Zijn gezondheidsbevorderende interventies op school even effectief voor alle leerlingen? Prof. Ilse...
-
Upload
hanne-devos -
Category
Documents
-
view
214 -
download
1
Transcript of Zijn gezondheidsbevorderende interventies op school even effectief voor alle leerlingen? Prof. Ilse...
Zijn gezondheidsbevorderende interventies op school even effectief
voor alle leerlingen?
Prof. Ilse De Bourdeaudhuij
Ghent University – BELGIUM Faculty of Medicine and
Health Sciences Department of Movement and Sport
SciencesDepartment of Public Health
Intern Seminarie VLOR– 23 september 2010
Inleiding
• Sociale ongelijkheid in gezondheid ook bij adolescenten
• Lagere sociale klasse (SES) op basis van:• Opleiding moeder/ouders/adolescent• Werksituatie of werkstatus ouders• Inkomen• Fas score meer kans op…..
… ongezond gedrag • minder beweging, minder sport• meer ‘zitten’ (TV-kijken, games, pc, …)• meer frisdrank, meer snacks, meer vet• minder fruit & groenten, minder ontbijt
• meer roken• meer alcohol gebruik, meer dronken,
Interventies om deze gedragingen aan te pakken
DOEL van de studie
Zijn deze gezondheidsbevorderende
interventies ook effectief bij leerlingen met een lagere SES ?
3 mogelijkheden
• Effect hoge SES > lage SES‧versterkt de sociale ongelijkheid
• Effect hoge SES = lage SES‧houdt sociale ongelijkheid gelijk
• Effect hoge SES < lage SES‧vermindert de sociale ongelijkheid
Methode
• Europees project TEENAGE• Bestaande effectieve interventies in Europa
voor Beweging
Voeding
Roken
Alcohol
Methode
• Review van alle interventies bij adolescenten in Europa
Methode
• Studies voor beweging (n=20), ***voeding (n=17),
roken (n=21)
alcohol consumptie (n=4)
• Meeste van deze studies op school of via de school
Resultaten
Beweging
3 interventies op school• Studie 1: Multi-component Interventie
BELGIË (Haerens et al. 2007a)• Studie 2: Multi-component Interventie
FRANKRIJK (Simon et al. 2004)• Studie 3: Computer advies op maat
BELGIË (Haerens et al. 2007b)
Studie 1: Studie 2: Studie 3:
DUUR 1 schooljaar + booster
4 schooljaren 3 maanden
KLAS Computer advies op maat
Computer advies op maat
SCHOOL beschikbaar, toezicht, activiteiten
activiteiten tijdens pauze en na school, toegankelijkheid
OUDERS 1 groep met extra steun ouders
computer-advies nieuwsbrief
familie + gemeente/stad
Studie 1:
0
5
10
15
20
25
Intervention+ Parent
Intervention Control
Schoolphysical activity
(min/day)
Pre Post
0
5
10
15
20
25
Intervention+ Parent
Intervention Control
Schoolphysical activity
(min/day)
Pre Post
+41 +20 +3 +28 +23 -3
Hoog SES Laag SES
** ** **
0
5
10
15
20
25
30
35
Intervention+ Parent
Intervention Control
Leisure time active
transport (min/day)
Pre Post
75
80
85
90
95
100
105
Intervention+ Parent
Intervention Control
Totalphysical activity
(min/day)
Pre Post
+43 -33 -33 -21 -20 -39
Laag SES
**
Hoog SES
**
Effect op objectieve metingen (accelerometers)
0
5
10
15
20
25
30
35
Intervention+ Parent
Intervention Control
Moderate to
vigoruos PA
(min/day)
Pre Post
ENKELLaag SES
+42 -1 -52
****
Studie 2: Multi-component interventie Frankrijk
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
Intervention Control
Supervised leisure PA(hrs/week)
Baseline Y1 Y2 Y3 Y4
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
Intervention Control
Supervised
leisure PA(hrs/week)
Baseline Y1 Y2 Y3 Y4
Hoog SES Laag SES
** *
*
**
**
**
**
Studie 3: computer advies-op-maat België
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Intervention Control
Leisure time active transport(min/day)
Pre Post
0
5
10
15
20
25
30
35
Intervention Control
School physical activity
(min/day)
Pre Post
Hoog SES Laag SES
+23 +2
**
+19 +13
**
Besluit voor Beweging
Vergelijkbare effecten in hoog en laag SES
Resultaten tonen geen vergroten van de sociale ongelijkheid
WAAROM ? Karakteristieken van de interventies2 volledige-school benaderingen met omgevingscomponent (kosten, kwaliteit, gemak, toegankelijk, ..) + educatie component (non-competitie en OP MAAT)
Voeding
3 interventies op school
• Studie 1: Multi-component Interventie VET
BELGIË (Haerens et al. 2006 & 2007)
• Studie 2: Pro Children Interventie FRUIT & GROENTEN
NEDERLAND, NOORWEGEN, SPANJE (te Velde et al, 2008)
• Studie 3: Free Breakfast Initiative ONTBIJT
WALES (Moore et al, 2007)
Studie 1:
Vet
Studie 2:
Fruit en Groenten
Studie 3:
Ontbijt
DUUR 1 schooljaar + booster 1 schooljaar + booster 1 schooljaar
KLAS Computer advies op maat
Computer advies op maat12 lessen
SCHOOL Beschikbaarheid gezonde voeding en minder snacks
Fuit aanbieden Gratis ontbijt
OUDERS 1 groep met extra steun ouderscomputer-advies nieuwsbrief
computer-advies nieuwsbrief ouderavonden
0
20
40
60
80
100
120
Intervention+ parent Intervention Control
Fat (g/day)
Pre Post
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Intervention Control
Fat (g/day)
Pre Post
Vetinname na 1 jaar :effect in meisjes laag SES
Vetinname na 2 jaar :effect in meisjes hoog SES
Studie 1:
Studie 2: Fruit en Groenten
Geen effecten in de 3 landen
Geen verschillen tussen laag en hoog SES
Studie 3: Gratis Ontbijt
0
0,5
1
1,5
2
HOOG LAAG
Pre
Post
Hoog SES Laag SES
Gezonde voedingsmiddelen bij het ontbijt
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
HOOG LAAG
Pre
Post
Hoog SES Laag SES
Positieve houding t.o.v. eten van ontbijt elke dag
• Geen verschillen in hoeveel keer ontbijt eten in de week thuis of op school
Hoog SES Laag SES=
Besluit voor Voeding
• VETINNAME: kortere termijn beter laag SES langere termijn beter hoog SES
• FRUIT EN GROENTEN: geen verschillen• GRATIS ONTBIJT: betere attitudes en voedingsmiddelen lage
SES
Resultaten tonen geen vergroten van de sociale ongelijkheid eerder verkleinen
WAAROM ? Karakteristieken van de interventies
omgevingscomponent (gratis, kwaliteit, gemak, toegankelijk, ..) + educatie component (advies OP MAAT)
Alcohol
3 interventies op school
• Studie 1: Unplugged (EUDAP study)
BELGIË + 6 andere landen (Faggiano et al. 2008, 2010)
• Studie 2: Preventure ENGELAND (Conrod et al. 2008 )
• Studie 3: Aktion Glasklar DUITSLAND (Morgenstern et al. 2009 )
Studie 1:
Unplugged
Studie 2:
Preventure
Studie 3:
Aktion Glasklar
DUUR 12 weken 12 lessen 2 keer 90 minutengegeven door experten
4 units over 3 maanden
KLAS Sociale invloed model:kritisch denken, probleem oplossen, beslissingsname, communicatie, empathy, coping met emoties en stress, groepsdruk, kennis
Psycho-educatie, motivational interviewing, cognitieve-gedragscomponent
Persoonlijkheid en coping
sociale invloed model en motivatie, beliefs, media, coping vaardigheden
SCHOOL / / /
OUDERS / ouderhandleiding
Studie 1: Unplugged
Na 2 jaar betere effecten in
voor:• dronken episodes• frequentie dronken zijn• wekelijks drinken• problemen gerelateerd aan drinken
Laag SES
Studie 2: Preventure
Geen effecten op hoeveelheid drinken in beide groepen
Wel op dronken zijn op kortere termijn, vooral effecten
Laag SES
Studie 3: Aktion Glasklar
• Grotere effecten op dronken episodes in Laag SES
Besluit voor Alcohol
• Globaal weinig effecten op frequentie drinken
• Duidelijk sterkere effecten op alcohol misbruik, dronken zijn voor lagere sociale klasse
Resultaten tonen geen vergroten van de sociale ongelijkheid maar geven aanwijzingen voor verkleinen van sociale ongelijkheid
Roken
3 interventies op school
• Studie 1: Rookvrije schoolNEDERLAND (Crone et al., 2003)
• Studie 2: ESFA studie (European Smoking prevention Framework Approach) 6 landen enkel effect in PORTUGAL (De Vries et al., 2006)
• Studie 3: ASSIST studie ENGELAND en WALES (Campbell et al., 2008 )
Studie 1: Rookvrije school
Na 5 maand effect dus minder roken,
bij jongens uit
Geen effecten na 1 jaar
Enkel interventie in klas en school
Hoge SES
Studie 2: ESFA studie
Na 30 maand effect op het starten met roken
Sterkere effecten bij meisjes
Interventie in community+ouders+school
Hoge SESLaag SES
Studie 3: ASSIST
Effecten werden gevonden bij
op % rokers
Verdere analyses toonden betere resultaten voor
en sterker voor jongens
Interventie door peers op school, adolescenten zelf
Hoge SESLaag SES
Laag SES
Besluit voor Roken
• 1 studie met enkel school effect enkel in hoog SES
• Andere studies met ouders, community in beide en ook laag SES
• Sterkste effecten van sociale netwerk benadering en peers voor laag SES, zelfs voor bereiken van echte probleemgroepen
Resultaten tonen geen vergroten van de sociale ongelijkheid
maar geven aanwijzingen voor verkleinen van sociale
ongelijkheid indien juiste strategie wordt gebruikt
Algemeen Besluit
Bijna alle gezondheidsbevorderende interventies worden via de school aangeboden in Europa
Resultaten tonen aan dat de school een goed kanaal is om dit te doen, ook voor jongeren uit lagere SES
Maar er zijn enkele VOORWAARDEN
• Effect hoge SES > lage SES‧versterkt de sociale ongelijkheid
• Effect hoge SES = lage SES‧houdt sociale ongelijkheid gelijk
• Effect hoge SES < lage SES‧vermindert de sociale ongelijkheid
Effect hoge SES > lage SESversterkt de sociale ongelijkheid
Sterk cognitief gebaseerde interventies
Lessen in de klas zonder iets anders
Bv. Rookvrije school
Effect hoge SES = lage SEShoudt sociale ongelijkheid gelijk
Effect hoge SES < lage SESvermindert de sociale ongelijkheid
Beweging & Voeding- omgevingsinterventies: beschikbaarheid, lage
kost, goede kwaliteit, gemak, toegankelijk, …- Advies op maat bv. via computer- Klas + school + ouders + gemeente
Roken- niet enkel in de klas, ook ruimer netwerk van
jongeren, gemeente, ouders- Goede effecten van sociale netwerk approach en
peer education: adolescenten die zelf hun medeleerlingen motiveren
Effect hoge SES < lage SESvermindert de sociale ongelijkheid
Alcohol- Lessenreeks in de klas voor aanleren sociale
vaardigheden, sociale invloed model- Vooral op dronken episodes
Verdere informatie