xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba...

4
xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba #3, 29 marti, samSabaTi, 2016 weli codvaT dacemis dRidan - dRemde, samyaros, gvirgvinad qalis saocari misia adgas, - sicocx- lis aRmoceneba da gangrZoba. RvTiT moniWebu- li es metamorfoza _ dedamiwasaviT aRmoacenos Tesli keTili mxolod qals ZaluZs, amitomac aris erT arsSi gamTlianebuli da Semdeg gantot- vili mcnebani: deda-miwa, deda-kaci, deda-buneba, deda-samyaro, deda-azri, deda-burji, deda-ena, deda-eklesia... erTsul da erTxorc qmnilia sam- yarosa da adamians Soris yvelaze wrfeli da Seucnobeli, maradiuli saidumlo kavSiri, rome- lis saTave qaluri sawyisia... qali-satrfo, qali-coli, qali-deda, qali-da, qali-poetis muza, keTilgoniereba, sulisa da sxe- ulis erToblivi mSveniereba, romelic dasabamidan didTa saqmeTa STagonebad da piriqiT, damangreve- ladac ki qceula. da nebismieri qveynis, mentalitetisa da cxovrebis wesisagan damoukideblad, rac yvela qals saerTo niSniT axasiaTebs, - es is saocari Zalaa, romlis winaSe qeds nebismieri sulieri ixris. qarTveli qalis xateba gansakuTrebiT gamor- Ceuli da Zvirfasia TiToeuli CvenganisTvis. saukuneTa manZilze, mZime gansacdelis Jams qveynis Rirsebisa da damoukideblobis sadarajoze TavianT sityvas ambobdnen qarTveli qalebi. isini, ara mar- to, Tavdadebul, saxelovan lomgulebs uzrdidnen samSoblos, aramed xmaldaxmal, mterTan brZolac SeeZloT. bevri maTgani sazogado moRvawe, mwignobari, poeti Tu literaturuli saganZuris saukeTeso Sem- naxvelic iyo. qarTveli qalis gonierebis, silamazis, simamacisa da Tavdadebis Sesaxeb cnobebi SemounaxavT msoflios sxvadasxva literaturul wyaroebs. (es- qile, qsenofonti, straboni, diuma da sxvebi.) jer kidev, Cvens welTaRricxvamde, cnobili berZeni tragikosi aRniSnavda qarTveli qalis mamacobis Sesaxeb. fi- losofosi Tavis gadmogvcems, Tu rogori SesaniSnavi mxedrebi da mSvild-is- ris saukeTeso mtyorcnelebi arian saqarTvelos teritoriaze mcxovrebi qalebi da mamakacebs ar Camouvardebian samxedro xelovnebis codnaSi. qa- rTveli qalis xotbaa misioneris - , me-18 saukunis poloneli mwerlis da frangi mogzauris _ sain- tereso cnobebSic. IX-XI saukuneebis istoriul wyaroebSi, pales- tinaSi gvxvdeba qarTvel qalTa samoRvaweo kere- bi, sadac maT mier gadawerilma wignebma Cvenamde moaRwia. qarTulma xalxurma Semoqmedebam gmirobisa da Seupovrobis, TavisuflebisaTvis mebrZoli, mravali cnobili Tu ucnobi qarTveli qalis saxe Semogvi- naxa, romelTa Soris iyvnen sxvadasxva socialuri fenis warmomadgeneli qalebi. VII saukuneSi, arabebis Semosevis dros, arCil mefis qaliSvilis gmiroba, romelmac xazarTa me- fis colobas, samSoblos Ralatsa da mitove- bas darialis gzaze sikvdili arCia, qeTevanisa da gvancas wamebuli saxeebi, erekles droindeli glexi qalebis - maia wyneTelis, Tamar vaSlovne- lis da Tina wavkiselis mamacuri brZolebi, cxra Zma xerxeuliZis suliT maRali deda da sxvebi qarTveli qalis Tavdadebisa da samSoblos siy- varulis magaliTs gviCveneben. gadmocemiT, 1753 wels, mtris erT-erTi Semosevisas, mWadijvris cixeSi gamagrebul mecixovne qarTvelebsa da mters So- ris sastiki brZola gaCaRda. erTma qarTvelma moxucma qalma, romelic moklulebs patronobda, daWrilebs wylulebs uxvevda da medgrad ibrZo- da, cixis saTofurebidan mters sami winamZRoli moukla da saSualeba ar misca, cixe safarebis gamoyenebiT aeRoT. ,,erTman moxucma dedaTaganma, dauwva Svidi safa- ri, mitanili cixesa zeda da mokles igica mervesa safarsa zeda" - aRniSnavs . mecixovne qarTvelebs mefe Teimurazma da ereklem mouswro da sastikad daamarcxes Semoseuli mteri. 1772 wels, xunZaxis gamgebeli nursanbegi mra- valricxovani jariT sofel bodbes daeca da bev- ri adamiani daatyveva. maT Soris yofila ,,bod- beli dedakacis" saxeliT cnobili qalic, romlis mSvenebas erTi leki mxedari mouxiblavs da misi damorCilebac ucdia, magram qals moZalade leki- sTvis xanjali waurTmevia da mouklavs. Semdeg am sisxliani xanjliT dauvlia mTeli qiziyi da axlo- maxlo soflebisTvis lekTa TareSi ucnobebia. Tavad zaal andronikaSvils saCqarod Seukrebia rCeuli vaJkacebi, dasdevnebia mters, waurTmevia nadavli, tyveebi da dazaralebuli moTareSe mSobliuri mi- widan gauZevebia. es gadmocema moxsenebuli aqvs wignSi _ kaxeTSi ki, 1951 wels Cawerili gadmocema am faqtis sxva versias mogviTxrobs: ,,bodbeli dedakaci", romelsac qmar-Svili lekebma dauxoces, lekTa mTavars moswonebia da dahpirebia: Tu colad wamomyvebi dedoflad gagx- dio. ,,bodbeli dedakaci" daTanxmebula da moutyu- ebia, _ Sens xanjals Sevulocav da iseTi Zala eqneba, mkvdars rom gadausva, gaacocxlebs. Tu ginda, darwmunde, damkario. leki saswaulmoq- medi xanjlisa da lamazi qalis xelSi Cagdebas daxarbebula, daukravs dedakacisTvis xanjali da mouklavs. am gadmocemas safuZvlad udevs msoflio folk- lorSi gavrcelebuli legenda, romelsac mrava- li versia aqvs. yoveli maTganis wyaro ki aris am legendis aq moyvanili varianti kontimentaciis gziT dau- kavSirda bodbeli dedakacis saxels. qiziyelTa mamacur SemarTebas ukavSirdeba qeTevan andronikaSvilis gmiroba. xuTas marbiel lekTagan Semdgari razmi Tavs dasxmia qarTlidan Tbiliss mimaval qeTevan an- dronikaSvils, _ patara kaxis, erekle II-is rZals. mas gamyolad samasamde qarTveli xlebia. Rar- TiskarTan lekebs srola autexiaT. mxedarTufro- soba TviTon qeTevans ukisria, pirvelad masve aRumarTavs maxvili marbielTa winaaRmdeg da qa- rTvelebs ricxvWarbi mteri daumarcxebiaT. es ambavi TxzulebebSi aRweres . sofel qviSxeTTan, eqvsi kilometris daSorebiT, maRal, miuval adgilas, XVI saukuneSi agebul cixe-koSkSi xalxi lekTa Tavdasxmisagan Tavis da- sacavad ixizneboda. erTxel lekTa didi jgufi daesxa sofels. glexis qalma bulbulam saswrafod Seadgina damcvelTa razmi, mcire xniT moigeria lekTa ieriSi da xalxi didZali sanovagiT cixe-koSkSi daabinava. cixe-koSks saidumlo gvirabi hqonda, romliTac koSkSi sasmeli wyali Sedioda. bulbula Tavisi razmiT cixis qongurebidan uTvalTvalebda moax- loebul mters, romelic yovel Rones xmarobda, cixeSi mainc ver Sedioda; eZebda saidumlo gzas, wyalsadens, magram amaod... imedgacruebul lekebs wylis saTave ver aR- moeCinaT. bolos aseT xerxs mimarTes: saxedari daiWires, moawyures da cixe-koSkis garSemo ram- denjerme Semoatares im imediT, Tu sadme niadagSi wyalia, saxedari SeigrZnobs da gaCerdebao. asec moxda... niadagi gaTxares da wylis milebi amoyares. cixeSi Sexiznulebs uwylod gauWirdaT da iZu- lebuli gaxdnen, wylis saTavis aRsadgenad vinme gaegzavnaT. razmis meTauri bulbula gamovida cixe-koSkidan da malulad gaswia wylis saTa- visken. Casafrebulma lekebma qali Seipyres, cixeSi Sesasv- leli gzis swavleba mosTxoves da sicocxlis Senar- Cuneba aRuTqves. bulbulam moZaladeebs cixe-koSkamde misasvle- li Sori gza aswavla, TviTon ki saswrafod mivida wylis saTavesTan, gaaswora milebi da cixisken mokle gziT gaiqca. gaqceuli qali lekebma SeniSnes, gza gadauWres, bulbula lekTa brbos gauZalianda... uTanasworo brZolaSi gmiri mandilosani lekebma nakuwebad aqcies. mterma aiRo cixe-simagre, _ ambobs gadmocema, _ xalxi Seipyro da tyved waiyvana. gmiri qalis pativsacemad cixe-koSksa da sofels bulbula daerqva, romelic dRes bulbulis cixed aris cnobili. vin, an ra gvaris iyo gmiri qali, xalxuri sityviereba amaze arafers ambobs.

Transcript of xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba...

Page 1: xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba ...dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/149861/1/Literaturuli_Xashuri_2016_N3.pdf · farfara, grZeli, ganieri da dabali, gverdebSexsnili

xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba #3, 29 marti, samSabaTi, 2016 weli

codvaT dacemis dRidan - dRemde, samyaros, gvirgvinad qalis saocari misia adgas, - sicocx-lis aRmoceneba da gangrZoba. RvTiT moniWebu-li es metamorfoza _ dedamiwasaviT aRmoacenos Tesli keTili mxolod qals ZaluZs, amitomac aris erT arsSi gamTlianebuli da Semdeg gantot-vili mcnebani: deda-miwa, deda-kaci, deda-buneba, deda-samyaro, deda-azri, deda-burji, deda-ena, deda-eklesia... erTsul da erTxorc qmnilia sam-yarosa da adamians Soris yvelaze wrfeli da Seucnobeli, maradiuli saidumlo kavSiri, rome-lis saTave qaluri sawyisia...qali-satrfo, qali-coli, qali-deda, qali-da,

qali-poetis muza, keTilgoniereba, sulisa da sxe-ulis erToblivi mSveniereba, romelic dasabamidan didTa saqmeTa STagonebad da piriqiT, damangreve-ladac ki qceula.da nebismieri qveynis, mentalitetisa da cxovrebis

wesisagan damoukideblad, rac yvela qals saerTo niSniT axasiaTebs, - es is saocari Zalaa, romlis winaSe qeds nebismieri sulieri ixris.qarTveli qalis xateba gansakuTrebiT gamor-

Ceuli da Zvirfasia TiToeuli CvenganisTvis.saukuneTa manZilze, mZime gansacdelis Jams qveynis

Rirsebisa da damoukideblobis sadarajoze TavianT sityvas ambobdnen qarTveli qalebi. isini, ara mar-to, Tavdadebul, saxelovan lomgulebs uzrdidnen samSoblos, aramed xmaldaxmal, mterTan brZolac SeeZloT. bevri maTgani sazogado moRvawe, mwignobari, poeti Tu literaturuli saganZuris saukeTeso Sem-naxvelic iyo. qarTveli qalis gonierebis, silamazis, simamacisa da Tavdadebis Sesaxeb cnobebi SemounaxavT msoflios sxvadasxva literaturul wyaroebs. (es-qile, qsenofonti, straboni, diuma da sxvebi.)jer kidev, Cvens welTaRricxvamde, cnobili

berZeni tragikosi aRniSnavda qarTveli qalis mamacobis Sesaxeb. fi-losofosi Tavis gadmogvcems, Tu rogori SesaniSnavi mxedrebi da mSvild-is-ris saukeTeso mtyorcnelebi arian saqarTvelos teritoriaze mcxovrebi qalebi da mamakacebs ar Camouvardebian samxedro xelovnebis codnaSi. qa-rTveli qalis xotbaa misioneris -

, me-18 saukunis poloneli mwerlis da frangi mogzauris _ sain-

tereso cnobebSic. IX-XI saukuneebis istoriul wyaroebSi, pales-

tinaSi gvxvdeba qarTvel qalTa samoRvaweo kere-bi, sadac maT mier gadawerilma wignebma Cvenamde moaRwia.qarTulma xalxurma Semoqmedebam gmirobisa da

Seupovrobis, TavisuflebisaTvis mebrZoli, mravali cnobili Tu ucnobi qarTveli qalis saxe Semogvi-naxa, romelTa Soris iyvnen sxvadasxva socialuri fenis warmomadgeneli qalebi.

VII saukuneSi, arabebis Semosevis dros, arCil mefis qaliSvilis gmiroba, romelmac xazarTa me-fis colobas, samSoblos Ralatsa da mitove-bas darialis gzaze sikvdili arCia, qeTevanisa da gvancas wamebuli saxeebi, erekles droindeli glexi qalebis - maia wyneTelis, Tamar vaSlovne-lis da Tina wavkiselis mamacuri brZolebi, cxra Zma xerxeuliZis suliT maRali deda da sxvebi qarTveli qalis Tavdadebisa da samSoblos siy-varulis magaliTs gviCveneben.

gadmocemiT, 1753 wels, mtris erT-erTi Semosevisas, mWadijvris cixeSi gamagrebul mecixovne qarTvelebsa da mters So-ris sastiki brZola gaCaRda. erTma qarTvelma moxucma qalma, romelic moklulebs patronobda, daWrilebs wylulebs uxvevda da medgrad ibrZo-da, cixis saTofurebidan mters sami winamZRoli moukla da saSualeba ar misca, cixe safarebis gamoyenebiT aeRoT.,,erTman moxucma dedaTaganma, dauwva Svidi safa-

ri, mitanili cixesa zeda da mokles igica mervesa safarsa zeda" - aRniSnavs . mecixovne qarTvelebs mefe Teimurazma da ereklem mouswro da sastikad daamarcxes Semoseuli mteri.

1772 wels, xunZaxis gamgebeli nursanbegi mra-valricxovani jariT sofel bodbes daeca da bev-ri adamiani daatyveva. maT Soris yofila ,,bod-beli dedakacis" saxeliT cnobili qalic, romlis mSvenebas erTi leki mxedari mouxiblavs da misi damorCilebac ucdia, magram qals moZalade leki-sTvis xanjali waurTmevia da mouklavs. Semdeg am sisxliani xanjliT dauvlia mTeli qiziyi da axlo-maxlo soflebisTvis lekTa TareSi ucnobebia. Tavad zaal andronikaSvils saCqarod Seukrebia rCeuli vaJkacebi, dasdevnebia mters, waurTmevia nadavli, tyveebi da dazaralebuli moTareSe mSobliuri mi-widan gauZevebia.es gadmocema moxsenebuli aqvs

wignSi _ kaxeTSi ki, 1951 wels Cawerili gadmocema am faqtis sxva versias mogviTxrobs:,,bodbeli dedakaci", romelsac qmar-Svili

lekebma dauxoces, lekTa mTavars moswonebia da dahpirebia: Tu colad wamomyvebi dedoflad gagx-dio. ,,bodbeli dedakaci" daTanxmebula da moutyu-ebia, _ Sens xanjals Sevulocav da iseTi Zala eqneba, mkvdars rom gadausva, gaacocxlebs. Tu ginda, darwmunde, damkario. leki saswaulmoq-medi xanjlisa da lamazi qalis xelSi Cagdebas daxarbebula, daukravs dedakacisTvis xanjali da mouklavs. am gadmocemas safuZvlad udevs msoflio folk-

lorSi gavrcelebuli legenda, romelsac mrava-li versia aqvs. yoveli maTganis wyaro ki aris

am legendis aq moyvanili varianti kontimentaciis gziT dau-kavSirda bodbeli dedakacis saxels.

qiziyelTa mamacur SemarTebas ukavSirdeba qeTevan andronikaSvilis gmiroba.xuTas marbiel lekTagan Semdgari razmi Tavs

dasxmia qarTlidan Tbiliss mimaval qeTevan an-dronikaSvils, _ patara kaxis, erekle II-is rZals. mas gamyolad samasamde qarTveli xlebia. Rar-TiskarTan lekebs srola autexiaT. mxedarTufro-soba TviTon qeTevans ukisria, pirvelad masve aRumarTavs maxvili marbielTa winaaRmdeg da qa-rTvelebs ricxvWarbi mteri daumarcxebiaT.es ambavi TxzulebebSi aRweres

.

sofel qviSxeTTan, eqvsi kilometris daSorebiT, maRal, miuval adgilas, XVI saukuneSi agebul cixe-koSkSi xalxi lekTa Tavdasxmisagan Tavis da-sacavad ixizneboda.erTxel lekTa didi jgufi daesxa sofels.

glexis qalma bulbulam saswrafod Seadgina damcvelTa razmi, mcire xniT moigeria lekTa ieriSi da xalxi didZali sanovagiT cixe-koSkSi daabinava.cixe-koSks saidumlo gvirabi hqonda, romliTac

koSkSi sasmeli wyali Sedioda. bulbula Tavisi razmiT cixis qongurebidan uTvalTvalebda moax-loebul mters, romelic yovel Rones xmarobda, cixeSi mainc ver Sedioda; eZebda saidumlo gzas, wyalsadens, magram amaod...imedgacruebul lekebs wylis saTave ver aR-

moeCinaT. bolos aseT xerxs mimarTes: saxedari daiWires, moawyures da cixe-koSkis garSemo ram-denjerme Semoatares im imediT, Tu sadme niadagSi wyalia, saxedari SeigrZnobs da gaCerdebao.asec moxda...niadagi gaTxares da wylis milebi amoyares.cixeSi Sexiznulebs uwylod gauWirdaT da iZu-

lebuli gaxdnen, wylis saTavis aRsadgenad vinme gaegzavnaT. razmis meTauri bulbula gamovida cixe-koSkidan da malulad gaswia wylis saTa-visken.Casafrebulma lekebma qali Seipyres, cixeSi Sesasv-

leli gzis swavleba mosTxoves da sicocxlis Senar-Cuneba aRuTqves.bulbulam moZaladeebs cixe-koSkamde misasvle-

li Sori gza aswavla, TviTon ki saswrafod mivida wylis saTavesTan, gaaswora milebi da cixisken mokle gziT gaiqca.gaqceuli qali lekebma SeniSnes, gza gadauWres,

bulbula lekTa brbos gauZalianda... uTanasworo brZolaSi gmiri mandilosani lekebma nakuwebad aqcies.mterma aiRo cixe-simagre, _ ambobs gadmocema, _

xalxi Seipyro da tyved waiyvana.gmiri qalis pativsacemad cixe-koSksa da sofels

bulbula daerqva, romelic dRes bulbulis cixed aris cnobili. vin, an ra gvaris iyo gmiri qali, xalxuri

sityviereba amaze arafers ambobs.

Page 2: xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba ...dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/149861/1/Literaturuli_Xashuri_2016_N3.pdf · farfara, grZeli, ganieri da dabali, gverdebSexsnili

2 literaturyuli xaSuri 29 marti, 2016 weli

qarTvel qalTa erovnul tansacmels yovelTvis aRtace-baSi mohyavda mnaxveli, araerTi mogzauri da ucxoeli stumari aRfrTovanebula Cveni qalebis lazaTiani CacmulobiTa da kdema-mosilebiT...

Cvenamde moRweuli tansacmlis nimuSebis garda, qarTvel man-dilosanTa Cacmulobaze warmod-genas gvaZlevs Zveli qarTuli mxatvruli literaturis Sedevre-bi:

.qarTuli Cacmulobis Sesaxeb sain-

tereso masalas vpoulobT

. agreTve,

naS-romebSi, rac erTgvar warmodgenas gviqmnis qarTveli qalis darbais-luri da metad gemovnebiani Cac-ma-daxurvis Sesaxeb.

roca Zveli Tbilisis quCebSi qarTul tansacmelSi gamowyobili banovanni gamodiodnen, qalaqs si-

lamaze emateboda. sxvadasxva wodebis Tbilisel mandilosnebs sxvadasxva Rirebulebis tanisamosi ecvaT, magram maTi Cacmulobis erTiani forma mainc daculi iyo.

qalis ZiriTad Casacmels Seadgenda yurTmajiani, sartyel gulispiri-ani kaba, anda, rogorc kaxeTSi uwodebdnen, ,,weliani" kaba, Tavsaburavi, fexsacmeli, sacvali da zemodan Casacmeli tanisamosi.

kaba ori nawilisgan Sedgeboda: welqvedas (anu dabal tans) oTxi-xu-Ti naWrisgan keravdnen, igi koWebamde grZeli iyo, ganieri, ukan naoWasxmuli, boloSi mitklis ganieri qoba hqonda dadebuli. Tu kaba Txeli abreSumis iyo, mas mTlianad sarCuls udebdnen, rom tanze kar-gad mdgariyo.

tanze momdgari welzeda (anu ,,kanZoli") eqvsi naWrisgan Sedgeboda. kabis orive nawils ukan gadaakerebdnen, welqvedas gverdze dugmiT ikravdnen. ,,kanZolis" napirebi gulispiris Casadgmelad erTmaneTTan daSorebuli iyo.

saxelos qarTul kabas mxrisTavTan akerebdnen. iRliidan bolom-de is Sexsnili iyo da bolovdeboda samkuTxa naWriT, romelsac yoSi ewodeboda. saxelo majasTan, xelisgulis mxareze ikvreboda. Caxsnili mklavebidan moCanda ,,maja-farfara" saxelo, romelsac kabis Cacmamde icvamdnen. calke mzaddeboda gulispiri, romelic yelTan odnav amoW-rili iyo. sartyeli viwro qamrisa da kabis bolomde daSvebuli ori totisgan Sedgeboda. sartyelgulispiri erTiani naWrisa iyo _ xaverdis, an oqromkerdiTa da mZivebiT naqargi farCa-abreSumis. me-19 sauku-nis meore naxevridan damkvidrda lamazsaxiani yvaviliani abreSumis an moaris sartyel-gulispiri.

maRali wris mandilosnebi sakabed Zvirfas Sriala da mZime qsovilebs _ diba-stavras, zarbafTs, daraias (farCeuli), lars (abreSumi), oqsinons (oqroTnaqsovi xaverdi) iyenebdnen; Raribebi ki iaffasian qaSmirs, Salisa da CiTis kabebs atarebdnen.

gansakuTrebiT uxdebodaT qalebs Tavsaburavi, romelic Cixtikopis, leCaqis, baRdadis, Sublis qinZisTavis, Taviani qinZisTavebisa (leCaqisa da baRdadis dasamagreblad) da TavSlisgan Sedgeboda. Cixtas SreSwasmu-li qaRaldisgan amzadebdnen. misi wina nawili rkaliseburi iyo. ukana ki brtyeli da daqanebuli, rom Tavze morgebulad mdgariyo. mas gars akravdnen margalitiT mooWvils anda Sav xaverds. Tu Cixta sada iyo, Sublis Tavze ukeTebdnen Zvirfasi Tvalmargalitis egreTwodebul Sub-lis qinZisTavs. (miRebuli iyo wyvili, vertikalurad ganlagebuli Sub-lis qinZisTavi).

leCaqs keravdnen samkuTxa formiT, gamWvirvale TeTri qsovilisgan _ blondis, tulis, atlasis an talatanisgan. mas garSemo avlebdnen abreSumis ZafiT naqsovsa da oqromkerdiT naker foCs.

rogorc n. aleqsi-mesxiSvili aRwers, gasaTxovari qalebi, Tavze daxurvisas yels ar ifaravdnen, rasac ,,yelCeniT daburva" ewodebo-

da, gaTxovili qalebi ki, yels leCaqis erTi wveriT ifaravdnen. amas ,,yelxveviT daburva" erqva.

qarTveli mandilosnebi Cixtas rom daidgamdnen, leCaqis gadafarebam-de Cixtaze kops debdnen. (iribad aWril ferad abreSumis naWerSi axve-vdnen bambas da neknis simsxoze keravdnen). kopi Cixtis zemoTa napirs Signidan rkaliviT moedeboda. Cixtaze gadaxurul leCaqs qinZisTaviT kopze da Cixtis gverdze amagrebdnen. bolos ki, zemodan ixuravdnen Sav an ferad baRdads da masac qinZisTavebiT amagrebdnen. baRdads xmarobdnen mxolod sagareod. mgloviareebs ki, yovelTvis da yvelgan Savi baRda-di exuraT. Tavdaxurul qalebs welze ori nawnavi anu dalali eyaraT, loyebTan ki CamoSvebuli hqondaT kavebi.

fexze qalebi icvamdnen mestebs, qoSebs, flostebs, Custebs, maSias (quslebiani fexsacmeli) da Sinnaqsovi matylis an abreSumis windebs. axalgazrdebi umetesad ferad fexsacmels atarebdnen.

Sidasacvali Sedgeboda perangisa da wiTeli feris SeidiSisgan. sacvlebs ikeravdnen CiTisa da yumaSisgan (narmiseburi qsovili), perangi majeb-farfara, grZeli, ganieri da dabali, gverdebSexsnili iyo. SeidiSi Sar-valiviT ikereboda. igi zemodan ganieri iyo da masSi gayrili xonjariT (abreSumis an ubralod ZafiT moqsovili grZeli da napirebze foCebiani zoli) ikvreboda. SeidiSis totebi grZeli iyo da qvemoT viwrovdeboda. mis boloebs oqromkerdiT qargavdnen.

kabis qveS, qalebi zafxulSi TavTis an yumaSis, xolo zamTarSi da-bambul ,,iubkas" icvamdnen.

mandilosanTa zedsacmeli mravalnairi iyo. maT Soris, yvelaze la-mazi da moxdenili iyo zemodan Casacmeli qaTibi, romelic Sindisferi an alublisferi xaverdisgan ikereboda. welSi gamoyvanil zedsacmels mikerebuli hqonda ramdenime kalTisagan Semdgari naoWasxmuli qveda nawili. win mTlianad Caxsnili qaTibis saxeloebi majasTan ikvreboda. qaTibs, win, kalTebs garSemo da yoSis irgvliv bewvi hqonda movle-buli.

zemodan Casacmel Sav da Talxi feris usaxelo wamosasxams _ ,,tolo-mas" anu ,,talmas", metwilad, xanSiSesuli mandilosnebi atarebdnen.

sazafxulo zedsacmeli umTavresad Savi feris Txeli qsovilisgan ikereboda. misi sigrZe muxlebamde swvdeboda, beWebSi gamoyvanili iyo da saxeloebi ganieri hqonda. sayelos, wina guls da majebs mZivebiT an abreSum-oqromkerdiT qargavdnen.

erovnul tansacmelTan erTad, Tbilisel mandilosnebs sxvadasxva samkaulebic amSvenebda: qalebs gulze ekidaT oqros Zewkvi, jvriT. yelze _ margalitis ramdenime asxma. ikeTebdnen laliT, badaxSiT, ia-gundiT, firuziTa da sxva patiosani TvlebiT moWedil qinZisTavs, sayu-reebs, beWdebs, samajurebs, maniaks. (Tval-margalitiT Semkul sayelos)

erovnuli qarTuli kabis aRweriloba naTlad metyvelebs saqarT-velos dedaqalaqis maSindeli Cacmis did kulturaze da imazec, rom im droisaTvis, TbilisSi Wra-kervis SesaniSnavi xelosnebi da ostatebi yofilan.

saRamoTi Sveli gadameRoba, as weliwads maZebnia kvali,mTvared meqca, varskvlavebSi Setopa,mivdev elvis mogizgize xmaliT.salocavad qarTveloba meyofa,saficarad _ Seni Taflis Tvali!..uSenobiT guli damimiwdeba,devis mklavebs waerTmeva Zala,kvaldakarguls, fexi gadamicdeba,gavtydebi da momaSveleb dalals...mTis kaci var, xeli camde miwvdeba,qaris muxliT mogewevi, qalav...daviwvi da engursa vTxov, _ megobars,momasxuros mkerdze wminda wyali.Seni Suqi bnelSi gadameRoba,Rrubelzedac vnaxe Seni kvali.saamayod qarTveloba meyofa,saficavad _ Seni Taflis Tvali!

Page 3: xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba ...dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/149861/1/Literaturuli_Xashuri_2016_N3.pdf · farfara, grZeli, ganieri da dabali, gverdebSexsnili

legendis istoria

3literaturyuli xaSuri 29 marti, 2016 weli

,,qarTveli qaliSvilis cremlebis Sadrevans" liriuli is-toria udevs safuZvlad, romelmac Cvenamde xalxuri gadmo-cemiT moaRwia da, rac yvelaze mTavaria, igi qarTveli qalis ubadlo mSvenierebasTan aris dakavSirebuli.1750 wlis dasawyisSi, gulqvaobiTa da SeupovrobiT cnobili

krim girei yirimis mbrZanebeli gaxda. igi Tavs daesxa ukrainas, po-loneTs, saqarTvelosa da ruseTs, cecxliTa da maxviliT moevlina mezobel erebs. rogorc mematiane gadmogvcems, xani, erTTavad omebiT iyo garTuli. igi kmayofili maSin rCeboda, rodesac did davlasTan erTad, asobiT tyve qals wamoiyvanda da cixe-darbazSi Caketavda. rogorc TviTon ambobda, misi guli matyliT iyo dafaruli da amiT amayobda kidec._ qveynierebaze bevrnairi gulia, _ ambobda igi, _ guli

aris qvisac da rkinisac. qvis guli male daimsxvreva, xolo Tu rkinis guls miukakunebT, mis wkaruns gaigebT. magram aba, miukakuneT matylis guls? _ Tqven mxolod nel da yru ga-moZaxils igrZnobT, pasuxs ki ver gaigonebT. me miyvars aseTi gulis patroni!erTxelac, xanma TavisTan miiwvia mxedarTmTavrebi da

ubrZana:_ moiareT mTeli qveyniereba da iseTi qaliSvili moZeb-

neT, romelic Cems guls moalbobs, mzis sxiviviT SemoiWreba masSi da aaZgerebs mas. krim gireis nabrZanebi an unda Sesrulebuliyo, an yvelani

gawyvetiliyvnen... darbeva-awiokebaSi daxelovnebuli xanis erT-guli msaxurebi sxvadasxva mimarTulebiT daiZrnen ulamazesi qaliSvilis saZebrad.swored im xanebSi, saqarTveloSi, kolxeTis walkotSi izr-

deboda erT-erTi xanSiSesuli Tavadis keTilgonieri da kdema-mosili qaliSvili, saxelad mariami, romelic ded-mamis erTad-erTi nugeSi da imedi iyo. erT dRes, Tavadis ojaxi Soreuli mgzavrobisTvis amzadebda erTaderT sayvarel qaliSvils, romelic konstantinopolSi Tavis biZasTan midioda. biZa cnobili kaci iyo da iqaur sazogadoebaSi didi pativiT sargeblobda.zRaprulad morTul gemze qaliSvils miacilebda gansakuTre-

buli amala, Tavadis yvelaze erTguli da rCeuli msaxurebiT.swored im dRes, rodesac krim gireim Tavisi razmebi

ulamazesi qaliSvilis mosaZebnad gagzavna, gemi saqarTvelos napirebs moswyda da gezi qaris mimarTulebiT aiRo. cis kabadonze Savma Rrublebma iwyes Tavmoyra. Zlierma qarma daglija gemis afrebi da anZebi daamsxvria. dazianebulma gem-ma CaZirva iwyo. daRupva gardauvali iyo. mezRvaurebs Seebra-laT mSvenieri asuli da naxevrad grZnobadakarguli, magrad miakres erT-erT anZas._ bedi lmobierebas gamoiCens misadmi, igi ar daiRupeba, _

Tqves maT....saSineli qariSxlis Semdeg zRvis talRebi alersiT

exebodnen evpatoriis napirebs. saucxoo da mziani dRe iyo. napirze meTevzeebi zRvaSi gasasvlelad emzadebodnen. xanSi Sesuli meTevze idga amaRlebul adgilze da zRvis sivrces gascqeroda. man monadiris TvaliT SeamCnia euli anZa, ro-melic nela uaxlovdeboda napirs. meTevzeebma igi napirze gamoitanes da gaocebulni darCnen, rodesac anZaze mikruli naxevrad grZnobadakarguli qaliSvili naxes. meTevzeebma mariami moasulieres.swored am dros, cxenebis fexTa Tqara-TquriT, meTevzeTa

ubanSi SemoiWrnen krim gireis razmis kacebi. mariamis silamaziT moxiblulebma meTevzeebi gafantes da datyvevebuli asuli baRCisarais Soreul gzas gauyenes.

***krim girei sasaxlis sazafxulo xeivanSi ijda da isvenebda,

rodesac misma xelqveiTebma moedanze TeTrmandiliani qaliSvili Semoiyvanes. da roca mandili axades, xani saxtad darCa, Tvalis moSoreba veRar moaxerxa, TiTqos gaSeSda. qals silamazem ise moxibla krim girei, rom igi Zlivs-ZlivobiT wamodga, misken gaemarTa da xelebgawvdilma, aTrTolebuli xmiT SesZaxa:_ diliara bikeC!! (mSveniero qaliSvilo).krim gireis gagiJebiT Seuyvarda mariami, magram axalgazrda

qali misadmi TanagrZnobiT ar ganewyo. ijda gamoketil oTaxSi

da dakargul Tavisuflebaze, mSvenier saqarTveloze, sayvarel mSoblebze qviTinebda. Tavisuflebis motrfiale qarTvelma qaliSvilma ver gauZlo xanis tyveobaSi yofnas da gminvasa da tirilSi suli ganuteva. krim gireis karga xans egona, rom mis saTyvanebel diliars eZina. ,,igi xval ukve janmrTeli adgeba", _ fiqrobda xani.,,qveynis mbrZanebelo, sikvdilma gamogvacala xelidan

diliara bikeCi... is unda dakrZalo!" _ esmis mas viRacis yru xma.xani Smagdeba. aravis indobs, vinc ki mis oTaxs miuaxlovdeba.

sasaxleSi myudroeba dairRva. diliara bikeCi sarecelze ganis-venebs.lamazad agebul mavzoleumSi asaflaveben xanis sayvarel

cols. krim gireis mwuxareba didxans grZeldeba. qveynis mbrZanebeli tiris mTel dReebs, kvireebs, Tveebs. bolos, TavisTan ixmobs cnobil xelosan omars: _ Semomxede, ras davemsgavse! xom xedav, me vtiri... Sen

unda aago iseTi Sadrevani, romelic CemsaviT acremldeba, CemsaviT itirebs, itirebs ara mTel dReebs, kvireebs, aramed aTeul wlobiT, saukuneobiT. gesmis? Sen unda aago Sadre-vani, romelic saukuneebis manZilze adamianebs gadascems Cemi mwuxarebis ambavs...omarma aago aseTi Sadrevani, romelsac ,,qarTveli qaliS-

vilis cremlebi" uwoda. es iyo 1764 wels. Sadrevanma gan-sakuTrebuli STabeWdileba moaxdina brwyinvale rus poetze _ aleqsandre puSkinze, romelmac SesaniSnavi leqsi miuZRvna ,,qarTveli qaliSvilis cremlebs".

***ulamazesi qarTveli nino

stambulis tyveTa bazarze uyidia da colad SeurTavs Siituri re-ligiis umaRles sasuliro pirs, _ Tavrizel mir-ferte-aRa-se-id-muStaids, romelsac meuR-lis TxovniT, Tbilisi aurCe-via sacxovreblad. samSobloSBi dabrunebul ninos sul eqvsi Tve ucocxlia. sayvareli meuRle muStaids saxlis win daukrZala-vs da saflavze uamravi wiTe-li vardi daurgavs. Semdeg ki SesaniSnavi baRi gauSenebia. baRs dRemde SemorCa damaarseblis - muStaidis saxeli.

is modioda quCaSi marto,iasamnebis veeba koniT,is iyo, albaT, viRacis satrfo,viRacis deda, viRacis coli...

is modioda rogorc RvTaebada siyvarulis wyaro ulevi,is modioda viT ukvdavebada iyo savse gazafxulebiT...

da roca qarma gaiSriala,Tan TeTri frTebis gahyva zmaneba,ase megona, guli ki ara,mkerdSi rekavdnen dedozarebi.

Page 4: xaSuris municipalitetis gazeT ,,xaSuris moambis” damateba ...dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/149861/1/Literaturuli_Xashuri_2016_N3.pdf · farfara, grZeli, ganieri da dabali, gverdebSexsnili

4 29 marti 2016 weliliteraturyuli xaSuri

redaqtori eka baqraZe

Cemo tariel, ukve ormoc welze metia, Seni poeziis, mamuliSvilo-bis, adamianobis, Seni didi Semoqmedebis Tayva-nismcemeli var da ufals madlobas vuxdi, rom maqvs bedniereba, axal-gazrdobis wlebidan, vyofili-yavi Sens

m e go b arT a Soris.

ar damaviwydeba Seni pirveli gamoCena qarTuli poeziis kabadonze... maSin Zalian axalgazrdebi viyaviT da maxsovs, jer kidev, Sens gacnobamde, rogor velodi yvela im gazeTsa da Jurnals, sadac Seni, _ sruliad gansakuTrebuli, mTis surneliT, silaRiTa da didi adamianuri siTboTi ganmsWvaluli leqsebi iqneboda dabeWdili.xar-iremiviT SemoiWra-o qarTul poeziaSi, _

amboben Senze... zusti Sedarebaa, Sens leqsebSi xSirad ismis xar-irmis bRavili, xasxasebs tye da balaxi, kamkamebs ca da xalisobs ialaRi. Sen is kaci xar, wyaros wyalSi mTebis na-

Jurs rom xedav da, siymawvileSive im siankares dawafebuli, dRemde modixar Seni sindis-namu-siani cxovrebiT. im mTebis Svili xar, maTsaviT Zlieri da mSobel miwaSi fesvgadgmuli, maT mier dalocvili da nakurTxi...

,,davewafe, viRacam beWebSi damtaca xeli,gavuZaliandi, Sevebi avixede,klde ayudebuliyo, Tvalebsveli...Semrcxva, muxlebSi Cavuvardi da veCurCulebi:,,Tqveni fexis nabansa vsvam, kargebo..."

alalia Senze qarTuli miwis madlic da alersic!sul mikvirda, axalgazrdobis wlebSi, ratom iyavi mudam

Tavmdabali da ubralo, rac dRemde SeinarCune, roca, mTel saqarTveloSi, erT-erT upirveles poetad xar aRarebuli. mere mivxvdi, _ maRalTa Tavmdabloba hqvia amas, da ra bed-nierebaa, rom aseTi didi Semoqmedi gyavs, romelic magaliTs iZleva imisa, Tu rogori unda iyos namdvili mwerali da xe-lovani.dRes, roca, ZiriTadad, sulieri faseulobebis ngreviskenaa

mimarTuli samyaros gulisTqma, rasac, savalalod, mxars ubams axalgazrda mweralTa nawili, vfiqrob, er-mac da bermac swored tariel xarxelauri-sa da mis Tanamoazre mweralTa xmas unda miayurados, radganac mesamSobloe kacis naazrevi Tu gadaarCens Cvens Seryvnil erovnul meobas. arada, jer kidev Wabuko-bisas, tarielma rogor maRalmxatvrulad amoTqva patrioti kacis gulis RaRadisi:,,ca, rogorc cxenma _ lagami, Sevxar,gza oqrosferiT movavaraye,samSoblov Cemo, poeti Sen xar,me _ Seni eniT molaparake..."samSoblos eniT molaparake Zmao tariel,

am striqonebis Semdeg Sen araerTi mar-galitiT gaamdidre Cveni mravalsaukunovani poezia, xolo cxovrebiT yvelas daudasture, rom Rirseuli kacis Rirseuli Semoqmedeba yovelgvar droze maRla dgas!bednieri var, rom axalgazrdobisas,

araerTxel warvmdgarvarT erTad msmene-lis winaSe, bednieri var, rom saqarTve-los, Seni saxiT, hyavs didi Semoqmedi da rogorc xaSuris samusiko skolaSi gamar-Tul Sens saRamoze gaJRerda _ xevisberi qarTuli poeziisa, Cveni Zvirfasi tariel xarxelauri. ,,gaicriceba saRamos bindi, vici, am diliT unda moTovlos...

vici, Cemi gza saiTac midis, Sen, saiT waxval, xmelo foTolo!.."

***qalia dila,miwa _ qali,saRamo _ qali...wvima qalia...yvelaferiqaliviT miyvars...da roca vinme Cemze ukeTadidebs dilas, _ase mgonia,me rom miyvars,marTmeven im qals.

***Sen Secdenili xar angelosi,mxrebze ciuri Suqi gayria,Sen Secdenili xar angelosi,magram, ratomRac, qals geZaxian...ucxos da cisfers brbo ver aitans,baRs gagiTelavs da agioxrebs.Sen gamogZerwa zecam mTvaridan,mTvaris taniT da mTvaris mimoxvriTda mogisaja mamris gaoflil,xarb, gaumaZRar sxeulTan iwve,Senc sasjels ixdi, Sors, mogalobeCitebis gundi mifrinavs mzisken.Sen TefSebs recxav, axureb Rumels,daxrul iataks xexav jagrisiT,rom daemsgavso ojaxze mzrunvelda mofusfuse diasaxlisebs...mere Sli logins, asworeb baliSs,wvebi alersis macduri niRbiTda bednieri gexveva qmari,qmarma ra icis, rom sasjels ixdi...

***

gind, amoZveri jinis boTlidan,

ginda, mRerode, ginda, buqnavde,

qals ras gaugeb - ar Segiyvarebs,

gind, moefero, ginda, tuqsavde.

ra dro gasula leRvis foTlidan,

leRvis foTlidan - wavis qurqamde!..

da - pirveli qarTveli despani qalebi, - ori ,,sapatio dio-fali", romlebmac Tamar mefes meamboxeebi Se-mouriges;

_ me-19 saukunis pirveli qarTveli Jurnalisti qali;

_ pirveli alpinisti qarT-veli qali, romelmac 1928 wels miiRo monawileoba eqspediciaSi da myinvarwveri daipyro;

_ pirveli qarTveli mfri-navi qali;

_ pirveli qarTveli mevioline qali;

_ pirveli qarTveli re-Jisori qali.

tariel xarxelauri xaSurSi