The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP...

76
evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis nawilis Sesrulebis efeqturobis Sefaseba evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmebis Sesrulebis Sefaseba

Transcript of The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP...

Page 1: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

evrokavSiri-saqarTvelossamoqmedo gegmis garemos dacvisada mdgradi ganviTarebis nawilis

Sesrulebis efeqturobis Sefaseba

The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion plan

environmenT and sUsTainable developmenT

evropis samezoblo politikissamoqmedo gegmebis Sesrulebis Sefaseba

assessing implementationof the enp action plans

executive summary

Page 2: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

The assessment of the implementation of the EU-Georgia Action Plan in the field of environmental protection and sustainable development in Georgia was conducted within the framework of the project “Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project in Georgia was implemented by the Green Alternative Association, using the methodology developed by WWF European Policy Office and Heinrich Boll Foundation EU Regional Office. The executive summary contains key findings and recommendations of the assessment.

The project partners in other countries are: the Centre for Sustainable Human Development (Arme-nia), the EcoLex Centre for Environmental Law (Azerbaijan), the EcoTIRAS Association (Moldova), the Society and Environment Resource and Analysis Centre (Ukraine), The EU Regional Office of the Heinrich Böll Foundation (Belgium), the WWF European Policy Office (Belgium).

Green Alternative gratefully acknowledges the financial assistance of the Black Sea Trust for Regional Cooperation for the project.

Published by:Association Green AlternativeTbilisi, 0162, Georgia62, Chavchavadze ave.Tel: +995 32 223 874; +995 32 221 604Fax: +995 32 223 874;[email protected]

© Association Green Alternative, 2009

BTS - The Black Sea Trust for Regional Cooperation

“This publication has been produced with the financial assistance of the Black Sea Trust for Regional Cooperation. The content of this publication is the sole responsibility of Association Green Alterna-tive and can under no circumstances be regarded as reflecting the position of the Black Sea Trust for Regional Cooperation.”

Оцінка виконання Планів дій Європейської політики сусідства. Виконання Плану дій Україна-ЄС: довкілля та сталий розвиток. Під ред. Н. Андрусевич. – Львів. – 2009. – 104 с.

Це видання підготовлене на основі оцінки виконання екологічної складової Плану дій Україна – ЄС за період 2005-2008 років, в межах проекту «Оцінка Планів дій Європейської політики сусідства в Азербайджані, Вірменії, Грузії, Молдові та Україні». Оцінка для України проведена Ресурсно-аналітичним центром «Суспільство і довкілля» (із залученням експертів інших громадських організацій) за спеціально розробленою методологією в рамках проекту WWF-EPO та Фонду Генріха Бьоля. Оцінка містить оціночні таблиці, висновки і рекомендації із загальних та конкретних питань. Для громадських організацій, державних органів, експертів.

Контактна інформація:Наталія АндрусевичГолова РАЦ «Суспільство і довкілля»www.rac.org.uaoffi [email protected]

За фінансової підтримки

© Ресурсно-аналітичний центр «Суспільство і довкілля», 2009

Оцінка виконання Планів дій Європейської політики сусідства. Виконання Плану дій Україна-ЄС: довкілля та сталий розвиток. Під ред. Н. Андрусевич. – Львів. – 2009. – 104 с.

Це видання підготовлене на основі оцінки виконання екологічної складової Плану дій Україна – ЄС за період 2005-2008 років, в межах проекту «Оцінка Планів дій Європейської політики сусідства в Азербайджані, Вірменії, Грузії, Молдові та Україні». Оцінка для України проведена Ресурсно-аналітичним центром «Суспільство і довкілля» (із залученням експертів інших громадських організацій) за спеціально розробленою методологією в рамках проекту WWF-EPO та Фонду Генріха Бьоля. Оцінка містить оціночні таблиці, висновки і рекомендації із загальних та конкретних питань. Для громадських організацій, державних органів, експертів.

Контактна інформація:Наталія АндрусевичГолова РАЦ «Суспільство і довкілля»www.rac.org.uaoffi [email protected]

За фінансової підтримки

© Ресурсно-аналітичний центр «Суспільство і довкілля», 2009

“evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTa-rebis nawilis Sesrulebis efeqturobis Sefaseba” ganxorcielda proeqtis “evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmis Sesrulebis Sefaseba azerbaijanSi, molda-veTSi, somxeTSi, saqarTveloSi da ukrainaSi” farglebSi. saqarTveloSi proeqtis ganxorcielebas uZRveboda asociacia “mwvane alternativa”.

proeqtis partniorebs warmoadgenen – garemosdacviTi uflebebis centri “ekoleq-si” (azerbaijani), asociacia “eko-tirasi” (moldaveTi), ”adamianis mdgradi ganviTa-rebis centri” (somxeTi), analitikuri centri “sazogadoeba da garemo” (ukraina), hainrih biolis fondis evrokavSiris regionuli ofisi (belgia) da bunebis dacvis msoflio fondis evropis politikis ofisi (belgia).

madlobas vuxdiT Savi zRvis regionuli TanamSromlobis fonds (The Black Sea Trust for Regional Cooperation) proeqtis finansuri mxardaWeriT.

gamocemulia:asociacia `mwvane alternativa”Tbilisi, 0162, saqarTveloWavWavaZis gamz. #62tel: +995 32 223 874; +995 32 221 604faqsi: +995 32 223 [email protected]

© asociacia “mwvane alternativa”, 2009

BTS - Savi zRvis regionuli TanamSromlobis fondi

am gamocemaSi gamoTqmuli mosazrebebi warmoadgens asociacia mwvane alternativas mosazrebebs da ar SeiZleba ganxilul iqnes Savi zRvis regionuli TanamSromlobis fondis SexedulebaTa amsaxvelad.

Оцінка виконання Планів дій Європейської політики сусідства. Виконання Плану дій Україна-ЄС: довкілля та сталий розвиток. Під ред. Н. Андрусевич. – Львів. – 2009. – 104 с.

Це видання підготовлене на основі оцінки виконання екологічної складової Плану дій Україна – ЄС за період 2005-2008 років, в межах проекту «Оцінка Планів дій Європейської політики сусідства в Азербайджані, Вірменії, Грузії, Молдові та Україні». Оцінка для України проведена Ресурсно-аналітичним центром «Суспільство і довкілля» (із залученням експертів інших громадських організацій) за спеціально розробленою методологією в рамках проекту WWF-EPO та Фонду Генріха Бьоля. Оцінка містить оціночні таблиці, висновки і рекомендації із загальних та конкретних питань. Для громадських організацій, державних органів, експертів.

Контактна інформація:Наталія АндрусевичГолова РАЦ «Суспільство і довкілля»www.rac.org.uaoffi [email protected]

За фінансової підтримки

© Ресурсно-аналітичний центр «Суспільство і довкілля», 2009

Оцінка виконання Планів дій Європейської політики сусідства. Виконання Плану дій Україна-ЄС: довкілля та сталий розвиток. Під ред. Н. Андрусевич. – Львів. – 2009. – 104 с.

Це видання підготовлене на основі оцінки виконання екологічної складової Плану дій Україна – ЄС за період 2005-2008 років, в межах проекту «Оцінка Планів дій Європейської політики сусідства в Азербайджані, Вірменії, Грузії, Молдові та Україні». Оцінка для України проведена Ресурсно-аналітичним центром «Суспільство і довкілля» (із залученням експертів інших громадських організацій) за спеціально розробленою методологією в рамках проекту WWF-EPO та Фонду Генріха Бьоля. Оцінка містить оціночні таблиці, висновки і рекомендації із загальних та конкретних питань. Для громадських організацій, державних органів, експертів.

Контактна інформація:Наталія АндрусевичГолова РАЦ «Суспільство і довкілля»www.rac.org.uaoffi [email protected]

За фінансової підтримки

© Ресурсно-аналітичний центр «Суспільство і довкілля», 2009

Page 3: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

evropis samezoblo politikissamoqmedo gegmebis Sesrulebis Sefaseba

evrokavSiri-saqarTvelossamoqmedo gegmis garemos dacvisada mdgradi ganviTarebis nawilis

Sesrulebis efeqturobis Sefaseba

Tbilisi 2009

Page 4: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

2

sarCevi

proeqtis Sesaxeb ................................................................................................................................................. 3

meTodologia ...................................................................................................................................................... 4

angariSis struqtura ......................................................................................................................................... 5

evropis samezoblo politika da evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegma ............................................ 6

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxor-

cielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba ................................................................................................ 8

2.1 ZiriTadi tendenciebi .............................................................................................................................. 8

2.2 evrokavSirsa da saqarTvelos Soris TanamSromlobis ganmtkiceba ................................................. 10

2.3 evrokavSiris mier nakisri valdebulebebi .......................................................................................... 10

2.4 sazogadoebis SezRuduli informireba da monawileoba gadawyvetilebis miRebis procesSi .... 11

mizani 1. evrokavSirTan TanamSromlobis ganmtkiceba ................................................................................... 11

mizani 2. evrokavSiris mier nakisri valdebulebebis Sefaseba ................................................................... 12

mizani 3. saerTaSoriso garemosdacviTi konvenciebisa da oqmebis ratificireba ................................... 12

mizani 4. garemosdacviTi gegmebisa da programebis SemuSaveba ................................................................... 13

mizani 5. garemosdacviTi kanonmdeblobis miReba (wylis seqtori) ............................................................ 13

mizani 5. garemosdacviTi kanonmdeblobis miReba (narCenebis seqtori) ..................................................... 14

mizani 6. administraciuli struqturisa da procedurebis gaZliereba ..................................................... 14

mizani 7. struqturebisa da procedurebis gaZliereba garemoze zemoqmedebis Sefasebis

ganxorcielebis mizniT ...................................................................................................................... 15

mizani 8. nebarTvis gamcemi da makontrolebeli struqturebis gaumjobeseba .......................................... 15

mizani 9. sazogadoebis informirebis da monawileobis gaumjobeseba ......................................................... 16

mizani 10. garemos mdgomareobis Sesaxeb regularuli angariSebis momzadeba .......................................... 17

mizani 11. samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebisa da adgilobrivi xelisuflebis daxmareba ....... 17

mizani 12. TanamSromloba mezobel qveynebTan ............................................................................................... 18

mizani 13. garemosdacviTi aspeqtebis integracia sxva seqtorebSi ............................................................. 18

mizani 14. kiotos oqmis” da ”klimatis cvlilebis Sesaxeb” gaero-s konvenciis debulebebis

ganxorcieleba, maT Soris‚ sufTa ganviTarebis meqanizmis farglebSi aqtiuri

TanamSromlobis gziT ....................................................................................................................... 19

mizani 15. energetikis da transportis politikis mdgradobis zrda ........................................................ 19

Page 5: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

3

am publikaciaSi warmodgenili “ev-rokavSiri-saqarTvelos samoqmedo

gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganvi-Tarebis nawilis Sesrulebis efeqturo-bis Sefaseba” ganxorcielda proeqtis “evropis samezoblo politikis samoqmedo gegmis Sesrulebis Sefaseba azerbaijan-Si, moldaveTSi, somxeTSi, saqarTvelo-Si da ukrainaSi” farglebSi. proeqtis partniorebs warmoadgenen – garemos-dacviTi uflebebis centri “ekoleqsi” (azerbaijani), asociacia “eko-tirasi” (moldaveTi), ”adamianis mdgradi ganvi-Tarebis centri” (somxeTi), asociacia “mwvane alternativa” (saqarTvelo), anal-itikuri centri “sazogadoeba da gare-mo” (ukraina), hainrih biolis fondis ev-rokavSiris regionuli ofisi (belgia) da bunebis dacvis msoflio fondis evropis politikis ofisi (belgia). saqarTvelo-Si proeqtis ganxorcielebas uZRveboda asociacia “mwvane alternativa”. proeqti xorcieldeba Savi zRvis regionuli Tan-amSromlobis fondis (The Black Sea Trust for Regional Cooperation, a project of The German Marshall Fund) finansuri mxardaWeriT.

proeqtis mizania evropis samezoblo politikis egidiT xelmowerili samo-qmedo gegmebis efeqturi ganxorcielebis xelSewyoba garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi, aseve samoqalaqo sazogadoebis cnobierebis amaRleba da monawileobis gaaqtiureba evropis same-zoblo politikisa da evropis samezob-lo da partniorobis instrumentis funq-cionirebis sakiTxebze.

evropis samezoblo politikis erT-er-Ti mizania, daexmaros mezobel qveynebs reformebis ganxorcielebaSi, Tanas-wori TanamSromlobis safuZvelze, rac gulisxmobs saerTo faseulobebze urTi-erTvaldebulebebis gaziarebas Semdeg sferoebSi: kanonis uzenaesoba, kargi mmarTveloba, adamianis uflebebi, kar-gi samezoblo urTierTobebi, sabazro ekonomikis principebi da mdgradi gan-viTareba. Sesabamisad, samoqmedo gegmis ganxorcielebis Sedegad, mosalodne-lia sasikeTo Zvrebi garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis sferoebSi, agreTve samoqalaqo seqtorSi. garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis aqtiuri CarTva samezoblo politikis garemos-dacviTi sakiTxebis gadawyvetisaTvis, rogorc erovnul ise regionul doneze, gaaZlierebs samoqalaqo sazogadoebis TanamSromlobas Savi zRvis regionSi.

proeqtis mTavar elements warmoadgen-da evrokavSiris samezoblo politikis egidiT xelmowerili samoqmedo gegmebis garemosdacviTi da mdgradi ganviTare-bis nawilebis Sesrulebis efeqturobis damoukidebeli Sefaseba da misi ganxilva Sesabamisi (proeqtiT moculi) qveynebis mTavrobebTan, evrokomisiisa da samo-qalaqo sazogadoebis warmomadgenlebT-an. Sefaseba Catarda proeqtiT gaTval-iswinebul xuT qveyanaSi - azerbaijanSi, moldaveTSi, somxeTSi, saqarTvelosa da ukrainaSi.

proeqtis Sesaxeb

Page 6: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

4

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis Sesrulebis efeqturobis Se-

faseba ganxorcielda bunebis dacvis msoflio fondis evropis politikis ofi-sisa da hainrih biolis fondis evrokav-Siris regionuli ofisis mier erTobli-vad SemuSavebul saxelmZRvaneloSi (“ev-ropis samezoblo politikis samoqmedo gegmebis ganxorcielebis Sefaseba gare-mos dacvis sferoSi”) SemoTavazebuli me-Todologiis mixedviT1.

saxelmZRvanelo SemuSavda imgvarad, rom misi gamoyeneba SesaZlebeli iyos evropis samezoblo politikis egidiT momzadebu-li nebismieri samoqmedo gegmis Sesafase-blad. es SesaZlebelia imdenad, ramdenad-ac yvela samoqmedo gegmas gaaCnia msgavsi miznebi, struqtura da maxasiaTeblebi. Sesafasebeli sakiTxebis dasadgenad Ser-Ceul iqna samoqmedo gegmiT gansazRvru-li miznebi garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi. SefasebaSi aseve damatebul iqna ori zogadi sfero, rom-lebic erTis mxriv, afaseben qveynebis mTavrobebis miswrafebas, ganaxorcielon samoqmedo gegmebi, xolo meores mxriv, samoqmedo gegmebis gansaxorcieleblad evrokavSiris mier gatarebul qmedebebs. amrigad, saxelmZRvaneloSi Sefasebulia Semdegi sakiTxebi:

evrokavSirTan TanamSromlobis gan-•mtkiceba; evrokavSiris mier nakisri valdebule-•bebis donis Sefaseba;saerTaSoriso garemosdacviTi konven-•ciebisa da oqmebis ratificireba; garemosdacviTi gegmebisa da pro-•gramebis SemuSaveba;garemosdacviTi kanonmdeblobis •miRebis xelSewyoba (seqtoruli midgoma – wyali da narCenebi);administraciuli struqturisa da •procedurebis gaZliereba;

1 saxelmZRvanelo xelmisawvdomia veb-gverdze: http://www.boell.be/download_en/Greening_the_ENP_Handbook.pdf

struqturebisa da procedurebis ga-•Zliereba garemoze zemoqmedebis Se-fasebis ganxorcielebis mizniT;nebarTvis gamcemi da makontrolebeli •struqturebis gaumjobeseba; sazogadoebis informirebisa da mon-•awileobis gaumjobeseba;garemos mdgomareobis Sesaxeb regu-•laruli angariSebis momzadeba;samoqalaqo sazogadoebis warmo-•madgenlebisa da adgilobrivi xelis-uflebis daxmareba;garemosdacviTi aspeqtebis integra-•cia sxva seqtorebSi;kiotos oqmisa da gaero-s klimatis •cvlilebis Sesaxeb konvenciis moTx-ovnebis Sesruleba;energetikisa da transportis seq-•toris politikis mdgradobis zrda.

zemoT CamoTvlil TiToeul sakiTxTan (sferosTan) dakavSirebiT qveyanaSi arse-buli situaciis dasadgenad, SemuSavebul iqna kiTxvarebi, romelTa saSualebiTac ganisazRvra am sferoebSi ganxorciele-buli saqmianobebis efeqturoba. kiTx-varebze gacemuli pasuxebis safuZvelze, gamoiTvala Sesrulebis mdgomareobis maCvenebeli procentuli indikatori. amgvari meTodologia, momdevno wlebSi Sefasebis Catarebis SemTxvevaSi, Sesa-Zlebels gaxdis indikatorebis saSu-alebiT Sefasdes progresi.

kiTxvarebSi TiToeul SekiTxvaze Sesa-Zlo pasuxis oTxi variantia mocemuli:

”diax” - gamoyofilia sami done, sauke-•Tesodan uaresamde (3, 2 an 1)“ara” - aRiniSna 0-iT.•

TiToeul procentul indikators, mo-hyveba mokle ganmarteba, romelic xsnis, Tu ratom aris miniWebuli esa Tu is in-dikatori. garda procentuli indika-torisa, SefasebaSi ganxilulia TiToeul sakiTxTan dakavSirebiT arsebul prob-lemaTa speqtri, agreTve mocemulia re-komendaciebi samoqmedo gegmis miznebis

meTodologia

Page 7: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

5

Sesasruleblad gasatarebel RonisZie-baTa Sesaxeb.

warmodgenili Sefaseba moicavs 2007-2008 wlebis periods - evrokavSirisa da saqarTvelos mier evropis samezoblo politikis egidiT SemuSavebuli samo-qmedo gegmis xelmoweridan (2006 wlis 14 noemberi) 2008 wlis dasasrulamde. am-denad Sefaseba SesaZlebelia, ganxilul iqnes rogorc sabaziso kvleva, Semdgom wlebSi progresis SefasebisTvis.

Sefasebis ganxorcielebis procesi moicavda Semdeg ZiriTad etapebs:

Sefasebis Camtarebel eqspertTa wris •gansazRvra;damatebiTi, qveynisTvis specifiuri •kiTxvebis SemuSaveba;monacemTa Segroveba – oficialuri •informaciis wyaroebi, konsulta-ciebi arasamTavrobo organizaciebT-an, samTavrobo struqturebTan, ev-rokomisiasTan da sxv.;damatebiTi informaciis moZieba;•kiTxvarisa da Sefasebis samuSao ver-•siis ganxilvebi saboloo angariSis xarisxis gaumjobesebisaTvis.

proeqtis miznebisa da meTodologiis prezentacia Sedga 2008 wlis 15 ivliss, saqarTvelos arasamTavrobo organiza-ciebis erovnuli samuSao Sexvedris ”ev-ropis samezoblo politikisa da Tanam-Sromlobis instrumentis” farglebSi. SexvedraSi monawileobda 30-mde aras-amTavrobo organizaciis, evrokomisiisa da saqarTvelos mTavrobis warmomadgen-lebi. proeqtis farglebSi agreTve gaim-arTa proeqtSi monawile eqspertebis ramodenime Sexvedra meTodologiis gan-saxilvelad. Sefasebis samuSao versia xelmisawvdomi iyo mwvane alternativas veb-gverdze www.greenalt.org, Sesabamisad, yvela dainteresebul mxares hqonda saS-ualeba gamoeTqva azri Sefasebis samuSao versiaze.

2009 wlis 13 Tebervalsa da 29 aprils gaimarTa mrgvali magida “evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegmis garemos dacvis da mdgradi ganviTarebis nawi-lis Sesrulebis efeqturobis Sefaseba”. mrgvali magidis mizani iyo Sefasebis samuSao versiis ganxilva, SeniSvnebisa da rekomendaciebis miReba samoqalaqo sazogadoebisa da mTavrobis warmo-madgenlebisgan. mrgval magidis muSao-baSi 20-mde arasamTavrobo organizaciisa da mTavrobis warmomadgenlma miiRo mon-awileoba.

Sefasebis winaswari Sedegebis wardgena Sedga 2009 wlis 24 Tebervals brusel-Si (belgia) sazogadoebrivi seminarze “ekologiuri barometri evropis same-zoblo politikis aRmosavleT nawil-Si”, romelSic monawileoba miiRes ev-rokomisiis, evrokavSirSi azerbaijanis, somxeTis, moldaveTisa da ukrainis mis-iebis, agreTve arasamTavrobo organiza-ciebis warmomadgenlebma.

angariSis struqtura

angariSis pirvel nawilSi mokledaa mimox-iluli evropis samezoblo politikisa da evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegmis miRebis istoria da samoqmedo geg-mis Sesrulebis mdgomareobis monitor-ingis procedurebi. meore nawilSi ganx-ilulia saqarTvelo-evrokavSiris samo-qmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxorcielebuli qmedebebis efeqturobis Sefasebisas gam-ovlenili ZiriTadi tendenciebi; mesame nawilSi ki, warmodgenilia daskvnebi da rekomendaciebi TiToeuli miznis misaR-wevad gasatarebeli RonisZiebebis Ses-axeb. angariSis danarTSi warmodgenilia kiTxvarebi, romlebSic dainteresebuli mkiTxveli ufro detalurad gaecnoba samoqmedo gegmis TiToeuli miznis miRw-evis mdgomareobas.

Page 8: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

6

evropis samezoblo politika (Semdgom-Si, esp), romelic Camoyalibda 2004

wlis maisSi gamoqveynebul samezoblo politikis strategiaSi, gansazRvravs evrokavSiris sagareo politikas mezo-bel qveynebTan mimarTebaSi. misi mizania stabilurobis, usafrTxoebisa da keTil-dReobis uzrunvelyofa mezobel qveyneb-Si. 2004 wels saqarTvelo, 15 sxva qveya-nasTan erTad (alJiri, egvipte, israeli, iordania, libia, libani, maroko, pales-tina, azerbaijani, belorusia, moldova, somxeTi, ukraina) gaxda evropis samezob-lo politikis monawile qveyana. poli-tikis erT-erTi sabaziso principia, daex-maros mezobel qveynebs Sida reformebis ganxorcielebaSi, Tanaswori TanamSrom-lobis safuZvelze, rac gulisxmobs saer-To faseulobebze urTierTvaldebulebe-bis gaziarebas Semdeg sferoebSi: kanonis uzenaesoba, kargi mmarTveloba, adamianis uflebebi, kargi samezoblo urTierTo-bebi, sabazro ekonomikis principebi da mdgradi ganviTareba.

evrokavSiri calkeuli mezobeli qveynis mTavrobasTan SeTanxmebiT adgens samoqme-do gegmas, romelic warmoadgens evropis samezoblo politikis ganxorcielebis ZiriTad instruments. samoqmedo gegme-bis mizania, gansazRvros mezobeli qvey-nisa da evrokavSiris erToblivi dRis wesrigi politikuri TanamSromlobisa da ekonomikuri integraciis mizniT. Sesa-bamisad, garkveul seqtorebSi dgeba er-Toblivad gansazRvruli prioritetebi.

2006 wlis 14 noembers xeli moewera ev-rokavSiri-saqarTvelos samoqmedo geg-mas2, romlis moqmedeba vrceldeba 2013 wlamde. samoqmedo gegmis prioritetebi moicavs Semdeg ZiriTad mimarTulebebs: politikuri dialogi da reforma, vaWroba da partniorebis momzadeba evrokavSiris Sida bazarze TandaTanobiT adgilis

2 xelmisawvdomia veb-gverdze: www.delgeo.ec.europa.eu

dasamkvidreblad, kanonis uzenaesoba da saSinao sakiTxebi, mdgradi ganviTareba, energetika, transporti, sazogadoebis informireba, garemos dacva da mecniere-ba, aseve socialuri politika da xalxTa Soris urTierToba.

evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo geg-mis ganxorcieleba oficialurad daiwyo 2007 wlidan. evrokomisiam gamoaqveyna qveynis strategiuli angariSi da in-dikatoruli programa, romlebic gan-sazRvraven evrokomisiis saqmianobas da saqarTvelosTvis gamoyofil resursebs momavali sami wlis ganmavlobaSi. saqarTvelos mTavrobam, Tavis mxriv, Se-imuSava saqarTvelo-evrokavSiris samo-qmedo gegmis ganxorcielebis samTavrobo strategia, sadac gansazRvrulia gegmis farglebSi erTi wlis ganmavlobaSi gan-saxorcielebeli RonisZiebebi.

saqarTvelos mTavroba weliwadSi orjer amzadebs evrokavSiri-saqarTvelos samo-qmedo gegmis Sesrulebis mdgomareobis amsaxvel angariSs, xolo evrokomisia aseT angariSs gamoscems weliwadSi erTx-el (e.w. progresis angariSi). dReisaTvis evrokomisiis mier gamoqveynebulia 2007 da 2008 wlebis progresis angariSebi3.

arasamTavrobo organizaciebi4 period-ulad amzadeben angariSebs, romlebic asaxaven saqarTvelos mier samoqmedo gegmis Sesrulebis mdgomareobas sx-vadasxva seqtorSi5. samwuxarod, am angar-iSebidan naTeli xdeba, rom saqarTvelos mier samoqmedo gegmis Sesruleba arada-makmayofileblad mimdinareobs. marTa-

3 xelmisawvdomia evrokomisiis veb-gverdze: http://ec.europa.eu/world/enp/documents_en.htm4 esp-s monitoringis koaliciis wevri organizacie-bi. koaliciis wevrebi arian: axalgazrda iuristTa asociacia, hainrih biolis fondis kavkasiis ofisi, evraziis fondi, Ria sazogadoeba-saqarTvelo da mwvane alternativa5 nawili angariSebisa xelmisawvdomia veb-gverdze: www.enp.ge

Tav

i 1

evropis samezoblo politika da evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegma

Tavi 1

Page 9: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

7

lia, garkveuli progresi iqna miRweuli iseT seqtorebSi, rogoricaa sabiujeto Semosavlebi, korufciasTan brZola, biz-nesis xelSewyoba, sabaJo da sagadasaxado sistemis reforma, kvlav Zalze bevria naklovanebebi, magaliTad, sakvebis usa-frTxoebis, Sromis kodeqsis, sakuTrebis uflebis dacvis, sasamarTlo reformis da adamianis ZiriTad uflebebaTa dacvis

sferoebSi. ar SeimCneva progresi iseT seqtorebSi, rogoricaa mediisa da gamox-atvis Tavisufleba, socialuri dialogis damyareba siRaribis aRmosafxvrelad da socialuri usafrTxoebis sistemis das-anergad, garemosdacviTi kanonmdeblobis gasaumjobeseblad da mdgradi ganviTare-bis strategiis SemuSavebisaTvis.

evropis samezoblo politika da evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegma

Page 10: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

8

2.1 ZiriTadi tendenciebi

kvlevis Sedegad, naTeli gaxda, rom esp-s samoqmedo gegmis Sesruleba garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seq-torebSi, praqtikulad, ar momxdara. 2007-2008 wlebSi gagrZelda e.w. swrafi ekonomikuri modernizaciis, sruli lib-eralizaciisa da deregulaciis praqtika. 2004-2006 wlebSi gauqmda sxvadasxva tipis licenziebisa da nebarTvebis gacemis mar-egulirebeli kanonebis daaxloebiT 85 procenti, maT Soris, garemos dacvis, sursaTis, mrewvelobisa da avtomanqaneb-is usafrTxoebis uzrunvelyofis sfer-oSi. amas mohyva makontrolebeli stru-qturebis gauqmeba da Sedegad, dauregu-lirebeli darCa mTeli rigi sferoebi.

mosalodneli iyo, rom samoqmedo geg-mis xelmoweris Semdeg moxdeboda gare-mosdacviTi kanonmdeblobis etapobrivi daaxloeba evrokavSiris kanonmdeblo-basTan, Tumca, praqtikaSi, 2007-2008 wlebSi raime saxis RonisZiebebi am mima-rTulebiT ar gatarebula. ufro metic, 2007-2008 wlebSi garemosdacviT kanon-mdeblobaSi ganxorcielebulma cvlile-bebma kidev ufro daaSora saqarTvelos kanonmdebloba evrokavSiris Sesabamisi direqtivebis (maT Soris, 90/313/EC - in-formacia garemos dacvis Sesaxeb, 85/337/EC da Sesworeba 97/11/EC – garemoze ze-moqmedebis Sefaseba, 2001/42/EC -– gare-moze zemoqmedebis Sefaseba) moTxovnebs.

garemos dacvis sferoSi samoqmedo gegmis Seusruleblobas xeli Seuwyo jer kidev 2004 wlidan damkvidrebulma samTavrobo proiriotetebis xSiri cvlilebis praq-tikam (e.w. ‘vardebis revoluciis’ Semdeg, saSualod, weliwadSi orjer mtkicdeba

mTavrobis axali Semadgenloba da mTav-robis axali samoqmedo programa), aseve saxelmwifo uwyebebis mmarTveli gundis xSirma cvlilebam (rogorc wesi, uwyebis mmarTveli gundis wevrebs Tanamdebobe-bze daniSvnamde arc konkretul struq-turaSi umuSaviaT da arc Sexeba hqoniaT sferosTan). amasTan aRsaniSnavia, rom yovel axal samTavrobo programaSi gare-mosdacviT prioritetebs sul ufro na-klebi adgili eTmoba, bolo programaSi ki, saerTod ar aris gaTvaliswinebuli.

kvlevam aCvena, rom im seqtorebSi, sadac arsebobs donorTa garkveuli dainter-eseba, finansuri nakadebis met-naklebi stabiluroba (magaliTad, klimatis cvli-lebis Sesaxeb konvenciis Sesruleba) da/an TanamSromloba regionul doneze, Se-darebiT meti qmediTi nabijia gadadgmu-li samoqmedo gegmis gansaxorcieleblad. Tumca, aRsaniSnavia isic, rom saerTaSo-riso proeqtebisa Tu programebis damTa-vrebis Semdeg, seqtorSi raime winsvla, rogorc wesi, aRar SeiniSneba.

qvemoT mocemul cxrilSi warmodgenilia samoqmedo gegmis ganxorcielebis mdgo-mareobis amsaxveli procentuli indika-torebi garemos dacvisa da mdgradi ganvi-Tarebis sferoebSi. amasTan, rogorc Ses-aval nawilSia aRniSnuli, garemos dacvi-sa da mdgradi ganviTarebis sferoSi gan-sazRvruli miznebis SefasebasTan erTad, Sefasebulia saqarTvelos mTavrobis mis-wrafeba, ganaxorcielos samoqmedo gegma da samoqmedo gegmis gansaxorcieleblad evrokavSiris mier gatarebuli qmedebebi. momdevno qveTavebSi ganxilulia samo-qmedo gegmis ganxorcielebis zogierTi yuradsaRebi tendencia.

Tav

i 2

Tavi 2

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxor-cielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba

Page 11: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

9

evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegmis miznebiprocentuli indikatori

evrokavSirTan TanamSromlobis ganmtkiceba 33%

evrokavSiris mier nakisri valdebulebebis donis Sefaseba 44%

saerTaSoriso garemosdacviTi konvenciebisa da oqmebis ratificireba

20.8%

garemosdacviTi gegmebisa da programebis SemuSaveba 22.22%

garemosdacviTi kanonmdeblobis miRebis xelSewyoba (wylis seqtori)

11.54%

garemosdacviTi kanonmdeblobis miRebis xelSewyoba (narCenebis sfero)

18.15%

administraciuli struqturisa da procedurebis gaZliereba 26.7%

struqturebisa da procedurebis gaZliereba garemoze zemoqmedebis Sefasebis ganxorcielebis mizniT

16.7%

nebarTvis gamcemi da makontrolebeli struqturebis gaumjobeseba

54.16%

sazogadoebis informirebis da monawileobis gaumjobeseba 23.16%

garemos mdgomareobis Sesaxeb regularuli angariSebis momzadeba 13.3%

samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebisa da adgilobrivi xelisuflebis daxmareba

21.2%

TanamSromloba mezobel qveynebTan 43.5%

garemosdacviTi aspeqtebis integracia sxva seqtorebSi 5.5%

kiotos oqmisa da gaero-s klimatis cvlilebis Sesaxeb konvenciis moTxovnebis Sesruleba

44%

energetikisa da transportis politikis mdgradobis zrda 11.1%

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxorcielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba

Page 12: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

10

2.2 evrokavSirsa da saqarTvelos Soris TanamSromlobis ganmtkiceba

saqarTvelos mTavroba ukanaskneli wleb-is manZilze gamudmebiT acxadebs, rom evro-atlantikur organizaciebsa da ev-rokavSirSi integracia qveynis upirve-lesi prioritetia. 2003 wlis 28 martis parlamentis #2026 dadgenilebaSi xazg-asmulia, rom evrokavSirTan integracia warmoadgens saqarTvelos saSinao da sa-greo politikis mTavar prioritets da avalebs aRmasrulebel xelisuflebas, daiwyos molaparakebebi. yuradsaRebia, rom miuxedavad aRniSnulisa, saqarTve-los dRemde ar gaaCnia strategia da samoqmedo gegma, Tu rogor unda moxdes qveynis integracia evrokavSirSi. ufro metic, saqarTvelo-evrokavSiris samo-qmedo gegma, SeiZleba iTqvas, ar ganix-ileba saqarTvelos mTavrobis mier msgav-si procesisTvis saZirkvelis momzadebis winapirobad.

evrokavSiri xazs usvams, rom samo-qmedo gegmis srulfasovani Sesruleba saqarTvelos Caayenebs momgebian poli-tikur poziciaSi, rac mkveTrad gaaum-jobesebda saqarTvelo-evrokavSiris urTierTobebs; xolo samoqmedo gegmaSi asaxuli reformebis gatareba xels Seu-wyobda saqarTveloSi cxovrebis donis amaRlebas da saqarTvelos saxelmwifoe-briobis ganmtkicebas. miuxedavad amisa, saqarTvelos mTavroba samoqmedo geg-mas Tavidanve sakmaod didi xarvezebiT asrulebda. 2006 wlis dasasruls evro-pul da evroatlantikur struqturebSi integraciis sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo ministris aparatma, saminis-troebis mier miwodebul informaciaze dayrdnobiT, moamzada saqarTvelo-ev-rokavSiris samoqmedo gegmis ganxor-cielebis gegma-matrica, romelic moicav-da samoqmedo gegmaSi gaweril miznebsa da gansaxorcielebel amocanebs, konkretul nabijebs, maT Sesrulebaze pasuxismgebel uwyebebs, vadebs, mosalodnel Sedegebsa da indikatorebs, dafinansebis wyaroebs. samoqmedo gegma-matrica mogvianebiT dawunebul iqna saqarTvelos mTavrobis sxdomebze ganxilvis Sedegad. dawuneba

dasabuTebuli iyo imiT, rom gegma iyo Zalze detaluri, xolo normatiuli do-kumentebi, romelTa miRebasac iTval-iswinebda gegma, xels SeuSlida sabazro ekonomikis ganviTarebas qveyanaSi. amas-Tan, mTavrobis gancxadebiT, TiToeul saministros isedac hqonda SemuSave-buli reformis gegmebi da Sesabamisad, samoqmedo gegmis Sesruleba am gegmebis nawilad SesaZlebelia yofiliyo moazre-buli. Tu evrointegracia qveynis prior-itetad aris gamocxadebuli, mTavrobis upirvelesi amocana swored saministroe-bis gegmebis imgvari modifikacia unda yofiliyo, rom SesaZlebeli gamxdariyo evrokavSiris kanonmdeblobasa da praq-tikasTan daaxloeba.

rogorc zemoT aRiniSna, saqarTvelos mTavroba weliwadSi orjer amzadebs esp-s samoqmedo gegmis Sesrulebis an-gariSs. yuradsaRebia, rom dRemde ar ar-sebobs monitoringisa da obieqturi Se-fasebis sistema, romelic dafuZnebuli iqneba mkafiod gansazRvrul indikatore-bze; Sesabamisad, Sesrulebis angariSebi eyrdnoba saministroebis informacias, romelTa gadamowmeba, samwuxarod, ar xdeba.

2.3 evrokavSiris mier nakisri valde-bulebebi

evrokomisiis 2006-2013 wlebis saqarTve-los indikatorul gegmaSi garemos dacva ar warmodgens prioritets, miuxedavad imisa, rom regionul indikatorul geg-maSi garemos dacva erT-erT ZiriTad pri-oritetadaa aRiarebuli.

evrokavSiris mier ganxorcielebuli regionuli proeqtebis mimdinareobis TvalsaCinoeba da efeqturoba sakmaod dabalia sxvadasxva faqtoris, maT Soris, sxva donorebTan arasaTanado koordi-naciis gamo. magaliTad, mtkvari araqsis auzis marTvis sferoSi 2008 wels dai-wyo evrokavSiris proeqtis meore faza. amerikuli akademiuri kvleva, romelic regionSi wylis marTvis sferoSi mimdinare proeqtebs swavlobda, askvnis: “ZiriTadi regionuli proeqtebi – mtkvari-araqsis auzSi transasazRvro wylis resursebis

Tavi 2

Page 13: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

11

marTva – xorcieldeba rogorc evrokav-Siris tasisi-s mdinareTa erToblivi mar-Tvis proeqtis (TACIS JRMP), aseve natosa da evropis usafrTxoebisa da TanamSrom-lobis organizaciis (the NATO-OSCE South Caucasus River Monitoring Project) da aSS-s ganviTarebis saerTaSoriso saagentos (South Caucasus Water Management Project) mier. miuxedavad imisa, rom es proeqte-bi mimarTulia erTi da igive sakiTxebis gadaWraze, ganmaxorcielebeli organiza-ciebi da saagentoebi an saerTod ar Tan-amSromloben erTmaneTTan, an maT Soris TanamSromloba Zalze SezRudulia. amas-Tan, TiTqmis yvela proeqts aqvs msgavsi miznebi da saqmianobebi”6.

aRsaniSnavia, rom zogadad, evrokomisiis delegacia aqtiuradaa CarTuli da xels uwyobs esp-s samoqmedo gegmis ganxor-cielebas. qarTul arasamTavrobo seq-tors da evrokomisiis delegacias aqvs komunikaciisa da dialogis gamocdile-ba, romelic Tavad delegaciis warmo-madgenelTa mieraa inicirebuli, miux-edavad imisa, rom ar aris dawesebuli saxelmZRvanelo principebi da pasuxism-gebeli struqtura. 2.4 sazogadoebis SezRuduli in-formireba da monawileoba gadawy-vetilebis miRebis procesSi

kvlevam, samwuxarod, aCvena, rom 2007-2008 wlebSi, sazogadoebis monawileo-bis TvalsazrisiT, mdgomareoba ukeT-esobisken ar Secvlila. magaliTisTvis, marTalia, saqarTvelos kanonmdebloba iTvaliswinebs normatiuli dokumentebis SemuSavebisas sazogadoebis monawileobis SezRudul normebs, Tumca, praqtikulad es moTxovnebi ar sruldeba kanonmdeblo-bis arasakmarisi detalizaciisa da zoga-dad, saxelmwifo uwyebebSi sazogadoebis monawileobis Sedegad miRebuli sargeb-lis gauTviTcnobiereblobis gamo.

6 Vener, Berrin Basak and Michael E. Campana, 2008. Conflict, Cooperation, and the New ‘Great Game’ in the Kura-Araks Basin of the South Caucasus. Proceed-ings, Universities Council on Water Resources/National Institutes for Water Resources (UCOWR/NIWR), Annual Conference, Durham, NC, 2008

mdgomareoba, SeiZleba iTqvas, katastrof-ulia im saqmianobaTa (proeqtebis) Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis procesSi sazoga-doebis monawileobis TvalsazrisiT, rom-lebic mniSvnelovan zegavlenas axdenen garemosa da adamianis janmrTelobaze. aseT saqmianobebze gadawyvetilebis miRe-bis procesSi sazogadoebis informire-bisa da monawileobis SesaZleblobebs saqarTvelos kanonmdebloba aRar iTval-iswinebs. zogierTi saqmianoba ki, saer-Tod garemosdacviTi regulirebis miR-maa darCenili (magaliTad, wiaRiseulis mopoveba, sasargeblo wiaRiseulis mopo-veba, atomuri eleqtrosadgurebis mSene-bloba, sasoflo-sameurneo da kvebis, xe-tyis gadamamuSavebeli, qaRaldis, tyavis da safeiqro warmoeba, zogierTi tipis infrastruqturuli proeqtebi).

3. daskvnebi da rekomendaciebi

am TavSi warmodgenili daskvnebi da re-komendaciebi efuZneba TiToeuli miznis misaRwevad gatarebuli qmedebebis anal-izs, romelic warmodgenilia kvlevis danarTSi kiTxvarebis saxiT.

mizani 1. evrokavSirTan TanamSromlobis ganmt-kiceba

saqarTvelo-evrokavSiris TanamSromlo-bis farglebi ganisazRvreba jer kidev 1996 wels xelmowerili partniorobisa da TanamSromlobis xelSekrulebiT7 da esp-s samoqmedo gegmiT. amJamad, mimdinar-eobs molaparakebebi Rrma da yovlismom-cvel vaWrobis SeTanxmebasa da daiwyeba molaparakebebi asociaciis xelSekrule-baze. miuxedavad aRniSnulisa, vinaidan evrointegracia warmoadgens saqarTve-los erT-erT mTavar prioritets, auci-lebelia ganisazRvros am miznis miRwevis strategia da SemuSavebul iqnes samoqme-do gegma.saqarTveloSi Camoyalibebulia esp-s

7 SeTanxmeba partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb evrokavSirsa da saqarTvelos Soris, xel-mowerilia 1996 wlis 22 aprils, ZalaSia 1999 wlis 1 ivlisidan.

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxorcielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba

Page 14: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

12

Sesrulebis instituciuri CarCo, Tumca kvlav arsebobs Sesabamis saministroebsa da evropul da evroatlantikur struq-turebSi integraciis sakiTxebSi saqarTve-los saxelmwifo ministris aparats Soris qmedebaTa koordinaciis da TanamSrom-lobis gaZlierebis saWiroeba.

aucilebelia SemuSavdes saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis ganxor-cielebis detaluri gegma, sadac naT-lad iqneba aRwerili gansaxorcielebeli RonisZiebebi, Sesrulebis vadebi, dafin-ansebis wyaroebi, Sesrulebis mdgomareo-bis amsaxveli indikatorebi da RonisZie-bebis gatarebaze pasuxismgebeli uwyebe-bi.

aucilebelia Sefasdes saqarTvelos kanonmdeblobis evrokavSiris kanonmde-blobasTan daaxloebis procesis Zlieri da susti mxareebi da SemuSavdes daaxloe-bis axali programa, ganaxlebuli valde-bulebebiT da isev da isev, valdebulebe-bis Sesrulebis detaluri gegmiT.

mizani 2. evrokavSiris mier nakisri valdebule-bebis Sefaseba

rogorc zemoT ukve aRiniSna, evrokav-Siris mier ganxorcielebuli regionuli proeqtebis mimdinareobis TvalsaCinoeba da efeqturoba sakmaod dabalia, amis erT-erT mizezad ki, sxva donorebTan arasaTanado koordinacia dasaxelda. rac Seexeba garemos dacvas, evrokomisiis 2006-2013 wlebis saqarTvelos indika-torul gegmaSi garemos dacva ar war-modgens prioritets.

miuxedavad imisa, rom evrokomiis del-egaciasa da saqarTvelos arasamTavrobo seqtors Soris Camoyalibda dialo-gis garkveuli praqtika, aucilebelia, Camoyalibdes sazogadoebis monawile-obis konkretuli meqanizmebi, mkafio saxelmZRvanelo principebi da ganisazRv-ros pasuxismgebeli struqtura, romelic uzrunvelyofs samoqalaqo sazogadoebis CarTvas dagegmvis (programirebis) mTeli ciklis ganmavlobaSi, maT Soris, qveynis strategiuli dokumentis da erovnuli

indikatoruli gegmis SemuSavebisa da gadaxedvis procesebSi.

evrokomisiis delegaciam xeli unda Seuwyos mxareebs Soris (evrokavSiri, saqarTvelos mTavroba, samoqalaqo sazogadoeba) e.w. ”trialogis” procesis Camoyalibebas – esp-s samoqmedo geg-mis calkeul sferoebSi valdebulebebis SesrulebasTan dakavSirebuli Tematuri ganxilvebis mowyobas.

evrokomisiis delegaciam unda iTama-Sos ufro proaqtiuri roli da xazi gausvas mdgradi ganviTarebisa da gare-mosdacviTi sakiTxebis mniSvnelobas saqarTvelos mTavrobasTan politikuri dialogisas, rogorc es gacxadebulia saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo geg-maSi. evrokomisiis delegaciam aseve unda uzrunvelyos evrokavSiris iniciativebis (rogoricaa magaliTad, kanonaRsruleba da vaWroba satyeo seqtorSi, klimatis cvlileba, wylis iniciativa) meti Tval-saCinoeba da informaciis xelmisawvdo-moba ganxorcielebul qmedebebze.

mizani 3. saerTaSoriso garemosdacviTi konven-ciebisa da oqmebis ratificireba

2007-2008 wlebis ganmavlobaSi mxolod erTi saerTaSoriso xelSekrulebis – kartaxenis oqmis - ratificireba moaxdi-na saqarTvelos parlamentma (2008 wlis 25 seqtemberi). aRsaniSnavia, rom oqmis ratificireba iyo erT-erTi winapiroba imisa, rom saqarTvelos mieRo privile-girebuli saxelmwifos statusi, maT So-ris, evrokavSiris preferenciebis siste-miT da esargebla GSP+-iT8. amasTan, gasa-8 The EU’s GSP grants products imported from GSP beneficiary countries either duty-free access or a tariff reduction, depending on which of the GSP arrange-ments a country enjoys. In addition, country can receive the special incentive arrangement for sustainable de-velopment and good governance (the “GSP+”) which provides additional benefits for countries implementing certain international standards in human and labour rights, environmental protection, and good governance. Georgia enjoys that status of GSP+ since January 2006 till the end of 2008. The duty free access covers around 7200 products, including products mostly in the agricul-ture and fishery sectors

Tavi 2

Page 15: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

13

Tvaliswinebelia, rom jerjerobiT ar momzadebula erovnuli kanonmdebloba, romelSic moxdeba oqmis gaTvaliswineb-uli valdebulebebis asaxva.

zemoT aRniSnulidan gamomdinare, auci-lebelia saqarTvelom gadadgas qmediTi nabijebi gaero-s ekonomikuri komisiis konvenciebis ratifikaciisa da maTi Sem-dgomi Sesrulebis TvalsazrisiT.

mizani 4. garemosdacviTi gegmebisa da programe-bis SemuSaveba

2007-2008 wlebSi SemuSavebul iqna an Se-muSavebis procesSi iyo ramodenime gare-mosdacviTi gegma da programa (maT So-ris, garemos dacvis moqmedebaTa meore erovnuli programa, daculi terito-riebis sistemis erovnuli strategia da moqmedebaTa gegma, mdgradi organuli damabinZureblebis erovnul moqmedebaTa gegma, sanapiro zonis integrirebuli mar-Tvis (szim) strategia, saxelmwifo satyeo politika), Tumca maTi adgili qveynis ganviTarebis dagegmvis saerTo sistemaSi gaugebari rCeba. nawilobriv amis gamo, ar xdeba SemuSavebuli gegmebisa da pro-gramebis formaluri miReba/damtkiceba; amiTve SeiZleba aixsnas gegmebisa da pro-gramebis mimarT sakuTrebis SegrZnebis naklebobac im saxelmwifo uwyebebSi, romelTa saxelmZRvanelodac mzaddeba esa Tu is gegma an programa. saxelmwifo uwyebebSi sakuTrebis SegrZnebis arqona, Tavis mxriv, ganapirobebs sazogadoebis interesis naklebobas SemuSavebis proces-Si myofi dokumentisadmi, rasac Sedegad mivyavarT iqamde, rom sazogadoeba ar iyenebs Tundac SezRudul, magram mainc arsebul monawileobis SesaZleblobas.

dRes gamWvirvaloba da monawileoba, isic garkveuli xarisxiT, uzrunvelyofilia mxolod donori qveynebisa da saerTa-Soriso organizaciebis mxardamWeriT ganxorcielebul daxmarebis programeb-Si, vinaidan, rogor wesi, gamWvirvalo-bis uzrunvelyofis moTxovnebi swored am programebiTaa gansazRvruli. Tumca, saerTaSoriso organizaciis CarTvac ki,

ar qmnis imis garantias, rom procesi gamWvirvaled da monawileobiT warima-rTeba.

aucilebelia, SemuSavdes gegmebisa da programebis SemuSavebis procesSi far-To sazogadoebis da dainteresebuli mxareebis informirebisa da maTTan kon-sultaciis Catarebis detaluri proce-durebi.

aseve aucilebelia, Seiqmnas dagegmvis saerTo sistema, romelic gansazRvravs garemosdacviTi gegmebisa da programeb-is adgils qveynis ganviTarebis dagegmvis saerTo sistemaSi.

mizani 5. garemosdacviTi kanonmdeblobis miRe-ba (wylis seqtori)

wylis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblo-baSi, jerjerobiT, praqtikulad ar ganx-orcielebula cvlilebebi evrokavSiris kanonmdeblobis ZiriTadi principebis in-tegrirebis mizniT.

bolo wlebis ganmavlobaSi mTavroba geg-mavs wylis resursebis integrirebuli marTvis principebis danergvas. am mizniT momzadda ori koncefcia wylis poli-tikis Sesaxeb, romelTagan erTi SeimuSava garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrom aSS-is ganviTarebis saagen-tos (USAID-is) wylis programis daxmare-biT, meore ki – reformebis koordi-naciis sakiTxebSi saxelmwifo ministrma. orive koncefcia sxvadasxvagvarad gan-martavs mdinareTa saauzo marTvas. amas-Tan, arcerTis sazogadoebrivi ganxilva ar momxdara.

garda amisa, saministro amzadebs axal wylis kanons, romelSic sxva sakiTxebT-an erTad ganxilulia mdinareTa saauzo marTvis sakiTxebi; am kanonproeqtSic mdinareTa saauzo marTvis cneba xsenebu-li ori dokumentisgan gansxvavebuladaa gagebuli9. kanonproeqtSi aseve ar aris

9 cnobilia, rom wylis Sesaxeb axali kanonproeqti garemos dacvisa da bunebrivi resursebis samin-istroSi 2 wlis win SemuSavda da rom man imave

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxorcielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba

Page 16: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

14

mkafiod gansazRvruli instituciuri mowyobis sakiTxebi. magaliTad, gauge-baria, sad imijneba adgilobrivi TviTm-marTvelobebisa da sajaro samarTlis iuridiuli pirebis uflebamosilebebi wylis resursebis marTvis sakiTxebSi. wylis obieqtebis klasifikacia, wylis mdgomareobis xarisxobrivi normebi da wylis obieqtebSi mavne nivTierebaTa CaS-vebis normebi ar aris moyvanili Sesabami-sobaSi evrokavSiris kanomdeblobasTan. ar aris uzrunvelyofili monitoringis droSi gawerili programa, iseTi saxiT, rogorc evrokavSiris wylis Sesaxeb di-reqtivaSia mocemuli. aqve, yuradsaRebia, rom dRemde ar ganxorcielebula auzebis da saauzo raionebis identificireba da oficialuri dadgena.

zemoT aRniSnulidan gamomdinare, mi-zanSewonilia sruliad axali CarCo kan-onis SemuSaveba, romelic miaxloebuli iqneboda evrokavSiris wylis kanonmde-blobasTan da masze dayrdnobiT kanon-qvemdebare aqtebis SemuSaveba da miReba.

mizani 5. garemosdacviTi kanonmdeblobis miRe-ba (narCenebis seqtori)

narCenebi, garemos dacvis sferoSi is erT-erTi seqtoria, romelic qveynis da-moukideblobis aRdgenidan dRemde Zalze SezRudulad da SeiZleba isic ki iTqvas, rom faqtiurad, arasdros regulirdebo-da. praqtikulad, ar aris uzrunvelyo-fili narCenebiT gamowveuli dabinZure-bis monitoringic. maSin, rodesac arse-buli kanonmdebloba narCenebis Sesaxeb Zalze mwiri da fragmentulia, gaugebari mizezebis gamo, araerTi donoruli dax-marebis miuxedavad, dRemde ver moxerxda narCenebis Sesaxeb CarCo kanonis miReba, romelic moaxdenda narCenebis klasi-fikacias, gansazRvravda narCenebis mar-Tvis principebs, instrumentebsa da pas-uxismgebel organoebs. dasaxelebis arsebuli kanoni unda Caanacvlos. es kanonproeqti jer oficialurad ar gavrcelebula gansaxilvelad. amdenad, masTan dakavSirebuli ko-mentarebi eyrdnoba 2007 wlis martSi mopovebul araoficialur versias.

narCenebis marTvis sferos ganviTarebi-saTvis, gadaudeblad aucilebelia narCe-nebis marTvis erovnuli politikis gan-sazRvra da Sesabamisi maregulirebeli kanonmdeblobis SemuSaveba.

mizani 6. administraciuli struqturisa da procedurebis gaZliereba

saqarTveloSi wlebis ganmavlobaSi Camoyalibda Sesabamisi garemosdacviTi insitituciebi, Tumca dRes maT ar gaaC-niaT arc politikuri neba da arc Zalau-fleba, rom mniSvnelovani gadawyvetile-bebis miRebis procesSi garemosdacviT mosazrebebs ekonomikuri mosazrebebis Tanabari Tu ara, dRevandelze ufro meti mniSvneloba mieniWos. bolo wlebi SesaZlebelia mokled ase aRiweros: garemos dacvisa da bunebrivi resurse-bis saministros xelmZRvaneli pirebis xSiri cvlileba; dausrulebeli struq-turuli cvlilebebi, romlebsac win ar uZRvis manamde Catarebuli cvlilebebis efeqturobis Seswavla; yoveli struq-turuli cvlilebis Semdeg Zveli per-sonalis daTxovna da axali TanamSrom-lebiT dakompleqteba, romelTac umrav-les SemTxvevaSi, ar gaaCniaT Sesabamisi codna da saxelmwifo uwyebebSi muSaobis gamocdileba; wina xelmZRvanelobis mier miRebuli gadawyvetilebebisadmi valde-bulebis da sakuTrebis SegrZnebis ar-qona, dawyebuli ministris donidan da damTavrebuli rigiTi TanamSromlebiT, romlebsac yvelaferTan erTad, ar gaaC-niaT Tavisi saqmianobis gaumjobesebis aranairi motivacia.

rac Seexeba strategiul dagegmvaSi sazogadoebis monawileobas, es, rogorc wesi, ar xorcieldeba an atarebs mx-olod informirebis xasiaTs. im gamonak-lis SemTxvevebSi, rodesac sazogadoeba CarTuli iyo strategiis/politikis dokumentis SemuSavebis procesSi, kon-sultaciebi Sedga mxolod da mxolod samoqalaqo sazogadoebis jgufebis zew-olis Sedegad. zogadad, SeiZleba iTqvas, rom gadawyvetilebis miRebis procesSi

Tavi 2

Page 17: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

15

sazogadoebis monawileoba sporaduli da araTanmimdevrulia; sazogadoebas ar gaaCnia SesaZlebloba Tavisi wvilili Seitanos da zegavlena moaxdinos gad-awyvetilebebze, arc strategiul da arc ufro dabal doneebze.

aucilebelia, rom saxelmwifos mier usafrTxo garemos uzrunvelyofis kon-stituciuri valdebuleba ar darCes deklaraciad da is praqtikul nabijeb-Si aisaxos. garemos dacvis saxelmwifo strategiis SemuSaveba da miReba, ra Tqma unda, mniSvnelovani nabiji iqneboda am mimarTulebiT, magram amasTan erTad, Zalze mniSvnelovania garemos dacvaze pasuxismgebeli instituciebis gaZlier-ebac imgvarad, rom maT SeZlon garemos-dacviTi interesebis dacvis uzrunvely-ofa qveynis ganviTarebis mimarTulebebze gadawyvetilebebis miRebisas.

mizani 7. struqturebisa da procedurebis ga-Zliereba garemoze zemoqmedebis Se-fasebis ganxorcielebis mizniT

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro, dasabuTebis gareSe, mudmi-vad amtkicebs, rom amJamad arsebuli gzS kanonmdebloba Seesabameba orhusis kon-venciisa da evrokavSiris Sesabamisi di-reqtivebis moTxovnebs. amave dros gare-mosdacviTi arasamTavrobo organizacie-bis kvlevebi da praqtika cxadyofs abso-luturad sapirispiros. yvelaze xSirad dava mimdinareobs gadawyvetilebis miRe-bis procesSi sazogadoebis monawileobis SesaZleblobebze. amJamindeli mowyobiT, garemos dacvisa da bunebrivi resurse-bis saministro arc valdebulia da arc uflebamosili uzrunvelyos sazogadoe-bis monawileoba garemoze zemoqmede-bis nebarTvis gacemaze gadawyvetilebis miRebis procesSi. kanoni investors/me-warmes akisrebs informirebisa da monaw-ileobis valdebulebas im etapze, rode-sac gzS angariSi jer kidev mzadebis procesSia (saministrosTvis gancxadebiT mimarTvamde), anu gadawyvetilebis miRe-bis oficialuri proceduris dawyebamde. saministro aseve ar aris valdebuli

Seatyobinos sazogadoebas miRebuli gad-awyvetilebis Sesaxeb. rogorc holandiis garemoze zemoqmedebis Sefasebis komisia aRniSnavs Tavis 2006 wlis sarekomendacio angariSSi10, komisiisTvis ucnobia rome-lime qveynis magaliTi, sadac investori valdebulia moawyos sajaro ganxilva, gaiTvaliswinos sazogadoebis SeniSvnebi da Seatyobinos sazogadoebas Tavisi Sen-iSvnebis gaTvaliswineba/gauTvaliswine-blobis Sesaxeb. komisia xazgasmiT aRni-Snavs, rom es, rogorc wesi, saxelmwifo uwyebebis valdebulebebia.

sasurvelia, Catardes saqarTveloSi am-Jamad arsebuli gzS kanonmdeblobisa da praqtikis damoukidebeli Sefaseba da mis safuZvelze momzaddes rekomendaciebi kanonmdeblobis gasaumjobeseblad.

mizani 8. nebarTvis gamcemi da makontrolebeli struqturebis gaumjobeseba

sainvesticio klimatis gaumjobesebisa da mewarmeobis xelSewyobis egidiT 2005 wlis 24 ivniss miRebulma “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” moaxdina licen-ziebisa da nebarTvebis gacemis sistemis unificireba da gamartiveba. zogierTi qarTveli analitikosi da aseve saerTa-Soriso safinanso institutebi amgvari kanonis miRebas dadebiTad afaseben, miuxedavad imisa, rom kanonis amoqmede-bidan dRemde aravis Seuswavlia kom-pleqsurad am kanoniT SemoRebuli regu-lirebis meqanizmebis efeqturoba. Tumca, erTi ram naTelia - garemos dacvisa da bunebrivi resursebis marTvis sfer-os, yovelgvari gamonaklisis gareSe, am kanoniT gansazRvruli saerTo wesebis qveS moqcevam, Zalze savalalo Sedegebi gamoiRo. kanoni gamoricxavs sazogadoe-bis informirebisa da monawileobis yve-lanair SesaZleblobas im saqmianobebze licenziis an nebarTvis gacemaze gadawy-vetilebis miRebis procesSi, romlebic mniSvnelovan zegavlenas axdnen garemosa da adamianis janmrTelobaze. garda ami-sa, bevri saqmianoba, romelic kanonisa da 10 xelmisawvdomia Semdeg misamarTze: http://www.commissiemer.nl/ncea/pdfs/adv_scrt/2006-04.pdf

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxorcielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba

Page 18: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

16

misi Tanmyoli kanonqvemdebare aqtebis miRebamde regulirdeboda licenziebisa da nebarTvebis saSualebiT, kanonis miRe-bis Semdeg aRar regulirdeba; amgvari cv-lilebis dasabuTeba ki arasdros yofila warmodgenili. licenziebisa da nebar-Tvebis gacemis sistemis ”warmatebuli” reformirebis naTel magaliTad gamodge-ba Tundac is, rom 2007 wels gatarebuli sakanonmdeblo cvlilebebiT, wyalaReba wylis obieqtebidan aRar eqvemdebareba regulirebas.

mdgomareoba garemosdacviTi nebarTve-bis gamcem struqturaSi, gansakuTrebiT, resursebiT (adamianuri, finansuri) uzrunvelyofis TvalsazrisiT, ar gaum-jobesebula da SeiZleba iTqvas, gauares-da kidec. igives ver vityviT makon-trolebel struqturaze (garemos dacvis inspeqcia), sadac SeimCneva winsvla, Tumca aqac resursebiT uzrunvelyofis sakiTxi aseve problemuria. ra Tqma unda, sasurvelia, gagrZeldes nebarTvebis gacemasa da kanonaRsruleba-Si CarTul saxelmwifo moxeleTa codni-sa da unar-Cvevebis gaumjobeseba, magram amasTan erTad, gasaTvaliswinebelia isic, Tu ramdenad sasargebloa maTi treinin-gi iseT pirobebSi, rodesac maT gaaCniaT SezRuduli resursebi da uflebamosile-bebi. mniSvnelovania aseve, rom Seicval-os kvalifikaciis amaRlebisadmi amJamad arsebuli midgomebi; midgoma unda iyos ufro struqturirebuli, emyarebodes realur saWiroebebs da saqmianobis gaum-jobesebis motivaciaze naTel warmodge-nas.

am sferoSi, gadaudeblad aucilebelia ”licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” kanonis efeqturobis Sefaseba da Sesa-bamisi cvlilebebis momzadeba.

mizani 9. sazogadoebis informirebis da monaw-ileobis gaumjobeseba

orhusis konvenciis sami komponentidan, saqarTveloSi metnaklebad kargad uzrun-velyofilia informaciis xelmisawvdo-mobis komponenti. kerZod, saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi uzrun-velyofs sajaro informaciis xelmi-sawvdomobas da gansazRvravs misi moTx-ovnis wesebs, Tumca, praqtikaSi arsebobs mniSvnelovani xarvezebi. kerZod: xSirad informacia gaicema dagvianebiT; ar ar-sebobs informaciis gacemaze pasuxismge-beli specialuri personali; ar aris gan-sazRvruli sajaro informaciis gacemis wesebis damrRvevTa pasuxismgeblobis sakiTxi; calkeul SemTxvevebSi, iqmneba problemebi personaluri informaciis dacvis da informaciis gasaidumloebis sakiTxebTan dakavSirebiT; ar arsebobs saidumlo informaciis damuSavebis da gasaidumloebuli nawilis gamocalkeveb-is praqtika. aseve, ar aris gansazRvruli, Tu ra saxis informacias unda flobdes esa Tu is sajaro dawesebuleba.

praqtikulad, ar aris uzrunvelyofili gadawyvetilebis miRebis procesSi mon-awileobis procedurebi. saqmianobis Ses-axeb gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobis arsebuli meqanizmis mixed-viT, sazogadoebasTan konsultaciebs awarmoebs ara Tavad gadawyvetilebis mim-Rebi organo, aramed, saqmianobis ganmax-orcielebeli. es niSnavs imas, rom gad-awyvetilebis miRebis realur procesSi sazogadoebis monawileoba ar xorcield-eba. aseve, ar xdeba sazogadoebis in-formireba miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb.

problemuria marTlmsajulebis xelmi-sawvdomobis sakiTxebi. qveyanaSi ar ar-sebobs damoukidebeli da miukerZoebeli sasamarTlo sistema, rac problemurs xdis sazogadoebis warmomadgenlebis da arasamTavrobo organizaciebis mar-Tlmsajulebaze xelmisawvdomobas gare-mosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis SemTxvevaSi. garemosdacviT sferoSi sas-

Tavi 2

Page 19: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

17

amarTlo SemTxvevebi iSviaTia.

am sakiTxis aqtualoba, ra Tqma unda, scdeba garemos dacvis sferos da metad mWidrodaa dakavSirebuli qveyanaSi demokratiis da adamianis ZiriTad ufle-baTa dacvis uzrunvelyofis xarisxTan. farglebis SezRudvis SemTxvevaSi ki, au-cilebel gasatarebel RonisZiebad unda iqnes ganxiluli saqarTvelos kanonmde-blobis orhusis konvenciasTan da ev-rokavSiris relevantur direqtivebTan SesabamisobaSi moyvana.

mizani 10. garemos mdgomareobis Sesaxeb regu-laruli angariSebis momzadeba

dRemde momzadebul (2001-2005 w.w.) gare-mos mdgomareobis Sesaxeb yovelwliur erovnul moxsenebebSi warmodgenili in-formaciis xarisxi Zalze dabalia; in-formacia, rogorc wesi, arasrulia da analizi Zalze SezRuduli. arsebuli situaciis gamosworeba, ra Tqma unda, didwiladaa damokidebuli garemos mdgo-mareobis xarisxis monitoringisa da garemos dacvis saxelmwifo kontrolis gaumjobesebaze, magram vinaidan es xan-grZlivi procesia, savaraudoa, rom mox-senebis sam weliwadSi erTxel momzadebis SemTxvevaSic ki, informaciis xarisxTan dakavSirebuli mdgomareoba mkveTrad ver gaumjobesdeba.

moklevadian perspeqtivaSi situaciis gaumjobesebis erT-erT gzad SesaZle-belia ganxilul iqnes Tavad moxsenebis Sedgenis praqtikis gaumjobeseba. amaSi, struqturisa da analizis xarisxis gaum-jobesebasTan da moxsenebebis momzade-bisas sazogadoebasTan konsultaciebis CatarebasTan erTad, upirveles yovlisa, igulisxmeba moxsenebebSi garemos xarisx-Tan dakavSirebuli viTarebis piruTvne-lad warmoCena im sainformacio nak-lovanebebze xazgasmiT, romelmac, sabo-loo jamSi, mkiTxvels naTeli warmodgena unda Seuqmnas moxsenebebSi warmodgenili informaciis srulyofilebisa da sandoo-bis xarisxze.

sasurvelia, rom garemos dacvisa da bune-brivi resursebis saministros (saminis-tros sistemaSi Semaval Sesabamis stru-qturebs) gaewios meToduri daxmareba moxsenebis SedgenaSi, maT Soris, saerTa-Soriso gamocdilebis (kargi praqtikis) gaziarebis gziT. amasTan, somxeTsa da az-erbaijanSi msgavsi problematikis gamov-lenis SemTxvevaSi, kavkasiis regionulma garemosdacviTma centrma da/an “orhusis centrebma” samive qveyanaSi, SesaZloa, sasargeblo roli iTamaSon garemos mdgo-mareobis Sesaxeb erovnuli moxsenebebis Sedgenis praqtikis gaumjobesebaSi.

mizani 11. samoqalaqo sazogadoebis warmomadgen-lebisa da adgilobrivi xelisuflebis daxmareba

zogadad, saxelmwifos daxmareba samo-qalaqo sazogadoebisadmi sustia, ar arsebobs dafinansebis da/an daxmarebis specifiuri meqanizmebi, raTa uzrun-velyofil iqnes samoqalaqo sazogadoe-bis ganviTareba. komunikacia samoqalaqo sazogadoebis jgufebsa da adgilobriv, aseve centralur xelisuflebas Soris sakmaod sustia. samoqalaqo sazogadoe-bis CarTva garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli gadawyvetilebis miRebis procesSi praqtikulad ar aris uzrun-velyofili.

umravles SemTxvevaSi, debatebis/diskus-iebis inicireba xdeba samoqalaqo sazoga-doebis mier. maTive iniciativiT xdeba adgilobrivi xelisuflebis SesaZle-blobebis zrda dagegmvis, aseve sabiujeto procesebsa da/an ganviTarebis politikis Sesaxeb debatebSi srulfasovani monaw-ileobis uzrunvelsayofad. magaliTad, kavkasiis regionuli garemosdacviTi cen-tris iniciativiTa da mxardaWeriT, adg-ilobrivi xelisuflebisa da samoqalaqo jgufebis erToblivi muSaobiT, momzadda qalaq quTaisis adgilobrivi garemos-dacviTi moqmedebaTa gegma. analogiuri procesi mimdinareobs amJamad qalaq foT-Sic. aqve unda aRiniSnos, rom, zogadad, aseTi iniciativebi arc Tu xSiria.

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxorcielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba

Page 20: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

18

samoqalaqo sazogadoebis rolis gazrdi-saTvis, aucilebelia adeqvaturi samarT-lebrivi procedurebis SemuSaveba, rom-lebic uzrunvelyofen gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobas. parale-lurad, aucilebelia sazogadoebis calkeul jgufTa SesaZleblobebis ga-Zliereba, raTa maT SeZlon xelisufleb-is organoebTan Tanabar sawyisebze dia-logSi monawileoba. amisaTvis, sazoga-doebis cnobierebis amaRlebisa da gare-mosdacviTi ganaTlebis amaRlebisaken mimarTuli programebi unda iyos ufro koordinirebuli da Sedegze orientire-buli.

mizani 12. TanamSromloba mezobel qveynebTan

saqarTvelo dgams garkveul nabijebs saerTaSoriso valdebulebebis Sesas-ruleblad, gansakuTrebiT regionul kon-teqstSi. am mxriv, gansakuTrebiT aRsani-Snavia TanamSromloba Savi zRvis konven-ciisa da misi oqmebis Sesrulebis mizniT. saministros xelmZRvanelobis xSiri cv-liT gamowveuli wminda teqnikuri prob-lemebis gamo, saqarTvelo dRemde ar aris SeerTebuli buqarestis konvenciis oqms “Savi zRvis biomravalferovnebisa da landSaftebis konservaciis Sesaxeb” da Savi zRvis 2008-2011 w.w. strategiul moqmedebaTa gegmas.

aRsaniSnavia, rom regionuli TanamSrom-loba ZiriTadad mimdinareobs saerTa-Soriso proeqtebis farglebSi; es exeba rogorc dokumentebis SemuSavebas, in-formaciis gacvlas, Sexvedrebs sxvadasx-va doneze, aseve praqtikul Sedegebs, rogoricaa laboratoriebis aRWurva da monitoringis qselis aRdgena/ganaxleba. xSir SemTxvevaSi, proeqtebis farglebSi miRebuli dokumentebi rCeba rekomen-daciebis saxiT da ar mimdinareobs maTi ganxilva-damtkiceba samTavrobo doneze.

marTalia, saqarTvelo uamravi saerTaSo-riso garemosdacviTi xelSekrulebis Tu iniciativis monawilea, magram maTi Ses-rulebis mdgomareoba dabalia, upirve-les yovlisa imis gamo, rom Tavad garemos

dacva samwuxarod ar warmoadgens qveynis prioritets. amdenad, am sferoSi sit-uaciis gamosworebisaTvis aucilebelia donorma organizaciebma da evrokavSirma ufro meti dro da yuradReba dauTmon saqarTvelos mier garemosdacviTi kanon-mdeblobis Sesrulebas da mosTxovon mTavrobas aRebul valdebulebebTan Se-sabamisobis uzrunvelyofa.

mizani 13. garemosdacviTi aspeqtebis integracia sxva seqtorebSi

evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegma xazs usvams mdgradi ganviTarebis erovnuli samoqmedo gegmis SemuSavebis aucileblobas da konkretuli nabijeb-is ganxorcielebis saWiroebas garemos dacvis sxva seqtorebSi integraciisa-Tvis. miuxedavad amisa, 2007-2008 wlebSi garemosdacviT kanonmdeblobaSi ganx-orcielebuli cvlilebebi da zogadad, saqarTvelos mTavrobis saqmianoba araTu Tanxvdeba zemoT aRniSnul prioritets, piriqiT, sul ufro Sordeba mas. ma-galiTisTvis, 2004-2006 wlebSi gauqmda sxvadasxva tipis licenziebisa da nebar-Tvebis gacemis maregulirebeli kanoneb-is daaxloebiT 85 procenti, maT Soris, garemos dacvis, sursaTis, mrewvelobisa da avtomanqanebis usafrTxoebis uzrun-velyofis sferoSi. amas mohyva makon-trolebeli struqturebis gauqmeba da Sedegad, dauregulirebeli darCa mTeli rigi iseTi seqtorebi, romelTac mniS-vnelovani zegavlena gaaCniaT garemosa da adamianis janmrTelobaze. 2007-2008 w.w.-Si ar gadadgmula arcerTi nabiji am situaciis gamosasworeblad.

miuxedavad imisa, rom 2005 wels xelaxla Camoyalibda mdgradi ganviTarebis komi-sia (Seicvala komisiis Semadgenloba), romelsac Tavjdomareobs premier-min-istri, samwuxarod, saqme komisiis Se-madgenlobis ganaxlebas ar gascda arc 2007-2008 wlebis ganmavlobaSi. 2007-2008 wlebis ganmavlobaSi ar Semdgara komisi-is arcerTi sxdoma da ar gadadgmula arcerTi nabiji mdgradi ganviTarebis strategiis SesamuSaveblad.

Tavi 2

Page 21: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

19

mdgradi ganviTarebis strategiis Camoya-libebisaTvis mTavrobam, upirveles yo-vlisa, unda gansazRvros strategiis SemuSavebisa da miRebis detaluri pro-cedura, gansazRvros pasuxismgebeli organoebi da procesi uzrunvelyos fi-nansurad.

mizani 14. kiotos oqmis” da ”klimatis cvlilebis Sesaxeb” gaero-s konvenciis debulebe-bis ganxorcieleba, maT Soris‚ sufTa ganviTarebis meqanizmis farglebSi aq-tiuri TanamSromlobis gziT

gaero-s ”klimatis cvlilebis Sesaxeb” konvenciis Sesrulebis mdgomareoba, sxva garemosdacviTi konvenciebis Sesrulebis mdgomareobasTan SedarebiT, ukeTesia, rac SeiZleba aixsnas Semdegi garemoebe-biT: (1) konvenciis sirTuliT, rac moiTx-ovs Sesabamis struqturaSi gamocdili da specifiuri codnis mqone personalis arsebobas; (2) konvenciis samdivnos aq-tiuri muSaobiTa da mkacri angariSgebis sistemiT, romelic eqvemdebareba konven-ciis mier SemuSavebul saxelmZRvanelo principebs; (3) qmedebaTa ganxorcieleb-isaTvis aucilebeli uwyveti finansur nakadebiT sxvadasxva saerTaSoriso or-ganizaciebidan, rogoricaa globaluri garemosdacviTi fondi (GEF) da gaero-s ganviTarebis programa (UNDP); (4) konven-cia da mis SesrulebasTan dakavSirebuli meqanizmebi (magaliTad, ganaxlebadi ener-getika, sufTa ganviTarebis meqanizmi) ga-nixileba ufro momgebian saqmianobad da naklebad, garemos dacvad. aqve aRsaniSna-via isic, rom miuxedavad dainteresebisa, konvenciis CarCos qveS ganxorcielebadi proeqtebi, mainc awydebian garkveul bar-ierebs saxelmwifos mxridan.

saqarTvelos mTavrobam unda uzrunvely-os klimatis cvlilebebis sakiTxebTan dakavSirebuli Sesabamisi struqturuli erTeulis SesaZleblobebis zrda, daamt-kicos gegemebi da programebi, romlebic momzadda meore erovnuli Setyobinebis egidiT da uzrunvelyos im proeqtebis ganxorcieleba, romlebic aucilebe-

lia emisiebis Semcirebisa da adaptacii-saTvis, maT Soris, finansuri wyaroebis gamoyofisa da Sesabamisi sakanonmdeblo cvlilebebis gziT.

mizani 15. energetikis da transportis poli-tikis mdgradobis zrda

samwuxarod, transportisa da energe-tikis seqtoris mdgradobis amaRlebis mizniT samoqmedo gegmis xelmoweris Sem-deg TiTqmis araferi gakeTebula.

ar gadagmula qmediTi nabijebi mdgra-di satransporto politikis SemuSave-bis mizniT. zogadad, SeiZleba iTqvas, rom transportis seqtoris garemosa da adamianis janmrTelobaze zemoqmedebis masStabi qveyanaSi praqtikulad Seuswav-lelia. garkveuli nabijebi iqna gadadg-muli sarkinigzo qselisa da infrastruq-turis ganviTarebisaTvis, magram ZiriTa-dad saerTaSoriso proeqtebis fargleb-Si.

evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegma moiTxovs, kargad gaTvlili da grZelvadiani energetikuli politikis SemuSavebas da ganxorcielebas, romelic TandaTanobiT dauaxlovdeba evrokav-Siris energopolitikis miznebs, ener-goresursebis miwodebis usafrTxoebis CaTvliT. saqarTveloSi, samwuxarod, am mimarTulebiT nabijebi ar gadadgmula. saqarTvelos energetikuli kanonmde-bloba miznad ar isaxavs Tavisufali da konkurentuli eleqtro- da gazmomar-agebis bazrebis Seqmnas, momxmarebelTa dacvas da saxelmwifoebrivi da global-uri moTxovnilebebis dakmayofilebas. eleqtromomaragebis sqema arasworadaa ganawilebuli da mas monopolisti sadis-tribucio struqturebi marTaven.

samoqmedo gegma xazgasmiT moiTxovs, kanonmdeblobis miRebas energoefeq-turobis da energiis ganaxlebadi wyaroe-bis Sesaxeb. miuxedavad amisa, 2008 wlis ivnisSi saqarTvelos mTavrobam ofi-cialurad SeaCera energefeqturobisa da ganaxlebadi energiis Sesaxeb kanonis

saqarTvelo-evrokavSiris samoqmedo gegmis garemos dacvisa da mdgradi ganviTarebis seqtorSi ganxorcielebuli qmedebebis efeqturobis Sefaseba

Page 22: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

20

mosamzadebeli samuSao jgufis muSaoba, xolo samSeneblo kodeqsis proeqtis Se-muSavebisas mTavrobam sruliad ugulve-belyo energetikis sferoSi momuSave or-ganizaciebis mier SeTavazebuli saTanado damatebebi, romlebic energefeqturobas uzrunvelyofda.

energoefeqturobisa da ganaxlebadi en-ergiis ganviTarebis nacvlad, saqarTve-los mTavroba upiratesobas aniWebs eleqtrogeneraciis tradiciuli sqemebis ganviTarebas. 2005 wels mTavrobam dai-wyo samuSaoebi cxra didi hidroeleqt-rosadguris mSeneblobisTvis, kerZod, namaxvanhesebis kaskadis (700 megavatis), xudonhesis (638 megavatis), onis kaskadis (272 megavatis) da kidev eqvsi hidroe-leqtrosadguris (sul 1 747 megavatis generaciiT)11. xudonis (msoflio bankis mxardaWeriT) da namaxvanis proeqtebis

11 hidrogeneraciis proeqtebis detalebisTvis ixileT veb-gverdi: http://www.georgiahydroinvest.com/proj_intro.html

winaswari Seswavla damTavrebulia da am etapze mTavroba cdilobs, moiZios 1.5 miliardi evro didi hidroeleqtro-sadgurebis mSeneblobisTvis.

energoefeqturobis da ganaxlebadi en-ergiebis Sesaxeb CarCo kanonis, strate-giisa da gegmebis ararseboba uaryofiTad moqmedebs saerTaSoriso organizacie-bis mcdelobaze, ganaviTaron am sferoSi proeqtebi. “gazisa da eleqtroenergiis Sesaxeb” kanonSi Setanili cvlilebebi ar aris sakmarisi ganaxlebadi energetikis ganviTarebisaTvis. ucilebelia, evrokav-SirSi arsebul praqtikasTan Sesabamiso-baSi, moxdes ganaxlebadi energiebis CarCo kanonis, indikatoruli miznebis (MW an %) dadgena, qmedebebis dasaxva miznis misaR-wevad, Tanxebis (SeRavaTiani kreditebis da/an grantebis) gamoyofa.

Tavi 2

Page 23: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

21

mizani 1

mizani 1evrokavSirTan TanamSromlobis ganmtkiceba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan: es mizani ar aris dakavSirebuli samoqmedo gegmis konkretul moTxovnebTan. aq warmodgenilia zogadi mimoxilva qveynis valdebulebaze, ganaviTaros TanamSromloba evrokavSirTan, ganaxorcielos evropis samezoblo politikis SeTanxmeba da samoqmedo gegma.

Sefaseba

kiTxva

diax

ara

ganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

politika

aris, Tu ara miRebuli evrokavSirTan TanamSromlobis/ integraciis politika?

X

saqarTvelos xelmowerili aqvs evrokavSirTan TanamSromlobisa da partniorobis xelSekruleba, aseve evrokavSiri-saqarTvelos samoqmedo gegma ev-rokavSiris samezoblo politikis egidiT.

evrokavSirTan integracia xazgasmulia, rom warmo-adgens saqarTvelos saSinao da sagareo politikis mTavar prioritets. es aRiarebulia saqarTvelos parlamentis 2003 wlis 28 martis #2026 dadgenile-biT, romliTac parlamenti avalebs aRmasrulebel xelisuflebas, daiwyos molaparakebebi.

evrokavSirTan da evroatlantikur sivrceSi in-tegraciis saWiroeba xazgasmulia erovnuli usa-frTxoebis koncefciaSi, yovelwliur samTavrobo programebsa da aseve, sagareo politikis 2006-2009 wlis dokumentSi.

miRebulia, Tu ara stra-tegiuli politikuri in-strumenti samoqmedo gegmis Sesasruleblad? Tu miRebu-Tu miRebu-lia, aqvs, Tu ara mas iuri-diuli statusi?

X

2007 wlis 21 Tebervlis saqarTvelos mTavrobis sx-domaze, romelsac saqarTvelos prezidenti eswre-boda ganxiluli iyo samezoblo politikis evrokav-Siri-saqarTvelos samoqmedo gegmis ganxorcieleb-is gegma-matrica (Action Plan Implementation Plan, APIP). sxdomaze saqarTvelos prezidentma mouwoda saqarTvelos mTavrobis wevrebs, yuradRebiT gacno-bodnen aRniSnul dokuments. prezidentma aRniSna, rom sasurvelia dokumentis droulad miReba, magram ar aris aucilebeli naCqarevad damtkiceba, vinaidan is warmoadgens saqarTvelos mTavrobis erTian val-debulebas evrokavSiris winaSe. prezidentma aseve aRniSna, rom yoveli valdebuleba, kargad unda iyos gaazrebuli da Seesabamebodes qveynis strategiul amocanebs. prezidentis Tanaxmad, mravali wlis gan-mavlobaSi aRniSnuli dokumenti iqneba saqarTvelos mTavrobis samoqmedo programa, romlis ganxor-cielebaSi monawileobis saSualeba yvelas eqneba. gamoiTqva sxva komentarebic imis Sesaxeb, rom gegma Zalian detaluria da saqarTvelos mTavroba ver SeZlebs mis Sesrulebas; zedmeti normatiuli do-kumentebi, romelTa miRebac gaTvaliswinebulia geg-miT, xels SeuSlis sabazro ekonomikis ganviTarebas. sabolood, gadawyda, rom mTavroba moiwonebs ganx-orcielebis wliur strategiul gegmas.

iTvaliswineben, Tu ara iu-ridiuli programuli do-kumentebi samoqmedo gegmi-saTvis aucilebeli sakanon-mdeblo aqtebis miRebas? Tu iTvaliswineben, dadgenilia, Tu ara naTlad vadebi?

X

gegma-matricaSi (ix. zemoT) gansazRvruli iyo Sesabamisi iuridiuli dokumentebis miReba da agreTve dadgenili iyo vadebi. samoqmedo gegmis ganxorcielebis wliuri strategiuli gegma ufro zogadia da ar moicavs mkafio vadebs, detalur gansaxorcielebel qmedebebs.

Page 24: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

22

iTvaliswineben, Tu ara Sesa-bamisi saministroebis samo-qmedo gegmebi konkretul nabijebs samoqmedo gegmis Sesasruleblad? Tu iTval-iswineben, dadgenilia, Tu ara naTlad vadebi?

X

gegma-matrica moamzada evropul da evroatlantikur struqturebSi integraciis sakiTxebSi saqarTvelos saxelmwifo ministris aparatma saministroebis mier miwodebuli informaciis safuZvelze. saministroe-bis gegmebi Tanxvdeba 2006-2009 wlebis saSualova-dian gegmaSi warmodgenil prioritetebs. garkveul SemTxvevebSi, matrica iyo progresuli, radganac mi-hyveboda samoqmedo gegmis prioritetebs da miznebs.

gegma-matricadan garkveuli valdebulebebi Sem-dgom gadatanil iqna wliur strategiul gegmaSi, Tumca Sesrulebis TariRebisa da pasuxismgebeli organoebis xsenebis gareSe.

Sesrulda, Tu ara sinamd-vileSi miRebuli dokumen-tebi?

X

garkveuli qmedebebi ganxorcielda, Tumca, imis gamo, rom wliuri gegmebi Zalze zogadad gansazR-vraven miznebs da gansaxorcielebel qmedebebs, saxelmwifos mier gadadgmuli nebismieri nabiji ganixileba rogorc valdebulebis Sesruleba.

gamoyofilia, Tu ara finans-uri resursebi da efeqtu-radaa, Tu ara gadanawile-buli?

X

zogadad, programis Sesasruleblad Tanxebi ar aris gamoyofili, aseve ar aris naTeli, Tu rogor xdeba biujetidan am prioritetebis dafinanseba. yurads-aRebia, rom gegma-matrica, romelic rogorc zemoT aRiniSna, sabolood ar iqna miRebuli, gansazR-vravda samoqmedo gegmis Sesasruleblad saWiro finansur resursebs da maT wyaroebs.

arsebobs, Tu ara monitorin-gis meqanizmebi da gamoiyene-ba, Tu ara misi Sedegebi Sem-dgomi qmedebebis dagegmvisa da SesrulebisTvis?

X

monitoringi xorcieldeba evropul da evroatlan-tikur sakiTxebSi saxelmwifo ministris aparatis mier, saministroebis mier miwodebuli informaciis safuZvelze. monitoringis angariSi weliwadSi or-jer waredgineba evrokomisias. aRsaniSnavia, rom ar xdeba arc mTavrobis da arc evrokomisiis mier momzadebuli angariSebis ganxilva, susti da Zlieri mxareebis dadgena da SemdgomSi misi gaTvaliswineba dagegmvis procesSi.

instituciuri aspeqtebi

arsebobs, Tu ara sagareo saqmeTa saministroSi inte-graciis/ TanamSromlobis departamenti? X

saqarTveloSi Seqmnilia saqarTvelos evrokavSir-Si integraciis komisia, romelsac xelmZRvanelobs saqarTvelos premier-ministri, misi moadgileebia evropul da evroatlantikur sakiTxebSi saxelmwi-fo ministri da sagareo saqmeTa ministri. komisiis SemadgenlobaSi aseve Sedis yvela ministri da Seqm-nilia uwyebaTaSorisi sabWo, romelic Sedgeba yvela saministros warmomadgenlisgan.

evropul da evroatlantikur sakiTxebSi saxelmwi-fo ministris kompetenciaSi Sedis evropis sameqzo-blo politikis samoqmedo gegmis Sesrulebis koor-dinareba.

saqarTvelos sagareo saqmeTa saministroSi arsebobs evrointegraciis departamenti da evropul saqmeTa departamenti.

gadian, Tu ara mTavrobis warmomadgenlebi treningebs evropasTan TanamSromlobasa da integraciis sakiTxebSi?

X

evropul da evroatlantikur sakiTxebSi saxelmwifo ministris aparatis, agreTve zogierTi saministros warmomadgenlebs utardebaT treningebi samezoblo politikis sxvadasxva sakiTxTan dakavSirebiT. tre-ningebis organizatorebi arian sxvadasxva evropuli struqturebi da wevri saxelmwifoebis mTavrobebi.

mizani 1

Page 25: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

23

aZlevs, Tu ara mTavroba in-formacias sazogadoebas evrokavSirTan TanamSrom-lobis politikasa da qmede-bebze?

X

arsebobs evropul da evroatlantikur sakiTx-ebSi saxelmwifo ministris aparatis veb-gverdi, romelzec warmodgenilia informacia aparatis mier gaweul samuSaobze; weliwadSi orjer mTavroba awyobs maRali donis Sexvedras esp-s samoqmedo gegmis Sesrulebis mdgomareobis Taobaze; Sexvedra garkveulwilad Riaa arasamTavrobo organizacie-bisTvis.

axorcielebs, Tu ara mTavro-ba regularul da oficia-lur samoqmedo gegmis Ses-rulebis monitorings?

X

weliwadSi orjer mTavroba evrokomisias warud-gens samoqmedo gegmis Sesrulebis angariSs, Tumca, konkretuli vadebisa da indikatorebis ararsebobis pirobebSi, es angariSebi araefeqturia; xSirad, sami-nistroebis mier mowodebuli informacia Sesrule-buli RonisZiebebis Sesaxeb ar Seesabameba sinamdvi-les.

e.w. progresis angariSi, romelsac weliwadSi erTxel amzadebs evrokomisia, samoqmedo gegmis Sesrulebis monitoringis yvelaze srulyofili angariSia.

TanamSromloba garemos dacvis sferoSi

aris, Tu ara politikis ins-trumenti miRebuli samoqme-do gegmis SesrulebisTvis? aRwers Tu ara specifiur qme-debebs da vadebs garemosda-cviTi miznebis misaRwevad?

Xzemoxsenebul 2007-2010 gegma-matricaSi (romelic ar iqna damtkicebuli) gaTvaliswinebuli iyo garkveu-li specifiuri qmedebebi da vadebi garemosdacviTi miznebis misaRwevad.

uzrunvelyofilia, Tu ara iuridiuli dagegmvis in-strumentebi, raTa moxdes samoqmedo gegmis garemos-dacviTi miznebis misaRw-evad saWiro kanonmdeblobis miReba?

X

samoqmedo gegma moiTxovda zogierT sferoSi iurid-iuli dokumentebis SemuSavebas, radganac garkveuli miznebis miRweva sxva mxriv warmoudgenelia. miux-edavad amisa, dReisaTvis ar arsebobs aranairi droSi gawerili samuSao gegma, romelic uzrunvelyofda samoqmedo gegmis SesrulebisaTvis saWiro sakanon-mdeblo iniciativebis gatarebasa da maT damtkice-bas.

iTvaliswinebs, Tu ara gare-mos dacvis saministros samuSao gegma kanonmdeblo-bis miRebas, romelic auci-lebelia samoqmedo gegmis garemosdacviTi miznebis misaRwevad?

X

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis samin-istros wliuri gegma, aseve 2006-2009 da 2008-2011 wlebis xarjebis saSualovadiani dagegmvis doku-menti iTvaliswinebs garkveul prioritetul qmede-bebs samoqmedo gegmidan, magaliTad, wylis saauzo marTvis danergva, narCenebis marTva. es, upirveles yovlisa, iTvaliswinebs kanonmdeblobis SemuSave-bas, Tumca arcerTi dokumenti Tundac aq aRniSnul sferoebSi, ar yofila miRebuli.

Sesrulda, Tu ara miRebuli dokumentebi? X

arsebobs, Tu ara finansuri resursebi garemosdacviTi nawilis SesrulebisTvis?

Xsamoqmedo gegmis garemosdacviTi nawilis Sesas-ruleblad ZiriTadad gamoiyeneba donoruli dax-mareba.

mizani 1

Page 26: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

24

arsebobs, Tu ara monitor-ingis meqanizmebi da gamoiy-eneba, Tu ara garemosdacviTi sakiTxebis Semdgomi gadawy-vetisaTvis?

X

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro awvdis garkveul informacias evropul da evroat-lantikur sakiTxebSi saxelmwifo ministris aparats, Tumca, informacia, xSirad, arasworia.

evrokomisiis mier momzadebul Sesrulebis mdgo-mareobis amsaxvel angariSebSi (e.w. “progresis ana-gariSebSi”) aisaxeba garemos dacvis sferoSi arsebu-li problemebi, Tumca araa gansazRvruli mTavrobis mier gasatarebeli prioritetuli qmedebebi.

qveynisTvis specifiuri kiTxvebi

moiTxovs, Tu ara qveynis ka-nonmdebloba evrokavSiris kanonmdeblobasTan harmoni-zacias?

X

saqarTvelos mTavrobasa da evrokavSirs Soris dadebuli partniorobisa da TanamSromlobis xelSekrulebis 43-e muxliT, saqarTvelo iRebs valdebulebas moaxdinos kanonmdeblobis harmo-nizacia.

saqarTvelos prezidentis 2001 wlis 14 ivni-sis #613 gankargulebis Sesabamisad, SemuSavda “saqarTvelos kanonmdeblobis evrogaerTianebis kanonmdeblobis harmonizaciis strategia”, xolo 2004 wlis 8 maiss saqarTvelos mTavrobis mier mowonebul iqna “saqarTvelos kanonmdeblobis evrokavSiris kanonmdeblobasTan harmonizaciis erovnuli programa”

gaaCnia, Tu ara qveyanas evrointegraciis strategia da samoqmedo gegma?

X

imis gaTvaliswinebiT, rom saqarTvelos mTavroba politikur doneze acxadebs, rom evrokavSirTan integracia qveynis umTavresi prioritetia, auci-lebelia saqarTvelom SeimuSavos evrointegra-ciis strategia da samoqmedo gegma.

hqonda, Tu ara adgili samo-qmedo gegmis xelmoweris Se-mdeg qveynis garemosdacviTi kanonmdeblobis Semdgom harmonizacias?

Xam mxriv nabijebi saerTod ar gadadgmula, zogierT sferoSi regresic ki aRiniSneba (magaliTisTvis, garemoze zemoqmedebis Sefasebis maregulirebel kanonmdeblobaSi).

zogadi Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 60-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

19

saerTo qula = miRwevad maq-simalur qulasTan procen-tuli Tanafardoba

31.6% %

mizani 1

Page 27: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

25

mizani 2evrokavSiris nakisri valdebulebis donis Sefaseba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

es mizani ar aris dakavSirebuli samoqmedo gegmis konkretul TavebTan, garda im SemTxvevebisa, rodesac saubaria evropis garemos dacvis saagentos saqmianobaze. am SemTxvevaSi, miznadaa dasaxuli, warmoCindes evrokavSiris mier nakisri im valdebulebebis zogadi mimoxilva, romlebic mezobeli qveynebisTvis asocirebis/TanamSromlobis xelSekrulebebisa da esp-s samoqmedo gegmebis gegmebis SesrulebaSi daxmarebasTanaa dakavSirebuli.

evropis garemos dacvis saagentosTan dakavSirebuli Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan: garemosdacviT sakiTxebze TanamSromlobis ganmtkiceba; SesaZlo monawileoba evropis garemos dacvis saagentos zogierT konkretul RonisZiebaSi.

Sefaseba

SekiTxvadiax ara

ganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

evrokomisiis daxmareba samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebisTvis

ramdenad aqtiuria evrokomisia samoqalaqo sazogadoebasTan komunikaciasa da mis mxardaW-eraSi? kerZod, advilad xelmi-sawvdomia, Tu ara TqvenTvis delegaciis Tanamdebobis pirebi da ramdenad mzad arian isini, gagiziaron informacia? daafuZna, Tu ara evrokomisiam SesaZleblobebis ganviTare-bis sistema da/an sainformacio meqanizmebi samoqalaqo sazoga-doebisTvis?

X

saqarTveloSi evrokomisiis delegaciis TanamSromlebi, rogorc wesi, advilad xelmosawvdomia. ar aris rTuli sajaro informaciis mopoveba, informaciis moTx-ovnis SemTxvevaSi. delegaciis veb-gverdze xelmisawvdomia informacia evrokomiis delegaciis mier gaweul samuSaoze, aqve xelmisawvdomia saqarTvelosTan dakav-Sirebuli yvela ZiriTadi dokumenti. samoqalaqo sazogadoebisTvis specifiku-ri SesaZleblobis zrdis da/an informa-ciis gacvlis meqanizmebi delegacias ar gaaCnia.

ramdenad aqtiuria evrokomi-sia programebis, angariSebis da sxva saxis dokumentebis momza-debasa da miRebaSi samoqalaqo sazogadoebis CarTvis Tval-sazrisiT?

X

qarTul arasamTavrobo seqtors da ev-rokomisiis delegacias aqvT warmatebuli TanamSromlobis gamocdileba, romelic Tavad delegaciis warmomadgenelTa Riao-bas SeiZleba mivaweroT. msgavsi konsulta-ciebis/ TanamSromlobis efeqturoba gaizrdeba, Tu iarsebebs sazogadoebis monawileobis konkretuli meqanizmebi, mkafio saxelmZRvanelo principebi da ganisazRvreba pasuxismgebeli struqtu-ra, romelic uzrunvelyofs samoqalaqo sazogadoebis CarTvas dagegmvis (pro-gramirebis) mTeli ciklis ganmavlobaSi, maT Soris, qveynis strategiuli dokumen-tis da erovnuli indikatoruli gegmis Se-muSavebisa da gadaxedvis procesebSi.

evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumenti

mimarTulia, Tu ara evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentiT dafinansebuli proeqtebi samoqmedo gegmiT gansazRvruli garemosdacviTi miznebis Sesrulebaze?

X

erovnul indikatorul gegmaSi garemos dacva ar aris prioritetul seqtorad identificirebuli. amasTan, regionuli indikatoruli gegmebi da transasazRvro programebi moicaven rogorc energetiku-li, trans-evropuli qselebis ganviTare-bas regionSi, ise garemosdacviTi miznebis Sesrulebas. aRmosavleT regionis indika-toruli gegma iTvaliswinebs bunebrivi resursebis, maT Soris, wylis resursebis mdgrad marTvas.

mizani 2

Page 28: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

26

damakmayofileblad pasuxobs, Tu ara instrumentiT dafin-ansebuli, mimdinare wliuri gegmebiT gaTvaliswinebuli garemosdacviTi proeqtebi samoqmedo gegmiT gansazRvrul garemosdacviT prioritetebs?

X

garemosdacviTi miznebis Sesrulebas iTvaliswineben mxolod transasazRvro programebi da zogierTi regionuli pro-grama, amasTan, ufro metad regionul, vidre erovnul doneze.

asaxavs, Tu ara samoqmedo geg-mis prioritetebs qveynis pro-gramis farglebSi garemosdac-iTi proeqtebisaTvis gamoyo-fili Tanxebis wili?

XgaTvaliswinebuli ar aris qveynis pro-gramis farglebSi gamoyofili Tanxebis garemos dacvaze mimarTva.

aris, Tu ara garemosdacviTi proeqtebisTvis instrumentiT gaTvaliswinebuli dafinanseba xelmisawvdomi samoqalaqo sazogadoebisaTvis? dadebiTi pasuxis SemTxvavaSi, ramdenad advilad xelmisawvdomia es finansebi (mag., grantis mocu-loba, Tanadafinanseba, proce-dura da sxv.)?

X

arasamTavrobo organizaciebisTvis xelmisawvdomia mxolod Tematuri gare-mosdacviTi programa. arasamTavrobo se-qtorisTvis problemur sakiTxTa ricxvs miekuTvneba: Tanxis odenoba, Tanadafin-ansebis sakiTxebi, programis prioritete-bis Tanxvedra qveynis prioritetebTan.

evropis garemosdacviTi saagentos saqmianoba

exmareba, Tu ara evrokavSiri regions (maT Soris finansura-dac) raTa monawileoba miiRos evropis garemos dacvis saa-gentos saqmianobaSi? dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi, Rebulobs, Tu ara qveyana am programidan sargebels (mag., SesaZleblobe-bis zrda, monacemebis Segrove-ba)?

X

ormxrivi TanamSromloba

arsebobs, Tu ara ormxrivi Tan-amSromloba evrokavSiris wevr qveynebsa da saqarTvelos So-ris garemos dacvis sferoSi?

Xmsgavsi TanamSromloba arsebobs ramo-denime qveyanasTan magaliTad, fineTTan, holandiasTan, SvedeTTan, germaniasTan, norvegiasTan.

im SemTxvevaSi, Tu arsebobs, pas-uxobs, Tu ara wevri qveynebis mier dafinansebuli proeqtebi saqarTvelos im saWiroebebs, romlebic mimarTulia samo-qmedo gegmis garemosdacviTi miznebis Sesrulebaze?

X

zogadi Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 27-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze) 12

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

44% %

mizani 2

Page 29: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

27

fonuri informacia

SekiTxva ganmarteba

ramdenia evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumen-tis garemosdacviTi proeqte-bis wili qveynis wina wliur gegmaSi?

0%

ramdenia evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumen-tis garemosdacviTi proeqteb-is dagegmili wili qveynis mim-dinare wliur gegmaSi?

0%

garemosdacviTi proeqtebi romlebiTac isargebla Tqvenma qveyanam evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentis wina wliuri gegmidan da maTi raodenoba. Tu SesaZlebelia, dayaviT is qveynis, regionul da transsazRvro programebad.

0%

TACIS-is regionuli TanamSromlobis strategiuli doku-mentisa da 2004-2006 wlebis indikatoruli gegmis Tanaxmad, 2008 wels xeli moewera mtkvari-araqsis auzTan (saqarTve-lo, azerbaijani, somxeTi) dakavSirebul transasazRvro mdinareTa marTvis II fazis proeqts, raTa gagrZeldes ev-rokavSiris wylis direqtivis Sesruleba. informacia qvey-nebis mixedviT gaTvaliswinebuli Tanxebis Sesaxeb ar aris xelmisawvdomi.

igive rac zemoT, mimdinare gegmisTvis.

CBC proeqtiT “Black Sea basin Program”, garemos dacvaze gamoyofilia 6.250 mln evro, 2008 wlis biujetiT, tendere-bi gamocxadeba 2009 wels. amasTan, ar aris naTeli, ramdeni daixarjeba saqarTveloze. 2007-2013 wlis evropis samezoblo da TanamSromlobis instrumentis regionuli samoqmedo gegmis erT-erTi mTa-vari prioriteti iyo ”tyis sferoSi kanonaRsrulebis da mmarTvelobis gaumjobeseba evropis samezoblo politi-kis aRmosavleT qveynebsa da ruseTSi”; am prioritetisTvis gamoyofil iqna 6 mln. evro. amasTan, ar aris naTeli, ram-deni daixarjeba saqarTveloze.

evropis samezoblo da TanamS-romlobis instrumentis geg-miT gaTvaliswinebuli is pro-eqtebi, romelTac SesaZloa hqondeT uaryofiTi zegavlena garemoze; am proeqtebis dafi-nanseba; Tu SesaZlebelia, daya-viT is qveynis, regionul da transsazRvro programebad.

igive rac zemoT, mimdinare geg-misTvis

N/A

garemosdacviTi proeqtebi, romliTac isargebla saqarTve-lom wina wlis gegmiT garemos dacvis da bunebrivi resurse-bis, agreTve energetikis (EN-RTP) Tematuri programiT; maTi Tanxebi.

evrokavSiris proeqti “garemosdacviTi TanamSromloba Savi zRvisaTvis” (saqarTvelo, moldaveTi, ukraina, ru-seTi), mTliani biujetia 2,2 mln evro. proeqti saqarTve-los SemTxvevaSi or komponents iTvaliswinebs: evrokav-Siris wylis moTxovnebTan daaxloeba da sanapiro zolis integrirebuli marTva.

mizani 2

Page 30: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

28

igive rac zemoT, mimdinare gegmisTvis

TACIS-is proeqti - wylis mmarTveloba dasavleT EECCA regionSi (belorusia, moldova, ukraina, saqarTvelo, azerbaijani, somxeTi). proeqtis mizania wylis kanonmde-blobis gaumjobeseba, ganxorcielebis xelSewyoba da ev-rokavSiris standartebTan daaxloeba. garda amisa, pro-eqti mimarTulia wylis resursebis samarTliani gadanawi-lebis uzrunvelyofaze mimReb qveynebsa da momxmareblebs Soris. proeqtis mTliani biujetia 2.2 mln evro; proeqtis dawyeba gaTvaliswinebuli iyo 2008 wels.

sargeblobs, Tu ara Tqveni qveyana SesaZleblobebis zr-disa da teqnikuri daxmarebis programebiT (mag., ”Taeqsi”, ”Tviningi”, monawiloba evro-pis garemosdacviTi saagentos saqmianobaSi), romlebic mi-marTulia qveyanaSi arsebuli garemosdacviTi sakiTxebis mogvarebaze?

jerjerobiT ara, Tumca saqarTvelos garemos dacvis da bunebrivi resursebis saministro ”Tviningis” programis erT-erTi SesaZlo mimRebia.

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

zogadad, evrokavSiris roli da mniSvneloba garemosdacviTi proeqtebis dafinansebaSi sakmaod mcirea, rogorc fondebis simciris, aseve imis gamo, rom adgili aqvs saqmianobebis gadafarvas sxva saerTaSoriso donorebTan. saWiroa donorTa Soris koordinaciasa da gamWvirvalobis zrdaze mimarTuli ukeTesi strategiis arseboba. dainteresebuli mxareebis informaciiT uzrunvelyofisTvis, aucilebelia Tanamedrove teqnologiebis, maT Soris, veb-monacemebis gamoyeneba.

qvemoT warmodgenilia citata akademiuri kvlevidan, romelic exeba mtkvari-araqsis auzis marTvas: “ regionSi ZiriTadi proeqtebi transasazRvro wylis resursebis marTvisTvis aris evrokavSiris TACIS-is mdinareTa erToblivi marTvis proeqti (TACIS JRMP), nato-euTos samxreT kavkasiis mdinareTa monioringis poreqti (the NATO-OSCE South Caucasus River Monitoring Project) da aSS-s ganviTarebis saagentos samxreT kavkasiis wylis marTvis proeqti ( USAID’s South Caucasus Water Management Project.). miuxedavad, imisa rom am proeqtebis umravlesoba erTi da igive sakiTxebis gadaWrazea mimarTulia, ganmaxorcielebeli organizaciebi da saagentoebi an ar TanamSromloben, an maT Soris TanamSromloba Zalze SezRudulia. amasTan, TiTqmis yvela proeqts aqvs msgavsi miznebi da iTvaliswinebs msgavs saqmianobebs an saqmianobebs, romlebic faraven erTmaneTs”.1

vinaidan regionuli proeqtebis ricxvi seqtorSi ufro maRalia, vidre erovnuli proeqtebisa, sainformacio veb-gverdis arseboba kidev ufro mniSvnelovania, raTa Seiqmnas mTliani suraTi, Tu ra proeqtebi xorcieldeba evrokavSiris mier esp-s farglebSi.

1 Vener, Berrin Basak and Michael E. Campana, 2008. Conflict, Cooperation, and the New ‘Great Game’ in the Kura-Araks Basin of the South Caucasus. Proceedings, Universities Council on Water Resources/National Institutes for Water Resources (UCOWR/NIWR), Annual Conference, Durham, NC, 2008

mizani 2

Page 31: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

29

mizani 3saerTaSoriso garemosdacviTi konvenciebisa da oqmebis ratificireba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

garemosdacviT sakiTxebze TanamSromlobis ganmtkiceba “kiotos oqmis” da “klimatis cvlilebis Sesaxeb gaeros konvenciis” debulebebis ganxorcieleba, maT Soris ”sufTa ganviTarebis meqanizmis” (Clean Development Mechanism) farglebSi aqtiuri TanamSromlobis gziT;

“aqtiuri monawileoba” “dunai - Savi zRvis specialuri jgufis” da “Savi zRvis komisiis” farglebSi, raTa ganxorcieldes transsasazRvro midgoma wylis marTvis sferoSi; aqtiuri monawileobis miRebis uzrunvelyofa “evrokavSiris wylis iniciativis” Semadgenel “aRmosavleT evropis, kavkasiisa da centraluri aziis” komponentSi;

gaeros evropis ekonomikuri komisiis (UN-ECE) garemos dacvasTan dakavSirebuli konvenciebis ratificireba;

Sefaseba

SekiTxva

diax

araganmarteba saukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

daurTeT axali seqcia yoveli Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebisTvis

saerTaSoriso SeTanxmebis miReba

ratificirebul iqna, Tu ara Se-sabamisi konvencia/SeTanxmeba/oqmi ratificirebuli samoqme-do gegmis xelmoweris Semdeg?

X

gadadga, Tu ara mTavrobam nabi-jebi ratificirebisaTvis? X

saerTaSoriso xelSekrulebis Sesruleba1

iyo, Tu ara miRebuli an Secvli-li, Sesabamisi kanonmdebloba saerTaSoriso xelSekrulebis moTxovnebis Sesabamisad? Tu ki, damakmayofilebelia, Tu ara es cvlilebebi xelSekrulebaSi gawerili valdebulebebis Ses-asruleblad?

X

iyo, Tu ara, gadagmuli sxva nabijebi saerTaSoriso xelSekrulebis Sesasrule-blad?

X klimatis cvlailebis konvenciis Sesruleba, sxva mxriv progresi, faqtiurad, ar SeimCneva.

arsebobs, Tu ara saerTaSoriso xelSekrulebebis Sesrulebis angariSgebis sistema saqarTve-loSi? Tu arsebobs, Caabara Tu ara ukve saqarTvelom angariSi SeTanxmebis Sesrulebaze?

X

qveyanaSi ar arsebobs konvenciaTa Sesruleb-is da angariSgebis erTiani sistema. garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro awarmoebs angariSgebas konvenciebis mier war-modgenili grafikis Sesabamisad.

magaliTad, 2007-2008 wlebSi momzadda gaer-os evropis ekonomikuri komisiis “garemos-dacviT sakiTxebTan dakavSirebuli infor-maciis xelmisawvdomobis, gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileo-bisa da am sferoSi marTlmsajulebis sak-iTxebze xelmisawvdomobis Sesaxeb konven-ciis” (orhusis konvencia) ganxorcielebis meore erovnuli angariSi. procesi ar iyo sakmarisad monawileobiTi, da ar iqna gaTvaliswinebuli arasamTavrobo organ-izaciebis azri.

mizani 3

Page 32: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

30

aqvs, Tu ara kompetentur or-ganos Sesabamisi resursebi da kompetencia, raTa gadadgas Ses-abamisi nabijebi xelSekruleb-is Sesasruleblad?

X

Cveulebriv, ama Tu im konvenciis sakontaqto piria (focal point) erTi saSualo an SedarebiT maRali Tanamdebobis piri garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministroSi, garda klimatis cvlilebis Sesaxeb konvenciisa, sa-dac arsebobs mTeli struqturuli erTeuli saministroSi.

qveynisTvis damaxasiaTebeli kiTxvebi

aiRo, Tu ara qveyanam sxva iseTi saerTasoriso xelSekrulebis ratificirebis valdebuleba, romelic ar aris naxsenebi samoqmedo gegmaSi?

Xkartaxenas biousafrTxoebis oqmi rati-ficirebulia 2008 wlis 25 seqtembers.

iyo, Tu ara qveyana mxilebuli romelime saerTaSoriso SeTan-xmebasTan SeusabamobaSi da ker-Zod, xelSekrulebis organos mier?

X

zogadi Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 24-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

5/24

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

20.8% %

1 es nawili exeba samoqmedo gegmis miRebis Semdeg ratificirebul xelSekrulebebs

mizani 3

Page 33: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

31

mizani 4

mizani 4garemosdacviTi gegmebisa da programebis SemuSaveba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan (maT Soris, nebismieri identificirebuli gegma an programa):

CarCo kanonmdeblobisa da ZiriTadi procedurebis SemuSaveba, agreTve, dagegmvis uzrunvelyofa ZiriTad •garemosdacviT seqtorebSi – haeris xarisxi, wylis xarisxi, narCenebis marTva, bunebis dacvaarsebuli saxelmwifo gegmebisa da programebis ganxorcieleba (magaliTad, sanapiro zonis integrirebuli •marTvis, tyis marTvis da wylis marTvis Sesaxeb)

Sefaseba

kiTxva diax

ara

ganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

momzadeba da miReba

miRebul iqna, Tu ara Sesabamisi gegmebi an programebi samoqmedo gegmis xelmoweris / wina Sefasebis Catare-bis Semdeg?

X

garemos dacvis moqmedebaTa meore erovnuli programa: gare-mos dacvis moqmedebaTa pirveli xuTwliani erovnuli programa 2000 wels iqna miRebuli; 2008-2012 wlebis meore erovnuli geg-mis SemuSaveba 2006 wels daiwyo da 2007 wels dasrulda gegmis proeqtze muSaoba. orive gegmis SemTxvevaSi ar iyo naTeli gegmis miRebis/damtkicebis procedura, vinaidan kanonmdebloba dRemde ar gansazRvravs amgvari gegmebis SemTxvevaSi gadawyvetilebebis miRebis proceduras.

garemos dacvis moqmedebaTa meore erovnuli gegma SemuSavda gaer-os ganviTarebis programis (UNDP) finansuri mxardaWeriT. gegmis SemuSavebis process oficialurad uZRveboda garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro, Tumca mTeli samuSao, faq-tiurad, gawies “gare” eqspertebma; eqspertebi waruZRven aseve sazogadoebasTan konsultaciis process. gegmis mimarT samin-istros mxridan gamoxatuli mcire interesisa da sakuTrebis naklebobis gamo, arc sazogadoebas gamouxatavs didi interesi dokumentisadmi. gegmiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebi ar iqna asaxuli 2008 wlis biujetSi. dokumentis saboloo bedi dRemde gaurkvevelia.

daculi teritoriebis sistemis erovnuli strategia da moqmede-baTa gegma: daculi teritoriebis sistemis erovnuli strategii-sa da moqmedebaTa gegmis proeqti SemuSavebul iqna bunebis dacvis msoflio kavSiris (IUCN) samxreT kavkasiis programis ofisis mier da savaraudod, orive dokuments male daamtkicebs garemos dacvisa da bunebrivi resurebis saministros daculi terito-riebis saagento. erovnuli strategiisa da moqmedebaTa gegmis proeqtis sajaro ganxilvebi ar Catarebula; mTavari dainterese-buli mxareebic ki ar iyvnen informirebulni am iniciativis Ses-axeb, rom araferi vTqvaT monawileobaze.

narCenebis marTvis erovnuli strategia da moqmedebaTa gegma: 2007 wlis dasawyisSi gaero-s ganviTarebis programis finansuri mxardaWeriT, garemos dacvisa da bunebrivi resursebis samin-istrom Caatara yvela saxis narCenis inventarizacia. inventar-izacia Catarda im gaTvliT, rom dasrulebidan umokles xanSi SemuSavdeboda narCenebis marTvis xangrZlivvadiani (10-12 weli) strategia da moqmedebaTa gegma. holandiis mTavrobas gamoyo-fili aqvs finansur daxmareba strategiisa da gegmis mosamzade-blad, Tumca saministro ar dgams raime mniSvnelovan nabijebs am dokumentebis SesamuSaveblad.

mdgradi organuli damabinZureblebis (mod) erovnul moqmede-baTa gegma: 2007-2022 wlebis mod-ebis erovnul moqmedebaTa gegmis SemuSaveba garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrom 2006 wels daasrula, gaero-s ganviTarebis programis / global-uri garemosdacviTi fondis finansuri mxardaWeriT. miuxedavad imisa, rom dokumentze muSaoba jer kidev 2006 wels dasrulda, is dRemde ar aris oficialurad damtkicebuli (saministros gan-martebiT, is unda daamtkicos mTavrobam).

sanapiro zonis integrirebuli marTvis (szim) strategia: szim strategiis proeqti SeimuSava szim samuSao jgufma. samuSao jgu-fi xelaxla iqna inicirebuli 2007 wels EuropeAid-is proeqtis “Savi zRvis garemosdacviTi TanamSromloba” farglebSi. samuSao jgufis SemadgenlobaSi Sedian garemos dacvisa da bunebrivi resusebis saministro, ekonomikuri ganviTarebis saministros, regionuli da adgilobrivi xelisuflebis, arasamTavrobo seq-toris warmomadgenlebi da damoukidebeli eqspertebi. strate-giis proeqtis sajaro ganxilva Sedga 2008 wlis 26 seqtembers.

saxelmwifo satyeo politika: 2007 wels garemos dacvisa da bune-brivi resursebis saministrom moamzada saxelmwifo satyeo poli-tikis dokumentis proeqti. dokumenti dRemde ar aris damtkice-buli. mosalodnelia, rom dokumentis miRebas mohyveba saxelmwi-fo tyis marTvis strategiisa da moqmedebaTa gegmis SemuSaveba.

Page 34: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

32

damtkicda, Tu ara es gegmebi an programebi oficialurad min-istris an mTavrobis mier?

X arcerTi zemoT aRniSnuli strategia, programa Tu gegma dRemde ar aris oficialurad damtkicebuli.

procesi

iyvnen, Tu ara sx-vadasxva, magali-Tad, transportis, mrewvelobis, energe-tikis, janmrTelobis da sxva saministroebi aqtiurad CarTulni am gegmebis da pro-gramebis momzadebaSi? monawileobda, Tu ara aqtiurad garemos dacvis saministro am gegmebisa da programe-bis SemuSavebaSi?

X

yvela zemoaRniSnuli strategiis, programisa Tu gegmis proeqtebis SemuSavebis process oficialurad uZRveboda garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro, mza-ddeboda mowveuli eqspertebis daxmarebiT da donorebis finansuri mxardaWeriT.

dRemde kanonmdebloba ar gansazRvras erovnuli, regionu-li, adgilobrivi da/an seqtoruli strategiebis, gegmebis an programebis SemuSavebisa da miRebis procedurebs. zoga-dad, saqarTveloSi ar arsebobs dagegmvis maregulirebeli kanonmdebloba.

arsebobs centraluri xelisuflebis organoebisTvis strategiebis/programebis/gegmebis proeqtebis gansaxil-velad dagzavnis garkveuli praqtika, romelsac zogjer mohyveba sakonsultacio Sexvedrac. aqve unda aRiniSnos isic, rom aseTi tipis dokumentebisadmi interesi, rogorc wesi, dabalia, vinaidan sabolood maTi damtkiceba iSviaT-ad xdeba (ufro sworad, mudmivad gadaideba) da damtkice-bis SemTxvevaSic ki, maTi Sesruleba iSviaTad xdeba, rac gamowveulia amgvari dokumentebis samarTlebrivi statu-sisa da sabiujeto sistemaSi adgilis ganusazRvrelobiT. saxelmwifo uwyebebisa da sxva dainteresebuli mxareebis interesis naklebobas aseve iwvevs im saministroSi arse-buli sakuTrebis SegrZnebis dabali done, romelic uZRveba amgvari dokumentebis SemuSavebis process.

monawileobdnen, Tu ara aqtiurad adgilo-brivi da regionuli xelisuflebis orga-noebi am gegmebisa da programebis SemuSave-baSi?

X

saxelmwifo organoTa strategiebis, programebis an gegme-bis SemuSavebaSi CarTvis praqtika yovelTvis ar vrcelde-ba adgilobrivi xelisuflebis organoebze. adgilobrivi xelisuflebis organoebis CarTva momzadebis procesSi Za-lze iSviaTad xdeba; maT azrs iSviaTad ekiTxebian.

m o n a w i l e o b d n e n , Tu ara aqtiurad sx-vadasxva dainterese-buli mxareebi (gare-mosdacviTi arasamTa-vrobo organizaciebi, mrewveloba, da sxv.)?

X isini monawileobdnen, magram ara aqtiurad. ixileT aseve ganmartebebi zemoT.

Sinaarsi

gansazRvraven, Tu ara mkafiod gegmebi an programebi valde-bulebebs maT gansax-orcieleblad?

X iSviaTad.

moicaven, Tu ara gegmebi/programebi mkafio da realis-tur finansur gegmebs dadgenili resurse-biT, saWiroebebiTa da saWiroebebis dakmayo-filebis gzebiT?

XiSviaTad. im SemTxvevaSi, Tu isini moicaven finansur geg-mebs, es gegmebi ufro metad fokusirebulia donorebis mx-ardaWeraze, vidre sabiujeto saxsrebis mobilizebaze.

aris, Tu ara asaxuli gegmebsa da pro-gramebSi prioritet-uli RonisZiebebi?

X asaxulia, garkveul SemTxvevebSi.

mizani 4

Page 35: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

33

gaTvaliswinebulia, Tu ara gegmebsa da programebSi moni-toringisa da Sefase-bis meqanizmebi?

X ara.

Tu gaTvaliswineb-ulia, arsebobs Tu ara monitoringis siste-mebi da Tu arsebobs, gamoiyeneba, Tu ara isini?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis

ganxorcieleba

gadaidga, Tu ara na-bijebi am gegmebisa da programebis gansaxor-cieleblad?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis

gamoyofil iqna, Tu ara resursebi ise, rogorc es dagegmili iyo?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis

zogadi Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 27-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

6/27

saerTo qula = miRwe-vad maqsimalur qula-sTan procentuli Ta-nafardoba

22.22%

mizani 4

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

rogorc zemoT warmodgenili informaciidan Cans, bolo wlebis ganmavlobaSi garkveul sferoebSi momzadda gegmebi da programebi, magram maTi adgili qveynis ganviTarebis dagegmvis saerTo sistemaSi gaugebari rCeba. nawilobriv amis gamo, ar xdeba SemuSavebuli gegmebisa da programebis formaluri miReba/damtkiceba; amiTve SeiZleba aixsnas gegmebisa da programebis mimarT sakuTrebis SegrZnebis naklebobac im saxelmwifo uwyebebSi, romelTa saxelmZRvanelodac mzaddeba esa Tu is gegma an programa. saxelmwifo uwyebebSi sakuTrebis SegrZnebis arqona, Tavis mxriv, ganapirobebs sazogadoebis interesis naklebobas SemuSavebis procesSi myofi dokumentisadmi, rasac Sedegad mivyavarT iqamde, rom sazogadoeba ar iyenebs Tundac SezRudul, magram mainc arsebul monawileobis SesaZleblobas.

sakuTrebis SegrZnebis naklebobas (da xSirad ki, ubralod ar qonas) aseve ganapirobebs, rogorc samTavrobo prioritetebis xSiri cvlileba (e.w. ‘vardebis revoluciis’ Semdeg, saSualod, weliwadSi orjer mtkicdeba mTavrobis axali Semadgenloba da mTavrobis axali samoqmedo programa), ise saxelmwifo uwyebebis mmarTveli gundis xSiri cvlilebac (rogorc wesi, uwyebis mmarTveli gundis wevrebs Tanamdebobebze daniSvnamde arc konkretul struqturaSi umuSaviaT da arc Sexeba hqoniaT sferosTan). aqve unda aRiniSnos, rom yovel axal samTavrobo programaSi garemosdacviT prioritetebs sul ufro naklebi adgili eTmoba, bolo programaSi ki, saerTod ar aris gaTvaliswinebuli.

kvlav Zalze problemurad rCeba gegmebisa da programebis SemuSavebis procesSi farTo sazogadoebis da/an dainteresebuli mxareebis konkretuli jgufebis informirebisa da maTTan konsultaciis Catarebis sakiTxi. marTalia, saqarTveloSi orhusis konvencia ZalaSia jer kidev 2001 wlidan da mas upiratesi iuridiuli Zala gaaCnia Sidasaxelmwifoebrivi normatiuli aqtebis mimarT, konvenciis moTxovnaTa transpozicia erovnul kanonmdeblobaSi raime calke normatiuli aqtis saxiT, ar momxdara. Sesabamisad, informirebisa da monawileobis konkretuli procedurebis ararsebobis gamo, ar sruldeba konvenciis me-7 muxliT (garemosTan dakavSirebul gegmebSi, programebsa da politikaSi sazogadoebis monawileoba) gaTvaliswinebuli valdebulebebi, garemosTan dakavSirebuli gegmebis, programebisa da politikis SemuSavebaSi sazogadoebis informirebisa da monawileobis uzrunvelyofis Sesaxeb.

dRes gamWvirvaloba da monawileoba, isic garkveuli xarisxiT, uzrunvelyofilia mxolod donori qveynebisa da saerTaSoriso organizaciebis mxardaWeriT ganxorcielebul daxmarebis programebSi, vinaidan, rogor wesi, gamWvirvalobis uzrunvelyofis moTxovnebi swored am programebiTaa gansazRvruli. Tumca, rogorc zemoT aRvwereT, saerTaSoriso organizaciis CarTvac ki, ar qmnis imis garantias, rom procesi gamWvirvaled da monawileobiT warimarTeba.

Page 36: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

34

mizani 5

mizani 5garemosdacviTi kanonmdeblobis miReba (wylis seqtori)

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmaSi:

CarCo kanonmdeblobisa da sabaziso procedurebis SemuSaveba, agreTve, dagegmvis uzrunvelyofa ZiriTad garemosdacviT seqtorebSi haeris xarisxi, wylis xarisxi, nagvis gadamuSaveba, bunebis dacva;

Sefaseba

kiTxva

diax

ara

ganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

zogadi

iyo, Tu ara miRebuli axali kanonmdebloba, an ganx-orcielda Tu ara cvlilebebi arsebul kanonmdeblobaSi moTxovnis Sesabamisad?

X

SemuSavebulia wylis Sesaxeb kanonproeqtis ramdenime versia, romlebic jer-jerobiT ar aris damtkicebuli. aseve, jer-jerobiT, ar ganxorcielebula Sesabamisi cvlilebebi wylis Sesaxeb kanonmdeblobaSi.

iyo, Tu ara kargad identi-ficirebuli evrokavSiris Sesa-bamisi kanonmdeblobis mTavari principebi da maxasiaTeblebi?

X

harmonizaciis erovnul programaSi gansazRvrulia evrokavSiris direqtivebi, romlebTanac unda moxdes harmonizacia wylis resursebis marTvisa da dacvis sferoSi. Tumca, specialuri kvleva, kanonmdeblobis ZiriTadi principebis identificirebisaTvis ar Catarebula. ZiriTadi aqcenti keTdeboda mxolod wylis resursebis saauzo marTvaze.

Catarda, Tu ara Sesabamisi erovnuli kanonmdeblobis da instutuciuri mowyobis ad-eqvaturi analizi, raTa gan-sazRvruliyo ramdenad aris masSi integrirebuli evrokav-Siris principebi da maxasiaTe-blebi?

X

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministroSi momzadda wylis Sesaxeb kanonproeqtis wylis Sesaxeb evrokavSiris direqtivasTan Sesabamisobis analizi. dokumenti mocemulia cxrilis saxiT, romelsac Tan ar erTvis aranairi teqstobrivi analizi da Sefaseba. garda amisa, mocemuli analizi Seicavs mTel rig xarvezebs. aRsaniSnavia isic, rom Sefaseba ganxorcielda mxolod erTi direqtivis mixedviT.

iyo, Tu ara Catarebuli ganxor-cielebis xarjebis adeqvaturi ekonomikuri Sefaseba?

X

kanonmdeblobis an kanonmdeblobis samuSao versiis Sinaarsi

gansazRvrulia, Tu ara ter-minebi evrokavSiris gan-sazRvrebaTa Sesabamisad?

Xarsebobs mTeli rigi terminologiuri Seusabamobebisa wylis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobasa da evrokavSiris direqtivebs Soris.

aris, Tu ara pasuxismgebeli struqturebis uflebebi da movaleobebi mkafiod gansazR-vruli?

X

wylis Sesaxeb erovnuli kanonproeqtis mixedviT, kvlav gaugebaria sad imijneba adgilobrivi TviTmmarTvelobebisa da sajaro samarTlis iuridiuli pirebis uflebamosilebebi.

ramdenad koherentulia kanon-mdeblobis sxvadasxva naw-ilebi?

X wylis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobaSi aris mTeli rigi Seusabamobebi.

Page 37: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

35

mizani 5

aris, Tu ara kanonmdeblobis muxlebi SesabamisobaSi sxva monaTesave kanonmdeblobasTan?im SemTxvevaSi, Tu aseTi Sesabam-isoba ar aris, ganxorcielda Tu ara, an momzadda Tu ara saWiro cvlilebebi, raTa moxdes Sesa-bamisobis uzrunvelyofa?

X

wylis Sesaxeb kanonmdebloba, konkretul SemTxvevebSi, aseve Seusabamoa saqarTvelos sxva kanonebTan.licenziebisa da nebarTvebis sistemaSi 2005 wels ganxorcielebuli cvlilebebi gaTval-iswinebuli iyo kanonproeqtSi wylis Sesaxeb, Tumca, amJamad es cvlilebebi ukve moZvele-bulia.

im SemTxvevaSi, Tu kanonmde-blobis sruli ganxorcieleba moiTxovs kanonqvemdebare aqte-bis miRebas, xdeba Tu ara maTi droulad miReba?

Xwylis Sesaxeb kanonproeqtis mixedviT, misaRe-bia 29 kanonqvemdebare aqti. wylis Sesaxeb mo-qmedi kanonis mixedviT ki 26 kanonqvemdebare aqti, romlebic dRemde ar SemuSavebula.

wylis kanonmdebloba

uzrunvelyofs, Tu ara kanon-mdebloba saauzo marTvis midgomebs?

vgaTvaliswinebulia mxolod kanonproeqtSi.

aris, Tu ara auzebis identifi-cirebis procesi mkafiod gawe-rili?

X auzebis dadgenis vadebi ar aris gansazRvruli.

moxda, Tu ara auzebis dadgena? X

auzebis da saauzo raionebis identificireba da oficialurad dadgena ar ganxorcielebu-la. Sesabamisad, ar ganxorcielebula adminis-Sesabamisad, ar ganxorcielebula adminis-traciuli RonisZiebebi da arc auzebis marTvis gegmebia SemuSavebuli.

im SemTxvevaSi, Tu auzebis dadgena ganxorcielda, aris Tu ara uzrunvelyaofili Sesabami-si administraciuli mowyoba TiToeuli auzisaTvis?

ararelevanturia saqarTvelosTvis

aris, Tu ara uzrunvelyofili saTando koordinacia kompe-tentur struqturebsSoris?

X

arsebobs, Tu ara Sesabamisi struqturebi da procedurebi imisaTvis, raTa uzrunvelyo-fil iqnes sxva qveynebTan Tanam-Sromloba, im SemTxvevaSi, roca mdinaris auzi scildeba erTi qveynis sazRvrebs?

X

moiTxovs, Tu ara kanonmde-bloba mdinaris saauzo marTvis gegmas, maT Soris RonisZiebaTa gegmas, raTa uzrunvelyofil iqnas wylis kargi xarisxis miR-weva?

X

moiTxovs, Tu ara kanonmde-bloba sazogadoebasTan kon-sultaciebs mdinareTa auzebis marTvis gegmebis SemuSavebisas?

XkanonproeqtSi araferia naTqvami wylis resursebis integrirebul marTvaze da monawileobis principze.

Page 38: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

36

uzrunvelyofs, Tu ara kanon-mdebloba wylis obieqtebis klasifikacias evrokavSiris wy-lis Sesaxeb CarCo direqtivaSi mocemuli klasifikaciis Sesa-bamisad?

X

wylis obieqtebis klasifikacia saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT ar aris evrokavSiris kanonmdeblobaSi arsebuli klasifikaciis identuwri.

am SemTxvevaSi, aris, Tu ara uzrunvelyofili wylis obieqtebis identificireba am klasifikaciis Sesabamisad?

X

aris, Tu ara kanonmdeblobaSi mocemuli mkafio garemos-dacviTi miznebi?

X

wlis Sesaxeb kanonmdeblobaSi ar aris naTlad mocemuli wylis resursebis saauzo marTvis, da zogadad integrirebuli marTvis saWiroeba da miznebi.garda amisa, evrokavSiris kanonmdeblobisagan gansxvavebiT, ar aris mocemuli konkretuli, Sesrulebadi miznebi. mag. wylis obieqtebSi wylis kargi xarisxis miRweva gansazRvrul vadaSi.

aris, Tu ara evrokavSiris ka-nonmdeblobiT gaTvaliswine-buli wylis xarisxis normebi integrirebuli erovnul ka-nonmdeblobaSi?

Xwylis xarisxobrivi normebis ganaxleba (garda sasmeli wylis xarisxobrivi normebisa), ev-rokavSiris kanonmdeblobasTan SesabamisobaSi moyvanis mizniT, ar ganxorcielebula.

aris, Tu ara evrokavSiris kanon-mdeblobiT gaTvaliswinebuli CaSvebis limitebi integrirebu-li erovnul kanonmdeblobaSi?

X

moiTxovs, Tu ara kanonmde-bloba dabinZurebis werti-lovani wyaroebis kontrolis regulacias an maT winawar av-toriazacias?

X

dResdReobiT, wertilovani dabinZurebis wyaroebis efeqturi kontroli ver xorcield-eba.

moiTxovs, Tu ara kanonmde-bloba winaswar avtorizacias zedapiruli da miwisqveSa wy-lis obieqtebidan wyalaRebis da SevsebisaTvis?

X

wyalaRebis nebarTvebi amJamad gauqmebulia. miwisqveSa wylebis gamoyeneba regulirdeba miwisqveSa sivrcis gamoyenebis licenziebiT, Tumca, miwisqveSa wylebis Sevseba ar aris gaTvaliswinebuli.

krZalavs, Tu ara kanonmdebloba saSiSi nivTierebebis pirdapir CaRvras miwisqveSa wylebSi?

X

saqarTvelos ministrTa kabinetis 1993 wlis 18 Tebervlis dadgenilebaSi #146, wiaRiT sarge-blobis licenzirebis wesis Sesaxeb debulebis damtkicebis Taobaze mocemulia wiaRSi mavne nivTierebaTa da gaWuWyianebuli wylebis CaS-vebis da narCenebis damarxvis wesebi. amdenad, miwisqveSa wylebSi CaSveba ar aris akrZaluli.

moicavs, Tu ara kanonmdebloba RonisZiebebs difuzuri dabin-Zurebis aRkveTis an kontrolis uzrunvelsayofad?

X praqtikulad ar arsebobs difuzuri wyaroebi-dan dabinZurebis regulirebis meqanizmebi.

moicavs, Tu ara kanonmdebloba wylis monitoringis pro-gramebs?

Xmonitoringis droSi gawerili programa, iseTi saxiT, rogorc evrokavSiris direqtivaSia nagulisxmevi, saqarTveloSi ar arsebobs.

mizani 5

Page 39: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

37

zogadi Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 78-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze) 9

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

11.54%

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

wylis Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobaSi jerjerobiT praqtikulad ar ganxorcielebula cvlilebebi evrokavSiris kanonmdeblobis ZiriTadi principebis integrirebis mizniT. ar ganxorcielebula auzebis da saauzo raionebis identificireba da oficialurad dadgena. rogorc wylis Sesaxeb moqmed kanonSi, ise kanonproeqtSi aris mTeli rigi terminologiuri Seusabamobebisa. aseve ar aris mkafiod gansazRvruli instituciuri mowyobis sakiTxebi. magaliTad, gaugebaria sad imijneba adgilobrivi TviTmmarTvelobebisa da sajaro samarTlis iuridiuli pirebis uflebamosilebebi wylis resursebis marTvis sakiTxebSi. wylis obieqtebis klasifikacia, wylis mdgomareobis xarisxobrivi normebi da wylis obieqtebSi mavne nivTierebaTa CaSvebis normebi ar aris moyvanili SesabamisobaSi evrokavSiris kanomdeblobasTan. ar aris uzrunvelyofili monitoringis droSi gawerili programa, iseTi saxiT, rogorc evrokavSiris wylis Sesaxeb direqtivaSia mocemuli. winaaRmdegobebi da Seusabamobebia rogorc Tavad wylis Sesaxeb kanonmdeblobaSi, ise wylis kanonmdeblobasa da saqarTvelos sxva kanonebs Soris. amdenad, mizanSewonilia sruliad axali CarCo kanonis SemuSaveba, romelic miaxloebuli iqneboda evrokavSiris wylis kanonmdeblobasTan da masze dayrdnobiT kanonqvemdebare aqtebis miReba.

mizani 5

Page 40: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

38

mizani 5garemosdacviTi kanonmdeblobis miReba (narCenebis seqtori)

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmaSi:CarCo kanonmdeblobisa da sabaziso procedurebis SemuSaveba, agreTve, dagegmvis uzrunvelyofa ZiriTad garemosdacviT seqtorebSi haeris xarisxi, wylis xarisxi, nagvis gadamuSaveba, bunebis dacva;

Sefaseba

kiTxva

diaxara

ganmarteba

saukeTesoadeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

zogadi

iyo, Tu ara miRebuli axali kanon-mdebloba, an ganxorcielda, Tu ara cvlilebebi arsebul kanonmdeblo-baSi moTxovnis Sesabamisad?

X

iyo, Tu ara kargad identificire-buli evrokavSiris Sesabamisi kanonmdeblobis mTavari princi-pebi da maxasiaTeblebi?

X

Catarda, Tu ara Sesabamisi erovnu-li kanonmdeblobis da instutuci-uri mowyobis adeqvaturi analizi, raTa gansazRvruliyo ramdenad aris masSi integrirebuli evrokav-Siris principebi da maxasiaTe-blebi?

X

iyo, Tu ara Catarebuli ganxor-cielebis xarjebis adeqvaturi ekonomikuri Sefaseba?

X

kanonmdeblobis an kanonmdeblobis samuSao versiis Sinaarsi

gansazRvrulia, Tu ara terminebi evrokavSiris gansazRvrebaTa Sesa-bamisad? X

saqarTvelos kanonmdeblobaSi ar aris gan-sazRvruli mTeli rigi terminologiisa narCe-nebis sferoSi.

aris, Tu ara pasuxismgebeli stru-qturebis uflebebi da movaleobebi mkafiod gansazRvruli?

X

kanoniT gansazRvrulia pasuxismgeblobebi mxolod sayofacxovrebo narCenebis mar-Tvis sferoSi. pasuxismgeblobebi sxva danar-Ceni tipis narCenebis marTvis sferoSi gan-sazRvrulia narCenebis Sesaxeb kanonproeqteb-Si, Tumca es pasuxismgeblobebi sakmaod daqsaqsuli da urTierTgadafarvadia.

ramdenad Tanmimdevrulia kanonm-deblobis sxvadasxva nawilebi? X narCenebis Sesaxeb kanonmdeblobaSi aris mTe-

li rigi Seusabamobebi.

aris, Tu ara kanonmdeblobis mux-lebi SesabamisobaSi sxva monaTesave kanonmdeblobasTan? im SemTxvevaSi, Tu ar aris SesabamisobaSi, ganxor-cielda, Tu ara, an momzadda Tu ara saWiro cvlilebebi, raTa moxdes Sesabamisobis uzrunvelyofa?

X

ramdenadac narCenebis Sesaxeb kanonmdebloba ar ganaxlebula, aris mTeli rigi Seusabamobe-bi saqarTvelos sxva kanonebTan.

mizani 5

Page 41: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

39

im SemTxvevaSi, Tu kanonmdeblobis sruli ganxorcieleba moiTxovs kanonqvemdebare aqtebis miRebas, xdeba Tu ara maTi droulad miRe-ba?

X

narCenebis Sesaxeb kanonmdebloba

gansazRvrulia, Tu ara narCenebis marTvis erovnuli politika da/an arsebobs, Tu ara kanoni narCenebis marTvis Sesaxeb?

X

aris, Tu ara mkafiod gansazRvruli narCenebis marTvis instituciuri mowyobis sakiTxebi da pasuxismge-beli struqturebis ufleba-mova-leobani?

XnarCenebis Sesaxeb kanonis ararsebobis gamo paxuxismgeblobebi gansazRvrulia mxolod sayofacxovrebo narCenebis marTvis sferoSi.

arsebobs, Tu ara narCenebis mkafio klasifikacia, romelic Sesabamiso-baSi iqneba evroakvSiris kanonmde-blobiT gansazRvrul klasifika-ciasTan?

X

uzrunvelyofs, Tu ara kanonmde-bloba saxifaTo narCenebis cal-saxa da zust ganmartebas? uzrun-velyofs, Tu ara kanonmdebloba saxifaTo narCenebis marTvis gegmis SemuSavebas?

X

uzrunvelofs, Tu ara kanonmde-bloba saxifaTo narCenebis ganTa-vseba/gadamuSaveba/ transportire-bis mkafiod gansazRvras da regu-lacias?

X kanoniT daregulirebulia mxolod saxifaTo narCenebis tranziti da importi

arsebobs, Tu ara kanonmdebloba saxifaTo narCenebis transsasazRv-ro gadazidvis Taobaze?

Xdaregulirebulia bazelis konvenciiT da kanoniT saqarTvelos teritoriaze saxifaTo narCenebis tranzitisa da importis Sesaxeb.

arsebobs, Tu ara kanonmdebloba narCeni zeTebis Sesaxeb? X

uzrunvelyofs, Tu ara kanonmde-bloba adeqvaturi, qmediTi wesebis arsebobas narCenebis ganTavseba/ gadamuSavebisaTvis? arsebobs, Tu ara RonisZiebebi romlebic uzrun-velyofs narCenebis ganTavseba/ gadamuSavebis ganxorcielebas ise, rom ar moxdes adamianis janmrTe-lobisaTvis safrTxis Seqmna an im saSualebebis an meTodebis gamoy-eneba, romlebic zians miayeneben garemos?

X

mizani 5

Page 42: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

40

aris, Tu ara dadgenili moTxovnebi nagavsayrelebisaTvis misi mdeba-reobis, pirobebis, marTvis, kon-trolis, konservaciis sakiTxebis mimarT, iseve rogorc dacvis Ro-nisZiebebTan dakavSirebiT, romle-bmac unda uzrunvelyon garemoze miyenebuli zianis riskis Tavidan acileba mokle da grZelvadian perspeqtivaSi (maT Soris, miwisqve-Sa wylebis dabinZurebis riskebis)?

X

nagavsayrelis eqspluataciis Sesaxeb arsebul kanonmdeblobaSi ar aris naTlad warmodge-nili narCenebis gauvneblebisa da usafrTxod ganTavsebis, drenaJis sistemis, wylisa da haeris dabinZurebis prevenciis moTxovnebi da instruqciebi. aseve ar aris gansazRvruli nagavsayrelis kontrolisa da monitoringis wesebi.

aris, Tu ara dadgenili im narCe-nebis sia, romlebic SeiZleba an ar SeiZleba ganTavsdes nagavsayrel-ze?

X

aris, Tu ara kanonmdeblobiT uzrunvelyofili RonisZiebebi na-gavsayrelebze meTanis Semcirebis mizniT?

X

aris, Tu ara uzrunvelyofili kanonmdeblobiT narCenebis daxa-risxebulad Segrovebis, recikli-rebis, biodegradirebadi narCene-bis gadamuSavebis RonisZiebebi?

X

saWiroebs, Tu ara garemos dacviT nebarTvas narCenebis ganTavsebis an gadamuSavebis RonisZiebaTa gan-xorcieleba?

X

moeTxovebaT, Tu ara narCenebis ganTavsebis/gadamuSavebis samuSao-ebis ganmaxorcielebel subieqtebs narCenebis raodenobis, Tvisebebis, warmoSobis wyaros da sxva mniSvne-lovani maxasiaTeblebis aRricxva?

X

uzrunvelyofs, Tu ara kanonmde-bloba narCenebis gatana/transpor-tireba/ganTavseba/ gadamuSaebis samuSaoebis ganmaxorcielebeli subieqtebis perioduli kontro-lis ganxorcielebas kompetenturi organoebis mxridan?

X

arsebobs, Tu ara Sesabamisi Ro-nisZiebebi romelic krZalavs nar-Cenebis mitovebas, dayras, ukon-trolod ganTavsebas?

XsaqarTvelos administraciul samarTaldar-RvevaTa kodeqsSi gaTvaliswinebulia Sesabami-si jarimebi.

uzrunvelyofs, Tu ara kanonmde-bloba principis ‘damabinZurebeli ixdis’ ganxorcielebas?

X

arsebobs, Tu ara kanonmdebloba romelic uzrunvelyofs narCene-bis gadamuSavebas an gadamuSave-buli narCenebidan nedleulis an energiis miRebas?

X

mizani 5

Page 43: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

41

Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 81-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

15

saerTo qula = miRwevad maqsima-lur qulasTan procentuli Tana-fardoba

18.5%

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

narCenebis Sesaxeb arsebuli kanonmdebloba Zalze mwiri da fragmentulia. jer kidev ar aris miRebuli kanoni narCenebis Sesaxeb. narCenebis Sesaxeb arsebuli kanonproeqtebi jerjerobiT ver uzrunvelyofs am sferoSi evrokavSiris kanonmdeblobis ZiriTadi principebis integrirebas. ar aris gansazRvruli narCenebis klasifikacia. ar aris ganmartebuli mTeli rigi terminologia narCenebis sferoSi. narCenebis Sesaxeb kanonis ararsebobis pirobebSi ar aris gansazRvruli narCenebis sxvadasxva tipebis (garda sayofacxovrebo narCenebisa) marTvaze pasuxismgebeli organoebi. ar aris gansazRvruli narCenebis marTvis politika da prioritetebi narCenebis marTvis sferoSi. arsebuli kanonmdebloba xSir SemTxvevaSi moZvelebulia da SeusabamobaSia narCenebis Sesaxeb sxva kanonmdeblobasTan. praqtikulad ar aris uzrunvelyofili narCenebiT gamowveuli dabinZurebis monitoringi.

narCenebis marTvis sferos ganviTarebisaTvis aucilebelia narCenebis marTvis erovnuli politikis gansazRvra da Sesabamisi maregulirebeli kanonebis SemuSaveba.

mizani 5

Page 44: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

42

mizani 6

mizani 6administraciuli struqturisa da procedurebis gaZliereba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

administraciuli struqturebisa da procedurebis gaZliereba, raTa uzrunvelyofil iqnes garemos dacvasTan dakavSirebuli sakiTxebis strategiuli dagegmva da koordinireba Sesabamis subieqtebs Soris

Sefaseba

kiTxva diax

ara

ganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

administraciuli struqturebi

erovnul doneze

aris, Tu ara garemos dacvaze pasuxismgebeli saministros valdebulebebi naTlad gansa-zRvruli?

X

garemos dacvisa da bunebrivi resrusebis saministro pasuxismgebelia yvela garemosdacviT sakiTxze, Tumca aris garkveuli sakiTxebi, sadac saministro inawilebs pasuxismgeblobas sxva saxelmwifo (magaliTad, jandacvis, soflis meurneobis, ekonomikuri ganviTarebis, Sinagan saqmeTa saministroebi) da/an adgilobrivi xelisuflebis organoebTan. am uwyebebs Soris uflebamosilebebi da valdebulebebi yovelTvis naTlad ar aris gamijnuli; aseve aris sakiTxebi, romlebic ar eqceva arcerTi uwyebis regulirebis qveS (magaliTad, narCenebis marTvis garkveuli aspeqtebi, gmo-ebi, invaziuri saxeobebi).

Sesaferisi da efeqturia, Tu ara sxva saxelmwifo organo-ebTan TanamSromlobis stru-qturebi/procedurebi?

X

arsebobs kanonmdeblobiT gansazRvruli savaldebulo procedurebi imisaTvis, rom uzrunvelyofil iqnes samTavrobo uwyebebs Soris konsultacia samarTlebrivi aqtebis momzadebis procesSi (magaliTad, iniciatori uwyebis mier Tanxmobis mopoveba sxva uwyebebidan), magram es procedurebi exeba mxolod da mxolod samarTlebrivi aqtebis momzadebas da amasTan, isini ar aris sakmarisad efeqturi.

gaezarda, Tu ara saxelmwifo organoebs resursebi Tavisi misiis Sesasruleblad?

X

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros saxelmwifo dafinanseba droTa ganmavlobaSi matulobs, Tumca klebulobs mSp-Si misi wili 0.2%-dan 0.1%-mde (mTavrobis saSualovadiani strategia 2007-2010 wlebisTvis)

Page 45: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

43

mizani 6

regionul/adgilobriv doneze

aqvT, Tu ara regionul/ adg-ilobriv organoebs kompe-tencia garemosdacviT sak-iTxebze? naTlad aris, Tu ara gadanawilebuli kompeten-ciebi erovnul, regionul da adgilobriv organoebs So-ris?

X

miuxedavad imisa, rom mTavroba adgilobrivi TviT-mmarTvelobebis reformasa da decentralizacias Zalze dadebiTad afasebs, decentralizaciis gam-iznuli da Tanmimdevruli strategiis ar qonis pi-robebSi, xelisufleba Tavs ikavebs adgilobrivi TviTmmarTvelobebisTvis uflebebisa da resurse-bis delegirebisgan. es, rogorc wesi, marTldeba adgilobriv doneze kvalifikaciis naklebobiT da adgilobrivi korufciiT. miuxedavad centraluri xelisuflebis amgvari winaaRmdegobrivi midgomisa, SeiniSneba adgilobrivi TviTmmarTvelobebis mier “centrSi” adgilobrivi interesebis lobirebis mcdelobebi.

zogadad, saqarTvelos kanonmdebloba cnobs sub-sidiarobis princips garemos dacvasa da bunebrivi resurebis marTvasTan dakavSirebuli funqciebis gadanawilebaSi, Tumca es principi arasdros yo-fila praqtikaSi gamoyenebuli. adgilobrivi TviTm-marTvelobebis saqmianobis maregulirebeli kanoni aniWebs maT garkveul uflebamosilebebs garemos-dacviT sakiTxebSi, Tumca es normebi Zalze zogadi da deklaratiuli xasiaTisaa, iseve rogor garemos calkeuli elementebis maregulirebeli gare-mosdacviTi kanonmdebloba, TviTmmarTvelobebis SemTxvevaSi. amJamad, garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministroSi (zog SemTxvevaSi – sxva uwyebebTan erTad; ix. zemoT) Tavmoyrilia garemos dacvis sferoSi gadawyvetilebebis miRebis mTeli Zalaufleba.

situacia odnav gansxvavebulia bunebrivi resurse-bis marTvis SemTxvevaSi. bolo ori wlis ganmav-lobaSi gatarebuli cvlilebebis Sedegad, xelisu-flebis centraluri organoebis teritoriuli struqturebs, aWaris avtonomiuri respublikis mTavrobasa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis or-ganoebs aqvT ufleba gascen Tanxmoba SeSisa da pira-di moxmarebis samasale merqnis mopovebaze (aWaris avtonomiuri respublikis mTavroba aseve uflebam-osilia gasces licenzia adgilobrivi mniSvnelobis zogierT sasargeblo wiaRiseulze).

zemoaRniSnuli cvlilebebi gatarebul iqna im kon-fliqturi situaciis sapasuxod, romelic Seiqmna vardebis revoluciis Semdeg xelisuflebis Zlieri centralizaciis gamo, rasac mohyva bunebrivi resursebze adgilobrivi mosaxleobis xelmisawv-domobis SezRudva. unda aRiniSnos aseve isic, rom es cvlilebebi ar aris gamyarebuli aWaris avtono-miuri respublikis da/an adgilobrivi TviTmmarT-velobebis doneze miRebuli kanonmdeblobiT.

gaizarda, Tu ara resursebi xelisuflebis organoebis mier Tavisi misiis Sesasrule-blad?

XzogierT municipalitetSi mcired gaizarda adg-ilobrivi biujetebidan narCenebis marTvis adg-ilobrivi sistemebis gasaumjobeseblad gamoyofi-li asignebebi.

strategiuli dagegmva

arsebobs, Tu ara an igegme-ba, Tu ara garemosdacviTi strategiis SemuSaveba? Tu arsebobs, ramdenad kargi xa-risxisaa?

X garemosdacviTi strategia ar arsebobs da arc igegmeba misi SemuSaveba.

gadaidga, Tu ara raime nabi-jebi strategiis Sesasrule-blad?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis.

Page 46: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

44

xdeba, Tu ara strategiis reg-ularuli gadaxedva (mag., sam weliwadSi erTxel)?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis.

arsebobs, Tu ara mTliani strategiis damxmare seqto-ruli strategiebi?

Xarsebobs seqtoruli strategiebis proeqtebi zogi-erT sferoSi, romlebic jer ar aris damtkicebuli. ix. aseve ganmartebebi “mizani 4”-Si.

dawesebulia, Tu ara proce-durebi, magaliTad, sakon-sultacio procedurebi sa-ministroebs/xelisuflebis organoebs Soris? Tu dawe-Tu dawe-sebulia, gamoiyeneba, Tu ara isini?

X

aseTi procedurebi ar arsebobs. yovel konkretul SemTxvevaSi konsultaciis forma da intensivoba damokidebulia im uwyebis neba-survilze, romelic uZRveba SemuSavebis process.

Tu dawesebulia, aris Tu ara garemos dacvis saministros an garemosdacviTi organoe-bis roli mniSvnelovani am procedurebSi?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis.

arsebobs, Tu ara xelisuf-lebis organoebsa da sxva dainteresebul mxareebs So-ris (samoqalaqo sazogadoeba, mecnierebi) koordinaciis formaluri procedurebi?

X saxelmwifo uwyebebsa da dainteresebul mxareebs Soris koordinaciis formaluri procedurebi ar arsebobs.

gaumjobesda, Tu ara sxvadasxva mxares Soris TanamSromloba samoqmedo gegmis xelmoweris Semdeg?

X

TanamSromloba sxvadasxva mxares Soris bolo ori wlis ganmavlobaSi didad ar gaumjobesebula da es didwilad SesaZlebelia aixsnas xelisuflebaSi gamWvirvalobisa da angariSvaldebulebis nakle-bobiT. bolo ori wlis ganmavlobaSi mTavroba sul ufro met kritikas imsaxurebda Zalauflebis kon-solidaciis, mediaze kontrolis gaZlierebisa da sasamarTlo reformebis dagvianebis gamo. es kriti-ka sabolood gadaizarda 2007 wlis oqtomber-noem-beris masobriv gamosvlebSi, rasac mohyva momiting-eTa daSla da politikuri krizisis Sesarbileblad SeTavazebuli 2008 wlis ianvris saprezidento da maisis saparlamento arCevnebi.

2008 wlis agvistos samxedro intervenciam qveyana da xelisufleba axali gamowvevebis winaSe daayena. 2008 wlis dasasruli da 2009 wlis dasawyisi kvlav xasiaTdeboda ministrTa kabinetis cvlilebebiT. amJamad xelisufleba (maT Soris garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro) cdilobs gamoavlinos sakuTar gadawyvetilebebze debatebis survili, Tumca sporaduli “Riaoba” formaluri demokratiuli procedurebis Camoyalibebisa da demokratiuli institutebis mSeneblobis gareSe, skeptikurad aRiqmeba samoqalaqo sazogadoebis mier.

zogadi Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 30-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

8/30

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentu-li Tanafardoba

26.6%

mizani 6

Page 47: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

45

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

saqarTveloSi wlebis ganmavlobaSi Camoyalibda Sesabamisi garemosdacviTi insitituciebi, Tumca dRes maT ar gaaCniaT arc politikuri neba da arc Zalaufleba, rom mniSvnelovani gadawyvetilebebis miRebis procesSi garemosdacviT mosazrebebs ekonomikuri mosazrebebis Tanabari Tu ara, dRevandelze ufro meti mniSvneloba mieniWos. bolo wlebi SesaZlebelia mokled ase aRiweros: garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros xelmZRvaneli pirebis xSiri cvlileba; dausrulebeli struqturuli cvlilebebi, romlebsac win ar uZRvis manamade Catarebuli cvlilebebis efeqturobis Seswavla; yoveli struqturuli cvlilebis Semdeg Zveli personalis daTxovna da axali TanamSromlebiT dakompleqteba, romelTac umravles SemTxvevaSi, ar gaaCniaT Sesabamisi codna da saxelmwifo uwyebebSi muSaobis gamocdileba; wina xelmZRvanelobis mier miRebuli gadawyvetilebebisadmi valdebulebis da sakuTrebis SegrZnebis arqona, dawyebuli ministris donidan da damTavrebuli rigiTi TanamSromlebiT, romlebsac yvelaferTan erTad, ar gaaCniaT Tavisi saqmianobis gaumjobesebis aranairi motivacia.

rac Seexeba strategiul dagegmvaSi sazogadoebis monawileobas, es, rogorc wesi, ar xorcieldeba an atarebs mxolod informirebis xasiaTs. im gamonaklis SemTxvevebSi, rodesac sazogadoeba CarTuli iyo strategiis/politikis dokumentis SemuSavebis procesSi, konsultaciebi Sedga mxolod da mxolod samoqalaqo sazogadoebis jgufebis zewolis Sedegad. zogadad, SeiZleba iTqvas, rom gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileoba sporaduli da araTanmimdevrulia; sazogadoebas ar gaaCnia SesaZlebloba Tavisi wvilili Seitanos da zegavlena moaxdinos gadawyvetilebebze, arc strategiul da arc ufro dabal doneebze.

mizani 6

Page 48: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

46

mizani 7

mizani 7struqturebisa da procedurebis gaZliereba garemoze zemoqmedebis Sefasebis

ganxorcielebis mizniTSesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan: struqturebisa da procedurebis gaZliereba garemoze zemoqmedebis Sefasebis ganxorcielebis mizniT

Sefaseba

kiTxva diax

ara

ganmartebasaukeTeso adeqvaturi

cudi

qula 3 2 1 0

zogadi

moiTxovs, Tu ara arsebuli kanonmdebloba gzS-s Cat-arebas im saqmianobebisTvis, romelTa ganxorcielebasac, SesaZlebelia, mohyves mniS-vnelovani zegavlena bunebriv resursebsa da garemoze? Tu ara, dagegmilia, Tu ara msgav-si kanonmdeblobis miReba?

X

garemoze zemoqmedebis Sefasebis (gzS) maregulire-beli amJamad moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad, garkveuli saxis saqmianobebze garemoze zemoqmedeb-is nebarTvis gacemamde aucilebelia gzS-s Catareba. saqmianobaTa SerCevis kriteriumi, amasTan, ar aris naTeli – ar aris naTeli, gaaCniaT Tu ara saerTod am saqmianobebs zemoqmedeba garemoze, rom araferi vTqvaT zemoqmedebis mniSvnelovnebaze. kanonSi ubralod CamoTvlilia is saqmianobebi, romlebic eqvemdebareba ekologiur eqspertizas, Tumca ratom eqvemdebareba es saqmianobebi eqspertizas, gaugebari rCeba.

aqve unda aRiniSnos, rom kanoni adgens im saqmianobe-bis amomwurav CamonaTvals, romelTac unda Cautar-deT gzS. CamonaTvali ar moicavs iseT saqmianobebs, rogoricaa sasargeblo wiaRiseulis mopoveba, atomuri eleqtrosadgurebis mSenebloba, sasof-lo-sameurneo da kvebis, xe-tyis gadamamuSavebeli, qaRaldis, tyavis da safeiqro warmoeba, zogierTi tipis infrastruqturuli proeqtebi (es saqmianobe-bi 2005 wels “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” kanonis miRebamde eqvemdebareboda gzS-s). saqmiano-baTa amJamad arsebuli CamonaTvali ar Seesabameba ev-rokavSiris 85/337/EEC direqtivis pirveli danarTiT gansazRvrul CamonaTvals da orhusis konvenciis pirveli danarTiT gansazRvrul CamonaTvals. kano-ni aseve ar moicavs e.w. “Ria” debulebas garkveuli tipis saqmianobebisTvis, rogorc es gansazRvrulia evrokavSiris 85/337/EEC direqtiviT (me-2 danarTis saqmianobebi).

garda zemoaRniSnulisa, yuradsaRebia, rom saqmi-anobebisTvis gzS-s Catareba savaldebuloa im SemTxvevaSi, Tu maT axorcieleben kerZo pirebi; saxelmwifo proeqtebis SemTxvevaSi, gzS-s Catareba aRar aris savaldebulo, es maSin, rodesac kanoniT gansazRvruli saqmianobebis umravlesoba faq-tiurad SeiZleba ganxorcielebul iqnes mxolod saxelmwifo dawesebulebebis mier. garda amisa, kano-ni “investiciebis saxelmwifo mxardaWeris Sesaxeb” SesaZlebels xdis kerZo proeqtebis ganxorcielebis SemTxvevaSic ki, gzS-s Catarebisa da garemoze zemo-qmedebis nebarTvis aRebisgan Tavis aridebas, im piro-biT rom es valdebuleba momavalSi Sesruldeba.

Page 49: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

47

mizani 7

dakavSirebulia, Tu ara gzS-s procesi saqmianobis dawye-bis uflebasTan da pirobebis dayenebasTan?

X

gzS-s procesi ar warmoadgens saqmianobis dawyebis uflebis miniWebis nawils. saqarTvelos kanonmde-bloba ar cnobs aseT cnebas.

gzS angariSebi waredgineba garemos dacvisa da bune-brivi resursebis saministros ekologiuri eqsper-tizis Casatareblad. eqspertizis daskvna SeiZleba iyos dadebiTi an uaryofiTi. dadebiTi daskvnis pi-robebi avtomaturad aisaxeba garemoze zemoqmedebis nebarTvis pirobebSi. “garemoze zemoqmedebis nebar-Tvis Sesaxeb” kanoniT gansazRvruli saqmianobis ganxorcieleba nebarTvis gareSe akrZalulia.

garkveul SemTxvevebSi gzS procesi ukavSirdeba samSeneblo nebarTvis gacemis process (im SemTx-vevaSi, Tu saqmianobis gansaxorcieleblad saWiroa mSeneblobis nebarTvis mopovebac). aseT SemTxvevaSi, gzS angariSi waredgineba ekonomikuri ganviTarebis saministros, romelic Tavis mxriv, angariSs awvdis garemos dacvisa da bunebrivi resursebis samin-istros, ekologiuri eqspertizis Casatareblad. eqspertizis dadebiTi daskvna, aseT SemTxvevaSi, xdeba mSeneblobis nebarTvis nawili da misi piroba; garemoze zemoqmedebis nebarTva, aseT SemTxvevaSi, aRar gaicema.

am sqemas uamravi naklovaneba gaaCnia, magaliTisTvis, aRvniSnavT mxolod erTs – mSeneblobis nebarTva gaicema mSeneblobis vadiT, maSin rodesac ekologi-uri eqspertizis daskvna (iseve rogorc gzS angari-Si), rogorc wesi, moicavs pirobebs/valdebulebebs eqspluataciis fazisTvis. es ki, kiTxvis niSnis qveS ayenebs mSeneblobis nebarTvis vadis amowurvis Sem-deg garemosdacviTi pirobebis/ valdebulebebis Ses-rulebis savaldebuloobas.

struqturebi

aris, Tu ara naTlad gan-sazRvruli da ganawilebuli valdebulebebi xelisufleb-is centralur, regionul da adgilobriv organoebs So-ris?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis.

regionul (aWaris avtonomiuri respublika) da adgi-lobrivi xelisuflebis organoebs gzS sistemaSi aranairi roli ar gaaCniaT (arc gadawyvetilebis miRebaSi da arc Semdgom, Sesrulebis montoringsa da kontrolSi). gadawyvetilebebis eqskluziuri mimRebia garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro.

aris, Tu ara maregulirebeli organoebis SesaZleblobebi sakmarisi?

X ara, absoluturad ar aris sakmarisi.

procedura

arsebobs, Tu ara naTlad Camoyalibebuli kriteriume-bi da procedurebi, romlebic gansazRvraven, eqvemdebareba, Tu ara esa Tu is saqmianoba gzS-s?

X

ara. bevr SemTxvevaSi saqmianobebi warmodgenilia zRvrebis gareSe, rac gzS-s saWiroebis Sesaxeb gad-awyvetilebis miRebis tvirTs akisrebs saministros da mcire da saSualo zomis sawarmoebs, romelTac ar gaaCniaT mniSvnelovani zegavlena garemoze.

arsebobs, Tu ara winaswari skriningis procedura, raTa gadawydes saWiroebs, Tu ara esa Tu is proeqti gzS-s Cata-rebas?

X saqarTvelos kanonmdebloba ar cnobs skriningis proceduras.

Page 50: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

48

arsebobs, Tu ara skopingis procedura, raTa dadgindes SesaZlo mniSvnelovani zemo-qmedebebi da Semdgom etapze Sesafasebeli ZiriTadi al-ternativebi?

X saqarTvelos kanonmdebloba ar moicavs raime saxis debulebebs skopingis Sesaxeb.

naTlad aris dadgenili, Tu ara, ra saxis informacia unda warmoadginos proeqtis gan-maxorcielebelma gzS angar-iSSi? anu dawesebulia, Tu ara minimaluri moTxovnebi gzS-s Sinaarsisadmi?

X

gzS-s Sinaarsisadmi minimaluri moTxovnebis ganmsazRvreli debuleba gauqmebul iqna 2007 wlis 14 dekembers miRebuli kanoniT “garemoze zemo-qmedebis nebarTvis Sesaxeb”. igive kanonma daavalde-bula saministro 2008 wlis 1 ianvramde xelaxla mi-eRo debuleba, raTa SesaZlebeli gamxdariyo kanonis srulfasovani funqcionireba misi amoqmedebisas (2008 wlis 1 ianvari). debuleba, samwuxarod, miRebul iqna sul axlaxans, 14-Tviani dagvianebiT, 2009 wlis 9 marts. unda iTqvas, rom debuleba kvlav dabali xarisxisaa.

arsebobs, Tu ara sakonsulta-cio procedurebi im saxelmwi-fo organoebTan, romelTac SesaZloa gaaCndeT Tavisi mosazrebebi/ pozicia proeqt-Tan dakavSirebiT da ramdenad kargad gamoiyeneba isini?

X ara, aseTi procedurebi ar arsebobs.

moiTxovs, Tu ara kanonmde-bloba mkafiod Sesabamisi qvey-nis organoebis da dainterese-buli mxareebis informirebas transsasazRvro zemoqmedebe-bis SemTxvevaSi?

X ara, aseTi moTxovnebi ar arsebobs.

moiTxovs, Tu ara kanonmde-bloba mkafiod Sesabamisi qveynis organoebsa da dain-teresebul mxareebTan kon-sultaciis Catarebas trans-sasazRvro zemoqmedebebis SemTxvevaSi?

X ar moiTxovs.

arsebobs, Tu ara procesis adreul etapze sazogadoebis efeqturi informirebis naT-lad gansazRvruli proce-durebi?

X ar arsebobs.

aqvs, Tu ara sazogadoebas SesaZlebloba adreulad da efeqturad miiRos monaw-ileoba garemosdacviTi gad-awyvetilebebis miRebis pro-cedurebSi?

Xara; sazogadoebas ar aqvs SesaZlebloba miiRos mon-awileoba garemosdacviTi gadawyvetilebebis miRe-baSi adreul etapze.

mizani 7

Page 51: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

49

miiReba, Tu ara mxedvelobaSi sazogadoebasTan da Sesabamis garemosdacviT organoebTan konsultaciebis Sedegebi gad-awyvetilebis miRebis proces-Si?

X

ara, ar arsebobs procedura, romelic SesaZlebels gaxdis sazogadoebis an centraluri, regionuli Tu adgilobrivi xelisuflebis organoebis mosazrebe-bis gamovlenas.

Tu gzS procesi ukavSirdeba mSeneblobis nebarTvis gacemis process (ix. ganmarteba me-2 kiTxvaze), maSin mSeneblobis nebarTvis gacemis procesSi ekonomiku-ri ganviTarebis saministro iTvaliswinebs gare-mos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros mosazrebebs (romlebic Camoyalibebulia ekolo-giuri eqspertizis daskvnaSi).

moeTxoveba, Tu ara kompeten-tur organos, Seatyobinos sazogadoebas gadawyvetaile-ba nebarTvis/ licenziis ga-cemis an gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb?

X

ar moeTxoveba. saqarTvelos kanonmdebloba ar aval-debulebs saxelmwifo uwyebebs Seatyobinon sazoga-doebas nebarTvis an licenziis, maT Soris garemoze zemoqmedebis nebarTvis, gacemis an gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb.

moeTxoveba, Tu ara kompeten-tur organos, transsasazRv-ro zemoqmedebis SemTxvevaSi, acnobos im qveynebis orga-noebs, romlebTanac gaiara konsultacia, gadawyvetileba proeqtis ganxorcielebaze Tanxmobis an uaris Tqmis Ses-axeb?

kiTxva ar aris relevanturi saqarTvelosTvis.

naTlad aris, Tu ara gan-sazRvruli informaciis miRe-bis uflebidan gamonaklisebi, mag, komerciuli saidumlo?

X arsebobs ramodenime zogadi debuleba konfidencialobis dacvis Taobaze.

SeuZlia, Tu ara gadawyveti-lebis mimReb organos dade-biT gadawyvetilebas daurTos pirobebi?

X ix. ganmarteba me-2 kiTxvaze zemoT.

naTlad aris, Tu ara gan-sazRvruli sazogadoebis ufleba gaasaCivros miRebuli gadawyvetileba da rogor sruldeba?

X

sazogadoebas aqvs gadawyvetilebebis gasaCivrebis ufleba da arsebobs procedurebic, Tumca uamravi problemaa am uflebis ganxorcielebaSi. aRvniSnavT mxolod ramodenimes: maRali sabaJo gadasaxadi, Zal-ze xangrZlivi sasamarTlo procedurebi, sasamarT-loTa SezRuduli damoukidebloba da Sesabamisad, sasamarTlos mimarT dabali ndoba.

gzS-s procesTan da nebarTvis gacemasTan dakavSire-buli uSualo problema, garda zemoaRniSnulisa, aris is, rom garemos dacvis da bunebrivi resursebis saministro ar aris valdebuli Seatyobinos sazoga-doebas nebarTvis gacemis an gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb. Sesabamisad sazogadoeba moklebulia Sesa-Zleblobas gaasaCivros gadawyvetileba misi miRe-bis Semdgom. gacemuli nebarTvebi xelmisawvdomia mxolod moTxovnis SemTxvevaSi (Tu sazogadoebam raime gziT Seityo nebarTvis gacemis Sesaxeb), magram am droisTvis nebadarTuli saqmianobebi ukve xor-cieldeba da xSirad gasaCivreba ukve azrs kargavs (gansakuTrebiT, iseT pirobebSi, rodesac sasamarT-loze xelmisawvdomoba SezRudulia).

mizani 7

Page 52: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

50

moicavs, Tu ara gzS-s proce-dura moTxovnebs nebarTvis gacemis Semdgom monitorin-gisa da kontrolis Sesaxeb? Tu moicavs, radenad kargad gamoiyeneba es moTxovnebi?

X

nebarTvis gacemis Semdgom monitoringisa da kon-trolis Sesaxeb debulebebi Zalze sustia. amis sa-magaliTod sakmarisi iqneba erTi magaliTis moyvana – garemos dacvis inspeqcia ar aris darwmunebuli, SeuZlia, Tu ara mas moTxovos sawarmoebis opera-torebs gzS angariSebSi dafiqsirebuli valdebule-bebis Sesruleba.

saerTo Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 54-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

9/54

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

16.7 %

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

saqarTveloSi amJamad arsebuli gzS sistema ar aris efeqturi arc sazogadoebis informirebisa da monawileobis uzrunvelyofis TvalsazrisiT da arc gadawyvetilebis mimRebTaTvis informirebuli gadawyvetilebebis miRebis daxmarebis TvalsazrisiT, rom araferi vTqvaT nebarTvis gacemis Semdgom monitoringsa da kontrolze. saqarTvelos gzS-s maregulirebeli kanonmdebloba ar Seesabameba arc orhusis konvenciis da arc evrokavSiris Sesabamisi direqtivebis moTxovnebs.

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro, dasabuTebis warmodgenis gareSe, mudmivad amtkicebs, rom amJamad arsebuli gzS kanonmdebloba Seesabameba orhusis konvenciisa da evrokavSiris Sesabamisi direqtivebis moTxovnebs. amave dros garemosdacviTi arasamTavrobo organizaciebis kvlevebi da praqtika absoluturad sapirispiros cxadyofs. yvelaze xSirad dava mimdinareobs gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileobis SesaZleblobebze. amJamindeli mowyobiT, garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro arc valdebulia da arc uflebamosili uzrunvelyos sazogadoebis monawileoba garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemaze gadawyvetilebis miRebis procesSi. kanoni investors/mewarmes akisrebs informirebisa da monawileobis valdebulebas im etapze, rodesac gzS angariSi jer kidev mzadebis procesSia (saministrosTvis gancxadebiT mimarTvamde), anu gadawyvetilebis miRebis oficialuri proceduris dawyebamde. saministro aseve ar aris valdebuli Seatyobinos sazogadoebas miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb. rogorc holandiis garemoze zemoqmedebis Sefasebis komisia aRniSnavs Tavis 2006 wlis sarekomendacio angariSSi (xelmisawvdomia Semdeg misamarTze: http://www.commissiemer.nl/ncea/pdfs/adv_scrt/2006-04.pdf), komisiisTvis ucnobia romelime qveynis magaliTi, sadac investori valdebulia moawyos sajaro ganxilva, gaiTvaliswinos sazogadoebis SeniSvnebi da Seatyobinos sazogadoebas SeniSvnebis gaTvaliswineba/gauTvaliswineblobis Sesaxeb. komisia xazgasmiT aRniSnavs, rom es, rogorc wesi, saxelmwifo uwyebebis valdebulebebia.

rekomendacia: sasurvelia, Catardes saqarTveloSi amJamad arsebuli gzS kanonmdeblobisa da praqtikis damoukidebeli Sefaseba.

mizani 7

Page 53: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

51

mizani 8

mizani 8nebarTvis gamcemi da makontrolebeli struqturebis gaumjobeseba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:administraciuli potencialis ganmtkiceba, nebarTvebis gacemis, kanonaRsrulebisa da inspeqtirebis mizniT

Sefaseba

kiTxva diax ara

ganmartebasaukeTeso adeqvaturi

cudi

qula 3 2 1 0

nebarTvebis gacema

arsebobs, Tu ara qveyanaSi nebarTvebis gacemis damakmay-ofilebeli sistema rogorc samarTlebrivi, ise praqtikis TvalsazrisiT?1

X

1990-iani wlebis dasawyisidan xelisufleba mudmi-vad cdilobda sxvadasxva saxis licenziebisa da ne-barTvebis gacemis procedurebis erTi maregulire-beli CarCo-aqtis qveS moqcevas da garkveuli saerTo wesebis Camoyalibebas. Sesabamisad, garemosdacviTi nebarTvis, iseve rogorc garemos dacvisa da bune-brivi resursebiT sargeblobis sferoSi arsebuli sxva licenziebisa da nebarTvebis gacemac eqvemde-bareboda zogad, minimalur wesebs, magram amave dros maTi gacemis detaluri wesebi, maT Soris, licenzie-bisa da nebarTvebis gacemis procesSi sazogadoe-bis informirebisa da sazogadoebis monawileobis uzrunvelyofis procedurebic ganisazRvreboda specialuri garemosdacviTi kanonebiTa da saerTa-Soriso konvenciebiT.

situacia radikalurad Seicvala 2005 wlis 24 ivniss “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” axali kanonis miRebiT, romelmac garemos dacvisa da bunebrivi resursebis marTvis sferoc, yvelanairi gamonakli-sis gareSe, saerTo wesebis qveS moaqcia. sazogadoe-bis monawileobis TvalsazrisiT, yvelaze savalalo is aris, rom kanoni gamoricxavs sazogadoebis in-formirebisa da monawileobis yvelanair SesaZle-blobas im saqmianobebze licenziis an nebarTvis gacemaze gadawyvetilebis miRebis procesSi, rom-lebic mniSvnelovan zegavlenas axdnen garemosa da adamianis janmrTelobaze. garda amisa, bevri saqmi-anoba, romelic kanonis miRebamde regulirdeboda licenziebisa da nebarTvebis saSualebiT, kanonis miRebis Semdeg aRar regulirdeba; amgvari cvlile-bis dasabuTeba ki, arasdros yofila warmodgenili (damatebiTi informaciisTvis ixileT aseve me-7 miz-nis pirveli kiTxvis ganmarteba). axali sakanonmde-blo cvlilebebiT wyalaReba wylis obieqtebidan aseve aRar eqvemdebareba regulirebas.

Page 54: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

52

aris, Tu ara nebarTvebis sis-tema integrirebuli, magali-Tad, arsebobs, Tu ara erTiani integrirebuli nebarTva? ram-denad kargad aris integrire-buli nebarTvebi wylis, haeris an dabinZurebis integrirebu-li prevenciisa da kontrolis tipis mowyobilobebze?

X

saqarTveloSi ar arsebobs integrirebuli nebarTve-bis sistema, miuxedavad imisa, rom kanonmdebloba iTavaliswinebs aseTi sistemis danergvis moTxovnas. magaliTisTvis, 1999 wels miRebuli “atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb” kanoni (me-17 muxli) moiTxovs kanonis miRebas “garemos dabinZurebis integrire-buli kontrolis sistemis Sesaxeb”. “atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb” kanoni aseve adgenda am uka-nasknelis miRebis vadasac – 2006 wlis 1 ianvramde, Tumca am vadaSi kanoni ar iqna miRebuli. 2007 wlis dekemberSi “atmosferuli haeris dacvis Sesaxeb” kanonSi Setanil iqna mniSvnelovani cvlilebebi. “garemos dabinZurebis integrirebuli kontrolis sistemis Sesaxeb” kanonis miRebis valdebuleba cv-lilebebis Semdeg kvlav ucvlelad darCa, Tumca aRar aris gansazRvruli garemos dabinZurebis in-tegrirebuli kontrolis sistemis danergvisa da Sesabamisi kanonis miRebis vada.

ukanaskneli ori wlis ganmavlobaSi iyo integirere-buli nebarTvis SemoRebis garkveuli mcdeloba, ma-gram es mcdeloba ar iyo kargad gaTvlili da Tanmim-devruli. es ufro iyo mTavrobis mier mowodebuli “erTi sarkmlis” principis danergvis gamoZaxili, romelic Tavis mxriv, unda momsaxureboda qveyanaSi sainvesticio klimatis gaumjobesebas.

gamoyofilia, Tu ara gare-moze pasuxismgebel uwyebaSi resursebi garemosdacviTi nebarTvis gacemis sistem-isTvis?2

Xresursebi garemosdacviTi nebarTvis gacemis sis-temisTvis gamoyofilia, magram es resursebi Zalze SezRudulia.

gaizarda, Tu ara nebarTvis sistemisTvis gamoyofili resursebi (adamianuri da finansuri) samoqmedo gegmis xelmoweris Semdeg?

Xara, ar gazrdila. orive, adamianuri da finansuri resursebic Semcirda.

gatarda, TuDara iniciativebi nebarTvis gamcemi organoebis SesaZleblobebis gasaZliere-blad (mag., Catarda treiningi, momzadda saxelmZRvaneloe-bi)?

X

iyo garemos dacvisa da bunebrivi resursebis samin-istros licenziebisa da nebarTvebis gamcem stuq-turaSi momuSave moxeleebis treiningze mimarTuli raamodenime iniciativa. treiningebi, rogorc wesi, sporadulia da Sedegebi aramdgradi, saxelmwifo moxeleTa xSiri cvlis gamo.

SesaZlebelia, Tu ara nebar-Tvis gamcemi organoebis advi-lad identificireba da dakav-Sireba?

X diax, nebarTvis gamcemi organoebis identificireba da dakavSireba advilia.

iTvaliswinebs, Tu ara kanon-mdebloba droiT sazRvrebs nebarTvis gacemisTvis? Tu iTvaliswinebs, gamoiyeneba, Tu ara is damakmayofile-blad?

X

yvela saxis licenziebisa da nebarTvebis gacemis vadebs adgens kanoni “licenziebisa da nebarTve-bis Sesaxeb”, maT Soris licenziebisa da nebarTvebis, romlebsac gascems garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro. damatebiT, ixileT gan-marteba me-16 kiTxvaze.

makontrolebeli struqturebi

arsebobs, Tu ara garemos-dacviTi inspeqtirebis orga-no qveyanaSi?

Xgaremos dacvisa da bunebrivi resursebis saminis-tros struqturuli erTeulia garemos dacvis ins-peqcia.

mizani 8

Page 55: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

53

aris, Tu ara policiaSi (an msgavs struqturaSi) specia-luri danayofebi, romlebic pasuxismgebelni arian gare-mosdacviT sakiTxebze?

X

policiaSi aseTi danayofebi ar aris, magram yurad-saRebia, rom Tavad garemos dacvis inspeqcia as-rulebs policiis funqciebs garemos dacvis sferoSi administraciuli samarTaldarRvevebis SemTxvevaSi. kanoniT, garemos dacvis inspeqcias aqvs Semdegi uflebamosilebebi: Seadginos adminis-Seadginos adminis-traciul samarTaldarRvevaTa oqmebi, ganixilos administraciul samarTaldarRvevaTa saqmeebi da samarTaldamrRvevebis mimarT gamoiyenos admin-istraciuli pasuxismgeblobis zomebi; gamoiyenos fizikuri iZuleba, specialuri saSualebebi da sam-saxurebriv-saStato iaraRi; ganaxorcielos admin-istraciuli dakaveba, piradi gasinjva, nivTebisa da dokumentebis CamorTmeva; moaxdinos nivTebisa da sagnebis daTvaliereba, nebismieri satransporto saSualebis gaCereba-daTvaliereba, aseve moqalaqis piradobis damadasturebeli sabuTebis Semowmeba.

garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saminis-troSi aris aseve sagamoZiebo departamenti (Camoy-alibda 2007 wlis ivlisSi), romelic uflebamosilia gamoiZios sisxlis samarTlis danaSaulebi garemos dacvis sferoSi. 2007 wlis dekemberSi miRebul iqna kanoni garemos dacvis samsaxuris Sesaxeb, romelic iTvaliswinebs garemos dacvis inspeqciisa da saga-moZiebo departamentis gaerTianebas (birTvuli da radiaciuli usafrTxoebis departamentTan erTad) da axali struqturis – garemos dacvis samsaxuris – Camoyalibebas saministros struqturaSi. kanonis amoqmedeba Tavdapirvelad gadaido 2009 wlis 1 ian-vramde, meored – 2010 wlis 1 ianvramde.

naTlad aris, Tu ara gawerili makontrolebeli organos funqciebi da gadanawilebuli kompetenciebi?

X

aqvs, Tu ara garemos dacvis inspeqcias gegma an xom ar mu-Savdeba?

X

2007 wels garemos dacvis inspeqciam miiRo strate-gia da samoqmedo gegma 2007-2010 wlebisTvis. orive dokumenti momzadda ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis garemos dacvis pro-gramis (OECD EAP Task Force) daxmarebiT.

Catarda, Tu ara riame ini-ciativebi, raTa gaZlierdes makontrolebeli organoebis SesaZleblobebi (mag., Catarda treningebi, momzadda saxel-mZRvaneloebi)?

X

iyo da amJamadac mimdinareobs garemos dacvis in-speqciis TanamSromelTa treiningze mimarTuli ini-ciativebi, Tumca iseve rogorc nebarTvebis gamcemi struqturis SemTxvevaSi, treiningebis Sedegebi ar aris mdgradi TanamSromelTa xSiri cvlis gamo.

ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis or-ganizaciis garemos dacvis programis daxmarebiT garemos dacvis inspqciaSi axlaxans dasrulda in-seqciis TanamSromelTa kvalifikaciis amaRlebis saWiroebebis Sefaseba, rasac mokle vadaSi mohyveba kvalifikaciis amaRlebis programis SemuSavebac.

arsebobs, Tu ara sazogadoe-bisaTvis xelmisawvdomi sta-tistika aRmoCenili garemos-dacviTi gadacdomebis raode-nobaze? Tu arsebobs, xdeba Tu ara regularulad misi ganax-leba?

Xarsebobs statistika, magram is ZiriTadad moicavs bunebrivi resursebiT sargeblobis sferoSi dafiq-sirebul samarTaldarRvevebs.

mizani 8

Page 56: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

54

tardeba, Tu ara statistiki-dan miRebuli monacemebis detaluri analizi, raTa Sesa-Zlebeli gaxdes aRsrulebis xarisxze msjeloba?

X ara, ar tardeba.

gaizarda, Tu ara resursebi (adamianuri da finansuri) garemosdacviTi kanonmde-blobis aRsrulebisaTvis samoqmedo gegmis xelmoweris Semdeg?

Xadamianuri resursebis raodenoba izrdeba, magram es ar niSnavs, rom Sesabamisad izrdeba kvalifikaci-is donec inspeqciaSi.

qveynisTvis damaxasiaTebeli kiTxvebi

aris, Tu ara kanonmdeblobiT dawesebuli nebarTvis gacemis vadebi adeqvaturi gadawy-vetilebis miRebis proce-sisTvis?

X

garemos dacvis sferoSi moqmedi nebarTvis SemTxvevaSi, nebarTvis gacemisTvis “licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” kanoniT dawesebuli vada ararelevanturia (Zalze SezRudulia). magaliT-isTvis, gzS angariSisTvis ekologiuri eqspertizis Casatareblad da garemoze zemoqmedebis nebarTvis gacemaze gadawyvetilebis misaRebad kanoni iTval-iswinebs 20-dRian vadas (am kanonis miRebamde vada sam Tves Seadgenda).

saerTo Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 48-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

26/48

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

54.16%

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

mdgomareoba garemosdacviTi nebarTvebis gamcem struqturaSi, gansakuTrebiT, resursebiT (adamianuri, finansuri) uzrunvelyofis TvalsazrisiT, ar gaumjobesebula da SeiZleba iTqvas, gauaresda kidec. igives ver vityviT makontrolebel struqturaze (garemos dacvis inspeqcia), sadac SeimCneva winsvla, Tumca aqac resursebiT uzrunvelyofis sakiTxi aseve problemuria.

ra Tqma unda, sasurvelia, gagrZeldes nebarTvebis gacemasa da kanonaRsrulebaSi CarTul saxelmwifo moxeleTa codnisa da unar-Cvevebis gaumjobeseba, magram amasTan erTad gasaTvaliswinebelia isic, Tu ramdenad sasargebloa maTi treiningi iseT pirobebSi, rodesac maT gaaCniaT SezRuduli resursebi da uflebamosilebebi. mniSvnelovania aseve, rom Seicvalos kvalifikaciis amaRlebisadmi amJamad arsebuli midgomebi; midgoma unda iyos ufro struqturirebuli, emyarebodes realur saWiroebebs da saqmianobis gaumjobesebis motivaciaze naTel warmodgenas.

am sferoSi, gadaudeblad aucilebelia ”licenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” kanonis efeqturobis Sefaseba da Sesabamisi cvlilebebis momzadeba.

1 kiTxva ganxilulia da qula miniWebulia garemos dacvis seqtorSi arsebuli sanebarTvo sistemis konteqstSi2 Sefasebisas gaTvaliswinebul iqna resursebiT uzrunvelyofis xarisxi, magaliTad, aranairi resursi, SezRuduli resursebi, maRalkvalificiuri sajaro moxeleebi da a.S.

mizani 8

Page 57: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

55

mizani 9

mizani 9sazogadoebis informirebis da monawileobis gaumjobeseba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

iseTi kanonmdeblobis da procedurebis SemuSaveba, romlebic garemosdacviT informacias ufro xelmisawvdoms gaxdian da uzrunvelyofen garemosdacviTsaqmianobaSi sazogadoebis monawileobas, “orhusis konvenciis” ganxorcielebis CaTvliT;

Sefaseba

kiTxva diax,

araganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

zogadi

ratificirebuli aqvs, Tu ara qveyanas konvencia?

X

miRebulia, Tu ara Sesabamisi normativebi raTa momxdariyo orhusis konvenciis transpo-zicia?

Xmiuxedavad imisa, rom ramdenime wlis win momza-dda kanonproeqti orhusis konvenciis princi-pebze dayrdnobiT, da am principebis danergvis mizniT, mas Semdgomi ganviTareba ar hqonia.

garemosdacviTi informaciis xelmisawvdomoba

arsebobs, Tu ara saTanado ad-ministraciuli sistemebi imi-saTvis, raTa uzrunvelyofili iyos sazogadoebis mier infor-maciis moTxovnis drouli dak-mayofileba?

Xsajaro informaciis xelmisawvdomoba uzrun-velyofilia zogadi administraciuli kod-eqsiT. Tumca, praqtikaSi aris garkveuli xarvezebi.

arsebobs, Tu ara saTanado saxelmZRvanelo principebi sajaro dawesebulebebis xelT arsebuli informaciis da am informaciis moTxovnis wesebis Sesaxeb?

X

sajaro informaciis moTxovnis wesebi gan-sazRvrulia zogad administraciul kodeqsSi. Tumca, ar aris dadgenili ra saxis sajaro in-formacias unda flobdes esa Tu is sajaro dawesebuleba.

arsebobs, TuYara qveyanaSi kar-gad funqcionirebadi arxebi garemosdacviTi informaciis gavrcelebisaTvis (mag. kanoneb-is, precendentuli kanonmde-blobis, administraciuli gad-awyvetilebebis)?

X

kanonebi qveyndeba periodul gamocema “saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi”.administraciuli gadawyvetilebebis, pre-cendentuli kanonmdeblobis an raime saxis garemosdacviTi informaciis gamoqveyneba ar xdeba. weliwadSi erTxel, garemos dacvis samin-istrom unda gamoaqveynos erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis Sesaxeb, Tumca bolo angariSi, romelic momzadebis procesSia 2005 wliT TariRdeba.

aris, Tu ara informacia ufso an iafi? X

zogadi administraciuli kodeqsis 38-e muxlis Tanaxmad, dauSvebelia dawesdes raime saxis sa-fasuri informaciis gacemisaTvis garda aslis gadaRebisaTvis aucilebeli Tanxis anazRaure-bisa. Tumca, mTel rig sajaro dawesebulebebs gaaCniaT problemebi aslis gadaRebis mosakreb-lis amoRebis sistemis danergvasTan dakavSire-biT.

arsebobs, Tu ara usafrTxo monacemTa marTvis sistema raTa moxdes personaluri monaceme-bis & komerciulad sensitiuri informaciis dacva?

X

personaluri informaciis an komerciuli sai-dumloebis marTvis sakiTxebi gansazRvrulia zogad administraciul kodeqsSi. Tumca, aris garkveuli xarvezebi personaluri informaci-is daculobis da informaciis gasaidumloebis wesebis bundovanebis TvalsazrisiT.

Page 58: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

56

arsebobs, Tu ara xelisoflebis organoebisaTvis Camoyalibebu-li saxelmZRvanelo principebi Tu rogor unda moxdes komer-ciuli saidumloebis moTx-ovnebis gamoyeneba, maT Soris gamoqveyneba sazogadoebrivi interesis gaTvaliswinebiT?

X

zogadi administraciuli kodeqsi gansazRvravs saidumlo informaciis gamoqveynebis wess. garda amisa, 42-e muxlis Tanaxmad, garemos Ses-axeb informacia, isevee rogorc monacemebi im saSiSroebis Taobaze, romelic emuqreba maT si-cocxles an janmrTelobas, gasaidumloebas ar eqvemdebareba.

sazogadoebis monawileoba

arsebobs, Tu ara qveyanaSi sazogadoebis monawileobis procedurebi, mag, aris Tu ara gawerili procedurebi weri-lobiT SeniSvnebis miRebis, sazgadoebrivi mosmenebis da gadawyvetilebis Sesaxeb in-formirebis Sesaxeb?

Xar arsebobs gadawyvetilebis procesSi sazoga-doebis monawileobis meqanizmi. aseve ar xdeba miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb sazogadoe-bis informireba.

arsebobs, Tu ara instrumentebi monawileobis uflebis mqone sazogadoebis identificire-bisaTvis? kerZod, Tu arsebobs garemoze zemoqmedebis Sefase-bis procedura, gulisxmobs Tu ara is sazogadoebis monawileo-bas?

X

garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb kanoni gansazRvravs garemoze zemoqmedebis Sefasebis procesSi sazogadoebis monawileobas. Tumca, sazogadoebasTan konsultaciebs awarmoebs ara uSualod gadawyvetilebis mimRebi organo, ar-amed saqmianobis ganmaxorcielebeli, rac ver CaiTvleba gadawyvetilebis procesSi monaw-ileobad.

Tu ki, ramdenad kargad arian moqalaqeebi informirebulni am procedurebis Sesaxeb?

X

xdeba, Tu ara sazogadoebis monawileobis proceduris Se-degebis mxedvelobaSi miReba saTanado doneze? mag, aqvs, Tu ara sazogadoebidan wamosul SeniSvnebs xelSesaxebi zegavle-na miRebuli gadawyvetilebis Sinaarsze?

X

sazogadoebis monawileobis arsebuli meqaniz-mi ver uzrunvelyofs gadawyvetilebis proces-Si sazogadoebis srulfasovan monawileobas da Sesabamisad, ver uzrunvelyofs gadawyvetileb-is procesze sazogadoebis azris gavlenas.

arsebobs, Tu ara garkveuli stimulebi romlebic uzrun-velyofs monawileebis dia-logSi CarTvas adreul stadi-aze, sazogadoebis monawileobis proceduris farglebSi?

X

marTlmsajulebis xelmisawvdomoba

gaaCnia, Tu ara qveyanas da-moukidebeli da miukerZoebeli ganxilvis organoebi, maT Soris sasamarTlo?

X

arsebobs, Tu ara naTlad Camoy-alibebuli wesebi individebisa da arasamTavrobo organizacie-bisaTvis marTlmsajulebis da sxva tipis ganxilvisadmi xelmi-sawvdomibis Sesaxeb, konvenciis da/an erovnuli garemosdacviTi kanonis darRvevis SemTxvevaSi?

X

zogad administraciul kodeqsSi gan-sazRvrulia sajaro informaciis gacemaze uaris an informaciis ukanonod gasaidumloe-bis gasaCivrebis wesebi. aseve, gaTvaliswineb-ulia administraciul-samarTlebrivi gadawy-vetilebis gasaCivreba. saqarTvelos kanonmde-blobaSi ar aris gansazRvruli gasaCivrebis wesebi specifiuri garemosdacviTi kanonmde-blobis an orhusis konvenciis darRvevis SemTxvevaSi.

mizani 9

Page 59: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

57

arsebobs, Tu ara saSualebebi garemosaTvis saSiSi gadawy-vetilebis Sesrulebis SeCereb-isaTvis, (mag., winaswari aRmkveTi sasamarTlo gadawyvetileba, rodesac gadawyvetileba saCiv-rdeba)?

X

zogadi administraciuli kodeqsis 184-e muxlis Tanaxmad, da aseve, administraciuli saproceso kodeqsis 29-e muxlis Tanaxmad Tanaxmad, gasa-Civrebuli administraciuli aqtis moqmedeba SeCerdeba administraciuli saCivris regis-traciis momentidan (gamonaklisi SemTxvevebis garda). Tumca, ar aris naTeli ra zomebi iqneba miRebuli sxva saxis qmedebebis gasaCivrebis SemTxveaSi, romlebic administraciuli aqtis gamocemas ar iTvaliswinebs.

arsebobs, Tu ara meqanizmebi, romlebic uzrunvelyofs sazogadoebas informaciiT mar-Tlmsajulebis xelmisawvdomo-bis procedurebis Sesaxeb?

X

arsebobs, Tu ara meqanizmebi, romlebic uzrunvelyofs sazogadoebis daxmarebas sasa-marTlo procesebSi (mag., fi-nansuri daxmareba advokatis xarjebis asanazRaureblad saWiroebis SemTxvevaSi)?

X

zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, ar SeiZleba dawesdes saxelmwifo baJi an raime gadasaxadi administraciuli saCivris ganxil-visaTvis. advokatis an sxva xarjebs adminis-traciuli organo anazRaurebs mxolod saCiv-ris dakmayofilebis SemTxvevaSi. sasamarTlo procesis SemTxvevaSi baJis gadaxda sarCelis dakmayofilebazea damokidebuli. rac Seexeba baJis odenobas, arsebuli ekonomikuri mdgo-mareobis gaTvaliswinebiT sakmaod maRalia.

arsebobs, Tu ara erovnuli kanonmdeblobiT dadgenili dr-ois limiti sarCelis Setanidan sasamarTlos/pasuxismgebeli organos mier gadawyvetilebis gamotanamde? Tu ara, misaRebia Tu ara proceduris praqti-kaSi arsebuli saSualo xan-grZlivoba?

Xmiuxedavad imisa, rom kanoniT dadgenilia sasamarTlo ganxilvis vadebi, sasamarTloSi saqmis ganxilvis vadebi SeiZleba gagrZeldes 8-10 da 18 Tvec ki.

qveynisTvis damaxasiaTebeli kiTxvebi

moeTxovebaT, Tu ara sajaro da-wesebulebebs garemosdacviTi informaciis Segroveba da gana-xleba?

XdResdReobiT, sazogadoebisaTvis xelmisawv-domi, srulfasovani informacia arsebuli garemos mdgomareobis Sesaxeb ar arsebobs.

arsebobs, Tu ara meqanizmebi, romlebic uzrunvelyofs sazogadoebisaTvis informa-ciis miwodebas imis Taobaze, Tu ra saxis da moculobis garemos-dacviT informacias flobs Se-sabamisi saxelmwifo organo?

X

ramdenad, gamarTulad muSaobs sajaro informaciis aslis ga-daRebis mosakreblis amoRebis sistema?

X

miuxedavad imisa, rom kanoniT gansazRvrulia mosakreblis gadaxdis wesi da adgili, praq-tikaSi sajaro dawesebulebebis mniSvnelovan nawils seriozuli problema eqmneba mosakre-blis amoRebis TvalsazrisiT. kerZod, bevr sajaro dawesebulebas ar gaaCnia salaros sis-tema da ver axdens mosakreblis amoRebas. garda amisa, problemuria mosakreblis gadaxda sxva raionSi an dasaxlebul punqtSi mcxovrebi mo-qalaqeebisaTvis.

mizani 9

Page 60: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

58

moeTxovebaT, Tu ara sajaro dawesebulebebs angariSgeba miRebuli moTxovnebis, maTze gacemuli uaryofiTi pasuxebis da maTi mizezebis Sesaxeb?

X

zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, sajaro dawesebuleba valdebulia yovel-wliurad warudginos prezidents da parla-ments angariSi sajaro informaciis gacemis Sesaxeb. praqtikaSi sajro dawesebulebebis didi nawili aseT angariSs ar amzadebs.

SesaZlebelia, Tu ara adminis-traciuli organos mimarT sa-Civris wardgena pirdapir sasa-marTloSi, administraciuli saCivris wardgenis gareSe?

X

zogad administraciul kodeqsSi ganxorciele-buli cvlilebebis Tanaxmad, ar daiSveba sasa-marTloSi administraciuli organos mimarT sa-Civris wardgena Tu mosarCelem ar gamoiyena ad-ministraciuli sarCelis wardgenis erTjeradi SesaZlebloba. imis gaTvaliswinebiT, rom arse-buli administraciuli warmoebis praqtika ar aris sakmarisad qmediTi, am cvlilebam damate-biTi barieri Seiqmna marTlmsajulebis xelmi-sawvdomobis TvalsazrisiT.

zogadi Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 72-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

17

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

23.6%

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

orhusis konvenciis sami komponentidan, saqarTveloSi yvelaze kargad uzrunvelyofilia informaciis xelmisawvdomobis komponenti. kerZod, saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi uzrunvelyofs sajaro informaciis xelmisawvdomobas da gansazRvravs misi moTxovnis wesebs.. Tumca, praqtikaSi arsebobs garkveuli xarvezebi. kerZod: xSirad informacia gaicema dagvianebiT; ar arsebobs informaciis gacemaze pasuxismgebeli specaluri personali; ar aris gansazRvruli sajaro informaciis gacemis wesebis damrRvevTa pasuxismgeblobis sakiTxi; calkeul SemTxvevebSi, iqmneba problemebi personaluri informaciis dacvis da informaciis gasaidumloebis sakiTxebTan dakavSirebiT; ar arsebobs saidumlo informaciis damuSavebis da gasaidumloebuli nawilis gamocalkevebis praqtika. aseve, ar aris gansazRvruli Tu ra saxis informacias unda flobdes esa Tu is sajaro dawesebuleba. praqtikulad ar aris uzrunvelyofili gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobis procedurebi. saqmianobis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobis arsebuli meqanizmis mixedviT, sazogadoebasTan konsultaciebs awarmoebs ara Tavad gadawyvetilebis mimRebi organo, aramed, saqmianobis ganmaxorcielebeli. rac niSnavs imas rom, faqtobriv gadawyvetilebis miRebis procesSi sazogadoebis monawileoba ar xorcieldeba.. aseve, ar xdeba sazogadoebis informireba miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb.

problemuria marTlmsajulebis xelmisawvdomobis sakiTxebi. ar arsebobs naTlad Camoyalibebuli wesebi, sazogadoebis warmomadgenlebis da arasamTavrobo organizaciebisaTvis marTlmsajulebis xelmisawvdomobis Sesaxeb garemosdacviTi kanonmdeblobis darRvevis SemTxvevaSi. aseve ar aris meqanizmi marTlmsajulebis xelmisawvdomobis procedurebis Sesaxeb sazogadobis informirebisaTvis. xSiria sasamarTlo procesebis vadebis darRvevis SemTxvevebi.

mizani 9

Page 61: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

59

mizani 10

mizani 10garemos mdgomareobis Sesaxeb regularuli angariSebis momzadeba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

gagrZeldes garemos mdgomareobis Sesaxeb regularuli angariSebis momzadeba

Sefaseba

kiTxva

diax

araganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

ganxorcieleba

momzadda, Tu ara garemos mdgomareobis Sesaxeb angar-iSi samoqmedo gegmis miRebis Semdeg an mimdinareobs, Tu ara masze muSaoba?

X

garemos mdgomareobis Sesaxeb bolo angariSi momzadda 2005 wels. ar aris naTeli rodis momzad-deba momdevno anagariSi.

dRemde garemos dacvisa da bunebrivi resurse-bis saministrom moamzada da prezidentis aqte-biT damtkicda 2001-2005 wlebis yovelwliuri an-gariSebi.

arsebobs, Tu ara msgavsi an-gariSis momzadebis samarTle-brivi moTxovna?

X

“garemos dacvis Sesaxeb” kanoni (1996 w.) avalde-bulebda garemos dacvisa da bunebrivi resurse-bis saministros yovelwliurad gamoeca garemos mdgomareobis Sesaxeb erovnuli moxsenebebi. 2007 wlis 14 dekembers kanonSi Setanil iqna cvlile-bebi, romelTa Tanaxmad, saministro valdebulia moamzados moxseneba sam weliwadSi erTxel. amas-Tan, kanonidan gaugebari rCeba, konkretulad ro-dis unda momzaddes momdevno moxseneba (bolo, rogorc aRvniSneT momzadda 2005 wels) da gaxdes xelmisawvdomi sazogadoebisTvis.

kanonSi Setanili cvlileba ganmartebiT baraTSi dasabuTda imiT, rom moxsenebebSi warmodgenili informacia arasrulyofili iyo da amis gamo, saministrom gazarda moxsenebebis momzadebis vada. naTqvamTan dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom am cv-lilebis fonze saministros ar gauwevia Zalisxmeva da arc gegmavs raimes garemosdacviTi monacemebis xarisxis gasaumjobeseblad.

procesi

Catarda Tu ara konsultacie-bi arasamTavrobo organiza-ciebTan angariSis momzadebi-sas?

X arasamTavrobo organizaciebi arasdros yofilan CarTuli 2001-2005 wlebis angariSebis momzadebaSi.

CarTuli iyo, Tu ara samec-niero/ akademiuri wreebi procesSi?

X

2005 wels prezidentis brZanebulebiT gauqmda garemos dacvisa da bunebrivi resursebis samin-istros daqvemdebarebuli garemos dacvis insti-tuti – instituti, romelic koordinacias uwevda garemos mdgomareobis Sesaxeb erovnuli moxsen-ebebis momzadebis process. 2005 wlis dekemberidan moxsenebebis momzadebis valdebuleba daekisra saministros axladCamoyalibebul mdgradi ganvi-Tarebis departaments. saministro amJamad gegmavs departamentis reorganizacias.

Page 62: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

60

Sinaarsi

moicavs, Tu ara angariSi yvelaze mniSvnelovan gare-mosdacviT sakiTxebs qveya-naSi?

X

1999 wels miRebuli kanonqvemdebare aqti “gare-mos mdgomareobis Sesaxeb erovnuli moxsenebis momzadebis wesebis Sesaxeb” gansazRvravs moxsen-ebis struqturas da im informacias, romelic war-modgenili unda iyos moxsenebaSi. kerZod, moxsen-eba unda moicavdes informacias garemos xarisxis, erovnuli ekonomikis garemoze zegavlenis da garemos dacvis saxelmwifo marTvis Sesaxeb, aseve prognozsa da rekomendaciebs momavali qmedebebis Sesaxeb. praqtikaSi, erovnuli moxsenebebi Zalze aRweriTi xasiaTisaa da ZiriTadi aqcenti gadata-nilia imaze, Tu ra gakeTda ama Tu im uwyebis mier da araferia aRniSnuli imaze, Tu ra zegavlena hqonda am qmedebebs garemos xarisxze (gaumjobesda, Tu ara garemos xarisxi). moxsenebebSi ar aris mocemuli garemos xarisxis indikatorebi; rogorc wesi, ar aris gamokveTili problemebi; warmodgenilia dabinZurebis monacemebi, Tumca ar aris axsnili, uqmnis, Tu ara arsebuli dabinZureba saSiSroebas adamianis janmrTelobas da garemos.

efuZneba, Tu ara angariSi mim-dinare monacemebs? X

susti monitoringisa da kanonaRasrulebis gamo, moxsenebebSi warmodgenili informacia ar aris sando, gansakuTrebiT samrewvelo dabinZurebis Sesaxeb.

xdeba, Tu ara angariSSi mniS-vnelovani problemebis iden-tificireba, romelic unda gadaiWras?

X ix. ganmarteba me-5 kiTxvaze.

gavrceleba

aqvs, Tu ara angariSs mkafio da gasagebi mokle Sinaarsi? X angariSebs ar hqoniaT mkafio da gasagebi mokle

Sinaarsi.

xelmisawvdomia, Tu ara anga-riSi internetiT? X

arc garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros da arc saqarTvelos mTavrobas aras-dros gauxdia moxsnebebi xelmisawvdomi sazoga-doebisTvis.

2007 wels moxsenebebi sazogadoebisTvis xelmisawv-domi gaxda proeqtis “orhusis centri saqarTvelo-Si” veb-gverdze; proeqti xorcieldeba evropis usafrTxoebisa da TanamSromlobis organizaciis saqarTvelos misiis (OSCE Mission to Georgia) mier.

avrcelebs, Tu ara mTavroba angariSs farTod presaSi, sko-lebSi da sxva jgufebSi?

X

sazogadoebis informireba erovnuli moxsenebis saSualebiT savaldebuloa kanoniT, magram miuxe-davad amisa, moxsenebebi arasdros gamoqveynebula oficialurad da ar yofila xelmisawvdomi sazo-gadoebisTvis (arc nabeWdi da arc eleqtronuli saxiT). saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad, normatiuli aqtebi da am aqtebiT damtkicebuli dokumentebi unda gamoqveyndes oficialur beWd-viT organoSi. erovnuli moxsenebebis SemTxvevaSi, beWdviT organoSi qveyndeboda mxolod is aqtebi, romlebiTac damtkicda moxsenebebi, magram ara Ta-vad moxsenebebi.

mizani 10

Page 63: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

61

saerTo Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 30-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

4/30

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

13.3%

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

dRemde momzadebul (2001-2005 w.w.) garemos mdgomareobis Sesaxeb yovelwliur erovnul moxsenebebSi warmodgenili informaciis xarisxi Zalze dabalia; informacia, rogorc wesi, arasrulia da analizi Zalze SezRuduli. arsebuli situaciis gamosworeba, ra Tqma unda, didwiladaa damokidebuli garemos mdgomareobis xarisxis monitoringisa da garemos dacvis saxelmwifo kontrolis gaumjobesebasTan, magram vinaidan es xangrZlivi procesia, savaraudoa, rom moxsenebis sam weliwadSi erTxel momzadebis SemTxvevaSic ki, informaciis xarisxTan dakavSirebuli mdgomareoba mkveTrad ver gaumjobesdeba.

moklevadian perspeqtivaSi situaciis gaumjobesebis erT-erT gzad SesaZlebelia ganxilul iqnes Tavad moxsenebis Sedgenis praqtikis gaumjobeseba. amaSi, struqturisa da analizis xarisxis gaumjobesebasTan da moxsenebebis momzadebisas sazogadoebasTan konsultaciebis CatarebasTan erTad, upirveles yovlisa, igulisxmeba moxsenebebSi garemos xarisxTan dakavSirebuli viTarebis piruTvnelad warmoCena im sainformacio naklovanebebze xazgasmiT, romelmac, saboloo jamSi, mkiTxvels naTeli warmodgena unda Seuqmnas moxsenebebSi warmodgenili informaciis srulyofilebisa da sandoobis xarisxze.

sasurvelia, rom garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros (saministros sistemaSi Semaval Sesabamis struqturebs) gaewios meToduri daxmareba moxsenebis SedgenaSi, maT Soris, saerTaSoriso gamocdilebis (kargi praqtikis) gaziarebis gziT. amasTan, somxeTsa da azerbaijanSi msgavsi problematikis gamovlenis SemTxvevaSi, kavkasiis regionulma garemosdacviTma centrma da/an “orhusis centrebma” samive qveyanaSi, SesaZloa, sasargeblo roli iTamaSon garemos mdgomareobis Sesaxeb erovnuli moxsenebebis Sedgenis praqtikis gaumjobesebaSi.

mizani 10

Page 64: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

62

mizani 11

mizani 11samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebisa da adgilobrivi xelisuflebis daxmareba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

samoqalaqo sazogadoebisa da adgilobrivi xelisuflebis subieqtebis mxardaWera.

Sefaseba

kiTxva

diax,

araganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

samoqalaqo sazogadoebis roli

arseboben, Tu ara qveyanaSi aq-tiuri garemosdacviTi aras-amTavrobo organizaciebi an arasamTavrobo organizaciebis qselebi, romlebic muSaoben garemosdacviT sakiTxebze?

X garemosdacviTi seqtori sakmaod sustadaa ganviTarebuli qveyanaSi.

arsebobs, Tu ara kanoniT gan-sazRvruli, savaldebulo pro-cedurebi, romlebic moiTxovs samoqalaqo sazogadoebis Car-Tvas garemosdacviT sakiTxebze gadawyvetilebis miRebis pro-cesSi?

X

“garemosdacviTi nebarTvis Sesaxeb” kanoni, romlis moqmedebac Sewyda 2005 wels “li-cenziebisa da nebarTvebis Sesaxeb” kanonis miRebis Semdeg, iTvaliswinebda saqmianobis Sesaxeb gadawyvetilebis procesSi monawile-obis garkveul procedurebs, dRes arsebuli kanonmdeblobiT ar aris gawerili samoqalaqo sazogadoebis CarTva garemosdacviT sakiTx-ebze gadawyvetilebis miRebis procesSi.

arian, Tu ara samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebi, praqtikaSi, CarTulni gadawy-vetilebis miRebis procesSi?

XarasamTavrobo organizaciebis ZalisxmeviT da zewolis Sedegad garkveul SemTxvevebSi xdeba samoqalaqo sazogadoebis CarTva gad-awyvetilebis miRebis procesSi.

arian, Tu ara samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebi, praqtikaSi, CarTulni erovnul doneze politikis ganviTare-baSi?

X

ar arsebobs monawileobis konkretuli meqan-izmi, Tumca mTel rig SemTxvevebSi, adgili aqvs swored arasamTavrobo organizaciebis mxridan erovnul doneze politikis ganvi-Tarebas, xolo Tu politikis SemuSaveba mim-dinareobs donori organizaciiebis mier, xdeba maTi Sida politikis gamoyeneba sazoga-doebrivi organizaviebis CarTulobis uzrun-velsayofad.

arian, Tu ara samoqalaqo sazogadoebis warmomadgen-lebi, praqtikaSi, CarTulni adgilobriv doneze politikis SemuSavebisas?

X igive

xdeba, Tu ara arasamTavrobo organizaciebis iniciativebis mxardaWera saxelmwifos mxri-dan (finansurad an sxvanairad)?

X

Tu ki, gaizarda Tu ara daxmare-ba wina Sefasebis Semdeg?

ar aris relevanturi saqarTvelosTvis

adgilobrivi xelisuflebis roli

aris, Tu ara adgilobrivi xe-lisufleba regularul konta-qtSi samoqalaqo sazogadoebas-Tan?

Xamgvar kontaqtebs adgili aqvs mxolod calkeuli proeqtebis farglebSi, romelTac arasamTavrobo organizaciebi axorcieleben.

Page 65: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

63

mizani 11

Tavisuflad awvdis, Tu ara adgilobrivi xelisufleba informacias samoqalaqo se-qtors?

X

komunikaciis strategia da sxva instrumentebi

iyo, Tu ara qveynaSi SemuSavebu-li komunikaciis strategiebi garemosdacviT sakiTxebTan mi-marTebaSi? Tu ki ukve arsebobda im droisaTvis, rodesac sabazi-so Sefaseba ganxorcielda, mo-xda Tu ara maTi gaumjobeseba?

X

SemuSavda da sruldeba, Tu ara cnobierebis amaRlebis progra-mebi romelTa samiznes warmo-adgens samoqalaqo sazogadoeba (maT Soris sainformacio kampa-niebi)?

X

xdeboda, Tu ara qevyanaSi gare-mosdacviTi ganaTlebis inici-reba samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebis mier?

Xcalkeuli, fragmentuli RonisZiebebi xorcieldeba arasamTavrobo organizaciebis iniciativiT.

dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi, exmareba, Tu ara maT amaSi xeli-sufleba?

X

Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 36-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

8

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

21.2% %

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

samoqalaqo sazogadoebis CarTva garemosdacviT sakiTxebTan dakavSirebuli gadawyvetilebis miRebis procesSi praqtikulad ar aris uzrunvelyofili. garemoze zemoqmedebis nebarTvis Sesaxeb kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulia saqmianobis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobis procedurebi. Tumca, sazogadoebasTan konsultaciebs awarmoebs ara Tavad gadawyvetilebis mimRebi organo, aramed, saqmianobis ganmaxorcielebeli, rac ver CaiTvleba gadawyvetilebis procesSi monawileobis procedurad.

sustia arasamTavrobo organizaciebis mxardaWera saxelmwifos mxridan. aseve sustia komunikacia arasamTavrobo organizaciebsa da adgilobriv xelisuflebas Soris. calkeuli kontaqtebi xorcieldeba arasamTavrobo organizaciebis iniciativiT. arasamTavrobo organizaciebis mier xorcieldeba samoqalaqo sazogadoebis cnobierebis amaRlebisaken mimarTuli calkeuli programebi. Tumca, aseTi iniciativebis ricxvi mcirea.

imisaTvis, raTa moxdes samoqalaqo sazogadoebis seqtoris rolis gazrda, aucilebelia adeqvaturi samarTlebrivi procedurebis SemuSaveba, romlebic uzrunvelyofen gadawyvetilebis miRebis procesSi monawileobas. aseve, aucilebelia farTo sazogadoebis SesaZleblobaTa gaZliereba. amisaTvis, sazogadoebis cnobierebis amaRlebisa da garemosdacviTi ganaTlebis amaRlebisaken mimarTuli programebi unda iyos ufro koordinirebuli da Sedegze orientirebuli.

Page 66: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

64

mizani 12

mizani 12 TanamSromloba mezobel qveynebTan

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

aqtiuri monawileoba “dunai - Savi zRvis specialuri jgufis” da “Savi zRvis komisiis” farglebSi, raTa •ganxorcieldes transsasazRvro midgoma wylis marTvis sferoSi; aqtiuri monawileobis miRebis uzrunvelyofa ‚evrokavSiris wylis iniciativis” Semadgenel “aRmosavleT evropis, kavkasiisa da centraluri aziis” komponentSi;

mezobel qveynebTan erTad regionuli TanamSromlobis SesaZleblobebis gansazRvra, gansakuTrebiT wyalTan •dakavSirebul sakiTxebSi.

Sefaseba

kiTxva

diax

araganmarteba saukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

arsebuli da momavali TanamSromloba

arsebobs, Tu ara yvela struqtura, romelTa Seqmnasac iTvaliswine-ben xelSekrulebebi (mag., Savi zRvis dabinZurebi-sgan dacvis konvencia da misi oqmebi)?

X

saqarTvelo mxarea Savi zRvis dabinZurebisgan dacvis konvenciis da misi oqmebis:

saxmeleTo wyaroebidan momdinare dabinZurebisgan •Savi zRvis sivrcis dacvis Sesaxeb;

sagangebo situaciebSi Savi zRvis sivrcis navTobiTa •da sxva mavne nivTierebebiT dabinZurebis winaaRmdeg brZolis sferoSi TanamSromlobis Sesaxeb;

Savi zRvis sivrcis dampingiT dabinZurebisgan •dacvis Sesaxeb

saqarTvelos hyavs mudmivi warmomadgenlebi Savi zRvis dabinZurebisgan dacvis konvenciis komisiasa da Savi zRvis konvenciis sakonsultacio jgufSi.

konvenciiT gaTvaliswinebul Savi zRvis sanapiro zonis integrirebuli marTvis proeqtis (1999 w) farglebSi Se-qmnilia: sanapiro zonis integrirebuli marTvis proeq-tis saxelmwifo sakonsultacio komisia (1998) da s.z.i.m. samuSao jgufi.

arsebobs aseve, Savi zRvis dacvis konvneciuri inspeqcia, romelic warmoadgens saqarTvelos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros garemos dacvis in-speqciis teritoriul organos.

Savi zRvis biomravalferovnebis Seswavlisa da SenarCu-nebis xelSewyobis mizniT Sqmnili biomravalferovnebis regionuli centri, romelic amJamad ar funqcionirebs.

saqarTvelo aseve aris „narCenebis gadayriT zRvis dabin-Zurebisa da sxva sakiTxebis Sesaxeb“ 1972 wlis konvenciis 1996 wlis 7 noembris londonis oqmis da marpolis kon-venciis wevri mxare. am ori ukanakneli konvenciiT dak-isrebul valdebulebaTa aRsruleba xorcieldeba Savi zRvis dabinZurebisgan dacvis konvenciis farglebSi.

2001 wels saqarTvelom moaxdina „Savi zRvis, xmelTaSua zRvisa da mimdebare atlantis okeanis mcire veSapise-brTa dacvis Sesaxeb“ SeTanxmebis ratificireba. SeT-anxmebis e.w. „sakontaqto organoa“ (Focal Point) garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro, kerZod, saministros biomravalferovnebis dacvis samsaxuri.

2003 wels saqarTvelo gaxda „wylis globaluri part-niorobis“ (Global Water Partnership, GWP) wevri. amave wels saqarTvelo gaerTianda regionul organizaciaSi GWP CACENA, romelic moicavs amierkavkasiis sam da Sua aziis xuT saxelmwifos. 2007 wels Seiqmna adgilo-brivi organizacia „wylis globaluri partnioroba - saqarTvelo“ (GWP-Georgia), romelmac Tavis rigebSi gaaerTiana 24 partniori (saxelmwifo struqturebi, samecniero da samewarmeo wreebi da arasamTavrobo or-ganizaciebi).

Page 67: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

65

mizani 12

ramdenad gamarTulad da efeqtianad moqmedeben es struqturebi (Sexve-drebis sixSire, miiReba, Tu ara gadawyvetilebebi da sxv.)

X

saqarTvelo sistematurad monawileobs SexvedrebSi, romlebsac iTvaliswinebs Savi zRvis dabinZurebisgan dacvis konvencia (xelmoweris dRidan weliwadSi or-jer, 2008 wlidan weliwadSi erTxel), aseve SeTanxmeba mcire veSapisebrTa dacvis Taobaze. saqarTvelos mxaris mier miRebuli gadawyvetilebebi waredgineba Savi zRvis komisias.

GWP-is, GWP CACENA da GWP-saqarTvelos farglebSi, GWP-is dafinansebiT, sistematurad imarTeba Sexvedrebi da seminarebi adgilobriv (4-5 weliwadSi), regionul (4–5 weliwadSi) da saerTaSoriso (sul cota 1 Sexvedra weliwadSi) doneebze.

saqarTvelom monawileoba miiRo GWP 2009–2013 saqmi-anobis strategiis SemuSvebaSi. 2003 wlidan dRemde gamoica mTeli rigi publikaciebi, iTargmna evrogaer-Tianebis direqtivebi, gaanalizda da samTavrobo struq-turebSi wardgenil iqna SeniSvnebi da winadadebebi mTel rig strategiul da sakanonmdeblo dokumentebze.

ramdenad regularulad da efeqtianad xdeba in-formaciis mimocvla xelSekrulebebis safuZ-velze?

X

informaciis gacvla xdeba SesaZleblobis farglebSi. aRsaniSnavia, rom Savi zRvis komisiis mier gamoqveyneb-uli Savi zRvis dacvisa da reabilitaciis 1996–2001 w.w. strategiuli samoqmedo gegmis angariSis Tanaxmad, saqarTvelodan warmodgenili informacia erT-erTi yve-laze mwiria da xSir SemTxvevaSi, saqarTvelos mxare ar reagirebs Savi zRvis komisiis mier konkretul sakiTx-ebze informaciis miwodebis moTxovnaze.

GWP-is farglebSi informaciis sistematuri mimocvla warmoebs GWP CACENA-s regionaluri ofisis, ker-Zod, urTierTobaTa warmmarTvelis (officer) meSveobiT. damatebiT ixileT, aseve kiTxvaris dasasruls warmod-genili informacia.

mimdinareobs, Tu ara konvenciiT dadgenili saxdelebis gadaxda?

XsaqarTvelom 2003–2004 w.w. ver uzrunvelyo konvenciiT dadgenili saxdelebis gadaxda, Tumca amJamad, wliuri saxdelebis sistematur gadaxdasTan erTad, xdeba arse-buli valis gastumreba.

idgmeba, Tu ara nabi-jebi saerTaSoriso xelSekrulebebiT nakisr valdebulebaTa gansax-orcieleblad erovnul doneze?

X

Savi zRvis sanapiro zonis integrirebuli marTvis proeqtis farglebSi SemuSavda:

kanonproeqti „sanapiro zonis integrirebuli marT-•vis Sesaxeb“ (2005);saxelmZRvanelo miTiTebebi sanapiro zonis integri-•rebuli marTvis Sesaxeb (2006);saqarTveloSi sanapiro zonis integrirebuli marT-•vis koncefciis SemuSavebis strategiuli mimarTule-bebi;navTobis daRvraze reagirebis gegma;•sanapiro zonis integrirebuli marTvis strategia •saqarTvelosTvis.

samwuxarod, arcerTi zemoaRniSnuli dokumenti ar aris dRemde damtkicebuli, amdenad oficialuri statusi maT ar gaaCniaT.

Savi zRvis komisiis zemoxsenebuli angariSis Tanax-mad, Savi zRvis dabinZurebisgan dacvis konvenciis monawile mxareTa Soris, yvelaze naklebi cvlilebebi Savi zRvis strategiuli samoqmedo gegmis aRsrulebis mimarTulebiT SeiCneva saqarTveloSi.

1997–1998 w.w. evrogaerTianebis mier dafinansebuli proeqtis „Savi zRvis mcire veSapisebrebze adamianTa zegavlenis Seswavla da maTi konservaciis Sesabamis RonisZiebaTa SemuSaveba“ farglebSi Camoyalibda mcire veSapisebrTa monitoringis qseli, romelmac daafiqsira delfinebis sikvdilianobis 39 SemTxveva. amJamad moni-toringis qseli ar funqcionirebs, Tumca aris misi aR-dgenis SesaZlebloba saxelmwifo universitetis bazaze, romelsac gaaCnia garkveuli SesaZleblobebi grigo-leTSi. damatebiT ixileT pasuxi me-13 kiTxvaze.

Page 68: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

66

dagegmilia, Tu ara Tanam-Sromlobis xelSekrule-baTa gaformeba mezobel qveynebTan?

X

saqarTvelos gaformebuli aqvs ormxrivi SeTanxmebebi ukrainasTan (1993 w.) azerbaijanTan (1997 w.), somxeTTan (1997 w.) da TurqeTTan (1997 w.) garemos dacvis sferoSi TanamSromlobis Sesaxeb, aseve ormxrivi SeTanxmeba ukrainasTan (1996 w.) Tevzis meurneobis sferoSi Tanam-Sromlobis Sesaxeb.

amJamad mimdinareobs molaparakebebi azerbaijanis mTavrobasTan, raTa helsinkis konvenciis samdivnos da-finanasebiT Seswavlil iqnes saqarTveloSi arsebuli mdgomareoba da misi SesaZleblobebi helsinkis kon-venciiT dakisrebul valdebulebaTa Sesrulebis Sesa-ZleblobaTa aspeqtSi, ris Semdegac dagegmilia ormxri-vi xelSekrulebis gaformeba azerbaijanTan, romelic warmoadgens am konvenciis mxares da dainteresebulia mezobeli qveynebis am konvenciasTan mierTebiT.

Tu dagegmilia, ramdenad warmatebiT mimdinareobs es procesi?

XxelSekrulebis gaformeba mniSvnelovnad aris damok-idebuli imaze, Tu rogor Sefasdeba saqarTvelos Sesa-Zleblobebi da ra kompromisebze da ra vadiT daTanxm-deba azerbaijani.

araformaluri TanamSromloba

Catarda, Tu ara Sexve-, Tu ara Sexve-drebi erovnul, region-alur da adgilobriv doneze transsasazRvro/regionul sakiTxebze?

X

garkveul Sexvedrebs aqvs adgili, Tumca maTi absolu-turi umravlesoba imarTeba wylis sakiTxebze saerTa-Soriso organizaciebis mier dafinansebuli proeqte-bis farglebSi. damatebiT ixileT, aseve kiTxvaris dasas-ruls warmodgenili informacia.

mimdinareobs, Tu ara informaciis mimocvla erovnul, regionul an adgilobriv doneze?

X

informaciis mimocvla aseve mimdinareobs regionuli proeqtebis farglebSi, romelTa Sedegadac amierkavkasi-is sam respublikaSi saqarTvelo, somxeTi, azerbaijani Seqmnilia Sesabamisi veb-gverdebi. kerZod: saqarTvelo-Si www.hydromet.ge - wylis resursebis mdgradi gamoy-enebis monitoringis monacmeTa baza da www.kura-araks-natosfp.org - wylis xarisxis monacemTa baza.

gakeTda, Tu ara Tanmim-devruli politikuri gancxadebebi regionuli TanamSromlobis Tao-baze?

X

saqarTvelos mier dadebuli saerTaSoriso da ormxrivi xelSekrulebebi mezobel qveynebTan da politikuri gancxadebebi metyveleben mis mzadyofnaze iTanamSrom-lon regionalur doneze yvela dainteresebul mxar-esTan. damatebiT ixileT, aseve kiTxvaris dasasruls warmodgenili informacia.

xorcieldeba, Tu ara regionuli proeqtebi, romlebic moicaven Tan-amSromlobaSi monawile qveynebis dainteresebu-li mxareebis erTobliv saqmianobas?

X

saqarTveloSi wylis resursebis marTvis sakiTxebze 2000–2008 wlebSi sxvadasxva saerTaSoriso organiza-ciebis mier (WB, USAID, DAI, TACIS, NATO, UNDP/GEF, UNDP/Sida, evrokomisia, fineTis mTavroba) dafinansda mTeli rigi proeqtebisa, romelTa farglebSi, garda saqarTvelos mniSvnelovani dokumentebis SemuSavebisa, wylis xarisxis damdgeni Tanamedrove aparaturiT aRi-Wurva sami laboratoria TbilisSi, quTaissa da baTumSi, aRdgena–reabilitacia Cautarda 11 hidrosadgurs, Seiqmna sainformacio bazebi Sesabamisi vebsaitebiT, ganx-orcielda an ganxorcielebis stadiaSia wylis xarisxis monitoringis da sanapiro zolis integrirebuli marT-vis sapiloto proeqtebi da sxv. damatebiT ixileT, aseve kiTxvaris dasasruls warmodgenili informacia.

mizani 12

Page 69: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

67

adgili aqvs, Tu ara regularul kontaqts regionul/adgilobriv administraciebsa an sxva dainteresebul mxareebs Soris garemosdacviT sakiTxebTan dakavSire-biT?

Xkontaqtebi ZiriTadad xorcieldeba mimdinare saerTa-Soriso da regionuli proeqtebis farglebSi. damate-biT ixileT, aseve kiTxvaris dasasruls warmodgenili informacia.

qveynisTvis damaxasiaTebeli kiTxvebi

ra ZiriTadi nabijebi gadaidga qveynis mier na-kisr saerTaSoriso val-debulebaTa aRasruleb-is mizniT?

X

2003 wlidan, qveynis xelisuflebis Secvlis Semdgom, saqarTvelom ZiriTadi orientacia aiRo ekonomikis swraf gajansaRebasa da Sesabamisad, samewarmeo saqmiano-bis xelSewyobaze, ramac mniSvnelovan dadebiT efeqtTan erTad sagrZnobi daRi daasva sxva sferoebs, maT Soris, garemos dacvas.

ukanaskneli wlebis manZilze SeimCneva garkveuli ukansvla evrogaerTianebis kanonmdeblobasTan saqarT-velos kanonmdeblobis harmonizaciis valdebulebaTa aRsrulebis TvalsazrisiT, rasac ganapirobebs:

garemosdacviTi sferos amoReba prioritetuli •mimarTulebebidan, rogorc realuri, aseve for-maluri TvalsazrisiT;maRali donis oficialuri pirebis mxridan, •garkveul SemTxevebSi, garemosdacviTi sakiTxebis ignorireba samewarmeo saqmianobis intensifikaciis sasargeblod;garemos dacvis sferoSi mimdinare sakanonmdeblo •cvlilebebis ganxorcieleba ekonomikis saminis-tros SesamCnevi zewoliT da sruli gaumWvirvalo-bis pirobebSi;garemos dacvis sferos aradamakmayofilebeli da-•finanseba;garemosdacviTi saxelmwifo organoebis permanen-•tuli da xSir SemTxvevaSi, gaumarTlebeli reforme-bi da struqturuli cvlilebebi;garemos dacvis sferoSi dasaqmebuli rigiTi sajaro •moxeleebis dabali xelfasebi (miuxedavad imisa, rom 2003 wlidan xelfasebi 4-5 jer gaizarda, saerTo in-flaciuri procesebis fonze, xelfasis moculoba mcired aRemateba sacxovrebel minimums);garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saminis-•tros xelmZRvanelobis xSiri cvla da saministros kvalificiuri kadrebis gaumarTlebeli gaTavisu-fleba dakavebuli Tanamdebobebidan, rac ganapi-robebs maT pasiurobas araswori gadawyvetilebebis miRebisas da xels uSlis maTi SesaZleblobebis sru-lad gamovlenas.

saerTo Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 39-mde (3 X kiTxvebis rao-9-mde (3 X kiTxvebis rao--mde (3 X kiTxvebis rao-denobaze)

17 /39

saerTo qula = miRwevad maqsimalur qulasTan procentuli Tanafar-doba

43.5 %

mizani 12

Page 70: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

68

komentarebi, ganmartebebi, rekomendaciebi zogadi SefasebisTvis:

saqarTvelo garkveul nabijebs dgams saerTaSoriso valdebulebaTa Sesrulebis TvalsazrisiT, Tumca qveynis specifikis gaTvaliswinebiT unda aRiniSnos Semdegi:

ar aris SemuSavebuli mdinareTa saauzo marTvaze gadasvlis strategia, miuxedavad •imisa, rom sakiTxi Setanili iyo garemos dacvisa da bunebrivi resursebis prioritetul mimarTulebebSi 2008–2011 wlebisTvis;ar aris Seqmnili saqarTvelos wylis resursebis srulfasovani monacemTa baza;•2003 wlidan gauqmda „dambinZurebeli ixdis“ principi, wyalaRebisa da wyalCaSvebis •licenziebi, garemoze zemoqmedebis Sefasebas daqvemdebarebuli saqmianobebis CamonaTvalidan amoRebul iqna iseTi mniSvnelovani saqmianobebi, rogoricaa infrastruqturuli proeqtebi, wiaRis mopoveba, Rrma burRva da sxv;saministros xelmZRvanelobis xSiri cvliT gamowveuli wminda teqnikuri problemebis •gamo, saqarTvelo dRemde ar SeuerTda buqarestis konvenciis oqms „Savi zRvis biomravalferovnebisa da landSaftebis konservaciis Sesaxeb“ da Savi zRvis 2008–2018 w.w. strategiul moqmedebaTa gegmas. am xarvezis gamosworeba dagegmilia 2009 wlis aprilSi;saqmianoba ZiriTadad mimdinareobs saerTaSoriso proeqtebis farglebSi, rac exeba, •rogorc dokumentebis SemuSavebas, informaciis gacvlas, Sexvedrebs sxvadasxva doneze, aseve wminda praqtikul Sedegebs, rogoricaa laboratoriebis aRWurva da monitoringis qselis aRdgena/ganaxleba;proeqtebis farglebSi SemuSavebuli dokumentebi, maT Soris strategiulebic, rCeba •rekomendaciebis saxiT da ar mimdinareobs maTi ganxilva-damtkiceba samTavrobo doneze;proeqtebis damTavrebis Semdeg, proeqtis farglebSi mimdinare praqtikuli saqmianobac •(monacemTa bazebis Seqmna, monitoringi, wylis analizebi da sxv.), daufinanseblobis gamo, wydeba an mxolod epizodur xasiaTs atarebs;xSir SemTxvevaSi, saerTaSoriso dafinansebiT mimdinare proeqtebSi •aramarTlzomierad aris Camoyalibebuli miznebi da Sesabamisi qmedebebi, rac iwvevs maT urTierTgadafarvas.ukrainasTan gaformebuli ormxrivi SeTanxmebis „Tevzis meurneobis sferoSi •TanamSromlobis Sesaxeb“ safuZvelze (ZalaSia 1997 wlidan), ukrainuli gemi yovelwliurad Semodioda saqarTvelos sasazRvro wylebSi da TevzWeris nebarTvis sanacvlod atarebda kvlevebs Tevzis maragis Seswavlis kuTxiT, rac warmoadgenda TevzWeris kvotebis dadgenis erTaderT safuZvels. 2004 wlidan TevzWeraze gacemulma 10-wlianma licenziam, faqtiurad, SeaCera es SeTanxmeba da TevzWeris kvotebis dadgena friad meryev niadags daefuZna.

mizani 12

Page 71: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

69

mizani 13

mizani 13 garemosdacviTi aspeqtebis integrireba sxva seqtorebSi

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

4.4 mdgradi ganviTarebis xelSewyoba• mdgradi ganviTarebis erovnuli strategiis SemuSavebisa da ganxorcielebisaTvis aucilebeli zomebis gansazRvra;• mdgradi ganviTarebis strategiuli dagegmvisa da Sesabamis subieqtebs Soris koordinirebis uzrunvelyofa;• zomebis miReba garemosdacviTi sakiTxebis sxva seqtorebSi integrirebis gaumjobesebisaTvis.

Sefaseba

kiTxvadiax

araganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

garemos dacvis integracia sxva seqtorul politikebSi

administrireba: dafuZnebu-lia, Tu ara erToblivi komi-tetebi an gadadgmulia Tu ara sxva nabijebi, garemos dacvis integrireba seqtorul poli-tikebSi integraciisTvis?

X

mxolod im sferoebTan mimarTebaSi, rodesac iqm-neba erToblivi komitetebi an komisiebi donorebis moTxovnis mier. magaliTad, gaero-s yvela proeqts hyavs sazedamxedvelo sabWo, romelic Sedgeba Se-sabamisi saministroebis warmomadgenlebisgan.

gegmebi da programebi: aris, Tu ara gamocemuli politi-kis ganmsazRvreli erToblivi dokumentebi

Xara; maT Soris, ar momzadebula erToblivi pro-gramebi da gegmebi iseT seqtorebSi, rogoricaa transporti, janmrTeloba da garemos dacva.

erovnuli strategiis momzadeba

miRebul iqna, Tu ara mdgradi ganviTarebis erovnuli stra-tegia samoqmedo gegmis xel-moweris Semdeg?

X

mimdinareobs, Tu ara muSaoba mis SemuSavebaze? X

2005 wels Seiqmna mdgradi ganviTarebis komisia premier-ministris TavjdomareobiT. komisia nominaluria da strategiis Seqmnaze muSaoba re-alurad ar mimdinareobs.

procesi

TamaSoben, Tu ara sxvadasxva seqtoris warmomadgeneli saministroebi aqtiur rols strategiis momzadebaSi?

X

TamaSobs, Tu ara samoqalaqo sazogadoeba sxvadasxva seq-torebSi aqtiur rols (gare-mosdacviTi arasamTavrobo organizaciebi, mrewveloba da sxv.)

X

ganxorcieleba

gadadgmulia, Tu ara nabijebi strategiis qmedebebis gansa-xorcieleblad?

NA ar aris relevanturi saqarTvelosTvis.

saerTo Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 18-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

1

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

5.5%

Page 72: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

70

mizani 14

mizani 14 kiotos oqmisa da gaero-s klimatis cvlilebis Sesaxeb konvenciis moTxovnebis Sesruleba

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

kiotos oqmis da klimatis cvlilebis Sesaxeb gaeros konvenciis debulebebis ganxorcieleba, maT Soris “sufTa ganviTarebis meqanizmis” (Clean Development Mechanism) farglebSi aqtiuri TanamSromlobis gziT

Sefaseba

kiTxva

diax

ara ganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

arsebobs, Tu ara saTburi ga-zebis emisiis monitoringis sistema?

Xpermanentuli monitoringis sistema ar arsebobs, magram xdeba periodulad erovnuli Setyobinebi-saTvis Sefaseba wina wlis emisebis, Tumca Sefasebis xarisxi dabalia.

miiRo, Tu ara qveyanam sarge-beli sufTa ganviTarebis meqanizmidan (I danarTSi ar Sesuli qveynebisaTvis)? ker-Zod, iyo Tu ara ganxorciele-buli proeqtebi am meqanizme-bis gamoyenebiT?

X

daregistrirebulia erTi proeqti da rva imyofe-ba validaciis procesSi. 2000 wlidan saqarTvelo aris sufTa ganviTarebis meqanizmis nawili, magram mxolod erTi proeqtia jerjerobiT daregistri-rebuli 2006 wels (meTanis Segrovea nagavsayre-lidan da misi dawva). proeqti momzadda iaponuri kompaniis mier Tbilisis municipalitetTan erTad. proeqti dRemde ar dawyebula..

SemuSavebulia, Tu ara efeqtu-ri erovnuli da/an regionuli programebi, raTa gaumjobes-des adgilobrivi emisiis faq-torebis xarisxi, saqmianobis monacemebi da/an modelebi in-ventarizaciis momzadebisa da ganaxlebisa?

X

arsebobs, Tu ara erovnuli da/an regionuli programebi, romlebic mimarTulia kli-matis cvlilebis Serbile-baze, (seqtoruli programebi energetikaSi, transportSi, narCenebSi, miwis gamoyeneb-is, mrewevelobis, ojaxuri meurneobis, Senobebis, an sxva specifiuri teqnologiebis rogoricaa energiis konserva-cia an ganaxlebadi energetika muxli 4.1 b)

Xmidis farTo programebi ZiriTadad energetikis dargSi, romelic ZiriTadad finansdeba GTZ, kfW, UNDP , USAID da sxva saerTaSoriso organizacie-bis mier.

dgams Tu ara qveyana nabijebs emisiebis kontrolis proce-sis da klimatis cvlilebis aRmofxvrisTvis teqnologie-bis ganviTarebis da praqtikis gacvlis gziT (konvenciis mux-li 4.1. c), (g), (h))?

Xmeore erovnuli Setyobineba iTvaliswinebs emisie-bis Semcirebis strategias, agreTve im dargebis Se-fasebas, romlebic unda ganviTardes (ganaxlebadi energia, energoefeqturoba da sxv.).

iyo, Tu ara miRebuli gegmebi klimatis cvlilebis adap-taciis (sanapiro zolis mar-Tva, wylis resursebi) (konven-ciis muxli 4.1 (e)

X

adapataciis gegmebi momzadebulia sami regionisa-Tvis, dedofliswyaro, qvemo svaneTi da SavizRvis-pireTi, magram ar aris damtkicebuli. gazafxulze daiwyeba zogierTi gegmis ganxorcieleba ucxoeli donorebis daxmarebiT.

Page 73: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

71

mizani 14

arsebobs Tu ara iniciative-bi mimarTuli sazogadoebis cnobierebis amaRlebisTvis klimatis cvlilebis sakiTxe-bze (muxli 4.1 (i) mag. treinin-gis programebi)

X

tardeba garkveuli iniciativebi klimatis cvli-lebaze cnobierebis amaRlebis mizniT. magaliTad, sazogadoebis cnobierebis amaRleba, maT Soris, skolebSi da sxva samizne jgufebze gaTvliT. mTav-robis warmomadgenlebisTvis moewyo oTxi leqcia klimatis cvlilebis Tenaze

angariSgeba

aqvs, Tu ara qveyanas anTropo-genuli emisiebs inventariza-ciis erovnuli sistema (kon-venciis muxli.4.1 (a) )

Xrogorc pirveli danarTis gareT myof qveyanas sa-qarTvelos ara aqvs aRebuli msgavsi valdebuleba konvenciis wianSe

Tu aqvs, xdeba, Tu ara misi pe-rioduli ganaxleba da gamo-qveyaneba

X

angariSi momzadda da gamoqveynda 2008 wels. marTa-lia, saqarTvelos ara aqvs aRebuli msgavsi valde-buleba ganaaxlos is yovelwliurad, meore erov-nuli Setyobonebis samuSao versia rekomendacias uwevs mTavrobas ganaaxlos monacemebi sul cota or weliwadSi erTxel.

awvdis, Tu ara qveyana erov-nul Setyobinebas gaeros kon-venciis samdivnos regula-rulad? kerZod, Tu pirveli Setyobineba iqna momzadebu-li, gadaidga, Tu ara nabijebi meore Setyobinebis mosamza-deblad?

X

qveyana amzadebs erovnul Setyobinebas mxolod im SemTxvevaSi, Tu mopovebul iqna dafinanseba msoflio garemosdacviTi fondidan (GEF). pir-veli erovnuli Setyobineba momzadda 1997-1998 wlebSi da gadaeca samdivnos 1999. meore erovnuli komunikaciis momzadeba daiwyo 2006 wels da mos-alodnelia misi gadacema samdivnosTvis 2009 wlis zafxulSi.

moicavs, Tu ara erovnuli Se-tyobineba informacias im na-bijebis Sesaxeb romelic iqna gadadgmuli an gadasagmelia iuridiuli valdebulebebis Sesasruleblad?

Xerovnuli Setyobineba mihyveba UNFCC-s saxel-mZRvanelo principebs da moicavs saqarTvelos mier aRebul yvela valdebulebas (inventarizacia, adapatacia da a.S.)

aqvs, Tu ara qveyanas Setani-li samdivnoSi winadadebebi proeqtebis dasafinanseblad emisiebis nebayoflobiT Sem-cirebisTvis? ( kiTxva exeba danarT I ar Sesul qveynebs an gardamavali ekonomikis qvey-nebs)

Xmeore erovnuli Setyobinebis versias TandarTu-li eqneba proeqtebis sia, romelic unda ganxor-cieldes emisebis SemcirebisaTvis.

saerTo Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 36-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

16

saerTo qula = miRwevad maqsi-malur qulasTan procentuli Tanafardoba

44%

Page 74: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

72

mizani 15

mizani 15 energo da transportis politikis mdgradobis zrda

Sesabamisi teqsti samoqmedo gegmidan:

transportis mdgradi erovnuli politikis ganxorcieleba da daxvewa yvela saxis transportis da masTan •dakavSirebuli infrastruqturis ganviTarebis mizniT, agreTve, saWiroebis SemTxvevaSi, kanonmdeblobisa da maregulirebeli sistemebis daaxloeba evropul da saerTaSoriso standartebTan, gansakuTrebiT usafrTxoebis sakiTxebSi;infrastruqturis ganviTarebis strategiis SemuSaveba (potencialTan dakavSirebuli problemebis, •intermodaluri mowyobilobebis da kavSiris dasamyarebeli infrastruturis naklebobis indentificireba) sxvadasxva seqtorSi prioritetuli proeqtebis gansazRvris mizniT;

Sefaseba

kiTxvadiax

araganmartebasaukeTeso adeqvaturi cudi

qula 3 2 1 0

mdgradi transportis politika

samoqmedo gegmis xelmoweris Semdeg, damtkicebulia, Tu ara erovnuli mdgradi transportis politika? Tu ara, mimdinareobs, Tu ara misi SemuSaveba?

X

mimarTulia, Tu ara politika transportis seqtoridan war-moSobili ZiriTai garemos-dacviTi problemebis gadaWraze (mag., haerisa da wylis dabin-Zureba, janmrTelobis zemo-qmedeba, mJave wvimebi da klima-tis cvlileba)?

X

sxvadasxva seqtoris dainter-esebuli mxareebi TamaSoben, Tu ara aqtiur rols politikis gan-viTarebaSi (garemosdacviTi da sxva arasamTavrobo organiza-ciebi, mrewveloba, sxv.)

X

gadadgmuli iyo, Tu ara nabijebi rkinigzis gaumjobesebis da ga-farToebisTvis da inter-moda-lur momsaxurebis gaumjobese-bisaTvis, rogorc tvirTebis aseve mgzavrebis gadayvanisas?

Xgarkveuli nabijebi iqna gadadgmuli rki-nigzis qselis gasafarToveblad, maT Soris axalqalaqi-karwaxi da marabda – axalqalaqi reabilitacia.

ganxorcieleba

iyo, Tu ara politika ganxorcie-lebuli praqtikaSi? X

arsebobs, Tu ara finansuri re-sursebi politikisTvis da iyo, Tu ara efeqturad gamoyenebu-li?

X

Page 75: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

73

mizani 15

energoefeqturobisa da ganaxlebadi energetikis gegmebi

samoqmedo gegmis xelmoweris Semdeg, damtkicebulia Tu ara kargi erovnuli gegma energo-efeqturobisa da ganaxlebadi energetikis?

X

evropis samezoblo politikis samoqmedo gegma xazgasmiT moiTxovs kanonmdeblobis miRebas energoefeqturobis da energiis ganaxlebadi wy-aroebis Sesaxeb.

msgavsi valdebuleba Cadebulia saqarTvelosa da evropis rekonstruqciisa da ganviTare-bis banks Soris meore ganaxlebul sasesxo xelSekrulebaSic (enguris hidroeleqtro-sadguris reabilitaciis proeqti), romlis ratifikaciac 2007 wels moaxdina saqarTvelos parlamentma. valdebulebis Tanaxmad, 2008 wlis 1 ianvrisTvis miRebuli unda iyos sruli sa-kanonmdeblo pakets energefeqturobisa da ga-naxlebadi energiis Sesaxeb.1

qveyanaSi jer kidev ar arsebobs energoefeq-turobis ganviTarebis strategia da xedva, misi xelSemwyobi sakanonmdeblo baza da instituci-uri garemo. 2008 wels SeCerda da gaurkveveli droiT gadaido muSaoba energoefeqturobis kanonis Seqmnaze, romelic aSS saerTaSoriso ganviTarebis saagentos organizebiT da ener-getikis saministros monawileobiT mimdinare-obda. garkveuli biznes wreebis da politiko-sebis winaaRmdegobis gamo, uSedegod damTavrda samSeneblo kodeqsSi energodazogvis moTx-ovnebis integraciis mcdelobac. aRniSnuli ga-remoebebi miuTiTebs am mimarTulebiT meti ini-ciativis, Rrmad gaazrebuli da Tanmimdevruli qmedebebis saWiroebas.

ganaxlebadi energiis ganviTarebis nacvlad, saqarTvelos mTavroba upiratesobas mianiWa eleqtrogeneraciis tradiciul proeqtebs, romlebic did hidro eleqtrosadgurebs iT-valiswinebs. didi hidro eleqtrosadgurebi ar ganixileba ganaxlebadi energiis wyarod, gare-moze negatiuri zegavlenis gamo. 2005 wels mTav-robam daiwyo samuSaoebi cxra didi hidroeleqt-rosadguris mSeneblobisTvis, kerZod, namaxvan-hesebis kaskadis (700 megavatis), xudonhesis (638 megavatis), onis kaskadis (272 megavatis) da kidev eqvsi hidroeleqtrosadguris (sul 1 747 megava-tis generaciiT).2 xudonis (msoflio bankis mx-ardaWeriT) da namaxvanis proeqtebis winaswari Seswavla damTavrebulia da am etapze mTavroba cdilobs, moiZios 1.5 miliardi evro mSeneblo-bisTvis.

Tu arsebobs gegma, moicavs Tu ara is specifiur da gazomvad miznebs?

X

Tu arsebobs gegma, aqvs Tu ara TandarTuli naTeli da realis-turi finansuri gegma (mag., gan-sazRvrulia Tu ara dafinansebis wyaroebi)?

X

TamaSobs, Tu ara dainateresebu-li mxareebi aqtiur rols gegmis SemuSavebaSi?

X

miuxedavad imisa, rom arsebobs sakmaod didi eqspertiza samoqalaqo seqtorSi da aSS-s gan-viTarebis saagento xels uwyobs maTi SesaZle-belobebis zrdas da axorcielebs sapiloto proeqtebs, am organizaciebis azris ignorireba Cveul praqtikad iqca.

gadadgmulia, Tu ara nabijebi gegmis qmedebebis Sesasrule-blad?

X

Page 76: The progress in implemenTaTion of The eU-georgia acTion ...“Assessing implementation of the ENP Action Plans in Armenia, Azerbaijan, Georgia, Moldova and Ukraine”. The project

74

qveynisTvis specifiuri kiTxvebi

gadadgmuli Tu ara nabijebi adamianuri resursebis ganvi-TarebisaTvis ganaxlebad da en-ergoefeqturobis seqtorebSi?

Xgarkveuli nabijebi iqna gadagmuli am mima-rTulebiT donorebis mxridan, magram arasak-marisi.

saerTo Sefaseba

saerTo Sefaseba: 0-dan 36-mde (3 X kiTxvebis raodenobaze)

4

saerTo qula = miRwevad maqsima-lur qulasTan procentuli Ta-nafardoba

11.1 %

fonuri informacia energetikaze(Semdegi SefasebebisTvis, energoefeqturobis gegmebis Sedegebis Sesafaseblad)

SekiTxva SeniSvna

rogoria energiis wili romelic efuZneba ganaxlebad energias? gTxovT dayaviT teqnologiebisa da seqtorebis Sesabamisad (raTa Tavidan iqnas acilebuli didi kaSxlebis mier cifrebis damax-injeba!) erovnul statistikis da an www.iea.org monacemebze dayrdnobiT: hidro, geoTermu-li, mzis, da sxva rogorc TPES %

tendenciis analizi: ganaxle-badis % zrda fonuri situaciis Semdeg

2006 www.eia.orgTPES = 3344 KTOE 70% TPES importirebulia, 64 % navTobis importi, 33% gazis.

didi hidros wili 457 Ktoe ganaxlebadi (egoTermaluri, mzis, da sxv) 10 ktoeSeSa 645ktoegazi 1380ktoe

SeSisa da hidros wili daaxloebiT Tanabaria

erovnuli energobalansis Tanaxmad 2007 wels adgili hqonda zrdas ganaxlebad energetikaSi, 14ktoe , aseve hidroSi maSin rodesac SeSis wili Semcirda 385-mde

rogoria erovnuli energoin-tensivobis maCvenebeli? rogo-ria energomoxmarebis speci-fiuri maCvenebeli? erovnuli statistikis departamentidan an www.iea.org:TPES/ mosaxleobaTPES/capita daTPES/GDP (PPP)

damatebiT ramdenia erovnuli naxSirbadis intensivobis maCve-nebeli (zemoT aRniSnul wyaro-ebze dayrdnobiT) CO2/qveyana; CO2/capita and CO2/GDP (PPP)

naxSirbadis intesivoba 2005 wels iyo 1.09 da xolo 2006 wels Seadgina 1.51(www.eia.dov.ge monacemebis Tanaxmad).

TPES /mosaxleoba – 0.75TPES/GDP (toe/thousand 2000 USD) 0.70TPES/GDP/(PPP) 0.23C02/TPES 1.38C02 mosaxleoba 1.04C02/ GDP (PPP) 0.31

rogoria erovnuli energo/nax-Sirbadis intensivoba regionis msgavs qveynebsTan SedarebiT? maRalia Tu dabali?

damatebiT tendenciis analizi:Zrda/vardna (%) zemoT aRniSnu-li monacemebis bazisur situa-cisaTan SedarebiT?

Zalian Znelia tendenciia analizi, radganac TiTqmis ar aris aranairi cvlileba intesivobaSi an Zalian mcirea. mag. naxSir-badis dioqsidis emisia (milioni metri tona), ukanaskneli mo-nacemi 4.7 aris 2005 wlis monacemi, yvelaze mcire iyo 2003 wels – 3.8 da 2004 wels iyo 4.1

amasTan aRsaniSnavia, rom saqarTvelos mezobel qveynebTan Se-darebiT naklebi aqvs naxSirbadis internsivoba radganac 53% aqvs hidros wili moxmarebul energiaSi. magaliTad, 2003 wels azerbaijanisaTvis naxSirbadis dioqsidis emisia (milioni me-tri tona) iyo 36, xolo somxeTisTvis 8.99.

1 saqarTvelos parlamentis 2007 wlis 15 martis #4457–Is dadgenileba „saqarTvelosa da evropis rekonstruqciisa da ganviTarebis banks Soris meore ganaxlebuli sasesxo xelSekrulebis (enguris hidroeleqtrosadguris reabilitaciis proeqti) ratificirebis Sesaxeb“. 2 hidrogeneraciis proeqtebis detalebisTvis, ixileT veb-gverdi: http://www.georgiahydroinvest.com/proj_intro.html

mizani 15