelisSemSleli raime mniSvnelovanigeodinamikuri (fizikur-geologiuri) movlena an procesi. saWiroamxolod zedapiruli wylebis regulacia mikroreliefuri pirobebisgaTvaliswinebiT.
gruntis wylebi
trasis am ubnis farglebSi gruntis wyali dafiqsirda orive (BP-
67
15 da BP-16) WaburRilSi, Sesabamisad 5.5 da 7.0 m. siRrmeebze. wyalSemcveliaaluviuri xreSovani grunti (fena-8), romlis sisqe aq saSualod 2.3-2.5 metria.BHgruntis wylis donis mniSvnelovani aweva mosalodneli ar aris.
gzis monakveTi km9+500-dan 10+760-mde
gzis monakveTi km9+500-dan 10+760-mde ganlagebulia e. w. walasyuris vakisaRmosavleT kideze, romelic, geomorfologiurad, md. mtkvris Waliszeda Iterasas warmoadgens. walasyuris vake warmoqmnilia md. mtkvris xeobisformirebis garkveul etapze, ganlagebulia TeleTis qedis samxreTferdobsa da iaRlujis mTis CrdiloeT ferdobs Soris da xasiaTdeba kargadmovakebuli zedapiriT. Tbilisi rusTavis amJamad moqmedi gzis monakveTi am vakisfarglebSi, sworia rogorc gegmaSi, aseve grZiv profilSi. vakis mikroreliefSiSeiniSneba mxolod mcire xelovnuri uswormasworobebi, maT Soris wyalsadeniarxi da sxva. liTologiur agebulebaSi monawileoben zeda paleogenur-qvedaneogenuri (Pg2-N) argilitebisa da Tixebis wyebebi (dasta-9 da dasta-12).ZiriTadi qanebi zevidan gadafarulia aluviuri xreSovani (fena-8) dadeluviur-proluviuri Tixovani (fena-4 da fena-5) warmonaqmnebiT.
geodinamikuri pirobebivizualuri daTvalierebiT, trasis am monakveTze ar aRiniSneba gzis
mSeneblobis an eqspluataciisaTvis xelisSemSleli raime mniSvnelovanigeodinamikuri (fizikur-geologiuri) movlena an procesi. saWiroamxolod zedapiruli wylebis regulacia mikroreliefuri pirobebisgaTvaliswinebiT.
gruntis wylebi
trasis am monakveTis farglebSi gruntis wylis done dafiqsirda BP-17WaburRilSi, 2.45 m siRrmeze. wyalSemcvelia aluviuri kenWnarebis fena,romlis sisqe Seadgens 7.2 metrs. gruntis wylis donismniSvnelovani aweva mosalodneli ar aris.daskvnebi da rekomendaciebi
1. geomorfologiurad saproeqto gzis ganlagebis teritoria mtkvrisxeobis fskerul nawils warmoadgens. trasis sawyisi monakveTi km4- dankm5-mde TeleTis qedis aRmosavleTi ferdobis Zirs miuyveba. km5-dan km 7+500-mde saproeqto gza gadis md. mtkvris II Waliszeda terasisada misi kalapotis sakontaqto zolSi, km 7+500-dan km9+500-mde gadis soRanluRis dasaxlebaSi, mtkvris imave (II) Waliszedaterasis zedapirze, xolo km 9+500-is Semdeg km 10+760-mde ganlagebulia e.w. walasyuris vakis aRmosavleT kideze, romelic, geomorfologiurad md.mtkvris Waliszeda I terasas warmoadgens;
2. klimaturi pirobebis mixedviT raioni, romelSic Sedis saproeqtoteritoria, saqarTvelos samSeneblo klimatologiuri normebis (pn01.05-08) mixedviT miekuTvneba IIIg qveraions;
3. geologiurad teritoria wamodgenilia zeda eocenis (Pg23),
oligocenisa (Pg3) da qveda miocenis (N11) qanebiT, - qviSaqvebiT, Sreebrivi,
magari konsistenciis TixebiT, argilitebiTa da alevrolitebiT. qanebiswyebebi zevidan gadafarulia sxvadasxva genezisis meoTxeuli gruntebiscvalebadi sisqis fenebiT, maT Soris xelovnuri nayari
68
gruntebiT, deluviur-proluviuri Tixovani gruntebiT da aluviurixreSovani da Tixovani naleqebiT;
4. Catarebuli savele da laboratoriuli kvlevebis Sedegad gzisganlagebis zolSi gamovlenilia arakldovani gruntebis 9 fena dakldovani qanebis 3 dasta. gruntebisa da qanebis liTologiurisaxesxvaobebis Sedgeniloba, mdgomareoba da Tvisebebi gamokvleuliaWaburRilebidan aRebuli nimuSebiT. gzis sxvadasxva monakveTze misiuSualo safuZveli iqneba rogorc xelovnuri nayari, aseve bunebriviTixovani da xreSovani gruntebi. saproeqto gzis or monakveTze, km7+100m-dan km7+350-mde da km9+700-dan km10+250- mde gamovlenilia susti Tixovanigruntebis fena (fena-5), sadac saWiro iqneba gzis yrilis jdenissawinaaRmdego RonisZiebebis gatareba. nagebobaTa saproeqtogaangariSebebisaTvis gamoyenebuli unda iqnas gruntebis fenebisa dakldovani qanebis dastebis Tvisebebis maxasiaTebelTa is mniSvnelobebi,romlebic cxril 2.3.1- Sia moyvanili;
5. geodinamikuri TvalsazrisiT gzis ganlagebis zolSi ar aRiniSneba misimSeneblobis an eqspluataciisaTvis xelisSemSleli raime mniSvnelovanigeodinamikuri procesebi, garda imisa, rom monakveTi, romelic ganlagebulimd. mtkvris kalapotis siaxloves, daculi unda iqnas mdinaris eroziulimoqmedebisagan, gansakuTrebiT wyaldidobebis dros. sanapiro (damcavi)kedlebi unda daemyaros sustad gamofitul an gamoufitav ZiriTadkldovan qanebs. proeqtiT gaTvaliswinebuli unda iqnas agreTve droebiTida sxva zedapiruli wylis daregulirebis RonisZiebebi, trasis zolSi.
6. hidrogeologiuri TvalsazrisiT gruntis wylebs Seicavs ZiriTadqanebze ganlagebuli aluviuri xreSovani gruntebi. gruntis wylebi ariqneba mniSvnelovani xelisSemSleli faqtori gzis mSeneblobisa daeqspluataciisaTvis;
7. Catarebuli qimiuri kvlevebis mixedviT, gruntebi da gruntis wylebisxvadasxva monakveTze avlenen sxvadasxva xarisxis sulfaturagresias betonebisadmi. qloridebis Semcvelobis mixedviT, gruntis wylebiagresiulia betonis armaturisadmi misi perioduli dasvelebis SemTxvevaSida ar aris agresiuli mudmivad wyalSi yofnis pirobebSi.
8. saqarTveloSi amJamad moqmedi normatiuli dokumentis pn 01.01-09 -,,seismomedegi mSenebloba“ mixedviT, saproeqto gzis ganlagebisteritoria mdebareobs MSK64 skaliT 8 baliani seismurobis zonaSi,maqsimaluri horizontaluri aCqarebis (seismurobis uganzomilebokoeficientis – A) mniSvnelobiT: q. TbilisSi-0.17; q. rusTavSi-0.12.
4.1.9 wylis resursebi
4.1.9.1 mdinare mtkvari
detaluri angariSi, sadac aRwerilia mdinare mtkvris proeqtis monakveTis
hidrologia (ganmuxtvis ganakveTebi, zogadad gawmenda, wylis kalapotis
datborvis doneebi mopirkeTebis gareSe, erTmxrivi da ormxrivi mopirkeTebebi)
mocemulia danarT 8-Si. aq qvemoT Cven vuzrunvelyofT mtkvris da mezobeli
mSrali xeobebis hidrologiuri nimuSebis mokle mimoxilvas.
Tbilisi-rusTavis sareabilitacio samanqano gzas mTel sigrZeze paralelurad
gasdevs md. mtkvris kalapoti. mdinare mtkvari, samxreT kavkasiis udidesi mdinare,
saTaves iRebs TurqeTSi, mTa yizil-giadikis CrdiloeT ferdobze arsebuli
69
wyaroebidan 2720 metris simaRleze zRvis donidan. erTvis kaspiis zRvas
azerbaijanis teritoriaze.
mdinaris sigrZe 1364 km-s, wyalSemkrebi auzis farTobi ki 188000 km2-s Seadgens.
saqarTvelos teritoriaze mdinaris sigrZe 350 km-ia. am monakveTze mdinaris
hidrografiuli qseli Sedgeba 12211 mdinarisgan, romelTa jamuri sigrZe 35465 km-s
Seadgens. mdinare mtkvris auzs asimetriuli forma gaaCnia da saqarTvelos
teritoriaze moicavs mTavari kavkasionis qeds, somxiT-javaxeTis mTianeTs da
mTaTaSoriso teqtonikur dablobs. auzis yvelaze dabal nawils mTaTaSorisi
dablobi warmoadgens, romelsac qarTlis dablobi ewodeba. auzis zemo nawilis
geologia warmodgenilia vulkanuri warmoSobis qanebiT. mTiswineTis geologiur
agebulebaSi monawileobas iReben paleozouri, iuruli da carculi asakis
qviSaqvebi da eocenuri Tixebi. qarTlis velis geologia Zveli da Tanamedrove
aluviuri naleqebiT aris warmodgenili. dablobze, mdinaris gaswvriv
gavrcelebulia yavisferi da Savmiwa niadagebi. auzis mcenareuli safari 2500
metrze zemoT warmodgenilia alpuri mcenareulobiT, romlis qvemoT
gavrcelebulia subalpuri mcenareulobis farTo zoli. mTiswineTSi
gavrcelebulia Sereuli tye sadac Warbobs foTlovani jiSebi. qarTlis
dablobi ZiriTadad aTvisebulia sasoflo-sameurneo kulturebiT.
mdinare ikvebeba yinvarebis, Tovlis, wvimisa da gruntis wylebiT. misi wylianobis
reJimi xasiaTdeba sezonuri Tovlis dnobiT gamowveuli gazafxulis
wyaldidobiT da zafxulisa da zamTris SedarebiT mdgradi wyalmcirobiT.
yvelaze wyaluxv periodad iTvleba gazafxuli, rodesac Camoedineba wliuri
Camonadenis 47-58%. zafxulis Camonadeni Seadgens 22-27%-s da aWarbebs rogorc
Semodgomis, aseve zamTris Camonadens. calkeul wlebSi, gazafxulis wyaldidobas
emTxveva wvimebiT gamowveuli wyalmovardnebi rac iwvevs wylis donis
katastroful awevas. aRniSnulis magaliTia 1968 wlis 18 aprilis wyaldidoba,
rodesac q. TbilisSi wylis maqsimalurma donem, wylis saSualo maqsimalur
donesTan SedarebiT 5-6 metriT metriT aiwia.
wylis minimaluri doneebi da xarjebi ZiriTadad zamTris TveebSi fiqsirdeba. am
periodSi aRniSnuli yinulovani movlenebi aramdgradia. yvela yinulovani
movlenebian dReTa saSualo ricxvi saSualod 8-14 dRes Seadgens.
sareabilitacio gzis monakveTze, md. mtkvari gaedineba erT, dautotav kalapotSi,
romlis napirebi q. Tbilisis farglebSi (kn 0+000-dan kn2+200-mde) daculia
betonis jebirebiT. mdinare mtkvari farTod gamoiyeneba irigaciuli,
energetikuli da samrewvelo wyalmomaragebis miznebisTvis. qalaq rusTavis zemoT
mowyobili saTave nagebobiT wyals irigaciuli da energetikuli daniSnulebiT
iRebs gardabnis sarwyavi sisitema da gardabnis Tboeleqtrosadguri.
4.1.9.2. Tbilisi-rusTavis gzis gadamkveTi xevebis mokle hidrografiuli
daxasiaTeba
Tbilisi_rusTavis gzis sawyisi monakveTis (kn 0+500-dan kn 7+000-mde) gadamkveTi
usaxelo xevebi saTaves iReben TeleTis qedis CrdiloeT kalTebze, 785 m-dan 525
metr niSnulebs Soris, xolo Semdgomi monakveTis (kn 7+000-dan kn 17+800-mde)
gadamkveTi xevebi _ iaRlujis qedis CrdiloeT kalTebis imave simaRleebze.
aRniSnuli xevebis umetesoba erTvis md. mtkvars marjvena mxridan, xolo
70
garkveuli raodenoba iSleba mtkvris marjvena terasaze da ikargeba reliefze
sareabilitacio samanqano gzis gadakveTamde. mcire xevebis garkveuli raodenoba
ki vardeba Tbilisi-rusTavis sareabilitacio samanqano gzis paralelurad
gamaval ,,wyalTa meurneobis” irigaciul arxSi, romelic amJamad ar
funqcionirebs.
sabadoebisagan, romlebic dafarulia TixnarebiT. xeobis auzebi maT
gaSiSvlebulia tyis safarisagan. mcenareulobidan mxolod wvrili buCqnari da
balaxebi arian warmodgenilni. md. mtkvris marjvena terasaze Tbilisi-rusTavis
gzis gadakveTis Semdeg xeobebis Zirebi iaghlujis qedidan gamoyenebulia
samrewvelo teritoriebze da sasoflo sameurneo saTesebze.
xevebi wlis xangrZlivi drois manZilze mSralia. wyali xevebis kalapotSi
gvxvdeba mxolod intensiuri wvimebisa da Tovlis umniSvnelo safaris dnobis
periodSi. amasTan, wvimebiT gamowveuli wyalmovardnis xarjebi da doneebi didad
aRemateba Tovlis dnobiT gamowveul xarjebsa da doneebs.
Tbilisi-rusTavis sareabilitacio samanqano gzis gadamkveTi xevebi
hidrologiuri TvalsazrisiT Seuswavlelia. amitom, im xevebis wylis maqsimaluri
xarjebis sidideebi, romlebic kveTen sareabilitacio gzas, dadgenilia meTodiT,
romelic mocemulia ,,kavkasiis pirobebSi mdinareTa maqsimaluri Camonadenis
saangariSo teqnikur miTiTebaSi”.
aRniSnuli meTodis Tanaxmad, wylis maqsimaluri xarjebis sidideebi im
mdinareebze da xevebze, romelTa wyalSemkrebi auzis farTobi ar aRemateba 400
km2-s, iangariSeba formuliT, romelsac Semdegi saxe gaaCnia:
44,0
125,038,035,13/2
10L
iKFRQ m3/wm
sadac R _ raionuli parametria. misi mniSvneloba aRmosavleT saqarTvelos
pirobebSi miRebulia 1,15-is toli;
mSrali usaxelo xeobebis auzebis geologia Sedgeba meoTxeuli periodis
F _ wyalSemkrebi auzis farTobia saaangariSo kveTSi km2-Si;
K _ raionis klimaturi koeficientia, romlis mniSvneloba aiReba
specialuri rukidan da Cven SemTxvevaSi tolia 5-is;
_ ganmeorebadobaa wlebSi;
i _mdinaris nakadis an xevis gawonasworebuli qanobia erTeulebSi
saTavidan saaangariSo kveTamde;
L _ mdinaris an xevis sigrZea saTavidan saangariSo kveTamde km-Si;
_mdinaris auzSi arsebuli niadagis safarvelis maxasiaTebeli
koeficientia. misi mniSvneloba aiReba specialuri rukidan da Sesabamisi
cxrilidan.
_ auzis tyianobis koeficientia, romlis sidide iangariSeba
gamosaxulebiT
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 71
F
Ft
2,01
1
aq tF _ auzis tyiT dafruli farTobia %-Si.
_ auzis formis koeficientia. misi mniSvneloba miiReba
gamosaxulebiT
75,025,0 max sasB
B
sadac maxB _ auzis maqsimaluri siganea km-Si;
sasB _ auzis saSualo siganea km-Si. misi mniSvneloba miiReba
damokidebulebiTL
FBsas ;
im mcire xevebis wylis maqsimaluri xarjebis gaangariSebisas, romelTa
wyalSemkrebi auzis farTobebi naklebia 5km2-ze, zemoT ganxilul formulaSi
damatebiT Sedis wyalSemkrebi auzis farTobebis Sesabamisi, specialurad
damuSavebuli qvemoT moyvanili koeficientebi
F km2 <1 1 2 3 4 5
K I 0.70 0.80 0.83 0.87 0.93 1.00
sareabilitacio gzis gadamkveTi xevebis wylis maqsimaluri xarjebis
saangariSod saWiro morfometriuli elementebis mniSvnelobebi, dadgenili
1:25000 masStabis topografiuli rukidan, aseve zemoT moyvanili formuliT
gaangariSebuli 100 wliani, 50 wliani, 20 wliani da 10 wliani ganmeorebadobis
wylis maqsimaluri xarjebis sidideebi, mocemulia qvemoT, 4.24. cxrilSi.
cxrili 4.25. sareabilitacio gzis gadamkveTi xevebis morfometriuli
elementebi da wylis maqsimaluri xarjebi m3/wm-Si
xevis # andasaxeleba
Fkm2
Lkm
ikal
K K I
maqsimaluri xarjebi
100
wels
500
wels
200
wels
100
wels11 0.19 0.63 0.230 1 5 1 1 0.70 3.80 2.92 2.06 1.5812 0.11 0.56 0.205 1 5 1 1 0.70 2.60 2.00 1.41 1.0913 0.12 0.45 0.222 1 5 1 1 0.70 2.80 2.15 1.52 1.1714 0.62 1.70 0.068 1 5 1 1 0.70 6.89 5.30 3.74 2.88
civixevi 13.1 8.85 0.052 1 5 1 1 _ 53.0 41.4 29.2 22.4
sareabilitacio gzis gadamkveTi xevebis garda, dadgenilia aseve md. mtkvris
wylis maqsimaluri xarjebi Tbilisi-rusTavis monakveTis ubanze. mdinare
mtkvris maqsimaluri xarjebis dasadgenad Tbilisi-rusTavis monakveTis ubanze
gamoyenebulia analogis meTodi. analogad aRebulia md. mtkvari _ h/s Tbilisis
monacemebi, romelic hidrologiur dakvirvebaTa 66 wlian periods (1925-1990 w.w.)
moicavs. aRniSnul periodSi md. mtkvris maqsimaluri xarjebi h/s Tbilisis
kveTSi meryeobdnen 448 m3/wm-dan (1947 w.) 2450 m3/wm-mde (1968 w.).
hidrologiur saguSago Tbilisis kveTSi md. mtkvris wliuri maqsimaluri
xarjebis 66 wliani variaciuli rigi statistikurad damuSavebulia СНиП2.01.14-83-is moTxovnebis Sesabamisad momentebis meTodiT. damuSavebis Sedegad
miRebulia ganawilebis mrudis Semdegi parametrebi:
maqsimaluri xarjebis saSualo mravalwliuri sidide Q0=1162 m3/wm;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 72
variaciis koeficienti Cv=0,31;asimetriis koeficientis sidide Cs=4Cv-s, miRebulia albaTobis
ujredulaze empiriuli da Teoriuli wertilebis uaxloesi TanxvedriT.
dadgenilia dakvirvebis variaciuli rigis reprezentatiulobis Sesafasebeli
parametrebi _ maqsimaluri xarjebis saSualo mravalwliuri sididisa da
variaciis koeficientis SefardebiTi saSualo kvadratuli cdomileba, rac
misaReb farglebSia. Ddadgenilia aseve saSualo kvadratuli gadaxra, rac
tolia δ=360.miRebuli parametrebisa da samparametriani gama-ganawilebis mrudis
ordinatebis meSveobiT naangariSevia md. mtkvris sxvadasxva uzrunvelyofis
wylis maqsimaluri xarjebi. sxvadasxva uzrunvelyofis wylis maqsimaluri
xarjebi naangariSevia aseve gumbelis meTodiT, romlis dros sxvadasxva
ganmeorebadobis koeficienti K eqstremaluri mniSvnelobebisTvis (gumbelis
ganawilebis mixedviT) SeirCeva dakvirvebis periodis (Cven SemTxvevaSi 66
wlisTvis) mixedviT specialurad damuSavebuli cxrilidan.
mdinare mtkvris wylis maqsimaluri xarjebi q. TbilisSi dadgenilia aseve
saqarTvelos hidrometeorologiis samecniero-kvleviTi institutis mier
calkeuli katastrofiuli maqsimaluri xarjebis gaangariSebis safuZvelze.
aRniSnuli gaangariSebebis mixedviT miRebulia ganawilebis mrudis Semdegi
parametrebi:
maqsimaluri xarjebis saSualo mravalwliuri sidide Q0=1148 m3/wm;variaciis koeficienti Cv=0,56;asimetriis koeficientis sidide Cs=2Cv=1,12.
miRebuli parametrebisa da binomialuri ganawilebis mrudis ordinatebis
meSveobiT dadgenilia md. mtkvris sxvadasxva uzrunvelyofis sidideebi.
mdinare mtkvris maqsimaluri xarjebis sxvadasxva uzrunvelyofis sidideebi,
dadgenili samparametriani gama-ganawilebis, gumbelis ganawilebisa da
hidrometeorologiis institutis mier h/s Tbilisis kveTSi, mocemulia #2
cxrilSi.
cxrili 4.26. md. mtkvari _ h/s Tbilisi wylis maqsimaluri xarjebi Q m3/wm
Uuzrunvelyofa P% 0,1 1 2 5 10 20
Ggama-ganawileba 3030 2300 2140 1835 1630 1425Ggumbelis ganawileba 3100 2395 2185 1900 1680 1500hidromet. instituti 3480 2910 2765 2475 2270 2060
mdinare mtkvris maqsimaluri xarjebi, dadgenili saqarTvelos
hidrometeorologiis samecniero-kvleviTi institutis mier, miRebulia
saangariSo sidideebad h/s Tbilisis kveTSi.
vinaidan h/s Tbilisis kveTsa da Tbilisi-rusTavis sareabilitacio gzis
minakveTis wyalSemkreb auzebs Soris metad umniSvnelo gansxvavebaa, md. mtkvris
maqsimaluri xarjebi, dadgenili h/s Tbilisis kveTisTvis, miRebulia saangariSo
sidideebad Tbilisi-rusTavis sareabilitacio gzis monakveTisTvis.
4.1.10 niadagis safari
bunebrivi pirobebi, miwis svarguli da niadagTwarmomqmneli qani
Tbilisi -rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is)
landSafti ZiriTadad erTgvarovania, xolo reliefi warmodgenilia vake da
talRovani formebiT. landSaftis formebi anTropogenuri faqtotrbiT
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 73
saxeSecvlilia da ZiriTadad warmodgenilia kulturululi savargulebiT,
sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwebiT. saavtomobilo gzis foniWalis
monakveTis (monakveTi 2 -is) nawili esazRvreba krwanisis tye-parkis
teritorias. niadagTwarmomqmneli qani ZiriTadad warmodgenilia damlaSbuli,
alag gajiani karbonatuli Tixa da Zveli aluviuri nafenebiT.
niadagis daraioneba da klasifikacia
niadagis safaris daraioneba da klasifikacia efuZneba tritoriis geologiur
agebulebas, reliefs, klimats, hidrologiur reJims, mcenareul safars da
anTropogenuri faqtorebis erTobliobas. saqarTvelos niadaguri safaris
daraionebis safuZvels warmoadgens geomorfologiuri olqebisa da raionebis
sqema. saqarTvelos niadagT-geografiuli daraionebis sqemis (m.sabaSvili 1964)
mixedviT, saproeqto gzis derefnis gaswvriv da mimdebared gavrcelebuli
niadagebi moqceulia aRmosavleT saqarTvelos niadaguri olqis, qvemo qarTlis
qveolqis da Tbilisi-rusTavis tafobis qvezonas. niadaguri safaris
taqsonomiur erTeulebad gamoyenebulia FAO -s klasifikacia.
Tbilisi -rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is)
saproeqto gzis derefnis gaswvriv da mimdebared ZiriTadad gavrcelebulia
Semdegi tipis niadagi:
aluviuri karbonatuli - ALLUVIAL CALCAREOUS
ruxi-yavisferi - GREY CINNAMONIC
neSompala - sulfaturi - RAW HUMUS SULPATETbilisi -rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is)
saproeqto gzis derefnis gaswvriv da mimdebared gavrcelebuli niadagebis
mokle dxasiaTeba
aluviuri karbonatuli - ALLUVIAL CALCAREOUSsaproeqo saavtomobilo gzis samSeneblo derefanSi aluviuri karbonatuli
(ALLUVIAL CALCAREOUS) niadagi ZiriTadad gavrcelebulia mdinare mtkvris
marjvena Walis mimdebared. niadagi sustad diferencirebuli profiliT
xasiaTdeba, mcire sisqisaa, saSualod xirxatianobiT da Tixnari meqanikuri
SedgenilobiT gamoirCeva. niadagis zeda nayofieri (humusovani) fena meryeobs
5-10 santimetrs Soris.
ruxi-yavisferi - GREY CINNAMONIC
saproeqo saavtomobilo gzis samSeneblo derefanSi ruxi-yavisferi (GREY
CINNAMONIC) niadagi ZiriTadad gavrcelebulia md.mtkvris zeda terasaze.
niadagi sasualo sisqisaa da saSualo Tixnari meqanikuri SedgenilobiT
gamoirCeva. niadagis profili xasiTdeba karbonatulobiT da zog adgilebSi
TabaSiris ZarRvebis CanaRvenTebic fiqsirdeba, ris gamoc, neSompala -
sulfaturi (RAW HUMUS SULPATE) tipis niadagis saxesxvaobas warmoadgens.
niadagis zeda humusiani fenis sisqe saSualod ar aRemateba 10 santimetrs.
aRniSnul teritoriaze miwis savarguli warmodgenilia kerZo sakuTrebaSi
arsebuli kulturuli savargulebiT (saxnavi, baRebi da baxCeulebi).
4.2. ekologiuri resursebi – landSafti da flora
4.2.1 landSafti
Tbilisis ladSafti mravalferovania: Tbilisis midamoebSi Tavs iyris didi
landSafturi regionebi, ramac ganapiroba landSaftebis Semadgeneli calkeuli
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 74
komponentebisa da mTlianad landSaftis nairgvaroba. Tbilisis midamoebis
vakian da gorak-borcvian nawilSi Camoyalibebulia aRmosaleT saqarTvelos
stepebisaTvis damaxasiaTebeli, xolo dasavleTiT da CrdiloeT mTian
nawilebSi – mTa-tyis landaSaftebi, romlebic simaRlebriv zonebs qmnis.
saukuneebis ganmavlobaSi, Tbilisis teritoriaze adamianis zemoqmedebis
Sedegad, Tavdapirvelad arsebulma bunebrivma ladSaftma mniSvnelovani
cvlilebebi ganicada. SedarebiT xelSeuxebeli adgilebis moZebna kvlav
SesaZlebelia mTian, tyiT dafarul sartyelSi da gansakuTrebiT im
monakveTebSi, romlebic ganviTarebisTvis Seuferebelia. qalaqis yvela danarCen
nawilSi landSafti modificirebuli, meoradi an kulturuli xasiaTis
matarebelia.
bunebrivi pirobebisa da reliefis mravalferovnebis gamo Tbilisisa da misi
Semogarenis niadagi didi nairgvarobiT gamoirCeva. aq umTavresad
gavrcelebulia ruxi yavisferi, mdelos ruxiyavisferi, neSompala- sulfaturi,
aluviuri, mlaSobi, bicobi, tyis yavisferi da yomrali niadagebi. Tbilisis
midamoebSi Zlier ganviTarebulia eroziuli procesebi, ris gamoc didi
farTobi uWiravs mcire sisqis, Zlier Camorecxil, xirxatian niadagebs,
romelTa zedapirze gaSiSvlebulia sxvadasxva qani. Tbilisis baRebsa da
parkebSi gvxvdeba sxvadasxva xarisxiT gakulturebuli niadagi, romelsac
mTlianad dakarguli aqvs bunebrivi saxe da ama Tu im niadagis kulturul
variants warmoadgens.
4.2.2 mcenareuli safari
angariSi moicavs literaturuli mimoxilvis da samecniero kvlevis Sedegebs,
romlis mizani iyo Tbilisi-wiTeli xidis (azerbaijanis sazRvari)
saavtomobilo gzis Tbilisi-rusTavis monakveTis proeqtis derefanSi florisa
da mcenareulobis mimoxilva, kerZod ki sensitiuri habitatebisa da
Tanasazogadoebebis gamovlena.
interesebis zonaSi botanikuri aRweriloba gakeTda literaturul wyaroebze
da savele kvlevebze, agreTve sakuTar gamocdilebasa da codnaze dayrdnobiT.
amasTanave, unda aRiniSnos, rom ufro detaluri informaciis mosapoveblad
Catarebulma botanikurma kvlevebma SesaZlebeli gaxada, rogorc arsebuli
xarvezebis Sevseba, ise dagegmvisa da samSeneblo samuSaoebisTvis detaluri
monacemebis mopoveba, rac aucilebelia botanikuri TvalsazrisiT
garemosdacviTi SefasebisaTvis. Sesabamisad, gamovlenilia dagegmili proeqtis
mSeneblobis da operirebis Sedegad mosalodneli uaryofiTi da narCeni
zemoqmedeba mimdebare teritoriebis florasa da mcenareulobaze.
proeqtis zemoqmedebis zonaSi warmodgenilia sxvadasxva konservaciuli
Rirebulebis mqone mcenareTa Tanasazogadoebebi da saxeobebi (wiTeli nusxis,
endemuri, iSviaTi), agreTve ekonomikuri mcenareebi (samkurnalo, aromatuli,
veluri xili, boWkovani, Zirxvenebi, dekoratiuli, sasmeli, samasale da saTbobi
xe-tye, safuraJe, saTib-saZovari, sasoflo-sameurneo kulturebis veluri
winaprebi da a.S.).
gadaSenebis gzaze myof saxeobebTan da sensitiur habitatebTan erTad,
romelTac sxvadasxva konservaciuli Rirebuleba aqvT, gansakuTrebuli
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 75
yuradReba eqceva tyian adgilebs; maTze narCeni zemoqmedebis dafiqsirebis
SemTxvevaSi unda ganxorcieldes eko-sakompensacio RonisZiebebi, rac
gulisxmobs eqvivalenturi tyis habitatebis aRdgenas.
florisa da mcenareulobis zogadi mimoxilva samSeneblo koridoris ufrofarTo teritoriaze
saproeqto teritoria mdebarebs qvemo qarTlis baris geobotanikur raionSi.
raionis mcenareuli safari Zlier Secvlilia adamianis sameurneo saqmianobis
gavleniT. Bbunebrivi mcenareulobiT dafaruli teritoria raionSi saerTod
mcirea (erTerTi yvelaze naklebi aRmosavleT saqarTvelos regionebs Soris).
Ees gansakuTrebiT vakeebze iTqmis, sadac bunebrivi mcenareuloba didi xania
kulturulma mcenareulobam Secvala.
raionis teritoriaze ganviTarebuli mcenareuli safari, miuxedavad Zlier
SezRuduli farTobisa, Tavisi tipologiuri Sedgenilobis, calkeuli
mcenareuli tipebis da formaciebis genezisisa da ganviTarebis istoriis
TvalsazrisiT Zalze mravalferovan da rTul suraTs iZleva.
tyis mcenareuloba fitocenologiurad mravalferovania. teritoriis yvelaze
maRal nawilSi (TeTriwyarosa da disvelis platoebi) ganviTarebulia
qarTuli muxis (Quercus iberica) da maRalmTis muxis (Quercus macranthera) mier
Seqmnili monodominanturi muxnarebi. sayuradReboa, rom maRalmtis muxa
aRnisnul regionsi Zalze dabla eSveba. Aaqve gavrcelebulia rcxilnar-muxnari
(Carpinus caucasica, Quercus iberica) da polidominanturi foTlovani tyis koromebic
(qarTuli da maRalmTis muxebi, ifani-Fraxinus excelsior, rcxila-Carpinus caucasica,
cacxvi-Tilia caucasica, mindvris nekerCxali-Acer campestre da sxva).
raionis teritoriaze (ZiriTadad md. xramisa da algeTis auzebSi) zogan
gadarCenilia reliqturi tyis mcenareulobis-ariduli meCxeri tyis naSTebi-
sakmlisxiani (Pistacia mutica) da akakiani (Celtis caucasica). maT SemadgenlobaSi
monawileobs ariduli meCxeri (naTeli) tyisaTvis damaxasiaTebeli mravali
saxeoba-qarTuli nekerCxali), hirkanuli nekerCxali (Acer hyrcanum), leRvi (Ficus
carica), Savjaga (Rhamnus pallasii), ZeZvi (Paliurus spina-christi), grakla (Spiraea
hypericifolia), Trimli (Cotinus coggygria), TuTubo (Rhus coriaria), qartuli cxratyava
(Lonicera iberica), jasmini (Jasminum fruticans) da sxva. Ees reliqturi tyis
mcenareuloba, romelic gavrcelebuli iyo aRmosavleT saqarTvelos yvelaze
mSral samxreT-aRmosavleT nawilSi, qvemo qarTlis barSic qmnida mozrdil
dajgufebebs, romlebic mogvianebiT ganadgurda adamianis araracionaluri
eqspluataciis Sedegad (usistemo Cexva, pirutyvis sistematuri Zoveba tyeSi).
aseve ganadgurda da sadReisod mxolod naSTebis saxiT SemorCenilia Walis
tye (ZiriTadad md. xramis WalaSi). Mmis SemadgenlobaSi aRiniSneba tirifnari
(Salix excelsa, S. alba, S. pseudomedii) da verxvnar-tirifnari (Populus canescens, P. nigra,
Salix excelsa). Sereulia mcire raodenobiT Cveulebrivi Tela (Ulmus foliacea), kakali
(Juglans regia), tuta (Morus alba), Walis muxa (Quercus longipes). buCqebidan yvelaze
ufro damaxasiaTebelia-ialRuni (Tamarix ramosissima), mayvali (Rubus sanguineus),
kvrinCxi (Prunus spinosa), kuneli (Crataegus pseudoheterophylla), Sindanwla (Thelycrania
australis), Rvedkeci (Periploca graeca), katabarda (Clematis vitalba), qacvi (Hippophae
rhamnoides) da sxva.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 76
raionis teritoriaze, kerZod serebis ferdobebze da platoebze farTo
gavrcelebas aRwevs hemiqserofiluri da qserofiluri buCqnarebi-ZeZvianebi
(Paliurus spina-christi), jagrcxilnarebi (Carpinus orientalis), graklianebi (Spiraea
hypericifolia), polidominanturi nairbuCqnarebi. genezisurad aRniSnuli buCqnarebi
meoreulia, ganviTarebulia adre aq arsebuli tyeebis (muxnarebi, ariduli
meCxeri tyeebi) naalagarze. Zlier erozirebul mSral ferdobebze araiSviaTad
gvxvdeba tragakanTuli dajgufebebi-glerZiani (Astragalus microcephalus) da
zRarbiani (Acantholimon lepturoides).
vake teritoriaze da SemaRlebul adgilebSic (platoebi, serebi)
ganviTarebulia stepis balaxovani formaciebi. maT Soris yvelaze farTod
gavrcelebulia uroiani stepi (Botriochloa ischaemum). warmoSobiT aqauri uroiani
stepi meoreulia, igi ganviTarebulia tyeebis naalagarze (ariduli meCxeri
tyeebi, Walis tyeebi, vakis da mTis muxnarebi). Uuroiani fitocenologiurad
mravalferovania. zogan uro-balaxi Serwymulia avSnianTan (Artemisia fragrans) daSeqmnilia bidominanturi uroian-avsniani. SedarebiT iSviaTia uroian-
xurxumoiani (Botriochloa ischaemum, Salsola nodulosa). SemaRlebul adgilebSi
Cveulebrivia ZeZvian-uroianis (Paliurus spina-christi, Botriochloa ischaemum) kompleqsebi.
serebis ferdobebze da platoebze momcro nakveTebis saxiT da fragmentulad
gvxvdeba vaciwveriani stepi (Stipa pulcherrima, St. Lessingiana). Uufro meti farTobi
ukavia polidominantur marcvlovan-nairbalaxovan stepebs (Achillea micrantha,
Agropyron repens, Bromus japonicas, Cynodon dactylon, Festuca sulcata, Filagoarvensis, Phleumphleoides, Ph. Paniculatum, Salvia sclarea, Xeranthemum squarosum da sxva).
raionis teritoriaze gavrcelebas poulobs naxevradudabnos mcenareuloba
(marneulis da gardabnis vakeebi). igi metwilad ganviTarebulia vake da
depresiul adgilebSi, wabla da damlaSebul niadagebze. naxevradudabnos
mcenareuloba ZiriTadad warmodgenilia avSniani (Artemisia fragrans) dajgufebebiT.
SedarebiT iSviaTia xurxumoiani (Salsola nodulosa) da naxevradudabnos
mcenareulobis sxva formaciebi. avSnian cenozebSi edifikatori avSani srul
gabatonebas aRwevs. sxva mcenareTagan (damaxasiaTebeli saxeobebi) aRiniSneba-
Caragana grandiflora, Scorzonera lanata, Sterigmostemum torulosm, Torularia torulosa da sxva.
gazafxulze cenozebSi uxvad viTardeba efemerebi da efemeroidebi-Alissum
tortuosum, Brachypodium distachyon, Gagea commutata, G. dubia, Medicago minima, Pterothecamarschalliana da sxva. avSniani naxevradudabno saukeTeso xarisxis zamTris
saZovaria (ZiriTadad cxvrisaTvis).
daWaobebul da Warbtenian adgilebSi ganviTarebulia Waobis mcenareulobis
dajgufebebi, romlebic laqaSiTaa Seqmnili (Typha latifolia, T. laxmannii).
florisa da mcenareulobis detaluri daxasiaTeba samSeneblo zemoqmedebiszonaSi
aRsaniSnavia is garemoeba, Catarda detaluri botanikuri kvlevebi Tbilisi-
rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis derefanSi. Sesabamisad, gamovlinda
dagegmili proeqtis mSeneblobiT da operirebiT gamowveuli mosalodneli
uaryofiTi da narCeni zemoqmedeba rogorc saproeqto derefanSi ise mimdebare
teritoriebis florasa da mcenareulobaze. gamovlinda proeqtis zemoqmedebis
zonaSi warmodgenili sxvadasxva konservaciuli Rirebulebis mqone mcenareTa
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 77
Tanasazogadoebebi da saxeobebi (wiTeli nusxis, endemuri, iSviaTi), agreTve
ekonomikuri Rirebulebis mqone mcenareebi.
habitatebis sensitiuroba am proeqtisTvis Sefasebuli iyo sensitiurobis 4
rangiani skalis gamoyenebiT: dabali konservatiuli Rirebuleba anu dabali
sensitiuroba (Zlierad gardaiqmneba qalaqisa da soflis landSaftebi
arabunebrivi mcenareulobiTa da gzispira gamwvanebis SezRuduli ariT),
saSualo sensitiuroba (degradirebuli bunebrivi garemo da xelovnuri
rekreaciuli parkis zonebi), sensitiurobis maRali sidide (bunebrivi
hebatitebi garSemortymuli biomravalferovnebiT, warmodgenili wiTeli
monacemTa saxeobebiT da a.S.) da ukiduresad maRali sidide (daculi
teritoriebi da sxva bunebrivi habitatebi mniSvnelovanisafrTxis winaSe myofi
cxovelebis da iSviaTi saxeobebis da gadaSenebis piras myofi mcenareebis
populaciis SenarCunebisaTvis). aramgrZnobiare habitatebi arian wamodgenilni
proeqtis farglebშi. mxolod 2 patara saSualo sensitiurobis zona iyo
aRwerili.
proeqti moicavs gzis monakveTs 4+00 km–dan 10+800 km–mde. sawyis wertilSi (4+00
km 4+700 km/ nakveTi №11 GPS-is koordinatebia N41039’07.4’’/E 044055’13.1’’, 368 m zR.
d.) qvemo foniWalis mimdebare teritoriaze Walis tyis degradirebul
fragmentiSi aris xvalo-Populus hybrida, Elaeagnus angustifolia, Tamarix ramosissima, Smilax
excelsa, mayvali-Rubus sp., Typha latifolia. aris saWualo sensitiurobis (saSualo
sakonservacio Rirebulebis mqone) habitati.
sur 4.10. Walis tyis fragmentebi sadac Warbobs xvalo
aRwera #1.
41 39.721’
44 52.808’ 403 m. zR. D.
saavtomobilo gzis samxreTiT, 5-10 gradusi daxrilobis ferdobze gaSenebulia
xelovnuri fiWvnari (savaraudod Pinus nigra, Pinus eldarica). fiWvis perimetri
mkerdis simaRleze (pms) – 80sm, simaRle – 6m. fiWvnaris qveS ganviTarebulia
buCqnari, romelic Sedgeba Semdegi saxeobebisgan – ZeZvi (Paliurus spina christi),grakla (Spinaea hypericifalia), Savjaga (Rhamnus palasii), oqrowvima (Laburnum
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 78
anagiroidex). Balaxovnebidan aRsaniSnavia – Melica taurica, Origanum vulgare, Sisymbriumirio, Silybum marianum, Sonchus oleraceus, Bromus riparius da sxv.
gzis samxreTiT, gzidan 20 metris moSorebiT mdebare zolSi aris fiWvebis 2
mwkrivi (erTmaneTisgan daSorebulia 3 metriT), anu gzis gaswvriv 10 metris
manZilze izrdeba 4 fiWvi (2 mwkrivad – 8). Es monakveTi moicavs daaxloebiT 20
metrs. (e.i. daaxloebiT 16 fiWvia).
gzis Crdilo mxares fiWvnaris ufro viwro zolia ruqaze moniSnuli _
Sesabamisad naxevrdeba fiWvebis raodenoba.
am monakveTis Semdeg (rusTavis mimarTuleba) gzidan samxreT ferdobze gvxvdeba
ZiriTadad fiWvis xeebi, gzis mopirdapire mxares fiWvebs ereva kviparosebic
(Cupressus sempervirens).
Semdeg gzis samxreT mxares gvxvdeba cruakaciis (Robinia pseudoacacia) da sapnisxis (Koelreuteria paniciculata) axalgazrda xeebi (aq fiWvebi aRar aris). gzis
CrdiloeTiT kviparozis xeebis mwkrivia.
Semdeg ferdobze fiWvebi izrdeba meCxerad.
aRwera #2.
41 39.635’
44 53.098’ 398 m.zR.d.
gzis CrdiloeT mxares dgas 4 kedari (Cedrus deodara) da ramdenime kviparosi, 1fiWvi.
Semdeg moednamde gvxvdeba sapnis xeebi, TuTis xeebi (Morus aba), fiWvebi – mcire
raodenobiT.
gzis samxreT mxareze gavrcelebulia ZeZvian-avSniani (Artemisia bragrans)qserofituli mcenareulobis dajgufeba espanuri kurdRliscocxas (Spartiumjunceum) da cxenismuxlas (Ephedra procera) monawileobiT.
garda amisa, sarkinigzo xidis Semdeg, gza mihyveba md. mtkvris sanapiros da
gadis qvemo (qveda) foniWalis (4 +700 km - 7 +545 km)kompaqturad dasaxlebul
monakveTebSi. ZiriTadad gaSenebuli saxeobebi warmodgenilni arian
sacxovrebel nakveTebSi monakveTis farglebSi.
aRwera #3
41 39.624’
44 53.500’ 376 m. zR.d.
md. mtkvris marcxena napiri. izrdeba tirifebi (Salix alba) da gvxvdeba xexilis
baRebi (ZiriTadad gavelurebuli) – TuTa, broweuli, qliavi, vaSli, nuSi da
sxv.
aRwera #4
41 39.445’
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 79
44 53.971’ 370 m. zR.d.
md. mtkvris marcxena napiri. mdinaris piras gavrcelebulia leliani (Phragmitescommunis) meCxerad izrdeba leRvis xeebi (Ficus carica).
aRwera #5
41 39.155’
44 55.523’ 380 m. zR.d.
md. mtkvris marcxena napiri. mdinarispirul terasaze TiTqmis ar gvxvdeba
mcenareuloba. mis zemoT Sveul, erozirebul ferdobzec asevea. ferdobis
zemoT sxvadasxva tipis nagebobebia.
Txeli tyis zona (tyis fragmentebi emijneba parks) sof. foniWalis midamoebSi
mdebareobs gzis piridan 300 m manZilze aRmosavleTiT da Crdilo-
aRmosavleTiT. xvalo, tirifi, rusuli zeTisxilis, Tamariski da mwvane
askilisnairi mcenareuloba imyofeba wvril tyeSi. Tumca, gzis piri uxvevs
marjvniv arsebuli gzisken sensitiur zonaSi Sesvlamde da aqedan gamomdinare,
proeqti ar moqmedebs satyeo zonaSi.
7 +545 km - 8 +200 km: gzis gagrZeleba mimarTulia Tbilisi-rusTavis gzis
SeerTebisaken. stepebi pirdapir esazRvrebian muxis-Telis formirebebs. es aris
gardamavali zoli eklian stepebsa da tipiuri Walis tyeebs Soris. Tamariski
fiWvTan, rusuli zeTisxiliTan, kunelTan, qristes ekalTan, TelasTan,
gargarTan, TuTasTan da SavqliavTan SereviT aris dominanturi marilian
niadagebze. gzis gaswvriv kargad Senaxuli sameurneo baRebi, xexilis baRebi
imyofebian. kaklis xelovnuri plantaciebi rusuli zeTisxilTan, nuSTan da
kunelTan morigeobiT ganlagebulia amave gzaze. adgilobrivebi iyeneben qvetyis
balaxis safars pirutyvis saZovrad. marSrutis darCenil nawilSi mcenareuli
safari aris velis da velis-buCqnaris. 8 +200 km - 9 +800 km: mwkrivi gadis
arsebuli gzis gaswvriv mxolod xelovnuri gzispira gamwvanebuli
plantaciebis kompaqturad dasaxlebul areSi.
aRwera #6
41 38.531’
44 54.828’ 310 m.zR.d.
arsebuli saavtomobilo gzis CrdiloeTi mxare. gzis pirze gvxvdeba xelovnuri
nargaobebi – kedari, Wadari, fiWvi. msgavsi suraTia warmodgenili (xelovnuri
nargaobebi da dasaxlebebi) aRwera #5-sa da #6-s Sorisac.
gzatkecilis qveda nawilze Kkrwsanisis tyeparkis zRvarze gzis (9 km + 800 - 10
+00 km GPS koordinatebi nakveTi aris N41037'40 .2'' / E 044055'21 .4'', 360 m zRvis
donidan) gaswvriv arsebobs Semdegi saxeobebi: Morus alba, Prunus divaricata, Ulmus
foliacea, Cedrus deodara, Populs gracilis, Pinus sp., Platanus orientalis. es aris saSualo
sididis habititi..
aRwera #7
41 37.817’
44 55.304’ 366 m. zR.d.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 80
gzis CrdiloeTi mxare (krwanisis tye-parkis dasawyisi). gzis piras izrdeba –
fiWvebi, kedrebi, kviparosebi.
aRwera #8
41 37.736’
44 55.349’ 353 m. zR.d.
krwanisis xelovnuri tye-parkis teritoria. gzis mimdebare teritoriaze
gvxvdeba – Wadari, kakali, tuia, muxa (Quercus iberica) da sxv. buCqnars qmnis
mayvali (Rubus sp.).
Wadari (Platanus orientalis) – pms – 260sm, simaRle – 20-20 metrze maRali. agreTve
gvxvdeba ufro mcire zomis Wadrebic – pms – 180sm, simaRle – 20-22m.
tuia (Thuia occidentalis) – pms – 80sm, simaRle – 10-12m.
muxa – pms – 140sm, simaRle – 14-16m.
aRwera #9
41 37.607’
44 55.416’ 361 m. zR.d.
gzis CrdiloeTi mxare. gzis piras izrdeba – TuTa, kedari, leRvi, alvis xe.
buCqnars aqac qmnis mayvali.
TuTa – pms – 180sm, simaRle 10-12m
kedari – pms – 140sm, simaRle – 10-12m
aRwera #10
41 37.442’
44 55.527’ 351 m. zR.d.
gzis gafarToeba exeba arsebuli trasis samxreT mxares. gzis piras izrdeba –
TuTa, fiWvi (ZiriTadad). ufro Rrmad – Wadrebis xeivania. arxebis piras
izrdeba tirifi.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 81
sur.4.11. aRwerili ubnebi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 82
sur.4.11. aRwerili ubnebi (gagrZeleba)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 83
sur. 4.27. krwanisis tye-parkis mimdebare teritoria TelaTi, kedariT da sxvasaxeobebiT
290. naxevradudabno dars artyia Walis tyes. sacxovrebeli adgilebi
gamokvleulia ramdenime adgilas gzis KP 12 km monakveTze. Txilis TuTis, fiWvis,
kedaris da kviparosis xeebi dargulia ezoebsa da sacxovrebel nakveTebSi am
midamoSi gzatkecilis gaswvriv.
4.2.3 ekologiurad sensitiuri ubnebi
ar arsebobs proeqtis mier dazianebuli sensitiuri ekologiuri receptorebi.
mxolod ori saSualo mgrZobiarobis receptoria 4 +00 km – 4 +700 km da 9 + 800km
– 10 + 00km adgilebSi, rogorc aRwerilia zemoT 4.2.2 TavSi. krwanisis parkis
damatebiTi kvlevis Sedegebi da zemoqmedebis qveS moqceuli parkis nawilis
aRwera da zemoqmedebis Sefaseba mocemuli aris danarTSi 4. qvemoT moyvanili
aris am kvlevis mokle reziume.
daculi teritoriebi
gzis mSeneblobis proeqti zemoqmedebas ar iqoniebs arc erT dacul teritoriaze.
gardabnis aRkveTili mdebareobs md. mtkvris qveda dinebaSi. Tbilisi-rusTavis
gzis samSeneblo arealSi biomravalferovnebis dacvis kuTxiT mniSvnelovnad
SeiZleba moiazrebodes erTaderTi ubani, kerZod ki krwanisis tye-parki. am parkSi
tye aRdgenili iqna 1940-50-ian wlebSi. xangrZlivi periodis ganmavlobaSi
adgilobriv mosaxleobas masze wvdoma ar hqonda, xolo sabWoTa xanis
dasrulebis Semdeg parki dasasveneblad gamoiyeneboda. dReisaTvis parkSi TiTqmis
aRdga Walispira tyis bunebrivi struqtura, sadac gvxvdeba cxovelTa stabiluri,
Tumca arc Tu mravalricxovani populacia. krwanisis parki ar warmoadgens
dacul teritorias; igi warmoadgens saxelmwifo sakuTrebas. sajaro reestrSi es
nakveTi daregistrirebulia rogorc "arasasoflo-sameurneo miwa”, industriuli
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 84
daniSnulebis". misi mesakuTre amJamad aris ekonomikis da mdgradi ganviTarebis
saministro.
parkSi arsebuli mcenareulobis zogadi aRwera: krwanisis tye-parkis
terotoriaze xelovnuri nargavebi ereva bunebriv Walispira mcenareulobas; es
ukanaskneli md. mtkvris sanapirosTan dominirebs.
suraTi 4.13. krwanisis tye-parkze proeqtis zemoqmedebis zona (wiTeli zoli -
parkis sazRvari; mwvane zoli - saproeqto teritoriis amJamindeli sazRvrebi;
iisferi zoli - saproeqto teritoriis adrindeli sazRvrebi).
krwanisis tye-parkSi Semonaxulia didi xeebi. parkSi xe-mcenareebidan izrdeba:
verxvi, TuTa, nekerCxali, muxa, mcire raodenobiT ifani, Teladuma, kakali, fiWvi,
kedari; aseve, gvxvdeba wablis, cxeniswablas, cacxvis, pantis erTeuli
egzempliarebi. qvetye Seqmnilia mayvlis, knelis da askilis buCqnariT, aseve
broweulis xeebiT. balaxis safari nairbalaxeulobiTaa warmodgenili. dReis
mdgomareobiT, parkis siRrmeSi, md. mtkvris napirebTan da tborebis maxloblad
tyeebma faqtiurad daibruna bunebrivi Walispira tyis struqtura. Walispira
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 85
landSafti mdinaris napirs viwro zolad miuyveba. md. mtkvris marjvena napirze
mxolod krwanisis tye-parkis teritoriazea SemorCenili xvalos (Populus hybrida),ofisa da tirifis Walis tye, romlis qvetye warmodgenilia mayvliT, xvarTqliT
(Smilax aspera) da suroTi.
parkis teritoriaze proeqtis zemoqmedebis qveS moyolili mcenareuloba:
krwanisis tye-parkis saerTo farTobi daaxl. 210 ha-ia, xolo gzis
mSeneblobisTvis amoRebuli farTobi daaxl. 1.7 ha-ia. am teritoriis nawili
dakavebulia mikro-avtobusebis sadguriT. axali gzis buferuli zonis kidura
wertili tyis siRrmeSi 60 m-ze aRwevs. proeqtis zemoqmedebis zona warmodgenilia
ori ubniT, romelTa farTobebia 16851 m2 da 181 m2. proeqtis gansaxorcieleblad
saWiro iqneba am ubnebze arsebuli yvela xis moWra. #1 ubanze (16851 m2) unda
moiWras Semdegi xe-mcenareebi: 39 Ziri Teladuma (Ulmus glabra) – 17.78 m3, 19 Ziri
nekerCxali – 28.12 m3, 13 Ziri akacia – 1.5 m3, 5 Ziri tyemali – 0.46 m3, 2 tirifi – 0.06
m3, 48 kviparosi – 8.06 m3, 3 tuia – 0.11 m3, 1 kneli – 0.02 m3, 29 kakali – 4.63 m3, 22
verxvi – 11.47 m3, 1 cacxvi – 0.18 m3, 5 nekerCxali – 0.53 m3, 13 kedari – 16.48 m3, 3
qarTuli muxa – 4.55 m3, 53 ifani – 10.8 m3, 112 TuTa – 44.2 m3, 8 Savi fiWvi – 11.49 m3.
amas garda, moiWreba 4 Ziri Sindi. #2 ubanze (181 m2) unda moiWras: 5 Ziri ifani –
0.24 m3, 9 Ziri TuTa – 1.75 m3, 11 Ziri Savi fiWvi – 15.1 m3. sul moWras 401 Ziri xe
eqvemdebareba, rac 177.53 m3 merqans Seadgens. amas garda, moiWreba Sindis 4 buCqi.
sazogadoebrivi sargeblobis (municipaluri) terotoriis 17 ha-ze, romelic
zemoqmedebis qveS yveba, xeebis inventarizacia 2015 wlis oqtomberSi
ganxorcielda. zemoqmedebis qveS moyolili xe-mcenareebis detaluri aRwera, maTi
zomis, diametrisa da merqnis moculobis CaTvliT, mocemulia danarTSi 4B.
inventarizaciis Sedegebis mixedviT, am teritoriaze izrdeba: 20 Ziri ifani (0,995
m3), 40 Ziri TuTa (14,308 m3); 41 Ziri nekerCxali (22,443 m3); 13 akacia (1.457 m3); 5
tyemali (0.435 m3); 83 tirifi (27.662 m3); 351 Savi fiWvi (264.932 m3); 47 kviparosi (12.637
m3); 17 kakali (5.314 m3); 123 verxvi (219.778 m3); 47 sofora (20.961 m3); 1 cacxvi (6.76 m3); 9
xemyrali (0.552 m3); 54 leRvi (2.407 m3). saerTo jamSi, krwanisis parkis teritoriis
gareT sazogadoebrivi sargeblobis teritoriebze 851 Ziri xe moiWreba.
saqarTvelos wiTel nusxaSi Sesuli saxeobebi
detalurma savele botanikurma kvlevam gviCvena, rom krwanisis tye-parkis
teritoriis gareT proeqtis zemoqmedebis zonaSi ar xvdeba saqarTvelos wiTeli
nusxis arc erTi saxeoba, garda xelovnurad darguli 17 Ziri kaklisa. unda
aRiniSnos, rom proeqtis arealSi gxvdeba zogierTi iSviaTi, safrTxis qveS myofi
da mowyvladi saxeoba, rogoricaa: Elaeagnus angustifolia (iSviaTi saxeoba), Pinus eldarica(gaqrobis winaSe mdgari saxeoba).
proeqtis zemoqmedebis zonaSi (krwanisis tye-parkis farglebSi) wiTeli nusxis
saxeobebidan moiWreba 39 Ziri Teladuma (Ulmus minor Mill) – 17.78 m3 da 29 Ziri
kakali (Juglans regia L) – 4.63 m3.
„municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom samSeneblo derefnis
saboloo demarkaciis Semdgom, mSenebelma kontraqtorma ganaxorcielos
mosaWreli xeebis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera. Wras
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 86
daqvemdebarebuli yvela xe moiniSneba, gaizomeba da aRiwereba. xe-tyis Wris
programa SeTanxmebuli iqneba municipalur xelisuflebasTan. wiTeli nusxis
saxeobebis garemodan amoReba SeTanxmebuli iqneba garemos da bunebrivi
resursebis dacvis saministrosTan, moqmedi sakanonmdeblo procedurebis
Sesabamisad (ix. winamdebare winaswari garemosdacviT Sefasebis dokumentis
danarTi 6). moWrili merqani gadaecema municipalur xelisuflebas da krwanisis
parkis mflobelebs. iuridiuli pasuxismgeblobis kuTxiT mniSvnelovania, rom xe-
tyis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera samSeneblo derefnis
moniSvnisTanave da am ubnebze samSeneblo samuSaoebis dawyebamde ganxorcieldes.
„municipaluri ganviTarebis fondi“ da mSenebeli kontraqtori pasuxismgeblobas
ver aiReben tyis ukontrolo Cexvaze, rasac SesaZloa adgili hqondes
garemosdacviTi Sefasebis/gzS-s momzadebasa da samSeneblo samuSaoebis dawyebamde
drois SualedSi. swored amis gamoa, rom garemosdacviTi Sefasebis/gzS-s
farglebSi ganxorcielebuli kvlevebisas aqcenti gakeTda habitatebisa da
biomravalferovnebis aRweraze, rac aucilebelia zemoqmedebis analizisaTvis,
xolo zemoqmedebis qveS moyolili tyisa da mosaWreli xeebis raodenobrivi
Sefaseba da sakadastro aRwera uSualod samSeneblo samuSaoebis dawyebamde unda
moxdes. Wras daqvemdebarebuli xeebis (maT Soris wiTeli nusxis saxeobebis)
sakadastro aRweris, Wris procesis momzadeba-ganxorcielebis da sakompensacio
gegmis momzadebis xarjebs mSenebeli kontraqtori gaiRebs. „municipaluri
ganviTarebis fondi“ mSenebeli kontraqtoris am valdebulebas samSeneblo
xelSekrulebaSi Seitans.
4.3. ekologiuri receptorebi da fauna
4.3.1 faunis zogadi aRwera
proeqti iTvaliswinebs arsebuli Tbilisi-rusTavis gzis rekonstruqcias
TbilisSi gulias quCidan rusTavSi Sartavas quCamde. mocemuli trasis
daaxloebiT 10-km-iani monakveTi gadis mWidrod ganaSenianebul teritoriaze
(qvemo-foniWalis dasaxleba da sof. foniWala). mocemul monakveTze igegmeba gzis
siganis Semcireba 28 metramde gamyofi zolisa da gverdulis siganis Semcirebis
xarjze. avtomagistralze, yovel 200-400 metrSi igegmeba miwisqveSa da miwiszeda
gadasasvlebebis mowyoba fexiT mosiaruleebisTvis.
damtkicebuli martSruti gars Semouvlis mWidrod dasaxlebul ubnebs, md.
mtkvris napirze gavliT. igi iwyeba guluas quCiT, daaxloebiT me-5 km-niSnulze
gaivlis sarkinigzo xidis qveS da grZeldeba ara arsebuli gzis gaswvriv, aramed
ufro aRmosavleTiT, mdinare mtkvris napiris gavliT uvlis gverds sof. qvemo-
foniWalas. miRebuli dokumenti cxadyofs, rom avtomagistralis axali ubani
uerTdeba arsebul gzas 8 km niSnulTan da Semdeg avtomagistrali miuyveba
Tbilisi-rusTavis arsebul gzas.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 87
faunis zogadi aRwera
zoogeografiuli TvalsazrisiT, mocemuli teritoria SeiZleba, mivakuTvnoT
golarqtikuli olqis xmelTaSuazRvis zoogeografiuli qve-olqis iran-Turanis
provinciis mtkvris raions. aq mocemuli ZiriTadi landSafti - akumulaciuri vake
dafarulia naxevradudabnos-udabnos mcenareulobiT Siblakis CanawinwklebiT. aq
gvxvdeba cxovelebi, romlebic ZiriTadad Ria aridul adgilebs irCeven
sabinadrod. rogorc gamonaklisi SegviZlia SamovTvaloT saxeobebi gvxvdeba
Walis tyis gaswvriv mdinare mtkvarze.
daculi teritoriebi
gzis mSeneblobis proeqti zemoqmedebas ar iqoniebs arc erT dacul teritoriaze.
uaxloesi daculi terotoriaa gardabnis aRkveTili, romelic md. mtkvris dabla
dinebaSia ganlagebuli. Tbilisi-rusTavis gzis mSeneblobis proeqtis
zemoqmedebis zonaSi biomravalferovnebis dacvis kuTxiT erTaderTi met-naklebad
mniSvnelovani teritoria krwanisis tye-parkia. krwanisis tye-parkis detaluri
ekologiuri aRwera da masze mosalodneli zemoqmedeba mocemulia danarT 4-Si;
qvemoT ki mocemulia Semajamebeli informacia. krwanisis tye-parkis zemoqmedebis
qveS moqceuli nawilis faunisturi aRwera: am teritoriaze SesaZloa binadrobdes
ZuZumwovarTa oTxi daculi saxeoba. arsebuli habitatebis gaTvaliswinebiT, aq
SesaZloa binadrobdes ruxi omana (Cricetulus migratorius), xolo sami saxeoba, kerZod
ki samxreTuli cxvirnala (Rhinolophus euryale), mehelis cxvirnala (Rhinolophus mehelyi)
da kavkasiuri ciyvi (Sciurus anomalus) SesaZloa xandaxan Semodiodes sakvebis
Zebnisas. migraciis periodSi da momTabareobisas am teritoriaze SesaZloa
ikvebebodes frinvelis sami daculi saxeoba. es saxeobebia: qorcqvita (Accipiter
brevipes), velis kakaCa (Buteo rufinus) da gavazi (Falco cherrug), zamTris periodSi. ar
SeiZleba danamdvilebiT gamoiricxos reptiliebis ori saxeobebis, kerZod ki
xmelTaSuazRveTis kusa (Testudo graeca) da sayeloiani eirenisis (Eirenis collaris)arseboba. amas garda, aq SesaZloa Segvxvdes mweris xuTi daculi saxeobis
ramdenime egzempliari.
krwanisis parkis mTeli teritoriis saerTo faunisturi aRwera: krwanisis tye-
parkis mTeli teritoriis farglebSi SesaZloa dafiqsirdes kanoniT daculi
Semdegi saxeobebi: ZuZumwovrebis zemoT CamoTvlili oTxi saxeoba, frinvelTa 11
saxeoba, reptiliebis sami saxeoba, Tevzis erTi saxeoba da mwerebis eqvsi saxeoba.
frinvelis or saxeobas, kerZod ki gavazsa (Buteo rufinus) da ulvaSa wivwivas (Panurus
biarmicus) aq SesaZloa budec hqondes; Tumca, am terotoriaze maTi budoba
literaturuli wyaroebiT ar dasturdeba. amasTan, ulvaSa wivwiva parkis
terotoriaze da mis SemogarenSi didi xania ar daufiqsirebiaT. am sias SeiZleba
daematos dasavluri maxrCobela (Eryx jaculus) – igi SeiZleba parkis samxreT
nawilSi, moSiSvlebul qviSnarze Segxvdes. samSeneblo samuSaoebisas SesaZloa
mcire raodenobiT daiRupos mcire ZuZumwovrebi da reptiliebi, romlebic wiTel
nusxaSi araa Setanili. ase magaliTad, SesaZloa daiRupos Waobis ku (Emys
orbicularis), Tu md. mtkvris marjvena SenakadebSi, an krwanisis parkSi arsebul
tborebSi sawvavi CaiJoneba, an Tu miwis samuSaoebis Sesasruleblad gamoyenebuli
teqnika daazianebs mdinareTa napirebs, sadac es saxeoba kvercxs debs.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 88
4.3.2 biotopebis aRwera proeqtis teritoriaze
amJamadproeqtis mTeli farTobi ZiriTadad sasoflo-sameurneo nakveTebiT aris
dafaruli, kerZod ganadgurebuli saZovrebi da simindis yanebi md. mtkvris
napirebze, zogan – sarwyavi simindis mindvrebi da bostnebi. mdinaris Walebi
mdinaris napirebze viwro zolad aris ganlagebuli. md. mtkvris marjvena napirze
izrdeba Walis verxvis (Populus hybrida), ofis da tirifis mdinarispira tye. mayvali,
Smilax aspera da suro SemorCenilia mxolod krwanisis parkis teritoriaze da
mdinaris qveda nawilSi. tye-parkSi SemorCenilia aseve didi xeebi. gzis koridoris
sxva adgilebSi tyeebi ar izrdeba. mcire mdinareebis fskerze izrdeba lelqaSi
da buCqnari – mayvali, Smilax aspera, kvrinCxi, kuneli da WalafSata (Elaeágnus
angustifólia). adgilobrivi mosaxleoba am adgilebs bostnebad iyenebs.
zoologiuri TvalsazrisiT samSneblo koridoris sxvadasxva ubnebad dayofa
saWiro ar aris. amgvari detalizacia ar aris aucilebeli gzis am monakveTis
simoklis, landSaftis erTgvarovnebis da misi anTropogenuri gadagvarebis, aseve
cxovelTa mobilurobis gamo.
adamianebi am teritoriaze didi xnis dasaxldenen da iyenebdnen mas intensiuri
sasoflo-sameurneo saqmianobisTvis, ekonomikuri, samrewvelo, rekreaciuli
miznebisTvis da nagavsayrelad. gzis koridoris da mimdebare teritoriis fauna
gaRaribebulia. miuxedavad imisa, rom am farTobis fauna SeiZleba erTian
kompleqsad CaiTvalos, sxvadasxva biotipebis gavrcelebis are sxvadasxvagvaria.
Cveni azriT, unda gamoiyos sami saxis biotopi:
urbaniznebuli adgilebi (mWidro dasaxlebuli qalaqebi an soflebi da
samrewvelo obieqtebi) – 0-dan 2km-mde da 5-dan 8km-mde mcire wyvetiT.
damtkicebuli trasa gadis am ekosistemaze. Semdeg 1-eli da me-2 variantis
mixedviT soflebi grZeldeba gzis oirve mxares 9+200km-mde. me-3 variantis
mixedviT qalaqi gzis marjvena (samxreT-aRmosavleT) mxares grZeldeba 9-10km-mde.
damtkicebuli trasa mTlianad am ekosistemaze gadis.
stepebis, gorakebis da mTiswineTis ladSafti, sadac izrdeba uro (Bohtriochloa sp)
da vaciwvera (Stipa sp), stepebi, Sibliaki, gariga da naxevarudabnos mcenareuloba
gorakebis ferdebze da xevebSi. is ikavebs gzis samSeneblo koridoris udides
nawils. aqa-iq gvxvdeba damlaSebuli adgilebi. 1-eli da me-2 variantis mixedviT
gza kveTs am landSafts 9.5km-dan rusTavis Sesasvlelamde. me-3 variantis
mixedviT gza kveTs am landSafts 7.5-8km-dan rusTavis Sesasvlelamde.
306. Walis landSaftebis narCenebi verxvis tyiT da mindvrebiT mdinare mtkvris
marjvena sanapiros gaswvriv kveTs mxolod damtkicebul marSruts daaxloebiT 6
+600 km-dan 7 +300 km-mde.
varianti 1 (arsebuli gza)
urbanizebuli ubnebi (qalaqis an soflis mWidro ganaSenianebiT da
samrewvelo sawarmoebiT) 5 km-dan 8 km-mde mcire garRvevebiT.
stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis Sesasvlelamde.
varianti 2 (damtkicebuli sasurveli marSruti)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 89
urbanizebuli ubnebi (qalaqis an soflis mWidro ganaSenianebiT da
samrewvelo sawarmoebiT) 0 km-dan 2 km-mde da 5 km-dan 8 km-mde mcire
garRvevebiT.
stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis
Sesasvlelamde.
Walis landSaftebis narCenebi mdinare mtkvris marjvena sanapiros
gaswvriv 6 +600 km-dan 7+300 km-mde, daaxloebiT (damtkicebuli marSruti).
varianti 3
urbanizebuli ubnebi (qalaqis an soflis mWidro ganaSenianebiT da
samrewvelo sawarmoebiT) 0 km-dan 2 km-mde da 5 km-dan 9-10 km-mde mcire
garRvevebiT.
stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis
Sesasvlelamde.
4.3.3 fauna mSenebare sagzao derefnis farglebSi
urbanizebuli ubnebi (qalaqis an soflis mWidro ganaSenianebiT da samrewvelo
sawarmoebiT) 4 +00 km-dan 10 +800 km-mde mcire garRvevebiT.
ganaSenianebul ubnebze mobinadre cxovelebi SeCveuli arian adamianebsa da
manqanebis moZraobas, xmauris momatebul dones da ganaTebas RamiT. mocemul
teritoriebze iqmneba Tanasazogadoeba, romelic Sedgeba mcirericxovani
saxeobebisgan. calkeuli saxeobebis ricxobrioba, sruliad sinantropuli
saxeobebis gamoklebiT, rogoricaa virTxa, saxlis Tagvi da beRura, zogadad
didia. Tumca, mocemuli Tanasazogadoebebi sakmaod mdgradia pirobebis
cvlilebebisadmi da anTropogenuli zemoqmedebisadmi. didi raodenobiT
gagareulebuli katebis, soflisa da mawanwala ZaRlebis gamo nakleb savaraudoa
am teritoriaze kanoniT daculi romelime saxeobis gamoCena. rac Seexeba sxva
saxeobebs, isini xSirad mtaceblebis msxverpli xdebian.
cxovelebis erTaderTi jgufi, romelic SeiZleba, seriozulad daziandes
avtomagistralis mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi, xelfrTianebi arian.
maTgan aTi saxeoba qmnis koloniebs: gamoyvanis, romlebSic xdeba bartyebis
gamokveba da aseve, qmnian zamTris koloniebs, romlebSic isini zamTris Zils
miecemian. Ramurebi koloniebs qmnian sardafebSi da sxvenebze, sadac adamianebi
iSviaTad Cndebian, miwisqveSa komunikaciebsa da bunebriv mRvimeebSi. garda amisa,
sami saxeoba (ix. cxrili 2) qmnis koloniebs xis fuRuroebSi. Tbilisi-rusTavis
arsebuli gzis gafarToebisa da axali ubnebis mSeneblobis procesSi Senobebi
eqvemdebareba dangrevas, xolo Zveli xeebi - moWras.
saqarTveloSi mobinadre yvela xelfrTiani daculia „evropul xelfrTianTa
populaciebis dacvis Sesaxeb SeTanxmebiT“ - EUROBATS. populaciebis arseboba
dasangrev SenobebSi da mosaWrel xeebSi SeiZleba dadgindes ubnis ultrabgeriTi
deteqtorebiT SeswavliT.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 90
mocemul monakveTze mosalodneli zemoqmedeba:
• Ramurebis zogierTi TavSesafris moSla xeebis fuRuroebSi da SenobebSi
da mRvimeebSi avtomagistralis mSeneblobis mosamzadebel etapze;
SemoTavazebul Semarbilebel zomebSi unda Sediodes:
• damatebiTi savele kvlevebi - uSualod mSeneblobis derefnis farglebSi
xelfrTianebis koloniebis arsebobis dadasturebis mizniT da samSeneblo
samuSaoebis iseTi grafikis Sedgena, romelic iqneba misaRebi
biomravalferovnebis dacvis TvalsazrisiT;
• xelfrTianebis koloniis aRmoCenis SemTxvevaSi rekomendebulia bunebis
dacvis saministros TanamSromlebis saqmis kursSi Cayeneba;
• xelfrTianebis koloniisTvis saxifaTo dros (noembris bolodan ivlisis
dasawyisamde) maTi TavSesafris (Senoba an xe) moSlis aucileblobis
SemTxvevaSi aucilebelia RamurebisTvis xelovnuri TavSesafris mowyoba.
stepebi, mTiani da mTiswina landSaftebi 9,5 km-dan rusTavis Sesasvlelamde.
avtotransportiT gadatvirTuli saavtomobilo gzebis (Tbilisi-wiTeli xidi da
Tbilisi-TeTriwyaro), dasaxlebuli punqtebisa da sawarmoebis siaxlovis gamo
mocemul ubanze yvela bunebrivi funqcia daqveiTebulia. soflis, mwyemsi da
mawanwala ZaRlebis didi raodenobis gamo nakleb savaraudoa kanoniT daculi
romelime didi saxeobis ZuZumwovris am teritoriaze gamoCena. rac Seexeba sxva
saxeobebs, isini mtaceblebis msxverpli arian.
mcireaziuri meqviSias (Meriones tristrami) gavrcelebis areali md. mtkvris marjvena
sanapiroze xan mcirdeba, xan farTovdeba da am mRrRnelis koloniebis gamoCena
mosalodnelia zafxulis bolos samSeneblo derefnis farglebSi.
aRniSnul adgilebs iyenebs mravali didi zomis mtacebeli frinveli simaRlis
asaRebad, livliveben ra Tbili haeris aRmaval nakadebSi da moipoveben sakvebs.
mocemuli ubnis ZiriTadi funqciebia:
1. rigi didi zomis mtacebeli frinvelebis gaCerebis adgili migraciis dros;
2. frinvelebis kvebis are bartyobisa da Semodgomis momTabareobis dros;
3. saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili ZuZumwovrebis - nacrisferi
zazunela (Cricetulus migratorius), amierkavkasiuri zazuna (Mesocricetus brandti) -
binadrobis adgili;
4. saqarTvelos wiTel nusxaSi Setanili qvewarmavlebis - xmelTaSuazRveTis
ku (Testudo graeca), dasavluri maxrCobela (Eryx jaculus)
5. saxelmwifo wiTel nusxaSi Setanili saxeobis - mcireaziuri meqviSia
(Meriones tristrami) - savaraudo binadrobis adgili.
mosalodneli zemoqmedeba mocemul ubanze;
• kvebaze myofi da mobudari frinvelebis SeSfoTeba gadafrenisas da
bartyebis gamokvebisas - nakleb mniSvnelovani - frinvelebs aqvT ufro wynar
adgilas gadafrenis saSualeba;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 91
• mRrRnelebis - amierkavkasiuri zazunasa (Mesocricetus brandti) da mcireaziuri
meqviSias (Meriones tristrami) - koloniebis ganadgurebam SeiZleba, gamoiwvios
maTi populaciebis ricxobriobis mniSvnelovani Semcireba ganxilul
teritoriaze, magram qveynisa da saxeobis masStabiT kritikuli ar aris;
SemoTavazebul Semarbilebel zomebSi unda Sediodes:
• damatebiTi savele kvlevebi - uSualod mSeneblobis derefnis farglebSi
xelfrTianebis koloniebis arsebobis dadasturebis mizniT da samSeneblo
samuSaoebis iseTi grafikis Sedgena, romelic iqneba misaRebi
biomravalferovnebis dacvis TvalsazrisiT;
• uSualod mSeneblobis dawyebamde aucilebelia darwmundeT, rom gzis
mSeneblobis ubnebze da Sesabamisi nagebobebis adgilebSi mcireaziuri
meqviSias (Meriones tristrami) koloniebi ar arsebobs;
• iseTi mowyobilobis aucilebeli gamoyeneba, romelic afrTxobs
frinvelebs da ar aZlevs maT avtomagistralis gaswvriv gaWimul denis
mavTulebze daSvebis saSualebas;
Walis landSaftebis narCenebi mdinare mtkvris marjvena sanapiros gaswvriv 6 +600
km-dan 7+300 km-mde daaxloebiT (damtkicebuli marSruti).
sanapiros tyis viwro zoli buCqnarisa da lianebis xSiri qvetyiT napiris
gaswvriv warmoadgens cxovelTa mravali saxeobis binadrobis adgils. WalaSi
kargad ganviTarebuli mcenareuloba warmoadgens cxovelebis TavSesafarsa da
sakveb ares. soflis, mwyemsi da mawanwala ZaRlebis didi raodenobis gamo nakleb
savaraudoa kanoniT daculi romelime didi saxeobis ZuZumwovris am teritoriaze
gamoCena. rac Seexeba sxva saxeobebs, isini mtaceblebis msxverpli arian.
didi asakovani xeebis garkveuli raodenoba unda moiWras. mdinare mtkvris napirze
binadrobs tura, mela, gareuli kata, nutria. aq Tavmoyrilia Waobis kuebi (Emys
orbicularis), bayayebis didi raodenoba. md. mtkvarze gvxvdeba Toliebi, kokorinebi,
ixvebi. mocemuli ubnis ZiriTadi funqciebia:
1. mtacebeli frinvelebisa da frinvelebis trivialuri saxeobebis budobis
adgili;
2. frinvelebis kvebis are bartyobisa da Semodgomis momTabareobis
3. mdinaris Wala warmoadgens am teritoriaze gavrcelebuli mravali
ZuZumwovrisa da frinvelis gadaadgilebis gzas da warmoadgens gamravlebadi
individebis TavSesafars.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 92
5 socio-ekonomikuri pirobebi
5.1. demografia
demografia
Tbilisi
Tbilisis mosaxleobam maqsimums miaRwia 1992 wlisaTvis – 1.276 milioni adamiani.
momdevno wlebSi, rodesac politikur areulobas qonda adgili, dadaqalaqis
mosaxleoba TiTqmis 15%-iT Semcirda. mosaxleobis raodenoba 2004-2005 wlebSi, ase
Tu ise dastabilurda da daaxloebiT 1.08 milioni Seadgina. 2005 wlidan ki
araTanabari zrda SeiniSneba. bolo aTwleulebis ganmavlobaSi mosaxleobis
zrdis dabali done ori ZiriTadi mizeziT ganisazRvra: Sobadobis dabali
maCvenebeli, romelic utoldeba sikvdilianobis maCvenebels da migracia.
aTasi
kaci
2010 2011 2012 2013 2014 2015q. Tbilisi 1 152,5 1 162,4 1 172,7 1171,2 1175,2 1118,3
bunebrivi matebis maCvenebeli (2010-2014)
2010 2011 2012 2013 2014q. Tbilisi 4 567 4 424 4 114 4 654 5 645
TbilisSi mcxovrebi eTnikuri jgufebi3
rusTavi
3 wyaro: თბილისის მერიის დოკუმენტი, თბილისის მუნიციპალიტეტის ეკონომიკური განვითარებისგეგმა (2006 წ.), www.tbilisi.gov.ge
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 93
rusTavis mosaxleobis mcire zrda SeiniSneba bolo eqvsi wlis ganmavlobaSi.
cxrilSi mocemulia rusTavis mosaxleobis zrdis dinamika 2015 wlis 1 ianvris
mdgomareobiT.
cxrili. rusTavis mosaxleobis raodenobis dinamika 2010-2015 ww
aTasikaci
2010 2011 2012 2013 2014 2015q. rusTavi 119,5 120,8 122,5 122,5 122,9 125,0
bolo wlebis ganmavlobaSi q. rusTavSi dafiqsirda bunebrivi mateba.bunebrivi matebis maCvenebeli (2010-2014)
2010 2011 2012 2013 2014q. rusTavi 729 971 619 634 985
mosaxleobis gadanawileba erovnebebis mixedviT
eTnikuri jgufi raodenobaprocentuliraodenoba
qarTvelebi 102 151 88azerbaijaneli 4993 4somexi 2809 2osi 1410 1rusi 3536 3afxazi 44 <1berZeni 257 <1ukraineli 395 <1iezidi 293 <1sxva 4885 4
gardabani
gardabnis municipaliteti Sedgeba 42 dasaxlebuli punqtisgan. 1 qalaqi, 2 daba da
39 sofeli. eTnikurad ZiriTadaT qarTvelebi Warboben - 54.2% da azerbaijanelebi
- 43.6%. aseve, mcire jgufebiT warmodgenili arian somxebi – 0.7%, rusebi – 0.7% da
osebi 0.4%4.
municipalitetSi mosaxleobis simWidrove Seadgens 100-dan 125-mde macxovrebels
erT kvadratul kilometrze. aseTi samrewvelo centrebi, rogorebicaa q. Tbilisi
da q. rusTavi warmoadgenen mosaxleobis dasaqmebis ZiriTad saSualebas. Tumca
imis gamo, rom samrewvelo sawarmoebis didi nawili gaCerebuli an gauqmebulia,
mosaxleobis dasaqmebis mniSvnelovani dargi soflis meurneobaa.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 94
soflis meurneobis ZiriTadi mimarTulebebia: mebostneoba, sarZeve meurneoba,
mexileoba da meyvavileoba.
gardabnis municipalitetis mosaxleobis raodenobis dinamika 2010-2015 ww
aTasikaci
2010 2011 2012 2013 2014 2015gardabnis municipaliteti 97,6 98,7 99,7 99,7 100,1 82,2
bunebrivi matebis maCvenebeli (2010-2014)
2010 2011 2012 2013 2014gardabnis municipaliteti 557 422 474 533 537
5.2. socio-ekonomikuri maxasiaTeblebi
mrewveloba
Tbilisi
ekonomikuri, maT Soris samrewvelo, aqtivobebi 1990-iani wlebis meore naxevarSi
aRdga da reabilitaciis procesi axali aTaswleulis pirveli aTi wlis
ganmavlobaSi gagrZelda. gamococxlebis miuxedavad sabWoTa periodTan SedarebiT
Tbilisis samrewvelo saqmianoba kvlav dabal donezea. mZime danadgarebis,
eleqtro meqanizmebis da mikroeleqtronikis, safeiqro da sxva mrewvelobis
msxvil sawarmoTa umetesoba an aRar funqcionirebs, an Zalian mcire raodenobis
produqcias uSvebs. amJamad, SedarebiT kargad ganviTarebuli dargebia Rvinis da
sxva alkoholuri an araalkoholuri sasmelebis, sakvebi produqtebis (xorci da
rZis produqtebi, xili da bostneuli), aseve samSeneblo masalebis (cementi,
asfalti) warmoeba.
mrewvelobaSi brunvis moculoba
თბილისი 2011 2012 2013 2014
მლნ.ლარი 3175,6 3242,9 3373,5 3773,1
mrewvelobaSi produqciis gamoSveba
თბილისი 2011 2012 2013 2014
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 95
მლნ.ლარი 2504,0 2647,2 2831,4 3116,0
rusTavi
q. rusTavSi aris 60 msxvili da saSualo sawarmo, romelTa nawarmi miewodeba
msoflios sxvadasxva qveynebs, aq aris tyavis gadamamuSavebeli qarxana, azotis
qarxana, igi awarmoebs da eqsportze gaaqvs, gvarjila da amoniumis sulfati.
qarTuli foladis qarxana,romelic awarmoebs da eqsportze gaaqvs: armatura
liToni, milebi, milgasayvani armaturebi. haidelberg cementis qarxana, jeostilis
qarxana, romelic awarmoebs: armaturas.
2004-2007 wlebSi ekonomikis sxvadasxva dargebsa da sferoebSi gamomuSavebuli
produqciis da momsaxureobis Rirebulebis zrdam 98.3% Seadgina.
2007 wlis mdgomareobiT q. rusTavis ekonomikaSi wamyvani adgili damamuSavebelmrewvelobas uWiravs da misi wili 89.9% Seadgens. 2,7% mSeneblobaze modis, xolo
danarCeni dargebisa da sferoebis xvedriTi wilebi metad umniSvneloa.
gardabani
mrewvelobis dargebidan aRsaniSnavia eleqtroenergetika, radgan aq mdebareobs
gardabnis Tboeleqtrosadguri, romelic udidesia amierkavkasiaSi da romelic
1963 wels Sevida eqspluataciaSi. mniSvnelovania agreTve mtkvrisa da samgoris
zemo magistralze arsebuli 5 hesi. am sadgurebis mier gamomuSavebuli
eleqtroenergia xmardeba Tbiliss da rusTavs, aseve saqarTvelosa da
amierkavkasiis sxva raionebs. gardabnis raionSi aris saSeni masalebis, msubuqi da
kvebis mrewvelobis sawarmoebi. raionis msxvili sawarmoa gardabnis muyao-
ruberoidis qarxana. kvebis mrewvelobidan aRsaniSnavia xilis, yurZnisa da
bostneulis gadamamuSavebeli sawarmoebi.
soflis meurneoba
Tbilisi
1990-ian wlebamde Tbilisis gareubnebSi soflis meurneoba kargad iyo
ganviTarebuli. warmoebuli produqcia Seicavda xilis, bostneulis, xorcisa da
rZis produqtebs. maTi gayidva ZiriTadaT, Tbilisis bazrebSi xdeboda5. bolo ori
aTewleulis ganmavlobaSi sasoflo-sameurneo warmoeba sagrZnoblad Semcirda.
saqarTvelos statistikis erovnuli samsaxuris mier mowodebuli informaciis
Tanaxmad, TbilisSi soflis meurneobis mTliani damatebiTi Rirebuleba Semcirda
da 1 mln. lari Seadgina. gaurkvevelia, ramdenad moicavs aRniSnuli
statistikuri monacemebi 2006 wels SemoerTebuli soflebis saqmianobas. zogadad
qalaqSi da mis SemogarenSi mimdinare sasoflo- sameurneo aqtivobebis Sesaxeb
Zalzed mwiri informacia arsebobs. garda amisa, aRniSnul seqtorTan
dakavSirebuli garemoze zemoqmedebis faqtorebis Sesaxeb cnobebi kidev ufro
SezRudulia.
5 თბილისის ენციკლოპედია, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია, თბილისი, 2002 წ.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 96
soflis meurneobis mTliani damatebiTi Rirebuleba.
2006 2007 2008soflis meurneoba (mimdinare fasebi, mln lari) 1.4 1.0 1.0
rusTavi
q. rusTavSi da mis SemogarenSi mimdinare sasoflo-sameurneo aqtivobebis Sesaxeb
aseve Zalzed mwiri informacia arsebobs. qalaqis saerTo teritoria Seadgens 6060
heqtars. fizikur da iuridiul pirTa sakuTrebaSi gadacemuli miwebis farTi
Seadgens 435.68 heqtars, maT Soris arasasoflo-sameurneo miwa 165.68 heqtars, xolo
sasoflo-sameurneo 270.00 heqtars.
gardabani
raionis saerTo farTobia 160900 ha. maT Soris sasoflo-sameurneo savargulebis
farTobia 66899 ha. raionSi saxnavis farTobia – 37035 ha, xolo saTibis farTobia
– 2193 ha. saZovrebis farTobia – 22183 ha, mwiri miwis farTobi 17079 ha.
raionSi gavrcelebuli kulturebia: marcvleulidan – xorbali da simindi, xolo
erTwliani sasoflo sameurneo kulturebidan ki – pomidori, badrijani,
kombosto, xaxvi, kitri, simindi, bulgaruli wiwaka, kartofili, stafilo, yurZeni,
xorbali, sazamTro, nesvi, qeri da sxva.
raionSi warmoebuli sasoflo sameurneo produqcia ZiriTadaT miewodeba
adgilobriv bazaars saSualod weliwadSi 70022 tona, aqedan: xorbali 6900 t,
qeri 1210 t, Svria 35 t, simindi – 11500t, lobio 10 t, mzesumzira 967 t, kartofili
45 t, bostneuli 46780 t, msxali 176 t, komSi 98 t, qliavi 224 t, bali-alubali 121
t, gargari 56 t, yurZeni 1670t.
gardabnis raionisaTvis soflis meurneobis prioritetul mimarTulebad iyo da
mimdinare periodisaTvis rCeba bostneulis warmoeba, marcvleuli kulturis
moyvana da mefrinveleoba.
dasaqmebulobisa da umuSevrobis doneebi
Tbilisi
umuSevrobis done q. Tbilisis maStabiT sakmaod maRalia. ukanaskneli ramodenimewlis ganmavlobaSi igi 22,5-29.3% farglebSi meryeobs.
statusi 2011 w. 2012 w. 2013 w. 2014 w.
sul aqtiuri mosaxleoba (samuSao
Zala)437,4 437,2 444,7 419,2
momuSave 309,4 309,9 315,3 325,0daqiravebuli 251,2 251,7 247,5 263,6TviTdasaqmebuli 57,3 58,0 67,5 61,4gaurkveveli 0,9 0,1 0,4 0,0umuSevari 128,0 127,3 129,3 94,2
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 97
umuSevrobis done (procentebSi) 29,3 29,1 29,1 22,5aqtiurobis done (procentebSi) 54,7 56,9 55,3 53,5dasaqmebis done (procentebSi) 38,7 40,3 39,2 41,5
bolo ramodenime wlis ganmavlobaSi dasaqmebulTa saSualo xelfasmasagrZnoblad moimata.
daqiravebiT dasaqmebulTa saSualo Tviuri nominaluri xelfasi (2005-2014)
weli Tanxa valuta
2005 204,2 ლარი2006 277,9 ლარი2007 368,1 ლარი2008 534,9 ლარი2009 556,8 ლარი
2010 597.6 ლარი
2011 636,0 ლარი2012 712,5 ლარი2013 773,1 ლარი2014 818,0 ლარი
rusTavi
statistikis departamentis 2008 wlis monacemebiT rusTavSi dasaqmebuli iyo 14 113
adamiani. aqedan 41.7% qalia, xolo 58.3% - kaci. dasaqmebulTa mTliani raodenoba
sawarmos zomis mixedviT Semdegnairad nawildeba: msxvili sawarmoebi – 68.5%,
saSualo sawarmoebi – 14.2% da mcire sawarmoebi 17.3%.
gardabani
municipalitetSi mosaxleobis simWidrove Seadgens 100-dan 125-mde macxovrebels
erT kvadratul kilometrze. aseTi samrewvelo centrebi, rogorebicaa q. Tbilisi
da q. rusTavi warmoadgenen mosaxleobis dasaqmebis ZiriTad saSualebas. Tumca
imis gamo, rom samrewvelo sawarmoebis didi nawili gaCerebuli an gauqmebulia,
mosaxleobis dasaqmebis mniSvnelovani dargi soflis meurneobaa.
infrastruqtura
Tbilisi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 98
Tbilisis wyalsadenis qselis sigrZe, diametriT 13 mm-dan da 1400 mm-mde, TiTqmis
3000 km-ia. qselebis ganStoebebi, umetesad, mowyobilia foladis milebiT.
wyaldenebis da magistraluri qselebis 35% Tujisaa da 65% ki - foladis. bolo
periodSi, masiurad mimdinareobs maRali xarisxis polieTilenis milebis montaJi.
Tbilisis normaluri wyalmomaragebisTvis qalaqis sxvadasxva raionSi da
sxvadasxva niSnulze, 35 adgilze, ganTavsebulia 86 samarago rezervuari (saerTo
moculobiT 317 000 m3).
yvela rezervuari rkinabetonisaa, mrgvali an oTxkuTxa formis da miwis qveSaa
ganTavsebuli. etapobrivad mimdinareobs rezervuarebis nawilis reabilitacia.
"jorjian uoTer end faueri" eqspluatacias uwevs 141 adgilobriv wnevis
gamaZlierebel satumbo sadgurs, romelSic damontaJebulia 4 kvt-dan 75 kvt-mde
Zravebi. amJamad, 70 satumbo sadguri mTlianad reabilitirebulia da aRWurvilia
uaxlesi tipis avtomaturi marTvis tumbo-agregatebiT, danarCenis rekonstruqcia
ki gegmurad mimdinareobs.
bolo wlebSi mkveTrad gaumjobesda municipaluri narCenebis marTva. kerZo
kompaniebis mier, romlebic tenderis safuZvelze Tbilisis sxvadasxva ubnebs
emsaxurebian ganxorcielda axali Sesabamis teqnikis SeZena. mkveTrad gaumjobesda
narCenebis Segrovebis sakiTxis. daixura ori Zveli nagavsayreli da gaixsna axali,
romelic evrostandartebis moTxovnebs akmayofilebs. ramdenime kompaniam moipova
licenziebi sxvadasxva tipis saSiSi narCenebis gadamuSavebaze. amavdroulad, unda
aRiniSnos, rom saSiSi narCenebis marTva rogorc TbilisSi, aseve saqarTveloSi
erT-erT mwvave problemad rCeba, Tumca miRebuli narCenebis marTvis axali
kodeqsi imedia am problemas uaxloes xanebSi moawesrigebs.
rusTavi
"rusTavis wyali” wyalmomaragebisa da wyalarinebis momsaxurebas uwevs 49 932
abonents q. rusTavSi, 4 713 abonents gardabanSi, maT Soris sabiujeto
organiazaciebsa da komerciul obieqtebs.
"rusTavis wyali” wyalsadenisa da wyalarinebis qselebze etapobrivad
axorcielebs sareabilitacio da gegmur profilaqtikur samuSaoebs, axdens
avariuli dazianebebis likvidacias. sareabilitacio samuSaoebis Catarebis mizniT
wyalmomaragebis SezRudvaze mosaxleoba mudmivad informirebulia.
rusTavSi wyalsadenis qselebze dagegmili sareabilitacio samuSaoebis udidesi
nawili ukve dasrulebulia. qalaqis wyalmomarageba uwyvetad xorcieldeba.
sruli datvirTviT muSaobs xramis saTave nageboba. gansakuTrebuli yuradReba
eTmoba sasmeli wylis xarisxs.
mudmivad tardeba q. rusTavis mkvebavi magistraluri wyalsadenebis
sarekonstruqcio samuSaoebi, romelsac ”rusTavis wyali” “jorjian uoTer end
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 99
fauerTan” erTad axorcielebs. sareabilitacio samuSaoebis CatarebiT qalaqis
wyalmomarageba gacilebiT stabiluri da saimedo gaxda.
aseve, dasrulda ”rusTavis wylis” saTave nagebobaze eleqtromeurneobis
sarekonstruqcio samuSaoebi – damontaJda axali 6 kv simZlavris 2,2 kilometriani
sahareo xazi da axali 16 megavatiani transformatori, rac xramis saTave
nagebobisa da satumbo sadgurebis saimedo da uwyvet eleqtromomaragebas
uzrunvelyofs. axlidan aRiWurva da gamarTulad muSaobs ”rusTavis wylis”
qimiur-baqteriologiuri laboratoria, romelic sasmel wyals uwyvet reJimSi
akontrolebs.
sasikeTo Zvrebi ganxorcielda municipaluri myari narCenebis marTvis kuTxiTac.
kompaniam, romelic rusTavs emsaxureba SeiZina Tanamedrove tipis nagavmzidebi da
rogorc metalis, aseve plastikis konteinerebi. 2011 w rusTavSi EBRD-s da Sida-sdafinansebiT gaixsna axali evrostandartebis nagavsayreli. saSiSi narCenebis
marTva, rogorc mTel saqarTveloSi, rusTavSic problemad rCeba, Tumca miRebuli
narCenebis marTvis axali kodeqsi imedia am problemas uaxloes xanebSi
moawesrigebs.
gardabani
gardabnis wyliT momaragebas awarmoebs “rusTavis wyali”. aRniSnuli kompania
wyalmomaragebasa da wyalarinebis momsaxureobas uwevs 4 713 abonents q.
gardabanSi. kompania awarmoebs rogorc qalaqis wliT momaragebas, aseve
wyalarinebas. narCeni wyali Caedineba gardabnis wlis gamwmend danadgarSi da
meqanukuri gawmendis Semdeg Caedineba md. mtkvarSi.
q. gardabani gazificirebulia da miewodeba bunebrivi gazi.
municipaluri narCenebis marTvas anxorcielbs kerZo kompania, romelsac gaaCnia
Sesabamisi iunfrastruqtura, xolo narCenebis ganTavseba xorcieldeba rusTavis
nagavsayrelze.
transporti
Tbilisi
mosaxleobis transportiT momsaxureoba qalaqad cxovrebis erT-erTi
umniSvnelovanesi maCvenebelia. Tbilisi odiTganve satransporto qselis
mravalferovnebiT xasiaTdeboda.
Tbilisis metropoliteni – gaxsnis dRidan mgzavrebis did raodenobas emsaxureba.
bolo wlebis monacemebiT yoveldRiurad gadayvanil mgzavrTa raodenoba
saSualod 206 000 mgzavrs Seadgens. dagegmilia da mimdinareobs axali sadguris
mSenebloba.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 100
avtobusi – metrosTan erTad dRemde rCeba ZiriTad municipalur transportad.
dedaqalaqSi yoveldRiurad moZraobs avtobusis M3 kategoriis 6 476 erTeuli
moZravi Semadgenloba, sadac didi tevadobis avtobusebis raodenoba Seadgens 110,
xolo saSualo tevadobis 366 erTeuls. M27 kategoriis avtobusebi 2128 erTeuli
moZravi Semadgenloba.
taqsi – TbilisSi, iseve rogorc nebismier qalaqSi, yvelaze swrafi miwiszeda
transportia. taqsi dedaqalaqis sazogadoebrivi transportidan erTaderTia,
romliTac 24 saaTis ganmavlobaSi SeiZleba sargebloba.
rkinigza – Tbilisidan foTSi pirveli matarebeli 1872 wlis 10 oqtombers Cavida8.
dRes TbilisSi oTxi rkinigzis sadguria: avWalis, didubis, navTluRis da
Tbilisis centraluri sadguri. dedaqalaqis sarkinigzo magistrali
dakavSirebulia, rogorc saqarTvelos nebismier regionTan, aseve somxeTTan,
azerbaijanTan da ruseTTan. uaxloes momavalSi sarkinigzo magistrali
saqarTvelos TurqeTTan daakavSirebs.
rusTavi
rusTavis Sidasaqalaqo marSrutze moZravi transportis saxeobebia: municipaluri
transporti (avtobusi), kerZo samarSruto mikroavtobusebi da taqsi. qalaqSi
mowesrigebuli sagzao moZraobis niSnebi da SuqniSnebi. rusTavSi pirvelad
saqarTvelos masStabiT damontaJda eleqtronuli tabloebi, romelzedac aisaxeba
avtobusis moZraobis ganrigi.
gardabani
gardabnis raionis satransporto infrastruqtura kargadaa ganviTarebuli. aq
warmodgenilia, rogorc saavtomobilo, aseve sarkinigzo magistralebis farTo
qseli. Sidasaqalaqo marSrutze moZravi transportis saxeobebia: municipaluri
transporti (avtobusi), kerZo samarSruto mikroavtobusebi da taqsi. gardabani q.
Tbiliss da rusTavs ukavSirdeba kerZo samarSruto mikroavtobusebis meSveobiT.
jandacva
Tbilisi
poliklinikebi, dispanserebi, jandacvis centrebi, qalTa konsultaciis klinikebi,
ambulatoriebi da savadmyofoebi (stacionaluri mkurnalobis dawesebulebebi)
Tbilisis pirveladi jandacvis birTvs warmoadgenen. warmodgenilia statistikuri
monacemebi Tbilisis jandacvis sistemis Sesaxeb (2014 weli).
monacemebi Tbilisis jandacvis sistemis Sesaxeb
eqimebis ricxovnoba dakavebuli Tanamdebobebis 12,5
6 didi da saSualo tevadobis avtobusebi.7 samarSruto taqsebi8 საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემია, ვახუშტი ბაგრატიონის სახელობის გეოგრაფიის ინსტიტუტის ეკონომიკურ –გეოგრაფიული გამოკვლევა “თბილისი” გამომცემლობა საბჭოთა საქართველო 1989 წ.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 101
mixedviT, aTasi*saSualo samedicino personalis ricxovnoba,aTasi 7,4saavadmyofoebis ricxvi, erTeuli 111saavadmyofo sawolebis raodenoba, aTasi 6,0ambulatoriul-poliklinikuri dawesebulebebisraodenoba, erTeuli 334
dResdReobiT TiTqmis yvela jandacvis provaideri kerZo, saxelmwifosagan
damoukidebel seqtors warmoadgens, garda tuberkuliozis, infeqciuri
davaadebebis da fsiqiatriuli saavadmyofoebisa. aseve, specialuri
davaadebebisaTvis arsebobs ramodenime saxelmwifo programa, romlebic
saxelmwifo fondiT sargebloben. 1995 wels warmodgenili, janmrTelobis
savaldebulo socialuri dazRveva araefeqturi aRmoCnda da 2007 wels gauqmda.
amJamindeli mTavroba xels uwyobs kerZo janmrTelobis dazRvevas, Tumca
umuSevrobis maRali donidan da saSualo ojaxis dabali Semosavlidan
gamomdinare mraval adamians dazRvevis safasuris gadaxda ar SeuZlia.
saqarTvelos jandacvis dafinansebis ZiriTad wyarod isev naRdi fuladi
angariSsworeba rCeba. aRniSnuli viTarebis gamo, mosaxleobis did nawils
Sesabamis samedicino momsaxureobaze xeli ar miuwvdeba. 2012 wlidan jandacvis
sferoSi gatarebuli reformebi sakmaod efeqturi gamodga da sul ufro da ufro
umjobesdeba mosaxleobis momsaxurebis done am sferoSi.
rusTavi
rusTavSi funqcionirebs sami stacionaluri farToprofiluri saavadmyofo, xuTi
ambolatoriuli poliklinika, samSobiaro saxli. gaixsna axali fsiqo-
nevrologiuri klinika, romelic rogorc ambulatoriul, ise stacionalur
momsaxureobas anxorcielebs. qalaqSi aseve aris sisxlis gadasxmis centri,
tuberkuliozis sawinaaRmdego da kanisa da vensneulebaTa dispanseri.
funqcionirebs erovnuli skrining centris rusTavis ganyofileba, romelic ZuZus
kibos prevenciis mizniT Seiqmna da 40 welze meti asakis qalebis ufaso
mamologiur kvlevas axorcielebs. garda amisa, qalaqSi arsebobs ara erTi
diagnostikuri centri, samedicino stomatologiuri klinika da kerZo samedicino
kabineti.
sazogadoebrivi janmrTelobis dacvis uzrunvelyofis mizniT TviTmarTveli
qalaqi rusTavi 2011 wlis adgilobrivi biujetidan afinansebs mTel rig sferoebs,
romlebic iTvaliswinebs: mosaxleobis antirabiuli daxmarebis xelSewyobis
RonisZiebebis ganxorcielebas; epidsituaciebis gamwvavebis drouli gamovlenis
xelSewyobas, maTze swrafi reagirebisa da profilaktikur RonisZiebeTa
gatarebas.
gardabani
gardabnis municipalitetis teritoriaze funqcionirebs: axali samgoris saeqimo
ambulatoria, bavSvTa poliklinika, gardabnis raionuli infeqciuri saavadmyofo,
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 102
gardabnis samSobiaro saxli, daviT gugunaSvilis stomatologiuri kabineti da
Terapiuli kabineti. Aaseve, saeqimo ambulatoriebi funqcionirebs municipalitetis
Semdeg dabebSi da soflebSi: qesaloSi, sarTiWalaSi, norioSi, nazarloSi,
martyofSi da kumisSi.
rusTavis adgilobrivma TviTmarTvelobam gardabnis raionuli poliklinikis,
Tbilisis #5 saavadmyofos, medicinis samsaxuris da sxva samedicino samsaxurebis
mxardaWeriT araerTi samedicino aqcia gamarTa, romlis farglebSic ufaso
samedicino gamokvlevebis garda mosaxleobas sxvadasxva dasaxelebis Zvirad
Rirebuli medikamentebi da pirveladi moxmarebis nivTebi gadaecaT. aqciiT ukve
isargebla iZulebiT gadaadgilebulma pirebma, mravalSvilianma dedebma,
socialurad daucvelma ojaxebma.
ganaTleba
Tbilisi
bolo wlebis ganmavlobaSi saqarTvelos ganaTlebis sferos sakanonmdeblo baza
mniSvnelovnad gaumjobesda, ganisazRvra prioritetuli mimarTulebebi, gaizarda
sazogadoebis CarTuloba saganmanaTleblo procesSi.
2006 wlis mdgomareobiT TbilisSi aRricxulia 15 dawyebiTi profesiuli
saganmanaTleblo dawesebuleba, maT Soris 2 TviTdafinansebaze. saxelmwifo
dafinansebaze imyofeba 8 saSualo profesiuli saganmanaTleblo dawesebuleba.
aRniSnuli potencialis maqsimalurad efeqtianad gamoyenebisaTvis didi
mniSvneloba eniWeba adgilobrivi xelisuflebis CarTvas im socialur dialogSi,
romelic miznad isaxavs xarisxiani profesiuli unar-Cvevebis mqone samuSao Zalis
Seqmnas dedaqalaqis Sromis bazarze. ufro metic, adgilobrivi xelisuflebis
Sesabamisma struqturebma koordinacia unda gauwion aRniSnul process.
q. TbilisSi 2013-2015 wlebSi moqmedi umaღlesi saswavleblebi
seqtori 2013/2014 2014/2015saxelmwifo seqtorSi 8 9arasaxelmwifo seqtorSi 34 37
q. TbilisSi 2013-2015 wlebSi moqmedi სკოლების რაოდენობა
წელი 2013/2014 2014/2015რაოდენობა 296 297
rusTavi
dReisaTvis q. rusTavSi 38 skola, 1 umaRlesi saswavlebeli, 3 saxelmwifo
profesiuli gadamzadebis centri da 10-mde kerZo koleji funqcionirebs.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 103
rac Seexeba skolamdeli aRzrdis sferos, 2008 wels rusTavis baga-baRebs
iuridiuli statusi SeecvalaT, Seiqmna arakomerciuli iuridiuli piri “baRa-
bagebis gaerTianeba”, romelic finansdeba adgilobrivi biujetidan.
gardabანი
gardabnis municipalitetis teritoriaze amJamad 36 sajaro zogadsaganmanaTlebo
skola, 2 saSualo profesiuli saswavlebeli da 1 umaRlesi saswavlebeli
funqcionirebs.
5.3. proeqtis mosalodneli socialuri zemoqmedeba
5.3.1 proeqtis zogadi socialuri zemoqmedeba
SemoTavazebul proeqts axasiaTebs rogorc moklevadiani, ise grZelvadiani
zemoqmedeba adgilobriv mosaxleobaze. gzis rekonstruqciis proeqtis socialuri
zemoqmedeba unda ganvixiloT transportis moZraobis usafrTxoebis, kerZod did
qalaqebSi (Tbilisi, rusTavi) moZraobis reJimebis gaumjobesebis, da saqarTvelos
stranzito potencialis ganviTarebis konteqstSi. zemoqmedeba xelSesaxebi iqneba
ara marto mTeli qveynisTvis, aramed gzis gaswvriv mcxovrebi mosaxleobisaTvis.
amJamad, avtotransportis moZraobis usafrTxoebis done Tbilisi-rusTavis gzaze
ar aris damakmayofilebeli (gansakuTrebiT kritikulia am mxriv - rusTavi -
foniWalis monakveTi). proeqti uzrunvelyofs moZraobis usafrTxoebas
saerTaSoriso standartebTan Sesabamisobas.
proeqti uzrunvelyofs azerbaijanidan momavali satranzito satvirTo
nakadebisaTvis adeqvatura gamtarunarianobas da usafrTxoebis saerTaSoriso
dones. proeqti mniSvnelovania, rogorc satvirTo nakadebisaTvis (rusTavidan -
Tbilisis SemovliT gzamde ganaxlebuli avtomagistraliT da Semdeg SemovliTi
gzis gamoyenebiT), ise msubuqi manqanebis nakadisaTvis, romlis ZiriTadi nawili,
savaraudod, Tbilisis gavliT imoZravebs.
proeqts gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs q.rusTavis mosaxleobisaTvis, romelTa
mniSvnelovani nawili muSaobs an swavlobs TbilisSi. usafrTxo, swrafi da
komfortuli mgzavrobis SesaZlebloba mniSvnelovani dadebiTi socialuri Sedegi
iqneba am socialuri jgufisaTvis.
gaumjobesebuli gzebi uzrunvelyofs adgilobrivi mosaxleobis ukeT integracias
qveynis mTel socialur-ekonomikur sistemaSi da bazrebis, maragebisa da
momsaxurebis ukeTes misawvdomobas. es moicavs samedicino momsaxurebis droulad
aRmoCenis gaumjobesebul SesaZleblobebsac.
5.3.2. mSeneblobasTan dakavSirebuli socialuri zemoqmedebebi
moklevadian perspeqtivaSi proeqts eqneba garkveuli sargebeli adgilobrivi
mosaxleobisaTvis, vinaidan igi Seqmnis dasaqmebis perspeqtivas (adgilobrivi
mosaxleobisaTvis Seiqmneba daaxloebiT 100 axali samuSao adgili).
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 104
adgilmonacvleobis zemoqmedebebi aRwerilia paragrafSi 5.3.
zemoqmedeba: mSeneblobiT SewuxebasTan (mtveri, emisiebi, xmauri) gamowveuli
uaryofiTi zemoqmedeba aris droebiTi, umniSvnelo da marTvadi kargi samSeneblo
praqtikebis gamoyenebiT.
Serbilebis zoma: mtveris kontroli wyliT morwyvis sSualebiT. sul mcire 2
cisternis gamoyeneba; xmauris kontroli, sayuCebis damontajeba aRWurvilobaze,
muSaoba dRis saaTebSi.
zemoqmedeba: daavadebaTa veqtorebis Seqmna, e.i. koRoebis droebiTi gamravlebis
habitatebis Seqmna damdgari wylis gubeebiT, damdgari wylis obeiqtebiT Ria
karierebsa da karierebSi da sxv. rac xelsayrel pirobebs Seqmnis koRoebis
gamravlebisa da daavadebaTa sxva veqtorebisaTvis.
Serbilebis zoma: saWiroa gubeebis amoSroba. yvela xelovnuri gube unda moispos
gazafxulis dadgomamde. unda ganxorcieldes reliefisa da landSaftis aRdgena.
zemoqmedeba: meoradi biologiuri dabinZureba (mag. jilexi) gamowveuli niadaguri
infeqciis arsebul kerebTan axlos miwis samuSaoebis ganxorcielebiT (mag.
jilexis araregistrirebuli samarxebi).
Serbilebis zoma: miwis gawmendisa da gaTxris samuSaoebis dros mudmivi
monitoringi. samSeneblo saqmianobis Sewyveta da SeCereba samarxis aRmoCenis
SemTxvevaSi. veterinaruli departamentis adgilobrivi samsaxuris Setyobineba da
samuSaoebis ganaxlebamde veterinaruli gauvnebelyofis uzrunvelyofa.
zemoqmedeba: saavtomobilo moZraobis saSiSi pirobebi, sadac xdeba
mSeneblobasTan dakavSirebuli satransporto nakadebis zeddeba arsebul
tradiciul satransporto nakadebTan
Serbilebis zoma: proeqtSi saTanado prevenciis zomebis da usafrTxoebis
niSnebis gaTvaliswineba gzebze, maT Soris - ganaTeba, mZRolebis instruqtaJi.
zemoqmedeba: infrastruqtura. komunaluri infrastruqturis is ZiriTadi
elementebi, romlebic SeiZleba moeqces zemoqmedebis qveS, gaxlavT gadamcemi
xazebi, wyalmomaragebis sistemebi da sarwyavi milebi da arxebi.
Serbilebis zoma: zemoqmedebis qveS moqceuli infrastruqturuli elementebis
gadatana da reabilitacia. mSeneblobis dros mudmivi monitoringi. zianias
miyenebis SemTxvevaSi sruli aRdgena.
zemoqmedeba: adgilobriv mosaxleobasTan potenciuri konfliqti wyalmomaragebis
an eleqtromomaragebis wyaroebze zemoqmedebis gamo, aseve sxva infrastruqturaze,
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 105
miwis an infrastruqturis xelmisawvdomobaze zemoqmedebis, xmauriT gamowveuli
Sewuxebis, muSebTan konfliqtisa da sxv. gamo.
Serbilebis zoma: samSeneblo kontraqtorma unda gamoyos adgilobriv
mosaxleobasTan urTierTobis oficeri da SeimuSavos urTierTobis gegma. yvela
konfliqturi situacia
5.4. miwis SeZena da gansaxleba
miwis SeZenisa da gansaxlebis sqema (LARF) 2010 wels iqna SeTanxmebul MDFG–
sa (saqarTvelos mTavrobis mxridan) da ADB–s Soris SUTIP- is dawyebisTanave.
LARP -is samuSao varianti mTeli II monakveTisTvis Dohwa Engineering–is mier
momzadda 2014 wlis aprilSi. Tumca, mogvianebiT, LARP–is dasrulebisa da
ganxorcielebis xelSesawyobad gadawyda, rom gegma 2 nawilad gayofiliyo da
dasrulebuliyo LARP nawili A-sTvis (PK 4+000 PK 5+300–mde da PK 6+800 PK 10+755–
mde). es LARP-i II monakveTis A nawilisTvis SemuSavda saqarTvelos
municipaluri ganviTarebis fondis mier (MDF) konsultantebis daxmarebiT,
mTeli II monakveTisTvis SemuSavebuli LARP–is versiis – „gansaxorcieleblad
mzad“ monacemTa bazis safuZvelze.
miwis SeZenisa da gansaxlebis zemoqmedebis Sejameba warmodgenilia
qvemoT moyvanil cxrilebSi.
seqcia A
# aRwera: seqcia raod./zoma
1 Sesasyidi miwis nakveTebis jamuri raodenoba:- kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTebi- saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli- saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwebi, romlebic
gamoiyeneba kerZo piris mier (aralegalizebadi, romelic
zemoT aRniSnul 43 nakveTSi Sedis)- ucnobi mflobelis miwis nakveTebi
19243
13
2
2 samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili miwis saerTo farTobi (m2) 264,629.0
3srulad proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli miwisnakveTebis saerTo raodenoba
119
4nawilobriv proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuliimiwis nakveTebis saerTo raodenoba
118
5samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili sasoflo–sameurneomiwis nakveTis saerTo farTobi (m2) 82,126.0
6samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili arasasoflo–sameurneomiwis nakveTis saerTo farTobi (m2) 182,503.0
7mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli kerZo miwis saerTofarTobi (m2) 183,443.0
8mudmivi zemoqmedebiS qveS moqceuli saxelmwifo miwissaerTo farTobi (m 2) 79,320.0
9mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli ijariT aRebuli miwissaerTo farTobi (m2) 3,132.0
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 106
# aRwera: seqcia raod./zoma
10mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerToraodenoba, romlebmac qoneba dakarges
145
11mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli iuridiuli pirebissaerTo raodenoba
21
12droebiTi zemoqmedebis qveS moqceuli iuridiuli pirebissaerTo raodenoba 2
13 dasaqmebulTa saerTo raodenoba, romlebmac samuSao dakarges 198
14 mowyvladi ojaxebis saerTo raodenoba 40
15 mZime zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerTo raodenoba 192
16permanentuli zemoqmedebis qveS moqceuli konstruqciebissaerTo raodenoba
511
17zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis (AP) saerTosavaraudo raodenoba
905
seqcia B# aRwera
:seqcia
raod./zoma
1 Sesasyidi miwis nakveTebis jamuri raodenoba:- kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTebi- saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli
32
52
2 samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili miwis saerTofarTobi (m2)
35,367.0
3srulad proeqtis zemoqmedebis qveS moqceuli miwisnakveTebis saerTo raodenoba
60
4nawilobriv proeqtis zemoqmedebis qveS moqceulii miwisnakveTebis saerTo raodenoba
24
5samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili sasoflo–sameurneo miwis nakveTis saerTo farTobi (m2)
10,047.0
6samudamo SesyidvisTvis gankuTvnili arasasoflo–sameurneo miwis nakveTis saerTo farTobi (m2)
25,320.0
7mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli kerZo miwis saerTofarTobi (m2)
21,835.0
8mudmivi zemoqmedebiS qveS moqceuli saxelmwifo miwissaerTo farTobi (m2) 13,532.0
9mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerToraodenoba, romlebmac qoneba dakarges
133
10 mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli iuridiuli pirebissaerTo raodenoba
14
11mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli biznesebis saerToraodenoba
12
12droebiTi zemoqmedebis qveS moqceuli biznesebissaerTo raodenoba
1
13im TanamSromelTa saerTo raodenoba, romlebmacsamuSao adgili dakarges
56
14mowyvladi ojaxebis saerTo raodenoba 24
15mZime zemoqmedebis qveS moqceuli ojaxebis saerToraodenoba
119
16 mudmivi zemoqmedebis qveS moqceuli konstruqciebissaerTo raodenoba
311
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 107
# aRwera:
seqcia
raod./zoma
17 zemoqmedebis qveS moqceuli pirebis (AP) saerTosavaraudo raodenoba
549
LARF principebi da MFF-Tvis micemuli uflebebi
saqarTvelos miwis SeZenis kanonmdeblobis da ADB politikis garantiebis wesebSi
(2009) iZulebiT gansaxlebaze debulebebis safuZvelze, ZiriTadi iZulebiTi
gansaxlebis principebi SemuSavda am MFF-Tvis romelic Semdegnairad gadanawilda:
miwis SeZena da sxva iZulebiTi gansaxlebis zemoqmedeba iqnas acilebuli an
minimumamde Semcirdes yvela realuri alternatiuli proeqtis gegmis
gamokvleva;
sadac gardauvalia, momzaddeba droSi SemosazRvruli LARP da dazaralebul
pirebs daxmarebas gauwevs gaumjobesebaSi an minimum aRadgens maT proeqtamdel
sacxovrebel standartebs;
konsultacia dazaralebul pirebTan kompensaciaze, gansaxlebis informaciis
gamJRavneba dazaralebuli pirebisTvis, da dazaralebuli pirebis monawileoba
qveproeqtebis dagegmvasa da ganxorcielebaSi uzrunvelyofili iqneba;
mowyveladi da seriozuli safrTxisas dazaralebuli pirebi uzrunvelyofili
iqnebian specialuri daxmarebiT;
aralegaluri dazaralebuli pirebi (araformaluri mcxovrebi an
axalmosaxle) miwis kompensaciis nacvlad miiReben saarsebo Semweobebs da
iqneba danakargebis sruli kompensacia miwis garda;
legalizebul dazaralebul pirebs daukanondeba da srulad ukompensirdeba
miwis danakargi;
Semosavlis aRdgenisa da reabilitaciis uzrunvelyofa yvela dazaralebuli
pirisTvis;
LARP iqneba miewodeba dazaralebul pirebs mSobliur enaze;
kompensaciis gadaxda, gansaxlebis daxmarebisa da reabilitaciis RonisZiebebis
unda dasruldes ufro adre, vidre kontraqtori miwas SeiZens fizikurad da
konkretul adgilze nebismieri samSeneblo saqmianobis dawyebamde; da
Sesabamisi saCivris ganxilvis meqanizmebis daweseba Adazaralebul pirebis
davebis mosagvareblad, Tu xdeba.
5.5. socio-kulturuli garemo
5.5.1 istoriuli konteqsti
Tbilisi
feodaluri saqarTvelo da saerTod amierkavkasia uamravi saqaravno gziT iyo
daqselili. maTi saSualebiT saqarTvelo ukavSirdeboda iseT Soreul qveynebs
rogoricaa arabeTi, indoeTi, sparseTi, bizantia da sxva. 399. ucxouri da qarTuli
istoriuli wyaroebis Tanaxmad saqarTvelos dedaqalaqi Tbilisi SuasaukuneebSi
savaWro saqaravno gzebis kvanZs warmoadgenda. aq aseve Tavs iyrida Zveli
samyaros dawinaurebuli centrebisa da kulturuli samyaros gzebi. TbilisSi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 108
sxvadsxva mxridan Semomavalma gzebma qalaqis safortifikacio nagebobebSi
mravali kari gaaCina _ `meidnis kari~, `ganjis kari~, `mcire kari~, `rabadis kari~,
`soRdebilis kari~.
aRmosavleTisa da dasavleTis gzasayarze mdebare saqarTvelos dedaqalaqi
Tbilisi erT-erTi uZvelesi da ulamazesi qalaqia msoflioSi. 401. misi
aTasxuTaswliani istoria mWidrodaa dakavSirebuli qarTveli xalxis
istoriasTan. Ees qalaqi mSvidobiani cxovrebis, intensiuri mSenenblobebis da
kulturuli ayvavebis momswrea, magram axsovs mtris mravalgzis Semoseva,
aoxreba_awiokeba da xangrZlivi batonobac. TbilisisTvis sparselebic ibrZodnen,
bizantielebic, xazarebic, arabebic, monRolebic, Turq-selCukebic da kidev
mravali sxva. da mainc qarTvelma xalxma is SeinarCuna, rogorc Zlieri, erTiani
qarTuli saxelmwifos deda-qalaqi.
arqeologiuri kvleva-Ziebis Sedegead gairkva, rom Tbilisis yvela raioni sakmaod
adreuli (Zv.w.V_IVaTasw.) droidan aris dsaxlebuli gvianfeodaluri xanis
CaTvliT. dReisaTvis Tbilisis farglebSi gamovlenilia 250_mde sxvadasva
periodis arqeologiuri Zegli. Tbilisis saqalaqo cxovrebis V_XIX saukunebis
stratigrafiuli Wrili yvelaze naTlad warmoCinda erekle II moedanTan mdebare
baRis teritoriaze Catarebuli arqeologiuri gaTxrebis Sedegad; aq 8 m. sisqis
kulturul fenaSi dafiqsirda am periodis sameurneo da sacxovrebeli
nagebobebis, wyalsadenbis, keramikuli da sxva sawarmos naSTebi, importuli da
adgilobrivi moWiquli da mouWiqavi keramika, Zvirfasi qvis, minis, oqrosa da
vercxlis samkauli, adgilobrivi da sxvadasxva qveynis numizmatikuri masala.
Tbilisis Zveli ubnebi qalaqis samxreT nawilSia, cxel gogirdovan wylebTan,
sadac IV saukuneSi mtkvris yvelaze viwro adgilze augiaT xidi (metexTan), xolo
marjvena napirze mTaze da mis kalTebze _ citadeli (sxvadassxva dros
ewodeboda kala, nariyala, deda-cixe dasxv.), romelic adre da ganviTarebuli
feodaluri xanis qalaqis mTavari arqiteqturuli dominanti iyo.
swored aman gansazRvra imdroindeli qalaqis aRnagoba, romelic arsebiTad XIX
saukunemde ar Secvlila, uZvelesi ubnebis Tavdapirveli iersaxe da gegmarebiTi
struqtura TiTqmis dRemdea SemorCenili. SemdgomSi tfilisi izrdeboda
sakuTriv tfilissa da kalas gareT mdinaris dinebis aRma da daRma
mimarTulebiT.
ucxouri da qarTuli istoriuli wyaroebis Tanaxmad Suasaukuneebis Tbilisi
ekonomikurad Zlieri da keTilmowyobili tipiuri feodaluri qalaqi yofila.
ganviTarebuli vaWrobiT xelosnobiT, bazrebiT da moednebiT. igi saerTaSoriso
savaWro urTierTobis didi centri iyo. ganaSenianebac mravalferovani yofila _
samefo da didebulTa sasaxleebi, moqalaqeTa saxlebi, abanoebi, fundukebi,
qarvaslebi Tu duqnebi da cxadia pirveli eklesiebic, romelTa mSeneblobasac
tradicia Tbilisis damaarsebels, mefe vaxtang gorgasals ukavSirebs (452_502).
Tbilisi odiTganve mravalerovani qalaqi iyo, Aaq yvela erisa da sarwmunoebis
xalxi Tavs kargad grZnobda, Aamis dasturia dRemde arsebuli yvela konfesiis
sakulto nageboba. G
qarTlis Zveli dedaqalaqis mcxeTis darad, Tbilisis pirvel eklesiaTa
umravlesoba, gadmocemiT palestinis wminda miwis taZarTa saxelze aSenda: sioni
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 109
_ RmrTisSoblis saxelobis, golgoTa _ wm. jvrisa, beTlemi _ RmrTismSoblis,
gvian feTxainad wodebuli, Tabori _ feriscvalebis da metexi _ RmrTismSoblis
saxelobis, romelic ierusalimis geTsimaniis baRSi RmrTismSoblis saflavze
agebul eklesias mianiSnebda. kidev erTi wminda adgilis, aTonis mTis simboluri
xatia dRevandeli Tbilisis gamorCeuli dominantic _ mTawminda.
gvian feodaluri Tbilisis iersaxe SemorCenilia XVIIs. evropeli mogzaurebis
(turnifori, Sardeni) mier Sesrulebul CanaxatebSi da vaxuSti batoniSvilis
mier 1735 wels Sedgenil qalaqis gegmasa da aRweraSi.
cixe_qalaqi rusTavi
ganlagebulia Tanamedrove qalaq rusTavis kulturisa da dasvenebis parkis
teritorize
cixe_qalaqi rusTavi, istoriuli provincia kuxeTis cenri, saqarTvelos erTerTi
uZvelesi qalaqia. rusTavi feodaluri epoqis politikur_administraciuli
ganviTarebis yvela etapze samefo domens warmoadgenda. amaze metyvelebs
cixe_qalaqis uZvelesi saxelwodeba `bostan_qalaqi~ (sparsulad vostan _ samefo
kars niSnavs) da is faqti, rom IVs-is meore naxevarSi, am adgilebidan md.
mtkvridan arxis gayvana mefe Trdats miewereba. ris gamoc qalaqs "rus Tavi"
Seerqva. V saukuneSi vaxtang gorgasalma rusTavSi saepiskoposo kaTedra daarsa.
werilobiTi wyaroebisa da arqeologiuri monacmebis mixedviT IV_V saukuneebidan
vidre XIIIs-is meore naxevramde rusTavi saqarTvelos erTerTi mniSvnelovani
politikuri, religiuri da savaWro_ekonomikuri centri iyo. 1265 wels oqros
urdos yaenma berqam daarbia da amis Semdeg mcire dabad iqca.
rusTavis arqelogiurma kvleva_Ziebam kargad gamoavlina misi rTuli da mZime
Tavgadasavali. arqeologiuri gaTxrebi mimdinareobs gasuli saukunis 40-iani
wlebidan dRemde.
gaTxrebis Sedegad gamovlinda adre da ganviTarebuli Suasaukunebis (IV_VIII,
IX_X da XII_XIIIss). cixis sasimagro nagebobebis, zRudeebis, sasaxleebis,
abanoebis, sacxovrebeli da sameurneo ngebobebis naSTebi, Tavisi sakomunikacio
mowyobilobiT da maRali xarisxis samomxmareblo nivTebiT; adre da
ganviTarebuli Suasaukuneebis samarovnebi; aqve aRmoCnda gviani brinjaosa da
antikuri xanis samarovnebi.
mis intensiur saqalaqo cxovrebasa da gare samyarosTan mWidro ekonomikur
kavSirebze mianiSnebs nacixarisa da naqalaqaris teritoriaze gaTxrebis Sedegad
aRmoCenili qarTuli da sxvadasxva qveynis monetebi (qufuri, bizantiuri,
xorezmuli, darubanduli da sxva.)
Sua saukuneebis rusTavis saqalaqo centrad Camoyalibebas didad Seuwyo xeli
or mniSvnelovan saqaravno gzasTan siaxlovem, es iyo Tbilis _ bardavisa da
samxreT saqarTvelo_kaxeT_hereTis damakavSirebeli gzebi.
arabulenovani da sparsi geografebis cnobebis Tanaxmad, Tbilisi _ bardavis
savaWro gza mihyveboda mtkvris xeobas da gaivlida qalaqebs: rusTavs, gardabans,
xunans, Samqors, ganjas. bardavidan gza ramdenime mimarTulebiT itoteboda.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 110
rusTavi iseT adgilze iyo gaSenebuli, rom qarTlis gulisken momavali mas
gverds ver auqcevda da rogorc yovelTvis xdeboda xolme, dampyrobeli
pirvelyovlisa mas arbevda. gaTxrebiT kargad aris dafiqsirebuli misi
ramdenimegzis daqceva da ganaxleba.
5.5.2. kulturuli memkvidreoba samSeneblo zonaSi
saproeqto gzis arqeologiuri (zedapiruli) kvleva ganaxorciela saqarTvelos
arqeologiuri asociaciis arqeologiurma eqspediciam 2015 wlis 18 – 26 noembers.
samSeneblo teritoriis me-5 zonaSi dafiqsirda ganviTarebuli Suasaukuneebis
keramikuli masala.
aqve, samSeneblo derefnidan 25 m-is daSorebiT gamovlinda Suasaukuneebis kedlis
wyoba. amdenad, SesaZloa am ubanze (GPS 0492576/ 4611080) saqme gvqondes
arqeologiur obieqtTan.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 111
samSeneblo teritoriis me-6 zonaSi dafiqsirda Suasaukunebbis keramikuli masala,
rac did teritoriaze vrceldeba.
am or ubanze samSeneblo samuSaoebis dawyebamde Catarda me-2 etapis
arqeologiuri kvlevis samuSaoebi., romlis angariSis Tanaxmad, sakvlevi
teritoriis mexuTze zonaSi aRmoCnda qvis iatakis konstruqcia da xis sayrdeni
Zeli. naSTebis srulad gamovlenisa da SeswavlisaTvis aucilebelia me-5 zonaSi
Catardes srulmasStabiani arqeologfiuri kvleva. rac Seexeba me-6 zonaSi
Catarebul arqeologiur gaTxrebs, kulturuli fenebi ar dafiqsirebula da aq
kulturuli memkvidreobis Zegli ar dasturdeba samSeneblo teritoriis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 112
danarCeni nawili Tavisufali aris kulturuli memkvidreobis naSTebisagan da aq
SesaZlebeli aris samSeneblo samuSaoebis dawyeba damatebiTi kvlevis gareSe.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 113
6. alternativebis analizi
6.1 “proeqtis ararsebobis” alternativa.
proeqtis ararsebobis varianti niSnavs wiTeli xidi – Tbilisis damakavSirebeli
gzis Tbilisi-rusTavis monakveTis gaswvriv arsebuli mZime situaciis
konservaciaს, kerZod, SenarCunebuli iqneboda magistralis aradamakmayofilebeli
gamtarunarianoba da satransporto moZraobis usafrTxoebis dabali maCvenebeli,
rac Sesabamisad, xels uSlis qveynis saerTaSoriso satranzito potencialis
srul gamoyenebas. amgvarad, proeqtis ararsebobis varianti ugulvebelyofili
iqna proeqtis SemuSavebis adreul stadiazeve.
6.2 alternatiuli marSrutebi.
marSrutebis SeirCa 2012 wels, winaswari Seswavlis stadiaze. gaanalizda rukaze
qvemoT mocemuli 4 alternatiuli marSruti. 3 da 4 variantebi, romlebic
CaiTvala upiratesad FS stadiaze, aRmoCnda arasakmarisad Sefasebuli.
detalizebuli daproeqtebis xelmeored Sefasebam adreul stadiaze gamokveTa,
rom: a) mocemuli varianti moiTxovs Semavsebeli masalebis uzarmazar raodenobas
SemoTavazebuli miwayrilebis asagebad da misi Rirebuleba orjer aRemateba FSstadiaze gaTvaliswinebul xarjebs. b) gzis mosaxvevis parametrebi ar Seesabameba
usafrTxoebis saerTaSoriso standartebs. garemoze zemoqmedebis TvalsazrisiT,
sakvlevi teritoria ar aris sensitiuri (naxevrad urbanuli landSafti
gamouyenebeli sasoflo-sameurneo miwebiT). Tumca, didi raodenobiT Semavsebeli
masalis saWiroeba dakavSirebuli iyo garemoze damatebiT zemoqmedebasTan. es
variantebi uaryves adreul stadiaze.
sur. 6.1.
1 da 2 variantebi ganxilul iqna rogorc realuri arCevani detaluri
daproeqtebisa da გზშ-ს momzadebis stadiebze. qvemonakveTebi 8 km +200-dan 10 km
+800 –mde mocemuli alternativebisaTvis analogiuria. Sesabamisad, garemoze
zemoqmedebis gavlenis Sedareba mocemulia 4 km +00 –8 km +200 qvemonakveTebisaTvis ;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 114
alternativa 1 kveTs mWidros dasaxlebul urbanul teritorias. mocemul raionSi
ar arsebobs bunebrivi garemos sensitiuri receptorebi. landSafti urbanulia.
zedapiruli wylis receptori (md. mtkvari) mdebareobs daaxlovebiT 1 kilometris
daSorebiT gzidan da gamoyofilia mravalsarTuliani sacxovrebeli korpusebiT.
alternativa 2, garemos dacvis TvalsazrisiT, ufro sensitiuria. proeqti axlos
misdevs mdinaris sanapiros. mdinare warmoadgens zemoqmedebis qveS myof ZiriTad
garemosdacviT receptors. Tumca, mTavari sakiTxia ara mdinaris dacva (zogadi
Semarbilebeli RonisZiebebi SesaZlebelia gamoyenebuli iqnas, rogorc es
Cveulebriv xdeba amgvar SemTxvevebSi), aramed gzis dacva wyaldidobis
potenciuri riskebisagan. zedapiruli safaris dizaini moicavda specialur
komponents detaluri daproeqtebisas. safaris mSenebloba zrdis Semavsebeli
masalebis saWiroebas. 291,230 m3 raodenobis Semavsebeli masala unda iqnas
gadmotanili qvis sawarmoebidan da gruntis karierebidan, rom dakmayofildes
mocemuli proeqtis moTxovnilebebi. trasa kveTs xexilis baRebsa da sanapiros
mosworebul teritoriebs da aseve unda moiWras garkveuli raodenobis xeebic.
magram, am ubanze ar binadroben ganadgurebis saSiSroebis qveS myofi an wiTel
wignSi Setanili saxeobebi da aq ar arsebobs sensitiuri bunebrivi garemo.
teritoria warmoadgens mdinaris sanapiros terasis tipiur urbanul monakveTs.
miuxedavad im faqtisa, rom alternativa 1 warmoadgens garemos dacvis
TvalsazrisiT upirates variants, alternativa 1 ar aris miuRebeli. alternativa
2 aseve asocirdeba mcire, marTvad da droebiT zemoqmedebasTan garemoze. narCeni
zemoqmedeba ar warmoadgens metad mniSvnelovans. amgvarad, ubnebis SerCevis dros
aRmoCnda, rom gansaxlebis sakiTxi warmoadgens ufro mniSvnelovan kriteriums,
vidre garemos dacvis problemebi. qvemoT moyvanil cxrilSi SegiZliaT gaecnoT
gansaxlebis zemoqmedebis winaswar Sedarebas. alternativa 2, rogorc Cans,
gacilebiT ufro misaRebia gansaxlebis zemoqmedebis minimalizaciis
TvalsazrisiT, Tumca misi xarjebi 25%-iT aRemateba alternativa 1-is
Rirebulebas.
sabolood, alternativa 2 SeirCa rogorc upiratesi.
6.3 GMP –s farmacevtuli qarxnis mimdebare ubnze proeqtis alternativebi:
variantebi satrasporto kvanZiT da kvanZis gareSe
proeqtirebis etapze ganxilul iqna GMP –s farmacevtuli qarxnis mimdebare ubnze
(km 5+700) proeqtis alternativebi. sawyisi varianti gulisxmobda am ubanze
satransporto kavnZis mowyobas. alte3rnatiuli variant SemuSavebul iqna kvanZis
mowyobis gareSe da mkveT gzebTan komunikacia uzrunvelyofil iqna arsebuli
adgilobrivi (ZiriTadi gzis paraleluri) gzebis meSveobiT. am ori alternativis
Sedarebisas gadamwyveti faqtori aRmoCnda gansaxlebis sakitxebi: kvanZis gareSe
variant SesaZleblobas gvaZlevs avaridoT zemoqmedebas ramdenime kerZo nakveTi,
kerZo saxli da erTi biznes obieqti da minimumamde daviyvanoT zemoqmedeba GMP –
s farmacevtul qarxanaze. garda amisa, kvanZis gareSe variant dakavSirebuli aris
am lokalur ubanze transprortis moZraobasTan dakavSirebuli emisiebis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 115
SemcirebasTanac. yvelaferTan erTad, kvanZis gareSe variant ufri iafic aris da
teqnikur-ekonomikuri maCveneblebiTac swored am variants mieniWa upiratesoba.
6.4. miwisqveSa gvirabisa da gadasasvleli estakaduri xidis alternativebi.
saavtomobilo gzis rkinigzis gadakveTis meTodi (miwisqveSa gvirabi Tu estakada)
ganxiluli iqna ekonomiurobis, konstruqciulobis, da garemosTan harmoniulad
Serwymis TvalsazrisiT
principulad, SesaZlebeli aris daigegmos rkinigzaze gadasasvleli estakaduri
xidi vinaidan konsultantis savale kvlevebis dros dadginda rom matarebeli
gaivlis aRniSnul monakveTs 40km/sT siCqariT, 2 jer dRis gamnmavlobaSi.
gadasasvleli xidis mSenebloba ufro advili iqneboda aRniSnul adgilze
vinaidan regionSi ar aris xidqveSa gzagamtari gvirabebis mSeneblobis praqtika
da amitom xidqveSa gzagamtaris gvirabis gegmaSi mosazreba gacilebiT rTuli
iqneba, miTumetes maSin rodesac matarebeli imyofeba moZraobaSi da misi SeCerebis
saSualeba ar arsebobs, miuxedavaT yovelive xsenebulisa gadasasvleli xidis
mSenebloba ar iqna miCneuli upirates variantad ekonomikuri gaTvlis
TvalsazrisiT da garemoze vizualuri zemoqmedebis gaTvaliswinebiT.
mniSvnelovani sakiTxia aseve kerZo sakuTrebaze zemoqmedeba da gansaxleoba, rac
gardauvali xdeba estakaduri xidis burjebis ganlagebis ubnebze.
meore mxriv miwisqveSa gvirabs aqvs Tavisi upiratesobebi. is harmoniulad
erwymis garemos, radgan es nageboba faqtiurad uxilavia da ekonomikurad
sicocxlisunariania.
aqedan gamomdinare rkinigzis gadasakveTad xidqveSa gzagamtari gvirabi SeiZleba
miRebul iqnas struqturul gegmad STA. 4+975.68km-ze.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 116
varianti 1
gadasasvleli xidi
jamuri Rirebuleba : 52.7 milioni aSS dolari
varianti 2
xidgqveSa gzagamtari
jamuri Rirebuleba : 3.8 milioni aSS dolari
sur. 6.2. estakada da gvirabi rkinigzis qveS (STA. 4+974km)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 117
cxrili 6.1.
# erTeuli sagani
monakveTi II
Aalter
nativa
I
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
isivrce
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
iRir
ebuleb
a
jamuri Rir
ebuleb
a
Aalter
native I
Mmodif
ikac
ia
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
isivrce
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
iRir
ebuleb
a
jamuri Rir
ebuleb
a
Aalter
nativa II
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
isivrce
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
iRir
ebuleb
a
jamuri Rir
ebuleb
a
1
zemoqmedebis qveSmyofi miwisnakveTebis sruliraodenoba
337 168736 231 177422 199 194941
2registrirebulimiwis nakveTebi
282 169 129
3buferulteritoriazemdebare Senobebi
538 or-sarTuliani
-18 sam-sarTuliani
-1
29629
266 or-sarTuliani-
12 sam-sarTuliani
-1
35388213 or-
sarTuliani-7
30929
4 sacxovrebeliSenobebi
457 22222 500 11111000 116 7396 500 3698000 77 5856 500 2928000
5
buferulteritoriazemdebare iuridiulipirebis Senobebi
77 sam-sarTuliani
-17317 700 5121900
137 or-sarTuliani
-5 sam-sarTuliani
-1
27686 700 19380200127 or-
sarTuliani5
24857 700 17399900
6kompaniis miwisnakveTebi
3 120 30 3600 7 1552 30 46560 3 475 30 14250
7kompaniis Senobebi(garaJebi)
4 90 300 27000 13 306 300 91800 9 216 300 64800
8 saxelmwifo miwisnakveTebi
36 57274 - - 20 51954 - - 17 58351 - -
9kerZo miwisnakveTebi
298 111342 30 3340260 204 123916 30 3717480 179 136115 30 4083450
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 118
# erTeuli sagani
monakveTi II
Aalter
nativa
I
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
isivrce
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
iRir
ebuleb
a
jamuri Rir
ebuleb
a
Aalter
native I
Mmodif
ikac
ia
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
isivrce
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
iRir
ebuleb
a
jamuri Rir
ebuleb
a
Aalter
nativa II
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
isivrce
erTsar
Tuliani
Senobis
daaxlovebiT
iRir
ebuleb
a
jamuri Rir
ebuleb
a
#
nakveTebi, romelTaSenobebicmdebareobsbuferulteritoriaze
202 128 109
jami 19603760 26934040 24490400
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 119
7. garemoze zemoqmedeba
7.1. dagegmili saqmianoba da mosalodneli zemoqmedebis Semajamebeli reziume
winamdebare proeqtma gamoikvlia garemoze zemoqmedeba. qvemoT mocemulia
Casatarebeli RonisZiebebis sruli CamonaTvali da mosalodneli zemoqmedeba
proeqtis fazebis mixedviT. dizainis fazasTan dakavSirebuli analizi aRwers,
Tu rogori iyo es potenciuri zegavlenebi da rogor gagrZeldeba maTi CarTva
proeqtis dizainirebis procesSi.
cxrili 7.1 garemoze zemoqmedeba – dizaini da mSeneblobis winare faza
skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebi
A. proeqtis ganTavseba
ganlagebulia Tu ara proeqtis
mocemuli teritoria garemos dacvis
TvalsazrisiT sensitiur ubanTan
maxloblobaSi an mis farglebSi?
kulturuli memkvidrebis
adgilas
√ arc dacul teritoria daarc misi buferuli zona,arc erTi ekologiuradsensitiuri teritoria(maradmwvane mcenareTasafari, datboriliteritoria, saTave andelta, anbiomravalferovnebisdacvis specialur zona) araris ganlagebulimocemuli proeqtiszemoqmedebis zonisfarglebSi. garemos dacvisTvalsazrisiT sensitiurteritorias warmoadgensmdinare mtkvari (kura):axali trasa 2.5km gasdevsmdinaris napirs. mdinariswylis xarisxi SeiZlebadaziandes rogorc eroziisSedegad monatani Slamisgazrdili raodenobiT,aseve sawvavis SemTxveviTidaRvriT. mdinarisdaproeqtebuli sanapirosafaris hidrologiurizemoqmdeba zedmiwevniTunda iqnas gaanalizebul-Seswavlili (mdinarissanapiros aradaculiubnebis erozia, arxebismdgradoba).
dacul teritoriaze √
datboril teritoriaze √
maradmwvane mcenareTa safarze √
mdinareTa saTaveebTan da
delTasTan
√
daculi teritoriis buferul
zonaSi
√
biomravalferovnebis dacvis
specialur zolSi
√
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 120
skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebi
B. garemoze potenciuri zemoqmedeba
gamoiwvevs Tu ara proeqti…
istoriul / kulturul ubnebSiSeWras; gzis miwayrilebiT, WrilebiT,Semavsebeli masalebiT da qvissawarmoebiT landSaftis damaxinjebas?
√miwayrilebi Secvlisarsebul landSafts. Tumca,landSafti ar gamoirCevasceniuri, lamazi peizaJebisfaseulobebiT anekologiuri sensitiurobiT.saproeqto teritoriisfarglebSi ar arisganlagebuli qvisgadamamuSavebelisawarmoebi;
faseuli ekologiuri garemos agresias(mag, sensitiur an dacul teritoriazeSeWras)?
√
gzis mier gadakveTili wylisnakadebiszedapiruli wylebishidrologiis cvlilebas, rac Sedegadmoitans Slamis fenis zrdas wylisnakadebSi, romelic daziandebaniadagis eroziis zrdiT mSenebareubnebze?
√ mdinaris sanapirosdacvisaTvis saWirosafarveli proeqtiTaagaTvaliswinebuli.arasaTanado daproeqtebisSemTxvevaSi, sxva adgilebSi(gansakuTrebiT, safarisdaSenebis ubnebidanmoSorebiT, mdinariszemowelSi) SesaZlebeliamoxdes lateralurigamorecxva.
zedapiruli wylebis xarisxisgauaresebas Slamuri fenebisa dasanitaruli narCenebis Semodinebisgamo mSenebelTa droebiTi banakebidan,da mSeneblobis dros gamoyenebuliqimiuri nivTierebebis wylebSiCadinebis Sedegad?
√
kldeebis dafxvna-daSliT, CaWriT,Semavsebeli samuSaoebiTa da asfaltisgadamuSavebis dros gamoyofiliqimikatebiT adgilobrivi haeris mzarddabinZurebas?
√ Semavsebel samuSaoebsmiwayrilis mSeneblobisperiodSi droebiTizemoqmedebis xasiaTi eqnebaadgilobrivi haerisxarisxze mtvris warmoSoba-dagrovebis gamo;
riskebsa da mowyvladobas, romelicdakavSirebulia Sromis higienasa dausafrTxoebasTan fizikuri, qimiuri,biologiuri da radiologiurisaSiSroebebis gamo proeqtismSeneblobisa da ganxorcielebisperiodSi?
√
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 121
skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebixmaursa da vibracias asafeTqebelisamuSaoebisa da sxva samSeneblosamuSaoebis ganxorcielebis gamo?
√ asafeTqebeli samuSaoebi araris mosalodneli.gaTvaliswinebuliadroebiTi xmauriTsimyudrovis darRveva, racgamowveulia mZime teqnikismuSaobiT.
mosaxleobis aranebayoflobiTgansaxleba - gadasaxlebas
√ gansaxlebis zemoqmedebaZalze mniSvnelovania –ZiriTadad ki, miwisnakveTebze, xexilis baRebsada biznesis warmoebiszogierT adgilebSi. asevemosalodnelia fizikurigadaadgilebis SezRudva.
disproporciul zemoqmedebas RaribTafenaze, qalebsa da bavSvebze,adgilobriv mosaxleobasa da sxvagansakuTrebiT mowyvlad jgufebze?
√
proeqtis ganxorcielebis zonebSisacxovrebeli pirobebis gauareseba-mouxerxeblobasTan dakavSirebul sxvasocialur mRelvarebebs, ramacSesaZlebelia gamoiwvios zedasasunTqi gzebis problemebisa dastresis SemTxvevebi?
√ aseve unda gaviTvaliswinoTsamSeneblo samuSaoebiswarmoebis periodSiadgilobrivi haerisxarisxze droebiTizemoqmedeba mtvrisdagroveba-warmoqmnis gamo,iseve rogorcsatransportomoZraobasTandakavSirebuli emisiisgarkveuli zrda. Tumca, eszemoqmedeba ar ganixilebagansakuTrebulimniSvnelobis zemoqmedebad,ramdenadac magistralisadgilobrivi relokaciaerTi adgilidan meoreSigamoiwvevs emisiis mxolodgarkveul gadanawilebas:anu, mcired zrdas erTganda mcired Semcirebassxvagan.
manqanis marTvis sarisko pirobebs iq,sadac mSenebloba xels uSlis adrearsebul gzebze mgzavrobas?
√
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 122
skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebimZime sanitarul pirobebsa da myarinarCenebis ganTavsebas droebiTsamSeneblo banakebsa da mSenebareteritoriebze, da infeqciuridaavadebebis SesaZlo gavrceleba-gadatanas muSebisagan adgilobrivmosaxleobaze?
√
daavadebis gadamtani koRoebisa da sxvamkbenarebis droebiTi gamravlebisadgilebis Seqmnas?
√
trasis gaswvriv mosaxle adamianebisgansaxlebasa an iZulebiTgadasaxlebas?
√ gansaxlebis zemoqmedebaZalze mniSvnelovania –ZiriTadad ki, miwisnakveTebze, xexilis baRebsada biznesis warmoebiszogierT adgilebSi. asevemosalodnelia fizikurigadaadgilebis SezRudva.
avtotransportis mzard moZraobasTanasocirebuli ubeduri SemTxvevebisriskebs, rasac mivyavarT toqsikurinivTierebebis SemTxveviT daRvrasTanda adamianebis daRupvasTan?
√ ubeduri SemTxvevebi axalmagistralze SesaZlebeliada saWiroa ganvixiloTSemarbilebeliRonisZiebebi, TumcaalbaToba ar aris maincada maic maRali. proeqtiszemoqmedeba zogadadpozitiuri iqneba,ramdenadac proeqtisZiriTad miznebswarmoadgens gzis teqnikurimaxasiaTeblebisgaumjobeseba da ubeduriSemTxvevebis riskebisSemcireba.
satransporto moZraobis moculobisgazrdiT gamowveul mzard xmaursa dahaeris dabinZurebas?
√ es SesaZlebelia iyosmniSvnelovani zemoqmedeba 3da 4 sacxovrebelikorpusebisaTvis daaucilebeli iqnebaSemarbilebeliRonisZiebebis dagegmva.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 123
skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebinavTobisagan, Wvartlisagan, sawvavisada magistralze moZravi satransportosaSualebebidan sxva masalebisdaRvrisagan gamowveul wylis mzarddabinZurebas?
√ axali trasa 2.5km-ismanzilze gasdevs mdinarismtkvris napirs. sawvavisSemTxveviTi daRvrisas anwylis mdinareSi Camavalinakadis gamo dabinZurebaSesaZlebelia. es marTvadisakiTxia, romelic undadaregulirdes saTanadoorganizaciiT, sadrenaJoarxebis daproeqtebisa danavTobis/ WvartlisgamoyofiT wylisdamasufTavebeli martividanadgarebis meSveobiT.
socilur konfliqtebs, Tukidaiqiraveben muSebs sxva regionebidanan qveynebidan?
√
mosaxleobis farTo fenebis modinebasproeqtis mSeneblobisa da moqmedebisperiodSi, rac gamoiwvevs socialuriinfrastruqturisa da samsaxurebis (asemagaliTad, wylis momaragebisa dasanitaruli sistemebis) tvirTiszrdas?
√
sazogadoebrivi jandacvisa dausafrTxoebis garkveul riskebstransportis, an iseTi saSiSimasalebis Senaxvisa da gamoyeneba –ganTavsebis gamo, rogorsacwarmoadgens asafeTqeblebi, sawvavi dasxva qimikatebi mSeneblobisa daproeqtis moqmedebis periodSi?
√
sazogadoebrivi usafrTxoebis riskebsrogorc SemTxveviTi, aseve bunebrivimizezebis gamo, gansakuTrebiT iq,sadac proeqtis struqturulielementebi an komponentebixelmisawvdomia proeqtis zemoqmedebisqveS myofi sazogadoebis wevrebisaTvisan sadac proeqtis warumateblobamSeiZleba gamoiwvios sazogadoebisdazaraleba obieqtis mSeneblobis,proeqtis moqmedebisa daeqspluataciidan gamosvlis mTelmanZilze.
√ naklebad arsebiTi sakiTxi:dizaini da samSeneblosamuSaoebi SesabamisobaSiunda iyos moyvaniliteqnikur standartebTan.mSeneblobisa da proeqtisoperirebis periodSigarantirebuli unda iqnassatransporto moZraobisSesabamisi marTva.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 124
skriningis kiTxvebi diax ara SeniSvnebigruntis karierebTan da qvisgadamamuSavebel sawarmoebTandakavSirebul zemoqmedebas
√ saWiro iqnebamniSvnelovani raodenobisSemavsebeli masala. amanSeiZleba gamoiwvioszemoqmedeba rogorcgruntis karierebisa daqvis sawarmoebisganlagebis adgilebze,aseve gaxdes am ubnebzexmaurisa da mtveris da,aseve satransportomoZraobis usafrTxoebismizezi transportissamarSruto gzebisgaswvriv.
klimaturi cvlilebebisa da stiqiuriubedurebebis riskebis sakiTxebi
diax ara SeniSvnebi
eqvemdebareba Tu ara saproeqtoteritoria iseT riskebs, rogoricaamiwisZvra, wyaldidoba, mewyeri,tropikuli ciklonuri qarebi, wylisdonis Stormuli aweva, cunami anvulkanuri amofrqveva da sxvaklimaturi cvlilebebi?
√ saqarTvelos mTeliteritoria 8-9 balianimiwisZvris zonisfarglebSia da saproeqtoteritoriac arwarmoadgens gamonakliss.unda vixelmZRvaneloTdizainisa da mSeneblobisseismuri riskebisSesabamisi standartebiT.
SeiZleba Tu ara proeqtis moqmedebisganmavlobaSi temperaturulmacvlilebebma, naleqebis aneqstremaluri movlenebis modelebmazegavlena moaxdinos proeqtisteqnikur da finansur mdgradobaze(mag, eroziis zrdam an mewyermaSesaZlebelia gazardos teqnikurimomsaxurebis xarjebi, mudmivigamyinvarebis dnobam an niadagismzardma danestianebam SeiZlebazegavlena moaxdinos nuls qvemoTdoneze)
√ wyaldidobis kontroli,HPP zedawelSi mdebarerezervuarebidan wylisgaSvebis reJimTanSesabamisad, aucilebelia.Tumca, principSi, wylisreJimi regulirdeba dawyaldidobis SemTxvevebiHPP –is arajerovanioperirebis gamo jer ardafiqsirebula. ufromniSvnelovan problemaswarmoadgens Tavsxma wvimissadrenaJo qselis saTanadofunqcionireba, romelicgantvirTavs zedapiruliwylebis nakadebs garSemomyofi maxlobeliborcvebidan.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 125
arsebobs saproeqto teritoriis raimedemografiuli an socialur-ekonomikuri aspeqtebi, romlebic ukvemowyvlad aspeqts warmoadgens (mag,marginalizirebuli mosaxleobismaRali procentuli Tanafardoba,sasoflo an urbanuli migrantebi,ukanono dasaxlebebi, eTnikuriumciresobebi, qalebi da bavSvebi)?
√
SeiZleba proeqtma potenciurad
gazardos garemo teritoriis
klimaturi an stiqiuri
mowyvladoba (mag, im ubnebSi
dasaxlebaTa waxalisebiT,
romlebic ufro metad
daziandebian wyaldidobiT
momavalSi, an miwisZvris zonebSi
dasaxlebebis stimulirebiT)?
√
7.2. garemoze specifiuri zemoqmedeba
garemoze specifiuri zemoqmedebis qveS, romelic ganixileba mocemul TavSi,
Cven vgulisxmobT yvelaze mniSvnelovan zemoqmedebebs, romlebic
damaxasiaTebelia gansakuTrebiT gzis winamdebare proeqtisaTvis. maSin rodesac
proeqtis zemoqmedebaTa sruli CamonaTvali mocemulia paragraf 7.1-Si da
samSeneblo samuSaoebTan ufro metad asocirebuli generiuli zemoqmedebebi
aRwerilia paragraf 7.3-Si, aq Cven fokusirebas vaxdenT im sakiTxebze, romlebic
mocemuli proeqtis ufro specifiur komponentebs warmoadgenen da zogierTi
maTgani moiTxovs ara mxolod Tvisobriv, aramed raodenobriv analizsac.
7.2.1 haeris dabinZureba emisiebis Sedegad
atmosferuli haeris emisiasTan dakavSirebuli zemoqmedeba da Sesabamisi
Semarbilebeli RonisZiebebi gzis proeqtebis tipiur, yvelaze mniSvnelovan
sakiTxebs Soris ganixileba. Tvisobrivi analizi da sagzao moZraobasTan
dakavSirebuli emisiebis modelireba detaluradaa warmodgenili danarT 3-Si.qvemoT Cven mogvyavs mSeneblobis stadiebisa da gzis emisiuri zemoqmedebis
mokle reziume.
mSeneblobasTan dakavSirebuli emisia
samSeneblo saqminoba dakavSirebulia satransporto saSualebaTa da mZime
teqnikis muSaobiT gamowveul emisiur gamoyofasTan, aseve asfaltis safarisa
da trotuarebis mSeneblobasTan dakavSirebul emisiebTan, da samSeneblo
masalebis transportirebiTa da SenaxviT, gaTxriTi samuSaoebiTa da sxva
RonisZiebebiT gamowveul mtvris warmoqmna- dagrovebasTan.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 126
Semarbilebeli RonisZiebebi
teqnikisa da danadgarebis emisiis aRiarebul standartebTan Sesabamisobis
sagarantiod dgindeba satransporto saSualebebis teqnikuri gamarTva-Senaxvisa
da kontrolis procedurebi. emisiis minimalizaciis uzrunvelsayofad unda
moxdes dizelis Zravebis regularuli teqnikuri momsaxureba, magaliTad,
sawvavis frqvevanas gawmenda. satransporto saSualebebis usafrTxoebisa da
emisiisa da xmauris minimalizaciis sagarantiod uzrunvelyofili unda iyos
rutinuli Senaxva-momsaxurebis maRali standartebi.
yvela qarxana da sawarmo, adgilze romelsac iyeneben, regularulad unda
iqnas gamarTuli ise, rom mudmivad iyos saTanado muSa mdgomareobaSi
potenciurad damabinZurebeli gamonayofi emisiis minimalizaciis mizniT.
safxvneli da betonis qarxnebisaTvis – SemuSavdeba dokumenti “emisiis
wyaroebis inventarizaciisa da emisiisaTvis dasaSvebi zRvrebis
(normebis)Sesaxeb” da es dokumentebi miewodeba MoEPNR. asfaltis qarxnis
damontaJebis SemTxvevaSi – momzaddeba emisiis sakiTxebis momcveli Sesabamisi
EIA da gacemuli iqneba garemosdacviTi nebarTva.
satransporto saSualebebis sawvaviT Sevseba unda ganxorcieldes ise, rom
Tavidan iqnas acilebuli advilad aalebadi organuli Semadgenlobis
qimikatebis uSualod atmosferoSi gamoyofa sawvavis specialuri safrqvevebisa
da tumboebis, da aseve daxuruli rezervuarebis/ avzebis gamoyenebis meSveobiT
(sawvavis Sesanaxi Ria konteinerebis gamoyeneba ar moxdeba).
Tuki aucilebeli gaxda, mSral pirobebSi an didi raodenobis mtvris
dagrovebis an savaraudod misi warmoqmnis adgilebSi mSeneblobis
xelmZRvanelma pirma unda ganaxorcielos zianis Semarbilebeli RonisZiebebi.
Semarbilebeli RonisZiebebi moicavs:
wylis gadamzidi cisternebis gamoyenebiT safrqvevebisa da sxva teqnikuri
saSualebebiT danamvas; am miznisaTvis wylis gadamzidi minimum 2
cisterna iqneba aucilebeli. Tumca, mSeneblobis kontraqtori ar unda
Semoifarglos am cifroT, da Tuki saWiro gaxda, unda CarTos wylis
safrqvevi damatebiTi cisternebi.
samSeneblo masalebisa da Sesanaxi nagebobebis SefuTvas;
gansazRvruli sabuqsiro marSrutebis gamoyenebasa da satransporto
saSualebebis siCqaris Semcirebas, sadac es SesaZlebelia. masalis
transportireba adgilze unda ganxorcieldes ara pikis saaTebSi.
adgilze mitanili masala unda SeifuTos/ dainamos mtvris Semcirebis
mizniT. samSeneblo ubani Sesabamisad unda irwyvebodes. muSebi
aucileblad unda uzrunvelyon damcavi aRWurvilobiT. yvela
satransporto saSualeba unda iqnas saTanadod Semowmebuli da,
saWiroebis SemTxvevaSi, SekeTebuli dazianebuli nawilebis gamo
gazrdili emisiis Sesamcireblad.
amgvari RonisZiebebi iqneba gamoyenebuli iq, sadac adamianuri da cxoveluri
receptorebi ganlagebulia trasidan 300 metris farglebSi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 127
sagzao moZraobasTan dakavSirebuli emisiebi(operaciuli stadia)
q. Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli trasis reabilitaciis farglebSi 2011
wels Catarebuli dakvirvebis monacemebis mixedviT moZraobis saaTuri
intensioba daxasiaTda Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-507
erTeuli; mikroavtobusebi-201 erTeuli; avtobusebi-21 erTeuli da satvirToebi-
18 erTeuli; am monacemebidan daTvlili gafrqvevebi [1] mocemulia cxrilis
saxiT danarT # 1-Si.
2016 wlis saprognozo monacemebis mixedviT moZraobis intensiuroba Sefasda
Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-704 erTeuli; mikroavtobusebi-286
erTeuli; avtobusebi-30 erTeuli da satvirToebi-25 erTeuli; am monacemebiT
gaangariSebuli gafrqvevebi [1] cxrilis saxiT danarT # 2-Si.
q. Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli trasis reabilitaciis farglebSi
avtotransportiT moZraobis intensivobiT gamowveuli atmosferuli haeris
dabinZureba
q. Tbilisi-rusTavis damakavSirebeli trasis reabilitaciis farglebSi 2011
wels Catarebuli dakvirvebis monacemebis mixedviT moZraobis saaTuri
intensioba daxasiaTda Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-507
erTeuli; mikroavtobusebi-201 erTeuli; avtobusebi-21 erTeuli da satvirToebi-
18 erTeuli.
2016 wlis saprognozo monacemebis mixedviT moZraobis intensiuroba Sefasda
Semdegi maCveneblebiT: msubuqi avtomobilebi-704 erTeuli; mikroavtobusebi-286
erTeuli; avtobusebi-30 erTeuli da satvirToebi-25 erTeuli. gafrqvevis
modelirebis detalebi gansazRvrulia danarT 3-Si mocemul monacemebze
dafuZnebiT.
haeris xarisxis modelireba Catarda 2016 wlis saavtomobilo mimosvlisTvis
gamoTvlili emisiebis monacemTa safuZvelze or monakveTze: monakveTi 1 - 1,500 m
(4 +200 km - 5 +700 km) da monakveTi 2- 1,250 m (8 +500 km - 9 + 750km). nawili 1
moicavs 16 sakontrolo wertils da nawili 2 ki – 20-s.
Sedegebis analizi gviCvenebs, rom RoW farglebSi mxolod azotis dioqsidis
sazRvrebi aWarbebs 1-1.5 jer, xolo sxva damabinZureblebis koncentracia
icvleba dasaSvebisa farglebSi 0-15% Soris. modeliT gansazRvruli
minimaluri manZili 40m-ia centraluri xazidan, sadac azotis dioqsidis
koncentracia iqneba dasaSveb farglebSi.
monakveTi № 1-ze azotis dioqsidis maqsimaluri koncentracia aRiniSneba 1.56
zdk (zRvruli dasaSvebi koncentracia). monakveTi № 2-ze misi maqsimaluri
koncentracia aRiniSneba 1.66 zdk. aRniSnuli ganpirobebulia sacx. saxlebis
trasis mimdebared Zalze axlo ganTavsebiT.
sakontrolo wertilebSi, romlebic ganTavsebulia trasis RerZula xazidan ≈35-40 m-Si, azotis dioqsidis maqs. koncentraciebi normis farglebSia.
zogadad, rom warmodgeba Segveqmnas koncentraciis ganawilebasTan manZilTan
mimarTebaSi, Catarebulia testireba avtomanqanaTa Sesabamisi jgufebis da maTi
nakadis intensivobis gaTvaliswinebiT RerZula xazidan marTobulad 5
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 128
metriani bijiT. (anu es aris is monacemebi, rac Cadebulia wina gaTvlebSic). es
gakeTda imitom, rom naxazebze zustad manZilebis dadgena sacxovrebel
saxlebamde Zalze garTulebulia (kargad ar Cans) da es testi dagexmarebaT
koncentraciis zust SefasebebSi.
sur. 7.2.
azotis dioqsidis koncentraciis dinamika icvleba saavtomobilo gziscentraluri xazis perpendikularulad (5 m daSorebiT).
saavtomobilo gzis centralurixazisadmi perpendikularuli
mimarTulebametri
azotis dioqsidiskoncentracia (mdk)
saavtomobilo gzis centralurixazi 0 2,56
saavtomobilo gzis centralurixazidan 5 2,45
-//- 10 2,08-//- 15 1,78-//- 20 1,55-//- 25 1,38-//- 30 1,23-//- 35 1,12
ღერძულა ხაზი,0 მეტრი
40 მ
30 მ
25 მ
20 მ
15 მ
10მ0 მ5 მ
35 მ 45 მ 50 მ
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 129
saavtomobilo gzis centralurixazisadmi perpendikularuli
mimarTulebametri
azotis dioqsidiskoncentracia (mdk)
-//- 40 1,02-//- 45 0,93-//- 50 0,86
SeniSvna: . sacxovrebel Senobamde manZili unda gamoiTvalos saavtomobilo gzis
centraluri xazidan (0m)
samSeneblo gzis ganivi monakveTis ganxilva, centraluri xazidan 40m manZilze
niSnavs 24m gzis kidis mxridan monakveTi 1-Tvis da 15m monakveTi 2-Tvis.
monakveTi 1-Tvis mxolod sacxovrebeli saxlebis, romlebic LARP-is qveS
ngrevis sagania, zonaSi gazrdili vardebian. monakveTi 1-Tvis ramdenime korpusi
vardeba mcire NOx emisiebis zonaSi (1.1 MAC). amave dros, unda aRiniSnos, romgzis gadatanas mdinarisken eqneba saerTo dadebiTi zegavlena foniWalis
raionis yvelaze dasaxlebul centralur nawilSi, sadac mdebareobs amJamad
moqmedi centraluri gza.
Semarbilebeli RonisZiebebi
es negatiuri zemoqmedeba ar ganixileba rogorc mniSvnelovani an saSiSi
janmrTelobisaTvis (Tbilisis umravles adgilebSi NOx done gacilebiT
maRalia - ix. Tavi 4). Tumca, xeebis dargva da landSaftis dizaini unda
ganvixiloT rogorc adgilobrivi RonisZieba, romelic unda ganxorcieldes
rogorc proeqtis nawili. farTofoTliani xeebis dargva dagvexmareba NOx-iskoncentraciis minimalizaciaSi. sxva lokaluri zomebia - siCqaris SezRudva
60km-mde saaTSi da sacobebis marTva.
ufro zogad sakiTxs, romelic qveynis politikis doneze unda gadawydes,
warmoadgens sawvavis xarisxis kontrolisa da satransporto saSualebebis
teqnikuri gamarTvis gaumjobeseba. am mimarTulebiT saWiro zomebi unda
ganxoecieldes qalaqisa da erovnul doneebze da unda moicavdes: eTilirebuli
sawvavis akrZalvas, sawvavisa da satransporto saSualebebis Senaxva-
momsaxurebis standartebis gaumjobesebas da kontrolis meqanizmebs,
satransporto saSualebebis Senaxva-momsaxurebis ganmsazRvrel da dadebiTad
Sefasebis procedurebis SemuSavebasa da Sesabamisi makontrolebeli
pasuxismgebeli organoebis Sesabamisad funqcuinirebas.
reziume
satransporto moZraobasTan dakavSirebuli emisiebi ar ganixileba garemos
dacvis ZiriTad sakiTxad. NOx-is emisiebis mxolod SezRuduli da adgilobrivi
zemoqmedeba RoW-isa da ramdenime maRalsarTuliani sacxovrebeli korpusis
mimdebare teritoriis farglebSi ar moaxdens gavlenas adgilobrivi
macxovreblebis janmrTelobaze. emisiis done gacilebiT dabalia Tbilisis
centralur raionebTan SedarebiT. zemoT aRniSnuli minimaluri zemoqmedeba
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 130
minimumamde unda iqnas dayvanili landSaftis daproeqtebis gaumjobesebis,
xeebis dargvis, sacobebis marTvisa da siCqaris SezRudvis meSveobiT.
haeris dabinZurebis gavlena GMP farmacevtul sawarmoze
am qve-amocanis Sesrulebisas, romelic ganxorcielda Tanamedrove
meTodologiuri meTodebisa da xarisxis normebis, aseve “damatebiTi
samuSaoebis moqmedebis sferos” mixedviT, Catarda Semdegi samuSaoebi: a) GMP-issawarmoo procesis Seswavla GMP-is menejmentis mier mowodebul masalaze
dayrdnobiT da sawarmoo Senobebze misadgomlobis xarisxis Sesaxeb
informaciis Segrovebis safuZvelze, rac aseve warmoadgina GMP-is menejmentma;
b) atmosferuli haeris fonuri (dRes arsebuli) savele gazomvebi haerSi
Sesabamisi damabinZureblebis koncentraciis dasadgenad, g) atmosferuli haeris
fonuri (dRes arsebuli) savele gazomvebi haerSi mtvris koncentraciis
dasadgenad; d) axali gzis mSeneblobisa da eqspluataciis procesSi
zemoqmedebaTa modelirebisTvis saWiro yvela damatebiTi monacemis mopoveba
(raSic Sedis didi raodenobiT monacemebi kalendarul wels dRiuri da
saaTobrivi parametrebis Sesaxeb: temperaturis, qaris siCqarisa da
mimarTulebis, naleqebis, mzis radiaciis, Rrublianobisa da a.S. Sesaxeb); e)
monacemebis modelSi Seyvana; v) modelirebis meTodologiurad sakmarisi
raodenobis raundebis ganxorcieleba daskvnebis misaRebad.
samarTlebrivad da saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad, Tbilisi-
rusTavis saavtomobilo gzaze transportis moZraobis Sedegad
atmosferul haerSi arsebuli damabinZurebeli nivTierebebis zemoqmedebis
dasaSvebi zRvrebi, romelTa mimarT sawarmo GMP sensitiuria, aris is
doneebi, romlebic gansazRvrulia pn 2.1.6. 002 – 01 normebiT da fonuri
maCveneblebiT (dRes arsebuli), romlebic mocemulia B cxrilSi qvemoT.
garda amisa, radgan sawarmo GMP agrZelebs Seuferxeblad
funqcionirebas haeris dabinZurebis arsebul/fonur pirobebSi da mas ar
warmoudgenia informacia SenobaSi haeris dabinZurebis usafrTxoebis
zRvruli maCveneblebis Sesaxeb, SeiZleba, Tavisuflad davaskvnaT, rom
haeris fonuri dabinZurebis maCveneblebi warmoadgens usafrTxo zRvrebs
imis dasadgenad, xom ar moutans axali gzis mSeneblobiT gamowveuli
zemoqmedeba GMP sawarmos zarals/zians.
GMP-is sakuTrebaSi arsebuli/fonuri damabinZureblebis savele gazomvebis
daskvnebi aseTia:
- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis
mixedviT evrokavSiris standartebiT dadgenil maqsimalur zRvrebze maRalia,
rac mosalodnelic iyo, Tu gaviTvaliswinebT gansxvavebebs evrokavSirsa da
saqarTveloSi daSvebuli da gamoyenebuli sawvavis saxeebs da saavtomobilo
parkebs Soris.
Tumca, unda aRiniSnos Semdegi:
- haeris dabinZurebis maCveneblebi yvela makro da mikro-damabinZureblis
mixedviT saqarTvelos moqmedi erovnuli standartebiT dadgenil dasaSveb
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 131
zRvrebze dabalia. dabinZurebis arsebuli maCveneblebi mocemulia B cxrilSi
qvemoT.
cxrili B. GMP-is SenobebSi damabinZureblebis arsebuli doneebi
gazom-vis
werti-lis #
gazomviswertilismdebareoba
monacemis wyaro mikro-damabinZurebeli, μg/m3 makro-damabinZurebe
li, μg/m3
Zn Cd Pb Ni Co No2 PM 10
1 sawyobisteritoria
dasaSvebizRvari (fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
2 gazomvebislaboratoriisteritoria
dasaSvebizRvari (fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
3 samrewveloubnisteritoria
dasaSvebizRvari (fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
4 saqaCifiltristeritoria
dasaSvebizRvari (fonurimaCveneblebi)
<200 <40 <200 <200 <200 <200 <40
evrostandarti* 5000 0,005 0,02 0,5 0 40 40
saqarTvelos erovnuli standarti** 50000 300 300 1000 400 600 100
kompania GMP-ze haeris makro da mikro damabinZureblebis zemoqmedebismodelirebis Sedegad miRebuli Sedegebi warmodgenilia C da D cxrilebSi:
cxrili C. kompania GMP-is sxvadasxva wertilSi makro-damabinZureblebiszemoqmedebis doneebi 2017 da 2034 wlebSi (satransporto datvirTvis yvelaze
araxelsayreli scenari - μg/m3).GMP IDwerti-li
Avg12 No2
(μg/m3)
99.8%lle13 No2
(μg/m3)
Avg14 PM10
(μg/m3)
90.4%lle15 PM10
(μg/m3)
Avg C6H6
(μg/m3)
simulacia 2017 1 2.3 34.6 0,122 0,249 0,008
2 3.5 47.1 0,185 0,379 0,012
3
4
2.8
2.3
39.2
34.5
0,145
0,121
0,294
0,248
0,009
0,008
simulacia 2034 1 3.4 50.5 0,178 0,363 0,011
2 5.2 68.7 0,270 0,552 0,017
3
4
4.0
3.4
57.1
50.3
0,211
0,176
0,429
0,362
0,013
0,011
saerTaSoriso(evrokavSiris)standarti*(μg/m3)
40 argamoiyeneba
40 ar gamoiyeneba 5
erovnulistandarti**
600 ar 100 ar gamoiyeneba argamoiye-
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 132
GMP IDwerti-li
Avg12 No2
(μg/m3)
99.8%lle13 No2
(μg/m3)
Avg14 PM10
(μg/m3)
90.4%lle15 PM10
(μg/m3)
Avg C6H6
(μg/m3)
(μg/m3) gamoiyeneba neba
* saerTaSoriso standarti: evrosabWos direqtiva 2008.50.EC – haeris xarisxisa daufro sufTa haeris Sesaxeb evropaSi.
** dasaSvebi zRvruli doneebi gansazRvrulia normatiuli dokumentiT: “atmosferulihaeris damabinZureblebis dasaSvebi zRvruli koncentraciebi dasaxlebul ubnebSi” –higienuri normativebis standartebis moTxovnebi pn 2.1.6. 002 – 01.
cxrili D. kompania GMP-is sxvadasxva wertilSi mikro-damabinZureblebiszemoqmedebis doneebi 2017 da 2034 wlebSi (satransporto datvirTvis yvelazearaxelsayreli scenari - Ng/m3).
GMP IDwertili
Avg16 Zn
(μg/m3)
Avg17 Cd
(μg/m3)
Avg18 Pb
(μg/m3)
Avg19 Ni
(μg/m3)
simulacia 2017 1 0,140 0.001 0,007 0,010
2
3
0,123
0,167
0.002
0.002
0,010
0,008
0,015
0,012
4 0,139 0.001 0,007 0,010
simulacia 2034 1 0,204 0.002 0,010 0,014
2 0,311 0.003 0,015 0,022
3
4
0,243
0,202
0.002
0.002
0,012
0,010
0,017
0,014
saerTaSoriso(evrokavSiris)standarti*(μg/m3)
200 5 500 20
erovnulistandarti**(μg/m3)
5x107 3x105 3x105 1x106
* saerTaSoriso standarti: evrosabWos direqtiva 2008.50.EC – haeris xarisxisa daufro sufTa haeris Sesaxeb evropaSi.
** atmosferul haerSi mZime liTonebis (Zn, Cd, Pb, Ni, Co, Mn) dasaSvebi zRvruli doneebigansazRvrulia normatiuli dokumentiT: “atmosferul haerSi damabinZureblebisdasaSvebi zRvruli koncentraciebi dasaxlebul ubnebSi” – higienuri normativebisstandartebis moTxovnebi pn 2.1.6. 002 – 01, xolo haerSi mtvris koncentraciis dasaSvebizRvruli doneebi gansazRvrulia normatiuli dokumentiT: “atmosferul haerSidamabinZureblebis dasaSvebi zRvruli koncentraciebi dasaxlebul ubnebSi” – higienurinormativebis standartebis moTxovnebi pn 2.1.6. 002 – 01.
axali saavtomobilo gzis operirebis Sedegad GMP sawarmoze haerisdabinZurebis zemoqmedebis modeli:
haeris dabinZurebis zemoqmedebis doneebi (modelirebulia yvelazearaxelsayreli scenari) samizne 2017 da 2034 wlebSi mniSvnelovnad dabalia
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 133
evrokavSiris standartebiTa da saqarTvelos erovnuli kanonmdeblobiTdadgenil standartul zRvrul maCveneblebze. amdenad:
1) saavtomobilo gzis eqspluataciiT gamowveuli dabinZurebis zemoqmedebacalke aRebuli iqneba arsebul fonur maCvenebelze naklebi, saqarTveloserovnuli normebiT dadgenil maCvenebelze naklebi da evropul zRvarze erTirigiT naklebi (rac niSnavs 1000-jer naklebs);
2) Tbilisi-rusTavis axal saavtomobilo trasaze maRali satransportosiCqaris miuxedavad, gzis eqspluataciis procesSi, satransporto datvirTvispirobebis CaTvliT, GMP–s siaxloves atmosferuli haeris xarisxze raimemniSvnelovani zemoqmedeba mosalodneli ar aris;
3) axali saavtomobilo gzis eqspluataciiT gamowveuli umniSvnelozemoqmedebisa da GMP sawarmoSi filtraciis sistemis tipis (GMP20-haerisxarisxis kontrolis sistemebi) gaTvaliswinebiT, unda vivaraudoT, rom trasisfunqcionirebiT gamowveuli haeris dabinZurebis zemoqmedeba sawamoze Tavidaniqneba acilebuli da aseTi dabinZureba ar gamoiwvevs GMP-s sawarmoo procesisSeferxebas, ar miayanebs sawarmos raime ziansa da zarals da ar Seuqmnis masraime teqnikur problemas. radgan sawarmo GMP agrZelebs Seuferxebladfunqcionirebas haeris dabinZurebis arsebul/fonur pirobebSi, igi imavewarmatebiT gaagrZelebs funqcionirebas axali gzis funqcionirebis pirobebSic;
4) axali gzis funqcionirebiT gamowveuli dabinZurebis zomieri zemoqmedebisada GMP sawarmoSi haeris kontrolis saTanado da Sesaferisi sistemisarsebobis gaTvaliswinebiT, gzis eqspluataciis pirobebSi ar arsebobs GMPsawarmos haeris filtraciis sistemis gaZlierebis aucilebloba.
Tumca, unda aRiniSnos:
5) samSeneblo samuSaoebis warmoebisas haerSi mtvris koncentracia (PM10)SeiZleba, gaizardos, rac gamoiwvevs GMP sawarmoSi haeris filtraciissistemis damatebiT datvirTvas.
rekomendaciebi:
a. GMP-s zemoqmedebisgan dacvis damatebiTi Semarbilebeli zomebia: GMP-steritoriaze mSeneblobis mTeli msvlelobis manZilze gamoyenebuli unda iqnasigive Semarbilebeli zomebi da monitoringis RonisZiebebi, romlebicaRwerilia punqtebSi 456 da 561 ubnebisTvis, sadac mdgomareoba kritikuliamtvris warmoqmnis TvalsazrisiT an romlebic sensitiuria mtvrisa dagamonabolqvis zemoqmedebisadmi;
b. mSeneblobis ubnebis morwyva GMP-s Senobebidan minimum 200 m manZilzemonitoringis pirobebSi, rac uzrunvelyofs samSeneblo kompaniis SesabamisobasstandartebTan;
g. mSeneblobis ubnebze mxolod sveli (danamuli) myari masalis mitana dagadmotvirTva GMP-s Senobebidan minimum 200 m manZilze monitoringispirobebSi, rac uzrunvelyofs samSeneblo kompaniis SesabamisobasstandartebTan.
7.2.2 xmauris faqtori dakavSirebuli gzis mSeneblobasa da eqspluataciasTan
7.2.2.1 zemoqmedebebTan dakavSirebuli samSeneblo xmauri
samSeneblo saqmianobiT gamowveuli xmauris modelireba
samSeneblo operaciebiT gamowveuli xmauris Sefaseba efuZneba mSeneblobis
calkeul etapze sxvadasxva mowyobilobisa da saqmianobis Sedegad warmoqmnili
xmauris Sesaxeb ukve arsebul informacias. magaliTad, xmauris done, romelic
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 134
warmoiqmneba 50 futis (15.24 m) manZilze, rogorc es gaTvaliswinebulia aSS
transportis saministros, aSS gzatkecilebis federaluri sammarTvelos
(FHWA), kaliforniis transportis saministros (CADOT) da SBAG-is mier, 1993 w.
da los-anJelesis olqis saxelmwifo gamajansaRebeli ubnebis (1994 w.) mier,
Semdegia:
cxrili 7.2.
xmauris wyaro ekvivalenturi xmauris done, dBAsamSeneblo manqanebi da meqanizmebi
eqskavatorebi 84 - 85buldozerebi 84 - 85greiderebi 91 - 92kompresorebi 80 - 88pnevmatikuri saburRi CaquCebi 85 - 98ximinjis (ximinjsasobi) urnalebi 96 - 107
sxva wyaroebis mixedviT (aSS garemos dacvis sammarTvelo, 1972 w.):
cxrili 7.3.
xmauris wyaro ekvivalenturi xmauris done, dBAsamSeneblo manqanebi da meqanizmebi
sabeknelebi/satkepnelebi (rolerebi) 72 - 75frontaluri satvirTelebi 72 - 83eqskavatorebi 72 - 92traqtorebi 78 - 95skreperebi, greiderebi (sagzao randebi) 80 - 95gzis betonmsxmelebi 85 - 88satvirTo manqanebi 83 - 93kompresorebi 75 - 88amwe, gadasadgmeli 75 - 85pnevmatikuri saburRi CaquCebi da saburRiCaquCebi/perforatoebi
82 - 98
movibrire cxavi 70 - 82xerxebi 72 - 82
integraluri fonuri xmauri gamoTvlil iqna daaxloebiT, sami samSeneblo
aRWurvilobis monacemebis erTdrouli SeyvaniT. mag. calkeulad, buldozeris,
eqskavatoris da ukanaCamCiani eqskavatoris mier gamomuSavebuli xmauri aris
75dB(A), maSin rodesac sinTeTikuri xmauri gamoTvlilia rogorc 80.6 dB(A).xmauri, romelic gamomuSavebulia mobiluri wyaroebis mier sustdeba garkveul
manZilze. dasusteba misdevs logariTmul nimuSs. samSeneblo samuSaoebis gamo
gamowveuli xmauris SemTxvevaSi gamoyenebul unda iqnas wertilovani wyaros
gavrcelebis modeli. wertilovani wyaros gavrceleba SeiZleba garkveul iqnas
Semdegnairad: xmis done1-xmis done2=20 log r2/r1. Es niSnavs, rom manZilis
gaormagebis yvela jerze xmis done iklebs 6dBA-iT “kvadratis
ukuproporciulobis kanoni”. MaRniSnuli proeqtis mSeneblobis xmauris
zemoqmedeba gaanalizebulia angariSSi “xmaurisa da vibraciis ganxilva” –Si,
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 135
romelic damatebulia danarTi 4-s saxiT. qvemoT mocemulia Semakamebeli
daskvna.
cxrili 7.4 xmauris done samSeneblo moednidan sxvadasxva distanciebze
sinTeTikurixmauris done TiToeul distanciaze (m,㏈(A))
15 30 50 100 150 200 250 300
80.6 80.6 74.5 70.1 64.1 60.6 58.1 56.1 54.5
cxrili 7.5. mosalodneli mSeneblobis xmauris zemoqmedeba sxvadasxva
dasaxlebul adgilebze
gamosakvlevi
punqti
gamosakvlevi
adgiliSTA.#
manZili
samSeneblo
moednis
sazRvarsa
daSenobis
Soris (m)
mosalodneli
done
(㏈(A))
gasaTvaliswinebeli
xmauris standari
(㏈(A))
① sacxovrebeli
korpusi
(2sarT)
marjvena
mxare 5+3003.0 94.5 65
② sacxovrebeli
korpusi
(2sarT
marjvena
mxare5+36016.7 79.6 65
③ sacxovrebeli
korpusi
(2sarT
marjvena
mxare5+48013.7 81.3 65
④ sacxovrebeli
korpusi
(6sarT
marjvena
mxare5+66023.9 76.5 65
⑤ qarxana
(2sarT)
marjvena
mxare
6+300
7.2 86.9 70
⑥ saavadmyofomarjvena
mxare 6+50044.2 71.2 65
⑦ sacxovrebeli
korpusi
(5sarT
marjvena
mxare 6+78022.6 77.0 65
⑧ farmacevtuli
kompania
marcxna
mxare 8+06037.1 72.7 70
⑨ avto
saxelosno
marcxena
mxare
8+060
14.0 81.2 70
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 136
gamosakvlevi
punqti
gamosakvlevi
adgiliSTA.#
manZili
samSeneblo
moednis
sazRvarsa
daSenobis
Soris (m)
mosalodneli
done
(㏈(A))
gasaTvaliswinebeli
xmauris standari
(㏈(A))
⑩ kerZo saxli
(1 sarT)
orive
mxare
8+500~EP
5.0 90.1 65
sakvlev sensitiur ubanze samSeneblo xmauriT gamowveul mosalodnelzemoqmedebebTan dakavSirebiT SeiZleba Semdegi daskvnebi gakeTeba:
mcire daSoreba samuSao ezodan da Senobebidan SenobebSi didadimoqmedebs xmauris doneze ZiriTadad imis gamo, rom ubani RaribiamcenareulobiT da Senobebs Termoizolacia ar aqvT, radganmocemul teritoriaze xmauri faqtobrvad, ar arsebobs;
fanjrebi dabali xarisxisaa da ver SeuSlis xels xmaurisgavrcelebs;
Senobebis pirveli rigi garkveulwilad faris funqciasSeasrulebs ukan mdebare SenobebisTvis. ukana Senobebic ufrodabalia da pataraa zomebiT da SeiZleba, maTTvis garkveuliSeRavaTi iyos mceneruli safaris mier asxletili daukumimarTulebiT gabneuli bgeriTi talRebi, magram pirdapiritalRebisgan maT araviTari dacva ar gaaCniaT;
impulsur bgeriT talRebs da dabali sixSiris vibraciebs
garkveulwilad Seamcirebs niadagis arseboba (rogorc es naCvenebia
P da S talRebis siCqaris magaliTze).
administraciuli RonisZiebebi moicavs:
aRWurvilobis jerovani Senaxva-gamarTvis praqtikis gamoyenebas
uqmi svlis reJimSi Zravebis muSaobis Tavidan acilebas
satransporto saSualebebis xmovani signalis gamoyenebis akrZalvas
erTdroulad momuSave teqnikis optimaluri kombinaciis marTvas
nu ganaTavsebT didi xmauris mqone teqnikas iseTs, rogorsac
warmoadgens safxvneli teqnika, sacxovrebel raionSi. safxvnelebi
ar aris aucilebeli ganTavsdes samuSao ubanze, isini SeiZleba
ganTavsdes sacxovrebeli teritoriidan 500 metris daSorebiT.
SemoifargleT samSeneblo samuSaoebiT dRis ganmavlobaSi da
akrZaleT Ramis samuSaoebi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 137
Tumca, zemoT aRwerili tradiciuli zomebi ar aris sakmarisi mocemul
gansakuTrebul SemTxvevaSi da rekomendirebulia xmauris droebiTi
barierebis gamoyeneba mSeneblobis periodis ganmavlobaSi.
cxrili 7.6 samSeneblo moedanze xmis Semcirebis gegma da xmis done
Semcirebis Semdgom.
N#
.
gamosakvlevi
adgiliSTA.#
distan-
cia
(m)
mosalod
neli
done
(㏈(A))
xmis
CamxSobi
kedlis
simaRle
(m)
Semcirebis
moculoba
droebiTi xmis
CamxSobi
kedlis
meSveobiT
(㏈(A))
xmauris done
Semcirebis
Semdgom
(㏈(A))
gasaTva-
liswine-
beli
xmauris
standari
(㏈(A))
samuSao
saaTebis
SezRudva
da
Seyvanis
periodis
regulire
ba
① sacxovrebeli
korpusi
(2sarT)
marjvena
mxare
5+300
3.0 94.5 7 13.7 80.8 65 ◎
② sacxovrebeli
korpusi
(2sarT)
marjvena
mxare
5+360
16.7 79.6 7 14.0 65.6 65 ◎
③ sacxovrebeli
korpusi
(2sarT)
marjvena
mxare
5+480
13.7 81.3 7 13.7 67.6 65 ◎
④ sacxovrebeli
korpusi
(6sarT)
marjvena
mxare
5+660
23.9 76.5 6 11.8 64.7 65
⑤ qarxana
(2sarT)
marjvena
mxare
6+300
7.2 86.9 7 14.5 72.4 70 ◎
⑥ saavadmyofo
marjvena
mxare
6+500
44.2 71.2 3 10.9 60.3 65
⑦ sacxovrebeli
korpusi
(5sarT
marjvena
mxare
6+780
22.6 77.0 6 12.6 64.4 65
⑧ farmacevtuli
kompania
marcxena
mxare
8+060
37.1 72.7 3 12.1 60.6 70
⑨ avto
saxelosno
marjvena
mxare
8+060
14.0 81.2 3 12.4 68.8 70
⑩ kerZo saxli (1
sarT)
orive
mxare
8+500~EP
5.0 90.1 7 14.6 75.5 65 ◎
mocemuli mciredi zemoqmedebis Serbileba SesaZlebelia Zravebis gamarTvis
praqtikisa da arasamuSao, manqanebis uwesrigo mdgomareobaSi muSaobis
gamoricxvis gziT. erTaderTi SezRudva, romelsac rekomendacia SeiZleba
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 138
gaewios, aris didi xmauris mqone danadgarebis, magaliTad, safxvnelebis
gamoyeneba sacxovrebeli zonebis gareT da Ramis samuSaoebis gamoricxva.
yvela satransporto saSualeba unda gaimarTos ise, rom maT mier gamocemulma
xmaurma da emisiam ar gamoiwvios muSebisa an adgilobrivi macxovreblebis
ukmayofileba. dasaxlebuli punqtebis maxloblad, sareabilotacio samuSaoebi
unda Semoifarglebodes dRis ganmavlobaSi SesrulebiT samuSao saaTebis
periodSi mavne zemoqmedebis Sesamcireblad. yvela satransporto saSualeba
unda Semowmdes da SekeTdes saWiroebis SemTxvevaSi imisaTvis, rom gamoiricxos
dazianebuli nawilebis eqspluataciiT gamowveuli xmauris gazrdili done.
reziume
samSeneblo xmauris zemoqmedeba warmoadgens droebiT xelisSemSlel faqtors
da ar ganixileba ZiriTad sakiTxad. Tumca, imdenad, ramdenadac bevri
sacxovrebeli Senoba mdebareobs sakmaod axlos samSeneblo koridorTan,
aucilebelia specifiuri Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba
damatebiT im zomebTan, romlebic gaTvaliswinebulia zogadi “jerovani
samSeneblo praqtikebiT”. 6-7 metriani simaRlis xmauris droebiTi barierebi
gamoyenebuli unda iyos sacxovrebeli an sazogadoebrivi nagebobebidan 50
metrze nakleb distanciaze ganxorcielebuli samSeneblo samuSaoebis
Sesrulebisas.
7.2.2.2 satransporto moZraobasTan dakavSirebuli xmauris zemoqmedeba (gzis
operirebis faza)
xmauris standartebi sacxovrebeli ubnebisaTvis qvemoTaa mocemuli: xmauris
maqsimalurad dasaSvebi doneebi mocemulia saSualo sidideebisa (xmauris
saSualo done - La.eq. dBA) da maqsimaluri (pikis) xmauris doneebisaTvis ( La max
dBA ). unda aRiniSnos, rom, arsebuli monacemebis Tanaxmad, xmauris doneebi
sazogadod TbilisSi aWarbebs xmauris maqsimalurad dasaSveb dones bevr
ubanze da, rogorc es demonstrirebuli iqna savele azomvebis dros, xmauris
done saproeqto teritoriis farglebSi aseve dasaSvebi maqsimumis zRvarze dgas
(58-dan 63 dBA –mde, maSin rodesac xmauris maqsimalurad dasaSvebi done
gzispira ubnebze uaxlovdeba 65 dBA-s). fonuri xmauri arsebuli gzis
maxloblad (La eq. 65 dBA, ubani 4) odnav maRalia, vidre axladdagegmili gzis
siaxloves.
satransporto moZraobiT gamowveuli xmauris analizi 2015 wlis martis TveSi
Caatara kompania “Nord East Progetti S.r.l.”–m kompiuteruli modelirebis
gamoyenebiT. angariSi mocemulia, rogorc damoukidebeli dokumenti (daskvniTi
Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavis
saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis
konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis
kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9 – nawili 5. “xmauris zemoqmedebis dinamikuri
modelireba gzis eqspluataciisas”). qvemoT mocemulia zemoqmedebisa da
Serbilebis strategiis Semajamebeli daskvnebi. amJamad Cven ganvixilavT
asaSenebeli axali gzis SemTxvevas gzis damproeqteblebis mier saerTaSoriso
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 139
da qarTvel eqspertebTan TanamSromlobiT Sedgenili satransporto
modelirebis saSualebiT. modelireba moicavs ara mxolod axali gzis
mSeneblobisa da eqspluataciis periods, aramed mSeneblobisSemdgom 20-wlian
periods satransporto moZraobis SesaZlo cvlilebebis gaTvaliswinebiT, rac
SeiZleba, gamoiwvios rigma parametrebma, rogoricaa momavalSi mosaxleobis
ricxovnobis zrda, ekonomikuri cvlilebebi, alternatiuli gzebis arseboba da
mravali sxva. modelirebisTvis saWiro monacemebad gamoyenebulia municipaluri
ganviTarebis fondis mier warmodgenil saproeqto dokumentaciaSi mocemuli
saprognozo maCveneblebi satransporto moZraobis Sesaxeb: TandarTuli faili
#2_damatebiTi informacia (ganmartebiTi baraTi)_Semowmeba 2 (2013 wlis 14
oqtomberi). am prognozidan (detaluri monacemebi ix. danarTSi) Cven
gamovTvaleT dRis manZilze satransporto saSualebebis saSualo maqsimaluri
raodenoba, romelic gadaadgildeba axal gzaze erTi wlis ganmavlobaSi. amas
garda, prognozebi iyofa satransporto saSualebebis saxeebis (msubuqi
avtomanqanebi, minivenebi, avtobusebi, satvirTo manqnebi da a.S.) mixedviT. ase
rom miviReT zusti monacemebi, Tu TiToeuli saxis ra raodenobis
satransporto saSualeba imoZravebs gzaze. sidideebi, romelTa gamoyenebiTac
warmoebda gamoTvlebi, warmoadgens wliuri saSualo dRiuri satransporto
moZraobis (AADT) statistikur monacemebs. amJamad “saqarTvelos saavtomobilo
gzebis departamentidan” xelmisawvdomia bolo 5 wlis statistikuri monacemebi.
monacemebSi Sedis wlis manZilze warmoebuli sezonuri gazomvebi, kerZod:
aprilSi, ivlissa da oqtomberSi. am gazomvebis monacemebiT miiReba AADT.qvemoT moyvanil cxrilebSi mocemulia faqtebi da Sedegebi bolo 5 wlis
manZilze S04 gzaze gaangariSebuli satransporto moZraobis Sesaxeb.
dReisaTvis saprognozo satransporto nakadi aris 17.895 avtomobili, mZime
avtomobilebis procentuli maCvenebliT 6,1%. es monacemebi Segrovilia dReSi 8
saaTis manZilze. ase rom saSualo saaTobrivi satransporto nakadi SeiZleba,
miCneuli iqnas 2237 avtomobilis tolad saaTSi, mZime avtomobilebis
procentuli maCvenebliT 6,1%. es aris 2011 wlis monacemebi, magram qarTveli
eqspertebisa da Dowha-s eqspertebis mixedviT (romlebic erToblivad
muSaobdnen zemoxsenebuli satransporto prognozebis #2 angariSze), isini
SeiZleba, CaiTvalos satransporto moZraobis maCveneblad gzis mSeneblobis
periodis dasasrulisTvis.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 140
sur. 7.3.
cxrili 7.7. saqarTvelos xmauris standartebi sacxovrebel ubnebze: xmauris
dasaSvebi maqsimaluri doneebi
droxmauris ekvivalenturi done
La.eq., db xmauris maqsimaluri done La max, db
zogadad sacxovrebeli ubnisTvis (sacxovrebeli Senobebis axlos)
7:00 – 23:00 55 70
23:00 – 7:00 45 60
saavtomobilo trasisa da rkinigzis mimdebared ganlagebuli sacxovrebeli
Senobebis pirveli rigis axlos*
7:00 – 23:00 65 80
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 141
droxmauris ekvivalenturi done
La.eq., db xmauris maqsimaluri done La max, db
23:00 – 7:00 55 70
* SeniSvna. mSeneblobidan daSorebul ubanze, romelic gamoyofs xmaurisgan daculi
sacxovrebeli saxlebis, sastumroebisa da saerTo sacxovreblebis pirvel eSelons 2
metriT, mimarTulia qalaqisa da raionis magistralebisa da rkinigzisken,
avtomobilebisa da rkinigzis mizeziT xmauris warmoSobis sidideebi La.eq da La maxdasaSvebia iyos 10 db-iT meti (sizuste = + 10 db; ix. frCxilebSi mocemuli sidideebi)
ZiriTad dasaSveb maCvenebelze.
imave pirobebSi, romlebic zemoT aris aRwerili, satransporto saerTo nakadi
mSeneblobisSemdgom 20-wlian periodSi aris 38.909 avtomobili, mZime
avtomobilebis procentuli maCvenebliT 5,2%.
Cvens gaTvlebis mizans warmoadgenda, dagvedgina xmauris bgeris wnevis
doneebis yvelaze araxelsayreli mdgomareoba. savaraudod, aseTi mdgomareoba
emTxveva dRis manZilze samomavlo satransporto nakads maSinac ki, Tu mZime
avtomanqanebis procentuli maCvenebeli Semcirdeba wlebis manZilze. xmauris
doneebisTvis satransporto moZraobis yvelaze araxelsayreli mdgomareobis
Seswavlis mizniT, es ukanaskneli nakadi BNPM meTodis mixedviT Tanabrad aris
gadanawilebuli urbanuli gzis samoZrao zolebze. cxadia, dRis saSualo
maCvenebeli daiyo 8-saaTian periodebad, ris Sedegadac miRebuli iqna saSualo
saaTobrivi nakadi, rac tolia 4864 avtomobili/saaTSi, mZime avtomobilebis
procentuli maCvenebliT 5,2%. rac Seexeba gzis eqspluataciis sawyis etaps,
siCqare unda dawesdes 80 km/sT da 60 km/sT. 100 km/sT siCqareze saubaria
Sualedur angariSSi #1 da danarTSi ..., magram ara am dokumentSi, radgan aseTi
siCqaris SemTxvevaSi Senobebis fasadze xmauris done iqneba 75 db. Sesabamisad,
prezentaciis dros gadawyda, rom Sualedur angariSSi #1 siCqare Semcirdes
xmauris Semcirebis mizniT, raTa SesaZlebeli iyos standartuli Serbilebis
zomebis miReba.
qvemoT moyvanil 7.8 cxrilSi mocemulia gzis eqspluataciiT gamowveuli
xmauris zemoqmedeba (Serbilebis zomebis gareSe) Senobebze.
qvemoT, rukaze mocemuli gamosaxulebebi gviCvenebs xmauris zemoqmedebas
saproeqto ubanze.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 142
cxrili 7.8. gzis eqspluataciiT gamowveuli xmauris zemoqmedeba Senobebze
(Serbilebis zomebis gareSe)
SeniSvna. dasaSveb zRvrul sidided saqarTveloSi dadgenilia 65 db
Senoba xmauris done, Leq (db)
Senobis axlos (gzaze
transportis moZraobis
siCqare 100 km/sT)
Senoba #1 75,0
Senoba #2 75,0
Senoba #3 75,5
Senoba #4 75,0
Senoba #5 75,4
Senoba #7 65,6
Senoba #8 64,8
Senoba #9 63,4
Senoba #10 61,3
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 143
sur. 7.4. gzis eqspluataciiT gamowveuli xmauris zemoqmedeba Senobebze
(Serbilebis zomis saxiT gamoyenebulia siCqaris Semcireba) (gzaze transportis
moZraobis siCqare: 80km/sT da 60 km/sT)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 144
cxrili 7.9.
SeniSvna. dasaSveb zRvrul sidided saqarTveloSi dadgenilia 65 db
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 145
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 146
sur. 7.5.
satransporto moZraobasTan dakavSirebuli xmauris zemoqmedebis Sefasebis
Sejameba:
rogorc xmauris modelirebis yvela winaswar da pirvel etapze da mocemul
SemTxvevaSic Cans, rom xmauris doneebi aWarbebs axali gzis siaxloves mdebare
SenobebisTvis (Senobebi #1, 2, 3, 4 da 5) dasaSveb maqsimalur sidideebs, magram
pirveli modelirebisgan gansxvavebiT, naTeli gaxda, rom siCqaris SezRudva da
specialuri asfaltis gamoyeneba amcirebs maqsimalur doneebs 1,5-2,0 db-iT
yvelaze araxelsayrel situaciaSic ki. garda amisa, siCqaris SezRudva 60 km/sT-
mde amcirebs maqsimalur doneebs fasadebze 1,5 db-iT. es faqti Zalian
mniSvnelovania, radgan iZleva informacias, rom mxolod xmauris sawinaaRmdego
ekranebis gamoyenebiT xmauris gavrcelebis Semcirebis mizniT SesaZlebelia
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 147
xmauris maqsimaluri donis Semcireba dasaSveb zRvrebamde. aRniSnuli
samarTliania orsarTuliani SenobebisTvis, yvelaze maRali Senobebis
SemTxvevaSi ki xmauri sakmaod Zlieria maRal sarTulebzec ki.
modelirebis Sedegebi aCvenebs xmauris Zalian maRal doneebs niadagidan didi
manZiliT daSorebul mimReb wertilebSi, rac Seesabameba #3, 4 da 5 Senobebis
mimReb wertilebs. yvelaze araxelsayreli mdgomareoba daikvirveba #3 da 4
Senobebis CrdiloeT da dasavleT fasadebze da CrdiloeTiT, #5 Senobis
aRmosavleT da dasavleT fasadebze. sxvaoba saprognozo xmauris donesa da
xmauris zRvars Soris dRis saaTebSi meryeobs 2-8 db-is farglebSi
transportis siCqaris 80 km/sT-mde SezRudvis pirobebSi da 2-6 db-is farglebSi
transportis siCqaris 60 km/sT-mde SezRudvis pirobebSi.
Semarbilebeli zomebi
winaswari garemosdacviTi Sefasebis sawyis etapebze ganxiluli Semarbilebeli
zomebi
winaswari garemosdacviTi Sefasebis sawyis etapebze SemoTavazebuli iqna
Semdegi Semarbilebeli zomebi:
siCqaris SezRudva. Serbilebis pirveli zomaa siCqaris SezRudva. DDsainJinro kontraqtori DOHWA-s mier Catarebulma winaswarma
miaxloebiTma gamoTvlam aCvena, rom 60 km/sT siCqaris zRvari iZleva
xmauris donis 1,3 db-iT Semcirebis saSualebas SedarebiT 80 km/sT
siCqariT moZraobis SemTxvevaSi da 2.2 db-iT Semcirebis saSualebas
SedarebiT 120 km/sT siCqariT moZraobis SemTxvevaSi. Tumca, es
Semarbilebeli zoma CaiTvala minimaluri efeqtis momtanad da
Sesabamisad, saWiroa damatebiTi Semarbilebeli zomebis miReba, radgan 60
km/sT siCqariT moZraobis SemTxvevaSic ki xmauris saprognozo done
aWarbebs dasaSveb zRvars. Tumca, siCqaris SezRudvis faqtori
SemoTavazebuli iqna, rogorc zoma, romelic unda ganxorcieldes
SedarebiT gviandel etapze, xmauris zemoqmedebisa da Serbilebis
detaluri modelirebis etapze, sxva zomebTan erTad kombinaciaSi.
sabolood gzis mocemul monakveTze transportis moZraobis siCqaris
SeTanxmebuli zRvaria 80 km/sT, xmaursawinaaRmdego barieris saproeqto
parametrebi ki misadagebulia am zRvars.
xmaursawinaaRmdego barierebi. xmaursawinaaRmdego barierebis mowyoba
aRiarebuli iqna, rogorc xmauris Semcirebis yvelaze efeqturi
RonsZieba. DD sainJinro kontraqtoris winaswari Sefasebis mixedviT,
xmaursawinaaRmdego barierebi unda dadges 1,6 km monakveTze (km 5+200 –
6+800). barierebis sigrZe da zusti ganlageba unda dadgindes, xolo
simaRle sxvadasxva wertilSi SeiZleba, gansxvavebuli iyos.
xmaursawinaaRmdego barierebis daproeqteba unda moxdes xmauris
modelirebis Sedegebze dayrdnobiT. xmaursawinaaRmdego barierebi ar
SezRudavs saWiro safexmavlo gadasasvlelebs, romlebic uzrunvelyofs
adgilobrivi mosaxleobis misadgomlobas axlomdebare mdinaris
napirTan.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 148
fanjrebis ormagi Seminva. xmauris Semcirebis kidev erTi saSualeba,
romelic msjelobis dagani iyo, aris sacxovrebeli saxlebis fanjrebis
ormagi Seminva, rogorc damatebiT izolacia. mizans am SemTxvevaSi
warmoadgens xmauris Semcireba 35-40%-iT (binebSi xmauris dasaSvebi donis
uzrunvelsayofad). kvlevebis Tanaxmad, standartuli ormagi Seminvis
fanjrebi (3 mm sisqis minebi 6 mm-iani SualediT minebs Soris)
uzrunvelyofs karg Tboizolacias, magram xmaurs ver amcirebs
saTanadod. xmauris Semacireblad saWiroa kidev ufro sqeli minebis
gamoyeneba da minebs Soris manZilis gazrda. akustikis mniSvnelovnad
gasaumjobeseblad fanjrebs unda hqondes kargi izolacia kideebSi.
rodesac fanjris CarCo myarad ar aris Casmuli, xmauris done
mniSvnelovnad izrdeba. izolaciis damatebiTi efeqti SeiZleba,
gamoyenebuli iqnas sacxovrebeli Senobis SigniT (da es mniSvnelovani
miRwevaa), magram aRniSnuli zoma ar gamodgeba xmauris Semacireblad
gareT, Senobis mimdebare teritoriaze.
xmauris Semcirebis mizniT xeebis dargva arc Tu efeqtur zomad iTvleba,
Tumca xeebis dargva cxadia, gamwvanebisa da xmaursawinaaRmdego barierebis
vizualuri zemoqmedebas efeqturad Searbilebs.
2014 wlis 17 agvistos gamarTul sajaro sakonsultacio Sexvedraze saproeqto
gzis gaswvriv mdebare sacxovrebeli saxlebis macxovreblebma wamoWres Semdegi
sakiTxebi:
vibraciis gavlena Zvel Senobebze (aRniSnuli sakiTxebi ganxilulia
nawilSi 7.2.3).
maRali (6,5 m da meti) xmaursawinaaRmdego barierebi miCneulia
arasasurveli vizualuri zemoqmedebis potenciur wyarod. maRali
kedlebis dadgmis SemTxvevaSi mxedvelobaSi unda iqnas miRebuli
proeqtis esTetikuri mxare. aseve, gaTvaliswinebuli unda iqnas
xmaursawinaaRmdego barierebSi gasasvlelebis gakeTeba, raTa xalxs
mdinareze misadgomloba ar SeezRudos. kedeli ar unda wyvetdes xalxs
mdinaris napirs da SemoTavazebuli kedeli unda iTvaliswinebdes
mosaxleobisTvis saWiro safexmavlo gasasvlelebs.
SedarebiT dabali (3.5 – 4 m) xmaursawinaaRmdego barierebisa da
fanjrebis ormagi Seminvis kombinacia miCneuli iqna SesaZlo variantad,
romelic unda Sefasdes xmauris Semcirebis zomebis modelirebisa da
daproeqtebis procesSi.
xmauris Semcirebis proeqti
xmauris Semcirebis zomebis Sefaseba moaxdina kompaniam “Nord East Progetti S.r.l.”xmaursawinaaRmdego barierebis, siCqaris SezRudvisa da sxvaTa Sesaxeb
amosavali monacemebiT xmauris modelirebis imave kompiuteruli programis
gamoyenebiT.
xmauris modelirebis monacemebad gamoyenebuli iqna dargis eqspertebis kvlevis
Sedegad miRebuli SemoTavazebuli satransporto moZraobis saprognozo
maCveneblebi. modelirebisas gamoyenebuli iqna monacemebi samomavlo
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 149
satransporto nakadebis Sesaxeb, kerZod, 24 wlisSemdgomi saprognozo
maCveneblebi, anu satransporto moZraobis amsaxveli maCveneblebi urbanuli
gzis agebidan 20 wlis Semdeg. gamoTvlebSi gamoyenebuli samomavlo
satransporto nakadis mniSvneloba jamSi tolia 38.909 avtomobilisa, mZime
avtomobilebis procentuli wiliT 5,2%. modelirebis Sedegebi Sejamebulia
qvemoT:
modelirebisa da analizis Sedegad damtkicda, rom: gzaze moZraobis
siCqaris SezRudva da specialuri asfaltis gamoyeneba amcirebs xmauris
maqsimalur doneebs mxolod 1,5-2,0 db-iT da amdenad, efeqtur zomad ver
CaiTvleba. Catarebulma analizma cxadyo, rom iq, sadac sxva specialuri
Semarbilebeli zomebi ar gamoiyeneba, xmauris donis gadaWarbebis
maregulirebeli zomebi SezRuduli moqmedebiT gamoirCeva #1, 2, 3, 4, 5 da
6 mimRebi Senobebis zogierT mimReb wertilSi urbanul gzaze
transportis siCqaris 60 km/sT-mde SezRudvis SemTxvevaSic ki.
transportis siCqaris 60 km/sT-mde SezRudvis SemTxvevaSic ki xmauris
done axali gzis siaxloves mdebare SenobebisTvis gadaaWarbebs dadgenil
dasaSveb zRvars. Semarbilebeli zomebi saWiroa Senobebze xmauris
mosalodneli doneebis Sesamcireblad (im SemTxvevaSi, Tu
gaTvaliswinebuli iqneba mgf-is mier ganxiluli siCqaris romelime
SezRudva (60 km/sT an 80 km/sT)) #2, 3, 4 da 5 SenobebisTvis. rac Seexeba
sxva Senobebs, xmauris done maTTvis iqneba dasaSveb zRvrebSi zemoT
miTiTebuli siCqaris SezRudvis orive variantSi (60 km/sT an 80 km/sT).
miuxedavad imisa, rom fanjrebis ormagi Seminva SesaZlebelia xmauris
Sesamcireblad, igi ar warmoadgens yvelaze efeqtur, komfortul da
ekonomiur zomas (jdeba Zviri; moiTxovs drosa da Tanxebs sacxovrebel
binebSi SesaRwevad; Seicavs riskis elementebs im TvalsazrisiT, rom
binis macxovreblebma fanjris CarCoebis gamocvlisas fanjris nebismieri
dazianebis SemTxvevaSi SeiZleba, moiTxovon fanjris aRdgenis
Rirebulebis gadaxda; binis mcxovreblebs SezRudulad SeeZlebaT
fanjris gaReba da sanitaruli normebis dacvis mizniT alternativis
saxiT saWiro gaxdeba haeris ventilaciis sistemis damontaJeba yvela
binaSi).
modelirebis Sedegebi cxadyofs, rom SenobaTa fanjrebze da fasadebze
raime samuSao (ZviradRirebuli Semarbilebeli zomebi) da gzis safaris
Secvlis variantebi unda gamoiricxos da xmauris dasaSvebi done (65 db)
miRweuli unda iqnas saTanado tipis xmaursawinaaRmdego barieris kedlis
agebiT. xmaursawinaaRmdego barieris kedlebis zusti da Sesaferisi
dizaini, ganlageba da forma aris absoluturi moTxovna xmauris
gavrcelebis Tavidan asacileblad ara mxolod horizontalur
sibrtyeSi, aramed vertikalurSic da aris standartuli moTxovnebis
dakmayofilebis Sedegi. xmauris Semcireba Senobebis maRal sarTulebze
saWiroebs xmaursawinaaRmdego barieris amaRlebas (8 metramde) zogierT
wertilSi.
xmaursawinaaRmdego barieris efeqturi dizainiT Sesasruleblad Catarda
Semdegi samuSaoebi xmauris modelis/rukis gamoyenebiT, romelic Seiqmna
proeqtis wina etapebze: a) Catarda zemoqmedebis modelirebis raundebi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 150
satransporto moZraobisa da gzis safaris monacemebis faqtoringiT da
xmaursawinaaRmdego barierebis konstruqciis zomebis, formebisa da tipebis
sxvadasxva ganzomilebebiT gamosaxviT asagebi xmaursawinaaRmdego barieris
adgilmdebareobis miaxloebiTi adgilis gansazRvriT; b) (a)-s safuZvelze
xmaursawinaaRmdego barieris optimaluri zusti mdebareobis, sigrZisa da
simaRlis (romelic sxvadasxvaa barieris mTel sigrZeze) dadgena da g)
xmaursawinaaRmdego ekranebis maxasiaTeblebis gaTvaliswinebiT
xmaursawinaaRmdego barieris masalebisa da dizainis variantebis SerCeva
evropisa da sxva qveynebis konkretul magaliTze.
rekomendaciebi “Nord East Progetti S.r.l”-is xmaursawinaaRmdego barierTan
dakavSirebiT9
kedlis modelirebis, analizisa da daproeqtebis samuSaoebis Sedegad miRebuli
kedlis parametrebi mocemulia qvemoT. navaraudebia iseTi xmaursawinaaRmdego
barieris mowyoba, romelic xasiaTdeba xmauris CaxSobis mcire unariT
(daaxloebiT 20 db) da amdenad, aris arc Tu ZviradRirebuli (ar aris
damzadebuli ZviradRirebuli masaliT da ar aris rTuli formis), magram aqvs
specialurad dadgenili optimaluri zomebis forma (rasac gansazRvravs
saproeqto gundi), raTa uzrunvelyos xmauris maqsimalurad arekvla da
Senobebis maRali sarTulebis dacva xmaurisagan.
xmaursawinaaRmdego barieris rekomendebuli mdebareoba (ix. danarTis
sur. 1 da sur. 3). kedlis saerTo sigrZea 682 m.
kedlis rekomendebuli simaRle – simaRle damokidebulia mdebareobaze,
radgan zogierT ubanze, sadac maRali Senobebia ganlagebuli, kedlis
simaRle unda iyos ufro maRali, xolo sxva ubnebze dabali kedlebic
sakmarisia. kedlis zusti simaRleebi ix. 1-li danarTis suraTebze 1 da 3
(mwvane zoli aRniSnavs xmaursawinaaRmdego barieris 5-metrian simaRles,
xolo cisferi zoli – barieris 3-metrian simaRles). kedlis simaRle
iqneba 3-dan 8 metramde mdebareobis gaTvaliswinebiT.
9 daskvniTi Semajamebeli angariSi – damatebiTi samuSaoebi, proeqti: Tbilisi-rusTavissaavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli Senoba-nagebobebis konstruqciulimdgradobisa da maTze xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9):xmaursawinaaRmdego barierebis saerTo proeqti.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 151
sur. 7.10. xmaursawinaaRmdego barieris ganlageba (zedxedi); cisferi xazi: 3 m
simaRlis kedeli. mwvane xazi: 5 m simaRlis kedeli.
sur. 7.11. xmaursawinaaRmdego barieris horozintaluri xedi
60 km/sT
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 152
80 km/sT
100 km/sT
sur. 7.12. xmaursawinaaRmdego barieris monakveTi GMP-is Senobebis win (60, 80 da100 km/sT moZraobis SemTxvevaSi)
xmaursawinaaRmdego kedlis ankireba warmoadgens xmaursawinaaRmdego
barieris panelis tipiur monakveTs. panelis ankireba xdeba betonis
safuZvelze da aRWurvilia usafrTxoebis barieriT eqspluatirebuli
gzis mxridan (sur. 4).
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 153
sur. 7.13. xmaursawinaaRmdego barieris panelis tipiuri monakveTi
xmaursawinaaRmdego kedeli amotrialebuli “L” formisaa, rac
optimaluria rogorc xmis CaxSobis, ise ekonimiurobis TvalsazrisiT.
mTels msoflioSi es gadawyveta maRalefeqturad aris miCneuli. ix. sur.
4 da sur. 5.
sur. 7.14. rekomendebuli “L” formis xmaursawinaaRmdego barieris paneli
xmaursawinaaRmdego kedlis masala da arqiteqturuli dizaini –
Sesaferisi masalisa da dizainis araerTi variantia SesaZlebeli (da
yvela maTgani Tanabari efeqturobiT uzrunvelyofs xmauris arekvlas). am
variantebis praqtikaSi gamoyenebis magaliTebi mocemulia suraTze 7.8. am
variantebidan arc erTi ar aris arc rTuli da arc Zviri.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 154
sur. 7.15. liTonis xmaursawinaaRmdego barierebi. damzadebuli italiur
qarxanaSi “CIR Ambiente“
kedlis SesaZlo/rekomendebuli daniSnuleba SeiZleba, iyos urbanuli
bulvaris funqciis Sesruleba adgilobrivi mosaxleobisTvis axali gzis
paralelurad – Semdegi ori meTodidan erT-erTi an orive meTodis
kombinaciaSi gamoyenebiT: 1) xmaursawinaaRmdego kedlis gamwvaneba
(suroTi an sxva mcenareebiT) da 2) kedlis nawilis damzadeba ara miniT,
aramed sxva masaliT, romelzec bavSvebi an mxatvrebi moxataven sakuTari
gemovnebiT. Sedegad miviRebT kulturul-dasasvenebeli funqciis mqone da
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 155
ara teqnologiur-industriuli xasiaTis konstruqcias, rac bulvars
rekreaciul funqcias mianiWebs. es RonisZieba gazrdis qalaqis tipis
bulvaris, rogorc rekreaciuli da dasvenebis adgilis, mimzidvelobas
da imavdroulad, mocemul teritorias unikalurobas mianiWebs
kulturuli TvalsazrisiT. amas garda, dainteresebis SemTxvevaSi meriam
SeiZleba, gamoacxados axalgazrda arqiteqtorebis konkursi inovaciuri
xmaursawinaaRmdego barieris Sesaqmnelad saproeqto gundis angariSSi
mocemuli ZiriTadi moTxovnebisa da specifikaciebis gaTvaliswinebiT.
Senobebis maRal sarTulebze xmauris Sesamcireblad saWiroa
xmaursawinaaRmdego barieris simaRlis gazrda 8 metramde.
xmaursawinaaRmdego barieris daskvniTi detaluri proeqti
kompania “Nord East Progetti S.r.l.”-is rekomendaciebisa da sakonsultacio gundTan
konsultaciis safuZvelze DD kontraqtorma SeimuSava xmaursawinaaRmdego
barieris saboloo proeqti. gzis mocemul monakveTze transportis moZraobis
siCqaris SeTanxmebuli zRvaria 80 km/sT, xmaursawinaaRmdego barieris
saproeqto parametrebi ki misadagebulia am zRvars.
saboloo jamSi, dadginda, rom saWiroa 3-8 m simaRlis panelebis mowyoba mwvane
ubanze urbanuli gzis uSualo siaxloves da mis gaswvriv. yvela ekrans
zemodan unda hqondes difraqciuli paneli damontaJebuli saWiro kuTxiT
vertikalur kedelTan mimarTebaSi. qvemoT moyvanili cxrili gviCvenebs
xmaursawinaaRmdego barierebis ganlagebasa da parametrebs:
cxrili 7.9. xmaursawinaaRmdego barierebis ganlageba
#
sadgurisigrZe, m
SeniSvnadasawyisi bolo simaRle 3m simaRle 5m simaRle 8m
1 5+170 5+340 170 - -gamWvirvale
paneli
2 5+342 5+460 - - 118gamWvirvalepaneli
3 5+462 5+550 - 88gamWvirvalepaneli
3 5+550 5+592 - 42 -gamWvirvalepaneli
4 5+594 5+720 - 126 -gamWvirvalepaneli
5 6+720 6+840 - 120 -gamWvirvalepaneli
6 5+338 5+344 - - 6gamWvirvalepaneli
7 5+485 5+464 - - 6gamWvirvalepaneli
8 5+590 5+596 - 6 -gamWvirvalepaneli
sul 170 294 218
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 156
# daxasiaTeba erTeuli raod.fasi
(lari)Tanxa(lari)
1 2 3 4 5 6
angariSi # 11. xmauris Semcirebis zomebi (sacxovrebeli Senobebi)
xmagaumtari kedeli (H=3.0m)
11.1 xmagaumtari kedlis safuZvlismowyoba
11.1.1
betonis Semasworebeli fena h=20 smB20F200W6
m3 23,80127,320 3 030
11.1.2
kedlis safuZvlis rkinabetoniskonstruqcia (sulfatmdgradi cementiB30F200W6) foladis konstruqciisada Seficvris CaTvliT
m3 184,45338,510 62 438
11.1.3
xmagaumtari panelis mowyoba (panelissimaRle=2.0m). fasSi Sedis panelismosawyobad saWiro yvela masala damontaJis Rirebuleba
m 170,001
310,391 222 766
xmagaumtari kedeli (H=5.0m)
11.2 xmagaumtari kedlis safuZvlismowyoba
11.2.1
betonis Semasworebeli fena h=20 smB20F200W6
m3 67,62127,320 8 609
11.2.2
kedlis safuZvlis rkinabetoniskonstruqcia (sulfatmdgradi cementiB30F200W6) foladis konstruqciisada Seficvris CaTvliT
m3 462,46338,510 156 547
11.2.3
xmagaumtari panelis mowyoba (panelissimaRle=4.0m). fasSi Sedis panelismosawyobad saWiro yvela masala damontaJis Rirebuleba
m 294,002
597,967 763 802
xmagaumtari kedeli (H=8.0m)
11.2 xmagaumtari kedlis safuZvlismowyoba
11.2.1
betonis Semasworebeli fena h=20 smB20F200W6
m3 71,94127,320 9 159
11.2.2
kedlis safuZvlis rkinabetoniskonstruqcia (sulfatmdgradi cementiB30F200W6) foladis konstruqciisada Seficvris CaTvliT
m3 413,76338,510 140 062
11.2.3
xmagaumtari panelis mowyoba (panelissimaRle=7.0m). fasSi Sedis panelismosawyobad saWiro yvela masala damontaJis Rirebuleba
m 218,004
861,332 1 059 770
angariSi # 11 sul: (gadatanilia SejamebaSi) 2426185,54
# daxasiaTebaerTeuli
raod.fasi
(lari)Tanxa(lari)
1 2 3 4 5 6
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 157
angariSi # 11. xmauris Semcirebis zomebi (farmacevtuli kompania “GMP”)
xmagaumtari kedeli (H=3.0m)
11.1 xmagaumtari kedlis safuZvlis mowyoba
11.1.1
betonis Semasworebeli fena h=20 smB20F200W6
m3 8,20127,320 1 044
11.1.2
kedlis safuZvlis rkinabetoniskonstruqcia (sulfatmdgradi cementiB30F200W6) foladis konstruqciisa daSeficvris CaTvliT
m3 63,53338,510 21 504
11.1.3
xmagaumtari panelis mowyoba (panelissimaRle=2.0m). fasSi Sedis panelismosawyobad saWiro yvela masala damontaJis Rirebuleba
m 265,001
310,391 347 254
angariSi # 11 sul: (gadatanilia SejamebaSi) 369801,70
7.2.3 vibraciis zemoqedeba
winaswari Seswavlebi da daskvnebi (2013 – 2014 wlebi)
fonuri vibracia proeqtiT gaTvaliswinebuli gzis monakveTis gaswvriv
gacilebiT naklebia maqsimalurad dasaSveb zRvarze (21 – 25dbV 69-74dbV-Tan
SedarebiT). arsebuli gzis mimdebare teritoriaze (gzidan 2 m-iT daSorebul
trotuarze) registrirebuli vibracia Seadgens 65dbV, rac aseve warmoadgens
vibraciis maCvenebels kritikuli zRvaris qvemoT. vibracia mkveTrad mcirdeba
distanciis gazrdasTan erTad. maqsimalurad dasaSveb zRvars vibraciisaTvis
warmoadgens kriteriumi, romelic fasdeba janmrTelobaze vibraciis
zegavlenis mixedviT. uaxloesi sacxovrebeli Senobebi (orsarTuliani nageboba,
5km +480) ganTavsebuli iqneba saproeqto gzidan 14 m-is daSorebiT. am manZilze
satransporto moZraobiT gamowveuli vibraciis zemoqmedeba fasdeba rogorc
umniSvnelo. igive SeiZleba iTqvas regularuli tipis vibraciis zemoqmedebaze,
romelic dakavSirebulia avtomanqanebis Zravebis Cveulebrivi muSaobiT
gamowveul vibraciaze samSeneblo samuSaoebis drosac.
Tumca, arsebobs araregularuli tipis samSeneblo samuSaoebi, romelic
dakavSirebulia mdgradi akustikuri talRebis gamowvevasTan (“seismuri tipis
zemoqmedeba”, Soki, Seryeva, zogjer aseve miewereba vibracias), ramac SeiZleba
gavlena moaxdinos mimdebare Senobebis struqturul mTlianobaze. zogadad, es
SeiZleba problemad iqces, Tuki axali mSenebloba moicavs maRali donis
vibraciis gamomwvev aqtivobebs (anu ximijebis CaWedebas an didi datvirTvis
moZraobebs), Rrma gaTxriT an gauwylovneba-drenaJirebisa da amoSrobis
samuSaoebs. vibraciiT gamowveuli ziani Cndeba maSin, rodesac samSebeblo
samuSaoebi, rogoricaa ximinjebis damontaJeba an gruntis gamkvriveba,
warmoqmnis Sesabamis talRebs miwis fenaSi, romelic gamomwvevi wyarodan
gareT, mimdebare teritoriaze “gamoedineba”. mSenebloba Cveulebriv warmoSobs
miwis “moarul” deformacias, romelsac icnoben “ralis talRebis”
saxelwodebiT. am talRebis intensivoba mcirdeba wyarodan distancirebasTan
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 158
erTad, rac, Tavis mxriv, damokidebulia niadagis tipze an mimdebare
teritoriis simyifeze; da mainc, talRebi SeiZleba kvlavac sakmarisad Zlieri
iyos, da gamoiwvios diskomforti, zianic ki. arsebobs ori fundamenturi
meqanizmi vibraciiT gamowveuli dazianebisa —1) fenebs Soris datvirTviT
gamowveuli deformacia, da 2) niadagis im fenebis dajdoma, romlebsac
saZirkveli eyrdnoba. Tuki niadagis dajdoma ar xdeba Tanabrad, aman SeiZleba
deformacia da ziani gamoiwvios. miwis amgvari diferencirebuli dajdoma
SeiZleba aseve gamoiwvios Rrma gaTxriTma samuSaoebmac, romelic arsebuli
saZirkvelis mimdebare teritoriaze warmoebs, an miwisqveSa wylebis doneebis
cvlilebam mimdinare drenaJirebisa an amosaSrobi samuSaoebis warmoebis gamo,
romelic aucilebelia mSeneblobis ubnis nestisagan dasacavad. mocemul
SemTxvevaSi, Tuki arsebobs Senobebi momavali gzis an samSeneblo obieqtis
maxloblobaSi, es riski SeiZleba Serbildes aucilebeli samSeneblo
meTodebis gamoyenebiT, rac moaxdens vibraciis donis minimalizacias
mSeneblobis procesis periodSi. Senobebis dacva SeiZleba Setanili iqnas
proeqtSi, Tuki es aucilebeli iqneba arsebuli Senobebis struqturis mimdinare
pirobebis safuZvliani gamokvlebis Semdeg. arsebuli fundamentis gamagreba
Cveulebriv xorcieldeba imisaTvis, rom Tavidan iqnas acilebuli gaTxrebiTa
da drenaJireba-amoSrobiTi samuSaoebiT gamowveuli ziani. radganac mxolod
mcire raodenobis Senobebia sakmaod karg mdgomareobaSi, xSirad Zneli xdeba
diferenciacia mSeneblobis dawyebamde arsebul dazianebasa da mimdebare
teritoriaze axali mSeneblobiT gamowveul SesaZlo zians Soris. am
gansxvavebis dasadgenad, mSeneblobis dawyebamde unda Catardes mimdebare
ubnebze mdebare nagebobebis gamokvleva-Seswavla, rom aisaxos yvela bzari da
saZirkvelis vertikaluri proeqciebi da Wrilebi mSeneblobis dawyebamde.
xSirad mSeneblobiT gamowveuli dazianeba SesaZloa gadaiWras sxva wyaroebis
daxmarebiT, mSeneblobis Semdgomi da mSeneblobamde periodis fotoebis,
profilebisa da Wrilebis SedarebiTi Seswavlis safuzvelze.
imis gaTvaliswinebiT, rom axali gzis mimdebared arsebuli zogierTi Senoba
cud mdgomareobaSia, mxedvelobaSi iqna miRebuli vibraciis potenciuri
zemoqmedeba, rac saWiroebs Semdgom analizs. samSeneblo samuSaoebiTa da gzaze
transportis moZraobiT gamowveuli vibraciis potenciuri zemoqmedebis
Sesafaseblad mimdebare Senoba-nagebobebze mgf-m dagegma da ganaxorciela
detaluri kvlevis programa. vibraciis kvlevebis samuSaoTa moculoba
mocemulia cxrilSi qvemoT:
cxrili 7.10. vibraciis kvlevebis rekomendebuli samuSaoTa moculoba
gasazomi parametrigazomviswertili
gazomvis mizanisizustisxarisxi
Senoba-nagebobebisinventarizacia
sacxovrebelikorpusebi, yvela
bina
arsebuli bzarebisa da sxvadazianebebis aRricxva; Senobebisarsebuli mdgomareoba
gruntis jdomaSesabamisigrunti
ㆍgruntis jdoma da yrilisa da
gruntis CamoWriT gamowveulikonstruqciis mosalodnelijdoma
zusti
miwisqveSa Zvrebisgazomva
gruntimSeneblobisubnis axlos
ㆍmiwisqveSa Zvrebisa da
mdgradobis gazomvazusti
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 159
gasazomi parametrigazomviswertili
gazomvis mizanisizustisxarisxi
mSeneblobis ubnis axlos
deformaciissiCqaris/daZabulobis
Semowmeba
Sesabamisi ubnebikedlis gareT
ㆍgruntis wnevis gazomva ukana
mxares
ㆍdeformaciisa da daZabulobis
gazomva saWiroebisamebr
-
miwiqveSa paralelulimoZraobebis gazomva
gruntimSeneblobisubnis axlos
ㆍgverdiTi gadaadgilebis gazomva
mSeneblobis ubnis axlos
ㆍmosalodneli zemoqmedeba
konstruqciaze
zusti
muSa vibravia/xmauri anvibracia ximinjebis
Casmisas
gadawydebaprioritebebis
gaTvaliswinebiT
ㆍsamSeneblo manqana-danadgarebis
simZlavre garemozezemoqmedebis gaTvaliswinebiT
standartuli
konstruqciis dabzarvabzaris
marjvniv/marcxniv
ㆍsamuSaoebiT gamowveuli
konstruqciis bzarebisgazomva
-
niadagis formula
Senobebis, gzisubnebisa damdinarisnapirebismimdebare ubnebi
sacxovrebel Senobebze vibraciisa da seismuri datvirTvis damatebiTi kvlevebi
Catarda 2015 wels kvalificiuri konsultantis “Nord East Progetti S.r.l.”-is mier.
vibraciis detaluri kvlevebi da daskvnebi (2015 w.)
2015 wlis martis da Tebervlis TveebSi kompania “Nord East Progetti S.r.l.”-ma
proeqtis “Tbilisi-rusTavis saavtomobilo gzis proeqtis monakveTze arsebuli
Senoba-nagebobebis konstruqciuli mTlianobisa da maTze xmaurisa da vibraciis
zemoqmedebis kvleva (monakveTi 2, km 5,2-6,9)” farglebSi Caatara kvleva. kvlevis
Sedegebi Sejamebuli da warmodgenilia angariSSi saxelwodebiT: “proeqtis
Sesrulebis daskvniTi Semajamebeli angariSi da rekomendaciebi”. samuSaoebi
Catarda rekomendebuli “samuSaoTa moculobis” mixedviT (cxrili 7.10).
winamdebare “winaswari garemosdacviTi Sefasebis” Tanaxmad, angariSis sruli
teqsti mocemulia calke tomad (t. III), “winaswari garemosdacviTi Sefasebis” me-
10 danarTis saxeliT. Sefasebuli sacxovrebeli Senobebis ruka mocemulia
qvemoT. #1 Senoba dasangrevia masze pirdapiri zemoqmedebis gamo da
Sesabamisad, am Senobaze vibraciis zemoqmedebis Sefasebis aucilebloba ar iyo.
vibraciis zemoqmedebis Sefaseba ganxorcielda Senobebze #2-dan #10-is
CaTvliT. gaanalizebuli iqna samSeneblo aRWurvilobis muSaobiT gamowveuli
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 160
SesaZlo vibraciis zemoqmedebis saxeebi, romlebic mocemulia punqtSi 12.13
(cxrili 2.6).
mSeneblobiT gamowveuli vibraciis zemoqmedeba:
a) zemoqmedeba Senoba-nagebobebze:
yvela Senobas aqvs masStaburi da seriozuli dazianebebi; imis gamo, rom
saeqspluatacio vadaSi maTze ar Catarebuli aranairi saremonto Tu teqnikuri
momsaxureobis samuSao, gauaresebulia Senobebis samSeneblo masalebis xarisxi,
risi Sedegic aris korozia da armaturis Reroebis gaSla, saidanac cviva
betoni, wylis infiltracia, gajis Camoyra da sxva, rac miuTiTebs Senobebis
savavalo mdgomareobaze.
Tumca, Sesrulebuli modelirebis Tanaxmad da imis daSvebiT, rom samSeneblo
samuSaoebis sawarmoeblad ar iqneba gamoyenebuli mZime manqana-danadgarebi da
mSeneblobis sensitiuri meTodebi (mag., afeTqeba), garda im danadgarebisa da
meTodebisa, rac mocemulia proeqtis “kompetenciis sazRvrebiT” – samSeneblo
samuSaoebiT gamowveuli vibracia ar Seqmnis Senobebis ZiriTadi konstruqciis
rRvevis an dazianebis safrTxes. 2.13 punqtSi (cxrili 2.6) miTiTebuli
aRWurvilobis gamoyenebasTan dakavSirebiT raime amkrZalveli zomebis
gamoyenebis rekomendacia proeqtis farglebSi mocemuli ar aris imis gamo, rom
miwaze samuSaod yvelaze mniSvnelovani/sensitiuri meqanizmebis gamoyeneba
moxdeba mcire droiT. gamoyenebuli iqneba sagzao satkepnebi da
pnevmaturborblebiani satkepnebi da am meqanizmebis sxva alternatiuli
saSualebiT an meTodiT Secvla SeuZlebelia iqidan gamomdinare, rom gzis
safuZvlis eqspluataciis vada, rac datkepvnam unda uzrunvelyos, Zalian
mniSvnelovania. xarisxiani datkepvna xangrZlivi eqspluataciis winapirobaa.
datkepvnis samuSaoebi saWiro ubnebze gagrZeldeba maqsimum 2-3 dRis manZilze,
ra periodSic ZiriTadi Semawuxebeli faqtori iqneba xmauri.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 161
Tumca, naTelia, rom ar arsebobs imis garantia, rom “proeqtis Sesrulebis
daskvniTi Semajamebeli angariSi da rekomendaciebis” me-2 nawilSi (“winaswari
garemosdacviTi Sefasebis” me-10 danarTi) Setanili TviTneburi miSenebebis
samSeneblo samuSaoebis warmoebis procesSi Senobebis ngrevas ar gamoiwvevs.
aseTi TviTneburi miSenebebi Senobebze gadanawilebulia araTanabrad da
Sesrulebulia sxvadasxva masalis gamoyenebiT. maTi mzidi konstruqciebi aris
zedmetad Txeli/susti. es ZiriTadad exeba liTonis konstruqciebs, romlebic
Zlier drekadia da iRuneba. elementebis anawyobebi farTis momatebis mizniT
mravali xarveziT xasiaTdeba: cementi dabali xarisxisaa, Semavseblis zomebi
sxvadasxvaa da rac mTavaria, aSkaraa, rom cementis xsnaris Casxma moxda
vibrirebis gareSe. rkina-betonis Reroebi ar aris daculi da zogierTi betonis
fila gamofitvisa da dazianebis gamo momZvralia. sainJinro-konstruqciuli
TvalsazrisiT, TviTneburi miSenebebis arc mSeneblobis meTodebi da arc
gamagreba ar akmayofilebs samoqalaqo mSeneblobisa da usafrTxoebis normebs.
sur. TviTneburi miSenebis magaliTi
b) zemoqmedeba Senobebis mobinadreebze:
saproeqto gundma saerTaSoriso standartebTan Sesabamisobis uzrunvelyofis
mizniT Seafasa vibraciis zemoqmedeba Senobebis mcxovreblebze (proeqtis
biujetidan damatebiTi Tanxebi am samuSaoze gamoyofili ar yofila).
Catarebuli samuSaoebis Sedegad, SeiZleba, gakeTdes Semdegi daskvnebi:
samSenebelo samuSaoebis warmoebisas Senobebis macxovreblebi
Sewuxdebian vibraciis gamo. vibraciis zemoqmedeba SenobebSi 2 da 4
mSeneblobis periodSi gadaaWarbebs DI# 4150-2 stardartiT dasaSveb
zRvars 1,50-2,00 db-iT (gansxvaveba umniSvneloa) da iqneba sagrZnobi. gzis
eqspluataciis periodSi maqsimaluri vibracia (romelic Seesabameba
saerTaSoriso standartebs) SesamCnevi iqneba SenobebSi 2 da 4.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 162
Tumca, aRniSnuli zemoqmedeba gardauvalia mSeneblobis procesSi da
SeSfoTebis xangrZlivoba Semoifargleba mxolod samSeneblo samuSaoebis
warmoebis saaTebiT, rodesac imuSavebs sagzao satkepni da pnevmaturi CaquCi.
erTaderTi rekomendacia am problemasTan dakavSirebiT Semdegia: samSeneblo
samuSaoebis warmoebisas vibraciasTan dakavSirebiT Senobebis mobinadreebis
pretenziebis Semcirebis mizniT rekomendebulia mgf-m, zedamxedvelma
konsultantma da/an misma kontraqtorma samSeneblo kompaniam (romelic ufro
mosaxerxeblad CaiTvleba saqarTvelos kanonmdeblobiTa da mgf-s mier
zedamxedvelTan da samSeneblo kompaniasTan gaformebuli kontraqtebis
mixedviT) acnobos mcxovreblebs mosalodneli SeSfoTebis Sesaxeb da
daarwmunos, rom vibracia maT usafrTxoebas riskis qveS ar daayenebs.
samSenebelo zemoqmedebis Serbileba Senobebze
Serbilebis dauyovnebeli zomebi
mSeneblobiT gamowveuli vibracia ar moaxdens zemoqmedebas sacxovrebeli
Senobebis ZiriTad konstruqciaze da amdenad, maT dasacavad raime
dauyovnebeli Semarbilebeli zomebis miReba aucilebeli ar aris.
mobinadreebis pretenziebis SemTxvevaSi mSeneblobis periodSi gamowveul raime
dazianebasTan dakavSirebiT unda Semowmdes Senoba-nagebobebis inventarizaciis
sia, sadac asaxulia Senobebis mdgomareoba samSeneblo samuSaoebis dawyebamde.
gansxvavebiT sacxovrebeli saxlebis ZiriTadi konstruqciisa, TviTneburi
miSenebebi dangrevis riskis qveS aris seismuri/vibraciuli tipis zemoqmedebis
mizeziT, samSeneblo samuSaoebis zemoqmedebaTa CaTvliT. am miSenebebis
usafrTxoebis riskebi mudmivad arsebobs miuxedavad imisa, aigeba axali gza Tu
ara (zomieri simZlavris nebismierma seismurma movlenam SeiZleba, gamoiwvios am
miSenebebis dazianeba an ngreva). aseTi safrTxis Tavidan acilebis mizniT
saWiroa TviTneburi miSenebebis demontaJi an maTi gamagreba. demontaJi
savaraudod, ar aris maincdamainc optimaluri gamosavali, radgan am miSenebebs
garkveuli Rirebuleba aqvs maTi mosargebleebisTvis. unda daigegmos arsebuli
TviTneburi miSenebebis gamagreba da zedamxedveloba kvalificiuri inJinris
mier da Semdeg es gegma ganxorcieldes SemuSavebuli sainJinro proeqtis
mixedviT. aRniSnuli samuSaoebi sakmaod did dros saWiroebs. gamagrebis
Rirebuleba ki damokidebuli iqneba gamagrebis SerCeul variantze.
daskvniTi Semajamebeli angariSis Sesabamis TavSi mocemulia TviTneburi
miSenebebis gamagrebis rekomendaciebi da saproeqto naxazebi, rac sainJinro-
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 163
konstruqciuli TvalsazrisiT warmoadgens arsebuli problemis saimedod da
samudamod gadawyvetis gzas. es Semarbilebeli zomebi gulisxmobs #2, 3, 4, 5 da
6 Senobebis droebiT gamagrebas (es Senobebi yvelaze axlos mdebareobs gzasTan
da maTze TviTneburi miSenebebi yvelaze didi safrTxis qveS aris).
rekomendebuli droebiTi gamagreba gulisxmobs martiv, swraf da
araZviradRirebul variantebs, romlebic ZiriTadad gulisxmobs TviTneburi
miSenebebis sayrdeni konstruqciebis gamagrebas foladis sayrdeni svetebis
damatebis gziT.
TviTneburi miSenebebis usafrTxoebis riskebis droebiTi gadawyvetis naxazebi
da samuSaoebis moculobis specifikacia mocemulia winamdebare angariSis
danarTSi 9. sruli angariSi warmodgenilia calke tomis (t. III) saxiT, rogorc
danarTi 10.
monitoringi da Serbilebis damatebiTi zomebi
rekomendebulia #2, 3 da 4 Senobebis monitoringis gegmis SemuSaveba
saZirkvlebsa da konstruqciebze aqselerometrebiT damontaJebiT. monacemTa
dafiqsireba unda xdebodes ganuwyvetliv da unda iZleodes sixSiris pikur
maCveneblebs siCqaris saxiT, rogorc aRniSnuli miTiTebulia DI# 4150-3
standartSi. monitoringi unda dawesdes da tardebodes seismuri
aqselerometrebis Semdegi sqemiT dayenebiT:
erTi sensori saZirkvlebze;
erTi sensori Sua sarTulze;
erTi sensori Senobis bolo sarTulze.
monitoringi unda tardebodes samuSaoebis warmoebis mTel periodSi.
aqselerometrebis damontaJeba da vibraciis mudmivi monitoringi CW
kontraqtoris movaleobaa. zedamxedvel kontraqtorsac eqneba wvdoma
damontaJebul mowyobilobebze da SesaZlebloba, Seamowmos maTi Cvenebebi
nebismier dros, moTxovnis safuZvelze. zedamxedveli kontraqtori
aqselerometrebis yoveldRiur Cvenebebs miiRebs kviraSi erTxel. garda amisa,
zedamxedvel kontraqtors eqneba sakuTari portatuli vibrometri yovel kviras
vibraciebis intensivobis gasazomad sxvadasxva samuSao ubanze.
#6 Senobis monitoringi unda moxdes vibraciisa da Zvrebis kombinirebulad
gazomvis gziT. aseTi zoma saWiroa imis gaTvaliswinebiT, rom am Senobis
siaxloves Casatarebelia specialuri samuSao sagzao satkepniT da SemavsebliT
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 164
mdidari niadagis tipologiis gaTvaliswinebiT. Zvrebi unda gaizomos wrfivi
gadaadgilebis sensorebiT an inklinometrebiT, romlebic mierTebuli iqneba
marTvis blokze uwyveti gazomvis mizniT.
#6 Senobis monitoringiT unda mowmdebodes, Senobis pirveladi daTvalierebis
dros dafiqsirebuli bzarebi isev aqtiuria Tu ara da xom ar moxdeba maTi
gafarToeba Semdgomi samuSaoebis Sedegad. garda amisa, unda Catardes bzarebis
qselze samuSaoebis zemoqmedebis zogadi kvleva.
Senobis saZirkveli ganicdis jdomas samxreT-aRmosavleT kuTxeSi; aseTi tipis
jdoma (niadagSi “daZirva”) aSkarad Cans gare kedlebze bzarebis mimarTulebiT.
imis dasadgenad, jdoma Sewyda Tu ara, rekomendebulia bzarebis mzomis
dayeneba, raTa dadgines, problema kvlavac arsebobs Tu aRmoifxvra. aseTi zoma
Zalian efeqturia, radgan gzis mSeneblobis dros dagegmili samuSaoebis
Sedegad SeiZleba, es arasasurveli movlena gaZlierdes.
TviTneburi miSenebebis mdgomareobis gauaresebis/dazianebis SemTxvevaSi (mag.,
Tu monitoringis dros gamovlinda axali bzarebi) mSeneblobis periodSi
(magaliTad, seismuri aqtivoba), dauyovnebliv unda ganxorcildes “daskvniTi
Semajamebeli angariSiT” gaTvaliswinebuli gamagrebis RonisZiebebi.
vibraciis zemoqmedeba gzis eqspluataciis periodSi
gzis eqspluataciiT gamowveuli vibraciis zemoqmedeba Sefasda Senobebsa da
Senobebis macxovreblebze zemoqmedebis TvalsazrisiT.
a) zemoqmedeba Senobebze:
gzis eqspluataciis periodSi Senobebze raime zemoqmedebas, ramac
SeiZleba dazianeba gamoiwvios, adgili ar eqneba.
b) zemoqmedeba Senobebis macxovreblebze:
garda #2 Senobisa, gzis eqspluataciis periodSi yvela sxva Senobis
mobinadreebze vibraciis zemoqmedeba iqneba DI# 4150-2 standartiT
dasaSveb zRvrebSi, radgan vibraciis done gzidan 15-16 metrze metad
daSorebul nebismier wertilSi dasaSveb zRvrebSia.
vibraciis zemoqmedeba #2 Senobis nawilis macxovreblebze gadaaWarbebs
dasaSveb zRvars gzaze transportis 90 km/sT-ze emti siCqariT moZraobis
SemTxvevaSi.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 165
Semarbilebeli zomebi
#2 Senobis nawilisTvis gaTvaliswinebuli Semarbilebeli zoma
gulisxmobs imas, rom gzaze transportis moZraobis siCqare ar unda
aWarbebdes 90 km/sT-s. dRemde Catarebuli xmauris gegmisa da modelirebis
kvlevis Tanaxmad, urbanul gzaze transportis moZraobis siCqare
dadgenilia 60-80 km/sT. gzis mocemul monakveTze SeTanxmebuli siCqaris
zRvaria 80 km/sT.
monitoringi
mgf-s dainteresebis SemTxvevaSi alternativis (da ara mkacri moTxovnis)
saxiT SeiZleba, #2 SenobaSi dadges vibraciis sensorebi gzis
eqspluataciiT gamowveuli vibraciis monitoringis mizniT gzis
Cabarebisa da gaxsnidan 2-3 Tvis ganmavlobaSi.
7.2.4 mdinaris sanapiros dacvasTan dakavSirebuli sakiTxebi
Catarebulia detaluri hidravlikuri Seswavla (ix. danrTi 8, sadac mdinaris
kalapotis doneebi, dinebis siCqare, nakadis simZlavre da sxva hidrologiuri
parametrebia naCvenebi sxvadasxva nakadebis reJimisaTvis. aRwerilia
gafarTovebuli sayrdeni kedlisa da mimdinare situaciebTan dakavSirebuli
variantebi). ganixiles uaxloesi- orTaWalis HPP kaSxlis operirebis sakiTxebi.
Sefasda proeqtis potenciuri zemoqmedeba mdinaris napiris mimdebare daucveli
monakveTebis eroziaze. Catarebulma kvlevebma uzrunvelgvyo monacemebiT wylis
nakadis siCqareze, gamoSvebul nakadebze da wylis nakadis maqsimalur doneebze
sxvadasxva WrilebisaTvis da mdinaris orTave napirze. ganisazRvra nakadis
zogadi gamorecxvisunarianobis siRrme 1000 weliwadze ganmeorebadi
periodisaTvis. am monacemebma inJinrebs misces sawyisi baza mdinaris napiris
safaris Sesabamisi daproeqtebisaTvis da misi mdgradobis uzrunvelsayofad.
hidrologiuri parametrebis cvlileba safaris gafarTovebis gamo metad
umniSvneloa (qvemoT ix. sur.7.1.A, romelic gviCvenebs Wrilebis 1 da 2
hidrologiur parametrebs sayrdeni kedlis zemowelze da ufro meti
detalizaciisaTvis ix. danarTi 8, danarTebi -3;). amave dros, geoteqnikurma
kvlevam cxadyo, rom mdinaris arxi am ubanze warmoiqmneba kldovani qanebiT da
ar arsebobs mdinaris napiris lateraluri eroziisa an napiris adgilobrivi
ganrecxvis riski mdinaris zemowelSi an mis qvemowelSi damcveli safaris
Seqmnis gamo. mxolod ukanaskvnel 300 m-ian monakveTze sayrdeni kedlidan
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 166
qvemowelis 1 km-iani ubnis manZilze, sanapiros mosworebuli zoli da marjvena
napiri Sedgeba aluvialuri riyis qvebisa da xreSis Semcveli niadagisagan.
mdinaris kalapotis cvlilebebis procesebis dros, mdinare adgilobrivad
iwvevs umniSvnelo lateralur erozias, romelic male qreba da procesi
grZeldeba sxva mimarTulebiT. hidrologiurma Seswavlam gviCvena (ix.
maqsimaluri nakadis kalapoturi doneebi danarT 8-Si, danarTebSi 1 da 3), rom
damcavi safaris ageba marjveba sanapiroze ar gamoiwvevs marcxena sanapiros an
imave marjvena sanapiros sxva damatebiTi ubnebis datborvas. wyaldidobis
zonebi sayrdeni kedliTa da mis gareSe naCvenebia qvemoT sur. 7.5. mdinaris
arxis ufro detaluri geologiuri aRwera da hidroinJinrebis saTanado
komentarebi mocemulia qvemoT:
mdinare mtkvris kalapotisa da misi ubnebis liTologiuri da geodinamiuri
mdgomareoba Tbilisi-rusTavis avtomagistralis mimdebare segmentis farglebSi
(km0+000 km7+200). Tu visaubrebT SesaZlo geologiuri cvlilebibis Sesaxeb gzis
proeqtis sanapiro kedlis mSeneblobis gamo, mdinare mtkvris mSenebare segmenti
unda gaiyos 3 nawilad:
1. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis dasawyisidan (5km+100)
zemowelze 1 km is gaswvriv;
2. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis farglebSi (5km+100 –
6km+760)
3. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis bolos (6km+760)
qvemowelze 1 km gaswvriv.
qvemoT calk-calkea warmodgenili: aRniSnuli segmentis liTologiuri
struqturis mokle aRwera da geodinamiuri mdgomareoba segmentis SigniT.
mocemul teqstualur axsna-ganmartebas erTvis TiToeuli segmentis Wrilis
daxasiaTeba, jamSi sul 6 segmenti.
1. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis dasawyisidan (5km+100)
zemowelze 1 km-is gaswvriv;
1 km-iani segmentis manZilze proeqtis kedlis dasawyisidan (5km+100), mdinaris
kalapoti sruliad Camoyalibebulia da gamagrebulia kldis qanebiT – susti da
zomierad susti qviSaqvebiT da Tixis qanebiT – argilitebiT, zomierad Zlieri
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 167
da Zlieri, saSualod daSrevebuli da uxeSad daSrevebuli, polimiktikuri da
vulkanuri warmoSobis tufuri qviSaqvebiT. mdinaris kalapotis marjvena napiri
warmoadgens maRali terasis kalTas. mdinaris kalapotis napirze, mdinare
aSiSvlebs myar kldovan qanebs TiTqmis yvelgan. kldovani masala aseve
SiSvldeba terasis kalTaze, ufro did simaRleebze, TiTqmis yvelgan. mdinaris
xeoba asimetriulia am segmentis farglebSi, marcxena napiri ar aris iseTi
maRali, rogorc marjvena sanapiro, magram kalapoti Rrmadaa Casmuli kldovan
qanebSi marcxena napirzec. aq simaRle mdinaris fskeridan 10-12 metria da
gverdebze klde yvelgan SiSvldeba. mdinaris kalapotis fskeri aseve
warmoadgenilia kldovani masaliT. amdenad, mdinaris kalapoti, romelic
Camoyalibda ZiriTad kldovan qanebSi, mdgradia mocemuli segmentis farglebSi
da ar Cans aqtiuri geodinamiuri procesebi, eroziuli procesebis CaTvliT.
2. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis farglebSi (5km+100 – 6km+760)
mdinare მტკვრის kalapoti, proeqtis kedlis segmentis farglebSi Camoyalibda
aseve kldovan qanebSi. marcxena napiris morfologia praqtikulad igivea, rac
pirvel segmentSi, anu mdinaris terasis kldovani napiri grZeldeba mocemuli
segmentis gaswvrivac. rac Seexeba marjvena napirs, mocemuli segmentis
farglebSi is mniSvnelovnad dabldeba zemo segmentTan SedarebiT. marjvena
napiri aseve warmodgenilia kldovani masaliT. kldovani qanebi SiSvldeba
mdinaris kalapotis fskerisaken, magram zogierT ubanze SeiniSneba aluvialuri
riyis qvebis savaraudod Txeli, ara umetes 2-3 m, sisqis fena. jamSi, mdinaris
kalapoti mdgradia am segmentis farglebSi; ar aRiniSneba raime aqtiuri
fizikuri / geografiuli procesebi, siRrmiseuli an lateraluri eroziis
CaTvliT.
3. mdinaris kalapotis segmenti proeqtis kedlis bolosken (6km+760) qvemowelze 1
km gaswvriv.
proeqtis kedlis bolodan (6km+760), magistrali uxvevs marjvniv da
mniSvnelovnad Sordeba mdinares. marcxena napiri isev warmogvidgens
maRalkldovan napirs da saimedod daculia, marjvena napiri ki TandaTanobiT
dabldeba da gadaedineba pirvel mosworebul terasaze. es ukanaskvneli ki,
Tavis mxriv, aseve dabldeba da TandaTan esazRvreba sanapiros mosworebul
ubans. zegani sakmaod farTea aq da misi siganis bunebrivi xazis variacia didia,
rac xels uwyobs wylis farTo nakadis ganvrcoba-gadadinebas wyaldidobis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 168
dros da misi energiis ganbneva-Sesustebas. am segmentze rogorc mosworebuli
sanapiro ubani, aseve marjvena napiri struqturirebulia aluvialuri riyis
qvebiTa da xreSuli niadagiT. mdinaris kalapotis cvlilebebis procesSi
mdinare adgilobrivad iwvevs umniSvnelo lateralur erozias, romelic male
qreba da Semdeg procesi viTardeba sxva mimarTulebiT. ar aRiniSneba Rrma
erozia mosworebul ubanze.
amgvarad, saboloo jamSi, SeiZleba iTqvas, rom mdinare kuras xeobis fskeri
mdgradia mTeli aRwerili segmentis manZilze. mdinaris kalapotis udidesi
nawili Casmulia kldovan masalaSi da mdgradia eroziis procesis mimarT;
mxolod bolo segmentisaken marjvena napiri dabldeba da dafarulia riyis
qvebiT da xreSiT, sadac zogjer aRiniSneba lateraluri erozia, Tumca es
procesebi ar aris farTomasStabiani. im dros, rodesac saSualo da mcire
nakadebis wylis done iwevs, ar SeiniSneba mdinaris kalapotis arsebiTi
cvlilebebi, magram gamonaklis SemTxvevebSi, didma wyaldidobam (romlis
drosac wylis donem SeiZleba gadaaWarbos ZiriTadi kldovani qanebis
sakarnizo dones napirebze) SeiZleba gamoiwvios wylis nakadebis gadmodineba
zogierT sanapiro adgilebSi da wyaldidoba garkveul ubnebze.
hidrologiuri kalkulacia (wylis maqsimaluri gdamodineba, doneTa
Sesabamisi maCveneblebi, mdinaris nakadebis saSualo siCqare da sxva)
xorcieldeba sam SemTxvevaSi – md. mtkvris arsebuli mdgomareobis pirobebSi,
iunilateraluri da bilateraluri damcavi kedlebis mSeneblobis SemTxvevaSi.
mdinaris hidravlikuri elementebis cxrilis Tanaxmad, (ix. danarTis 8-is
damateba 1-is cxrilebi 1 da 3 da am cxrilebidan motanili amonaweri, romelic
qvemoT mocemulia cxr. 7.12 da 7.13-is saxiT), wylis nakadis maqsimaluri
modinebis SemTxvevaSi, mdinaris siCqare daproeqtebuli ubnis daRmavali nakadis
gaswvriv arasdros aremateba 4-5 m/wm. es niSnavs, rom arsebul pirobebSi,
iunilateraluri da bilateraluri damcavi kedlebis mdinaris kalapotSi
mSeneblobis SemTxvevaSi, nakadis siCqare ar Seicvleba, Sesabamisad, damcavi
kedlis mdinaris kalapotSi agebis SemTxvevaSi, nakadi ar gamoiwvevs negatiur
zemoqmedebas mdinaris sanapiroze. arsebobs SesaZlebloba, rom mdinaris
mxolod marjvena dabali sanapiro daitboreba, rac xdeba yoveli wyaldidobis
dros arsebul pirobebSic.
cxrili 7.12. mdinare mtkvaris hidravlikuri elementebi arsebul pirobebSi
(Wrilebi ganTavsebulia damcavi kedlis zemowelSi)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 169
cxrili 7.13. mdinare mtkvaris hidravlikuri elementebi iunilateralurikedlis pirobebSi (Wrilebi ganTavsebulia damcavi kedlis zemowelSi)
niSnulebi
m.abs.
kveTiselementebi
kveTisfarTobi
ωMm2
nakadissigane
Β m
saSualosiRrme
h m
nakadisqanobi
і
saSualosiCqareMν m/wm
wylisxarjiQ m3/wm
niSnulebi
m.abs.
kveTiselementebi
kveTisfarTobi
ωMm2
nakadis
siganeΒ m
saSualo
siRrmeh m
nakadisqanobi
і
saSualosiCqareMν m/wm
wylisxarjiQ m3/wm
ganivi #2 L =250 m
364.88 mdinariskalapoti
128 87.0 1.47 0.00190 1.76 225
366.00 mdinariskalapoti
229 94.0 2.44 0.00148 2.18 499
367.00 mdinariskalapoti
327 101 3.24 0.00152 2.68 876
368.00 mdinariskalapoti
432 108 4.00 0.00162 3.18 1374
369.00 mdinariskalapoti
546 119 4.59 0.00172 3.60 1966
370.00 mdinariskalapoti
668 124 5.39 0.00180 4.10 2739
371.00 mdinariskalapoti
795 129 6.16 0.00182 4.51 3585
ganivi #1 L =300 m
365.26 mdinariskalapoti
136 66.0 2.06 0.00127 1.81 246
366.50 mdinariskalapoti
224 76.0 2.95 0.00135 2.37 531
367.50 mdinariskalapoti
306 88.0 3.48 0.00160 2.88 881
368.50 mdinariskalapoti
398 96.0 4.14 0.00175 3.39 1349
369.50 mdinariskalapoti
497 101 4.92 0.00185 3.91 1943
370.50 mdinariskalapoti
600 105 5.71 0.00195 4.43 2658
371.50 mdinariskalapoti
706 109 6.48 0.00205 4.95 3495
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 170
niSnulebi
m.abs.
kveTiselementebi
kveTisfarTobi
ωMm2
nakadissigane
Β m
saSualosiRrme
h m
nakadisqanobi
і
saSualosiCqareMν m/wm
wylisxarjiQ m3/wm
ganivi #2 L =250 m
364.88 mdinariskalapoti
128 87.0 1.47 0.00190 1.76 225
366.00 mdinariskalapoti
229 94.0 2.44 0.00148 2.18 499
367.00 mdinariskalapoti
327 101 3.24 0.00148 2.64 863
368.00 mdinariskalapoti
432 108 4.00 0.00152 3.08 1331
369.00 mdinariskalapoti
546 119 4.59 0.00165 3.52 1922
370.00 mdinariskalapoti
668 124 5.39 0.00175 4.04 2699
371.00 mdinariskalapoti
795 129 6.16 0.00178 4.46 3546
Ganivi #1 L =300 m
365.26 mdinariskalapoti
136 66.0 2.06 0.00127 1.81 246
366.50 mdinariskalapoti
224 76.0 2.95 0.00135 2.37 531
367.50 mdinariskalapoti
306 88.0 3.48 0.00157 2.86 875
368.50 mdinariskalapoti
398 96.0 4.14 0.00168 3.32 1321
369.50 mdinariskalapoti
497 101 4.92 0.00179 3.84 1908
370.50 mdinariskalapoti
600 105 5.71 0.00190 4.38 2628
371.50 mdinariskalapoti
706 109 6.48 0.00200 4.89 3452
analogiuri situaciaa saproeqto segmentis zemowelSi, sadac siCqare da
mdinaris nakadis doneebi umniSvnelod gansxvavdeba samive aq moyvanil
SemTxvevaSi. geologiuri kvlevis Tanxmad, mdinaris kalapoti proeqtis
mocemul ubanze da zemowelSi Sedgeba ZiriTadi kldovani qanebisagan da
wyaldidoba ver gamoiwvevs erozias an nebismier sxva saxis negatiur
zemoqmedebas drois mokle periodis ganmavlobaSi (maqsimum 48 saaTSi). zemoT
warmodgenili informaciis safuZvelze, Cven SegviZlia davaskvnaT, rom damcavi
kedeli, romelic unda aSendes mdinaris kalapotSi, ar moaxdens araviTari
saxis negatiur zemoqmedebas mdinaris napirebze mocemuli saproeqto monakveTis
arc zemowelisa da arc qvemowelis ubnebze.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 171
sur.7.10. mdinaris kalapotis arxis sxvadasxva ganivebi zemowelSi sayrdeni kedlidan 1km-iT daSorebiT
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 172
sur. 7.11. mdinaris arxis sxvadasxva ganivebi sayrdeni kedlis monakveTze
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 173
sur. 7.12. mdinaris kalapotis arxis sxvadasxva ganivebi qvemowelSi sayrdeni kedlidan 1km-iT daSorebiT
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 174
sur.7.13. legenda
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 175
sur 7.14 wyaldidobis zonebi sayrdeni kedliTa da mis gareSe
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 176
Semarbilebeli RonisZiebebi
proeqtis CarCoebis farglebSi ar mogveTxoveba araviTari damatebiTi
Semarbilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba. zogadad, mxari unda davuWiroT
saxelmwifos Zvel gegmebs, romlebic dakavSirebulia mdinaris kalapotis
regulirebasa da damcavi safaris mSeneblobasTan mdinare mtkvaris orive
napirze q. rusTavamde, rogorc wyaldidobis makontrolebel zomebs.
7.2.5 qvis gadamamuSavebeli sawarmoebi da masalaTa transportireba
zemoqmedeba
Semavsebeli masalis moculoba, romelic unda iqnas transportirebuli qvis
gadamamuSavebeli sawarmoebidan da gruntis karierebidan miwayrilebis
mosawyobad, Seadgens 254,000 m3. damcavi kedlis asagebad saWiroa190,000 ㎥
raodenobis Semavsebeli masala. qvis sawarmoebisa da gruntis karierebis
identificireba warmoadgens samSeneblo samuSaoebis kontraqtoris movaleobas.
sanam samSeneblo samuSaoebi daiwyeba, kontraqtorma unda gansazRvros, romeli
qvis sawarmoebi da gruntis karierebi unda iqnas gamoyenebuli da asaxos es
samSeneblo samuSaoebis aRweraSi, samuSao gegmasa da teqnikur moTxovnebSi. 2.16
TavSi zogierTi licenzirebuli qvis gadamamuSavebeli sawarmo
SemoTavazebulia rogorc materialuri maragis potenciuri wyaro. yvela es
sawarmo mdebareobs mocemuli proeqtis mimdebare teritoriaze, md. mtkvris
zeganis 2km-ian zolis farglebSi. am qvis sawarmoebis gamoyeneba minimumamde
daiyvans masalaTa transportirebasTan dakavSirebul riskebs. ar warmoiqneba
axali misadgomi gzebis saWiroeba, xolo ukve arsebuli mokle misasvleli
gzebi am sawarmoebidan proeqtis ubnebamde axlosac ki ar kveTs dasaxlebuli
ubnebidan arc erTs.
mSeneblobis kontraqtori valdebulia Seamowmos xsenebuli sawarmos
moculoba da gadawyvitos sxva qvis sawarmodan da gruntis karieridan
momaragebis saWiroeba.
Semarbilebeli RonisZiebebi
imdenad, ramdenadac safiqrebelia, rom mSeneblobis kontraqtori mimarTavs da
iyenebs mxolod licenzirebul qvis sawarmoebs da gruntis karierebs,
licenziaSi dafiqsirebulia eqspluataciis sazRvrebi da garemodacviTi
moTxovnebi, xolo mosalodneli zemoqmedeba Serbilebulia licenziis
mflobelis Sesabamisi saqmianobiT. am SemTxvevaSi warmodgenili gzS-s mTavari
moTxovnaa samSeneblo masalebis mxolod licenzirebuli mommarageblis
gamoyeneba.
im SemTxvevaSi, Tuki mSeneblobis kontraqtori gadawyvets sakuTari qvis
sawarmoebisa da gruntis karierebis eqspluatacias, kontraqtorma unda
moipovos licenzia garemos dacvis saagentodan. licenzia gaicema garkveuli
SezRuduli SesaZleblobisaTvis da es SezRudvebi ise unda Sesruldes, rom ar
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 177
daziandes mdinaris mimdebare sanapiro zegani. am SemTxvevaSi bunebrivi nariyi
nakadi qvis sawarmos teritoriis bunebrivi regeneraciis SesaZleblobas iZleva.
saeqpluatacio samuSaoebis dasrulebis Semdeg kontraqtori movalea aRadginos
gruntis karierisa da qvis sawarmos teritoria: uzrunvelyos teritoriis
mdgradoba da garemo reliefTan Sesabamisoba, dafaros da amoavsos teritoria
niadagis zedapiruli feniT da mcenareuli balaxiTa da buCqebiT. saWiroebis
SemTxvevaSi, ganaxorcielos anti-eroziuli RonisZiebebi: moawyos zedapiruli
wylebis sadrenaJo sistemebi, aagos beqebi, miwayrilebi da sxva, dargos anti-
eroziuli mcenareebi. kontraqtorma unda SeimuSavos qvis gadamamuSavebeli
sawarmos menejentisa da aRdgenis detaluri gegma.
ramdenadac ar aris gamoricxuli, rom mSeneblobis kontraqtorma arCios
licenziis mopoveba sakuTari gruntis karierisa da qvis sawarmos
amuSavebisaTvis; am SemTxvevisaTvis winamdebare GZS warmogvidgens im zogad
moTxovneb, romlebic unda dakmayofildes gruntis karierebisa da qvis
sawarmoebis daTvaliereba-Seswavlis periodSi.
saerTod, qvis sawarmoebis teritoriebi warmoadgenen garemoze zemoqmedebis
ZiriTad wyaroebs mtvriTa da xmauriT dabinZurebis, biomravalferovnebis
dakargvis da mavne nivTierebebis daRvris SesaZleblobis gamo. miRebuli
SezRudvebis gauTvaliswineblad qvis sawarmoebis eqspluataciam SeiZleba
gamoiwvios sanapiro zeganis hidrologiis cvlileba, da eroziisa da
landSaftis degradaciis dasabami gaxdes. gruntis karierebis operaciuli
procedura ganixilavs Semdeg principebs: (i) moaxdinos im Semavsebeli masalis
raodenobis maqsimalizacia, romelic SeiZleba efeqturad iqnas gamoyenebuli
karieridan, (ii) moaxdinos eroziisa da danaleqi masalebis minimalizacia, (iii)
SeinarCunos mdinaris wylis xarisxi, (iv) daicvas haeris xarisxi gaTxriTi
samuSaoebis periodSi, (v) moaxdinos cocxali bunebis karierSi Cavardnis
prevencia, da (vi) aRadginos teritoria mSeneblobis Semdeg. kontraqtori
gamoyenebs mxolod gruntisa da qvis im sanqcirebuli karierebis teritoriebs,
romlebic warudgenen klients aucilebeli samTavrobo licenziis asls
masaliT mis momaragebamde.
Semarbilebeli gegma, romelsac kontraqtori unda mihyves karieris
teritoriaze Semdegia: (i) mxolod garemos dacvis oficialuri pirebis mier
mowonebuli karieri iqneba gamoyenebuli proeqtSi; (ii) karieris marTva
(aRdgenis CaTvliT, Tuki is mohyveba garkveuli samuSaos dasrulebas) srul
SesabamisobaSi unda iyos garemosdacviT yvela aRiarebul standartebTan da
teqnikur pirobebTan; (iii) karieris teritoriisa da misi mimdebare garemos
gaTxrebi da aRdgeniTi samuSaoebi unda xorcieldebodes garemos dacvis
TvalsazrisiT usafrTxod da saimedod, MoE–sa da RD–s moTxovnebis sruli
dakmayofilebiT; (iv) gruntis karierebis teritoria ise unda iyos
organizebuli, rom uzrunvelyos drenaJireba da vizualuri erTgvarovneba, an
Seqmnas mudmivi rezervuarebi / miwayrilebi. damatebiTi gruntis karierebi,
saWiroebis SemTxvevaSi, ver gaixsneba MoE–s sanqcionirebisa da im
teritoriebis aRdgeniTi samuSaoebis gareSe, romlebic aRar gamoiyeneba.
niadagis zedapiruli fenebi gruntis karierebis Riobidan Seinaxeba da
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 178
xelmeored gamoiyeneba karieris xelaxali ganaSebianebis - revegetaciis mizniT,
MoE–s moTxovnebis Sesabamisad.
gruntis karierebisa da qvis sawarmoebis marTvis zogadi, rekomendirebuli
principebi:
ar moaxdinoT gruntis amoReba sarezervo karieridan, sanam gruntis
amosaRebi yvela vargisi karieris moxmarebis SesaZlebloba ar
amoiwureba. gamoiyeneT SerCeviTi amoReba da SerCeviTi zeda fenebi,
rogorc es naCvenebia gegmebze.
misaRebia mxolod masalis licenzirebuli momwodeblis samsaxuris
gamoyeneba
aamuSaveT da aRadgineT mTavrobis mier lokalizebuli da
uzeunvelyofili karieris wyaroebi, romelic mowonebuli iqneba inJinris
mier.
ar gaTxaroT dadgenili SezRudvebis miRma.
gruntis karieri unda gamwvandes misi gaTxris Semdeg.
gruntis karierebis daxurvis Semdeg, mSeneblobis konrtaqtorma unda
ganaxorcielos aRgdenisa da landSaftis dizainis gegma.
gruntisa da sxva masalebis adgilobrivi gzebi ziandeba transportirebiTa da
samSeneblo aRWurvilobisa da teqnikis gamoyenebiT. karieris yvela
teritoriasa da adgilobriv gzebze zemoqmedebis Sesamcireblad, kontraqtorma
unda uzrunvelyos dasaxlebul ubnebTan axlos mdebare gruntis sazidi
satvirTo manqanebis mier gamoyenebuli adgilobrivi gzebis morwyva, da
aRadginos adgilobrivi gzebi maT pirvandel mdgomareobamde.
zomebi, mimarTuli mtvrisa da emisiuri zemoqmedebis Serbilebisaken, iseve
rogorc uvargisi sawvavis gamoyenebiTa da satransporto saSualebebis
gaumarTavi muSaobiT gamowveuli mdinaris potenciuri dabinZurebis
Semarbilebebeli RonisZiebebi, unda iyos dabinZurebis prevenciuli zemoT
aRwerili zomebis analogiuri, magram mocemuli sensitiuri ubnebis kontroli
ufro mkacrad unda xorcieldebodes. gzebis departamentisa da mSeneblobis
kontraqtoris garemos dacvis personalma meti yuradReba unda miaqcios qvis
gadamamuSavebel sawarmoebs monitoringis periodSi.
MoE da garemos dacvis inspeqtorati valdebulni arian akontrolon qvis
sawarmoebisa da karieruli kompaniebis eqspluataciis Sesabamisoba. gzebis
departamentma unda gaakontrolos mSeneblobis kontraqtorebis licenziebic im
SemTxvevaSi, Tuki isini interesdebian qvisa da gruntis karierebiT.
7.2.6 azbestis Semcveli narCenebi
zemoqmdeba
proeqtis ganxorcieleba iTvaliswinebs uamravi Senobis demontaJs, maT Soris
sacxovrebeli saxlebis, damxmare nagebobebisa da saofise dawesebulebebis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 179
CaTvliT. am SenobaTagan bevri gadaxurulia azbestis Semcveli masaliT. 6
komerciuli kompaniis nagebobaTa demontaJi warmoqmnis jamSi 7000m2 azbestis
Semcvel narCens. kerZo saSinao meurneobis 49 nagebobis demontaJi (ZiriTadad ki
damxmare nagebobebis gadaxurvis masala) warmoSobs daaxlovebiT 2000 m2
azbestis Semcvel narCens. amgvari narCeni masalis arajerovanma menejmentma
SeiZleba gamoiwvios mniSvnelovani zemoqmedeba garemoze.
Serbileba
ukanaskvnel wlebSi sxvadasxva IFI–is dafinansebiT saqarTveloSi
damkvidrebuli LARP-isa da RAP–is debulebebis Tanaxmad, mflobelebi, rogorc
wesi, nebadarTulni arian gamoiyenon nagebobebis demontaJis Semdeg morCenili
masala. Sesabamisad, demontaJis samuSaoebi xorcieldeba, umeteswilad,
mflobelebis mier da isini gankargaven narCen masalasac. Tumca, mocemul kerZo
SemTxvevaSi proeqtis aRmasruleblebma da samSeneblo samuSaoebis
kontraqtorebma Tavis Tavze unda aiRon azbestis narCenebis marTvis
pasuxismgebloba. MDF-ma, rogorc aRmasrulebelma saagentom (EA) unda Seitanos
samSeneblo samuSaoebis kontraqtSi moTxovna, rom samSeneblo samuSaoebis
kontraqtori iqiravebs Sesabamis sertificirebul pirs – narCenebis operators,
romelic uzrunvelyofs azbestis narCenebis jerovan da usafrTxo ganTavseba-
ganadgurebas, saukeTeso saerTaSoriso praqtikebis Sesabamisad. azbestis
narCenebis ganTavsebis Rirebuleba unda iqnas gaTvaliswinebuli proeqtis
biujetis Sedgenis periodSi kontraqtis SemuSavebisa da molaparakebis
procesis dros.
saqarTveloSi arsebobs SezRuduli raodenoba kompaniebis, romelTac aqvT
relevanturi gamocdileba da romelTac gaiares specialuri treningebi
azbestis masalis usafrTxo ganTavseba-ganadgurebasTan dakavSirebiT. erT-erT
aseTi kompanias warmoadgens “Gamma Ltd.” meore kompaniaa “Sanitari Ltd”, romelsac
aqvs saSiSi narCenebis ganTavsebis generaluri licenzia. samSeneblo
samuSaoebis (CW) kontraqtorma unda mimarTos narCenebis im operators,
romelsac aqvs sakmarisi gamocdileba, licenzia saqmianobaze da Sesabamisi
sertifikati.
7.2.7 benzin- gasamarTi sadgurebis demontaJi
zemoqmedeba
mocemuli proeqtis ganxorcieleba moiTxovs gazis gasamarTi 9 sadguris
demontaJs, romlebic amJamad 6 kompaniis mflobelobaSia. kompaniebi - Socar
Georgia Petroleum, romelic flobs 2 gasamarT sadgurs da galfi, romelic 3
sadgurs ganagebs, warmoadgenen did kompaniebs, romlebic marTaven gazis
sawvavis gasamarTi sadguris qselebs mTeli saqarTvelos masStabiT. isini
moaxdenen mTeli moZravi aRWurvilobis demontaJs, sawvavis rezervuarebis
CaTvliT, da gadaitanen maT sakuTar, Tbilisis gareubnebSi mdebare sawvavis
Sesanax bazebze. kompaniebs aqvs sawvavis daRvris marTvisaTvis gankuTvnili
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 180
sakuTari sawvavis narCenebis damasufTavebeli danadgarebi, absorbentuli
aRWurviloba da qviSis tomrebi. sawvavis daRvris araSesabamisi marTvis gamo
dabinZurebis riski ar aris maRali.
2 danarCeni kompania SedarebiT mcirea. erT-erTi maTgani ar aris operaciuli
organizacia. orive kompaniis biznesi mudmivi zemoqmedebis qveSaa da isini ar
gegmaven sakuTari saqmianobis axal adgilas gadatanasa da xelaxal dafuZnebas.
aqedan gamomdinare, am kompaniebs ara aqvT sakuTari moZravi aRWurvilobis
relokaciisa da axal ubanSi gadatanis ganzraxva. amgvar viTarebaSi, ar aris
garkveuli, vin moaxdens maTi aRWurvilobis demontaJs: qalaqis
municipalitetis samsxuri, MDF Tu CW kontraqtori. aq sawvavis daRvris
SemTxvevaSi araSesabamisi marTvis riski ufro maRalia.
Serbileba
MDF-ma, rogorc aRmasrulebelma saagentom, unda ganaxorcielos sruli
kontroli mocemul procesze. MDF –ma unda daiqiravos specialuri operaciuli
kompania an mimarTos CW kontraqtors da mosTxovos mas iseTi
specializirebuli kompaniis (mag, Seacor –is garemos dacvis samsaxuri)
daiqiraveba, romelic zedamxedvelobas gauwevs demontaJis process,
aRWurvilobis transportirebasa da Senaxvas, marTavs procesebs sawvavis
daRvris SemTxvevaSi. kompensacia aRWurvilobisaTvis miecema kerZo mflobels
aRdgeniTi Rirebulebis formiT da, Tuki isini gadawyveten, datovon sakuTari
aRWurviloba adgilze, MDF valdebulia SeuTanxmdes saqarTvelos navTobisa
da gazis korporacias garkveul sawyob bazaze aRniSnuli aRWurvilobis
ganTavseba-gadanawilebis Sesaxeb. ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis
saministrom unda miiRos saboloo gadawyvetileba mitovebuli aRWurvilobis
sakuTrebis Sesaxeb. Tumca, rezervuarebi da sxva aRWurviloba SesaZlebelia
droebiT iqnas Sesaxuli da gasufTavebuli saqarTvelos navTobisa da gazis
kompaniis (GOGC) sawyob bazebze.
7.3. samSeneblo saqmianobebTan dakavSirebuli potenciuri zemoqmedebebi
7.3.1 dabinZureba da narCenebi
samSeneblo masalebTan araswori mopyroba, Senaxva, gamoyeneba da gadayra, aseve
samSeneblo narCenebi SeiZleba Seqmnas wylis/niadagis dabinZurebis safrTxe
samSeneblo da dasawyobebis ubnebze. mowyobilobebis araswori movla da
sawvaviT gamarTva SeiZleba aseve iwvevdes niadagis/wylis dabinZurebas.
7.3.1.1 mSeneblobasTan dakavSirebuli narCenebi
mSeneblobis procesSi mosalodnelia sxvadasxva tipis narCenebis warmoqmna.
sazogadod, mSeneblobis procesSi generirebuli narCenebis ZiriTad masas qmnis
xolme inertuli samSeneblo narCenebi - moWrili gruntisa da naSali qanebis
nayari, da samSeneblo masalebis narCenebi - romelic ar gamoiyeneba
mSeneblobis saWiroebisaTvis da ganTavsebas eqvemdebareba.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 181
narCenebis warmoqmnis ZiriTadi obieqtebia: samSeneblo ubnebi da samSeneblo
banakebi. mcire raodenobiT narCenebis warmoqmna mosalednelia (dabinZurebuli
niadagi) misasvlel da mZime teqnikis gadaadgilebis samarSruto gzebis
gaswvriv.
narCenebis klasifikacia
nayari gruntis garda, rusTavi-Tbilisis gzis mSeneblobis mimdinareobisas
warmoiqmneba Semdegi tipis narCenebi:
kodi 15 - SesafuTi narCenebi, absorbendis, sawmendi naWrebis, filtrebisa
da damcavi tanisamosis narCenebi;
kodi 16 - narCnebi romlebis sxva punqtebSi gaTvaliswinebuli ar aris;
kodi 17 - mSeneblobis da ngrevis narCenebi (aseve moicavs sagzao
samuSaoebis narCenebs dabinZurebuli adgilebidan);
kodi 20 - municipaluri narCenebi da msgavsi komerciuli, sawarmoo da
dawesebulebebis narCenebi, rac aseve moicavs mciredi odenobiT
Segrovili narCenebis odenobas.
sayofacxovrebo narCenebi
mosalodnelia rogorc saSiSi, aseve arasaSiSi sayofacxovrebo narCenebis
warmoqmna, ZiriTadaT esaa:
samzareulos organuli narCenebi (arasaxifaTo) - kodi: 20 01 08;
qaRaldi, muyao (arasaxiaTo) - kodi: 20 01 01;
mina (arasaxifaTo) -kodi: 20 01 02;
plastiki (arasaxifaTo) - kodi: 20 01 03;
Septikuri avzis naleqi (saxifaTo) - kodi: 20 03 04
qoCis monaxveti (obieqtis specifikidan gamomdinare SeiZleba iyos
rogorc saxifaTo aseve arasaxifaTo) - kodi: 20 03 03;
samedicino narCenebi (saxifaTo) - kodi: 20 01 31;
Sereuli municipaluri narCenebi - kodi: 20 03 01;
flurescenciuli milebi (saxifaTo) - kodi: 20 01 21.
sayofacxovrebo narCenebis saboloo ganTavseba moxdeba municipaluri
sanitaruli dasufTavebis samsaxurebTan da licenzirebul kontraqtorebTan
gaformebuli kontraqtis safuZvelze. sayofacxovrebo narCenebi gadatanil
iqneba municipalur nagavsayrelebze (q. Tbilisis an qalaq rusTavis
nagavsayrelebi).
AarasaxifaTo sawarmoo narCenebi:
qaRaldis da muyaos SesafuTi masala - kodi: 15 01 01;
plastikis SesafuTi masala - kodi: 15 01 02;
xis SesafuTi masala - kodi: 15 01 03;
metalis SesafuTi masala - kodi: 15 01 04;
wundebuli, mwyobridan gamosuli xelsawyoebi da maTi nawilebi - kodi:
16 02 14;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 182
Sereuli liTonebi - kodi: 17 04 07;
saxifaTo samSeneblo narCenebi;
mina, plastiki xe, romelic Sedgeba an Seicavs saSiS nivTierebebs - kodi:
17 02 04;
metalis narCenebi, romlebic dabinZurebulia saSiSi nivTierebebiT -
kodi: 17 04 09
niadagi da qvebi romelic Seicavs saSiS qimiur nivTierebebs - kodi: 17 05
03;
SesafuTi masala, romelic Seicavs saSiSi qimiuri nivTierebebis naCenebs
an/da dabinZurebulia saSiSi qimiuri nivTierebebiT - kodi: 15 01 11;
absorbentebi, filtris masalebi (zeTis filtrebis CaTvliT), sawmendi
naWrebi da damcavi tanisamosi, romlebic dabinZurebulia saSiSi qimiuri
nivTierebebiT - kodi: 15 02 02;
zeTis filtrebi - kodi: 16 01 07;
wundebuli, mwyobridan gamosuli saSiSi nivTierebebiT dabinZurebuli
xelsawyoebi da maTi nawilebi - kodi: 16 02 10; 16 02 11; 16 02 12; 16 02 13;
inertuli samSeneblo narCenebi. sazogadod, sagzao mSeneblobis procesSi
generirebuli narCenebis ZiriTad masas qmnis xolme inertuli samSeneblo
narCenebi - moWrili gruntisa da naSali qanebis nayari, da samSeneblo
masalebis narCenebi - romelic ar gamoiyeneba mSeneblobis saWiroebisaTvis da
ganTavsebas eqvemdebareba. inertuli samSeneblo narCenebis saerTo raodenoba,
romelic warmoiqmneba gzis saproeqto monakveTis mSeneblobisas, mcirea gzis
sxva monakveTebTan SedarebiT:
arsebuli gzis safaris nafrezi – 8650 m3
WrilSi miRebuli gruntis mxolod nawili gamoyenebul iqneba yrilebis
mosawyobad. rogorc minimum 114820 m3 grunti da naSali kldovani masala
ganTavsebul unda iqnas nayarSi
inertuli samSeneblo narCenebis ganTavsebis adgilebis arCeva moxdeba
mSenebeli kontraqtoris mier adgilobriv xelisuflebasTan SeTanxmebis
safuZvelze. amJamad, narCenebis ganTavsebis ZiriTad adgilebad ganixileba
rusTavis da Tbilisis nagavsayrelebi.
saSiSi sawarmoo narCenebi;
dabinZurebuli niadagi;
dabinZurebuli Cvrebi da zeTis Semwovi qsovilebi;
dabinZurebuli wyali;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 183
dabinZurebuli mwyobridan gamosuli sawarmoo saSualebebi;
saRebavis qilebi jagrisebi;
SesazeTi masalebis;
SesafuTi masalebis carieli qilebi;
dabinZurebuli piradi dacvis saSualebebi da tansacmeli.
cxrili 7.16. narCenebis saxeebi da savaraudo raodenobebi
7.3.1.2 niadagis dabinZureba
niadagis dabinZureba mosalodnelia transportis da manqana-iaraRebis sawvaviT
gamarTvisas, samSeneblo da sayofacxovrebo narCenebis dayris Sedegad.
proeqtis farglebSi potenciuri damabinZurebeli agentebi SeiZleba warmod-
genili iyos Semdegi CamonaTvaliT:
dizelis sawvavi, sazeT-sapoxi masalebi, antifrizi da sxv., rac
SeiZleba daiRvaros samSeneblo manqana- meqanizmebidan;
sxvadasxva damabinZurebeli agentebi (mag., asfalti, cementi da betoni);
samSeneblo narCenebi (SesafuTi masala, qva da RorRi, cementisa da
betonis narCenebi, xis nafotebi da sxv.);
narCenis tipi narCenebis klasi raodenoba
sayofacxovrebo narCenebi arasaxifaTo 80-100 m3 wliurad
saofise narCenebi (SesafuTinarCenebi, minis da plastikisboTlebi, sakancelario narCenebi,da sxv.)
arasaxifaTo 10-15 m3 wliurad
Camdinare wylebi saxifaTo 1500 m3 wliurad
dazianebuli naTurebi saxifaTo 50-70 erTeuli
printeri kartrigebisaxifaTo 2-3 erTeuli
wlurad
samedicino narCenebi saxifaTo 0.1 kg wliurad
dazianebuli an vadagasulixelsawyoebi
arasaxifaTo1-2 m3 wliurad
piradi dacvis aRWurviloba datansacmeli
arasaxifaTo 1 m3
navTobiT dabinZurebuli Cvrebi daabsorbentebi
saxifaTo
damokidebuliadaRvrisintensivobaze
1 m3 wliurad
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 184
saSiSi narCenebis Zalzed mcire raodenoba (mag., namuSevari zeTi,
zeTiani naWrebi (ZonZebi), naxmari filtrebi, dabinZurebuli miwa da
sxv.), rac narCenebis saerTo raodenobis daaxloebiT 0.1%-s Seadgens
7.3.1.3 zedapiruli da gruntis wylebis dabinZureba
wylis dabinZurebis mizezi sxvadasxvaa, rac moicavs:
sawvavis, zeTis an sxva saSiSi nivTierebis daRvra/gaJonva gansakuTrebiT
avtomobilis an manqana-danadgaris sawvaviT Sevsebis dros;
Camonaden wylebSi Setivtivebuli naleqi;
satransporto saSualebebisa da aRWurvilobis recxva an mdinaris/arxis
napirsa da fskerze zemoqmedeba maTze mZime aRWurvilobisa da manqana-
danadgarebis gadasvlisas;
meoradi dabinZureba adre dabinZurebuli gruntis gaSiSvlebis Sedegad
gaJonili/daRvrili damabinZurebeli nivTierebebi sakmaod swrafad
gadaadgildeba daxril zedapirze wyalsatevisa Tu mdinaris/ arxis
mimarTulebiT. wyalSi moxvedris Semdeg misi Sekaveba rTuldeba da SeiZleba
mdinaris dinebiT gadatanil iqnas qveda welSi (anu gahyves dinebas da
daabinZuros wylis didi farTobi). aqedan ga-momdinare, wylis dabinZurebis
SemTxvevaSi saswrafo zomebis miRebas sasicocxlo mniSvneloba aqvs.
samSeneblo ubanze (zolze) niadagis zeda fenis moWris Semdeg niadagis qveda
fena SiSvldeba, ramac wvimebis dros SeiZleba gamoiw-vios samuSao ubnidan
myari Camonadenis mniSvnelovani zrda. mdinare mtkvari aris amgvari
zemoqmedebis mimRebi ZiriTadi receftori.
7.3.1.4 meoradi biologiuri dabinZureba
infeqciuri biologiuri masalis (mag., jilexi) mier meoradi dabinZureba
potenciuri safrTxea mavneblis xvrelebis siaxloves miwis samuSaoebis dros
(e.i. ar aris registrirebuli Ajilexis ubnebi). riskebi dakavSirebulia im
faqtTan, rom didi raodenobiT spontanuri samarxis ubnebi ar aris
registrirebuli Sesabamisi organoebis mier.
7.3.1.5 niadagis humusovani fenis danakargebi niadagis fenis moWris Sedegad
moWrili niadagis humusovani da qveda fenis Serevis Sedegad nayofieri
fenis dakargva
niadagis fenis gadarecxva araswori Senaxvisa da aRdgenis operaciebis
Sedegad;
naleqis Cadineba wyalsatevebSi/mdinareebSi/arxebSi;
niadagis dabinZureba.
erozia.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 185
reliefis (vake) formebidan gamomdinare Tbilisi - rusTavis
saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is) saproeqto
gzis derefnis saproeqto monakveTis mimdebared aqtiuri eroziuli
procesebi ar fiqsirdeba.
7.3.2 floraze zemoqmedeba
proeqti zemoqmedebas ar iqoniebs maRalsensitiur ekologiur receptorebze.
misi zemoqmedebis qveS mxolod saSualo sensitiurobis ori receptori
gvxvdeba, romlebic warmodgenilia Semdeg ubnebze: km 4+00 – km 4+700-ze -
degradirebuli Walispira tyis mcire koromi, xolo km 9+800 – km 10+00-ze -
krwanisis tye-parkis SedarebiT mozrdili terotoria (daaxl. 1.6 ha). es
ukanaskneli aRwerilia TavSi 4.2.2. danarT 4A-Si mocemuli informaciis
Sesabamisad, zemoqmedebis qveS moyolili tye-parkis ekologiuri kvleva 2014
wlis noemberSi ganxorcielda. momdevno nawilSi moyvanilia am kvlevis saerTo
Sedegebi. krwanisis parki ar warmoadgens dacul teritorias; sajaro reestrSi
es teritoria daregistrirebulia rogorc "arasasoflo-sameurneo miwa,
industriuli daniSnulebis". misi mesakuTre aris ekonomikis da mdgradi
ganviTarebis saministro. krwanisis parki xelovnurad iqna gaSenebuli urbanul
zonaSi arsebul Warbtenian teritoriaze da aq xeebis didi nawili xelovnurad
dargulia. krwanisis tye-parkis saerTo farTobi daaxl. 210 ha-ia. gzis
mSeneblobisTvis amoRebuli teritoriis farTobi daaxl. 1.7 ha-ia. am
teritoriis nawili dakavebulia mikro-avtobusebis sadguriT. axali gzis
buferuli zonis kidura wertili tyis siRrmeSi 60 m-ze aRwevs. proeqtis
zemoqmedebis zona warmodgenilia ori ubniT, romelTa farTobebia 16851 m2 da
181 m2. proeqtis gansaxorcieleblad saWiro iqneba am ubnebze arsebuli yvela
xis moWra. #1 ubanze (16851 m2) unda moiWras Semdegi xe-mcenareebi: 39 Ziri
Teladuma (Ulmus glabra) – 17.78 m3, 19 Ziri nekerCxali – 28.12 m3, 13 Ziri akacia – 1.5
m3, 5 Ziri tyemali – 0.46 m3, 2 tirifi – 0.06 m3, 48 kviparosi – 8.06 m3, 3 tuia – 0.11
m3, 1 kneli – 0.02 m3, 29 kakali – 4.63 m3, 22 verxvi – 11.47 m3, 1 cacxvi – 0.18 m3, 5
nekerCxali – 0.53 m3, 13 kedari – 16.48 m3, 3 qarTuli muxa – 4.55 m3, 53 ifani – 10.8
m3, 112 TuTa – 44.2 m3, 8 Savi fiWvi – 11.49 m3. amas garda, moiWreba Sindis 4 buCqi.
#2 ubanze (181 m2) unda moiWras: 5 Ziri ifani – 0.24 m3, 9 Ziri TuTa – 1.75 m3, 11
Ziri Savi fiWvi – 15.1 m3. sul moWras 401 Ziri xe eqvemdebareba, rac 177.53 m3
merqans Seadgens. amas garda, moiWreba Sindis 4 buCqi.
proeqtis zemoqmedebis zonaSi (krwanisis tye-parkis farglebSi) wiTeli nusxis
saxeobebidan moiWreba 39 Ziri Teladuma (Ulmus minor Mill) – 17.78 m3 da 29 Ziri
kakali (Juglans regia L) – 4.63 m3. unda aRiniSnos, rom es xeebi dargulia da parkis
teritoria maT bunebriv garemos ki ar warmoadgens, aramed igi urbanul zonaSi
mowyobili dasasvenebeli adgilia.
sazogadoebrivi sargeblobis (municipaluri) terotoriis 17 ha-ze, romelic
zemoqmedebis qveS yveba, xeebis inventarizacia 2015 wlis oqtomberSi
ganxorcielda. zemoqmedebis qveS moyolili xe-mcenareebis detaluri aRwera,
maTi zomis, diametrisa da merqnis moculobis CaTvliT, mocemulia danarTSi 4B.inventarizaciis Sedegebis mixedviT, am teritoriaze izrdeba: 20 Ziri ifani
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 186
(0,995 m3), 40 Ziri TuTa (14,308 m3); 41 Ziri nekerCxali (22,443 m3); 13 akacia (1.457 m3);
5 tyemali (0.435 m3); 83 tirifi (27.662 m3); 351 Savi fiWvi (264.932 m3); 47 kviparosi
(12.637 m3); 17 kakali (5.314 m3); 123 verxvi (219.778 m3); 47 sofora (20.961 m3); 1 cacxvi
(6.76 m3); 9 xemyrali (0.552 m3); 54 leRvi (2.407 m3). saerTo jamSi, krwanisis parkis
teritoriis gareT sazogadoebrivi sargeblobis teritoriebze 851 Ziri xe
moiWreba.
detalurma savele botanikurma kvlevam gviCvena, rom krwanisis tye-parkis
teritoriis gareT proeqtis zemoqmedebis zonaSi ar xvdeba saqarTvelos
wiTeli nusxis arc erTi saxeoba , garda xelovnurad darguli 17 Ziri kaklisa.
unda aRiniSnos, rom proeqtis arealSi gxvdeba zogierTi iSviaTi, safrTxis
qveS myofi da mowyvladi saxeoba, rogoricaa: Elaeagnus angustifolia (iSviaTi
saxeoba), Pinus eldarica (gaqrobis winaSe mdgari saxeoba).
180 erTeuli kerZo nakveTis Sesyidvis gamo 6,506 Ziri xe ganadgurdeba (maTi
didi nawili msxmoiare xe-xilia, xolo mcire raodenoba aramsxmoiare xe-xili
da dekoratiuli xeebi). maT mesakuTreebs gadauxdian am xeebis kompensacias,
Tumca 6000-ze meti xis moWra mocemul mikro-raionze ekologiur
zemoqmedebasac iqoniebs. saerTo jamSi, proeqti zemoqmedebas iqoniebs 7,758 xeze,
maT Soris 401 xe krwanisis tye-parkis teritoriaze izrdeba, 851 xe
municipalitetis sakuTrebaSi arsebul teritoriaze, xolo 6506 xe - kerZo
nakveTebze gaSenebuli xe-xilia.
7.3.3 zemoqmedeba faunaze
ar aris mosalodneli, rom proeqti mniSvnelovan zegavlenas moaxdens faunaze.
erTaderTi saxeoba, romelzec zemoqmedebas moaxdens arsebuli mSenebloba aris
Ramura. zemoqmedeba SeiZleba Serbildes Zveli Senobebisa da fuRuro xeebis
SemowmebiT nagebobebis demontaJis an zeebis moWris dawyebamde. Ramurebis
koloniebis dasafrTxobad SesaZlebelia martivi akustikuri meTodis
gamoyeneba.
proeqti faunaze mniSvnelovan zemoqmedebas ar iqoniebs. samSeneblo samuSaoebis
zemoqmedebis qveS mxolod Ramurebi moyveba. maTze zemoqmedebis Serbileba
SesaZlebelia dangrevamde Zveli Senoba-nagebobebis, xolo moWramde futuro
xeebis daTvalirebiT. Ramuras koloniebis dasafrTxobad SesaZlebelia martivi
akustikuri meTodis gamoyeneba.
am kuTxiT yvelaze sensitiuri adgilebia krwanisis tye-parkis sazRvrebSi
arsebuli Walispira tyis narCenebi, sadac xSiri buCqnari da mravali xe
izrdeba.
gzatkecilis damtkicebuli marSruti am habitatze zemoqmedebas ar iqoniebs.
samSeneblo samuSaoebis warmoebis adgilze ar gvxvdeba biomravalferovnebis
kuTxiT met-naklebad mniSvnelovani arc erTi ubani. krwanisis parkidan gzis
mowyobis mizniT amoricxul teritoriaze SesaZloa moiWras ramdenime fuRuro
xe, sadac SesaZloa Ramurebis koloniebi iyos dabudebuli. mosaWrel xeebSi
Ramuras populaciis arseboba saTanado dros unda dadgindes ultrabgeriTi
deteqtorebiT.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 187
samSeneblo samuSaoebisas SesaZloa daiRupos cxovelTa garkveuli
raodenoba. Tumca, kanonmdeblobis moTxovnebis dacvisa da Semarbilebeli
RonisZiebebis gatarebis SemTxvevaSi proeqti mniSvnelovan zemoqmedebas
ver iqoniebs qveyanaSi cxovelTa saxeobriv Semadgenlobaze, an daculi
saxeobebis populaciaze.
krwanisis tye-parkis sazRvris gaswvriv tyisa da buCqnaris damcavi zoli
ganadgurdeba, ris Sedegadac kidev ufro daziandeba garemo, an moimatebs
parkis danagvianebis done.
gzis samSeneblo samuSaoebis mosamzadebel etapze ganadgurdeba fuRuro
xeebSi arsebuli Ramurebis ramdenime TavSesafari.
teritoriaze sakvebad Semosuli migranti frinvelebis, an bartyiani
frinvelebis SeSfoTeba naklebad mniSvnelovani sakiTxia, radganac
frinvelebs usafrTxo adgilebSi gadafrena SeuZliaT.
7.3.4. daculi teritoriebi
daproeqtebuli gza ar gadis daculi teritoriebis maxloblad.
7.3.5 landSafti
. mocemuli proeqti ar iTvaliswinebs zemoqmedebas Rirebul da faseul
bunebriv landSaftebze.
7.3.6 wyliT sargebloba.
wyali aucilebelia samSeneblo teqnikis Senaxvisa da movlis miznebisaTvis
(wylis cisternebi). saWiro wylis moculoba araa didi da Sesabamisi wyaroebi
arsebobs saproeqto ubnebis maxloblad (md. mtkvari; gruntis wylis resursebi).
wylis amoReba samSeneblo samuSaoebis ganxorcielebisa da samSeneblo
banakebis funqcionirebisaTvis SeiZleba mopovebuli iqnes arsebul qselebTan
mierTebiT an zedapiruli wylis resursebis gamoyenebiT. zedapiruli wylis
mosapoveblad ar aris saWiro wylis amoRebis nebarTva, Tumca aucilebelia
specialuri formebis Sevseba imis dasadastrueblad, rom zedapiruli wylis
amoRebis (moicavs amoRebis moculobasac) pirobebi Seesabemba teqnikur
normativebs (teqnikuri normativebi damtkicebulia garemos dacvis saministros
brZanebiT #745, 13.11.2008). gruntis wylebis amoReba samSeneblo banakis
funqcionirebisaTvis ar saWiroebs gruntis wylis gamoyenebis licenzias
(saqarTvelos kanonis mixedviT “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb”, 2008).
Camdinare wylebis CaRvra zedapiruli wylis obieqtebSi saWiroebs specialuri
dokumentis SemuSavebas, kerZod – zRvrulad dasaSvebi CaRvris limitebi, rac
unda SeTanxmdes garemos dacvis saministrosTan da romelic gansazRvras
Camdinare wylebis CaRvris limitebs damabinZureblebis dadgenili
koncentraciebiT. SeTanxmebuli maCveneblebi (limitebi) ganisazRvreba
TiToeuli konkretuli erTeulisaTvis zedapiruli wylis sanitaruli normebis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 188
Sesabamisad. zedapiruli wylis sanitaruli normebi warmoadgens erTgvarovan
normativs, romelsac gamoscems Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis
saministro, xolo CaRvris limitebi gamoiTvleba zedapiruli wylis obieqtis
TiToeuli damabinZureblisaTvis.
7.3.7 zemoqmedeba arqeologiur ubnebze
pirveli etapis arqeologiuri kvlevebis safuZvelze gacemuli aris daskvna,
romlis Tanaxmadac mxolod or lokalur ubanze samSeneblo samuSaoebis
dawyebamde Casatarebeli aris me-2 etapis arqeologiuri kvlevis samuSaoebi. am
ubnebze aRmoCenilia Suasaukuneebis kulturuli Zeglebis naSTebi. samSeneblo
teritoriis danarCeni nawili Tavisufali aris kulturuli memkvidreobis
naSTebisagan da aq SesaZlebeli aris samSeneblo samuSaoebis dawyeba
damatebiTi kvlevis gareSe (ix. p. 5.5.2). miwis gawmenda, mosworeba da gaTxrebi
ukavSirdeba miwisqveSa arqeologiuri sapovrebis dazianebis riskebs. miuxedavad
imisa, rom saproeqto ubanze ar aris cnobili miwiszeda Zeglebi, arqeologiuri
Zeglebis dazianebis gamoricxva ar SeiZleba. aqedan gamomdinare, aucilebeli
didi yuradRebis gamoCena ara marto axali mSeneblobis ubnebze, aramed im
teritoriazec, sadac arsebuli gza unda gaumjobesdes da gafarTovdes.
7.3.8 transportaTn dakavSirebuli zemoqmedebebi
mZime satvirTo manqanebia aucilebeli inertuli masalis gadasazidad
samSeneblo derefnis farglebSi. zemoqmedebis sxvadasxva tipia mosalodneli am
TvalsazrisiT:
o xmauri da vibraciis zemoqmedebebi;
o sacobebi (diskomforti);
o haeris dabinZureba (mtveri, emisiebi);
o talaxi gzebze;
sawvaviT gamarTva, movla da satransporto saSualebis gawmenda da
niadagisa da wylis dabinZurebis Sesabamisi riskebi.
7.3.9 moZraobis Seferxeba
mZime satvirTo manqanjebis intensiuri moZraoba saWiroa aucilebeli odenobis
inertuli masalis gadasazidad samSeneblo derefnis farglebSi. samSeneblo
ubnebi warmoadgens usafrTxoebis garkveul risks mosaxleobisaTvis da amitom
aucilebeli usafrTxoebis wesebis dacvla. adgilobrivi moZraoba SeiZleba
moeqces saproeqto satransporto saqmianobis zemoqmedebis qveS. aRniSnuli
zemoqmedeba droebiTi, umniSvnelo da marTvadia. adgilobriv moZraobaze
grZelvadiani zemoqmedeba dadebiTi unda iyos.
7.3.10 samSeneblo banakTan dakavSirebuli zemoqmedebani
E-60 trasis sxva monakveTebze samSeneblo saqmianobis mowyobis gamocdilebiT
vvaraudobT, rom aSendeba damxmare samSeneblo obieqtebis kompleqsi, maT Soris
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 189
– samSeneblo banaki 200 muSis dasabinaveblad (daaxl. 1.5 ha farTobis),
transportisa da aRWurvilobis ezo 100 satransporto saSualebisa da mZime
samSeneblo teqnikis 150 erTeulisTvis (daaxl. 2 ha) (buldozerebi,
eqskavatorebi, amweebi da sxv.) da betonis qarxana (daaxl. 3 ha).
zusti mdebareoba SerCeuli iqneba mSeneblobis kontraqtoris mier. banakis
mSeneblobasa da eqsploataciasTan dakavSirebuli potenciuri zemoqmedebebi
Sejamebulia qvemoT:
• niadagis humusovani fenis potenciuri dazianeba;
• sawvavis Senaxvasa da sawvaviT gamarTvis Sedegad warmoSobili
dabinZureba;
• narCenebisa da Camdinare wylis marTva.
Serbilebis zomebTa dakavSirebul gzS-s TavSi 8.1.1.13 Cven aRvwereT
zemoxsenebuli damxmare samSeneblo obieqtebis daproeqtebisa da eqsploataciis
dros gamosayenebli procedurebi da pirobebi da aseve optimaluri
adgilmdebareobis variantebi.
banakis eqspluataciis procesSi warmoqmnili sayofacxovrebo narCenebis
raodenoba damokidebulia personalis raodenobaze. winaswari monacemebiT,
dasaqmdeba 200-mde piri. misaRebi normiT, weliwadSi erT TanamSromelze
grovdeba 0,70 m3 sayofacxovrebo narCeni. aqedan gamomdinare, weliwadSi
sayofacxovrebo narCenebis raodenoba Seadgens: 0.70 X 200 = 140m3.
7.3.11 mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedeba asfaltis qarxnisa daRorRis samsxrevis axlos
gza mopirkeTebuli iqneba asfalto-betoniT. asfaltis qarxnebisa da xreSis
samsxvrevelebis monakveTebis pirdapiri zemoqmedeba moicavs landSaftis
degradacias, emisiebs, mtvers, xmaursa da sxv. xreSi da sxva damxmare masalebi
SeZenili iqneba licenzirebuli operatorebisagan. 537. samsxvrev da
damaqucmacebel danadgarebs, rogorc wesi, axasiaTebs mtveris emisiisa da
xmauris zemoqmedeba.
dagegmilia asfaltissafariani gzis mowyoba. mSenebeli kontraqtors SeuZlia,gamoiyenos specializebuli mimwodeblis mier mowodebuli asfalti, anSeiZleba, Tavad aagos asfaltSemrevi qarxana. Tu kontraqtori gadawyvetssakuTari qarxnis agebas, unda momzaddes calke gzS da saWiroa ekologiurieqspertizis dadebiTi daskvnis miReba. gzS-Si ganxiluli unda iqnas asfaltisqarxanasTan dakavSirebuli yvela zemoqmedeba. aqcenti unda gakeTdesatmosferul haerSi gamonabolqvze (mtveri, aromatuli naxSirwyalbadebi dasxv.) da niadagis/wylis dabinZurebis sakiTxebze (bitumiT dabinZureba).asfalto-betonis qarxnis gzS-s farglebSi momzadebul iqneba zdC da zdgnormatiuli dokumentebi.
mtvris gamoyofa da xmauris warmoqmna samsxvrevi danadgaris tipiur
zemoqmedebas warmoadgens.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 190
8. Serbileba
8.1. mSeneblobasTan dakavSirebuli zemoqmedebis Serbileba
8.1.1. geo-saSiSi procesebis prevencia da Serbileba
proeqtis dizaini momzadebulia ise, rom iTvaliswinebs 8-balian seismur zonas
da relevanturia arsebuli seismuri riskebis mimarT.
RoW–is sazRvrebis farglebSi ar arsebobs mewyerisaken midrekili ubnebi an
maRali riskis sxva ganviTarebuli geologiuri procesebi.
rogorc adre ganvixileT, ar arsebobs zemowelze damcavi safaris mSeneblobiT
gamowveuli an damcavi safardan qvemowelze an sawinaaRmdego napirze
ganviTarebuli lateraluri eroziis riski. damcavi safaris dizaini eyrdnoba
generaluri gamorecxvisunarianobis e.w. frTxil Sefasebas (Sefasebis dros
ganxilulia 1000 weliwadSi ganmeorebiTi wyaldidobis doneebi) da damcavi
safaris mdgradoba garantirebuli unda iqnas.
8.1.2. dabinZurebis prevenciis RonisZiebebi
wylis/niadagis dabinZureba. samSeneblo ubanze wylisa da niadagis dabinZurebis
Tavidan acilebis mizniT aucilebelia gansakuTrebuli Semarbilebeli zomebis
gatareba:
satransporto saSualebebis moZraobis aRkveTa mdinareSi, xolo Tu aRniSnulis
srulad ganxorcieleba SeuZlebelia, saWiroa satransporto saSualebebis
regularuli Semowmeba sawvavisa da sazeT-sapoxi masalebis gaJonvaze.
kontraqtorebi valdebulni arian, uzrunvelyon sazeT-sapoxi masalebis,
sawvavisa da gamxsnelebis swori gamoyeneba. dauSvebelia sawvavisa da sapoxi
masalebis cisternebis wyalsatevebidan, Widan da mdinaris kalapotidan an
xevebidan 50 metr manZilze axlos ganTavseba. stacionaruli cisternebis
arsebobis SemTxvevaSi, yvela cisterna unda moTavsdes betonis saZirkvelze
(betoniT naSen an SemozRudul rezervuarSi) romlis moculoba (tevadoba)
cisternis maqsimaluri tevadobis minimum 110%-ia. Tu damcav rezervuarSi
moTavsebulia erT cisternaze meti, sistemis tevadoba unda iyos yvelaze didi
cisternis tevadobis 110% an maTi sruli tevadobis 25% imis mixedviT, romelic
meti iqneba. damcavi rezervuari unda iyos wyalgaumtari da ar unda hqondes
sadrenaJo milebi an defeqtebi, romlebic mis hermetulobas arRvevs. aseT
SemozRudul areSi (rezervuarSi) dagrovili wvimis wyali amoitumbeba da
Caedineba an gare sadrenaJo sistemaSi an miwaze, Tu es ukanaskneli
dabinZurebuli ar aris. navTobis daRvris SemTxvevaSi daRvrili sawvavi unda
Segrovdes, xolo dabinZurebuli are unda damuSavdes sorbentebiT: naxerxiT,
siliT an CaliT.
sawvavis dozirebis (Camosasxmeli) mowyobilobis yvela sacmi unda mowmdebodes
gaJonvaze da mudmivad kontrolqveS unda iyos; maTi dizaini unda
iTvaliswinebdes Caketvis SesaZlebloba, rodesac maT ar viyenebT.
dauSvebelia wyalsatevidan, mdinaridan, arxidan, Widan, xeobidan 50 metrze
nakleb radiusSi da daWaobebul an Warbtenian teritoriaze sawvavis Senaxva an
satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT Sevseba. sawvaviT
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 191
Sevsebisas dauSvebelia satransporto saSualebis uyuradRebod datoveba.
samSeneblo ubanze satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis sawvaviT
Sevsebisas aucilebelia absorbciuli (Semwovi) safenebis da/an Calis
gamoyeneba, raTa minimumamde Semcirdes miwaze navTobis daRvra. aseTi safenebi
da/an Cala daefineba miwaze satransporto saSualebisa Tu aRWurvilobis
sawvaviT Sevsebamde. dabinZurebuli miwis fenis dauyovnebliv mocileba
Seamcirebs an Tavidan agvacilebs gruntis wylebisa da zedapiruli wylebis
dabinZurebis risks. saWiroa dabinZurebuli miwis fenisa da sorbentebis,
rogorc saSiSi narCenebis gatana, Senaxva da damuSaveba. mniSvnelovani
masStabis daRvris (gaJonvis) SemTxvevaSi aucilebeli xdeba uflebamosili da
pasuxismgebeli piris informireba momxdaris Sesaxeb da samuSaoebis Sewyveta
dabinZurebis riskis aRmofxvramde. satransporto saSualebebisa da
aRWurvilobis sawvaviT Sevsebisas savaldebuloa saTanado, am miznisaTvis
gaTvaliswinebuli mowyobilobis gamoyeneba (mag., Sesaferisi zomis sacmebi) da
aRniSnuli samuSao mxolod gamocdili da Sesabamisad gawvrTnili personalis
(operatorebis) mier unda Sesruldes. aucilebelia sawvavis miwodebis
aRWurvilobis sistematuri Semowmeba, raTa Tavidan iqnas acilebuli sawvavis
Sevsebis aRWurvilobis gaumarTaobiT gamowveuli gaJonva. aRWurviloba da
saTavsoebi unda iyos izolirebuli da daculi, raTa Tavidan iqnas acilebuli
qurdobis da vandaluri aqtebi. yvela moZravi aRWurviloba, raSic igulisxmeba,
mag. amweebi, kompresorebi, generatorebi, buldozerebi, eqskavatorebi da sxv. da
Sesanaxi cisternebi, unda gamoyenebul iqnas muSaobisas da garemontdes
saWiroebis SemTxvevaSi imgvarad, rom masalebis daRvra-gaJonvis albaToba
minimumamde iqnas dayvanili. aRWurvilobis yoveldRiuri Semowmeba
(satransporto saSualebebis teqnikuri momsxaxureobis procedura)
aucilebelia, raTa Tavidan iqnas acilebuli daRvra-gaJonvis safrTxe.
satransporto saSualebebis remonti, wmenda, sazeT-sapoxi masalis mocileba da
teqnikuri momsaxureobis sxva samuSaoebi unda tardebodes myar (mdgrad)
gruntze da ara miwayrilze. dauSvebelia satransporto saSualebebisa Tu
aRWurvilobis saremonto punqtis mowyoba wyalsatevidan, Widan an xevidan 50
metris radiusSi. dauSvebelia wyalsatevidan, mdinaridan, arxidan, Widan,
xeobidan, mdinaris amomSrali kalapotidan 50 metrze nakleb radiusSi da
daWaobebul an Warbtenian teritoriaze potenciurad saSiSi masalebis Senaxva
an moZravi aRWurvilobis sawvaviT Sevseba da saremonto samuSaoebis Catareba.
samSeneblo samuSaoebis msvlelobisas aucilebelia eroziis kontrolis
zomebis miReba, raTa Tavidan iqnas acilebuli myari natanis gazrdili
raodenobiT wyalsatevebSi moxvedra.
aseve, kontraqtori valdebulia uzrunvelhyos amoTxrili miwis, niadagis
humusuri fenisa da niadagis qveda fenis Senaxva imgvarad, rac minimumamde
Semcirdes zedapiruli wylebSi myari natanis Cadineba; kontraqtorebs
moeTxovebaT miiRon saTanado zomebi da gadaxuron niadagis dasawyobebis
teritoria saTanado safari masalebiT da ecadon gamoiyenon niadagis
dasawyobebisaTvis is teritoriebi, saidanac wyali Tavisufali dinebiT ar
Caedineba wyalsatevebSi.
im SemTxvevaSi, Tu arsebobs samSeneblo ubanidan Carecxili naleqiT
zedapiruli wylis obieqtis (md. mtkvari) dabinZurebis riski, mosalodneli
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 192
dabinZurebis Tavidan asacileblad aucilebeli xdeba efeqturi zomebis miReba,
raSic Sedis:
• naleqebis gavrcelebis barierebis gamoyeneba;
• Calis bardanebis gamoyeneba wylis gadasagdebad (mimarTulebis
Sesacvlelad) da gasafiltrad;
• zvinulebisa (miwayrilebisa) da arxebis sistemis gamoyeneba, raTa
dabinZurebuli wyali ar Caedinos mdinareSi/wyalsatevSi;
• Semakavebeli/saleqari lagunebis gamoyeneba. rekomendebulia bunebrivi
daleqvis procesiT sargebloba da ara flokuliantis gamoyeneba daleqvis
dasaCqareblad, ris Semdegac SesaZlebelia sufTa wylis gaSveba.
xsenebuli gansakuTrebiT mniSvnelovania Txrilebidan amotumbuli wylis
mdinareSi CaSvebisas.
dauSvebelia biTumis, sveli cementis da/an betonis mdinareSi, wyalsatevSi,
gubeSi da TxrilSi moxvedra.
mniSvnelovani zemoqmedebani gruntis wylebze ar aris gaTvaliswinebili,
radganac aranairi asafeTqebeli samuSaoebi da Rrma gaTxrebi ar igegmeba.
sawvavis gaJonvasTan dakavSirebuli gruntis wylebis dabinZurebis riski
minimaluria da aRmoifxvreba im SemTxvevaSi, Tu dauyovnebliv moixsneba
dabinZurebuli miwa.
dagegmilia eroziis kontrolis da dabinZurebis Tavidan acilebis zomebis
ganxorcieleba mSrali xevis adgilas sezonuri wylis nakadiT, sadac xidis
aSenebaa gaTvaliswinebuli. dagegmilia ferdebze Sesabamisi landSaftis
mowyoba da gamwvaneba da, Tu mSeneblobisas gaZlierda erozikuli procesebi,
SeiZleba saWiro gaxdes droebiTi bermebis da saleqarebis mowyoba. mSral
xevTan dauSvebelia avtomobilebSi sawvavis Casxma.
8.1.3 samSeneblo narCenebis marTva
marTvis gegma moyvanilia danarTSi X:
inertuli samSeneblo narCenebis marTva
zogadad saukeTeso variantad aris miCneuli narCenebis warmoqmnis Tavidan
acileba maTi moculobisa da saSiSroebis Semcirebis xarjze. Semdegi kargi
varianti gaxlavT narCenebis xelaxali gamoyeneba, gauvnebelyofa da
ganmeorebiT gamoyeneba, rac umjobesia narCenebis gadamuSavebaze, xolo
saboloo ganTavseba ukanaskneli variantia.
inertuli samSeneblo narCenebis saerTo raodenoba, romelic warmoiqmneba
gzis saproeqto monakveTis mSeneblobisas, mcirea gzis sxva monakveTebTan
SedarebiT.
arsebuli gzis safaris nafrezis moculoba Seadgens – 11,880 m3 nafrezis
meoradi gamoyeneba SesaZlebeli da sasurvelia. nafrezi ganTavsebul unda
iqnas rezervSi da Semdgom gamoyenebul iqnas asfaltis safaris mowyobisas an
gzis sxvadasxva monakveTis SekeTebisas.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 193
WrilSi miRebuli grunti da naSali kldovani masala mTlianad (95,330 m3)
ganTavsebul unda iqnas nayarSi. am mxriv, unda aRiniSnos, saproeqto gza
mdebareobs amJamad umoqmedo da dasaxurad gamwesebuli iaRlujas
nagavsayrelis siaxloveSi. Cveni rekomendaciaa, rom inertuli samSeneblo
narCenebi (nayari grunti) gatanil iqnas iaRlujas municipalur nagavsayrelze
da gamoyenebul iqnas misi gadaxurvis da konservaciis mizniT.
saSiSi samSeneblo narCenebi
saSiSi narCenebis ganTavseba moxdeba narCenebis marTvis kodeqsis da am
kodeqsis Sesabamisad SemuSavebuli narCenebis marTvis gegmis Sesabamisad (ix.
danarTi x azbesti). samSeneblo kontraqtori Seagrovebs sawvavis da sapoxi
masalebis narCenebs da ganaTavsebs maT saTanadod mowyobil droebiTi Senaxvis
adgilebze. am narCenebis saboloo ganTavseba moxeba garemos dacvis
saministrosTan SeTanxmebuli wesiT da SeTanxmebul obieqtebze an, saTanado
kontraqtis safuZvelze, gansaTavseblad gadaecema licenzirebuli operators
(mag. Sps “sanitari”), romelsacaqvs saSiSi narCenebis operirebis garemosdacviTi
nebarTva.
8.1.4 niadagis humusovani fenis dacvisa da eroziis kontrolis RonisZiebebi
Tbilisi -rusTavis saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is)
mSeneblobisas niadagis safaris dacva da moxsnili niadagis
konservacia/dasawyobeba unda ganxorcieldes saqarTveloSi moqmedi Semdegi
garemosdacviTi kanonmdeblobis da reglamentis dacviT, kerZod:
1. saqarTvelos kanoni ,,niadagis dacvis Sesaxeb’’ (12.05.1996)
2. ,,niadagis nayofieri fenis moxsnis, Senaxvis, gamoyenebisa da
rekultivaciis Sesaxeb“ (teqnikuri reglamenti, saqarTvelos mTavrobis
dadgenileba N 424, 31.12.2013 )
,,garemosaTvis miyenebuli zianis gansazRvris (gamoangariSebis) meTodika
(teqnikuri reglamenti, saqarTvelos mTavrobis dadgenileba N 54; 14.01.2014 )
saproeqto gzis mSeneblobisas niadagis moxsna da dasawyobeba.
savele kvlevis da daTvalierebis Sedegad gamovlinda, rom Tbilisi -rusTavis
saavtomobilo gzis foniWalis monakveTis (monakveTi 2 -is) saproeqto gzis
derefnis gaswvriv da mimdebared gavrcelebuli niadagis zeda nayofieri
(humusiani) fenis simZlavre saSualod ar aRemateba 5-10 santimetrs. gzis
proeqtis mSeneblobis sawyis etapze unda moixsnas niadagis zeda humusiani fena
10 sm. siRrmemde da dasawyobdes. aucileblad gasaTvaliswinebelia is faqti,
rom, radgan niadagis qveda fena damlaSebulia, niadagis zeda nayofieri fenis
moxsnisas ar unda moxdes qveda agresiul fenasTan aRreva. qveda horizontis
moxsnis saWiroebis SemTxvevaSi, moxsnili qveda fena unda dasawyobdes
gancalkavebiT.
kontraqtoris mier miwis saeqskavacio samuSaoebi unda ganxorcieldes
garemosdacviTi kanonmdeblobis dacviT. kerZod, moxsnili niadagis nayofieri
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 194
fena unda dasawyobdes gzis samSeneblo derefnis farglebSi. agreTve,
SesaZlebelia moxsnil niadagi droebiT dasawyobdes derefnis mimdebared
an/da winaswar SerCeul adgilze, romelic SeTanxmebuli unda iqnes miwis
mesakuTresTan. dasawyobebuli niadagi daculi unda iqnes gadarecxvisagan da
yovelgvari zemoqmedebisagan. moxsnili niadagi unda dasawyobdes kavalierebad,
simaRle ar unda aRematebodes 2-2.5 metrs, xolo dasawyobebis ferdis
daxriloba 450-s.
moqmedi garemosdacviTi kanonmdeblobis da saerTaSoriso praqtikaSi miRebuli
standartebis mixedviT, mSenebelma kompaniam (kontraqtorma/qvekontraqtorma)
niadagis dacvis mizniT unda Seasrulos Semdegi ZiriTadi moTxovnebi:
niadagis danakargis Tavidan acilebis mizniT moxsnili zeda nayofieri
fena dasawobebuli unda iqnes winaswar SerCeul adgilas.
niadagis moxsnis, gadatanis da dasawyobebis dros SenarCunebuli unda
iqnes niadagis struqtura, nayofiereba da saTesle baza.
dasawyobebul niadags unda gaaCndes Tavisufali drenaJi, raTa ar
ganviTardes anaerobuli procesebi (niadagis organikis lpoba).
niadagis zeda fena ar unda iyros aRreuli qveSfenil unayofo (abiotur
da galebebul) nafenebTan da ar SeiZleba gamoyenebul iqnes
aramiznobrivad.
niadagis moxsnis da dasawyobebis samuSaoebi ar unda Catardes wvimian
amindSi. kontraqtorma unda Sewyvitos miwis eqskavacii samuSaoebi,
rodesac niadagis zeda fena wyliTaa gajerebuli.
samSeneblo banakebis, sameurneo ezos da asfaltobetonis qarxnis
mSeneblobis ubanSi, romelTa adgilmdebareobas, saWiro farobs, da
saproeqto detalebs gansazRvravs mSenebeli kontraqtori. aRniSnulTan
dakavSirebiT daculi unda iqnes saqarTveloSi moqmedi garemosdacviTi
kanonebi da maT Soris, moqmedi teqnikuri reglamentis moTxovnebi.
miwis savargulis kategoriis da sakuTrebis formis miuxedavad mSenebeli
kontraqtori valdebulia niadagis da niadagis nayofieri fenis
moxsna/dasawyobeba ganaxorcielos saqarTvelos kanoni ,,niadagis dacvis
Sesaxeb’’ da saqarTvelos mTavrobis dadgenileba ,,niadagis nayofieri fenis
moxsnis, Senaxvis, gamoyenebisa da rekultivaciis Sesaxeb“ teqnikuri
reglamentis dadgenileba N 424 -is moTxovnaTa dacviT.
8.1.5 niadagis qveda fenis dasawyobeba (Senaxva)
niadagis qveda fenis Senaxva xdeba ara umetes 3 m simaRlis grovebad, romelTa
gverdebis daxrilobis kuTxe ar aRemateba 60 0 °-s. amasTan, mxedvelobaSi unda
iqnas miRebuli Semdegi:
niadagis qveda fenis dasawyobebis adgilebi imgvarad unda iqnas
SerCeuli, rom ar xdebodes maTi datkepna satransporto saSualebebis
moZraobisas da maTi dabinZureba sxva masalebiT;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 195
niadagis qved fenis grovebi gamoyofili unda iyos niadagis humusovani
fenis grovebisagan;
im SemTxvevaSi, Tu niadagis qveda fenis grovebi ganicdis mniSvnelovan erozias,
kontraqtori valdebulia mimarTos gamasworebel qmedebebs (mag., safaris
gamoyeneba grovebze).
8.1.6 droebiTi eroziis kontrolis RonisZiebebi
zomebi, romelTa gamoyenebiTac kontraqtori uzrunvelyofs gzis derefnisa da
sxva obieqtebis mimdebare “ferdobebis” dacvas eroziisgan maT saboloo
aRdgenamde, aRwerilia mocemul nawilSi. eroziasTan brZolis droebiTi zomebi
gamoiyeneba saWiroebis SemTxvevaSi; amasTan, gansakuTrebuli yuradReba eqceva
Semdegs:
samSeneblo samuSaoebs, romlebic zrdis ferdobebis eroziis intensiobas
da Sedegad mdinareebSi/arxebSi naleqis Cadinebis zrdas.
Calis Sekvrisgan mowyobili barierebi, romelic saWiroebs mcire
raodenobiT natanis Sekavebas.
eroziasTan brZolis droebiTi zomebi gamoiyeneba im momentamde, sanam ar
moxdeba ferdobebis sagzao departamentis mier stabiluri mdgomareobis
miRwevis damtkiceba. eroziasTan brZolis droebiTi zomebis mizania:
zedapiruli wylebis modinebis Semcireba;
wylis modinebis siCqaris Semcireba dasaSveb maCveneblamde;
wylis gadagdeba damcavi dambebis gamoyenebiT;
samSeneblo ubnebidan naleqis wyalsatevebisaken Carecxvis Tavidan
acileba/Semcireba;
8.1.7 teritoriis saboloo aRdgena da grZelvadiani eroziis sawinaaRmdego
RonisZiebebi
samuSao ubnis yvela monakveTi (garda monakveTebisaa, romlebic mudmivad
dakavebuli iqneba xelovnuri nagebobebiT) unda aRdgenil iqnas Tavis sawyis
mdgomareobamde (reliefi, niadagis da mcenareuli safari).
gzatkecilis modernizaciisTvis ar aris aucilebeli xeebis moWra da buCqnaris
gakafva Zalze mcire moculobiT aris saWiro. bunebrivi mcenareuli safaris
SesanarCuneblad sakmarisia niadagis zeda fenis aRdgena. buCqebis da xeebis
xelaxla dargva ganxilulia qvemoT “landSaftis mowyobis da gamwvanebis”
TavSi.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 196
8.1.8 landSaftis aRdgena da floris dacva
samSeneblo derefnis didi nawili mniSvnelovnad saxecvlili urbanuli
landSaftiTaa warmodgenili da mas ekologiuri Rirebuleba ar gaaCnia.
proeqti zemoqmedebas ar axdens satyeo fondze. saerTo jamSi, proeqti 7,758 xis
moWras iTvaliswinebs, saidanac 401 xe krwanisis tye-parkis teritoriaze
izrdeba, 851 xe municipalitetis sakuTrebaSi arsebul teritoriaze, xolo 6506
xe - kerZo nakveTebze gaSenebuli xe-xilia.
sensitiuri habitatebisa da safrTxis winaSi myofi mcenareTa saxeobebis
dasacavad Semdegi RonisZiebebia saWiro:
samSeneblo samuSaoebis dawyebamde saWiroa sensitiuri zonebiswinasamSeneblo kvleva, raTa moxdes zemoqmedebis zonaSi moxvedriliwiTeli nusxis saxeobebisa da sazogadod, mosaWreli xe-mcenareebisraodenobrivi Sefaseba.
mosaWreli xeebi zustad unda moiniSnos (raTa sxva xeebi ar moiWras).
unda moxdes mosaWreli xeebis zusti taqsacia, ris safuZvelzecmomzaddeba Tbilisis meriis ekologiur samsaxurSi warsadgeni Wrisgegma.
„municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom samSeneblo derefnissaboloo demarkaciis Semdgom mSenebelma kontraqtorma ganaxorcielosmosaWreli xeebis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera. Wrasdaqvemdebarebuli yvela xe moiniSneba, gaizomeba da aRiwereba. Wris gegmaSeTanxmdeba Tbilisis meriasTan (mis ekologiur samsaxurTan). TbilisismeriasTan aseve SeTanxmdeba municipalitetis sakuTrebaSi arsebuliteritoriidan wiTeli nusxis saxeobebis amoReba. xe-mcenareTa farTodgavrcelebuli saxeobebi, romlebic wiTel nusxaSi araa Setanili, moiWreba„qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mimdebare teritoriaze arsebuli mwvanenargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“saqarTvelos kanonis Sesabamisad (2000 w, 2015 w-is Sesworeba). aRniSnuli kanonigansazRvravs Tbilisis meriisaTvis xeebis WriT miyenebuli zianis kompensaciisodenobas.
wiTeli nusxis saxeobebis garemodan amoReba mxolod im SemTxvevaSi saWiroebsspecialuri proceduris dacvas da garemosa da bunebrivi resursebis dacvissaministrosTan SeTanxmebas, rodesac velurad mzardi xe-mcenareebis amoRebaxdeba bunebrivi garemodan. „saqarTvelos "wiTeli nusxisa" da "wiTeli wignis"Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis muxli 24-is "gadaSenebis safrTxis winaSe myofiveluri mcenareebis an maTi nawilebis mopoveba (bunebrivi garemodan amoReba)"v) qvepunqtis Sesabamisad, wiTeli nusxis saxeobebis bunebrivi garemodanamoReba dasaSvebia saxelmwifoebrivi da sazogadoebrivi mniSvnelobisobieqtebis mSeneblobisTvis, Tu saqarTvelos garemos dacvis saministromiiRebs bunebrivi garemodan wiTeli nusxiT daculi saxeobebis amoRebisgadawyvetilebas. zemoaRniSnuli gadawyvetilebis miRebis Taobaze garemosdacvis saministros unda mimarTos „saqarTvelos mTavrobis struqturis,uflebamosilebisa da saqmianobis wesis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniTdadgenilma saministrom.
Tbilisis municipalitetis teritoriis sazRvrebSi xe-mcenareebis Wraregulirdeba „qalaq Tbilisis sazRvrebSi da mimdebare teritoriaze arsebulimwvane nargavebisa da saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“saqarTvelos kanoniT, romelic moiTxovs, rom Wris mTeli procedura, maTSoris wiTel nusxaSi Setanili xeebis Wra Tbilisis municipalitetTan iqnasSeTanxmebuli da ara garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministrosTan.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 197
proeqtis farglebSi xe-mcenareebi bunebriv habitatebSi ar moiWreba. mosaWrelixeebi xelovnuradaa darguli gzis gaswvriv (gamwvanebis zoli), xeivnebsa dakrwanisis parkSi; es ukanaskneli ki xelovnuri parkia, romelic urbanulzonaSi arsebul Warbtenian teritoriaze moewyo da aq faqtiurad yvela xedargulia. krwanisis parks ufro rekreaciuli funqcia gaaCnia, vidreekologiuri. kaklis xe wiTeli nusxaSia Setanili, raTa daculi iqnas velurikaklis tyeebi (mag, ajameTis dacul teritoriaze). meores mxriv, kakals xSiradrgaven kerZo nakveTebze, municipalur parkebsa da gzispira xeivnebSi. aseTixeebi velurad ver iqneba klasificirebuli da maTi moWra ar niSnavs amoRebasbunebrivi garemodan.
Tumca, proeqtis ganxorcielebisas garTulebebis Tavidan asacilebladgaTvaliswinebulia orTave moxseniebuli proceduris ganxorcieleba, kerZodki, wiTeli nusxis saxeobebis Wris gegma SeTanxmeba rogorc TbilisismunicipalitetTan, aseve garemos da bunebrivi resursebis dacvissaministrosTan, raTa proeqtis saqmianoba ganxorcieldes „saqarTvelos"wiTeli nusxisa" da "wiTeli wignis" Sesaxeb“ da „qalaq Tbilisis sazRvrebSida mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifo tyisfondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonebis dacviT.amgvarad, zemoqmedebis qveS moyolili wiTeli nusxis saxeobebTan (39 ZiriTeladuma da 46 Ziri kakali) mimarTebaSi mSenebeli kontraqtori SemdegRonisZiebebs ganaxorcielebs:
- ganaxorcielebs winasamSeneblo kvlevas da daazustebs samSenebloderefans, raTa minimumamde Semcirdes zemoqmedeba wiTeli nusxissaxeobebze
- moamzadebs zemoqmedebis qveS moyolili wiTeli nusxis saxeobebisdetalur sakadastro aRweras
- xeebis Wris nebarTvis mosapoveblad mimarTavs garemosa da bunebriviresursebis dacvis saministros da q. Tbilisis merias, da maTTanSeaTanxmebs Wris pirobebsa da procedurebs. pirobebi SesaZloaiTvaliswinebdes zemoqmedebis qveS moyolili wiTeli nusxis saxeobebisgadargvas. garemosdacviTi SefasebiT SemoTavazebuli rekomendaciebiiTvaliswinebs 460 Ziri kaklis xisa da 390 Ziri Teladumas dargvas, racSeesabameba 1:10-Tan Tanafardobas (anu, 1 moWrili xis sanacvloddairgveba 10 xe).
- kompensacias gadauxdis q. Tbilisis merias, „qalaq Tbilisis sazRvrebSida mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifotyis fondis gansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniTdadgenili wesiT.
moWrili merqani gadaecema municipalur xelisuflebas da krwanisis parkisadministracias. iuridiuli pasuxismgeblobis kuTxiT mniSvnelovania, romxeebis winasamSeneblo kvleva da sakadastro aRwera samSeneblo derefnismoniSvnisTanave da samSeneblo samuSaoebis dawyebamde ganxorcieldes.ganxorcieldes. „municipaluri ganviTarebis fondi“ da mSenebeli kontraqtoripasuxismgeblobas ver aiReben tyis ukontrolo Cexvaze, rasac SesaZloa adgilihqondes garemosdacviTi Sefasebis/gzS-s momzadebasa da samSeneblo samuSaoebisdawyebamde drois SualedSi. swored amis gamoa, rom garemosdacviTiSefasebis/gzS-s farglebSi ganxorcielebul kvlevebSi aqcenti gakeTebuliahabitatebisa da biomravalferovnebis aRweraze, rac aucilebelia zemoqmedebisanalizisaTvis; xolo zemoqmedebis qveS moyolili tyisa da mosaWreli xeebisraodenobrivi Sefaseba da sakadastro aRwera uSualod samSeneblo samuSaoebisdawyebamde unda moxdes. Wras daqvemdebarebuli xeebis (maT Soris wiTelinusxis saxeobebis) sakadastro aRweris, Wris procesis momzadeba-
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 198
ganxorcielebis da sakompensacio gegmis momzadebis xarjebs mSenebelikontraqtori gaiRebs. „municipaluri ganviTarebis fondi“ mSenebelikontraqtoris am valdebulebas samSeneblo xelSekrulebaSi Seitans.
miuxedavad zemoaRniSnulisa, garemosdacviT SefasebaSi mocemulia winaswarimonacemebi zemoqmedebis qveS moqceuli xeebis raodenobisa da kompensaciisodenobis Sesaxeb. monacemebi Seesabameba gzis amJamindel ganlagebas da undaaisaxos mSenebeli kontraqtoris mier warmodgenil xarjTaRricxvaSi. aq arSedis kerZo nakveTebSi darguli xeebi. kerZo nakveTebSi arsebuli xeebiskompensacias zemoqmedebis qveS moqceuli pirebi miiReben, „gansaxlebissamoqmedo gegmiT“ dadgenili wesiT. qvemoT mocemulia municipalitetisteritoriaze - krwanisis parkis sazRvrebsa da mis gareT - Wrasdaqvemdebarebuli xeebis raodenoba da maTi kompensaciis Tanxa. am xe-mcenareebis detaluri saxeobrivi aRwera, zomebi, raodenoba da Sesabamisisakompensacio Tanxebi moyvanilia danarT 4A-sa (krwanisis parkisTvis) dadanarT 4B-Si (krwanisis parkis gareT municipaluri teritoriisaTvis), xoloSejamebuli informacia mocemulia qvemoT.
krwanisis parkis zonaSi saerTo jamSi 401 Ziri xe moiWreba (dawvrilebiTiinformaciisTvis ix. gv. 473). maT Soris moiWreba wiTeli nusxis saxeobebi: 39Ziri Teladuma (Ulmus minor Mill) da 29 Ziri kakali (Juglans regia L). sxva xe-mcenareebis Wris msgavsad, wiTeli nusxis saxeobebis Wrac q. TbilisismeriasTan (mis ekologiur samsaxurTan) SeTanxmdeba. parkis sazRvrebSimosaWreli xeebis sakompensacio Tanxa 330,172 lars Seadgens. saerTo jamSi,krwanisis parkis teritoriis gareT sazogadoebrivi sargeblobisteritoriebidan 851 Ziri xe moiWreba (ix. gv. 573). parkis teritoriis gareTmosaWreli xeebis sakompensacio Tanxa 498,025 laria. xe-mcenareebis Wris jamurisakompensacio Tanxa ki 828,197 lars Seadgens.
winasamSeneblo kvlevebis Sedegebis gaTvaliswinebiT, mSenebelma kontraqtormada „municipaluri ganviTarebis fondma“ wiTeli nusxis saxeobebze zemoqmedebisSemamcirebeli RonisZiebebi unda gaataron. es SesaZlebelia gzis marSrutisdaxvewiT. marSrutis dazustebis Semdeg unda aRiricxos wiTel nusxaSiSetanili xe-mcenareebis yvela is egzempliari, romelic proeqtis zemoqmedebisqveS moyveba. wiTeli nusxiT daculi xe-mcenareebis garemodan amoReba undamoxdes „saqarTvelos "wiTeli nusxisa" da "wiTeli wignis" Sesaxeb“saqarTvelos kanonis Sesabamisad. Tumca, Tbilisis municipalitetisteritoriaze ganlagebuli xeebis SemTxvevaSi garemos da bunebrivi resursebisdacvis saministrosTan SeTanxmeba ar moiTxoveba.
xe-mcenareebis WrisTvis gadaxdil kompensacias q. Tbilisis meriis ekologiurisamsaxuri xeebis dargvas da rekreaciuli zonebis mowyobas moaxmars, racamJamad ganxilvis procesSi myofi saerTo ganviTarebis gegmis Sesabamisadmoxdeba; Tanxebi qalaqSi garemos dacvasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebismosagvarebladac SeiZleba daixarjos. sakompensacio Tanxis gadaxdis gardasaqarTvelos kanonmdebloba damatebiTi Semarbilebeli RonisZiebebisganxorcielebas ar moTxovs. Tumca, Cven CavTvaleT, rom fuladi kompensaciisgarda, proeqtis farglebSi dairgveba xeebi da ganxorcieldeba landSafturisamuSaoebi, rac proeqtis teritoriaze, lokalurad gaaumjobesebs ekologiurmdgomareobas. kerZod, „urbanuli gzis rekreaciuli zonis mowyobis“ programisfarglebSi 303 xe dairgveba gzis pira xeivnebSi. mTeli programis Rirebuleba,xeebis rgvis CaTvliT, 1,015,549 lars Seadgens. amas garda, Cven CavTvaleT, romproeqtiT miyenebuli zianis asanazRaureblad damatebiT 2500 xe unda dairgos,rac am teritorias esTetiur da rekreaciul Rirebulebas SesZens. xeebiSeiZleba dairgos krwanisis parkis teritoriaze da mis mimdebared arsebulmoSiSvlebul adgilas, romelic municipaluri sakuTrebaa. xeebis rgvisSemoTavazebuli programa proeqtis miznebisTvis moWrili, wiTel nusxaSi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 199
Setanili yoveli 1 xis sanacvlod 10 xis dargvas iTvaliswinebs; farTodgavrcelebuli saxeobebis SemTxvevaSi ki 1 moWrili xis sanacvlod 1.5 xisdargvaa dagegmili. farTod gavrcelebuli saxeobis xeebis SerCeva Tbilisismeriis ekologiur samsaxurTan konsultaciis moxdeba. aRniSnuli programisfarglebSi dairgveba:
390 Ziri Teladuma
460 Ziri kakali
2050 Ziri farTod gavrcelebuli saxeobebisa
am mizniT daqiravebuli iqneba specializebuli kompania. aseve, sasurveliakonsultaciebi adgilobriv mosaxleobasTan. „municipaluri ganviTarebisfondma“ landSafturi samuSaoebis gegmis momzadeba SesaZloa samSeneblokontraqtSi Seitanos, an am mizniT pirdapir daiqiravos specializebulikompania. xeebis moWrisas daculi unda iqnas „qalaq Tbilisis sazRvrebSi damimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebisa da saxelmwifo tyis fondisgansakuTrebuli dacvis Sesaxeb“ saqarTvelos kanoniT dadgenili wesebi,romlebic moyvanilia qvemoT:
8.1.9 faunis dacva
mSeneblobis etapi
proeqti ar iqoniebs mniSvnelovan gavlenas faunaze. erTaderTi saxeoba,
romelzec samSeneblo samuSaoebma SeiZleba mniSvnelovani gavlena moaxdinos,
aris Ramurebi. aRniSnuli zemoqmedebis mniSvnelovnad Semcireba SesaZlebelia
dasangrevi Zveli Senobebisa da mosaWreli fuRuroiani xeebis Semowmebis gziT.
Ramurebis koloniebis dasafrTxobad SeiZleba “rbili SeSfoTebis” meTodis
gamoyeneba (akustikuri).
ormoebi, Txrilebi da msgavsi elementebi SemoRobili unda iqnes barierebiT,
raTa Tavidan iqnes acilebuli maTSi cxovelebis Cavardna – mag. saxeobisaTvis
garCevadi feris mqoni didi lenti da nebismieri brtyeli masala mcire zomis
cxovelebisaTvis: Tunuqi, polieTileni da sxv. grZeli dafebi an morebi unda
Cawyobili iqnes ormoebsa da TxrilebSi RamiT, raTa mcire zomis cxovelebma
SeZlon gamosvla. ormoebi da Txrilebi unda gadamowmdes miwiT Sevsebamde.
xmauris, emisiebisa da mtvris Semcirebis zomebi, aseve muSebis mxridan
brakonierobis prevenciis zomebi unda Sevides gmg-Si, rogorc Serbilebis
RonisZiebebi.
mcenareebi daifareba mtvriT, rac zemoqmedebas moaxdens sakveb bazasa da
xerxemliani da uxerxemlo saxeobebis gamravlebaze (Яблоков, Остроумов 1985); es
zemoqmedeba Semofarglulia gzis uSualo mimdebare teritoriebiT.
mSeneblobisas, gamoyenebul unda iqnas mtveris Semcirebis aukve aRwerli
teqnologiebi (morwyva; masalebis gadaxurva; da a.S.).
winasamSeneblo samuSaoebis etapze:
kvleva, romelic daadgens samSeneblo derefanSi xom ar aris frinvelTa
daculi saxeobebis budeebi (ganxorcieldeba gazafxulze, Tu samSeneblo
samuSaoebi martamde gastans)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 200
kvleva, romelic daadgens mosaWreli xeebis fuRuroebSi xom ar aris
Ramuras koloniebi
am saqmianobis ganxorcieleba mSenebeli kontraqtoris valdebuleba iqneba.
„municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom aRniSnuli moTxovnebi
Setanili iqnas samSeneblo kontraqtsa da fasTa kvotirebaSi. am mizniT
miaxloebiT 2000 lari gamoiyofa.
samSeneblo samuSaoebis etapze:
muSaxels unda aekrZalos samuSao ubanze arsebuli cxovelebis (kerZod,
gvelis, xvlikisa da kus) mokvla. amas garda, maT unda gaacnon, Tu ra
sanqciebi dauwesdebaT wiTel wignSi Setanili kus, gvelis, Ramuras an
frinvelis mokvlisaTvis.
samuSao ubnebsa da gzis pirebze wylis obieqtebis (maT Soris gubeebis)
da balaxis sawvaviTa da sapox-sacxebi masalebiT dabinZurebis Tavidan
asacileblad unda gatardes saTanado RonisZiebebi, maT Soris mkacrad
unda gakontroldes samSeneblo teqnikis sawvaviT gamarTvis procesi.
dauSvebelia teqnikis sawvaviT gamarTva wylis napirebTan, radganac
SeiZleba wyali sawvaviTa da zeTebiT dabinZurdes.
cxovelTa daculi saxeobebis dafiqsirebis SemTxvevaSi saWiroa gatardes
RonisZiebebi, raTa minimumamde iqnas dayvanili maTze zemoqmedeba
gamravlebisa da axali Taobis gamozrdis periodebSi.
samSeneblo samuSaoebisas amoRebuli Txrilebi da ormoebi unda
SemoiRobos, raTa cxovelebi ar Cavardnen maTSi: mag, es ubnebi SeiZleba
moiniSnos cxovelebisaTvis TvalSisacemi farTo lentiT, mcire
ZuZumwovrebis SemTxvevaSi unda SemoiRobos nebismieri brtyeli masaliT,
mag, TunuqiT, polieTileniT da sxva. RamiT ormoebsa da TxrilebSi unda
Caidos grZeli ficrebi an morebi, raTa ormoSi Cavardnis SemTxvevaSi
mcire ZuZumwovrebs SeeZloT iqidan amosvla. amovsebis win Txrilebi da
ormoebi unda Semowmdes.
samSeneblo ubnebis maxloblad arsebuli xeebi, romlebic moWras ar
eqvemdebareba, samuSaoebis warmoebisas ar unda daziandes;
xeebi, romlebSic Ramuras koloniaa dabudebuli, xeluxlebeli unda
darCes, an dakarguli TavSesafris sakompensaciod RamurebisTvis
xelovnuri TavSesafari (Ramuras yuTebi) unda moewyos.
garemoze zemoqmedebis marTvis gegmaSi gaTvaliswinebuli unda iyos
xmaurisa da mtvris Semamcirebeli RonisZiebebi, aseve muSaxelisaTvis
brakonierobis akrZalva.
am saqmianobis ganxorcieleba mSenebeli kontraqtoris valdebuleba
iqneba. „municipaluri ganviTarebis fondi“ uzrunvelyofs, rom aRniSnuli
moTxovnebi Setanili iqnas samSeneblo kontraqtsa da fasTa kvotirebaSi,
risTvisac aRniSnul dokumentebs danarTad daerTveba garemoze
zemoqmedebis marTvis gegma.
mSeneblobis Semdgomi samuSaoebisas:
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 201
samSeneblo samuSaoebebisas dazianebuli mdinareTa da nakadulebis
kalapotebis aRdgena; dazianebuli sairigacio arxebis aRdgena krwanisis
tye-parkSi, raTa uaxloes momavalSi tye ar gaqres.
gzis gaswvriv xeebis damcavi zolis mowyoba - xeebis 4-5 mwkrivis dargva
da maT qveS xSiri mayvlis buCqnaris gaSeneba mTels sigrZeze.
parkis Robis aRdgena
krwanisis tye-parkSi pirutyvis Zovebis Sewyveta
krwanisis tye-parkSi tyis safaris aRdgena, risTvisac adgilobrivi
Walispira tyeebis saxeobebi, pirvel rigSi ki xvalo (Populus hybrida),
ofi da tirifi unda dairgos.
Ramuras yuTebis Camokideba Ramurebis im sabudari adgilebis
sakompensaciod, romlebic gzis mSeneblobisaTvis moWril xeebTan erTad
ganadgurdeba.
am saqmianobis ganxorcielebaze ZiriTadi pasuxismgebloba krwanisis parkis
mesakuTres ekisreba. „municipaluri ganviTarebis fondi“ mas eko-kompensaciis
programisaTvis finansebs gamouyofs, aseve daxmarebas aRmouCens organizaciul
sakiTxebSi da nergebis SeZenisas.
8.1.10 kulturuli memkvidreobis dacva
pirveli etapis arqeologiuri kvlevebis safuZvelze gacemuli aris daskvna,
romlis Tanaxmadac mxolod or lokalur ubanze samSeneblo samuSaoebis
dawyebamde Casatarebeli aris me-2 etapis arqeologiuri kvlevis samuSaoebi.
samSeneblo teritoriis danarCeni nawili Tavisufali aris kulturuli
memkvidreobis naSTebisagan da aq SesaZlebeli aris samSeneblo samuSaoebis
dawyeba damatebiTi kvlevis gareSe (ix. p. 5.5.2). miuxedavad imisa, rom proeqtis
zemoqmedeba ZiriTadad SezRudulia arsebuli gziT da samSeneblo moednebi ar
mdebareobs romelime cnobil Zeglsa Tu arqeologiurad saintereso
teritoriasTan axlos, mSeneblobis dros SesaZlebelia arqeologiuri fenebis
ganadgureba (Tumca nakleb savaraudoa). am riskis Tavidan asacileblad saWiroa
arqeologiuri zedamxedveloba miwis samuSaoebis dros. zedamxedvelobis
procedurebi da sxva saWiro zomebi SeTanxmebuli unda iqnes kulturis
saministrosTan mSeneblobis nebarTvis miRebis dros, nebarTvis gacemis wesebis
Sesabamisad. saqarTvelos kanonis “kulturuli memkvidreobis Sesaxeb” me-14
muxlis mixedviT, karierebTan dakavSirebul saqmianobaze, aseve gansakuTrebuli
mniSvnelobis mqone obieqtebis mSeneblobaze nebarTvis gacemas saqarTveloSi
axorcielebs uflebamosili organo saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa
da sportis saministros dadebiTi gadawyvetlebis safuZvelze. am daskvnis
safuZvelia Sesabamisi teritoriis arqeologiur kvelva, rasac axorcielebis is
organizacia, visac surs miwis samuSaoebis warmoeba. miwis samuSaoebis
ganmaxorcielebeli organizacia warudgens saminsitros daokumentacias
teritoriis arqeologiuri kvlevis Sesaxeb. es winaswaruli kvleva unda
moicavdes savvele kvlevebsa da laboratoriul samuSaoebs. arqeologiuri
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 202
obieqtis aRmoCenis SemTxvevaSi sakvlev teritoriaze arqeologiuri Seswavlis
daskvna unda moicavdes Semdeg informacias:
a) arqeologiuri Sreebis detaluri savele Seswavla da obieqtebis
CamonaTvali, romlebic aRmoCnda Tanamedrove meTodologiis gamoyenebiT;
b) identificirebuli obieqtebis konservaciis problemaze rekomendaciebi
da samSeneblo saqmianobis dagegmva saproeqto teritoriaze
arqeologiuri Seswavlis safuZvelze. arsebuli praqtikiT, arqeologiuri
kvelva warmoebs detaluri daproeqtebis kontraqtis farglebSi
samSeneblo nebarTvis miRebis stadiaze.
mSeneblobis stadiaze uzrunvelyofili unda iyos arqeologiuri monitoringi
samSeneblo kontraqtoris mier kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis
saministros zedamxedvelobiT. arqeologiuri zedamxedvelobisa da sxva
SeTanxmebuli samuSaoebisaTvis aucilebeli biujeti unda dafiqsirdes
samSeneblo samuSaoebis SefasebaSi.
arqeologiuri artefaqtebis gamovlenis SemTxvevaSi gamosayenebeli
procedura:
mSeneblobis kontraqtori moizidavs Tavisi saqmis zedmiwevniT mcodne 1
specializirebul arqeologs (arqeologiur zedamxedvels) yoveldRiuri
zedamxedvelobis Casatareblad miwis samuSaoebis Sesrulebis dros. saukeTeso
praqtikas warmoadgens am amocanisaTvis SerCeuli piris kandidaturis
SeTanxmeba kulturisa da ZeglTa dacvis saministrosTan.
kulturisa da ZeglTa dacvis saministrom SeiZleba aseve daniSnos piri an
kompania samSeneblo samuSaoebis perioduli zedamxedvelobis
gansaxorcieleblad, Tumca es praqtika gamoiyeneba mxolod sensitiuri
proeqtebis eqskluziur SemTxvevebSi.
arqeologiuri zedamxedveli atarebs yoveldRiur monitorings yvela
samSeneblo ubanze, sadac miwis samuSaoebia (miwis mosufTaveba, gruntis
profilireba, gaTxrebi da sxva) dagegmili, Tanxmad grafikisa.
amas garda, arqeologiuri zedamxedveli gankargulebas aZlevs muSebs
dauyovnebliv Seatyobinon mas potenciuri arqeologiuri reliqviebis
SemTxveviTi aRmoCenis Sesaxeb.
potenciuri arqeologiuri Rirebulebis materialuri kulturis obieqtebis –
artefaqtebis aRmoCenis SemTxvevaSi, Semdegi nabijebi unda gadaidgas:
1. mSeneblobaze dasaqmebuli muSebi valdebulni arian Sewyviton muSaoba da
dauyovnebliv Seatyobinon aRmoCenis Sesaxeb arqeologiur zedamxedvels.
2. arqeologiuri zedamxedveli atyobinebs amis Sesaxeb ubnis mTavar inJiners
da moiTxovs aRmoCenis ubanze yvela samuSaos Sewyvetas. arqeologiuri
zedamxedveli asrulebs aRmoCenisa da im ubnis pirvel Semowmebas, sadac es
aRmoCena moxda
3. im SemTxvevaSi, Tuki am aRmoCenas ara aqvs potenciuri arqeologiuri
Rirebuleba, arqeologiuri zedamxedveli atyobinebs amis Sesaxeb mTavar
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 203
inJiners da samuSaoebi grZeldeba. Canawerebis wignSi ki keTdeba Sesabamisi
Canaweri am SemTxvevis Sesaxeb.
4. im SemTxvevaSi, Tuki es aRmoCena Sefasda rogorc potenciuri
arqeologiuri reliqvia, arqeologiuri zedamxedveli atyobinebs mis Sesaxeb
mSeneblobis kontraqtoris mTavar inJiners da MDF–is garemos dacvis
specialists (da supervaizor kompanias / inJiners), moiTxovs samSeneblo
saqminobis Sewyvetas da atyobinebs kulturisa da ZeglTa dacvis saministros
momxdaris Sesaxeb.
5. mSeneblobis kontraqtoris mTavari inJineri aseve atyobinebs MDF–ssamuSaoebis Sewyvetis Sesaxeb da moiTxovs kulturisa da ZeglTa dacvis
saministros dauyovnebliv CarTvas.
6. kulturisa da ZeglTa dacvis saministro niSnavs eqsperts an eqspertTa
jgufs da atarebs aucilebel arqeologiur samuSaoebs ubanze problemis
identificirebis mizniT.
7. ufro martiv SemTxvevebSi, moZravi artefaqtebis, dasafiqsirebeli masalis
amoRebisa da sxva saxis aucilebeli samuSaoebis Sesrulebis Semdeg,
kulturisa da ZeglTa dacvis saministros eqspertebi iReben gadawyvetilebas
SeCerebuli samseneblo saqmianobis aRdgenis Sesaxeb.
8. Rirebuli da sivrculad ganbneuli aRmoCenebis gansakuTrebul sagangebo
SemTxvevebSi kulturisa da ZeglTa dacvis saministros SeuZlia moiTxovos
ganTvisebis zolis relokacia, misi gadanacvlebiT arqeologiuri ubnidan
usafrTxo distanciaze.
8.1.11 infrastruqturuli elementebis dacva
mobilizaciisa da mSeneblobis wina etapis periodSi igegmeba aucilebeli
RonisZiebebi imisaTvis, rom gadamcemi xazebi, wyalmomaragebisa da adgilobrivi
gazis milebi gadatanil iqnas usafrTxo adgilebSi. yvela es
infrastruqturuli sistemebi Seuwyvetlad funqcionaluri unda iyos rogorc
mSeneblobis periodSi, aseve misi dasrulebis Semdeg. saWiroa mudmivi
monitoringi im infrastruqturuli sistemebis dazianebis Tavidan asacileblad,
romlebic ar iqneba amoRebuli da gadatanili. yvela dazianebuli sistema
aRdgenil unda iqnas. gadasatani an gansakuTrebuli zemoqmedebis qveS myofi
komunaluri samsaxurebisa da infrastruqturis sruli CamonaTvali mocemulia
2.9 ganyofilebaSi _ “komunaluri samsaxurebis relokacia”.
proeqtis farglebSi ganlagebuli yvela komunaluri samsaxurebis relokacia,
Canacvleba da mimarTulebis Secvla:
- kontraqtori pasuxismgebelia mWidro TanamSromlobaze nebismieri
komunaluri momsaxurebis kompaniasTan, romlis infrastruqtura
ganTavsebulia sazogadoebriv adgilebSi.
- nebismieri mSeneblobis dawyebamde kontraqtorma unda Seatyobinos
komunalur kompaniebs SemoTavazebuli samuSao ubnis Sesaxeb da
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 204
mosTxovos maT nebismieri tipis maTi aRWurvilobis ubanze ganlagebis
adgilis moniSvna.
- kontraqtorma unda daadginos arsebuli komunikaciebis, kerZod, milebis
gayvanilobis, sakanalizacio sistemebis, zedapiruli wylebis drenaJebis,
denisa da telefonis kabelebis, haerSi gatarebuli kabel-gadamcemi
xazebisa da wyalgayvanilobis magistralebis pozicia manam, sanam
daiwyebs nebismier gaTxriT samuSaoebs an sxva saxis saqmianobas,
romelmac SeiZleba daazianos arsebuli komunkaciebi.
- kontraqtori, Sesabamis Tanamdebobis pirebTan erTad, pasuxismgebelia
samSeneblo samuSaoebis zemoqmedebis qveS moxvedrili iseTi servisebis
gadatana-Secvlis organizebaze, rogoricaa milebis, denisa da
satelefono xazebis gayvaniloba, wyalgayvanilobis, sakanalizacio
milebisa da zedapiruli wylebis sadrenaJo sistemebi. amgvari gadatana–
Secvlis organizeba daeqvemdebareba inJinrisa da Sesabamisi
pasuxismgebeli piris SeTanxmebas.
- kontraqtori pasuxismgebelia nebismieri saxis da yvela im dazianebaze,
romelic miadgeba nebismier komunalur samsaxurs mSeneblobis periodSi;
manve unda SeakeTos dazianebuli sistemebi sakuTari aRWurvilobiT an,
komunaluri momsaxurebis mimwodebeli kompaniis survilis SemTxvevaSi,
kontraqtors SeuZlia kompaniis aRWurvilobisa da TanamSromlebis
Tavisuflad gamoyeneba saWiroebisda mixedviT, SemkeTebluri samuSaoebis
Casatareblad.
- Tuki komunalurma kompaniam airCia dazianebuli komunaluri sistemebis
TviTon SekeTeba, SekeTebis xarjebi kontraqtoris pasuxismgebloba xdeba.
- Tuki SemoTavazebul samuSao ubanze kontraqtors daxvda komunaluri
aRWurviloba, kontraqtori werilobiTi formiT mimarTavs inJiners
TanxmobisaTvis komunaluri sistemis relokaciis Sesaxeb Seneblobis
ubnis farglebs gareT. es winadadeba unda moicavdes, magram ar
zRudavdes samuSaos SemoTavazebul xangrZlivobas, komunikaciuri
sistemis axali marSrutebis gegmebsa da detalebs, gamosayenebel
masalebs, nebismier aucilebel sertifikacias imis Taobaze, rom masala
akmayofilebs komunaluri kompaniis specifikacias, da adgilze darCenili
nebismieri sakomunikacio masalis dacvis meTodebis gamoyenebis detalebs.
komunikaciuri sistemebis mimarTulebis Seicvlis Semdeg, dainteresebul
komunalur kompanias atyobineben, rom moaxdinos Sesrulebuli samuSaos
inspeqtireba amovsebiTi samuSaoebis dawyebamde.
zemoqmedebis qveS myofi infrastruqtura da misi mflobelebis CamonaTvali
mocemulia paragr. 2.9 .
ZiriTad infrastruqturas, romelic mocemul SemTxvevaSi unda gadaikveTos,
warmoadgens navTobisa da gazis saerTaSoriso magistrali, romlis
eqspluatacias awarmoebs BP. BP –isa da detaluri dizainis kontraqtoris
mWidro TanamSromlobis Sedegad, maT mier SemuSavda specialuri proeqti
zemoTxsenebuli strategiuli mniSvnelobis magistraluri RoW xazis
gadakveTisaTvis. es specifiuri dizaini akmayofilebs saerTaSoriso
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 205
usafrTxoebisa da sainJinro-teqnikuri standartebis moTxovnebs da BP–mamoiwona mocemuli teqnikuri gadawyvetileba.
sxva zemoqmedebis qveS myofi infrastruqturuli elementebi lokaluri
mniSvnelobisaa da nalebad kompleqsur xasiaTs atareben. qvemoT CamoTvlil
mflobelebTan konsultaciebis Sedegad, detaluri dizainis (DD)kontraqtormaSeimuSava specifiuri relokaciisa da dizainis gegma TiToeuli
gansakuTrebuli infrastruqturuli sistemisaTvis. miRweul iqna SeTanxmeba
yvela dainteresebul mxaresTan. imsjeles usafrTxoebisa da garemos dacvis
sakiTxebis Sesaxebac, ramdenadac yvela axali lokacia ramdenime metrSia
ganlagebuli, igive garemos teritoriul farglebSi. yvela es
infrastruqturuli elementi ganTavsebulia dabali sensitiurobis zonaSi.
8.1.12 jandacva da usafrTxoeba
aucilebelia usafrTxoebis normebis, sawarmoo sanitariisa da
xanZarsawinaaRmdego zomebisa da instruqciebis dacva samuSaoebis Sesrulebis
dros, aseve kadrebis treiningisas. kontraqtori valdebulia, Cautaros
personals usafrTxoebis instruqtaJi samuSaoebis dawyebamde.
satransporto saSualebebs unda hqondes motrialebis mcire radiusi,
aRWurvili iyos xmovani da ganaTebis niSnebiT, romlebic muSa mdgomareobaSi
unda iyos. parkirebis adgili unda SemoiRobos da aRiWurvos avariuli
gaCerebis wiTeli niSnebiT dRisiT, xolo RamiT – wiTeli ganaTebis niSniT.
gzaze momuSave pirebi aRWurvili iqnebian specialuri formebiTa da
fexsacmliT. aucilebelia zogadi usafrTxoebis normebis dacvla, rogoricaa
samuSao ubnis SemoRobva, usafrTxoebis sxvadasxva RonisZieba. kontraqtori
uzrunvelyofs specialur TavSesafars muSebisaTvis amindis araxelsayreli
pirobebis dros.
transportisa da qveiTebisaTvis uzrunvelyofili iqneba alternatiuli
gasasvlelebi. gamoyenebuli iqneba saTanado ganaTeba da niSnebi.
kontraqtori pasuxismgebelia samuSaoebis Catarebaze Sromis kanonmdeblobisa
da usafrTxoebis moTxovnebis dacviT, agreTve sawarmoo sanitaruli
moTxovnebis gaTvaliswinebaze.
8.1.13 damxmare samSeneblo nagebobebis kompleqsi (betonis qarxana, banaki,
avtomeurneoba).
samuSaoTa eferqturi organizebisaTvis aucilebelia damxmare obieqtebisa da
Senoba–nagebobebis mowyoba, romelTa proeqtirebas da mSeneblobas
uzrunvelyofs kontraqtori. proeqti ar iTvaliswinebs am infrastruqturas. am
infrastruqturis proeqti da ganlageba kontraqtoris kompetenciis sferos
miekuTvneba. aqedan gamomdinare winamdebare garemoze zemoqmedebis SefasebaSi
ar Sedis zemoqmedebis Semcirebis konkretuli RonisZiebebi, aramed mocemulia
zogadi rekomendaciebis iuridiul sakiTxebaTan da zemoqmedebis Semcirebis
RonisZiebebTan dakavSirebiT, aseve am proeqtisTvis gamosayenebeli standartebi.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 206
asfalto-betonis qarxanasTan dakavSirebiT gadawyvetilebas kontraqtoriRebulobs. man SeiZleba aarCios regionSi moqmedi asfaltis romelimemimwodebeli. am SemTxvevaSi moTxovna imaSi mdgomareobs, rom mimwodebels undahqondes Sesabamisi licenzia da yvela saWiro nebarTva. kontraqtorma SeiZlebamoawyos sakuTari asfalto-betonies saamqro. Tu kontraqtori gadawyvetssakuTari qarxnis agebas, unda momzaddes calke gzS da saWiroa ekologiurieqspertizis dadebiTi daskvnis miReba. gzS-Si ganxiluli unda iqnas asfaltisqarxanasTan dakavSirebuli yvela zemoqmedeba. aqcenti unda gakeTdesatmosferul haerSi gamonabolqvze (mtveri, aromatuli naxSirwyalbadebi dasxv.) da niadagis/wylis dabinZurebis sakiTxebze (bitumiT dabinZureba).asfalto-betonis qarxnis gzS-s farglebSi momzadebul iqneba zdC da zdgnormatiuli dokumentebi.
saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad sxva samSeneblo nagebobebi (betonis
qarxana, banaki, avtomeurneoba) ar eqvemdebareba garemos dacvis nebarTvas.
Tumca, samSeneblo kontraqtorma bolomde unda Seasrulos garkveuli
standartebi da wesebi. teritoriis daproeqteba da SerCeva unda moxdes
saqarTveloSi moqmedi Semdegi normatiuli dokumentebis mixedviT:
• saqarTvelos mTavrobis 2009 wlis 24 martis N57 dadgenileba
„mSeneblobis nebarTvis gacemis wesisa da sanebarTvo pirobebis
Sesaxeb“
• saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris 2009 wlis 8 ivlisis
N1–1/1254 brZaneba „dasaxlebaTa teritoriebis gamoyenebisa da
ganaSenianebis regulirebis ZiriTadi debulebebis damtkicebis
Taobaze“.
• saqarTvelos ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis ministris 2010 wlis
18 Tebervlis N1–1/251 brZaneba „saqarTvelos teritoriaze teqnikuri
zedamxedvelobisa da saamSeneblo sferoSi 1992 wlamde moqmedi
normebis, wesebis da teqnikuri reglamentirebis sxva dokumentebis
gamoyenebis Sesaxeb“.
• СНиП2.07.01.–89 „qalaqTmSenebloba“;
• СНиП2.08.02.–89 „sazogadoebrivi Senobebi da nagebobebi“;
• СНиП2.09.03.–85 „sawarmoo dawesebulebebis nagebobebi“;
• СНиП2.09.04.–87 „administraciuli da sayofacxovrebo Senobebi“
• saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris 2008
wlis 13 noembris N745 brZaneba „garemosdacviTi teqnikuri
reglamentis Sesaxeb“;
damxmare obieqtebis kompleqsi moicavs sacxovrebel banaks, avtomeurneobas da
betonis qarxanas.
sayofacxovrebo banaki
sacxovrebeli banaki moicavs saofise, sacxovrebel, sayofacxovrebo da kvebis
blokebs.
sacxovrebeli banakis mowyobisas aucilebelia sasmel–sameurneo wyliT
uzrunvelyofa. SerCeuli teritoriaze SesaZlebelia milisebri an Saxturi Wis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 207
mowyoba da miwisqveSa mtknari wyliT banakis wyalmomarageba, risTvisac
saWiroa miwisqveSa wylis aRebis licenzia moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad.
teritoriaze moewyoba samarago rezervuari, romlidanac banakis obieqtebs
wyali miewodeba TviTdinebiT.
Camdinare wylebi banakis teritoriaze mowyobili sakanalizacio sistemiT
Seikribeba da teritoriidan gayvana moxdeba saerTo koleqtoriT.
Camdinare wylebi dabinZurebuli iqneba organuli nivTierebebiT, amitom
saWiroebs biologiur gawmendas. C.w–ebis gawmendisTvis unda moewyos
teqnikurad SedarebiT martivi nageboba – septiki.
septiki warmoadgens nagebobas, romelSic erTdroulad xdeba Camdinare wylebis
meqanikuri, biologiuri gawmenda da lamis mineralizacia. septikis gavlis
Semdeg moxdeba Camdinare wylis dezinfeqcia da zedapiruli wylis obieqtSi
an bunebaSi (mSrali xeobebi da a.S.) CaSveba.
banakis teritoriaze daidgmeba narCenebis konteinerebi sayofacxorebo
narCenebis Sesagroveblad. narCenebis gatana moxdeba adgilobriv samsaxurebTan
gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze.
obieqtis mowyobisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi normatiuli
dokumentebis moTxovnebi:
• saqarTvelos kanoni „wylis Sesaxeb“;
• saqarTvelos kanoni „wiaRis Sesaxeb“;
• saqarTvelos kanoni „nebarTvebisa da licenzirebis Sesaxeb“;
• saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis ministris 2008
wlis 13 noembris N745 brZaneba „garemosdacviTi teqnikuri reglamentis
Sesaxeb“;
• saamSeneblo normebis da wesebi (mw 07.01–09) – „wyalmomaragebisa da
kanalizaciis gare qselebi da nagebobebi“
• sanwdan 2.1.4. 000 – 00 „sasmeli wyali da dasaxlebuli adgilebis
wyalmomarageba“;
• sn da w 2.04.01–85 „Siga wyalsadeni da kanaklizaciis normebi“;
• sn da w 3.0.01–85 „Siga sanitarul–teqnikuri sistemebi“
• sn 496–77 „droebiTi instruqcia zedapiruli Camdinare wylebis gamwmendi
nagebobebis proeqtirebisaTvis“
avtomeurneoba
igi moicavs gzis mSeneblobaSi gamoyenebuli teqnikisaTvis avtosadgomsa da
SesakeTebel boqsebs.
SesakeTebeli boqsebis teritoriaze ganTavsdeba mwyobridan gamosuli
avtonawilebis Sesagrovebeli bunkerebi: zeTiT dabinZurebuli nawilebisaTvis
liTonis yuTebi, amortizebuli saburavebis da sxva polieTilenisa da rezinis
nawilebisaTvis sacavebi, aRniSnuli narCenebi teritoriiodan gaitaneba
adgilobriv samsaxurebTan xelSekrulebis safuZvelze. Secvlili zeTebisa da
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 208
sxva narCeni navTobproduqtebisaTvis daididgmeba plastmasis rezervuarebi,
romlis teritoriidan gatanasa da gauvneblobaze pasuxismgebeli iqneba
kontraqtori.
navTobproduqtebiT niadagis da wyalsatevebis dabinZurebis mosalodneli
riskis Tavidan acilebis mizniT avtosadgomis teritoria moSandakdeba da
moewyoba saniarvre wylebis Semkrebi sistema.
arsebobs saniaRvre wlebis Sewonili nivTierebebiT da navTobproduqtebiT
dabinZurebis riski, amitom Sekrebili saniarvre wylebisaTvis moewyoba
navTobproduqtebis damWeri.
saniRvre wylis raodenobis gaangariSeba moxdeba Semdegi formuliT.
Q=10 F H Ksadac: Q - saniaRvre wylis moculobaa m3/dR. (m3/wel).
F - teritoriis farTobi ha–Si.
H – naleqebis raodenobaa mm–Si, miRebulia arsebuli literaturuli
wyaroebis mixedviT.
K - koeficienti, romelic damokidebulia safaris tipze.
saniaRvre wylebis moculobis Sesabamisad moxdeba gamwmendi nagebobis
gaangariSeba.
obieqtis mowyobisas gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi normatiuli
dokumentebis moTxovnebi:
– saqarTvelos kanoni „wylis Sesaxeb“;
– sn 496–77 „droebiTi instruqcia zedapiruli Camdinare wylebis gamwmendi
nagebobebis proeqtirebisaTvis“
– СНиП2.11.04.–85 – „navTobis, navTobproduqtebisa da Txevadi airis
miwisqveSa sacavebi“;
– ekonomikuri ganviTarebis ministris 2008 wlis 8 dekembris N1–1/2935brZaneba „avtogasamarTi sadgurebisa da avtogasamarTi kompleqsebis
usafrTxoebis wesebis damtkicebis Sesaxeb“
teritoriebis SerCeva
samuSaoTa organizebis efeqturi warmarTvisaTvis aucilebelia saamSeneblo
banakebis adgilebis sworad SerCeva.
banakis adgilmdebareobisa da zomis SerCeva warmoadgens kontraqtoris
prerogativas da pasuxismgeblobas, magram gaTvaliswinebuli unda iqnes
saamSeneblo personalis urTierTqmedeba garemosTan da adgilobriv
mosaxleobasTan.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 209
sur. 8.1 SemoTavazebuli droebiTi banaki muSebisaTvis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 210
samSeneblo banakis narCenebis marTvis gegma mocemulia danarTSi 7-Si qvemoregadmogvaqvs mokle Sejameba.
obieqtis eqsploataciisas mosalodnelia Semdegi kategoriis narCenebis
warmoqmna:
• sayofacxovrebo nagavi;
• saofise narCenebi (qaRaldi, kartrijebi, naTurebi da sxv.);
• SefuTva (xe, qaRaldi da sxv.);
• navTobiT dabinZurebuli naWrebi, filtrebi, Semwovi baliSebi;
• navTobiT dabinZurebuli niadagi;
• polimeruli narCenebi;
• samedicino narCenebi.
asfalto-betonis qarxnis funqcionirebis dros warmoSobili sayofacxovrebo
nagvis odenoba damokidebulia personalis raodenobaze. winaswari monacemebiT,
dasaqmebuli iqneba 200-mde adamiani. miRebuli normebis gaTvaliswinebiT,
yovelwliurad TiToeuli muSaki warmoqmnis 0.70 m3 sayofacxovrebo nagavs.
zemoT aRniSnulidan gamomdinare, sayofacxovrebo narCenebis wliuri odenoba
iqneba: 0.70 * 200 = 140 m3. sayofacxovrebo nagvisTvis obieqtze
gaTvaliswinebulia daxuruli konteinerebis daontaJeba. am narCenebis amoReba
da gadayra ganxorcieldeba municipaluri dasufTavebis samsaxurTan dadebuli
kontraqtis safuZvelze.
navTobiT dabinZurebuli narCenebi da sxva saSiSi narCenebi droebiT
ganTavsdeba qarxnis teritoriaze garemosdacviTi da higienuri moTxovnebis
gaTvaliswinebiT, Semdeg ki Segroveba gadaecema organizacias, romelsac gaaCnia
saTanado garemosdacviTi nebarTva amgvari narCenebis
damuSavebis/ganTavsebis/gauvnebelyofisaTvis.
xis SefuTva gadaecema adgilobriv mosaxleobas Semdgomi gamoyenebis mizniT.
obieqtze warmoebuli narCenebis marTva (klasifikacia, inventarizacia,
segregacia, Segroveba, Senaxva, gadacema da transportireba) da monitoringi
ganxorcieldeba danarTSi 7 aRwerili principebis, procedurebisa da wesebis
Sesabamisad.
8.1.14 daskvna
samSeneblo kontraqtoris valdebuleba, daicvas garemosdacviTi marTvis
moTxovnebi, romlebic aRwerilia winamdebare gzS-Si, unda Seyvanili iqnes
kontraqtis pirobebSi (mag. gzS an mxolod gmg SeiZleba daerTos
xelSekrulebas da gaxdes misi ganuyofeli nawili).
samSeneblo kontraqtori valdebulia, gamoyos garemosdacviTi specialisti
garemosdacviTi sakiTxebis samarTavad da kontraqtoris ganxorcielebis gegmis
SesamuSaveblad (winamdebare gmg safuZvelze) saqmianobis ufro detaluri
aRweriT (grafili, CarTuli personali, aucilebeli resursebi da sxv.).
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 211
xeebis Canacvlebis (Tu saWiroa da Tu es moiTxova garemos dacvis
saministrom) proeqti unda moamzados kontraqtorma da Sesabamisi xarjebi
Setanili unda iqnes mSeneblobis saerTo biujetSi. xeebis Canacvlebis gegma
Setanli unda iqnes garemosdacviTi marTvis gegmaSi (EMP).
gamoyenebuli unda iqnes mxolod kanonierad registrirebuli mimwodeblebi
saTanado nebarTvebiTa da licenziebiT. es exeba karierebis operatorebs da
sxva samSeneblo masalebis mimwodeblebs. nebarTvasa da licenziis pirobebTan
Sesabamisobis gadamowmeba warmoadgens erTaderT saSualebas, romelic eqneba
proeqts da romliTac SesaZlebelia mimwodeblis saqmianobasTan dakavSirebuli
zemoqmedebebis Serbileba. Tuki samSeneblo kompania gadawyvets sakuTari
karierebis gamoyenebas, saWiroa Sesabamisi licenziis miReba energetikis
saministrosgan. samSeneblo kontraqtorma SeiZleba miiRos gadawyvetileba,
TviTon daamontaJos betonis Semrevi qarxana proeqtisaTvis aucilebeli
betonis sawarmoeblad. betonisqarxanas ar sWirdeba calke gzS-s momzadeba,
magram sawarmos proeqti da betonis warmoebasTan dakavSirebuli saqmianoba
unda akmayofilebdes teqnikuri reglamentis moTxovnebs.
8.1.2 xangrZlivadiani da eqsploataciasTan dakavSirebuli zemoqmedebebis
Serbileba
aq gvinda, ganvixiloT saoperacio stadiaze gansaxorcielebeli Serbilebis
zomebi. am zomebis umravlesoba (ZiriTadad, SekeTeba-saremonto samuSaoebi)
unda ganaxorcielos sagzao demartamentma saxelmwifo biujetidan gamoyofili
saxrebiT, sesxebiT, grantebiTa da sxva finansuri wyaroebidan mopovebuli
saxsrebiT.
erozia da miwis stabilurobis kontroli da gamwvaneba. sagzao departamentma
unda uzrunvelyofs eroziisa da miwis stabilurobis mudmivi kontroli da
landSaftis aRdgenis monitoringi samSeneblo samuSaoebis dasrulebis Semdeg,
aseve Semarbilebeli qmedebebis drouli gatareba. Semarbilebeli RonisZiebebi
moicavs, magram ar Semoifargleba sadrenaJo sistemebis movliTa da eroziis
sawinaaRdmego zomebis (bermebi, mcenareuli safari da sxv.) gamoyenebiT
saWiroebis mixedviT.
gzispira nagavi da sawvaviT dabinZureba. sagzao departamentma koordinireba
unda gauwyios adgilobrivi samTavrobo uwyebebisa da kerZo kompaniebis
saqmianobas da uzrunvelyofs damxmare infrastruqturisa da momsaxurebis
saTanado mowyoba da funqcionireba (sawvavgasamarTi sadgurebi, narCenebis
marTvis samsaxurebi).
emisiebi haerSi, xmauri da dabinZureba saremonto samuSaoebis dros. sagzao
demartamentma unda uzrunvelyofs garemosdacviTi poziciis gaTvaliswineba
SekeTebis kontraqtebSi da ganaxorcielos maTi Sesrulebis monitoringi.
lanSaftis mowyoba da gamwvaneba. grZelvadian perspeqtivaSi saavtomobilo gzis
mTel sigrZeze gzebis departamentma unda moamzados gzispira zonis
ganviTarebis gegma lanSaftis mowyobis da gamwvanebis Sesabamisi strategiis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 212
gamoyenebiT. gaTvaliswinebuli unda iqnes vizualuri, esTeturi da
gamonabolqvi airebis aspeqtebi.
sagzao moZraobasa da transportTan dakavSirebuli sagangebo situaciebis
Tavidan acileba da Serbileba, romlebmac SeiZleba gamoiwvios toqsikuri
masalebis daRvra, janmrTelobis dazianeba an sikvdili. sagangebo
situaciebisaTvis mzaoba. sagzao departamenti Sinagan saqmeTa saministrosTan
TanamSromlobiT (sagangebo situaciebis marTvis departamenti) uzrunvelyofs
Sesabamisi sakanonmdeblo bazis Seqmnasa da sagangebo situaciebze reagirebis
gegmebis SemuSavebas saSiSi masalebis gadazidvebis regulirebis mizniT.
zomebis sistema SeiZleba moicavdes, magram ar aris Semofargluli SemdegiT:
- SemTxveviT daRvrebiT gamowveuli zianis momcveli usafrTxoebis zomebisa
da sagangebo situaciebze reagirebis gegmis Seqmna da ganxorcieleba;
- saSiSi masalebis gadamtani transportisaTvis calke marSrutebis daweseba;
- safrTxis Semcirebis mizniT Sxamiani masalebis gadazidvis regulireba;
- saSiSi narCenebis transportirebis akrZalva ekologiurad sensitiuri
teritoriis gavliT.
zemoT moyvanili zomebi da gegmebi unda SemuSavdes saqarTvelos kanonis
“saSiSi nivTierebebis Sesaxeb” da garemos dacvis saministros normebis
mixedviT “qimiuri nivTierebebis gamoyenebis, transportirebis, Senaxvisa da
gamoyenebis Sesaxeb”. damxmare masalad aseve SeiZleba gamoyenebuli iqnes sxva
qveynebis normativebi (mag. ruseTi transportis ministris brZaneba #73,
gamocemuli 08.08.1995, Seicvala 1999 w).
adamianis, cxovelebisa da mcenareebis daavadebebis gavrcelebis Tavidan
acileba. sabaJo samsaxuri, daavadebaTa kontrolisa da samedicino statistikis
erovnuli centri da sakvebis usafrTxoebis, soflis meurneobis saministros
veterinaruli da mcenareTa dacvis erovnuli samsaxuri pasuxismgebeli arian
adamianis, cxovelTa da mcenareTa daavadebebis gavrcelebis Tavidan acilebaze,
rac SeiZleba gamoiwvios adamianTa gadaadgilebam da saqonlis
transportirebam.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 213
9. garemos dacvis menejmentis gegma
Sesavali
garemos dacvis menejmentis gegma (EMP) axdens გზშ–s angariSSi
identificirebuli zemoqmedebebis, saqarTvelos kanonmdeblobis moTxovnebis
Sesabamisad am zemoqmedebis misaReb donemde SerbilebisaTvis saWiro qmedebebis,
ADB usafrTxoebis politikis, da bolos, monitoringis im RonisZiebebis
dokumentirebas, romlebic unda ganxorcieldes, rogorc mocemuli proeqtis
nawili, rom dadasturdes Semarbilebeli qmedebebis efeqturoba dasaxuli
miznebis miRwevis TvalsazrisiT an daiwyos aucilebeli makoreqtirebeli
qmedebebi.
EMP aseve detalurad agviwers instituciur RonisZiebebs da SesaZleblobebs,
romlebic amJamad arsebobs an amoqmeddeba rogorc proeqtis ganxorcielebis
nawili, rom uzrunvelyofil iqnas garemos dacvis (da TviT EMP-is)keTilsaimedoobis yovelmxrivi ganxilva garemos dacvis rogorc erovnuli,
aseve ADB moTxovnebis gaTvaliswinebiT; EMP –m aseve moaxdina garemoze yvela
savaraudo zemoqmedebis identificireba da SemogvTavaza Sesabamisi
Semarbilebeli RonisZiebebi; mas mzadyofnaSi aqvs yvela sistema imis
sagarantiod, rom proeqtis mavne zemoqmedebis monitoringisa da kontrolis
garemodacviTi efeqturi procedurebi da Semarbilebeli RonisZiebebi
xorcieldeba proeqtis mimdinareobis mTeli procesis ganmavlobaSi.
proeqtTan asocirebuli garemoze zemoqmedeba detaluradaa aRwerili mocemul
EIA dokumentis 7 TavSi. EIA–Si identificirebuli zemoqmedebis
aRmosafxvrelad saWiro Semarbilebeli RonisZiebebi dajamebulia TiToeul
relevantur ganyofilebaSi, romelic aRwers mocemuli proeqtis zemoqmedebis
qveS moxvedril fizikur, biologiur da socialur-ekonomikur garemos (Tavi 8).identificirebuli zemoqmedeba da mis aRmosafxvrelad SemoTavazebuli
Semarbilebeli RonisZiebebi gaerTianda garemos dacvis Semarbilebel gegmaSi
da matricis formiTaa warmodgenili paragr. 9.3, romelic moicavs droiT
CarCoebs, pasuxismgeblobebs da, sadac es SesaZlebelia, Sefasebul xarjebs
TiToeuli RonisZiebisaTvis.
garemos dacvis Semarbilebeli gegma detalurad aRwers samSeneblo
samuSaoebis kontraqtoris aucileblobas da warmogvidgens detalur, mSenebare
ubanze orientirebul, ubnis specifiur garemos dacvis menejmentis gegmas
(SEMP), romelic eyrdnoba arsebul EMP–s, magram Sevsebulia dagegmili
aqtivobebisa da maTi Sesrulebis grafikebis aRweriT, EMP-s ganxorcielebasa da
mis monitoringze pasuxismgebeli pirebis CamonaTvaliT, aseve sawvavis daRvris
kontrolisa da samSeneblo narCenebis marTvis meToduri gancxadebiT.
garemodacviTi monitoringis gegma warmodgenilia paragr. 9.4, romelic moxazavs
SemoTavazebuli Semarbilebeli gegmis efeqtur monitoringTan asocirebul
aqtivobebsa da pasuxismgeblobebs da uzrunvelyofs maT Sesabamisobas GZS–s
rekomendaciebTan.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 214
9.1. ganxorcielebis RonisZiebebi da pasuxismgeblobebi
mTavar instituciebs, romlebic CarTulni iqnebian SEMP–is ganxorcielebisa da
monitoringis procesebSi, warmoadgenen aRmasrulebeli saagento (EA),
zedamxedvelobis konsultanti (SC), kontraqtori da SedarebiT naklebad
CarTuli – garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministro da
municipaluri organoebi. EA da SC pasuxismgebelni arian mSeneblobis etapze
proeqtis ganxorcielebis uzrunvelyofasa, xolo RDMRDI –monitoringze gzis
operirebis etapze. garemosa da bunebrivi resursebis dacvis saministros
ufleba aqvs perioduli auditi Caataros, magram is ar unda CaiTvalos
nawilobriv pasuxismgeblad monitoringis procesze, winamdebare GZS-sa da EMP–s Tanaxmad.
MDF, rogorc aRmasrulebeli organo, pasuxs agebs proeqtis yoveldRiur
marTvaze, da maT Soris SEMP-is ganxorcielebazec. EA-s amJamad hyavs garemos
dacvisa da socialuri sakiTxebis erTi specialisti da gansaxlebis erTi
specialisti, romlebic pasuxismgebelni arian im garemodacviTi da socialuri
aspeqtebis marTvaze, romlebic asocirdeba donorebis mier dafinansebul yvela
proeqtis ganviTarebasTan da romlis pasuxismgebel aRmasrulebel saagentosac
(EA-s) MDF warmoadgens.
მგფ-ი-s garemos dacvisa da socialur sakiTxTa specialistebis
pasuxismgeblobebi SEMP–is ganxorcielebasTan dakavSirebiT, Semdegia:
(i) garantireba imisa, rom SEMP–is yvela relevanturi moTxovnebi
(garemos dacvis dizainisa da Semarbilebeli RonisZiebebis CaTvliT)
saTanado wesiT iqnas Setanili proeqtis sakontraqto dokumentSi.
(ii) aucilebeli nebarTvisa da / an uflebis mopoveba MoEPNR-gan dasxva relevanturi samTavrobo saagentoebisagan, rac uzrunvelyofs
yvela aucilebeli regulatoruli nebarTva-uflebebis miRebas
proeqtis samSeneblo samuSaoebis dawyebamde.
(iii) garantireba imisa, rom kontraqtorebs xeli miuwvdebaT EMP-sa da
GZS-s angariSebze.
(iv) garantireba imisa, rom kontraqtorebs esmiT sakuTari
pasuxismgeblobebi imisaTvis, rom Searbilon samSeneblo
RonisZiebebTan asocirebuli garemos dacvis problemebi, da xeli
Seuwyon TanamSromlebis EMP–is ganxorcielebis treningebSi
CarTvas.
(v) kontraqtoris mier momzadebuli ubanze orientirebuli specifiuri
garemos dacvis menejmentis gegmis (SEMP) mowoneba-damtkiceba manam,
sanam is Caibarebs mSenebare ubans.
(vi) kontraqtoris mier SEMP–is ganxorcielebis minotoringi garemos
dacvis monitoringis gegmis Sesabamisad.
(vii) naxevari wlis garemodacviTi monitoringis angariSebis momzadeba da
ADB–Tvis gansaxilvelad maTi wardgena.
(viii) proeqtis ganxorcielebis periodSi garemoze gauTvaliswinebeli
zemoqmedebis SemTxvevaSi, garemos dacvis sagangebo programis
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 215
momzadeba da ganxorcieleba MoEP–Tan an nebismier sxva relevantur
samTavrobo saagentosTan da ADB-Tan konsultirebis safuZvelze.
(ix) specializirebuli kompaniebis daqiraveba azbestis narCenebis
ganTavsebis menejmentisa da gazis gasamarTi sadgurebis navTobiT
dabinZurebuli aRWurvilobis usafrTxo demontaJis,
transportirebisa da SenaxvisaTvis. meore alternatovaa, mosTxovon
mSeneblobis kontraqtors zemoT aRniSnuli narCenebisa da
dabinZurebis marTvis kompaniis daqiraveba da Seitanon es moTxovna
samSebenlo samuSaoebis kontraqtSi.
MDF–is mier uflebamosili samuSaoebis zedamxedvelobis kompania (SC),pasuxismgebelia daamkvidros da mkacrad moiTxovos savelze samuSaoebis
saproeqto teritoriaze qveSevrdomebis yofna da yuradRebiT adevnos Tvali
samuSaoebis mimdinareobas. dizainTan Sesatyvisobisa da samuSaos xarisxis
uzrunvelyofasTan erTad, supervaizori uflebamosilia Tvalyuri adevnos
EMP–is Sesrulebas kontraqtoris mier, gamoaaSkaravos damtkicebuli
RonisZiebebidan nebismieri gadaxrebi.
SC proeqtSi CarTavs arasruli ganakveTiT momuSave garemos dacvis
saerTaSoriso specialists (6 kvira weliwadSi 3 wlis ganmavlobaSi) da srul
ganakveTze ubanze momuSave garemos dacvis adgilobriv specialists EA-saTvis
daxmarebis gasawevad mSeneblobis periodSi EMP–is ganxorcielebis
supervizirebisa da monitoringisaTvis.
kontraqtorze gaicema Seusabamobis Setyobineba, Tu SC moiTxovs garkveuli
zomebis miRebas. kontraqtors moeTxoveba, moamzados makoreqtirebeli
moqmedebis gegma, romelic unda ganxorcieldes SC–Tan SeTanxmebul vadaSi.
Seusabamobis Setyobineba gaicema Semdegi kriteriumebis mixedviT:
Seusabamobis done l: situacia, romelic SeuTavsebelia EMP–ismoTxovnebTan, magram ar warmoadgens uSualo an seriozul socialur
da garemodacviT risks. ganmeorebiTi 1 donis problema SeiZleba
gadaizardos 2 donis SeusabamobaSi, Tuki is uyuradRebod darCa.
Seusabamobis done 2: situacia, romelsac jer ar gamouwvevia mkveTrad
gamoxatuli identificirebuli ziani an Seuqcevadi zemoqmedeba, magram
romelic axdens potenciuri mniSvnelovnebis demonstrirebas. II done
moiTxovs swraf makoreqtirebel qmedebebs da ubanze orientirebul
gansakuTrebul yuradRebas mZime zemoqmedebis prevenciis mizniT.
ganmeorebiTi II donis problema SeiZleba gadaizardos III donis
SeusabamobaSi, Tuki is uyuradRebod darCa.
Seusabamobis done III: kritikuli situacia, romelsac Sedegad mohyveba
mniSvnelovani socialuri an garemodacviTi ziani; an Zalian mZime,
gardauvali zianis logikuri, dasabuTebuli molodini. Seusabamobis
gamiznuli ignorireba da ugulvebelyofa an specifiuri akrZalvebi
aseve klasificirdeba rogorc III donis problema.
makoreqtirebeli moqmedebis gegmis ar momzadeba an misi ver ganxorcieleba
mocemuli droiTi CarCos farglebSi, gamoiwvevs situacias, romlis drosac
damqiravebeli asrulebs samuSaos kontraqtoris xarjze (rogorc es
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 216
gansazRvrulia kontraqtSi).
mSeneblobis kontraqtori valdebulia mihyves EMP–s da mSeneblobis jerovan
praqtikas. am movaleobis Sesasruleblad, kontraqtori qmnis garemos dacvis
menejmentis gunds da procedurebs.
kontraqtori niSnavs srul ganakveTze momuSave garemos dacvis menejers (EM),romelic warmoadgens kontraqtis moqmedebis periiodSi ubanze mSeneblobis
marTvis gundis ufross. EM–s unda hqondes universitetis xarisxi (umjobesia
magistris) garemos dacvis mecnierebaSi an masTan dakavSirebul disciplinaSi
da unda hqondes garemos dacvis infrastruqturuli proeqtebis menejmentSi
muSaobis 10 welze ara naklebi gamocdileba. im SemTxvevaSi, Tu, CW kontraqtis
Tanaxmad, specializirebuli narCenebisa da dabinZurebis menejmentis kompaniis
CarTva kontraqtoris pasuxismgeblobas warmoadgens, isini uzrunvelyofen
dafinansebasa da Sesabamisi kontraqtebis organizebas, da zedamxedveloben
narCenebis operatoris qmedebebs.
kontraqtoris (EM-is meSveobiT) sakvanZo pasuxismgeblobebia:
(i) ubanze orientirebuli specifiuri garemosdacviTi menejmentis
gegmis (SEMP) momzadeba da damqiraveblisaTvis (EA) misi wardgena
mowonebisa da miRebisaTvis manam, sanam kontraqtors samSeneblo
ubani Cabardeba (ix, qvemoT)
(ii) garantireba imisa, rom SEMP efeqturad xorcieldeba mSeneblobis
periodis mTel manZilze.
(iii) sazogadoebrivi urTierToebebis sakiTxebis koordinireba,
kontraqtoris sazogadoebrivi urTierTobebze fokusirebuli
moqmedebiT (proaqtiuri sazogadoebrivi konsultacia, saCivrebis
kvleva-Seswavla da ukmayofilebis gadaWra)
(iv) qvemoT CamoTvlil sakiTxebTan dakavSirebuli Canawerebisa da
dokumentebis Seqmna da Senaxva:
ubnis yovelkvireuli inspeqtireba SEMP–ze dafuZnebuli
CamonaTvalis gamoyenebiT
garemos dacvasTan dakavSirebuli ubeduri SemTxvevebi/
movlenebi, gadawyvetilebis miRebasTan dakavSirebuli
qmedebebis CaTvliT
garemos dacvis monitoringis monacemebi
SC-is mier miRebuli Seusabamobis Setyobinebebi
Seusabamobis Setyobinebebis pasuxad SC-Tvis wardgenili
makoreqtirebeli moqmedebis gegmebi.
sazogadoebrivi urTierTobebis aqtivobebi, saCivarTa
registraciis CaTvliT
monitoringis angariSebi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 217
Cveulebrivi rigis rutinuli angariSebi SEMP–is Sesabamisobisada sazogadoebrivi kontaqtebis damyarebisaken mimarTuli
RonisZiebebis Sesaxeb (ix. qvemoT).
SemTxveviTi, aragegmiuri angariSgeba damqiraveblis inJinris
mimarT garemosdacviTi movlenebis / sawvavis daRvris Sesaxeb,
sakiTxebis gadaWrisaken mimarTuli qmedebebis CaTvliT
ubanze orientirebuli specifiuri garemos dacvis menejmentis gegma (SEMP)kontraqtori, mihyveba ra kontraqtis gadawyvetilebas, mSeneblobis dawyebamde
mimoixilavs EMP–s da aqcevs mas detalur, ubanze orientirebul, specifiur
garemos dacvis menejmentis gegmad (SEMP), romelic axdens EMP–Siwarmodgenili, mocemuli proeqtisaTvis specifiuri pirobebis, masSi aRwerili
amocanebisa da samSeneblo samuSaoebis CamonaTvalis detalizacias. SEMP axdens
im pirebis identifikacias, romlebic pasuxismgebelni iqnebian kontraqtoris
gundis mier Catarebuli samuSaoebis zedamxedvelobaze. SEMP moicavs
Semarbilebeli RonisZiebebis matricas, romelic Seesabameba specifiuri
aqtivobebs. rogorc damoukidebeli dokumenti, SEMP Sevsebuli iqneba meToduri
gancxadebebiT daRvrili sawvavis kontrolisa da samSeneblo narCenebis marTvis
Sesaxeb. daRvrili sawvavis kontrolis meToduri gancxadeba moicavs sawvavis
Senaxvis Sesabamis adgilmdebareobisa da organizebis sakiTxebs, da gasamarTi
sadgurebisa da satransporto saSualebebis sarecx zonebsac.
SEMP aseve moicavs monitoringis gegmasa da angariSgebis programas, romelic
Seesabameba EMP–is moTxovnebs. SEMP waredgineba misaRebad EA-s ara nakleb 10
dRiT adre kontraqtorisaTvis mSenebare ubnis gadabarebamde.
unbis gacnoba
SEMP–is EA-s mier mowonebis Semdeg, kontraqtors moeTxoveba daeswros ubnis
gacnobasTan dakavSirebul Sexvedras SC–is garemos dacvis saerTaSoriso
specialistTan erTad, romlis daxmarebiTac moxdeba SEMP-is damtkiceba
kontraqtorTan erTad, imis sagarantiod, rom yvela Sesatyvisi pirobebi naTlad
gasagebia. kontraqtorTan erTad SEMP –is damtkicebis Semdeg, SC–is garemos
dacvis saerTaSoriso specialisti atyobinebs SC-is gundis xelmZRvanels, rom
kontraqtori axla mzadaa Caibaros ubani da mas SeuZlia daiwyos ubanze
aRWurvilobis gadmotana.kontraqtori pasuxismgebelia uzrunvelyos yvela qvekontraqtoris mier SEMP–is pirobebis Sesruleba.
angariSgeba
garemos dacvis monitringis angariSebi (EMR) weliwadSi orjer sruldeba da
waredgineba gansaxilvelad erTi Tvis farglebSi angariSgebis periodis
bolosaTvis. proeqtis kvartaluri momdinareobis angariSebi aseve unda
Seicavdnen garemos dacvis usafrTxoebis Sesabamisobis ganyofilebas. EMR–is
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 218
angariSi, romelic weliwadSi orjer mzaddeba, unda iyos lakonuri moxseneba
da Seesatyvisebodes EMP/SEMP moTxovnebs; orive angariSi gansaixilvelad
miiReba EA-s mier da mtkicdeba SC–s daxmarebiT. angariSi unda moicavdes
Semdeg ganyofilebebs:
(i) nebismieri garemosdacviTi movlenebis detalebs
(ii) auditisa da inspeqtirebis periodSi gamovlenil da Seusabamobis
Setyobinebis CanawerebSi identificirebul yvela Seusabamobis
statuss.
(iii) sazogadoebriobis saCivrebsa da proaqtiuri sazogadoebrivi
urTierToebebis RonisZiebebs
(iv) yovelTviuri saavario SemTxvevebis angariSebs
(v) narCenebis moculobas, tipebsa da ganTavsebis angariSebs
(vi) nebismieri identificirebuli da reabilitirebuli dabinZurebuli
ubnis detalebs
(vii) nebismieri arqeologiuri aRmoCenebis detalebs
(viii) nebismieri ekologiuri sakiTxis detalebs
(ix) sxva relevantur garemosdacviT sakiTxebs
(x) makoreqtirebeli zomebis moqmedebis gegmas
kontraqtori movale iqneba dauyovnebliv Seatyobinos SC–s mSeneblobis
periodSi momxdari, garemos dacvis TvalsazrisiT nebismieri seriozuli zianis
SemTxvevis Sesaxeb, mag, sensitiuri ubnis gaCexva-gasufTavebis, sawvavis
seriozuli daRvrisa da sxv.
SC uzrunvelyofs EA–s yovelTviuri angariSebiT, rogorc kontraqtoris
saqmianobis garemosdacviTi da socialuri aspeqtebis mimoxilvebis Sesaxeb,
aseve janmrTelobisa da usafrTxoebis (HSE) sakiTxebTan dakavSirebiT.nebismieri im seriozuli avariis an ganmeorebadi darRvevebis SemTxvevaSi,
romlebic moiTxoven EA–s da oficialuri Tanamdebobis pirebis dauyovnebel
reagirebas, SC dauyovnebliv ugzavnis EA–s Sesabamis Setyobinebas.
MDF, rogorc aRmasrulebeli saagento, gansaxilvelad warudgens yovelTviur
angariSebs ADB-s, asaxvas ra proeqtis mimdinareobasa da usafrTxoebis
moTxovnebTan Sesabamisobas. yovelTviuri angariSebi unda Seicavdes SC-isyovelTviur angariSebs da mokle axsna-ganmartebiT baraTs specialistisagan,
romelic ar warmoadgens MDF–s gundis wevrs.
ADB-is pasuxismgeblobebi proeqtis garemos dacvis usafrTxoebis moTxovnebis
ganxorcielebasTan dakavSirebiT unda moicavdes: SEMP–is mier proeqtis
ganxrcielebisa da finansuri saimedoobis drodadro Catarebul auditorul
Semowmebebs, rac ganixileba mTeli proeqtis meTvalyureobis misiis nawilad; da
Tuki amis aucilebloba dadgeba, MDF -saTvis rekomendirebul rCevas misi
pasuxismgeblobebis ganxorcielebis Sesaxeb SEMP–is proeqtis SesrulebasTan
dakavSirebiT.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 219
unarebis gaZlierebis instituciuri moTxovnebi MDF -saTvis
MDF gundSi TanamSromlebad CarTulni arian garemos dacvisa da socialuri
sakiTxebis specialisti da monitoringis ramdenime oficeri. MDF –s amJamimdeli
garemosdacviTi unari gaZlierebas saWiroebs, raTa uzrunvelyofil iqnas
proeqtis garemosdacviTi Sesabamisoba. sainJinro-teqnikuri samuSaoebis
zedamxedvelobis Casatareblad yoveldRiuri xarisxobrivi kontrolis
gansaxorcieleblad garedan moziduli wyaroebis garda, MDF-s unda hyavdes
sakuTari, Sida adamianuri resursi imisaTvis, rom meTvalyureoba gauwios
mowveuli teqnikuri supervaizoris saqmianobas da SeimuSavos gadawyvetilebebi
zemoTxsenebuli supervaizoris mier MDF–s winaSe dasmul sakiTxebze
reagirebasTan dakavSirebiT. am unarebis gaZliereba iTvaliswinebs MDF–sgaremos dacvis specialistisa da monitoringis gundisaTvis treningebis
Catarebas ADB-s usafrTxoebis sakiTxebisa da garemos dacvis monitoringis
irgvliv. amgvari treningebi axlaxans Catarda MDF–is garemos dacvis
specialistisaTvis. Semdgomi treningebi aucilebelia MDF–s garemos dacvis
gundSi unarebis gaZlierebis uzrunvelsayofad. garemos dacvis specialistis
(konsultantis) momzadeba SeiZleba gaTvaliswinebuli da dafinansebul iqnas
SUTIP–is pirveli proeqtis mier MDF–is gundis mxardaWerisa da samuSao
treningis Catarebis mizniT.
9.2 proeqtis ganxorcielebis xarjebi
samSeneblo samuSaoebTan dakavSirebuli garemosdacviTi RonisZiebebis
Rirebuleba (5,364,877) Setanili iqneba mSenebeli kontraqtoris xelSekrulebaSi,
xolo 208,600 lari gaTvaliswinebuli iqneba zedamxedveli kompaniis (inJineris)
xelSekrulebaSi. 103000 lari saWiro iqneba „municipaluri ganviTarebis
fondis“ instituciuri gaZlierebisTvis (damatebiTi personalis daqiraveba da
treningebi). dagegmili garemosdacviTi RonisZiebebis saerTo Rirebuleba 5 676
477 lars Seadgens.
narCenebis marTva. narCenebis marTvis xarjebidan didi nawili azbestSemcveli
narCenebis marTvas moxmardeba. 9000 m2 azbestis Semcveli gadasaxuri masalis
ganTavsebis mosamzadeblad saWiroa am samuSaoebze specializebuli da
sertificirebuli kompaniis daqiraveba. specializebuli (sertificirebuli)
kompaniis momsaxureba, romelic moamzadebs azbestis narCenebis ganTavsebis
gegmas da uzrunvelyofs am tipis narCenebis saTanadod ganTavsebas, uxeSi
SefasebiT 75000 lari eRireba (es moicavs narCenebis SefuTvas, transportirebas
da Camarxvas). „municipaluri ganviTarebis fondi“, rogorc proeqtis
ganmaxorcielebeli, samSeneblo kontraqtSi Cadebs moTxovnas, rom mSenebelma
kontraqtorma azbestis narCenebis usafrTxod da saerTaSorisod miRebuli
wesebiT ganTavsebis uzrunvelsayofad saTanado sertifikatis mqone narCenebis
marTvis kompania daiqiravos. azbestis narCenebis ganTavsebis xarjebi
gaTvaliswinebuli unda iyos fasTa kvotirebisas. aRniSnul samuSaoebs
Seasrulebs mSenebeli kontraqtori, mobilizaciisa da mosamzadebel
periodebSi, sacxovrebeli saxlebis ngrevis dawyebamde. narCeni gruntis
ganTavsebis xarjebi didi araa, radganac moWrili gruntis didi nawili
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 220
gamoyenebuli iqneba yrilebis mosawyobad. narCeni gruntis transportirebis
xarjebi Setanilia mSenebeli kontraqtoris samuSaoTa xarjTaRricxvaSi.
dabinZurebis Tavidan acileba: didi kompaniebi, rogoricaa "galfi" da "sokari"
Tavad arian pasuxismgebelni maT kuTvnili Senoba-nagebobebis axal adgilebSi,
an sacavebSi gadatanaze. mcire benzingasamarTi sadgurebi, romlebsac
Sewyvetili aqvT saqmianoba, miiReben Senoba-nagebobis kompensaciis Tanxas,
xolo kuTvnili Senoba-nagebobebis, maT Soris sawvavis avzebis demontaJi maTi
pasuxismgebloba ar iqneba. im sawvavis avzebis demontaJs, romlebsac
mesakuTreebi sxva teritoriaze an sacavSi ar gadaitanen, mSenebeli
kontraqtori ganaxorcielebs. kontraqtors unda gaaCndes daRvris
sawinaaRmdego aRWurviloba (skimeri, avtocisterna, absorbentebi da sxva).
kontraqtorma unda warmoadginos daRvraze reagirebis gegma. yvelaze misaRebi
gadawyvetilebaa, rom 4 benzingasamarTi sadguris navTobproduqtebiT
dabinZurebuli avzebis da sxva aRWurvilobis demontaJis, transportirebisa da
Senaxvis procesebis, aseve daRvris sawinaaRmdego da saWiroebis SemTxvevaSi
daRvraze reagirebis RonisZiebebis zedamxedvelobisaTvis specializebuli
kompania iqnas daqiravebuli. aseTi kompaniis momsaxurebis Rirebuleba
daaxloebiT 50000 laria. absorbentebis 2 nakrebis Rirebuleba 720 laria.
manqana-danadgarebis sadgomebze sawvavis Semakavebeli lokaluri sistemebisa da
navTobproduqtebis separatorebis mowyoba - 5000 lari. dabinZurebis Tavidan
acilebis RonisZiebebis mTliani Rirebuleba - 55,720 lari.
xmaurisa da vibraciis Semcireba. transportis xmauriT gamowveuli
zemoqmedebis Sesamcireblad saWiroa, rom sacxovrebeli saxlebis maxloblad
saproeqto gzis gaswvriv xmaurCamxSobi zRudeebi moewyos (saerTo sigrZe 682 m,
xolo simaRle sxvadasxva ubnebze 3 m-idan 8 m-de) (nawili B). xmaurCamxSobi
mudmivi konstruqciebis mowyobis mTliani Rirebuleba 2,426,186 laria. am xarjis
optimizireba SesaZlebelia, Tu xmaurCamxSobi zRudeebis saZirkveli betoniT
moewyoba, xolo zeda nawilisaTvis gamoyenebuli iqneba gamWvirvale
polimeruli ekrani. xmaurCamxSobi mudmivi zRude (256 m sigrZis) aseve unda
moewyos GMP-s farmacevtuli qarxnis dasacavadac. xmaurCamxSobi zRudis am
monakveTis Rirebuleba 369,802 laria. samSeneblo samuSaoebis warmoqmnili
xmauris zemoqmedebis Sesarbileblad saWiro iqneba daaxloebiT 120m sigrZis
droebiTi xmaurCamxSobi zRudeebi (120m x 2m), rac daaxl. 168,000 lari dajdeba.
Senoba-nagebobebze TviTnebaTi miSenebebis gamagreba daaxl. 28,030 lari dajdeba.
xmaurisa da vibraciis zemoqmedebis Semarbilebeli RonisZiebebis saerTo
Rirebuleba 2,992,018 laria.
ekologia: xe-mcenareebis Wris kompensacia. saerTo jamSi, proeqti 7,758 xis
moWras iTvaliswinebs. aqedan 401 xe krwanisis tye-parkis teritoriaze izrdeba,
851 xe municipalitetis sakuTrebaSi arsebul teritoriaze, xolo 6506 xe -
kerZo nakveTebze. moWrili xeebis sakompensaciod q. Tbilisis merias gadaexdeba
828,197 lari (330,172 lari krwanisis parkSi moWril xeebze, xolo 498,025 lari -
parkis gareT municipalur sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTebidan moWril
xeebze). xe-mcenareebis WrisTvis gadaxdil kompensacias q. Tbilisis meriis
ekologiuri samsaxuri xeebis dargvas da rekreaciuli zonebis mowyobas
moaxmars, rac amJamad ganxilvis procesSi myofi saerTo ganviTarebis gegmis
Sesabamisad moxdeba; Tanxebi qalaqSi garemos dacvasTan dakavSirebuli sxva
sakiTxebis mosagvarebladac SeiZleba daixarjos. Tu konkretulad romel
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 221
adgilebSi dairgveba xeebi, an sad ramdeni xe dairgveba, qalaqis meria
gadawyvets. sakompensacio Tanxis gaReba da saTanado nebarTvebis mopoveba
mSenebeli kontraqtoris valdebuleba iqneba. es sakiTxebi gaTvaliswinebuli
iqneba samSeneblo kontraqtSi da aisaxeba xarjTaRricxvaSi. xeebis Wris
programis gansaxorcieleblad mSenebelma kontraqtorma specializebuli
kompania (qve-kontraqtori) unda daiqiravos. proeqtis teritoriis da
samSeneblo derefnis demarkaciis Semdeg, qve-kontraqtorma unda ganaxorcielos
mosaWreli xeebis sakadastro aRwera (inventarizacia), qalaqis meriasTan unda
SeaTanxmos Wris gegma, inventarizaciis Sedegebis safuZvelze unda gadaixados
sakompensacio Tanxebi da xeebi unda moWras. saerTo jamSi, xeebis WrisTvis
saWiro biujetia:
sakompensacio Tanxa - 828,197 lari
xeebis sakadastro aRwera, Wris gegmis momzadeba da ganxorcieleba – 20,000
lari
ekologia da landSafturi samuSaoebi: xeebis gadargva. xeebis moWris Sedegad
garemosTvis miyenebuli ziani fulad anazRaurdeba da qalaqis meriis
ganviTarebis gegmebis mixedviT, am Tanxis nawili xeebis dargvas moxmardeba.
fulad kompensaciasTan erTad proeqti xeebis rgvas da landSaftur samuSaoebs
iTvaliswinebs, rac proeqtis teritoriaze, lokalurad gaaumjobesebs
ekologiur mdgomareobas. „urbanuli gzis rekreaciuli zonis mowyobis“
programis farglebSi 303 xe dairgveba gzispira xeivnebSi. mTeli programis
Rirebuleba, xeebis rgvis gaTvaliswinebiT 1,015,549 lars Seadgens. amas garda,
Cven vTvliT, rom proeqtiT miyenebuli zianis asanazRaureblad damatebiT 2500
xe unda dairgos, rac am teritorias esTetiur da rekreaciul Rirebulebas
SesZens. xeebi SeiZleba dairgos krwanisis parkis teritoriaze da mis
mimdebared arsebul moSiSvlebul teritoriaze, romelic municipaluri
sakuTrebaa. xeebis rgvis SemoTavazebuli programa proeqtis miznebisTvis
moWrili, wiTel nusxaSi Setanili yoveli 1 xis sanacvlod 10 xis dargvas
iTvaliswinebs; farTod gavrcelebuli saxeobebis SemTxvevaSi ki 1 moWrili xis
sanacvlod 1.5 xis dargvaa dagegmili. farTod gavrcelebuli saxeobis xeebis
SerCeva Tbilisis meriis ekologiur samsaxurTan konsultaciis moxdeba.
aRniSnuli programis farglebSi dairgveba:
390 Ziri Teladuma
460 Ziri kakali
2050 Ziri farTod gavrcelebuli saxeobebisa
xeivanSi 303 xis, xolo parksa da mis mimdebared 2500 xis dargvaze
pasuxismgebeli mxare mSenebeli kontraqtori iqneba. es sakiTxebi
gaTvaliswinebuli iqneba samSeneblo kontraqtSi da aisaxeba xarjTaRricxvaSi.
aRniSnuli ekologiuri programis gansaxorcieleblad daqiravebuli iqneba
specializebuli qve-kontraqtori, romelsac daekisreba axaldarguli xeebis
movla Semdgomi 2 wlis ganmavlobaSi.
xeebis rgvis programas „municipaluri ganviTarebis fondi“ da mSenebeli
kontraqtori erToblivad SeimuSaveben, Tbilisis meriis ekologiur
samsaxurTan TanamSromlobiT. saqmianobis gansaxorcieleblad daqiravebuli
unda iqnas specializebuli kompania (qve-kontraqtori). am mizniT SesaZloa
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 222
gamoyenebuli iyos xeebis inventarizaciisa da Wris programis
gansaxorcieleblad daqiravebuli qvekontraqtori (ix. gv. 719). qve-kontraqtoris
teqnikur davalebaSi gawerili unda iyos xeebis dargva da movla. 2500 nergis
Rirebuleba daaxl. 12500 laria. landSafturi samuSaoebis momwodebeli
kompaniis momsaxurebis savaraudo Rirebuleba, xeebis dargvisa da Semdgomi
movla-patronobis CaTvliT, damatebiT 30000 lars Seadgens. amgvarad, xeebis
dargvisa da landSafturi samuSaoebisaTvis daaxl. 42,500 lari iqneba saWiro.
winasamSeneblo zoologiuri kvleva damatebiT daaxl. 4 000 lars moiTxovs.
niadagis zedapiruli fenis Senaxva. moixsneba da Seinaxeba 13,000 m3 niadagis
zedapiruli fena. am saqmianobis Rirebulebaa 13,000 m3 x 4 lari = 51,000 lari
mmarTvelobiTi xarjebi. garemosdacviTi Sefasebisa da garemoze zemoqmedebis
marTvis gegmasTan dakavSirebiT mowyobili sajaro konsultaciebisaTvis
umniSvnelo Tanxa iqneba saWiro da mas sagzao departamenti gaiRebs. ZiriTadi
xarjebi saWiroa garemos dacvis, janmrTelobisa da usafrTxoebis dacvisa da
kulturuli memkvidreobis dacvis specialistebis dasaqiraveblad. mSenebel
kontraqtors aseTi adgilobrivi specialistebis dasaqiraveblad wliurad
daaxl. 100,000 lari dasWirdeba, aseve 100,000 lari dasWirdeba inJiners -
mSeneblobis zedamxedvel kompanias. mSeneblobis zedamxedvels saerTaSoriso
donis garemos dacvis specialistic dasWirdeba da am mizniT miaxloebiT
200,000 lari iqneba saWiro. xmauris, vibraciis, mtvris, atmosferuli emisiebisa
da wylis simkvrivis monitoringisTvis saWiro xelsawyoebis saerTo Rirebuleba
daaxl. 8,100 laria.
„municipaluri ganviTarebis fondis“ garemos dacvis gundis unar-Cvevebis
ganviTarebisaTvis, kerZod ki treningebisaTvis daaxl. 3,000 lari iqneba saWiro.
cxrili 9.1.
punqti Rirebuleba(lari)
biujetis muxli
Semarbilebeli RonisZiebaazbestis narCenebis ganTavseba 75 000 mSenebeli
kontraqtoridabinZurebis Tavidan acilebisRonisZiebebi: navTobproduqtebiTdabinZurebuli avzebis demontaJis,transportirebisa da SenaxvissamuSaoebis zedamxedveloba;absorbentebis nakrebebi da daRvrisSemakavebeli sistemebi teqnikisganTavsebis ubnebisaTvis.
56 000 mSenebelikontraqtori
xmauris zemoqmedebis SemarbilebeliRonisZiebebis gegmis ganxorcieleba(mudmivi xmaurCamxSobi zRudeebismowyoba).
2,426,186sacxovrebelkorpusebTan369,802GMP-ssawarmosTan
mSenebelikontraqtori
samSeneblo ubnebze droebiTixmaurCamxSobi zRudeebis mowyoba (120 mx 2 m)
mSenebelikontraqtori
vibraciis zemoqmedebis SemarbilebeliRonisZiebebis ganxorcieleba (#2, 3; 4
28,030 mSenebelikontraqtori
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 223
punqti Rirebuleba(lari)
biujetis muxli
da 6 Senobebis TviTneburi minaSenebisgamagreba)siCqaris makontrolebeli saSualebebi(sagzao niSnebi)
456 mSenebelikontraqtori
dasaxlebaze gamaval xeivnis nawilSimocimcime SuqniSnis mowyoba
28,657
krwanisis parkSi moWrili xeebiskompensacia
330,172 mSenebelikontraqtori
krwanisis parkis gareT municipalurimiwebidan moWrili xeebis kompensacia
498,025 mSenebelikontraqtori
Wras daqvemdebarebuli xeebissakadastro aRwera da Wris programisganxorcieleba
20,000 mSenebelikontraqtori
urbanuli gzisTvis rekreaciuli zonismowyoba (xeivanSi 303 Ziri xis dargva)
1,014,549
xe-mcenareebis rgvis programismomzadeba da ganxorcieleba (dairgveba2500 xe)
42,500 mSenebelikontraqtori
winasamSeneblo zoologiuri kvleva 4000 mSenebelikontraqtori
niadagis zedapiruli fenis Senaxva 51,000 mSenebelikontraqtori
monitoringigaremos, janmrTelobisa dausafrTxoebis dacvis personali daarqeologi
100,000 mSenebelikontraqtori
mtvris donis gamzomi mowyobiloba 2500 mSenebelikontraqtori
seismuri aqselometrebi vibraciisuwyveti monitoringisaTvis
150,000 mSenebelikontraqtori
personali 100 000 "municipaluriganviTarebisfondi"
garemos, janmrTelobisa dausafrTxoebis dacvis personali(adgilobrivi da saerTaSoriso)
200,000 mSeneblobiszedamxedvelikontraqtori
vibro-metri 1200 mSeneblobiszedamxedvelikontraqtori
xmaurmzomi 700 mSeneblobiszedamxedvelikontraqtori
mtvris donis gamzomi mowyobiloba 2500 mSeneblobiszedamxedvelikontraqtori
portatiuli xelsawyo CO2, NO2 da SO2-isgasazomad
1700 mSeneblobiszedamxedvelikontraqtori
simRvrivis gamzomi2500
mSeneblobiszedamxedvelikontraqtori
treningi da unar-Cvevebis gaZliereba
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 224
punqti Rirebuleba(lari)
biujetis muxli
"municipaluri ganviTarebis fondis"personalis treningi
3 000
"municipaluriganviTarebisfondis"menejmenti
sul 5 ,676, 477 biujetis muxli
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 225
9.3 garemoze zemoqmedebis marTvis gegmacxrili 9.2. winasamSeneblo fazaze gansaxorcielebeli Semarbilebeli RonisZiebebi
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეარსებული შენობა-ნაგებობებისნგრევისას წარმოიქმნება 9000მ2 აზბესტის გადასახურიმასალის ნარჩენები.
საცხოვრებელიზონებიდაგეგმილიგზის გასწვრივ
აზბესტის ნარჩენებისგანთავსებისათვის საჭიროააზბესტის ნარჩენების მართვისგეგმის მომზადება.
ამ სამუშაოებსშეასრულებსმშენებელიკონტრაქტორი, რაცმოხდებამობილიზაციისა დამოსამზადებელპერიოდებში,საცხოვრებელისახლების ნგრევისდაწყებამდე.
მშენებელიკონტრაქტორი.
შეტანილიაგარემოს,ჯანმრთელობისადაუსაფრთოხებისდაცვისსპეციალისტებისდაქირავებისხარჯში
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი
ბუნებრივი ლანდშაფტის(რელიეფის, ნიადაგის საფარის,მცენარეულობის,ეკოსისტემების, ჰაბიტატებისადა ცხოველების) განადგურებაგზატკეცილის დერეფანში.
საქმიანობა: ტერიტორიისგაწმენდა, ნიადაგის მოხსნა დაგრუნტის მოჭრა
გზის მთელიგასაფართოვებელი მონაკვეთი
ფაუნაზე ზემოქმედების თავიდანასაცილებლად გაწმენდითისამუშაოების დაწყებამდეგანხორციელდება წინასამშენებლოკვლევა (ღამურების თავშესაფრებისშესწავლა; ფრინველთა ბუდეებისშესწავლა)მოსაჭრელი ხეების საკომპენსაციოთანხის გადახდა.
ჭრას დაქვემდებარებული ხეებისსაკადასტრო აღწერა, ჭრისპირობებისა და პროგრამისშეთანხმება ქალაქის მერიასთან,ჭრის პროგრამის განხორციელება.
გაწმენდითისამუშაოების დაჭრის დაწყებამდე;
მშენებელიკონტრაქტორი. 4000 ლარი
828,197 ლარი
20,000 ლარი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 226
cxrili 9.3. samSeneblo fazaze gansaxorcielebeli Semarbilebeli RonisZiebebi
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარედაგეგმილი გზის დერეფნისმახლობლად არსებულიზოგიერთ ძველი კორპუსისექსპლუატაციის ვადა იწურებადა ეს შენობები ავარიულადითვლება. სამშენებლოსამუშაოების წარმოებისას დატრანსპორტის აქტიურიმოძრაობის გამო არსებობს ამშენობების ვიბრაციით და"სეისმური ტიპის" დარტყმითიტალღებით დაზიანების რისკი.
კმ 5+200 – 6+800საცხოვრებელიკორპუსებისმახლობლადგამავალი გზისმონაკვეთი
ვიბრაციის კვლევისგანხორციელება.
შენობებზე თვითნებათიმიშენებების გამაგრება
ვიბრაციის უწყვეტი მონიტორინგისეისმური აქსელომეტრებისმეშვეობით
სამშენებლოსამუშაოებისდაწყებამდე
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი ამმოთხოვნასმშენებელიკონტრაქტორისხელშეკრულებაშიშეიტანს.გამაგრებითსამუშაოებსმშენებელიკონტრაქტორიგანახორციელებს.
28,030 ლარი
150,000 ლარი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
ტრანსპორტის ხმაური(ეს ექსპლუატაციის ფაზისზემოქმედებაა, თუმცაშემარბილებელი ღონისძიებებისამშენებლო სამუშაოებისასუნდა განხორციელდეს)
კმ 5+200- კმ 6+800
ხმაურისა და ვიბრაციის შემცირება.ტრანსპორტის ხმაურითგამოწვეული ზემოქმედებისშესამცირებლად საპროექტო გზისგასწვრივ ხმაურჩამხშობიზღუდეები უნდა მოეწყოს (სიმაღლესხვადასხვა უბნებზე 3მ-იდან 8მ-დე).
მშენებლობისას წარმოქმნილიხმაურის ზემოქმედებისშესამცირებლად მოეწყობადროებითი ხმაურჩამხშობიზღუდეები.
სატრანსპორტოოპერაციებისდაწყების წინ
მშენებელიკონტრაქტორი
2,795,988 ლარი
168,000 ლარი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
ბუნებრივი ლანდშაფტის(რელიეფის, ნიადაგის საფარის,მცენარეულობის,ეკოსისტემების, ჰაბიტატებისადა ცხოველების) განადგურებასაპროექტო დერეფანში და
გზის დერეფანისამშენებლობანაკი;კარიერები(მაგ, მტკვრისჭალა).
ფლორასა და ფაუნაზეზემოქმედების შესამცირებლადგანხორციელებული იქნებაწინასამშენებლო კვლევა;ურბანული გზისთვისრეკრეაციული ზონის მოწყობა
გაწმენდითისამუშაოებისდაწყებამდე;გრუნტის მოჭრისსამუშაოებისასტერიტორიის
სამშენებლოკომპანია.
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 227
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარედამხმარე უბნებზე (ინერტულიმასალის კარიერები, ნარჩენიგრუნტის განთავსების უბნები,სამშენებლო ბანაკები დამანქანა-დანადგარებისგანთავსების უბნები).
ნარჩენებისგანთავსებისუბნები,სამშენებლობანაკები დამანქანა-დანადგარებისგანთავსებისუბნები.
(ხეივანში 303 ძირი ხის დარგვა):ხეების რგვის პროგრამის მომზადებადა განხორციელება390 ძირი თელადუმა460 ძირი კაკალი2050 ძირი ფართოდ გავრცელებულისახეობებისა.ორმოებსა და თხრილებშიჩადებული იქნება ჯოხები, რაცმცირე ძუძუმწოვრებს ამოძრომისსაშუალებას მისცემს;ნიადაგის ნაყოფიერი ფენასათანადოდ დასაწყობდება(აღწერილია ქვემოთ),დასაწყობებული ნიადაგიგამოყენებული იქნებარეკულტივაციისა დალანდშაფტური სამუშაოებისშესასრულებლად;მომზადდება და განხორციელდებალანდშაფტური სამუშაოების გეგმა.
გასუფთავებიდანრეკულტივაციისსამუშაოებამდეგეგმა მომზადდებაგაწმენდითისამუშაოებისდაწყებამდე დაგანხორციელდებასამშენებლოსამუშაოებისას
1,014,549 ლარი
42,500 ლარი
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
წითელ ნუსხაში შეტანილი ხე-მცენარეების ჭრა
მუნიციპალური მიწები;კრწანისისპარკი;
ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილიწითელი ნუსხის სახეობებთანდაკავშირებით (39 ძირი თელადუმადა 46 ძირი კაკალი) მშენებელიკონტრაქტორი შემდეგღონისძიებებს განახორციელებს:განახორციელებს წინასამშენებლოკვლევას და დააზუსტებსსამშენებლო დერეფანს, რათამინიმუმამდე შემცირდესზემოქმედება წითელი ნუსხისსახეობებზე;მოამზადებს ზემოქმედების ქვეშმოყოლილი წითელი ნუსხის
გაწმენდითისამუშაოებისდაწყებამდე;
გეგმა მომზადდებაგაწმენდითისამუშაოების
მშენებელიკონტრაქტორი
(გათვალისწინებულია ზემოთ,828,197 ლარისადა 42,500 ლარისოდენობისსაკომპენსაციოთანხებში)
ზედამხედველიკომპანიამუნიციპალურიგანვითარებისფონდი
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 228
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარესახეობების დეტალურ საკადასტროაღწერას;ხეების ჭრის ნებართვისმოსაპოვებლად მიმართავს გარემოსადა ბუნებრივი რესურსების დაცვისსამინისტროს და ქ. თბილისისმერიას, და მათთან შეათანხმებსჭრის პირობებსა და პროცედურებს.პირობები შესაძლოაითვალისწინებდეს ზემოქმედებისქვეშ მოყოლილი წითელი ნუსხისსახეობების გადარგვას.გარემოსდაცვითი შეფასებითშემოთავაზებული რეკომენდაციებიითვალისწინებს 460 ძირი კაკლისხისა და 390 ძირი თელადუმასდარგვას, რაც შეესაბამება 1:10-თანთანაფარდობას (ანუ, 1 მოჭრილიხის სანაცვლოდ დაირგვება 10 ხე);კომპენსაციას გადაუხდის ქ.თბილისის მერიას, „ქალაქთბილისის საზღვრებში დამიმდებარე ტერიტორიაზეარსებული მწვანე ნარგავებისა დასახელმწიფო ტყის ფონდისგანსაკუთრებული დაცვის შესახებ“საქართველოს კანონით დადგენილიწესით.
დაწყებამდე დაგანხორციელდებასამშენებლოსამუშაოებისას
გზის ახლადგაჭრილი უბნებისდა მოწყობილი ყრილებისეროზია, შედეგად კიბუნებრივი სადრენაჟე გზებისდროებითი სედიმენტაცია.გზის ყრილების ქვემოთმოქცეული ტერიტორიების
გზის მთელსსიგრძეზე
საინჟინრო პროექტის მიხედვით,გატარდება ეროზიისსაწინააღმდეგო მუდმივი დადროებითი ღონისძიებები(მოეწყობა დროებითი არხები, ბიო-ჭილოფის ან გეოტექსტილისსაფარი, ბერმები და სხვა)
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა და
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 229
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეეროზია დახურული ან ღიასადრენაჟე არხებიდანწამოსული კონცენტრირებულიზედაპირული ჩამონადენით.
დალამვის შესამცირებლადგატარდება შემდეგიშემარბილებელი ღონისძიებები:მიწის სამუშაოები მშრალპერიოდებში განხორციელდება.ეროზიისადმი მიდრეკილი უბნებიმულჩით დაიფარება.სადრენაჟე არხები დაცული იქნებაბერმებით, ჩალის ან ქსოვილისზღუდეებით.მოეწყობა სალექარები.პროექტით გამოწვეული ეროზიისშესამცირებლად გატარდებაშემდეგი შემარბილებელიღონისძიებები:მოეწყობა სათანადო ზომის წვიმისწყლის სადრენაჟე არხები.სადრენაჟე არხებისგამოსასვლელები ისედაპროექტდება, რომ ადგილი არჰქონდეს კასკადის ეფექტს.გათვალისწინებული იქნებაგადამკვეთი ნაგებობების მოწყობა.წყალმიმღები ზედაპირებიდაიფარება ქვით, ბეტონით.
ბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
შეტივნარებული ნაწილაკებისმაღალი კონცენტრაციამდინარეებში, რომლებიცსამშენებლო უბნების, გზისახლადგაჭრილი მონაკვეთების,ყრილების და გრუნტისსანაყროების ზემოქმედებისზონაში ხვდება. წყლისხარისხის დაქვეითება დასედიმენტაციის გაზრდა
მდ. მტკვრისმახლობლადგამავალი გზისმონაკვეთები
ზემოქმედების შერბილებისსტრატეგია: ეროზიისსაწინააღმდეგო დროებითიღონისძიებების გატარება -დროებით დრენაჟები, დროებითილამდამჭერები და სხვა.მოწყვლადი ზედაპირებისქსოვილით დაფარვა.სალექარების მოწყობა, რათამდინარეში ჩაშვებამდე ზედაპირულ
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვის
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 230
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეჩამონადენში ნატანის რაოდენობაშემცირდეს.
სამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
ნიადაგის ნაყოფიერი ფენისდაკარგვა არასწორიდასაწყობების და მოპყრობისგამო
მიწის სამუშაოებიზემოქმედება იქონიებსნიადაგის ნაყოფიერ ფენაზე,რომელიც მდიდარიამცენარეთა ზრდა-განვითარებისათვის საჭიროსაკვები ნივთიერებებით
მთელიდერეფნისგასწვრივ,გარკვეულმონაკვეთებზე
ნიადაგის ზედაპირული ფენისშენახვა. მოიხსნება და შეინახება13,000მ3 ნიადაგის ზედაპირულიფენა.კონტრაქტორმა უნდა:მოჭრას ნიადაგის ნაყოფიერი ფენა,15 სმ სიღრმემდე და დაასაწყობოსარა უმეტეს 2 მ სიმაღლის და 1:2დახრილობის სანაყროებად.მოშალოს ნიადაგის ნაყოფიერი ფენა,რათა შენარჩუნებული იქნასნიადაგის ფიზიკურ-ქიმიურითვისებები და ბიოლოგიურიაქტივობა. ნიადაგისდასაწყობებული ფენაგამოყენებული იქნებადაზიანებული უბნებისრეკულტივაციისთვის და ხეებისდასარგავად შერჩეული უბნებისგასანაყოფიერებლად.განხორციელდება ნიადაგისსანაყროების მონიტორინგი დაარასათანადო პირობებისდაფიქსირების შემთხვევაშიგატარდება მაკორექტირებელიღონისძიებები, კერძოდ კი:ანაერობული პირობებისშემთხვევაში - მოხდება ნიადაგის
მშენებლობისპერიოდი:დაწყებულინიადაგისნაყოფიერი ფენისმოჭრიდანრეკულტივაციისსამუშაოებისგანხორციელებამდე;
მშენებელიკონტრაქტორი
ამ საქმიანობისღირებულებაა13,000მ3 x 4 ლარი= 51,000 ლარი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 231
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეგადასაწყობება, ან სანაყაროშიმოეწყობა სავენტილაციო ხვრელები;ეროზიის შემთხვევაში - მოეწყობადასილვის საწინააღმდეგოდამატებითი ღობეები;
საპროექტო დერეფანში,ხიდებთან და მანქანა-დანადგარების სადგომუბნებზე ნიადაგისა დაზედაპირული წყლებისდაბინძურება ზეთებით, საპოხ-საცხები მასალებით, საწვავითადა საღებავით, რაცდაკავშირებული იქნებასამშენებლო სამუშაოებთან დასამშენებლო ტექნიკისმუშაობასთან;
სამშენებლო სამუშაოებისთვისგამოყენებული ტექნიკაშესაძლოა დაბინძურებისწყარო გახდეს. საწვავის, საპოხ-საცხები მასალების,ქიმიკატების და სახიფათომასალების არასწორი შენახვა-მოხმარებამ ან დაღვრამშესაძლოა ზიანი მიაყენოსგარემოს, ან საფრთხე შეუქმნასმუშახელის ჯანმრთელობას.
ნიადაგი -მთელსდერეფანში;
მდინარე -მტკვარი
სპეციალიზებული კომპანიისდაქირავება 4 ბენზინგასამართისადგურის ნავთობპროდუქტებითდაბინძურებული ავზების და სხვააღჭურვილობის დემონტაჟის,ტრანსპორტირებისა და შენახვისპროცესების, ასევე დაღვრისსაწინააღმდეგო და დაღვრაზერეაგირების ღონისძიებებისზედამხედველობისათვის.აბსორბენტების 2 ნაკრების შეძენა,ღირებულება 720 ლარი.მანქანა-დანადგარებისსადგომებისთვის საწვავისშემაკავებელი ლოკალურისისტემებისა დანავთობპროდუქტებისსეპარატორების მოწყობა.კონტრაქტორმა უნდაუზრუნველყოს:დაღვრაზე რეაგირების გეგმისშემუშავება და საგზაოდეპარტამენტში დასამტკიცებლადწარდგენა.სამშენებლო კომპანიის სათანადომუშახელისთვის საწვავითგამართვის და დაღვრაზერეაგირების პროცედურებისსწავლება.სახიფათო მასალების შენახვა წყლის
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
კომპანიისმომსახურებისღირებულებადაახლოებით50000 ლარია.
აბსორბენტების 2ნაკრებისღირებულება 720ლარია
5000 ლარი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 232
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეობიექტებიდან მინიმუმ 100 მ-ისდაცილებით მოწყობილ შემორაგულადგილებში, სადაც ზედაპირიდაფარულია პოლიეთილენისჰერმეტული საფარით.დაუშვებელია სახიფათო ნარჩენებისდასაწყობება შემდეგ ადგილებში:მდ. მტკვრის ან სხვა მდინარეებისნაპირებიდან 100 მ-ის რადიუსში;დასახლებული ზონიდან,კულტურული ან არქეოლოგიურიმემკვიდრეობის უბნებიდან 500 მ-ისრადიუსში.სამუშაო უბნებზე საწვავითგამართვის შემთხვევაშიგამოყენებული იქნება აბსორბენტისსაგებები და/ან ნამჯა, რაცშეამცირებს დაღვრას; ეს მასალაადგილზე განთავსდება საწვავითგამართვის ოპერაციის დაწყებამდე.მიწისქვეშა და ზედაპირულიწყლების დაბინძურების რისკისშესამცირებლად ან თავიდანასარიდებლად დაბინძურებულიგრუნტი მაშინათვე მოიჭრება.დაბინძურებული გრუნტის დააბსორბენტების გატანა, შენახვა დაგანთავსება მოხდება სახიფათონარჩენებისთვის დადგენილი წესით.მნიშნველოვანი დაღვრისშემთხვევები ეცნობება დაღვრაზეპასუხისმგებელ პირს, ხოლოსამუშაოები დაბინძურების რისკისაღმოფხვრამდე შეჩერდება.ტექნიკის საწვავით გასამართავად
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 233
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეყოველთვის სათანადოაღჭურვილობა (მაგ, სათანადოზომის პისტოლეტები) იქნებაგამოყენებული, ხოლო საწვავითგამართვას სათანადოდმომზადებული და გამოცდილიოპერატორები უზრუნველყოფენ.
სამშენებლო ნარჩენებისწარმოქმნა საპროექტოდერეფანში:ნარჩენი გრუნტი,დემონტაჟისას წარმოქმნილინარჩენები, შესაფუთი მასალაბეტონისა და ლითონისკონსტრუქციები
სამშენებლოუბნები
9000 მ2 აზბესტის შემცველიგადასახური მასალის განთავსება დაამ სამუშაოსთვის სპეციალიზებულიკომპანიის დაქირავება.იაღლუჯას ნაგავსაყრელისადმინისტრაციასთან დამუნიციპალურ ხელისუფლებასთანშეთანხმება ნარჩენი გრუნტისნაგავსაყრელზე გატანასთანდაკავშირებით, სადაც გრუნტისგამოყენება საფარ მასალადააშესაძლებელი.ეს პროექტისთვის შემოთავაზებულიღონისძიება. სხვა შესაძლოღონისძიებები შემდეგია:ნარჩენი გრუნტის მოცულობისშეფასება და საჭიროებისშემთხვევაში მისი განთავსებისგეგმის შემუშავება;ნარჩენი გრუნტის გამოყენებაქვანაყარით დაფარულიმიწაყრილების მოსაწყობად;სანაყროების მოწყობა ადგილობრივმუნიციპალიტეტებთანშეთანხმებით;ადგილობრივი მოსახლეობისათვისნარჩენი გრუნტის გამოყენებისნებართვის მიცემა;
მობილიზაციისეტაპი
სამშენებლოპერიოდი
სამშენებლოპერიოდი
მობილიზაციის
მშენებელიკონტრაქტორი
მშენებელიკონტრაქტორი
75000 ლარი(დაზუსტდებაგარემოზეზემოქმედებისშეფასებისანგარიშში)
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანიაგარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 234
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარენარჩენი გრუნტის გატანა უახლოესსანაყროებზე, რომლებიცმუნიციპალური სამსახურებთანშეთანხმებითაა მოწყობილი.ძირითადი მიზანია, რომ არდაზიანდეს ღირებულილანდშაფტები, ნიადაგები ან სხვაეკოლოგიური ფასეულობა.დემონტაჟისას დაშლილი ლითონისკონსტრუქციები ჯართის სახითუნდა განთავსდეს.სახიფათო და არასახიფათონარჩენების მართვაში ჩართულიპერსონალი გაივლის ტრენინგსშემდეგ თემატიკაზე:ნარჩენებთან მოპყრობანარჩენების დამუშავებანარჩენების შენახვა.აკრძალული იქნება ნარჩენებისდაწვა სამშენებლო უბნებზე, გარდამოჭრილი ხეებისა და ბუჩქნარისმცირე ტოტებისა. ამ ნარჩენებისდაწვა უპრიანია, რათა თავიდანიქნას აცილებული მწერებისგავრცელება.
ფაზა დასამშენებლოპერიოდი
ატმოსფერული ემისიებისამშენებლო მანქანა-დანადგარებიდან, რაცაბინძურებს ატმოსფერულჰაერს
მთელსდერეფანში
სამშენებლო სამუშაოებისათვისგამოყენებული ყველა მანქანა-დანადგარის გაფრქვევების დონეშესაბამისობაში იქნებასაქართველოში მოქმედ ნორმებთან.ქვის სამსხვრეველები და ბეტონისქარხნები დასახლებულიადგილებიდან მოშორებითგანთავსდება.უზრუნველყოფილი იქნება
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვის
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 235
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეძრავების ტექ. მომსახურებისგრაფიკისა და სტანდარტების დაცვა,მათი შეკეთებაყველა მანქანა-დანადგარიგამართული იქნება, რათა მათმაგამონაბოლქვმა არ შეაწუხოსპროექტის მუშახელი, ანადგილობრივი მოსახლეობა.რეგულარულად განხორციელდებადიზელის ძრავების ტექ.მომსახურება (მაგ, საწვავისინჟექტორების წმენდა), რათამინიმუმამდე შემცირდეს მათიგამონაბოლქვი. გეგმიური ტექ.მომსახურება მაღალი სტანდარტითშესრულდება, რათაუზრუნველყოფილი იყოს ტექნიკისუსაფრთხოება და მინიმუმამდეშემცირდეს გამონაბოლქვი.ტექნიკის საწვავით გასამართავადგამოყენებული იქნებაპისტოლეტები, ტუმბოები დადახურული ავზები, რათა თავიდანიქნეს აცილებული აქროლადიორგანული ნაერთებისარაორგანიზებული გაფრქვევები(საწვავის შესანახად არგამოიყენებენ ღია კონტეინერებს).
სამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
მტვრის გავრცელებასამშენებლო უბნებიდან,მასალების სანაყროებიდან დამისასვლელი გზებიდან.
მტვერის ზემოქმედებამუშახელისა და ადგილობრივი
მთელსდერეფანში
ბეტონის ქარხნებიდან დაგადასატანი სამსხვრეველებიდანმტვრის გაფრქვევებისშესამცირებლად საჭიროა მორწყვადა მტვერდამჭერი ღონისძიებებისგატარება.მშრალ ამინდებში მასალებით და
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა და
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 236
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარემოსახლეობისჯანმრთელობაზე.
ქვიშა-ხრეშით დატვირთულიმანქანები ბრეზენტით გადაიფარება.სამშენებლო უბნები დაადგილობრივი გზებისაჭიროებისამებრ მოირწყვება.საჭიროების შემთხვევაში, მაგ,კარიერებზე და სამსხვრეველებზემუშახელი აღიჭურვება პირადიდაცვის საშუალებებით.ტვირთების გადატანა წინასწარდადგენილი მარშრუტებითმოხდება და სათანადო ადგილებშიშეიზღუდება მანქანების მოძრაობისსიჩქარე, რაც ტრანსპორტისმართვის გეგმის შესაბამისადმოხდება.სამშენებლო მასალების სანაყროებიგადაიხურება.
ბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
სამშენებლო სამუშაოებისასტექნიკით გამოწვეულიხმაურის ზემოქმედება გზისგასწვრივ არსებულდასახლებულ უბნებზე,კერძოდ კი ქალაქისმოსახლეობაზე ან სოფლისმჭიდრო დასახლებაზე.ხმაურის ლოკალურიგავრცელება.
მთელსდერეფანში
სამშენებლო უბნებზე დროებითიხმაურჩამხშობი ზღუდეებისგამოყენება (2-3 მ სიმაღლისა დასაჭირო სიგრძის).მანქანა-დანადგარების აღჭურვამაყუჩებით და მათი ტექ.მომსახურება.გეგმიური ტექ. მომსახურება მაღალისტანდარტით შესრულდება, რათაუზრუნველყოფილი იყოს ტექნიკისუსაფრთხოება, ასევე მინიმუმამდეშემცირდეს მათი გამონაბოლქვი დახმაურის დონე. რეგულარულადმოხდება სამშენებლოსამუშაოებისათვის გამოყენებულიყველა მანქანა-დანადგარის ტექ.მომსახურება, რათა
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
168 000 ლარი მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 237
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეუზრუნველყოფილი იყოს მათიგამართული მუშაობა დამინიმუმამდე შემცირდეს მათ მიერწარმოქმნილი ხმაური.სამუშაოები ღამის საათებში არგანხორციელდება.
ინფრასტრუქტურა. ძირითადიინფრასტრუქტურულიერთეულები, რომლებიცშესაძლოა ზემოქმედების ქვეშმოყვეს შემდეგია:1. ელექტროგადამცემი ხაზები2. მაგისტრალური გაზსადენიდა გამანაწილებელი ქსელი3. ოპტიკურ-ბოჭკოვანი კაბელი
ინფრასტრუქტურის დაცვა.ცალკეული მონაკვეთებისგადატანის/რეკონსტრუქციისგეგმისა და პროექტის მომზადებაინფრასტრუქტურისმესაკუთრეებთან შეთანხმებით, რაცგზის საინჟინრო პროექტისმომზადებისას უნდა მოხდეს.ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილიინფრასტრუქტურის გადატანა:სამშენებლო დერეფანში მოყოლილისაჰაერო ელექტროგადამცემიხაზების გადატანა;გაზსადენის გადატანა.მუდმივი მონიტორინგისგანხორციელება სამშენებლოსამუშაოებისას. სრულად აღდგენადაზიანების შემთხვევაში.
მოსამზადებელისამუშაოებისას,სამშენებლოსამუშაოებისდაწყებამდე.
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 238
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეინფექციების გადამტანიკოღოების გამრავლებისჰაბიტატების შექმნა, მაგ, მზისგულზე დროებითი გუბეებისწარმოქმნა. გუბეებისწარმოქმნა თხრილებსა დაკარიერებზე, რაც ხელსაყრელგარემოს შექმნის კოღოებისა დადაავადებების სხვაგადამტანებისგასამრავლებლად.
მთელიდერეფანი
ყველა წარმოქმნილი გუბისმოცილება გაზაფხულამდე.რელიეფისა და ლანდშაფტისაღდგენა.
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანიაგარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
სამშენებლოსამუშაოებისათვისგამოყენებული ტექნიკითწარმოქმნილი ხმაურის, ნამწვიაირებისა და მტვრისზემოქმედება ადამიანისჯანმრთელობაზე.
დასახლებებისმახლობლად
მტვრის შემცირება მორწყვისსაშუალებით.Use as minimum as 2 browsers;დროებითი ხმაურჩამხშობიზღუდეების გამოყენება, ხმაურისდონის შემცირება, მანქანა-დანადგარების აღჭურვა მაყუჩებით,სამუშაოების განხორციელება დღისსაათებში;იხ. 11 - 13 პუნქტები
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანიაგარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
ზემოქმედება არქეოლოგიურუბნებზე
მთელიდერეფანი
ტერიტორიის გაწმენდისა და მიწისსამუშაოების მუდმივიმონიტორინგი
სამშენებლოსამუშაოებისდაწყებამდე;
არქეოლოგიკულტურისა დაძეგლთა დაცვის
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 239
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარესამშენებლო სამუშაოების შეჩერებაარქეოლოგიური ობიექტისაღმოჩენის შემთხვევაში.არქეოლოგიური სამუშაოებისგანხორციელება სამშენებლოსამუშაოების განახლებამდე.ნაშთების კონსერვაცია.
სამშენებლოპერიოდი
სამინისტროდან
მშენებელიკონტრაქტორი
ზედამხედველიკომპანია
არქეოლოგიკულტურისა დაძეგლთა დაცვისსამინისტროდან
მეორადი ბიოლოგიურიდაბინძურება ეპიდემიის (მაგ,ჯილეხის) კერებთან მიწისსამუშაოების შესრულებისას;
მთელიდერეფანი
ტერიტორიის გაწმენდისა და მიწისსამუშაოების მუდმივიმონიტორინგი. სამშენებლოსამუშაოების შეჩერება სამარხებისაღმოჩენის შემთხვევაში.ადგილობრივი ვეტერინარულისამსახურის ინფორმირება.ვეტერინარული ნებართვის მიღებასამუშაოების გაგრძელებამდე.
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
მართვის სახიფათო პირობებისშექმნა სამშენებლოსამუშაოებისა და არსებულიგზების გადაკვეთის უბნებზე
მთელიდერეფანი
საინჟინრო პროექტშიგათვალისწინებული უნდა იყოსგზებზე სათანადო მონიშვნები დაუსაფრთხოების ნიშნების, მათშორის შუქნიშნების განთავსება.მძღოლების ინსტრუქტაჟი
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
საბოლოო რეკულტივაცია დახანგრძლივი ეფექტის მქონეეროზიის საწინააღმდეგოღონისძიებებისგანხორციელება
მთელიდერეფანი
ყველა სამუშაო უბანს (გარდა გზითდა დამხმარე ნაგებობებითდაკავებულისა) თავდაპირველისახე (რელიეფი, ნიადაგი,მცენარეული საფარი) უნდადაუბრუნდეს. გზატკეცილისმშენებლობისათვის მცირერაოდენობის ბუჩქნარი გაკაფვაიქნება საჭირო, ბუნებრივი ბალახისსაფარის აღსადგენად კი საკმარისიიქნება ნიადაგის ნაყოფიერი ფენისშენახვა.
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 240
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეტოქსიკური ნივთიერებებისდაღვრა, ფეთქებადიტვირთების აფეთქება,ადამიანების დაზიანება ანდაღუპვა ავტოსაგზაოშემთხვევებისას (იხ. მსოფლიობანკის "გარემოსდაცვითიმასალების კრებული", ნაწილი"სახიფათო მასალების მართვა"და ნაწილი "საზოგადოებრივიჯანდაცვა და უსაფრთხოება"(WB Environmental Sourcebook:'Hazardous MaterialsManagement', 'Public Health andSafety')).სამშენებლო ტექნიკასთანდაკავშირებული ავტოსაგზაოშემთხვევები, ან სამშენებლოსამუშაოების გამო მომხდარიავტოავარიები.
მთელსდერეფანში
საინჟინრო პროექტშიგათვალისწინებული უნდა იყოსგზებზე სათანადო მონიშვნები დაუსაფრთხოების ნიშნების, მათშორის შუქნიშნების განთავსება.მძღოლების ინსტრუქტაჟიუსაფრთხოების ღონისძიებების დაავარიულ სიტუაციებზე რეაგირებისგეგმის შემუშავება-განხორციელებაავარიული დაღვრებისშემთხვევებისათვის.სპეციალური მარშრუტებისშემუშავება სახიფათო მასალებისგადასაზიდად.სამშენებლო ტექნიკისგადაადგილების რეგულირება, რათამათ ხელი არ შეუშალონ გზებზეავტომანქანების გადაადგილებას.ტოქსიკური ნარჩენებისტრანსპორტირების აკრძალვაეკოლოგიურად სენსიტიურიუბნებისა და დასახლებულიტერიტორიების გავლით.
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
საგზაო მოძრაობისუსაფრთხოების რისკებიმძღოლებისა და ადგილობრივიმოსახლეობისათვის
მთელსდერეფანში
სიჩქარის მაკონტროლებელისაშუალებებიხეივნის დასახლებაზე გამავალნაწილში მოციმციმე შუქნიშნისმოწყობა
45628,658
კარიერებიგზებისა და ხიდებთანმისასვლელი ყრილებისმოსაწყობი ინერტულიმასალის მოპოვებაკარიერებიდან, რამაცშესაძლოა მიწის დაკარგვა და
სავარაუდოდ,მდ. მტკვრისჭალა
გარემოსდაცვითი შეფასებისფარგლებში შემოთავაზებულიაპროექტის ტერიტორიისმახლობლად არსებულილიცენზირებული კარიერებისგამოყენება (იხ. თავი 2).სხვა შესაძლო ღონისძიებები
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა და
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 241
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარედეგრადაცია გამოიწვიოს;ზემოქმედება იქთიოფაუნაზე,მიწისქვეშა წყალსა დალანდშაფტზე ინერტულიმასალის მოპოვების გაზრდისგამო
შემდეგია:ინერტული მასალების მოპოვებაარსებული ლიცენზირებულიკარიერებიდან. ლიცენზიებისგადამოწმება (ლიცენზია გაიცემამოპოვების ლიმიტის მითითებითდა რეკულტივაციის მოთხოვნით).ახალი კარიერის გახსნისსაჭიროების შემთხვევაში გარემოსადა ბუნებრივი რესურსების დაცვისსამინისტროდან მოპოვებულიიქნება ყველა საჭირო ლიცენზია.ნიადაგის ზედაპირული ფენისკონსერვაციისთვისგანხორციელდება სათანადოღონისძიებები. კარიერის დახურვისშემდეგ მოხდება მისირეკულტივაცია ლიცენზიისპირობების მიხედვით.გაკონტროლდება კარიერზეტექნიკის მუშაობა. აიკრძალებამდინარის ტექნიკით გადაკვეთა.თავიდან იქნება აცილებული ზეთისან საწვავის გაჟონვა.გაკონტროლდება მანქანებისმდგომარეობა.
ბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
ასფალტის ქარხნები ქარხნისტერიტორია
ხელშეკრულება დაიდება მხოლოდლიცენზირებულ მომწოდებლებთან,რომელთაც გარემოზეზემოქმედების ნებართვა გააჩნიათ.თუ მშენებელი კონტრაქტორისაკუთარი ასფალტის ქარხნისმოწყობას განიძრახავს, მანამისათვის გზშ უნდა მოამზადოს დაგარემოზე ზემოქმედების ნებართვა
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანიაგარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვის
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 242
ზემოქმედება უბანიშემარბილებელი
ღონისძიებები/ღირებულებავადები
განხორციელებაზეპასუხისმგებელი
მხარეღირებულება
მონიტორინგზეპასუხისმგებელი
მხარეუნდა მოიპოვოს. სამინისტროს
ინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
სამშენებლო ბანაკი, ტექნიკისდა ავტომანქანების სადგომი
ბანაკის მოწყობამ დაფუნქციონირებამ შესაძლოაშემდეგი სახის ზემოქმედებაგამოიწვიოს:მცენარეული საფარის გაწმენდაბანაკის მოსაწყობადნიადაგის ნაყოფიერი ფენისშესაძლო დაზიანებასაწვავის შენახვასა დატექნიკის საწვავითგამართვასთანდაკავშირებულიდაბინძურების რისკებიდაბინძურება საყოფაცხოვრებოჩამდინარე წყლებითდაბინძურება ნარჩენებით
სამშენებლობანაკი
ნარჩენების სათანადოდ მართვა (იხ.დანართი 7 "ნარჩენების მართვისპროცედურა სამშენებლობანაკებისათვის")სამშენებლო ბანაკებთანდაკავშირებული რეგულაციებისშესრულება, რომლებიცმითითებულია ნაწილში 8.1.1.13.პროექტის მუშახელის განთავსებასოფლებში.მუშახელის განსათავსებლად დიდიზომის სამშენებლო ბანაკისმოწყობის შემთხვევაში საჭიროიქნება საკანალიზაციო სისტემისმოწყობა სტანდარტებისშესაბამისად.დაბინძურების თავიდან აცილებისღონისძიებები: საწვავით გამართვისოპერაციების სწორად ორგანიზება,ნარჩენების მართვა;ნიადაგის ნაყოფიერი ფენისსათანადოდ დასაწყობება;ნიადაგის ნაყოფიერი ფენისა დამცენარეული საფარის აღდგენა;
სამშენებლოპერიოდი
მშენებელიკონტრაქტორი
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(გააჩნიაპერიოდულიაუდიტისუფლებამოსილება)
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 243
ცხრილი 9.4. ექსპლუატაციის ფაზა
ზემოქმედება უბანი შემარბილებელი ღონისძიება ვადებიგანხორციელებაზე
პასუხისმგებელი მხარე
მონიტორინგზე დააღსრულებაზე
პასუხისმგებელიმხარე
გზის ახლადგაჭრილი უბნებისდა მოწყობილი ყრილებისეროზია, შედეგად კი ბუნებრივისადრენაჟე გზებისსედიმენტაცია.გზის საძირკველს ქვემოთმოქცეული ტერიტორიებისეროზია დახურული ან ღიასადრენაჟე არხებიდან წამოსულიკონცენტრირებულიზედაპირული ჩამონადენით.ზემოქმედების ხასიათი:ხანგრძლივი.რელიეფის ცვლილებამ,ზედაპირულმა ჩამონადენმა,ტერიტორიის გაწმენდამშესაძლოა გამოიწვიოს ეროზიისმცირედი, თუმცა სტაბილურიგააქტიურება.
მთელი დერეფანი შერბილების სტრატეგია: ხანგრძლივეფექტზე გათვლილი -რეკულტივაცია;რელიეფისა და ლანდშაფტისაღდგენა;სადრენაჟე სისტემისა და ეროზიისსაწინააღმდეგო სხვაკონსტრუქციების მოწყობა.რელიეფის, ნიადაგის ნაყოფიერიფენისა და მცენარეული საფარისაღდგენა.სადრენაჟე სისტემის მოწყობა დამუდმივი მონიტორინგი.სალექარების მოწყობა, მცენარეულისაფარის სწრაფად აღდგენაეროზიულ ზედაპირებზე.სადრენაჟე არხებისგამოსასვლელების რაოდენობისგაზრდა.სადრენაჟე არხებისგამოსასვლელების იმგვარადდაპროექტდება, რომ ადგილი არჰქონდეს კასკადის ეფექტს.წყალმიმღები ზედაპირების დაფარვაქვით, ბეტონით.ხანგრძლივი მონიტორინგი და ტექ.მომსახურება.
სამშენებლოპერიოდი;
ტექ. მომსახურებასამშენებლოსამუშაოებისდასრულებისშემდგომ
მშენებელი კონტრაქტორი(ეს მოთხოვნა მშენებლობისფაზის ნაწილში უკვემოყვანილია; კონტრაქტორიპასუხისმგებელიამშენებლობისასგანხორციელებულისაქმიანობის შედეგებზე,სამუშაოების მიღება-ჩაბარებამდე).
RDMRDI (ხანგრძლივპერსპექტივაში, ჩაბარებისშემდგომ)
RDMRDI(მუდმივად)
გარემოსა დაბუნებრივირესურსების დაცვისსამინისტროსინსპექტორატი(პერიოდულად)
ლანდშაფტის დამახინჯებაყრილებით, ჭრილებით დაკარიერებით. დამახინჯებულილანდშაფტი (გზის ახლადგაჭრილი მონაკვეთების
გზის ახლადგაჭრილი უბნები
გზისპირა მცენარეული საფარისზრდის ხელშეწყობა და/ან აღდგენა.ლანდშაფტთან შესარწყმელადარქიტექტურული პროექტისგამოყენება.
სამშენებლოპერიოდი;ტექ. მომსახურებასამშენებლოსამუშაოების
მშენებელი კონტრაქტორი
RDMRDI ხანგრძლივპერსპექტივაში
RDMRDI
გარემოსა დაბუნებრივირესურსების დაცვის
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 244
დაღარვა, დამეწყვრა, ჩამოშლა). დაზიანებულ უბნებზე ხეებისდარგვა.
დასრულებისშემდგომ
სამინისტროსინსპექტორატი
შეტივნარებული ნაწილაკებისმაღალი კონცენტრაციამდინარეებში, რომლებიცსამშენებლო უბნების, გზისახლად გაჭრილი მონაკვეთების,ყრილების და გრუნტისსანაყროების ზემოქმედებისზონაში ხვდება.წყლის ხარისხის დაქვეითებანატანის მომატების გამო.ზემოქმედების ხასიათი:ხანგრძლივი.რელიეფის ცვლილებამ,ზედაპირულმა ჩამონადენმა,ტერიტორიის გაწმენდამშესაძლოა გამოიწვიოს ეროზიისმცირედი, თუმცა სტაბილურიგააქტიურება.
მდ. მტკვრისმახლობლად
შერბილების სტრატეგია: ხანგრძლივეფექტზე გათვლილი -რეკულტივაცია;რელიეფისა და ლანდშაფტისაღდგენა; მონიტორინგი განგრძლივიპერიოდის განმავლობაში; სადრენაჟესისტემისა და ეროზიისსაწინააღმდეგო სხვაკონსტრუქციების მოწყობა;მცენარეული საფარის აღდგენა;მცენარეული საფარის სწრაფადაღდგენა ეროზიულ ზედაპირებზე.
მშენებელი კონტრაქტორი
RDMRDI ხანგრძლივპერსპექტივაში
RDMRDI
გარემოსა დაბუნებრივირესურსების დაცვისსამინისტროსინსპექტორატი
გზატკეცილის გასწვრივნიადაგისა და წყლისდაბინძურება ზეთებით, საპოხიმასალებით, საწვავითა დასაღებავით.
მთელი დერეფანი ხიდების მახლობლადზეთდამჭერების დაყენება;გზატკეცილის გასწვრივსტანდარტული ავტოგასამართისადგურებისა და სახელოსნოებისმოწყობის ხელშეწყობა
სამშენებლოსამუშაოებისდასრულებისშემდგომ
RDMRDI ხანგრძლივპერსპექტივაში
RDMRDI
ჰაერის დაბინძურება ტექ.მომსახურების სამუშაოებისასმობილური ასფალტის ქარხნებისგამოყენების გამო
მთელი დერეფანი მანქანა-დანადგარების აღჭურვამოწყობილობებით, რომლებიცუზრუნველყოფს ჰაერისდაბინძურების შემცირებას
ტექ.მომსახურებისსამუშაოებისას
RDMRDI განახორციელებსსამუშაოების და ტექ.მომსახურების შემსრულებელიკონტრაქტორისზედამხედველობას
RDMRDI
გზის გასწვრივ არსებულდასახლებულ უბნებში, კერძოდკი ქალაქის უბნებში ან მჭიდროდდასახლებულ სოფლებში ჰაერისდაბინძურება ტრანსპორტისგამონაბოლქვით. მტვრისლოკალური გავრცელება.
მთელი დერეფანი
ყველაზეკრიტიკულიუბნებია გზისდასაწყისიგულუას ხიდთან
ჰაერის ხარისხისა და ტრანსპორტისემისიების მონიტორინგი(ავტომანქანების გამონაბოლქვისშემოწმება)ავტოტრანსპორტის ემისიებისმარეგულირებელი პოლიტიკისა დასტანდარტების შემუშავება (მაგ,
გარემოსა და ბუნებრივირესურსების დაცვისსამინისტრო
მშენებელი კონტრაქტორი
RDMRDI ხანგრძლივ
გარემოსა დაბუნებრივირესურსების დაცვისსამინისტრო
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 245
და ბოლომონაკვეთიფონიჭალისმახლობლად;
საწვავის ხარისხის სტანდარტი დასხვა).ჰაერის დაბინძურებისშესამცირებლად ძრავების ტექ.მომსახურების გრაფიკისა დასტანდარტების დაცვის მოთხოვნა (ანალტერნატიული საწვავისგამოყენება).ხეების დარგვა გზის პირებზე, რაცშეარბილებს ატმოსფერულიემისიების ზემოქმედებას მიმდებარემოსახლეობაზე
პერსპექტივაში
ავტოტრანსპორტითგამოწვეული ხმაურისგავრცელება გზის გასწვრივარსებულ დასახლებულ უბნებში,კერძოდ კი ქალაქის უბნებში ანმჭიდროდ დასახლებულსოფლებში.
მთელი დერეფანი
ყველაზეკრიტიკულიუბნებია გზისდასაწყისიგულუას ხიდთანდა ბოლომონაკვეთიფონიჭალისმახლობლად;
ხმაურისა და ვიბრაციის შემცირება.ტრანსპორტის ხმაურით გამოწვეულიზემოქმედების შესამცირებლადსაპროექტო გზის გასწვრივხმაურჩამხშობი ზღუდეები უნდამოეწყოს (სიმაღლე სხვადასხვაუბნებზე 3მ-იდან 8მ-დე).ძრავების ტექ. მომსახურებისგრაფიკისა და სტანდარტების დაცვისმოთხოვნახეების დარგვა გზის პირებზე, რაცშეარბილებს ხმაურის ზემოქმედებასმიმდებარე მოსახლეობაზესაზოგადოებრივი ტრანსპორტისა დასატრანსპორტო ნაკადების მართვისმექანიზმების ინსტიტუციურიგაძლიერება.
ტექ. მომსახურებისკონტრაქტორი
RDMRDI ხანგრძლივპერსპექტივაში
გარემოსა დაბუნებრივირესურსების დაცვისსამინისტრო
გზისპირების დანაგვიანება. მთელი დერეფანი ნაგვის ბუნკერების განთავსება.დანაგვიანების აკრძალვაკანონმდებლობით.
ნაგვის ბუნკერებსუზრუნველყოფსადგილობრივი ხელისუფლებადა RDMRDI, ხოლო გარემოსდაცვის სამინისტროსრეგიონალური სამსახურიშეამოწმებს მოთხოვნებთანშესაბამისობას.
RDMRDIგარემოსა დაბუნებრივირესურსების დაცვისსამინისტროსინსპექტორატი
ადამიანისა და ცხოველების მთელი დერეფანი მცენარეთა და ცხოველთა ექსპლუატაციის საბაჟო სამსახურები, RDMRDI
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 246
ინფექციების გავრცელებისახალი გზების შექმნა.დაავადებების, მწერების,სარეველებისა და სხვაარასასურველი ორგანიზმებისგავრცელების დერეფნის შექმნა.
სანიტარული სამსახურისა დაშესაბამისი შემოწმების პუნქტებისჩამოყალიბება (არა მხოლოდმოცემული პროექტისათვის დალოკალურად, არამედ საზოგადოდ,რათა შესაძლებელი იყოს მთელიგზატკეცილის გაკონტროლება)
პერიოდი ჯანდაცვის სამინისტროსსანიტარულიზედამხედველობის ინსპექციადა სოფლის მეურნეობის
სამინისტროს სურსათისეროვნული სააგენტო(სურსათის უვნებლობის,ვეტერინარიისა და მცენარეთადაცვის ეროვნული სამსახური)
ავტოსაგზაო მოძრაობისასწარმოქმნილი მტვრისზემოქმედება ადამიანისჯანმრთელობაზე.
მთელი დერეფანი ასფალტის საფარის მქონე გზებისშემთხვევაში ზემოქმედებამინიმალურია. მტვრის შემცირებაგზების მორწყვით.
ექსპლუატაციისპერიოდი
RDMRDI RDMRDI
მისასვლელი გზების ჩახერგვა ადგილობრივიგზებისგადაკვეთასთან
ამ პოტენციური ზემოქმედებისშესამცირებლად გზის გადაკვეთებისათანადოდ იქნა დაპროექტებული.იხ. განსახლების სამოქმედო გეგმა
დაპროექტებისეტაპი
მშენებელიკონტრაქტორი
RDMRDI
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 247
9.4 garemoze zemoqmedebis monitoringis gegma (matrica)
cxrili 9.5. mSeneblobis faza
ფაზარა?
(სამონიტორინგოპარამეტრი)
სად?(მონიტორინგის
ადგილი)
როგორ?(მონიტორინგის
მეთოდი)
როდის?(მონიტორინგის
სიხშირე)
რატომ?(მონიტორინგის
საჭიროება(ვალდებულო არაა))
ღირებულება(ლარი)
პასუხისმგებელიმხარე
სამშენებლომასალებისმომარაგება
ოფიციალურიშეთანხმების,ლიცენზიებისა დანებართვებისარსებობა
მასალების(ასფალტის,ცემენტისა დახრეშის)მომწოდებლები
ინსპექტირება მასალებისშესყიდვისხელშეკრულებისდადებამდე
გარემოს,ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების დაცვისმოთხოვნებთანშესაბამისობა
N/A მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
სამშენებლომასალებისტრანსპორტირებაგრაფიკისშესაბამისად დადაგეგმილიმარშრუტებით
სატვირთოავტომანქანებისგადახურვა/ნაყარიტვირთების სისველე,ჰაერის დაბინძურებამასალებისტრანსპორტირებისასწარმოქმნილიმტვრითა დაგამონაბოლქვით
სამშენებლოუბნები დამისასვლელიგზები
ზედამხედველობა გაუფრთხილებელიშემოწმება სამუშაოსაათებში
გარემოს,ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების დაცვისმოთხოვნებთანშესაბამისობაუსაფრთხოებისუზრუნველყოფა დამოძრაობის ნაკლებადშეფერხება.
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
ნიადაგისზედაპირულიფენის მოჭრისეტაპი.საბოლოორეკულტივაცია.
ნიადაგისზედაპირული ფენისშენახვა.რეკულტივაცია.ეროზიისმაკონტროლებელიღონისძიებები.ლანდშაფტისდაზიანება;ვიზუალურიზემოქმედება;
სამშენებლოუბანი
ზედამხედველობა პერიოდულად(გაუფრთხილებელი შემოწმებასამუშაო საათებში);ნიადაგის ზედაფენის მოჭრიდანსამუშაოებისდასრულებამდე.
სამშენებლო და გარემოსდაცვის ნორმებთან დაგარემოზეზემოქმედების მართვისგეგმასთანშესაბამისობისუზრუნველყოფა.
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 248
ფაზარა?
(სამონიტორინგოპარამეტრი)
სად?(მონიტორინგის
ადგილი)
როგორ?(მონიტორინგის
მეთოდი)
როდის?(მონიტორინგის
სიხშირე)
რატომ?(მონიტორინგის
საჭიროება(ვალდებულო არაა))
ღირებულება(ლარი)
პასუხისმგებელიმხარე
სამშენებლოსამუშაოები
ხმაურისა დავიბრაციის დონეები;ხმაურისა დავიბრაციის ნორმებთანშესაბამისობა;
შენობებზე ვიბრაციისზემოქმედებისშესაფასებლად დათავიდანასაცილებლადჩატარებულიდამატებითიკვლევებისსაფუძველზემომზადებულრეკომენდაციებთანშესაბამისობა.
ზღვრულადდასაშვები დონეები:ხმაური – 65 დბავიბრაცია 74 dBV(დღის საათებში)
სამშენებლოუბანისაცხოვრებელიშენობებისმახლობლად
ინსპექტირება;შესაბამისობისმონიტორინგი(ძრავების ტექ.მომსახურება,მაყუჩების გამოყენება,ღამის საათებშისამუშაოებისმინიმუმამდეშემცირება დაგარემოზეზემოქმედებისმართვის გეგმითგათვალისწინებულისხვა ღონისძიებებისგანხორციელება);ხმაურის უწყვეტიმონიტორინგირეპრეზენტატიულსაცხოვრებელშენობასთან;სამშენებლოსამუშაოებისწარმოებისას ხმაურისადა ვიბრაციისინსტრუმენტალურიგაზომვა
პერიოდულად(საშუალოდ თვეშიერთხელ);
მხოლოდსაჩივრებისარსებობისშემთხვევაში
გარემოს,ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების დაცვისმოთხოვნებთანშესაბამისობა
სამშენებლო ტექნიკისგამართულობა დადასახლებულ ზონაშიმხოლოდ ამ უბანზეგანსახორციელებელისამუშაოების შესრულებახმაურის შემამცირებელიერთადერთი ეფექტურისაშუალებაა.
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
ხმაურისა დავიბრაციისგამზომიხელსაწყოებისღირებულება:ვიბრომეტრი 1200ხმაურმზომი700
მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
გარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტრო
ზედამხედველიკომპანია
სამშენებლოსამუშაოები
ვიბრაციაზღვრულადდასაშვები დონეები:ვიბრაცია 74 dBV(დღის საათებში)
სამშენებლოუბანისაცხოვრებელიშენობებისმახლობლად
ზედამხედველობა გაუფრთხილებელიშემოწმებებისაჩივრებისშემოსვლის შემდეგ
გარემოს,ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების დაცვისმოთხოვნებთანშესაბამისობა
ხმაურისა დავიბრაციისგამზომიხელსაწყოებისღირებულება:ვიბრომეტრები
მშენებელიკონტრაქტორი
ზედამხედველიკომპანია
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 249
ფაზარა?
(სამონიტორინგოპარამეტრი)
სად?(მონიტორინგის
ადგილი)
როგორ?(მონიტორინგის
მეთოდი)
როდის?(მონიტორინგის
სიხშირე)
რატომ?(მონიტორინგის
საჭიროება(ვალდებულო არაა))
ღირებულება(ლარი)
პასუხისმგებელიმხარე
1200(უკვეგათვალისწინებულია)
სამშენებლოსამუშაოები
მტვერი და ჰაერისდაბინძურება (მყარინაწილაკები,შეწონილინაწილაკები, მძიმელითონებისშეწონილინაწილაკები)(მტვერი, CO)კრიტერიუმი:მტვრის ზდკ -0.15მგ/მ3ცემენტის მტვრისზდკ - 0.15მგ/მ3CO-ს ზდკ - 0.5მგ/მ3
საცხოვრებელიშენობებისმახლობლად
ვიზუალური დაინსტრუმენტალური(მტვერი, CO)
სამშენებლომასალებისმიწოდებისას დაპერიოდულადსამშენებლოსამუშაოებისას,მშრალ ამინდებში
გარემოს,ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების დაცვისმოთხოვნებთანშესაბამისობა, გარემოსდაცვის ნორმებთან დაგარემოზეზემოქმედების მართვისგეგმასთანშესაბამისობისუზრუნველყოფა.
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებშიმტვრის დონისპორტატულიგამზომიხელსაწყო2500პორტატულიხელსაწყო CO2,NO2 და SO2-ისგასაზომად1700
მშენებელიკონტრაქტორიმუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
მთელისამშენებლოპერიოდი.
საგზაო მოძრაობისუსაფრთხოება,ავტოტრანსპორტი,ფეხით მოსიარულეთაბილიკები,ხილვადობა,გამაფრთხილებელინიშნები
სამშენებლოუბანი
დაკვირვება ერთხელ კვირაში,საღამოობით
შესაბამისობისუზრუნველყოფა
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
მთელისამშენებლოპერიოდი.
მასალების დანარჩენების შენახვა დამოხმარება, წყლისა დანიადაგის ხარისხი
მასალებისა დანარჩენებისგანთავსებისუბნები;
დაკვირვებაწყლის სიმღვრივისინსტრუმენტალურიგაზომვა უბნების
მასალებისმოწოდებისას დაპერიოდულადსამშენებლო
დაბინძურებისშემცირებისუზრუნველყოფა;სამშენებლო და გარემოს
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობ
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარების
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 250
ფაზარა?
(სამონიტორინგოპარამეტრი)
სად?(მონიტორინგის
ადგილი)
როგორ?(მონიტორინგის
მეთოდი)
როდის?(მონიტორინგის
სიხშირე)
რატომ?(მონიტორინგის
საჭიროება(ვალდებულო არაა))
ღირებულება(ლარი)
პასუხისმგებელიმხარე
(შეტივნარებულინაწილაკები, ზეთებიდა სხვა)
ზედაპირულიჩამონადენისამშენებლოუბნებიდან,მასალებისგანთავსებისუბნებიდან დაჩამორეცხილიადგილებიდან
ზემოთ და ქვემოთ; სამუშაოებისას (საშ.კვირაში ერთხელ),განსაკუთრებით კიატმოსფერულინალევებისას(წვიმა/თოვლი).
დაცვის ნორმებთან დაგარემოზეზემოქმედების მართვისგეგმასთანშესაბამისობისუზრუნველყოფა.
ისკონტრაქტებში;სიმღვრივისგამზომი2500
ფონდი(დროდადრო,ვიზუალური)ზედამხედველიკომპანიაპერიოდულად,ინსტრუმენტული
მთელისამშენებლოპერიოდი.
ნარჩენების მართვა ყველასამშენებლოუბანი;სამშენებლობანაკები;
დაკვირვება კვირაში ერთხელ დაბინძურებისშემცირებისუზრუნველყოფა;სამშენებლო და გარემოსდაცვის ნორმებთან დაგარემოზეზემოქმედების მართვისგეგმასთანშესაბამისობისუზრუნველყოფა.
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
მთელისამშენებლოპერიოდი.
მანქანა-დანადგარების ტექ.მომსახურება დასაწვავით გამართვაწყლისა და ნიადაგისხარისხი(შეტივნარებულინაწილაკები, ზეთებიდა სხვა)
ბენზინგასამართი და ტექ.მომსახურებისსაშუალებები;ზედაპირულიჩამონადენისამშენებლოუბნებიდან დამასალებისგანთავსებისუბნებიდან
დაკვირვება მასალებისმოწოდებისას დაპერიოდულადსამშენებლოსამუშაოებისას (საშ.კვირაში ერთხელ),განსაკუთრებით კიატმოსფერულინალევებისას(წვიმა/თოვლი).
დაბინძურებისშემცირებისუზრუნველყოფა
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარებისფონდიზედამხედველიკომპანია
მთელისამშენებლო
ზემოქმედებაარქეოლოგიურ
მიწისსამუშაოების
დაკვირვება რეგულარულად /ყოველდღიურად
კულტურულიმემკვიდრეობის დაცვის
მინიმალური არქეოლოგიკულტურისა და
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 251
ფაზარა?
(სამონიტორინგოპარამეტრი)
სად?(მონიტორინგის
ადგილი)
როგორ?(მონიტორინგის
მეთოდი)
როდის?(მონიტორინგის
სიხშირე)
რატომ?(მონიტორინგის
საჭიროება(ვალდებულო არაა))
ღირებულება(ლარი)
პასუხისმგებელიმხარე
პერიოდი. უბნებზე ყველა უბანი; უზრუნველყოფა ძეგლთა დაცვისსამინისტროსკონსულტანტიკონტრაქტორისარქეოლოგი;ზედამხედველიკომპანია
მთელისამშენებლოპერიოდი.
მეორადიბიოლოგიურიდაბინძურებაეპიდემიის (მაგ,ჯილეხის) კერებთანმიწის სამუშაოებისშესრულებისას;
მიწისსამუშაოებისყველა უბანი;
დაკვირვება რეგულარულად /ყოველდღიურად
ჯანმრთელობის დაცვისუზრუნველყოფა
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მშენებლობისსაველე ოფიცერი;მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულადსურსათისუვნებლობის,ვეტერინარიისადა მცენარეთადაცვისეროვნულისამსახურისვეტერინარულიგანყოფილება
მთელისამშენებლოპერიოდი.
ინფრასტრუქტურისდაცვისუზრუნველყოფა
ელექტროგადამცემი ხაზების დამილსადენებისგადაკვეთები;
დაკვირვება შესაბამის უბანზესამშენებლოსამუშაოებისწარმოებისას
ინფრასტრუქტურისდაცვისუზრუნველყოფა
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მშენებელიკონტრაქტორიმუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანია
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 252
ფაზარა?
(სამონიტორინგოპარამეტრი)
სად?(მონიტორინგის
ადგილი)
როგორ?(მონიტორინგის
მეთოდი)
როდის?(მონიტორინგის
სიხშირე)
რატომ?(მონიტორინგის
საჭიროება(ვალდებულო არაა))
ღირებულება(ლარი)
პასუხისმგებელიმხარე
რეგულარულად
მთელისამშენებლოპერიოდი
ხე-მცენარეების რგვისპროგრამა
დაკვირვება მთელი სამშენებლოპერიოდი
ფლორისა დალანდშაფტისათვისმიყენებული ზიანისკომპენსაცია
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულადგარემოსა დაბუნებრივირესურსებისდაცვისსამინისტრო
მთელისამშენებლოპერიოდი
სამუშაო უბნებისრეკულტივაცია;
სამუშაო უბნები,გზის ნაპირები,გამოყენებულიკარიერები,სამშენებლობანაკებისუბნები
დაკვირვება სამშენებლოპერიოდი, ხოლოცალკეულ უბნებზესამუშაოებისდასრულებისშემდეგაც
პროექტის დერეფნისგარეთ დარჩენილისამუშაო უბნებისრეკულტივაცია
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
მთელისამშენებლოპერიოდი
სამშენებლონარჩენებისგანთავსება
სამუშაო უბნები,გზის ნაპირები,გამოყენებულიკარიერები,
დაკვირვება სამშენებლოპერიოდი, ხოლოცალკეულ უბნებზესამუშაოების
დაბინძურების თავიდანაცილება დალანდშაფტის დაცვა;
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარების
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 253
ფაზარა?
(სამონიტორინგოპარამეტრი)
სად?(მონიტორინგის
ადგილი)
როგორ?(მონიტორინგის
მეთოდი)
როდის?(მონიტორინგის
სიხშირე)
რატომ?(მონიტორინგის
საჭიროება(ვალდებულო არაა))
ღირებულება(ლარი)
პასუხისმგებელიმხარე
სამშენებლობანაკებისუბნები
დასრულებისშემდეგაც
ფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
მთელისამშენებლოპერიოდი.
პირადი დაცვისსაშუალებები.ჯანმრთელობის,უსაფრთხოების დაგარემოს დაცვისასპექტებიშემოვლითი გზისორგანიზებაავტოტრანსპორტისათვის
სამშენებლოუბანი
ინსპექტირება გაუფრთხილებელიშემოწმებასამუშაოებისმსვლელობისას
გარემოს,ჯანმრთელობისა დაუსაფრთხოების დაცვისმოთხოვნებთანშესაბამისობა
მინიმალურიგათვალისწინებულიაზედამხედველობის კონტრაქტებში
მშენებელიკონტრაქტორი;მუნიციპალურიგანვითარებისფონდი(დროდადრო)ზედამხედველიკომპანიარეგულარულად
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 254
10. sazogadoebasTan konsultaciebi
10.1. Catarebuli sajaro konsultaciebi
amJamad mimdinareobs sajaro konsultaciebis procesi. erTi didi SexvedraCatarda kerZo biznesis warmomadgenlebisaTvis (18 ivlisi), xolo meore –sacxovrebeli korpusebis mobinadreebisaTvis, romlebic kargaven Tavis garaJebs(12 ivlisi). Sexvedrebi ufro mcire jgufebTan (7 – 10 ojaxTan) moewyo 7-12ivlisamde periodSi. kvlevis jgufi agrZelebs konsultaciebs individualurdoneze TiToeul ojaxTan, romelsac mimdinare proeqti exeba.
Sexvedrebi Catarda fokus jgufebSi (mag, mobinadreebTan, romelTasacxovrebeli binebi proeqtis potenciuri zemoqmedebis qveS xvdeba), xolo 18ivlisis Sexvedra moewyo im adamianebTan, romelTa biznes-saqmianobasac Seexomocemuli proeqti. am dromde wamoWril sakiTxTa umravlesoba exebodagansaxlebas. Tumca, garemos dacvis ramdenime problemac daisva. adgilobrivmamacxovreblebma, iseve rogorc farmacevtuli kompaniis warmomadgenlebma,Tavisi SeSfoTeba gamoxates emisiisa da xmauris mosalodnel gazrdasTandakavSirebiT. mosaxleoba aseve Sewuxebulia mwvane nargavebis SemcirebiTac.qvemoT mogvyavs mxolod mokle amonawerebi oqmebidan, sadac wamoWrili iqnagaremos dacvis problemebi.
7 -18 ivliss Catarebuli konsultaciebi
Sexvedras eswrebodnen:
qeTi dgebuaZe - Ltd. “WEG”-as eqsperti,
daviT bainduraSvili, MDF
revaz gigilaSvili
oTar nemsaZe, MDF
Sexvedrebs eswrebodnen: mosaxleobis warmomadgenlebi, romelTac mocemuliproqti exebaT, maTi mezoblebi da proeqtiT dazaralebuli biznesiswarmomadgenlebi (ix. darTuli siebi).
prezentacias mohyva kiTxva-pasuxi. sxvadasxva monawile mxareebis kiTxvebs dakomentarebs upasuxes proeqtis eqspertebma: garemos dacvis problemebTandakavSirebuli kiTxvebi da pasuxebi mocemulia qvemoT moyvanil cxrilSi.
cxrili 10.1.8 ivlisi, 2013; Sexvedra mosaxleobis warmomadgenlebTan, romelTac mocemuli proqti exebaT,
foniWala
No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentari1. Cven vcxovrobT mSvid
ubanSi, sadac bevrimwvane nargavia, miwasTanaxlos. Cven ar gvindagadasaxleba korpusebSi,gvinda analogiurikerZo saxli. Tumca,axali gza Secvlisubans da gazrdismtversa da xmaurs.
Aaskerova Eelmira proeqtis farglebSi dagegmilialandSaftis aRdgena da xmaurisagandacvis RonisZiebebi, axali mwvanenargavebis dargva. amJamad xmaurisbarierebisa da ormagi daminvisfanjrebis dadebiT da uaryofiTmxareebze mimdinareobs msjeloba.
Tqveni saxlebisaTvis mocemulikompensacia ki saSualebas mogcemTmonaxoT saxlebi analogiur garemoSi.
6. xeebis kompensirebarogor moxdeba?
solnmas alievi xexilis xeebis sakompensacioRirebuleba ganisazRvreba naRdi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 255
8 ivlisi, 2013; Sexvedra mosaxleobis warmomadgenlebTan, romelTac mocemuli proqti exebaT,foniWala
No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentarifuliT, sabazro kursis Tanaxmad,xeebis tipis, asakisa da nayofierebisRirebulebis Sefasebis safuZvelze.mwvane nargavebis (10000 xis) dargvaigegmeba arsebuli gamwvanebisSemcirebis sakompensaciod.
sur. 10.1 8 ivlisi, 2013; Sexvedra potenciurad dazaralebul macxovreblebTan,foniWala
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 256
sur. 10.2. 8 ivlisi, 2013; Sexvedra potenciurad dazaralebul macxovreblebTan,xelmowerebi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 257
cxrili 10.2.12/07/2013 Sexvedra 5 sarTuliani sacxovrebeli korpusis mobinadreebTan - 6km+780
No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentari
mosaxleoba Zlier winaaRmdegobas uwevda axali gzis mSeneblobas, Tumca gzaganlagebulia 18 m 10 –ze ufro meti manZiliTaa daSorebuli dagegmili gzis piridan daproeqti ar iTvaliswinebs raime uSualo zemoqmedebas sacxovrebel korpusze. mxolodgaraJebi ziandeba. Tumca, xalxs ori ZiriTadi gancxadeba aqvs: (i) satransportomoZraoba gaauaresebs haeris xarisxsa da xmauris, da (ii) SesaZlo zemoqmedebasacxovrebeli korpusebis mTlianobze, ramdenadac Senobebi ar aris kargmdgomareobaSi.ramdenadac detaluri dizaini jer kidev dgindeba da Semarbilebeli RonisZiebebimuSavdeba, konsultantebma acnobes mosaxleobas ADB-s regulaciebisa da midgomebisSesaxeb, magram kiTxva-pasuxis reJimSi gadasvla ar moxda. mobinadreebma aRniSnes, romisini daafiqsireben Tavis SeSfoTebas da MDF–sa da merias gaugzavnian moTxovnasganmartebisaTvis. MDF-m Seatyobina monawileebs, rom sakonsultacio Sexvedra Sedgebarogorc ki detaluri dizainis pirveli samuSao versia gaxdeba xelmisawvdomi.
sur. 10.3. 12/07/2013 Sexvedra 5 sarTuliani sacxovrebeli korpusismobinadreebTan - 6km+780
10 The closest apartment buildings (2 storey building, Km 5+480) will be located at a distance of 14m from the design road.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 258
18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebuli biznesiswarmomadgenlebTan
No. kiTxva/ komentari avtori eqspertis komentariCven SeSfoTebulni
varT, rom haeris
xarisxi da xmauri
gadaaWarbebs
farmacevtuli
preparatebis
warmoebasTan
dakavSirebuli
teqnologiuri
procesis dasaSveb
standartebs
farmacevtuli
kompania – GMP-iswarmomadgeneli
haeris emisiisa da xmaurismodelirebam ar gviCvena aranairicvlileba Tqveni farmacevtulisawarmos teritoriis farglebSi.sabaziso pirobebi ar Seicvleba.sacxovebeli korpusebi mdebarebsgazrdili xmauris zoniszemoqmedebis sazRvrebSi da iqgamoiyeneba ormagi daminvisfanjrebi da xmauris barierebi.
Cveni sastumro ar
xvdeba zemoqmedebis
qveS, magram garemo
teritoria
dramatulad icvleba
da mSvenieri mwvane
landSafti
ganadgurdeba.
biznesis
warmomadgeneli
landSaftis aRdgena, 10000 xisdargva moiazreba rogorcSemarbilebeli RonisZieba.landSaftis detaluri gegmaSemuSavdeba.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 259
sur.10.4. 18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebulibiznesis warmomadgenlebTan
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 260
sur. 10.5. 18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebulibiznesis warmomadgenlebTan, xelmowerebi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 261
sur.10.6. 18 ivlisi, 2013; MDF ofisi; Sexvedra proeqtiT dazaralebulibiznesis warmomadgenlebTan , xelmowerebi
pirveli sajaro diskusiis Catareba GZS–s sa muSao versiis irgvliv daaRmasrulebeli reziumes miReba moxda MDF –is teritoriaze gamarTul sajaro
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 262
sakonsultacio Sexvedraze. Sexvedra moewyo 17 agvistos, SabaTs. sainformaciosaSualebebSi gamoqveynda Setyobineba amis Sesaxeb. adgilobriv mosaxleobasada dainteresebul mxareebs damatebiT ecnobaT Sexvedris Sesaxeb adgilobrivipasuxismgebeli pirebis meSveobiT.
Sexvedris oqmis Canawerebi warmodgenilia qvemoT..
Tbilisi-wiTeli xidi saavtomobilo gzis Tbilisi-rusTvis monakveTis (me-2
seqcia, foniWala) modernizaciis proeqtis winaswari garemosdacviTi Seswavlis
angariSis sajaro ganxilva
oqmi
municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi
17 agvisto, 2013 weli
2013 wlis 17 agvistos saqarTvelos municipaluri ganviTarebis fondis SenobaSi
Catarda Tbilisi-wiTeli xidi saavtomobilo gzis Tbilisi-rusTavis monakveTis
(me-2 seqcia, foniWala) modernizaciis proeqtis winaswari garemosdacviTi
Seswavlis angariSis sajaro ganxilva.
Sexvedras eswrebodnen:
1. irina asaTiani - binaTmesakuTreTa amxanagoba „madlis“ Tavmjdomare;
2. eTer cincaZe - kompania „Strabavi“, direqtoris warmomadgeneli;
3. anzor gviSiani - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-v/g-s macxovrebeli;
4. Sorena maCitaZe - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-v/g-s macxovrebeli;
5. aniko niJaraZe - amxanagoba „sinaTles“ Tavmjdomare;
6. feride nasyidaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #30-is
macxovrebeli;
7. elxan bagirovi - rusTavis gzatkecili, korpusi #28 a-s macxovrebeli;
8. ekaterine jabanaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-is
macxovrebeli;
9. asmaTi naniaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #12-v/g-s
macxovrebeli;
10. avTandil gogalaZe - rusTavis gzatkecili, korpusi #30-is macxovrebeli;
11. iana jariaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #28-is macxovrebeli;
12. zurab ZiZikaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #28-is macxovrebeli;
13. nikoloz gelaSvili - rusTavis gzatkecili, korpusi #28a-s
macxovrebeli;
14. daviT geleniZe - rusTavis gzatkecili, korpusi #28-is macxovrebeli;
15. vaxtang abJandaZe - rusTavis gzatkecili # 1, miwis nakveTis mflobeli;
16. T. kikoleiSvili - samoqalaqo sazogadoeba „sociologia“;
17. m.dekanosiZe - rusTavis gzatkecili # 1, miwis nakveTis mflobeli;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 263
18. paata WaraqaSvili - mgf, saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobis
departamentis ufrosi;
19. giga gvelesiani - mgf, saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobis
sammarTvelos ufrosi;
20. revaz gigilaSvili - mgf, saerTaSoriso organizaciebTan urTierTobis
sammarTvelos mTavaris specialisti;
21. aleqsandre dumbaZe - mgf, garemos dacvis analizisa da gansaxlebis
ganyofilebis ufrosi;
22. ana ruxaZe - mgf, garemos dacvis analizisa da gansaxlebis ganyofilebis
mTavari specialisti;
23. lela SaTiriSvili - mgf, konsultanti;
24. medgar WeliZe - DOHWA, garemos dacvis specialisti.
Sexvedra gaxsna municipaluri ganviTarebis fondis saerTaSoriso
organizaciebTan urTierTobis departamentis ufrosma p. WaraqaSvilma. man
Sexvedris monawileebs miawoda mokle informacia proeqtis Sesaxeb, aseve
isaubra Sexvedris miznebze. ganmarta, rom Sexvedris farglebSi moxdeba
proeqtis winaswari garemos dacviTi Sefasebis ganxilva, xolo proeqtis
garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi momzaddeba da misi sajaro ganxilva
Catardeba damatebiT.
medgar WeliZem Sexvedris monawileebs warudgina informacia winaswari
garemosdacviTi Sefasebis Sedegebis Sesaxeb, isaubra proeqtis garemoze
zemoqmedebis TvalsazrisiT mniSvnelovan sakiTxebze da dagegmil Semarbilebel
RonisZiebebze.
aRniSnulis Semdgom gaimarTa diskusia proeqtis Sesaxeb, Sexvedris
monawileebma proeqtis iniciatorebs dausves SekiTxvebi da gamoTqves
SeniSvnebi.
ZiriTadad, SekiTxvebi da SeniSvnebi exeboda avariul korpusebze gzis
mSeneblobisa da funqcionirebis zegavlenas. Sexvedris monawileebis
gancxadebiT avariulia rusTavis gzatkecilis 12 v/g, me-8, me-10, me-12 da 28 a
korpusebi, xolo 28-e korpusi amortizirebulia. 28 a korpusi aSenebulia nayar
miwaze, jer kidev sabWoTa periodSi korpusi miCneuli iqna avariulad da
Cautarda gamagrebiTi samuSaoebi. mosaxleobis azriT gzis mSenebloba da
funqcionireba gamoiwvevs avariuli korpusebis mdgomareobis mniSvnelovan
gauaresebas. amitom, mosaxleobis azriT, Tavdapirvelad unda moxdes aRniSnul
korpusebze zemoqmedebis Sefaseba da gadawydes aRniSnuli korpusebidan
mosaxleobis gasaxlebis sakiTxi.
aRniSnulTan dakavSirebiT m. WeliZis mier ganmartebuli iqna, rom korpusebis
avariulobis sakiTxi Seswavlis procesSia, amasTan mimarTa TxovniT
mosaxleobas, rom mgf-Si warmoedginaT korpusebis avariulobis
damadasturebeli nebismieri dokumenti. im SemTxvevaSi, Tu dadasturdeba, rom
korpusi avariulia da misi mdgomareoba gauaresdeba gzis mSeneblobisa da
funqcionirebis gamo, maSin moxdeba an korpusis gamagreba, an mosaxleobis
gasaxleba.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 264
Sexvedris monawileebis Semdeg dasmuli iqna, aseve, Semdegi SekiTxvebi da
gamoTqmuli iqna Semdegi SeniSvnebi:
ra manZiliTaa daSorebulisaavtomobilo gza foniWalaSi,rusTavis gzatkecilis 12 v/g, 28-e, 28 akorpusebidan?
m. WeliZem Sexvedris monawileebswarudgina saproeqto gzis sqema damiawoda informacia sacxovrebelikorpusebidan gzis daSorebis Sesaxeb,aseve gzasa da sacxovrebelkorpusebs Soris gamwvanebis zonisgaSenebis Taobaze.
gzis mSeneblobis gamo aRebuliiqneba Tu ara avtofarexebi?
avtofarexebis nawili iqneba aRebuli,gacemuli iqneba Sesabamisikompensaciebi
gzis mSeneblobisa dafunqcionirebis gamo mniSvnelovnadmoimatebs xmauri da mtveri. amasTanrusTavis gzatkecilze mdebarekorpusebis nawili orive mxridanmoeqceva magistralur gzebs Soris,ris gamoc mniSvnelovand moimatebsxmauri da mtveri.
Sexvedris monawileebs ganemartaT,rom Zvel gzaze dawesebuli iqnebasiCqaris SezRudvebi, aikrZalebasatranzito manqanebis moZraoba,mSeneblobis periodSi mtvrisSesamcirelad moxdeba teritoriisdanamva, aseve gakeTdeba specialuridamcavi „fardebi“, xmauris SemcirebismizniT gaTvaliswinebulia xmisCamxSobi barieris mSenebloba, aseveormagi fanjrebis Casma gzis uSualosiaxloves mdebare korpusebSi.
gzis modernizaciis gamomniSvnelovnad Semcirda binebisRirebulebamoxdeba Tu ara saproeqti gzisgaswvriv afeTqebiTi samuSaoebi
afeTqebiTi samuSaoebi dadgegmili araris
28-e da 28 a korpusebze zemoqmedebisSemcirebis mizniT gza undagagrZeldes mtkvris sanapirosgaswvriv da marjvniv mouxviosniadagmcodnebobis institutTan
rTuli reliefisa da sainJinro-geologiuri pirobebis gamoteqnikurad SeuZlebelia gzisdaproeqteba miTiTebulimimarTulebiT.
Sexvedris monawileebma CaTvales siCqaris SezRudva 80 km/sT-mde arasakmaris
Semarbilebel garemoebad. aRiniSna, rom unda ganixilebodes siCqaris ufro
meti SezRudva. aseve aRniSnes, rom arsebul gzaze (romelic ar aris
klasificirebuli rogorc magistrali), siCqaris SezRudva arc ki sruldeba da
transporti moZraobs Zalian swrafad TiTqmis ganuwyvetlad, dRisiTac da
RamiTac. daSvebul iqna, rom xmaurisa da mtvris Semarbilebeli RonisZiebebi ar
iqneba jerovnad Sesrulebuli mSebeblobis periodSi.
damswreT ganemartaT, rom yvela Semarbilebeli RonisZieba, romelic
identificirebulia proeqtSi, iseve rogorc siCqaris SezRudva mkacrad
Sesruldeba rogorc mSeneblobis, aseve eqspluataciis periodSi da mTavroba
iRebs Sesabamisi niSnebis dadgmisa da kanoniT gansazRvruli jarimebis
dawesebis pasuxismgeblobas darRvevebis SemTxvevaSi. garda siCqaris SezRudvis
iZulebiTi zomisa, proeqtis dizaini aregulirebs usafrTxoebasac (qveiTad
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 265
mosiaruleTaTvis - “usafrTxoebis kunZulebs”, siCqaris SemzRudavebs, quCebis
Sesabamisad aRWurvas, niSnulebs).
Sexvedris bolos MDF-is warmomadgenelma - p. WaraqaSvilma Seajama
SemoTavazebebi da komentarebi, romelic Sexvedris dros gakeTda. monawileebs
sTxoves, werilobiT miemarTaT MDF–Tvis saavario Senobebis Sesaxeb. amas
garda, maT SesaZleblobis farglebSi unda warmoadginon dokumentebi,
romlebic adastureben avariis risks, romlis safuZvelzec Seswavlil iqneba
Senobebis mdgradoba da Senobebis gamagrebisa an mosaxleobis gansaxlebis
gadawyvetileba miiReba.
xelmomwerebi:
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 266
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 267
\
sur. 10.7 municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 17 agvisto, 2013
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 268
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 269
sur. 10.8 . municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 17 agvisto, xelmowerebi
2014 wels Catarebuli konsultaciebi
krwanisis tye-parkTan dakavSirebiT Catarda specialuri sakonsultacioSexvedra. Sexvedra Catarda 2014 wlis 26 dekembers mgf-s SenobaSi.
Sexvedras daeswrnen mgf-sa da Sps “krwanisis parkis” menejerebi, xuTiarasamTavrobo organizacia da parkis mimdebared, foniWalis zogierTimacxovrebeli. konsultantma Sexvedris monawileebs gaacno kvlevis Sedegebi,daaxasiaTa proeqtis komponentebi, romlebic zemoqmedebas moaxdens parkze dawarmoadgina saproeqto zemoqmedebisa da dagegmili Semarbilebeli zomebisaxsna-ganmarteba. SeTanxmdnen, rom ganxorcieldeba sakompensacio dargva Sps“krwanisis parkis” menejmentTan mkacri koordinaciis safuZvelze daganviTarebisa da marTvis erTiani gegmis Sesabamisad, romelic momzadebisprocesSia (Sps “krwanisis parkis” menejmentma daiqirava specializebulikompania parkis ganviTarebis saerTo koncefciisa da Sesabamisi generalurigegmis SesamuSaveblad).
arasamTavrobo organizaciebma da adgilobrivma macxovreblebmaaRniSnes, rom parks TbilisisTvis maRali rekreaciuli da ekologiuriRirebuleba gaaCnia da SeTanxmdnen, rom yvela sakompensacio dargvamoxdeba mTliani generaluri gegmis Tanaxmad.
sur. 10.9. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2014 wlis 26 dekemberi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 270
sur. 10.10. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2015 wlis 15 seqtemberi;xelmowerebi.
2015 wels Catarebuli konsultaciebi
sacxovrebel Senobebsa da Senobebis macxovreblebze xmaurisa da vibraciiszemoqmedebis Sefasebis mizniT Catarebuli damatebiTi kvlevebis dasrulebisSemdeg gaimarTa sajaro sakonsultacio Sexvedra zemoqmedebis qveS myofibinebis mobinadreebTan. Sexvedra Catarda 2015 wlis 15 seqtembers mgf-sSenobaSi.
zemoqmedebis qveS myofi binebis mobinadreebi ZiriTadad warmoadginaamxanagobis arCeulma Tavmjdomarem (daswrebis registraciis furcelze yvelamobinadres xeli ar mouweria, magram zemoqmedebis qveS myofi cxrave saxliwarmodgenili iyo uflebamosili pirebiT). moxseneba gaakeTa mgf-s menejmentma,inJinrebma da garemos dacvisa da socialuri dacvis specialistebma. damswreebsgaacnes problemis arsi, Catarebuli kvlevebis meTodologia da miRebuliSedegebi.
kvlevebis Sedegebi cxadyofs, rom garda #1 Senobisa, romelic demontaJseqvemdebareba masze pirdapiri zemoqmedebis gamo, danarCeni 8 sacxovrebelisaxlis konstruqciul mTlianobaze zemoqmedebas ar iqoniebs arc samSeneblosamuSaoebi da arc saavtomobili gzis easpluatacia. Senobebi Sefasda, rogorcmdgradi. vibraciis zemoqmedebis done Sefasda, rogorc misaRebi jandacvisa dausafrTxoebis TvalsazrisiT. erTaderTi saWiro zomaa saxlebze TviTneburimiSenebebis gamagreba, romlebic Sesrulebulia ukanonod mobinadreebis mier daver akmayofilebs sainJinro normebs. TviTneburi miSenebebis riski samSeneblosamuSaoebTan pirdapir kavSirSi ar aris, aramed calke, damoukidebeliproblemaa. Tumca, momavalSi mobinadreebis pretenziebis Tavidan acilebismizniT mgf mzadaa, gzis mSeneblobis periodSi uzrunvelyos TviTneburimiSenebebis droebiTi gamagreba.
xmauris zemoqmedebis Sesarbileblad saWiroa specialurad daproeqtebuliakustikuri barieri. sacxovrebeli saxlebis macxovreblebi daeTanxmnenxmaursawinaaRmdego maRali barieris agebis gegmas im SemTxvevaSi, TuesTetikuri aspeqti iqneba gaTvaliswinebuli da barieris proeqtiSesabamisobaSi iqneba teritoriis saerTo gamwvanebis gegmasTan. mobinadreebma
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 271
aRniSnes, rom bolo 20 wlis manZilze maTi teritoriis landSafturi davizualuri Rirebuleba Semcirda, rasac isini did danaklisad miiCneven.
sur. 10.11. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2015 wlis 15 seqtemberi;xelmowerebi.
sainformacio Sexvedra mosaxleobasTan
konstruqciuli mTlianobis kvlevis Sedegebis warmodgena
Tbilisi-rusTavis saavtomobili gzis mSeneblobis proeqtis farglebSi(monakveTi 2)
# saxeli, gvari organizacia sakontaqtoinformacia
xelmowera
1. ianajariaSviliZiZikaSvili
amxanagoba “imedis”Tavmjdomare,
rusTavisgzatkecili #28599 96-34-46-
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 272
korpusi # 28 korpusi# 28
2. irina asaTiani amxanagoba“madlis”Tavmjdomare,korpusi #8
rusTavisgzatkecili # 8595 909-500 korpusi#8
3. ciala sigua amxanagoba“megobrobis”Tavmjdomare,korpusi #16 a/b
rusTavisgzatkecili 12 a,korpusi #16 a/b
4. tatianabropatvina
macxovrebeli rusTavisgzatkecili 12a ,577-133-017, korpusi
#16 აბ5. gulnara
abulaZeamxanagoba «naris»wevri, korpusi 3(v)
rusTavisgzatkecili, 557- 92-50-20 korpusi 3(v)(bina 64 )
6. Tina doliZe amxanagoba «naris»wevri
rusTavisgzatkecili, 599-35-44-30 korpusi 3bina (74)
7. yifSiZenaTela
amxanagoba «naris»wevri
rusTavisgzatkecili 595517-334 korpusi (5),bina 89
8. anaidatabataZe
amxanagoba“erTobis”Tavmjdomare,korpusi # 6
rusTavisgzatkecili 595 26-05-12,korpusi# 6
9. rita xmalaZe rusTavisgzatkecilismacxovrebeli
595 -55 07 35korpusi 6b
10. marinaalaverdaSvili
macxovrebeli 555 11 21 43 korpusi#6
11. svaniZevladimeri
macxovrebeli korpusi 16 ab, bina43
12. naTiabiwkinaSvili
me-12 korpusiswarmomadgeneli
korpusi 12 (3g)
13. mananafanculaia
me-12 korpusiswarmomadgeneli
korpusi 12(3g)
14. bainduraSvilidaviTi
mgf
15. arsenaSvilidaviTi
mgf
16. paataiakobaSvili
mgf 599 15 01 60
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 273
sur. 10.12. municipaluri ganviTarebis fondi, Tbilisi, 2015 wlis 15 seqtemberi;monawileTa sia
10.2 dagegmili sajaro konsultaciebi
გზშ-ს ანგარიშის sajaro განხილვა gaimarTeba 2016 wlis 25 მაისს.
mocemuli samuSao proeqtis არატექნიკური reziume da teqstis qarTuli versia
gamoqveyndeba MDF–is veb-resursebis saSualebiT.
GZS-is sruli qarTuli versia gansaxilvelad waredgineba MoE–s savaraudod
2016 wlis მარტში. warmodgenili dokumenti gamoqveyndeba saqarTvelos
kanonmdeblobis moTxovnebis Sesabamisad.
MDF Seagrovebs GZS–Tan dakavSirebul komentarebs, romelzec konsultantebi
gascemen pasuxs. komentarebi da pasuxebi aisaxeba გზშ–s saboloo versiaSi da,
saWiroebis SemTxvevaSi, masSi Sesabamisi cvlilebebic Seva.
17. elgujakvanWilaSvili
mgf 551851505
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 274
11. saCivrebis ganxilvisa da dakmayofilebis meqanizmi
proeqtis ganxorcielebis dros SeiZleba Tavis iCinos problemebma
garemosdacviTi safrTxis da daxmarebis miRebasTan dakavSirebuli davebis
saxiT. problemebis gamomwvevi mizezi SeiZleba gaxdes samSeneblo samusaoebis
intensiuri grafiki, samSeneblo teqnikis da avtomobilebis moZraoba
Seuferebel dros, nagavi, mSeneblobiT gamowveuli xmauri da haeris
dabinZureba, ekologiuri problemebi, konfliqti migrant muSebs Soris,.
saqarTvelos moqmedi kanonmdeblobis da administraciuli sistemis Sesabamisad
mosaxleobis da dainteresebuli mxareebis pretenziebs garemosdacviT sferoSi
ramdenime uwyeba ganixilavs. proeqtis farTobze garemos dacvaze
pasuxismgebloba ekisreba garemos dacvis saministro, raionis/municipalitetis
xelmZRvaneloba (gamgeoba) da Tbilisi meria. mosaxleoba SeuZlia gaagzavnos
garemos dacvasTan dakavSirebuli saCivrebi pirdapir zemoqRniSnul uwyebebSi.
Tu saCivrebi gaegzavneba mgf-s. is gadascems maT Sesabamis uwyebebs. turizmis
ganviTarebis saagentos ara aqvs raime maregulirebeli funqcia an
uflebamosileba saCivrebis gansaxilvelad da ar arsebobs raime meqanizmi,
romlis saSualebiTac Semcirdeba turizmze zemoqmedeba. turistebma da im
pirebma, romlebsac turizmTan dakavSirebuli saCivari aqvT, unda mimarTon
adgilobriv municipalitetebs.
saqarTvelos administraciuli kodeqsis Sesabamisad administraciuli uwyebebi
movale arian moaxdinon reagireba mosaxleobis an daintersebuli mxareebis
saCivrebze. amis miuxedavad, aRniSnuli sistema ar aris sakmarisad moqnili da
mosaxerxebeli da ver uzrunvelyofs saCivrebis efeqtur ganxilva-
dakmayofilebas sasamarTlos Carevis gareSe.
aziis ganviTarebis bankis (agb) 2009 wels damtkicebuli usafrTxoebis
politikis Sesabamisad, unda Seiqmnas saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis
meqanizmi proeqtisTvis, romelic ganixilavs saCivrebs, rogorc socialur aseve
garemosdacviT sakiTxebze. mgf aris ganmaxorcielebeli uwyeba, romelsac
ekisreba saero pasuxismgebloba proeqtis ganxorcielebaze da garemosdacviTi
moTxovnebis dakmayofilebaze. mgf, rogorc ganmaxorcielebli uwyeba,
Camoayalibebs saCivrebis ganxilvis process proeqtisTvisa. amis garda, unda
dakmayofildes angariSvaldebulebis axali politikis moTxovnebis uaryofiTi
zemoqmedebis qveS moxvedrili pirebis saCivrebTan dakavSirebiT.
angariSvaldebuleba aris aziis ganviTarebis bankis mier 2012 wels miRebuli
meqanizmi, romelic saSualebas aZlevs uaryofiTi zemoqmedebis qveS moxvedril
pirebs warmoadginos saCivrebi, ganacxadon aziis ganviTarebis bankis (agb)
saoperacio politikis da procedurebis, maT Soris usafrTxoebis politikis,
darRvevis Sesaxeb. angariSvaldebulebis meqanizmma Secvala aziis ganviTarebis
bankis inspeqtirebis funqcia (2005). aziis ganviTarebis bankis
angariSvaldebulebis meqanizmi moicavs or calke, magram
urTierTdakavSirebul, funqcias: (i) konsultaciebi, romlebsac Caatarebs agb-s
specialuri proeqtis fasilitatori, rom daexmaros uaryofiTi zemoqmedebis
qveS moxvedril pirebs maTi problemebis mogvarebaSi da (ii) meqanizmi, romlis
saSualebiTac uaryofiTi zemoqmedebis qveS moxvedril pirebs SeuZliaT
moiTxovon moTxovnaTa Sesrulebis ganxilva agb-s moTxovnaTa Sesrulebis
ganxilvis komisiis mier.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 275
mgf xels Seuwyobs saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisiebis da
saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgenlebis arCevas manamde, sanam
mSenebeli daiwyebs mobilizacias samSeneblo moedanze. am komisiebis da
warmoamdgnlebis daniSnulebaa adgilobrivi mosaxleobis da zemoqmedebis qveS
moxvedrili pirebis saCivrebze reagireba.
saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisiebis SemadgenlobaSi Sevlen
adgilobrivi mmarTvelobis organoebis, mosaxleobis, avtoritetuli
arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi da sxva pirebi, mmarTvelobis
organoebis da zemoqmedebis qveS moxvedrili mosaxleobis urTierTSeTanxmebis
safuZvelze. masSi Seva aseve kontraqtoris garemos dacvis specialisti,
zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialisti da ganmaxorcielebli
uwyebis saufrTxoebis/garemos dacvis specialisti. komisiis funqciaa
zemoqmedebis qveS moxvedrili mosaxleobis saCivrebis dakmayofileba, romlebic
ver dakmayofilda saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis meqanizmis sawyis
etapebze.
ganmaxorcielebeli uwyeba daexmareba zemoqmedebis qveS moxvedrili
teritoriebis (Tbilisis da gardabnis municipalitetebi) mosaxleobas airCion
adgilobrivi macxovreblebi saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis
warmomadgenlebad.
saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmoamdgenlebi arian mosaxleobis
warmomadgenlebi, romlebic
1) warmoadgenen mosaxleobas proeqtis gundTan (kontraqtori, zedamxedveli
kompania, ganmaxorcielebli iwyeba) Sexvedrebze;
2) proeqtis ganxorcielbis dros kontraqtors gadascemen mosaxleobis
saCivrebs da pretenziebs.
Tbilis-rusTavi proeqtisTvis amgvari pirebis raodenobaa 4-5 adamiani.
ganmaxorcielebli uwyebis garemos dacvis specialisti moiwvevs
winasamobilizacio saajaro konsultaciebis Sexvedras, romelsac daeswrebian
saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgenlebi, kontraqtori,
zedamxedveli kompania, ganmaxorcielebli uwyeba da sxva dainteresebuli
mxareebi (magaliTad, adgilobrivi arasamTavrobo organziaciebi). am Sexvedris
miznebia:
1) monawile mxareeebis ZiriTadi personalis, maTi funqciebis da
valdebulebebis wardgena;
2) kontraqtoris mier mosaxleobisTvis proeqtTan dakavSirebuli informaciis
gacnoba (samSeneblo samuSaoebis dro da adgili, proeqtis sakiTxebi,
mSeneblobasTan misasvleli gzebi da sxva). es informacia moicavs aseve
garemosdacviTi marTvis gegmis mokle aRweras, mis miznebs da ganxorcielabs;
3) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis meqanizmis Camoyalibeba da ganmarteba,
maT Soris sazogadoebasTan urTierTobis RonisZiebebi (romelsac Caatareben
kontraqtori, zedamxedveli kompania, ganmaxorcielebli uwyeba) da romelTa
mizania sazogadoebis informireba proeqtis mimdinareobis da misi
damabrkolebeli faqtorebis Sesaxeb;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 276
4) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisiis wevrebis dadgena.
winasamobilizacio saajaro konsultaciebis Sexvedris Semdeg saCivrebis
ganxilva-dakmayofileba moxdeba saCivrebis ganxilva-dakmayofilebais meqanizmis
saSualebiT, rogorc qvemoT aris ganmartebuli da warmodgenilia sur.. 10.1-ze:
a) zemoqmedebis qveS moxvedrili piri warudgens saCivars saCivrebis ganxilva-
dakmayofilebis Sesabamis warmomadgenels;
2) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgeneli warudgens am saCivars
kontraqtors da zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialists;
3) kontraqtori da zedamxedveli kompania gaatareben saCivars garemosdacviTi
saCivrebis reestrSi warmoamdgenlis TandaswrebiT;
4) saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis warmomadgeneli ganxilavs saCivars
kontraqtorTan da zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialistTan
erTad da Seecdeba mis mogvarebas;
5) Tu sakiTxi ar mogvarda 2 kviris ganmavlobaSI warmomadgeneli saCivars
gadascems saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisias. komisia acnobebs am
saCivris Sesaxeb agb-s Tbilisis ofiss da gaugzavnis saCivris asls an zepiro
komunikaciis mokle reziumes/oqms. saWiroebis SemTxvevaSi (seriozuli
dabinZureba, ziani an arqeologiuri monapovari) komisia mimarTavs da proceSi
CarTavs sagremos dacvis da/an kulturis saministros;
6) komisiam unda daakmayofilos saCivari 2 kviris manZilze da pasuxi unda
ecnobos Sesabamis pirs,/Tems. Semdeg kontraqtori daaregistrirebs am saCivars,
rogorc dakmayofilebuls da daxuruls garemosdacviTi saCivrebis reestrSi;
7) Tu komisiam saCivari ar daakmayofila, es sakiTxi sasamarTlos gadaecema;
8) garemosdacviTi saCivrebis reestris garda TiToeulma warmomadgenelma
unda awarmoos saCivrebis sakuTari reestri da Tvalyuri adevnos maT
dakmayofilebas;
9) ganmaxorcielebeli uwyebac adevnebs Tvalyurs saCivrebis mdgomareobas
garemosdacviTi monitoringis yovelTviuri angariSis saSualebiT, romelic
waredgineba kontraqtors da zedamxedvel kompanias da uzrunvelyos maT
droul CarTvas procesSi.
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 277
saCivrebisganxilva-
dakmayofilebiskomisia
zemoqmedebis qveS moxvedrili piriwarmomadgenlis saSualebiT
↓
kontraqtori d zedamxedvelikompaniis garemos dacvis
specialisti→ dakmayofilebuli
↓
daukmayofilebeli
↓
mimarTva saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis komisias
mimarTvis gadacema agb-s TbilisisofisisTvis
→ dakmayofilebuli
↓
daukmayofilebeli
↓
dakmayofileba sasamarTlossaSualebiT
sur. 11.1 saCivrebis ganxilva-dakmayofilebis meqanizmi
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 278
12. daskvnebi da rekomendaciebi
winamdebare GZS–Si naCvenebia, rom gzis monakveTis mSenebloba-eqspluatacia
gamoiwvevs mcire uaryofiT da mniSvnelovan pozitiur zemoqmedebas.
Semusavebulia rekomendaciebis savaraudo uaryofiTi zemoqmedebis
Sesamcireblad. winamdebare GZS da garemosdacviTi marTvis gegma moicavs
yvela garemosdacviT aspeqts. gansaxlebis sakiTxebi calkea warmodgenili miwis
SeZenis da gansaxlebis gegmaSi (LARP).
proeqtis mTavari pozitiuri zemoqmedeba aris motorizebuli transportis da
adgilobrivi mosaxleobis usafrTxo moZraobis uzrunvelyofa, gansakuTrebiT
foniWala-rusTavis ubanze da gzis gamtarunarianobis amaRleba. rodesac
daproeqtdeba da aSemdeba danarCeni monakveTebi, saqarTvelos dedaqalaqi
daukavSirdeba baqos Tanamedrove avtomagistraliT, romelic yvela
saerTaSoriso standarts akmayofilebs. am gziT komfortulad moxdeba tvirTis
gadatana da mgzavrebis gadayvana Tbilisisken da Savi zRvis portebisken. es gza
aseve mniSvnelovania qvemo qarTlis, gansakuTrebiT rusTavis da gardabnis
mosaxleobis da sawarmoebis, socialur-ekonomikuri ganviTarebisTvis. rusTavis
120000 mosaxlidan bevri muSaobs an swavlobs TbilisSi.
moklevadian perspeqtivaSi proeqti aseve daasaqmebs adgilobriv mosaxleobas
(adgilobrivi macxovreblebisTvis Seiqmneba daaxloebiT 100 samuSao adgili).
uaryofiTi zemoqmedeba moicavs mSeneblobiT gamowveul darRvevebs, rogoricaa
mtveri, gamonabolqvi, xmauri. es droebiTi, umniSvnelo zemoqmedebaa, romelic
iolad SeiZleba Semcirdes saTanado samSeneblo meTodebis gamoyenebiT.
ZiriTadi garemosdacviTi problemebi, romlebic gaTvaliswinebuli unda iqnasproeqtis ganxorcielebisas, mocemulia qvemoT:
asbestis Semcveli gadaxurvis filebis gatana (gadayra) (unda momzaddesspecialuri proeqti da gzS mgf-s an kontraqtoris mier (kontraqtisdetalebze dayrdnobiT).
daRvriT gamowveuli dabinZurebis prevencia gazgasamarTi sadgurisaRWurvilobis demontaJis, transportirebisa da Senaxvis dros (4gazgasamarTi sadguri).
unda momzaddes da ganxorcieldes xeebis dargvisa da gamwvanebis gegma.
unda damontaJdes 682 metris sigrZisa da 3-8 metris simaRlisxmaursawinaaRmdego barierebi sacxovrebeli Senobebis win gzis BmonakveTze, xolo GMP farmacevtuli sawarmos win unda moewyos 265metris sigrZisa da 3 metris simaRlis xmaursawinaaRmdego barierebi.
saproeqto ubanze ekologiurad sensitiuri habitatebi ar fiqsirdeba. Tumca,saerTo jamSi, proeqti zemoqmedebas moaxdens 7,758 xeze, maT Soris krwanisisparkSi arsebul 401 xeze, municipalur miwaze arsebul 851 xeze da kerZo miwazearsebul 6506 xexilis xeze. damatebiTi ekologiuri kvlevebia saWirosamSeneblo operaciebis dawyebamde, samSeneblo derefnis moniSvnisTanave.mosaWreli xeebis sakadastro aRwera unda Catardes moniSnul derefanSi;miRebuli unda iyos yvela SesaZlo zoma wiTel wignSi Setanili TiToeuli xisgadasarCenad. mosaWreli xeebi unda moiniSnos. gamwvanebisa da mwvane nargavebisdargvis programa unda iTvaliswinebdes minimum 2500 xis dargvas. xeebisdargvis programa iTvaliswinebs Semdegi jiSis xeebis dargvas:
390 Tela;
_________________________________________________________________________________________
განახლებული გზშ-ს ანგარიში 279
460 kakali;
2050 sxvadasxva gavrcelebuli jiSis xe.
narCenebis da saSiSi masalebis, mtvris da gamonabolqvis kontroli,
transportis moZraobis marTva, jandacvis da usafrTxoebis procedurebi da
mSeneblobasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebi unda ganxorcieldes aRiarebuli
saerTaSoriso praqtikis Sesabamisad.
yvela samuSao ubani (garda gzis da gzis infrastruqturis mier dakavebuli
miwisa) aRdgenili unda iqnes pirvandel mdgomareobaSi (reliefi, niadagis zeda
fena, mcenareuli safari).
kontraqtori moamzadebs gruntis nayaris da narCenebis mocilebis gegmas
garemos dacvis saministrosTan da adgilobriv municipalitetTan erTad da
warudgens mas mgf-s dasamtkiceblad. Sesavsebi masala miwodebuli iqneba
licenzirebuli karierebidan.
garemosdacviTi marTvis gegmis moTxovnaTa dacva minimumamde Seamcirebs
proeqtis uaryofiT zemoqmedebas. am gegmebis da zemoqmedebis Semcirebis
RonisZiebebis gansaxorcieleblad da uaryofiTi zemoqmedebis Tavidan
asacileblad proeqtis dokumentaciaSi Setanili iqneba garemosdacviTi marTvis
gegma da samuSaoebis muclobebSi gamoyofili iqneba garemos dacvis calke
muxli.
zedamxedveli kompaniis garemos dacvis specialisti pasuxismgebeli iqneba
garemosdacviTi marTvis gegmis ganxorcielebis monitoringze da misi
moTxovnebis Sesrulebaze. zedamxedvel kompaniasTan erTad mgf-is garemos
dacvis sammarTvelo aseve pasuxismgebelia samSeneblo samuSaoebis
Sesabamisobaze garemosdacviTi marTvis gegmis moTxovnebTan da
gareSe/damoukidebeli monitoringis konsultantebis daqiravebaze.
proeqts eqneba mTlianobaSi sasargeblo zemoqmedeba da aseve mcire uaryofiTi
zemoqmedeba. ganxorcieldeba am uaryofiTi zemoqmedebis saguldagulo
monitoringi da gatardeba zemoqmedebis Semcirebis saTanado zomebi. aqedan
gamomdinare, garemoze zemoqmedebis Sefaseba srulad akmayofilebs garemos
dacvis saministros da agb-s moTxovnebs.
Top Related