THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII...

28
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HÀ NỘI Hoàng Thị Hoài THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ (Khảo sát báo Vnexpress, Nhân Dân điện tử, Tuổi trẻ online từ tháng 10/2014 đến tháng 12/2014) Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học Mã số: 60 32 01 01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Sĩ Đại Hà Nội – 2016 MỤC LỤC

Transcript of THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII...

Page 1: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN HÀ NỘI

Hoàng Thị Hoài

THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8

QUỐC HỘI KHÓA XIII TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ

(Khảo sát báo Vnexpress, Nhân Dân điện tử, Tuổi trẻ online từ

tháng 10/2014 đến tháng 12/2014)

Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học

Mã số: 60 32 01 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Sĩ Đại

Hà Nội – 2016

MỤC LỤC

Page 2: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 6

CHƢƠNG 1: BÁO CHÍ VÀ VAI TRÕ CỦA BÁO CHÍ TRONG THÔNG

TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP QUỐC HỘI ...............................................15

1.1 Một số khái niệm cơ bản ........................................................................... 15

1.1.1 Kỳ họp Quốc hội .....................................................................................15

1.1.2 Khái niệm thông tin và thông tin trong báo chí ..................................16

1.1.3 Thông tin thời luận.................................................................................20

1.1.4 Các văn bản quy định về việc thông tin của báo chí đối với Quốc hội22

1.2 Tiêu chí đánh giá chất lượng thông tin thời luận về kỳ họp Quốc hội

......................................................................... Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 2. THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC

HỘI KHÓA XIII TRÊN CÁC BÁO NHÂN DÂN ĐIỆN TỬ,

VNEXPRESS VÀ TUỔI TRẺ ONLINE ...........Error! Bookmark not defined.

2.1 Vài nét về các báo Nhân Dân điện tử, VnExpress và Tuổi trẻ onlineError! Bookmark not defined.

2.2. Thời gian, tần suất tin, bài phản ánh về Kỳ họp thứ 8, Quốc hội Khóa

XIII .......................................................................Error! Bookmark not defined.

2.3 Nội dung thông tin thời luận Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIIIError! Bookmark not defined.

2.3.1 Chủ đề về Kinh tế - Xã hội ........................Error! Bookmark not defined.

2.3.2 Chủ đề Lập pháp ........................................Error! Bookmark not defined.

2.3.3 Chủ đề về Nâng cao chất lƣợng hoạt động Quốc hộiError! Bookmark not defined.

2.3.4 Chủ đề tham nhũng và đấu tranh chống tham nhũngError! Bookmark not defined.

2.4 Hình thức thể hiện của thông tin thời luận Kỳ họp thứ 8 Quốc hội

khóa XIII ..............................................................Error! Bookmark not defined.

2.4.1 Các thể loại ..................................................Error! Bookmark not defined.

2.4.2 Cách đặt tít, sapo ........................................Error! Bookmark not defined.

2.4.3 Các yếu tố phi văn tự .................................Error! Bookmark not defined.

2.5 Phản hồi của độc giả về thông tin thời luận Kỳ họp thứ 8 Quốc hội

Khóa XIII .............................................................Error! Bookmark not defined.

Page 3: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

2.6 Đánh giá về thông tin thời luận của 3 tờ báo khảo sát tại Kỳ họp Quốc

hội thứ 8 khóa XIII..............................................Error! Bookmark not defined.

2.6.1 Những thành công đạt đƣợc ......................Error! Bookmark not defined.

2.6.2 Hạn chế ........................................................Error! Bookmark not defined.

2.6.3 Nguyên nhân thành công và nguyên nhân hạn chếError! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 3. MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ KHOA HỌC NHẰM NÂNG

CAO CHẤT LƢỢNG THÔNG TIN THỜI LUẬN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ

VỀ CÁC KỲ HỌP QUỐC HỘI .........................Error! Bookmark not defined.

3.1 Đối với cơ quan báo chí ................................Error! Bookmark not defined.

3.1.1 Tăng cƣờng các bài chính luận .................Error! Bookmark not defined.

3.1.2 Tăng cƣờng khai thác những vấn đề "nóng" đƣợc đƣa ra trong kỳ

họp.........................................................................Error! Bookmark not defined.

3.1.3 Đa dạng hóa các hình thức thể hiện .........Error! Bookmark not defined.

3.1.4 Tăng cƣờng sự tƣơng tác với bạn đọc ......Error! Bookmark not defined.

3.1.5 Phát huy tính tích cực, tính chủ động trong thông tinError! Bookmark not defined.

3.1.6 Trang bị thêm kiến thức về pháp luật và Quốc hội cho phóng viên

nghị trƣờng ..........................................................Error! Bookmark not defined.

3.2 Một số kiến nghị với Văn phòng Quốc hộiError! Bookmark not

defined.

3.2.1 Trung tâm báo chí cần hoạt động tích cực hơnError! Bookmark not defined.

3.2.2 Cải tiến điều kiện làm việc của báo chí tại Quốc hộiError! Bookmark not defined.

3.2.3 Hoạt động của các Ủy ban Quốc hội cần phải cởi mở hơn với báo

chí ..........................................................................Error! Bookmark not defined.

3.2.4 Tổ chức các khóa tập huấn trang bị kiến thức về nghị trƣờng cho

báo giới .................................................................Error! Bookmark not defined.

3.2.5 Tăng cƣờng trao đổi kinh nghiệm hoạt động thông tin báo chí của

Quốc hội các nƣớc ...............................................Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ..........................................................Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................23

Page 4: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

PHỤ LỤC

DANH MỤC HÌNH ẢNH - BIỂU ĐỒ

Danh mục hình ảnh

Hình 2.1. Giao diện trang chủ báo Nhân Dân điện tửError! Bookmark not

defined.

Hình 2.2. Giao diện trang chủ báo điện tử VnExpressError! Bookmark not

defined.

Hình 2.3. Tỷ lệ độc giả của VnExpress năm 2015 từ Google Analytics . Error!

Bookmark not defined.

Hình 2.4. Giao diện trang chủ báo Tuổi trẻ onlineError! Bookmark not

defined.

Hình 2.5. Hình ảnh phóng viên ngồi tác nghiệp dưới nền nhà trong một cuộc

họp tổ ............................................................... Error! Bookmark not defined.

Danh mục biểu đồ

Biểu đồ 2.1. Chủ đề chính của các tin, bài trên 3 tờ báo được khảo sát .. Error!

Bookmark not defined.

Biểu đồ 2.2. Số lượng tin, bài của mỗi tờ báo về nội dung lập pháp ....... Error!

Bookmark not defined.

Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm số lượng tin, bài của mỗi thể loại báo chí . Error!

Bookmark not defined.

Biểu đồ 2.4. Số lượng ảnh được sử dụng trong mỗi tin, bài trên 3 tờ báo khảo

sát..................................................................... Error! Bookmark not defined.

Biểu đồ 2.5. Tỷ lệ phản hồi của độc giả theo chủ đềError! Bookmark not

defined.

Page 5: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm
Page 6: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

6

MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài

Quốc hội đại diện cho quyền làm chủ của nhân dân; là cơ quan quyền lực

Nhà nước cao nhất. Kỳ họp QH mỗi năm hai lần là sự kiện chính trị quan trọng

nhất, nơi biểu đạt, ý chí, nguyện vọng của nhân dân; nơi bảo đảm quyền làm chủ

của nhân dân trên ba lĩnh vực: Lập pháp, giám sát việc tuân thủ luật pháp và quyết

định những vấn đề quan trọng của đất nước.

Để đáp ứng yêu cầu là một cơ quan dân cử cao nhất, một trong những nội

dung quan trọng đảm bảo tính dân chủ công khai và hiệu quả là cần thông tin cho

công chúng biết về nội dung của kỳ họp QH. Mục đích của hoạt động này là để

công chúng biết về QH, về các nội dung hoạt động của QH, qua đó tự hiểu và tự

giác thực hiện các quyết sách của QH; đồng thời, thực hiện quyền làm chủ đất

nước thông qua giám sát các hoạt động của QH. Báo chí chính là công cụ, phương

tiện giúp QH thực hiện yêu cầu đó.

Báo chí đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc phản ánh về QH nói

chung và kỳ họp QH nói riêng. Có thể thấy rằng, hoạt động của QH tại các kỳ họp

trong thời gian qua đã và đang ngày càng được công chúng quan tâm, theo dõi.

Điều này, trước hết là do QH đã có nhiều đổi mới trong tổ chức và hoạt động, thể

hiện QH thực sự là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Những nội dung mà QH

thảo luận và thông qua tại các kỳ họp đã thể hiện tinh thần dân chủ, thẳng thắn và

thực chất hơn. Cùng với đó, hình ảnh QH trở lên gần gũi hơn với công chúng nhờ

có công tác thông tin, tuyên truyền về QH với sự tham gia của đông đảo các

phương tiện thông tin đại chúng.

Tuy nhiên, việc đưa tin về kỳ họp QH mới chỉ dừng ở đưa tin phản ánh chứ

chưa thực sự có những phân tích đánh giá và chuyền tải sâu sắc. Công tác thông tin

báo chí về kỳ họp QH vẫn còn nhiều vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, cải tiến

Page 7: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

7

để đạt được kết quả tốt hơn. Sự đổi mới về các mặt hoạt động của QH đã tạo điều

kiện thuận lợi cho công tác báo chí nhưng cũng là những thách thức không nhỏ với

báo chí trong việc nâng cao công tác thông tin tuyên truyền về hoạt động của QH

thông qua các kỳ họp QH.

Đặc biệt, thông tin về kỳ họp QH là thông tin thời sự mang tính thời luận

cao nhưng lại chưa có công trình nào nghiên cứu về vấn đề này một cách độc lập.

Đề tài báo chí tuyên truyền kỳ họp QH của tác giả có ý nghĩa lý luận và thực

tiễn; góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của QH để bảo đảm quyền làm chủ

của nhân dân; rút kinh nghiệm để hạn chế những thiếu sót, phát huy tính tích cực

của báo chí trong tuyên truyền hoạt động QH nói riêng, tuyên truyền chính trị nói

chung, tìm tiếng nói thống nhất giữa Nhà nước và Nhân dân, tạo ra sự đồng thuận

trong xã hội.

Chọn Kỳ họp thứ 8, QH Khóa XIII làm đối tượng khảo sát vì đây là kỳ họp

sau Hiến pháp được sửa đổi (Hiến pháp 2013), kỳ họp cuối năm mà Thủ tướng trực

tiếp báo cáo về tình hình KT-XH. Kỳ họp này diễn ra từ ngày 20/10/2014 đến ngày

28/11/2014 là kỳ họp thông qua 18 bộ luật, 11 nghị quyết, cho ý kiến về 12 dự luật,

có số lượng luật được thảo luận và thông qua lớn nhất từ trước tới nay. Kỳ họp

diễn ra trong bối cảnh đất nước có nhiều điểm nóng, buộc QH phải bày tỏ chính

kiến, đó là chủ quyền Biển Đông, vấn đề nợ xấu, nợ công tăng cao, tình trạng thất

nghiệp trầm trọng, cải cách giáo dục, cải tiến sách giáo khoa; chất lượng và hiệu

quả của các công trình trọng điểm; những yếu kém trong tái cơ cấu nền kinh tế

được bộc lộ sâu sắc; tham nhũng chưa được đẩy lùi; mất công bằng xã hội trở nên

nghiêm trọng; tệ nạn xã hội vẫn giữ chiều hướng gia tăng…

Với tất cả những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài: “Thông tin thời luận

về Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XIII trên báo điện tử”(Khảo sát trên báo Nhân

Dân điện tử, Tuổi trẻ Online và VnExpress từ tháng 10/2014 – 12/2014) làm đề tài

luận văn thạc sĩ chuyên ngành báo chí học. Luận văn sẽ tiến hành khảo sát, đánh

Page 8: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

8

giá thực trạng, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế trong công tác tuyên truyền, thông

tin. Đồng thời, phân tích về các ý kiến, bình luận, phản hồi của công chúng đối với

các vấn đề được thông tin tại Kỳ họp thứ 8, QH Khóa XIII. Từ đó, tác giả đề xuất

và kiến nghị các giải pháp hiệu nhằm nâng cao hiệu quả thông tin, tuyên truyền tại

các kỳ họp QH. Đồng thời, gián tiếp góp phần xây dựng đội ngũ nhà báo chính

luận.

Khoảng thời gian tác giả tiến hành khảo sát từ tháng 10/2014 – 12/2014. Kỳ

họp thứ 8 QH khóa XIII chính thức khai mạc ngày 20/10/2014 và bế mạc ngày

28/11/2014. Trước và sau khi diễn ra kỳ họp, báo chí vẫn đưa tin về sự kiện này

nên khoảng thời gian khảo sát suốt 2 tháng sẽ đưa ra được các đánh giá mang tính

tổng quát cho đề tài.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Trong những năm qua, vấn đề tuyên truyền chính sách của Đảng, Nhà nước;

vai trò của báo chí trong công tác xây dựng Đảng, tác động của báo chí đến công

chúng, vai trò của báo chí đến định hướng dư luận xã hội đã có nhiều công trình

khoa học có giá trị, ít nhiều có liên quan đến đề tài. Tuy nhiên, có rất ít công trình

nghiên cứu tiệm cận với vấn đề liên quan đến tính thời luận, cũng chưa có công

trình nào lấy một kỳ họp cụ thể để nghiên cứu.

Đầu tiên, phải nói đến một số hội thảo do Văn phòng Quốc hội tổ chức như:

“Kinh nghiệm và phương thức hiệu quả của báo chí trong việc đưa tin về Quốc

hội”, “Đại biểu Quốc hội với thông tin công chúng và quan hệ với báo chí”,

“Thông tin công chúng phục vụ các hoạt động của Quốc hội: Kinh nghiệm và kỹ

năng”…

Nhiều cuốn sách, tư liệu viết về lý luận báo chí và truyền thông xuất bản ở

trong và ngoài nước ít nhiều cũng đề cập đến vai trò, tác động của báo chí đối với

công tác thông tin, tuyên truyền như: “Cơ sở lý luận báo chí truyền thông” do tác

giả Tạ Ngọc Tấn chủ biên; “Cơ sở lý luận báo chí và truyền thông” do nhóm tác giả

Page 9: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

9

Dương Xuân Sơn, Đinh Văn Hường, Trần Quang chủ biên; “Báo chí và dư luận xã

hội” của Tác giả Nguyễn Văn Dững; “Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyền

thông hiện đại” của tác giả Nguyễn Thành Lợi; “Quản lý nhà nước và pháp luật về

báo chí” của tác giả Lê Thanh Bình và Phí Thanh Tâm; “Ngoại giao văn hóa - cơ sở

lý luận, kinh nghiệm quốc tế và ứng dụng” của tác giả Phạm Thái Việt và Lý Thị Hải

Yến; “Báo chí thế giới và xu hướng phát triển” của tác giả Đinh Thị Thúy Hằng;

“Báo chí những vấn đề lý luận và thực tiễn” gồm 8 tập, Nxb Giáo dục, Hà Nội;

Dương Văn Thắng, 2011…

Một số các bài viết được đăng tải trên các tạp chí Người làm báo, Xã hội

học… có liên quan đến tác động của báo chí đối với công chúng nói chung như là:

“Nghiên cứu dư luận xã hội về hoạt động Quốc hội” của tác giả Mai Quỳnh Nam

đăng tải trên Tạp chí Xã hội học, số 3, năm 2005, trang 16. Các bài viết của tác giả

Nguyễn Văn Dững như “Đối tượng tác động của báo chí và ý nghĩa của nó đối với

hoạt động của nhà báo” đăng trên Tạp chí Xã hội học, số 4, 2002 hay “Báo chí và

dư luận xã hội: Một số hình thức của mối quan hệ tác động” gồm 4 kỳ đăng trên

Tạp chí Người làm báo, Số 53, 54, 55, 56, năm 2012. Một số suy nghĩ về tính

chuyên nghiệp của báo chí hiện đại, vấn đề đặt ra và giải pháp, Kỷ yếu Hội thảo

khoa học Quốc gia “Tính chuyên nghiệp của báo chí hiện đại – Những vấn đề lý

luận và thực tiễn”, Hội Nhà báo Việt Nam, Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Bài

viết của tác giả Văn Tiến đăng tải trên Vietbao.vn ngày 14/2/2004, “Báo chí là cầu

nối giữa Quốc hội với nhân dân cả nước”; “Mong đợi của báo chí với Quốc hội và

Đại biểu Quốc hội” của tác giả Tô Nam đăng trên website của trung tâm bồi dưỡng

đại biểu dân cử 22/9/2008; “Cởi mở với báo chí, Quốc hội đã đến gần dân hơn”

của tác giả Hồng Loan đăng trên báo Đại biểu Nhân Dân online 21/6/2008 ….

Bên cạnh đó, một số luận văn, luận án, khóa luận đã từng công bố cũng có

phần liên quan đến đề tài như: Luận văn “Thông tin hai chiều giữa Quốc hội với cử tri

trên báo Đại biểu Nhân Dân” của tác giả Đặng Thị Mai, 2013, Học viện Báo chí và

Page 10: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

10

Tuyên Truyền; công trình luận văn của thạc sĩ Lê Thị Thanh Loan “Tuyên truyền các

hoạt động của Quốc hội trên báo in hiện nay”, Học viện Báo chí và Tuyên truyền;

“Báo chí với vấn đề cải cách thể chế hành chính nhà nước Việt Nam hiện nay (Khảo

sát Tạp chí Cộng sản, Tạp chí Quản lý nhà nước, Tạp chí Tổ chức nhà nước từ tháng

1/2006 đến tháng 1/2010”, của tác giả Nguyễn Thùy Vân Anh, Học viện Báo chí

Tuyên truyền; “Chương trình Việt Nam Online với công tác thông tin tuyên truyền về

hoạt động của Chính phủ (Khảo sát chương trình Việt Nam Online từ tháng 5/2008

đến tháng 5/2010” của tác giả Nguyễn Hồng Sơn, tại Khoa Báo chí và Truyền thông,

Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội; “Nâng cao hiệu quả hoạt động giám

sát tối cao của Quốc hội, hiệu quả hoạt động giám sát của các cơ quan của Quốc

hội”, của tác giả Nguyễn Hữu Lộc, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội; Luận án

“Vai trò của Báo chí trong định hướng dư luận xã hội” của tác giả Đỗ Chí Nghĩ,

2010, Học viện Báo chí và Tuyên truyền; luận văn “Phản biện xã hội của báo

mạng điện tử Việt Nam hiện nay (khảo sát các sự kiện tiêu biểu của báo

VietnamNet, Dân Trí, Tuổi Trẻ Online)” của Trần Quý Thuân, 2014, Học viện Báo

chí và Tuyên truyền.

Các công trình nghiên cứu nêu trên chủ yếu tập trung vào đối tượng công

chúng và các hoạt động của công chúng với báo điện tử ở phạm trù rộng; tác động,

khả năng định hướng dư luận của báo chí; công tác xử lý thông tin tại tòa soạn.

Trong khi đó, luận văn của tác giả đi sâu tập trung vào một sự kiện lớn, quan trọng

của đất nước, được đông đảo người dân cả nước quan tâm theo dõi.

Thông tin thời luận về hoạt động của QH tại Kỳ họp thứ 8, QH Khóa XIII là

một đề tài mới, do đó chắc chắn tác giả không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót.

Thành tựu nếu có được, cũng chỉ có được ở mức mở đường.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu

Mục đích của việc nghiên cứu của luận văn là tìm hiểu về thông tin thời luận

của Kỳ họp thứ 8, QH khóa XIII. Đó chính là nghiên cứu nội dung và hình thức

Page 11: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

11

thông tin thời luận trên 3 tờ báo Nhân Dân điện tử, Tuổi trẻ online và Vnexpress để

từ đó rút ra kinh nghiệm về vấn đề này.

Cao hơn nữa, luận văn cố gắng đưa ra những khuyến nghị và giải pháp nhằm

nâng cao chất lượng nội dung và đổi mới phương thức truyền tải thông tin về kỳ

họp QH, mà ở đây cụ thể là trên báo điện tử.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện mục đích nghiên cứu trên, tác giả luận văn xác định các nhiệm

vụ nghiên cứu cụ thể sau:

- Thống kê, nghiên cứu tài liệu nhằm hệ thống hóa các lý thuyết liên quan.

- Phân tích nội dung và hình thức trên 3 tờ báo được lựa chọn khảo sát ở

trên.

- Đánh giá ưu điểm và hạn chế về việc thông tin tại kỳ họp.

- Khảo sát, đánh giá phản hồi của độc giả với các tin bài, tính tương tác giữa

tòa soạn báo điện tử và độc giả.

- Đề xuất những giải pháp và khuyến nghị phù hợp, có tính khả thi để nâng

cao chất lượng của các tin, bài về tuyên truyền kỳ họp QH.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

4.1 Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận văn là nội dung và hình thức của các tin, bài

được đăng tải về Kỳ họp thứ 8, QH Khóa XIII trên 3 tờ báo điện tử được lựa chọn,

trong khoảng thời gian từ tháng 10/2014 – 12/2014.

Tác giả lựa chọn 3 tờ báo để khảo sát vì các lý do sau đây. Báo Nhân Dân điện

tử là cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng và Nhà nước. VnExpress là tờ báo điện

tử có số lượng người đọc nhiều nhất, tính tương tác của người dùng đối với tờ báo này

rất cao. Báo Tuổi trẻ Online tờ báo có uy tín ở phía nam và trong cả nước, cũng là một

trong những tờ báo có lượng công chúng đông đảo, nội dung các bài viết rất phong

Page 12: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

12

phú, thông tin đa chiều, mang nhiều tinh thần đổi mới, thể hiện rõ nét tiếng nói của

các tầng lớp nhân dân.

Nghiên cứu thông tin trên ba tờ báo này sẽ đem đến nhiều góc độ khác nhau

và hợp lại, có tính đại diện cho các báo điện tử nói riêng, báo chí nói chung trong

việc thông tin về kỳ họp của QH cũng như báo chí với các vấn đề chính trị.

4.2 Phạm vi nghiên cứu

Trong khuôn khổ nghiên cứu của đề tài này, luận văn sẽ khảo sát các tin, bài,

ảnh, đồ họa, clip và các hình thức thông tin khác được đăng tải trên 3 tờ báo điện

tử Nhân Dân điện tử, Tuổi trẻ Online và VnExpress trong khoảng thời gian từ

tháng 10/2014 – 12/2014 viết về Kỳ họp thứ 8, QH Khóa XIII.

Với thời gian khảo sát trên, bằng những tài liệu tin, bài thu thập được liên

quan đến vấn đề, nghiên cứu sẽ là cơ sở nhận xét đánh giá khách quan cho đề tài

nghiên cứu.

Trong quá trình khảo sát, nghiên cứu, tác giả cũng tham khảo thêm những tài

liệu có liên quan đến luận văn trên một số, sách, báo, các hội thảo khoa học để có

những ví dụ trích dẫn phù hợp với nội dung nghiên cứu.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở hệ thống lý luận và quan điểm nền

tảng của Chủ nghĩa Mác – Lê-nin, Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước, về báo chí

và những phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể nhằm giải quyết các nhiệm vụ

để từ đó, kết hợp với các phương pháp nghiên cứu cụ thể, đưa ra những đánh giá

khách quan nhất thực trạng thông tin báo chí về Kỳ họp thứ 8, QH khóa XIII, cũng

như giải pháp để nâng cao hơn nữa công tác thông tin tại các kỳ họp tiếp sau.

Phƣơng pháp luận: Phương pháp nghiên cứu của luận văn dựa trên nền

tảng khoa học lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chính Minh, các

quan điểm đường lối chính sách của Đảng về báo chí và công tác tư tưởng. Đề tài

thực hiện trên các nguyên lý, phạm trù cơ bản của chủ nghĩa duy vật biện chứng,

Page 13: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

13

đồng thời tuân thủ các nguyên tắc của chủ nghĩa duy vật lịch sử để xem xét, đánh

giá vấn đề.

Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể: Tác giả sử dụng nhiều phương pháp

nghiên cứu:

- Phương pháp thống kê phân loại: Các tin, bài phản ánh và bình luận về

hoạt động của QH và số lượng các ý kiến bình luận của độc giả.

- Phương pháp phân tích nội dung: Dùng để khảo sát thực trạng thông tin về

Kỳ họp thứ 8, QH Khóa XIII trên 3 tờ báo điện tử Nhân Dân điện tử, Tuổi trẻ

Online và VnExpress để đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ ưu khuyết điểm và

nguyên nhân.

Phỏng vấn sâu các nhà quản lý và chuyên gia: Từ đó, làm tăng dữ liệu, tăng

sự xác tín của những kết luận khoa học; mở rộng các khả năng tìm tòi giải pháp.

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn

Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu về vấn đề thông tin thời luận tại một

kỳ họp QH, cụ thể là Kỳ họp thứ 8, QH Khóa XIII, cho nên có ý nghĩa cả lý luận

lẫn thực tiễn về một vấn đề khá chuyên biệt.

Về nhận thức và lý luận, luận văn làm sáng tỏ hơn vai trò của báo chí trong

tuyên truyền chính trị qua một sự kiện cụ thể, diễn ra dài ngày (đây là kỳ họp QH);

làm sáng tỏ hơn sức mạnh, tính ưu việt của báo điện tử. Đồng thời, nâng cao hiểu

biết của nhà báo và bạn đọc nói chung về Nhà nước, QH và hệ thống chính trị ở

nước ta.

Về thực tiễn, luận văn giúp cho các nhà báo, tòa soạn báo nhìn lại và đánh

giá đúng hiệu quả tuyên truyền về kỳ họp QH của mình để rút ra những bài học bổ

ích. Đồng thời, giúp cho Văn phòng Quốc hội phối hợp tốt hơn nữa với các tòa

soạn để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các phóng viên nghị trường, cộng tác chặt

chẽ hơn trong việc cung cấp, điều chỉnh thông tin nhằm ngày càng nâng cao chất

Page 14: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

14

lượng, hiệu quả của thông tin báo chí về hoạt động của QH nói chung, kỳ họp QH

nói riêng.

Với những ý nghĩa đó, hy vọng luận văn sẽ góp thêm tài liệu tham khảo

phục vụ cho sinh viên báo chí, những người đang hoạt động trong lĩnh vực báo chí,

cho Văn phòng QH và các nhà quản lý.

7. Kết cấu luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn gồm 3

chương.

Chương 1: Báo chí và vai trò của báo chí trong thông tin thời luận về kỳ họp

của Quốc hội.

Chương 2: Thông tin thời luận về Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIII trên các

báo Nhân Dân điện tử, Vnexpress và Tuổi trẻ online.

Chương 3: Một số khuyến nghị khoa học nhằm nâng cao chất lượng thông

tin thời luận trên báo điện tử về các kỳ họp Quốc hội.

Page 15: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

15

CHƢƠNG 1: BÁO CHÍ VÀ VAI TRÕ CỦA BÁO CHÍ TRONG THÔNG TIN

THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP QUỐC HỘI

Một số khái niệm cơ bản

Kỳ họp Quốc hội

Kỳ họp QH là hình thức hoạt động chủ yếu quan trọng nhất của QH. Tại kỳ

họp, QH thảo luận và quyết định các vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn theo quy

định của pháp luật.

Ðiều 4 Luật Tổ chức Quốc hội quy định:

"Quốc hội tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ; làm việc

theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số.

Hiệu quả hoạt động của Quốc hội được bảo đảm bằng hiệu quả của các kỳ

họp của Quốc hội, hoạt động của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc,

Uỷ ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và các đại biểu Quốc hội."

Theo Nghị quyết số 102/2015/QH13 – Nghị quyết ban hành Nội quy Kỳ họp

Quốc hội: QH họp thường lệ mỗi năm hai kỳ. Kỳ họp giữa năm khai mạc vào ngày

20/5; kỳ họp cuối năm khai mạc vào ngày 20/10. Trường hợp ngày 20/5 và ngày

20/10 trùng vào ngày thứ sáu của tuần hoặc ngày nghỉ theo quy định của pháp luật

thì ngày khai mạc kỳ họp là ngày làm việc kế tiếp. Trường hợp bất khả kháng

không thể tổ chức kỳ họp vào các thời điểm trên do Ủy ban Thường vụ Quốc hội

quyết định.

Các kỳ họp của QH do Uỷ ban Thường vụ QH triệu tập. Kỳ họp thứ nhất

của mỗi khoá QH do Uỷ ban Thường vụ QH khoá trước triệu tập, chậm nhất là hai

tháng sau khi tuyển cử.

Nhiệm kỳ mỗi khóa QH là 5 năm. Nhiệm kỳ được tính từ kỳ họp thứ nhất

QH khóa đó đến kỳ họp thứ nhất của QH khóa sau.

Page 16: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

16

Kỳ họp QH là hoạt động quan trọng nhất của QH bởi vì nội dung lập pháp

và các vấn đề trọng đại của đất nước đều được quyết định ở đây. Đây cũng là nơi

thử thách tài năng, bản lĩnh, sự trung thành, trung thực của các đại biểu nhân dân;

của các chính khách. Đặc biệt, các phiên chất vấn tại kỳ họp QH luôn nhận được

sự quan tâm và theo dõi của đông đảo cử tri cả nước và quốc tế.

Khái niệm thông tin và thông tin trong báo chí

1.1.2.1 Khái niệm thông tin

Có rất nhiều cách hiểu về thông tin. Thậm chí, ngay các từ điển cũng không

thể có một định nghĩ thống nhất. Ví dụ từ điển Oxford English Dictionary thì cho

rằng thông tin là điều mà người ta đánh giá hoặc nói đến; là tri thức, tin tức. Một số

từ điểm thì đơn giản đồng nhất thông tin với kiến thức – Thông tin là điều mà

người ta biết, hoặc thông tin là sự chuyển giao tri thức làm tăng thêm sự hiểu biết

của con người,…

Trong cuốn sách “Bùng nổ truyền thông” (NXB Văn hóa – Thông tin, H,

1996), hai tác giả Philippe Breton và Serge Proulx giải thích từ thông tin

(infomation) có nguồn gốc từ tiếng Latinh “informetio”. Đây là một từ ghép có hai

hướng định nghĩa: Thứ nhất là, nói về một hành động cụ thể để tạo ra một hình

dạng (forme), thứ hai là, nói về sự truyền đạt một ý tưởng, một khái niệm hay biểu

tượng (metio).

“Thông tin” theo nghĩa gốc từ Hán Việt vừa là động từ, vừa là danh từ.

Động từ là truyền đạt tin tức thông suốt đến mọi người. Danh từ được hiểu là bản

thân nội dung, hình thức – tức là xét về mặt hàm lượng, chất lượng, hình thức của

tin tức, của thông báo. Từ điển Tiếng Việt (sdd) cũng định nghĩa thông tin trên hai

phương diện, là động từ “truyền tin cho nhau để biết”; là danh từ “điều được truyền

đi cho biết, tin truyền đi”.

Theo nghĩa thông thường, thông tin là tất cả các sự kiện, sự việc, ý tưởng, phán

đoán làm tăng thêm sự hiểu biết của con người. Thông tin hình thành trong quá trình

Page 17: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

17

giao tiếp: một người có thể nhận thông tin trực tiếp từ người khác thông qua các

phương tiện thông tin đại chúng, từ các ngân hàng dữ liệu hoặc từ tất cả các hiện tượng

quan sát được trong môi trường xung quanh.

Theo quan điểm triết học, thông tin là sự phản ánh của tự nhiên và xã hội

(thế giới vật chất) bằng ngôn từ, ký hiệu, hình ảnh…hay nói rộng hơn bằng tất cả

các phương tiện tác động lên giác quan của con người.

Khi khoa học công nghệ phát triển đến trình độ cao, trong các lĩnh vực khoa

học khác nhau, thuật ngữ thông tin cũng có những cách hiểu khác nhau khi sử dụng

đến nó:

“Trong lĩnh vực viễn thông, thông tin là toàn bộ hoạt động nhằm mục đích

vận chuyển, đảm bảo tính chính xác của các thông điệp.

Trong lĩnh vực truyền thông đại chúng, thông tin hoạt động chủ yếu dựa trên

nội dung của các thông điệp, nhất là khi tiếp xúc với công chúng.

Trong lĩnh vực báo chí, thông tin được dùng để nói đến chất liệu ngôn ngữ

sống, sự miêu tả câu chuyện, bằng chúng, chỉ cần nó thể hiện một nhân tố của thực

tại. Ví dụ khi ta sử dụng thông tin để nói về câu chuyện do nhà báo kể lại bao gồm

một hoặc một số sự kiện liên kết thành.

Những người hoạt động trong lĩnh vực truyền thông đại chúng như: phóng

viên, biên tập viên, nhà báo…là những người được đào tạo chủ yếu về lĩnh vực

khoa học xã hội và nhân văn. Những vấn đề liên quan đến con người luôn là nguồn

cảm hứng chính trong các hoạt động thông tin của họ. Với họ, thông tin là mục tiêu

để họ sáng tạo không ngừng”. (E.P. Prôkhôrốp, “Cơ sở lý luận báo chí”, Nxb

Thông tấn, 2004).

Như vậy, cùng sử dụng thuật ngữ thông tin, nhưng khái niệm thông tin mà

các nhà báo sử dụng hoàn toàn khác với những khái niệm thông tin mà các nhà kỹ

thuật viễn thông xử lý hoặc thông tin mà các nhà tin học chế tạo. Để có cái nhìn

Page 18: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

18

phù hợp với định hướng, trong nghiên cứu này, chúng ta đi sâu vào phân tích thuật

ngữ thông tin trong báo chí.

1.1.2.2 Thông tin báo chí

Báo chí là một hiện tượng lịch sử, một hoạt động xã hội có chủ đích. Thông

tin báo chí do đó là loại thông tin mang tính xã hội và có định hướng. Thông tin

báo chí là thông tin từ các tác phẩm báo chí do nhà báo sáng tạo ra bắt nguồn từ

hiện thực đời sống, mang tính xác thực cao; truyền đạt tới công chúng, nhằm mục

đích cải biến xã hội theo hướng tích cực.

Trong cuốn Nhà báo hiện đại (NXB Trẻ, 2017), các giáo sư báo chí của ĐH

Missouri (Hoa Kỳ) cho rằng, tin, thông tin báo chí có ba phẩm chất, hay ba tiêu chí

cơ bản, đó là có liên quan, hữu ích, gây được sự quan tâm.

Vì luận văn không nghiên cứu thông tin báo chí nói chung, mà nghiên cứu

thông tin chí ở Việt Nam, nên chúng tôi bám vào các khái niệm được Nhà nước

Nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định.

Luật Báo chí hiện hành quy định về mục đích, tính chất thông tin báo chí

như sau:

a) Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích

của đất nước và của nhân dân;

b) Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng, thực hiện và bảo vệ đường

lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất

nước và thế giới theo tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí; góp phần ổn định

chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hoá

lành mạnh của nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây

dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân

tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

c) Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội; làm diễn đàn thực hiện quyền tự

do ngôn luận của nhân dân;

Page 19: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

19

d) Phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến;

đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực

trong xã hội;

đ) Góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, tiếng các dân tộc thiểu số

Việt Nam;

e) Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nước và các dân tộc, tham gia

vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến

bộ xã hội.

“Chiến lược phát triển thông tin đến năm 2010” ban hành kèm theo Quyết

định số 219/2005/QĐ-TTg ngày 9/9/2005 của Thủ tướng Chính phủ khẳng định:

“Thông tin được coi là một nhu cầu thiết yếu trong đời sống xã hội, là công cụ để

điều hành, quản lý, chỉ đạo của mỗi quốc gia, là phương tiện hữu hiệu để mở rộng

giao lưu hiểu biết giữa các quốc gia, dân tộc, là nguồn cung cấp tri thức mọi mặt

cho công chúng và là nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội”.

Trong thực tiễn báo chí và đời sống, thuật ngữ “thông tin” “thông tin báo

chí” có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau. Có trường hợp để biểu thị một

sự kiện, một hiện tượng mới hoặc cũ nhưng mới phát hiện trong một tin, một tác

phẩm báo chí cụ thể trên một tờ báo cụ thể. Có trường hợp để chỉ chung toàn bộ

thông tin và ảnh hưởng của cả một nền báo chí. Có trường hợp được dùng trong

thời điểm nhất định, có trường hợp được dùng cho cả một giai đoạn dài… Có

trường hợp có tác phẩm báo chí nhưng lại được coi là không có thông tin. Trên báo

chí, có thông tin sự kiện, có thông tin tuyên truyền, giải thích, lại có cả thông tin

nghệ thuật…

Ở dạng hoàn chỉnh, khái niệm thông tin chứa đựng nội dung phong phú, nó

có quan hệ trực tiếp đến chức năng và hiệu quả của công tác báo chí, đến “nguyên

tắc” cung cấp thông tin, đến những yêu cầu nghiệp vụ báo chí và những nguyên tắc

Page 20: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

20

tác động lẫn nhau của các mặt nói trên. “Thông tin” là nền tảng, có thể nói là tất cả

của báo chí.

Trên cơ sở của Luật Báo chí, của lý thuyết về báo chí và thông tin; tác giả

đưa ra khái niệm “Thông tin báo chí” (ở Việt Nam) với trường nghĩa như sau:

Thông tin báo chí là thông tin do nhà báo sáng tạo nên trong việc phản ánh kịp

thời, chính xác, trung thực và sáng tạo những gì đã, đang và sẽ diễn ra trong tự

nhiên và đặc biệt là trong xã hội, nhằm đem đến những hiểu biết thiết thân cho

đời sống con người, tạo ra dư luận xã hội, phong trào xã hội nhằm thúc đẩy sự

tiến bộ xã hội; đặc biệt để bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích của đa số.

Báo chí và Thông tin báo chí ở Việt Nam còn đảm nhận công tác tư tưởng, đóng

vai trò là cầu nối của các tổ chức của Đảng, cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội

với nhân dân; phụng sự sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước của nhân dân

dưới sự lãnh đạo của ĐCS Việt Nam. Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các

nước và các dân tộc, tham gia vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hoà bình,

độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

Thông tin thời luận

Thời luận đồng nghĩa với thời đàm. Thời luận là từ gốc Hán, nghĩa đen có

thể hiểu là “bàn bạc, tranh luận, bày tỏ ý kiến về những vấn đề thời sự, thời thế”.

“Luận”, theo nhà báo Hoàng Tùng là “hướng dẫn tư tưởng, hướng dẫn suy nghĩ,

phân tích tình hình, sự kiện trên một dòng biến đổi, phát triển không ngừng” ( Hà

Minh Đức, Thời gian và nhân chứng, NXB Chính trị quốc gia, 1997, tr. 453).

Trong kiến văn của mình, chúng tôi chưa thấy có một định nghĩa nào về

“thông tin thời luận”. Song cụm từ này vẫn được dùng trong thực tế. “Thông tin

thời luận” là một bộ phận của thông tin báo chí, trong đó, cùng với tin được đưa,

có thêm phân tích, bình luận của nhà báo; thể hiện rõ quan điểm của tờ báo về một

vấn đề thời sự được đông đảo bạn đọc quan tâm.

Page 21: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

21

Thể loại chủ yếu của Thông tin thời luận là chính luận. Về “Chính luận”,

PGS.TS Dương Xuân Sơn xác định: “Các thể loại báo chí chính luận (nghị luận)

gồm xã luận, bình luận, chuyên luận, bài phê bình. Đặc điểm của nhóm chính luận

là trên cơ sở các tư liệu, sự kiện, hiện tượng, quá trình có hệ thống để phân tích,

đánh giá, bình luận một vấn đề nào đó theo ý đồ và mục đích nhất định” (Các thể

loại báo chí chính luận, nghệ thuật – NXB ĐHQG Hà Nội, 2004; tr.19). Còn trong

cuốn “Tác phẩm chính luận báo chí”, PGS.TS Trần Thế Phiệt chia ra bốn thể loại

báo chí là Thông tấn báo chí, Chính luận báo chí, Thông tấn nghệ thuật (ký báo

chí) và Văn nghệ trên báo.

Về các tác phẩm báo chí chính luận, PGS.TS Trần Thế Phiệt viết:

“Đối tượng phản ánh là các sự kiện, hiện tượng, vấn đề mà xã hội quan

tâmmuốn nhận thức về mối quan hệ phức tạp, tính chất, quy luật, nguyên nhân

cũng như xu hướng vận động của chúng. Chất lượng thông tin ở loại thể này chủ

yếu là những phán đoán khái quát dựa trên cơ sở phân tích, lý giải toàn diện các

mối quan hệ bên trong và bên ngoài của sự kiện, hiện tượng, vấn đề mà bài viết đề

cập.

Mục đích thông tin là giúp cho công chúng nhận thức một cách hợp lý về

tính chất, bản chất sự kiện, hiện tượng, vấn đề thời sự. Trên cơ sở đó, nó tạo điều

kiện hình thành trong công chúng một phương pháp ứng xử đúng đắn, chỉ đạo cho

những hành động thực tiễn phù hợp với sự vận động, phát triển của xã hội.

Ngôn ngữ ở loại tác phẩm chính luận mang đậm tính logic. Kết cấu tác phẩm

thường được hình thành theo các quy luật của tư duy, liên kết chặt chẽ, giàu sức

thuyết phục”. (PGS.PTS Trần Thế Phiệt, Tác phẩm báo chí tập III, NXB Giáo Dục,

1997).

Trên cơ sở những ý kiến trên, chúng tôi xác định “Thông tin thời luận” như

sau:

Page 22: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

22

“Thông tin thời luận là một dạng của thông tin báo chí đề cập đến những

vấn đề thời sự được đông đảo công chúng quan tâm, gồm các thể loại chính

luận và thông tấn, thông tấn nghệ thuật; dựa trên những phán đoán logic, được

thể hiện một cách nghệ thuật, đưa đến nhận thức toàn diện, sâu sắc, có hệ

thống về cái được phản ánh. Thông tin thời luận nhằm mục đích hướng dẫn tư

tưởng, định hướng dư luận, tạo ra sự đồng thuận xã hội vì mục tiêu dân chủ,

tiến bộ xã hội”.

Trong luận văn, “Thông tin thời luận về Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XIII”

được hiểu với nghĩa rộng là thông tin báo chí thể hiện bằng các bài xã luận, bình

luận, phân tích; cả các tin, ảnh, clip, ý kiến đại biểu, comment của bạn đọc, bình

luận của các chuyên gia… nhưng chú trọng, đi sâu hơn những bài phản ánh các

vấn đề nóng bỏng của cuộc sống, được đa số người dân quan tâm; những vấn đề

còn gây tranh cãi. Thông tin về các chủ trương, quyết sách đúng đắn, có đồng

thuận cao cũng được coi là thông tin thời luận,vì nó tác động đến nhiều người, nó

thực hiện vai trò tuyên truyền tập thể, cổ động tập thể, tổ chức tập thể để tạo ra

phong trào thi đua yêu nước, thực hiện sự nghiệp cách mạng.

Các văn bản quy định về việc thông tin của báo chí đối với Quốc hội

Quy định chung của nhà nước về công tác báo chí đối với Quốc hội

Trên phương diện các quy định pháp luật, công tác thông tin trên báo chí của

QH cho đến thời điểm hiện tại chưa được thể hiện tập trung thống nhất dưới dạng

một văn bản quy phạm pháp luật hay một nghị quyết về các chủ trương mang tính

tổng thể về công tác thông tin công chúng về QH. Mặc dù vậy, các nội dung liên

quan đến công tác này đã được thể hiện dưới các hình thức khác nhau từ văn bản

luật cho đến các văn bản hướng dẫn thi hành.

Hiến Pháp năm 1992 đã có những quy định mang tính nguyên tắc, tạo cơ sở

pháp lý đầu tiên cho công tác thông tin công chúng của QH. Theo đó, Hiến pháp

Page 23: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

23

khẳng định nhân dân có quyền được thông tin (Điều 60); công dân có quyền tham

gia thảo luận các vấn đề chung của cả nước và địa phương (Điều 53).

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Văn kiện Đảng

1. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị quốc

gia, 2011.

2. Chỉ thị 08-CT/TW ngày 31/3/1992 của Ban Bí thư Về tăng cường sự

lãnh đạo và quản lý nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác báo chí, xuất

bản.

3. Văn kiện Đại Hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, NXB Sự thật, 1987.

4. Chỉ thị 22, Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương khóa X

(tháng 7/2007).

Các văn bản luật

5. Luật Báo chí sửa đổi, bổ sung 1999

http://www.luatbaochi.com/luat-bao-chi/luat-bao-chi-sua-doi-1999/luat-

so_t12-c015-a16-ma.html

6. Luật Bầu cử ĐBQHvà ĐB Hội đồng Nhân dân

http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?It

emID=30515

7. Luật Tổ chức QH 2014

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Bo-may-hanh-chinh/Luat-To-chuc-Quoc-

hoi-2014-259784.aspx.

8. Sắc lệnh số 282/SL ngày 14 tháng 12 năm 1956 kèm theo luật về chế

độ báo chí

http://thuvienphapluat.vn/van-ban/Van-hoa-Xa-hoi/Sac-lenh-282-SL-che-

do-bao-chi-36794.aspx

9. Thông tư số 17/2007/TTLT/BVHTT – BTC ngày 14/6/2007 của Liên

Page 24: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

24

bộ Văn hoá – Thông tin, Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện hỗ trợ tác phẩm báo

chí chất lượng cao ở Trung ương và địa phương giai đoạn 2006 – 2010.

10. Quyết định số 219/2005/QQĐ – TTg, ngày 9/9/2005 của Thủ tướng

Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thông tin đến năm 2010.

11. Đề cương tuyên truyền kết quả Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII của

Ban Tuyên giáo Trung ương.

Sách, giáo trình, tài liệu hội thảo

12. Ban Công tác đại biểu (2008), Kỹ năng giám sát của đại biểu Quốc

hội, Nxb Công an nhân dân, Hà nội.

13. Bộ Văn hóa – Thông tin (2001), Báo cáo hội nghị Báo chí xuất bản

toàn quốc, tháng 10/2001, Hà nội.

14. Văn phòng Quốc hội (2004), Công tác thông tin nghiên cứu phục vụ

đại biểu Quốc hội, nxb Tư pháp, Hà nội

15. Văn phòng Quốc hội (2005), 60 năm Quốc hội Việt Nam, nxb Chính

trị quốc gia, Hà Nội.

16. Văn phòng Quốc hội (2005), Kỷ yếu tọa đàm Thông tin công chúng

phục vụ hoạt động của đại biểu Quốc hội kinh nghiệm và kỹ năng, Nxb Tư pháp,

Hà nội.

17. Văn phòng Quốc hội (2006), Kỷ yếu Hội thảo Kinh nghiệm và các

phương thức hiệu quả của báo chí trong việc đưa tin về Quốc hội, nxb Tư pháp,

Hà Nội.

18. Văn phòng Quốc hội (2007), Tổ chức và hoạt động của Quốc hội,

nxb Thống kê, Hà Nội.

19. Văn phòng Quốc hội (2007), Kỷ yếu Hội nghị Đại biểu Quốc hội với

thông tin công chúng và quan hệ với báo chí, Nxb Tư pháp, Hà Nội.

20. Văn phòng Quốc hội, Ủy ban Châu Âu (2009), Bộ pháp điển về tổ

chức và hoạt động của Quốc hội, nxb Chính trị - Hành chính, Hà Nội.

Page 25: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

25

21. TS. Ngô Đức Mạnh (2008), Thông tin công chúng của Quốc hội, Lý

luận và thực tiễn, Văn phòng Quốc hội.

22. Quân đội nhân dân online, Đổi mới công tác thông tin tuyên truyền về

Quốc hội, 8/5/2012, Hà nội.

23. Báo Nhân Dân, 2012, Những việc cần làm ngay về xây dựng Đảng,

Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

24. Philipe Breton, Serge Proulx, 1996, Bùng nổ truyền thông, Nxb. Văn

hóa – Thông tin, Hà Nội.

25. Ban Tuyên Giáo Trung Ương, Tài liệu nghiên cứu Nghị quyết và một

số chủ trương của Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng

sản Việt Nam khóa XI, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

26. Dương Văn Thắng, 2011, Một số suy nghĩ về tính chuyên nghiệp của

báo chí hiện đại, vấn đề đặt ra và giải pháp, Kỷ yếu Hội thảo khoa học Quốc gia

“Tính chuyên nghiệp của báo chí hiện đại – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” ,

Hội Nhà báo Việt Nam, Học viện Báo chí và Tuyên truyền.

27. Hoàng Đình Cúc và Đức Dũng (2007), Những vấn đề của báo chí

hiện đại, NXB Lý luận chính trị.

28. Nguyễn Văn Dững (chủ biên), (2006), Truyền thông - lý thuyết và kỹ

năng cơ bản, NXB Lý luận chính trị.

29. Nguyễn Văn Dững, (2011), Báo chí truyền thông hiện đại, NXB Đại

học Quốc gia Hà Nội.

30. Hà Minh Đức (1994), Báo chí những vấn đề lý luận và thực tiễn, Tập

1, NXB Giáo dục.

31. Hà Minh Đức (1996), Báo chí những vấn đề lý luận và thực tiễn, Tập

2, NXB Giáo dục.

32. Hà Minh Đức (1997), Báo chí những vấn đề lý luận và thực tiễn, Tập

3, NXB Giáo dục.

Page 26: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

26

33. Vũ Quang Hào (2001), Ngôn ngữ báo chí, NXB Đại học Quốc gia Hà

Nội.

34. Đinh Văn Hường, (2006), Các thể loại báo chí thông tấn. Nxb Đại

học Quốc gia Hà Nội.

35. Khoa Báo chí - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,

(2001), Báo chí - Những vấn đề lý luận và thực tiễn, tập 4.

36. Dương Xuân Sơn, Đinh Văn Hường, Trần Quang (2004), Cơ sở lý

luận báo chí truyền thông, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

37. Tạ Ngọc Tấn (2001), Truyền thông đại chúng, Nxb Chính trị quốc

gia.

38. E.P. Prôkhôrốp, Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Thông tấn, năm 2004.

39. Thạc sĩ Trần Đình Hậu, Một số khái niệm cơ bản về thông tin và hiệu

quả thông tin, Bài chuyên đề cho đề tài của Ban Thế giới, TTXVN, 2016.

40. TS.Nguyễn Thế Kỷ (2012), Công tác lãnh đạo, quản lý báo chí trong

25 năm tiến hành sự nghiệp Đổi mới, NXB Chính trị Quốc gia.

Khóa luận, Luận văn, Công trình nghiên cứu

41. Phạm Thị Hằng, 2008, Nâng cao chất lượng thông tin trên báo điện

tử, Luận văn Thạc sỹ, Khoa Báo chí và Truyền thông, ĐH KHXH&NV.

42. Lại Thị Quỳnh, 2009, Một số giải pháp nâng cao chất lượng báo

Đảng các tỉnh miền núi phía Bắc, Khóa luận tốt nghiệp, Khoa Báo chí, ĐH

KHXH&NV.

43. Vũ Thị Sáng, 2010, Báo chí với cuộc vận động làm theo tấm gương

đạo đức HCM (khảo sát báo Tuổi trẻ thành phố Hồ Chí Minh và báo điện tử Đảng

cộng sản Việt Nam 2007-2009), Luận văn Thạc sĩ, Khoa Báo chí, ĐH

KHXH&NV.

44. Đỗ Chí Nghĩa, 2010, Vai trò của Báo chí trong định hướng dư luận xã

hội, Luận án Tiến Sĩ, Học viện Báo chí và Tuyên Truyền.

Page 27: THÔNG TIN THỜI LUẬN VỀ KỲ HỌP THỨ 8 QUỐC HỘI KHÓA XIII ...repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/19718/1/02050004392.pdf · Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ phần trăm

27

45. Phạm Đức Thái, 2011, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam với

nhiệm vụ thông tin đối ngoại, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Báo chí, ĐH KHXH&NV.

46. Phan Văn Kiền, 2011, Phản biện xã hội của báo trực tuyến qua một

số sự kiện tiêu biểu (Khảo sát sự kiện lũ lụt tại Hà Nội năm 2008 và dự án tàu cao

tốc trên VnExpress.net và Tienphong.vn), Luận văn Thạc sỹ, Khoa Báo chí và

Truyền thông, ĐH KHXH&NV.

Các website

47. http://dangcongsan.vn/

48. http://www.baochivietnam.com.vn/

49. www.chinhphu.vn/

50. www.nhandan.com.vn/

51. www.qdnd.vn/

52. vnexpress.net/

53. http://tuoitre.vn/

54. http://vnexpress.net/ky-hop-thu-8-quoc-hoi-khoa-xiii/topic-

18262.html

55. https://vi.wikipedia.org/wiki/VnExpress

56. http://www.tuyengiao.vn/Home/truyenthongtuyengiao

57. http://daotao.vtv.vn/bao-chi-truyen-thong-va-quyen-luc-cua-dai-bieu-

quoc-hoi/

58. http://www.nhandan.com.vn/chinhtri/item/26613102-toi-danh-gia-

cao-vai-tro-cua-bao-chi-voi-quoc-hoi.html

59. http://baochinhphu.vn/Tin-noi-bat/Tuyen-truyen-bau-cu-dai-bieu-

Quoc-hoi-khoa-XIII-va-bau-cu-dai-bieu-Hoi-dong-nhan-dan-cac-cap-nhiem-ky-

2011-2016/68176.vgp

60. http://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-van-phong-quoc-

hoi.aspx?ItemID=30804