สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา การท า Visual treatment objective (VTOการ) โดยคอมพวเตอร (Part 1) 1

Rare Adm. Dr. Med. Dent. Jatuporn Bukkavesa BSc. DDS. Kieferorthopadie(Munich),

การแกไขฟนหมน 11 ชนกานต จนดาโรจนกล สารยดตดทางทนตกรรมจดฟน 15

ทพยจฑา พรเลศธนพงษ การวเคราะหแบบจ าลองฟนดวยโปรแกรมเพาเวอรพอย 21 (Microsoft Powerpoint)

พรชย ไกรสทธกล ความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล 29 คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยราชภฏชยภม อณญญา ลาลน พรภทรา แสนเหลา ฐานดา สมขนต ร.อ.กตตพงษ พลทพย ทกษะการรดจทลของบคลากรสาธารณสขในยค Thailand 4.0 (ยคดจทล) 35 ฐาวร ขนส าโรง การศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและการปฏบตงานจรง 48 ของเจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข

ภาณมาส สขแกว ณฐชยา เปลยนแปลงศร

ดร.นพมาส เครอสวรรณ พระ ดเลศ

ความรอบรดานสขภาพ : เปาหมายหนงของการปฏรปประเทศไทย 56 ดานสาธารณสขและสงแวดลอม รองศาสตราจารย ดร.ประภาเพญ สวรรณ

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา การศกษาการด าเนนงานสรางสขภาพด วถพทธ ในการปองกน 67 และแกไขปญหาโรคเรอรง อ าเภอพรานกระตาย จงหวดก าแพงเพชร

รองศาสตราจารย ดร.สรย จนทรโมล

ปจจยทสงผลตอการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมคร 75 สาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ศรกญญา ฤทธแปลก ปจจยทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา 87 ของผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร สายฝน ตนตะโยธน

สมชาต สนสข สภกร คงไชย อจฉรา สวรรณเรองศร

ความร ทศนคต และพฤตกรรมการใชยาแกปวดในเกษตรกรบานนอยพฒนา 97 ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรกรสมบรณ จงหวดชยภม สทธกาญจน มงขนทด

อรอมา ปดทม สนสา ศรหาวฒน รตนาพร ทาพลคอ สน ศรคณ

ปจจยทมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยน 106 อเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวดสพรรณบร วไลพร ไกรเทพ สกญญา ตงวงค

สายฝน ตนตะโยธน อาจารยเฉลมชย เพาะบญ

ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกระตาย 118 วรกาญจน บญเหาะ

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา การศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาเครองหมายจราจร 121 บนผวทาง (เสนจราจร) กรณศกษา ทางหลวงชนบทในจงหวดกาญจนบร รตกา โพธศรทอง เครองบดกะลามะพราวควบคมดวยไมโครคอนโทรลเลอร 130

วระกร วนทอง

รปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะ 141 ส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ผชวยศาสตราจารยปาณสมกญ เจมพพฒน การพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษตาก 152 ประสน โสภณบญ การกาวเขาสสงคมผสงอายของไทยทสงผลตอคานยมทางการศกษา 162 ในระดบอดมศกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.จรสพงศ คลงกรณ ตามรอยศาสตรพระราชา เพอการทองเทยวทยงยน 170 พรเพญ เพชรสขศร การตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน 177 อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท ภวนย เพชรไปร กระบวนการแกไข บ าบด ฟนฟ และการปองกนการกระท าความผดซ า 184 ของเดกและเยาวชนเพอการพฒนาสงคมไทยอยางยงยน สบพงศ สขสม ปญหาอปสรรคทสงผลกระทบตอการบรหารงานของ 194 ศนยไทใหญศกษาวทยาลยชมชนแมฮองสอน อนนต เกตวงศ

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา

การประเมนราคาสนเชอรถโดยระบบฐานขอมล 202 จนดา ทบทมด พรยา สายบวทอง จนตนา จนทบรณ สมใจ ตรขนธ นงคราญ ตานะเศรษฐ ดร.กลกมญ เถอนเหมอน

จราพร คนชง การทองเทยวเชงอนรกษกบประเพณทองถน : กรณประเพณปอยสางลอง 212 (บวชลกแกว) จงหวดแมฮองสอน

ดร.หยฟาง แซฟาง

การพฒนาทนมนษยตามแนวคดสมรรถนะ : 219 Competency Based Human Capital Development ตรเนตร ตนตระกล ระบบจองหองประชมออนไลน 230 นรนช เนองวง

วราราช ชอด จนตาภา บงอไร อาภาภรณ พงศศวะสถต สภทรา สวรรณตานนนท ชวลต เกตมงคลสทธ

การสรางสรรคงานโฆษณาในสอ YouTube ใหดงดดความสนใจ 240 ในการตลาดยคดจทล พรพจน ยอดยง

นนทภรณ บญจงเจรญรตน

แนวทางการบรหารความเสยงของธรกจพาณชยอเลกทรอนกส 252 ส าหรบวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม อนนตพร วงศค า

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา

การพฒนาระบบเบกสนคาออนไลน 263 อนนตพร วงศค า

ศภเกยรต ศรวโรจน กนกวรรณ อวมค า ก าไร ศรบญเพง สรพงษ พนทรพย รงทพย กลวงศ พฤหส ปานรตน

โมเดลความสมพนธเชงสาเหตระหวางการสอสารการตลาดเชงบรณาการ 271 คณภาพบรการ และความภกดของลกคา กรณศกษา : ลกคาสายการบนตนทนต า เสนทางในประเทศของสนามบนนานาชาต หาดใหญ อนวต สงสม การสงเคราะหกรอบและตวบงชคณคาส าหรบหลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต 281 ของสถาบนอดมศกษาไทยตามแนวคดหวงโซคณคาและดชนชวดแบบสมดล

ดร.กฤษณะ บหลน

การพฒนาชมชนแหงการเรยนรดวยกรอบความคดทพฒนาได (Growth mindset) : 293 ความเชอวาทกคนมความสามารถและศกยภาพทจะเรยนรได

ดร.จราภรณ สภสงห

การบรหารแบบมสวนรวม 301 นษฐวด จรโรจนภญโญ ยทธศาสตรการพฒนาโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดส านกงานเขต 312 พนทการศกษาประถมศกษาก าแพงเพชรเขต 1 และ 2

ดร.สมเกยรต บญรอด

บรรยากาศทท างาน 325 เดน ชะเนตยง

สารบญ ชอเรอง/ชอผวจย หนา การจดกจกรรมตามแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตอทกษะการคด 330 ของเดกปฐมวยโรงเรยนสาธต มหาวทยาลยราชภฏชยภม นชจรย มวงอย การนเทศภายในโรงเรยน 340 ประณต วบลยประพนธ การสงเสรมการอานของประเทศไทย และแผนแมบทสงเสรมวฒนธรรมการอาน 348 สสงคมแหงการเรยนรของไทย พ.ศ.2560-2564

ผศ.ดร.ปนณชา อตตมะเวทน

การเปลยนแปลงการบรหารการศกษาในศตวรรษท 21 357 รองศาสตราจารย ดร.สนตชย พลสวสด

รปแบบการบรหารจดการอาชวศกษารองรบการพฒนาระเบยงเศรษฐกจ 368 ภาคตะวนออกจงหวดชลบร : กรณศกษาวทยาลยเทคโนโลยชลบร วไลลกษณ แกวจนดา

การเปรยบเทยบองคประกอบ และคณภาพ ของน านมแพะดบ 380 ระหวางรดดวยมอและรดดวยเครองรดนม จรพร บญลอม การศกษาการลดกลนในนมแพะโดยใชเครองระเหยแบบหมน 384 จรพร บญลอม การตรวจสอบการปลอมปนนมโคในนมแพะโดยเทคนค PCR 389 จรพร บญลอม การจดระบบบรการสขภาพปฐมภมในเขตเมองกรณศกษา 393 พนทกรงเทพมหานคร 2560 นพ.สรนทร กเจรญประสทธ

ศ.(วฒคณ)นพ.พรเทพ ศรวนารงสรรค

สารบญ

ชอเรอง/ชอผวจย หนา

แนวทางในการควบคมผลตภณฑยาสบและคมครองสขภาพ 401 ผไมสบบหรกรณศกษา : พนทกรงเทพมหานคร 2560

พญ.ศรศร ศรวนารงสรรค ศ. (วฒคณ) นพ.พรเทพ ศรวนารงสรรค

Pain relieved action of vitamin B6 on formalin test in rat 408 นพ. ณฐ เธยรสคนธ ไอลดดา แกวมะ

415 A STUDY OF DENTISTRY STUDENTS’ LEARNING STRATEGIES IN ENGLISH LANGUAGE AT WESTERN UNIVERSITY KANCHANABURI

AVM. Orapin Klaitabtim Ms. Charlotte Amalie A. Yuson Mr. Mark Erren C. Yuson

ปจจยทมอทธพลทมตอพฤตกรรมการดแลสขภาพของผสงอาย ในจงหวดตาก ดร.ขวญสมาณา พณราช

รศ.สมณฑา สทธพงซสกล

ผศ.ศรสรางค พฒธนานรกษ

ผศ.อญชล นวลคลาย

อาจารยสรวลย วรอรณ

430

พยาบาลและผดงครรภกบการนากราฟดแลการคลอดไปใช จารศร กลศรปญโญ

441

วยรนตงครรภ:จดเปลยนททาทาย

จารศร กลศรปญโญ

448

การพฒนารปแบบผดแลผสงอายอยางมจตสาธารณะ

ดร.ขวญสมาณา พณราช

รศ.สมณฑา สทธพงซสกล

ผศ.ศรสรางค พฒธนานรกษ

ผศ.อญชล นวลคลาย

อาจารยสรวลย วรอณ

455

การท า Visual treatment objective (VTOการ) โดยคอมพวเตอร (Part 1)

Visual treatment objective by computerize

Rare Adm. Dr. Med. Dent. Jatuporn Bukkavesa BSc. DDS. Kieferorthopadie(Munich), Thai board in orthodontic WTU orthodontic department.

บทคดยอ เนองจากการวเคราะหเพอจะไดขอมลเกยวกบคนไขจดฟนใชเวลามากและจะตองเกยวของกบแลปมากจง

ท าใหเสยเวลาในการประมวลผล และท าใหวเคราะหไมไดทนท ท าใหการบอกแผนการรกษาคนไขท าไดชา ปจจบนจงมการน าคอมพวเตอรมาใชวเคราะหขอมล เพอลดขนตอนในแลป ท าใหสามารถบอกแผนการ

รกษาคนไขไดเรวขนมาก

ค าส าคญ : การวางแผนการรกษาคนไขจดฟนโดยคอมพวเตอร

Abstract By using computer , We can express all we think about orthodontic treatment

planning so easy for all patients. Included before treatment , during treatment and the end of the treatment by visualize presentation.

Keyword : VTO,orthodontic diagnosis and planning , computer template , media presentation

บทน า การทจะพยายามใหคนไขเขาใจแผนการรกษา ในสมยกอนจะตองใชจนตนาการเพออธบายคนไขใหเขาใจ

แตในปจจบน เราสามารถใชคอมพวเตอร เพอแสดงกระบวนการรกษาตงแตตนจนจบ ดวยความรวดเรวและแมนย า อกทงยงสามารถแสดงเมอสนสดการรกษาเพอเปนตวชวยในการตดสนใจในการรบการรกษาไดงายขน

วตถประสงค 1. เพอเปนตวอยางใหทนตแพทยสามารถน าไปประยกตการวางแผนการรกษาทางการจดฟน2. เพอใหคนไขเขาใจแผนการรกษาไดงายขน3. เพอประเมณผลการรกษา ทกๆ6 เดอนวาเปนไปตามแผนการรกษาหรอไม

1

การวางแผนการรกษาในอดต (ป 1970-1980) ในสมยกอนเมอเรา ถาย เอกสเรย และ พมพปาก การประเมนผล และการวางแผนการรกษา เราตอง สงขอมลไปตางประเทศเพอใหไดผลลพธกลบมา ตองใชเวลานาน ท าใหกระบวนการรกษาเปนไปไดชา การเสนอแผนการรกษาใหคนไขทราบท าไดชา เพราะกวาจะไดผลวเคราะห จากตางประเทศ ปจจบนมการพฒนาแบบกาวกระโดด สามารถน าเทคโนโลยมาประมวลใชในชวตประจ าวนของทนตแพทยไดงายขน เชนการวางแผนการรกษาจากภาพถายรงส cepharograph , postero anterior view , orthopantomography หรอแมแตใน โมเดล เราสามารถน า รปจ าลองแบบฟนไปแทนทเพอจะแสดงผลการรกษา กอนท า ระหวางท า และ เมอส าเรจการรกษา อกทงยงสามารถ คาดเดาการเจรญเตบโตของขากรรไกร กระดก และฟน ได(คาดเดาตงแต 2>10 ป)

2

ตวอยางแบบจ าลองฟน ส าหรบ โมเดล และชองปาก

ตวอยาง รปแบบจ าลองฟน ส าหรบ Orthopantomograph

ตวอยาง รปแบบจ าลองฟน ส าหรบ Postero-anterior View

ตวอยาง รปแบบจ าลองฟน ส าหรบ lateral cephalograph

ดวยความอนเคราะหรปแบบจ าลองฟน จาก ทพ. รงส ถาวรงกร ท.บ.ท 2604 ตวอยางการน า รปแบบจ าลองไปใช

`

6

` `

Using Computer for Orthodontic Treatment Planning Material conclusion

- Computer and Powerpoint program (2017) - Template of tooth and structure - Orthodontic Data’s patient (X-ray, model, photo)

Methods conclusion - X-ray 2 dimension 3 films

1) Frontal view (Antero-posterior) 2) Lateral view (Cephalography) 3) Tooth panoramic view (Orthopantomograph)

For evaluation 1) Before treatment 2) VTO ( 2 years to 10 years of age) aim of treatment in 2 years or in 10 years

= “Beginning with the end in mind” 3) Final treatment

XXi

Before treatment, VTO and final treatment using for evaluate a) All changes between before treatment and final treatment b) All changes between VTO and final treatment

Result I - ผลทไดจากการเลอนฟนไปส final treatment by imagination นน การกระท าใน model จะไดเปน

ประโยชน เพอดการเปลยนแปลงในแนว “Top View Dimension Setup”สามารถแสดงการแกไขการรกษาฟนทซอนเกในทกรปแบบ จนฟนหลงเรยงเปนระเบยบเรยบรอย (Model Setup)

a. ในธรรมชาตจรงๆ ถาฟนเรยงเรยบรอยแลวใชเนอทเทาใด (เฉพาะฟนบนและฟนลาง) b. ในการรกษา ถามความผดปกตของฟน และกระดกขากรรไกรรวมกน ถาจะใหใชงานไดตองใชเนอทเพม

อกเทาใด รวมทง a & b กจะเหนไดวาในตอนจบของการรกษาฟนทงระบบควรจะไปวางอย ณ บรเวณใดใน

ขากรรไกรและฟนบนสบกบฟนลางอยางไร II - ผลลพธจาก “Frontal View Set up Dimension” จะตรวจเพอรกษา ในกรณทใบหนาไมสมมาตร

(Asymmetry),การเอยงของการสบฟน เปนตน เพอปนประโยชนในการจดฟน ส าหรบการผาตดขากรรไกร (โดยการเปลยนแปลงโครงสรางของกระดกใบหนา)

III - ผลลพธจาก “Lateral View Set upDimension”จะเกดประโยชน จากการด VTO เพอ ฟนบน :ใชก าหนดวตถประสงคในการรกษาโดยการ set up profile ลวงหนาจากการset smile line

และ smile arc ฟนลาง : ใชก าหนด Mechanicในการรกษาโดยดจากการ set up ฟนลางใหอยกงกลาง symphysis การevaluateการรกษาดวยการจดฟน โดยใช VTO นน ควรจะ evaluate ทกๆ 6 เดอน เพอเปน “แผน

ท” ในการเดนทางสเปาหมายตามวตถประสงคโดยใช Mechanic ตามประสบการณของทนตแพทย จดฟนนนๆ (=เขมทศ) นนเอง

การตรวจประเมนทก 6 เดอนนน กระท าไดโดยเอา VTO มา Superimpositionกบ X-ray Cephalograph หลงการรกษาแลว กจะตรวจสอบไดวาควรจะด าเนนการรกษาตออยางไร?กบทงยงตรวจสอบกบfinal Treatment ไดอกดวย แสดงวา การ imagination ตงแตตนนนถกตองกเปอรเซนตกบตอนจบการรกษา

ถาพลาด 20–30% ตองสรปใหไดวามผลจากปจจยอะไร (เพอเตรยมแกไข Mechanic ใน case ตอไป) สวนการเปรยบเทยบ Before และ Final Treamentนน เปนการแสดงการเลยนแปลงตามจรง วาการ

รกษาใน case นนๆจะด าเนนการรกษาซ าๆแบบเดมไดหรอไมอยางไร? IV - ผลลพธ จาก “Tooth Panoramic View Set up Dimension”จะเปนประโยชน ในการ

presentation ใหผปวยเหนไดชดเจนวาถอนซใด,เลอนฟนอยางไร,ตงฟนเชนไร ใช Mechanic แบบใด ในแบบม movement ชดเจน (มภาพเคลอนไหวประกอบ)

VTO - กวางแผนลวงหนา กบสาขาอนๆได เชน ทนตกรรมประดษฐ ปรทนตวทยา ฯลฯ

9

สรป อาจจะมปจจยหลายอยางทท าใหผลสรปไมไดเปนตามการวางแผนทงหมด เชน ฝมอทนตแพทย การใหแรงในการรกษา ความรวมมอของคนไข แตโดยรวมผลการรกษา คอยขางไปในทางทวางแผนไว สดทายตองประเมนผลการรกษาทก 6 เดอน ดงนนเมอมเทคโนโลยทนสมยขน ท าใหการรกษาเปนไปไดอยางรวดเรวขนและสามารถอธบายคนไขใหเขาใจกระบวนการรกษาไดงายขน สมกบค าพดทวา Begin with the end in mind ท าใหคนไขเขาใจภาพไดโดยไมตองจนตนาการ อางอง Prediction , planning construction and mechanics Vol.1 , Dr. Robert M. Rickettes D.D.S, M.S. , NMD

,1998 Prediction , planning construction and mechanics Vol.2 , Dr. Robert M. Rickettes D.D.S, M.S. , NMD

,1998 Provocations and perceptions in cranio-facial orthopedics Vol.1 , Dr. Robert M. Rickettes D.D.S,

M.S. , NMD ,1998 Provocations and perceptions in cranio-facial orthopedics Vol.2 , Dr. Robert M. Rickettes D.D.S,

M.S. , NMD ,1998

10

การแกไขฟนหมน Rotation tooth correction ผวจย ชนกานต จนดาโรจนกล

คณะทนตแพทยศาสตร สาขาทนตกรรมจดฟน มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ

ฟนหมน ลกษณะคอการทฟนบดหรอหมนออกจากแนวแกนฟนเดมในแนวลนใกลกลางหรอไกลกลาง สาเหตของการเกดฟนหมนขนอยกบหลายปจจยและการรกษาฟนหมนขนอยกบระดบความรนแรงของการหมนของฟน ฟนหมนทไดรบการรกษาแลว มโอกาสทจะคนกลบสต าแหนงเดมไดงาย ดงนนการคงสภาพฟนภายหลงการรกษาอยางถกวธเปนขนตอนทมความส าคญอยางมากทางทนตกรรมจดฟน ค าส าคญ : ฟนหมน, การรกษาทางทนตกรรมจดฟน, การคงสภาพฟน Abstract

Tooth rotation, is defined as mesiolingual or distolingual intraalveolar displacement of the tooth around its longitudinal axis. Tooth rotation has multifactor causes and the treatment in each case is depend on severity of rotation. After treatment, rotated tooth has high rate of relapse, the maintenance phase with proper technique is also an important treatment phase for orthodontic therapy.

Keywords : Tooth rotation, Orthodontic therapy, Maintenance phase

ฟนหมน (Tooth rotation) คอฟนทมการบดหมนในทศทาง mesiolingual หรอ distolingual โดยบดหมนรอบแนวแกนฟน (longitudinal axis)1 อตราการเกดฟนหมนพบประมาณ 2.1-5.1% ของจ านวนประชากร2

สาเหตของฟนหมนนนสามารถเกดไดจากหลายปจจย2 ดงน 1. ปากแหวงและเพดานโหว 2. การไดรบอบตเหต (trauma) บรเวณ premaxilla ท าใหมการเคลอนของหนอฟน 3. การเกดพยาธสภาพ ทเกดบรเวณขางเคยงแลวสงผลตอการขนของฟน เชน cyst, tumor ซง

นอกจากจะท าใหฟนขนผดจากแนวทควรเปนแลว ยงอาจจะท าใหรากฟนผดรป (dilacerations) รากละลาย (root resorption) หรอพยาธสภาพขวางการขนของฟนซนนๆ

4. ฟนน านมหลดชาการก าหนด ท าใหฟนแทไมสามารถขนมาตรงตามต าแหนงทควรจะเปน 5. ล าดบการขนของฟนทผดจากปกต หรอฟนแทขนชาการปกต ท าใหชองวางนอยลง สงผลใหฟนทขน

ล าดบสดทายมกจะขนนอกแนวการเรยงตวปกตและฟนหมนได 6. ฟนเกน (supernumerary tooth) มกพบทขากรรไกรบนบนระหวางฟนตดซท 1 เรยกวา Mesiodens

ซงการขนของฟนเกนนอาจท าใหฟนตดซท 1 ทขนมาภายหลงเกดการบดหมนผดจากต าแหนงทควรจะเปน 7. การไดรบแรงทไมสมดล แรงจากรมฝปาก, ลน, หรอนสยทเกยวของกบชองปากทผดปกต 8. ขากรรไกรไมมทเพยงพอส าหรบการขนของฟน

11

การรกษาฟนหมนควรใชแรงทเหมาะสมเพอปองกนอนตราบทจะเกดขนกบฟนและเนอเยอรอบปรากฟน โดยขนาดของแรงทแนะน านนประมาณ 35-60 กรม1 ซงสามารถใชแรงได 2 ลกษณะ คอ

1. ใชแรงเดยวในการเคลอนฟนซงจะท าใหเกดการเคลอนฟนแบบ rotate รวมกบ translate หรอ couple force

2. ใชแรงสองแรงทมขนาดเทากน ใหแรงนนกระท าทศทางตรงขามกน ซงจะท าใหเกดการเคลอนฟนแบบ rotate เพยงอยางเดยว

เครองมอทใชในการแกไขฟนหมน5 มดงตอไปน

1. Removable Appliance

ตวอยางเชน การใช labial bow รวมกบ Z- spring หรอ double cantilever spring1 ใชในกรณทฟนหมนนนหมนผดจากแนวสวนโคงฟนไมมาก

2. Semifixed Appliance ตวอยางเชน การใช Whip Appliance แกไขฟนเขยวหมน3

3. Fixed Appliance4,5 เชน

1) NiTi archwire ใสเขาไปใน bracket slot ของฟนทเราตองการแกไขฟนหมน โดยอาศยคณสมบต superelastic ของลวด NiTi ซงจะคนรปหลงจากไดรบแรงกระท า

2) Rotating wedge ซงท าหนาทเปน fulcrum ระหวางลวดกบ bracket

12

3) Rotating spring ใน bracket ทม vertical slot ซงมใชเปนปกตในเครองมอ Begg technique

4) Palatal/Lingual attachments รวมกบ elastic chain ใช couple force ในการเคลอนฟน

5) Ligature rotation tie มดเขากบ Palatal/Lingual attachments แลวผาดผาน

interproximal เพอไปยดกบ arch wire โดยอาศย couple force ในการเคลอนฟน

6) Wire bending โดยการดดลวดและ loop เพอน ามาใชแกไขฟนบดหมนและเปนการลด

ผลกระทบตอฟนขางเคยง รปรางของลวดและ loop จะขนอยกบต าแหนงทตองการใหฟนเคลอน 7) Overlay technique เปนการน าลวดทมขนาดเลกและม flexibility สงเพยงพอทจะ

สามารถ ใสเขาไปในbracket ของฟนทตองการบดหมนได โดยจะใสซอนกบ main arch โดยจะไมใส main arch ในฟนทบด เหมาะส าหรบฟนทมการบดหมนขอนขางมาก

8) Toe-in หรอ Toe-out bend ในการแกไขฟนกรามบดหมน 9) Transpalatal arch (TPA) ใชลวด stainless steel ขนาด 0.8-0.9 mm. moment ทได

จะขนอยกบการ design และการ activate เครองมอ

ฟนทไดรบการแกไขฟนหมนแลวนน พบวาการ relapse จะเกดขนหลงจากถอดเครองมอภายใน 5 ชวโมง การแกไขฟนหมนนนมการ relapse ไดงายทสด เนองจาก supracrestal fiber จะตองใชเวลาในการ remodel หลงจากถอดเครองมอ ใชเวลาถงเกอบ 1 ป โดยทนานกวา fiber อนๆ ทใชเวลาประมาณ 6 เดอน6 ดงนนการคงสภาพของฟนหมนทไดรบการแกไขแลวมความส าคญอยาง วธในการคงสภาพฟนหมนทไดรบการแกไขแลวสามารถท าไดโดย

1. Overcorrection คอการรกษาหรอเคลอนฟนใหมากกวาทตองการเพอชดเชยการ relapse เชนการใสลวดหรอยงคงใส elastic หลงจากแกไขฟนหมนแลว7

2. Retention period นานกวาปกต เชน การใช fixed retainer ภายหลงจดฟนเสรจ หรอการใส retainer ใหนานกวาปกต7

3. Circumferential supracrestal fiberotomy (CSF)6,7 การรกษาฟนทหมนพบวาภายหลงภายหลงการรกษา supracrestal fiber เปน fiber ส าคญในการดงรงใหฟนหมนกลบไปสแนวเดม ดงนนจงมการแนะน าใหท า Circumferential supracrestal fiberotomy ซงเปนการตดการยดเกาะ supracrestal fiber กบ cementum และท าใหเกดการ reorganize fiber ใหม วธนสามารถลดอตราการ relapse ไดถง 30% 8

นอกจากประเมนการรกษาและเลอกวธในการรกษาฟนทบดหมนใหเขาสแนวสวนโคงฟนแลวนน สงทส าคญอกสวนหนงนนคอการคงสภาพหลงการรกษาเพอปองกนการคนกลบของฟนทบดหมน หนงสออางอง 1. Proffit Wr, et al. Contemporary Orthodontics. 5th ed. Saint Lousi. 2013; 286-287, 596-597. 2. Jahanbin A. Correction of a severely rotated maxillary central incisor with the Whip device.

Saudi Dent J. 2010; 22: 41-44. 3. Begg. PR, Kesling PC. Begg orthodontic theory & technique, third edition. Phildapheia, WB

Saunders Co. 1977; 118 4. Thurow RC. Edgewise Orthodontics. 4th ed. Saint Louis: Mosby.1982; 234-277 5. Neeraj Hirpara, Sandhya Jain. Rapid Correction of Rotation with Modified Rotation Tie.

Journal of Orthodontics & Endodontics. 2015; 1: 1-3. 6. Edwards JG. A surgical procedure to eliminate rotational relapse. Am J Orthod. 1970;57:35-46 7. Reitan K. Principles of retention and avoidance of posttreatment relapse. Am J Orthod.

1969;55:776-90. 8. Maheaswari, et al. Transseptal bers - crosslinking convolutes: A review. International Journal

of Contemporary Dental and Medical Reviews. 2015: 1-5.

14

สารยดตดทางทนตกรรมจดฟน Bonding in orthodontics ผวจย ทพยจฑา พรเลศธนพงษ

คณะทนตแพทยศาสตร สาขาทนตกรรมจดฟน มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ

การใชสารยดตดทางทนตกรรมจดฟนนน เรมเปนทนยมมากขน และยงมสวนเกยวของในงานทนตกรรมจดฟน ซงสารยดตดในปจจบนนมมากมายหลายชนดในทองตลาด มกลไกการยดตด และวธการใชทแตกตางกน การยดตดอยางมประสทธภาพเปนปจจยทส าคญในการรกษาทาง ทนตกรรมจดฟน โดยคาความเขงแรงการยดตด ทเหมาะสมส าหรบการตดแบรคเกตควรจะเปนแบบกงถาวร คอสงพอทจะตานแรงจากการจดฟน และแรงบดเคยว การจะใชงานสารยดตดทาง ทนตกรรมจดฟนใหเกดผลส าเรจสงสดนน ทนตแพทยจงควรมความรความเขาใจในสาร ยดตดทาง ทนตกรรมจดฟนทจะใชเปนอยางดเพอใหเกดประสทธภาพในการท างานทเปนประโยชสงสด ค าส าคญ : สารยดตดทางทนตกรรมจดฟน, ความแขงแรงการยดตด, แบรคเกต Abstract

The boning systems is the important part of Orthodontics treatment. Nowaday, the dental adhensive is more popular in Orthodontics for alternative options to bond directly of the bracket to enamel structure. The decision of use should to concern the bonding properties such as bond strength, filler value, etc. The dentist should have a knowledge of indication of dental adhesives and bonding in Orthodontics for used to maximum effective in the operation.

Keywords : Bonding, Bond strength, Bracket,

การรกษาทนตกรรมจดฟนในปจจบน นยมเคลอนฟนโดยใหแรงผานเครองมอแบรกเกต และ ไดน าการใชสารยดตดมาใชในการยดตดระหวาง แบรกเกตกบผวเคลอบฟนและใหแรงผา เครองมอน ซงขอดของการใชสารยดตด คอใหความสวยงาม สามารถท าความสะอาดไดงายลดการระคายเคองตอ เหงอกและไมเกดชองระหวางฟน การใชสารยดตด อยางมประสทธภาพ เปนปจจยทส าคญในการรกษา ทางทนตกรรมจดฟน โดยคาความแขงแรงการยดตด ทเหมาะสม ส าหรบการตดแบรคเกตควรจะเปนแบบ กงถาวร คอสงพอทจะตานแรงจากการจดฟนและ แรงบดเคยวแตไมควรจะใชแรงมากเกนไปใน การทา สารยดตด ซงจะท าใหเกดความเสยหายตอพนผว ของฟน หรอวสดบรณะ โดยReynolds ในป 5791 ไดเสนอวาคาความแขงแรงการยดตดทเพยงพอ ตอ การใชงานทางคลนกส าหรบการยดแบรคเกตกบผว เคลอบฟน ควรมคาอยในชวง 6-8 MPa (เมกะปาสคาล) สารยดตดในปจจบนสามารถแบงได 2 ประเภท คอ Total etch adhesive bonding และ self etch adhesive bonding

15

1. Total etch adhesive bonding acid etching จะก าจดผวเคลอบฟน ซงจะท าใหพนผวมลกษณะเปนร และ fluid resins นจะแทรก

ซมเขาไปในรทเกดขนและสราง resin tag ขนมา ดงรปภาพท 1

รปภาพท 1 Total etch adhesive bonding 2. Self etch adhesive bonding

เปน minimal etching คอ ลดขนตอนการใชกรดกดและลางน า โดย active ingredient คอ methacrylated phosphoric acid ester ทจะไปละลายแคลเซยมออกจาก hydroxyapatite โดยแคลเซยมทถกละลายออกมา นนจะกอตวเกดเปน complex ซงจะไมเกยวของกบ primer polymerization โดยขณะทกรดกดทผว เคลอบฟนนน monomerจะแทรกตวลงใน enamel rods ในเวลาเดยวกน และทความลกทเทากนดวย ดงรปภาพท 2

รปภาพท 2 self etch adhesive bonding

16

ขนตอนการทาสารยดตดระหวางแบรคเกตกบผวเคลอบฟน ประกอบดวย 4 ขนตอนดงน 1. Cleaning 2. Enamel conditioning

2.1 Moisture control 2.2 Enamel pretreatment

3. Sealing 4. Bonding

4.1 Transfer 4.2 Positioning 4.3 Fitting 4.4 Removal of excess

1. Cleaning

คอการท าความสะอาดผวฟนดวย conventional pumice เพอก าจดplaque และ organic pellicle โดยการท าความสะอาดผวฟน เพอเพม wettability

รปภาพท 3 การท าความสะอาดผวฟน 2. Enamel conditioning แบงไดเปน

2.1 Moisture control การควบคม ความชน 2.2 Enamel pretreatment หลงขนตอน การควบคมความชน ทาconditioning solution or gelลงบนผวเคลอบฟน เปนเวลา 15-30 วนาท แลวลางออกและควบคมความชนอกครง (หากเกด การปนเปอนใหลางผวเคลอบฟนดวยสเปรยน า และ ใชกรดเปนเวลา 2-3 วนาท แลวลางน าออก) แลวเปาลมใหแหงจนผวฟนมลกษณะเปนฝาขาว (dull frosty appearance) ถาพบวาผวฟน ไมมลกษณะฝาขาวใหท าการ etching ใหม โดยacid etching ท าใหเกด mechanical retention โดยความเขมขนของกรดทแนะน าคอ 37% และใช เวลาทแนะน าคอ 15-90 วนาท

17

รปภาพท 4 การทากรดทผวเคลอบฟน 3. Sealing ทา primer

บางๆบนผวเคลอบฟนทผานการ etching แลว และเปาลมเบาๆเปนเวลา1-2 วนาท และตด แบรคเกตลงบนผวฟนทนทหลงจากทา primer ใน กรณทใช self-etching primer (รวมขน conditioning และprimer ไวในstepเดยว) มขนตอน การbond คอ ควบคมความชนทผวฟน,ทา self-etching primer ลงบนผวฟนแลวถ ประมาณ 3 วนาทแลวเปาลม

รปภาพท 5 การทาprimer 4. Bonding

4.1 Transfer วางแบรคเกตลงบนผวฟน 4.2 Positioning จดต าแหนงใหถกตองอย กงกลางฟนขนานแนวแกนฟนและระดบ ความสงท ถกตอง 4.3 Fitting กดbracket ใหแนบกบผวฟน 4.4 Removal of excess การก าจด adhesive สวนเกนออก เพอลดการระคายเคอง ตอเหงอก

ลดการสะสมคราบplaque และลดอตรา การเกดเหงอกอกเสบ

18

รปภาพท 6 การตดแบรคเกตลงบนผวฟน

ในการทจะท าใหเกดคาความแขงแรงการ ยดตดทด คอหลกเลยงการปนเปอน (contaminate) เลยงการขยบขณะท adhesive ก าลงแขงตวและใช adhesive ทมความแขงแรงปจจยทท าใหประสบ ความส าเรจในการยดตด (bond) ไดแก 1. Tooth surface and surface treatment

คอการท าใหผวฟนหรอวสดบรณะฟน มสภาพทเออตอการยดตด (bond) กบแบรคเกต หรอ tube มากขน โดยแบงเปน 2 กรณคอ

1.1 mechanical surface treatment การเพมความขรขระทผวฟนหรอวสด บรณะฟน เชน grinding, sandblast, etching 1.2 chemical surface treatment การท าใหเกดพนธะเคมระหวางผววสดกบ adhesive เชน การทาprimer, plastic conditioner

2. Design of the attachment base วสดทน ามาใชท าแบรคเกต ในปจจบนม 3 ชนดไดแก 2.5 plastic bracket ท ามาจาก polycarbonate มกใชเพอ ความสวยงามแตความแขงแรงในการตานทานตอ การแตกหก

คอนขางนอย slot เกดการสก และดดน า จงไมคอยนยมน ามาใช จะใชในกรณทระยะเวลาใน การรกษาสนๆ 2.2 ceramic bracket

เปนการผสมผสานคณสมบตความสวยงาม ของ plastic bracket และคณสมบตของ metal bracket โดย ceramic bracket จะ bond กบ enamel ดวย 2 mechanic คอ mechanical retention โดยอาศย undercut และ indentation ของฐาน bracket และ bond chemical bonding กบ silane coupling agent

รปภาพท 7 ceramic bracket

19

2.3 metal bracket จะbond กบenamel โดยอาศย mechanical retentionจาก meshทฐานbracket

รปภาพท 8 metal bracket 3. Bonding material

วสดควรมคณสมบต dimensional stability, มความเหลวทวสดจะสามารถแทรกซมไปใน enamel ทผานการเตรยมผวแลว, มความแขงแรง, ใชงานไดงายและลดการสะสมของคราบจลนทรย การใชสารยดตดอยางมประสทธภาพ เปน ปจจยทส าคญในการรกษาทางทนตกรรมจดฟนเพอ ใหเกดการยดตดทดระหวางแบรคเกตกบผวเคลอบ ฟน เครองมอแบรคเกตไมหลดงาย มการยดอยทด ดงนน เพอการท างานทประสทธภาพทนตแพทย ควรทราบ ขนตอนการท างานวสดทจะใชยดตดเพอ ประสทธภาพทดในการท างานตอไป เอกสารอางอง 1. Graber, Vanarsdall, Vig. Orthodontics Current Principles and Techniques.Fifth edition:United

states of America; 2012. 2. Kocadereli I, Canay S, Akca K. Tensile bond strength of ceramic orthodontic brackets

bonded to porcelain surfaces. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2001;119:617-620. 3. Zachrisson BU. Orthodontic bonding to artificial tooth surfaces: clinical versus laboratory

findings. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2000;117:592-594. 4. Cochran D, O’Keefe KL, Turner DT, Powers JM. Bond strength of orthodontic composite

cement to treated porcelain. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1997;111:297-300. 5. Kawasaki M, Hayakawa T, Takizawa T, Sirirungrojying S, Saitoh K, Kasai K. Assessing the

performance of a methyl methacrylate-based resin cement with self- etching primer for bonding orthodontic brackets. Angle Orthod 2003;73:702-709.

20

การวเคราะหแบบจ าลองฟนดวยโปรแกรมเพาเวอรพอย(Microsoft Powerpoint) Model analysis with Microsoft Powerpoint ผวจย พรชย ไกรสทธกล บทคดยอ

วเคราะหแบบจ าลองฟนเพอการวางแผนการรกษาทางทนตกรรมจดฟนนนมวธวเคราะหหลายวธเชนการวเคราะหขนาดฟนดวยวธวเคราะหของบอลตน(Bolton analysis)ซงเปนวธททนตแพทยจดฟนสวนใหญนยมใชและมประโยชนในการวางแผนการรกษาทางการจดฟน การวเคราะหขนาดของความกวางของสนเหงอกดานหนา(Anterior arch width)และดานทาย(Posterior arch width)ซงสามารถน ามาเปรยบเทยบกบคามาตรฐานของคนไทยเพอประโยชนในการวางแผนขยายขากรรไกรรวมทงมรปภาพของแบบจ าลองฟนผปวย ทมการแบงแยกจดเกบรปภาพใบหนาผปวย รปภาพในชองปากผปวย และรปภาพแบบจ าลองฟนในดานตางๆ วธการวเคราะหแบบจ าลองฟนเรมจากการวดวเคราะหดายมอและวเนยรคารปเปอร(Veenear caliper) การวดวเคราะหโดยการใชคอมพวเตอรและซอฟแวรทท าขนเฉพาะ โดยทวไปซอฟแวรทใชจะมราคาคอนขางสงและการแกปญหาของซอฟแวรหลงจากทซอมาใชอาจจะมปญหา บทวชาการนจะเปนการประยกตการใชซอฟแวร ไมโครซอฟเพาเวอรพอย(Microsoft Powerpoint)ซงหาซอไดงาย และมใชสวนใหญประกอบกบเครองคอมพวเตอรทใชระบบปฎบตการไมโครซอฟวนสโดว

ค าส าคญ : การวเคราะหแบบจ าลองฟน,วธวเคราะหของบอลตน,การวเคราะหขนาดของความกวางของสน

เหงอกดานหนาและดานทาย,ไมโครซอฟเพาเวอรพอย

Abstract Model analysis such as Bolton s analysis , a tooth-size analysis commonly used as a

diagnostic tool in orthodontic treatment . There are many analyses for prediction of Arch size analysis for patients who need orthodontics treatment. Apply the Microsoft powerpoint software for model analysis and arch width in anterior and posterior. This software are widely used in the computer that are run in Microsoft windows . Keyword : Bolton analysis,Anterior arch width,Posterior arch width,Microsoft powerpoint บทน า

โดยทวไปการวางแผนการทางทนตกรรมจดฟนนนตองใชขอมลจากการตรวจในชองปากการศกษาภาพรงส ภาพถายใบหนาผปวย และ การวเคราะหแบบจ าลองฟนของผปวย เกยวกบรปรางและขนาดของฟนและการวเคราะหขนาดของฟนเพอน ามาพจารณาในการจดเรยงฟนบนขากรรไกรไดอยางเหมาะสม การวเคราะหขนาดฟนมหลายวธ โดยทวไปนยมใชวธวเคราะหของบอลตน (Bolton’s tooth-size analysis) ถามขนาดฟนบนและฟนลางไมไดสดสวนกนจะไมสามารถท าใหมการสบฟนตามอดมคตได ในป 1958 Bolton ศกษาเรองความไมสมดลของขนาดฟนทสมพนธกบการรกษาการสบฟนทผดปกต โดยท าการศกษาในผปวยจ านวน 55 รายซงมการสบฟนทดและหาอตราสวนของขนาดฟนในแนวใกลกลางไกลกลางของฟนบนและฟนลาง อตราสวนทหาไดคอ อตราสวนผลรวม

21

ของขนาดฟนลางตอผลรวมของขนาดฟนบนของฟน 12 ซ (overall ratio) เทากบผลรวมของขนาดฟนลาง 12 ซ หารดวยผลรวมของขนาดฟนบน12 ซ มคาเทากบรอยละ 91.3 และอตราสวนผลรวมของขนาดฟนลางตอผลรวมของขนาดฟนบนของฟนหนา 6 ซ(anterior ratio) เทากบผลรวมของขนาดฟนหนาลาง 6 ซหารดวยผลรวมของขนาดฟนหนาบน 6 ซมคาเทากบรอยละ 77.

overall ratio=(ผลรวมของขนาดฟนลาง 12ซ)/(ผลรวมของขนาดฟนบน12ซ)=91.3% anterior ratio=(ผลรวมของขนาดฟนหนาลาง6ซ)/(ผลรวมของขนาดฟนหนาบน6ซ)=77%

เนอเรอง

การวเคราะหแบบจ าลองฟนมการใชโปรแกรมคอมพวเตอรมาชวยวเคราะหและมการเปรยบ เทยบวธวเคราะหของบอลตนเชนโปรแกรมคอมพวเตอร ควกเซฟ (QuickCeph) แฮทส(HATS) และ ออโธแคด (OrthoCad) กบวธวเคราะหแบบปกตและพบวาการวเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอรทง 3 โปรแกรมนนใชเวลานอยกวาการวดวเคราะหดวยมอ(1)(2)(3)(4)(5)(6)(7)โปรแกรมคอมพวเตอรส าหรบการวเคราะหแบบจ าลองฟนทมโดยทวไปเปนโปรแกรมทจดท าขนในตางประเทศซงมราคาคอนขางสงและไมมคามาตรฐานของคนไทย การประยกตใช Microsoft office powerpoint ในการท าการวเคราะหแบบจ าลองฟนโดยการเขยนชดค าสงเพมเตม (Macro). ให Microsoft office powerpoint ท าหนาทในการบนทกขอมลจดตางๆทจะท าการวดขนาด แลวประมาลผลการวเคราะหแบบจ าลองฟน โดยสามารถวเคราะหทงขนาดฟน ขนาดของแนวโคงฟนและการวเคราะหเนอทดวยวธตางๆ ซงมการเปรยบเทยบกบคาปกตของคนไทยไดแก วธวเคราะห ของบอลตน ซงเปนวธททนตแพทยจดฟนสวนใหญนยมใชและมประโยชนในการวางแผนการรกษานอกจากนยงมการวเคราะหความกวางและความสงของแนวโคงฟนทวดไดตามวธของ Korkhaus (8)(9)(10)(11) การน าคอมพวเตอรมาใชในการวเคราะหแบบจ าลองฟนมการทดลองและวจยการใชงานรปแบตางๆแตสวนใหญจะเปนโปรแกรมทท าขนมาโดยเฉพาะ(12)(13) วธการใชงานโปรแกรมวเคราะหแบบจ าลองฟนดวย Microsoft office powerpoint 2016 คณสมบตของเครองคอมพวเตอร

1. เครองคอมพวเตอรทมซพยซงทางไมโครซอฟทแนะน าใหเปนเครองทมซพย เปนเพนเทยม (Pentium) ขนไป

2. มระบบปฏบตการ วนโดวส 8 (Windows 8) ขนไป 3. จอภาพและการดแสดงผลทสนบสนนการท างานของวนโดวส และก าหนดความละเอยดของหนาจอเปน

1024 x 768 พกเซล 4.เมาสหรออปกรณช (pointing device) ทสนบสนนการท างานบนวนโดวส

ขอก าหนดในการใชงานโปรแกรมวเคราะหแบบจ าลองฟน 1. ชอ และนามสกล เลขประจ าตวของผปวยเปนรหสประจ าระเบยนของผปวยเพอชวยในการจดเกบ 2. รปทน ามาจดเกบในโปรแกรมนตองแปลงใหมนามสกล .jpg (JPEG File InterchangeFormat) 3. แบบจ าลองฟนทจะน ามาถายภาพดวยกลองถายภาพ จะตองท าจดอางองใหหางกน 10 มม และการ

ถายภาพควรถายใหกลองตงฉากแอยไกลจากแบบจ าลองฟนเพอลดการบดเบยวของภาพถาย หลกการเขยนชดค าสงมารโคร (14) Macro for Microsoft powerpoint 2016 ปกตในสภาพทงไปในหนาจอคอมพวเตอรทใชแสดงภาพจะเสมอนแผนกราฟซงแตละต าแหนงจะมจดแสดงต าแหนงคล าดบเอกและวาย(X,Y)การเขยนชดค าสงจะเรมตงแตมเหตการณคลกเมาสปมขวาครงแรกจะเปนจดอางองทหนงและจดอางองสองทม

22

ระยะหางคงทคอ10มม.จะเปนระยะอางองเพอใชในการวดระยะหางระหวางสองจดในการวดขนาดของฟนทต าแหนงใกลกลาง (Mesial) และต าแหนงไกลกลาง(Distal)ซงกคอเมอคลกเมาสปมซายทต าแหนงไกลกลางของฟนซ16 (16 Distal) และทกต าแหนงทมการคลกเมาสปมซายตามค าสงจนจบ การค านวณหาระยะกจะใชสมการทางคณตศาสตร2 สมการ

1. การหาระยะหางระหวางจดสองจด D = Abs ( Sqr((a - C) ^ 2 + (b - d) ^ 2))(15)(16)(17)(18) 2. การหาระยะระหวางจดหางจากเสนตรง Public Function a_to_line_bc(ByVal x2 As Single,

ByVal y2 As Single, ByVal x1 As Single, ByVal y1 As Single, ByVal x3 As Single, ByVal y3 As Single) As Single

' point a=x2, y2 linebc=point x1, y1-----x3y3 Dim d34, c4, m, C, c2, Y, x4, y4 As Single 'y1 = m * x1 + c ''''''make line bc 'y3 = m * x3 + c m = (y3 - y1) / (x3 - x1) C = y1 - (m * x1) 'y4 = m * x4 + c ' find x4, y4 on line bc If (m = 0) Then x444 = x2 y444 = y1 Else ' y2=-1/m*x2+c4 c4 = y2 + (x2 / m) 'c4 value ok 'y4 = -1 / m * x4 + c2 'y4 = mx4 + c x444 = (c4 - C) / (m + (1 / m)) y444 = ((-1 / m) * x444) + c4 End If a_to_line_bc = Format(Abs(Sqr((x444 - x2) ^ 2 + (y444 - y2) ^ 2)), "###.##") End If 'scale=mm End Function

23

รป 1 แสดงการเปดฟงชนใหใช มารโคร โหมด (Enable Macro Mode)

รป 2 วงกลมสด าต าแหนงบนซายแสดงการสลบการเปดหนาตาง ระหวาง วชวลเบสกส และเพาเวอรพอยท

การเรมใชโปรแกรมเพาเวอรพอยทจะตองเปดการใชงานฟงชนมารโครในชองแอดวานซ และทรสทเซนเตอร (Advance setting and Trust center enable all macros) ดงแสดง(19)ในภาพรปท1.

เมอมการเปกการใชฟงชนมารโครแลวต าแหนงบนซายจะมตวเลอกการสลบการใชงานเพอใหเขยนโปรแกรมวชวลเบสกสและค าสงตางๆดงรปท 2.

2

การใชงานโปรแกรมนนเรมเลอกภาพแบบจ าลองฟนโดยกดปม Select Model Image แลงจะมภาพแบบจ าลองฟนทเตรยมไวทส าคญคอภาพแบบจ าลองฟนจะตองมการวดระยะเพอใชอางองโดยอาจจะถายภาพพรอมไมบรรทดดงตวอยางรปท3 หลงจากมภาพแบบจ าลองฟนปรากฏบนสไลดใหเรมวเคราะหแบบจ าลองฟนโดยกดปม Mark Point การเรมวเคราะหแบบจ าลองฟนใหท าตามค าสงซงจะอยต าแหนงลางซายของภาพแบบจ าลองฟนโดยใหคลกเมาสขวาเพอก าหนดจด2จดทมระยะหาง10 มม.ในภาพท4 แสดงจดสน าเงนโปรแกรมจะใชฟงชนระยะหางระหวางจด2จดเพอทจะแปลผลวาถาระยะหางระหวาง2จดทไดออกมาเปนหนวยมลลเมตร.หลงจากการคลกเมาสขวา2จดแลวใหเรมก าหนดจดตามค าสงโดยใชเมาสซายก าหนดจดตางๆบนภาพแบบจ าลองฟนซงจะใชวเคราะหขนาดของฟนแตละซและความกวางของสนเหงอกทงดานหนาและหลง (AAW,PAW,AAH,PAH)

รป 3 แสดงปม Select Model Image และ ปม Mark Points

รป 4 แสดงค าสงบรเวณดานลางซายในวงกลมและจดสน าเงน2จดทต าแหนงวงกลมสด าบนขวา

2

การก าหนดจ-ดตางๆใหท าตามค าสงจนครบและเมอก าหนดจดครบทกจดแลวจะมหนาจอเลกแจงใหผก าหนดจดทราบดงแสดงภาพท 5 ใหกดปมตกลงในหนาจอเลกนนภาพแสดงแบบจ าลองฟนและจดตางๆจะหายไป สไลดตอไปจะแสดงผลการวเคราะหทงหมดดงแสดงภาพท6.

รป 5 แสดงจอค าสงเมอการก าหนดจดครบทกจดแลว

รป 6 แสดงผลการวเคราะหท งหมด

2

สรป การวเคราะหแบบจ าลองฟนมการวเคราะหหลายแบบและการวเคราะหแบบจ าลองฟนของ Bolton’s และ

การวเคราะหความกวางของสนเหงอกของ Kockhaus’s นนมประโยชนในการวางแผนการรกษาทางทนตกรรมจดฟนการวเคราะหโดยใชโปรแกรมเพาวเวอรฟอยท (Micrisoft Powerpoint) สามารถน ามาใชไดสะดวกและประหยดเวลาทงสามารถเปนการเกบรวบรวมขอมลของคนไขแตละรายไดงายในราคาทไมสงขนตอนตอไปจะไดท าการวจยผลการใชโปรแกรมเพาวเวอรฟอยท (MicrisoftPowerpoint) ในการวเคราะหแบบจ าลองฟนในดานความเทยงตรงความรวดเรวสะดวกสะบายของผวเคราะห

เอกสารอางอง 1. Syed Abid AltafBukharia KARRR. Evaluation of virtual models (3Shape Ortho System) in

assessing accuracy and duration of model analyses based on the severity of crowding. SDENTJ. 2017 January–July; 8(1-2): p. 11-18.

2. Validity, reliability, and reproducibility of the iOC intraoral scanner: A comparison of tooth widths and Bolton ratios. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2013 August ; 114(2): p. 304-10.

3. freeman JE, Maskeront AJ, Lorton L. Frequency of Bolton tooth-size discrepancies among orthodontic patients. Am J OrthodDentofacial Orthop. 1996 July; 110(1): p. 24-7.

4. Taibah S. Bolton discrepancy among patients with anterior open bite malocclusion. J World Fed Orthod. 2016 December; 5(4): p. 131-4.

5. Paredesa V, Gandiab JL, Cibrianc R. Do Bolton’s ratios apply to a Spanish population? Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2006 March; 129(3): p. 428-30.

6. Dalidjan M, Sampson W, Townsend G. Prediction of dental arch development: An assessment of Pont's index in three human populations. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 1995 May ; 107(5): p. 465-75.

7. Joondeph R, Moore aw, Riedle AR. Use of Pont’s Index in Orthodontic Diagnosis. J Am Dent Assoc. 1972 August ; 85(2): p. 341-5.

8. Worms FW, Speidel M, Isaaacson RJ, al. e. Pont’s Index and Dental Arch Form. J Am Dent Assoc. 1972 October ; 85(4): p. 876-81.

9. Bolton A. The clinical application of a tooth-size analysis. Am j Orthod. 1962 July ; 48(7): p. 504-29.

10. Crosby F, Alexander G. The occurrence of tooth size discrepancies among different malocclusion groups. AM J ORTHOD DENTOFAC ORTHOP. 1969 June; 95(6): p. 457-61.

11. Schirmer R, Wiltshir A. Manual and Computer-aided space analysis :A comparative study. Am J Orthod Dentofac Orthop 1997;112:676-80.). 1997 dECEMBER; 112(6): p. 676-80.

27

12. Daron R.Stevensa CMa. Validity, reliability, and reproducibility of plaster vs digital study models: Comparison of peer assessment rating and Bolton analysis and their constituent measurements. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2006 June; 129(6): p. 794-803.

13. Mullen S, Ngan P, Gladwind. Accuracy of space analysis with emodels and Plaster models. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 2007 september; 132(3): p. 346-52.

14. Create a macro in PowerPoint Available from: https://support.office.com/en-us/article/Create-a-macro-in-PowerPoint-5B07AFF6-4DC9-462F-8FC9-66B4C5344E7E

15. Getting Started with VBA in PowerPoint 2010 Available from: https://msdn.microsoft.com/en- us/library/office/ee814734(v=office.14).aspx

16. Create a Simple PowerPoint Macro to Resize Photos Available from:https://www.thoughtco.com/resize-and-center-photos-powerpoint-slides-2767288

17. How to record macro in powerpoint 2013 Availablefrom : https://stackoverflow.com /questions /21695793/how-to-record-macro-in-powerpoint-2013

18. Macro Functions for Microsoft PowerPoint by Tricia Goss . Availablefrom : http:// smallbusiness.chron.com/macro-functions-microsoft-powerpoint-41081.html

19 Enable or disable macros in Office files Availablefrom : https://support.office.com/en-us/article/Enable-or-disable-macros-in-Office-files-12b036fd-d140-4e74-b45e-16fed1a7e5c6

28

ความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยราชภฏชยภม Stress and Coping strategies of Nursing students at Faculty of nursing in Rajabhat Chaiyaphum University ผวจย อณญญา ลาลน

คณะพยาบาลศาสตร บรรมย มหาวทยาลยเวสเทรน ผวจยรวม พรภทรา แสนเหลา

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม ผวจยรวม ฐานดา สมขนต

คณะพยาบาลศาสตร บรรมย มหาวทยาลยเวสเทรน ผวจยรวม ร.อ.กตตพงษ พลทพย

คณะพยาบาลศาสตร บรรมย มหาวทยาลยเวสเทรน

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม ประชากรและกลมตวอยางเปนนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1-4 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม จ านวนกลมตวอยาง 189 คน เครองมอทใชคอแบบสอบถามลกษณะทวไป แบบสอบถามความเครยด แบบสอบถามความเครยดและการเผชญความเครยด วเคราะหขอมลโดยหาคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการศกษาพบวา นกศกษาพยาบาลมความเครยดโดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x = 1.79, S.D. = 0.027) และพบวาความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาลอยในระดบปานกลาง ( x = 3.24, S.D. = 0.094)

ผลการศกษาครงนสามารถน ามาเปนขอมลเบองตนในการจดการกบความเครยด การสงเสรมสขภาพจตในนกศกษาพยาบาลและน ามาประยกตใชในการเตรยมความพรอมในการจดการเรยนการสอนและกอนการขนฝกภาคปฏบตของนกศกษาพยาบาลตอไป ค าส าคญ : นกศกษาพยาบาล, ความเครยดและการเผชญความเครยด ABSTRACT

This description research purposed to study stress of nursing and coping strategies of Nursing student at Faculty of nursing in Rajabhat Chaiyaphum University. The sample group were 189 nursing students at faculty of Nursing in Rajabhat Chaiyaphum University. The research instruments used in data collection comprised 3 sets:a general guestionnaire, concerning stress and stress coping. Data were analyzed by using percentage, mean and standard deviation.The results were as follow: nursing students perceived stress overall were moderate level ( x = 1.79, S.D. = 0.027).Stress and Stress coping overall were moderate level ( x = 3.24, S.D. = 0.094)

The result in this study serve as data base information to develop stress management program and apply to prepare the readiness of nursing students practice. Keywords : nursing students , stress and Coping strategies

29

บทน า การเปลยนแปลงทางสงคมทเกดขนในศตวรรษท 21 ในทกๆมตอยางรวดเรวทงดานเทคโนโลย

สงแวดลอมและสงคมทมความสลบซบซอน สงผลตอวถการด าเนนชวตและการประกอบอาชพ เกดผลกระทบตอการจดการศกษาในทกระดบ การจดการศกษาจงตองมการปรบกระบวนทศนใหมเพอเตรยมผส าเรจการศกษาใหมสมรรถนะทสอดคลองกบความตองการของสงคมยคปจจบน และพรอมจะออกไปประกอบอาชพตอไป สามารถด ารงชวตในโลกแหงศตวรรษท 21 ได (กมลรตน เทอรเนอรและคณะ.2558) ดงนนทกษะส าคญทตองมคอทกษะการเรยนร (Learning Skill) ซงตองกาวขามสาระวชาไปสทกษะเพอการด ารงชวต โดยการคนควาเองของผเรยนและมครอาจารยชวยแนะน า ซงในการเรยนรในศตวรรษท 21 จงมการก าหนดแนวทางยทธศาสตรในการจดการเรยนรโดยเนนทองคความร ทกษะ ความเชยวชาญและสมรรถนะเชงวชาชพทเกดกบตวผเรยน เพอใชในการด ารงชวตในสงคมในปจจบนและในอนาคต สงส าคญของการจดการศกษาคอการจดใหมการศกษาตลอดชวต ซงถอเปนกญแจส าคญทจะท าใหผเรยนมการปรบตวใหเหมาะสมกบบรบททเปลยนแปลงไปทงในระดบทองถน ระดบประเทศชาต ระดบอาเซยน และระดบโลก เปนตน

ดงนนการพฒนาปรบปรงหลกสตรพยาบาลศาสตรจงตองใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงและความตองการของสงคม ไดมาตรฐานวชาชพการพยาบาล และเปนทยอมรบทงในและตางประเทศ ซงการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 เปนการเตรยมนกศกษาใหเปนบณฑตทสมบรณ มงเนนทงดานวชาการและวชาชพทตองการพฒนาคนใหสมดลรอบดานทงในดานวชาการ ความคดความสามารถ มทกษะสง มความสามารถในการสรางสรรคนวตกรรม ความดงาม มมจตสาธารณะความรบผดชอบตอสงคมสวนรวม และมคณลกษณะทพงประสงคตอบสนองความตองการของผใชบณฑตครบถวนทกมต (อณญญา ลาลนและคณะ.2560) ซงสาขาพยาบาลศาสตรเปนการจดการศกษาทเกยวของกบชวตมนษย เปนการศกษาทงภาคทฤษฏและภาคปฏบตตามทหลกสตรการศกษาพยาบาลของกระทรวงสาธารณสขและเกณฑสภาการพยาบาลไดก าหนดไวอยางตอเนองเปนขนตอนในแตละชนปการศกษา จงอาจท าใหนกศกษาพยาบาลในแตละชนปตองมการปรบตวอยเสมอ เนองจากการเรยนการสอนสาขาพยาบาลศาสตรมลกษณะเฉพาะ ประกอบกบวยของนกศกษาเปนชวงอายระหวาง 18-21 ป เปนวยทมพฒนาการของวยรนตอนปลายและเรมเขาสวยผใหญตอนตน อาจมความไมมนคงทางจตใจ มอารมณออนไหวงาย ประกอบกบเดกกลมนเปนเดกทมความเปนตวของตวเอง คดเรว ท าเรว มความมนใจในตนเอง ชอบความทาทาย นยมสอสารผานเทคโนโลยททนสมย (เยาวลกษณ โพธดารา.2554) ผนวกกบการเรยนการสอนพยาบาลตองพบเจอกบอาจารยทมความหลากหลาย อาจารยบนหอผปวยทมความแตกตาง ความหลากหลายวฒนธรรมของผรบบรการ ซงอาจเปนชองวางทสงผลตอความวตกกงวล ความเครยดของนกศกษา รวมทงสงคมและสงแวดลอมเปลยนไปตลอดชวงของการจดการเรยนการสอน จะตองออกฝกปฏบตตามสถานทตางๆ ตองเผชญกบสงทาทายตาง ๆ ทมอทธพลเปนอยางมาก มการปรบตวตลอดเวลา ความแตกตางดงกลาวนหากนกศกษาพยาบาลไมสามารถปรบตอการเปลยนแปลงไดจะสงผลตอพฤตกรรมทเปนปญหาหรอเสยงตอความเครยด ความวตกกงวล และมผลตอประสทธภาพกระบวนการเรยนรของนกศกษาได

การศกษาสาขาการพยาบาลเปนการเรยนทหนกและตองมความรบผดชอบสง เรยนทงภาคทฤษฏและภาคปฏบตควบคกนไป เพราะการสอนภาคปฏบตถอวาเปนหวใจส าคญของการเรยนพยาบาล ซงจะตองใชทงศาสตรและศลปในการใหการพยาบาล เปนแกนกลางของการศกษาทางการพยาบาลเพอจะไดน าความรทางทฤษฏไปบรณาการหรอประยกตใชในการปฏบตจรงบนหอผปวยตางๆ รวมถงการออกแบบนวตกรรมตางๆขณะทออกฝกปฏบต นกศกษาอาจเกดความขดแยงและความคบของใจ ท าใหมแนวโนมวตกกงวลและเกดความเครยดไดสง จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมาพบวานกศกษาในสาขาวทยาศาสตรสขภาพมความเครยดแตกตางกน โดยพบวานกศกษาพยาบาลศาสตรมระดบความเครยดมากกวานกศกษาวทยาศาสตรสขภาพสาขาอนๆ และนกศกษาพยาบาลยงตองเผชญความเครยดมากทสด จากการศกษาของชาบานและคณะ (Shaban

30

,I.A.,et.2012) ยงพบวาสาเหตของความเครยดของนกศกษาพยาบาลเกดจากการเรยนและการไดรบมอบหมายงานจากวชาตางๆ ซงนกศกษาตองใชความระมดระวงอยางมาก มสต มความรบผดชอบ เสยสละและอดทนเปนอยางสง จงเปนสาเหตหนงทท าใหนกศกษาเกดความเครยดได หากเกดความเครยดอยางตอเนองเปนเวลายาวนานหรอมความเครยดอยในระดบสง นกศกษาไมสามารถปรบตวไดจะสงผลตอการเรยนสาขาพยาบาลศาสตรได เปนเหตท าใหเกดปญหาสขภาพจตตามมา ท าใหนกศกษามปญหากบการเรยน ท าใหประสทธภาพการเรยนรลดลง ฝกปฏบตไดไมมประสทธภาพ เปนตน

ดงนนผวจยจงเหนความส าคญและใหความสนใจตอความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร หากเมอนกศกษามความเครยดเกดขนและไมสามารถปรบตวได จะท าใหเกดผลกระทบทเนองและน าไปสปญหาสขภาพทางดานรางกายและจตใจตามมา ผวจยจงตระหนกและสนใจทจะศกษาระดบความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล เพอน าผลการวจยไปใชเปนแนวทางในการวางแผนแกไขปญหาและสงเสรมการเรยนรของนกศกษาพยาบาลและเตรยมความพรอมในการผลตบณฑตพยาบาลทมคณภาพ ตามมาตรฐานวชาชพ มความสมบรณทงทางรางกาย จตใจ อารมณและสงคม วตถประสงคของการวจย เพอศกษาความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม วธการวจย การวจยครงนเปนการวจยส ารวจ (Descritive research) กลมตวอยางทใชในการศกษาวจยในครงนเปนนกศกษาพยาบาลศาสตรชนปท 1-4 ปการศกษา 2550 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม โดยเลอกแบบเจาะจง (purposive sampling) กลมตวอยางทใชจ านวน 189 คน ด าเนนการเกบขอมลตงแตวนท 18 มกราคม 2560 ถงวนท 31 มนาคม 2560 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในครงนเปนแบบสอบถามขอมลทวไปและแบบสอบถามเกยวกบความเครยดของนกศกษาพยาบาล จ านวน 13 ขอ และแบบสอบถามความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล จ านวน 11 ขอ โดยน าแบบสอบถามใหผทรงคณวฒจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบความตรงตามเนอหา (content validity) เพอพจารณาความเหมาะสมของขอค าถามและพจารณาความสอดคลองของเครองมอ ขอค าถามมคาระหวาง .70-.87 การเกบรวบรวมขอมล โครงการวจยนไดผานการพจารณาจากคณะกรรมการวจยคณะพยาบาลศาสตร ดงน

1. ท าหนงสอถงคณบดเพอขออนญาตท าการเกบรวบรวมขอมล พรอมแบบสอบถาม 2. ผวจยด าเนนการพบนกศกษาพยาบาลศาสตรทกชนป และชแจงวตถประสงคของการวจยและขอ

ความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม หลงจากกลมตวอยางไดใหความยนยอมเขารวมโครงการวจย ผวจยน าแบบสอบถามไปเกบรวบรวมขอมลกบตวอยางจ านวน 189 คน โดยผวจยเปนผด าเนนการเกบรวบรวมขอมลเอง ไดจ านวนชดของขอมลทมครบถวนสมบรณทงสน 189 ฉบบ สถตทใชในการวเคราะหขอมล

โดยการวเคราะหขอมลทวไป โดยการแจกแจงความถ การหาคารอยละ คาเฉลย (

x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

31

สรปผลการวจย ผลการวเคราะหขอมลทวไป พบวานกศกษาพยาบาลสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 95.8 และเปนเพศชายรอยละ 4.3 เปนนกศกษาพยาบาลชนปท 1 และ 2 รอยละ 26.45 ชนปท 3 รอยละ 25.9 และชนปท 4 รอยละ 21.7 สวนใหญมคะแนนเฉลยสะสมอยในชวง 2.50-2.99 รอยละ 42.9 และมคะแนนสะสมเฉลย 3.00 – 3.49 รอยละ 31.2 นกศกษาพยาบาลสวนใหญอาศยหอพกภายนอกมหาวทยาลย รอยละ 55.5 รองลงมาพกทหอพกมหาวทยาลย รอยละ 33.9 และรายไดของนกศกษาพยาบาลสวนใหญอยในชวง 3,000-5,000 บาท คดเปนรอยละ 56 รองลงมามรายได 5,100-7,000 บาท รอยละ 32 ซงสวนใหญมรายไดทพอใช รอยละ 89.4 และไมพอใชรอยละ 10.9 ตามล าดบ จากการศกษาพบวาความเครยดของนกศกษาพยาบาล โดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x = 1.79, S.D. = 0.02) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวาขอทมคาเฉลยสงสดและมความเครยดอยในระดบสง คอมความเครยดจากการรสกตกใจ ตนเตนทกครงทถกอาจารยซกถาม ( x = 2.26, S.D. = 0.59) รองลงมาคอมความเครยดจากการรสกตกใจ ตนเตนทกครงททตองสอบเพอวดผลการเรยน ( x = 2.21, S.D. = 0.62) และพบวาความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล โดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x = 3.24, S.D. = 0.09) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวาขอทมคาเฉลยสงสด คอ การทนกศกษาหวงวาทกสงทกอยางจะดขนอยในระดบสง ( x = 3.80, S.D. = 0.85) รองลงมาคอ คดหาวธการตางๆเพอแกปญหาหรอควบคมสถานการณ ( x = 3.75, S.D. = 0.84) ตามล าดบ อภปรายผล จากผลการวจยพบวาความเครยดของนกศกษาพยาบาลศาสตร ปการศกษา 2560 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม โดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x = 1.79, S.D. = 0.02) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ขอทมคาเฉลยสงสดและมความเครยดอยในระดบสง คอมความเครยดจากการรสกตกใจ ตนเตนทกครงทถกอาจารยซกถาม ( x = 2.26, S.D. = 0.59) รองลงมาคอมความเครยดจากการรสกตกใจ ตนเตนทกครงททตองสอบเพอวดผลการเรยน ( x = 2.21, S.D. = 0.62) และนกศกษารสกออนเพลยหรอเหนอยงาย ( x = 2.16, S.D. = 0.58) ตามล าดบ อธบายไดวา การศกษาวชาชพการพยาบาล มลกษณะการเรยนการสอนทเขมงวด เนอหาในแตละรายวชาทมากและมความซบซอน มลกษณะการสอนทมลกษณะมงพฒนาความรบผดชอบ ประกอบดวยอาจารยผสอนเองตองพยายามใหนกศกษาไดความร มทกษะในการปฏบตการพยาบาลทถกตอง และมจดมงหมายเพอใหนกศกษาสามารถใหการพยาบาลแกผรบบรการ สามารถบรณาการและน าความรมาประยกตใชไดอยางถกตองในผปวยแตละราย เนองจากในการเรยนการสอนจงมทงภาคทฤษฏและภาคปฏบต โดยเฉพาะภาคปฏบตซงเปนแกนกลางของการศกษาทางการพยาบาล ในบางครงนกศกษาอาจเครยดจากความยากล าบากในการทจะประยกตหรอน าความรทเปนทฤษฏมาชวยหรอดแลผรบบรการไดในขณะนนๆ จงท าใหนกศกษาพยาบาลเกดความวตกกงวล กลวคดวาตวเองจะท าไดไมด กลวท าหรอตอบค าถามอาจารยไมถกตอง เหตการณดงกลาวจงกอใหเกดความเครยดในดานการรบรและการแปลสถานการณทกอ ใหเกดความเครยดได ดงนนจงเปนสาเหตทท าใหรางกาย ถกกระตนและมการตอบสนองตางๆ จงเปนสาเหตของ ความเครยดได ดงนนบางรายวชาอาจมการมอบหมายงานใหไปท าเพมเตมและมการซกถามและทบทวนความรในบางรายวชาใหแกนกศกษาพยาบาล ในขณะเดยวกนนกศกษาพยาบาลอยในชวงเปลยนผานจากวยรนตอนปลายสวยผใหญตอนตน ซงตองเผชญกบการเปลยนแปลงหลายๆดาน มปจจยทงภายในและภายนอกมากระทบ รวมทงตองรบผดชอบตวเองในขณะทก าลงเรยนหนงสอ ยงปรบตวไดไมเตมทดงนนจงอาจท าใหนกศกษามความตนเตน ตกใจไดงาย รวมทงหากตองมกจกรรมตางๆทเสรมหลกสตรอาจท าใหนกศกษายงบางเวลาไมได สงผลให

32

นกศกษาพกผอนไดไมเพยงพอ สงตางๆเหลานลวนกอใหเกดความเครยดแกนกศกษาพยาบาลได ซงสอดคลองกบ วนด สทธรงษและคณะ (2547) ทศกษาพฤตกรรมการจดการความเครยด และปจจยทเกยวของของนกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร พบวามความเครยดในระดบปานกลาง และสอดคลองกบการศกษาของ ครสตนและคณะ (Christine K.L.et.al.,2009) ทศกษาความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาลทฝกภาคปฏบต พบวานกศกษาพยาบาลมความเครยดอยในระดบปานกลาง การศกษาในครงนยงสอดคลองกบชตมา อนนตชย และคณะ(2555) ทไดศกษาสาเหต ระดบความเครยด และการเผชญความเครยดในการฝกภาคปฏบตของนกศกษาพยาบาล มหาวทยาลยวงษชวลตกล พบวานกศกษาพยาบาลมความเครยดอยในระดบปานกลาง เปนตน การเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล พบวาการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาลโดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x = 3.24, S.D. = 0.09) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวาขอทมคาเฉลยสงสด คอ การทนกศกษาหวงวาทกสงทกอยางจะดขนอยในระดบสง ( x = 3.80, S.D. = 0.85) รองลงมาคอ คดหาวธการตางๆเพอแกปญหาหรอควบคมสถานการณ ( x = 3.75, S.D. = 0.84) ตามล าดบ อาจเนองมาจากนกศกษาสวนใหญพกอาศยอยใกลกนและมกลมเรยนทไมมความหลากหลาย ดงนนจงท าใหนกศกษาพยาบาลสามารถปรบตวตอการเปลยนแปลง รวมถงปรบตวตอเพอนกศกษาได ในการเรยนและการฝกปฏบตจงท าใหนกศกษามลกษณะทคนเคยกน สามารถปรกษาหารอเกยวกบปญหาเรองการเรยนได อกทงสถาบนไดมการสงเสรมใหนกศกษาไดเขาถงแหลงสนบสนนทางสงคมอนๆ เพอชวยเหลอเมอมความเครยด มการจดอาจารยทปรกษาและอาจารยประจ าชนปเพอใหนกศกษาสามารถปรกษาปญหา บอกแหลงขอมลทเออตอการสบคนขอมลทนาเชอถอ การมหองสมดททางโรงพยาบาลจดไวเพอใหนกศกษาสามารถสบคนขอมลเกยวกบโรคและการพยาบาลผปวยเมอนกศกษาสนใจ การมพสถาบนในแตละแผนกทนกศกษาไปฝกปฏบตใหการดแลแบบพนอง สถาบนไดมการจดกจกรรมตางๆในแตละชนปเพอสงเสรมใหนกศกษาพยาบาลสามารถเลอกใชวธการแกไขปญหาไดและมความเหมาะสม จงสามารถลดความเครยดของตนเองลงได ซงสอดคลองกบการศกษาของ จราภรณ สรรพวรวงศ และคณะ(2559) ทศกษาเกยวกบความเครยด การจดการความเครยดและความตองการความชวยเหลอของนกศกษาพยาบาล พบวานกศกษาพยาบาลสามารถจดการความเครยด โดยรวมอยในระดบปานกลาง และนกศกษาสามารถเลอกใชวธการจดการกบปญหาไดหลายวธ และสอดคลองกบซงสอดคลองวนด สทธรงษและคณะ (2547) ทศกษาพฤตกรรมการจดการความเครยด และปจจยทเกยวของของนกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร พบวามพฤตกรรมการจดการกบความเครยดไดในระดบปานกลาง และสอดคลองกบการศกษาของ มณฑา ลมทองกลและสภาพ อารเออ (2552) ทศกษาแหลงความเครยด วธการเผชญความเครยด และผลลพธการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล ในการฝกภาคปฏบตครง พบวามการจดการกบความเครยดไดในระดบปานกลาง ซงถอวานกศกษาพยาบาลสามารถเลอกใชวธในการปรบตวไดอยางเหมาะสมจะชวยใหปรบตวไดอยางมประสทธภาพและเกดผลดตอตวนกศกษาพยาบาลนนคอเมอเกดความเครยด ณ ขณะนนนกศกษาพยายามทจะแกปญหานนใหลลวงไปเพอใหความเครยดของตนบรรเทาลง ทงการพยายามหาวธการตางๆ การพยายามควบคมสถานการณทเกดขน ท าใหสามารถผานเหตการณดงกลาวไปดวยด และเหมาะสม การท าใจใหยอมรบในสงทเกดขนแมไมเปนไปตามทคาดหวงจะชวยใหความรสกทเกดขนผอนคลาย มความสบายใจเกดขน ดงนนการทสามารถจดการกบความเครยดไดอยางมประสทธภาพท าใหนกศกษาเกดการเรยนรทด สามารถปรบตวได ไมสงผลกระทบตอการเรยนร ท าใหใชชวตไดอยางมความสขและการเรยนมประสทธภาพ ไมเกดความเครยดหรอปญหาทางดานสขภาพตามมา

33

ขอเสนอแนะ จากผลการวจยนควรมการเตรยมความพรอมนกศกษาพยาบาลกอนขนฝกปฏบตในรายวชาปฏบต

จดหาแหลงเรยนรในชองทางตางๆมากขน เพอสงเสรมใหนกศกษามความร มทกษะการปฏบต ซงจะน าไปสความมนใจ ลดความวตกกงวล ความเครยด ควรมระบบใหความชวยเหลอในดานสขภาพ ระบบการตดตาม และใหความชวยเหลอนกศกษาเพอลดความเครยดและสงเสรมใหนกศกษาสามารถเผชญความเครยดไดเหมาะสม เอกสารอางอง กมลรตน เทอรเนอรและคณะ (2558). ทกษะแหงศตวรรษท 21 ของนกศกษาพยาบาลในวทยาลยพยาบาลบรม

ราชชนน ชลบร. วารสารกระทรวงสาธารณสข 25 (2):178-193 กมลรตน เทอรเนอรและคณะ. (2559). สภาพการจดการเรยนการสอนทสงเสรมทกษะศตวรรษท 21 ของ

นกศกษาพยาบาล วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ชลบร.วารสารกระทรวงสาธารณสข. พมพปท 26 ฉบบท 2, หนา 128-129.

จตรา สขเจรญ. (2555). ปจจยทมผลตอความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาลวทยาลยบรมชนน ชลบร.ชลบร. วทยาลยบรมราชชนน ชลบร สถาบนพระบรมราชชนน.

จราภรณ สรรพวรวงศ และคณะ. 2559. ความเครยด การจดการความเครยดและความตองการความชวยเหลอของนกศกษาพยาบาล. วารสารการพยาบาลและการศกษา. พมพปท 9 ฉบบท 3, หนา 36-50.

ชตมา อนนตชย และคณะ. (2555).การศกษาสาเหต ระดบความเครยด และการเผชญความเครยดในการฝกภาคปฏบตของนกศกษาพยาบาล มหาวทยาลยวงษชวลตกล. วารสารวชาการ มหาวทยาลยวงษชวลตกล. หนา15-22.

พจนา ปยะปกรณชย. (2552). การตอบสนองของบคคลตอภาวะเครยด.นนทบร.โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก.

มาลวล เลศสาครศร. (2555). ความเครยดและการจดการความเครยดของนกศกษาพยาบาลวทยาลยเซนตหลยในการฝกปฏบตงานหองคลอด. กรงเทพฯ. วทยาลยพยาบาลเซนตหลย.

มณฑา ลมทองกลและสภาพ อารเออ. 2552. แหลงความเครยด วธการเผชญความเครยด และผลลพธการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล ในการฝกภาคปฏบตครงแรก. วารสารพยาบาลรามา.พมพปท 15 ฉบบท 2, หนา 192-205.

วนด สทธรงษและคณะ. (2547). พฤตกรรมการจดการความเครยด และปจจยทเกยวของของนกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.สงขลา.มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

วภาดา คณาวกตกล. (2558). การเรยนการสอนสาขาพยาบาลศาสตร ในยคศตวรรษท 21.พยาบาลสาร.พมพปท 42 ฉบบท 2, หนา 152-156.

ศรวลห วฒนสนธ. (2553). การรบรระดบความเครยดและตนเหตความเครยดของนสตพยาบาลคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา.วารสารพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยบรพา.พมพปท 18 (ฉบบเพมเตม), หนา 47-59.

สปราณ ฉายวจตร. (2552). ปจจยทมผลตอความเครยดและการเผชญความเครยดของนกศกษาพยาบาล.วารสารวทยาลยพยาบาลพระปกเกลา จนทบร. พมพปท 20 ฉบบท 2, หนา 49-58.

อณญญา ลาลนและคณะ. (2560) ความพงพอใจของนกศกษาพยาบาลชนปท 4 ปการศกษา 2559 ตอคณภาพหลกสตรพยาบาลศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม.คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฏชยภม.ชยภม.

34

ทกษะการรดจทลของบคลากรสาธารณสขในยค Thailand 4.0 (ยคดจทล) Digital literacy of Public Health Personnel in Thailand 4.0 Era (The Digital Era) ผวจย ฐาวร ขนส าโรง

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ

การเตรยมความพรอมของบคลากรสาธารณสขในยค Thailand 4.0 หรอ ยคดจทล เพอมงไปสการเปนพลเมองดจทลและสนบสนนยทธศาสตรการปฏรประบบการดแลสขภาพ (Thailand Health 4.0) ชวยขบเคลอนนโยบาย Thailand 4.0 ของประเทศสการเปนประเทศทมนคง มงคง และยงยน และถอเปนหนาททส าคญทไมสามารถหลกเลยงได การท างานดวยเทคโนโลยททนสมย ไมวาจะเปนเทคโนโลยอนเทอรเนต เทคโนโลยของอปกรณสอสารททนสมย สอหรอขอมลมากมายมหาศาลในโลกดจทลตองอาศยทกษะการรดจทล ดงนน บคลากรสาธารณสขจงควรมทกษะการรดจทล ซงเปนทกษะของบคคลในการใชเทคโนโลยดจทลในการเขาถงและการสอสารกนใชในจดการ วเคราะห ประเมนผลสารสนเทศ เพอน าไปสการสรางความรใหมและสอสารไปยงผอนได สงผลตอสงคมโดยรวมในการสรางโอกาสการเขาถงขอมลตางๆ เกดความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม และความเปนพลเมองดจทล ซงสามารถพฒนาทกษะนไดโดยใชหลกการยอมรบการใชเทคโนโลยใหมๆ ดวยการรบรความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy) ซงเปนหลกการทมประสทธภาพ พรอมทงอาศยปจจยทมอทธพลตอการยอมรบการใชเทคโนโลยใหม 2 ประการคอ การรบรประโยชนและความงายในการใชระบบของเทคโนโลยทสงผลใหผใชมความตงใจเขาใชงานเทคโนโลยนน การมทกษะการรดจทลจะชวยสรางความเปนพลเมองดจทลใหกบบคลากรสาธารณสข หรอหมายถง การมความพรอมในการท างานดานสาธารณสขในยคดจทลของบคลากรสาธารณสขนนเอง ค าส าคญ : ทกษะการรดจทล, Thailand 4.0, บคลากรสาธารณสข Abstract

The public health personnel should be ready in preparation for Thailand 4.0 in order to support healthcare evolutionary strategy and propel its policy to be stable, prosperous and sustainable country. This is their inevitable duty. Working with modern technology such as internet, up to date communication equipment and tremendous information of digital world needs many skills. It is very important for them to have skills in using technology for communication and analyzing information technology (I.T.) in order to gain some new knowledge and pass it on to the people. This can be a way to drive the whole society to get an opportunity to access the various information and creative ideas which help them to create an innovation workplace. The skills can be developed by accepting new technology according to their self-efficacy. This is an efficient principle which depends on two kinds of factors; acknowledging its advantages and being uncomplicated to use it. Therefore, having skills of digital usage can help public health personnel to be ready in working with it.

Key words : Digital literacy, Thailand 4.0, Public Health Personnel

35

บทน า ความกาวหนาของเทคโนโลยในปจจบน

ศตวรรษท 21 ถอไดวาเปนยคเทคโนโลยดจทล ซงเปนยคทเกดการเปลยนแปลงของโลกในหลายๆ ดานทงดานเศรษฐกจและสงคมอนน าไปสการปรบตวเพอใหเกดความสามารถในการแขงขนทามกลางกระแสโลกาภวฒน ทกประเทศทวโลกมงสกระแสใหมของการเปลยนแปลงทเรยกวา สงคมความร (Knowledge-Based Society) และระบบเศรษฐกจฐานความร (Knowledge-Based Economy) ทตองใหความส าคญตอการใชความร (Knowledge) และนวตกรรม (Innovation) เปนปจจยในการพฒนาและการผลตมากกวาการใชเงนทน ความกาวหนาของเทคโนโลยท าใหขอมลขาวสารและความร ซงประกอบกนเปน “สารสนเทศ” นน สามารถลนไหลไดสะดวก รวดเรว จนสามารถประยกตใชไดอยางกวางขวาง ตงแตระดบบคคล ระดบองคกร ระดบสงคม จนถงระดบประเทศและระหวางประเทศ กลายเปน “โลกไรพรหมแดน” อนเนองมาจากอทธพลของเทคโนโลยดงกลาว การพฒนาคนในสงคมใหมความรดานเทคโนโลยทรดหนาไป เพอตามโลกทเตมไปดวยความรใหมและนวตกรรมใหทน จงเปนเรองส าคญและจ าเปนในยคเทคโนโลยดจทล (ไพรช ธชยพงษและพเชษ ดรงคเวโรจน, 2541) การพฒนาเทคโนโลยทกาวไกลผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงภายใตบรบททเชอมโยงตอเนองกน ในลกษณะเศรษฐศาสตรเครอขาย หรอทเรยกวา (Networked economy) เกดการปรบเปลยนโครงสรางความสมพนธทางเศรษฐกจ การเมอง สงคม ระหวางประเทศ การพฒนาเทคโนโลยสอสารและสารสนเทศ สงผลใหโลกมสภาพเหมอนเปนหนงเดยวและมการแขงขนสงทเกดผลกระทบในวงกวาง (Systemic and Dynamism) ตอผผลต ผบรโภคอยางทไมเคยปรากฏมากอน กลายเปนจดเรมตนของกระบวนทท าใหทรพยากรมนษยเกดการปรบตวพฒนาใหเปนทรพยากรมนษยทอยในโลกใบใหมทตางจากโลกใบเดม แมวาเทคโนโลยจะเพงเกดขนเมอไมนานมาน ราว พ.ศ. 2500 เทคโนโลยทถกสรางและพฒนาขนไดกลบเขาไปมบทบาทและแทรกซมเขาไปในทกอณของวถชวตของมนษยและสงคม (ชดชบา ค าแสนเดช, 2553: ระบบออนไลน) และความล ายคของเทคโนโลยในปจจบนไดพฒนาจนท าใหโลกพลกโฉมไดเลย (Scientific American, 2016; The Momentum, 2556: ระบบออนไลน) ดงตวอยางตอไปน

Nanosensors & Internet of Nano Things คอ เทคโนโลยทเลกทสดในโลกไดถกน ามาใชในเสนใยเสอผา รถยนต โดรน (Drone) บาน ไปจนถงในตวมนษย เชน อวยวะในรางกายมนษยจะมเซนเซอรจว (Nanosensor) ทมอนภาคระดบนาโนคอยบนทกและสงขอมลไปยงสมารทโฟน (Smart phone) คอมพวเตอร หรออปกรณทเชอมตออนเทอรเนตได (Internet of Things) อปกรณรอบตวมนษยจะสอสารและท างานกนเอง โดยทมนษยไมตองออกค าสง เชน บานอจฉรยะปลดลอกประตทนททจบความเคลอนไหวของเจาของบานได เปนตน เทคโนโลยนาโนนยงมประโยชนอยางมากส าหรบการตดตามอาการผปวย เชน การฝงนาโนเซนเซอรในหวใจเทยม ซงจะสงสญญาณเตอนแพทย เมอเกดความผดปกต เปนตน

New Generation of Batteries คอ แบตเตอรเกบพลงงานไวใชทบาน เปนพลงงานทางเลอกทชวยเกบพลงงานส าหรบบานไวใชไดทงวนทงคน ปจจบนบรษท Fluidic Energy ไดคดคนพฒนาแบตเตอรสงกะส-อากาศ (Zinc-air Battery) ขน สามารถเกบพลงงานแสงอาทตยและลมไดตลอด 24 ชวโมง ซงความกาวหนานอาจท าใหกวา 1.2 พนลานคนทวโลกเขาถงไฟฟาจากพลงงานทางเลอกในปพ.ศ. 2563

Blockchain คอ ธนาคารอยบนมอของมนษย สกลเงนดจทลหรอบตคอยน (Bitcoin) จะเขามาแทนสกลเงนทวไป เชอมโยงกบบลอกเชน (Blockchain) ซงเปนระบบจดการฐานขอมลแบบหนงทตงอยบนบญชธรกรรมออนไลน ชวยใหการท าธรกรรมออนไลนสะดวกรวดเรวขน และไมตองผานตวกลางอยางธนาคารหรอสถาบนการเงนอกตอไป ดงนนตนทนและคาธรรมเนยมตางๆ จะลดลงดวย นอกจากนมความปลอดภยสง เพราะผใชตองบนทกความเปนเจาของสนทรพยและยนยนตวตนผานการเขารหสขนสง ทส าคญสามารถตรวจสอบเจาของขอมลบญชไดดวย เนองจากขอมลถกบนทกและแชร (Data sharing) กนทงระบบ พรอมกนน

36

ยงมระบบอลกอรทม (Algorithm) ตรวจสอบการแลกเปลยน (Transaction) และปองกนการปลอมแปลงขอมล ซงเทคโนโลยนยงรบรองความปลอดภย การซอขายเงนตราดจทล เชน บตคอยน เปนตน และการท าธรกรรมอนๆ เชน การกยมเงน การขายหลกทรพย การโอนเงนขามประเทศ เปนตน

2D Materials คอ วสดสองมต ซงเปนสสารทมความหนาระดบนาโนเมตรหรอนอยกวา ขนาดของวสดสองมตมขนาดเลกมากเพยงหนงหรอสองอะตอม หรอไมมความหนาเลยจงถกเรยกวา วสดสองมต เสมอนอปกรณไฮเทคทมเนอเปนเนอเดยวกบผวหนง วงการวทยาศาสตรก าลงพฒนาวสด 2 มต เชน แกรฟน (Graphene) เปนวสดสดล าทมความหนาแคอะตอมเดยวเทานน แตมคณสมบตแขงกวาเหลกและเพชร มความยดหยนสง น าไฟฟาและความรอนไดด ในตางประเทศ ศนยดแลผสงอายไดคดคนแผนเซนเซอรพมพสามมตจากแกรฟน และตดบนเสอผาของผสงอาย วธนจะท าใหผดแลรวาสขภาพของผสงอายเปนอยางไร และคอยดแลความปลอดภยไดอกดวย นอกจากน แกรฟนจะน ามาผลตอปกรณอเลกทรอนกสแทนซลคอนในอนาคตอนใกลน

Autonomous Vehicle คอ รถยนตทไมตองมขบรถหรอไรคนขบ หลายบรษท เชน Tesla Motors, BMW, Ford และ Mercedes-Benz รวมทงบรษท Google กบ Apple ก าลงแขงกนพฒนารถยนตไรคนขบ เพอใหมนใจวาการเดนทางจะยงสะดวก รวดเรว และปลอดภยยงกวาการมคนขบ ขณะทระบบขนสงมวลชน รถบรรทกสนคา และบรการ Car sharing กจะเรมใชระบบขบเคลอนอตโนมตเชนกน

Organ-on-Chips คอ ไมโครชปทเลยนแบบการท างานของอวยวะมนษย โดยเปลยนแผนไมโครชป (Micro chip) ใหมขนาดเทาเมโมรสตก (Memory stick) ใหเปนเสมอนอวยวะมนษย สถาบนวจย Wyss Institute ก าลงพฒนาไมโครชปทเลยนแบบการท างานของอวยวะมนษยเพอใชทดลองยาและสารเคม ไมวาจะเปน ตบ กระดก หวใจ ปอด ซงท างานไดเหมอนอวยวะจรง เชน การดดซมของเซลล การหายใจ การบบและหดตวของกลามเนอ และ Organ-on-Chips ยงใชตรวจสอบสารพษในสงแวดลอมไดดวย ขอดของเทคโนโลยนคอ ไมตองท าการทดลองกบสตวหรอคนอกตอไป

Perovskite Solar Cells คอ แผงโซลารรนใหมทผลตจากเพอรอฟไกต (Perovskites) ซงจะเปนแหลงพลงงานของคนทงโลก นกวจยจากสถาบนเอมไอทและมหาวทยาลยสแตนฟอรด สหรฐอเมรกา ไดรวมกนพฒนาแผงโซลารรนใหมทผลตจากเพอรอฟไกต (Perovskites) ไดส าเรจ วสดชนดนมคณสมบตดดกลนแสงไดดกวาซลคอนซงนยมใชผลตแผงโซลารในปจจบน เพอรอฟไกตมความหนาไมถง 1 ไมโครเมตร น าหนกเบา ผลตเปนแผนฟลมได มตนทนต ากวา และปลอยกาซเรอนกระจกนอยกวาแผงโซลารทผลตจากซลคอน

Open AI Ecosystem (AI : Artificial Intelligence หรอปญญาประดษฐ) เปนสงประดษฐทมความสามารถคลายมนษยหรอเลยนแบบพฤตกรรมมนษย ไดแก โปรแกรม (Software) ตาง ๆ ทใชกบคอมพวเตอร ซงแบงความสามารถเปน 4 ประการคอ การกระท าคลายมนษย (Acting Humanly) การคดคลายมนษย (Thinking Humanly) การคดอยางมเหตผล (Thinking rationally) และ กระท าอยางมเหตผล (Acting rationally) AI จะกลายเปนผชวยคนส าคญทรใจมนษยและฉลาดจนสามารถท างานแทนมนษย เชน ท าการเกษตร ดแลผสงอาย และจดการดแลดานการเงนสวนบคคล เปนตน

Optogenetics คอ การควบคมระบบประสาทออปโตเจเนตกสดวยเทคโนโลยแสง (Optogenetics) เปนการสรางประวตศาสตรหนาใหมของวงการแพทย โดยเฉพาะการรกษาโรคเกยวกบระบบประสาท ความผดปกตของสมอง หรอแมกระทงการดดแปลงความทรงจ า วงการแพทยน า Optogenetics นไปสานตอในการรกษาทหารผานศก และผปวย PTSD (Post-traumatic Stress Disorder) ทเคยประสบอบตเหตหรอผานเรองราวเลวรายมากอน เพราะบางความทรงจ ารนแรงและบนทอนคณภาพชวตของบคคลนนมาก

37

Systems Metabolic Engineering คอ วศวกรรมเมตาบอลซม เปนการปรบปรงกจกรรมในระดบเซลลดวยการดดแปลงการขนสงของเซลลและฟงกชนการควบคมของเซลลโดยอาศยเทคโนโลยขนสงทางพนธวศวกรรม และเมตาจโนมกส (Metagenomics) เปนการศกษาสารพนธกรรมทงหมดของสงคมจลนทรยในสงแวดลอมหนงๆ เพอหาความสมพนธของกลมประชากร และวเคราะหถงองคประกอบในความหลากหลายของระบบนเวศ Systems Metabolic Engineering ชวยท าใหคนพบยนใหมเรวขนและออกแบบยนในสงมชวตหรอสรางรหสพนธกรรมใหมไดเอง ซงน าไปสการผลตยารกษาโรคและก าจดเซลลรายหรอมะเรงในรางกาย นอกจากน ยงมหนวยงานทศกษาวจยเกยวกบวศวกรรมเมตาบอลซมโดยวธจลชพสงเคราะห เพอพฒนาการผลตเชอเพลงชวภาพใหเปนพลงงานสะอาดใชแทนน ามนทก าลงจะหมดไปจากโลก

ส าหรบประเทศไทย การพฒนาทางดานเทคโนโลยดจทลอยในภาวะเรงดวนทรฐบาลพยายามเรงผลกดนในหลายประเดน เชน การจดตงกระทรวงใหม คอ กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม การสรางยทธศาสตรชาตทางดานเศรษฐกจดจทล ทงนเพราะการพฒนาดจทล หมายถง การพฒนาทมงเนนสรางเสรมเศรษฐกจและสงคมใหมคณคา กลาวคอ เปนการพฒนาดจทลทบรณาการเขากบเศรษฐกจและสงคมในการขบเคลอนประเทศใหกาวไปขางหนา แตหากมองยอนไปในอดตและมองไปในอนาคตจะพบวาการใชเทคโนโลยดจทลนนมความจ าเปนและมบรบททเปลยนไปอยางมาก โดยไดถกประยกตเขากบชวตคนไทยและเปนสวนหนงของการด าเนนชวต เพราะในปจจบนคนไทยอยกบดจทลเกอบตลอดเวลา ตงแตตนนอนจนถงเขานอน เชน การใชโทรศพทสมารทโฟน สงอ านวยความสะดวกทเปนดจทล เปนตน (สถตยโชค โพธสอาด, 2559) ดงนน การเพมความรความเขาใจและสมรรถนะแหงการรเทาทนในเรองเทคโนโลยในศตวรรษท 21 ซงเปนยคทมเทคโนโลยและนวตกรรมเกดขนอยางมากมาย รวมทงมผลกระทบตอชวตความเปนอย การท างาน ทงตอบคคล สงคม และประเทศชาต จงเปนสงทหลกเลยงไมได อกทงยงเปนความทาทายตอการปรบเปลยนรปแบบและวธการใชชวต รวมถงการท างานของคนในยคดจทลดวย ดงนนเปาหมายทส าคญของการพฒนาทางดานเทคโนโลยดจทลคอ ประชาชนควรมทกษะการรดจทลและการเพมก าลงคนดานเทคโนโลยใหมากขน (ณฐกฤตา โกมลนาค, 2557: 171) นโยบาย Thailand 4.0 และ Thailand Health 4.0

Thailand 4.0 เปนวสยทศนเชงนโยบายในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยในยคเทคโนโลยดจทล ภายใตการน าของพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรและหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ทเขามาบรหารประเทศบนวสยทศน “มนคง มงคง และยงยน” ทมภารกจส าคญในการขบเคลอนปฏรปประเทศดานตางๆ เพอปรบแก จดระบบ ปรบทศทาง และสรางหนทางพฒนาประเทศใหเจรญ สามารถรบมอกบโอกาสและภยคกคามแบบใหมทเปลยนแปลงอยางเรวรนแรงในศตวรรษท 21 ได Thailand 4.0 เปนความมงมนของนายกรฐมนตรทตองการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจไปส “Value–Based Economy” หรอ “เศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม” โดยมฐานคดหลก คอ เปลยนจากการผลตสนคา “โภคภณฑ” ไปสสนคาเชง “นวตกรรม” เปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยภาคอตสาหกรรมไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม เปลยนจากการเนนภาคการผลตสนคาไปสการเนนภาคบรการมากขน (สวทย เมษอนทร, 2559: ระบบออนไลน) Thailand 4.0 มาจากการแบงการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยออกเปน 4 ยค คอ ยค 1.0 เปนยคเกษตรกรรม จากนนกลายเปนยค 2.0 ทมการน าเครองจกรเขามาชวยงานหรอเปนยคของอตสาหกรรมเบา ยค 3.0 เปนยคอตสาหกรรมหนกและมการลงทนจากตางชาต อยางไรกตามเศรษฐกจในยค 3.0 ยงมความเปราะบางตอสถานการณโลก และประเทศไทยยงไมสามารถกาวขามความเปนประเทศรายไดปานกลางได ดงนนจงน ามาสยค 4.0 ทเนนทการแกปญหาใหประเทศหลดพนจากกบดกรายไดปานกลาง จงตองพฒนาโครงสรางเศรษฐกจใหมทเรยกวา New Economy Model มการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทประชาชนสามารถสรางรายไดไดดวยตนเอง ตองมการปฏรปทงโครงสรางในทกมต ไมวาจะเปน ภาคธรกจ การเกษตร การศกษา และแรงงาน จากระบบเศรษฐกจทเนนการผลตโดยใชแรงงาน เครองจกร และทรพยากร

38

เปลยนมาเปนการผลตบนฐานความรและเทคโนโลย โดยมการดงสถาบนวจยระดบโลกเขามาตงในประเทศไทยและมความรวมมอระหวางภาครฐ ภาคเอกชน สถาบนการศกษา และสถาบนการเงนใหมากขน ทเรยกวา “ประชารฐ” โดยมเปาหมายอยท 5 อตสาหกรรมหลก ไดแก (1) Food, Agriculture & Bio-tech (2) Health, Wellness & Bio-Medical (3) Smart Devices, Robotics & electronics (4) Digital & Embedded Technology และ (5) Creative, Culture & High Value Service (ส านกนโยบายและยทธศาสตร, 2559) นโยบาย Thailand 4.0 จะขบเคลอนใหเกดการเปลยนแปลงใน 3 มตทส าคญ ไดแก 1) การเปลยนจากการผลตสนคา โภคภณฑ ไปสสนคาเชงนวตกรรม 2) การเปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยอตสาหกรรมไปสการขบเคลอนดวย เทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม และ 3) การเปลยนจากการเนนภาคการผลตสนคาไปสการเนนภาคบรการมากขน (สวทย เมษอนทร, 2559: ระบบออนไลน)

สวน Thailand Health 4.0 หมายถง การปฏรประบบการดแลสขภาพในยคดจทลทเปลยนแปลงจากระบบเดม (แบบ Analog) ใหเปนระบบใหม (แบบ Digital) โดยใชเทคโนโลยเปนเครองมอหลกในการปฏรประบบ เนองจากเทคโนโลยไดเขามาเปนสวนหนงในการใชชวตของประชาชนสวนใหญ ทงในเรองการท างาน การจดการกจวตรประจ าวนจนถงการพกผอนหยอนใจ การใชเทคโนโลยชวยการดแลสขภาพของประชาชนจะท าใหเกดผลลพธทกวางขวาง มผลตอประชาชนสวนใหญในระดบสงอยางทไมเคยเปนมากอน หนวยงานหลกทมบทบาทในการจดระบบดแลสขภาพคอ กระทรวงสาธารณสข จงตองก าหนดยทธศาสตรหลกเพอขบเคลอนการปฏรประบบการดแลสขภาพไปส Health 4.0 (วรรษา เปาอนทร, 2560: 31) และสอดคลองกบโมเดลขบเคลอน Thailand 4.0 ดวย โดยอาศยระบบนเวศนในการขบเคลอนเพอน าไปสความมนคง มงคง และยงยนของประเทศ (ศนยเทคโนโลยและการสอสาร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2559: 1) ระบบบรการสาธารณสขไทยในปจจบนถงแมจะประสบผลส าเรจในการขยายความครอบคลมของสถานบรการสาธารณสขในทกจงหวดและมหลกประกนสขภาพถวนหนาแกประชาชนไทย เพอใหเกดความเปนธรรมในการเขาถงบรการสาธารณสขทจ าเปน แตยงพบความไมเปนธรรมในการเขาถงบรการสาธารณสข เนองจากขาดการกระจายของบคลากรสาธารณสขและเทคโนโลยทางการแพทยทเหมาะสม เทคโนโลยทางการแพทยไดมความกาวหนาอยางรวดเรว ท าใหการดแลรกษาผปวยมประสทธภาพและสมฤทธผลมากขน แตขณะเดยวกนกมภาระคาใชจายทเพมมากขนดวย จงเปนความทาทายในการเพมขดความสามารถในการแขงขนและลดความเหลอมลาในการเขาถงบรการสขภาพและสาธารณสขของประชาชน การขบเคลอนการด าเนนงานในระบบบรการสขภาพใหมประสทธภาพจ าเปนตองใชเทคโนโลยและการสอสารในการบรหารจดการและสนบสนนการด าเนนงาน กระทรวงสาธารณสขไดพฒนาระบบเทคโนโลยและการสอสารตามแผนแมบทเทคโนโลยและการสอสารของประเทศไทย แมวาการด าเนนการตามแผนแมบทเทคโนโลยและการสอสารของประเทศจะมแนวปฏบตทด แตการมงประเดนไปทการพฒนาระบบเทคโนโลยและการสอสารเพอสขภาพของประชาชนตามแนวทางของ eHealth ขององคการอนามยโลก (World Health Organization: WHO) และสหภาพโทรคมนาคมนานาชาต (International Telecommunication Union: ITU) ทหลายประเทศไดน ามาเปนกรอบแนวทางการด าเนนงานชวยใหสามารถตอบโจทยทตรงตอภาระงานดานสขภาพไดมากกวา เพราะมงเปาหมายไปทสขภาพของประชาชนเปนหลก โดยการน าเอาระบบเทคโนโลยและการสอสาร (Information and Communication Technology: ICT) มาชวยใหประชาชนไดรบบรการดานสขภาพอยางมประสทธภาพ ทวถง เปนธรรมและ(ศนยเทคโนโลยและการสอสาร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2559: 6)

eHealth หรอ Health IT เปนการพฒนาระบบบรการสขภาพใหคนไทยทกคนสามารถเขาถงการบรการทมคณภาพอยางทวถง โดยมการใชทรพยากรสขภาพอยางมประสทธภาพและเปนระบบทยงยน พฒนาระบบสารสนเทศในการรองรบการเชอมโยงขอมลผปวยและสถานพยาบาลทงภายในและตางประเทศ รวมทงการพฒนา Health Care Logistics พฒนาความมนคงของระบบยา วคซน เวชภณฑ และเทคโนโลยทางการ

39

แพทย เรงรดพฒนาระบบการเขาถงบรการสขภาพและพฒนาหนวยบรการสขภาพ ส าหรบประชาชนทมความตองการบรการรปแบบพเศษ ประชาชนตามพนทหางไกล การใหการบรการการแพทยฉกเฉนตามนโยบาย “ใชบรการไดทกท ฟรทกสทธ” การสนบสนนการผลตและพฒนาก าลงคน การศกษารวมกนระหวางสาขาวชาชพ และการใชเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอน (ศนยเทคโนโลยและการสอสาร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2559: 6) โดยสรป ประโยชนของ eHealth ทมตอประชาชน มดงน

ชวยใหผปวยเขาถงระบบบรการสขภาพไดสะดวก รวดเรวยงขน ขอมลสขภาพ ขอมลการรกษามประสทธภาพมากยงขน สามารถบนทกและสงตอขอมลไดอยางม

คณภาพ ผลการตรวจหองปฏบตการไดเรวกวาทเคย การวนจฉยโรคดขน การดแลรกษาดยงขน สามารถดงขอมลมาจากหลายแหลงไดอยางสะดวก รวดเรว ชวยใหแพทยมขอมลมากยงขน ชวยในการวนจฉยไดมากขนท าใหการรกษามความเหมาะสม สามารถใชขอมลไดในยามทตองการ ผปวยสามารถไดรบการดแลรกษาจากระยะไกล

ความกาวหนาในเทคโนโลย eHealth ในระบบบรการสขภาพ ท าใหผปวยสามารถไดรบการใหค าปรกษาผาน VDO และตดตามอาการใน 24 ชวโมง โดยใชความกาวหนาในดานเทคโนโลยตดตามอาการผปวย ดวยการถายทอดขอมลผาน Wireless จากนนสงสญญาณระยะไกลไปยงผดแล ถาเปนกรณฉกเฉนกสามารถแจงใหเพอนบานทราบหรอโทรตดตอเพอขอความชวยเหลอจากบรการฉกเฉนของโรงพยาบาล

ชวยใหประชาชนสามารถจดการสขภาพของตวเอง eHealth จะชวยประชาชนในการจดการสขภาพของเขาเอง โดยการใหขอมลสขภาพทเชอถอไดและชวยในการสอสารกบผใหบรการดแลสขภาพประชาชนสามารถเขาถงค าแนะน าและขอมลสขภาพ eHealth ใหบรการเครองมอเพอน าไปสชวตทมสขภาพด มความยดหยน เหมาะสมกบชวตทวนวายของในยคปจจบนผานทางเทคโนโลยทมอย ใหประชาชนสามารถทจะจดการสขภาพของตนเอง eHealth มศกยภาพทจะปฏวตการดแลสขภาพ ปรบปรงสขภาพในระดบโลกและเปลยนวธการในการดแลสขภาพ ดวยขอมลทสามารถน ามาใชเพอปรบปรงการใหบรการดานการดแลสขภาพและพฒนาวธการรกษาโดยความรวมมอของผเชยวชาญ เพราะขอมลสวนบคคลเปนสงส าคญเทคโนโลยถกพฒนาขนเพอความปลอดภย การน า eHealth มาใชจะชวยลดกรณฉกเฉนไดถงรอยละ 60 ลดการรกษาในโรงพยาบาลไดถงรอยละ 40 eHealth สามารถชวยลดคาใชจายในระบบสขภาพ ทส าคญทสดคอ ชวยลดอตราการตาย คนไขไดรบค าแนะน าในการดแลสขภาพ และเพมความสขความพงพอใจในครอบครว

นอกจากน กลไกหลกในการขบเคลอนใหเกด Health 4.0 ประกอบดวย เทคโนโลยส าคญทเปนหลก 7 ประการ (วรรษา เปาอนทร, 2560: 31) คอ

1. Social Webs and Network เปนเทคโนโลยทออกแบบมาใหผคนสามารถเชอมโยงและตดตอกนไดผานอนเทอรเนตโดยมคาใชจายต ามาก เราจะไดเหนการใช LINE, Facebook, YouTube เปนตน ในการเชอมโยงการสอสารเพอดแลรกษา ระหวางประชาชนดวยกนเอง ระหวางประชาชนกบแพทย และระหวางกลมวชาชพทท างานสขภาพ มากขน สงผลใหเกดการสรางความรบร ความเขาใจและเปดชองทางสอสารไดมากขนชวยเพมประสทธภาพ ลดคาใชจายในระบบการดแลสขภาพไดมากขน

2. Mobile Application เปนการใชอปกรณพกพาตดตวในการตดตอ สอสาร คนหาขอมล รบสงภาพ เสยงภาพเคลอนไหว ใหถงตวบคคลในเวลาอนรวดเรวโดยการพฒนา Application ทสนบสนนการดแล สขภาพและการเสรมประสทธภาพการใหบรการของหนวยบรการสขภาพตางๆ จะท าใหสามารถลดจ านวนครงทผปวยตองมาพบแพทย ลดระยะเวลารอคอย ลดความแออดในสถานพยาบาลไดมาก ดงทเรมเหนการพฒนาระบบงานใหดขนในสถานพยาบาลบางแหง ทสามารถบอกเวลานดหมายไดแมนย าและตดตอกบผปวยผานMobile Application ท าใหผปวยทแพทยนดมาตรวจไมจ าเปนตองมานงรอเปนเวลานาน สามารถมาทหนาหองตรวจไดกอนเวลานดเพยง 5-10 นาท ชวยลดความแออดและลดการเสยเวลารอคอยของผปวยไดมาก

40

3. Internet of Things ทกสงเชอมโยงกบอนเทอรเนตเปนปรากฏการณทเกดขนจากการฝงอปกรณสอสารไวในสงของตางๆ เพอใหสงสญญาณแกระบบหรอผทเกยวของผานทางอนเทอรเนตได โดยอปกรณทใชสวมใส (Wearable devices) จะสามารถบนทกกจกรรมทมผลตอสขภาพ เชน นบกาวทเดน ความถและระยะเวลาทออกก าลงกาย การไปอยในสถานททมสภาพแวดลอมเปนอนตรายตอสขภาพ แลวสงสญญาณเขาสระบบอนเทอรเนต บนทกเปนขอมลสขภาพสวนบคคล สงตอใหกบแพทยประจ าตว ไปใชในการวเคราะหขอมลเพอแนะน าการปรบพฤตกรรมตอไปหรอกรณผปวยทเจบปวยเรอรงกสามารถตดอปกรณทสามารถสงสญญานบอกชพจร อณหภมรางกายหรอตรวจจบการพลดตกหกลม เมอเกดเหตฉกเฉนกสามารถสงสญญาณไปยงโรงพยาบาลเพอใหสงทมแพทยฉกเฉนมาชวยดแลไดทนเวลา

4. Cloud Computing เปนระบบทการจดเกบขอมลและการประมวลผลขอมลเกดขนในเครองคอมพวเตอรขนาดใหญซงอยตางสถานทหรออาจอยในตางประเทศ แตรบสงขอมลกนผานระบบอนเทอรเนต ท าใหลดคาใชจายการซอเครองคอมพวเตอรและระบบจดเกบขอมลขนาดใหญ ลดการซอโปรแกรมราคาแพงเปลยนเปนการจายคาใชตามเวลาและพนททใชงาน เทคโนโลยนจะท าใหประชาชนสามารถจดเกบขอมลสขภาพสวนตวไดโดยมคาใชจายต ามาก สามารถสงตอขอมลใหแพทยหรอระบบอตโนมตแปลผลและวเคราะหผลเพอน ามาใชประโยชนในการดแลสขภาพไดการจดตง Private Cloud ของกระทรวงสาธารณสขแลวใหสถานพยาบาลทงหมดมาใชทรพยากรสวนกลางจะท าใหประหยดงบประมาณ (ทสถานพยาบาลแตละแหงตองจดซอเครอง Server และโปรแกรมฐานขอมลของตนเอง) ลงไปไดอยางมาก เพอประสทธภาพและสามารถเชอมโยงขอมลไปใชประโยชนรวมกนได

5. Big Data and Health Analytics เทคโนโลยการจดเกบขอมลทกาวหนาขนท าใหเราสามารถเกบขอมลจ านวนมหาศาลไวไดทงหมดโดยมคาใชจายไมมาก ขอมลสขภาพของประชาชนไทยทกคนจะถกจดเกบไวในระบบ Cloud Computing ไดตงแตแรกเกดจนถงวนตาย แพทยทรกษาผปวยจะไมตองเสยเวลาซกถามเรองราวในอดตจากตวผปวย (ซงมกจะจ าไมได เชน ฉดวคซนอะไรไปบางแลวในวนเวลาใด มประจ าเดอนครงแรกเมออายเทาไร เปนตน) แตจะสามารถเรยกขอมลจากระบบมาใชประกอบการวนจฉยโรคและการรกษาไดทนท เปนการเพมประสทธภาพและคณภาพการรกษา เทคโนโลยวเคราะหขอมลทกาวหนามากขนจะท าใหสามารถน ากรณการรกษาผปวยมาวเคราะหเพอคนหาวธการรกษาทดทสดทเหมาะสมกบโรคทผ ปวยเปน และเหมาะสมกบลกษณะของผปวยแตละคนได

6. Robotics วทยาการหนยนตมการพฒนามาจนถงขนใชงานจรงเพอชวยดแลสขภาพไดหลายดานในโรงพยาบาล แพทยสามารถท าผาตดไดโดยการเจาะรเลกๆเขาไปในรางกายผปวยแลวขยายภาพอวยวะภายในใหเหนบนหนาจอ จากนนแพทยสามารถบงคบแขนกลหรอเครองมอผาตดใหด าเนนการตามขนตอนการผาตดไดอยางแมนย า ถกต าแหนงไดมากขน ลดความผดพลาดและชวยใหผปวยออกจากโรงพยาบาลไดเรวขน ในบานทมผปวยทตองการการดแลเปนพเศษ อาจใชหนยนตชวยเตอนใหกนยาควรตรวจจบวามอาการผดปกตหรอไม และยงสามารถสงสญญาณตดตอสอสารขอความชวยเหลอจากหองฉกเฉนของโรงพยาบาลไดดวย

7. Artificial Intelligences ปญญาประดษฐ เปนเทคโนโลยทสามารถท าใหเกดระบบอตโนมตทชวยดแลสขภาพประชาชนได โดยพฒนาใหมรปแบบ Mobile application ใหผใชสามารถสงขอมลใหระบบชวยวเคราะหและใหค าแนะน าได เชน ใหผใชปอนขอมล เพศ อาย น าหนก สวนสงเขาไปแลวชวยค านวณวามความเสยงเปนโรคอวน หรอขาดอาหารหรอไมส าหรบกรณการเจบปวยนน เปนทรบรกนมานานแลวการเจบปวยทวไปในผทไมมโรคประจ าตว รอยละ 80 สามารถดแลรกษาไดดวยตนเองไมจ าเปนตองมาพบแพทย ระบบปญญาประดษฐอาจชวยวนจฉยโรคหวดธรรมดา โดยสอบถามอาการเจบปวยจากผใชระบบรบภาพผนงดานหลงล าคอทออกมาเปนภาพแลวสงไปใหระบบวเคราะหวามการอกเสบตดเชอในผนงล าคอหรอไม จากนนชวยวนจฉยวาเปนโรคหวดธรรมดาหรอเปนโรคคออกเสบตดเชอทตองไปพบแพทย หากพบวา เปนโรคหวดธรรมดาก

41

สามารถแนะน าการดแลรกษาเบองตนดวยตนเองไดหากไมแนใจในระบบ ผใชระบบกยงสามารถสงขอมลไปใหแพทยชวยประเมน วนจฉยและใหค าปรกษาเพมเตมไดดวย การประยกตใชระบบปญญาประดษฐในโรงพยาบาลรฐทมผปวยมากเกนขดจ ากด อาจชวยลดภาระงานลงไดมาก เพอประสทธภาพในการดแลรกษาผปวย

กลาวโดยสรป Thailand Health 4.0 เปนยทธศาสตรการปฏรประบบการดแลสขภาพในยคดจทล ของกระทรวงสาธารณสขทสอดคลองกบโมเดลขบเคลอน Thailand 4.0 ของประเทศไทยโดยการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม สเปาหมายประเทศมนคง มงคง และยงยน ฉะนนแลว บคลากรสาธารณสขควรมทกษะการรดจทลเพอเปนพลเมองดจทลของประเทศและสนบสนนยทธศาสตรการปฏรประบบการดแลสขภาพในยคดจทลอยางจรงจง

ผลกระทบของเทคโนโลยในยคดจทลทมตอมนษย อยางไรกตาม เทคโนโลยทถกสรางขนอยางมากมายไดมบทบาทในชวตประจ าวนของมนษยและสงคม

จงมผลกระทบทงดานบวกและดานลบ (ปรานอม หยวกทอง, 2555) ดงน ผลกระทบทางบวกของเทคโนโลย มดงน

ดานคณภาพชวต - มนษยใชเทคโนโลย คอมพวเตอร และโปรแกรมซอฟแวรชวยใหเกดความรวดเรวและเพม

ประสทธภาพในการท างาน - มนษยใชระบบโทรคมนาคมในการสอสารทรวดเรว เชน การใชโทรศพทเคลอนทตดตอสอสาร

ในขณะเดนทางไปยงทตางๆ มนษยใชหนยนตชวยในอตสาหกรรมการผลตทตองเสยงกบอนตราย หรอในงานทตองการความแมนย าและความรวดเรวในการผลต เชน หนยนตส าหรบงานส ารวจ หนยนตทใชงานในอวกาศ เปนตน

- มนษยน าเอาเทคโนโลยมาประยกตใชในดานการแพทยใหมความเจรญกาวหนาขนมาก เชน เครองมอตรวจคลนหวใจททนสมย มเครองเอกซเรยภาคตดขวางทสามารถตรวจดอวยวะตางๆ ของรางกายไดอยางละเอยด เครองมอชวยในการผาตดทท าใหคนไขปลอดภยมากยงขน รวมทงการผลตยาและวคซนสมยใหมทใชเทคโนโลยขนสงเขาชวยดวย

ดานสงคม - เทคโนโลยท าใหเกดการเปลยนแปลงจากสงคมอตสาหกรรมมาเปนสงคมสารสนเทศ กลาวคอ

เปนสงคมทใชสารสนเทศในการตดสนใจและการกระจายขอมลขาวสารไปไดทวทกหนแหงแมแตถนทรกนดาร ซงจะกอใหเกดความเสมอภาคเทาเทยมกนในสงคม

- เทคโนโลยท าใหเกดชมชนเสมอน ซงเปนกลมคนทมความสนใจเรองเดยวกน สามารถแลกเปลยนความคดเหน ความรซงกนและกนได และความรเหลานจะถกบนทกไวในระบบคอมพวเตอรและสามารถเรยกใชไดตามตองการ

ดานการเรยนการสอน - การสรางโปรแกรมจ าลองสถานการณ ท าใหนกเรยนเขาใจเนอหาของบทเรยนไดอยางชดเจน

เชน การจ าลองสภาวะสงแวดลอม การจ าลองระบบมลภาวะ การจ าลองการไหลของของเหลว หรอแมแตการน าเอาคอมพวเตอรมาจ าลองใหผเรยนไดอยในสภาพทเสมอนจรง เชน จ าลองการเดนเรอ จ าลองการขบเครองบน จ าลองการขบรถยนต เปนตน ซงลดความผดพลาดจากความเสยหายและความเสยงจากการไดรบอนตรายของผเรยนลงได

- เทคโนโลยท าใหเกดการเรยนรตลอดชวต (Lifelong learning) ไดอยางมประสทธภาพ กลาวคอ การเปลยนแปลงของสงคม การเมอง เศรษฐกจโลก รวมทงเทคโนโลยทรวดเรว ท าใหมนษยตองขวนขวายพฒนาตนเอง และปรบตนเองใหกาวทนความเปลยนแปลง โดยการเรยนรดวยตนเองจากแหลงความรทวโลก

2

ผลกระทบทางลบของเทคโนโลย มดงน คณภาพชวต

- โรคอนเกดจากการใชงานเครองคอมพวเตอรเปนเวลานาน ไดแก อาการบาดเจบของกลามเนอบรเวณขอมอเนองจากจบเมาส หรอใชแปนพมพเปนเวลานาน อาการปวดคอ ไหล และหลง การเกดปญหาดานสายตาเนองจากเพงมองทหนาจอคอมพวเตอรเปนเวลานานตดตอกน เปนตน

- โรคทนรอไมได (Hurry sickness) เกดกบผทใชงานอนเทอรเนต ซงท าใหผใชเปนคนขเบอ หงดหงดงาย ใจรอน เครยดงาย ความอดทนลดลง ทนรอเครองดาวนโหลดนานไมได จะกระวนกระวาย ซงจะเปนพฤตกรรมตดตวไปใชในการด าเนนกจกรรมในชวตประจ าวนดวย หากมอาการมาก อาจจะเขาขายโรคประสาทได

- มนษยเกดความเครยดจากการเลอกใชขอมลและสารสนเทศทมอยอยางมากมายรวมถงความเครยดจากความวตกกงวลวาจะมการน าคอมพวเตอรมาทดแทนแรงงานของคน

ดานสงคม - การขาดทกษะทางสงคม เนองจากอนเทอรเนตท าใหเกดการสอสารพนไดโดยไมตองพบเจอกน

ซงพบวาปจจบนคนในสงคมจะนยมใชบรการเครอขายสงคม หรอทเรยกวา social network มากขน เชน LINE Instagram Facebook Twitter เปนตน ท าใหความสมพนธระหวาบคคลในสงคมนอยลง ทกษะทางสงคมทใชในการปฏสมพนธและการสอสารระหวางกน ไดแก ทกษะการพด การฟง การท างานรวมกน รวมทงความ สามารถในการเขาใจถงสถานการณทหลากหลาย กฎกตกาในสงคม และการคดค านงถงคนรอบขางอยางเขาอกเขาใจ ซงทกษะทางสงคมเปนสงทส าคญและจ าเปนส าหรบทกเพศทกวย ดงนนการขาดทกษะทางสงคมจะท าใหคนขาดการท าความเขาใจผอน ไมมการท างานรวมกน จนกระทงอาจกอใหเกดความขดแยงกนในสงคมขนได

- การเกดอาชญากรรมคอมพวเตอรมากขนและรนแรงขน เทคโนโลยเปนเครองมอหนงในการกออาชญากรรมไดงาย ผไมหวงดอาจใชเทคโนโลยในทางทผด เชน การขโมยขอมลของบรษทและน าไปเปดเผยกบบรษทคแขง การเจาะระบบของธนาคารและเปลยนแปลงขอมลเงนในบญชธนาคารใหสงขน การลอลวงผทเลนอนเทอรเนตและกอคดลวงละเมดทางเพศ การเผยแพรขอมลทไมชอบดวยกฎหมายในแงมมตาง ๆ ทงภาพลามกอนาจาร การพนนออนไลน การจ าหนายของผดกฎหมาย หรอเผยแพรขอมลทมเนอหาแอบแฝงแนวคด กาวราว รนแรง การสงไวรสคอมพวเตอรเขาไปท าลายขอมลของผอน เปนตน

ดานการเรยนการสอน ผลกระทบในทางลบกบการเรยนการสอนจะเกดขนหากผสอนใชเทคโนโลยในการจดการเรยนการสอน

ทงหมด และปลอยใหผเรยนเรยนรดวยตนเอง ผเรยนทมประสบการณนอยอาจตความไดไมถกตอง รวมถงการใชอนเทอรเนตในทางทผด ดงนน ผสอนจ าเปนอยางยงทจะตองเรยนรการประยกตใชเทคโนโลยกบการเรยนการสอน รวมทงใหค าแนะน า อบรมสงสอนดานคณธรรม จรยธรรมควบคไปกบการใชเครอขายอนเทอรเนต

ทกษะการรดจทลของคนในสงคมยคดจทล เทคโนโลยและนวตกรรมเกดขนอยางมากมาย ในศตวรรษท 21 รวมทงมผลกระทบตอชวตความ

เปนอย การท างาน ทงตอบคคล สงคม และประเทศชาต เปนสงทหลกเลยงไมไดของคนในยคดจทลดวย ดงนน ประชาชนควรมทกษะการรดจทล (ณฐกฤตา โกมลนาค, 2557: 171) เมอกลาวถงทกษะการใชเทคโนโลยดจทลผคนสวนใหญมกจะนกถงทกษะทเกยวกบเทคโนโลยคอมพวเตอรเบองตนทงเรองของฮารดแวร ซอฟตแวร สวนตดตอผใช และโปรแกรมคอมพวเตอร เชน การใชโปรแกรมคอมพวเตอรพนฐาน รวมไปถงการใชอปกรณตอพวงคอมพวเตอร (Peripherals) ตางๆ (แววตา เตชาทวววรรณ, 2559) แตทกษะของการใชเทคโนโลยดจทลทมประสทธภาพนนควรประกอบไปดวยทกษะในการใชความหลากหลายของการใชงานเทคโนโลย ไมวาจะเปนทกษะดานการท างานของเทคโนโลยทตองรเกยวกบการใชเทคโนโลยดจทลอยางมประสทธภาพ ทกษะการคด

เชงวเคราะหและประเมนสารสนเทศดจทล ทกษะการท างานรวมกนทางออนไลน และทกษะการสรางความตระหนกรในการใชเทคโนโลย ทงหมดนเราเรยกวาเปน “ทกษะการรดจทล” (เดนพงษ สดภกด, 2557) การรดจทลเปนทกษะของบคคลในการใชเทคโนโลยดจทลในการเขาถงและการสอสารกนใชในจดการ วเคราะห ประเมนผลสารสนเทศ เพอน าไปสการสรางความรใหมและสอสารไปยงผอนได ซงมความส าคญเปนอยางมากเนองจากเทคโนโลยดจทล เปนการเปดโอกาสของการมสวนรวมในการเรยนรแบบใหม มผลตอสงคมโดยรวมในการสรางโอกาสการเขาถงขอมลตางๆ เกดความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม และความเปนพลเมองดจทล (โสมรศม พบลยมณ, 2560) ทกษะการรดจทลเปนทกษะทเกยวของกบการรสารสนเทศ (Information Literacy) ทผใชควรมความสามารถในการใชเทคโนโลยและการสอสารเพอคนหา ประเมน สราง และสอสารสารสนเทศดจทล โดยใชทงทกษะพทธพสย (ความสามารถทางสตปญญา) และทกษะทางเทคนค โดยเปนการใชงานอยางมวจารณญาณและมความตระหนกรทางสงคม ดงนนทกษะการรดจทลจงเปนทกษะทส าคญในยคปจจบนและอนาคต ซงถกก าหนดเปนทกษะส าคญของการเรยนรส าหรบศตวรรษท 21 และเปนสมรรถนะหลกในการเรยนรตลอดชวตของนโยบาย Thailand 4.0 (แววตา เตชาทววรรณ, 2559)

ทกษะการรดจทล (Digital Literacy) ส าหรบการเรยนในศตวรรษท 21 ถอเปนเรองส าคญเนองจากการเรยนในปจจบนไดถกปรบเปลยนรปแบบไปดวยการใชอปกรณททนสมย เชน Notebook, Tablet, Smart phone, Smart watch เปนตน การสงขอมลผานไปรษณยอเลกทรอนกส การตดตอสอสารแลกเปลยนผานสอสงคมออนไลน สภาพแวดลอมในการเรยนรทเปลยนไปท าใหความรและทกษะแหงศตวรรษท 21 ไมเพยงมความรในเนอหาเทานน แตยงตองรวมไปถงทกษะดานขอมลและการสอสาร ทกษะในการคดและการแกไขปญหา ทกษะการมปฏสมพนธระหวางบคคล และทกษะในการรจกใชประโยชนจากเครองมอสมยใหมทเปนเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (วรพจน วงศกจรงเรองและอธป จตตฤกษ, 2554) ความสามารถส าหรบทกษะการรดจทลสามารถแบงเปนสวนส าคญ 3 สวน (ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, 2559) ไดแก (1) การใช (Use) หมายถง ทกษะมวลรวมในการใชคอมพวเตอรและอนเทอรเนตทหลากหลายตงแตพนฐาน เชน การใชโปรแกรมคอมพวเตอรเบองตน ไปถงเทคนคขนสงส าหรบการเขาถงและใชความร เชน การใชโปรแกรมคนหา (search engine) รวมถงเทคโนโลยอบตใหม เชน Cloud Computing เปนตน (2) การเขาใจ (Understand) หมายถง ทกษะทชวยใหเกดการคด วเคราะห ประเมน สงเคราะหสอดจทล จนท าใหเขาใจถงบรบททเกยวของกบเนอหา การพฒนาทกษะการจดการสารสนเทศและความรบผดชอบตอสทธความเปนเจาของ รวมถงการมสวนรวมในสงคมดจทล และ (3) การสรางสรรค (Create) หมายถง ทกษะในการผลตหรอสรางเนอหาผานเทคโนโลยทหลากหลายอยางถกตองและสรางสรรค การสอสารโดยใชความหลากหลายของสอดจทลเปนเครองมอ โดยค านงถงจรยธรรม การปฏบตทางสงคม การสะทอนสงทฝงอยในการเรยนร และการใชชวตประจ าวน

อยางไรกตาม ความสามารถในการใชเทคโนโลยของผใชจะถกน ามาใชหรอถกขดขวางขนอยกบการทผใชรบรถงความสามารถทางดานเทคโนโลยของผใชแตละบคคลหรอไม (Beaudry and Pinsonneault, 2005) เพราะเมอรบรถงความสามารถของตนแลวจะปรบปรงประสทธภาพในการใช เทคโนโลยโดยผใชเอง นกวจยทางดานเทคโนโลยไดมการศกษาความหลากหลายของโครงสรางทางสงคมและทางปญญา (Compeau and Higgins, 1995; Hill, Smith, and Mann,1987; Taylor and Todd, 1995; Torkzadeh and Koufteros, 1994; Yi and Venkatesh, 1996) พบวา โครงสรางทส าคญอยางหนงทใชในการตรวจสอบความสามารถของบคคลทจะประสบความส าเรจในการปฏบตงานทเกยวของกบทกสาขาความร รวมถงเทคโนโลยดจทลคอ การรบรความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy)(Doll and Torkzadeh, 1989) ซงเปนการคาดคะเนตนเองของบคคลจากสงทตนเองไดรบรและสรปออกมาจากการกระท าซ าๆ โดยใชความคดของตนเองอางองซงจะสงผลกระทบตอการกระท าของบคคล (Bandura, 1986; Torkzadeh, Koufteros, and Pflughoeft, 2003) ใน

44

โครงสรางทางดานจตวทยา การรบรความสามารถของตนเอง คอ ความเชอในการแสดงบทบาทในภาวะฉกเฉนโดยอาศยแรงจงใจในตนเอง โดยเฉพาะอยางยงเมอบคคลนนมแรงจงใจใหรสกวาหรอแนใจวาจะท ากจกรรมนนไดส าเรจ แมวางานทเรมท านนบคคลนนจะไมเคยท ามากอน (Bandura, 1977, 1982; Torkzadeh, Koufteros, and Pflughoeft, 2003) ซงทกษะดานเทคโนโลย ประกอบดวยตวแปร 3 ตวแปรคอ การท าความเขาใจค าศพททเกยวของกบอปกรณทางดานเทคโนโลย, การเรยนทกษะขนสงของโปรแกรมและซอฟแวร, การแกไขปญหาของเทคโนโลยได (วนเพญ วโรจนเจรญวงศ มณเฑยร รตนศรวงศวฒ และ มนตชย เทยนทอง , 2556) นอกจากนนแลว การยอมรบการใชเทคโนโลยเปนปจจยส าคญและเปนจดเรมตนของฉนทะ (ความรกในสงทท า) และวรยะ (ความมงมนเอาจรง) ทจะท าใหผใชสามารถใชเทคโนโลยใหเกดประโยชนได งานวจยเกยวกบระบบสารสนเทศ (Information system) ในระดบนานาชาตไดใหความส าคญกบทฤษฎการยอมรบการใชเทคโนโลย เพอใชอธบายวธการและเหตผลการยอมรบการใช เทคโนโลยใหมๆ ของแตละบคคลหรอแตละองคการ และพบวา เปนหลกการทมประสทธภาพ (สงหะ ฉวสข และ สนนทา วงศจตรภทร, 2555) โดยปจจยทมอทธพลตอการยอมรบการใชเทคโนโลยใหมๆ คอ การรบรประโยชนของเทคโนโลย ซงไดรบอทธพลโดยตรงจากคณภาพของขอมลและความงายของการใชงาน โดยทคณภาพของระบบและความสามารถในการใชระบบดวยตนเองมอทธพลทางตรงตอการรบรถงความงายของการใชระบบ ดงนนเมอผใชรบรประโยชนและความงายในการใชระบบ จะสงผลโดยตรงใหผใชมความตงใจเขาใชงานเทคโนโลยนน (นตยา วงศใหญ, 2560)

บทสรป

การเตรยมความพรอมของบคลากรสาธารณสขในยค Thailand 4.0 หรอ ยคดจทล เพอมงไปสการเปนพลเมองดจทลและสนบสนนยทธศาสตรการปฏรประบบการดแลสขภาพ (Thailand Health 4.0) ชวยขบเคลอนนโยบาย Thailand 4.0 ของประเทศสการเปนประเทศทมนคง มงคง และยงยน และถอเปนหนาททส าคญทไมสามารถหลกเลยงได การท างานดวยเทคโนโลยททนสมย ไมวาจะเปนเทคโนโลยอนเทอรเนต เทคโนโลยของอปกรณสอสารททนสมย สอหรอขอมลมากมายมหาศาลในโลกดจทลตองอาศยทกษะการรดจทล ดงนน บคลากรสาธารณสขจงควรมทกษะการรดจทล ซงเปนทกษะของบคคลในการใชเทคโนโลยดจทลในการเขาถงและการสอสารกนใชในจดการ วเคราะห ประเมนผลสารสนเทศ เพอน าไปสการสรางความรใหมและสอสารไปยงผอนได สงผลตอสงคมโดยรวมในการสรางโอกาสการเขาถงขอมลตางๆ เกดความคดสรางสรรคและการสรางนวตกรรม และความเปนพลเมองดจทล ซงสามารถพฒนาทกษะนไดโดยใชหลกการยอมรบการใชเทคโนโลยใหมๆ ดวยการรบรความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy) ซงเปนหลกการทมประสทธภาพ พรอมทงอาศยปจจยทมอทธพลตอการยอมรบการใชเทคโนโลยใหม 2 ประการคอ การรบรประโยชนและความงายในการใชระบบของเทคโนโลยทสงผลใหผใชมความตงใจเขาใชงานเทคโนโลยนน การมทกษะการรดจทลจะชวยสรางความเปนพลเมองดจทลใหกบบคลากรสาธารณสข หรอหมายถง การมความพรอมในการท างานดานสาธารณสขในยคดจทลของบคลากรสาธารณสขนนเอง เอกสารอางอง ชดชบา ค าแสนเดช. (2553). ความกาวหนาทางเทคโนโลย. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก

https://sites.google.com/site/nangmanrai1 1 / khwam-ru-dan-thekhnoloyi/khwam-kawhna- thang-thekhnoloyi

ณฐกฤตา โกมลนาค. (2557). “ทกษะแหงศตวรรษท 21 ความทาทายของนกไอ”. โดย รองศาสตราจารยยน วรวรรณ สการตอยอดดานแผน ICT เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://http://www.e-manage.mju.ac.th/acticleDetail.aspx? qid=299&blog=true

45

เดนพงษ สดภกด. (2557). “การรดจทล”. สรปการบรรยายเรอง เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการพฒนาสอ การเรยนรดจทลเพอการวจย ณ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 21 พฤศจกายน 2557.

นตยา วงศใหญ. (2560). แนวทางการพฒนาทกษะการรดจทลของดจทลเนทฟ. Veridian E-Journal, Silpakorn University I ปท 10 ฉบบท 2 เดอนพฤษภาคม – สงหาคม 2560 เทคโนโลย. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://www.tci-thaijo.org%2Findex.php%2 FVeridian-E-Journal%2Farticle%2Fview%2F99734%2F77505&usg=AOvVaw2eR4D0L oHlHMXbPqh8Kh9h

ปรานอม หยวกทอง. (2555). ผลกระทบของเทคโนโลยสารสนเทศ. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://sites.google.com/site/kroonom/phlk-ra-thb-khxng-thekhnoloyi-sarsnthes

ไพรช ธชยพงษ และ พเชฐ ดรงคเวโรจน . (2541).เทคโนโลยสารสนเทศเพอการศกษา. กรงเทพมหานคร : โรงพมพเจรญผล.

วรพจน วงศกจรงเรองและอธป จตตฤกษ. (2554). ทกษะแหงอนาคตใหม: การศกษาเพอศตวรรษท21. กรงเทพฯ: โอเพนเวลดส.

วรรษา เปาอนทร. (2560). Thailand Health 4.0 challenges and opportunities. Journal of the Thai Medical Informatics Association, 2017(1); 31-36.

วนเพญ วโรจนเจรญวงศ มณเฑยร รตนศรวงศวฒ และ มนตชย เทยนทอง. (2556). การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจการรบรความสามารถของตนเองทางดานคอมพวเตอร. วารสารวชาการและวจย มทร.พระนคร ฉบบพเศษ การประชมวชาการมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ครงท 5, 2556; 82-93.

แววตา เตชาทววรรณ. (2559). การรสารสนเทศส าหรบการเรยบเรยงโครงงาน. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ภาควชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. (2559). “ยทธศาสตรเทคโนโลยสารสนเทศสขภาพ (eHealth Strategy) กระทรวงสาธารณสข พ.ศ.2559 – 2563 (ฉบบราง)” พมพครงท 2: นนทบร, กระทรวงสาธารณสข.

สถตยโชค โพธสอาด. (2559). Grand Challenges in Digital University. Suranaree J. Soc. Sci. Vol. 10 No. 2; December 2016; 171.

ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. (2559). การรดจทล (Digital Literacy). เขาถงเมอ 20 มถนายน.เขาถงไดจากhttps://www.nstda.or.th/th/nstda-knowledge/142-knowledges/2632

สงหะ ฉวสข และ สนนทา วงศจตรภทร. (2555). ทฤษฎการยอมรบการใชเทคโนโลยสารสนเทศ. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร . เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://journal.it.kmitl.ac.th

สวทย เมษอนทร. (2559). ไขรหส "ประเทศไทย 4.0" สรางเศรษฐกจใหม กาวขามกบดกรายไดปานกลาง .โดย ไทยรฐฉบบพมพ 2 พ.ค. 2559. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://www.thairath.co.th/content/613903

โสมรศม พบลยมณ. (2560). “Librarian Space: Digital Literacy.” เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://km.li.mahidol.ac.th/librarian-space-digital-literacy/

Anne Beaudry and Alain Pinsonneault. (2005) .Understanding user responses to informationtechnology: a coping model of user adaption. MIS Quarterly. Volume 29 Issue 3. September 2005; 493-524.

46

Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist. 37(2); 122-147.

Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.

Bandura. (1977). A Social Learning Theory. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ, 1977. Compeau, D.R. and Higgins, C.A. (1995). Computer self-efficacy: Development of a measure

and initial test. MIS Quarterly, Vol. 19, No.2; 189-212. Doll, W.J. and Torkzadeh, G. (1989). A discrepancy model of end - user computing

involvement. Management Science, 35(10) 1989; 151– 171. Hill, T., Smith, N. D., & Mann, M. F. (1987). Role of efficacy expectations in predicting the

decision to use advanced technologies: The case of computers. Journal of Applied Psychology, 72(2); 307-313.

S. Taylor and S. A. Todd. (1995).Understanding information technology usage: A test ofcompeting models. Inf. Syst. Res., vol. 6, no. 2, 1995; 144–176.

Scientific American. (2016).The Top 10 Emerging Technologies of 2016. เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https://www.scientificamerican.com/report/the-top-10-emerging-technologies-of-2016/

The Momentum. (2556). 10 เทคโนโลยใหมทจะพลกโลกทงใบ: เมอ AI ครองโลก อวยวะตออนเทอรเนตได และธนาคารจะหายไป? เขาถงเมอ 24 มกราคม 2561. เขาถงไดจาก https:// https://themomentum.co/successful-innovation-design-10emergingtechs/

Torkzadeh, G. and Koufteros, X. (1994). Factor validity of a computer self-efficacy scale and the impact of computer training. Educational and Psychological Measurement, Vol.54, No.3; 813-821.

Torkzadeh, G., Koufteros, X., and Pfughoeft, K. (2003). Confirmatory analysis of computer selfefficacy. Structural Equation Modeling, Vol.10, No.2; 263-275.

Yi, M.Y. and Venkatesh, V. (1996). Role of Computer Self-Efficacy in Predicting User Acceptance and Use of Information Technology. Proc. of the Americas Conference on Information Systems, Phoenix, AZ, August 1996; 244-246.

47

การศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข The Study of Medical Statistician Official's Work Practices as Specified in a Standard Job Description and the Actual Practice Level of Medical Statistician Officials in Hospitals Located in Health Region 11, Ministry of Public Health, Thailand ผวจย ภาณมาส สขแกว ณฐชยา เปลยนแปลงศร สาขาวชา เวชระเบยน วทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสขกาญจนาภเษก อาจารยทปรกษา ดร.นพมาส เครอสวรรณ

นายพระ ดเลศ ภาควชาเวชระเบยน วทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสขกาญจนาภเษก

บทคดยอ การศกษาครงนเปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive research) มวตถประสงค คอ 1) เพอศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต 2) เพอศกษาการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต กลมตวอยางทใชในการศกษา คอ เจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาล ในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข จ านวน 132 คน ใชวธการเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในการเกบขอมล คอ แบบสอบถามการปฏบตงานของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข ตรวจสอบคณภาพเครองมอดานความตรงตามเนอหาโดยผทรงคณวฒ 3 คน ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามเทากบ 0.96 โดยสวนท 1 วเคราะหขอมลทวไป โดยใชการแจกแจงความถ หาคารอยละ และน าเสนอในรปแบบตารางประกอบความเรยง สวนท 2 วเคราะหขอมลการปฏบตงานโดยการหาคาเฉลย ( x ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

ผลการศกษาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข พบวา โดยรวมอยในระดบมาก ( x = 2.39) เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการปฏบตการมคาเฉลยสงทสด อยในระดบมาก ( x = 2.48) และดานการก ากบดแล มคาเฉลยนอยทสด อยในระดบปานกลาง ( x = 2.30) เมอพจารณารายขอดานการปฏบตการ พบวา การใหรหสโรคและหตถการเวชระเบยนผปวยในมคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 85.70 อยในระดบมาก( x = 2.81) และการน าเสนอรายงานทางการแพทยแกผบรหารระดบสงขนไป มคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 69.40 อยในระดบปานกลาง ( x = 2.01)

ผลการศกษาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข พบวาโดยรวมอยในระดบปานกลาง ( x = 2.30) เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการปฏบตการมคาเฉลยมากทสด อยในระดบมาก ( x = 2.37) และดานการก ากบดแล มคาเฉลยนอยทสด อยในระดบปานกลาง ( x = 2.16) เมอพจารณารายขอดานการปฏบตการ พบวาการใหรหสโรคและหตถการเวชระเบยนผปวยในมคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 85.70 อยในระดบมาก ( x = 2.81) และการสงขอมลตวชวดของโรงพยาบาลผานทางเวบไซตของกระทรวงสาธารณสขมคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 42.90 อยในระดบปานกลาง ( x = 1.93)

48

ผลการศกษาวจยในครงนสามารถน าไปพฒนาขอบเขตการปฏบตงานดานเวชระเบยน โดยก าหนดขอบเขตงานเวชระเบยนใหมความชดเจนมากขน เพอใหเจาพนกงานเวชสถตปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ และสงผลใหการบรการดานสขภาพมคณภาพมากยงขน ค าส าคญ : การปฏบตงาน เจาพนกงานเวชสถต มาตรฐานก าหนดต าแหนง โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 Abstract This study was a descriptive research with two objectives; 1) to study work practices specified in a standard job description of medical statistician officials and 2) to study the actual practice level of medical statistician officials. The study’s sample included 132 medical statistician officials in hospitals located in Health Region 11, recruited by a purposive sampling method. Data collection instrument was a two-part questionnaire validating by three experts resulting in a reliability level of 0.96. Results from the first part of the questionnaire (demographic data) were analyzed by frequency and percentage and presented in a table format with description. The second-half data were analyzed by arithmetic mean and standard deviation calculation. Results regarding medical statistician official job description showed that the overall work practices were in a high level ( = 2.39). In terms of dimensions, the results revealed that most respondents rated an operation dimension as a high level ( = 2.48) and the lowest rating dimension, a regulation dimension was rated as a moderate level ( = 2.30). In terms of items, most respondents (85.70%) rated a medical and procedure coding item as a high level ( = 2.81) and the lowest rating item, a medical report presentation for higher-level administration item was rated as a moderate level ( = 2.01) by 69.40% of the respondents. The overall actual practice of medical statistician officials in hospitals located in Health Region 11 was in a moderate level ( = 2.30). In terms of dimensions, the results revealed that most respondents rated an operation dimension as a high level ( = 2.37) and the lowest rating dimension, a regulation dimension was rated as a moderate level ( = 2.16). In terms of items, most respondents (85.70%) rated a medical and procedure coding item as a high level ( = 2.81) and the lowest rating item, a hospital indicator data submission via the Ministry of Public Health’s website item was rated as a moderate level ( = 1.93) by 42.90% of the respondents. The results from this study could be used to develop a medical record practice framework by tailoring a traditional medical record practice framework to be more explicit to strengthen the effectiveness of medical statistician official’s medical record practices and to enhance the quality of health service systems. Key Word (s) : work practice, medical statistician official, job description standard,

hospital located in Health Region11

49

บทน า ขอมลของผทมารบบรการเปนสารสนเทศทส าคญของโรงพยาบาลซงมการบนทกลงใน เวชระเบยน ดงนนเวชระเบยนจงเปนเอกสารทางการแพทยทกประเภททใชบนทกและเกบรวบรวมประวตของผรบบรการ ทงประวตสวนตว และขอมลเกยวกบการดแลรกษา จากการเปลยนแปลงของระบบบรการสขภาพแนวใหมท าใหมการปรบเปลยนลกษณะหนาทความรบผดชอบเพมขน คอ ใหบรการขอมลสถตกบบคลากรตางๆรวมทงดแล เวชระเบยนทงทเปนเอกสารและ ฐานขอมลอเลคทรอนคสในระบบคอมพวเตอรเครอข ายใหมความถกตอง ครบถวน มประสทธภาพ รวมทงการวเคราะหขอมลทางดานเวชสถต เพอการน าไปใชประโยชนในดานตางๆ ของทางโรงพยาบาล โดยตองค านงถงความถกตอง ครบถวน แตอยภายใตเวลาทตองท าใหทนตามกระบวนการของการบรการในสถานบรการทางการแพทยและสาธารณสข ซงจากการศกษางานวจยพบวาการท างานของเจาหนาทเวชสถตจะมภาระงานหลายดานท าใหบางครงไมสามารถท างานใหทนเวลาตามทก าหนด ดวยเหตผลนผวจยจงสนใจทจะศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและการปฏบตงานจรงของ เจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสขเพอเปนแนวทางในการน าไปพฒนาขอบเขตงานดานเวชระเบยน โดยก าหนดขอบเขตงานเวชระเบยนใหมความชดเจนมากขน เพอใหเจาพนกงานเวชสถตปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ และสงผลใหการบรการดานสขภาพมคณภาพมากยงขน วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาล ในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข 2. เพอศกษาการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข กรอบแนวความคดในการท าการวจย กรอบแนวคดในการวจยการศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข ผวจยศกษาขอมลการปฏบตงานของเจาพนกงานเวชสถต ไดแก ศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนง (ส านกงาน ก.พ.,2551)และศกษาการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสขซงก าหนดลกษณะงานทปฏบต 3 ดานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงไดแก ดานปฏบตการ ดานการก ากบดแลและดานการบรการ วธการวจย มขนตอนในการด าเนนการศกษา ดงน 1. รปแบบการศกษา การศกษาครงนเปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive research) โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถาม 2. ประชากรทศกษา

ประชากรทใชในการวจยครงน คอ เจาหนาเวชสถตทปฏบตงานในโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข จ านวน 132 คน

50

3. กลมตวอยางและการสมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ เจาหนาเวชสถตทปฏบตงานในโรงพยาบาล ในเขตสขภาพท 11

กระทรวงสาธารณสข ทงหมดจ านวน 132 คน โดยใชประชากรทงหมดเปนกลมตวอยาง 4. เครองมอทใชในการศกษา

4.1 ลกษณะของเครองมอ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน คอ แบบสอบถาม สวนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลทวไปของเจาพนกงานเวชสถตทปฏบตงาน ในโรงพยาบาลในเขต

สขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข สวนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและ การปฏบตงานจรง

ของเจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข 4.2 ขนตอนการสรางเครองมอดงน 1. ศกษาทฤษฎและแนวคดตลอดจนเครองมอการวดทเกยวของกบภาระงานดานเวชระเบยน 2. ศกษางานวจยทเกยวของกบภาระงานดานเวชระเบยน 3. ก าหนดขอบเขตโครงสรางเนอหาใหมความครอบคลมแนวคดและวตถประสงค สรางขอค าถามและก าหนดเกณฑในการใหคะแนน 4. น าแบบสอบถามทผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒเพอพจารณาความถกตองและน ามาปรบปรงแกไข 4.3 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ การตรวจสอบความตรงของเนอหา (Content Validity) ผวจยไดน าแบบสอบถามเกยวกบการศกษาภาระงานดานเวชระเบยนของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 โดยใหผทรงคณวฒ 3 ทาน ซงเปนผเชยวชาญดานเวชระเบยน 1 ทาน และดานวจย 2 ทาน ท าการตรวจสอบเครองมอ 4.4 การพทกษสทธกลมตวอยางผวจยชแจงวตถประสงคของการวจยใหกลมตวอยางทราบ อธบายใหเขาใจวาการเขารวมวจยในครงขขนอยกบความสมครใจของกลมตวอยาง ซงขอมลทไดจากการศกษาจะเกบไวเปนความลบและจะน าเสนอมาในลกษณะภาพรวม หากกลมตวอยางตองการถอนตวสามารถถอนตวออกจากการวจยได 4.5 การเกบรวบรวมขอมล การวจยครงน ผวจยไดด าเนนการเกบขอมลในโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสขในระหวางเดอนตลาคม ถง เดอนพฤศจกายน 2560 4.6 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการศกษา ผวจยน าขอมลทเกบรวบรวมไดมาวเคราะห โดยใชสถตดงน 1. การวเคราะหขอมลทวไปและเพอตรวจสอบขอตกลงเบอตน การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ โรงพยาบาลทปฏบตงาน ต าแหนง ระดบการศกษาสงสด กลมงานทสงกด อาย ประสบการณการท างาน และรายได โดยใชการค านวณคาสถตพนฐาน ไดแก ความถ (Frequency) และ รอยละ (Percentage) 2. การวเคราะหเพอการตอบค าถามการวจย การวเคราะหการปฎบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและการปฏบตงานจรงของเจาหนาท เวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข โดยใชสถตการหาคาเฉลย (Mean) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และการวเคราะหตารางไขว (Cross-tabulation)

51

ผล/สรปผลการวจย ขอมลทวไป จากการวเคราะหขอมล พบวา ขอมลทวไปของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพ ท 11 กระทรวงสาธารณสข โดยสวนใหญเปนเพศหญง มจ านวน 80 คน คดเปนรอยละ 81.60 มอายอยระหวาง 20 – 29 ป มจ านวน 54 คน คดเปนรอยละ 55.10 ปฏบตงานในโรงพยาบาลชมชน มจ านวน 75 คน คดเปนรอยละ 76.50 ปฏบตงานในต าแหนงเจาพนกงานเวชสถตระดบปฏบตงานมจ านวน 65 คน คดเปนรอยละ 66.30 มประสบการณการท างาน 1 – 9 ป มจ านวน 47 คน คดเปนรอยละ 48.00 ระดบการศกษาสงสด คอปรญญาตรมจ านวน 51 คน คดเปนรอยละ 52.00 กลมงานทสงกด คอ กลมงานประกนสขภาพ ยทธศาสตรและสารสนเทศทางการแพทยมจ านวน 55 คน คดเปนรอยละ 56.10 มรายไดอยในชวง 8,001 – 15,000 บาท มจ านวน 55 คน คดเปนรอยละ 6 การปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลใน เขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต โดยรวมอยในระดบมาก ( x = 2.39) เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการปฏบตการมคาเฉลยมากทสด อยในระดบมาก ( x = 2.48) และดานการก ากบดแล มคาเฉลยนอยทสด อยในระดบปานกลาง ( x = 2.30)

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการปฏบตการ พบวา การใหรหสโรคและหตถการเวชระเบยนผปวยในมคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 85.70 อยในระดบมาก ( x = 2.81) และการน าเสนอรายงานทางการแพทยแกผบรหารระดบสงขนไป มคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 69.40 อยในระดบปานกลาง ( x = 2. 01)

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการก ากบดแล พบวา การก ากบ ดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชามคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 71.40 อยในระดบมาก ( x = 2.39) และการวางระบบและแผนการปฏบตงานดานเวชระเบยน มคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 81.60 อยในระดบปานกลาง ( x = 2.20)

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการบรการ พบวา การใหค าปรกษาการใหรหสโรคและรหสหตถการมคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 94.90 อยในระดบมาก ( x = 2.59) และจดอบรมเกยวกบสารสนเทศดานเวชระเบยนของโรงพยาบาล เชน การใชโปรแกรมการจดกลมโรค (DRGs) การใชระบบเวชระเบยนอเลกทรอนกสมคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 55.10 อยในระดบปานกลาง ( x = 2. 02)

การปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต พบวา โดยรวมอยในระดบ ปานกลาง

( x = 2.30) เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการปฏบตการมคาเฉลยสงทสด อยในระดบมาก ( x = 2.37) และดานการก ากบดแล มคาเฉลยนอยทสด อยในระดบปานกลาง ( x = 2.16)

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอ ดานการปฏบตการ พบวา การใหรหสโรคและหตถการเวชระเบยนผปวยในมคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 85.70 อยในระดบมาก ( x = 2.81) และสงขอมลตวชวดของโรงพยาบาลผานทางเวบไซตของกระทรวงสาธารณสขมคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 42.90 อยในระดบปานกลาง ( x = 1.93)

52

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการก ากบดแล พบวาการก ากบดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชามคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 71.40 อยในระดบมาก ( x = 2.39) และรวมปฏบตงานวางแผนงานและยทธศาสตรเครอขายสขภาพมคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 53.10 อยในระดบปานกลาง ( x = 1.94)

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการบรการ พบวา การใหค าปรกษาการใหรหสโรคและรหสหตถการมคาเฉลยมากทสด คดเปนรอยละ 94.90 อยใน ระดบมาก ( x = 2.59) และจดอบรมเกยวกบสารสนเทศดานเวชระเบยนของโรงพยาบาล เชน การใชโปรแกรม การจดกลมโรค (DRGs) การใชระบบเวชระเบยนอเลกทรอนกสมคาเฉลยนอยทสด คดเปนรอยละ 55.10 อยในระดบปานกลาง ( x = 2.02)

การปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพ ท 11 กระทรวงสาธารณสข จ าแนกตามขนาดโรงพยาบาล

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถตจ าแนกตามขนาดโรงพยาบาลพบวาโดยรวมอยในระดบมาก ( x = 2.50) เมอพจารณาตามขนาดโรงพยาบาล พบวา โรงพยาบาลทวไปมคาเฉลยมากทสด อยในระดบมาก( x = 2.68) และโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลศนย มคาเฉลยนอยทสดอยในระดบมาก ( x = 2.40) การปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข จ าแนกตามขนาดโรงพยาบาล

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถตจ าแนกตามขนาดโรงพยาบาลพบวา โดยรวมอยในระดบมาก ( x = 2.41) เมอพจารณาตามขนาดโรงพยาบาล พบวา โรงพยาบาลทวไปมคาเฉลยมากทสดอยในระดบมาก ( x = 2.64) และโรงพยาบาลศนยมคาเฉลยนอยทสดอยในระดบปานกลาง ( x = 2.26) การปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพ ท 11 กระทรวงสาธารณสข จ าแนกตามต าแหนง

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถตจ าแนกตามต าแหนงจ าแนกตามต าแหนง พบวา โดยรวมอยในระดบมาก ( x = 2.37) เมอพจารณาตามต าแหนง พบวา ต าแหนงเจาพนกงานเวชสถตระดบปฏบตงานมคาเฉลยมากทสด อยในระดบมาก ( x = 2.50)

ระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข จ าแนกตามต าแหนง

ระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถตจ าแนกตามต าแหนงโดยรวมอยในระดบ ปานกลาง ( x = 2.29) เมอพจารณาตามต าแหนง พบวา ต าแหนงเจาพนกงานเวชสถตมคาเฉลยมากทสด อยในระดบมาก ( x = 2.44)

อภปรายผล ในการวจยครงนเปนการศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข ผลการวจยครงนสามารถอภปรายผลตามล าดบของวตถประสงค ดงตอไปน

จากการศกษาวจย พบวาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข โดยรวมมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก

53

เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการปฏบตการมคาเฉลยมากทสด ซงมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนราย

ขอดานการปฏบตการ พบวา การใหรหสโรคและหตถการเวชระเบยนผปวยในมคาเฉลยมากทสด ซงมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการก ากบดแล พบวา การก ากบ ดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชามคาเฉลยมากทสด ซงมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการบรการ พบวา การใหค าปรกษาการใหรหสโรคและรหสหตถการมคาเฉลยมากทสด ซงมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถตจ าแนกตามขนาดโรงพยาบาลพบวาโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาตามขนาดโรงพยาบาล พบวา โรงพยาบาลทวไปมคาเฉลยมากทสด ซงมระดบการปฏบตงานอยในระดบมากและโรงพยาบาลชมชน

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกตามต าแหนงจ าแนกตามต าแหนง พบวา โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาตามต าแหนง พบวา ต าแหนง เจาพนกงานเวชสถตระดบปฏบตงานมคาเฉลยมากทสดซงมระดบการปฏบตงาน อยในระดบมาก

สงเกตไดวาเจาพนกงานเวชสถต โรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข มการปฏบตงานตามทระบไวในมาตรฐานก าหนดต าแหนง ของส านกงานคณะกรรมการขาราชการ พลเรอน (ส านกงาน ก.พ.) และมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ ชญานนทน ตางใจ (2556) ทไดศกษาเกยวกบการปฏบตงานของเจาพนกงานเวชสถตในโรงพยาบาลชมชน เขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขท 10 พบวาเจาพนกงานเวชสถตมการปฏบตงานอยในระดบมาก

จากการศกษาวจย พบวาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายดาน พบวา ดานการปฏบตการมคาเฉลยมากทสด ซงมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดาน การปฏบตการ พบวา การใหรหสโรคและหตถการเวชระเบยนผปวยในมคาเฉลยมากทสด ซงมระดบ การปฏบตงานอยในระดบมาก เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการก ากบดแล พบวา การก ากบ ดแลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชามคาเฉลยมากทสด ซงมระดบ การปฏบตงานอยในระดบมาก

เมอพจารณาระดบการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถต จ าแนกเปนรายขอดานการบรการ พบวา การใหค าปรกษาการใหรหสโรคและรหสหตถการมคาเฉลยมากทสด ซงมระดบการปฏบตงานอยในระดบมาก

เจาพนกงานเวชสถตมภาระงานในปรมาณมากและมภาระงานหลายดาน ทงภาระงาน ตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและภาระงานนอกเหนอมาตรฐานก าหนดต าแหนง ภายใตระยะเวลาทก าหนด จงเปนผลใหเจาพนกงานเวชสถตมไมเพยงพอตอภาระงาน ซงสอดคลองกบผลการศกษาของแสงเทยน อยเถา (2556) ทไดศกษาเกยวกบการวดสมรรถนะงานเวชระเบยนและบคลากรดานเวชระเบยนในโรงพยาบาล ของประเทศไทย พบวา บคลากรมไมเพยงพอกบภาระงานของงานดานเวชระเบยนทมปรมาณมากขน กวางขน บคลากรบางกลมปฏบตงานไมตรงตามสายงาน จงควรมการกระจายภาระงานใหเหมาะสม ซงสอดคลองกบขอเสนอแนะของชญานนทน ตางใจ (2556) ทไดเสนอแนะไวในการศกษาการปฏบตงานของเจาพนกงาน เวชสถตในโรงพยาบาลชมชนเขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขท10 วา ควรมการกระจายภาระงาน และมอบหมายงานใหตรงตามทกษะของบคลากร

54

สงเกตไดวาเจาพนกงานเวชสถตมการปฏบตงานหลายดาน แสดงวาเจาพนกงานเวชสถต มความสามารถในการปฏบตมาก ซงสอดคลองกบผลการศกษาของนพมาศ ศรอนชต (2549) ทไดศกษาเกยวกบความสามารถในการปฏบตงานของเจาหนาทเวชสถต โรงพยาบาลชมชนในประเทศไทย พบวา ระดบความสามารถในการปฏบตงานของเจาหนาทเวชสถตอยในระดบมาก ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากการศกษาครงน

การศกษาการปฏบตงานตามมาตรฐานก าหนดต าแหนงและการปฏบตงานจรงของเจาพนกงานเวชสถตโรงพยาบาลในเขตสขภาพท 11 กระทรวงสาธารณสข มประเดนตางๆทตองแกไขและปรบปรงดงน เนองจากมการแบงระดบการปฏบตงานออกเปน 3 ระดบ คอระดบมาก ระดบปานกลาง ระดบนอย ท าใหการแปลผลระดบการปฏบตงานไมละเอยดเทาทควร การท าวจยครงตอไป

1. ควรศกษาการปฏบตงานของเจาพนกงานเวชสถตและของนกวชาการสาธารณสข (เวชสถต) 2. ควรศกษาการปฏบตงานของเจาพนกงานเวชสถต ในระดบประเทศ 3. ควรแบงระดบการปฏบตงานออกเปน 5 ระดบ คอ ระดบมากทสด ระดบมาก ระดบปานกลาง ระดบนอย

ระดบนอยทสด เพอใหการแปลผลระดบการปฏบตงานมความละเอยดยง เอกสารอางอง ความหมายของเวชระเบยน. 2556. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : http://therama.info/?p=123 (วนทคนขอมล : 5 สงหาคม 2560). นพมาศ ศรอนชต. 2549. ความสามารถในการปฏบตงานของเจาหนาทเวชสถตโรงพยาบาลชมชนในประเทศไทย. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. มาต ร ฐ า นก า หน ด ต า แห น ง . 2 5 5 8 . [ อ อน ไ ล น ] . เ ข า ถ ง ไ ด จ า ก : http://www.warincity.go.th/

images/systembars/04general/4103.pdf (วนทคนขอมล : 5 สงหาคม 2560). ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข. กรอบการจดระดบขดความสามารถของโรงพยาบาลชมชนในสงกด

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขตามแผนพฒนาระบบบรการสขภาพระดบทตยภม. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก :https://phdb.moph.go.th/phdb2017/admin/files/.../files/9-article_20131003153342.doc (วนทคนขอมล: 5 สงหาคม 2560).

ส านกบรหารการสาธารณสข.2560.ท าเนยบสถานบรการสขภาพ เขตสขภาพท 11 ปงบประมาณ 2560. 2560. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : www.rpho11.go.th/rpho11//upload/media/20170504102909.xlsx (วนทคนขอมล : 5สงหาคม 2560).

แสงเทยน อยเถา. (2555). ปญหาและแนวทางการพฒนางานเวชระเบยนและวชาชพเวชระเบยนในประเทศไทย (Problem and Guideline for Development of Medical Record Department and Medical Record Profession in Thailand).เอกสารประชมวชาการคณะสงคมศาสตรประจ าป 2554. คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. นครปฐม.

55

ความรอบรดานสขภาพ : เปาหมายหนงของการปฏรปประเทศไทยดานสาธารณสขและสงแวดลอม ผวจย รองศาสตราจารย ดร.ประภาเพญ สวรรณ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ ความรอบรดานสขภาพ (Health Literacy) เปนแนวคดหลกทใชเปนสวนหนงในการด าเนนงานดานการสงเสรมสขภาพ (Health promotion) ใหมประสทธภาพ และปจจบนประเทศไทยโดยกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขไดด าเนนงาน “การปฏรปความรอบรและการสอสารสขภาพ” เปนนโยบายหนงทส าคญของการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและอยในยทธศาสตรชาต20ปและเปนวาระแหงชาต (National agenda) ถาจะมองลกษณะของงานดานการพฒนาความรอบรดานสขภาพโดยรวมถอวางานดานสขศกษาจะมผลตอการพฒนาความรอบรดานสขภาพน นโยบายนจงเปนความทาทายของงานสขศกษาและงานสาธารณสขอยางมาก รวมถงบทบาทหนาทของบคลากรสาธารณสขทท าหนาทใหการศกษา(Education) แกประชาชนดวย เอกสารนน าเสนอแนวคด ค านยาม และระดบขนของความรอบรดานสขภาพซงนาจะเปนสงจ าเปนทจะตองปรบปรงความรอบรดานสขภาพของกลมเปาหมายใหถงขนวจารณญาณอนจะน าไปสการคด การใชกระบวนการทางปญญาเพอปองการและแกปญหาสขภาพของชมชนโดยรวม โดยเนนการมสวนรวมของชมชน การบรณาการระหวางองคกรตางๆในลกษณะสหวชาการทงของรฐและเอกชนเพอเปาหมายทพงประสงคของชมชนโดยรวมและเพอพฒนาความสามารถของชมชน รวมถงผลลพธดานบวกทจะมตอปจเจกบคคลดวย การพฒนาความรและทกษะของนกสขศกษาและบคลากรสาธารณสขจงเปนสงจ าเปนอยางยงและควรมงเนนไปทโครงการสขภาพในชมชนและทองถน (Community/area-based health program) ค าส าคญ : ความรอบรดานสขภาพ/สขศกษา/การพฒนาพลงความสามารถ ความรอบรดานสขภาพกบการสงเสรมสขภาพและผลลพธทางสขภาพ (Health Literacy, Health Promotion and Health Outcome) ในระยะหลายสบปทผานมาผทเกยวของกบงานดานสขภาพ การสงเสรมสขภาพซงรวมถงนกวชาการดานพฤตกรรมศาสตร สาธารณสขศาสตร นกสขศกษาและองคกรระหวางประเทศโดยเฉพาะองคการอนามยโลกไดมความพยายามทจะหาแนวทางและมาตรการตางๆในการทจะชวยใหประชากรโลกมสขภาพดทงดานรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ โดยเฉพาะดานการสงเสรมสขภาพเพอความมสขภาวะและปองกนโรคไรเชอเรอรงตางๆซงเปนปญหาดานการแพทยและสาธารณสขของทกๆประเทศทวโลก องคการอนามยโลกรวมกบองคกรทเกยวของอนๆไดจดการประชมนานาชาตดานการสงเสรมสขภาพเพอพจารณาและก าหนดแนวทางเพอพฒนางานดานการสงเสรมสขภาพหลายครง โดยครงท1ไดจดขนในป ค .ศ.1986 (พ.ศ.2529) ณ กรงออตตาวา ประเทศแคนาดา ซงไดสรปแนวทางในการพฒนางานดานการสงเสรมสขภาพ 5 ประการและแนวทางนหลายประเทศรวมทงประเทศไทยไดน าไปใชประโยชนในการพฒนางานดานการสงเสรมสขภาพเรอยมาจนถงปจจบนกยงใชประโยชนไดอย แนวทาง5ประการหรอเรยกวา กฎบตรออตตาวาเกยวกบการสงเสรมสขภาพ (The Ottawa Charter for Health Promotion) มดงตอไปน

56

1. สรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ (Build Healthy Public Policy) 2. สรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ (Create Supportive Environments) 3. เสรมสรางกจกรรมชมชนใหเขมแขง (Strengthen Community Actions) 4. พฒนาทกษะสวนบคคล (Develop Personal Skills) 5. ปรบเปลยนบรการสขภาพใหเหมาะสมกบความตองการของประชาชนรวมทงการพฒนาบคลากร (Reorient Health Services) หลงจากการประชมนานาชาตดานการสงเสรมสขภาพครงท 1 ไดมการด าเนนโครงการสงเสรมสขภาพในทกๆกลมประชากรเชน โครงการโรงเรยนสงเสรมสขภาพ (Health Promoting School), โครงการชมชนสงเสรมสขภาพ (Health Promoting Community/Healthy city), โครงการสถานประกอบการสงเสรมสขภาพ (Health Promoting Workplace)เปนตน ซงเปนทนายนดทหนวยงานสขภาพดานสาธารณสขไดตนตวและใหความส าคญมากขนตอการปองกนโรค หากการสงเสรมสขภาพประสบผลส าเรจกจะชวยปองกนโรคตางๆโดยเฉพาะโรคเรอรงทเปนปญหาในปจจบน เชนโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลอดหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง เปนตน และจะมผลตอการลดคาใชจายในการรกษาพยาบาลทงของรฐและของครอบครวอยางมาก อยางไรกตามหลงจากการประชมนานาชาตเกยวกบการสงเสรมสขภาพครงท1แลวไดมการจดการประชมระหวางประเทศเกยวกบการสงเสรมสขภาพหลายครงโดยมจดเนนแตกตางกนแตกเพอวตถประสงคทส าคญคอใหงานสงเสรมสขภาพประสบผลส าเรจตามเปาหมายอยางมประสทธภาพและทวถงทกชมชนนนเอง หลงจากการประชมนานาชาตครงท1 พ.ศ.2529 องคการอนามยโลกไดจดประชมนานาชาต เรองการสรางเสรมสขภาพตอเนองมาเรอยๆจนในป พ.ศ.2552 ไดมการประชมครงท7 ณ กรงไนโรบ ประเทศเคนยา การประชมระดบโลกเรองการสงเสรมสขภาพครงท7ครงนมเปาหมายเพอพจารณาสวนขาดหรอชองวางในการด าเนนงานดานสขภาพและบทบาทของการสงเสรมสขภาพเพออดชองวางนนๆ การอภปราย การประชมเชงปฏบตการ การศกษากรณตวอยางและกจกรรมของทประชมกลมใหญไดจดใหครอบคลมประเดนส าคญ5ประเดนตอไปน

1.) การสรางพลงอ านาจของชมชน (Community empowerment) 2.) ความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ (Health literacy and health

behavior) 3.) การสรางความเขมแขงของระบบสขภาพ (Strengthening health systems) 4.) พนธมตรและความรวมมอของภาคสวนตางๆ (Partnerships and intersectoral

actions) 5.) การสรางความสามารถ/ศกยภาพเพองานสงเสรมสขภาพ (Building Capacity for

Health Promotion) เปนทคาดหวงวาประเดนตางๆดงกลาวจะชวยแกไขปญหาตางๆทรมเราสขภาพของประชากร

โลกซงประเทศตางๆก าลงเผชญกบปญหาใหมๆทเกดขน เปนตนวาการเพมขนของโรคเรอรงทงในประเทศทมฐานะเศรษฐกจต าและปานกลาง ภาวะโลกรอน ภาวะความไมปลอดภยและความรนแรงในภมภาคตางๆ ความไมยตธรรมในการใหบรการดานสขภาพและสาธารณสขแกประชาชนทงในประเทศและระหวางประเทศ ภาวะคกคามเหลานยงท าใหเกดปญหาสขภาพของประชาชนมากยงขนและงานดานการสงเสรมสขภาพยงจะมความส าคญและจ าเปนในงานดานสขภาพ/สาธารณสขของประเทศ เปนกลยทธทคมคาทจะขาดไมไดและจ าเปนจะตองบรณาการเขาไปในระบบสขภาพในสภาวะทสงคมก าลงเผชญกบภาวะคกคามดงกลาว

57

การประชมดานการสงเสรมสขภาพครงท 7 ทกรงไนโรบ ประเทศเคนยาทจดโดยองคการอนามยโลกทกลาวมาแลวถอวาเปนการใหค าแนะน าในการด าเนนงานดานการสงเสรมสขภาพแกประเทศตางๆใหใหความส าคญตอการสรางความเขมแขง ศกยภาพและการมสวนรวม ความรวมมอของชมชน รวมถงการพฒนาระบบสขภาพและความรอบรดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ (Health literacy and Health Behavior) ซงปจจยทงสองประเดนทมความสมพนธกน อาจจะกลาวไดวาความรอบรดานสขภาพเปนระดบความรระดบสงสดทบคคลสามารถคดวเคราะหอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) ผานการประเมนแลววา ด ไมด เหมาะสม ไมเหมาะสม และพรอมจะท าพฤตกรรมนนๆแลวหากไดรบการกระตนทเหมาะสมหรออยในสภาวะทงายตอการกระท าพฤตกรรมหรอปจจยอนๆทสนบสนนใหเกดพฤตกรรม ดงตวอยาง แนวคดเกยวกบการด าเนนการสงเสรมสขภาพตามกฎบตรออตตาวาชารตเตอรดงไดกลาวมาแลวอนเปนขอเสนอแนะจากการประชมระดบนานาชาตเรองการสงเสรมสขภาพครงท1 ณ ประเทศ แคนาดารวมถงปจจยอนๆทระบไวในหวขอการประชมทกรงไนโรบนอกเหนอจากการพฒนาดานความรอบรดานสขภาพ ปจจยดงกลาวไดแกความเขมแขงของชมชน ความเขมแขงของระบบสขภาพ ศกยภาพของผใหบรการสขภาพและความรวมมอของพนธมตรทเกยวของ เปนตน

ปจจบนกระทรวงสาธารณสขไดใหความส าคญอยางมากตอการพฒนาความรอบรดานสขภาพในทกระดบตงแตระดบองคกร (องคกรแหงความรอบรดานสขภาพ : Health Literate Organization) ระดบทองถน ระดบประชาชน รวมถงผปวยในสถานพยาบาลตางๆ ซงแนวนโยบายดานการพฒนาความรอบรดานสขภาพนสบเนองจากการน าเสนอของคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและสงแวดลอม สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศดาน “การปฏรปความรอบรและการสอสารสขภาพ” และใหกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขเปนแกนหลกในการด าเนนการ เพอสนองตอบตอเปาหมายการปฏรปความรอบรดานสขภาพ กระทรวงสาธารณสขไดตงหนวยงานใหรบผดชอบดานการพฒนาดานความรอบรดานสขภาพขนคอ ส านกงานโครงการขบเคลอนกรมอนามย 4.0 เพอเพมความรอบรดานสขภาพของประชาชน (สขรส.) ซงมหนาทรบผดชอบดงตอไปน

1.) เรงรดการก าหนดชดองคความร ทกษะและพฤตกรรมจ าเปนพนฐานทประชากรไทยจ าเปนตองร เพอสรางรากฐานทแขงแรงสการด ารงชวตอยางมสขภาพสมบรณ สมวย

2.) จดท าเครองมอประเมนและประเมนผลความรอบรดานสขภาพของประชากรไทยอาย 15ปขนไปทก3ป

3.) พฒนาขอเสนอเชงนโยบายและแนวทางปฏบตในการยกระดบความรอบรดานสขภาพของประชากรไทย

4.) ผลกดนการศกษาและวจย และจดใหม Center of Excellence ความรอบรดานสขภาพและการสอสารสขภาพ

5.) สรางกลไกขบเคลอนและผลกดนหนวยงานของกรมอนามย เปนองคกรรอบรดานสขภาพมงสกรมอนามย 4.0 ใหเกดสมฤทธผล1

นยามและแนวคดของความรอบรดานสขภาพทกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขใชอางองคอ “ความรอบรดานสขภาพคอ ความรอบร ความสามารถดานสขภาพของบคคลในการทจะกลนกรอง ประเมนและตดสนใจทจะปรบเปลยนพฤตกรรม เลอกใชบรการและผลตภณฑสขภาพไดอยางเหมาะสม”2 ตามนโยบายดงกลาวขางตน จงเปนสงทบคลากรสาธารณสขทกระดบจะตองใหความส าคญกบแนวคดและนโยบายนโดยเฉพาะบคลากรทท าหนาทหลกดานการใหการศกษา (Education) แกประชาชนทกกลมอาย ซงทจรงแลวการใหการศกษาเปนสงทเจาหนาทสาธารณสขและทางการแพทยจะตองจดใหกบประชาชนหรอผปวยทมารบบรการการรกษาอยแลว ควบคกบการใหบรการการปองกนโรคและโดยเฉพาะนกสขศกษาซงมหนาทในการวางแผน ด าเนนงาน ดานสขศกษา (หรอการจดการศกษาดานสขภาพ) อยแลว จะไดตระหนกถง

58

ประสทธภาพในการด าเนนงานของตนเองตามบทบาทหนาททม ซงการทมการใหความส าคญตอการพฒนาความรอบรดานสขภาพ (Health Literacy) นเปนการสะทอนใหเหนวางานดานการใหการศกษาจะตองด าเนนการใหดกวาเดมหรอกลาวอกนยหนงกคอการทจะปรบเปลยนพฤตกรรมการปฏบตของประชาชนหรอกลมเปาหมายหรอกลมเสยงตางๆจะตองมแนวทางการด าเนนงาน มวธการ กลยทธ และความรวมมอรวมใจจากทกฝายทจะชวยใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางมประสทธภาพทเกยวของกบการปองกนโรค การสงเสรมสขภาพและการปฏบตตนเมอไดรบการรกษา รวมถงเมออยในระยะฟนฟสภาพ (Rehabilitation) ดวย การใหความส าคญตอความรอบรดานสขภาพนยงสะทอนใหเหนวางานสขศกษาหรอการใหการศกษายงไมประสบผลส าเรจเปนทพอใจทจะน าไปสการปฏบตของประชาชนหรอผปวยอยางแทจรงและยงยน ซงเปนประโยชนตอนกสขศกษาหรอบคลากรทจะท าหนาทดานการใหการศกษาแกประชาชน กลมเปาหมาย ผปวย หรอเจาหนาททใหบรการผปวยโดยตรงและผทมหนาทการพจารณากฎระเบยบ กฎหมาย นโยบายสาธารณะทจะมผลตอสขภาพ ซงตามแนวคดหลกของการสงเสรมสขภาพนนจ าเปนจะตองอาศยการมนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ (Healthy Public Policy) และวธการทจะน านโยบายสาธารณะเพอสขภาพไปด าเนนการในทองท (Policy Implementation) ตามขอเสนอแนะของกฎบตรออตตาวา (Ottawa Charter) ทไดกลาวมาแลว เพอใหเขาใจแนวคด ค าจ ากดความและกระบวนการพฒนาความรอบรดานสขภาพยงขน ขอน าเสนอขอมลทเกยวของดงตอไปน ความรอบรดานสขภาพคออะไร มหนวยงานทใชค าภาษาไทยของค าวา “Health Literacy” แตกตางกนดงน

1. “ความแตกฉานดานสขภาพ” (สถาบนวจยระบบสาธารณสข) 2. “การรเทาทนดานสขภาพ” (ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ) 3. “ความฉลาดทางสขภาวะ” (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษาภายใตการสนบสนนของส านกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ) 4. “ความรอบรดานสขภาพ” (กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพกระทรวงสาธารณสข ,

2557:7) 5. “ความรแจงแตกฉานดานสขภาพ” ((กองสขศกษา กรมสนบสนนบรการสขภาพกระทรวง

สาธารณสข, 2559) อนงในเอกสารนจะใชค าวา “การรอบรดานสขภาพ” ค าวา “Health Literacy” ไดปรากฏขนในวรรณกรรมดานสขภาพเปนเวลา 130กวาปมาแลว3 ดงในประเทศสหรฐอเมรกา ค านไดน ามาใชในการอธบายถงความสมพนธระหวางระดบความสามารถในการอานออก เขยนได (Literacy) ของผปวยและการปฏบตตวตามค าแนะน าของแพทย และในการอธบายความสมพนธดงกลาวไดใชชอการมความรอบรดานสขภาพนวา Functional health literacy และไดใหค าจ ากดความของภาวการณม Functional health literacy ทเหมาะสมวาหมายถง “ความสามารถในการประยกต ทกษะการอานออก เขยนได (Literacy skills) กบเอกสารทางดานสขภาพได เชนการเขาใจใบสงยา , ใบนด, ค าอธบายในใบก ากบยา, เขยนทอยทบานเพอใหเจาหนาทไปใหบรการสขภาพทบานในโครงการใหการดแลทบาน3 และงานวจยทไดใชนยามของค าวา Health literacy ดงกลาว ไดพบวา functional literacy ในระดบทต าของผปวยเปนอปสรรคส าคญของการใหการศกษาแกผปวยเรอรง3

59

อยางไรกตามถอวาค านยามของ Health Literacy ดงกลาวขางบนเปนค านยามทแคบ ไมไดคลอบคลมสงทควรจะลกมากกวานนซงเปนเปาหมายส าคญทจะตองพฒนาใหบคคลมความรอบรดานสขภาพในระดบทมากกวานน อนจะน าไปสการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ การสงเสรมสขภาพ การปองกนโรคของปจเจกบคคล และชมชนสวนรวม ไมใชเพยงอานออกเขยนไดเทานน และไมไดมงทปจเจกบคคลอยางเดยว ในกลมนกวชาการทศกษาเกยวกบ การอานออกเขยนได (Literacy Studies)4 ไดกลาวถงระดบของความสามารถดานการอานออกเขยนได 3 ระดบดงน ระดบท 1 ความรอบรขนพนฐาน (Basic/Functional literacy) เกยวของกบทกษะพนฐานในการด ารงชวตไดแก ทกษะดานการฟง การพด การอาน และการเขยน ทจ าเปนตอความเขาใจและการปฏบตในชวตประจ าวนซงแนวคดนตรงกบค าจ ากดความ “ทแคบ” ของความรอบรดานสขภาพทกลาวมาขางตน ระดบท 2 ความรอบรขนการมปฏสมพนธ (Communicative/Interactive literacy) ความรอบรหรอการรหนงสอในระดบทสงขน ใชทกษะดานปญญา (พทธปญญา : Cognitive Skills) และทกษะทางสงคม (Social skills) ในระดบทสงขนกวาระดบท 1 ท าใหสามารถมปฏสมพนธในกจกรรมตางๆและกจกรรมรวมกบบคคลอนๆในสงคม ระดบท 3 ความรอบรขนวจารณญาณ (Critical literacy) ความรอบรดานทกษะทางปญญาในระดบทสง (Advanced cognitive skills) ถาผนวกกบทกษะทางสงคมจะชวยใหบคคลสามารถประยกตใชขาวสาร ขอมลทไดรบในการวเคราะหเชงเปรยบเทยบและใชประโยชนในการด าเนนชวตประจ าวนและสามารถควบคมสถานการณ เหตการณตางๆของชมชนและประชาชนทวไปได ความรอบรในขนนไมไดเกดจากการพฒนาสตปญญาอยางเดยวแตอาศยการไดรบหรอมประสบการณเกยวกบขอมล ขาวสารทเพมขนดวย อาจจะไดจากบคคลอนหรอแหลงขาวอนๆ รวมทงทกษะสวนบคคลและความสามารถแหงตน (Self-efficacy) ทเกยวกบประเดนนนๆ ซงแนวคดเกยวกบความรอบรระดบขนวจารณญาณนมความสมพนธกบแนวคดทางการพฒนาทางการศกษาของ Paulo Freire5 นกการศกษาชาวบราซลทเปนตนคดเกยวกบการพฒนาการศกษาใหกบประชาชนชาวบราซลทดอยโอกาส นอกจากชวยใหสามารถอานออกเขยนไดแลวยงเปนการชวยใหประชาชนเกดพลง (Power) ในการทจะรวมกนคด วเคราะห ปญหาของชมชนและชวยกน รวมกนในการวางแผน ด าเนนการ เพอแกไขปญหาและปองกนปญหาของชมชนซงถอวาเปนหลกคดส าคญในการสรางพลงอ านาจ (Empowerment) ใหกบชมชน6 ตามแนวคดของความสามารถในการอานออกเขยนได (Literacy) ดงกลาวขางบน Nutbeam3ไดแบงระดบของการรบรดานสขภาพ (Health literacy) ออกเปน 3 ระดบดงน ระดบท 1 ความรอบรดานสขภาพขนพนฐาน (Functional health literacy) ไดแกความสามารถในการฟง พด อานและเขยนทจ าเปนตอความเขาใจและการปฏบตในชวตประจ าวนซงเปนค านยามทแคบ หากจะเปรยบระดบพฤตกรรมการเรยนรของ Benjamin Bloom และคณะฯ7 กคอการจ าได การเขาใจซงเปนระดบตนๆของทกษะดานสตปญญา (Cognative Domain) ซง Bloom ใชค าวา “knowing” (การร) และ “understanding” (เขาใจ) ระดบท 2 ความรอบรดานสขภาพขนปฏสมพนธ (Interactive health literacy) ความรอบรดานสขภาพระดบนเกยวกบการพฒนาทกษะสวนบคคลรวมถงทกษะทางสงคม การพฒนาความสามารถสวนบคคลในการน าความร ขอมลสขภาพไปใชในการเปลยนแปลงพฤตกรรม สามารถมปฏกรยาเกยวของสมพนธกบผอน ระดบท 3 ความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณ (Critical health literacy) เปนทกษะทางปญญาและสงคมระดบสงขน สามารถวเคราะหขาวสาร ขอมลทางสขภาพและประยกตใชขาวสารดานสขภาพเพอแกปญหาและปองกนปญหาของสงคมสวนรวมและมสวนส าคญในการเปลยนแปลงทางสงคม

60

เศรษฐกจและการเมองเพอประโยชนดานสขภาพของสงคมและปจเจกบคคลดวย ซงแนวคดนเปนเปาหมายส าคญของกระทรวงสาธารณสขเพอทจะเนนการเพมความเขมแขงของชมชน การสรางพลงอ านาจ (Empowerment) การมสวนรวมของทกภาคสวน ทกระดบของชมชน รวมถงการบรณาการงานตางๆเพอการพฒนาสงคมรวมถงสขภาพทดของชมชนสวนรวม แนวคดเกยวกบการสงเสรมความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณนเปนสงทาทายงานดานสขศกษาเปนอยางมาก และนกสขศกษาหรองานสขศกษาควรจะมบทบาทส าคญทจะท าใหความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณเกดขนในประชาชนในชมชน ในกลมผเกยวของกบการพฒนาดานสขภาพ รวมถงการพฒนางานสาธารณสขในระดบทองทหรอ (Area-based health program, Community-based health program) ซงนาจะเปนกลยทธทส าคญในการพฒนางานดานสาธารณสขใหสามารถแกปญหาไดตรงจดและมประสทธภาพอยางยงยน ถงเวลาหรอยงทงานสขศกษาจะตองพฒนาเพอรบมอกบสงทาทายน เพอใหประชาชนและกลมบคคล ชมชน ไดเกดความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณนและน าไปใชเพอประโยชนของปจเจกบคคลและสงคมสวนรวมและชมชน สงคมมสขภาพด สามารถแกปญหาสขภาพตางๆไดดวยตวชมชนเองและอยางยงยน ในประเดนเกยวกบความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณนสอดคลองกบแนวคดทางจตวทยาการเรยนรและนกการศกษากลมพทธปญญา (Cognitivism) และสรรคนยม (Constructionism) ซงใหความส าคญเกยวกบกระบวนการทางพทธปญญา (Cognitive Process) หรอกระบวนการทางปญญาซงเปนกระงบวนการการประมวลผลของสมองหรอกระบวนการคด เพอความเขาใจทชดเจนเกยวกบความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณ จะขอท าแนวคดของนกการศกษาทเปนทรจกกนดทงในประเทศสหรฐอเมรกาและในกลมนกการศกษาของประเทศไทยคอ Benjamin S. Bloom7 ทจดพมพหนงสอเกยวกบแนวคดหลกเพอใชในการจดการศกษาทเรยกวาอนกรมวธานของวตถประสงคทางการศกษา (Taxonomy of Educational Objective) ซงนกการศกษาไดใชเปนหลกในการจดการศกษาตลอดมาเปนเวลานาน Bloom ไดแบงพฤตกรรมการเรยนรออกเปน 3 ดานคอ ดานพทธพสย (Cognitive Domain) ดานเจตพสย (Affective Domain) และดานทกษะพสย (Psychomotor Domain) ในพฤตกรรมดานพทธพสยนน (หรอกลาวโดยทวไปกคอความรแตเปนความร ความคด ปญญา ทเกดขนหรออยากใหเกดขนกบผเรยน ซงจะหมายถงผทไดรบประสบการณการเรยนร (Learning Experiences) ซงอาจจะเปนนกเรยน ผปวย ประชาชน กลมคน ทครหรอเจาหนาทหรอกลมบคคลไปจดการศกษาให) ดงนนจงแบงพทธพสยเปนระดบตงแตระดบทงายจนถงระดบทยากขน ซบซอนมากขนซงผเรยนตองคด ตองใชปญญาในการคดในการแกปญหาและคาดวาหากคดไดอยางรอบดาน อยางมเหตผลโดยใชปญหาเปนหลกในการคดกนาจะสามารถน าไปสการปฏบตเพอแกปญหานนๆได ตามแนวคดของอนกรมวธานวตถประสงคการศกษาฉบบทตพมพ ค.ศ. 1956 (พ.ศ. 2499) ไดแบงขนของพทธพสยออกเปน 6 ขนดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 อนกรมวธานวตถประสงคทางการศกษาของ Benjamin S. Bloom (ค.ศ.1956)7

61

ขนของพทธพสยนถาผ เรยนสามารถท าไดทกขนตอนจะรวมเรยกวาการใชปญญาคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) หรอกระบวนการทางปญญา (Cognitive Process) เนองจากมการเปลยนแปลงทางสงคมและโลกาภวฒนท าใหเกดการแลกเปลยนความคดเหนทางวชาการของนกจตวทยาการเรยนร นกการศกษาอยตลอดเวลา ท าใหเกดการปรบปรงแกไขอนกรมวธานเดมของ Bloom เพอใหสอดคลองกบแนวคดปจจบนทเนนการพฒนาสตปญญาของผเรยนเพอการแกปญหา จงมการเปลยนแปลงอนกรมวธานของวตถประสงคการศกษาโดย David R. Krathwohl ซงเปนผรวมงานกบ Benjamin S. Bloom ในการเขยนหนงสอเลมแรก ไดรวมกบ Lovin W. Anderson และไดปรบปรงอนกรมวธานของวตถประสงคการศกษาใหม ชอวา “Bloom’s Taxonomy :A Forty-years Retrospective” และไดปรบปรงพทธพสยใหมเปน 6 มต เรยกวามตกระบวนการพทธปญญา (Cognitive Process Dimension) ดงแสดงในภาพท2

ภาพท 2 มตของอนกรมวธานทปรบปรงใหม พ.ศ.25548 หากจะพจารณาอนกรมวธานใหมนกบความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณกนาจะเกยวของกบ

กระบวนการทางพทธปญญาในระดบการวเคราะห การประเมนและการสรางสรรค ซงนาจะเปนความทาทายอกประการหนงของงานสขศกษาวาจะประยกตกระบวนการจดกจกรรมอยางไรทจะใหเกดตามวตถประสงคเหลาน การจดกจกรรมจะตองเนนการใหเกดกระบวนการคดจากปญหาทเปนศนยกลางทน าไปสกระบวนการคดรวมกนโดยใชปญหาของพนทเปนฐานการเรยนร (Problem-based learning)

แนวคดหลกของการคดอยางมวจารณญาณนสอดคลองกบแนวคดทางพทธศาสนาซงพระพรหมคณากรณ (ป.อ.ปยตโต ปจจบนพระพทธโฆษาจารย) ไดกลาวไวในหนงสอพทธธรรม9เกยวกบ โยนโสมนสการ : วธการแหงปญญา ซงมแนวคดเกยวของกบการคดอยางมวจารณญาณ (หรออาจจะครอบคลมมากกวา ผเขยน) จงขอน าเสนอแนวคดของโยนโสมนสการของทานพระพทธโฆษาจารยเพอประโยชนในการน าไปใชในการพฒนาความคดอยางมวจารณญาณของกลมเปาหมายโดยสงเขปตอไปน

โยนโสมนสการ เปนกระบวนการพฒนาทางปญญาของบคคลใหใชความคดอยางถกวธ เปนการใชความคดอยางอสระ รจกใชความคดอยางถกวธ คดอยางมระบบ รจกคดวเคราะห ไมมองเหนสงตางๆอยางตนๆ ผวเผน พจารณา ปรากฏการณทเปนผลใหรจกสภาวะทเปนจรง หรอพจารณาปญหา หาหนทางแกไขดวยการคนหาสาเหตและปจจยตางๆทสมพนธกน (หรอเรยกวาวธคดแบบอรสจจ หรอคดแบบแกปญหาเพอการดบทกข) เปนขนส าคญในการสรางปญญา ท าใหทกคนชวยตนเองได และน าไปสจดหมายของพทธธรรมอยางแทจรง9 วธ

62

คดแบบโยนโสนมสการนมการท างาน 2 ชวงคอ ขนตอนการรบรอารมณหรอประสบการณจากภายนอกและตอนคดคนพจารณาอารมณหรอเรองราวทเกบเขามาภายใน

การจดประสบการณการเรยนรทเรมตนจากปญหาเปนหลก (Problem-based learning) จะใชการประยกตหลกการของโยนโสมนสการไดอยางด กลาวคอ การใหผเรยนไดวเคราะหสาเหตของปญหาใหชดเจนวาเกดจากอะไร เพราะเหตใด พรอมทงใหวเคราะหเปาหมายของตนเอง หรอของชมชน วาตองการอะไร เปนไปไดหรอไม จากนนจงคดวธการปฏบตทจะก าจดสาเหตของปญหาโดยใหสอดคลองกบการจะบรรล เปาหมายทก าหนดไวนน เปนตน10

ถาแบงชนดของความรอบรดานสขภาพออกเปน 3 ขนตามแนวคดของค าวาความรอบรหรอการอานออกเขยนได (Literacy) ทางการศกษาแลวจะ พบวาระดบความรอบรดานสขภาพระดบวจารณญาณนนนาจะเปนเปาหมายททกสงคมตองการโดยเฉพาะในสภาวะปจจบนทมการเปลยนแปลงดานตางๆมากมาย มความสลบซบซอน และตองการแกปญหาอยางรอบคอบและโดยผมสวนเกยวของหลายฝาย ตองการการด าเนนงานการแกปญหาทตองมสวนรวมของทกภาคสวน มการบรณาการระหวางองคกร ระหวางงาน (Participatory-Integration and holistic approach) จากแนวคดเกยวกบ Literacy ดงกลาว องคการอนามยโลกใหค าจ ากดความ ความรอบรดานสขภาพ (Health literacy) ในลกษณะทกวางขนดงตอไปน

องคการอนามยโลกไดใหความหมายวา “เปนกระบวนการทางปญญา (Cognitive skills) และทกษะทางสงคม (Social skills) ทกอใหเกดแรงจงใจและความสามารถของปจจยบคคลทจะเขาถง เขาใจ และใชขอมลเพอสงเสรมและด ารงไวซงการมสขภาพด”11

ความรอบรดานสขภาพมความหมายมากกวาการอานขาวสารขอมลดานสขภาพ การไปตรวจตามนดจะตองเกยวของกบการปรบปรงเพอชวยใหประชาชนเขาถงขอมลดานสขภาพและพฒนาใหประชาชนมความสามารถทจะใชขอมลดานสขภาพอยางมประสทธภาพ ความรอบรดานสขภาพเปนสงจ าเปนตอการสรางพลงอ านาจ (Empowerment)3

ตามแนวคดของ Nutbeam3 ระบวาค านยามของความรอบรดานสขภาพดงกลาวขางบนสะทอนแนวคดของระดบท 2 และระดบท 3 ของแนวคดดาน literacy (คอ Interactive และ Critical literacy) นอกจากนยงสะทอนใหเหนการขยายขอบเขตของเนอหา วธการ การสอสารในงานสขศกษาซงจ าเปนจะตองมหากจะมจดมงหมายใหเกดความรอบรดานสขภาพอยางมประสทธภาพและเกดการเปลยนแปลงทดขนของชมชนสวนรวมอยางแทจรง ซงเปนทตองการของสงคมปจจบน

ในดานทเกยวกบ “เนอหา” ของสขศกษาเพอเปาหมายของกจกรรมดานสขศกษาในการเพมพนความร ความเขาใจและความสามารถในการปฏบตพฤตกรรมนนไมไดมงหวงเฉพาะใหประชาชนปรบเปลยนวถการด ารงชวตหรอการใชบรการสาธารณสขเทานน แตจะตองมากกวานน กลาวคอเปาหมายของงานสขศกษาจะตองใหประชาชนเกดความตระหนกเกยวกบปจจยทมผลตอสขภาพ (Determinants of health) ทเกยวของกบสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม และจะตองมเปาหมายโดยตรงตอการสงเสรมสขภาพของปจเจกบคคลและพฤตกรรมรวมของสงคม (Collective actions) ทจะมผลตอการปรบเปลยนตวชวดเหลานเพอแกไขปญหาสขภาพของชมชน

ในแงผลประโยชน (Benefits) ทจะไดรบจากการปรบปรงความรอบรดานสขภาพ แนนอนผลประโยชนยอมมงหวงใหเกดกบบคคลเชนมพฤตกรรมการด ารงชวตหรอแบบแผนการด ารงชวตทสงเสรมสขภาพ (Healthy lifestyle behaviors) รวมถงการใชบรการดานการแพทยและสาธารณสขและยงกวานนจะตองมงหวงใหเกดผลส าเรจในระดบทสงขน ครอบคลมชมชนทกวางขน เกดผลประโยชนทางสงคมเชนเกดความรวมมอ มกจกรรมของสงคมรวมกนเพอสขภาพและท าใหเกดการพฒนาทนทางสงคม (Social capital) ซงเกยวของกบทนทเปน

63

วตถ เงน และคณลกษณะตางๆเชน ความเออเฟอ เผอแผ ชอบชวยเหลอผอน มคณธรรม จรยธรรม และการเหนคณคาของทรพยากรธรรมชาต ภมปญญาทองถน การรวมตวกน รวมคดรวมท า เปนตน

ในดานทเกยวกบวธการทางการศกษา (Method of Education) และการสอสาร ซงกจกรรมดานสขศกษาจะตองเนนการสอสารทท าใหเกดปฏสมพนธ การมสวนรวมและการวเคราะหอยางมวจารณญาณ (Critical Analysis) ซงวธการและการสอสารเหลานจะคลายกบการจดการศกษาเพอใหเกดความส านกอยางมวจารณญาณ (Critical Conseiousness) ทเสนอและด าเนนการโดย Paulo Friere นกการศกษาชาวบราซลทกลาวมาขางตน อยางไรกตามความรอบรดานสขภาพตองอาศยความรอบรพนฐานในดานความสามารถการอาน เขยน พด บคคลทมระดบความสามารถในดานความรอบรขนพนฐานทสงไมไดหมายความวาบคคลนนจะมสวนรวมในกจกรรมสขศกษาในระดบการมความสมพนธและการสอสารเสมอไป แตโครงการการจดการศกษาโดย Paulo Freier4 กบกลมประชาชนทมทกษะต าหรอไมมทกษะในการอานและเขยนกสามารถท าใหกลมนเกดความสามารถดานการอานเขยนในระดบมวจารณญาณได (Critical literacy) ได3

ตามแนวคดขนของความรอบรดานสขภาพ 3 ขนตอนดงกลาวขางตน Nutbeam3ไดเสนอแนวคดเกยวกบการประยกตใชความรอบรดานสขภาพ 3ขน ในงานดานการสงเสรมสขภาพ (Model of health literacy) โดยพจารณา 4 มต คอ เปาหมายทางการศกษา (Education goal), เนอหาของกจกรรมการด าเนนการ (Content of a particular form of activity), ผลลพธทคาดหวง (Outcome expected) และการปฏบตของเจาหนาทสาธารณสข (Actions which could be taken by health workers) ดงแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 ระดบของความรอบรดานสขภาพ3

ระดบความรอบรดานสขภาพและเปาหมายทางการ

ศกษา

เนอหา

ผลลพธ ตวอยางกจกรรมดาน

การศกษา* ประโยชนตอปจเจกบคคล ประโยชนตอชมชน/

สงคม

ค ว า ม ร อ บ ร ด า นสขภาพขนพนฐาน ; ก า ร ส อ ส า ร ข อ ม ลสขภาพ

กา รถ า ยทอดข อม ลเกยวกบความเสยงดานส ขภ าพแ ละบร ก า รสขภาพ

มความรเกยวกบความเสยงดานสขภาพเพมขน ไดรบความร เ ก ย วกบบร ก า รสขภาพเพมขน ปฏบตตามค าแนะน าของแพทย

เพ มการม ส วนร วม ในโครงการส ขภาพของประชาชน (เชนการคดกรอง การไดรบภมคมกนโรค)

ใหขอมลผานชองทางการส อ ส า ร ต า ง ๆ ก า ร ใ หการศกษาปจเจกบคคลและผานการสอสารตางๆ

ค ว า ม ร อ บ ร ด า นส ข ภ า พ ข น ก า ร มปฏ ส มพน ธ ; ก า รพ ฒน า ท ก ษ ะ ส ว นบคคล

เหมอนขนท 1 และใหโอกาสเพอพฒนาทกษะเพอใหเกดสงแวดลอมทสนบสนน

มความสามารถเพมขนในการทจะปฏบตส งตางๆดวยตนเองตามความรทไดรบ เพมภาวะรบการจงใจและเพมความมนใจในตนเอง

เพมความสามารถทจะท าให เกดบรรทดฐานของสงคมการมปฏสมพนธกบกลมตางๆในสงคม

จดกจกรรมสอสารเฉพาะกล มตามความตองการเฉพาะ, สนบสนนใหชมชนสามารถชวยตนเองและมกลมทใหการสนบสนนทางสงคมใชชองทางการสอสารหลายชองทาง

ค ว า ม ร อ บ ร ข นวจารณญาณ : การส ร า ง พ ล ง ใ ห ก บป จ เ จก บ ค คลและชมชน

เหมอนกบขนท1และข นท 2 และ ให ข อ ม ลเก ยวกบตวช ว ดด านสขภาพทเกยวกบสงคมและเศรษฐกจ รวมถงโ อ ก า ส เ พ อ ใ ห เ ก ดนโยบายหรอเกดการเ ป ล ย น แ ป ล ง ก ฏระเบยบขององคกรเพอสนบสนนการสงเสรมสขภาพ

ปจเจกบคคลสามารถขจดป ญ ห า ต า ง ๆ ท เ ป นตวก าหนด/ชวดสขภาพได

พฒนาความสามารถทจะปฏ บ ต ก จ กร รมต า งๆเ ก ย ว ก บ ต ว ช ว ด ท า งส ข ภ า พ ด า น ส ง ค ม เศรษฐกจรวมถ งมพลงความสามารถเพ มข น ( C o m m u n i t y Empowerment)

ใหความช วย เหลอด านเ ท ค น ค เ พ อ ส น บ ส น น ก จ ก ร ร ม ข อ ง ช ม ช น ตดตอสอสารกบผน าชมชนและนกการเมอง อ านวยความสะดวกให เกดการพ ฒ น า ช ม ช น ( C o m m u n i t y Development)

64

*โปรดสงเกตวาใชค าวา “การศกษา” ซงไมไดจ ากดเฉพาะสขศกษาหรอนกสขศกษา แตเปนกจกรรมการศกษาทเปนบทบาทของเจาหนาททางดานสขภาพ จากแนวคดเกยวกบความรอบรดานสขภาพ (Health literacy) และบทบาทของความรอบรดานสขภาพตอการพฒนาดานการสงเสรมสขภาพและงานดานสาธารณสขโดยรวม สะทอนใหเหนถงความจ าเปนในการพจารณาบทบาทของเจาหนาทสาธารณสขในการทจะพฒนาความรอบรดานสขภาพของปจเจกบคคล ชมชน กลมบคคล องคกร และผเกยวของตางๆใหเกดความรอบรดานสขภาพขนสงสดคอ ขนวจารณญาณทจะน าไปสการปองกนปญหาสขภาพ การแกปญหาอนๆทเกยวของกบสขภาพอยางมประสทธภาพ เกดการพฒนาอยางยงยนและสนบสนนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและสงแวดลอมของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศของรฐบาลปจจบน นกสขศกษาหรอเจาหนาทสาธารณสขควรมทกษะดานใดบางเพอเพมพนความรอบรดานสขภาพ เพอใหบรรลเปาหมายความรอบรดานสขภาพขนวจารณญาณและใหเกดการเปลยนแปลงในชมชนหรอในพนท นอกจากจะท าใหเกดองคกรแหงความรอบรดานสขภาพ (Health literate organization) ซงเปนเปาหมายหนงของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขทมหนาทรบผดชอบในการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและสงแวดลอมแลว ตามเนอหาและรปแบบของความรอบรดานสขภาพ (Health literacy model) ทเสนอแนะโดย Nutbeam3 แลวนาจะมความจ าเปนทจะเสรมสรางใหเกดชมชน/ทองถน รอบรดานสขภาพ (Health literate community) ซงเปนขอเสนอหนงของขอเสนอ 10 ขอของสภาปฏรปฯ เพอสรางพลงความสามารถใหชมชนอนประกอบดวยกลมตางๆทมความสนใจและตงใจจะพฒนาชมชนใหเปนชมชนทสามารถปองกนปญหาสขภาพและแกไขปญหาสขภาพไดดวยชมชนเอง อนจะมผลตอสขภาพทดของปจเจกบคคลและประชาชนสวนรวมและเกดการพฒนาอยางยงยนโดยเนนความรวมมอ การบรณาการ การระดมสรรพก าลงตางๆในชมชน การมสวนรวมทกภาคสวน เปนตน ความรและทกษะทจ าเปนในการรวมกลมของชมชนดงกลาวน ไดแกความรและทกษะดานตอไปน

1. การศกษาและวนจฉยปญหาในชมชน 2. การมสวนรวมโดยใชชมชนเปนฐาน (Community-based participation) 3. การจดการชมชน (Community organization) 4. การเสรมพลงความสามารถ (Empowerment) 5. พฤตกรรมศาสตรพนฐาน 6. การด าเนนการแบบสหวทยาการ (Interdisciplinary approach) 7. การด าเนนการแบบบรณาการ (Intergrational approach) 8. การเปนวทยากรกระบวนการ (Facilitator) 9. การรวมกลมและใชทมงานดานการสอสารเพอพฒนาการสอสารทมประสทธภาพในชมชนเชน

ผเชยวชาญดานการสอสาร, นกวชาการดานการตลาด, ผเชยวชาญดานการผลตสอ รวมถงผเชยวชาญในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

10. หลกและวธการด าเนนการวจยเชงปฏบตการ (Action research) ฯลฯ สรป

แนวคดเกยวกบการรอบรดานสขภาพ (Health literacy) มมานานแลว แตยงขาดความเขาใจทถกตองรวมกนอยางชดเจน หลงการประชมนานาชาตดานการสงเสรมสขภาพครงท 7 ณ กรงไนโรบ ประเทศเคนยา ไดมการตนตวอยางมากโดยเฉพาะในประเทศไทยซงประจวบกบชวงการเมองในประเทศทมการก าหนดนโยบายการปฏรปประเทศในชวง 20 ปขางหนาและคณะกรรมการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและ

65

สงแวดลอมของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศไดเนนเรอง “การปฏรปความรอบรและการสอสารสขภาพ” เปนแนวทางปฏรปหนงและไดก าหนดใหมการพฒนาความรอบรดานสขภาพของประชาชนอยในยทธศาสตรชาต 20ป อยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและแผนพฒนาดานสาธารณสข อยางไรกตาม “การพฒนาชมชน ทองถนใหเปนชมชนรอบรดานสขภาพ (Health literate communities)” กเปนขอเสนอหนงของสภาปฏรปประเทศ แตภายใตกรอบแนวคดเกยวกบความรอบรดานสขภาพทกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขอางองคอ “ความรอบรและความสามารถดานสขภาพของบคคลในการทจะกลนกรอง ประเมน และตดสนใจทจะปรบเปลยนพฤตกรรม เลอกใชบรการและผลตภณฑสขภาพไดอยางเหมาะสม”2 คาดวาขอเสนอแนะจากเอกสารฉบบนนาจะเปนประโยชนตอการด าเนนงานพฒนาการดานความรอบรดานสขภาพในชมชนไมมากกนอย ซงยงคงตองการการศกษา วจย อกมากเพอใหการพฒนาความรอบรดานสขภาพเกดประโยชนตอชมชน สนองตอบความตองการ ปญหาของชมชนอยางแทจรง และสรางความเขมแขงแกชมชนไดอยางมประสทธภาพและยงยน และประเทศเกดการพฒนาอยางยงยนตอไป

เอกสารอางอง 1 รายงานคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานสาธารณสขและสงแวดลอม สภาขบเคลอน

ก า ร ป ฏ ร ป ป ร ะ เ ท ศ ส า น ก ง า น เ ล ข า ธ ก า ร ส ภ า ผ แ ท น ร า ษ ฎ ร เ ข า ถ ง เ อ ก ส า ร ไ ด ท http://library2.parliament.go.th/ giventake/content_nrsa2558/d111459-03.pdf

2วชระ เพงจนทร ความรอบรดานสขภาพ เขาถงเอกสารไดท http://203.157.7.150/news/file/321 3Nutbean, D. (2000) Health literacy as a public health goal : a challenge for contemporary

strategies into the 21th century. Health Educational International, 5(3) 4Freebody, P.and Luke, A. (1990) ‘Literacies’ programs ; debates and demands in cultural

context. Prospects, 5,7-16. 5Freire, P.(1970) Pedagogy of the Oppressed. Continuum/Seabody, New york. 6Wallerstein, N. and Bernstein, E.(1988) Empowerment education : Freire’s ideas adapted to

health education, Health Education on Quaterly, 15, 379-394. 7Bloom, B.S. (Editor) (1956) Taxonomy of Educational Objectives : The Classification of

Educational Goals, Handbook I :Cognitive Domain. New York : David Mckay Company. 8Anderson, L.W. and Krathwohl, D.R. (editors). 2001. A Taxonomy for Learning, Teaching, and

Assessing : a Revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives. New York ; Longman.

9พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) (2557) พทธธรรมฉบบปรบขยาย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช วทยาลยพมพแบบเผยแพร พมพครงท 39

10ประภาเพญ สวรรณและคณะฯ (2541) พฒนาทกษะชวตเพอพฒนาพฤตกรรมสขภาพในการปองกนโรค ไมตดตอในเดกและเยาวชน โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย

11Work Health Organization. (1988) Health Promotion Glossary. Division of Health Promotion, Education and Communications, Health Education and Health Promotion Unit, WHO Geneva.

66

การศกษาการด าเนนงานสรางสขภาพด วถพทธ ในการปองกนและแกไขปญหาโรคเรอรง อ าเภอพรานกระตาย จงหวดก าแพงเพชร A Buddhist Health Promotion Program for Prevention Solving Chronic Diseases Problem Prankratai District Khampangphet Province ผวจย รองศาสตราจารย ดร.สรย จนทรโมล บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการด าเนนงานสรางสขภาพดวถพทธ ในการปองกนและแกไขปญหาโรคเรอรงในกลมผสงอาย อ าเภอพรานกระตาย จงหวดก าแพงเพชร ด าเนนการศกษาระหวางเดอนมกราคม ถงเดอนกนยายน 2559 เกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพและเชงปรมาณ เปนการวจยประเภทส ารวจ เครองมอทใชคอแบบสมภาษณเชงลก การสนทนากลม แบบสอบถาม และแบบสงเกตการณการมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการด าเนนงานการสรางสขภาพดวถพทธ ผลการวจยพบวา ผสงอาย จ านวน 65 คนทเขารวมโครงการ มการปฏบตตามเทคนค 3 ส. 3 อ. 1 น. มสขภาพดขน รอยละ 76.9 มกจกรรมออกก าลงกาย รอยละ 81.5 ผอนคลายอารมณ รอยละ 89.2 ผสงอายมความเคยชนกบการสวดมนตท าสมาธเปนวถชวตประจ าวน และมการปฏบตสม าเสมอ เขาวดสนทนาธรรมกบพระสงฆ รอยละ 100

ค าส าคญ : การด าเนนงานสรางสขภาพด วถพทธ การปองกนแกไขโรคเรอรง ผสงอาย Abstract

The research was aimed to study a Buddhist Health Promotion Program for Prevention Solving Chronic Diseases Problem, Prankratai District Khampangphet Province. The study was Carried out during January to September 2016. The data were collected by using In-depth Interview, Focus-group, Questionnaire and Observation form. The participation on network groups in working on a Buddhist Health Promotion Program. The results of the study found that the implementation had been made through the participation of the committees in the village. The 65 elderypeople who had participated in the program enhancing Buddhism Oriented. They were practice desirable health behavior in regard to technique “ 3 S” “3 O” and “1 N” , made people had a good health 76.9% , Exercise 81.5% Relaxation 89.2% Be acquainted with praying, meditation and practice them as one of their daily living activities, and have regular Buddhism related dialogue with monks 100% Key words : Buddhist Health Promotion Program, Buddhism Thought, Prevention

Solving Chronic Diseases Problem, Eldery

67

บทน า โรคเรอรงเปนโรครกษาไมหาย ผสงอายสวนใหญทมโรคเรอรง จะไมแสดงอาการ บางครงจะทราบเมอมอาการมาก หรอมภาวะแทรกซอนเกดขนแลว จงมกมผเรยกโรคกลมนวา “เพชฌฆาตเงยบ” (Silent Killer) โรคเรอรงสามารถควบคมและสามารถปองกนการเกดภาวะแทรกซอนได ผปวยโรคเรอรงจะมสขภาพด ชวตยนยาว ตองใสใจปฏบตตว มพฤตกรรมสรางสขภาพ ไดแก ออกก าลงกาย บรโภคอาหารถกหลกและการจดการความเครยด 1

กระทรวงสาธารณสขโดยมลนธอทย สดสข รวมกบกรมสนบสนนบรการสขภาพ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ไดน านวตกรรมองคความรการสรางสขภาพดวถพทธ เพอการปองกนและแกไขปญหาโรคเรอรง 6 โรค ไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคไขมนในเลอดสง โรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรงและโรคเอดส มลนธอทย สดสข ด าเนนโครงการหมบานตนแบบสขภาพดวถพทธจงหวดละ 1 หมบาน ตงแตป พ.ศ. 2553 และมการประเมนผลการด าเนนงาน มการถอดบทเรยนเปนระยะๆ จนถงป พ.ศ.2556 ไดสรปผลการสรางสขภาพดวถพทธโดยใชเทคนค 3ส. 3อ. 1น. ควบคกบมาตรการทางการแพทยและสาธารณสขและมาตรการทางสงคม รวมทงการน าหลกพระพทธศาสนามาประยกตใชในการด าเนนชวตประจ าวนเปนรายบคคลในระดบหมบานหรอชมชนโดยเนนกระบวนการมสวนรวมของภาคเครอขาย (บวร.สอ.) ของชมชนในการด าเนนกจกรรมสขภาพดวถพทธทง 12 เขตสขภาพ ปจจบนมการขยายการด าเนนงานตามหมบานทวประเทศไทย แตละหมบานจะมการปฏบตแตกตางกนตามศกยภาพของคนในชมชนตามทรพยากรทม ตามวฒนธรรม สงคมแตละทองถน ทางพระพทธศาสนา ไดมพทธพจน ความส าคญของสขภาพความวา “อาโรคยปรมา ลาภา” ความไมมโรคเปนลาภอยางยง ซงในพระไตรปฎกไดบรรจค าสอนของพระพทธเจาเกยวกบโรคโดยตรงไวใน “โรคสตร วาดวยโรค” ความวา “มโรค 2 อยาง คอ โรคทางกาย และโรคทางใจ คนทไมมโรคทางกายในแตละปหรอหลายป แมยงกวารอยป ยงพอมอย แตผจะกลาวอางวาตนเองไมมโรคทางใจ ตลอดระยะเวลา แมแตครเดยวหาไดโดยยาก ยกเวนผหมดกเลสแลว” อยางไรกตามสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทรงสอนใหใชปญญาในการด ารงชวต และใหชวยเหลอเกอกลสงคมดวยเชนเดยวกน การดแลสขภาพ ทางการแพทยและการสาธารณสขเนนใหความส าคญของการชวยเหลอพงพาตนเอง ในการดแลสขภาพเปนเบองตน หากเหลอความสามารถของตนเอง จงพงพาคนอน เชน บคลากร สถานอนามยและโรงพยาบาล เปนตน ในทางพระพทธศาสนากมพทธพจนสงเสรมการพงพาตนเองวา “อตตาห อตตโน นาโถ ตนเปนทพงแหงตน” สวนการใหบรการแกผอนนน สมเดจพระมหตตลาธเบศรอดลยเดชวกรมพระบรมราชชนก ไดทรงสอนใหนกถงประโยชนของผอนเปนทหนง ประโยชนสวนตนเปนทสอง ซงสอดคลองกบค าสอนของพระพทธองคใน สงคหวตถ 4 คอ ทาน หมายถง การให การเสยสละ การแบงปนเพอประโยชนแกคนอน ชวยปลกฝงใหเปนคนทไมเหนแกตว แบงปนกน ปยะวาจา หมายถง การพดจาดวยถอยค าไพเราะออนหวาน จรงใจ ไมพดหยาบคายกาวราว พดในสงทเปนประโยชน เหมาะกบกาลเทศะ พดดตอกน อตถจรยา หมายถง ชวยเหลอกน และ สมานตตา หมายถง การเปนผมความสม าเสมอ โดยประพฤตตวใหมความเสมอตนเสมอปลาย วางตวด เปนตน ในการปองกนและแกไขปญหาสขภาพใหเกดการดแลสขภาพอยางตอเนองและยงยนจ าเปนตองอาศยศาสตรและศลปดานการแพทย การสาธารณสข บรณาการเขากบศาสนาธรรม ซงเปนหลกยดเหนยวจตใจของประชาชนโดยสวนใหญ มหลกค าสอนทสามารถหยบยกหรอน ามาประยกตใชในการดแลสขภาพในชวตประจ าวนได

68

ผวจยมความสนใจทจะศกษาวถการด าเนนชวตผสงอายโรคเรอรงในการดแลสขภาพตวเอง ในการด าเนนชวตประจ าวนอยางมคณภาพ มความสงบสข สขสบายกายใจ สงเสรมและดแลสขภาพตนเอง ครอบครวใหมความสข ปรบพฤตกรรม สงเสรมสขภาพด มความสขในปนปลายชวต ชวตมความปลอดภย มธรรมในใจ มกจกรรมธรรมะในกลม ท าสมาธ สวดมนตภาวนาและเขาวดสนทนาธรรมกบพระสงฆผรและมชวตกบครอบครวทอบอน สรางครอบครวใหมพฤตกรรมสขภาพด วถพทธ รปแบบการวจย

การศกษาครงนเปนการวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณ ท าการเกบขอมลระหวางเดอนมกราคม ถงเดอนกนยายน 2559 ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผสงอายในหมบานคยปารง ต าบลวงควง อ าเภอพรานกระตาย จงหวดก าแพงเพชร ทงเพศชายและเพศหญง มโรคเรอรงประจ าตวอยางนอย 1 โรค และสมครใจเขารวมกจกรรมสขภาพด วถพทธ จ านวน 65 คน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสมภาษณเชงลก การสนทนากลม แบบสอบถาม และแบบสงเกตการณการมสวนรวมของภาคเครอขาย ในการด าเนนงานการสรางสขภาพด วถพทธ ค าถามการวจย

การศกษาการด าเนนงานสรางสขภาพด วถพทธ ในการปองกนและแกไขปญหาโรคเรอรง อ าเภอพรานกระตาย จงหวดก าแพงเพชรเปนอยางไร วตถประสงคทวไป

เพอศกษาการด าเนนงานสรางสขภาพดวถพทธในการปองกนแกไขปญหาโรคเรอรง หมบานคยปารง ต าบลวงควง อ าเภอพรานกระตาย จงหวดก าแพงเพชร วตถประสงคเฉพาะ

1. เพอศกษาการด าเนนงานสรางสขภาพดวถพทธในการปองกนและแกไขปญหาโรคเรอรงในผสงอาย ดวยเทคนค 3ส. 3อ. 1น.

2. เพอศกษาการสรางสขภาพดวถพทธในการปองกนแกไขปญหาโรคเรอรงในผสงอาย 3. เพอศกษาการมสวนรวมของภาคเครอขาย (บวร.สอ.) ในการปองกนแกไขโรคเรอรงของผสงอาย

69

กรอบแนวคดในการวจย

การด าเนนงานสรางสขภาพดวถพทธของผสงอายในชมชน

กจกรรมวถพทธของผสงอาย 3 ส. สวดมนต สมาธ สนทนาธรรม ปฏบตสวดมนต นงสมาธ สนทนาธรรม

- ปฏบตเปนกจวตรประจ าวน - ปฏบตทกวนพระ - ปฏบตทวด ทบาน - ปฏบตตามอาชพและโอกาส

3 อ. อาหาร ออกก าลงกาย อารมณ - รณรงคปรบพฤตกรรมบรโภค เลก ลด ละ อาหาร หวาน มน เคม - จดใหมการผลตและใชสมนไพร ใชสมนไพรอยางมความร ออกก าลงกาย – เปนประจ า สม าเสมอ อารมณ – การจดการความเครยด การผอนคลายตามวถพทธ 1 น. นาฬกาชวต ปฏบตวถพทธโดยประยกต ผสมผสานกบการดแลสขภาพในชวตประจ าวน

การมสวนรวม

1. รวมคด 2. รวมด าเนนการ 3. รวมประเมนผล 4. รวมรบผลประโยชน

คณะกรรมการในชมชน โครงสราง

ภาคเครอขาย บวร สอ. ประกอบดวย 1. ผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (ผอ.รพ.สต.) 2. ผน าศาสนา/พระ 3. ผอ านวยการโรงเรยน/คณะคร 4. ผแทนองคการบรหารสวนต าบล 5. อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)

บทบาทหนาทคณะกรรมการในการปองกนแกไขโรคเรอรงใน

ผสงอาย

1. จดท าแผนททางเดนยทธศาสตร และแผนปฏบตการ

2. จดระบบตรวจคดกรองโรคเรอรง

3. จดระบบสงตอ 4. จดเวทประชาคม 5. การคดเลอกหวขอธรรมทน ามา

ประยกต 6. จดกจกรรมสรางสขภาพและ

ปองกนโรคเรอรงโดยบรณาการหลกพทธธรรม

7. จดเผยแพรและประชาสมพนธ 8. จดระบบตดตามและ

ประเมนผล

ตารางท 1 จ านวนและรอยละของผสงอายทปฏบตกจกรรม 3ส 3อ 1น จ าแนกตามรายกจกรรม (n = 65) กจกรรมการปฏบต/เวลาปฏบต ปฏบต ไมไดปฏบต

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 1. กจกรรม 3 ส.

- สวดมนต (05.00 - 07.00 น.) (19.00 - 22.00 น.)

- นงสมาธ (05.00 - 07.00 น.) (19.00 - 22.00 น.)

- สนทนาธรรม ( 19.00 – 22.00 น.) 2. กจกรรม 3 อ

2.1 อาหารถกหลกโภชนาการ 2.1.1 ดมน า 2-3 แกว (05.00 น.) (22.00 น.) 2.1.2 รบประทานอาหารเชา (07.00-08.00 น.) (มอหนก) 2.1.3 รบประทานอาหารกลางวน (12.00-13.00 น.) (มอหนก) 2.1.4 รบประทานอาหารเยน (19.00-22.00น.) (มอเบา) 2.2 ออกก าลงกาย 2.2.1 ตามความเหมาะสม (05.00-07.00 น.) (16.00-17.00 น.) 2.2.2 ตามภารกจประจ าวน (08.00-12.00 น.) (13.00-16.00 น.) 2.3 อารมณด (05.00-07.00 น.) (ผอนคลาย สบายอารมณ) (17.00-18.00 น.) (19.00-22.00น.) 3. กจกรรม 1 น. 3.1 ปฏบตกจวตรประจ าวน (05.00-22.00 น.) ดวย 3 ส 3 อ 3.2 นอนหลบสบาย (22.00-05.00 น.)

22 55 19 40 26

56 44 63

62

58

42 46 53 47 53 50 58

61

57

33.8 84.6 29.2 61.5 40.0

86.2 67.7 96.9

95.4

89.2

64.6 70.8 81.5 72.3 81.5 76.9 89.2

93.4

87.7

43 10 46 14 39

9 21 2 3 7

23 19 12 18 12 15 7 4 8

66.2 15.4 70.8 21.5 60.0

13.8 32.3 3.1

4.6

10.8

35.4 29.2 18.5 27.7 18.5 23.1 10.8

6.6

12.3

71

ผลการวจย จากตารางท 1 ขอมลเกยวกบกลมตวอยางผสงอาย จ านวน 65 คน ทเขารวมกจกรรมสรางสขภาพดวถพทธ ดวยเทคนค 3 ส. 3 อ. 1 น. ผลการศกษาพบวา ในรอบปทผานมาผสงอายไดเรยนร ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ มการปฏบต 3 ส. รอยละ 84.6 ท าสมาธ รอยละ 61.5 สนทนาธรรมกบพระ รอยละ 40 กจกรรม 3 อ รบประทานอาหารเชาเพมขนรอยละ 96.9 ออกก าลงกายตามภารกจประจ าวน รอยละ 81.5 สวนดานจตใจ อารมณดขน ผอนคลาย สบายอารมณ รอยละ 89.2 มการปฏบตกจกรรมกจกรรม 1 น. ปฏบตกจวตรประจ าวนดวย 3 ส. 3 อ. รอยละ 93.4 นอนหลบสบาย รอยละ 87.7 การอภปรายผล อภปรายตามวตถประสงคขอท 1 การด าเนนงานสรางสขภาพด วถพทธ ในการปองกนแกไขปญหาโรคเรอรงดวยเทคนค 3ส. 3อ. 1น. มการบรณาการกจกรรม 3ส. 3อ. 1น. เขากบการด าเนนชวตประจ าวน ไมมความยงยาก สวนเวลาในการสวดมนตทบานไดปรบตามความสะดวกของบคคล มการแลกเปลยนเรยนรปฏบตตอเนองและเหนผลจรง ผสงอายทปฏบตสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 86.2 ผสงอายรอยละ 100 ไดเขารวมประชมเวทประชาคมของหมบานท าใหเขาใจแผนการปฏบตสรางสขภาพด วถพทธ จงใหความรวมมอดในการปรบพฤตกรรมบรโภคอาหารเพอปองกนโรคเรอรง เขาใจพทธด ารส ค าแนะน าใหบรโภคอาหารตาง ๆ โดยใชหลกโยนโสมนสการ คอ รจกพจารณากน ใช ดวยการค านงถงคณคาทแทจรง กนใหพอดจะไมเกดโทษ แตใหคณประโยชน สงเสรมชวตทดงาม หลอเลยงรางกายใหอยอยางผาสก2 อภปรายตามวตถประสงคขอท 2 การสรางสขภาพด วถพทธ ในการปองกนแกไขปญหาโรคเรอรง เมอผสงอายปฏบต 3ส. 3อ. 1น. ท าใหจตใจสบาย เพราะผสงอายมความศรทธา การสวดมนตท าสมาธและมโอกาสไดสนทนาธรรมะกบพระสงฆทมความรดานสขภาพผสมหลกธรรมะ มความเชอมนท าใหเกดการปฏบตตอเนอง และยดปรชญาสขภาพดไมมขาย อยากไดตองท าเอง ประชาชนใหความส าคญตอการสงเสรมสขภาพ สรางความรสกรบผดชอบสขภาพตวเอง ทางพทธศาสนามพทธพจนสงเสรมพงพาตน “ อตตาหอตตโนนาโถ ตนแลเปนทพงแหงตน” สรางความตระหนกในการปองกนโรคเรอรง โดยการท าใจสงบมสมาธ มพฤตกรรมดแลสขภาพรวมไปดวย เนนการดแลสขภาพตวเองอยางตอเนอง อภปรายตามวตถประสงคขอท 3 การมสวนรวมของภาคเครอขายและของประชาชนในชมชน ในการขบเคลอนการด าเนนงานสรางสขภาพดวถพทธ 3ส. 3อ. 1น. คณะกรรมการสรางสขภาพด ประกอบดวย 1. ผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลวงควง 2. ผน าศาสนา พระสงฆ มรรคนายก 3. ผอ านวยการโรงเรยนและคณะคร 4. องคการบรหารสวนต าบล 5. ผน าชมชน ก านน ผใหญบาน 6. อาสาสมคร สาธารณสข (อสม.) 7. ประชาชนชาวบาน หมอดนอาสา คณะกรรมการด าเนนงานสรางสขภาพดวถพทธทง 7 กลม ไดรบการพฒนาศกยภาพเปนวทยากรแกนน าสรางสขภาพด และไดรบการแตงตงอยางเปนทางการจากคณะกรรมการจงหวด เรยกวา คณะกรรมการสรางสขภาพด วถพทธ หรอเรยกวาภาคเครอขาย บวร.สอ. ด าเนนงานในพนทและนอกพนทครอบคลม 12 หมบาน กจกรรมด าเนนการ เชน มการตดตอสอสารโดยหอกระจายขาว เฟสบค ไลน โทรศพท รายการวทยชมชน ซงมพระเปนเครอขายจดรายการวทย “ธรรมะสบาย สบาย สไตลลนทง” จดหลกสตร 2 วน อบรมผสงงอายใชเทคนค 3ส. 3อ. 1น. หลงอบรมกลมผสงอายไดผลด ทกคนมความรในการประยกตเทคนค 3ส. 3อ. 1น. ไดน านาฬกาชวตมาปฏบตในชวตประจ าวน ไดปฏบตตามค าสอนของพระพทธเจา เรยกไดวาเมอน าไปปฏบตแลวไดผลจรง มองเหนผลด อสม.มการน าสมนไพรและกจกรรมทางสขภาพจตมา

72

ประยกตใชในชวตประจ าวน ชมชนไดปรบจดสถานทออกก าลงกายในชมชน อ านวยความสะดวกแกผสงอายและประชาชน ผลของการมสวนรวมของชมชนเพอผสงอาย ท าใหผสงอายใหความส าคญของการปองกนโรคเรอรง จดสงแวดลอมและความปลอดภยในชมชนในการสงเสรมสขภาพด พฒนาสขภาพจตแกผสงอาย ประชาชนมความรกสามคค ดแลชวยเหลอ เอออาทรตอกนด มความสข ไมมลกขโมย ไมมยาเสพตด มการจดมาตรการทางสงคมรวมกนในชมชน 3 มาตรการ คอ 1. งดสบบหรและดมสรา หามน าสรามางานศพ 2. นกเรยนรวมสรางกฎระเบยบ หามสบบหร ดมสราในบรเวณวด โรงเรยน 3. ไมมน าปลาบนโตะอาหาร ภาคเครอขายปฏบตตวเปนตวอยางทดโดยการดแลสขภาพตนเองใหมสขภาพด แขงแรง มสขภาพจตด การดแลสขภาพของนกเรยน จากการสงเกตนกเรยนสขภาพด มสมาธในการเรยน ระมดระวง เอออาทร น าไปปฏบตในครอบครว ครจดกจกรรมฝกสมาธนกเรยน ทกวนองคารแตงชดขาวไปโรงเรยน พระรวมจดกจกรรมธรรมะในโรงเรยน ฝกอบรมนกเรยนเปนมรรคทายกนอย ผน าศาสนา พระสงฆ ไดปรบปรงวดใหเปนสถานทปฏบตธรรม เนนการดแลสรางสขภาพดวถพทธ จดใหมกจกรรมสวดมนต สนทนาธรรมทกวนอาทตยและทกวนพระ มประชาชนมารวมจ านวนมาก พระสงฆมสขภาพด มความสขในการน าวถพทธมาประยกต พระสงฆมการสวดมนตใหมเสยงดงเพมขนเปนการบรหารปอด ปลกฝงแนวคดใหประชาชน ฝกจตดงาม มองโลกในแงด เปลยนวธคด คอ คดบวก พระสงฆมกจกรรมบรหารรางกาย เพอสรางสขภาพทดเพมขน สอดคลองกบหลกธรรมในพระไตรปฎกของอทย สดสข3

มการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเองของผสงอายโรคเรอรงทไดเขารวมโครงการดขน มความรเรองโรคเรอรง การปองกนโรคแทรกซอน มการปรบพฤตกรรมการกนเคมลดลง มสตในการควบคมอารมณดขน ท าใหบรรยากาศในครอบครวไมมการโตเถยงกน ลดปญหาขดแยงในครอบครว สรป จากการศกษาการด าเนนงานสรางสขภาพด วถพทธในการปองกนและแกไขปญหาโรคเรอรง อ าเภอพรานกระตาย จงหวดก าแพงเพชร พบวา ผสงอายทเขารวมกจกรรมสรางสขภาพดวถพทธ มการน าเทคนค 3 ส. 3 อ. 1 น. มาประยกตใชในการด าเนนชวต ผสงอายไดเรยนร ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ มการสงเสรมปรชญาแนวคด “สขภาพดไมมขาย อยากได ตองท าเอง” การดแลรบผดชอบสขภาพตวเอง พงตนเองเนนการชวยตวเอง ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะดานการปฏบต 1. ในการปองกนโรคเรอรงในผสงอาย ควรไดรบการสนบสนน ดแล อ านวยความสะดวกจากสมาชกครอบครว ภาคเครอขาย ใหน าเทคนค 3ส. 3อ. 1น. ไปปฏบตในชวตประจ าวนใหตอเนองตามหลกวถพทธ 2. ควรน าวถพทธและหลกธรรมมาประยกตในการดแลผสงอายตดเตยงหรอผปวยวาระสดทาย (end of life) เพอชวยดานจตใจของผปวยและครอบครว และการเตรยมความพรอมในการตอนรบวนสดทายของชวตอยางมความสขและสขภาพจตทสงบ 3. การดแลสขภาพวถพทธ ควรน ามาประยกตใชในทกกลมอาย เรมฝกตงแตวยเดก วนเรยน วยท างาน และวยสงอาย

73

ขอเสนอแนะดานนโยบาย 1. กระทรวงสาธารณสข ควรจดใหมการประยกตการสรางสขภาพด วถพทธ กบกระทรวงอน และ

หนวยงานของกระทรวงสาธารณสข เปนนโยบายสาธารณสข หรอก าหนดเปนวาระแหงชาต 2. ควรสนบสนนแตละหมบานในการประยกตสขภาพด วถพทธ 3ส. 3อ. 1น. มการประสานความรวมมอ

ใชหลก “บวร” บาน วด โรงเรยน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ในการด าเนนงานสงเสรมสขภาพด วถพทธ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. ศกษารปแบบการพฒนาการสรางสขภาพดวถพทธในชมชนโดยใชการรวมพลงเครอขายขบเคลอนสขภาพดวถพทธในกลมวยท างาน

2. ศกษาในกลมนกเรยน การสรางเสรมสขภาพ คณธรรม จรยธรรมโดยวถพทธ เปนความรวมมอระหวาง บาน วด และโรงเรยน

3. น าหลกธรรมทางศาสนาพทธทควรปฏบตในชวตประจ าวนมาศกษาเพม เชน ไตรสกขา ธรรมบ าบด ธรรมโอสถ และการสรางสขภาพทางสงคม เชน เบญจศล เบญจธรรม สงคหวตถ 4 ละเวนอบายมข 6

4. ปรบหลกธรรมะใหเปนรปธรรม เพอน าไปศกษาวจยในกลมพฤตกรรมเสยง กลมนกโทษในเรอนจ า วยรนเกเร หรอผปวยโรคเรอรงในโรงพยาบาล หรอผปวยตดเตยงทบาน

5. น าทฤษฎจตบ าบดในรายทมปญหาสขภาพจต ใน 5 กลมเปาหมาย 6. ท าการศกษาในกลมพระสงฆ เพอคนหาพระสงฆทมภาวะผน า มศกยภาพในการจดกจกรรมสขภาพดวถ

พทธประจ าวดและรวมมอกบหนวยงานตางๆ โรงเรยน สถานศกษา 7. พระสงฆควรจะศกษารปแบบการจดการอบรม การจดการเรยนการสอน วธการสอน กลยทธให

ประชาชนไดท ากจกรรมสวดมนต ภาวนา ฝกสมาธ สนทนาธรรมะ 8. ควรศกษาเปรยบเทยบหมบานทมการด าเนนงานสรางสขภาพด วถพทธ กบหมบานทไมมการด าเนนงาน

เพอศกษาพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเอง เอกสารอางอง ผองศร ศรมรกตและคณะ. รายงานการวจย เรอง การพฒนาพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพอยางยงยนดวยการ

ออกก าลงกาย การบรโภค การจดการความเครยด อยางมสวนรวมของประชาคมในคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดลและสถาบนสมทบ. กรงเทพฯ : โรงพมพมณสพโลม; 2551.

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). อายยนอยางมคณคา. กรงเทพฯ : โรงพมพบรษทรงศลปการพมพจ ากด; 2556. อทย สดสขและคณะ. สาธารณสขในพระไตรปฎก บรณาการสสขภาพด ชวมสข. พมพครงท 2 นนทบร : โรงพมพ

เทพประทานการพมพ; 2554

74

ปจจยทสงผลตอการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร Factors Affecting the Performance for the Health Promotion of the Elderly of the Village Public Health Volunteers in Tambon Sara Long Ruea Huai Krachao District Karnchanaburi Province ผวจย ศรกญญา ฤทธแปลก

สาขาวชา สาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรในการสงเสรมสขภาพผสงอาย ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม และการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร 2) ศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม กบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร และ 3) ศกษาอทธพลของปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคมทมตอการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ประชากรเปาหมายทใชในการศกษาเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานของจงหวดอบลราชธาน ป พ.ศ. 2560 จ านวน 120 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม มคาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.95 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การแจกแจงความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน ผลการศกษาวจยพบวา 1) ปจจยสวนบคคลของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร พบวา กลมตวอยางเปนเพศหญงมากทสด คดเปนรอยละ 70.83 มสถานภาพสมรส คดเปนรอยละ 67.50 มระดบการศกษาสงสดอยในระดบประถมศกษา คดเปน รอยละ 48.33 มอาชพเกษตรกรรมมากทสด คดเปน รอยละ 85.00 และไมไดด ารงต าแหนงอนๆ ในหมบานมากทสด คดเปน รอยละ 80.00 และสวนใหญไมมผสงอายในครอบครว คดเปนรอยละ 72.50 อายเฉลย 42 ปอายมากทสด 62 ป นอยทสด 27 ป ระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานเฉลย 8 ป มากทสด 22 ป นอยทสด 1 ป ม มรายไดเฉลย 6,533.52 บาทตอเดอน มรายไดมากทสด 32,700บาทตอเดอน รายไดนอยทสด 6,000 บาทตอเดอน เมอรวมรายไดทงครอบครว พบวา มรายไดเฉลย 18,701.40 บาทตอเดอน มรายไดมากทสด 65,000บาทตอเดอน รายไดนอยทสด 6,000 บาทตอเดอน ปจจยดานความร พบวาอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร สวนใหญมความรในการสงเสรมสขภาพผสงอายอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 50.59 ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม พบวาอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ไดรบแรงสนบสนนทางสงคมทงสดานในการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายโดยรวมอยในระดบมาก ( = 3.85) และการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานจงหวดอบลราชธาน มการปฏบตงานโดยรวมอยในระดบปานกลาง ( = 3.26) 2) อาย ความรในการสงเสรมสขภาพผสงอายและแรงสนบสนนทางสงคมท งสดานมความสมพนธ

75

กบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานและการมผสงอายในครอบครวมความสมพนธกบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน จงหวดอบลราชธาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สวนเพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดและการด ารงต าแหนงอนในหมบานไมมความสมพนธกบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ค าส าคญ : การปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย , อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน Abstract

The research aimed study 1) the bio-social factors, the factors of the elderly health promotion knowledge, social support and the performance for the health promotion of the village public health volunteers in Tambon Sara Long Ruea Huai Krachao District Karnchanaburi Province 2) the relations between the factors in question and the performance by the village public health volunteers. The Population target used in the study were 120 village public health volunteers of Tambon Sara Long Ruea Huai Krachao District Karnchanaburi Province in 2017. The research instrument was a questionnaire with a confidence value equivalent to 0.95. Statistics used in data analysis were frequency, percentage, mean, standard deviation, Pearson’s correlation coefficient analysis.The research findings were as following 1) As regards the bio-social factors, it was found that the samples were mainly females (70.83%), aged 42 on average, married (67.50%), average monthly income being 6,533.52 baht, family income per month being 18,701.40 baht, they had a primary education (48.33%), had a farming occupation (85.00%), had been the village health volunteers for 8 years on average, and they had no elderly in their family (72.50%).The village public health volunteers in the study had a moderate degree of knowledge regarding health promotion (50.59%), they had social support at a good level ( =3.85) and their performance for health promotion was at a very good level ( =3.26). 2) Ages, knowledge on health promotion for the elderly and social support were related to the volunteers’ performance in health promotion for the elderly with a statistical significance of 01. Duration of being volunteers and having the elderly in their family were related to the performance of the village public health volunteers with a statistical significance of 0.05. Gender, marital status, educational levels, occupations, income were not related to the performance for health promotion of the volunteers in the study. Keywords : Performance for the Health Promotion of the Elderly , village public

health volunteers

76

บทน า ในสงคมโลกปจจบนสถานการณประชากรก าลงเปนทไดรบความสนใจโดยเฉพาะเรองทเกยวกบ

โครงสรางประชากรทก าลงมการเปลยนแปลงอยางตอเนองซงเปนสงคมทเขาส "สงคมผสงอาย" (Aging Society) องคการสหประชาชาต (UN) ไดนยามวาประเทศใดมประชากรอาย 60 ปขนไปเปนสดสวนเกน 10% หรออาย 65 ปขนไปเกน 7% ของประชากรทงประเทศถอวาประเทศนนไดกาวเขาสสงคมผสงอาย (Aging Society) (Cobb, 2006 : 154) ประเทศไทยมจ านวนผสงอายเพมขน และไดกาวเขาสสงคมผสงอายแลว จากจ านวนประชากรทงหมด 64.5 ลานคน เปนผสงอาย 60 ปขน 9.4 ลานคน คดเปนรอยละ 14.5 ของประชากร (ประเวส วะส, 2550 : 19)สถานการณสขภาพผสงอายจากการส ารวจสขภาพประชาชนโดยการตรวจรางกายพบวา โรคทมกพบในผสงอาย ไดแกโรคความดนเลอดสง เบาหวาน ขออกเสบ ขอเสอม โรคถงลมโปงพอง หลอดลมปอดอดกนเรอรง หลอดเลอดหวใจตบ กลามเนอหวใจตาย และอมพาต มผสงอายวยปลายคออาย 70 ปขนไปเปนโรคความดนโลหตสงมากกวารอยละ 60 โรคเบาหวานมากวารอยละ 10 มภาวะอวนรอยละ 35 สวนใหญเปนผสงอายเพศหญง มฟนไมครบ 20 ซมากกวารอยละ 70 (สถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย, 2559 : 36-38)

แนวโนมการเพมขนของผสงอายและสถานการณสขภาพผสงอายดงกลาว มผลกระทบโดยรวมตอนโยบายและงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ซงตองมการปฏบตงานและการรายงานกจกรรมสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชน ประกอบดวย การรวมตรวจคดกรองภาวะสขภาพผสงอาย การเยยมบานผสงอาย การสงเสรมสขภาพผสงอาย การส ารวจขอมลและการจดท าทะเบยนผสงอาย และการเฝาระวง ควบคม ปองกนโรคเชงรก กจกรรมการดงกลาวของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน มความส าคญและจ าเปนอยางยงตอภาวะสขภาพของผสงอาย นบวาเปนกลยทธทจะชวยใหผสงอายมพฤตกรรมสขภาพทดน ามาซงการมสขภาพด สามารถด ารงชวตไดดวยตนเองโดยไมเปนภาระตอครอบครวและสงคม อสม.จงเปนผมความส าคญในการด าเนนงานสาธารณสขมลฐาน เปนผน าการเปลยนแปลงพฤตกรรมดานสขภาพอนามย เปนตนแบบในการสรางสขภาพ โดยการสอสาร สรางสขภาพ เฝาระวงปองกนและควบคมโรคไมตดตอเรอรงในชมชน น าไปสการพฒนาการดแลสขภาพของตนเองของประชาชน ครอบครวและชมชน ดงนนบทบาททส าคญของ อสม. คอเปนผจดการสขภาพ เปนผปรบเปลยนพฤตกรรมตามหลก 3อ.2ส. และน าบคคลในครอบครวปฏบตตาม สามารถเปนบคคลตนแบบและเปนแกนน าในการสรางสขภาพคนในครอบครว และสภาวะแวดลอมทเออตอการมสขภาพด (กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข, 2556 : 4-5)

จากความส าคญของแนวคดดงกลาว ผวจยจงสนใจศกษาเกยวกบปจจยทสงผลตอการปฏบตงานดานการ สงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน โดยไดใชแนวคดเกยวกบปจจยดานความรและทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม เพอเปนประโยชนในการน าขอมลทไดจากการวจยไปใชในการพฒนาศกยภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน การวางแผนการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายทสอดคลองกบบรบทของพนทตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอายปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม และการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร

2. เพอศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรเกยวกบกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม กบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร

77

กรอบแนวความคดในการท าการวจย วธการวจย

1) ประเภทของการวจย การวจยครงนเปนการศกษาเกยวกบปจจยทมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการด าเนนงาน

สงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบรโดยใชวธวจยเชงสหสมพนธ (Correlational Research)

2) ตวแปรอสระ ไดแก ปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย และปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม

ตวแปรตาม ไดแกการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร

3) ประชากรและกลมตวอยาง การวจยครงนศกษาจากประชากรเปาหมายไดแก อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลง

เรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ประจ าป 2560 จ านวน 126 คน 4) เครองมอทใชในการวจยและการตรวจสอบเครองมอ เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม (Questionnaire) โดยผวจยไดสรางจากแนวคดเกยวกบ

ศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย 4 สวน คอ สวนท 1 แบบสอบถามขอมลปจจยสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย สถานสภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายได ระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสข

ประจ าหมบาน การด ารงต าแหนงอนในหมบาน และการมผสงอายในครอบครว มจ านวนทงสน 10 ขอ โดยเตมค าลงในชองวาง และก าหนดใหเลอกตอบ (Check lists) สวนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบความรในการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชน 3อ.2ส. ขอค าถามเปนแบบสอบถามเปนแบบปลายปดม 2 ตวเลอก ไดแก ถก ผด ตอบถกได 1 คะแนน ตอบผดได 0 คะแนน จ านวน 30 ขอ การจดกลมระดบความรมวธการก าหนดเกณฑตามชวงคะแนน ไดแกความรในระดบสง รอยละ 80 ขนไป ความรในระดบปานกลาง รอยละ 60 –79 ความรในระดบนอย ต ากวารอยละ 60 แบบสอบถามสวนท 2 มคาความเชอมนเทากบ .82 สวนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบกบแรงสนบสนนทางสงคมในการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชน ประกอบดวยแรงสนบสนนดานอารมณ แรงสนบสนนดานการประเมนผล แรงสนบสนนดานขอมลขาวสารและแรงสนบสนนดานเครองมอ จ านวน 31 ขอ

ปจจยสวนบคคล

ปจจยดานความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย

ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม

การปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมคร

สาธารณสขประจ าหมบาน ต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร

ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบค า ถามแบบเลอกตอบแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ คอ มากทสดมาก ปานกลาง นอย นอยทสด คะแนนทใหในขอความทางบวก เรยงจาก 5 คะแนนไปถง 1 คะแนน สวนคะแนนขอความทางลบเรยงจาก 1 คะแนนไป 5 คะแนน การแปลผล แบงระดบคะแนนเปน 5 ระดบ คอมากทสด (คะแนนระหวาง 4.21 - 5.00) มาก (คะแนนระหวาง 3.41 – 4.20) ปานกลาง (คะแนน ระหวาง 2.61 – 3.40) นอย (คะแนนระหวาง 1.81– 2.60) นอยทสด (คะแนนระหวาง (1.00 – 1.80) (บญชม ศรสะอาด 2545:165-166) แบบสอบถามมคาความเชอมนเทากบ .93 สวนท 4 เปนแบบสอบถามการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชน จ านวน 32 ขอ ประกอบดวย การตรวจคดกรองภาวะสขภาพผสงอาย การตดตามเยยมบานผสงอาย การสงเสรมสขภาพผสงอายตามหลก 3อ.2ส. และการส ารวจขอมลและการจดท าทะเบยนผสงอาย ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบค าถามแบบเลอกตอบ แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 4 ระดบ การแปลผล แบงระดบคะแนนเปน 4 ระดบ คอ ปฏบตเปนประจ า (คะแนนระหวาง 3.26 – 4.00) ปฏบตบอยครง (คะแนนระหวาง2.51 – 3.25) ปฏบตบางครง (คะแนนระหวาง 1.76– 2.50) ไมปฏบต (คะแนนระหวาง 1.00 – 1.75) (บญชม ศรสะอาด 2545:165-166) 5) การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยเขาพบผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบรเพอชแจงวตถประสงคของการวจย และขอความรวมมอในการเขารวมประชมประจ าเดอนกบ อสม.เพอการเกบรวบรวมขอมล การด าเนนการกบประชากรเปาหมายโดยน าแบบสอบถามทผานการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา (Content Validity) ตรงตามวตถประสงคของการวจย โดยผเชยวชาญ 5 ทาน ผานการทดลองใช(Try out) ไดคาความเชอมน (Reliability) เทากบ .83 ชแจงผชวยนกวจยเพอท าความเขาใจขอค าถามแตละสวนของเครองมอทใชในการวจย เพอใหมความเขาใจตรงกน ผวจยและผชวยนกวจยเกบขอมลตามทไดนดหมายกบ อสม. ตรวจสอบความถกตองของขอมลในแบบสอบถามทมความครบถวนสมบรณจ านวน 120 ชด ลงรหสในบบสอบถามแลวน าแบบสอบถามมาวเคราะหขอมลตามวธการทางสถต โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป

6) การวเคราะหขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การแจกแจงความถ (Frequency) คารอยละ (Percentage)

คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน สรปผลการวจย

1. ผลการศกษาปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม และการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ดงน

1) ปจจยสวนบคคล อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจาจงหวดกาญจนบร สวนใหญเปนเพศหญงคดเปนรอยละ 70.83 มสถานภาพสมรส คดเปนรอยละ 67.50 มระดบการศกษาสงสดอยในระดบประถมศกษา คดเปน รอยละ 48.33 มอาชพเกษตรกรรมมากทสด คดเปน รอยละ 85.00 และไมไดด ารงต าแหนงอนๆ ในหมบานมากทสด คดเปน รอยละ 80.00 และสวนใหญไมมผสงอายในครอบครว คดเปนรอยละ 72.50 อายเฉลย 42 ปอายมากทสด 62 ป นอยทสด 27 ป ระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานเฉลย 8 ป มากทสด 22 ป นอยทสด 1 ป ม มรายไดเฉลย 6,533.52 บาทตอเดอน มรายไดมากทสด 32,700บาทตอเดอน รายไดนอยทสด 6,000 บาทตอเดอน เมอรวมรายไดทงครอบครว พบวา มรายไดเฉลย 18,701.40 บาทตอเดอน มรายไดมากทสด 65,000บาทตอเดอน รายไดนอยทสด 6,000 บาทตอเดอน ดงตารางท 1

79

ตารางท 1 แสดงจ านวนและรอยละ จ าแนกตามปจจยสวนบคคลของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร

ปจจยสวนบคคล จ านวน รอยละ เพศ

1. หญง 2. ชาย

82 38

70.83 29.17

สถานภาพ 1. โสด 2. สมรส 3. หมาย หยาราง แยก

34 58 28

28.33 48.33 23.34

ระดบการศกษา 1. ปรญญาตรหรอสงกวา 2. ปวช./ปวส./อนปรญญา 3. มธยมศกษาตอนปลาย 4. มธยมศกษาตอนตน 5. ประถมศกษา 6. ไมไดเรยน

10 16 12 12 58 12

8.34 13.33 10.00 10.00 48.33 10.00

อาชพ 1. เกษตรกรรม 2. รบจาง 3. คาขาย 4. อนๆ

102 4 6 8

85.00 3.33 5.00 6.67

การด ารงต าแหนงอนในหมบาน 1. กรรมการหมบาน 2. ไมไดด ารงต าแหนงอนๆ

96 24

80.00 20.00

การมผสงอายในครอบครว 1. ม 2. ไมม

87 33

72.50 27.50

2) ปจจยดานความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย อาสาสมครสาธารณสขประจ า

หมบาน ต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร สวนใหญมความรในการสงเสรมสขภาพผสงอายอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 50.59 รองลงมามความรอยในระดบสง คดเปนรอยละ 43.41 โดยมคะแนนสงสด 34 คะแนน คะแนนต าสด 17 คะแนน

3) ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบรไดรบแรงสนบสนนทางสงคมทงสดานในการปฏบตงานเพอการสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชนโดยรวมอยในระดบมากคาเฉลยเทากบ 3.85

4) การปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบล สระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบรคาเฉลยเทากบ 3.26

80

2. ผลศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ปจจยดานความรเกยวกบกบการสงเสรมสขภาพผสงอาย ปจจยดานแรงสนบสนนทางสงคม กบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร พบวา อาย (X2) ความรดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย (X6) การไดรบการสนบสนนทางดานอารมณ (X7) การไดรบการสนบสนนการใหการประเมนผล (X8) การไดรบการสนบสนนทางดานขอมลขาวสาร (X9) และการไดรบการสนบสนนทางดานเครองมอ (X10) มความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สวนระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานและการมผสงอายในครอบครวมความสมพนธกบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงตารางท 2

ตารางท 2 แสดงคาสมประสทธสหสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ความรดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย

และแรงสนบสนนทางสงคมโดยรวมกบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอาย ของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร

ตวแปร X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 Y X2 1 0.08 -0.03 0.34** 0.02 0.14** 0.18** 0.15** 0.03 0.17** X3 1 0.47** 0.03 0.05 0.00 0.07 0.10 -0.01 0.06 X4 1 0.47** -0.01 -0.02 0.00 0.02 -0.12* 0.07 X5 1 0.00 0.11* 0.10* 0.13** -0.01 0.11* X6 1 0.21** 0.24** 0.26 0.25** 0.14** X7 1 0.74** 0.65** 0.35** 0.45** X8 1 0.71** 0.45** 0.55** X9 1 0.41** 0.45** X10 1 0.47** Y 1

*มนยส าคญทระดบ 0.05 **มนยส าคญทระดบ 0.01 X1 หมายถง การมผสงอายในครอบครว X2 หมายถง อาย X3 หมายถง รายไดตอเดอน X4 หมายถง รายไดครอบครวเฉลยตอเดอน X5 หมายถง ระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน X6 หมายถง ความรดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย X7 หมายถง การไดรบการสนบสนนทางดานอารมณ X8 หมายถง การไดรบการสนบสนนการใหการประเมนผล X9 หมายถง การไดรบการสนบสนนทางดานขอมลขาวสาร X10 หมายถงการไดรบการสนบสนนทางดานเครองมอ Y หมายถง การปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอาย

81

อภปรายผล 1. จากการศกษาพบวา ปจจยสวนบคคลดาน อาย มความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรม

สขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบรอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 สวน การมผสงอายในครอบครว และระยะเวลาการเปนอสม. มความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบรคาเฉลยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 สวนเพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพ รายไดและการด ารงต าแหนงอนไมมความสมพนธในการศกษาครงน การอธบายปจจยสวนบคคลแตละดานไดดงน

1.1 ดานอาย มความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวาถาอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน อายทมากขนจะท าใหมประสบการณในการด าเนนงานทมากขนดวย สอดคลองกบการวจยของทศพร ชศกด (2554 : 146) ศกษาเรองรปแบบความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทมอทธพลตอการปฏบตงานตามบทบาทหนาทของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) พนทสาธารณสขเขต 18 พบวาวยวฒมผลตอประสบการณการท างาน รวมไปถงความพงพอใจในงานและการเหนคณคาในตนเอง สวนตวแปรทมอทธพลทางออมตอการปฏบตงานตามบทบาทหนาทอยางมนยส าคญ ทางสถต ไดแกการเสรมสรางพลงอ านาจในงาน สมพนธภาพในชมชน คณลกษณะความเปนอาสาสมครและลกษณะงาน

1.2 ดานการมผสงอายในครอบครว มความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายได วา การมผสงอายในครอบครวของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน อาจจะท าใหอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานไมมเวลาในการท ากจกรรมทเสยสละออกไปปฏบตงานเพราะตองคอยดแลผสงอายทบาน แตในทางตรงขามผทไมมผสงอายในครอบครวมความพรอมในการดและผสงอายมากกวา และมเวลาวางในการด า เนนงานการสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชนไดมากกวาผทมผสงอายในครอบครว ซงสอดคลองกบการศกษาของคณภาพ คงเจอ (2552 : 59) ศกษาเรองปจจยทมความสมพนธกบสมรรถนะของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน วรรณ สขะ (2553 : 61) ศกษาเรองการสรางเสรมบทบาทของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)ในการปฏบตงานสาธารณสขมลฐาน : กรณศกษาเทศบาลต าบลแหลมฉบง จงหวดชลบร ผลพบวาประสบการณของ อสม. ทปฏบตงานกบผสงอายมาหลายปจะสงผลใหการปฏบตงานดานการสรางเสรมสขภาพมคณภาพเพมขน

1.3 ดานระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน มความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวา อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานทมระยะเวลาการปฏบตงานมานาน ยอมตองมความร ทกษะและความช านาญในการปฏบตงานดานนมากขนตามไปดวย ท าใหมการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอายไดดสอดคลองกบการศกษาของ อ านาจ รงสวาง (2553 : 99) ศกษาเรองผลของโปรแกรมปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารและการเคลอนไหวออกก าลงกายตอขนาดของรอบเอว และคาดชนมวลกายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ทมภาวะอวนของต าบลหวยเหต อ าเภอตะพานหน จงหวดพจตร รายงานยนยนวา ปจจยดานระยะเวลาในการท างานของ อสม. มผลตอการปฏบตงาน

1.4 ดานเพศ ไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวา อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานเปนบคคลทสมครใจเขามาท างานในแบบจตอาสา ซงมความสนใจและความมจตอาสาทจะใหการชวยเหลอ ดแลประชาชนในหมบานประกอบกบมบทบาทหนาททไดรบหมอบหมายเหมอนกนทกคน

82

ซงบทบาทหนาททไดรบมอบหมายไมไดใชศกยภาพทแตกตางของสรระรางกายระหวางเพศ ท าใหปจจยดานเพศไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย 1.5 ดานสถานภาพสมรส ไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวา สถานภาพสมรสทแตกตางกนไมมผลตอการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน เพราะอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานเปนการท างานในแบบจตอาสา ครอบครวจะเปนแรงสนบสนนหนงในการปฏบตหนาทซงสอดคลองกบการศกษา ดวงจตต นะนกวฒน (2550 : 47-49) ศกษาปจจยทมความสมพนธตอการดแลตนเองของผสงอายกรณศกษาต าบลมวงค า อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย และออมจตร พงษธระดล (2551 : บทคดยอ) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของของบคลากรสาธารณสข ทปฏบตงานในศนยสขภาพชมชนจงหวดชยภม ผลการศกษาพบวาสภาพสมรสไมมผลตอความแตกตางดานสถานภาพสมรสของอสม. 1.6 ดานการศกษา ไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวา การดแลสงเสรมสขภาพผสงอายไมจ าเปนจะตองส าเรจระดบการศกษาท สงกสามารถปฏบตงานได เพราะอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานจะไดรบการพฒนาศกยภาพโดยการฝกอบรมเปนประจ าและมเจาหนาทสาธารณสขเปนพเลยงในการด าเนนการ สอดคลองกบการศกษาของสเมธ พรหมอนทร (2551 : 133) ศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพตามบทบญญตแหงชาตของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน จงหวดสตล ผลการศกษาพบวาระดบการศกษาไมสมพนธกบความสามารในการปฏบตงาน 1.7 ดานอาชพ ไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวา การด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ไดมการด าเนนงานมาเปนระยะเวลายาวนานพอสมควร โดยกจกรรมทด าเนนการนนเปนกจกรรมเดมทอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานคนเคยและเรยนรกลวธการด าเนนงานไดแลว จงท าใหอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานสามารถด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายไดโดยไมมผลตออาชพของตนเอง ซงอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน สวนใหญมอาชพเกษตรกรรม ซงสอดคลองกบการศกษาของสเมธ พรหมอนทร (2551: 133) ศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพตามบทบญญตแหงชาตของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน จงหวดสตล พบวาอาชพไมมความสมพนธกบการพฤตกรรมเชนกน 1.8 ดานการด ารงต าแหนงอน ไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวา อาสาสมครสาธารณสขประจ า หมบานนอกจากจะมบทบาทในการใหบรการดานสขภาพ รวมการสงเสรมสขภาพผสงอาย แกประชาชนในพนทแลว การประสานความรวมมอระหวางผน าชมชน องคกรปกครองสวนทองถนและภาคเครอขายอนๆ ทมอยในชมชนเพอรวมสนบสนนการจดบรการดานสขภาพดานตางๆ ท าใหการด าเนนงานดานสขภาพของชมชนจงเปนรปแบบของการด าเนนรวมกนของภาคเครอขาย การด ารงต าแหนงหลายต าแหนงของหมบานจงไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย ซงสอดคลองกบการศกษาของ สมศกด อรณแสงศลป (2550 :บทคดยอ) ศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลและการบรหารคณภาพบรการกบผลการด า เนนงานของศนยสขภาพชมชนในจงหวดสพรรณบร

83

1.9 ดานรายไดตอเดอน ไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดวา รายไดตอเดอนไมมผลตอการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายทแตกตางกนเนองจากกจกรรมสงเสรมสขภาพผสงอายเปนงานทมงบประมาณสนบสนนจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และมบางกจกรรมไมมคาใชจายในการด าเนนการ ท าใหรายไดตอเดอนไมมผลตอการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอาย จงไมจ าเปนตองใหอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานตองใชเงนสวนตวในการด าเนนงาน ซงสอดคลองกบการศกษาของสกญญา วฒนาโภคยกจ (2551 : บทคดยอ) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบผลการด าเนนงานควบคมวณโรคของหวหนาสถานอนามยจงหวดราชบร ผลพบวารายไดไมใชเปนตวแปรทส าคญตอการปฏบตงานควบคมวณโรค

1.10 ดานรายไดของครอบครวตอเดอน ไมมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร อธบายไดเชนเดยวกบดานรายไดตอเดอน

2. ผลการศกษาความสมพนธระหวางความรดานการสงเสรมสขภาพผสงอายกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร มความสมพนธกนทางบวก อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 อธบายไดวา ถาอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานมความรในการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายมาก ยอมท าใหการปฏบตงานดานการด าเนนสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานมากขนเชนกน ซงสอดคลองกบการศกษาของมนตรา สาระรกษ (2553 : 39) เรองการสรางศกยภาพอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน พบวาการใหความรและพฒนาทกษะเกยวกบการดแลประชาชนเจบปวยดวยโรคเรอรงทมสาเหตจากพฤตกรรมสขภาพหรอการด าเนนชวตประจ าวน จ าเปนตองไดรบทราบขอมลและค าแนะน าในการปฏบตตวทตอเนองจากบคล าการทางดานสาธารณสข ไดใหขอเสนอแนะวาผทมความใกลชดกบประชาชนคอ อสม. จะเปนกลมบคคลทตองใหความส าคญในการพฒนาศกยภาพในดานการดแลและการสรางเสรมสขภาพในเบองตนใหทนสมย และเหมาะสมกบสถานการณในปจจบน และเพอใหเกดความมนใจในศกยภาพ ควรเปนแบบอยางทด สามารถเปนทปรกษาดานการดแลสขภาพเบองตนส าหรบประชาชนในทองถน นอกจากนมการศกษาของพเรองรอง ศรวบลย (2556 : 77) เรอง การพฒนาทนมนษยและการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ต าบลโพรงมะเดอ อ าเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐมพบวา ความรทจ าเปนตอ อสม. เรยงล าดบความส าคญจากมากไปนอย คอ ดานการเฝาระวงและปองกนปญหาสาธารณสข รองลงมา คอ ดานเปนผสอขาวสารสาธารณสขและดานเปนผใหบรการสาธารณสขแกประชาชน ดานเปนผใหค าแนะน าถายทอดความรดานสขภาพ ดานเปนแกนน าในการชกชวนเพอนบานเขารวมกจกรรมพฒนางานสาธารณสขของชมชน ดานดแลประสทธประโยชนดานสาธารณสขของประชาชนในหมบาน ดานหมนเวยนกนปฏบตงานทศนยสาธารณสขมลฐานชมชน (ศสมช.) การศกษาของมณนทรา สขประเสรฐ (2558 : 70) เรอง ความสมพนธระหวางการเปดรบสออาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) กบความรเรองโรคเอดสของผรบบรการสาธารณสขในอ าเภอเมองปทมธานใหขอคดเรองความรไววาควรไดรบการฟงขอมลขาวสารทหลากหลาย ทนสมย ซงจะสงผลตอความรของ อสม.

3. ผลการศกษาความสมพนธระหวางการไดรบการสนบสนนทางดานอารมณ การไดรบการสนบสนนการใหการประเมนผล การไดรบการสนบสนนทางดานขอมลขาวสาร และการไดรบการสนบสนนทางดานเครองมอ ของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร มความสมพนธ พบวา กนทางบวกกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 อธบายไดวา การปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานหากไดรบการสนบสนนปจจยทส าคญไดแกดานเครองมอมออปกรณ งบประมาณ ความรวชาการและการตดตามประเมนผล ยอมท า ใหอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานม

84

ศกยภาพและความพรอมในการด าเนนงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอายได ซงสอดคลองกบการศกษาของคณภาพ คงเจอ (2552 : 54) เรองปจจยทมความสมพนธกบสมรรถนะของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน วรรณ สขะ (2553 : 71) เรอง การเสรมสรางบทบาทของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ในการปฏบตงานสาธารณสขมลฐาน : กรณเทศบาลต าบลแหลมฉบง จงหวดชลบร และชวงศ เจรญสวสด (2554 : 49) เรอง สมรรถนะของอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) ในเขตองคการบรหารสวนต าบลธงชยเหนอ อ าเภอปกธงชย จงหวดนครราชสมา ทยนยนผลการศกษาทบงบอกถงแนวคดทฤษฎ การสนบสนน การจงใจ การไดรบการยกยองตอสงคม สงผลใหการปฏบตงานของ อสม. มประสทธภาพมากขน ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะเพอการน าผลการวจยไปใชประโยชน

1.1 จากการศกษาพบวา ปจจยขอมลสวนบคคลดานอาย และระยะเวลาการเปนอาสาสมครสาธารณสขกบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานต าบลสระลงเรอ อ าเภอหวยกระเจา จงหวดกาญจนบร ดงนนการคดเลอกอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานแหงน ควรน ามาใชในการพจารณาเพอท าใหการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอายมคณภาพ ดงนนควรคดเลอกอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานทมอายและประสบการณในการเปนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานทมระยะเวลานาน จงจะเปนประโยชนในการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายใหส าเรจตอไป

1.2 จากการศกษาพบวา ความรทอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานมนอยทสดคอ ความรในการแบงประเภทผสงอาย และการใหความหมายผสงอาย ซงจากการศกษายงพบวาความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพผสงอายมความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงานสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ดงนนในหลกสตรของการอบรมควรเนนการปรบกระบวนทศนในความเขาใจความหมายของผสงอาย เพอใหอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานเขาถงเหตและผลในการดแลผสงอายอยางแทจรง

1.3 จากการศกษาพบวา ความรดานการสงเสรมสขภาพผสงอายมความสมพนธกบการปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอายของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ดงนนอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบานทปฏบตงานดานการสงเสรมสขภาพผสงอาย ตองผานการอบรมพฒนาศกยภาพดานความร และตองด าเนนการพฒนาศกยภาพอยางตอเนอง 2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป

2.1. การด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายใหประสบผลส าเรจนน อาจจะตองอาศยปจจยภายนอกของการด าเนนงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ า หมบานรวมดวย เชน การด าเนนงานตามระบบการดแลผสงอายระยะยาว (Long Term Care : LTC) ซงกจกรรมของการด าเนนงานตามระบบดงกลาวครอบคลมการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอาย แตตองอาศยความรวมมอจากหลายภาคสวน ไดแก สหสาขาวชาชพดานสาธารณสข องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาชน ภาคเอกชนและผน าทางศาสนา ดงนนในการศกษาครงตอไป ควรมการศกษาปจจยดงกลาวรวมดวย

2.2. ควรมการศกษาเปรยบเทยบระหวางอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน และกลมอนๆ เชน อาสาสมครดานการดแลสขภาพผสงอาย (อผส.) วากลมใดมผลลพธของการปฏบตงานดานการด าเนนงานสงเสรมสขภาพผสงอายไดดกวากน

85

เอกสารอางอง กองสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข. (2559). คมออาสาสมครประจ าครอบครว. นนทบร:

โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. (2558). รายงานการศกษาเรอง ทศทางและรปแบบการ

จดสวสดการสงคมของประเทศไทย. กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากด เทพเพญวานสย. คณภาพ คงเจอ. (2552). ปจจยทมความสมพนธกบสมรรถนะของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)

ปรญญาวทยาศาตรมหาบณฑต สาขาวชา การจดการระบบสขภาพ มหาวทยาลยทกษณ, พทลง. ชวงศ เจรญสวสด. (2554). สมรรถนะของอาสาสมครสาธารณสข (อสม.) ในเขตองคการบรหารสวนต าบลธงชย

เหนออ าเภอปกธงชย จงหวดนครราชสมา. ปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

ดวงจตต นะนกวฒน. (2550) ปจจยทมความสมพนธตอการดแลตนเองของผสงอาย : กรณศกษาต าบลมวงค า อ าเภอพาน จงหวดเชยงราย. ภาคนพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, กรงเทพฯ

พเรองรอง ศรวบลย. (2556). การพฒนาทนมนษยและการปฏบตงานของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) ต าบลโพรงมะเดอ อ าเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม. ปรญญารฐประศาสนศาสตรบณฑตมหาวทยาลยราชภฏนครปฐม, นครปฐม.

นภาพร ชโยวรรณ. (2552). สถานการณผสงอายในปจจบน : การประชมวชาการแหงชาตวาดวยผสงอาย : สวยสงอายดวยคณภาพ. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มณนทรา สขประเสรฐ. (2558). ความสมพนธระหวางการเปดรบสออาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.)กบความรเรองเอดสของผรบบรการสาธารณสขในอ าเภอเมองปทมธาน. ปรญญานเทศศาสตรบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

มนตรา สาระรกษ. (2553). การเสรมสรางศกยภาพอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยอบลราชธาน, อบลราชธาน.

ประเวส วะส. (2550). ชมชนเขมแขง ทนทางสงคมของไทย. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนเพอสงคม และธนาคารออมสน.

วรรณ สขะ. (2553). การเสรมสรางบทบาทของอาสาสมครสาธารณสขประจ าบาน (อสม.) ในการปฏบตงานสาธารณสขมลฐาน การณศกษาเทศบาลต าบลแหลมฉบง จงหวดชลบร. ปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

สกญญา วฒนาโภคยกจ. (2551). ปจจยทมความสมพนธกบผลการด าเนนงานควบคมวณโรค ของหวหนาสถานอนามย จงหวดราชบร. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, นนทบร.

สเมธ พรหมอนทร. (2551). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพตามบทบญญตแหงชาตของอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน จงหวดสตล,” สงขลานครนทรเวชสาร. 26 (2551) : 527-538.

ออมจตร พงษธระดลย. (2551). ปจจยทมความสมพนธกบการปฏบตงานควบคมวณโรคตามแนวทางการด าเนนงานควบคมวณโรคแหงชาตของบคลากรสาธารณสข ทปฏบตงานในศนยสขภาพชมชน จงหวดชยภม. มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน

Cobb, S. (2006). Social Support and Health. Academic Press, New York.

86

ปจจยทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ของผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร Factors Influencing the Perception of the Universal Health Coverage Rights of Health Patrons in Sainoi Hospital, Sainoi District, Nonthaburi ผวจย สายฝน ตนตะโยธน

สมชาต สนสข อาจารย ภาควชาเวชระเบยน วทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข กาญจนาภเษก สภกร คงไชย อจฉรา สวรรณเรองศร นกศกษา สาขาวชาเวชระเบยน วทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข กาญจนาภเษก

บทคดยอ การวจยครงนเปนวจยเชงพรรณนา มวตถประสงคเพอศกษาระดบการรบรสทธการรกษาระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของผมารบบรการผปวยนอกในโรงพยาบาลไทรนอย และปจจยทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของผมารบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอยอ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร

กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนคอ ผปวยนอกทมารบบรการในโรงพยาบาลไทรนอยจ านวน 287 คน ทก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรทาโร ยามาเน แลวเลอกสมตวอยางโดยวธการสมอยางงาย เกบขอมล โดยใชแบบสอบถาม แลววเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา ไดแก ความถ รอยละ และสวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตเชงอนมาน ไดแก Chi-square test ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 และ Pearson’s correlation เพอวเคราะหความสมพนธของปจจยทระดบนยส าคญทางสถต 0.01

ผลการศกษาพบวา การรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบรอยในระดบมาก (x = 3.59) และเมอพจารณารายดานพบวาการรบรดานสทธการตดสนใจในการรกษาพยาบาลและดานสทธในความเปนสวนตวมคาเฉลยสงทสด (x = 3.60) อยในระดบมาก และพบวาปจจยจากผใหบรการทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร ไดแก สถานภาพสมรสและรายได ทระดบนยส าคญทางสถต 0.05 นอกจากนยงพบวาทงการประชาสมพนธผานสอและการประชาสมพนธโดยตรงสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาทระดบนยส าคญทางสถต 0.01 โดยความสมพนธอยในระดบปานกลาง ดงนนผบรหารควรจดท าแผนในการประชาสมพนธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในใหแกประชาชนหรอในหนวยงานตางๆ เพอสรางความรความเขาใจแกผมารบบรการใหเพมมากขน

ค าส าคญ : ปจจยการรบรสทธ ระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ผรบบรการผปวยนอก

87

Abstract This research is a Descriptive Research and the aimed were to study the perception

level of the universal health coverage rights of health patrons in Sainoi Hospital and to study factors influencing the perception level of the universal health coverage rights of health patrons in Sainoi Hospital, Sainoi District, Nonthaburi. This study samples were 287 out-patient department patrons who received health services in Sainoi Hospital. The sample of this research is calculated by using Taro Yamane (Yamane, 1973) formula with 95% confidence level. Simple random sampling was used to select a group of subjects for this study. Data collection instrument was a questionnaire. Statistics for data analysis included descriptive statistics (i.e., frequency, percentage, and standard deviation) and inferential statistics (Chi-square test and Pearson’s correlation). The statistical significant level of inferential statistics results were set at 0.05 and 0.01, respectively. Study results revealed that the perception level of the universal health coverage rights of health patrons in Sainoi Hospital was in a high level ( =3.59). In terms of perceptions, the medical care decision and privacy right were in a high level ( =3.60). Hypothesis testing results indicated that marital status and income per month relevant to health patrons was statistically significant related to the perception of the universal health coverage rights of health patrons in Sainoi Hospital, Sainoi District, Nonthaburi at 0.05. Moreover, the media and the direct public relation dimensions were statistically significant related to the perception of the universal health coverage rights at 0.01. Health administrators should have a plan for public relations regarding health service coverage under the universal health coverage scheme with people and other organization. Key Word (s) : Factors Influencing the Perception, Universal health coverage, Health Patrons บทน า

โครงการประกนสขภาพถวนหนาเปนโครงการในระบบบรการสขภาพของไทยทมการพฒนาขนเพอใหประชาชนทกคนสามารถเขาถงบรการสขภาพไดอยางทวถง อนเปนสทธขนพนฐานของประชาชนในดานบรการทางการแพทย การสงเสรมสขภาพ และการควบคมโรค ตามความจ าเปน (กระทรวงสารณสข, 2559) โดย ประชาชนสามารถเลอกใชบรการสขภาพทตนพงพอใจ โดยใหการคมครองรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ การปองกนและควบคมโรค การฟนฟแกประชากรทกชวงวย ไดทงในโรงพยาบาลของรฐบาลและเอกชน (ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2545) ปจจบนหลายประเทศไดมการประกาศสทธผปวยหรอกฎบตรผปวยขน เพอรบรองใหเกดความชดเจนในการปฏบต ส าหรบประเทศไทยองคกรสหวชาชพดานสขภาพไดจดท าประกาศสทธและขอพงปฏบตของผปวยและแนวทางการด าเนนการเกยวกบการคมครองสทธผปวย โดยมงหวงใหเกดความเขาใจ ลดความขดแยง และน าไปสความไววางใจซงเปนพนฐานสผลการรกษาพยาบาลทด และค านงถงประโยชนสงสดของผปวย (องคกรวชาชพดานสขภาพ, 2558)

88

อยางไรกตามสภาพสงคมไทยในปจจบนยงพบปญหาการเรยกรองสทธผปวยอยางตอเนอง ดงจะเหนไดจากขาวการรองเรยนถงความผดพลาดในการรกษาพยาบาล จนถงมการด าเนนคดทางกฎหมาย แสดงใหเหนวาการปฏบตการรกษาสทธผปวยของบคลากรทางการแพทยซงถอไดวาเปนบคคลทใกลชดผปวยมากทสดยงไมเปนไปตามความคาดหวงของผปวย จงควรมการพฒนาการใหความส าคญและการรกษาสทธผปวย เพอรกษามาตรฐานการใหบรการใหเปนทไววางใจ ปองกนการฟองรอง ซงมผลโดยตรงตอคณภาพบรการ อกทงยงสามารถสงผลตอการตดสนใจทจะเลอกใชหรอไมเลอกใชบรการของผปวยไดในครงตอไป (อญชล รงสวรรณาภรณ, 2553; วจตร ระววงศ, 2543)

โรงพยาบาลไทรนอยเปนโรงพยาบาลชมชนขนาด 60 เตยง ใหบรการรกษาพยาบาลทงในดานสงเสรมสขภาพ รกษาพยาบาล ควบคมปองกนโรค และฟนฟสขภาพ มบคลากรทใหบรการทงแพทย และสหสาขาวชาชพ บคลากรทกคนจงตองมความเขาใจในสทธผปวยเปนอยางด เพอปองกนไมใหเกดปญหาการละเมดสทธของผปวย จากการสมภาษณผมารบบรการผปวยนอกในโรงพยาบาลไทรนอย วนท 25 สงหาคม พ.ศ.2560 ประชาชนยงขาดความเขาใจในเรองสทธพนฐานทตนเองม และไมสามารถบอกสทธของผปวยไดบางขอ อกทงการทราบสทธของผปวยนนไมไดเกดจากความเขาใจหรอจากการไดรบขาวสาร แตเกดจากความไวใจและเชอ ใจในจรรยาบรรณ และเชอมนในความรความสามารถของบคลากรทางการแพทย ดวยเหตผลนผวจยจงสนใจทจะศกษาปจจยทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนาของผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร เพอใหทราบถงการรบรสทธระบบประกนสขภาพถวนหนาทเปนสงส าคญทตองสงเสรมใหผมารบบรการมการรบรสทธระบบประกนสขภาพถวนหนาของตนมากยงขน เพอทจะไดรบการรกษาผลประโยชนอนพงได ปองกนไมใหผปวยถกละเมดสทธการรกษา วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของผมารบบรการผปวยนอกในโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร

2. เพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของผมารบบรการผปวยนอกในโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร

กรอบแนวความคดในการท าการวจย

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ปจจยจากผใหบรการ - การประชาสมพนธผานสอ - การประชาสมพนธโดยตรง ทมา : ส านกงานคณะกรรมการขอมลขาวสาร (2549)

ปจจยสวนบคคล - เพศ - อาย - สถานภาพ - รายได - ระดบการศกษา

การรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา

- ดานสทธทจะไดรบบรการทางสขภาพ - ดานสทธทจะไดรบขอมล - ดานสทธในการตดสนใจเกยวกบการรกษาพยาบาล - ดานสทธในความเปนสวนตว ทมา : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (2558)

89

วธการวจย 1. รปแบบการศกษา

การวจยครงนเปนวจยเชงพรรณนา (Descriptive Research) โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถาม (Questionnaire) 2. กลมประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการวจย คอ ผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร จ านวน 1,016 คน (ส านกงานสาธารณสขจงหวดนนทบร, 2560) กลมตวอยาง คอ ผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย ทก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรทาโร ยามาเน (Taro Yamane, 1967) ไดเทากบ 287 คน เลอกสมตวอยางโดยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) ดงน

ขนตอนท 1 การเขยนฉลากหมายเลขใหเทากบจ านวนของผทมารบบรการผปวยนอกในแตละวนแลวมวนใสภาชนะ (จ านวนของผมารบบรการผปวยนอกเฉลยตอวนประมาณ 250 คน)

ขนตอนท 2 จบฉลากหมายเลขของผปวยนอกทมารบบรการในแตละวนโดยท าการเกบขอมลแบบสอบถาม 60 คนตอวน จนไดกลมตวอยางตามทตองการ 3. เครองมอวจย

การวจยครงนผวจยไดใชแบบสอบถาม (Questionnaires) ไดสรางจากแนวความคดทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ แบบสอบถามแบงออกเปน 3 สวน ไดแก

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถามประกอบดวยค าถามเกยวกบ เพศ อาย สถานภาพสมรส รายได ระดบการศกษา เปนค าถามเลอกตอบ (Check list) จ านวน 5 ขอ

สวนท 2 แบบสอบถามขอมลเกยวกบปจจยจากผใหบรการจ านวน 17 ขอ ประกอบดวยค าถามดานการประชาสมพนธผานสอจ านวน 10 ขอ และการประชาสมพนธโดยตรงจ านวน 7 ขอ โดยแบบสอบถามมลกษณะแบบมารตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบตามแบบของ Likert (บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2540) ซงมเกณฑการใหคะแนน ตงแต 1-5 คะแนน ซงหมายถง มปจจยจากผใหบรการในระดบ นอยทสด นอย ปานกลาง มาก และมากทสด ตามล าดบ

ก าหนดเกณฑในการแปลความหมายของคะแนน เปนดงน (บญเรยง ขจรศลป, 2539) คาเฉลย การแปลความหมายของคะแนน 4.50-5.00 มปจจยจากผใหบรการอยในระดบมากทสด 3.50-4.49 มปจจยจากผใหบรการอยในระดบมาก 2.50-3.49 มปจจยจากผใหบรการอยในระดบปานกลาง 1.50-2.49 มปจจยจากผใหบรการอยในระดบนอย 1.00-1.49 มปจจยจากผใหบรการอยในระดบนอยทสด สวนท 3 แบบสอบถามเกยวกบการรบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนาดานสทธท

จะไดรบบรการทางสขภาพจ านวน สทธทจะไดรบขอมล สทธการตดสนใจในการรกษาพยาบาล และสทธในความเปนสวนตว มลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ตามแบบของ Likert (บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2540) ซงมเกณฑการใหคะแนน ตงแต 1-5 คะแนน ซงหมายถง มการรบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนาในระดบ นอยทสด นอย ปานกลาง มาก และมากทสด ตามล าดบ

90

ก าหนดเกณฑในการแปลความหมายของคะแนน เปนดงน (บญเรยง ขจรศลป 2539) คาเฉลย การแปลความหมายของคะแนน 4.50-5.00 มการบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนา อยในระดบมาทสด 3.50-4.49 มการบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนา อยในระดบมาก 2.50-3.49 มการบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนา อยในระดบปานกลาง 1.50-2.49 มการบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนา อยในระดบนอย 1.00-1.49 มการบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนา อยในระดบนอยทสด

เกณฑการแปลผลความสมพนธของคาสมประสทธสหสมพนธ ก าหนดเกณฑแปลความหมาย 5 ระดบดงน (พวงรตน ทวรตน, 2540)

คาสมประสทธสหสมพนธมคา .81 ขนไป มความสมพนธในระดบสง คาสมประสทธสหสมพนธมคา .61 - .80 มความสมพนธในระดบคอนขางสง คาสมประสทธสหสมพนธมคา .41 - .60 มความสมพนธในระดบสงปานกลาง คาสมประสทธสหสมพนธมคา .20 - .41 มความสมพนธในระดบคอนขางต า คาสมประสทธสหสมพนธมคา .20 มความสมพนธในระดบต า

แบบสอบถามทใชในการวจยครงนมการตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content Validity) จากผทรงคณวฒจ านวน 3 ทาน เพอตรวจสอบความตรงเชงเนอหา ความสอดคลองวตถประสงค จากนนน าผลการประเมนไปค านวณคาดชนความสอดคลอง (IOC: Index of ltem Objective Congruence) (สรพงษ คงสตย และธรชาต ธรรมวงศ, 2551) และปรบปรงเนอหาตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ จากนนหาคาความเชอมนของแบบสอบถาม (Reliabillity) โดยน าไปทดลองใช (Try out) กบผทเขารบบรการผปวยนอกทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลหนองหญาไซ จ านวน 30 คน แลวน าขอมลทไดมาวเคราะหหาคาความเชอมนสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) พบวา มคาเทากบ 0.956 4. การเกบรวบรวมขอมล การวจยครงน ผวจยไดด าเนนการวจยเกบรวบรวมขอมล ตามขนตอนดงน

1. ผวจยสงหนงสอขอความรวมมอและอนญาตเกบรวบรวมขอมล จากวทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข กาญจนาภเษก ถงผอ านวยการโรงพยาบาลไทรนอย

2. ผวจยตดตอผรบผดชอบประสานงานดานการวจยของโรงพยาบาลไทรนอย 3. ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม ดวยตนเอง 4. ผวจยตรวจสอบความสมบรณครบถวนของแบบสอบถาม 5. ผวจยจดการขอมล แลวน ามาวเคราะหขอมลเพอน าเสนอ

5. การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล วเคราะหขอมลปจจยดานบคคลโดยใชการค านวณคาสถตพนฐาน ไดแก ความถ รอยละ วเคราะหขอมล

ปจจยจากผใหบรการและการรบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนาโดยการค านวณคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบการรบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนา โดยใชสถต Chi-square test และวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยจากผใหบรการกบการรบรสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพถวนหนา โดยใชสถตสหสมพนธ Pearson’s correlation

91

ผล/สรปผลการวจย ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 64.8 สวนใหญอายระหวาง 36 – 45 ป

รอยละ 28.9 สถานภาพสมรสค รอยละ 78.7 รายได (เฉลยตอเดอน) ระหวาง 5,001 – 10,000 รอยละ 63.8 และระดบการศกษามธยมศกษาตอนตน รอยละ 41.8 และพบวาปจจยจากผใหบรการในภาพรวมอยในระดบปานกลาง (x = 3.33) โดยทงการประชาสมพนธผานสอ (x = 3.35) และการประชาสมพนธโดยตรง (x = 3.31) อยในระดบปานกลาง (ตารางท 1) ตารางท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบปจจยจากผใหบรการ รายดานและภาพรวม (n=287)

รายการ คาเฉลย

(x ) สวนเบยงเบน

มาตรฐาน (SD) ระดบปจจย

จากผใหบรการ 1. การประชาสมพนธผานสอ 3.35 0.58 ปานกลาง 2. การประชาสมพนธโดยตรง 3.31 0.57 ปานกลาง

รวม 3.33 0.48 ปานกลาง เมอศกษาการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาของผมารบบรการผปวยนอก

โรงพยาบาลไทรนอย ผลทไดพบวา การรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ในภาพรวมอยในระดบมาก (x = 3.59) เมอพจารณารายดานพบวาการรบรดานสทธการตดสนใจในการรกษาพยาบาลและดานสทธความเปนสวนตวมคาเฉลยสงทสด โดยคาเฉลยอยในระดบมาก (x = 3.60) สวนดานสทธทจะไดรบบรการทางสขภาพและดานสทธทจะไดรบขอมล มคาเฉลยเทากน โดยคาเฉลยอยในระดบมาก (x = 3.59) (ตารางท 2)

ตารางท 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพ ถวนหนา จ าแนกรายดานและภาพรวม (n=287)

รายการ คาเฉลย

(x ) สวนเบยงเบน

มาตรฐาน (SD) ระดบการรบร สทธการรกษา

1. ดานสทธทจะไดรบบรการทาง สขภาพ

3.59 0.56 มาก

2. ดานสทธทจะไดรบขอมล 3.59 0.56 มาก 3. ดานสทธการตดสนใจในการ

รกษาพยาบาล 3.60 0.57 มาก

4. ดานสทธในความเปนสวนตว 3.60 0.54 มาก รวม 3.59 0.50 มาก

เมอวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส รายไดเฉลยตอเดอน ระดบการศกษา กบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยสวนดานบคคล พบวา เพศหญงและเพศชายมการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาอยในระดบมาก คดเปนรอยละ 64.30 และรอยละ 35.7 ตามล าดบ เมอทดสอบโดยใชสถต Chi – square พบวาเพศไมมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา เชนเดยวกบอายและระดบการศกษา ทไมมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา สวนสถานภาพสมรสและรายได (เฉลยตอเดอน) มความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (ตารางท 3)

92

ตารางท 3 ความสมพนธระหวางระดบตวแปรปจจยสวนบคคลกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (n=287)

ตวแปรปจจย สวนบคคล

ระดบ 2 p-value

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 1. เพศ ชาย หญง

0

(0.00) 1

(0.30)

70

(35.7) 126

(64.30)

31

(10.8) 54

(18.80)

0

(0.00) 5

(1.70)

0

(0.00) 0

(0.00)

3.34

0.34

2. อาย (ป) 15 - 25 26 - 35 36 - 45 46 - 55 56 ขนไป

0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00) 1

(0.30) 0

(0.00)

26

(9.10) 41

(14.30) 57

(19.90) 52

(18.20) 20

(5.90)

11

(3.80) 19

(6.60) 24

(8.40) 23

(8.00) 7

(2.40)

1

(0.30) 1

(0.30) 2

(0.70) 0

(0.00) 1

(0.30)

0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00)

6.69

0.96

มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด 3. สถานภาพสมรส โสด ค หยา/หมาย/แยกกนอย

0

(0.00) 1

(0.30) 0

(0.00)

24

(8.40) 165

(57.50) 7

(2.40)

27

(9.40) 56

(19.50) 2

(0.70)

1

(0.30) 4

(1.40) 0

(0.00)

0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00)

15.71

0.01**

4. รายได (บาท) 0 – 5,000 5,001 – 10,000 10,001 ขนไป

0

(0.00) 1

(0.30) 0

(0.00)

31

(10.80) 135

(47.00) 30

(10.50)

37

(12.90) 43

(15.00) 5

(1.70)

1

(0.30) 4

(1.40) 0

(0.00)

0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00)

27.81

0.00**

5. ระดบการศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย ปวส./อนปรญญา สงกวาปรญญาตร

0

(0.00) 1

(0.30) 0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00)

63

(22.00) 81

(28.20) 21

(7.30) 24

(8.40) 7

(2.40)

19

(6.60) 37

(12.90) 11

(8.40) 12

(4.20) 6

(2.10)

3

(1.00) 1

(0.30) 0

(0.00) 1

(0.30) 0

(0.00)

0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00) 0

(0.00)

8.54

0.74

**p-value < 0.05

93

เมอวเคราะหความสมพนธของปจจยจากผใหบรการกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา พบวามความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตท 0.01 โดยมความสมพนธในระดบปานกลาง ซงทงการประชาสมพนธผานสอและการประชาสมพนธโดยตรงสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาทระดบนยส าคญทางสถต 0.01 โดยความสมพนธอยในระดบปานกลาง (ตารางท 4)

ตารางท 4 การวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยจากผใหบรการ กบการรบรสทธการรกษา ในระบบหลก

ประกนสขภาพถวนหนา

ปจจยจากผใหบรการ การรบรสทธการรกษาในระบบ หลกประกนสขภาพถวนหนา p-value คาสมประสทธสหสมพนธ (r)

การประชาสมพนธผานสอ การประชาสมพนธโดยตรง

0.520** 0.449**

0.00 0.00

รวม 0.580** 0.00 ** p-value < 0.01 อภปรายผล

จากการศกษาความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคลกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา พบวา สถานภาพสมรสและรายไดเปนปจจยทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา โดยผปวยนอกทมสถานภาพสมรสคมความรเกยวกบสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนสงกวาผปวยนอกทมสถานภาพสมรสอนๆ และผปวยนอกทมรายได (เฉลยตอเดอน) 5,001-10,000 บาท มการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาสงกวาผปวยทมรายไดในระดบอน ซงสอดคลองกบผลการวจยของเขมมาร รกษชชพ และจตรลดา ตรสาคร (2558) ทศกษาประสทธภาพการบรหารตอระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ในเขตกรงเทพมหานคร และพบวาปจจยดานเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ รายไดลวนมความสมพนธกบประสทธภาพการบรหารตอระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในเขตกรงเทพมหานคร อยางไรกตามผลการศกษาครงนแตกตางจากผลการวจยของเผาพนธ จรวกรานตกล (2548) ทพบวาเพศ อาย สถานภาพสมรส อาชพ รายได ระยะทางจากบานมาทศนยสขภาพชมชน ประเภทสทธบตร และการรบรสทธประโยชน และขนตอนการมารบบรการ ไมมความสมพนธกบความพงพอใจในการรบบรการสขภาพของผมสทธหลกประกนสขภาพถวนหนาในศนยสขภาพชมชน จงหวดบรรมย และจากการศกษาครงนพบวา เพศ อาย และระดบการศกษา ไมมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา ซงแตกตางจากผลการศกษาของศรพร ปรางประสทธ (2536) ศกษาเกยวกบปจจยทมอทธพลตอการใชบรการทางการแพทยของผประกนตน ณ โรงพยาบาลพระนครศรอยธยา ตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 พบวาเพศมความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตกบการใชบรการทางการแพทย ณ โรงพยาบาลพระนครศรอยธยา และแตกตางจากผลการศกษาของทพาพนธ ศศธรเวชกล และคณะ (2538) ซงพบวา ผปวยทมอายมากมความความตระหนกตอสทธของผปวยในโรงพยาบาลเอกชนสงกวาพยาบาลทมอายนอย นอกจากนยงแตกตางจากผลการศกษาของวชาญ บญค า (2557) ทพบวา อาย ระดบการศกษา และความตองการใชบรการสขภาพ เปนปจจยทมความสมพนธกบการใชบรการสขภาพของประชาชนทมสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา

94

ส าหรบปจจยทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกน สขภาพถวนหนา ไดแก การประชาสมพนธผานสอและการประชาสมพนธโดยตรง ทมความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา แสดงใหเหนวาการประชาสมพนธผานสอ และสอจากบคคลท าใหผปวยไดรบขอมลขาวสารทความหลากหลายเกยวกบสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา (ฉววรรณ โกมโลทก, 2544) อยางไรกตามผลการศกษาครงนแตกตางจากงานวจยของ อาภาณฎฐ สวรรณอฑฒ (2543) ทศกษาความพงพอใจของผประกนตนตอการใหบรการทางการแพทยของสถานพยาบาลเอกชน ซงพบวาความพงพอใจของผประกนตนในดานไดรบขอมลขาวสารและการประชาสมพนธโดยตรงจากเจาหนาทสถานบรการสาธารณสข อยในระดบต าสงผลใหมความพงพอใจในการใชบรการทางการแพทยของผปวยแตกตางกน ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยทพบวา การประชาสมพนธผานสอและการประชาสมพนธโดยตรง มความสมพนธกบการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา จงควรน ามาใชเปนแนวทางในการวางแผนประชาสมพนธใหผปวยรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในโรงพยาบาลอนๆ และหากมการศกษาปญหาของการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา รวมถงการศกษาประสทธภาพและประสทธผลของการรบรสทธการรกษาในระบบหลกประกนสขภาพถวนหนานาจะเปนประโยชนตอการสงเสรมการเขาถงขอมลสทธผปวยอยางมประสทธภาพมากขน

เอกสารอางอง กระทรวงสารณสข กระทรวงสารณสข. (2559). แผนพฒนาสขภาพแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – 2564).

[ออนไลน]. http://wops.moph.go.th/ops/oic/data/20161115144754_1_.pdf. เขมมาร รกษชชพ และจตรลดา ตรสาคร. (2558). ประสทธภาพการบรหารตอระบบหลกประกนสขภาพถวน

หนาในเขตกรงเทพมหานคร. วารสารปญญาภวฒน. 7(2): 57-70. ฉววรรณ โกมโลทก . (2544). การรบรตอสทธผปวยของคนไทย. กรงเทพมหานคร : ฐานขอมลวทยานพนธไทย.

[ออนไลน]. http://www.tnrr.in.th/?page=result_search&record_id=308394. ทพาพนธ ศศธรเวชกล และคณะ. (2538). รายงานการวจยเรองความตระหนกตอสทธผปวยของโรงพยาบาล

เอกชน. คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล. บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2540). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: เจรญผล. บญเรยง ขจรศลป. (2539). วธวจยทางการศกษา. กรงเทพมหานคร ภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. เผาพนธ จรวกรานตกล. (2548). ความสมพนธระหวางปจจยการใหบรการปฐมภมกบความพงพอใจในการรบ

บรการสขภาพของผมสทธหลกประกนสขภาพถวนหนาในศนยสขภาพชมชน จงหวดบรรมย . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. [ออนไลน]. http://mis.nrru.ac.th/QAS/report.php?id=49

พวงรตน ทวรตน. 2540. วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพมหานคร : ส านกทดสอบทางการศกษาจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

วจตร ระววงศ (2532) อนาคตของสวสดการสงคมไทยในปจจบน . เอกสารประกอบการสมมนา ทางวชาการ เรอง สวสดการสงคมไทยในปจจบนและอนาคต คณะกรรมการสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา (อดส าเนา).

95

วชาญ บญค า. (2557). ปจจยทมผลตอการใชบรการสขภาพของประชาชนทมสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) ของโรงพยาบาลหวเฉยว. วารสารมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรตวชาการ, 18(35):75-92.

ศรพร ปรางประสทธ. (2536). ปจจยทมอทธพลตอการใชบรการทางการแพทยของผประกนตน ณ.โรงพยาบาล พระนครศรอยธยา ตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533. วทยานพนธวทยาศาสตรหาบณฑต, สาขาสาธารณสขศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยมหดล.

ส านกงานสาธารณสขจงหวดนนทบร. (2560). ผรบบรการผปวยนอกโรงพยาบาลไทรนอย อ าเภอไทรนอย จงหวดนนทบร ปพ.ศ. 2560.

ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2558). คมอผใชสทธหลกประกนสขภาพ. [ออนไลน]. https://www.nhso.go.th/frontend/page-forpeople_useuc.aspx

ส านกงานคณะกรรมการขอมลขาวสารของราชการ. (2549). สทธรบรขอมลขาวสารของประชาชน. กรงเทพ. [ออนไลน]. http://ddccenter.ddc.moph.go.th/infoc/download/201704251493120171_ 201407271406474112_10.pdf

สรพงษ คงสตย และธรชาต ธรรมวงศ, 2551 การหาคาความเทยงตรงของแบบสอบถาม (IOC). [ออนไลน]. http://mcu.ac.th/site/articlecontent_desc.php?article_id= 656&articlegroup_id =146.2551.

อญชล รงสวรรณาภรณ. (2553). การรบรสทธผปวยของพยาบาลในโรงพยาบาลแมลาน (วทยานพนธปรญญารฐ ประศาสนศาสตรมหาบณฑต). คณะรฐประศาสนศาสตร สถานบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อาภาณฎฐ สวรรณอฑฒ. (2543). ความพงพอใจของผประกนตนตอการใหบรการทางการแพทยของสถานพยาบาลเอกชน (วทยานพนธปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต). บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

องคกรวชาชพดานสขภาพ. (2558). ค าประกาศสทธและขอพงปฏบตของผปวย. [ออนไลน]. http://www2.vajira.ac.th/tqm/wp-content/uploads/2015/11/ETH-เนอหา.pdf

Yamane, Taro. (1967). Statistics, An Introductory Analysis, 2nd Ed., New York: Harper and Row.

96

ความร ทศนคต และพฤตกรรมการใชยาแกปวดในเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรกรสมบรณ จงหวดชยภม

KNOWLEDGE ATTITUDE AND BEHAVIORS OF ANALGESIC USE AMONG FARMERS AT BAN NOI PATTANA, BAN DUEA, KASET SOMBUN, CHAIYAPHUM

ผวจย สทธกาญจน มงขนทด

อรอมา ปดทม สนสา ศรหาวฒน รตนาพร ทาพลคอ สน ศรคณ สาขาวชาสาธารณสขศาสตร คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอหาความสมพนธระหวางความร ทศนคต และพฤตกรรมการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม จ านวน 240 คน โดยใชแบบสอบถาม ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมระดบความรเกยวกบการใชยาแกปวดอย ในระดบสงและมพฤตกรรมการใชยาแกปวดอยในระดบปานกลาง (รอยละ 97.1 และ 63.3 ตามล าดบ) แตมทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดไมเหมาะสม เมอวเคราะหความสมพนธระหวางความร ทศนคต และพฤตกรรมการใชยาแกปวดของกลมตวอยางพบวา ทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการใชยาแกปวดอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05)

จากผลการศกษานควรทจะหาแนวทางในการสรางความเขาใจ เนนการแกไขพฤตกรรมและปรบทศนคตการใชยาใชยาแกปวดทไมเหมาะสม และน าไปสการพฒนาคณภาพชวตทดของเกษตรกร

ค าส าคญ : พฤตกรรมการใชยาแกปวด, การใชยาแกปวด, เกษตรกร

Abstract

The aim of this study was to investigate the factors related with knowledge, attitude and behavior of agriculturist in using analgesics at Ban Noi Pattana, Ban Duea Sub-district, Kaset Sombun District, Chaiyaphum Province in among of 240 agriculturists was selected by purposive sampling technique. The data was collected by questionnaires. Statistics based on data analysis including frequency, percentage, mean, standard deviation and Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient.

The results indicated that the samples had the average percentages of knowledge about analgesics use at high level and behavior in using analgesic at moderate levels (97.1% and 63.3%, respectively). However, their attitudes towards analgesic usage were quite inappropriate with an average percentage of 67.5%. According to the results of the correlation, attitude towards analgesic use and analgesic drugs use behavior.

97

Finding from this study can be used to promote appropriate of knowledge, attitude and understanding to improve behavioral of analgesic use. Additional of the promotion of self-medication more accurately that lead to improving the quality of people's life. Key Word (s) : Behavior of analgesic use, analgesic drug, agriculturist Analgesic

drug, Agriculturist

บทน า เกษตรกรเปนอาชพหลกของคนไทยตงแตอดตจนถงปจจบน ทงนเนองจากประเทศไทยมลกษณะภม

ประเทศและสภาพภมอากาศทอดมสมบรณเหมาะแกการท าเกษตรกรรม โดยเฉพาะอยางยงการท านาขาว ซงพบไดมากทงภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคใต และโดยเฉพาะอยางยงภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะประกอบอาชพหลกคอ อาชพเกษตรกรรม และเมอพจารณาจากสถานทท างานและลกษณะการท างาน พบวา ผทประกอบอาชพเกษตรกรตองใชกลามเนอและกระดก ในการยก เออม เอยวตว รวมทงดงและลากในลกษณะทาทางทมความซ าซากอยางตอเนองในพนทโลงแจง สภาพอากาศรอนจดตลอดเวลา สงเหลานถอเปนปจจยเสยงตออาการปวดเมอยตามอวยวะตางๆ ของรางกาย รวมถงอาการปวดศรษะ หนามด และในปจจบนจากภาวะโลกรอน ท าใหอากาศรอนมากขนทกป โดยเฉพาะประเทศไทยเปนเมองรอน ความรอนยงเพมทวคณ อาจจะสงผลกระทบและมโอกาสเสยงตอหลายๆ โรคตามมาโดยเฉพาะโรคทเกยวกบหวใจและหลอดเลอด เชน โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง เปนตน

อาการปวดหรอความเจบปวดเปนความรสกทแสดงถงความผดปกตในรางกายของมนษย โดยสวนใหญอาการปวดทพบบอยมกมสาเหตมาจากการท างานหรอการประกอบอาชพ และจากขอมลการประกอบอาชพของประชาชนไทย พบวา ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรเปนหลก ซงเปนอาชพทตองใชแรงในการท างานอยางมาก ลกษณะการท างานตองยกของหนก มงานเคลอนไหวรางกายในลกษณะซ าๆ เชน กมๆ เงยๆ อกทงตองอยกลางอากาศทรอนจดเปนเวลานาน (วารสารพยาบาลทหารบก , 2559) จงเปนสาเหตทท าใหเกดอาการปวดเมอยตามรางกาย จนอาจตองใชยาเพอบรรเทาอาการปวด ซงการใชยาบรรเทาอาการปวดเปนวธทนยมใชกนอยางแพรหลายในทกภาคของประเทศไทย โดยเฉพาะภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (ฉลาด ภรพฒน และคณะ, 2546) และผลการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาตเมอป พ.ศ. 2553 พบวายาทประชาชนคนไทยเลอกใชเปนอนดบแรกคอ ยาแกปวด เพอใชในการรกษา หรอบรรเทาอาการปวดตางๆ เชน แกปวดเมอยกลามเนอ ปวดศรษะ ปวดทอง เปนตน (ส านกงานสถต , 2555) และพบขอมลคนไทยสวนใหญมพฤตกรรมการซอยามารบประทานเอง อาจท าใหใชยาไมถกตอง มการใชยาเกนความจ าเปนหรอใชยาเกนขนาด จนท าใหเกดการดอยาตามมา จงท าใหมอตราการใชยาแกปวดเพมขนเฉลยรอยละ 15 ตอป (ศนยวทยาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา, 2555)

จากปญหาทกลาวนจงมการใชยาแกปวดจ านวนมาก เปนเหตใหผวจยเกดความสนใจทจะท าการศกษาวจยเกยวกบการใชยาแกปวดในประชากรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม ซงประชากรกลมนสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรตองใชแรงงานอยางหนก เมอเกดความเจบปวยขน ประชากรกลมนมความรเกยวกบการใชยาแกปวดอยางไร มวธการใชยาแกปวดอยางไร มการเลอกใชยาแกปวดอยางไร และรวมไปถงแหลงทมาของยาแกปวด รวมถงทศนคตและพฤตกรรมการใชยาแกปวด เพอน าไปสการใหความรเกยวกบยาแกปวดทถกตอง วธการรบรขาวสารทครบถวน เพอใหประชาชนสามารถน าความรไปประยกตใชได เพอหาแนวทางในการแกไขปญหาและปองกนพฤตกรรมการใชยาแกปวดไดอยางถกตอง น าไปสการพฒนาคณภาพทดของเกษตรกรทงในครอบครว ชมชน และประเทศทดตอไป

98

วตถประสงคของการวจย 1) เพอศกษาความรเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอ

เกษตรสมบรณ จงหวดชยภม 2) เพอศกษาทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอ

เกษตรสมบรณ จงหวดชยภม 3) เพ อศกษาพฤตกรรมการใชยาแกปวดของ เกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบ าน เด อ

อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม 4) เพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวดของเกษตรกร บานนอยพฒนา

ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม

กรอบแนวคดของการวจย การศกษาครงนใชแนวคดและทฤษฎแบบจ าลองของ KAP MODEL ของชารท (Schwartz, 1975) มา

ประยกตใช ซงผวจยเลอกใช KAP MODEL รปแบบท 2 อธบายวา ความร ทศนคต มความสมพนธซงกนและกนและท าใหเกดพฤตกรรมตามมา ซงกลาวไดวาความร ทศนคต และพฤตกรรมมผลตอเนองกน เชน ทศนคตมผลตอพฤตกรรมและพฤตกรรมมผลมาจากทศนคต ซงทงหมดจะมพนฐานมาจากความร จงสรปตวแปรจากการศกษามาเปนกรอบแนวคดไดดงน

ตวแปรตน ตวแปรตาม

ภาพท 1.1 กรอบแนวคดการวจย วธการวจย

การศกษาวจยนเปนการศกษาแบบภาคตดขวาง (Cross-sectional study) ซงเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามเพอศกษาความร ทศนคตและพฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม โดยมรายละเอยดวธการด าเนนการวจยดงตอไปน

ความรเกยวกบการใชยาแกปวด วธการใชยาแกปวด

สรรพคณของยาแกปวด ประโยชนของยาแกปวด

ผลขางเคยงของยาแกปวด

ทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวด ความคด ความเชอ ความรสก

พฤตกรรมการใชยาแกปวด การกระท า

การแสดงออก การตอบสนอง

99

1. ประชากรและกลมตวอยาง ประชาชนในการศกษาครงนคอ เกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ

จงหวดชยภม โดยกลมตวอยางไดมาจากการสมแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ค านวณหาขนาดงกลมตวอยางโดยใชสตรการประมาณคาสดสวนของแดเนยล (Daniel, 2009) ไดจ านวนกลมตวอยาง 240 คน 2. เครองมอวจย

เครองมอทใชในการศกษาครงนไดมาจากการศกษาขอมลและตรวจสอบโดยผ เชยวชาญ เปนแบบสอบถามแบงเปน 4 สวน คอ 1) แบบสอบถามขอมลทวไป ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา รายได โรคประจ าตว สถานทพกอาศย สถานภาพ โรคประจาตว ประวตการใชยาแกปวด ประเภทของการใชยาแกปวดและระยะเวลาการใชยาแกปวด จ านวน 10 ขอ มลกษณะใหผตอบเลอกตอบหรอเตมค าลงในชองวางตามความเปนจรง 2) แบบสอบถามความรเกยวกบการใชยาแกปวด จ านวน 11 ขอ มลกษณะเปนค าถามแบบตรวจสอบรายการ (Rating Scale) 2 ระดบ คอ ใช และ ไมใช 3) แบบสอบถามทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวด จ านวน 8 ขอ มลกษณะเปนมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) 5 ระดบคอ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง 4) แบบสอบถามพฤตกรรมการใชยาแกปวด จ านวน 9 ขอ มลกษณะเปนมาตราสวนประเมนคา (Rating Scale) 4 ระดบคอ ซงการแปลผลคะแนนถอตามเกณฑคะแนนเฉลยของ Bloom (1968) โดยแบงออกเปน 3 ระดบคอ ระดบสง (คาคะแนน 3.67-5.00), ระดบปานกลาง (คาคะแนน 2.34-3.66) และระดบต า (คาคะแนน 1.00-2.33)

น ามาทดสอบความเชอมน โดยใชสมประสทธแอลฟา (Alpha Coefficient) ของ Cronbach เพอวดความสอดคลองภายในของขอความแตละสวนในแบบสอบถาม ไดแก ขอมลทวไป ความรเกยวกบการใชยาแกปวด ทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวด และพฤตกรรมการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม ซงไดคาความเชอมนของแบบสอบถามเทากบ 0.73 0.75 และ 0.77 ตามล าดบ 3. การเกบรวบรวมขอมล

3.1 ขอหนงสอขออนญาตจากคณะสาธารณสขศาสตร สาขาสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลย ราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ จงหวดปทมธาน ถง นางค าเพยร คงมวงหม ก านนต าบลบานเดอ เพอขอความอนเคราะหในการเกบขอมลขอความรวมมอในการเกบแบบสอบถามกบเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม

3.2 ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามจากเกษตรบานนอยพฒนาต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม ดวยตนเอง

3.3 ผวจยท าการตรวจสอบความครบถวนและความถกตองของขอมลในแบบสอบถาม 3.4 ผวจยน าแบบสอบถามไปประมวลผลและวเคราะหผลการศกษาพรอมแปลขอมลเปนรหสพรอม

บนทกลงคอมพวเตอร 4. การวเคราะหขอมลและสถตทใช

การวเคราะหขอมลใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive study) ไดแก การแจกแจงความถ (Frequency) รอยละ (Percentage) พสย คาเฉลย (Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เปนตน วเคราะหความสมพนธระหวางคณลกษณะของประชากร ความรเกยวกบการใชยาแกปวดทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดกบพฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม วเคราะหขอมลโดยใชไควสแควร (Chi-square test) และสถตสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation) ก าหนดระดบนยส าคญทางสถตทนอยกวา 0.05

100

ผล/สรปผลการวจย จากการเกบรวบรวมขอมล จ านวน 240 คน ซงเปนเกษตรกรทอาศยอยในบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ

อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม ผลการศกษาตามล าดบดงน 1) ลกษณะขอมลทวไปของกลมตวอยาง กลมตวอยางมทงหมด 240 คน เปนเพศหญง (รอยละ 58.8) โดยมอายอยในชวง 48 ปขนไป อายเฉลย

49.49 ป มระดบการศกษาในระดบประถมศกษา (รอยละ 79.2) รายไดตอปอยในชวง 10,001 -50,000 บาท (รอยละ 35.8ฉ พกอาศยอยในบานตนเอง (รอยละ 97.9) สวนใหญไมมโรคประจาตว (รอยละ 73.3) และจากขอมลการใชยาแกปวด พบวามการใชยาแกปวดมากทสด คอ ยาพาราเซตามอล ยาแกอกเสบ และยาคลายกลามเนอ (รอยละ 99.2, 52.5 และ 48.8 ตามลาดบ) (ดงตารางท 1) ตารางท 1 ลกษณะขอมลทวไปของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ

จงหวดชยภม (n=240) ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ เพศ ชาย 141 58.8 หญง 99 41.2 อาย (ป) 18-32 23 9.6 33-47 82 34.2 ตงแต 48 ขนไป 135 56.2 ระดบการศกษา ไมไดเรยนหนงสอ 1 0.4 ประถมศกษา 190 79.2 มธยมศกษาตอนตน 25 10.4 มธยมศกษาตอนปลาย/ ปวช. 19 7.9 อนปรญญา/ปวส. 4 1.7 ปรญญาตรขนไป 1 0.4 รายไดตอป (บาท) ต ากวา 10,000 32 13.3 10,001-50,000 86 35.8 50,001-100,000 76 31.7 100,001-500,000 33 13.8 มากกวา 500,001 13 5.4 สถานทพกอาศย บานตนเอง 235 97.9 บานเชา 5 2.1 สถานภาพ สมรส 202 84.2 หมาย 15 6.2 โสด 13 5.4 หยาราง/แยกกนอย 10 4.2 โรคประจ าตว ไมม 176 73.3 ม 64 26.7 ประเภทยาแกปวดทเคยใช ยาพาราเซตามอล เคยใช 238 99.2 ไมเคยใช 2 0.8 ยาแกอกเสบ เคยใช 126 52.5 ไมเคยใช 114 47.5 ยาคลายกลามเนอ เคยใช 123 51.2 ไมเคยใช 117 48.8

101

2) ความรเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกร ผลการวเคราะหระดบความรเกยวกบการใชยาแกปวด จ าแนกตามระดบคะแนนความร โดยแสดง

จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง พบวา กลมตวอยางสวนใหญมความรอยในระดบสง (รอยละ 97.1) มคะแนนความรเฉลยเทากบ 9.29±0.95 คะแนน โดยกลมตวอยางมคะแนนเฉลยความรมากทสดในประเดน กอนรบประทานยาควรอานฉลากเอกสารกากบยาเสมอ รองลงมาคอการใชยาตอเนองกนเปนระยะเวลานานๆ กอใหเกดผลเสยตอการทางานของตบและไต และนอยทสดคอ การรบประทานยาแกปวดควรรบประทานหลงอาหาร 15-60 นาท (ดงตารางท 2)

ตารางท 2 ระดบความร เกยวกบการใชยาแกปวดของ เกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ

อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม (n=240) ระดบความรเกยวกบการใชยาแกปวด จ านวน (คน) รอยละ

สง (ตงแต 8 คะแนนขนไป) 233 97.1 ปานกลาง (6-7 คะแนน) 7 2.9 ต า (ต ากวา 6 คะแนน) 0 0 Mean=9.29, S.D.= 0.95, Min=6, Max=11

3) ทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกร ผลการวเคราะหระดบทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวด จ าแนกตามระดบคะแนนทศนคต โดยแสดง

จ านวนและรอยละของกลมตวอยาง พบวา กลมตวอยางสวนใหญมทศนคตอยในระดบต า (รอยละ 67.5) มระดบทศนคตปานกลาง (รอยละ 32.5) มคะแนนเฉลยทศนคตเทากบ28.19±3.18 โดยกลมตวอยางมคะแนนเฉลยทศนคตมากทสดในประเดน การรบประทานยาครบตามจานวนและรบประทานตรงเวลาทระบบนฉลากยาอยางเครงครดเปนเรองส าคญ รองลงมาคอ การใชยาควรใชยาเมอมความจ าเปนเทานน และนอยทสดคอ การรบประทานยาแกปวดเพอปองกนกอนทจะมอาการเจบปวย (ดงตารางท 3)

ตารางท 3 ระดบทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ

อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม (n=240) ระดบทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวด จ านวน (คน) รอยละ

สง (ตงแต 40 คะแนนขนไป) 0 0 ปานกลาง (30-39 คะแนน) 78 32.5 ต า (ต ากวา 30 คะแนน) 162 67.5 Mean=28.19, S.D.= 3.18, Min=17, Max=38

4) พฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกร ผลการวเคราะหระดบพฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวด จ าแนกตามระดบคะแนนพฤตกรรม โดย

แสดงจ านวนและรอยละของกลมตวอยาง พบวากลมตวอยางมพฤตกรรมการใชยาแกปวดอยระดบปานกลาง (รอยละ 63.3) รองลงมาคอ มพฤตกรรมการใชยาแกปวดทเหมาะสม (รอยละ 35.8) และมพฤตกรรมการใชยาแกปวดทไมเหมาะสม (รอยละ 0.8) มคะแนนเฉลยพฤตกรรมเทากบ 26.89±3.24 โดยกลมตวอยางมคะแนนเฉลยพฤตกรรมมากทสดในประเดนบอกชอยาทเคยแพกอนซอยาจากรานขายยาหรอรบยาจากโรงพยาบาล รองลงมาคอ มการรบประทานยาแกปวดเปนยาบ ารงรางกาย และนอยทสดคอ รบประทานยาแกปวดโดยไมปรกษาแพทยและเภสชกร (ดงตารางท 4)

102

ตารางท 4 ระดบพฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกรบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม (n=240)

ระดบพฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวด จ านวน (คน) รอยละ สง (ตงแต 40 คะแนนขนไป) 86 35.8 ปานกลาง (30-39 คะแนน) 152 63.3 ต า (ต ากวา 30 คะแนน) 2 0.8 Mean=26.89, S.D.= 3.24, Min=20, Max=35

5) ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด

1) ความรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวดของกลมตวอยาง P=0.590 เมอกลมตวอยางมความรเกยวกบยาแกปวด เชน วธการใช ประโยชน สรรพคณ และผลขางเคยงจากการใชยาแกปวด จงสงผลใหมพฤตกรรมการใชยาแกปวดด ซงไมยอมรบสมสมตฐานของวจย 2) ทศนคตมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวดของกลมตวอยาง P<0.001 เมอกลมตวอยางมทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดไมด สงผลใหมพฤตกรรมการใชยาแกปวดไมดตาม ซงยอมรบสมมตฐานของการวจยในครงน (ดงตารางท 5)

ตารางท 5 ความสมพนธระหวางความร ทศนคต กบพฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวดของเกษตรกร

บานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม (n=240) ตวแปร r p-value ความรเกยวกบการใชยาแกปวด 0.035 0.590 ทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวด 0.237 0.001*

*p-value<0.05

สรปและอภปรายผล 1) พฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวด

จากผลการศกษาพฤตกรรมเกยวกบการใชยาแกปวดของกลมตวอยาง พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมอยในระดบปานกลาง สามารถอภปรายไดจากการศกษาจรงจากแบบสอบถาม ซงจากขอมลกลมตวอยางจะมการบอกชอยาทเคยแพกอนซอกบรานขายยาหรอยาจากโรงพยาบาล ซงเปนพฤตกรรมเชงบวก แตกลบมการรบประทานยาแกปวดเปนยาบ ารงรางกาย ซงเปนพฤตกรรมเชงลบ จงสงผลใหกลมตวอยางมพฤตกรรมการใชยาแกปวดอยในระดบปานกลาง 2) ความรกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด

จากผลการศกษาความรกบพฤตกรรมการใชยาแกปวดของกลมตวอยาง พบวา ควา มรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด เมอกลมตวอยางมความรเกยวกบยาแกปวด เชน วธการใช ประโยชน สรรพคณ และผลขางเคยงจากการใชยาแกปวด สงผลใหมพฤตกรรมการใชยาแกปวดอยใน ระดบด สามารถอภปรายไดจากผลการศกษาจรงจากการเกบแบบสอบถาม พบวากลมตวอยางมความรอยในระดบสง กอนรบประทานยามการอานฉลากและเอกสารกากบยากอนเสมอ รวาหากรบประทานยาแกปวดตอเนองกนเปนระยะเวลานานๆ กอใหเกดผลเสยตอการทางานของตบและไต จงทาใหความรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด

103

3) ทศนคตกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด จากผลการศกษาทศนคตกบพฤตกรรมการใชยาแกปวดของกลมตวอยาง พบวา ทศนคตมความสมพนธ

กบพฤตกรรมการใชยาแกปวด เมอกลมตวอยางมทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวดไมด สงผลใหมพฤตกรรมการใชยาแกปวดไมดตาม สามารถอภปรายไดจากผลการศกษาจากการเกบแบบสอบถามและสงเกตจรง พบวากลมตวอยางมทศนคตอยในระดบต า มความเชอวาตองรบประทานยาแกปวดกอนทจะมอาการจะท าใหไมมความเจบปวดเกดขน และมความเชอวาการรบประทานยาพาราเซตามอลผสมกบน าปลาจะท าใหหายจากอาการปวดทองเรวขน จงทาใหทศนคตมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด 4) ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด

จากการศกษาจรงจากการเกบแบบสอบถาม พบวา ความรไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด กลมตวอยางมความรอยในระดบสง มความรเกยวกบยาแกปวด เชน วธการใช ประโยชน สรรพคณ และผลขางเคยงจากการใชยา กอนรบประทานยามการอานฉลากและเอกสารกากบยากอนเสมอ รวาหากรบประทานยาแกปวดตอเนองกนเปนระยะเวลานานๆ กอใหเกดผลเสยตอการทางานของตบและไต และพบวาทศนคตมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชยาแกปวด กลมตวอยางมทศนคตอยในระดบต า มความเชอวาตองรบประทานยาแกปวดกอนทจะมอาการจะทาใหไมมความเจบปวดเกดขน และมความเชอวาการรบประทานยาพาราเซตามอลผสมกบน าปลาจะทาใหหายจากอาการปวดทองเรวนนหมายความวาผลของความร และทศนคตของกลมตวอยางสงผลทาใหพฤตกรรมการใชยาแกปวดอยในระดบปานกลาง

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช

จากผลการศกษามขอเสนอแนะตอหนวยงานทเกยวของในการสงเสรมสขภาพของเกษตรกรในบานนอยพฒนา ต าบลบานเดอ อ าเภอเกษตรสมบรณ จงหวดชยภม ดงน

1) ควรมการจดกจกรรมปรบเปลยนทศนคตเกยวกบการใชยาแกปวด 2) ควรมการจดกจกรรมสงเสรมพฤตกรรมการใชยาแกปวดทถกตองเพมขน เพอเปนการสรางความ

ตระหนกใหมพฤตกรรมการใชยาแกปวดทถกสงขน ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป

1) ควรมการศกษาปจจยอนๆ เพมเตมทสงผลท าใหเกดพฤตกรรมการใชยาแกปวด 2) ควรมการศกษาความเสยงหรออนตรายตางๆ จากการใชยาแกปวด 3) ควรมการศกษาหาแนวทางการแกไข และสงเสรมสขภาพ

เอกสารอางอง ฉลาด ถรพฒน และคณะ. (2546). ยาแกปวดในชมชนชนบท คณะสาธารณสขศาสตร. มหาวทยาลยมหดล วารสารทหารบก. (2559). อาการปวดหลงสวนลางในเกษตรกรชาวนากบบทบาทของพยาบาลชมชน. วารสารพยาบาลทหารบก. (2559). สาเหตทท าใหรางกายปวดเมอย. ศนยวทยาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา. (2555). พฤตกรรมการรบประทานยา. คนเมอ 29 กรกฎาคม

พ.ศ.2560. จาก, www.thaidrugwatch.org. ส านกงานสถต. (2555). ขอมลสถตการใชยาแกปวดของคนไทย. คนเมอ 10 กรกฎาคม พ.ศ.2560. จาก ,

www.thaincd.com/document

104

Bloom BS., Engelhart MD., Furst EJ., Hill WH., Krathwohl DR. (1990). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook I: Cognitive domain. New York: David McKay Company.

Daniel, Wayne W. (2009). Biostatistics: a foundation for analysis in the health sciences. 6th ed. New York: John Wiley & Sons.

Schwartz, N. E., (1975). Nutritional knowledge, attitude, and practices of high school graduates. Journal of The American Dietetic Association, 66(1), 28-31.

105

ปจจยทมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวดสพรรณบร Factors related to performance electronic medical record personnel in community hospital in Suphanburi province ผวจย วไลพร ไกรเทพ สกญญา ตงวงค

สาขาวชา เวชระเบยน วทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข กาญจนาภเษก อาจารยทปรกษา อาจารยสายฝน ตนตะโยธน อาจารยเฉลมชย เพาะบญ

ภาควชา เวชระเบยน สถาบนการศกษา วทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข กาญจนาภเษก

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาระดบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวดสพรรณบร และเพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวดสพรรณบร ประชากรทใชในการศกษาคอ บคลากรดานเวชระเบยนทใชงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส ในโรงพยาบาลชมชน จงหวด สพรรณบร ไดแก นกเวชสถต เจาหนาทเวชสถต และเจาหนาทหองบตร จ านวน 53 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถาม โดยแบงเปน 4 ตอน ไดแก ปจจยดานบคคล ปจจยดานจตวทยาสงคม ปจจยดานระบบงานเวชระเบยน และสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส มคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ 0.92 สถตทใชในกา รวเคราะหขอมลประกอบดวยการหาความถ (Frequency) รอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การวเคราะหหาคาไคสแควร (Chi – Square) และการวเคราะหหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s correlation)

ผลการวจยพบวาปจจยดานบคคลของกลมตวอยาง สวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 87.80 อยในชวงอาย 30-39 ป คดเปนรอยละ 46.30 มระดบการศกษาตากวาปรญญาตร คดเปน รอยละ 87.80 มประสบการณใชเวชระเบยนอเลกทรอนกส อยระหวาง 1-15 ป คดเปนรอยละ 95.1 การเขารบการอบรมการใชคอมพวเตอรเบองตน พบวา เคยผานการอบรม คดเปนรอยละ 58.5 หรอการอบรมการใชงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาล พบวา เคยผานการอบรมคดเปนรอยละ 53.7

ดานสมรรถนะ บคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส ในภาพรวมอยในระดบมาก (𝑥 =4.44) และเมอพจารณารายดานพบวา สมรรถนะเฉพาะมคาเฉลยมากทสด ซงอยในระดบมากทสด (𝑥 =4.54) รองลงมาสมรรถนะหลกมคาเฉลยอยในระดบมาก ซงอยในระดบมากทสด (𝑥 =4.35)

106

เมอทดสอบโดยสหสมพนธของเพยรสน พบวา ความปลอดภยของระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสมความสมพนธกบสมรรถนะ ของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส การบ ารงรกษาระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสมความสมพนธ กบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสมความสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตท 0.00

ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส การวางแผนพฒนาศกยภาพบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส และการก าหนดนโยบายของการปฏบตงานใหมความสอดคลองเกยวกบเวชระเบยนอเลกทรอนกส ค าส าคญ : ปจจย ความสมพนธ สมรรถนะ บคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส Abstract

This research aimed to study the competency of medical record personnel in terms of Electronic Medical Records (EMRs) in community hospitals in Suphanburi and to study factors influencing the competency regarding an EMR usage of medical record personnel in community hospitals in Suphanburi. Study population were three groups of medical records related personnel who used an EMR in community hospitals in Suphanburi, including the 53 medical statisticians, medical statistics clerks and medical record staff members. Data collection instrument was a four-part questionnaire; personal factors, psychosocial factors, medical record system factors and the competency regarding an EMR usage of medical record personnel. The reliability coefficient of this questionnaire was established at 0.92. Statistics for data analysis included frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation, Chi-square and Pearson’s correlation.

Results indicated that the majority of respondents were female (87.80%), between 30-39 years old (46.30%), with the highest degree as below Bachelor’s degree (87.80%) and had used an EMR between 1-15 years (95.1%). In terms of basic computer trainings, 58.5% of the respondents attended some basic computer trainings. Incidentally, 53.7% of the respondents received an EMR training in their hospitals.

EMR system’s safety was related to the competency regarding an EMR usage of medical record personnel.

Additionally, EMR system’s maintenance was related to the competency regarding an EMR usage of medical record personnel at the statistically significance level of 0.00.

Results from this study could be used as a guideline for EMR competency development and medical record personnel’s competency development planning, as well as suggested practical policies to be more correspond with EMRs.

Key Word (s) : Factors, Relation, Competency, Electronics Medical Record Personnel

107

บทน า ปจจบนระบบการใหบรการสาธารณสขของประเทศไทยมการพฒนาและกาวหนาไปมาก ในกวา 10 ป ท

ผานมา มสวสดการและระบบหลกประกนสขภาพตางๆ หลากหลาย เพอใหประชาชนมโอกาสเขาถงบรการดานการแพทยและสาธารณสขไดอยางทวถง สงผลใหอตราการสญเสยของผปวยลดลงอยางมากในชวงระยะเวลาหลายปทผานมา อกทงการพฒนาเทคนคยา และวธการตรวจรกษาผปวยไดมความกาวหนาไปอยางมากเชนกน และดวยความกาวหนาการใหบรการทางการแพทยและสาธารณสขของประเทศดงทไดกลาวมาแลวสงผลใหโรงพยาบาลตางๆทงของรฐและเอกชน มจ านวนผปวยทมารบบรการมากยงขน ซงสวนทางกบจ านวนแพทยและบคลากรทางการแพทยทใหบรการอยในปจจบน ดวยปรมาณงานและภาระทเพมมากขนของแพทย และบคลากรทางการแพทยในโรงพยาบาล ท าใหเกดปญหาในเรองการบรหารจดการขอมลผปวยขนอยางมาก ทงในระบบขอมลอเลกทรอนกส หรอ ระบบสารสนเทศขอมลผปวยสาหรบโรงพยาบาล (Hospital Information System : HIS) แบบเอกสารซงกคอแฟมเวชระเบยนผปวย โดยแพทยและบคลากรทางการแพทยเกดความไมสะดวกในการใชงาน และไมสามารถใชขอมลทมไดอยางเตมประสทธภาพ ปญหาทพบในการบรหารจดการเวชระเบยนผปวยนอก เชน การรอคอยคนหาแฟมกรณผปวยไมไดนดไวลวงหนา การคนหาแฟมไมพบเนองจากแฟมหาย หรออยระหวางการถกยมเพอการตรวจสอบหรอการท าวจย เอกสารเสอมสภาพจากการใชงาน เอกสารถกทาลายโดยภยธรรมชาต เชนไฟไหม น าทวม แมลงกดกนเอกสาร การรวบรวมเอกสารเขาจดเกบในแฟมไมครบถวน ผปวยน าแฟมเวชระเบยนออกนอกโรงพยาบาล การจดการพนทในการจดเกบเอกสาร (โรงพยาบาลแพร, 2558)

การบรหารงานทดนน ปจจยทจะชวยใหการบรหารทส าเรจ นอกจากบคลากร เงน วสด ครภณฑและสารสนเทศแลวยงตองอาศยขอมลสารสนเทศ เทคโนโลยและการบรหารจดการผบรหารจ าเปนจะตองเปนบคคลทมความรบผดชอบสงซงจะตองเปนผบรหารทสามารถบรหารงานชวยใหองคกรฟนฝาอปสรรคทงหลายไปได ทงนการจดการเกยวกบสารสนเทศใหมประสทธภาพนนตองน าเทคโนโลยนนจะตองนาเทคโนโลยใหมๆ เขามาชวย ไดแก เครองคอมพวเตอรและเทคโนโลยสอสารตางๆ ระบบสารสนเทศจงเปนเสมอนเครองมอชนส าคญทจะชวยใหผบรหารสามารถแกปญหาตางๆไดอยางสะดวกและรวดเรว (ภาณวฒน รตยาภาส, 2540) การปรบระบบสารสนเทศใหมประสทธภาพในระดบทเหมาะสมกบแนวทางพฤตกรรมของงสงคมนนคอจะตองน าเทคโนโลยมาปรบเปลยนใหเหมาะสมกบความตองการขององคกรและพฤตกรรมของคนในองคกรผลทเกดขนจงอาจเปนการลดขดความสามารถหรอระดบการใชงานลงเพอบรรลวตถประสงคทตองการขององคกรและคนในองคกรจะตองมการปรบตวใหเหมาะสมกบเทคโนโลยบาง ระบบสารสนเทศไดเขามาแทนทกระบวนการท างานแบบเดมอยางรวดเรวและกวางขวางทาใหเกดเปนกระบวนการท างานแบบ อเลกทรอนกส (Electronic workflow) ซงชวยลดคาใชจายในการด าเนนงานขององคกรไดเปนอยางมากและยงชวยเพมประสทธภาพในการบรหารใหสงขนดวย (สลยทธ สวางวรรณ, 2546) วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาระดบสมรรถนะของบคลากรดานเวช ระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวด สพรรณบร

2. เพอศกษาปจจยทมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวดสพรรณบร

108

กรอบแนวความคดในการท าการวจย

ปจจยดานบคคล - เพศ - อาย - ระดบการศกษา ประสบการณใชงานเวชระเบยน - อเลกทรอนกส การผานการอบรมคอมพวเตอรเบองตนหรอ - เวชระเบยนอเลกทรอนกส

ปจจยดานความร

- ความรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส - ความรดานคอมพวเตอรเบองตน - คว า ม ร เ ก ย ว ก บ กฎ หม า ย ธ ร ก ร ร ม

อเลกทรอนกส (Davis, 1989 อางใน อรทย เลอนวน ,2555)

ปจจยดานระบบงานเวชระเบยน

อเลกทรอนกส - ความปลอดภยของระบบงานเวชระเบยน

อเลกทรอนกส - การบ ารงรกษาระบบงานเวชระเบยน

อเลกทรอนกส (เดวส,1989 อางใน ศกรนทร ตน สพงษ, 2557)

สมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยน อเลกทรอนกส

- สมรรถนะหลก - ดานเวชระเบยน - ดานรหสทางการแพทย - ดานการเรยกเกบคา รกษาพยาบาล - ดานคณลกษณะดานการ ประสานงานทด - ดานทศนะคตทดและมใจรกวชาชพ - สมรรถนะเฉพาะ - ดานเทคโนโลยสารสนเทศ - ดานกฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกส - ดานการจดการมาตรฐานระบบ บรการสขภาพ (นพมาส เครอสวรรณ, 2559)

109

วธการวจย 1. รปแบบการศกษา

การวจยครงนเปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive research) โดยใชวธการเกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถาม (Questionnaires) 2. ประชากรและกลมตวอยาง

2.1 ประชากร คอ บคลากรดานเวชระเบยนของโรงพยาบาลชมชนทใชงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในจงหวด สพรรณบร ทงหมด 53 คน

2.2 กลม ตวอยางทใชในการวจยคอ ประชากรทงหมดของบคลากรดานเวชระเบยนทใชงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสของโรงพยาบาลชมชนในจงหวด สพรรณบร ซงมทงหมด 41 คน 3. เครองมอ เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถาม ม 4 ตอน

ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบปจจยดานบคคล ประกอบดวย เพศ อาย ระดบการศกษาประสบการณการใชเวชระเบยนอเลกทรอนกส การผานการอบรมคอมพวเตอรเบองตนและเวชระเบยนอเลกทรอนกส เปนขอค าถามปลายปดแบบเลอกตอบ (Check list) จ านวน 6 ขอ

ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบปจจยดานความร ไดแก แบบวดความรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส แบบวดความรคอมพวเตอรเบองตน และแบบวดความรเกยวกบกฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกส ซงแบบสอบถามเปนแบบถก-ผด (True False) จานวน 30 ขอ ตอบถกไดขอละ 1 คะแนน ตอบผดไดขอละ 0 คะแนน

ตอนท 3 แบบสอบถามเกยวกบปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส ไดแก ความปลอดภยของระบบเวชระเบยนอเลกทรอนกส และการบ ารงรกษาระบบเวชระเบยนอเลกทรอนกส ซงแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ จ านวน 10 ขอ

ตอนท 4 แบบสอบถามเกยวกบสมรรถนะหลก และสมรรถนะเฉพาะซงแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ จ านวน 60 ขอ ผวจยไดตรวจสอบเครองมอ ดงน

1. การตรวจสอบความตรงตามเนอหา (Content Validity) ผวจยไดน าแบบสอบถามทสรางขนเสนอผทรงคณวฒจ านวน 3 ทาน ประกอบดวยดานเวชระเบยน ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และดานการวจย เพอตรวจสอบความตรงเชงเนอหาและการท าประเมนโดยค านวณคาดชนความสอดคลอง (IOC: Index of Item Objective Congruence)

2. การตรวจสอบความเทยงของแบบสอบถาม (Reliability) โดยน าแบบสอบถาม ไดแก แบบสอบถามเกยวกบปจจยดานบคคล ปจจยดานความร ปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส และแบบวดความรเกยวกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสทไดปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try out) กบกลมทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยาง โดยน าไปใชกบบคลากรเวชระเบยนอเลกทรอนกส จ านวน 30 คน

3. การตรวจสอบการวเคราะหคาความเชอมนของแบบวดความรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส ดานคอมพวเตอรเบองตน ดานกฎหมายเกยวกบธรกรรมอเลกทรอนกส

4. การหาระดบความยาก (p) และอ านาจจ าแนกของขอสอบ (r) ของแบบทดสอบความรการวเคราะหความยากงายและอ านาจจ าแนก (พรสนต เลศวทยาววฒน)

110

4.1 น าแบบสอบถามชดททดลองใชมาวเคราะหหาคาความยากงาย (Difficulty Index) พบวาคาความยากงายมคาระหวาง 0.60 - 0.80

4.2 น าแบบวดความรชดททดลองใชมาวเคราะหหาคาอ านาจจ าแนก (Discriminant Index) พบวามคาอ านาจจ าแนกมคาระหวาง 0.2 - 0.4 4. การเกบรวบรวมขอมล การวจยครงน ผวจยไดด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยด าเนนการตามขนตอนดงน

4.1 ผวจยสงหนงสอขอความรวมมอและอนญาตในการเกบขอมลจากวทยาลยเทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข กาญจนาภเษก ถงผอ านวยการโรงพยาบาลชมชนในจงหวดสพรรณบรจ านวน 8 แหง ทางไปรษณย

4.2 ผวจยโทรศพทตดตอผรบผดชอบประสานงานดานการวจยของโรงพยาบาลชมชนในจงหวดสพรรณบร จ านวน 8 แหง เพอชแจงวตถประสงคของการวจย

4.3 ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลโดยสงแบบสอบถามทาง Google Docs ไปยงโรงพยาบาลและสงแบบสอบถามกลบคนผวจยในระยะเวลาทก าหนด

4.4 เมอผวจยไดรบแบบสอบถามคนมา ผวจยตรวจสอบความสมบรณครบถวนของขอมล จากนนท าการแยกขอมล คดคะแนนรวมแตละชด และจดเตรยมตารางในการวเคราะหขอมล แลวน ามาวเคราะหขอมลเพอการน าเสนอ 5. การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

5.1 การวเคราะหขอมลปจจยดานบคคล โดยสถตทใชในการค านวณ ไดแก ความถ รอยละ 5.2 การวเคราะหขอมลปจจยดานความร โดยสถตทใชในการค านวณ ไดแก คาเฉลย และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน 5.3 การวเคราะหขอมลปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส โดยสถตทใชในการค านวณ ไดแก

คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 5.4 การวเคราะหขอมลสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส โดยสถตทใชในการค านวณ

ไดแก คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 6.5 การวเคราะหขอมลความสมพนธของปจจยดานบคคลกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยน

อเลกทรอนกส โดยสถตไคสแควร (Chi – Square) 6.6 การวเคราะหขอมลความสมพนธของปจจยดานความรกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยน

อเลกทรอนกส โดยสถตทใชในการค านวณ ไดแกสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s correlation) 6.7 การวเคราะหขอมลความสมพนธของปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสกบสมรรถนะของ

บคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส โดยสถตทใชในการค านวณ ไดแก สหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s correlation)

111

ผล/สรปผลการวจย ผลการวจยสรปและน าเสนอผลได ดงน 1. ผลการวเคราะหขอมลปจจยดานบคคล

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 87.80 อยในชวงอาย 30-39 ป คดเปนรอยละ 46.30 มระดบการศกษาต ากวาปรญญาตร คดเปนรอยละ 87.80 มประสบการณใชเวชระเบยนอเลกทรอนกส อยระหวาง 1-15 ป คดเปนรอยละ 95.1 การเขารบการอบรมการใชคอมพวเตอรเบองตน พบวาเคยผานการอบรม คดเปนรอยละ 58.5 หรอการอบรมการใชงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาล พบวา เคยผานการอบรม คดเปนรอยละ 53.7 2. ผลการวเคราะหขอมลปจจยดานความร

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมความรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส ความรดานคอมพวเตอรเบองตน และความรเกยวกบกฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกส มความรอยในระดบสง คดเปนรอยละ 90.20 รองลงมาอยในระดบปานกลาง คดเปนรอยละ 9.80 และไมพบผมความรอยในระดบต า 3. ผลการวเคราะหขอมลปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส

ปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในภาพรวมอยในระดบมากทสด (𝑥 = 4.62) เมอพจารณารายดานปจจยระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสดานความปลอดภยของขอมลเวชระเบยน อเลกทรอนกส มคาเฉลยสงทสด อยในระดบมากทสด (𝑥 = 4.71) 4. ผลการวเคราะหสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส

สมรรถนะบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในภาพรวมอยในระดบมาก (𝑥 =4.44) และเมอ พจารณารายดานพบวาสมรรถนะเฉพาะมคาเฉลยมากทสด ซงอยในระดบมากทสด (𝑥 =4.54) สมรรถนะหลกบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสอยในระดบมาก (𝑥 =4.35) 5. การวเคราะหขอมลความสมพนธของปจจยสวนบคคลกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส

จากการวเคราะหความสมพนธของปจจยสวนบคคลกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เมอทดสอบโดย Chi – square พบวาปจจยสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ประสบการณการใชเวชระเบยนอเลกทรอนกส ไมมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส (ตารางท 1)

112

ตารางท 1 ความสมพนธระหวางเพศกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส (n = 41)

ปจจยสวนบคคล ระดบสมรรถนะ รวม

จ านวน (รอยละ)

2 p-

value มากทสด (รอยละ)

มาก (รอยละ)

ปานกลาง (รอยละ)

นอย (รอยละ)

นอยทสด (รอยละ)

1. เพศ ชาย หญง รวม

2

(4.9) 28

(68.2) 30

(73.1)

2

(4.9) 5

(12.2) 7

(17.1)

0

(0.0) 2

(4.9) 2

(4.9)

1

(2.4) 1

(2.4) 2

(4.9)

0

(0.0) 0

(0.0) 0

(0.0)

5

(12.2) 36

(87.8) 41

(100.0)

5.557

0.135

2. อาย 20-29 ป 30-39 ป 40 ป ขนไป รวม

9

(22.0) 17

(41.5) 4

(9.8) 30

(73.2)

3

(7.3) 2

(4.9) 2

(4.9) 7

(17.1)

2

(4.9) 0

(0.0) 0

(0. 0) 2

(4.9)

2

(4.9) 0

(0.0) 0

(0.0) 2

(4.9)

0

(0.0) 0

(0.0) 0

(0.0) 0

(0.0)

16

(39.0) 19

(46.3) 6

(14.7) 41

(100.0)

12.886

0.168

3. ประสบการณการใชเวชระเบยน อเลกทรอนกส 1-5 ป

15 (36.2)

1

(2.4)

1

(2.4)

1

(2.4)

0

(0.0)

18 (43.4)

3.006

0.391

6-10 ป รวม

15 (36.2) 30

(73.2)

6 (15.6)

7 (17.1)

1 (2.4) 2

(4.9)

1 (2.4) 2

(4.9)

0 (0.0) 0

(0.0)

23 (56.6) 41

(100.0)

6. การวเคราะหขอมลความสมพนธของปจจยดานความรกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส

จากการวเคราะหความสมพนธของปจจยดานความรกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส พบวาไมมความสมพนธกนทงในภาพรวม (r = 0.182) และรายดาน ไดแก ความรดานคอมพวเตอรเบองตน (r = 0.128) และความรดานกฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกส (r = 0.009) (ตารางท 2)

113

ตารางท 2 ความสมพนธของปจจยดานความรกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส (n= 41)

ปจจยดานความร คาสมประสทธสหสมพนธ (r) P-value 1. ความรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส 2. ความรดานคอมพวเตอรเบองตน 3. ความรเกยวกบกฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกส

0.182 0.128 0.009

0.255 0.424 0.956

รวม 0.178 0.267

7. การวเคราะหขอมลความสมพนธของปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส

จากการวเคราะหความสมพนธของปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส พบวาทงความปลอดภยของระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส (r = 0.640) และการบ ารงรกษาระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส (r = 0.604) มความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส อยางมนยส าคญทางสถต (ตารางท 3)

ตารางท 3 ความสมพนธของปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสกบสมรรถนะของบคลากรดาน เวชระเบยนอเลกทรอนกส (n = 41)

ปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส คาสมประสทธสหสมพนธ (r) P-value 1. ความปลอดภยของระบบงานเวชระเบยน อเลกทรอนกส 2. การบ ารงรกษาระบบงานเวชระเบยน อเลกทรอนกส

0.640 **

0.604 **

0.000

0.000

รวม 0.657 ** 0.000

อภปรายผล จากผลการวจยพบวา เพศ อาย และ ระดบการศกษา ไมมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวช

ระเบยนอเลกทรอนกส ทงนเนองจากบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสมสมรรถนะในการปฏบตงานอยางชดเจน ไมมแตกตางกนระหวางเพศ มแหลงเรยนรหลากหลายทท าใหมความรเพมเตมอยเสมอ และมประสบการณในการปฏบตงานสอดคลองกบงานวจยของ ธกรศกด พรหมสาขา ณ สกลนคร (2556) พนสข ภสข (2555) และนงลกษณ สวสดผล (2541) และผลการวจยพบวาการผานการอบรมคอมพวเตอรเบองตนและเวชระเบยนอเลกทรอนกส ไมมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เนองจากผทไดเขารบการอบรมคอมพวเตอรเบองตนและเวชระเบยนอเลกทรอนกส อาจจะมความรนอยกวาหรอเทากบผทไมไดเขารบการอบรมคอมพวเตอรเบองตนและเวชระเบยนอเลกทรอนกสทมประสบการณในการท างานมานาน ซงสอดคลองกบงานวจยของ ศศพร เหมอนศรชย (2554) ไดศกษาเรองปจจยทมผลตอการยอมรบ ERP Software ของผใชงานดานบญชพบวาปจจยความพรอมตอการเปลยนแปลงและการอบรม สงผลตอการยอมรบเทคโนโลย จะสงผลตอการน าโปรแกรมมาใชในองคกรทสด

114

ส าหรบความสมพนธระหวางปจจยดานความรกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวดสพรรณบร ทพบวาความรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส ไมมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เนองจากบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสปฏบตงานโดยอาศยประสบการณและความเคยชน จนสามารถปฏบตงานได ซงไมสอดคลองกบงานวจยของ สวเนตร ธงยศ (2549 : บทคดยอ) ไดศกษาผลกระทบของความรความสามารถทางนวตกรรมและประสทธภาพการท างานของนกบญชทมผลตอความส าเรจขององคกรของบรษทในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอพบวาความรความสามารถทางนวตกรรมและประสทธภาพการท างานมความสมพนธตอองคกร ผลการวจยพบวาความรดานคอมพวเตอร เบองตน ไมมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เนองจากบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสปฏบตงานโดยอาศยประสบการณและความเคยชน จนสามารถปฏบตงานได ซงไมสอดคลองกบงานวจยของ อมพรสกก องคทะวานช และคณะ (2553) ไดน าเสนอการศกษาการพฒนาทางทกษะของนกศกษาในดานการ ใชงานซอฟตแวรทนกศกษาสนใจ พบวา นกศกษาทเขารวมโครงการนนจะสามารถพฒนาผลงานทางมลตมเดยไดดยงขน สวนความรเกยวกบกฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกสพบวาความรเกยวกบกฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกส ไมมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เนองจากบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสปฏบตงานโดยอาศยประสบการณและความเคยชนจนสามารถปฏบตงานได ซงไมสอดคลองกบงานวจยของจราภรณ เรองรกษ (2553) ไดศกษาทศนคตของผประกอบการตอกฎหมายพาณชยอเลกทรอนกส พบวากฎหมายพาณชยอเลกทรอนกสวาดวยการกระท าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 พ.ร.บ. วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 พ.ร.ก. วาดวยวธการปลอดภยในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2553 และ พ.ร.ก.วาดวยการควบคมดแลธรกจบรการช าระเงนทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2551 แตกตางกน ผลจากการวจยครงน สามารถใชเปนขอมลประกอบการปรบปรงแกไข พ.ร.บ และ พ.ร.ก. ทเกยวของกบพาณชยอเลกทรอนกส และใชสาหรบการวางแผนเพอสรางความรความเขาใจทดใหแกผประกอบการเพอใหเกดประโยชนสงสดเพอใหมกฎหมายทตอบสนองและครอบคลมการใชงานอยางมประสทธภาพ สวนความสมพนธระหวางปจจยดานระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส กบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสในโรงพยาบาลชมชน จงหวด สพรรณบร ผลการวจยพบวาความปลอดภยของระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส มความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เนองจากบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสใหความสาคญกบความปลอดภยของขอมลผปวย ถอวาเปนขอมลเปนประวตทใชในการรกษาผปวย ซงสอดคลองกบงานวจยของ สตเฟน ท. แพเรนท และ เจฟเฟรย เอส แมคคลลฟ (Stephen T. Parente and Jeffrey S.McCullough) ศกษาเรอง เทคโนโลยสารสนเทศสขภาพและความปลอดภยของผปวย : หลกฐานจากฐานขอมล ไดทาการศกษาดานความปลอดภยของผปวย โดยศกษาฐานขอมลผปวยในของเมดแครเปนเวลา 4 ป พบวา การบนทกขอมลสขภาพอเลกทรอนกส มผลดเลกนอยและมผลกระทบทางบวกในดานความปลอดภยของผปวย นอกจากนการบ ารงรกษาระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสมความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เนองจากบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสสามารถดแลบ ารงรกษาระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกสใหใชงานไดตามความตองการ และแกไขปญหาไดเมอระบบงานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เกดปญหา ซงสอดคลองกบงานวจยของสมเกยรต จงประสทธพร, สรพล ราษฏรนย, ยงวทย ทองนาค (2541) ไดศกษาปญหาของเครองจกรมผลกระทบตอการผลตไดแก เครองจกรเสยหยดกะทนหน เชน ตลบลกปนในมอเตอรขบแตกไมสามารถเดนเครองตอไปไดตองหยดเครอง และท าการแกไขอยางเรงดวนท าใหมผลกระทบตอการผลตและเปาหมายการผลต

115

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน าผลวจยไปใช

1. ใชเปนแนวทางในการพฒนาสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส 2. ใชในการวางแผนพฒนาศกยภาพบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส 3. ใชในการก าหนดนโยบายของการปฏบตงานใหมความสอดคลองเกยวกบเวชระเบยนอเลกทรอนกส

ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 1. ขอมลทไดจากการศกษาครงนเปนขอมลในภาพรวมของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกสใน

โรงพยาบาลชมชน จงหวด สพรรณบร ดงนนการศกษาในครงตอไป อาจศกษาทงเขตสขภาพท 5 เพอใหไดขอมลทละเอยดมากขนละเจาะลกมากขน

2. การศกษาในครงถดไปควรมการเพมปจจยดานอนๆ เพอดวามความสมพนธกบสมรรถนะของบคลากรดานเวชระเบยนอเลกทรอนกส เอกสารอางอง จราภรณ เรองรกษ. (2553). ทศนคตของผประกอบการตอกฎหมายพาณชยอเลกทรอนกส. คนเมอ 5 พฤศจกายน

2560,จาก (http://www.repository.rmutt.ac.th/xmlui/handle/123456789/562). ธกรศกด พรหมสาขา ณ สกลนคร. (2556). ปจจยทมผลตอการปฏบตงานของพนกงาน กรณศกษาสถานวทย

กองทพบก. มหาวทยาลยศรปทม นงลกษณ สวสดผล. (2541). เทคโนโลยคอมพวเตอร ในการปฏบตงานของบคลากรส านกงานมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรม. มหาวทยาลยธรรมศาสตร. นพมาส เครอสวรรณ. (2559). การบรหารการพฒนางานเวชระเบยนในประเทศไทย. วทยานพนธ สาขาวชา

การบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. พนสข ภสข. (2555). ประสทธภาพการปฏบตงานตามหลกอทธบาท 4 ของขาราชการฝายอยการ. วทยานพนธ

สาขาวชารฐประศาสนศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ศศพร เหมอนศรชย. (2554). เรองปจจยทมผลตอการยอมรบ ERP Software ของผใชงานดานบญช. มหาลย

ธรรมศาสตร . ศกรนทร ตนสพงษ. (2558). ปจจยทสงผลตอการยอมรบแอพพลเคชนไลน. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร

มหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ,มหาวทยาลยกรงเทพ. สมเกยรต จงประสทธพร, สรพล ราษฏรนย และยงวทย ทองนาค. (2541). เรองปญหาของเครองจกรมผลกระทบ

ตอการผลต. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ. สวเนตร ธงยศ. (2549). ผลกระทบของ ความรความสามารถทางนวตกรรมและประสทธภาพการท างานของ

นกบญชทมผลตอความสาเรจขององคกรของบรษทในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ . มหาวทยาลยมหาสารคาม

แสงเทยน อยเถา. (2555). การวดสมรรถนะงานเวชระเบยนและบคลากรดานเวชระเบยนผปวยในโรงพยาบาลของประเทศไทย. คนเมอ 20 พฤศจกายน 2560, จากhttps://facebook.ereportz.com /.../ZmlsZV82MjU1MzQ0Mzc0NzEyNjhfNTA5NF8wL

116

อรทย เลอนวน . (2555). ปจจยทมผลตอการรบเทคโนโลยสารสนเทศ: กรณศกษากรมการพฒนาชมชน ศนยราชการแจงวฒนะ. หลกสตรปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต วชาเอกการจดการทวไป.

อมพรสกก องคทะวานช และคณะ. (2553). การพฒนาทางทกษะของนกศกษาในดาน การใชงานซอฟตแวร ทนกศกษาสนใจ.

Graham Taylor. (1988) . Making Sense of Information Technology: The Electronic Avenue. Courcebook. Huffman,E.K.(1986). Medical Record Management. 8th Edition. Chicago: Physical Record Co Mc Clelland, D.C. (1973) . Test for Competence Rather Than Intelligence. AmericanPsychologists,

17(7), 57-83 McClelland, D.C. (1973). “Testing for Competence rather than for Intelligence,”American

Psychologist. 28, 1 – 14

117

ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกระตาย Heart Rate Variability in Rabbits ผวจย วรกาญจน บญเหาะ บทคดยอ

คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ (Heart rate variability) เปนวธทใชในการวดการท างานของระบบประสาทอตโนวต (Autonomic nervous system) ซงอตราการเตนของหวใจจะถกก าหนดดวยระบบประสาทอตโนวต ปจจบนไดมการน าการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจมาใชในการประเมนความเสยงในการเสยชวตของผปวยในโรงพยาบาล และการตอบสนองในการรกษา โดยจะมวธการหาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจเปน 2 วธ นนกคอ วธโดเมนเวลา (time domain) และ วธโดเมนความถ (frequency domain) โดยคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบชวงความถสงและชวงความถต านนเปนคาทมนยส าคญในการศกษาโดยมความสมพนธเกยวของกบระบบหวใจและหลอดเลอด นอกจากนเมอน าคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบความถต ามาท าสดสวนกบความถสง (LF/HF) คานสามารถน าไปเปนพารามเตอรส าหรบการดคาความสมดลของระบบประสาทอตโนวตได (Berntson et al., 1997; Task-Force., 1996) และคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบชวงความถต าแบบอลตราและชวงความถต ามากนนจะมความสมพนธกบระบบการควบคมอณหภม (thermoregulation) และไต ระบบประสาทอตโนวตของสตวแตละสปขสไมเหมอนกน ดงนนชวงระยะความถทใชในการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในแตละสปชสมความแตกตางกนไปดวย

ค าส าคญ : ความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ อตราการเตนของหวใจ หวใจ ประสาทอตโนวต

กระตาย Abstract Heart rate variability (HRV) is a method to determine autonomic nervous system. Therefore, heart rate is controlled by autonomic nervous system. Currently heart rate variability has been introduced to many hospitals for analysis mortality risk of patients and progression of treatments. There are 2 main methods of heart rate variability; time domain and frequency domain. Thereby, low and high frequency components involve in cardiovascular system regulation, while the ratio of low to high frequency components (LF/HF) could represent sympatovagal balance (Berntson et al., 1997; Task-Force., 1996). Very and ultra-low frequency components relate to thermoregulation and renal system. Moreover autonomic nervous system of each species are not similar. Thereby, bands of frequency domain should be specific to each species. Key word : Heart rate variability, heart rate, cardiac, autonomic nervous system rabbit

118

บทน า การวดความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจ (Heart rate variability) เปนวธทใชในการวดการท างานของระบบประสาทอตโนวต (Autonomic nervous system) อนไดแก ระบบประสาทซมพาเทตก (Sympathetic nervous system) และระบบประสาทพาราซมพาเทตก (Parasympathetic nervous system) คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจนนจะขนอยกบอตราการเตนของหวใจ (Heart rate) โดยอตราการเตนของหวใจจะถกก าหนดดวยระบบประสาทอตโนวต ในปจจบนไดมการน าการวดคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจมาใชในการประเมนและคาดคะเนความเสยงในการเสยชวตของผปวยทเปนโรคและภาวะเกยวของและไมเกยวของกบระบบหลอดเลอดและหวใจ (cardiovascular system) ตวอยางเชน ภาวะหวใจลมเหลว (Heart failure), โรคเบาหวาน (Diabetes mellitus), ภาวะเสนเลอดในสมองแตกเฉบยพลน (Stroke), โรคความจ าเสอม (Alzheimer’s disease) และโรคอนๆ อกมากมาย (Vanderlei, Pastre, Hoshi, Carvalho, & Godoy, 2009) รวมทงน ามาเปนคาในการวดการตอบสนองตอการรกษาส าหรบผปวยทอยในหองพกฟนผปวยวกฤต (intensive care unit) (Winchell & Hoyt, 1996) และนอกจากทมการศกษาในมนษยแลวยงมการศกษาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในสตวชนดตางๆ อกดวย จากการศกษาการหาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในสงมชวตสปชสตางๆ นนสามารถน าไปใชเปนตวแทนในการหาความสมพนธระหวางความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจกบความเสยงในการเสยชวตในผปวย และยงมความเกยวเนองกบการท างานของระบบประสาทอตโนวตกบการควบคมอตราการเตนของหวใจอกดวย โดยมทงวธโดเมนเวลาและโดเมนความถซงปจจยส าคญในการเลอกใชวธกคอปรมาณขอมลทสามารถเกบได หากมขอมลของคลนไฟฟาหวใจปรมาณมากกสามารถหาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบโดเมนเวลาได แตหากมขอมลจ ากดกสามารถเขาสตร FFT เพอหาคาแบบวธโดเมนความถได และคาระยะความถของความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในแตละสปชสนนกมความแตกตางกนไปอกดวย วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกระตาย

2. สามารถน าคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจกระตายไปประยกตใชในวงการแพทยและ สตวแพทยตอไปได

กรอบแนวความคดในการท าการวจย

กระตายเปนสตวทดลองทนยมใชในการทดลองยาตางๆ กอนทจะน าไปทดลองในขนสงตอไป หากทราบถงความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกระตายปกต จะท าใหสามารถคาดคะเนถงผลกระทบของตวยาตางๆ ทน ามาใชในการทดลองในอนาคตตอความแปรปรวนชนดนได และสามารถน ามาประยกตใชในวงการแพทยและสตวแพทยตอไปได วธการวจย

กระตายพนธNew Zealand white เพศผสขภาพด จ านวน 10 ตว น าหนกระหวาง 1.8-2.8 กโลกรม ถกฝกใหอยในกลองบงคบกระตายเพอใหนงและคนชนวนละ 1 ชวโมงเปนเวลา 7 วนกอนจะเรมท าการวดคลนไฟฟาหวใจ การวดคลนไฟฟาหวใจจะตองโกนขนกระตายทอกดานซายและใชelectrodeแปะสามต าแหนงบรเวณอก จากนนตอสายเขาเครองวดคลนไฟฟาหวใจและบนทกขอมลของแตละตวในขณะทสงบนงไมขยบตว เมอไดขอมลแลวกน ามาเขาโปรแกรม LabChart 8.0 ((PowerLab 16, ADInstruments, New Zealand) เพอหาคาความ

119

แปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกระตาย จากนนท าการวเคราะหขอมลโดยน ามาหาคาเฉลยและระยะคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจปกตในกระตาย สรปผลการวจย ผลการวจยความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจในกระตายพนธ New Zealand white เพศผสขภาพด จ านวน 10 ตวนนไดผลการวเคราะหขอมลจากการเขาค านวนในโปรแกรมLabChart 8.0 และน ามาหาคาเฉลย โดยพบวา อตราการเตนของหวใจกระตายเฉลยอยท 217.59±30.67 ครงตอนาท

ในสวนของความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบวธโดเมนเวลาเมอใช R-R interval 1024 ชวงในการค านวน พบวาคาSDNN มคาอยท 17.49±12.32 มลลวนาท อภปรายผล

คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจเปนคาทใชกนอยางแพรหลายในวงการแพทย ในขณะทวงการสตวแพทยนนเรมมการน าคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจมาศกษาในกนมากขนในชวงทศวรรษทผานมา

การหาคาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจนนจะตองท าการวดอตราการเตนของหวใจในทกๆ จงหวะ โดยจะมวธการหาคาแบงไดเปน 2 วธใหญๆ นนกคอ วธโดเมนเวลา และ วธโดเมนความถ โดยในการศกษานไดท าการศกษา คาความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจแบบวธโดเมนเวลาจะเปนการวเคราะหหาคาทางสถตดวยโปรแกรม LabChart 8.0 จากการใชชวงคลนไฟฟาหวใจกระตายทไมมคลนแทรก และไมมการขยบตวของกระตายทดลอง เพราะจะท าใหคาระยะหางของการเตนของหวใจผดเพยนไปได นอกจากนยงตองคดเฉพาะชวงทการเตนของหวใจเปนปกตเทานน หากมการเตนผดจงหวะสวนขนมาจะตองท าการตดจงหวะการเตนนนออก สงผลใหชวงระยะการเตนของหวใจทปกตนนหางยงขนไป นคอตวแปรส าคญทจะท าใหคาของความแปรปรวนของอตราการเตนของหวใจเพมสงขนได เอกสารอางอง Berntson, G. G., Bigger, J. T., Jr., Eckberg, D. L., Grossman, P., Kaufmann, P. G., Malik, M., . . . van der

Molen, M. W. (1997). Heart rate variability: origins, methods, and interpretive caveats. Psychophysiology, 34(6), 623-648.

Task-Force. (1996). Heart rate variability. Standards of measurement, physiological interpretation, and clinical use. Task Force of the European Society of Cardiology and the North American Society of Pacing and Electrophysiology. European Heart Journal, 17(3), 354-381.

Vanderlei, L. C., Pastre, C. M., Hoshi, R. A., Carvalho, T. D., & Godoy, M. F. (2009). Basic notions of heart rate variability and its clinical applicability. Revista Brasileira de Cirurgia Cardiovascular, 24(2), 205-217.

Winchell, R. J., & Hoyt, D. B. (1996). Spectral analysis of heart rate variability in the ICU: a measure of autonomic function. Journal of Surgical Research, 63(1), 11-16. doi:10.1006/ jsre.1996.0214

120

การศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาเครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร) กรณศกษา ทางหลวงชนบทในจงหวดกาญจนบร The study of the changes in Reflectivity Value and Thickness of Road Surface Markings Case study of rural roads in Kanchanaburi. ผวจย รตกา โพธศรทอง สาขา วศวกรรมไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ

การศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาของเครองหมายจราจรบนผวทาง(เสนจราจร) เปนการศกษาบนถนนโครงขายในความรบผดชอบของส านกงานทางหลวงชนบทจงหวดกาญจนบร โดยมวตถประสงคเพอศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาของถนนผวจราจรลาดยางทมอายการใชงานตงแตปท 1 ถง ปท 5 ปละ 5 สายทาง เพอน าขอมลมาเปรยบการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนา ผลจากการศกษาในครงน ท าใหทราบใหถงอตราการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนา มอตราการเปลยนแปลงลดลงในแตละป และแตละสายทางจะไมเทากน โดยอตราการเปลยนแปลงคาสะทอนจะมตวแปรทท าคาสะทอนแสงเปลยนแปลงลดลง มาจาก ปรมาณการจร และความหนาของเครองหมายจราจรบนผวทาง โดยมความสมพนธกน สายทางทมปรมาณการจราจรมากและความหนานอย คาสะทองแสงของเครองหมายจราจรบนผวทางมแนวโนมจะเปลยนแปลงลดลงมาก ส าหรบคาความหนาของเครองหมายจราจรผวทาง (เสนจราจร) สายทางทมปรมาณการจราจรมาก แนวโนมอตราการเปลยนแปลงของความหนา จะลดลงมากตามไปดวย

ค าส าคญ : เสนจราจร, คาสะทอนแสง, ความหนา ABSTRACT

The study of the changes in reflectivity Value and the thickness of road surface markings studies the rood that are withen the response biliy of the Deparfment of Rural Roads Kanchanaburi The objectireis to study the changes in reflectivity valve and thickness of the roads that are paved with asphalt within the Last 1 to 5 years, looking at 5 routes per year of use, in order of compare the changes in refleetivity value andtheckness The results of this study willdemonstvate that the rate of change in reflectivity value and thickness deelines each year. And eaeh route is not eguel whearby therafe of change in reflectivity value will have variables that reduce the reflectivity value, such as traffie volume and density of voad maerking on the pavement surface both of which are velated. Road with high traffic volume and low thickness have the tendeucies to have declined rates of change. The veflected light of the tvaffic on the surfaee of in reflectivify value of road surface markings The stomaeh is likely to decline. For the thickness of road surface marking routes that have high volumes of traffic tend to have reduced rates of change in thickness accordingly

Keywords : road surface markings, reflectivity Value , the thickness

121

บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา

เครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร) เปนปจจยทส าคญอยางหนงทจะสงผลใหผใชเสนทางสญจรไป – มา บนทางลาดยางหรอคอนกรตไดอยางมประสทธภาพ ท าใหถนนสามารถรบปรมาณการสญจรไป – มา ไดอยางสะดวกรวดเรวและมความปลอดภยในการขบขทงในเวลากลางวนและกลางคน ซงการท าเครองหมายจราจรบนผวทางจะท าดวยวสดเทอรโมพลาสตกสะทอนแสงลงบน ผวทางโดยวธพน (Spray) อดรด (Extrude) หรอวธปาดลาด (Screed) ในระยะแรกๆ ของการท าเครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร) อาจมองเหนไดชดทงเวลากลางวนและกลางคน หากระยะเวลาผานไปการสะทอนแสงของเสนจราจรอาจลดลงตามระยะเวลาการใชงานจากสาเหตตางๆ เชน การเปลยนแปลงของอณหภมระหวางกลางวนและกลางคน การเสยดสระหวางลอรถกบเสนจราจรท าใหเกดการหลดรอนของสเสนจราจรหรอเกดจากการเสอมสภาพของสเสนจราจรเอง ซงการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงของเครองหมายจราจรบนผวทางจะมผลตอการมองเหนทศทางการสญจร ไป – มา ลดลงตามไปดวย ซงการมองเหนนเปนปญหาอกอยางหนงทท าใหเกดอบตเหตบนทองถนน กอใหเกดความสญเสยทงชวตและทรพยสนมลคามหาศาลในแตละป

ในปจจบนการตเสนจราจรใหมจะก าหนดโดยใชอายการใชงานเปนตวก าหนดเพอตเสนจราจรใหมโดยไมทราบคาการสะทอนแสงของเสนจราจร ซงหากมขอมลคาสะทอนแสงของเสนจราจรใน แตละป อาจใชเปนขอมลในการก าหนดวาควรมการตเสนจราจรใหมเมอใด เพอเปนการอ านวย ความสะดวกและปลอดภยใหกบผใชเสนทาง

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงของเครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร) ของทางหลวงชนบทในพนทจงหวดกาญจนบร

2. เพอศกษาการเปลยนแปลงคาความหนาของเครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร) ของทางหลวงชนบทในพนทจงหวดกาญจนบร

3. เพอเปรยบเทยบการเปลยนแปลงของคาสะทอนแสงและความหนาของเครองหมายจราจรบน ผวทาง (เสนจราจร) ของทางหลวงชนบทในพนทจงหวดกาญจนบรทมอายการใชงาน 1 ป ถง 5 ป เพอหาอายการใชงานของเครองหมายจราจรบนผวทางทเหมาะสม ขอบเขตการศกษา

1. ศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาของเครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร) บนถนนในความรบผดชอบของกรมทางหลวงชนบท ขนาด 2 ชองการจราจร ผวจราจร ลาดยางในพนทจงหวดกาญจนบร

2. ศกษาเปรยบเทยบการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาของเครองหมายจราจร บนผวทาง (เสนจราจร) บนถนนในความรบผดชอบของกรมทางหลวงชนบท ขนาด 2 ชองการจราจร ผวจราจร ลาดยางในพนทจงหวดกาญจนบร ทมอายการใชงาน ดงตอไปน

ปท 1 จ านวน 5 สายทาง ปท 2 จ านวน 5 สายทาง ปท 3 จ านวน 5 สายทาง ปท 4 จ านวน 5 สายทาง ปท 5 จ านวน 5 สายทาง

122

วธด าเนนงาน การศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาของเครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร)

จะท าการศกษาในถนนโครงขายในความรบผดชอบของ ส านกงานทางหลวงชนบท จงหวดกาญจนบร แบงขนตอนและวธด าเนนการไดดงน 1. รวบรวมขอมล ส านกงานทางหลวงชนบทจงหวดกาญจนบรมถนนโครงขายในความรบผดชอบ 87 สายทางระยะทาง 1,587.36 กโลเมตร แบงเปนผวจราจรลาดยาง 1,085.340 กโลเมตร ผวจราจรคอนกรตเสรมเหลก 8.660 กโลเมตร ผวจราจรลกรง 493.360 กโลเมตร

ทมา : ส านกงานทางหลวงชนบทจงหวดกาญจนบร แผนทโครงขายส านกงานทางหลวงชนบทจงหวดกาญจนบร

2. การคดเลอกพนทด าเนนการศกษา

2.1 ทางหลวงชนบททมอายการใชงาน 1 ป กอสรางแลวเสรจเมอ ป พ.ศ.2553 มจ านวนทงสน 9 สายทางระยะทาง 17.500 กโลเมตร แผนทเสนทางทท าการศกษา 2.1.1 ทางหลวงชนบท กจ. 4052 ตอนบานหนองไกเหลอง (กม.ท 3+200-4+800) 2.1.2 ทางหลวงชนบท กจ. 4052 ตอนบานหนองโพธ (4+825-5+925) 2.1.3 ทางหลวงชนบท กจ. 4004 ตอนบานรางสาล (กม.ท 5+000-7+000) 2.1.4 ทางหลวงชนบท กจ. 4066 ตอนบานส ารอง (กม.ท7+7007+900) 2.1.5 ทางหลวงชนบท กจ. 4052 ตอนบาเขาปคง (กม.ท3+000-5+000)

2.2 ทางหลวงชนบททมอายการใชงาน 2 ป กอสรางแลวเสรจเมอป พ.ศ. 2552 มจ านวนทงสน 14 สายทางระยะทาง 57.331 กโลเมตร แผนทสายทางทท าการศกษา

2.2.1 ทางหลวงชนบท กจ.5061 ตอนบานหนองหญาปลอง (กม.ท 0+000 – 2+500) 2.2.2 ทางหลวงชนบท กจ.5061 ตอนบานพยอมงาม (กม.ท 5+000 – 7+500) 2.2.3 ทางหลวงชนบท กจ6040 ตอนบานวงกระแจะ (กม.ท 14+000 – 16+750) 2.2.4 ทางหลวงชนบท กจ.5059 ตอนบานพหวา (กม.ท 5+000 – 7+500) 2.2.5 ทางหลวงชนบท กจ.4044 ตอนบานดงตาอนทร (กม.ท 1+000 – 3+500)

123

2.3 ทางหลวงชนบททมอายการใชงาน 3 ป กอสรางแลวเสรจเมอป พ.ศ. 2551 มจ านวนทงสน 11 สายทางระยะทาง 19.415 กโลเมตร

แผนทเสนทางทท าการศกษา 2.3.1 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4023 ตอนบานถ าพหวา (กม.ท 5+000 – 7+000) 2.3.2 ทางหลวงชนบทสาย ทางเขาถ าโบราณ (กม.ท 0+000 – 3+270) 2.3.3 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4062 ตอนบานหนองหวาย (กม.ท 12+000 – 14+500) 2.3.4 ทางหลวงชนบทสาย กจ.3036 ตอนบานหนองขาว (กม.ท 0+000 – 2+000) 2.3.5 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4071 ตอนบานหนองจน (กม.ท 0+000 – 2+150)

2.4 ทางหลวงชนบททมอายการใชงาน 4 ป กอสรางแลวเสรจเมอป พ.ศ. 2550 มจ านวนทงสน 9 สายทางระยะทาง 19.250 กโลเมตร

แผนทเสนทางทท าการศกษา 2.4.1 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4022 ตอนบานหนองประด (กม.ท 1+000 – 3+000) 2.4.2 ทางหลวงชนบทสาย บานพประด (กม.ท 1+000 – 1+500) 2.4.3 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4050 ตอนบานหนองแกใน (กม.ท 5+400 – 7+400) 2.4.4 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4011 ตอนบานศรสขเจรญ (กม.ท 9+000 – 11+000) 2.4.5 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4023 ตอนบานทงนาคราช (กม.ท 7+000 – 8+400)

2.5 ทางหลวงชนบททมอายการใชงาน 5 ป กอสรางแลวเสรจเมอป พ.ศ. 2549 มจ านวนทงสน 8 สายทางระยะทาง 17.200 กโลเมตร

แผนทเสนทางทท าการศกษา 2.5.1 ทางหลวงชนบทสาย กจ.5072 ตอนบานบอหวา (กม.ท 0+000 – 2+000) 2.5.2 ทางหลวงชนบทสาย กจ.3001 ตอนบานนาพระยา (กม.ท 9+000 – 11+000) 2.5.3 ทางหลวงชนบทสาย กจ.3036 ตอนบานดอนเจดย (กม.ท 2+000 – 4+000) 2.5.4 ทางหลวงชนบทสาย กจ.4022 ตอนบานหวยน าโจน (กม.ท 4+000 – 6+000) 2.4.5 ทางหลวงชนบทสาย ทางเขาวดสวนปาหลวงตามหาบว (กม.ท 0+000 – 1+600)

124

ผลการศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาเครองหมายจราจรบนผวทาง 1. เกบขอมลคาสะทอนแสงและความหนาเครองหมายจราจรบนผวทาง(เสนจราจร)

1.1. ผลทไดจากการเกบขอมลคาสะทอนแสงและความหนาเครองหมายจราจรบนผวทาง(เสนจราจร) ทมอายการใช งานในปท 1 ถง ปท 5 มขอมลดงน แผนภมท 1.1 แสดงคาสะทอนแสงเครองหมายจราจร 5 ป แผนภมท 1.2 แสดงคาความหนาเครองหมายจราจร 5 ป

125

2. วเคราะหเปรยบเทยบขอมล การวเคราะหคาการสะทอนแสงและความหนาเครองหมายจราจรบนผวทางไดน าเสนอโดยแผนภมท

2.1 จากขอมลทเกบปละ 5 สายทาง ทงหมด 5 ป รวม 25 สายทาง แผนภมท 2.1 แสดงคาการสะทอนแสงและความหนาเครองหมายจราจรบนผวทางเสนสขาวและสเหลอง

คาสะทอนแสงและคาความหนาทไดมคาลดลงตามเวลา และจากการวเคราะหขอมลเครองหมายจราจร

บนผวทางเสนขาวและสเหลอง ท าใหทราบวาความหนามผลกบคาการสะทอนแสง โดยดจากปท 5 มคาสะทอนแสงและคาความหนาทเพมขนเหมอนกน แผนภมท 2.2 แสดงปรมาณจราจร 5 ป

126

แผนภมท 2.3 แสดงคาสะทอนแสงเครองหมายจราจรบนผวทาง 5 ป ตารางท 2.4 แสดงความหนาเครองหมายจราจรบนผวทาง 5 ป

127

สรปขอมลแผนภมท 2.2 - 2.4 คาสะทอนแสงและคาความหนากบปรมาณจราจรทไดมคาไมตรงตามทคาดการณไวท าใหสรปไดวาปรมาณจาจรไมมผลกบคาการสะทอนแสงและคาความหนามากนก สวนการวเคราะหคาสะทอนแสงกบคาความหนาพบวามความสมพนธกนกลาวคอคาความหนามากคาสะทอนแสงกจะมากตามไปดวย ผล/สรปผลการวจย สรปผลการศกษาการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาของเครองหมายจราจรบนผวทาง (เสนจราจร) จากการศกษาในปท 1 ถงปท 5 ท าใหทราบการเปลยนแปลงคาสะทอนแสงและความหนาของเสนจราจรมอตราการเปลยนแปลงดงน

ปท คาสะทอนแสงmcd.lx-1.m-2

การเปลยนแปลง %คาสะทอนแสง

คาความหนา (mm.)

การเปลยนแปลง %คาความหนา

1 เสนสขาว 200 ลดลง 33.33% 2.30 ลดลง 23.33%

เสนสเหลอง 120 ลดลง 40% 2.25 ลดลง 25%

2 เสนสขาว 125 ลดลง 58.33% 1.75 ลดลง 41.67%

เสนสเหลอง 75 ลดลง 62.50% 1.50 ลดลง 50%

3 เสนสขาว 80 ลดลง 73.33% 1.30 ลดลง 65.67%

เสนสเหลอง 40 ลดลง 80% 1.00 ลดลง 66.67%

4 เสนสขาว 50 ลดลง 83.33% 2.30 ลดลง 66.67%

เสนสเหลอง 40 ลดลง 80% 2.25 ลดลง 75.00%

5 เสนสขาว 35 ลดลง 88.33% 0.75 ลดลง 75%

เสนสเหลอง 30 ลดลง 85% 0.50 ลดลง 83.33% จากผลการศกษาเหนสมควรใหด าเนนการตเสนจราจรใหม เมอใชงานไปแลว 2 ปเนองจากคาสะทอนแสงเมอปท 3 ต ากวาคาสะทอนแสง เมอหมดระยะเวลาประกนผลงานในปท 2 ขอเสนอแนะ

ในการศกษาการเปลยนแปลงของคาสะทอนแสงและความหนาของเครองหมายจราจรบนพนทาง (เสนจราจร) ในครงน มขอจ ากดในดานขอมลยอนหลงเนองจากกรมทางหลวงชนบทไดท าการเกบขอมลคาสะทอนแสงและความหนาของเสนจราจรเมอประมาณ 2 ป ทผานมา ท าใหการเปรยบเทยบขอมลยอนหลงท าไดเพยงถงปท 2 เทานนตงแตปท 3 – 5 ไดเปรยบเทยบกบขอก าหนดของกรมทางหลวงชนบทในงานท าเครองหมายจราจรบนผวทางดวยวสดเทอรโมพลาสตกสะทอนแสง

128

เอกสารอางอง กรมทางหลวง (ฉบบป พ.ศ. 2533) คมอเครองหมายควบคมการจราจร ภาค 2 เครองหมายจราจร (MARKINGS) กรมทางหลวง (กนยายน 2554) ขอจ ากดการท าเครองหมายจราจรบนพนทาง (การตเสน ลกศร ขดเขยน

ขอความ) กรมทางหลวงชนบท (มทช.241-2553) งานท าเครองหมายจราจรบนผวทางดวยวสดเทอรโมพลาสตกสะทอนแสง

(Refective themopLaetic Road Marking Materal) Vikas Minar,New Delhi (November 2009) Guidelines for Road Markings. Wm.W.Payne (Dec 26. 1890) Study of Surface-Markings of Planets 1890 ,Vol.16 ,No.412 ,P.360 ,

American Association for the Advancement of science.

129

เครองบดกะลามะพราวควบคมดวยไมโครคอนโทรลเลอร Coconut shell grinder with microcontroller ผวจย วระกร วนทอง

สาขา วศกรรมไฟฟาคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทผลตอการลดขนาดเครองบดกะลามะพราวและการท างานของเครองบดกะลามะพราว.โดยเครองบดกะลามะพราวมสวนประกอบหลก คอ 1) ตนก าลงเปนมอเตอรไฟฟากระแสสลบ ขนาด 380 โวลต 3 แรงมา 2) ชองปอนมขนาด 3) ชดบด 4) ระบบถายทอดก าลง โดยมสายพานถายทอดก าลง พลเลยจะสงก าลงจากมอเตอรไปยงพลเลย ชดบด มขนาดเสนผาศนยกลาง 9 และ 18 เซนตเมตร ไดท าการทดสอบทความเรวรอบ 600, 700 และ 800 รอบตอนาท และอตราการปอน 53.35,..41.58 และ.28.82 .กโลกรมตอชวโมง

ผลการทดสอบพบวาเครองบดกะลามะพราวทมความสามารถบดไดละเอยดทสด ทชองตะแกรง 1.6 มลลเมตร ทความเรวรอบ 800 ตอนาท และทอตราการปอน 53.35 กโลกรมตอชวโมง ใหผลการทดสอบดทสด โดยขนาดอนภาคของกะลามะพราวบดเฉลยอยท 0.0365 นว และความสามารถในการท างานของเครองอยท 46.84 กโลกรมตอชวโมง ABSTRACT

This project aims to study factors affecting size reduction grinding coconut and functionality. Grinding Coconut Shell By grinding coconut are main components : 1.) Electric motor power into 380 volts AC 3 HP 2.) Input size. 3.) The grinding 4.) Transmission systems. The power transmission belt Pulley to transmit power from the motor pulley to the ground. Diameter and 18 cm were tested at nine _ speeds around 600, 700 and 800 ... rpm. And the rate of applicator OR ... 53.35 .. 28.82 .. 41.58 ... and .... .... kg per hour. Test results show that the grinder can grind the coconut with the most detailed. The grille 1.6 mm at a speed of 800 rounds per minute and the flow rate of 53.35 kg per hour Ricci. The best results by size. Particles of crushed husk average of 0.0365 inches, and the ability to operate the machine at 46.84 kg per hour.

วตถประสงคของการวจย

1. เพอออกแบบและสรางแผงทดลองการควบคมมอเตอร 2. เพอศกษาการท างานของไมโครคอนโทรลเลอร 3. เพอศกษาโปรแกรม Visual Basic เพอใชในการแสดงรายละเอยดวงจรควบคมมอเตอร 4. เพอศกษาการท างานของอปกรณทใชในการควบคมมอเตอรเชน Magnetic contactor และ Time Relay 5. เพอศกษาปจจยทมผลตอการลดขนาดของเครองบดกะลามะพราว 6. เพอศกษาสวนประกอบและลกษณะการท างานของ เครองบดกะลามะพราว 7. เพอศกษาขนาดชนสวนของกะลามะพราวบด 8. เพอศกษาขนาดชองตะแกรงทใชทดสอบ

130

กรอบแนวความคดในการท าการวจย ผวจยไดศกษากระบวนการลดขนาดของกะลามะพราวใหมความละเอยดตามกรอบเเนวคดดงน 1. ศกษาหลกการท างานของเครองบดกะลามะพราว 2. ศกษาการลดขนาดของกะลามะพราว 3. ใชไมโครคอนโทรลเลอร ตระกล PIC เปนตวควบคม 4. ใชโปรแกรม Visual Basic ในการรบสงขอมล วธการวจย ผวจยไดด าเนนการตามขนตอนดงตอไปน 1. ศกษาหวขอวจย 2. น าเสนอโครงงานวจย 3. ศกษาวงจรควบคมมอเตอร 4. ศกษาการเขยนโปรแกรม Visual Basic 5. ศกษาการเขยนโปรแกรม Microcontroller 6. ออกแบบการสรางเครองบดกะลามะพราว 7. เตรยมอปกรณในการสราง 8. เขยนโปรแกรม Visual Basic 9. เขยนโปรแกรม Microcontroller เพอใชในการตรวจสอบวงจรควบคมมอเตอร 10. ลงมอสรางแบบจ าลองการตอวงจรควบคมมอเตอร 11. ทดสอบการท างานของแบบจ าลองการตอวงจรควบคมมอเตอร 12. สรางเครองบดกะลามะพราว

13. ตรวจหาขอผดพลาด และท าการปรบปรงแกไข 14. ท ารายงานสรปผลการด าเนนงาน ขนตอนการสรางเครองมอวจย การออกแบบโปรแกรม การออกแบบโปรแกรมแบงออกเปน 3 สวนคอ

1. สวนของโฟลวชารด 2. สวนของการเขยนโคดโปรแกรมภาษาซ 3. สวนของการคอมไฟลและการอดโปรแกรมลงในไมโครคอนโทรลเลอร

131

สวนของโฟลวชารด

สวนของการเขยนโคดภาษาซ

โคดโปรแกรมภาษาซเขยนตามโฟลวชารทโดยใชฟงชน ค าสง และตวด าเนนการในภาษาซ โดยการท างานของโปรแกรมจะอานจากบรรทดบนลงมาบรรทดลางการออกแบบโปรแกรมส าหรบโครงงานจะ เเสดงในภาคผนวก สวนของการคอมไฟลและการอดโปรแกรมลงในไมโครคอมพวเตอร การคอมไพล

โคดโปรแกรมภาษาซเปนภาษาซงมความใกลเคยงกบภาษามนษยท าใหงายตอความเขาใจเมอเขยนโคดภาษาซแลวจะตองคอมไฟลดวยคอมไพลเปนภาษาเครองโปรแกรม CCS C Compiler ปรากฏดงรป

2

รปเเสดง ปรแกรม CCS C Compiler

การอดโปรแกรมไมโครคอนโทรลเลอร

โคดโปรแกรมภาษาซจะมนามสกลเปน C เชน LAB_1.C เทอท าการคอมไพลเปนภาษาเครองแลวไฟลของโคดโปรแกรมจะมนามสกล HEX เชน LAB_1.HEX เปนตน เมอไดไฟลนามสกล HEX แลวกจะท าการโหลดไฟล HEX ลงในตวไมโครคอนโทรลเลอรโดยใชฮารดแวรโปรแกรมเมอรของ THAI MCU และใชซอฟแวรของ WIN PIC ในการโหลดไฟลโปรแกรมลงสไมโครคอนโทรลเลอร ดงรป

รปเเสดง โปรแกรมเมอรรน K128 Clone

133

รปเเสดง โปรแกรม WIN PIC

การออกแบบโครงสรางและวงจรควบคม นอกจากการออกแบบโปรแกรมทใชควบคมการท างานของระบบแลวจะตองออกแบบโครงสรางและตววงจรอนๆ ประกอบดวย เชน วงจรควบคมมอเตอรและในทนจะอธบายเฉพาะวงจรควบคมมอเตอรเทานน การออกแบบโครงสรางเครองบดกะลามะพราว โครงสรางของเครองบดกะลาไดใชเหลกมาขนรปและน ามาเชอมตดกบเปนโครงสรางและบนโครงสรางประกอบไปดวยแกนตบดหยาบดานบนและแกนตบดหยาบดานลาง ตดตงมอเตอร กลองวงจรควบคมและอนๆ

รปเเสดง โครงสรางเครองบดกะลามะพราว

รปเเสดง โครงสรางและองคประกอบของเครองบดกะลามะพราว

รปเเสดง โครงสรางเครองบดกะลามะพราว (โครงสรางจรง)

การออกแบบวงจรควบคมมอเตอรเครองบดกะลามะพราว มอเตอรเครองบดกะลามะพราวทใชขนาด 3 แรงมา 380 โวลท ความเรวรอบ 1480 รอบตอนาท tree phase ลดความเรวรอบลงมาท 900 รอบตอนาท ขบพเลยสงก าลงดวยสายพาน

รปเเสดง วงจรควบคมมอเตอรเครองบดกะลามะพราว

รปเเสดง มอเตอรเครองบดกะลามะพราว

136

ผล/สรปผลการวจย

การทดสอบและการเกบผลโปรแกรมควบคมระบบเครองบดกะลามะพราวดวยไมโครคอนโทรลเลอร มล าดบขนการทดลองและไดผลดงน การทดลองการท างานของโปรแกรม มอเตอร เมอสภาวะมกะลามะพราว เมอเปดเครอง SWITCH STRT

จากรปวงจรควบคมมอเตอร มอเตอรรบค าสงทสงตอมาจากรเลยทถกขบโดยทรานซสเตอร TR1 และ ทรานซสเตอรรบสญญาณ output เปนสญญาณลอจก (0,1) จากไมโครคอนโทรลเลอรและใช osilliscope ตรวจวดทขา output RB0 (ขา6)ของไมโครคอนโทรลเลอร เทยบกกราวด ผลทไดมอเตอรจะตองท างานและผลทาง osilliscope channel A จะตองปรากฏ 5 โวลท

รปเเสดง การวเคราะหแรงดนดวยออสซโลสโคป

รปเเสดง หนาปดกลองควบคม

รปเเสดง การวดความเรวรอบ

รปเเสดง การวดคา แรงดนไฟฟา และคากระแสไฟฟา

รปเเสดง ความสมพนธระหวางความเรวรอบกบอตราการใชไฟฟาเฉลย การวเคราะหผลการทดลอง จากเงอนไขการเขยนโปรแกรมก าหนดใหมอเตอรท างานไดเมอจะตองมกะลามะพราว และหรอในชวงเวลาทตงการท างานก าหนดไว จงจะหยดท างาน หรอเมอกะลามะพราวหมด โดยการท างานใหมนจะสามารถท าไดกตอเมอมกะลามะพราวเขามาในการบดใหม จากการตรวจวดผลทาง output ของไมโครคอนโทรลเลอรโดยใช oscilloscope จบหาแรงดนไฟฟาท port RB0 (ขา6), RB1(ขา7), RB3(ขา9), RB4(ขา10) และ RB5(ขา11) พบวามแรงดนไฟฟา DC ปรากฏ 5 โวลท ในขณะทมอเตอรท างานและมแรงดนไฟฟาเปนศนยเมอมอเตอรหยดท างาน ผลทปรากฏเปนการท างานทางลอจก (0,1) และจากวงจรจะใชทรานซสเตอรท าหนาทเปนสวทชโดยได รบการไบแอสดวยลอจก “1” (5 V) จากขา output ของไมโครตอนโทรลเลอรจากการวเคราะหอตราการใชไฟฟา ความเรวรอบ และอตราการปอน จะพบวาจะมการแปรผกผนซงกนและกน อภปรายผล

โครงการวจยเครองบดกะลามะพราวควบคมดวยไมโครคอนโทรลเลอร ซงไดสรางขดเครองบดกะลามะพราวขนมา 1 ชด ผจดท าโครงงานไดด าเนนการทดสอบและไดข อสรปผลวเคราะหและขอเสนอแนะดงตอไปน วเคราะหผลการทดลองการท างานของโปรแกรม 1. การทดสอบโปรแกรมระบบควบคมมอเตอรเครองบดกะลามะพราว แผลทดสอบโปรโตบอรดพบวาการท างานของโปรแกรมสามารถท าใหมอเตอรเครองบดกะลามะพราวท างานได 2. การทดสอบโปรแกรมชดระบบควบคมมอเตอรเครองบดกะลามะพราวกบโครงสรางของเครองบดกะลามะพราว พบวาการท างานของโปรแกรมสามารถท าใหมอเตอรเครองบดกะลามะพราวท างานได

139

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงน

จากการทดสอบโปรแกรมระบบควบคมมอเตอรเครองบดกะลามะพราวทง 2 กรณ พบวาโปรแกรมสามารถท างานไดตามเงอนไขทก าหนด ปละสามารถพฒนาโปรแกรมใหใชควบคมอปกรณตางๆ ไดอกมากมาย เเละสามารถตอยอดไปเปนชดควบคมส าหรบเครองจกรทางการเกษตรชนดอนๆไดอกหลากหลายชนดตอไป

เอกสารอางอง [1] N. Ghamry, "A Microcontroller-Based Design for Digital Hearing Aid Devices", International

Journal of Emerging Trends in Engineering and Development, vol.4, pp. 407-415, July. 2013.

[2] M. A. Mazidi, R.M. Kinlay & D. Causey, (2008) “PIC Microcontroller”, Prentice Hall Inc.,pp 24. [3] Arvind SK, Arun TA, Madhukar TS.2014. Speed Control of DC motor using PIC16F877A Microcontroller. Multidisciplinary Journal of Research in Engineering and Technology. 223-234. [4] Lee SH, Li YF, Kapila V.2004. Development of a Matlab-Based Graphical User Interface Environment for PIC Microcontroller Projects. Proceedings of the American Society for Engineering

Education Annual Conference & Exposition. [5] Molnikar M, Mohorcic M. 2008. A framework for developing a microchip PIC microcontroller

based applications. WSEAS Transactions on Advances in Engineering Education. 81-91. [6] Schneider D. 2006. Introduction to the 16-bit PIC24F Microcontroller Family. WebSeminar

byMicrochip Technology Inc. [7] ดร.เดชฤทธ มณธรรม และส าเรง เตมราม คมภรไมโครคอนโทรลเลอรPIC : จดพมพโดย บ.เพชรเกสรเกษมพรน

ตง กรป จ ากด [8] ประจน พลงสนตกล PIC WORKS Examples and C Source Code : จดพมพโดยบรษทแอพซอฟทเทค

จ ากด [9] ผศ.สานนท เจรญฉาย การเขยนโปรแกรมและอลกอรทม กรณตวอยางภาษาซ : จดพมพโดย หจก. เซน ปรนตง

จงหวดนนทบร [10] ทมงานสมารทเลรนนง PIC Microcontroiier Learning By Doing ดวยภาษา C : จดพมพโดย หางหนสวน

สามญสามรทเลนนง

140

รปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

The Environmental Education Curriculum Model For The Development of Public Mind in Children and Youths At The Juvenile Observation and Protection Center ผวจย ผชวยศาสตราจารยปาณสมกญ เจมพพฒน บทคดยอ

เนองจากปจจบนทรพยากรธรรมชาตรอยหรอและเสอมโทรมลงไปมาก สวนหนงเกดจากการขาดจตส านกของประชากร ดงนนการแกไขปญหาสงแวดลอมทถกตองควรแกไข และใหความร ความเขาใจกบประชากรในเบองตน โดยการพฒนาจตสาธารณะผานกระบวนการการเรยนรหลกสตรสงแวดลอม ซงเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกเปนกลมคนกลมหนงทควรไดรบการสงเสรมใหมความร ความเขาใจ เพอเกดจตส านกและความตระหนกทางสงแวดลอม เพอเปนสวนหนงในการรณรงคและรกษสงแวดลอมตอไปในอนาคต ผวจยจงมความสนใจทจะสรางรปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน โดยผวจยมความเชอวาจตส านกสาธารณะนนควรปลกฝงจนตดเปนนสย การทจะฝกใหเดกและเยาวชนแตละคนมจตส านกสาธารณะเพมขนควรชใหเหนวาพฤตกรรมอนขาดจตส านกสาธารณะกอใหเกดปญหาตางๆ อยางไร พรอมทงน าหลกสตรไปจดอบรมเพอหาประสทธภาพกบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ซงเปนกลมเปาหมายของการจดอบรมครงน เพอพฒนาใหเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร มความร ความเขาใจ เกดความตระหนก ความหวงแหนและรกษทรพยากรธรรมชาตยงขน ประชากรทใชในการวจยครงน คอ เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกจงหวดสระบร จ านวน 80 คน กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน ไดแก เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบรจ านวน 30 คน ทไดมาจากการสมครใจ การวจยครงน เปนการสรางและทดลองใชรปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร เปนการวจยเชงทดลอง (Experimental Research) ผวจยแบงการเสนอผลการวจย ออกเปน 3 สวน ตามขนตอนในการสรางและทดลองใชหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกฯ สวนท 1 ผลการส ารวจความตองการจ าเปนและความตองการในการฝกอบรม พบวา เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ยงขาดความรความเขาใจในเรองสงแวดลอม จ าเปนตองไดรบความรความเขาใจในเรองสงแวดลอม สวนท 2 ผลการสรางหลกสตร ผวจยไดปรกษาการสรางหลกสตรกบผทรงคณวฒและผวจยเนนใหฝกอบรมลกษณะทเปดโอกาสใหผเขารบการฝกอบรมมสวนรวมในกจกรรม ไดแสดงออกทงดานความคดเหนและการกระท า ประกอบการบรรยาย การอภปราย การระดมสมอง การใชกจกรรมศลปะ การเรยนร การวเคราะห และการมสวนรวมในการแกปญหา สวนท 3 ผลการฝกอบรม และการประเมนหลกสตรฝกอบรม พบวาผเขารบการอบรมสวนใหญมความเหนวาหวขอของเนอหาในการฝกอบรม มความเหมาะสม เขารบการฝกอบรม รอยละ 20 มความเหนวาควรเพมกจกรรมและเกมใหมากขน ประโยชนทไดรบจากหลกสตรฝกอบรม คอ 1.ไดหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ซงสามารถน าหลกสตรดงกลาวไปใชกบเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ อนได โดยปรบเนอหาสาระใหเหมาะสมกบพนท และ 2.เปนการสงเสรมใหเกดจตสาธารณะ และจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ผลของการฝกอบรมท าใหเดกและเยาวชนในสถาน

141

พนจฯ ผเขารบการฝกอบรมเกดความร ความเขาใจดานสงแวดลอม อนน าไปสความตระหนกทดในการอนรกษ รจกใชประโยชนจากทรพยากรเพอผลในระยะยาว ไดอยางคมคาและเหมาะสม

บทน า

สงคมไทยมการเปลยนแปลงตามกระแสโลกาภวตน ทงทางดานเศรษฐกจ สงคม วทยาศาสตร เทคโนโลยสารสนเทศ วฒนธรรม ประกอบกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ การเตบโตดงกลาวตองแลกดวยทรพยากรธรรมชาตทรอยหรอและเสอมโทรมลงไป ตลอดชวงระยะเวลากวาครงศตวรรษทผานมากระทงถงปจจบน สถานการณปญหาธรรมชาตสงแวดลอมถกควบคมและถกท าลาย เปนปญหาทวกฤตอยางมากในสงคมไทยและสงคมโลก ในขณะทประเทศไทยมขอจ ากดทงในดานการพฒนาศกยภาพคน การเสรมสรางฐานทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และการบรหารจดการฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสงผลตอคณภาพและประสทธภาพโดยรวมในการพฒนาประเทศ แมการพฒนาเศรษฐกจจะบรรลผลตามความมงหมาย แตไดน าไปสผลการพฒนาทไมพงปรารถนาทางดานสงคม สะทอนใหเหนปญหาสงคมไทยทชดเจนขน ปญหาหนงทเกดขนในปจจบนคอ ระบบคณคาทดงามในอดตเรมเสอมถอยลงโดยเฉพาะในกลมเดกและเยาวชนทงเรองจตส านกสาธารณะ (Public Mind หรอ Public Consciousness หรอ Public Spirit หรอ Public Concern หรอ Publicness) ความเอออาทร การชวยเหลอซงกนและกน ความส านกตอสวนรวมเปนลกษณะหนงของจตสาธารณะ ซงในปจจบนก าลงไดรบความสนใจอยางยง เพราะจตสาธารณะเปนแนวทางหนงในการพฒนาจตใจใหเจรญตามทนเทคโนโลย จตสาธารณะ คอ การแสดงออกถงความรบผดชอบตอสวนรวม พรอมทจะเสยสละและอทศตนเพอประโยชนสวนรวม มความปรารถนาทจะชวยแกปญหาใหแกผอนหรอสงคม ดวยความเตมใจ ในการปลกฝงจตสาธารณะนน ควรท าการปลกฝงใหเกดขนตงแตวยเดก เพราะเปนชวงทเดกมความไวตอการปลกฝงและสงเสรมจรยธรรม วฒนธรรมเปนอยางยง เพราะเดกยงเปน “ไมออน ทดดงาย” เพราะในวยเดกจะสามารถเหนความแตกตาง สามารถคดเปรยบเทยบ คดแยกแยะวตถออกเปนหมวดหมขนตอน รสกคดโดยใชการสรางความสมพนธเชอมโยงได เดกจะเรมสนใจสงแวดลอมรอบตวแทนการสนใจตนเอง ปจจบนเรามปญหาสงแวดลอมเกดขนเนองจากมนษยขาดจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงสมดลของสงแวดลอมเปลยนแปลงไปอยเสมอจนท าใหธรรมชาตของระบบตางๆ ในสงแวดลอมเสยไป จงมความจ าเปนทมนษยจะตองตดตามเรยนรโดยวเคราะหถงปจจยทท าใหเกดปญหาสงแวดลอมและผลกระทบจากการเปลยนแปลงสงแวดลอมทมตอระบบนเวศและการด ารงชวตของมนษย

เดกและเยาวชนทกระท าผดและศาลมค าพพากษาหรอค าสงใหฝกอบรมอยในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เดกและเยาวชนเหลานเปนสวนหนงของสงคมจงควรไดรบสทธทางดานการศกษาและความรความเขาใจในเรองสงแวดลอมทดเทยมกบเดกและเยาวชนปกตทวไป ซงเดกและเยาวชนกลมนควรไดรบการสงเสรมใหมความร ความเขาใจ เพอเกดจตส านกและความตระหนกทางสงแวดลอม เพอเปนสวนหนงในการรณรงคและรกษสงแวดลอมตอไปในอนาคต เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เปนกลมทขาดโอกาสทางความรและการเรยนรดานสงแวดลอม และควรไดรบโอกาสอบรม เรยนร เรองสงแวดลอมเพอเปนประโยชนตามความมงหมายของมาตรา 41 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 แนวคดการพฒนาจตส านกสาธารณะแกผกระท าผดทเปนเดกและเยาวชนจะเปนกรอบส าหรบการท าความเขาใจเดกและเยาวชนทเปนกลมเปาหมายของการอบรมครงน เพอเปนพนฐานส าหรบการพจารณาหาวธการจดการอบรมใหสอดคลองกบแนวทางการพฒนาจตสาธารณะ เพราะกลมเปาหมายของการจดการสงแวดลอมศกษาเปนเดกและเยาวชนทมลกษณะพเศษแตกตางจากเดกและเยาวชนปกตทวไป จากการศกษาพบวาเดกและเยาวชนกระท าผดจะมสภาพทางรางกาย จตใจ อารมณและสงคมแตกตางจากเดกปกต หรอเรยกวาเดกมอาการถกกระทบทางสงคม (Batered Child Syndrome)

142

ดงนน แนวทางในการพฒนาจตสาธารณะเพอพฒนาพฤตกรรม อาจจดกระท าไดทงทพฤตกรรมโดยตรงหรอจดกระท าทความรคด ความรสก เพอใหพฤตกรรมเกดการเปลยนแปลงกได ดงแสดงในภาพประกอบ 1 และควรพฒนาควบคไปพรอมกบการพฒนาคณลกษณะทางจตใจของบคคล ตามตารางท 1 ของ ชาย โพธสตา (2540: 14 – 15) และลดดาวลย เกษมเนตร (2549: 2-3) ดงน

ตาราง 1 องคประกอบของนยาม และตวชวดจตสาธารณะ

องคประกอบ ตวชวด การใช 1.

2. การดแลรกษาของสวนรวม ใชของสวนรวมแลวเกบเขาท ลกษณะการใชของสวนรวม รจกใชของสวนรวมอยางประหยด และทะนถนอม

การถอเปนหนาท 1. 2.

การท าตามหนาททไดรบมอบหมายเพอสวนรวม การรบอาสาทจะท าบางอยางเพอสวนรวม

การเคารพสทธ 1. 2.

การไมยดครองของสวนรวมนนมาเปนของตนเอง การเปดโอกาสใหผอนไดสามารถใชของสวนรวมนน

ในการบมเพาะจตส านกสาธารณะ ควรพจารณาใหครอบคลมองคประกอบทส าคญ คอ องคประกอบแรก คอ เปนการท าใหผเรยนรถงประโยชนทตนเองจะไดจากการรกษาสงแวดลอมสาธารณะเอาไว องคประกอบทสอง คอ การท าใหผเรยนตระหนกและระลกรหนาทและความรบผดชอบตอสวนรวม แมวาจะปฏบตเรองสวนตวในปรมณฑลสาธารณะ กตองท าอยางรบผดชอบตอสวนรวมไปดวย การบมเพาะจตส านกสาธารณะในระดบนใชแนวคดบคคลเพอสงคม เปนการส านกวาตนเปนสวนหนงของสงคม โดยทกลมหรอสงคมมความส าคญเหนอกวาตน องคประกอบทสาม คอ การเคารพสทธผอน มมตเรองสทธมนษยชน

2. เปลยนทความรสกแลวสงผลไปเปลยนทพฤตกรรม กรณทไมสามารถ

ควบคมสภาพแวดลอมได

1. เปลยนทพฤตกรรม โดยตรงไดโดยใชหลกการ เรยนรวางเงอนไขกรณท ควบคมสภาพแวดลอมได

3. เปลยนทความรคด แลวสงผลไปเปลยนทพฤตกรรม กรณทไมสามารถ

ควบคมสภาพแวดลอมได

สวนวธการทจะใชปรบเปลยนพฤตกรรมทางปญญาเพอพฒนาจตสาธารณะใหกบเดกและเยาวชนนน กจกรรมศลปะ กบ ความสนก จะไดถกน ามาใชในการอมรมแกเดกและเยาวชนกลมนดวย เพราะกจกรรมศลปะเปนเครองมอทดและเหมาะสมมากอยางหนงในการสงเสรมความคดสรางสรรค เปนการสรางความเพลดเพลน และชวยใหเดกและเยาวชนกลมนเกดความคดสรางสรรคอยางตอเนอง ชวยสงเสรมใหเดกและเยาวชนไดแสดงออกทางอารมณ ความรสก และจนตนาการ เดกและเยาวชนกลมนจะไดรบการสรางจตส านกสาธารณะผานกระบวนการเรยนรทางธรรมชาต โดยวธการทางศลปะผานการสมผสธรรมชาตจรง เพอใหเกดความเขาใจและน าไปสการปรบเปลยนความคดและพฤตกรรมทเปนมตรตอธรรมชาตและสงแวดลอม ดวยเชอวาเมอเดกและเยาวชนเกดส านกทดตอธรรมชาตและสงแวดลอมแลว ในอนาคตเมอเดกและเยาวชนเหลานเตบโตขนกจะเปนคนทมคณภาพ มคณคาตอสงคมและสงแวดลอม ผวจยคาดวาการใชกจกรรมศลปะจะสามารถสงเสรมความคดสรางสรรคและเปนประโยชนตอเดกและเยาวชนกลมนได

ดงนน ผวจยจงมความสนใจทจะสรางรปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน โดยผวจยมความเชอวาจตส านกสาธารณะนนควรปลกฝงจนตดเปนนสย การทจะฝกใหเดกและเยาวชนแตละคนมจตส านกสาธารณะเพมขนควรชใหเหนวาพฤตกรรมอนขาดจตส านกสาธารณะหรอพฤตกรรม เฉยชาตอการมสวนรวมในการดแลรกษาสาธารณสมบตสวนรวมนนกอใหเกดปญหาตางๆ ทสงผลกระทบตอทงตนเองและสวนรวมอยางไร พรอมทงน าหลกสตรไปจดอบรมเพอหาประสทธภาพกบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ซงเปนกลมเปาหมายของการจดอบรมครงน เพอพฒนาใหเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร มความร ความเขาใจ เกดความตระหนก ความหวงแหนและรกษทรพยากรธรรมชาตยงขน แนวคด ความหมาย และปจจยของจตส านกสาธารณะ (Common Good)

จตส านกสาธารณะ เปนค าศพททมผใชค าแตกตางกนออกไป เชน จตสาธารณะ จตส านกตอสวนรวม จตส านกทางสงคม ความส านกทางสงคม รวมไปถงค าทเกยวของ เชนการเหนประโยชนสวนรวม เปนตน ซงค าเหลานมความหมายใกลเคยงกน ดงน

ชาย โพธสตา และคณะ (2540: 14) ใชค าวา จตส านกตอสาธารณสมบตและใหความหมายในเชงพฤตกรรมไววา คอ การใชสาธารณสมบตอยางรบผดชอบ หรอการรบผดชอบตอสาธารณสมบต ซงมนยสองประการ ไดแก

1. รบผดชอบตอสาธารณสมบต ดวยการหลกเลยงการใชและการกระท าทจะกอใหเกดความช ารดเสยหายตอสาธารณสมบตนน ๆ รวมไปถงการถอเปนหนาททจะมสวนรวมในการดแลสาธารณสมบตในวสยทตนสามารถท าได เชน การแจงผมหนาทเกยวของเมอไดพบความเสยหายเกดขน เปนตน

2. การเคารพสทธในการใชสาธารณสมบตของผอน เพราะสาธารณสมบตคอของทคนทวไปมสทธในการเขาถงและใชประโยชน ดงนนการใชสาธารณสมบตอยางรบผดชอบในแงนจงหมายถงการค านงวาคนอนกมสทธในการใชเชนเดยวกน จะตองไมยดสาธารณสมบตนนไวเปนของสวนตวและไมปดกนโอกาสการใชประโยชนของผอนในงานวจยของ ชาย โพธสตาและคณะ (2540:112) ทท าการศกษาจตส านกตอสาธารณสมบต : ศกษากรณกรงเทพมหานคร ไดสรปความเขาใจของจตส านกตอสาธารณสมบตหรอจตส านกสาธารณะไวเปนสองระดบ คอ

ระดบท 1 เปนจตส านกแบบทบคคลไมตองท าอะไรมาก เพยงแตไมกอใหเกดความเสยหายหรอไมท าลายสาธารณสมบตทตนใชกพอ ซงเปนการแสดงออกวาบคคลมความเขาใจวาควรหรอไมควรปฏบตอยางไรกบสาธารณสมบต

ระดบท 2 เปนระดบทบคคลกระท าการอนแสดงวาเขามความรบผดชอบทดตอสาธารณสมบตไมวาจะไดใชหรอไมใชสาธารณสมบตนนกตาม เชน การมสวนในการบ ารงรกษาสาธารณสมบตทช ารดเสยหาย

144

ชยวฒน ถรพนธ (2542: 21-23) กลาววา จตสาธารณะ (Public Mind) หรอจตส านกสาธารณะ (Public Consciousness) ซงค าวา “สาธารณะ” หมายถง กจสมบต สงของสถานททมไดเปนของปจเจกบคคลใด ทงยงอาจหมายรวมถงความเปนสวนรวมและสงคมไดอกซงจตสาธารณะมความหมายในแงความเปนพลเมองผรตน ตระหนกในสทธและความรบผดชอบทจะสรางสรรคสงคมสวนรวมของคนสามญ พลเมองทรก เรยกรองการมสวนรวม และตองการทจะจดการดแลก าหนดชะตากรรมของตนและชมชน

พระไพศาล วสาโล (2544: 15) ใหความหมาย จตส านกสาธารณะ หมายถงความส านกใสใจและพรอมจะมสวนรวมในกจการสาธารณะ รวมถงความเคารพและหวงแหนในสมบตสวนรวม ทงนโดยตระหนกถงประโยชนทจะเกดขนทงตนเองและสวนรวม ในจตส านกดงกลาว มใชครอบครว ญาตมตร คนรอบขาง หรอชมชนละแวกบานตนเทานน หากคลมไปถงคนอน ๆ อกมากมายซงอยหางไกลออกไป แมจะตนไมรจกและไมเคยเหน แตกรอยวาเปนสวนหนงของสงคมทตนสงกด แนวคดทฤษฎเกยวกบการเสรมสรางจตสาธารณะม 2 แนวทาง คอ

1. แนวความคดสงคมเพอบคคล แนวความคดสงคมเพอบคคล Herbert Spencer (Ian Robertson. 1977: 12) เชอวาการทปจเจกบคคลเขาเปนสมาชกของสงคม เพราะเขามเจตจ านงทจะใหตวเองมความมนคงปลอดภย คนสรางสงคมขนมากเพอประโยชนของตนเอง จดมงหมายและหนาทของสงคมไมใชเพอตวสงคมเอง หากแตเพอปจเจกบคคลนนคอสงคมรบใชบคคลหรอสงคมเพอบคคล “บคคลจะมส านกตอผอน ตราบเทาทเขาประจกษวาสวนรวมหรอสงคมคอแหลงทมาแหงความมนคงและปลอดภยทส าคญส าหรบชวตสวนตวของเขา ตรงกนขามเมอใดทปจเจกบคคลประจกษวาสงคมไมสามารถใหสงนได (เชน กรณสงคมไมมความยตธรรม สงคมเตมไปดวยการกดข เปนตน) จตส านกกจะมไดยาก ”เปนจตส านกเพอความอยรอดปลอดภยของบคคล หรอจตส านกทมตวบคคลเปนศนยกลาง การสงเสรมใหเกดจตส านก ท าไดโดยท าใหสงคมเปนแหลงทใหความมนคงปลอดภยอยางแทจรง เพอใหปจเจกตระหนกวา ความมนคงปลอดภยของเขา ไมสามารถจะด ารงอยไดเลยถาปราศจากความมนคงปลอดภยของสงคม สงคมเปน “เครองมอ” ทมนษย “สราง” ขนมาเพอความอยรอด และมนคงปลอดภยของตน

2. แนวความคดบคคลเพอสงคม เปนแนวคดทมองกลบดานกนกบแนวความคดสงคมเพอบคคล คอ เหนวา สงคมเปนสงทมอย ด ารงอยไดดวยตวของมนเอง ไมใชเครองมอทปจเจกสรางขน เพอความอยรอด การด ารงอยของสงคมมไดขนอยกบปจเจก “บคคลเปนฝายทตองยอมใหแกสงคม หรอขนอยกบสงคม บคคลมหนาทรบใชเปาหมายของสงคม” เอมล เดรกฮาม (Emile Durkheim) (Ian Robertson. 1977: 13) เชอวากลมคน เปนเพยงวตถดบทสงคมจะเกด และสงทจะท าใหเกดสงคมไมใชความปรารถนาทจะมนคงปลอดภยของแตละคน หากแตเปนความสมพนธตอกนอยางยงยนของคนเหลานน เบองหลงความสมพนธน เรยกวา อารมณ (Sentiment) ความรสกผกพนวาตนเปนสวนหนงของกลม (Sense of Belonging) และระบบความเชอรวมกนของคนในกลม (Belief System) บคคลยอมปฏบตตามกลมแมจะขดใจ เพราะ “ส านกในกลม” (Collective Conscience) ส านกในกลมด ารงอยไดเพราะ 3 สงขางตน บคคลไมเพยงส านกวากลมมความส าคญเหนอกวาตนเทานน แตยงส านกวา ตนเปนสวนหนงของสงคมนนดวย สงคมสมยใหมมความซบซอน ความสมพนธอนเปนสง “เชอมประสาน” คอความผกพนเชงพนธะสญญา (Contractual Relations) ท าให “ส านกกลม” ด ารงอยได โดยทแตละคนแตละหนวยทแตกตางกน ตางส านกวา ผอน กลมอน เปนสวนหนงในสงคมเดยวกน หนาทแตละหนวย ยงผลใหสงคมด ารงอยได เฉกเชน อวยวะทแตกตางกน อนประกอบเปนองคอนทรย(Organism) เรยกวา เอกภาพแบบองคอนทรย (Organic Solidarity) คอ เกดขนและด ารงอยไดเพราะการท าหนาทของอวยวะแตละสวนทแตกตางกน “เปนส านกทมสงคมเปนศนยกลาง”สรปจากแนวความคดสงคมเพอบคคล และแนวความคดบคคลเพอสงคม จตส านกสาธารณะอาจเกดขนและด ารงอยบนพนฐานของความสนใจในผลประโยชนทตวเองจะ

145

ไดรบจากสวนรวม (Self Interest) หรออาจจะเกดขนและด ารงอยโดยอาศย ความส านกในสวนรวม ส านกตอผอนเปนทตง ปราศจากความสนใจในผลประโยชนทตนจะไดรบโดยสนเชงกได

ส าหรบการวจยนเปนการวจยเพอพฒนาจตส านกสาธารณะใหกบเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ ซงจะเตบโตเปนพลเมองทดตอไปในอนาคต จตส านกสาธารณะ หมายถง ส านกในประโยชนส านกในผลกระทบทพงมตอชมชนและสงคมโดยรวม โดยผทตองรบผลนนอาจไมเหนตวตนชดเจนวาเปนบคคลใด ทราบแตเพยงวาสงคมโดยรวมตองไดรบผลแนนอน ประกอบดวยสวนประกอบ 3 ดาน คอ

1. ดานความรความเขาใจเชงจตส านกสาธารณะ เปนความรความเขาใจเกยวกบสทธ หนาทของตนเองและผอนในการใชทรพยสนสวนรวม รผลทเกดจากการกระท าหรอความเปนไปและการรเทาทนการเปลยนแปลงของสงแวดลอมและโลก

2. ดานความคดเชงจตส านกสาธารณะ เปนกระบวนการหรอลกษณะการคดทบคคลใชเปนหลกในการตดสนใจเกยวกบจรยธรรม

3. ดานการปฏบตตนของบคคลเชงจตส านกสาธารณะ เปนพฤตกรรมทแสดงออกถงการหลกเลยงการใชหรอการกระท าทจะท าใหเกดความช ารดเสยหายตอของสวนรวมทใชประโยชนรวมกนของกลม การถอเปนหนาททจะมสวนรวมในการดแลรกษาของสวนรวมในวสยทตนสามารถท าได และการเคารพสทธในการใชของของสวนรวมทใชประโยชนรวมกนของกลมโดยไมยดครองของสวนรวมมาเปนของตน ตลอดจนไมปดกนโอกาสของบคคลอนทจะใชของสวนรวมนน ความหมายของกจกรรมศลปะ

จากการศกษาความหมายของกจกรรมศลปะพบวา มคนทใชค าในทางศลปะทแตกตางกนออกไป เชน ศลปะ ศลปศกษา เปนตน ถงแมจะมผใชค าทแตกตางกนออกไป แตในงานวจยครงนผวจยขอใชค าวากจกรรมศลปะโดยมผใหความหมายถงกจกรรมศลปะไวดงน

ศลปศกษา หมายถง การน ากจกรรมทางศลปะมาประยกตใชใหเกดประโยชนทางการศกษาเพอพฒนาเดกในดานตาง ๆ แตไมไดมจดหมายเพอเตรยมตวใหเดกเตบโตขนเปนศลปนหรอจตรกรในอนาคตแตประการใด ซงการใหค านยามศพทนไดสอดคลองกบความหมายของกจกรรมทางศลปะสรางสรรคทวา กจกรรมศลปะ หมายถง กจกรรมทเกยวของกบงานศลปศกษาตาง ๆ ไดแก การวาด การระบายส การปน การพมพภาพ การพบ การตด การฉก การปะ และการประดษฐเศษวสดทมงพฒนากระบวนการสรางสรรค การรบรเกยวกบความงามและสงเสรมกระตนใหเดกแตละคนไดแสดงออกตามความรสกและความสามารถของตน

วรณ ตงเจรญ (2535, หนา 60) ไดใหความหมายของศลปะเดกไววา ศลปะเดก คอ ศลปะทเดกแสดงออกตามสภาพความสนใจ การรบรและความพรอมของเดกแตละคน โดยการแสดงออกนนจะแสดงออกดวยวธการอยางใดอยางหนง ผานวสดทเหมาะสมและปรากฏเปนผลงานศลปะทรบรไดดวยประสาทตา

องคการ อนทรมพรรย และคณะ (2536, หนา 268) ไดกลาวถงความส าคญของศลปะวากจกรรมศลปะนนท าใหเดกเกดการเรยนรทหลากหลาย อนไดแก 1) การเปนผรจกกาลเทศะ ใหเดกรจกแบงแยกเวลาเลนกบเวลาท างานไดอยางเหมาะสมและใหเดกรจกการรอโอกาสเมอตองใชอปกรณรวมกบผอน 2) การเปนผทกลาพด กลาแสดงออกในสงทตนคด 3) การเปนผทรจกสงเกตสงรอบตวแลวน าไปใชในการท ากจกรรมศลปะในดานตาง ๆ 4) การเปนผรกความเปนระเบยบ รกความสวยงามและรกความสะอาด 5) การเปนผรจกรกของใชทเปนสวนตวและสวนรวม การมน าใจชวยเหลอซงกนและกนการเปนคนรจกประหยด ใชอปกรณและวสดในขนาดและจ านวนทจ าเปนตอรปแบบของงาน และการเปนผมความรบผดชอบ

จากความส าคญของกจกรรมศลปะทกลาวมาขางตน สรปไดวา มความส าคญในการชวยพฒนาทางดานรางกาย อารมณ และเปนเครองมอในการสอความเขาใจของเดก รวมทงสงเสรมเรองกระบวนการการเรยนรแบบกลม และพฒนาในเรองความคดสรางสรรค โดยเฉพาะอยางยงท าใหเดกเกดการเรยนรทหลากหลายในเรอง

146

การรจกกาลเทศะ การกลาแสดงออก รจกสงเกต การเปนคนทมระเบยบมน าใจ รจกแบงปนทงสงของสวนตวและสวนรวม และท าใหเปนคนทมความรบผดชอบ ขอมลและประวตสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

ในสมยทยงใชกฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ. 127 การปฏบตตอเดกทกระท าความผด ตามกฎหมาย ศาลไดแตพเคราะหถงความรสกผดชอบของเดกประกอบกบลกษณะของความผดทเดกไดกระท าลง แลวก าหนดโทษไปตามความเหมาะสมกบความผด และความรสกรบผดชอบของเดก สวนการควบคมเดกทกระท าผด ในป พ.ศ.2450 ไดมการจดตงโรงเรยนดดสนดานขนทเกาะสชง อ าเภอศรราชา จงหวดชลบร โดยใหอยในความดแลของกรมต ารวจ ตอมาไดโอนกจการโรงเรยนดดสนดานใหอย ในการดแลของกรมราชทณฑ ตอมาในป พ.ศ.2478 ไดตราพระราชบญญตประถมศกษา โดยมบทบญญตใหศาลมอ านาจ สงใหเดกทมอายในเขตบงคบ (อายไมครบ 15 ป) ทไมไดไปเรยนอยในโรงเรยนประถมศกษา โดยปราศจากเหตผลอนสมควรไปไวในโรงเรยนฝกอาชพ และตอมาไดตราพระราชบญญตราชทณฑ พ.ศ.2479 และพระราชบญญตจดการฝกและอบรมเดกบางจ าพวก พ.ศ.2479 ขนใชบงคบ โดยไดมบทบญญตวางวธปฏบตตอนกโทษและตอเดกทตองค าพพากษาใหหนกไปในทางฝกอบรม ไมใชการท าโทษเชนแตกอน กรมราชทณฑจงไดจดตงโรงเรยนฝกอาชพ ส าหรบเดกทกระท าผดทมอายยงไมครบ 18 ป และแยกควบคมผตองโทษครงแรกทมอาย ต ากวา 25 ป ไวเปนพเศษ โดยเปลยนชอโรงเรยนดดสนดานเปนโรงเรยนฝกอาชพ พรอมกบ ยายจากเกาะสชงมาตงอยทต าบลเกาะใหญ อ าเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา

พระราชบญญตควบคมเดกและนกเรยน พ.ศ. 2481 ไดมบทบญญตใหกระทรวงศกษาธการ และกระทรวงมหาดไทย เปนเจาหนาทจดการกบเดกนกเรยนและเดกอนาถาทประพฤตตนไมสมควร แกวยและใหศาลมอ านาจสงถอนอ านาจปกครองบดามารดาหรอผปกครองเดกทใชอ านาจปกครอง โดยมชอบเสยบางสวนหรอทงหมดได และตงเจาหนาทใหเปนผปกครองแทนกระทรวงศกษาธการ ไดจดใหมสารวตรนกเรยนออกท าการตรวจตราดแลความประพฤตของเดกนกเรยนในกรงเทพมหานคร สวนกรมประชาสงเคราะหไดจดตงสถานสงเคราะหเปนทใหการเลยงดและอบรมขน เชน สถานสงเคราะหเดกออน โรงเรยนชาตสงเคราะห โรงเรยนประชาสงเคราะห วทยาลยพบลประชาสรรค เยาวชนสถานทงมหาเมฆ และเยาวชนสถานบางละมง จงหวดชลบร รฐบาลไดเลงเหนความส าคญของเดกทกระท าผดมาโดยตลอด และเหนวาบทบญญตของกฎหมาย ทเกยวของยงมขอบกพรองและมอปสรรคอยหลายประการ ทงกฎหมายทบญญตไวกเฉพาะส าหรบการ ปฏบตตอเดกหลงจากศาลมค าพพากษาหรอมค าสงแลว สวนวธปฏบตตอเดกในระหวางทถกจบกมและ ระหวางการพจารณาคดไมมกฎหมายบญญตวธการไว เดกจงไดรบการปฏบตเชนเดยวกบผใหญกระท าความผดซงเปนการไมเหมาะสมและมผลเสยหายแกเดก จงไดตราพระราชบญญตจดตงศาลคดเดกและ เยาวชน พ.ศ. 2494 และพระราชบญญตวธพจารณาคดเดกและเยาวชน พ.ศ. 2494 กระทรวงยตธรรม จงไดจดตงศาลคดเดกและเยาวชน กลาง กบสถานพนจและคมครองเดกกลางขนเปนครงแรก เมอวนท 28 มกราคม 2495 โดยม ทท าการชวคราวอยทอาคารศาลแขวงพระนครใต (เดม) วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาปญหาจตสาธารณะของเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบรทมตอการแกไขปญหาสงแวดลอม

2. เพอสรางรปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร

147

3. เพอประเมนประสทธภาพของรปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ในดานจตสาธารณะ ความร เจตคต และความตระหนกในปญหาสงแวดลอม ขอบเขตของการศกษา

1.กลมประชากรทศกษาวจย คอ เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร

2.รปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ศกษาเฉพาะปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตปาไมจากการขาดจตส านกสาธารณะของเดกและเยาวชน

3. วธการวดผลโดยใชการเปรยบเทยบความร จตส านก และพฤตกรรม กอนและหลงการใชกระบวนการสงแวดลอมศกษา (Pre-test and Post-test) สมมตฐานการวจย

หลงการฝกอบรมเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร มความร ความเขาใจ และความตระหนกในปญหาสงแวดลอม สงกวากอนไดรบการฝกอบรม และมจตส านกสาธารณะในทางทดขน ค าจ ากดความทใชในการวจย

การพฒนาจตส านกสาธารณะ (The Development of Public-minded Consciousness) หมายถง การเปลยนแปลงกระบวนการดานความรความเขาใจ ดานความรความเขาใจเชงจตส านกสาธารณะ ดานการใชเหตผลในการตดสนใจเชงจตส านกสาธารณะ และดานพฤตกรรมเชงจตส านกสาธารณะเพอใหมส านกในประโยชน ส านกในผลกระทบทพงมตอชมชน และสงคมโดยรวมโดยผทตองรบผลนนอาจไมเหนตวตนชดเจนวาเปนบคคลใด ทราบแตเพยงวาสงคมโดยรวมตองไดรบผลแนนอน

กจกรรมศลปะ หมายถง กจกรรมทเกยวของกบงานศลปะดานตางๆ ซงเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนไดแสดงออกอยางอสระเพอเสรมพฒนาการในทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม สตปญญา และความคดสรางสรรค แตการท ากจกรรมศลปะดงกลาวไมไดมงเนนใหเดกและเยาวชนตองเปนจตรกรในอนาคตเทานน เพราะศลปะเปนแคการแสดงออกอกทางหนงเพอใหเดกและเยาวชนเกดความคดสรางสรรค

ความตระหนก หมายถง การทบคคลมความรสกทจะรบผดชอบตอสงแวดลอมและตองการทจะปองกน แกไขและพฒนาสงแวดลอมใหดขน

เดก หมายถง บคคลอายยงไมเกนสบหาปบรบรณ เยาวชน หมายถง บคคลทมอายเกนสบหาปบรบรณ แตยงไมถงสบแปดปบรบรณ เดกและเยาวชน ในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน หมายถง เดกและเยาวชนทอยใน

ระหวางการด าเนนคดทงในชนพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ และชนพจารณาคดของศาล ซงไมไดรบการปลอยตวชวคราว จงตองอยในการควบคม ดแล ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน วธด าเนนการการวจย การวจยครงนเปนการวจยการวจยเชงทดลอง (Experimental Research)

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการวจยครงน คอ เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกจงหวดสระบร

จ านวน 80 คน

148

กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน ไดแก เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบรจ านวน 30 คน ทไดมาจากการสมครใจและยนยอมเขารวมอบรมของเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขน แบงออกเปน 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 เปนขอมลทวไปของกลมตวอยาง ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา และระยะเวลาทอยใน

สถานพนจฯ ตอนท 2 ความจ าเปนและความตองการในการฝกอบรม ไดแก ความสนใจในการเขาฝกอบรม ความร

ในประเดน เนอหาของสถานการณปจจบนเกยวกบปญหาทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม และความสนใจทตองการไดรบความรเพมเตม และขอเสนอแนะอนๆ

ตอนท 3 ความรดานจตสาธารณะ ไดแก สถานการณการขาดจตส านกสาธารณะของเดกและเยาวชนในสถานพนจฯทมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความเขาใจในเรองจตสาธารณะ และการประเมนพฤตกรรมดานจตสาธารณะ การวเคราะหขอมล

น าขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามมาวเคราะหขอมล (Data Analysis) ดวยคาสถต จ านวน และรอยละ

ผลการวจย

การสรางและทดลองใชหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกฯ ผวจยแบงการเสนอผลการวจยออกเปน 3 สวน ตามขนตอนในการสรางและทดลองใชหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกฯ สวนท 1 ผลการส ารวจความตองการจ าเปนและความตองการในการฝกอบรม ผลการส ารวจดวยแบบสอบถามความจ าเปนและความตองการในการฝกอบรมกบกลมเปาหมาย คอ เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร พบวา เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ยงขาดความรความเขาใจในเรองสงแวดลอม ปญหาสงแวดลอม และขาดจตสาธารณะ สวนท 2 ผลการสรางหลกสตร

ผลการสรางหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร จ าเปนตองอาศยทรพยากรตางๆ ในการด าเน นงาน ไดแก งบประมาณ สอ วสดอปกรณ ตลอดจนวทยากรและอาคารสถานทฝกอบรม สวนท 3 ผลการทดลองใชหลกสตรฝกอบรม และการประเมนผลหลกสตรฝกอบรม

ผลการทดสอบความร เรองทรพยากรธรรมชาต จตสาธารณะ กอนและหลงการฝกอบรม เมอน าแบบทดสอบความรเกยวกบเรองทรพยากรธรรมชาต จตสาธารณะ (แบบทดสออบความร 20 ขอ) ไปด าเนนการทดสอบความรเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ ซงเปนผเขารบการอบรม กอนและหลงการฝกอบรม โดยใชแบบทดสอบเดยวกน พบวา ผเขารบการอบรมสวนใหญมความเหนวาหวขอของเนอหาในการฝกอบรม มความเหมาะสมมาก ทกหวขอทกวชา เนอหามความยากงาย ความทนสมย อยในระดบความเหมาะสมมาก สวนใหญมความเหนวาวทยากรมความสามารถในการถายทอด สอความหมายชดเจน เขาใจงาย ใชเทคนคจงใจเหมาะสม แตมผเขารบการฝกอบรม รอยละ 20 มความเหนวาควรเพมกจกรรมและเกมและสนทนาการใหมากขน เมอเปรยบเทยบคะแนนกอนและหลงการฝกกอบรมแลว พบวาคะแนนความรเพมขนเฉลยรอยละ 30 และผลการ

149

วเคราะหคาสถต t - test แลวพบคาสถตทไดมากกวาคาวกฤต แสดงวามความรเพมขนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงน เปนการสรางและทดลองใชรปแบบหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร เปนการวจยเชงทดลอง (Experimental Research) ผวจยแบงขนตอนการสรางหลกสตรฝกอบรมออกเปน 3 ขนตอน ไดแก 1.ขนเตรยมการสรางหลกสตรฝกอบรม 2.ขนสรางหลกสตรฝกอบรม 3.ขนตอนการฝกอบรม และประเมนผลหลกสตรฝกอบรม สรปผลการทดลองไดดงน

การสรางหลกสตรฝกอบรม ผวจยไดท าการศกษาเอกสารวชาการเกยวกบสงแวดลอมศกษาการสรางหลกสตรฝกอบรมทางสงแวดลอมศกษา และรายงานการวจยทเกยวของ ผวจยไดสรางแบบสอบถามเพอส ารวจความจ าเปนและความตองการในการฝกอบรมน าไปสอบถามเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ จ านวน 70 คน น าผลทไดจากการส ารวจความจ าเปนและความตองการมาพจารณารวมกบขอมลดานการพฒนาจตสาธารณะ ก าหนดเปนโครงการและองคประกอบของหลกสตรฝกอบรมโดยใชหลกการสงแวดลอมศกษา และจดมงหมายของสงแวดลอมศกษา เปนแนวทางในการสรางหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ซงหลกสตรดงกลาวไดผานการตรวจพจารณาความตรงตามเนอหา (Content Validity) ความเหมาะสมและความเปนไปได จากผทรงคณวฒ 3 ทาน และน ามาปรบปรงแกไขกอนน าไปทดลองใช ผวจยไดน าหลกสตรทผานความเหนชอบจากผทรงคณวฒไปทดลองใชกบกลมเปาหมาย โดยมขนตอนการเตรยมการเพอทดลอง และขนทดลองหลกสตรฝกอบรมทสรางขนและไดด าเนนการฝกอบรมระหวาง วนท 17 – 18 มนาคม 2560 เปนระยะเวลา 2 วน โดยใชสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ต าบลหวยบง อ าเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร เปนสถานทฝกอบรม โดยมกลมตวอยางเขารบการฝกอบรม 30 คน การฝกอบรมเปนไปตามก าหนดการและแผนการฝกอบรม (Pre-test) ประเมนการฝกอบรมดวยการวธการสงเกต ซกถาม การมสวนรวม และประเมนผลหลงจากการสนสดการฝกอบรมดวยการทดสอบความรและวดเจตคต (Post-test) โดยใชขอสอบชดเดยวกนกบกอนการฝกอบรม และประเมนความพงพอใจและประโยชนทไดรบดวยแบบการประเมนผลการฝกอบรม จากนนขอมลทเกบรวบรวมไดทงหมดมาวเคราะห t-test ในการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยคะแนนความรและเจตคตกอนและหลงการฝกอบรม ผลของการฝกอบรม พบวาเดกและเยาวชนในสถานพนจฯจงหวดสระบรทเขารบการฝกอบรมมความรความเขาใจเกยวกบความคดรวบยอดทางสงแวดลอมในทศทางทดเพมขนเกยวกบเรองการมจตสาธารณะเพออนรกษทรพยากรธรรมชาต และผลการประเมนหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ พบวาหลกสตรฝกอบรมมความเหมาะสมทงดานวตถประสงค ขอบเขตเนอหาสาระ กระบวนการในการฝกอบรม และรปแบบการวดและประเมนผล ประโยชนทไดรบจากหลกสตรฝกอบรม

1.ไดหลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ซงสามารถน าหลกสตรดงกลาวไปใชกบเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ อนได โดยปรบเนอหาสาระใหเหมาะสมกบพนท

2. เปนการสงเสรมใหเกดจตสาธารณะ และจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ผลของการฝกอบรมท าใหเดกและเยาวชนในสถานพนจฯ ผเขารบการฝกอบรมเกดความร ความเขาใจดานสงแวดลอม อนน าไปสความตระหนกทดในการอนรกษ รจกใชประโยชนจากทรพยากรเพอผลในระยะยาว ไดอยางคมคาและเหมาะสม

150

ขอเสนอแนะ จากผลการวจยครงน ผวจยมขอเสนอแนะ 2 ประเดน คอ ขอเสนอแนะจากผลการวจยและ ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ดงมรายละเอยดตอไปน 1. ขอเสนอแนะจากผลการวจย หลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ทสรางขนนมประสทธภาพสามารถท าใหผเขารบการฝกอบรมมความรเพมขน มความตระหนกและมจตสาธารณะในการดแลทรพยากรธรรมชาต ซงเปนการชวยแกปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตไดอยางมประสทธภาพ 2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป หลกสตรสงแวดลอมศกษาเพอพฒนาจตสาธารณะส าหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสระบร ทสรางขนน ตองปรบปรงเนอหาสาระในหลกสตรใหมความสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพพนททน าไปใช และควรเพมกจกรรมใหมากขน เพอความสนกสนานของผเขารวมกจกรรม บรรณานกรม จารวรรณ รฮาเซน . การด าเนนงานและการฝกเยาวชนกระท าความผด ศกษาเฉพาะการฝกอบรมเดกและ

เยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกลาง วทยานพนธ คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2539

จนทรทม ค าผา. การจดกจกรรมศลปะนอกหองเรยนเพอเสรมสรางความคดสรางสรรคของนกเรยนชนอนบาลปท 2. การคนควาแบบอสระ ศกษาศาสตรมหาบณฑต 2548

ชยสทธ เฉลมมประเสรฐ และคณะ. การศกษาสภาพปญหาและปจจยทสงผลตอจตส านกและ พฤตกรรมการรกษาแหลงทองเทยวทเปนทรพยสนสวนรวม. กรงเทพฯ : คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542

รงจตร กองค า. การพฒนาจตส านกทางสงแวดลอมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยใชกระบวนการสรางนสย.วทยานพนธ ศศ.ม.เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม, 2541

เลศ อานนทนะ. การสอนศลปะแบบสรางสรรค. วทยาสาร, 2535 หนา16-17 สมชาย กษตประดษฐ.สทธมนษยชน. กรงเทพมหานคร:ส านกพมพมหาวทยาลยรามค าแหง,2541 ดวงเดอน พนธมนาวน และเพญแข ประจนปจจนก. จรยธรรมของเยาวชนไทย. รายงานการวจยฉบบท 21.

กรงเทพฯ: สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร, 2520 ดาราวรรณ ยะเวยง. การใชกจกรรมศลปะเพอพฒนาความคดสรางสรรคของเดกอนบาล การคนควาแบบอสระ

ศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2542

151

การพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษตาก THE DEVELOPMENT OF SPECIAL ECONOMIC ZONES OF TAK ผวจย ประสน โสภณบญ บทคดยอ การพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษตากเปนการพฒนาพนทเขตเศรษฐกจของไทยเพอรองรบการพฒนาเศรฐกจบนเสนทางทส าคญ 2 เสนทาง ไดแก เสนทางเชอมโยงเศรษฐกจตะวนออก..-..ตะวนตก..หรอ..เสนระเบยงเศรษฐกจแนวตะวนออก..-..ตะวนตก ทเชอมตอระหวางมหาสมทรอนเดยทางตะวนตกและมหาสมทรแปซฟกทางตะวนออก ซงอยในเขตไทยระยะทางยาวทสด และเสนทางหลวงสายเอเชยสาย 1 ทเปนเสนทางเชอมระหวางทวปเอเชยกบยโรป เพอเชอมโยงเมองโมเรหในรฐมณประทางตะวนออก ของอนเดย เขากบ “อ าเภอแมสอด”..ในจงหวดตากของไทย โครงการกอสรางทางหลวงซงเปรยบเสมอน “สะพานเศรษฐกจ” ซงเชอมอนเดยเขากบภมภาคอาเซยนสามารถใชเวลาในการเดนทางเพยง 14 ชวโมงหากถนนสายนแลวเสรจ คาดวาจะชวยใหการคาขายขามชายแดนระหวางไทย เมยนมา และอนเดย จะขยายตวเพมขนและ จะสามารถชวยยนระยะเวลาในการเดนทาง และขนสงสนคาไดสะดวกและรวดเรวมากยงขน ABSTRACT The development of special economic zones exposed to economic development area of Thailand to support the development of economy on the path were two major routes linking East-West Economic Corridor :EWEC. The balcony East economy-West The connection between the Indian Ocean and Eastern Pacific Ocean to the west of Thailand, which was the longest distance. And Asian Highway Route number one of a route linking Asia with Europe. To link Moreh town in Manipur of India to the west of "Mae Sot" in Tak province of Thailand. This was like a highway construction project "Economic bridge" linking India into the ASEAN region can take only 14 hours to travel this road completed. was expected to allow trade across the frontier between Thailand, Myanmar and India to expand and increase. You can help shorten the duration of the trip. And shipping more convenient and faster. Keyword (s) : Development, Special Economic, Zones / Links บทน า

ความเปนมาของเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตากตามประกาศคณะกรรมการนโยบายเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ ท 1/2558 ลงวนท19 มกราคม 2558 เรอง ก าหนดพนทเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตาก โดยก าหนดใหทองทต าบลทาสายลวด ต าบลพระธาตผาแดง ต าบลแมกาษา ต าบลแมก ต าบลแมตาว ต าบลแมปะ ต าบลแมสอด และต าบลมหาวน อ าเภอแมสอด ต าบลชองแคบ ต าบลพบพระ และต าบลวาเลย อ าเภอพบพระ ต าบลขะเนจอ ต าบลแมจะเรา และต าบลแมระมาด อ าเภอแมระมาด จงหวดตาก เปน “เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตาก”

เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตากประกอบไปดวยพนทบางสวนของ 3 อ าเภอชายแดน 14 ต าบล ในจงหวดตาก มพนท 886,875 ไร หรอ 1,419 ตารางกโลเมตร ไดแก

152

(1) อ าเภอแมสอด ครอบคลมพนท 8 ต าบล (2) อ าเภอแมระมาด ครอบคลมพนท 3 ต าบล (3) อ าเภอพบพระครอบคลมพนท 3 ต าบล

เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตากตงอยบนเสนทางทส าคญ 2 เสนทาง ไดแก เสนทางเชอมโยงเศรษฐกจตะวนออก..-..ตะวนตก.หรอเสนระเบยงเศรษฐกจแนวตะวนออก..-..ตะวนตก (East-West Economic Corridor :EWEC)ทเชอมตอระหวางมหาสมทรอนเดยทางตะวนตกและมหาสมทรแปซฟกทางตะวนออกมระยะทางยาว 1,450 กโลเมตร อยในเขตไทยระยะทางยาวทสดคอประมาณ 950 กโลเมตร และเสนทางหลวงสายเอเชยสาย 1 (Asian Highway : AH1) ทเปนเสนทางเชอมระหวางทวปเอเชยกบยโรปซงนายกรฐมนตรนเรนทรา โมดแหงอนเดย ประกาศเรงเดนหนาโครงการเมกะโปรเจคต กอสรางทางหลวงถนนความยาวถง 3 ,200 กโลเมตร เพอเชอมโยงเมองโมเรหในรฐมณประทางตะวนออก ของอนเดย เขากบ “อ าเภอแมสอด”..ในจงหวดตากของไทย โครงการกอสรางทางหลวงซงเปรยบเสมอน “สะพานเศรษฐกจ” ซงเชอมอนเดยเขากบภมภาคอาเซยนสามารถใชเวลาในการเดนทางเพยง 14 ชวโมงซงในปจจบนการเดนทางจากรฐมณประของอนเดยมายงเมองมณฑะเลยของเมยนมา อาจจะตองใชเวลากวา 48 ชวโมงหรอ 2 วน แตหากถนนสายนแลวเสรจ คาดวาจะชวยใหการคาขายขามชายแดนระหวางไทย เมยนมา และอนเดย จะขยายตวเพมขนสงถง 60 เปอรเซนต จะสามารถชวยยนระยะเวลาในการเดนทางและขนสงสนคาลงไดอยางส าคญ ซงหากนโยบายนประสบความส าเรจจะสงผล ใหอนเดยมทางออกสทะเลเพมขนอกแหงหนงทเปนเสนทางเชอมระหวางทวปเอเชยกบยโรป

สถานการณการคาการลงทนในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตาก ชายแดนของประเทศไทยฝงอ าเภอแมสอด จงหวดตากนนถอเปนประตฝงตะวนตกทส าคญเปนอยางมากตอการขยายตวเศรษฐกจของประเทศไปยงเมยนมาและอนเดย เพราะเปนเสนทางการขนสงทสะดวกทสดทจะสามารถเขาไปยงกรงยางกงเมองเศรษฐกจส าคญของเมยนมา รฐบาลไทยไดสนบสนนงบประมาณกวา 1,000 ลานบาทในการสรางถนนจากเมยวดไปยงกอกะเรก ระยะทาง40 กโลเมตร ซงไดด าเนนการกอสรางแลวเสรจเปนทเรยบรอยแลวคาดวาจะท าใหมลคาการคาชายแดนเพมขนอยางมนยส าคญ สถตมลคาการสงออกการคาชายแดนของดานแมสอด 3 ปทผานมา มดงน ป 2558 64,240 ลานบาท ป 2559 79,627 ลานบาท ป 2560 (ณ ม.ย. 2560) 61,422 ลานบาท คาดวา หากการลงทนและปรบปรงดานโครงสรางพนทฐานมากขนโดยเฉพาะระบบการขนสงโลจสตกส จะชวยสงผลท าใหประตของประเทศไทยทางฝงแมสอดสามารถขยายตลาดสนคาของไทยไปยงประเทศเมยนมา อนเดย และยโรปไดในอนาคตอนใกล ซงสอดคลองกบนโยบายของนายกรฐมนตรอนเดย นายนเรนทรา โมด ไดมการเปดเผยเดนหนาโครงการสรางถนนความยาว 3,200 กโลเมตร เชอมเมองโมเรห ในรฐมณประของอนเดยเขากบอ าเภอแมสอด จะท าใหมการขยายตวทางเศรษฐกจเพมขนถง 60 เปอรเซนต ท าใหในปจจบนมนกลงทนสนใจเขามาลงทนในพนทของเขตเศรษฐกจพเศษตากมากมายทงจากนกลงทนไทยและนกลงทนจากตางประเทศ

153

(1) โรงงานอตสาหกรรมในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตาก

สถตโรงงานอตสาหกรรม จ านวน (โรงงาน) เงนทน (ลบ.)

แรงงาน (คน) แรงมา (HP)

สถตโรงงานในเขตเศรษฐกจพเศษตาก

448 8,010.081 48,389 190,919.64

สถตโรงงานทไดรบใบอนญาตฯ (สะสมตงแต 19 ม.ค. 58 – ปจจบน)

85 1,492.422 5,298 21,391.52

สถตโรงงานทแจงเรมประกอบกจการ (สะสมตงแต 19 ม.ค. 58 – ปจจบน)

58 1,064.816 3,831 13,084.78

(ขอมลส านกงานอตสาหกรรมจงหวดตาก ณ วนท 6 กมภาพนธ 2560) (2) ความสนใจของนกลงทนในเขตพนทเขตเทศบาลนครแมสอด Bevery Hills Condo Maesot(อยในขนตอน EIA) 5,000 ลานบาท คอนโด (CP Land , Rize Condo) 1,000 ลานบาท โรงแรม (Hop Inn , CP Land) 500 ลานบาท หางสรรพสนคา (Lotus , Makro , Robinson ฯลฯ) 3,000 ลานบาท โครงการอาคารพาณชย (Best Groove , Theme ฯลฯ) 500 ลานบาท หาแยกกรป 2559 สาขาแมสอด (วสดกอสราง) 500 ลานบาท โรงพยาบาลเอกชนแมสอดราม 200 ลานบาท รวม 10,700 ลานบาท (3) ความสนใจของนกลงทนในพนท SEZ ตาก (อ.แมสอด อ.แมระมาด และ อ.พบพระ) Vee Condo 200 ลานบาท Best Condo 200 ลานบาท The Master Condo 200 ลานบาท หมบาน วรยา 50 ลานบาท มามา โฮมมารท (วสดกอสราง) 500 ลานบาท Mega Home (วสดกอสราง) 500 ลานบาท โรงพยาบาลแมสอดอนเตอร (เครอวชยเวช) 500 ลานบาท The Rich Condo 500 ลานบาท รวม 2,650 ลานบาท

2. เรองของพนทเมองทมลกษณะพเศษ (การแกปญหาในเขตเศรษฐกจพเศษตาก) 2.1 ยทธศาสตรการพฒนาพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษ เทศบาลนครแมสอดวสยทศน “ เมองศนยกลางการคา พฒนาบรการ มงประสานความรวมมอเมองพเมองนอง นครแมสอด - เมย

วด(Sister City) เพอการพฒนาแบบยงยนในดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง และการปกครองเพอน าไปส มนคง มงคง ประชาชนมความสข”

คานยม M = Mutual Interest การค านงถงผลประโยชนรวมกนระหวางสวนราชการและภาค

สวนตาง ๆ A = Accountability การท างานทใหความส าคญตอความรบผดรบชอบตอประชาชน E = Economic Border การท างานโดยใชแนวคดเศรษฐกจชายแดนเปนตวตง

154

S = Service-Minded การท างานโดยมจตใจทมงเนนการความเปนเลศดานการใหบรการประชาชน

O = Operational Orientation การท างานทมงเนนการปฏบตใหบรรลผล T = Territorial Specificity การท างานโดยมงเนนความจ าเพาะของพนท

ประเดนยทธศาสตร 1. พฒนาระบบการคาการลงทนทครบวงจร 2. พฒนาระบบโครงสรางพนฐานทเหมาะสมตอการคาการลงทน การขนถายสนคาทสะดวกรวดเร ว

การพฒนาระบบ/รปแบบการใหบรการแบบจดเดยวเบดเสรจ (One Stop Service) 3. พฒนาระบบโครงสรางพนฐานดานสาธารณปโภค สาธารณสข การศกษา สงแวดลอม และสงเสรม

การทองเทยวโดยพฒนาแมสอดเปนศนยกลางการทองเทยวทส าคญของภมภาค 4. พฒนาระบบการบรหารจดการแรงงานตางดาวในพนท 5. พฒนานครแมสอดสการเปน Smart City

เปาประสงค 1. เพมศกยภาพ “นครแมสอด” ไปสการเปนเมองศนยกลางการคา การลงทน การทองเทยวในระดบ

ภมภาค 2. “นครแมสอด” สามารถพฒนารปแบบการจดบรการสาธารณะทมประสทธภาพ เหมาะสม และ

เพยงพอส าหรบประชาชนทกคน 3. “นครแมสอด-เมยวด” เมองพนองแหงการพฒนาทยงยน

พนธกจ 1. ด าเนนการจดท าแผนการด าเนนงาน แผนพฒนา “นครแมสอด” เพอใหเกดการพฒนา

ความสามารถบคลากรในการปฏบตหนาทตามโครงสรางการบรหารงานทจะเกดขนของ “นครแมสอด” 2. สรางกลไกการบรหารทเปดพนทใหกบสวนราชการ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม ไดมสวนใน

การตดสนใจเชงนโยบายตอการท างานของนครแมสอด 3. ปรบปรงและพฒนา ระเบยบกฎเกณฑ และขอก าหนดตาง ๆ ทเกยวของกบอ านาจหนาทในการ

ปฏบตงานของนครแมสอดใหเอออ านวยตอการบรหารจดการในพนทอยางมเอกภาพ 4. พฒนาศกยภาพและทกษะของบคลากรทมความรความสามารถเพยงพอในการใหบรการและ

สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ 5. จดระบบการใหบรการสาธารณะทสามารถตอบสนองตอการเปลยนทจะเกดขนในพนท 6. จดตงศนยบรการแบบเบดเสรจดานการคา การลงทน เพอเปนการลดขนตอนการใหบรการ และ

เปนแหลงบรการใหขอมล การตดตอประสานงาน และอ านวยความสะดวกดานตาง ๆ ทเกยวของ 7. พฒนาระบบงบประมาณใหมประสทธภาพ เพมศกยภาพดานการคลง มกระบวนการตดตามและ

ประเมนผล สามารถตรวจสอบได และมวนยทางการคลง 8. จดท าระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารมาใชในการบรหารจดการเมองในลกษณะของ

Smart City กลยทธ

1. การประสานแผนรวมกนระหวางทงหนวยงานในพนท และสวนราชการในเมองเมยวด 2. สรางความเขาใจของบทบาท อ านาจหนาท ระบบบรหารงานของนครแมสอดแกบคลากร และ

ประชาชน

155

3. พฒนาสมรรถนะของบคลากรใหมความรความสามารถ สอดคลองกบบทบาทภารกจทไดรบมอบหมาย

4. สรางภาคเครอขายในการปฏบตงานรวมกนระหวางภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม 5. พฒนาระบบการบรหารจดการทางดานงบประมาณ การเงน การคลง ใหมขดความสามารถรองรบ

กบภารกจทเพมขนของนครแมสอด 6. เพมสวสดการและสรางหลกประกนในการท างาน รวมถงความกาวหนาในหนาท เพอเปนการ

สรางขวญก าลงใจใหกบบคลากร 7. การเตรยมความพรอมในการพฒนาโครงสรางพนฐาน สาธารณปโภค สาธารณปการ และการผง

เมอง เพอรองรบการขยายตวของเมองสศนยกลางการคาชายแดน 8. เผยแพร และประชาสมพนธขอมลขาวสารทเปนประโยชนแกประชาชนและหนวยงานตางๆ ท

เกยวของ 9. ดแล ก ากบตดตามการด าเนนงานตาง ๆ ใหเปนอยางมประสทธภาพ 10. พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศใหทนสมย พรอมทงรวบรวม และจดท าฐานขอมลทเชอมโยง

กบขอมลของหนวยงานตาง ๆ ในพนท 11. ศกษากฎ ระเบยบตาง ๆ ทเกยวของกบอ านาจหนาทของนครแมสอด พรอมทงเสนอแนะแนว

ทางแกไข ปรบปรง ขอกฎหมายอน ๆ เพอเปนการเอออ านวยเจาหนาทนครแมสอดในการปฏบตหนาท 12. นครแมสอดเปนเจาภาพหลกในการออกแบบระบบ และการใหบรการสาธารณะ การปฏรปการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษ : ศกษา

เฉพาะเทศบาลนครแมสอดตามขอเสนอของคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการปกครองทองถน สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ สบเนองจากการพจารณาผลกระทบจากการมเขตเศรษฐกจพเศษอนเปนนโยบายของรฐบาลตอบทบาทและอ านาจหนาทของเทศบาลนครแมสอดในขณะนยงไมมความชดเจน อนเนองมาจากการบรหารจดการเขตเศรษฐกจพเศษภาครฐ ยงอยในระหวางการรางกฎหมายใหมองคกรในการบรหารจดการพนทเขตเศรษฐกจพเศษ ซงหากกฎหมายดงกลาวมผลบงคบใชแลวจะตองพจารณาตอไปวาหนวยงานใดจะมภารกจจดบรการสาธารณะและควบคมดแลพนทในเรองใด หลงจากนน จงจะพจารณาในสวนอ านาจหนาทของเทศบาลนครแมสอดวายงมขดความสามารถในการด าเนนงานภายใตกฎหมายในรป แบบเทศบาลนครไดอยางมประสทธภาพหรอไม เพยงใด และจ าเปนจะตองปรบปรงโครงสราง อ านาจหนาท หรอแกไขกฎหมายเปนการเฉพาะ โดยจดตงเปนองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษหรอไม ดงนน การจะแกไขปรบปรงกฎหมายใหเทศบาลนครแมสอดเปนองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษเพอรองรบเขตเศรษฐกจพเศษในขณะน จงเหนควรรอการด าเนนการไวกอน จนกวาจะมกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษ และไดศกษาผลกระทบอกครงหนง อยางไรกตาม ถงแมกฎหมายเขตเศรษฐกจพเศษจะยงไมมผลบงคบใช แตขอเทจจรงพนทในเขตเทศบาลนครแมสอดมลกษณะพนทพเศษโดยสภาพทเปนอยในขณะน กลาวคอ เปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ และกอนหนานกเปนเขตสงเสรมการลงทนการคาชายแดน การมแรงงานตางดาวเขามาท างานเปนจ านวนมาก การเปนเมองทองเทยวทมจดสนใจหลายดานและการทเทศบาลนครแมสอดตองเปนศนยกลางในการแกไขปญหาในภาพรวม เกยวกบการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษ รวมทงการเปนพนทรองรบความเจรญทเกดจากการพฒนาเขตเศรษฐกจพเศษในอนาคต ดงนน เพอเปนการลดผลกระทบตอการบรหารงานของเทศบาลนครแมสอด ทเกดขนในขณะน จงเหนควรก าหนดแนวทางการบรหารงานของเทศบาลนครแมสอด ซงเปนองคกรปกครองสวนทองถนในพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษ เพอปรบปรงประสทธภาพการบรหารงานของนครแมสอด ใหสามารถแกไขปญหาและพฒนาพนทภายใตกฎหมายทบงคบใชอยในปจจบน ดงน

156

1. รฐควรใหการสนบสนนโครงการส าคญทแกไขปญหาผลกระทบจากการเปนเมองทมลกษณะพเศษและอยในอ านาจหนาทของเทศบาลนครแมสอด แตเปนโครงการทเกนขดความสามารถของเทศบาลนครแมสอดโดยสนบสนนงบประมาณเปนเงนอดหนนเฉพาะกจเปนกรณพเศษ ส าหรบในทางปฏบตอาจพจารณาโครงการดงกลาวรวมกบสวนราชการอนทมโครงการในเขตเศรษฐกจพเศษ เพอปองกนการซ าซอนและบรณาการโครงการทเกยวของ โดยใหส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และส านกงบประมาณเปนหนวยงานพจารณาโครงการ

2. รฐควรจดสรรเงนอดหนนทวไปเปนเงนกอนจ านวนหนง โดยมวตถประสงคใหน าไปใชในกจการทเกดผลกระทบจากเมองลกษณะพเศษดานตางๆ ในลกษณะเดยวกบทปจจบนไดจดสรรเปนเงนอดหนนทวไปใหกบองคกรปกครองสวนทองถนเฉพาะใน 5 จงหวดชายแดนภาคใต เพอใหน างบประมาณไปใชในการพฒนาและปองกนรกษาความสงบเรยบรอย อนเกดจากสถานการณความไมสงบ ถาเปนกรณนกอาจน าไปจดสรรใหกบองคกรปกครองสวนทองถนทอยในพนทลกษณะพเศษอนดวย

3. องคการบรหารสวนจงหวดตากควรอดหนนงบประมาณจากเงนรายไดทจดเกบในเขตเทศบาลนครแมสอดกลบคนไปใหเทศบาลนครแมสอด ในลกษณะการอดหนนโครงการทแกไขปญหาผลกระทบซงมระเบยบรองรบการด าเนนการดงกลาวอยในขณะน

4. ในเรองการจดโครงสราง กรอบอตราก าลง และการบรหารงานบคคลของสวนราชการในสงกดส านกงานเทศบาลนครแมสอด โดยหลกการตามกฎหมายทมอย เทศบาลอาจจดโครงสราง และกรอบอตราก าลงทตางไปจากทคณะกรรมการกลางพนกงานเทศบาลก าหนดไดอยแลว ดงนน หากเทศบาลนครมรายไดเพยงพอ และจ านวนอตราก าลงไมเกนกวาจ านวนตามทกฎหมายก าหนด กสามารถปรบสวนราชการและก าหนดสายงานในกรอบอตราก าลงใหสอดคลองกบภารกจของเทศบาลทมความหลากหลายและมปรมาณทเพมมากขนได

5. เรองการแกไขปญหาทเกดขนในสวนทเกนก าลงขดความสามารถของเทศบาลนครแมสอดเหนควรใหจงหวดตากตงคณะกรรมการยทธศาสตรแกไขปญหาเมองแมสอดและทองถนโดยรอบเพอใหสวนราชการทเกยวของเขารวมบรณาการแกไขปญหาใหเกดเอกภาพในการบรหารงาน

ประเดนเรงดวนทขอรบการสนบสนนการปฏรปการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษ : ศกษาเฉพาะเทศบาลนครแมสอด

คณะกรรมการประสานงานระหวางสภานตบญญตแหงชาต และสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ (วป 2 ฝาย) ไดสงเรองการจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษนครแมสอด ใหแกคณะกรรมาธการการปกครองทองถน สภานตบญญตแหงชาตพจารณาใหความเหน ซงคณะกรรมาธการพจารณาแลวเหนชอบดวยกบผลการพจารณาของคณะอนกรรมาธการดานการมสวนรวมและการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ โดยเหนควรก าหนดระยะเวลาในการปรบปรงเทศบาลนครแมสอดเพอเปนศนยกลางของเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษในระยะแรกใหชดเจน และเพอเตรยมความพรอมในการเปนองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษในโอกาสตอไป ซงโครงการทขอรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาลในลกษณะเปนการอดหนนเฉพาะกจขอใหเสนอเรองผานกระทรวงมหาดไทยเพอขอรบการกลนกรองจากส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ใหสอดรบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 นน ประกอบกบมมตทประชมของคณะกรรมการประสานงาน 3 ฝาย (คณะรฐมนตร สภานตบญญต และสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ) ครงท 35/2559 เมอวนพธท 2 พฤศจกายน 2559 ณ หองประชม 301 ชน 3 ตกบญชาการ 1 ท าเนยบรฐบาล ไดพจารณารายงานของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการปกครองทองถน เรอง “การปฏรปการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษ : ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลนครแมสอด”..เพอแกปญหาผลกระทบจากการเปนเมองทมลกษณะพเศษและอยในอ านาจหนาทของเทศบาลนครแมสอด แตเปนโครงการทเกนขดความสามารถของเทศบาลนครแมสอด โดยสนบสนน

157

งบประมาณเปนเงนอดหนนเฉพาะกจเปนตนซงทประชมไดพจารณาแลวมมตใหกระท รวงมหาดไทย คณะกรรมการการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตพจารณาด าเนนการในสวนทเกยวของ พรอมรายงานตอคณะกรรมการประสานงาน 3 ฝาย ทราบ ทก 3 เดอนนน

เทศบาลนครแมสอด ในฐานะตวแทนขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทภาคราชการ ภาคเอกชน และประชาชนในพนท จงขอรบการสนบสนนการพฒนาพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษเทศบาลนครแมสอด เพอเสนอเรองผานกระทรวงมหาดไทยเพอขอรบการกลนกรองจากส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ใหสอดรบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12งตอไปน

2.4 ขอรบการสนบสนนและผลกดนรางแผนยทธศาสตรการพฒนาพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษ เทศบาลนครแมสอด พรอมแผนงานโครงการ เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาล โดยเสนอเรองผานไปยงกระทรวงมหาดไทย และหนวยงานอนทเกยวของตอไปดวย

ตามทคณะกรรมการประสานงานระหวางสภานตบญญตแหงชาต และสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ (วป 2 ฝาย) ไดสงเรองการจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษนครแมสอด ใหแกคณะกรรมาธการการปกครองทองถน สภานตบญญตแหงชาตพจารณาใหความเหน ซงคณะกรรมาธการพจารณาแลวเหนชอบดวยกบผลการพจารณาของคณะอนกรรมาธการดานการมสวนรวมและการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ โดยเหนควรก าหนดระยะเวลาในการปรบปรงเทศบาลนครแมสอดเพอเปนศนยกลางของเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษในระยะแรกใหชดเจน และเพอเตรยมความพรอมในการเปนองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษในโอกาสตอไป ซงโครงการทขอรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาลในลกษณะเปนการอดหนนเฉพาะกจขอใหเสนอเรองผานกระทรวงมหาดไทยเพอขอรบการกลนกรองจากส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ใหสอดรบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 นน

ประกอบกบมมตทประชมของคณะกรรมการประสานงาน 3 ฝาย (คณะรฐมนตร สภานตบญญตและสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ) ครงท 35/2559 เมอวนพธท 2 พฤศจกายน 2559 ณ หองประชม 301 ชน3 ตกบญชาการ 1 ท าเนยบรฐบาล ไดพจารณารายงานของสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศดานการปกครองทองถน เรอง “การปฏรปการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษ : ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลนครแมสอด” เพอแกปญหาผลกระทบจากการเปนเมองทมลกษณะพเศษและอยในอ านาจหนาทของเทศบาลนครแมสอด แตเปนโครงการทเกนขดความสามารถของเทศบาลนครแมสอด โดยสนบสนนงบประมาณเปนเงนอดหนนเฉพาะกจ เปนตน ซงทประชมไดพจารณาแลวมมตใหกระทรวงมหาดไทย คณะกรรมการการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตพจารณาด าเนนการในสวนทเกยวของ พรอมรายงานตอคณะกรรมการประสานงาน 3 ฝาย ทราบ ทก 3 เดอน

อยางไรกตาม ถงแมกฎหมายเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษจะยงไมมผลบงคบใช แตขอเทจจรงพนทในเขตเทศบาลนครแมสอดมลกษณะพนทพเศษโดยสภาพทเปนอยในขณะน กลาวคอเปนเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ และกอนหนานกเปนเขตสงเสรมการลงทนการคาชายแดน การมแรงงานเขามาท างานเปนจ านวนมาก การเปนเมองทองเทยวทมจดสนใจหลายดาน และการทเทศบาลนครแมสอดตองเปนศนยกลางในการแกไขปญหาในภาพรวมเกยวกบการพฒนาเศรษฐกจพเศษ รวมทงการเปนพนทรองรบการพฒนาความเจรญของเมองอยางรวดเรวแบบกาวกระโดดอกดวย

158

ขอเสนอ : เพอใหเทศบาลนครแมสอดซงเปนองคกรปกครองสวนทองถนในพนทหรอเม องทมลกษณะพเศษสามารถแกปญหาและตอบสนองความตองการของประชาชนในพนทไดอยางพอเพยง สรางความเชอมนใหแกนกลงทนและนกทองเทยวทเขามาลงทนในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ เชอมโยงความสมพนธบานพเมองนอง Sister City (แมสอด-เมยวด) ตามนโยบายของรฐบาล และเชอมโยงยทธศาสตรในการพฒนาของกลมจงหวดภาคเหนอตอนลางของจงหวดตากและอ าเภอแมสอดดงนนจงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหการสนบสนนและผลกดนรางแผนยทธศาสตรการพฒนาพนทหรอเมองทมลกษณะพเศษเทศบาลนครแมสอด พรอมแผนงานโครงการ ขอรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาลโดยเสนอเรองผานไปยงกระทรวงมหาดไทยและหนวยงานอนทเกยวของตอไปดวย

2.5 ความยงยาก ปญหา อปสรรคในการท างาน 1. ปญหาดานแรงงานตางดาวในพนทเทศบาลนครแมสอดมแรงงานตางดาวทงทมาประกอบ

อาชพ เคลอนยาย และตงถนฐานในปรมาณทเพมสงขนซงมอตราสงกวาประชากรทถอสญชาตไทย 2. ปญหาเรองสงอ านวยความสะดวกดานระบบสาธารณปโภคขนพนฐานเพอรองรบเขต

พฒนาเศรษฐกจพเศษตากมปรมาณทไมเพยงพอตอการบรโภคอปโภคของประชากรในเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตากเชน ถนน ไฟฟา ประปา เปนตน

3. ปญหาระบบประปาและเรองการทงขยะของชาวพมาทรมแมน าเมยประเดนปญหาคอ พนทตนแมน าเมย เรมตงแตอ าเภอพบพระ จงหวดตาก เกษตรกรจ านวนมากไดเปดหนาดนท าการเกษตรในชวงฤดฝน ซงพนทดนบรเวณนนเปนดนแดง ดนฝนรวนสแดงเมอเปดหนาดนมากๆท าใหดนแดงไหลลงสตนแมน าเมย กลายเปนสแดงทงล าน า

4. การทงขยะและสงปฏกลรมแมน าเมย ลงสแมน าเมยของชาวพมามชาวพมาน าขยะและสงปฏกลจ านวนมากมากองไวรมแมน าเมย บรเวณทาเรอขนสงสนคาทา 8บานทาอาจ หมท 3ต าบลทาสายลวด อ าเภอแมสอด จงหวดตาก และขยะไดเรมไหลลงสแมน าเมย

5. คลนกชมชนอบอนเทศบาลนครแมสอด เปนการใหบรการทชวยแกปญหาการรอควรบบรการจากโรงพยาบาลแมสอดแกประชาชนในชมชนใหสามารถเขาถงบรการดานสาธารณสขไดอยางทนทวงท เรมเปดด าเนนการมาตงแตป 2552 เปนตนมา มผมารบบรการเพมมากขน

6. เทศบาลนครแมสอดมงบประมาณไมเพยงพอทจะใชในการจดบรการสาธารณะทเพมขนจากการจดตงเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษเนองจากเทศบาลนครแมสอดมพนทอยใจกลางเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษตาก

7. ดานการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน และการรกษาความมนคงงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยของเทศบาลนครแมสอดมจ านวนบคลากรและอปกรณเครองมอไมเพยงพอตอปรมาณงานทเพมมากขนทงในปจจบนทมการขออนญาตกอสรางอาคารสงในพนทจ านวนมาก 3. ประโยชนทจะไดรบ

3.1 ภาคประชาชน (1) การจดเกบภาษรายได ภาษศลกากร ภาษแรงงาน ภาษรถและพาหนะ ฯลฯ เมอเกบภาษ

ดงกลาวได จะน ามาพฒนาทองถนพเศษโดยการบรหารจดการตวเอง (2) ไดรบการพฒนาระบบสาธารณปโภคทมคณภาพมากขน ถนนหนทาง ไฟฟา ประปา การ

ปองกนภยตางๆ จะเกดขนอยางรวดเรวฉบไว มงบประมาณทพฒนาและปรบปรงระบบสาธารณปโภคของตวเองแบบทวทกพนท

159

(3) ประชาชนจะไดรบการดแลดานสาธารณสขและการพยาบาล อยางมคณภาพ และไดรบการพฒนาดานการแพทยททนสมย ทนตอการรกษาโรคตาง ๆ และจะมโรงพยาบาลเพมขน มแพทยและพยาบาลและเจาหนาทฝายตางๆมาเสรมการท างานดแลประชาชนจากงบประมาณทเกนพอรวมทงจดสรางโรงพยาบาลชมชนของคนทองถนเองและการยกระดบคลนกชมชนเปนโรงพยาบาลชมชน

(4).ดานการศกษาของบตรหลาน จะเพมทวขน ท งทางดานบคลากรทางการศกษา สถานศกษาทเพมขน รวมไปถงในระดบมหาวทยาลยไดมการเตรยมการรองรบไวระดบหนงแลว เชน โครงการอทยานการเรยนรวทยาศาสตรและสงแวดลอมทปงกรรศมโชต โรงเรยนเทศบาล 5 (แผนกมธยม) การจดตงโพธวชชาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒตาก สถานทตงอ าเภอแมสอดซง อยระหวางด าเนนการและโครงการจดตงมหาวทยาลยนานาชาต โดยมการเรยนฟรอยางมคณภาพ ยกระดบและเพมขดความสามารถทางการศกษา

(5) การกฬา มการพฒนาและยกระดบการแขงขนจากทองถนพเศษไปส ระดบเขต ระดบภาค ระดบประเทศ จนถงระดบนานาชาต ซงปจจบนผบรหารเทศบาลเมองแมสอด ขอรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาลกอสรางสนามกฬามาตรฐาน ฟตบอล เซปกตะกรอ บาสเกตบอล วอลเลยบอล ฯลฯ รวมทงลวงยางตาตม สระวายน า ไฟฟาสนาม ท าใหเกดการพฒนาทกษะและเทคนคของการกฬาเพมมากขน

(6) ดานสงแวดลอม มการสรางระบบปองกนน าทวม ระบบก าจดขยะ สงปฏกล ระบบบ าบดน าเสยน าเนาทแกไขแบบเบดเสรจ มการปรบปรงภมทศนและทศนยภาพบานเรอนของประชาชนใหสวยงาม มการปลกตนไมรอบเมอง เพอรกษาสงแวดลอม

(7) ทองถนพเศษจะมการลงทนของภาคธรกจและการทองเทยว สงผลประโยชนโดยตรงถงประชาชนในพนท เกดการจางงาน กระจายรายได มงานท า บตรหลานทจบการศกษามงานรองรบทกสาขาอาชพ

(8) ประชาชนไดรบการพฒนาคณภาพชวต มชวตทเปนสข เรยกวา อยด กนด มสขภาพอนามยดมการรกษาพยาบาลทดทนสมย มรายไดจากการประกอบอาชพเพมขน มงานท า มอาชพ

โดยผบรหารทองถนรปแบบพเศษ จะท างานแบบคดรวมกนกบประชาชนในทองถน และน าไปสการปฏบตทงระบบทรวดเรวและมงบประมาณพอเพยงในการบรหารจดการ ท างานดแลประชาชนไดทวถง และกระจายการบรหารงานทวไปทกพนทแบบถงหนาประตบาน

3.2 ภาคเอกชนไดรบ การปกครองแบบรปแบบพเศษ ท าใหเศรษฐกจเตบโต มการเขามาลงทนของภาคธรกจ ท าให

ภาคเอกชนมความมนใจ นกธรกจและนกลงทนจะหนมาใหความสนใจกบเศรษฐกจเมองใหมท “นครแมสอด” เกดการจางงานกระจายรายไดสชมชน การด าเนนธรกจทตอเนองและเช อมโยงระหวางกลมนกธรกจ เอกชน ลกจางสประชาชนในชมชน การพฒนาทตามมาหลายดานทงเศรษฐกจ การคา คณภาพชวต การสรางงานและพฒนารายได รวมไปถงความมนใจของนกลงทน นกธรกจ ภาคเอกชนตางๆโดยคาดวาจะเกดการลงทนเพมขนใน “นครแมสอด” ท าใหมการพฒนาพนท พฒนาคน พฒนางาน พฒนาเศรษฐกจ รวมทงการพฒนาการคาและความสมพนธกบประเทศเพอนบาน (พมา)การเปน “นครแมสอด” ในทางการพฒนาแลวกมฐานะไมตางอะไรกบจงหวดเมยวด ของพมา “นครแมสอด” คอนครศนยกลางการคา เสนทางประตการคา ศนยกลางภมภาคอาเซยนทส าคญจดหนง บนระเบยงเศรษฐกจ อสเวตสอโคโนมค คอรดอร เปนเหตผลทจะสรางความเจรญเตบโตใหกบ “นครแมสอด” ทงระบบและเชอมนวาภายใน 1-2 ปน “นครแมสอด” จะเกดการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว เปนนครลกษณะพเศษชายแดน ทจะสรางมลคาทางเศรษฐกจใหกบประเทศไทยอยางมหาศาล

160

3.3 ประเทศชาตไดรบ (1) เพมมลคาการคาชายแดน การทองเทยว เนองจากนกธรกจทงชาวไทยและชาวตางชาต

และนกลงทนมความมนใจ ทตองการเขามาลงทนท าธรกจในทองถนพเศษ เพราะค าวาทองถนพเศษ ยอมมความพเศษในการพฒนาและการด าเนนกจกรรมทมความเปนพเศษในตวเองอยแลว

(2) กอใหเกดรายไดทงในภาพการลงทนและภาคของประชาชนในทองถนพเศษ มการกระจายรายไดและเงนไปสประชาชนในทองถนพเศษ ทกพนท เกดรายไดในการเกบภาษอากร มาพฒนาทองถนและประเทศชาตเพมทวคณขนอกเทาตว

(3) ประเทศไดรบการพฒนาท เปนการตอเน องจากทองถนพ เศษ ดานเทคโนโลย สาธารณปโภค การคา การลงทน ทจะขยายฐานทางเศรษฐกจ เปนการพฒนาทควบคกบรฐบาล

(4) มขดความสามารถในการแขงขนดานเศรษฐกจ ดานอตสาหกรรม ดานการทองเทยว สมาตรฐานสากล

(5) สามารถแกไขปญหาการคาขายชายแดน การทองเท ยว ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประชากรแฝง การหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมาย และสนคาหนภาษ

(6) สนองตอบการปรบโครงสรางเศรษฐกจไทย 3.4 สนองงานโครงการตามแนวพระราชด ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (1) โครงการรกษปารกษน าและฟนฟระบบนเวศปาไมในพนททรงงาน (2) โครงการจดตงมหาวทยาลยนานาชาตแมสอด (3) องคกรปกครองทองถนรปแบบพเศษ “นครแมสอด”

เอกสารอางอง วกพเดย สารานกรมเสร . (2559). เขตเศรษฐกจพเศษตาก สบคนเมอ 5 กรกฎาคม 2560 จาก

http://www.taksez.com/th/page/planing.html. ประกาศกระทรวงมหาดไทย. (2553). การเปลยนแปลงฐานะเทศบาลเมองแมสอด อ าเภอแมสอด จงหวดแมสอด

เปนเทศบาลนครแมสอด. ราชกจจานเบกษา หนา 7 เลม 127 ตอนพเศษ 506 21 เมษายน 2553 เสนทางเศรษฐกจแนวตะวนตก ตะวนอก East-West Economic Corridor:EWEC (2555,พฤษภาคม 4 สบคน เมอ

20 มกราคม 2561 จากhttp://www.oknation.nationtv/ blog/twilightidea/20122/05/04/entry-1 AEC in Focus. (2556). สบคน เมอ 20 มกราคม 2651 จาก http://www.exim.go.th/doc/news

Center/41901.pdf.

161

การกาวเขาสสงคมผสงอายของไทยทสงผลตอคานยมทางการศกษาในระดบอดมศกษา Stepping into the Thai Elderly Society that affects the values of higher education ผวจย ผชวยศาสตราจารย ดร.จรสพงศ คลงกรณ บทคดยอ

ในขณะทสงคม โลกก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย ซงแตละประเทศจะเขาสสงคมผสงอายแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมของแตละประเทศ เชน ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การพฒนาทางดานการแพทย การโภชนาอาหารส าหรบประเทศไทย ส านกงานสถตแหงชาต สรปวาไทยก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย ตงแตป 2005โดยมประชากรผสงอาย รอยละ10.4 ของประชากรทงประเทศและคาดวาจะเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณ ในชวงป 2024-2025 อกไมกสบปขางหนา สงคมไทยจะกาวเขาสสงคมผสงอายอยางเตมขน สวนทางกบอตราการเกดทมแนวโนมลดลง เนองจากผหญงยคใหมเปนเวรกกงวแมนมากขน สนใจเรองการท างานมากกวาคดจะมครอบครว นกเปนสาเหตหนงทท าใหโครงสรางประชากรไทยก าลงคอย ๆ เปลยนแปลง คานยมทวาเรยนจบสายสามญคอความภาคภมใจ ไดใบปรญญาไดเปนเจาคนนายคน อาจจะตองคดใหม เพราะในปจจบน ความตองการ การศกษาในสายอาชพก าลงมาแรง จากตวเลขบณฑตลนงาน เพราะขาดทกษะเฉพาะทาง เรยนจบมาไมตรงคณสมบต ทภาคธรกจตองการ ประกอบกบความขาดแคลนของตลาดแรงงานฝมอทมความเชยวชาญสง

ค าส าคญ : สงคม , คานยม , อดมศกษา Abstract

While in society The world is entering the elderly society. Each country entering the elderly society varies according to the environment of each country, such as economic growth. Medical Development Nutrition for Thailand National Statistical Office Thailand is approaching the elderly society since 2005, with 10.4 percent of the population, and is expected to enter the elderly society in 2024-2025 in the next few decades. Thai society will step into the elderly society fully. The trend is declining. Because modern women are more workmanship. Do not worry about the family. This is one of the reasons why Thai population structure is gradually changing. I have a degree as a boss. May have to rethink At present, the demand for education in the industry is strong. The number of graduates. Because of lack of specialized skills. I do not qualify. The business sector needs. The lack of skilled labor market. Keywords : society, values, higher education

162

บทน า องคการสหประชาชาต (United Nations:UN)ไดใหนยาม ผสงอาย (Older person) หมายถง ประชากร ทงเพศชายและหญงทมอายมากกวา 60ปขนไปและไดแบงระดบการเขาสสงคมผสงอาย เปน 3 ระดบ ไดแก 1. ระดบการกาวเขาสสงคมผสงอาย (Aging society) หมายถง สงคมหรอประเทศทมประชากรอาย 60 ปขนไปมากกวารอยละ 10 ของประชากรทงประเทศหรอมประชากรอายตงแต 65 ปมากกวารอยละ7ของประชากรทงประเทศ แสดงวาประเทศนนก าลงเขาสสงคมผสงอาย 2. ระดบสงคมผสงอายโดยสมบรณ (Aged society) หมายถงสงคมหรอประเทศทมประชากรอาย60ปขนไป มากกวารอยละ20 ของประชากรทงประเทศหรอมประชากรอายตงแต 65 ป มากกวารอยละ14 ของประชากรทงประเทศ แสดงวาประเทศนนเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณ 3. ระดบสงคมผสงอายอยางเตมท (Super-aged society) หมายถงสงคมหรอประเทศทมประชากรอาย 65 ปขนไปมากกวา รอยละ20 ของประชากรทงประเทศ แสดงวาประเทศนนเขาสสงคมผสงอายอยางเตมท ทงนองคการสหประชาชาต คาดการณวา ในชวงป 2001-2100 เปนศตวรรษแหงผสงอาย โลกก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย ซงแตละประเทศจะเขาสสงคมผสงอายแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมของแตละประเทศ เชน ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การพฒนาทางดานการแพทย การโภชนาอาหารส าหรบประเทศไทย ส านกงานสถตแหงชาต สรปวาไทยก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย ตงแตป 2005โดยมประชากรผสงอาย รอยละ10.4 ของประชากรทงประเทศและคาดวาจะเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณ ในชวงป 2024-2025 อกไมกสบปขางหนา สงคมไทยจะกาวเขาสสงคมผสงอายอยางเตมขน สวนทางกบอตราการเกดทมแนวโนมลดลง เนองจากผหญงยคใหมเปนเวรกกงวแมนมากขน สนใจเรองการท างานมากกวาคดจะมครอบครว สาวโสดกเลยครองเมองกนเพยบ นกเปนสาเหตหนงทท าใหโครงสรางประชากรไทยก าลงคอย ๆ เปลยนแปลงไป และดเหมอนวา ในอนาคตเราอาจจะเผชญกบสภาวะทขาดแคลนแรงงานกเปนได ในสมยกอนเดกจบใหม หรอคนท างานหลายคนอาจจะไดยนถงเรองทวาบางองคกรมนโยบายในกา รคดสรรบคคลโดยการเลอกสถาบนการศกษา หรอคดเฉพาะเดกเกรดด เดกเกยรตนยมเทานน ซงจะจรงตามทเปนกระแสอยหรอหรอไม คงไมส าคญเทาความจรงในปจจบน ทองคกรตาง ๆ มากมาย อาแขนรบเดกจบใหมจากหลากหลายสถาบน ปจจบนชอเสยงของสถาบนการศกษาทส าเรจการศกษามานนอาจจะมสวนบางในการรบบคคลนนเขาท างาน แตสงเหลานนกไมไดการนตวาบคคลนนจะสามารถท าไดอยางเตมประสทธภาพ หรอท างานไดตอบโจทยองคกรอยางทตงเปาหมายไว แลวอะไรคอปจจยท HR มองหาจากเดกจบใหม

จากผลส ารวจของ jobsDB เรองสงท HR มองหาจากเดกจบใหม และใหความส าคญในการสมภาษณงานนนประกอบดวย 3 ปจจยหลก ๆ กคอ

1. มประสบการณในการฝกงาน 75% การฝกงานเปรยบเสมอนการไดท างานในบรรยากาศจรง งานทนกศกษาฝกงานไดท าสามารถถกพจารณาน าไปใชในชวตการท างานจรง ๆ ได หากเปนผลงานทสรางสรรค และตอบโจทยความตองการขององคกร การทเดกจบใหมไดมประสบการณการฝกงาน จงเปนผทมราศดกวาเดกจบใหมคนทไมมประสบการณฝกงานแมจะอยในมหาวทยาลยทเปนทยอมรบในวงกวาง

2. มประสบการณการท างานนอกเวลา 49% การท างานนอกเวลานอกจากจะแสดงถงประสบการณการท างานทจรงจงแลว ยงสามารถบงบอกถงทกษะการแบงเวลาไดอยางดเยยม บรหารเวลาทงเรองงาน และเรองเรยนไดอยางลงตว ซงเรองน ไมเกยวกบชอเสยงของสถาบนอกเชนเดยวกน

3. เคยท ากจกรรมนอกหลกสตร 41% การท ากจกรรมนอกหลกสตร แสดงถงความใฝร ความกระตอรอรนทจะหาประสบการณนอกต ารา ซงเปนคณสมบตทนายจาง หรอผประกอบการทกคนตองการ เพราะคนจ าพวกนจะสรางสรรคผลงานทด เกนทตงเกณฑไว

163

สงทองคกรตองการกคอ บคคลากรทมความสามารถ และทศนคตทด เขามาท างานรวมกนในองคกรไดอยางปกตสข สถาบนการศกษาอาจเปนใบเบกทางทบอกใหผประกอบการทราบถงทมาของวฒการศกษาของเรา ซงโลกแหงการท างานนอกรวมหาวทยาลยนน อาจไมไดมองทส ทสถาบนการศกษาเปนหลก แตหากเปนฝมอการท างาน และการเขากบสงคมการท างานมากกวาการให ค านยาม สงคมผสงอาย

องคการสหประชาชาต (United Nations:UN)ไดใหนยาม ผสงอาย (Older person) หมายถงประชากรทงเพศชายและหญงทมอายมากกวา 60ปขนไปและไดแบงระดบการเขาสสงคมผสงอาย เปน 3 ระดบ ไดแก

1. ระดบการกาวเขาสสงคมผสงอาย (Aging society) หมายถง สงคมหรอประเทศทมประชากรอาย 60 ปขนไปมากกวารอยละ 10 ของประชากรทงประเทศหรอมประชากรอายตงแต 65 ปมากกวารอยละ7ของประชากรทงประเทศ แสดงวาประเทศนนก าลงเขาสสงคมผสงอาย

2. ระดบสงคมผสงอายโดยสมบรณ (Aged society) หมายถงสงคมหรอประเทศทมประชากรอาย60ปขนไป มากกวารอยละ20 ของประชากรทงประเทศหรอมประชากรอายตงแต 65 ป มากกวารอยละ14 ของประชากรทงประเทศ แสดงวาประเทศนนเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณ

3. ระดบสงคมผสงอายอยางเตมท (Super-aged society) หมายถงสงคมหรอประเทศทมประชากรอาย 65 ปขนไปมากกวา รอยละ20 ของประชากรทงประเทศ แสดงวาประเทศนนเขาสสงคมผสงอายอยางเตมท

ทงนองคการสหประชาชาต คาดการณวา ในชวงป 2001-2100 เปนศตวรรษแหงผสงอาย โลกก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย ซงแตละประเทศจะเขาสสงคมผสงอายแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมของแตละประเทศ เชน ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การพฒนาทางดานการแพทย การโภชนาอาหาร

ส าหรบประเทศไทย ส านกงานสถตแหงชาต สรปวาไทยก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย ตงแตป 2005โดยมประชากรผสงอาย รอยละ10.4 ของประชากรทงประเทศและคาดวาจะเขาสสงคมผสงอายโดยสมบรณ ในชวงป 2024-2025 จรง ๆ แลว โครงสรางของสงคมกบการเปลยนแปลง

โครงสรางของสงคมมการเปลยนแปลงมาตลอดทกยคทกสมยอยแลว ขนอยกบสถานการณทางการเมอง สงคม เศรษฐกจในชวงนนทเปนแรงผลกดนใหเกดการเปลยนแปลง และคนในแตละยค แตละสมยกจะมพฤตกรรม ความคด ทศนคต ไลฟสไตล ความรความสามารถ คานยม การบรหารจดการทแตกตางกนออกไป ทางสหรฐอเมรกา และโลกตะวนตก จงไดจดแบงกลมคนออกเปนรนตาง ๆ 8 เจเนอเรชน ตงแตอดตจนถงปจจบน ซงเกณฑการจดแบงรนนกเปนทนยมใชกนไปทวโลกดวย

กลมท 1. Lost Generation คอ ประชากรยคแรกทเกดตงแตป พ.ศ. 2426-2443 หรอในชวงทศวรรษท 80 ปจจบนคนกลมนเสยชวตไปหมดแลว จงถกตงชอวา "Lost Generation" เหตการณทส าคญทเกดขนในชวตของคนยคนกคอ การเขารวมสงครามโลกครงท 1

กลมท 2. Greatest Generation หรอทรจกกนวา G.I. Generation คนกลมนเกดในชวงป พ.ศ. 2444-2467 คอยคกอนสงครามโลกครงท 2 พวกเขาจงกลายมาเปนก าลงหลกของการตอสในชวงสงครามโลกครงท 2 เมอสงครามสงบ เกดสภาพเศรษฐกจตกต าไปทวโลก คนรนนจงเปนก าลงส าคญในการฟนฟและพฒนาเศรษฐกจใหกลบมาดขนอกครง

ผคนในยคนนจะมความเปนทางการสง ผชายจะใสสทผกเนคไทเมอออกจากบาน คนในสงคมจะมแบบแผนปฏบตไปในทศทางเดยวกน คอ มความคด ความเหน ความเชอเปนไปในทศทางเดยวกน เชอมนรฐบาล อ านาจรฐ มจตส านกความเปนพลเมองรวมกน

164

กลมท 3. Silent Generation หมายถงคนทเกดในชวง พ.ศ. 2468-2488 ประชากรรนนจะมไมมากเทารนอน ๆ เพราะเปนชวงสงครามโลกครงท 2 พอด และหลงจากนนกเขาสยคเศรษฐกจตกต า ดงนน ผคนจงมชวตความเปนอยทยากล าบาก ตองท างานหนกในโรงงาน หามรงหามค า คนรนนจงมความเครงครดตอระเบยบแบบแผนมาก มความจงรกภกดตอนายจาง และประเทศชาตสง เคารพกฎหมาย เปนยคทผหญงเรมออกมาท างานนอกบานกนมากขน กระทงเวลาผานไป เศรษฐกจเรมฟนตว คนในรนนจงไดรบโอกาสมากขน มชองทางการสรางกจการของตวเอง รวมทงมบทบาทในการพฒนาเทคโนโลยตาง ๆ เปนรากฐานจนถงปจจบนน

กลมท 4. เบบบมเมอร (Baby Boomer) หรอ Gen-B หมายถงคนทเกดระหวางป พ.ศ. 2489 – 2507 หรอในยคสนสดสงครามโลกครงท 2 สาเหต ทเรยกวา "เบบบมเมอร" กเพราะวาหลงจากสงครามโลกคร งท 2 สงบลง บานเมองทผานการสรบไดรบความเสยหายอยางหนก ประชากรทเหลออยในแตละประเทศจงตองเรงฟนฟประเทศใหกลบมาแขง แกรงมนคงอกครง แตทวา...สงครามทผานพนไปกไดคราก าลงพล และแรงงานไปเปนจ านวนมาก ประเทศเหลานจงขาดแรงงานในการขบเคลอน ประเทศ คนในยคนนจงมคานยมทจะตองมลกหลาย ๆ คน เพอสรางแรงงานขนมาพฒนาประเทศชาต จงเปนทมาของค าวา "เบบบมเมอร"

ปจจบนน คนยคเบบบมเมอรคอคนทมอายตงแต 49 ปขนไป และเรมเขาสวยชราแลว คนกลมนจงเปนคนทมชวตเพอการท างาน เคารพกฎเกณฑ กตกา มความอดทนสง ทมเทใหกบการท างานและองคกรมาก สงาน พยายามคดและท าอะไรดวยตวเอง เปนเจาคนนายคน ถกครอบครวสงสอนมาใหเปนคนประหยด อดออม จงมการใชจายอยางรอบคอบ และระมดระวง คน ในยคอน ๆ อาจจะมองคนยคเบบบมเ มอรวาเปนพวก "อนรกษนยม" เปนคนทเครงครดในขนบธรรมเนยมประเพณ แตคนกลมนถอวานาจะมจ านวนมากทสดในสงคมปจจบนเลยทเดยว

เหตการณส าคญทคนในรนนเคยประสบ หรอเคยไดยนกคอ ขาวความส าเรจของการสงนกบนอวกาศไปเหยยบดวงจนทร ขาวการท าสงครามเวยดนาม เปนตน

กลมท 5. เจเนอเรชน เอกซ (Generation X) หลง จากยคเบบบมเมอรสงผลใหเดกเกดมากขน ปญหาทตามมากคอ ทรพยากรทมอยในโลกนไมเพยงพอทจะจดสรรใหไดทกคน เมอเปนเชนน ประชาชนจงกลบมานงคดวา หากไมควบคมอตราการเกดไว สดทายแลวคนทงโลกกจะขาดแคลนอาหาร ดงนน จงเกดเปนยค "เจเนอเร ชน เอกซ" (Generation X) หรอเรยกสน ๆ วา "Gen-X" ทเปนกระแสตกลบจากยคเบบบมเมอร มการควบคมอตราการเกดของประชากร อยางเชนในประเทศจนกมการรณรงคใหคนมลกไดเพยง 1 คนเทานน คนยคนจะเกดอยในชวงป พ.ศ. 2508-2522 อาจเรยกอกชอวา "ยบป" (Yuppie) ทยอมาจาก Young Urban Professionals เพราะ เกดมาพรอมในยคทโลกมงคงแลว จงใชชวตอยางสขสบาย เตบโตมากบการพฒนาของวดโอเกม, คอมพวเตอร, สไตลเพลงแบบฮปฮอป และอาจทนดทวจอขาวด าดวย

ปจจบน คนยค Gen-X เปนคนวยท างาน มอายตงแต 30 ปขนไปแลว พฤตกรรมของคนกลมนทเดนชดมากกคอ ชอบอะไรงาย ๆ ไมตองเปนทางการ ใหความส าคญกบเรองความสมดลระหวางงานกบครอบครว (Work–life balance) มแนวคดและการท างานในลกษณะรทกอยางท าทกอยางไดเพยงล าพงไมพงพาใคร เปนตวของตวเองสง มความคดเปดกวาง มความคดสรางสรรค

อยางไรกตาม หลายคนใน Gen-X มแนวโนมทจะตอตานสงคม ไมไดเชอเรองศาสนา และ ไมไดยดขนบธรรมเนยมประเพณมากนก เปนคนทมความยดหยนในการปรบตวกบวฒนธรรมทเปลยนไป อยางเชนมองวาการอยกอนแตง หรอการหยารางกเปนเรองปกต เชนเดยวกบเรองเพศท 3 ซงตางจากกลมเบบบมเมอรทมองเรองพวกนเปนเรองผดจารตประเพณ เปนอยางยง

165

กลมท 6. เจเนอเรชน วาย (Generation Y) ถดจากยค Gen-X กคอ ยคเจเนอเรชนวาย (Generation Y) หรอ ยค Millennials ซงกคอคนทเกดอยในชวงป พ.ศ. 2523–2540 คนกลมนเตบโตขนมาทามกลางความเปลยนแปลง และคานยมทแตกตางระหวางรนปยาตายาย กบ รนพอแม แตกรบเอาความ เจรญรดหนาของเทคโนโลย และอนเทอรเนตเขามาแทรกอยในการด ารงชวตประจ าวนดวย

ยคนจะเปนยคทเศรษฐกจก าลงเตบโตเปนอยางมาก ท าใหพอแมทคอนขางจะประสบความส าเรจในชวตแลวจะดแลเอาใจใสลก ๆ เปนอยางด เดกยคนจงมกจะถกตามใจตงแตเดก ไดในสงทคนรนพอแมไมคอยได มการศกษาด มลกษณะนสยชอบการแสดงออก มความเปนตวของตวเองสง ไมชอบถกบงคบใหอยกรอบ ไมชอบอยในเงอนไข ชอบเสพขาวสารผานชองทางตาง ๆ ทหลากหลาย มอสระในความคด กลาซก กลาถามในทกเรองทตวเองสนใจ ไมหวนกบค าวจารณ มความเปนสากลมาก มองวาการนยมชมชอบวฒนธรรม หรอศลปนตางชาตเปนเรองธรรมดา

ปจจบน คนกลมนอยในทงชวงวยเรยน และวยท างาน และจากการทยคนเปนยคทมเทคโนโลยเขามาเกยวของ จงไมนาแปลกใจทคนกลมนจะมความสามารถในการท างานทเกยวกบการ ตดตอสอสาร ชอบงานดานไอท ใชความคดสรางสรรคสงใหม ๆ รวมทงสามารถท าอะไรหลาย ๆ อยางไดในเวลาเดยวกน เรยกไดวาสามารถใชเครองมอเครองไมไดอยางคลองแคลว อยางทเราอาจจะเคยเหนภาพคนยคใหมทนงเลน iPad ไปดวย คยโทรศพทไปดวย แถมบางคนยงกนขาวไปพรอม ๆ กนดวยอกตางหาก

ในเรองการท างาน คนกลมนตองการความชดเจนในการท างานวาสงทท ามผลตอตนเองและตอหนวย งานอยางไร และชอบท างานเปนทม ตางจากกลม Gen-X ทชอบวนแมนโชวมากกวา เพราะคนในวย Gen-X จะถกฝกมาแบบนน ตางจากวย Gen-Y ทเตบโตมาพรอมกบการประชม การระดมความคดเหน แตทวาคนกลมนจะไมคอยอดทนเหมอนรนพอรนแมนก หวงทจะท างานไดเงนเดอนสง ๆ แตไมอยากไตเตาจากการท างานขางลางขนไป คาดหวงในการท างานสง ตองการค าชม กลม Gen-Y มกจะจดสรรเวลาใหงานและชวตสวนตวในจดทสมดลกน พอหลงเลกงานอาจไปท ากจกรรมอน ๆ เพอสรางความสขใหกบตวเอง เชน ไปเลนฟตเนส ไปพบปะสงสรรคกบเพอนฝง จะไมคอยหมกมนอยกบงานเหมอนกบคนรนกอน

นอกจากน กลม Gen-Y จะเปนคนมองโลกในแงด มใจชวยเหลอสงคม รกษาสงแวดลอม มความสมพนธทดและแนนแฟนกบพอแม

กลมท 7. เจเนอเรชน ซ (Generation Z) Gen-Z คอ ค านยามลาสดของคนรนใหมในยคปจจบน หมายถงคนทเกดหลง พ.ศ. 2540 ขนไป เทยบ อายแลวกคอวยของเดก ๆ นนเอง เดก ๆ กลม Gen-Z น จะเตบโตมาพรอมกบสงอ านวยความสะดวกมากมายทอยแวดลอม มความสามารถในการใชงานเทคโนโลยตาง ๆ และเรยนรไดเรว เพราะพอแมใชสงเหลานอยในชวตประจ าวน แตสงหนงทเดกรน Gen-Z แตกตางจากรนอน ๆ สมยทยงเปนเดกอยกคอ เดกรนนจะ ไดเหนภาพทพอและแมตองออกไปท างานทงค ตางจากรนกอน ๆ ทอาจจะมพอออกไปท างานคนเดยว ดวยเหตผลน เดก Gen-Z หลาย ๆ คนจงไดรบการเลยงดจากคนอนมากกวาพอแมของตวเอง และนอกจาก 7 เจเนอเรชนทบอกไปแลว ปจจบนนยงมค านยามเพมขนมาอก 1 กลม แตไมไดจดอยรวมกบ 7 เจเนอเรชนขางตน คอ กลม "Gen-C" เปนค าใหมท Google และ Nielsen บญญต ใชส าหรบเรยกกลมคนยคใหมทไมไดแบงตามอายเหมอน 7 เจเนอเรชนขางบน แตจดกลมตามพฤตกรรมการใชโทรศพทมอถอ อนเทอรเนต และโซเชยลเนตเวรก ทงน คนทจะถกจดเขากลม Gen-C นน กคอคนกลม Baby Boommer และ Gen-X ทมการปรบเปลยนพฤตกรรมของตวเอง หนมาสนใจเทคโนโลยมากขน ไปจนถงขนเสพตดการเชอมตอ แตไมรวมคนกลม Gen-Y เปนพวก Gen-C ดวย นนเพราะคนกลม Gen-Y ปกตกจะมการเชอมตอโลกไรสายเปนประจ าอยแลว ตางกบคนกลม Baby Boommer และ Gen-X ทในอดตแทบไมเคยยงเกยวกบเรองพวกนเลย แตเมอเขาสยคเทคโนโลยมากขน พฤตกรรมของคนเหลานจงตองเปลยนไปตามโลก ส าหรบคน Gen-C นน จะมนสยทเหนเดนชดมาก ๆ คอ จะมการเชอมตอตลอดเวลา มการอพเดทขอมล สนใจขาวสารทไดรบรมาในโลกไซ

166

เบอร พรอมจะแชรตอทกเมอ ตดตามดคลปในยทบมากกวานงดโทรทศน เหมอนกบสงคมออนไลนกลายเปนสวนหนงในชวตของตวเองไปแลว และคนกลมนกยงกลายมาเปนผขบเคลอนวฒนธรรมใหม ๆ ดวย

คนกลม Gen-C น แมจะชอบโพสตขอความมากมาย แตกจะโพสตดวยความระมดระวงกวาคน Gen-Y ทอาจจะโพสตตามอารมณมากกวา ตางกบคน Gen-C ทจะโพสตเพอแบงปนความร ประชาสมพนธขอมลขาวสาร ฯลฯ ถาเราลองเหลยวมองไปรอบ ๆ ตว เรากจะไดพบกบคนรนตาง ๆ ทยงหลงเหลออยในปจจบนกคอ Baby Boomer, Gen-X, Gen-Y และ Gen-Z ซงนกการตลาด นกธรกจ ผบรหารองคกรตาง ๆ จะใหความส าคญกบเรองนมากทเดยว เพราะจะชวยท าใหพวกเขาไดเรยนรและเขาใจบคคลในวยตาง ๆ ไดดขน เพอประสทธภาพในการบรหารจดการเรองตาง ๆ สวนตวเราเอง การไดเขาใจสงเหลานกจะชวยลดชองวางระหวางวยในครอบครว และลดชองวางในสงคมการท างานไดด บทวเคราะห คานยมทางการศกษาทเปลยนแปลงตามกระแสของสงคม

จบการศกษาเปนเสมอนกาวแรกของการเดนออกไปสโลกกวาง ทเหลาเดกจบใหมจะตองพบเจอกบสงตาง ๆ มากมายในชวต พวกเราตางมงมนทจะไขวควาชวตทด มการงานท มนคง ดวยความมนใจอยางเตมเปยมในศกยภาพของตวเองวาจะตองผานพนทกอยางไปดวยด และกาวขนไปสจดสงสดในชวต แตถงอยางนน แคเพยงประสบการณ 4 ปของเรา อาจจะยงไมเพยงพอส าหรบการเผชญหนาตอโลกของความเปนจรง ผเขยนบทความจงไดวเคราะหในประเดนตางๆดงน

ประเดนท 1. โลกแหงความเปนจรง ไมไดเหมอนกบสงเราคาดไว ตลอดระยะเวลา 4 ป ทศกษาอยในมหาวทยาลย ถกปลกฝงใหเหนภาพของโลกทแสนสดใส มองวาทกสงลวนเปนเรองงาย เพราะวาเราคอบณฑตผมศกยภาพของสงคม แตแททจรงแลว ภาพทสวยหรนนกไมตางจากค าโกหก เพราะโลกไมไดงายขนาดนน การใชชวตคอการดนรนและฟนฝา พวกเราทเปนบณฑตใหมลวนแตดอยประสบการณ และขาดการเตรยมพรอม ดงนนเพอการกาวออกไปเผชญตอโลกไดอยางมนคง การเตรยมตวใหพรอมรบตอสงตาง ๆ จงเปนเรองทส าคญอยางยง

ประเดนท 2. ปรญญานนไมไดมความหมายอะไรเลย จากสถตลาสดของส านกขาวเอพระบวา อตราการวางงานในหมผทจบการศกษาระดบปรญญาตรอยสงถง 53% นนหมายความวา มบณฑตจบใหมเกนกวาครงทยงเตะฝน ซงเปนผลมาจากอตราการแขงขนทสงมากในตลาดแรงงาน ผสมกบความตองการแรงงานในตลาดทนอยลงหลงจากหลายอตสาหกรรมตองเผชญกบสภาวะเศรษฐกจถดถอย นอกจากน ผลการเรยนของเหลาบณฑตกมกมคาเฉลยอยท 3.00 ซงนนท าใหเราแทบจะไมมความแตกตางไปจากบณฑตคนอน ๆ เลย ดงนนการไดรบงานนกศกษาจบใหมอาจจะไมงายอยางทหลายคนคด และปรญญากอาจจะไมไดชวยใหไดงานเสมอไป

ประเดนท 3. เทคโนโลยเปนสงทท าใหหางานไดยากขน เทคโนโลยเขามาเปนปจจยส าคญเบองหลงชวตทเตมไปดวยความเรงรบ ดงเชนการท าธรกรรมผานระบบออนไลน หรอกระบวนการผลตในอตสาหกรรมตาง ๆ แตถงแมวาเทคโนโลยจะท าใหเราเกดความสะดวกสบายในชวต มนกเปนสงทเขามาลดบทบาทความส าคญ และลดความจ าเปนในการจางงานมนษยเชนกน อยางไรกตามยงนบเปนเรองดทอตสาหกรรมหลายประเภทยงคงตองการแรงงานมนษย เขาไปควบคมการท างาน และด าเนนงานในสงทผใชบรการท าผานระบบออนไลนของบรษทอย

ประเดนท 4. การเกดความคดวา ชวตตอนเรยนมหาวทยาลยคอช วงชวตทดทสด หากก าลงคดวาชวงเวลา 4 ปในมหาวทยาลยเปนชวงชวตทดทสดของแลวถอ คดผดแลวละ เพราะไมมเหตผลใด ๆ ทจะบอกไดวาท าไมชวงเวลาเหลานนจะตองเปนเวลาในชวตทดทสด ขณะทโลกภายนอกยงมกจกรรมตาง ๆ รออยอกมากมาย มหาวทยาลยเปนเพยงบนไดใหเรากาวไปสชวตทดทสดของเราเทานน แตถาเมอไหรกตามทเราเกดความคดแบบนขนมาแลวละก นนกคงเปนสญญาณวาชวตของเราก าลงอยในชวงขาลง ท าใหเราเกดความโหยหาชวงเวลานนมากเหลอเกนเทานนเอง

167

ประเดนท 5. นกเรยนทสอบไดเกรด C เปนผขบเคลอนโลก เปนเรองธรรมดาส าหรบนกศกษาทงหลายทจะพยายามเรยนร และมงมนท าขอสอบเพอควาเกรด A มาครอง ในขณะทใครอกหลายคนทท าขอสอบไดเพยงเกรด C กลบใชชวงเวลาในการเรยนรนน เพอหาทางกอตงกจการของตวเอง ซงจรง ๆ แลว สญชาตญาณในการเปนเจาของธรกจนตางหากทจะสรางประโยชนใหแกเราได มากกวาความรทมอยเพยงในต ารา ซงไมสามารถน ามาเปนคมอในการใชชวตได จนบางครงอาจเปนเรองตลกเมอมหาวทยาลยไดกลายมาเปนสถานท ซงนกเรยนทสอบไดเกรด A สอนนกเรยนทสอบไดเกรด B วาจะท างานใหนกเรยนทสอบไดเกรด C ไดอยางไรบาง

ประเดนท 6. ผกมตรสรางสมพนธ อาจารยบางคนอาจจะเคยแนะน าแลววาเครอขายของเปนสงส าคญ เพราะวาเราไมไดรอบรในทก ๆ สงบนโลก แตเพอน ๆ และคนรเราอาจจะมความรในสงตาง ๆ เหลานน ดงนนจงมความจ าเปนอยางยงทเราจะตองเลอกคบหากลมคนทหลากหลาย จากกลมอตสาหกรรมตาง ๆ และจบตาดวาพวกเขามการท างานรวมกนอยางไรบาง เราควรจะคบหาทงเพอนทเปนเดกเรยนและเดกกจกรรม เพราะใครจะรวาสกวนเราอาจจะตองโทรศพทไปขอความชวยเหลอจากคนรจกของเรากได บทสรป และแนวทางแกใข

หลายมหาวทยาลยของไทยก าลงขาดทนและไมอาจจะอยรอดไดจนอาจจะตองเลกกจการในระยะเวลาอนใกล บางมหาวทยาลยตองปรบตวโดยแบงทดนผนงามจดสรรสรางคอนโดมเนยมเพอหารายได และลดขนาดองคกรลง ปญหาขางตนเหลานสมทบเพมเตมขนเรอยๆ และตอไปยงจะแยลง ผเขยนมความเหนสวนตววาภายในสบปนจะมมหาวทยาลยหลายแหงตองเลกกจการเพราะขาดทนจนอยไมไหว (ในปจจบนโรงเรยนเอกชนกเลกกจการไปมากมาย เพราะทนงในโรงเรยนของรฐนนมลนเกนความตองการอยแลว) ดงนนมหาวทยาลยไทยคงตองปรบตวกนอกมาก ทางออกในการปรบตวทจ าเปนตองเกดขนในอนาคตไดแก การยบเลกมหาวทยาลยทไมมคณภาพหรอขาดทนมากเพราะถงอยางไรกไมมทางคมทน อาจจะตองมการควบรวมกจการ (Merger and Acquisition) ของมหาวทยาลยเอกชน ขณะเดยวกนรฐบาลกควรเขามาแกปญหาโดยการยบรวมมหาวทยาลยของรฐเอง โดยเฉพาะมหาวทยาลยทมขนาดเลก ใหมขนาดใหญขน ใชทรพยากรรวมกนมากขน ท าใหมหาวทยาลยตางๆ มความเขมแขงมากขน ในอดตทผานมานกการเมองมสวนผลกดนใหเกดมหาวทยาลยในแทบทกจงหวดของประเทศไทย แตปจจบนมสถาบนทสอนระดบอดมศกษาไมต ากวาสองรอยแหง ซงมากเกนไปส าหรบประเทศไทยซงจรงๆ แลวไมควรมสถาบนอดมศกษาเกนกวาจ านวนจงหวดของประเทศเสยดวยซ าไป ทางออกนอาจจะเจบปวดส าหรบสถาบนอดมศกษาบางแหงแตกมความจ าเปนตองท า และควรมนโยบายหามเปดสถาบนอดมศกษาเพมอกตอไปแลว กระทรวงศกษาธการควรเรงพจารณาควบรวม ยบ ใหสถาบนอดมศกษาทออนแอ ขนาดเลก ไมไดมาตรฐาน รวมกนให เขมแขง มขนาดใหญขน และมมาตรฐานด

ประเทศไทยจ าเปนตองมแผนการศกษาแหงชาต ก าหนดทงปรมาณและคณภาพ ในการผลตบณฑต มหาบณฑต ดษฎบณฑต ใหตรงกบความตองการ สาขาใดทมบณฑต มหาบณฑต ดษฎบณฑต ลนเกนความตองการและไรคณภาพกควรคอยๆ ลดจ านวนลงไปและปดไปเพอใหเกดความสอดคลองระหวางอปสงคกบอปทาน ไมปลอยใหแขงกนผลตเพอหารายได ขายปรญญากนจนเกรอ เกนความตองการทแทจรงของประเทศในบางสาขาโดยเฉพาะในสาขาสงคมศาสตร แมในสงคมศาสตรสาขาทเรยนยากหนอยเชน การบญช กมคนเรยนนอยและขาดแคลนทงๆ ทเปนวชาชพและมรายไดดพอสมควร กองทนกยมเพอการศกษา (กยศ) สมควรยกเลกการปลอยกยมทางการศกษาส าหรบสาขาวชาทไมมความจ าเปน มมากพอ มลนความตองการของตลาด และควรพจารณาใหกยมตามจ านวนเงนเดอนหรอศกยภาพทแตละคนจะไดรบเงนเดอน หากนกเรยนนกศกษาสาขาวชาใดสถาบนใดทจะมรายไดดหลงส าเรจการศกษา เปนสาขาวชาขาดแคลน และจ าเปนส าหรบประเทศชาต กควรจะใหกยม เชน สาขาวชาพยาบาลศาสตร ซงขาดแคลนอยางหนก สวนสาขาทไมขาดแคลน เชน รฐศาสตร กไมควรใหกยม เปนตน

168

มหาวทยาลยตองลดการพงพารายไดจากการเรยนการสอนลงไป แตเนนไปทการท างานวจยทน าไปสการพฒนาประเทศและสามารถน านวตกรรม งานวจย มาผลตและสรางรายได และ/หรอ ความสามารถในการแขงขนของประเทศ มหาวทยาลยตองเนนรายไดจากการวจยทสร างนวตกรรมและน าไปส เชงพาณชย(Commercialization) ออกมาท าใชไดจรง สงออกไดจรง ลดตนทนไดจรง น าพาประเทศกาวพนกบดกรายไดปานกลาง ขณะเดยวกนกเปนแหลงรายไดส าคญของมหาวทยาลยดวย มหาวทยาลยโดยเฉพาะในระดบบณฑตศกษาตองรบนกศกษาใหลดลงแตมคณภาพเขมขน ขณะเดยวกนอาจารยมหาวทยาลยตองหาเงนทนวจยไดมากจากภาคเอกชนเพอน ามาจางนกศกษาระดบบณฑตศกษาในการเรยน ท างานวจยชวยอาจารย สรางทงคนและสรางทงงานทชวยในการพฒนาประเทศ นกศกษาจะตองเปนทรพยากรของมหาวทยาลย

มหาวทยาลยตองเรงพฒนาหลกสตรในลกษณะของสหกจศกษา โดยใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอน การฝกงาน การตงโจทยการวจย มหลกสตรระดบบณฑตศกษาแหงหนงทผเขยนไดทราบมาวาอาจารยในหลกสตรจะเดนสายพบภาคเอกชนในอตสาหกรรมเพอหาโจทยการวจยและทนวจย พรอมใหหนวยงานนนๆ สงนกศกษามาเรยนในหลกสตร และน าปญหาโจทยการวจยนนๆ ใหนกศกษาทหนวยงานนนๆ สงมาเรยนท าเปนวทยานพนธจนส าเรจการศกษา ซงเปนวธการทไดประโยชนทกฝาย หนวยงานไดคนมความสามารถตรงตามทตองการ หนวยงานได know how ไปใชในการแกปญหา อาจารยไดโจทยการวจยทน าไปใชในเชงพาณชยไดจรง น าไปสการสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศ นกศกษาไดทนมาเรยน ไดมาเรยนรทท าใหทฤษฎไดปะทะกบการปฏบตอยางแทจรง

มหาวทยาลยไทยตองเนนไปทการศกษาตอเนองและการฝกอบรมวชาชพ ทแกไขปญหาในการท างานใหหนวยงานตางๆ มากขน และตองไมใชงานฝกอบรมประเภทฉาบฉวย ทไมกอใหเกดทกษะ ความร ความสามารถ ทดขนของบคลากร แตตองเปนการฝกอบรมหรอการศกษาตอเนองทท าใหพนกงานและคนไทยมความรทกษะ ความสามารถในการท างานไดดขนจรง ทงนตลาดดานนยงเปดกวางกวาตลาดนกศกษาระดบเยาวชนเนองจากเราเขาสสงคมผสงอายอยางเตมตวแลว บรรณานกรม โกวทย พวงงาม. (2545). การเสรมสรางความเขมแขงของชมชน. ม.ป.ท. โกวทย พวงงาม. (2552). การกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ตามรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย. กรงเทพฯ : วญญชน. วทยาลยพฒนาการปกครองทองถน. (2552). เยาวชนอาสาตนกลาทองถน. นนทบร : สถาบน พระปกเกลา. วทยาลยพฒนาการปกครองทองถน. (2552). การจดท ายทธศาสตรพฒนาทองถน : จากแนวคดสการปฏบต.

นนทบร : สถาบนพระปกเกลา. สถาบนพระปกเกลา. (2552). Good Governance. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา. Cohen , J.M. & Uphoff , N.T. (1981). Participations place in rural development: Seeking clarity

through specificity. New York : World Developments. Goodman R.I. (1980). The Effectiveness Index as Comparative Measure in Media Product

Evaluation. Education Technology, 20(09), 30 -34. Mintzberg, Henry. (1979). The structuring of organizations. Englewood Cliffs, N.J. : Prentice Hall. Szentendre. (1996). Public Participation Training Module. Hungary : The Regional Environmental Center. United Nations. (1981). “Popular Participation as a Strategy for Promoting Community Level

Action and National Development”. In Department of International Economic and Social Affairs. New York : United Nations.

169

ตามรอยศาสตรพระราชา เพอการทองเทยวทยงยน ACCORDING TO KING, A SCIENCE TOURISM SUSTAINABLE ผวจย พรเพญ เพชรสขศร บทคดยอ

ศาสตรพระราชา...ศาสตรเพอการพฒนาทยงยน สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ มพระราชด ารส เมอป 2554 วา “เปาหมายในการพฒนาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว คอ ‘การพฒนาทยงยน’ เพอปรบปรงชวตความเปนอยของคน โดยไมท าลายสงแวดลอม ใหคนมความสข โดยตองค านงเรองสภาพภมศาสตร ความเชอทางศาสนา เชอชาต และภมหลงทางเศรษฐกจ สงคม แมวาวธการพฒนามหลากหลาย แตทส าคญคอนกพฒนาจะตองมความรก ความหวงใย ความรบผดชอบ และการเคารพในเพอนมนษย จะเหนไดวาการพฒนาเกยวของกบมนษยชาต และเปนเรองของจตใจ”

ค าส าคญ : การพฒนาทยงยน, ศาสตรพระราชา Abstract

The science of the King ... the science for sustainable development. King's speeches were. When the year 2554 that "targets in the development of his Majesty was ' sustainable development ', in order to improve the lives of people, environment, people, happy to take into account geographical conditions subject races, religious beliefs and social-economic backgrounds, although there were a variety of ways to develop but, most importantly, the developer will need to have concern and love, responsibility, and respect for your fellow humans can see that developments relating to humanity, and it was a matter of the mind." Keyword : Sustainable development,Science of King บทน า

คนไทยมปญหาพระราชากทรงคดหาทางแกไขโดยศาสตรพระราชา มค ากลาวถง “ศาสตรพระราชา” มานานหลายปทผานมา เชน ศาสตรพระราชาสการพฒนาอยางยงยน, ศาสตรพระราชาสการพฒนาทยงยน, ศาสตรพระราชาจากภผาสมหานท ซงในตางประเทศตางทราบวาเปนแนวคดตามแนวพระราชด ารขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 ในความคดแวบหนงคนไทยนชางโชคด ทเจอปญหาอะไร พระราชาของเรากหาทางแกไขไวให มค าถามวา “คนไทยรจกศาสตรของพระราชาดแคไหน และเคยน าไปปฏบตกนหรอยง” มาเรมตนทตวเรา และตอไปกคนรอบขาง แลวขยายออกวงกลางไปสสงคมและประเทศชาต ในทสด ตวอยางปญหาเชน ทกครงทคนไทยมปญหา น าเสย น าทวมดนถลม ไฟปา พระองคทานกจะคดศาสตรมาแกไข เมอประเทศไทยฝนแลงพระองคทานกมศาสตรในการท าฝนเทยม หรอ ฝนหลวง ทเรยกวา “ฟากฟาลงภผา ผานทงนาสมหานท” เมอประชาชนชาวกทม.น าทวม พระองคทานกคดศาสตรทชอวาโครงการแกมลง ทคลองมกกะสน เพอแกไขปญหา โครงการขดคลองลดโพธ หรอ การแกไขปญหาน าเสย ใชผกตบชวาทเรยกวา “ใชอธรรมปราบอธรรม” (The use of

170

vice to defeat vice) และกมกงหนชยพฒนา เตมออกซเจน มค าถามหนงวา “ท าไมคนไทยรกพระราชาของเขาไดมากขนาดยอมตายแทนได” ค าตอบกคอพระราชา ทรงหวงใยประชาชนของพระองค และท าเพอบ าบดความทกขทกอยางของประชาชนตลอดระยะเวลาททรงครองราชย กวา 70 ป จงเปนหนาทของคนไทยทตองศกษาศาสตรแหงพระราชา และชวยกนด าเนนการตามรอยพระบาท หรอ “การเดนตามรอยเทาพอ” ทตองศกษาแนวทาง ทพระองคทานไดทรงงานและวางแนวทางหาหนทางแกไขปญหาของประชาชนไว ททกคนรจกกนในนาม “ศาสตรพระราชา” หรอ “ศาสตรแหงพระราชา” ในแงแนวคด ปรชญา และการปฏบตนน “การรกพระราชาของเรา” นนกคอการปฏบตบชาตามค าสอน หากคนไทยทกคน ชวยกนท า กนปฏบต และขยายผลการปฏบตใหกวางขวาง จะยงเกดผลดในการปฏบต “เชงสญลกษณ” มากขน ทปกตเหลาบรรดาขาราชการและพสกนกรทวไปทกคนกไดท ากนอยแลว เชน ค าขวญ สโลแกน ทเขยนขนปาย ตดเสอ ตดรถ ตาง ๆ อาท “เราเกด ในรชกาลท 9” ซงเรยกรวมๆกนวา “ปฏบตบชา” ชวยกนท า สงคมกจะดยงขน การเขยนใหดสวยดดดเทห แตไมชวยกนท า ชวยกนปฏบต กจะไมเรยกวา “รกพระองคทานอยางแทจรง” การน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยนเปนเวลาเกอบ 20 ปทคนไทยรจก “หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” “พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช” พระราชทานเปนแนวทางในการน าพาประเทศไทยใหขามพนวกฤตเศรษฐกจครงใหญทเกดขนเมอป 2540 หรอ “วกฤตตมย ากง” หรอ ชวงวกฤตเศรษฐกจ “ฟองสบแตก” จนหลายภาคสวนนอมน าหลกปรชญานไปเปนแนวทางปฏบต โดยอาจารยยกษ หรอ ดร.ววฒน ศลยก าธร ผเดดเดยวตามรอยในหลวงใหเศรษฐกจพอเพยงเลยงชวตไดศกษาและเขยนเรองเศรษฐกจพอเพยง มาตลอดตงแตป 2540 จวบจนทกวนน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไดรบการน าไปประยกตใชอยางแพรหลาย ทงในภาคเกษตรกรรม ธรกจ การจดการทางเศรษฐกจและสงแวดลอม และสถานศกษา จนประสบความส าเรจอยางเปนรปธรรม โดย “มลนธมนพฒนา” ทจดตงขนเมอ 25 กรกฎาคม 2557

ศาสตรพระราชา...ศาสตรเพอการพฒนาทยงยน

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ มพระราชด ารส เมอป 2554 วา “เปาหมายในการพฒนาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว คอ ‘การพฒนาทยงยน’ เพอปรบปรงชวตความเปนอยของคน โดยไมท าลายสงแวดลอม ใหคนมความสข โดยตองค านงเรองสภาพภมศาสตร ความเชอทางศาสนา เชอชาต และภมหลงทางเศรษฐกจ สงคม แมวาวธการพฒนามหลากหลาย แตทส าคญคอนกพฒนาจะตองมความรกความหวงใย ความรบผดชอบ และการเคารพในเพอนมนษยจะเหนไดวาการพฒนาเกยวของกบมนษยชาตและเปนเรองของจตใจ”เมอ 28 ตลาคม 2559 พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดกลาวในรายการ “ศาสตรพระราชาสการปฏบตอยางยงยน”ในการพฒนาเศรษฐกจสยคไทยแลนด 4.0 รวมทงการพฒนาประเทศเพอกาวเขาสสงคมโลกทงในระดบภมภาค และ ในระดบโลก เพอนอมน าพระราชด ารสขององคพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชทให “ประชาชนเปนศนยกลาง” ของการพฒนา มาเปนแนวทางในการด าเนนงาน เพอไมใหเกดความขดแยงในพนท ประชาชนมสวนรวม และไดประโยชนจากการพฒนาอยางแทจร ง ใหมความ อยด กนด รฐบาล ฯพณฯ พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรไดเชอมโยง “ศาสตรพระราชา”ในเรองหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (SEP - Sufficiency Economy Philosophy) กบ เปาหมายการพฒนาทยงยน (SDGs - Sustainable Development Goals) ประสบความส าเรจ ในการสรางความตระหนกและการยอมรบในเวทระหวางประเทศในระดบ หนง ยกตวอยาง ไดแก (1) ศนยสาธตสหกรณโครงการหบกะพง เพอแกปญหาการขาดน ากนและน าใช, การขาดทดนท ากน ซงมการสงเสรมการใชเทคโนโลยอยางงาย (2) ธนาคารอาหารเปนกจกรรมจากกองทนอาหารกลางวนแบบยงยน ใหเดกนกเรยนทกคนน าไปลงทน เพอประกอบอาชพท าการเกษตรและปศสตวขนาดเลก (3) โรงเรยนพระดาบส

171

จดใหมการสอนวชาชพ หลกสตร 1 ป มงใหสามารถน าไปประกอบอาชพไดจรง เสรมดวยทกษะชวต ใหสามารถด ารงตน ไดอยางเหมาะสม (4) กงหนชยพฒนา เปนการเพมปรมาณออกซเจนในน า ลดกลน น าไมเนาเสย เปนทอยอาศยของสตวน าได (5) บรษท ประชารฐ รกสามคค จ ากด ด าเนนการตามรปแบบ “วสาหกจเพอสงคม” บนกลไก “ประชารฐ”ทไมมงเนนผลก าไรจากการประกอบการลองมาดเนอหาโดยสรปของ “ศาสตรแหงพระราชา” ทส าคญเหลานกน อาท โครงการฝนหลวง จากฟากฟาลงภผา ผานทงนาสมหานท

วธท าฝนหลวงมอย 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 กอกวน คอการดดแปรสภาพอากาศหรอกอนเมฆในขณะนนเพอกระตนใหมวลอากาศ ชนไหลพาขนสเบองบนอนเปนการชกน าไอน าหรออากาศชนเขาสกระบวน การเกดเมฆ ขนตอนท 2 เลยงใหอวน คอการดดแปรสภาพอากาศเพอท าใหเมฆเจรญขนจนมขนาดใหญหนาแนนและพรอมทจะตกลงมาเปนฝน ขนตอนท 3 โจมตคอการดดแปรสภาพอากาศทจะกระตนใหเมดละอองเมฆปะทะชนกนแลวรวมตว เขาดวยกน จนมขนาดใหญขน ขณะเดยวกนกเปนการลดแรงไหลพาขนเบองบน เพอใหเมดน า มขนาดใหญตกลงสเบองลางแลวเกดเปนฝนตกลงมาสเปาหมาย ฝายชะลอความชมชน(Check Dam) หรอฝายแมว

การใชวสดธรรมชาตทหางายในทองถนเชนกอนหนและไมเพอกอเปนฝายขวางรองน าหรอหวยเลกๆท าหนาทกกกระแสน าไวใหไหลชาลงและใหน าสามารถซม ลงใตผวดนสรางความชมชนในบรเวณนน อกทงยงชวยดกตะกอนดนและทราย ไมใหไหลลงสแหลงน าเบองลาง แฝก การปลกหญาแฝกตามแนวระดบเพอชวยชะลอความชมชนไวในดน โดยรากของหญา แฝกจะขยายออกดานขางเปนวงเสนผาศนยกลางไมเกน 50 เซนตเมตรและจะแทงลงไป เปนแนวลกใตดน 1-3 เมตรแลวสานกนเปนแนวก าแพงดดซบความชมชนใหแกผวดน ทฤษฎใหม เปนการสรางแหลงน าขนาดเลกบนผวดนในพนทการเกษตรของเกษตรกรโดยแบง ทดนส าหรบใชขดเปนสระเกบน าใหสามารถใชท าการเกษตรไดตลอดปและสามารถ เลยงปลาไปพรอมๆกนนอกจากนบรเวณขอบสระยงสามารถใชปลกพชผกสวนครว ไดอกดวย โครงการแกมลงหลกการของโครงการ คอเมอเกดน าทวมกขดคลองชกน าใหไหลมารวมกนเกบไว ในแหลงพกน าแลวจงคอยท าการระบายลงสทะเลผานทางประตระบายน าในชวงท ปรมาณน าทะเลลดลง ขณะเดยวกนกสามารถสบน าออกจากคลองทเปนแกมลงลงส ทะเลตลอดเวลาเพอทน าจากตอนบนจะไดไหลลงมาไดเรอยๆและเมอใดกตามท ระดบน าทะเลขนสงกวาระดบน าในคลองทเปนแกมลงกใหปดประตระบายน ากนไมใหน าทะเลไหลยอนกลบเขามา การใชน าดไลน าเสย เปนการน าน าคณภาพดจากแมน าเจาพระยาสงเขาไปไลน าเสยตามคลองใน เขตกรงเทพฯและปรมณฑลไดแกคลองบางเขน คลองบางซอ คลองแสนแสบ คลองเทเวศรและ คลองบางล าภเพอชวยลดปญหา ความเนาเสยของน าในคลองตางๆคลายกบ การ “ชกโครก”คอปดและเปดน าใหไดจงหวะตามเวลาน าขน-น าลงหากน าขน สงกเปดประตน าใหน าดเขาไปไลน าเสยครนน าทะเลลงกเปดประตถายน าเสยออกจากคลองไปดวย กงหนน าชยพฒนา กงหนชยพฒนา หรอ เครองกลเตมอากาศทผวน าหมนชาแบบทนลอย เปนกงหนน าเพอบ าบดน าเสยดวยวธการเตมอากาศ ท างานโดย การหมนปน เพอเตมอากาศใหน าเสยกลายเปนน าด สามารถประยกตใชบ าบดน าเสยจากการอปโภคของประชาชน น าเสยจากโรงงานอตสาหกรรม รวมทงเพมออกซเจน ใหกบบอเพาะเลยงสตวน าทางการเกษตร ใชบ าบดน าเสยทเกดจากชมชนและอตสาหกรรมลกษณะเปนเครองกลหมนชาแบบทนลอยเพอชวยเตมออกซเจนทผวน า

การบ าบดน าเสยโดยใชจลนทรย 2 วธ วธท 1 การใชน าหมกชวภาพ โดยการใชน าหมกชวภาพปรมาณ 1 ตอ 500 สวนราดลงทงในน าทงจากครวเรอน ตลาดสดฟารมปศสตวหรอโรงงานอตสาหกรรมเพอใหจลนทรยชวยยอยสลาย อนทรยสารในแหลง น านอกจากนน าหมกชวภาพยงสามารถน าไปใชไดดในการปรบสภาพน าในบอประมงทงบอเลยงกงและปลาไดเปนอยางด วธท 2 ลกระเบดจลนทรย เปนการบ าบดและฟนฟแหลงน าใหดขนดวยจลนทรย

172

เชนเดยวกบการใชน า หมกประกอบดวยโคลนจากทองน า 50กโลกรม,รา 10 กโลกรม,ปยอนทรยเมดหรอ ผง 50 กโลกรมและน าหมกชวภาพทหมกจนไดทแลว 3 เดอนขนไปโดยน าทกอยางมาผสมเขาดวยกนจนสามารถปนเปนกอนขนาดเทาลกเปตองน าไปผงไวในทรม จนแหงสามารถน าไปบ าบดน าไดโดยใชในอตราสวน 5 ก โลกรมตอน า 1 ลานลตร หรอ 25 กโลกรมตอพนทไรทงนขนอยกบสภาพน าทเนาเสย ในบรบทของทองถนนนปจจบนไดมการนอมน าแนวพระราชด ารดงกลาว มาปฏบตเพอใหเปนไปตาม “แผนพฒนาเศรษฐกจพอเพยงทองถน ในดานการเกษตรและแหลงน า” (Local Sufficiency Economy Plan : LSEP) ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2560 ซงเปนทางเดนทถกทางแลว เราชาว อปท. มาชวยกนน าทางการปฏบตทเปนรปธรรมกนหนอย การคลบเคลอนตามรอยศาสตรพระราชาเพอการทองเทยวทยงยน

ททท. รวมมอUNDP และสยามนรมตเปดโครงการเปดใหผสนใจไดเขาชม ระหวางวนท ๔ - ๘ ตลาคม ๒๕๖๐ ณ เอมโพเรยม แกลอร (Emporium Gallery) แถลงขาวเปดตวอยางเปนทางการไปแลวส าหรบ“ตามรอยศาสตรพระราชาเพอการทองเทยวทยงยน” เปนการรวมมอกนระหวางการทองเทยวแหงประเทศไทยและโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต(UNDP)เพอสรางความยงยนใหแกการทองเทยว นอมน าหลก เขาใจ เขาถง และพฒนา ในการทรงงานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชมาประยกตใชเพอสรางความยงยนใหกบการทองเทยวของไทย โดยเฉพาะการทองเทยวชมชน ในประสบการณ Local Experience นายยทธศกด สภสร ผวาการการทองเทยวแหงประเทศไทย กลาววา “เมอชวงตนป ๒๕๖๐ ททท.ไดน าแนวคด “Local Experience” มาใชในการท าการตลาดการทองเทยว สงผลใหนกทองเทยวทงไทยและตางประเทศมการเดนทางไปทองเทยวในจงหวดตางๆ เพมมากขน ทงยงมแนวโนมขยายตวมากขนตามล าดบ ประกอบกบรฐบาลมนโยบายใหหนวยงานตางๆ สบสานหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (SEP – Sufficiency Economy Philosophy) หรอ “ศาสตรพระราชา” เพอสรางเศรษฐกจฐานรากใหเกดการพฒนาทยงยน (SDGs - Sustainable Development Goals) ททท.จงไดนอมน าศาสตรพระราชามาใชในการจดการพนททองเทยว โดยเนนการทองเทยวชมชน เพอใหเกดการเตบโตอยางยงยน” นางสาว นาเดย ราชต(Ms. Nadia Rasheed) ผแทนผบรหาร ของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ภมภาคเอเชยและแปซฟกกลาววา “รสกเปนเกยรตทไดรวมมอกบททท. โดยหวใจหลกคอพฒนาใหชมชนสามารถสรางรายไดไดดวยตนเองและมชวตทยงยน” ในขณะทคณพณณน กตพราภรณ ประธานเจาหนาทบรหารบรษทสยามนรมต จ ากดกลาววา “ดวยความทชอบทองเทยวอยแลวจงรสกยนดททางททท.เปดกวางดานการทองเทยว สนบสนนการทองเทยวชมชน นอกจากจะเปนการเพมรายไดใหกบชมชนแลว ยงเปนการเผยแพรสถานททองเทยวใหมๆอกดวย” โดยโครงการไดนอมน าแนวคดดานการพฒนามนษย และการพฒนาเศรษฐกจตามหลก“ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง”และหลกการ เขาใจ เขาถง และพฒนาลงพฒนาพนท ๔ ชมชน ไดแก ชมชนบานปงหวยลาน จงหวดเชยงใหม ชมชนบานหนองสาน จ.สกลนคร ชมชนรมน าจนทบร จงหวดจนทบร และชมชนรอบโครงการพฒนาพนทหนองใหญตามพระราชด าร จงหวดชมพรด าเนนการหาขอมลพรอมทงเขาไปเสรมสรางทงความร ความเขาใจและแนวทางในการพฒนาทรพยากรในชมชนใหแกคนในพนท เพอน าไปปรบปรงใหเกดเปนชมชนแหงการทองเทยวแบบยงยนทงในตวบคคลทองถน เกษตรกรและทรพยากรธรรมชาต โดยผลงานจากการลงพนทจะเผยแพรผานนทรรศการ เปดใหผสนใจไดเขาชม ระหวางวนท ๔ - ๘ ตลาคม ๒๕๖๐ ณ เอมโพเรยม แกลอร (Emporium Gallery) ชน M ศนยการคา ดเอมโพเรยม

173

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงตระหนกเปนอยางดวาพนทนบลานไรในภมภาคตางๆ ของประเทศไทยมปญหาทงในเรองเคมและชวภาพอยหลายลกษณะ และดนขาดความอดมสมบรณ เชน พนทดนพร พนทดนเปรยวจด พนทดนทราย และพนทดนเคมในหลายภมภาค จงท าใหราษฎรมฐานะยากจนเพราะการเพาะปลกไดผลผลตต า พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช จงพระราชทานพระราชด ารใหจดตงศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารขน ตงแตป พ.ศ. 2522 โดยใหตงอยในพนทดนทมปญหา เพอแกไขปญหาและด าเนนการพฒนาพนทใหเปนพนทตนแบบ ซงเนนการพฒนาดานการเกษตรสมบรณแบบ ตงแตการแกไขปญหาเดมของดน พฒนาดนใหมความอดมสมบรณเหมาะสมกบการเพาะปลก การจดระบบการเพาะปลกและเลยงสตว การพฒนาแหลงน า การฟนฟสภาพปา ตลอดจนการสงเสรมศลปาชพและหตถกรรมพนบาน เพอเปนแหลงการสรางรายไดเสรมใหแกชาวบานในชมชน ศนยศกษาพฒนาอนเนองมาจากพระราชด ารไดด าเนนการทงสนจ านวน 6 ศนยทวประเทศ ไดแก ศนยศกษาการพฒนาเขาหนซอน-จงหวดฉะเชงเทรา ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบน-จงหวดจนทบร ศนยศกษาการพฒนาหวยทรายอนเนองมาจากพระราชด าร-จงหวดเพชรบร ศนยศกษาการพฒนาภพาน-จงหวดสกลนคร ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชด าร-จงหวดเชยงใหม และศนยศกษาการพฒนาพกลทอง-จงหวดนราธวาส

สรป

ดวยความตระหนกในพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ในหลวงรชกาลท 9 การทองเทยวแหงประเทศไทย (ททท.) จงไดนอมน าศาสตรแหงพระราชามาใชในการจดการดานการทองเทยวมาโดยตลอด และลาสด ททท.ไดรวมมอกบโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) จดแถลงขาวโครงการ “ตามรอยศาสตรพระราชา เพอการทองเทยวทยงยน” ณ สยามนรมต กรงเทพมหานคร นายยทธศกด สภสร ผวาการการทองเทยวแหงประเทศไทย กลาวในการแถลงขาววา โครงการดงกลาวจดขนเพอนอมร าลกถงพระมหากรณาธคณและสบสานพระราชปณธานของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ดวยการนอมน าหลกเขาใจ เขาถง และพฒนา อนเปนหลกการทรงงานของพระองคทาน เพอสรางความยงยนใหกบการทองเทยว

174

ของไทย โดยเฉพาะการทองเทยวชมชนในประสบการณ Local Experience ผวาการ ททท. กลาวตอวา ททท.ไดน าแนวคด “Local Experience” มาใชในการท าการตลาดการทองเทยวเมอตนป 2560 สงผลใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศเดนทางทองเทยวในจงหวดตางๆ เพมมากขน และมแนวโนมขยายตวมากขนตามล าดบ ประกอบกบรฐบาลมนโยบายใหหนวยงานตางๆ สบสานหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (SEP - Sufficiency Economy Philosophy) หรอ “ศาสตรพระราชา” เพอสรางเศรษฐกจฐานรากใหเกดการพฒนาทยงยน (SDGs - Sustainable Development Goals) ททท.จงไดนอมน าศาสตรพระราชามาใชในการจดการพนททองเทยว โดยเนนการทองเทยวชมชน เพอใหเกดการเตบโตอยางยงยน ผวาการ ททท.กลาวตอวา โครงการ “ตามรอยศาสตรพระราชา เพอการทองเทยวทยงยน” ไดนอมน าแนวคดดานการพฒนามนษย และการพฒนาเศรษฐกจตามหลก “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” ตลอดจนหลกการ “เขาใจ เขาถง และพฒนา” ลงพฒนาพนท 4 ชมชน พรอมเขาไปเสรมสรางความร ความเขาใจ และแนวทางในการพฒนาทรพยากรในชมชนใหชาวบานในพนทน าไปใชปรบปรงเปนชมชนแหงการทองเทยวแบบยงยน ทงตวบคคล ทองถน เกษตรกร และทรพยากรธรรมชาต โดยพนทดงกลาวประกอบดวย 1. ชมชนบานปงหวยลาน จงหวดเชยงใหม หมบานเศรษฐกจพอเพยง อยใกลโครงการพฒนาพนทหวยลาน ภายในมสถานเพาะช ากลาไม สถานประมงน าจดขนาดเลก และอางเกบน าหวยลานตามพระราชด าร เพอแกปญหาภยแลง ชาวบานในชมชนมการท าสนคาหตถกรรม อาท การจกสานไม ไผ การทอผา และการสานใบตาล 2.ชมชนบานหนองสาน จงหวดสกลนคร อดตเปนพนทสแดงในเขตปาภพาน ใกลกบพระต าหนกภพาน อนเปนพนททรงงานหลกในเขตภาคอสาน ปจจบนชาวชมชนบานหนองสานไดนอมน าหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการด าเนนชวต อาท การท าเกษตรผสมผสาน และเปนหมบานทมชอเสยงในเรองผายอมคราม 3. ชมชนรมน าจนทบร จงหวดจนทบร เปนชมชนเกาแกตงอยรมน า เคยเปนศนยกลางทางเศรษฐกจและการคากบตางประเทศมาตงแตสมยรชกาลท 5 ในพนทมโครงการพระราชด ารคอ คลองภกดร าไพ สรางขนเพอแกปญหาน าทวมอยางยงยนของจงหวดจนทบร และภายในชมชนมสถาปตยกรรม อาคารบานเรอน ตกแถว วถชวตของชาวชมชนท เปนเอกลกษณเฉพาะตว หาชมไดยาก 4. ชมชนรอบโครงการพฒนาพนทหนองใหญตามพระราชด าร จงหวดชมพร เปนพนทแกมลงตามตามแนวพระราชด าร เพอแกไขปญหาอทกภย ชาวชมชนตางนอมน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใช และมการสงเสรมการทองเทยวภายในชมชน ผวาการ ททท.กลาวตอวา การด าเนนการตามโครงการ “ตามรอยศาสตรพระราชา เพอการทองเทยวทยงยน” แบงการท างานเปน 4 ระยะ โดยระยะแรก เปนการศกษาขอมล การวเคราะหปญหาทางสงคมและลงพนท, ระยะทสอง เปนการพฒนาแผนธรกจทองเทยวชมชน เชน การสรางเสนทางทองเทยว การจดการเรองกจกรรมประเพณในพนทชมชน, ระยะทสาม เตรยมการสอสารทางการตลาดเพอการประชาสมพนธ และระยะทส การเปดตวชมชนตอสาธารณะเพอการสรางเศรษฐกจชมชนผานการทองเทยว “ททท.คาดวาโครงการดงกลาวจะสามารถสรางเศรษฐกจชมชนใหเกดความเขมแขงและยงยนโดยผานการทองเทยว ขณะเดยวกนกเปนการสงเสรมการทองเทยวในแบบ Local Experience ใหมการเตบโตอยางตอเนองและยงยน” ผวาการ ททท.กลาว ทางดานนางสาวนาเดย ราชด (Ms.Nadia Rasheed) ผแทนผบรหารโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ภมภาคเอเชยและแปซฟก กลาวในการแถลงขาววา รสกเปนเกยรตทไดรวมมอกบ ททท. โดยหวใจของโครงการนคอพฒนาใหชมชนสามารถสรางรายไดดวยตนเองและมชวตทยงยน ขณะท นางสาวพณณน กตพราภรณ ประธานเจาหนาทบรหารบรษท สยามนรมต จ ากด ตวแทนจากภาคเอกชน กลาววา รสกยนดททาง ททท.เปดกวางดานการทองเทยว สนบสนนการทองเทยวชมชน เพราะนอกจากจะเปนการเพมรายไดใหกบชมชนแลว ยง เปนการเผยแพรสถานททองเทยวใหมๆ ใหชาวไทยและตางชาตรบทราบของดและอตลกษณวถความเปนไทยอกดวย ทงน โครงการ “ตามรอยศาสตรพระราชา เพอการทองเทยวทยงยน” จะมการจดแสดงเปนนทรรศการ และเปดใหผสนใจไดเขาชม ระหวางวนท 4-8 ตลาคม 2560 บรเวณเอมโพเรยม แกลอร (Emporium Gallery) ชน M ศนยการคาดเอมโพเรยม

175

กรงเทพฯ ภายในงานจะมการน าเสนอศาสตรพระราชาของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช รวมถงผลของการด าเนนงานตามโครงการและเสนทางทองเทยวของทง 4 ชมชนอกดวย เอกสารอางอง ภาณมาศ ทกษณา, สทธชย หยน. (2559). ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (ศาสตรพระราชา) ของขวญจากไทยแด

โลกอนไมยงยน. (1), 15 สงหาคม 2559, (ออนไลน). แหลงทมา : http://chaoprayanews.com/ blog/thaiflag/2016/08/15/.

วระยทธ สวรรณทพย. (2553). “ศาสตรแหงพระราชา” แนวคด ภมปญญา น าสการปฏบตเพอท าใหคนเปนฅน. (ออนไลน). แหลงทมา : http://dl.moralcenter.or.th/handle/6626449900/47.

ศาสตรของพระราชา”จะชวยคนไทยอยรอดในวกฤตโลก!, โดยโตะขาวเกษตร, 14 ตลาคม . (2559), (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.komchadluek.net/news/agricultural/24447...& ผเดดเดยวตามรอยในหลวง “อ.ยกษ” ววฒน ศลยก าธร ใหเศรษฐกจพอเพยงเลยงชวต, โดย ASTVผจดการออนไลน, 28 พฤษภาคม 2558, http://www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?NewsID...

ศาสตรพระราชา 'เศรษฐกจพอเพยง' พฒนาโลก' อยางย งยน,มลนธมนพฒนา, มตชนรายวน,9 มถนายน 2559,http://www.tsdf.or.th/th/news/10541-ศาสตรพระราชา-...& http://www.matichon.co.th/ news/166427&ศาสตรพระราชา“เศรษฐกจพอเพยง”,15 ตลาคม 2559, http://www.matichon.co.th/ news/ 322579 & ถอดรหสปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสเปาหมายของ UN, www.tsdf.or.th มลนธมนพฒนา, 27 มกราคม 2560, http://welovethaiking.com/blog/ถอดรหสปรชญาเศรษฐกจ...

ศาสตรพระราชา...ศาสตรเพอการพฒนาทยงยน, หองสมดมนพฒนา, หนงสอพระมหากษตรยนกพฒนาเพอประโยชนสขสปวงประชา พทธศกราช 2554, หนา 28 -29, http://www.manpattanalibrary.com/ newsdetail.php?id...

ศาสตรพระราชาสการพฒนาอยางย งยน ,Thaigov, 21 ตลาคม 2559, http://www.thaigov.go.th/ index.php/th/program2/ite... & “ศาสตรพระราชา”, 28 ตลาคม 2559, http://www.thaipost.net/?q=ศาสตรพระราชา

ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร - ส านกงาน กปร., (2560). Facebook RDPB Project] ขอบคณภาพจากหนงสอ "พระบาทสมเดจพระเจาอยหว กบการเพมความสมดลในการพฒนา

PhachernThammasarangkoon & Ong-art saibutra, Municipality Officer. (2560). ทมวชาการสมาคมพนกงานเทศบาลแหงประเทศไทย, หนงสอพมพสยามรฐรายวน ฉบบวนพฤหสบดท 2 กมภาพนธ 2560 ปท 67 ฉบบท 23292 หนา 10, การเมองทองถน : บทความพเศษ & หนงสอพมพสยามรฐสปดาหวจารณ ปท 64 ฉบบท 21 วนศกรท 3 – วนพฤหสบดท 9 กมภาพนธ2560, หนา 66

176

การตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท DECISION ON THE ELECTION OF LOCAL ADMINISTRATORS IN DONG KHON MUNICIPALITY SANKHABURI CHAI NAT ผวจย ภวนย เพชรไปร

อาจารยประจ าคณะบรหารธรกจและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยเวสเทรน บทคดยอ

การวจยเรอง การตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตองคการบรหารสวนต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท มวตถประสงคเพอศกษา เพอเปรยบเทยบ และเพอรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท โดยจ าแนกตามปจจยสวนบคคลดาน เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ

กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนประกอบดวย ประชาชนผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท จ านวน 250 คน เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถามประมาณคา 5 ระดบ ทมคาความเชอมนเทากบ 0.82 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ คาเฉลยเลขคณต สวนเบยงเบนมาตรฐาน พรอมทงเปรยบเทยบแรงจงใจของประชาชน โดยใชสตร T- Test และวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One - Way ANOVA) ดวยคาสถตทดสอบ F - Test เพอทดสอบสมมตฐานหาความแตกตางอยางมนยส าคญทระดบ 0.05

ผลการวจยพบวา การตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท มแรงจงใจตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนโดยรวมอยในระดบมาก เมอวเคราะหเปนรายดาน พบวาแรงจงใจภายใน ประชาชนมความคดเหน อยในระดบมาก และดานแรงจงใจภายนอก ประชาชนมความคดเหนอยในระดบมาก จากสมมตฐานพบวา ประชาชนทมเพศแตกตางกน มแรงจงใจตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนไมแตกตางกน ประชาชนทมอายแตกตางกน มแรงจงใจตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนไมแตกตางกน ประชาชนทมระดบการศกษาทแตกตางกน มแรงจงใจตอการตดสน ใจเลอกตงผบรหารทองถนไมแตกตางกน ประชาชนทมอาชพทแตกตางกน ค าส าคญ : การตดสนใจ การเลอกตง การเมองทองถน Abstract

Research Decision on the election of local administrators in the area of Dong Khon Subdistrict Administrative Organization. Sankhaburi Chai Nat The purpose is to study. To compare And to gather problems and suggestions regarding the decision-making of local leaders in Dong Khon Municipality. Sankhaburi Chai Nat They were classified by gender, age, education and occupation.

177

The samples used in this study consisted of People in Dong khon Municipality Sankhaburi Tools used in research. A questionnaire was used for data analysis. The data were analyzed by percentage, mean, arithmetic mean. standard deviation T-Test and one-way ANOVA were used to compare the motivation of the population using the F-Test test statistic to test the difference hypothesis at level 0.05

The research found that Decision on the election of local administrators in Dong Khon Municipality. Sankhaburi Chai Nat The motivation for decision making of local administrators was at a high level. When analyzing each side. Found that internal motivation Public opinion Very high And external motives. The public opinion is at a high level. From the assumption that People with different sex. There was no difference in the motivation for the decision of the local administration. People of different ages. There was no difference in the motivation for the decision of the local administration. People with different education levels There was no difference in the motivation for the decision of the local administration. People with different occupations

Keywords : Decisions, elections, local politics บทน า

การปกครองสวนทองถน หรอการปกครองทองถน เปนรปแบบการปกครองทจ าเปนและมความส าคญในทางการเมองการปกครองของชมชนตาง ๆ เฉพาะอยางยงชมชนทมการปกครองระบบประชาธปไตย ซงกลาวในทางทฤษฎและแนวความคดทางปกครอง จะเหนไดวา รฐบาลซงเปนกลไกในการบรหารการปกครองของรฐนน ยอมมภาระหนาทอยางมากมายในการบรหารประเทศใหประชาชนไดรบความสข ความสะดวกสบายในการด ารงชวต (Well Being) อกทงความมนคงแหงชาตทงในทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม (National Security) แตยอมเปนไปไมไดทรฐบาลจะดแลและจดท าบรการใหกบประชาชนไดทวถงทกชมชนของประเทศ เพราะอาจจะเกดปญหาเกยวกบความลาชาในการด าเนนงาน การทอาจจะไมสนองตอบตอความตองการของแตละชมชนได และรวมทงขอจ ากดเกยวกบงบประมาณ (Budget) และตวบคคลหรอเจาหนาทด าเนนงานใหทวถงได เมอเปนดงน การลดภาระของรฐบาลโดยการใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการปกครองตนเองเพอการสนองตอบตอความตองการของชมชน จะไดเกดความสะดวก รวดเรว และตรงกบความมงประสงคของชมชนนน ๆ จงเปนผลใหการปกครองทองถนมบทบาทและความส าคญเกดขน (สถาบนพระปกเกลา. 2560 : http://wiki.kpi.ac.th/index.php?)

การปกครองทองถน คอ รากฐานของการปกครองระบอบประชาธปไตย เพราะการปกครองทองถนจะเปนสถาบนฝกสอนการเมองการปกครองใหแกประชาชน ใหประชาชนรสกวาตนมความเกยวพนมสวนไดสวนเสยในการปกครอง การบรหารทองถน เกดความรบผดชอบ และหวงแหนตอประโยชนอนพงมตอทองถนทตนอยอาศยอนจะน ามาซงความศรทธาเลอมใสในระบอบการปกครองประชาธปไตยในทสด

การปกครองทองถนท าใหประชาชนรจกทองถนการปกครองตนเอง (Self Government) หวใจของการปกครองระบอบประชาธปไตย ประการหนงกคอ การปกครองตนเองมใชเปนการปกครองอนเกดจากค าสงเบองบน โดยเปนการทประชาชนมสวนรวมในการปกครอง ซงผบรหารทองถนนอกจากจะไดรบเลอกตงมาเพอรบผดชอบบรหารทองถนโดยอาศยความรวมมอรวมใจจากประชาชนแลว ผบรหารทองถนจะตองฟงเสยงประชาชนดวยวถทางประชาธปไตยประชาชนออกเสยงประชามต (Reference) ใหประชาชนมอ านาจถอดถอน (Recall) ซงจะท าใหประชาชนเกดความส านกในความส าคญของตนเองตอทองถน และมสวนรบรถงปญหาและแกไขปญหาทองถนของตน

178

การปกครองทองถนเปนการแบงเบาภาระของรฐบาล ซงเปนหลกส าคญของการกระจายอ านาจ เนองจากภารกจของรฐบาลมอยอยางกวางขวาง นบวนจะขยายเพมขน ขณะทแตละทองถนยอมมปญหาและความตองการทแตกตางกน ประชาชนจงเปนผมความเหมาะสมทจะแกไขปญหาทเกดขนในทองถ นนนมากทสด และกจการบางอยางเปนเรองเฉพาะทองถน ไมเกยวกบทองถนอน ๆ และไมมสวนไดสวนเสยตอประเทศโดยสวนรวม จงเปนการสมควรทจะใหประชาชนทองถนด าเนนการดงกลาวเอง ทงนการแบงเบาภาระดงกลาวท าใหรฐบาลมเวลาทจะด าเนนการในเรองทส าคญ ๆ หรอกจการใหญ ๆ ระดบชาตอนเปนประโยชนตอประเทศชาตโดยสวนรวม และมความคลองตวในการด าเนนงานของรฐบาลจะมมากขน

การปกครองทองถนสามารถสนองตอบความตองการของทองถนตรงเปาหมายและมประสทธภาพ เนองจากทองถนมความแตกตางกนไมวาทางสภาพภมศาสตร ทรพยากร ประชาชน ความตองการ และปญหายอมตางกนออกไป ผทใหบรการหรอแกไขปญหาใหถกจดและสอดคลองกบความตองการของประชาชนไดเปนอยางดกคอ หนวยการปกครองทองถนนนเอง

การปกครองทองถนจะเปนแหลงสรางผน าทางการเมองและการบรหารของประเทศในอนาคต ผน าหนวยการปกครองทองถนยอมเรยนรประสบการณทางการเมอง การเลอกตง การสนบสนนจากประชาชนในทองถนยอมเปนพนฐานทดตออนาคตทางการเมองของตน และยงฝกฝนทกษะทางการบรหารงานในทองถนอกดวย

การปกครองทองถนโดยยดหลกการกระจายอ านาจ ท าใหเกดการพฒนาชนบทแบบพงตนเองทงทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม โดยสรป ความส าคญของการปกครองสวนทองถน สามารถแบงออกเปนสองดวย คอ ดานการเมองการปกครอง และการบรหาร กลาวคอในดานการเมองการปกครองนนเปนการปพนฐานการปกครองระบอบประชาธปไตยและเรยนรการปกครองตนเอง สวนดานการบรหารนน เปนการแบงเบาภาระรฐบาลและประชาชนในทองถนไดหาทางสนองแกปญหาดวยตนเอง ดวยกลไกการบรหารตาง ๆ ทงในแงของการบรหารงานบคคล การงบประมาณ และการจดการ เปนตน

การปกครองสวนทองถน เปนรากฐานของการปกครองระบอบประชาธปไตยในระดบชาต เพราะเปนสถาบนทฝกหดใหประชาชนไดมสวนรวมทางการเมอง การปกครอง ท าใหประชาชนมความรสกเปนเจาของทองถนอนเปนทอยของตนเอง เกดความหวงแหนและความรบผดชอบตอชมชนทองถน ซงเปนผลใหประชาชนมความรสกทดตอการปกครองในระบอบประชาธปไตย การปกครองทองถนมหลายรปแบบ ทสอดคลองกบการปกครองระดบชาต เชน องคการบรหารสวนต าบล ภาวการณในปจจบน บทบาทขององคการบรหารสวนต าบล มความส าคญอยางยงตอความส าเรจหรอลมเหลวในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครอง ทงนเพราะองคการบรหา รสวนต าบล ทจดตงขน นอกจากจะมฐานะเปนนตบคคล มงบประมาณและบคลากรเปนของตนเองแลว ยงมอ านาจในการตดสนใจก าหนดนโยบายหรอทศทางในการพฒนาทองถน มอ านาจในการบรหารจดการใหเปนไปตามนโยบายของทองถน ส าหรบความส าเรจขององคการบรหารสวนต าบลในการปฏบตหนาทเกดประสทธภาพ(Efficiency) ตอการพฒนาทองถนและสรางความพงพอใจ (Satisfaction) ใหกบประชาชนในชมชน นอกจากจะขนอยกบปจจยดานสมรรถนะ (Capability) ขององคการบรหารสวนต าบลในการบรหารจดการ (Administration) ทรพยากรทางการบรหารขององคกรใหเกดประสทธภาพ และประสทธผลสงสดแลวปจจยดานการมสวนรวม (Participation) ของประชาชนตอการบรหารจดการขององคการบรหารสวนต าบล การมสวนรวมของประชาชนตอระบบ

179

การเมองการปกครองในทกรปแบบและทกระดบ จะกอใหเกดการควบคมจากประชาชน (Popular Control) ตอบคคลทด ารงต าแหนงตาง ๆ ในหนวยการปกครองนน ๆ ท าใหบทบาทของบคคลทด ารงต าแหนงในองคกรการเมองไดกระท าบทบาทของการกระท าจรง (Actual Role) ใหมความสอดคลองตองกน จงเปนสงทมความส าคญมากในการขบเคลอนองคาพยพการพฒนาทองถน ทงนภาวะผน าขององคกรทดถอเปนสวนทมความส าคญเปนอยางยง เพราะในการพฒนาองคกรใหเปนองคกรททรงคณคาในการบรหารงานสาธารณะแลว ยอมขนอยกบความรความสามารถของผบรหารองคการบรหารสวนต าบล ในการวางกรอบนโยบายทสอดคลองกบการพฒนาทองถนไดดและเกดประโยชนผลในทางปฏบต ประกอบกบความตอเนองในการด ารงต าแหนง และความพรอมของคณะผบรหารทมาชวยบรหารองคกร และศกยภาพดานอนๆ ทงทเปนปจจยภายในและปจจยภายนอก สงเหลานจะเปนสวนเสรมสรางการพฒนาองคกรไดอยางมทศทาง มเปาหมาย กระบวนการระบบความคดในการตดสนใจใชสทธเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนจงมความส าคญเปนอยางยงในการบรหารงานทองถนในปจจบน วตถประสงคของการวจย ในการวจยครงนมวตถประสงคเพอ

1. เพอศกษาระดบการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท

2. เพอเปรยบเทยบระดบการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท

3. เพอรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท กรอบแนวคดทใชในการวจย การวจยในครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและผลงานวจยทเกยวของแลวบรณาการเปนกรอบแนวคดการวจยดงน ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ปจจยสวนบคคล 1. เพศ 2. อาย 3. ระดบการศกษา 4. อาชพ

การตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน

อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท 1. แรงจงใจภายใน 2. แรงจงใจภายนอก

วธด าเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ ประชาชนผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลต าดงคอน

อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท จ านวนทงหมด 250 คน โดยมงเนนศกษาแรงจงใจของ ตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถน ในเขตองคบรหารบรหารสวนต าบลควนมะพราว เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนมา แบงออกเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 แบบสอบถามสถานภาพขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามแรงจงใจของประชาชนผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลต าดงคอน อ าเภอสรรคบร

จงหวดชยนาท (Likert Rating Scale) คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด จ านวน 40 ขอ ตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบปญหา ขอเสนอแนะ แรงจงใจของประชาชนผมสทธเลอกตงในเขต

เทศบาลต าดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท เปนแบบสอบถามปลายเปด (Open Ended) ท าการตรวจสอบความถกตองของแบบสอบถามกอนน าไปวเคราะหตามวธทางสถต เกณฑการแปลผล

ตามคาคะแนนเฉลยผวจยใชเกณฑในการแปรผล ของเบส (Best. 1970 : 190) โดยพจารณาจากคะแนนเฉลย ผล/สรปผล

การศกษาการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท วตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาระดบการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอรรคบร จงหวดชยนาท 2) เพอเปรยบเทยบระดบการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท (3) เพอรวบรวมปญหาและขอเสนอแนะการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท ผลการศกษาสรปได ดงน

1. ประชากรกลมตวอยางทตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 59.3 และเปน มอาย 50 ปขนไป คดเปนรอยละ 36.8 มระดบการศกษาต ากวาหรอเทยบเทามธยมศกษา คดเปนรอยละ 54.9 ประกอบอาชพรบจาง คดเปนรอยละ 31.9

2. ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท พบวา ประชาชนมแรงจงใจตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนโดยรวมอยในระดบมาก เมอวเคราะหเปนรายดาน พบวา ดานแรงจงใจภายในมความคดเหนอยในระดบเหนดวยมาก และดานแรงจงใจภายนอกมความคดเหนอยในระดบมาก โดยประชาชนทมเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ มแรงจงใจตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนไมแตกตางกน

อภปรายผล

ผลการศกษา เรอง การตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนของประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท สามารถอภปรายผลไดดงน

ดานแรงจงใจภายในพบวา ประชาชนมแรงจงใจตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนโดยรวม อยในระดบเหนดวยมาก เมอวเคราะหเปนรายดาน พบวา ดานแรงจงใจภายใน โดยรวมประชาชนมความคดเหนอยในระดบมาก โดยขอทมความตองการสงสด 3 ล าดบ ล าดบแรกคอ ผสมครรบเลอกต งทเอาใจใสดแลทกขสขของประชาชน ล าดบท 2 มคณธรรม จรยธรรม และความยตธรรมในการบรหารงาน และล าดบท 3 ผสมครรบเลอกตงม

181

คณธรรม จรยธรรมซอสตย สจรต ตามล าดบ ทงนเพราะ แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motives) เปนสงผลกดนจากภายในตวบคคลซงอาจจะเปนเจตคต ความคด ความสนใจ ความตงใจ การมองเหนคณคา ความพอใจ ความตองการสงตางๆ สงเหลานลวนมอทธพลตอพฤตกรรมคอนขางถาวร เชน คนงานทเหนองคการคอสถานทใหชวตแกเขาและครอบครวเขากจะจงรกภกดตอองคการ และองคการบางแหงขาดทนในการด าเนนการกไมไดจายคาตอบแทนทดแตดวยความผกพนพนกงานกรวมกนลดคาใชจายและชวยกนท างานอยางเตมท (Domjan.1996: 199) ซงสอดคลองกบงานวจยของพเชษฐ พรหมเชก (2554 : 76) ไดด าเนนการศกษาภมหลงทางเศรษฐกจ สงคม วาเปนปจจยทมผลท าใหพฤตกรรมการตดสนใจของแตละบคคลแตกตางกนออกไป สงเหลานไดแก สตปญญา ความเฉลยวฉลาด (intelligence) การศกษา ประสบการณ ขอมลทไดรบ บคลกภาพ ปจจยทางอารมณ ภาณพงษ ดอกอนทร (2551) ไดศกษาเรองความคดเหนของประชาชนทมตอลกษณะทพงประสงคของผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถน : กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลยางโยภาพ อ าเภอมวงสามสบ จงหวดอบลราชธาน ทพบวา ในดานความเปนผน า ผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถน ตองมความคดวสยทศน ในการพฒนาทองถน รองลงมาคอผบรหารและสมาชกสภาทองถนทยนดรบฟงเอาใจใส ดแลทกขสขของความคดเหนของ และผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถนมความเขาใจและเหนใจผอน ในดานการบรหารงาน เหนดวยทผบรหารงานทองถน และสมาชกสภาทองถน มความสามารถ ก ากบดแลควบคมตรวจสอบการปฏบตงาน รองลงมาเหนดวยทผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถนมความสามารถในการตดสนใจ โดยใชเหตผลและขอมลทถกตอง ในดานจรยธรรม เหนดวยทผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถน เปนผรจกบาปบญคณโทษ รองลงมาเหนดวยทผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถน มความออนนอมถอมตน และในดานบคลกภาพ เหนดวยทผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถน มสขภาพจตทด ยมแยมแจมใส รองลงมาเหนดวยทผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถนมมารยาทด สภาพออนโยนและออนนอมถอมตน และเหนดวยทผบรหารทองถน และสมาชกสภาทองถนมความนาเชอถอและวางใจได

ดานแรงจงใจภายนอก พบวา ประชาชนมแรงจงใจตอการตดสนใจเลอกตงผบรหารทองถนโดยรวม อยในระดบมาก เมอวเคราะหเปนรายดาน พบวา แรงจงใจโดยรวมประชาชนมความคดเหน อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอดจะมความตองการสงสดอย 3 ล าดบ คอ ตงใจสรางความเจรญใหกบทองถน นโยบายการบรหารงาน และใชอ านาจโดยชอบธรรมในระหวางอยในอ านาจ ตามล าดบ ทงนเพราะแรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motives) เปนสงผลกดนภายนอกตวบคคลทมากระตนใหเกดพฤตกรรมอาจจะเปนการไดรบรางวล เกยรตยศชอเสยง ค าชม หรอยกยอง แรงจงใจนไมคงทนถาวร บคคลแสดงพฤตกรรมเพอตอบสนองสงจงใจดงกลาวเฉพาะกรณทตองการสงตอบแทนเทานน (เกษรา ดวงมณ. (2545 : บทคดยอ) และสอดคลองงานวจยของศภโชค รตโน (2552 : บทค ดยอ) ทไดท าการศกษาทศนคตทางการเมองของประชาชนตอการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนต าบลเหลาแดง อ าเภอดอนมดแดง จงหวดอบลราชธาน พบวา ทศนคตของประชาชนในการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนต าบลเหลาแดงอยในระดบปานกลาง ประชาชนมทศนคตเลอกผบรหารทองถนทมความเสยสละใหแกประชาชนและเปนกนเองกบทกคน และไมเลอกผบรหารทมความเหนแกตว ฉอราษฎรบงหลวง เอาประโยชนสวนตวมากกวาประโยชนสวนรวม มความตงใจจะไปใชสทธเลอกตงผบรหารทองถนและเลอกผบรหารทองถนทยอมรบความคดเหนของผอนและควบคมอารมณได พฤตกรรมทางการเมองของประชาชนอยในระดบปานกลาง เลอกนายกองคการบรหารสวนต าบลเหลาแดง โดยพจารณาจากทมทท าประโยชนใหแกชมชนและสามารถสรางรายไดเสรมใหแกประชาชนในพนทได เลอกบคคลทไดรบการยอมรบและเคารพนบถอจากประชาชนตลอดจนเปนผมบทบาทในการประนประนอมกบผสมครทเปนคแขงและเลอกผบรหารทยดหลกนตธรรม มคณธรรม มความโปรงใส ประชาชนมสวนรวม ไมยงเกยวกบอบายมขทงปวง

182

ขอเสนอแนะ จากผลของการวจย ผวจยมขอเสนอแนะดงตอไปน

1. ควรมการรณรงคใหประชาชนในเขตเทศบาลต าบลดงคอน อ าเภอสรรคบร จงหวดชยนาท เหนความส าคญของการเลอกตง และไปใชสทธเลอกผบรหารทองถน เพอการพฒนาของเทสบาล

2. ควรมการจดท าประชาพจารณของคณะผบรหาร เพอใหประชาชนไดมสทธแสดงความคดเหน โดยเฉพาะประเดนทางการเมองระดบทองถน ทประชาชนยงไมมความรความเขาใจ ใหประชาชนไดรบทราบและมสวนรวมชวยเสนอแนวคดตอการสรางแรงจงใจในการเลอกตงผบรหารทองถน เพอใหมผลงสมครรบเลอกตงบรหารพฒนาทองถนเปนไปตามความตองการของประชาชนมากทสด

3. ควรจะมการรณรงคใหทกฝายทมสวนเกยวของกบการเลอกตง มสวนรวมในการสอดสองดแล มความรวมมอกนทกฝายเพอใหเกดเปนประชาธปไตยโดยสมบรณ เอกสารอางอง เกษรา ดวงมณ. (2545). การศกษาคณลกษณะนกการเมองทองถน ในความคาดหวงของคณะกรรมการชมชนใน

เขตเทศบาลต าบลแหลมฉบง จงหวดชลบร. ปญหาพเศษหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารทวไป. มหาวทยาลยบรพา.

พเชษฐ พรหมเชก. (2554). ภมหลงทางเศรษฐกจ สงคม. สารนพนธ ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการวชาเอกการปกครองทองถน วทยาลยเพอการพฒนา มหาวทยาลยทกษณ.

ภาณพงษ ดอกอนทร. (2551). ความคดเหนของประชาชนทมตอลกษณะทพงประสงคของผบรหารทองถนและสมาชกสภาทองถน : กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลยางโยภาพ อ าเภอมวงสามสบจงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต วทยาลยการปกครองทองถนมหาวทยาลยขอนแกน.

ศภโชค รตโน. (2552). ทศนคตทางการเมองของประชาชนตอการเลอกตงนายกองคการบรหารสวนต าบลเหลาแดง อ าเภอดอนมดแดงจงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต วทยาลยการปกครองทองถน. มหาวทยาลยขอนแกน.

สถาบนพระปกเกลา. (2560). การเลอกตงทองถน. แหลงทมา : http://wiki.kpi.ac.th/index.php?).

183

กระบวนการแกไข บ าบด ฟนฟ และการปองกนการกระท าความผดซ าของเดกและเยาวชนเพอการพฒนาสงคมไทยอยางยงยน

The process of modification, therapy, rehabilitation and prevention on repeat behavioral of children and youth to sustainable of Thai society ผวจย สบพงศ สขสม บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอน าเสนอความคดเหนตอกระบวนการพฒนาเดกและเยาวชนของไทยใหมคณภาพทยงยนในอนาคต ซงเปนททราบกนโดยทวไปวาการกระท าความผดของเดกและเยาวชน มหลายปจจยดวยกน ไมวาจะเปนปญหาทางดานครอบครว ปญหาดานความบกพรองทางจตใจหรอรางกาย ปญหาดานทางเศรษฐกจ ปญหาดานสภาพแวดลอมในชมชน และปญหาดานความออนดอยทางสตปญญาหรอประสบการณของเดกและเยาวชน ลวนเปนปญหาการกระท าความผดของเดกและเยาวชน ซงหากปลอยปละละเลยไมใหความสนใจเดกและเยาวชนเหลานน ยอมจะน าพาสงคมและประเทศชาตไปในทางทเสอมเสย ประกอบกบสภาวการณในปจจบนการกระท าความผดของเดกและเยาวชนมจ านวนมาก และมความรนแรงเพมขน ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองมมาตรการในการแกไข บ าบด ฟนฟและปองกนเดกและเยาวชนทกระท าความผดเหลานน คณะผพพากษาและผพพากษาสมทบของศาลเยาวชนและครอบครวจงตองด าเนนการวางแผนปฏบตงานดานนอยางเปนระบบ โดยเรมตงแตกระบวนการปองกนปญหา เชน การสรางเครอขายชมชนเครอขายคร พอแม ผปกครอง เพอเผยแพรความรในดานตางๆ เชน ความรดานกฎหมายคมครองเดก ความรดานยาเสพตดให โทษ ความรดานการจราจร และ สทธหนาทของเดกและเยาวชนทดตลอดถง บทบาทของพอแมและผปกครองทด นอกจากนการสรางเครอขายชมชนยงชวยในการตดตามดแลพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนทกระท าความผดหลงจากกลบสชมชน เพอมใหหวนไปกระท าความผดซ า กระบวนการแกไข บ าบด และฟนฟนเพอมงแกไขและปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนใหกลบตนเปนคนดสามารถกลบคนสสงคมไดกอนและหลงมค าพพากษาของศาล และกระบวนการพทกษคมครองสถาบนครอบครวเพอระงบขอพพาท โดยมงทจะยตความขดแยงในครอบครว ซงเปนสาเหตน าไปสความแตกแยกและหยารางกนในเวลาตอมาซงถอเปนสาเหตส าคญทกอใหเกดการกระท าความผดของเดกและเยาวชน ค าส าคญ : การแกไข บ าบด ฟนฟเดกและเยาวชน Abstract This study aimed to present opinion of the process on development of children and youth of Thai sustainable quality in the future. There are many factors of children and youth offense whether it is problems of family, mentally and physically impairments, economy, environment and mental retardation or experiences of children and youth. These problems are children and youth offense. The abandoned children and youth do not pay attention to them; it will inevitably lead to a society and a nation in a derogatory way. It is necessary to measure of modification, therapy, rehabilitation and prevention on children and youth of that offense because of lot of offenses and violence are increase. The judges and associate judges

184

of Juvenile and Family Court must do for system plans, beginning from problems’ prevention such as to create networking of communities, teachers, parents and guardians in order to disseminate knowledge in various fields (knowledge of child protection law, drugs, traffic and the right duties of good children and youth along with the good role of parents). In addition, the creation of community networks can also help in monitoring the children or youth who has committed an offence after they return to the community. The aim of the process of modification, therapy and rehabilitation is behavior modification of children and youth. They can be good behavior for society before and after judgment along with the process of family protection to settle the dispute by aiming to end the conflict in the family which cause lead to breakage and divorce later, it is a major cause of children and youth delinquency. Keywords : modification, therapy, children and youth rehabilitation ทมาและความส าคญของปญหา

ตามค ากลาวทวา “เดกและเยาวชนคออนาคตของชาต” เดกและเยาวชนจงควรไดรบการปกปองคมครอง ใหเตบโตเปนทรพยากรทมคณคาของประเทศ และเปนททราบกนดวา สงคมไทยปจจบนเดกและเยาวชนมการกระท าความผดมจ านวนเพมมากขนอยางตอเนอง และนบวนยงทวความรนแรงมากและขยายวงกวางเพมขนเรอยๆ เชนกน ซงเดกและเยาวชนในสายตาของประชาชนทวไป จดไดวาเปนกลมบคคลทออนประสบการณ ความร สกผดชอบชวดตางๆ และขาดความรเทาทนในดานตางๆ การเรยนร และการอบรมจากผใหญรอบขางจงนบเปนปจจยส าคญทจะท าใหเดกและเยาวชนเตบโตขนทงทางดานรางกาย ดานสตปญญา และความประพฤตเปนผใหญทด เพอชวยพฒนาและน าพาสงคม ประเทศชาตไปสความรงเรองตอไป เมอเดกและเยาวชนกระท าสงทผดมกจะไดรบการอภยโดยเหตทวายงไรเดยงสา ไมรสงใดถกสงใดผด ประกอบกบความคดทวา การทเดกและเยาวชนมความประพฤตทไมด เนองจากผใหญรอบขางบกพรองในเรองการอบรม ความผดจงอยทผใหญเหลานน ซงมหนาททจะตองอบรมสงสอนเดกและเยาวชนทอยในความปกครอง แตในภาวการณปจจบน การกระท าความผดของเดกและเยาวชนมไดอยในขอบเขตของการกระท าความผดทางศลธรรมเลกๆ นอยๆ เทานน แตกาวลวงถงขนการกระท าความผดกฎหมายบานเมอง โดยจะเหนไดจากขาวสารตางๆ ผานทางสอมวลชนหลากหลายแขนง มกปรากฏขาวคราวเกยวกบความประพฤตของเดกและเยาวชนในทางทเสยหาย ไมสมควรและผดกฎหมายเสมอ เชน การเสพและคา หรอลกลอบขนยาเสพตด การยกพวกตกนของกลมนกศกษาระหวางสถาบน การกอคดขมขน เรอยไปจนถงกระทงการก อคดฆาตกรรม หลายตอหลายครงทการกระท าของเดกและเยาวชนเหลาน มกเปนทวจารณทวไปในหมของประชาชนถงพฤตกรรมโหดเหยมผดวสยของเดกและเยาวชน แตในขณะเดยวกน เดกหรอเยาวชนทกระท าความผด กกระท าไปโดยรเทาไมถงการณถงผลทจะตามมา แตในบางครงกเกดจากการบงคบ ขเขญ ชกจง หลอกใหกระท าจากบคคลอน ปญหาการกระท าความผดของเดกและเยาวชนจะสงผลกระทบตอสงคมโดยสวนรวม ทงท าใหเดกและเยาวชนไมสมารถเตบโตเปนผใหญทมคณภาพอนเปนก าลงหลกของประเทศชาตตอไป การแกไขปญหาเดกและเยาวชนจงเปนการปองกนและพฒนาทรพยากรบคคลของประเทศ เพอมใหเกดปญหามากขนกวาเดม และหากสามารถพฒนาเดกและเยาวชนไดกถอไดวาเปนสวนหนงของการพฒนาประเทศไปดวย

185

ทมา : รายงานสถตคดศาลยตธรรมทวราชอาณาจกร ประจ าป พ.ศ. 2559 หนา 12

ทมา : รายงานสถตคดศาลยตธรรมทวราชอาณาจกร ประจ าป พ.ศ. 2559 หนา 13

186

ขอหาสงสด 5 อนดบ ทข นสการพจารณาและขอหาทพจารณาเสรจไปของศาลเยาวชนและครอบครวทวราชอาณาจกร จ าแนกตามคดแพงและคดอาญา ประจ าป พ.ศ. 2559

ทมา : รายงานสถตคดศาลยตธรรมทวราชอาณาจกร ประจ าป พ.ศ. 2559 หนา 254

แนวคดเรองการกระท าความผดและสาเหตของการกระท าผดของเดกและเยาวชน 1. แนวคดเรองการกระท าความผดของเดกและเยาวชน ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 ไดบญญตไวในมาตรา 4 วา “เดก” หมายความวา บคคลอายยงไมเกนสบหาปบรบรณ “เยาวชน” หมายความวา บคคลอายเกนสบหาปบรบรณแตยงไมถงสบแปดปบรบรณ การกระท าความผดของเดกและเยาวชนนน ตรงกบค าวา “Juvenile Delinquency” ซงในทางวชาอาชญาวทยาและทณฑวทยา ไมถอวาการกระท าเชนนนเปนอาชญากรรม แตจะเรยกการกระท าความผดของเดกและเยาวชนวา “การกระท าผด” และไมเรยกเดกและเยาวชนผกระท าความผดวาเปนอาชญากร แตจะเรยกการกระท าความผดของเดกและเยาวชนวา “การกระท าผด” และไมเรยกเดกและเยาวชนผกระท าความผดวา เปนอาชญากร เสรนทร ปณณะหตานนท (2555) ไดกลาวเกยวกบการกระท าผดของเดกและเยาวชนไววา พฤตกรรมทขดแยงกบความตองการคานยมของวฒนธรรมทครอบง าวถชวตของเยาวชน กคอ พฤตกรรมทาานคานยมหลก ซงเปนระบบทกอรปลกษณะนสยใจคอของเยาวชน แมกฎหมายบางอยางจะไมไดงรากลกในจารตประเพณของสงคม แตกปรากฏวา จารตประเพณหลายอยางไดถกนไปใชเปนพนฐานในการบญญตกฎหมาย ดงนน การกระท าผดขอ งเดกและเยาวชนจงมความหมายไปในทางพฤตกรรมบางรปแบบทขดแยงหรอตอตานสงคม ท าใหเกดการเสยระเบยบทงในทางสงคมและตวบคคล

187

2. สาเหตแหงการกระท าความผดของเดกและเยาวชน สาเหตแหงการกระท าความผดของเดกและเยาวชนนนเปนสาเหตเฉพาะบคคลบางคนอาจมเพยงสาเหต

เดยว ในขณะทบางคนกมหลายสาเหตประกอบกน สาเหตแหงการกระท าความผดมอยหลายประการ และอาจแยกศกษาเปน 3 ดานคอ ดานกฎหมาย นกกฎหมายเนนวาสาเหตแหงการกระท าความผดของเดกและเยาวชนเกดจากความเยาววย การรเทาไมถงการณหรอการถกหลอกใชจากผใหญ จงไมถอวาเปนการกระท าความผดในทางอาญา โดยถอวาเปนเพยงพฤตกรรมเบยงเบน จงไมลงโทษในทางอาญาแตจะใชวธการส าหรบเดกและเยาวชนแทน เพอแกไขความประพฤต ดานสงคมวทยา นกสงคมวทยาอธบายถงสาเหตแหงการกระท าความผดของเดกและเยาวชนวามาจากการทเดกและเยาวชนนนไดรบแบบอยางความประพฤตทไมด จากบคคลทอยรอบขาง เดกและเยาวชนยงขาดความหนกแนนทางจตใจ จงอาจถกครอบง า ชกจงไดงาย ท าใหพฤตกรรมเดกและเยาวชนประพฤตผดไปจากบรรทดฐานของสงคมและกลายเปนการกระท าความผดตอกฎหมายในทสด ดานจตวทยา นกจตวทยาอธบายสาเหตของการกระท าความผดของเดกและเยาวชนเอาไวหลายทฤษฎ กลาวคอบางทฤษฎเหนวา การกระท าความผดนนอาจเกดจากความผดปกตของรางกายหรอทางจต ซงอาจมมาตงแตก าเนด หรอเกดขนภายหลงความเจบปาวยหรออบตเหต ซงสาเหตดงกลาวมแนวโนมทจะผลกดนใหอารมณของบคคลแปรปรวน ยงเปนเดกหอเยาวชน กอาจะท าใหเกดการขาดความยบยงชงใจ ไมสามารถควบคมตนเองได และมพฤตกรรมทเปนปฏปกษตอสงคมและคนรอบขางและกระท าความผดไดงาย ซงอาจเปนการกระท าทรนแรง อยางไรกตาม เราสามารถแยกแยะสาเหตแหงการกระท าความผดของเดกและเยาวชนเปน 2 สาเหตใหญ ๆ ดวยกน 1. สาเหตจากสงทอยรอบขางตวเดกและเยาวชน เชน ครอบครว สถานทอยอาศย บคคลรอบขาง สถานเรงรมย สภาวการณทางเศรษฐกจ การขาดแคลนเครองอปโภคบรโภคทจ าเปน หรอบงเกดความวนวายในสงคม 2. สาเหตทเกดจากตวของเดกและเยาวชนเอง เชนความผดปกตทางรางกายหรอจตใจหรอเกดจากพนธกรรม ภาวะทางจตใจหรออารมณบกพรอง ความออนดวยสตปญญาหรอประสบการณ ระดบการศกษาของเดกและเยาวชน ปรชญาในการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระท าความผด แนวความคดหรอปรชญาในเชงอาชญาวทยาและทณฑวทยา สามารถแบงแยกไดเปน 2 แนวหลก ๆ ไดแก 1. ปรชญาทมงตอการลงโทษ เพอเปนการแกแคนตอผกระท าผด ปองกนและปราบปรามมใหมการกระท าความผด มกพบแนวความคดเชนนในสงคมทประชาชนสวนใหญเปนพวกอนรกษนยม แนวความคดน จะก าหนดโทษและลงโทษผกระท าผดเหมอนกน โดยไมค านงถงความแตกตางทางดานอายของผกระท าผด ดงทเคยพบวา ในป ค.ศ. ทประเทศองกฤษ ศาลไดพพากษาตดสนและลงโทษเดกอาย 9 ขวบ ฐานลกทรพยดวยการแขวนคอ 2. ปรชญาทมงเนนตอการแกไขฟนฟ เพอชวยเหลอใหผทกระท าความผดบางจ าพวก ซงไดพจารณาแลวเหนวายงพอทจะเยยวยาไดโดยปรบปรงเปลยนแปลงแกไขความประพฤตได แทนทจะลงโทษ มกพบแนวความคดเชนวานในสงคมทประชาชนสวนใหญเปนพวกเสรนยม

188

มาตรการในการแกไข บ าบด ฟนฟและปองกน ในนานาอารยประเทศรวมทงประเทศไทย การปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระท าผดไดด าเนนตามแนวปรชญาทมงแกไขฟนฟ และชวยเหลอเดกและเยาวชนทกระท าผดใหสามารถกลบตวเปนพลเมองดได ทงน เนองจากเหนวา เดกและเยาวชนยงสามารถทจะเยยวยาแกไขเปลยนแปลงความประพฤตได และการทรฐเขามาเปนผดแลรบผดชอบเดกและเยาวชนทกระท าความผดแทนพอแมผปกครองเปนวธการทยอมรบโดยทวไป รฐจงตองหามาตรการตาง ๆ ทจะมงฟนฟเดกและเยาวชนทกระท าความผดใหสามารถกลบตวเปนพลเมองดได มากกวาทจะใชอ านาจลงโทษอยางรนแรง มาตรการในการแกไข บ าบด ฟนฟเดกและเยาวชนทกระท าความผด แยะไดเปน 4 ระยะ ระยะท 1 กรณกอนฟองคด

มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญากอนฟอง บญญตอยในมาตรา ๘๖ และ ๘๙ แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรการนใชในกรณทเดกและเยาวชนตองหาวากระท าความผด อยในระหวางการสอบสวน กอนทจะมการฟองคด โดยมสาระส าคญสรปไดดงน คอ ความผดทตองหานนมอตราโทษอยางสงจ าคกไมเกนหาป ไมวาจะมโทษปรบดวยหรอไมกตาม เดกหรอเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยมค าพพากษาถงทสดใหจ าคกมากอน เวนแต เปนโทษทเกดจากความผดโดยประมาทหรอความผดลหโทษ เดกหรอเยาวชนตองส านกในการกระท า เมอผอ านวยการสถานพนจพจารณาโดยค านงถงขอเทจจรงเกยวกบเดกหรอเยาวชนแลว เหนวา อาจกลบตนเปนพลเมองดโดยไมตองฟอง กจะจดใหมการประชมระหวางเดกหรอเยาวชน ผเสยหายและบคคลทเกยวของในการท าแผนแกไข บ าบด ฟนฟใหเดกหรอเยาวชนปฏบตเพอปรบเปลยนความประพฤตของเดกหรอเยาวชน บรรเทาหรอทดแทนหรอชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอใหเกดความปลอดภยแกชมชนและสงคม แผนดงกลาวนผเสยหายและเดกหรอเยาวชนตองใหความยนยอม หลงจากนนตองเสนอแผนเพอขอความเหนชอบจากพนกงานอยการภายใน 30 วน นบแตวนทเดกหรอเยาวชนส านกในการกระท า หากพนกงานอยการเหนชอบและมการปฏบตตามแผนส าเรจ พนกงานอยการจะมค าสงไมฟอง ค าสงดงกลาวถอวาเปนทสด สทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบไป แตไมตดสทธผมสวนไดเสยทจะฟองเปนคดแพง มาตรการนมผลใหเดกและเยาวชนทตองหาวากระท าความผดในคดทมอตราโทษไมรายแรงและมพฤตกรรมทสารถแกไขดวยกระบวนการดงกลาวได ถกคดแยกออกจากกระบวนการยตธรรมโดยเรว แตมาตรการนก าหนดเงอนไขในการใหความคมครองเดกและเยาวชนดวยการใหศาลตรวจสอบความเหนชอบดวยกฎหมายของการจดการท าแผนแกไข บ าบด ฟนฟ โดยพนกงานอยการจะแจงใหศาลทราบถงการจดท าแผน หากศาลเหนวา กระบวนการจดท าแผนไมชอบดวยกฎหมายศาลอาจมค าสงตามทเหนสมควรภายใน 30 วน นบแตวนทไดรบรายงาน ในกรณทการปฏบตตามแผนแกไข บ าบด ฟนฟไมประสบความส าเรจ เดกหรอเยาวชนนนจะตองกบเขาสกระบวนการยตธรรมตามปกต โดยผอ านวยการสถานพนจตองรายงานใหพนกงานอยการและพนกงานสอบสวนด าเนนคดตอไป ระยะท 2 กรณกอนมค าพพากษา

มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนพจารณา บญญตอยในมาตรา 90 ถง 92 และมาตรา 132, 133 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 มสาระส าคญสรปไดดงน คอ ในกรณทมการฟองคดตอศาลแลวและคดอยในระหวางการพจารณา เดกหรอเยาวชนตองหาวากระท าความผดอาญาซงมอตราโทษอยางสงจ าคกไมเกนยสบป เดกหรอเยาวชนนนไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคกมากอน เวนแตเปนความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษในเวลาใดๆ กอนมค าพพากษาหากเดกหรอเยาวชนส านกในการกระท าและผเสยหายยนยอม ทงโจทกไมคดคาน ประกอบกบพฤตการณแหงคดไมเปนภยรายแรงตอสงคมเกนสมควร และศาลเหนวา เดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดได

189

และผเสยหายอาจไดรบการชดเชย เยยวยาพอสมควร ศาลอาจมค าสงใหผอ านวยการสถานพนจหรอบคคลทศาลเหนสมควรจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหเดกหรอเยาวชนและบคคลทเกยวของด วยปฏบต โดยรปแบบแผนการประชม กเปนเชนเดยวกบมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญากอนฟองตามระยะท ๑ แลวเสนอตอศาลเพอพจารณาภายใน 30 วน หากศาลเหนชอบ ใหมค าสงจ าหนายคดชวคราว กรณการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวนแลว ศาลจะมค าสงจ าหนายคดออกจากสารบบความ โดยกฎหมายบญญตใหสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ แตไมตดสทธผมสวนไดเสยทจะด าเนนคดสวนแพง เดกหรอเยาวชนจะพนออกจากกระบวนการยตธรรม ในกรณทกระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟไมส าเรจหรอการปฏบตตามแผนไมบรรล ผอ านวยการสถานพนจหรอบคคลหรอบคคลทศาลสงใหจดท าแผน ท าการแกไขแผนแลวรายงานใหศาลทราบ เพอศาลจะไดมค าสงตามทเหนสมควรหรอยกคดขนพจารณาตอไป เดกหรอเยาวชนนนตองกลบเขาสกระบวนการยตธรรมปกต

สวนมาตรา 132 นน กฎหมายไมไดจ ากดวาเปนคดทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระท าความผดอาญาซงมอตราโทษอยางสงข ากดไมเกนเทาใด เพยงแตศาลเหนสมควรวาพฤตการณแหงคดยงไมสมควรจะมค าพพากษา หรอบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวยรองขอเทานน ศาลอาจมค าสงใหปลอยตวจ าเลยชวคราว โดยก าหนดเงอนไข เชน ใหจ าเลยรายงานตวตอพนกงานคมประพฤตหรอเจาพนกงานอนหรอบคคลใดหรอองคการดานเดก เขารบการแกไขบ าบดฟนฟรบค าปรกษาแนะน า เขารวมกจกรรมบ าบดหรอกจกรรมทางเลอก หากจ าเลยปฏบตตามเงอนไขและภายในระยะเวลาทศาลก าหนดแลว ศาลจะสงยตคดโดยไมตองมค าพพากษา และใหถอวาสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ แตถาจ าเลยผดเงอนไข กตองเขาสกระบวนการยตธรรมตามปกตตอไป ระยะท 3 กรณมค าพพากษา

เมอเดกหรอเยาวชนกระท าความผดจนถกฟองตอศาลแลว การแกไขความประพฤตเดกและเยาวชนโดย ค าพพากษานน มไดมวตถประสงคเพอลงโทษ แตเปนการแกไข บ าบด ฟนฟเดกหรอเยาวชนใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรม ไมหวนกลบมากระท าความผดซ าอก ซงมมาตรการทน ามา ใชใหเหมาะสมกบเดกหรอเยาวชนได ๒ รปแบบ คอ

รปแบบท 1 การแกไข บ าบด ฟนฟไมจ ากดอสรภาพ ในกรณทศาลเหนวา พฤตกรรมในการกระท าความผดของเดกหรอเยาวชนไมรนแรง เดกหรอเยาวชนเรยนหนงสออย และปญหาการกระท าความผดมไดเกดจากครอบครว หรอเปนการกระท าความผดครงแรก ไมมผลรายตอผเสยหาย ชมชน และการกระท าความผดของเดกหรอเยาวชนไมกระทบตออารมณ ความรสกของผเกยวของและสงคมมากกวาจะยอมรบได สรปคอ เปนคดทปกตศาลจะใหโอกาสจ าเลยอยแลว ศาลจะพพากษาใหรอการก าหนดโทษ หรอรอการลงโทษจ าคก ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56 โดยอาจก าหนดเงอนไขคมประพฤตดงน

1. ใหไปรายงานตวตอผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครว หรอพนกงานคมประพฤต ทก ..... เดอนตอครง มก าหนด ..... ป และใหตรวจปสสาวะหาสารเสพตดทกครงทมารายงานตว

2. ใหจ าเลยเรยนหนงสอหรอประกอบอาชพใหเปนกจจะลกษณะ หากเรยนหนงสอใหน าผลการเรยนมาแสดงทกครงทมารายงานตว

3. ใหละเวนการคบหาสมาคมหรอการประพฤตใดอนอาจน าไปสการกระท าความผดเชนเดยวกนนอก 4. หามดมสรา สบบหร หรอยาเสพตดใหโทษทกชนด 5. หามเทยวเตรในเวลากลางคนหรอในสถานเรงรมยทกแหง เวนแตจะไดรบอนญาตจากผปกครอง กบให

อยในโอวาทของผปกครองโดยเครงครด

190

รปแบบท 2 การแกไข บ าบด ฟนฟ โดยจ ากดอสรภาพ ในกรณทศาลเหนวา พฤตกรรมในการกระท าความผดของเดกหรอเยาวชนมความรนแรง เชน กระท าความผดหลายครงไมหลาบจ า ไมส านกในการกระท าความผด กระท าความผดอยางรนแรงโดยไมสนใจในผลเสยหายผลกระทบจากการกระท ามผลตอตวเดกหรอเยาวชน ครอบครว สงคมมาก เดกหรอเยาวชนมแนวโนมหรอโอกาสในการพฒนาพฤตกรรมของตนเองไปในทางทดนอยมาก ศาลอาจมค าพพากษาสงตวเดกหรอเยาวชนไปกอบรมในสถานกและอบรม ซงเปนระบบจ ากดอสรภาพ ในทางปฏบต กรณเดกหรอเยาวชนทกระท าความผดถกฟองตอศาลและใหการรบสารภาพกอนมค าพพากษา และในกรณทมค าพพากษาสงเดกหรอเยาวชนไปกอบรมในสถานกและอบรมในสถานกและอบรม ผพพากษาสมทบอาจเสนอมาตรการในการแกไข บ าบด ฟนฟ เพอปรบเปลยนพฤตกรรมเดกหรอเยาวชนใหคนสครอบครวและอยในสงคมไดอยางปกตสข โดยสงเดกหรอเยาวชนนนพรอมผปกครองเขาท ากจกรรมรวมกนในโครงการทศาลจดขน และเพอใหการแกไข บ าบด ฟนฟเดกหรอเยาวชนทกระท าความผด ไดผลอยางมประสทธภาพ ระยะท 4 กรณตดตามหลงปลอยเดกหรอเยาวชน

เมอเดกหรอเยาวชนทกระท าความผดไดผานกระบวนการตามมาตรการแกไข บ าบด ฟนฟ เดกและเยาวชนทกระท าความผดตามระยะท 1 ระยะท 2 หรอระยะท 3 ขางตนแลว กจะอยมรขนตอนทจะตองกลบสครอบครวและชมชน แมกอนไดรบการปลอยตว เดกและเยาวชนจะไดรบการบ าบด ฟนฟ ปรบเปลยนพฤตกรรมมาแลวดงทกลาวไวขางตนกตาม แตสภาพครอบครวและชมชนทมสงแวดลอมหรอสงเรา หรอสงยวยแบบเดมๆ กอาจท าให เดกหรอเยาวชนเหลานนมโอกาสจะหวนไปกระท าความผดซ าอก หากเปนเชนน เดกหรอเยาวชนกจะวนเวยนเขาออกในกระบวนการยตธรรมของศาลอยเรอยๆ ซงเทากบวาศาลเยาวชนและครอบครวไมสามารถแกไขเดกและเยาวชนใหกลบตวเปนพลเมองดได และไมถอวาประสบความส าเรจในการท างานเพอเดกและเยาวชน เกราะปองกนโดยการตดตามดแลสอดสงพฤตกรรมของเดกและเยาวชนนอกจากบดามารดา ผปกครอง ญาตพนองของเดกและเยาวชนเหลานนจะตองมสวนรวมในการแกไข บ าบด ฟนฟแลว ชมชน ถอวามสวนส าคญอยางยงทจะชวยกนแกไข บ าบด ฟนฟเดกหรอเยาวชนหลงจากกลบสครอบครวและชมชน เพราะหากชมชนตงขอรงเกยจไมยอมรบ หรอไมใหโอกาสแกเดกและเยาวชนทกลบตวเปนคนดแลว เทากบเปนการผลกดนเดกและเยาวชนออกจากสงคมอนจะมผลใหเดกและเยาวชนนนหวนกลบไปกระท าความผดซ าอก

จากบทบญญตของพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.๒๕๕๓ เหนไดวาเจตนารมณของกฎหมายมจดประสงคหรอจดมงหมายเพอน าหลกการบ าบด ฟนฟมาใช เพอเนนถงสทธเดกและเยาวชนผกระท าความผด และความเปนอยของเดกและเยาวชนหลงกระท าความผด เพอใหเดกและเยาวชนกลบสสงคมดวยวธการทดทสด และเพอกลบไปอยในสงคมไดอยางปกต ไมเปนปญหาและเปนทรงเกยจของสงคม ศาลเยาวชนและครอบครวจงตองพฒนาระบบงานโดยเนนการท างานเพอพทกษสถาบนครอบครว โดยประสานการท างานกบชมชนทงในเชงรก คอ การปองกนมใหเดกและเยาวชนกระท าความผด และเชงรบเมอเดกและเยาวชนกระท าความผดแลวโดยมงแกไขบ าบด ฟนฟ ตอลดจนการสรางมาตรการในการกลบคนสสงคมเพอไมใหการกระท าความผดซ า

191

บทสรป สาเหตการกระท าความผดของเดกและเยาวชนและแนวทางหรอมาตรการในการพจารณาพพากษาคด ตลอดจนการแกไข บ าบด ฟนฟ ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 รวมทงพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 แลวพบวาสาเหตหลกทเดกและเยาวชนกระท าความผด พอสรปไดดงน 1. ปญหาจากปจจยทางดานครอบครวของเดกและเยาวชน 2. ปญหาจากปจจยทางดานความบกพรองทางจตใจหรอรางกายของเดกและเยาวชน 3. ปญหาจากปจจยทางดานเศรษฐกจ 4. ปญหาจากปจจยทางดานสภาพแวดลอมในชมชน 5. ปญหาจากปจจยทางดานความออนดอยทางสตปญญา หรอประสบการณของเดกและเยาวชน แนวทางแกไข บ าบด ฟนฟ และปองการกระท าความผดของเดกและเยาวชนพบวา มปญหาขอขดของในการปฏบตดงน 1. ปจจบนหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการจดท าแผนแกไข บ าบด ฟนฟ ทก าหนดใหเปนไปตามระเบยบทอธบดก าหนดและขอบงคบของประธานศาลฎกาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา 87, 91 และ 132 ตามล าดบ ยงไมมการออกระเบยบหรอขอบงคบแตอยางใด ดงนนแมวาจะเปนมาตรการทเปนประโยชนสงสดกบเดกและเยาวชนกยงไมสามารถน ามาปฏบตได 2. กจกรรมในรปแบบโครงการตางๆ ทใชเปนแนวทางแกไข บ าบด ฟนฟ และปองกนเดกและเยาวชนกระความผด มคาใชจาย จงเปนอปสรรคหนงในการแกไข บ าบด ฟนฟ และปองกนเดกและเยาวชนกระท าความผด ขอเสนอแนะ 1. ควรมระเบยบ แนวทางแกไข บ าบด ฟนฟโดยเรว เพอจะไดใชเปนหลกเกณฑในการปฏบตงานใหเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย 2. มการจดสรรงบประมาณทเพยงพอในการจดกจกรรมในโครงการตางๆ ของศาลเยาวชนและครอบครวทวราชอาณาจกร ในการแกไข บ าบด ฟนฟและหองกนการกระท าความผดของเดกและเยาวชน 3. มงเนนใหศาลเยาวชนและครอบครวมนโยบายปรบกระบวนการพฒนาระบบงานสแนวทางพทกษ คมครองสทธเดก เยาวชนและครอบครวเชงรก โดยมการประสานงานกบหนวยงานอนทเกยวของกบการแกไข บ าบด ฟนฟ และปองกนเดกและเยาวชนกระท าผด ตลอดจนจดโครงการใหเดกและเยาวชนไดเรยนรขนตอนการท างานในกระบวนการยตธรรมของศาลเยาวชนและครอบครว อนเปนการแกไขปญหาทตนเหต ซงจะมผลใหลดปรมาณการกระท าความผดลดลงได

192

เอกสารอางอง กฎหมาย ประมวลกฎหมายอาญา พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ธรศกด เงยวจตร. 2553. การแกไข บ าบด ฟนฟและเยยวยาเดกและเยาวชนทกระท าความผดอาญาโดยศลปะบ าบด.

รายงานสวนบคคล หลกสตร “ผพพากษาผบรหารในศาลชนตน” รนท 8 เสวรนทร ปณณะหตานนท (2555) พฤตกรรมเบยงเบน สบคนเมอ 15 มกราคม 2561 จาก

http://www.polsci.chula.ac.th/sumonthip/deviande47.htm เสกสทธ สวรรยาธปต. (2554). การกระท าความผดเกยวกบทรพย ยาเสพตด และชวตรางกาย (คดรายแรง) ของเดก

และเยาวชนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล : การศกษาวจยโดยใชทฤษฎการควบคมตนเอง. ปรชญา ดษฎบณฑต. สาขาอาชญาวทยา การบรหารงานยตธรรมและสงคม มหาวทยาลยมหดล.

สมพร อมรชยนพคณ. กระบวนการยตธรรมกบการกระท าความผดของเดกและเยาวชน. ออนไลน เขาถงไดจาก : www.lawonline.co.th (วนทสบคนขอมล 17 มกราคม 2561)

อรอมา วชรประดษฐพร. 2555. สาเหตการกระท าความผดของเดกและเยาวชนกบมาตรการแกไขในเชงรก. รายงานสวนบคคล หลกสตร “ผพพากษาผบรหารในศาลชนตน” รนท 10 รายงานสถตคดของศาลทวราชอาณาจกร ประจ า� ป พ.ศ.2559. ส านกงานศาลยตธรรม

193