To: Parents and Students of AP Spanish 2017 -201$From: Ryan Fitzpatrick ryan.ffizpatricksau19.orgRe: Summer Work for AP PreparationDate: June 14, 2017
I would like to thank you all for your continued interest in Spanish and all the hard work that youhave done over the past 4 years. As I’m sure you know by now, fluency is a journey and not adestination. We are all traveling on the same road towards a broader understanding of theSpanish language and learning more about the cultures that speak it. I commend yourwillingness to understand other cultures and to communicate in a language other than English.You are building the foundations for future bridges that will be built between our culture andthose of the Spanish-speaking world.
Research proves that learning a second language adheres to a “use it or lose it” principle.Therefore, it is extremely important that you practice your skills over the summer and continueto expose yourself to native speakers of Spanish through various cultural contexts. This mayinclude watching television or movies, listening to music, and reading texts all in Spanish. Inorder to maintain your “ear” for the language I suggest the following:
> Listen to mttsic in Spanish. Create aplaylist using Spotj5’ orphtgyotirfavoriteLatin artist into Pandora. You should keep track ofyour favorites and look tip thelyrics to any ofthe songs that you like. There will be a project thtring the yearwhere you teach a lesson via yoztr song lyrics.
> Find some Spanish television show or YottTube channel that you really enjoy andmake a habit ofwatching it several times a week. Using Spanish-speaking mediato follow national politics, international news, or even your favorite sports team isa great way to stay ztp-to-date andpractice listening to authentic Spanish.Another possibility is to watch one ofyour favorite movies in Spanish. Just aboutall new DVD and streaming videos have the option to play the movie in Spanish.Watch it once with the English subtitles and again later without them orjutst withSpanish subtitles. Great practice to train your earfor native speech!
Building your vocabulary and grammar skills:
Some basic recommendations are that you invest in some type of advanced Spanish grammarworkbook or an AP prep book. Many of the books come with listening CDs and activities thatare based on the exam format. It is not required that you buy the book, but if you are planningon taking the test it can be a valuable resource because it provides practice exams and hasvarious exercises that give you the opportunity to self-check your work. There are also extensivelists of vocabulary that you may copy down onto flash cards and review during the summer.You can also avail yourself of my Quizlet AP page that has a lot of previous years’ vocabulary(see links below).
Another great resource is Barrons’s 501 Spanish Verbs or 301 Spanish Verbs. These books offermany common verbs conjugated in all the tenses / moods along with the present and pastparticiples, the definition, as well as expressions related to the verb. Either one of these books isan invaluable resource for anyone studying Spanish.
Another excellent resource to practice grammar and vocabulary is the Internet. There are myriadsources available on the Web to practice your Spanish. Here is a brief list of websites that mighthelp you that you can also access from my website.
rae.es (Spanish Dictionary of the Royal Academy of Spain)
bbcrnundo.com (news articles and videos; great practice for exam!)
https://guizlet.comiclass/806068/ (strictly vocabulary practice)
zachary-jones.com/zambombazo (learn Spanish through pop culture!)
www.colby.edu/bknelson!SLC/index.php (Colby College Spanish Website)
conj uguemos.comlhome/index.html (Practice conjugations and vocabulary)
notesinspanish.com (podcasts with beginner, intermediate, and advanced levels)
Summer Work: 300 points
I. Diario (100 pts)
I would like you to keep a weekly journal throughout the summer by responding to someprompts that I have posted on my Moodle page. YOU will have to enroll in my class by using thepasskey “spanish”. If you have any problems enrolling, please contact me.
All of the questions are available to you and I advise you to break them up over the summer.Yoit do not it’ant to put them all offuntil the tcist minute!! Please be ready to hand in yourjournals at the beginning of the school year or feel free to email them to me anytime beforeschool starts.
II. BBC Mundo (100 pts)(also a link on my website)
You are also requested to watch five videos in Spanish on the BBC Mundo website during thesummer on a topic of your choice. You can do this in a word document and email it to me overthe summer any time before school starts. Please include the title of the video as well as the
link and be sure to answer the questions Dö,ide? Qttién? and Qué? The answer to thewhat? question should be a brief summary of the content of the video. Finally, I would like youto also write a brief reaction to each video and why it interested you enough to write about.
III. Chac Moot por Carlos fuentes (100 pts)
Read the short story and answer the questions at the end. Please also include a brief paragraphthat includes your opinion of / reaction to the story and any questions you might have about it.
Espero que tengas ttn buen verano y que sigas practicando!Hasta septiembre...
Car
los
Fue
ntes
Chac
Mool’
CA
RL
OS
FU
EN
TE
S
Uno
delo
sm
Os
prol
ific
osm
iem
bros
del
“Boo
m”
hisp
anoa
mer
ican
o,C
arlo
sFu
ente
s(1
928—
)se
forr
nöin
tern
acio
nair
nent
e;du
rant
esu
niñe
z,ac
ornp
añö
asu
padr
e,di
plor
nOtic
om
exic
ano,
aSa
ntia
gode
Chi
le,
aRi
ode
]ane
iro,
aB
ueno
sA
ires
,a
Mon
tevi
deo,
aQ
uito
ya
Was
hing
ton,
D.C
.Es
cuen
tist
a,no
velis
ta,
inve
stig
ador
yen
sayi
sta.
En“C
hoc
Moo
l”(1
954)
,cu
ento
desu
prod
ucci
ónte
mpr
ana,
Fuen
tes
trat
ado
sde
sus
inte
rese
srn
Os
dura
dero
s:Ia
fant
asia
ylo
sm
itos,
oqul
los
rnex
ican
os,
aunq
uem
Os
tard
eés
tos
seco
rnpl
emen
tarh
nco
not
ros,
deot
ras
cultu
ras.
“Cha
cM
oo!”
apun
taco
nhu
mor
íate
nden
cia
enla
sle
tras
rnex
ican
asde
los
alia
s50
aen
volv
era
Iacl
ose
rned
iam
exic
ana
enan
tiguo
srn
itos,
hast
ata
lpu
nto
que
llegö
ase
tun
afo
rmul
a,un
luga
rco
rntin
,o
clic
hé.
Elcu
ento
fue
insp
irad
oen
unsu
ceso
ocur
rido
en19
52:
las
auto
rida
des
envi
aron
aE
urop
apo
tba
rco
Iaes
cultu
rade
Cha
cM
oo!
para
part
icip
aren
una
exhi
bici
önde
Chat
Mo
ol—
escu
ltuta
deun
hom
bre
reco
stad
o,co
nla
spi
erna
sdo
blad
as.
rost
ravu
elto
haci
ael
hom
bro,
las
man
ossa
bre
elvi
entr
e,y
una
vasi
jaen
cim
aen
que
Iag
ente
echa
mon
edas
para
pedi
rliu
via;
esta
ses
cuft
uras
seha
llan
enel
sur
deM
exic
oy
pued
equ
ese
anre
pre
senta
ciones
deT
lálo
c,di
osaz
teca
deIa
Iluv
ia;
son
hast
aho
ydi
a,si
nem
barg
o.un
enig
ma
para
los
estu
dios
os.
arte
mex
ican
o.Su
rgie
ron
tem
pest
odes
enal
tom
ar,
las
rnO
sfu
erte
sde
que
segu
arda
bam
erno
ria
enel
Can
alde
íaM
anch
a,y
pot
dond
equi
era
que
viaj
aba
Cha
cM
oo!,
las
liuvi
asIa
segu
lan.
Hac
epo
coti
empo
,F
ilib
erto
muri
óah
ogad
oen
Aca
pulc
o.S
uced
ióen
Sem
ana
San
ta.
Aun
que
desp
edid
ode
suer
nple
oen
IaSe
cret
arIa
,2F
ilib
erto
nopudo
resi
stir
late
ntac
iOn
buro
crO
tica
deir
,co
mo
todo
slo
sañ
os,
ala
pens
ion3
alem
ana,
corn
erel
chou
crou
t4en
duiz
ado
por
elsu
dor
dela
coci
ria
trop
ical
,bai
lar
elsá
bado
degl
oria
5en
La
Que
brad
a,y
sent
irse
<<ge
nte
cono
cida
’>en
elos
curo
anon
imat
ove
sper
tino
6de
lapl
aya
deH
orno
s.C
laro
,sa
bIam
osqu
een
suju
ven
tud
habI
anad
ado
bien
,pe
roah
ora,
alo
scu
aren
ta,
yta
nde
smej
orad
oco
mo
sele
vefa
,in
tenta
rsa
lvar
,7y
am
edia
noch
e,un
trec
ho8
tan
farg
o!F
rau
Mul
ler
nope
rmit
ióqu
ese
vela
ra—
clie
nte
tan
anti
guo—
enla
pens
ion;
por
elco
ntra
rio,
esa
noch
eor
gani
zOun
bail
een
late
rrac
ita
sofo
cada
,m
ient
ras
fili
bert
oes
pera
ba,
rnuy
páh
do
ensu
caja
,a
que
sali
era
elca
rniO
nm
atut
ino9
dela
term
inal
, ypa
soac
ompa
nado
dehu
acal
es’°
yfa
rdos
11la
prim
era
noch
ede
sunu
eva
vida
.C
uand
oll
egue
,te
mpr
ano,
avi
gila
rel
emba
rque
del
fére
tro,
’2F
ilib
erto
esta
baba
joun
tüm
ulo’
3de
coco
s;el
chóf
erdi
joqu
elo
acom
odO
ram
osrO
pida
men
teen
elto
ldo
ylo
cuhri
éram
os
delo
nas,
par
aqu
eno
se
2S
ecre
tari
a—or
gani
smo
del
gobi
erno
;M
inis
teri
o.p
ensi
on
—ca
sade
huês
pede
s.
chou
crou
t—no
mbr
efr
ance
sde
unpl
ato
alem
än:
cal
pica
daen
esca
bech
e,de
sabor
agri
o.
sâba
dode
glor
ia—
eldi
aan
teri
or
alD
omin
gode
Res
urre
ccio
n.ves
per
tino—
del
atar
dec
ero
anoc
hece
r.sa
lvar
—cu
brir
;at
rave
sar.
trec
ho—
dis
tanci
a.
mat
uti
no
—d
eIa
mañ
ana.
IShu
acal
es(m
.)—
caja
sa
mod
ode
jaul
as,
para
tran
spor
tar
obje
tos
vari
os.
fard
os—
bult
osa
paqu
etes
gran
des.
fére
tro—
caja
dem
uert
o;at
atd.
3tü
mul
o—se
pulc
ura;
mon
tlcu
losa
bre
una
tum
ba;
aquI
,lo
sco
cos.
l90
Abri
endo
puert
as
IC
hacM
ool
191
espan
taraj-los
pasajeros,y
aver
sino
lehabIam
osechado
Iasal
alviaje.
Salim
osde
Acapulco,
todavIaen
labrisa.14
Hasta
Tierra
Colorada
nacieronel
cairn-y
Ialuz.
Con
eld
esayu
no
deh
uev
os
ychorizo,
abrIel
cartapacio15de
Filiberto,
recogidoel
dIaanterior,
jun
tocon
susotras
perten
encias,
enla
pensiOn
delos
Muller.
Doscientos
pesos.U
nperiO
dicoviejo;
cachos16de
IaloterIa;
elpasajede
ida—
sólo
deida?—
,y
elcu
adern
obarato,
dehojas
cuad
riculad
asy
tapas
depap
elm
ârmol.
Me
aven
turé
aleerlo,
apesar
delas
curvas,el
hedor17a
vOm
ito,y
ciertosen
timien
tonatu
ralde
respeto
aIa
vid
ap
rivad
ade
ml
difu
nto
amig
o.
Reco
rdarIa
—sI,
empezab
acon
eso—n
uestra
cotidiana’8lab
or
enla
oficina;quizá,
sabrIap
or
quéfue
declin
an
do
,olv
idando
sus
deb
ere
s,
po
rqué
dic
taba
ofic
ios
sin
sentid
o,
ni
nüm
ero
,ni
<<
sufra
glo
efe
ctiv
o.1
9P
or
qu
é,
en
fin,
fue
co
rrido
,2°
olv
idad
ala
pensio
n,2
’sin
respetar
losescalafones.22
“Hoy
fuia
arreglar
lode
ml
pensiOn.
Ellicenciado,23
amabilisim
o.S
ailtan
contentoque
decidlgastar
cincopeso
sen
uncafé.
Es
elm
ismo
alque
Ibamos
dejóvenes
yal
que
ahora
nu
nca
concurro,24porq
ue
me
recuerd
a‘
brisa
—nj5
;neblina.
5carta
paclo
_carp
eta
ofunds
paraguardar
papeles.16
cachos—pedazos.
billetes.17
hed
or—
mal
olor;peste.
‘co
tidjan
a_j1
5.i5
‘“sufragio
efectlvo
”_d
erecho
devotar;
lema
delP
artidoR
evolucionarjoIflstitucional
deM
exico(PR
I)que
enel
sigloX
XS
eestam
pabaen
lossobres
enel
correo
,y
enlos
docu
men
tos
delgobierno.
20co
rrldo_desp
edid
o;
echadodel
trabajo.21
pen
sion_m
ensu
alidad
querecibe
eljubilado,
perso
na
retiradade
Untrabalo
conel
gobierno.22
escalafones_claslflcacionesde
losem
pleadosy
sussueldos
segünIa
duraciónde
suem
pleo.23
licenciad
o_
abo
gad
o
concurro
_5550
que
alos
veinteaños
podia
darm
em
áslujos2’
que
alos
cuaren
ta.E
nto
nces
todos
estábam
os
enun
mism
o
pian
o,
hubiéram
os
rechazad
ocon
energIacu
alqu
ier
opin
ion
pey
orativ
ahacia
loscom
paneros;de
hech
o
librábamos26
labatalia
por
aquellosa
quienesen
iacasa
discu
tIanla
bajaextracción
ofaita
deelegancia.
Yo
sabIa
que
muchos
(quizaslos
más
hum
ildes)
llegarIanm
uy
alto,y
aquI,en
laescuela,
seiban
aforjar27
lasam
istades
durad
erasen
cuya
com
pan
Iacu
rsarIamo
sel
mar
bravIo.28N
o,no
fueasI.
No
hubo
reglas.M
uchosde
los
hu
mild
esq
ued
aron
ailI,m
uchosilegaron
más
arriba
de
loque
pudim
os
pro
nosticar
enaq
uellas
fogosas,
amables
tertulias.29O
tros,que
parecIamos
pro
meterlo
todo,qued
amos
aIa
mitad
delcam
ino,destripados31
en
anexam
enextracurricular,
aisladosp
or
un
azanj a31
invisiblede
losque
triunfaro
ny
delos
quenad
a
alcanzaron.E
nfin,
hoyvolvI
asen
tarme
enlas
sillas,
mo
dern
izadas
—tam
bién
,com
oharricad
ade
una
inv
asion
,Ia
fuen
tede
sodas—,
ypretendI32
leer
expedientes.33V
ia
much
os,
cambiad
os,
amnésicos,
retocad
os
deluz
neOn,
prOsperos.
Con
elcafé
quecasi
no
reconocIa,con
laciu
dad
mism
a,h
abIan
ido
cincelándose31a
ritmo
distin
todel
mb.
No,
yano
me
reconocIan,o
nom
equerian
reconocer.A
losum
o35—
uno
odos—
una
mano
gord
ay
rapid
aen
elhom
bro.A
dios,
viejo,qué
tal.E
ntreellos
yyo,
mediaban36
losdieciocho
‘lu
jos—
cosas
deseadas,pero
nonecesarias.
26librábam
os—dábam
os;in
icibam
os.
27forjar—
crear.20
bravio—salvaje;
inculto.29
tertulias—
charlas;
plãticas;reuniones
devarias
personaspara
conversar.30
destrip
ado
s—tro
nad
os;
derro
tado
s.31
zanja—
trinch
era;canal;
excavaciönlarga
yestrecha.
32p
retend
i—in
tente;
tratéde.
°ex
ped
ientes
(m.)—
archivosportátiles;
historlales.
cincelándose—pintãndose;
desenvolviéndose.
sum
o—
mãx
imo
.36
mediaban—
intervenian.
192A
brien
do
pu
ertasI
Choc
Mool
93
aguj
eros
del
Countr
yC
lub.
Me
disf
racé
enlo
sex
ped
ien
tes.
Des
fila
ron3
7lo
sañ
osde
las
gra
ndes
ilus
ione
s,38
de
los
pron
ósti
cos
feli
ces,
y,ta
mbi
én,
toda
sla
som
isio
nes
que
impi
dier
onsu
real
izac
ión.
Sen
tIla
angust
iade
nopoder
met
erlo
sde
dos
enel
pas
ado
ypeg
arlo
str
ozos
deal
gün
rom
peca
beza
s39
aban
dona
do;
pero
elar
cón4
°de
los
jugu
etes
seva
olvi
dand
o,y
alca
bo,
quié
nsa
brá
adó
nde
fuer
ona
dar
los
sold
ados
depl
omo,
los
casc
os,l
ases
pada
sde
mad
era.
Los
disf
race
s4’
tan
quer
idos
,no
fuer
onm
ásqu
ees
o.Y,
sin
emba
rgo,
habI
ahab
ido
cons
tanc
ia,
disc
ipli
na,
apeg
o12
alde
ber.
No
era
sufi
cien
te,
oso
brab
a?N
ode
jaba
,en
ocas
ione
s,de
asal
tarm
eel
recu
erdo
deR
ilke.
43L
agr
anre
com
pens
ade
laav
entu
rade
juven
tud
debe
ser
lam
uert
e;jó
vene
s,de
bem
osp
arti
rco
nto
dos
nues
tros
secr
etos
.H
oy,
note
ndrI
aqu
evo
lver
lavi
sta
ala
sci
udad
esde
sal.
Cin
cope
sos?
Dos
depr
opin
a.
Pep
e,ap
arte
desu
pasi
ónpo
rci
dere
cho
mer
cant
il,
gust
ade
teor
izar
.M
evi
osa
lir
deC
ated
ral,
yju
ntos
nos
enca
min
amos
aP
alac
io.
El
esde
scre
Ido,
14pe
rono
leba
sta:
enm
edia
cuad
ratu
voqu
efa
bric
arun
ate
orIa
.Q
uesi
nofu
era
mex
ican
o,no
ador
arla
aC
rist
o,y
—N
o,m
ira,
pare
ceev
iden
te.
Lie
gan
los
espa
nole
sy
tepr
opon
en
ador
esa
uii
Dio
s,m
uert
ohe
cho
unco
águl
o,co
nel
cost
ado
her
ido
,cl
avad
oen
una
cruz
.S
acri
fica
do.
Ofr
enda
do.
LQ
uéco
sam
ásnat
ura
lqu
eac
epta
run
sent
imie
nto
tan
cerc
ano
ato
dohi
cere
mon
ial,
ato
datu
desf
ilat
on—
pasa
ron.
36iI
uso
nes
—es
per
anza
s.
rom
pec
abez
as—
div
ersi
anqu
eco
nsis
teen
com
poner
uncu
adro
con
piez
assu
elta
sde
form
asir
regu
lare
s.a
arcó
n(m
.)—
arca
gran
de;
cajó
n.41
disf
race
s(m
.)—
más
cara
s.42
apeg
o—de
voci
ón.
Ril
ke—
Rai
ner
Mar
iaR
ilke
(187
5—19
26),
poet
ay
nove
list
ach
eco
que
escr
ibia
enal
emán
.
des
crel
do—
irre
lig
ioso
;no
crey
ente
.
vid
a..
.?
Fig
ürat
e,en
cam
bio,
que
Mex
ico
hubi
era
sido
conquis
tado
por
bu
dis
tas
om
ahom
etan
os.
No
esco
nceb
ible
que
nues
tros
irid
ios
vene
rara
na
un
irid
ivid
uo
que
mur
ióde
indi
gest
ion.
Per
otm
Dio
sal
que
no
leba
sta
que
sesa
crif
ique
npo
rél
,si
noqu
ein
clus
ova
aqu
ele
arra
nquen
cico
razó
n,ca
ram
ba,
jaq
ue
mat
e45
aH
uitz
ilop
ocht
li!4
6E
lcr
isti
anis
mo,
ensu
sent
ido
cáli
do,
san
gri
ento
,de
sacr
ific
ioy
litu
rgia
,se
vu
elv
euna
prol
onga
cion
nat
ura
ly
nove
dosa
dela
reli
gion
hidI
gena
.L
osas
pect
osde
cari
dad,
amor
,y
laot
ram
ejil
la,
enca
mbi
o,so
nre
chaz
ados
.Y
todo
enM
exic
oes
eso:
hay
que
mat
ara
los
hom
bres
par
ap
od
ercr
eer
enel
los.
Pep
eco
nocI
am
iaf
ició
n,de
sde
jove
n,p
or
cier
tas
form
asde
lar
tein
dIg
ena
mex
ican
o.Y
oco
lecc
iono
esta
ftii
llas
,Id
olos
,ca
char
ros.
Mis
fine
sde
sem
ana
los
paso
enT
laxc
ala,
47o
enT
eoti
iuac
án.4
8A
caso
po
res
tole
gust
ere
laci
onar
toda
sla
ste
orIa
squ
eel
abor
ap
ara
mi
cons
umo
con
esto
ste
mas
.P
orci
erto
que
husc
oun
are
plic
ara
zona
ble
del
Cha
cM
ool
desd
eha
ceti
empo
,y
hoy
Pep
em
ein
form
ade
un
luga
ren
laL
agun
illa4
9d
on
de
vend
enun
ode
pied
ra,
ypa
rece
que
bara
to.
Voy
air
eldo
min
go.
Un
guas
ón5°
pint
ode
rojo
ciag
uade
lga
rraf
onen
laof
icin
a,co
nla
cons
igui
ente
pert
urba
ción
dela
sla
bore
s.
He
debi
doco
nsig
narl
oal
dire
ctor
,a
quie
nso
lole
dio
mu
cha
nsa
.E
lcu
lpab
lese
haval
ido
dees
taci
rcun
stan
cia
par
aha
cer
sarc
asm
osa
mis
cost
illa
sel
dIa
ente
ro,
todo
ento
rno
alag
ua.
1Ch.
jaque
mat
e—âl
tim
aju
gada
enun
apa
rtid
ade
ajed
rez,
enqu
equ
eda
atra
pado
elre
yde
lco
ntr
inca
nte
.46
Hui
tzil
opoc
htli
—di
osde
ag
uer
rade
los
anti
guos
azte
cas.
Tia
xcal
a—es
tado
deM
exic
o,ca
pita
lde
lm
ism
oy
dest
acad
osi
tio
arqu
eoló
gico
ehi
stór
ico;
los
tlax
calt
ecas
fuer
onal
iado
sde
los
espa
nole
sen
Iaco
nqui
sta
delo
saz
teca
s.
48T
eoti
huac
an—
gran
cen
tro
arqu
eolo
gico
dela
scu
ltur
aspr
ehis
pani
cas
deM
exic
o,no
lejo
sde
IaC
iuda
dde
Mex
ico.
IaL
agun
illa
—fa
mos
om
erca
doal
aire
libr
een
IaC
iuda
dde
Mex
ico.
guas
on—
brom
ista
;bu
rlón
.
I
194
Abri
endo
pu
ert
as
IC
hacM
oo!
195
Hoy,
dom
ingo,
apro
vech
épara
ira
laL
agunilla.E
ncontréci
Chac
Mool
enIa
tienduch
aque
me
seflalóP
epe.E
suna
pieza
preciosa,de
tamañ
onatu
ral,y
aunque
elm
archante51aseg
ura
suorig
inalid
ad,
lodudo.
La
pied
raes
corrien
te,pero
ellono
aminora52
Iaelegancia
dela
postu
rao
lom
acizo53del
bloque.E
ldesleal
ven
ded
or
leha
embarrad
osalsa
detom
ateen
Iabarrig
apara
convencera
lostu
ristasde
laau
tenticid
adsan
grien
tade
laescultura.
El
traslado
ala
casam
ecostó
más
que
laadquisicion.
Pero
yaestá
aquI,por
cim
om
ento
enel
sOtano
mien
trasreo
rgan
izom
lcuarto
detrofeos
afin
dedan
ecabida.
Estas
figurasnecesitan
sol,vertical
yfogoso;
ésefue
suelernento
ycondiciO
n.P
ierdem
uch
oen
laoscu
ridad
delsótano,
cornosim
plehulto
agónico,54y
sum
uecaparece
repro
charm
eque
Icnieg
ue
Ialuz.
El
comerciante
tenlaun
foco
exactamente
verticala
laescu
ltura,
querecortaba
todaslas
aristas,5hy
ledab
auna
expresió
nm
ásam
ablea
mi
Chac
Mool.
Hab
ráque
seguir
suejem
plo.
Am
anecIcon
latuberIa57
desco
mpuesta.
Incauto,58dejé
correrci
aguade
lacocina,
yse
desb
ord
ó,
corniópor
cisuelo
yllegó
hasta
cisótano,
sinque
me
percatara.59E
lC
hacM
oolresiste
lahum
edad
,pero
mis
maletas
sufnieron;y
todo
esto,en
dIade
labores,m
eha
oblig
ado
aliegar
tarde
ala
oficina.
marchante—
vendedoro
comprador,
sobrem
dc
enlos
mercados
populates.52
aminora—
reduce.
macizo
—pesad
o;
sólido.ag
ónko—
entran
cede
mont;
monibundo.
sfo
co—
bom
billo
eléctnico;bom
billa.anistas—
puntas;bordes
agudos.tubenia—
tubosde
desague;drenaje.
incauto—descuidado;
imprudente.
“percatara—
diera
cuenta.
Vinieron,
por
fin,a
arreglar
iatuberla.
Las
maletas,
torcidas.Y
ciC
hacM
ool,con
Iama°
enIa
base.
Desperté
aIa
una:habIa
escuchadoun
quejido
terrible.P
enséen
ladrones.P
ura
imaginación.
Los
lamen
tos
noctu
rnos
han
seguido.N
osé
aqué
atribuirlo
,pero
estoynervioSO
.P
aracolm
ode
males,
ia
tuberIa
volvióa
descompO
nerse,y
lasliuvias
sehan
colado,1in
undan
do
cisótano.
El
plo
mero
novien
e,esto
ydesesp
erado.
Del
Dep
artamen
todel
Distrito
Federal,
más
valeno
hablar.
Es
Iapnim
eravez
queci
aguade
lasIluvias
noobedece
aias
coladerasy
vienea
dar
am
lsótano.
Los
quejid
os
han
cesado:vaya
una
cosapot
otra.
Secaron
cisO
tano,y
elC
hacM
oolestá
cubiertode
lama.
Le
daun
aspectogrotescO
porq
ue
toda
Iam
asade
Iaescu
ltura
parecepad
ecerde
una
erisipe1a2verd
e,
salvolos
ojos,que
han
perm
anecid
ode
pied
ra.V
oya
apro
vech
arci
dom
ingo
para
raspar
cim
usgo.63F
epem
e
ha
recom
endad
ocam
biarme
aun
apartarn
ient0
yen
ci
ültim
opiso,
para
evitarestas
traged
iasacuáticaS
.P
ero
nopued
odejar
estecaserón,
ciertamente
muy
gran
de
para
ml
solo,un
pocolügubreh4
ensu
arquitecttlta
porfiniana65pero
quees
Iaünica
heren
ciay
recuerd
ode
mis
pad
res.N
osé
quém
edan
ayen
una
fuentede
sodas
ama
(f.)—capa
defango
om
usgo.61
cola
do_penett0
62erisip
ela_detm
atosis
contagiosa.que
manifiesta
unaplaca
cutánearoja.
musg
oP
1flta
verdeque
creceen
Iasuperficie
derocas
orb
ole
sen
lugareshâm
edos.U
Iügubre—
ttism
porfiniana—de
Iaépoca
dePorfinlo
Diaz,
dictad
ot
deM
exicodesde
1884
hasta1910.
Choc
Mool
197196
Abrien
do
puertas
I
con
sinf
onol
a6en
cisó
tano
yurt
aca
sade
deco
raci
ónen
lapla
nta
baja
.
Fui
ara
spar
lala
ma
del
Cha
cM
ool
con
una
espá
tula
.E
lm
usgo
pare
cIa
yapa
rte
dela
pied
ra;
fue
labo
rde
más
deun
aho
ra,
ysO
loa
las
seis
dela
tard
epude
term
inar
.N
oer
aposi
ble
dis
tin
gu
iren
Iapen
um
bra
,y
aldar
fin
altr
abaj
o,co
nla
man
ose
guI
los
cont
orno
sde
lapi
edra
.C
ada
vez
que
repa
saba
elbl
oque
pare
cIa
rebl
ande
cers
e.N
oqu
ise
cree
rlo:
era
yaca
siun
apa
sta.
Est
em
erca
der
dela
Lag
unil
lam
eha
timad
o.67
Sues
cult
ura
prec
olom
birt
aes
puro
yeso
,y
lah
um
edad
acab
ará
por
arru
inar
la.
Le
hepues
toen
cim
aun
ostr
apos
,y
mañ
ana
lapa
saré
ala
piez
ade
arri
ba,
ante
sde
que
sufr
aun
dete
rior
oto
tal.
Los
frap
oses
tán
enel
suel
o.In
cret
hie.
Vol
vIa
palp
arci
Cha
cM
ool.
Seha
endu
reci
do,
pero
novu
elve
ala
pied
ra.
No
quie
roes
crib
irlo
:ha
yen
cito
rso
algo
deIa
text
ura
dela
cam
e,lo
apri
eto
com
ogo
ma,
sien
toqu
eal
goco
rre
por
esa
figu
rare
cost
ada.
..V
olvI
aba
jar
enIa
noch
e.N
oca
bedu
da:
elC
hac
Moo
lti
ene
ve1
loen
los
braz
os.
Est
onu
nca
me
habI
asu
cedi
do.
Ter
give
rsé6
los
asun
tos
enla
ofic
ina:
giré
7°un
aor
den
depa
goqu
eno
esta
baau
tori
zada
,y
eldi
rect
ortu
voqu
eil
amar
me
laat
enci
On.
Qui
zám
em
ostr
éha
sta
desc
orté
sco
nlo
sco
mpa
nero
s.T
endr
équ
eve
ra
unm
edic
o,sa
ber
sies
imag
inac
ión,
ode
liri
o,o
qué,
yde
shac
erm
ede
ese
mal
dito
Cha
cM
ool.”
66si
nfon
ola—
toca
disc
osan
tigu
oqu
ese
oper
aba
aba
sede
mon
edas
.
tim
ado
—d
efra
ud
ado;
enga
nado
.69
vel
lo—
pel
itos
cort
os,
po
tej
empl
olo
squ
ecu
bren
los
braz
osy
las
pier
nas.
terg
iver
se—
torc
i;en
reve
sé;
conf
undi
.°
gire
—es
crib
i.
Has
taaq
uI,
laes
crit
ura
deF
ilib
erto
era
lavi
eja,
laqu
eta
ntas
vece
svi
enm
emo
ran
da
yfo
rmas
,an
cha
yov
alad
a.L
aen
trad
ade
l25
deag
osto
,pa
recI
aes
crit
apo
ro
tra
per
sona.
Ave
ces
com
oni
flo,
sep
aran
do
trab
ajosa
men
teca
dale
tra;
otra
s,ner
vio
sa,
has
tadi
luir
se71
enlo
inin
teli
gibl
e.H
ayfr
esdI
asva
clos
,y
cire
lato
cont
inO
a:
“Tod
oes
tan
natu
ral;
ylu
ego,
secr
eeen
lore
al.
pero
esto
loes
,m
ásqu
elo
creI
dopo
rm
l.Si
esre
alun
garr
afO
n,y
más
,po
rque
nos
dam
osm
ejor
cuen
tade
suex
iste
ncia
,o
esta
r,S
iun
bror
nist
api
nta
dero
joel
ag
ua..
.R
eal
boca
nad
ade
ciga
rro
efIm
era,
72re
alim
agen
mon
stru
osa
enun
espe
jode
circ
o,re
ales
,no
loso
nto
dos
los
mue
rtos
,pr
esen
tes
yol
vida
dos
..
.?
Siun
hom
bre
atra
vesa
rael
Par
aIso
enun
suef
lo,
yle
dier
anun
afo
rco
rno
pru
eba
dequ
eha
bla
esta
doal
ll,y
sial
des
per
tar
enco
ntra
raes
afo
ren
sum
ano
..
,L
ento
nces
,qu
é. .
.?R
eali
dad:
cier
todI
ala
queb
raro
nen
mu
peda
zos,
laca
beza
fue
ad
aral
lá,
laco
laaq
ul,
yno
sotr
osno
cono
cern
osm
ásqu
eun
ode
los
troz
osd
esp
ren
did
os
desu
gran
cuer
po.
Océ
ano
libr
ey
fict
icio
,sO
lore
alcu
ando
sele
apri
sion
aen
un
cara
col.7
3H
asta
hace
tres
dIas
,m
ire
alid
adlo
era
algr
ado
deha
bers
eb
orr
ado
hoy:
era
mov
imie
nto
refi
ejo,
ruti
na,
mem
oria
,ca
rtap
acio
.Y
lueg
o,co
mo
Iati
erra
que
undI
ati
embl
apar
aqu
ere
cord
emo
ssu
pode
r,o
lam
uer
tequ
ell
egar
á,re
crim
inan
dom
iol
vido
deto
dala
vida
,se
pres
enta
otra
real
idad
que
sabl
amos
esta
baal
lI,
mos
tren
ca,7
4y
que
debe
sacu
dirn
ospar
aha
cers
evi
vay
pres
ente
.C
rela
,nu
evam
ente
,qu
eer
aim
agin
ació
n:el
Cha
cM
ool,
bian
doy
eleg
ante
,ha
bla
cam
biad
ode
colo
ren
una
noch
e;
71di
luir
se—
diso
lver
se.
72ef
imer
a—de
cott
adu
raci
ön;
pasa
jera
.“
cara
col
(m.)
—co
ncha
enfo
rma
dees
pira
l.
mos
tren
ca—
sin
duen
o;hu
érfa
na.
198
Abri
endo
puert
as
I
4 IC
hacM
ool
199
6-
amarillo,casi
dorad
o,parecla
indicarme
queera
un
Dios,
por
ahoralaxof5
conlas
rodillasm
enostensas
queantes,
conla
sonrisam
ásbenévola.
Yayer,por
fin,un
desp
ertarsobresaitado,
conesa
segurid
adespantosa
deque
haydos
respiracionesen
lanoche,
deque
enla
oscuridadlaten
rnáspulso
sque
elpropio.
Si,se
escuchahanpasos
enla
escalera.P
esadilla.V
ueltaa
dorm
ir...
No
sécuánto
tiempo
pretendIdorm
ir.C
uan
do
volvIa
abrirlos
ojos,aü
nno
amanecia.
El
cuartoolIa
ahorror,
aincienso
ysangre.
Con
lam
irada
negra,recorrI
larecám
ara,hasta
deten
erme
endos
orificiosde
Iuzparp
adean
te,en
dosflám
ulas’’crueles
yam
arillas.C
asisin
alientoencendI
laluz.
Aill
estabaC
hacM
ool,erguido,77
sonriente,ocre,78
consu
barrigaencarnada.
Me
paralizabanlos
dosolillos,
casibizcos,
muy
pegadosa
lanariz
triangular.L
osdien
tesinferiores,
mord
iendo
cilabio
superior,inm
óviles;solo
cibrillodel
casquetó
ncu
adrad
osobre
lacabeza
anormalm
entevolum
inosa,deia
taha
vida.C
hacM
oolavanzO
haciaIa
cama;
entoncesem
pezOa
hover.”
Recu
erdo
quea
finesde
agosto
,F
iliberto
fuedesp
edid
ode
IaS
ecretarIa,con
una
recriminaciO
npO
blicadel
director,y
rum
ores
delocura
yaun
robo.E
stono
locreIa.
Sivi
unos
oficiosdescabellados,8’
preg
untan
do
alO
ficialM
ayorsi
elagua
podia
olerse,ofrecien
do
sus
servicio
sal
Secretario
deR
ecursosH
idráu
licos
para
hacerhover
enci
desierto.N
osu
pe
quéex
plicació
ndarm
e;pen
séque
lasilu
vias
laxo—flojo;
relajado;com
odo.76
flámuias—
floresblancas
quetienen
colorescom
binados.‘
erguido—recto;
enderezado.78
ocre—
oscu
ro;
negro.casqueten—
casco;yelm
o.delataba—
revelaba.81
descabellados—locos;
disparatados.
excepcioflalmente
fuerteS,
deese
verano,lo
hab
Ian
enervadO.0
quealguna
dep
resiön
moral
debIapro
ducir
lavid
aen
aquelcaserón
antiguo,con
lam
itadde
los
cuartoSbajo
havey
empolvadosi
sincriados
nivid
ade
familia.
Los
apuntes
siguienteSson
defines
de
septiem
bre:
“Chac
Mool
pued
eser
simpático
cuandoquiere.
un
glu
glu
deag
ua
embelesad
aS
ahehistoriaS
fantásticas
sobrelos
monzones,83
lasliu
vias
ecuatofiales,ci
castigode
losdesiertoS
;cada
plan
ta
arranca
desu
patern
idad
mItica:
cisauce,
suhija
descan
’iada1
los1otosY
’sus
mim
ados
susuegra:
ci
cacto.L
oque
nopued
otolerar
esci
olor,extrahum
aflo,
queem
anatie
esacam
eque
nolo
es,de
lasch
anclaS
flamean
te5de
ancianidad.C
onnsa
estriden
te,ci
Chac
Mool
revelacO
me
fuedescubierto
porL
eP
1ongeOfl,
y
puesto
fIsicameflte,
encontacto
conhom
breSde.
otro
s
simbolos.
Sn
espIrituha
viv
ido
enci
cántafoy
la
tempestad
natu
ral;otra
cosaes
supied
ray
hahenla
arrancad
oal
esconditees
artificialy
cruel.C
reoque
nunca
loperd
onafá
elC
hacM
ool.Ei
sabede
Ia
inminencia
delhecho
estético.H
edebido
pro
porcio
flar89
sapolio
’para
quese
laveci
estOm
agoque
cim
ercader
Icunto91
dekecIw
pal
creerloazteca.
No
pareciógustanle
ml
preg
unta
sobresu
82em
beIe
sada_P
n0t
hechlzada.83
monzofle
s1entoa
perlédicosen
elsureS
tede
Asia.
84descarriad
5_de5
0r1
7t5
da
desmandada;
descarrilada.85
loto
s_plan
taSherbãceas,
dehojas
circulatesflotanteS
.86
chancaS
5ai0
5vielas; zapatlitas
viejaS.87
flam
eante
Sq
echanllam
as.88
Lepongeon__A
ugustusLe
Plongeon
(1826—1908)
arqueolOgo
frances,
quiendescubtiö
por
primers
vezIa
escultu
tade
Chat
Mool
enC
hichénltzä,
en1876,
yIa
sacóde
sill.89
pro
potcio
notle_
dan
le90
sapolio
_P
t0P
iam
teS
apoliopot
setm
arcaregistrada
deuna
limpiadota
muy
popularhacia
finesdel
sigloX
IX.
VI
untö
__em
bart
pusoen
Iasuperficle.
200A
brien
do
puertas
IC
hat
Mool
201
par
ente
sco
con
Tlá
loc,
y,cu
and
ose
enoj
a,su
sdie
nte
s,de
por
Si
repuls
ivos,
seaf
ilan
ybr
illa
n.L
osp
rim
ero
sdI
as,
bajó
adorm
iral
sOta
no;
des
de
ayer
,en
mi
cam
a.
Ha
empez
ado
late
mpora
da
seca
.A
yer,
des
de
lasa
laen
laqu
eduer
mo
ahor
a,co
rnen
céa
oír
los
mis
mos
lam
ento
sro
nco
sde
lpri
nci
pio
,se
guid
os
deru
ido
ste
rrib
les.
Sub
Iy
entr
eabrI
lapuer
tade
lare
cám
ara:
elC
hac
Moo
les
taba
rom
pie
ndo
las
lárn
par
as,
los
mue
bles
;sa
ltOha
cia
lapuer
taco
nla
sm
ano
sar
añad
as,
yap
enas
pud
ece
rrar
eir
me
aes
con
der
alb
año
..
.L
uego
,ba
jója
dea
nte
ypi
diO
agua
;to
doel
dIa
tien
eco
rrie
ndo
las
hav
es,
noqued
aun
cent
Imet
rose
coen
laca
sa.
Ten
goque
dorm
irm
uy
abri
gad
o,
yle
heped
ido
noem
pap
ar2
Iasa
lam
ás*.
El
Cha
cM
ool
inundó
hoy
lasa
la.
Exas
per
ado,
dije
que
loib
aa
dev
olv
era
laL
agun
illa
.T
ante
rrib
leco
mo
suri
sill
a—
horr
oro
sam
ente
dis
tin
taa
cual
qu
ier
nsa
deh
om
bre
oan
imal
—fu
ela
bo
feta
da3
que
me
dio,
con
ese
bra
zoca
rgad
ode
bra
zale
tes
pes
ados.
Deb
ore
cono
cerl
o:so
ysu
pri
sio
ner
o.
Mi
idea
orig
inal
era
dist
inta
:yo
dom
inar
Iaal
Cha
cM
ool,
corn
ose
do
min
aa
un
juguet
e;er
a,ac
aso,
una
prol
onga
cion
dem
iseg
uri
dad
infa
ntil
; per
ola
nift
ez—
aqui
énlo
dijo
?—es
frut
oco
mid
op
or
los
años
,y
yono
me
hedad
ocu
enta
..
.H
ato
rnad
om
iro
pa,
yse
pone
las
bat
ascu
and
oem
pie
zaa
brot
ar1&
4m
usg
over
de.
El
Cha
cM
ool
está
acost
um
bra
do
aque
sele
obed
ezca
,p
or
siem
pre
;yo
,que
nunca
he
deb
ido
rnan
dar
,so
lopued
odo
bleg
arm
e.95
Mie
ntr
asno
iluev
a
—ay
sup
od
erm
ágic
o?—
viv
irá
colé
rico
96o
irri
tabl
e.
*F
ilib
erto
noex
plic
aen
qué
engu
ase
ente
ndIa
con
elC
hac
Moo
l.
92em
pap
ar—
moja
rp
ot
com
plet
o.‘
bo
feta
da—
goip
eda
doen
aca
ra.
‘b
rota
rle—
salj
rle.
dobl
egar
me—
cede
r;co
nfor
mar
me.
96co
léri
co—
aira
do;
enoj
ado;
dem
alhu
mor
.
Hoy
desc
ubrI
que
enla
sno
ches
elC
hac
Moo
lsa
lede
laca
sa.
Sie
mpr
e,al
obsc
urec
er,
canta
un
aca
nció
nch
irri
ona9
7y
anci
ana,
más
viej
aque
elca
nto
mis
mo.
Lue
go,
cesa
.T
oque
var
ias
vece
sa
sup
uer
ta,
ycu
ando
nom
eco
ntes
tó,
me
atre
vIa
entr
ar.
La
recâ
mar
a,qu
eno
habI
avuel
toa
ver
des
de
eldI
aen
que
inte
ntó
atac
arm
ela
esta
tua,
está
enru
inas
,y
allI
seco
ncen
tra
ese
olor
ain
cien
soy
sang
reque
hap
erm
ead
ola
casa
.P
ero,
det
rás
de
Iapuer
ta,
hay
hues
os:
hues
os
deper
ros,
dera
tones
yga
tos.
Est
oes
loqu
ero
baen
lano
che
elC
hac
Moo
lpar
asu
sten
tars
e.E
sto
expl
ica
los
ladri
dos
espan
toso
sde
todas
las
mad
rugad
as.
febre
ro,
seco
.C
hac
Moo
!vi
gi!a
cada
pas
om
b;
hahe
cho
que
tele
fone
ea
una
fond
ap
ara
que
me
trai
gan
dia
riam
ente
arro
zco
npo
iio.
Per
olo
sust
raId
ode
laof
icin
aya
seva
aac
abar
.S
uced
iOlo
inev
itab
le:
des
de
eldI
apri
mer
o,
cort
aron
elag
ua
yla
luz
por
falt
ade
pago
.P
ero
Cha
cha
des
cubie
rto
una
fuen
tepübli
caa
dos
cuad
ras
deaq
uI;
todos
los
dIas
hago
diez
odo
cevi
ajes
po
rag
ua,
yél
me
obse
rva
des
de
haaz
otea
.99
Dic
equ
esi
inte
nto
huir
me
fulm
inar
á;10
°ta
mhi
énes
Dio
sde
lR
ayo.
’°’
Lo
que
élno
sabe
esqu
ees
toy
alta
nto
desu
sco
rrer
IaS
no
ctu
rnas
..
.C
omo
nohay
luz,
debo
acos
tarm
ea
las
ocho
.Y
ade
berI
aes
tar
acost
um
bra
do
alC
hac
Moo
l,per
oha
cepo
co,
enla
ob
scuri
dad
,m
eto
p&°2
con
élen
laes
cale
ra,
sent
IS
US
bra
zos
hel
ados,
las
esca
mas
’°3
desu
piel
ren
ov
ada,
yqu
ise
grit
ar.
Sino
llue
vep
ron
to,
elC
hac
Moo
lva
aco
nver
tirs
een
pie
dra
otra
vez.
He
no
tad
osu
dif
icult
adre
cien
tepar
a
chir
rion
a—de
sent
onad
a;in
arm
ónic
a;es
trid
ente
.
sust
raid
o—
robad
o.
azo
tea—
teja
do
pian
ode
una
casa
.
fuim
inar
á—m
atar
áin
stan
tãn
eam
ente
con
unra
yo.
SIR
ayo—
reiá
mpa
go.
52to
pé—
enco
ntre
.15
3es
cam
as—
elem
ento
so
iám
inas
que
recu
bren
eicu
erpo
delo
spe
ces.
202
Abri
endo
puer
tas
IC
hac
Moo
l20
3
moverse;
aveces
sereclina
duran
tehoras,
paralizad
o,
yparece
ser,de
nuev
oun
Idolo.P
eroestos
reposossolo
ledan
nuev
asfuerzas
para
vejarme,’°4
arañarm
e,com
osi
pudiera
arrancar
alg
nlIquido
dem
icam
e.Ia
notienen
lugar
aquellosin
termed
ios
arnablesen
querelataba
viejoscuentos;
creonotar
unresentim
ientoconcentrado.
Ha
hab
ido
otrosindicios
quem
ehan
puesto
apensar:
seestá
acaban
do
mi
bodega;’°5acaricia
Iaseda
delas
batas;quiere
quetraiga
unacriada
ala
casa;m
eha
hechoensefiarle
ausar
jabóny
lociones.C
reoque
elC
hacM
oolestá
cayendoen
tentacien
eshum
anas;
inclusohay
algoviejo
ensu
caraque
antesparecla
etema.
AquI
pued
eestar
mi
salvaciOn:
sici
Chac
sehum
aniza,
posihiernentetodos
sussiglos
devida
seacu
mulen
enun
instan
tey
caigafulm
inado.P
erotarnbién,
aquI,pued
egerm
inar’°6m
im
uerte:
elC
hacno
querrá
queasista
asu
dern
tmbe;’
esposihie
quedesee
matarm
e.H
oy
apro
vech
aréla
excursiOn
noctu
rna
deC
hacpara
huir.M
eire
aA
capulco;verem
osqué
pued
ehacerse
paraad
quirir
trabajo,y
esperar
lam
uerte
delC
hacM
ool:Si,se
avecina;1°está
canoso
,’°abotagado.11°
Necesito
asolearm
e,nad
ar,recu
perar
fuerza.
Me
qued
ancuatrocientos
pesos.Ire
aIa
PensiO
nM
Uller,
quees
harata
ycóm
oda.Q
uese
adueñ
ede
todoel
Chac
Mool:
aver
cuántodura
sinm
isbalde&
1’de
agua.”
AquI
termin
aci
diariode
Filiberto.
No
quisevolver
apen
saren
surelato;
dorm
ihasta
Cuernavaca.
De
ahIa
Mexico
preten
dI
damcoherencia
alescrito,
relacionarlo04
vejarme—
molestarm
e;hum
iflarme.
05bodeg
a—cu
artitode
unacasa,
tipicamenre
&sótano,
dondese
guardael
vinoy, a
veces,com
eatibles.06
germinar—
originar.107
derru
mbe
(m.)—
desplome;
colapso.avecina—
aproxima;
acecca.can
oso
—de
pelogria,
oblanco.
lIDabotagado—
hinchado;inflado.
baldes—cubos;
conten
edores
deagua.
conexceso
detrabajo,
conalgO
nm
otivosicolO
gicO.
Cuan
do
alas
nuev
ede
lanoche
IlegamoS
ala
termin
al,ain
nopodIa
concebirla
locurade
mi
amigo.
Contraté
una
camioneta
para
lievarel
féretroa
casade
FilibertO
ydesd
eallI
ord
enar
suentierro.112
Antes
deque
pudiera
intro
ducif
Iahave
enIa
cerradura,
lapuerta
seabriO
.A
pareciOun
indlo
amarillo,
enbata
decasa,
conbufan
da.
Su
aspectono
podia
serm
ásrepulsiV
Odesp
edla
unolor
alociO
nbarata;
sucara,
polv
eada
querlacubrir
hasarrugaS
tenIaIa
bocaem
barrad
ade
lápizlabial
mal
aplicado,y
elpelo
dahala
impresiO
flde
estarteñido)13
—P
erdone.
.,no
sablaque
FilibertO
hubiera.
—N
oim
porta;lo
sétodo.
Ulgales
alos
hom
bres
que
leven
cicadaver
alsO
tano.
112entie
rroufl
I13
teñid
o—
p1flta
PR
EG
UN
TA
S
I.En
Ialenta
transformaciO
’de
Chac
Mool,
experimentam
osuna
violaciöfldel
ordennatural
delas
cosasen
elm
undo.A
notaalgunos
delos
detallesm
ásim
portantesde
estatransform
aciön.
2.C
öm
oevoluciona
elcontrol
psicolögiCo
queva
cobrandoC
hacM
oolsobte
Filibetto?
3.R
esume
losdetalles
deldecaim
iefltopsicolögiC
Ode
Filiberto.Q
uè
locurasdice?
Qué
locurascom
ete?A
fuerzade
quépresiones
especificaslo
hace?
4.S
abemos
cOm
om
uereF
iliberto.pero,
quién
oqué
lom
ata?P
or
qué?
5.C
itaejem
plosde
Iam
aneraen
queFuentes
lograel
humor
en“C
hacM
ool”, yasea
mediante
IaexageraC
iOfl
oal
pintarsucesos
absurdos, oal
sorprendetnoscon
situacionesinesperadas.
Que
papeljuega
enIa
comicidad
delcuentO
elhecho
deque
Filibertoes
unhom
brenorm
al,de
clasem
edia
yde
hábitosde
vidaen
todosentido
ordinarios?ChacM
ool205
F’
204A
brien
do
puertas
I
Top Related