Zingsol Lom 15 H5 June 2013 (Light File)

download Zingsol Lom 15 H5 June 2013 (Light File)

of 24

description

Editor tung ah laikhak, tulai Zogam, Kawlgam, Leitung thuthang tuamtuamte, cidamna khawk, banghang in Tedim in district ngahlo, itna Zomi cih khinkhaina leh lunggaihna laite, Gullu vai et kikna, Mipi palai Pu Suan Do Cin tawh holimna, Pate ni muakna article leh lapau, inam puan, i lapau leh ciamnuih te, soduku cimphawng kimawlna te kihel hi.

Transcript of Zingsol Lom 15 H5 June 2013 (Light File)

  • 1 Lom15Hawm5naGamkha 2013

    Estd. 1994 Lom 15. Hawm 5. June (Gam Kha) 2013. Zomi (Chin) Community Journal. 500 Ks

    Bang hang in Tedim in disTricT ngah lo hiam?Lai - 14

    Tedim Township mipi palai pa suan do cin

    Tawh kiholimna Lai - 16

    Zcd in Zogam ah Zum hong kawikawi Lai - 7

    phaiTu ah Tan 10 sang (khen) ngah Ta Lai - 4

    pu khen Za moong in Tedim ah mkk FoundaTion phuT Lai - 5

    TBc-Y Biakinn 80% kiZo TaLai - 5

    Lai - 8-9

    May 17, Tedim Gullu Mual Huihpi

    Review Lai-18

    INTERVIEW

  • 2 Vol 15. No 5June 2013InnLaikhak

    Sapna

    Laidal Golna11.5 Width (Aphei)16 High (Atung)

    Mun gualh ziaColor Advertisement te pen Zingsol ah hong ki-ap hun tawh kizui in,1. Front (Special), Back Cover2. Laimai 33. Laimai 18 cih bang in kiguang deudeu hi.4. Akisap leh laimai kibehlap hi.Black & White Advertisement te pen, Zingsol ah hong ki-ap hun tawh kizui in, Laimai Taklam (odd number pages, 3,5,7,9 cbt.) te ah kiguang masa hi. Tua khit ciang in, Laimai Veilam (even number pages, 4, 6, 8 cbt.) ah a kiguang deudeu hi.

    Graphic Design lamsangDesign suaih sa hi ding a, JPEG file type,

    email or Data Disc tawh khak ding hi.

    Zingsol ah Design ap ding hih leh,1. Suahsaknop Data Laimal te 2.Suahsak nop Photography te tawh khak ding hi.a.Photography te pen High Resolution hi leh hoihsuah pen hi.3. Email pan kikhakna ah, Kawllai akihel leh ZawGyi Font tawh khak ding kisam hi.Design man a. Total Page -10,000 Ks. Ahun ni 5 a tawmpen kisam hi. b. Half Page le tua sang aneu zaw te pen 5000 Ks hi. A hun Ni 2 a tawm pen kisam hi. c. Design Fees pen 1 vei bek piak ding kisam hi. d. Zingsol pan akisuai design te Kha sim in kipuahpha thei hi.

    Mipite sung ah na theihsaknop thu te

    ZINGSOL PAN TANGKO IN!ZINGSOL in Zolai sim mimial khat ciat i thapiakna le nulepa sanggam te i Advertisement tawh panpihnate hong kigawmtuah ciangin hong taangzo ahi hi.Gamsung, Gampua a om nulepa, sanggam u-le-nau te in Pasian hong piak thupha te, Mipi sung ah i theihsaknop thu tuamtuam te i tangkona tawh ZINGSOL Journal hong taang suak zawh nading in, ZINGSOL ah Advertisement nong kihel nading un zahtakna lianpi tawh kong sam uh hi.Kizopna ding : Tg. Sian Nun Siam, Siambawi. email:[email protected] Ph:09444015774

    Your Continuous Supports

    Keep ZINGSOL Shining!

    1 Special Front Cover Page

    A butuam tung ah

    2 Back Cover Page

    Anunglambutuam tung ah

    4 Half Page

    Laimai bup lang

    5Quarter Page

    (Laimai 1/4)

    61/8 Page

    Aphei lam(Landscape)

    Atung (potrait)

    Non-disintegrationoftheUnionNon-disintegrationofNationalsolidarity

    PerpetuationofSovereignty

    Zingsol laihawm sungah kigelh laite in Zingsoltanute ngaihsutna bang hi khin lo hi. Dal khat 500ks. Limited Circulation within Zomi/Chin Communities.

    Zingsol Laihawm Kingah Theihna Tanu te

    Tedim: Tg Nang Kim Sang (09400308250) Pa Gin Khan Khai (Chin Taung Tan Gate, 09400312288) Lia Dim AwiTonzang: Tg Thang Suan Mang (0947173010)Kawlpi: Pa Lian Tuang (09400511757) Tg Zam Thuam (09400307982), Tg Bia Za Mung (09400308014) Tg. Pau Tawi Thang (09400421981)Mandalay: Tg Ignatius Thang Sut Mung (09402586246) Tg Sian Nun Siam (09444015774) Tg Nang Khan Lian, Tg Kham Geel Cin Tung, Tg Peter En Lam Sum, Lia Niang Sian Ciang (096504523), Siama Ngai Bawi (Paradise), Lia Vung Sian CiangHakha: Sia Thang Za Khual (09400305308)Dr. Nung Mun Thawn (09400305314)Haiciin: Pastor Pau Khan Sing, Haiciin Baptist ChurchMogok: Pa Langh Suan Thang (096538182)Pyin Oo Lwin: Pa Lian Kaih Mang (0949331723)Lashio: Pastor Kimpu (0949101477)Zangkong: Tg Thang Sian Sing (GAG) (09421103314) Lia Niang Theih Kim (TBCY)(09420024161) Lia Niang Mun Lun (ICC) (09428018016 Tg Chin Suan Kap (WOH) (0973033732) Dr. Cing Zeel Niang (AZBC) (0943091230) Tg. Pau Sian Muan, 09402609242 Tonsim : T. Sawm Lian, ZBCTamu & Lamka : Rev. Suak Do Pau

    Zingsol kingah theihna Munte.Kawlpi : (1) Zingsol Store (Pa Cin Suan Thang), (2) ZCLS Zumpi, (3) Taungzalat Hotel,(4) KG Store (Lan-song), (5) Luandim LCCI, (6) Sunway Video & Photo,

    Tedim: (1) Mala Niangtui Sai, (2) Zolengthe Library, (3) Chin Tuang Tan Bus-phualHakha: Ciimnuai Chrisitan FellowshipYangon :CLC Book StoreNo. 191, 39 St. Kyauktada Township, Yangon. 01-249176, 01-252224Mandalay : (1) Dynasty Hotel, Victoria Hotel, MZBC, EZBC, Paradise Mission Center, TAG.

    ZINGSOL PHUALPINo. (67), 69st Street, Bet; 42nd St x Teihpan St.Maha Aungmyay Township, Mandalay.email: [email protected]

    our Three main naTional causes

    Dear Editor,

    Zingsol May kha hawm pen Lamka lamte'n na ngah ung.Zaknophuai thei sa ing. Tg. Peter En Lam Suum' thului TIO PAN MANDALAY AH KHATVEI (travel guide) bilvakhuai sa mahmah ing. Kei zong, 1979 kum ka sang man tak ciangin khatvei peuhmah ci-in khualzinte zui-in Lamka pan Cikha-Mauvom-Saipimual-Zampi-Ngalbual-Tuithang-Lailo-Sakollam-Tedim-Kalaymyo-Tahan cih bangin ka zin ngei hi.Hih thului ka sim suksuk teh,a mun a mual ka theihsate ka sim khak ciangin tuma kum 30 lai leh tu laitak dinmun kilamdanzia ding ka mitkha ka vaksak kawikawi a ka zin

    kik nuam mahmah hi.Advertisement te en leng i khantohna hong kidawk pah hi.Tedim khua sung leh a kiim a kiangah khualzin mite muhnop ding na tuamtuam (tourist attraction) bawlkhiat sawm leng Kawlgam pan mihaute tate a innkuan ahih kei leh a honin Kawlzang gam sunga khualum pelhin Tedimah nipi laitak phalbi khuahun hong siim nuam ding uh hi. Zogam sung mun tuamtuama a muhnophuai munte ong tangko zel dih un.

    Sia Khampu Hatzaw,Lamka

    Dear Editor,

    Mpi tampi alom lom a hong buaisak thei thu tampi lak panin mawtaw thugen nuam ing. Tedim gam mawtaw kibungte a banban in ka lungngaih ciangin atam zaw pen mawtaw luui (atul) te hi zaw sa ing. Hih buaina in mawtaw neite bek hong buaisak lo in i mipi buaina hong pia ahih manin aituama ama utna peuh nih le thum peuh tuan lel a apai zuaute phamawh keizaw deuh in mipi tuanna, buss te diak diak pen a luui lua lawm lawm in tai nawn kei leh hoih sa peuh mah ing.

    Mawtaw hoihlote tungah mipi tuan huai nawnkei a, aci ding kua ahi tam? A khaktan ding leh avaihawm ding kua ahi tam? Mitampi lungsim sungah zong hih ngaihsutna hong om loh in lah hong tai tai ve ve in cia, Hoih takin ngaihsun pha pha leeng ut mah mah ing Thungetna i bulphuh mah bangin mawtaw puah ding tawh bulphuh khawm leeng ut huai sa mah mah ing.Lainatna tawhRev. Nang Khen KhupChurch PastorLawibual Baptist ChurchLawibual, Tedim

    Tan 10 Distinction ngah te Lungdampihna ding

    June 2013 sungin hong kitangko ding Kawlgam, Tan 10 Laivuanpi ah Distinction angah te Lungdampihna Zingsol ah suaksak ding lunggulhna kinei hi. Tua ahih man in, Distionction a ngah Sangnaupangte i Minpi, NulePa min, D-ngahna Subject(s), Khualui, Tenna innmun le khua, kizoptheih nading Phone numbat cih te tawh email:[email protected] ah nong khak theih nading un zahtakna lianpi tawh kong zawn uh hi. Marn(Photography)tezongkikhaktheihi. Zingsol tanute

    II

  • 3 Lom15Hawm5naGamkha 2013 Taangkona

  • Tedim Khangno Kipawlna pan

    lungdam kohna May 7,2013 ni-in Tedim NUP zum ah guah lak-dailak ah Sitni Lian Za Kam (Kawlpi) makai-in thu khun leh thu khen cih thu lu tawh kamkup holimpihna hong nei hi.A kigen thu te1. Penal Code 2. Naupang tawh kisai thu khun 3. Mihing vanbang aa zuakna 4. 2008 Kawlgam thukhunte 5. UNO thukhun te UNO thu khun pen Australia Gam a om Pa Zo Khai in hong khak hi-in, sum leh pai, sun an, Sia Pa lamsap leh lai kihawm khempeuh hong Pa Zo Khai in hong sik hi. Mailam ah minam sung gam leh it, thu leh la a kitheih zawk nading in Zomi Revival ii kisam mahmah hi. Hong panpih a kua mapeuh tung leh Pa Zo Khai & Sitni Lian Za Kam tungah lungdamna kong ko uh hi.

    Pyidawtha ah Siamsin ten Khal sung Laihilhna neiPyidawtha khua Siamsin te-in Khal Sangkongpi khak sung Sangnaupang te laihilhna pen a bei sa March 11 pan May 24 dong kinei a, sangnaupang 120 val pha hi cih thu kiza hi.Laihilh Siamsinte: 1) Siamah Ciin Ngo Lun (B.A)2)Sia Dal Muan Thang(B.A)3) Langh Suan Lian(B.A) 4)Thang Khan Khai(B.Sc) 5)Thang Sawm Lian(B.Sc) te ahi uhi.Deihsakna leh veina tak

    tawh lai hilh Siamsin te pen Siamsin Kipawlna pan in sum kipia zo tuan lo aa Gamdang-a om Pyidawtha Siamsin lui te ahi, Tg Thang Lam Tuang, Tg Pau Khan Kap, Tg Tuang Suan Khai, Tg Nang Za Mung te-in, May 28, 2013 ni-in, Pa Cin Tawng Niangtui sai ah, mikhat ciang in Ks.50000/ ta tawh pahtawi uh hi cih thu Siamsin makai khat tung pan kizahi.

    Mailam ah Nitak Sang hon ding geelna nei uh a, Grade- VI pan Grade-IX ciang, lutman 500/ hi in, Khasum pen mikhat 1500/ta bek hi ding hi. Mi kiciangtan ding a, khaan khat pan mi 30bek la ding hi. June 20, 2013 pan min sazian kipia thei ta ding aa, kipat hun ding pen 1.7.2013 ni hi ding cih thu Siamsin Makaite tung pan kiza hi.

    Hakha ah Clinic & Pharmacy honnaHakha, May 15 Dr. Nung Mun Thawn geelsiamna tawh Hakha, Golf Club lampia lna k iangah THAWN cina etna leh Zatui zuakna honna kinei hi. Hih Clinic&Pharmacy pen nisim in, Zingsang nai (7) pan nitaak nai(7)dong kihong den a, Siavuan pi te ahi, Dr. Aung Win (MB;BS, M.Med.Sc-Ortho), Dr. Myo Myint Kyi (MB;BS, M.Med.Sc-Paed), Dr. Saw Thu Ka

    Kuai (MB;BS, M.Med.Sc-ENT), Dr. J Van Bawi Uk (MB;BS)leh Dr. Nung Mun Thawn ten Cina, damlo te Itna leh Deihsakna tak tawh en uhhi. Clinic hon ni pan kha thum sung Surgeon ten damlo te a mawkna in en ding ci hi. Hih THAWN Clinic & Pharmacy hangin, Pasian minthangna kilang semsem tahen! Khual Suante

    4 Vol 15. No 5June 2013

    CNF/A te Zimpi le Zimte ah lut May 4, Tedim Kumpi tawh Kilemna a bawl Chin National Front pan thau tawi galkap 32 te in Zimpi le Zimte lam ah pai uh hi cih thu Tedim Youth Fellowship pan kiza hi. Hih hong paisukna huhau in Kawl Kalgap te in kilehtoh kik ding, a mau mun ah ciahtoh kikna ding tu ni in May 7, 2013 ni-in ciahtoh ding thu pia uh hi cih thu kiza hi. Abeisa February 21, 2012 ni-in CNF deihlohna lai Gamlutang U Thein Sein tungah kikhia in, CNF/A zum honni mah zong Tedim ah Deihlohna lungphona kinei himah taleh Tedim ah Zum a hong teitei uh hi.

    A 3 Veina Tonzanggam Khanlawhna/Khantohna Khawmpi LawhcingApril 30 May 2 sungin Vial Nang Memorial Baptist Church (VMBC) ah lawhcing takin kibawl thei hi cih thu kiza hi. Speaker dingin Rev. Dr. Kam Cin Hau (aka) Sia Kam Hau, Paradise Mission Center, Mandalay sam uh hi.Kua pawlpi cih omlo-in ma kipangkim tek-a lawhcinna lianpi kimu khia thei hi. RCM biakinnpi-ah tate pattah zia ding thu kikupna leh mucu naupangte aksa tangciim vaakna kinei-in khangsawnte a dingin na lianpi kisem thei hi pawlpi kim pan nupi/papi 150-200

    bang guahzu daikaai lakah hong pai uh a thangahna tampi kimu khia hi. TKK(4)na pen Nov,2013 teh neih kik dingin gelna nei ung. ci in Rev. Paul Paupi in gen hi.

    Gamsung Thuthang

    phaiTu khua in Tan10 sang (khen) ngah TaPhaitu, 1 June Zogam, Tonzang Township, Phaitu khua ah Tan 10 Sang (Khen) hong na ki nei aa Tonzang pan Pilsinna Lamsang Kumpi ulian te vaiki hel thei hi. Tu kum sung Tonzang township sung ah Tan 10 Sang nih, Tuimang leh Haiciin in kingah aa Phaitu in Tan 10 Sang (khen) hong ngah ahihi. hi. Thupuak: Maamang

    Phaitu Sang honna. Marn: Tonzang Tongluan

    A (4)veina Zomi Siamsin Summit Hakha ahA (4) veina Kawlgam bup Zomi Siamsin Makaite kimukhopna pen May 16-17, 2013 ni in Zogam khuapi Hakha, Ciimnuai Christian Fellowship ah lawhcing takin kibawl thei hi. 16.5.2013 Ni, Zomi Siamsin Kipawlna-Kawlgam nuai a, Siamsin kipawlna khen(7)a om sung pan in, Magway lo teng hong kihel thei uhhi. Nitak nai(7:30)PM in Biakpiakna khat kinei thei a, tua sung ah Pasian min phatkhopna leh mel kilahna te ki nei ci hi. ZSK-Hakha&Falam te vaihawm siamna tawh Siamsin Summit aa hongpai te Vok(1)tawh hong zindo sak uh hi.17.5.2013 ni Zingsang nai(7)in A (4)veina Siamsin Summit honna kinei hi. Tua sungah Chin State Hluttaw, Speaker Pu Hau Khen Kham, Hakha Township Chairman Pu Suang Khan Thang,

    BOC Manager Pu Thual Sian Sang, Zomi Siamsin kipawlna-Hakha&Falam te Advisor Pu Khual Khan Thang, CCF-Hakha pawlpi kem Pastor Ngem Khawm Niang leh Siamsin makai

    lui Senior Dr. Pau Sian Lian ten thugenna leh hanthotna te nei thei uhhi. A kihel thei ding, Niangtui leh Moh tawh zindo uhhi. Khual Suante

    Zogam Parliament Speaker Pu Hau Khen Kham thugenna

    Marn: Rev. Paul Paupi

    Rev. Dr. Kam Cin Hau

  • Music Sinna Tonzang, Cikha, Tamu khua 3 ah kinei ZBCM Music Director, Rev. Tuan Khan Mung makaihna tawh Music For AllAges thu bulphuh in, Music Sinna (Lungtui, Guitar, Keyboard, Drum) Pawlpi deidan om loin, mun thum ah nuamtakin kinei thei hi cih thu kiza hi. April 8-21, 2013 sungin, VMBC, Tonzang (TTBA) ah, April 22-May 5, 2013 sungin, CLBC, Cikha (CTBA) ah May 13-28, 2013 sungin, TBC, Tamu (TVBA) ah kinei hi.Rev. Tuan Khan Mung, Thuam Khan Khup (Pinlong), Vung Sial Lian (Saizang), Nang Suan

    Kim (Tonzang), Pau Sian Siam (KSCM) le Khen Sian Khual (Tonzang) ten tentan pia uh hi. Music sinte tungah

    Certificate piakna zong kinei hi. Thupuak: Lang Suan Thawn (Ka Thawn)

    5 Lom15Hawm5naGamkha 2013

    Tedim Baptist Church- Yagon Biakinn 80% kizo ta 2009 July 28 ni-a lamkhuan kingah i Biakinn pen 2009 August 29 ni-in khuambul phutin adung pi (100), a vaai pi (60), dawl (4) apha khat lam i kipan hi. Pawlpi Siate, upa vaihawmte makai-in mun tuamtuam-ah zin kawikawi-in Biakinn lam nading kidiang khengkhang hi. Gamdang aa om Pawlpi mite zong om mawk tuan lo uha, amau omna ciat panin ma na pang tek uh hi. Tua bek hilo Associate Pastor ii Malaysia le Singapore,

    Japan, Australia a vazinna ah zong Pawlpi a it mipihte in na dinpih uh hi. Associate Pastor Zam Khen Khai zong Malaysia le Singapore mah-ah khatvei va kithawi kik-in Topa thupha tampi hong lawhsak mimal tungah lungdamna tampi kinei hi.

    Biakinn Sumbei dingzah leh beina1. Nasep ap ni (20%) Ks. 99,000,000/- (piazo)2. Foundation man ni (10%) Ks. 49,500,000/- (piazo)3. Dawl (1) na sual zawh ni (10%) Ks. 49,500,000/- (piazo)4. Dawl (2) na sual zawh ni (10%) Ks. 49,500,000/- (piazo)5. Dawl (3) na sual zawh ni (15%) Ks. 74,250,000/- (piazo)6. Atung khuh zawh ni (15%) Ks. 74,250,000/- (piazo)7. A zawh siang ni (15%) Ks. 74,250,000/-8. Tui/mei a man siang ni (5%) Ks. 24,750,000/-Biakinnpi a lamna ding Ks. 495,000,000/- sung panin Ks. 396,000,000/- kipiazo hi.(Source:Tedim Khuavak 2013 April, Laimai 25)

    Gamsung Thuthang

    Pu Khen Za Moong in Tedim ah MKK Foundation phutTedim, 10 May Pu Khen Za Moong (Rtd Col, ZKH Naingat gongyi 1st class) in Tedim gam a ding MKKFoundation phut hi cih thu kiza hi. Tua ni mahin MKK ngiimna leh Tupna sepding te mipi tungah pulaakna ki nei hi. Foundation startup Fund dingin Donor pa Pu Khen Za Moong in Thein 234 pia khia pah hi.

    MKKbangacihna(atomin)

    Tedim khua a ki saat ciil lai in sakgal khanggal in sim zeel in kho thei mahmah lo in tap sagih vei bang ki luak hi kici hi. A hih hangin Pu Kam Hau (Sukte) Pu Mang Gin (Hatlang h) Pu Khoi Lam (Hatzaw te) ong khan ciangin upa muanhuai adang 6 tawh kop in thu ong vaihawm khop ua kipan tuni ciang dong Tedim kip hi. Tua ahih manin tua Upa makai masa 3 vangpiakna (in honor) in MKK Foundation atom in MKK Huhna ci a Donor

    pa Pu Khen Za Moong minphuah a hihi.

    Sepdingte: MKK in Health Cidamna lam leh Education huhna lapsang nadingin a kisam bangin huh ding in geelna nei hi. Tua geelna te a sem ding in Board Of Trustees anuai a bangin ki formup hi. Dr. Sian Za Kham, Chairman (Health Program Manager) Siapi Gin Khen Thang Secretary (Education Program Manager) Pa Thang Za Siing Treasurer (Financial Manager) Rev. Dam Khua Nang Coordinator

    Member: Pas Nung Za Moong Pa Mang Khan Piang (Mang Gin decendant) Pa Mang Lian Sum (Kau Hau decendant) Pa Gin Za En Member(Khoi Lam decendant) Pa Kai Za Tuang (Foundation Center House keeper) Pa Dal Khen Mung (Foundation Office Staff)

    MKK Foundation Mualsuang phuh ding ki geel a, first step in tuanitaak mah in Khuukpi sakzaang tengah Mawngkung (Zamziing) kung thum; Pu

    Mang Gin suan Pu Khen Za Moong in kung khat; Pu Kam Hau suan Pa Mang Lian Sum in kung khat leh Pu Khoi Lam suan Pa Khup Khan Lian (Pu Khai Khup tupa) in kung khat suan uhi.

    Hih MKK Foundation tawh kisai in ei Tedim gam sung mipi te ki lapsang na ding ngiimna tawh a kiphuan ahih manin a kuama peuh in athu ala leh ngaihsut piakna (positive suggestion) tawh nong panpih ciat na dingun kong taangko hi.

    Athu a cing a, a theinuamte in a nuai a Email tawh ong contact le uh cin ki lungdam mahmah ding hi.

    Revd Dam Khua Nang. DMin, Coordinator [email protected] Hp. 09-731-649-74

    Pu Col Khen Za Moong Credit:Chin World

    Malaysia ah Kum 124 cinna Siallum Ni KibawlKL,May 4, Gam le nam itna tawh tha kikim loh pipi mah in Gamkek Mikang te akidona Siallum Kulh Kum 124 phawkna pen Kualar Lampur khuapi ah thupitak in, kibawla Chin National Party pan Chairman Pu Pu Zozam pen Chief Guest in kisam hi. Pa Amos T. Haukim (akl) Thawngpau in, chaiman sem aa, NLD (LA), Kawlngam buppi refugee kipawlna COBEM, Chin National Front (Malaysia Regional Committee) te in, lungdampihna thu genna nei hi.Khuasak innkuan pan Seino Lam, ZEC Cheras pan

    ngeina lam, SOM saanginn CLC panm Zaangsial lam te tawh kimuak in, Zogam lasa minthang Lengtong Pauno leh Cingthawn in laasakna hong nei hi. Taangthu sunna Upa Noel Cinh in nei in, Pu

    Zozam in, UNHCR officer tawh kimuna ah Zomibup ading akiholimna te cingtak in pulakna nei hi cih thukiza hi. Sr: Thutatuam

    india leh kawlgam kiZopna lampi khaT ahi rih-Tedim lampi kipuah pha ding

    May 29 India leh Kawlgam kizopna lampi khat ahi Rih-Tedim lampi kipuahpha ding hi cih thu kiza hi. Tedim panin tai 32 leh furlong 3 a sau ahi hih lampi pen Kawlgam lamto zum (public construction) leh India lampan hih vai tawh kisai thu nei te in vel khin uh aa lampi design ding zong suai khin uhi cih thu kithei hi.

    May 29 ni hih Gam nih kikal kizopna manlang sak ding nasep honna pen Monywa le Mandalay ah kibawl hi. Nidangin hih lampi bawl dingin India in RITES company te vaipuak a piak hi a, tun ahih leh M/S IRCON International Ltd. In vaipuak la ta hi cih thu kithei hi. Tun ahih leh

    M/S IRCON in lampi te vel in teh khin ta aa lam tawh ding a gelta uh ahi hi ci hi. Hih Rih Tedim kikal lampi bawlna ding ah US dollar Awn 60 bei dingin kilam en aa India kumpi in tua sumbei dingte si ding hi cih thu kiza hi. (Ref:The New Light of Myanmar lom 52, no.234)

    16.05.2013 ni a kimu TBC-Y Biakinn Dinmun

    March 1 2013 ni Dinmun

  • US ah Zomite Mawtaw tuahsia, 2 Si 9 Liam

    May 9, 2013 ni in USA ngam Missouri State Highway Zomite i van mawtaw in, tractor (vanpua truckpi) khat ii

    nung panh phu ahih manin mi 2 si in, 9 liam lawh hi.

    Zingsang nai 5:30 in nasepna lam ah kuan ding in a paina pan hih bang in hong tuahsia uh ahi hi.

    Hong nusia te in Pu Phun Bik (Kum 42) le azi Pi Rose Mery Thlia (Kum 37) ci hi. A liamte pen Heartland Regional Medical Center kipuak hi. A mau lak pan mi 2 pen naak liam lawh mahmah uh ahihman in Helicopter in dawn in, Zato pi ah tun suak pah hi. Zato atun teh, khat Nu pen ataklam, akhuknuai pan, akhe kitan sak pah hi. A mawtaw nei pa zong Lautu te mah hi a, amah zong akhe nak liam mahmah in Sik tawh deihtak in kamh sak a gim pian veve hi. Mineu Lianpi akici eimi khangno talval (Khualui Suangpi) zong kihel hi. Alu liam in lauhuai lo ahih manin zato pan tuak khin hi. Hih tuahsiatna huhau in Lampi nai 5 sung bang kikhak hi cih thu kiza hi.

    Ref: (1)Rev.Thang Za Kap, Kansas city, USA (2) Thutatuam

    KhAmTuNG Ah mAwTAw KIbuNGbuNGMay 7 ni in Tedim le Tonzang kikal ah Khualzin mite tuanna Mawtaw khat kibung a Mawtaw nungzuipa si cih thu kiza hi.

    May 14 ni in Tonzang pan Kawlpi a zuan Chin Taung Tan (Zo Taang Bus) mawtaw pen tuni zingsang lam in Zalui leh Vialcian kikal, Anlang lei (bridge) khen khit, Tuiha

    le Khuaiken kicihna muh kikal tengah tuahsia hi. Asi om lo in, mi 6 liam ci hi. Tua mawtaw pen Meitei gun sung tui mong ciang mah kikhuksuk ci hi. A liam abaite khempeuh Tedim Zato kipuakpah ci hi (Sr:Maa Mang & Tongsan.org)

    May 23 zingsang lam in matawpi khat Vialcian khen khit Tungtuang phak

    ma lamkal ah Hawktui luanna leineu te khat in khouh lo in, mawtaw zong sau pian mawk in, a nung lampei in a nawn neih pian zaw i tam maw. Damdam in nungkik in nungtolh suk hi. Mi bel a liam le a si omlo in mawtawpi bel siattuak lo, Van pawlkhat bel sia mahmah hi. By Sia Kimpu, VMBC, Tonzang

    ZOMI TV (kisinna) kipanta

    May 13, Tulsa, USA Leitungbup akikhenthang Zomi te kikal thukizakna a baihna ding in internet tung ah Zomi TV cih You-Tube bulphuh in kha kipan kikhah khia ta hi cih thu kiza hi.

    Tulsa khuapi om ZOMI te hanciamna tawh akibawl hi a, thuthang tuamtuam te Zokam, Kawlkam, Mikangkam in nipi kalsim in kipulak ding ci hi. ZOMI TV ah news leh thu thak tuamtuam, asuak sak nuampeuh mah leh, ZOMI TV team ah kei zong ka theihna leh kasiam na te, Zomi te ading zangnuam ingh acih peuhmah in, hih email tawh, kaizop na bawl ding zong hongtheisak ingh. Email: [email protected] ahihi ci in Gregory Kap Lian (Lianpu) in gen hi.

    Internet tung bulphuh nasepna ahih man in, Kawlgam sung a kizangh TV te tawh kingah thei lo ding hi. Tukum September kha akipan Kawlgam sung MRTV te vaihawmna tawh Khamtung minam tuamtuam te ading TV Channel thak khat kipan ding a tua mun ah Zogam aitangin Mindat pau le Falam pau kizangh ding ahi hi.

    Leitung ah akumtam pen ahithei ding Pi Hme Thluai K a w l p i , S a n m y o vengsungah ah teng Pi Hme Thluai pen uham zaw ahihi cih thu The Chin Times Journal Hawm1 Lom 23 na ah kigelh khia ahihi. Pi Hme Thluai pen 1895 kumin piang ding in kigen a, tu in 118 bang cing ta ahih hi. Ama pian kum pen diktak in Immigration

    te ciaptehna muhna pan in thu a kiphuang khia hi ci hi.Leitung ah akumtampen Japan gam ah putal khat ding in kigen a, amin Jiroman Kimura ahihi . Mr Jiroman Kimura pen 1897 kum in piang ah tu in 116 bang pha ta ahihi cih BBC tangko khia ahihi. by Hau Thang

    aiZawl, miZoram-ah a mulkim huai siaTna

    Aizawl, May 11 Zingsang lam in Aizawl khua sunga Laipuitlang kici veng sunga PWD quarters kicim a, a nuai lama inn te delh ahih manin mi 6 si cih thu kiza a, a nungta laiin mi 4 kilakhia ta a, mi 15 kiim pen a thu kithei nai lo kici hi.

    Laipuitlang YMA president in a genna-ah hih inn cim in a delh suk pen inn 11 hi a, nung kum lamin zong taang khin ahih manin lauhuai hi, ciin mi zong om ngam nawn lo ahihna thu gen hi.T. Sawm Lian, Daihna Cabin

    May14: Meitei gun ah akia Zotaang Bus May 7, 2013 (Marn: MaaMang)

    May 5 ni in CNF te i Pajero Mawtaw khat zong Matupi pan Pakhokko azuatna lampi, Khauk-Thuh khua pan Tai 7 akigamlatna mun ah kibung hi cih thu Chin World Media pan in kiza hi. Asi kua mah om lo in, Salai Lian Hmung Sa Khong pen a luliam ci hi. Hih mawtaw pen Mindat khuami Pu Thang Sheing in CNF te zat ding apiakkhiat mawtaw 3 lak pan khat hi cih thu kiza hi.

    6 Vol 15. No 5June 2013

    TgMichaelCinDeihDal,Kum29, Gualnam Halkik Beh, in April 24, 2013 ni in Tenna Tedim pan in hong nusia a April 27, 2013 ni in kivui hi.

    PaThangZaSum,Kum64, Naulak beh, khualui Tungzang in May 15, 2013 ni in Tedm pan in hong nusia a May 17, 2013 ni in kivui hi.

    LiaCingNgaihLun,Kum46, Gual-nam-Songlam beh, khualui Teeklui in, May 24, 2013 ni in Malaysia pan in hong nusia a May 26, 2013 ni in kivui hi. Thupuak: NK Sang, Tedim

    Tg.SuanGinMang,Kum23, Kaptel khuami in May 13, 2013 zingsangin Mizogam sunga Champhai khua pana km 15 kiim a gamla, North Khawbung khua ah a nasepna meihol khulna pan si hi a Ngaizawl khua ah kivui hi cih thu kiza hi. Thupuak: T. Sawm Lian, Champhai

    LiaDimNgaihHang,Kum28,Buansing beh, ten-na Tedim, in May 1, 2013 ni in Malaysia pan in hong nusia a May 3, 2013 ni in

    Sungai Buloh han ah kivui hi. Zomi Genvai Kipawlna tawh Malaysia

    PaNangGoThang,Kum37Mualbem khuami Pa Nang Go Thang in atenna Tamu panin zanni May 11, 2013 zingsang Nai 6 pawlin hongnusia hi. Zomidaily

    PaThangSuanMungKum33, Taw-tak Beh) Tamu khua a teng Rev Suak Do Pau le Nu Don Sian Cing te tapa, Nu Cing Don Ngai i a it mahmah a pasal, Lia Cing Deih Muan Kim, Tg. Pau Sian Tuang, Kham Sian Sang, Thang Biak Lal te i pi-anna zuapa, Nu Zen Khan Ma, Nu Cing Lam Niang, Nu Mung Ngaih Lun, Lia Dim Deih San, Nu Khawm Muan Kim, Lia Lun Sian Nuam te laizom sanggam Pa Thang Suan Mung, Kum 33, Tawtak Beh in May 3, 2013 ni in hong nusia a May 5, 2013 ni in kivui hi.Thupuak: Evan. Kham Suan Go Mualhoih Gospel Ministry

    PaAmZaKhen(kum69)Kawlpi, Thazin veeng a teeng, Pa Am Za Khen (kum 69) Emmanuel Baptist pawlpi, khualui - Kansau in May 2, 2013 (3:30 Pm) hunin hong nusia hi. May 3, 2013 (Friday) 3:00 Pm in Emmanuel pawlpi kem, Revd Hau Go Kham in vuina nei hi. Dahpih Thupuak: Peter Khampu CMedia, Kalay

    Dahna Thupuak

    Gamsung Thuthang

  • Lamzang ah Pu Thual Zen Pahtawina le ZCD Zum honna May 25, Lamzang,

    Tedim Zomi Congress for Democracy in Pu Thual Zen leh A Lawmte Zomi Hero Award pawhtawina, le ZCD Zum honna Lamzang ah kibawl hi.Tua mun ah ZCD GS Pu Gin Kam Lian, Rev. Nang Lian Kap, U Myo Zaw Aung, Board of Director, Innovative Academy ten thugenna nei uh hi. Pu Lo Khen in minsial. Pu

    Thual Zen pahtawina

    thau lawng 6 ki lawn. Pu Thual Zen phuak late sut, ki lam. Innteek Lamzang khua pan ZCD leh Pu Chin Sian Thang a phuah la hong sa. Ka laih...khuasikmul bang tho zia, hi ci in Pu Anthony Kap Khan Khual in gen hi. Nitaak ann kuang um khopna thupi tak in neih khit ciang ZCD zum zong thungetna tawh ki hong hi.

    US ah Zomi Youth Network (ZYN) Kiphutkhia

    Tulsa, May 26 Zomi te khuathak Tulsa khuapi pansan in minam le gamit khangno pawl khat hanciamna tawh Zomi khangno Kizoptuahna (Zomi Youth Network-ZYN) penMay 26,2013 (Sunday) ni-in Crowne Plaza, Tulsa, OK, USA

    ah kiphuankhia cih thu kiza hi. Rev. Dr. Dam Suan Mung (FGA) le Rev. Dr. Nang Khen Khup (FEMC) te in Topa tungah apna nei-in, Pu Dal Za Khup le Pi Cing Za Vaite in thupha piakna nei uh cih thu kiza hi.

    WZC in Gullu Statement 88 Siamsin Makaite pia Florida, May 26 World Zomi Congress in US gam ah khualzin 1988 Khang Kawlgam Siamsin Makai U Min Ko Naing le U Ko Ko Gyi te tung ah Gullu Mual kitawh ding vai lungkim lohna thupulakna laipi pia uh hi.

    UZO-US Kum (9) cinna lawhcing takin kibawl

    Atlanta. May 25-26 United ZO Organization US Kum (9) cinna pen Atlanta state, Geogia khuapi ah lawhcing tak in kibawl hi cih thu kiza hi. UZO-Georgia te inntek sepna tawh akibawl hih pawipi Pawi pi sung ah Chief guest

    Speaker in Rev. Dr. Hre Koi in U-Nau khat hi na thu gen a, kei zong Zo khua pan ki hi man in Zo mi mah ka hihi ci hi. Mipi te tha kingah mahmah hi. Reporter; Hang Khai milun, Greensboro, NC

    Tungzang le Tuithang ah ZCD Zum Honna

    Tedim Lamzang ZCD zum May 25 in hong khit ciang Tungzang, Tuithang, Cikha ZCD Zum hong ding in ZCD zumpi pan Pu Gin Kam Lian, G.S., ZCD, Pu Pau Lun Min Thang, Secretary, ZCD tegel tawh Tedim zumpi pan Pu Lang Ngaih Khup, G.S., ZCD, Pu Pau Do

    Lian, EC, ZCD te May 27 in Tedim pan zin khia uh a, Tuithang khua mual ah Zomi-it Tuithang nungak, makai ten dawn theih COLA tawh vaidawn uhi. Tawldam kap pian ciang Tungzang manawh suak in a ni mah in tung uhi.A nitaak, Monday May 27, mah in thu gen kipan pah hi. Tungzang khuami 300 thungai hong pai hi. Ki lawp theih mah mah hi. Zingsang, Tuesday May 28, ciang Zomi-it teng tawh committee phuan pah in Pu Ngul Za Khup

    inn ah ZCD signboard ki suang pah hi. Mimal 200 val lutkhat in hong lut pah hi. Member hong lut sung ah NLD tam zaw hi. Inn teek in gamsa lim mah mah tawh zin hong do hi. Zing ann neek khit ciang Tuithang zuan kik uhi.Nitaak, Wednesday May 29, thugenna pen

    Tuithang khua laizang lamzikpi ah nai 2 val bang ki nei hi. Khua hun hoih phatloh hang Tuithang khuami hong pai 200 val in thu lim ngaih mah mah uhi. Committee ki phuan zo in, Pu Za Sawm inn ah ZCD signboard ki suang hi. Member hong lut USDP pan tam zaw hi. Inn teek in sa hong gawh hi. May 30, 2012 ni in Cikha lam zuan in paisuak uh hi cih thu kiza hi. Thupuak: Kap Khan Khual

    ZCD in Malaysia Zomi biakinn te ah Gam le Nam ading thapiakna bawlZCD Malaysia in Gam thumna pai ding a ngak Zomi tulza tampi te omna Malaysia ah Zomi te biak piak kikhopna ah, Zomi te Nampi Namlian khat ihih na le khangthak Zomi ten Zogam Zomi ading hanciam na neihhuai thu tangko kawikawi nasep neih uh cih zong thuthang ki za hi. Ref: Zolandthang, Nashville TN

    Malaysia ah Pu Zozam le UNHCR Officer te Holimna neiChin Natioanl Party Chairman Pu Zozam in, Zomi/Chin bup taang in, UNHCR pan Officer Alen

    Veron, Joanne leh Britosha'te tawh, May 3, 2013 zing nai 9:30 - 11:30 dong kimuna nei in uh hi cih thu kiza hi. Pu Zozam in tulaitak Malaysia om Zomi mipi te Register piakthuah nading ngetna nei hi cih thu kiza hi. Sr: Thutatuam

    Tedim ah Gamvai Kizopdan Thusinna

    Zomi Congress for Democracy (ZCD) le Innovative Academy te in May 23-25, 2013, Tedim ah Gamvai tawh Kizopdan Thusinna, Political Communication nei uh hi cih thu kiza hi. Tedim ah ni-thum-kupkhopna sung ah thu kum ding mi 30 gel kholh hang, ki lawp tek in mi 40 bang pha hi. Party mandate tawh Chin Progressive Party, Chin National Party leh National Unity Party te zong kah uh hi. Khual lam pan mi 17 pha hi.

    Tungzang ZCD Zumhonna May 29.

    Tuithang ZCD May 29 2013

    ZOGAm Ah GAmvAI SuAhTA TAKIN KISem ZIAhZIAh TA

    CBYF Golden Jubilee 2014 Lamka Kum 1964 pan simtoh 2014 ciang in kum 50 cing ding Chin Baptist Youth Fellowship in maikum 2014 January 29 - February 1 sung Lanva CBA pawlpi hiang inntekna tawh Lanva(Lamka,India) TCCC Hall ah Kum 50 cin pawi bawl sawm hi. Lai Siangtho Isaiah 40:31 tomlaakna NGAKZO - GUALZO - KHANGNO cih thulu tawh Rev. Dr. JM Paupu in thu gen ding hi.

    SBMC Kum 7 Cinna Crusade

    Maryland May 17-19 ,2013 sung in Sizang Burmese Mission Church (SBMC ) pawlpi kum 7th cin Lungdamkona le Crusade pen Maryland, US ah Rev. Dr. Dam Suan Mung & Rev Vung Za Niang thugenna te tawh thupi takin kibawl cih thu kiza hi.

    7 Lom15Hawm5naGamkha 2013 Gamsung Thuthang

  • Kap&HalunYangon khuapi Sanchaung venga teng Pa Awn Za Pau (Retired Project Director, Spl. Bridge Construction Unit, Public Work) leh Nu Ciang Khan Zen te tapa nihna TgPauKhanKapB.A. (Philosophy), B.Th, M.Div(MIT), Lecturer of Tedim Christian College le, Yangon khuapi Botahtaung venga teng Pa Thang Sian Pau leh Nu Cing Go Niang te tanu LiaNingHauLun B. Pharm te in May 11, 2013 ni in Jaudson Church ah siangtho kitenna nei thei uh hi.

    Mungtong&SannuThalmual khuami Pa Cin Sian Pau (Buansing) leh Nu Thang Khan Dim te tapa neupen Tg. Tual Suan Mung (Mungtong) leh Tonzang khuami Pa Neng Khan Suan (Ngaihte) leh Nu Niang Ngaih En te tanu upen Lia Cing San Nuam (Sannu) te in 25 May 2013 (Saturday) ni in Seventh-day Adventist Church PWTC, Kuala Lumpur, Malaysia ah pumkhat suahna nei thei uh hi.

    Kimpi&ZonoHakha, Yithit veeng aa teng., Pu Khual Khan Thang leh Pi Goih Zam Cing te tanu neu pen, LiaDimSianZo (aka) Zono leh Tg. Cin Lian Kim (aka) Kimpi, Tedim, Myoma veeng aa teng., Pu Langh Khan Pau leh Pi Cing Liam Ciin te tapa khat neihsun te Zongeina bangin Pumkhat suahna-ah pen May 25, 2013 (Saturday) ni in Hakha Khuapi a om Pu Khan Khan Thang te inn ah nuamtak in kibawl thei hi. Khual Suante

    Pa Kam Thawn Mang le Nu Cing Taan Niang te tapu upa pen TgThangKhuaMunMuang le LiaAwiLamDon te in May 25, 2013 (Saturday) ni in Vialnang Memorial Baptist Church, Tonzang ah pumkhatsuahna hong nei thei uh hi. Sia Kimpu, Tonzang

    Neuneih lungdampihna

    Bowling Green,Kentucky USA PaLanghSialKhup (Saizangkhua) le NuDimSuanLun(Saizangkhua) te in Pasian piaksa Tapa meelhoih mahmah khat May 26, 2013 ni in nei uhhi. Thupuak: Thang Khawm Pau ZOMi

    Malaysia gamsung Zomi Association of Malaysia (ZAM) ah Secretary panmun tawh palai asem laitakahi Luangel khuami SiaDavidMungno leh UNHCR makaihna tawh ICMC (International Catholic Migration Commission) khutnuai ah asem laitak ahiSianuMaryLamhCing te nupa in May 14, 2013 (Tuesday) ni nitaklam 3:00 pawlin General Hospital, Kuala Lumpur zatopi panin tanu khat cidam in hongneithei uh ahih manin ih lungdampih mahmah hi.

    US High School Graduate Dip ngah Zomi te

    May 20, Tulsa, OK, U.S., Zomi khangno 15 te in Jenks High School pan in Mabee Center, Oral Roberts University ah High School Graduate Diplomas hong ngah uh hi cih thu kiza hi. Amau tengin,1. Gin Zam Cing 2. Cing Sian Dim 3. Cingza Ciang Gin (Distinguished Graduate & Distinguished Service Graduate ) 4. Andrew Pau It Lal Hatlang 5. Laung Khan Kho Khai 6. Thang Khan Khai 7. Dim Za Lun 8. Esther Ma Man 9. Zam Sian Mung 10. Khoi Suan Pau 11. Samuel Mung Pi 12. Sarah Dim Pi 13. En Lam Thang

    14. Gin Lian Lam Thang 15. Langh Kap Tuang (Distinguished Graduate)No. 3. Lia Cingza Ciang Gin (Pa Thang Suan Gin, Former ZIOK - Sport Secretary) leh No.15 Tg. Langh Kap Tuang (Sia Cin Pau, Former Associate Pastor - BCA, Tulsa, OK) te in Class of 2013 Scholarship Offers US$ 50,000 - US$ 100,000 ngah uh hi. Tuangsan Gualnam

    Singapore pan Laisiangtho sang gualzawhna Rev.Vungh Suan Kham(M.A)

    May 25, 2013 ni in Rev.Vungh Suan Kham(Sia Khampi) in BTS(Baptist Theological Seminary,Singapore) pan M.A(Master of Arts in Christian Studies)tawh gualzawhna lukhu neelkai ong la

    thei ta hi.BTS pen Singapore Baptist Convention ii sang hi a Zomi sungah bel tu ciangciang Sia Khampi pen BTS ah akah masa pen ci hi.

    Sm Dim Hawm Lian(M.Div)May 18, 2013 ni in Singapore aa om Pa Pau Khan Khup leh Nu Dim Lam Niang te tanu Sm Dim Hawm Lian(Sm Liannu) in TTC(Trinity Theological College,Singapore) pan M.Div(Master of Divinity) tawh gualzawhna lukhu neelkai ong khu ding hita hi.TTC pen LST sang lakah ahoih mahmah khat ahi hi.A diakdiak Zomi sungah I makai Dr.Do Sian,Rev.Khoi Lam Thang,Rev.Ngul Cin Thang,Rev.Nang Sawm Piang(Ph.d Candidate) , cih dan in I makai mipil tampi tak ong pantah LST sang hoih mahmah khat ahi hi.Thupuak: Khup Lian Thang

    Kentucky panMay 24, Kentucky, USA Zomi Innkuan Kentucky sung pan 2012-2013 Pilnasin kum sung ading in Zomi Taangpaal mi 4 te in high School gualzawhna Western Kentucky University Campus pan ongngah thei uhhi.

    1.Tg Khup Lam Mung s/o David Ngin Pau ( Hilei khua)2.Tg Nang Sian tuang s/o David Ngin Pau ( Helei khua )3.Tg Ta Kyaw s/o Tun Lian Thang (Kawlpi Zomi taih )4.Tg Peter Thawng Lian Cun s/o Thang Than Lian (Kaapteel)

    Thupuak: Thang Khawm Pau Zomi

    8 Vol 15. No 5June 2013

    Tg Pau Khan Kap & Lia Ning Hau Lun te mopawimarn Fb

    MOPAWI Lungdampihna

    lungdamna

  • Lia Dim Sawn Saan Cing Glory of Missouri AwardColumbia (Missouri)USA a-om ,Pa Neng Sian Dal Leh Nu Lian Khan Dim (Laaitui Khuami, Gualnam Beh) te tanu upen ahi, Lia Dim Sawn Saan Cing-in Laaisin kum (2012-2013) ading-in Glory of Missouri Award hongngah ahihman-in lungdamna kahong taangko-hi.Hih pahtawina-pen, Missouri State sung-a,ulian (97) te lungkimpihna-tawh akiteel hi-a, District No.45 aitaang ding-in mi (3) in a-ngah ahihi.

    Zomi 4 ESL Diploma Certificate ngah May 18, Atlanta, USA Tuni in Interactive College Tech (Chamblee) pan in English as Second Language Diploma Certificate ngah Zomi Innkuan Atlanta pan, Tg. Kampi (ZIA-EC) leh Pa Vial Mung (Ma Mung), UZO pan Tg Taa Nge leh Tg Thang Lam Tuang (Kyaw Swe) te in gual zawh na hong ngah uh a hih man naakpi tak in Zomi Innkuan Atlanta in i lungdam pih mahmah hi.

    Lia Cing Ngaih Kim

    Kawlpi ah teng Pa Cin Do Nang le Nu Niang Khan Ciin te tanu Lia Cing Ngaih Kim in May 23, 2013 ni in Ngee Ann Polytechnic, Singapore Diploma in Health Sciences (Nursing) lukhunelkai gualzawhna hong ngah hi.

    Tg Cin Dong Khai "President Award"

    USA, Pennsylvania State, Gettysburg ateng Tuitawh khuami Pa Dal Ngaih Do le Nu Cing Do Kim te tapa upen Tg Cin

    Dong Khai in Gettysburg Middle School pan President Award hong ngah hi. Apu

    pen Kawlpi ateeng Pa Tuan Khaw Cin hi. Hibangin Zomi khangno khat President

    Award hong ngah ahihmanin angtang mahmah na tawh lungdampih nalai gelh

    leng cih lunggulhna tawh ong khak hi ing. Bia Mung

    Lia Vung Khawm Kim "The United States of Achie-vements AwardNorth Carolina (USA) a-om ,Pa Maang Za Khup leh Nu Ning Lun Cing (Laaitui Khuami, Gualnam Beh) tetanu upen Lia Vung Khawm Kim-in March 21, 2013 ni-inThe United States ofAchievements Award pahtawina hongngah hi. Hih Pahtawina pen, Certificate tawh ama saang kah nading huhna sum US$10000 (tuulsawm)-tawh kipia khawm-a, asum pen college or University akah ciang-in kha khat$400 ta-in azatding ahihi.Sr: Pa Dal Khan Tuang & Zokhai

    Cidamna lam pilna sang pen FRACP ngah

    Singapore a teeng Pu Khup Cin Pau (Rtrd Major & Revd.) le Pi Man Lam Cing te tanu upapen Dr.CingHauCiin in May 26,2013 ni-in Australia

    gam Perth khuapi aom, Australia Zato pilna lamah gualzawhna sang pen

    ahi FellowofRoyalAustralasianCollegeofPhysician-FRACP lukhu

    nelkai hong ngah cih thukiza hi. Dr. Ciin in abeisa 2001 kumin United

    Kingdom (UK) pan MRCP UK (Member of Royal College of Physician, UK) zong ngah khin hi.

    Ref: Pa Michael Thawn,(Singapore)

    Lia En Lamh Kyim, B.Sc in Dental Hygiene Zogam, Tedim gam huam Leilum khuami Pa Gin Sian Mung@ Mungno Gualnam leh Nu Niang Go Maang, Riverside,Califonia,USA, te tanu nihna Lia En Lamh Kyim @ Kyim Kyim Gualnam in May 26, 2013ni-in Loma Linda University, Califonia, USA pan Bachelor of Science in Dental Hygiene (B.Sc in Dental Hygiene) tawh Overall Grade Point Average (GPA 3.7) tawh kum 4 sung a sinna pan gualzawhna lukhu nelkai hong ngah hih cih thu kiza hi. Sr: Tongsan.org

    Lia Zen Lun Niang B.Sc., M.Sc.

    Rev. Cin Za Suan leh Nu Cing Ngaih Siang te tanu a u pen Lia Zen Lun Niang in Pasian thupha tawh tu in LIPSCOMB UNIVERSITY panin B.Sc leh M.Sc gual zawhna Lukhu neelkai May 5, 2013 ni in hong ngah thei dih munin Pasian in thupha hong piasak manin ka lungdamna uh kong pulak uh hi.A ma sangkah ngeina munte: Tuimang khua ah Sang kah in, Tua panin Tonzang ah, Kawlpi ah, Yangoon ah tuateh Nashville,TN,USA ah cih bang tengah sang kah ngei hi. A sangkahkah na munte ah Pasianin pilna pia in Exam Result te hong suah ciangin a khatna ahih keileh anihna ngah hamtang hi. Tu laitak a tenna uh Nashville ah a innkuan un teeng uh hi. Tuimang leitang a pianzawh tuni tanh dong Zolia khat in B.Sc, M.Sc. a ngah om nailo hi mahleh tu in hih bangin Zolia Zen Lun Niang in pilna sihna gualzawhna hong ngah manin lungdampihna kong puak hi. Lungdampihna thupuak A pianna a pu Thang Thawn Tuang te innkuan Nashville, TN, USA

    Pa Hau Do Suan le A zi Pahtawina kipiaPa Hau Do Suan in Pasian lapsangna tawh MOFA Political Department ah Director of General angahna le Ambassador to Canada a ngahna lungdampihna le pahtawina Tedim Baptist Church -Yangon in May 23,2013 ni-in a zi tawh Pahtawina laipi le Zongeina Puanlaisan piakkhia uh hi cih thukiza hi. Ref: TBC-Y News

    9 Lom15Hawm5naGamkha 2013

    Jawaharlal Nehru University pan Ph.D. Ngah Dr. Philip Thang Lian Mang

    May 24, New Delhi India gam Manipur State,

    Chakpikarong Sub-Division, Chandel District, Singtom khuami, New Delhi a teeng Philip Thang Lian Mang DANICS,in India gamah sang minthang mahmah a kigen ahiThe Centre for Linguistics, School of Language, Literature & Cultural Studies,Jawaharlal Nehru University (JNU), New Delhi pan abeisa April 3,2013

    ni-in Doctor of Philosophy (Ph.D.) lukhu nelkai ngah cih kiza ahih manin, Tongsan International Media Group pan lungdampihna lianpi i nei hi. Ama Doctorate ngahna thuguisutpi (Thesis) pen A Descriptive Grammar of the Zo language hi-in, tua sungah Zo /Zou kammal piankhiatna ; Origin theories,

    Geography, History, Political, Social, Economic leh Religious thusimte akipan Zolai /Zokam laibulpi (Grammar) pianzia kiciantak in hilhcianna nei hi. Tua banah Dr. Philip Thang Lian Mang @ Mangkang in abeisa 2007 kum in Annamalai University, Tamilnadu, India mah panin M.A (Linguistics) lukhu nelkai ngah hi.

    Source: Tongsan.org

    Tg Pum Hen Thang (Henbawk) Washington D.C area a om Zomite sungpan Tg. Pum Hen Thang (Henbawk) [Pa Kam Tung Nung & Nu Hau Dim te Tapa] in May 23, 2013 ni in Prince Georges Community College, Maryland pan Associate of Science (A.S) in Engineering Degree gualzawhna lukhunelkai hong sang thei hi. Hi bangin U.S.A gam pan Degree hong la thei ahih manin i minam aading angtan huai mahmah hi. Zomi D.C News Group

    Lungdampihna

  • 10 Vol 15. No 5June 2013

    Kawlgam Thuthang tuamtuam te pen Thang Khawm Pau ZOMi, Zomi Daily, The Daily Eleven, The New Light of Myanmar, The People Age Journal te pan in akila kik ahi hi.

    Kawlgam thuthang

    Zing Kha Kawlgam ThuthangKawlgam in democracy lam tawn in a pai laitak minam, biakna, munlegam buaina cihte nawk kha kawikawi, Kum 50 sung ah a khat veina Kawlgam makaipi ahi Gambup lutangpi Pu Thein Sein American ah zin; Japan PM pa Kawlgam ah huhna pia ding hong pai, Leitung aa a golpen thumna nitangtha Kawlgam ah lam ding, pibuk khasum khang ta, CGI i tuisiang litre billion 6 na Kawlgam ah; Kachin suahtakna pawl (KIO/KIA) te mipi tamin in muak uh leh Kachin gam ah kilemna gim hong nam zaw deuh ta hi cih te kawmkal ah a Shan gam ah a lamdang naungek khat suak, Yangon-Mandalay a zang lamlianpi tung motor khat kibung leh vankham te kiman kawikawi hi. By Peter En Lam Suum

    KAwLGAmbuP LuTANGPI Pu TheIN SeIN uS Ah

    May 17, 2013 ni in Kawlgambup lutangpi Pu Thein Sein leh a pawlte USA gam zuan dingin Kawlgam pan in dingkhia uhi. Hih khualzinna pen kum 50 khit zawh Kawlgam makai khat USA ah a zincil na ahi hi. Hih khualzinna tungtawn in gamkhantohna sumbawlna, pilna lamte ah kikhelna piang zo ding leh Kawlgam sung tualgal vai leh tualsuak minam te vai zong US gambup lutangpi Obama tawh kikum khawm thei uha, Kawlgam leh USA kizopna laimai thak khat a at hi cin a hihvai aa siamten genkhia uhi.Lutangpi Pu Thein Sein khualzin na a tomMay 17 Kawlgam Yangon vanlengtual panin USA gamlam zuan ding in zinkhia uhi.May 18 - USA khuapi Washington D.C tung hi. Abraham Lincoln phawkna innpi va en hi. Nitak lam ah gampeem Kawlgam mite tawh Kawlgam palaai zum ah kimuh khopna nei hi.May 19 A zin tunna Four Seasons Hotel ah CNN news agency leh Washington Post news agency pan thukante tawh kimu khawm hi. -VOA tawh mipi tungpna dotna te dawnna nei hi.May 20 Leitung Bank lutangpi Dr.Jim Yong Kim leh Hillary Clinton tawh a zintun na mah ah kimu khawmthei uh aa Kawlgam khantohna ding huhna piakna ding vai te kilimkup uhi.- USA gambuplutangpi Obama tawh Innkangpi ah kimu uhi. Gamsung buaina tuamtuam te, 2008 gambup thukhunpi vai leh gamvaite, inntek tualsuak minam vai leh khantohna ding huhna tuamtuam te kikum khawm thei uhi.- Nitak lam ah American Sumbawlpi te tawh kimuh khawm aa, Kawlgam ah sumlom te a phum na ding uh gen hi.May 21 - American gam mipi palai leh gamke palai Senator te leh Congress te tawh a tuam in kimu khawm uh aa, Kawlgam kikhihna te pan phellai na dingin ngen hi.May 22 Kawlgam lam ciah kik ta aa, S.Korea ah tawlnga hi.May 23 Kawlgam tung kik hi.

    JAPAN Pm ShINZO Abe KAwLGAm hONG ZIN

    May 24, 2013 Kum 36 sung ah a masapeen Japan Prime Minister Shinzo Abe Kawlgam ah hong zin hi cih thu kithei hi. Kawlgam ah nithum sung taam aa, hih hun sung in gambup lutangpi Pu Thein Sein, democracy nupinu Daw Aung San Su Kyi te tawh zong kimu hi. Tihlawa sumzonnaphualpi va en in gambup setvanlam sumbawl kipawlna UMFCCI tetawh kimuhkhopna zong nei hi. Kawlgam I sumzonpaaizonna thaneemnatawh kisai in Japan gam in hihtheihzahsiitlo in hanciam in konghuhding uhi ci in zongPrime Minister Shinjo Abe in genkhia hi. Mr Shinjo Abe pen amahbek hilo in sumzonsiam mipil 150 tawh hong pai ahi hi.

    Japan gam in Kawlgam I gamvaai, sumzonna vaai kikheelna lam ah amazannading in American Dollar Awn $498 huhding in zong Japan Prime Minister Shinjo Abe in Nyipidaw ah U Thein Sein tawh akimuhna ah genkhia hi.

    KIA/KIO leh Kawl kumpi kilemna vaihawm pawl te Myitkyina khuapi ah kikum uh

    May 29-31, 2013

    Kachin gam, Myitkyina khuapi Manaw tualpi sung om Maroi innpi sungah U Aung Myint makai in kilemna ding vaihawm pawl leh KIO/KIA kilemna pawlte nasia takin kikup khopna nei uhi cih thu kiza hi. Tawmvei kikap lo aa khawl pakna pan a tawntung kilemna, daihna dong ah pai ding hi ungh cin Kawlgam kilemna vaihawm pawlpi makai nihna U AungMyint in gen khia hi. Hih kikup khopna ah khatlekhat ki-muanna om na ding, galvai, gamvai aa kipan galtaite innlum lo lum a zuat kik theihna ding uh leh a kisam cidamna, pilna lamte vaihawm pih ding cih dong in Hih kilemna kikup na ding ah KIO/KIA lampan in Pu SumLawtNgam makai in KIA galkapmangpi nihnapa Gen. Pu Ngum Zaw zong kihel aa Kawlgam thunei lampanin U Aung Min makai in gambup galkap mangpi nihna Maj. Gen.Soe Myint zong kihel hi ci hi.

    Galvai ah kongkhak kikhak kikupna tawh galkap vaite kikum uhi cih thu zong kithei hi. Hih kikup na ah a theihpih dingin UN secretary pupi ngaihsutna piapa Mr. V.Gnambia leh tualsuak minam galkapte kipawlna 9 te pan minam makai te zong kihel thei uhi cih thu kiza hi.

    KAwLGAm SuNG Om "wA" NAmKee Te IN GAmKe (STATe) NGeN

    Kawlgam sung a namkee khat ahi United Wa State Army(UWSA) leh Kawlgam kilemnabawlpawl te Pansan khuapi ah kimukhawm uhi cih thu kiza hi. Hih kimuhkhopna sung ah Janes Defense Weekly te i pulaakhiat Wa te in gaalvan hoih nono China gampan lei cihthu kikuppi in nei uhi. Tuaban ah Kawlkumpi kilemna bawltetung ah 2008 pingpei thukhun laih in Wa Gamke (State) cih tawh gamke khat a piak nading uh zong ngen uhi cih thu kiza hi."Wa" minam te pen Kawlgam Hiamtawi Minam te lak ah Kawl te khit ciang a thahatpen te uh hi a, Galkap Tul 30 bang nei uh ci hi. Sen pau pen Zum lai in zangh uh a, Sen Kumpi i dinpihna angah minam khat hi ci in Kawlgam Thukizakna ten gelh uh hi.

    Meiktila ah "State of Emergency" ni 60 sung ki khantoMay 21, 2013Myanmar Parliament in Meiktila leh akiim apaam aom khuahuam 3 te ah Tuesday ni in "State of Emergency" ni 60 sung ki khanto uh cih thu kiza hi.Hih Meiktila khuapi buaina hangin "State of Emergency" pen President Thein Sein in March 22 ni in a tangkokhiat masak ahihi. Shwe zuakna pan hongkipankhia ahi Buddhists leh Muslims te buaina hangin mi 44 si ding in ki um mawh aa, mi 12,000 val in inn leh lo suplawh uhi.

    Shan gam Lashio khuapi ah Kawlte leh Muslim te buai leuleuMay 28, 2013

    Shan gam Lashio khuapi ah kala tangval khatin datsi zuak kawl numei khat datsi buak in a hal na tungtawn panin Kawlte leh Muslim te buaina piang hi cih thu kiza hi. Hih kala tangval pa pen Lashio khua ah a zin pak khat ahi hi ci hi. Palik ten man pah uh aa a sit uh leh a ip sung ah WY zatang tangnih mu uhi ci hi. Hal a thuak numei pen Lashio zato ah kipuak pah in a awm, a khut le a khe mun pawlkhat kang hi cih thu kiza hi. Hih buaina hangin Muslim biakinn nih kihal tum aa sai khan 15 kim bang kangtum hi cih thu kiza hi.

    KIO/KIA te Kachin mipi tulsawm val in nasia takin dawn uhMay 28, 2013

    Kachin gamke Myitkyina khuapi ah kilemna ding thukikup na ah a kah apai ding KIO/KIA te Kachin minam tul tampi in nasia tak in muak uhi cih thu kiza hi. KIO/KIA te phualpi Laiza khua panin Myitkyina dong a pai na lampi dung ah Kachin minam te in KIA/KIO dialte lam kawmsa in dawn ngeingai uhi ci hi.

    KIO in Kachin minambup aitang a ding hi cih teci kalak nop man uhi. Tua khitteh hih katawi uh ka minam dial uh zong midang te ka thei sak nuam hi cin vaidawn khuasung mi khat in gen hi.

    Hih KIO/KIA kilemna kikum ding pawlte pen 2011 June kha khit zawh ah a khatvei na Myitkyina ah a pai na uh zong ahi hi.

  • 11 Lom15Hawm5naGamkha 2013 Kawlgam thuthang

    Yangon-mandalaY lamlianpi Tung ah khualZinmi pua Bus ki Bung

    May 25, 2013 Yangon-Mandalay a manlang lamlianpi tung tai 125 leh furlong 4 a phakna ah Mawlamaing panin Yangon

    tuapan Mandalay lam a zuan khualzinmi pua aircon buspi khat zingsang lam nai 8 leh alang kiim in kibung hi cih thu kiza hi. Hih motor

    kibup na hangin motor hawlpa leh a tuangmi 11 si hi cih thu kiza hi.

    Shan gamke ah a lamdang naungek khat

    April 30, 2013 Kawlgam Shan gamke sung aom Lyanlin Zatopi ah a lamdang naungek numei no 3 bang phakhinta khat kilak hi cih thu kiza hi. Hih naungek in mihing mah bangin lutang khat mah hi a, ahi zongin khe 4, numeivan 2, tawvang 2 nei hi cihi. Zato lampan bangmah bawlsak thei liannailo uh aa, hi bangin inn lam zuankik phot uhi cih thu kiza hi.

    Gambup Lutangpi Pu Thein Sein leh party tuamtuam te kimu leuleu5 May, 2013 Naypyidaw, Kawlgam gambuplutangpi Pu Thein Sein leh Mualtung tualsuak minam party, Political party 18 te a 3 veina thukikupna nei uh hi cih thu kiza hi. Hih thukikupna ah Mualtung tualsuak minam party 8 leh Political Party pi 10 te kihel uh a Kawlgam kikhelzia, gammi hihnatawh kisai thukhun, galkaap leh mualtung tualsuak minamte kikaal cihthute adiak in kikum uhi cih thu kiza hi.

    Kayah namkee kipawlna KNPP 2015 kiteelnapi ah lutlo ding May 11, 2013 Kawlgam sung a tualsuak minamkee khat ahi Kaya te kipawlna KNPP in a 12 veina minambup khawmpi May 5-10 kikaal Kaya gam ah bawl uh a, makaipi kiteel thakna leh Kawl kumpi in 2008 gambup thukhunpi abawlphat kei aaleh 2015 Kawlgambup kiteelnapi ah lutlo dingin khensatna nei uhi cih thu kiza hi. (RFA)

    Meithila khua buaina aa kihelte thukikhentaKawlgam Meithila khua a buaina sung lutol U Taw Bih Tha athat mi 7 te May 21, 2013 ni in Meithila thukhenzum ah thukhenna thuak uh hi cih thu kiza hi. Hih mihing 7 te lak ah gimpiak kum 1 pan khantawn gimna dong thukhenna kipia hi ci in Lawyer U Thein Than Oo in genkhia hi.

    Tuisiang hawmkhiat Litre billion 6 zah acinna pawi ah Chealsea Clinton kihel thei

    May 27, 2013 Yangon khuapi Sedona Hotel aa kibawl US gam bulphuh Procter and Gambel (P&G) company in tuisiang piakkhiatna ah liter 6 billions cinna pawipi khamna ah USA President lui khat ahi Bill Clinton leh Hillary Clinton te tanu ahi Chelsea Clinton zong kihel thei hi cih thu kiza hi. P&G company, World vision te tawh Ayeyarwaddy gamke Pathein khuahuam GweDaukChaung khua aa

    tui liter billions 6 acinna hawmkhiatna ah a zui ahi hi.P&G company pen Clinton Global Initiatve (CGI) i nasepgeelna khat ahi kum 2020 ah nai 1 sim in nunna 1 honkhia ding cih tawh tuisiang huhnate a pia kawikawi ahi hi.

    Lasiam minthang Rebecca Win in pasal neita

    May 01, 2013 Kawlgam lasiam minthang Rebecca Win in Dr. Kaung Kyaw Swe tawh Yangon khuapi sung aom Judson Church ah pumkhat suahna mopawi nopcitak in bawl hi cih thu kiza hi.

    Kawlgam Mailam Pilnalam kalsuanzia

    ding U.K gam ah kikupkhopna nei

    9th May 2013 Senate House, University of London ah

    Kawlgam Pilna lam ah khantohna ding kikupkhopna

    kinei hi cih thu kiza hi.

    Nasep kum tawh kizui in Pibuk kha sum khang dingApril 28, 2013 Kumpi nasemte khasum a khanmah bangin pibuk zong april kha bei ciang khang ding cih thu NayPyiTaw Pibuk zumpi pan kithei hi. Tu aa pibuk te a khandan ding pen kumpi nasem te a a khan 20000 tungtawn in kituat ding hi. Kumpi nasem ngei pibuk sang ding khat i a nasep kum pen 20000 tawh khang sak in tuang ciang 70 tawh hawmsak ding aa a cian pen a khang dingzah hipah hi. Hih tawh kisai in khat le khat ki banglo hi. Tu aa akhanbeh pibukte pen april kha bei ah kipia ta ding hi ci in NayPyiTaw pibuk zumpi pan thunei khat in gen hi. Kawlgam ah pibuk ngah mi sang7(tein7)val pha aa sang 5(tein5) pen kumpi nasem hi aa adang teng pen galkap hi ci hi

    88 Siamsin makai Ko Min Ko Naing in S.Korea te minphatna ngahMay 16, 2013 Kawlgam 88 sangnaupang makaipi Ko Min Ko Naing in S Korea gam Gwanju khua ah Gwanju mihingzaleenna tawh kisai minphatna va sang hi cih thu kiza hi.

    Muse ah bomb puakkhamMay 17, 2013 Kawlgam Shan gamke Muse khua sunga Pilik zumkiim ah 16th May ni zan nai 9p.m pawl in bomb khat puakkham hi cih thu kiza hi. Hih bomb puahkhapna hangin mi 1 si hi ci hi.

    Phakan ah dum kicimMay 21, 2013 Kachin gam Phakanh khua ah suang-eng tawhna dumkhat zingsanglam in kicim hi cih thu kiza hi. Hih tuahsiatna hangin mi 3 si in mikhat nasiatak in liam hi cih thu kiza hi.

  • 12 Vol 15. No 5June 2013

    usa ah kum 10 sung a mangcip numei Te kimu kik

    May 7, 2013 USA gam Ohio State Cleveland khua innsung khatpan kum 10 valsung a gammangcip numei 4 Amanda Berry, 27; Georgina "Gina" DeJesus, 23; Michelle Knight, 32 leh Amanda I tanu a upmawh numei kum 6 te a kikhumna innsung panin taaikhia uh a kumpi thunei te in

    honkhia pah uhi. Hih thu hangin tua inn a om sang bus hawllui Ariel Castro, 52 leh asanggamte ahi Pedro Castro, 54, leh Oneil Castro, 50 te kumpi thuneite in mimanding a upmawhna tawh gilbeem sung ah koihphot uhi cih thu kithei hi.

    Europe

    Neih-kibang kiteenna thukhunpi France gam ah kiphalta

    May 18, 2013 French gam (piantit) ah neih kibang (nulenu, palepa) kiteen theih nading leh neih kibang nupate in naupang a keptheih nading uh thukhunpi kipsakna French President Francois Hollande in suaikaai taktak ta hi cih thu kiza hi. Leitung ah hihbang neihkibang kiteentheihna aphal gam 13 te ban ah French gam a 14 na ahi hi. Hi bang neih kibang kiteen theihna thukhunpi pen Uruguay in zong President sign bek angaklai uh hi a, New Zealand in zong tukum beikuan ciang kipsakding in thukimkhin uhi cih thu kiza lai hi. Tua bek hilo May 20 ni in zong neih kibang kiteen theihna thukhun tawh kisai England gam parliament sung ah kikup nawina nei uh a tuni in anihveina Law maker te in kinailkhopna aneihkhit ciang adawlthumna House of Commons ah puakto ding uhi cih thu kiza hi. Thukimna angah uhleh Europe gam ah England gam pen a kuana gam hiding ahi hi.

    pope Thak Francis in kumZalom 15 sung ah a khaTveina vanglian misiangTho TeelMay 12, 2013 Pope Francis in kumzalom 15 sungpan akhatveina vanglian misiangtho teelkhiatna nei hi cih thu kiza hi. Hih a teelna ah Columbia mikhat leh Mexico mikhat in a ngah banah 1480 kumin Italy gam taw-lam aom Otranto khuapi ah Ottoman Turks ten simcip lai-in zawhhawh thutawh Muslim asuahsak laai aa a suaknuamlo gawltan athuak mi 800 te zong vaanglian misiangtho za pia hi cih thu kithei hi. Hih za piakna pen mipi 10,000 val mai ah a genkhiat kawmin tulaitak in upna hang in bawlsiatna athuak Christian te leitung ah mi tampi tak omlai hi. Tuate in ahoihlo te ahoih tawh adokik theihna ding un thungetsak ni cin hanthot na zong pia hi cihthu kiza hi.

    Africa

    Nigeria galkap ten Islamist hiamtawi migilo te sim uhMay 19, 2013 Nigeria gam saklam a Islamist hiamtawi migilote kibuphualna munteng Nigeria galkapte in May 17 ni pan tuni dong nasiatak in simgawp uh a migilo 109 that in 20 hingmat uhi cih thu kiza hi. Iraq, Pakistan, Afghanistan gamte ah a kiphualsaat migilote US leh NATO te in nawkkeek uh ahihman in Africa gamlam ah hongphualsaatkik uh ahi hi.

    Middle East

    Syria tualgai kawmkal ah Israel in bomb vakhia

    May 6, 2013 Syria gam Damascus khuapi sung a om

    Lebanon gam a Hezbollah migilo hiamtawite apuakding

    uh thaupi kholna phualpi khat Israel gaalvanleengte May 4 le 5

    nite ah nasiatak in do uh a Syria galkap 42 si in 100 liam hi cih thu kiza hi. Hih Israel te dona

    tawh kisai in Syria kumpipa Al-Assad in Israel te in gaaldo ding hong taangkona uh hi ci

    in gen hi. Israel ten ahihleh kanasep uh kaseem uh hi cihsan

    uhhi. May 6 ni in zong UN in Syria kumpi in mipi tung ah

    Chemical galhiamte zangh hi cin khauhtak in ngawh uhi cih

    thu kiza hi.

    somali kialpi hang in kum(2)sung mi 250,000 val puksi2010 pan 2012 kum sung kialpi hangin Somali gam ah mihing 258,000 puksi uhi cih thu kiza hi. Hihpen amau i upmawh zah sangin tamzaw hi ci-in UN pan Food and Agriculture Organization (FAO) in May 2 ni in tangko khia uhi. A si teng pan a lang kim pen kum 5 nuai siah naupang ahi hi. 2011 kum in Africa gam ah guah zulo in tui haksat na atuak mihing awn 13 val lak ah Somali gam pen a suuk penpen ahi hi. Somali gam leilu leh leitaw lam aa teeng mi 4.6% leh kum 5 nuai siah 10% te kialpi hangin puksi uhi. 2011 May kha leh August kha sung in kha khat in mi 30,000 val si hici in FAO in gen hi. Tua bek hilo Somali gam pen tual gal pianzawh 20 kim cing khinta in huhna piak ding a lauhuaipen mun le huh ding a kisappen na mun gam khat ahi hi.

    MayKhaLeitungThuthangAmerican in tuahsiat na tuak kawikawi, Europe gamte ah neih kibang kiteen theihna ding thukhunte lang mahmah; Syria zong tualgai tawh kidaih lai tua kawmkal ah Isreal in phinphei zel; North Korea leh S Korea te zong ki phin kawikawi; Leitung mun khat ah nisa, kialpi tung, mun khat ah huihpi nung, gal kido, kiphin cih teng kawmkal ah Asia gam makai thak te zin kawikawi uh leh kum 80 a pha puteek khat Everest mualdawn kui dong kah zo leh kum zalom 15 sung ah Pope i a khatvei na misiangtho teelna cih thu te kihel hi. By Tg NK Lian

    Sr; Thang Khawm Pau ZOMi, Zomi Daily, The Daily Eleven, The New Light of Myanmar, The People Age Journal

    Leitung Thuthang

    usa gam oklahoma leh midwesT Te ah Tornado pingpeipi nung

    May 19, 2013 ni in Zomi te atampenna, Oklahoma state leh Midwest te ah Tornado pingpeipi nasiatak in nung mi 2 si khin in inn le lo tampi tak kisia hi ci hi. May 20 ni in anasiazaw in nung ahihmanin mi 90 val si in 237 liam hi. Mipi 53 million bang in hamsatna thuak a suplawh kigawmvekpi asum in $1.5 billion pan $2 billion hiding in ki-um mawh hi. USA taangthusung a tamsuppennate lak ah kihelhi.

  • 13 Lom15Hawm5naGamkha 2013

    Pakistan kiteelna ah PML in zoPakistan gam 2013 kiteelna ah mipi lam etna mah bangin tulaaitak Prime Minister a seem Nawaz Sharif i party ahi Muslim League (PML-N) in gualzawhna ngah uhi cih thu kiza hi.

    Japan mi pusei kum 80 khat Everest mualdawn kahzoMay 23, 2013 Japan gammi kum 80 a pha pusei Yuichiro Miura in pi 30,000 a sang Everest mualdawnkuui ah kahtozo ahihman in leitungbup ah akumtampen Everest mualdawnkui kahmasapa in kiciamteh hi cih thu kiza hi.

    India

    Gamnuai mite suamna hangin India Congress party makai khat siMay 26, 2013 India gam nisuahna lam Chhattisgarh state sung ah Mowady gamnuai mite suamna hang in Congress Party makai Mahendra Karma, Nand Kumar Patel leh adang mi 22 si in pawlkhat liam uhi cih thu kiza hi. Aliam abaaite leh asite tuani mah in Sonia Gandhi (R) leh Prime Minister pa Manmohan Singh in vagaal,vaveh uhi pah uhi cih thu kiza hi.

    Bangaladesh

    Puankhui setinnpi kicip zawh ni 17 khitciang Numei khat a nung ta in honkhia zoMay 10, 2013 Bangaladesh gam Dakha khuapi aa dol 8 asang puankhui setinnpi a kicip zawh ni 17 a cinni in Ratkma a kici numeino khat pen a cidam in inn kicip na kawm panin a lamdang tak in ki honkhia zo hi cih thu kiza hi. Amah pen a dol nihna ah a kimu hi aa, a kim a om an keu leh tui tawh a nung ta ahi hi. Dong tuak honkhiate in a hinglai zon ding sang siluang bek zon ding a hanciam laitakin kamphatna tak tawh a honkhia zo uh ahi hi. Hih ni ciang ah misi pen 1040 bang phata hi.

    South east Asia

    Malaysia kiteelna ah BN party in zoMay 5, 2013 Malaysia gam bup kiteelna ah 1957 kum mikaang

    gamkeek kumpi khutsung pan suahtaakna a ngah uh aa kipan kum 56 sung tawntung gualzawhna angah toto Barisan Nasional (BN) te in Parliamentary tutna 222 lakpan tutna 112 tawh gualzawhna ngah uhi cih thu kiza hi. Mipi te in gualzawhna ngah ding a upmawh mahmah uh Anwar party leh alawmte in tutna 60 bek ngah uh hi. a, hih kiteelnapi ah gambup mee khiatheikheempeuh I 80% in meekhia hi ci in Election committee in genkhia uhi.

    Leitung Thuthang

    S Korea

    S Korea lutangpi Park Geun Hye USA ah zin

    May 10, 2013 S Korea President thak ahi Park Geun-hye leh a pawl mi 50 te USA gam sung ah zin uhi cih thu kithei hi. May 7 ni in President Obama tawh innkaangpi ah kimu uhi. US a om sungin Los Angelis khuapi aa om S Korea sum zonsiam pawl tawh zong kimu hi. N Korea tetung ah bangcibang in naseem khawm ding cih leh gamnih sumzon paaizonna vai kikum khawm thei uhi cih thu kiza hi.

    North Korea

    North Korea galkapmangpi khat Sen gam ah zinMay 25, 2013 North Korea te thuvan palai pi galkapmangpi Choe Ryong-hae Sen gam ah May 22 ni in va hawh hi cih thu kiza hi. Hih palai pa a pai-na in a thumveina nuclear sinding vai vakum ding hi cin N Korea thuneite in genkhia uhi. N Korea palaipi Choe Ryong Hae May 24 ni in Sen te galkap palaipi aliannihna pa Fan Changlong tawh kimukhawm uh a N Korea in Korea tuikulh buaina tawh kisai in thudam a kikupkhopnatawh lampi hoih azon ding adeihnathu genkhia hi cih thu kiza hi.

    norTh korea in ThauTangpi lawnsin leuleuMay 20, 2013 N Korea te in Japan tuipi kici nisuahnalam tuipisung ah thautangpite lawnsin leuleu uh a tu a lawt uh pen tuma nithum sung pan atang 6 na hita hi cih thu kithei hi. North Korea a daih ciangin S.Korea leh Americante galsim dan kisin zel cih bang tawh khatlekhat a kilau thawnthawn uh ahi hi.

    sengam sung aa suangmeihol Tawhna khukTe puakkham kawikawiMay 11, 2013 China gam Sichuan huam a om suangmeihol khuk khat puakkham ahihmna in mi 27 si in, mi 7 nasiatak in liam uhi cih thu kiza hi. May 10 ni in zong Sen gam nitumna leitaw lam (south-west) ahi Guizhou province ah suangmeihol khuk (Coal mine) khatmah puahkhapna hangin mi 12 si in 2 liam hi cih thu kiza hi.(CNN)

    Asia China

    Sengam ah vasa natna hangin mi 4 sih behMay 11, 2013 Leitung ah a kilau mahmah vasa natna H7N9 lungno hangin May 7 ciang mi 4 sihlawh aa misi vekpi 31 phata hi cih thu kiza hi. Hih natna hangin ah Hongkong tuikhulh ah ak, vatot, sai -ak cih bang vasa lamsang nasep pawlkhat khawllawh hi. Tukum sungin mi 130 kilawhman aa mi 36 si-in sumtang in Awn $6500 bang suplawh uhi ci-in WHO ten May 11 ni pulaakkhia uhi.

    Sen PM thak pa India ah hawhMay 20, 2013 Sen lutangpi thak Li Keqiang leh a pawl te May 19 ni in India gam ah hawh ding in Sen gam panin ding khia uhi. Tuni May 20 ni ah India gam Prime Minister Manmohan Singh tawh kimukhawm uh a gamnih kikaal daaitak a kilem a sianthosakding in thukimna nei uhi cih thu kithei hi. Asia gam sung a gampinih hihbang a kihawhna akhatveina zong ahi hi. Li Keqiang India gamzinna ah gamnih kikaal sumzona, gallam kilawmtaatna cihte kikum uhi cih thu kithei hi.

    Indonesia

    Indonesia gam aa Kawlgam Embassy zum ah bomb puahkhapsak sawm

    Indonisia gam aa om Kawlgam Embassy zum bomb tawh puakkhap sak ding a sawmna hang tawh numei khat leh akihel mi li te Indonisia hiamtat vengsak kipawl na palikte in May kha ni 2 ni in man uhi. Kawlgam aa om Rhohinger te kibawl dan a lung uh kimlo ahihmanin a thuk kik nopna hi ci-in akimante in thuneite kiang ah gen uhi ci-in Indonesia palik thugen khuannei ahi Brig.Gen.BoyRafli Amen in gen hi.

    India gam ah ni satluat na hangin mi 274 bang si ta

    May 26, 2013 India gam

    Pradesh State sung ah ni salua leh khualumlua ahihman in May

    kha nikhat nipan May 23 nidong misi 274 phata hi cih thu kithei hi. May 24 in nikhatthu in 84 si a tuni ciang a sivekpi

    kithei ciannai lo hi cih thu kithei hi.

  • 1.USDP

    Tedim District ngah loh pen, USPD (Union Solitary & Development Party) te hang hipen hi ci-in ka um hi. Zomi te in USDP te mee(vote) i lim piak pen a, Falam te in a hih leh CPP, Hakha te in a hih leh CNP ci dan in a huam pi in kigen thei hi.

    USDP in Chin State Parliament ah MP 7 nei a, tua MP 7 te pen Falam, Hakha, Thantlang te hi hel lo hi. Cih nop na ah, tua MP 4 te in Chin state sak lam (Northern Chin State) a district i kituhpih township 3 te hi lo uh hi. I kidempih te hi lo uh ahih manin Tedim District ding vote hong pia leh a mau a ding supna om lo hi. Tedim le Tongzang lo a dang USPD MP 4 te in USDP

    a thapia te panpih lo a, a mau a panpih lo te lam ding muak uh hiam?

    Mai lam ah Zomi te in USDP te vote e piak lai ve ve leh bel, USDP ten hong khem hi lo ding a, ei a hai hi ta ding hi hang.

    2.PuHungNgai

    USDP te Chairman hi a, USDP tha pia te hong panpih lo mawk hi. Chin State Chief Minister a suah theih na pen, Zomi te in USDP vote a ki piak man zong ki ci thei hi. Pu Hung Ngai in hong deih sak takpi in hong han ciam pih leh USDP MP leh Army MP in vote hong pia in ka um hi. Tua hi leh 7(USDP)+6(Army)+1(Zozam) = 14 tawh ki zo ding hi. Zomi te a ding hong deih sak lo mi khat hi ci in ki ciam teh thei in ka um hi. A an nek na, an kuang zong khual lo liang a, Zomi te hong deih sak lo khat in mu ing.

    3.ZomiUSDPMP

    Zomi USDP MP te in a mau Party sung ah Zomi a ding phul masa lo in mu ing. First priority in nei lo in mu ing. Politics i cih pen Give and Take hi a, Zogam Parliament Speaker (Chairman) pen Tonzang pan Pa Hau Khen Kham hi. Cihnopna ah, mimal (personal) level ah mun ngah zo mah mah napi in, Zomi te District hong ngah sak zo lo cih

    pen ngaih suh huai mahmah thu khat in mu ing.

    4.PuZozam

    District a ki vote lai in Tedim te vote 5 lak ah Pu Zozam zong ki hel in um ing. Pu Zozam in Zogam leh Zomi hong deih sak tak pi ding hi ci pen tantayah (doubt) ki nei vet kei hi. Ahi zongin District piak ding pen vote tawh kidemni a ci pen Pu Zozam mah ci mawk a hih man in, District e ngah lo pen a ma hang ki hel ci leng kikhial lo ding hi. Hi thu sung ah ngaihsut na tampi om ding in ka um hi. Kei muhna ah Hakha ahi zongin, Tedim ahi zongin District ngah sak nuam hi ding hi ci in ka ngaih sun hi. A ma a ding in hi pen Win-Win hi mawk hi. Banghang hiam ci leh Pu Zozam pen CNP Chairman hi mawk in, CNP 100% a thapia Hakha/Thantlang te a ngah sak nuam ding mah hi mawk hi. Pu Hung Ngai bang in hai lo cih na

    hi. Khat zawzaw meeting pan a ki piak sang, vote tawh kipia leh kimawh sak luat theih om lo, khat zawzaw in ngah lel ding a ci hi leh ki lawm ka sa hi. A ma thu ngen mah bang in Pu

    Zozam in Thuklai sang Kaptel Township ka pia zaw ding a cih mah bang in, Tedim sang CNP a tha pia Hakha/Thantlang in ngah leh a ma a ding hoih zaw hi ding hi. Tedim zong bel deih sak veve mah ding hi. CNF/A te thapia i cih zong pen a mah CNP makaipi hi mawk ahi manin, CNF/A te a tha piak lo phamawh dan suak mawk hi. A sanggam Zomi te hong it veve ing um ing. Gam gua hah lo a, inn gua nong hah ding hun, pianpih Zomi te in hong ngak lah mah mah ung ei, kong muan kong suan uh Pu Zozam aw!

    LamdangSakna

    Hi District ngah lo na tawh ki zui in, Hakha leh Falam lam te lungsim puak pen lamdang ka sa mah mah hi. Sanggam ciatciat Hakha in double in State Capital + District hong ngah zezen sang, Tedim in District ngah leh Chin state a ding tampi

    phattuam a om zaw ding hi.

    ChinStateParliamant

    Parliament in zong thu khat pepeuh a neih ciang, a mi, a khua bul phuh in vote kei hen la, thu khun ding (rule-based) bawl leh hoih ding hi. Cihnopna ah, Tedim District pia ni, Hakha District pia ni ci dan hi lo in, Population bang zah a om leh District siau(apply) thei. Population a kibat leh a gam a lian zaw zaw pia ding cidan in thukhun tawh kal suan leng hoih ding hi.

    Vote i piak na mun hong om ding a, quota tawh kihawm hun zong ki sam zel hi. Lampi a ki bawl leh zong Hakha-Kalay, Hakha-Gangaw puah ma sa den cih bang hi lo in, Hakha a ding 10%, Tedim a ding 10% ci dan hi leh hoih sa ing. Tua a hih kei leh bel Kawlgam Federal i ngah ding zong ngak lah huai lo ding hi.

    Chin state a ding district bang bel, Southern Distict, Central District (Falam, Hakha, Thanglang) leh Northen District (Tedim, Tonzang, Cikha, Rih) ci dan hi leh en lawm pen in um ing.Lai at,MungsenAustralia

    Zingsol Lom 15, Hawm 3, April 2013 ah ZBC Mangpha cih a kigelh ka muh ciang ka lungsim hong sukhain Rev. S.T. Hau Go bang ka phawk velval hi.Zomi hi a kisalote in Chin min tawh kipawlin pankhawm siam uh hi ding hiam district a ngah uh tawh Myanmar Radio & T.V. ah programme a ngah uh tawh hampha mahmah uh hi.Zomi a deihlote Chin kici siang vet uh ahih leh Zomite in zong i hihna Zomi min tawh kipawlkhopna nei a, mabunkhop hun mahmah ta hi. Tua banga mabun khop nadingin a hong daal thei thu neu nono om thei a, i kipawlna leh i Pawlpi sungah Zomi a deihlo

    khat le nih om thei lai hi. Tuate hangin i minam kipumkhatna siatsak het loh ding thupi hi.I sanggam Mizote zong Mizo Synod sungah Lusei pau leh lai a zanglo minam dang om veve uh a, tua mi tawm cikte a om hangun, Lusei pau leh lai a zat ngeimah un zang veve lel uh hi. Ei zong, ei

    sunga pau tuam a zang tawmcikte in ei paizia leh i lai hong pawm nop uh leh ompih ding hi. Hong pawm nuamlote in amau

    minamte kipawlna beel thei lel uh hi. Pawlpi leh kipawlna pen democracy tawh kizuiin vaihawm ding hi a, mi nih le khat bek in dictatorship tawh vai sai kilawm nawn lo hi. Mizoram sunga Zomite India kumpi in Paite in hong ciamteh hi napiin, biakna vaiah Zomi kici in, ngeina (Culture)vaiah Zomi Cultural Society (ZCS) kici ka hih manun minam dangte in Zomi

    ciin hong thei veve uh hi.Kawlgam kumpi in Zomi Congress for Democracy (ZCD) hong saang khin ahih ciangin biakna vaiah

    1952 lai peka i min omsa Zomi mah zang toto lehang hoih ding hi.America gama i mipihte Zomi Innkuan, Zomi Baptist Chuch, Zomi Christian Fellowship, kici uh a, Lamka gamah i mipihte lakah Zomi Council, Zomi Youth Association (ZYA), Zomi Mothers Association, Zomi Human Right Forum om a, Malaysia, Singapore, Japan, Australia, Canada,

    Norway leh gam dangte ah I mipihte Zomi mah kici tek uh ahih ciangin, tu huna Kalay Valley a Tedim kam leh i Zolai a zangte in zong Zomi min mah tawh Pawlpi leh Kipawlna hong neih uh kul ka sa mahmah hi.Kumpi vai ah kumpi hong ciamtehna omsa Tiddim Chin i zang phial ta zongin, N.G.O leh biakna vai ciangciang buangah ei hihna mah in min phuak lehang khang thakte in zangsuak thei ding uh hi. Zomite in District lah ngah lo, Radio & T.V programme lah ngah lo i hih leh, Zolai sinna college level beekah nget theih lo hiam? Manipur gamah Hmar,Paite leh Thahdo pau College level ah sin thei uh ahih

    mainin, a pau leh a lai uh mangthang lo, bektham loin tua subject( Major India Languages) a hilh dingin sangsia/Lecturer post zong kumpi in vaihawmsak lai hi. Pau leh lai pen democracy a ki-ukna gamah kithupisak mahmah hi.I omna kumpi in gam mi khat in hong saan takpi leh, i pau, i lai leh i ngeina i kepbit nadingin College ah Zolai (Zo literature) sin phalna hong piak ding kisam pha mahmah hi. Tua bangin i lai college ah kisin thei hi leh, i pau, i lai, i ngeina, i minam leh i biakna tu sangin mainawt zawin kip zaw lai ding hi.

    TedIm dISTrIcT NGAh LOhNA AhANG by Mungsen

    Township Constituency Party MP

    Army Army 6

    Falam CPP 1

    Falam CPP 1

    Hakha CNP 1

    Hakha CNP 1

    Thanthlang CNP 1

    Thanthlang CNP 1

    Kanpetlet USDP 1

    Kanpetlet CPP 1

    Tonzang USDP 1

    Matupi USDP 1

    Matupi ENDP (Mara) 1

    Mindat USDP 1

    Mindat USDP 1

    Paletwa CPP 1

    Paletwa CPP 1

    Tedim USDP 1

    Tedim CNP 1

    Tonzang USDP 1

    Tonzang USDP 1

    Army 6

    CNP 5

    CPP 5ENDP (Mara) 1

    USDP 8

    Thumasa

    Hi bang a lai ka at pen, mimal ki mitsiatsak nop na, kidaisak nop na cihbang hi lo hi. Pil ung, siam ung, mipi a ding sem thei ung, sem nuam ung ci a vote hong ngen a, vote i piak MP te hi uh a, a mau sep te in tangpi tangta te nuntakzia tampi kilamdang sak zo hi. Democracy gam khat ah mipi ten, tuate sepna gamtatna pen encik tawntung ding a kisam ahihna tawh kizui a, lai hong at hing ci zong i kitheisak phapha hi

    ZOmITe IN bANG SAwm?by Rev. Suan Khan Thang, Mizoram

    14 Vol 15. No 5June 2013Khin-khaina (In-Depth Analysis)

    Letter to Editor

  • 15 Lom15Hawm5naGamkha 2013

    Nungzuipi te zong Topa Jesu Gam hong pian ciang, amau teng lak ah kua in a lian pen hi ding cih in na kinial ngeingai ngei uh hi.

    ***Ahuam in, leitung mihing te in, gualtungtuang nuam vive ahi hi. Hitheileh a Sang penpen, a Lian penpen, a Thang penpen, a ki Cing penpen, a Hat penpen, aki Langh penpen, a Siam penpen cihbang a ut vive te hi. Leitung thuthang khempeuh i bulpi pen hih thute hang na hi gige thei hi.

    GZA Makaipi Rev. Dr. S. Pau Khan En in Zomi te Lawhsapna (Crisis) nam 3 om hi ci in, gen ngei hi.

    Tua nam 3 in,1. Identity Crisis (Kiciaptehna, Minkilawhna ding lawhsapna)2. Leadership Crisis (I nambup ahuam Makaihzia lawhsapna)3. Model Crisis (Minam sung ah Etteh ding lawhsapna)

    Mihing khat bang hi leh Natna lian mahmah nam 3 a nei tawh kibang hi.

    Zomi sung ah KICIAPTEHNA (IDENTITY) pen kithupi ngaihsut le a ki so baih (Sensitive) mahmah thu khat ahi hi. Ei le ei i kisap dan le Mi hong sap dan a kibatlohna.

    Ei i kiciapteh bang a miten hong ciaptehloh sese na in minam sung ah hong inntek mahmah a kizosiang nai lo Minam sung-natna khat ahi hi. Hih natna in kimukhialhna, kitelkhialhna, kidona, kideidanna, kikhenkhapna, lungsim thanemna te minam sung ah hong piang sak hi.

    FaithfulnessKawlgam Zomi te sung ah Tedim, Tonzang, Cikhua huam a piang Zomi te pen piandang phadeuh hi. Mipih a sanggam ten, mailam thukhualna tawh, a mau sang thanei zaw,

    ahau zaw te cihbang zui ngeungeu laitak un, a mau te in apu apa te piak min mah, cihtak takin na pom kinken uh hi. Haii si uh e i cih thei diam? Vaphual tawh akiciamteh te lungsim cih pen hih bang mite hi lo a hiam?

    SacrificeA innkuan uh zawng lua mahmah a, a nu a pa te, a sanggam te mailam hoihna ding, nuntakna nuam a ngah nading deihsakna tawh, a it mahmah a lawmngaihpa mangpha khak in, mihau pa muakna khut a pom, a tenpih numei no pen khial i ci thei diam? Lamdawt tawn i ci thei diam?A innkuanpihte tung a itna in a it mahmah a lawmpa tung a itna kheng hi kici thei lo ding hiam?

    StrategyChess kimawlna ah Queen nek zawh nading ahi leh Sakol khat pen kipia ngam lel hi. Pawn khat peuhpeuh kung dong alut nakleh Sakol bek tham lo deih bangbang kila kik thei lel hi.

    Khuak-tha,Lungtang-tha,Thatang-tha Kiciaptehna lawhsapna, Kimakaihna lawhsapna, Ettehtak ding lawhsapna vai te ah, a) ADik zaw, a Maan zaw cih bang lampi te, Tangthu suung in hanciamna (advocate)te a thupit mahmah hi. Tua ban ah, b) Hong kithusimna, hong kizahtakna, hong kimuanna, hong ki-itna, hong kilam-etna lampite pan hanciam ding zong thupi mahmah hi. Mihing cih pen ama lungdamna mun, mi, thu te ah zualpen hi. Tua ban ah; c) Leitung minam dang te kua mah lau khekha lo-in, diktak-in i suahtaknate hong kisimmawh loh nading, pilna, siamna, hatna tha te tawh khauhtakin ei-le-ei a kikem, a kidal, akikhoi zo te i hi dingpen thupi mahmah hi. Thum kigawm khawm a Khat in a kibawl Khau pen kip pen kho pen hi.

    Abeisa hun lai in, gualzawhna in Thatang (Demzawhlohna) pan akingah himah ta leh tuhun ciangin, Lungtang tha (Deih-cinna/Democracy) pan hong luang hi ta hi.

    Ahihhang a thumasa pen zong kipai tuan loin, akibehlap thuah in Pilvang, (Smart) takin na kisep hun hong hita hi.

    Bang hang ciam cih leh Mihing cih in, a Dik pen le a Maanpen akicite hoih sa in thukim pih hi. Ahih hang, a mau deihsakzawk te, amau hamphatna ngah nadingte, a muan a belh ding te mah (bangbang hi taleh) Maan sa, Diksa zaw uh a, teel uh hi.

    PasianthuleLeitungthu(Absolute Truth & Relative Truth)

    Pasian thu in Thuman-thutak (Absolute Truth) ahi hi. Kikhel ngei lo hi. Adikpenpen leitung mihing khat i a sang pen ngaihsutna, ahoih bel nasepna te na ngawn Relative Truth vive sung ah kikoih hi. Kikhel thei hi. Leitung mihingte khuak ngaihsutna sung ah; Kitehpihna khat teitei a om ciang bek in a sang le a tom, a gol le a neu, a vom le a kang, a pil le a hai cih bang in kiciamteh thei pan hi. Melhoih kidemna ah Khat kia kidem in a Khatna ngah cih bang pen i lungsim sung bek ah om thei hi. Tua hih manin Pasian thu akigen ciang teltheihna ding tehpihna, gentehna tuamtuam te nakizangh hi. Mihing te khuak in, "Maan" a sak te pen ama "Deih" te na

    hi thei gige, a "deihloh te" pen "A Khial" in na ciamteh thei hi.MakaiakisamZogamZogam bup huam in a kideih Makai tuni dong i nei nai kei hi. Khat le khat zong Makai in i kisangzo

    nai kei hi.

    Minam bup i Model, ettehtak-te ihihna, mite mai ah i kipumkhatna, amau tung ah itna i lahkhiatna, neih le lam, pilna siamna tawh thupha i sepna, minambup sepkhiatzawh nailoh nahoih thuhoih tampi te kigawmna-tha tawh sepkhiatzawhna te in a om nai lo Makai ding te hong kilangh khia sak ding hi.

    Tua hi a, i Minam min pen Township thum i huam sak nop leh kingah hi. Pau le Ham kibang te bek i huam sak nop leh zong kingah hi. Gamgi thum sung om i mipih Laizom te i zong kihuam sak thei hi. Leitungbup huam in, tuni ciang dong i minam min pen ei le ei i kisapna (Subjective or one-sided) ahih manin, Van khua-mial sung ah i muh zahzah aksi te bangin, tuisung a thuuk penpen dong i tuahsukna bangin, hih leitung ah Zomi bukmun pen a a zai penpen i muhna, i ciaptehna ciangtantan hong zaipen ding hi.

    Pilna, siamna, hauhna, hatna, cihtakna, sepkhiatna, piakhiatna te ah mizahtak loh, mithusim loh dinmun ciang om hileng Miten a ut bangbang un hong kisam ding hi. Lungkimlo ding, heh ding, gensia ding,

    nuak ding cih te lo-ngal a dang i septheih hong om lo ding hi. Akinusia theilo te kikal (Social) vai te ah kinuak, khasia thei a, Gamvai, Galvai, Sumbawlna vai te ah kinuak, kikhasia thei lo hi. Bang hang hiam cih leh i nuak hang, a mau ading supna a om kei nak leh, kua mah in hong zol lo ding hi.

    Leitung ah a zawng pen Gam khat i a zawng penpen Gamke, Gamkulh khat pan Gamhau, gamnuam dinmun khat ciang dong, a lamsang zo, Thupha-singkungpi hi le hang, Chin le Zomi min vai pen Zomi a deihte buaina hong hi nawn lo in, Chin a deih te buaina hong hi kik ding hi.

    Lakiktheihileng..Kilemna, Lungmuanna le lametna/lawpna a om mun ah, a lakik thei hi leng... Kawlmangpa hong piak ka min sang kapu kapa te hong piak kamin mah ka deih kik zaw ding hi. Lungdam kipaak takin pawi kham in kamuak ding hi. Tua ka lungdamna in, akilawng thei lo, a kimu thei lo"Min" khat hang bekbek hi lo in, tua "Min" hangin ka ngah lungdamna, suahtakna, daihna, lawpna te hang hi zaw ding hi.

    Thupha-ngahMinampanThupha-gahMinam(From Blessed to Blessing)

    Zomi mipih te a gilkial laitak in an i pia ding hi. A dam loh laitak in, zatui i pia ding a, itna tawh i khoi ding hi. Lam-et bei a om lai takin i sung a om Lam-etna lawpna te i hawm ding hi. Nopna, Gualzawhna a ngah laitak un i lungdam pih ding hi. Dahna, geitheihna a tuah uh ciang a mau tawh kibang in i dahkhawm, i thuak khawm ding hi. Eitung ah siatna hong bawllai tak nangawn un a mau ading ITNA tung ah hehpihna thu i nget sak ding hi. Hong muhkhial, hong nawl khin laitak na ngawn in ITNA i khasuah ngei kei ding

    hi. Aneu penpen khat i ki kona aw te na ngawn i za ding a, daihna a ngah nading i Tanu khat bangin i semkhia ding hi. Zomi bup i Sila (servant) te i hi ding hi. Tua zah dongin Zomi i it hi. ITNA' Sila i hi ding hi.

    Tulaitak-inMang-hoih mang-pha a man Zawsep tawh i kibang phial zongin, Kua man hong it lo-in, hong kinawl khin a,Haksat-gentheihna tampi te ei bek in i thuak kha phial zong in,Ni khat ni ciang i innkuanbup ading Thuphagah-singkungpi i hi ding hi.Tua singkung in, lamdawt a tawn lo, Tung Singmang siang ah a ki-ap Khaici manpha ahi hi. Itna, Kipumkhatna pan hong piang Khaici ahi hi.Pupa te lungdeih, thupha piak Khaici manpha ahi hi.SianmangKammal guntui luang silsial tawh akituh khaici ahi hi.A hunhun in kipuahphatna, kibawlphatna a thuak ngiingei khaici manpha ahi hi.A hun tung ciangin, hong palh ding a, hong gah ding hi.Tua ni ciangin,Vaphual bek tham lo, vasa namkim te thuphangahna Thuphagah-Singkungpi i hi ding hi.Tua khaici manpha in tulaitak Zomi akici Nang le Kei ihi hi.

    *** Jesu in a vekun sama, Gentile-te a gam-ukte uh, a nuai-ate tungah kiliansak uh a, a uliante uh amau tungah kithuneisak uh hi. Note tua bang na hi kei uh hi. Note lakah a lian nuam peuhmah na nasem uh hi ding hi. Note lakah mapi ahi nuam peuhmah na sila uh hi pelmawh ding hi. Mihing Tapa, midangte ama na a semsak dinga hong pai hi lo, midangte ading nasem ding le mi tampi tat nadinga ama nuntakna a pia dingin hong pai ahi hi, a ci hi.

    May 25, 2013

    Lung-Ngaihna

    Itna ZomiZomite Lawhsapna Nam thum te tung ah lungngaihna

    by Siambawi

  • 16 Vol 15. No 5June 2013

    Zingsol:MipiPalaicihpenGalkapKhutnuai aKum50valaomigamading a thak mahmahlai kammal khat hi.MipiPalaicihkammaltungahnangisandantehonggenmasave.MP Pa Suan Do Cin : Gam pen Thukhunthak tawh akikhel ta hi a, mipi in Kawlgam Thukhunpi pen i tel masak ding thupi sa ing. Democracy gam thukhun ahih mahbang in, (a) Gambup Kitelpina ah telcinna a ngah Mipi Palai te pen Hluttdaw (Parliament) i cih Thukhun (Law) gelhna mun pan a pang hi ung (Legislative Body = Thukhun gelh pawlpi).

    1.Tua Hluttdaw cih na sung ah zong, Ko te pen Kawlgambup Mipipalai te mun ahi Pyithu Hluttdaw (Union Assembly)le Amyotha Hluttdaw (State & Region khat pan Mipi Palai 12 ta kihelna) te ah kihel kahih man un NyiPyiDaw ah a tu hi ung.

    b. Gentehna in: Pa Zo Zam Cin Pau te pen Zogambup Mipipalai te mun ahi Chin State Hluttdaw ah kihel ahih man in Khalkha khuapi ah a tu uh hi.

    2. Gamsung Gampua Nasep Vaihawmna, Ki-ukna pen Gamuk Kumpi i cih pen hi. President U Thein Sein makaihna pawl hi. (Executive Body =Gambup Thukhun tawh kituak a Gambup vaisai Pawlpi)

    (c) Tua mah bangin Thukhun tawh kituak a Thukhen Mangpi te pen a tuam hi. (Judicial Body = Thukhun zui a Thukhentat Pawlpi)

    Tua bang in a om dimdiam hi. Hih thu pen i mipi te in telcian tak nai lo uh ka sa hi. No bang a Media a sem ten hong gelh le uh cin hoih ding hi. Tua bang mun ah Mipi Palai cih pen : Mipi hamphatna ding

    septheih a om leh a sepsak ding, Ten-piah (Ngetsak, pulaksak) ding cih bang in sang ing.

    Abeisa 2010 Kitelna ahTedimkhuaimipiPalaikhat ding na kitelna,Meekuangnaluinapenbanghangteahia?Tedim pen i Zogam taangthu sung ah Taw-Lan-Yii Council hun pan SPDC dong ah, mipil, misiam, Kumpi sung ah zong Zalian tampi pianna hi. Eimi vive a lu lam ah om hi mah ta leh, Tedim ading hamphatna kisem zo lo sa ing. Tua ahih manin, kei hih theihna munpan pangin, i khantohna ding cih lunggulhna tawh Tedim khua i mipi Palai ding in kitelna ah kihel hing. Adiakdiak in khuanote (Rural) khantohna ding in ka lunggulh mahmah hi. Khuanote (Rural) khantohna ding Lampi te hoih masak ding mah kitangsam pen hi hang.

    Mipi Palai hun neih(term) kum 5 sung ah,Kum 2 val sung banghong lut tahi. Tuciangdong Mipi adingnasepsaknatehonggenve?Kei hih theih bel bang mah om kei. Ahih hang, mipi kitaangsapna te enkawikawi in, a vaisai ding Kumpi tung ah Ten (Pulak/Ngetsak) hing. Tua mun ah zong, Kumpi i gamtat luhekzia te tawh kituak in, a hi thei penpen (practical) ding te bek ka pulak hi.(1)Zawngkong pan Mualbeem ciang tai (12) lampi suangphah nang huhna kumpi tung ah ngetsak ing a, Thein 360 kingah hi.

    (2)Sozang pan Vangteh cian tai (20) lampi suangphah nang huhna kumpi tung ah ngetsak ing a, Thein 600 kingah hi.

    (3)Langzang khua tuilak nading (tuizawl leinading)

    kumpi tung ngetsak ing a, Thein 140 kingah hi.

    (4)Mualbeem le Pangsak khua kawmna Manipur (Meitei) leipi bawl nang kumpi tung ah ngetsak ing a, Thein 50010 kingah hi.

    (5)Zozang khua te buh tuilakna Phalata tuikholna bawl phat nang ngeksak ing a, Thein 2000 kipia hi.

    Tulaitak Lamzang, Kaptel, Tuitawh, Hiangon, Lentang lampi suangphah nading huhna ka ngetsak lai tak hi.

    Mailamahsepdingbangtenggeelnanei?Lampi vai te zong sep ding tampi om lai hi . Ahi thei lai teng in, Sang te sep sawm in. Post-Primary School te pen Middle School ciang, Attach-Middle School te pen High School (tuai-phet), High School (tuai-phet le a khen te)pen High School taktak ciang ngah zawh nading in hanciam ding hing.Khamtung bup ah Mangkang hun pan tuciang dong ah Se (Tuikholna bual) pen nih bek om hi. Laiva le Zozaang hi. Laiva tuikholna bual pen a kibawl cil a kipan tudong tui kizangh thei nailo hi. Khuaphelep mei bel tawmtawm kingha ci hi. Htantlang le Khalkha khua ah kizangh hi. Zozaang Tuikholna bual pen zong kizangh thei vet lo hi. Akibawl lai a zong Limtak nakibawl lo hi. Limtak kipuah kik thei leh khamtung nuntakna tampi hong nuamtuam sak ding hi.2013-2014 Budget kum ah akingah nading in ka hanciam lai tak hi. Cidamna lam ah Heilei ah Rural Health Centre khat ngah zawh nading. Vangteh khua pen High School taktak ngah nading cih bang hanciam sawm ing. Hih dan vai te ah zong keikia ngaihsutna bek tawh sem lo in, Tonzang le Tedim MP lawm te

    mahtawh kikum in ngen ding hi ung.

    Tedim khuapi sungadingebangdangeelnaneinahia?Tedim khuapi tung lian pen Sia Mungno in Tedim khua upate tawh limtak kikupna nei thei ding ahih manin, kei lam pan a tuam in pulak sawm kei ing. Ahizongin, Tedim Sangpi (BEHS 1) i Hall le Bawhlung tual kikal ah mun awng khat om in, tua mun ah Kimawlna Innpi khat pen om thei leh cih ngaihsutna nei ing.

    Tedim khua pen tuniciangdong mah Mei leTui haksa mahmah hiin..Tedim Meivai le Tuisiang i ngah lohna vai pen ngaihsut ding mah hi. Nung kum lam a, memcip na hangin zong a om khin sunsun Meilakna, Tui ngahna te zong a sia tampi om hi. Hih vai tawh kisai Sia Mungno te tawh kikum in mai a kibawl ding Hluttdaw ah pulak sawm ung.

    Abeisanasepnatesungah na thangah penpenbangahia?Bangbang hi leh, Sozang le Saizang Lampi hong kipiak pen nuam mahmah ing. Lampi cihciang leilam pan suangphah-lampi hong hi ta hi. Saizang le Vangteh kikal pen bel tung nai lo hi.

    Mobile Phone vai ah,

    Zogam ading khentante lak ah Khalkha leMendat bek in (akhatvei na le a nih veinakipiakna ah) ngah in adangte ngah lo hi. Hihvai bang na gen nuamaHih bel a mau (Thunei-vaisai ten) Ka piak nop te ka pia hi a ci uh hi lel ding hi.

    Gullu Mual kitawhding vai pen ei sungah hong linglawng sakmahmahthukhati.Hihvaitawhkisaibanggennuamnahia?Hih vai ah; State Government, Union Government, a sem ding Company, inntek mipi te, Mipi Pailai te tawh ahizong in, kikum diamdiam in, sepna bawlna te ah siangtat(transparency) theih ding kisam sa ing. Bangbang hi leh, a to ding Company (North Mining Investment Com Ltd) ten Kumpi U Thein Sein kiang ah a piak kamciam te siksan in thudotna bawl sawm ing.

    HongpaidingHluttdawah Gullu Mual kitawhding vai bang pulaknaneihsawmnahia?Hih vai pen Kant-K u at (O b j e c t ion)b aw l ding bel sawm kei ing. Ahih hang, North Mining Investment Company te pulakna ah Nasepna te Kha 6 sim in khat vei ta sittelna kibawl ding cih kihel hi.

    Gamlutangpi U Thein Sein tung ah zong inntek mipi te nuntak-khuasakzia khantohna ding sem ding hi ung cih apiak uh kamciamte om hi. Gullu pan a kingah Summet te, Sazian (Statistics) te bang ci sittel ding? Koi tak pan hong pai ding? Kua teng in sittel ding? cih te dotna bawl sawm ing.

    2015GambupMipiPalaiKiteelna ah na lut kiksawmhiam?Tuciang lian in ka gen thei ah; ka cidamna ahoih lai nak leh lut sawm ing. Pu Hong Ngai bangin Chin State Zumpi lam ah sep ding in hong deih peuh mah hi na ven. Bangbang hitaleh i gam ading kasep nop tampi om lai hi.

    Profile toM

    Min : Suan Do CinPa min : Tun Gilh LohNu min : Niang ZamPilna, Laitan: B.A, (Law); LLBBeh min : Tung DimZamin : State Law Officer (Rtd), Member of Pyidaung Su Hluttaw Joint Bill Committee, Member of Amyotha Hluttaw Bill Committee, Member of Amyotha Hluttaw Public Complaints and Appeal CommitteeTenna : Thayin (8/116), Kalaymyo.Phone; 096472537, 0949339241Motto : A hun a cin ciangin Pasian in note hong pahtawina dingin, A ma vanglian khut nuai-ah na kiniam sak un. (1 Peter 5:6-7)

    Tedim Township Mipi Palai Pa Suan Do Cin

    tawh kiholimna2010 Kawlgambup Kitelna ah Union Solidarity & Development Party (USDP) pan, Tedim township Mipi Palai a ngah Pa Suan Do Cin tawh May 14, 2013 ni in Zingsol tanu Tg Sian Nun Siam le Tg Nang Khan Lian te kiholimna khat nei uh hi.

    Mandalay khuapi laizang, Pa Langh Suan Thang i Dynasty Hotel ah kibawl holimna ah Mipi Palai Pa Suan Do Cin in, Mipi palai khat cihna in..., Akikhelthak Kawlgam i kilamthakzia, Zogam ading a sepkhiatna te, Mailam hun ah sep ding geelna te, mipi lunglut mahmah Gullu Mual akitawh ding vai cih te tung ah a ma muhna te hong gen khia hi. A tom in:

    Interview

  • 17 Lom15Hawm5naGamkha 2013

    gullu vai Tawh kiZomin pu Thura aung ko in Bang gen? Tedim May 29, 2013

    May 29, 2013 ni-in Pyi Thaung Suh pan USDP Central Committee Secretary lah ahi, Pyi Thaung Suh Hlut Daw Thukhen Zum Lam Ohkathah zong asem Pu Thura Aung Ko pen Party vai tawh ahong zin Tonzang pan Tedim hong ciah suk ciangin Tedim Thuamvum Guestroom ah Tedim Coffee tui dawn kawmin ong tawl nga hi.

    A muhnate siangtak a a gen ngam zel, Federal State vai khawng zong agen thei zel ulian khat ahihna tawh kizui-in Gullu vai zong athu hong theihpih leh ki-ut ahih manin May 17, 2013 ni a Kam Hau Hall, Tedim khuapi a kibawl Gullu vai meeting DVD record leh laihawmte pia dingin Pa Lo Lam Mung tawh ka va pai uh hi. Pu E. Khai leh USDP vaisai uliante in Kimuhpih lel un, ci-in tha hong pia uh hi.

    Uliante hong tun ciangin zunbuk awngbuk lamah pai masa uh ahih manin apua mah ah ka ngak lai uh hi. A denin Gullu vai ah k