tcGifhta&qdkif&m tajctae qef;ppfrI - Asian Development Bank · 2) at'DbD onf bm;rm;udk...
Transcript of tcGifhta&qdkif&m tajctae qef;ppfrI - Asian Development Bank · 2) at'DbD onf bm;rm;udk...
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctae qef;ppfrI
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctae qef;ppfrI
Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 IGO license (CC BY-NC-ND 3.0 IGO)
2016 2016 tm&SzGHUNzdK;a&;bPf? ukvor*¾zGHUNzdK;rI tpDtpOf? ukvor*¾vlOD;a&&efykHaiGtzGJU? usm;-r wef;wlnDrßSa&;ESifh trsdK;orD;rsm; twGuf tcGifhtvrf;rsm;
wdk;wufapa&; qdkif&m ukvor*¾tzGJU
tm&SzGHYNzdK;a&;bPf
6 ADB &dyfomvrf;? ref'vla,mif;NrdKUawmf? 1550 rufx½dk reDvm? zdvpfydkif
zkef; +63 2 632 4444? zufpf +63 2 636 2444
www.adb.org; openaccess.adb.org
ukvor*¾zGHYNzdK;rItpDtpOf
ukvor*¾yvmZm
e,l;a,muf? NY 10017 ,ltufpfat
zkef; +95 1542910 rS 542919? zufpf +95 1 545634 ESifh 544531
www.undp.org
ukvor*¾vlOD;a&&efykHaiGtzGJU
605 wwd, tJAef;EsL;
e,l;a,muf? NY 10158 ,ltufpfat
zkef; + 1-212 297 5000? zufpf + 1-212370-0201
www.unfpa.org
usm;-r wef;wlnDrßSa&;ESifh trsdK;orD;rsm;twGuf
tcGifhtvrf;rsm; wdk;wufapa&; qdkif&m ukvor*¾tzGJU
220 ta&SU 42 vrf;
e,l;a,muf? NY 10017 ,ltufpfat
zkef; + 1646 7814400? zufpf + 1646 7814444
www.unwomen.org
rlydkifcGifhtcsdKU xm;&SdNyD;jzpfonf/ 2016 ckESpfwGif xkwfa0onf/
jrefrmEdkifiHwGif ykHESdyfonf/
PSN RPT 167942-2ISBN 978-92-9257-379-9 (ykHESdyf), 978-92-9257-380-5 (e-ISBN)
ykHESdyfjcif;twGuf pm&if;jyKpkxm;jcif; (CiP)tcsuftvuf
tm&SzGHYNzdK;a&;bPf? ukvor*¾zGHYNzdK;rI tpDtpOf? ukvor*¾vlOD;a&&efykHaiGtzGJU? usm;-r wef;wlnDrßSa&;ESifh trsdK;orD;rsm;twGuf tcGifhtvrf;rsm;wdk;wufapa&;qdkif&m
ukvor*¾tzGJU
jrefrmEdkifiH\usm;?ra&;&mwef;wlnDrßSjcif;ESifhtrsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;qdkif&mtajctaeqef;ppfrItpD&ifcHpm/
ref'vla,mifNrdKUawmf? zdvpfydkif? tm&SzGHYNzdK;a&;bPf? 2016 ckESpf/
1/usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif; 2/ trsdK;orD;rsm; tcGifhta&; 3/ jrefrm I. tm&SzGHYNzdK;a&;bPf
,ckxkwfa0onfhpmtkyfwGif azmfjyxm;aom tjrifrsm;onf pma&;olrsm;\ tjrifrsm;omjzpfNyD; tm&SzGHYNzdK;a&;bPf (ADB) odkYr[kwf ,if;\ tkyfcsKyfa&;rSL;rsm;
bkwftzGJU odkYr[kwf ,if;wdkY udk,fpm;jyKaom tpdk;&rsm; odkYr[kwf ukvor*¾zGHUNzdK;rItpDtpOf (UNDP) odkYr[kwf ukvor*¾vlOD;a&&efykHaiGtzGJU (UNFPA) odkYr[kwf
usm;-rwef;wlnDrßSa&;ESifhtrsdK;orD;rsm;twGuftcGifhtvrf;rsm;wdk;wufapa&;qdkif&mukvor*¾tzGJU (UN-Women) \ tjrifrsm;ESifh rl0g'rsm;udk xif[yfjcif; r&Sdyg/
,ckpmtkyfwGif yg0ifaom tcsuftvufrsm;\ wduscdkifrmrIudk ADB ? UNDP ? UNFPA ESifh UN-Women wdkYtaejzifh tmrcHjcif; r&Sdyg/
,if;wdkYudktokH;jyKjcif;aMumifh jzpfay:vmrnfh tusdK;qufrsm; twGufvnf; wm0ef&Sdvdrfhrnfr[kwfyg/
wpfpkHwpfckaom e,fedrdwf? yx0Da'oudk owfrSwfac:a0:&mwGifvnf;aumif;? tudk;tum;jyK&mwGifvnf;aumif; odkYr[kwf ,ckpmtkyfwGif
“ EdkifiH ” [laom tokH;tEIef;udk okH;pGJ&mwGifvnf;aumif; ADB ? UNDP ? UNFPA ESifh UN-Women wdkYonf rnfonfh e,fedrdwf odkYr[kwf a'o rqdk\
w&m;Oya't&? tjcm;taMumif;tcsufrsm;t& tqifhtwef; owfrSwfcsufESifh pyfvsOf;í tqkH;tjzwfwpfpkHwpfck jyKvkyf&ef &nf½G,fxm;jcif;r&Sdyg/
yk*¾vduESifh pD;yGm;a&; twGuf r[kwfaom tokH;jyKjcif;rsm; twGufoD;oefYtaejzifh ADB ? UNDP ? UNFPA ESifh UN-Women udk
aumif;rGefpGmtodtrSwf jyKNyD; tcsuftvufrsm;udk ykHESdyfjcif;? rdwåLul;,ljcif;rsm; aqmif½Guf&ef ADB u wdkufwGef;ygonf/ jyefvnfa&mif;csjcif;? jyefvnfjzefYcsdjcif;
odkYr[kwf ADB xHrS a&;om;azmfjyxm;aom cGifhjyKcsuf r&&SdbJ tusdK;pD;yGm;&&ef &nf½G,fcsufjzifh qifhyGm;zefwD;jcif;rsm;rjyKvkyf&ef tokH;jyKolrsm;udk wm;jrpfygonf/
,cktpD&ifcHpm jyKpkxkwfa0rIonf Creative Commons Attribution 3.0 IGO vdkifpif (CC BY 3.0 IGO) https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/igo/ &,lxm;ygonf/ ,cktpD&ifcHpmwGif yg&Sdaom taMumif;t&mrsm;udk ,liiftokH;ûyjcif;onf azmfjyygvdkifpif\ pnf;urf;owfrSwfcsufrsm;ESifh openac-cess.adb.org/termsofuse &Sd ADB Open Access Repository \ pnf;urf; owfrSwfcsufrsm;udkyg od&SdvdkufemaMumif; oabmwlnDrIudk jyKvkyfNyD; jzpfaponf/
,ck CC vdkifpifonf tpD&ifcHpmwGif yg&Sdaom ADB ? UNDP ? UNFPA ESifh UN-Women wdkYESifh ywfoufrI r&Sdonfh rlydkifcGifhqdkif&m taMumif;
tcsufrsm;ESifh tusKH;r0ifyg/ taMumif;tcsuftvufwpfckonf tjcm; t&if;tjrpfwpfckudk ñTef;qdk ygu,if;oufqdkif&m rlydkifcGifh&Sdol (odkY) xkwfa0olESifh qufoG,fNyD;
cGifhhjyKcsufawmif;cH&ef vdktyf ygrnf/ ,if;odkYtaMumif;tcsuftvufudk ,liifokH;pGJrItwGuf jzpfay:vmonfh awmif;qdkrIrsm;twGuf ADB ? UNDP ? UNFPA ESifh UN-Women wdkY taejzifh wm0efrnf r[kwfyg/
xnfhoGif;azmfjyjcif; -
ADB ? UNDP ? UNFPA ESifh UN-Women udk taMumif;tcsuftvuf\ t&if;tjrpftjzpf azmfjy&mwGif atmufygwdkYudk aocsmpGm azmfjy ay;&ef
vdktyfonf/
tm&SzGHUNzdK;a&;bPf? ukvor*¾zGHUNzdK;rI tpDtpOf? ukvor*¾vlOD;a&&efykHaiGtzGJU? usm;-r wef;wlnDrßSa&;ESifh trsdK;orD;rsm; twGuf tcGifhtvrf;rsm; wdk;wufapa&;
qdkif&m ukvor*¾tzGJU ? 2016/ jrefrmEdkifiH\usm;?ra&;&mwef;wlnDrßSjcif;ESifhtrsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;qdkif&mtajctaeqef;ppfrItpD&ifcHpm/ © tm&SzGHUNzdK;a&;bPf?
ukvor*¾zGHUNzdK;rI tpDtpOf? ukvor*¾vlOD;a&&efykHaiGtzGJU? usm;-r wef;wlnDrßSa&;ESifh trsdK;orD;rsm; twGuf tcGifhtvrf;rsm; wdk;wufapa&; qdkif&m ukvor*¾tzGJU/
https://openaccess.adb.org/ CC BY 3.0 IGO License t& ul;,ltokH;jyKEdkifonf/
rSwfcsuf/
1) ,ck xkwfa0onfh pmapmifwGif “$” onf tar&duefa':vmudk &nfñTef;ygonf/
2) at'DbD onf bm;rm;udk jrefrmEdkifiH tjzpfESifh awmifudk&D;,m;udk udk&D;,m; or®wEdkifiH tjzpf todtrSwfjyKonf/
pmzwfol trsm;tjym; od&SdEdkifap&ef ,ck pmtkyfudk t*Fvdyf bmomrS jrefrm bmomodkY jyefqdkxm;jcif; jzpfygonf/ bmom jyefqdkcsufrsm;udk twwfEdkifqkH; twdtus
jzpfap&ef tm&SzGHUNzdK;a&;bPf taejzifh BudK;yrf; aqmif½Gufxm;ygonf/ odkYaomf tm&SzGHUNzdK;a&;bPfu t"du tokH;jyKaom ½kH;okH; bmompum;rSm t*Fvdyf bmom
jzpfonfh twGuf twnfjyKxm;onfh w&m;0if pmom;rsm; jzpfygonf/ þ pmtkyfyg taMumif;t&mrsm;udk &nfñGef; okH;pGJygu rlv t*Fvdyf bmom pmom;rsm;udkom
okH;pGJ&rnf/
Printed on recycled paper
rmwdum
o½kyfazmfyHkESifhZ,m;rsm; Z
Oa,smZOf !
trSmpm ¡
todtrSwfjyK aus;Zl;wifvTm w
twdkaumufrSwfpkrsm; '
tusOf;csKyf e
tcef; (1) ed'gef; 1
1-1/ jrefrmEkdifiH\vlrIpD;yGm;ESifhEkdifiHa&;aemufcHtajctae 2
1-2/ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf 3
tkyfcsKyfa&;jyKjyifajymif;vJrIrsm; 4
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf 8
vlrItzGJUtpnf;rsm;tMum;wif;rmrIrsm; 14
pD;yGm;a&;ESifhvlrIa&;jyKjyifajymif;vJrIrsm; 15
1-3/ jrefrmEkdifiH\usm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;tcGifhta&;
NcHKikHokH;oyfcsuf 24
tpkd;&\jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf\usm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;tcGifhta&; 24
jrefrmEkdifiHüusm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;tcGifhta&;wkd;wufrI
vrf;ñTefcsufrsm; 26
trsKd;orD;rsm;zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&mtrsKd;om;tqifhr[mAsL[mpDrHudef;
(2013-2022)? xl;jcm;aomorkdif;rSwfwkdifwpfck 30
1-4/ þpmwrf;\&nf&G,fcsuf 33
qef;ppfcsufaumuf,lrIenf;vrf; 35
ykHESdyfxkwfa0a&;vkyfief;zGJUpnf;rI 38
tcef; (2) qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif
tjynfht0ESifh wef;wlnDrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; 41
2-1/ pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;wGiftrsKd;orD;rsm;tjynfht0ESifhwef;wlyg0if
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI C
aqmif&GufcGifh\ta&;ygrI 44
2-2/ qif;&JEGrf;yg;rI?toufarG;0rf;ausmif;ckdifrmpdwfcs&rIESifhpD;yGm;a&;wGif
yg0ifvkyfaqmifrIwkdYESifhywfoufonfhusm;?rtajcjyKtvm;tvmrsm; 46
jrefrmEkdifiH&Sdqif;&JEGrf;yg;rI 46
jrefrmEkdifiH&Sdvkyfom;aps;uGufrsm;ESifhtvkyftukdifwkdYwGif
usm;?rwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm; 55
usm;?rwef;wlnDrQrI?aumif;rGefckdifrmrI&Sdaom?odu©m&Sdaom
tvkyftukdifrsm;qkdif&mtrsKd;orD;rsm;\tcGifhta&; 58
u@tvkduftvkyfvkyfukdifrI 59
v,f,m?pufrI?ukefacsmxkwfvkyfrIESifh0efaqmifrIu@wkdYwGif
trsKd;orD;rsm;\tvkyfESifhywfoufíusm;?rtajccHqef;ppfrI 65
0efaqmifrI 88
trsKd;orD;a&TUajymif;vkyfom;rsm;\tvm;tvmrsm;? jynfwGif;ESifhjynfy 97
2-3/ pD;yGm;a&;u@wGiftrsKd;om;rsm;ESifhtwltrsKd;orD;rsm;\tjynfht0ESifh
wef;wlyg0ifvkyfaqmifrItm;taxmuftulay;jcif;ESifh[efYwm;jcif;rsm; 105
2-4/ ta&;,laqmif&Guf&efaumufcsufcsrIrsm;ESifhaxmufcHtBuHjyKcsufrsm; 112
tcef; (3) usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm; 119
3-1/ t&nftaoG;jynfh0aomynma&;ukdtrsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,f&G,frsm;wef;wlnDrQtcGifhtvrf;&&SdrI?ta&;ygrI 122
3-2/ t&nftaoG;jynfh0aomausmif;ynma&;?ausmif;jyifyynma&;ESifh
avhusifhoifMum;a&;wkdYudktrsKd;orD;rsm;ESifhtrsKd;orD;i,f&G,frsm;
vufvSrf;rDa&;tajctaersm;ESifhtvm;tvmrsm; 125
a&S;OD;t&G,fuav;oli,fjyKpkapmifha&Smufa&;ESifhzGHUNzdK;wkd;wufa&;?
rlvwef;?tv,fwef;ESifhtxufwef;ynma&;\tajctaeESifh
tvm;tvmrsm;?ynma&;ukdvufvSrf;rDa&; 126
ausmif;xGufEIef;ESifhtajccHynmrlvwef;?tv,fwef;ESifh
txufwef;ynma&;tqifhNyD;ajrmufrIEIef; 130
ausmif;jyifyynma&;ESifhbkef;awmfBuD;oifynma&;\tajctaeESifh
tvm;tvmrsm; 133
tqifhjrifhynma&;\tajctaeESifhtvm;tvmrsm; 136
enf;ynmESifhtoufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifhoifwef;rsm;\
tajctaeESifhtvm;tvmrsm; 146
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI rmwdum i
ynma&;rStvkyftukdifokdY 140
3-3/ trsKd;orD;rsm;ESifhrdef;uav;i,f&G,frsm;\t&nftaoG;jynfh0aom
ynma&;qkdif&mtcGifhta&;rsm;tm;jr§ifhwifrIrsm;ESifht[efYtwm;rsm; 141
ECCD tajccHynmrlvwef;ynma&;?tv,fwef;ynma&;wkdY\
aumif;rGefaomvTrf;NcHKrIrsm; 141
tqifhjrifhynma&;taxmuftyHhrsm;ESifht[efYtwm;rsm; 147
enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;
txl;jyKtcsufrsm; 150
3-4/ aumufcsufrsm;eSifhtBuHjyKcsufrsm; 151
tcef; (4) usef;rma&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; 161
4-1/ trsKd;orD;rsm;?rdef;uav;i,f&G,frsm;\usef;rma&;apmifha&Smuf
0efaqmifrIrsm;wef;wlnDrQpGmvufvSrf;rDapa&;ESifhtusKd;quftjzpf
¤if;wkdY\taxGaxGusef;rma&;ESifhvlrIb0om,ma&;twGufta&;ygjcif; 163
4-2/ jrefrmEkdifiHütrsKd;orD;rsm;\usef;rma&;tajctaeESifhtvm;tvmrsm; 165
taxGaxGusef;rma&; 165
rsKd;qufyGm;usef;rma&; 170
usef;rma&;apmifha&SmufrIcH,ljcif;tavhtx?trltusifhrsm; 172
tdwfcsftkdifAD^attkdif'Dtufpful;pufjyefYyGm;rItajctaeESifhtvm;tvm 172
4-3/ trsKd;orD;rsm;ESifhrdef;uav;i,f&G,frsm;\usef;rma&;ESifhvlrIb0
&Sifoefom,ma&;qkdif&mtcGifhta&;rsm;tm;jr§ifhwifrIrsm;ESifh
t[efYtwm;rsm; 175
4-4/ aumufEkwfcsufrsm;ESifhtBuHjyKcsufrsm; 188
tcef; (5) enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm; 193
5-1/ tMurf;zufrIrSuif;a0;pGmaexkdifcGifh&Sdapa&;twGuftrsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,f&G,frsm;\tcGifhta&;rsm;\xl;jcm;aomtusKd;oufa&mufrI 195
5-2/ jrefrmEkdifiHütrsKd;orD;rsm;ESifhrdef;uav;i,f&G,frsm;tm;enf;rsKd;pkHjzifh
tMurf;zufrIjyefYyGm;jcif;\tajctaetvm;tvmrsm;ESifh
tajccHtaMumif;&if;rsm; 198
owif;tcsuftvufrjynfhpkHjcif; 198
tMurf;zufrIykHpHrsm;?pdwfoabmxm;rsm;?owif;ay;ykdYwkdifMum;rIykHpHrsm;?
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI p
0efaqmifrIrsm; 198
xdckdufapaom½kd;&m"avhtrltusifhrsm; 204
5-3/ aumufEkwfcsufrsm;ESifhtBuHjyKcsufrsm; 210
tcef; (6) EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh
trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm; 213
6-1/ EkdifiHa&;vkyfief;pOfESifhtkyfcsKyfa&;üusm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;tcGifhta&;\tusKd;oufa&mufrI 215
6-2/ jrefrmEdkifiHüEkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifhtkyfcsKyfa&;wGiftrsKd;orD;rsm;\
yg0ifaqmif&GufrItajctaeESifhtvm;tvmrsm; 218
jynfaxmifpk?wkdif;a'oBuD;ESifhjynfe,fvTwfawmfrsm;wGif
trsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 219
jynfaxmifpkvTwfawmfaumfrwDrsm;wGiftrsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 222
tpkd;&tzGJU0efBuD;Xmersm;ESifhtkyfcsKyfa&;Xmersm;wGif
trsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 223
EkdifiHa&;ygwDwGiftrsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 228
jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifhwkdif;a'oBuD;ESifh
jynfe,faumfr&SiftzGJUcGJrsm;wGiftrsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 231
vkHNcHKa&;u@ütrsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 232
w&m;pD&ifa&;?w&m;vTwfawmfrsm;ESifhOya't&wnfaxmifaom
tjcm;w&m;½kH;rsm;wGiftrsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 233
6-3/ jrefrmEkdifiH\jynfaxmifpkESifha'oEÅ&tkyfcsKyfa&;?vkHNcHKa&;ESifh
w&m;pD&ifa&;u@wkdYütrsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrIwkd;wufa&;twGuf
jr§ifhwifrIrsm;ESifht[efYtwm;rsm; 240
6-4/ aumufcsufrsm;ESifhtBuHjyKcsufrsm; 251
tcef; (7) jrefrmEdkifiHNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;ra&;&mwef;wlnDrßSrIESifh
trsdK;orD;tcGifhta&; 257
7-1/ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ütrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\
OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;xnfhoGif;jcif;\xda&mufrI 259
7-2/ y#dyu©ESifhNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\u@wkdif;üjrefrmEkdifiH&Sd
trsKd;orD;rsm;\tajctaeESifhtvm;tvmrsm; 262
y#dyu©ESifhNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfüusm;?ra&;&mtajcjyK
tEÅ&m,fckcHEkdifrIESifhpGrf;aqmifEkdifpGrf;&SdrI 262
tpkd;&\Nidrf;csrf;a&;ESifhqufET,faomtzGJUtpnf;rsm;ESifh
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI rmwdum q
vTwfawmfaumfrwDrsm;wGiftrsKd;orD;rsm;yg0ifvkyfaqmifjcif; 266
wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;twGif;
EkdifiHa&;qkdif&mqkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ütrsKd;orD;rsm;yg0ifvkyfaqmifrI 268
Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGifwkdif;&if;om;vufeufukdif
tzGJUtpnf;rsm;twGif;n§dEIdif;olrsm;?enf;ynmqkdif&m
twkdifyifcHynm&Sifrsm;?avhvmolrsm;tjzpftrsKd;orD;rsm;yg0ifrI 269
y#dyu©apmifhMunfhMuyfrwfoltrsKd;orD;rsm; 271
Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfwGift&yfbuftrsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;\tcef;u@ 271
Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufoltrsKd;orD;rsm; 272
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGiftrsKd;orD;rsm;\OD;pm;ay;tpDtpOfrsm; 273
7-3/ jrefrmEkdifiH\Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGiftrsKd;orD;rsm;ESifh
¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukdyg0ifapjcif;tm;
jr§ifhwifrIrsm;ESifht[efYtwm;rsm; 275
7-4/ aumufcsufrsm;ESifhtBuHjyKcsufrsm; 280
tcef; (8) aumufcsufrsm;ESifh tMuHjyKcsufrsm; 285
8-1/ jrefrmEkdifiH\taxGaxGtjym;jym;jzpfaeaom
usm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;tcGifhta&;qkdif&m
taMumif;t&mrsm; 286
a,bk,swkd;wufrIrsm;ESifhuGm[rIrsm; 286
8-2/ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfESifhpDrHudef;a&;qGJa&;vkyfief;pOfwkdYü
usm;?rwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;rsm;tcGifhta&;twGuf
tcGifhtvrf;rsm;ESifht[efYtwm;rsm; 288
8-3/ usm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;tcGifhta&;rsm;qkdif&m
pDa'goabmwlnDrIESifhabusif;vkyfief;vrf;ñTefwkdY\
tajccHoabmw&m;rsm;ESifhnDñGwfaom?wm0efcHrI&Sdaom
vkyfief;rlabmifrsm;taumiftxnfazmfjcif; 292
8-4/ tBuHjyKcsufrsm;tESpfcsKyfazmfjycsuf 299
aemufqufwGJ
aemufqufwGJ (1)/ usef;rma&;u@ESifh qufET,faom &nfrSef;csufrsm;ESifhtnD
wkd;wufrIrsm; 318
aemufqufwGJ (2)/ jynfe,fESifh wdkif;tvdkuf vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef;xm;?
tvkyfvufrJhEIef;xm;ESifh vlOD;a&tvdkuf tvkyftudkif &&SdrI EIef;xm; (&mcdkifEIef;) 319
trSmpmo½kyfazmfyHkESifhZ,m;rsm;
pmaowåmrsm;
1/ jrefrmedkifiHtpdk;&\pD;yGm;a&;qdkif&mESifh vlrIa&;qdkif&mjyKjyifajymif;vJa&;
tajccHvkyfief;rlabmif - vlrIzGHYNzdK;wdk;wufrIOD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm; 16
2/ trsKd;orD;rsm;zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifhr[mAsL[mpDrHudef;
(2013-2022) - OD;pm;ay; e,fy,f 12 &yf 32
3/ aus;vuftoufarG;0rf;ausmif;rIrsm;ESifh 0ifaiGrsm;jr§ifhwifjcif; 71
4/ a'oqkdif&m vQyfppfrD;vif;a&; vkyfief;pDrHudef; Oyrmrsm; 83
5/ qif;&Jom; rdom;pkukd OD;wnfaom vlrItajccHtaqmuftODESifh
0efaqmifrIrsm;qkdif&m pDrHudef; 85
6/ o,f,lykdYaqmifa&;tajccHaomusm;?rqkdif&mjcm;em;rIrsm;
o,f,lykdYaqmifa&;tokH;jyKjcif;\av;eufrI 91
7/ a'otwGif;usm;?r tav;xm;aomo,f,lykdYaqmifa&;
pDrHudef;qkdif&mOyrmrsm; 95
8/ vkyfcr&aomtvkyf\0efxkyf0efykd; - xkdif;EkdifiH&SdtrsKd;orD;rsm;
a&TUajymif;vkyfom;ppfwrf; 101
9/ y½kd*&rfa&;aomrdef;uav;rsm;onfurÇmukdajymif;vJEkdifrnf 150
10/ trsKd;orD;rsm;tusKd;&Sdap&ef&yf&GmtajcjyKc&D;oGm;vkyfief;qkdif&m
uRrf;usifrIoifwef;rsm; 151
o&kyfazmfyHk
1-1/ jrefrmekdifiH\jidrf;csrf;a&;wnfaqmufrSkjzpfpOf 12
2-1/ jrefrmedkifiH jynfe,f? wkdif;a'oBuD; qif;&JEGrf;yg;jzpfay:rI (2010)% 48
2-2/ jrefrmedkifiH trsKd;om;tqifh qif;&JEGrf;yg;rIa0pk? 2009-2010 (%) 49
3-1/ twef;ynmNyD;ajrmufrI 131
6-1/ 2004-2005 ckESpfrS 2010-2011 ckESpftwGif; tpkd;&Xmersm;ESifh
tkyfcsKyfa&;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI (%) 224
Z,m;rsm;
2-1/ jrefrmEkdifiHtrsKd;om;tqifhqif;&JEGrf;yg;jzpfay:rI (2005 - 2010) 47
2-2/ jrefrmEkdifiHtrsKd;om;tqifhqif;&JEGrf;yg;rIjyrsOf;atmuf&Sdtvkyfvkyfukdifonfh
vlOD;a&tcsKd; (2004-2005ESifh2009-2010) 47
2-3/ jrefrmEkdifiHqif;&JEGrf;yg;rIuGm[csuftcsKd;(2004-2005ESifh2009-2010) 49
o&kyfazmfyHkrsm;? Z,m;rsm;ESifh pmaowåmrsm; pm&if;
2-4/ jrefrmEkdifiHpkpkaygif;pm;okH;rIwGiftqif;&JqkH;ig;pdwfwpfpdwfyg0ifrItcsKd;
(2004-2005ESifh2009-2010) 50
2-5/ vlrIpD;yGm;a&;qkdif&myifukdvu©Pmrsm;t&usm;?r rnDrQrI 51
2-6/ vGefcJhaomajcmufvtwGif;vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef; (%)
(touf15ESpfESifhtxuf) 56
2-7/ jrefrmEkdifiH\tvkyftukdif&SdolESifhvlOD;a&tcsKd;
(2004-2005ESifh2009-2010) (%) 57
2-8/ pD;yGm;a&;t&tvkyfvkyfukdifolvlOD;a&\tvkyftukdiftrsKd;tpm;
(&mckdifEIef;)?2010 58
2-9/ pD;yGm;a&;t&tvkyfvkyfukdifolvlOD;a&\vkyfief;trsKd;tpm;
cGJjcm;rI2010 (&mckdifEIef;) 59
2-10/ jrefrmEkdifiH\tvkyfvufrJhrIEIef; (%) 63
2-11/ tvkyfvufrJhEIef;(touf15ESpfESifhtxuf)? 2010 (%) 63
2-12/ vkyfief;wGiftrsKd;om;rsm;ESifhEIdif;,SOfítrsKd;orD;ykHrSefvkyfom;rsm;\
wpfem&DvkyfctcsKd;(2000-2008) 64
2-13/ tdrfaxmifpktrsKd;tpm;tvkdufoD;ESHpkdufysKd;ajrykdifqkdifonfhtdrfaxmifpk
trsKd;tpm;?2010 67
2-14/ vkyfc r&aom tdrfrIudpövkyftm;yrmP (wpfaeYwmvkyftm;em&Drsm;) 69
2-15/ 2010-2011ckESpfysrf;rQwefzkd;ukdtajccHxm;aomt"dujynfyykdYukefrsm; 77
2-16/ {NyDv1&ufwGifpwifonfhb@mESpftwGufESpftvkdufaps;EIef;
(usyfbDvD,H)t&trsKd;om;tqifhpm&if;rsm; 86
2-17/ xkdif;EkdifiHwGiftvkyftukdiftrsKd;tpm;?EkdifiHom;ESifhusm;?rtvkduf
rSwfykHwifxm;onfh uarÇm'D;,m;?vmtkdESifhjrefrmEkdifiHwkdYrS
a&TUajymif;tvkyform;rsm; ('DZifbm?2009) 99
3-1/ ynma&;tqifhtrsKd;rsKd;rSausmif;ol (trsKd;orD;) &mckdifEIef;(2009) 127
3-2/ tom;wifausmif;0ifEIef;ESifhausmif;xGufaomuav;oli,f
touftkyfpkESifhvdiftvkdufyg0ifrItcsKd; 127
3-3/ 2008-2012ckESpfwuúokdvf0ifwef;pmar;yGJajzqkdolESifhatmifjrifol
ta&twGuf 133
3-4/ tqifhjrifhynma&;tqifhrsm;rSausmif;ol?ausmif;om;rsm;\
&mckdifEIef;2012ckESpf 137
3-5/ tqifhjrifhynma&;ESifhoifwef;rsm;wGifyg0ifrIESifhpyfvsOf;í IHLCStajccHaomcefYrSef;csufrsm; 137
3-6/ pD;yGm;a&;u@rSmtvkyfvkyfukdifEkdifaomvlOD;a&(%)ESifhtvkyftukdif
trsKd;tpm;2009-2010 141
3-7/ tqifhtoD;oD;wGifa,musfm;av;?rdef;uav;rsm;\ausmif;xGuf&jcif;
taMumif;&if;rsm; 144
ps
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
4-1/ usef;rma&;qkdif&m&v'frsm;tay:MoZmvTrf;rkd;aomtajccH
taMumif;&if;rsm;jzifhcGJjcm;azmfjyxm;onfht"duusef;rma&;qkdif&m
tñTef;udef;rsm; 168
5-1/ e,fpyfqufqHa&;½kH;rsm;ESifh vlukeful;rIwm;qD;a&;vkyfief;tzGJUrsm;\
cGJjcm;azmfxkwfonfh vlukeful;cH& olrsm;eSifh vlukeful;cH&Ekdifolrsm;\
ta&twGuf 203
5-2/ ESpftvkdufESifh c&D;qkH; OD;wnfEkdfifiHrsm;tvkduf w&m;0ifjyefvnfvTJajymif;
ykdYay;onfh vlukeful;cH&ol jrefrmrsm; 203
6-1/ trsKd;orD;rsm;jynfaxmifpkvTwfawmfESifhwkdif;a'oBuD;ESifh
jynfe,fvTwfawmfrsm;wGifukd,fpm;jyKrI (2013) 220
6-2/ vTwfawmfESifhtrsKd;om;nDvmcH(1993?2005-2008)wkdYwGif
jrefrmtrsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI 222
6-3/ t"duusaomvTwfawmfaumfrwDrsm;wGiftrsKd;orD;rsm;\
ukd,fpm;jyKrI(2011ckESpf) 223
6-4/ vTwfawmftwGif;&SdEkdifiHa&;ygwDrsm;rStrsKd;orD;ukd,fpm;vS,frsm;pm&if; 229
n
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
todtrSwfjyKrSwfwrf;Oa,smZOf
jynfaxmifpk or®w jrefrmEdkifiHawmfonf urÇmh trsdK;orD; nDvmcH
(ab*sif;?1995) udk tajccHí trsdK;orD;rsm;tm; enf;rsdK;pkHjzifh
cGJjcm;rIqdkif&m ukvor*¾ oabmwl pmcsKyf (Convention on the Elimination of all forms of Discrimination Against Wom-en - CEDAW) udk (1997) ckESpfwGif yg0if vufrSwfa&;xdk;cJhNyD;
trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; tjynfht0&&Sda&;? usm;?ra&;&m
wef;wlnDrßSa&; wdkYudk aqmif½GufcJhygonf/
vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;|meonf trsdK;orD;rsm;\
zGHYNzdK;wdk;wufa&;ESifh pGrf;aqmif&nfrsm; ydkrdk wdk;jr§ifhvmEdkifapa&; twGuf taumiftxnfazmf
aqmif½Guf&mwGif OD;aqmif0efBuD;|mejzpfNyD; trsdK;orD;rsm;ESifh toufarG;0rf;ausmif;rI?
trsdK;orD;rsm;ESifhynma&;? avhusifhoifMum;a&;? trsdK;orD;rsm;ESifh usef;rma&;? trsdK;orD;rsm;
tay:tMurf;zufrI? trsdK;orD;rsm;ESifh ta&;ay: tajctaersm;? trsdK;orD;rsm;ESifh
pD;yGm;a&;? trsdK;orD;rsm;ESifh qkH;jzwfcsuf csrSwfa&;? trsdK;orD;rsm; zGHYNzdK;wdk;wufa&;qdkif&m
vkyfief;,EÅ&m;rsm;? trsdK;orD;rsm;ESifh vlUtcGifhta&;? trsdK;orD;rsm;ESifh rD'D,m? trsdK;orD;rsm;ESifh
ywf0ef;usifESifh trsdK;orD;i,f½G,frsm; tp&Sdonfh {&d,m (12) &yf yg0ifonfh trsdK;orD;rsm;
zGHYNzdK;wdk;wufa&;qdkif&m trsdK;om;tqifh r[mAsL[m pDrHudef; (2013 - 2022 ) udk a&;qGJ
taumiftxnfazmf aqmif½Gufvsuf &Sdygonf/
jrefrmEdkifiH&Sd trsdK;orD;rsm; zGHYNzdK;wdk;wufa&; vkyfaqmifcsuf awGU&SdrIrsm;tm; qef;ppf&SmazGum
usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSa&;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m vkyfief;rsm;tm;
wef;wlnDrßSrI &Sdap&eftwGuf vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&m csxm;a&;0efBuD;|me?
vlrI0efxrf;OD;pD;|meonf qufpyf tzGJUtpnf;rsm; jzpfMuonfh urÇmhukvor*¾tzGJUESifh
tm&SzGHUNzdK;a&;bPfwdkY yl;aygif;yg0ifí þ jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh
trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tpD&ifcHpm udk aqmif½GufEdkifcJhonfrSm
0rf;ajrmufzG,f jzpfygonf/
txl;ojzifh jrefrmEdkifiH vlOD;a&\ xuf0ufcefY&Sdaom trsdK;orD;wdkY\ tcGifhta&;udk
jr§ifhwifEdkif&ef rsm;pGm taxmuftul jzpfapEdkifaom þokawoe qef;ppfrIonf vGefcJhonfh
(2) ESpfcefYrS pwifí tpdk;& tzGJUtpnf;rsm;? t&yfzuf vlrItzGJUtpnf;rsm;? ukvor*¾
tzGJUtpnf;rsm;wdkY\ tMuHjyKcsufrsm; &,lNyD; taxmuftxm;rsm;ESifhwuG wifjyxm;onfudk
awGU&ygonf/
trSmpm X
jrefrmEdkifiHrS vufcHoabmwl vufrSwfa&;xdk;xm;cJhonfh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m
ukvor*¾ oabmwlpmcsKyfrsm;? vkyfief;pDrHcsufrsm;? axmifpkESpf &nfrSef;csufrsm;udk
taumiftxnfazmf aqmif½Guf&mwGif ta&;ygvSonfh usm;?r wef;wlnDrßSa&;ESifh
trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctae qef;ppfrIonf trsdK;orD;rsm; twGuf
tvif;opfudk azmfaqmifEdkifrnfh qef;ppfrIjzpfonfh tjyif wdk;wufajymif;vJvmonfh acwf?
pepfESifhtnD jrefrmEdkifiH\ vlrIpD;yGm;zGHYNzdK;wdk;wufapa&; twGuf taxmuftuljyKvdrfhrnf[k
,kHMunfrdygonf/
a'gufwm0if;jrwfat;
jynfaxmifpk0efBuD;
vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifhjyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;|me
Ouú|?jrefrmEdkifiHvkH;qdkif&mtrsdK;orD;a&;&maumfrwD
jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmf
trSmpm
jrefrmEdkifiH vlrSk0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnf ae&mcsxm;a&; 0efBuD;|meonf abusif;
vkyfief;vrf;nTef\ e,fy,f 12 &yfudktajccHaom trsdK;orD;rsm; zGHhNzdK;wdk;wufa&;qdkif&m trsdK;om;
tqifhr[mAsL[m pDrHudef; ( 2013 - 2022 )udka&;qGJ taumiftxnf azmfvSsuf&Sdygonf/
jrefrmEdkifiHonf trsdK;orD;rsm;tm; enf;rsdK;pkHjzifh cGJjcm;rSkqdkif&m ukvor*¾oabmwlpmcsKyf
(pDa'g) udk 1997 ckESpfwGif yg0if vufrSwf a&;xdk;cJhNyD;jzpf&m vufrSwfa&;xdk;NyD; EdkifiH
wpfck twGuf oabmwlpmcsKyf\ vdktyfcsufrsm;ESifhtnD taumiftxnfazmfNyD;onfh
aqmif&Gufcsufrsm;udk 2016 ckESpfwGif jyefvnf oHk;oyfEdkif&eftwGuf 0efMuD;Xmeonf jrefrmEkdifiH
tpdk;&\ tpD&ifcHpmudk trsdK;orD;rsm;tm; enf;rsdK;pkHjzifh cGJjcm;rSk qdkif&myaysmufa&; aumfrwDodkU
wifoGif;cJhygonf/ ,if;vkyfaqmifcsufrsm;rSm trsdK;orD;xk tay: jrefrmEkdifiHtpdk;&\ wm0ef
cH,lrIudk jyoaom ta&;ygonfh xif[yfrIrsm; jzpfygonf/ pDa'gESifh abusif;vkyfief; vrf;nTefESpfck
pvHk;rSm usm;ra&;&m wef;wlnDrSsa&;ESifh trsdK;orD; tcGifhta&;rsm;&&Sdapa&;twGuf EdkifiH
wumpHEIef;owfrSwfcsufrsm; jzpfMuygonf/
,ckqef;ppfrI tpD&ifcHpmonf vlrI0efxrf;?u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme?
vlrI0efxrf;OD;pD;Xme? ukvor*¾tzGJUrsm;ESifh tm&SzGHUNzdK;a&;bPfwdkY yl;aygif; aqmif&Gufxm;
aomtpD&ifcHpmwpfckjzpfygonf/ jrefrmEkdifiHwGif; usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifhtrsdK;orD;
rsm;\tcGifhta&;qdkif&m aqmif&Gufcsufrsm;\ wdk;wufrIrsm;ESifh tcuftcJpdefac:rIrsm;
tay: tcsdefudkuf avhvm qef;ppfcsufrsm;udk ,ck tpD&ifcHpmu azmfxkwfxm;ygonf/
,cktpD&ifcHpmwGif Oya' rl0g'csrSwfrIqdkif&m 0ef;usif tajctaeydkrdkaumif;rGefap&eftwGuf
trsdK;orD;rsm; zGHYNzdK;wdk;wufrItwGuf trsdK;om;tqifh r[mAsL[mtpDtrH\ t"due,fy,frsm;
jzpfaom pD;yGm;a&;? toufarG;0rf;ausmif;? ynma&;? usef;rma&;? EdkifiHhta&;wGif yg0if
ywfoufrI? jidrf;csrf;a&;? vHkjcHKa&; ESifh trsdK;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI wdkufzsufa&;wdkUwGif
vdktyfonfh tcsufrsm;udk rD;armif;xdk; azmfxkwfxm;ygonf/
trsdK;om; tqifh bufpHk zGHYNzdK; wdk;wufrI pDrHudef; (2013-2030)? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&; jyKjyif
ajymif;vJrI rlabmif trsdK;orD;rsm; zGHYNzdK;wdk;wufrItwGuf trsdK;om;tqifh r[mAsL[m tpD
trHESifh u@tvkduf rl0g'ESifh tpDtrHrsm; qufvuf taumiftxnfazmfrIwGif
xnfhoGif; pOf;pm; aqmif&GufEdkifap&ef twGuf pDa'g? abusif; vkyfief;
vrf;nTefESifh pOfqufrjywf zGHYNzdK;wdk;wufa&; &nfrSef;csuf yef;wdkifrsm;jzifh
vdkufavsm nDaxGrI &SdaomtMuHjyKcsufrsm;udk,cktpD&ifcHpmutMuHjyKxm;ygonf/
Oa,smZOf P
vlrIpD;yGm;ESifh EdkifiHa&;&m rl0g'rsm;onf csrSwf&mESifh taumif txnfazmf&m wdkUwGif
usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&; qdkif&mrsm;udk y"mejyK xnfhoGif;
pOf;pm;jcif;onf a&&SnfwnfwHhNyD; om,m0ajymonfh vlrItodkif;t0dkif; jzpfwnfaprI twGuf
rsm;pGm taxmuftuljyKonfudkþavhvmqef;ppfrIuazmfjyaeygonf/ Oyrmtm;jzifh t&nf
taoG;jynfh vufvSrf;rDaom uav;jyKpk apmifha&Smufa&; 0efaqmifrIrsm; ay;tyfjcif;ESifh
tcsdefukef oufomNyD; vHkjcHKpdwfcs&aom tdrfaxmifpkoHk;ypönf;rsm; xkwfvkyfay;jcif;wdkUonf
trsdK;orD;rsm; taejzifh ,if;wdkU\ t&nftaoG;udk jrSifhwif&ef oifwef;rsm; wufa&mufrIESifh
0ifaiG& vkyfief;rsm; vkyfaqmifEdkif&ef tcsdefydkrdk&aprIwdkYyif jzpfonf/ pD;yGm;a&;u@wGif
trsdK;orD;rsm;\ yg0ifywfoufrI wdk;jrSifh&ef aqmif&Gufcsufrsm;udk wdk;jrSihf aqmif&Gufjcif;jzifh vlrI
todkif;t0dkif; wpfckonf pD;yGm;a&; tusdK;tjrwf omru wdkuf&kdufESifh oG,f0dkufaom vlrIa&;&m
tusdK;tjrwfrsm;pGmudkvnf; &&Sdaprnf jzpfygonf/ odkYjzpf&m vkyfief;cGifrsm;wGif usm;ra&;&m
wef;wlnDrSs a&;&m twGuf aqmif&Gufcsufrsm;ESifh wm0efcH,lrI tydkif;rsm;udkvkyfief;&Sifrsm;
ydkrdkod&Sdem;vnfoabmayguf&ef ta&;ygvSygonf/
jrefrmEkdifiHonf EdkifiHol? EdkifiHom;wdkU\ vlaerIb0 t&nftaoG; jrifhrm;rIudk jzpfxGef;
aprnfh a&&Snf wnfwHhaom bufpHk zGHYNzdK;wdk;wufa&; &nfrSef;csufESifhtwl ,if;\
jyKjyifajymif;vJrI vkyfief;pOf oHk;&yfjzpfaompD;yGm;a&; jyKjyifajymif;vJrI? 'Drdkua&pDenf;us
pDrHtkyfcsKyfrIESifh trsdK;om;pnf;vHk;rI? jidrf;csrf;rIESifh zGHYNzdK;wdk;wufrIwdkUudktaumiftxnfazmf
aqmif&Gufaeonfh tcsdef jzpfygonf/ ,if; jyKjyifajymif;vJrI vkyfief;pOfrsm; vSsifvSsifjrefjref
taumiftxnfay:um a&&Snfvnf; wnfwHhEdkifapa&;twGuf usm;ra&;&m wef;wlnDrSsjcif;u
taxmuftyHhjzpfapygonf/ jrefrmEkdifiH\ 21 &mpk jyKjyifajymif;vJrI vkyfief;pOfrsm;\ trSwf
vu©Pm wpfck tjzpf usm;ra&;&m wef;wlnDrSsjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;udk
jrSifhwifonfh aqmif&Gufcsufrsm;tm; xnfhoGif;pOf;pm; vkyfaqmif&ef MudK;yrf; tm;xkwfrIrsm;udk
,ck tpD&ifcHpmu taxmuftuljyKrnf[k ußGEkfyfwdkU ,HkMunfrdygonf/
a&emwm a'qmvsH Aif;A&uf Apfuvdkif;
ukvor*¾XmaenSdEIdif;a&;rSL;ESifh jrefrmEdkifiHXmaeudk,fpm;vS,f
vlom;csif;pmemrIqdkif&mnSdEdIif;a&;rSL; tm&SzGHYNzdK;a&;bPf
ukvor*¾ (jrefrm)
todtrSwfjyK aus;Zl;wifvTm
tbufbufndSEdIif;aqmif&GufrI - jynfaxmifpkor®wjrefrmEkdifiHawmf vlrI0efxrf;?
u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;|meESifh vlrI0efxrf;OD;pD;Xme
enf;ynm&yf ndSEdIif;aqmif&GufrI - trsdK;orD;u@qdkif&mukvor*¾tzGJU
t"dutzGJU - Roberta Clarke (ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU)? Jean D Cunha (ukvor*¾
qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU)? Janet Jackson (ukvor*¾vlOD;a&&efyHkaiGtzGJU [UNFPA])? pE´moefU
(ukvor*¾zGHYNzdK;rItpDtpOf [UNDP])? cifZmEkdif (ukvor*¾vlOD;a&&efyHkaiGtzGJU [UNFPA]) ESifh Uzma Hoque (tm&SzGHYNzdK;a&;bPf [ADB])
tpdk;& - vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;Xme? e,fpyfa&;&m
0efMuD;Xme? pD;yGm;a&;ESifh ul;oef;a&mif;0,fa&; 0efMuD;Xme? or0g,r 0efMuD;Xme? ,Ofaus;rI
0efMuD;Xme?umuG,fa&; 0efMuD;Xme? ynma&;0efMuD;Xme? EdkifiHjcm;a&; 0efMuD;Xme? usef;rma&;
0efMuD;Xme? jynfxJa&; 0efMuD;Xme (taxGaxG tkyfcsKyfa&; OD;pD;Xme? vlukeful;rI xdef;csKyfa&;
&JwyfzGJU)? jyefMum;a&; 0efMuD;Xme? tvkyform; tvkyftudkifESifh vlrIzlvHka&; 0efMuD;Xme?
arG;jrKa&;? a&vkyfief;ESifh aus;vufa'o zGHYNzdK;a&; 0efMuD;Xme? trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;
zGHYNzdK;wdk;wufrI 0efMuD;Xme? vl0ifrI MuD;Muyfa&;ESifh jynfolUtiftm; 0efMuD;Xme? a&SUaecsKyf&Hk;?
jrefrm jidrf;csrf;a&; jyefvnf xlaxmifa&; vkyfief; A[dkXme
ukvor*¾tzGJU tpnf;rsm;ESifh zGHYNzdK;rIu@ tzGJUtpnf;rsm; - tm&SzGHYNzdK;a&;bPf? ukvor*¾
pm;eyf&du©mESihf pkdufysKd;a&;tzGJU (FAO)? tjynfjynfqkdif&mtvkyform;tzGJU (ILO)? ajymif;a&TUaexkdifrIrsm;qkdif&m tjynfjynfqkdif&mtzGJUtpnf; (IOM)? ukvor*¾tdwfcsftkdifADG
/ attkdif'Dtufpfqkdif&m yl;wGJtpDtpOf (UNAIDS)? ukvor*¾zGHUNzdK;rItpDtpOf (UNDP)? ukvor*¾ynma&;? odyÜHESihf ,Ofaus;rItzGJU (UNESCO)? ukvor*¾vlOD;a&&efyHkaiGtzGJU
(UNFPA)? ukvor*¾NrdKUjytajccs aexkdifrIrsm; tpDtpOf (UN-Habitat)? ukvor*¾
'ku©onfrsm; qkdif&m r[mrif;BuD;&Hk; (UNHCR)? ukvor*¾ uav;rsm; &efyHkaiGtzGJU
(UNICEF)? ukvor*¾vlom;csif; pmemaxmufxm;jcif;qdkif&m ndSEIdif;a&;&Hk; (UNOCHA)? ukvor*¾ rl;,pfaq;0g;ESihf &mZ0wfrIcif;qkdif&m&Hk; (UNODC)? ukvor*¾pDrHudef;vkyfief;
rsm;qkdif&m&Hk; (UNOPS)? ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU? urÇmhpm;eyf&du©mtpDtpOf
(WFP)? urÇmhbPf/
todtrSwfjyK aus;Zl;wifvTm
t&yfbuf tzGJUtpnf; - usm;ra&;&m wef;wlnDrSsa&; uGef&uf? jrefrmEdkifiHtrsdK;orD;rsm;tzGJU
uGef&uf
okawoeESifh a&;om;rI - Jean D Cunha (ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU - tusOf;csKyf?
ed'gef;? EkdifiHa&;wGif yg0ifywfoufrI? y#dyu©? ed*Hk;ESifh tMuHjyKcsufrsm;)? Yamini Mishra (ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU - pD;yGm;a&;)? Uzma Hoque (tm&SzGHYNzdK;a&;bPf -
pD;yGm;a&;)? Helen Thomas (twdkifyifcH - ynma&;ESifhusef;rma&;)? Jane Davies (ukvor*¾uav;rsm; &efyHkaiGtzGJU - ynma&;)? Chris Spohr (tm&SzGHYNzdK;a&;bPf -
ynma&;)? ESifh Anna Karin Jatfors (ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU - trsdK;orD;rsm;tm;
tMurf;zufrIwdkufzsufa&;)/ ,ltifefath'fpfrS Krittiyawan Booktok ESifh EG,fat;at;
(ckcHtm;usqif;rI? usef;rma&;) ESifh ,ltifef'DyDrS Yumiko Yamamoto (pD;yGm;a&;) wdkUuvnf;
0dkif;0ef; ulnDay;xm;ygonf/
tcsuftvuf oufaojyKjcif;qdkif&m tvkyf&HkaqG;aEG;yGJ twGuf ndSEdIif;aqmif&GufrI - vlrI0efxrf;?
u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;|me? ukvor*¾ tzGJUtpnf;rsm;ESifh
tm&SzGHYNzdK;a&;bPf
tcsuftvuf oufaojyKjcif;qdkif&m tvkyf&HkaqG;aEG;yGJu &&Sdaom tMuHjyKcsufrsm;udk
aygif;pnf;rIESifh ndSEdIif;aqmif&GufrI - vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;
0efBuD;|me? ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU
t*FvdyfESifh jrefrmbmom pmom;rsm; rSefuefrItwGuf nSdEIdif;aqmif&GufrI tygt0if tpdk;&ESifh
ndSEdIif; aqmif&GufrI - pE´moefU (ukvor*¾zGHYNzdK;rItpDtpOf)? cifZmEkdif (ukvor*¾vlOD;a&
&efyHkaiGtzGJU)? cifarMunfESifh Jean D Cunha (ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU)
xkwfa0rItwGuf ndSEdIif;aqmif&GufrI -Uzma Hoque (tm&SzGHYNzdK;a&;bPf)
&efyHkaiGxnfh0ifonfhtzGJU - tm&SzGHYNzdK;a&;bPf? ukvor*¾zGHYNzdK;rI tpDtpOf? ukvor*¾
vlOD;a& &efyHkaiGtzGJU? ukvor*¾uav;rsm; &efyHkaiGtzGJU? ukvor*¾qkdif&m trsdK;orD;tzGJU
"mwfyHk - ADB ? UNDP ? UNFPA ? UN-Women ? Lauren DeCicca ? Shobhna Decloitre ?
Karin Grimm ? Jim Holmes ESifh ausmfausmf0if;/
x
todtrSwfjyK aus;Zl;wifvTm
ADBARVASEANCEDAWCEDAW CommitteeCESRCNFECCDEMISFAOFDIGDPIHLCA
ILOKILM KIOKNUMDGMICSMKMMRMNPEDMWAFNGONLDNMSPNUPRCSSSIDATVET
tm&SzGHYjzdK;a&;bPf
ckcHtm;usqif;rIa&m*gaq;
ta&SUawmiftm&S EkdifiHrsm;toif;
trsdK;orD;rsm;tm;enf;rsdK;pkHjzifhcGJjcm;rIqdkif&mukvor*¾oabmwlpmcsKyf
trsdK;orD;rsm;tm;enf;rsdK;pkHjzifhcGJjcm;rSkqdkif&myaysmufa&;aumfrwD
bufpHkvTrf;jcHKedkifaomynma&;u@avhvmoHk;oyfcsufvkyfief;rsm;
csif;trsdK;om;wyfOD;
uav;oli,fjyKpkysdK;axmifa&;
ynma&;u@ pDrHcefUcGJrI owif;tcsuftvufpepf
ukvor*¾pm;eyf&du©mESihfpkdufysKd;a&;tzGJU
wdkuf&kdufEdkifiHjcm;&if;ESD;jrKyfESHrI
tom;wifxkwfukefwefzdk;
jrefrmEkdifiH tdrfaxmifpkpm;0wfaea&;tajctae
bufpHkavhvmrI ppfwrf;
tjynfjynfqkdif&mtvkyform;tzGJU
vkyfom;aps;uGuf&Sdta&;ygaomtnTef;udef;rsm;
ucsifvGwfajrmufa&;tzGJU
u&iftrsdK;om;tpnf;t&Hk;
axmifpkESpfzGHYNzdK;a&;&nfrSef;csufyef;wdkifrsm;
Multiple Indicator Cluster SurveyjrefrmusyfaiG
arG;zGm;-- aoqHk;EIef;
trsdK;om;pDrHudef;ESifhpD;yGm;a&;zGHYNzdK;wdk;wufrI0efBuD;Xme
jrefrmtrsdK;orD;a&;&mtzGJUcsKyf
tpdk;&r[kwfaomtzGJUtpnf;
trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyf
rGefjynfopfygwD
trsdK;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;ygwD
&Srf;jynf jyefvnfxlaxmifa&;aumifpD
qGD'if tjynfjynfqdkif&mzGHYNzdK;wdk;wufa&;at*sifpD
enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynm
twkdaumufa0g[m&rsm;
Under-5UNUNDPUNESCOUNFPAUNHCRUNODCUN WomenUPCCUPWCUSDPWHO
5-ESpfatmuf
ukvor*¾
ukvor*¾zGHYNzdK;rI tpDtpOf
ukvor*¾ynma&;?odyÜHESihf,Ofaus;rItzGJU
ukvor*¾vlOD;a&&efyHkaiGtzGJU
ukvor*¾'ku©onfrsm;qkdif&mr[mrif;BuD;&Hk;
ukvor*¾rl;,pfaq;0g;ESihf&mZ0wfrIcif;qkdif&m&Hk;
ukvor*¾qkdif&mtrsdK;orD;tzGJU
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;A[dkaumfrwD
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;vkyfief;aumfrwD
MuHYcdkifa&;ESifh zGHYNzdK;a&;ygwD
urÇmhusef;rma&;tzGJU
"
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI Shob
hna
Dec
loitr
e/U
ND
P
UN
FPA
UN
FPA
UN
FPA
tusOf;csKyf
jrefrmEkdifiHonf jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfokH;&yfukd t&Sdeft[kefjzifh aqmif&Guf
vsuf &Sdygonf/ ¤if;jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf\xl;jcm;aomvu©Pmrsm;rSm 'Drkdua&pD
tkyfcsKyfa&;ESifh w&m;Oya'pkd;rkd;a&;? EkdifiHa&;ygwDrsm;? wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;
rsm;ESifh jyefvnfoifhjrwfa&;rSwpfqifh trsKd;om;pnf;vkH;nDñGwfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;? aps;uGuf
pD;yGm;a&;pepf jyKjyifajymif;vJa&;? tm;vkH;yg0ifEkdifaom zGHUNzdK;wkd;wufa&;? atmufajcrS txuf
okdY pDrHcsufrsm; a&;qGJwifjyjcif;ESifh A[kdcsKyfukdifrIpepfavQmhcsa&;? tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;\ pDrH
cefYcGJrI zGHUNzdK;wkd;wufa&;? yl;aygif;aqmif&Gufa&;? owif;ESifh rD'D,mvkyfief; jyKjyifajymif;vJa&;
wkdYjzpfygonf/
odomxif&Sm;aom wkd;wufajymif;vJrIrsm;rSm zGJUpnf;ykHtajccHOya'opf
ay:xGufvm jcif;? taxGaxGa&G;aumufyGJ? 2012 ckESpfESifh 2015 ckESpf w&m;rQwaom
vTwfawmfqkdif&m Mum;jzwfa&G; aumufyGJESifh taxGaxG a&G;aumufyGJ vTwfawmftpnf;ta0;?
EkdifiHa&;tusOf;om;rsm;tm; vTwfay;jcif;? Oya'qkdif&m jyKjyifajymif;vJjcif;rsm;?
uwdu0wf&Sdxm;aom tajccHusonfh vlYtcGifhta&;rsm;udk zGJUpnf;ykH tajccHOya't&
umuG,fEkdif&ef tzGJUtpnf;rsm; zGJUpnf;jcif;? rwlnDaom vlxkvlwef;pm; toD;oD;\
tjrifukd xif[yfaom rD'D,mrsm;? ykHESdyfxkwfa0a&;qkdif&m pdppfa&;udk zsufodrf; jcif;?
tifwmeufpdppfrIrsm; zsufodrf;jcif;? vlOD;a&ESifh tdrftaMumif;t&m oef;acgifpm&if;
aumufcHjcif;? wkdif;&if;om;vlrsKd;pktzGJU 14 zGJUESifh ESpfOD;ESpfzuf typftcwf&yfpJa&; oabmwl
pmcsKyfcsKyfqkdjcif;? wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&;oabmwlpmcsKyf csKyfqkdEkdifrnfh tvm;
tvm? yk*¾vduu@ &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; wkd;wufvmjcif;? pD;yGm;a&;ajymif;vJvmrIrsm;? pkdufysKd;a&;
u@wGif &if;ESD;jr§KyfESHrI? aus;vufzGHUNzdK;a&;? wefzkd;jrifhpD;yGm;a&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&mu@
wkd;wufvmjcif;ESifh aiGaMu;tajccHtaqmuftOD jyKjyifajymif;vJjcif;wkdYjzpfygonf/
okdYaomfvnf; ajymif;vJrI\ ajcvSrf;onf tzGJUtpnf;qkdif&m vufcHEkdifpGrf;ESifh ukduf
nD&efvnf; vkdtyfygonf/ pdefac:rIrsm;rSm vlYtcGifhta&;usifhokH;onfh tavhtusifhESifh 'Drkd
ua&pDtkyfcsKyfa&;pepf wkd;wufvma&;? Oya'rsm;pGmukd aygif;pyftokH;jyKaerIukd jyefvnfwnfh
rwfEkdif&ef? A[kdtpkd;&ESifh jynfe,f? wkdif;a'oBuD;tpkd;&wkdYtMum; tkyfcsKyfrIqkdif&m udpö&yfrsm;ukd
ajz&Sif;&ef? zGJUpnf;ykHtajccHOya'tm; jyKjyifajymif;vJ&ef? rMumrDusif;yrnfh a&G;aumufyGJqkdif&m
udpö&yfrsm;? uGJjym;rIrsm;ukd todtrSwfjyKjcif;ESifh wkdif;&if;om;vlrsKd;pk EkdifiHom;rsm;\ vkdvm;csuf
udk ajz&Sif;ay;jcif;? omwlnDrQaom zGHUNzdK;a&; &&Sda&;ESifh aps;uGufjyKjyifajymif;vJrIaMumifhjzpfa
om rwlnDrQrIrsm;ukd avQmhcsjcif;wkdY jzpfygonf/ pdefac:rIrsm; &Sdaomfjim;vnf; jrefrmEkdifiH\
jyKjyifajymif;vJrIvkyfief;rsm;aMumifh rQwaom taumif;jrifrIudk jzpfapygonf/
xkdwkd;wufajymif;vJrIrsm; &Sdaeaomfjim;vnf; trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm;onf
vlrIpD;yGm; jyKjyifajymif;vJrIrsm;wGif trsKd;om;rsm;? a,musfm;av;rsm;enf;wl tcGifhta&;cHpm;Ekdif
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
&eftwGuf &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; ykdrkdjyKvkyf&ef vkdtyfygonf/ xkdokdYjyKvkyfjcif;onf usm;? r wef;wl
nDrQrI&Sd&efESifh trsKd;orD; tcGifhta&;rsm;twGuf EkdifiHawmftpkd;&\ uwdu0wfudk jznfhqnf;
ay;&ma&mufygonf/ xkdYtjyif a&&Snf wnfwHhckdifNrJaom vlrIb0 wkd;wufzGHUNzdK;rIESifh a&&Snf
wnfwHhckdifNrJaom jrefrmEkdifiH\ jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOftwGufvnf; tvGefta&;ygvS
ygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk aphaphpyfpyf
ukdifwG,frI tm;enf;onf[k vnf;aumif;? usm;? r a&;&mESifh tjcm;tjyeftvSef qufpyfrI&Sdaom
rnDrQrIrsm;udkwkHYjyefaqmif&GufrItm;enf;onf[kvnf;aumif;,lq&ojzifh¤if;udpö&yfrsm;ESifh
pyfvsOf;í tpkd;&\ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf pDrHcsufa&;qGJrIonf a,bk,sqefygonf/
okdY&mwGif abusif;vkyfief;vrf;ñTef (1995) \ e,fy,f 12 &yfukd tajccHonfh ]trsKd;orD;rsm;
zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[m pDrHudef; (2013-22) onf usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrIukd ukdifwG,f&ef tcGifhtvrf;wpfck jzpfygonf/
]trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;}ukd 0efBuD;
Xmersm;twGif; yl;aygif;aqmif&Gufjcif;ESifh aqmif&GufrIwkdif;wGif usm;? r a&;&mukd xnfhoGif;
pOf;pm;jcif;tm;jzifh taumiftxnfazmf aqmif&GufEkdifygonf/ okdYrSom usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd FESR, NCDP (2011-2030)? u@qkdif&m
rl0g'rsm;? pDrHudef;rsm;ESifh pDrHcsufrsm;wGif tckdiftrm xnfhoGif;taumiftxnfazmfum tjrpf
wG,faprnfjzpfygonf/ taumiftxnfazmf aqmif&Gufjcif;onf t&Sdeft[kefvkyfaqmifrIukd
jzpfay:apNyD; vkyfukdif&if;jzifh &&Sdaom avhvmoif,lrIrsm;jzifh vdktyfcsufrsm;? tm;enf;csufrsm;
ukd pOfqufrjywf ukdifwG,fajz&Sif;Ekdifrnfjzpfygonf/
þokH;oyfcsufpmwrf;onf trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh
r[mAsL[mpDrHudef; (2013-22) rS OD;wnfxm;onfh usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;
tcGifhta&;qkdif&m OD;pm;ay;e,fy,frsm; (toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;? ynma&;?
usef;rma&;? tMurf;zufrI? trsKd;orD;rsm;\ acgif;aqmifrIESifh EkdifiHa&;wGif yg0ifrI? Nidrf;csrf;a&;
vkyfief;pOf)ESifh oufqkdifaom vuf&Sd &Sdaeaom tcsuftvufrsm;udk aygif;pnf;ay;ygonf/
tcsuftvufrsm;wGif pdefac:rItcsKdU &Sdaeaomfvnf; þokH;oyfcsufpmwrf;onf rl0g'qkdif&m
vkyfief;pOfESifh trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;
(2013-22)\ txufwGif azmfjyxm;aom e,fy,frsm;qkdif&m taumiftxnfazmfa&;wkdYtwGuf
tajccHtcsuftvufrsm; &&Sdapygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m wkd;wufvmrIrsm;ESifh pdefac:rIrsm;
tjcm;EkdifiHrsm;enf;wl jrefrmEdkifiHwGifvnf; usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\
tcGifhta&;rsm;ESifh pyfvsOf;vQif wkd;wufrIrsm;? vkdtyfcsufrsm; 'GefwGJvsuf&Sdonf/ wkd;wufrI
rsm;wGif tpkd;&? tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;? vlrItajcjyKtzGJUtpnf;rsm;ESifh zGHUNzdK;a&;
rdwfzuftzGJUtpnf;rsm; twlwuG yl;aygif;aqmif&GufaerIrsm;onf xda&mufaom wkd;wufrI
y
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
rsm;twGuf tvGeftm;aumif;aom tajccHrsm; jzpfonf/ pdefac:rIrsm;taejzifh w&m;Oya'qkdif
&m tcsuftvufrsm; 0da&m"djzpfaerIrsm;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
qkdif&m pHcsdefpHñTef;rsm;wGif ae&m? a'o? vlrsKd;toD;oD;tvkduf rwlnDaom usifhokH;rIrsm;?
rwlnDaom t,ltqrsm; yg0ifonfh w&m;Oya'qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;? u@wpfckESifh
wpfckMum; csdwfqufrItm;enf;jcif;rsm; (Oyrm-ynma&;ESifh acgif;aqmifrI? EkdifiHa&;wGif yg0ifrI)
csdwfquf&rnfh u@wpfckESifh wpfckMum; uGJvGJaerIrsm; (Oyrm-ynma&;ESifh tvkyftukdif)wkdY
jzpfMuygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m zGJUpnf;ykH tajccHOya'yg vlYtcGifhta&;ESifh tjynfjynfqkdif&m vlYtcGifhta&; uwdu0wfrsm;
jrefrmEkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya'ü rnfolYukdrqkd Oya't&mwGif wef;wlnDrQ tcGifh
ta&;&&Sdap&rnf/ xkdYtjyif Oya'\ tumtuG,fukdvnf; wef;wlnDrQpGm &,lykdifcGifhay;&rnf/
yk'fr 347 [k tmrcHxm;NyD; jynfaxmifpkor®w jrefrmEkdifiHawmf\ rnfonfhEkdifiHom;
ukdrQ tjcm;taMumif;t&mrsm;ESifhwuG trsKd;om;jzpfjcif;? trsKd;orD;jzpfjcif;wkdYukd taMumif;jyKí
cGJjcm;rI r&Sdap& yk'fr 348 [k jy|mef;xm;ygonf/
jrefrmEkdifiHonf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI? trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ESifh
uav;oli,f tcGifhta&;rsm;qkdif&m t"duusaom tjynfjynfqkdif&m y#dnmOfrsm;ESifh oabm
wlpmcsKyfrsm;udktwnfjyKvufrSwfa&;xkd;cJhygonf/¤if;onftmqD,HtrsKd;orD;a&;&maumfrwD
ESifh tmqD,H trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tumtuG,fay;a&;ESifh
jr§ifhwifa&;aumfrwD 2010 wkdYwGifvnf; Ekd;Mum;wuf<uaom tzGJU0ifEkdifiHjzpfygonf/
jrefrmEkdifiHonf usm;? r wef;wlnDrQrI &SdNyD; trsKd;orD;rsm;tm; cGJjcm;rI zGifhqkdcsufukd
Oya'wGif azmfjy&ef rvkdtyf[k ,lqMuygonf/ pDa'gaumfrwD\ tpD&ifcHpmwGif trsKd;orD;
rsm;tm; rdcifrsm;tjzpfom ½Ijrifjcif;ESifh trsKd;orD;rsm;onf umuG,fapmifha&Smuf&ef vkdtyf
onf[k ,lqjcif;? usm;? r wef;wlnDrQrItwGuf ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm; vkyfaqmifrI
tm;enf;jcif;? xkH;wrf;"avhqkdif&m usifhokH;rIrsm;wGif trsKd;orD;rsm;tm; cGJjcm;qufqHonfh
usifhokH;rIrsm; &Sdaejcif;? trsKd;om;rsm;ESifhom oifhavsmfaom tvkyftukdif[k cGJjcm;owfrSwfxm;
rIrsm;ukd axmufjyxm;onf/
2013 ckESpf usm;? r a&;&m rnDrQrI tñTef;udef;t& jrefrmEkdifiHonf 187 EkdifiHxJwGif
tqifh 83 &Sdaeygonf/ vlrItzGJUtpnf;ESifh usm;? r a&;&m tñTef;udef;rSm 86 EkdifiHxJwGif
tqifh 44 jzpfNyD; ta&SUtm&SESifh ypdzdwfukd;EkdifiHxJwGif tqifh&Spf &Sdaeygonf/
usm;? r a&;&mukd aqmif&GufrIwkdif;wGif xnfhoGif;pOf;pm;jcif;twGuf tzGJUtpnf;qkdif&m vkyfief; ,EÅ&m;rsm;
jrefrmEkdifiHü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&mESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
z
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
qkdif&m taumiftxnfazmfaqmif&ef vlrI0efxrf; u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;
0efBuD;Xme\ OD;aqmifrIjzifh 0efBuD;Xmersm;twGif; rl0g'ESifh oufqkdifaom vkyfief;,EÅ&m;rsm;wGif
vlrI0efxrf;OD;pD;Xmeonf usm;? r wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;tcGifhta&;wkdYtwGuf tpkd;&\
ukd,fpm;jyKtaejzifh yg0ifygonf/ pDa'goabmwlpmcsKyfESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTefwkdYukd
taumiftxnfazmfaqmif&ef 2012 ckESpfwGif tpkd;&opfvufatmufrSm jyefvnfzGJUpnf;cJhonfh
jrefrmEkdifiHvkH;qkdif&m trsKd;orD;a&;&maumfrwD (Myanmar National Committee for Women's
Affairs)? wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh pDa'goabmwlnDrIpmcsKyfESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTef
wkdYrS 2003 ckESpfwGif zGJUpnf;onfh jrefrmEkdifiH trsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyf (Myanmar Women's
Affairs Federation)? a0;vHaoma'orsm;wGif rdcifESifh uav;usef;rma&;ESifh vlrIzlvkHa&; jr§ifhwif
&ef 1991 ckESpfwGif tpkd;&zGJUpnf;onfh jrefrmEkdifiH rdcifESifhuav; apmifha&Smufa&;toif;
(Myanmar Maternal and Child Welfare Association) wkdY yg0ifygonf/
toufarG;0rf;ausmif;rIu@ESifh pD;yGm;a&;u@wkdYü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
owif;ESifh tcsuftvufrsm;t& trsKd;orD;rsm;\ vkyfom;tiftm; yg0ifvkyfaqmifrI
EIef;onf 2010 ckESpfwGif 53.9 &mckdifEIef;jzpfNyD; trsKd;om;rsm;url 82.1 &mckdifEIef;jzpfaMumif;
awGU&SdEkdifygonf/ v,f,mpkdufysKd;a&;rStyjzpfaom vkyfcaMu;aiG&&Sdaom vkyfief;rsm;wGif trsKd;
orD;rsm; tvkyfvkyfukdifrI wkd;wufvmum 2010 ckESpfwGif 44.7 &mckdifEIef;txd a&muf&SdcJhNyD;
NrdKUjya'oESifh aus;vufa'o EIdif;,SOfygu uGmjcm;rItenf;i,f&Sdygonf/ vkyfcaMu;aiGESifh
tarGqufcHykdifcGifhwkdYü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIukd w&m;Oya't& tmrcHygonf/
jrefrmEkdifiHtrsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyfrS pGrf;aqmif&nfoifwef;rsm;ESifh tao;pm;acs;aiG
rsm;ukdvnf;aumif;? jrefrmEkdifiH trsKd;orD;pD;yGm;a&;pGrf;aqmif&Sifrsm;toif; (Myanmar Women
Entrepreneurs Association) rS pD;yGm;a&;vkyfief;acs;aiGrsm;ukdvnf;aumif;? tao;pm;aiGa&;
aMu;a&;? tao;pm;acs;aiGESifh pkaiGtoif;tzGJUrsm;rS vkyfief;acs;aiGrsm;ukdvnf;aumif; trsKd;
orD;rsm;onf tusKd;aus;Zl; cHpm;Mu&ygonf/ 2010 ckESpfwGif wpfoif;vQif trsKd;orD; 10
a,mufrS 15 a,muftxd yg0ifonfh ukd,fhtm;ukd,fukd; toif;tzGJUrsm; 5ç100 ausmf zGJUpnf;
cJhygonf/
vlrIumuG,fapmifha&Smufa&;? qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;ESifh aus;vufa'o zGHUNzdK;wkd;
wufa&;wkdYonf,cktcgtrsKd;om;a&;tqifh OD;pm;ay;rIrsm;jzpfNyD; ¤if;aocsmap&eftwGuf
oufqkdif&mOya'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;tm;jzifh tusKd;cHpm;cGifhrsm; csrSwfxm;onf/ ¤if;wkdYwGif
2013 ckESpf vlrIzlvkHa&;Oya't& rdcifjzpfrIESifh zcifjzpfrItwGuf tusKd;cHpm;cGifhrsm;? touf
wpfESpfatmuf uav;i,frsm;twGuf usef;rma&;apmifha&SmufrI? ukd,f0efaqmifrdcifrsm;twGuf
usef;rma&;apmifha&SmufrIp&dwf ulyGefrsm;? uav;okH;a,mufESifhtxuf&Sdaom rdcifrsm;tm;
aiGaMu;axmufyHhrIrsm;? ynmoifqkrsm;? ynmoifp&dwf axmufyHhaMu;rsm;? qkrsm;ESifh ausmif;ü
tm[m&auR;arG;rI tpDtpOfrsm;? vlrIzlvkHa&; tpmtm[m&taxmuftyHh tpDtpOfrsm;?
vlukeful;cH&olrsm;tm; 0efaqmifrIrsm; ponfh tjcm;tjcif;t&mrsm;vnf; yg0ifygonf/
A
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
tpkd;&tzGJUESifh tpkd;&pDrHcefYcGJrIvkyfief;wkdYwGif 0efxrf;rsm;tjzpf yg0ifrItcsKd;tpm;wGif
vnf;aumif;? tv,fqifhpDrHcefYcGJrI &mxl;rsm;wGifvnf;aumif; trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyf
aqmifrIonf 2004-2005 ckESpfrS pí wjznf;jznf; wkd;wufvmcJhygonf/ 2008-2009 ckESpfwGif
tpkd;&0efBuD;Xme 31 ck\ 0efxrf; pkpkaygif;\ ysrf;rQ 51.4 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm;jzpf&m
rS 2010-2011 ckESpfwGif 52.4 &mckdifEIef;txd jrifhwufcJhygonf/ 0efBuD;Xme 31 ck\ tv,f
qifh pDrHcefYcGJrI&mxl;rsm;wGif 2008-2009 ckESpftwGif; trsKd;orD;rsm; 32.5 &mckdifEIef; &Sd&mrS
2010-2011 ckESpftwGif; 37 &mckdifEIef;txd wkd;wufcJhygonf/
pD;yGm;a&;u@ü wkd;wufrItcsKdU &Sdvifhupm; usm;? r a&;&m tajccHaom tvkyf
tukdifcGJjcm;rIonfvnf;aumif;? wnfNidrfrIr&Sdaom? ykHrSefr[kwfaom? w&m;0ifcsKyfqkdxm;jcif;
r&Sdaom pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;orD;rsm;\ ta&twGufrsm; wpfzufowf wkd;yGm;rsm;jym;
aejcif;onfvnf;aumif;? tvkyftukdifqkdif&m usm;? r tay: tajccHaom w&m;aotjrif
xm;&Sdjcif;onfvnf;aumif;? tvkyftukdifqkdif&m t&nftaoG;? tvkyftukdif a&&SnfwnfNrJrI
wkdYESifh pyfvsOf;ívnf;aumif; vkdtyfcsufrsm;? pkd;&drfrIrsm; &Sdygonf/ trsKd;om;rsm;onf xkH;pH
tm;jzifh tdrfaxmifOD;pD;rsm; jzpfMuaomfvnf; trsKd;orD;rsm;onf vkyfcaMu;aiG&&Sdonfh
tvkyftukdifrsm;tjyif vkyfcr&&Sdonfh tdrfaxmifxdef;odrf;apmifha&SmufrI tvkyfrsm;ukdvnf;
wm0ef,lMu&ygonf/ tvkyfvkyfaom qif;&JEGrf;yg;ol &mckdifEIef;usqif;rIonf trsKd;orD;rsm;rSm
ykdrkdvmNyD; tvkyftukdifqkdif&m tm;enf;csuf tñTef;udef;t& ukd,fykdifvkyfief;ESifh rdom;pkvkyfief;
tvkyform; tcsKd;tpm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifrIu 57 &mckdifEIef;jzpfNyD; trsKd;om;rsm;u
52.4 &mckdifEIef;jzpfygonf/ usm;? r a&;&m tajccHaom vkyfcvpmuGm[rIuvnf; &Sdygonf/
ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;qkdif&m usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
touf 15 ESpfESifh txuf pmwwfajrmufrIEIef;ü trsKd;om;rsm;u 92 &mckdifEIef;jzpfNyD;
trsKd;orD;rsm;u 86.9 &mckdifEIef; jzpfygonf/ tajccHynmrlvwef;ausmif; 0ifEIef;onf
wkd;wufrI&SdNyD; tajccHynm rlvwef;ESifh tajccHynmtv,fwef;? txufwef;tqifhrsm;wGif
usm;? r tcsKd;nDrQrIukd awGU&ygonf/ wuúokdvfbGJU&rsm;? yg&*lbGJU&rsm;ESifh
wuúokdvfygarmu©rsm;\ trsm;pkrSm trsKd; orD;rsm; jzpfygonf/
okdYygaomfvnf; ausmif;qufvufaejcif;? uav;i,frsm;\ ynma&;t&nftaoG;
(txl;ojzifh tv,fwef;ausmif;rsm;wGif owfrSwfxm;aom tqifhrsm;wGif aqmif&GufEkdifrI
t&nftaoG;)ESifh ynma&;tay: usm;? r a&;&m wkHYjyefrIukd xnfhoGif;pOf;pm;NyD; qufvuf
aqmif&Guf&efwkdYwGif vkdtyfrI&Sdygonf/ udef;*Pef;tcsuftvufrsm;onf wpfEkdifiHvkH;twkdif;
twmt& tm;wufzG,fjzpfaomfvnf; pD;yGm;a&;tajctae uGJjym;csufrsm;tvkduf? wkdif;ESifh
jynfe,ftvkduf? aus;vufESifh NrdKUjytvkduf uGmjcm;rI&Sdygonf/ ,ckvuf&SdwGif &Srf;jynfe,f
onf i,f&G,faom trsKd;orD;rsm; pmwwfajrmufrItenf;qkH; jynfe,fjzpfNyD; 59.4 &mckdif
EIef;&Sdygonf/ EkdifiHawmf\ tcsuftvufrsm;t& rlvwef;ESifh tv,fwef;rsm;ukd qif;&J
b
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
aomrdom;pkrsm;rS uav;i,frsm;onf csrf;omaomrdom;pkrsm;rS uav;i,frsm;xuf
aemufuspGm wufa&mufMuaMumif; awGU&ygonf/ okdY&mwGif &Sdoifhonfh touft&G,fwGif
NyD;pD;oifhonfh twef;ynmNyD;ajrmufrIEIef;rSm enf;yg;vsuf &Sdygonf/
ig;wef;okdY wufa&mufvmaom uav;rsm;wGif &Sdoifhonfh ukd;ESpft&G,fukd rdef;
uav;rsm;wGif 57.1 &mckdifEIef;? a,musfm;av;rsm;wGif 51.2 &mckdifEIef;om awGU&NyD; ae&m
a'otvkduf uGJjym;rI&Sdygonf/ xkdYtjyif ynma&;ESifh tjcm;qufpyfaom u@rsm;tMum;
csdwfqufrIrsm;wGif uGJvGJrIrsm; &Sdaeygonf/ trsKd;orD;rsm;\ ynma&;wGif odomxif&Sm;aom
ajymif;vJwkd;wufrIrsm; awGU&aomfvnf; tqifhjrifhynmrsm;wGif wufa&mufNyD;ajrmufaeaom
trsKd;orD;ta&twGuf tcsKd;tpm;rsm;aeaomfvnf; bGJU&NyD; vkyfief;cGif0ifa&mufvkyfukdifMu
onfh trsKd;orD;ta&twGuf tcsKd;tpm;rSm ukdufnDrIr&Sdonfukd awGU&ygonf/ trsKd;orD;rsm;
onf trsKd;om;rsm;xuf tvkyfvkyfukdifEIef; edrfhusaeNyD; trsKd;orD;tvkyfvufrJhEIef; jrifhrm;ae
onf[k qkdvkdygonf/ xkdYtjyif trsKd;orD;rsm;onf ynmwwfajrmufMuaomfvnf; tqifh
jrifh&mxl;rsm; okdYr[kwf pD;yGm;a&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfonfh ae&mrsm;wGif &SdraeaMumif;
awGU&ygonf/
usef;rma&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
2010 ckESpfwGif trsKd;orD;rsm;\ ysrf;rQoufwrf;onf 69.9 ESpf &Sdygonf/ oaE¨
atmifEIef;onf 2.29 &mckdifEIef;&SdNyD; uav;arG;zGm;EIef;onf 4.0 &mckdifEIef;&Sdygonf/ rdcifESifh
uav; usef;rma&;apmifha&Smufa&;onf trsKd;om;tqifh usef;rma&;u@\ OD;pm;ay;owf
rSwfcsufwpfckjzpfNyD; ynm&yfqkdif&m uRrf;usifolrsm;jzifh ukd,f0efaqmifESifh uav;rD;zGm;rdcif
usef;rma&;apmifha&SmufrIudk txl;tm½kHpkduf vkyfaqmifvsuf&Sdygonf/ uav;rD;zGm;aom rdcif
aoqkH;rIEIef;rSm 1990 ckESpfü rdcifOD;a& wpfodef;wGif aoqkH;ol 520 OD;rS 2010 ckESpfü 200
OD;txd usqif;cJhNyD; usef;rma&;apmifha&SmufrI wkd;wufvmcJhygonf/ uRrf;usifaom usef;rma&;
0efxrf;rsm;jzifh uav;rD;zGm;EIef;onf 1997 ckESpfwGif 56 &mckdifEIef;rS 2010 ckESpfwGif 78 &mckdif
EIef;txd wkd;wufcJhNyD; axmifpkESpf zGHUNzdK;wkd;wufrI &nfrSef;csufrsm;\ &nfrSef;csufjzpfaom
arG;zGm;aom uav;ta&twGuf\ 80 &mckdifEIef;okdY a&mufvkeD;yg;jzpfygonf/
xkdokdY ajymif;vJwkd;wufrI&Sdaomfvnf; rD;wGif;xJwGif aoqkH;rItrsm;pkrSm tdrfwGif
rD;zGm;pOf jzpfyGm;Muygonf/ 2010 ckESpfwGif arG;zGm;pOf tcuftcJ BuHKawGUvmaom arG;zGm;
rdcif\ 38 &mckdifEIef;ukdom aq;½kHokdY vTJajymif;EkdifNyD; ,if;rS 24 &mckdifEIef;om aq;½kHokdY
a&mufMuygonf/ 14 &mckdifEIef;rSm aq;½kHokdY vTJykdYrI aemufusjcif;ESifh vrf;yef;qufoG,fa&;
MuefYMumrIrsm;aMumifh vrf;wGif aoqkH;Muygonf/ ukd,f0efaqmifrsm;\ 5 &mckdifEIef;eD;yg;onf
ukd,f0efysufusMuNyD; txl;ojzifh i,f&G,folrsm; (15-19 ESpf)wGif jzpfyGm;rIrsm;aMumif; awGU&yg
onf/ oaE¨wm;rIEIef;rSm 39.5 &mckdifEIef;rS 46 &mckdifEIef;txd &Sdygonf/ tdrfaxmifonftrsKd;
orD;rsm;\ 24 &mckdifEIef;onf om;qufjcm;rItwGuf vkdtyfaom 0efaqmifrIrsm; r&&SdMuyg/
r
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
tdwfcsftkdifAGDa&m*gykd;&Sdaom trsKd;orD;rsm;\ ta&twGufrSm 2012 ckESpfwGif cefYrSef;ajc
69ç489 a,mufjzpf&m wpfenf;tm;jzifh a&m*gykd;&Sdolpkpkaygif;\ 34 &mckdifEIef;jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;rSm ukd,f0efaqmifapmifha&SmufrI? udk,f0ef
aqmif usef;rma&;? vdifESifh rsKd;qufyGm;usef;rma&;wkdYtay:wGif rlwnfygonf/ trsKd;orD;
rsm;ESifh rdef;uav;rsm;\ taxGaxGusef;rma&;ukd (ukd,f0efaqmifjcif;ESifh uav;arG;jcif;rS
vGJNyD;) apmifha&SmufrI tenf;i,frQom &&SdMuygonf/ pdwfykdif;qkdif&m usef;rma&;ESifh tMurf;
zufcH&rIESifh oufqkdifonfh usef;rma&;qkdif&m apmifha&SmufrIwkdYtwGuf tenf;i,frQaom 0ef
aqmifrIukdom &&SdMuygonf/ usm;? r a&;&m tajccHaom taxGaxGusef;rma&;tcsuftvufrsm;
t& trsKd;orD;rsm;wGif ul;pufrIr&Sdaom a&m*grsm;aMumifh (t&ufaomufokH;rIESifh aq;vdyf
aomufokH;jcif;aMumifh jzpfyGm;aom a&m*grsm;ESifh qufpyfaom a&m*grsm;aMumifh) aoqkH;EkdifrI
enf;yg;aMumif; awGU&ygonf/ urÇmhusef;rma&;tzGJUBuD;\ 2013 ckESpf tpD&ifcHpmt&
aoG;wkd;a&m*gonf trsKd;orD;rsm;wGif 36.7 &mckdifEIef;ESifh trsKd;om;rsm;wGif 40.7 &mckdif
EIef;jzifh trsKd;om;rsm;wGif ykdrkdjzpfyGm;ygonf/ okdYaomfvnf; trsKd;orD;rsm;onf owfrSwfukd,f
tav;csdefxuf ausmfvGefMuaMumif;? trsKd;orD;rsm; ukdvufpxa&myrmP rsm;jym;aeaMumif;
ESifh ,if;onf trsKd;orD;twGuf tEÅ&m,fusa&mufEkdifrIrsm; ykdrkdwkd;yGm;vmaeaMumif; tpD&ifcH
pmrsm;t& od&Sd&ygonf/
tMurf;zufrIrS uif;a0;a&;twGuf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
vlrI0efxrf; u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;Xme? vlrI0efxrf;OD;pD;Xme
onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIvkyfief;uGef&uf (GEN) ESifh ukvor*¾ usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQa&;tzGJU (UNGTG) wkdY\ yl;aygif;ulnDrIjzifh trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI
wm;qD;umuG,fa&;Oya'rlMurf;udk a&;qGJNyD; jzpfygonf/ 1860 ckESpf jypfrIqkdif&mOya'xuf
trsKd; orD;rsm;tm; tMurf;zufrIrS ykdrkdxda&mufpGm umuG,f&ef &nf&G,fygonf/
tpkd;&onf jrefrmEkdifiHvkH;qkdif&m trsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyfrSwpfqifh vlukeful;cH&aom
olrsm; txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;twGuf ESpfodrfhaqG;aEG;jcif;Xmersm; tygt0if jyefvmjcif;?
ae&yfokdY jyefykdYjcif;ESifh jyefvnfaygif;pnf;ay;jcif;paom 0efaqmifrIrsm;ukd tpysKd;ay; vkyf
aqmifcJhygonf/ 2006 ckESpfrS 2011 ckESpftwGif; vlukeful;cH&ol 1ç307 OD;onf yHhykd;rIrsm;
&&SdcJhygonf/
okdYaomfvnf; jrefrmEkdifiHwGif enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;ukd ajz&Sif;ay;&ef
tvGefvkdtyfvsuf &Sdaeygonf/ pDa'gaumfrwD\ 2008 ckESpf xkwfjyefcsuft& jrefrmEkdifiHwGif
y#dyu©tajctaersm;ü jzpfyGm;aom vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIESifh rk'drf;rIwkdYtygt0if
tdrfwGif;tMurf;zufrIESifh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;ukd us,fjyefYpGm awGU&Sd&aMumif; od&
ygonf/ trsKd;orD;rsm;onf xkdtrIrsm;ukd wkdifMum;rIrsm; rjyKvkyfMubJ? w&m;rQwrIrsm; &&Sd&ef
w&m;rQwrIrsm; &&Sd&ef w&m;½kH;rsm;okdY oGm;a&mufEkdifjcif; r&SdbJ tcsKdUusL;vGefolrsm;onf ta&;
,ljcif;rcH&bJ &Sdaeonfukd awGU&ygonf/ aumfrwD\ tpD&ifcHpmwGif ajrmufykdif;&ckdifa'owGif
tcsKdU vlrI tokdif;t0kdif;rsm;onf cGJjcm;qufqHjcif;ukd cHae&aMumif; azmfjyxm;ygonf/
,
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
xkdY tjyif a&S;½kd;pGJ xkH;wrf;pOfvm? bmoma&;pHowfrSwfcsufqkdif&m uefYowfcsufwkdYukd awGU&NyD;
xkdtcsufrsm;onf trsKd;orD;wkdY\ tcGifhta&;udk zdESdyf&ma&mufapygonf/
tMurf;zufrIqkdif&m trsKd;om;tqifh tcsuftvufrsm; tm;enf;jcif;ESifh cGJjcm;qufqH
onfh ,Ofaus;rIqkdif&m t,ltqrsm;ESifh usifhokH;rIrsm; &Sdaejcif;onf trsKd;orD;rsm;tay:
tMurf;zufrIrsm;twGuf pdefac:rIrsm; jzpfygonf/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
2012 ckESpfwGif jynfaxmifpkvTwfawmfESifh wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,ft&yf&yfpkpkaygif;
ü wkduf½kdufa&G;cs,fwifajr§mufcH&onfh ukd,fpm;vS,fta&twGuf\ 4.6 &mckdifEIef;onf
trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/¤if;onf1974ckESpfyxrqkH;Oya'jyKvTwfawmfnDvmcHüyg0if
onfh trsKd;orD;tcsKd;tpm; 1.9 &mckdifEIef;xuf ykdrkdwkd;wufvmygonf/ ,ck tcg vTwfawmf
toD;oD;wGif a&G;cs,fcH trsdK;orD; ta&twGuf rSm 12.9 &mcdkifEIef;odkY wdk;wufvmygonf/
okdY&mwGif ¤if;tcsKd; tpm;onf uarÇm'D;,m;EkdifiH (21.1 &mckdifEIef;? atmufvTwfawmf)?
vmtkdjynfolY'Drkdu&ufwpf or®wEkdifiH (25.2 &mckdifEIef;)ESifh AD,uferfEkdifiH (25.8 &mckdifEIef;)
wkdYESifh EIdif;,SOfygu edrfhus ygao;onf/
,cktpkd;&opfonf 0efBuD;tqifhESifh 'kwd,0efBuD;tqifhwkdYwGif trsKd;orD;rsm;udk cefY
xm;ygonf/ vuf&Sd jynfaxmifpktqifh 0efBuD;tzGJUwGif trsKd;orD; &SpfOD; yg0ifygonf/ jynf
axmifpk0efBuD;tqifh 36 ckteuf vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;
0efBuD;XmeESifh ynma&;0efBuD;Xme&Sd jynfaxmifpk0efBuD;ESpfOD;rSm trsKd;orD;rsm; jzpfonf/ trsKd;
orD;'kwd,0efBuD;rsm;rSm vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;Xme?
usef;rma&;0efBuD;Xme? ,Ofaus;rI0efBuD;Xme? ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;ESifh opfawma&;&m
0efBuD;Xme? trsKd;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufa&; 0efBuD;Xme? tvkyform;? tvkyf
tukdifESifh vlrIzlvkHa&;0efBuD;XmewkdYrS jzpfMuNyD; pkpkaygif; 'kwd,0efBuD; ajcmufOD;onf trsKd;orD;
rsm; jzpfygonf/ xkdajcmufae&mrS tenf;qkH;okH;ae&monf trsKd;orD;rsm;udk tqifhjrifh&mxl;
ae&m ay;avhr&Sdaom 0efBuD;Xmersm;jzpfonf/
rwfv 31 &uf 2016 ckESpf txd pm&if; t& jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;tqifhü
0efBuD;tqifh &mxl;rsm;wGif trsKd;orD; av;OD;&Sdyg onf/ ¤if;wkdYrSm ucsifjynfe,fwGif
ESpfOD;? &efukefwkdif;a'oBuD;wGif wpfOD;? {&m0wDwkdif;a'oBuD; wGif wpfOD;wkdY jzpfygonf/
&&Sdaomtcsuftvufrsm;t& tkyfcsKyfa&;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm; \ ukd,fpm;jyKrI
jrifhrm;aeaomfvnf; atmufajctqifhrsm;wGifom rsm;jym;aeaMumif; awGU&yg onf/
NrdKUe,ftqifhwGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrIESifh pyfvsOf;í wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm jzifh
tcsuftvufrsm; r&&SdEkdifyg/
2015 ckESpfwGif xkwfjyefrnfjzpfaom UNDP jrefrm\ trsKd;orD;acgif;aqmifrItay:
tjrif (Local Women Leadership-Lives and Perspectives of Myanmar) tpD&ifcHpmwGif a&G;
&
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
aumufcH&yfuGufESifh aus;&Gmtkyfpk tkyfcsKyfa&;rSL; 16ç743 ae&mteuf trsKd;orD; 42 OD; yg0if
NyD; ukd,fpm;jyKrIrSm 25 &mckdifEIef; &Sdygonf/
vTwfawmft&yf&yfwGif a&G;aumufwifajr§mufcH&onfh EkdifiHa&;ygwD 17 ck (ESifh wyfr
awmfrS wkduf½kduftrnfpm&if;wifoGif;ol) wkdYteuf 2012 ckESpf tcsuftvuft& ygwD 10 ck
wGif trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm; yg0ifygonf/ usm;? r a&;&m avhvmqef;ppfrIjyK&ef
twGuf¤if;EkdifiHa&;ygwD17ckwkdYrStrsKd;orD;tzGJU0ifpkpkaygif;\ta&twGufukdvnf;aumif;?
¤if;ygwDrsm;\rl0g'?aMunmpmwrf;?ygwD0iftrsKd;orD;tkyfpkrsm;ESifhpyfvsOf;ítcsuftvuf
rsm;ukdvnf;aumif; &&Sd&ef cufcJygonf/ a&G;aumufyGJ0if ygwDESifh wyfrawmf tygt0if
tzGJYtpnf; 21 ck teuf Edk0ifbmv a&G;aumufyGJ tNyD; vTwfawmf tqifhqifhwGif trsdK;orD;
ukd,fpm;vS,f a&G;cs,fcH&aom ygwD tzGJYtpnf;rSm 9 ck &Sdonf/
a&G;aumufyGJaumfr&Sif\ aumfr&SiftzGJU0if ckepfOD;wGif wpfOD;om trsKd;orD;jzpfygonf/
Ouú|½kH;ESifh twGif;a&;rSL;½kH;\ ñTefMum;a&;rSL;tqifhae&mrsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifjcif; r&Sd
yg/ 'kwd,ñTefMum;a&;rSL; &mxl;ae&m ukd;ae&mteuf ESpfae&monf trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/
zGHUNzdK;a&;rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;rS ay;aom oifwef;rsm;\ wpfpdwfwpfa'otjzpf tcsKdU
aumfr&Sif tzGJUcGJ½kH;rsm;wGif a&G;aumufyGJvkyfief;pOfrsm;ü trsKd;orD;rsm; yg0ifvma&; oifwef;
rsm; ay;vsuf&Sdaomfvnf; tzGJUcGJ½kH;rsm;&Sd trsKd;orD;ukd,fpm;jyKrI udef;*Pef; twdtusukdrl r&
&Sdao;yg/
,cktcg jrefrmEkdifiH&Sd &Jt&m&Sd 72ç000 OD;\ 3.4 &mckdifEIef;rSm trsKd;orD;rsm; jzpfMu
NyD; tv,ftvwfwef;tqifh &mxl;rsm;\ ESpf&mckdifEIef;onfom trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/
'kwd,&JrSL;BuD;&mxl;\ txuf&mxl;ae&mrsm;wGif trsKd;orD;rsm;udk cefYxm;jcif; r&Sdao;yg/
trsKd;orD;rsm;onf ½kd;&m"avht& tqifhjrifh&mxl;rsm;? wyfrawmfESifh t&efwyfcGJrsm;wGifvnf;
ppfonfawmf&mxl;rsm;udk r&&SdMuyg/ okdYaomf wyfrawmfaq;wyfESifh ½kH;wGif;pDrHa&;&mXmersm;
wGif trsKd;orD;rsm;udk cefYxm;muygonf/ trsKd;orD;rsm;twGuf cefYxm;&ef pHcsdefpHñTef;rSm
trsKd;om;rsm;xuf wif;usyfygonf/ trsKd;om;vTwfawmfwGif trsKd;orD;wyfrawmfom;ukd,fpm;
vS,f okH;OD;&Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;onf AkdvfrSL;BuD;\ txuf&mxl;rsm;wGif cefYxm;cH&jcif; r&Sd
yg/ tcsKdUaom wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUrsm;wGif trsKd;orD;ppfonfawmfrsm; &Sdygonf/
w&m;½kH;csKyfonfjrefrmEkdifiHw&m;pD&ifa&;pepf\tjrifhqkH;jzpfNyD;¤if;\atmufwGif
jynfe,fwkdif;a'oBuD; w&m;½kH; 14 ½kH;? c½kdifESifh ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&a'o w&m;½kH; 67 ½kH;? NrdKU
e,fw&m;½kH; 324 ½kH;ESifh txl;w&m;½kH;rsm; &Sdygonf/ 2011 ckESpfwGif wpfEkdifiHvkH;&Sd w&m;olBuD;
1ç107 OD;\ xuf0ufausmfonf trsKd;orD;rsm; jzpfMuNyD; trsm;pkrSm ti,fwef;tqifhwGif
&SdMuygonf/ (Oyrm-&Srf;jynfe,fw&m;olBuD;rsm;\ okH;ykHESpfykHrSm trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/)
jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD; 14 ck&Sd w&m;½kH; 52 ckwGif 16 OD;rSm trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/
w&m;½kH;csKyf w&m;olBuD; ckepfOD;wGif trsKd;orD;wpfOD;rQ ryg0ifyg/
jrefrmEkdifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
rwfv 31 &uf 2016 txd Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfqkdif&m tBudKjyKjyif
v
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
ajymif;vJa&;vkyfief;udk wyfrawmfacgif; aqmifrsm;u OD;aqmifum jyKvkyfcJhonf/ ,if;wHcg;ydwf
n§dEIdif;aqG;aEG;rIrsm;? oabmwlnDrIrsm; wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifjcif;r&SdcJhaomaMumifh
y#dyu©üyg0ifywfoufaomtzGJUtpnf;rsm;\tjrifrsm;t&¤if; Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfrsm;wGif
trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ OD;pm;ay;owfrSwfcsuf rsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;jcif; rjyKcJhyg[k
½IjrifMuonf/okdY&mwGif¤if;tajctaeonfwjznf;jznf;wpfqifhcsif;ajymif;vJrI&Sdygonf/
trsKd;om;Nidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;ü jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; azmfaqmifa&;vkyfief;
aumfrwD (UPWC) wGiftrsKd;orD;ESpfOD;yg0ifNyD;¤if;aumfrwDtm;enf;ynmqkdif&mESifhEkdifiHa&;
qkdif&m taxmuftulay;onfh jrefrmEkdifiH Nidrf;csrf;a&;jyefvnfxlaxmifa&; vkyfief;A[kdXme
(MPC) wGif tqifhjrifh&mxl;jzifh trsKd;orD;ESpfOD; yg0ifygonf/ tpkd;&ESifh wkdif;&if;om;vufeuf
ukdiftzGJUtpnf;rsm;tMum; ESpfzuftypftcwf&yfpJa&; oabmwlnDrI 14 cktwGuf aqG;aEG;yGJ
rsm;wGif trsKd;orD;rsm; tpOfwpkduf xdxda&mufa&muf udk,fpm;jyKyg0ifjcif; r&SdcJhaomfvnf;
u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH; (Karen National Union)? rGefjynfopfygwD (New Mon State Party)?
u&ifeDtrsKd;om;wkd;wufa&;ygwD (Kareni National Progressive Party) [lonfh wkdif;&if;om;
vufeufukdif tzGJUtpnf;okH;ckwkdY\ n§dEIdif;aqG;aEG;a&;tzGJUrsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifygonf/
2013 ckESpf? arvwGif ucsifvGwfajrmufa&;tzGJU (Kachin Independence Organization) ESifh
n§dEIdif;aqG;aEG;rIrsm; jyKvkyf&mütpkd;&onf¤if;\aqG;aEG;n§dEIdif;a&;tzGJUwGifucsifjynfe,f
vTwfawmfukd,fpm;vS,f trsKd;orD;wpfOD;ukd xnfhoGif;cJhygonf/ ucsifvGwfajrmufa&;tzGJU
(KIO) wGif ynm&yfqkdif&m tBuHay;ynm&Siftjzpf trsKd;orD;ESpfOD;? u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH;
(KNU) wGif w&m;Oya'uRrf;usifol ynm&Siftjzpf trsKd;orD;wpfOD; toD;oD; yg0ifygonf/
vlxktajcjyK trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;onf Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif avhvmolrsm;ESifh
axmufcHtqkdjyKolrsm;taejzifh yg0ifygonf/ okdY&mwGif ta&twGuftm;jzifh trsKd;om;rsm;xuf
enf;ygonf/
vuf&SdwpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&; oabmwlpmcsKyf csKyfqkd&ef n§dEIdif;rI
twGuf tpkd;&bufrS tzGJU0if 16 OD;ESifh wdkif&if;om; vufeufudkif tzGJYtpnf;rsm; bufrS
tzGGJU0if 16 OD;wdkYwGif trsKd;orD; udk,fpm;vS,f wpfOD;pD yg0ifonf/
wkdif;&if;om;tzGJUrsm;ESifh tjcm;trsKd;orD;tzGJUrsm;onf wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf
&yfpJa&;oabmwlpmcsKyfwGifyg0ifvm&eftwGuf¤if;wkdY\OD;pm;ay;rIrsm;udkn§dEIdif;aqmif&Guf
a&;tzGJUrsm;xH wifjyMuygonf/ xkdtxJwGif usm;? r wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;onf oabmwlnDcsuf\ a,bk,s tajccHoabmw&m;xJwGif t"du tajccHoabm
w&m;tjzpf yg0ifa&;? vdiftMurf;zufrIrsm;udk wm;jrpfa&;ESifh y#dyu©ü jypfrIusL;vGefolrsm;ukd
tjypfray;rIrsm; tqkH;owfa&;? typftcwf&yfpJjcif; oabmwlpmcsKyfukd csKd;azmufNyD; usL;vGef
aom vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;tm; ta&;,la&;? vdiftMurf;zufrI usL;vGefolrsm;udk
vGwfNidrf;csrf;omrIay;jcif;udk &yfwefYapa&;? 'ku©onfpcef;rsm;wGif usm;? r a&;&m oabmw&m;
rsm; xnfhoGif;vkyfaqmifa&;? vufeufzsufodrf;a&;? ppfrIxrf;tjzpfrS EkwfxGufjcif;ESifh jyefvnf
aygif;pnf;a&;wkdYwGif usm;? r a&;&m udpörsm;ukd tav;xm;a&;? y#dyu© apmifhMunfha&;wGif
trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifh wef;wl ukd,fpm;jyKyg0ifa&;? BudKwifowday;csufESifh BudK
wifwkHYjyefjcif; vkyfief;pOfrsm;? EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJrsm;ESifh rlabmifa&;qGJa&;vkyfief;pOfrsm;wGif
0
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
trsKd;orD;rsm;ukd trsKd;om;rsm;ESifh wef;wl yg0ifvmapa&;wkdY jzpfMuygonf/
vuf&Sdwkd;wufrIukd jr§ifhwif&ef vkyfief;rlabmif
vuf&Sdtajctaersm;xuf ykdrkdwkd;wufap&eftwGuf tpkd;&tygt0if yg0ifywfoufae
oltm;vkH;\ xufoefaom pdwfqE´&Sdjcif;ESifh vkdtyfaom pGrf;&nfrsm; jznfhqnf;jr§ifhwifjcif;tm;
jzifhvnf;aumif;? tawG;tac:? t,ltqrsm;tm; jyKjyifajymif;vJapjcif;jzifhvnf;aumif;?
usm;? r a&;&m tajccHaom udpö&yfrsm;twGuf wm0efcHrI&Sdaom ,Ofaus;rI"avhxkH;pHwpf&yf
ckdifrmap&efaqmif&Gufjcif;tm;jzifhvnf;aumif;jr§ifhwifay;Ekdifygonf/¤if;aqmif&GufrIrsm;rSm...
l tmPmykdiftzGJUtpnf;ESifh wm0ef&Sdolrsm;\ wm0efcHrIukd jr§ifhwif&eftwGuf tzGJUtpnf;qkdif
&m vkyfykdifcGifhrsm;? wm0efrsm;ESifh rl0g'rsm;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;
\ tcGifhta&;rsm;ukd aygif;pyfxnfhoGif;jcif;/
l tzGJUtpnf;qkdif&m zGJUpnf;rIykHpH? zGHUNzdK;a&;rl0g'ESifh pDrHudef;a&;qGJrI? vlYpGrf;tm;t&if;tjrpfqkdif
&m pDrHcefYcGJrI? vkyfief;pGrf;aqmif&nf tuJjzwfrIrsm;? bwf*sufa&;qGJrI? apmifhMunfhMuyfrwf
rI? rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;tm; tuJjzwfrIESifh jyKjyifa&;vkyfaqmifrIwkdYtay: vTrf;rkd;onfh
pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom vkyfief;vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;
orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd aygif;pyfxnfhoGif;jcif;/
l pHowfrSwfcsufrsm;? wefzkd;xm;rIrsm;ESifh tawG;tac: pdwfoabmxm;rsm;ukd tajccHusus
toGifajymif;vJapNyD; p½kduftjyKtrl ajymif;vJapjcif;tm;jzifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
ESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tav;xm;onfh ,Ofaus;rI"avhxkH;pHwpf&yfjzpf
xGef;vmap&ef aqmif&Gufjcif;/
l usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m pGrf;aqmif&nf
jr§ifhwifay;jcif;? tb,faMumifhqkdaomf tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;? tzGJUtpnf;qkdif&m
0efxrf;rsm;ESifh a'ocHvlrItzGJUtpnf;rsm;onf usm;? r a&;&m todynm&SdNyD; todw&m;Ekd;
Mum;onfhwkdif¤if;wkdYwGifusm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;rsm;\tcGifhta&;qkdif
&m tjrifoabmxm;wkdYukd vufawGUusifhokH;&mrSm ynm&yfqkdif&m uRrf;usifolrsm;\
taxmuftul vkdtyfjcif;aMumifh jzpfonf/
l rl0g'qkdif&m OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ESifh taumiftxnfazmfaqmifrIrsm;rSm usm;? r
a&;&m ½IaxmifhrS MoZmoufa&mufrI &Sdap&eftwGuf vlrItzGJUtpnf;\ e,fy,fwkdif;?
tqifhwkdif;ü qkH;jzwfcsufcsrSwfrIESifh BuD;MuyfrI ,EÅ&m;wkdYwGif todynmESifh twwfynmjrifh
rm;aom trsKd;orD;xkwpf&yftaejzifh tjynfht0ESifh wef;wlnDrQaom yg0ifvkyfaqmifcGifhukd
aocsmatmif aqmif&Gufjcif;tm;jzifh OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;? tusKd;aus;Zl;cHpm;rI tcGifh
ta&;rsm;ESifh vkyfykdifcGifhrsm;ukd usifhokH;&mrSm trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf; &Sdvmapjcif;/ vlrI
tzGJUtpnf;twGif;&Sd todtjrif<u,f0aom rJqE´&Sif trsKd;om;? trsKd;orD;? jynfolvlxk\
a&G;aumufwifajr§mufcH&onfh ukd,fpm;vS,ftrsKd;orD;rsm;onf jyKjyifajymif;vJa&;twGuf
zdtm;ay;awmif;qkdykdifcGifhrsm; &&Sd&ygrnf/ trsKd;orD;rsm;\ toHudk ukd,fpm;jyKum orkdif;
aMumif;tpOftquf usm;? r rnDrQrI\ tusKd;qufaMumifh trsKd;orD;xk\ epfemrIrsm;tay:
o
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
xnfhoGif;pOf;pm;um trsKd;orD;rsm;twGuf ,m,Dtxl;jyK vkyfaqmifrIrsm; jy|mef;jcif;tm;
jzifhvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm; wef;wlnDrQ usifhokH;vIyf&Sm;cGifh&Sdaom
tajctae0ef;usifukd zefwD;ay;jcif;jzifhvnf;aumif;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIukd
t&Sdeft[kefjzifh vkyfaqmifjcif;jzifhvnf;aumif; pwifaqmif&GufEkdifygonf/ okdY&mwGif
,m,Dtxl;vkyfaqmifrIrsm;ESifhtwl tjcm;vkyfaqmifcsufrsm; jzpfaom usm;? r a&;&m
tav;xm;½Ijrifaom vkyfykdifcGifhrsm;? trdefYaMunmcsufrsm;? pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom vkyfief;
vkyfxkH;vkyfenf;rsm;? pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIwkdYukd wpfNydKifwnf; aygif;pyfvkyfukdif&yg
rnf/ NydKifqkdifrIrsm;onfh EkdifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;aps;uGufrsm;wGif trsKd;orD;rsm;taejzifh a&G;
cs,frItcGifhtvrf;rsm; ykdrkd&vmjcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;ukd jr§ifh
wifEkdifaMumif; om"ujyoEkdifrnf jzpfygonf/
trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; taumiftxnf azmfaqmifrItwGuf tBuHjyK csufrsm;
tcef; 2/ qif;&JrIavQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;l pD;yGm;a&;u@ü vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;ESifh usm;? r a&;&m tajccHaom
pm&if;tif;rsm;udk txl;ojzifh pkdufysKd;a&;u@qkdif&m vlOD;a&pm&if;? tdrfaxmifpkpm&if;?
vkyfom;tiftm;ESifh tcsdeftokH;jyKrIqkdif&m ppfwrf;wkdYukd tm½kHpkdufvsuf wdk;wufvkyfaqmif
&ef/
l pD;yGm;a&;rl0g'ESifh tzGJUtpnf;qkdif&m zGJUpnf;rIykHpHrsm;tm;vkH;ü vkyfykdifcGifhtrdefYaMunmcsuf
rsm;ESifh vkyfief;,EÅ&m;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI? trsKd;
orD;rsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;wkdY ukd
aygif;pyfxnfhoGif;&ef/
l rufc½kdtBuD;pm;pD;yGm;a&;u@ü ukefoG,frI? &if;ESD;jr§KyfESHrI? aiGa&;aMu;a&;ESifh b@ma&;
rl0g'rsm;? tBuD;pm;? tvwfpm;ESifh tao;pm;tqifh pD;yGm;a&;rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;\
usm;? r a&;&m tusKd;oufa&mufrIrsm;tay: tuJjzwf&ef/
l ¤if;rl0g'rsm;ESifh r[mAsL[mrsm;onf pD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrIESifh trsKd;orD;rsm;twGuf
aumif;rGefckdifrmaom tvkyftukdif zefwD;rIwkdYtay: tav;ay;aMumif; aocsmap&ef?
qif;&JEGrf;yg;aom trsKd;orD;rsm; tvkyfvkyfukdifonfh u@rsm;okdY (Oyrm-pkdufysKd;a&;u@?
w&m;0if ykHrSefr[kwfaom tvkyftukdifu@ ponf) vnf;aumif;? qif;&JEGrf;yg;aom
trsKd;orD;rsm; aexkdifonfh zGHUNzdK;rIedrfhusaom jynfe,frsm;ESifh wkdif;a'oBuD;rsm;okdYvnf;
aumif;?¤if;trsKd;orD;rsm;ykdifqkdifonfhukefxkwfvkyfrI\tajccHu@rsm;okdY (uRrf;usifrI
edrfhusaomvkyfom;tiftm;)vnf;aumif;?¤if;trsKd;orD;rsm;pm;okH;aomukefypönf;trsKd;
tpm;rsm;okdY (tpm;tpm)vnf;aumif;? t&if;tjrpfrsm;ukd cGJa0ay;&ef? tvm;tvmaumif;
aom w&m;0ifr[kwfaom? ykHrSefr[kwfaom ukefxkwfvkyfrIvkyfief;rsm;ukd tm;ay;jr§ifhwif&ef/
l v,f,majrvkyfykdifcGifh? tarGqufcHcGifh? w&m;0ifr[kwfaom u@rsm;ESifh a&TUajymif;tvkyf
V
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
orm;rsm; tygt0if vkyftm;ESifh vlrIa&;qkdif&m tumtuG,fay;a&;? aiGa&;aMu;a&;qkdif
&m tusKH;0ifrI? trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;pGefYOD;wDxGifvkyfief;rsm;ukd jr§ifhwifa&;? aps;uGuf
vufvSrf;rDa&;wkdYESifh qufET,faom pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;orD;rsm;\ w&m;Oya'qkdif&m
tcGifhta&;rsm;ukd jr§ifhwif&ef/
l trsm;jynfolqkdif&m tajccHtaqmufttkHrsm;? txl;ojzifh aus;vufa'o vQyfppf"mwftm;
okH;pGJa&;? a&? rdv’mESifh oefY&Sif;jcif;? csufjyKwf&eftwGuf avmifpmESifh tdrfwGif;okH;pGJ&ef pGrf;
tifvkdtyfcsuf? tcsdefukefoufomaom tdrfwGif;rI tokH;taqmifypönf;rsm;? vrf;rsm;?
o,f,lykdYaqmifa&;rsm;wGif&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;jyKvkyf&ef/¤if;&if;ESD;jr§KyfESHrIaMumifhtdrfwGif;rI
vkyfief;wGif tcsdefukefoufomum 0ifaiGwkd;vkyfief;twGuf tcsdefykdrkd&&SdNyD; aps;uGufvuf
vSrf;rDjcif;vnf; wkd;wufvmrnf jzpfygonf/
l tvkyftukdifqkdif&m aqG;aEG;tBuHay;jcif;? jynfytvkyftukdif tygt0if tvkyftukdif &Sm
azGrIqkdif&m ulnDyHhykd;jcif;? trsKd;orD; a&TUajymif;tvkyform;rsm; tygt0if trsKd;orD;rsm;tm;
uRrf;usifrIoifwef;rsm; ay;jcif;? tvkyftukdifcefYxm;a&;ESifh pD;yGm;a&;vkyfief; vkyfEkdifpGrf;&Sd
vmapjcif;qkdif&m ta&;,laqmif&GufrItaejzifh trsm;jynfolqkdif&m tajccHtaqmufttkH
u@wGif vkyfief;uRrf;usifrI rGrf;rHoifwef;? pDrHcefYcGJrIESifh xdef;odrf;rIoifwef;rsm; ay;jcif;wkdY
ukd yHhykd;&ef/
l ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm; tygt0if pD;yGm;a&;qkdif&m qkH;jzwfcsuf csrSwfaom tqifh?
wkdif;ESifh e,fy,fwkdif;wGif trsKd;orD;rsm;tm; xnfhoGif;pOf;pm;rI? trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyf
aqmifrI? trsKd;orD;rsm;\ acgif;aqmifrI aocsmatmif vkyfaqmif&ef/
tcef; 3/ ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;u@wkdYü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; rsm;\ tcGifhta&;rsm;l ynma&;qkdif&m vdifcGJjcm;azmfjyaom tcsuftvufrsm;? usm;? r a&;&mqkdif&mrsm; azmfjy
aom tcsuftvufrsm; aumuf,ljcif;rsm; xda&mufrItwGuf oufqkdif&m tzGJUtpnf;\
rl0g'a&;qGJrI? taumiftxnfazmfaqmifrIESifh tpOfwpkduf apmifhMunfhMuyfrwfrIwkdYwGif
jznfhqnf;aqmif&Gufjcif;ukd aocsmpGm aqmif&Guf&ef/
l bufpkHynma&;u@ jyKjyifajymif;vJa&; (CESR) tajcjyKaom oif½kd;ñTef;wrf;ukd usm;? r
a&;&m oabmxm;tjrifjzifh jyefvnfokH;oyf&efESifh jyifqifjy|mef;&ef/
l usm;? r a&;&m tajccHaom a&S;OD;uav;oli,fapmifha&Smufa&;ESifh zGHUNzdK;a&;wkdYtwGuf
&if;ESD;jr§KyfESHrI jyKvkyf&ef/
l oifMum;a&;ESifh q&m? q&mr rsm;\ vufawGUusifhokH;rIrsm; wkd;wufap&eftwGuf q&mjzpf
oifwef;rsm; ay;&mwGif usm;? r a&;&m wef;wltav;xm;½IjrifrI &Sdap&ef/
l wef;wlnDrQrIjyóemomru ynma&;u@ü rl0g'a&;qGJolrsm;tm; usm;? r a&;&m wef;wl
nDrQrIqkdif&m pGrf;aqmif&nfwnfaqmufay;&ef/
l q&m? q&mrrsm;ESifh ausmif;om;? ausmif;olrsm;twGuf vkHNcHKpdwfcs&aom? usm;? r a&;&m
wef;wltav;xm;½Ijrifaom vkyfief;cGifESifh avhusifhoifMum;a&;ywf0ef;usif jzpfapa&;ukd
rjzpfrae aqmif&Guf&ef/
l enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;rI twwfynmoifwef;rsm;tm; usm;? r a&;&m avh
t
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
vmqef;ppfrIjyKvkyf&ef? rdef;uav;i,fi,f&G,f&G,frsm;twGuf tpOftvmxkH;pHESifh roifh
avsmf[k owfrSwfxm;aomfvnf; vkyfom;aps;uGuf\ vkdtyfcsufESifh vkdufavsmnDaxG&Sdonfh
toufarG;0rf;ausmif; twwfynmoifwef;rsm; ykdrkdwkd;yGm;vmapa&;ukd rjzpfrae aqmif
&Guf&ef/
l t&nftaoG;&Sdaom? vkyfom;aps;uGufESifh vkdufavsmnDaxG&Sdaom tv,fwef;? txufwef;
ESifh tqifhjrifhynma&;tqifhrsm;ukd wkd;jr§ifhjcif;? vkyfief;cGif0if&eftwGuf tqifoifhjzpfae
ap&ef jyifqifay;jcif;wkdYjzifh rdef;uav;? a,musfm;av;rsm;\ ynma&;NyD;ajrmufrIEIef; jrifh
rm;vmap&ef aqmif&Gufjcif;? xdkrSwpfqifh rdom;pkqif;&JrI tygt0if qif;&JrIrsm; avQmhcs
a&;? usm;? r a&;&m tajccHaom vkyfcvpm uGm[csuf avQmhcsa&;? tpOftvmxkH;pHr[kwf
aom tvkyftukdifrsm;ü trsKd;orD;rsm;\ a&G;cs,fcGifh rsm;jym;vmNyD; ,if;tvkyftukdifrsm;
wGif trsKd;orD;rsm;\ uRrf;usifrIESifh ukefxkwfvkyfrI wkd;wufapa&; aocsmatmif vkyf
aqmif&ef/
l a&TUajymif;tvkyform;trsKd;om;rsm;ESifhtrsKd;orD;rsm;(¤if;wkdYtm;rSDckdolrsm;)onfjrefrm
EkdifiHtwGif; jyefvnf0ifa&mufvmNyD; ynma&;u@ESifh vkyfom;tiftm;u@ü jyefvnf
0ifqHh&ef BudK;yrf;&mrSm ¤if;wkdY\ vdktyfcsufrsm;udk ynma&;u@u ukdifwG,fajz&Sif;a&;
aocsmatmif vkyfaqmif&ef/
l ynma&;qkdif&m pDrHcefYcGJrIrsm;wGif vlrItzGJUtpnf; yg0ifaqmif&GufEkdifa&;ukd rvGJraoGaqmif
&Guf&ef/
tcef; 4/ usef;rma&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; rsm;\ tcGifhta&;rsm;l trsKd;orD;rsm;\ taxGaxGusef;rma&;? usef;rma&;ESifh oufqkdifonfh trltusihfESifh &v'f
rsm;? b0wpfoufwmjzpfpOfrsm;tay: avhvmokH;oyfvsuf ,if;wkdYtay: tusKd;ouf
a&mufrI&Sdonfh (ul;pufa&m*g umuG,fa&;qkdif&m tcsuftvufrsm;ESifh roufqkdifaom)
usm;? r a&;&m tajccHaom todynmpGrf;&nfrsm; wnfaqmufjcif;? wkdufwGef;vIHYaqmfpnf;½kH;
jcif;ESifh tcsuftvufaumuf,ljcif;wkdYrS wpfqifh em;vnfoabmaygufrI wkd;jr§ifh&ef/
l wkdifyifaqG;aEG;jcif;enf;vrf;rsm;udk tokH;jyKvsuf 0efaqmifrIvkyfief;rsm;qkdif&m tm;enf;ae
aom a'orsm;&Sd z,fMuOfcH&olrsm;\ usef;rma&;qkdif&m vdktyfcsufrsm;ukd OD;wnfvkyf
aqmif&ef/
l q,fausmfouft&G,f rdef;uav;rsm;ESifh a,musfm;av;rsm;? t&G,fa&mufNyD; trsKd;om;rsm;
ESifh trsKd;orD;rsm;\ vdifykdif;qkdif&m usef;rma&;? rsKd;qufyGm;usef;rma&;? usm;? r a&;&m
tajccHaom cGJjcm;qufqHrIESifh usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrIwkdYESifh pyfvsOf;aom
todzGifhrI jr§ifhwifa&;ESifh 0efaqmifrIvkyfief;rsm;ukd OD;wnfvkyfaqmif&ef/
l tdwfcsftkdifADGa&m*gykd; tajctaeukd rdrdqEtavsmuf ppfaq;rIcH,ljcif;? aqG;aEG;ESpfodrfhjcif;
wkdYukd wkd;csJUvkyfaqmif&ef? vdifrIESifh vdifykdif;qkdif&m trltusifhwkdYESifh pyfvsOf;í usef;rma&;
apmifha&SmufrI uRrf;usifolrsm;tm; oifwef;ay;&efESifh vdifrIESifh vdifykdif;qkdif&m trltusifh
rsm;ESifh pyfvsOf;NyD; (txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;? q,fausmfoufrsm;ESifh) aqG;aEG;rIrsm; jyK vkyf&ef/
l usef;rma&;ynmtjrif xnfhoGif;vsuf a&ESifh rdv’mpepfuJhokdYaom trsm;jynfolqkdif&m 0ef
u-u
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
aqmifrIvkyfief;rsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; wkd;jr§ifh&ef? pm;okH;ol? okH;pGJolrsm;\ tajccHvkdtyf
csufrsm;jynfhrD&efESifhykdrkdaumif;rGefaomjyKjyifxdef;odrf;rIaocsmap&ef¤if;wkdY\pDrHudef;
a&;qGJrIESifh taumiftxnfazmfaqmifrIwkdYwGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifrIudk rvGJ
raoGaqmif&Guf&ef/
l usef;rma&;apmifha&SmufrI vufvSrf;rrDrIrsm;ukd avsmhenf;ap&ef usef;rma&;jr§ifhwifa&;&efykH
aiGudk tusKd;&SdpGm tokH;csapaom usef;rma&;tmrcHESifh pDrHcsufrsm;udk tpkd;&rS axmufyHhrI
ay;&ef (Oyrm-o,f,lykdYaqmifa&;p&dwf ulyGefrsm;)
tcef; 5/ tMurf;zufrIykHpH tm;vkH;rS uif;a0;a&;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; rsm;\ tcGifhta&;rsm;l usm;? r a&;&m wef;wlrIudk tav;xm;½Ijrifaom rl0g'a&;qGJrIESifh taumiftxnfazmfaqmif
rIwkdYtwGuf wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm us,fjyefYaom tcsuftvufrsm;&&Sda&; tygt0if
vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;ESifh tjcm;uGJjym;jcm;em;csufrsm; (touf? vlrsKd;?
bmomponf) ukd aumuf,l&efESifh tokH;jyK&ef/
l pDa'goabmwlnDrIpmcsKyfESifh vdkufavsmnDaxGaom trsdK;om;tqifh Oya'udk
tajccHaom trsKd;orD;tay: tMurf;zufrIwm;qD;umuG,fa&; Oya'ukd
pwifusifhokH;taumiftxnfazmf&ef/
l trsKd;orD;rsm;udk tMurf;zufjcif;rS umuG,f&eftwGuf oufqkdif&mu@aygif;pkH yl;aygif;vkyf
aqmifonfh trsKd;om;tqifh vkyfief;pDrHcsuf okdYr[kwf enf;AsL[mukd a&;qGJtaumiftxnf
azmf&ef/
l tMurf;zufcH&olrsm;taejzifhw&m;pGJ&efrBudK;yrf;onfhwkdif¤if;wkdYvkdtyfonfh0efaqmifrI
rsm;tm; vufvSrf;rDapa&;ukd jr§ifhwifjcif;tm;jzifhvnf;aumif;? tMurf;zufrIukd xda&mufpGm
wm;qD;umuG,f&efESifh wHkYjyefaqmif&Guf&ef &JwyfzGJUrsm;? w&m;a&;Xmersm;\ 0efaqmifrI
vkyfief;rsm;wGif wm0efrxrf;aqmifrDjzpfap? wm0efxrf;aqmifaepOfjzpfap ¤if;wkdY\
pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIukd jr§ifhwifyHhykd;jcif;tm;jzifhvnf;aumif;? &JwyfzGJUrsm;? w&m;a&;
Xmersm;ESifh a&SUwef;0efaqmifrIvkyfief;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifcGifhukd jr§ifhwif
jcif;tm;jzifhvnf;aumif;? tMurf;zufrIwkdufzsufa&;Oya'rsm;tm; xda&mufpGmazmfaqmifrI
aocsmap&ef tzGJUtpnf;rsm;ESifh Xmersm;twGif; apmifhMunfhMuyfrwfrI ,EÅ&m;w&m;rsm;?
n§dEIdif;rIrsm;ESifh ñTef;ykdYrIvkyfxkH;vkyfenf;rsm;udk tckdiftrmcsrSwfjcif;tm;jzifhvnf;aumif;?
tMurf;zufrIjzpfyGm;onfh tajctaerS vGwfajrmufvmol trsKd;orD;rsm;tm; tumtuG,f
ay;a&;ESifh zrf;qD;rdefYrsm;? epfemaMu;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh toufarG;0rf;ausmif;
rI tpDtpOfrsm; tygt0iftmPmoufa&mufrI&Sdaom Oya'rsm;ESifh vlrIa&;ESifh tjcm;ulnD
yHhykd;a&;0efaqmifrIrsm;udk aocsmatmif vkyfaqmifjcif;tm;jzifhvnf;aumif;? w&m;pGJrIrl0g'
rsm;onf tMurf;zufrIrS vGwfajrmufvmolrsm; 0efaqmifrIrsm;tm; vkHNcHKtEÅ&m,fuif;pGm
vufvSrf;rDapa&;? w&m;pGJjcif;aMumifh ¤if;wkdYtm; aemufqufwGJ tMurf;zufrItEÅ&m,f
&ifqkdifaprIrsm; ray:aygufapa&;wkdYukd aocsmatmif vkyfaqmifapjcif;jzifhvnf;aumif;?
w&m;pD&ifa&;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrItjrifukd tajccHaom pDrHcefYcGJrItm; jr§ifhwif
vkyfaqmifjcif;jzifhvnf;aumif; vkyfaqmif&ef/
u-c
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
l r[mAsL[mqkdif&m yg0ifywfoufolrsm;ESifhtwl trsm;jynfolqkdif&m tjrifzGifh vIyf&Sm;rIrsm;
wkd;jr§ifhvkyfaqmifjcif;tm;jzifh wkdifMum;jcif;? w&m;pGJjcif;rsm; wkd;wufrsm;jym;vmap&ef/
w&m;Oya'qkdif&m todynmay;a&;? trsKd;orD;rsm;\ w&m;Oya'qkdif&m vufvSrf;rDa&;wkdY
ukd ulnDyHhykd;jcif;tm;jzifhvnf;aumif;? ynma&;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;\ pDrHcefYcGJolrsm;?
q&m? q&mrrsm;? 0efxrf;rsm;? rdbrsm;? uav;oli,ftcGifhta&; awmif;qkdvIyf&Sm;olrsm;?
ausmif;om;? ausmif;olrsm;? vli,frsm; (ausmif;rsm;? &yf&Gmftokdif;t0kdif;rsm;twGif;rS) wkdY
onf trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;tm; tMurf;zufrIrS aocsmpGm wm;qD;umuG,fjcif;
ESifh tumtuG,fay;jcif; jyKEkdifap&ef ausmif;ynma&;ESifh ausmif;jyifyynma&;pepfrsm;wGif
aqmif&Gufjcif;tm;jzifhvnf;aumif;? tMurf;zufrIyaysmufa&;ESifh usm;? r a&;&m wef;wl
nDrQ jr§ifhwif&mwGif rdwfzufrsm;taejzifh vli,ftrsKd;om;rsm;? a'oqkdif&m acgif;aqmifrsm;?
trsKd;om;pHjyyk*¾dKvfrsm;\ todw&m;ESifh pdwftm;xufoefrIukd jr§ifhwifjcif;tm;jzifhvnf;
aumif; umuG,fwm;qD;a&;ukd tm;ay;vkyfaqmif&ef/
tcef; 6/ EkdifiHa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifcGifhESifh tkyfcsKyfrIu@wkdYü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; rsm;\ tcGifh ta&;rsm;l zGJUpnf;ykHtajccHOya'ü pDa'gaumfrwD\ jy|mef;csufrsm;jzpfaom wef;wlnDrQrI? cGJjcm;qufqH
rI yaysmufa&;ESifh ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufwkdYudk aygif;pyfxnhfoGif;&ef/ pDa'gü azmfjyxm;
aom cGJjcm;qufqHrIqkdif&m tcsufrsm;udk yaysmufatmif aqmif&Gufay;&ef/
l vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;rsm;? a&G;aumufwifajr§mufcH vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;?
a&G;cs,fwifajr§mufcH okdYr[kwf cefYtyfxm;jcif;cH&aom t&m&Sdrsm;? EkdifiHa&;ESifh tkyfcsKyfa&;
tqifhwkdif;rS t&m&Sdrsm;? rJqE´&Sifrsm;ESifh pyfvsOf;ívnf;aumif;? EkdifiHa&;ygwDrsm;? ygwD
Oya'rsm;ESifh pDrHcefYcGJaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ü trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@rsm;? &mxl;
ae&mrsm;ESifh pyfvsOf;ívnf;aumif;? vdifESifh tjcm;uGJjym;jcm;em;rIqkdif&m tcsuftvuf
rsm;? usm;? r a&;&m tajccHaom pm&if;tif;rsm;ukd aumuf,l&efESifh tokH;jyK&ef/
l trsm;jynfolESifhoufqkdifonfh ½kH;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI wkd;wufap&efESifh
usm;? r a&;&m tajccHaom vkyfief;pOfrsm;ukd ckdifrmpGm taxmuftuljyK&eftwGuf EkdifiH
a&;ygwDrsm;rS acgif;aqmifrsm;? tzGJU0ifrsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tm; pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrI
vkyfaqmif&efESifh wkdufwGef;EId;aqmf&ef/
l EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfrIü trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifcGifhudk t&Sdeft[kefjzifh
vkyfaqmifEkdifonfh ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;uJhokdYaom a&G;aumufyGJqkdif&mpepfrsm;
ESifh rl0g'jyKjyifajymif;vJrIrsm;udk jr§ifhwifaqmif&Guf&ef/
l usm;? r a&;&m wef;wltav;xm;½Ijrifaom ygwD\ vkyfief;rlabmifrsm;ESifh rl0g'aMunm
pmwrf;rsm;? trsKd;orD;tzGJU0ifrsm;ESifh trsKd;orD;acgif;aqmifta&twGuf wkd;jr§ifha&;ukd
OD;wnfaqmif&GufrIrsm;ESifh ygwDukd,fpm;vS,f tcsKd;uspepffrsm; usifhokH;jcif;ukd tm;ay;jr§ifh
wif&ef/
l usm;? r a&;&m jyóemrsm; okdYr[kwf BuD;rm;aom EkdifiHa&;jyóemrsm;tay: usm;? r
a&;&m tusKd;oufa&mufrIrsm;ESifh pyfvsOf;í EkdifiHa&;qkdif&m tajctwifaqG;aEG;yGJrsm; wkd;
jr§ifhjyKvkyfjcif;tm;jzifh ygwDwGif; trsKd;orD;tkyfpkrsm;ESifh vli,ftkyfpkrsm;ukd tiftm;wkd;jr§ifh
u-*
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
ay;&ef? trsKd;orD;tzGJU0ifrsm;ukd pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifjcif;? trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,f
avmif;rsm;twGuf &efykHaiG&SmazGaom vIyf&Sm;rIrsm; vkyfaqmifjcif;? rnfonfhygwDtzGJU0ifESifh
ukd,fpm;vS,favmif;ukd jzpfap tMurf;zufjcif;udk qefYusifjcif;tm;jzifh EkdifiHa&;ygwDrsm;
twGif; usm;? r a&;&m wef;wl tav;xm;½Ijrifaom jyKjyifajymif;vJa&;ukd jr§ifhwif&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI? MoZmvTrf;rkd;rI? usm;? r a&;&m tajcjyKaom vkyfief;pOf
rsm;ukd aocsmapaom usm;? r a&;&m wef;wltav;xm;½Ijrifaom vTwfawmftwGif; ,Of
aus;rI"avhxkH;pHwpf&yfjzpfay;a&; rvGJraoG wnfaqmufaqmif&Guf&ef/ (Oyrm-trsKd;orD;
rsm;ESifh vkdufavsmnDaxG&Sdaom tcsdefZ,m;? trsKd;orD; oD;oefYtpnf;ta0;? vTwfawmf
ukd,fpm;vS,frsm;? 0efxrf;rsm;tm; usm;? r a&;&m qkdif&m pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrI
ponf)
l wpfEkdifiHvkH;ESifh a'oqkdif&m tkyfcsKyfa&;wGif trsKd;orD;rsm;\ta&; OD;pm;ay;vkyfaqmifonfh
,EÅ&m;rsm;ESifh usm;? r a&;&m azmfaqmifonfh Xmersm;? ,lepfrsm; wnfaxmifjcif;jzifhvnf;
aumif;? t&if;tjrpfrsm;? vkyfykdifcGifhrsm; yHhykd;ay;jcif;jzifhvnf;aumif; tpkd;&twGif; usm;? r
a&;&m wef;wlnDrQrI vkyfief;pOfrsm; xda&mufrI&Sdapa&; aocsmatmif vkyfaqmif&ef/
l jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD; a&G;aumufyGJaumfr&SiftzGJU
cGJrsm;wGif usm;? r a&;&m wef;wlrIukd tav;xm;½Ijrifaom jyKjyifajymif;vJrIrsm;tm; wkd;jr§ifh
vkyfaqmif&ef/¤if;jr§ifhwifa&;üjynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifhaumfr&SiftzGJUcGJrsm;
wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESifh pyfvsOf;í tcsuftvufrsm; aumuf,ljcif;?
jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&Sif\ vkyfykdifcGifhtmPmrsm;? rl0g'rsm;ESifh vkyfxkH;vkyfenf;
rsm;wGif usm;? ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk jyefvnfavhvm
okH;oyfjcif;? aygif;pyfxnfhoGif;jcif;? jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJUcGJ
rsm;? tqifhjrifh pDrHcefYcGJrIt&m&Sdrsm;? twGif;a&;rSL;½kH;tzGJUESifh rJ½kH0efxrf;rsm;wGif trsKd;orD;
aumfr&SiftzGJU0if ta&twGuf tcsKd;tpm;wkd;jr§ifhjcif;? a&G;aumufyGJqkdif&m vkyfief;pOftqifh
qifhwGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifjcif;? vkyfaqmifjcif;wkdYudk twm;tqD;jyKaaom t&mrsm;ESifh
pyfvsOf;NyD; todtjrif&Sdap&ef a&G;aumufyGJ0efxrf;rsm;tm; tjrifzGifhay;jcif;ESifh pGrf;aqmif
&nf wnfaqmufjcif;? a&G;aumufyGJBuD;MuyfrItwGuf usm;? r a&;&m wef;wltav;xm;
½Ijrifaom oifwef;rsm;ay;jcif;ESifh txl;ojzifh trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;
yg0ifaomrJqE´e,frsm;wGif¤if;wkdYa&G;aumufwifajr§mufcH&rIaocsmatmifvkyfaqmif&ef/
l trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpörsm;ESifh tkyfcsKyfrIu@wkdYü vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;\
yg0ifvkyfaqmifcGifh tckdiftrm&&Sdapa&; taxmuftuljyKonfh rl0g'ESifh w&m;Oya'rlabmif
wkdYudk pwifazmfaqmif&ef/
tcef; 7/ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; rsm;\ tcGifh ta&;rsm;l EkdifiHawmftpkd;&ESifh tpkd;&r[kwfonfh tzGJUtpnf;rsm;? txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;tm; tod
ynmay;pGrf;&nf jr§ifhwifjcif;tm;jzifh y#dyu©umuG,fjcif;ESifh ajz&Sif;rIrsm;? ta&;ay:tajc
taeqkdif&m vlrItaxmuftuljyK tpDtpOfrsm;? Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufjcif;? Nidrf;csrf;a&;
u-C
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI tusOf;csKyf
jr§ifhwifjcif;ESifh y#dyu©tNyD; tpDtpOfcsrSwfjcif;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;wnfaxmifjcif;wkdY
wGif trsKd;orD;rsm; t"dyÜm,f&SdpGm ykdrkdyg0ifvma&;ESifh yg0ifvmNyD; Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\
½Iaxmifhaygif;pkHwGif ukd,fpm;jyKqkH;jzwfvmEkdifapa&;? EkdifiHawmfESifh a'oqkdif&m tkyfcsKyfrI
u@rsm;wGif EkdifiHom; a&G;aumufcHukd,fpm;vS,frsm;? qkH;jzwfcsufcsrSwfolrsm;tjzpf yg0if
jcif;? vkHNcHKa&;ESifh w&m;Oya'pkd;rkd;a&;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvmap
a&; aqmif&Guf&ef/
l y#dyu©rsm;? usm;? r a&;&m tajcjyKcGJjcm;qufqHjcif;ESifh tMurf;zufjcif;rsm;ukd umuG,f&ef
twGuf (u) zGJUpnf;tkyfcsKyfykH tajccHOya'? rl0g'rsm;? Oya'rsm;? pDrHcsufrsm;? Nidrf;csrf;a&;ESifh
vkHNcHKa&;wkdYtay:wGif BudKwifowday;pepf? typftcwf&yfpJa&; oabmwlcsuf? y#dyu©
umuG,fa&; ,EÅ&m;ESifh qufpyfaeaom tzGJUtpnf;rsm; (txl;ojzifh w&m;pD&ifa&;ESifh
vkHNcHKa&;u@ESifh ¤if;wkdY\ jyKjyifajymif;vJrIrsm;)\ jy|mef;csufrsm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,frsm;\ vkdtyfcsufOD;pm;ay;rIrsm;udk xnfhoGif;pOf;pm;jcif;? usm;? r a&;&m
tajccHaom Nidrf;csrf;a&;ukd ausmif;rsm;? tzGJUtpnf;rsm;ESifh vlxktMum;wGif jr§ifhwifay;jcif;
(c) txufygtpysKd;rIrsm;ESifh ywfoufNyD; usm;? r a&;&m tav;xm;aom vkyfaqmifrIESifh
wm0efcH? wm0ef,lwwfrIqkdif&m pepfrsm;ay:wGif EkdifiHawmf\ pGrf;aqmif&nf jr§ifhwifjcif;?
taumiftxnfazmfjcif;wkdYtwGuf yHhykd;ay;jcif;wkdY vkyfaqmif&ef/
l trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,fi,f&G,f&G,frsm;tay; enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIESifh tMurf;zufrI
tm; umuG,f&eftwGuf (u) vkHNcHKa&;ESifh w&m;Oya'pkd;rkd;a&;u@? vkyfxkH;vkyfenf;ESifh
wm0efcHrIpepfrsm;wGif rl0g'rsm;? Oya'rsm;? pDrHudef;rsm;udk aygif;pyfxnfhoGif;jcif;tm;jzifh
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;\ vlrIpD;yGm;qkdif&m tcGifhta&;rsm; (ajr? ykdifqkdifrI? ynm
a&;? pmwwfajrmufrI? pD;yGm;a&;? vkHNcHKrI&SdrI? tajccHusef;rma&;apmifha&SmufrI ponfwkdY)
tygt0if trsKd;orD;ESifh rdef;uav;i,fi,f&G,f&G,frsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;qufqHcH&
jcif;ESifh tMurf;zufcH&jcif;rS umuG,f&ef (c) xkdazmfjyygvkyfief;rsm; vkyfaqmifEkdif&ef
usm;? r tajcjyKvkyfief;aqmif&GufrIESifh wm0efcHrIpepf wnfaqmufay:xGef;vmapa&;ESifh
taumiftxnfazmfa&;wkdYtwGuf pGrf;aqmif&nfukd jr§ifhwifay;&ef/
l y#dyu©ESifh oufqkdifonfh jyefvnfwnfaxmifjcif;rl0g'ESifh pDrHcsufwkdYwGif trsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,frsm;\ OD;pm;ay;rIrsm; xnfhoGif;pOf;pm;jcif;? aygif;pyfjcif;wkdY jyK&eftwGuf
(u) trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm; (txl;ojzifh a&TUajymif;cH&olrsm;? vdifrIqkdif&m
tMurf;zufcH&olrsm;ESifh usm;? r a&;&m tMurf;zufjcif;cH&olrsm;? trsKd;orD;ppfonfawmf
a[mif;rsm;? 'ku©onfrsm;/ ae&yfjyefvmolrsm;)\ vdktyfcsufrsm;? OD;pm;ay;rIrsm;ukd y#dyu©
tvGef tpDtpOfrsm; (trsm;jynfol0efaqmifrIrsm;wGif tvkyftukdif &&Sdapa&;? jyefvnf
wnfaxmifa&;? axmufyHhaMu;ay;jcif;? vufeufpGefYjcif;ESifh jyefvnfaygif;pnf;a&;)wGif
xnfhoGif;pOf;pm;vkyfaqmif&ef (c) xkdazmfjyygvkyfief;rsm; vkyfaqmifEkdif&ef usm;? r tajcjyK
vkyfief;aqmif&GufrIESifh wm0ef,lrI? wm0efcHrIpepf wnfaqmufa&;qkdif&m EkdifiHawmftqifh
pGrf;aqmif&nfrsm;ukd wnfaqmuf? taumiftxnfazmfum wkd;wufrIudk rsufjcnfrjywf
apmifhMunfh&ef/
u-i
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
rwlnDaom tkyfpkrsm;Mum; y#dyu©rsm;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;udk ajz&Sif;&mwGif trsKd;orD;rsm; ESifh ¤if;wkdY\ OD;pm;ay;rIrsm; yg0ifa&;l usm;? r a&;&m tav;xm;rI½IaxmifhrS &ckdifjynfe,f&Sd jynfoljynfom;tm;vkH;twGuf vlrI
pD;yGm;zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m vkyfaqmifrIrsm; OD;pm;ay;a&;qGJ&ef/
l trsKd;orD;rsm;? rdef;uav;rsm; tygt0if &ckdifjynfe,f&Sd jynfoljynfom;tm;vkH;twGuf
t&yfbufESifh EkdifiHa&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ukd tmrcHcsuf ay;&ef/
l ,kHMunfrIwnfaqmufjcif; wkd;jr§ifhvmapa&;? bmomwlrsm;tMum;ESifh bmomuGJrsm;tMum;
awGUqkHaqG;aEG;yGJrsm; jzpfay:vmapa&; wkd;jr§ifhvkyfaqmifjcif;? ,if;vkyfaqmifrIrsm;wGif
trsKd;orD;rsm; yg0ifapjcif;jzifh vlrIaygif;pnf;a&; wkd;jr§ifhjzpfay:vmap&ef/
l a&TUajymif;'ku©onfpcef;rsm;&Sd trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm;\ vkdtyfcsufrsm;ukd
jznfhqnf;ay;&eftwGuf EkdifiHwum ta&;ay:tajctaeqkdif&m taxmuftyHhrsm; ay;
tyf&ef/
l a&TUajymif;'ku©onfpcef;rsm;&Sd trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm; tygt0if trsKd;orD;rsm;
awGUBuHKae&onfh usm;? r tajcjyK tMurf;zufrIrsm;udk wkHYjyef&efESifh umuG,f&efwkdY tyg
t0if trsKd;orD;rsm;\ txl;vkdtyfcsufukd xnfhoGif;pOf;pm;ajz&Sif;Ekdif&ef tpkd;&ESifh a'o&Sd
tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;\ pGrf;&nf jr§ifwifay;&ef/
u-p
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 1jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
ed'gef; 1
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 2
AD
B
1-1/ jrefrmEkdifiH\ vlrIpD;yGm;ESifh EkdifiHa&;aemufcHtajctae
ta&SUawmiftm&Sa'otwGif; vGwfvyfaom tcsKyftjcmtmPmykdifEkdifiHwpfckjzpfonfh
jynfaxmifpkor®w jrefrmEkdifiHonf vlOD;a& oef; 51.4? trsKd;orD; 26.6 oef;? trsKd;om;
24.8 oef;cefYjzifh vlrIpD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&;jyKjyifajymif;vJrIukd t&Sdeft[kefjzifh BudK;yrf;aqmif
&Gufvsuf&Sdygonf/1 ta&SUawmiftm&Sa'owGif 'kwd,tBuD;qkH; EkdifiHwpfckjzpfonfh jrefrmEkdifiH
onf obm0o,HZmw t&if;tjrpf<u,f0jcif;? v,f,mpkdufysKd;a&;ukdvnf; vkyfukdifMuyg
onf/2 xkdif;EkdifiH? w½kwfEkdifiHESifh tdE´d,EkdifiHwkdY\tMum;wGif r[mAsL[muspGm wnf&Sdojzifh
ul;oef;a&mif;0,fa&;ukd jr§ifhwiftm;ay;onfh pD;yGm;a&;tcGifhtvrf;rsm; &Sdygonf/ yifv,fa&
eufqdyfurf; zGHUNzdK;wkd;wuf&ef tcGifhtvrf;rsm; &SdNyD; touft&G,ftajcjyK vlOD;a&pm&if;t&
vli,f vlOD;a&&mckdifEIef; jrifhrm;ygonf/
okdY&mwGif 2014 ckESpf vlrIpD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufrIrSwfwrf; (Human Development
Index) wGif EkdifiHaygif; 185 EkdifiH&Sdonfhteuf trSwfpOf 150 jzpfygonf/3 xkdtcsufxJwGif
ESpfaygif; 50 ausmf oD;jcm;wnf&Sdaejcif;? 1997 ckESpfrS 2012 ckESpftwGif; taemuftkyfpk\
pD;yGm;a&;ydwfqkdYrIrsm;? A[kdOD;pD;csKyfukdifaom pD;yGm;a&;pepfukd usifhokH;jcif;? t&if;tjrpfykdifqkdifcGifh
rnDrQrIr&Sdjcif;? &if;ESD;jr§KyfESHrItusKd; cHpm;rIjzefYa0&mwGif nDrQrI r&Sdjcif;? pD;yGm;a&;u@ukd vTrf;
rkd;xm;onfh EkdifiHykdifpD;yGm;a&;vkyfief;rsm;\ xda&mufrIr&Sdaom aqmif&Gufcsufrsm;? xda&mufrI
r&Sdonfh qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;aqmif&Gufcsufrsm;ESifh vlrIb0zlvkHrI umuG,fapmifha&Smufa&;
aqmif&GufrIrsm;ponfwkdYonf¤if;\zGHUNzdK;wkd;wufrIudkwm;qD;aeonfht[efYtwm;rsm;wGif
yg0ifygonf/4 jrefrmEkdifiH\ pD;yGm;a&;u@ csJUxGifrIonf a&mfbm? qDtkef;paom pkdufysKd;a&;NcH
1 2014 ckESpf jrefrmEdkifiH vlOD;a&ESifh tdk;tdrf oef;acgifpm&if;? t"du&v'frsm;udk tom;ay;azmfjyrIrsm;? oef;acgifpm&if;
tpD&ifcHcsuf twGJ- 2at? jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmf? jynfolYtiftm;Xme? vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESifh jynfolY
tiftm;0efBuD;Xme? 2015 wGif &cdkif? ucsifESifh u&ifjynfe,frsm;&Sd ae&mrsm;wGif oef;acgifpm&if;aumufcH&mü xnfhoGif;wG
ufcsufxm;jcif;r&Sdaom cefYrSef;ajc vlOD;a& 1ç206ç353 yg0ifonf/
2 ,if;wkdYwGif aumufyJoD;ESH jzpfxGef;atmifjrifaom ajr? awmrsm;? wGif;xGufrsm;? ausmufrsuf&wemrsm;? obm0
"mwfaiGU? a&csKdESifh yifv,ft&if;tjrpfrsm; yg0ifonf/
3 United Nations Development Program (UNDP). 2014. Human Development Report. New York. www.hdr.undp.org/en/content/human-development-report-2014
4 qif;&JEGrf;yg;olrsm;u bmoma&;? &yf&GmESifh rdom;pktultnDudk rsm;pGmtm;udk;cJh&onf/ taMumif;rSm vlrIumuG,fa&;
y½dk*&rftenf;i,fomvQif tuefYtowf&Sdaom vTrf;NcHKrIESifh tusKd;aus;Zl;rsm; ay;EdkifaomaMumifhjzpfonf/ Oyrm-
w&m;0if u@tvkyform;rsm;twGuf vlrIvHkNcHKa&;tpDtpOfwpfckudk 1950 jynfhESpfrsm;tv,fuwnf;u aqmif &GufcJhNyD;
vlOD;a&\ wpf&mcdkifEIef;cefYudk tajccHaxmufyHhrIrsm;ay;vsuf&SdNyD; qif;&JEGrf;yg;aom tdrfaxmifpkrsm;rS rdom;pkBuD;rsm;ESifh
ausmif;om;rsm;uJhodkYaom EGrf;yg;onfhtkyfpkrsm;udk &nf&G,fonfh oufqkdif&m0efBuD;Xmersm;u taumiftxnfazmf
aqmif&Gufaeaom vlrIulnDa&; axmufyHhrItenf;i,fudk taumiftxnfazmf aqmif&Guf cJhonf/ EdkifiHa&;tajctaeaMumifh
wdk;wufzGHUNzdK;a&; tusKd;wlyl;aygif;aqmif&Gufolrsm;rSm axmufyHhrItenf;i,fom ay;Edkifonf/ pDrHudef;rsm;rSm
t&G,ftpm;ao;i,fum n§dEdIif;aqmif&GufrI? vkyfEkdifpGrf;ESifh a&&Snftajrmftjrif r&Sdjzpf vsuf&Sdonf/ (tD;pD-2007/ tD;pD-
jrefrm^jrefrmr[mAsL[mpmwrf; (2007-2013)/ Oa&myaumfr&Sif http://eeas.europa.eu/myanmar/csp/07_13_en.pdf
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 3
vkyfief;rsm;? wGif;xGufypönf;ESifh tzkd;wefowåKwl;azmfa&;vkyfief;rsm;? topf&SmazGawGU&Sdaom
obm0"mwfaiGUokdufrsm; ponfh wl;azmfxkwfvkyfa&;vkyfief;ESifh pkdufysKd;a&;xGuf ukefxkwfvkyf
ief;rsm;wGif tdrfeD;csif;EkdifiHrsm;\ &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;tay: tajccHNyD; tajccHtaqmufttkH
wnfaqmufa&;vkyfief;rsm;ESifh tjcm;aiGvkH;aiG&if;jzifh tBuD;pm;&if;ESD;jr§KyfESHrIvkyfief;rsm; ryg
0ifbJ u@trsKd;tpm; enf;yg;ao;onf/5
jrefrmEkdifiHonf ESpf 60 umv wkdif;&if;om;y#dyu©orkdif;ESifhtwl obm0ab;tEÅ&m,f
usa&mufrIrsm;uvnf; qif;&JEGrf;yg;rIESifh vlaerItqifhtwef; edrfhusrIukd ykdrkdqkd;&Gm;apNyD;
jynfyokdY a&TUajymif;tajccsrIukd wGef;tm;ay;ygonf/6rnfokdYjzpfapjrefrmEkdifiH\¤if;EkdifiHa&;
jrifuGif;onf tpkd;&\ jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfrsm;ESifhtwl wpfpwpfp (tqifhqifh)
ajymif;vJvmNyD jzpfygonf/
1-2/ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf
1988 ckESpfrS 2011 ckESpftxd wyfrawmftpkd;&tkyfcsKyfcJh&m tpOD;wGif EkdifiHawmfNidrf0yf
ydjym;rIwnfaqmufa&;tzGJU (The State Law and Order Restoration Council, 1988-1997) tjzpf
1988 ckESpfrS 1997 ckESpftxd tkyfcsKyfcJhNyD; 1997 ckESpfwGif EkdifiHawmfat;csrf;om,ma&;ESifh
zGHUNzdK;a&;aumifpD (The State Peace and Development Council) [k tpkd;&tzGJUtm; trnfajymif;
í 2011 ckESpftxd qufvuftkyfcsKyfvsuf EkdifiHawmftmPmukd a&T;aumufwifajr§mufcH
t&yfom;tpkd;&xH vTJajymif;&ef 2003 ckESpfwGif tqifhckepfqifhyg EkdifiHa&;vrf;jyajrykHukd
a&;qGJcJhygonf/7 jrefrmEkdifiH\ zGJUpnf;ykHtajccHOya'opfukd 2008 ckESpf? arvwGif jynfolYqE´
cH,lyGJusif;yum twnfjyKcJhNyD; 2010 ckESpf? Ekd0ifbmvwGif taxGaxGa&G;aumufyGJudk usif;y
um yxrqkH; vTwfawmfESifhtwl 2011 ckESpf? rwfv 31 &ufaeYwGif tmPmouf0ifcJhygonf/8
¤if;a&G;aumufyGJonf tESpfESpfq,ftwGif; yxrqkH;tBudrfjzpfNyD; 2011 ckESpf? rwfvwGif
t&yfom;trsm;pkyg0ifonfh tpkd;&ukd zGJUpnf;EkdifcJhygonf/
5 J. Ghosh. 2012. Nothing is Simple in Burma’s Great Gold Rush. The Guardian. 9 April.6 txufygtwkdif;/ Y. Nishino and G. Koehler. 2011. Social Protection in Myanmar: Making the Case for Holistic
Policy Reform. Institute for Development Studies Working Paper No. 386, CSP Working Paper No. 004. Brighton, UK: Institute of Development Studies and the Center for Social Protection. wGifvnf; Munfhyg/
7 tqifh 7 qifh yg0ifonf/ (1) 1996 ckESpfuwnf;u a&TUqdkif;xm;aom trsKd;om; nDvmcHudk jyefvnfusif;y cif; (2)
trsKd;om;nDvmcHukd atmifjrifpGm usif;yNyD;onfhaemuf ppfrSefNyD; pnf;urf;useaom 'Drdkua&pDpepf xGufay: vma&;twGuf
vdkktyfaom vkyfief;pOfudk wpfqifhcsif; taumiftxnfazmfaqmif&Gufjcif; (3) trsKd;om;nDvmcHu csrSwfaom tajccHrlrsm;ESifh
tao;pdwf tajccHrl0g'rsm;ESifhtnD zGJUpnf;yHktajccHOya'opfwpf&yf a&;qGJjcif; (4) jynfvHk;uRwfqE´cH,lyGJrSwpfqifh
tqdkygzGJUpnf;yHktajccHOya'udk jy|mef;jcif; (5) zGJUpnf;yHk tajccHOya'opfESifhtnD jynfolYvTwfawmftwGuf vGwfvyfNyD;
w&m;rQwaom a&G;aumufyGJ usif;yjcif; (6) zGJUpnf;yHktajccHOya'opfESifh tnD vTwfawmftrwfrsm;wufa&mufaom
vTwfawmftpnf;ta0;rsm; usif;yjcif; (7) vTwfawmfu a&G;aumuf wifajr§mufaom jynfe,facgif;aqmifrsm;ESifh vTwfawmfu
zGJUpnf;aom tpdk;&ESifh tjcm; A[dktzGJUtpnf;rsm;jzifh acwfrDzGHUNzdK;wdk;wufaom 'Drdkua&pDEdkifiH wnfaxmifjcif;? ,ltifef'DyD 2012?
jrefrmEdkifiHwGif 'Drdkua&pDenf;vrf;jzifh tkyfcsKyfyHk? yPmrtajctaecGJjcrf;pdwfjzmjcif;? Zlvdkifv? pmrsufESm 4/
8 1948 ckESpf jrefrmEdkifiH vGwfvyfa&;&&SdonfhtcsdefupNyD; wwd,ajrmuf zGJUpnf;yHktajccH Oya'jzpfonf/ xdkYaemuf 1962 ckESpfwGif
ppfwyfu tmPmodrf;NyD;aemuf oufwrf;&SnfMumvSaom ppfwyftkyfcsKyfrI&SdcJhonf/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 4
or®wOD;odef;pdef\ or®wtjzpf uwdopömqkdonfh tzGifhrdefYcGef;ESifh jynfolrsm;xHokdY
ajymMum;onfh rdefYcGef;rsm;wGif acwfrD zGHUNzdK;wkd;wufaom 'Drkdua&pDEkdifiHawmftwGuf &nfrSef;
csufrsm; ajymMum;avh&Sdygonf/ xkdYaMumifh jrefrmEkdifiHonf 'Drkdua&pDtkyfcsKyfa&;ESifh w&m;
Oya'pdk;rkd;a&;? EkdifiHa&;ygwDrsm;? wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;ESifhtwl aqG;aEG;
n§dEIdif;jcif;tm;jzifh trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;? aps;uGufpD;yGm;a&;pepf jyKjyif
ajymif;vJa&;? tm;vkH;yg0ifaom zGHUNzdK;wkd;wufa&;? atmufajctqifhrS txufokdY wifjyonfh
pepf pDrHcefYcGJrIESifh A[kdcsKyfukdifrIavQmhcsa&;? tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;\ pDrHcefYcGJrIwkd;wufa&;?
EkdifiHwumtokdif;t0kdif;ESifh jynfyEkdifiHrsm;wGif tESHYtjym; tajccsaexkdifaeMuonfh jrefrmEkdifiH
om;rsm;ta&; ykdrkdyGifhvif;jrifompGmESifh yl;aygif;aqmif&Gufa&;? owif;ESifh rD'D,mjyKjyifajymif;vJ
a&;wkdYukd &nf&G,faom jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfrsm;ukd pwifaqmif&GufaeNyD jzpfygonf/9
tkyfcsKyfa&; jyKjyifajymif;vJrIrsm;
jrefrmEkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya'ü10 tajccH tcGifhta&;rsm;ESifh w&m;Oya'pkd;rkd;a&;?
ygwDpkH'Drkdua&pDpepf? EkdifiHawmftmPmukd u@cGJjcm;pDrHtkyfcsKyfrI? vGwfvyfaom w&m;pD&if
a&;? zGJUpnf;ykHtajccHOya'jyifqifa&;Oya'ESifh enf;Oya'jy|mef;jcif;? Oya'rsm;ESifh tcGifhta&;
rsm;\ tusKd;oufa&mufrIqkdif&m Oya'vkyfxkH;vkyfenf;rsm; jy|mef;jcif;? Oya'jyKa&;vkyfief;pOf
rsm;ESifh wm0efcHrIrsm;qkdif&m tao;pdwf&Sif;vif;csufrsm;? tjynfjynfqkdif&m oabmwlpmcsKyfrsm;
tygt0if jynfaxmifpktpkd;&\ vkyfykdifcGifhqkdif&m jy|mef;csufrsm;? jynfaxmifpkESifh jynfe,fESifh
wkdif;a'oBuD; 14 cktMum; A[kdcsKyfukdifrI avQmhcsa&;? A[kdrS tmPmukd vufatmufcHtzGJUtpnf;
rsm;okdY cGJa0tyfESif;jcif; ponfh 'Drkdua&pDtkyfcsKyfa&;pepfokdY ul;ajymif;&mwGif tvGefta&;BuD;
aom w&m;Oya'a&;&m &nfñTef;csufrsm; jzpfonfh ta&;ygaom tajccHrl0g'rsm;ESifh jy|mef;
csuf ajrmufjrm;pGm yg0ifygonf/11
zGJUpnf;ykHtajccHOya' jy|mef;csuft& wyfrawmfonf ta&;ygaom tcef;u@rS
yg0ifygonf/ wyfrawmf umuG,fa&; OD;pD;csKyftm; xkH;pHtm;jzifh or®wu cefYtyf wm0efay;&
aomfvnf;12 wyfrawmf umuG,fa&; OD;pD;csKyfonf vufeufukdifwyfzGJU tm;vkH;\ tBuD;tuJjzpf
NyD; wyfrawmfonf wyfykdif;qkdif&m udpötm;vkH;ukd vGwfvyfpGm pDrHcefYcGJpD&ifaqmif&GufykdifcGifh
9 or®wtzGifhrdefYcGef; ajymMum;NyD;csdefrSpí EdkifiHa&;ESifh 'Drdkua&pD jyKjyifajymif;vJrIrsm;? vlrIa&;ESifh pD;yGm;a&;jyKjyif ajymif;vJrIrsm;?
tkyfcsKyfrIESifh pDrHcefYcGJrI jyKjyifajymif;vJrIrsm;ESifh yk*¾vduu@ zGHUNzdK;wdk;wufrIESifhtwl EdkifiH\ ('Drdk ua&pD) toGiful;ajymif;rIrSm
wkd;wufcJhonf/ jynfaxmifpk0efBuD;rsm;? wdkif;a'oBuD;^jynfe,f 0efBuD;csKyfrsm;ESifh 'kwd,0efBuD;rsm;udk ajymMum;cJhaom or®w
OD;odef;pdef\ rdefYcGef;udk Munfh&ef (2013 ckESpf? Mo*kwfv 9 &uf? aejynfawmfwGif ajymcJhonf) http://www.president---office.gov.mm/en/?q=briefing---room/speeches---and---remarks/2013/08/11/id---2536.
10 0efBuD;rsm;u zGJUpnf;yHktajccHOya'ESifh EdkifiHwum vlYtcGifhta&;pHEIef;rsm; (,ltifef'DyD 2012? jrefrmEdkifiHwGif 'Drdk
ua&pDenf;vrf;jzifhtkyfcsKyfyHk? yPmrtajctaecGJjcrf;pdwfjzmjcif;? Zlvdkif pmrsufESm 9 wGif udk;um;azmfjyxm;onf) ESifh udkuf
nDatmifjyKvkyfjyifqifxm;aom Oya'rlMurf;rsm;udk oHk;oyfppfaq;&ef a&SUaecsKyftm; zGJUpnf;yHktajccHOya'u tcGifhtmPm
ay;xm;onf/
11 zGJUpnf;yHktajccHOya'u or®wtm; ESpfpOf EdkifiHwum? a'oqkdif&m odkYr[kwf ESpfEdkifiH oabmwlpmcsKyfrsm; twnfjyKcGifh odkYr[kwf
jynfolYvTwfawmf\ BudKwif odkYr[kwf aESmif;umv twnfjyKrIjzifh ,if;wkdYudk jiif;y,fcGifh tmPmay;xm;onf/ ,ltifef'DyD 2012?
jrefrmEdkifiH 'Drdku&ufwpftkyfcsKyfrI? yPmrtajctaecGJjcrf;pdwfjzmrI? Zlvdkifv? pmrsufESm 9/
12 tydk'fcGJ 342? ]or®wu EdkifiHawmf umuG,fa&;ESifh vHkNcHKa&;aumifpD\ tqdkjyKcsufESifh axmufcHrIwkdYjzifh umuG,f a&;OD;pD;csKyfudk
cefYtyf&rnf} aumifpD0if 11 OD;yg0ifNyD; (tufOya'-204) tenf;qHk; 6 OD;rSm ppfwyfxJrS jzpf&rnf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 5
&Sdojzifh wyfrawmfonf t&yfom;rsm;\ BuD;MuyfrIESifh pDrHcefYcGJrIatmufrSm ryg0ifyg/13 wyfr
awmfonf EkdifiHawmfzGJUpnf;ykHtajccHOya'ukd umuG,fapmifha&Smuf&ef wm0ef&Sdygonf/ jynfolY
vTwfawmfESifh trsKd;om;vTwfawmfwkdYwGif wyfrawmfom;vTwfawmfukd,fpm;vS,f 25 &mckdifEIef;?
wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,fvTwfawmftoD;oD;wGif wyfrawmfom;vTwfawmfukd,fpm;vS,f 25
&mckdifEIef;ukd wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyfu trnfpm&if;wifoGif;Ekdifygonf/ jynfaxmifpk?
wkdif;a'oBuD;? jynfaxmifpke,fajr? ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh& pD&ifpkESifh c½kdiftkyfcsKyfa&;wkdYwGif um
uG,fa&;? vkHNcHKa&;? e,fpyftkyfcsKyfa&; ponfh wm0efrsm; xrf;aqmif&ef wyfrawmfumuG,fa&;
OD;pD;csKyfu trnfpm&if;wifoGif;onfh wyfrawmfom;rsm; yg0ifygonf (ykd'f-17)/ umuG,fa&;?
jynfxJa&;ESifh e,fpyfa&;&m jynfaxmifpk0efBuD;tm; wyfrawmft&m&Sdukd cefYtyf&ygrnf/
wyfrawmfonf wyfykdif;qkdif&m udpötm;vkH;ukd vGwfvyfpGm pDrHcefYcGJ pD&ifaqmif&GufykdifcGifh&Sdyg
onf/14
tkyfcsKyfrIu@ jyKjyifajymif;vJrIrsm;\ wkd;wufrI vu©Pm&yfrsm;
2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya'? 2010 ckESpf taxGaxGa&G;aumufyGJ (a0zefrIrsm;pGm
BuHKawGUae&aomfvnf;) ESifh vTwfawmftpnf;ta0;wkdYonf 'Drkdua&pDvkyfief;pOf tajccH
oabmw&m;rsm;twGufvnf;aumif;? tpkd;&\ wm0efcHrIaocsmatmif aqmif&Guf&eftwGuf
vnf;aumif; tajctaeopfrsm; jyifqifay;jcif;jzpfygonf/ vTwfawmftpnf;ta0;rsm;onf
EkdifiHom;rsm;ESifh tpkd;&tMum; w&m;0ifqufoG,frIjzpfygonf/ ¤if;wkdYonf rl0g'rsm;?
Oya'rsm;? pDrHcsufrsm;? tpkd;&\ b@maiGrsm;ukd okH;oyftwnfjyKNyD; EkdifiHom;rsm;\
vlrIa&;? pD;yGm;a&;? jynfolESifh EkdifiHa&;tcGifhta&;rsm;ukd tpkd;&taejzifh xda&mufpGm
ajz&Sif;Ekdif&ef aqmif&Gufay; NyD; t&if;tjrpfrsm;ukd xda&mufpGm okH;pGJ&mwGif t"du wm0efcH
aqmif&Gufygonf/ jrefrmEkdifiH\ 'Drkdua&pDtkyfcsKyfrIpepfokdY OD;wnf&mwGif wkd;wufajymif;vJrI
tñTef;udef;ü EkdifiHa&;tusOf; om;rsm; tygt0if tusOf;om;rsm;ukd vTwfay;jcif;? 2012
ckESpfESifh 2015 ckESpfwdkYwGif vGwfvyfNyD; w&m;rQwaom Mum;jzwfa&G;aumufyGJESifhtaxGaxG
a&G;aumufyGJ usif;yEkdifjcif;? wwfodem;vnfolrsm;\ Oya'jyKrIrsm; wkd;wufvmjcif;? 2011
ckESpfrS 2015 ckESpf? rwfvtwGif; Oya' 151 ckukd vTwfawmfrS jy|mef;twnfjyKEkdifjcif;?
Oya' ckepfckrSm jyKjyifa&;qGJqJjzpfjcif;?15 vlYtcGifhta&;rsm;ESifhywfoufNyD; ykdrkdyGifhvif;jrifomrI
&Sdvmjcif;? uwdu0wfjyKxm;aom tajccHusaom vlYtcGifhta&;ukd zGJUpnf;ykHtajccHOya't&
t"du vkyfukdifEkdif&ef jrefrmEkdifiH trsKd;om;vlYtcGifhta&;aumfr&SifuJhokdYaom tzGJUtpnf;rsm;
ay:aygufvmjcif;? bufaygif;pkHaom rD'D,mrsm; &Sdvmjcif;? pmaypdppfa&;pepf y,fzsufjcif;ESifh
tifwmeufjzwfawmufrIrsm;udk y,fzsufjcif;wkdY yg0ifygonf/16
13 ppfwyfrSmvnf; zGJUpnf;yHktajccHESifh Oya'twGif;&Sd&rnf[k umuG,fa&;OD;pD;csKyfu tBudrfBudrfajymaomfvnf; jynf
axmifpkvTwfawmfu ppfwyftwGuf bwf*sufukefusp&dwfudk csxm;&mwGif rqHk;jzwf&ay/ jynfaxmifpkvTwfawmf pmrsufESm
10 \ wwd,u@twGif; rMumao;rDujyKvkyfqJjzpfaom bwf*sufjyifqifrIwGif ppfwyftoHk;p&dwfudk ododomom
avQmhcsxm;onf/
14 UNDP. 2012. Democratic Governance in Myanmar: Preliminary Situational Analysis. July. p. 10.15 jynfaxmifpkvTwfawmf0ufbfqkd'f www.myanmarparliament.gov.mm/page_id.1342916 2011 ckESpf Zefe0g&DvwGif Universal Period Review (UPR) üjrefrmEdkifiHudk oHk;oyfxm;NyD; tBuHjyKcsuf 190 &&SdcJhNyD;
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 6
xkdYjyif a&wkdumv (2012-2015) ESifh a&&Snfumv (2011-2030)twGuf jrefrm
EkdifiH\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm; xnfhoGif;a&;qGJxm;onfh tpkd;&\ vlrIa&;qkdif&mESifh pD;yGm;
a&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; tajccHvkyfief;rlabmif (The Government Framework of Social
and Economic Reform) rSm aumif;rGefaom tpkd;&ESifh oefY&Sif;aomtkyfcsKyfrI\ ta&;BuD;jcif;ukd
tav;ay;ygonf/17
¤if;onfjynfolA[kdjyKpDrHcefYcGJrI?owif;ESifhtcsuftvufvufvSrf;rDa&;ESifhyGifhvif;
jrifomrI&Sda&;? vmbfay;vmbf,lrI xdef;csKyfa&;? w&m;Oya'pkd;rkd;a&;? yg0ifvkyfaqmifa&;ESifh
n§dEIdif;aqG;aEG;a&;wkdYukdtav;ay;ygonf/¤if;udpö&yfESifhpyfvsOf;ítpkd;&onftzGJUtpnf;rsm;
\ A[kdcsKyfukdifrIpepf\ vkyfykdifcGifhtmPmESifh wm0efwkdYukd jyKjyifajymif;vJí tmPm cGJa0
usifhokH;ap&efESifh A[kdrS csKyfukdifrI avQmhcsapa&ef taxmuftuljyKonfh w&m;Oya'ESifh
pnf;rsOf;pnf;urf;tajccHrlabmifrsm;ukda&;qGJaeygonf/¤if;wGiftrsm;ykdifu@ESifhyk*¾vdu
ykdifu@wkdYrS t*wdvkdufpm;rIwGif yg0ifywfoufolrsm;tm; pkHprf;ppfaq;&efESifh jyif;xefpGm
ta&;,ltjypf'PfpD&ifcsrSwf&ef r[mAsL[menf;vrf;rsm; wduspGm yg0ifygonf/ Oya'tmPm
tusKd;oufa&mufap&ef vkdtyfcsuft& vmbfay;vmbf,lrI yaysmufa&;aumfr&Sifukd 2013
ckESpf? Mo*kwfvwGif zGJUpnf;cJhygonf/18
,if;wkdYxJrS wpf0ufudk todtrSwfjyKcJhonf/ tpdk;&u todtrSwfjyKaom tBuHjyKcsufrsm;xJwGif ]tajccHtcGifhta&;rsm;ESifh
vdkufavsmnDaxGjzpfap&ef jynfwGif;Oya'rsm;udk jyKjyif&ef}? ]A[dkvlYtcGifhta&; oabm wlpmcsKyfrsm;udk vufrSwfxdk;jcif;?
w&m;0ifvufcHjcif;? twnfjyKjcif;ESifh taumiftxnfazmf&Gufjcif;} ESifh ]yJ&pf pnf;rsOf;rsm;ESifhtnD trsKd;om;vlYtcGifhta&;
tzGJUtpnf;wpfckudk wnfaxmifjcif;} wkdY yg0ifonf/ tpdk;&u vlY tcGifhta&;aumifpDwGif ]jrefrmEkdifiHu vlYtcGifhta&;udk
jr§ifhwifjcif;ESifh umuG,fjcif;wkdY jyKvkyfoGm;rnf}qkdonfESifh jrefrmEdkifiH zGJUpnf;yHktajccHOya'\ tcef; 7 wGif yg&Sdaom
tajccHtcGifhta&;rsm;udk xdef;odrf;oGm;rnf[k ajymcJh onf/
17 Government of Myanmar. 2013. Framework for Economic and Social Reforms: Policy Priorities for 2012–2015 Towards the Long-Term Goals of the National Comprehensive Development Plan. Nay Pyi Taw.
18 txufygtwkdif;/ Radio Free Asia. 2013. jrefrmygvDrefu Battle Graft twGuf aumfr&Sif cefYxm; jcif; Mo*kwfv 16
&ufwGifvnf; Munfhyg/ http://www.rfa.org/english/news/myanmar/commission-02252014181203.html
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 7
tkyfcsKyfrIu@ jyKjyifajymif;vJrIrsm;wGif qufvuf&Sdom pdefac:rIrsm;
pdefac:rIrsm;ESifh raocsmrIrsm;rSm qufvuf&SdaeqJjzpfygonf/ yxrtaejzifh vlYtcGifh
ta&;ESifh 'Drkdua&pDtkyfcsKyfa&;pepf tjrpfwG,f jzpfxGef;vmap&ef tcsdeftwkdif;twmwpfck
vkdtyfygonf/
'kwd,taejzifh vuf&Sd &Sdaeaom Oya'rsm;ukd okH;oyfjcif;? jyKjyifajymif;vJjcif;onf
a&&Snfvkyfaqmif&rnfjzpfNyD; pGrf;&nfrsm;ESifh EkdifiHa&;tjrif&Sd&ef vkdtyfygonf/ ¤if;onf
½IyfaxG;NyD; jrefrmEkdifiH\ Oya'aygif;pkH usifhokH;aompepfukd todtrSwfjyK&efESifh n§dEIdif;ay;&ef
vkdtyfygonf/¤if;onfjy|mef;xm;aomOya'rsm;ukdvufcHay;NyD;usifhokH;aomOya'pepf
onf ukdvkdeDacwfu usifhokH;cJhaom Oya'rsm;ESifh ½kd;&m"avhxkH;pH Oya'rsm;ukd aygif;pyfusifhokH;
aeaomaMumifh jzpfygonf/ ½kd;&m"avhxkH;pHOya'rsm;wGif jrefrmAk'¨bmomOya'? [dE´Lbmom
Oya'?tpövmrfOya'rsm;yg0ifNyD;¤if;wkdYonf1898ckESpfjrefrmEdkifiHtufOya'rSoufa&muf
ygonf/ xkdYtjyif tufOya'wGif ryg0ifaom xyfrHuefYowfcsufrsm;ESifh bmoma&;qkdif&m
Oya'rsm;vnf; yg0ifygonf/19 wcsKdUaom wkdif;&if;om;a'orsm;onf jrefrmEkdifiH\ tkyfcsKyfrIrS
oD;jcm;wnf&SdaeNyD; ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&a'orsm;tjzpf wnf&Sd&m ½kd;&m"avhqkdif&m usifhxkH;
Oya'rsm;ukd qufvufokH;pGJaeMuygonf/ &ckdifawmifwef;a'o tkyfcsKyfrI Oya'pnf;rsOf;?
ucsifawmifwef;vlrsKd;pkOya'? csif;awmifwef;pnf;rsOf;rsm; paom oD;jcm;pnf;rsOf;rsm; &SdaeMu
ygonf/20 xkdokdY ½IyfaxG;aom jzpfpOfrsm;aMumifh yl;aygif;aqmif&Guf&ef vkdtyfcsufrsm;tjyif
tjynfjynfqkdif&m vlYtcGifhta&; pHcsdefpHñTef;rsm;? tjcm;pD;yGm;a&;ESifh rl0g'ajymif;vJrIrsm;ESifh
ukdufnDrI&Sdaom Oya'jyKjyifajymif;vJrIrsm; jyKvkyf&ef vkdyfaeaMumif; rD;armif;xkd;jyygonf/
wwd,tcsuftaejzifh zuf'&,ftpkd;&pepfESifh ywfoufNyD; tawGUtBuHKenf;yg;jcif;?
tpkd;&\ tkyfcsKyfrItqifhqifhtMum; EkdifiHa&;? tkyfcsKyfa&;? aiGaMu;okH;pGJrI tcGifhtmPm cGJa0rI
wkdYwGif aphpyfn§dEIdif;ay;ae&jcif;? ¤if;wkdYtm;vkH;wGif a'oESifhvlrsKd;pk½Iaxmifhtjrifrsm;udkvkH
avmufpGmcsdefn§day;&NyD;¤if;onfpdefac:rIrsm;ESifhjynfhESufaeygonf/
pwkw¬taejzifh 2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya'jyifqifa&;onf jyKjyifajymif;vJa&;
jzpfpOfwGif ta&;BuD;onfh udpöwpf&yftaejzifh qufvuf&Sdaernf jzpfonf/
yÍörtaejzifh 2015 a&G;aumufyGJ tvm;tvmrsm;ESifh ywfoufNyD; aqG;aEG;rIrsm; &Sdae
ygonf/ xkdaqG;aEG;jcif;rsm;ukd vuf&Sd a&G;aumufyGJpepfESifh rJqE´e,frsm; pDpOfrI? a&G;aumufyGJ
wGif yGifhvif;jrifomrI&Sda&;ESifh a&G;aumufyGJaemufykdif; tkyfcsKyfrIepepfwkdYESifh ywfoufNyD; tajc
twifaqG;aEG;rIrsm;tjzpf rSwfom;&ygonf/
q|rtaejzifh tpkd;&ESifh wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUwkdYtMum; Nidrf;csrf;a&;vkyfief;
pOf tiftm;aumif;vma&;ESifh EkdifiHwGif jzpfyGm;aeaom tkyfpkrsm;tMum; wif;rmrIukd xda&muf
pGm ukdifwG,fajz&Sif;onfh EkdifiHawmftpkd;&\ jyKjyifajymif;vJrIESifh vkyfaqmifEkdifrIjzpfonf/
19 1898 ckESpf jrefrmtufOya'? tydk'fcGJ 13/
20 M. Crouch ]jrefrmEdkifiHwGif Oya'zGHUNzdK;a&; tvTmrsm;} Melissa Crouch and Tim Lindsey (eds) Oya'? jrefrmEdkifiHwGif
vlYtzGJUtpnf;ESifh toGiful;ajymif;jcif; (2014)/ Oxford: Hart Publishing 1898 jrefrm tufOya'? tykd'f 11 (&Srf;jynfe,fwGif
jy|mef;rnfh tqkdyg OyrmrSm "avhxHk;pHESifhavsmfnDaom Oya'jzpfNyD; tjypf'Pfudk azmfjyygtwkdif; csrSwfrnfjzpfonf/ odkYr[kwf
usef&Sdonfh NAdwdoQtdE´d,&Sd Oya'\ tESpfom&ESifh vdkuf avsmnDaxGrI&Sdonfh enf;vrf;jzifh usifhoHk;&ef cGifhjyKonf) [k jrefrmESifh
jrefrmrdom;pk[kwGif; Oya'ESifh tavhtx? armifarmif (1963) xJwGif udk;um;xm;onf/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 8
aemufqkH;taejzifh rD'D,musifh0wfESifhtnD a&;om;aom tpD&ifcHpmrsm;? wkdif;&if;om;
rsm;ESifh qkdifaom tpD&ifcHpmrsm;? ukd,fykdifpnf;rsOf;rsm;? y#dyu©ESifh usm;? r a&;&mtjrifjzifh
a&;om;aom tpD&ifcHpmrsm;? a&G;aumufyGJESifhywfoufaom tpD&ifcHpmrsm; a&;om;rIwGif
vkdtyfaom rD'D,mrsm;\ pGrf;&nfukd jr§ifhwifay;&ef vkdtyfygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf
jrefrmEkdifiHonf wkdif;&if;om;tkyfpk rwluGJjym;jcm;em;rI trsm;qkH;EkdifiHrsm;teuf EkdifiH
wpfEkdifiHjzpfygonf/ wkdif;&if;om;vlrsKd;pk 135 rsKd; &Sdonf[k w&m;0ifxkwfjyefxm;ygonf/
Armbmompum;ajymonfh Ak'¨bmom0if ArmrSm trsm;pkjzpfNyD; Armr[kwfaom tjcm;wkdif;&if;
om;vlrsKd;rsm;onf wpfEkdifiHvkH; vlOD;a&\ 40 &mckdifEIef; jzpfygonf/ jrefrmEkdifiHtwGif;
EkdifiHa&;ESifh wkdif;&if;om;vlrsKd;ta&; y#dyu©rsm;onf EkdifiHvGwfvyfa&;r&rD umvuwnf;u
pwifcJhygonf/ xkdpOfu wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;\ &nfrSef;csufrsm;vnf;
trsKd;rsKd;uGJjym;vsuf oD;jcm;cGJxGufa&;awmif;qkdrIrSonf ykdrkdckdifrmaom zuf'&,f 'Drkdua&pDEkdifiH
wpfEkdifiH\ vlrIa&;? pD;yGm;a&;? ,Ofaus;rI? EkdifiHom;ta&;ESifh EkdifiHa&;tcGifhta&;rsm;twGuf
awmif;qkdrIrsm;txd us,fjyefYcJhygonf/21 vuf&SdtajctaewGif ppfrSefaom zuf'&,f'Drkdua&pD
jynfaxmifpktjzpf zGJUpnf;wnfaxmifa&;onf ckdifrmaom OD;wnfcsufjzpfvmum cGJxGufa&;
awmif;qkdjcif; r&Sdawmhay/ 1947 ckESpf yifvkHoabmwlpmcsKyfu zuf'&,fjynfaxmifpk
wnfaxmif&efESifh wkdif;&if;om;rsm;twGuf ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&&ef tmrcHNyD; yifvkH oabm
wlnDrI tvGefumv 1947 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya' jy|mef;csufrsm;u wkdif;&if;om;rsm;\
21 Human Rights Watch. 2012. “Untold Miseries”. Wartime Abuses and Forced Displacement in Burma’s Kachin State. New York. pp. 22–23.
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 9
awmif; qkdcsuftcsKdUukd jynfhrDapygonf/22okdY&mwGif¤if;oabmwlnDcsufrsm;\tESpfom&ESifh
yg0ifaom uwdu0wfrsm;ukd vufcHvkdufem&ef ysufuGufjcif;aMumifh tusKd;quftaejzifh
wkdif;&if;om; vufeufukdiftkyfpkrsm;ESifh vGwfvyfcgp jrefrmEkdifiH tpkd;&wkdY tMum; jynfwGif;
y#dyu©rsm; jzpfyGm;cJh&ygonf/ ,if;y#dyu©rsm;onf q,fpkESpfajcmufckausmf Mum&SnfcJhNyD;
vlwkdY\ touf? b0? ykdifqkdifrI? pD;yGm;a&;qkwf,kwfrI? vlrIb0 zlvkHa&;csKdUwJhrI? umv&SnfMum
rvkHNcHKrIESifh rwnf NidrfrI ponfh qkH;½IH;rIrsm;ukd BuHKawGUcJhMuygonf/
jrefrmEkdifiHonf NAdwdoQxHrS vGwfvyfa&;&&SdNyD;csdefrS pí e,fpyfa'orsm;wGif vIyf&Sm;
aeonfh vufeufukdiftzGJUtpnf; 50 ausmf &SdcJhygonf/ okdY&mwGif 1989 ckESpfrS 2010
ckESpftwGif; tzGJUtpnf; 30 ausmfonf ,ciftpkd;&xH vufeufcsjcif;? okdYr[kwf typftcwf
&yfpJa&;oabmwlnDcsuf vufrSwfa&;xkd;jcif;wkdYudk jyKvkyfcJhMuygonf/ tzGJUtpnf;rsm;pGmu
tpkd;&urf;vSrf;onfh e,fjcm;apmifhwyf (Border Guard Force) tjzpfaomfvnf;aumif;? toGif
ajymif; jynfolYppf (People's Militia Force) tjzpfaomfvnf;aumif; ajymif;vJzGJUpnf;&ef oabm
wlvufcHcJhMuygonf/okdY&mwGiftzGJU21zGJUESifh¤if;wkdYteuftzGJUtrsm;pkonfvuf&Sdtpkd;&ESifh
Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif yg0ifjcif; r&SdcJhyg/23 trsm;pkrSm wkdif;&if;om; vufeufukdifrsm;
jzpfMuygonf/
Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;aqG;aEG;rI vkyfief;pOf wkd;wufrI vu©Pm&yfrsm;
2011 ckESpf? Mo*kwfvwGif vufeufukdifwkdif;&if;om;tzGJUrsm;jzifh Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;aqG;
aEG;rIvkyfief;pOfukd jyefvnfwnfaqmufrI\ t"duusaom vkyfief;pOfwpf&yftjzpf tpkd;&rS
aMunmcJhygonf/ or®w\ tqifhokH;qifhyg vrf;ñTefcsufwGif (1) typftcwf&yfpJ&ef (2) pD;
yGm;a&; zGHUNzdK;rIESifh a'otqifh EkdifiHa&;pum;0kdif;rsm; jyKvkyf&efESifh (3) EkdifiHawmftqifh EkdifiHa&;
aqG;aEG;yGJrsm; jyKvkyf&ef yg0ifygonf/ wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh Nidrf;csrf;a&;oabmwlnDcsuf
&&ef BudK;yrf;rIrsm;wGif wkd;wufrI tvm;tvmrsm;ukd awGUjrif&ygonf/
2012 ckESpf? arvwGif Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;aqG;aEG;rI vkyfief;pOfukd Nidrf;csrf;a&;
wnfaqmufrI enf;vrf;opfukd a&;qGJum xdxda&mufa&muf aqmif&GufcJhygonf/ (ykH-
1.1)24 ,if; ykHpHopfwGif tpkd;&? wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;? EkdifiHwum
22 yifvHkpmcsKyfudk 1947 ckESpf? azazmf0g&Dv 12 &ufwGif jrefrmEdkifiHtpdk;ESifh &Srf;? ucsif ESifh csif;vlrsKd;wkdY\ udk,fpm;vS,f rsm;u
vufrSwfa&;xdk;cJhMuonf/ wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; aumifpD? yifvHkoabmwlpmcsKyf 1947/ http://www.encburma.net/index.php/agreements/43
23 2014 ckESpf? rwfv 30 &ufwGif tkyfpk 14 pku typftcwf&yfqJa&; oabmwlpmcsKyfrsm;udk vufrSwfxdk;cJhonf/
,if;tkyfpkrsm;rSm (1) jrefrmausmif;om;wpf&yfvHk;\ 'Drdku&ufwpfwyfOD; (2) &ckdifvGwfajrmufa&;ygwD^wyfzGJU (1968
ckESpfwGifzGJUpnf;) (3) csif;trsKd;om;wyfOD; (1988 ckESpfwGifzGJUpnf;) (4) 'Drdku&ufwpf u,ef;tusKd;jyKwyfzGJU (uvdkxl;abm)
(2010 jynfhESpfwGif zGJUpnf;) (5) u&iftrsKd;om;jynfaxmifpk^ u,ef; trsKd;om;vGwfajrmufa&; wyfzGJU (1947 ckESpfwGif zGJUpnf;)
(6) u&ifeDtrsKd;om;wkd;wufa&; ygwD (1957 ckESpfwGif zGJUpnf;) (7)u,ef; trsKd;om;jynfaxmifpk (Nidrf;csrf;a&;aumifpD) (2007
ckESpfwGifzGJUpnf;) (8) em*ajr-uufyfvef trsKd;om; qkd&S,fvpfaumifpD (9) rGefjynfe,fygwDopf (1958 ckESpfwGif zGJUpnf;) (10) ytdkY0f
trsKd;om;vGwfajrmufa&;tzGJU tpnf; (1949 ckESpfwGif zGJUpnf;) (11) &Srf;jynfe,f jyefvnfrGef;rHjcif;aumifpD^ &Srf;jynfe,fwyfzGJU-
awmifydkif; (1964 ckESpfwGif zGJUpnf;) (12) &Srf;jynfe,fwdk;wufa&;ygwD^ &Srf;jynfe,fwyfzGJU-ajrmufydkif; (1964 ckESpfwGif zGJUpnf;)
(13) 0jynfe,f jynfaxmifpkwyfzGJU (1964 ckESpfwGif zGJUpnf;) (14) rGef*vm (&SmvGrfazmifa';&Sif;? rl0g'? vufaxmuf'g½dkufwm
aemifa&mZlcefu 2014 ckESpf? rwfvwGif jrefrmNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf aemufqHk;tajctaeESifh ywfoufNyD; yg0gydGKifh jyo)
24 þAdokumyHkpHrSm ajymif;vJzdkY&nf&G,faMumif; rSwf,lyg/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 10
vlrItokdif;t0kdif;ESifh jrefrmEkdifiHtwGif;rS a'ocHtzGJUtpnf;rsm;jzifh us,fjyefYpGm yg0ifygonf/
tpkd;&\ tjrifhrm;qkH; vkyfaqmifcsufwpf&yfrSm or®wu Ouú|tjzpf OD;aqmifNyD; tzGJU0if
11 OD;yg0ifonfh jynfaxmif pkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;A[kdaumfrwD (Union Peacemaking
Central Committee) ukd zGJUpnf; jcif; jzpfygonf/25 ¤if;\ vufatmufwGif jynfaxmif
pkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;vkyfief;aumf rwD (Union Peacemaking Working Comittee) ukd
zGJUpnf;xm;ygonf/ ¤if;vkyfief;aumfrwDonf wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;ESifh
vwfwavm n§dEIdif;aqG;aEG;rIrsm;ukd aqmif&Guf aeonfh tzGJUtpnf;wpfckjzpfNyD; 'kwd,or®w
a'gufwmpkdif;armufcrf;u Ouú|jzpfNyD; 'kwd, Ouú| okH;OD;jzifh zGJUpnf;xm;ygonf/26¤if;tzGJUrSm
tzGJU0if 52 OD;jzifh zGJUpnf;xm;NyD; jynfaxmifpk? jynfe,f? wkdif;a'oBuD; 0efBuD;rsm;? wyfrawmf
vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm; yg0ifygonf/27 jynf axmifpkvTwfawmf\ vTwfawmfESpf&yfjzpfaom
trsKd;om;vTwfawmfESifh jynfolYvTwfawmfwkdYwGif Nidrf;csrf;a&;ESifh wkdif;&if;om;a&;&mvTwfawmf
aumfrwDrsm;ukd zGJUpnf;xm;ygonf/28¤if;wGifjynfaxmifpk0efBuD;OD;atmifrif;acgif;aqmifaom
tzGJUESifh jynfolYvTwfawmfukd,fpm;vS,f OD;odef;aZmfOD;aqmifaom tzGJU[lí jynfaxmifpk
Nidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&; vkyfief;aumfrwD n§dEIdif;aqG;aEG;a&; tzGJUESpfzGJU&Sdygonf/
2012 ckESpf? Ekd0ifbmvwGif jrefrmEkdifiH Nidrf;csrf;a&; jyefvnfxlaxmifa&; vkyfief;A[kd
Xme (Myanmar Peace Center) ukd or®w\ trdefYjzifh or®w½kH;\ vufatmufwGif zGJUpnf;xm;
&SdcJhygonf/29 tqkdygXmeonf Nidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;vkyfief;pOfrsm;ukd xda&mufjrefqefpGm
taumiftxnfazmfEkdif&ef jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&; A[kdaumfrwDESifh jynfaxmif
pkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&; vkyfief;aumfrwDwkdYtm; vkdtyfaom pDrHcefYcGJrIudpöt00ESifh tjcm;
vkdtyfaom udpörsm;ukd yHhykd;ulnD&efjzpfNyD; EkdifiHa&;aqG;aEG;rIrsm;ESifh Nidrf;csrf;a&;a&&SnfwnfwHh
a&;qkdif&m taxGaxGudpö&yfrsm;ukd yHhykd;ulnD&ef zGJUpnf;cJhjcif;jzpfygonf/ ,if;A[kdXmewGif
ajrjr§Kyfrkdif;rsm;qkdif&m udpö&yfrsm;? Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrI? typftcwf&yfpJa&;? uGif;qif;
taxmuftuljyK aqmif&GufrI? EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJwkdYukd txl;tav;ay;aqmif&Guf&efvnf;
aumif;? Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrI BudK;yrf;rIrsm;tm; ulnDyHhykd;ay;rnfh EkdifiHwum &efykHaiG
t&if;tjrpfrsm;ukd pDrHcefYcGJ&efvnf;aumif;? EkdifiHwum rdwfzufrsm;? a'ocHvlxktajcjyK tzGJU
tpnf;rsm;ESifh¤if;A[kdXmetMum;awGUqkHaqG;aEG;rIESifhtawGUtBuHKzvS,frIrsm;jyKvkyf&efvnf;
25 ,if;wGif or®w? 'kwd,or®wESpfOD;ESifh trsKd;om;ESifh jynfolYvTwfawmfOuú|rsm;? umuG,fa&;OD;pD;csKyf? jynfxJa&; 0efBuD;rsm;?
e,fpyfta&;ESifh umuG,fa&;? jynfaxmifpka&SUaecsKyfESifh ñTefMum;a&;rSL;wdkY yg0ifaMumif; or®w½Hk;u 2012 ckESpf? arv 2
&ufwGif e,l;vkdufcfatmhzfjrefrmu aMunmcJhonf/
26 jynfaxmifpk0efBuD; OD;atmifrif;? 'kwd,AdkvfcsKyfBuD; pdk;0if;? 'kwd,umuG,fa&;OD;pD;csKyf? ygvDreftrwf (BuHUckdifa&;ESifh zGHUNzdK;a&;ygwD)
OD;odef;aZmf/
27 obmywdtjyif 'kwd,obmywd 3 OD;ESifh ½Hk;jynfaxmifpktpdk;&rS twGif;a&;rSL;? tpdk;&½Hk;? ,if;wGif jynfaxmifpk0efBuD; 7 OD;?
'kwd,0efBuD; 2 OD;ESifh wkdif;a'oBuD;0efBuD; 3 OD;? jynfe,f0efBuD; 7 OD;? ppfwdkif;rSL; 10 OD;? trsKd;om;vTwfawmfrS ygvDref tzGJU0if
9 OD;? jynfolYvTwfawmfrS ygvDreftzGJU0if 9 OD; (&SmvGrfazmifa';&Sif;? rl0g'? vufaxmuf'g½dkufwm aemifa&mZlcefu 2014 ckESpf?
rwfvwGif jrefrmNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf aemufqHk;tajctae ESifh ywfoufNyD; yg0gydGKifhjyo)
28 trsKd;om;vTwfawmfwGif wkdif;&if;om;ta&;aumfrwDESifh Nidrf;csrf;a&;ESifh y#dyu©avQmhcsa&; aumfrwD&SdNyD; jynfholYvTwf
awmfwGif wkdif;&if;om;a&;&m? aus;vufa&;&mESifh tifwme,f Nidrf;csrf;a&;aumfrwDwdkY&Sdonf/ (&SmvGrfazmifa';&Sif;? rl0g'?
vufaxmuf'g½dkufwm aemifa&mZlcefu 2014 ckESpf? rwfvwGif jrefrmNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf aemufqHk;tajc taeESifh ywfoufNyD;
yg0gydGKifhjyo)
29 trfyDpDu jrefrmNidrf;csrf;a&;axmufyHhrI ueOD;aqmif&GufrIrsm; (trfyDtufpf)? tjcm;aom tjyifrS axmufyHhrIrsm;ESifh
Nidrf;csrf;a&;twGuf vlrItzGJUtpnf;zkd&rfwpfckrS axmufyHhrIudk tqufrjywf&&Sdaeonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 11
aumif; XmecGJrsm; &Sdygonf/30
EkdifiHwum vlrItokduft0ef;wGif EkdifiHwum tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;?
jrefrmEkdifiHtpkd;&ESifh wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;\ Nidrf;csrf;a&;BudK;yrf;rIukd
EkdifiHa&;t&ESifh vufawGUusaom ulnDyHhykd;rIwkdYjzifh taxmuftuljyKaeonfh Nidrf;csrf;a&;
taxmuftuljyK tvSL&SiftzGJUtpnf;rsm; (Peace Donor Support Group)31 yg0ifygonf/
EkdifiHwumNidrf;csrf;a&;taxmuftuljyKtzGJU (International Peace Support Group-IPSG) wGif
EkdifiHwumtpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; yg0ifNyD; w&m;rQwrIESifh wef;wlnDrQrI&Sdaom
Nidrf;csrf;a&; n§dEIdif;aqG;aEG;rIrsm; jyKvkyfEkdif&ef wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;tm;
taxmuftuljyKonfhtaeESifh pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrI vkyfief;pOfrsm;wGif yg0ifaqmif
&Gufygonf/32 eDyGefazmifa';&Sif;ESifh w½kwfEkdifiHtpkd;&wkdYtm; Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif
avhvmolrsm;tjzpf 2013 ckESpf tapmykdif;u zdwfac:cJhygonf/33
t&yfbufvlrItzGJUtpnf;rsm; Nidrf;csrf;a&;zkd&rf? a'ocHtpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;
rsm;? 88 rsKd;quf Nidrf;csrf;a&;ESifh yGifhvif;vlYtzGJUtpnf;? e,fpyftajcjyK tpkd;&r[kwfaom
tzGJUtpnf;rsm;? Nidrf;csrf;a&;taxmuftuljyK t&yfbufuGef&ufrsm; yg0ifonfh Nidrf;csrf;a&;
tzGJUtpnf;rsm;ESifh wkdif;&if;om;vlrsKd;pk t&yfbuf vlrItzGJUtpnf;rsm;jzifh zGJUpnf;xm;aom
a'ocHvlrItzGJUtpnf;rsm;onf tpkd;&ESifh wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;ukd wkduf
wGef;EId;aqmfjcif;? wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;tm; enf;ynmqkdif&m taxmuf
tulay;jcif;? jynfwGif;ESifh EkdifiHwum vlrItzGJUtpnf;rsm;twGif; Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfqkdif&m
todynmjr§ifhwifjcif;? y#dyu©\ ab;'ku©cHpm;&aom vlrItzGJUtpnf;rsm;tm; xda&mufaom
ulnDyHhykd;rIrsm;ay;jcif;wkdYukd aqmif&Gufvsuf&Sdygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf wkd;wufrIvu©Pmrsm;taejzifh wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJU
tpnf; 21 zGJU &Sdonfhteuf 14 zGJUESifh typftcwf&yfpJa&;oabmwlnDrI tBudKn§dEIdif;aqG;aEG;rI
jyKvkyfEkdifjcif;? 2013 ckESpf? arvwGif tpkd;&ESifh ucsifvGwfajrmufa&;tzGJU (Kachin Indepen-
dence Organization-KIO) wkdYtMum; oabmwlnDcsuf ckepfcsufukd xkwfjyefEkdifcJhjcif;? wkdif;&if;
om;vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;ESifh tpkd;&wkdYtMum; jzpfyGm;onfh y#dyu©toD;oD;\ tajccH
30 R. Htin. 2013. Efforts to Address Women’s Concerns in the Peace Process in Myanmar: Gains, Gaps and the Way Forward. pm&Gufpmwrf;rsm;udk Nidrf;csrf;a&;twGuf trsKd;orD;rsm; wifjyrI (jrefrmEkdifiHwGif
Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrIü trsKd;orD;rsm; yg0ifaqmif&GufrIwdk;yGm;apjcif;) [k trnf&aom trsKd;orD;rsm;?
Nidrf;csrf;a&;ESifh vHkNcHKa&;ESifh ywfoufaom txdrf;trSwfaeY wifqufxm;onf/ ,if;yGJudk vlrIzlvHka&;? u,fq,fa&;ESifh
jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme? jrefrmtrsKd;orD;a&;&mESifh ,ltifefwdkY yl;aygif;um 2013 ckESpf? atmufwkdbmv 31
&ufwGif jyKvkyfcJhonf/
31 tvSL&Siftodkif;t0dkif;ESifh jrefrmtpdk;&Mum;wGif tjyeftvSefaqG;aEG;&eftwGuf yvufazmif;wpfck? ae&mtESHYwGif
EdkifiHwumtodkif;t0dkif;\ Nidrf;csrf;a&;qkdif&m ydkrdkaumif;rGefaom yl;aygifaqmif&GufrI BudK;yrf;rIrsm;ESifh y#dyu© 'PfcHpm; ae&aom
ae&mrsm;wGif tultnDrsm; yHhydk;jcif;ESifh t&yfbuf tzGJUtpnf;ESifh aqG;aEG;jcif;wkdYudk aqmif&Gufay;&eftwGuf or®w OD;odef;pdef\
awmif;qkdrIjzifh aemfa0tpdk;&u 2012 ckESpf ZGefvwGif yD'Dtufpf*sDudk yxrqHk; usif;ycJhonf/
32 tzGJU0if 20 ygaom uGef&ufwpfckjzpfonfh tdkifyDtufpf*sDu befaumufwGif nd§EIdif;aqmif&Gufa&; tpnf;ta0;udk
wpfvwpfcg usif;yonf/ ,if;uGef&ufwGif EdkifiHwum tusyftwnf;tkyfpk (tdkifpD*sD)? vlom;csif;pmemaxmufxm; rIqkdif&m
aqG;aEG;nd§EIdif;a&;pifwm (tdwf'Dpifwm) Oa&my-jrefrm½Hk; (tD;bDtdk) ESifh w&m;rQwrI EdkifiHwumtzGJUwkdY yg0ifonf/
33 &SmvGrfazmifa';&Sif;? vufaxmuf'g½dkufwm (rl0g') aemifa&mZlcefu 2014 ckESpf? rwfvwGif jrefrmhNidrf;csrf;a&;vkyf ief;pOf vuf&Sd
ajctaeESifh ywfoufNyD; yg0gydGKifhjyo/ NrefrmhNidrf;csrf;a&;taxmuftyHhtpDtpOf (MPSI) onf typftcwf&yfpJa&;twGuf vlom;csif;
pmemNcif;ESifhzGHYNzdK;rItaxmuftyHhrSwpfqifh aemfa0;EldifiHOD;aqmifonfh MudK;yrf;rIwpf&yfNzpfcJhaomfvnf;qufvufvkyfaqmifNcif;rawGY&Sd
yg/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 12
taMumif;&if;rsm;ESifh pyfvsOf;aom us,fjyefYpGm aqG;aEG;EkdifcJhjcif;wkdY jzpfygonf/34 ,cifu
wpf BudrfwpfcgrQ jyKvkyfzl;jcif; r&Sdao;onfh wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUtpnf; 17 zGJUrS ukd,fpm;
vS,f 102 OD; wufa&mufonfh nDvmcHwpf&yfukd ucsifvGwfajrmufa&;tzGJUu uruxjyKum
2013 ckESpf? Ekd0ifbmvwGif usif;ycJhygonf/ tqkdygnDvmcHokdY typftcwf&yfpJrI oabmwl
vufrSwfa&;xkd;aom tzGJUtpnf;rsm;? typftcwf&yfpJrI oabmwlvufrSwfa&;xkd;jcif;r&Sd
aom tzGJUtpnf;rsm;? nDñGwfaom wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; zuf'&,faumifpDtzGJU0if tzGJUtpnf;
rsm;?¤if;tzGJU0ifr[kwfaomtzGJUtpnf;rsm;rSukd,fpm;vS,frsm;wufa&mufcJhygonf/35 ,if;
nDvmcH y#dyu©rsm;ukd EkdifiHa&;t& aqG;aEG;tajz&Sm&ef BudK;yrf;cJhNyD; 2012 ckESpfwGif wkdif;&if;
om;vlrsKd;rsm;qkdif&m n§dEIdif;aqG;aEG;a&;vkyfief;tzGJU (Working Group for Ethnic Co-ordination-
WGEC) u rlMurf;a&;qGJcJhonfh EkdifiHa&;awGUqkHaqG;aEG;a&;qkdif&m rlabmifrsm;ESifh EkdifiHa&;vkyf
ief;pOf ajcmufcsufukd vufcHoabmwlcJhNyD; wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm typftcwf&yfpJa&;
34 vufeufudkiftzGJUtpnf;ta&twGufrSm tpdk;& odkYr[kwf wdkif;&if;om;tkyfpkrsm;u a&wGufonfh ta&twGufvm;
odkYr[kwf tpdk;&u a&wGufonfh ta&twGufvm;qkdonfhtay: rlwnfonf/ tpdk;&u 16 tkyfpk[k rSwf,lxm;pOf wGif
wkdif;&if;om;tkyfpkrsm;u pkpkaygif; 21 tkyfpkausmfonf[k qdkxm;onf/
35 ,if;wGif typftcwf&yfpJa&; oabmwlnDcsuf&&SdNyD;ESifh r&&Sdao;aom tkyfpkrsm;rS udk,fpm;vS,frsm;ESifh ukvor*¾A[dkaumifpD
(,ltifeftufzfpD) tzGJUtpnf;rsm;rS tzGJU0ifrsm;ESifh r[kwfolrsm;wdkY yg0ifonf/ ,ltifef tufzfpDu vufeufudkiftkyfpk 11
pkESifh r[mrdwfjzpfNyD; tqkdygvufeufudkiftzGJUrsm;u 'AvsL*sD;tD;pDwGif yg0if awmhrnfr[kwfaMumif; 2013 ckESpf? ZGefvwGif
aMunmcJhonf/ udk;um;- Oa&my-jrefrm½Hk; (2013)? wkdif;&if;om;vuf eufudkiftzGJUtpnf;rsm;nDvmcH? vdkifZm? ucsifjynfe,f/
atmufwkdbm 30 &ufrS Edk0ifbm 2 &ufaeY? 2013 ckESpf? tpnf;ta0;pm&Gufpmwrf;? atmufwdkbm/
yHk -1.1 jrefrmekdifiH\jidrf;csrf;a&;wnfaqmufrSkjzpfpOf
Union Peace-making Central Committee
Union Peace-making
Working Committee
Ethnic ArmedGroups
Myanmar PeaceCenter
NBF’s PeaceCommittee
INGOs
DASSK
G88
Peace Structure in progress (Not mapping)
1) People’s Assembly2) Nationalities Assembly
Ethnic armed groups Parliamentary
committees on peace &
ethnic a�airs:
Insider community
CSFoP
WGEC/NOCT
LocalNGOs
Community-based peace
support networks
Border-based NGOs
IPSG
MPSINorway
UnitedNationalities
Federal Council
International community
PDSG
pmudk; - Power point presentation, "Looking at the current Peace Process in Myanmar through a Gender Lens", Salai Isaac Khen and Muk Yin Haung Nyoi, Gender and Development Initiative, Myanmar, March 8, 2014, Myanmar Peace Center, Yangon.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 13
oabmwlvufrSwfa&;xkd;&ef aqG;aEG;cJhMuygonf/ ,if;aqG;aEG;yGJu bkHoabmwlnDcsuf 11
csufukd oabmwlvufcHcJhNyD;36 tpkd;&ESifh wpfEkdifiHvkH; typftcwf&yfpJa&;urf;vSrf;csufukd aqG;
aEG;&efESifh ,if;tcsuf 11 csufukd taumiftxnfazmfaqmif&Guf&eftwGuf wkdif;&if;om;vuf
eufukdiftzGJUtpnf;rsm;ESifh tjcm;tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; yg0ifonfh wpfEkdifiHvkH;
typftcwf&yfpJa&;qkdif&m n§dEIdif;a&;tzGJU zGJUpnf;&ef oabmwlcJhygonf/37 vwfwavmumvwGif wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUtpnf; 16 zGJU yg0ifzGJUpnf;xm;
onfh wpfEkdifiHvkH; typftcwf&yfpJa&;qkdif&m n§dEIdif;a&;tzGJU (2014 ckESpf? rwfvtxd) ESifh
tpkd;&wkdYonf tm;vkH;oabmwlnDEkdifaom wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&; oabmwl
nDcsufrlMurf;wpfckwnf;ukd yl;wGJa&;qGJ&ef oabmwlnDcJhMuygonf/38
azazmf0g&Dv 12 &uf jynfaxmifpkaeYwGif vufrSwfa&;xkd; uwdu0wfjyKxm;cJhjcif;ukd
OD;wnfNyD; wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&; oabmwlpmcsKyf csKyfqkd&eftwGuf pdefac:
rIrsm; &Sdaeygonf/ Nidrf;csrf;a&;wnfwHhrIukd BudK;yrf;&ef uwdjyKonfhtaejzifh vufrSwfa&;xkd;
rnfholrsm;onf 'Drkdua&pDESifh zuf'&,frl0g'rsm;tay: tajccHNyD; vGwfvyfrI? rQwrI? w&m;
rQwrI? EkdifiHom;rsm;\ ukd,fykdifqkH;jzwfykdifcGifwkdYukd OD;wnfNyD; yifvkHpdwf"mwfjzifh EkdifiHa&;
aqG;aEG;yGJ&v'frsm;ESifhtwl jynfaxmifpkwnfaqmufa&;qkdonfh uwdu0wfukd twnfjyKMuyg
onf/39 xkdt&monf ,kHMunfrIwnfaqmuf&m a&mufNyD; wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJ
a&; oabmwlpmcsKyfcsKyfqkda&;twGuf t&Sdeft[kefukd aumif;apygonf/ xkdYtjyif EkdifiHa&;
aqG;aEG;rIrsm;\ rlMurf;a&;qGJa&; aqG;aEG;yGJrsm;ukd jzpfay:apygonf/
2015 ckESpf? rwfv 31 &ufaeYwGif EkdifiHawmfNidrf;csrf;a&;azmfaqmifrI vkyfief;aumfrwD
(UPWC) ESifh wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&; n§dEIdif;a&;tzGJU (NCCT) wkdYonf wpfEkdifiH
vkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&; oabmwlpmcsKyf rlMurf;ukd twnfjyKMuygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfESifh ywfoufNyD; qufvuf&Sdaeaom pdefac:rIrsm;
xkdajymif;vJrIonf rSwfom;zG,fjzpfaomfvnf; ae&ma'otESHYwGif wkdufyGJrsm; quf
vufjzpfyGm;vsuf &Sdygonf/ wkd;wufrIESifh wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUtm;vkH;ESifh typf
36 Oa&my-jrefrm½Hk;? 2013? wkdif;&if;om;vufeufudkif tzGJUtpnf;rsm;nDvmcH? vdkifZm? ucsifjynfe,f/ atmufwkdbm 30 &ufrS
Edk0ifbm 2 &ufaeY? 2013 ckESpf? tpnf;ta0;pm&Gufpmwrf;? atmufwdkbm/
37 atmufajcrSwfpk 36/
38 tifefpDpDwDwGif azmfjyxm;aom tkyfpk 16 pkrSm (1) &ckdifvGwfajrmufa&;ygwD^wyfzGJU (1968 ckESpfwGifzGJUpnf;)?
(2) csif;trsKd;om;wyfOD; (1988 ckESpfwGifzGJUpnf;)? (3) 'Drdku&ufwpf u,ef;tusKd;jyKwyfzGJU (uvdkxl;abm) (2010
jynfhESpfwGif zGJUpnf;) (4) u&iftrsKd;om;jynfaxmifpk^ u&iftrsKd;om;vGwfajrmufa&;wyfzGJU (1947 ckESpfwGif zGJUpnf;) (5)
u&ifeDtrsKd;om;wkd;wufa&;ygwD (1957 ckESpfwGif zGJUpnf;) (6) &Srf;jynfe,fwdk;wufa&;ygwD^ &Srf;jynf e,fwyfzGJU-ajrmufydkif;
(1964 ckESpfwGif zGJUpnf;) (7) u&iftrsKd;om;jynfaxmifpk^ u&iftrsKd;om;vGwfajrmufa&; wyfzGJU (1947 ckESpfwGif zGJUpnf;) (8)
u&iftrsKd;om;jynfaxmifpk (Nidrf;csrf;a&;aumifpD) (2007 ckESpfwGif zGJUpnf;) (9) ytdkY0ftrsKd;om;vGwfajrmufa&;tzGJUtpnf; (1949
ckESpfwGif zGJUpnf;) (10) ucsifvGwfvyfa&;tzGJUpnf;^ ucsifvGwfvyfa&;wyfzGJU (11) wtmef;trsKd;om;vGwfajrmufa&;wyfzGJU (1992
ckESpfwGif zGJUpnf;) (12) &ckdif wyfzGJU (2008 ckESpfwGif zGJUpnf;) (13) &ckdiftrsKd;om;aumifpD (14) vm[l'Drdku&ufwpfjynfaxmifpk
(15) 0trsKd;om;tzGJU tpnf;ESifh (16) udk;uefY wdkYjzpfonf/
39 vufrSwfxdk;olrsm;wGif or®w? jynfaxmifpk0efBuD;rsm;? wdkif;&if;om;a&;&m0efBuD;rsm;? EdkifiHa&;ygwDacgif;aqmifrsm;?
ygvDreftzGJU0ifrsm;? wyfrawmfudk,fpm;vS,frsm;ESifh wkdif;&if;om;vufeufudkiftzGJUrsm;jzpfaom autifef,l? au tifeft,fvfyDatpD?
'DaubDat? tm&fpDtufpftufpfwkdY yg0ifonf/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 14
tcwf &yfpJa&;rSonf a&&SnfNidrf;csrf;a&;wkdYukd wnfaqmufa&;wkdYonf jrefrmhEkdifiHa&;toGif
ajymif;vJjcif; atmifjrifrI\ ta&;ygaom tcsufjzpfygonf/ xkdt&monf ,kHMunfrIESifh Nidrf;
csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;rS tzGJUtpnf;wGif yg0ifMuolrsm;\ pGrf;aqmif&nf jr§ifhwifrIwkdYukd aygif;
pyf&ef vkdtyfygonf/ xkdYtjyif EkdifiHa&;t& xd&SvG,fNyD; tajccHusaom udpö&yfrsm;tay:
tm;vkH;\ oabmwlnDrI wnfaqmuf&ef vkdNyD; xkdtcsufonf wkdif;&if;om;tzGJUrsm;\ wpf
EkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&; oabmwlpmcsKyf csKyfqkdEkdif&ef? wpfEkdifiHvkH;qkdif&m EkdifiHa&;
aqG;aEG;yGJ? a&&SnfNidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;a&;wkdY jzpfay:vma&;ESifh EkdifiHawmfwnfaqmufa&;wkdY
twGuf tm;ay;ygonf/ xkdYtjyif xkdudpö&yfrsm;ukd ajz&Sif;&ef pGrf;aqmif&nf jr§ifhwif&ef vkdtyf
ygonf/40
vlrItzGJUtpnf;rsm;tMum; wif;rmrIrsm;
wkdif;&if;om;vlrsKd;y#dyu©rsm;omru jrefrmEkdifiHwGif vlrItzGJUtpnf;rsm; tMum; y#d
yu©rsm;aMumifh ay:aygufvmonfh ½IyfaxG;aom tajctaersm;vnf; &Sdygonf/ 2012 ckESpfrS
pwifNyD; EkdifiH\ ae&ma'orsm;wGif jzpfyGm;cJhonfh tqkdyg y#dyu©onf vlrItzGJUtpnf;rsm;tMum;
umvMum&Snf pGJNrJaecJhaom emMunf;rIrsm;ESifh wif;rmrIukd tajccHum ,if;jzpfpOfrsm;u EkdifiH
awmfwnfNidrfrIukd Ncdrf;ajcmufrIrsm;? tkyfcsKyfrIESifh pDrHcefYcGJrItm;enf;csufrsm;udk jzpfay:aponf/
2013 ckESpf? rwfvrS atmufwkdbmvtwGif;ESifh 2014 ckESpf? Zefe0g&Dvv,ftwGif; jzpfyGm;cJh
aom tMurf;zufrIyg0ifaom tkyfpkrsm;Mum; y#dyu©rsm;aMumifh vlESpf&mcefY toufqkH;½IH;jcif;?
tkd;tdrfykdifqkdifrIrsm;ESifh toufarG;0rf;ausmif;rI vkyfief;rsm; ysufpD;jcif;? trsKd;orD;rsm; vdifykdif;
qkdif&m tMurf;zufcH&jcif;? EkdifiHtwGif; ae&mtESHYtjym;okdY tMurf;zufrIjzpfyGm;&m ae&mrsm;rS
vlaygif; wpfodef;av;aomif;cefY tdrf&mpGefYcGm a&TUajymif;jcif; ponfh tusKd;qufrsm; jzpfay:cJh
ygonf/ ¤if;\ tusKd;quftjzpf rdrdtouftkd;tdrfvkHNcHKa&;twGuf tdrfeD;csif;EkdifiHrsm;qDokdY
vkHNcHKpdwfcs&rIr&Sdaom avSrsm;jzifh tEÅ&m,fukd &ifqkdifum a&TUajymif;Muojzifh ¤if;wkdYonf
vlYtcGifhta&; csKd;azmufcH&rIrsm;ESifh vlukeful;cH&rIrsm;ukd qufvuf&ifqkdifMu&jyefygonf/
'ku©onfpcef;rsm;okdY vlom;csif;pmemaxmufxm;rIqkdif&m ulnDyHhykd;rIrsm; vufvSrf;rD
a&;tcuftcJrsm;? a'otcsKdUwGif vlom;csif;pmemaxmufxm;rIqkdif&m 0efxrf;rsm;tm;
Ncdrf; ajcmufrIrsm;? 'ku©onfpcef;rsm;wGif vlYtcGifhta&; umuG,fapmifha&Smufa&;ESifh vGwfvyfpGm
vIyf&Sm;oGm;vma&;? w&m;Oya'pkd;rkd;a&;? yGifhvif;jrifomrIESifh wm0ef,lrI? wm0efcHrIwkdYonf
tav;xm;aqmif&Guf&ef vkdtyfaeqJjzpfygonf/ ,kHMunfrIwnfaqmuf&ef vkdtyfjcif;? vlrIpD;
yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufrI csKdUwJhjcif;? tEÅ&m,fusa&muf&ef vG,fulaom jynfolrsm;\ vlrIa&;qkdif
&m? pD;yGm;a&;qkdif&m? ,Ofaus;rI"avhxkH;pHqkdif&m? t&yfbufESifh EkdifiHa&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;
ukd EkdifiHa&;t& ukdifwG,fvkdaom qE´&Sd&ef vkdtyfjcif;wkdYonf 'Drkdua&pDusifhokH;a&;ESifh a&&Snf
wnfwHhckdifNrJaom Nidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;wkdYukd Ncdrf;ajcmufaeqJjzpfygonf/41
40 Aung Naing OO. 2015. The Peace Process, Post-Conflict Peacebuilding and Rehabilitation. Paper presented by Myanmar Peace Center at Myanmar Development Co-operation Forum, 7–8 February.
41 T.O. Quintana. 2014. Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar (A/HRC/25/64) 12 March.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 15
pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&; jyKjyifajymif;vJrIrsm;
jrefrmEkdifiHonf tmqD,HEkdifiHrsm;tMum; pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rI tedrfhusqkH;EkdifiHrsm;teuf
wpfEkdifiHjzpfygonf/ okdY&mwGif 1991 ckESpfrS pwifí jrefrmEkdifiHonf t&Sdeft[kefjzifh pD;yGm;a&;
zGHUNzdK;wkd;wufvmjcif;ESifh tv,ftvwf0ifaiG&Sd EdkifiHtqifhokdY wufvSrf;&ef tm;,laeNyDjzpfyg
onf/
tqkdyg &nfrSef;csufatmifjrifa&;twGuf tpkd;&onf aps;uGufpD;yGm;a&;pepfokdY OD;
wnfaom EkdifiHom;tm;vkH; yg0ifEkdifaom zGHUNzdK;wkd;wufa&;? atmufajcrS txufokdY pDrHcefYcGJaom
A[kdcsKyfukdifrI avQmhcsa&; pDrHudef;wkdYtay: txl;tav;ay;onfh jyKjyifajymif;vJa&; pDrHcsuf
rsm;ukd pwifazmfaqmifaeNyD jzpfygonf/ ¤if;jyKjyifajymif;vJa&; pDrHcsufrsm;udk 2012-2015
ckESpf umv OD;pm;ay;owfrSwfaom tajccHrl0g'rsm;? 2030 ckESpfwGif jrefrmEkdifiHtm; acwfrD
zGHUNzdK;wkd;wufaom 'Drdkua&pDEkdifiHawmfopftjzpf jyefvnfykHazmfrnfh a&&SnfpDrHudef;rsm;jzpfonfh
pD;yGm;a&;qkdif&mESifh vlrIa&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; tajccHrlabmif (Framework for Econo-
mic and Social Reforms) wGif xif&Sm;pGm azmfjyxm;ygonf (abmif 1 wGif Munfh½I&ef)/ EkdifiH
awmfor®w OD;odef;pdefu qif;&JEGrf;yg;rIEIef;ESifh pm;eyf&du©m &Sm;yg;rIEIef;ukd 2015 ckESpfwGif wpf
0uftxd avQmhcsEkdifrnf[kvnf;aumif;? jrefrmEkdifiHtm; rMumao;rDu cGifhjyKcJhonfh a<u;NrD
avsmfay;rIaMumifh qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? ausmif;rsm;? aq;½kHrsm;ESifh pGrf;tifjzefYjzL;rIqkdif&m
wnfaqmufrIwkdYtwGuf tar&duefa':vm ajcmufbDvD,H ykdrkdtokH;jyKEkdifrnf[kvnf;aumif;
jynfolokdY ajymMum;onfh rdefYcGef;wGif xnfhoGif;ajymMum;cJhygonf/42
tcsuf&Spfcsufyg0ifaom aus;vufa'o zGHUNzdK;wkd;wufa&;ESifh qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcs
a&; yPmrvkyfaqmifrI (2011-2015) (Rural Development and Poverty Alleviation
Initiative 2011-2015)? trsKd;om;bufpkHzGHUNzdK;wkd;wufa&;pDrHudef; (2011-2030) (National
Comprehensive Development Plan 2011-2030) t& usef;rma&;apmifha&SmufrIESifh ynma&;
bufpkHjyKjyifajymif;vJa&;wkdYtm; txl;tav;ay;vkyfaqmifa&;? qif;&JEGrf;yg;rI? vlrIa&;t&
z,fMuOfcH&rIESifh ta&;ay:tajctaewkdYukd ukdifwG,f&ef vlrIa&;qkdif&m bufpkHumuG,fapmifh
a&Smufa&;pepfwpf&yf a&;qGJcsrSwfa&;wkdYonf zGHUNzdK;wkd;wufa&; &nfrSef;csufrsm;tm; EkdifiHa&;
qkdif&m vkyfief;pOf taMumif;t&mwGif OD;pm;ay;owfrSwfum xnfhoGif;oifhaMumif; ñTefjyvsuf
&Sdygonf/43
&nfrSef;csufrsm; atmifjrifa&;twGuf txl;tav;ay; aqmif&GufrIrsm;wGif atmufyg
vkyfaqmifrIrsm; yg0ifygonf/44
l tm;vkH;yg0ifaom zGHUNzdK;wkd;wufrI aocsmap&ef aus;vufa'o zGHUNzdK;wkd;wufa&;ESifh qif;&J
EGrf;yg;rI avQmhcsa&;twGuf txl;pDrHcsufrsm;udk trsKd;om;pDrHudef;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufrI 0efBuD;
XmeuOD;aqmifa&;qGJygonf/¤if;onf(1)v,f,mpkdufysKd;a&;xGufukefrsm;wkd;wufrI(2)
arG;jrLa&;ESifh ig;vkyfief; (3) aus;vufa'o ukefxkwfvkyfrI (4) tao;pm;aiGacs;vkyfief;
42 T.O. Quintana. 2013. Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar (A/HRC/22/58) 6 March. p. 8.
43 Government of Myanmar. 2013. Draft Millennium Development Goals Report. Nay Pyi Taw.44 atmufajcrSwfpk 42/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 16
(abmif-1)jrefrmedkifiHtpdk;&\ pD;yGm;a&;qdkif&mESifh vlrIa&;qdkif&mjyKjyifjaymif;vJa&; tajccHvkyfief;rlabmif - vlrSkzGHU NzdK;wdk; wufrI OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;
2011 ckESpf? rwfv 31 &ufwGif or®wOD;odef;pdefonf or®w&mxl;vufcHonfh
tzGifhrdefYcGef;ü rdrdEkdifiH\ qif;&JEGrf;yg;rI? tvkyfvufrJhEIef; jrifhrm;rIwkdYukd vufcHtodtrSwf
jyKcJhNyD; aumif;rGefaom tkyfcsKyfa&;ESifh oefY&Sif;aomtpkd;& jzpfap&rnf[k uwdu0wfjyK
ajymMum;cJhygonf/ jynfolA[kdjyK zGHUNzdK;wkd;wufrI? jynfolyg0ifvkyfaqmifrI? vlom;t&if;
tjrpf zGHUNzdK;wkd;wufrI? xda&mufaom? yGifhvif;jrifomaom trsm;ykdifb@ma&;t&if;tjrpf
rsm; tokH;jyKrI? a&&SnfwnfwHhckdifNrJaom a'oEÅ& zGHUNzdK;wkd;wufrI? A[kdcsKyfukdifrI avQmhcsrI?
a'oEÅ&tpkd;&rsm;tm; ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh ykdrkday;tyfjcif;? qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsrIqkdif&m
rl0g'rsm;ESifh jyKjyifajymif;vJa&; r[mAsL[mrsm;onf ta&;ygaMumif; or®wu rD;armif;
xkd; ajymMum;cJhygonf/
pD;yGm;a&;qkdif&mESifh vlrIa&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; tajccH vkyfief;rlabmif?
jrefrmEkdifiH\ a&wkdESifh a&&Snf&nfrSef;csufrsm;qkdif&m azmfjycsuf/ vkdtyfcsufrsm;rSm...
l 2015 ckESpf? tmqD,HpD;yGm;a&; tokduft0ef; tpDtpOfrsm;ESifh nDñGwfap&eftwGuf
tmqD,HtzGJUESifh pD;yGm;a&;qkdif&m yl;aygif;aqmif&GufrIukd tjynfht0 taumiftxnf
azmfaqmif&ef/
l 2015 ckESpfwGif ukvor*¾ axmifpkESpf &nfrSef;csufrsm;ESifh tjcm;vlrIzGHUNzdK;wkd;wufa&;
&nfrSef;csufrsm; atmifjrif&ef/
l urÇmhtqif;&JqkH;EkdifiHrsm; pm&if;0if tqifhtwef;rS wjznf;jznf; vGwfajrmufum
wkd;wufap&efESifh 2020 ckESpfwGif twwfynmtajccHaom pD;yGm;a&;tqifhokdY ul;
ajymif;ap&ef/
jrefrmEkdifiHtpkd;&onf wpfrsKd;om;vkH;\ jynfwGif;tom;wif xkwfvkyfrIESifh 0ef
aqmifrIwefzkd; wkd;wufa&;? qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? tjcm;pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&; buf
pkHzGHUNzdK;wkd;wufa&;wkdYtwGuf atmufyg&nfrSef;csufrsm; csrSwfxm;ygonf/
l 2011 ckESpftwGif; wpfrsKd;om;vkH;\ jynfwGif;tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwef
zkd; vmrnfh ig;ESpfwmumvwGif ysrf;rQ wpfESpfvQif 7.7 &mckdifEIef; wkd;wuf&ef/
l wpfrsKd;om;vkH;\ jynfwGif;tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd;wGif 0efaqmifrI
u@ü yg0ifrItcsKd; jr§ifhwifjcif;? vwfwavm jrifhrm;aom v,f,mu@\ yg0ifrI
tcsKd;ukd avQmhcsjcif;ESifhtwl ukefxkwfvkyfrIu@\ yg0ifrItcsKd; 26 &mckdifEIef;rS 32
&mckdifEIef;txd wkd;wuf&ef/
l 2010 ckESpfrS tpjyKí wpfrsKd;om;vkH;\ tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd;
onf ESpfpOf 30 &mckdifEIef;rS 40 &mckdifEIef;txd wkd;wuf&ef/ ¤if;wkd;wufrIonf
ukvor*¾axmifpkESpf zGHUNzdK;wkd;wufrI &nfrSef;csufrsm;\ yxr&nfrSef;csufjzpfonfh
2000 jynfhESpfrS 2015 ckESpf umvtwGif; qif;&JEGrf;yg;rIEIef; wpf0ufavQmhcsa&;ukd
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 17
(5) aus;vufor0g,rtoif;tzGJUrsm; (6) vlrIpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufa&; (usef;rma&;?
ynma&;? tm;upm;? vlrIzlvkHa&;) (7) aus;vufa'oxGuf pGrf;tifESifh (8) obm0ywf0ef;
usifwkdYtay: tav;ay;ygonf/
l vmrnfh b@ma&;ESpf twGuf &okH;cefYrSef;ajc aiGpm&if;tm; ESpfqwkd;jr§ifhjcif;ESifhtwl usef;rma&;
jyKpkapmifha&Smufa&;ESifh ynma&;bufpkHzGHUNzdK;wkd;wufa&;wkdYukd txl;tm½kHpkdufygonf/
¤if;wGifaus;vufa'otajccHusef;rma&;jyKpkapmifha&Smufa&;?ul;pufa&m*gwm;qD;um
uG,fa&;? rdcifESifh uav; usef;rma&;wkdY yg0ifygonf/ usef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm;
wkd;wufap&ef txl;vkdtyfjcif;aMumifhvnf;aumif;? usef;rma&;jyKpkapmifha&SmufrI vufvSrf;
rDa&;wGif aiGa&;aMu;a&;qkdif&m t[efYtwm;rsm;ukd ukdifwG,f&efESifh jynfolpkdufxkwf&onfh
usef;rma&;ukefusp&dwf avQmhcs&eftwGuf urÇmvkH;qkdif&m usef;rma&;apmifha&SmufrIwGif
tusKH;0ifapa&;ukd taMumif;jyKívnf;aumif; aqmif&Gufjcif;jzpfygonf/
l tajccHynma&;pepfwGif twef;q,fhwpfwef;rS q,fhESpfwef;okdY wkd;csJUjcif;/ (1) uav;A[kd
jyK oifMum;a&;enf;pepf (2) q&mtwwfoifausmif;rsm;ESifh tajccHynma&; t&nftaoG;
ukd wkd;jr§ifhaom oif½kd;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; (3) q&m? q&mrrsm;\ vcrsm; wkd;jr§ifhjcif;
taxmuftuljyKygrnf/
pD;yGm;a&;qkdif&mESifh vlrIa&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; tajccHvkyfief;rlabmifwGif
rl0g't& OD;pm;ay;owfrSwfaom e,fy,fav;ckukd atmufygtwkdif; azmfxkwfxm;ygonf/
l v,f,mpkdufysKd;a&;u@ jyKjyifajymif;vJa&;ukd t&Sdeft[kefjzifh aqmif&Gufjcif;? qif;&J
EGrf;yg;rI avQmhcsa&;ESifh aus;vufa'o zGHUNzdK;wkd;wufa&; BudK;yrf;aqmif&Gufjcif;wkdY
ESifhtwl urÇmvkH;qkdif&m pD;yGm;a&;u@ESifhtnD vkdufrDap&eftwGuf pufrIESifh ukef
xkwfvkyfrI u@ zGHUNzdK;wkd;wufrI a&&SnfwnfwHhckdifNrJ&ef/
l a'otvkduf zGHUNzdK;wkd;wufa&;twGuf EkdifiHjcm;ESifh jynfwGif; &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; ukd
jr§ifhwif aqmif&GufaepOf tawmtwGif; wkdif;a'oBuD;rsm;ESifh jynfe,frsm;tMum;rS
b@m aiGt&tokH;ESifh jynfyulnDyHhykd;rI ESpfrsKd;pvkH;rS t&if;tjrpfrsm;\ tcsKd;ukd
rQwpGm cGJa0&ef/
l ynma&;? usef;rma&;ESifh vlaerItqifhtwef; zGHUNzdK;wkd;wufa&;twGuf &yf&GmvlrItzGJU
tpnf;rsm;rS OD;aqmifaom jynfoltm;vkH; yl;aygif;yg0ifvkyfaqmifaom enf;vrf;rsm;
tm;jzifh jynfolYA[kdjyK zGHUNzdK;wkd;wufa&;ukd xdxda&mufa&muf taumiftxnfazmf
aqmif&ef/
l trsm;jynfolqkdif&m rl0g' qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;wGif ykdrkdwdusjynfhpkHaom owif;
tcsuftvufrsm; jznfhqnf;&eftwGuf ,kHMunftm;xm;Ekdifaom wdusrSefuefaom
pm&if;tif;qkdif&m tcsuftvufrsm;udk aumuf,lpkaqmif;&ef/
pmukd;- "Framework for Economic and Social reforms: Policy Priorities for 2012-2015 towards the Long-Term Goals of the National Comprehensive Development Plan," Government of Myanmar, January 2013
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 18
ESifh ynma&;u@qkdif&m b@ma&;udpö&yfrsm;ukd wkd;csJUjcif; (4) ynma&;qkdif&m pGrf;aqmif
&nftuJjzwfrIESifh vkyfief;azmfaqmifrIwkdYtwGuf wdusaocsmaom pepfwpf&yf jyKpkjcif;
(5) rdbrsm; wuf<upGm yl;aygif;vkyfaqmifrI yg0ifaom tajccHynma&; pDrHcefYcGJrI jyKjyif
ajymif;vJa&; jyKpkjcif;wkdYukd txl;tav;ay; aqmif&Gufjcif;/
l v,form;rsm;?pkdufysKd;a&;tvkyform;rsm;ESifh¤if;wkdYukdrSDckdolrsm;\vlrIb0zlvkHa&;ESifh
0ifaiGwkd;wufapa&; ulnDyHhykd;&ef &nf&G,fonhf jyKjyifajymif;vJa&;ESifh zGHUNzdK;a&;qkdif&m
tusKd;cHpm;cGifhrsm;ukd &&SdapEkdifrnfh zGHUNzdK;wkd;wufa&; r[mAsL[mrsm;tm;jzifh wpfEkdifiHvkH;
twkdif;twm pm;eyf&du©m zlvkHrI atmifjrifap&ef/
l ajr,mrJh tdrfaxmifpkta&twGufrsm;? qif;&JEGrf;yg;rIEIef; jrifhrm;aom a'orsm;wGif txl;
jyKvsuf vrf;? wHwm;? ausmif;? aq;½kHponfh jynfolYaqmufvkyfa&;vkyfief;rsm;wGif tvkyf
tukdif&&Sda&; tmrcHaom pepf (Employment Guarantee Scheme for Public Works)
ukd pwifazmfaqmifjcif; tygt0if qif;&JEGrf;yg;rI? vlrIa&;qkdif&m z,fMuOfrIESifh ta&;
ay:tajctaersm;ukd ukdifwG,fajz&Sif;&ef bufpkHvlrIa&;qkdif&m umuG,fapmifha&SmufrI
pepfwpfckukda&;qGJcsrSwf&ef/¤if;onftEÅ&m,fusa&muf&efvG,fulaomtm;enf;onfh
rdom;pkrsm;tm; vkHNcHKrIESifh zlvkHrIay;aom tpDtpOfwpfckjzpfonfhtjyif a'oqkdif&m tajccH
taqmufttkHESifh obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;rIukdvnf; zGHUNzdK;wkd;wufaprnfjzpfygonf/
l obm0ywf0ef;usifukdxdef;odrf;&mwGifwdusaocsmaomOya'a&;qGJjy|mef;NyD;vQif¤if;
Oya'ukd xdxda&mufa&muf taumiftxnfazmfaqmifEkdif&ef Oya'vkyfxkH;vkyfenf;rsm;
xyfqifhxkwfjyefay;&rnf jzpfygonf/
2010 ckESpf? Ekd0ifbmvrS pwifí EkdifiHjcm;aiGvJvS,fEIef;ESifh aiGa&;aMu;a&;qkdif&m
rl0g'wkdY tygt0if rufc½kdtBuD;pm; pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrIrsm;ukd pwifazmfaqmifcJhNyD jzpf
ygonf/ ,if;okdY azmfaqmif&mwGif aiGazmif;yGrIEIef;udk EIef;&Sifpepfjzifh tpm;xkd;ajymif;vJjcif;?
EkdifiHjcm;aiGvJvS,fEIEf; wnDwñGwfwnf; jzpfapjcif;? jrefrmEkdifiH A[kdbPfukd ukd,fykdifqkH;jzwfcGifh
tmPmay;tyf&ef Oya'Murf;a&;qGJjcif;? ykdrkdí ajymif;vG,f? jyifvG,f&Sdaom bPftyfaiGwkd;
EIef;? acs;aiGqkdif&m pDrHcefYcGJrI tMuyftwnf;rsm;ukd ajzavQmhay;jcif;? 2012-2013 ckESpftwGuf
&okH;cefYrSef;ajc aiGpm&if;twnfjyK&ef vTwfawmfwGif tjyeftvSef aqG;aEG;jcif;? v,f,mu@
wkd;csJUa&;ESifh pD;yGm;a&;&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; vG,fulacsmarGUa&;twGuf Oya'rsm; jy|mef;jcif;
ponfwkdY yg0ifygonf/45
a'owGif;ESifh awmifykdif;a'orsm; yl;aygif;aqmif&GufrI
a'owGif;ESifh awmifykdif;a'orsm; yl;aygif;aqmif&GufrIu jrefrmEkdifiHtm; tvGefxl;jcm;
aom tcGifhtvrf;rsm;ukd jznfhqnf;ay;aeygonf/ jrefrmEdkifiH\ t&Sdeft[kefjzifh BudK;yrf;vkyf
aqmifaeaom pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;onf a'ocGJtwGif;? a'otwGif;ESifh urÇmvkH;qkdif&m pD;yGm;
a&;vkyfief;rsm;twGif;okdY xdxda&mufa&muf yl;aygif;yg0ifvm&ef ta&;BuD;NyD; tmqD,Honf
45 International Monetary Fund. 2013. Myanmar: Staff-Monitored Program. IMF Country Report No. 13/13. Yangon.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 19
¤if;twGuf ta&;ygaom yxrtqifhwpfqifh jzpfygonf/ jrefrmEdkifiHonf rMumao;rDu
tmqD,HtzGJU\Ouú|wm0efudkvufcHcJhNyD;¤if;tajctaeonfjrefrmEkdifiHtaeESifhpD;yGm;a&;
zGHUNzdK;wkd;wufvmaom xGef;opfp EkdifiHwpfcktjzpf rdrdukd,frdrd ae&may;&ef tcGifhtvrf;wpfck
jzpfygonf/46 jrefrmEkdifiHonf r[mrJacgifa'ocGJ pD;yGm;a&; yl;aygif;aqmif&GufrIpDrHudef;
(Greater Mekong Sub-region Economic Cooperation Programme)? bif;rfpwuftzGJU (Bay
of Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic Cooperation-BIMSTEC)ESifh
{&m0wD-ausmufzk&m;-rJacgifpD;yGm;a&; yl;aygif;aqmif&GufrI r[mAsL[m (Ayeyarwaddy-Chao
Phraya- Mekong Economic Cooperation Strategy) wkdYwGifvnf; tzGJU0iftjzpf yg0ifaqmif&Guf
ygonf/ r[mrJacgifa'ocGJ pD;yGm;a&;yl;aygif;aqmif&GufrI pDrHudef;\ r[mAsL[mvkyfief;rl
abmifrSm pD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrI vsifjrefa&;ESifh qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;twGuf jznfhqnf;
ay;Ekdifrnfh o,f,lykdYaqmifa&;? qufoG,fa&;csdwfqufrI? t"du pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xl
axmifrIwkdYukd wkd;csJUaqmif&Guf&ef pDrHcsufrsm; yg0ifygonf/47 ta&SUawmiftm&SESifh awmiftm&S
a'oESpfckpvkH;&Sd ¤if;\ tdrfeD;csif;EkdifiHrsm;ESifh ukef;wGif;ykdYaqmifa&;vrf;aMumif;rsm;onf
jrefrmEkdifiHtm; a'owGif; ukefoG,frIESifh ukefxkwfvkyfrI t"duA[kdcsufwpfck jzpfvmap&ef
tcGifhtvrf;wpf&yfjzpfygonf/
vlrIpDyGm;a&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa& ; vkyfief;pOf\ wkd;wufrIvu©Pmrsm;
,if;jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;onf vufiif;tusKd;&v'ftcsKdUukd xGufay:apcJhygonf/
2012-13 ckESpfwGif jrefrmEkdifiH\ pD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrIEIef;onf t"duarmif;ESiftm;jzpf
aom obm0"mwfaiGUxkwfvkyfrI wkd;wufvmojzifh 0efaqmifrI? aqmufvkyfrI? EkdifiHjcm;wkduf½kduf
&if;ESD;jr§KyfESHrIESifh vlokH;ukefypönf; jynfywifykdYrIonf 6.5 &mckdifEIef; wkd;wufcJhygonf/ obm0
46 atmufajcrSwfpk 43/
47 atmufajcrSwfpk 45/
AD
B
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 20
"mwfaiGU xkwfvkyfrI? ukefoG,frI? v,f,mpkdufysKd;a&;u@ zGHUNzdK;rIwkdYjzifh 2013-14 ckESpfwGif
6.8 &mckdifEIef;ESifh qufvufí ESpfv,fumvwGif 6.9 &mckdifEIef; wkd;wuf&ef pDrHudef;csrSwf
xm;ygonf/48 qif;&JEGrf;yg;rIESifh ukvor*¾axmifpkESpfzGHUNzdK;wkd;wufa&; &nfrSef;csufrsm;qkdif&m
ñTef;udef;rsm; tygt0if rufc½kd tBuD;pm;pD;yGm;a&;qkdif&m owif;tcsuftvufrsm;uvnf;
aqG;aEG;rIrsm;pGm\ tajzt& 2005-2010 ckESpftwGif; wkd;wufrI&Sdrnf[k azmfñTef;ygonf/49
2005-2010 ckESpftwGif; wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh qif;&JEGrf;yg;rIEIef; 32 &mckdifEIef;rS 26
&mckdifEIef;txd usqif;cJhNyD;50 usef;rma&;qkdif&m ñTef;udef;rsm;u wkd;wufrI&SdaMumif; jyovsuf51
t&nftaoG;aumif;rGefaom aomufokH;a&ESifh rdv’mpepf vufvSrf;rDokH;pGJEkdifrIonf 69 &mcdkif
EIef;ESifh 79 &mckdifEIef; toD;oD;jzpfum tajccHrlvwef;ynma&;ausmif;0ifEIef;onf 84.6
&mckdifEIef; wkd;wufcJhygonf/52
tpkd;&onf aus;vufa'o acs;aiG0efaqmifrIukd vuform;rsm; vufvSrf;rDa&;
wkd;jr§ifhaqmif&GufEkdif&ef yl;aygif;aqmif&GufrI jyKvkyfcJhygonf/ 2011-12 ckESpfwGif pkpkaygif;
usyf 359 bDvD,Hausmftxd acs;aiG xkwfay;cJhygonf/53 xkdYjyif or0g,r0 efBuD;Xmeu v,f
orm;rsm;tm; acs;aiG0efaqmifrIESifh aus;vufor0g,rtoif;rsm;rSwpfqifh t&if;tESD;xkwf
ay;ygonf/ jynfxJa&;0efBuD;Xme? aqmufvkyfa&;0efBuD;Xme? e,fpyfa&;&m 0efBuD;Xme? v,f
,mpkdufysKd;a&;ESifh qnfajrmif;0efBuD;XmewkdYu aus;vufvrf;rsm;? v,f,mvrf;rsm;? qnfrsm;?
a&avSmifuefrsm;? wl;ajrmif;rsm;? a&Ekwfajrmif;rsm; ponfh tajccHtaqmufttkHrsm;tay:
txl;OD;pm;ay; aqmif&GufvmNyDjzpfygonf/ ¤if;tcsufu ukefoG,frI ykdrkdaumif;rGefvmjcif;?
v,form;rsm;\ o,f,lykdYaqmifa&;p&dwf avsmhenf;vmjcif;? aumufyJoD;ESH xkwfvkyfrIESifh
t&nftaoG; ykdrkdwkd;wufaumif;rGefvmjcif;? rkd;acgifrI\ qkd;&Gm;aom tusKd;qufrsm;avsmhenf;
vmjcif;? oD;xyfoD;n§yfpkdufysKd;rI wkd;jrifhvmjcif;? a'otwGif; obm0ywf0ef;usif pdrf;vef;pkdjynf
vmjcif; ponfh tusKd;aus;Zl;rsm;udk jznfhqnf;ay;ygonf/54 tvkyform;? tvkyftukdifESifh
vlrIzlvkHa&;0efBuD;Xmeonf EkdifiHwpf0ef;rSm tvkyftukdif&SmazGa&;Xme 77 ckukd zGifhvSpfum
vli,frsm;ESifh tvkyfvufrJhrsm;tm; jynfwGif;ESifh jynfy tvkyftukdifaps;uGufokdY vufvSrf;rD
48 World Bank Group. 2013. Myanmar Economic Monitor. October. Yangon. p. 1.49 Asian Development Bank (ADB). 2012. Key Indicators for Asia and the Pacific 2012. 43rd edition. Manila.50 Ministry of National Planning and Economic Development with the Swedish International Development
Cooperation Agency (SIDA), UNICEF and United Nations Development Program (UNDP). 2011. Integrated Household Living Conditions Survey in Myanmar (2009–2010) MDG Data Report. Yangon: MNPED and United Nations Development Program. Cited in UN Women. 2013. Resilience for All? Towards Gender-responsive Social Protection in Southeast Asia. Appendix 5: Gender and Social Protection in Myanmar. p. 79.
51 Ministry of National Planning and Economic Development, Ministry of Health and UNICEF. 2011. Myanmar Multiple Indicator Cluster Survey 2009–2010: Final Report. Nay Pyi Taw. Cited in UN Women. 2013. Resilience for All? Towards Gender-responsive Social Protection in Southeast Asia. Appendix 5: Gender and Social Protection in Myanmar. p. 80.
52 atmufajcrSwfpk 50/
53 Information from Foreign Economic Relations Department, 2013, cited in Government of Myanmar. 2013. Draft Millennium Development Goals Report. Nay Pyi Taw. p. 27.
54 atmufajcrSwfpk 43? pmrsufESm 28/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 21
ap&ef aqmif&Gufay;cJhygonf/ tqkdyg0efBuD;Xmeonf tvkyform;rsm;\ vlrIzlvkHa&;twGuf
vnf; BudK;yrf;vkyfaqmifNyD; tvkyform;ESifh tvkyf&SiftMum; vkdtyfaom 0efaqmifrIrsm;ukd jznfh
qnf;ay;ygonf/¤if;0efBuD;XmeonfurÇmhtvkyform;tzGJU (ILO)? rdwfzufoifwef;ausmif;
wpfausmif;wkdYESifh twlyl;aygif;vsuf vkyfom;tiftm; ppfwrf;erlem (Labor Force Sample
Survey) wpfck jyKpk&ef wm0ef,laqmif&Gufvsuf&Sdygonf/55
vlrIa&;qkdif&mESifh pD;yGm;a&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfwGif qufvuf&ifqkdif&qJ pdefac:rIrsm;
rnfokdYjzpfap jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfrSm ¤if;vkyfief;pOf\ t&Sdeft[kefjzifh
ajymif;vJaeaom tajctaeESifh vuf&SdpGrf;aqmif&nft& vufcHvkyfaqmifEkdifpGrf;wkdYtMum;
tcuftcJ tusyftwnf;rsm; tygt0if pdefac:rIrsm;ESifhtwdjzpfygonf/ NrdKUjyA[kdzGHUNzdK;wkd;wuf
rIukd tav;ay;aqmif&GufrIrsm;onf wpfEkdifiHvkH;qkdif&m tjyKoabmaqmifonfh wkd;wufrI
tcsKd;rnDrQrIukd jzpfaponf/ e,fpyfa'orsm;ESifh a0;vHaoma'orsm;onf wnfae&m yx0D
taetxm;t& 0efaqmifrIrsm;udk vufvSrf;rrDjcif;? y#dyu©rsm;aMumifh tdrf&mpGefYcGma&TU
ajymif;Mu&jcif;? toufarG;0rf;ausmif;vkyfief;tjzpf bdef;pkdufysKd;xkwfvkyfjcif;rS tjcm;0ifaiG
wkd;vkyfief;rsm; tpm;xkd;vkyfukdifMu&jcif; ponfh taMumif;&if;rsm;aMumifh zGHUNzdK;rI\ tusKd;
cHpm;rI tvGefenf;yg;vSygonf/56 om"utm;jzifh csif;jynfe,fESifh &ckdifjynfe,fwkdYwGif qif;&J
EGrf;yg;rIEIef;onf 73 &mckdifEIef;ESifh 44 &mckdifEIef; toD;oD;jzpfMuNyD; NrdKUjya'o\ qif;&JEGrf;yg;
rIEIef;onf 16 &mckdifEIef;&SdNyD; 29 &mckdifEIef;&Sdonfh aus;vufa'oESifh qefYusifvsuf qif;&J
EGrf;yg;olta&twGuf\ 84 &mckdifEIef;onf aus;vufa'orsm;wGif aexkdifvsuf&Sdygonf/57
v,f,mpkdufysKd;a&;vkyfief;onf jrefrmEdkifiH\ t"du rSDckdtm;xm;onfh pD;yGm;a&;vkyfief;jzpfNyD;
tvkyform;tiftm;pkpkaygif;\ 63 &mckdifEIef; vkyfukdifvsuf&SdNyD; trsm;pkrSm ajr,mrJhrsm; okdY
r[kwf usyef;tvkyform;rsm; jzpfMuygonf/58
xkdYjyif a'ocHjynfolrsm;onf opfawmajrykdifqkdifcGifh tvGefenf;yg;ygonf/ odkYr[kwf
ykdifqkdifcGifhr&Sdyg/ a'ocHrsm;onf tzGJUtpkykdif opfawmrsm;tjzpf a'oqkdif&m opfawmXmeESifh
yl;aygif;um cGifhjyKonfh ykdifeufwGif vkyfykdifcGifh&Sdygonf/ tjcm;opfawmvkyfief;trsKd;tpm;rsm;
jzpfaom NcHpkdufysKd;jcif;? tpkd;&\ pDrHtkyfcsKyfrIatmufrS opfawmvkyfief;? opfckwfcGifh? uRef;tyg
t0ifopfrmyifrsm; tpm;xkd;pkdufysKd;jcif;wkdYtwGuf jrefrmEkdifiH\ trsKd;om;tqifh Oya'rsm;ESifh
55 atmufajcrSwfpk 43? pmrsufESm 29/
56 World Food Programme. 2012. WFP in Myanmar: Looking forward 2013–2017. Rome. Cited in UN Women. 2013. Resilience for All? Towards Gender-responsive Social Protection in Southeast Asia. Appendix 5: Gender and Social Protection in Myanmar. p. 80.
57 atmufajcrSwfpk 50? pmrsufESm 79/
58 atmufajcrSwfpk 56/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 22
rl0g'rsm;t& a'ocHrsm;onf ajr,mykdifqkdifcGifh okdYr[kwf t&if;tjrpftokH;jyKcGifh r&&Sdyg/59
tvkyftukdifESifh vkyfom;t&nftaoG; rukdufnDrI wkd;jrifhvmjcif;onf &moDtvkduf
vkyfukdifMuonfh tvkyform;rsm;\ 37 &mckdifEIef;udk xdckdufrI&Sdygonf/60 pm;eyf&du©m&Sm;yg;rIEIef;
onf 2005 ckESpfwGif 10 &mckdifEIef; &Sd&mrS 2010 ckESpfwGif 5 &mckdifEIef;txd usqif;cJhaomfvnf;
cefYrSef;ajcvlOD;a& okH;oef;onf pm;eyf&du©m&Sm;yg;aom tajctaewGif &SdqJjzpfNyD; a'otvkduf
uGm[csuf BuD;rm;vmygonf/61 2005 ckESpfrS 2010 ckESpftwGif; toufig;ESpfatmuf uav;
oli,ftm[m&csKdUwJhrIEIef;onf 34.3 &mckdifEIef;rS 32 &mckdifEIef;okdY usqif;cJhaomfvnf; uav;
oli,ftm;vkH;\ 50 &mckdifEIef;txuf tm[m&csKdUwJhaeaom &ckdifjynfe,fuJhokdYaom jynfe,f
rsm;ESifh aus;vufa'orsm;wGif &mckdifEIef; ykdrkdjrifhwufvsuf&Sdygonf/62
rufc½kdtBuD;pm;pD;yGm;a&;u@ü rl0g'rsm;\ txl;OD;pm;ay; owfrSwfcsufrsm;ukdvnf;
aumif;? tm;vkH;yg0ifaom zGHUNzdK;wkd;wufrI r[mAsL[m\ t"dutcsuftvufrsm;ukdvnf;
aumif;ykdrkdtav;ay;qifjcifokH;oyf&efvkdtyfjcif;rSm¤if;tcsuftvufwkdYonfqif;&JEGrf;yg;
rIukd trSefwu,favQmhcsEkdifrnf? tvkyftukdiftcGifhtvrf;opfrsm;ukd &&Sdaprnf? tvkyftukdif
rsm; a&&SnfwnfwHhaprnf? vlaerItqifhtwef;ukd bufpkHjrifhrm;aprnfjzpfaom aMumifh
jzpfygonf/ vwfwavm pD;yGm;a&;qkdif&m xdef;csKyfrIrsm; avQmhayghay;jcif;tjyif obm0
t&if;tjrpfrsm; tvkH;t&if;jzifh a&mif;csjcif;rsm;? ajr,mESifh taqmufttkHtygt0if
tpkd;&ykdifqkdifrIrsm;ukd yk*¾vduykdiftjzpf vTJajymif;jcif;? EkdifiHjcm;wkduf½kduf&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; ESifh
pGefYpm;&if;ESD;jr§KyfESHaom t&if;tESD;rsm; pD;0ifvmjcif;wkdYukd awGUEkdifonf/63 ¤if;tajctaeukd
ajr,mtokH;jyKcGifh vTJajymif;rItay:ESifh EkdifiHjcm;&if;ESD;jr§KyfESHrItay: xdef;csKyfrIrsm;udk avQmhaygh
apaom Oya'opfu taxmuftuljyKNyD; aiGa&;aMu;a&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJrIESifh taemuf
EkdifiHrsm;\pD;yGm;a&;ydwfqkdYrIrsm;½kyfodrf;vkdufjcif;wkdYuvnf;taxmuftuljyKygonf/¤if;uJh
okdY EkdifiH\ pD;yGm;a&;tem*wftvm;tvmukd jr§ifhwifrnfh urÇmwpf0ef;rS &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; ½kwf
w&uftvkH;t&if;jzifh pD;0ifvmjcif;tm;jzifh tcsKdUukdom <u,f0csrf;omapNyD;vQif vuf&Sd&ifqkdif
ae&onfh wef;wlnDrQrI r&Sdjcif;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufrI [efcsufnDrQrI r&Sdjcif;wkdYukd ykdrkdqkd;&Gm;apEkdif
jcif;? aumif;rGefckdifrmaom tvkyftukdif? tcGifhtvrf;opfrsm;ukd vkHavmufpGm zefwD;ay;Ekdif
jcif; r&Sdao;ojzifh toufarG;0rf;ausmif;rIrsm; ysufpD;Ekdifjcif;? wnfNidrfrIysufjym;jcif;? y#dyu©rsm;
jzpfyGm;Ekdifjcif;? obm0ywf0ef;usif ysufpD;Ekdifjcif; ponfh tEÅ&m,frsm;udk awGU&SdEkdifygonf/64
&if;ESD;jr§KyfESHrIBuD;rm;aom pDrHudef;rsm;ESifhtwl rvkdvm;tyfaom obm0ywf0ef;usifqkdif
&m qefYusifbuftusKd;oufa&mufrIrsm;twGuf txl;pkd;&drfylyefrIrsm; &Sdygonf/ Oyrm-ppfukdif;
59 K. Woods. 2013. Timber Trade Flows and Actors in Myanmar: The Political Economy of Myanmar’s Timber Trade. Forest Trends Report Series: Forest Trade and Finance: Forest Trends and UK Aid. November. p. 5.
60 atmufajcrSwfpk 50/
61 atmufajcrSwfpk 50/
62 atmufajcrSwfpk 51/
63 EkdifiHjcm;wdkuf½dkuf&if;ESD;jr§KyfESHrIrSm 2011-12 wGif tar&duefa':vm 1 'or 9 oef; &Sd&mrS 2012-13 wGif tar&duefa':vm
2 'or 7 oef;txd wkd;wufvmcJhonf/ tqdkyg &if;ESD;jr§KyfESHrItrsm;pku pGrf;tifu@? txnf csKyfu@? owif;enf;ynmESifh
tpm;tpmESifh tazsmf,rumu@wdkYwGif jzpfonf/ urÇmhbPftkyfpk? jrefrmpD;yGm;a&; apmifhMunfhrI? atmufwkdbmv 2013?
pmrsufESm 2/
64 J. Ghosh. 2012. Inclusive Growth Strategies for Myanmar. Paper Presented at Conference on Development Policy Options in Myanmar, 13–15 February, Nay Pyi Taw.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 23
wkdif;a'oBuD;? rkH&GmNrdKUe,ftwGif;&Sd vufyHawmif;awmif aMu;eDpDrHudef;uJhokdYaom aMu;eDwl;
azmfa&;vkyfief;rsm;aMumifh t"r®ae&ma&TUajymif;jcif;? toufarG;0rf;ausmif;rIrsm; ysufpD;jcif;
(txl;ojzifh v,form;rsm; rsKd;½kd;tpOftquf vkyfukdifcJhonfh v,f,majrrsm; aysmufqkH;ukef
jcif;)? pDrHudef;ESifh uyfvsufwnf&Sdaom aus;&Gmrsm;wGif usef;rma&;jyóemjzpfyGm;jcif;ponfh
tusKd;qufrsm;udk awGU&SdEkdifygonf/65 wdusaocsmaom owif;tcsuftvufrsm; r&Sdaomfvnf;
2012 ckESpftwGif; ajr,modrf;qnf;cH&rIowif;rsm; ykdrkdrsm;jym;vmygonf/66 txl;ojzifh
tajccHtaqmuftOD pDrHudef;rsm;ESifh obm0o,HZmw wl;azmfxkwfvkyfa&;a'orsm;wGif xif
&Sm;pGm awGU&SdEkdifygonf/ 2014 ckESpf? azazmf0g&Dv 21 &ufaeYwGif jrefrmtpkd;&xkwf owif;pm
jzpfonfh jrefrmhtvif;owif;pmrS v,f,majrodrf;,ljcif;trI 745 rIukd todtrSwfjyKcJhNyD;
,if;trIrsm; ukd,fpm;jyK v,f,majr{u pkpkaygif; ig;odef;onf vGefcJhaom ESpf 50 twGif;
wyfrawmfrS odrf;,lxm;cJhaom v,frsm; jzpfygonf/ xkdtxJrSm 688 trIukd ajz&Sif;cJhaMumif;
od&Sd&ygonf/67okdYaomfvnf;¤if;aeYwGifyif'Drkdu&ufwpfjrefrmhtoHrStpD&ifcH&mwGifvTwf
awmfaumfr&SifrSodrf;,lonfhtrIaygif;8ç478rI&SdNyD;¤if;txJrS423rI (5&mckdifEIef;)ukd
ajz&Sif;NyD; jzpfygaMumif; tpD&ifcHcJhygonf/68 vkyfief;tao;pm;v,form;rsm;tm; Oya't&
v,fajrrS z,f&Sm;jcif;ESifht"r®ae&ma&TUajymif;jcif;qkdif&mtpD&ifcHpmrsm; &Sdojzifh ¤if;onf
,if;v,form;rsm; wpfOD;pD\ tdrf&m? usef;rma&;? ynma&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh vkHNcHK
a&;wkdYtay: tEkwfoabmaqmifaom tusKd;oufa&mufrIrsm;ukd jzpfapygonf/69 tjcm;
a,bk,spdefac:rIrsm;rSm qif;&JEGrf;yg;olrsm;ESifh z,fMuOfcHtkyfpkrsm;tm; tav;ay;aom vlrI
pD;yGm;a&;qkdif&m rl0g'rsm;? Oya'ESifh pnf;rsOf;pnf;urf;qkdif&m vkyfief;rlabmifrsm;? pDrHudef;rsm;
a&;qGJ&efESifh taumiftxnfazmfaqmif&eftwGuf tzGJUtpnf;qkdif&m pGrf;aqmif&nf jr§ifhwif
jcif;? BuD;rm;us,fjyefYaom tpkd;&ykdifvkyfief;rsm;\ xda&mufrI jr§ifhwifjcif;? pD;yGm;a&;ESifh aiGa&;
aMu;a&;u@ tajccHtaqmuftODrsm; jr§ifhwifjcif;? qif;&JEGrf;yg;olrsm;ESifh z,fMuOfcH&olrsm;
tm; txl;ojzifh tav;ay;aom? xda&mufaom? yGifhvif;jrifomaom? wef;wl&nfwljzpfaom
tpkd;&aiGa&;aMu;a&;qkdif&m pDrHcefYcGJrIpepf jr§ifhwif&ef vdktyfaejcif; ponfh pdefac:rIrsm; yg0if
ygonf/ rnfokdYjzpfap jrefrmEkdifiHonf vwfwavmumvtwGif; EITI (Extractive Industries
Transparency Initiative) tzGJU0ifEkdifiHjzpfa&;twGuf jyifqifaqmif&Guf&mwGif aumif;pGmwkd;
wufrI&Sdygonf/ tzGJU0ifEkdifiHrsm;taejzifh obm0t&if;tjrpfrsm;rS &&Sdaom tcGefb@mrsm;ukd
pDrHcefYcGJ&mwGif yGifhvif;jrifomrIESifh ,kHMunftm;xm;rI wkd;wufa&;wkdYtwGuf taxmuftul
ay;ygvdrfhrnf/70
pdefac:rIrsm; &Sdvifhupm; a,bk,stm;jzifh jrefrmEkdifiHtpkd;&\ jyKjyifajymif;vJa&; BudK;
yrf;rIrsm;onf rQwaom taumif;jrifoabmxm;ukd jzpfapNyD; tajymif;tvJwpfcktwGuf jzpf
65 atmufajcrSwfpk 41/
66 atmufajcrSwfpk 42/ See also The Carter Center, Electoral Reform International Services, and Democracy Reporting International. 2013. Myanmar Needs Assessment Report. Yangon, Atlanta, London, and Berlin. June. pp. 7–8.
67 New Light of Myanmar. 2014. 745 land grabbing cases happened in 5 decades as successive governments implemented projects in interests of country and people in accordance with rules, regulations. 21 February.
68 Democratic Voice of Burma. 2014. Govt urged to settle land grab claims by September. 21 February.69 atmufajcrSwfpk 41/
70 atmufajcrSwfpk 41/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 24
aumif;jzpfEkdifygonf/ rMumao;rDESpfrsm;twGif; EkdifiH\ pD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrI&Sdvifhupm;
jrefrmEkdifiH\ vlrIa&;qkdif&mESifh pD;yGm;a&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;
rsm; wef;wlnDrQ tusKd;cHpm;cGifh &&Sda&; aocsmap&eftwGuf ykdrkdBuD;rm;aom &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;
vkdtyfvsuf&Sdygonf/
1.3/ jrefrmEkdifiH\ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&; NcHKikHokH;oyfcsuf
tpkd;&\ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf\ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
tpdk;&\ t&Sdeft[kefjzifh BudK;yrf;vkyfaqmifaeonfh jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf okH;
&yf - pD;yGm;a&;? EkdifiHa&;? trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;wkdYrSm a,bk,staejzifhom &Sdaeyg
onf/ pD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&;jyKjyifajymif;vJrI rlabmifESifhbufpkHyg0ifaom EkdifiHawmfzGHUNzdK;a&;vkyf
ief; pDrHcsuf (2011-2030)wGif trsKd;orD;rsm;udk oD;jcm;tkyfpktjzpf azmfjyygonf/ Oyrmtm;
jzifh pD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&;jyKjyifajymif;vJrI rlabmifonf trsKd;orD;rsm;ukd tMurf;zufjcif;ESifh
vlukeful;rIwkdYtay: wkHYjyefvkyfaqmif&ef OD;wnfaqmif&GufNyD; ukd,f0efaqmifrsm;ESifh uav;
i,frsm;\ usef;rma&;apmifha&SmufrI? ckdukd;&mrJh rdcifrsm;? ukd,f0efaqmifrsm;? uav;i,frsm;\
usef;rma&;wkdYukd ykdrkdvkyfaqmifEkdif&eftwGuf ajypmpepfjyKvkyfEkdif&ef usef;rma&;tokH;p&dwf
wkd;jr§ifhxm;ygonf/71 okdYaomfvnf; xkdtcsufonf usm;? r wef;wlnDrQ&Sdjcif;ESifh trsKd;orD;tcGifh
ta&;wkdYtwGuf u@tm;vkH;? tvTmtm;vkH; yg0ifatmif axmifhpkH jynfhpkHatmif xnfhoGif;xm;
jcif;r&Sdyg/ vufawGUb0wGif trsKd;om;? trsKd;orD;? a,musfm;av;? rdef;uav;wkdYtMum; usm;?
r wef;wlnDrQrIr&Sdjcif;ukdvnf;aumif;? jyKjyifajymif;vJa&; rl0g'ESifh pDrHcsufrsm;\ trsKd;om;?
trsKd;orD;rsm;tay: rwlnDpGm oufa&mufrIrsm;ukdvnf;aumif; xnfhoGif;pOf;pm;jcif;tm;jzifh
xda&mufpGm wkHYjyef&ygrnf/ Oyrm-usm;? r wef;wlnDrQa&;udk xnfhoGif;xm;aom pD;yGm;a&;ESifh
qif;&JrIwkdufzsufa&;qkdif&m wkd;wufajymif;vJrI vkyfaqmifcsufrsm;wGif usm;? r wef;wlnDrQrI
qkdif&m vkyfaqmifcsufESifh trsKd;orD;rsm;\ pGrf;&nfjr§ifhwifay;&ef tcGifhtvrf;rsm; ay;xm;yg
onf/ rufc½kdtBuD;pm;pD;yGm;a&;qkdif&m rl0g'rsm;ESifh AsL[mrsm;onf ,ckvuf&Sd pD;yGm;a&;vkyf
ief;rsm;ü usm;? r wef;wl nDrQrI r&Sdjcif;ESifh ,if;tusKd;quftjzpf tjcm;qufpyfaeaom
vlrI qkdif&mu@rsm;wGifvnf; xdckdufrI&Sdjcif;wkdYudk xnfhoGif;pOf;pm;um trsKd;orD;rsm;twGuf
aumif;rGefaom? wnfNidrfaom tvkyftukdifwkd;wufrIqkdif&m rl0g'? enf;AsL[mrsm; csrSwfvkyf
aqmifrIrsm; ryg&Sdygu xda&mufaomatmifjrifrIukd r&&SdEkdifyg/ rufc½kdtBuD;pm;pD;yGm;a&;vkyf
ief;qkdif&m rl0g'ESifh enf;AsL[mrsm;onf trsKd;orD;rsm; tvkyfvkyfukdifaeMuaom u@rsm;
(Oyrm-pkdufysKd;a&;ESifh wpfEkdifwpfykdifvkyfief;u@rsm; ponf)wGif t&if;tjrpfrsm; jr§KyfESHay;&ef?
qif;&JEGrf;yg;aom trsKd;orD;rsm; aexkdifonfh zGHUNzdK;wkd;wufrIedrfhusaom wkdif;a'oBuD;? jynf
e,frsm;ukd OD;wnfcsufxm;&ef? trsKd;orD;rsm; tvkyfvkyfukdifaeaom tvTmrsm; (uRrf;usifrI
edrfhaom vkyfom;rsm;tvTm)ESifh trsKd;orD;rsm; pm;okH;aom ukefypönf;rsm; ponfhtcsufrsm;udk
xnfhoGif;pOf;pm;&efESifh w&m;0ifr[kwfaom? ykHrSefr[kwfaom ukefxkwfvkyfrI tcef;u@\
71 Government of Myanmar. 2013. Framework for Economic and Social Reform. Nay Pyi Taw.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 25
tvm;tvmukd jr§ifhwifay;&efwkdY vkdtyfygonf/72
vlrIumuG,fapmifha&Smufa&;rl0g'rsm;wGif trsKd;orD;rsm;tm; t"du tusKd;cHpm;olrsm;
tjzpf azmfjyaomfvnf; vlrIa&;umuG,fapmifha&Smufa&;vkyfaqmifrIrsm;ukd pepfwus azmf
aqmif&eftwGuf usm;? r a&;&m tav;xm;aom ½IaxmifhrS azmfjyjcif; rawGU&Sd&ao;yg/73
2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya'wGif trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; wef;wlnDrQrIukd jy|mef;
xm;aomfvnf2008ckESpfpDa'gtBuHjyKcsuft&¤if;wGifa&SUaemufnDñGwfjcif;r&Sdaomjy|mef;
csufrsm;ESifh ta&;ygaom uGm[csufrsm;u usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIukd zsufqD;apaMumif;
axmufjyxm;ygonf/74 usef;rma&;? ynma&;qkdif&m rl0g'rsm;wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
ESifh trsKd;orD;tcGifhta&;wkdYukd tjcm;u@rsm;xuf xnfhoGif;pOf;pm; a&;qGJxm;um wpfEkdifiH
vkH;twkdif;twmESifh a'otvkduf twkdif;twmjzifh tzGJUtpnf;vkyfief; ,EÅ&m;rsm;ukd zGJUpnf;
EkdifcJhygonf/¤if;\tusKd;quftjzpftrsKd;orD;rsm;\b0wGiftxl;ojzifhusef;rma&;e,fy,f
ESifh ynma&;e,fy,fwkdYwGif wkd;wufrItcsKdUukd awGUjrifEkdifNyDjzpfygonf/ okdY&mwGif þtcef;\
aemufykdif;rSm tus,fazmfjyxm;ouJhokdY pdefac:rIrsm; &SdqJjzpfygonf/
2013 ckESpf? atmufwkdbmvwGif vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;
a&;0efBuD;XmerS trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;
(2013-2022) ukd xkwfjyefaMunmcJhNyD; ,if;onf tpkd;&\ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfü
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;rsm;ukd vkyfaqmif&ef r[mAsL[majrmuf
aomtcGifhtvrf;wpfckukd jznfhqnf;ygonf/¤if;r[mAsL[monfabusif;vkyfief;vrf;ñTef
wGif azmfjyxm;onfh trsKd;orD;rsm;\ b0e,fy,f 12 &yfukd tajccHNyD; tpkd;&0efBuD;Xmersm;ESifh
OD;pD;Xmersm; us,fus,fjyefYjyefY yg0ifaqmif&GufrIudk azmfjyxm;onf/ trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;
wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;udk xdxda&mufa&muf taumiftxnfazmf
aqmifjcif;onf tpkd;&0efBuD;XmetoD;oD;wGif tcef;u@tvkduf rl0g'rsm;? pDrHudef;rsm;ESifh
pDrHcsufrsm;wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrItjrifukd vkyfief;aqmif&GufrIwkdif;wGif xnfh
oGif;pOf;pm;vsuf aocsmatmif aqmif&Gufjcif;tm;jzifh tpkd;&\ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf
wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;wkdYonf ckdifckdifrmrm tjrpfwG,f
vmrnf jzpfygonf/ ,if;ukd trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; uGefAif;
&Sif;jyefvnfokH;oyfrI tpD&ifcHpmwGif tpkd;&\ yg0ifvkyfaqmifjcif;tm;jzifhvnf;aumif;? pDa'g
aumfrwD\ ed*kH;csKyftBuHjyKcsufrsm;ESifhtnD trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;
tqifh r[mAsL[mpDrHudef;ukd jrefrmEkdifiHvkH;qkdif&m trsKd;orD;a&;&maumfrwDrS wpfqifh 0efBuD;
Xmersm;twGif;¤if;wkdY\Xmeqkdif&mtpDtpOfrsm;wGifxnfhoGif;taumiftxnfazmfjcif;tm;
jzifhvnf;aumif; jr§ifhwiftm;ay;&ma&mufygonf/
72 atmufajcrSwfpk 41/
73 UN Women. 2013. Resilience for All? Towards Gender-responsive Social Protection in Southeast Asia. Appendix 5: Gender and Social Protection in Myanmar. p. 88.
74 ¤if;wkdYudkþu@wGifaemufydkif;ütao;pdwf&Sif;vif;xm;onf/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 26
jrefrmEkdifiHü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;wkd;wufrI vrf;ñTefcsufrsm;
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;qkdif&m zGJUpnf;ykHtajccHOya'yg uwdu0wfrsm;ESifh tjynfjynfqkdif&m vlYtcGifhta&;aMunmpmwrf;yg uwdu0wfrsm;
jrefrmEkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya' tykd'f 347 wGif EkdifiHawmfonf rnfolYukdrqkd Oya'
t&mwGif wef;wlnDrQ tcGifhta&;&&Sdap&rnf/ xkdYjyif Oya'\ tumtuG,fukdvnf; wef;wl
nDrQpGm &,lykdifcGifh ay;&rnf[k tmrcHNyD; tykd'f 348 ü EkdifiHawmfonf jynfaxmifpkor®w
jrefrmEkdifiHawmf\ rnfonfhEkdifiHom;ukdrQ tjcm;taMumif;t&mrsm;ESifhtwl ]trsKd;om;? trsKd;
orD;wkdYukd taMumif;jyKí cGJjcm;rI r&Sdap&}[k jy|mef;xm;ygonf/75 jrefrmEkdifiHtpkd;&onf 1979
ckESpf trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;qufqHrIyaysmufa&; uGefAif;&Sif; (Conven-
tion the Elimination of all forms of Discrimination against Women, 1979)? 1989 ckESpf
uav;oli,f tcGifhta&;oabmwlpmcsKyf (Convention on the Rights of the Child,1989) ESifh
2000 jynfhESpf vlukeful;rIumuG,fwm;qD;a&;? ESdrfeif;a&;ESifh ta&;,ltjypfay;a&; y#dnmOf
(txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;) (Protocol to Prevent, Suppress and Punish
Trafficking in Persons, especially Women and Children, 2000) wkdYukd 1991 ckESpf? 1997 ckESpf
ESifh 2004 ckESpfwkdYwGif oabmwlvufrSwfa&;xkd;cJhonfh uwdu0wfjyKxm;onfh EkdifiHwpfEkdifiH
jzpfygonf/76 jrefrmEkdifiHtpkd;&onf abusif;vkyfief;vrf;ñTef 1995 (Beijing Declaration and
Platform for Action, 1995)? tjynfjynfqkdif&m vlOD;a&ESifh zGHUNzdK;wkd;wufrIvkyfief;pDrHcsuf 1994
(Interna tional Conference on Population and Development Program of Action, 1994) ESifh
axmifpkESpfaMunmcsufESifh &nfrSef;csufrsm; 2000 (Millennium Declaration and Goals, 2000)
ukdvnf; oabmwlvufrSwfa&;xkd;cJhygonf/ jrefrmEkdifiHonf tmqD,HtrsKd;orD;a&;&maumf
rwD (ASEAN Committee on Women) ESifh trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm; tcGifhta&;um
uG,fa&;ESifh jr§ifhwifa&; tmqD,Haumfr&Sif 2010 (ASEAN Commission on Protection and
Promotion of the Rights of Women and Children, 2010) wkdYwGif wuf<uaom tzGJU0ifwpfEkdifiH
jzpfygonf/
usm;? r a&;&mukd aqmif&GufrIwkdif;wGif xnfhoGif;jcif;twGuf tzGJUtpnf;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf; ,EÅ&m;rsm;
jrefrmEkdifiHonf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; pGrf;aqmif&nf&Sdvmap
75 wifjyxm;onfh wlnDrIESifh {&d,mrsm;qkdif&m tjcm;owfrSwfcsufrsm;udk þtcef;ESifh vmrnfhtcef;rsm;wGif wpfydkif; csif;pD
&Sif;vif;oGm;vdrhfrnf/
76 w&m;0ifvufcHrIrSm oufqdkif&m oabmwlpmcsKyf\ pnf;urf;csufrsm;ESifh w&m;0if vufcH&eftwGuf EkdifiHwpfEkdifiHu
oabmwlaMumif;jyorI jzpfonf/ twnfjyK vufrSwfxdk;jcif;ESifh Oya'aMumif;t& oufa&mufrItwlwljzpfonf/ odkYaomf
,if;rSm vufrSwfxdk;jcif;jzifh pwifjyKvkyf&onfr[kwfay/ w&m;0ifvufcHrItwGuf enf;vrf;wus vkyf aqmifcsufrsm;rSm EkdifiH\
Oya'vdktyfcsufrsm;udkvdkufí trsKd;rsKd;uGJjym;onf/ vlYtcGifhta&;oabmwlpmcsKyfwpfck udk vufcH&eftwGuf EkdifiH\ oifhavsmfaom
EkdifiHqkdif&m ,EÅ&m;- ygvDref? Oya'jyKtxufvTwfawmf? tkyfcsKyfonfhrif;? EdkifiHacgif;aqmif odkYr[kwf tpdk;&? odkYr[kwf ,if;wkdYudk
aygif;pyfxm;jcif;/ t&ifqHk; jynfwGif;axmufcHrI vkyfief;pOfudk vkyfaqmif&rnfjzpfNyD; oabmwlpmcsKyfwGif yg0if&eftwGuf
w&m;0if qHk;jzwfcsufcsrSwf&rnf/ xdkYaemuf w&m; 0ifvufcHrI pmcsKyfpmwrf;jzpfaom EdkifiH\ wm0ef&Sd tmPmydkifu qHk;jzwfNyD;
vufrSwfxm;xm;onfh pepfwus ydwfxm;onfh pmudk jyifqifum e,l;a,mhcf&Sd ukvor*¾twGif;a&;rSL;csKyfxH tyfESH&onf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 27
jcif;qkdif&m uwdu0wfrsm;ukd taumiftxnfazmfaqmif&mwGif taxmuftuljyK&ef tzGJU
tpnf;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf; ,EÅ&m;rsm; csrSwfxm;NyD; jzpfygonf/ vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;
ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;Xme\ OD;aqmifrIatmufwGif vlrI0efxrf;OD;pD;Xmeonf
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;ESifh pyfvsOf;í OD;aqmiftqifh tpkd;&Xme
tjzpf aqmif&Gufygonf/
jrefrmEkdifiH trsKd;orD;a&;&maumfrwD (MNCWA) ukd jynfaxmifpk0efBuD;? vlrI0efxrf;?
u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme\ OD;aqmifvrf;ñTefrIjzifh 1996 ckESpfwGif
zGJUpnf;wnfaxmifcJhygonf/77 ,if;aumfrwDonf oufqkdif&m0efBuD;Xmersm;tMum; trsKd;orD;
rsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; uGefAif;&Sif;ESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTefwkdYukd
taumiftxnfazmfaqmif&mwGif rl0g'ESifh qkH;jzwfcsufcs&ef &nf&G,fí jrefrmEkdifiHtpkd;&\
wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm trsKd;orD;a&;&m ,EÅ&m; (The Government's National Women's
Machinery) tjzpf zGJUpnf;cJhygonf/78 vlrI0efxrf;OD;pD;Xme? vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyef
vnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xmeonf EkdifiHawmftpkd;&\ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;
orD;tcGifhta&;rsm; azmfaqmif&mwGif t"dutcef;urS wm0ef,lxm;onfh Xmejzpfygonf/
EkdifiHawmftpkd;&rS tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;tjzpf todtrSwfjyKxm;onfh jrefrmEkdifiH
trsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyf (MWAF) ukd 2003 ckESpfwGif wnfaxmifcJhonf/ jrefrmEkdifiH trsKd;orD;
77 pDa'gESifhabusif;vkyfief;tpDtpOfwkdYudk taumiftxnfazmfaqmif&Guf&ef NrefrmEldifiHtrsKd;orD;a&;&maumfrwD (MNCWA)udk 1996 ckESpfwGif vlrIzlvHka&;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme (trftufpf'AvsLtm&ftm&f)u pwif
wnfaxmifcJhonf/ tpdk;&opfvufatmuf 2012 ckESpfwGif jyefvnfwnfaxmifcJhonf/
78 vlrIzlvHka&;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme (trftufpf'AvsLtm&ftm&f) 0efBuD;u obmywd tjzpf
aqmif&Gufaom trftefpD'AvsLatu t"du0efBuD;Xmersm;rS tzGJU0ifrsm;ESifh ('kwd,0efBuD;tqifh)? trsKd;orD;rsm;\
tifef*sDtdkrsm;ESifh jrefrmtrsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyf (trf'AvsLattufzf) wdkYjzihf yg0ifaqmif&Gufol aygif;pHkyg0ifaaom aumfrwDwpfck
jzpfonf/
UN
FPA
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 28
a&;&mtzGJUcsKyf\ wm0efrSm trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; uGefAif;&Sif;
ESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTefwkdYESifhtnD usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; pGrf;
aqmif&nf&Sdvmapjcif; vkyfief;pOfukd wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh taumiftxnfazmfaqmif
&mwGif jrefrmEkdifiHtrsKd;orD;a&;&m aumfrwDukd ulnDyHhykd;&ef jzpfygonf/ ¤if;vkyfief;pOfukd
taumiftxnfazmfaqmif&mwGif jynfe,f? wkdif;a'oBuD;? NrdKUe,ftrsKd;orD;a&;&m vkyfief;
aumfrwDrsm;ESifh aqG;aEG;n§dEIdif;vsuf jynfe,f? wkdif;a'oBuD;tqifhrS pD&ifpkESifh NrdKUe,ftqifh
txd tkyfcsKyfa&;tqifhqifhwGif tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;ESifh EkdifiHwum tzGJUtpnf;
uGef&ufrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&GufMuygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; pGrf;aqmif&nf &Sdvmapjcif;vkyfief;pOf
ukd wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh taumiftxnfazmfaqmif&mwGif jrefrmEkdifiH trsKd;orD;a&;&m
aumfrwD\ aumfrwD0ifrsm;tjzpf ulnDyHhykd;aeaom tzGJUtcsKdUrSm...
l jrefrmEkdifiH rdcifESifh uav;apmifha&Smufa&;toif;ukd 1991 ckESpfwGif zGJUpnf;NyD; usef;rma&;
apmifha&SmufrI vufvSrf;rDjcif;r&Sdaom a0;vHaom aus;&Gmrsm;ESifh &yfuGufrsm;ukd txl;
tav;ay;vsuf rdcifrsm;ESifh uav;oli,frsm;\ usef;rma&;ESifh vlrIzlvkHa&;ukd jr§ifhwif&ef
jzpfygonf/
l 2012 ckESpfwGif wnfaxmifcJhaom trsKd;orD;ESifh uav;oli,frsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;tzGJU onf
trsKd;orD;ESifh uav;rsm;tm; toufarG;rI? usef;rma&;? ynma&;? ta&;ay:tajctaeESifh
qkH;jzwfcsufcsrIqkdif&m e,fy,fwkdYwGif wkd;wuf&ef vkyfaqmifaeonfh tzGJUtpnf;wpfckjzpfyg
onf/
l jrefrmEkdifiH ukefonfBuD;rsm;toif;\ tzGJU0ifjzpfaom jrefrmtrsKd;orD;rsm; pGrf;aqmif&Sifrsm;
toif;ukd 1995 wGif wnfaxmifcJhNyD; ,if;onf tpkd;&r[kwfaom? tusKd;tjrwfr,laom
EkdifiHa&;uif;&Sif;onfh tzGJUtpnf;wpfckjzpfonf/ tzGJU0ifrsm;wGif trsKd;orD;vkyfief;&Sifrsm;?
refae*smrsm;ESifh ynm&Sifrsm; yg0ifonf/ tqkdygtzGJUonf trsKd;orD;i,fi,f&G,f&G,frsm;tm;
ynmoifqkay;jcif;ESifh txl;acs;aiG yHhykd;jcif;tpDtpOfrSwpfqifh trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;
vkyfaqmifrI? pGefYOD;wDxGifrIESifh OD;aqmifrI t&nftcsif;rsm;ukd jr§ifhwifjcif;ukd yHhykd;vsuf&Sd
onf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;ESifh pyfvsOf;aom pD;yGm;a&;qkdif&mESifh vlrIa&;qkdif&m tqifhtwef; ñTef;udef;rsm;\ wkd;wufrIESifh qufvufwnf&SdqJ uGm[csufrsm;
vGefcJhaom q,fpkacwftwGif; jrefrmEkdifiHtrsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&mESifh vlrIa&;
qkdif&m tqifhtwef;ñTef;udef;rsm;ü wkd;wufrIrsm;pGm &Sdygonf/ wkd;wufrIrsm;rSm txl;ojzifh
tvkyform;tiftm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifrI?79 v,f,mpkdufysKd;a&;rSty jzpfaom vkyfc
79 CEDAW Committee. 2007. Consideration of Reports Submitted by States Parties Under Article 18 of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women Combined Second and Third Periodic Reports of States Parties (CEDAW/C/MMR/3). Yangon.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 29
tvkyftukdifrsm;?80 acs;aiG0efaqmifrI vufvSrf;rDrI?81 pmwwfajrmufrIEIef;?82 tajccHynm
rlvwef;ESifh tv,fwef;ynma&;?83 arG;rdcifaoqkH;rIEIef; ponfwkdYjzpfygonf/84
,if;azmfjyyg wkd;wufrIrsm;onf jrefrmEkdifiHwGif trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;onf
wef;wlnDrQrI&Sdaom tajctae tqifhtwef;wGif &SdaeMuNyD[laom ,lqcsufukd jrefrmvlrItzGJU
tpnf;\ xl;jcm;aom vu©Pmwpf&yf85 tjzpf cH,lMuum jrefrmtrsKd;orD;rsm;onf
om,mcsrf;ajrUaom b0ESifh tcGifhta&;86 rsm;udk tjynfht0 cHpm;Mu&onfjzpfojzifh EkdifiH
awmfOya'jyKa&;wGif trsKd;orD;rsm;tm; cGJjcm;qufqHrItm; w&m;Oya't& t"dyÜm,fzGifhqkd
jy|mef;&ef rvkdtyf[laom t,ltqukd vlrItzGJUtpnf; ywf0ef;usiftwGif; wpfpxuf
wpfp pdrfh0ifysHUESHY,kHMunfap&ef tm;ay;ygonf/87 rnfokdYjzpfap pDa'gaumfrwDonf zGJUpnf;ykH
tajccHOya'ü trsKd;orD;rsm;tm; rltm;jzifh rdciftjzpf tzefzef&nfñTef;jcif;tay: pkd;&drf
ylyefjcif;jzpfaMumif; xkwfazmfajymMum;xm;ygonf/ ¤if;tcsufonf trsKd;orD;rsm;onf pHjyK
tyfaom rdcifrsm; jzpfMuonf/ trsKd;orD;rsm;tm; umuG,fapmifha&Smuf&ef vkdtyfonfqkdaom
usm;? r a&;&m tcef;u@qkdif&m w&m;aotjrifukd wpfenf;tm;jzifh tm;ay;axmufcHjcif;
jzpfonf[k pDa'gaumfrwDu okH;oyfygonf/88
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI &&Sd&eftwGuf ],m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;}twGuf
jy|mef;csufwpfckrSm zGJUpnf;ykHtajccHOya'ESifh rdom;pkqkdif&m Oya'wkdYwGif ryg0ifaMumif;ukdvnf;
aumif;? vlrsKd;pkqkdif&m Oya'tcsKdUESifh "avhxkH;pHtcsKdUonf ]wkdif;&if;om;vlrsKd;jzpfjcif;
taMumif;jyKvsuf jzpfap? wkdif;&if;om;vlrsKdtkyfpkrsm;twGif;jzpfap} trsKd;orD;rsm;tm; cGJjcm;rI
rsm; qufvufwnfwHhaeqJjzpfaMumif;ukdvnf;aumif; pDa'gaumfrwDu azmfjyxm;ygonf/89
xkdYjyif wpfurÇmvkH;qkdif&mESifh a'oqkdif&m tñTef;udef;rsm;ESifh EkdifiHtqifh owif;
tcsuftvufrsm;uvnf; vlrIb0\ u@tm;vkH;ü trsKd;orD;rsm;\ vufawGUtouf&Sifae
xkdifrIwGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI r&Sdjcif;rsm; qufvufwnfwHhaeqJjzpfaMumif; axmuf
80 atmufajcrSwfpk 50/
81 atmufaNcrSwfpk 79 ESifh pDa'gaumfrwD 2011/ aumfrwD\tESpfcsKyfokH;oyfcsuftay:tcsuftvufrsm;yHhykd;Ncif;/ 2008 ckESpf
Eld0ifbmv 3 &ufwGifwifoGif;aom NrefrmEldifiH\ 'kwd,ESifhwwd, ESpfckaygif;tpD&ifcHpmtm;aumfrwD\tESpfcsKyfokH;oyfcsuf
tay:NrefrmrS wkHYNyefcsuf (CEDAW/C/MMR/CO/3/Add 3) &efukef/
82 UNDP. 2011. Human Development Initiative 2010. Yangon. Cited in UN Women. 2013. Resilience for All? Towards Gender-Responsive Social Protection in Southeast Asia. Appendix 5: Gender and Social Protection in Myanmar. p. 81.
83 atmufajcrSwfpk 82/
84 World Health Organization (WHO) et al. 2012. Trends in Maternal Mortality: 1990 to 2010. Geneva.85 CEDAW Committee. 2011. Information Provided in Follow Up to the Concluding Observations of the
Committee: Response by Myanmar to the Recommendations Contained in the Concluding Observations of the Committee Following the Examination of the Combined Second and Third Periodic Report of Myanmar on 3 November 2008 (CEDAW/C/MMR/CO/3/Add 3). p. 11.
86 atmufajcrSwfpk 79/
87 atmufajcrSwfpk 79?/
88 Committee on the Elimination of Discrimination Against Women (CEDAW). 2008. Concluding Observations of the Committee on the Elimination of Discrimination Against Women: Myanmar (CEDAW/C/MMR/CO/3). p. 3.
89 atmufajcrSwfpk 88/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 30
jyvsuf&Sdygonf/ 2013 ckESpf usm;? r a&;&m rnDrQrIpm&if;Z,m; (2013 Gender Inequality
Index)90 ü jrefrmEkdifiHonf tzGJU0if 187 EkdifiHteuf trSwfpOf 83 jzpfNyD; 2012 ckESpf vlrIa&;
tzGJUtpnf;rsm;ESifh usm;? r a&;&m pm&if;Z,m; (2012 Social Institutions and Gender Index
-SIGI) ü jrefrmEkdifiHonf 86 EkdifiHwGif trSwfpOf 44? ta&SUawmiftm&SESifh ypdzdwfa'otwGif;
EkdifiH ukd;EkdifiHwGif trSwfpOf 8 jzpfygonf/91
trsKd;orD;rsm;onf vkyfom;tiftm;wGif yg0ifrI jrifhrm;vmonf[k qkdaomfvnf; vkHNcHK
rIuif;rJhonfh? Oya'jzifh tumtuG,fay;rxm;onfh ykHrSefw&m;0ifr[kwfaom u@rsm;wGif
tvkyfvkyfoltrsKd;orD; tajrmuftjrm;&Sdaejcif;? trsKd;om;rsm;u tdrfaxmifOD;pD;jzpfaomfvnf;
trsKd;orD;rsm;onf 0ifaiG&&Sdaom tvkyftukdifukdomru vkyfcaMu;aiGr&&Sdaom tdrfaxmifrI
tvkyfrsm;ukdvnf; xrf;&GufaeMuonf/92 trsKd;orD;rsm;\ pmwwfajrmufrIonf pD;yGm;a&;tajc
tae? wnfae&ma'oESifh NrdKUjy? aus;vufpaom tajctaewkdYudk tajccHNyD; uGJjym;jcm;em;pGm
tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/ 2008 ckESpf pDa'gaumfrwD\ okH;oyfcsuftpD&ifcHpmwGif txl;
ojzifh qif;&JrItjrifhqkH; jynfe,frsm;wGif bmoma&;vlenf;pk trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;
i,fi,f&G,f&G,frsm;tm; uefYowfxdef;csKyfrIrsm;ESifh cGJjcm;qufqHrIrsm; &SdaeaMumif;?93 vufeuf
ukdif y#dyu©rsm;ESifh vlrItzGJUtpnf;rsm;tMum; y#dyu©rsm;twGif; trsKd;orD;rsm;tay: vdifykdif;
qkdif&m tMurf;zufrIrsm;ESifh tdrfwGif;tMurf;zufrIrsm; ae&mtESHYtjym; jzpfyGm;vsuf&SdaMumif; 94
tpD&ifcHrIrsm;aMumifh pDa'gaumfrwDonf txl;ojzifh pkd;&drfylyefrI&SdaMumif; azmfjyyg&Sdygonf/
qufvufazmfjyrnfh tcef;rsm;wGif azmfjyygOD;rnf/
trsKd;orD;rsm; zGHU NzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022)? xl;jcm;aom orkdif;rSwfwkdif wpfck
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;qkdif&m uwd
u0wfukd azmfaqmif&mrSm jrefrmEkdifiHtpkd;&\ txl;ojzifh vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh
jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;Xme\ xl;jcm;aom rSwfwkdifwpfckonf ]trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;
wufa&; trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022)} 10 ESpfpDrHudef;jzpfygonf/ 2010
ckESpfwGif ¤if;pDrHudef; jyKpka&;qGJ&mü vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;
0efBuD;Xme? vlrI0efxrf;OD;pD;XmeESifhtwl ukvor*¾ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU (UN
Gender Theme Group -UNGTG) ESifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIvkyfief;uGef&uf (Gender
Equality Network-GEN) wkdYu ulnDyHhykd;cJhygonf/ ]trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;
om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;}onf 2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya'? trsKd;orD;rsm;tay:
enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rI yaysmufa&;oabmwlpmcsKyfESifh 1995 ckESpf abusif;vkyfief;vrf;ñTef\
OD;pm;ay;e,fy,f 12 ckwkdYudk tajccHygonf/ ,if;pDrHudef;\ yef;wkdifESifh &nfrSef;csufrsm;rSm
90 www.hdr.undp.org/en/content/gender-inequality-index wGif Munfhyg/
91 Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). 2012. Social Institutions and Gender Index: Understanding the Drivers of Gender Inequality. Paris: OECD Development Centre.
92 Government of Myanmar. 2006. Myanmar Millennium Development Goals Report 2006. Nay Pyi Taw.93 atmufajcrSwfpk 88/
94 atmufajcrSwfpk 88/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 31
jrefrmEkdifiHrS trsKd;orD;rsm;onf jynfaxmifpkor®w jrefrmEkdifiHawmftpkd;&\ ulnDyHhykd;rIjzifh
pGrf;aqmif&nfrsm; jrifhwufvmjcif;ESifh tcGifhta&;rsm;udk tjynfht0 tusKd;cHpm;Mu&rnf[k
vnf;aumif;? tqkdygpDrHudef;onf trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQ
rIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd vufcHtwnfjyK usifhokH;jcif;? azmfaqmifjcif;wkdYukd
taxmuftuljyKonfh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;? zGJUpnf;wnfaqmufrIrsm;? tavhtusifhrsm;ukd
jyKpk&mü tm;ay;jr§ifhwifoGm;rnf[kvnf;aumif; jzpfygonf/
¤if;pDrHudef;onf1995ckESpfabusif;vkyfief;vrf;ñTef(abmif2)\OD;pm;ay;e,fy,f
12 ckrS trsKd;orD;rsm;\ zGHUNzdK;wkd;wufa&;r[mAsL[m &nfrSef;csufrsm;ukd tajccHvsuf tpkd;&\
vkyfief;u@trsKd;rsKd;ESifh XmetrsKd;rsKd;? trsKd;orD;rsm;\ b0e,fy,ftrsKd;rsKd;wGif pGrf;aqmif&nf
wnfaqmufrI? rl0g'ESifh pDrHcsufa&;qGJrIESifh taumiftxnfazmfaqmifrIwkdYtwGuf tajccHpepf
ukd jznfhqnf;ygonf/ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;
orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk aumif;rGefpGm ukdifwG,fusifhokH;Ekdif&ef tvGefckdifrmaom tvm;
tvmrsm;ukd¤if;pDrHudef;wGifawGUjrifEkdifygonf/
trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[m pDrHudef;\
OD;pm; ay;e,fy,ftoD;oD;rSm owif;tcsuftvuf aumuf,ljcif;ESifh okawoejyKjcif;wkdYESifh
qufpyfaom vIyf&Sm;rIrsm; yg0ifygonf/95
(1) usm;? r a&;&mukd xnfhoGif;a&;qGJaom rl0g'rsm;? pDrHudef;rsm;ESifh pDrHcsufrsm;tm; xdxd a&mufa&muf
a&;qGJjcif;? taumiftxnfazmfaqmifjcif;? apmifhMunfhMuyfrwfjcif;ESifh tuJjzwfjcif;jyKEkdif&ef
wm0ef&Sdolrsm;tm; todynmA[kokw jr§ifhwifjcif;ESifh pGrf;aqmif&nf jr§ifhwifjcif;/
(2)¤if;pDrHudef;wGiftpkd;&ESifhtwlwuf<upGmvkyfukdifEkdif&efESifhtpkd;&tm;taxmuftuljyK
Ekdif&ef trsKd;orD;toif;tzGJUrsm;tm; pGrf;aqmif&nf wnfaqmufay;jcif;/
(3) rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;twGuf b@maiGcGJa0jcif;/
(4)¤if;udpö&yfrsm;tm;apmifhMunfhMuyfrwfjcif;ESifhtuJjzwfjcif;tygt0ifrl0g'ESifhpDrHudef;a&;
qGJjcif; ueOD;vkyfaqmifrIrsm;onfvnf; OD;pm;ay;e,fy,fwGif yg0ifygonf/ ,if;pDrHudef;
wGif OD;pm;ay;e,fy,ftoD;oD;\ tusKd;&v'frsm;ukd a,bk,s BudKwifcefYrSef;csufrsm; yg&Sd
ygonf/¤if;wkdYrSm...
l 0efBuD;Xmersm;? tkyfcsKyfa&;Xmersm;? rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;ESifh tqifhtoD;oD;&Sd 0efxrf;rsm;
\ aqmif&GufrIwkdif;wGif usm;? r a&;&mukd xnfhoGif;pOf;pm;jcif; tygt0if usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrI oabmw&m;qkdif&m todtjrifESifh usifhokH;rIwkdYudk jr§ifhwif&ef/
l vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;ESifh usm;? r a&;&m tajccHaom pm&if;tif;rsm;udk
aumuf,ljcif;? avhvmqef;ppfjcif;? jzefYjzL;jcif;ESifh tokH;jyKjcif;/
l pDrHudef;ESifh qufET,faom Oya'rsm;? rl0g'rsm;? vkyfief;pOfrsm;ESifh usifhokH;rIrsm;wGif trsKd;
orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rI yaysmufa&;uGefAif;&Sif;? abusif;vkyfief;vrf;ñTef?
axmifpkESpf &nfrSef;csufqkdif&m tajccHoabmw&m;rsm;ESifh pHcsdefpHñTef;rsm;ukd tjrpfwG,fap
95 trsKd;orD;rsm;\ b0aexkdifrIrsm;ESifh qif;&JrGJawrIavQmhcsjcif;wdkYwGif trsKd;orD;rsm;? ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;?
trsKd;orD;rsm;ESifh usef;rma&;? trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI? trsKd;orD;ESifh ta&;ay:tajctaersm;? trsKd; orD;rsm;ESifh
pD;yGm;a&;? trsKd;orD;rsm;ESifh qHk;jzwfcsufcsjcif;? trsKd;orD;rsm;wdk;wufa&;twGuf toif;tzGJUqkdif&m enf;vrf;rsm;?
trsKd;orD;rsm;ESifh vlYtcGifhta&;? trsKd;orD;rsm;ESifh rD'D,m? trsKd;orD;rsm;ESifh ywf0ef;usif? trsdK;orD; i,f&G,frsm;wdkY
yg0ifonf/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 32
jcif;ESifh touf0ifapjcif;/
l pDrHudef;\ e,fy,ftoD;oD;wGif trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tumtuG,fay;jcif;/
l rl0g'rsm;ESifh pDrHudef;rsm; a&;qGJrI? taumiftxnfazmfaqmifrI? apmifhMunfhMuyfrwfrIESifh
tuJjzwfrIwkdYwGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifjcif;ukd tm;ay;jr§ifhwifjcif;/
(abmif-2)trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022- OD;pm;ay; e,fy,f 12 &yf
(1) trsKd;orD;rsm;\ toufarG;0rf;ausmif;rIrsm;ukd wkd;wufjr§ifhwif&efESifh qif;&JEGrf;yg;rI
avQmhcs&ef/
(2) trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;onf ausmif;ynma&;ESifh ausmif;jyify
ynma&; ukd wef;wlnDrQ vufvSrf;rDa&; aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
(3) trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ vdifykdif;qkdif&m usef;rma&;ESifh rsKd;qufyGm;
usef;rma&;tygt0if t&nftaoG;jynfhrDaom? p&dwfrQwaom usef;rma&;jyKpkapmifh
a&SmufrIqkdif&m tcGifhta&;rsm;ukd tumtuG,fay;&ef? jr§ifhwif&efESifh jznfhqnf;&ef/
(4) trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrI yaysmufa&;
vkyfaqmif&efESifh¤if;wkdYtay:tMurf;zufrIukdwkHYjyefta&;,laqmif&Guf&ef/
(5) ta&;ay:tajctae umuG,fapmifha&SmufrItwGuf trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;ukd
aocsmatmifaqmif&Guf&ef? ta&;ay:tajctae BudKwifjyifqifrIESifh
wkHYjyefaqmif&GufrIwkdYwGif¤if;wkdYyg0ifvkyfaqmifcGifhaocsmatmifaqmif&Guf&ef?
obm0ab;tEÅ&m,f ESifh y#dyu©tEÅ&m,favQmhcsa&; aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
(6) tvkyftukdifcefYtyfjcif;? acs;aiG? t&if;tjrpfrsm;? ykdifqkdifrIrsm;ESifh pD;yGm;a&;qkdif&m
tusKd;cHpm;cGifhrsm; vufvSrf;rDrIwkdYESifh pyfvsOf;í trsKd;orD;rsm;onf w&m;rQwrIESifh
wef;wlnDrQ tcGifhta&;&&Sda&; aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
(7) vlrItzGJUtpnf;twGif; tqifhtm;vkH;wGif qkH;jzwfcsufcsrSwfrIESifh acgif;aqmifrIwkdYwGif
trsKd;orD;rsm; wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifcGifh aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
(8) trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m tzGJUtpnf;qkdif&m ,EÅ&m;ukd xlaxmif&efESifh
wkd;csJU&ef? trsKd;om;tqifh zGHUNzdK;wkd;wufa&; r[mAsL[mESifh qkH;jzwfcsufcsrSwfaom
vkyfief;pOfwkdYwGif trsKd;orD;rsm;onf wef;wlnDrQ rdwfzufrsm;tjzpf
yg0ifvkyfaqmifEkdif a&; aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
(9) trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&m? vlrIa&;qkdif&m? ,Ofaus;rI
qkdif&m? EkdifiHom;jzpfrIqkdif&mESifh EkdifiHa&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ukd tumtuG,fay;rI?
jr§ifhwifrIESifh jznfhqnf;rIwkdYukd aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
(10) trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;ukd owif;rD'D,mu@u jr§ifhwifjcif;ESifh
trsKd;orD;rsm; \ tcGifhta&;rsm;ESifh vlrItzGJUtpnf;rsm;okdY trsKd;orD;\
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 33
l a&G;aumufyGJ0if ukd,fpm;vS,favmif; trsKd;orD;ta&twGuf wkd;wufjcif;ESifh qkH;jzwfcsuf
csrSwfjcif;wGif xdxda&mufa&muf yg0ifvkyfaqmifjcif;/
l usm;? r a&;&mukd aqmif&GufrIwkdif;wGif xnfhoGif;pOf;pm;&efvnf;aumif;? usm;? r a&;&mESifh
qufET,faom rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm; jyKpka&;qGJjcif;ESifh taumiftxnfazmfaqmif&mwGif
vnf;aumif;? 0efBuD;Xmersm;okdY jzpfap? 0efBuD;Xmersm;twGif;wGif jzpfap t&if;tjrpfrsm;
cGJa0owfrSwfrI wkd;jr§ifhjcif;/
2015-2016ckESpfwGifjrefrmEkdifiHonf¤if;\jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfwkd;wufrI
ukdvnf;aumif;? EkdifiHom;rsm;\ vlYtcGifhta&; txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd
rnfokdY tmrcHjy|mef;xm;onfukdvnf;aumif; tuJjzwf&ef tcGifhtvrf;rsm; &Sdygonf/ axmif
pkESpf &nfrSef;csufrsm; jyefvnfokH;oyfcsuf 2015 (Millennium Development Goals Review,
2015)? tjynfjynfqkdif&m vlYtcGifhta&;aumifpD\ ykHrSefjyefvnfokH;oyfcsuf 2015 (Human
Rights Council Universal Periodic Review, 2015)? abusif;vkyfief;vrf;ñTef+20? jyefvnfokH;
oyfcsufvkyfief;pOf (Beijing Platform For Action +20 Review Process) ESifh pDa'gjyefvnfokH;oyf
csuf (CEDAW Review) wkdYonf ,if;twGuf tuJjzwf&mü ta&;ygaom pHrsm; jzpfygonf/
1-4/ þpmwrf;\ &nf&G,fcsuf
]jrefrmEkdifiH\ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;tajc
tae} avhvmqef;ppfrItrnf&Sd þpmwrf;ukd ukvor*¾Xmae n§dEIdif;a&;rSL;\ vrf;ñTefrI? vlrI
0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;XmeESifh tjcm;yg0ifywfoufolrsm;\
teD;uyfyl;aygif;aqmif&GufrIwkdYjzifh ukvor*¾ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU (UNGTG) 96 ESifh tm&SzGHUNzdK;a&;bPf (ADB) wkdYu jyKpkxm;ygonf/ þpmwrf;ukd jrefrmEkdifiHwGif usm;? r
a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m tajctaersm;udk tpkd;&? zGHUNzdK;
96 wuf<upGmyg0ifaom tzGJUrsm;rSm UN Women ? UNFPA ? UNDP ESifh tm&SzGHUNzdK;a&;bPf (ADB) wkdYjzpfonf/ UN AIDS ? UN Habitat ? UNICEF ? UNODC ? WHO wkdYudk owif;tcsuftvufrsm; yHhydk;ay;onfhtwGuf
aus;Zl;wifpGmtodtrSwfjyKygonf/
yHhykd; aqmif&GufrIwkdYudk owif; rD'D,mu@rsm;u jynfoltrsm;tm;
todtjrifzGifhjcif;rsm; aocsmatmifaqmif&Guf&ef
(11) obm0o,HZmw t&if;tjrpfrsm;ukd pDrHcefYcGJrIESifh xdef;odrf;a pmifha&SmufrI?
obm0 ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;? &moDOwk ajymif;vJrIESifh vkdufavsmnDaxG
jyifqifrIwkdYwGif trsKd;orD;rsm;onf xdxda&mufa&muf yg0if vkyfaqmifcGifh
aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
(12) uav;oli,f (rdef;uav;)rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd jr§ifhwif&ef?
tumtuG,fay;&ef ESifh jznfhqnf;ay;&ef/
Source: National Strategic Plan for the Advancement of Women (2013-2022); Myanmar National Committee for Women's Affairs, Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement and Department of Social Welfare
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 34
a&;rdwfquftzGJUtpnf;rsm;ESifh tjcm;yg0ifywfoufolrsm; ykdrkdem;vnfEkdifap&efESifh &Sif;vif;
wifjy&ef vkdtyfaMumif; xif&Sm;ojzifh aqmif&Gufjcif;jzpfygonf/ okdY&mwGif tcsuftvufrsm;
jynfhpkHrI r&SdcJhyg/ þpmwrf;onf vwfwavm jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf tygt0if usm;? r
wef;wl tav;xm; ½Ijrifaom rl0g'rsm;? pDrHudef;rsm;ESifh pDrHcsufrsm;tm; nDñGwfpGm a&;qGJ&efESifh
taumiftxnfazmfaqmif&ef vrf;ñTefrIay;xm;ojzifh ,if;tcsuftvufrsm;ESifh avhvm
qef;ppfrIwkdYudk tokH;jyK&ef jzpfygonf/ oufaotaxmuftxm;rsm; tajccHvsuf usm;? r
wef;wlrIudk tav;xm;½Ijrifaom rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;udk a&;qGJjcif;ESifh taumiftxnf
azmfaqmifjcif;wGif 'Drkdua&pDtcGifhta&;rsm;ESifh vGwfvyfa&;wkdYukd azmfxkwfcGifh&onfh yifukd
obm0wefzkd;&SdNyD; trsKd;orD;rsm;taejzifh tusKd;aus;Zl; cHpm;Mu&rnf jzpfygonf/ xkdYjyif
jrefrmEkdifiH\ tkyfcsKyfa&;? Nidrf;csrf;a&;ESifh pD;yGm;a&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&;wGif xda&mufrI&Sd
a&;twGufvnf;aumif;? zGHUNzdK;wkd;wufrI a&&SnfwnfwHhckdifNrJa&;ukd aocsmapa&;twGufvnf;
aumif; t"duusygonf/
ykdrkdwdwdususqkd&vQif þpmwrf;onf zGHUNzdK;wkd;wufa&;ESifh vlom;csif; pmemaxmuf
xm;rIqkdif&m ulnDaxmufyHhrIavmuESifh pyfvsOf;í tpkd;&? vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;ESifh
zGHUNzdK;wkd;wufa&; rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;\ atmufazmfjyyg vkdtyfcsufrsm;udk ukdifwG,f&ef
&nf&G,fygonf/
l EkdifiHawmf\ toifh&SdNyD; tcsuftvufrsm;? ukvor*¾ESifh vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;rS
rwlnDaom e,fy,ftrsKd;rsKd;twGuf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdif
pGrf;&Sdvmapjcif;ESifhywfoufNyD; &&Sdonfh ta&twGufqkdif&mESifh t&nftaoG;qkdif&m
tcsuftvufrsm;ukd aygif;pyfí a&;qGJjcif;tm;jzifh jrefrmEkdifiH\ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQ
rIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;tay: cGJjcrf;pdwfjzmavhvmcsufwpfckukd jznfhqnf; &ef/
l usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;tjrifrsm;jzifh tpkd;&\ tkyfcsKyfa&;rl0g'?
pDrHudef;ESifh pDrHcsuf jyKpka&;qGJjcif;? taumiftxnfazmfaqmifjcif;? apmifhMunfhMuyfrwfjcif;?
tuJjzwfjcif;qkdif&m todtjrif jznfhqnf;&ef/
l usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m udpö&yfrsm;ukd
tpkd;&ESifhtwl tm;ay;jr§ifhwif&mrSm ukvor*¾ESifh vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;\ r[m
AsL[mrl0g'rsm;tay: vrf;ñTefrIay;rnfh us,fjyefYaom taxmuftxm; tajccHwpf&yf
jznfhqnf;&ef/
l todw&m;Ekd;Mum;rI jr§ifhwif&mESifh pGrf;aqmif&nf jr§ifhwifrI aqmif&Guf&mü tpkd;&? vlxk
tajcjyK? tzGJUtpnf;rsm;ESifh EkdifiHwum tzGJUtpnf;rsm;tm; tcsuftvufrsm;ESifh avhvm
qef;ppfrIukd yHhykd;jznfhqnf;&ef/
l ta&;ay:rl0g'ESifh pDrHudef;ESifh nDñGwfaom wkHYjyefaqmif&GufrIrsm;qkdif&m vkdtyfonfh
ta&;BuD;aom udpö&yfrsm;ukd cGJjcm;azmfxkwf&ef/ a&SUqufvufjyKpkrnfh okawoeESifh rl0g'
qkdif&m wkHYjyefaqmif&GufrIwkdYtwGuf tcGifhtvrf;rsm;udk jznfhqnf;rnfh owif;tcsuftvuf
rsm;ESifh avhvmqef;ppfrIwkdYrS uGm[csufrsm;ukd cGJjcm;azmfxkwf&ef/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 35
qef;ppfcsufaumuf,lrIenf;vrf;
enf;vrf;qdkif&mrlabmif
trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum; wef;wlnDrQrIukd 1948 ckESpf tjynfjynfqkdif&m
vlYtcGifhta&;aMunmpmwrf;ESifh ukvor*¾ESifh urÇmhtvkyform;tzGJUwkdY\ t"duusaom
pmcsKyfpmwrf;rsm;ESifh y#dnmOfrsm;wGif twdtus xnfhoGif;jy|mef;xm;ygonf/ þpmwrf;ukd
trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;? pDa'goabmwl
pmcsKyfESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTefwkdY\ tajccHvkyfief;rlabmif? tcGifhta&;? ]tcGifhtvrf;
wef;wl? &v'fwljzpfaom t"dyÜm,fjynfh0onfh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI} 97 tajccHoabm
97 pDa'gu w&m;0if (Oya'wGif tcGifhtvrf;wlnDa&;udk xdef;odrf;xm;onf) ESifh xda&mufaom usm;? r tcGifhta&;wlnDrI
(tcGifhtvrf;ESifh tusKd;aus;Zl;rsm;udk av;pm;rIESifhtwl xda&mufaom omwlnDrQrI&Sdjcif;) ESpfck udk cGJjcm;jyouJhodkY
qufpyfrIrsm;udkvnf; taotcsmajymonf/ xda&mufaom usm;? r tcGifhta&;wlnDrItwGuf pDa'g \ csOf;uyfrIu
ZD0qkdif&m uGmjcm;rIrsm;ESifh zefwD;xm;aom cGJjcm;qufqHrIMum; uGJjcm;rIESifh tajctaetrsm;pkwGif trsKd;om;rsm;ESifh
a,mufsm;av;rsm;xuf trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;u tqifh twef;ESifh ae&m ydkrdkedrfhusonfhae&mrSm&Sdjcif;qdkonfht
csufESifhtwltrsKd;om;ESifhtrsKd;orD;Mum;rwlnDrIwdkYudktodtrSwfjyKvufcHxm;onf/¤if;u(u)cGJjcm;qufqHjcif;u@
rsm;wGif þrQwrIr&Sdjcif;u aemufcHtaMumif; &if;jzpfNyD; trsKd;om;ESifh trsKd;orD;twGuf oifhawmfonf[k
vlYtzGJUtpnf;u ,lqonfh oabmxm;rsm;ESifh tjyKtrlESifh ae&mwdkif;wGif ½kyfydkif;qkdif&mESifh ½kyfydkif;qkdif&mr[kwfonfh
t&if;tjrpfrsm;udk &&SdrIwGif trsKd;om; rsm;ESifh a,mufsm;av;rsm;xuf trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;udk ab;z,fxm;jcif;
(c) usm;rcGJNcm;rIuoD;oefYowfowfwnf&SdaeaomtaMumif;t&mu wpfck wnf;aomtaMumif;t&m r[kwfbJ
pD;yGm;a&;tajctae? rsKd;½dk;? EdkifiHom;? vlrsKd;paom vlrIpD;yGm;a&;qkdif&m tjcm;t&mrsm;wGifvnf; wHkYjyefrI&SdaMumif; (*) usm;?
ruGJjym;rIudktajccHaom cGJjcm;qufqHrIESifh rrQwrIu vlrIa&; t& wnfaqmufNyD; jzpfaeNyD; ,if;wkdYudk Oya'ESifh vufawGU
aqmif&GufrIt& ajymif;vJEkdifonf odkYr[kwf trsKd;om;ESifh trsKd;orD;? a,mufsm;av;ESifh rdef;uav;Mum; xda&mufaom
wlnDrI&&SdEdkifonfqkdonfudk todtrSwfjyKxm;onf/ ,if;udk þtcsufrsm;jzifh jyKvkyfonf/ (u) trsKd;om;rsm;ESifh
trsKd;orD;rsm;tm; tcGifhta&; wef;wlay;onfh rl0g'ESifh Oya'udk jr§ifhwifjcif;? (c) tcGifhtvrf;ESifh tusKd;aus;Zl;rsm;
&&Sd&mwGif av;pm;rIESifhtwl wlnDaom tcGifhta&;&ap&eftwGuf trsKd;orD;rsm;&ifqkdifae&onfh rsm;jym;vSaom
qkd;usKd;rsm;udk azmfjy&eftwGuf ,m,D txl;aqmif&Gufcsufrsm;tygt0if tzGJUtpnf;ESifh vlrIa&;qkdif&m ywf0ef;usifrsm;
vkyfaqmifjcif;udk jr§ifhwifjcif;/ (*) tcGifhta&;ESifh cHpm;ydkifcGifhrsm;udk trSefwu,fcHpm;&eftwGuf wpfOD;csif;ESifh pkaygif;
vkyfydkifcGifhtmPm jr§ifhwif jcif;/ pDa'gu xda&mufaom wef;wltcGifhta&;&rIudk OD;wnfaom ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;
UN
FPA
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 36
w&m;? cGJjcm;rIrS uif;a0;rI?98 tpkd;&\ wm0ef&SdrIESifh trsKd;orD;rsm; pGrf;aqmif&nfwkd;jr§ifhjcif; wkdY
ESifhtnD jyKpkxm;ygonf/99
txl;tav;ay;aom e,fy,frsm;
þpmwrf;onf trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[m
pDrHudef;\OD;wnfe,fy,fav;ckukdtxl;tav;ay;ygonf/¤if;wkdYonfpD;yGm;a&;u@üusm;?
r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;? ynma&;qkdif&m? usef;rma&;
qkdif&m? EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ESifh tkyfcsKyfrIu@rsm;? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf ESifh
y#dyu©tajctaersm;wGif trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ESifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQ rI?
enf;rsKd;pkHjzifhtMurf;zufrIrsm;uif;a0;a&;wkdY jzpfygonf/¤if;txl;tav;ay;aome,fy,f
rsm;ukd owfrSwf&mwGif tpkd;&? t&yfbufvlrItzGJUtpnf;rsm;ESifh wkdifyifaqG;aEG;rIjyKvkyfNyD;
jyKvkyfjcif;jzifh trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;Mum; tqifhnD&ef ulnDay;onf/ ,if;xJwGif tcGifhtvrf;? tcGifh ta&;wlnDpGm
&&SdrI? &v'fwlnDrIESifh tusKd;aus;Zl;rsm; yg0ifonf/ (UN Women 2005 Claim and Celebrate Women Migrant Worker’s Human Rights through CEDAW, New York))
98 ]trsKd;orD;rsm;tay: cGJjcm;qufqHjcif;} a0g[m&u usm;? rjzpfwnfrIudk tajccHjyK vkyfxm;aom rnfodkYaom cGJjcm;rI?
csefvSyfxm;rI odkYr[kwf uefYowfxm;rIudkrqkd qkdvdkonf/ EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;? ,Ofaus;rI? t&yfbuf odkYr[kwf tjcm;
rnfonfhe,fy,fwGifrqdk vlYtcGifhta&;ESifh tajccHvGwfvyfcGifh\ trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; wef;wlnDrIudk tajccHum
¤if;wkdYwGiftdrfaxmif&Sdonfjzpfapr&Sdonfjzpfap,if;odkYcGJjcm;rIutrsKd;orD;rsm;\aysmf&TifrIodkYr[kwfpGrf;aqmifrIudk
todtrSwfjyKrIwGif taESmifht,Sufay;rI\ oufa&mufrI odkYr[kwf taMumif;tcsufjzpfonf/ (tydk'f 1? pDa'g) cGJjcm;qufqHrI
t"dyÜm,fzGifhqkdcsufwGif (1) wkduf½dkuf odkYr[kwf oG,f0dkufí (&nf&G,fNyD; odkYr[kwf r&nf&G,fbJ) cGJjcm;qufqHjcif; (2) Oya't&
odkYr[kwf usifhoHk;rIt& cGJjcm;qufqHjcif; (3) ypöKyÜef? twdwf odkYr[kwf zGJUpnf;wnfaqmufxm;aom cGJjcm;qufqHrI (4) vlrIa&;?
t&yfbuf? pD;yGm;a&;ESifh EdkifiHa&; tcGifhta&;rsm;udk jcHKiHkvsuf vlrIa&;? EkdifiHa&;ESifh pD;yGm;a&; cGJjcm;qufqHrI (5) usm;? rcGJjcm;rI
oufouf wnf;&Sdaejcif;r[kwfbJ tqifhtwef;? vlrsKd;t& cGJjcm;qufqHjcif; paom cGJjcm;qufqHrIrsm;\ tjcm;vlrIa&; twef;t
pm;rsm;ESifhyHkpHrsm;ESifh qufpyfrdaom aygif;pHkrI? Oyrm- zGHUNzdK;qJEkdifiHwpfckrS qif;&Jaom vlrsKd;cGJjcm;cHxm;&aom trsKd;orD;rsm;tay:
cGJjcm;qufqHrI (Chiongson, R, pDtD;'Dat'AvsLnDvmcH? tkdif'AvsLtm&f at'AvsL- tm&Sypdzdwf? udk;um;- ,ltifeftrsKd;orD;rsm;?
pDa'g2005 rSwpfqifh trsKd;orD;a&TUajymif; tvkyform;rsm;\ vlYtcGifhta&;udk awmif;qdk yg0ifqifETJjcif;)
99 pDa'gwGif EdkifiHwm0ef0wå&m;twGuf us,fjyefYaom azmfjyrI&Sdonf/ pDa'g2005udk vufrSwfxdk;jcif;jzifh EdkifiHrsm;u
cGJjcm;qufqHjcif;ESifhwef;wltcGifhta&;r&Sdjcif;udkod&Sdxm;NyD;EdkifiH\aqmif&GufrIvdktyfaMumif;ajymMum;vsuf¤if;wkdYudk,fwkdif
oabmwlnDcsuf\ 0wú&m;rsm;tm;taumiftxnfazmfaqmif&Guf&ef wm0ef&SdaMumif;? vkyfaqmifrnfNzpfaMumif; w&m;0ifuwdNyK
vkdufNcif;Nzpfonf/f/ oabmwlnDcsuft& EkdifiHwm0ef0wå&m;rsm;wGif...
(u) jynfolydkifESifh yk*¾vduydkif e,fy,frsm;wGif cGJjcm;qufqHrIr&Sdjcif;ed,mrudk tajccHvsuf vlrIa&;? pD;yGm;a&;
jynfolYa&;&mESifh EkdifiHa&;tcGifhta&;tm;vHk;udk ay;NyD; oabmwlpmcsKyf\ tydk'f 6 rS 16 wpfavQmuf azmfjyxm;
csufrsm;wifruay/
(c) zGJUpnf;yHktajccHOya'ESifh Oya'jy|mef;rIwGif wef;wltcGifhta&; tajccHoabmw&m;udk taumiftxnfazmfjcif;/
(*) wef;wltcGifhta&;tajccHoabmw&m;udk vufawGUem;vnfoabmaygufapjcif;/
(C) trsKd;orD;rsm;tay: cGJjcm;qufqHjcif;udk umuG,fwm;jrpfjcif;/
(i) trsKd;orD;rsm;twGuf Oya't& tumtuG,fay;jcif;
(p) cGJjcm;qufqHjcif;rS a&SmifMuOfjcif;/
(q) rnfonfh vlyk*¾dKvf? tzGJUtpnf; odkYr[kwf vkyfief;wdkYrSrqkd cGJjcm;qufqHjcif;udk z,f&Sm;jcif;/
(Z) cGJjcm;qufqHjcif; tjyKtrlrsm;tay: ta&;,ljcif;ESifh w&m;ojzifh jzpfapjcif;/
(ps) cGJjcm;qufqHjcif;yg0ifaom Oya'rsm;? pnf;rsOf;rsm;? "avhxHk;pHrsm;ESifh tavhtxrsm;udk jyKjyifjcif; odkYr[kwf
z,f&Sm;jcif;/
(n) cGJjcm;qufqHum jypf'Pfay;rIjy|mef;csufrsm;udk ½kyfodrf;jcif;/
(#) ,m,Dtxl;aqmif&Gufcsufrsm; pwifjyKvkyfjcif;jzifh vufawGU wef;wltcGifhta&;&&SdrIudk jr§ifhwif&ef/ (International Wom-
en’s Rights Action Watch Asia Pacific, 2001. trsdK;orD;rsm;\wef;wlnDrSsrItwGuf tpkd;&\wm0efrsm;Nznfhqnf;aqmif&GufrI?
pDa'goifwef;? uGmvmvrfyl)
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 37
¤if;wkdYonf trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,fb0rsm;\ t"duusaom e,fy,frsm;ukd
ukd,fpm;jyKaMumif; qkH;jzwfcJhMuygonf/
tcsuftvufaumuf,laom enf;vrf;rsm;ESifh tuefYtowfrsm;þpmwrf;onf jynfaxmifpktqifhESifh a'oEÅ&mtqifhwkdYrS w&m;0ifxkwfjyefxm;aom
pm&if;tif;rsm;? ukvor*¾vufatmufcH tzGJUtpnf;rsm;ESifh zGHUNzdK;a&;rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;
\ wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm ukd,fpm;jyKaom ppfwrf;rsm;? erlemppfwrf;rsm;? ukvor*¾ vuf
atmufcH tzGJUtpnf;rsm;? zGHUNzdK;a&; rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;ESifh vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;\
ta&twGufqkdif&mESifh t&nftaoG;qkdif&m okawoersm; tusOf;? tpkd;&? vlxktajcjyK tzGJU
tpnf;rsm;? ukvor*¾ESifh zGHUNzdK;a&;rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;\ ta&twGufqkdif&mESifh t&nf
taoG;qkdif&m rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm; tuJjzwfrI? pDrHudef;twGif;rS yg0ifywfoufolrsm;
avhvmawGU&Sdonfh oifcef;pmrsm;tay: cGJjcrf;pdwfjzm okH;oyfxm;onfh tpD&ifcHpmrsm;ukd
tajccHtm;jzifh rSDjirf;jyKpkygonf/
þpmwrf;ukd a&;om;&mwGif tcsuftvuf&&SdrI tcuftcJrsm;ESifh okawoejyKvkyfEkdif
rI uefYowfcsufrsm; &SdcJhygonf/ Oyrm-wpfEkdifiHvkH;qkdif&m vlOD;a&pm&if;tif;onf 1983 ckESpf
aemufykdif;rS pNyD; 2014 ckESpf? arv 29 &uf jrefrmEkdifiH vlOD;a&ESifh oef;acgifpm&if;aumuf,l
rIrSm t"duawGU&Sdcsufrsm; awGU&Sd&csdeftxd xyfrHaumufcHcJhjcif; r&Sdyg/ tvkyftiftm; yg0ifrI
ppfwrf;onfvnf; 1993 ckESpfaemufykdif;wGif xyfrHaumuf,ljcif; r&SdcJhyg/ xkdYtjyif pDa'gaumf
rwD\ wkdufwGef;tBuHjyKcsufrsm;ukdvnf; ae&mrsm;pGmwGif ñTef;qkdtokH;jyKxm;ygonf/ pDa'g
aumfrwD\ tBuHjyKcsufrsm;ukd 2008 ckESpfwGif aemufqkH;&&SdcJhNyD; 2016 ckESpf? ZlvkdifwGif
pDa'gaumfrwD\ vmrnfhtpD&ifcHtay: tBuHjyKcsufrsm; &&Sdrnf jzpfygonf/ tpkd;&\
tcsuftvufrsm;onf vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; ryg0ifoavmuf jzpfygonf/
xkdYjyif tpkd;&u xkwfjyefonfh tcsuftvufrsm;onf Multi Indicator Cluster (MICS)? Inte-
grated Household Living Conditions Survey? urÇmhbPfESifh tm&SzGHUNzdK;rIbPf (ADB) rsm;\
tcsuftvufrsm;tMum;rSm uGJjym;rItrsKd;rsKd; &Sdygonf/100 tcsuftvufr&Sdaom? r&&SdEkdifaom
aMumifh vkHavmufpGm oufaojyrIr&Sdaom tcsdefrsm;wGif þpmwrf;onf wjcm;EkdifiHrsm;rS oif
cef;pmrsm;udk avhvmum jrefrmEkdifiH\ tajctaeukd xkwf,la&;om;xm;ygonf/
pmwrf;jyKpka&;vkyfief;pOf
þpmwrf;xkwfa0a&;twGuf BudKwifjyifqif&ef yJhukdifaumfrwDukd vlrI0efxrf;OD;pD;Xme?
'kwd,ñTefMum;a&;rSL;csKyfESifh ukvor*¾ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU (UN Gender
Theme Group) \ Ouú|wkdYu yl;wGJOuú|tjzpf wm0ef,lzGJUpnf;xm;ygonf/ yJhukdifaumfrwDtzGJU
0ifrsm;rSm oufqkdif&m0efBuD;Xmersm; (ynma&;0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;Xme ponf)
rS ukd,fpm;vS,frsm;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIvkyfief;uGef&uf (GEN)? ukvor*¾ usm;?
100 Oyrm-vuf&Sd oef;acgifpm&if;tcsuftvuf xkwfjyefjcif;rwkdifcifu vuf&SdvlOD;a& cefYrSef;rIrSm tcsuftvuf rsm;wGif
uGJjym;aeonf/ 2008-2009 ckESpfwGif jyKvkyfaom A[dkpm&if;tif;tzGJU\
tcsuftvuft& 58 'or 38 oef; pm&if;&SdNyD; at'DbDESifh urÇmhbPfu 2011 ckESpfwGif 60 'or 62 oef;ESifh 43 'or
84 oef; [lí toD;oD;cefYrSef;cJhMuonf/
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 38
r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU (UN GTG)? tm&SzGHUNzdK;a&;bPf? urÇmhbPfwkdYrS tzGJU0ifrsm;jzifh
yg0ifygonf/ xkdYjyif pmwrf;udk a&;om;&eftwGuf EkdifiHwumtwkdifyifcH ynm&Sifukd oabmwl
pmcsKyfjzifh cefYtyfygonf/
EkdifiHwum twkdifyifcHynm&Sifonf &&SdorQ tcsuftvufrsm;udk aumuf,l&efESifh
avhvmqef;ppf&ef jynfwGif;okawoeynm&Sif ig;OD; yg0ifaom tzGJUESifhtwl yl;aygif;vkyfaqmif
ygonf/ pmwrf;jyKpkxkwfa0a&;twkdif;twmESifh enf;vrf;wkdYukd aqG;aEG;&ef 2012 ckESpf?
atmufwkdbmvwGif aejynfawmfü pDrHudef;ESifh OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;qkdif&m tvkyf½kHaqG;
aEG;yGJ (Planning and Priorities Workshop) ukd usif;ycJhygonf/ pmwrf;a&;om;a&;tzGJUwGif
ukvor*¾ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU (UN GTG) rS a&G;cs,fxm;olrsm;ESifh twkdifyifcH
ynm&SifwkdYrS yg0ifa&;om;Muygonf/ ppfwrf;\ rlMurf;ukd tpkd;&? ukvor*¾ usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQa&;tzGJU? tm&SzGHUNzdK;a&;bPf? urÇmhbPf? ukvor*¾tzGJU (jrefrmEkdifiH)ESifh usm;? r
a&;&m wef;wlnDrQa&;uGef&ufwkdYrS avhvmNyD; okH;oyfcsufrsm; jyefvnfay;ykdYMuygonf/ pmwrf;
a&;om;aom tzGJUu pmwrf;ukd tNyD;owfjyKpkjcif;ESifh ykHESdyfxkwfa0jcif;rjyKrD vlrI0efxrf;OD;pD;
XmeESifh ukvor*¾ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU (UN GTG) wkdYu obmywdtjzpf
wm0ef,lvsuf jyefvnfay;ykdYonfh okH;oyfcsufrsm; jyifqifjcif;rsm;tay: aqG;aEG;twnfjyK
onfh tvkyf½kHaqG;aEG;yGJ (Multi-Stake Holder Validation Workshop) ukd usif;ycJhygonf/
ykHESdyfxkwfa0a&;vkyfief;zGJUpnf;rI
trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;yg OD;pm; ay;
e,fy,frsm;xJrS av;cktm; þpmwrf;ü oD;jcm;tcef;rsm;jzifh txl;tav;ay; azmfjyygonf/
tcef; 2/ pD;yGm;a&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;
&nfrsm; &Sdvmapjcif;wGif trsKd;orD;rsm;\ qif;&JEGrf;yg;rI? trsKd;orD;rsm;\ jyKpkapmifha&SmufrI
tygt0if vkyfcaMu;aiG r&&Sdaom tvkyftukdif? aus;vufa'oESifh NrdKUjya'orsm;&Sd pD;yGm;a&;
u@ü w&m;0ifykHrSefr[kwfaom u@ESifh w&m;0ifu@rS trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdif
ponfh trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdifwpf&yfvkH;ukd txl;tav;ay;ygonf/
tcef; 3/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh ynma&;qkdif&m trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;
i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;wGif tajccHynm rlvwef;? txufwef;ESifh tqifhjrifhynma&;?
enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynmoifwef;? ausmif;jyifyynma&;wkdYwGifvnf;aumif;?
xkdenf;wl ynma&;\ wef;n§dtpDtpOfESifh t&nftaoG;tmrcHrIwkdYwGifvnf;auif; vufvSrf;
rDa&;twGuf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrItay:wGifvnf;aumif; txl;tav;ay;ygonf/
tcef; 4/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI? trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\
usef;rma&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;qkdif&m trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ tajccH
usef;rma&;? tm[m&jynfh0rI? arG;rdcifaoqkH;rI? vdifykdif;qkdif&m usef;rma&;? rsKd;qufyGm;usef;rm
a&;? tdwfcsftkdifADwkdYukd azmfjyygonf/
tcef; 5/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI? enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrS uif;a0;a&;qkdif&m
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m trsm;ydkife,fy,fESifh yk*¾vdu
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 39
ykdife,fy,fwkdYwGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrIykHpHtrsKd;rsKd; uGJ
jym;jcm;em;rIukd tav;ay;azmfjyygonf/
tcef; 6/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;vkyfief;pOfESifh
tkyfcsKyfa&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ü jynfaxmifpk? wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,fvTwfawmfrsm;?
tpkd;&0efBuD;Xmersm;? EkdifiHa&;ygwDrsm;? jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh wkdif;a'oBuD;^
jynfe,faumfr&Sifrsm;? vkHNcHKa&;ESifh w&m;Oya'u@wkdYwGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKyg0ifrI
ukd avhvmazmfjyygonf/
tcef; 7/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü trsKd;orD;rsm;\
tcGifhta&;rsm;ü y#dyu© wm;qD;umuG,fa&;? y#dyu©ajz&Sif;a&;? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf apmifh
MunfhMuyfrwfrIESifh a&&SnfwnfwHhaom Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrIwkdYwGif trsKd;orD;rsm; yg0if
vkyfaqmifcGifhESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukdavhvmygonf/
tcef; 8/ wGif vkyfief;vrf;ñTeftBuHjyKcsufrsm;tm; aumufcsufcsjcif;ESifh tusOf;csKyf
a&;om;jcif; jyKvkyfygonf/
tcef;toD;oD;onf pDa'goabmwlnDrIpmcsKyf? abusif;vkyfief;vrf;ñTefESifh trsKd;orD;
rsm;zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;wkdY\ vkyfief;rlabmiftay:
wGif tajccHNyD; oufqkdif&me,fy,ftoD;oD;wGif trsKd;om;rsm; (a,musfm;av;i,f&G,frsm;)
ESifhtwl trsKd;orD;rsm; (rdef;uav;i,f&G,frsm;) wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifcGifh\ tusKd;ouf
a&mufrIukd txl;tav;ay;azmfjyjcif;jzifh pwifygonf/ tcef;u@rsm; toD;oD;ü trsKd;orD;
rsm;\ trSefwu,f touf&SifaexkdifMu&ykHukdvnf;aumif;? t"du OD;wnfaom e,fy,fESifh
pyfvsOf;í usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m uwdu0wf
Women participation in helping to distribute census materials nationwide, Yangon.
UN
FPA
ed'gef;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 40
vkdufemusifhokH;rIonf pHcsdefpHñTef;rsm; jynfhrDrItajctaeukdvnf;aumif; ta&;ygaom tcsuf
rsm;udk xkwfazmfwifjyygonf/ rl0g'udpö&yftygt0if oufqkdif&me,fy,fwGif trsKd;orD;rsm;
yg0ifvkyfaqmifcGifhukd taxmuftuljyKrIrsm;ESifh wnfwHhqJ t[efYtwm;rsm;udk tcef;toD;oD;
rSm avhvmqef;ppfxm;ygonf/ tqifhtwef;? touft&G,f? wkdif;&if;om;vlrsKd;? a'ouGJjym;
jcm;em;rIt& cGJjcm;aumuf,lonfh tcsuftvufrsm;udk jzpfEkdiforQ tav;ay;azmfjyygonf/
oufqkdif&me,fy,fü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIukd tav;ay;xnfhoGif;pOf;pm;onfh rl0g'
qkdif&m? vkyfief;pOfqkdif&m uwdu0wfrsm; ausyGef&ef qkH;jzwfcsufcsrSwfolrsm;udk taxmuftul
jyKonfh tcsufrsm;udk tav;ay;azmfjyygonf/ þenf;tm;jzifh tcef;toD;oD;onf jrefrmEkdifiH
ESifh urÇmwpf0ef;vkH;rS EkdifiHrsm;\ aumif;rGefaom usifhokH;rIrsm;ukd ukd;um;jcif;jzifh vkyfief;
vrf;ñTefrsm;udk ed*kH;csKyf tBuHjyKwifjyxm;ygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh
pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ
yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
2
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 42
AD
B
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif
tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
"tpkd;&rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; wef;wlnDrQrIukd tajccHvsuf wlnD
aom vlYtcGifhta&;rsm;udk tmrcHEkdif&ef tvkyftukdif vkyfief;e,fy,frsm;wGif
trsKd;orD;rsm; tm; cGJjcm;qufqHrI yaysmufa&;twGuf oifhjrwfaom
enf;vrf;rsm;jzifh aqmif&Guf&ygrnf/ txl;ojzifh...
(u) vlom;tm;vkH;\ rlykdiftcGifhta&;jzpfonfh tvkyftukdifvkyfukdifcGifh
(c) tvkyftukdifcefYxm;&mwGif a&G;cs,fa&;twGuf wlnDaom pH?
owfrSwfcsuftygt0if tvkyftukdiftcGifhtvrf;rsm; wef;wlnDrQ&&SdcGifh
(*) toufarG;0rf;ausmif;rIynmESifh tvkyftukdif vGwfvyfpGm a&G;cs,fcGifh?
&mxl;wkd;jr§ifhcHpm;cGifh? tvkyftukdiftmrcHcsuf &&SdcGifhESifh vkyfief;0efaqmifrI\
tusKd;aus;Zl;cHpm;cGifhtm;vkH;ESifh cGifhjyKcsuftm;vkH; &&SdcHpm;cGifh?
tvkyfoifoifwef;rsm;? toufarG;0rf;ausmif;ynm tqifh jrifhoifwef;rsm;ESifh
pOfqufrjywf ykdYcsaom oifwef;rsm; tygt0if toufarG;0rf;ausmif;
ynmoifwef;rsm;ESifh rGrf;rHoifwef;rsm; avhusifhoif,lcGifh
(C) tusKd;cHpm;cGifhrsm; tygt0if vkyfcaMu;aiG wef;wlnDrQcGifh? wlnDaom
tvkyftwGuf wl nDaom tcGifhta&;ESifh vkyfief;t&nftaoG; tuJjzwf&mwGif
wlnDpGm cHpm;cGifh
(i) vlrIzlvkHa&;cHpm;cGifh (txl;ojzifh tNidrf;pm;,lcsdefwGif) tvkyfvufrJh jzpfjcif;?
rusef;rmjcif;? roefpGrf;jzpfjcif;? touft&G,fBuD;&ifhjcif;ESifh vkyfukdifEkdifpGrf;r&Sdonfh
tajctaewkdYwGif vlrIzlvkHa&; cHpm;cGifhESifh txl;vpmjynfh cGifhcHpm;cGifh
(p) rsKd;qufyGm; usef;rma&;apmifha&SmufrI tygt0if vkyfief;cGiftwGif;
usef;rma&;ESifh ab; uif;vkHNcHKa&;umuG,fapmifha&SmufrI cHpm;cGifh ponfh
enf;vrf;rsm; jzpfygonf/" trsKd;orD; rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; uGefAif;&Sif;? tykd'f-11
"tpkd;&rsm;onf aus;vufa'orS trsKd;orD;rsm; &ifqkdifawGUBuHK&onfh
oD;jcm;jyóemrsm;ESifhpD;yGm;a&;wGifvkyfcaMu;aiGr&&Sdonfh¤if;wkdY\
tvkyftukdifrsm;tygt0if¤if;wkdYrdom;pk\pD;yGm;a&;?b0&Sifoefa&;twGuf
vkyfaqmifae&onfh aiGaMu;r&&Sdaom tcef;u@rsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;NyD;
aus;vufa'o&Sd trsKd;orD;rsm;twGuf vuf&SdoabmwlnDcsufyg jy|mef;csufrsm;
usifhokH;a&; aocsmap&ef avsmfuefoifhjrwfaom enf;vrf;rsm; tokH;jyK aqmif
&Guf&ygrnf/" trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; uGefAif;&Sif;? tykd'f-14
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 43
"tpkd;&rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum; wef;wlnDrQrIukd
tajccHvsuf aus;vufa'ozGHUNzdK;rIwGif trsKd;orD;rsm; yg0ifaqmif&GufcGifhESifh
tusKd;cHpm;cGifh aocsmap&ef tvkdYiSm aus;vuftrsKd;orD;rsm;tm;
enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&;twGuf oifhavsmfaom enf;vrf;rsm;udk
usifhokH;aqmif&Guf&ygrnf/" trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmuf a&; uGefAif;&Sif;? tykd'f-14
"abusif;vkyfief;vrf;ñTef (Beijing Platform for Action)? tjynfjynfqkdif&m
vkyfief;rl abmifrsm;ESifh tjynfjynfqkdif&m tvkyform;tzGJUcsKyf (International
Labour Organization - ILO) oabmwlnDcsufrsm; tygt0if tjynfjynfqkdif&m
vkyfief;rlabmifrsm;u pD;yGm;a&;wGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\
tcGifhta&;rsm;ukdaxmufcHtwnfjyKNyD;jzpfygonf/xkdYtjyif¤if;onf
zGHUNzdK;wkd;wufa&;\ t"du&nfrSef;csufjzpfonf[k azmfjyNyD; trsKd;orD;rsm;
pD;yGm;a&;aqmif&GufykdifcGifh ykdrkd&&Sd&ef rl0g'rsm;ESifh tpDtrHrsm; vkdtyfaerIukdvnf;
tav;xm; azmfjyygonf/
2008 ckESpf jrefrmEkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya'yk'fr 349 ü EkdifiHom;rsm;onf
atmufyg vkyfief;rsm;ukd vkyfukdifaqmif&Guf&mwGif wlnDaom tcGifhtvrf;
&&Sdap&rnf/¤if;wkdYrSm...(u)jynfolY0efxrf;tjzpfwm0efxrf;aqmifrI(c)
tvkyfvkyfukdifrI (*) ul;oef;a&mif;0,frI (C) pD;yGm;a&;vkyfief;vkyfukdifrI
(i) twwfynmESifh toufarG;0rf;ausmif;rI (p) 0dZÆmynm? odyÜHynmESifh
enf;ynm&yfrsm; pl;prf;avhvmrIwkdY jzpfonf/
xkdYtjyif yk'fr 350 ü trsKd;orD;rsm;onf wlnDaom tvkyftwGuf
trsKd;om;rsm;enf; wl tcGifhta&;ESifh vpmwkdY cHpm;cGifh&Sdonf[k jy|mef;xm;ygonf/
yk'fr 352 ü EkdifiHawmfonf tvkyftukdifcefYxm;&mwGif jzpfap? EkdifiHh0efxrf;
a&G;cs,fwm0efay;&mwGif jzpfap owfrSwfaom t&nftcsif;ESifh jynfhpkHygu
jynfaxmifpkor®w jrefrmEkdifiHawmf\ rnfonfhEkdifiHom;ukdrQ vlrsKd;? Zmwd?
ukd;uG,f&mbmom? trsKd;om;? trsKd;orD;[lí cGJjcm;qufqHjcif; rjyK&ef jy|mef;xm;
ygonf/ okdY&mwGif trsKd;om;rsm;ESifhom avsmfuef oifhjrwfonfh &mxl;wm0efrsm;
twGuf trsKd;om;rsm;tm; a&G;cs,fcefYxm;jcif;ukd þyk'frt& t[efYtwm;
rjzpfap&/" 2008 ckESpf jrefrm EkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya'
"trsKd;orD;rsm;\ toufarG;0rf;ausmif;rIrsm;ukd jr§ifhwifí qif;&JEGrf;yg;rIrsm;ukd
avsmh yg;aponfh pepfrsm;? tavhtusifhrsm;udk wkd;wufjrifhrm;ap&ef
&nfrSef;ygonf/ ,if;wkdYtm; wkd;wufjrifhrm;ap&ef aqmif&Gufjcif;jzifh trsKd;orD;rsm;
toufarG;0rf;ausmif;rI wkd;wufvmNyD; qif;&JrIavsmhusum tvkyftukdif?
acs;aiG? t&if;tjrpfrsm;? t&if;tESD;rsm;? pD;yGm;a&; tusKd; aus;Zl;rsm;ESifh
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 44
qufpyfonfhwef;wltcGifhta&;rsm;ESifhrQwrIukdckdifrmaocsmapygonf/¤if;
r[mAsL[m&nfrSef;csuf atmifjrifap&ef rl0g'a&;qGJí taumiftxnfazmf
aqmif&Gufrnf jzpfonf/ rl0g' a&;qGJtaumiftxnfazmf aqmif&Guf&mwGif
udef;*Pef;tcsuftvufaumuf ,ljcif;? okawoejyKjcif;? ynmay;vIHYaqmfjcif;?
tpkd;&tzGJUtpnf;ESifh tpkd;&tzGJUtpnf;r[kwf aom tusKd;pD;yGm;oufqkdifolrsm;tm;
vkH; tusKH;0ifonfh pGrf;aqmif&nfwnfaqmufjcif;ESifh t&if;tjrpfcGJa0jcif; ponfwkdY
yg0ifygonf/" jrefrmEkdifiH trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; 2013-2022
2-1/ pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; tjynfht0ESifh wef;wl yg0ifaqmif&GufcGifh\ ta&;ygrI
jrefrmEkdifiHwGif tjcm;a'orsm;uJhokdYyif trsKd;orD;rsm;u pD;yGm;a&;ukd rsm;pGm yHhykd;jznfh
qnf;ay;vsuf&Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;onf v,folrrsm;tjzpfaomfvnf;aumif;? pD;yGm;a&;
vkyfief;&Sifrsm;tjzpfaomfvnf;aumif; pGefYOD;wDxGifolrsm;tjzpfaomfvnf;aumif;? refae*sm
rsm;tjzpfaomfvnf;aumif;? tkyfcsKyfa&;0efxrf;rsm;tjzpfaomfvnf;aumif; okdYr[kwf vkyfc&
tvkyform; okdYr[kwf &yf&GmtzGJUtpnf;ESifh tdrfaxmifpkrsm;twGif; vkyfcr&onfh tvkyform;
tjzpfaomfvnf;aumif; tvkyfvkyfí pD;yGm;a&;ukd yHhykd;jznfhqnf;vsuf&Sdygonf/ toufarG;0rf;
ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif trsKd;orD;rsm; tjynfht0ESifh wef;wlyg0ifaqmif&GufcGifh&jcif;rSm
usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;ESifhywfoufí jrefrmEkdifiH\ uwdu0wf
rsm;ESifh ukdufnDaom azmfjyrIwpf&yfjzpfygonf/
rsm;jym;vmaom om"ursm;u azmfjyonfrSm usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;
pD;yGm;a&;aqmif&GufykdifcGifh ykdrkd&&Sda&;wkdYwGif &if;ESD;jr§KyfESHjcif;onf trsKd;orD;rsm;xHrS razmfxkwf
&ao;aom uRrf;usifrIrsm;ESifh tpGrf;tprsm;udk azmfxkwfay;jcif;jzpfí tjcm;zGHUNzdK;rI&v'frsm;ukd
vnf; wkd;wufapum tusKd;oufa&mufrIukdvnf; jr§ifhwifay;ygonf/101 okdYjzpfygí NydKifqkdifrIwkd;
wufjrifhrm;NyD; qufpyfvTrf;NcHKajymif;vJaeaom þurÇmwGif ,if;uJhokdYaom &if;ESD;jr§KyfESHrIonf
txl;yif ta&;BuD;ygonf/ usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd
aocsmap&ef tmrcHcsufay;xm;jcif;onf ykdrkdyg0ifaqmif&Gufvmonfh tzGJUtpnf;rsm;wGif
rsKd;qufrsm;tMum; tjyKoabmaqmifonfh oufa&mufrIrsm;ESifh zGHUNzdK;a&;&v'frsm; &&Sdapyg
onf/ ¤if;tjyif zGHUNzdK;rI&v'frsm;onf aumif;rGefonfh rl0g'a&G;cs,frIrsm;tay:vnf; tjyK
101trsKd;orD;rsm;\pD;yGm;a&;vkyfydkifcGifhudk]trsKd;orD;rsm;\pGrf;&nfwkd;wufjcif;rSm¤if;wkdY\wdk;wufvmaompD;yGm;
a&;vkyfEkdifpGrf;rsm;ESifh at*sifpDrsm;\ &v'fwpfcktjzpf wefzdk;&Sdaom tusKd;&v'frsm;jzpfay:aponfh ajymif;vJrIudk
,laqmifay;&ef}[ktus,fw0ifht"dyÜm,fowfrSwfMuonf/Oyrm-pD;yGm;a&;wGifxdxda&mufa&muftoHk;0ifaom¤if;wkdY\
pGrf;&nf- tvkyform;ESifh xkwfukefaps;uGufwGif wlnDaom pnf;urf;csufrsm;ESifh yg0ifaqmif&Guf&ef? tvkyform; usm;? r
e,fy,fudk owfrSef&ef? t&nftcsif;&Sdolrsm; pkaqmif;&ef? aps;uGufrsm;ESifh EkdifiHtMum; qufqHa&;udk yHkazmf&efESifh zGHUNzdK;rIESifh
ododomom wkd;wufaumif;rGefvmrIudk owfrSwf&eftwGuf tzGJUtpnf;rsm;ESifh vkyfief;pOfrsm;udk vTrf;rdk;&ef/ trsKd;orD;rsm;\
pGrf;aqmif&nfrsm;ESifh aqmifMuOf;ay;rIrsm;udk wkd;wufap&mwGif BudKwifowfrSwfcsufwpfckjzpfaom tMurf;zufrIuif;onfh
taxmuftulay;onfh ywf0ef;usifwpfckwGif aexkdif toufarG;&rnfh trsKd;orD;rsm;tcGifhta&;udk oabmaygufem;vnf&ef
vdktyfonf/ UN Women (2012)? trsKd;orD;rsm; pD;yGm;a&;vkyfEdkifpGrf;&nf oabmw&m;rSwfpk? &efukef/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 45
oabmaqmifonfh oufa&mufrIrsm; &SdaMumif; qufpyfonfh tajctaetrsKd;rsKd;rS tcsuf
tvufrsm;u xif[yfazmfjyvsuf&Sdygonf/ Oyrm-trsKd;orD;v,folrrsm;onf trsKd;om;v,f
orm;rsm;ESifh wef;wl ajrMoZmESifh tjcm;pkdufysKd;a&;vkyfief;oGif;tm;pkrsm; &&Sdygu ajymif;txGuf
EIef;wkd;wufrIonf rmvm0DwGif 11 &mckdifEIef;rS 16 &mckdifEIef;txd? *gemwGif 17 &mckdifEIef; ykdrkd
jrifhrm;cJhygonf/102 bmuDemzmqkdwGif xyfaqmif;ay;aom t&if;tjrpf ryg0ifbJ trsKd;om;rsm;
xHrS trsKd;orD;rsm;xHokdY t&if;tjrpfrsm; (ajrMoZmESifh vkyftm;)ukd jyefvnfcGJa0ay;½kHrQjzifh
trsKd;orD;rsm;\ ykdifqkdifcGifh wkd;wufapum rdom;pkpkdufysKd;xkwfvkyfrI 6 &mckdifEIef;cefY wkd;wufcJh
ygonf/103 trsKd;om;v,form;rsm;ESifh trsKd;orD;v,folrrsm;tMum; pkdufysKd;a&;xGufukefrsm;
wkd;wufapaom ukefxkwfvkyfrI t&if;tjrpfrsm; wef;wl vufvSrf;rD&&Sdjcif;onf zGHUNzdK;qJEkdifiH
rsm;ü v,f,mu@xkwfvkyfrIrsm;ukd 2.5 &mckdifEIef;rS 4 &mckdifEIef;txd jrifhrm;apEkdifaMumif;
urÇmhpm;eyf&du©mESifh pkdufysKd;a&;tzGJU (FAO) u cefYrSef;ygonf/104
usm;? r wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;aqmif&GufykdifcGifh &&Sda&;wGif
&if;ESD;jr§KyfESHjcif;onf uav;oli,frsm;ESifh pD;yGm;a&;wkd;wufrItay:wGif tjyKoabmaqmif
onfh zGHUNzdK;a&;tusKd;oufa&mufrIrsm; &SdaMumif; owdjyKrdygonf/ b*Fvm;a'h&Sf? b&mZD;? tkdif
A&DukdYpf? ruúqDukd? awmiftmz&duESifh ,lEkdufwufuif;'rf;wkdYuJhokdY EkdifiHrsm;rS udef;*Pef;tcsuf
tvufrsm;u azmfjyonfrSm trsKd;orD;rsm;\ ukd,fykdif0ifaiGjzpfap? vTJajymif;ay;vmaom aiG
jzpfap ponfh pkpkaygif;tdrfaxmifpk0ifaiGteuf trsKd;orD;rsm; pDrHykdifcGifh&Sdonfh a0pktcsKd; wkd;
wufrsm;jym;vmjcif;aMumifh tdrfaxmifpktokH;p&dwf okH;pGJrIykHpH ajymif;vJvmNyD; uav;oli,frsm;
ukd tusKd;jzpfapygonf/105 *gemEkdifiHwGif ukefxkwfvkyfrI t&if;tESD;rsm;ESifh ajr,mrsm;ukd trsKd;
orD;rsm; wef;wlnDrQ ykdifqkdifcGifh&&Sdjcif;ESifh vufvSrf;rDjcif;onf pm;eyf&du©mtwGuf tokH;p&dwf
ykdrkdokH;pGJEkdifjcif;ESifh ckdifrmpGm qufpyfvsuf&Sdygonf/106 tdE´d,EkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;\ 0ifaiG
jrifhrm;jcif;aMumifh¤if;wkdY\om;orD;rsm;ausmif;aeEkdifonfhESpfrsm;ykdrkdwkd;wufvmygonf/107
trsKd;orD;rsm;tm; pDrHcefYcGJrI &mxl;? Xmersm;rS z,fMuOfxm;vQif pDrHcefYcGJolrsm;\
ysrf;rQpGrf;aqmif&nf usqif;vmNyD; topfwDxGifrIESifh enf;ynm&,ltokH;jyKrIvnf; usqif;vm
rnfjzpfygonf/108
jrefrmEkdifiHonf tm;vkH;tusKH;0ifaom pD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrI? qif;&JEGrf;yg;rI avsmh
yg;a&;? pkdufysKd;a&;? aus;vufa'ozGHUNzdK;wkd;wufa&;ESifh xyfqifhwkd;wefzkd;jrifh ukefypönf;xkwf
vkyfonfh tqifhjrifhu@rsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESHrItwGuf tajctaersm;ukd zefwD;ay;&ef
102 R. Gilbert et al. 2002. Gender Analysis of a Nationwide Cropping System Trial Survey in Malawi. African Studies Quarterly 6 (1). See also R. Vargas Hill and M. Vigneri. 2009. Mainstreaming Gender Sensitivity in Cash Crop Markets’ Supply Chains. Washington, D.C.: International Food Policy Research Institute.
103 C. Udry. 1996. Gender, Agricultural Production, and Theory of the Household. Journal of Political Economy 104 (5). pp. 1010–1046.
104 Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). 2011. The State of Food and Agriculture: Women and Agriculture, Changing the Gender Gap for Development. Rome.
105 World Bank. 2012. Gender and Development: World Development Report. Washington, D.C.106 C.R. Doss. 2006. The Effects of Intra-Household Property Ownership on Expenditure Patterns in Ghana.
Journal of African Economies 15 (1). pp. 149–180.107 N. Luke, and M. Kaivan. 2011. Women as Agents of Change: Female Income and Mobility in India. Journal of
Development Economics 94 (1). pp. 1–17.108 atmufajcrSwfpk 105/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 46
pD;yGm;a&; jyKjyifajymif;vJrIukd pwifaeNyD jzpfojzifh þtcef;onf jyóem okH;&yfukd avhvm pl;prf;
ygrnf/
(1) trsKd;om;rsm;ESifhtwl pD;yGm;a&;wGif yg0ifaqmif&GufcGifhESifh toufarG;0rf;ausmif;rI ckdifrm
ap&ef jrefrmEkdifiHonf trsKd;orD;rsm; (txl;ojzifh z,fMuOfcH&qkH; trsKd;orD;rsm;)\ tjynfh
t0ESifhwef;wltcGifhta&;ukdtmrcHonfh¤if;\usm;?rwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;tcGifh
ta&;qkdif&m uwdu0wfrsm;udk rnfuJhokdY jznfhqnf;ay;oenf;/
(2) pD;yGm;a&;wGif trsKd;orD;rsm; tjynfht0 yg0ifaqmif&GufEkdifa&;tm; [efYwm;onfht&mrsm;
rSm rnfonfht&mrsm; jzpfoenf;/
(3) pD;yGm;a&;vkyfief;pOfrsm;wGif trsKd;om;rsm;ESifhtwl yg0ifaqmif&GufcGifhESifh toufarG;0rf;
ausmif;rIudk ckdifrmap&ef trsKd;orD;rsm;\ wef;wltcGifhta&;rsm;ukd tmrcHonfh uwd
u0wfrsm;ESifh usm;? r wef;wlnDrQrIukd ta&;xm;onfh pD;yGm;a&;rl0g'tpDtpOftay:
tuJjzwfEkdif&ef qkH;jzwfcsufcsrSwfonfh tqifhrsm;rS trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tm;
rnfonfht&mrsm;u taxmuftulay;oenf;/
2-2/ qif;&JEGrf;yg;rI? toufarG;0rf;ausmif; ckdifrmpdwfcs&rIESifh pD;yGm;a&;wGif yg0ifvkyfaqmif rIwkdYESifh ywfoufonfh usm;? r tajcjyK tvm;tvmrsm;
jrefrmEkdifiH&Sd qif;&JEGrf;yg;rI
vGefcJhaom ESpftenf;i,ftwGif; jrefrmEkdifiHwGif ykHrSefpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrI&SdaMumif;
awGU&Sd&aomfvnf; EkdifiHvlOD;a&\ BuD;rm;aomyrmPonf qif;&JEGrf;yg;rIjyrsOf;\ atmufrSm
&SdaeqJjzpfygonf/ 2005 ckESpfrwkdifrD tajctaeESifh pyfvsOf;í ,kHMunftm;xm;Ekdifaom
owif;tcsuftvufrsm; r&&SdEkdifaomfvnf; 2004-2005 ckESpfESifh 2009-2010 jynfhESpf
umvrsm;twGuf udef;*Pef;tcsuftvufrsm;ukd tdrfaxmifpkpm;0wfaea&; tajctaebufpkH
avhvmrIppfwrf; (Integrated Household Living Condition Assessment Survey-IHLCA) rS
&&SdEkdifygonf/ (Z,m; 2.1)/ Z,m;u azmfjyonfrSm qif;&JEGrf;yg;rIonf 2005 ckESpfwGif 32.1
&mckdifEIef;rS 2010 jynfhESpfwGif 25.6 &mckdifEIef;txd usqif;cJhygonf/109 okdY&mwGif 2013
ckESpf UNDP \ tpD&ifcHpmrSm qif;&JEGrf;yg;rIjzpfjcif;onf ¤if;umvtwGif; 29.6 &mckdifEIef;rS
22.7 &mckdifEIef;txd ESpfpOf 5.2 &mckdifEIef; usqif;onf[kqkdygonf/110 xkduJhokdY udef;*Pef;
tcsuftvufrsm; uGJjym;jcm;em;rI&Sdaomfvnf; jrefrmEkdifiHtwGif; vlav;a,muf okdYr[kwf
ig;a,mufwGif wpfa,mufonf trsKd;om;tqifh qif;&JEGrf;yg;rIjyrsOf;atmufrSm &SdaeqJjzpfygonf/
109 Ministry of National Planning and Economic Development (MNPED), Swedish International Development Cooperation (SIDA), United Nations Children’s Fund (UNICEF) and United Nations Development Program (UNDP). 2011. Integrated Household Living Conditions Survey in Myanmar (2009–2010): MDG Data Report. Yangon.
110 UNDP. 2013. A Regional Perspective on Poverty in Myanmar: Empowered Lives, Resilient Nations. Yangon.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 47
Z,m; 2.1/ jrefrmEkdifiHtrsKd;om;tqifh qif;&JEGrf;yg;jzpfay:rI (2005-2010)2005 2010 % ajymif;vJrI
NrdKUjy 21.5 15.7 -27
aus;vuf 35.8 29.2 -18
pkpkaygif; 32.1 25.6 -20
Zmpfjrpf - IHLC Survey reports, cited in UN Country Team. 2013. Millennium Development Goals Report 2013. Yangon.
trsKd;om;tqifh qif;&JEGrf;yg;rIjyrsOf;atmuf&Sd tvkyfvkyfukdifonfh vlOD;a& okdYr[kwf
]tvkyfvkyfukdifvsuf qif;&JEGrf;yg;ol}tcsKd;qkdonfrSm ]qif;&JEGrf;yg;aom rdom;pk[k owfrSwf
xm;onfh tdrfaxmifpktwGif; aexkdifonfh tvkyfvkyfudkifaom vlOD;a&tcsKd;} jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHü¤if;qif;&JEGrf;yg;rItcsKd;onf2005ckESpfrS2010ckESpftwGif;32.1&mckdifEIef;rS
25.5&mckdifEIef;okdYusqif;cJhygonf/(Z,m;-2.2)aus;vufa'orsm;wGif¤if;tcsKd;ykdrkdjrifhrm;
vmygonf/ usqif;rIEIef;wGif trsKd;om;rsm;xuf trsKd;orD;rsm;u ykdrkdygonf/
Z,m; 2.2/ jrefrmEkdifiHtrsKd;om;tqifh qif;&JEGrf;yg;rIjyrsOf;atmuf&Sd tvkyfvkyfukdifonfh vlOD;a&tcsKd; (2004-2005 ESifh 2009-2010) 2004–2005 2009–2010 % ajymif;vJrI
NrdKUjy 21.0 15.2 -27.8
aus;vuf 35.8 28.6 -19.9
trsdK;om; 31.7 25.9 -18.2
trsdK;orD; 33.2 24.8 -25.3
pkpkaygif; 32.3 25.5 -21.2
Zmpfjrpf - IHLC Surveys
xkdYjyif tdrfaxmifpkpm;0wfaea&; tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; (Integrated
Household Living Conditions Assessment Survey-IHLCA) u ta&;ygaom a'otvkduf jzpf
ay:rItvm;tvmtcsKdUukd azmfjyxm;ygonf/111 yxrtcsufrSm qif;&JEGrf;yg;rIEIef;onf aus;
vufa'orsm;rSmxuf NrdKUjya'orsm;rSm ykdrkdvsifjrefpGm usqif;oGm;jcif;jzpfonf/ jrefrmEkdifiHwGif
aus;vufa'o qif;&JEGrf;yg;rIonf odompGm wkd;wufaeNyD; aus;vufqif;&JrIonf pkpkaygif;
qif;&JrI\ 84 &mckdifEIef; jzpfygonf/ 'kwd,tcsufrSm jynfe,f? wkdif;a'oBuD;rsm;\ qif;&JEGrf;
yg;rIEIef;onf odomxif&Sm;pGm uGJjym;jcm;em;Mujcif;jzpfonf/ axmifpkESpfzGHUNzdK;rIyef;wkdif tcsuf
tvuftpD&ifcHpm 2013 ckESpfwGif azmfjycsuft& EkdifiH\ qif;&JEGrf;yg;aom vlOD;a&\ wpf
0ufonf jynfe,f? wkdif;a'oBuD;ig;ckwGif aexkdifMuygonf/112 qif;&JEGrf;yg;aom vlOD;a&\
okH;ykHwpfykHausmfonf wkdif;a'oBuD;ESpfckjzpfaom {&m0wDwkdif;a'oBuD; (19 &mckdifEIef;) ESifh
rEÅav;wkdif;a'oBuD; (17 &mckdifEIef;)wkdYwGif aexkdifMuNyD; av;ykHwpfykHausmfrSm &ckdifjynfe,f
(13 &mckdifEIef;)ESifh &Srf;jynfe,f (13 &mckdifEIef;)wkdYwGif aexkdifMuygonf/ (ykH-2.1)
111 axmifpkESpfzGHUNzdK;a&;yef;wkdifrsm;tpD&ifcHpm? 2013 ESifh tjcm; tpD&ifcHpmrsm;wGif aqG;aEG;xm;onf/
112 atmufajcrSwfpk 43/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 48
xkdYjyif 2005 ckESpfESifh 2010 jynfhESpftwGif; jynfe,f? wkdif;a'oBuD; av;ckrSwpfyg;
tjcm;jynfe,f? wkdif;a'oBuD;rsm;wGif qif;&JEGrf;yg;rIEIef; usqif;cJhygonf/ &ckdifjynfe,f (38
&mckdifEIef;rS 44 &mckdifEIef;)? u&ifjynfe,f (12 &mckdifEIef;rS 17 &mckdifEIef;)? {&m0wDwkdif;a'oBuD;
(29 &mckdifEIef;rS 32 &mckdifEIef;)? &efukefwkdif;a'oBuD; (15 &mckdifEIef;rS 16 &mckdifEIef;) wkdYwGif
toD;oD;jrifhwufcJhygonf/ qif;&JEGrf;yg;rIavsmhusrI tjrifhrm;qkH;ukd u,m;jynfe,f? yJcl;wkdif;
a'oBuD; (taemuf)? ppfukdif;wkdif;a'oBuD;? &Srf;jynfe,f(awmif)? yJcl;wkdif;a'oBuD; (ta&SU)
ESifh ucsifjynfe,fwkdYwGif awGU&Sd&ygonf/ (ykH-2.2)113
113 atmufajcrSwfpk 43/
ykH-2.1/ jrefrmedkifiH jynfe,f? wkdif;a'oBuD; qif;&JEGrf;yg;jzpfay:rI (2010)%
csif;
&cdkif
weoFm&D
ucsif
rauG;
yJcl; (ta&SU)
&efukef
yJcl; (taemuf)
u,m;
0 20 40 60 80
Zmpfjrpf - IHLCA (2011)
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 49
ykH-2.2/ jrefrmedkifiH trsKd;om;tqifh qif;&JEGrf;yg;rIa0pk? 2009-2010 (%)
Zmpfjrpf - IHLCA(2011)
wwd,tcsufrSm qif;&JEGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd;114 onf 2005 ckESpfwGif 0.064 rS
2010 jynfhESpfwGif 0.041 okdY usqif;cJhjcif;jzpfygonf/115 qif;&JEGrf;yg;rIjzpfjcif;ESifhtwl qif;&J
EGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd;onf NrdKUjya'orsm;xuf aus;vufa'orsm;rSm ykdí odompGm jrifh
wufNyD; NrdKUjya'orsm;wGif aus;vufa'orsm;rSmxuf uGm[csuf usqif;rIEIef; jrefqefygonf/
Z,m; 2.3/ jrefrmEkdifiH qif;&JEGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd; (2004-2005 ESifh 2009-2010)2005 2010 % ajymif;vJrI
NrdKUjy 0.042 0.023 -44
aus;vuf 0.071 0.047 -34
pkpkaygif; 0.064 0.041 -35
Zmpfjrpf - IHLCA (2006 ESifh 2011)
qif;&JEGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd; tjrifhrm;qkH;rSm csif;jynfe,f (0.167) jzpfNyD; ¤if;
aemufwGif &ckdifjynfe,f (0.076)? weoFm&Dwkdif;a'oBuD; (0.066)ESifh &Srf;jynfe,f (0.06)
wkdY jzpfygonf/ >cif;csuftjzpf u&ifjynfe,fESifh &ckdifjynfe,frSmwpfyg; jynfe,f? wkdif;a'oBuD;
114 qif;&JEGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd;/ ,if;u qif;&JEGrf;yg;rI\ euf½dIif;rIESifh jzpfyGm;rI yrmPESpfckpvHk;udk ]qif;&JEGrf;yg;rI
jzpfyGm;rIyrmPaMumifh wkd;yGm;vmaom tajccHpm;0wfaea&;twGuf tenf;qHk;vdktyfaom 0ifaiGrS qif;&J EGrf;yg;olrsm;\
ysrf;rQvdkaiGjyrI}udk xif[yfaponf/
115 atmufajcrSwfpk 43/
Kachin Kayah Kayin Chin Sagaing
3% 0% 1% 3%
4%
5%
3%1%
8%
17%
3%13%
7%
5%
6%
2%
19%
Tanintharyi
Mon Rakhine
Yangon Shan (South) Shan (North) Shan (East) Ayeyarwady
Bago (East) Bago (West) Magway Mandalay
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 50
tm;vkH;wGif qif;&JEGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd; usqif;cJhygonf/
pwkw¬tcsufrSm pkpkaygif;pm;okH;rIwGif tqif;&JqkH; ig;pdwfwpfpdwfyg0ifrI tcsKd;onf
2005 ckESpfwGif 11.1 &mckdifEIef;rS 2010 ckESpfwGif 12.0 &mckdifEIef;okdY tenf;i,f jrifhwufcJh
ygonf/ (Z,m;-2.4)116
Z,m; 2.4/ jrefrmEkdifiH pkpkaygif;pm;okH;rIwGif tqif;&JqkH; ig;pdwfwpfpdwf yg0ifrItcsKd;(2004-2005 ESifh 2009-2010)2004–2005 2009–2010 % ajymif;vJrI
NrdKUjy 10.0 11.1 10
aus;vuf 11.8 12.6 7
pkpkaygif; 11.1 12.0 8
Zmpfjrpf - IHLCA (2006 ESifh 2011)
jynfe,f? wkdif;a'oBuD;wkdif;wGif jrifhwufvmonfh tvm;tvm awGU&Sd&NyD; jynfe,f?
wkdif;a'oBuD;rsm;tMum;wGif¤if;ñTef;udef;tqifhtenf;i,fuGJjym;ygonf/
qif;&JEGrf;yg;rItwkdif;twmukd usm;? r a&;&m ½IaxmifhrS okH;oyfjcif;
jrefrmEkdifiH\ qif;&JEGrf;yg;rIESifh pyfvsOf;í usm;? r cGJjcm;azmfjyonfh udef;*Pef;tcsuf
tvufrsm;rSm vGefpGm uefYowfcsuf&Sdygonf/ xkdYaMumifh þtcef;onf jcm;em;aomtajctae
\ qif;&JEGrf;yg;rI udef;*Pef;tcsuftvufrsm;udk a,bk,s qef;ppfavhvm&ef uefYowfrI
&Sdygojzifh xkdtcsufrsm;udk aemifwGif qufvufjyKvkyfrnfh jrefrmEkdifiH\ trsKd;orD;rsm;ESifh
qif;&JEGrf;yg;rIqkdif&m okawoejyKrIrsm;wGif xnfhoGif;pOf;pm;oGm;rnfjzpfonf/
OD;pGm trsKd;orD;rsm;? rdef;uav;rsm;ESifh tcGifhtvrf;csKdUwJhaom tkyfpkrsm;\ qif;&JEGrf;
yg;rIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;tay: qif;&JEGrf;yg;rI\ tusKd;oufa&mufrIudk azmf
xkwf&efESifh ajz&Sif;&eftwGuf ñTef;udef;rsm;ukd azmfjy&mwGif trsKd;om;? trsKd;orD;? touf
t&G,fESifh tjcm;qufET,fonfh tcsuftvuftrsKd;tpm;rsm; vkdtyfygonf/ qif;&JEGrf;yg;aom
tkyfpkrsm;ukd cGJjcm;azmfjyonfh trsKd;om;? trsKd;orD;ESifh tjcm;tcsuftvufrsm;udk pkpkaygif;
azmfjy½kHomru qef;ppfrItqifhwkdif;rSmvnf; oD;jcm;azmfjy&ygrnf/ wpfOD;csif;0ifaiGESifh tokH;
p&dwf qif;&JEGrf;yg;rIukd wkdif;wmwGufcsuf&ef cufcJojzifh qufpyfonfh tajctaetm;vkH;wGif
qif;&JEGrf;yg;rIukd tdrfaxmifpkwpfpkcsif;om wGufcsufcefYrSef;ygonf/ wpfOD;csif;0ifaiGqkdif&m
qif;&JEGrf;yg;rIESifhywfoufí wdusjywfom;aom t"dyÜm,f&Sif;vif;jcif; r&Sdyg/ xkdYtwl udef;
*Pef; tcsuftvufvnf; r&Sdyg/ 0ifaiG&&Sdoltjzpf trsKd;om;? trsKd;orD; cGJjcm;azmfjyEkdifaomf
vnf; 0ifaiG&&Sdolwkdif; 0ifaiGukd pDrHcefYcGJEkdifonf r[kwfyg/ Oyrm-trsKd;orD;rsm; &SmazG&&Sdonfh
0ifaiGudk trsKd;om;rsm;u pDrHcefYcGJEkdifygonf/117
116 EdkifiH\ pm;oHk;rIwGif qif;&JEGrf;yg;qHk;tkyfpk? ]EIdif;,SOf rrQwrI}\ ta&;ygaom ñTefjycsufwpfckjzpfonf/ vlwkdif;\
pm;oHk;rIwkd;wufvmjcif;rsm; odkYr[kwf usqif;vmjcif;rsm;u wlnDaomEIef;jzifh &Sdaeojzifh ,if;u udef;aojzpf aevdrfhrnf/
117 L. Corner. 2008. Making the MDGs Work for All: Gender-Responsive Rights-Based Approaches to the MDGs. New York: UNIFEM (now part of UN Women).
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 51
Z,m; 2.5/ vlrIpD;yGm;a&;qkdif&m yifukdvu©Pmrsm;t& usm;? r rnDrQrI
0ifaiGedrfhusaom EkdifiHrsm;wGif tdrfaxmifpktokH;p&dwfonf ykdrkdwdusrSefuefojzifh
qif;&JEGrf;yg;rI wGufcsufwkdif;wm&mwGif ¤if;udef;*Pef;tcsuftvufrsm;ukd tokH;jyKygonf/
¤if;udef;*Pef;rsm;rSmtokH;p&dwfrsm;ukduscHol(okdYr[kwf)tokH;p&dwfrsm;rStusKd;aus;Zl;cHpm;
olonf trsKd;orD; okdYr[kwf trsKd;om;jzpfaMumif; cGJjcm;azmfjyjcif; r&Sdyg/ tb,faMumifhqkdaomf
tokH;p&dwfuscH&ef qkH;jzwfolESifh tokH;p&dwfrsm;rS tusKd;aus;Zl;cHpm;ol rnfoljzpfonfukd
cGJjcm;azmfxkwf&ef ½IyfaxG;aomaMumifhjzpfonf/ xkH;pHtm;jzifh trsKd;orD;rsm;onf tdrfaxmifpk
twGif; aeYpOf tao;okH;p&dwftay: qkH;jzwfí wm0ef,lokH;pGJavh&Sdaomfvnf; trsKd;om;rsm;u
BuD;rm;onfh toHk;p&dwfukd pDrHcefYcGJavh&Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;onf rdom;pk\ vdktyfcsufjynfh
rD&eftwGuftokH;p&dwfukdykdrkdrsm;jym;pGmokH;avh&SdNyD;¤if;wkdY\vkdtyfcsuftwGufrlaemufqkH;
OD;pm;ay;avh&Sdaomfvnf;trsKd;om;rsm;onf¤if;wkdY\ukd,fa&;ukd,fwmtwGuftokH;p&dwfukd
ykdrkdrsm;jym;pGm okH;avh&Sdonf/ xkdYaMumifh trsKd;orD;rsm;onf tokH;p&dwfukd pDrHcefYcGJcGifh &&SdvQif
xl;jcm;aom vu©Pmrsm;? ñTef;udef;rsm; (2010)&mcdkifEIef;
usm; r
pkdufysKd;arG;jrLa&;? trJvkdufESifh opfawmvkyfief;&Sd vlOD;a&tcsKd; 52.3 47.4
usyef;vkyfom;tjzpf tvkyfvkyfol OD;a&tcsKd; 19.0 16.6
vkyfief;&Siftjzpf tvkyfvkyfol OD;a&tcsKd; 6.4 4.1
acs;aiGvufvSrf;rDaom awmifolv,form; tdrfaxmifpkOD;a&tcsKd; 33.2 32.0
acs;aiGvufvSrf;rDaom pkdufysKd;arG;jrLa&;vkyfief;rSty tjcm;tdrfaxmifpkrsm;
OD;a&tcsKd;11.0 11.4
vGefcJhaom ajcmufvtwGif; vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef; (15 ESpfESifhtxuf)
vlOD;a&ESifh tdrftaMumif;t&m oef;acgifpm&if;pm&if; 201481.7 47.1
vGefcJhaom ckepf&uftwGif; wpf0ufwysuf tvkyfvufrJhEIef; (15 ESpfESifhtxuf) 1.5 1.9
emrusef;jzpfaMumif; ukd,fwkdifajymMum;onfh vlOD;a&tcsKd; 34.9 41.0
tm[m&rjynfh0aom ig;ESpfatmuf uav;oli,ftcsKd; (ukd,ftav;csdef
okdYr[kwf touf)4.9 5.9
0ufoufa&m*g umuG,faq;xkd;NyD;ol wpfESpft&G,f uav;oli,f tcsKd; 31.7 32.3
bDpD*sD (BCG) umuG,faq;xkd;NyD;ol wpfESpft&G,fuav;oli,ftcsKd; 81.5 83.0
'DwDyDumuG,faq;okH;Budrfxkd;NyD;ol wpfESpft&G,fuav;oli,ftcsKd; 86.8 87.5
oufBuD;pmwwfajrmufrIEIef; 72.9 76.5
rlvwef;tqifh tom;wifausmif;0ifEIef; 95.6 89.3
tv,fwef;ESifh txufwef;tqifh tom;wifausmif;0ifEIef; 87.8 87.6
rSwfcsuf - DPT qkdonfrSm vlwpfOD;rS wpfOD;okdY ul;pufwwfaom a&m*gokH;rsKd;jzpfonfh 0rf;ysuf0rf;avQma&m*g?
Muufn§macsmif;qkd;ESifh 0ufoufwkdYukd umuG,fonfh aygif;pyfumuG,f aq;jzpfygonf/
Zmpfjrpf - IHLCA (2009-2010)? B.N. Twari, S.Rahman. and K.Tun. Poverty, Food Innsecurity and Vulnerability: Issues and Strategies (Myanmar). Background Paper for Development Policy Option. Yangon. For census, see Department of Population. 2015. Myanmar Census 2014. Nay Pyi Taw, Ministry of Immigration and Population
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 52
vnf;¤if;wkdYonftdrfaxmifpktwGif;tqif;&JqkH;rdom;pk0ifrsm;jzpfaeqJjzpfonf/118
twef;ynmcsKdUwJhrI? pmrwwfajrmufrI? tm[m&rjynfh0rIESifh usef;rma&;qkd;&Gm;jcif;wkdY
uJhokdYaom qif;&JEGrf;yg;rI\ &v'fñTef;udef;rsm;u EkdifiHrsm;pGmwGif trsKd;orD;rsm;onf
trsKd;om; rsm;xuf ykdrkdqif;&JEGrf;yg;aMumif; ñTefjyvsuf&Sdonf/ okdY&mwGif ¤if;tcsufukd
azmfjy&eftwGuf wkduf½kdufqif;&JEGrf;yg;rIqkdif&m wkdif;wmcefYrSef;csufrsm; r&Sdyg/119 jrefrmEkdifiH
\ tdrfaxmifpkpm;0wfaea&; tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; IHLCA(2010) tay: avh
vmqef;ppfcsuf (2011 ckESpf) (Tiwari Rahman Tun) wGif¤if;uJhokdYaomñTef;udef;rsm;twGuf
usm;? r cGJjcm;qef;ppfrItcsKdUukd azmfjyygonf/
Oyrm-umuG,faq;xkd;jcif; vTrf;NcHKrIwGif rdef;uav;i,frsm; (toufwpfESpfatmuf)
u a,musfm;uav;i,frsm;xuf ykdrkdjrifhrm;NyD; tm[m&rjynfh0aom toufig;ESpfatmuf
rdef;uav;i,frsm;\tcsKd;onf a,musfm;av;rsm;xuf tenf;i,f ykdrkdjrifhrm;ygonf/ (Z,m;-
2.5)
okdY&mwGif tdrfaxmifpkpm;0wfaea&; tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA) \
xyfrHjyKvkyfaom usm;? r tajccH wkdif;wmqef;ppfcsufu azmfjyonfrSm ynma&;ESifh pyfvsOf;yg
u t&G,fa&mufaom trsKd;om;rsm; r&Sdonfh trsKd;orD; OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;onf
t&G,fa&mufaom trsKd;om;rsm;&Sdonfh trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;xuf ausmif;
0ifEIef;10&mckdifEIef;edrfhusNyD;¤if;tdrfaxmifpkrsm;twGif;trsKd;om;rsm;\ausmif;0ifEIef;onf
trsKd;orD;rsm;\ ausmif;0ifEIef;xuf tawmftwef jrifhrm;ygonf/120
ppfwrf;\ t&G,ftpm;t& cGJjcm;azmfjyxm;onfh owif;tcsuftvufrsm;onf
uefYowfrI &Sdygaomfvnf; ¤if;wkdYudk t&nftaoG;qkdif&m udef;*Pef;tcsuftvufrsm;jzifh
jznfhpGuftaxmuftuljyKaomf qif;&JEGrf;yg;oltcsKd;ESifh qif;&JEGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd;wkdYukd
trsKd;om;? trsKd;orD;tvkdufESifh tjcm;tcsuftvuf trsKd;tpm;tvkduf cGJjcm;azmfjy&ef jzpfEkdif
ygonf/ azmfjyygtcsKd;wkdY&Sd uefYowfcsufrsm;ukd todtrSwfjyK&efvnf; ta&;BuD;ygonf/
qif;&JEGrf;yg;oltcsKd;onf qif;&JEGrf;yg;rItwkdif;twm okdYr[kwf qif;&JEGrf;yg;olrsm;tMum;
qif;&JEGrf;yg;rIjyefYcsufukd rdrd&&razmfjyEkdifyg/ xkdYtjyif qif;&JEGrf;yg;rI uGm[csuftcsKd;onf
qif;&JEGrf;yg;jcif;\ euf½Idif;rIukd wkdif;wmcefYrSef;Ekdifaomfvnf; qif;&JEGrf;yg;olrsm;tMum; 0if
aiGcGJa0rIudk razmfjyEkdifyg/121
qif;&JEGrf;yg;rIukd tcsdeftokH;csrIjzifhvnf;aumif;? tcsdefcGJa0rIjzifhvnf;aumif;
wkdif; wmcefYrSef;Ekdifygonf/ tcsdefonf tdrfaxmifpktwGif; vlwpfOD;csif;\ qif;&JEGrf;yg;rIukd wkduf
½kduf wkdif;wmcefYrSef;Ekdifaom t&mwpfckjzpfygonf/ tcsdefjzifh trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;
tMum; EIdif;,SOfcsufrsm; jyKvkyfí trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;\ tvkyfyrmPESifh tvkyf
trsKd;tpm;ay: tajccHNyD; uGJjym;jcm;em;rIukd azmfjyEkdifygonf/ trsKd;orD;rsm;onf vkyfcr&&Sd
onfhtdrfrIudpövkyfief;rsm;ESifhjyKpkapmifha&SmufrIvkyfief;rsm;wGif¤if;wkdY\tcsdefyrmPtrsm;
qkH;ukd tokH;jyKMuaomfvnf; trsKd;om;rsm;u vkyfc&&Sdonfh vkyfief;wGifom ykdrkdvkyfukdifavh&Sd
118 atmufajcrSwfpk 117/
119 atmufajcrSwfpk 117/
120 J. Desai. 2013. The Gender Dimensions of Living Conditions in Myanmar. Yangon. þtpD&ifcHpmu
jrefrmEdkifiH wGifjyKvkyfaom EkdifiHhtdrfaxmifpkrsm;avhvmqef;ppfcsufESpfck\ usm;? r uGJjym;rI cGJjcrf;pdwfjzmjcif;wpf&yfjzpfonf/
2004-2005 ESifh 2009-2010 wGif bufpHkaygif;pnf;xm;aom tdrfaxmifpkaexkdifrI tajctae tuJjzwfqef;ppf csufrsm;/
121 atmufajcrSwfpk 117/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 53
ygonf/ trsKd;om;rsm;onf trsKd;orD;rsm;xuf tem;,lcsdefESifh tm;vyfcsdefvnf; ykdrkd&&Sdavh&Sdyg
onf/ rdrdukd,fykdiftcsdef csKdUwJhrIaMumifh trsKd;orD;rsm;onf ynma&;? avhusifhoif,la&;? owif;
tcsuftvufrsm; &&Sda&;? usef;rma&;ESifh tjcm;0efaqmifrIrsm;? tvkyftukdifESifh tjcm;0ifaiG
&&Sdonfh tcGifhtvrf;rsm;tm; vufvSrf;rrDjzpfum b0rsufESmpmtoD;oD;wGif pGrf;aqmif&nf
rsm; csKdUiJh&ygonf/
trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh qif;&JEGrf;yg;rI
tdrfaxmifOD;pD;rIESifh qif;&JEGrf;yg;rItMum; qufET,frIonf ½IyfaxG;ygonf/ tdrfaxmif
OD;pD;rIESifhywfoufí tdrfaxmifpk pm;0wfaea&; tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA
2004-2005 ESifh 2009-2010) \ usm;? r a&;&m avhvmqef;ppfrIt& jrefrmEkdifiHwGif tdrf
axmifpkrsm;\ 80 &mckdifEIef;onf trsKd;om;tdrfaxmifOD;pD;rsm;jzpfí 20 &mckdifEIef;onf trsKd;
orD;tdrfaxmifOD;pD;rsm; jzpfygonf/ ¤if;trsKd;orD;tdrfaxmifOD;pD;rsm;\ 72 &mckdifEIef;onf
rkqkd;rrsm; jzpfygonf/ trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;\ 13 &mckdifEIef;wGif t&G,f
a&mufaoma,musfm;rsm;yg0ifNyD;¤if;tdrfaxmifpkrsm;\tdrfaxmifpkt&G,ftpm;?zGJUpnf;rI?
t&if;tjrpfrsm;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufrIonf trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh wlnDyg
onf/ okdYaomf t&G,fa&mufaom trsKd;om;rsm; r&Sdonfh trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpk
rsm; (trsKd;orD;tdrfaxmifOD;pD;\ 7 &mckdifEIef;) onf tenf;i,faom t&if;tjrpfrsm;ESifh uGJ
jym;onfh 0ifaiGZmpfjrpfrsm;om &Sdojzifh trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh rwljcm;em;
ygonf/122 rnfokdYqkdap tdrfaxmifpk pm;0wfaea&;tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA)
\ udef;*Pef;tcsuftvufrsm;u ñTefjyonfrSm jrefrmEkdifiHwGif a'otvkduf uGJjym;jcm;em;rI
rsm;\ taMumif;&if;rSm tcsKdUaom jynfe,frsm;rS xGufcGmajymif;a&TUonfh trsKd;om;vkyfom;rsm;
ykdrkdrsm;jym;vmjcif;ESifh jynfwGif; rNidrfoufrI jrifhrm;jcif;taMumif;aMumifh jzpfygonf/ jynfwGif;
rNidrfoufrIu trsKd;om;rsm;ukd rdrdaetdrfrsm;tm; rvGJruif;om pGefYcGmapygonf/123
qif;&JEGrf;yg;aom trsKd;orD;rsm;tm; cGJjcm;azmfxkwf&mwGif tdrfaxmifOD;pD;rIESifh
pyfvsOf;aom udef;*Pef;tcsuftvufrsm;ukd tokH;jyKEkdifaomfvnf; tajctaet&yf&yfwkdif;
wGif trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpk&mckdifEIef;jzifh qif;&JEGrf;yg;aom trsKd;orD;rsm;\
taetxm;ukd wkdif;wmcefYrSef;í r&Ekdifyg/ trsKd;orD;tdrfaxmifOD;pD;rItm; t"dyÜm,fzGifhqkd&ef
cufcJNyD; EkdifiHtvkduf t"dyÜm,fzGifhqkdcsufrsm; uGJjym;ygonf/ EkdifiHrsm;pGmwGif trsKd;orD;tdrfaxmif
OD;pD;rIrSm rdrdbmom t"dyÜm,fzGifqkdaMunmonfh trsKd;tpm;jzpfNyD; þt"dyÜm,fzGifhqkdcsufonf
tdrfaxmifpkwGif t&G,fa&mufaom trsKd;om; &Sdonf? r&SdonfESifh roufqkdifyg/ EkdifiHtcsKdUrSm
tu,fí tdrfaxmifpktwGif; t&G,fa&mufaom trsKd;om;wpfa,muf&SdvQif okdYr[kwf trsKd;
om;xGufcGma&TUajymif;olwpfOD; &SdaevQif trsKd;orD;wpfOD;tm; tdrfaxmifOD;pD;tjzpf owfrSwf
&ef oabmrwlMuyg/124
EkdifiHrsm;pGmrSm trsKd;orD;rsm; OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;onf trsKd;om;OD;aqmif
122 atmufajcrSwfpk 117/
123 004-2005 ESifh 2009-2010 wGif bufpHkaygif;pnf;xm;aom tdrfaxmifpkaexkdifrI tajctae tuJjzwfqef;ppf csufrsm;/
124 atmufajcrSwfpk 117/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 54
aom tdrfaxmifpkrsm;xuf ysrf;rQtm;jzifh ykdrkdqif;&JEGrf;yg;jcif; r&Sdyg/ okdY&mwGif ysrf;rQoabm
onf tpGef;ESpfzuf0ifaiGjyefYcsufukd zkH;uG,fxm;ygonf/ 0ifaiGjyefYcsuf jrifhrm;aom wpfzuf
wGif qE´tavsmuf trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm; &Sdygonf/ wpfzufwGif tdrfaxmif
OD;pD; trsKd;orD;onf aumif;pGm ynmwwfí aumif;rGefaom tvkyftukdif&&Sdum wpfukd,fa&
wpfum,vnf; jzpfavh&Sdygonf/ xkdYtjyif þtdrfaxmifpkrsm;onf rSDckdoltenf;i,f okdYr[kwf
rSDckdolr&Sd jzpfavh&Sdonf/ okdYr[kwf þtdrfaxmifpkrsm;tm; pD;yGm;a&;t& OD;aqmifonfh trsKd;
orD;rsm; OD;aqmifaerIrSmvnf; vifr,m;uGm&Sif;jywfpJjcif;? oD;jcm;cGJjcm;aexkdifjcif;ESifh rkqkd;r
b0\ tusKd;&v'fjzpfygonf/ 0ifaiGjyefYcsuf edrfhusaom tjcm;wpfzufwGifrl trsKd;orD;tdrf
axmifOD;pD;rIonf pGefYypfcH&jcif;? vifr,m;jywfpJjcif;ESifh oD;jcm;cGJcGmaexkdifjcif;wkdY\ tusKd;
&v'fjzpfygonf/ þtdrfaxmifpkrsm;onf tdrfaxmifOD;pD; trsKd;orD;rsm;rSm ynma&;tqifh
twef; edrfhusavh&SdNyD; toufarG;0rf;ausmif;rI tmrcHcsufr&SdbJ rSDckdolta&twGuf rsm;jym;avh
&Sdonf/ trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;tm;vkH;tm; ysrf;rQoabm tav;xm;í avh
vmqef;ppfrIjyKygu¤if;qif;&JaomtrsKd;orD;OD;pD;onfhtdrfaxmifpkrsm;tm;rjrifbJvspfvsL
½IouJhokdY jzpfEkdifygonf/125
ysrf;rQ trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmif
pkrsm;ukd rMumcPEIdif;,SOfavh&Sdaomfvnf; þEIdif;,SOfrIrSm t"dyÜm,fr&SdvSyg/ tb,faMumifhqkd
aomf tdrfaxmifpkrsm; zGJUpnf;rI uGJjym;jcm;em;aomaMumifh jzpfonf/ 0ifaiGtqifhESifh tdrfaxmif
OD;pD;rItvkduf tdrfaxmifpk udef;*Pef;tcsuftvufrsm;ukd cGJjcm;azmfjyjcif;onf tokH;0ifyg
onf/ þuJhokdY cGJjcm;azmfjyjcif;jzifh tqif;&JqkH; trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ukd
azmfxkwfEkdifrnfjzpfNyD;¤if;wkdYtajctaeukdavhvmqef;ppfrIjyKEkdifrnfjzpfygonf/þavhvm
qef;ppfrIu tcsKdUtrsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;wGif txl;ojzifh t&G,fa&mufaom
trsKd;om;rsm; ryg0ifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh oufBuD;&G,ftkd trsKd;orD;csnf;om&Sdaom tdrf
axmifpkrsm;rSm tqif;&JqkH; tdrfaxmifpkrsm;wGif yg0ifaMumif;ESifh ¤if;wkdYukd txl;*½kjyK&ef
vkdtyfaMumif; azmfjyxm;ygonf/ trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;&Sd trsKd;orD;rsm;pGm
onfvnf;qif;&JEGrf;yg;Muygonf/tb,faMumifhqkdaomf¤if;wkdYrSmvkyfykdifcGifhuif;rJhjcif;ESifh
vkyfief;? ae&mtoD;oD;wGif pGrf;aqmifcGifh r&&Sdjcif;wkdYaMumifh jzpfygonf/ trSefpifppf tqif;&J
qkH; trsKd;orD;tcsKdUonf trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh trsKd;om;OD;aqmifonfh
rqif;&Jaomtdrfaxmifpkrsm;wGifyif&SdaeEkdifNyD;txl;ojzifh¤if;wkdYrSmtouft&G,ftkdrif;í
aomfvnf;aumif;? roefpGrf;aomaMumifhvnf;aumif; tdrfwGif;tMurf;zufrIukd cHpm;ae&olrsm;
jzpfygonf/ xkdYaMumifh tppftrSefjyóemrSm trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpk okdYr[kwf
trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpku ykdrkdqif;&Jonfqkdonfh tcsufrQom r[kwfbJ rnfonfh
tdrfaxmifpkuiwfrGwfrIESifhqif;&JEGrf;yg;rIukdBuHKawGUae&oenf;ESifh¤if;wkdY\yifukdvu©Pm
rsm;ESifhywfoufí rnfonfht&mrsm; avhvmod&SdEkdifoenf;wkdYrSm vufawGUusaom jyóemrsm;
jzpfygonf/¤if;tjyifqif;&JEGrf;yg;rIukdajz&Sif;&efusm;?ra&;&mukdxnfhoGif;pOf;pm;xm;aom
qif;&JrIavQmhcsa&;qkdif&m rl0g'ESifh tpDtpOfrsm; a&;qGJ&efwkdYtwGuf EkdifiHwpfEkdifiHtwGif;
uGJjym;aom &yf&GmtzGJUtpnf;rsm;&Sd pD;yGm;a&;tvTmtoD;oD;rS tdrfaxmifpktqifh&Sd usm;? r
125 atmufajcrSwfpk 117/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 55
a&;&mqkdif&m qufqHa&;ukd em;vnfod&Sd&efrSmvnf; ppfrSefaom jyóemwpf&yfukd ukdifwG,f
ajz&Sif;jcif;jzpfygonf/126
jrefrmEkdifiH&Sd vkyfom;aps;uGufrsm;ESifh tvkyftukdifwkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
þtcef;u vkyfom;aps;uGufESifh trsKd;orD;rsm; qufET,frIukd tuJjzwfjcif;ESifh
trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;twGuf tvkyfvkyfukdifrI &v'frsm; EIdif;,SOfcsufukd tav;xm;
azmfjyygonf/ xkdYtjyif jzpfEkdiforQ taumif;qkH; vkyfom;aps;uGuf ñTef;udef;rsm;jzifh vkyfief;cGif
e,fy,f&Sd t"duusaom usm;? r qkdif&m jyóemrsm;ukdvnf; tav;xm;azmfjyygonf/127
vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef;
pD;yGm;a&;tcGifhtvrf;rsm; vufvSrf;rDrIwGif usm;? r rwlnDMubJ uGJjym;aerIrSm vkyf
om;aps;uGufyg0ifrIwGif uGJjym;jcm;em;rIESifh qufpyfwnf&Sdaeygonf/ tjcm;avhvmqef;ppfrIrsm;
enf;wl jrefrmEkdifiHtwGif; vkyfom;tiftm;\ a&GUvsm;ajymif;vJrItm; od&SdEkdifonfh udef;*Pef;
tcsuftvufrsm;rSm vGefpGm uefYowfcsuf&Sdygonf/ aemufqkH; vkyfom;tiftm; ppfwrf;
aumuf,lcJhonfrSm 1990ESpfrsm; apmapmykdif;wGif jzpfNyD; ¤if;ppfwrf;\aemufykdif;&&Sdaom
tcsuftvufrsm;rSm t"dutm;jzifh cefYrSef;csufrsm; jzpfygonf/ tdrfaxmifpk pm;0wfaea&;
tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA) uJhokdY vwfwavmaumuf,lonfh ppfwrf;rsm;onf
jrefrmEkdifiH jynfolvlxk\ aexkdifvkyfukdifonfh b0rsm;\ vQyfwpfjyufykH&dyfukd jznfhqnf;ay;
aomfvnf; NyD;jynfhpkHonfh vkyfom;tiftm; ppfwrf;udef;*Pef;rsm; uif;rJhjcif;onf pD;yGm;a&;wGif
trsKd;orD;rsm; tvkyftukdif&&SdrIESifh rnfonfhtqifhrsm;wGif tvkyfvkyfukdifaeonfukd tuJjzwf
&ef vGefpGmcufcJygonf/
tdrfaxmifpkpm;0wfaea&;tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; 2010 (IHLCA-2010) 128 t&u@tm;vkH;üvkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef;onf67&mckdifEIef;jzpfNyD;¤if;wkdYrSmtouf
15 ESpfESifhtxuf vlOD;a&\ okH;ykHESpfykHjzpfygonf/129 NrdKUjya'oESifh aus;vufa'o\ vkyfom;
126 atmufajcrSwfpk 117/
127 tkdift,fvftdku jyKvkyfaom tvkyform;aps;uGuf\ tñTef;rsm;pm&if;tjynfhtpHk/ tvkyform;aps;uGuftwGuf tdkift,fvftdk
t"dutñTef;rsm; (autdkift,fvftrf) tcsuftvufrsm;u tvkyform;aps;uGuf owif;tcsuf tvufrsm;\ us,fjyefYaom
pkpnf;rIwpfckjzpfNyD; ,if;u ]tvkyform;aps;uGuf\ vkyfief;vnfywfrIESifh qufET,faom tusKH;0ifjyóemrsm;pGmudk
apmifhMunfhjcif;ESifh tuJjzwfjcif;wGif ud&d,mwpftcktjzpf jyKvkyfay;Ekdifonf}/ tvkyform;aps;uGufwGif jzpfwwfaomjyóemrSm
wef;wlqufqHrIjzpfonf/ KILM udk xkwf vkyfolrsm;u oifhawmfaomtvkyfudk&&Sd&eftwGuf trsKd;orD;rsm; &ifqkdifae&aom
t"dupdefac:rIrsm;udk ]KILM udk em;vnfap&efvrf;ñTef} wGif todtrSwfjyKxm;onf/ þu@twGuf cGJjcrf;pdwfjzmrIudk
toHk;jyKEkdifaom KILM tñTef;rsm;wGif toHk;jyKxm;onf/ tkdiftifeftdk-tvkyform;aps;uGuf\ t"dutñTef;rsm; (KILM) owårtBudrf yHkESdyfxkwfa0jcif; (2013) wGif Munfhyg/ http://www.ilo.org/empelm/what/WCMS_114240/lang--en/index.htm wGif Munfhyg/ 2014 ckESpf? azazmf0g&Dv 2 &ufwGif xnfhoGif;xm;onf/
128 atmufajcrSwfpk 109/
129 tvkyform;tiftm;yg0ifrIudk owfrSwfxm;aom touft&G,ftkyfpktwGuf tvkyfvkyfaeaom odkYr[kwf
tvkyfvkyfudkifEdkifolrsm;tjzpf owfrSwfxm;onf/ ,if;xJwGif atmufygvltkyfpkrsm; ryg0ifyg/ usef;rma&; tajctaeaMumifh
tvkyfrvkyfEkdifolrsm;? aiGaMu;r&&Sdaom tdrftultvkyfudk tcsdefvkyfae&olrsm;? tcsdef jynfhausmif;om;rsm;?
tcsdefjynfhbmoma&;trIxrf;rsm;? ½kyfydkif;qdkif&mt& odkYr[kwf zGHUNzdK;rIaES;auG;NyD; tvkyfrvkyfEkdif olrsm;? yifpifpm;rsm; odkYr[kwf
tNidrf;pm;rsm;ESifh tvkyf&SmazGaejcif;r&Sdaom tjcm;olrsm;jzpfonf/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 56
tiftm;yg0ifrIEIef;rSm uGmjcm;NyD; 60 &mckdifEIef;ESifh 70 &mckdifEIef; toD;oD;&Sdygonf/ (Z,m;-
2.6)130
jrefrmEkdifiHtwGif; vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;
tMum; odomaom uGm[csuf&Sdygonf/ trsKd;orD;vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef;rSm 54 &mckdif
EIef;ESifh trsKd;om;vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef;rSm 82 &mckdifEIef;jzpfygonf/131 Z,m;-2.6 &&Sdaom
udef;*Pef;tcsuftvufrsm;t& vGefcJhaom ig;ESpftwGif; trsKd;orD;rsm;\ vkyfom;tiftm;
yg0ifrIEIef;rSm wkd;wufcJhygonf/ 2005 ckESpfESifh 2010 jynfhESpftMum; trsKd;orD;vkyfom;tiftm;
yg0ifrIEIef; (6.7 &mckdifEIef; wkd;wufrI) onf trsKd;om;vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef; (3 &mckdif
EIef; wkd;wufrI) xuf ESpfqwkd;cJhygonf/
Z,m; 2.6/ vGefcJhaomajcmufvtwGif; vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef; (%) (touf 15 ESpfESifhtxuf)tvTm usm; r
pkpkaygif; (%)NrdKUjy
(%)
aus;vuf
(%)
usm;
(%)
r
(%)
jynfaxmifpk 2005 56.1 67.5 79.7 50.5* 64.3
jynfaxmifpk 2010 59.9 69.9 82.1 53.9 67.1
Zmpfjrpf - IHLCA (2005 ESifh 2010)
trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef;rsm; (Z,m;-2.6) tMum;
jcm;em;rIBuD;rm;aeonfh tajctaewGif wpf0ufwysuf tvkyfvufrJhEIef;rSm trsKd;om;rsm; (35
&mckdifEIef;)xuf trsKd;orD;rsm; (41 &mckdifEIef;) wGif ykdrkdysHUEHSYvsuf&Sdygonf/ rlvwef;? tv,f
wef;? txufwef;tqifh tom;wifausmif;0ifEIef;wGif usm;? r wef;wlnDrQrI&Sdjcif;ESifh tqifh
jrifhynma&;wGif trsKd;orD;rsm;\ &mckdifEIef; ykdrkdjrifhrm;jcif;ukd pOf;pm;jcif;tm;jzifh trsKd;orD;?
trsKd;om; vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef;rsm; jcm;em;jcif;ESifh trsKd;orD;rsm;\ wpf0ufwysuf
tvkyfvufrJhjzpfjcif;wkdYrSm pkd;&drfp&mjzpfygonf/ ,if;tajctaeonf trsKd;orD;rsm;\ ynm
a&;ESifh tvkyfvkyfukdifrItMum; uGm[csufukd avhvmqef;ppfrI ykdrkdvkyfaqmif&ef awmif;qkdae
ouJhokdY trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; jynfhpkHpGm r&&Sdjcif;ESifh pOfqufrjywf vlYpGrf;tm; zGHUNzdK;
wkd;wufrItwGuf trsKd;orD;rsm;\ pGrf;aqmif&nfukd taumif;qkH; tokH;rjyKEkdifjcif;wkdYukdvnf;
ñTefjyvsuf&Sdygonf/
130 Department of Population. 2015. Myanmar Census 2014. Nay Pyi Taw: Ministry of Immigration and Population. touf 15 ESpfESifhtxuftwGuf tvkyform;tiftm;yg0ifrIu 63 'or 4 &mckdifEIef;- 81 'or 7
&mckdifEIef;ESifh 47 'or 1 &mckdifEIef;jzpfNyD; 15 ESpfrS 64 twGuf 67 &mckdifEIef;&Sdum trsKd;om;rsm;twGuf 85 'or
2 &mckdifEIef;ESifh trsK;dorD;rsm;twGuf 50 'or 5 &mckdifEIef;&Sdonf/ pkpkaygif; tvkyform;tiftm;yg0ifrIEIef;rSm
&ckdifjynfe,fwGif tenf;qHk;jzpfum 58 'or 8 &mckdifEIef;&SdNyD; trsKd;om;rsm;twGuf 83 'or 2 &mckdifEIef;&Sdum
trsKd;orD;rsm;twGuf 38 'or 1 &mckdifEIef;&Sdonf/ (jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;tm;vHk;wGif trsKd;orD;rsm;twGuf
tenf;qHk;jzpfonf) pmrsufESm 29/
131 trsKd;orD;tvkyform;tiftm;yg0ifrIrSm a'owGif;&Sd tjcm;EdkifiHrsm;twGuf tMurf;zsif; wlnDonf/ vmtdkwGif 50 'or 2
&mckdifEIef;? uarÇm'D;,m;wGif 43 'or 5 &mckdifEIef;ESifh AD,uferfwGif 40 'or 4 &mckdifEIef;&SdaMumif; jrefrm taMumif;t&mtvkduf
cGJjcrf;pdwfjzmrI 2011 wGif yg0ifaom 2011? axmifpkESpfzGHUNzdK;a&;yef;wkdifrsm; atmifjrifjcif;/ pmrsufESm 23/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 57
tvkyftukdif&SdolESifh vlOD;a&tcsKd;
tvkyftukdif&&SdolESifh vlOD;a&tcsKd;rSm tvkyfvkyfukdifEkdifaom t&G,f vlOD;a&teuf
tvkyf&SdoltcsKd;jzpfNyD; 2005 ckESpfrS 2010 ckESpf jynfhESpftwGif; 54.3 &mckdifEIef;rS 57.1
&mckdifEIef;okdY wkd;wufcJhygonf/132 ¤if;tcsKd;onf (Z,m;-2.7) aus;vufa'orsm;wGif NrdKUjy
a'orsm;xuf ykdrkdjrifhrm;aomfvnf; umvwpfavQmuf wkd;wufrIEIef;wGif NrdKUjya'oonf
aus;vufa'oxuf ykdrkdjrifhrm;ygonf/ trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdiftcsKd;rSm rsm;pGm edrfhus
aomfvnf; wkd;wufrIEIef;wGif trsKd;om;rsm;xuf trsKd;orD;rsm;u ESpfqjrifhrm;ygonf/133
Z,m; 2.7/ jrefrmEkdifiH\ tvkyftukdif&SdolESifh vlOD;a&tcsKd; (2004-2005 ESifh 2009-2010) (%)2004–2005 2009–2010 % ajymif;vJrI
NrdKUjy 46.3 49.7 7.2
aus;vuf 57.3 59.8 4.4
trsdK;om; 66.6 69.0 3.6
trsdK;orD; 43.1 46.3 7.3
pkpkaygif; 54.3 57.1 5.1
Zmpfjrpf - tpD&ifcHpm (2005 ESifh 2010)
þñTef;udef;\ tedrfhqkH;wefzkd;rsm;udk &ckdifjynfe,f (46.2 &mckdifEIef;)? &efukefwkdif;a'o
BuD; (47.9 &mckdifEIef;)? ucsifjynfe,f (49.1 &mckdifEIef;)ESifh weoFm&Dwkdif;a'oBuD; (51.1
&mckdifEIef;)wkdYwGif avhvmawGU&Sd&ygonf/134
trsKd;om;tqifhqifh qif;&JEGrf;yg;rIjyrsOf;atmuf&Sd tvkyfvkyfukdifol tcsKd; okdYr[kwf
tvkyfvkyfvsuf qif;&Jolrsm;\ tcsKd;rSm qif;&JEGrf;yg;ol[k owfrSwfcH&aom tdrfaxmifpk0if
tvkyftukdif&Sdolrsm;\tcsKd;jzpfygonf/ jrefrmEkdifiHwGif¤if;tcsKd;onf2005ckESpfrS2010
jynfhESpftwGif; 32.3 &mckdifEIef;rS 25.5 &mckdifEIef;okdY usqif;cJhygonf/ aus;vufa'orsm;wGif
¤if;tcsKd;ykdrkdjrifhrm;aMumif;avhvmawGU&Sd&ítrsKd;om;rsm;xuftrsKd;orD;rsm;wGif¤if;tcsKd;
usqif;rIEIef; ykdrkdrsm;jym;ygonf/ qif;&JEGrf;yg;jzpfay:rIt& csif;jynfe,fonf tvkyfvkyfvsuf
qif;&JoltcsKd;tjrifhrm;qkH;jzpfNyD; ¤if;\aemufrSm &ckdifjynfe,f? &Srf;jynfe,f?weoFm&Dwkdif;
a'oBuD;ESifh {&m0wDwkdif;a'oBuD;wkdY jzpfygonf/135
132 tvkyfvkyfudkifrI-vlOD;a&tcsKd;udk EdkifiH\ tvkyfvkyfudkifaeaom tvkyfvkyfudkifEkdifaom touft&G,fvlOD;a&tcsKd; tjzpf
t"dyÜm,fowfrSwfonf/ (vli,f tvkyfvkyfudkifrI- vlOD;a&tcsKd;rSm vli,fvlOD;a&\ tpdwftydkif;jzpfonf/ yHkrSeftm;jzifh
tvkyfvkyfudkifaeaom touf 15 ESpfrS 24 ESpftwGif; vli,frsm;udk owfrSwfonf) ILO2013 wGif Munfhyg/
133 jrefrmoef;acgifpm&if; 2014? vl0ifrIBuD;Muyfa&;Xme? vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESifh jynfolYtiftm;0efBuD;Xme/ arv ? 2015 ckESpf/ touf
15 ESpfrS 64 ESpftwGif; tvkyform;tiftm;yg0ifrIudk pkpkaygif; tvkyform;tiftm;tjzpf owfrSwfum tvkyfvkyfudkifEdkifaom
t&G,f vlOD;a&rSm 64 'or 4 &mckdifEIef;&Sdum trsKd;om;rsm;twGuf 81 'or 9 &mckdifEIef;ESifh trsK;dorD;rsm;twGuf 48 'or 4
&mckdifEIef;&Sdonf/ pkpkaygif; tvkyform;tiftm;yg0ifrIEIef; (touf 15 ESpfrS 64 ESpf) rSm &ckdifjynfe,fwGif tenf;qHk;jzpfum 52
'or 6 &mckdifEIef;&SdNyD; trsKd;orD;rsm;twGuf 33 &mckdifEIef;&Sdonf/ (jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;tm;vHk;wGif trsKd;orD;rsm;twGuf
tenf;qHk;jzpfonf) pmrsufESm 29/
134 atmufajcrSwfpk 43/
135 atmufajcrSwfpk 43/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 58
usm;? r wef;wlnDrQrI? aumif;rGefckdifrmrI&Sdaom? odu©m&Sdaom tvkyftukdifrsm;qkdif&m trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;
vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef;ESifh tvkyftukdif&SdolESifh vlOD;a&tcsKd;onf ta&;ygaom
ñTef;udef;jzpfaomfvnf; ¤if;wkdYonfvkyfom;aps;uGufwGiftrsKd;orD;rsm;ESifhtrsKd;om;rsm;\
awGUBuHKae&onfhjzpf&yfwpfpdwfwpfykdif;ukdomazmfjyygonf/¤if;tcsufrsm;tjyifvkyfief;cGif
tajctaersm;ESifh t&nftaoG;wGif usm;? r tajccHjcm;em;csufrsm;udkvnf; Munfh½I&ef ta&;
BuD;ygonf/ trsKd;orD;vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef; wjznf;jznf; wkd;wufvmaomfvnf; uGJjym;
onfh u@ESifh tvkyftukdiftrsKd;rsKd;&Sd ukefxkwfpGrf;&nfESifh 0ifaiG&&SdrIwkdYwGif usm;? r a&;&m
tajccHjcm;em;csufrsm;rSm qufvufwnf&SdqJjzpfygonf/ urÇmwpf0ef;wGif trsKd;orD;rsm;rSm
ukefxkwfpGrf;&nfedrfhusaom tvkyfrsm;wGifom trsm;tjym; vkyfukdifaeMu&NyD; tao;pm;
v,f,mvkyfief;rsm;ukd vkyfukdifaqmif&Gufvsuf &SdMuonf/ xkdYjyif vkyfcr&aom rdom;pkvkyf
om;tjzpfESifh ykHrSeftwnfrusrjzpfaom tvkyfu@wkdYwGifvnf; trsm;tjym; pkykHvkyfukdifvsuf
&Sdygonf/ vkyfom;aps;uGufwGif trsKd;orD;rsm;onf tcGifhtmPm&Sdaom &mxl;Xmersm;okdY wkd;
wufvkyfukdif&jcif;rSm tvGef&Sm;yg;vSygonf/
atmufazmfjyyg Z,m;-2.8 wGif pD;yGm;a&;t& tvkyfvkyfukdifol vlOD;a&\ t"du
tvkyftukdiftrsKd;tpm;rsm;ukd wifjyxm;ygonf/ jrefrmEkdifiHwGif tvkyform;rsm;twGuf
tvkyftukdiftqifhtwef;t&nftaoG;rSmqkd;&Gm;qJjzpfygonf/¤if;tcsufukdudk,fykdiftvkyf?
ukd,fwkdifvkyfolrsm;ESifh rdom;pkvkyfief;wGif taxmuftuljyKolrsm; (0g) ckdifrmrIr&Sdaom tvkyf
tukdifrsm; tcsKd;jrifhrm;jcif;u xif[yfazmfjyvsuf&Sdygonf/ 2009-2010 jynfhESpf tdrfaxmifpk
pm;0wfaea&; bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA) \ avhvmawGU&Sdcsufrsm;t& NrdKUjy\ tvkyf
tukdif 46.4 &mckdifEIef;ESifh aus;vuf\ tvkyftukdif 57.5 &mckdifEIef;onf azmfjyyg vkyfief;
trsKd;tpm;rsm; jzpfMuNyD; 2004-2005 ckESpf IHLCA ppfwrf;\ awGU&Sdcsufrsm;xuf tenf;i,f
jrifhwufcJhygonf/ ¤if;tvkyftukdiftrsKd;tpm;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; 58.3 &mckdifEIef;onf
trsKd;om;rsm; 52.4 &mckdifEIef;xuf ykdrkdyg0ifvkyfukdifvsuf&SdNyD; txl;ojzifh vkyfcr&aom
rdom;pkvkyfief;wGifyg0ifvkyfukdifolrsm;jzpfMuygonf/¤if;ñTef;udef;rsm;\tjrifhqkH;wefzkd;rsm;
ukd &Srf;jynfe,f 74.2 &mckdifEIef;? csif;jynfe,f 71.5 &mckdifEIef;ESifh u&ifjynfe,f 64.9 &mckdif
EIef;wkdYwGif avhvmawGU&Sd&ygonf/136
Z,m; 2.8/ pD;yGm;a&;t& tvkyfvkyfukdifol vlOD;a&\ tvkyftukdiftrsKd;tpm; (&mckdifEIef;)? 2010
tvkyftukdiftrsKd;tpm;
tvTm 2006 tvTm 2010 usm;?r 2010
NrdKUjy aus;vuf NrdKUjy aus;v usm; r
tvkyf&Sif 8.9 9.1 6.4 5.1 6.4 4.1
udk,fydkiftvkyfudk,fwdkifvkyfol 32.3 37.8 37.0 41.5 40.9 39.8
tcpm;vkyfom; 34.9 11.9 36.2 12.9 18.7 18.3
ukefxkwfor0g,rtzGJU0if 0.2 0.2 0.1 0.0 0.0 0.0
rdom;pktvkyfyg0ifvkyfudkifol 11.5 18.7 9.4 16.1 11.5 18.5
usyef;tvkyform; 7.7 18.6 7.7 21.2 19.0 16.6
136 atmufajcrSwfpk 43/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 59
trsKd;tpm;cGJjcm;r&aom
tvkyform;4.4 3.7 3.2 3.2 3.5 2.7
pkpkaygif; 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
Zmpfjrpf- qif;&JEGrf;yg;rItajctae? IHLCA ppfwrf;? 2011 Poverty Profile, IHLCA Survey 2011
u@tvkduf tvkyfvkyfukdifrI
Z,m;-2.9 onf 2000 jynfhESpftwGuf u@tvkduf tvkyfvkyfukdifrIqkdif&m usm;? r
tajccHudef;*Pef;tcsuftvufrsm;udk azmfjyay;ygonf/ v,f,mu@onf tBuD;rm;qkH;
vkyfief;cGifjzpfítrsKd;orD;wpf0ufausmfonf¤if;u@wGifvkyfukdifvsuf&SdNyD;0efaqmifrIESifh
ukefacsmxkwfvkyfonfh vkyfief;rsm;rSm v,f,mu@NyD;aemuf trsKd;orD;rsm; trsm;qkH; vkyfukdif
aom vkyfief;rsm;jzpfonf/ v,f,mu@rSty tjcm;u@rsm;teuf vufvDvufum;a&mif;
0,fjcif;? armfawmf,mOfESifh armfawmfqkdifu,fjyKjyifjcif;? vlokH;tdrfokH;ukefypönf;rsm; jyKjyifjcif;
(14 &mckdifEIef;)? tdrf? NcH? ajr iSm;&rf;jcif;ESifh a&mif;0,fjcif; (11 &mckdifEIef;)? yk*¾vdu tdrfaxmifpk
ukd,fykdiftvkyf ukd,fwkdifvkyfjcif;ESifh tjcm; trsKd;tpm; cGJjcm;r&aom ukefxkwfvkyfjcif; (9
&mckdifEIef;)ESifh ukefacsmxkwfvkyfjcif; (7 &mckdifEIef;) ponfh vkyfief;rsm;wGifvnf; trsKd;orD;rsm;
vkyfukdifMuygonf/
Z,m; 2.9/ pD;yGm;a&;t& tvkyfvkyfukdifol vlOD;a&\ vkyfief;trsKd;tpm;cGJjcm;rI 2010 (&mckdifEIef;)vkyfief;trsKd;tpm;rsm; trsdK;om; trsdK;orD;
pkdufysKd;arG;jrLa&;? trJvkdufESifh opfawmvkyfief; 52.3 47.4
ig;zrf;jcif; 3.2 0.7
"mwfowåK? a&T? aiG? ausmufrsuf&wem wl;azmfjcif;ESifh &SmazGjcif; 2.2 0.7
ukefacsmypönf;xkwfvkyfjcif; 5.0 7.2
vQyfppf"mwfaiGUESifh a&&&Sda&;vkyfief; 0.7 0.2
aqmufvkyfa&; 6.1 1.1
vufvDvufum; a&mif;0,fjcif;? armfawmf,mOf? armfawmfqkdifu,f?
vlokH;ESifh tdrfokH;ypönf;? ukefypönf;rsm; jyKjyifjcif;
8.0 13.9
[kdw,fESifh pm;aomufqkdif&mvkyfief;rsm; 1.3 1.4
o,f,lykdYaqmifjcif;? okdavSmifykdYaqmifjcif;ESifh vrf;yef; qufoG,fa&;
vkyfief;rsm;
6.1 0.7
b@ma&;qkdif&m Mum;cHtzGJUtpnf;ESifh tvm;wl vkyfaqmifolrsm; 0.1 0.3
tdrf? NcH? ajr iSm;&rf;jcif;ESifh a&mif;0,fjcif;vkyfief; 4.4 10.8
jynfolYtkyfcsKyfa&;? umuG,fa&;ESifh vlrIzlvkHa&; 1.5 1.1
ynma&; 1.0 4.9
usef;rma&;ESifh vlrIa&;qkdif&m vkyfaqmifrIrsm; 0.6 0.8
tjcm;aom yk*¾vdu tdrfaxmifpk? ukd,fykdifukd,fwkdifvkyfonfh
vkyfief;ESifh taxGaxG ukefxkwfvkyfief;vkyfaqmifrIrsm;
7.3 8.7
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 60
EkdifiHwum tzGJUtpnf;ESifh vufatmufcH tzGJUtpnf;rsm; 0.1 0.1
pkpkaygif; 100 100
Zmpfjrpf- qif;&JEGrf;yg;rItajctae? IHLCA ppfwrf;? 2011 Poverty Profile, IHLCA Survey 2011
,kHMunfpdwfcsí tm;ukd;tm;xm;jyKEkdifaom udef;*Pef;tcsuftvufrsm; r&Sdjcif;
aMumifh u@toD;oD;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifaqmif&GufrIESifh pyfvsOf;í ykdrkdus,fjyefYaom
tvm;tvmrsm;udk aocsmpGm avhvmod&Sd&ef cufcJygonf/ okdY&mwGif MDG tpD&ifcHpm (2013
ckESpf) ü v,f,mu@rSty tjcm;u@rsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ vkyfc& tvkyfvkyfukdifrI
tcsKd;onf 41.3 &mckdifEIef;rS 44.7 &mckdifEIef;okdY jrifhwufvmaMumif; azmfjyxm;ygonf/137 xkdY
tjyif ppfwrf;awGU&Sdcsufrsm;u ñTefjyonfrSm v,f,mu@rSty jcm;u@rsm;ü trsKd;orD;rsm;
yg0ifaqmif&GufrItcsKd;wGif rqif;&Jol 46.7 &mckdifEIef;u qif;&Jol 40.3 &mckdifEIef;xuf
jrifhrm;NyD; aus;vufa'o 44.9 &mckdifEIef;xuf NrdKUjya'o 44 &mckdifEIef;u tenf;i,f edrfhusyg
onf/ þñTef;udef;\ tedrfhqkH;jynfe,ftqifhwefzkd;ukd uGm[csufBuD;rm;pGmjzifh csif;jynfe,f
wGif awGU&Sd&NyD; 21.7 &mckdifEIef; &Sdygonf/ ykdrkdjynfhpkHaom u@tvkduf avhvmqef;ppfrIukd
a&SUtcef;wGif wifjyygrnf/
tvkyftukdiftrsKd;tpm;tvkduf tvkyfvkyfukdifrI
tvkyftukdiftrsKd;tpm;tvkduf tvkyfvkyfukdifrIqkdif&m usm;? r cGJjcm;azmfjyonfh udef;
*Pef;tcsuftvufrsm; r&&Sdyg/ okdYaomf >cif;csuftaejzifh tpkd;&Xmersm;twGuf tcsKdUaom
udef;*Pef;tcsuftvufrsm; &&SdEkdifygonf/ ¤if;udef;*Pef;tcsuftvufrsm;rSm vkyfief;
aqmif&Guf&ef ykdrkdvkdtyfonfh a'orsm;twGufom jzpfygonf/
2004-2005 ckESpfrS pwifí tpkd;&Xme tzGJUtpnf;rsm;ESifh jynfolYtkyfcsKyfa&;Xmersm;
wGif trsKd;orD;0efxrf;OD;a& wjznf;jznf;ESifh ykHrSefwkd;wufvmygonf/ pkpkaygif; 0efxrf;OD;a&
tcsKd;taejzifhaomfvnf;aumif;? tv,ftvwf tkyfcsKyfa&;0efxrf;OD;a& tcsKd;taejzifhaomf
vnf;aumif; &mckdifEIef;rsm; wkd;wufvmygonf/ 2011 ckESpfwGif tpkd;&0efBuD;Xme 31 \ 0ef
xrf;pkpkaygif; ysrf;rQ 52.4 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/ þ&mckdifEIef;rSm 2009-
2010 jynfhESpf\ 51.6 &mckdifEIef;ESifh 2008-2009 ckESpf\ 51.4 &mckdifEIef;wkdYxuf wkd;wuf
vmjcif;jzpfonf/ 2009-2010 ckESpfwGif 0efBuD;Xme 31 ck\ pDrHcefYcGJrItqifh ('kwd,ñTefMum;
a&;rSL;ESifh txuftqifh&mxl;rsm;)138 ü 37 &mckdifEIef;aom 0efxrf;rsm;rSm trsKd;orD;rsm;
jzpfNyD; 2007-2008 ckESpf\ 32.5 &mckdifEIef;ESifh 2008-2009 jynfhESpf\ 36 &mckdifEIef;wkdYxuf
wkd;wufvmjcif;jzpfonf/139
u@tvkduf azmfjy&ygu trsKd;orD;0efxrf;rsm;\ tjrifhqkH;aom tcsKd;ukd odyÜHESifh
enf;ynm0efBuD;XmewGif awGU&Sd&NyD; 0efxrf;pkpkaygif;\ 74 &mckdifEIef;ESifh pDrHcefYcGJrItqifh&Sd 0ef
xrf; ('kwd,ñTefMum;a&;rSL;ESifhtxuftqifh&mxl;)pkpkaygif;\65&mckdifEIef;&Sdygonf/ ¤if;
137 atmufajcrSwfpk 109/
138 þavhvmrIu vufaxmufñTefMum;a&;rItqifhESifh ,if;tqifhESifhnDaom tv,ftvwftkyfcsKyfrItqifhrsm;udk
xnfhoGif;pOf;pm;onf/
139 A[dkpm&if;tif;tzGJUtpnf; 2012? aejynfawmf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 61
tcsufonf odyÜHESifh enf;ynmbmom&yf &&Sdolrsm;wGif trsKd;orD;tcsKd;u trsKd;om;tcsKd;xuf
jrifhrm;jcif;ukd xif[yfazmfjyygonf/140
ckdifrmrIr&Sdaom? w&m;0ifr[kwfaom? ykHrSefr[kwfaom pD;yGm;a&;wGif tvkyfvkyfukdifrI
,cif Z,m; 2.9 aqG;aEG;wifjyouJhokdY jrefrmEkdifiHwGif tvkyfvkyfukdifonfh trsKd;orD;
rsm;\ jrifhrm;aomtcsKd;onf ckdifrmrIr&Sdaom? w&m;0ifykHrSefr[kwfaom u@wGifom ukd,fykdif
tvkyf ukd,fwkdifvkyfaom tvkyform;rsm;tjzpf trsm;tjym; vkyfukdifMuygonf/ aus;vuf
a'orS trsKd;orD;rsm;onf NrdKUjya'orS trsKd;orD;rsm;xuf ukd,fykdiftvkyf ukd,fwkdifvkyfavh&Sd
ygonf/141 v,f,mxkwfukefESifh wkduf½kdufqufpyfaom ukefypönf;rsm;ukd a&mif;csjcif; okdYr[kwf
tpm;tpmrsm; jyifqifjcif;? jyKvkyfjcif;? &ufuef;&ufjcif;? v,f,mab;xGufrS xkwfvkyfaom
ukefypönf;rsm; a&mif;csjcif;? tjcm;&yf&GmtzGJUtpnf;0ifrsm; vkdtyfonfh 0efaqmifrIrsm;
(txnfcsKyfvkyfief;? acgif;&GufAsufxkd;a&mif;0,fjcif;? pufypönf;jyKjyifjcif; ponfh 0efaqmifrI
rsm;)ukd aqmif&Gufay;jcif; ponfjzifh 0ifaiG&SmazG&&Sdygonf/
þpD;yGm;a&;vkyfaqmifcsufrsm;onf rdom;pk0ifrsm;\ vkyftm;udk tm;jznfh&ef tjcm;
vkyfom;rsm;ukdvnf; iSm;&rf;aqmif&Gufygonf/ ukd,fykdiftvkyf ukd,fwkdifvkyfol rdom;pkvkyfief;
wGif 0ifa&mufvkyfukdifol ponfh trsKd;orD;rsm;\ BuD;rm;aom &mckdifEIef;ta&twGufrSm
ckdifrm rIr&Sdaom tvkyftukdiftajctaersm;wGif &SdaeMuygonf/ rckdifrmaom tvkyftukdif
140 atmufajcrSwfpk 139/
141 jrefrm usm;?r a&;&m pmwrf;/ pmrsufESm 46? 52? ukvor*¾usm;rwef;wlnDrSsa&;tzGJY? 2000 jynfhESpf pufwifbmv 15 &uf/
2014 ckESpf jrefrmoef;acgifpm&if;? vl0ifrIBuD;Muyfa&;Xme? vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESifh jynfolY tiftm;0efBuD;Xme? 2015 ckESpf? arvt&
touf 15 ESpfrS 64 ESpftwGif; tvkyfvufrJhvlOD;a&rSm 4 &mckdifEIef;&SdNyD; jynfaxmifpktqifhwGif trsKd;om;u 3 'or 9 &mckdifEIef;?
trsKd;orD;u 4 'or 1 &mckdifEIef;&Sdum &ckdifjynfe,fwGif tedrfhqHk;jzpfNyD; 10 'or 4 jzpfum trsKd;om;rsm;twGuf 9 'or 1
&mckdifEIef;ESifh trsKd;orD;rsm;twGuf 12 'or 8 &mckdifEIef; (jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;Mum; trsKd;orD;rsm;twGuf trsm;qHk;jzpfonf)
pmrsufESm 29/
Karin
Grim
m/U
N W
omen
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 62
(Vulnerable Employment) \ yifukdvu©PmrSm 0ifaiGrvkHavmufjcif;? vlrIumuG,fa&;uif;rJh
jcif;/ ukefxkwfpGrf;tm;edrfhusjcif;ESifh cufcJaom vkyfief;cGiftajctaersm; &Sdjcif;wkdY jzpfygonf/
tvkyfvufrJh jzpfrI
Z,m;-2.10 wGif azmfjyouJhokdY udef;*Pef;tcsuftvuf&&Sdonfh vGefcJhaom ESpfrsm;
twGif; trsKd;om;rsm;ESifh EIdif;,SOfvQif trsKd;orD;rsm;\ tvkyfvufrJhEIef;onf tenf;i,fjrifhrm;
ygonf/142 wifjyvmaom tvkyfvufrJhEIef;rsm;rSm jynfe,f? wkdif;a'oBuD;rsm;tMum;ESifh
touftkyfpkrsm;tMum;wGif odomuGJjym;jcm;em;rIrsm; &Sdygonf/ (Z,m;-10 ESifh Z,m;
11) Oyrm - &ckdifjynfe,fwGif trsKd;orD;rsm;\ tvkyfvufrJhEIef;rSm ykdrkdjrifhrm;NyD; 12.8
&mckdifEIef;&Sdygonf/143 2010 ckESpf IHLCA \ qif;&JrIppfwrf;t& 6.7 &mckdifEIef;[k cefYrSef;xm;yg
onf/taMumif;&if;rSm¤if;a'otwGif;aexkdifMuonfhrsKd;EG,fpktcsKdUrStrsKd;orD;rsm;\oGm;
vmrIukd tvGeftrif;uefYowfxm;aomaMumifh jzpfEkdifygonf/ tjcm;aom jynfe,f? wkdif;
a'oBuD;rsm;ESifh EIdif;,SOfvQif &efukefwkdif;a'oBuD;wGifvnf; ¤if;&mckdifEIef; jrifhrm;um 4.4
&mckdifEIef; &Sdygonf/
trsKd;om;rsm;ESifh EIdif;,SOfvQif trsKd;orD;rsm;\ tvkyfvufrhJhEIef; ykdrkdjrifhrm;jcif;onf
tvkyftukdif&SmazGaom trsKd;orD;rsm;\ ta&twGufu trsKd;om;ta&twGufxuf ykdrkdrsm;
jym;onf[k t"dyÜm,foufa&mufygonf/144 tvkyform;OD;pD;Xmepm&if;t& 1999-2000 jynfh
ESpfrS 2008-2009 ckESpftwGuf wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh tvkyform;rSwfykHwif½kH;rsm;rS
142 2014 ckESpf jrefrmoef;acgifpm&if; ? vl0ifrIBuD;Muyfa&;Xme? vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESifh jynfolYtiftm;0efBuD;Xme? 2015 ckESpf?
arv t& touf 15 ESpfrS 64 ESpftwGif; tvkyfvufrJhvlOD;a&rSm 4 &mckdifEIef;&SdNyD; jynfaxmifpktqifhwGif trsKd;om;u
3 'or 9 &mckdifEIef;? trsKd;orD;u 4 'or 3 &mckdifEIef;&Sdum &ckdifjynfe,fwGif tedrfhqHk;jzpfNyD; 10 'or 4 jzpfum
trsKd;om;rsm;twGuf 9 'or 1 &mckdifEIef;ESifh trsKd;orD;rsm;twGuf 13 'or 8 &mckdifEIef; (jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;Mum;
trsKd;orD;rsm;twGuf trsm;qHk;jzpfonf) pmrsufESm 29/
143 2014 ckESpf jrefrmoef;acgifpm&if; ? vl0ifrIBuD;Muyfa&;Xme? vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESifh jynfolYtiftm;0efBuD;Xme?
144 A[kdpm&if;tif;tzJGU? 2010? NrefrmEldifiHtrsdK;orD;ESifhuav;oli,frsm;pm&if;tif;tcsuftvufrsm;? aeNynfawmf?
tvkyform;a&;&mXme/
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 63
wpfqifh tvkyftukdif&SmazGol ta&twGufwGif trsKd;orD;ta&twGufu ykdrkdrsm;jym;ygonf/
txl;ojzifh tpkd;&Xme&mxl;rsm;okdY avQmufxm;&mwGif jzpfygonf/ (Oyrm-EkdifiHjcm;a&;0efBuD;
Xme 2012 ckESpf\ vpfvyfaom &mxl;ae&m 50 twGuf) avQmufvTmwifoGif;olpkpkaygif;
2ç400 teuf 2ç000 onf trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/145 ¤if;&mxl;ae&mrsm;wGiftrsKd;orD;ta&
twGufrnfrQcefYxm;aMumif;ESifhywfoufíowif;tcsuftvufrsm;r&&Sdyg/¤if;tcsufrsm;u
trsKd;orD;rsm;twGuf (ta&twGuftm;jzifh) ykdrkdrsm;jym;aom (t&nftaoG;tm;jzifh) aumif;
rGefodu©m&Sdaom tvkyftukdifrsm;ukd zefwD;ay;rnfh rl0g'rsm;ESifh tpDtpOfrsm; vkdtyfaMumif;
ñTefjyvsuf&Sdonf/
Z,m; 2.10/ jrefrmEkdifiH\ tvkyfvufrJhrIEIef; (%)
Zmpfjrpf- tvkyform;OD;pD;Xme? A[kdpm&if;tif;tzGJU? 2009 ckESpf jrefrmEkdifiH\
uav;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ pm&if;tcsuftvuf tajctae? 2009? pmrsufESm 25/
Z,m; 2.11/ tvkyfvufrJhEIef; (touf 15 ESpfESifhtxuf)? 2010 (%)
jynfe,f^wkdif;a'oBuD; jynfaxmifpk
2010
tvTm usm;?rpkpkaygif;
NrdKUjy aus;vuf usm; r
ucsif 3.2 2.0 2.5 2.0 2.3
u,m; 0.7 0.4 0.6 0.4 0.5
u&if 1.9 1.0 1.5 0.6 1.1
csif; 2.3 0.6 0.7 1.4 1.0
ppfudkif; 1.7 0.4 0.4 0.7 0.6
weoFm&D 2.7 2.4 1.7 3.5 2.4
yJcl; 1.5 0.8 0.8 1.1 0.9
yJcl; (ta&SU) 1.8 1.5 1.3 1.8 1.5
yJcl; (taemuf) 1.0 0.1 0.1 0.2 0.2
rauG; 3.1 0.3 0.5 0.7 0.6
rEÅav; 2.1 0.6 0.8 1.2 1.0
rGef 2.4 1.6 1.0 2.8 1.7
&cdkif 7.2 6.5 5.1 9.5 6.7
145 atmufaNcrSwfpk 14/
ESpf trsdK;om; trsdK;orD; pkpkaygif;
2008 3.7 4.6 4.0
2009 3.7 4.6 4.0
2010 3.7 4.6 4.0
2011 3.7 4.6 4.0
2012 3.7 4.6 4.0
2013 3.7 4.6 4.0
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 64
jynfe,f^wkdif;a'oBuD; jynfaxmifpk
2010
tvTm usm;?rpkpkaygif;
NrdKUjy aus;vuf usm; r
&efukef 5.3 2.1 4.5 4.4 4.4
&Srf; 2.7 0.5 1.0 1.0 1.0
&Srf; (awmif) 3.5 0.6 1.1 1.7 1.4
&Srf; (ajrmuf) 2.0 0.4 0.8 0.4 0.6
&Srf; (ta&SU) 1.5 0.6 0.8 0.9 0.8
{&m0wD 1.5 0.4 0.5 0.8 0.6
jynfaxmifpk2010 3.5 1.1 1.5 1.9 1.7
2010? touf15 -24 9.8 2.4 3.3 4.1 3.6
2010? touf25 - 59 2.3 0.6 1.0 1.1 1.0
Zmpfjrpf - IHLCA ppfwrf;? ZGef? 2010? qif;&JEGrf;yg;rItajctae? Z,m; 2.8? pmrsufESm 54/
vkyfcuGmjcm;rIrsm;
ysrf;rQtm;jzifh vkyfief;wGif trsKd;om;rsm;ESifh EIdif;,SOfí trsKd;orD;rsm;\ wpfem&Dvkyfc
tcsKd;rSm tcsdefumvwpfavQmuf usqif;vmaomfvnf; (Z,m;-12) 90 &mckdifEIef;jzifh jrifhrm;
aeqJjzpfonf/ vkyfief;tvkdufESifh tvkyftukdiftvkduf usm;? r cGJjcm;rI? vlYt&if;tESD; odkYr[kwf
ukefxkwfpGrf;&nf jcm;em;csufrsm;onf tjiif;yGm;zG,f vkyfcjcm;em;&&SdrIukd jzpfaponfhtaMumif;
tcsufrsm;jzpfonf/
Z,m; 2.12/ vkyfief;wGif trsKd;om;rsm;ESifh EIdif;,SOfí trsKd;orD; ykHrSefvkyfom;rsm;\ wpfem&DvkyfctcsKd; (2000-2008)2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
"mwfowåK? a&T? aiG ESifh
ausmufrsuf&wem
wl;azmfjcif;vkyfief;
117.6 96.8 103.2 103.1 98.3 97.8 96.0 106.3 107.8
ukefacsmypönf;xkwfvkyfjcif; 153.9 91.9 93.9 88.9 90.9 88.9 96.4 87.6 87.8
aqmufvkyfa&; 113.1 118.4 119.2 119.3 107.6 103.8 95.5 92.3 94.7
o,f,lykdYaqmifjcif;?
okdavSmifykdYaqmifjcif;ESifh
vrf;yef;qufoG,fa&;
136.5 89.5 88.3 99.2 104.6 99.6 99.0 95.0 88.5
Zmpfjrpf- ILO LABORSTA \ vkyfom;tajccHpm&if; (vkyfom;qkdif&mvkyfief;? Xmeppfwrf;) (Labour Related Establishment
Survey) rS &&Sdonfh tcsuftvufrsm;rS wGufcsufrIrsm;tay: tajccHygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 65
v,f,m? pufrI? ukefacsmxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIu@wkdYwGif trsKd;orD;rsm;\ tvkyfESifh ywfoufí usm;? r tajccH qef;ppfrI
v,f,mESifh aus;vuf toufarG;0rf;ausmif;rIrsm;
v,f,mu@onf jrefrmhpD;yGm;a&;\ t"dutpdwftykdif;jzpfí oD;ESHpkdufysKd;jcif;?
wd&pämefarG;jrLjcif;? opfESifh opfawmxGufypönf; xkwfvkyfjcif;ESifh a&vkyfief;vkyfukdifjcif;wkdY
yg0ifygonf/ aus;vufjynfolrsm;onf v,f,mrSty tjcm;vkyfief;rsm;wGifvnf; 0ifa&muf
vkyfukdifaeMuygonf/¤if;u@rsm;teufu@wpfckcsif;wGiftrsKd;orD;rsm;onfta&;ygaom
tcef;rSm yg0ifygonf/146 jrefrmEkdifiHwGif toufarG;0rf;ausmif;rItwGuf jrifhrm;aom tdrf
xmifpkOD;a&tcsKd;rSm v,f,mpkdufysKd;a&;ukd rSDckdae&ygonf/ v,f,mpkdufysKd;a&;ukd rSDckdaeonfh
aus;vufa'o&Sd vlOD;a&onf cefYrSef;ajc 25.72 oef; &Sdygonf/147 2010 ckESpfwGif pkaygif;
azmfjyonfh udef;*Pef;t& awmifolv,form;OD;a&\ t"duusaom tpdwftykdif;rSm trsKd;
orD;rsm;jzpfNyD; &mckdifEIef;tm;jzifh 51 &mckdifEIef;&Sdygonf/148 v,f,majr rykdifonfh tdrf
axmifpk pkpkaygif; 5.4 oef;teuf tdrfaxmifpk 816ç000 okdYr[kwf 15.06 &mckdifEIef;rSm
trsKd;orD;rsm; OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm; jzpfí tdrfaxmifpkav;oef; okdYr[kwf 84.95
&mckdifEIef;onf trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm; jzpfMuygonf/149
wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh aumuf,l&&Sdonfh tcsuftvufrsm;u ñTefjyonf
rSmv,f,mvkyfom;tiftm;pkpkaygif;\92&mckdifEIef;onf¤if;wkdYykdifqkdifaomv,f,majr
rsm;wGif pkdufysKd;vkyfukdifMuNyD; 20 &mckdifEIef;cefYonf tjcm;olrsm;ykdifonfh ajr,may:wGif
vkyfukdifMuygonf/150 ysrf;rQajrykdifqkdifrIonf 4.4 {u jzpfygonf/151 2010 ckESpfwGif wpf
EkdifiHvkH;&Sd qif;&JEGrf;yg;aom tdrfaxmifpkrsm;\ 61 &mckdifEIef;onf v,f,mpkdufysKd;a&;wGif
tvkyfvkyfukdifMuNyD; ¤if;tdrfaxmifpkrsm;\ 67 &mckdifEIef;onf wm&Snfqif;&JEGrf;yg;aom
146 2012 ckESpfwGif xkwfvkyfrIta&twGuft& EdkifiH\ trsm;qHk;pm;aom pm;aomufukef 10 ckwGif EdkifiH\ t"du pm;ukefjzpfaom
qefrSm 28 wef&SdNyD; trsm;qHk;pdkufysKd;aom oD;ESHjzpfonf/ qefrSm pdkufysKd;a&;xkwfukefrsm;wGif trsm;qHk;wifydkYaom
vlokH;ukefvnf; jzpfonf/ 'kwd,ESifh wwd,trsm;qHk; xkwfvkyfonfht&mrsm;rSm BuHESifh [if;oD;[if;&GufjzpfNyD; 9 'or
69 wefESifh 3.97 wef toD;oD;&SdMuonf/ tjcm;pm;aomufukefrsm;wGif yJrsm;? oD;ESHrsm;? ajymif;zl;? ajryJ? vwfqwfaom
EGm;EdkY? MuufoGefeDESifh Muufom;wkdY yg0ifonf/ trftifefyDtD;'D\ vpOf pD;yGm;a&;tñTef;rsm;t& ajymif;zl;ESifh rwfyJ? yJwDpdrf;?
yJpOf;iHkpaom yJrsm;tjyif ESrf;? MuufoGefeDESifh refusnf;oD;rSm EkdifiHjcm;odkYwifydkYaom xdyfwef; pdkufysKd;a&;xkwfukef 10
rsKd;wGif yg0ifonf/ tpm;tpmwifydkYrIu 2012-2013 vloHk;ukefukefoG,fa&;\ 22 &mcdkifEIef;cefY&Sdonf/ http://faostat.fao.org/CountryProfiles/Country_Profile/Direct.aspx?lang=en&area=28 ESifh Z,m; 7/ EkdifiHjcm;ukefoG,frI\
t"duu vloHk;ukefukefrsm; wifydkYrI ]]a&G;cs,fxm;aom vpOf pD;yGm;a&;tnTef;rsm;}} https://www.mnped.gov.mm/index.php?option=com_content&view=article&id=95&Itemid=112&lang
147 Ministry of Agriculture and Irrigation. 2010. Myanmar Census of Agriculture of 2010 Supplementary Module SLRD. Nay Pyi Taw.
148 atmufajcrSwfpk 147/
149 atmufajcrSwfpk 147/
150 atmufajcrSwfpk 147/
151atmufajcrSwfpk147/tdrfaxmifpkv,f,mtvkyfwGifpdkufysKd;a&;acgif;aqmifrsm;ESifh¤if;wkdY\rdom;pk0ifrsm;
(trsKd;om;ESifhtrsKd;orD;?10ESpfESifhtxuf)\vkyftm;yg0ifonf/¤if;wkdYupdkufysKd;a&;xkwfukefrsm;ESifhqufpyfvkyfaqmifrIrsm;
yg0ifonf/ trsKd;om;a&m trsKd;orD;yg tdrfaxmifpk v,f,mtvkyftay:tm;xm;aom tdrfaxmifpkrsm;udk OD;aqmifMuonf/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 66
tajctaewGif aexkdifMuygonf/152¤if;qif;&JEGrf;yg;aomtdrfaxmifpkrsm;\33&mckdifEIef;
onf ajr,mrJhrsm;jzpfygonf/153 jrefrmEkdifiHwpf0ef; ajr,mrJhrIonf a'otvkduf odomxif
&Sm;pGm uGJjym;jcm;em;ygonf/ awmifwef;a'owGif tdrfaxmifpkrsm;\ av;ykHwpfykH 26
&mckdifEIef;onf ajr,mvufvSrf;rrDonfh ajr,mrJhrsm; jzpfygonf/ jrpf0uRef;ay:a'o?
urf;½kd;wef;a'orsm;wGif ajr,mrJhrIrSm 72 &mckdifEIef; &Sdygonf/ *D&drkefwkdif;'PfcH&onfh
a'orsm;wGif erlemppfwrf;t& ajr,mrJh tdrfaxmifpktcsKd;rSm 68 &mckdifEIef;txd jrifhrm;
ygonf/154 ajr,mrJhtdrfaxmifpkrsm;onf b0&Sifoefa&;twGuf usyef;tvkyftukdifrsm;?
v,f,mpkdufysKd;a&;rSty tjcm;tvkyftukdifrsm; (okdYr[kwf) tjcm;0ifaiG&&Sdonfh tvkyftukdif
rsm;ukd rSDckdtm;xm;avh&Sdygonf/155
ajr,mvufvSrf;rDrIESifh ajr,mykdifqkdifrI
ajr,monf v,f,mpkdufysKd;a&;wGif ta&;BuD;qkH;aom ukefxkwft&if;tESD;jzpfNyD;
ajr,mvufvSrf;rDrI? pDrHcefYcGJcGifhESifh ykdifqkdifcGifhuif;rJhjcif;onf trsKd;orD; v,folrrsm;twGuf
t"dut[efYtwm;wpf&yfjzpfygonf/ 2010 ckESpf v,f,moef;acgifpm&if;aumufjcif;
rjyKrD ESpftwGif; tvkyfvkyfaom tdrfaxmifpk0ifOD;a&pkpkaygif;rSm 18.09 &mckdifEIef; jzpfyg
onf/ ¤if;pkpkaygif;ta&twGuf\ 49.95 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm; jzpfNyD; 50.05
&mckdifEIef;onf trsKd;om;rsm; jzpfygonf/ xkdYtjyif tvkyform; 18.1 oef;\ 86.50
&mckdifEIef;onf trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;rS jzpfNyD; usefta&twGufonf
trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;rS jzpfygonf/156 ukd,fykdifajr,mwGif vkyfukdifonfh
152 UNDP. 2011. IHLCA in Myanmar: Poverty Dynamics Report. Yangon.153 atmufajcrSwfpk 152/
154 Livelihoods and Food Security Trust Fund. 2012. Baseline Survey Results. Yangon.155 atmufajcrSwfpk 154/
156 atmufajcrSwfpk 147/
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 67
vlOD;a&tcsKd;rSm trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrf
axmifpkrsm;twGuf 92.8 &mckdifEIef; (1.5 oef;cefY)ESifh 92.8 &mckdifEIef; (2.3 oef;cefY)
toD;oD;jzpfojzifh wlnDeD;yg;&Sdygonf/157 tjcm;olykdifqkdifaom ajr,mwGif vkyfukdifonfh
tdrfaxmifpk0if OD;a&tcsKd;wGifvnf; trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpk0ifrsm;ESifh trsKd;orD;
OD;aqmifaom tdrfaxmifpk0iftcsKd;rsm; wlnDvkeD;yg;jzpfNyD; 19.3 &mckdifEIef; (3 oef;)ESifh 19.3
&mckdifEIef; (3.5 oef;cefY) toD;oD; &SdMuygonf/158
wpfbuf pmrsufESmyg Z,m; 2.13 u azmfjyonfrSm wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh
awmifol v,form; tdrfaxmifpk 10 pkwGif 9 pkonf ajr,m vufvSrf;rDygonf/
¤if;awmifolv,form; tdrf axmifpkrsm;\ 90 &mckdifEIef;onf trsKd;om;OD;aqmifaom
tdrfaxmifpkrsm; jzpfNyD; 10 &mckdif EIef;onf trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm; jzpfygonf/
trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrf axmifpkrsm;\ 98 &mckdifEIef;onf ajr,mvufvSrf;rDNyD;
trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpk rsm;wGifrl 61 &mckdifEIef;om ajr,mvufvSrf;rDygonf/
Z,m; 2.13/ tdrfaxmifpktrsKd;tpm;tvkduf oD;ESHpkdufysKd;ajrykdifqkdifonfh tdrfaxmifpktrsKd;tpm;? 2010
tdrfaxmifpk
trsdK;tpm;
pkpkaygif;
ta&twGuf
oD;ESHpkdufysKd;ajr
ykdifqkdifonfh tdrfaxmifpk
ta&twGuf
&mckdifEIef;
trsKd;om;
OD;aqmifaom
tdrfaxmifpk
4,604,072 4,489,986 97.5
trsKd;orD;
OD;aqmifaom
tdrfaxmifpk
815,685 496,701 60.9
tdrfaxmifpk pkpkaygif; 5,419,757 4,986,687 92.0
Zmpfjrpf- v,f,mpkdufysKd;a&;ESifh qnfajrmif;0efBuD;Xme? MOAI, SLRD 2010 aemufqufwGJtykdif; \ jrefrmv,f,moef;acgifpm&if;
(Ministry of Agriculture Myanmar Census of Agriculture of 2010 Supplemently Module SLRD, MOAI)
xkdYjyif ajr,mykdifqkdifrI t&G,ftpm;wGif trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;tMum; nDrQrI r&Sdyg/
trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkwpfpk ysrf;rQykdifqkdifonfh ajr,mwpfuGufonf 6.5
{u jzpfNyD; trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkwpfpk ysrf;rQykdifqkdifonfh ajr,mwpfuGuf
t&G,ftpm;rSm 5.3 {ujzpfygonf/ xkdYtjyif trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkwpfpkvQif
ysrf;rQ pkdufysKd;ajruGuf 3.7 uGuf ykdifqkdifí trsKd;om;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkwpfpkrSm 4.2
uGuf ykdifqkdifygonf/ ajr,mykdifqkdifonfh t&G,ftpm;BuD;rm;vmonfESifhtrQ trsKd;om;ESifh
trsKd;orD;tMum; ajr,mykdifqkdifrItcsKd; uGm[csufvnf; BuD;rm;vmygonf/
trsKd;orD;rsm;\ ajr,mvufvSrf;rDrIESifh ajr,mykdifqkdifcGifhrsm;rSm vGefpGm tmrcHcsuf
uif;rJhvmygonf/159
157 atmufajcrSwfpk 147/
158 atmufajcrSwfpk 147/
159 United States Agency for International Development (USAID). Undated. Country Profile: Property Right and Resource Governance -- Burma. http://usaidlandtenure.net/sites/default/files/country-profiles/full-reports/USAID_Land_Tenure_Burma_Profile.pdf
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 68
Oya'ykdif;qkdif&m pkd;&drfzG,f&mrsm;vnf; rsm;jym;pGm &Sdygonf/ 2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccH
Oya't& trsKd;orD;rsm;onf ajr,moD;pm;csxm;cGifhESifh ypönf;Opöm pDrHcefYcGJcGifhwGifom wlnDrI
tcGifhta&;rsm; &&Sdaomfvnf; vifr,m;uGm&Sif;jywfpJonfhtcg okdYr[kwf cifyGef;? a,musfm;rsm;
uG,fvGefonfhtcgwGif trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk rnfokdY umuG,fEkdifonfqkdaom
vrf;ñTefcsuf ,cktcsdefwGif r&Sdao;yg/ xkdYtjyif toD;oD; xdef;odrf;vkdufem&eftwGuf qufcH
cGifh? tarGcHpm;cGifhESifh vufxyfxdrf;jrm;jcif;qkdif&m udpö&yfrsm;udk Muyfrwfonfh bmoma&;qkdif&m
"avhxkH;wrf;Oya'rsm;rSmvnf; trsKd;orD;rsm;tm; ajr,mwef;wl vufvSrf;rD&efESifh pDrH
cefYcGJEkdifap&eftwGufaqmif&Gufray;Ekdifyg/rsm;aomtm;jzifh¤if;"avhxkH;wrf;rsm;onftrsKd;
om;rsm;tm; pD;yGm;a&;aqmif&GufcGifhESifh tdrfwGif;a&;udpö&yfrsm;wGif om;a,musfm;av;rsm;ukdom
ypönf;Opöm tarGqufcHykdifcGifhukd &&Sdapygonf/ xkdYtjyif ajr,mOya'topfjzpfonfh v,f,m
ajrESifh ajrvGwf? ajrvyfrsm;ESifh ajr½kdif;rsm;? pDrHcefYcGJa&;Oya' 2013 wGif ajrvGwf? ajrvyfrsm;
ESifh ajr½kdif;rsm;? VFV tokH;jyKcGifhESifh ajr,mtarGqufcHcGifh &&Sd&ef trsKd;orD;rsm;\ wef;wlnDrQ
tcGifhta&;udk &Sif;vif;pGm todtrSwfjyKay;jcif;xuf v,f,majrrSwfykHwifjcif;ESifh v,f,majr
vkyfykdifcGifh avQmufxm;&mwGif tdrfaxmifOD;pD;\ emrnfjzifhom rSwfykHwif½kdufrnf[k jy|mef;xm;
ygonf/ ,ckvuf&Sd Oya'rlabmifwGif cifyGef;? a,musfm;rsm;ESifh ZeD;r,m;rsm;tMum; ypönf;
Opöm yll;wGJykdifqkdifrItwGuf vkyfxkH;vkyfenf;r&Sdyg/
v,f,mpkdufysKd;a&;wGif tvkyfwm0ef cGJa0rI
oD;ESHpkdufysKd;rIwGifusm;?rtajccHaomtvkyfwm0efcGJa0rI&Sdygonf/¤if;cGJa0rIrSm
oD;ESHpkdufysKd;rI ykHpHt&ESifh jynfe,f? wkdif;a'oBuD;tvkduf uGJjym;Ekdifygonf/ oD;ESHpkdufysKd;rIESifh
qufpyfonfh trsm;qkH;aom tvkyfrsm;ukd trsKd;orD;rsm;u vkyfukdif&ygonf/ þtvkyfwGif
omreftm;jzifh ysKd;axmifjcif;? jyKpkapmifha&Smufjcif;? aygif;oifjcif;? aumufpkdufjcif;? &dwfodrf;cl;
qGwfjcif;? &dwfodrf;a>cavSYjcif;? &dwfodrf;vGefvkyfief;rsm; aqmif&Gufjcif;ESifh a&mif;csjcif;wkdY
yg0ifygonf/ ¤if;pkdufysKd;a&;vkyfief;tcsKdUukdtrsKd;om;rsm;vnf;vkyfukdifMuaomfvnf;trsKd;
orD;rsm;u ykdrkdwm0ef,l vkyfukdifavh&Sdonf/ xkdYtjyif trsKd;orD;rsm;onf tdrfrItvkyfESifh jyKpk
apmifha&Smufonfhtvkyfrsm;twGuft"duwm0ef,lNyD;¤if;tvkyfrsm;wGiftcsdefrsm;pGmtokH;
jyKygonf/¤if;tvkyfrsm;rSmxif;ESifhavmifpmypönf;&SmazGjcif;?aomufokH;a&cyfjcif;?tpm;
tpmcsufjyKwfjcif;? uav;oli,frsm;ESifh tjcm;tdrfaxmifpk0ifrsm;tm; jyKpkapmifha&Smufjcif;wkdY
jzpfygonf/ xkH;pHtm;jzifh trsKd;om;rsm;onf v,fxGefjcif;? v,f,mjyKjyifjcif;? ysKd;cif;jyifjcif;?
uefoif;zkdYjcif;ESifh NcHpnf;½kd;cwfjcif;wkdYukd vkyfukdifMuygonf/
a':tufpfrm*sD; (1995)u ukef;jrifh v,f,m pkdufysKd;a&; tokduft0ef;rsm; tMum;
usm;?r tajccHaom tvkyf wm0efcGJa0rIudk qef;ppf&m trsKd;om;rsm;onf pkdufysKd;a&;twGuf
opf awmajrukd &Sif;vif;NyD;onfhtcg trsKd;orD;rsm;u vufukdifa*:jym;? ief;jym;rsm;jzifh ajrBuD;ukd
xGef,ufygonf/ tcsdef,lvkyfukdif&onfh pkdufysKd;jcif;ESifh aygif;oifjcif;wkdYuJhokdY vkyfief;rsm;ukd
vnf; trsKd;orD;rsm; vkyfukdifMu&ygonf/ tylykdif;Zkefrsm;rS om"urSm trsKd;orD;rsm;onf pkduf
ysKd;csdefESifh &dwfodrf;csdefwGif aygif;oifjcif;? ykd;rTm;ESdrfeif;jcif;ponfh pkdufysKd;a&;ESifh qufpyfaom
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 69
usyef;tvkyfrsm;? tjcm;vkyfaqmifcsufrsm; (ajrjyKjyifjcif;ESifh x,fa&;0ifjcif;)ukdvnf; vkyfukdif
&ygonf/ toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pm;eyf&du©m zlvkHrI&efykHaiGtzGJU (LIFT) \ vkyfief;pDrHudef;
tajccHtcsuftvufppfwrf;u azmfxkwfonfrSm jrpf0uRef;ay:ESifh urf;½kd;wef;a'orsm;\
*D&dqkdifuvkef;rkefwkdif; (2010? atmufwkdbm) 'PfcH&aom a'orsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf
ukef;jrifha'oESifh tylykdif;a'orsm;ESifh EIdif;,SOfygu usyef;tvkyfukd ykdrkdavsmhenf;vkyfukdifMuyg
onf/ a,bk,stm;jzifh pkdufysKd;csdefwGif trsKd;orD;rsm;onf aygif;oifjcif;ESifh tjcm;tvkyfrsm;ukd
trsKd;om;rsm;xuf ykdrkdvkyfukdifMuaomfvnf; ajr,mjyKjyifjcif;ESifh xGefa&;0ifjcif;wkdYukdrl trsKd;
om;rsm;xuf avsmhenf;vkyfukdifMuygonf/160
jrefrmEkdifiHrS trsKd;orD;rsm;onf ukefxkwfvkyfjcif;ESifh rsKd;qufyGm; xdef;odrf;apmifha&Smuf
jcif;tvkyfrsm; yg0ifaom vkyfief;BuD;\ 0efxkyf0efykd;ukd rQa0,l&ygonf/ a'otvkduf uGJjym;
jcm;em;rIrsm; &Sdaomfvnf; aus;vuf&Sd jynfoltrsm;pkonf 0rf;pmtwGuf pkdufysKd;a&;wGif
twkdif;twmwpfcktxd yg0ifvkyfukdifMuygonf/ okdYaomf rdrdpm;okH;&eftwGuf xkwfvkyfrIrSm
trsm;tm;jzifh rnfa&GUrnfrQ&Sdonf wGufcsufcefYrSef;jcif; r&SdMuyg/ trsKd;orD;rsm;onf O,smOfNcH
pkdufysKd;a&;? wd&pämefarG;jrLa&;? pkdufysKd;a&;ESifh BudwfcGJxkwfvkyfonfh tvkyfrsm;wGif vkyfukdif&
ouJhokdY tdrfrIudpövkyfief;rsm;ukdvnf; wpfNydKifwnf; vkyfukdifMuygonf/161 tjcm;wpfzufwGif
rsKd;qufyGm;ESifh xdef;odrf;apmifha&Smufjcif;vkyfief;rsm;wGif trsKd;om;rsm; ulnDyHhykd;vkyfukdifonfh
tcsdefrSm tvGefenf;ygonf/ jrefrmEkdifiHwGif tcsdeftokH;jyKrIppfwrf;udk EkdifiHtqifh? a'otqifh
wGif aumuf,lxm;jcif; r&Sdyg/
Z,m; 2.14/ vkyfcr&aom tdrfrIudpö vkyftm;yrmP (wpfaeYwm vkyftm;em&Drsm;)
taMumif;t&m
aus;&Gm
tif;om; ytdkkY0f "Ek awmif&dk;
usm; r usm; r usm; r usm; r
ukefxkwfvkyfief; 8.1 6.4 10.8 8.3 7.3 7.0 10.2 8.8
rsKd;qufyGm;ESifh xdef;odrf;
apmifha&Smufjcif; vkyfief;
1.0 5.5 0.8 4.3 1.8 4.7 1.5 4.0
&yf&Gm tzGJUtpnf; vkyfief; 1.5 1.4 1.3 1.0 3.0 1.5 1.8 1.0
em;aecsdef 5.2 2.9 3.8 3.0 5.3 3.5 3.0 2.3
tdyfpufcsdef 8.4 7.9 7.7 7.5 6.5 7.3 7.3 8.0
Zmpfjrpf- UNDP ? 2010 jynfhESpf tif;av;uef0ef;usif&Gmrsm;wGif usm;? r tajccH qef;ppfavhvm csuf (vkyfief;pDrHudef;tuJjzwfrI
tpdwftykdif;tjzpf tao;pm;erlemppfwrf;aumuf,l)
,ltif'DyD (2012)u tif;av;uefwpf0kduf aumuf,lcJhonfh erlemawGU&Sdcsufrsm;u
azmfjyonfrSm trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;xuf rsKd;qufyGm;ESifh xdef;odrf;apmifha&Smufjcif;
okdYr[kwf tdrfrIudpötvkyfrsm;wGif a,bk,stm;jzifh wpf&ufvQif tcsdef av;q okdYr[kwf
ig;q ykdrkdvkyfukdif&ygonf/ (Z,m;-2.14)
jrefrmEdkifiH ta&SUykdif; &Srf;jynfe,f? usKdif;wkHNrdKUrS wmcsDvdwfvrf;wpfavQmuf&Sd aus;&Gm
rsm;wGif 2009 ckESpfü jyKvkyfonfh uGif;qif;okawoewpfcku trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;
160 atmufajcrSwfpk 154/
161 P. Alexander. 2012. Assessment of Gender for UNDP Myanmar Programme, 2013–2015. Yangon: UNDP. p. 15.
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 70
tMum; tcsdeftokH;jyKrI? uGJjym;jcm;em;rIrsm; &SdaMumif; azmfjyygonf/ e,fpyfaus;&Gmrsm;rS trsKd;
orD;rsm;onf rsKd;qufyGm;qkdif&mESifh xdef;odrf;apmifha&Smufjcif;wm0efrsm; (wpfaeYvQif ysrf;rQ
5.4 em&D) ESifh ukefxkwfvkyfief;rsm; (6.8 em&D)wGif trsKd;om;rsm;onf (txufygvkyfief;rsm;
twGuf wpfaeYvQif ysrf;rQ 0.4 em&DESifh 5.4 em&D toD;oD; tcsdefudk tokH;jyKygonf/ tusKd;
qufrSm trsKd;orD;rsm;onf em;aecsdef (4.3 em&D)ESifh tdyfpufcsdef (7.0 em&D)wGif trsKd;om;rsm;
xuf 8.1 em&DESifh 7.4 em&D avsmhenf;ygonf/162 tjcm;avhvmcsufrsm;t& ,if;a'orsm;wGif
trsKd;orD;rsm;tMum; vkHNcHKrIuif;rJhonfh cHpm;csufjzpfNyD; tjcm;v,f,mpkdufysKd;a&;tajccH aus;
&Gmrsm;&SdtrsKd;orD;rsm;ESifhpmvQif,if;cHpm;csufuþa'o&SdtrsKd;orD;rsm;tm;¤if;wkdY\tdrf
wGif;üom aexkdifapNyD; rsKd;qufyGm;ESifh tdrfwGif; xdef;odrf;apmifha&Smufjcif;ukdom vkyfukdifapyg
onf/163
vkyfc& tvkyftukdif
rsm;pGmaom ppfwrf;rsm;t& trsKd;om;rsm;onf trsKd;orD;rsm;xuf usyef;tvkyfwGif
ykdrkdtcsdefay;vkyfukdifygonf/164 okdYaomfvnf; þjcm;em;rIrSm jynfe,f? wkdif;a'oBuD;trsm;pkwGif
tenf;i,frQom&SdNyD; touftkyfpkrsm;tMum; uGJjym;jcm;em;ygonf/ Oyrmtm;jzifh tdrfaxmifpk
pm;0wfaea&; tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA) u azmfjyonfrSm toufi,f&G,fol
trsKd;om;? trsKd;orD; tvkyform;rsm;onf ysrf;rQtm;jzifh toufBuD;olrsm;xuf vkyfctvkyf
tukdif ykdrkd&&Sdavh&Sdygonf/165 odomaom uGJjym;jcm;em;csufrsm;onf a'orsm;tMum; pkdufysKd;
a&;&moDrsm;tMum; tvkyftukdif trsKd;tpm;rsm;tMum;wGif &Sdygonf/
2009-2010 ckESpf tdrfaxmifpk pm;0wfaea&;tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf;
(IHLCA) u azmfjyonfrSm &ckdifjynfe,f? weoFm&Dwkdif;a'oBuD;ESifh csif;jynfe,frsm;wGif trsKd;
om;rsm;u trsKd;orD;rsm;xuf ykdrkdí vkyfc& tvkyftukdif &&Sdavh&Sdonf/ taMumif;rSm xkdjynf
e,fESifh wkdif;a'oBuD;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ oGm;vmrIukd uefYowfxm;aomaMumifhjzpfonf/ 166 xkdYtjyif e,fpyf&Sd aus;&Gmrsm;wGif trsKd;orD;rsm;xuf trsKd;om;rsm;u ykdrkdí 0ifaiG&&Sdonfh
tcGifhtvrf;rsm; &&Sdygonf/167
162 UNDP. 2012. Gender Analysis of Villages Around Inle Lake. Yangon. Unpublished.163 e,fpyfaus;&Gmrsm;wGifaexkdifolrsm;rSm ckd;rI? rl;,pfaq;rsm;? ajry#dyu©rsm;? vHkNcHKa&;ESifh tEÅ&m,fuif;&Sif;a&; jyóemrsm;?
opfawmjyKef;wD;rI? vrf;zGHUNzdK;rIaMumifh awGUBuHK&aom vlrIa&;jyóemrsm;aMumifh ywf0ef;usifysufpD;rIwkdY jzpfay:aeaMumif;
oabmxm;avhvmoHk;oyfcsufu azmfjyaeonf/ aus;&Gmrsm;rSm jrefrmEdkifiHudk jzwfoGm;aom attdwfcsfwl;
tm&Sta0;ajy;vrf;aMumif;ay:wGif &SdaeNyD; wpf&uftwGif; e,fpyf(wmcsDvdwf) udk toGm;tjyef vkyfEkdifum jynfolYo,f,l
ydkYaqmifa&;rS wpfqifh qufoG,fa&;aumif;rGefvmonf/ 0if;rsKd;ol (2012 ckESpf) wGif Munfhyg/ K. Kusakabe, ed. Gender, Roads, and Mobility in Asia. Bourton on Dunsmore, Rugby, UK: Practical Action Publishing.
164 atmufajcrSwfpk 120/
165 atmufajcrSwfpk 120/
166 atmufajcrSwfpk 120/
167 Win Myo Thu. 2012. Impact of Cross-Border Road Construction on the Livelihoods of Women and Men in Kyaing Tong-Tachilek, Myanmar. In K. Kusakabe, ed. Gender, Roads, and Mobility in Asia. Bourton on Dunsmore, Rugby, UK: Practical Action Publishing. pp. 96–108.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 71
vkyfcuGm[csufrsm;
wlnDaom wefzkd;&Sdonfh tvkyftwGuf wlnDaom vkyfcvpmukd tmrcHonfh tpkd;&\
uwdu0wfrsm; &Sdvifhupm; v,f,m pkdufysKd;a&;wGif trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; &&Sdaom
vkyfcrsm; uGJjym;jcm;em;ygonf/168 tvkyf\obm0ESifh e,fajra'otay:rlwnfí trsKd;
om;rsm;rSm trsm;tm;jzifh wpfaeYvQif usyf 1500 (US $ 1.5) ESifh usyf 3000 (US $ 3.00) tMum;
vkyfc&&SdNyD; trsKd;orD;rsm;rSm wpfaeYvQif usyf 1000 (US $ 1.00) ESifh usyf 2500 (US $ 2.5)
tMum; vkyfc&&Sdygonf/169 tif;av;a'oteD; aus;&Gmrsm;wGif rMumrDu aumuf,lcJhonfh
UNDP 2012 ckESpf\ ppfwrf;u azmfjyonfrSm v,f,mpkdufysKd;a&;ESifh qufpyfonfh toufarG;
0rf;ausmif;vkyfief;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;u t"dutcef;ü yg0ifvkyfaqmifaeaomfvnf;
wlnDaomtvkyftwGuf trsKd;om;rsm;xuf vkyfcavsmhenf;&&Sdygonf/170
168 zGJUpnf;yHktajccHOya' tydk'fcGJ 350/
169 atmufajcrSwfpk 154/
170 UNDP. 2012. Gender Analysis of Villages Around Inle Lake. Yangon. Unpublished.
tuGuf3/ aus;vuftoufarG;0rf;ausmif;rIrsm;ESifh 0ifaiGrsm; jr§ifhwifjcif;/
þvkyfief;pDrHudef; (2013-2017) tm; {&m0wDjrpf0uRef;ay:a'o? tv,fykdif;
a'o? tylykdif;Zkef (rauG;ESifh rEÅav;wkdif;a'oBuD;rsm;)? weoFm&Dwkdif;a'oBuD;ESifh &Srf;
jynfe,ftwGif; v,f,mukefxkwfpGrf;&nfESifh toufarG;0rf;ausmif;rIrsm; jr§ifhwif&ef
a&;qGJxm;ygonf/ þvkyfief;pDrHudef;u OD;pm;ay;vkdtyfcsufrsm; owfrSwfazmfxkwfjcif;?
pDrHudef;a&;qGJjcif;ESifh aus;&GmzGHUNzdK;rIpDrHudef;rsm; a&;qGJjcif;wkdYwGif &yf&GmtzGJUtpnf;rsm;
yg0ifaqmif&GufrIukd taxmuftuljyKygonf/
tenf;qkH; qif;&Jaom tdrfaxmifpkrsm;\ 50 &mckdifEIef;onf tpnf;ta0;rsm;ESifh
ESD;aESmwkdifyifaqG;aEG;yGJrsm;wGif yg0if&ef &nfrSef;ygonf/ trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifrI
aocsmap&ef atmufygaqmif&Gufcsufrsm; xnfhoGif;xm;ygonf/
(1) qkH;jzwfcsufcsrSwfonfh vkyfief;&yfrsm;ESifh tpnf;ta0;rsm;wGif trsKd;orD; 40 &mckdif
EIef; yg0ifapjcif;/
(2) aus;&GmzGHUNzdK;a&;taxmuftuljyK aumfrwDrsm;wGif trsKd;orD;tzGJU0if 50 &mckdifEIef;
yg0ifapjcif;/
(3) oD;ESHtxGufwkd;a&;? ig;ESifh ykpGefxkwfvkyfrI wkd;wufa&;ponfh toufarG;0rf;ausmif;rI
qkdif&m uRrf;usifrIoifwef;rsm; wufcGifh&í tusKd;cHpm;cGifh&oltm;vkH;wGif trsKd;orD;
40 &mckdifEIef; yg0ifapjcif;/
(4) trsKd;orD;rsm; OD;pm;ay;onfh vlrIa&;tajccH taqmuftODvkyfief;pDrHudef;rsm;\
tenf;qkH; 80 &mckdifEIef;ukd wnfaqmufay;jcif;/
Zmpfjrpf- ADB. 2013 ? aus;vufa'o&Sd pm;0wfaea&;ESifh 0ifaiGjr§ifhwifjcif;? reDvm
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 72
wkd;csJY0efaqmifrIrsm;ESifh toufarG;0rf;ausmif;qkdif&m oifwef; vufvSrf;rDrI
wkd;csJU0efaqmifrIESifh toufarG;0rf;ausmif;qkdif&m oifwef;vufvSrf;rDrIwGif trsKd;
orD;rsm;twGuf uefYowfrIrsm; &Sdygonf/ toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pm;eyf&du©mzlvkHrI&efykH
aiGtzGJU (LIFT) \ 2013 ckESpf tajccHppfwrf;t& tdrfaxmifpkrsm;\ 11 &mckdifEIef;om touf
arG;0rf;ausmif;oifwef;rsm; okdYr[kwf wkd;csJUoifwef;rsm; wufcGifh&ygonf/ oD;ESHpkdufysKd;xkwfvkyf
jcif;? wd&pämefESifh Muuf? iSuf arG;jrLxdef;ausmif;jcif;? a&vkyfief;? tjcm;vkyfief;rsm;ESifh qufpyf
aom oifwef;trsm;pkrSm jrpf0uRef;ay:a'oESifh urf;½kd;wef;a'orsm;wGif pkpnf;jyKvkyfNyD; oif
wef;ta&twGuftrsm;qkH;rSm oD;ESHpkdufysKd;a&;oifwef;jzpfygonf/ tm;vkH; NcHKikH&ygu trsKd;
orD;tdrfaxmifpk0ifrsm;xuf trsKd;om;tdrfaxmifpk0ifrsm;u oifwef;wufcGifh ykdrkdwufcGifh&Sdyg
onf/171 wkd;csJU0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDrIwGifvnf; jcm;em;rI&Sdí EIdif;,SOfygu v,form;rsm;
\ 24 &mckdifEIef;ESifh v,folrrsm;\ 22 &mckdifEIef; vufvSrf;rDygonf/172
vlrIapmifha&Smufa&;ESifh tao;pm; acs;aiG0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDrI
2013 ckESpf vlrIzlvkHa&;Oya'wGif trsKd;orD;rsm;twGuf vlrIapmifha&Smufa&; 0ef
aqmifrIrsm;wGif rD;zGm;cGifh? rdcifuav;apmifha&SmufcGifhrsm;? uav;rsm; wpfESpft&G,ftxd usef;
rma&;apmifha&SmufrI arG;rdciftwGuf abmufcsmpepf? uav;okH;a,mufESifhtxuf rdcifrsm;
twGuf aiGaMu;axmufyHhrI? ynmoifaxmufyHhaMu;rsm;? ynmoifqkrsm; ay;jcif;? ausmif;
tm[m& wkdufauR;a&;pDrHudef;rsm;? tpmtm[m&axmufyHhjcif; pDrHudef;rsm;ESifh vlukeful;cH&rIrS
vGwfajrmufvmolrsm;twGuf 0efaqmifrIrsm; ponfwkdY yg0ifonf/
171 atmufajcrSwfpk 154/
172 atmufajcrSwfpk 120/
Laur
en D
eCic
ca/U
N W
omen
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 73
xkdYtjyif trsKd;orD;rsm;onf uRrf;usifrIoifwef;rsm;? tao;pm;acs;aiG&&SdrI? pD;yGm;a&;
pGrf;aqmif&Sifrsm;toif;? aiGpkaiGacs;tzGJUrsm;\ vkyfief;acs;aiGrsm;rS tusKd;aus;Zl;rsm; &&SdMuyg
onf/ 2010 ckESpfwGif wpfzGJUvQif trsKd;orD; 10-15 a,muf yg0ifaom ukd,fhtm;ukd,fukd;
pdwfwlukd,fwl trsKd;orD;tzGJU 5ç100 &Sdygonf/
jrefrmEkdifiHwGif w&m;0ifykHrSefbPfvkyfief;ESifh aiGa&;aMu;a&;u@onf zGHUNzdK;wkd;wuf
cgptajctaewGif &Sdygonf/ okdYjzpfjcif;aMumifh EkdifiHwpf0ef;wGif acs;aiGvufvSrf;rDrIonf uefY
owfcsuf&SdNyD; ,if;onf v,f,mpkdufysKd;a&; zGHUNzdK;rIukd t[efYtwm;jzpfapygonf/ 2009-
2010 tdrfaxmifpkpm;0wfaea&; tajctae bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA) \ udef;*Pef;
rsm;t& EIdif;,SOfygu rqif;&Jol (36 &mckdifEIef;)u qif;&Jol (30 &mckdifEIef;)xuf ykdrkdí
acs;aiG vufvSrf;rDygonf/ trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum;wGif v,f,mpkdufysKd;a&;ESifh
v,f,m pkdufysKd;a&;r[kwfaom pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;twGuf acs;aiGvufvSrf;rDrIrSm tenf;
i,fjcm;em;rI&Sdonf/173 tao;pm;ukefxkwfvkyfolrsm;twGuf aiGaMu;t&if;tjrpf &&SdEkdifonfh
tjcm;ZmpfjrpfrSm rdom;pk0if a&TUajymif;tvkyform;xHrS [Gef'Dpepfrsm;rSwpfqifh aiGvTJykdYjcif;rsm;
jzpfonf/
bPfrsm;? or0g,rtoif;rsm? tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;ESifh w&m;0ifr[kwf
aomaiGacs;pm;olponfhvkyfief;&Sifrsm;utao;pm;acs;aiGvkyfief;ukdyHhykd;ay;vsuf&SdNyD;¤if;
rSm qif;&JEGrf;yg;ol? txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;twGuf ta&;BuD;aom aiGaMu;t&if;tjrpfjzpfyg
onf/ tao;pm;acs;aiGvkyfief;onf vlOD;a& 2.8 oef;tm; aiGxkwfacs;NyD;jzpfonf/ txl;
ojzifh UNDP, PACT Global Microfinance Fund vkyfief;pDrHudef; (2012 ckESpfwGif pwifonf)
\ acs;aiGyrmPonf tar&duefa':vm 70 oef;cefY &Sdygonf/ (jrefrmEkdifiHwGif tpkd;&r[kwf
aom tzGJUtpnf;rsm;rSwpfqifh vnfywfaeaom acs;aiG\ 84 &mckdifEIef;ausmfukd PACT rS
pDrHcefYcGJaeygonf) 1997 ckESpfrSpí aiGacs;&efqufoG,fol wpfOD;csif;taejzifh 670ç000
OD;ausmf&SdNyD; ,if;wkdY\ 98 &mckdifEIef;rSm aus;&GmckepfaxmifrS trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/174
tao;pm;acs;aiGvkyfief;onf trsKd;orD;rsm;\ edrfhusaom aiGaMu;vufvSrf;rDrIukd
wpfpdwfwpfykdif;tm;jzifh jznfhqnf;ay;ygonf/ okdYaomf vkHavmufrIr&Sdyg/ ti,fpm;ESifh
tao;pm;ukefxkwfvkyfrIrsm;\ trSefwu,f 0ifaiG&&SdrIenf;yg;jcif;ESifh 0ifaiG&&SdEkdifonfh
tvm;tvm enf;yg;onf[k ,lqjcif;aMumifh w&m;0ifvuf&Sd tao;pm;acs;aiG0efaqmifrI
vkyf ief;rsm;onf tao;pm;ukefxkwfvkyfief;rsm; acs;,lEkdifonfh aiGyrmPtay: uefYowfxm;yg
onf/¤if;tcsufutao;pm;ukefxkwfvkyfief;rsm;ykdrkdBuD;rm;vmatmifwkd;csJUrnfhjzpfEkdifajc
rsm;ukd xdef;csKyfxm;ygonf/ þppfwrf;rS okawoetzGJUESifh awGUqkHaqG;aEG;&mwGif trsKd;orD;
pGefYOD;wDxGifolrsm;u ajymMum;onfh t"du OD;pm;ay;onfhtcsufrSm acs;aiGowfrSwfcsufukd
wkd;jr§ifhay;&efjzpfygonf/ i½kwfoD;? MuufoGefjzLESifh z&JoD;uJhokdY aps;EIef;jrifhaom aps;uGuf0ifoD;
ESHrsm;udk pkdufysKd;xkwfvkyfonfh trsKd;orD;rsm;onf wpf{uvQif acs;aiG okH;odef;usyf acs;,lEkdifyg
onf/¤if;oD;ESHrsm;twGfuoGif;tm;pkwefzkd;rSmtrSefwu,ftm;jzifhacs;aiG\okH;qokdYr[kwf
av;qcefY&Sdygonf/&&SdEkdifonfhacs;aiGowfrSwfcsufaMumifh¤if;wkdYonft&nftaoG;aumif;
onfh txGufwkd;rsKd;aphrsm;? "mwfajrMoZmrsm;ESifh ykd;owfaq;rsm; ponfh oGif;tm;pkrsm;ukd
173 atmufajcrSwfpk 109/
174 www.pactworld.org/sites/default/files/PGMF%202%20pager.pdf. wGif Munfhyg/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 74
r0,f,lEkdifMuyg/ xkdYaMumifh ¤if;wkdYajr,m\ pkdufysKd;xkwfvkyfrIpGrf;&nf jr§ifhwifa&;twGuf
twm;tqD;jzpfaeygonf/ trsKd;orD;rsm;\ ti,fpm;ESifh tao;pm; pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;
zGHUNzdK;vmonfESifhtrQ¤if;wkdYonfuefYowfcsuf&Sdaomtao;pm;acs;aiGvkyfief;udkausmfvGefí
b@ma&;qkdif&m aqmif&Gufay;rIrsm;ESifh 0efaqmifrIrsm;udk vkdtyfvsuf&Sdygonf/
txufwGif azmfjyouJhokdY w&m;0ifykHrSef aiGa&;aMu;a&;u@rSm zGHUNzdK;rIr&Sdao;yg/
t"duaiGa&;aMu;a&; &&Sdonfh? aiGaMu;vkdtyfcsufukd jznfhqnf;Ekdifonfh ZmpfjrpfrSm owfrSwf
xm;onfh taygifypönf; vkdtyfaom umvwkdacs;aiGvkyfief;rsm;rS jzpf&m txl;ojzifh trsKd;orD;
rsm;onfaygifESHp&mOpömypönf;?ajr,mykdifqkdifrIrsm;r&Sdjcif;aMumifh¤if;vkdtyfcsufrsm;ukdrjznfh
qnf;EkdifMuyg/
arG;jrLa&;vkyfief;
jrefrmEkdifiHwGif awmifolv,form; tdrfaxmifpkrsm;pGmonf arG;jrLa&;vkyfief;ukd
ta&;BuD;aom 0ifaiG? ZmpfjrpfwpfcktjzpfESifh rdom;pk tpmtm[m& &&Sdonfhvkyfief;tjzpf rSDckd
tm;xm;Muygonf/ 2010 jynfhESpf udef;*Pef;tcsuftvufrsm;t& tdrfaxmifpk 4.3 oef;
onf wd&pämefESifh Muuf? iSuf arG;jrLxdef;ausmif;jcif;vkyfief;ukd vkyfukdifMuygonf/ oD;ESHpkdufysKd;
xkwfvkyfolrsm;uJhokdYyif arG;jrLa&;vkyfief; vkyfukdifolwkdYwGif 77 &mckdifEIef;onf touftkyfpk
45ESpfrS59ESpftwGif;jzpfítrsKd;om;rsm;onf¤if;wkdY\vkyfazmfukdifzuftrsKd;orD;rsm;xuf
toufig;ESpfi,fNyD; trsKd;orD;rsm;\ ysrf;rQtoufrSm 51 ESpf&Sdí trsKd;om;rsm;\ toufrSm
46 ESpfjzpfygonf/175
trsKd;orD;rsm;u Muuf? qdwfESifh 0uf ponfh wd&pämefi,frsm; arG;jrLa&;ukd wm0ef,lMu
í trsKd;om;rsm;u uRJ? EGm;ESifh jrif;ponfh wd&pämefrsm; arG;jrLa&;wGif wm0ef,lMuygonf/
okdY&mwGif uRJ? EGm;? xdef;ausmif;&mwGif trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifhtwl yl;aygif;vkyf
ukdifavh&Sdonf/ v,form;trsm;pkonf ajr,mxGef,uf&mwGif uRJESifh EGm;wkdYukd tokH;jyKMuqJ
jzpfonf/ trsKd;orD;rsm;u tpmtm[m&ESifh a&mif;cs&ef Zmpfjrpftjzpf wd&pämefi,frsm;ukd
tokH;jyKí a&mif;cs&mwGif wd&pämefxGufypönf;rsm;vnf; yg0ifonf/
opfawmvkyfief;
opfawmrsm;onf v,f,mpkdufysKd;a&; tokduft0ef;rsm;twGuf ta&;ygaom pD;yGm;
a&;t&if;tjrpfwpfckjzpfNyD; 0ifaiGESifh aexkdif&ef tdrf&m? tdrfaxmifpkpD;yGm;a&;ESifh pm;eyf&du©m
zlvkHpdwfcs&rItwGuf t&if;tjrpfrsm;udk yHhykd;ay;ygonf/ opfawmvkyfief;onf v,f,mu@&Sd
tdrfaxmifpkrsm;\ wwd,trsm;qkH; vkyfaqmifaom pD;yGm;a&;vkyfief;jzpfygonf/ trsKd;om;OD;
aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;\ 13.1 &mckdifEIef;ESifh trsKd;orD;OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;\
11.3 &mckdifEIef;onf opfawmESifh qufpyfaom tvkyftukdifrsm;ukd vkyfukdifMuygonf/
tpOftvmtm;jzifh trsKd;orD;rsm;onf opfawmwGif xif;acGjcif;rQomru rIdtrsKd;rsKd;?
175 atmufajcrSwfpk 147/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 75
tavhusopfoD;rsm;? tcGHrmtoD;rsm;? tavhus[if;oD;[if;&Gufrsm;ESifh aq;zuf0if tyifrsm;
uJhokdY opfawmypönf;rsm;ukdvnf; &SmazGcl;qGwfMuygonf/ trsKd;om;rsm;u opfawmrsm;wGif
trJvkdufjcif;? opfckwfjcif;? 0g;ckwfjcif; vkyfukdifMuygonf/ uRef;opfuJhokdYaom opfrsm;ukd
a&mif;csjcif;ESifh jynfyokdY wifykdYjcif;onf opfawmu@ESifh qufpyfonfh pD;yGm;a&;twGuf
t"duyHhykd;rIjzpfygonf/ opfxkwfvkyfa&;vkyfief;tm; trsKd;om;rsm;u BuD;pkd;xm;ygonf/ okdY
aomf trsKd;orD;rsm;onf 0g;? Budrfxnfypönf;? rIdtrsKd;rsKd;? tcGHrmoD;ESifh aq;zuf0iftyifrsm;
ponfh opfESifh roufqkdifaom opfawmxGufypönf;rsm;ukd pkaqmif;olrsm;? xkwfvkyfolrsm;?
tokH;jyKolrsm;tjzpf þu@wGif yg0ifygonf/ jrefrmEkdifiHonf opfESifh roufqkdifaom opf
awmxGufypönf;rsm; <u,f0ygonf/176
a&vkyfief;
jrefrmedkifiHonf a&xGufypönf;rsm;tvQHy,f<u,f0ygonf/ ¤if;wGif jrpfrsm;ESifh jrpf
vufwufrsm;? a&avSmifuefrsm;? a&uefrsm;ESifh v,fuGif;rsm; yg0ifygonf/ ig;zrf;vkyfief;wGif
urf;½kd;wef;ESifh urf;vGefyifv,fig;zrf;vkyfief;? ukef;wGif;ig;zrf;vkyfief;ESifh ig;arG;jrLa&;vkyfief;
wkdY yg0ifygonf/ ig;zrf;vkyfief;onf awmifolv,form; tdrfaxmifpkrsm;\ pm;eyf&du©mESifh
toufarG;0rf;ausmif;rItwGuf ta&;ygaom vkyfief;wpfckjzpfygonf/ 2010 jynfhESpftwGif;
awmifolv,form; tdrfaxmifpk pkpkaygif;\ 5.1 &mckdifEIef;eD;yg;onf ig;zrf;vkyfief;wGif
0ifa&mufvkyfukdifMuaMumif; od&Sd&ygonf/ tdrfaxmifpkrsm;\ 80 &mckdifEIef;ausmfonf rdom;pk
pm;okH;&eftwGuf ig;zrf;MuNyD; usefolrsm;u ¤if;wkdYukd xkwfukefypönf;rsm;tjzpf a&mif;Muyg
onf/177
jrefrmEkdifiHonf tjcm;ukefypönf;rsm;ESifhtwl ig;trsKd;rsKd;? a&xGufypönf;rsm;? ykpGeftpkd?
ykpGefajcmufESifh uPef;rsm;ukd xkwfvkyfNyD; jynfyokdY wifykdYygonf/178¤if;vkyfief;wGiftxl;ojzifh
yifv,furf;vGefESifh tBuD;pm;pD;yGm;jzpf ig;zrf;vkyfief;rsm;rSm trsKd;om;rsm;u BuD;pkd;xm;
aomf vnf; ukef;wGif; ig;zrf;vkyfief;? ig;arG;jrLa&;ESifh tao;pm; ig;zrf; vkyfief;rsm;wGif
trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifMuygonf/179
pufrIvufrIvkyfief;
pufrIvufrIvkyfief;onf pD;yGm;a&;u@\ 'kwd,ta&;ygaom r@dKifwpf&yfjzpfyg
onf/ rsm;rMumrD ESpfrsm;twGif; jrefrmEkdifiHonf a&&SnfpufrIzGHUNzdK;a&; pDrHudef; (2000-2030)
wpfckukd taumiftxnfazmfaqmifNyD; pkdufysKd;a&;tajccH pufrIvkyfief;rsm;ukd pwifBudK;yrf;
176 Oyrm - http://www.ntfpuppermm.com/ udk Munfhyg/
177 atmufajcrSwfpk 147/
178 Z,m; 7/ t"du vloHk;ukefwifydkYrI? a&G;cs,fxm;aom vpOfpD;yGm;a&;tñTef;wGif EdkifiHjcm;ukefoG,frI? trftifefyD tD;'D/ https://www.mnped.gov.mm/index.php?option=com_content&view=article&id=95&Itemid=112&lang=en
179 ukef;wGif;ydkif; ig;zrf;jcif;ESifh a&vkyfief;wGif trsKd;orD;ESifh trsKd;om;ESpf&yfpvHk; yg0ifMuNyD; &Srf;jynfe,f? tif;av;uef0ef;usifwGif
wpfEdkifwpfydkif ig;zrf;orm;rsm;tcsKdYrSm trsKd;orD;rsm;ESifh ig;a&mif;csolrsm;rSm t"du trsKd;orD;rsm;jzpfonf/ jrefrma&vkyfief;ESifh
ukef;wGif;ydkif; ig;zrf;vkyfief;? befaumuf? tm&SESifh ypdzdwfa'otwGuf tufzfattdka'oqkdif&m½Hk;? tufzfattdk (2003) udk
Munfhyg/ http://www.fao.org/docrep/004/ad497e/ad497e00.htm#Contents
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 76
aqmif&GufaeNyDjzpfygonf/ tpkd;&pnf tBuD;pm;? tvwfpm;? tao;pm; pufrIvufrIvkyfief;rsm;
yg0ifaom pufrIvufrIu@BuD;ukd ckdifrmap&ef Oya'rsm; jy|mef;cJhygonf/ jrefrmEkdifiHwGif
pufrIvufrIu@BuD;\ t"duusaom tpdwftykdif;rsm;rSm owåKESifh wGif;xGufypönf;? pGrf;tif?
aqmufvkyfa&;ESifh pufrIukefacsmxkwfvkyfonfh vkyfief;rsm;jzpfygonf/ w&m;0ifxkwfjyefonfh
pm&if;tif;rsm;t& wpfrsKd;om;vkH;\ jynfwGif;tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd;
(GDP) wGif pufrIvufrIu@BuD;\ yg0ifrItcsKd;onf 1990 ESpfrsm;wGif ysrf;rQ 15 &mckdifEIef;
&SdcJh&m 2010-2011 ckESpfwGif 19 &mckdifEIef;okdY wkd;wufcJhygonf/180 xkdYtjyif pkpkaygif; pufrI
vufrIu@BuD;wGif pufrIukefacsmxkwfvkyfrI\ yg0ifrItcsKd;onf 1990-1991 ckESpfwGif 69
&mckdifEIef; &SdcJh&mrS 2010-2011 ckESpfwGif 77 &mckdifEIef;okdY wkd;wufcJhygonf/181
owåKESifh wGif;xGufypönf;vkyfief;rsm;
owåKESifh wGif;xGufypönf;vkyfief;rsm;onf rMumrDESpfrsm;umvtwGif; jrefrmEkdifiH\
pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufrItwGufodompGmtaxmuftulay;ygonf/¤if;vkyfief;rsm;aMumifh
a0;vHaoma'orsm;wGif pD;yGm;a&;vkyfaqmifcsuf wkd;wufjrifhrm;vmjcif;rSm tcGeftcrsm;ESifh
vkdifpifaMu;rsm; &&Sdjcif;? tvkyftukdif tcGifhtvrf;rsm; wkd;yGm;vmjcif;ESifh tjcm;oG,f0kdufaom
tusKd;aus;Zl;rsm; &&Sdjcif; (vufvDukefoG,frI? 0efaqmifrIrsm;? [kdw,fvkyfief;ESifh tpm;tpm
auR;arG;a&mif;csrIrsm;) ponfwkdYaMumifh jzpfygonf/ jrefrmEkdifiH&Sd tcsKdUaom t&yfa'orsm;wGif
BuHKawGUae&ouJhokdY ,if;vkyfief;rsm;aMumifh obm0ywf0ef;usifqkdif&m ysufpD;rIESifh vlrIa&;
qkdif&m rwnfNidrfrIrsm; jzpfay:vmygrl ,if;azmfjyyg aumif;usKd;rsm;ukd ysufpD;rIqkdif&m
qkd;usKd;rsm;u acszsufvkdufrnf jzpfygonf/
Z,m; 2.15 wGif azmfjyxm;ouJhokdY 2010-2011 ckESpfwGif wefzkd;t& xdyfqkH;jynfy
ykdYukef ESpfrsKd;rSm owåKwl;azmfa&;vkyfief;rsm;rS jzpfNyD; pkpkaygif;jynfyykdYukefwefzkd;\ wpf0ufausmf
&Sdygonf/182
180 Aung Min and K. Kudo. 2012. New Government’s Initiatives for Industrial Development in Myanmar. In H. Lim and Y. Yamada, eds. 2012. Economic Reforms in Myanmar: Pathways and Prospects. BRC Research Report No. 10. Bangkok: Bangkok Research Centre, IDE-JETRO.
181 atmufajcrSwfpk 180/
182 obm0"mwfaiGUrSm trsm;qHk;wifydkY&aom wifydkYukefjzpfum EkdifiHwifydkYrI\ 35 &mckdifEIef;&Sdonf/ jrefrmEdkifiHrSm ausmufpdrf;ESifh
ywåjrm;wkdYuJhodkY ausmufrsuf&wemrsm;aMumifhvnf; emrnfBuD;um ,if;wkdYrSm pkpkaygif; wifydkYrI\ 18 &mckdifEIef;&Sdonf/ a&eHESifh
oHjzL? caemufpdrf;? oGyf? aMu;eD? tNzdKufeuf? cJ? ausmufrD;aoG;paom wGif;xGufypönf;ponfh tjcm;t&if;tjrpfrsm;vnf;&Sdonf/
BuD;rm;NyD; acwfrDaom obm0xGufaiGUESifh a&eHxkwfvkyfrI vkyfief;pOfrsm;rSm tvkyform;rsm;pGm rvdktyfay/ at'DbD (2012) wGif
Munfhyg/ ADB. 2012. Myanmar in Transition: Opportunities and Challenges. Manila.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 77
Z,m; 2.15/ 2010-2011 ckESpf ysrf;rQwefzkd;ukd tajccHxm;aom t"du jynfyykdYukefrsm;
xkwfukef
qdyfurf;ta&muf
wefzkd;
(f.o.b $
oef;aygif;)
wpfEkdifiHvkH;
pkpkaygif;\
(%)
wpfurÇmvkH;
pkpkaygif;\
(%)
obm0"mwfaiGU? t&nf (okdY) tjcm; 3,148 35.2 1.25
ykvJ? wefzkd;jrifhESifh tjcm;wefzkd; &Sdaom
ausmufrsuf&wem1,613 18.0 1.10
[if;oD;[if;&GufESifh [if;oD;[if;&Guf xkwfukefrsm; 898 10.0 1.49
opftMurf;xnf(okdY) opfcGJom; 753 8.4 5.27
obm0 a&mfbm? a&mfbmap;ESifh aumfap; 192 2.1 0.60
trsKd;om;t0wftxnf? vuf&ufxnf 188 2.1 0.29
a&cJpdrf ig;t&Sif 183 2.0 0.33
uPef;? c½k? ausmufykpGef 174 1.9 0.59
t0wftpm;trsKd;rsKd; 156 1.7 0.12
qef 125 1.4 0.57
tjcm; 1,515 16.9 --
pkpkaygif; 8,949 100.0 0.05
rSwfcsuf/ / ukefypönf;rsm;rSm SITC jyefvnfjyifqifjcif; 3 jzpfonf/ (*Pef;oHk;vHk;txd) Products are SITC Revision 3 (3 dizit-Level)
Zmpfjrpf- ukefypönf;t& ykdYukefzGJUpnf;rI- UNCTAD (2012) UNCTAD pm&if;tif;vufpGJpmtkyf P-186.
Z,m; 9 wGif azmfjyouJhokdY tvkyfvkyfukdifMuonfh trsKd;om;pkpkaygif;\ 2.2 &mckdif
EIef;ESifh trsKd;orD;pkpkaygif;\ 0.7 &mckdifEIef;onf owåKESifh wGif;xGufypönf;vkyfief;wGif vkyf
ukdifMuygonf/ pufud&d,mwkd;wuftokH;jyKvmojzifh vltenf;i,fom tvkyfcefYxm;&ef vdk
tyfvmygonf/ tvkyftukdifrsm; zefwD;ay;aomfvnf; ¤if;tvkyfrsm;rSm yifyef;cufcJaom
tvkyfrsm;jzpfonf[k xifjrifEkdifojzifh zefwD;aomtvkyfrsm;rSm trsKd;om;rsm;twGufom
jzpfygonf/¤if;tcsufuEkdifiHrsm;pGmwGifowåKwl;azmfa&;vkyfief;rsKd;ESifh¤if;ESifhqufpyfonfh
uRrf;usifrIoifwef;rsm;ESifh tqifhjrifhynma&;wkdYwGif trsKd;orD;ta&twGuf tvGefenf;yg;vm
&onfh taMumif;&if;ukd azmfñTef;ygonf/ xkdYtjyif owåKwl;azmfa&;vkyfief;rsm;onf a0;vH
aoma'orsm;wGif wnf&Sdojzifh rdom;pk\ tdrfrIudpöwm0ef,l&aom trsKd;orD;rsm;tm; þ
u@wGif yg0ifvkyfaqmifEkdif&ef uefYowfxm;ygonf/ trsKd;orD;rsm;onf owåKwl;azmfonfh
ae&mwGif&Sdaom ½kH;vkyfief;tajccHtkyfcsKyfa&;ESifh pDrHcefYcGJa&;tvkyfrsm;ukdom wm0ef,lvkyfukdif
&avh&Sdonf/
owåKwl;azmfa&;tajctaeESifh ywfoufygu aMu;eD? ausmufrD;aoG;ESifh tjcm;owåK
ypönf;rsm; wl;azmfonfh vkyfief;wGif BuD;rm;acwfrDaom puf,EÅ&m;rsm; &Sdojzifh wkdif;&if;om;
vlenf;pkrsm;tygt0if aus;vufa'orS vltrsm;rSm pufypönf;tokH;rjyKbJ vltm;? vkyftm;
jzifh wl;azmfonfh tao;pm; owåKwl;azmfonfh vkyfief;rsm;ukdom vkyfukdifMuygonf/ ausmuf
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 78
rsufwl;azmfonfh vkyfief;rsm;rSmvnf; txufazmfjyyg vltm;? vkyftm;jzifh wl;azmfonfhvkyfief;
rsm;om jzpfygonf/ vkyftm;jzifh wl;azmfonfh tao;pm;wl;azmfa&;vkyfief;rsm;onf w&m;0if
ykHrSefvkyfief;rsm; r[kwfbJ vkyfief;cGiftEÅ&m,f&Sdaom vkyfief;rsm; jzpfonf/ þuJhokdY vkyfukdif
&aom tajctaersm;tm; usm;? r cGJjcm;okH;oyfonfh tjrifrS MunfhvQif xyfqifhpkd;&drfzG,f
tcsufwpf&yfjzpfygonf/ w&m;0if ykHrSef owåKwl;azmfa&;u@wGif tpOftvmt& trsKd;om;
rsm;BuD;pkd;aomfvnf; tao;pm;owåKwl;azmfa&; vkyfief;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;rSm pkpkaygif;
owåKwGif;vkyfom;tiftm;\ wpf0uftxd &Sdygonf/183 rdcifrsm;ESifhtwl vkdufygvmaom
uav;oli,frsm;rSmvnf; vkyfief;cGifwGif tvkyfvkyfukdif&if; tcsdefukefqkH;&ygonf/
r,kHEkdifp&mtcsufu ñTefjyonfrSm wl;azmfa&;vkyfief;rsm;\ tEÅ&m,f&Sdonfh tajc
taewGif¤if;wkdY rdom;pk0ifrsm;ESifhtwltvkyfvkyfukdifaeaomtrsKd;orD;rsm;onfvkyfc0if
aiG enf;yg;pGm &&Sdjcif;jzpfonf/ omreftm;jzifh trsKd;orD;rsm;onf owåKwl;azmfa&;ESifh
qufpyfaom yifyef;cufcJonfh tvkyfMurf;rsm;ukd vkyfukdifjcif;r&Sdaomfvnf; olwkdYonf
BuD;rm;&SnfMumonfh usef;rma&;tEÅ&m,frsm;udk &ifqkdifMu&avh&Sdonf/ trsKd;orD;rsm;onf
trsm;tm;jzifh oH½kdif;rsm; o,f,lykdYaqmifjcif;? "mwkaA'aq;rsm;jzifh aq;aMumjcif;? jyKjyifjcif;ESifh
aomufokH;a&o,f,ljcif;? t0wfavQmfjcif;ESifh csufjyKwfjcif;wkdYukd vkyfukdifMuygonf/ tusKd;
quftm;jzifh trsKd;orD;rsm;onf tqdyfoifh "mwkypönf;rsm;ESifh ykdrkdxdawGUae&NyD; tcsdefumv
&SnfMumpGmvnf; xdawGUae&ygonf/184
oD;jcm;tpD&ifcHpmrsm;u ñTefjyonfrSm owåKwll;azmfa&;vkyfief;rsm;wGif 0ifa&mufvkyf
ukdifaeMuonfh trsKd;orD;rsm;rSm ½kyfykdif;ESifh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrItEÅ&m,frsm; wkd;jrifh
vmjcif;jzpfonf/185
þvkyfief;u@wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifaqmif&GufrIudk jr§ifhwifay;aom r[mAsL[m
rsm;tm; oD;oefYazmfjyonfh tjcm;EkdifiHrsm;rS Oyrmrsm;vnf; &Sdygonf/ Oyrmtm;jzifh tcsKdU
tBuD;pm; owåKwl;azmfa&;vkyfief;rsm;onf þvkyfief;u@wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifaqmif
&GufrI &mckdifEIef;ukd jr§ifhwif&ef a&SUajy;prf;oyfonfhtpDtpOfrsm; jyKvkyfcJhygonf/ ¤if;wkdYrSm
ausmif;rsm;okdY oGm;a&mufum &&SdEkdifonfh tvkyftukdiftrsKd;tpm;ESifh pyfvsOf;aom owif;
atcsuftvufrsm;udk jzefYa0ay;jcif;?186 trsKd;orD;rsm;ESifhom oifhavsmfonf[k tpOftvmt&
,lqvufcHxm;aom tvkyftukdifqkdif&m cH,lcsufukd wkHYjyef&ef trsm;jynfol odjrifEkd;Mum;a&;
vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyfjcif;ESifh &mxl;wkd;jr§ifha&;wGif trsKd;orD;rsm; ,SOfNydKifajzqkdvmap&ef trsKd;
orD;rsm;ukd tm;ay;jr§ifhwifwkdufwGef;aom pDrHa&;&m tawGUtBuHK&Sdolrsm;u enf;vrf;jy aqG;
aEG;ykdYcsay;jcif; ponfh tpDtpOfwkdY jzpfygonf/ trsKd;orD;rsm;ESifh o[Zmwjzpfonfh vkyfief;cGif
ywf0ef;usifrsm; zefwD;jcif;? tavhtxrsm; usifhokH;apjcif;rsm;ukdvnf; ykdrkdBudK;yrf;vkyfaqmif
ay;ygonf/
xkdYtjyif þu@wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifaqmif&GufrIESifh ywfoufí pkd;&drfylyefrIrsm;
183 ILO. 2003. Facts on Small-Scale Mining. www.ilo.org/global/resources/WCMS_067582/lang--en/index.htm.
184 http://www.earthrights.org/publication/mining-gender-and-environment-burma185 atmufajcrSwfpk 184/
186 Centre for Women in Politics and Public Leadership. 2012. The Pathway Forward: Creating Gender Inclusive Leadership in Mining and Resources. Ottawa: Carleton University.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 79
&Sdonfhtjyif owåKwl;azmfa&;vkyfief;rsm;\ vlrIa&;tusKd;oufa&mufrIrsm;tay:wGifvnf;
tvGeftrif;pkd;&drfrIrsm; &Sdygonf/ urÇmwpf0ef; owåKESifh wGif;xGufypönf;rsm; wl;azmfa&;vkyfief;
\ &v'fjzpfaom obm0ywf0ef;usif xdckdufysufpD;rIESifh vlrIa&; rwnfNidrfrI twkdif;twm
tay: us,fjyefYaom avhvmrIrsm; &Sdygonf/ jrefrmEkdifiH\ pD;yGm;a&;wkd;wufrItwGuf owåK
wl;azmfa&;onfta&;BuD;aomyHhykd;ay;onfhu@jzpfonfESifhtnDEkdifiHawmftpkd;&onf¤if;
u@\ qkd;usKd;rsm;ukd jzpfEkdiforQ twkdif;twmtxd avsmhyg;oufomap&ef vkdtyfonfh vkyf
ief;pOfrsm; aqmif&Gufay;&ef ta&;BuD;ygonf/
pGrf;tifESifh aomufokH;a& jzefYa0rI
jrefrmEkdifiHonf [kduf'½kd? ZD0j'yfxk? avESifh qkdvmaea&mifjcnfpGrf;tif ponfh tpm;
xkd;pGrf;tifrsm; tygt0if pGrf;tift&if;tjrpfrsm; ajrmufjrm;pGm ykdifqkdifygonf/187¤if;pGrf;tif
u@ zGHUNzdK;jcif;onf EkdifiH\ tem*wfzGHUNzdK;rIukd tm;jr§ifh&mwGif t"duusygonf/188
jrefrmEkdifiHonf pGrf;tift&if;tjrpf <u,f0aom EkdifiHwpfEkdifiH jzpfaomfvnf; jrefrm
jynfolrsm;\ BuD;rm;aom vlOD;a&tcsKd;rSm vQyfppf"mwftm;ukd vufvSrf;rrDMuyg/ vufawGUwGif
jrefrmEkdifiHonf tm&Sypdzdwfa'otwGif;&Sd EkdifiHrsm;wGif pGrf;tif&&SdrI tqifhtedrfhqkH;jzpfNyD;
tmz&duqm[m& atmufykdif;EkdifiHrsm;xufvnf; &mckdifEIef;edrfhusygonf/189 jrefrmEkdifiH\
vlOD;a&av;ykHwpfykHomvQif vQyfppf"mwftm; ykHrSefjzefYjzL;rIukd vufvSrf;rDonf[k cefYrSef;&yg
onf/190 w&m;0if owif;t&if;tjrpfrsm;u vQyfppf"mwftm;udk vlOD;a& 13 &mckdifEIef;
&&Sdonfqkdaomfvnf; tjcm; owif;t&if;tjrpfrsm;u azmfjyonfrSm wpf&mckdifEIef;atmuf
vlOD;a&omvQif rjywfawmufonfh vQyfppf"mwftm;udk vufvSrf;rDygonf/ aus;vufa'owGif
187 a&tm;vQyfppfu EdkifiHwGif t"du pGrf;tift&if;tjrpfjzpfonf/ a&tm;vQyfppf puf½Hkrsm;rS vQyfppfxkwf,lrIrSm EkdifiHwGif;ü
vnfywfaeaompkpkaygif;vQyfppf"mwftm;\70&mckdifEIef;&SdNyD;¤if;\aemufwGifobm0"mwfaiGUu22&mckdifEIef;ESifh
ausmufrD;aoG;u 8 &mckdifEIef;&Sdonf/ a&tm;vQyfppfrSm vQyfppf"mwftm;xkwfvkyfrI\ av;yHkoHk;yHk &Sdaomfvnf; vuf&SdwGif
topfvJvS,fEkdifaom a&t&if;tjrpftoHk;jyKrIrSm 5 &mckdifEIef;cefYom &Sdao;onf/ xkdYaMumifh jrefrmEdkifiH\ a&tm;vQyfppf
xkwfvkyfrItvm;tvmrSm toHk;rjyK&ao;onfrsm; tawmftwefusef&SdaeNyD; ,if;wkdY udk zGHUNzdK;wdk;wufatmif jyKvkyfvdkufvQif
EkdifiHjcm;wifydkY&efomru qnfa&ay;jcif;twGufyg toHk;jyKEkdifonf/ auyD trf*sD 2012 wGif Munfhyg/ jrefrmEkdifiH
tajccHtaqmuftOD? www.kpmg.com/MM/en/.../Documents/Infrastructure-in-Myanmar.pdf wGif &&SdEkdifonf/
188 urÇmhpD;yGm;a&;zkd&rf 2013 ckESpf? pGrf;tifwnfaqmufrItopf? jrefrm/ Accenture ESifh Asian Development Bank wkdYESifh
yl;aygif;aqmif&Guf&mwGif jyifqifjcif;/ http://www.weforum.org/reports/new-energyarchitecture-myanmar wGif
&&SdEkdifonf/
189 NyD;cJhonfh 10 ESpftwGif;ü jrefrmEkdifiHwGif vQyfppftoHk;jyKrIrSm 2000jynfhESpfwGif 3ç303 r*¾g0yf&Sd&mrS 2010 wGif 6ç093
r*¾g0yfodkYa&muf&Sdvmum ESpfqeD;yg; jrifhwufoGm;onf/ odkYaomf jrefrmEdkifiH\ vlwpfOD;csif;pD\ vQyfppf oHk;pGJrIrSm tmqD,H
10 EdkifiHMum;wGif tedrfhqHk;taejzifh wnf&Sdaeao;onf/ wpfOD;csif;toHk;jyKrIrSm 2010 jynfhESpfwGif jrefrmEdkifiHü 100
uDvdk0yf&SdNyD; tif'dkeD;&Sm;wGif 600 uDvdk0yf&Sdum xkdif;EkdifiHwGif 2ç000 uDvdk0yfausmf &Sdonf/ tao;pdwfMunfh½I&eftwGuf
EkdifiHwumpGrf;tifat*sifpD? tm;vHk;twGuf pGrf;tif? qif;&JEGrf;yg;olrsm;twGuf b@ma&;tcGifhtvrf; (yJ&pf-
tdktD;pD'D^tdkiftD;at? 2011 ckESpf atmufwkdbmv)
190 EdkifiH\ysrf;rQ vlwpfOD;csif;pD\ vQyfppf"mwftm; oHk;pGJrIenf;yg;jcif;rSm vQyfppf"mwftm; jzefYa0rIedrfhusjciff;? pufrI zGHUNzdK;rI
edrfhusjcif;ESifh &if;ESD;jr§KyfESHrIenf;yg;jcif;aMumifh jzpfonf/ tdkiftdwfcsft,fvfpDat avhvmqef;ppfcsuf tcsuf tvufrsm;t&
vQyfppf"mwftm;&&Sdonfh tdrfaxmifpkrSm 38 &mckdifEIef;om&SdNyD; NrdKUjy (81 'or 3 &mckdifEIef;) ESifh aus;vufa'orsm; (22 'or 4
&mckdifEIef;om) Mum;wGif rsm;pGm jcm;em;csuf&Sdonf/ vQyfppf"mwftm;&&SdrI tenf;qHk;rSm csif;jynfe,f (15 &mckdifEIef;)? yJcl;taemuf
(13 &mckdifEIef;)? yJcl;ta&SU( 20 &mckdifEIef;) ESifh &ckdifjynfe,f (23 &mckdifEIef;) wkdYjzpfonf/ tdkiftdwfcsft,fvfpDat (2009-2010)?
qif;&JEGrf;yg;rIavhvmcsuf? pmrsufESm 87 udk Munfhyg/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 80
wpfEkdifiHvkH;&Sd aus;&Gmaygif; 65ç000 teuf aus;&Gm 4ç550 (ckepf&mckdifEIef;)om trsKd;om
yifr"mwftm;vkdif;uGef&ufwGif tusKH;0ifygonf/191 xkdYjyif tdrfaxmifpk pkpkaygif;\ okH;ykHESpfykH
(70 &mckdifEIef;)onf rD;tvif;a&mif twGuf 'DZ,f? rD;cGuf? bufx&DESifh za,mif;wkdifwkdYukd
t"du tokH;jyKMuNyD; tdrfaxmifpk pkpk aygif;\ 88 &mckdifEIef;onf csufjyKwf&efESifh tyl"mwf&&ef
xif;ESifh pyg;cGHuJhokdY tpkdiftcJavmif pmrsm;udk rSDckd&ygonf/192
okdYaomfvnf; oef;acgifpm&if;qkdif&m tcsuftvufrsm;t& jrefrmEkdifiH\ tdrfaxmifpk
tcsKd; trsm;pk (32.4 &mckdifEIef;)onf vQyfppfrD;udk tvif;a&mif&&Sd&ef t"dutjzpf okH;pGJMuNyD;
za,mif;wkdifokH;pGJol (20.7 &mckdifEIef;) &Sdygonf/ rD;tvif;a&miftwGuf vQyfppf"mwftm;ukd
okH;pGJMu&mwGif aus;vuf (14.9 &mckdifEIef;)ESifh NrdKUjy (77.5 &mckdifEIef;)tMum; tvGefuGmjcm;
csuf&Sdaeygonf/ bufx&Dtkd;? rD;puf? qkdvmjym;wkdYukd t"dupGrf;tift&if;tjrpftjzpf okH;pGJ
aom tdrfaxmifpktcsKd;onfvnf; twkdif;twmwpfcktxd &Sdygonf/ rdom;pkig;pkwGif av;pk
rSm csufjyKwf&mwGif xif;? rD;aoG;ukd tokH;jyKvsuf&Sdygonf/ aus;vufa'orsm;wGif 80 &mckdif
EIef;onf xif;? rD;aoG;ukd tokH;jyKNyD; csufjyKwfMuygonf/ NcHKikHMunfhvQif tdrfaxmifpk 17
&mckdifEIef;om csufjyKwf&eftwGuf vQyfppfESifh "mwfaiGU&nfukd tokH;jyKMuygonf/ tcsKd;onf
NrdKUjywGif 46 &mckdifEIef;&SdNyD; aus;vuf 6 &mckdifEIef;xuf ykdrkdrsm;jym;ygonf/193
¤if;pGrf;tifuefYowfcsufrsm;u tdrfaxmifpkwpfckvkH;tay:wGif qkd;&Gm;pGm xdckdufrI
r&Sdaomfvnf; txl;ojzifh tdrfaxmifpktwGuf tpm;taomufcsufjyKwf&onfh trsKd;orD;rsm;
ukd 'ku©a&mufapygonf/ vufvSrf;rrDojzifh csufjyKwf&efESifh tyl"mwf&&eftwGuf xif;&Sm&m
wGif xkH;pHtm;jzifh trsKd;orD;rsm;onf ,if;twGuf tcsdefrsm;pGm rjzpfrae tokH;jyK&ygonf/
tcsKdUaom cefYrSef;csufrsm;t& xif;&Smjcif;ESifh aomufokH;a&o,f,ljcif;twGuf trsKd;orD;rsm;
onf trsKd;om;rsm;xuf tcsdefyrmP okH;q ykdrkdtokH;jyK&ygonf/194 xkdYaMumifh ,if;tajctae
wGif trsKd;orD;rsm;\ tcGifhtvrf;twGuf t&if;tESD;onf ykdrkdjrifhrm;vmygonf/
jrefrmEkdifiHwGifvnf; trsKd;orD;trsm;pk? txl;ojzifh aus;vufa'orsm;rS trsKd;orD;
rsm;onf xif;&SmazGpkaqmif;&mwGif tcsdefrsm;pGm tokH;jyKMu&ygonf/ tcsKdUpmwrf;wGif ,if;
tcsdefonf wpfESpfvQif 233 em&D (wpfvvQif 20 em&D) &Sdonf[k qkdygonf/ csufjyKwf&efESifh
tyl"mwf&&eftwGuf xif;? ZD0avmifpmrsm;ukd rD;½IdU&mwGif trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;
rSm tdrfwGif; avxknpfnrf;rI tEÅ&m,fukd tpOfxdawGUae&NyD; qkd;&Gm;onfh tqkwfa&m*gESifh
rsufpda&m*g cHpm;&ygonf/195
pGrf;tifqkdif&m 0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDa&;ukd tajccHvlYtcGifhta&;tjzpf owfrSwf
&ef wkd;jr§ifhBudK;yrf;rIrsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm;\ zGHUNzdK;rItwGuf oefY&Sif;í a&&SnfwnfwHhaom
pGrf;tifqkdif&m 0efaqmifrIrsm;ESifh enf;ynmrsm;\ ta&;ygrIonf,cktcg urÇmwpf0ef;wGif
191 G.R. Shrestha. 2012. UNDP Programming for Rural Energy and Environmental Conservation in Myanmar, 2013- 2015 (Challenges and Opportunities). Yangon.
192 MercyCorps. 2011. Myanmar Energy Poverty Survey. Yangon.193 atmufajcrSwfpk 144/
194 International Union for Conservation of Nature (IUCN). Undated. Gender and Bioenergy. http://sitemason.vanderbilt.edu/files/k0ESGY/IUCN percent20BioEnergy percent20Factsheet.pdf.
195 WHO. 2011. Indoor Air Pollution and Health. www.who.int/mediacentre/factsheets/fs292/en/.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 81
tajcckdifaeNyDjzpfonf/196 xdckdufvG,faom tdrfaxmifpkrsm;tm; pGrf;tifyHhykd;ay;jcif;onf b0
t&nftaoG; jrifhrm;rIESifh yifyef;NyD; NiD;aiGUzG,ftvkyfrsm; avsmhenf;aprIwkdYESifh wpfom;wnf;
cGJjcm;r&atmif qufET,fonfomru toufarG;0rf;ausmif;rIvkyfief;rsm; azmfxkwfrIESifh
wpfrsKd;om;vkH;\ jynfwGif; tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd; (GDP) tm; wkd;wuf
yHhykd;ay; rIwkdYESifhvnf; qufET,fygonf/
acwfrDavmifpmrsm;? pufpGrf;tifESifh vQyfppf"mwftm;wkdYwGif &if;ESD;jr§KyfESHjcif;tm;jzifh
pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&; zGHUNzdK;wkd;wufrItwGuf tcGifhtvrf;rsm; &&Sdapygonf/ txl;ojzifh trsKd;
orD;rsm; &&SdEkdifygonf/ Oyrmtm;jzifh acwfrDaom rD;zkdrsm;ukd vufvSrf;rDjcif;onf tpOftvm
xif;rD;zkdrS xGuf&Sdonfh rD;ckd;xdawGUcHpm;&rIukd avsmhenf;apum trsKd;orD;rsm;twGuf ykdrkdaumif;
rGefaom usef;rma&;tusKd;aus;Zl;rsm; &&SdEkdifygonf/
trSefpifppf vQyfppf"mwftm;onf trsKd;orD;rsm;\ b0rsm;udk tvif;a&mifay;jcif;jzpf
ygonf/ tvif;a&mifay;&mwGif acwfrDaom rD;zkdrsm;ESifh avmifpmrsm;ukd tokH;jyKjcif;? tpm;
tpmcsufjyKwfjyifqif&mwGif trIefYBudwfpufrsm;uJhokdYaom enf;ynmrsm;ukd tokH;jyKjcif;?
tvkyfyrmP avsmhenf;&ef a&pkyfpuftokH;jyKjcif;? vrf;rsm;wGif vQyfppftvif;a&mifrsm; &&Sd
ojzifh trsKd;orD;rsm; ntcgwGif vkHNcHKpGm oGm;vmEkdifjcif;? ½kyfjrifoHMum;pufuJhokdYaom rD'D,m
ypönf;rsm;rS owif;tcsuftvufESifh todynm&&SdEkdifjcif;wkdYjzifh trsKd;orD;rsm;ukd b0tvif;
a&mifay;ygonf/¤if;tusKd;&v'frsm;utrsKd;orD;rsm;\b0ukdykdrkdtqifajyvG,fulaponfh
tjyif tdrfaxmifpkESifh &yf&Gmtokduft0ef;twGuf tvkyfvkyf&onfh tcsdefyrmP avsmhenf;
vmum pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;ESifh tem;,ltyef;ajzrItwGuf ukd,fykdiftcsdefrsm; &&Sdvmrnfjzpf
onf/¤if;tcsuftm;vkH;onftrsKd;orD;rsm;\pD;yGm;a&;qkdif&maqmif&GufykdifcGifh?pGrf;aqmif
EkdifcGifhukd taxmuftyHhjyKNyD; trsKd;orD;rsm;\ vlrIb0 jynfhpkHom,mrIESifh b0t&nftaoG;ukd
196 A.J. Bradbrook, and J.G. Gardam. 2006. Placing Access to Energy Services within a Human Rights Framework. Human Rights Quarterly 28. pp. 389–415.
AD
B
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 82
jrifhrm;apygonf/197
pGrf;tift&if;tjrpfrsm;ukd wkd;wufvufvSrf;rDrItjyif trsKd;orD;rsm;ukd a'oESifh EkdifiH
awmftqifh pGrf;tifrl0g'ESifh pDrHudef;a&;qGJjcif;wkdYwGif acgif;aqmifrsm;tjzpf todtrSwfjyKí
yg0ifap&rnf/198 trsKd;orD;rsm;udk pGrf;tifvkyfief; pDrHudef;rsm;wGif tusKd;pD;yGm;oufqkdifolrsm;
tjzpf todtrSwfjyKjcif;ESifh qkH;jzwfcsufcsrSwfonfh tqifhwkdif;wGif ykdrkdyg0ifvmapjcif;onf
pGrf;tifrl0g'\ usm;? r qkdif&m xnfhoGif;vkyfaqmifrIESifh owdjyKcsOf;uyfrI jr§ifhwifa&;vkyfaqmif
csuftwGuf t"duusygonf/ xkdYtjyif tm;vkH;tusKd;rsm;rnfh ykdrkdoefYpifí ykdrkdxda&mufaom
pGrf;tifpepf wkd;jrifhvkyfaqmifjcif;twGufvnf; ,if;uJhokdY trsKd;orD;rm; yg0ifvmjcif;onf
t"duusygonf/ vQyfppfrD;ESifh pGrf;tifqkdif&m tpDtpOfrsm; a&;qGJ&mwGif usm;? r tajccHtjrif
ESifh okH;oyfonfh us,fjyefY? tao;pdwfonfh vkdtyfrI tuJjzwfcsuf yg0if&rnf/ tdrfaxmifpk\
avmifpmESifh pGrf;tifukd rnfolu rnfonfh&nf&G,fcsuftwGuf okH;pGJonfukd rod&Sdygu
pGrf;tif xkwfvkyf jzefYjzL;ay;onfhbufrS wkHYjyefrIrsm;rSm jynfhpkHEkdifrnf r[kwfyg/
vQyfppfrD;vif;ay;jcif;ESifh xda&mufaom pGrf;tifpDrHudef;rsm; a&;qGJay;jcif;jzifh trsKd;
orD;rsm;\ pGrf;tifvufvSrf;rDrI (txl;ojzifh aus;vufa'orsm;) ukd OD;pm;ay; aqmif&Gufjcif;?
enf;ynm&yfwGif &if;ESD;jr§KyfESHjcif;? pGrf;tifvkyfief;pDrHudef;rsm;tm; usm;? r a&;&m tajccHtjrif
jzifh avhvmokH;oyf qef;ppfjcif;ESifh pm&if;ppfjcif;wkdYonf trsKd;orD;rsm;\ b0t&nftaoG;ESifh
toufarG;0rf;ausmif; a&G;cs,frIrsm;tm; wkd;wufjrifhrm;aponfh r[mAsL[mrsm; jzpfygonf/
,if;r[mAsL[mrsm;jzifh owif;tcsuftvuf vufvSrf;rDrItm; wkd;jr§ifhcsJUxGifjcif;ESifh tcsdef
csKdUwJhrIukd avsmhenf;apjcif;jzifh trsKd;orD;rsm;twGuf tvkyftukdif tcGifhtvrf;opfrsm; ay:
xGufvmaponf/
aomufokH;a&ESifh tnpftaMu; oefY&Sif;a&;pepf
2010 ckESpf? IHLCA ppfwrf; awGU&Sdcsufrsm;t& tdrfaxmifpktrsm;pktwGuf aomufokH;
a&t"du t&if;tjrpfrsm;rSm a&bkHykdif? t0DpdwGif;? tzkH;yg a&wGif;? a&oefYbl;ESifh a&oefYpufwkdY
jzpfMuNyD; wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmt& 69.5 &mckdifEIef;&Sdygonf/ xkdaomufokH;a& t&if;tjrpf
rsm;ukd NrdKUjya'owGif 86.7 &mckdifEIef;ESifh aus;vuf 62.8 &mckdifEIef;xuf ykdrkdokH;pGJMuygonf/
xkdt&if;tjrpfrsm;ukd aumif;rGefaom a&rsm;tjzpf tqifhowfrSwfMuygonf/ jynfe,fESifh
wkdif;a'oBuD;rsm;wGif aejynfawmf (88 &mckdifEIef;)? rEÅav;wkdif; (86 &mckdifEIef;)ESifh ppfukdif;
wkdif; (81 &mckdifEIef;)wkdYrS tdrfaxmifpktrsm;pkonf a&aumif;a&oefY okH;pGJae&aMumif; awGU&Sd&
ygonf/199
oef;acgifpm&if;tcsuftvufrsm;t& tdrfaxmifpk 74.3 &mckdifEIef;onf a&avmif;
tdrfom?a&qGJtdrfomrsm;ukdokH;pGJaeMuNyD;¤if;tdrfomrsm;ukdoefY&Sif;aumif;rGefaomtdrfom
rsm;tjzpf owfrSwfMuygonf/ useftdrfaxmifpkrsm;rSm rd½kd;zvmusif;tdrfomrsm;? Zvm;tdrfom
rsm;? wjcm;tdrfomykHpHrsm; okH;pGJNyD; tdrfomr&Sdaom tdrfaxmifpkrsm;vnf; yg0ifygonf/ &efukef
197 ADB. 2011. SeaGen Waves. 5 (2). Manila.198 atmufajcrSwfpk 188/
199atmufajcrSwfpk 144/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 83
tuGuf 4/ a'oqkdif&m vQyfppfrD;vif;a&; vkyfief;pDrHudef; Oyrmrsm;/
oD&dvuFmEkdifiH/ / qif;&JEGrf;yg;olrsm;twGuf pGrf;tifqkdif&m &efykHaiG/
¤if;pDrHudef;(2004-2008)ukdADB u axmufyhHNyD; oD&dvuFm&Sd trsKd;orD;OD;aqmif
aom tdrfaxmifpkrsm;tygt0if qif;&JEGrf;yg;í z,fMuOfcH&onfh tdrfaxmifpkrsm;tm;
vQyfppf"mwftm;0efaqmifrIrsm;ukd taotcsmvufvSrf;rDap&ef aqmif&Gufay;ygonf/
¤if;pDrHudef;onf pOfqufrjywfonfh tao;pm;acs;aiGvnfywfonfh
&efykHaiGvkyfief;wpf&yf ukd a&SUajy;prf;oyfaqmif&Gufaeygonf/ ¤if;&efykHaiGjzifh
tdrfaxmifpkrsm;wGif vQyfppf"mwf tm; qufoG,fwyfqif&ef rçwnfp&dwftwGuf t&pfus
usoifhaiGrsm;ukd BudKwifay;oGif;Ekdifrnfjzpfonf/¤if;pDrHudef;\tusKd;oufa&mufrIrSm
ppfwrf;aumuf,lonfh &efykHaiGtusKd; cHpm;&aom tdrfaxmifpk 50 &mckdifEIef;ausmf\
"mwftm;crsm; avsmhusapjcif;jzpfonf/ rD;ylESifh trIefYBudwfpufwkdYuJhokdY rdrdtwGuf
tokH;0ifonfh vQyfppfenf;ynmrsm; tokH;jyKjcif; jzifh trsKd;orD;rsm;\ tvkyfcsdefyrmP
avsmhenf;apygonf/ vQyfppf"mwftm; tokH;jyKonfh tao;pm;vkyfief;opfrsm;aMumifh
0ifaiGwkd;apygonf/ tdrfaxmifpkrsm;wGif vQyfppfrD;&&Sdjcif; aMumifh uav;oli,frsm;onf
ausmif;oifcef;pm avhvmcsdef rdrdtdrfwGif ykdrkd&&Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;twGuf t"du
xif&Sm;onfh tusKd;aus;Zl;rSm ½kyfjrifoHMum;rSwpfqifh owif; tcsuftvufrsm;ESifh
azsmfajza&;tpDtpOfrsm;ukd vufvSrf;rDvmjcif;jzpfonf/
Zmpfjrpf - ADB ? 2014 ckESpf? oD&dvuFmEkdifiHokdY qif;&Jolrsm;twGuf? "mwftm;&efykHaiGtwGuf tqkdjyKaxmufcHNyD;
tultnD? reDvm (ADB.2004 Proposed Grant Assistance to Sri Lanka for the Power Fund for the Poor. Manila)
AD,uferfEkdifiH/ / a0;vHaom bkHvlaerIu@twGuf jyefvnftokH;cspGrf;tif zGHUNzdK;a&;
uGef&uf wkd;csJUrIESifh jyefvnfxlaxmifrI/
¤if;pDrHudef; (2009-2016) u axmufyHhNyD; aus;vufvQyfppfrD;vif;a&;ukd
a0;vH aom awmifay:a'o &yf&GmtzGJUtpnf;rsm;okdY wkd;csJUay;ygonf/
tao;pm;jynfhNzdK;NrJpGrf;tif pepfukd aqmif&Gufay;jcif;onf qif;&JEGrf;yg;aom
vlenf;pkwkdif;&if;om; trsKd;orD;rsm;\ vQyfppf"mwftm; vufvSrf;rDrIukd
us,fjyefYvmapygonf/ þpDrHudef;u &nfrSef;onfrSm trsKd;orD;rsm; OD;aqmifaom
tdrfaxmifpk 75 &mckdifEIef;onf 2016 ckESpfwGif vQyfppf"mwf tm; &&Sdrnfjzpfonf/
(105ç500 tdrfaxmifpkrsm;)/ þpDrHudef;wGif t"du usm;? r tajccH aqmif&Gufcsufrsm;
yg0ifygonf/
(1) trsKd;orD;rsm; OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;ESifh qif;&JEGrf;yg;aom wkdif;&if;om; vl
enf;pktdrfaxmifpkrsm;twGuf axmufyHhuscHaom yifr"mwftm;vkdif;csdwfqufrI/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 84
wkdif;a'oBuD;onf tnpftaMu;oefY&Sif;a&;qkdif&m taxmuftuljyKypönf;rsm; okH;pGJol tdrf
axmifpktrsm;qkH; 91.1 &mckdifEIef;jzpfNyD; u,m;jynfe,fonf 'kwd,trsm;qkH;jzpfum 88.5
&mckdifEIef;&Sdygonf/ &ckdifjynfe,fonf tnpftaMu;oefY&Sif;a&;qkdif&m taxmuftuljyKypönf;
rsm; okH;pGJrI tenf;qkH;jzpfum 31.8 &mckdifEIef;om &Sdygonf/200
"mwftm;ay;puf½kHrsm;? "mwftm;vkdif;rsm;? qnfajrmif;pepfESifh tnpftaMu;oefY&Sif;a&;
taxmuftulypönf;rsm;ukd pDrHcefYcGJ&efESifh xdef;odrf;jyKjyif&efvkdtyfaom vlYpGrf;tm;t&if;tjrpf
rsm; tawmftwefenf;yg;ygonf/ xkdYtjyif þu@wkd;csJUrIrS tvkyftukdif&&SdrIrSmvnf; rjzpf
pavmufjzpfygonf/ usm;? r a&;&m tajccHtjrifrS MunfhvQif þu@\ zGHUNzdK;rIrSm ta&;BuD;
ygonf/ taMumif;rl þu@zGHUNzdK;rIonf vkyfief;t&nftaoG;tay:? txl;ojzifh trsKd;orD;
rsm;\ vkyfief;t&nftaoG;tay: wkduf½kduftusKd;oufa&mufrI&SdaomaMumifh jzpfygonf/
aumif;rGefaom aomufokH;a&ESifh tnpftaMu;oefY&Sif;a&;pepftm; vufvSrf;rDrIrSm t"du
tm;jzifhusef;rma&;qkdif&mñTef;udef;[kjrifavh&Sdaomfvnf;¤if;\tusKd;aus;Zl;rsm;rSmxkdrQ
200 atmufajcrSwfpk 144/
(2) vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm; a&;qGJ&ef? taumiftxnfazmf&efESifh apmifhMunfhavhvm&ef
&yf&GmtzGJUtpnf; pDrHcefYcGJa&;tzGJUwGif trsKd;orD;ukd,fpm;vS,frsm; yg0ifrI/
(3) vQyfppf"mwftm; ab;uif;pGm tokH;jyKrIqkdif&m todynmay;a&; vIyf&Sm;rIwGif
trsKd; orD;tzGJUrsm;\ pkpnf;yg0ifrI
(4) vkdtyfcsuftuJjzwfrIukd tajccHí trsKd;orD;rsm;\ tao;pm;pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;
ESifh tao;pm;acs;aiGvkyfief;rsm;twGuf uRrf;usifrI? oifwef;ay;jcif;wkdYjzpfygonf/
Zmpfjrpf- ADB ? 2009? 'g½kdufwmtzGJUokdY or®w\axmufcHcsufESifh tpD&ifcHpm? AD,uferf qkd&S,fvpfor®wEkdifiHokdY
tqkdjyKonfh acs;aiGESifh enf;ynmtultnD axmufyHhrI? a0;vHaom vlaerIu@pDrHudef;twGuf jynfhNzdK;NrJpGrf;tifzGHUNzdK;rIuG
ef&uf wkd;csJUjcif;ESifh jyefvnfxlaxmifjcif;/ reDvm
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 85
ru ausmfvGefygonf/ ¤if;onf trsKd;orD;rsm;\ tcsdefenf;yg;csKdUwJhrIESifh jyKpkapmifha&SmufrI
qkdif&m tvkyfrsm;ukd oufomvmapjcif; ponfh odomxif&Sm;aom tusKd;oufa&mufrI
&&Sd½kHrQru trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;tusKd;&v'frsm;ukd jrifhrm;apum xkwfvkyfrIqkdif&m
BudK;yrf;aqmif &GufrIrsm;twGuf tcsdefykdrkd&&Sdapygonf/
MICS 2009-2010 ckESpf awGU&Sdcsuft& cefYrSef;ajc ysrf;rQtm;jzifh 72 &mckdifEIef;aom
tdrfaxmifpkrsm;rS trsKd;orD;rsm;onf aomufokH;a& o,f,l&ef wm0ef,lMu&qJjzpfygonf/
a'otvkduf odomxif&Sm;aom uGJjym;jcm;em;rIrsm; &Sdygonf/ csif;jynfe,f? &ckdifjynfe,f? &Srf;
jynfe,fajrmufykdif;ESifh ppfukdif;wkdif;a'oBuD;wkdYwGif 80 &mckdifEIef;aom tdrfaxmifpkrsm;rS trsKd;
orD;rsm;onf aomufokH;a& o,f,la&;twGuf vkH;0 wm0ef,lMu&ygonf/201 aus;vufa'o
rsm;wGif ab;uif;aom aomufokH;a& t&if;tjrpfokdY oGm;&onfhtcsdefrSm ysrf;rQ 10
rdepfMumaomf vnf; csif;jynfe,fuJhokdY jynfe,ftcsKdUwGif 16.8 rdepftxd Mumjrifhygonf/202
MICS ppfwrf;onf a&o,fonfh c&D;wpfacguftwGufom tcsdefrSwfom;aumuf,ljcif;
aMumifh txufazmfjycsufonf avQmhayghcefYrSef;ajc jzpfEkdifygonf/ tdrfaxmifpktrsm;rSm tdrf
axmifpkwpfckvkH;twGuf aomufokH;a&vkHavmufrI pdwfcsaocsmap&ef wpfaeYvQif tBudrf
aygif;rsm;pGm a&o,f,lMu&ygonf/ xkdYaMumifh a&o,f,ljcif;twGuf tokH;jyK&aom tcsdefrSm
odompGm jrifhrm;ygonf/
201 atmufajcrSwfpk 54/
202 atmufajcrSwfpk 51/
tuGuf 5/ qif;&Jom;rdom;pkukd OD;wnfaom vlrItajccHtaqmuftODESifh 0efaqmifrIrsm;qkdif&m pDrHudef;
¤if;pDrHudef;(2014-2015)ukdADB rS yHhykd;NyD; rEÅav;ESifh &efukefwkdif;a'oBuD;rsm;
twGif; 0ifaiGenf;yg;aom NrdKUpGef0ef;usif&yf&GmtzGJUtpnf;rsm;twGuf aumif;rGefaom
aomufokH;a&ESifh tnpftaMu;oefY&Sif;a&;pepfqkdif&m tajccHtaqmuftODESifh tajccH
0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rD&ef &nf&G,fygonf/ ¤if;tdrfaxmifpk taxGaxGokH;ESifh
aomufokH;&ef ykHrSefab;uif;aom aomufokH;a& jzefYa0jcif;? tnpftaMu;? tpkdiftcJESifh
pGefYypfa&rsm; z,f&Sm;jcif;? a&Ekwfajrmif;rsm;ESifh a&vQHrI umuG,fjcif;wkdYtwGuf tajccH
taqmufttkHrsm; a&G;cs,fjcif;ESifh OD;pm;ay;jcif;wkdYwGif &yf&GmtzGJUtpnf;rsm;tm; yHhykd;yg
onf/ tajccHtaqmuftODrsm; vkyfief;vnfywf&efESifh xdef;odrf;jyKjyif&ef pDrHcefYcGJa&;
twGuf &yf&GmzGHUNzdK;a&;aumfrwDrsm; (CDCS) zGJUpnf;rItm; taxmuftulay;ygonf/
trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIukd taxmuftyHhjyKonfh aqmif&Gufcsufrsm;rSm &yf&Gm
tajcjyK zGHUNzdK;a&;aumfrwDrsm;\ pDrHcefYcGJa&;aumfrwDrsm;wGif trsKd;orD;tzGJU0if 40
&mckdifEIef;yg0ifjcif;? vkyfief;pDrHudef; n§dEIdif;a&;qGJa&;ESifh taumiftxnfazmfa&;tzGJUrsm;
wGif trsKd;orD;tzGJU0if 50 &mckdifEIef; yg0ifjcif;wkdYjzpfonf/
Zmpfjrpf- ADB 2014 jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHawmf? qif;&Jom;rdom;pkrsm;tm; OD;wnfaom
vlrItajccHtaqmuftODESifh 0efaqmifrIrsm;? reDvm/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 86
aqmufvkyfrI
aqmufvkyfrIu@rSm pkpkaygif; pD;yGm;a&;\ ig;&mckdifEIef; &Sdygonf/ (Z,m; 2.16)
jrefrmEkdifiHwGif txl;pD;yGm;a&Zkefrsm; zGifhvSpfNyD; vrf;yef;qufoG,fa&;? [kdw,fvkyfief;ESifh
tjcm;pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;ü &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; wkd;csJUojzifh aqmufvkyfrIu@onf t&Sdeft[kef
jzifh zGHUNzdK;cJhygonf/ 2010 jynfhESpfwGif tajccHtaqmufttkHrsm; aqmufvkyfrIESifh vkyfief;rsm;
u wpfrsKd;om;vkH; tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd; (GDP) twGuf cefYrSef;ajc tar
&duefa':vm 10.5 bDvD,H jznfhqnf;NyD; tvkyform; ig;odef;tm; tvkyftukdifay;EkdifcJhyg
onf/ 2030 jynfhESpfwGif wpfrsKd;om;vkH; tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd; (GDP)
twGuf tar&duefa':vm 48.8 bDvD,H jznfhqnf;EkdifNyD; tvkyftukdif 2.3 oef; cefYxm;Ekdif
rnf[k cefYrSef;ygonf/203
¤if;u@wGif tvkyfvkyfukdifonfh trsKd;om;rsm;\ tcsKd;onf trsKd;orD;rsm;xuf
rsm;pGm jrifhrm;ygonf/ 2010 jynfhESpfwGif þu@wGif 0ifa&mufvkyfukdifMuonfh trsKd;om;rsm;
rSm pkpkaygif;vkyfom;tiftm;\ ajcmuf&mckdifEIef;jzpfNyD; trsKd;orD;rsm;rSm wpf&mckdifEIef;om &Sdyg
onf/ (Z,m; 2.9)?
(Z,m; 2.16) {NyDv 1 &ufwGif pwifonfh b@mESpftwGuf ESpftvkdufaps;EIef; (usyfbDvD,H) t& trsKd;om;tqifhpm&if;rsm;
2000 2005 2010 2012
wefzdk; % wefzdk; % wefzdk; % wefzdk; %
v,f,m 1,461.2 57.2 5,736.4 46.7 14,659.0 36.9 15,752.9 30.5
owåK 15.0 0.6 89.5 0.7 366.4 0.9 3,158.4 6.1
pufrIvufrI 182.9 7.2 1,572.9 12.8 7,900.5 19.9 10,301.3 19.9
vQyfppf? obm0"mwfaiGUESifh a& 3.4 0.1 27.7 0.2 421.9 1.1 611.1 1.2
aqmufvkyfrI 46.0 1.8 461.7 3.8 1,839.3 4.6 2,515.9 4.9
ukefoG,frI 613.7 24.0 2,667.2 21.7 7,71.2 20.0 10,010.0 19.4
ykdYaqmifa&;ESifhqufoG,fa&; 153.4 6.0 1,412.2 11.5 4,926.6 12.4 6,887.3 13.3
aiGa&;aMu;a&; 2.6 0.1 10.2 0.1 37.7 0.1 84.6 0.2
pDrHcefYcGJa&; 39.4 1.5 112.6 0.9 915.7 2.3 1,327.3 2.6
tjcm; 35.1 1.4 196.5 1.6 738.5 1.9 1,078.5 2.1
tom;wifxkwfvkyfrIESifh
0efaqmifrIwefzkd; (GDP)2,552.7 100.0 12,286.9 100.0 39,776.8 100.0 51,727.3 100.0
Zmpfjrpf- ADB 2013 ? tm&SESifh ypdzdwfa'otwGuf t"duñTef;udef;rsm;-jrefrm
pdwf0ifpm;zG,faumif;aom tcsufrSm NrdKUjytif*sifeD,m tvkyftukdifuJhokdY trsKd;om;
rsm; BuD;pkd;aom toufarG;0rf;ausmif;vkyfief;rsm;wGif i,f&G,fol trsKd;orD;rsm; ykdrkd0ifa&muf
vkyfukdifvmjcif;jzpfonf/ rMumao;rDu jyKpkonfh pmwrf;wpfckt& &efukefenf;ynmwuúokdvf
203 Heang Chhor et al. 2013. Myanmar’s Moment: Unique Opportunities, Major Challenges. McKinsey Global Institute. www.mckinsey.com/insights/asia-pacific/myanmars_moment.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 87
rS NrdKUjytif*sifeD,m ausmif;om;? ausmif;ol 285 a,mufwGif 90 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm;
jzpfMuygonf/204¤if;wuúokdvfrSmyif Adokumbmom&yft"duausmif;om;? ausmif;olta&
twGufwGif trsKd;orD;rsm; (ausmif;ol)u trsKd;om;rsm; (ausmif;om;)xuf av;qcefY ykdrkdrsm;
jym;onf/
pufrIvufrI ukefxkwfvkyfjcif;
pufrIvufrIu@atmuf&Sd u@cGJi,f vkyfief;tcsKdUonf tpOftvmtm;jzifh trsKd;
orD;OD;pm;ay;aom u@rsm;[k od&SdMuygonf/ Oyrmtm;jzifh pufrIvufrIu@\ t"duvkyf
ief;jzpfonfh txnfcsKyfvkyfief;wGif vkyfom;tiftm;trsm;pkrSm trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/
(pufrIoD;ESH)pkdufcif;rsm;rSmvnf; vkyfom;tiftm;\ 70 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm; jzpfyg
onf/205 tjcm;wpfzufwGif tif*sifeD,mtwwfynmrSm orkdif;aMumif;t& trsKd;om;rsm; BuD;pkd;
vsuf&Sdygonf/ tjcm;EkdifiHrsm;\ tawGUtBuHKrsm;u jyoonfrSm pufud&d,mwyfqiftokH;jyKrI
wGifus,fvmonfESifhtrQ trsKd;orD;rsm;ESifh oifhavsmfaom? roifhavsmfaom tvkyftukdif
t,ltqonf arS;rSdefvmygonf/ Oyrmtm;jzifh EkdifiHtrsm;tjym;wGif armfawmf,mOfwyfqif
wnfaqmufonfh vkyfief;rsm;wGif tvkyfvkyfukdifonfh trsKd;orD;ta&twGuf wjznf;jznf;wkd;
wufvmygonf/206
pufrIvufrIu@ jr§ifhwif&eftwGuf jrefrmEkdifiH\ t"ducsrSwfxm;aom r[mAsL[mrSm
txl;pD;yGm;a&Zkefrsm; azmfxkwfjcif; (SEZs) jzpfonf/ ,if;udk tcGifhtvrf;wpf&yftjzpf odjrif
vsuf tajccHtaqmufOD; tusyftwnf;rsm;tm; ausmfvTm;&ef? EkdifiHjcm;&if;ESD;jr§KyfESHrI (FDI)
tm; qGJaqmif&efESifh jynfyykdYukefwifykdYrItm; wkd;jr§ifh&efwkdYtwGuf ,cktcg EkdifiHtwGif; txl;
pD;yGm;a&;Zkefrsm; wnfaqmufvsuf&Sdygonf/ txl;pD;yGm;a&Zkefrsm;onf wnfaqmufqJ a&wkd
umvESifh ukefacsmxkwfvkyfjcif;? wpfenf;tm;jzifh 0efaqmifrIrsm; yHhykd;ay;onfh a&&Snfumv
ESpfckpvkH;twGuf tvkyftukdiftcGifhtvrf;rsm; wkd;wufrsm;jym;vmap&ef arQmfrSef;&onf jzpf
ygonf/ jrefrmEkdifiH\ wnfae&monf obm0t&if;tjrpfrsm;ukd jyKjyifxkwfvkyfNyD; tdrfeD;csif;
aps;uGufrsm;okdY ykdYaqmifa&mif;csí zGHUNzdK;wkd;wufvmapEkdifrnfh aumif;rGefaom wnfae&mqkdif
&m tcGifhtvrf;udk ykdifqkdifxm;ygonf/
EkdifiHjcm;wkduf½kduf&if;ESD;jr§KyfESHrI (FDI) onf jrefrmEkdifiHwGif wkd;wufvmygonf/ tpkd;&\
udef;*Pef;tcsuftvufrsm;u azmfjyonfrSm a&eH? obm0"mwfaiGUESifh pGrf;tifu@rsm;wGif
EkdifiHjcm;&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; pD;0ifvsuf&Sdonf/ 2011 b@mESpftwGif; v,f,mpkdufysKd;a&;u@?
aqmufvkyfa&;u@? pufrIZkef? tdrfNcHajrvkyfief;ESifh tjcm;0efaqmifrIu@wkdYwGif EkdifiHjcm;wkduf
½kduf&if;ESD;jr§KyfESHrI r&Sdjcif;onf pdwf0ifpm;zG,fjzpfygonf/207 EkdifiHtwGif; EkdifiHjcm;wkduf½kduf
&if;ESD;jr§KyfESHrI jrifhwufjcif;ESifhtwl u@opfrsm;wGifomru wnf&SdqJ vkyfief;u@rsm;wGif
204 K. Suga. 2013. In Myanmar, Women Build the Country. Nikkei Asian Review. 19 December. http://asia.nikkei.com/magazine/20131219-Power-play/Business/In-Myanmar-women-build-the-country.
205 Myanmar Comprehensive Education Sector Review (CESR) Phase 1: Rapid Assessment, 2012 –2014.206 S. Seguino. 1997. Gender Wage Inequality and Export-Led Growth in South Korea. The Journal of Development
Studies. 34 (2).207 atmufajcrSwfpk 206/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 88
vnf; tvkyftukdiftcGifhtvrf;rsm; ay:aygufvmygonf/ tjcm;EkdifiHrsm;\ tawGUtBuHKrsm;
t& þzGHUNzdK;rIykHpHonf vkyftm;c&&Sdaom vkyfief;rsm;okdY trsKd;orD;vkyftm; ta&twGufyrmP
BuD;rm;pGm 0ifa&mufvmap&ef tm;ay;aMumif; jyoaeygonf/
okdY&mwGif wpfzufrS Munfhygu tjcm;pkd;&drfzG,f&mrsm;rSm jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;
tvkyform;ta&twGuf yrmPBuD;rm;pGm &&SdEkdifjcif;onf vkyfcESifh vkyfom;tajctaersm;tm;
edrfhusap&ef wGef;ykdYay;Ekdifygonf/ jrefrmEkdifiHtwGif; jynfyukrÜPDrsm; 0ifa&mufvmjcif;\
t"duaemufuG,ftaMumif;&if;rSm vkyfcEIef; edrfhusjcif;? txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;\ vkyfcedrfh
usjcif;jzpfaMumif; aqG;aEG;cJhNyD; jzpfygonf/ Oyrm-tjcm;EkdifiHrsm;wGif toifh0wf txnfcsKyf
vkyfief;rsm; wpfpxufwpfp zGHUNzdK;vmjcif;onf vkyfcoufomonfh trsKd;orD;vkyfom;tiftm;
rsm;,if;vkyfief;wGifyg0ifvmjcif;ukdjzpfapygonf/txl;ojzifh¤if;wkdYrSmaus;vufa'orsm;rS
ajymif;a&TUvmolrsm;jzpfí uRrf;usifrIr&Sdolrsm; okdYr[kwf tenf;i,fuRrf;usifolrsm; jzpfyg
onf/ þuJhokdY tvkyform;pD;0ifrIonf trsKd;orD;rsm; n§dEIdif;Ekdifaom vkyftm;cukd edrfhusapí
vkyfief;cGiftajctaersm;ukd tvGeftrif;qkd;&Gm;apygonf/ trsKd;orD;rsm;onf tvkyftukdif
r&rDESifhtvkyftukdif&NyD;umvwGif¤if;wkdY\uRrf;usifrIedrfhusonfhtvkyfqkdif&mpGrf;&nfrsm;
ukd rjr§ifhwifEkdifygu þu@rsm;&Sd uRrf;usifrIedrfhusonfh tvkyfrsm;rS omí ½kef;rxGufEkdifbJ
&Sdrnfjzpfonf/ trsKd;orD;rsm;twGuf tvkyftukdifaps;uGufrS tusKd;aus;Zl;rsm; trsm;qkH;cHpm;
Ekdif&ef¤if;wkdY\uRrf;usifrIzGHUNzdK;a&;ESifhuRrf;usifrIqkdif&mjr§ifhwifa&;wkdYwGif&if;ESD;jr§KyfESHrIonf
rjzpfrae vkdtyfygonf/ þokdYjzifh EkdifiHjcm;&if;ESD;jr§KyfESHrIrS &&Sdonfh 0ifaiGwkd;wufEkdifrI tvm;
tvmvnf; taumiftxnfay:aygufvmrnfjzpfonf/
2013 ckESpfwGif tvkyftukdifESifh uRrf;usifrI jr§ifhwifa&;Oya'ukd jynfaxmifpkvTwf
awmfrS twnfjyKNyD; jzpfygonf/ þu@twGif; tvkyform; pHcsdefpHñTef;rsm; xda&mufpGm
usifhokH;rIukd apmifhMunfhavhvm&ef ,EÅ&m;rsm; &Sdaea&;rSmvnf; tvm;wl ta&;BuD;ygonf/
xkdYjyif tjcm;½IaxmifhwpfckrSm txl;pufrIZkefrsm; azmfxkwf&efae&mwGif wnf&Sdaeaom
&yf&GmvlrItzGJUtpnf;rsm;tm;ajymif;a&TUjcif;ESifh¤if;ajymif;a&TUrIaMumifhjzpfay:vmonfhusm;?
ra&;&mtajccHonfhrwlnDaomtusKd;oufa&mufrIrsm;ukd½IjrifokH;oyfjcif;jzpfygonf/¤if;
ajymif;a&TUrIaMumifh trsKd;orD;rsm;onf tvkyfrsm;ukd tm;csdefr&Sdavmufatmif vkyfukdifMu&
aMumif; us,fjyefYaom taxmuftxm;rsm; &Sdygonf/ tdrfrIudpörsm;ukd t"duwm0ef,lMu&
onfh trsKd;orD;rsm;onf ajymif;a&TUaexkdif&jcif;aMumifh aomufokH;a&ESifh xif;ponfh tjcm;
aom vdktyfcsuf t&if;tjrpfrsm;udk rjzpfrae &SmazG&ygonf/ xkdYjyif ajymif;a&TUcH&jcif;aMumifh
xdckdufepfemaom &yf&GmtzGJUtpnf;rsm;tm; avsmfaMu;ay;&ef pDpOf&mwGif trsKd;orD;rsm;\
wpfOD;csif;vkdtyfcsufrsm;ESifh ajr,mykdifqkdifcGifh vufvSrf;rDcGifhrsm;ukd vspfvsL½IcH&Ekdifygonf/
0efaqmifrIjrefrmEkdifiH0efaqmifrIu@\ t"dutpdwftykdif;rsm;rSm ukefoG,frI? ykdYaqmifa&;ESifh
qufoG,fa&;? [kdw,fESifh c&D;oGm;vma&;? b@ma&;? jynfolYtkyfcsKyfa&; ponfh vkyfief;rsm;
jzpfygonf/ 0efaqmifrIu@\ wpfrsKd;om;vkH; tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd;
(GDP) wGif yg0ifrItcsKd;rSm (33%-37%) &Sdygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 89
ukefoG,frI
0efaqmifrIu@wGif ukefoG,frI (vufvDukefoG,frI? vufum;ukefoG,frI) onf pD;yGm;
a&;u@twGuf tBuD;rm;qkH; jznfhqnf;onfh u@jzpfygonf/ vGefcJhaom q,fpkESpftwGif;
pD;yGm;a&;u@wGif ukefoG,frIyg0ifaom &mckdifEIef;rSm 20 &mckdifEIef; jzpfygonf/ (Z,m; 16)
2012ckESpfwGif pm&if;t&¤if;u@\wpfrsKd;om;vkH;tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrI
wefzkd;wGifyg0ifrItcsKd;rSm19.4&mckdifEIef; jzpfygonf/¤if;aemufwGifykdYaqmifa&;ESifhquf
oG,fa&;u@ GDP \ 13.3 &mckdifEIef; jzpfygonf/ ukefoG,frIu@onfvnf; tvkyftukdif
tcGifhtvrf;rsm; ½IaxmifhrS MunfhvQif ta&;ygygonf/ pkpkaygif; trsKd;orD;vkyfom;\ 14
&mckdifEIef;eD;yg;ESifhtrsKd;om;vkyfom;8&mckdifEIef;eD;ygonf¤if;u@wGiftvkyfvkyfukdifvsuf
&Sdygonf/ (Z,m; 9) tjcm;EkdifiHrsm;uJhokdY w&m;0ifykHrSefr[kwfaom ukefoG,frIvkyfief;rsm;wGif
trsKd;orD;ESifh trsKd;om;rsm; rsm;jym;pGm vkyfukdifvsuf&Sdygonf/
ucsifjynfe,f\ NrdKUawmf jrpfBuD;em;wGif w&m;0ifykHrSefr[kwfaom tao;pm;e,fpyf
jzwfausmfukefoG,fa&;vkyfief;tm; avhvmqef;ppfonfh ppfwrf; 2012 ckESpfu jrefrm? w½kwf
e,fpyfa'o&Sd w&m;0ifykHrSefr[kwfaom ukefoG,fa&;vkyfief;rsm;wGif usm;? r tajccH vkyftm;
cGJa0rIESifh pyfvsOf;í pdwf0ifpm;zG,ftjrifwcsKdUukd azmfxkwfxm;ygonf/ trsKd;orD;rsm;onf
v,f,mxGufukefESifh pm;okH;ukefypönf; ukefoG,fa&;vkyfief;rsm;ukd ykdrkdvkyfukdifMuNyD; trsKd;om;
rsm;u vlokH;ukefypönf;? pufESifh pufud&d,mypönf;ESifh aqmufvkyfa&;ypönf; ukefoG,fa&;vkyfief;
rsm;ukd vkyfukdifMuygonf/208 trsKd;orD;rsm;onf ¤if;ukefoG,fa&;vkyfief;rsm;wGifom pkpnf;
vkyfukdifMujcif;rSm t&if;tESD;tenf;i,fom vkdtyfjcif;aMumifh jzpfonf/ okdYaomfvnf; tjrwf
tpGef;rSm jrwf½kHom&Sdí enf;yg;ygonf/ txl;ojzifh v,f,mxGufukefypönf;rsm;wGif tjrwf
tpGef;enf;yg;ygonf/
cifESif;jzL\ 2012 ckESpf pmwrf;u 1960 ckESpfrsm; apmapmykdif;umvrS pwifaom
vufeufukdify#dyu©rsm; jzpfyGm;aecJhonfh q,fpkESpfokH;pktwGif; trsKd;orD;rsm;\ oGm;vmvIyf
&Sm;rIrsm;ukd uefYowfjcif;r&Sdojzifh tao;pm;ukefoG,fa&;vkyfief;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; BuD;pkd;
onf[k tckdiftrmwifjyxm;ygonf/ jrpfBuD;em;NrdKUrS e,fpyfESifh vkdifZmukd,foG,fa&;ZkefokdY
vrf;opfrsm; azmufvkyfjcif;? vrf;rsm; tqifhjr§ifhjcif;ESifhtwl trsKd;om;rsm;onf e,fpyf jzwfausmf
ukefoG,fa&;vkyfief;? txl;ojzifh armfawmfqkdifu,fuJhokdY tjrwftpGef;BuD;aom ukefoG,f
a&;vkyfief;okdY 0ifa&mufvmygonf/ xkdYjyif 2008 ckESpfwGif jrefrmEkdifiH? jrpfBuD;em;NrdKUrS w½kwf
EkdifiH? wefacsmifNrdKUokdY w&m;0ifta0;ajy;vrf;rBuD;wpfck azmufvkyfjcif;ESifh 2009 ckESpfwGif
uefykdufwD;e,fpyf*dwfwGif taumufcGefXme zGifhvSpfjcif;onf MumjrifhpGm wnf&SdcJhaom jrpfBuD;
em;vkdifZmukefoG,frIvrf;aMumif;onf ykHrSefr[kwfaom Oya'jyifyvrf;aMumif;wpfcktjzpfokdY
ajymif;vJoGm;apygonf/ xkdrQru jrefrmtpkd;&\ vlokH;ukefypönf;tcsKdUtay; wm;jrpfjcif;? uefY
owfjcif;ESifhtwl ukefypönf;rsm; odrf;,ljcif;ESifh zrf;qD;&ef Ncdrf;ajcmufjcif;wkdYrSm ukefonfrsm;
twGuf qxufxrf;ykd;rsm;jym;cJhygonf/ ,SOfNydKifrIrsm;ESifh tpkd;&\ zdtm;ydkrkdrsm;jym;vmvifhupm;
208 Khin Hnin Phyu. 2012. Negotiating the Trade Route at the Border: A Case Study of Women Small-Scale Cross-Border Traders in Myitkyina, Myanmar. In K. Kusakabe, ed. Gender, Roads, and Mobility in Asia. Bourton on Dunsmore, Rugby,UK: Practical Action Publishing. pp. 121–134.
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 90
trsKd;orD;rsm;onf typftcwf&yfpJxm;aom tzGJUtpnf;rsm;? jrefrmEkdifiHESifh w½kwfEkdifiH
tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;tm;w&m;0ifr[kwfaomaiGaMu;rsm;ay;jcif;jzifh ¤if;wkdY\pD;yGm;
a&;vkyfief;rsm;ukdqufvufvkyfukdifMuygonf/okdY&mwGif¤if;wkdY\o,f,lykdYaqmifp&dwfonf
odompGm jrifhwufvmNyD; tjrwftpGef;vnf; edrfhusoGm;ygonf/ txl;ojzifh ukefoG,fa&;vkyf
ief;wGiftawGUtBuHKtm;jzifhajcmufESpfatmuf&SdonfhtrsKd;orD;ukefonfrsm;u¤if;wkdY\0if
aiGusqif;vmaMumif; ajymMum;Muygonf/ tjcm;wpfzufwGifrl trsKd;om;rsm;\ ukefoG,fa&;
vkyfief;rsm;rSmusqif;jcif;r&Sdyg/¤if;wkdY\vkyfazmfukdifzuftrsKd;orD;rsm;uJhokdYr[kwfbJtrsKd;
om;ukefonfrsm;\ oGm;vmvIyf&Sm;rIrsm;tm; uefYowfxdef;csKyfjcif; r&Sdyg/ jrefrmEkdifiHtwGif;okdY
ukefypönf;rsm; jyefvnfo,fydkY&mwGif awmvrf;c&D;udk tokH;jyKjcif;? "m;jy&efrS a&Smif&Sm;&ef
tkyfpkvkduf c&D;oGm;jcif; pojzifh pGefYpm;vkyfukdifMuygonf/
o,f,lykdYaqmifa&;
jrefrmEkdifiH\ o,f,lykdYaqmifa&;u@onf EkdifiH\ tus,ft0ef;? vlOD;a&tvm;tvm
wkdYESifh EIdif;pmvQif zGHUNzdK;rIr&Sdao;onfrSm odomxif&Sm;ygonf/209 okdYaomf vGefcJhaom ESpftenf;
i,ftwGif; vrf;azmufvkyfrIESifh tjcm;o,f,lykdYaqmifa&;qkdif&m vkyfief;rsm;wGif EkdifiHwum zGHU
NzdK;a&;vkyfief;rdwfzufrsm;ESifh yk*¾vduu@wkdY\ ulnDyHhykd;rIESifhtwl tpkd;&\ &if;ESD;jr§KyfESHrIonf
vsifjrefpGm jrifhwufvmcJhygonf/ ,cktcgwGif EkdifiHawmftpkd;&onf trsKd;om;tqifh o,f,l
ykdYaqmifa&; zGHUNzdK;rI (National Transport Development) ESifh &efukefNrdKUawmf NrdKUjyykdYaqmifa&;
r[mpDrHudef; (Yangon UrbanTransport Master Plan) ukd a&;qGJaeNyDjzpfygonf/ þpDrHudef;rsm;
a&;qGJrIESifh taumiftxnfazmfrIwkdYonf jrefrmEkdifiHtwGif; NrdKUjya'oESifh aus;vufa'orsm;
wGif o,f,lykdYaqmifa&;qkdif&m tajccHtaqmufttkHrsm;ESifh 0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDa&;
twGuf tcGifhtvrf;wpf&yfukd yHhykd;ay;ygonf/
,cktcsdefwGif EkdifiHawmftpkd;&\ &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;onf t"duvrf;rBuD;rsm; ykdrkd
aumif;rGefa&;? wnfqJtajccHtaqmufttkHrsm; wkd;wufaumif;rGefa&;? ta0;ajy;ukefpnf
ykdYaqmifa&;wkdYukdom tm½kHpkduf tav;ay;vsuf&Sdygonf/ vuf&SdtajctaewGif aus;vufa'o
o,f,lykdYaqmifa&;onf tvGefqdk;&Gm;ygonf/ okawoeu azmfjyonfrSm t"duvrf;rBuD;rsm;
ESifh pBuøvrf;rBuD;rsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;onf trsKd;om;rsm;tm; ykdrkdtusKd;&Sdapygonf/
tb,faMumifhqkdaomf trsKd;om;rsm;onf tBuD;pm;pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;? ukefonfrsm; jzpf
aomaMumifhjzpfonf/ trsm;qkH;awGU&Sd&onfh usm;? r tajccH pHEIef;rsm;t& trsKd;om;rsm;onf
pBuøvrf;rBuD;rsm;wpfavQmuf NrdKUawmfrsm;? NrdKUBuD;rsm;okdY c&D;oGm;&ef vkdtyfonfh pD;yGm;a&;vkyf
ief;rsm;wGif yg0ifvkyfukdifavh&SdNyD; tvkyftukdifrsm;vnf; oGm;a&muf&SmazGavh&Sdygonf/ trsKd;
orD;rsm;rSm rdrdaexkdif&ma'orsm; okdYr[kwf pBuøvrf;rBuD; rjzwfoGm;aom a'orsm;wGifom
tvkyfvkyfukdifavh&Sdygonf/210
aus;vufa'orsm;ü trsKd;orD;rsm;onf rdrdaetdrf? &yf&GmtzGJUtpnf;ESifh v,f,majr
209 KPMG. 2012. Infrastructure in Myanmar. Yangon. www.kpmg.com/MM/en/.../Documents/Infrastructure-in-Myanmar.
210 ADB. 2013. Gender Toolkit: Transport – Maximizing the Benefits of Improved Mobility for All. Manila.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 91
teD;0ef;usifwGifom t"du ajcusifc&D;oGm;Muygonf/ trsKd;orD;rsm;onf aomufokH;a&?
xif;ESifh v,f,mxGufukefponfh av;vHaomt&mrsm;ukd yckH;jzifh xrf;íjzpfap? acgif;rSm &Guf
íjzpfap? ausmrSm ykd;íjzpfap cGeftm;jzifh o,f,lMuygonf/211 aus;vufa'orS trsKd;orD;rsm;\
oGm;vma&;vG,ful aumif;rGefap&eftwGuf aus;vufa'ovrf;rsm;? txl;ojzifh ajcusifoGm;
vrf;uav;rsm;? vlul;wHwm;uav;rsm;? &GmeD;csKyfpyfoGm;vmonfh vrf;uav;rsm;ESifh vrf;rsm;?
vrf;jzwful;onfhae&mwGif ab;uif;rIESifh aus;vufvrf;rD;rsm; vQyfppfrD;vif;a&; ponfwkdY
wGif &if;ESD;jr§KyfESHrIukd txl;tav;ay;pOf;pm;&ef vkdtyfygonf/ trsKd;orD;rsm;onf pufwyf
,mOfr[kwfonfh ykdYaqmifa&;ESifh Mum;cHykdYaqmifa&;,mOfrsKd;jzpfonfh pufbD;ESifh jrif;? EGm;vSnf;
ponfwkdYukdom ykdrkdrSDckdtm;xm;Muygonf/ aus;vufa'ovrf;rsm; tqifhjr§ifhwifjcif; okdYr[kwf
wnfaqmufrnfqkdygu pufwyf,mOfr[kwfaom ykdYaqmifa&;ESifh Mum;cHykdYaqmifa&;,mOfwkdY
twGuf us,fjyefYaom vrf;yckH;ESifh rmausmonfh vrf;rsufESmjyif&Sdap&ef vrf;'DZkdif;ukd pOf;pm;
211 atmufajcrSwfpk 210 /
tuGuf 6/ o,f,lykdYaqmifa&; tajccHaom usm;? r qkdif&m jcm;em;rIrsm; o,f,lykdYaqmifa&; tokH;jyKjcif;\ av;eufrI
aeYpOftokH;jyKaom o,f,lykdYaqmifa&;enf;vrf;wpfrsKd;\ ykdYaqmifrItBudrfta&
twGufESifh tcsdefrSefrIrSm o,f,lykdYaqmifa&; tokH;jyKjcif;\ av;eufrIESifh qufpyfonfh
avhvm&rnfh tajctaejzpfygonf/ orkdif;aMumif;t& trsKd;orD;rsm;ESifh qufET,fonfh
vkyfaqmifcsufrsm;\ oabmobm0rSm ½IyfaxG;uGJjym;ojzifh ¤if;wkdY\ ykdYaqmifa&;0ef
aqmifrItm; vufvSrf;rDrI\ av;eufrIrSmvnf; BuD;rm;ygonf/
c&D;oGm;&nf&G,fcsuf/ / trsKd;om;rsm; c&D;oGm;jcif;\ &nf&G,fcsufrSm tajccHtm;jzifh pD;
yGm;a&;vkyfaqmifcsufrsm;twGuf jzpfNyD; trsKd;orD;rsm;\ &nf&G,fcsufrSm pD;yGm;a&;tcef;
u@ukd ausmfvGefum rdom;pk? &yf&GmtzGJUtpnf;? vlrIa&;qkdif&mESifh xdef;odrf;jyKjyifa&;
vkyfief;wm0efrsm; aqmif&Guf&efjzpfygonf/ tpOftvmt& tao;pm;ukefxkwfvkyfukdif
EkdifpGrf;&Sdolrsm;tjzpfowfrSwfcH&aomtrsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdY\xkwfukefrsm;ukdaus;
&GmBuD;rsm;ESifh aus;&Gm0ef;usif&Sd NrdKUi,frsm;xHokdY a&muf&Sdap&ef vrf;rsm;ESifh ukef;vrf;ykdY
aqmifa&;ukd ykdrkdus,fjyefYpGm tokH;jyKygonf/
c&D;oGm;ykHoGm;enf;rsm;/ / c&D;oGm;ykHoGm;enf;rsm;wGif trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; xif
&Sm;pGm uGJjym;jcm;em;ygonf/ trsKd;orD;rsm;\ c&D;oGm;ykHoGm;enf;rsm;rSm tvGef½IyfaxG;yg
onf/ tb,faMumifhqkdaomf pD;yGm;a&;tjyif pD;yGm;a&;tcef;u@ukd ausmfvGefonfh
yg0ifvkyfaqmifrIESifhvlrItzGJUtpnf;twGif;¤if;wkdYaqmif&Gufonfhtcef;u@rsm;aMumifh
jzpfonf/ trsKd;orD;rsm;onf toGm;tvm&Sif;aom tcsdefrsm;wGif ykdrkdc&D;oGm;avh&SdMuNyD;
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 92
tumv ntcg c&D;oGm;vmjcif; enf;yg;ygonf/
c&D;vrf;tuGmta0;/ / c&D;vrf;tuGmta0;onf trsm;qkH;aqG;aEG;ajymqkdMuonfh
taMumif;t&mwpfck[k ,lqEkdifygonf/ txl;ojzifh vrf;yef;qufoG,fa&;
tajccH taqmuftODvufvSrf;rDrIwGif usm;? r tajccH uGJjym;jcm;em;rIrsm;ukd
azmfxkwf&mwGif jzpfygonf/ tajccHobm0t& trsKd;orD;rsm;onf c&D;wkdukdom
oGm;vmEkdifavh&Sdaomfvnf; c&D;oGm;vmrIESifh ywfoufonfh ,if;tcsufrSm trsKd;om;rsm;
twGuf uefYowfcsufrjzpfyg/ tjcm;aom Oyrmrsm;wGif azmfjyonfhtwkdif;
trsm;jynfolae&mrsm; oGm;a&muf&efESifh oGm;vmrIe,fy,f us,fjyefY&ef BudK;yrf;rItay:
vlrItzGJUtpnf;qkdif&m csKyfcs,fwm;jrpfjcif;u trsKd;orD;rsm;\ c&D;oGm;vmrI
tuGmta0;ukd uefYowfxm;ygonf/
c&D;oGm;vmrIBudrfEIef;/ / pD;yGm;a&;wGifomru tdrfaxmifpkESifh &yf&GmtzGJUtpnf;tqifh&Sd
trsKd;orD;rsm;\rsm;jym;aomtcef;u@rsm;onf¤if;wkdY\c&D;oGm;vmrIBudrfEIef;tay:
tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/ c&D;oGm;vmrIBudrfEIef;qef;ppfcsufonf yg0ifvkyfaqmifcGifh
qkH;jzwfcsufESifh yg0ifvkyfaqmifcGifht& c&D;oGm;vmrIBudrfEIef; qkH;jzwfcsufwkdYtMum; jcm;
em;uGJjym;rIukdrjzpfraexnfhoGif;&rnf/¤if;tcsufonfo,f,lykdYaqmifa&;qkdif&mqkH;
jzwfcsufcsrSwf&mwGif trsKd;orD;rsm; pDrHEkdifcGifhtqifhESifhvnf; qufET,frI&Sdygonf/
c&D;oGm;vmrIenf;vrf;ykHpH/ / trsm;tm;jzifh tokH;jyKaeonfh o,f,lykdYaqmifa&;qkdif&m
enf;vrf;ykHpHESifhywfoufí usm;? r uGJjym;jcm;em;rIrsm; &Sdonfudk us,fjyefYpGm vufcHxm;yg
onf/ tdrfaxmifpktqifhwGif usm;? r tajccHcGJjcm;rIrsm; &Sdjcif;aMumifh trsKd;orD;rsm;
vufvSrf;rDEkdifaom o,f,lykdYaqmifa&;enf;vrf;ykHpHrSmvnf; ½IyfaxG;rIenf;í
½kd;pif;yg onf/ ¤if;wkdY\ tokH;jyKaomtcsdeftm; wefzdk;jzwfrIrSm ¤if;wkdYvkyftm;\
tcGifhtvrf;p&dwf tm; wefzkd;jzwfrIukd xif[yfygonf/ tusKd;quftaejzifh
trsKd;orD;rsm;onf vkdvm;onf jzpfap? rvkdvm;onfjzpfap c&D;oGm;vma&;\
tajccHtusqkH;aom enf;vrf;ykHpHrsm;ukdom ykdrkdESpfoufygonf/ ¤if;tcsufu
trsKd;orD;rsm;\ vIyf&Sm;oGm;vmrItm; cE¨mukd,f½kyfykdif;ESifh vlrItzGJUtpnf;\
owfrSwfcsuft& uefYowfxm;ygonf/
vIyf&Sm;oGm;vmrItay: uefYowfay;rI/ / trsKd;orD;rsm;\ vIyf&Sm;oGm;vmrItm; pD;yGm;
a&;ESifh pD;yGm;a&;xufausmfvGefaom taMumif;tcsufrsm;u tqifhwkdif;wGif uefYowfay;
xm;ygonf/ ¤if;tcsufrsm;onf u@rsm;\ rsm;jym;onfhtvTmrsm;ESifh u@cGJrsm;ukd
xdawGUaomtcsufrsm; jzpfygonf/ ynma&;twGuf tv,fwef;ESifh txufwef;ynm
ausmif;wuf&ef aus;&GmjyifyokdY c&D;oGm;&jcif;? usef;rma&;ESifhywfoufí aq;½kH? aq;cef;
wGif rD;zGm;&ef c&D;oGm;&jcif;? toufarG;0rf;ausmif; tcGifhtvrf;rsm; jr§ifhwif&ef c&D;oGm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 93
oifhonf/ trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;xuf trsm;jynfolo,f,lykdYaqmifa&;pepfukd ykdrkd
tokH;jyKavh&Sdaomfvnf; aus;vuf&Sd trsm;jynfolykdYaqmifa&; 0efaqmifrIvkyfief;rsm;rSm ykdY
aqmifajy;qGJonfh BudrfEIef;enf;í tm;xm;jcif; rjyKEkdifyg/ xkdYjyif trsm;jynfolykdYaqmifa&;,mOf
rsm; tokH;jyK&ef tcsdefMumjrifhpGm apmifhqkdif;&ef vkdygonf/ okdYr[kwf ,mOftwuftqif;twGuf
,mOfrSwfwkdifokdYa&muf&ef c&D;a0;vrf;avQmuf&ygonf/ xkdYaMumifh aus;vufa'orsm;wGif
vrf;azmufvkyfay;½kHjzifh jynfhpkHrIr&Sdyg/ o,f,lykdYaqmifa&; 0efaqmifrIvkyfief;rsm;udk ukdifwG,f
ajz&Sif;&efESifh pufwyf,mOfESifh pufwyf,mOfr[kwfaom ykdYaqmifa&;? Mum;cHykdYaqmifa&;,mOfwkdY
tMum; csdwfqufay;rIukdvnf; ukdifwG,fajz&Sif;ay;&ef vkdygonf/212
NrdKUjya'orsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;xuf ajcusif ykdrkdoGm;vmMuaomf
vnf;¤if;wkdY\tdrfwGif;rIESifhukefxkwfvkyfrIwm0eftrsKd;rsKd;twGuftrsm;jynfolo,f,lykdYaqmif
a&;ukd rSDckdtm;xm;Muygonf/ rMumcP trsKd;orD;rsm;onf c&D;wpfaMumif;wnf;wGif wm0ef
trsm;tjym; aygif;pyfvkyfaqmifMuygonf/ okdYr[kwf eD;aom c&D;tuGmta0;tm; tBudrfBudrf
oGm;vmMuygonf/Oyrm-¤if;wkdY\vkyfief;cGifokdYoGm;onfhtcg¤if;wkdY\om;orD;i,frsm;ukd
ausmif;okdY ykdY&ef wpfygwnf;ac:aqmifoGm;jcif;ESifh tdrfokdY tjyefvrf;wGif aps;okdY0ifjcif;tavh
&SdMuygonf/ tjcm;wpfzufwGif trsKd;om;rsm;url vltoGm;tvm pnfum;½IyfaxG;csdefü
212 atmufajcrSwfpk 210 /
&jcif;? aeYpOf tjcm;wpfae&mokdY xGufcGmoGm;vm&jcif;? aus;&Gm0ef;usifukd ausmfvGefí
avmifpmESifh xif;o,f,l&ef c&D;oGm;&jcif;wkdY jzpfNyD; pm&if;rSm &Snfvsm;ygonf/
Zmpfjrpf - UN Women 2012 Pradhan Mantri Gram Sadak Yojamn (0efBuD;csKyf\ aus;vuf vrf;qufoG,frI)
aus;vufvrf;qufoG,frIwGif usm;? r tajccHrItm; xif&Sm;apjcif;/
AD
B
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 94
vkyfief;okdY oGm;&m? jyef&mwGif tBudrfenf;enf;jzifh wkduf½kdufoGm;avh? jyefavh&Sdygonf/213 xkdY
aMumifh NrdKUjya'orsm;twGif; trsKd;orD;rsm;\ oGm;vmvIyf&Sm;rIonf 0efaqmifrI\ tm;xm;
pdwfcs&rI? toGm;tvm&Sif;onfhtcsdefwGif tcsdef;tcsufjyKrI? 0efaqmifrItm; &&SdEkdifrIESifh trsm;
jynfolykdYaqmifa&;\ ½kyfykdif;ESifh vlyk*¾dKvfykdif;qkdif&m ab;uif;rIwkdYtay:wGif wnfrSDygonf/
trsm;jynfolykdYaqmifa&;\ qkd;&Gm;aom vkdtyfcsufrsm;? epfemrIrsm;ukd trsKd;orD;rsm;onf rrQ
rwcHpm;&ygonf/ trsm;jynfolykdYaqmifa&;pepftm; ,kHMunftm;xm;jcif; rjyKEkdifonfhtcgESifh
p&dwfpu rwwfEkdifonfhtcgwGif trsKd;orD;rsm;onf tdrfrS a0;uGmaomt&yf&Sd tvkyftukdif
tcGifhtvrf;rsm;udk jiif;y,fNyD; rdrdt&yf&Sd vkyfcedrfhusaom tvkyftukdiftcGifhtvrf;rsm;ukdom
OD;pm;ay;a&G;cs,f&ygonf/214 usm;? r a&;&mrsm; yg0ifaom NrdKUjy\ trsm;jynfolykdYaqmifa&;0ef
aqmifrIpDrHudef;a&;qGJ&mwGif ab;uif;rI? vkHNcHKrI? oifhavsmfonfh ½kyf0w¬KykHpH'DZkdif;? uscHEkdifaom
ukefusp&dwfwkdYrSm t"duusonfh pOf;pm;&rnfh tcsufrsm; jzpfygonf/ Oyrm-rD;tvif;a&mif
aumif;pGm&aom ajratmuf&xm;blwm½kHESifh armfawmf,mOfpcef;rsm;? trsKd;orD;oD;oefYwGJrsm;?
c&D;wkdtrsKd;rsKd;twGuf vufrSwfa&mif;pepf? toGm;tvmenf;csdefwGif ,mOfcavQmhcsrIponfwkdY
onf trsKd;orD;rsm;twGuf trsm;jynfolykdYaqmifa&;pepfukd ykdrkdtokH;jyKEkdifapa&; jr§ifhwifay;
jcif; jzpfonf/
trsKd;orD;rsm;udk o,f,lykdYaqmifa&;tokH;jyKolrsm;tjzpfomru jrefrmEkdifiH\ aus;
vufa'orsm;wGif aqmufvkyfa&;vkyfief;&Sd trsKd;orD;rsm;udk ruRrf;usifaom vkyfom;rsm;tjzpf
trsm;tm;jzifh jrifavh&Sdygonf/ txl;ojzifh 0ifaiG&&Sdonfh vkyfief;a&G;cs,fcGifh enf;yg;aom
a'orsm;wGif aqmufvkyfa&;vkyfief;rSm trsKd;orD;rsm;twGuf 0ifaiGvkdtyfcsufukd jznfhqnf;
ay;ygonf/ aqmufvkyfa&;vkyfief;tjyif twwfynm&Sifrsm;? tif*sifeD,mrsm;? BuD;Muyfa&;rSL;
rsm;uJhokdY o,f,lykdYaqmifa&;u@ tqifhjrifhtvkyftukdifrsm;udk trsKd;orD;rsm; wkd;wufvkyfukdif
Ekdif&ef tcGifhtvrf;rsm; yHhykd;ay;oifhygonf/ EkdifiHrsm;pGmwGif NrdKUjyo,f,lykdYaqmifa&;pepfrsm;
tm; trsKd;orD;rsm; tvkyftukdiftrsKd;tpm;opfrsm; (,mOf&yfem;pcef;0efxrf;rsm;? BuD;Muyfol
rsm;? vufrSwfa&mif;0efxrf;rsm;ESifh ,mOfarmif;olrsm;)wGif vkyfukdifEkdif&ef ykdrkdtokH;jyKaeMuNyD;
trsKd;orD;rsm;tm; rjzpfraevkdtyfonfh vkyfief;cGifoifwef;rsm; ykdYcsay;aeygonf/ ¤if;jyif
o,f,lykdYaqmifa&;u@twGuf uRrf;usifvkyfom; jznfhqnf;ay;onfh twwfynmESifh
toufarG;0rf;ausmif;oifwef;rsm;\ csdwfqufrIrsm;ukd r[mAsL[mtjzpf azmfaqmifum o,f
,lykdYaqmifu@wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESifh aqmif&Gufonfh tqifh ykdrkdwkd;wuf
jrifhrm;vmaprnfjzpfonf/ usm;? r a&;&m tajccHaom a'oqkdif&m o,f,lykdYaqmifa&;pDrHudef;
rsm;\ OyrmtcsKdUukd tuGuf (7)wGif azmfjyxm;ygonf/
tajccHtaqmufttkH'DZkdif;a&;qGJ&mwGif trsKd;orD;rsm;\ vkdtyfcsufESifh vkdvm;ESpf
oufrIrsm;ukdoifhavsmfpGmpOf;pm;ay;NyD;¤if;0efaqmifrIrsm;tm;tokH;jyKEkdif&eftrsKd;orD;rsm;\
pGrf;&nfukd yHhykd;taxmuftulay;ygu topfjzpfaom okdYr[kwf aumif;rGefaom o,f,lykdYaqmif
a&; tajccHtaqmufttkHESifh 0efaqmifrIrsm; xGufay:vmrnfjzpfNyD; tvkyftukdifaps;uGufrsm;?
ynma&;ESifh usef;rma&;0efaqmifrIrsm;ukd trsKd;orD;rsm;vufvSrf;rDNyD; tusKd;aus;Zl;rsm; aqmif
213 atmufajcrSwfpk 210 /
214 atmufajcrSwfpk 210/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 95
&GufykdifcGifhrsm; ykdrkd&&Sdapygonf/ trsKd;orD;rsm; oGm;vm&onfh tcsdef 0efydrIukd avsmhenf;ap
jcif;onfukefxkwfvkyfrIESifh 0ifaiG&&Sdonfhvkyfief;wm0efrsm;twGuf ¤if;wkdYtcsdefykdrkd&&SdEkdif
ouJhokdY tem;,lcsdef? tyef;ajzcsdefESifh vlrIa&;aqmif&Guf&ef tcsdefrsm;vnf; ykdrkd&&Sdvmyg
onf/215
xkdYaMumifh aus;vufESifh NrdKUjya'orsm;wGif o,f,lykdYaqmifa&;vufvSrf;rDrIESifh tokH;jyK
215 atmufajcrSwfpk 210/
tuGuf 7/ þa'otwGif; usm;? r tav;xm;aom o,f,lykdYaqmifa&; pDrHudef;qkdif&m Oyrmrsm;
uarÇm'D;,m;EkdifiH/ / aus;vufa'ovrf;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufrI pDrHudef;
¤if;pDrHudef;(2010-2015)ukdADB rS yHhykd;NyD; uarÇm'D;,m;EkdifiH\ c½kdifckepfcktwGif;
t&Snf 505 uDvkdrDwm &Snfaom aus;vufvrf;rsm;ukd jyefvnfxlaxmif&ef
&nf&G,fygonf/ pDrHudef;wGif vkyfom;ESifh usm;? r tajccHvkyfief;pDrHcsuf (LGAP)
yg0ifygonf/ LGAP \ t"dutcsufrsm;wGif atmufygtcsufrsm; yg0ifygonf/
l ruRrf;usifaom aqmufvkyfa&;vkyfom;tjzpf trsKd;orD; 40 &mckdifEIef;tm;
&nfrSef;jcif;/
l vrf;jyKjyifxdef;odrf;a&;vkyfom;rsm;tjzpf trsKd;orD; 50 &mckdifEIef;tm; &nfrSef;jcif;ESifh
uefx½kdufwmrsm;twGuf vkyfom;tajcjyK oifhavsmfonfh enf;ynmESifh usm;? r
qkdif&m oifwef;rsm; ykdYcs&ef &nfrSef;jcif;/
l vrf;vkHNcHKab;uif;a&;? &yf&Gmpnf;½kH;olrsm;tjzpf trsKd;orD; 50 &mckdifEIef;tm; &nfrSef;
jcif;/
aus;vufa'orsm;rSm trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm; aomufokH;a&
o,f,l &mwGif 0efayghap&ef wGef;vSnf;rsm; oGm;vmEkdifa&;twGuf rmausmaom
vrf;rsufESmjyif&Sd onfh vrf;yckH;rsm; pDpOfazmufvkyfygonf/ trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdif
&nfrSef;csufrsm;rSm þvkyfief;pDrHudef;rS aus;vuftrsKd;orD;rsm; 0ifaiG&&Sd&ef
vufvSrf;rDrIudk tmrcHygonf/
,ckumvtxd &&Sdonfh &v'frsm;u udef;*Pef;&nfrSef;csufrsm; atmifjrifrI &&Sd
aMumif; azmfjyygonf/ jzpfvmEkdifonfh tqkd;oabmaqmifaom tusKd;oufa&mufrIrsm;ukd
ukdifwG,fajz&Sif;&ef ¤if;pDrHudef;wGif aqmufvkyfa&;vkyfief;umvESifh
vkyfief;vGefumvtwGif; tdwfcsftkdifAD^athpfa&m*gESifh vlukeful;rI wm;qD;umuG,fa&;
tpDtpOfrsm; yg0ifygonf/
xdckdufvG,fonfh e,fy,ftajcjy ajrykHa&;qGJrI? ta&;ay:tajctae pDrHcefYcGJrI?
&moDOwkajymif;vJrIESifh vkdufavsmnDaxGaqmif&Gufcsufrsm;rSm trsKd;orD;rsm;tm;
opfyifpkduf jcif;ESifh vrf;ab;opfyifjyKpkjcif;wkdYwGifomru pDrHudef;a&;qGJjcif;ESifh
vkyfief;taumiftxnf azmfjcif;wkdYwGifvnf; yg0ifapygonf/
Zmpfjrpf - ADB.2010, Cambodia: Rural Roads Improvement Project Manila
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 96
rIü trsKd;orD;rsm;\ vdktyfcsufrsm;ESifh ylyefrIrsm;ukd xda&mufpGm pOf;pm;ay;jcif;onf trsKd;
orD;rsm;twGuf tusKd;aus;Zl;trsm;qkH; &&SdapEkdifNyD; usa&mufEkdifaom tEÅ&m,frsm;ukdvnf;
avsmhyg;apygonf/
c&D;oGm;vma&;vkyfief;ESifh {nfh0wfjyKpka&;vkyfief;
jrefrmEkdifiHonf us,fjyefYrsm;jym;onfh ,Ofaus;rI? obm0ESifh orkdif;qkdif&m ypönf;tarG
tESpfrsm;&Sdaomfvnf;rMumrDaomtcsdefrSmyif¤if;\ BuD;rm;aomc&D;oGm;vma&;tvm;
tvmukd zGHUNzdK;&ef pwifaqmif&GufcJhygonf/ urÇmvSnfhc&D;onf vma&mufrIrSm 2008 ckESpfwGif
731ç230 OD; &Sdí wpfpwpfp wkd;wufvm&m 2012 ckESpfwGif c&D;onfOD;a& wpfoef;txd jrifh
wufcJhNyD; 2011 ckESpfxuf 30 &mckdifEIef; ykdrkdwkd;wufcJhygonf/216 c&D;oGm;vkyfief; yifrtpDtpOf
t& arQmfrSef; urÇmvSnfhc&D;onfrSm 2015 ckESpfwGif okH;oef;jzpfNyD; 2020 ckESpfwGif 7.5 oef;
216 Ministry of Hotels and Tourism. 2012. Myanmar Tourism Statistics 2012. http://www.myanmartourism.org/tourismstatistics.htm
tuGuf 7/ þa'otwGif; usm;? r tav;xm;aom o,f,lykdYaqmifa&; pDrHudef;qkdif&m Oyrmrsm;
AD,uferfEkdifiH/ /[kdcsDrif;NrdKUawmf NrdKUjyvltrsm; tjrefykdYaqmifa&; vkdif;trSwf 2
&if;ESD;jr§KyfESHrI tpDtpOf
ADB rS yHhykd;aom¤if;tpDtpOf (2011-2014)ukdtrsKd;orD;rsm;vkHNcHKpdwfcspGm
oGm; vmEkdifa&; jr§ifhwif&ef? trsKd;orD;rsm;tm; ykdrkdaumif;rGefaom 0ifaiG? tvkyftukdif?
tcGifh tvrf;rsm; jznfhqnf;ay;&efESifh trsKd;orD;rsm;onf tdrfrIudpörsm;ESifh
uav;jyKpkapmifha&Smuf a&;wm0efrsm;ukd aumif;rGefpGm pDrHaqmif&GufEkdif&eftwGuf
jyKpka&;qGJxm;ygonf/ usm;? r tajccHtpDtpOf 'DZkdif;ykHpHü trsKd;orD;rsm;twGuf
aqmufvkyfa&;vkyfief;\ 20 &mckdifEIef;ESifh blwm½kHvkyfief;rsm;\ 30 &mckdifEIef;aom
tvkyftukdifrsm;? vloGm;pBuørsm;ay:wGif trsKd; orD;rsm; oD;oefYapmifhqkdif;&ef ae&mrsm;?
trsKd;orD; pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;twGuf qkdifcef; ae&mrsm;? uav;rsm;twGuf
xkdif&efESifh vufwGef;vSnf;xm;&ef ae&myg0ifonfh trsKd;orD; oD;oefY &xm;wGJrsm;?
blwm½kH0ef;usif vrf;rD;rsm; xGef;vif;ay;jcif;? twuftqif;ae&mrsm; tm;
vG,fulpGm vufvSrf;rDjcif;? c&D;vrf;aMumif;trsKd;rsKd;? ykdYaqmifa&;ykHpHtokH;jyKrIESifh vkduf
avsmnDaxG&Sdaom vufrSwfa&mif;pepfrsm;ESifh &xm;c&D;pOfrsm;? trsKd;orD;rsm;tm; ajr
atmuf&xm;okH;pGJolrsm;tjzpf aps;uGufqefqef pnf;½kH;jcif;? vkyfief;pDrHudef;0efxrf;rsm;
twGuf usm;? r tajccHpGrf;aqmif&nf wnfaqmufjcif;? jyefvnfae&mcsxm;NyD;aemuf
toufarG;0rf;ausmif;rI jyefvnfxlaxmifa&; yHhykd;ay;&mwGif trsKd;orD;OD;aqmifaom
tdrf axmifpkrsm;tm; tav;ay;jcif;wkdY yg0ifygonf/
Zmpfjrpf - ADB.2011.Vietnam: Ho chi Minh City Urban Mass Rapid Transit Line2 Investment Program). Manila
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 97
jzpfygonf/ c&D;oGm;vkyfief;rS &&Sdonfh 0ifaiGrSm 2012 ckESpfwGif tar&duefa':vm 534 oef;
&SdcJh&mrS 2020 ckESpfwGif 10 bDvD,Htxd wkd;wufvsmxm;ygonf/ urÇmvSnfhc&D;onfrsm;ESifh
pD;yGm;a&;vkyfief;twGuf vma&mufolrsm;ESifhtwl [kdw,fESifh pm;aomufqkdifvkyfief;uJhokdY
aom {nfh0wfjyKpka&;vkyfief;u@onf 2020 ckESpfwGif tvkyftukdif 293ç700 rS 1.5 oef;
ukd jznfhqnf;ay;Ekdifrnf jzpfonf/217
EkdifiHawmftpkd;&onf ¤if;\ pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;jyKjyifajymif;vJrI vkyfief;rlabmif
(Framework For Economic and Social Reforms) ü c&D;oGm;vkyfief;zGHUNzdK;rIukd OD;pm;ay;owfrSwf
NyD; 2012 ckESpfwGif jrefrmEkdifiH\ wm0ef&Sdonfh c&D;oGm;vkyfief;rl0g' (Myanmar Responsible
Tourism Policy) ukd csrSwfcJhygonf/ 2013 ckESpfwGif jrefrmhc&D;oGm;vkyfief; yifrpDrHudef;udk a&;
qGJcJhygonf/ pDrHudef;&nfrSef;csufyef;wkdifrSm wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh tvkyftukdifESifh 0if
aiG&&Sda&;twGuf yHhykd;ay;&ef? c&D;oGm;vkyfief;rS &&Sdonfh vlrIa&;ESifh pD;yGm;a&; tusKd;tjrwfrsm;
rQwpGm cGJa0a&; aocsmap&efjzpfonf/ usm;? r wef;wlnDrQrIonf xdawGUqufpyfaeaom
t"dutpDtpOfckepf&yfwGif yg0ifygonf/ c&D;oGm;vkyfief;qkdif&m rl0g'rsm;ESifh zGHUNzdK;rIpDrHudef;
a&;qGJrIwGif usm;? r tajccHavhvmqef;ppfrI yg0ifap&efESifh trsKd;om;ESifh trsKd;orD;rsm;onf
pD;yGm;a&;qkdif&m tcGifhtvrf;rsm;? uRrf;usifrIoifwef;? tvkyftukdif t&if;tjrpfrsm;ESifh
qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;wkdYtm; wef;wlvufvSrf;rDap&ef tav;ay;azmfjyygonf/
vwfwavmumvwGif EkdifiHawmftpkd;&onf ta&SUESifh taemuf pD;yGm;a&;pBuøwGif
trsKd;orD;OD;aqmifaom ti,fpm; pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;ukd jr§ifhwif&ef vkyfief;pDrHudef;wpfckukd
a&;qGJaeygonf/¤if;pDrHudef;onfjrefrmEkdifiHtwGif;ta&SUESifhtaemufpD;yGm;a&;pBuø\aus;
vufa'orsm;wGif aexkdifMuonfh trsKd;orD;rsm;twGuf vkyfcaumif;rGEfaom tvkyftukdifrsm;
zefwD;ay;&ef &nfrSef;ygonf/ cefYrSef;ajc trsKd;orD; pGefYOD;wDxGifpD;yGm;a&;vkyfief;&Sif 600 ESifh
¤if;wkdY\tdrfaxmifpkrsm;tm;pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufa&;0efaqmifrIrsm;ESifhuRrf;usifrIoifwef;
rsm;rStusKd;aus;Zl;rsm;ukd&&Sdap&efarQmfrSef;ygonf/¤if;jyif&&SdEkdifaomacs;aiGpepfESifhaps;
uGufrsm; vufvSrf;rDrI wkd;wufaumif;rGefvmrnf/ tao;pm;tajccHtaqmuftODrsm; wkd;
wufrnf/ oifhavsmfaom enf;ynmrsm; vTJajymif;&&Sdrnf/ vkyfief;aqmif&GufEkdifonfh 0ef;usif
wkd;wufaumif;rGef&ef tzGJUtpnf;qkdif&m tpDtpOfrsm; ponfwkdY\ tusKd;aus;Zl;rsm;ukdvnf;
cHpm;&rnf[k arQmfrSef;ygonf/
trsKd;orD; a&TUajymif;vkyfom;rsm;\ tvm;tvmrsm;? jynfwGif;ESifh jynfy
tvkyftukdifyrmP? tvkyfvkyfukdifonfh u@rsm;? tvkyfvkyfukdifonfh EkdifiHrsm;ESifh vl0ifrI cGifhjyKonfh tajctae
tvkyform;? tvkyftukdifESifh vlrIzlvkHa&; 0efBuD;Xme\ tcsuftvufrsm;218 t&
1990 ckESpfESifh 2012 ckESpfrsm;twGif; 15 EkdifiHwGif pm&Gufpmwrf;jzifh w&m;0iftvkyfvkyfukdifonfh
tvkyform;pkpkaygif;rSm 136ç480 OD; jzpfygonf/219¤if;EkdifiHrsm;teufrav;&Sm;ESifhxkdif;EkdifiHwkdY
217 Ministry of Hotels and Tourism. 2013. Myanmar Tourism Master Plan, 2013–2020, Final Draft Report 2013. Nay Pyi Taw.
218 2013 ckESpf? Zefe0g&Dv 14 &ufwGif MoLESS ESifh awGUqHkjcif;/
219 pifumyl? rav;&Sm;? udk&D;,m;? vpfAsm;? xdkif;? uarÇm'D;,m;? *syef? qGpfZmvef? b½lEkdif;? ,lattD;? tar&duef jynfaxmifpk? jyifopf?
*smreD? umwmESifh ul0dwf/ MoLESS/ &ufpGJ? 2013 ckESpf? Zefe0g&Dv 14 &uf/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 98
wGif puf½kH? tvkyf½kHrsm;? txl;ojzifh toifhtxnfcsKyfpuf½kHrsm;? w,fvDzkef;tpdwftykdif;wyf
qifpuf½kHrsm;? vQyfppfypönf;puf½kHrsm;? a&xGufypönf;vkyfief; ponfh vkyfief;rsm;wGif trsKd;orD;
rsm;trsm;qkH;vkyfukdifMuygonf/¤if;udef;*Pef;tcsuftvufrsm;rSmcefYrSef;ajcrsm;omjzpfyg
onf/ ¤if;EkdifiHrsm;onf w&m;0ifr[kwfaom a&TUajymif;tvkyform;rsm;ukdvnf; tajrmuf
tjrm; vufcHxm;Mujcif;ukd owdjyK&ef ta&;BuD;ygonf/ xkdif;EkdifiHwpfckwnf;wGif a&TUajymif;
tvkyform;OD;a& wpfoef;rS ESpfoef;txd cefYrSef;NyD; ¤if;vlOD;a&\ BuD;rm;aomtcsKd;rSm
trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/220 tvkyform;? tvkyftukdifESifh vlrIzlvkHa&;0efBuD;Xme (MoLES)?
a&TUajymif;tvkyform;XmecGJrS od&SdonfrSm pifumylEkdifiH&Sd jrefrma&TUajymif;tvkyform;rsm;\
56 &mckdifEIef;onf tdrfrI0efaqmifonfh vkyfom;rsm; jzpfNyD; trsm;pkrSm 2012 ckESpf jynfy
tvkyftukdifOya't& w&m;0ifcGifhjyKcsuf &rxm;aom trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/221
2011 ckESpf xkdif;EkdifiH\ a&TUajymif;aexkdifrI tpD&ifcHpmt& xkdif;EkdifiHwGif w&m;0if
rSwfykHwifaom jrefrma&TUajymif;tvkyform;rsm;onf 2009 ckESpf? 'DZifbmvwGif 1.078 oef;
&SdNyD; 45 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm;jzpfaMumif; azmfjyygonf/222 a&TUajymif;tvkyform;rsm;\
trsm;qkH;ta&twGufonf pkdufysKd;a&;vkyfief;? aqmufvkyfa&;vkyfief;? yifv,ftpm;tpm jyK
jyifxkwfvkyfonfhvkyfief;ESifh tdrfrI0efaqmifvkyfief;rsm;wGif vkyfukdifMuygonf/ (Z,m;-2.17
&nfñTef;)/¤if;u@av;ckwGiftrsKd;orD;a&TUajymif;vkyfom;rsm;\59&mckdifEIef;tvkyfvkyfukdif
ygonf/
220 w&m;0ifr[kwfaom a&TUajymif;tvkyform;rsm;udkyg xnfhoGif;wGufcsufygu þta&twGufrSm rsm;pGm jrifhrm; oGm;vdrhfrnf/
2 oef;rS 4 oef;avmuftxdyif rsm;jym;Ekdifonf/ 2013 ckESpf? arv 30 &ufü The Economist wGif azmfjyxm;onf/ http://www.economist.com/blogs/banyan/2013/05/myanmars-remittances
221 tvkyform;? tvkyftukdifESifh vlrIzlvkHa&;0efMuD;XmerS tcsuftvuf/
222 J.W. Huguet, and A. Chamratrithirong, eds. Thailand Migration Report 2011. Bangkok: International Organization for Migration. www.migrationcenter.mahidol.ac.th/download/TMR-2011.pdf.
Karin
Grim
m/U
N W
omen
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 99
Z,m; 2.17/ xkdif;EkdifiHwGif tvkyftukdiftrsKd;tpm;? EkdifiHom;ESifh usm;? r tvkduf rSwfykHwifxm;onfh uarÇm'D;,m;? vmtkdESifh jrefrmEkdifiHwkdYrS a&TUajymif;tvkyform;rsm; ('DZifbm? 2009)
tvkyftudkif
trsdK;tpm;
okH;EkdifiHrS
EkdifiHom;
rsm; pkpkaygif;
EdkifiHom;
uarÇm'D;,m; vmtdk jrefrm
aygiff; usm; r aygif; usm; r aygif; usm; r
pkpkaygif; 1,314,382 124,761 78,945 45,816 110,854 52,980 57,874 1,078,767 591,370 487,397ig;zrf;jcif; 56,578 14,969 13,208 1,761 1,800 1,153 647 39,809 34,496 5,313yifv,f tpm;tpm
jyKjyif xkwfvkyfjcif;136,973 6,020 3,044 2,976 1,180 629 551 129,773 60,477 69,296
oD;ESHpkdufysKd;jcif; 221,703 24,085 15,141 8,944 18,035 11,355 6,680 179,583 110,441 69,142aqmufvkyfa&; 220,236 32,465 21,502 10,963 12,635 8,469 4,166 175,136 112,204 62,932v,f,m xGufukef
jyKjyifxkwfvkyfjcif;65,305 6,635 3,930 2,705 3,677 2,209 1,468 54,993 35,408 19,585
tom; jyKjyif
xkwfvkyfjcif;8,852 442 296 146 792 478 314 7,618 4,877 2,741
pGefYypfypönf; jyefvnf
jyKjyifxkwfvkyfjcif;13,172 2,215 1,365 850 1,360 906 454 9,597 6,007 3,590
owåKESifh
wGif;xGufypönf;
wl;azmfxkwfvkyfjcif;
1,843 61 40 21 35 20 15 1,747 1,210 537
owåKypönf;a&mif;csjcif; 12,556 995 738 257 2,191 1,479 712 9,370 6,617 2,753tpm;tpma&mif;csjcif; 54,225 4,483 2,262 2,221 13,074 4,833 8,241 36,668 19,378 17,290ajra&mif;0,fjcif; 5,879 689 432 257 322 212 110 4,868 2,871 1,997aqmufvkyfa&;ypönf; 11,441 1,003 673 330 1,296 871 425 9,142 6,337 2,805ausmufrsuf
jyKjyifxkwfvkyfjcif;3,543 229 153 76 263 188 75 3,051 2,021 1,030
t0wftxnf
xkwfvkyf a&mif;csjcif;49,501 1,739 673 1,066 6,121 2,738 3,383 41,641 16,993 24,648
yvwfpwpf xkwfvkyf
a&mif;csjcif;16,954 1,341 782 559 2,673 1,534 1,139 12,940 8,064 4,876
puúL xkwfvkyf
a&mif;csjcif;2,569 139 81 58 399 239 160 2,031 1,256 775
vQyfppfypönf; 2,595 152 93 59 342 198 144 2,101 1,358 743
ykdYaqmifa&; 9,596 2,502 1,726 776 601 393 208 6,493 4,431 2,062ukefoG,fa&; 42,814 4,778 2,895 1,883 7,565 3,994 3,571 30,471 18,604 11,867armfawmf,mOf
jyKjyifxdef;odrf;jcif;5,631 376 261 115 1,276 865 411 3,979 2,839 1,140
avmifpmqDESifh
"mwfaiGU3,439 281 170 111 777 518 259 2,381 1,554 827
ynma&; azmifa';&Sif;
tzGJUtpnf;837 36 20 16 67 26 41 734 320 414
tdrfaxmifpk0efaqmifrI 129,790 6,578 1,422 5,156 21,267 3,227 18,040 101,945 16,977 84,968tjcm; 238,350 12,548 8,038 4,510 13,106 6,446 6,660 212,696 116,630 96,066
Zmpfjrpf- EkdifiH&yfjcm;vkyfom;rsm; tkyfcsKyfa&;½kH;? tvkyftukdifXme? tvkyform;0efBuD;Xme? 2009 ckESpftwGif; tvkyfvkyfcGifhvufrSwf&
EkdifiHjcm;om;rsm;qkdif&m pm&if;tif; (befaumuf? tvkyform;0efBuD;Xme? 2010)
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 100
a&TUajymif;rI\ tajccHtaMumif;&if;ESifh a&muf&Sdonfh a'orsm;wGif vkyfukdif&rI tajctae
jrefrmEkdifiHtwGif; aus;vuftajctaerSm tvkyftukdif tcGifhtvrf;uefYowfcsufrsm;
&Sdí v,f,mpkdufysKd;xkwfvkyfrIrSwpfyg; tjcm;vkyfief;rsm;rS 0ifaiGwkd;wuf&&SdEkdifrIrSm edrfhusyg
onf/¤if;ESifhqufpyfpOf;pm;&eftajctaewGifa&TUajymif;oGm;vmrI(jynfwGif;?jynfyESpfrsKd;
pvkH;)onf rdom;pkb0 &Sifoefa&;twGuf ajz&Sif;onfh r[mAsL[mwpf&yfjzpfNyD; vTJajymif;ay;ykdY
aom aiGonf v,f,mvkyfief;rSwpfyg; t"duusaom 0ifaiGjzpfygonf/ y#dyu©umvrsm;
twGif;jzpfap? obm0ab;tEÅ&m,faMumifhjzpfap? pD;yGm;a&;qkdif&m okdYr[kwf wyfrawmfqkdif&m
&nf&G,fcsufjzifh ajr,modrf;qnf;cH&jcif;aMumifhjzpfap? vltrsm;tjym;onf rjzpfrae a&TU
ajymif;Mu&ygonf/ &moDtvkduf vkyfukdifaom vkyfom;rsm;? wpfcgwpf&H rdom;pkwpfpkvkH;onf
oD;ESHtxGufnHhNyD;v,f,mvkyfief;r&SdonfhtcgwGif¤if;wkdY\aus;&Gmrsm;rSxGufcGma&TUajymif;
avh&Sdygonf/
txufrSm aqG;aEG;wifjyouJhokdY jrefrmtrsKd;orD; a&TUajymif;vkyfom;rsm;\ ta&
twGufrsm;pGmonf a&TUajymif;a&muf&Sdonfh EkdifiHwGif pkdufysKd;a&;vkyfief;rsm;? puf½kHtvkyf½kHrsm;
ESifh 0efaqmifrIvkyfief;rsm;\ uRrf;usifrItqifhedrfhaom? umuG,fapmifha&SmufrI tqifhedrfhaom
w&m;0ifykHrSefr[kwfaomu@rsm;wGifomtajrmuftjrm;pkpnf;vkyfukdifvsuf&SdMuNyD;¤if;vkyf
ief;cGifrsm;twGif;wGif tajccHvlYtcGifhta&;rsm;ESifh tvkyform;tcGifhta&;rsm;udk rw&m;csKd;
azmufjcif;cHMu&ygonf/¤if;csKd;azmufrIrsm;rSmtaxmuftxm;jzifhrSwfwrf;wifxm;jcif;r&Sd
yg/ þuJhokdYjzpf&jcif;rSm trsKd;orD; a&TUajymif;vkyfom;rsm;tm; jyifyokdY xGufcGmvkyfukdifjcif;tay:
ydwfyifuefYowfjcif;ESifh vkyfom;&SmazGa&; at*sifpDrsm;\ rw&m;tjrwfxkwfjcif;\ &v'frsm;
jzpfonf/¤if;tjyifa&muf&SdaomEkdifiHrsm;\uefYowfcsKyfcs,faomvl0ifrIBuD;Muyfa&;rl0g'rsm;
ESifh rw&m;usifhokH;rIukd umuG,fay;onfh wif;usyfaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm;jzifh vkyfom;&SmazG
a&;at*sifpDrsm;ukd rxdef;csKyfaomaMumifh jzpfonf/
trsKd;orD; a&TUajymif;vkyfom;rsm;qkdif&m tpkd;&\ rl0g'
2011 ckESpfwGif tvkyform;? tvkyftukdifESifh vlrIzlvkHa&;0efBuD;Xmeonf jrefrmtvkyf
orm;ig;a,mufESifhtxuf tvkyfvkyfukdifaeonfh puf½kHrsm;okdYom oGm;a&mufvkyfukdif&ef
trsKd;orD;rsm;tm; jynfyxGufcGmcGifhjyKNyD; tdrfrI0efaqmifa&;vkyfief;? azsmfajza&;vkyfief;ESifh
oefY&Sif;a&;vkyfief;rsm;twGuf cGifhrjyKyg/223
aiGvTJajymif;ay;ykdYrIrsm;
jrefrmEkdifiH\ wpfEkdifiHvkH; tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd; (GDP) wGif aiG
vTJajymif;ay;ykdYrIwefzkd; yg0ifrIrSm tjcm;EkdifiHrsm;ESifh EIdif;,SOfvQif edrfhusygonf/ okdY&mwGif aiG
223 3/27/DLA (Work-3) 2012 (001), issued on 1 January 2012; and 3/27/DLA(Work-3) 2011 (12124), issued 28 December 2011. Cited in A. Hall. 2013. Migration and Myanmar: Exploratory Research on Recruitment Channels. Bangkok. February.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 101
vTJajymif;ay;rIrSm 1990 ckESpfwGif wpfOD;csif;0ifaiG (vuf&Sd tar&duefa':vmaygufaps;t&)
tar&duefa':vm 0.15 rS 2010 ckESpfwGif 2.77 txd wkd;wufcJh&m 2002-2012 ckESpf
twGif; aiGvTJajymif;ay;ykdYrIwefzkd;rSm ESpfpOf ysrf;rQ 3 &mckdifEIef; wkd;wufcJhygonf/224 xkdif;EdkifiH&Sd
jrefrmrsm;onf trsm;tm;jzifh vkyfcedrfhusasom tvkyftukdifrsm;ukdom vkyfukdifMuaomfvnf;
xkdif;EkdifiHrS aiGvTJajymif;ay;ykdYrIyrmP BuD;rm;jcif;rSm odomxif&Sm;ygonf/ 2012 ckESpfwGif
xkdif;EkdifiHrSvTJajymif;ay;ykdYaiGrSmtar&duefa':vm55.6oef;jzpfNyD;¤if;aemufrSmjrefrmuRrf;
usiftvkyform;trsm;qkH; vkyfukdifonfh tar&duefjynfaxmifpkrS a':vm 48.6 oef;jzpfyg
onf/225
yD,mqefESifh ulqmumab; (Pearson and Kusakabe) wkdY\ 2012 ckESpfppfwrf;ü xkdif;
EkdifiH&Sd jrefrmtrsKd;orD;rsm;onf vkyfcedrfhuspGm &&SdMuaomfvnf; ¤if;wkdY\ vkyfazmfukdifzuf
224 United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). 2012. The Least Developed Countries Report 2012: Harnessing Remittances and Diaspora Knowledge to Build Productive Capacities. Geneva. p. 51. http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/ldc2012_en.pdf.
225 atmufajcrSwfpk 224/
tuGuf 8/ vkyfcr&aom tvkyf\ 0efxkyf0efykd; - xkdif;EkdifiH&Sd trsKd;orD;rsm; a&TUajymif;vkyfom;ppfwrf;
a&TUajymif;vkyfom;rsm;tjzpfyifvQif rsKd;qufyGm;qkdif&m apmifha&SmufrIrSm trsKd;orD;
rsm;twGuf 0efxkyf0efykd;tjzpf qufvuf&Sdaeygonf/ xkdif;EkdifiH e,fpyfykdYukefvkyfief;rsm;&Sd
jrefrma&TUajymif;vkyfom;rsm;tm; avhvmcsufu tvkyfESifh uav;oli,f jyKpkapmifha&Smuf
jcif; ESpfck[efcsufnD&ef trsKd;orD;rsm;\ ½kef;uef&rIudk azmfjyygonf/ 2007 ckESpfESifh
2010 ckESpftwGif; wyfc½kdif rJaqmufNrdKU0ef;usif uefcsembl&dc½kdif pefcvbl&d'dpBwdwf
bk&m;okH; qlvrf;? befaumufNrdKUteD; prGwfy&muefc½kdif z&my&m'ef'dpBwdwfwkdYwGif
ppfwrf;aumuf ,l&mrSm ¤if;okawoee,fajrokH;cktwGif; uGJjym;jcm;em;aom
enf;vrf;trsKd;rsKd;jzifh jrefrm trsKd;orD;rsm;onf ¤if;wkdY\ uav;oli,frsm;udk
jyKpkapmifha&SmufMuaMumif; azmfjyygonf/ bk&m;okH;qlvrf;rSm tvkyform;rsm;onf
e,fpyftjcm;wpfzufrS aeYpOf oGm;vmEkdifojzifh uav;oli,frsm;ukd apmifha&Smuf&ef
jrefrmEkdifiH tjcm;a'orS rdom;pk0ifrsm;udk e,fpyfteD; okdY aexkdif&ef ac:vmMuygonf/
bk&m;okH;qlvrf;rS vkyfief;cGifpnf;rsOf;pnf;urf;rsm;onf wif;usyfrIr&Sdojzifh
trsKd;orD;tvkyform;rsm;onf ¤if;wkdY\ EkdYpkdYuav;rsm;ESifh uav; oli,frsm;ukd
vkyfief;cGifokdY rMumcP ac:vmMuavh&Sdygonf/ rJaqmufNrdKU&Sd trsKd;orD;rsm; onf
¤if;wkdY\ om;orD;rsm;udk xkdif;EkdifiHtwGif; ukd,fwkdifjyKpkapmifha&SmufMuNyD; jrefrmEkdifiH
okdY jyefykdYMuygonf/okdYr[kwf ¤if;wkdY\ rdbrsm;ukdygxkdif;EkdifiHokdY ac:,lavh&Sdygonf/
ppfwrf;ajzqkdolrsm;\9&mckdifEIef;onfxkdif;EkdifiHtwGif;¤if;wkdY\om;orD;i,frsm;ukd
jyKpk apmifha&Smuf&ef uav;xdef;tm; vkyfcay;í iSm;&rf;Muygonf/ EIdif;,SOfrIt&
xkdif;EkdifiHESifh jrefrmEkdifiHESpfzufpvkH;\ e,fpyfNrdKUrsm;rSm uav;jyKpkapmifha&SmufrI
t&if;tjrpfrsm; &&Sd&ef vG,fulygonf/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 102
trsKd;orD;rsm; ykdYaom aiGyrmPeD;yg; rsm;jym;pGm vTJajymif;ay;ykdYEkdifaMumif; azmfjyygonf/ xkdif;
EkdifiH&Sd tvkyftukdifrsm;ESifh a&TUajymif;vkyfom;rsm;\ 0ifaiGwkdYukd xdckdufonfh urÇmhpD;yGm;a&;
tusyftwnf;aemufykdif; ppfwrf;aumuf,lonfh trsKd;orD;rsm;\ 30 &mckdifEIef;u jrefrmEkdifiH
&Sd¤if;wkdY\rdom;pkrsm;xHokdY2010ckESpfwGif2007ckESpfxufykdrkdaiGvTJajymif;ay;ykdYEkdifcJhonf[k
ajymqkdygonf/ trsKd;om;rsm;\ 47 &mckdifEIef;ESifh EIdif;,SOfvQif trsKd;orD;rsm;\ 36 &mckdifEIef;om
¤if;wkdY\ aiGvTJajymif;ay;ykdYrI avsmhusaMumif; ajymqkdygonf/ tenf;qkH; jrefrmtrsKd;orD;
a&TUajymif;vkyfom;rsm;\ wpf0ufonf ¤if;wkdY\ om;orD;rsm;udk jyKpkapmifha&Smuf&eftwGuf
¤if;wkdY\rdom;pktay:rSDckdMu&ygonf/xkdYaMumifhjrefrmtrsKd;orD;rsm;rSaiGvTJajymif;ay;ykdYaom
BuD;rm;onfh aiGyrmPtm; rdom;pkjyKpkapmifha&Smufjcif;ESifh aetdrf&Sd rdbrsm;ESifh aqGrsKd;om;csif;
rsm;tm; axmufyHhjcif;twGuf tokH;jyKygonf/226
jynfwGif;a&TUajymif;rItajctae2013 ckESpf avhvmqef;ppfrIwpfckt& jrefrmEkdifiHü jynfwGif;a&TUajymif;oGm;vmrI
onf vGefcJhaom q,fpkESpfrsm;twGif; jrifhrm;vmNyD; 1991 ckESpfwGif vl 100 vQif 10 OD;
ajymif;a&TUoGm;vmjcif;ESifh EIdif;,SOfaomf 2007 ckESpfwGif vl 100 vQif 14 a,mufonf jynfe,f?
226 R. Pearson, and K. Kusakabe. 2012. Burmese Migrant Women Factory Workers. Thailand’s Hidden Workforce, Asian Arguments. London and New York: Zed Books.
tuGuf 8/ vkyfcr&aom tvkyf\ 0efxkyf0efykd; - xkdif;EkdifiH&Sd trsKd;orD;rsm; a&TUajymif;vkyfom;ppfwrf;
tjcm;wpfzufwGif befaumufNrdKUteD; t&yfa'orsm;ü rdcifrsm;twGuf wpfck
wnf;aom a&G;cs,fEkdifrIrSm uav;oli,frsm;udk ukd,fwkdifjyKpkapmifha&Smuf&efjzpfonf/ okdY
r[kwf vkyfcay;uav;xdef;tm; cefYxm;&efjzpfonf/ ESpfrsKd;pvkH; ukefusp&dwf BuD;rm;yg
onf/aemufqkH;wGifrdciftvkyform;rsm;onf¤if;wkdY\uav;oli,frsm;tm;jyKpkapmifh
a&Smuf&ef rdom;pkrsm;&Sd&m jrefrmEkdifiHokdYom jyefykdYMu&ygonf/ trsKd;orD;tajrmuftjrm;rSm
jrefrma&TUajymif;trsKd;om;vkyfom;rsm;ESifh tdrfaxmifjyKMuaomfvnf; ukefusp&dwf
BuD;rm; aomaMumifh jrefrmEkdifiHokdY jyefí w&m;0if xkH;pHvufxyfxdrf;jrm;jcif;
rjyKMuaMumif;ukd vnf; ppfwrf;u ñTefjyxm;ygonf/ ¤if;wkdY\ aexkdif&mt&yfrS
a0;uGmjcif;aMumifh xkH;wrf; pOfvm xdrf;jrm;rIESifh rdbjzpf&jcif;qkdif&m vlrIa&;zdtm;rsm;
avsmhenf;vmygonf/ aqmuf vkyfa&;vkyfief;rsm;ESifh pkdufysKd;a&;vkyfief;rsm;wGif
vkyfudkifMuonfh trsKd;om;a&TUajymif;vkyf om;rsm;onf vkyfief;cGifrsm; wpfckrS wpfckokdY
rMumcP ajymif;Muygonf/ xkdif;EkdifiHtwGif; ¤if;wkdY\ ae&mXme twnfwus
r&Sdjcif;aMumifh wnfNidrfaom tdrfaxmifa&;qufqHrI xdef;odrf;&ef tcuftcJESifh
pdwfzdpD;rIrsm; jzpfapygonf/ ppfwrf;aumuf,laom trsKd;orD; tajrmuftjrm;rsm;yif
uav;arG;zGm;NyD; okdYr[kwf uav;rarG;zGm;rDuwnf;uyif cifyGef; r&Sdonfh
tdrfaxmifonf wpfukd,fwnf;b0tjzpf tcsdefukefvGef&ygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 103
wkdif;a'oBuD;rsm;wGif a&TUajymif;oGm;vmygonf/227 tpOftvmt& a&TUajymif;oGm;vmolrsm;
tMum;wGif trsKd;om;rsm;u vTrf;rkd;onf[k rSwf,lMuygonf/ okdY&mwGif 2007 ckESpftwGif;
jynfwGif;a&TUajymif;oGm;vmolrsm;\ 54 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/ a,bk,stm;
jzifh a&TUajymif;oGm;vmrI a&pD;aMumif;wGif aus;vufrS aus;vufokdY a&TUajymif;rIESifh NrdKUjyrS NrdKU
jyokdYa&TUajymif;rIESpfrsKd;pvkH;\tcsKd;onfwkd;wufvmcJhNyD;¤if;a&pD;aMumif;rsm;wGiftrsKd;orD;
a&TUajymif;olrsm;\ tcsKd;onfvnf; wkd;wufcJhygonf/ usm;? r tajccHqef;ppfrI? ynmwwf
ajrmufrI? tvkyftukdifESifh rdom;pktajctaersm;u azmfjyonfrSm trsKd;om;rsm;onf ykdrkd
aumif;rGefaom tvkyftukdiftwGuf a&TUajymif;MuNyD; trsKd;orD;rsm;onf pkdufysKd;a&;u@rSm
tvkyfvkyfukdif&ef okdYr[kwf rdom;pk? tdrfaxmifzufwkdYESifh yl;aygif;aexkdif&ef okdYr[kwf vuf
xyf&ef a&TUajymif;Muygonf/ rnfokYdjzpfap trsKd;orD;rsm;onf rdrdukd,fwkdif okdYr[kwf tdrf
axmifpkrsm;\ OD;aqmifolrsm;tjzpf wkd;wufrsm;jym;pGm ajymif;a&TUaexkdifMuygonf/ a&TUajymif;
oGm;vmolrsm;\ ynma&;tqifhtwef;onfvnf; txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;wGif tcsdefumv
wpfavQmuf wkd;wufjrifhrm;vmygonf/
tcsKdU qef;ppfolrsm;u jiif;csufxkwfonfrSm ododomom a&TUajymif;rIukd tm;ay;onfh
NrdKUjy pufrIvufrI tajccH vkyfief;BuD;\ odrf;oGif; ac:,lEkdifpGrf;tm;rSm tuefYtowf&SdqJ
jzpfonf/228 vuf&Sd jynfwGif;a&TUajymif;aexkdifrI\ BuD;rm;aom tcsKd;rSm aus;&Gma'orsm;tMum;
&moDtvkduf ajymif;a&TUaexkdifrIrsm; jzpfonf/ jrefrmEkdifiHtv,fykdif;\ tylykdif;Zkefonf jynf
wGif;a&TUajymif;rI\ t"du&if;jrpfjzpfygonf/ a&TUajymif;onfh t"du c&D;yef;wkdifrSm jrefrmEkdifiH
ta&SUawmifykdif;jzpfum aus;vuftajccHvkyfief;rsm;jzpfonfh Muufaygifap;pkdufcif;rsm;? owåK
wl;azmfa&;vkyfief;rsm;? ig;zrf;jcif;vkyfief;rsm;? tkwfzkwfjcif;vkyfief;rsm;ESifh pkdufysKd;a&;vkyfief;
rsm;wGif vkyfukdifMuygonf/ trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,folrsm;\ a&TUajymif;rI wkd;wuf
rsm;jym;vmjcif;onf (txnfcsKyfpuf½kHrsm;uJhokdY) puf½kH? tvkyf½kHrsm;\ tvkyform;vkdtyfcsuf
aMumifhvnf;aumif;? xkdenf;wl aus;&Gma'orsm;\ vlaerItqifhtwef; edrfhusvmjcif;ESifh
qufpyfaom taMumif;&if;rsm;\ wGef;tm;ay;rIaMumifhvnf;aumif; jzpfEkdifonf[k tcsKdUu
,lqMuygonf/229 ukd;um;Ekdifaom tcsuftvufrsm; csKdUwJhjcif;aMumifh a&TUajymif;rIpD;qif;jcif;ukd
cefYrSef;&ef rjzpfEkdifyg/ okdY&mwGif trsKd;om;tqifh vlOD;a&oef;acgifpm&if;ESifh rMumao;rDu
jyKpkonfh vkyfom;tiftm; ppfwrf;wkdY\ tcsuftvufrsm; &&Sdvmonfhtcg a&TUajymif;rIykHpHtrsKd;
rsKd;\ a&GUvsm;ajymif;vJrIukd aumif;pGm em;vnfEkdifrnfjzpfonf/
pD;yGm;a&;qkdif&m qkH;jzwfcsuf csrSwfjcif;jrefrmhpD;yGm;a&;vkyfief;trsm;pkrSm trsKd;om;rsm;onf ukrÜPD\ OD;aqmifol (Managing
Director) taejzifh rSwfykHwifavh&SdNyD; trsKd;orD;rsm;onf ñTefMum;a&;rSL; (Director) rsm;om
227 Nyi Nyi. 2013. Levels, Trends and Patterns of Internal Migration in Myanmar. Nay Pyi Taw: Ministry of Immigration and Population and UNFPA.
228 I. Okomoto. 2009. Issues Affecting Movement of Rural Labour in Myanmar: Rakhine Case Study. IDE Discussion Papers #206. Yangon.
229 Chaw Chaw. 2003. Rural Women Migrating to Urban Garment Factories in Myanmar. In M. Kaosaard, and J. Dore, eds. Social Challenges for the Mekong Region. Chiang Mai, Thailand: Social Research Institute, Chiang Mai University. pp. 203–224.
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 104
jzpfygonf/ Oyrmtm;jzifh trsKd;orD;rsm;onf ukrÜPD\ b@ma&;tao;pdwfpm&if;rsm;ukd
aqmif&GufEkdifpGrf;&Sdí b@ma&;qkdif&m udpö&yfrsm; qkH;jzwfcsufcsrSwf&ef taetxm;aumif;rGef
onf[koabmaygufMuygonf/okdY&mwGifjrefrmtrsKd;orD;pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;u¤if;wkdY
onf pD;yGm;a&;vkyfief; jr§ifhwifa&;ESifh aps;uGufESifh oufqkdifaom vkyfief;tcGifhtvrf;rsm;
vufvSrf;rDa&;ü uefYowfxdef;csKyfjcif;cHMu&onf[k ,kHMunfMuygonf/ trsKd;om;rsm;onf
ukrÜPDtxuftqifhrSatmuftqifhtxd¤if;wkdY\&mxl;BuD;i,ftvkdufjy|mef;onfhtwkdif;
vkyfykdifcGifhtmPm&SdMuNyD; pD;yGm;a&;vkyfief;\ t"du qkH;jzwfcsufrsm;rSty MoZmvTrf;rkd;rI &SdMu
onf[k trsKd;orD; pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;u rsm;aomtm;jzifh ,lqMuygonf/
vuf&Sd pD;yGm;a&;tzGJUtpnf;tcsKdUonf ¤if;wkdY\tzGJU0ifuGef&ufrsm;rSwpfqifhtrsKd;
orD;rsm;tm; pD;yGm;a&;vkyfief;OD;aqmifolrsm;tjzpf jr§ifhwifay;Ekdifonfh taetxm;&SdMuyg
onf/ 1995 ckESpfwGif jrefrmtrsKd;orD;pD;yGm;a&;pGrf;aqmif&Sifrsm;toif; (MWEA) ukd tpkd;&
uruxjyKaomvlxktajcjyKtzGJUtpnf;wpfcktjzpfzGJUpnf;cJhygonf/¤if;wkdY\&nfrSef;csuf
wpf&yfrSm EkdifiHawmf\ pD;yGm;a&;ESifh vlrIzGHUNzdK;wkd;wufa&;ü wuf<upGm yg0ifaqmif&Gufa&;
twGuf trsKd;orD;pGrf;aqmif&Sifrsm;toif;\ acgif;aqmifrItcef;u@ukd wnfaqmuf&ef jzpf
NyD; ¤if;onftrsKd;orD;pD;yGm;a&;pGefYOD;wDxGifvkyfief;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;tm;uefYowfonfh
twm;tqD;rsm;ukd pl;prf;avhvm&ef r[mAsL[majrmufaom taetxm;wGif &Sdaernfjzpfonf/
ta&;ygaom tjcm;pD;yGm;a&;vkyfief;qkdif&m tzGJUtpnf;wpfckrSm jynfaxmifpkjrefrm
EkdifiH ukefonfrsm;ESifh pufrIvufrIvkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf (UMFCCI) jzpfygonf/ ¤if;tzGJU
onfEkdifiHawmftpkd;&ESifh¤if;tzGJU0ifrsm;tMum;qufqHa&;aygif;ul;tjzpfaqmif&Gufjcif;jzifh
yk*¾vduu@\ tusKd;pD;yGm;ukd ukd,fpm;jyKygonf/ EkdifiHwpf0ef; jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH ukef
onfrsm;ESifh pufrIvufrIvkyfief;&Sifrsm;toif;csKyf\ tzGJU0iftzGJUtpnf;rsm;ESifh toif;rsm;\
vkyfief;uGef&ufrsm;jzifh¤if;\tcef;u@ukdazmfaqmifEkdifygonf/tzGJU0ifrsm;wkd;wufrsm;jym;
vmonfESifhtrQ jrefrmEkdifiH pufrIvufrIESifh ukefonfrsm;toif;onf {NyD? 2015 pm&if;t&
tzGJU0if 30ç673 a,mufESifhtwl jrefrmEkdifiHtwGif; pD;yGm;a&;tokduft0ef;tm; ykdrkdukd,fpm;jyK
onfh tzGJUtpnf;jzpfvmygonf/230 ukrÜPDrsm;? pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;? or0g,rtoif;rsm;ESifh
toif;tzGJUrsm;onf¤if;wkdYtzGJUtpnf;rsm;\OD;pD;OD;aqmifjyolrsm;\emrnfrsm;jzifhomrSwfykH
wifMuojzifh¤if;\tzGJU0iftrsm;pkonftrsKd;om;rsm;omjzpfygonf/
txufrSm wifjycJhouJhokdYyif w&m;0ifykHrSefr[kwfaom u@rSm tvkyfvkyfukdifMuonfh
trsKd;orD;rsm;\ tcsKd;ESifh pyfvsOf;í owif;ESifh tcsuftvufrsm; r&Sdyg/ EkdifiHrsm;pGmuJhokdYyif
trsKd;orD;rsm;onf 0ifaiG&&Sd&ef tao;pm;pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;\ ukd,fykdiftvkyf ukd,fwkdifvkyf
ol vkyfief;&Sifrsm;tjzpf vkyfukdifavh&Sdonf/ txl;ojzifh pm;aomufukef? tpm;tpm jyKjyifxkwf
vkyfonfhvkyfief;? t0wftxnfcsKyfvkyfief;ESifh vufvDa&mif;0,fa&;vkyfief;rsm;wGif vkyfukdif
Muygonf/ pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; zGHUNzdK;vmvQif trsKd;orD;rsm; pDrHcefYcGJcGifh qkH;½IH;onfukd jzpfpOf
rsm;? tvm;tvmrsm;t& od&ygonf/ trsKd;orD;rsm;onf w&m;0ifykHrSefr[kwfaom u@rSm
tvkyfvkyfukdifygurnfonfhae&m?rnfonfhvkyfief;wGifvkyfukdifoenf;ESifh¤if;wkdY\vkyfief;
230 Union of Myanmar Federation of Chambers of Commerce and Industry. 2012. The Role of Republic of the Union of Myanmar Federation of Chambers of Commerce and Industry in Myanmar Business. Brochure. For members, see www.umfcci.com.mm/wp-content/uploads/2013/09/April-2015.pdf.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 105
qkdif&maiGESifht&if;tESD;rsm;tay:pDrHxdef;csKyfEkdif&efESifh¤if;wkdY\ukefxkwfpGrf;&nftjrifhrm;
qkH; jr§ifhwif&eftwGuf rnfuJhokdY yHhykd;&ef vkdtyfoenf; ponfwkdYESifh ywfoufí avhvmaqmif
&Guf&ef ta&;BuD;ygonf/
2-3/ pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;om;rsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm;\ tjynfht0ESifh wef;wl yg0ifvkyfaqmifrItm; taxmuf tulay;jcif;ESifh [efYwm;jcif;rsm;
pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;orD;rsm;\ vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef;ESifh v,f,mvkyfief;
r[kwfaom tjcm;vkyfief;rsm;ü trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdif vkyfukdifrIEIef; wkd;wufjrifhrm;
vmaomfvnf; jrefrmEdkifiHrS trsKd;orD;rsm;onf pD;yGm;a&;u@wGif tjynfht0ESifh wef;wlnDrQ
yg0ifvkyfaqmifrItwGuf pdefac:rI trsm;tjym; &ifqkdifaeMu&qJjzpfygonf/ þtcef;rSm
pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;om;rsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm;\ tjynfht0ESifh wef;wlnDrQ yg0ifvkyf
aqmifjcif;tm; taxmuftulay;jcif;ESifh [efYwm;jcif;rsm;ukd pl;prf;avhvmygrnf/ þokdY
aqmif&Gufjcif;jzifh jrefrmEkdifiHrS aumif;rGefaom usihfokH;rIrsm;ukdvnf;aumif;? jrefrmEkdifiHtwGuf
ukdufnDNyD; jr§ifhwiftokH;jyKEkdifonfh tjcm;tajctaersm;ukdvnf;aumif; od&SdEkdifygonf/
rl0g'ESifh Oya'jyKjcif;onf pD;yGm;a&;u@ü trsKd;om;rsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm;\
tjynfht0ESifh wef;wl yg0ifvkyfaqmifrI tcGifhtvrf;rsm; aocsmap&efESifh tcGifhta&;ESifh
&ykdifcGifhrsm;ukd Oya'jzpfvmap&eftwGuf ta&;BuD;onfhtcsufrsm; jzpfygonf/ jrefrmEkdifiHü
trsKd;orD;rsm;tm; cGJjcm;qufqHrI yaysmufa&; (CEDAW) aumfrwD\ tqkdt& zGJUpnf;ykHtajccH
Oya'onf jynfolY0efxrf;cefYxm;&mwGif cGJjcm;rIr&Sdap&[k tmrcHaomfvnf; yk'fr 352 onf
us,fjyefYaom rloabmukd azmufzsufonf[k ,lqEkdifygonf/231
¤if;yk'fru ]EkdifiHawmfonftvkyftukdifcefYxm;&mwGifjzpfap? EkdifiHh0efxrf; a&G;cs,f
wm0efay;&mwGifjzpfap owfrSwfaom t&nftcsif;ESifh jynfhpkHygu jynfaxmifpkor®w jrefrm
EkdifiHawmf\ rnfonfhEkdifiHom;ukdrQ vlrsKd;? Zmwd? ukd;uG,f&mbmom? trsKd;om;? trsKd;orD;ukd
taMumif;jyKvsuf &mxl;a&G;cs,fcefYxm;jcif;ukd cGJjcm;rIrjyK&}[k qkdxm;onf/ okdY&mwGif ]trsKd;
om;rsm;ESifhom avsmfuefoifhjrwfaom &mxl;wm0efrsm;twGuf trsKd;om;rsm;tm; a&G;cs,fcefY
xm;jcif;ukd þyk'frt& t[efYtwm; rjzpfap&}[k jy|mef;xm;ygonf/ jynfolY0efxrf;tzGJUu
&mxl;tcsKdUtm; trsKd;om;rsm;twGufom oifhavsmfonf[k cGJjcm;owfrSwfqJjzpfygonf/ xkdY
aMumifh ¤if;&mxl;rsm;twGuf trsKd;orD;rsm;\ avQmufvTmwifoGif;rIukd ydwfyifEkdifygonf/
tzGJU0ifig;OD;jzifh zGJUpnf;xm;onfh jynfolY0efxrf; a&G;cs,favhusifha&;tzGJU (UCSB) onf tpkd;&
jyefwrf;0ift&m&Sdrsm;\tedrfhqkH;tqifhrSpwifía&G;cs,fcefYxm;jcif;ESifh ¤if;t&m&Sdrsm;tm;
oifwef;ay;jcif;wkdYtwGuf wm0ef&Sdygonf/ EkdifiHh0efxrf;tvkyftukdif cefYxm;jcif;wGif cGJjcm;rI
rjyK&[k zGJUpnf;ykHtajccHOya'ü tmrcHaomfvnf; vpfvyfaom &mxl;ae&mrsm;wGif trsKd;om;
rsm;twGufomqkdaom &mxl;pm&if; yg0ifygonf/232
231 atmufajcrSwfpk 88?/
232 atmufajcrSwfpk 14?/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 106
jrefrmEkdifiHü tjcm;EkdifiHrsm;\ rufc½kdpD;yGm;a&;rl0g'uJhokdYyif ukefoG,frI? &if;ESD;jr§KyfESHrI?
aiGaMu;ESifh b@ma&;qkdif&m rl0g'rsm;rSm "r®"d|mefusaomfvnf; usm;? r tajccHudpö&yfrsm;
twGuf omrefoabmrQom &Sdygonf/ okdYaomf usm;? r tajccH tusKd;oufa&mufrIrsm;ukd
em;rvnfvQif? ukdifwG,frajz&Sif;vQif trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;qkdif&m tcGifhta&;
rsm;ESifh vlrIzlvkHrIrsm;ukd ,kwfavsmhaprnfjzpfygonf/
ajr,mjyKjyifajymif;vJa&; jr§ifhwif&ef 2012 ckESpf? rwfvwGif twnfjyKonfh ajrvGwf?
ajrvyfrsm;ESifh ajr½kdif;rsm; pDrHcefYcGJa&;tufOya'ESifh v,f,majrOya'wkdYonfvnf; Oya'jyK
&ef*½kjyK&rnfhvkdtyfcsuftpdwftykdif;wpf&yfjzpfygonf/¤if;Oya'onfajrykdif&Sifuav;rsm;
ESifh qif;&JEGrf;yg;aom v,form;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tjynfht0 tumtuG,fay;a&;
twGufn§dEIdif;jyifqif&efvkdtyfygyonf/¤if;v,f,majrOya'opfESifhpyfvsOf;íajr,mjyKjyif
ajymif;vJa&;qkdif&m uRrf;usifolrsm;\ aumufcsufrsm;ü ukef;jrifha'orsm;ESifh opfawmzkH;vTrf;
aoma'orsm;wGif "avhxkH;wrf;t& usifhokH;qJjzpfonfh wkdif;&if;om;tkyfpktcsKdU\ bkHv,f,m
ajrpepfuJhokdYaom uGJjym;jcm;em;aom rd½kd;zvmtpOftvm v,f,majrtokH;jyKrIykHpHrsm;ukd
txl;ojzifhtodtrSwfjyKvufcHjcif;r&SdaMumif; rSwfcsufay;ygonf/xkdYjyif ¤if;Oya'rsm;ü
ajrvGwf? ajrvyfESifh ajr½kdif;rsm;ESifh pyfvsOf;í trsKd;orD;rsm;twGuf wpfoD;yk*¾vtaejzifh
rdrdukd,fwkdif ajrtokH;csrI cGifhjyKcsuf&&Sda&;? rSwfykHwifcGifhESifh tarGqufcHykdifcGifh &&Sda&;wkdYwGif
wef;wlnDrQ tcGifhta&;ESifh ywfoufí &Sif;vif;pGm jy|mef;xm;jcif;r&Sdyg/233
pD;yGm;a&;u@wGif usm;? r cGJjcm;azmfjyonfh udef;*Pef;tcsuftvufrsm;ESifh usm;?
r a&;&m tajccHpm&if;rsm;ESifh okawoejyKrIrsm;onf pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;orD;rsm;\
pD;yGm;a&;qkdif&m ta&;ygaom yg0ifjznfhqnf;rIrsm;ESifh usm;? r qkdif&m tajccHuGm[rIrsm;ukd
233 Food Security Working Group’s Land Core Group. 2012. Legal Review of Recently Enacted Farmland Law and Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law: Improving the Legal and Policy Frameworks Relating to Land Management in Myanmar. Yangon
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 107
todtrSwfjyKEkdif&eftaxmuftuljyKygonf/ ¤if;pm&if;tif;tcsuftvufrsm;u¤if;uGm[
csufrsm;ukd ukdifwG,fajz&Sif;Ekdif&ef usm;? r tajccHwkHYjyefaqmif&GufrIrsm;ukd a&;qGJtaumif
txnfazmf&mwGifvnf; taxmuftuljyKygonf/ rnfokdYjzpfap 1982 ckESpfESifh 1993 ckESpfrS
pwifNyD; trsKd;om;vlOD;a&oef;acgifpm&if;ESifh vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef; ppfwrf;aumuf,ljcif;
r&Sdawmhyg/ tpkd;&\ tcsuftvufrsm;onf usm;? r cGJjcm;azmfjyjcif; r&Sdoavmuf &Sm;yg;
onf/ usm;? r cGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; &SdvQifvnf; rMumao;rDu jzpfí tajc
taersm;ESifh tvm;tvmrsm;ukd avhvmqef;ppf&ef cufcJygonf/ okdYr[kwf rjzpfEkdifyg/ xkdYjyif
A[kñTef;udef;qkdif&m tpkvkdufppfwrf;rsm; (MICS) ESifh tdrfaxmifpkpm;0wfaea&; tajctae
bufpkHavhvmrIppfwrf; (IHLCA) ESifh bPfrsm;u jyKpkonfh ppfwrf;rsm;rS &&Sdonfh tpkd;&rS
xkwfa0aom udef;*Pef;rS tcsuftvufrsm;tMum;wGifvnf; uGJjym;jcm;em;csufrsm; &Sdygonf/
pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;orD;rsm;ukd pD;yGm;a&;vkyfief;ykdif&Sifrsm;? pGefYOD;wDxGif pD;yGm;a&;
vkyfief;&Sifrsm;? pDrHcefYcGJol refae*smrsm;? NrD&Sifrsm;? v,form;rsm;ESifh tvkyform;rsm;tjzpf
trsKd;orD;rsm;\ ta&;ygaom yg0ifjznfhqnf;rIESifh pyfvsOf;aom tcsuftvufrsm;ESifh rl0g'
qkdif&m aqG;aEG;rIrsm;ukd jywfom;pGm todtrSwfjyK&ef vkdtyfygonf/ vwfwavm aqG;aEG;rI
jzpfaom ]v,form;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;}ukd Munfhygu trsKd;orD;rsm;ESifh v,form;ukd vkH;0
uJGjym;aom trsKd;tpm;rsm;tjzpf azmfjyaqG;aEG;xm;onfukd awGU&rnfjzpfNyD; trsKd;orD;rsm;\
pD;yGm;a&;u@wGif yg0ifrIESifh ta&;ygrIwkdYukd xkdxufykdí ausmfvGefNyD; MunfhjrifokH;oyf&rnfjzpf
ygonf/
usm;? r a&;&m tav;xm;onfh tzGJUtpnf;qkdif&m vkyfykdifcGifhrsm;? pHrDaom vkyfief;pOf
rsm;ESifh usifhokH;rIxkH;pHrsm;onf pD;yGm;a&;u@wGif trsKd;orD;rsm;\ tjynfht0ESifh wef;wlnDrQ
yg0ifvkyfaqmifrIukd vG,fulapygonf/ okdY&mwGif wpfzufü aps;uGuftcsKdUwGif trsKd;orD;rsm;\
yg0ifvkyfaqmifcGifhudk uefYowfjcif;onf todynmtwGuf t[efYtwm;jzpfapNyD; tjcm;wpf
zufwGifvnf; vkyfief;? tzGJUtpnf;rsm;\ zGJUpnf;rIykHpHESifh aqmuf&GufrIwkdYonf (&nf&G,fvsuf
jzpfap? r&nf&G,fbJjzpfap) vuf&Sd rrQwrIrsm;ukd qufvufwnfwHhapjcif;jzifh trsKd;orD;rsm;
tay: cGJjcm;qufqHrIrsm; jzpfapEkdifygonf/234
t,ltqrsm;? wefzkd;rsm;? pHEIef;rsm;? tavhtusifhrsm; ponfh oabmw&m;onf pD;yGm;
a&;u@wGif trsKd;orD;rsm;\ jznfhqnf;rIESifh yg0ifaom tcef;u@twGuf ta&;ygaom
tqkH;tjzwfay;onfht&mwpfckjzpfonf/ ¤if;jyiftvm;wl rl0g'tm;tuJjzwfjcif;?tod
trSwfjyKjcif;ESifh pD;yGm;a&;ESifh vlrItzGJUtpnf;e,fy,ftoD;oD;ESifh tqifhqifhrsm;wGifvnf;
wpfOD;csif;ESifh tzGJUtpnf;qkdif&m usifhokH;rIrsm;twGufvnf; ta&;ygaom tqkH;tjzwfay;onfh
t&mwpfckjzpfygonf/
jrefrmEkdifiHü tjcm;ae&mrsm;rSmuJhokdY a,bk,stm;jzifh trsKd;om;rsm;tm; tdrfaxmifOD;
pD;rsm;? aiG&Smolrsm;? acgif;aqmifrsm;? trsm;av;pm;cH&ol? wDxGifolrsm;ESifh xkwfvkyfolrsm;tjzpf
ykHazmfavh&SdNyD; trsKd;orD;rsm;ukdrl ZeD;rsm;? rdcifrsm;ESifh bmoma&;tqkH;tr emcHolrsm;tjzpf
½Ijrifavh&SdMuygonf/ tu,fí trsKd;orD;rsm;twGuf oifhjrwfonf[k vlrItzGJUtpnf;u
,lqonfh pHjyKxm;aom tusifhp½kdufrsm;ukd csKd;azmufygu ¤if;trsKd;orD;tm; ]rdef;r½Iyfrsm;?
234 http://www.empowerwomen.org/~/documents/2013/08/30/21/52/world-developmentreport-2012-gender-equality-and-development#sthash.L2ng9abD.dpuf wGif xyfrHMunfh½Iyg/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 108
rdef;rayghrsm;}[k orkwfac:a0:avh&Sdygonf/ xkdYjyif trsKd;om;rsm;onf oefpGrf;onf? &J&ifhonf?
ukefxkwfvkyfrI tm;aumif;onf? tusKd;taMumif; qifjcifEkdifpGrf;&Sdonf? ÓPf&nfÓPfpGrf;&Sd
onf[k jrifMuNyD; trsKd;orD;rsm;ukdrl tm;EGJUonf? odrfarGUonf? pdwftajymif;tvJvG,fonf?
tusKd;taMumif; qifjcifpGrf; uif;rJhonf? xkwfvkyfpGrf;tm;avsmhenf;onf? "r®wmumv roefY
rpifjzpfonf? oGufvufonf? aphpyfonf[k ½IjrifMuygonf/
xkdYjyif vGwfvyfaom Neoliberal pD;yGm;a&; t,ltqtopft& ]tvkyftukdifqkdonfrSm
vkyfaqmifcsufwpf&yfjzpfNyD; vufqkyfvufukdifjyEkdifaom ypönf;wpfckckukd xkwfvkyfjcif;? 0ef
aqmifrIwpfckckay;jcif;? 0ifaiG&&Sdjcif;wkdYukd jzpfapNyD; wpfEkdifiHvkH;\ pkpkaygif; jynfwGif;tom;wif
xkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd;wGif pm&if;0ifygonf/ ZeD;wpfa,mufu jzpfap? rdom;pk0if
wpfa,mufujzpfap aqmif&Gufonfh jyKpkapmifha&SmufrItm; ]arwåmvkyftm;}[k ½Ijrifygonf/
vkyfcaMu;aiG r&&Sdyg/ wpfEdkifiHvkH; tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd;ü pm&if;r0ifyg/
tvkyftukdifwpfck[lívnf; r½Ijrifyg/
pD;yGm;a&;t,ltq\ usm;? r tajccH tcef;u@? ykHpHus ykHaovu©Pm? usm;? r
tajccHbufvkdufrIwkdYonf wpfcsdefESifh wpfcsdef rodomaomfvnf; umv&SnfMumvmonfESifhtrQ
trsKd;orD;rsm;tay: atmufygqkd;&Gm;aom oufa&mufrIrsm; jzpfay:apygonf/
l trsKd;orD;rsm;\ vkyftm;c&&Sdonfh tvkyfvkyfukdifrIukd t<uif;rJh t[efYtwm;jyKygonf/
txl;ojzifh jrefrmEkdifiH\ tcsKdU&yf&GmtzGJUtpnf;rsm;wGif [efwm;jcif;rSm jyif;xefygonf/
¤if;&yf&GmtzGJUtpnf;rsm;wGif trsKd;om;? trsKd;orD; cGJjcm;qufqHrI&SdNyD; trsKd;orD;rsm;\
oGm;vmrIukd uefYowfcsLyfcs,fNyD; trsKd;om;rsm;ESifh qufqHajymqkdrI uefYowfxm;um
trsm;jynfolvkyfief;e,fy,fwGif vkyftm;c& tvkyftukdifwGif yg0ifvkyfukdifEkdifrIukdvnf;
ydwfyifxm;ygonf/
l tu,fí trsKd;orD;rsm;onf vkyftm;c&aom tvkyfvkyfukdifcGifh &&Sdyguvnf;
tcsdefykdif; tvkyf okdYr[kwf trsKd;orD;rsm;ESifh oifhavsmfonf[k ,lqxm;onfh u@rsm;?
tvkyftukdifrsm;ESifhvkyfief;rsm;üom0ifa&mufvkyfukdif&ygonf/¤if;tvkyftukdifrsm;wGif
]trsKd;orD;rsm; \ arG;&mygwm0ef[k rSwf,lxm;onfh jyKpkapmifha&Smufjcif;}ukd tm;ay;aom
pmoifMum;jcif;? q&mrESifh jyKpkapmifha&Smufjcif;uJhokdYaom 0efaqmifrItvkyftukdifrsm;?
vkyfief;tqifhqifhwGif tedrfhqkH;jzpfonfh tao;pm;a&mif;0,fa&;vkyfief;rsm; yg0ifygonf/
Oyrm-jrefrmEkdifiHü ]trsKd;orD;oD;oefYu@}[k trnfwGifonfh ynma&;u@wGif ausmif;
q&mrrsm;? wuúokdvfygarmu©rsm;tjzpf trsKd;orD;rsm; vTrf;rkd;aeaomfvnf; trsKd;om;rsm;
tm; obm0ay;aom acgif;aqmifrsm;tjzpf ½IjrifaomaMumifh ]trsKd;orD;oD;oefYu@}wGif
trsKd;orD;wuúokdvfygarmu©csKyf tvGefenf;yg;ygonf/ &JpGrf;owådESifhjynfhpkHaom trsKd;om;
rsm;rSm ppfwyftwGif; acgif;aqmifrIESifh wkdufckdufa&;tcef;wGif wm0efxrf;aqmifMuNyD;
trsKd;orD;rsm;rSm aq;wyf0efxrf;tjzpf okdYr[kwf tkyfcsKyfa&;qkdif&m 0efxrf;tjzpf wm0ef
xrf;aqmifMu&ygonf/ jrefrmEkdifiHtygt0if zGHUNzdK;qJEkdifiHtrsm;pkwGif uRJ? EGm;rsm;ESifh v,f
xGefjcif;ESifhx,fxkd;jcif;vkyfief;rsm;onf cGeftm;vkdtyfaomvkyfief;rsm;[k,lqNyD; ¤if;
vkyfief;rsm;wGif trsKd;om;rsm;om vTrf;rkd;ygonf/
l trsKd;orD;rsm;\ tdrfrItvkyftm; tdrfaxmifpk? &yf&GmtzGJUtpnf;ESifh pD;yGm;a&;u@wkdY
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 109
twGuf yHhykd;onfh tvkyftukdif[k r,lqbJ ]arwåmjzifh vkyfukdifaom arwåmvkyftm;}tjzpf
rSwf,líwefzkd;rxm;okdYr[kwfwefzkd;ESdrfavh&Sdygonf/trsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdY\vkyf
tm;c r&onfh jyKpkapmifha&SmufrIvkyfief;\ edrfhusaom wefzkd;xm;rItm; trsKd;orD;oD;oefY
u@rsm;rS vkyftm;c&&Sdaom tvkyftukdifrsm;wGifvnf; qufvufBuHKawGU&ygonf/
l pD;yGm;a&;wGif trsKd;orD;ESifhywfoufonfh udef;*Pef;tcsuftvufaumuf,ljcif;ESifh tpD
&ifcHjcif;wkdYtm; vkd&mqGJí rrSefruefazmfjyavh&Sdygonf/ pm&if;aumuf,lolrsm;ESifh ajzqkd
olrsm;onf cH,lxm;onfh usm;? r tcef;u@ESifh ykHpHus ykHaovu©Pmrsm;ukd wdrf;ñTwfavh
&Sdonf/ rnfolu rnfolYukd ar;jref;NyD; rnfokdY[efESifh ykHpHus pDpOfar;jref;jcif;onf wkHYjyefajz
Mum;rIukd tqkH;tjzwfay;ygonf/ Oyrm-ar;jref;ol trsKd;om;u rdom;pk0if trsKd;orD;rsm;
ukd,fpm; trsKd;om;wpfa,mufu ajzMum;Ekdifonf[k ,lqNyD; tdrfaxmifOD;pD;trsKd;om;ukd
]]cifAsm;&JUtdrfaxmifpkrSm tvkyfvkyfukdifwJh vl b,fESa,muf&SdygovJ}}qkdaom ar;cGef;ukd
ar;jref;vQif¤if;trsKd;om;onftrsKd;orD;rsm;tm;tvkyform;rsm;[krjrifojzifhtrsKd;orD;
tvkyftukdifaomfvnf;aumif;? trsKd;orD;vkyfom;rsm;ukd csefvSyfum ajzqkdrnfjzpfygonf/
þokdYjzifh trsKd;orD;rsm;\ vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef;ESifh ywfoufonfh udef;*Pef;tcsuf
tvufrsm;rSm rrSefruefjzpfvmygonf/
l trsKd;orD;rsm;ukd v,form;rsm;[k rjrifojzifh ajr,m? acs;aiG? enf;ynm? ypönf;ud&d,m?
ynma&;? oifwef;ESifh wkd;csJU0efaqmifrIvkyfief;rsm; ponfh xkwfvkyfrIt&if;tESD;rsm;ESifh
tusKd;aus;Zl;rsm;ukd trsKd;orD;rsm; vufvSrf;rDa&;rSm ta&;rygawmhyg/
vkyfief;tvkyftukdift& usm;? r cGJjcm;rI? 0w¬Kypönf;t&if;tESD;ESifh ½kyf0w¬Kr[kwfaom
t&if;tjrpfrsm; (ynma&;)wkdYrS z,fMuOfcH&jcif;aMumifh vlt&if;tESD; okdYr[kwf ukefxkwfpGrf;&nf
jcm;em;rIwkdYonf trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum;wGif vkyfcjcm;em;rIukd jzpfay:aponfh
taMumif;tcsuftcsKdUjzpfonf/ trsKd;orD;jzpfjcif;aMumifh wlnDaom tvkyf okdYr[kwf wefzkd;wl
nDaom tvkyftwGfu trsKd;orD;rsm;tm; edrfhusaom vkyfcay;jcif;jzifh wkduf½kdufcGJjcm;qufqH
jcif;rS vkyfcjcm;em;rIrsm; ay:aygufvm&jcif;jzpfonf/
xkwfvkyfrIt&if;tESD;rsm;ESifh tusKd;aus;Zl;rsm;udk ykdifqkdifrI? pDrHcefYcGJrIESifh vufvSrf;rDrI
wkdYonf ukefxkwfpGrf;&nf wkd;wufap&ef taxmuftuljyKygonf/ txufrSm aqG;aEG;cJhouJhokdY
urÇmhpm;eyf&du©mESifh pkdufysKd;a&;tzGJU (FAO) u xkwfvkyfrIt&if;tESD;rsm;tm; vufvSrf;rDrIwGif
trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; wef;wlnDrQ&Sdapjcif;onf zGHUNzdK;qJEkdifiHrsm;wGif v,f,mu@
xkwfvkyfrIukd 2.5%-4% cefY wkd;wufapaMumif; ajymqkdygonf/ okdY&mwGif jrefrmEkdifiHrS
trsKd;orD;rsm;onf tjcm;qufpyfaeonfh tajctaersm;uJhokdYyif ajr,muJhokdY t"duusaom
xkwfvkyfrI t&if;tESD;rsm;ESifh tjcm;trsKd;rsKd;aom &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; vufvSrf;rDa&; jiif;y,fcH&yg
onf/ þokdYjzifh xkwfvkyfrI ukefxkwfpGrf;&nf usqif;&ygonf/ xkdYjyif ajr,mykdifqkdifcGifhESifh ajr
,mvkyfykdifcGifh jiif;y,fcH&jcif;onf tjcm;t&if;tjrpfrsm;tm; jiif;y,fcH&rIukd *,uf½kdufcwf
apygonf/ tb,faMumifhqkdaomf ajr,monf t"du tmrcHtaygifypönf;jzpfNyD; ajr,mykdif
qkdifcGifhr&Sdjcif; okdYr[kwf w&m;0if ajr,mtokH;jyKoltcGifhta&;rsm; r&Sdjcif;onf trsKd;orD;rsm;
onf v,form;rsm;r[kwfqkdaom ykHaoowfrSwfrIukdvnf; ykdrkdckdifrmaponf/
¤if;ukefxkwfoGif;tm;pkrsm;vufvSrf;rDa&;cGJjcm;rIrSmajr,mESifhacs;aiGaps;uGufrsm;wGif
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 110
cGJjcm;qufqHjcif;ESifh aps;EIef;owfrSwfrI cGJjcm;jcif; ponfh aps;uGufvufvSrf;rDa&; t[efYtwm;
rsm;ESifh ajr,mqkdif&m tcGifhta&;rsm;ESifh b@ma&;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; tygt0if tzGJU
tpnf;qkdif&m uefYowfrIrsm;rS &&Sdaom tusKd;qufrsm; jzpfygonf/ tcsKdUEkdifiHrsm;wGif ¤if;
tcsufrsm;rSm ukefxkwfvkyfrI t&if;tjrpfrsm; cGJa0&mwGif trsKd;om;rsm;udk OD;pm;ay;avh&Sdonfh
tdrfaxmifpktwGif; cGJjcm;qufqHa&;\ xif[yfrIjzpfygonf/
xkdrQru trsKd;orD;rsm;onf tdrfaxmifOD;pD;rsm;ESifh ajr,mvkyfykdifcGifh&Sdolrsm;jzpfonfh
wkdif¤if;onftrnfcHrQomjzpfNyD;tvm;wl&&Sdonfh0ifaiGukdvnf;tdrfaxmifpktwGif;trsKd;
om;rsm;u okH;pGJMuygonf/ wpfenf;tm;jzifh v,f,mvkyfief;rSty &&Sdaom trsKd;orD;rsm;\
0ifaiGrsm;ukdvnf; cifyGef;jzpfap okdYr[kwf aqGrsKd;om;csif;trsKd;om;wkdYu jzpfap pDrHcefYcGJaMumif;
od&Sd&ygonf/
vdifykdif;qkdif&mESifh usm;? r tajccH tMurf;zufrIrS uif;a0;jcif;onf trsKd;orD;rsm;\
vkyfief;cGif0ifa&mufrI? ukefxkwfpGrf;&nfESifh b0at;csrf;om,mrIukd wkd;wufaumif;rGefapyg
onf/ ¤if;onf trsm;jynfolvkyfief;e,fy,fü trsKd;orD;rsm;tm; vkyftm;c&aom tvkyf
tukdifvkyfukdifEkdifa&;ESifh aMumufvefYrIESifh ajcmufvSefYrIuif;pGm ynmoif,la&;wkdYukd taxmuf
tuljyKygonf/urÇmwpf0ef;rStcsuftvufrsm;uvnf;¤if;tcsufukdtwnfjyKygonf/okdY
&mwGif jrefrmEkdifiHtwGuf udef;*Pef;tcsuftvufrsm; r&&Sdaomfvnf; rSef;qajymqkdonfh
tcsuftvufrsm;u twnfjyKonfrSm yk*¾vduESifh trsm;jynfolvkyfief;e,fy,fwGif vdifykdif;
qkdif&mESifh usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrIrsm;onf trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;twGuf
jznfhqnf;ay;rIukd t[efYtwm;jzpfapygonf/
jyKpkapmifha&SmufrIvkyfief;\ 0efydrIukd avQmhcs&ef tpkd;&? trsm;jynfolESifh yk*¾vduyl;
aygif;jcif; okdYr[kwf rdom;pk? &yf&GmtzGJUtpnf;wkdY\ yl;aygif;pDpOfaqmif&GufrIrsm;onf pD;yGm;a&;
ü trsKd;orD;rsm; ykdrkdyg0ifjznfhqnf;Ekdif&efESifh vkyftm;c& tvkyftukdifrsm;ukd trsKd;orD;rsm;vkyf
AD
B
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 111
ukdifEkdif&ef taxmuftuljyKygonf/ jrefrmEkdifiHrS trsKd;orD;rsm;onf vkyftm;c&vkyfom;tif
tm;ü yg0ifvmaomfvnf; t"dujyKpkapmifha&SmufrI tcef;u@? ukefxkwfvkyfrItcef;u@
rsm;ESifh &yf&GmtzGJUtpnf;qkdif&m tcef;u@rsm;\ 0efxkyf0efykd;rsm;ukd xrf;aqmif&qJjzpfojzifh
¤if;wkdY\ tvkyfyrmPukd ykdrkdBuD;av;apygonf/ tpkd;&axmufyHhonfh jyKpkapmifha&SmufrIESifh
trsm;jynfolESifh yk*¾vduwkdY\ jyKpkapmifha&SmufrI r&SdvQifjzpfap? tdrfaxmifpktwGif; tdrfrIvkyf
ief;rsm;ukd trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; cGJa0wm0ef,lonfh "avhxkH;pHr&SdvQifjzpfap? trsKd;
orD;rsm;onf tdrfrItultnDvkyfom;iSm;&ef p&dwfrwwfEkdifvQifjzpfap? ,if;uJhokdY 0efxkyf0efykd;
rsm; ydavh&Sdygonf/ tdrfrIvkyfief;rsm;ESifh uav;i,frsm; jyKpkapmifha&SmufrIwkdYukd rdbESifh aqGrsKd;
om;csif;rsm;u ulnDvkyfukdif&ef jzpfEkdifaomfvnf; trsKd;orD;rsm;tm; tvkyftukdifpGefYvTwf&ef?
tcsdefykdif;tvkyfvkyfukdif&ef? &Hzef&Hcg tvkyfvkyfukdif&efESifh tvkyftukdifESifh qufpyfaom
oifwef;rsm; rwuf&ef zdtm;ay;rIrsm; wpfpwpfp jrifhrm;vmygonf/ tb,faMumifhqkdaomf
vkyftm;c& tvkyftukdifrsm;onf txl;ojzifh owfrSwftcsdefZ,m;ESifh tenf;qkH; vkdtyfaom
tvkyfcsdefjzifh twdtus vkyfukdifaqmif&Guf&ygonf/ tu,fí trsKd;orD;wpfa,mufonf
EkdifiHh0efxrf;wpfa,mufjzpfygu tvkyftukdiftvm;tvmrsm;? 0ifaiGrsm;? pkaiGrsm;ESifh tNidrf;
pm;vpmaiGcHpm;rIwkdYtay: txufygtcsufrsm;u qkd;usKd;oufa&mufrI &Sdygonf/
pD;yGm;a&;wGif usm;? r tajccH todw&m;ESifh trsKd;orD;rsm; acgif;aqmifrIjyKjcif;onf
pD;yGm;a&;rl0g'ESifh tpDtpOfa&;qGJ&mü usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;vkyf
ief;pOfrsm;tm; aocsmap&ef ta&;ygygonf/ jrefrmEkdifiHü jrefrmtrsKd;orD;pGrf;aqmif&Sifrsm;
toif; &SdNyD; tpkd;&tzGJUtwGif; trsKd;orD;tcsKdUrSm OD;aqmifrI&mxl;rsm;wGif tpOftvmr[kwf
aom Xmevufukdif&mxl;rsm; &&SdMuygonf/ ¤if;aqmif&Gufcsufukd csJUxGif&efvkdtyfNyD; ckdifrm
aom pGrf;aqmif&nfrsm;jzifh ykdrkdjynfhpkHapum pD;yGm;a&;wGif usm;? r tajccHtpDtpOf wkd;wuf
vm&efjzpfonf/
a'oqkdif&m pD;yGm;a&;yl;aygif;aqmif&GufrI tajctaewGif a'oqkdif&m vkyfaqmifrI
rsm;onf a'otwGif; trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;t& yg0ifvkyfaqmifrIukd taxmuftuljyKyg
onf/ jynfaxmifpkvTwfawmfü aqG;aEG;onfh tvkyftukdifESifh uRrf;usifrIzGHUNzdK;wkd;wufa&;
Oya' (The Employment and Skill Development Law) wGif 2015 ckESpf tmqD,H bkHvkyfom;
aps;uGuftwGuf jrefrmEkdifiH\ jyifqif&eftcsufrsm; xnfhoGif;xm;ygonf/235 ,if;onf tmqD,H
pHcsdefpHñTef;rsm;ESifh nDñGwfaom uRrf;usifrIqkdif&m trsKd;om;tqifh pHcsdefpHñTef;pepfwpfckudk
azmfaqmifapNyD; jrefrmEkdifiHwGif uRrf;usifrIrsm;\ ajymif;a&TUtokH;jyKa&;ukd pifppftm;jzifh wkd;
wufvmapygonf/
tvkyftukdif t&nftcsif; pHcsdefpHñTef; jyKpka&;aumfrwDrsm; (Occupation Competency
Standard Development Committees) ukd ,aeYtxd pD;yGm;a&;u@trsKd;rsKd;rS OD;pm;ay;tvkyf
tukdif 173 rsKd;twGuf zGJUpnf;NyD;jzpfygonf/236¤if;ütxnfcsKyfpufuRrf;usifpGmukdifwG,frI?
txnfn§yfuRrf;usifrI? tqifhjrifh txnfcsKyfuRrf;usifrI? tqifhykHpHa&;qGJuRrf;usifrI ponfh
xkH;pHtm;jzifh trsKd;orD;tvkyform;rsm;ESifh qufET,faom tvkyftukdifrsm; yg0ifygonf/ pHcsdef
235 þvkyfief;pOfudk Singapore Polytechnic tzGJUtpnf;u yHhydk;ay;xm;onf/
236 t&nftcsif; tqifhtwef;rsm;wGif tvkyftudkif azmfjycsuf? vdktyfaom uRrf;usifrIrsm;? vdktyfaom uRrf;usifrItqifh?
tvkyftudkifESifh qufpyfaeaom tajctaersm;? pGrf;aqmif&nf pHowfrSwfcsufESifh t&nftcsif; taxmuftxm;wkdY yg0ifonf/
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 112
pHñTef;owfrSwfjcif;vkyfief; pwifNyDjzpfaomfvnf; pdefac:rIrsm;&SdaeqJjzpfygonf/ ¤if;wkdYrSm
oifwef;taxmuftulypönf;rsm; jr§ifhwifjcif;? oifwef;q&mjzpf oifwef;ay;jcif;? tuJjzwfol
rsm;tm; oifwef;ay;jcif;? uRrf;usifaom vlYpGrf;tm;t&if;tjrpfrsm;\ vkdtyfcsufESifh jznfh
qnf;ay;rIukd qef;ppfjcif;? zGHUNzdK;a&;&efykHaiG rwnfjcif; ponfwkdY yg0ifygonf/ tvkyform;?
tvkyftukdifESifh vlrIzlvkHa&; 0efBuD;Xme 0efxrf;rsm;\ tqkdt& pHcsdefpHñTef;owfrSwfjcif; vkyf
ief;pOftwGuf usm;? r a&;&m tajccHqef;ppfrIudk ,ckwkdif rjyKvkyf&ao;yg/
2-4/ ta&;,laqmif&Guf&ef aumufcsufcsrIrsm;ESifh axmufcHtBuHjyKcsufrsm;
rMumao;rD ESpfrsm; twGif; wkd;wufrI&SdNyD jzpfaomfvnf; jrefrmEkdifiHü usm;? r wef;wlnDrQ
rI xGef;um;vm&efESifh trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&m aqmif&GufykdifcGifh &&Sdapjcif;ukd
taxmuftulay;&ef rl0g'ESifh tzGJUtpnf;qkdif&m vkyfief;rlabmifwkd;csJUa&;twGuf qufvuf
BudK;yrf;vkyfaqmifrIrsm;vkdtyfygonf/¤if;ESifhqufpyfítrsKd;orD;rsm;twGufaumif;rGefckdif
rmrI&Sdaom? odu©m&Sdaom tvkyftukdifrsm; zefwD;ay;&ef txl;tav;ay; aqmif&Guf&ygrnf/
txl;ojzifh w&m;0ifykHrSefr[kwfaom pD;yGm;a&;u@wGif tvkyfvkyfukdifaeonfh tEÅ&m,fus
a&mufvG,faom trsKd;orD;rsm;? tdrfwGif;tajcjyK pD;yGm;a&;vkyfief; vkyfukdifolrsm;? tdrfrI0ef
aqmifrIay;olrsm;ESifh a&TUajymif;vkyfom;rsm;twGuf OD;pm;ay;vkyfaqmif&efjzpfygonf/ tcsKyf
wGif trsKd;orD;rsm;tm; trsKd;om;rsm;ESifh wef;wl pD;yGm;a&;u@ü yg0ifvkyfaqmifcGifhudk aocsm
ap&ef atmufygenf;vrf;rsm;udk tBuHjyKygonf/
trsKd;orD;rsm;tm; pD;yGm;a&;u@ü yg0ifvkyfaqmifcGifh wkd;jr§ifhjcif;
l rufc½kdpD;yGm;a&;ESifh rufc½kdu@qkdif&m rl0g'rsm;ESifh pDrHudef;rsm; (Macro-economic and
Macro- sect oral policies and plans) \ usm;? r a&;&m tajccHtusKd;oufa&mufrIrsm;ukd
tuJjzwf&efESifh ukdifwG,fajz&Sif;&ef/
l tdrfaxmifpkESifh vlaerItqifhtwef;ppfwrf;? vkyfom;tiftm;ppfwrf;? tcsdeftokH;jyKrI ppf
wrf;rsm; ponfwkdYuJhokdY udef;*Pef;tcsuftvuf aumuf,ljcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;\
pD;yGm;a&;aqmif&GufykdifcGifhESifhywfoufí trsKd;om;? trsKd;orD; cGJjcm;azmfjyonfh udef;*Pef;
ESifh usm;? r a&;&m tajccHpm&if;tif;rsm;ukd jyKpk&efESifh tokH;jyK&ef/
l tajccHtaqmufttkHrsm;ESifh trsm;jynfolokH; ukefpnfESifh 0efaqmifrIrsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESH
jcif;jzifhvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;ESifh o[Zmwjzpfonfh tcsdefukefoufomaom tdrfwGif;
okH;ypönf;ud&d,mrsm; tokH;jyKjcif;jzifhvnf;aumif;? xkdYjyif tdrfaxmifpktwGif; trsKd;orD;rsm;
ESifh trsKd;om;tMum; tdrfrIvkyfief;wm0efrsm;ukd cGJa0aqmif&Gufa&; odjrifEkd;Mum;rItm; jr§ifh
wifay;jcif;jzifhvnf;aumif; vkyftm;cr&aom tvkyfrsm;\ 0efydrIukd avQmhcs&ef/
l vkyfom;aps;uGufwGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifaqmif&GufrItay: wm;qD;[efYwm;rIrsm;tm;
z,f&Sm;&ef? tzGJUtpnf;rsm; ckdifrmvmap&efESifh aumif;rGefckdifrmrI&Sdaom? odu©m&Sdaom
tvkyftukdifrsm;twGuf vkyfief;cGiftajctaersm; tmrcH&ef? vkdtyfaom jyKjyifajymif;vJrI
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 113
rsm;ukd jy|mef;&ef/
l pGefYOD;wDxGifrI zGHUNzdK;a&;twGuf trsKd;orD;rsm;\ oD;oefYvkdtyfcsufrsm;ukd ajz&Sif;ay;&ef/
l ykHrSefw&m;0ifr[kwfaom vkyfief;rsm;tm; ykHrSefw&m;0ifjzpfap&eftwGuf tajctaeaumif;
rsm;zefwD;ay;&efESifh¤if;wkdYwGif½kd;pif;vG,fulaomrSwfykHwifvkyfief;pOfESifhtqifhtvkduf
wkd;jr§ifhaumufcHonfh rSwfykHwifaMu;ESifh ypönf;ykdifqkdifcGifhtm; Oya'aMumif;t& todtrSwf
jyKrIqkdif&m enf;vrf;rsm; yg0if&rnf/
l pD;yGm;a&;qkdif&m OD;aqmifrItwGuf trsKd;orD;rsm;\ pGrf;aqmif&nfrsm;ukd ckdifrmap&efESifh
tpkd;&tzGJU\ tqifhwkdif;&Sd oufqkdif&m 0efBuD;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&m
OD;aqmifrIukd aocsmckdifrmap&ef? ukefoG,fa&;aqG;aEG;yGJrsm;ESifh ukefoG,fa&;oabmwlnD
csufrsm;? yk*¾vduu@ESifh tvkyform;ESifh tvkyf&Siftpnf;t½kH;rsm;wGifvnf; trsKd;orD;rsm;
\ OD;aqmifrIukd aocsmckdifrmap&ef/
l pD;yGm;a&;rl0g'rsm;? pDrHcsufa&;qGJrI? taumiftxnfazmfrI? apmifhMunfhavhvmrIESifh tuJ
jzwfrIwkdYwGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifaqmif&GufrItm; aocsmckdifrmap&ef/
pkdufysKd;a&;ESifh aus;vuf toufarG;0rf;ausmif;rIrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ yHhykd;rI wkd;wufapa&;
l qif;&JEGrf;yg;rI\ usm;? r a&;&m tajccHtwkdif;twmrsm;? usm;? r wef;wlnDrQrIESifh v,f,m
vkyfief;rSty tjcm;toufarG;0rf;ausmif; &if;jrpfrsm; (oD;ESHpkdufysKd;a&;? arG;jrLa&;? opf
awmESifh ig;zrf;vkyfief; ponf)wGif trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;? trsKd;orD;rsm;\ vkyf
tm;crJh tvkyftukdifwefzkd;rsm;ESifh usm;? r tajccHaom tvkyftukdifcGJa0rI? 0ifaiGtay:
pDrHcefYcGJtokH;jyKEkdifrIuJhokdYaom tdrfaxmifpktwGif; ajymif;vJvIyf&Sm;aerIrsm;tay: okaw
oejyK&ef/
l trsKd;orD;rsm;twGuf Oya'ykdif;qkdif&m tumtuG,fay;jcif; ckdifrmap&eftwGuf ajr,m
Oya'rsm;? arG;jrLa&;? ig;zrf;jcif;ESifh opfawmvkyfief;ESifh pkdufysKd;a&;tajccH pD;yGm;a&;vkyfief;
rsm;ESifh qufET,faom Oya'rsm;udk usm;? r a&;&m tajccHaomtjrifjzifh jyefvnfokH;oyf
&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ aiGa&;aMu;a&;u@wGif yg0ifEkdifrIukd okawoejyKNyD; ti,fpm;ESifh tao;
pm; pGefYOD;wDxGifvkyfief;&Sifrsm; tygt0if trsKd;orD;rsm;twGuf b@ma&;qkdif&m 0efaqmif
rIrsm; vufvSrf;rDa&;ukd tmrcHrnfh bPfvkyfief; jyKjyifajymif;vJa&;ukd aocsmap&ef? 0ef
aqmifrIvkyfief;opfrsm;wGif Oyrmtm;jzifh aus;vuftajcjyK aiGa&;aMu;a&;0efaqmifrIvkyf
ief;rsm;? ]jywif;aygufrsm;}[k ac:wGifonfh a&GUvsm;e,fvSnfhbPf0efaqmifrIrsm;? tv,f
tvwfumvwkdESifhumv&Snfacs;aiGtmrcHtaygifypönf;twGufykHpHopfrsm;?¤if;wkdYwGif
ypönf;ud&d,m? aiGpD;qif;rI ta&mif;rSwfwrf;rsm;? tzGJUvkduf pkaiGESifh acs;aiG ponfwkdY yg0if
onf/ tvm;wl tao;pm;acs;aiGvkyfief;rS aiGacs;olrsm;tjzpfrS ykHrSef bPfvkyfief;rS aiG
acs;olrsm;tjzpfokdY ul;ajymif;&mwGif vG,fulap&ef csdwfquf qufoG,fay;onfh 0efaqmifrI
rsm;vnf; yg0ifap&ef/
l pD;yGm;a&;vkyfief; zGHUNzdK;a&;0efaqmifrIrsm; (Oyrm-aiGa&;aMu;a&;bmom&yfqkdif&m ynmay;
oifwef;? pD;yGm;a&;vkyfief;qkdif&m pDrHudef;a&;qGJjcif;? zGHUNzdK;rIESifh pDrHcefYcGJrI? aiGpm&if;jyKpkjcif;?
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 114
aps;uGuftuJjzwfrIESifh vufvSrf;rDrI? wkd;wufzGHUNzdK;rIESifh enf;ynmrsm; tokH;jyKrIponf)ESifh
aiGacs;olrsm; tqifajyaprnfh aiGa&;aMu;a&;qkdif&m 0efaqmifay;rIrsm; (Oyrm-aus;vuf
tajccH0efaqmifay;rIrsm;ESifh a&GUvsm;e,fvSnfh bPfvkyfief; ]jywif;aygufrsm;})yHhykd;ay;&ef/
pufrIvufrI? ukefacsmxkwfvkyfjcif; u@wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifrI wkd;jr§ifhjcif;
l okawoejyK&mwGif pufrIvufrIu@ESifh ukefacsmxkwfvkyfjcif;vkyfief;&Sd vkyfief;ykdif&Sifrsm;?
pGefYOD;wDxGifolrsm;? refae*smrsm;ESifh tvkyform;rsm;tjzpf trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@ESifh
aqmif&GufrItqifhtwef;ukd usm;? r a&;&m tajccH½IaxmifhrS okawoejyK&efESifh okaw
oejyK&mwGif txl;ojzifh owåKwl;azmfa&;vkyfief;rsm;? pGrf;tifu@ (tdrfrIudpörsm;ESifh
ukefxkwfvkyfa&;wkdYwGif trsKd;orD;ESifh trsKd;om;\ pGrf;tif vkdtyfrIqkdif&m jcm;em;csufrsm;)?
jynfolYaqmufvkyfa&;vkyfief;rsm;ESifh aqmufvkyfa&;? a&ESifh tnpftaMu;qkdif&m oefY&Sif;
a&;vkyfief;pDrHudef;rsm;? txnfcsKyfuJhokdY ukefacsmxkwfvkyfonfh u@rsm;wGif okawoejyK
&ef jzpfonf/ ,if;uJhokdY okawoejyK qef;ppfrIonf rl0g'ESifh tpDtpOfrsm; a&;qGJjcif;tm;
yHhykd;taxmuftuljyKa&;twGuf aocsmap&ef? Oyrm-pGrf;tifu@ü pGrf;tm;0efaqmifrI
rsm;ukd trsKd;orD;rsm; vufvSrf;rDrIESifh tokH;jyKrI jrifhwufap&eftwGuf wefzkd;enf;pGrf;tif
enf;ynmjr§ifhwif&ef? qif;&JEGrf;yg;í 0ifaiGenf;yg;aom tzGJUtpnf;rsm;? txl;ojzifh aus;
vufa'o&Sd tzGJUtpnf;rsm; pGrf;tifvufvSrf;rDrI us,fjyefYvmap&eftwGuf yifr"mwftm;
vkdif; uGef&ufwkd;csJU&ef enf;vrf;rsm;zefwD;&ef? tdrfokH;vQyfppf"mwftm;qufoG,fa&;BudK
wifay;acs&aom p&dwftwGuf acs;aiG&,lcGifh okdYr[kwf tcrJh cGifhjyKay;&ef? qif;&JEGrf;yg;
aom trsKd;orD;rsm;\ 0ifaiGtqifhukd xif[yfonfh "mwftm;cEIef; owfrSwf&ef? tNrJwrf;
uscHokH;pGJEkdifonfh ykHao"mwftm;cEIef;? acs;aiGvnfywf&ef &efykHaiG tcsdefqkdif;í ay;acsEkdif
aom pepfwkdYuJhokdYaom aiGay;acsonfh pepfopfrsm; xnfhoGif;&ef? okdYr[kwf Oyrm-a&ESifh
Shob
hna
Dec
loitr
e/U
ND
P
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 115
tnpftaMu; oefY&Sif;a&; tajccHtaqmufttkH wkd;wufa&;twGuf aqmif&Guf&mwGif
vuf&Sd trsKd;orD;rsm;\ tcsdefukef 0efydrIukd xnfhoGif;pOf;pm;&efwkdY jzpfygonf/ ukefusp&dwf
ESifh tusKd;tjrwf qef;ppfrIrsm;onf usef;rma&;tusKd;aus;Zl;rsm;ukd ausmfvGefí trsKd;orD;
rsm;tokH;jyKrIESifh¤if;wkdY\tcsdeftokH;jyKrItay:aumif;rGefaomtusKd;oufa&mufEkdifonfh
tvm;tvmukd okH;oyf&ef/
l pufrIvufrIESifh ukefacsmxkwfvkyfrIqkdif&m Oya'rsm;? tvkyform;Oya'rsm;? tedrfhqkH;vkyfc
aMu;aiGtufOya'rsm;ESifh tvkyftukdifqkdif&m tjcm;vlrIumuG,fapmifha&Smufa&;Oya'
rsm;onf trsKd;orD;rsm;\ tajctaeukd xnfhoGif;pOf;pm;í ¤if;wkdY\ tcGifhta&;rsm;
tumtuG,fay;a&;ukd aocsmap&ef/
l pufrIvufrIESifh ukefacsmxkwfvkyfrIvkyfief;rsm;? txl;ojzifh txufwGif azmfjycJhaom
orm;½kd;usr[kwfaom u@rsm;wGif rl0g'rsm;? pDrHudef;rsm;ESifh tpDtpOfrsm; a&;qGJjcif;?
taumiftxnfazmfjcif;? apmifhMunfhavhvmjcif;ESifh tuJjzwfjcif;wkdYwGif trsKd;orD;rsm;
yg0ifaqmif&GufrIukd jr§ifhwif&ef? rl0g'a&;qGJjcif;? EkdifiHtrsm;tjym;\ tawGUtBuHKrsm;u
azmfjyonfrSm tpDtpOfa&;qGJjcif;? taumiftxnfazmfjcif;ESifh apmifhMunfhppfaq;jcif;wkdY
wGif tokH;jyKolrsm; wkduf½kdufyg0ifvkyfaqmifjcif;onf rwnf&if;ESD;jr§KyfESHrIukd tusKd;t&SdqkH;
tokH;jyKEkdifjcif;jzpfaMumif; awGU&ygonf/
l orm;½kd;usr[kwfaom owåKESifh owåKwl;azmfa&;vkyfief;rsm;? pGrf;tifu@? jynfolYvkyfief; ESifh
aqmufvkyfa&;u@uJhokdYaom u@rsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdif&&Sda&;twGuf
&nfrSef;csufrsm; vsmxm;ay;&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ uRrf;usifrIzGHUNzdK;a&;ukd jr§ifhwifay;&ef? ,if;okdY jr§ifhwifay;jcif;jzifh jynfhNzdK;NrJ
pGrf;tifpepfrsm; wyfqifrI? twwfynm&Sifrsm;? atmfya&wmrsm;? rDwmzwfolrsm; pojzifh
orm;½kd;usr[kwfaom e,fy,fu@rsm; tygt0if uGJjym;jcm;em;aom u@rsm;&Sd jcm;em;
aomtqifhrsm;wGif ykdrkdaumif;rGefaom tvkyftukdif tcGifhtvrf;rsm;ukd trsKd;orD;rsm;
vufvSrf;rDEkdif&ef/
l txnfcsKyfvkyfief;tygt0if ukefacsmxkwfvkyfonfh vkyfief;wGif rw&m;ckdif;aponfh tajc
taersm;rS uif;vGwf&ef tvkyform;rsm;twGuf tvkyfESifh ab;uif;vkHNcHKrItajctaersm;ukd
apmifhMunfhavhvm&ef/
l vkyfief;\ OD;aqmifrIae&mrsm; tygt0if pufrIvufrIESifh ukefacsmxkwfvkyfonfhvkyfief;&Sd
tvkyform;rsm;ESifh tvkyf&Sifrsm; toif;tzGJUtpnf;? tokH;jyKoltzGJUrsm;? &yf&GmapmifhMunfh
avhvmonfh tzGJUrsm;wGif trsKd;orD;rsm; ukd,fpm;jyKyg0ifcGifhukd aocsmckdifrmap&ef/
0efaqmifrIrsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifrI wkd;jr§ifhjcif;
l ukefoG,fa&;? o,f,lykdYaqmifa&;? c&D;oGm;vma&;ESifh {nfh0wfjyKpka&;tygt0if 0efaqmifrI
u@e,fy,ftoD;oD;wGifusm;?ra&;&mtajccHavhvmqef;ppfrIjyKvkyf&efESifh¤if;avhvm
qef;ppfrIonf rl0g'rsm;? pDrHudef;rsm;ESifh tpDtpOfrsm; a&;qGJa&;wGif tcsufvufrsm; yHhykd;
today;Ekdifa&;ukd aocsmap&ef/ (Oyrm-o,f,lykdYaqmifa&;u@ESifh pyfvsOf;í trsKd;orD;
vkdtyfcsufrsm;ukd jznfhqnf;rnfh ½kyfykdif;qkdif&m 'DZkdif;ykHpHrsm; xnfhoGif;&ef? Oyrmtm;jzifh
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 116
ta0;ajy;vrf;rBuD;ESifh qufoG,faom vrf;rsm;? aus;vufESifh NrdKUe,f? c½kdif vrf;rsm;? vrf;
cGJrsm;wGif ajcusifvrf;rsm;ESifh ESpfbD;wyf,mOfvrf;rsm;ukd xnfhoGif;vkyfaqmif&ef? vlpnf
um;aom e,fajrrsm;wGif vloGm;vrf;rsm;? vlul;&ef ae&mrsm;ESifh t&Sdefxdef;vrf;t[efY
twm;rsm; xm;&Sdjcif; ponf) xkdYjyif trsKd;orD;tokH;jyKolrsm;\ vkdtyfcsufrsm;ukd wkHYjyef&ef
twGuf trsm;jynfol ykdYaqmifa&;tpDtpOfESifh ykdYaqmifcowfrSwfonfh pepfrsm;ukd csrSwf
&efESifh¤if;tpDtpOfwGifc&D;toGm;tvmyg;onfhtcsdefwwfEkdifonfhykdYaqmifcHokdYavQmhcs
jcif;ESifh acgufa&trsm;pD;Ekdifonfh vufrSwfpepfxm;&Sdjcif;wkdY yg0if&ef/
l tvkyform;Oya'? tedrfhqkH;vkyfcOya'ESifh tvkyftukdifqkdif&m tjcm;vlrIumuG,fapmifh
a&Smufa&;Oya'rsm; yg0ifonfh 0efaqmifrIu@e,fy,frsm;qkdif&m Oya'rsm;wGif trsKd;orD;
rsm;\vkdtyfcsuf?tajctaeukdxnfhoGif;pOf;pm;jcif;ESifh¤if;wkdY\tcGifhta&;rsm;ukdum
uG,fay;jcif; aocsmap&ef/
l ukefoG,frIu@? o,f,lykdYaqmifa&;u@ tygt0if 0efaqmifrIu@\ e,fy,ftoD;oD;
wGif trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdif&nfrSef;csufrsm; xnfhoGif;vsmxm;&ef (Oyrm-vrf;*dwf
aMu;aumuf,lonfh 0efxrf;? blwm½kHESifh armfawmf,mOfpcef;0efxrf;? vufrSwfodrf;olESifh
ppfaq;ol ponfrsm; ponfh jynfolYaqmufvkyfa&;vkyfief;rsm;&Sd trsKd;orD;OD;a&tcsKd;)
l trsKd;orD;rsm;\ oD;oefYvkdtyfcsufrsm;ukd epfemaMu;? avsmfaMu;tpDtpOfrsm;ESifh tjcm;vlrI
zlvkHa&;pDrHudef;rsm;wGif aygif;pyfxnfhoGif;a&; aocsmap&eftwGuf jyefvnfae&mcsxm;a&;
ESifh tusKd;oufa&mufrI tuJjzwfa&;a'oqkdif&m tzGJUtpnf;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0if
aqmif&Gufa&;ukd aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
l 0efaqmifrIu@? txl;ojzifh orm;½kd;usr[kwfaom e,fy,frsm;jzpfonfh tqifhjrifhukefypönf;
a&mif;0,fa&;? ykdYaqmifa&;vkyfief;e,fy,ftrsKd;rsKd;? tqifhtrsKd;rsKd;wGif ykdrkdaumif;rGefaom
tvkyftukdiftcGifhtvrf;rsm; vufvSrf;rDEkdifap&eftwGuf trsKd;orD;rsm;\ pGrf;aqmif&nf
wnfaqmufrI jr§ifhwif&ef/
l 0efaqmifrIu@wGif qkH;jzwfcsufcsrSwfaom ae&mrsm;ESifh OD;aqmifrI&mxl;rsm; tygt0if
tvkyform;ESifh tvkyf&Siftpnf;t½kH;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrItm; aocsmap
&ef/
trsKd;orD;rsm;twGuf vlrIa&;qkdif&m umuG,fapmifha&SmufrI wkd;jr§ifhjcif;
l vlrIzlvkHa&;Oya'ESifh vuf&Sd vlrIumuG,fa&;tpDtpOfrsm;ukd usm;? r a&;&m tajccHqef;ppf
rIjyK&efESifhjyKvkyf&mwGif¤if;onftvkyftukdiftay:y"merxm;bJavhvmqef;ppf&efESifh
avhvmawGU&Sdcsufrsm;ukd rl0g'rsm;ESifh tpDtpOfrsm;tm; jyefvnfokH;oyfjcif;twGuf tcsuf
tvufrsm; yHhykd;today;a&; aocsmap&ef/
l tcGifhta&;ESifh tusKd;aus;Zl;rsm;ukd tusKH;0ifonfh trsKd;orD;rsm;tm;vkH; &&Sda&; aocsmap
&eftwGuf topfjzpfaom vlrIzlvkHa&;Oya'\ taumiftxnfazmfaqmif&GufrI &v'frsm;
ukd apmifhMunfhavhvm&ef/
l tvkyf&Sifrsm;ESifh trsKd;orD;vkyfom;rsm;tMum; topfOya'jy|mef;csufrsm;ESifh pyfvsOf;í
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 117
odjrifEkd;Mum;rIukd jr§ifhwifay;&ef/
vkHNcHKpdwfcs&aom a&TUajymif;aexkdifrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;tm; vlukeful;cH&rIrS umuG,fjcif;
l 1990 jynfhESpf?tm;vkH;aoma&TUajymif;vkyfom;rsm;ESifh¤if;wkdY\rdom;pk0ifrsm;tm;um
uG,fay;rIqkdif&m EkdifiHwumoabmwlnDcsuf (International Convention on the Protection
of the Rights of All Migrant Workers and Mambers of their Families, 1990) twnfjyKa&;
ukd pOf;pm;ay;&ef/
l tvkyftukdiftwGuf jynfwGif;? jynfy a&TUajymif;aexkdifrItay: usm;? r a&;&mtajccHaom
½Iaxmifhrsm;rS okawoejyK&ef? þuJhokdY okawoejyK&mwGif usm;? r jcm;em;jzpfpOfrsm;\
tvm;tvmrsm;? taMumif;&if;rsm;? ae&yf&if;rS rxGufcGmrD tajctae? ul;ajymif;pOfumv?
a&muf&Sdvkyfukdif&onfh tajctaeESifh trsKd;om;? trsKd;orD; a&TUajymif;vkyfom;rsm;\
ae&yfjyefykdYcH&rIqkdif&m pkd;&drfaomursm;ukd em;vnf&eftwGuf okawoejyK&ef? þavhvm
qef;ppfcsufonf trsKd;orD;a&TUajymif;olrsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd ckdifrmap&ef a&;qGJaom
rl0g'rsm;? pDrHudef;rsm;ESifh tpDtpOfrsm;twGuf tcsufvufrsm; yHhykd;today;a&; aocsmap
&ef/
l vuf&Sda&;qGJaeqJ a&TUajymif;aexkdifrIqkdif&m Oya'rlMurf;wGif trsKd;orD;rsm; a&TUajymif;ae
xkdifrItm; wm;jrpfrIrsm;ESifh uefYowfxdef;csKyfrIrsm;tm; y,fzsufjcif;ESifh a&TUajymif;rI tqifh
wkdif;wGif trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tumtuG,fay;jcif; tygt0if usm;? r
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;qkdif&m ½Ijrifcsufukd Oya'wGif aygif;pyfxnfh
oGif;a&; aocsmap&ef/
l aqmif&Guf&efrSm (u) a&TUajymif;aexkdifrIESifh vlukeful;cH&rI tEÅ&m,ftay: &yf&GmtzGJUtpnf;
rsm;\ odjrifEkd;Mum;rI jr§ifhwif&efESifh owif;tcsuftvufrsm; jzefYa0&eftpDtpOfrsm; &Sd&
rnf/ odjrifEdk;Mum;rIESifh owif;tcsuftvufrsm;wGif rnfuJhokdY ab;uif;pGm w&m;0ifa&TU
ajymif;EkdifonfESifh jynfwGif;? jynfy tvkyftukdif tcGifhtvrf;rsm;qkdif&m owif;tcsuf
tvufrsm; yg0if&ef (c) pkaiGrsm; pkaqmif;a&;enf;vrf;tygt0if a&TUajymif;aexkdifonfh
tqifhwkdif;wGif tvkyform;rsm;\ tcGihfta&;rsm;ukd umuG,fa&;tm; tav;xm;onfh
oifwef;tpDtpOfrsm;udk ae&yfrS rxGufcGmrD jyKvkyfay;&ef (*) vkyfom;aps;uGuf\ vkdtyf
csufESifh ukdufnDaom uRrf;usifrIqkdif&m oifwef;rsm; xm;&Sd&ef (C) xda&mufaom aiGvTJykdY
pepftwGuf aqmif&Gufcsufrsm; xm;&Sd&ef (i) ae&yf&if;odkY jyefvmonfh trsKd;orD; a&TU
ajymif;aexkdifolrsm;? txl;ojzifh t"r®tEkdifusifhrI? vlukeful;rItEÅ&m,fMum;rS vGwfajrmuf
vmol trsKd;orD; a&TUajymif;aexkdifolrsm;twGuf us,fjyefYonfh? jyefvnfaygif;pnf;a&;
tpDtpOfrsm;xm;&Sd&ef?¤if;tpDtpOfrsm;wGifpdwf'Pf&ma0'emaqG;aEG;ESpfodrfhrItygt0if
aqG;aEG;ESpfodrfhrItpDtpOfrsm;? ray;aom vkyftm;crsm; awmif;qkd&eftwGuf Oya'aMumif;
t& ulnDrI okdYr[kwf acgif;ykHjzwfjcif;twGuf w&m;pGJrI? vTJajymif;aiGrsm;\ &if;ESD;jr§KyfESHrI?
uRrf;usifrIqkdif&m oifwef;rsm;? b@ma&;0efaqmifrIqkdif&m owif;tcsuftvuf jzefYa0
ay;rIESifh pGrf;&nfwnfaqmufay;rI? tvkyftukdif&SmazGa&; ulnDyHhykd;ay;rIESifh pD;yGm;a&;vkyf
ief; wkd;wufBuD;yGm;vm&eftwGuf tawGUtBuHK&Sdolrsm;\ aqG;aEG;ykdYcsrIESifh taxmuftul
qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pD;yGm;a&;wGif tjynfht0ESifh wef;wlndrQ yg0ifaqmif&Gufa&;wkdYwGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 118
ay;rIwkdY yg0if&ef/
l trsKd;orD;a&TUajymif;vkyfom;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tumtuG,fay;&eftwGuf jrefrm
EkdifiHESifh tvkyftukdifcefYxm;onfh EkdifiHrsm;tMum; em;vnfrIpmcRefvTmrsm; (MoU) ESifh ESpf
EkdifiHoabmwlpmcsKyfrsm; a&;qGJrIESifh taumiftxnfazmfaqmif&GufrIwkdYukd axmufcHtm;
ay;&efESifh aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
l tdrfrI0efaqmifvkyfom;rsm;twGuf w&m;Oya't&ESifh vlrIa&;t& tumtuG,fay;rI
tygt0if trsKd;orD;a&TUajymif;vkyfom;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd umuG,fay;onfh tvkyf
orm;ESifh a&TUajymif;aexkdifrIqkdif&m rl0g'rsm;ESifh tpDtpOfrsm;udk pwifaqmif&Guf&efESifh
taumiftxnfazmf&eftwGuf tvkyftukdifcefYxm;onfh EkdifiHrsm;ESifhtwl wkdufwGef;
axmufcHtm;ay;&ef/
l trsKd;orD; a&TUajymif;vkyfom;rsm;ukd tumtuG,fay;a&;tygt0if tvkyform;&SmazGa&;
at*sifpDrsm;tm; xdef;csKyfonfh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ukd pwifusifhokH;&efESifh xda&mufpGm
taumiftxnfazmf aqmif&Guf&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ a&TUajymif;aexkdifrI? trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;tm; vlukeful;rIESifh
pyfvsOf;í ykdrkdav;eufxda&mufpGm wifjy&eftwGuf owif;ESifh rD'D,mvkyfief;rsm;tm;
todynmay;&ef? tjzpftysuftawGUtBuHKrsm;ESifh owif;yHhykd;ay;&ef/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
AD
B
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh
trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;3
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 120
"trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&;ukvor*¾ uGefAif;&Sif;yk'fr
yk'fr 10 wGif tpkd;&onf ynma&;e,fy,fwGif trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifh
tcGifhta&;wef; wlnDrQa&; aocsmap&ef? txl;ojzifh trsKd;om;rsm;ESifh
trsKd;orD;rsm; wef;wlnDrQa&;tajccHrl jzifh tmrcHap&eftvkdYiSm trsKd;orD;rsm;tay:
cGJjcm;rIyaysmufa&;twGuf oifhavsmfaom ta&;,laqmif&GufrIrsm; jyKvkyfMu&rnf/
(u) tvkyftukdifESifh toufarG;0rf;ausmif;rIqkdif&m yHhykd;rIvufvSrf;rDa&;?
avhvmoif,lrI vufvSrf;rDa&;? NrdKUjya'orSma&m aus;vufa'orSmyg
zGJUpnf;wnfaxmifxm;onfh ynm a&;XmetrsKd;tpm;tm;vkH;wGif
atmifvufrSwf&onftxd atmifjrifa&;wkdYtwGuf wef; wlnDrQ&Sda&;
tmrcH&rnf/¤if;wef;wlnDrQrIonfrlBudKynma&;?tajccHynma&;?enf;ynmESifh
oufarG;ynma&;? tqifhjrifhenf;ynm ynma&;ESifh toufarG;0rf;ausmif;rI avh
usifhoifMum;a&;tm;vkH;wGif tmrcH&rnf/
(c) oif½kd;ñTef;wrf;rsm;? pmar;yGJppfaq;rIrsm;? t&nftcsif; tqifhtwef;wlnDaom
q&m? q&mrrsm;? t&nftaoG;wlnDaom ausmif;taqmufttkHrsm;ESifh
oifMum;a&;taxmuf tulypönf;rsm;ukd wpfajy;nD tcGifhta&;&Sd&ef tmrcH&rnf/
(*) ynma&;tqifhwkdif;ESifh ynma&;e,fy,fwkdif;wGif trsKd;om;rsm;ESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcef; u@rsm;ESifh pyfvsOf;aom rnfonfhykHaoum;csyf
w&m;aotjrifrqkd yaysmufap&eftvkdY iSm usm;? r wef;wl oifMum;aom
ynma&;ESifh¤if;&nfrSef;csufukdtaxmuftuljyKaomtjcm;ynma&;enf;vrf;rs
m;udkvnf;aumif;? txl;ojzifh jy|mef;pmtkyfrsm;ESifh oifMum;a&; tpDtpOfrsm;ukd
jyefvnfjyifqifjyKpkjcif;? oifMum;a&;enf;vrf;rsm;ukd vkdufavsmnDaxG &Sdatmif jyif
qifjyKpkjcif;wkdYukdvnf;aumif; jr§ifhwifaqmif&Guf&ygrnf/
(C) ynmoifqkrsm;ESifh ynmoifaxmufyHhaMu;rsm; cHpm;cGifhudk
tcGifhtvrf;wef;wlnDrQ &&Sdap &rnf/
(i) trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum; ynma&;qkdif&m rnfonfhuGm[csufrqkd
jzpfEkdiforQ aqmvsifpGm avQmhcs&ef &nf&G,fonfh t&G,fa&mufNyD;olrsm; yg0ifonfh
pOfqufrjywf ynma&;tpDtpOfrsm;? tokH;vkH; pmwwfajrmufa&;tpDtpOfrsm;ukd
tcGifhtvrf;wef;wl nDrQ &&Sdap&rnf/
(p) ausmif;xGufEIef; avQmhcsa&;ESifh t&G,fra&mufrD ausmif;xGufaom
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\
ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
UN
ICEF
Mya
nmar
/201
3/Ky
aw K
yaw
Win
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 121
rdef;uav;i,f&G,frsm; ESifh trsKd;orD;rsm;twGuf pDrHcsufrsm; jyifqifa&;qGJ&rnf/
(q) tm;upm;ESifh um,ynm ynma&;wGif wuf<upGm yg0ifvkyfaqmifrI
tcGifhtvrf;rsm; wef;wlnDrQ &&Sdap&rnf/
(Z) rdom;pkpDrHudef; (om;qufjcm;usef;rma&;)qkdif&m owif;tcsuftvufESifh
vrf;ñTefrIrsm; tygt0if rdom;pkusef;rma&;ESifh vlrIzlvkHa&;jr§ifhwifa&;
taxmuftuljyKonfh oD;jcm; ynma&;qkdif&m owif;tcsuftvufrsm;
vufvSrf;rD&&Sdap&rnf/"trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&;qkdif&m ukvor*¾uGefAif;&Sif; tykd'f 10
"2008 ckESpf? jrefrmEkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya' yk'fr 28 wGif EkdifiHawmfonf...
(u) jynfolrsm;\ ynma&;ESifh usef;rma&;wkd;wufapa&;wkdYtwGuf
tav;xm;aqmif&Guf& rnf/
(c) jynfolrsm;\ ynma&;ESifh usef;rma&;wkdYwGif jynfolrsm; yg0ifaqmif&GufEkdif&ef
vkdtyfrnfh Oya' jy|mef;aqmif&Guf&rnf/
(*) tcrJh roifrae& rlvwef;ynma&;pepf azmfaqmif&rnf/
(C) bufpkHtawG;tac: t,ltq rSefuefí tusifhpm&dwå aumif;rGefNyD;
EkdifiHawmfwnfaqmuf a&;twGuf tusKd;jyKrnfh acwfrDynma&;pepf
azmfaqmif&rnf[k jy|mef;xm;ygonf/"2008 ckESpf? jrefrmEkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya' yk'fr 28
"jrefrmEkdifiH trsKd;orD;zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[m
pDrHudef; (2013-2022)\ ynma&;qkdif&m (toufarG;0rf;ausmif;a&;
tygt0if) &nfrSef;csufrsm;ESifh &v'frsm;onf abusif;vkyfief;vrf;ñTef
uwdu0wfrsm;udk ukd,fpm;jyKygonf/ t"du&nfrSef; csufrSm trsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; t&nftaoG;jynfh0aom ausmif;ynma&;?
ausmif;jyify ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&; tcGifhtvrf;rsm; wef;wlnDrQ&&Sda&;
aocsmap &eftwGuf tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;? tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;
yg0ifvkyfaqmifonfh tcsuftvufaumuf,ljcif;? okawoejyKjcif;?
todynmay;jcif;? pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifjcif; ponfh vIyf&Sm;rIrsm;ESifh t&if;tjrpf
cGJa0owfrSwfjcif;tygt0if rl0g'a&;qGJjcif;ESifh taumif txnfazmf
aqmif&Gufjcif;wkdYtm;jzifh enf;pepfrsm;? zGJUpnf;wnfaqmufykHrsm;ESifh tavhtx
rsm;ukd wkd;csJUaqmif&Guf&efjzpfygonf/"jrefrmEkdifiH trsKd;orD; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh
r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022)\ ynma&;qkdif&m (toufarG;0rf;ausmif;tygt0if)
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 122
3-1/ t&nftaoG;jynfh0aom ynma&;ukd trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm; wef;wlnDrQ tcGifhtvrf;&&SdrI? ta&;ygrI
trsKd;orD;rsm;ESifhtrsKd;orD;i,f&G,frsm;twGufynma&;onf¤if;wkdY\vkyfukdifEkdifpGrf;
&nf &Sdvmap&efESifh b0jrifhrm;vmap&ef txl;jznfhqnf;ay;onf/ t&nftaoG;jynfh0aom
ynma&;onftrsKd;orD;wpfOD;csif;pDukdtusKd;jyK½kHomru¤if;wkdY\rdom;pk0ifrsm;ESifhrsKd;quf
rsm;ukdvnf; tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/
zGHUNzdK;a&;&nfrSef;csufrsm; atmifjrifa&;ü trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;orD;i,f&G,frsm;\
ynma&;onf ta&;BuD;aMumif;udk tjcm;EkdifiHrS owif;tcsuftvufrsm;t&vnf; rSefuef
aMumif; jyoygonf/ 0ifaiGedrfhusaom EkdifiHrsm;rS ausmif;ol? ausmif;om;rsm;onf tajccH
pmzwfuRrf;usifrI &&SdcJhygu urÇmhtqif;&JqkH; vlOD;a&\ 12 &mckdifEIef;jzpfonfh vl 171 oef;
tm; qif;&JEGrf;yg;rIrS u,fwifEkdifrnf[k tcsuftvufrsm;u ñTefjyygonf/237 ynmoifESpfwpf
ESpf ykdwkd;ygu trsKd;orD;wpfa,muf\ 0ifaiGonf 10 &mckdifEIef;rS 20 &mckdifEIef;txd ykdrkdwkd;
wufvmEkdifygonf/ ynmwwftrsKd;orD;rsm;onf aumif;rGefckdifrmrI&Sdaom? odu©m&Sdaom
tvkyftukdifrsm; ykdrkd&&SdEkdifajcrsm;í apmpD;i,f&G,fpOf ukd,f0efraqmifjcif;? tMurf;zufrIukd
ckcHumuG,fEkdifjcif;ESifh EkdifiHa&;qkdif&mvkyfief;rsm;wGifvnf; yg0ifaqmif&GufEkdifMuonf/238 trsKd;
orD;rsm;\ ynma&;ESifhusef;rma&;onfwkduf½kdufqufET,frI&SdNyD; ¤if;qufET,frIonftrsKd;
orD;rsm;omru¤if;wkdYuav;rsm;\vlrIb0&Sifoefa&;tay:wGifygvkH;vkH;vsm;vsm;tusKd;
oufa&mufrI&Sdygonf/239 tdwfcsftkdifADumuG,fwm;qD;a&; ynmay;&mrSm rlvwef;vGefynma&;
tqifh&Sdaom trsKd;orD;rsm;onf pmrwwfaom trsKd;orD;rsm;xuf ig;q ykdí todynmvuf
cHEkdifajc&Sdygonf/ tmz&du qm[m&a'ocGJwGif tu,fí rdcifrsm;onf tenf;qkH; tajccH
ynmtxufwef;txd ynmoifcJhygu cefYrSef;ajcuav;oli,f 1.8 oef;\ toufukd u,f
wifEkdifrnfjzpfygonf/ (2008 ckESpf tcsuftvufrsm;tm; tajccHygonf/) 1970 ckESpfESifh
2009 ckESpftMum; cefYrSef;csuft& t&G,fa&mufNyD;aom trsKd;orD;rsm;\ ynma&;wkd;wufrI
aMumifh uav;oli,fav;oef;tm; toufig;ESpfatmuft&G,f uav;oli,faoqkH;rItEÅ&m,f
rS u,fq,fEkdifcJhygonf/240
jrefrmEkdifiH\ qef;ppfrIwkdYwGif tvm;wl awGU&Sdcsufrsm;udk awGU&onf/ rdcif\ ynma&;
tqifhtwef;tay: rlwnfí qif;&JEGrf;yg;jcif;ESifh usef;rma&;ñTef;udef;rsm; trsKd;rsKd; uGJjym;
jcm;em;&jcif;jzpfaMumif;ukd tdrfaxmifpk pm;0wfaea&; tajctaebufpkHavhvmrIppfwrf;
(Integrated Household Living Condition Assessment Survey (IHLCA))? MICS ESifh tjcm;
okawoetcsuftvufwkdYu oufaojycJhygonf/ Oyrm-rdcif\ ynmoif,lonfh umvykd
237 United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). 2011. Education for All Global Monitoring Report 2011. Geneva. www.efareport.unesco.org. See also: www.unesco.org/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/ED/GMR/pdf/gmr2010/MDG2010_Facts_and_Figures_EN.pdf.
238 atmufajcrSwfpk 237/
239 atmufajcrSwfpk 237/
240 E. Gakidou et al. 2010. Increased Education Attainment and Its Effects on Child Mortality in 175 Countries Between 1970 and 2009: A Systematic Analysis. The Lancet. 376. pp. 959–974. http://globalhealthcenter.umn.edu/documents/educationalattainment-lancet2010.pdf.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 123
Mum&Snfav? om;orD;\ usef;rma&;qkdif&m ñTef;udef;rsm; ykdrkdaumif;rGefavjzpfNyD; rsKd;qufyGm;
usef;rma&;qkdif&m ñTef;udef;rsm;ukdvnf; tvm;wl tusKd;oufa&mufygonf/ okdY&mwGif ykdrkd
tajccHusaom avhvmqef;ppfrIu rdcifESifh zcifESpfOD;pvkH;\ ynma&;ESifh tqifhtwef;onf
¤if;wkdYom;orD;rsm;\pOfqufrjywfynma&;tay:a,bk,stm;jzifhtusKd;oufa&mufrI&Sdyg
onf/ ,if;wGif usm;? r a&;&m tajccHaom cGJjcm;rIukdvnf; xnfhoGif;pOf;pm;&rnfjzpfygonf/
Oyrm-jrefrmEkdifiH\ bupkHynma&;u@ jyefvnfokH;oyfrI (Myanmar's Comprehensive
Education Sector Review-CESR) 241 jzpfaom 2009-2010 IHLCA yPmravhvmqef;ppfrIu
touf 10 ESpfrS 15 ESpftwGif; i,f&G,faom a,musfm;av;wpfOD;\ tajccHrlvwef;ynma&;
NyD;qkH;rItay: rdcifESifh zcifESpfOD;pvkH;\ ynma&;u wlnDaom (tjyKoabmaqmifaom)
tusKd;oufa&mufrI&Sdaomfvnf; trsKd;orD;i,f&G,fwpfa,muf tajccHynmrlvwef;NyD;qkH;rI
tay: rdcif\ ynma&;u ykdrkdtusKd;oufa&mufrI&SdaMumif; azmfjyxm;ygonf/242 xkdYaMumifh
ynma&;onf aemufrsKd;qufrsm;tay:okdY tusKd;oufa&mufrI? yJhwif½kdufcwfrI&Sdygonf/
vwfwavmumvwGif *½kjyKaqmif&Guf&rnfh t"dutcsufrsm;rSm trsKd;orD;i,f&G,f
rsm;ESifh trsKd;om;i,f&G,frsm;onf ESpfOD;pvkH;twGuf ynma&;vufvSrf;rD wkd;wufrIESifh quf
pyfaom &nfrSef;csufrsm; atmifjrifa&;ukd tav;ay;jcif;jzpfygonf/ ta&;BuD;onfrSm trsKd;
orD;i,f&G,frsm;ESifh trsKd;om;i,f&G,frsm; twef;wkdif;wGif ausmif;tyfESHEkdif½kHomru ausmif;
om;wkdif;onf oif,lcJhonfh ynmaMumifh yk*¾vdub0ESifh tvkyftukdifb0wGif ukd,fpGrf;? ÓPf
pGrf;rsm; wkd;yGm;um tvkyform;aps;uGuf\ vkdtyfcsufESifh ukdufnDtokH;csEkdif&ygrnf/ trsKd;
241 pDtD;tufpftm&fudk tpdk;&rsm;pGmESifh zGHUNzdK;a&;tusKd;wlyl;aygif;onfh at*sifpDrsm;xHrS &&Sdaom tcsuftvufrsm;ESifh
nd§EIdif;vsuf ynma&;0efBuD;Xmeu OD;aqmifonf/ pDtD;tufpftmf&f tqifh 1 (½kwfjcnf;tuJjzwfrI) udk aqmif&Guf
NyD;pD;cJhNyD; euf½dIif;pGm cGJjcrf;pdwfjzmrI? tqifh 2 udk ,ckvkyfaqmifvsuf&Sdonf/ Australian Aid ESifh ,leDqufzfwdkYu u@\
yl;wGJacgif;aqmifrsm; tjzpfjyKvkyfNyD; ynma&;u@tm; zGHUNzdK;a&; ygwemtultnD [efcsufnDap&eftwGuf 0efBuD;Xme\
tvHk;pHk yl;aygif;aqmif&GufrIudk axmufyHhay;onf/
242 ,if;u EdkifiHrsm;pGmawG avhvmcJhaom tvm;wlawGU&Sdcsufrsm;ESifh qifwlonf/
UN
FPA
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 124
orD;rsm;\ pGrf;tm;wkd;wufvmap&ef wpfckwnf;aom ta&;BuD;qkH; taMumif;&if;rSm ynm
a&;jzpfaomfvnf;ynma&;onf¤if;wkdY\b0ESifhvnf;aumif;?vkyfief;rsm;wGifuRrf;usifpGm
jyefvnftokH;csa&;ESifhvnf;aumif; qufpyfrI&Sdoifhonf[k trsm;u qkdygonf/
trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;\ tjynfht0 ynmoif,ljcif;ukd t[efYtwm;jzpfap
aom tcsufrsm;onf EkdifiHzGHUNzdK;wkd;wufrItwGuf twm;tqD;rsm;jzpfayonf/ ukvor*¾\
tm&SESifh ypdzdwfa'oEkdifiHrsm;qkdif&m tpD&ifcHpmt& trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdiftcGifhtvrf;
ukd wm;qD;rIaMumifh ESpfpOf tar&duefa':vm 42 bDvD,HrS 46 bDvD,Htxd qkH;½IH;rI&Sd aMumif; azmf
jyxm;ygonf/ 243 tvkyftukdiftcGifhtvrf; uefYowfwm;qD;rIudk jzpfap onfh t"dutaMumif;
&if;wpfckrSm ynma&;uefYowfwm;qD;rIjzpfygonf/ ukvor*¾ taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfu
vnf; ynma&;\ tusKd;oufa&mufrIrSonf zGHUNzdK;wkd;wufa&;okdY qkdaom t,ltqukd tod
trSwfjyKNyD; urÇmhynma&;twGuf tpysKd;yxraqmif&Gufjcif;qkdonfh pDrHcsufukd csrSwfcJhyg
onf/¤if;pDrHcsufESifhoufqkdifaomxkwfjyefcsufwGiftaxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyfuazmfjyxm;
ygonf/
]vlom;zGHUNzdK;wkd;wufa&;twGuf ynma&;onf t"duwGef;tm;ay;aom tiftm;wpf
&yfjzpfygonf/¤if;onftvkyftukdifaps;uGufukdvGwfvyfpGmvnfywfapygonf/
rrQwrIukd wkdufzsufygonf/ ukd,f0efaqmifrdcifusef;rma&;ukd jr§ifhwifygonf/
uav;aoEIef;ukd avQmhcs ygonf/ pnf;vkH;nDñGwfrIukd tm;ay;ygonf/
obm0ywf0ef;usifqkdif&m pDrHtkyfcsKyfrIukd jr§ifh wifygonf/ ynma&;onf
vlom;wkdYtm;ykdrkdom,m0ajymaomurÇmBuD;wnfaqmuf&mwGif¤if;wkdYvkdtyfaom
todynmuRrf;usifrIESifh wefzkd;xm;rIpHEIef;wkdYukd jznfhqnf;ay;ygonf}244
EkdifiHwumrS taxmuftxm;rsm;t& tapmykdif;ESpfrsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESHjcif;onf
rnfonfhynma&;puf0ef;wGifrqkd tusKd;&v'ftjrifhqkH; &&Sdonfukd awGUjrif&ygonf/ Nobel
Laureate J. Heckman u tapmykdif;umvwGif roefpGrf;aom uav;oli,frsm;twGuf
taumiftxnfazmfaqmif&Gufjcif;onf ykdrkdrsm;jym;aom tusKd;rsm;ukd jyefvnf&&Sdrnfjzpf
aMumif; awGU&SdcJhygonf/245 uav;oli,ft&G,fwGif rQwrIr&Sdaom tawGUtBuHKESifh oif,lavhvm
&rIrsm;aMumifh pGrf;aqmifEkdif&nf? atmifjrifrI? usef;rma&;? t&G,fa&mufvmcsdef atmifjrifrIrsm;
wGif rrQwrIrsm; jzpfyGm;onfukdvnf; avhvmawGU&SdcJh&ygonf/ touf&SpfESpftxd a&S;OD;
uav;oli,ft&G,fonf uav;i,f\ todÓPf? vlrIa&;? pdwfcHpm;rIESifh ½kyfykdif;qkdif&m
zGHUNzdK;rIwkdYtwGuf ta&;ygaom umvwpfckjzpfNyD; ,if;onf uav;\ usef;rma&;ESifh vlrIa&;
tusKd;qufrsm;wGif a&&Snfoufa&mufrI&SdNyD; vlYpGrf;tm;t&if;tjrpftwGuf tajccHtkwfjrpf
vnf; jzpfygonf/246 t&nftaoG;jynfh0aom a&S;OD; uav;oli,f zGHUNzdK;wkd;wufrItpDtpOfonf
243 R. Hausmann, L. Tyson, and S. Zahidi. 2008. The Global Gender Gap Report 2008. Geneva: World Economic Forum. p.22. Cited at www.ey.com/GL/en/Industries/Government---Public-Sector/Women-in-the-workplace---Unleashingthe-power-of-women-entrepreneurs.
244 ,ltifeftwGif;a&;rSL;csKyf\ urÇmhynma&;yxrqHk;ajcvSrf;u &nfrSef;csuffrsm; atmifjrif&eftwGuf uwdjyKMuaom urÇmwpf0ef;&Sd
ygwemrsm;xHrS axmufyHhrIudk xdef;csKyftoHk;csonf/ tqkdyg ueOD;ajcvSrf;udk pwif&eftwGuf ukrÜPD'gZifaygif;rsm;pGmESifh
yk*¾vdu azmifa';&Sif;rsm;u uwdjyKcJhMuNyD; uav;ESifh vli,frsm;tm;vHk; t&nf taoG;rDaom xdkufoifhaom? ajymif;vJaom
ynma&;&&Sd&eftwGuf a':vm 1 'or 5 bDvD,Hausmf yg0ifcJhonf/ www.globaleducationfirst.org/commitments.html#sthash.ckC96Kwi.dpuf. wGif Munfhyg/
245 J.J. Heckman. 2006. Skill Formation and the Economics of Investing in Disadvantaged Children. Science. 312 (5782) pp.1900–1902.
246 tapmydkif;uav;b0zGHUNzdK;wdk;wufrI www.unicef.org/lac/Inequities_in_Early_Childhood_Development_LoRes_
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 125
rdef;uav;i,frsm;tm; taumif;qkH;jzpfEkdifajc&Sdaom tpysKd;rIrsm;udk ay;jcif;? ausmif;aet&G,f
a&mufygu ausmif;wufEkdifap&ef tqifoifhjzpfatmif jr§ifhwifay;jcif;ESifh rlvwef;ausmif;wGif
atmifjrifpGm oifMum;apjcif;tm;jzifh usm;? r wef;wlnDrQrItwGuf ta&;ygaom rl0g'wpf&yf
ukd wkd;jr§ifhjcif;jzpfouJhokdY aumif;rGefaom pD;yGm;a&;a&G;cs,frIwpfckvnf; jzpfygonf/
t"duusaom qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;ESifh pD;yGm;a&;qkdif&m ñTef;udef;rsm; wkd;wuf
apa&;ü trsKd;orD;rsm;ESifh i,f&G,faom rdef;uav;rsm;\ ynma&;onf ta&;BuD;ouJhokdY
ynma&;atmifjrifrIonf tvkyform;aps;uGuf\ vkdtyfcsufESifh ukdufnDrIr&SdvQif pD;yGm;a&;
zGHUNzdK;wkd;wufrIukd uefYowfwm;qD;jcif;udk axmuf½Ijcif;tm;jzifh jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf
ukd azmfaqmifaeonfh jrefrmEkdifiHtwGuf atmufygar;cGef;rsm;ukd wifjyvkdufygonf/
(1) jrefrmEkdifiHonf ausmif;ynma&;ESifh ausmif;jyifyynma&;wkdYwGif trsKd;om;rsm;? trsKd;om;
i,f&G,frsm;ESifh wef;wlnDrQpGm trsKd;orD;rsm;? trsKd;orD;i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;owfrSwf
csufrsm;tm; (txl;ojzifh z,fMuOfcH&olrsm;)ukd xnfhoGif;pOf;pm;&eftwGuf usm;? r
a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&mESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m uwdu0wfrsm;
ausyGefap&ef rnfokdY vkdufemusifhokH;ygovJ/
(2) ynma&;tqifhwkdif;wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
aocsmatmifaqmif&Guf&mwGif txl;ojzifh jrefrmEkdiiH\ vlrIa&;ESifh pD;yGm;a&; jyKjyifajymif;
vJrIESifh tvkyftukdiftcGifhtvrf;opfrsm;wGif qufpyfpOf;pm;&ef vkdonfh t[efYtwm;
rsm;rSm rnfonfwkdY jzpfygovJ/
(3) t&nftaoG;jynfh0aom ausmif;ynma&;? ausmif;jyifyynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;wkdY
wGif trsKd;om;rsm;? trsKd;om;i,f&G,frsm;enf;wl trsKd;orD;rsm;? trsKd;orD;i,f&G,frsm;\
tcGifhta&;rsm; wef;wlnDrQpGm &&Sdap&ef usm;? r a&;&mukd xnfhoGif;pOf;pm;aom rl0g'vkyf
ief;pOfukd azmfaqmif&mwGif rnfonfht&mrsm;u taxmuftuljyKygovJ/
3-2/usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;qdkif&m tajctaersm;ESifh tvm;tvmrsm;
t&nftaoG;jynfh0aom ausmif;ynma&;? ausmif;jyifyynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;wkdYudk trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;orD;i,f&G,frsm; vufvSrf;rDa&; tajctaersm;ESifh tvm; tvmrsm;
tpkd;&\ 2012 ckESpf pD;yGm;a&;qkdif&mESifh vlrIa&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; tajccH
rlabmif FESR rSwfwrf;wGif jrefrmEkdifiH\ ynma&;pepfonf txl;ojzifh tdrfeD;csif;EkdifiHrsm;
ESifh EIdif;,SOfvQif edrfhusaeaMumif; azmfjyygonf/ ,ck q,fpkESpfrsm;twGif; wpfrsKd;om;vkH;\
jynfwGif; tom;wifxkwfvkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd;wGif jrefrmEkdifiH\ ynma&;u@tay:
&if;ESD;jr§KyfESHrI yg0ifrItcsKd;rsm;tm; EIdif;,SOfygu tenf;qkH; ynma&;&if;ESD;jr§KyfESHrIvkyfaom EkdifiH
rsm;wGif yg0ifonf/247 vwfwavmumvwGif tpkd;&\ ynma&;tokH;p&dwfonf odomwkd;wuf
rI&Sdvifhupm; bufaygif;pkH zGHUNzdK;wkd;wufa&;wGif ta&;ygaom ynma&;u@xlaxmifrI atmif
PDF_EN_02082012(1).pdf247 Framework for Economic and Social Reforms draft (English), 2012, p. 28.
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 126
jrifa&;twGufvnf;aumif;? om;orD;rsm;\ ynma&;wGif rdbrsm; yg0ifa&;ukd jr§ifhwifaom
ynma&;pepf pDrHcefYcGJrIukd xda&mufpGm jyKjyifajymif;vJa&;twGufvnf;aumif;/ tpkd;&\
b@maiG &if;ESD;jr§KyfESHrItcsKd;tpm;ukd wkd;jr§ifh&ef vkdtyfaMumif; jrefrmEkdifiHtpkd;&u vufcHyg
onf/ xkdYtjyif ynma&;u@wGif &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm; wkd;rsm;vmap&ef vdktyfouJhokdY &efykHaiG
&&Sdvmjcif;onf avhvmoif,ljcif;qkdif&m tcef;u@tm; wkd;wufrIjzpfap&efukdvnf; apmifh
MuyfMunfh½I&ef vkdonf/
jrefrmEkdifiH&Sd EkdifiHvkH;qkdif&m ukvor*¾tzGJU (United Nations Country Team) \ 2011
ckESpf axmifpkESpf zGHUNzdK;wkd;wufrI &nfrSef;csufrsm;qkdif&m tpD&ifcHpmt& 2000 ckESpfrS 2010
ckESpftwGif; tajccHynma&;&nfrSef;csuf atmifjrifrIrsm;wGif atmufygwkdY yg0ifygonf/
(u) ausmif;aet&G,fuav;tm;vkH; tajccHynmrlvwef;ausmif;0ifcGifh &&Sda&;
(c) rlvwef;ESifh tv,fwef;tqifh ausmif;0ifEIef;wGif usm;? r yg0ifrItcsKd; nDrQa&;? tqifhjrifh
ynma&;wGif ausmif;olrsm;\ &mckdifEIef; ykdrkdjrifhrm;a&;
(*) tajccHynmtv,fwef;tqifh oif,lcGifh&&Sda&;tm; wkd;jr§ifha&;
EkdifiHvkH;qkdif&m ukvor*¾tzGJU\ axmifpkESpf zGHUNzdK;wkd;wufrI &nfrSef;csufrsm;\ wkd;
wufrItay: avhvmqef;ppfrI 2011 ckESpf tpD&ifcHpmwGif ynma&;u@ESifh pyfvsOf;aom usm;?
r cGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; &&Sd&ef cufcJygonf[k azmfjyygonf/248 tcsuftvuf
rsm; vkdtyfcsufukd taMumif;jyKvsuf 2012 ckESpf? atmufwkdbmvu jrefrmEkdifiHwGif pwif
aqmif&GufcJhonfh bufpkHynma&;u@ jyKjyifajymif;vJa&; avhvmokH;oyfonfh aqG;aEG;yGJonf
(Comprehensive Education Sector Review-CESR) xif&Sm;aom? tajccHusaom wkd;wufrIwpf
ckjzpfygonf/249 þ usm;? r a&;&m avhvmqef;ppfrIrSm bufpkHynma&;u@ jyefvnfokH;oyfrI
tqifh 1 rS aumufEkwfawGU&Sdcsufrsm;ESifhtwl tpkd;&\ t&if;tjrpfrsm;udk xnfhoGif;xm;yg
onf/ tpkd;&\ owif;t&if;tjrpfrsm;wGif ynma&;pDrHcefYcGJrIynma&;qkdif&m owif;tcsuf
tvufpepf (Education Management Information System – EMIS) IHLCA ? MICS ESifh axmif
pkESpf zGHYNzdK;wkd;wufrI&nfrSef;csufrsm; (MDG) tpD&ifcHpmrsm; yg0ifygonf/ CESR tqifh 2 avh
vmqef;ppfjcif;ukd qufvufaqmif&Gufrnfjzpfygonf/
a&S;OD;t&G,f uav;oli,f jyKpkapmifha&Smufa&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;? rlvwef;? tv,fwef;ESifh txufwef;ynma&;\ tajctaeESifh tvm;tvmrsm;? ynma&;ukd vufvSrf;rDa&;
vufvSrf;rDa&;
2014 ckESpfwGif vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme
onf jrefrmEkdifiH\ a&S;OD;t&G,f uav;oli,fapmifha&Smufa&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;ay:vpDudk
248 United Nations Country Team. 2011. Achieving the Millennium Development Goals in Myanmar Thematic Analysis. Yangon. p. 19.
249 ynma&;0efBuD;Xmeu OD;aqmifNyD; 0efBuD;XmetcsKdUyg0ifum zGHUNzdK;a&;ygwemrsm;\ pDpOfay;rIrS taxmuftyHh&&Sd/ pDtD;
tufpftm&fu q,fpkESpfESpfpktwGif; u@wpfckvHk;\ yxrqHk; tvHk;pHktuJjzwfrIjzpfonf/ tqifh 1 wGif ½kwfjcnf;tuJjzwf
rIjyKvkyfNyD;aemuf pDtD;tufpftm&f\ tqifh 2 atmufwGif eufeuf½dIif;½dIif;tuJjzwfrIudk aqmif&Gufvsuf&Sd onf/ ,if;xJwGif
vuf&Sdynma&; tajctae? pdefac:rIrsm;ESifh rl0g'rsm;? jyKjyifajymif;vJa&;rsm;ESifh u@&if;ESD;jr§KyfESH rIrsm;\ OD;pm;ay;rsm;tm;
taotcsm wef;wlnDrIudk owdxm;aom cGJjcrf;pdwfjzmrIyg0ifonf/ tm;aumif;aom þudk;um;csufudktajccHum pDtD;tufptm&f
tqifh 3 (2015 ESpf0ufwGif NyD;pD;rnf[k arQmfvifh&onf) u tpdk;&ESifh zGHUNzdK;a&; ygwemrsm;u jyKvkyfaom u@wpfavQmuf
tpDtpOfuseNyD; OD;pm;ay;&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;udk vrf;jy&ef aiGaMu;tukeftusrsm;aom trsKd;om;ynma&;u@tpDtpOf
(tifeftD;tufpfyD) wGif tpdk;&aazmfxkwfrIudk axmufyHhvdrhfrnf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 127
a&S;OD;t&G,f uav;oli,fjyKpkapmifha&Smufa&;qkdif&m arQmfrSef;csuf AsL[m 10 &yf csrSwfum
t&nftaoG;? tkyfcsKyfrI? vufvSrf;rDrIrsm; ykdrkdtm;aumif;&ef aqmif&GufcJhygonf/ 2016 ckESpf
ynmoifESpfrS pNyD; toufig;ESpft&G,f rlBudKukd tajccHynma&;\ tpdwftykdif;wpfcktjzpf
jyefvnfzGJUpnf;apjcif;onf tpkd;&\ tapmykdif;ESpfrsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESHrI jyKvkyfrnf[laom
uwdu0wfukd xif[yfapygonf/
jrefrmEdkifiHtaejzifh a&S;OD;t&G,f uav;oli,fapmifha&Smufa&;ESifh zGHUYNzdK;wkd;wufa&;
tpDtpOf (ECCD) ukd vufvSrf;rDEkdifrIrSm tjcm;EkdifiHrsm;ESifh EIdif;,SOfvkdufygu tvGefedrfhusaeyg
ao;onf/ 2012 ckESpfwGif okH;? av;ESpft&G,f uav;rsm;\ ,if;tpDtpOfukd vufvSrf;rDrIonf
tmqD,Ha'owGif 57 &mckdifEIef; &Sdaomfvnf; jrefrmEkdifiHwGif 22 &mckdifEIef;om &Sdygonf/ rdef;
uav;rsm;\ ausmif;0ifrIonf a,musfm;av;rsm;xuf enf;yg;NyD; NrdKUjy? aus;vuf? a0;vHa'o
tvkduf uGmjcm;rIrsm;pGm&Sdaeygonf/ jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;rsm;tMum; uGmjcm;rIrSm tvGef
odomxif&Sm;ygonf/ jynfe,frsm;wGif u&ifjynfe,fonf ausmif;0ifEIef; tjrifhqkH;jzpfNyD;
60.7 &mckdifEIef;&Sdum &ckdifjynfe,fonf tedrfqkH;jzpfNyD; 5.4 &mckdifEIef;om &Sdygonf/ 250
a&S;OD;t&G,f uav;oli,fapmifha&Smufa&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;tpDtpOfukd roefpGrf;uav;
i,ftcsKdUom vufvSrf;rDEkdifaMumif;ukd uav;i,frsm;u azmfjycJhMuygonf/251
Z,m; 3.1/ ynma&;tqifhtrsKd;rsKd;rS ausmif;ol (trsKd;orD;) &mckdifEIef; (2009)ynma&;tqifh ausmif;ol&mckdifEIef;
tajccHynmrlvwef; (*&dwf 1-5) 49.4
tajccHynmtv,fwef; (*&dwf 6-9) 49.8
tajccHynmtxufwef; (*&dwf 10-11)* 51.8
pmudk; - Handbook on Human Resources, Development Indicators 2009, Department of Labour
vuf&SdumvwGif jrefrmEkdifiH rlvwef;ynma&;\ t"duusaom atmifjrifrIwpfckrSm
ausmif;0ifEIef;wGif usm;? r yg0ifrItcsKd; nDrQjcif;jzpfygonf/ Z,m; 3.1 wGif ynma&;tqifh
wkdif;wGif trsKd;orD;yg0ifEIef;ukd azmfjyxm;onf/ bufpkHynma&;u@ jyefvnfokH;oyfrI CESR
wGif ynma&;u@\ ta&;ygaom ½Iaxmifhrsm;wGif usm;? r cGJjcm;azmfjyxm;aom okH;oyfcsuf
rsm;ukd &&SdcJhygonf/ okdY&mwGif txl;ojzifh ausmif;om;rsm;\ ynma&;NyD;ajrmufrIESifh ynma&;
\ t&nftaoG;ponfh tcsuftvufrsm; &&SdEkdifajc tvGefenf;ygonf/
Z,m; 3.2/ tom;wifausmif;0ifEIef;ESifh ausmif;xGufaom uav;oli,f touftkyfpkESifh vdiftvkdufyg0ifrItcsKd;touftkyfpk tqifh
(tpkd;&\ pH)
wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm NrdKUjy aus;vuf
pkpkaygif; usm; r usm; r usm; r
(1) rlBudKtouftkyfpk (2-4)
250Ministry of National Planning and Economic Development and UNICEF. 2012. Situation Analysis of Women and Children in Myanmar. Yangon. p. 186.
251 Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement. 2014. Myanmar Policy for Early Childhood Care and Development. Nay Pyi Taw. p. 29.
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 128
tom;wif
ausmif;0ifEIef;? 0.17 0.16 0.17 0.30 0.34 0.12 0.13
ausmif;0ifrI r&Sd 83% 84% 83% 70% 66% 88% 87%
(2) rlvwef;t&G,f (5-9)
tom;wif
ausmif;0ifEIef;? 0.88 0.88 0.88 0.92 0.91 0.87 0.87
ausmif;0ifrI r&Sd 11% 11% 11% 7% 8% 12% 12%
(3) tv,fwef;t&G,f (10-13)
tom;wif
ausmif;0ifEIef;? 0.51 0.50 0.52 0.68 0.74 0.45 0.46
ausmif;0ifrI r&Sd 18% 17% 18% 10% 8% 19% 21%
(4) txufwef;t&G,f (14-15)
tom;wif
ausmif;0ifEIef;? 0.26 0.25 0.27 0.48 0.50 0.19 0.20
ausmif;0ifrI r&Sd 43% 42% 44% 20% 18% 47% 52%
(5) txufwef;tvGef t&G,f
(5 - 1) 16 rS 19 twGif;
tom;wif
ausmif;0ifEIef;? 0.12 0.10 0.13 0.23 0.29 0.07 0.08
ausmif;0ifrI r&Sd 71% 71% 70% 51% 47% 77% 77%
(5 - 2) 18 rS 21 twGif;
tom;wif
ausmif;0ifEIef;? 0.12 0.10 0.13 0.23 0.27 0.07 0.09
ausmif;0ifrI r&Sd 83% 84% 81% 69% 65% 88% 87%
pmudk;-ADB staff estimates generated from 2009/2010 IHLC Survey data. Note/ / cefYrSef;csufrsm;onfh udef;*Pef; pm&if;Z,m;raocsmrIESifh roufqkdifyg/ (txl; ojzifh cGJjcm;azmfjy&aom tqifhrsm;wGif)
¤if;wkdYonfcefYrSef;tjzpfomxm;oifhygonf/
Z,m; 3.2 wGif azmfjyxm;ouJhokdY IHCLA \ 2009-2010 tcsuftvufrsm;ukd
CESR \ okH;oyfrIrsm;t& tom;wifausmif;0ifEIef;tay; usm;? r ESifh touft&G,ftkyfpk
cGJjcm;NyD; okH;oyfcsufrsm;udk &&SdcJhygonf/ Z,m;yg tcsufrsm;t& ausmif;wGif;ynma&;? tom;
wifausmif;0ifEIef;ESifh ausmif;xGufMuonfh touft&G,fukd usm;? r tvkduf aus;vuf? NrdKUjy
uGmjcm;rItvkduf odEkdifygonf/ xkdZ,m;rS usm;? r cGJjcm;xm;aom tom;wifausmif;0ifEIef;ukd
vnf; jyoygonf/252 tajccHrlvwef;tqifh tom;wifausmif;0ifEIef;onf ausmif;om; (88
252 tifeftD;tm&f (tom;wifpm&if;oGif;jcif;EIef;) rSm owfrSwfxm;aom ynma&;tqifhESifh udkufnDonfh w&m;0if
touft&G,ftkyfpk&Sdaom uav;i,frsm;ESifh vli,frsm;\ ynma&; owfrSwfcsuftqifhudk vTrf;NcHKEdkifaom yrmP
jzpfonf/ tjcm;wpfzufwGifvnf; pkpkaygif; pm&if;oGif;jcif;EIef; (*sDtD;tm&f) wGif touft&G,fudk vspfvsL½Ivsuf
owfrSwfxm;aom ynma&;tqifhwGifh pm&if;oGif;aompkpkaygif;ta&twGufyg0ifonf/ þae&mwGif pmar;yGJusí
aemufwpfESpfjyefwuf&olrsm;vnf; yg0ifonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 129
&mckdifEIef;)ESifh ausmif;ol (88 &mckdifEIef;)? tajccHynmtv,fwef;ESifh txufwef;wGif ausmif;
om; (52 &mckdifEIef;)ESifh ausmif;ol (53 &mckdifEIef;) &Sdygonf/ trsKd;orD;i,f&G,ftwGuf
ynma&;vufvSrf;rDrIonf wkd;wufrI&Sdojzifh a&&SnfwGif pmwwfajrmufrIEIef; wdk;jr§ifhjcif;ukd
taxmuftuljyKrnf[k arQmfvifhEkdifygonf/ 2011-2012 ckESpf IHCLA tpD&ifcHpmt&
pmwwfajrmufrIEIef;rSm trsKd;om; 96 &mckdifEIef;ESifh trsKd;orD; 89 &mckdifEIef;wkdY jzpfygonf/
okdY&mwGif Z,m; 3.2 wGif azmfjycsuft& tajccHynmtv,fwef;tqifh\ ausmif;
0ifEIef;rSm usm;? r tcsKd; rnDrQrIonfvnf;aumif;? tom;wifausmif;0ifrIEIef;onfvnf; aumif;
a,musfm;av;? rdef;uav;wkdYtay: ta&;BuD;aom tusKd;oufa&mufrIrsm; &Sdygonf/ 253
tao;pdwfazmfjy&vQif IHCLA ppfwrf; avhvmqef;ppfrI\ tcsuftvufrsm;t& tajccHynm
tv,fwef;tqifh 2009-2010 ckESpf (touf 10-13 ESpfMum;&Sd *&dwf 6-9) ausmif;0ifEIef;
(51 &mckdifEIef;) &SdNyD; txufwef;tqifh (touf 14-15 ESpfMum;&Sd *&dwf 10-11) tom;wif
ausmif;0ifEIef;rSm (26 &mckdifEIef;) atmufokdY usqif;oGm;aMumif; awGU&ygonf/ ,if;tcsuf
onf tv,fwef;tqifhwGif ausmif;rtyfawmhaom? ausmif;xGufMuonf[k ,lqEkdifaom
ausmif;ol? ausmif;om;ta&twGuf yrmP jrifhrm;aMumif;jyoonf/ Oyrm-2009-2010
ckESpf tcsuftvufrsm;t& touf 14-15 ESpftwGif; a,musfm;av; (42 &mckdifEIef;)ESifh rdef;
uav; (44 &mckdifEIef;) ausmif;xGufMuonfukd Munfhygu rdef;uav;rsm;onf txufwef;
tqifh ausmif;0ifEIef;ESifh txufwef;ynmNyD;qkH;rIwGif ykdrkd&SdaeaMumif; ,lq&ygonf/ 254
NrdKUjywGif touf 14-15 ESpf a,musfm;av;rsm;\ ausmif;xGufEIef; 20 &mckdifEIef;onf rdef;
uav;rsm;xuf 18 &mckdifEIef; tenf;i,fjrifhrm;aeaMumif; awGU&onf/
txufZ,m; 3.2 rSm azmfjyxm;onfh udef;*Pef;rsm;onf cefYrSef;rsm;jzpfaomfvnf;
,if;Z,m;t& NrdKUjya'orSuav;trsm;pkonf¤if;wkdYtouft&G,fwGif&Sdoifhonfhtwef;
tqifhwGif ausmif;ynma&;oif,laeMuNyD; rlvwef;ynma&;ESifh EIdif;,SOfvQif tv,fwef;ESifh
txufwef;tqifhwGif vkdtyfcsufrsm;? uGm[csufrsm;ukd ykdrkdawGUvm&ygonf/ NcHKikHMunfhygu
usm;? r yg0ifrItcsKd; wlnDrI&Sdvifhupm; usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI? ae&ma'oESifh tjcm;½I
axmifhwkdYMum;wGiftjyeftvSeftusKd;oufa&mufrI&SdaMumif;¤if;wkdYuaxmufjyygonf/¤if;
tcsufukd 2009-2010 ckESpfwGif jyKvkyfaom MICS rS awGU&Sdcsufrsm;jzpfaom &efukefNrdKUrS
touf 10-15 ESpf a,musfm;av;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;\ ysrf;rQ 82 &mckdifEIef;onf (tajccH
ynmrlvwef;ausmif;tygt0if)usqif;aeMuaomfvnf; &ckdifjynfe,frS ¤if;touftkyfpk\
wpf0ufausmfausmf rdef;uav;rsm;\ 57 &mckdifEIef;ESifh a,musfm;av;rsm;\ 49 &mckdifEIef;onf
ausmif;xGufMuygonf/ rdef;uav;rsm;\ ausmif;xGufEIef;rSm a,musfm;av;rsm;xuf 8
&mckdifEIef; rsm;aeaMumif; awGU&ygonf/ tcsKdU wkdif;a'oBuD;? jynfe,fwkdYwGif touf 10-15
ESpf a,musfm;av;rsm;\ ausmif;xGufEIef;u rdef;uav;rsm;xuf odompGm jrifhrm;ygonf/ 255
xkdYjyif NrdKUjya'owGif rdef;uav;rsm;\ tajctaerSm tv,fwef;ESifh txufwef;tqifhwGif
(Oyrm- tom;wifausmif;0ifEIef; ykdrkdjrifhrm;jcif; okdYr[kwf ausmif;xGufEIef;tcsKd; edrfhusjcif;)
253 CESR, ADB, and Australian Aid. 2013. CESR Phase 1 Technical Appendix on the Secondary Education Subsector. Yangon.
254 Ministry of National Planning and Economic Development, Ministry of Health, and UNICEF. 2012. Situation Analysis of Children in Myanmar. Yangon. pp. 82–83.
255 atmufajcrSwfpk 253/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 130
ykdrkdaumif;rGefaMumif; IHLCS ppfwrf;rStcsuftvufrsm;uñTef;jyygonf/¤if;a,bk,stajc
taeonf aus;vufa'orsm;wGif ykdrkdodrfarGUygonf/ tom;wifausmif;0ifEIef;wGif rdef;uav;
rsm;u ykdrkdjrifhrm;aomfvnf; ausmif;xGufEIef;wGifvnf; rdef;uav;rsm;onf a,musfm;av;rsm;
xuftenf;i,fykdrkdjrifhrm;ygonf/¤if;tcsufonfa&SUaemufrnDñGwfjcif;r[kwfaomfvnf;
i,f&G,faom rdef;uav;rsm;onf twef;tqifh aemufususefavhr&SdaMumif; ñTefjyvsuf&Sdyg
onf/ tvm;wlaumufcsufukd MICS yg owif;tcsuftvufrsm;u azmfjyygonf/256
ausmif;xGufEIef;ESifh tajccHynm rlvwef;? tv,fwef;ESifh txufwef;ynma&;tqifh NyD;ajrmufrIEIef;
ausmif;0ifrIEIef;onf ynma&;qkdif&m taMumif;t&mwpfckvkH;\ tpdwftykdif;rQukdom
azmfjyygonf/ CESR avhvmqef;ppfrIonf ynma&;pDrHcefYcGJrIESifh ynma&;qkdif&m owif;tcsuf
tvufpepf (Education Management Information System-EMIS) ESifh IHLC ukd tajccHaom
tcsuftvufrsm;udk tajccHNyD; ausmif;ynma&;tqifhtm;vkH;twGuf ynma&;NyD;ajrmufrIEIef;?
uav;rsm; ausmif;rS xGufonfh taMumif;&if;rsm;ESifh rnfonfhtcsdefwGif ausmif;xGufonfwkdYukd
avhvm&efjzpfygonf/ IHLCA ESifh EMIS ppfwrf;ESpfckpvkH;u azmfjyonfrSm vwfwavmESpfrsm;
twGif; ynma&;tqifh NyD;ajrmufrIEIef; toifhtwifhwkd;wufrI&Sdaomfvnf; tajccHynmrlvwef;
ynma&;NyD;ajrmufol ig;OD;wGif wpfOD;onf tv,fwef;tqifhynma&;okdY qufvufwuf
a&mufjcif;r&SdbJ tv,fwef;ESifh txufwef;tqifh ynma&;wGifvnf; odomaom ausmif;
xGufolOD;a&&Sdonfukd awGU&ygonf/
IHLC avhvmqef;ppfrI owif;tcsuftvufrsm;t& tBuHjyKonfrSm...
(u) rMumao;rDESpftykdif;tjcm;twGif; ausmif;ae&G,fuav;tkyfpk\ 96 &mckdifEIef;ausmfonf
tedrfhqkH;tajccHynmrlvwef; *&dwf 1 tqifh NyD;ajrmufMuygonf/
(c)¤if;*&dwf1tqifhNyD;ajrmufolrsm;teuf*&dwf3tqifhtxdausmif;xGufoltvGefenf;
yg;NyD; (ykHjyZ,m;rSm tvsm;vkduf wpfajy;nDeDyg; tajctae)? EMIStcsuftvufrsm;ESifh
EIdif;,SOfvQif *&dwftqifh 1 wGif pmoifESpfwpfESpfru oif,l&olEIef; ykdrkdjrifhrm;onf[k
,lqygonf/
(*) EMIS ukd tajccHaom cefYrSef;csufrsm;enf;wl *&dwf 5 tqifh NyD;ajrmufNyD;aemuf ausmif;rS
EkwfxGufMujcif;ukd odompGm awGUjrif&ygonf/257
ykdrkdtao;pdwfaom CESR tqifh 2 avhvmqef;ppfcsufukd qufvufjyKvkyfvsuf&SdNyD;
,if;wkdYudk usm;? r? NrdKUjy? aus;vufukd tajccH cGJjcm;xm;rIrsm;? vlrIpD;yGm;tqifhrsm;t& cGJjcm;
azmfjycsufrsm; &&Sdygrnf/ ykH 3.1 wGif ynma&;NyD;ajrmufrIqkdif&m taMumif;t&mrsm;ukd azmfjy
xm;ygonf/258
ykH-3.1 t& NrdKUjyaeuav;rsm;ESifh qif;&Jaomrdom;pk&Sd uav;rsm;twGif; BuD;rm;aom
256 atmufajcrSwfpk 253/
257 atmufajcrSwfcsuf 253/
258 þae&mwGif azmfjyxm;aom cGJjcrf;pdwfjzmrItwGuf enf;ynmESifh yHk 3.1 udk pDtD;tufpftm&f? at'DbDESifh Australian Aid. (2013) tqifh 1? tv,fwef;ynma&; u@cGJqkdif&m enf;ynm aemufqufwGJ? &efukefwGif tao;pdwf&Sif;vif;xm;onf/
ydkrdktao;pdwfusaom awGU&Sdcsufrsm;udk vmrnfh pDtD;tufpftm&f tqifh 2 aemuf qufwGJwGif wifjyay;vdrhfrnf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 131
uGm[csufudk awGU&onf/ usm;? r a&;&m rnDrQrIqkdif&m qufoG,fcsufrsm;onf vlrIpD;yGm;a&;
tajctaeESifh qufpyfvsuf&SdaMumif; awGU&onf/ ykH-1 wGif awGU&Sdcsuft& 2009-2010 ckESpf
twGif; NrdKUjy&Sd vli,ftkyfpkrsm;teuf tMurf;tm;jzifh 93 &mckdifEIef;ESifh 80 &mckdifEIef;onf
rlvwef;ESifh tv,fwef;ynm NyD;qkH;MuNyD; usm;? r Mum; uGm[rItenf;i,fom awGU&Sd&ygonf/
okdY&mwGif txufwef;ynm oif,lonfhtqifhwGif rdef;uav;OD;a&onf a,musfm;av;OD;a&
xuf odompGm jrifhrm;aMumif;awGU&onf/ rwljcm;em;pGm qif;&Jaomrdom;pk&Sd rdef;uav;rsm;
onf a,musfm;av;rsm;ESifh EIdif;,SOfygu rlvwef;tqifh NyD;ajrmufrIwGif tenf;i,frQom
uGm[rI&Sdonf/ (rdef;uav; 71 &mckdifEIef;wGif qif;&Jaoma,musfm;av; 77 &mckdifEIef;)/
qif;&Jaom rdef;uav;tenf;i,frQom tv,fwef;tqifh wufa&mufMuojzifh (rdef;uav;
64 &mckdifEIef;wGif qif;&Jaoma,musfm;av; 69 &mckdifEIef;) uGm[csuf BuD;rm;vmaMumif;
awGU&Sd&onf/ okdY&mwGif txufwef;ynm oif,lrItqifhwGif rdef;uav;OD;a&rSm a,musfm;av;
OD;a&xuf ykdrsm;onfukd awGU&onf/ tqkdyg uGm[csufrsm;ESifhywfoufí CESR qef;ppfavhvm
rIawGU&Sdcsufrsm;ukd aemufykdif;wGif qufvufazmfjyoGm;ygrnf/
ykH-3.1/ twef;ynmNyD;ajrmufrI
Source: ADB staff estimates in cooperation with the CESR Team, using 2009/2010 IHLCS data.
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 132
ynma&;\ t&nftaoG;
t&nftaoG;jrifh ynma&;ESifh ynma&;NyD;ajrmufrIwkdYwGif jyóemtenf;i,f&Sdygonf/
2012 ckESpfwGif jyKvkyfaom avhvmcsufwpf&yft& 15 NrdKUe,f&Sd ausmif;tajcjyK a&S;
OD;t&G,f uav;oli,fjyKpkapmifha&Smufa&; 181 ausmif;wGif ESpf&mckdifEIef;om t&nftaoG;
ñTef;udef;ESifh ukdufnDrI&SdNyD; 54 &mckdifEIef;onf tav;xm;vkyfaqmif&ef vkdtyfaeaMumif;?
oifMum;aom q&mrrsm;\ 24 &mckdifEIef;onf oifwef;wufa&mufxm;jcif; r&SdaMumif;?
ausmif;rsm;\ okH;ykHwpfykHcefYom oifaxmufulypönf;rsm; jynfhpkHrI&SdaMumif; awGU&onf/ uav;
oli,frsm;\ pOfqufrjywf zGHUNzdK;wkd;wufrIukdvnf; rSwfwrf;wifxm;jcif; r&Sdyg/ wpf0ufaom
ausmif;rsm;onfom &yf&GmESifh yl;aygif;aqmif&GufrI&SdaMumif; rSwfwrf;wifxm;ygonf/ rlvwef;
BudKausmif;q&mrrsm;ESifhrdbynmay;oltrsm;pkrSmtrsKd;orD;rsm;jzpfMuNyD;¤if;wkdYtwGufoif
wef;wufa&muf&ef tcGifhtvrf;rsm;rSm tuefYtowf&Sdaeao;aMumif; awGU&Sd&onf/ (tvkyf
r0ifcifESifh tvkyf0ifNyD; ESpfrsKd;pvkH;twGuf)259
tajccHynmtv,fwef;ESifh txufwef;ausmif;rsm;wGif t&nftaoG;atmifjrifrIqkdif
&m jyóemrsm;ukd awGUjrifEkdifygonf/ wdusaom tcsdefESifhwpfajy;nDjzpfaom owif;tcsuf
tvufrsm; r&Sdjcif;? tajccHynmtxufwef;onf txufwef;ynm NyD;ajrmufrIukd ppfaq;onf
omru wuúokdvf0ifwef;atmifjrifrI t&nftcsif;ppf pmar;yGJvnf; jzpfygaomfvnf; owif;
tcsuftvufrsm;rSm ausmif;om;\ oif,lwwfajrmufrIukd ta&twGuftm;jzifhom jyoEkdif
jcif;wkdY jzpfygonf/260
atmufazmfjyyg Z,m; 3.3 rSm vGefcJhaomig;ESpf 2008-2012 ckESpftwGif; wuúokdvf
0ifwef;pmar;yGJukd ajzqkdol ausmif;ol? ausmif;om;rsm;\ okH;ykHwpfykHcefYom atmifjrifaMumif;
azmfjyxm;ygonf/ CESR rS okH;oyfcsuft& rMumao;rDESpftwGif; ESpfpOf wuúokdvf0ifcGifh
pmar;yGJajzqkdol ausmif;om;? ausmif;ol ig;odef;cefYteuf okH;odef;ausmfonf *&dwf 11 wGif
wufaeolrsm;jzpfonf/ qkdvkdonfrSm tMurf;zsif; ig;ykHESpfykHrQaom wuúokdvf0ifwef;pmar;yGJukd
ajzqkdolrsm;onf ESpfusNyD; jyefajzolrsm; jzpfygonf/ (ta&SUawmiftm&SEkdifiHtrsm;pkwGif ,if;
ukd awGUEkdifygonf)
Z,m; 3.3 t& wuúokdvf0ifwef;pmar;yGJ atmifjrifrIEIef;onf 2008 ckESpfrSpwifí
wkd;wufrI usqif;aMumif; awGU&SdEkdifygonf/ ausmif;olrsm;\ atmifjrifrIEIef;rSm ausmif;om;rsm;
xuf tenf;i,fjrifhrm;NyD; wuúokdvft"dubmom&yf trsKd;rsKd;twGuf 0ifcGifh&&Sd&ef vkdtyf
aom pmar;yGJtrSwfpm&if;rSmvnf; a,musfm;av;ESifh rdef;uav;rsm;twGuf rwlnDyg/261
259 jrefrmEkdifiH\ tapmydkif;uav;b0apmifha&SmufrIESifh zGHUNzdK;a&;rl0g'? vlrIzlvHka&;? u,fq,fa&;ESifh jyeffvnfae&mcs xm;a&;
2014? pmrsufESm 42? pmrsufESm 46 udk udk;um;xm;onf/
260 jyóemrsm;Mum;wGif tcsKdUjzpfpOfrsm;u wuúodkvf0ifcGifhpmar;yGJu txufwef;ausmif; oif½dk;ñTef;wrf;ESifh quf pyfrIr&SdbJ
wuúodkvf0ifcGifhtwGuf ydkrdktm½Hkpdkufxm;onf[k apm'u wufMuonf/ ydkrdka,bk,suspGmqkd&vQif pDtD;tufpftm&favmuf&Sd
tjyeftvSefaqG;aEG;rIu vuf&Sdwuúodkvf0ifcGifhpmar;yGJudk jyKjyifajymif;vJ&ef aqmif&Guf csufrsm; jyKvkyfaeNyD; vuf&Sdjzpfaeaom
u@ESpfckudk jzKwfypfzG,f&Sdonf/
261 www.irrawaddy.org/contributor/burmas-sexist-school-requirements-hurt-women-society.html
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 133
atmifrSwfjrifhrm;pGm &&Sdonfh rdef;uav;rsm;taejzifh aq;ynmuJhokdYaom bmom&yf
e,fy,fwGif usm;? r yg0ifrItcsKd; nDrQap&ef a,musfm;av;ukd rdef;uav; wuúokdvf0ifcGifhtrSwf
xuf edrfhaomtrSwfjzifh 0ifcGifhjyKxm;ygonf/ a,musfm;av;rsm;ESifhom oufqkdifNyD; oif,lcGifh
&&SdEkdifonf[k vufcH,lqxm;aom ynm&yfe,fy,frsm;wGifvnf; rdef;uav;rsm; 0ifcGifh&&Sdap
&ef tvm;wlaqmif&GufrIrsm;udk xnfhoGif;pOf;pm;oifhygonf/
Z,m; 3.3/ 2008-2012 ckESpf wuúokdvf0ifwef;pmar;yGJ ajzqkdolESifh atmifjrifolta&twGuf
ESpf
pmar;yGJ ajzqdkol pmar;yGJ atmifjrifol
usm; r r % pkpkaygif; usm; r r % atmifjrif
ol %
2008 271,763 296,618 52 568,381 73,376 95,052 56 29.6%
2009 229,187 258,546 53 487,733 64,165 83,946 56 30.3%
2010 245,249 281,609 53 526,858 78,054 105,935 58 34.9%
2011 214,168 255,684 54 469,852 69,612 95,395 57 35.1%
2012 209,148 258,701 55 467,849 66,668 94,110 58 34.3%
pmudk; - bufpkHynma&;u@ jyefvnfokH;oyfrI (CESR) tqifh (1) (XmewGif; tokH;jyK&ef)
bufpkHvTrf;NcHKEkdifaom ynma&;u@ avhvmokH;oyfrI (CESR) tqifh 1 \ avhvmqef;
ppfrIwGif ausmif;om;rsm;ESifh ausmif;olrsm;tay: tusKd;oufa&mufonfh (tvGwfusuf
rSwfjcif;ukd tajccHaom pepf&SdaeqJ) oifMum;a&;pepfESifh oif,lrI&v'frsm;\ pdefac:rIrsm;ukd
tMurf;zsif;azmfjyygonf/ NcHKikHMunfhygu tajccHynmrlvwef;wGif pmar;yGJusaomaMumifh
*&dwftqifhwpfqifhwGif wpfBudrfruoif,ljcif; tawmftwefenf;yg;aomfvnf; tajccHynm
tv,fwef;tjrifhqkH;tqifh (*&dwf 9)wGif pmar;yGJus½IH;rI &mckdifEIef;rSm jrifhrm;aMumif;awGU&Sd&yg
onf/ txl;ojzifh tajccHynmtxufwef; (*&dwf 10-11)tqifhwGif wpfBudrfru oif,lrIEIef;
jrifhNyD; ausmif;olrsm;xuf ausmif;om;rsm;u ESpfus ykdrsm;aMumif; awGU&Sdygonf/262
ausmif;jyify ynma&;ESifh bkef;awmfBuD;oifynma&;\ tajctaeESifh tvm;tvmrsm;
1948 ckESpf vGwfvyfa&;&onfhtcsdefrS pwifí jrefrmEkdifiH a'otESHYtjym;wGif
yk*¾vduausmif;rsm;ukdwpfpwpfpwkd;csJUzGifhvSpfcJhygonf/¤if;tcsdeftxdynma&;\BuD;rm;aom
tpdwftykdif;ukd Ak'¨bmombkef;awmfBuD;oif ynma&;ausmif;rsm;u wm0ef,lvkyfaqmif
cJhygonf/ A[kdpm&if;tif;tzGJU (CSO) \ 2010 ckESpf ESpfcsKyfpm&if;tay: tajccHaom tcsuf
tvufrsm;t& ,cktcg ausmif;om;? ausmif;olrsm;\ okH;&mckdifEIef;om bkef;awmfBuD;oif
ynma&;ausmif;rsm;wGif ynmoif,lMuygonf/ 2009-2010 ckESpf IHLCS tay: tajccHaom
cefYrSef;csufrsm;u tajccHynmrlvwef;tqifhwGif ausmif;om;? ausmif;olrsm;\ wpf&mckdifEIef;
ausmfausmfESifh tajccHynmtv,fwef;ESifh txufwef;tqifhwkdYwGif ausmif;om;? ausmif;ol
rsm;\ ta&twGufwpf0ufonf bkef;awmfBuD;oifynma&;ausmif;wGif wufa&mufaeNyD;
262 atmufajcrSwfpk 253/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 134
a,musfm;av;OD;a&rSm rdef;uav;OD;a&xuf tenf;i,fykdrsm;aMumif; awGU&onf/263¤if;bkef;
awmfBuD;oifynma&;ausmif;rsm;tm;vkH;onf omoema&;0efBuD;XmewGif rSwfykHwifxm;onf
r[kwfbJ¤if;ausmif;om;?ausmif;olta&twGufonfA[kdpm&if;tif;tzGJU(CSO) wGif tpD&if
cHonfxuf ykdrkdrsm;jym;Ekdifygonf/ bkef;awmfBuD;oifynma&;ausmif; trsm;pkonf tajccHynm
oif½kd;ñTef;wrf;tay: tajccHvsuf tajccHynmrlvwef;tqifhukd oifMum;ay;NyD; tykdbmom
&yftaeESifh Ak'¨bmom,Ofaus;rIESifh "avhxkH;pHrsm;ukd oifMum;ay;ygonf/ bkef;awmfBuD;oif
ausmif;tcsKdUwGif tajccHynmtv,fwef;ESifh txufwef;tqifhrsm;ukdvnf; xnfhoGif;oif
Mum;ygonf/
a,bk,stm;jzifh bkef;awmfBuD;oifynma&;ausmif;rsm;wGif ynmoif,lMuonfh
ausmif;om;? ausmif;olrsm;onf qif;&JEGrf;yg;aom tdrfaxmifpkrsm;rS uav;oli,frsm;ESifh
rdbrJhuav;oli,frsm;jzpfMuygonf/¤if;ausmif;rsm;onfynmoifMum;a&;ukdomrutpm;
taomufauR;arG;NyD; ausmif;okH;pmtkyfrsm;ESifh pmoifcef;tokH;taqmifrsm;\ ukefusp&dwfrsm;
twGuf&yf&Gmtokdif;t0kdif;\tvSLaiGrsm;ukdtokH;jyKygonf/¤if;jznfhqnf;rIonfqif;&JEGrf;
yg;aom tdrfaxmifpkrsm;twGuf odompGm tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/ ausmif;tkyfq&m?
q&mrrsm;onfausmif;om;?ausmif;olrsm;\arG;pm&if;ukdawmif;,lavhr&Sdjcif;aMumifh¤if;
pm&Gufpmwrf;rsm; r&Sdonfh rdom;pkrsm;twGuf tqifajyapygonf/ xkdYjyif aEG&moDausmif;ydwf
&ufrsm;wGif tykdbmom&yfrsm;taeESifh wkdif;&if;om;bmompum;ESifh pmayukdvnf; oifMum;
ygonf/
ausmif;rS xGufxm;&aom uav;rsm;ESifh t&G,fa&mufvli,frsm;twGuf ausmif;jyify
ynma&;wGif a&G;cs,fp&mvrf; tvGefenf;yg;ygonf/ 264 tajccHynm qkH;cef;wkdifatmif roif&bJ
ausmif;jyifya&mufaeaom uav;i,ftrsm;pktwGuf ta&;wBuD;xnhfoGif;pOf;pm;&ef vkdtyf
ygonf/ EkdifiHawmftpkd;&rS ausmif;jyifyynma&;ukd t&Sdeft[kefjzifh aqmif&Gufa&;twGuf
vuf&Sdausmif;ynma&;\ vkdtyfcsufrsm;udk jznfhqnf;&ef rl0g'rsm;? taumiftxnfazmfrI pDrH
csufrsm; a&;qGJvsuf&Sdygonf/ xkdtpDtpOfrsm;xJwGif ausmif;wpfcgrQ raezl;aom trsKd;orD;
rsm;twGuf tajccHynmoifMum;Ekdif&efESifh pmwwfajrmufrI wkd;wufap&ef? txl;ojzifh
wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;rS trsKd;orD;rsm;? oGm;vm&efcufcJaom zGHUNzdK;rIaemufusonfh a'orsm;
rS trsKd;orD;rsm;ukd t"duxm;onfh tpDtrHrsm; yg0ifoifhygonf/
ausmif;jyifyynma&;tpDtpOfonf ausmif;rS xGufxm;&aom touf 10-14 ESpfrsm;
twGufESpfESpftpDtpOfjzpfNyD;¤if;tpDtpOfukduav;i,f11ç000twGuf86 NrdKUe,fwGif
taumiftxnfazmfaqmif&Gufvsuf&Sdygonf/¤if;xJrS43&mckdifEIef;onfrdef;uav;rsm;jzpf
Muygonf/265 xkdtpDtpOfudk atmifjrifNyD;ajrmufaom uav;i,frsm;onf ausmif;ynma&;ykHrSef
twef;rsm;wGif jyefvnfwufa&mufoifMum;Ekdifygonf/ rdef;uav;i,f&G,frsm; ausmif;0ifrIEIef;
enf;aejcif;wGif tdrftvkyfrsm;ukd 0kdif;ul&jcif;onf tcsufwpfckjzpfEkdifaomfvnf; ,if;ukd
263 atmufajcrSwfpk 253/
264 atmufaNcrSwfpk 120/
265 Through the Quality Basic Education Programme (QBPEP), supported by Australia, Denmark, DFIID, Euro-pean Union, Norway, UNICEF.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 135
aocsmpGm em;vnfoabmaygufEkdif&ef tcsuftvufrsm; xyfrHvkdtyfygonf/ xkdYaMumifh
rdef;uav;rsm;\ oD;oefYtxl;vdktyfcsufrsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;jznfhqnf;ay;Ekdif&eftwGuf
qDavsmfoifhawmfonfh ynmoifMum;enf;pepfukd vkdtyfaMumif; awGU&Sd&ygonf/ ykHrSef EXCEL
oifMum;rItpDtpOfonf touf 10-17 ESpf&Sdaom uav;i,frsm;twGuf &nf&G,fNyD; b0wpf
oufwmuRrf;usifrIrsm;ukd tajccHta&;? tzwf? *Pef;ocsFmwkdYESifhtwl oifMum;ay;ygonf/266
xkdtpDtpOfonf 2014 ckESpfwGif 17 NrdKUe,frS uav;i,f 9ç260 OD; yg0ifvsuf&SdNyD; xkdtxJwGif
rdef;uav;yg0ifrI 55 &mckdifEIef; &Sdygonf/267 xkdtpDtpOfwGif usm;? r a&;&m qDavsmfoifh
awmfonfh oifMum;enf;pepfrsm;ukd zefwD;ay;EkdifonfESifhtrQ rdef;uav;i,frsm;twGuf
tvGeftusKd;&Sdonfukd awGU&Sd&ygonf/ okdYaomfvnf; xkdYxufjynfhpkHvkHavmufaom owif;
tcsuftvufrsm; vkdtyfvsuf&Sdaeygonf/ ausmif;jyify tv,fwef;tqifhynma&;pDrHudef;
wpfckukd ynma&;0efBuD;XmerS taumiftxnfazmfvsuf&Sdygonf/
a&TUajymif;tajccsolrsm;? txl;ojzifh rdrdae&yfokdY jyefvnfa&mufvmaom a&TUajymif;
tajccsolrsm;onf ausmif;jyifyynma&;u@wGif xyfrHxnfhoGif;pOf;pm;&rnfh OD;wnftkyfpk
wpfckjzpfygonf/ynma&;qkdif&mvkdtyfcsufESifh pyfvsOf;í¤if;u@ukd avhvmjcif;tvGef
enf;yg;ygonf/ xkdif;EdkifiH&Sd jrefrmEkdifiHrS a&TUajymif;tajccsolrsm;twGuf aqmif&Gufaeonfh
tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;wpfckjzpfonfh (The BEAM Education Foundation) onf a&TU
ajymif;tajccsolrsm;\ ynma&;ESifh pyfvsOf;aom owif;tcsuftvufrsm;udk jznfhqnf;ay;yg
onf/268¤if;tzGJU\rMumao;rDujyKpkonfhxkdif;EkdifiHtwGif;a&TUajymif;tajccsolrsm;\tajc
taepmwrf;ü a&TUajymif;tajccsolrsm;ESifh ¤if;wkdY\om;orD;?uav;oli,frsm;onf &yf&Gm
266 EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme? jrefrmt&nftaoG;tajccHynma&;y½dk*&rf;? ESpfywfvnftpD&ifcHpm? aejynfawmf/
267 EdkifiHjcm;a&;0efBuD;Xme? jrefrmt&nftaoG;tajccHynma&;y½dk*&rf;? ESpfywfvnftpD&ifcHpm? aejynfawmf/
268 The BEAM EDUCATION FOUNDATION udk 'DZifbmv 2009 &ufwGif zGJUpnf;cJhonf/ &nf&G,fcsufrSm ydkrdktqifhjrifhrm;
aom aumvdyftwGuf jyifqifrIenf;vrf;rsm;ESifh tqifhjrifh toufarG;rIqkdif&m uRrf;usifrIoifwef;wdkYtwGuf BudK;yrf;vsuf
jrefrmEkdifiHrS a&TUajymif;ausmif;rsm;\ rjynfhpHkao;aom vkdtyfcsufrsm;udk axmufyHhay;&ef jzpfonf/ ,if;azmifa';&Sif;udk
EkdifiHwumtzGJUtpnf;rsm;\axmufyHhrIjzifh aiGaMu;rwnfxm;onf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 136
tajcjyKausmif;rsm;ESifh tzGJUtpnf;rsm;wGif ynmoif,lMu&onf[k azmfjyxm;ygonf/ vwf
wavmumvwGif a&TUajymif;tajccsol ausmif;om;? ausmif;olrsm;onf tajccHynma&;ESifh
toufarG;0rf;ausmif;ynma&; ESpfrsKd;pvkH;udk ausmif;jyifyynma&;tpDtpOfjzifh oif,lEkdifMuyg
onf/ okdYr[kwf xkdif;EkdifiH\ ausmif;rsm;wGifvnf; oif,lEkdifMuygonf/
¤if;a&TUajymif;tajccsolrdbtrsm;pktaejzifhausmif;ynma&;ESifhxkdif;EkdifiH\ynm
a&;ESpfrsKd;pvkH;ukd oifhavsmfonfh a&G;cs,frI[k rjrifonfrSm jrefrmEkdifiHokdY jyefvnfa&TUajymif;&ef
twGuf avhusifhjyifqifay;jcif; r&SdaomaMumifhjzpfygonf/ þtpDtpOfatmufwGif ausmif;ol?
ausmif;om;rsm;onf xkdif;bmompum;ukd oifMum;Mu&ygonf/ xkdYtjyif xkdif;EkdifiH okdYr[kwf
jrefrmEdkifiHrS ynma&;qkdif&m tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;u ¤if;ausmif;jyifyynma&;ausmif;
rsm;\ ynma&;tqifh atmifjrifrIukd w&m;0if todtrSwfjyKjcif;r&Sdyg/269
tqifhjrifhynma&;\ tajctaeESifh tvm;tvmrsm;
urÇmvkH;qkdif&m pD;yGm;a&;e,fy,f\ tajymif;tvJrsm;ESifh vkdufavsmnDaxGjzpfaom
todynmtajccHaom vkyfom;tiftm;udk jyKpkysKd;axmif&eftwGuf EkdifiHwumtqifhrD t&nf
taoG;jynfh0aom tqifhjrifhynma&;pepfwpf&yf r&Sdrjzpf vkdtyfygonf/ avhvmqef;ppfrI
pmwrf;rsm;\ azmfjycsuft&vnf;aumif;? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&;
tajccHvkyfief;rlabmifwGif tpkd;&\ azmfjycsuft&vnf;aumif;? jrefrmEkdifiH\ tqifhjrifhynm
a&;Xmersm;onf t&nftaoG;edrfhusNyD; okawoevkyfjcif; tenf;tusOf;rQom&Sdygonf/
rMumao;rD q,fpkESpftwGif; wuúokdvfrsm;\ axmufyHh&efykHaiG rvkHavmufjcif;rSm tajctae
tvGefqkd;&Gm;aeNyD; txl;jyKbmom&yfwuúokdvfrsm;tm; oufqkdif&m0efBuD;Xmersm;\ pDrH
tkyfcsKyfrIvufatmufokdY vTJajymif;xm;&m ynma&;tajctae ysufpD;oGm;ygonf/270 xkdYjyif
EkdifiHa&;wnfNidrfa&;twGuf wuúokdvfESifh aumvdyfrsm;tm; vlaepnfum;aom tcsuftcsm
ae&mrsm;rS tvSrf;a0;&mwGif ae&mcswnfaqmufxm;ygonf/ bGJU&tvkyfvufrJh? vkyftm;ESifh
tvkyftukdif rrQwrI? a&TUajymif;tvkyform; jyóemrsm;onf 'D*&DbGJUoifwef;tpDtpOfrsm;
ESifh acwfrDwdk;wufaom tvkyftukdifaps;uGufwkdYtMum; o[Zmwrjzpfjcif;ESifh qufET,frI&SdNyD;
t&nftaoG;qkdif&m wef;n§drIedrfhusaom ynma&;pepf\ vu©Pm&yfrsm; jzpfygonf/271
jrefrmEkdifiH tqifhjrifhynma&;u@\ tHhMop&maumif;aom tajctaeESifh tvm;
tvmwpf&yfrSm ausmif;ol? ausmif;om;rsm;tMum; usm;? r yg0ifrIEIef; rnDrQrI wkd;jrifhvmjcif;
jzpfygonf/ 2012 ckESpf tqifhjrifhynma&;tm;vkH;wGif ausmif;ol? ausmif;om;pkpkaygif;\ 60
&mckdifEIef;ESifh ynma&;0efxrf;pkpkaygif;\ 82.6 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm; jzpfMuygonf/
269 BEAM Education. 2012. Statement: Migrant Education System, Thailand and Myanmar. www2.ohchr.org/english/bodies/crc/docs/discussion2012/SubmissionsDGDMigration/BEAMEducationFoundation.pdf.
270 2012 ckESpfwGif umuG,fa&;0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;Xme? odyÜHESifh enf;ynm0efBuD;Xme ponfwdkY tygt0if 0efBuD;Xme
13 ckwGif ydkrdk jrifhrm;aom ynma&; tzGJUtpnf;rsm; xm;&Sd&ef twGuf pDrHcefYcGJrI wm0ef&SdcJhMuonf/ tpdk;&tzGJUwGif yg0ifaom
0efBuD;Xmersm;u jyKvkyfonfh A[dkaumifpDu tqdkyg tzGJUtpnf;rsm;twGuf ynma&;ESifh pDrHcefYcGJa&; qkH;jzwfcsufrsm;udk
csrSwfonf/urÇmhtESHY&Sdwuúodkvfausmif;trsm;pkrSmynma&;tzGJUtpnf;rsm;twGif;wGif¤if;wdkYbmomqkH;jzwfcsuf
csMuonf/ atmufajcrSwfpk 254 udkvnf; Munfh/ /
271 atmufajcrSwfpk 253/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 137
atmufazmfjyyg Z,m; 16 ESifh 17 wGif Munfh½I&ef/
Z,m; 3.4/ tqifhjrifhynma&;tqifhrsm;rS ausmif;ol? ausmif;om;rsm;\ &mckdifEIef; 2012 ckESpf
oifwef;rsm; usm; r
ausmif;om;?
ausmif;ol
pkpkaygif;\
&mckdifEIef;
pkpkaygif;
bGJUr&ao; 201762 296725 59 498487
r[m0dZÆm^odyÜH (t&nftcsif;ppf) 156 915 87 1041
bGJUvGef'Dyvkdrm 473 1309 73 1782
r[m 1315 5473 80 6788
r[m-okawoe 69 407 85 476
yg&*l 429 1858 81 2287
pkpkaygif; 204204 306687 60 510,891
pmudk; - DEPT, Education Development in Myanmar, May 2012
tMurf;tm;jzifh 0efBuD;Xme 12 ckcefYonf enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;
ESifh avhusifhoifMum;a&;wuúokdvfrsm;[k owfrSwfxm;onfh tqifhjrifhynma&;wuúokdvfrsm;
ESifh oifwef;tpDtpOfrsm;ukd pDrHcefYcGJvsuf&SdNyD; (toufarG;0rf;ausmif;ynm&yfwuúokdvfrsm;
tqifhrSm) owif;tcsuftvuftrsKd;rsKd; uGJjym;aeygonf/ tjyeftvSefEIdif;,SOfrIjyK&ef IHLCS
2009-2010 ckESpf ppfwrf;tcsuftvufrsm;ukd tokH;jyKxm;onfh tajccHtxufwef;ynma&;
vGeftqifhwGif yg0ifrI&mckdifEIef; cefYrSef;csufukd CESR tqifh 2 t& vli,frsm; tqifhjrifhynm
a&;wGif ausmif;0ifEIef;ukd usm;? r? touf? NrdKUjy? aus;vufjzifh Z,m; 3.5 wGif azmfjyxm;yg
onf/
Z,m; 3.5/ tqifhjrifhynma&;ESifh oifwef;rsm;wGif yg0ifrIESifh pyfvsOf;í IHLCS tajccHaom cefYrSef;csufrsm;tkyfpk trsKd;tpm; touf 16-19 touf 20-25 touf 26-30
usm;+r pkpkaygif;tqifhjrifhynma&;
uRrf;usifrIoifwef;
11.6%
1.7%
7.1%
1.6%
2.4%
0.8%
usm;tqifhjrifhynma&;
uRrf;usifrIoifwef;
10.3%
1.3%
7.5%
1.4%
3.5%
0.6%
rtqifhjrifhynma&;
uRrf;usifrIoifwef;
12.7%
2.1%
6.7%
1.8%
1.4%
1.0%
usm; (NrdKUjy)tqifhjrifhynma&;
uRrf;usifrIoifwef;
23.5%
3.5%
14.3%
3.8%
5.9%
1.3%
r (NrdKUjy)tqifhjrifhynma&;
uRrf;usifrIoifwef;
28.8%
6.7%
11.4%
3.7%
3.2%
2.1%
usm; (aus;vuf)tqifhjrifhynma&;
uRrf;usifrIoifwef;
6.5%
0.7%
5.4%
0.7%
2.6%
0.4%
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 138
tkyfpk trsKd;tpm; touf 16-19 touf 20-25 touf 26-30
r (aus;vuf)tqifhjrifhynma&;
uRrf;usifrIoifwef;
8.0%
0.7%
5.1%
1.1%
0.7%
0.5%
pmudk; - ADB staff estimates generated from 2009/2010 IHLCS data.rSwfcsuf - cefYrSef;csufrsm;onfh udef;*Pef;pm&if;Z,m; raocsmrIESifh roufqkdifyg/ (txl;ojzifh cGJjcm;azmfjy&aom tqifhrsm;wGif)
¤if;wkdYonfcefYrSef;tjzpfomxm;oifhygonf/
¤if;Z,m;3.5utqifhjrifhynma&;wGiftrsKd;orD;rsm;\ausmif;0ifEIef;ykdrkdjrifhrm;
aMumif; pDrHtkyfcsKyfa&;qkdif&m tcsuftvufrsm;\ tqkdjyKcsufukd twnfjyKay;ygonf/ okdY&m
wGif¤if;tcsuftvufrsm;udktajccHaomyrmPonfþpmwrf;\a&SUykdif;rSazmfjyxm;onfh
Z,m;rsm;wGif &nfñTef;azmfjycsufrsm;xuf rqkdpavmuf enf;ygonf/ a,bk,stm;jzifh trsKd;
orD;rsm;onf touf 16 ESpfwGif tcsdefrD wuúokdvfwufa&mufEkdifNyD; ysrf;rQtm;jzifh trsKd;om;
rsm;xuf trsKd;orD;rsm;onf apmapmykdif;touft&G,fwGif wuúokdvfokdY wufa&mufEkdifaMumif;
awGU&Sd&ygonf/ jzpfEkdifajc&SdonfrSm trsKd;orD;rsm;\ wuúokdvf0ifcGifhpmar;yGJatmifjrifEIef; ykdrkd
jrifhrm;jcif;aMumifh jzpfygonf/ NrdKUjyESifh aus;vuf&Sd tdrfaxmifpkrsm;tMum;wGif uGJjym;rIrsm;
&SdaMumif; awGU&Sd&ygonf/ Oyrm-2009-2010 ckESpf owif;tcsuftvuft& NrdKUjywGif (16-
19 ESpf) touft&G,f&Sd trsKd;orD;rsm;\ 29 &mckdifEIef;onf tqifhjrifhynmoif&ef pm&if;oGif;
MuNyD; aus;vufwGif 9 &mckdifEIef;om&SdaMumif; awGU&ygonf/ aus;vufqif;&Jom;rdom;pkrsm;rS
vli,fta&twGufrSmvnf; 5 &mckdifEIef;atmuf jzpfojzifh tvGefenf;yg;aeygao;onf/
ynma&;atmifjrifrIuGm[csufrsm;udk ta&SUwGif aqG;aEG;xm;onfhenf;wl tqifhjrifh
ynma&;wGif ausmif;tyfEIef;edrfhusjcif;onf tv,fwef;ESifh txufwef;ynma&;wGif pmar;yGJ
atmifjrifrIEIef; edrfhusaomaMumifh jzpfzG,f&Sdygonf/ tajccHynmrlvwef;? txl;ojzifh
tv,fwef;ESifh txufwef;wGif ausmif;xGufEIef; jrifhrm;jcif;ESifh rlvwef;rS tv,fwef;okdY
qufrwufEkdifjcif;wkdYudk aus;vufa'owGif odomxif&Sm;pGm awGU&ygonf/ tqifhjrifhynma&;
wuúokdvfrsm;okdY 0ifcGifhukd wuúokdvf0ifwef;pmar;yGJatmifjrifonfh trSwfpm&if;jzifh qkH;jzwfNyD;
wuúodkvf0ifwef;pmar;yGJ ajzqkdolrsm;\ okH;ykHESpfykHrSm ESpfpOfus½IH;Muygonf/ (tcsKdUonf
aemufESpfrsm;wGif jyefvnfajzqkd atmifjrifavh&SdMuygonf/) ,if;us½IH;olrsm;uJhokdY rsm;jym;
aom tkyfpkukd z,fMuOfxm;jcif;onf zGJUpnf;ykHtajccHOya'yg ynma&;qkdif&m jy|mef;csufrsm;u
ay;xm;aom tcGifhta&;rsm;udk uefYowfjcif;a&mufonfomru odomxif&Sm;aom pD;yGm;a&;
csKdUwJhrIukdvnf; jzpfapygonf/ ,if;onf rsm;jym;aom vli,frsm;\ yifukdt&nftcsif; tpGrf;
tprsm;udk tjynfht0razmfxkwfEkdif? tokH;rjyKEkdifbJ pD;yGm;a&;qkdif&m zGHUNzdK;wkd;wufrIwGif yg0if
rIukdvnf; uefYowf&ma&mufygonf/
yk*¾vdu tqifhjrifhynma&; tzGJUtpnf;rsm; wnfaxmifxm;NyD;jzpfaomfvnf; wnfqJ
Oya'rsm;t& w&m;0ifcGifhjyKcsuf r&&Sdao;yg/ ausmif;vcESifh ausmif;0ifaMu;rSm jrifhrm;NyD;
t&nftaoG;tmrcHrI ay;rxm;yg/ tjrwf,laom tzGJUtpnf;ESifh tjrwfudk y"merxm;aom
tqifhjrifhynma&;tzGJUtpnf;rsm; wnfaxmifvnfywfEdkifa&;qkdif&m Oya'rsm; jyKpkaeqJjzpf
ygonf/ yk*¾vdu tqifhjrifhynma&; tzGJUtpnf;rsm; wkd;jr§ifhwnfaxmifa&;onf trsKd;rsKd;aom
ynma&;pDrHudef;rsm;? aiGaMu;qkdif&m &if;ESD;rIrsm;twGuf ta&;ygonfh tcef;u@rS yg0ifyg
onf/ okdY&mwGif t&nftaoG;aumif;xdef;csKyfa&; oifhavsmfaom tpDtpOfrsm;jyKvkyf&efvnf;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 139
ta&;BuD;ygonf/ ausmif;0ifEIef; tcsuftvufrsm; &&SdEkdifrIqkdif&m okawoetenf;tusOf;om
&Sdygonf/ okdY&mwGif CESR tqifh 2 acgif;pOfatmufrS avhvmqef;ppfrIü trsKd;orD;rsm;onf
q&mtwwfoifynma&;uJhokdY e,fy,frsm;wGif tajrmuftjrm; 0ifcGifh&&SdMuNyD; opfawmynm
ESifh tif*sifeD,mtwwfynmqkdif&m oifwef;tpDtpOfrsm;? umuG,fa&;0efBuD;Xmevufatmuf
rS wuúokdvfESifh aumvdyfrsm;okdY trsKd;om;rsm; tajrmuftjrm; 0ifcGifh&&SdMuygonf/272 tqifhjrifh
ynma&;wuúokdvfrsm;okdY trsKd;orD;rsm;\ ausmif;0ifEIef;ukd okH;oyfaomtcg trsKd;orD;tvkyf
vufrJhEIef;onf trsKd;om;rsm;xuf jrifhrm;vsuf&SdaMumif; xnfhoGif;pOf;pm;&rnfjzpfygonf/
,if;tcsufonf ynma&;u@wGif trsKd;orD;rsm; tokH;jyKcJhaom &if;ESD;jr§KyfESHrIESifh tvkyform;
aps;uGufrS jyefvnf&&Sdaom tusKd;tjrwftMum; uGm[rIwnfwHhaeqJjzpfygonf/
enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh oifwef;rsm;\ tajctaeESifh tvm;tvmrsm;
odyÜHESifh enf;ynm0efBuD;Xme273onf tenf;qkH;0efBuD;Xme 11 cku pDrHtkyfcsKyfonfh
enf;ynm? toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;ESifhpyfvsOf;aom tpDtpOf
twGuf OD;aqmifvrf;ñTefygonf/274 wpfzufwGif jrefrmEkdifiHrSm enf;ynm? toufarG;0rf;ausmif;
ynma&;ESifh avhusifhoifhMum;a&;acgif;pOfatmufü tqifhjrifhynma&;ykHpH tav;ay;aom
tpDtpOfrsm;pGm&SdNyD; OyrmtaeESifh r[mbGJUtpDtpOfrsm; jzpfygonf/ ¤if;tpDtpOfrsm;ukd
ppfwrf;rsm;pGmu tqifhjrifhynma&;tpDtpOfrsm;[k ac:qkdygonf/275 tjcm;wpfzufwGifvnf;
tqifhedrfhaom enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh oifwef;tpDtpOfrsm; &SdNyD;
,if;ukd jrefrmEkdifiHwGif ausmif;jyifyenf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh oifwef;
rsm;[k ac:qkdygonf/ ausmif;raeawmhaom q,fausmfouf&G,frsm;ESifh t&G,fa&mufolrsm;
twGuf tvkyform;aps;uGuf BudKwifjyifqif&ef ,if;tpDtpOfrsm;onf vkdtyfcsufrsm;?
vkyfaqmifEdkifpGrf; uefYowfrIrsm; &Sdaeygonf/ xkdtcsufonf toufarG;0rf;ausmif;oifwef;rsm;
ukd vufvSrf;rDEkdifrI? BuD;xGm;vmaom aps;uGufvkyfom;vkdtyfcsufrsm;ukd jynfhrDapEkdifrIwkdYtay:
tusKd;oufa&mufaponfh ta&;BuD;aomtcsufjzpfygonf/276
toufarG;0rf;ausmif;oifwef;rsm;rS &&Sdaomtcsuftvufrsm;wGif usm;? r cGJjcm;xm;
jcif;rsm;? toufarG;0rf;ausmif;e,fy,f cGJjcm;xm;aom tcsuftvufrsm; r&&SdaomaMumifh
usm;? r a&;&m½IaxmifhrS vufvSrf;rDrI? atmifjrifrIrsm;tm; okH;oyf&ef cufcJygonf/ okdYaomff
CESR u IHLCS \ 2009-2010 ckESpf tcsuftvufrsm;ukd tajccHNyD; qef;ppfrIjyKxm;rIrsm;u
rsm;pGmtaxmuftuljyKygonf/ Z,m; 3.6 wGif usm;? r yg0ifrItcsKd; uGJjym;rIrsm;t& txl;
272 atmufajcrSwfpk 253/
273 txl;ojzifh MoST XmeESpfcku ydkrdkjrifhrm;aomynma&; ESifh^ odkYr[kwf wDADGtD;wD (t"dyÜm,fjyefqkdrIay:rlwnfonf)
udk BuD;MuyfuGyfuJonf/ (1) tqifhjrifh odyÜHESifh enf;ynm Xme ESifh (2) enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;Xme/
txufygtrSwfpOfudkMunfhyg/
274 atmufajcrSwfpk 253/
275 EkdifiHwumawG;ac:arQmfjrifrItrsm;pkt& (tay:wGifwifjycJhaom tdkiftdwfcsft,fvfpDtufpf tajccHwGufcsufrIrsm; t&vnf;)
tqifhjrifhy½dk*&rfrsm;udk ydkrkdjrifhrm;aom ynma&;twGuf pOf;pm;vdrhfrnfjzpfonf/
276 atmufajcrSwfpk 253/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 140
ojzifh uRrf;usifrIoifwef;rsm;wGif trsKd;om;rsm;yg0ifrI tvGefenf;aejcif;ESifh trsKd;orD;rsm;\
yg0ifrIonf txl;ojzifh aus;vufa'orS trsKd;orD;rsm;\ yg0ifrItcsKd;onf oifwef;trsKd;
tpm;tm;vkH;wGif enf;yg;aejcif;jzpfygonf/ ay:xGufvmrnfh CESR tqifh 2 qef;ppfrIrsm;t&
trsKd;orD;onf bmompum;oifwef;uJhokdY e,fy,frsm;wGif tajrmuftjrm;oif,laeMuNyD;
acwfrDwkd;wufaom pD;yGm;a&;u@\ awmif;qkdvkdtyfcsufjzpfaom tjcm;uRrf;usifrIe,fy,f
rsm; (Oyrm-vQyfppfpufrItwwfynm? owif;rD'D,menf;ynmponf)wGifrl vkdtyfonfxuf
tvGefavsmhenf;aMumif;aumufcsufcsxm;ygonf/¤if;e,fy,fonftcsuftvufaumuf,l
jcif;ESifh avhvmqef;ppfrIrsm;ukd wkd;wufaqmif&Guf&ef vkdtyfaom e,fy,fwpf&yfjzpfNyD; rwl
nDaom tvkyf&Sifrsm;\ vkdtyfcsufrsm;ESifh ukdufnDrItay: avhvmqef;ppf&ef vkdtyfygonf/
oifwef;rsm;\ t&nftaoG;? vkdtyfcsufESifh ukdufnDrIwkdYukdvnf; tuJjzwf&ef vkdtyfygonf/
CESR \ OD;aqmifrIatmufwGif ADB, GIZ, ILO, SDC ESifh UNESCO tygt0if zGHUNzdK;a&;rdwfzuf
tzGJUtpnf;rsm;onf oufqkdif&m ulnDyHhykd;rIrsm;ukd jznfhqnf;ay;ygonf/
txufyg Z,m; 3.6 wGif azmfjyxm;aom touft&G,ftkyfpktm;vkH;wGif uRrf;usifrI
oifwef;rsm;ü wufa&mufrIenf;yg;aMumif; awGU&Sd&NyD; txl;ojzifh aus;vufa'orsm;rSjzpfyg
onf/ IHLC ppfwrf;ukd tokH;jyKxm;aom CESR tqifh 2 qef;ppfrIrsm;t& NrdKUjya'orsm;wGif
uGefysLwmoifwef;ESifh bmompum;oifwef;rsm;ukd wufa&mufMurI rsm;jym;aMumif; awGU&yg
onf/277
usm;? r a&;&m OD;pm;ay;tpDtpOfrsm;t& vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&m
csxm;a&;0efBuD;Xmeatmuf&Sd vlrI0efxrf;OD;pD;Xmeonf NrdKUBuD;rsm;&Sd trsKd;orD; zGHUNzdK;a&;pifwm
rsm;ESifh toufarG;0rf;ausmif;oifwef;rsm;wGif toufarG;0rf;ausmif;ynmrsm; ykdYcsay;vsuf
&Sdygonf/ 2012 ckESpfwGif trsKd;orD; 3035 OD; wufa&mufcJhMuygonf/ (ausmif;xGuf&aom
vli,frsm;ESifh tvkyfvufrJh trsKd;orD;rsm;\ awmif;qkdcsuf? vkdtyfcsufESifh EIdif;pmvQifrl tvGe
enf;yg;aeygao;onf) oifwef;rsm;onf rdef;rtvkyfrsm;tjzpf "avhxkH;pHt& owfrSwfxm;
aom pufcsKyf? pkdufysKd;a&;? t0wfavQmfjcif; ponfwkdYjzpfygonf/
ynma&;rS tvkyftukdifokdY
aemufxyf t"duar;cGef;wpfckrSm ynma&;ukd (ausmif;wGif;ynma&;ESifh oufarG;
ausmif;rsm; tygt0if) rnfuJhokdY ynma&;rS tvkyftukdiftoGifajymif;rnfenf;qkdonfh ar;cGef;
jzpfygonf/ Z,m; 3.6 wGif IHLCA 2009-2010 ckESpf\ tcsuftvufrsm;rS trsKd;om;rsm;
ESifh trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdiftrsKd;tpm;rsm;ukd azmfjyxm;ygonf/ tdrfwGif;tvkyform;
tjzpf vkyfukdifolrsm;onf trsKd;orD; (21 &mckdifEIef;)? trsKd;om; (12 &mckdifEIef;)[k azmfjyyg
onf/ þpmwrf;\ tjcm;tcef;rsm;wGif aqG;aEG;wifjycJhonfhtwkdif; tdrfaxmifpk\ teD;ywf
0ef;usifwGiftvkyfvkyfukdif&eftrsKd;orD;rsm;\a&G;cs,frIonf¤if;wkdY\ynma&;wGiftvkyf
orm;tiftm;twGuf BudKwifjyifqif avhusifhoifMum;rI tm;enf;jcif;aMumifhvnf;aumif;?
wm0efBuD;av;aom tdrfwGif;rIvkyfief;ukd vkyfukdif&jcif;aMumifhvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;tm;
uefYowfxdef;csKyfrI\ zdtm;aMumifhvnf;aumif;? vkyfcaMu;aiG &&Sdaom tvkyftukdifrsm;udk
277 atmufajcrSwfpk 253/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 141
a&G;cs,fcGifhr&Sdjcif;aMumifhvnf;aumif;jzpfygonf/¤if;jzpfpOf\yrmPukdazmfxkwf&efta&;
BuD;ygonf/ tvkyftukdif&SmazG&mwGif trsKd;orD;rsm;ESifh oifhavsmfaom tvkyftukdiftjzpf
tcGifhtvrf;uefYowfrIonfvnf; trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdif&SmazGrIukd t[efYtwm;jyKyg
onf/ tvkyform;tiftm;ü trsKd;orD;rsm;\ ynma&;ukd tjynfht0 tokH;rjyKjcif;onf
pD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufa&;twGuf tvm;tvmaumif;rsm; qkH;½IH;jcif;jzpfaMumif; aocsmygonf/
Z,m; 3.6/ pD;yGm;a&;u@rSm tvkyfvkyfukdifEkdifaom vlOD;a&(%) ESifh tvkyftukdiftrsKd;tpm; 2009-2010tvkyftukdiftrsKd;tpm; trsKd;om; trsKd;orD;
vkyfief;&Sif 5.9 2.9
udk,fydkifvkyfief;^udk,fwdkiftvkyform; 40.0 38.5
tvkyform; 20.8 19.6
ukefxkwfvkyfrI tpkpyfvkyfief; tpk0if 0.0 0.1
tdrfwGif;rIvkyfief; 12.4 21.1
usyef;tvkyform; 17.6 15.4
cGJjcm;azmfjyjcif;rjyKEkdifaom tvkyftudkif 3.3 2.5
pmudk; - IHLCA, 2011 issue
3-3/ trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ t&nftaoG;jynfh0aom ynma&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;tm; jr§ifhwif rIrsm;ESifh t[efYtwm;rsm;
ECCD tajccHynmrlvwef;ynma&;? tv,fwef;ynma&;wkdY\ aumif;rGefaom vTrf;NcHKrIrsm;
ECCD \ vTrf;NcHKEkdifjcif;tm;enf;rIonf t"dutwm;tqD;wpfck jzpfaeygonf/ vlrI
0efxrf;OD;pD;Xmeonf uav;i,f 350 wufa&mufEkdifaom rlBudKausmif;aygif; 20 ESifh uav;
i,f 100 wufa&mufEkdifaom rlBudKaygif; 46 ausmif;ukd wkduf½kdufaxmufyHhvsuf&Sdygonf/
vlrItzGJUtpnf;rsm;? tpkd;&r[kwfaom &yf&GmtajcjyKtzGJUtpnf;rsm;ESifh bmoma&;tajcjyK
tzGJUtpnf;rsm;rS apwemrlBudKausmif; 6ç477 ausmif;jzifh tm;jznfhvsuf&SdNyD; 850 ausmif;rSm
tpkd;&taxmuftyHhrsm;ukd &&Sdygonf/278 umvwkdvkyfief;cGiftBudKESifh vkyfief;cGifoifwef;rsm;
&Sdaomfvnf; pepfwus avhusifhoifwef;ay;xm;aom uRrf;usifq&mr&Sdjcif;? vuf&SdwGif
vkyfief;r0ifrD ECCD q&mjzpfoifwef;rsm; r&&Sdjcif;wkdYaMumifh vkyfief;csJUxGifrIrsm;ukd t[efY
twm;jzpfapygonf/ ECCD vkyfief;rsm;twGuf b@maiGyHhykd;rIrSmvnf; enf;vGef;ygonf/
&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;rSm 0efBuD;XmetoD;oD;rS jyKvkyfaeMujcif;jzpfaomaMumifh wdusaom tcsuf
tvufrsm; &&Sd&ef cufcJygonf/
ynma&;twGuf wkduf½kdufukefusp&dwf? pdwf0ifpm;rI? ausmif;om;? ausmif;olrsm;\ tcGifhtvrf; ukefusp&dwfwkdYonf vufvSrf;rDrIESifh xdef;odrf;xm;EkdifrIwkdYtay: oufa&mufonfh ta&;ygaomtcsufrsm; jzpfygonf/
278 vlrI0efxrf;u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme\ tapmydkif;uav;b0 apmifha&SmufrIESifhzGHUNzdK;a&;twGuf
jrefrmEdkifiHrl0g'/2014/pmrsufESm42-53 wGif azmfjyxm;onf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 142
vwfwavmESpfrsm;twGif; tom;wifausmif;0ifEIef;wkd;wufrI&Sdaomfvnf; UNICEF
\ 2012 ckESpf uav;oli,frsm;\ tajctae avhvmqef;ppfrI (Situation Analysis of
Children) wGif azmfjyxm;onfh MICS \ avhvmrIt& txl;ojzifh aus;vufa'orsm;wGif
tajccHynmrlvwef;ausmif;rsm;wGif t&G,fvGefausmif;ol? ausmif;om;rsm;\jrifhrm;rI? tv,f
wef;ausmif;wGif ausmif;0ifEIef;ESifh atmifcsufedrfhusrIwkdY&SdaMumif; azmfjyxm;ygonf/279
tpD&ifcHpmrS qufvufazmfjyonfrSm ,if;uJhokdY jzpf&jcif;onf ausmif;ol?
ausmif;om;rsm;onf tdrfaxmifpktwGif; tjcm;wm0efrsm; vkyfaqmif&jcif;aMumifh
ynm roif,lEkdifjcif;? vQyfppfrD;r&Sdjcif;aMumifh nbufrSm ravhvmrusufrSwfEkdifjcif;?
a0;vHacgifoDaom a'orsm;wGif oifMum;rIt&nftaoG; edrfhusjcif;wkdY\ xif[yfrIrsm;
jzpfEkdifygonf/ ausmif;xGufjcif;ESifh tajccHynmtv,fwef;ausmif;okdY ul;ajymif;oif,lrI
rjyKEkdifjcif;wkdYonf usm;? r a&;&m tajccHaom jyóemrsm;ESifhvnf; qufET,fEkdifygonf/
qif;&JEGrf;yg;aom tdrfaxmifpkrsm;wGif vlBuD;? rdb rsm; vkyfief;cGifokdY oGm;a&mufcsdefwGif
i,f&G,faom rdef;uav;rsm;onf tdrfwGif;rIvkyfief;rsm;ukd vkyfukdif&ef tdrfwGifaeMu&ef
zdtm;ay;cH&Ekdifygonf/ tv,fwef;ausmif;onf aus;&GmESifh a0;vHygu ausmif;oGm;?
ausmif;jyefc&D;twGif; vkHNcHKa&;jyóemonfvnf; tysKdazmf0ifp rdef; uav;rsm;
qufvufynmoif,l&ef t[efYtwm;jzpfapEkdifygonf/ okdY&mwGif usm;? r a&;&m ukd tajccHNyD;
cGJjcm;rItaMumif;&if;rsm;onf rSef;qjcif;omjzpfNyD; avhvmqef;ppfrIukd quf vufjyKvkyf&ef
vdktyfygonf/
a&ESifh ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;qkdif&m tokH;taqmifrsm;
a&ESifh ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;tokH;taqmifrsm; r&Sdjcif;onfvnf; ausmif;ae&ef
pdwf0ifpm;rIukd tm;enf;apygonf/ 2010 ckESpf UNICEF \ ausmif; 418 ausmif;ukd avhvm
xm;rIt& ausmif;rsm;\ 60 &mckdifEIef;wGif aomufokH;a&ESifh tdrfomrsm; vkHavmufrIr&SdaMumif;
awGU&Sd&ygonf/ jrefrmEkdifiHwGif a&ESifh ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;? wpfukd,fa&oefY&Sif;rI\ ausmif;
xGufEIef;tay: oufa&mufrIqkdif&m oD;jcm;tcsuftvufrsm; r&Sdaomfvnf; EkdifiHtoD;oD;&Sd
avhvmcsufrsm;t& qufpyfrI&SdaMumif; awGU&Sd&ygonf/ a&ESifh ywf0ef;usif oefY&Sif;a&;?
wpfukd,fa& oefY&Sif;a&;qkdif&m yHhykd;rIrsm; r&Sdjcif;? r&Ekdifjcif;onf tysKdazmf0ifp rdef;uav;rsm; tm;
usm;? r tajccHaom tMurf;zufrI BuHKawGUEkdifajc jrifhrm;apNyD; &moDvmcsdef wpfukd,fa&oefY
&Sif;a&;qkdif&m xdef;odrf;apmifha&SmufrIwGif tcuftcJawGU&ygonf/
ynma&;qkdif&m t&nftaoG;? pD;yGm;a&;tcGifhtvrf; oufqkdifrIESifh qufvufxdef;odrf;xm;EdkifpGrf;ESifh qufpyfaeonfh tjcm;tcsufrsm;
ADB yHhykd;rIjzifh EkdifiHESifht0ef; tv,fwef;ausmif; 800 eD;yg;ukd okawoejyKcsufESifh
279 atmufajcrSwfpk 254/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 143
2009-2010 ckESpf IHLCS \ okH;oyfcsufrsm;t& rdef;uav;? a,musfm;av;rsm;\ ausmif;xGuf
EIef; (ausmif;xGufjcif;? aemufwpfwef;okdY qufrwufjcif;)onf wkduf½kdufESifh oG,f0kdufukefus
p&dwfrsm;ESifh pdwfr0ifpm;awmhí paom ]ausmif;xGuf&ef wGef;tm;ay;aeaom tcsufrsm;}ESifh
tcsKdUa'orsm;wGif ausmif;rsm;tcsif;csif; uGef&ufcsdwfqufwnfaqmufrIwGif tm;enf;csuf
&Sdjcif;? ynma&;\ t&nftaoG;tay:? ynma&;ESifh pD;yGm;a&;tcGifhtvrf;rsm;\ csdwfqufrI
tay: ar;cGef;rsm;&Sdaejcif;paom ]jznfhqnf;rIqkdif&m ausmif;wuf&ef rqGJaqmifEkdifaom
tcsufrsm;}[lí rsm;jym;aom taMumif;&if;cHrsm;u xif[yfvsuf&Sdygonf/280
IHCLC qef;ppfrI\ ueOD;awGU&SdcsufrSm atmufygtwkdif;jzpfygonf/ Z,m; 3.7 rS
azmfjyonfrSm ausmif;aejcif;ESifhqkdifonfh ]wkduf½kdufukefusp&dwf}onf ausmif;xGufjcif;\
t"dutcsufjzpfonfukd EkdifiHtrsm;pkwGif awGU&Sd&ygonf/ tHhzG,f&myif ]pdwf0ifpm;rIr&Sdjcif;}
onf ausmif;xGufjcif;\ 'kwd,ta&;ygqkH;aom tcsufjzpfaMumif; awGU&ygonf/ t"du
tcsufjzpfaom ]ynma&;p&dwfay;&efESifh pdwf0ifpm;rIr&SdaomaMumifh} ausmif;xGufrIESifh
tv,fwef;ESifhtxufwef;ynmrNyD;qkH;jcif;wkdYudkBuHKawGU&ygonf/jrefrmEkdifiHwGif¤if;tcsuf
rsm;tay: eufeJpGm avhvmqef;ppf&ef vkdtyfygao;onf/ zdvpfykdifEkdifiH\ wlnDaom tajc
taet& ]pdwf0ifpm;rI r&Sdjcif;}onf ]ausmif;xGuf&ef wGef;tm;ay;aeaom tcsufrsm;} (Oyrm-
ynma&;\ wefzdk;ukd ESdrfhcs½Ijrifjcif;)ESifh ]t&nftaoG;qkdif&m jyóemrsm;}ESifhvnf; qufpyfrI
&Sdygonf/ jrefrmEkdifiHwGif jzpf&yftaxmuftxm;rsm;u azmfjyaom rdbrsm;\ oabmxm;
tjrifrSm ,ckvuf&Sd oif½kd;ñTef;wrf;rsm;? tvGwfusufpepfESifh ynm&nfqef;ppfrIrsm;? pmar;yGJ
rsm;onf acwfaemufusaeNyD; tvkyftukdifvkdtyfcsuf? vlrIa&;vkdtyfcsufwkdYESifh qufpyfrI
tm;enf;aeaMumif; axmufjyMuygonf/ xkdYaMumifh oif½kd;ñTef;wrf;rsm;ukd jyKjyifajymif;vJ&ef
onf tvGef ta&;wBuD; vkyfaqmif&rnfh vkdtyfcsufjzpfygonf/ pdwf0ifpm;rI r&SdaomaMumifh[k
280 ueOD;awGU&Sdcsufrsm;udkpDtD;tufpftm&f? at'DbDESifh Australian Aid wdkY\ 2013wGifxkwfjyefaompDtD;tufpftm&ftqifh1
?tv,fwef;ynma&;u@cGJqdkif&menf;ynmaemufqufwGJ?&efukefwGif wifjyxm;onf/ ydkrdktao;pdwftcsuftvufrsm;udk pD
tD;tufpftm&ftqifh2wGifwifjyrnf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 144
uav;rsm;u (txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;u) ajzqkdvkdufjcif;onf tEkdifusifhcH&jcif;? usm;? r
qkdif&m tMurf;zufjcif;rsm;? &moDay:jcif;paom tjcm;xdckdufvG,faom? ajym&cufaom
taMumif;jycsufrsm;tm; zkH;uG,f&ef tvG,fwul ajzqkdvkdufjcif;jzpfEkdifygonf/
IHLCS tpD&ifcHpmt& ajzqkdolrsm;xJrS oufBuD;&G,ftkdtkyfpkrS ajzqkd&mwGif ausmif;
xGuf&jcif;\ wwd,tcsufrSm ]ausmif;aerI\ tcGifhtvrf;p&dwf}jzpfaMumif; azmfjyMuygonf/
qkdvkdonfrSm ausmif;aeaomtcsdefwGif tdrftvkyfESifh rdom;pk0ifaiGukd taxmuftuljyK&ef
tdrfpD;yGm;a&;ESifh 0ifaiG&tvkyfrsm;udk 0ifulvkyfí r&Ekdifyg/ xkdYaMumifh ajzqkdoltenf;i,fu
om ausmif;ESifh a0;jcif;? q&m r&Sdjcif;ponfh jznfhqnf;rIqkdif&m tcsufrsm;ukd ausmif;xGuf&jcif;
taMumif;jycsuftjzpf ajzqkdcJhMuygonf/
Z,m; 3.7/ tqifhtoD;oD;wGif a,musfm;av;? rdef;uav;rsm;\ ausmif;xGuf&jcif;taMumif;&if;rsm;IHLCS2-based Estimates for Exit at Different Stages and Reasons, for Cohort of Youth Born From Late 1987–1989
Boys Girls
No primary
(1)
Primary drop-
out (2)
Non-transi-tion to MS (3)
MS drop-
out (4)
Non-transi-tion to HS (5)
Incom-plete or
failed HS (6)
No primary
(1)
Primary drop-
out (2)
Non-transi-tion to MS (3)
MS drop-
out (4)
Non-transi-tion to HS (5)
Incom-plete or
failed HS (6)
Share of cohort 3.4% 10.9% 19.0% 18.0% 7.9% 16.6% 4.3% 14.5% 20.1% 13.6% 4.4% 13.6%Cumulative share of cohort 3.4% 14.3% 33.2% 51.3% 59.2% 75.9% 4.3% 18.7% 38.9% 52.4% 56.8% 70.4%Share of completers not transitioning 22.1% 16.3% 24.8% 9.2%Reasons for nonentry, dropping out or exit:
Costs not affordable 45.3% 38.0% 32.5% 21.8% 28.9% 14.8% 51.9% 44.6% 32.6% 28.2% 20.9% 19.3%Personal illness 4.6% 1.9% 1.9% 1.6% 0.0% 1.8% 10.2% 2.3% 1.7% 2.2% 1.1% 2.5%Lack of interest 30.1% 27.6% 21.7% 33.7% 36.4% 51.4% 22.5% 26.0% 22.8% 32.5% 33.2% 46.1%Married or pregnant 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 2.1% 0.0% 0.7% 3.5% 1.0% 2.9% 4.1%Care for family 4.0% 7.1% 7.8% 7.4% 8.7% 4.5% 7.6% 11.6% 14.0% 15.0% 10.7% 9.5%Agricultural work 10.5% 15.9% 24.3% 21.2% 15.8% 13.0% 3.7% 7.1% 15.5% 11.8% 17.4% 6.7%Other (non-ag.) work 0.0% 6.4% 8.4% 10.9% 8.2% 11.2% 0.2% 6.6% 4.1% 6.0% 8.0% 7.9%School too far 2.1% 1.6% 3.1% 1.7% 1.7% 0.6% 1.1% 0.4% 4.1% 2.5% 5.7% 2.2%No teacher 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%No school supplies 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.6% 0.0% 0.0% 0.0%No clothing/shoes 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%Bad weather 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%Other reasons/not reported 3.4% 1.5% 0.4% 1.6% 0.3% 0.7% 2.7% 0.7% 1.2% 1.0% 0.0% 1.8%
Number of observations 121 318 517 493 220 459 132 373 512 392 136 378
Zmpfjrpf- ADB ESifh CESR yl;aygif;jyKpkaom IHLCS rS owif;tcsuftvufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 145
¤if;azmfjyygtaMumif;&if;rsm;tay;ppfwrf;yg0ifajzqkdolrsm;\touftkyfpktvkduf?
ynma&;NyD;ajrmufrItvkduf? ajzqkdaomtcsuftvufrsm;rSmvnf; trsKd;rsKd;uGJjym;ovkd odrfarGU
aom qufpyfrIrsm;vnf; &Sdaeygonf/ OyrmtaeESifh ADB yHhykd;rIjzifh jyKvkyfaeaom CESR
tqifh 2 okH;oyfcsuft& ausmif;xGufEIef;rsm;jcif;onf pdwf0ifpm;rIr&Sdjcif;tjyif wkduf½kdufukef
usp&dwftay: t&nftaoG;qkdif&m jyóemrsm;\ oufa&mufrIaMumifhvnf; jzpfygonf/
txufwef;ausmif;om;&Sdaom rdom;pk\ ukefusp&dwfonf usL&Sifp&dwfBuD;rm;rIaMumifh
wjcm;twef;rsm;xuf (wuúokdvftygt0if) BuD;rm;aeonfukd awGU&ygonf/ tjcm;okawoe
rsm;\ awGU&Sdcsuft& azmfjyonfrSm t&G,fa&mufaom trsKd;om;r&Sdaom? trsKd;orD;OD;aqmif
aom tdrfaxmifpkrsm;wGif tv,fwef;tqifhynma&;wGif ausmif;0ifrIEIef;onf t&G,fa&muf
trsKd;om;&Sdaom trsKd;orD;OD;aqmifonfh tdrfaxmifpkrsm;ESifh trsKd;om;OD;aqmifaom tdrf
axmifpkrsm;xuf edrfhusaMumif; awGU&ygonf/281 ,if;awGU&Sdcsuft& xkdtdrfaxmifpkrsm;wGif
a,musfm;av;rsm;\ vkyftm;ukd awmif;cHvmonfhtcg a,musfm;av;rsm;udk ausmif;xGufap
&efjzpfapNyD; rdom;pk\ vkyfom;vdktyfcsufudk jznfhqnf;ay;&ygonf/
roefpGrf;rIonfvnf; ausmif;ae&ef t"dutwm;tqD;wpfckjzpfygonf/ jrefrmEkdifiH\
roefpGrf;olrsm;tm; 2010 ckESpf yxrqkH;tBudrf ppfwrf;aumuf,lrIt& wpfEkdifiHvkH; ysrf;rQ
ausmif;aerI 84 &mckdifEIef; &Sdaomfvnf; roefpGrf;olrsm;\ xuf0ufcefYonf wpfcgrQ ausmif;
raezl;aMumif; awGU&Sd&NyD; roefpGrf;olrsm;\ 2.2 &mckdifEIef;uomvQif bGJU&&SdMuygonf/282 ,if;
onf oefpGrf;olrsm;\ 12 &mckdifEIef; bGJU&&SdMuonfh tcsufESifh EIdif;,SOfMunfhEkdifygonf/ tpD&if
cHpmu azmfjyonfrSm roefpGrf;olrsm;onf tqifhjrifhynma&;ukd wufa&mufEkdifMuaomfvnf;
aumvdyf? wuúokdvfwufa&mufEkdif&ef vuf&Sd vkyfxkH;vkyfenf;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;onf
roefpGrf;rsm; ynmoifMum;EkdifrIukd uefYowfvsuf&Sdygonf/ q&mrsm;ukd yHhykd;onfh oifwef;rsm;
tenf;i,fom &Sdygonf/ ynma&;0efBuD;Xme\ tcsuftvufrsm;t& 2010 ckESpfwGif jyKvkyf aom
avhvmqef;ppfrIwGif roefpGrf;uav; 800 onf twef;ausmif;rsm;wGif ausmif;0if
pm&if;oGif;MuNyD; 1ç450 a,mufonf qGHUtem;rMum;ausmif;uJhokdY txl;ausmif;rsm;wGif
pm&if;oGif;Muum 36 a,mufrSm tqifhjrifhynmukd oifMum;vsuf&Sdygonf/ ykdrkdtao;pdwf
avhvmEkdif&ef roefpGrf;ausmif;ol? ausmif;om;rsm;wGif usm;? r cGJjcm;xm;aom tcsuftvuf
rsm; vkdtyfygonf/ roefpGrf;uav;i,ftrsm;pkonf ynma&;wGif yg0ifjcif;r&SdMuao;yg/
roefpGrf;uav;i,frsm;\ ynma&;vufvSrf;rDrI? NyD;pD;rIESifh t&nftaoG;jynfh0aom ynma&;
wGif ynmoifMum;EkdifrIwkdYtay: a&G;cs,fEkdifrIukd csdwfqufvsuf&Sdaom ½IaxmifhtrsKd;rsKd;rS
okH;oyfEkdif&ef usm;? r a&;&mqkdif&m tcsuftvufrsm; vkdtyfygonf/
jrefrmEkdifiHwGif ausmif;ESifh qufpyfaom usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrI
qkdif&m udpörsm;twGuf okawoersm;pGm vkdtyfygonf/ xkdtcsufonf tm&Sypdzdwfa'owGif
uav;i,frsm;ukd xdckdufaeaom t"dutcsufwpfckjzpfygonf/ xkda'orsm;wGif rdef;uav;?
a,musfm;av;? vdifpdwfcH,lrI uGJjym;olrsm;ukd t"duOD;wnfcsufxm;um usL;vGefaeMujcif;jzpf
281 atmufajcrSwfpk 120/
282 vlrI0efxrf;?u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;XmeESifhtemBuD;a&m*grpf&Siftifwmae&Sife,f? jrefrmEdkifiHqdkif&mr
oefpGrf;rI? avhvmqef;ppfcsuf?2010? aejynfawmf/ jrefrmEdkifiHuav;i,frsm;tajctaecGJjcrf;pdwfjzmrI (2012)?trsdK;om;pDrH
udef;ESifhpD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufrI0efBuD;Xme ESifh ,leDqufzf (2012)?pmrsufESm37wGifudk;um;xm;onf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 146
NyD; vlrItokdif;t0kdif;\ ½IHUcsuJh&JUrnfukd aMumuf&GHUjcif;aMumifh rwkdifMum;? owif;rykdYaom
tMurf;zufrIrsm; &SdMuygonf/ vdifykdif;ESifh usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrI\ tusKd;
qufjzpfaom ½kyfykdif;qkdif&m? pdwfykdif;qkdif&m epfemxdckdufrIrsm;onf ynma&;vufvSrf;rDrIudk
t"du twm;tqD;jzpfapNyD; rvkHNcHKaom ynmoifMum;rIywf0ef;usifukdvnf; jzpfapygonf/
xkdtMurf;zufrIaMumifh ausmif;xGufrI? ausmif;wufrrSefrI? ynm&nfnHhjcif;? rdrdukd,frdrd ,kHMu
nfrIavsmhenf;jcif;rsm;ukdvnf; jzpfapygonf/ i,f&G,fpOfrSm BuHKawGUcJh&aom usm;? r tajccH
tMurf;zufcH&rIonf toufBuD;onftxd tusKd;qufoufa&mufrIukd jzpfapygonf/ aemuf
qufwGJrsm;tjzpf ynma&;wGif yg0ifrIedrfhusjcif;? atmifjrifrI? qufvufoif,lvkdrI tm;enf;
vmjcif;? usef;rma&;? vlrIom,m0ajyma&;ESifh pdwfykdif;qkdif&mwkdYwGif raumif;aom oufa&muf
rIrsm; &SdMuygonf/
bmompum;onfvnf; ynma&;atmifjrifjcif;\ t"dutaMumif;tcsufwpfck jzpf
ygonf/ rl0g'qkdif&majymif;vJrIrsm;&Sdaomfvnf; ½kH;okH;bmompum;rSm Armpum;jzpfaeNyD;
¤if;tcsufonf uGJjym;aom vlrsKd;pkbmompum;&Sdol uav;i,frsm;\ ynmoifMum;rIukd
t[efYtwm;jzpfapNyD; ausmif;xGufrIrsm;ukd OD;wnfygonf/283
ta&;ay:tajctaersm;ESifh y#dyu©BuHKawGUae&aom ae&mrsm;wGif ynma&;vufvSrf;
rDrIonf txl;ojzifh rdef;uav;rsm;twGuf pdefac:rIwpf&yfjzpfaeygonf/ ausmif;xGufrIrsm;
&SdvmNyD; usm;? r tajccHtMurf;zufrI BuHKawGUEkdifzG,f&SdrI? vlukeful;rIESifh tjcm;enf;vrf;jzifh
acgif;ykHjzwfcH&Ekdifajcrsm;aMumifh tysKdazmf0ifp trsKd;orD;i,frsm; ausmif;rS xGufMujcif;ESifh
awGUBuHKEkdifygonf/ ynma&;t&nftaoG;ESifh ynma&;qDavsmfrI&Sdjcif;wkdYonf oif,lavhvm
jcif;\ aumif;aom&v'frsm;ukd &&Sdapygonf/ ,ciftcef;rsm;wGif rSwfom;&ouJhokdY wuúokdvf
0ifwef;pmar;yGJwGif xyfcgwvJvJ ajzqkd&EIef;ESifh us½IH;EIef;rsm;onf a,musfm;av;rsm;wGif rdef;
uav;rsm;xuf rsm;aMumif; awGU&Sd&ygonf/ xyfcgwvJvJ ajzqkd&rIrsm;aMumifh ausmif;om;\
283 atmufajcrSwfpk 254? pm 86-87/
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 147
bmom&yftaMumif;t&mtay: xdwfvefYapjcif;ukd jzpfapygonf/284 qkdif;iHhjzpfaeaom oif
½kd;ñTef;wrf; jyKjyifajymif;vJa&;onf ynma&;&v'fwkd;wufjcif;ESifh ynma&;t&nftaoG;wkd;
wufjcif;twGuf ta&;BuD;aom jyKjyifajymif;vJa&;wpf&yfjzpfNyD; jrefrmEkdifiH\ vuf&Sdajymif;vJ
aeaom vlrIpD;yGm;a&;tajctaersm;ESifh qDavsmfrI&Sdap&ef t"duusaom tcsufwpfckjzpfyg
onf/ okdYaomfvnf; ausmif;om;ESifh ausmif;olrsm;\ rwlnDaom oifMum;a&;qkdif&m vdktyf
csufrsm;ukd jznfhqnf;ay;Ekdif&efvnf; wpfNydKifwnf; wkHYjyefaqmif&GufoGm;&rnf jzpfygonf/
trsKd;om;ynma&;u@pDrHcsuf\ tpdwftykdif;tjzpf tpkd;&onf tv,fwef;ESifh
txufwef;ynmjyKjyifajymif;vJa&;u@cGJudk tpysKd;&ef tpDtpOfa&;qGJaeygonf/ xdkrSwpfzef
txufwef;ynma&;ukd 12 wef;txd qufvufcsJUxGif aqmif&GufoGm;rnfjzpfygonf/ xkdpDrH
csufwGif oif½kd;ñTef;wrf;rsm;? oifMum;enf;pepfrsm;? rlvwef;? tv,fwef;? txufwef;tqifh
rsm;ukd qef;ppfonfh pepfrsm;udk tqifhjr§ifhwifjcif;rsm; yg0ifygonf/ txl;ojzifh tv,fwef;
ynmtqifhtwGuf ykdrkdaumif;rGefaom oif½kd;rsm;? oifMum;enf;pepfrsm; vkdtyfNyD; xkdpepfrsm;
onf vkyfom;vkdtyfcsufESifh EkdifiH\ ajymif;vJaeaom vlrIpD;yGm;jyKjyifajymif;vJrIrsm;tMum;
qDavsmfrI&Sdap&ef ta&;BuD;ygonf/ tv,fwef;ynmtqifhonf toufarG;0rf;ausmif;oif
wef;rsm;? txufwef;ynmoif,lrIwkdYESifh csdwfquf qufpyfay;Ekdif&ef vkdtyfygonf/ tv,f
wef;ynmtqifhukd jr§ifhwifjcif;tm;jzifh vkyfief;cGif0ifrnfh vli,ftrsm;pkukd aps;uGufvkdtyfcsuf
ESifh ukdufnDatmifjyKvkyf&ef? vkdtyfaom enf;ynm? owif;tcsuftvuf? A[kokwrsm;ukd
usm;? r ae&ma'orcGJbJ ausmif;om;rsm;\ vdktyfcsufESifhtnD yHhykd;&ef vkdtyfygonf/ ,if;
oif½kd;ñTef;wrf; ajymif;vJjcif;aMumifh tm;vkH;ukd vTrf;NcHKyg0ifapaom vlrIaygif;pnf;a&;? trsKd;
orD;rsm;\ tcGifhta&;? vlYtcGifhta&;\ ta&;BuD;ykHukd aZmif;ay;Ekdifapjcif;? usm;? r a&;&m
oabmw&m;yg0ifaom rmwdumukd a&;qGJEkdifjcif;wkdYudk &&SdEkdifygonf/
tqifhjrifhynma&; taxmuftyHhrsm;ESifh t[efYtwm;rsm;
tqifhjrifhynma&; oif,lrIwGif ausmif;0ifrIenf;apaom t"dutcsufrSm tv,fwef;ESifh txufwef;a tmifjrifrI enf;jcif;aMumifh jzpfygonf/
txufwGif azmfjycJhaom Z,m; 3.1 t& uav;ajcmufa,mufwGif ig;a,mufonf
(&Sdoifhonfht&G,fxuf wpfcgwpf&H ykdBuD;aeaomfvnf;) rlvwef;ynmukd NyD;qkH;MucsdefwGif
ausmif;om;av;a,mufwGif wpfa,mufxufenf;pGm txufwef;ynmukd atmifjrifMuaMumif;
rMumao;rDESpfrsm;&Sd owif;tcsuftvufrsm;t& awGU&Sd&ygonf/ wuúokdvf0ifwef;pmar;yGJ
onf tqifhjrifhynma&;ESifh toufarG;0rf;ausmif;ynmrsm; oifMum;Ekdifa&;twGuf tqkH;
tjzwfay;Ekdifaomae&mtjzpf ta&;ygygonf/
284 atmufajcrSwfpk 253/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 148
ynma&;p&dwf? tvkyform;aps;uGufqkdif&m tcGifhtvrf;? ,Ofaus;rI"avhxkH;pHwkdYonf tqifhjrifhynma&; vufvSrf; rDa&;ESifh ynma&;NyD;ajrmufrI tay: ta&;ygaom tcef;u@rS tqkH;tjzwfay;ygonf/
tqifhjrifhynma&;udk wef;wlnDrQ&&Sda&; wkd;jrifhapEkdifrIukd [efYwm;xm;onfh tjcm;pdef
ac:rIrsm;vnf; &Sdygonf/285 ½kyfykdif;qkdif&m vufvSrf;rrDjcif;onf tcsKdUaom ausmif;ol? ausmif;
om;rsm;tzkdY jyóemwpf&yfjzpfygonf/ rsm;aomtm;jzifh wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm; aexkdifaom
a0;vHaoma'orsm;wGif tqifhjrifhynmoifMum;aom wuúokdvfrsm; tvGefenf;yg;ygonf/
aus;vufrS qif;&Jom;rdom;pktwGuf rdom;pk0ifwpfa,muftm; tqifhjrifhynma&; &&Sd&ef
(abmf'gausmif;xm;&efjzpfap) ukefusp&dwfonf t[efYtwm;jzpfapygonf/ ausmif;om;rsm;\
ukefusp&dwfukd umrd&ef vkdtyfcsufay: tajccHNyD; ynmoifaxmufyHhaMu;ay;aom okdYr[kwf
ausmif;om;rsm;udk aiGxkwfacs;&ef us,fus,fjyefYjyefY aqmif&Gufaeaom tpDtpOfrsm; r&Sdyg/
xkdtcsufrsm;onf qif;&Jom;rdom;pkrS ausmif;om;rsm;twGuf ynmoifMum;&ef t[efYtwm;
jzpfapygonf/
wjcm;tcsufrsm;wGif wdusaom usm;? r a&;&m oufa&mufrIrsm; &Sdygonf/
Oyrm-txufwef;ynmtqifhwGif a,musfm;av;rsm;\ ausmif;0ifrIEIef;enf;onfh
tcsufu a,musfm;av;rsm;onf rdef;uav;rsm;xuf apmpGm tvkyftukdifvkyfudkifMu&
aMumif;? rdef;uav;rsm;onf q&mrtjzpf toufarG;Ekdifajc ykdrsm;NyD; xkdrStqifhjrifhynma&;okdY
wufvSrf;MuaMumif; azmfjyaeygonf/ ½kd;&m"avhrsm;uvnf; ,if;jzpfpOfwkdYtay:wGif vTrf;rkd;rI
&Sdaeygonf/ q&mtvkyfESifh ygarmu©tvkyfrsm;onf vpmenf;yg;jcif;aMumifh trsKd;om;rsm;
vkyfukdifvkdrIenf;yg;Muygonf/ jzpfEkdifonfrSm trsKd;om;rsm;onf rdom;pkukd t"du &SmazGauR;
arG;ae&olrsm; jzpfaomaMumifh xkd0ifaiGenf;tvkyfrsm;udk rvkyfukdifvkdMujcif;jzpfum vlrI
tokdif;t0kdif;\ zdtm;ukd tvkdr&SdMuay/ ,if;tpm; trsKd;om;rsm;onf ynmaumif;pGm wwf
ajrmufrIr&SdbJ rvkdtyfbJ 0ifaiGykdrkd&&Sdonfh pD;yGm;a&;ukdom vkyfMuygonf/
EkdifiH\ tqifhjrifhynma&; jyKjyifajymif;vJjcif;tpDtpOfrsm;ESifh EkdifiHjcm;rS rdwfzufvkyf
ief;aqmif&Gufolrsm;\ pdwf0ifpm;rIaMumifh usm;? r yg0ifrI tcsKd;rrQwrIrsm;udk (tqifhjrifhynm
a&;wGif ausmif;olOD;a&tcsKd;? a,musfm;av;rsm;\ ausmif;0ifrIEIef; avsmhusjcif;taMumif;&if;
rsm;ponf) ykdrkdem;vnfvmMuygonf/ xkdYtjyif tqifhjrifhynma&;wGif usm;? r tcsKd; rnDrQrI
onf aps;uGufvkyfom;vkdtyfcsuf qef;ppfrIESifh twefi,fqufpyfaeygonf/ trsKd;orD;tvkyf
vufrJhEIef;onf trsKd;om;rsm;xuf rsm;aeNyD; trsKd;orD;rsm;onf tqifhjrifhynmrsm; wwf
ajrmufxm;Muaomfvnf; tvkyfcGifxJwGif pepfwus cGJjcm;qufqHrIcHae&aomaMumifh jzpf
aMumif; ,if;&v'fu jyoaeygonf/
enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&; txl;jyKtcsufrsm;
285 atmufaNcrSwfpk 253/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 149
enf;ynmESifh toufarG;0rf; ausmif; rsm;udk vufvSrf;rDrIwGif trsKd;orD;? trsKd;om; ESpfrsKd; pvkH; enf;yg;ygonf/
wjznf;jznf;wkd;wufrIrsm; &Sdaomfvnf; enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;
wGif trsKd;orD;ESifh trsKd;om;rsm;twGuf nDrQaom&v'frsm; &ap&ef txl;ojzifh aus;vufa'o
&Sd qif;&Jaomvli,frsm;ESifh uRrf;usifrIedrfhusaom tvkyform;rsm;onf tajccH&if;ESD;jr§KyfESH&
rnfholrsm; jzpfygonf/
usm;? r a&;&m w&m;aotjrifonf enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;tay: MoZmvTrf;rkd;rI&Sdygonf/
&Ekdifaomtcsuftvufrsm; tuefYtowf&Sdaomfvnf; enf;ynm? pkdufysKd;a&;ESifh
toufarG;0rf;ausmif;ynma&;oifwef;rsm;wGif ausmif;olESifh ausmif;om;rsm;tMum; usm;? r
a&;&m cGJjcm;qufqHrIukd odomxif&Sm;pGm awGUjrifEkdifygonf/ vkdtyfcsufjrifhrm;aom uRrf;usif
rItcsKdUonf trsKd;orD;rsm;vnf; vG,fulpGm oif,lEkdifaomfvnf; rdef;uav;i,f&G,frsm;ESifh
trsKd;orD;rsm;onf rd½kd;zvm tpOftvmOD;pm;ay;rItm;jzifh usm;? r a&;&m w&m;aoowfrSwf
xm;aom vkyfief;e,fy,frsm;rS oifwef;rsm;ukdom a&G;cs,fjcif;onf ykHaownfwHhpGJNrJvsuf&Sdyg
onf/ Oyrm-*a[aqmfjcif;uJhokdY tvkyfrsKd;wGif trsKd;orD;tenf;i,fom tvkyfvkyfaeMuNyD;
Murf;wrf;aom vkyfief;cGifwGif av;yifaom tkwfrsm;ukd o,fykd;aeonfh trsKd;orD;trsm;tjym;
ukdrl awGUEkdifygonf/286 ¤if;pdwfoabmxm;?t,ltqrsm;onf,Ofaus;rI"avhxkH;pHrsm;jzifh
jyKrlaexkdifonfh vlrIywf0ef;usifwGif pdrfh0ifysHUESHYvsuf&SdNyD; trsKd;orD;rsm;taejzifh rd½kd;zvmtpOf
tvmr[kwfaom tvkyftudkiftcGifhtvrf;rsm;udk BudK;yrf;&mrSm trsKd;orD;rsm;tm; cGJjcm;quf
qHonfh t,ltqusifhokH;rItjzpf wnf&Sdaeygonf/ ,if;tajctaeonf trsKd;om;rsm;ESifhom
oifhawmfonf[k ,lqxm;onfh qkH;jzwfcsufcsrSwfonfh &mxl;Xmersm;ü trsKd;orD;rsm; wm0ef
,l&mwGif tvm;wl vlrIa&;pHowfrSwfcsufrsm;aMumifh rnfokdYtcuftcJjzpf&ykHukd trsKd;orD;
tcsKdUu xkwfazmfajymqkdygonf/
tqifhjrifhynma&;wuúokdvfrsm;? enf;ynm? toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh oif
wef;rsm;ü trsKd;orD;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tvkyftukdiftrsKd;tpm;tcsKdUtwGuf avh
usifhoifMum;vrf;aMumif;ay;&ef &nf&G,faomtpDtpOfrsm;u vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh
jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme? vlrI0efxrf;OD;pD;Xme\ vrf;ñTefrIjzifh &Sif;vif;pGm azmfjy
xm;ygonf/ oifwef;rsm;rSm rsm;aomtm;jzifh rd½kd;zvmtpOftvmt& trsKd;orD;rsm;twGuf
oifhawmfaom tvkyftukdifrsm;[k ,lqonfh tyfcsKyfynm? O,smOfNcHpkdufysKd;a&;? t0wfavQmf
vkyfief;ponfh trsKd;tpm;rsm; jzpfygonf/ oifwef;tpDtpOfrsm;onf uRrf;usifrI okdYr[kwf
286 at'DbDaxmufyHhrIESifhodyÜESifhenf;ynm0efBuD;XmeESifhpufrI0efBuD;XmewdkYu,cktcgt&nftcsif;tajccHaom
armf*sL;oifwef;wdkrsm;\ykHpHopfudk a&SUajy;prf;oyf&ef ûyvkyf jyfiqifvsuf&SdNyD;trsdK;orD;rsm;udktaotcsmavhusifhay;um
"avhxkH;pHt&trsdK;om;rsm;BuD;pdk;aomußGrf;usif{&d,mrsm;wGif atmifjrifhpGmvkyfaqmifEdkif&eftvdkYiSmtm;ay;onfhtaejzifh
wdusaomjypfrSwfrsm;csxm;onf/ADB. 2014. Technical Assistance to Myanmar on Skills Development for Inclusive Growth. Manila wGif Munfhyg/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 150
vufawGUvkyfief;wGif aygif;pyfvkyfukdifEkdifaom uRrf;usifrI oD;oefYvkdtyfcsufrsm;ukd wkHYjyef
aqmif&Guf&ef vdktyfygonf/ 0ifaiGwkd;vkyfief;twGuf tcGifhtvrf;opfrsm; ay:aygufvmNyD
jzpfygonf/ Oyrmtm;jzifh jrefrmEkdifiHwGif c&D;oGm;vkyfief;rsm; wkd;csJUae&m EkdifiHwumc&D;onf
rsm;tm; xl;jcm;pGm qGJaqmifEkdifonfh ae&mrsm; wnf&Sdonfh a0;vHaoma'orsm;ESifh aus;vuf
a'orsm;rSqif;&JEGrf;yg;aomtrsKd;orD;rsm;ukdOD;wnfNyD;¤if;tcGifhtvrf;rsm;ukdvufvSrf;rDap
&ef BudKwifavhusifhjyifqifay;onfh oifwef;rsm; pDpOfvsuf&Sdygonf/
tuGuf-9/ y½kd*&rfa&;aom rdef;uav;rsm;onf urÇmukd ajymif;vJEkdifrnf
ukvor*¾taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf\ urÇmvkH;qkdif&m ynma&;ueOD;aqmif
&GufrItjzpf y½kd*&rfa&;aom rdef;uav;rsm;onf urÇmukd ajymif;vJEkdifonf[laom tpkd;&
r[kwfaom tzGJUtpnf;wpfckjzpfonfh tzGJUtpnf;u uGefysLwmynm&yfe,fy,fwGif
usm;? r tcsKd;nDrQpGm yg0ifapa&; tm;ay;&ef wDxGifrItm;aumif;aom enf;vrf;wpfckukd
jr§ifh wifaqmif&Gufjcif;jzpfygonf/ rMumao;rDu awGUqkHaqG;aEG;rIwpfckwGif
¤if;tzGJUtpnf; wnfaxmifol &uf&Srm;ql*smeDu uGefysLwmynm&yfwGif
pdwf0ifpm;olrsm;onf a,musfm; av;i,f&G,frsm;omjzpfonf[laom t,ltqukd
tav;ay; aqG;aEG;cJhygonf/ ¤if;pdwfae pdwfxm;ukd ajymif;vJ&eftwGuf olr\
tzGJUtpnf;onf t"duOD;wnfcsufokH;&yfjzifh tvkyfvkyfaeygonf/ OD;wnfcsufokH;&yfrSm
rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; uGefysLwmodyÜHynm avhusifhoifMum;jcif;ESifh
uGefysLwmodyÜHynm pGrf;aqmif&nfwnfaqmufjcif;? rdef;uav; i,f&G,frsm;tm;
acwfrDwkd;wufaom enf;ynmqkdif&m ukrÜPDrsm;rS tawGUtBuHK&&Sdapjcif; ESifh
rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; ynm&yfe,ftwGif;rS OD;aqmifvrf;ñTefolrsm;ESifh rdwfquf
&if;ESD;apjcif;wkdY jzpfygonf/ ]]uRefrwkdY&JU yef;wkdifu ESpfq,fhwpf&mpkacwfrSm uGefysLwmenf;
ynmeJY y½kd*&rfa&;wm[m rdef;uav;awGtwGuf vkH;0vkdtyfwJh pGrf;&nfwpfckqkdwm olwkdY
em;vnfvufcHzkdYygyJ}}/ tzGJUtpnf;rS ,kHMunfonfrSm rdef;uav;rsm; zefwD;onfh xkwfvkyf
rIonf oabmobm0tm;jzifh uGJjym;jcm;em;onf? vlrItzGJUtpnf;\ vdktyfrIudk ykdrkdtm½kH
pkdufrI&Sdonf/ aq;ynme,fy,f? zuf&Sife,fy,f? Oya'e,fy,fESifh wjcm;e,fy,frsm;wGif
olwkdY&Sdaeap&rnf[líjzpfonf/¤if;,kHMunfrIrSefuefaMumif;¤if;wkdY\tvkyfrSoufao
taxmuftxm; jyoygonf/ pmwrf;tusOf;csKyfwGif rpöql*smeDu rdef;uav;i,f&G,frsm;
&ifqkdifae&onfh pdefac:rIwcsKdUonf urÇmESifhwpf0ef;jzpfNyD; w½kwfEkdifiH? tdE´d,EkdifiHESifh
AD,uferfEkdifiHuJhokdYaom EkdifiHrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&Guf&ef tcGifhtvrf;rsm;pGm&Sdonf/
¤if;EkdifiHtm;vkH;wGifuGefysLwmodyÜHynm&yfwGifusm;?rtcsKd;nDrQa&;ukd &nf&G,fvsuf
uGm[rIyaysmufa&; BudK;yrf;rIrsm; vkyfaqmifcJhonf[k ñTefjycJhygonf/
UN Secretary-General Global Education First Initiative www.glabaleducationfirst.org/ 3135.htm#sthash.CurRaE96.dpuf
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 151
3-4/ aumufcsufrsm;eSifh tBuHjyKcsufrsm;
jrefrmEkdifiHü ausmif;0ifEIef;rSm usm;? r tcsKd;nDrQrI&Sdjcif;onf xl;jcm;aom atmifjrifrI
wpfckjzpfygonf/ okdY&mwGif ¤if;tajctaexuf omvGefvkyfaqmif&ef vkdtyfygao;onf/
usm;? r tcsKd;nDrQrI&Sdjcif; ñTef;udef;onf ykdrdktao;pdwfus odrfarGUaom ½Iaxmifhrsm;ukd
zkH;uG,foGm;apygonf/ Oyrmtm;jzifh tcsKdUrdef;uav;tkyfpkrsm; ausmif;raeMujcif;? okdYr[kwf
wpfBudrfom ausmif;aezl;jcif;? twef;xJwGif rdef;uav;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI edrfhusjcif;ESifh
tcsKdUtxl;jyKbmom&yfrsm;wGif trsKd;orD;rsm; wufa&mufoifMum;rI enf;yg;aejcif;wkdY
jzpfygonf/ rnfonfhtwGufaMumifh trsKd;orD;ESifh trsKd;om;tkyfpktcsKdUMum; rwlnDaom
tuGuf 10/ trsKd;orD;rsm; tusKd;&Sdap&ef &yf&GmtajcjyK c&D;oGm;vkyfief;qkdif&m uRrf;usifrIoifwef;rsm;
vmtkdjynfolY'Drkdu&ufwpf or®wEkdifiHwGif tm&SzGHUNzdK;a&;bPfonf vlxktajcjyK
c&D;oGm;vkyfief;twGuf uRrf;usifrIoifwef;pDrHudef;rsm;udk ulnDyHhykd;cJhygonf/ pkdufysKd;a&;
vkyfief; atmifjrifrIr&Sdojzifh ¤if;wkdY\ tdrfaxmifpkrsm; aiGa&;aMu;a&;rvkHavmufrI
&ifqkdif&aom tcgwGif wkd;jrifhvmaom c&D;oGm;vkyfief; tcGifhtvrf;onf
ajrmufjrm;pGmaom trsKd;orD;rsm;ukd wpfenf;wpfvrf;tm;jzifh 0ifaiG&SmazGay;ygonf/
tcsKdUtrsKd;orD;rsm;onf pkdufysKd;a&;vkyfief;rS ½kd;&mvufrIynmvuf&mrsm;ESifh
vuf0wf&wemrsm; a&mif;aomvkyfief; okdY ajymif;vJvkyfukdifaomtcg wpfnvQif
tar&duefa':vm 7 a':vmrS 15 a':vm txd &SmazGEkdifMuNyD; ,if;aiGaMu;onf
pkdufysKd;a&;vkyfief;rS¤if;wkdY&SmazGEkdifonfxufykdygonf/naps;wGifaps;a&mif;jcif;jzifh
trsKd;orD;rsm;onf rdrdukd,frdrd ,kHMunfrI? ynmA[k okwESifh vlrIa&;tqifhtwef;wpfck
&&Sdvmygonf/ þpDrHudef;onf &yf&GmtajcjyK c&D; oGm;vkyfief;ESifh tdrfwGif;
vufrIvkyfief;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufrIukd axmufyHhonfhenf;wl trsKd; orD;rsm;\
vuf&SdpGrf;&nfrsm;ukd olwkdY\ xkwfNrJ ½kd;&mxkwfukefrsm; xkwfvkyfrIrS aps;uGuf vkdtyfcsufESifh
ykdrkdukdufnDaom aps;uGuf0if pD;yGm;jzpf xkwfvkyfrIrsm; vkyfukdifvmEkdif&ef twGuf
vkdtyfaom pGrf;&nfrsm; wnfaqmufcsJUxGifEkdif&ef yHhykd;tultnDay;jcif;jzpfygonf/
xkwfvkyfrIenf;ynmESifh 'DZkdif;ykHpHxkwfvkyfrI wkd;wufjcif;? aps;uGufwif
a&mif;csjcif;qkdif&m tajccHtaxmuftulyHhykd;jcif;? ypönf;ud&d,m yHhykd;jcif;? aps;qkdifrsm;ESifh
aps;a&mif;yGJawmfrsm; pDpOfvkyfaqmifay;jcif;wkdYtm;jzifh trsKd;orD;rsm;onf ¤if;wkdY\
0ifaiGrsm; vkHavmufatmif wkd;jrifhvmonfukd awGU&SdvmMuygonf/
]]tck uRefrukd vlawGu ykdNyD; av;av;pm;pm; qufqHvmMuygw,f/ uRefr
a,musfm;wif r[kwfygbl;/ uRefr&JU acR;rawGuyg av;pm;vmMuw,fav}}[k befYzef;
aus;&GmrS trsKd;orD;&ufuef;vkyfom;wpfa,mufu ajymygonf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 152
&v'fESifh atmifjrifrIrsm; uGJjym;&onfwkdYukd ykdrkdaumif;pGmem;vnf&ef vkdtyfygonf/287 ynm
a&;½IaxmifhrS usm;? r a&;&m oabmw&m;ukd ykdrkdem;vnf&eftwGuf CESR u yHhykd;aomfvnf;
qufvufOD;pm; ay;vkyfaqmif&efESifh avhvmqef;ppf&ef vkdtyfygonf/
ausmif;om;? ausmif;oltm;vkH;\ b0wpfoufwmwpfavQmufwGifvnf;aumif;?
ausmif;rsm;wGifvnf;aumif; usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI &&Sdap&ef tbufbufrS jynfhpkHaom
csOf;uyfaqmif&GufrI vkdtyfygonf/ xkdokdY csOf;uyfaqmif&Guf&mwGif yg0ifonfh tajccHoabm
w&m;rsm;rSm...
l vufvSrf;rDa&; wef;wlnDrQrI - jrefrmEkdifiHü wkd;wufrIt&SdqkH;ae&m
l tcGifhtvrf;wef;wlnDrQrI - oifhwifhavsmufywfaom oif,lrI
l tusKd;&v'fwef;wlnDrQrI - txl;ojzifh ynma&;tqifh NyD;ajrmufNyD;aemuf vkyfief;cGifokdY
0ifa&muf&mwGif vwfwavm tvkyform;tiftm;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI
EIef; edrfhusjcif;ESifh trsKd;orD;rsm;\ tvkyfvufrJhEIef;u trsKd;om;rsm;xuf ykdrkdjrifhrm;jcif;udk
taxmuftxm;jzifh xif&Sm;pGm awGUjrifEkdifygonf/
ausmif;0ifEIef;wGif usm;? r tcsKd;nDrQrI&Sdjcif;xuf ausmfvGefaom? ynma&;onf trsKd;
orD;ESifh rdef;uav;rsm;tm; vlrItzGJUtpnf;ESifh tvkyform;aps;uGufwGif yg0ifrIukd uefYowf
xm;aom? bufvkdufrI&Sdaom vlrItzGJUtpnf;\ pHowfrSwfcsufrsm;ukd qufvuftm;ay;rI
r&Sdapa&; aocsmap&eftwGuf ynma&;0efBuD;Xme twGuf omru tpkd;&twGufyg
rl0g'azmfaqmif rIrsm; &Sdygonf/ rnfonfh ynma&;pepfwGifrqkd ausmif;om;? ausmif;olrsm;\
b0wpfouf wmtwGuf BudKwifavhusifhoif,lEkdif&ef ynma&;\ t&nftaoG;ESifh
xda&mufrIrsm;tay: vTrf;rkd;rI&Sdonfh tcsufrsm;pGm &Sdygonf/ ,if;tcsufwpfcsufpDtwGuf
usm;? r a&;&m½IaxmifhrS avhvmqef;ppf&efESifh xnfhoGif;pOf;pm;&ef? jyKjyifajymif;vJa&;twGuf
pDrHudef;a&;qGJ&efESifh taumiftxnfazmfaqmif&ef vkdtyfygonf/ OyrmtaeESifh usm;? r
a&;&mtjrifjzifh okH;oyf aom pkd;&drfylyefrIrsm;rSm...
l a,musfm;av;ESifh rdef;uav;rsm; ausmif;aejcif;aMumifh ukefusrIrsm; - rdom;pkpm;0wfaea&;
twGuf vkdtyfaom tdrfaxmifpktwGif; vkyfcrJh vkyftm;rsm; qkH;½IH;ouJhokdY uav;oli,f
tm; ausmif;ykdYausmif;BudK jyKvkyfay;&onfh rdbrsm;rSmvnf; vkyftm;crsm; qkH;½IH;rI&SdEkdifonf/
287 Canadian International Development Agency.2010. Education and Gender Equality Tip Sheet. Ottawa. Government Canada. P.2.
jzpf&yftcsKdUrSm0ifaiG&SmazGEkdifonfht&nftcsif;aMumifhtrsKd;orD;rsm;onf¤if;
wkdY\ tdrfaxmifpktwGif; tdrfaxmifpkt&if;tjrpfrsm;tay: pDrHcefYcGJrI vkyfaqmifEkdifaom
tajctae&&SdvmMuNyD;¤if;wkdY\cifyGef;ESifhtjcm;rdom;pk0ifrsm;uykdrkdav;av;pm;pm;
qufqHvmMujcif;tm;jzifh tdrfaxmifpktwGif; usm;? r a&;&m tajccHaom qufqHa&;wGif
r[mAsL[majrmufaom tajymif;tvJ jzpfay:vmcJhygonf/
Source: ADB. 2012. Gender and Development News. SeaGen Waves e-newsletter. pp. 9–11.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 153
l rdef;uav;rsm;ESifh a,musfm;av;rsm; ESpfOD;pvkH; tvkyfvkyf&ef tcGifhtvrf;r&&Sdawmhjcif;-
jrefrmEkdifiHwGif a,musfm;av;rsm;onf aeYpm;tvkyform;rsm;tjzpf 0ifaiG&SmazGEkdifaom
aMumifh¤if;wkdYonftajccHynmtv,fwef;?txufwef;ynma&;okdYul;ajymif;o,f,ljcif;
r&Sdawmh[k aumufcsufcsavh&Sdygonf/ okdY&mwGif rnfonfhtwGufaMumifh rdef;uav;rsm;
onf tqifhjrifhynma&;wGif wufa&mufrI rsm;jym;ygaomfvnf; tvkyform;tiftm;ü
trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIEIef; edrfhusae&oenf;qkdonfh tcsufukd aumif;pGmem;
vnfrI r&Sdao;yg/trsKd;orD;rsm;onf ¤if;wkdY\ ynma&;ukd pD;yGm;a&;u@wGifqufpyf
tokH;rcsEkdifjcif;? xkdYaMumifh wnfNidrfrIr&Sdaom w&m;0ifykHrSefr[kwfonfh tvkyfcGifrsm;wGif
om tvkyfvkyfae&jcif;? tdrfwGif;rIvkyfief;wGif rdom;pkvkyfom;rsm;tjzpf vkyfukdifae&jcif;
aMumifh ynma&;atmifjrifrIukd r&&SdEkdifjcif;qkdonfh aumufcsufrsm;udk rSef? rrSef aocsmrod
Ekdifyg/
l c&D;tvSrf;a0;jcif; - vGefcJhaom q,fpkESpftwGif; ausmif;rsm;pGm zGifhvSpfcJhaomfvnf;
ausmif;om;? ausmif;olrsm;twGuf tajccHynmtv,fwef;ESifh txufwef;ausmif;rsm;okdY
ul;ajymif;&mwGif tcsKdUa'orsm;&Sd teD;qkH;rSmwnf&Sdaom ausmif;rsm;onfyif tvSrf;a0;ae
jcif;aMumifh rdef;uav;rsm; tysKdt&G,f0ifa&mufvmygu ausmif;vTwf&onfrSm olwkdY\
vkHNcHKpdwfcs&rItwGuf pkd;&drfp&mjzpfonf[laom taMumif;jyjcif;jzpfygonf/
l ausmif;rsm;wGif oifhawmfaom a&aumif;a&oefY? oefY&Sif;a&;ESifhoufqkdifaom tajccH
taqmufttkH csKdUwJhjcif; - 2011 ckESpf ppfwrf;rS awGU&SdonfrSm 61 &mckdifEIef;aom tdrfom
rsm;om aumif;pGm tokH;jyKEkdifNyD; 23 &mckdifEIef;aom ausmif;rsm;om EkdifiHwumpHEIef;jzpf
aom ausmif;om; 25 a,muftwGuf tdrfomwpfvkH;[laom pHcsdefudk jynfhrDygonf/
ausmif;rsm;\ 51 &mckdifEIef;onf ausmif;om;ta,muf 50 twGuf tdrfomwpfvkH;[laom
jrefrmEkdifiHwGif; pHEIef; jynfhrDygonf/ usm;? r cGJjcm;xm;aom trsKd;orD;twGuf oD;oefYtdrf
omrsm;ukd ae&mtEHSY awGUEkdifaomfvnf; tdrfomtwGif; tMurf;zufrI jzpfEkdifajcrsm; avsmh
AD
B
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 154
us&ef ykHpH'DZkdif;xkwfxm;jcif;? trsKd;orD;ESifh tysKdazmf0ifrsm;twGuf &moDaoG;vmpOf tokH;
jyKonfh tokH;taqmifrsm; xm;&Sday;jcif; ponfwkdY vkyfaqmifay;&ef vkdtyfygonf/
l usm;? r a&;&mtjrif xnfhoGif;xm;aom oif½kd;ñTef;wrf;r&Sdjcif; - txufwGif azmfjyxm;
ouJhokdY qkdif;iHhjzpfaeaom oif½kd;ñTef;wrf;jyKjyifajymif;vJa&;wGif usm;? r a&;&m tjrif
xnfhoGif;jcif;ukd tajccHrSpí xnfhoGif;a&;qGJrnf[k arQmfvifhygonf/
l vkHNcHKaom ausmif;ywf0ef;usiftajctae r&Sdjcif; - ausmif;\ ywf0ef;usiftajctae? pkd;
&drfp&mjyóemrsm;wGif 0efxrf;rsm; okdYr[kwf ausmif;om;? ausmif;olrsm;tMum; vdifykdif;
qkdif&m xdyg;apmfum;rIESifh roifhavsmfaom tjyKtrlrsm;ESifh pyfvsOf;í ay:vpD? rl0g'rsm;
r&Sdjcif;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm; tmPmoufa&mufrI tm;enf;jcif;jzpfygonf/
l usm;? r a&;&mtjrifukd xnfhoGif;pOf;pm;xm;aom pmoifcef;ywf0ef;usif tajctaejzpf&ef
vkdtyfjcif; - Oyrmtm;jzifh ausmif;zwfpmtkyfrsm;? oifaxmufulypönf;rsm;wGif trsKd;orD;
rsm;ukd w&m;ao? rd½kd;zvmtjrift& ay;xm;aom usm;? r cGJjcm;owfrSwfxm;onfh rdef;
uav;rsm;\ tqifhtwef;om ukd,fpm;jyKxm;aom ykH&dyfrsm;? a,bk,sokH;oyfcsufrsm;?
tjrifrsm;ukd z,f&Sm;ypfjcif;? rdef;uav;? a,musfm;av;ESpfOD;pvkH;\ vdktyfcsufrsm;ukd xnfh
oGif;pOf;pm;xm;aom oifMum;rIenf;pepfrsm;ukd tokH;jyKjcif;? pmoifcef;wGif rdef;uav;ESifh
a,musfm;av;ukd wef;wltcsdefay;jcif;? csD;ajr§mufjcif;? tm;ay;jcif;? *½kpkdufjcif;wkdY vkyf
aqmifjcif;tm;jzifh pmoifcef;rSonf vlrItzGJUtpnf;? vkyfief;cGiftxd trsKd;orD;tay:
wef;wlnDrQrI&Sdaom tavhtusifhudk arG;jrLysKd;axmifay;&efjzpfygonf/
l ynma&;\ t&nftaoG;tay: tjrif? ynma&;tay: pdwf0ifpm;rItm;enf;jcif; - rdb
rsm;onf ynma&;ukefusp&dwfrsm;taMumif; pOf;pm;aomtcg uav;oli,frsm;tm;
ausmif;xm;jcif;twGuf vwfwavmukefusp&dwfxuf omvGefonfh a&&SnfcHpm;&rnfh
tusKd;aus;Zl;rsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;jcif; &Sdygovm;/ ,if;uJhokdY pOf;pm;&mwGif a,musfm;
av;ESifh rdef;uav;rsm;tMum; rwlnDpGm pOf;pm;ygovm;/
ynma&;pepfonf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI? rdef;uav;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; pGrf;
aqmif&nfykdrkdwkd;wufvmap&ef aqmif&Gufay;&mwGif vkdtyfaom t"due,fy,f jzpfygonf/
vuf&Sdvkyfaqmifvsuf&Sdaom CESR tqifh 2 wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh ynma&;
qkdif&m awGU&Sdcsufrsm;? qufpyfaeaomtcsufrsm;? jyóemrsm;ESifh a&G;cs,fp&mrsm;ukd xnfhoGif;
qef;ppfvsuf&Sdygonf/ vlwkdif; ynma&;wkd;wufjrifhrm;ap&eftwGuf CESR rS qef;ppfavhvmrI
rsm;aMumifh awGU&Sdvmonfh usm;? r qkdif&m jyóemrsm;ukd trsKd;om;tqifh ynma&;bufpkH
zGHUNzdK;a&;tpDtpOfESifh ynma&;jyKjyifajymif;vJrIjzpfpOfatmufrS BuD;Muyfaqmif&Guf&ef vkdtyfyg
onf/ atmufwGifazmfjyxm;onfhtwkdif; trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;
tqifh r[mAsL[mpDrHudef;\ &nfrSef;csufrsm;ESifh tjcm;pmwrf;rsm;rS okH;oyfcsufrsm;&Sd trsKd;
orD;rsm;\ ynma&;ukd tav;ay;vkyfaqmif&ef tjrifrsm;ukd wifjyxm;ygonf/
usm;? r a&;&m tajccHaom pm&if;tif;ESifh tcsuftvufrsm;
l usm;? r cGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;yg0ifaom ynma&;qkdif&m pm&if;tif;rsm;ESifh
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 155
pDrHcefYcGJrIqkdif&m owif;tcsuftvufpepfrsm; (MIS) \ tcsuftvufaumuf,ljcif;ukd
wkd;jr§ifhaqmif&Guf&efESifh &efykHaiGrçwnf&ef vkdtyfygonf/ qufvufaqmif&Guf&rnfh BuD;
MuyfrI,EÅ&m;ESifhtwl rl0g'a&;qGJjcif;ESifh taumiftxnfazmfaqmif&Gufjcif;wkdYwGif tcsuf
tvufavhvmqef;ppfrI\ awGU&Sdcsufrsm;tm; ykdrkdaqmif&Gufaocsmap&ef? vkdtyfonfh
enf;ynmqkdif&m uRrf;usifolrsm;twGuf &if;ESD;jr§KyfESHjcif;jyK&ef vkdtyfaMumif;rsm;ukd tcsuf
tvufaumuf,lrI&v'frsm;rSwpfqifh awGU&Sd&ygonf/ roefpGrf;uav;rsm;ESifh ausmif;
tajcjyK usm;? r tajccHaom tMurf;zufrIrsm;qkdif&m owif;tcsuftvufaumuf,lrI
enf;vrf;rsm; a&;qGJ&ef vkdygonf/
rl0g'csrSwfolrsm;twGuf pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrI
l rl0g'csrSwfolrsm;twGuf usm;? r a&;&mtjrifzGifhoifwef;onf ausmif;0ifEIef;ü usm;? r
tcsKd;nDrQ&ef[lonfh &nfrSef;csufxuf ausmfvGef½kHomru rdef;uav;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;
twGuf pGrf;aqmif&nf&Sdvmap&ef[lonfh ykdrkdus,fjyefYaom &nfrSef;csufxm;&Sd&ef vkdtyfyg
onf/
l ynma&;0efBuD;XmetwGif; usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;vkyfaqmifrItwGuf t"duwm0ef
ay;tyfxm;olrsm;uGef&uf wnfaxmifjcif;jzifh XmetqifhtoD;oD;wGif usm;? r wef;wlnDrQ
a&; wkd;jr§ifhvkyfaqmif&efvkdygonf/
uav;oli,f zGHUNzdK;a&;qkdif&m vkyfief;rsm; wkd;jr§ifhaqmif&Gufjcif;
l vlom;t&if;tjrpf rsKd;qufopfvli,frsm; jzpfxGef;vmapa&;twGuf t&nftaoG;jynfhrD
aom usm;? r a&;&m xnfhoGif;pOf;pm;aom a&S;OD;uav;oli,fapmifha&SmufrI pDrHudef;rsm;
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 156
ukd trsKd;om;tqifh uav;oli,frsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;rl0g'ESifhtnD aqmif&Guf&ef
vkdyg onf/ oifhavsmfaom aiGaMu;axmufyHhrI cGJa0rIaocsmapjcif;ESifh Xmersm;tMum;?
u@rsm; tMum; yl;aygif;aqmif&GufEkdif&ef XmewGif; jyKjyifajymif;vJrIrsm; vkyfaqmif&ef
vkdtyfyg onf/
rdef;uav;rsm;twGuf vkHNcHKpdwfcs&aom oifMum;rIqkdif&m 0ef;usifaumif; zefwD;jcif;
l q&mrsm;? ausmif;om;rsm;twGuf txl;ojzifh ta&;ay:tajctaeESifh y#dyu©tajctae
rsKd;wGif abmf'gausmif;rsm; pDpOfay;jcif; tygt0if vkHNcHKpdwfcs&aom? usm;? r a&;&m vkdtyf
csufukd xnfhoGif;xm;aom oifMum;rIqkdif&m 0ef;usifaumif;rsm; zefwD;ay;&ef vdktyfyg
onf/ a&aumif;a&oefYtygt0if tnpftaMu;oefY&Sif;a&;qkdif&m 0efaqmifrIrsm;onf
usm;? r cGJjcm;xm;&ef vkdtyfNyD; rdef;uav;rsm;\ yk*¾vduvkHNcHKa&;ESifh *kPfodu©mukd apmifh
a&Smuf&efESifh &moDaoG;vmcsdefwGif usef;rma&;qkdif&m vdktyfcsufrsm;ukd cGifhjyK&efwkdY vkdtyf
ygonf/
l rdef;uav;rsm;tm; ausmif;twGif;üjzpfap?
vm&mvrf;üjzpfap jzpfyGm;Ekdifaom
usm;? r tajccHaom tMurf;zufrIrsm;rS
umuG,fwm;qD;rIrsm; vkyfaqmif&ef
usef;rma&;u@rS wpfqifh ay:vpD?
rl0g'? pDrHudef;ESifh vkyfaqmifcsufrsm;jzifh
wkHYjyefaqmif&Guf&ef vkdtyfyg onf/
l vkHNcHKpdwfcs&um
tm;udk;tm;xm;jyKEkdifaom
owif;ykdYjcif;ESifh
wkHYjyefaqmif&Gufjcif;,EÅ&m;
wnfaqmufjcif;jzifh
ausmif;wGif;tMurf;zufrIukd
owif;ykdYwkdifMum;aom
uav;oli,frsm;\ tEÅ&m,fukd avsmhusapjcif;? rl0g'rsm;? tpDtpOfrsm; csrSwf&mwGif
r&Sdrjzpf vkdtyfaom oufaorsm;ESifh owif;tcsuftvufrsm; aumuf,ljcif;? tpD&ifcH
owif;ykdYrI enf;vrf;rsm; pGmukd tokH;jyK&efvkdtyfonf/
l usm;? r tajccH tMurf;zufrIqkdif&m oif½kd;ñTef;wrf;tygt0if usm;? r a&;&m xnfhoGif;
xm;onfh ta&;ay:tajctaeavQmhcsa&;ESifh &moDaoG;usef;rmrIqkdif&m xdef;odrf;apmifh
a&SmufrIrsm; yg0ifaom b0wpfoufpm uRrf;usifoifwef;udk rdef;uav;ESifh a,musfm;av;
rsm;tm; vkdtyfygu oD;oefYwef;cGJrsm;jzifh ykdYcsoifMum;&ef vkdtyfygonf/
UN
ICEF
/Mya
nmar
/201
0/M
yo T
ham
e
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 157
q&mtwwfynma&; wkd;csJU aqmif&Gufjcif;
l usm;? r a&;&m oabmw&m;rsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;aom csOf;uyfrIenf;vrf;rsm;tm; oif
Mum;a&;wGif aygif;pyfxnfhoGif;&ef q&mtwwfynma&; oifwef;rsm;ukd csJUxGifaqmif&Guf
jcif;? Oyrm-q&mrsm;tm; trsKd;orD;rsm;udk wkdufwGef;tm;ay;&ef? acgif;aqmifrIt&nftaoG;
jr§ifhwif&ef? pD;yGm;a&;u@wGif ynma&;qkdif&m uRrf;usifolrsm;tjzpf trsKd;orD;rsm;\ yg0if
aqmif&GufEkdifrIukd owdrjyKbJ rd½kd;zvmtpOftvmt& trsKd;orD;rsm;tm; rdcifrsm;tjzpf
&nfñTef;ajymqkdrnfhtpm; trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;tay: xm;&Sdonfh oabmxm;
rsm;ukd ajymif;vJ&ef q&m? q&mrrsm;ukd wkdufwGef;tm;ay;&rnf/
l q&mrrsm;tm; xdyg;apmfum;rIESifh tjcm;vkHNcHKa&;qkdif&m jyóemrsm; r&Sdapa&;twGuf
q&m? q&mrrsm;\ vkyfief;cGifywf0ef;usifukdvnf; ppfaq;&ef vkdtyfygonf/
usm;? r a&;&m tav;xm;½Ijrifaom oif½kd;ñTef;wrf;
l oif½kd;ñTef;wrf;ukd jyefvnfokH;oyf jyifqifa&;qGJ&mwGif usm;? r a&;&mtjrifrS jyefvnfa&;
qGJjcif;onf CESR rS yHhykd;aeaomtvkyfukd taxmuftyHhjzpfygonf/ oif½kd;ñTef;wrf;onf
wkdif;jynf\ wefzkd;xm;rIrsm;ESifh ,kHMunfcsuf? tawG;tac:wkdYESifh ywfoufNyD; oifMum;rnfh
taMumif;t&mESifh enf;vrf;ukd xnfhoGif;xm;&ygrnf/ oif½kd;ñTef;wrf;jyKjyifajymif;vJa&;
onf zwfpmtkyftopfrsm;ESifh oifwef;q&mvufpGJrsm;wGif usm;? r tajcjyKaom bufvkduf
rIrsm; okdYr[kwf tjcm;aombufvkdufrIrsm; yg0ifrIr&Sd&efESifh qufvuftoufoGif;aejcif;rsm;
r&Sdap&ef ta&;BuD;ygonf/ Oyrm-oifMum;a&;ypönf;rsm;ESifh oifaxmufulypönf;rsm;onf
(wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;rS a,musfm;av;ESifh rdef;uav;rsm;tygt0if) rdef;uav;ESifh
a,musfm;av;rsm;\ rwlnDaom oifMum;rIqkdif&m vkdtyfcsufrsm;ukd todtrSwfjyK&ef vkd
tyfonf/
l a,musfm;av;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;tMum; qufqHa&;rsm;ESifhywfoufí tjyKoabm
aqmifonfh oifMum;csufrsm; jzpf&efvkdtyfNyD; usm;? r a&;&m ykHaoum;csyf,lqcsufukd
qufvuftoufoGif;aejcif;ukd a&Smif&Sm;&efvdkonf/
l q&mrsm;twGuf oifMum;a&;vrf;ñTefcsufonf usm;? r a&;&mtjrifukd jr§ifhwifjcif;jzpf&ef
vkdtyfNyD; oifMum;a&;csOf;uyfrIenf;vrf;rsm;onf a,musfm;av;ESifh rdef;uav;rsm;\ rwl
nDaom vkdtyfcsufrsm;udk jznfhqnf;&ef vdktyfygonf/ xkdYtwGuf oifMum;a&;csOf;uyfrI
enf;vrf;rsm;ESifh pyfvsOf;í q&m? q&mrrsm;twGuf vrf;ñTefrI &Sd? r&Sd? oifMum;ydkYcs&mrSm
ajymif;vG,f? jyifvG,f&Sdjcif;ukd cGifhjyK? rjyK? vlYtcGifhta&;oifMum;rI\ tpdwftykdif;tjzpf
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tm;ay;jr§ifhwifjcif; &Sd? r&Sd/ jrefrm
EkdifiHonf vlrIpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrI tul;tajymif;ukd t&Sdeft[kefjzifh BudK;yrf;aqmif
&GufaecsdefwGif tv,fwef;ESifh txufwef;ynma&;tqifh oif½kd;ñTef;wrf;onf a,musfm;
av;ESifh rdef;uav;rsm; tqifhjrifhynma&;? enf;ynm? toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh
oifwef;rsm; okdYr[kwf wkduf½kdufvkyfief;cGifrsm;okdY ul;ajymif;&eftwGuf tb,frQavmuf
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 158
avhusifhjyifqifxm;jcif; ponfwkdY &Sd? r&Sd qef;ppf&ef vkdtyfygonf/
t&nftaoG;jynfh0aom? tokH;csEkdifaom ynma&;wkd;wufrItwGuf ykdrkdus,fjyefYaom jyKjyif ajymif;vJa&;rsm; pwifjcif;
l vkyfom;tiftm;aps;uGuf\ vkdtyfcsufESifh ukdufnDaom tv,fwef;? txufwef;ESifh
tqifhjrifhynma&;wkdY\ t&nftaoG;wkd;wuf&ef vkyfaqmif&ygrnf/ xkdokdYvkyfaqmif&mwGif
trsKd;om;ESifh trsKd;orD; ausmif;ynmNyD;ajrmufrIEIef; jrifhrm;&ef? ynma&;tusKd;&v'frsm;
yDjyif&ef? vkyfief;cGif0if&ef vkdtyfaom t&nftcsif;rsm; toifhjzpfap&efESifh ,if;wkdYonf
qif;&JrIavQmhcsrI (ESifh rdom;pkqif;&JrI avQmhcsa&;tygt0if) ukd taxmuftuljyK&ef usm;?
r tajcjyK vkyfcuGm[csufukd avQmhcs&ef? trsKd;orD;rsm;\ ukefxkwfvkyfrIukd wkd;jr§ifh&efESifh
trsKd;orD;rsm; tvkyftukdifa&G;cs,frI rsm;jym;vmap&ef (trsKd;orD;rsm;twGuf tpOftvm
r[kwfaom tvkyftukdifrsm; tygt0if) &nf&G,fygonf/ vmrnfh tajccHynmtv,fwef;
ESifh txufwef;tqifh oif½kd;ñTef;wrf; jyKjyifajymif;vJrIrsm;? oifMum;ykHenf;vrf;rsm;ESifh
tuJjzwfjcif; (tvGwfusufajzonfh ykHpHrS qef;ppfawG;ac:jcif;ESifh tjcm;t&nftaoG;rsm
zGHUNzdK;rIukd tajccHaom ausmif;om;A[kdjyK oif,lrIykHpHokdY ajymif;vJrItm; yHhykd;jcif;)wkdY yg0if
&ef txl;ta&;wBuD; vkdtyfygonf/ taMumif;rSm jrefrmEkdifiHtaejzifh vsifjrefaom t&Sdef
t[kefjzifh vlrIpD;yGm;a&;toGif ul;ajymif;rIwGif a,musfm;av;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;ukd
tqifhjrifhynma&;ESifh toufarG;0rf;ausmif;okdY ul;ajymif;oif,la&; okdYr[kwf vkyfief;cGif
okdY wkduf½kduf0ifa&mufa&;twGuf vkdtyfaom jyifqifrIrsm; jyKvkyfay;jcif;jzifh yHhykd;ay;Ekdifrnf
jzpfaomaMumifh jzpfonf/
ausmif;jyify ynma&;qkdif&m enf;vrf;rsm;ukd tjcm;aom enf;pepfrsm;jzifh jznfhqnf;yHhykd;jcif;
l trsKd;orD;rsm;¤if;wkdY\tdrfaxmifrIqkdif&mtvkyfwm0efrsm;Mum;rSynmoif,lEkdifap&ef
ajymif;vG,f? jyifvG,f&Sdaom ykdYcsenf;ykHpHopf? oif½kd;ñTef;wrf;topfrsm; a&;qGJjcif;? ausmif;
jyify ynma&;ukd ausmif;wGif;ynma&;ESifh wef;n§dEkdifaom tajccHynma&;pDrHudef;ukd wkd;
jr§ifhvkyfaqmifjcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm; ynma&;wGif ykdrkdyg0ifvmap&ef vkyfaqmif&ef vkd
tyfygonf/
ynma&;ESifh tvkyform;aps;uGuf\ vkdtyfcsufrsm; vkdufavsmnDaxGjzpfrI
l tv,fwef;ESifh txufwef;ynma&;? toufarG;0rf;ausmif;rI oifwef;ausmif;rsm;ESifh
tqifhjrifhynma&; jyKjyifajymif;vJrIrsm; jyKvkyf&mwGif ausmif;rsm;onf ausmif;om;rsm;tm;
ajymif;vJaeaom vkyfom;aps;uGuf\ vkdtyfcsufESifhtnD rnfokdYjyifqifay;rnfqkdonfh
tcsufukdvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdifa&G;cs,frItm; uefYowfrIjzpfEkdifonfh
tcsufrsm;ukdvnf;aumif;xnfhoGif;pOf;pm;&efvkdonf/¤if;twGuftao;pdwfusm;?r
cGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; aumuf,l&efESifh okawoersm; xyfrHjyKvkyf&ef vkdtyf
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 159
ygonf/ okdYrSom bGJU&a,musfm;av;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;\ uRrf;usifrIrsm;ESifh tvkyf
tukdif\ awmif;qkdrItMum; csdwfqufaerIESifh pyfvsOf;í ykdrkdem;vnfvmrnfjzpfygonf/
a&TUajymif;tajccsolrsm;\ ynma&;vkdtyfcsufrsm;
l ynma&;jyKjyifajymif;vJa&;wGifa&TUajymif;tajccsolrsm;\(¤if;wkdYukd,fwkdifjzpfap?¤if;wkdY
tm; rSDckdolrsm;jzpfap) oD;oefYvkdtyfcsufrsm;ESifh t[efYtwm;rsm;ukd xnfhoGif;aqmif&Guf&ef
vdktyfonf/okdYrSom¤if;wkdYtaejzifh jrefrmEkdifiH\ynma&;ESifhtvkyform;tiftm;pkwkdY
wGif jyefvnf0ifqHh&ef BudK;yrf;Ekdifrnfjzpfonf/ ¤if;OD;wnftkyfpktwGif; trsKd;om;rsm;ESifh
trsKd;orD;rsm;\ OD;a&ESifh pyfvsOf;aom tcsuftvufrsm;? okdYr[kwf ¤if;ausmif;om;?
ausmif;olrsm;\ rwlnDaom arQmfvifhcsufrsm;? &ifqkdifMu&aom pdefac:rIrsm;ESifh pyfvsOf;í
usm;? r cGJjcm;azmfjyxm;aom tcsuftvufrsm; r&Sdao;yg/
enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;tay: usm;? r a&;&m avhvmqef;ppfrI? rdef; uav;rsm;twGuf tvkyftukdif ESifh aps;uGufvkdtyfcsuf
l vkyfcaMu;aiGjrifhaom tvkyftukdifrsm;ukd vufvSrf;rDa&;twGuf rdef;uav;rsm;ESifh trsKd;
orD;rsm; avhusifhoif,lEkdifonfh oufqkdif&muRrf;usifrI vkyfief;trsKd;tpm;rsm;tm; txl;
ojzifh okawoejyKvkyf&ef vkdtyfygonf/
l enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&; oifwef;tpDtpOfrsm; aqmif&Guf&mwGif ay:
aygufvmonfh tvkyform;aps;uGuf vkdtyfcsufrsm;ESifh trsKd;orD;rsm; avhusifhoif,lonfh
uRrf;usifrIrsm;ESifh vkdufavsmnDaxG&Sdap&efvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;twGuf a&G;cs,f&ef
tvkyftukdiftrsKd;tpm;? vkyfcaMu;aiG oifhawmfaom tvkyftukdifrsm; ykdrkdwkd;yGm;ap&ef
AD
B
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 160
vnf;aumif; vkdtyfygonf/ trsKd;orD;rsm;ESifh oifhawmfaom tvkyftukdiftrsKd;tpm;ESifh
pyfvsOf;aom rd½kd;zvmtpOftvm oabmxm;rsm;ukd ajymif;vJ&eftwGuf oifwef;aqmif
&GufrIrsm;tm; toufarG;0rf;ausmif;ynma&;qkdif&m avhusifhoifMum;a&;tzGJUu wkd;csJU
aqmif&Guf&ef vkdtyfygonf/
l tpOftvmr[kwfaom e,fy,frsm;ESifhoufqkdifaom oifwef;rsm;ukd pDpOf&mwGif trsKd;om;
rsm; vTrf;rkd;aom vkyfief;cGif\ tcuftcJrsm;udk trsKd;orD;rsm; rnfokdY &ifqkdifajz&Sif;&rnf
ukdvnf; xnfhoGif;pOf;pm;oifhygonf/ xkdYjyif tpOftvmtm;jzifh trsKd;orD;rsm; vkyfukdif
aom tvkyftukdifrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ xkwfvkyfrI wkd;wufap&efESifh tvkyform;aps;
uGuf vkdtyfcsufrsm;ESifh ukdufnDap&ef uRrf;usifrIjr§ifhwifonfh oifwef;rsm; vkdtyfygonf/
l tpOftvmtm;jzifh trsKd;om;rsm;BuD;pkd;onfh vkyfief;cGifrsm;wGif bGJU&ynmwwf trsKd;orD;
rsm;tm; ae&may; tvkyfcefY&eftwGuf vkyfief;&Sifrsm;ukd tm;ay;wkdufwGef;aom AsL[mrsm;
a&;qGJ&efESifh¤if;r[mAsL[mrsm;onfusm;?rukdtajccHaomvkyfcaMu;aiGuGm[csufukd
avQmhcsay;onfhtjyif rdom;pk\ qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;wGif trsKd;orD;rsm;uyg
taxmuftuljyKEkdifNyD; pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufa&;vnf; ykdrkdxda&mufpGm yg0ifjznfhqnf;ay;
Ekdifrnfjzpfygonf/
ynma&;pDrHcefYcGJrIü &yf&Gmrsm;\ yl;aygif;yg0ifrI
l ausmif;\ pDrHcefYcGJrIESifh atmifjrifrIwkdYESifh pyfvsOf;aom qkH;jzwfcsufcsrSwf&mü &yf&Gmrsm;
taejzifh tuefYtowfjzifh yg0ifaerItm; jyefvnfokH;oyfvkyfaqmifjcif;ukd txl;OD;pm;ay;
vkyfaqmif&ef vkdtyfonf/ rdbjynfolrsm;ESifh vlrItzGJUtpnf;wkdYonf ynma&;atmifjrifrI
wkd;wufapa&;twGuf ynma&;pepfESifhpyfvsOf;í tBuHÓPfrsm;? vkdvm;csufrsm; wifjy&ef
vkdtyfygonf/ynma&;\t&nftaoG;ykdrkdwkd;wufvmygurdbrsm;onf¤if;wkdY\uav;
oli,frsm;ukd ausmif;rsm;wGif ykdrkd qufvufynmoif,laprnfjzpfNyD; uav;oli,fwkdif;\
ynmoif,lrItcGifhta&;ukd jznfhqnf;ay;&ma&mufygonf/
l trsKd;orD;rsm; &yf&GmtwGif; qkH;jzwfcsufcsrIwGif wuf<upGm yg0ifrItm; aocsmap&ef vkyf
aqmifrIrsm;ukd xm;&Sdvkyfaqmif&ef vkdtyfygonf/
l trsKd;orD;rsm;\ yg0ifaqmif&GufrIukd jr§ifhwif&ef ynma&;aumfrwDrsm;ü trsKd;orD;rsm;
tcsKd;us ukd,fpm;jyKyg0if&ef vkdtyfygonf/ tqkdygaumfrwDrsm; xda&mufpGm yl;aygif;yg0ifrI
tm; aocsmap&ef pGrf;&nfjr§ifhwifrIrsm; jyKvkyf&ef vkdtyfygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
UN
FPA
usef;rma&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;4
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 162
UN
FPA
usef;rma&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
"tpkd;&onf trsKd;om;? trsKd;orD;rsm;tMum; wef;wlnDrQrI&Sda&;? rdom;pkpDrHcsufrsm;
tygt0if usef;rma&;apmifha&Smufjcif;qkdif&m 0efaqmifrIrsm;ukd vufvSrf;rDapa&;ukd
aocsm ap&eftwGfu usef;rma&;apmifha&SmufrIu@wGif trsKd;orD;rsm;tm;
cGJjcm;rIr&Sdap&atmif oifh awmfonfh aqmif&Gufcsufrsm;ukd vkyfaqmif&ygrnf/
tpkd;&onf trsKd;orD;rsm;tm; ukd,f0efaqmifpOf tcsdef?
uav;arG;zGm;pOfESifh uav; arG;zGm;NyD;csdefwkdYwGif oifhavsmfaom 0efaqmifrIrsm;
&&SdEkdifa&; aqmif&Gufay;&rnfhtjyif vkdtyf ygu tcrJh 0efaqmifrIudk &&SdEkdif&ef
aqmif&Gufay;&ygrnf/ xkdYtjyif ukd,f0efaqmifpOfESifh EkdY wkdufumvwGif
vkHavmufaom tm[m&ukd &&Sda&;wkdYukdvnf; aqmif&Gufay;&ygrnf/" trsKd;orD;rsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;qufqHrI yaysmufa&;qkdif&m uGefAif;&Sif; tykd'f 12
"trsKd;orD;rsm;wGif tjrifhqkH;½kyfykdif;qkdif&m? pdwfykdif;qkdif&m usef;rma&;pHowfrSwfcsuf
rsm;ukd &&SdNyD; aysmf&TifEkdifaom tcGifhta&; &Sd&ygrnf/ þtcGifhta&;ukd
usifhokH;Ekdifjcif;onf b0wGif aumif;rGefpGm &Sifoefaexkdif&ef? olr\ ukd,fykdifb0ESifh
qufpyfaeaom trsm;jynfol u@qkdif&m b0wkdYwGif yg0ifEkdifpGrf;&Sd&efwkdYtwGuf
tvGefta&;BuD;ygonf/ usef;rmjcif;qkdonf rSm a&m*gr&Sd½kHrQukd qkdvkdjcif;r[kwfbJ
trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;onf olwkdY\ pdwfcHpm;rI? vlrIESifh ½kyfykdif;qkdif&m
aumif;rGefpGm zGHUNzdK;rI? aexkdif&rIwkdYESifh qufpyfaeNyD; tusKd;quftjzpf
olr\ vlrIa&;? EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;ESifh trsKd;orD;qkdif&m ZD0aA'wkdYtay:
oufa&mufrI&Sdyg onf/ okdYaomfvnf; trsKd;orD;trsm;pkonf usef;rma&;ESifh
aumif;rGefpGm &Sifoefaexkdif&rIwkdY ukd r&&SdMuyg/ trsKd;orD;rsm;taejzifh tjrifhqkH;
usef;rma&;pHowfrSwfcsufukd r&&SdEkdifaom t"dutwm;tqD;rSm trsKd;om;ESifh
trsKd;orD;Mum; wef;wlnDrQrIr&Sdjcif;? rwlnDaom a'o? vlrItqifhtwef;? wkdif;
&if;om;rsKd;EG,fpktoD;oD;&Sd trsKd;orD;rsm;tMum; wef;wlnDrQrIr&Sdjcif;wkdY aMumifh
jzpfygonf/" abusif;vkyfief;vrf;ñTef tykd'f 89
"EkdifiHom;wkdif;onf EkdifiHawmfrS csrSwfxm;aom usef;rma&;rl0g't& usef;rma&;
apmifha&SmufrIukd cHpm;ykdifcGifh&Sdygonf/" jrefrmEkdifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya' tykd'f 367
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 163
"abusif;vkyfief;vrf;ñTef\ trsKd;orD;usef;rma&;qkdif&m NyD;jynfhpkHaom
csOf;uyfrIukd OD;wnfum trsKd;orD;rsm;? rdef;uav;rsm;\ tcGifhta&;ukd
umuG,f&ef? jr§ifhwif&efESifh jynfh0 ap&eftwGuf pepfrsm;? zGJUpnf;ykHrsm;?
usifhokH;rIrsm; wkd;wufaumif;rGefap&ef &nf&G,fNyD; trsKd; orD;rsm;
zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022) ukd
a&; qGJcJhygonf/ xkdpDrHudef;onf tpkd;&ESifh tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;
yg0ifNyD; trsKd;orD;rsm;? rdef;uav;i,frsm;\ vdifESifh rsKd;qufyGm;usef;rma&;
tygt0if usef;rma&;apmifha&SmufrIqkdif&m tcGifhta&;rsm; &&Sda&;wGif
wef;wlnDrQrI&Sda&;twGuf owif;tcsuftvufrsm; aumuf,ljcif;?
okawoejyKvkyfjcif;? todynmay;jcif;? pGrf;&nfjr§ifhwifjcif;? wkdufwGef;
EId;aqmfjcif;wkdYtjyif usef;rma&;ESifhoufqkdifaom qkH;jzwfcsufrsm; csrSwf&mESifh
t&if;tjrpf cGJa0ae&mcsxm;a&;wkdY wGif trsKd;orD;rsm; tjynfht0ESifh
wef;wlnDrQrI&SdpGm yg0ifEkdifapa&;twGuf &nf&G,fygonf/" trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHcsuf 2013-2022
4-1/ trsKd;orD;rsm;? rdef;uav;i,f&G,frsm;\ usef;rma&; apmifha&Smuf 0efaqmifrIrsm; wef;wl nDrQpGm vufvSrf;rDapa&; ESifh tusKd;quftjzpf ¤if;wkdY\ taxGax Gusef;rma&;ESifh vlrIb0 om,ma&; twGuf ta&;ygjcif;
abusif;vkyfief;vrf;ñTefü azmfjyxm;onfhtwkdif; vlwkdif;twGuf usef;rma&;ESifh vlrI
b0om,ma&;wkdYonf jynfh0aom zGHUNzdK;wkd;wufrI &&Sd&eftwGuf ta&;BuD;onfh tcef;u@
rsm;tjzpf yg0ifvsuf&Sdygonf/ okdYjzpfygí vlwkdif;onf t&G,fa&mufoljzpfap? uav;oli,fjzpf
ap? trsKd;om;jzpfap? trsKd;orD;jzpfap? rnfonfhwkdif;&if;om;vlrsKd;rqkd oifhawmfaom usef;rm
a&;apmifha&SmufrIrsm;ukd vufvSrf;rDap&ef ta&;BuD;ygonf/
xkdYjyif trsKd;orD;rsm; trsKd;om;rsm;enf;wl usef;rma&;qkdif&m tcGifhta&;wef;wlnDrQ
&&Sdapa&;u@wGif &if;ESD;jr§KyfESHjcif;onf xda&mufaom tusKd;oufa&mufrIukd &&Sdap½kHrQru
usef;rmjcif;wnf;[laom qkvmbfaMumifh qifhuJ tusKd;jzpfxGef;rIrsm;ukdvnf; &&SdcHpm;&rnfjzpf
ygonf/
l trsKd;orD;rsm;onf rsKd;qufyGm;usef;rma&;qkdif&m aemufqufwGJjyóemrsm;ukd cHpm;Mu&yg
onf/ tu,fí rdcifwpfOD;onf uav;arG;zGm;pOf vkdtyfaom ta&;ay: om;zGm;jyKpk
apmifha&SmufrIrsm;udk vufvSrf;rrDygu rdcif\ usef;rma&;ukd xdckdufrI&SdEkdifonfhtjyif rdcif
\ aemufxyf ukd,f0efaqmifrIjzpfpOftwGufvnf;aumif;? arG;zGm;vmrnfh uav;\ b0
wpfavQmufvkH;twGufvnf;aumif; raumif;aom a&&SnftusKd;oufa&mufrIrsm; &SdEkdifrnf
jzpfygonf/ ¤if;usef;rma&;jyóemonf rdcifomru uav;ESifh rdom;pk0if trsKd;om;
tay:üvnf; tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 164
l jrefrmEkdifiHwGif uav;oli,ftajccH jyKpkapmifha&SmufrI? tdrfaxmifpktwGif; tjcm;rdom;pk
0ifrsm; rusef;rmvQifjzpfap? oufBuD;&G,ftkdrsm; tkdrif;rpGrf;jzpfvQifjzpfap jyKpkapmifha&SmufrI
rSm trsKd;orD;rsm;\ wm0efjzpfonf[k owfrSwf,lqxm;ygonf/ tu,fí trsKd;orD;onf
vkdtyfaom usef;rma&;apmifha&SmufrIukd vufvSrf;rrDygu olr\ aeYpOfvkyfief;wm0efrsm;?
0ifaiG&aom vkyfief;wm0efrsm;ukd qufvufrvkyfaqmifEkdifawmhaom tajctaeokdY
a&mufEkdifNyD;tusKd;quftjzpfrdcifjzpfol¤if;ukd,fwkdifESifhtjcm;rdom;pk0ifrsm;\vlrIb0
om,ma&;tay:okdY tusKd;oufa&mufrnfjzpfygonf/ xkdolwkdY rusef;rmygu trsKd;orD;rsm;
tcsdefykdokH;&NyD; zdpD;rIrsm;apygonf/
l ynma&;wkd;wufjcif;ESifh usef;rma&;aumif;rGefjcif;onf qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;ESifh zGHUNzdK;
wkd;wufrI a&&SnfwnfwHhckdifNrJa&;twGuf tajccHusaom vkdtyfonfh pGrf;aqmif&nfrsm;
jzpfygonf/ usef;rmaom? ynmwwfaom tvkyform;pk\ tiftm;ryg0ifbJ jrefrmEkdifiH\
vuf&Sdvkyfief;rsm;ukd xda&mufatmifjrifatmif taumiftxnfazmfEkdifrnf r[kwfyg/ xkd
tvkyform;tiftm;pkwGif tdrfwGif;rIvkyfief;rsm;\ BuD;av;aom wm0efukd xrf;aqmifae&
onfh trsKd;orD;rsm;vnf; yg0ifygonf/ trsKd;orD;rsm;onf tdrfwGif;wm0efrsm;omru
wkdif;jynf\ ukefxkwfvkyfrIvkyfief;rsm;? vlrItzGJUtpnf;twGif;&Sd vlxktajcjyKvIyf&Sm;rIrsm;
wGif yg0ifvkyfaqmifaeMuygonf/
l usef;rma&;ESifh vlrIb0om,ma&;onf vlom;rsKd;qufESifh rsKd;qufopfrsm;twGuf vlrI0ef;
usif\ tjyeftvSefqufET,faeaom pGrf;aqmif&nfrsm; jzpfMuygonf/ rdcifrsm;onf
uav;rsm;tm; wpfudk,fa&oefY&Sif;a&;tygt0if rdrdukd,fukd,fESifh rdrdywf0ef;usifukd oefY
&Sif;atmif rnfokdY xdef;odrf;jyKpkapmifha&Smuf&rnf[laom todynmrsm;ukd tqifhqifh
vufqifhurf;oifMum;ay;Muolrsm; jzpfygonf/ rusef;rmaom rdcifrsm;xuf usef;rmaom
rdcifrsm;uom usef;rmxGm;usKdif;aom uav;rsm;ukd arG;zGm;avh&Sdygonf/ usef;rmaom
uav;onf aumif;rGefaom&v'fjzifh b0pwifEkdifNyD; ukd,fcHtm;aumif;rGefjcif; aMumifh
temtzsm;uif;a0;jcif;? ÓPf&nfaumif;rGefjcif;? avhvmoif,lEkdifjcif; ponfh tusKd;
aus;Zl;rsm;ukd cHpm;&rnfjzpfygonf/ usef;rmaom rdef;uav;i,frsm;twGufrl txufyg
tusKd;aus;Zl;omru usef;rmoefpGrf;aom trsKd;aumif;orD; jzpfvma&;twGuf tajccH
aumif;rsm;udk tpjyKjcif;vnf; jzpfygonf/ odyÜHenf;us avhvmawGU&Sdcsufrsm;t& rdcif\
tm[m&csKdUwJhrI? pdwfzdpD;rIESifh tjcm;tcsuftvufrsm;onf uav;\ usef;rma&;tay:okdY
a&&SnftusKd;oufa&mufrI&SdaMumif; awGU&Sd&ygonf/
l usef;rma&;apmifha&SmufrIqkdif&m 0efaqmifrIrsm;ay;jcif;onf vltrsm;\ tajccHvkdtyfcsuf
rsm;ukd jznfhqnf;&mwGif tvGefxda&mufta&;ygaMumif; EkdifiHtoD;oD;rS tawGUtBuHKrsm;u
oufaojyaeygonf/ usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;ukd rnfokdY taumiftxnfazmf&rnf?
rnfonfh 0efaqmifrItrsKd;tpm;rsm;ukd rnfonfhtwGufaMumifh OD;pm;ay;aqmif&Guf&rnfESifh
rnfuJhokdY &efykHaiG rwnf&rnf ponfh qkH;jzwfcsufrsm;ukd csrSwf&rnfjzpfNyD; qkH;jzwfcsufcsrSwf
&mü vlrItzGJUtpnf;u@toD;oD;rS ukd,fpm;vS,frsm; yg0ifEkdifatmif aqmif&Guf&ef
vkdtyfygonf/ ,ckacwf aq;ynmwkd;wufvmjcif;ESifhtwl vlemrsm;wGif usef;rma&;apmifh
a&SmufrIqkdif&m 0efaqmifrIrsm;tm; a&G;cs,fEkdifaom todynm&Sdxm;jcif;onf aumif;rGef
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 165
aom usef;rma&;&v'fukd aocsmapaMumif; vufcHvmMuNyDjzpfonf/ xkdYtwl usef;rma&;
apmifha&Smufay;olrsm;onf vlemrsm;tm; 0efaqmifrIrsm;ESifhpyfvsOf;í aumif;pGm &Sif;vif;
ajymMum;&ef wm0ef&SdNyD; usm;? r cGJjcm;xm;onfh ckdifrmwdusaom owif;tcsuftvufrsm;
aumuf,ljcif;ESifh avhvmqef;ppfrIrsm;ukd jyKvkyf&ygrnf/ jrefrmEkdifiHwGif t&nftaoG;jynfh0
aom usef;rma&;qkdif&m 0efaqmifrIrsm;ESifh aumif;rGefxda&mufaom tusKd;&v'frsm; &&Sdap
&eftwGuf (arQmfrSef;vlYoufwrf;? ul;pufwwfaom a&m*grsm;ESifh rul;pufEkdifaom a&m*g
rsm; pojzifh) vuf&Sd usef;rma&;u@\ vkdtyfcsufrsm;? uGm[csufrsm;udk em;vnf&ef
vkdtyfygonf/ usm;? r a&;&m tajccHaom tjrifrsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;xm;aom avhvm
qef;ppfrIrsm;ukd tajccHNyD; qufvufaqmif&GufrIrsm;ukd jyKvkyfoGm;&ygrnf/ azmfjyyg &nf
rSef;csufrsm;twGuf þtcef;ü atmufygar;cGef;rsm;udk tajccHNyD; avhvmqef;ppfxm;yg
onf/
(1) usef;rma&;ESifhoufqkdifaom qkH;jzwfcsuf csrSwfjcif;? OD;pm;ay;tpDtpOf csrSwfjcif; (txl;
ojzifh z,fMuOfcH&aom trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;qkdif&m OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;)
wkdY ukd vkyfaqmif&mwGif trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifhwef;wl yg0ifcGifh&Sda&;twGuf
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&m uwdu0wfrsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif
&m uwdu0wfrsm;ukd jrefrmEkdifiHtpkd;&onf rnfokdY ausyGefatmif aqmif&Gufxm;oenf;/
(2) usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;qkdif&m tcGifhta&;rsm; ao
csmckdifrmap&ef aqmif&Guf&mwGif rnfonfht&mrsm;u t[efYtwm;jyKaeoenf;/
(3) usef;rma&;ESifhoufqkdifaom qkH;jzwfcsuf csrSwfjcif;wGifvnf;aumif;? usm;? r a&;&mukd
tav;ay;xnfhoGif;pOf;pm;aom usef;rma&;qkdif&m rl0g'rsm; csrSwftaumiftxnfazmf
aqmifjcif;wGifvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;tm; trsKd;om;rsm;ESifhwef;wlnDrQpGm xnfhoGif;ap
&ef trsKd;orD;acgif;aqmifrsm;ESifh trsKd;om;acgif;aqmifrsm;tm; rnfonfht&mrsm;u wGef;
tm;ay;aeoenf;/
4-2/ jrefrmEkdifiHü trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;tajctaeESifh tvm;tvmrsm;
taxGaxGusef;rma&;
t"duusaom tñTef;udef;rsm;\ wkd;wufrIrsm;t& jrefrmEkdifiH\ a,bk,susef;rma&;
tajctaeukd em;vnfapEkdifygonf/ 2014 ckESpf vlOD;a&ESifh oef;acgifpm&if; udef;*Pef;rsm;
t& arQmfrSef;vlYoufwrf;ü trsKd;orD;rsm;onf 69.9 ESpfjzpfNyD; 2012 ckESpfwGif 67.9 ESpftxd
wkd;wufvmygonf/288 urÇmwpf0ef; ZD0aA'qkdif&m pHowfrSwfcsuft& trsKd;om;rsm;\
arQmfrSef; vlYoufwrf;onf 63.9 ESpfjzpfojzifh EIdif;,SOfygu jrefrmEkdifiHrS trsKd;orD;rsm;xuf
edrfhygonf/ ¤if;tñTef;udef;rsm;u jrefrmEkdifiHonf urÇmhEkdifiHrsm;wGif trSwfpOf 134
tqifh&SdaMumif; ouf aojyovsuf a,bk,stm;jzifh ,if;onf zGHUNzdK;wkd;wufrIedrfhusjcif;
ESifh vwfwavm q,fpkESpfrsm; twGif; usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;twGuf yHhykd;&ef &if;ESD;
288 atmufajcrSwfpk 143/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 166
jr§KyfESHrIenf;yg;jcif;wkdYudk xif[yf azmfjyaeygonf/ jrefrmEkdifiHwGif arG;rdcifaoqkH;rIEIef;onf
ta&SUawmiftm&Sa'otwGif;&Sd ysrf;rQEIef;xuf jrifhrm;vsuf&Sdygao;onf/ iSufzsm;uJhokdYaom
ul;pufa&m*grsm; cHpm;&onfh vlOD;a&yrmPrSmvnf; &mckdifEIef; jrifhrm;ygonf/ (þa'otwGif;
iSufzsm;a&m*g cHpm;&ol ysrf;rQvlOD;a&wpfodef;wGif 1ç773 a,mufESifh EIdif;,SOfvQif jrefrmEkdifiHrSm
ysrf;rQ 3ç180 a,muf jzpfaeygonf)289
jrefrmEkdifiHwGif trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ taxGaxGusef;rma&;tqifhtwef;
ESifhpyfvsOf;í tcsuftvufrsm;? EIdif;,SOfavhvmaom okawoepmwrf;rsm; tenf;tusOf;om
&Sdygonf/ urÇmhusef;rma&;tzGJU (WHO) \ jrefrmEdkifiHqkdif&m usef;rma&;tpD&ifcHpmwGif wpf
EkdifiHvkH;twkdif;twmESifh usm;? r EIdif;,SOfazmfjyxm;aom tcsuftvuftcsKdUukd awGU&SdEkdifyg
onf/ Oyrm-trsKd;orD;rsm;wGif aq;vdyf? aq;&GufBuD;okH;pGJjcif;ESifh qufpyfaom ul;pufa&m*g
rsm;? t&ufaomufokH;jcif;ESifh qufpyfaom a&m*grsm;aMumifh aoqkH;rIjzpfEkdifajc&mckdifEIef;
onf trsKd;om;rsm;xuf edrfhusygonf/ aeYpOf aq;vdyfaomufjcif;tavhtxwGif trsKd;om;
rsm;onf 31.6 &mckdifEIef;? trsKd;orD;rsm;onf 10.1 &mckdifEIef;[k tpD&ifcHpmu azmfjyxm;yg
onf/ aoG;wkd;a&m*ga0'em cHpm;&rI &mckdifEIef;wGif trsKd;orD;rsm;onf 36.7 &mckdifEIef;? trsKd;
om;rsm;onf 40.7 &mckdifEIef; jzpfojzifh trsKd;om;rsm;u &mckdifEIef; ykdrkdjrifhrm;ygonf/ t0vGef
a&m*gqkdif&m tpD&ifcHcsufwGifrl owfrSwfpHxuf tav;csdefykdaom trsKd;orD;rsm;onf 23.4
&mckdifEIef;jzpfNyD; trsKd;om;rsm;wGif 13.3 &mckdifEIef; jzpfojzifh trsKd;orD;rsm;wGif ykdrkdtEÅ&m,f
jzpfapEkdifaom taMumif;&if;wpfckjzpfygonf/ trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifh EIdif;,SOfvQif
ukdvufpxa&mtcsKd;tpm; jrifhrm;aeonf[k qkdvkdygonf/ jrefrmEkdifiH&Sd vuf&Sdpmwrf;rsm;?
okawoersm;? owif;tcsuftvufrsm;wGif xkduJhokdY usm;? r tMum; rwlnDaom awGU&Sdcsuf
rsm;\ a,bk,s taMumif;&if;rsm;ESifh tb,faMumifjhzpf&onfukd &Sif;vif;azmfjyEkdifjcif;
r&SdonfhtwGuf oufqkdif&mu@tvkduf okawoersm; qufvufvkyf&ef vkdtyfvsuf&Sdygonf/
289 WHO. 2013. General Statistical Profile, Myanmar. www.who.int/gho/countries/mmr/country_profiles/en/index.html.
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 167
okdYrSom jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;tMum; tEÅ&m,fjzpfapaom taMumif;
&if;rsm;tm; ykdrkdem;vnfvmNyD; rnfokdY wkHYjyefaqmif&Guf&rnfukd wdusjywfom;pGm od&Sdaqmif
&GufEkdifrnfjzpfygonf/
ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;ESifh oefY&Sif;aom aomufokH;a&&Sda&;ukd vufvSrf;rDapjcif;jzifh
vGefcJhaom q,fpkESpftwGif; uav;oli,frsm;ESifh rdom;pk0ifrsm;\ taxGaxGusef;rma&;
tqifhtwef;ukd jr§ifhwifEkdifcJhygonf/ arG;uif;puav;aoqkH;rIqkdif&m tñTef;udef;rsm;onf
1990 ckESpfwGif t&SifarG; 1ç000 wGif 112 a,mufEIef;&SdNyD; 2009-2010 ckESpfwGif 72 a,muf
okdY odomxif&Sm;pGm usqif;vmcJhygonf/290 þokdY usqif;vmjcif;onf tjcm;tajccHtaMumif;
&if;rsm;ESifh qufpyfaomfvnf; ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;ESifh oefY&Sif;aom aomufokH;a&&&Sda&;
vufvSrf;rDjcif;onf ta&;ygaom tcef;u@rS yg0ifygonf/ wpfESpfatmufESifh ig;ESpfatmuf
t&G,f uav;rsm;wGif rdef;uav;rsm;ESifh a,musfm;av;rsm;tMum; uGJjym;jcm;em;rIr&SdaMumif;
avhvmawGU&Sdcsuft& twnfjyKEkdifygonf/ xkdenf;wl tm[m&csKdUwJhrI twkdif;twmrsm;rSm
vnf; uGJjym;jcm;em;rI r&Sdyg/ okdY&mwGif t"duusaom tcsKdUtñTef;udef;rsm;wGif rwlnDaom
a'orsm;tMum;ESifh rwlnDaom wkdif;&if;om;vlrsKd;tkyfpkrsm;tMum; odomxif&Sm;aom uGJjym;
jcm;em;rIrsm; &Sdygonf/ Oyrm-2009-2010 ckESpfwGif ukd,ftav;csdefrjynfhaom uav;rsm;\
&mckdifEIef;onf NrdKUjya'orsm;wGif 25 &mckdifEIef; jzpfaomfvnf; &ckdifjynfe,fwGif 53 &mckdifEIef;
jzpfaeygonf/¤if;uGJjym;jcm;em;rIrsm;onfqif;&JEGrf;yg;jcif;?tajccHusef;rma&;apmifha&SmufrI
rsm;tm; vufvSrf;rrDjcif;ESifh qufET,frI&Sdygonf/
vwfwavmjyKpkonfh okawoersm;uvnf; trsKd;orD;rsm;\ ynma&;tqifhtwef;ESifh
usef;rma&;A[kokw&SdrIwkdYonf uav;oli,f\ usef;rma&;wkd;wufrIwGif ta&;ygaMumif;ukd
oufaojyoaeygonf/ 2009-2010 ckESpfwGif t&SifarG; 1ç000 wGif arG;uif;puav;aoqkH;
EIef;ukd Munfhygu tajccHynmrlvwef;ynma&;tqifh NyD;ajrmufxm;onfh rdcifrsm;\ uav;
43 a,mufaoqkH;csdefwGif tajccHynmtxufwef;ausmif; wufcJhzl;onfh rdcifrsm;\ uav;
27 a,mufom aoqkH;aMumif; awGU&ygonf/ atmufazmfjyyg Z,m; 4.1 wGif qif;&JEGrf;yg;rI?
rdcifrsm;\ ynma&;tqifhtwef;uJhokdYaom tajccHtaMumif;&if;rsm;onf axmifpkESpf zGHUNzdK;
wkd;wufrI&nfrSef;csufrsm;\ usef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm;ESifh tjyeftvSef qufET,frI&Sdae
aMumif;udk azmfjyxm;ygonf/
ul;pufa&m*gtcsKdUukd ckcHEkdifrItm;enf;aom tajctaerS wkd;wufap&ef aqmif&Guf&m
wGif xda&mufrI aES;auG;vsuf&Sdygonf/ (Oyrm-iSufzsm;a&m*g) EkdifiHtcsKdUwGif trsKd;orD;rsm;
onf iSufzsm;a&m*gul;pufrI ab;tEÅ&m,fukd ykdrkdcHEkdif&nf&Sdolrsm;[k azmfjyMuygonf/
taMumif;rSm v,fuGif;rsm;twGif; tvkyfvkyfukdifMu&onfh? NrdKUjya'ookdY a&TUajymif;tvkyfvkyf
ukdifMu&onfh trsKd;om;rsm;xuf trsKd;orD;rsm;onf tdrftwGif;rSm usef&pfaomaMumifh
iSufzsm;a&m*gykd;o,faqmifaom ykd;rTm; (jcif)\ tEÅ&m,fukd ykdrkdcH&jcif;jzpfygonf/ jrefrmEkdifiH
wGif tEÅ&m,fjzpfapaom taMumif;&if;rsm;tay: usm;? r a&;&m txl;jyK cGJjcm;azmfjyonfh
okawoersm; jyKvkyfxm;jcif; r&Sdao;yg/ xkduJhokdYaom usm;? r txl;jyK okawoeESifh awGU&Sd
csufrsm;u jynfolYusef;rma&;pDrHudef;rsm;ESifh trltusifhajymif;vJa&; vkyfaqmifcsufrsm;\
OD;wnfcsufukd ykdrkdwdusapjcif;jzifh wkd;wufapEkdifygonf/
290 atmufajcrSwfpk 109/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 168
Z,m; 4.1/ usef;rma&;qkdif&m &v'frsm;tay: MoZmvTrf;rkd;aom tajccHtaMumif;&if;rsm;jzifh cGJjcm;azmfjyxm; onfh t"duusef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm;
MDG tñTef;udef;rsm;rdcifynma&;
tqifh
NrdKUjy? aus;vuf
EIdif;,SOfrI
qif;&JEGrf;yg;rI
tqifh
wkdif;&if;om;tkyfpk^
vlrsKd;pk
rD;zGm;rdcifaoEIef;
319^arG; 100ç000
National Average
cGJjcm;azmfjyonfh
tcsuftvufr&Sd
NrdKU 140
aus; 363
&Srf;jynfe,f 500
u,m;? &cdkif
jynfe,f rD;zGm;rdcif
aoEIef;jrifh
om;qufjcm;enf;vrf;
okH;pGJrIEIef;**
40%
National Average
ynma&;r&Sd 31%
rlvwef; 44%
txufwef; 52%
NrdKU 46%
aus; 37%
qif;&J 32%
rqif;&J 41%
csif;jynfe,f 3%
udk,f0efaqmif
apmifha&SmufrIEIef;
53%
National Average
ynma&;r&Sd 65%
rlvwef; 78%
txufwef; 92%
NrdKU 70%
aus; 48%
qif;&J 33%
rqif;&J 57%
&cdkifjynfe,f 32%
csif;jynfe,f 64%
&Srf;jynfe,f 45%
uRrf;usifaom usef;rma&;
0efxrf;ESifh arG;zGm;rIEIef;
arG;zGm;rIaygif;\ %
78%
National Average
ynma&;r&Sd 47%
rlvwef; 62%
txufwef; 85%
NrdKU 92%
aus; 74%
qif;&J 69%
rqif;&J 81%
&cdkifjynfe,f 55%
csif;jynfe,f 61%
toufig;ESpfatmuf
aoEIef; **
46^1ç000
National Average
rlvwef; 51%
txufwef; 33%
NrdKU 29%
aus; 53%
qif;&J 62%
rqif;&J 27%
arG;uif;paoEIef;**
37^1ç000
National Average
rlvwef; 43%
txufwef; 27%
NrdKU 24%
aus; 43%
qif;&J 49%
rqif;&J 23%
tm[m&rjynfh0rI**
udk,ftav;csdefrjynfh %
32%
National Average
rlvwef; 24%
txufwef; 17%
NrdKU 25%
aus; 34%
qif;&J 33%
rqif;&J 16%
&cdkifjynfe,f 53%
csif;jynfe,f 33%
MMR = maternal mortality rate. SD = Standard Deviation usrf;udk;- *Department of Health and UNICEF, Nationwide Cause Specific Maternal Mortality Survey 2004-2005 ** MICS report 2009-2010 *** IHLCA 2009-2010
rsKd;qufyGm;usef;rma&;
rsKd;qufyGm;usef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm;t& trsKd;orD;rsm;\ rsKd;qufyGm;usef;rm
a&;onf wkd;wufrI&SdcJhygonf/ rsKd;qufyGm;usef;rma&;0efaqmifrI vufvSrf;rDa&;onf rD;zGm;pOf
arG;rdcifaoqkH;rIEIef;ukd avsmhusapEkdifonfomru trsKd;orD;rsm;\ rsKd;qufyGm;usef;rma&;ESifh
b0tqifhtwef;ukdrdcifb0ra&mufrDtygt0if¤if;\b0wpfavQmufvkH;twGufwkd;wuf
apEkdifaomaMumifh trsKd;orD;rsm;\ rsKd;qufyGm;usef;rma&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ukd tjynfht0
umuG,fapmifha&Smuf&ef vkdtyfonf/ om;qufjcm;pDrHudef;rsm;ukd vufvSrf;rDapjcif;? oufqkdif
aom usef;rma&;qkdif&m todynm? A[kokwrsm;ESifh a&G;cs,fcGifhrsm;ukd jznfhqnf;ay;jcif;ponfh
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 169
0efaqmifrIrsm;onf trsKd;orD;rsm;tm; tdwfcsftkdifADGuJhokdYaom vdifqufqHrIrSwpfqifh ul;puf
wwfaom a&m*grsm;rS xda&mufaom BudKwifumuG,frIukd &&SdapEkdifrnfjzpfygonf/ ¤if;0ef
aqmifrIrsm;onftrsKd;orD;rsm;tm;¤if;wkdY\cifyGef;okdYr[kwf¤if;wkdY\twlaevufwGJazmf
ESifhtwl vdifykdif;qkdif&m usifhokH;aexkdifrI? rdom;pkpDrHudef; csrSwfpDrHrIwkdYESifh oufqkdifaom qkH;
jzwfcsufrsm;ukd csrSwf&mwGif twlwuG yl;aygif;yg0ifqkH;jzwfcGifh &Sdapa&;? qkH;jzwfapa&;wkdYukd
wkd;jr§ifhvmapygonf/
aemufqufwGJ 1? Z,m; A2 rSm azmfjyxm;ouJhokdY axmifpkESpf zGHUNzdK;wkd;wufrI &nfrSef;
csufyg usef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm;ukd rlwnfvsuf tcsKdUu@rsm;onf wkd;wufrI&Sd
aMumif; taxmuftxm; jyoEkdifaomfvnf; 2015 ckESpfwGif arQmfrSef;&nfrSef;csuftm;vkH;
jynfhrDEkdifonf r[kwfyg/ rD;zGm;pOf arG;rdcifaoqkH;rIEIef;onf 1990 ckESpfwGif arG;zGm;rI wpfodef;
wGif aoqkH;rI 520 &SdcJhNyD; 2013 ckESpfwGif aoqkH;rI ESpf&mtxd usqif;jcif;aMumifh wkd;wufrI
&Sdygonf/291 (MDG &nfrSef;csuft& 2015 ckESpfwGif 178)/ arG;zGm;&mwGif uRrf;usifaom
usef;rm a&;0efxrf;jzifh rD;zGm;EIef;onf 1997 ckESpfwGif ysrf;rQ 56 &mckdifEIef;rS 2010 ckESpfwGif
78 &m ckdifEIef;txd wkd;wufcJhygonf/ ¤if;wkd;wufrIonf MDG &nfrSef;csufjzpfaom 80
&mckdifEIef;okdY jynfhrDvkeD;yg;jzpfygonf/292okdY&mwGif¤if;tñTef;udef;rsm;onf NrdKUjya'orsm;ESifh
aus;vufa'orsm;tMum; rwlnDaom wkdif;&if;om;tkyfpkrsm;tMum;? rwlnDaom wkdif;ESifh
jynfe,frsm;tMum;wGifrlodompGmuGmjcm;vsuf&Sdygonf/¤if;aus;vufa'orsm;ESifhvlOD;a&
&mckdifEIef;jrifhrm;aom wkdif;&if;om;a'orsm;tMum;wGif usef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm;\
wkd;wufrIrSm enf;yg;NyD; vlaerItqifhtwef; edrfhusqJjzpfaMumif; jyoygonf/ ¤if;tñTef;
udef;rsm;rS ñTef;qkdaom uGJjym;jcm;em;jcif;\ taMumif;&if;rsm;tay: tajccHaom avhvmqef;
ppfcsufrsm; r&Sdao;yg/
jrefrmEkdifiHwGif rD;zGm;pOf rdcifaoqkH;rI &mckdifEIef;jrifhrm;jcif;rSm a,bk,stm;jzifh
ukd,f0efaqmifcsdefESifh rD;zGm;csdefwGif jzpfay:aom a&m*grsm;\ tusKd;qufrsm;jzpfojzifh BudKwif
umuG,frI jyKEkdifaom jyóemrsm; jzpfygonf/ rD;zGm;pOf rdcifaoqkH;rI taMumif;&if;rsm;rSm
om;zGm; ynm&yfESifh wkduf½kdufoufqkdifaom rD;zGm;NyD;csdef aoG;oGefjcif; (31 &mckdifEIef;)?
ukd,f0efaqmif csdef aoG;wdk;jcif; (11 &mckdifEIef;) jzpfygonf/ ukd,f0efzsufjcif;ESifh qufpyfaom
taMumif;&if; aMumifh rdcifaoqkH;rIrSm 10 &mckdifEIef;jzpfygonf/ rdcifaoqkH;rI\ oG,f0kdufaom
taMumif;&if; rsm;rSm ESvkH;a&m*g (45 &mckdifEIef;)? iSufzsm;a&m*g (36 &mckdifEIef;)? wDbDa&m*g
(9 &mckdifEIef;)? touf½SLvrf;aMumif; ydwfqkdYrIqkdif&ma&m*g (9 &mckdifEIef;)wkdY jzpfygonf/293
aoG;tm;enf;jcif; aMumifh[k ,lq&aom a&m*gvu©Pmrsm;ukdvnf; awGUjrif&avh&Sdygonf/
291 jrefrmEdkifiHwGifrdcifaoqkH;rItcsdK;rsm;rSmrsm;pGmuGJjym;jcm;aeonf/rwlnDaompm&if;aumuf,lrIenf;vrf;rsm;ESifhtpdk;&
tcsuftvufrsm;uEdkifiHwumat*sifpDrsm;\pm&if;aumufcHrIrsm;ESifhEIdif;,SOf&efrvG,fuljcif;aMumifhjzpfonf/þae&mwGif
tokH;jyKxm;aomtcsuftvufrsm;rSm,leDqufzftcsuftvufrsm;udk&,lxm;jcif;jzpfonf/ http://www.unicef.org/infobycountry/myanmar_statistics.html#120
292 at'DbD? jrefrmEdkifiHtul;tajymif;umv?tcGifhtvrf;rsm;ESifhpdefac:rIrsm;?reDvmNrdKU? tm&SzGHUNzdK;a&;bPf?2012ckESpf/pmrsufESm9/
MNPED, SIDA, UNICEF and UNDP.2011. Integrated Household Living Conditions Survey in Myanmar (2009-2010): MDG Report. Yangon udkudk;um;xm;onf/
293 usef;rma&;0efBuD;Xme 2009-2013 rsdK;qufyGm;usef;rma&; 5 ESpf r[mAsL[mtpDtrH/ United Nations Population Fund (UNFPA). 2010. Report on Situation of Population and Development Reproductive Health and Gender in Myanmar. Yangon. P.93 udk udk;um;xm;onf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 170
tdwfcsftkdifAD^at tkdif'Dtufpfa&m*gonfvnf; ukd,f0efaqmif aemufqufwGJa&m*grsm;
jzpfyGm;ap&ef taMumif; &if;tajctaewpf&yfjzpfNyD; ukd,f0efaqmifaemufqufwGJa&m*grsm;
\ tajctaeukd ykdrkdqkd;&Gm; apygonf/ ukd,f0efaqmifpOf? arG;zGm;pOfESifh arG;NyD;umvrsm;wGif
vkdtyfaom uRrf;usif0efxrf; rsm;\ apmifha&SmufrI&&Sdjcif; tygt0if usef;rma&;qkdif&m
0efaqmifrIESifh yHhykd;rIrsm;ukd vufvSrf; rDap&ef aqmif&Gufjcif;? aq;0g;ESifh usef;rma&;qkdif&m
ukefusp&dwfrsm;onf rdciftm;vkH;wwf Ekdifaom ukefusp&dwfjzpfapjcif;wkdYonf rdcifaoqkH;rI
taMumif;&if;rsm;ukd avsmhenf;apEkdif ojzifh txl;*½kjyKvkyfaqmif&ef vkdtyfygonf/
tysKdazmf0ifcsdef trsKd;orD;rsm;onf vdifrIqkdif&mudpö&yfrsm;? ukd,f0efaqmifrIESifh quf
ET,faom jyóemrsm;aMumifh tEÅ&m,fjzpfvG,f? jzpfEkdifMuygonf/ taMumif;rSm rsKd;qufyGm;
usef;rma&;0efaqmifrIvkyfief;rsm;onf tysKdazmf0if trsKd;orD;rsm;\ vkdtyfrIrsm;ukd tav;
xm;pOf;pm;avhr&SdaomaMumifh jzpfygonf/ Oyrm-tdrfaxmifr&Sdaom trsKd;orD;rsm;onf om;
qufjcm;enf;vrf;rsm;ukd vufvSrf;rD&ef tcuftcJ&SdMuaMumif; tpD&ifcHpmrsm;rS azmfjyMuNyD;
¤if;wkdYonfvdifrSwpfqifhul;pufaoma&m*grsm;ESifhqufET,faomtEÅ&m,frsm;taMumif;qkdif
&m ynmA[kokwrsm; ykdrkdenf;yg;MuaMumif; awGU&Sd&ygonf/ usef;rma&;0efxrf;rsm;onf rdef;
uav;i,f&G,frsm;ESifhtdrfaxmifr&SdaomtrsKd;orD;rsm;tm;¤if;wkdY\vdifykdif;qkdif&mtjyKtrl?
tavhtxrsm;ESifh pyfvsOf;í pkHprf;aqG;aEG;&ef 0efav;wwfMuygonf/
om;qufjcm;apmifha&SmufrIvkyfief;ESifh om;qufjcm;enf;vrf; okH;pGJrIqkdif&m 0efaqmifrI
rsm; wkd;jrifhjcif;aMumifh uav;arG;zGm;EIef;onf wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh ykHrSefusqif;vm
aomfvnf; rwlnDaoma'orsm;tMum; om;qufjcm;enf;vrf; vufvSrf;rDtokH;jyKrI odom
xif&Sm;pGmuGJjym;jcm;em;jcif;u¤if;0efaqmifrIrsm;ukdwkd;wufvkyfaqmif&efvkdtyfaMumif;ukd
oufaojyovsuf&Sdygonf/ IHLCS \ aemufqkH;avhvmqef;ppfrIt& wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm
jzifh om;qufjcm;enf;vrf; okH;pGJrIEIef;onf 2010 ckESpfwGif 40 &mckdifEIef; jzpfygonf/ okdY&mwGif
csif;jynfe,fwGif¤if;EIef;onf3&mckdifEIef;rQomjzpfNyD;NrdKUjya'orsm;okH;pGJrIEIef;70&mckdifEIef;
wGif aus;vufa'orsm; 48 &mckdifEIef;om jzpfojzifh uGJjym;jcm;em;rIukd odomxif&Sm;pGm awGU
jrifEkdifygonf/294
vkdtyfcsufjynfhrDjcif;r&Sdaom om;qufjcm;0efaqmifrIrsm;aMumifh trsKd;orD;rsm;onf
tusKd;qufrsm;tjzpf r&nf&G,faom ukd,f0ef&jcif;? aemufqufwGJtjzpf ukd,f0efzsufcsjcif;ukd
trsm;tjym;awGUjrifEkdifygonf/ jrefrmEdkifiHwGif ukd,f0efzsufcsjcif;ukd Oya't& wm;jrpfxm;NyD;
trsKd;orD;tm; toufu,fwif&efrSwpfyg; ukd,f0efzsufcGifh rjyKyg/ xkdYaMumifh trsm;pkonf
tEÅ&m,fruif;aom tajctaewGif ukd,f0efzsufcsjcif;rsm; jyKvkyfMuNyD; aemufqufwGJtjzpf
a&m*g0ifjcif;? rD;zGm;rIESifhqufET,faom a&m*grsm; cHpm;&jcif;? rdcifaoqkH;jcif;ponfh tajc
taersm;ESifh awGUBuHK&um t&nftaoG;jynfh0aom usef;rma&;apmifha&SmufrI cH,l&ef aESmifh
aES;jcif;aMumifhvnf; ykdrkdqkd;&Gm;aom tajctaersm;ESifh &ifqkdifaeMu&ygonf/295
2007 ckESpf uav;arG;zGm;rIEIef;ESifh rsKd;qufyGm;usef;rma&;ppfwrf; (Fertility and
294 atmufajcrSwfpk 104/
295 WHO.2012. Myanmar and Birth Spacing: An Overview, 2005. New Delhi. trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;
wdk;wufa&;0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;XmeESifh ,leDqufzf? 2012/ Situations Analysis of Children in Myanmar. Yangon. P. 44 udk udk;um;xm;onf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 171
Reproductive Health Survey-FRHS) t& ukd,f0efaqmifrItm;vkH;\ 4.7 &mckdifEIef;onf
ukd,f0efzsufcsMuaMumif;awGU&Sd&ygonf/¤if;tcsKd;tpm;onf NrdKUYjya'orStrsKd;orD;rsm;wGif
7 &mckdifEIef;? aus;vufa'orS trsKd;orD;rsm;wGif 4 &mckdifEIef; jzpfojzifh NrdKUjya'o\ &mckdifEIef;
ykdrkdjrifhrm;NyD; i,f&G,faom trsKd;orD;rsm; ukd,f0efaqmifrI&mckdifEIef;onfvnf; ykdrkdjrifhrm;yg
onf/296 ukd,f0efzsufcsrI &mckdifEIef;tjrifhrm;qkH;rSm touf 15 ESpfrS 19 ESpftwGif;jzpfNyD; tdrf
axmifr&Sdaom trsKd;orD;rsm;twGuf om;qufjcm;enf;vrf;rsm;ESifh tjcm;rsKd;qufyGm; usef;rm
a&;0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDrI enf;yg;jcif;\ tusKd;qufjzpfygonf/
2004-2005 ckESpf wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm ppfwrf;t& rD;zGm;pOf rdcifaoqkH;rIrsm;\
9.9 &mckdifEIef;onf tEÅ&m,f&Sdaom ukd,f0efzsufcsrI\ aemufqufwGJa&m*grsm; cHpm;&jcif;
aMumifhjzpfygonf/297 ukd,f0efzsufcsrIESifh qufET,faom aemufqufwGJa&m*grsm;aMumifh aoqkH;rI
tcsKd;tpm;onf aus;vufa'otcsKdUwGif ykdrkdjrifhrm;ygonf/ Oyrm-yifv,furf;ajca'orsm;
(rGefjynfe,f? &ckdifjynfe,fESifh weoFm&Dwkdif;a'oBuD;)wGif 15.4 &mckdifEIef;jzpfNyD; {&m0wDjrpf
0uRef;ay:a'owGif 23.8 &mckdifEIef;txd jrifhrm;ygonf/ tjcm;avhvmrIrsm;t& NrdKUjyqifajc
zkH;&yfuGuf trsm;pk&Sdaom &efukefNrdKU? ajrmufOuúvmyNrdKUe,faq;½kHBuD;rS rD;zGm;pOf rdcifaoqkH;rI
avhvmrIrsm;u pkd;&drfzG,fazmfjyonfrSm rD;zGm;pOf rdcifaoqkH;rItm;vkH;\ 53 &mckdifEIef;onf
ukd,f0efzsufcs&mrS ykd;0ifjcif;aMumifhjzpfygonf/298
296 vl0ifrIBuD;Muyfa&;ESifhjynfolUtiftm;0efBuD;Xme? jynfolUtiftm;OD;pD;Xme ESifh ,ltifeftufzfyDat? 2009/ Country Report on 2007 Fertility and Reproductive Health Survey. Nay Pyi Taw. P. 69, Table 4.9 udk udk;um;xm;onf/
297 usef;rma&;0efBuD;Xme ESifh ,leDqufzf? 2006/ Nationwide Cause Specific Maternal Mortality Survey, 2004-2005. ,ltifeftufzfyDat? 2010/ Report on Situation of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myanmar. P. 99 udk udk;um;xm;onf/
298 0if;0if;jr? 201/ Causes of Maternal Death, North Okkalapa General Hospital (1992-1998). ,ltifeftufzfyDat?
2010/ Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myamar. Yangon. P. 99 udk udk;um;xm;onf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 172
usef;rma&;apmifha&SmufrI cH,ljcif; tavhtx? trltusifhrsm;
usef;rma&;apmifha&SmufrIcH,ljcif; tavhtx? trltusifhrsm;ESifh pyfvsOf;í trsKd;om;
rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum; EIdif;,SOfavhvmaom okawoersm; enf;yg;ygonf/ EkdifiHtcsKdUwGif
trsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdY\uav;rsm;ESifhtwlaq;cef;okdYrMumcPoGm;avh&SdNyD;¤if;wkdYukd,f
wkdif usef;rma&;jyóemrsm;ukd aqG;aEG;avh&Sdaomfvnf; trsKd;om;rsm;onf tjyif;txef ae
raumif;rjzpfrcsif; usef;rma&;qkdif&m ynm&Sifrsm;ESifh awGUqkHaqG;aEG;aom tavhtxenf;yg;
aMumif; awGU&ygonf/ okdY&mwGif vlrIa&;? ,Ofaus;rItajccHaom taMumif;t&mrsm;onf
trsKd;orD;rsm;\ rsKd;qufyGm;usef;rma&;jyóemrsm;ukd tao;pdwf? yGifhyGifhvif;vif;aqG;aEG;&m
wGif twm;tqD;jzpfojzifh trsKd;orD;taejzifh xkdtajctaersKd;wGif oufaomifhoufom&Sdap
&ef vdktyfygonf/ trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm; ESpfOD;pvkH;\ usef;rma&;tqifhtwef;ESifh
pyfvsOf;aom trltusifhqkdif&m taMumif;&if;rsm;ukd em;vnfEkdif&ef owif;tcsuftvufrsm;
xyfrH&&Sd&ef vkdtyfygonf/
tdwfcsftkdifAD^attkdif'Dtufpf ul;pufjyefYyGm;rI tajctaeESifh tvm;tvm
touf 15 ESpftxuf t&G,fa&mufNyD;olrsm;twGif; tdwfcsftkdifADa&m*gykd; ul;pufysHUESHY
rIonf2003ckESpfwGif¤if;vlOD;a&\cefYrSef;ajc&mckdifEIef;tjrifhrm;qkH;0.7&mckdifEIef;jzpfcJhNyD;
2013 ckESpfwGif 0.5 &mckdifEIef;okdY usqif;oGm;ygonf/299 ,if;onf 2003 ckESpf tjrifhqkH;jzpfonfh
&mckdifEIef;ESifh EIdif;,SOfvQif wkd;wufrI&SdvmaMumif; ñTefjyygonf/ 2014 ckESpfwGif tdwfcsftkdifAD
a&m*gykd;&Sdol ta&twGufonf cefYrSef;ajc 188ç602 a,muf &Sdygonf/ jrefrmEkdifiHwGif tdwfcsf
tkdifADa&m*g ul;pufrIEIef;onf tm&SESifh ypdzdwfa'owGif;EkdifiHrsm;wGif pwkw¬tjrifhqkH;jzpfNyD;
2008 ckESpfwGif ysrf;rQ&mckdifEIef; 0.3 &mckdifEIef;&Sdonfh ta&SUawmiftm&Sa'owGif; tjcm;EkdifiH
rsm;ESifh EIdif;,SOfyguvnf; a&m*gul;pufEIef; ykdrkdjrifhrm;aMumif; xif&Sm;pGm jyoygonf/300
t"du ul;pufcH&EkdifzG,f&Sdaom tkyfpkrsm;wGif a&m*gul;pufrIEIef;rSm (2013 ckESpfwGif)
rl;,pfaq;xkd; tyfrSwpfqifh ul;pufrIEIef; 18.7 &mckdifEIef;? trsKd;orD;vdifvkyfom;rsm; 8.1
&mckdifEIef;ESifh vdifwlcspfolrsm; 10.4 &mckdifEIef;jzpfygonf/301 jrefrmEkdifiH trsKd;om;tqifh at
tkdif'Dtufpfa&m*g wkHYjyefrIpDrHudef;\ 2010-2011 tpD&ifcHpm (National AIDS Programme
of Myanmar, in its 2010-2011 Global AIDS Response Report) t& vdifvkyfom;rsm;ESifh
¤if;wkdYESifh ykHrSefqufET,frI&Sdonfh tkyfpkrsm;twGif; a&m*gul;pufjyefYyGm;rIEIef;onf odompGm
usqif;vmaMumif; awGU&Sd&ygonf/ okdY&mwGif vdifwlcspfolrsm;twGif; ul;pufrIEIef; usqif;
vmrIudkrl odomxif&Sm;pGm rawGU &yg/ tdwfcsftdkifADa&m*gtopful;pucH&rIwGif roefY&Sif;aom
299 ,ltifefath'fpfESifhtrsdK;om;ckcHtm;usqif;rIwdkufzsufa&;tpDtpOf? 2015/ HIV Estimates and Projections, Asian Epidemiological Model (Spectrum 5.30 spreadsheet). Yangon/
300 ,ltifefath'fpfESifh urÇmhusef;rma&;tzGJU? 2009/ AIDS Epidemic Update/ Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myamar. Yangon. P. 191 udk
udk;um;xm;onf/
301 trsdK;om;ckcHtm;usqif;rIwdkufzsufa&;tpDtpOf? usef;rma&;OD;pD;Xme? 2014/ HIV Sentinel Sero-surveillance Survey Report? aejynfawmf usef;rma&;0efBuD;Xme? jrefrm/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 173
aq;xkd;tyfrsm;? ud&d,mrsm;rS wpfqifh ul;pufcH&rIrSm ykdrkdrsm;jym;vmonfukd awGU&ygonf/302
jrefrmEkdifiHwGif tdwfcsftdkifADa&m*gtopf jzpfyGm;rI\ trsKd;orD;ESifh trsKd;om; tcsKd;
tpm;usqif;vmonfukd awGU&ygonf/ 1994 ckESpfwGif trsKd;om;ul;pufcH&ol topf&Spf
a,mufwGif trsKd;orD;ul;pufcH&ol topfwpfa,muf awGU&aomfvnf; 2008 ckESpfwGifrl
trsKd;om;ESifh trsKd;orD;tcsKd;tpm; 1.9 ; 1 txd usqif;vmygonf/303 2013 ckESpfwGif tdwfcsf
tdkifADa&m*gykd;&Sdaom trsKd;orD;rsm;\ ta&twGufonf cefYrSef;ajc 69ç489 a,muf&SdNyD;
a&m*gykd;&Sdaomolrsm;tm;vkH;\ 34 &mckdifEIef; jzpfygonf/304 tEÅ&m,f&Sdaom tjyKtrlenf;yg;
tkyfpkwGif &Sdaom trsKd;orD;rsm;onfvnf; ¤if;wkdY\ cifyGef; okdYr[kwf twlaetazmfrS
(vdiftaysmftyg;vkdufpm;ol? vdifqufqHzuf wpfOD;xufru&Sdol? vdifwlcspfolxm;ol ponf
wkdYrSwpfqifh ul;pufMuygonf/ tEÅ&m,f&Sdaom tjyKtrlenf;yg;tkyfpkwGif;&Sd trsKd;orD;rsm;wGif
a&m*gul;pufrIEIef;ukd ukd,f0efonftrsKd;orD;rsm; ukd,f0efaqmifpOf tdwfcsftdkifADa&m*gykd; ppf
aq;jcif;rS wpfqifh od&SdEkdifNyD; cefYrSef;ñTef;udef;rsm;t& 2011 ckESpfwGif a&m*gul;pufrIEIef;
0.9 &mckdifEIef; &Sdygonf/305
NyD;cJhaomESpfrsm;twGif; ARV aq;aomufokH;aeolOD;a&onf 2014 ckESpfwGif
25ç000 OD;rS 74ç774 OD;okdY okH;qcefYjrifhwufvmNyD; ,if;wGif trsKd;orD;aomufokH;olOD;a&rSm
34ç282 OD; jzpfygonf/ 2014 ckESpf? ZGefvwGif ukd,f0efaqmifrdcif usef;rma&;apmifha&SmufrIXmeü
ukd,f0efonftrsKd;orD;OD;a& 598ç 400 OD;ukd ukd,f0efaqmifrdcifrSwpfqifh oaE¨om;okdY a&m*g
ul;pufrIumuG,fwm;qD;&eftwGuf ESpfodrfhaqG;aEG;cJhMu&m ,if;teuf 508ç640 OD;ukd tdwfcsf
tkdifADa&m*gykd; &Sd? r&Sd ppfaq;EkdifcJhygonf/ rdcifrS uav;okdY tdwfcsftdkifADa&m*gykd; ul;pufrI
umuG,fwm;qD;rItaejzifh 2012 ckESpfwGif rdcifESifh uav;twGJpkpkaygif; 2ç890 okdY 0efaqmif
rIay;cJhNyD; 801 OD;aom rdcifrsm;ukd ART aq; qufvufay;EkdifcJhygonf/306 okdYygaomfvnf; ukd,f
0efaqmiftrsKd;orD;rsm;tm; ART aq; &&Sdap&ef ulnDyHhykd;onfh aqmif&GufrIrsm; vkdtyfaeyg
ao;onf/ Oyrm-ukd,f0efaqmiftrsKd;orD;rsm;onf ART aq;ukd ukd,f0efaqmifusef;rma&;
apmifha&Smufa&; aq;ay;cef;rsm;rSmom &&SdEkdifNyD; a'orsm;pGmokdY ysHUESHYjcif;r&Sdyg/ oaE¨wm;aq;^
ud&d,mrsm; tokH;jyKjcif; tvGefenf;yg;aom a'orsm;vnf; &Sdygonf/ ykHrSefqufqHa&;rsKd;wGif
uGef'kH;tokH;jyKjcif; &mckdifEIef;onf rajymyavmufyg/307
trsKd;orD;ESifh rdef;uav;rsm; tygt0if tdwfcsftdkifADa&m*gydk;&Sdolrsm;tm; emrnfysuf
owfrSwfjcif;ESifh cGJjcm;qufqHjcif;onf xda&mufaom umuG,fjcif;? wm;qD;jcif;ESifh oufqkdif
&m0efaqmifrIrsm; &,ljcif;wkdYtwGuf t"dutwm;tqD;rsm; jzpfygonf/ usm;? r a&;&m cGJjcm;
qufqHrI r&Sdjcif;ESifh wef;wlnDrQrI&Sdjcif;onf tdwfcsftdkifADa&m*gtm; xda&mufpGm wkHYjyefjcif;ESifh
txl;qufET,fvsuf&Sdygonf/ EkdifiHawmftqifh tdwfcsftdkifADumuG,fwm;qD;a&;qkdif&m usm;?
302 atmufajcrSwfpk 21/
303 trsdK;om;ckcHtm;usqif;rIwdkufzsufa&;tpDtpOf? 2010/ UNGASS Country Progress Report. aejynfawmf
usef;rma&;0efBuD;Xme
304 atmufajcrSwfpk 299/
305 jrefrm? trsdK;om;ckcHtm;usqif;rIwdkufzsufa&;tpDtpOf? usef;rma&;OD;pD;Xme ESifh usef;rma&;0efBuD; Xme? 2012/ Report of the HIV Sentinel Sero-Surveillance Survey 2011/ aejynfawmf? pm 9? Z,m; 3/
306 ,ltifefath'fpf? 2012/ Progress Report 2012 (National Strategic Plan for HIV/AIDS in Myanmar). Yangon. P. 56/307 atmufajcrSwfpk 296/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 174
6r a&;&mppfwrf; (2014 ckESpf)wGif tdwfcsftdkifADuGef&uftzGJU0ifrsm;\ ajymMum;csufrsm;t&
aq;½kHrsm;wGif tdwfcsftdkifADa&m*gykd;&Sdaom ukd,f0efaqmiftrsKd;orD;rsm;ukd oD;jcm;taqmifwGif
xm;&Sdjcif;? trsm;okH;tdrfomrsm;teD; okdYr[kwf vloGm;vrf;rsm;wGif ae&may;jcif;? arG;zGm;&mwGif
yif oD;jcm;xm;jcif; pojzifh cGJjcm;qufqHrIrsm;ukd awGUBuHKMu&ygonf/ a&m*gykd;ul;pufrIBudKwif
umuG,fjcif;ESifh pyfvsOf;í ynmA[kokw&&Sd&eftwGuf vlxktwGif; todynmay;jcif;? a&m*g
ykd;&Sdoltcsif;csif;tMum; todynmay;jcif;ESifh tdwfcsftdkifADa&m*gykd;&Sdaom trsKd;orD;rsm;tae
jzifh todynmay;rIrsm;? 0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDapjcif;wkdYukd us,fus,fjyefYjyefY vkyfaqmif&ef
vkdtyfygonf/308
tysKdazmf0ift&G,frsm;tMum;wGif a&m*gykd;ul;pufrI BudKwifumuG,fjcif;ESifh pyfvsOf;í
ynmA[kokw&&Sd&eftwGuf uefYowfrIrsm;&Sdonf[k ,lqEkdifygonf/ Behavioral Surveillance
Survey 2008 ckESpft& tdwfcsftdkifADa&m*gykd; vdifrSwpfqifh ul;pufjcif;ukd BudKwifumuG,f&ef
enf;vrf;rsm;udk &Sif;jyEkdifonfh vli,f&mckdifEIef;onf 38 &mckdifEIef;? tdwfcsftdkifADa&m*gykd; ul;
pufrIESifh pyfvsOf;í vGJrSm;aom t,ltqrsm;ukd rSm;aMumif;odjrifvmonfh vli,f&mckdifEIef;
47 &mckdifEIef; jzpfygonf/ i,f&G,faom trsKd;orD;rsm;onf i,f&G,faom trsKd;om;rsm;avmuf
tdwfcsftdkifADa&m*gykd; ul;pufrIESifh pyfvsOf;onfh ynmA[kokwukd aphaphpyfpyf jynfhjynfhpkHpkH
rod&SdMuyg/309 xkdenf;wl tdwfcsftdkifADa&m*gykd;&Sdolrsm;ESifh ywfoufí vli,frsm;tMum;rSm emrnf
ysufowfrSwfjcif;ESifh cGJjcm;qufqHjcif;rsm; &SdaeqJjzpfygonf/ vli,frsm;\ 41 &mckdifEIef;uom
tdwfcsftdkifADa&m*gykd;&Sdaom aps;onfrsm;xHrS tpm;taomufrsm;udk 0,fvkdpdwf&SdNyD; 69 &mckdif
EIef;uom tdwfcsftdkifADa&m*gykd;&Sdolrsm;ESifh twlwuG pm;aomufvkdpdwf&Sdygonf/310
tdwfcsftdkifAD^attkdif'Dtufpf umuG,fwm;qD;a&; trsKd;om;tqifh r[mAsL[m
pDrHudef; (2011-2016)onf vlrItzGJUtpnf;twGif; vlrsKd;? bmom? vdif? touft&G,f
ra&G; vlrsm;tm;vkH; tdwfcsftdkifADul;pufrIrjzpfyGm;apa&; &nf&G,fygonf/ xkdr[mAsL[mpDrH
udef;onf tdwfcsftdkifADa&m*gykd;&Sdaom trsKd;orD;rsm;\ 80 &mckdifEIef;ukd ARV &&Sdapjcif;jzifh
rdcifrS uav;okdY ul;pufEkdifajcukd avQmhcs&efjzpfonf/311 2013 ckESpfwGif jyKvkyfaom
ESpfv,fqef;ppfrI tBuHjyKcsuft& tdwfcsftdkifADa&m*gydk;&Sdolrsm;taejzifh umuG,fa&;ESifh
ukorIqkdif&m0efaqmifrIrsm;ukd vufvSrf;rD&&SdrIwGif awGUBuHKae&onfh tcuftcJ? twm;
tqD;rsm;ukd ykdrkdem;vnfap&ef usm;? r a&;&m qef;ppfrIukd jyKvkyfcJhygonf/ usm;? r
a&;&mqef;ppfrI awGU&Sdcsufrsm;t& jrefrmEkdifiHwGif owif;tcsuftvuf&&SdrI? usef;rm
a&;0efaqmifrI? tvkyftukdif tcGifhtvrf;&&SdrIqkdif&mwkdYwGif (txl;ojzifh) tdwfcsf
tdkifADa&m*gydk;&Sdolrsm;ESifh t"dua&m*gul;pufcH&aom tkyfpkrsm;udk ESdrfhcscGJjcm;jcif;rSuif;a0;
308 ,ltifefath'fpf? 2014/ Gender Assessment of the National HIV Response in Myanmar. Yangon. P. 29/309 at;jrwfpdk;? a':at;at;pdefESifh cifOr®mpef;? 2007/ Behavioural Surveillance Survey 2007. aejynfawmf trsdK;om; ckcHtm;
usqif;rIwdkufzsufa&;tpDtpOf? usef;rma&;OD;pD;XmeESifh usef;rma&;0efBuD; Xme/ Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myamar. Yangon. P. 127 udk udk;um;xm;onf/
310 ,ltifeftufzfyDat? 2010 Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myamar. Yangon. National AIDS Programme’sBehavioural surveillance survey 2008 (out-of-school youth), cited in UNFPA. 2010. Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myanmar. Yangon.National AIDS Programme’sBehavioural surveillance survey 2008 (out-of-school youth), cited in UNFPA. 2010. Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myanmar. Yangon.
311 ckcHtm; usqif;rIa&m*g wdkufzsufa&; qdkif&m trsdK;om;r[mAsL[mpDrHudef; (2011 - 2015)? tusOf;pmwrf;? pm 11/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 175
&ef Oya'jyKNyD; umuG,fay;xm;rIr&Sdyg/312 xkd usm;? r a&;&m qef;ppfcsufonf trsKd;om;
tqifh tdwfcsftdkifADqkdif&m rl0g'rsm;? pDrHcsufrsm;wGif usm;? r wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;
tcGifhta&;qkdif&m oabmw&m;rsm;ukd tav;xm; xnfhoGif;usifhokH;jcif;? b@maiG owfrSwf
jcif;jzifh csrSwfvkyfukdifEkdif&ef wGef;tm;ay; wkdufwGef;xm;ygonf/ txl;ojzifh Myanmar Health
Sector Coordination Committee (MHSCC) atmufwG if &Sdaom enf;pepfykdif;qkdif&m yHhykd; onfh
ynm&Sifrsm;tzGJU HIV Technical Stragtegy Group (TSG) vufatmufwGif vlYtcGifhta&; ESifh
usm;? r wef;wlnDrQa&;qkdif&m tvkyftrIaqmiftzGJU zGJUpnf;jcif;onf ¤if;qef;ppfcsuf\
t"du&v'fwpfckjzpfygonf/ ,if;tvkyftrIaqmiftzGJUonf trsKd;orD;rsm; a&m*gul;pufrIrS
umuG,fjcif;qkdif&m pdefac:rIrsm;ukd tav;xm;ajz&Sif;um a&m*gykd;&Sdol trsKd;orD;rsm;udk
axmufyHhulnDoGm;rnfjzpfygonf/
jrefrmEkdifiHwGif tdwfcsftkdifADa&m*gykd;&Sdol ukd,fxlukd,fxtoif;tzGJUrsm; wdk;yGm;vmyg
onf/ tdwfcsftkdifADa&m*gykd;&Sdolrsm;onf tdwfcsftkdifADa&m*gykd;ul;pufrI wkdufzsufa&;vIyf&Sm;rI
rsm;wGifvnf; tqifhwkdif;rSm us,fjyefYpGm yg0ifvkyfaqmifMuygonf/ EkdifiHawmftqifh r[m
AsL[m pDrHudef;a&;qGJ&mwGif tdwfcsftkdifADa&m*gykd;&Sdolrsm;onf tjynfht0yg0ifcJhMuNyD; MHSCC
ESifh tdwfcsftkdifADESifh athpfa&m*gqkdif&m ynm&Sifrsm;tzGJU (TSG) wkdYwGifvnf; wuf<upGm yg0if
vkyfaqmifMuygonf/ okdY&mwGif tdwfcsftdkifADa&m*gydk;&Sdolrsm; vkyfief;uGef&ufonf ay:vpD?
rl0g'qkdif&m tcuftcJrsm;? emrnfysufowfrSwfcH&jcif;? cGJjcm;qufqHjcif;ESifh vlYtcGifhta&;
csKd;azmufcH&jcif; ponfwkdYukd wkHYjyefrIrsmwGif pdefac:rIrsm;pGmukd &ifqkdifaeMu&ygonf/
4-3/ trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ usef;rma&;ESifh vlrIb0 &Sifoefom,ma&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;tm; jr§ifhwifrIrsm;ESifh t[efYtwm;rsm;
usef;rma&;qkdif&m tajctae? tvm;tvmrsm;ESifhpyfvsOf;aom owif;tcsuftvuf
rsm;onf usef;rma&;qkdif&m 0efaqmifrIrsm;tm; vufvSrf;rDapa&;wGifjzpfap? rdrdcE¨mukd,fukd
312 atmufajcrSwfpk 296/
UN
FPA
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 176
rdrdykdifpkd;rIwGifjzpfap trsKd;orD;rsm; &ifqkdifaeMu&aom t[efYtwm;rsm;ukd azmfjyygonf/
trsKd;orD;rsm;? txl;ojzifh aus;vufa'orS trsKd;orD;rsm;wGif usef;rma&;apmifha&SmufrIt&nf
taoG;edrfhusjcif;ESifh owif;tcsuftvuf0efaqmifrI vufvSrf;rDrI enf;yg;jcif;onf taMumif;
&if;rsm;pGmESifh qufET,frI&Sdygonf/ vlrIpD;yGm;qkdif&m tqifhtwef;rnDrQrIonf trsKd;orD;rsm;
0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDapa&;ü tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/ xkdYjyif ul;pufa&m*g jyefYyGm;
jcif;? umuG,fjcif;ESifh rqkdifonfh tjcm;qufET,faeonfh taMumif;&if;rsm;? txl;ojzifh usm;?
r a&;&m uGJjym;rIukd tajccHaom cGJjcm;cH&rIonf 0efaqmifrI vufvSrf;rDrItay: rnfokdY tusKd;
oufa&mufrI&Sdonf ponfwkdYESifh oufqkdifaom okawoersm; jyKpkjcif; tenf;tusOf;om &Sd
ygonf/
txufazmfjyygZ,m;4.1üusef;rma&;tñTef;udef;rsm;ESifh¤if;tñTef;udef;rsm;ukd
vTrf;rkd;qufpyfrI&Sdaom tajccHtaMumif;&if;rsm; tcsif;csif; tjyeftvSefqufET,frIukd azmfjy
xm;ygonf/¤if;Z,m;wGiftrsKd;rsKd;aomvkdtyfcsufrsm;?uGJjym;jcm;em;rIrsm;udkawGU&rnfjzpf
NyD; ,if;onf usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;\ OD;wnfcsufrsm;taejzifh vdktyfaom tñTef;udef;
rsm; tedrfhqkH;tqifhjynfhrDap&eftwGuf usef;rma&;qkdif&m rl0g'rsm; &SdoifhaMumif; oufao
om"uyifjzpfygonf/ aq;ynmqkdif&m tajccHtaMumif;&if;rsm;omru vlrIpD;yGm;a&;? usm;?
ra&;&mwkdYESifhoufqkdifaomtaMumif;&if;rsm;ukdMunfh½Iqifjcif&efvnf;vkdtyfygonf/¤if;
onf a0;vHaoma'orsm;ESifh awmifwef;a'orsm;wGif aexkdifMuonfh vlYtzGJUtpnf;rsm;&Sdaom
EkdifiHwpfck &ifqkdif&onfh pdefac:rIwpfckjzpfaomfvnf; t&nftaoG;jynfh0aom usef;rma&;
apmifha&SmufrIrsm;tm; trsKd;orD;rsm; vufvSrf;rrDrIonf c&D;uGma0;jcif;? oGm;vmcufcJjcif;wkdY
aMumifhomr[kwfbJ tjcm;taMumif;&if;rsm;pGm&SdaMumif;ukd xif&Sm;pGm awGU&ygonf/
tpkd;&\ pDrHcsufrsm;rS b@maiGESifh tdrfaxmifpkrsm;rS ukd,fwkdifpkdufxkwfokH;pGJ&aom
ukefusp&dwftygt0if usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;twGuf okH;pGJ&aom aiGaMu;aMumifh
usef;rma&;qkdif&m t"duñTef;udef;rsm;? usm;? r a&;&mqkdif&m ñTef;udef;rsm;ü xda&mufaom
wkd;wufrItenf;tusOf;rQom &Sdygonf/
xda&mufrI&Sdaom jynfolYtokH;p&dwfrsm; wkd;jrifhvmrIESifh aumif;rGefaom usef;rma&;pDrHcefYcGJrIpepfonf trsKd;orD;rsm; twGuf ykdrkdaumif;rGefaom usef;rma&;qkdif&m tusKd;&v'frsm;ukd jznfhqnf;ay;Ekdifygonf/
usef;rma&;tokH;p&dwfukd 1998 ckESpfwGif wpfrsKd;om;vkH;\ jynfwGif;tom;wifxkwf
vkyfrIESifh 0efaqmifrIwefzkd; (GDP) \ 1.8 &mckdifEIef;rS 2007 ckESpfwGif ESpf&mckdifEIef;txd
wkd;jr§ifhcJhygonf/313 xkdokdY wkd;jr§ihfcJhaomfvnf; vlxkvlwef;pm;toD;oD;\ tusKd;ukd &&Sdap&ef
tmrcHEkdifaom twkdif;twmokdY a&muf&SdEkdifjcif; r&Sdao;yg/ tdE´d,u,f&mvmjynfe,f? rav;
&Sm;EkdifiH? oD&dvuFmEkdifiHwkdYwGif tajccHtedrfhqkH; owfrSwfxm;onfh jynfolYusef;rma&; tokH;
p&dwfukdom tokH;jyKaomfvnf; tpkd;&onf aumif;rGefpGm 'DZkdif;qGJxm;aom usef;rma&;pepfrsm;
csrSwfvkdufjcif;tm;jzifh ukd,f0efaqmifrdcif? arG;uif;puav;ESifh uav;oli,fwkdY\ usef;rma&;
313 usef;rma&;0efBuD;Xme? 2010/ Myanmar Health Statistics/ trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufa&;0efBuD;X
me? usef;rma&;0efBuD;Xme? ESifh ,leDqufzf? 2012/ Situations Analysis of Children in Myanmar. Yangon. P. 46 udk
udk;um;xm;onf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 177
tusKd;&v'frsm;odomxif&Sm;pGmwkd;wufoGm;aMumif; awGU&Sd&ygonf/okdY&mwGif ¤if;tawGU
tBuHKrsm;tay: avhvmqef;ppfrIrsm;t& jynfolYtokH;p&dwfokH;pGJrIonf tedrfhqkH;&Sd&rnfh
yrmPxuf ykdrkdedrfhusvmygu zGHUNzdK;wkd;wufrI &yfqkdif;oGm;EkdifaMumif; ñTefjyygonf/
usef;rma&;pepf\ xda&mufrIr&Sdjcif;qkdonfrSm usef;rma&;twGuf tokH;p&dwfukd
enf;EkdiforQ enf;enf;okH;jcif;ESifh jynfolvlxkonf tjrifhqkH;usef;rma&;qkdif&m tusKd;&v'fukd
r&jcif; okdYr[kwf okH;vkdufaom tokH;p&dwfaiGESifh xkdufwefonfh &v'fukdyif jyefr&jcif;ukd qkd
vkdygonf/ touf½SLvrf;aMumif;qkdif&m ul;pufa&m*gtwGuf urÇmvkH;qkdif&m wkduf½kdufaxmuf
yHhulnDrIonf5&mckdifEIef;cefYom&Sdaomfvnf;¤if;a&m*gaMumifhuav;aoqkH;rIonf19&m
ckdifEIef;ausmfausmf&Sdygonf/ wpfcsdefwnf;rSmyif tjcm;wpfzufwGifrl tjcm;aom a&m*grsm;
twGuf&&Sdaeaom&efykHaiGyrmPonf¤if;a&m*grsm;aMumifhcHpm;aeMu&onfxufykdrkdrsm;jym;
aeygonf/314 yPmrusef;rma&;ppfaq;rI okdYr[kwf ueOD;usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;
(Primary or Secondary) wGif tokH;jyKonfh t&if;tjrpfxuf ykdrkdenf;yg;aom t&if;tjrpfukd
ta&;BuD;onfh tqifhjrifhtao;pdwf usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm; (High-end Tertiary
Services) wGif okH;pGJaejcif;onf usef;rma&;u@wGif xda&mufrIr&Sdjcif;ukd jzpfapygonf/ xkdYjyif
yPmrppfaq;rIESifh ueOD;usef;rma&;apmifha&SmufrIukd aus;vufa'orsm;ESifh NrdKUjya'o\
qif;&JEGrf;yg;aomae&mrsm;rS jynfolvlxkrsm;rS vufvSrf;rDapjcif;jzifh wef;wlnDrQrI\
tvm;tvmukd ykdrkd aumif;rGefapygonf/ xkdenf;wl a&m*gukd BudKwifumuG,fjcif;xuf
ukojcif;ukdom tm½kHpkdufaqmif&GufrIrsm;aMumifh xda&mufaom wkd;wufrIrsm; r&&SdapEkdifyg/
2011 ckESpfwGif jrefrmEdkifiHü tpkd;&usef;rma&;tokH;p&dwf\ 29 &mckdifEIef;onf ukoa&;ESifh
jyefvnfxlaxmifa&;twGuf okH;pGJNyD; BudKwifumuG,fa&;ESifh ueOD;jynfolYusef;rma&;apmifh
a&SmufrIvkyfief;rsm;wGif 9 &mckdifEIef;rQom okH;pGJcJhygonf/315
314 X. Schiffman. 2006/ trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdKUwdk;wufa&;0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;XmeESifh ,leDqufzf?
2012/ Situations Analysis of Children in Myanmar. Yangon. P. 47 udk udk;um;xm;onf/
315 jrefrmEdkifiHtrsdK;om;tqifh usef;rma&;qdkif&m tcsuftvufrsm;? 1998-2001/ trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufa&;
UN
FPA
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 178
EkdifiHawmftpkd;&rS wm0ef,laqmif&Gufaom vlwkdif; vufvSrf;rD vTrf;NcHKEkdifrnfh usef;rm a&;apmifha&SmufrIonf trsKd;orD; rsm; usef;rma&; vufvSrf;rDapa&;twGuf ta&;BuD;aom tcsufwpfck jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHwGif usef;rma&;tokH;p&dwftm;vkH;\ cefYrSef;ajc 87 &mckdifEIef;rSm tdrfaxmif
pkrsm;rS rdrdwkdYukd,fwkdif pkdufxkwfokH;pGJ&aom ukefusp&dwf (Out-of-Pocket Expenses) jzpfNyD;
ta&SUawmiftm&Sa'otwGif;wGif ukefusp&dwf tjrihfrm;qkH;jzpfygonf/316 pkdufxkwfokH;pGJ&onfh
ukefusp&dwfaiGonf enf;yg;aom yrmPyifjzpfapumrl qif;&JEGrf;yg;aom vlrsm;twGuf?
txl;ojzifh usef;rma&;tokH;p&dwfuscH&ef pDrHcefYcGJcGifh enf;yg;aom trsKd;orD;rsm;twGuf
usef;rma&;apmifha&SmufrIqkdif&m 0efaqmifrIrsm; &,l&mwGif t[efYtwm;wpfck jzpfapygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI r&Sdjcif;ESifh z,fMuOfcH&jcif;wkdYu ,if;t[efYtwm;ukd ykdrkdqkd;&Gm;
apygonf/ 2007 ckESpf avhvmcsuft& tdrfaxmifpkwpfckonf usef;rma&;tokH;p&dwfukd pm;
eyf&du©mtwGuf r[kwfaom ukefusp&dwf\ 40 &mckdifEIef;xuf ausmfvGefokH;pGJae&ygu ,if;
tdrfaxmifpkrsm;tm; usef;rma&;p&dwf uyfab;'ku© cHpm;Mu&onfh vlrsm;[k ,lqaMumif;
azmfjyxm;ygonf/ a,bk,stm;jzifh erlemaumuf,lonfh tdrfaxmifpk 476 pkwGif 136 (29
&mckdifEIef;)onf usef;rma&;p&dwfuyfab;'ku© cHpm;aeMu&ygonf/ usef;rma&;tokH;p&dwf
uscHapjcif;onf omwlnDrQrIr&Sdjcif;ESifh vlrIb0 pdwfcsvkHNcHKrIenf;yg;jcif;wkdY\ jy,k*fwpfckjzp
ygonf/ usef;rma&;qkdif&m vlrIzlvkHa&;tokH;p&dwfonf usef;rma&;b@maiG pkpkaygif;\
wpf&mckdifEIef;ausmfrQom jzpfygonf/317
wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm;? trsKd;orD;rsm;ESifh aus;vufa'orsm;wGif aexkdifaom trsKd;
orD;rsm;\ usef;rma&;0efaqmifrItay: vufvSrf;rDrIrsm; tuefYtowf&Sdaejcif;ESifh ,if;\
tusKd;qufrsm;udk avhvmxm;aom usm;? r a&;&m tajccHaom avhvmqef;ppfrIonfvnf;
aumif;? qkd;&Gm;aomtajctaewGif aexkdifMu&onfh z,fMuOfcHtrsKd;orD;rsm;\ tajctaetm;
avhvmxm;onfh tao;pm;avhvmqef;ppfrIav;rsm;onfvnf;aumif;? ,if;tajctaersm;
wGif trsKd;orD;rsm; &ifqkdifaeMu&onfrsm;ukd azmfxkwfñTefjyaom okawoersm; jzpfMuygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;uGef&ufrSvnf; ucsif'ku©onfpcef;rsm;&Sd trsKd;orD;rsm;\
tajctaetay: avhvmqef;ppfrIrSwpfqifh trsKd;orD;rsm; awGUBuHKae&onfh t"du usef;rm
a&;jyóemrsm;udk azmfxkwfcJhygonf/318
l trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;jyóemtrsm;pkonf vdifykdif;qkdif&m usef;rma&;? rsKd;qufyGm;
usef;rma&;ESifh qufET,fygonf/ u,fq,fa&;pcef;wpfckrS usef;rma&;0efxrf;rsm;\ cefY
rSef;csuft& trsKd;orD; 40 &mckdifEIef;onf om;tdrfacgif;ü ul;pufa&m*gykd;0ifjcif; a0'em
0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;Xme? ESifh ,leDqufzf? 2012/ Situations Analysis of Children in Myanmar. Yangon. P. 47 udk
udk;um;xm;onf/
316 Countdown 2015 and WHO National Health Account Series/ trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufa&;
0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;Xme? ESifh ,leDqufzf? 2012/ Situations Analysis of Children in Myanmar. Yangon. P. 47 udk
udk;um;xm;onf/
317 usef;rma&;0efBuD;Xme? usef;rma&;OD;pD;Xme ESifh urÇmhusef;rma&;tzGJU? 2008/ Health Care Financing Methods and Access to Health Care in Myanmar. Nay Pyi Taw/ trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdKUwdk;wufa&;0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;Xme?
ESifh ,leDqufzf? 2012/ Situations Analysis of Children in Myanmar. Yangon. P. 47 udk udk;um;xm;onf/ 318 ucsiftrsdK;orD; Nidrf;csrf;a&;uGef&ufESifh GEN? 2013/ Women’s Needs Assessment in IDP Camps in Kachin State.
Yangon/ Oyrmudk pm 10 -11 rS udk;um;xm;onf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 179
cHpm;Mu&ygonf/
l vdifykdif;qkdif&musef;rma&;ESifh rsKd;qufyGm; usef;rma&;jyóem trsm;tjym;rSm om;qufjcm;
jcif;\ aemufqufwGJjyóemrsm;ukd tav;xm;rpOf;pm;Ekdifjcif;ESifh qufET,faeygonf/
(Oyrm-om;tdrfwGif;xnfhypönf; xnfhoGif;xm;&mrS jyefvnfrxkwf,lEkdifjcif; ponf)
l trsKd;orD;rsm;onf &moDvmcsdeftwGif; wpfukd,fa&oefY&Sif;a&;twGuf vkdtyfaomypönf;
rsm;r&&SdMuyg/qD;vrf;aMumif;ykd;0ifjcif;onfvnf;trsm;tjym;jzpfyGm;ygonf/¤if;jyóem
rsm;ukd ajymqkdwifjyjcif; rjyK&onfh taMumif;&if;rSm BuD;jyif;vm&aom ,Ofaus;rIaemufcH
"avhxkH;pHrsm;aMumifh jzpfygonf/ u,fq,fa&;pcef;rsm;okdY vSL'gef;onfhypönf;rsm;wGifvnf;
trsKd;orD;rsm;\ wpfukd,fa&usef;rma&;twGuf ryg0ifyg/
l aoG;wkd;a&m*gESifh tm[m&csKdUwJhrI\ tusKd;qufa&m*grsm;uJhokdYaom emwm&Snfa&m*grsm;
ukd apmifha&SmufrIay;&efESifh aq;0g;axmufyHhjcif;rsm; vkdtyfygonf/
l trsKd;om;rsm;ukd aqG;aEG;&mwGif trsKd;orD;rsm;onf txl;ojzifh vdifykdif;qkdif&mESifh rsKd;quf
yGm;qkdif&m usef;rma&;jyóemrsm;twGuf usef;rma&;apmifha&SmufrIay;olrsm;xHokdY oGm;Mu
avhr&SdaMumif;ajymMuygonf/¤if;jyóemrsm;onfta&;rBuD;yg[ktrsKd;orD;rsm;xifjrif
,lqjcif;aMumifh jzpfEkdifygonf/
l om;qufjcm;enf;vrf;rsm; &&SdEkdifonfh tajctae&Sdaomfvnf; ucsiftrsKd;om;vlOD;a&
enf;yg;apaomaMumifhuav;arG;zGm;rIukdt[efYtwm;jyKonfh¤if;enf;vrf;rsm;tokH;jyK
jcif;ukd &yfrd&yfztrsKd;om;rsm;rS wm;jrpfMuygonf/ usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;ukd &&SdEkdif
onfh tajctae&Sdaomfvnf; trsKd;orD;rsm;onf rdrdukd,frdrd qkH;jzwfcsufcscGifh r&SdaMumif;
ukd¤if;tcsufuom"ujyygonf/
UN
FPA
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 180
usef;rma&;apmifha&SmufrI vufvSrf;rDjcif;onf trsKd;orD;rsm; usef;rma&;apmifha&SmufrIukd wdk;wufapygonf/
arG;rdcifaoqkH;rIEIef;ESifh arG;uif;puav; aoqkH;rIEIef;wkdYonf ta&;ygonfh usef;rm
a&;qkdif&m tñTef;udef;rsm; jzpfygonf/ trsKd;orD;rsm; ukd,f0efaqmifpOfESifh rD;zGm;pOftwGif;
usef;rma&;0efaqmifrIrsm;ukd tcsdefrD&&Sdatmif? vufvSrf;rDatmif aqmif&GufEkdif&ef vkdtyfyg
onf/ taMumif;rSm trsKd;orD;trsm;pkonf uav;arG;zGm;Ekdifaom touft&G,fwpfavQmuf
usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;ukd pOfqufrjywf&&Sdaeap&ef vkdtyfaomaMumifhjzpfygonf/ xkdY
aMumifh EkdifiHwpfEkdifiH\ usef;rma&;apmifha&SmufrI tqifhtwef;? pGrf;aqmif&nfukd rsKd;qufyGm;
usef;rma&;tñTef;udef;rsm;rSwpfqifh xif[yfapygonf/ rsKd;qufyGm;usef;rma&;tñTef;udef;
rsm;rSwpfqifh EkdifiH\ usef;rma&;0efaqmifrIrsm;onf EkdifiHtwGif;&Sd a'otm;vkH;okdY vufvSrf;
rDrI? qif;&JEGrf;yg;aom tdrfaxmifpkrsm;? rwlnDaom wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;ESifh rwlnDaom
a'orsm;rS rwlnDaom tkyfpkrsm;okdYwkdif vufvSrf;rDrI &Sd? r&SdwkdYukd oufaoom"uESifh od&SdEkdif
ygonf/ t&nftaoG;jynfh0aom usef;rma&;apmifha&SmufrIqkdif&m trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm; jynfhrDapa&;twGuf wm0ef&Sdolrsm;jzpfonfh tpdk;&\ wm0efcHrIqkdif&m vkyfxkH;vkyf
enf;rsm;ukdvnf; okH;oyftuJjzwf&ef vdktyfygonf/
rsKd;qufyGm;usef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm;onf jynfolvlxkrS trsKd;orD;rsm;\
usef;rma&;tcef;u@tay: rnfrQwefzkd;xm;oenf;? usef;rma&;0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rD
a&;twGuf vkdtyfaom t&if;tjrpfrsm;udk rnfrQyHhykd;aeoenf;[laom tcsufrsm;ukd qef;ppf
jcif;vnf; jzpfygonf/ 2010 ckESpf avhvmrIppfwrf;t& aq;½kHwGif ysrf;rQ uav;rD;zGm;p&dwf
rSm 95ç000 usyfcefYjzpfNyD; ,if;wGif t"dutm;jzifh usef;rma&;0efxrf;rsm;\ vkyfc 35ç000
usyfcefYESifh ysrf;rQ aq;0g;p&dwf 30ç000 usyfcefYwkdY yg0ifaMumif; azmfjyxm;ygonf/319 ,if;ppf
wrf;wGif trsKd;orD;tm;vkH;eD;yg;\ ajymMum;csuft& aq;0g;rsm;ukd vG,fulpGm &&SdEkdifaomfvnf;
aq;0g;ukefusp&dwf\ 12 &mckdifEIef;omvQif aq;½kHrS tcrJh &&Sdygonf/ ysrf;rQukefusp&dwfwGif
c&D;p&dwfvnf; yg0ifygonf/ trsKd;orD;rsm;ukd,fwkdif emrusef;jzpfum usef;rma&;jyKpkapmifh
a&SmufrIcH,lae&onfh tcsdefrsm;wGif uav;oli,frsm;ESifh rdom;pk0ifrsm;tm; jyKpkapmifha&Smuf&ef
aiGaMu;r[kwfaom tjcm;ulnDrIrsm;ukd tjcm;rdom;pk0ifrsm;ESifh &yf&Gmtokdif;t0kdif;wkdYxHrS &&Sd
onf[k ¤if;avhvmrIü wifjyxm;ygonf/ jrefrmEkdifiHwGif arG;rdcifaoqkH;rI\ trsm;pkonf
tdrfwGif uav;arG;zGm;ojzifh aoqkH;&jcif;jzpfNyD; &mckdifEIef;t& aoqkH;rItm;vkH;\ 62 &mckdifEIef;
jzpfygonf/ arG;zGm;NyD; aemufqufwGJusef;rma&;jyóem cHpm;Mu&aom trsKd;orD;rsm;\ 38
&mckdifEIef;ukdom aq;½kHokdYñTef;ykdYay;Ekdif&m ¤if;\ 24 &mckdifEIef;cefYom aq;½kHokdY a&muf&SdNyD;
aq;½kHwGif oifhawmfaom ukorIukd cH,lEkdifNyD; aq;½kHokdY ykdYaqmif&mwGif tcsdefaemufusjcif;?
rsm;aomtm;jzifh ykdYaqmifrIaESmifhaES;jcif;? c&D;uGma0;jcif;wkdYaMumifh vrf;c&D;wGif aoqkH;rIonf
14 &mckdifEIef; jzpfygonf/320 usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm; &&SdEkdifaomae&mokdY tcsdefrDoGm;a&muf
&efESifh vkdtyfaom aiGa&;aMu;a&;ESifh t&if;tjrpfrsm;ukd &,lokH;pGJEkdif&eftwGuf rdrd\ tdrf
319 usef;rma&; 0efBuD;XmeESifh ,leDqufzf? 2010/ Assessment of Emergency Obstetric Care in Myanmar. Nay Pyi Taw/ trsdK;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufa&;0efBuD;Xme? usef;rma&;0efBuD;Xme? ESifh ,leDqufzf? 2012/ Situations Analysis of Children in Myanmar. Yangon. P. 48 udk udk;um;xm;onf/
320 UNFPA. 2010. Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myanmar. Yangon. UNFPA. 2010. Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myanmar. Yangon.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 181
axmifpktwGif;ü rdrdukd,frdrd ,kHMunfrItjynfht0jzifh jyKrlajymqkdEkdifjcif;r&Sdaom trsKd;orD;rsm;
pGm &Sdaeygonf/
rdcifaoqkH;rIEIef; usqif;rIESifh uav;usef;rma&; wkd;wufrIwkdYtwGuf trsKd;orD;rsm;\ ynma&;onf t"dutajccH taMumif;&if;wpfckjzpfygonf/
rdcifonf tajccHynmrlvwef;tqifhrQ&SdvQifyif ¤if;ukd,fwkdifESifh uav;\ t"du
usef;rma&;ñTef;udef;rsm;onf odomxif&Sm;pGm wkd;wufvmaMumif;? rdcif\ ynma&; (tv,f
wef;? txufwef;ESifh tqifhjrifhynma&;tqifhrsm;)ESifh usef;rma&;qkdif&m ñTef;udef;rsm;\
tjyeftvSefqufoG,fvsuf&SdaMumif; awGU&SdEkdifygonf/ (Z,m; 4.1 wGif Munfh½I&ef) ynma&;
onftdrfaxmifpktwGif;ütrsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdYESifh¤if;wkdYuav;rsm;\usef;rma&;qkdif
&m apmifha&Smuf0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDapa&;twGuf vkdtyfaom t&if;tjrpfrsm;ukd
awmif;qkd&ef rdrdukd,frdrd ,kHMunfrI&Sdapjcif;ESifh t&nftcsif;jynfh0apjcif;wkdYukd wkd;wufjzpfay:
apygonf/
usef;rma&;ESifhnDñGwfaom tdrfywf0ef;usifESifh oefY&Sif;aom usef;rma&;tajctaersm;onf usef;rma&;aumif;rGefjcif; twGuf ta&;ygaom tajctaewpf&yfjzpfygonf/
uav;aoqkH;rIEIef;onf rdcif\ usef;rma&;0efaqmifrI vufvSrf;rDap&ef aqmif&Guf
EkdifrIomru tdrfaxmifpk\ vlaerItqifhtwef;ESifhyg qufpyfvsuf&Sdonf/ uav;\ tm[m&
&&SdrItajctaeonfvnf; uav;\ usef;rma&;tajctaeukd xif[yfjyoygonf/ uav;ol
i,frsm;onf pm;eyf&du©mzlvkHpGm &&Sdaomtcg rMumcPzsm;emjcif;rjzpfbJ touft&G,f
tvkduf usef;rmzGHUNzdK;Muygonf/ ywf0ef;usiftajctaeonfvnf; uav;oli,frsm;\
usef;rma&;twGuf tajccHtaMumif;&if;wpfckjzpf&m oefY&Sif;aom aomufokH;a& r&&Sdygu
uav;oli,frsm;onf a&rSwpfqifh ul;pufaom a&m*grsm;\ tEÅ&m,fusa&mufEkdifaom
tajctaeokdY a&muf&SdNyD; ywf0ef;usifESifh wpfukd,fa&oefY&Sif;rI r&Sdjcif;onf uav;oli,frsm;
zsm;em;jcif;tay:wGif odomxif&Sm;pGm tusKd;oufa&mufrI&Sdaom taMumif;&if;wpfck jzpfyg
onf/ okdYjzpf&m uav;aoqkH;rIEIef;onf qif;&JEGrf;yg;rIEIef;udk xif[yfvsuf&SdNyD; ,if;onf
jynfolvlxk\ touf&Sifoefa&;qkdif&m tajccHvkdtyfcsufrsm; rjynfhrDrIukd rnfodkYukdifwG,fajz
&Sif;&ef vkdtyfaMumif; owif;tcsuftvufrsm;udkvnf; &&Sdapygonf/
aus;vufa'o&Sd vQyfppf"mwftm;okH;pGJrItajctaeonfvnf; trsKd;orD;rsm;ESifh
uav;oli,frsm;\ usef;rma&;tay: tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/ avhvmawGU&Sdcsufrsm;t&
obm0ywf0ef;usiftajctaersm;onf trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;orD;i,f&G,frsm;\ zGHUNzdK;wkd;
wufrI &&SdaprIukd taxmuftuljyKaeaMumif; oufaoom"u jyoaeygonf/ trsKd;orD;rsm;
ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;onf csufjyKwf&mwGif xif;rD;aoG;ponfh rD;zkdrsm;rS rD;ckd;aiGUukd em&D
rsm;pGm ½SL½Iduf&jcif;tEÅ&m,frsm; enf;yg;vmygonf/ usef;rma&;qkdif&m owif;tcsuftvuf
rsm;ukd a&'D,dk? w,fvDaA;&Sif;wkdYrS ykdrkdxda&mufpGm xkwfvTifhay;Ekdifygonf/ trsKd;orD;rsm;onf
0ifaiGwkd;vkyfief;rsm;ukdrdrdwkdY\tdrfaxmifpktwGif;rSmyifvkyfaqmifEkdifajc&SdvmNyD;¤if;0ifaiG
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 182
rsm;ukd usef;rma&;apmifha&SmufrItwGuf cGJa0pkaqmif;xm;Ekdifygonf/ aq;ay;cef;rsm;wGif
vQyfppf"mwftm; okH;pGJvmjcif;tm;jzifh usef;rma&;apmifha&SmufrI t&nftaoG;rsm; wkd;wufvm
ygonf/
jrefrmEkdifiHwGif yx0Da'ownfae&mESifh wkdif;&if;om;vlrsKd; uGJjym;jcm;em;rItay: tajccHaom cGJjcm;rItygt0if cGJjcm;rIrsm; uif;a0;jcif;onf usef;rma&;tajctae aumif;rGefrI tay: tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/
wkdif;&if;om;rsm;ESifh vlrsKd;pkrsm;jym;pGm aexkdifMuonfh a'orsm;\ zGHUNzdK;rIqkdif&m ñTef;
udef;rsm;tm;vkH;onf tedrfhusqkH;jzpfygonf/ om;qufjcm;jcif; (uav;arG;zGm;EIef;)ESifh om;
qufjcm;enf;vrf;rsm; okH;pGJrIEIef;rsm;rSm rwlnDaom a'orsm;tMum; uGJjym;jcm;em;rI tvGef
AD
B
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 183
jrifhrm;ygonf/ IHLCS \ tcsuftvufrsm;t& om;qufjcm;enf;vrf;rsm; okH;pGJrIEIef;onf
2009-2010 ckESpfwGif NrdKUjya'orsm;wGif 46 &mckdifEIef;jzpfaomfvnf; csif;jynfe,fwGif 3
&mckdifEIef;omjzpfygonf/¤if;vlrItzGJUtpnf;rsm;rStrsKd;orD;rsm;\ynma&;tqifhtwef;onf
edrfhusNyD; qif;&JEGrf;yg;rIEIef; jrifhrm;aomaMumifh vlaerItqifhtwef; edrfhusygonf/ a0;vHacgif
oDESifh e,fpyfa'orsm; tygt0if vufeufukdif jynfwGif;y#dyu©rsm;aMumifh tcsKdUa'orsm;tm;
(jrefrmEkdifiH\ NrdKUe,faygif; 325 teuf 82 NrdKUe,ftm;) tvGefa0;vHaoma'orsm;[k owf
rSwf&ygonf/ vkdtyfcsuft&if;tjrpf &&SdrIrsm; enf;yg;aom ,if;a'orsm;wGif OD;wnftkyfpkrsm;
ESifh ta&;BuD;aom tkyfpkrsm;\ rdcifuav;qkdif&m usef;rma&;apmifha&SmufrI? 0efaqmifrIwkdYukd
vufvSrf;rDEkdifap&ef? xda&mufpGmvTrf;NcHKEkdif&efwkdYudk tav;xm;aom usef;rma&;pepfrsm;jzifh
txl;jyKaqmif&GufEkdif&ef wkdufwGef;tm;ay;vsuf&Sdygonf/ ,if;uJhokdY usef;rma&;apmifha&SmufrI
aemufususefcJhaom? vkH;0r&&Sdao;aom a'orsm;pGm usef&Sdaeygonf/
zGHUNzdK;wdk;wufa&;qkdif&m tcGifhtvrf;rsm; enf;yg;jcif;tjyif (wjznf;jznf;ajymif;vJvm
NyD[k qkdaomfvnf;) vlrItzGJUtpnf;rsm;twGif; rd½kd;zvmtpOftvm vlrIa&;qkdif&m pHowfrSwf
csufrsm;t& trsKd;orD;rsm;tm; tdrfwGif;&Sd aiGaMu;? t&if;tjrpfrsm;tm; qkH;jzwfpDrHcefYcGJjcif;?
om;qufjcm;jcif; paom udpö&yfrsm;ü ¤if;wkdYukd,fwkdif qkH;jzwfEkdifaom t&nftcsif;rsm;udk
uefYowfxdef;csKyfjcif;onfvnf; taMumif;&if;wpf&yfjzpfygonf/ ,if;wkdYtwGuf 0efaqmifrI
rsm;ukd vufvSrf;rD &&Sdap&ygrnf/ tcsKdUa'orsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf rd½kd;zvm uav;rD;zGm;
aom enf;vrf;rsm; usifhokH;aeqJ&Sdjcif;aMumifh qkd;usKd;rsm; &&Sdjcif;onf tjcm;a'orsm;xuf
tvGefa0;vHaoma'orsm;wGif ykdrkdjzpfyGm;vsuf&Sdygonf/ txufygtaMumif;&if;rsm; aygif;pyf
jcif;jzifh ,if;a'o&Sd trsKd;orD;rsm;onf jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd tjcm;a'orsm;rS trsKd;orD;rsm;ESifh
EIdif;,SOfvQif txl;ojzifh usef;rma&;tqifh enf;yg;jcif;? rdcifaoqkH;rIEIef; jrifhrm;jcif;aMumifh
ykdrkdcufcJMurf;wrf;aom tajctaeokdY qkdufa&mufaeMu&ygonf/U
NFP
A
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 184
trsKd;orD;rsm;\ rdrdukd,fukd,f? rdrdb0ukd rdrd zefwD;Ekdifaom? xdef;ausmif;Ekdifaom
t&nftcsif;onf¤if;\vlrIb0om,ma&;ESifhtjcm;u@rsm;twGufvnf;ta&;ygygonf/
trsKd;orD;onf¤if;ukd,fwkdifqkH;jzwfcsufjzifha&G;cs,fonfhom;qufjcm;enf;vrf;ukdusifhokH;
jcif;tm;jzifh b,fESBudrf uav;arG;zGm;rnfESifh ,if;uav;arG;zGm;&mwGif awGUBuHK&rnfh pGefYpm;rI
rsm;?tcuftcJrsm;udk rnfokdYpDrHrnf pojzifh ¤if;ukd,fwkdifqkH;jzwfajz&Sif;Ekdifrnfjzpfygonf/
ukd,f0efaqmiftrsKd;orD;onf ukd,f0eftwGuf aiGa&;aMu;a&;ESifh tjcm;t&if;tjrpfrsm; vdk
tyfcsdefwkdif;wGif tdrfaxmifpk\ tvm;wl tjcm;aom OD;pm;ay;vkdtyfcsufrsm;ESifhtNydKif xkd&Sm;
yg;onfh? rvkHavmufonfh tdrfaxmifpk\ aiGaMu;ukd pDrHcefYcGJEkdif&ef vkdtyfygonf/ enf;yg;
aom t&if;tjrpfukd tjcm;OD;pm;ay;rIrsm;tMum;rS ukd,fwkdifpDrHcefYcGJum rdrd\ vdktyfcsufukd
jznfhqnf;&ef ukd,fpm;jyKvkyfykdifcGifhukd trsKd;orD;rsm;ukd,fwkdif usifhokH;vmEkdifjcif;onf arG;zGm;
vmrnfh uav;rsm;\ vlrIb0om,ma&;ukd zGHUNzdK;wkd;wufapaMumif; urÇmwpf0ef;taxmuf
txm;rsm;pGmu oufaojyvsuf&Sdygonf/
jrefrmEkdifiH\ rsKd;qufyGm; usef;rma&;0efaqmifrIrsm;onf trsKd;orD;rsm; rdrdukd,fukd,f
ykdifpkd;rIESifh ukd,fwkdifa&G;cs,fqkH;jzwfrIrsm;ukd jr§ifwif&ef &nf&G,faomfvnf; trsKd;om;rsm;\
wm0ef,lrIykdif;qkdif&m trltusifhrsm; (rvkdvm;bJ ukd,f0ef&&Sdjcif;rsKd; a&Smif&Sm;Ekdifap&ef
paom) wkd;jrifhvmap&ef tm;ay;vkyfaqmifjcif;ukdvnf; wef;wltav;xm; vkyfaqmif&rnf
jzpfygonf/ trsm;tm;jzifh om;qufjcm;jcif;qkdif&m 0efaqmifrIonf trsKd;om;rsm;ESifh tvSrf;
a0;ygonf/ (trsKd;om;rsm;taejzifh ¤if;tm; a&m*gykd;ul;pufEkdifajc ykdrsm;aom tdwfcsf
tkdifAD^attdkif'Dtufpfa&m*g umuG,fa&;qkdif&m 0efaqmifrIrsm;ukdom ykdrkdvufvSrf;rDMuyg
onf/ xkdYjyif om;qufjcm;jcif;ESifh qufET,faom jyóemrsm;twGuf rsm;aomtm;jzifh trsKd;
orD;rsm;uom wm0efcHMu&ygonf/ okdY&mwGif vlrItzGJUtpnf;onf trsKd;orD;rsm;\ £a`E´
xdef;odrf;rIukd tvGefwefzkd;xm;aomtcg trsKd;orD;rsm;tm; tdrfaxmifpktrsm;pktwGif; om;
qufjcm;jcif;qkdif&mrsm;? vdifrIqkdif&m jyóemrsm;ukd yg0ifajymqkdaqG;aEG;jcif;udk tm;ray;yg/
trsKd;om;rsm;onf uav;rsm;\ usef;rma&;ESifh vlrIb0om,ma&;twGuf ykdrkdwm0ef,lvkyf
aqmifEkdifygonf/xkdenf;wlpGm¤if;wkdY\tdrfaxmifpkrsm;twGif;ESifh&yf&Gmtokdif;t0kdif;twGif;
oefY&Sif;aom aomufokH;a&ESifh ywf0ef;usifoefY&Sif;a&; wkd;wuf&ef yg0ifvkyfaqmifjcif;üvnf;
trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum; tvkyfwm0efcGJa0vkyfaqmifMu&ygrnf/ rvkdvm;aom
ukd,f0ef&&Sdjcif;onf trsKd;orD;tm; w&m;r0if ukd,f0efzsufrIudk rjzpfrae vkyfaqmifap&ef
tusOf;tusyfxJ a&mufapNyD; ukd,f0efzsufcsjcif;\ aemufqufwGJa&m*ga0'emrsm;ESifh qkd;usKd;
rsm; cH&apygonf/ rdcifaoqkH;rIrsm;\ cefYrSef;ajc 10 &mckdifEIef;onf w&m;r0if ukd,f0efzsufcs
jcif;ESifh aemufqufwGJa&m*grsm;aMumifh jzpfaMumif; taxmuftxm;rsm; awGU&Sdygonf/ om;
qufjcm;enf;vrf;rsm; vufvSrf;rDrIenf;yg;jcif;onf odomxif&Sm;aom taMumif;&if;wpfck
jzpfaomfvnf; tysKdazmf0ifp i,f&G,ftrsKd;orD;rsm; tEÅ&m,f&Sdaom ukd,f0efzsufcsrIukd rjzpf
rae a&G;cs,frI jrifhrm;aejcif;u i,f&G,faom trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;twGuf vufrxyf
rD vdifqufqHrIESifhpyfvsOf;aom vlrIa&; pHowfrSwfcsufrsm;ESifh ywfoufí tav;xm;aqmif
&Guf&ef vkdtyfaMumif; ñTefjyaeygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 185
ukvor*¾ vlOD;a&&efykHaiGtzGJU\ avhvmqef;ppfrIwpf&yfrS awGU&SdonfrSm r&nf&G,f
aom ukd,f0ef&&Sdjcif;ESifhpyfvsOf;í ajzqkd&mwGif vli,ftrsm;pku xkdjyóemudk ajz&Sif;&mrSm
ukd,f0efzsufjcif;ukdt"duxm;íra&G;cs,foifhaMumif;ESifh¤if;oufqkdifoltrsKd;om;ESifhtrsKd;
orD;ESpfOD;pvkH;onf twlwuG wm0ef,lNyD; tusKd;qufrsm;ukd rnfokdY&ifqkdif&ef twlwuG
aqG;aEG;qkH;jzwfoifhaMumif; ajzqkdMuonf[lí jzpfygonf/ ukvor*¾vlOD;a& &efykHaiGtzGJU\
vli,frsm;ukd avhvmqef;ppfcsuf 2010 ckESpfwGif awGUqkHaqG;aEG;olrsm;u ysKdazmf0ift&G,frsm;
\ vkdtyfcsufrsm;twGuf oD;oefY&nf&G,faom xda&mufrI&Sdaom vdifykdif;qkdif&m usef;rma&;ESifh
rsKd;qufyGm; usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;? 0efaqmifrIrsm; vkdtyfonf[k aumufcsufcsMu ygonf/321
trsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdY\ukd,fykdifb0ESifh¤if;wkdY\uav;rsm;\b0wkdYtm;rnfrQ
twkdif;twmtxd pDrHxdef;odrf;rIjyKEkdifjcif;tay: vlrIa&;pHowfrSwfcsufrsm;u odomxif&Sm;
pGm MoZmvTrf;rkd;rI&Sdygonf/ trltusifhajymif;vJrIqkdif&m aqmif&Gufcsufrsm;onf (txl;ojzifh
trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;ESpfOD;pvkH; vufvSrf;rDEkdifonfh aqmif&Gufcsufrsm;onf) trsKd;orD;
rsm;¤if;wkdY\usef;rma&;ESifhoufqkdifaoma&G;cs,frIrsm;qkH;jzwf&mwGiftaxmuftuljyKNyD;
jrefrmEkdifiH\ a'otcsKdUwGif ¤if;tpDtpOfrsm;udktaumiftxnfazmf aqmif&GufaeNyDjzpfyg
onf/trsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdY\vlrItzGJUtpnf;rsm;twGif;&Sdtoif;tzGJUrsm;rSwpfqifhvlrI
a&;pHowfrSwfcsufrsm;ü tjyKoabmaqmifaom tajymif;tvJrsm; jzpfay:a&;ukd tm;ay;
aqmif&GufMuygvQif vlxktwGif; todtjrifykdif;qkdif&m ykdrkdaumif;rGefajymif;vJEkdifaom tvm;
tvmonfvnf;aumif;? &&SdEkdifaom a&G;cs,frIrsm;udk xda&mufpGm wkHYjyefvkyfaqmifEkdifrnfh
t&nftcsif;onfvnf;aumif; ykdrkdwkd;wufjrifhrm;vmEkdifygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIonfvnf;aumif;? vlrIa&;ESifh ,Ofaus;rI"avhxkH;pHqkdif&m
pHowfrSwfcsufrsm;t& cGJjcm;qufqHrIESifh usifhokH;rIrsm;t& cGJjcm;rIrsm;rS uif;a0;jcif;onfvnf;
aumif;? trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;twGuf ykdrkdaumif;rGefaom usef;rma&;tusKd;
&v'frsm;udk jzpfay:ap&ef jznfhqnf;ay;ygonf/ om"uwpfckrSm tdwfcsftkdifAD^athpfa&m*g
jzpfygonf/ vlrIa&;qkdif&m taMumif;&if;rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;twGuf
trsKd;rsKd; uGJjym;jcm;em;ygonf/ a&m*gykd;ul;pufjcif;qkdif&m ynmA[kokw&&Sda&;ukd vufvSrf;rDrI
onf trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum;? tvm;wl ysKdazmf0ift&G,f a,mufsm;av;ESifh
rdef;uav;rsm;tMum; rwlnDMuyg/ uGef'kH;tokH;jyKjcif;tygt0if vdifykdif;qkdif&m tjyKtrlrsm;
ESifh pyfvsOf;ítrsKd;orD;rsm;onf ¤if;wkdY\ cifyGef;ESifhjzpfap? rdom;pkESifhjzpfapvdifrIqkdif&m
taMumif;t&mrsm;ukd yGifhvif;pGmajymqkdjcif;ukd trsKd;orD;rsm;tm; wif;usyfpGm wm;jrpfxm;NyD;
ajymqkdygu vlrItokdif;t0kdif;rS jyif;xefpGm txiftjrifao;rI&Sdygonf/ ,if;t,ltq\
us,fjyefYpGm oufa&mufrIonf rsKd;qufyGm;usef;rma&;qkdif&m ynmA[kokwrsm; &SmrSD;&eftvkdY
iSm usef;rma&;0efxrf;rsm;ESifh aqG;aEG;jcif;wGifyif wGefYqkwfrI&Sdapygonf/ usef;rma&;0efxrf;
trsm;pkonf vdifrIqkdif&m taMumif;t&mrsm;ukd usef;rma&;aqG;aEG;pOftwGif; rnfonfhenf;
vrf;jzifh xnfhoGif;aqG;aEG;oifhaMumif;ukd avhusifhoifMum;ay;xm;jcif; r&SdMuyg/ cifyGef;ESifh
ZeD;tMum; cGJjcm;xm;onfh vkyfykdifcGifhtmPmqkdif&m qufqHa&;onf vifr,m;Mum; uGef'kH;
tokH;jyKjcif;ESifh pyfvsOf;í awmif;qkd&mwGif trsKd;orD;trsm;pkukd tcuftcJjzpfapygonf/
321 atmufajcrSwfpk 320/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 186
tu,fí¤if;wkdY\cifyGef;rsm;onfvdifqufqHzufrsm;vQif jzpfap? jynfhwefqmrsm;ESifhvdif
qufqHrI&SdaevQifjzpfap? vdifwlcsif; qufqHrI&SdaevQifjzpfap ,if;tajctaersKd;yif trsKd;orD;
\ awmif;qkdrIonf rvG,fulyg/ wpfe,fwpfaus;okdY a&TUajymif;tvkyfvkyfol trsKd;om;rsm;\
ZeD;rsm;onfvnf; ¤if;wkdY\ cifyGef;rsm; tdrfokdYjyefvmpOftwGif; a&m*gul;puf&ef jzpfEkdifajc
tvGefrsm;aom tajctaerSm &Sdygonf/ xkdYjyif a&TUajymif;tvkyform; trsKd;orD;rsm;onf
¤if;wkdY\ vlrIa&;tokduft0ef;ESifh a0;uGm&mokdY a&mufaepOf txl;ojzifh vdifykdif;qkdif&m
acgif;ykHjzwftjrwfxkwfjcif;tEÅ&m,fukdckcHEkdifrItm;enf;aomtajctaejzpfNyD;¤if;wkdYonf
tEÅ&m,f&Sdaom vdifykdif;qkdif&m tjyKtrlukd rvTJra&Smifom jyKrl&vQif usef;rma&;0efaqmifrI
rsm;ESifh ynmA[kokw vufvSrf;rDa&; t[efYtwm;rsm; &Sdygonf/322
vdifvkyfief;ESifhtoufarG;aomtrsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdYtaeESifha&m*gul;pufcH&jcif;
tEÅ&m,favsmhenf;a&; BudK;yrf;vkyfaqmif&mwGif tMurf;zufrIrsm;? tusyfukdifrIrsm;ESifh &ifqkdif
&Ekdifajc tvGefrsm;aom tajctaewGif &Sdygonf/ ukvor*¾ vlOD;a&&efykHaiGtzGJU (UNFPA)
uGif;qif;tpD&ifcHpmrS awGU&Sdcsufrsm;t& vdifrIta&mif;t0,fjyKol trsKd;orD;rsm;onf uGef'kH;
tokH;jyKjcif;ESifh pyfvsOf;í todynmA[kokwrsm; odomxif&Sm;pGm wkd;wufvmaomfvnf;
tcsKdUrSm¤if;wkdY\azmufonfrsm;ESifhajymqdkn§dEIdif;ír&yg/txl;ojzifhpdwfukdajymif;vJap
aom rl;,pfaq;0g; okH;pGJxm;olrsm;? t&ufrl;aeolrsm;ESifh ajymqkdn§dEIdif;í r&yg[lí jzpfyg
onf/323
vdifvkyfief;jzifh toufarG;aom trsKd;orD;tawmfrsm;rsm;uyif uGef'kH;vu0,fawGU&Sd
rIjzifhtmPmykdiftzGJUtpnf;rSzrf;qD;rnfukdpkd;&drfylyefaMumif;?¤if;pkd;&drfrIaMumifhuGef'kH;rsm;ukd
,laqmifavhr&Sd[k ajymqkdaMumif; tpD&ifcHrIrsm; &&SdaeqJjzpfygonf/ uGef'kH;,laqmifvmjcif;
onf Oya'ukd rqefYusifaomfvnf; tpkd;&\ ñTefMum;csuf xkwfjyefxm;vifhupm; rMumcPyif
&Jrsm;onf trsKd;orD;wpfOD;tm; vdifvkyfief;jzifh toufarG;aMumif; (vdifvkyfief;onf Oya'ukd
qefYusifygonf) uGef'kH;ukd oufaocHypönf;tjzpf tokH;jyKum zrf;qD;NyD; Ncdrf;ajcmufaiGn§pfavh
&SdaMumif; trsKd;orD;vdifvkyfom;rsm;u ajymqkdygonf/ vdifvkyfief;ukd wpfOD;wnf;vkyfukdifol
trsKd;orD;rsm;ESifh vrf;ay:wGif vIyf&Sm;vkyfukdifol trsKd;orD;rsm;onf ,if;tEÅ&m,fukd ykdrkdBuHK
awGUEkdifum ckcHEkdifrI ykdrkdtm;enf;aom tajctaejzpfaMumif; Mum;od&ygonf/324
usef;rma&;0efaqmifrI 0efxrf;rsm;? rdom;pk0ifrsm;ESifh vlrItzGJUtpnf;wkdYü xm;&Sdonfh tm;vkH;yg0ifapaom? cGJjcm;qufqHrI uif;rJhaom tawG;tac: pdwfoabmxm;rsm;onf trsKd;orD;rsm; usef;rma&;apmifha&SmufrI ykdrkdaumif;rGefpGm vufvSrf;rD a&;ü ta&;ygaom tqkH;tjzwf jzpfygonf/
tdwfcsftdkifADa&m*gydk;&Sdolrsm;\ usef;rma&;apmifha&SmufrIqkdif&m tpDtpOfa&;qGJjcif;?
taumiftxnfazmfjcif;rsm;wGif yl;aygif;yg0ifvkyfaqmifrI ykdrkdjrifhrm;a&;ukd xda&mufpGm
322 tdkiftdktrfESifh ,ltifefath'fpf? 2005/ Assessment of Mobility and HIV Vulnerability Among Myanmar Migrant Sex Workers and Factory Workers in Mae Sot District, Tak Province, Thailand/,ltifeftufzfyDat? 2010/ Report on Situation Analysis of Population and Development, Reproductive Health and Gender in Myamar. Yangon udk udk;um;xm;onf/
323 atmufajcrSwfpk 322/
324 trsdK;om;ckcHtm;usqif;rIwdkufzsufa&;tpDtpOf? 2008/ National Behabioural Surveillance Survey 2007-08 Report Myanmar: Female Sex Workers and Injecting Drug Users/ J.Roberts. 2009. Gender Review of the Myanmar National Strategic Plan on HIV 2006-2010. Yangon. P. 17 udk udk;um;xm;onf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 187
taumiftxnfazmf aqmif&Guf&mwGif qif;&JEGrf;yg;rI? usm;? r a&;&m rnDrQrI? txiftjrif
ao;rIESifh cGJjcm;qufqHrItygt0if vlrIa&;qkdif&m t[efYtwm; rsm;pGm&Sdygonf/ 2011 ckESpf
wGif UNAIDS \ People Living with HIV Stigma Index Report tpD&ifcHpmü jrefrmEkdifiHrS
tzGJUwpfzGJU yg0ifaom? ppfwrf;yg0ifajzqkdaom a'otwGif;rS tdwfcsftdkifADa&m*gydk;&Sdolrsm;u
xkwfazmfajymqkdaom txiftjrifao;rIykHpHrsm;ESifh cGJjcm;qufqHrIykHpHrsm;udk azmfjyxm;ygonf/
cGJjcm;qufqHrIrsm;ESifh txiftjrifao;rIrsm; jzpfwnf&mae&mrsm;rSm rdom;pkywf0ef;usif?
vlwpfOD;\ twGif;a&;ukd cGifhjyKcsufr&SdbJ xkwfazmfajymqkdavh&Sdaom vlrItzGJUtpnf;? vlrIa&;
t& z,fMuOfjcif;rSonf tdrfrS ESifjcif;txd wkHYjyefrItrsKd;rsKd;&Sdaom vlrItzGJUtpnf;? bmoma&;
tcrf;tem;rsm;wGif yg0ifaqmif&GufcGifhr&Sdaom vlrItzGJUtpnf;? ppfwrf;ajzqdkol 50 &mckdif
EIef;\ ajzqkdrIt& tvkyfrS EkwfxGufapaom? &mxl;wkd;jr§ifhrI&yfqkdif;aom? vkyfazmfukdifzufrsm;
u cGJjcm;qufqHaom tvkyftukdifywf0ef;usif? aq;ppfrItajzESifh usef;rma&;tajctaeukd
vQKdU0SuftaMumif;t&mtjzpf apmifhxdef;rIr&Sdaom usef;rma&;0efaqmifrIrsm;? aq;ppfrIrsm;
teuf trsm;pkrSm um,uH&Sif\ oabmwlnDcsuf &,ljcif;r&Sdonfh usef;rma&;0efaqmifrIrsm;?
ajzqkdolrsm;\ tqkdt& vdifykdif;qkdif&m usef;rma&;? om;qufjcm;pDrHudef;ESifh pyfvsOf;í jynfhpkH
aom twkdifyifcH aqG;aEG;rI r&&SdEkdifaom usef;rma&;0efaqmifrIrsm;? trsKd;orD;rsm;tm; t"r®
om;aMumjzwfjcif; vkyfaqmifaom usef;rma&;0efaqmifrIrsm; ponfwkdY yg0ifygonf/ tdwfcsf
tdkifADa&m*gydk;&Sdolrsm;tay: r&yfwnfEkdifavmufatmif txiftjrifao;rIrsm;ESifh cGJjcm;quf
qHrIrsm;aMumifh¤if;wkdY\b0u@rsm;pGmtay:xdckdufapaompdwf'Pf&mrsm;ukdjzpfyGm;apyg
onf/ppfwrf;t&¤if;wkdYonft&SufwuGJtusKd;enf;jzpf&jcif;rSoufomavsmhenf;ap&efusef;
rma&;apmifha&Smuf0efaqmifrIrsm;ukd rcH,lbJ a&SmifMuOfMujcif;onf pkd;&drfzG,f&mjzpfygonf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 188
4-4/ aumufEkwfcsufrsm;ESifh tBuHjyKcsufrsm;
ul;pufa&m*gjyefYyGm;jcif;ESifh umuG,fjcif;qkdif&m r[kwfaom tajccHtaMumif;&if;tcsKdU
onf usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm; vufvSrf;rDa&;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;
\ pGrf;aqmif&nftay: MoZmvTrf;rkd;jcif;&Sdonf[k ,lqEkdifygonf/ vlrIpD;yGm;a&;qkdif&mESifh
,Ofaus;rI"avhxkH;pHqkdi&m taMumif;&if;tpkpkonf trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\
usef;rma&;qkdif&m tusKd;oufa&mufrI&Sdaom tusKd;&v'frsm;tay: jyefvnfzGJUpnf;xnfhoGif;
Ekdifygonf/
l trsKd;orD;rsm;onfrdrdukd,fukd,frdrdykdifpkd;rIr&Sdjcif;?trsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdY\cifyGef;rsm;
\ qkH;jzwfcsufrsm;udk apm'uwufjcif;rjyK&[k vlrIa&;owfrSwfcsufrsm;u jy|mef;xm;yg
onf/¤if;cifyGef;rsm;\qkH;jzwfcsufrsm;wGifvdifykdif;qkdif&mtavhtxrsm;vnf;tusKH;0if
ygonf/om;qufjcm;&mwGif¤if;\cifyGef;tm;uGef'kH;tokH;jyKoifh?roifhn§dEIdif;&efjzpfap?
¤if;cifyGef;\tdrfjyifyvdifykdif;qkdif&mtrltusifhrsm;ESifhpyfvsOf;í aqG;aEG;&efjzpfapvlrI
a&;owfrSwfcsufrsm;onf trsKd;orD;rsm;\ n§dEIdif;rIukd MoZmvTrf;rkd;vsuf&Sdygonf/
l rdom;pkESifh vlrItzGJUtpnf;wkdYonf ukd,f0efaqmifpOfESifh arG;zGm;pOftwGif; trsKd;orD;rsm;tm;
apmifha&Smuf&efvkdtyfonfh aiGa&;aMu;a&;ESifh t&if;tjrpfrsm;udk oD;oefYpkaqmif;xm;avh
r&Sdyg/¤if;tcsufonftdrfwGifuav;arG;zGm;pOfrdcifaoqkH;rIEIef;ukdjrifhrm;apygonf/
l trsKd;orD;rsm;onf tajccHynmrlvwef;tqifhxuf ykdrkdoif,lcJhygu ¤if;ukd,fwkdifESifh
¤if;uav;wkdY\usef;rma&;tokH;p&dwfrsm;udktdrfaxmifpk\aiGa&;aMu;a&;ESifht&if;tjrpf
rsm;ukd pDrHcefYcGJjcif;tm;jzifh awmif;qkdEkdifrnfjzpfygonf/ tajccHynmrlvwef;tqifhom NyD;
ajrmufaom trsKd;orD;rsm; okdYr[kwf ynmvkH;0rwwfaom trsKd;orD;rsm;ESifh ynmwwf
trsKd;orD;rsm;tMum; ¤if;wkdYukd,fwkdifESifh ¤if;wkdYuav;rsm;\ usef;rma&;tajctaewkdYukd
EIdif;,SOfygu ynmykdwwfaom trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;qkdif&m tñTef;udef;rsm; ykdrdk
aumif;rGefaMumif; oufaoom"ujyoygonf/
l wkdif;&if;om;tkyfpk0if trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;qkdif&m tusKd;&v'frsm;onf odompGm
edrfhusvsuf&Sdygonf/ a0;vHaoma'orsm;wGif usef;rma&;apmifha&SmufrIqkdif&m taxmuf
tyHhenf;jcif;aMumifh rd½kd;zvm usef;rma&;apmifha&SmufrIenf;vrf;rsm; okH;pGJrIonf ykdrkdqkd;&Gm;
aom tajctaeokdY qkdufa&mufapygonf/ vlrIa&;tavhtxrsm; ajymif;vJrIaES;auG;aom
¤if;a'orsm;rSvlrItzGJUtpnf;rsm;ütdrfaxmifpktwGif;qkH;jzwfcsufcsrSwf&mwGif?pDrHcefYcGJ
rIjyK&mwGiftrsKd;orD;rsm;tay:uefYowfxdef;csKyfrI&Sdygonf/jrefrmEkdifiHwGif¤if;trsKd;orD;
rsm;onf ynma&;tqifhtwef; tedrfhusqkH;tkyfpkrsm;rS jzpfMuygonf/
l rdef;uav;i,f&G,frsm;ESifh trsKd;orD;rsm;onf vdifykdif;qkdif&m trltusifhESifhywfoufí
aumif;rGefaom ukd,fusifhw&m;jzifh aexkdifMu&rnf[k ,kHMunfrI&Sdjcif;ukd Munfh½Ijcif;tm;jzifh
¤if;rdom;pkrsm;ESifhvlrItzGJUtpnf;rsm;twGif;tdwfcsftkdifADa&m*gykd;&Sdaom rdef;uav;i,f
&G,frsm;ESifh trsKd;orD;rsm;onf ykdrkdjyif;xefaom txiftjrifao;½IwfcsrIESifh cGJjcm;qufqHrI
ukd &ifqkdif&rnfjzpfNyD; trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm; vufvSrf;rDa&;tay:
t[efYtwm;jzpfapygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 189
l ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;ESifh aomufokH;a& jzefYjzL;rI tajccHtaqmufttkHrsm;ü &if;ESD;jr§KyfESH
jcif;onf tdrfaxmifpkwpfckvkH;ESifh txl;ojzifh uav;oli,frsm;twGuf usef;rma&;qkdif&m
tusKd;&v'frsm;tay: tusKd;oufa&mufrI &Sdygonf/ xkdenf;wl vQyfppf"mwftm;okH;pGJjcif;
onf csufjyKwfjcif;rS jzpfay:onfh avxknpfnrf;rIukd avsmhenf;apjcif;omru tajccHusef;
rma&;apmifha&SmufrIrsm;ukdvnf;wkd;wufapygonf/¤if;&if;ESD;jr§KyfESHrIukdOD;pm;ay;owfrSwf
rItaejzifhtrsKd;orD;rsm;uazmfxkwfavh&Sdaomfvnf;vlrItzGJUtpnf;rS¤if;udpö&yfrsm;ESifh
oufqkdifaom qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;tay:wGifrl trsKd;orD;rsm;\ MoZmoufa&mufrI r&Sd
oavmufjzpfygonf/
usef;rma&;qkdif&m tusKd;&v'frsm;tay: MoZmoufa&mufrI&Sdaom usm;? r a&;&m
½IaxmifhrS tjrifrsm;ukd jrefrmEkdifiHwGif em;vnfrIenf;yg;vsuf &Sdaeygao;onf/ tpkd;&\ rl0g'
a&;qGJa&;ESifh taumiftxnfazmfaqmifa&;twGuf ykdrkdaphpyfus,fjyefYaom okawoejyKpk&ef
vkdtyfygao;onf/
b0wpfavQmuf tqifhqifhjzpfpOf½IaxmifhrS trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;ukd ukdifwG,f&ef
l rsKd;qufyGm;usef;rma&;tjyif trsKd;orD;rsm;\ tjcm;usef;rma&;qkdif&m udpö&yfrsm;ukd vspf
vsLjyKxm;cJhygonf/ rdcifaoqkH;rIEIef;ukd avQmhcsjcif;ESifh uav;oli,frsm;\ usef;rma&;wkd;
wufapjcif;wkdYukd OD;pm;ay;aqmif&GufaecsdefwGif trsKd;orD;rsm;\ uav;arG;zGm;jcif;qkdif&m
udpö&yfrsm;tjyif tjcm;usef;rma&;ESifh ESD;ET,faom udpö&yfrsm;vnf; &Sdygonf/ Oyrm-ul;
pufa&m*gr[kwfaom a&m*grsm;ESifh pyfvsOf;í trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum;rSm
tñTef;udef;rsm;onf uGJjym;jcm;em;rItcsKdU &Sdygonf/ usef;rma&;apmifha&SmufrI wkd;wufap
&eftwGuf¤if;uGJjym;jcm;em;rIrsm;\tajccHtaMumif;&if;rsm;ukdem;vnf&efvkdtyfygonf/
l xkdenf;wl usef;rma&;apmifha&SmufrIcH,l&ef trltusifhrsm;ESifh pyfvsOf;í jyKpkonfhokawoe
rsm;vnf; tenf;tusOf;om&Sdygonf/ urÇmwpf0ef; EkdifiHtrsm;pkwGif trsKd;om;rsm;ESifh
trsKd;orD;rsm;tMum; ¤if;trltusifhrSmtrsKd;rsKd;uGJjym;jcm;em;ygonf/ aq;vdyf? aq;&Guf
BuD; ravsmfokH;pGJjcif;ESifh t&ufpGJjcif;taMumif;rsm;udk aqG;aEG;&eftwGuf trsKd;om;rsm;tm;
aq;ay;cef;okdY vma&; pnf;½kH;qGJaqmifvsuf&Sdaeygonf/ taMumif;rSm ,if;trltusifhonf
trsKd;om;rsm;\ usef;rma&;tay:wGif trsKd;orD;rsm;xuf ykdNyD; xdckdufrI&SdaeaMumif; em;
vnfod&SdaomaMumifh jzpfygonf/
ysKdazmf0ift&G,frsm;\ vkdtyfcsufrsm;ukd oD;oefY&nf&G,faom rsKd;qufyGm;usef;rma&; apmifha&SmufrIykHpHrsm; csrSwfpDpOf&ef
l rsKd;qufyGm;usef;rma&;apmifha&SmufrIrsm;teuf tdrfaxmifr&Sdaom rdef;uav;i,f&G,frsm;/
ysKdazmf0ift&G,frsm;tay: om;qufjcm;enf;vrf;rsm; ulnDyHhykd;jcif;ESifh twkdifyifcH aqG;aEG;
jcif;wkdY tygt0if vkdtyfcsufrsm;ukd jznhfqnf;Ekdifjcif; r&Sdao;yg/ rMumcPyif usef;rma&;
0efxrf;rsm;onf vli,frsm;tay: ulnDrI r&SdMuonfhtjyif ysKdazmf0ifrsm;ESifh oufqkdifaom
ykHrSefoifwef;rsm; (txl;ojzifh) trsKd;orD;i,frsm;\ vkdtyfcsufESifhpyfvsOf;í avhusifhoif
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 190
Mum;xm;jcif; r&Sdao;aMumif;ukd awGU&Sd&ygonf/ vufrxyf&ao;aom trsKd;orD;rsm;ESifh
trsKd;orD;i,f&G,frsm;\ vdktyfcsufukd xnfhoGif;pOf;pm;aom 0efaqmifrIrsm; csrSwfvkyfukdif
&ef vkdtyfygonf/
usef;rma&;apmihfa&SmufrI vufvSrf;rrDao;aom a'orsm;rS trsKd;orD;rsm; tygt0if OD;wnf tkyfpkrsm;ESifh wkdifyifaqG;aEG;&ef
l usef;rma&;apmifha&SmufrI vufvSrf;rrDao;aom a'orsm;tm; xda&mufpGm apmifha&SmufrI
ay;&ef vkdtyfNyD; vkdtyfcsufrsm; jynfhrD&ygrnf/ pDrHudef;rsm; ra&;qGJrD oufqkdif&mvlxk\
vkdtyfcsufrsm;ESifh OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd aumif;pGm em;vnfap&eftwGuf trsKd;orD;
rsm; tygt0if oufqkdif&m vlrItzGJUtpnf;&Sd jynfolvlxkrsm;ESifh wkdifyifaqG;aEG;onfh vkyf
ief;pOfrsm;ukd t"duxm; aqmif&Guf&ef vkdtyfygonf/
l usef;rma&;apmifha&SmufrI vkdtyfovkd vkdtyfonfh ae&mrsm;okdY vufvSrf;rDa&muf&Sdapa&;
twGuf xda&mufrI &Sd? r&Sd pOfqufrjywf apmifhMuyfMunfh½Ijcif;ukd jr§ifhwifaqmif&Guf&ef vkd
tyfygonf/
tpkd;&taxmuftyHhjzifh usef;rma&;tmrcHvkyfief;tm; jznfhqnf;&ef
l usef;rma&;apmifha&SmufrI cH,lolrsm;? txl;ojzifh qif;&JEGrf;yg;olrsm;tay: ukefusp&dwf
0efxkyf0efykd; avsmhenf;ap&eftwGuf usef;rma&;tmrcHvkyfief;rsm; okdYr[kwf vlrIa&;qkdif&m
u,fq,fa&;pDrHcsufrsm;ukd xlaxmif&ef vkdtyfygonf/
l aiGa&;aMu;a&;r[kwfaom tjcm;yHhykd;rIrsm;udkvnf; trsKd;orD;rsm; aq;cef;okdY tBudrfykdrkdoGm;
Ekdif&efESifh ¤if;wkdY\uav;rsm;udk aq;cef;okdY ac:oGm;Ekdif&eftm;ay;onfhtaeESifhxnfh
oGif;pOf;pm;&ygrnf/ Oyrm-usef;rma&;aq;ay;cef;rsm;wGif uav;xdef;Xme zGifhvSpfyHhykd;jcif;?
tu,fí trsKd;orD;onf uav;wpfa,mufukd aq;cef;okdY vma&mufjyo&mwGif tdrfwGif
xm;cJhír&aom uav;i,f okdYr[kwf tBuD;wpfa,mufukd ac:vmcJh&ygu c&D;p&dwfouf
omap&eftwGuf c&D;p&dwfrsm; yHhykd;jcif; ponfwkdY jzpfygonf/
jynfolY0efaqmifrIvkyfief;rsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESH&ef
l vQyfppf"mwftm;okH;pGJrI? oefY&Sif;aom aomufokH;a&ESifh ywf0ef;usifoefY&Sif;a&;wGif &if;ESD;
jr§KyfESHrIukd txl;ojzifh qif;&JEGrf;yg;aom vlrItzGJUtpnf;rsm;twGif;wGif wkd;jr§ifhaqmif&Guf
jcif;onf a&rSwpfqifh ul;pufaom a&m*ga0'em cHpm;&onfh uav;oli,frsm;ESifh tdrf
axmifpk0ifrsm;ukd jyKpkapmifha&Smuf&onfh trsKd;orD;rsm;\ 0efxkyf0efykd;ukd oufomapygvdrfh
rnf/¤if;&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;twGufpDrHudef;a&;qGJjcif;ESifhtaumiftxnfazmfaqmif&Gufjcif;
wkdYwGif trsKd;orD;rsm;ukd,fwkdif yg0ifvkyfaqmifygvQif tultnD? taxmuftyHhrsm;onf
t"duokH;pGJrnfholrsm;\ vdktyfcsufESifh jynfhrDrnfjzpfNyD; a&&SnfwnfwHhEdkifrnfjzpfygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 191
wkdif;&if;om;trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;vdktyfcsufrsm;ukd ukdifwG,f&ef
l usef;rma&;apmifha&Smuf0efaqmifrIukd vufvSrf;rDapa&;wGif wkdif;&if;om;vlenf;pkrsm;ESifh
wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;rS trsKd;orD;rsm; &ifqkdifMu&onfh oD;jcm;t[efYtwm;rsm;tm;
okawoejyKpkjcif;ukd wkd;jr§ifhaqmif&Guf&efvkdtyfygonf/ 0efaqmifrIrsm;ukd ¤if;vlrItzGJU
tpnf;rsm;twGufwkd;wufaqmif&GufEkdif&ef¤if;okawoeawGU&Sdcsufrsm;ukdtjcm;pDrHudef;
rsm; jyifqifa&;qGJ&mwGifvnf; aygif;pyfxnfhoGif; pOf;pm;oifhygonf/
ysKdazmf0if a,musfm;av;ESifh rdef;uav;rsm;tm; vdifykdif;qkdif&m? vdifrIESifh rsKd;qufyGm; usef;rma&;qkdif&mESifh usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrIqkdif&m todynmrsm; ay;&ef
l trsKd;orD;ESifh rdef;uav;rsm;twGuf tEÅ&m,fruif;aom ukd,f0efzsufcsrIrsm; avsmhenf;ap
&eftwGuf oifhawmfaom enf;vrf;rsm;? ,EÅ&m;rsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;&ef vdktyfygonf/
tajccHynmtxufwef;ausmif;rsm;wGif usef;rma&;oifcef;pmü rsKd;qufyGm;usef;rma&;qkdif
&m todynmrsm; xnfhoGif;jcif;? r&nf&G,faom ukd,f0ef&jcif;rS a&SmifMuOfa&;twGuf i,f
&G,faom trsKd;om;rsm;tm; todynmjr§ifhwifay;aom vlxktajcjyKvIyf&Sm;rIrsm;tm;
wGef;tm;ay;aqmif&Gufjcif;wkdY vkdtyfygonf/
l om;qufjcm;enf;vrf;rsm; &&SdEkdifapa&; wdk;jr§ifhaqmif&Guf&efESifh cifyGef;ESifh ZeD;tMum; om;
qufjcm;pDrHudef;ukd twlwuG cJGa0wm0ef,lrIqkdif&m tm;ay;jr§ifhwifjcif;wkdYtm; OD;pm;ay;
aqmif&Guf&ef vkdtyfygonf/
tdwfcsftkdifAD^athpfa&m*gtwGuf usm;? r a&;&m wef;wltav;ay;aom tjrif yg0ifaom 0efaqmifrIrsm; jznfhqnf;ay;&ef
l tdwfcsftkdifADa&m*gykd; &Sd? r&Sdukd rdrdqE´tavsmuf aq;ppfjcif;ESifh ESpfodrfhaqG;aEG;ay;jcif;rsm;
onf trsKd;om;rsm;enf;wl trsKd;orD;rsm;xHokdYvnf; xda&mufpGm vufvSrf;rDa&muf&Sd&ef
vkdtyfygonf/
l ¤if;aq;ay;cef;rsm;wGiftvkyfvkyfukdifonfhusef;rma&;qkdif&muRrf;usif0efxrf;rsm;tm;
vdifykdif;qkdif&m trltusifhrsm;? usifhokH;rIrsm;ESifh pyfvsOf;í twGif;a&;jyóemrsm;ukd wifjy
aqG;aEG;&ef 0efav;EIwfqGHUaom trsKd;orD;rsm;ESifh rnfokdY aqG;aEG;oifhonfukd oifwef;ay;
&ef vkdtyfygonf/
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\ ynma&;qdkif&m tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 192
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
enf;rsdK;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS
uif;a0;a&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh?
trsdK;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm;\
tcGifhta&;rsm;
5enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü
usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
5
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 194
"tjynfjynfqkdif&m Oya't&jzpfap? tjynfjynfqkdif&m
vlYtcGifhta&;oabmwlpmcsKyf t&jzpfap &&Sdonfh trsKd;orD;rsm;\
vlYtcGifhta&;qkdif&m cHpm;cGifhrsm;ESifh tajccHvGwfvyfcGifh rsm;qkdif&m
cHpm;cGifhrsm;ukd t[efYtwm;jyKonfh okdYr[kwf tusKd;ysufjym;aponfh
usm;? r a&;&m tajcjyK tMurf;zufrIonf cGJjcm;qufqHrIjzpfygonf/
oabmwlpmcsKyfonf tpkd;&tmPmykdif tzGJUtpnf;rsm;u usL;vGefonfh
tMurf;zufrIrsm;tay:vnf; tusKd;oufa&mufrI&Sdonf/ pm csKyf0ifEkdifiHrsm;onf
tu,fí tcGifhta&;azmufzsufrIrsm;ukd wm;qD;umuG,f&ef jzpfap? tMurf;zufrI
usL;vGefrIrsm;ukd pkHprf;ppfaq;&efESifh ta&;,ltjypfay;&efjzpfap? epfemaMu;ay;
avsmf&efjzpfap avsmfuefoifhjrwfaom BudK;yrf;vkyfaqmifjcif; ysufuGufygu
yk*¾dKvfqkdif&musL;vGefrIrsm;twGuf¤if;tpkd;&onfvnf;wm0ef&Sdygonf/
pmcsKyf0ifEkdifiHrsm;onf trsm;jynf olqkdif&m usL;vGefrIjzpfap? yk*¾dKvfqkdif&m
usL;vGefrIjzpfap? usm;? r a&;&m tajcjyK tMurf;zuf rIrsm; enf;rsKd;pkHjzifh
usL;vGefjcif;ukd wkdufzsuf&ef avsmfuefoifhjrwfaom? xda&mufaom ta&;
,laqmif&GufrIrsm; vkyfaqmif&rnf/" taxGaxGtBuHjyKcsuftrSwf 19? usm;? r tajcjyK tMurf;zufrI?
trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; uGefAif;&Sif;
trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIonf trsKd;om;rsm;\ MoZmvTrf;rkd;rIESifh
cGJjcm;qufqH rIukdvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;\ tjynfht0 zGHUNzdK;wkd;wufrItm;
wm;qD;jcif;ukdvnf;aumif; jzpfay:aponfh trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;tMum;
orkdif;ESifh csDí wef;wlnDrQrIr&Sdaom vkyf ykdifcGifhtmPmqkdif&m qufqHa&;\
oufaoom"ujzpfonf/ trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI rS uif;a0;aom
rdom;pkrsm;? vlrItzGJUtpnf;rsm;ESifh EkdifiHrsm; wkd;wufjzpfay:apa&;twGuf
pdefac:aeaom wm0efrsm;ukd ukdifwG,f&ef tm;vkH;tusKH;0ifaom
taxGaxGpnf;rsOf;pnf;urf; rsm; yg0ifaom enf;vrf;wpf&yf a&;qGJcsrSwf&ef
vkdtyfonf/ atmifjrifatmif aqmif&Guf&ef vkdtyfonf/
abusif;vkyfief;vrf;ñTef tykd'f 118-119? pmrsufESm 49-50
jrefrmEkdifiH trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif& trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;
(2013-2022)\ &nfrSef;csufrSm trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm;
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufjcif;rsm; yaysmufa&;twGufvnf;aumif;? tMurf;zufrI
UN
FPA
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü
usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 195
usL;vGefcH&aom trsKd;orD; rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ vdktyfcsufrsm;ukd
wkHYjyefaqmif&Guf&efvnf;aumif; enf;pepf rsm;? zGJUpnf;wnfaqmufykHykHpHrsm;
ESifhtavhtxrsm;ukdwkd;csJUaqmif&Guf&efjzpfygonf/¤if;tm;tpdk;&tzGJUtpnf;rsm;?
tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; yg0ifonfh tcsuftvufaumuf,l jcif;?
okawoejyKjcif;? axmufcHyHhykd;jcif;? pGrf;aqmif&nfwnfaqmufjcif; ponfh
vIyf&Sm;rIrsm;ESifh t&if;tjrpf cGJa0owfrSwfjcif;tygt0if rl0g'a&;qGJjcif;ESifh
taumiftxnfazmfaqmifjcif;wkdY tm; aqmif&Guf&efjzpfygonf/
trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[m AsL[mpDrHudef; 2013-2022
5-1/ tMurf;zufrIrS uif;a0;pGm aexkdifcGifh&Sdapa&;twGuf trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;\ xl;jcm;aom tusKd;oufa&mufrI
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrIonf usm;? r a&;&m rnDrQ
rI\ om"uwpf&yfjzpfNyD; usm;? r rnDrQrI qufvufwnfwHhaeap&ef vufeufwpfckvnf; jzpf
ygonf/ rnfonfhtrsKd;orD;ESifh rdef;uav;i,f&G,frqkd tMurf;zufrIrSjzpfap? tMurf;zufrI
tEÅ&m,frSjzpfap uif;a0;a&;onf tajccHvlYtcGifhta&;wpf&yftjzpf cHpm;cGifh&Sdygonf/
tjynfjynfqkdif&m oabmwlpmcsKyfü vufrSwfa&;xkd;ol tpkd;&rsm;onf trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;
uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrIyaysmufa&;ukd vkdufemaqmif&Gufjcif;tm;jzifh trsKd;orD;
rsm;\ vlYtcGifhta&;udk tvGefqkd;&Gm;pGm csKd;azmufaerIrS wm;qD;umuG,f&efjzpfygonf/
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrIaMumifh trsKd;orD;wpfOD;csif;
jzpfap? rdom;pkrsm;jzpfap? vlrItzGJUtpnf;rsm;ESifh EkdifiHjzpfap? ½kyfykdif;qkdif&m? pdwfykdif;qkdif&m?
vlrIa&;qkdif&mESifh pD;yGm;a&;qkdif&m tvGefqkd;&Gm;aom tusKd;qufrsm;ESifh epfemqkH;½IH;rIrsm;
cHpm;Mu&ygonf/ 1993 ckESpf urÇmhEkdifiHtoD;oD;\ avhvmqef;ppfrIt& touf 15 ESpfrS 44
ESpftwGif;t&G,f trsKd;orD;rsm; roefpGrf;jzpfjcif;ESifh aoqkH;jcif;wkdY\ taMumif;&if; 10 csuf
teuf t"r®jyKusifhcH&rIESifh tdrfwGif;tMurf;zufrIwkdYaMumifh roefpGrf;jzpfrIESifh aoqkH;rIEIef;onf
uifqma&m*g? armfawmf,mOfrawmfwqxdckdufrI? ppfyGJESifh iSufzsm;a&m*gwkdYaMumifh jzpfyGm;onfh
EIef;xuf jrifhygonf/325 usKd;yJhjcif;ESifh aoG;vGefjcif;wkdYuJhokdY ta&;ay:xdckduf'Pf&mrsm;? ½kyfykdif;qkdif
&m emwm&Snfa&m*grsm; (Oyrm-tpmtdrfESifh tlvrf;aMumif;qkdif&m a&m*g? A[kdtm½kHaMumzGJU
pnf;rIpepf ysuf,Gif;aoma&m*g? tjcm;emwm&Snfa0'emrsm;)? pdwf"mwfusjcif;? aomuylyef
jcif;? ukd,fESifh pdwf'Pf&m&NyD;aemuf pdwfaomucHpm;&jcif;? rdrdukd,frdrd aoaMumif;BuHjcif;wkdYuJh
okdY pdwfykdif;qkdif&m a0'emrsm;? vdifrSwpfqifh ul;pufaoma&m*grsm; (tdwfcsftkdifAD^athpftyg
t0if)uJhokdY vdifykdif;qkdif&mESifh rsKd;qufyGm;qkdif&m usef;rma&;jyóemrsm;? vdift*Fgtpdwftykdif;
qkdif&m a&m*gjzpfjcif;? r&nf&G,faom ukd,f0ef&jcif;? tEÅ&m,f&Sdaom ukd,f0efzsufcsjcif;? om;
zGm;jcif;ESifh oaE¨om;qkdif&m usef;rma&;tEÅ&m,frsm; (txl;ojzifh ukd,f0efaqmifumvwGif
rawmfrw&m;jyKcH&jcif;)? rl;,pfaq;0g; tvGJokH;jcif; (t&uftygt0if)? vlrIa&;vkyfief;rsm;wGif
pGrf;aqmif&nfedrfhusjcif;? vlrIa&;t& txD;usefjcif;ESifh z,fMuOfcH&jcif;ponfwkdYonf trsKd;
325 urÇmhbPf? 1993/ World Development Report 1993. Washington, D.C/
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 196
orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrI\ ½kyfykdif;qkdif&mESifh usef;rma&;qkdif&m
tusKd;qufrsm;teuf tcsKdUjzpfygonf/326
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrIonf EkdifiHwpfEkdifiH\
qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;ukd t[efYtwm;jzpfap½kHomru tMurf;zufcH&rI\ tusKd;qufonf
rdom;pk? vlrItzGJUtpnf;tygt0if wkdif;jynf\ zGHUNzdK;wkd;wufrItay: qkd;&Gm;pGm tusKd;ouf
a&mufygonf/ trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;onf qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;ESifh zGHU
NzdK;wkd;wufrIatmifjrifa&;twGuf tokH;jyKEkdifrnfh vlYpGrf;tm;t&if;tjrpf\ xuf0uf&Sdaom
vlOD;a&jzpfygonf/ usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrIonf zGHUNzdK;rIaxmifpkESpf &nfrSef;
csufrsm; atmifjrifa&;twGuf t"duusaom vlYtcGifhta&;? vlrIwnfNidrfa&;ESifh vkHNcHKa&;?
jynfolYusef;rma&;? trsKd;orD;rsm;\ ynma&;ESifh usef;rma&;tcGifhtvrf;rsm;? uav;oli,frsm;
ESifh vlrItzGJUtpnf;\ vlrIb0om,ma&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&; tvm;tvmrsm;ukd tm;enf;
apygonf/ vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIonf rdef;uav;i,f&G,frsm;\ ynma&;qkdif&m tcGifh
ta&;rsm;udk ydwfyifygonf/ 1993 ckESpftwGif; awmiftmz&duwGif rdef;uav;i,f&G,frsm;tm;
t"r®jyKusifhrItwGuf wkdifMum;onfh trIrsm;\ 33 &mckdifEIef;rSm ausmif;q&mwpfOD;u usL;vGef
jcif;jzpfygonf/ rdef;uav;i,f&G,frsm;onf ¤if;tMurf;zufrIukd wkdifMum;NyD;aemuf ¤if;wkdY
tay: &efjyKcH&jcif;aMumifh ausmif;ajymif;oGm;Mu&jcif; okdYr[kwf ausmif;xGufoGm;Mu&jcif;wkdY
BuHKawGUMu&onfhtwGuf ,if;tusKd;quftqkH;wGif trsKd;orD;i,frsm;\ tvkyftukdif tcGifh
tvrf;rsm;tay: xdckdufrI&Sdrnfjzpfonf/327
tdE´d,EkdifiHrS avhvmrIwpfckt& trsKd;orD;wpfa,mufonf tdrfaxmifzufrS tMurf;
zufjcif;rsm;aMumifh tMurf;zufcH&rIwpfckwkdif;twGuf tenf;qkH; vkyfcaMu;aiG&&Sdonfh tvkyf
rS ig;&ufysrf;rQ ysufuGufcJhonf/ ,l*E¨mEkdifiHwGifrl tMurf;zufrI jzpf&yfrsm;\ 9 &mckdifEIef;
aMumifh trsKd;orD;rsm;onf vkyfcaMu;aiG&&Sdonfh tvkyfukd ysufuGufonfrSm wpfESpfvQif cefY
rSef;ajc 11 &uf&Sdygonf/328 2012 ckESpf avhvmrIwpfckt& AD,uferfEkdifiHwGif tMurf;zufrI
&ifqkdif&onfh trsKd;orD;rsm;onf tMurf;zufrI rcH&onfh trsKd;orD;rsm;xuf 0ifaiG&&SdrIIEIef;
35 &mckdifEIef; avsmhenf;um tMurf;zsif;ukefxkwfvkyfrI qkH;½IH;rIrSm *sD'DyD\ 1.8 &mckdifEIef;
jzpfygonf/329¤if;qkH;½IH;rIrsm;wGiftrsKd;orD;wpfOD;tMurf;zufcH&rIaMumifh¤if;trsKd;orD;twGuf
tokH;jyK&aom taqmufttkHESifh tokH;taqmifypönf;rsm;? t&if;tjrpfrsm; ulnDyHhykd;rIESifh
0efaqmifrIwkdYtwGuf ukefusp&dwfrsm; (rIcif;jzpfyGm;pOf ysufpD;qkH;½IH;rI? w&m;Oya'qkdif&m
p&dwf? usef;rma&;apmifha&SmufrIESifh aq;0g;ukorI0efaqmifrIrsm;? o,f,lykdYaqmifa&;p&dwf?
aexkdifrIp&dwfESifh 0ifaiGaxmufyHhrI ponf) tm;vkH; yg0ifygonf/ xkdenf;wl tMurf;zufrI\
tusKd;quftaejzifh tvkyfysufuGufrIEIef; jrifhwufvmjcif;? vkyfom;tiftm; yg0ifrIEIef; avsmh
326 UN Women. Undated. Virtual Knowledge Center to End Violence Against Women and Girls. www.endvawnow.org/en/articles/301-consequences-and-costs-html
327 South Africa Demographic and Health Survey:99. Medical Research Service and Measure DHS, Pretoria, cited in R. Jewkes and N.Abrahams. 2002. The Epidemiology of Rape and Sexual Coercion in South Africa: An Overview. Social Science and Medicine. 55, p. 1237; Amnesty International. 2008. Safe Schools: Every Girl’s Right. London. P. 31.
328 atmufajcrSwfpk 327/
329 ukvor*¾qdkif&m trsdK;orD;rsm;tzGJU? AD,uferf? 2012/ Estimating the Costs of Domestic Violence Against Women in Viet Nam. Ha Noi/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 197
usjcif;? tdrfaxmifrItokH;taqmifypönf;rsm; ysufpD;qkH;½IH;rItwGuf tpm;xdk;jznfhwif;&ef vkd
tyfjcif;wkdYvnf; yg0ifygonf/
tMurf;zufrIaMumifh cHpm;&aom tjcm;qkH;½IH;epfemrIrsm;rSm tMurf;zufrIcH&olESifh
¤if;\om;orD;uav;oli,frsm;cHpm;Mu&onfhvlrIa&;ESifhpdwfykdif;qkdif&memwm&Snfemusif
rI 'Pf&mrsm;ESifh a0'emrsm;? tMurf;zufcH&rIaMumifh tjcm;wkd;wufrIwGif aemufususefcJhjcif;?
ryg0ifEdkifjcif;? tem*wftvkyftukdif tcGifhtvrf;rsm;ESifh &mxl;wkd;jr§ifhrI tcGifhtvrf;rsm; qkH;
½IH;jcif;? b0aexkdifrI t&nftaoG;edrfhusjcif;? uav;oli,frsm;\ ynma&;edrfhusjcif;wkdY jzpfyg
onf/
MopaMw;vsEdkifiHüavhvmrIwpfckt&trsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\om;orD;uav;ol
i,frsm;tm; tMurf;zufrIaMumifh qkH;½IH;epfemrIrsm;onf 2009 ckESpf wpfESpfwnf;twGuf EdkifiH
awmfpD;yGm;a&;qkH;½IH;rI cefYrSef;ajc MopaMw;vsa':vm 13.6 bDvD,H&Sdygonf/330
trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI\ qkH;½IH;epfemrIrsm;ESifh tusKd;qufrsm;onf rsKd;quf
rsm;pGm tpOftquf cHpm;Mu&ygonf/ tdrfwGif;tMurf;zufrIukd ukd,fawGUrsufjrif &ifqkdifzl;
onfhuav;oli,frsm;onf¤if;wkdY\vlrIb0om,mrIESifhukd,f&nfukd,faoG;zGHUNzdK;rIwkdYtm;
xdckdufapaom jyóemrsm;teuf pdwfaomua0'em cHpm;&jcif;? pdwf"mwfusjcif;? rdrdukd,frdrd
,kHMunfrItm;enf;jcif;? ausmif;ynma&; avhvmoif,lrIpGrf;&nf edrfhusjcif;ponfwkdYudk ykdí
&ifqkdifMu&ygonf/331 eDum&m*GmEkdifiHwGif tMurf;zufcH&aom trsKd;orD;rsm;\ om;orD;uav;
oli,frsm;\ 63 &mckdifEIef;onf ausmif;ynma&;wGif pmar;yGJtBudrfBudrfus½IH;MuNyD; tjcm;
330 tMurf;zufrI avßSmYcsa&; trsdK;om;tqifhaumifpD? 2009/ The Cost of Violence Against Women and Their Children (Australia). Canberra/
331 ausmif;ysufuGufrIrsm;u,m,DodkYr[kwftNrJwrf;jzpfcJhonf/ R. Jewkes et al.Relationship Dynamics and Teenage Pregnancy in South Africa. Social Science and Medicine. 52. pp. 733–744; G.M. Wingood et al. 2001. Dating Violence and the Sexual Health of Black Adolescent Females. Pediatrics. 107 (5); C. Garcia-Moreno, and C.H. Watts. 2000. Violence against Women: Its Importance for HIV/AIDS Prevention. AIDS. 14 (Supplement 3). S253–S265; and Human Rights Watch. 2001. Scared at School: Sexual Violence against Girls in South African Schools. New York. P.S. Pinheiro. 2006. World Report on Violence against Children. New York: United Nations. p. 130.udk udk;um;xm;onf/
UN
FPA
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 198
uav;oli,frsm;xuf ysrf;rQ av;ESpfapmí ausmif;rS EkwfxGufMuygonf/332 usm;? r a&;&m
tajcjyK tMurf;zufrIukd ukd,fawGUrsufjrif &ifqkdifMuzl;onfh okdYr[kwf usL;vGefcHMu&zl;onfh
rdef;uav;i,f&G,frsm;ESifh a,musfm;av;i,f&G,frsm;onf ¤if;wkdYBuD;jyif;vmaomt&G,fwGif
tMurf;zufrIusL;vGefolrsm; okdYr[kwf usL;vGefcH&olrsm; jzpfvmwwfMuygonf/ Oyrm-aumf
pwm&DumEkdifiH? csufjynfolYor®wEkdifiH? zdvpfykdifEkdifiH? ykdvefEkdifiHESifh qGpfZmvefEkdifiHwkdYwGif
¤if;wkdY\ zcifrsm;u ¤if;wkdY\ rdcifrsm;tm; tMurf;zufrIusL;vGefonfukd awGUBuHKzl;onfh
a,musfm;av;i,f&G,frsm;onf¤if;wkdYBuD;jyif;vmaomt&G,fwGif¤if;wkdY\tdrfaxmifzufrsm;
okdYr[kwf¤if;wkdY\tazmfrsm;tm;tMurf;zufrIusL;vGefavh&Sdjcif;rSmtjcm;olrsm;xufoHk;q
ykdrkdaMumif; awGU&ygonf/333
5-2/ jrefrmEkdifiHü trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrI jyefYyGm;jcif;\ tajctae tvm;tvmrsm;ESifh tajccHtaMumif;&if;rsm;
owif;tcsuftvuf rjynfhpkHjcif;
trsKd;orD;rsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufjcif;ESifhpyfvsOf;í wpfEdkifiHvkH;twkdif;twm
jzifh owif;tcsuftvufrsm;udk vwfwavmrSm r&&SdEkdifyg/
tMurf;zufrIykHpHrsm;? pdwfoabmxm;rsm;? owif;ay;ykdYwkdifMum;rIykHpHrsm;? 0efaqmifrI rsm;
&if;ESD;uRrf;0ifvufwGJazmf okdYr[kwf tdrfaxmifzufrS tMurf;zufrI
jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIqkdif&m jzpfyGm;rIyrmPukd jzpfap? xl;
jcm;aom vu©Pmrsm;ukdjzpfap wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh jynfhpkHaom tcsuftvufrsm;
aumuf,l&ef pepfwusvkyfaqmifrIrsm; ,aeYwkdif r&Sdao;yg/ okdY&mwGif &if;ESD;uRrf;0ifolokdY
tdrfwGif;tMurf;zufrI jzpfyGm;rIESifhywfoufí avhvmrItao;pm;ESifh ppfwrf;rsm;tcsKdUonf
wefzkd;&Sdaom owif;vkdtyfcsuftcsKdUukd jznfhqnf;ay;vsuf&Sdygonf/ Oyrm-okawoewpfckrSm
&efukefNrdKUtwGif; NrdKUe,fig;ckrSm awGUqkHar;jref;rI ajcmuf&mESifh ppfwrf;rsm;aumuf,l&mwGif
yg0ifajzqkdoltrsKd;orD;rsm;\19&mckdifEIef;u¤if;wkdYukd,fwkdiftMurf;zufrIukd,fawGUcHpm;cJh
zl;onf[kvnf;aumif;? 53 &mckdifEIef;u aqGrsKd;om;csif;rsm; okdYr[kwf tdrfeD;csif;rsm;u trsKd;
orD;rsm;tay: tMurf;zufaejcif;ukd Mum;od&onf[kvnf;aumif; ajymMuygonf/ okdY&mwGif
ukd,fwkdiftMurf;zufcH&rIrsm;\ 40 &mckdifEIef;om oufqkdif&mokdY wkdifMum;ojzifh tMurf;zufrI
rsm;ukd wkdifMum;&ef 0efav;MuaMumif; awGU&SdEkdifygonf/ tMurf;zufcH&olrsm;tm; tumtuG,f
ay;rI? aqG;aEG;ESpfodrfhrIESifh jyKpkapmifha&SmufrItwGuf 0efaqmifrIrsm;ay;jcif; enf;yg;aeonfukd
vnf; ppfwrf;rSm awGU&Sd&ygonf/ (Oyrm-ukd,fpdwf'Pf&m temw& cHpm;&NyD;aemuf aqG;aEG;
ESpfodrfhrIay;jcif;? aq;0g;ukorI? aea&;xkdifa&;? pD;yGm;a&;qkdif&m ulnDyHhykd;rIESifh w&m;Oya'qkdif
332 S. Larraín, J. Vega, and I. Delgado. 1997. Relaciones familiares y maltrato infantíl. Santiago: UNICEF.333 atmufajcrSwfpk 332/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 199
&m 0efaqmifrIrsm;) xkdenf;wl trsKd;orD;rsm;pGmonf &JwyfzGJU0ifrsm;ESifh ywfoufvQifjzpfap?
Oya'a&;&m0efaqmifrIrsm;ESifh ywfoufvQifjzpfap ,kHMunfrIenf;yg;jcif;ukdvnf; awGU&Sd&yg
onf/334
rEÅav;NrdKU NrdKUe,fwpfcktwGif; tdrfaxmifonftrsKd;orD; 286 a,muftm; ppfwrf;
aumuf,lonfh2005ckESpfokawoewpfckü¤if;trsKd;orD;rsm;\69&mckdifEIef;onfvGefcJh
aom12vtwGif;¤if;wkdY\tdrfaxmifzufrsm;\tdrfwGif;tMurf;zufrIukdwpfBudrfodkYr[kwf
wpfBudrfruawGUBuHKcHpm;cJhMuzl;onf[kvnf;aumif;?¤if;trsKd;orD;teuf69&mckdifEIef;onf
pdwfykdif;qkdif&m rawmfrw&m;jyKusifhrI tenf;qkH; wpfBudrf? 27 &mckdifEIef;onf ½kyfydkif;qkdif&m
xdyg;aESmifh,SufrI tenf;qkH;wpfBudrf usL;vGefcHMuzl;onf[kvnf;aumif; ajzqkdygonf/335 jypfrI
usL;vGefcH&onfh trsKd;orD;rsm;\ 93 &mckdifEIef;onf tMurf;zufcH&rItwGuf w&m;0if ta&;
,l&eftwGuf rnfonfhaqmif&GufrIrsm;udkrQ BudK;yrf;vkyfaqmifrIr&SdcJhjcif;ukd Munfhjcif;tm;jzifh
,if;uJhokdY usL;vGefrIrsm;onf oufqkdif&mokdY wkdifMum;jcif;r&SdbJ tpOfwpkdufjzpfyGm;aeonfh
&mZ0wfrIwpfckjzpfaMumif; txift&Sm; awGU&SdEkdifygonf/336
jrefrmEkdifiHwGif tdrfwGif;tMurf;zufrIESifh pyfvsOf;í yGihfvif;pGm xkwfazmfaqG;aEG;jcif;
onf tvGeftuJqwfaom? vufrcHEkdifaom udpö&yfwpfck jzpfaeygao;onf/ tMurf;zufrIukd
wkdifMum;jcif;ESifh vlrItzGJUtpnf;twGif; emrnfysufowfrSwfjcif;ESifh cGJjcm;qufqHjcif;onf
tvGefqkd;&Gm;pGm qufET,faeygonf/ xkdYaMumifh trsKd;orD;rsm;onf tdrfaxmifa&;tqifajyonf
[k ywf0ef;usiftjrifukd OD;pm;ay;aom ½kd;&m"avhxkH;pHt&vnf;aumif;? tdrfaxmifpktwGif;
jyóemjzpfyGm;rItay: &Sufjcif;aMumifhvnf;aumif;? tdrfaxmifzufcsif; tMurf;zufrIjyóem
rsm;ukd zGifh[ajymqkd&ef 0efav;wwfMuygonf/337 2006 ckESpf okawoewpfckwGif awGUqkHar;jref;
olrsm;\av;ykHwpfykHu¤if;wkdY\tdrfaxmifpktwGif;tMurf;zufrIjzpf&yftenf;qkH;wpfBudrf
awGUBuHKzl;aMumif;ajzqkdNyD;ta&twGuftenf;i,fuom¤if;jzpf&yfrsm;tm;pkd;&drfzG,ftajc
taetjzpf ajymqkdygonf/ ajzqkdoltrsKd;orD;rsm;u tdrfwGif;tMurf;zufrIukd trsKd;orD;wpf
a,muftm; trsKd;om;wpfa,mufu xkd;Budwf½kdufESufjcif;jzpf&yf[k ajym&rnfhtpm; vlESpf
a,muf wpfa,mufESifh wpfa,muf tjyeftvSef &efjzpfaeonfh jzpf&yftaeESifhom ajymqkdMu
onfrSmvnf; trSefyifjzpfonf/338
wpfEdkifiHvkH;twdkif;twmjzifh touft&G,f? roefpGrf;ol? wkdif;&if;om;vlrsKd;pojzifh
cGJjcm;azmfjyonfh trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI\ yrmP? taMumif;&if;rsm;ESifh tusKd;quf
rsm;qkdif&m jynfhpkHaom tcsuftvufrsm; csKdUwJhjcif;ESifhtwl tdrfwGif;tMurf;zufrI\ obm0ESifh
tusKd;oufa&mufrIESifh pyfvsOf;í trsm;jynfol\ todw&m;Ekd;Mum;rIuvnf; edrfhusygonf/
tdrfwGif;tMurf;zufrIyaysmufa&;twGuf tBuD;rm;tcufcJqkH; wpfckwnf;aom t[efYtwm;
334 334 - wdwfqdwfrIudk ûzdcGif;jcif; pDrHudef;? 2013/ Gender-Based Violence in Five Yangon Townships: Research Report. Yangon.
335 N. Kyu etc al. 2005. Prevalence, Antecedent Causes and Consequences of Domestic Violence in Myanmar. Asian Journal of Social Psychology/
336 atmufajcrSwfpk 335/
337 R. Smith. 2006. A Hen is Crowing: A Gender Impact Study of Two UNDP Myanmar Community Development Programmes. Yangon. p. 17.
338 atmufajcrSwfpk 337/
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 200
rSm tdrfwGif;tMurf;zufrIonf ]rdom;pkjyóem}[k ,Ofaus;rI"avhxkH;pHt& vufcHxm;jcif;yif
jzpfonf/ tdrfwGif;tMurf;zufrIyaysmufa&; &nfrSef;csufatmifjrif&eftwGuf vwfwavm
Oya'jyKjyifajymif;vJrIvkyfief;pOfonf tdrfwGif;a&;[k ,lqonfh jyóemukd trsm;jynfolqkdif&m
ESifh rl0g'qkdif&me,fy,ftwGif;okdY ckdifrmpGm xnfhoGif;pOf;pm;&mrSm trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;?
tpkd;&Xmersm;? 0efaqmifrIay;olrsm;? &mZ0wfjypfrIqkdif&m w&m;pD&ifa&;tzGJU0ifrsm; ponfh
&nfrSef;csufwlnDaom tkyfpkrsm; us,fjyefYpGm ukd,fpm;jyKyg0if&efrSm ta&;ygaom tcef;u@
rSyg0ifvsuf&Sdygonf/¤if;vkyfief;pOfatmifjrifa&;tvkdYiSmus,fjyefYaombufpkHu@rsm;rS
ulnDyHhykd;rI&&Sda&;twGuf u@toD;oD;rS wm0ef&Sdolrsm;ESifh trSefwu,f pdwfyg0ifpm;NyD;
OD;aqmifajymif;vJvkdol trsKd;om;? trsKd;orD;rsm;\ twlwuG yg0ifvkyfaqmifrIrSm ta&;BuD;yg
onf/
jrefrmEkdifiHwGif tdrfaxmifzufrS trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIESifhywfoufí
t"dutm;jzifh ½kyfykdif;ESifh pdwfykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;ukdom tMurf;zufrItjzpf azmfjyae
csdefwGif urÇmvkH;qkdif&m tcsuftvufrsm;rSm tckdiftrmazmfjyaeonfrSm tdrfaxmifzuf okdY
r[kwf &if;ESD;uRrf;0ifol vufwGJazmfrS trsKd;orD;tay: vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIonfvnf;
trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIykHpHrsm;xJrS ykHpHwpfrsKd;jzpfonf[k azmfjyygonf/ Oyrm-rMum
ao;rDu jyKpkonfh EkdifiHwumavhvmrIwpf&yft& trsKd;om;rsm;\ tMurf;zufrI tjyKtrlESifh
pyfvsOf;aom okawoewpfckwGif ppfwrf;ajzqkdol trsKd;om;OD;a& wpfaomif;wGif av;ykHwpfykH
cefYu rdrd\ tdrfaxmifzuf okdYr[kwf rdrd\ &if;ESD;uRrf;0ifvufwGJazmfukd t"r®jyKusifhrIusL;vGef
zl;aMumif; ajzqkdoltm;vkH; 10 &mckdifEIef;rS 60 &mckdifEIef;eD;yg;rS ajzqkdcJhMuygonf/339
vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI
tdrfwGif;tMurf;zufrIuJhokdYyif vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrItrsm;pkukdvnf; wkdifMum;
jcif;rjyKMuyg/ t"dutaMumif;&if;rsm;rSm vkHNcHKrIr&Sdjcif;? vQKdU0Sufudpötjzpf xdef;odrf;rIr&Sdjcif;?
,kHMunfrIr&Sdjcif;? tMurf;zufcH&olukd ay;onfh 0efaqmifrIrsm; r&Sdjcif;? trsKd;orD;rsm;tay:
tMurf;zufrIESifh ywfoufNyD; vuf&Sdxda&mufaom Oya'r&Sdjcif;? vlxktokdif;t0kdif;\ txif
ao;jypfwifa0zefrI? emrnfysufjcif;ESifh cGJjcm;qufqHcH&jcif;ESifh vdifrIqkdif&m tMurf;zufrItm;
wkdifMum;jcif; okdYr[kwf ulnDyHhykd;rI&&ef BudK;yrf;jcif;twGuf tEÅ&m,fESifh &ifqkdif&jcif;wkdYjzpfyg
onf/ xkdYtjyif jrefrmEkdifiH &mZowfBuD;yk'fr 375 t& jrefrmEdkifiHwGif tdrfaxmifzufrS vdifrI
qkdif&m t"r®jyKusifhrIonf &mZ0wfjypfrI rajrmufyg/ vifESifh r,m;wkdYtMum; tvkdrwlbJ vdif
qufqH&mwGif r,m;jzpfolonf touf 13 ESpfausmfygu rk'drf;rI[k rrSwf,lyg/ jrefrmhvlrI
tzGJUtpnf;wGif t"r®jyKusifhrI usL;vGefolESifh tusL;vGefcH&olukd vufxyfap&ef tm;ay;wkduf
wGef;jcif;rsm;onf rMumcPawGU&aom usifhokH;rIrsm; jzpfygonf/
¤if;tajccHtaMumif;&if;tm;vkH; aygif;pyfjcif;tm;jzifh jypfrIusL;vGefjcif;twGuf a&ikH
EIwfydwfaeaom?jypf'Pfay;jcif;r&SdaomxkH;pHwpf&yfay:aygufvmNyD;¤if;usifhokH;rIxkH;pHrsm;t&
339 E. Fulu et al. 2013. Why Do Some Men Use Violence Against Women and How Can We Prevent It? Quantitative Findings from the United Nations Multi-Country Study on Men and Violence in Asia and the Pacific. UNDP, UNFPA, UN Women and United Nations Volunteer (UNV).
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 201
tqkdyg tMurf;zufrItrsKd;tpm;rsm;onf vlrItokdif;t0kdif;wGif w&m;0ifcGifhjyKxm;aom
oabmaqmifNyD; jypfrIusL;vGefoltenf;i,frQukdom tjypfay;EkdifcJhygonf/ 2008 ckESpf pDa'g
aumfrwD\ tpD&ifcHpmt& jrefrmEdkifiHwGif tdrfwGif;tMurf;zufrIrsm;ESifh rk'drf;rItygt0if
vdiftMurf;zufrIrsm;rSm us,fus,fjyefYjyefY jzpfyGm;vsuf&SdaMumif; awGU&Sd&onf/ xkdudpötrsm;pk
rSm wkdifwef;rIenf;yg;aMumif;ukd awGU&NyD; wkdifwef;onfh udpörsm;ukdvnf; w&m;½kH;jyifywGif
ajz&Sif;MuaMumif; od&Sd&ygonf/340 xkdYtjyif vuf&SdOya'rsm;t& vdifrIqkdif&m tMurf;zufrI
usL;vGefcH&olrsm;onf usef;rma&;jyKpkapmifha&SmufrI &,ljcif;rwkdifrD trItcif;jzpfvQifjzpfcsif;
&JwyfzGJUokdY csufcsif;wkdifMum;&ef zdtm;ay;cH&ygonf/ þokdYaom tjcif;t&mrsm;\ tusKd;quf
taejzifh usL;vGefcH&olrsm;onf usef;rma&;apmifha&SmufrI? pdwfykdif;qkdif&m ulnDyHhykd;rIpaom
toufu,f0efaqmifrIrsm; &,ljcif;? w&m;pGJqkdjcif;tygt0if w&m;Oya'\ tumtuG,f&,l
jcif; ponfrsm;ukd &,l&ef BudK;pm;rIr&SdMuawmhonfhtay: pDa'gaumfrwDu pkd;&drfrI&SdaMumif;
tav;ay;azmfjycJhygonf/341
y#dyu©tajctaetwGif; vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI
y#dyu©tajctaersm;wGifjzpfap? ckcHEkdifpGrf;r&Sdaom tajctaersm;wGifjzpfap trsKd;
orD;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrItEÅ&m,f ykdrkdBuD;rm;onf/ vufeufukdify#dyu©
\ 'ku©cHpm;Mu&onfh trsKd;orD;rsm;tm; t"r®jyKusifhrIESifh tjcm;vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI
ykHpHrsm; usL;vGefMuaMumif; oufaorsm;&SdNyD; jrefrmEkdifiHwGifvnf; ¤if;tcsufrSefuefygonf/
pDa'gaumfrwD\ 2008 ckESpf ed*kH;csKyftpD&ifcHpmü aus;vufa'o&Sd wkdif;&if;om;trsKd;orD;rsm;
tay: vufeufukdiftzGJU0ifrsm;u t"r®jyKusifhrItygt0if vdifykdif;qkdif&mESifh tMurf;zufrI
usL;vGefrIrsm; jzpfyGm;rIEIef; jrifhrm;jcif;twGuf pkd;&drfaMumif; azmfjyyg&Sdonf/342 vGefcJhaom ESpf
tenf;i,fu y#dyu©rsm;ESifh ab;'ku©cHpm;aeMu&onfh wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm; aexdkif&m e,f
pyfa'orsm;&Sd trsKd;orD;rsm;tay: vdifykdif;qkdif&m xdyg;aESmifh,SufrIESifh vlYtcGifhta&;csKd;azmuf
rIrsm; usL;vGefMuaMumif; pGyfpGJrIrsmudk ukvor*¾tzGJU\ tpD&ifcHpmrsm;pGmwGif (txl;ojzifh
jrefrmEkdifiHqkdif&m ukvor*¾\ vlYtcGifhta&;txl;ukd,fpm;vS,f\ tpD&ifcHpmrsm;) awGU&Sd&yg
onf/¤if;wGifucsifjynfe,f?u&ifjynfe,f?&ckdifjynfe,fESifh&Srf;jynfe,fwkdYwGif jzpfyGm;ae
onfhtajctaersm;yg0ifygonf/¤if;tpD&ifcHpmrsm;wGiftpkd;&vufeufukdifwyfzGJU0ifrsm;ESifh
tpkd;&r[kwfaom vufeufukdifwyfzGJU0ifrsm; ESpfrsKd;pvkH;u tkyfpkzGJUt"r®jyKusifhrIrsm;ESifh tjcm;
vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIykHpHrsm; usL;vGefaMumif;ukd xnfhoGif;azmfjyyg&Sdonf/343
xkdYtjyif &ckdifjynfe,ftwGif; tkyfpkrsm;tMum; jzpfyGm;onfh y#dyu©rsm;wGif trsKd;orD;
rsm;tm; vdifykdif;qkdif&m rzG,fr&mjyKrIrsm;ESifh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm; usL;vGefaMumif;
tpD&ifcHrIrsm; &Sdygonf/
340 atmufajcrSwfpk 88/
341 atmufajcrSwfpk 88/
342 atmufajcrSwfpk 88/
343 Oyrmtjzpf T.O. Quintana. 2012 udkMunfhyg/ Progress Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar. 7 March (A/HRC/19/67);ESifhT.O. Quintana. 2013. Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar (A/HRC/22/58) 6 March/
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 202
jrefrmEkdifiHenf;wl urÇmwpf0ef;rS oufaoom"ursm;uvnf; y#dyu©twGif;ESifh
y#dyu©tvGefwGif jzpfyGm;onfh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;onf vloef;aygif;rsm;pGmukd
xdckdufvsuf&SdNyD; txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm; cHpm;&onfh ,aeYacw
ab;'ku©jzpfygonf/ y#dyu©twGif;ESifh y#dyu©tvGefwGif jzpfyGm;onfh vdifykdif;qkdif&m tMurf;
zufrIrsm;onf tjcm;wpfzuftm; t&SufwuGJjzpfap&ef &nf&G,fvsuf rMumcPusL;vGefavh
&Sdonfh AsL[mwpf&yf jzpfvmaMumif;? vlrItzGJUtpnf;ukd wpfppDNzdKcGJjcif;ESifh rdom;pkrsm;ESifh vl
wpfOD;csif;\ b0rsm;ukd zsufqD;jcif;jzpfaMumif; oufaocHvsuf&Sdygonf/344 tqkdygudpö&yfrsm;ukd
ajz&Sif;&eftwGuf ukvor*¾vkHNcHKa&;aumifpDu qkH;jzwfcsuf trSwf 1820 ukd 2008 ckESpfwGif
xkwfjyefcJh&m vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIESifh tjynfjynfqkdif&m Nidrf;csrf;a&;ESifh vkHNcHKa&;xdef;
odrf;rIwkdY qufpyfrI&Sdjcif;udk azmfxkwfcJhNyD; y#dyu©ESifh oufqkdifaom tzGJUtpnf;rsm;tm;vkH;onf
rnfonfhvdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIykHpHukdrqkd &yfwefY&rnf[k awmif;qkdcJhonf/ ¤if;\
aemufqufwGJqkH;jzwfcsuf trSwf 1888? 1960? 2106 wkdYESifhtwl xkdtjynfjynfqkdif&m uwd
u0wfrsm;onf y#dyu©ESifh qufET,faom vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI rnfonfhykHpHukdrqkd
ta&;ay:udpöwpf&yftaejzifh umuG,fwm;qD;&efESifh wkHYjyefaqmif&Guf&ef &Sif;vif;aom Oya'
qkdif&m rlabmifukd jzpfay:apygonf/
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tay: y#dyu©ESifh qufET,faom tMurf;zufrI
ukd okH;oyf&mwGif twkdif;twmESifh tusKd;oufa&mufrIxuf ausmfvGefNyD; okH;oyf&ef vdktyf
onf/ jrefrmEkdifiHtwGif; a'orsm;tcsKdUwGif q,fpkESpfrsm;pGm Mum&SnfjzpfyGm;aecJhonfh vuf
eufukdify#dyu©rsm;aMumifh¤if;a'orsm;twGif;&SdvlrItzGJUtpnf;rsm;\b0onfppfrufy#dyu©
rsm;ESifhom MumjrifhpGm awmufavQmufusifvnfaecJhMu&NyD; qkH;jzwfcsufcsrSwfaom u@rsm;
wGif zkd0g'BuD;pdk;aom trsKd;om;uom OD;aqmifaom vlrItzGJUtpnf;ukd jzpfay:apNyD; ,if;
344 aemufxyf t&if;tjrpfrsm;ESifhtcsuftvufrsm;twGuf www.stoprapenow.org/about/ udk Munfhyg/
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 203
t,ltqusifhokH;rIonf wpfzef trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIjzpfEkdifajcukd ykdrkdrsm;jym;ap
&ef OD;wnfonfh tajctaeokdY a&mufapEkdifonf/ rsm;aomtm;jzifh trsKd;om;rsm; jzpfaom
vufeufukdifrsm; &yf&Gmtokdif;t0kdif;twGif;okdY jyefvnf0ifa&mufaexkdifaomtcg rdom;pkrsm;
ESifh vlrItzGJUtpnf;rsm;twGif; trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;tay: tMurf;zufrIwkd;yGm;
vmjcif;ukd owdjyK&ef vkdtyfygonf/345 y#dyu©ESifh qufET,faom vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI
twkdif;twm?¤if;\tusKd;qufjzpfonfhtMurf;zufrIusL;vGefcH&olrsm;ESifh¤if;wkdY\rdom;pk
rsm;\ ukd,fpdwf'Pf&ma0'emcHpm;rIESifh emrnfysufrIwkdYudk em;vnfod&Sdvsuf vufeuftyfESH
onfh umv? tul;tajymif;umv w&m;rQwrI? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf wkd;wufaqmif&GufpOf
umvtwGif; tqkdyg rw&m;csKd;azmufrIrsm;ukd vspfvsLrjyK&ef ta&;BuD;ygonf/346
vlukeful;rI
jrefrmEkdifiHonf trsKd;orD;rsm;? uav;oli,frsm;ESifh trsKd;om;rsm;ukd vlukeful;jcif;cH
ae&aom t"duEkdifiHwpfckjzpfygonf/ t"r®tvkyfapckdif;&ef (Oyrm-puf½kHtvkyf½kHrsm;? ig;zrf;
oabFmrsm;? uav;oli,frsm;tm; aps;qkdifrsm;wGif tvkyfckdif;&ef? vrf;ab;aps;a&mif;&efESifh
awmif;&rf;ckdif;&ef zrf;qD;xdef;odrf;xm;rIponf) twif;tusyfvufxyfap&ef? pD;yGm;a&;t&
vdifykdif;qkdif&m acgif;ykHjzwftjrwfxkwf&ef ponfwkdYtwGuf c&D;qkH; OD;wnfEkdifiHrsm;tjzpf
w½kwfEkdifiH? xkdif;EkdifiHESifh rav;&Sm;EkdifiHrsm;okdY t"duvlukeful;cHMu&ygonf/(Z,m;)347 jrefrm
EkdifiHwGif vlukeful;rI tajctaeESifh tvm;tvmrsm;onf okawoejyKpkqJ tajctaejzpfaomf
vnf; twnfrjyKEkdifao;aom oufaotaxmuftxm;rsm;u trsKd;orD; a&TUajymif;vkyfom;
rsm;onf tEÅ&m,fusa&muf&ef vG,fulaom tajctaeESifh acgif;ykHjzwf tjrwfxkwfrI tajc
taeukd &ifqkdifaeMu&aMumif; azmfjyygonf/
Z,m; 5.1/ e,fpyfqufqHa&;½kH;rsm;ESifh vlukeful;rIwm;qD;a&;vkyfief;tzGJUrsm;\ cGJjcm;azmfxkwfonfh vlukeful;cH& olrsm;eSifh vlukeful;cH&Ekdifolrsm;\ ta&twGuf
vdif 2006 2007 2008 2009
trsdK;om; 3 40 50 37
trsdK;orD; 197 231 153 265
pkpkaygif; 200 271 203 302
Zmpfjrpf - SIREN 2010 vlukeful;rIqkdif&m rJacgifa'oEkdifiH udef;*Pef;tcsuftvufrsm;? UNIAP befaumufpmrsufESm 18/
Z,m; 5.2/ ESpftvkdufESifh c&D;qkH; OD;wnfEkdfifiHrsm;tvkduf w&m;0ifjyefvnfvTJajymif;ykdYay;onfh vlukeful;cH&ol jrefrmrsm;EdkifiH 2006 2007 2008 2009
w&kwf 73 58 98 293
xdkif; 7 35 133 132
345 T. de Langis. 2013. Gender Analysis: Myanmar, UNCT PDCA. Yangon: UN Women. p. 8. 346 atmufajcrSwfpk 345/
347 jrefrmvlukeful;rIwdkufzsufa&;tzGJUt&2009ckESpfwGif&JwyfzGJUrSzrf;rdaomtrIrsm;xJrS85&mcdkifEIef;rSmw½kwfEdkifiHodkYvlukeful;jcif;jzpf
onf/odkYaomf'Dtufpf'AvsLrSudef;uPef;rsm;t&vlukeful;cH&olrsm;\ta&twGuftwdkif; jrefrmEdkifiHodkYvuf&Sdtpdk;&rStpdk;&jyefvnf
ydkYaqmifa&;vrf;aMumif;rsm;rSwpfqifhw½kwfESifhxdkif;EdkifiHrsm;rS jrefrmEdkifiHodkY jyefvnfydkYaqmifNyD;jzpfonfudkñTefjyaeonf/
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 204
EdkifiH 2006 2007 2008 2009
tjcm; - - 1 6
pkpkaygif; 80 93 232 431
Zmpfjrpf - SIREN 2010 vlukeful;rIqkdif&m rJacgifa'oEkdifiH udef;*Pef;tcsuftvufrsm;? UNIAP befaumufpmrsufESm 18/
jynfwGif;trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;tm; vlukeful;rIESifhywfoufonfh tpD&ifcHpm
rsm;&Sdygonf/txl;ojzifh¤if;vlukeful;rIrSmjrefrmEkdifiHtv,fykdif;\tylykdif;ZkefESifhjrpf0uRef;
ay:a'o\ aus;&Gmrsm;rS NrdKUjya'orsm;okdY vlukeful;jcif;jzpfygonf/ trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;
uav;rsm;tm; rsm;aomtm;jzifh pD;yGm;a&;tcsufcsmusaom NrdKUrsm;? ukefwifarmfawmf,mOf
pcef;rsm;? e,fpyfNrdKUrsm;ESifh owåKwl;azmfa&;e,fajrrsm;okdY t"r®vkyftm;apckdif;&ef jzpfap?
vdifykdif;qkdif&m acgif;ykHjzwfckdif;ap&efjzpfap vlukeful;Muygonf/
xdckdufapaom ½kd;&m"avh trltusifhrsm;
xdckdufapaom ½kd;&m"avhtrltusifhrsm;wGif ½kd;&m"avhrsm;? xkH;wrf;tpOftvmrsm;?
bmoma&;usifhokH;rIrsm;? bmoma&;qkdif&m "avhrsm;ESifh tjcm;usifhokH;rIrsm;yg0ifNyD; ,if;usifh
okH;rIaMumifh vlYtcGifhta&;ukd tjynfht0tokH;cscGifhESifh usef;rma&;qkdif&m? ½kyfykdif;qkdif&m? pdwf
ykdif;qkdif&mwkdYtay: xdckdufoufa&mufrIrsm;&Sdonf/ jrefrmEdkifiHwGif awGU&aom xdckdufapaom
½kd;&m"avhtrltusifhrsm;wGif rkqkd;r tarGqufcHykdifcGifh? rk'drf;rI usL;vGefolESifh usL;vGefcH&olukd
twif;tusyf vufxyfay;rI (ucsif? csif;? u,m;? rGef? &Srf;)u aus;&Gm^vlrsKd;pkokdY avsmfaMu;
ay;NyD; rk'drf;rIuJhokdYaom &mZ0wfrIusL;vGefrIukd y,fzsufaom "avh (ucsif? csif;? rGef? u,m;?
&Srf;)? om;a,musfm;av; ESpfoufrIESifh ,SOfwGJygvmonfh aemufqufwGJusifhokH;rIrsm;? trsKd;om;
ukdom tdrfaxmifOD;pD;t&m xm;Mu&onfh "avhESifh usifhokH;rIrsm;? owkdYorD;p&dwfay;&rI? trsKd;
orD; tarGqufcHykdifcGifh r&Sdjcif; (ucsif? csif;)ESifh qkH;jzwfcsufcsrSwf&mwGif trsKd;orD;rsm; yg0if
cGifhr&jcif;wkdY jzpfygonf/ xkdtavhtusifhrsm;onf usm;? r cGJjcm;qufqHjcif;udk jzpfapaom
½kd;&m,Ofaus;rI"avhukd jzpfapygonf/
rkqkd;rZeD;r,m; tarGqufcHcGifh
tcsKdUaom vlrsKd;pkusifhokH;rIrsm;wGif vifa,musfm;aoqkH;ygu "avhxkH;pHt& olr\
cJtkd? rwf okdYr[kwf a,mu©rtrsKd;om;u apmifha&Smufonfh tavhtx&Sdygonf/ rkqkd;rESifh
olr\ uav;rsm;tm; cifyGef;bufrS aqGrsKd;rsm;u Munfh½Iapmifha&Smufay;rIonf wefzkd;xm;zG,f
"avhjzpfNyD; xdef;odrf;oifhaomfvnf; vufawGUusifhokH;rIrsm;wGif rkqkd;rtrsKd;orD;\ vdifrIa&;&m
ukdyg ykdifqkdifrI (rkqkd;rtrsKd;orD;tm; cJtkd? rwf? a,mu©rtrsKd;om;ESifh vufxyfapjcif;)ESifh wGJ
vsuf&SdaeaomaMumifh ,if;½kd;&m"avhusifhokH;rIonf rkqkd;rtrsKd;orD;ESifh ol\ uav;rsm;tm;
trsKd;orD;\ vdifrIa&;&mvGwfvyfcGifhukd xdyg;vsuf&Sdygonf/ rkqkd;rwpfOD;tm; qufcH&,lonfh
tqkdygusifhokH;rIrsm;rSmrdef;rrsm;onf¤if;wkdYvifa,musfm;ESifhvifa,musfm;rdom;pkykdifqkdifaom
ypönf;[lonfh ,lqcsuftay: tajccHrIaMumifhjzpfonf/ xkdokdYaom tajctaeonf aoqkH;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 205
oGm;aom a,musfm;jzpfolu xkdrdef;rjzpfoltm; owkdYorD;aMu; tajrmuftjrm;ay;í wif
awmif;&onfhtcg ykdtjzpfrsm;onf/ trsKd;orD;wkdYtm; aoqkH;oGm;aom vifa,musfm;\
rdom;pkrsm;okdY jyefvnfay;tyf&onfh ypönf;tjzpf ½IjrifqufqHjcif; rjyKoifhay/348 rkqkd;rtm;
qufcH,lonfh tavhtxonf trsKd;orD;rsm;tm; ½kyfypönf;wpfcktjzpf ½IjrifcH&NyD; aoqkH;oGm;
onfh vifa,musfm;\ tarGqufcHykdifcGifh&Sdolr[kwfbJ (aoqkH;oGm;onfh vifa,musfm;rdom;pk
\) qufcH&,ljcif;ukdom cH&onfhtajctaejzpfaMumif; xif&Sm;onfh Oyrmwpf&yfjzpfonf/
pD;yGm;a&;tMurf;zufrI
EkdifiHrsm;pGmwGiftrsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdYvifa,musfm;rsm;ESifholrwkdY\rdom;pkt&if;
(olr\ rdbrsm;)xHrS tarGqufcHykdifcGifhukd jiif;y,fcHMu&onf/ trsKd;orD;rsm;tm; wef;wlnDrQ
tarGqufcHykdifcGifhray;jcif;onf tMurf;zufrIwpfckjzpfonf/
trsKd;om;rsm;tay: pD;yGm;a&;t& rSDckd&rIonf tawGUrsm;aom tMurf;zufrIykHpHwpf&yf
jzpf½kHomru¤if;onftrsKd;orD;rsm;tay:½kyfykdif;qkdif&mESifhpdwfykdif;qkdif&mtMurf;zufrIrsm;
tm; wkd;jr§ifhaponfh t"dutaMumif;&if;wpf&yfvnf; jzpfonf/349 trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;ESifh
Oya'a&;&mtcGifhta&;rsm;tm; ckdifrmatmif jyKvkyfjcif;ESifh ynma&;qkH;jzwfcsufcsrIjzpfpOfwkdY
wGif usm;? r rnDrQrIwkdYukd wkdufzsufjcif;wkdYonf trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIrS umuG,fa&;
twGuf tajccHaumif;rsm; jzpfay:apvdrfhrnfjzpfonf/ trsKd;om;a&m trsKd;orD;yg tarGquf
cH&,lcGifh tcGifhta&;ukd wef;wl&oifhNyD; Oya'rSvnf; trsKd;orD;wpfOD;onf olr\ vif
a,musfm;ESifh rdom;pk\ ydkifqkdifrIrS tnDtrQcGJa0&&Sdap&ef trsKd;orD;wkdY\ pD;yGm;a&;t& trSD
tckduif;rIukd aocsmap&ef aqmif&Gufay;&rnf/
rk'drf;rIusL;vGefolESifh twif;tusyf zdtm;ay; vufxyfapjcif;
,Ofaus;rItrsm;pkwGif rk'drf;rIESifh vdifykdif;qkdif&m apmfum;rIwkdYudk &Sufp&m[k rSwf,lxm;
Muygonf/ okdY&mwGif xkdt&Suf&rIESifh *kPfodu©musqif;rIwkdYonf usL;vGefolESifh ol\
rdom;pktokdif;t0kdif;rS cHpm;&jcif;r[kwfbJ usL;vGefcH&olESifh olr\ rdom;pktokdif;t0kdif;rS
cHpm;&jcif;jzpfonf/ xkdYtwGufaMumifh odu©musqif;rItm; tzwfq,f&eftwGuf usL;vGefolESifh
vufxyfay;jcif;ESifh usL;vGefcH&ol\ rdom;pkESifh tokdif;t0kdif;tm; avsmfaMu;ay;tyfjcif;[l
aom usifhokH;rIrsm; ay:aygufvmjcif;jzpfonf/
tBuD;pm;&mZ0wfrIwpfckjzpfaom rk'drf;rIESifh vdifykdif;qkdif&m apmfum;rIwkdYtm; Mum;0if
aphpyfaqG;aEG;ay;&efESifh n§dEIdif;ay;&ef oifhavsmfjcif;r&Sdyg/350 trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI
usL;vGefolrsm;tm; ta&;,ltjypfay;&efrSm wm0efcHrI&Sdaom tpkd;&wpf&yf\ t"duusaom
348 ukvor*¾vlUtcGifhta&;qdkif&maumfrwD? 2008/ General Comment: Protection of the Family, Right to Marriage and Equality of Spouses. (HRI/GEN/1/Rev.9) I. aumfrwDu t&yfom;ESifh EdkifiHa&; tcGifhta&;rsm;\ EdkifiHwum
uwdu0wfESifhtwl EdkifiH\ vdkufemrIudk apmifhMunfhonf/
349 Z. Abdul Aziz &J. Moussa. 2014. Due Diligence Framework: Framework on State Accountability for Eliminating Violence against Women. Washington, D.C.: International Human Rights Initiative. p. 18.
350 atmufajcrSwfpk 349/
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 206
vkdufem&rnfh usifh0wfjzpfonf/ þodkYjzifh trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIusL;vGefolrsm;tae
jzifh¤if;wkdY\usL;vGefrItwGuftjypfay;cH&rnf[laomckdifrmonfhtodukday;ygonf/351
usL;vGefcH&oltm; avsmfaMu;ay;tyfaom usifhokH;rIukd qufvufxm;oifhaomfvnf;
usL;vGefolESifh twif;tusyf zdtm;ay;vufxyfapjcif;jzifh usL;vGefoltm; w&m;pGJqkdjypf'Pf
uscH&jcif;rSuif;vGwfapjcif;rsKd;onf¤if;tm;oG,f0kdufaomenf;tm;jzifhtm;ay;&ma&mufap
aomaMumifh jzpfonf/
jrefrmEkdifiH\ trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI wm;qD;umuG,fa&;qkdif&m rl0g'rsm;ESifh Oya'rsm;
jrefrmEkdifiHtpkd;&onf trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIESifhpyfvsOf;í vkH;0vufrcHonfh
rl0g'ukd tm;ay;axmufcHvsuf&SdNyD; trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qdkif&m trsKd;om;tqifh
r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022)wGif ,if;ukd OD;pm;ay;e,fy,fwpfcktjzpf owfrSwfjcif;tm;
jzifh trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIyaysmufa&;twGuf Oya'rsm;? rl0g'rsm;ESifh vkyfxkH;vkyf
enf;rsm;udk a&;qGJ&ef uwdu0wfxm;&Sd vkyfaqmifaeNyDjzpfygonf/352 jrefrmEkdifiHonf trsKd;orD;
rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; (pDa'g)uGefAif;&Sif;ukd 1997 ckESpfwGif vufrSwfa&;
xkd;cJhNyD; abusif;vkyfief;vrf;ñTefukd vufrSwfa&;xkd;xm;onfh EdkifiHwpfEkdifiHjzpfNyD; 2005 ckESpf
wGif vlukeful;rIwkdufzsufa&;Oya'ukd jy|mef;cJhygonf/ tmqD,HtzGJU0ifEdkifiHwpfEkdifiHtaejzifh
jrefrmEkdifiHonf 2004 ckESpf tmqD,Ha'owGif; trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIyaysmufa&;
aMunmcsufESifh 2013 ckESpf tmqD,Ha'owGif; trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;tay:
tMurf;zufrIyaysmufa&; aMunmpmwrf;wkdYukd oabmwlvufrSwfa&;xkd;cJhygonf/
jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI umuG,fwm;qD;a&; Oya'Murf;ukd
vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xmeu OD;aqmifa&;qGJaeaomf
vnf;vuf&SdwGiftdrfwGif;tMurf;zufrIqkdif&moD;oefYOya'rsm;okdYr[kwf¤if;twGuf&nfñTef;
aom Oya'rsm; r&Sdao;yg/ jrefrmEkdifiHwGif vdifykdif;qkdif&mESifh usm;? r a&;&m tajcjyK jypfrI
qkdif&mtwGuf &mZowfBuD; (1860 ckESpf)wGif yk'frrsm; jy|mef;xm;jcif;&Sdygonf/353¤if;wGif
rk'drf;rIukdwm;jrpfonfhyk'fr375yg0ifygonf/(rk'drf;rIqkdonftrsKd;orD;wpfa,muftm;¤if;\
tvkdqE´ryg0ifbJjzpfap?¤if;\tvkdqE´ukdqefYusifvsufjzpfap?'Pf&mtemw&&&Sdap&ef
okdYr[kwf aoap&ef Ncdrf;ajcmufjcif;jzifh jzpfap? vdrfvnfvSnfhjzm;um umrukd &,ljcif;jzifh jzpf
ap?trsKd;orD;onftouf13ESpfrjynfhonfhZeD;r,m;jzpfvQifjzpfap?¤if;trsKd;om;ESifhvuf
xyfxdrf;jrm;xm;ol r[kwfbJ vdifqufqHrIjyKjcif;onf rk'drf;rIjzpfygonf/) yk'fr 493-498 wGif
vufxyfxdrf;jrm;jcif;? tdrfaxmifa&;azmufjyefjcif;ESifh vdifqufqHrIqkdif&m jypfrIrsm;twGuf
351tm&S-zpdzwfwGif,ltifef\avhvmqef;ppfcsuft&tMurf;zufolrsm;\72rS97&mcdkifEIef;u¤if;wdkYrSmwpfcgrßStjypfay;rcHcJh&zl;
aMumif;xGufqdkMuonf/trsdK;orD;rsm;tay:trsdK;om;rsm;urnfodkYtMurf;zufMuoenf;ESifh,if;udkrnfodkYumuG,f&rnfenf;?
,ltifef'DyD?,ltifeftufzfyDat?,ltifeftrsdK;orD;rsm;ESifh,ltifefAGD (2013ckESpfpufwifbmv) wGifMunfhyg/ http://asia-pacific.undp.org/content/dam/rbap/docs/Research%20&%20Publications/womens_empowerment/RBAP-Gender-2013-P4P-VAW-Report.pdf. wGif&,lEdkifonf/
352 jrefrmEdkifiHtpdk;&? 2007/ Combined Second and Third Periodic Report to the CEDAW Committee. aejynfawmf? http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N07/503/88/PDF/N0750388.pdf?OpenElement wGif
&Edkifygonf/
353 atmufajcrSwfpk 352/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 207
jy|mef;aom yk'frrsm;jzpfygonf/ yk'fr 354 wGif trsKd;orD;wpfa,muf\ um,£a`E´ukd ysuf
jym;ap&ef &nf&G,fvsuf xdyg;aESmifh,Sufjcif;onf &mZ0wfjypfrIajrmufonf[k jy|mef;xm;yg
onf/354 tdrfwGif;tMurf;zufrIonf 'Pf&mtemw& &&Sdap&ef wrif&nf&G,fvsuf jyKrljcif;
(yk'fr 319-338) ESifh xdyg;aESmifh,Sufjcif; (yk'fr 349-358)wkdYukd ukdifwG,fonfh yk'frrsm;t&
ta&;,ljypf'PfcsrSwfEkdifygonf/355
¤if;jy|mef;csufrsm;onftrsKd;orD;rsm;awGUBuHKMu&onfhtMurf;zufrIrsm;ukdukdifwG,f
&ef jynfhpkHvkHavmufrIr&Sd? jrefrmhvlYtzGJUtpnf;\ vuf&SdykHpHrsm;udk xif[yfrI r&Sd½kHomru pDa'g
oabmwlpmcsKyfESifhvnf; tjynfht0 nDñGwfjcif;r&Sdyg/356 yk'fr 375 rSm trsKd;orD;onf touf
13 ESpfjynfhNyD;oljzpfvQif tdrfaxmifzufrS rk'drf;rIusL;vGefjcif;tm; vGwfNidrf;cGifhay;xm;ygonf/357
tjcm;tm;enf;csufrsm;rSm rdom;pkOya'ü pDa'goabmwlnDrIqkdif&m uwdu0wfrsm;udk xnfh
oGif;jy|mef;&ef ysufuGufjcif;? zGJUpnf;ykHtajccHOya'ü wkduf½kdufcGJjcm;qufqHrIESifh oG,f0kdufcGJjcm;
qufqHrItm; t"dyÜm,fzGifhqdkrI yg0if&efESifh wm;jrpfrIyg0if&ef vkdtyfjcif;? w&m;pD&ifa&;t&
t"dyÜm,fazmfjyrIwGif vufcHxm;onfh acwfrrDawmhaom ukd;um;csufwpfckjzpfaom wduspGm
t"dyÜm,fazmfjyjcif;r&Sdaom trsKd;orD;\ um,£a`E´ukd xnfhoGif;xm;jcif;? wm;jrpftrdefYrsm;
twGuf w&m;Oya'vkyfxkH;vkyfenf;rsm; r&Sdjcif;wkdY yg0ifygonf/358¤if;tm;enf;csufrsm;ESifhtwl
vufxyfxdrf;jrm;jcif;? vifr,m; uGm&Sif;jywfpJjcif;wkdYESifh qufpyfaom rdom;pkOya'rsm;?
tvkyform;Oya'rsm;ESifh usef;rma&;Oya'rsm; pojzifh tjcm;u@rsm;pGmrS cGJjcm;qufqHaom
jy|mef;csufrsm; okdYr[kwf uefYowfaom jy|mef;csufrsm; qufpyfyg0ifaeygonf/
¤if;\ 2008 ckESpf ed*kH;csKyftpD&ifcHpmwGif pDa'gaumfrwDonftrsKd;orD;rsm;tay:
tMurf;zufrIqkdif&m owif;tcsuftvufrsm; r&Sdjcif;? touft&G,f? vlrsKd;ponfwkdYtvkduf
cGJjcm;xm;aom tcsuftvufrsm; r&Sdjcif;? tMurf;zufrsm;\ twkdif;twmyrmPESifh jzpfyGm;&
aom tajccHtaMumif;&if;rsm;tm; okawoejyKonfh avhvmqef;ppfrIrsm;ESifh ppfwrf;rsm; r&Sd
jcif;wkdYtay: pkd;&drfylyefrI&SdaMumif; azmfjyxm;ygonf/ pDa'gaumfrwDonf w&m;Oya't&
wkdifcsufzGifhjcif;? pkHprf;ppfaq;jcif;? jypfrIusL;vGefolrsm;ukd ta&;,lzrf;qD;ppfaq;pD&ifjcif;tyg
t0if jrefrmEkdifiHw&m;pD&ifa&;pepfukd ykdrkdtm;aumif;ap&ef pDa'gaumfrwDu tBuHjyKcJhygonf/
xkdYjyif qufvuftBuHjyKonfrSm owif;tcsuftvufrsm; xda&mufpGm vufvSrf;rDa&;qkdif&m
,EÅ&m;rsm;ESifh xdckdufepfemrIrsm;twGuf aq;0g;ukorIESifh tjcm;ukpm;rIrsm; &&Sdap&ef? usL;vGef
olrsm;tm; w&m;Oya't& ta&;,lEkdifrnfh vkyfaqmifcsufrsm; ykdrkdtm;aumif;ap&ef vkdtyf
aMumif;wkdY jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrItm; ukdifwG,f&mwGif aumif;rGefaom usifhokH;rIrsm;ESifh atmifjrifrIrsm;
354 usm;-r omwlnDrßSrIa&;&muGef&uf? 2013/ Myanmar Laws and CEDAW: The Case for Anti-Violence Against Women Laws. Yangon/
355 atmufajcrSwfpk 354/
356 usm;-r omwlnDrßSrIa&;&muGef&uf? 2013/ Developing Anti-Violence Against Women Laws. Discussion Paper Part 1: Background Information, Yangon/
357 atmufajcrSwfpk 356/
358 atmufajcrSwfpk 356/
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 208
'Drkdua&pDjyKjyifajymif;vJa&; OD;wnfaqmif&GufrIrsm;ESifh vGwfvyfpGm vkyfaqmifcGifhrsm;
us,fjyefYvmjcif;wkdYu trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tay: tMurf;zufrItm; ukdif
wG,f&ef tcGifhtvrf;rsm; zefwD;ay;ygonf/ wkd;wufaqmif&GufrItaejzifh trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;
wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022) wGif jrefrmEdkifiHtwGif;
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrIjyóemukd OD;pm;ay;e,fy,fwpf&yf
tjzpf xnfhoGif;xm;ygonf/ tpkd;&rS OD;aqmifonfh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;
rsm; pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifjcif;qkdif&m vkyfief;aumfrwD (Gender Equality and Women's
Empowerment Sector Working Group GEWE-SWG) onf zGHUNzdK;a&;rdwfzufrsm;? vlxk
tajcjyKtzGJUtpnf;rsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&; trsKd;om;tqifh r[mAsL[m
pDrHudef; taumiftxnfazmfrItm; taxmuftuljyKrnf[k ,kHMunfxm;ygonf/
trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIrS umuG,fwm;qD;a&; Oya'rlMurf;a&;qGJjcif;onf
pDrHudef;tpDtpOfrsm;ukd trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIrS umuG,fa&;uwdu0wfrsm;tm;
vufawGUtaumiftxnfazmfaqmifa&;twGuf ajcvSrf;wpf&yfjzpfygonf/ Oya'Murf;a&;qGJrI
vkyfief;pOfukd vlrI0efxrf;OD;pD;Xmeu OD;aqmifvsuf Oya'rlMurf;a&;qGJa&;vkyfief;tzGJUESifh
twl ukvor*¾ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU UN Gender Theme Group (UN Women,
UNFPA, UNDP, UNODC ESifh tjcm;tzGJUtpnf;rsm;\ tcsuftvufjznfhqnf;rIESifhtwl) ESifh
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;uGef&uf Gender Equality Network (GEN) wkdY\ enf;ynmqkdif&m
ulnDyHhykd;rIjzifh pwifaqmif&GufaeNyDjzpfygonf/ trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI umuG,f
wm;qD;a&;Oya'rlMurf;a&;qGJa&; vkyfief;tzGJUwGif UN Gender Theme Group ESifh GEN wkdYonf
t"du yg0ifywfoufolrsm; jzpfMuonfh vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;? vTwfawmfukd,fpm;vS,f
rsm;? EkdifiHa&;ygwDrsm;ESifh aqG;aEG;n§dEIdif;rIvkyfief;pOftm; ulnDyHhykd;ygonf/ vlrI0efxrf;OD;pD;XmerS
OD;pD;í Oya'Murf;a&;qGJa&;aumfrwD tzGJU0ifrsm; jzpfMuaom oufqkdif&m0efBuD;Xmersm;rS
ukd,fpm;vS,frsm;? jrefrmEdkifiH trsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyf? jrefrmEkdifiH rdcifESifh uav;apmifha&Smuf
a&;toif;? trsKd;orD;tzGJUrsm; uGef&uf? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI vkyfief;uGef&uf? trsKd;
orD;rsm;tzGJUcsKyf jrefrmEkdifiHwkdYrS tzGJU0ifrsm;ESifh ukvor*¾ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;tzGJU
rS tzGJU0ifrsm;onf &yf&Gmtqifh vlxktoday;aqG;aEG;yGJrsm;ukd yl;aygif;vkyfaqmifMurnf jzpf
onf/
trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI umuG,fwm;qD;a&;Oya'opf a&;qGJjy|mef;jcif;onf
txl;ojzifh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI? tdrfwGif;tMurf;zufrIESifh pyfvsOf;í tqkdygjyóem
rsm;ukd xda&mufpGm ajz&Sif;&mwGif vuf&SdOya'\ vdktyfcsufrsm;? roifhavsmfawmhaom zdESdyf
xm;aom Oya'usifhokH;rIrsm;ukd vTrf;rkd;jznfhqnf;ay;Ekdifygvdrfhrnf/ txl;ojzifh tdrfwGif;
tMurf;zufrI usL;vGefcH&oltm; ulnDyHhykd;rIukdvnf;aumif;? ulnDyHhykd;rIrsm;ukd Oya'rsm;
tmPmroufa&mufonfhtcgrsKd;wGif 0efaqmifrIrsm;ukd rnfonfhtcsdefwGif rnfokdY&,lEkdifrnf
wkdYudk yHhykd;ay;rnfjzpfonf/ ukdifwG,fajz&Sif;onfh jy|mef;csufrsm; jznfhqnf;ay;ygvdrfhrnf/
,if;Oya'topfonf 2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya'yg0ifaom jy|mef;csufrsm;udk ykdrkdtm;
aumif;apEkdifNyD; pDa'goabmwlpmcsKyfESifh nDñGwfaom cGJjcm;qufqHrI zGifhqkdcsufukdvnf; xnfh
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 209
oGif;Ekdifrnfjzpfonf/ trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI umuG,fwm;qD;a&;Oya'opf a&;qGJ
jy|mef;jcif;tm;jzifh Oya'tm; usifhokH;azmfaqmifaom t&m&Sdrsm;ESifh w&m;a&;tzGJU0ifrsm;tm;
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ vlYtcGifhta&;qkdif&m oifwef;rsm;ay;&ef
tcGifhtvrf;rsm; &&SdapEkdifNyD; Oya'taumiftxnfazmfrI apmifhMunfhMuyfrwfa&; vkyfxkH;vkyf
enf;rsm;udk a&;qGJjy|mef;&mrSm taxmuftuljyK&ef tcGifhtvrf;rsm;udk zefwD;ay;Ekdifygrnf/359
jrefrmEkdifiHtwGif; trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;ukd ulnDyHhykd;&eftwGufvnf;aumif;?
trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;tm; tMurf;zufrI? vlukeful;rIESifh rawmfrw&m;jyKrIrsm;rS
tumtuG,fay;a&;twGufvnf;aumif;? 1996 ckESpfwGif jrefrmEkdifiHvkH;qkdif&m trsKd;orD;a&;
&maumfrwD (Myanmar National Committee for Women's Affairs) ukd zGJUpnf;cJhygonf/360 jrefrm
EkdifiH trsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyf (Mynamar Women's Affairs Federation) ukd 2003 ckESpfwGif
zGJUpnf;cJhNyD;¤if;\trsKd;orD;rsm;tm;tMurf;zufrIyaysmufa&;qyfaumfrwD(VAW Sub-Group)
\ vrf;ñTefrIjzifh rD'D,mrsm;? &yf&Gmtokdif;t0kdif;rsm;? ausmif;rsm;ESifh puf½kH? tvkyf½kHrsm;wGif
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; OD;wnfvsuf trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIqkdif
&m todynmay; aqG;aEG;yGJrsm;ukd pDpOfusif;yjcif;? trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIESifh pyfvsOf;
í wnfqJOya'rsm;qkdif&m todw&m;rsm;ukd jzefYjzL;jcif;? trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI
yaysmufa&;vIyf&Sm;rIukd wm0ef,lvkyfaqmifcJhygonf/ jrefrmEkdifiH trsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyfonf
NrdKUe,f 67 NrdKUe,fwGif aqG;aEG;ESpfodrfhrIpifwmrsm; zGifhvSpfay;cJhNyD; tMurf;zufrItEÅ&m,frS &Sif
oefolrsm;tm; w&m;Oya'qkdif&m ulnDyHhykd;rIrsm; ay;jcif;/ wkdifMum;trIzGifhonfh vkyfxkH;vkyf
enf;rsm; a&;qGJcsrSwfay;jcif; jyKvkyfcJhygonf/361 rnfokdYyifjzpfap trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&nf
&Sdvmapjcif; wkd;jr§ifhaqmif&Gufonfh tjcm;tzGJUtpnf;rsm;pGmenf;wl jrefrmEkdifiH trsKd;orD;a&;
&mtzGJUcsKyfonfvnf; usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIukd t[efYtwm;jyKaeaom tajccHzGJUpnf;rI
ykHpHqkdif&m twm;tqD;rsm;udk jyKjyifajymif;vJ&mrSm pGrf;aqmif&nfESifh t&if;tjrpfrsm; tm;
jznfh&ef vkdtyfygonf/
okdY&mwGif 2008 ckESpf pDa'gaumfrwD\ tpD&ifcHpmü jrefrmEkdifiHwGif tMurf;zuf
rIukd wkdifMum;trIzGifhjcif;? txl;ojzifh wkdif;&if;om;tkyfpkrsm;rS trsKd;orD;rsm;\ wkdifMum;trI
zGifhjcifukd vufcH&mwGif ykdrkdjynfhpkHaom? xda&mufaom w&m;Oya'pepf r&Sdao;onfhtwGuf
vnf;aumif;? jrefrmEkdifiH trsKd;orD;a&;&mtzGJUcsKyfrSwpfqifh wkdifMum;trIzGifhonfh trIrsm;ESifh
¤if;trIrsm;\ &v'frsm;ESifh pyfvsOf;aom tcsuftvufrsm;ESifh avhvmqef;ppfrIrsm;
r&Sdao;onfhtwGufvnf;aumif; pkd;&dr faMumif; xkwfazmfwifjycJhygonf/362
rMumao;rDuyif vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme
onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;uGef&ufESifh trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIqkdif&m
t&nftaoG;avhvmrIwpf&yfjzpfaom ]wdwfqdwfjcif;aemufuG,f}tm; xkwfa0rdwfqufcJhyg
onf/ 2012-2013 ckESpftwGif; jrefrmEdkifiHwGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm;
tMurf;zufrIjyóemukd udkifwG,fwkHYjyefaqmif&Guf&ef &nf&G,fNyD; vlxktajcjyK t&yfbuftzGJU
359 atmufajcrSwfpk 356/
360 urÇmhusef;rma&;tzGJU? &ufpGJryg&Sdyg/ *sDbDAGDwdkufzsufa&;twGufjrefrmEdkifiHqdkif&m rl0g'rsm;ESifhr[mAsL[mrsm; http://www.searo.who.int/entity/gender/data/myanmar.pdf/
361 a'gufwmcifEG,fxGef;? trf'AvsLattufzf\twGif;a&;rSL;udk auZuftifefu zkef;jzifhtifwmAsL;jcif;? azazmf0g&Dv?2014ckESpf/
362 pDa'gaumfrwD? 2008/ Concluding Observation, Article 14. Geneva. p. 4/
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 210
tpnf;rsm;ESifh vkyfief;uGef&ufrsm;u zdk&rftrsm;tjym; pDpOfusif;ycJhygonf/363¤if;zkd&rfrsm;\
aqG;aEG;awGU&Sdcsufrsm;ESifh tBuHjyKcsufrsm;u jrefrmEkdifiHwGif? txl;ojzifh y#dyu©jzpfyGm;aepOf
twGif;ESifh y#dyu©tvGef tajctaersm;wGif aqG;aEG;ESpfodrfhrIESifh vlrIa&;pdwfynmqkdif&m
ulnDyHhykd;rIrsm;tvGefcsKdUwJhaMumif;axmufjyygonf/¤if;zkd&rfrsm;uNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\
tqifhwkdif;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifrI? qkH;jzwfcsufcsrSwfrIrsm;wGif trsKd;orD;rsm;ukd,fpm;jyKrI
tvGefedrfhusjcif;tay:pkd;&drfaMumif;xkwfazmfcJhygonf/xkdYjyif¤if;zkd&rfrsm;uukvor*¾vkHNcHK
a&;aumifpD qkH;jzwfcsuftrSwf 1325 (UNSR 1325) qkdif&m EkdifiHawmfvkyfief;vrf;ñTef
(National Action Plan) wpf&yf a&;qGJcsrSwfa&;onf ta&;BuD;aom ta&;ay:udpöwpfckjzpf
aMumif; tav;ay;wifjycJhygonf/364
5-3/ aumufEkwfcsufrsm;ESifh tBuHjyKcsufrsm;
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; tMurf;zufrIukd ukdifwG,f&ef vkdvm;rI
&Sdvifhupm;taumiftxnfazmfaqmif&efpdefac:rIrsm;&Sdaeygao;onf/¤if;pdefac:rIrsm;rSm
tcsuftvufvkdtyfcsuf? y#dyu©ESifhqufpyfaom ykdrkdqkd;&Gm;vmonfh tajctaersm;? xda&muf
jynfhpkHrIr&Sdaom Oya'rsm;? a&S;½kd;pGJ tpOftvmpdwfoabmxm; cH,lcsufrsm;? vlYtcGifhta&;ukd
tav;xm;onfh rl0g'csrSwfjcif;? rl0g'azmfaqmifjcif;wkdYwGif tzGJUtpnf;qkdif&m pGrf;&nfrsm;
tm;enf;jcif;? wm0efcHrItm;enf;jcif;? vlxktm; vIHYaqmfrItm;enf;jcif;? trsKd;orD;tcGifhta&;
qkdif&m usifhokH;rI pGrf;aqmif&nfcsKdUwJhjcif;? u@aygif;pkH yl;aygif;csdwfqufaqmif&GufrI tm;enf;
jcif;wkdY yg0ifygonf/ xkdYaMumifh ,if;tm;enf;csufrsm;onf jyKjyifajymif;vJrIrsm; vkyfaqmif&ef
vkdtyfaMumif; jyovsuf&Sdygonf/ tBuHjyKvkdonfrsm;rSm...
tcsuftvuf&&SdrIESifh tcsuftvuf vufvSrf;rDrI jr§ifhwif&ef
l wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmtcsuftvufrsm; yg0ifonfh vdifESifh touft&G,f cGJjcm;azmfjy
onfhtcsuftvufrsm;ukdtrsKd;orD;rsm;tay:tMurf;zufrIykHpHrsm;?¤if;\taMumif;&if;?
363 2013ckESpf?pufwifbmv22&uf? jrefrmtrsdK;orD;rsm;zdk&rf?Women’s Organizations Network ESifh Women’s League of Burma upDpOfonf/2013ckESpf? atmufwdkbmv?31&uf? Open Day on Women, Peace and Security, 2013: Women Count for Peace: Advancing Women’s Contribution to Peacebuilding in Myanmar udkvlrI0efxrf;u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme? jrefrmtrsdK;orD;a&;&mtzGJUcsKyfESifhukvor*¾wdkYu UN Security Council Resolution 1325 on Women, Peace and Security (2000) txdrf;trSwf pDpOfonf/2013ckES
pfEdk0ifbmv9&ufrS14&uf? jrefrmEdkifiHtrsdK;orD;rsm; aqG;aEG;yGJ - Nidrf;csrf;a&;?vkHjcHKa&;ESifhzGHUNzdK;wdk;wufa&; udk Women’s Organizations Network usm;-rwef;wlnDrßSa&;uGef&ufESifh udkvHbD,m wuúodkvfjzifhyl;aygif;í Nidrf;csrf;a&;twGuf
t&yfbuftzGJUtpnf;zdk&rfwdkYu ,ltufpfath'fpf\ axmufyHhrIjzifh pDpOfonf/2013ckESpf?'DZifbmv?6-7&uf? jrefrmEdkifiHEdkifiHw
umtrsdK;orD;rsm;zdk&rf213&efukef - yGifhvif;vmaomvlUtzGJUtpnf;rS
trsdK;orD;rsm;-udk jyifopfoH½kH;ESifhpD;yGm;a&;ESifhvlUtzGJUtpnf;twGuftrsdK;orD;rsm;zdk&rfupDpOfNyD;vlrI0efxrf;?u,fq,fa&;ESifh
jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xmeuyl;aygif;aqmif½Gufonf/2013ckESpf?'DZifbmv?28&ufrS30&uf - jrefrmvlxkzdk&rf
udktpdk;&r[kwfaom jynfwGif;tzGJUtpnf;165zGJUESifhwpfoD;yk*¾v650OD;wufa&mufcJhNyD;vlUtcGifhta&;?zGHUNzdK;wdk;wufrI?Nidrf;csrf;a
&;ESifh
'Drdkua&pDpaomt"dutkyfpkav;ckatmufwGift"du axmufcHcsuf55ckESifhtwl aMunmcsufwpfapmifxkwfjyefcJhonf/
364 vlrI0efxrf;OD;pD;Xme? trsdK;orD;a&;&mtzGJUcsKyfESifh ukvor*¾wdkY\ &v'faMunmcsuf?2013ckESpf atmufwdkbmv31&uf? Open Day for Women’s Peace and Security, Myanmar/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 211
wpfOD;csif;? rdom;pkESifh vlrItokdif;t0kdif;tm; oufa&mufaom tusKd;qufrsm;ESifhpyfvsOf;í
avhvmaumuf,laqmif&Guf&ef/
l tdrfwGif;tMurf;zufrIrsm;ESifh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;tm; ta&;,laqmif&Gufjcif;
wkdYESifh pyfvsOf;í wdusrSefuefaom tcsuftvufrsm; aumuf,lEkdif&ef vkdtyfaom
pepfESifh vkyfxkH;vkyfenf;rsm;udk &JwyfzGJU? usef;rma&;? vlrIa&;ESifh tjcm;0efaqmifrIXmersm;
tygt0if oufqkdif&mwm0ef&Sdolrsm;ESifh wnfaqmuf taumiftxnfazmfaqmif&ef/
l trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIqkdif&m tcsuftvufESifh oufaotaxmuftxm;aumuf
,l&ef rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm; taumiftxnfazmfrIudk apmihfMunfhtuJjzwf&ef? yg0ifolrsm;
\ pGrf;aqmifrIwnfaqmufjcif;ESifh pnf;½kH;vIHYaqmfjcif;wkdY jyKvkyf&ef/
rl0g'rsm;ESifh Oya'rsm; jyKjyifajymif;vJ&ef
l trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI umuG,fwm;qD;a&;twGuf vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;
ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme? vlrI0efxrf;OD;pD;XmerS pDa'goabmwlpmcsKyfESifhtnD
a&;qGJaeaom Oya'tm; twnfjyKjy|mef;&ef/
l Oya'ukd taxmuftuljyKa&;twGuf enf;Oya'a&;qGJ&ef/
l trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIudk umuG,f&eftwGuf trsKd;om;vkyfief;pDrHcsuf a&;qGJ
taumiftxnfazmf&efESifh tqkdygpDrHcsufwGif usm;? r wef;wlnDrQrIqkdif&m pHcsdefpHñTef;rsm;?
OD;wnfcsufrsm; &Sdapa&;twGuf aocsmap&ef? t&if;tjrpfrsm;vkHavmufpGm yHhykd;ay;&ef/
w&m;pD&ifrIjr§ifhwif&efESifh 0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDrI jr§ifhwif&ef
l tMurf;zufrIcH&aomtajctaerS vGwfajrmufvmaom trsKd;orD;rsm;twGuf xda&mufrI
&Sdaom w&m;Oya'qkdif&m? vlrIa&;qkdif&m? pdwfykdif;qkdif&m 0efaqmifrIrsm;ESifh tjcm;0efaqmif
rIrsm; &&SdaprIrsm; aocsmap&eftwGuf rl0g'rsm; a&;qGJcsrSwfjcif;udk tckdiftrmaqmif&Guf
&ef?¤if;wGiftumtuG,fay;a&;trdefYrsm;?wm;jrpftrdefYrsm;?epfemaMu;awmif;qkd&efvkyf
xkH;vkyfenf;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&m vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapaom taxmuf
tuljyK pDrHcsufrsm;ukd xnfhoGif;&ef/
l tMurf;zufcH&olrsm;twGuf 0efaqmifrI (txl;ojzifh usef;rma&;ESifh pdwfynmqkdif&m ulnD
yHhykd;rI)qkdif&mtcGifhtvrf;rsm;vufvSrf;rDa&;BudK;yrf;&mwGif(w&m;pGJqkdjcif;rjyKbJ¤if;0ef
aqmifrIrsm; &&Sd&efom BudK;yrf;&mwGifjzpfap) ¤if;wkdY&ifqkdifawGUEkdifonfh twm;tqD;rsm;
tm; avQmhcs&ef/
l Oya'ukd usifhokH;azmfaqmifaom tzGJUtpnf;rsm;? w&m;a&;tzGJUtpnf;rsm;? tjcm;0efaqmif
rIqkdif&m tzGJUtpnf;rsm;ESifh 0efaqmifrIay;olrsm;twGuf pepfusaom pGrf;aqmif&nfwnf
aqmufrIulnDyHhykd;&ef?okdYrSom¤if;wkdYonftMurf;zufrIwkdifMum;csufrsm;ukdykdrkdxda&mufpGm
wkHYjyefaqmif&GufEkdifrnfjzpfNyD; tMurf;zufrI usL;vGefcH&olrsm;tm; usm;? r a&;&m tav;
xm;xnfhoGif;pOf;pm;aom taxmuftyHhrsm;ESifh tjcm;0efaqmifrIrsm;okdY ñTef;ykdYrIrsm;ukd
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIrsm;rS uif;a0;a&;ü usm;?ra&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 212
aumif;pGm yHhykd;ay;Ekdif&ef/
l Oya'tmPmazmfaqmifrIESifh w&m;pD&ifrIvkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI
ukd wkd;jr§ifh&ef? 0efaqmifrIvkyfief;pOfwGifvnf; ta&;ygaom a&SUwef;ae&mrsm;wGif yg0if
vkyfaqmifrI wkd;jr§ifh&ef/
l trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI? usm;? r a&;&mukd ukdifwG,f&ef Oya'tmPmazmfaqmifrI
xda&mufapa&;twGuf u@toD;oD;wGif apmifhMunfhMuyfrwfrI vkyfxkH;vkyfenf;rsm;? csdwf
qufaqmif&GufrI enf;vrf;rsm;ESifh ñTef;ykdYrIpepfrsm;ukd a&;qGJcsrSwf&ef/
umuG,fwm;qD;a&;twGuf todw&m;Ekd;Mum;a&;ESifh pnf;½kH;vIHYaqmfa&;vkyfief;rsm; jr§ifhwif&ef
l trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrItm; vkH;0vufrcHrIukd jr§ifhwif&ef? vlrIa&;pHowfrSwfcsuf
rsm;udk ajymif;vJ&eftwGuf owif;rD'D,mvkyfief;rsm;? rd½kd;zvmtpOftvmESifh bmoma&;
acgif;aqmifrsm;? ,Ofaus;rI"avhxkH;pHt& MoZmBuD;rm;olrsm;ESifh yl;aygif;aqmif&GufrIrsm;
tygt0if bufpkHcsdwfqufrIrsm; vkyfaqmif&ef/
l tMurf;zufrIrS uif;a0;pGm touf&Sifaexkdifa&; trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m
todynmay;a&;ESifh w&m;Oya'tumtuG,fay;rIqkdif&m todynmay;a&;wkdYukd &yf&Gm
tokdif;t0kdif;tqifh vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyf&ef? xkdtodynmay;rIrsm;onf tMurf;zufrIqkdif&m
wkdifMum;rIEIef; jrifhrm;apa&;taxmuftulay;&ef? tMurf;zufrI usL;vGefcH&olrsm; ulnDyHhykd;
rIrsm;ESifh 0efaqmifrIrsm; &&Sd&ef BudK;yrf;jcif;ukd wm;qD;aeonfh t[efYtwm;rsm; yaysmuf
ap&efjzpfonf/ jynfwGif;ESifh EkdifiHwumrS tMurf;zufrIqkdif&m w&m;Oya'rsm;? uwdu0wf
rsm;? vkyfaqmifrIrsm;ESifh pyfvsOf;aom owif;tcsuftvufrsm;ukd a'ocHbmompum;rsm;
jzifh ykHESdyfjzefYjzL;jcif; tygt0if w&m;Oya'qkdif&m wm;qD;umuG,frIrsm;udk vkyfaqmif&ef/
l vli,frsm;\ acgif;aqmifrI? todynmESifh uRrf;usifrIwkdYukd jr§ifhwifjcif;rSwpfqifh vli,frsm;
tm; usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh tav;xm;rI tajccHaom rQwonfh pdwfoabmxm;?
&ifhusufrIESifh qufqHrIwkdY jyKpkysKd;axmif&mrSm ulnDyHhykd;&ef? ynma&;pepfü xdckdufapaom
usm;? r a&;&m ykHaoum;csyf tjrifaysmufa&;twGuf oif½kd;ñTef;wrf;rsm; jyifqifjcif;ESifh
q&mjzpfoifwef;rsm;tm;jzifh ulnDyHhykd;&ef/
l uav;oli,frsm;tm; tMurf;zufrI awGUBuHKcHpm;&jcif;ESifh rsufjrifawGUBuHK&jcif;wkdYrS uif;
a0;apa&;twGuf rdbrsm;? q&m? q&mrrsm;ESifh uav;oli,ftcGifhta&;qkdif&m vHIYaqmf
vIyf&Sm;olrsm;ESifhtwl yl;aygif;aqmif&Guf&ef/
l tMurf;zufrIuif;pifa&; jr§ifhwifrIESifh w&m;rQwa,musfm;b0 jzpfwnfa&; jr§ifhwifrIqkdif&m
rdwfzufrsm;tjzpf vli,ftrsKd;om;rsm;? a'oqkdif&m acgif;aqmifrsm;ESifh pHjytrsKd;om;rsm;ESifh
twl yl;aygif;aqmif&Guf&ef/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh
trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
6
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 214
UN
FPA
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü
usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
"pmcsKyf0ifEkdifiHrsm;onf EkdifiHtwGif; EkdifiHa&;ESifh jynfolYb0e,fy,fwGif
trsKd;orD;rsm; tm; cGJjcm;rIyaysmuf&eftwGuf oifhavsmfonfh enf;vrf;rsKd;pkHjzifh
ta&;,laqmif&Guf&rnf/ txl;ojzifh trsKd;om;rsm;ESifh wef;wlnDrQpGm
trsKd;orD;rsm;taejzifh...
(u) a&G;aumufyGJrsm;ESifh jynfolYqE´cH,lyGJrsm;wGif qE´rJay;ykdifcGifh&Sda&;ESifh
owfrSwfaom t&nftcsif;ESifh jynfhpkHygu a&G;aumufwifajr§mufcHykdifcGifh&Sda&;/
(c)tpkd;&rl0g'csrSwfjcif;?¤if;ESifhoufqkdifaomtaumiftxnfazmfa
qmifjcif;wkdYwGif yg0if a&;? tpkd;&Xmersm;wGif wm0efxrf;aqmifa&;ESifh
tkyfcsKyfa&;tqifhwkdif;rS tpkd;&,EÅ&m; wGif yg0ifa&;/
(*) EkdifiHtwGif; jynfoltrsm;ESifh oufqkdifaomudpö&yfrsm;?
EkdifiHa&;qkdif&mudpö&yfrsm; ESifh qufpyfaom tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;ESifh
toif;tzGJUrsm;wGif yg0ifa&;twGuf oifhavsmfaom ta&;,laqmif&GufrIrsm;
jyKvkyf&ygrnf/" trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmufa&; ukvor*¾ uGefAif;&Sif; tykd'f 7
"pmcsKyf0ifEkdifiHrsm;onf trsKd;orD;rsm;tm; rnfonfhcGJjcm;qufqHrIrQ r&Sdap&bJ
trsKd; om;rsm;ESifh wef;wlnDrQpGm EkdifiHwumtqifhrSm rdrdEdkifiHtpkd;&udk
ukd,fpm;jyK&efESifh EkdifiHwum tzGJUtpnf;rsm;\ vkyfief;rsm;wGif yg0ifvkyfaqmif&ef
tcGifhta&;rsm; &&Sda&;twGuf oifhawmf aom ta&;,laqmif&GufrIrsm;
jyKvkyf&rnf/"trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rIyaysmuf a&; ukvor*¾uGefAif;&Sif; tykd'f 8
"EkdifiHom;wkdif;onf þzGJUpnf;ykHtajccHOya'ESifhjzpfap? oufqkdif&mOya'rsm;ESifh
jzpfap rqefYusifvQif jynfolYvTwfawmf? trsKd;om;vTwfawmf?
wkdif;a'oBuD;vTwfawmf okdYr[kwf jynf e,fvTwfawmfwpf&yf&yfwGif
a&G;aumufwifajr§mufcGifhESifh a&G;aumufwifajr§mufcHykdifcGifh&Sdonf [ktmrcHygonf/
¤if;tykd'fwGifyifoufqkdif&mrJqE´&Sifrsm;onfvTwfawmfwpf&yf&yfrSvTwf
awmfukd,fpm;vS,fukd Oya'ESifhtnD wm0efrS jyefvnf½kyfodrf;cGifh&Sdonf[k
tmrcHygonf/" jrefrmEkdifiH\ 2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya'? tykd'f 369
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 215
"jrefrmEdkifiH trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh
r[mAsL[mpDrHudef; (2015-2022) u &nfrSef;onfrSm vlrItzGJUtpnf;&Sd
tqifhwkdif;\ qkH;jzwfcsufcsonfhae&mESifh acgif;aqmifrIae&mwkdYwGif
trsKd;orD;rsm;wef;wl yg0ifa&;twGuf tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;? tpkd;& r[kwfaom
tzGJUtpnf;rsm; yg0ifvkyfaqmifonfh tcsuftvufaumuf,ljcif;? okawoejyK
jcif;? axmufcHyHhykd;jcif;? pGrf;aqmif&nfwnfaqmufjcif; ponfh vIyf&Sm;rIrsm;ESifh
t&if;tjrpfcGJa0 owfrSwfjcif;tygt0if rl0g'a&;qGJjcif;ESifh taumiftxnfazmfa
qmifjcif;wkdYtm;jzifh enf;pepf rsm;? zGJUpnf;wnfaqmufrIykHpHrsm;ESifh tavhtxrsm;udk
wkd;csJUaqmif&Guf&efjzpfygonf/" jrefrm EkdifiHtrsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; 2013-2022
6-1/ EkdifiHa&;vkyfief;pOfESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; tcGifhta&;\ tusKd;oufa&mufrI
jrefrmEkdifiHwGifvnf; tjcm;EkdifiHrsm;rSmuJhokdYyif trsKd;orD;rsm;onf qE´rJay;ol? vTwf
awmfukd,fpm;vS,favmif;? a&G;aumufwifajr§mufcH vTwfawmfukd,fpm;vS,f? tpkd;&Xmersm;wGif
trIxrf;t&mxrf;rsm;tjzpfvnf;aumif;? Ekd;Mum;rI&Sdaom EkdifiHom;rsm;tjzpfvnf;aumif;
a'oqkdif&mtqifhESifh trsKd;om;tqifh EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wkdYwGif yg0ifvkyf
aqmifaeMuygonf/ tkyfcsKyfa&;u@\ tqifhwkdif;wGif trsKd;orD;rsm; tjynfht0yg0ifvkyf
aqmifcGifh? trsKd;om;rsm;ESifh wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifcGifhwkdYonf pHtjzpf owfrSwfxm;aom
rlvpHcsdefpHñTef;jzpfygonf/ ¤if;pHcsdefpHñTef;u vlOD;a&\wpf0uf&Sdaom trsKd;orD;xkESifh 'Drkd
ua&pDtcGifhta&;rsm;ESifh vGwfvyfrIrsm;udk vlwpfOD;csif;jzpfap? vltrsm;pkaygif;vsufjzpfap
usifhokH;aMumif;ukd jyoygonf/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif trsKd;om;rsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm;\
wef;wlnDrQyg0ifvkyfaqmifrIonf tusKd;rsm;rIukd OD;wnfaom vkyfief;pOfwpfckjzpfygonf/
trsKd;orD;\ wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifrIonf jynfoltrsm;ESifhoufqkdifaom qkH;jzwfcsuf
csrSwfjcif;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;vkdtyfcsufrsm;udk xnfhoGif;
jcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;\ xl;jcm;aomtjrifrsm;? tawGUtBuHKrsm;? ynmA[kokwrsm;? trsKd;
orD;vkyfief;uGef&ufrsm;? uRrf;usifrIrsm;ESifh t&nftcsif;rsm;tm; taumif;qkH;tokH;csjcif;ukd
jzpfapygonf/ trsKd;orD;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;onf trsKd;
om;rsm;ESifh a,musfm;av;i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ESifh uGJjym;jcm;em;avh&Sdyg
onf/ taMumif;rSm vlrItzGJUtpnf;trsm;pk\ e,fy,f? u@wkdif;ESifh tqifhwkdif;wGif trsKd;
om;rsm;? trsKd;orD;rsm;? a,musfm;av;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tMum; rwlnDaom? rnD
rQaom ae&m&&SdrI? tqifhtwef;? tcGifhtmPmqufoG,fcsufrsm; &Sdaejcif;aMumifhjzpfygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIonf pD;yGm;a&;tajctae tqifhtwef;? vlrsKd;? wkdif;&if;om;?
ae&ma'otygt0if tjcm;tcsufrsm;pGmwkdYESifh csdwfqufvsuf&Sdonfh tm;avsmfpGm tqkdyg
uGJjym;jcm;em;aom tajctaeESifh tkyfpkrsm;twGif;&Sd trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 216
(xkdenf;wl trsKd;om;rsm;ESifh a,musfm;av;i,f&G,frsm;\)rwlnDaom OD;pm;ay;vkdtyfcsufrsm;
onf tpkd;&rl0g'ESifh rl0g'azmfaqmifrIwkdYüvnf; aumif;pGmxif[yfrI&Sd&rnfjzpfygonf/
trsKd;orD;rsm;tm; auR;arG;jyKpkolrsm;ESifh jyKpkapmifha&Smufolrsm;tjzpf vufcHwefzkd;xm;
usifhokH;aeaom vlYtzGJUtpnf;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf pm;eyf&du©mzlvkHa&;? ynma&;? usef;
rma&;? aomufokH;a&ESifh rdv’mpepfponfh udpö? jyóemrsm;ukd ajz&Sif;&mwGif qkH;jzwfcsufcsrSwf
ol trsKd;om;rsm;xuf ykdrkdoifhavsmfaMumif; okawoersm;u jyoygon/ Oyrm-tdE´d,EkdifiH?
taemufb*Fvm;a'oESifh &m*smpoefa'owkdY&Sd aus;&Gmrsm;r yefcsm,wfaumifpD (tdE´d,EkdifiH?
a'oEÅ&tkyfcsKyfa&;ykHpH) rsm;tm; tuJjzwfrIü aomufokH;a&pDrHudef;wGif trsKd;orD;OD;aqmif
aom aumifpDrsm;\ pDrHudef;rsm;u trsKd;om;OD;aqmifaom aumifpDrsm;\ pDrHudef;rsm;xuf 60
&mckdifEIef;ausmf ykdrkdrsm;jym;aMumif; awGU&Sdygonf/365 aemfa0EkdifiHü EkdifiHa&;odyÜHynm&Sifrsm;\
okawoerSm 1970 ckESpfrsm;rS 1990 ckESpfrsm;twGif; trsKd;orD;OD;aqmifaom aemfa0NrdKUawmf
aumifpD\ a'oEÅ&tkyfcsKyfa&;onf trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm; apmifha&Smufa&;pDrH
csufrsm; tusKH;0ifaom aemfa0NrdKUawmfaumifpDrsm;\ Xmersm;? XmecGJrsm;tMum; wkduf½kdufquf
qHa&;pepfukd xlaxmifcJhaMumif; azmfjyygonf/366 ,if;aMumifh tokH;p&dwfrsm;udk tdrfaxmifpkrsm;
ESifh &yf&Gmtokdif;t0kdif;rsm;u wkduf½kduftusKd;aus;Zl;cHpm;Mu&ygonf/ vlom;rsKd;qufrsm;wpfck
ESifh wpfcktMum; tjyKoabmaqmifaom tjyeftvSef tusKd;oufa&mufrItm;jzifh vlpGrf;
aqmif&nfukd jr§ifhwifygonf/ xkdYjyif vlrIzGHUNzdK;wkd;wufrIESifh zGHUNzdK;rItm; cGJa0jzefYa0jcif;\ xd
a&mufrIukdvnf; vkyfief;zGJUpnf;rIqkdif&m taxmuftultjzpf yHhykd;ygonf/367
rnfokdYjzpfap EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh trsm;jynfolta&;udpörsm;qkdif&m pDrHcefYcGJrI
rsm;wGif trsKd;orD;xk\ yg0ifrIvkdtyfygonf/ ,if;onf EkdifiHa&;vkyfief;pOftay: r[mAsL[m
ajrmuf tusKd;oufa&mufrI&SdNyD; rwlnDaom trsKd;orD;tkyfpkrsm;ESifh trsKd;om;tkyfpkrsm;twGuf
ta&;ygygonf/xkdYjyif¤if;uJhokdYaomusm;?ra&;&mtodw&m;Ekd;Mum;aomtrsKd;orD;rsm;ESifh
trsKd;om;rsm;onf EdkifiHa&;ESifh tkyfcsKyfrIu@wkdYukd yGihfvif;jrifomrI? tm;vkH;tusKH;0ifrI? pdwf
tm;xufoefrI? wm0efcHrIponfh t&nftaoG;rsm;tm;jzifh aumif;rGefaom jyKjyifajymif;vJrIukd
jzpfapygonf/ trsm;jynfolESifhoufqkdifaom qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ü ajymif;vJrIukd azmfaqmif
aom trsKd;orD;rsm; (ESifh trsKd;om;rsm;)\ ukd,fpm;jyKrIonf EkdifiHa&;ESifh acgif;aqmifrI tcef;
u@rsm;wGif trsKd;orD;rsm;tay: vltrsm;\ rd½kd;zvmtpOftvm pdwfoabmxm;ESifh tjrif
rsm;ukdajymif;vJapEkdifygonf/¤if;onfvli,ftrsKd;orD;rsm;twGufpHjytjzpfvIHYaqmfEkdifNyD;
trsm;jynfolqkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ESifh trsm;jynfolta&;udpörsm;wGif ta&;ygaom
trsKd;orD;xk\ yg0ifrIukdvnf; jr§ifhwifEkdifygrnf/ 2013 ckESpf trsKd;orD;rsm;\ vlrItzGJUtpnf;
acgif;aqmifrItay: okawoejyK&m vlxktajcjyK tzGJUtpnf; 34 ck\ tvkyftrIaqmifaumf
rwDrsm;\wpf0ufausmfonftrsKd;orD;rsm;jzpfojzifh¤if;tcsufonfjrefrmEkdifiH\trsKd;orD;
365 R. Chattopadhyay and E. Duflo.2004. Women as Policy Makers:Evidence from a Randomized Policy experiment in India.” Econometrica 72(5). pp. 1409-1443.
366 K. Bratton&L. Ray.2002. Descriptive Representation, Policy Outcomes, and Municipal Day-Care Coverage in Norway. American Journal of Political Science.46(2). pp.648-657.
367 367 - N. Kabeer.1999. Resources, Agency, Achievements: Reflections on the Measurement of Women’s Empowerment. Development and Change. 30(3), July. pp. 435-464.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 217
vlrItzGJUtpnf;acgif;aqmifrsm;\ om"utjzpf awGUEkdifygonf/368
rJqE´ay;olrsm;taejzifh trsKd;orD;rsm;onf trsKd;orD;rsm;tjzpfjzifh jzpfap? oD;oefY
trsKd;orD;tkyfpkrsm;tjzpfjzifh jzpfap usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&m udpö&yfrsm;tygt0if
trsKd;orD;rsm;\ pdwf0ifpm;rIrsm;ukd jyoEkdifygonf/ Oyrm-1994 ckESpf taxGaxGa&G;aumufyGJ
twGufEkdifiHa&;ygwDrsm;u¤if;wkdY\a&G;aumufyGJaMunmpmwrf;rsm;a&;om;jzefYcsda[majym
aeMupOf trsKd;orD;tzGJUtpnf;wpfckjzpfaom Emang Basadi u 1993 ckESpfü abmhp0gemwGif
tmz&durSm yxrqkH;trsKd;orD;rsm;\ a&G;aumufyGJaMunmpmwrf;ukd jzefYcsdvkdufonf/ ¤if;
aMunmpmwrf;ukd trsKd;orD;rsm;onf EkdifiHa&;qkdif&m ynma&;tpDtpOfrsm;wGif tokH;jyKcJhMuNyD;
jynfoltrsm; em;vnfvufcHap&ef us,fus,fjyefYjyefY wifjycJhygonf/ ¤if;aMunmpmwrf;ukd
ueOD;twkduftcHjyKjcif;rsm; &SdcJhaomfvnf; 1997 ckESpfwGif ygwDtm;vkH;onf ¤if;wkdU a&G;
aumufyGJ\ y"meusaom tpDtpOfrsm;ukd ajymif;vJcJhMuNyD; vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;
rsm;ukd a&G;cs,f&mrSm ygwD0ifrsm;tm; ykdrkdus,fjyefYpGm yg0ifvkyfaqmifcGifhjyKum ,cifxuf
trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;rsm; 0ifa&muf,SOfNydKifcGifh &&Sdvmygonf/ EkdifiHa&;ygwDrsm;rS
trsKd;orD;tkyfpkrsm;onf¤if;wkdY\ygwDrsm;udk]trsKd;orD;rsm;\aMunmpmwrf;}ygawmif;qkdcsuf
rsm; jynfhrDatmif wkd;wufvkyfaqmifrI &Sd? r&Sd apmifhMunfhMuyfrwfrI jyKvkyfvmMuNyD; Emang
Basadi \ ESpfvnfnDvmcHrsm;okdY tpD&ifcHwifjyMuygonf/369
tcsKyftm;jzifhqkdaomf jynfoltrsm;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ESifh pDrHcefYcGJrItqifh
wkdif;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;yg0ifjcif;onfaumif;rGefaom
tkyfcsKyfa&;? a&&SnfwnfwHhaom Nidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&; atmifjrifa&;twGuf t"du
jzpfygonf/
368 Oxfam? Action Aid ESifh Care International? 2013/ Women’s Participation in Public Life in Myanmar. Yangon/
369 A.M. Goetz, ed. Governing Women: Women’s Political Effectiveness in Contexts of Democratization and Governance Reform, New York: Routledge/
UN
FPA
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 218
jrefrmEkdifiHonf 'Drkdua&pDtkyfcsKyfa&;ukd pwifusifhokH;aeNyDjzpfojzifh þtcef;rSm
atmufygjyóemrsm;udk avhvmygrnf/
(1) jrefrmEkdifiHonf EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif trsKd;orD;rsm; (txl;ojzifh z,f
MuOfcH&aomtrsKd;orD;rsm;)ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udkjynfh0pGm?trsKd;om;
rsm;ESifh wef;wlnDrQpGm xnfhoGif;&mrSm usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIukdvnf;aumif;? trsKd;
orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m uwdu0wfrsm;ukdvnf;aumif; rnfrQjynfhrDatmif
aqmif&Gufygoenf;/
(2) EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;
\ tcGifhta&;rsm;udk xnfhoGif;&mwGif rnfonfht&mrsm;u t[efYtwm;jyKygovJ/
(3) EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif usm;? r a&;&mukd tav;ay; xnfhoGif;pOf;pm;
aom EkdifiHa&;vkyfief;pOfukdvnfaumif;? trsKd;orD;rsm;\ wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifcGifhukd
aocsmapa&; uwdu0wfrsm;ukdvnf;aumif; taumiftxnfazmfaqmif&mrSm qkH;jzwf
csufcsrSwfaom &mxl;? Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;tm; rnfonfht&mrsm;
u taxmuftuljyKygoenf;/
¤if;jyóemrsm;ukd avhvmokH;oyf&mrSm jrefrmEkdifiHESifh EkdifiHwumrS oifhawmfaom
usifhokH;rItavhtxrsm;ukd tajccHtjzpf tokH;jyKygrnf/
6-2/ jrefrmEdkifiHü EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0if aqmif&GufrI tajctaeESifh tvm; tvmrsm;
jrefrmEdkifiH\ trsKd;orD;rsm; EkdifiHa&;wGif yg0ifrIqkdif&m oD;oefYvu©Pmtjzpf ukdvkdeD
acwfrSonf ,aeYacwftxd umv&Snfvsm;aom jrefrmhEdkifiHa&;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifrI
onf ukdvkdeDtkyfcsKyfa&;rS vGwfvyfa&;? 'Drkdua&pDtkyfcsKyfa&;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;uJhokdYaom us,fjyefYaom EkdifiHa&;&nfrSef;csufrsm;twGuf
trsKd;orD;rsm;\ pnf;vkH;nDñGwfaom vIyf&Sm;rItjzpf xl;jcm;pGmwnf&Sdygonf/ okdY&mwGif w&m;
0ifEkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ESifh tkyfcsKyfa&;ü jrefrmtrsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
ESifh yg0ifrIwGifrl w&m;0ifukd,fpm;jyKrIESifh yg0ifrI r&Sd? uif;rJhaeaMumif;vnf; awGU&Sd&ygonf/
þtcef;rSm vTwfawmfrsm;? tkyfcsKyfa&;u@? vkHNcHKa&;ESifh w&m;a&;u@wkdYü ukd,fpm;
vS,favmif;rsm;? a&G;aumufwifajr§mufcH vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;? tpkd;&tzGJU0ifrsm; (a&G;
aumufwifajr§mufcH&oljzpfap? wkduf½kdufcefYtyfoljzpfap)tjzpf trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyf
aqmifrIukd &EkdiforQ tcsuftvufrsm;jzifh avhvmygrnf/ trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI
ukd rJqE´&Siftjzpfvnf;aumif;? Edk;Mum;aom EdkifiHom;tjzpfvnf;aumif; trsKd;orD;tzGJUtpnf;
rsm;ESifh vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;rSwpfqifh avhvmrnfjzpfygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 219
jynfaxmifpk? wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,fvTwfawmfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
vTwfawmfrsm;onf 'Drkdua&pDusifhokH;rIESifh aumif;rGefaom tkyfcsKyfrIu@wkdY\ A[kd
csufjzpfygonf/ ¤if;wdkYonf EkdifiHom;rsm;ESifh tpkd;&wkdYtMum;rSm Mum;cHqufoG,fa&;tjzpf
ukd,fpm;jyKygonf/¤if;wkdYonfrl0g'rsm;?Oya'rsm;?pDrHudef;rsm;?tpkd;&b@maiG&okH;cefYrSef;ajc
pm&if;rsm;ukd jyefvnfokH;oyfjcif;ESifh twnfjyKjcif;tm;jzifhvnf;aumif;? t&if;tjrpfrsm;udk xd
a&mufpGm tokH;jyKjcif;ü pD&ifqkH;jzwfcGifhtmPmjzifh wm0efcHjcif;tm;jzifhvnf;aumif; EkdifiHom;
rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk ukdifwG,f&mrSm tpkd;&\ xda&mufpGm taumiftxnfazmfaqmifrIukd
aocsmap&ef aqmif&Gufygonf/
2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya't& jrefrmEkdifiHü jynfaxmifpkvTwfawmf? wkdif;a'o
BuD;ESifh jynfe,fvTwfawmftqifh[lí vTwfawmfESpf&yf&Sdygonf/ wpfEdkifiHvkH;twkdif;twmtqifh
rSm vTwfawmfukd,fpm;vS,f 440 OD; yg0ifonfh jynfolYvTwfawmfESifh vTwfawmfukd,fpm;vS,f
224 OD; yg0ifonfh trsKd;om;vTwfawmf[lí vTwfawmfESpf&yfyg0ifonfh jynfaxmifpkvTwfawmf
jzpfygonf/ jynfolYvTwfawmfESifh trsKd;om;vTwfawmfwkdYonf a,bk,stm;jzifh tqifhwlnDyg
onf/zGJUpnf;ykHtajccHOya'ü¤if;vTwfawmfESpf&yfpvkH;wGifa&G;aumufwifajr§mufonfhvTwf
awmfukd,fpm;vS,f 75 &mckdifEIef;ESifh usefaom 25 &mckdifEIef;ukd wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf
u trnfpm&if;wifoGif;onfh wyfrawmfom;ukd,fpm;vS,frsm;jzifh zGJUpnf;&rnf[k jy|mef;xm;yg
onf/ cefYtyfxm;aom wyfrawmfom;ukd,fpm;vS,f 110 OD;teuf trsKd;orD;ESpfOD; yg0ifae
aMumif; awGU&Sd&onf/370 wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,ftqifhwGif zGJUpnf;ykHtajccHOya't& wkdif;
370 http://www.mizzima.com/mizzima-news/politics/item/10815-first-women-military-officers-appointed-to-parliament/10815-first-women-military-officers-appointed-to-parliament udkMunfhyg/ 'kwd,AdkvfrSL;BuD;rsm;&Sd
trsdK;orD;t&m&Sdrsm;udkyxrqkH;tBudrftjzpf2013 ckESpf Zefe0g&DvwGif usif;yaom jynfolUvTwfawmf&Sdppfwyfudk,fpm;vS,f
tzGJU wGifyg0if&efcefYxm;cJhonf/vTwfawmfonf 2010 a½G;aumufyGJNyD;uwnf;u tpnf;ta0;rsm; usif;yaecJhjcif;jzpfonf/
UN
FPA
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 220
a'oBuD;ckepfckwGif wkdif;a'oBuD;vTwfawmfwpf&yfpD? jynfe,fckepfjynfe,fwGif jynfe,fvTwf
awmfwpf&yfpDESifh pkpkaygif; vTwfawmf 14 &yf&Sdygonf/ wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,ftqifhwGif
vnf; wyfrawmfom;ukd,fpm;vS,f 25 &mckdifEIef;pD toD;oD; yg0ifygonf/371
¤if;\apmifhMunfhBuD;Muyfa&;tcef;u@rSaeívTwfawmfonfEkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;?
pDrHcsufrsm;? pDrHudef;rsm;ESifh b@ma&;u@rsm;wGif trsKd;orD;rsm;? txl;ojzifh z,fMuOftcH&qkH;
trsKd;orD;rsm;ESifh z,fMuOfcH&aom tjcm;tkyfpkrsm;\ OD;pm;ay;vkdtyfcsufrsm; yg0ifapa&;ukd
aocsmatmif aqmif&Guf&efvkdtyfygonf/ ¤if;ukdvTwfawmftqifhwkdif;wGiftrsKd;orD;rsm;
ukd,fpm;jyKrIESifh MoZmvTrf;rdk;rIwkdYu rsm;pGm taxmuftuljyKygonf/ 2010 ckESpf? Ekd0ifbmv
a&G;aumufyGJtqifhwkdif;wGif ,SOfNydKifa&G;aumufwifajr§mufcH&mrSm trsKd;orD;ukd,fpm;vS,f
avmif; pkpkaygif; 104 OD;teuf jynfaxmifpkvTwfawmf? wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,fvTwfawmf
wkdY\ vTwfawmfukd,fpm;vS,ftjzpf trsKd;orD; 45 OD; a&G;aumufwifajr§mufcH&ygonf/ 2011
ckESpf? Zefe0g&DvwGif yxrtBudrf usif;yonfh jrefrmEkdifiH vTwfawmfwGif trsKd;orD;rsm;onf
jynfolYvTwfawmfwGif 4.3 &mckdifEIef;? trsKd;om;vTwfawmfwGif 4.9 &mckdifEIef;ESifh wkdif;a'oBuD;
ESifh jynfe,fvTwfawmfrsm;wGif 3.8 &mckdifEIef; yg0ifygonf/ 2012 ckESpf? {NyDv Mum;jzwfa&G;
aumufyGJtNyD; jynfolYvTwfawmfwGif trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,ftopf 10 OD; xyfrHa&G;
aumufwifajr§mufcH&ojzifh ta&twGufwpf0uf wkd;jrifhvmygonf/ (Z,m; 6.1)
Z,m; 6.1/ trsKd;orD;rsm; jynfaxmifpkvTwfawmfESifh wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,fvTwfawmfrsm;wGif ukd,fpm;jyKrI (2013)
(u) rJqE´e,f^trnfpm&if;
wifoGif;ol pkpkaygif;
(c) a&G;aumuf
wifajr§muf
cH&ol pkpkaygif;
a&G;aumuf
wifajr§muf
cH&aom
trsKd;orD;
ukd,fpm;vS,f
pkpkaygif;
a&G;aumufwifajr§mufcH& aom
trsKd;orD;vTwfawmf
ukd,fpm;vS,f &mckdifEIef;
pkpkaygif;\
&mckdifEIef;
(aumfvH-u)
a&G;aumuf
wifajr§muf
cH&ol
&mckdifEIef;
(aumfvH-c)
jynfolYvTwfawmf • 440
• rJqE´e,f - 330
• wyfrawmfom;
ukd,fpm;vS,f - 110
• (trsKd;orD; 2 OD;)
322 24 5.5 7.5
trsKd;om;
vTwfawmf
• 224
• rJqE´e,f - 168
• wyfrawmfom;
ukd,fpm;vS,f - 56
168 4 1.8 2.4
jynfaxmifpk
vTwfawmf
• 664• rJqE´e,f - 498
• wyfrawmfom;
ukd,fpm;vS,f - 166
490 28 4.2 5.7
371 atmufajcrSwfpk 14/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 221
(u) rJqE´e,f^trnfpm&if;
wifoGif;ol pkpkaygif;
(c) a&G;aumuf
wifajr§muf
cH&ol pkpkaygif;
a&G;aumuf
wifajr§muf
cH&aom
trsKd;orD;
ukd,fpm;vS,f
pkpkaygif;
a&G;aumufwifajr§mufcH& aom
trsKd;orD;vTwfawmf
ukd,fpm;vS,f &mckdifEIef;
pkpkaygif;\
&mckdifEIef;
(aumfvH-u)
a&G;aumuf
wifajr§muf
cH&ol
&mckdifEIef;
(aumfvH-c)
jynfe,f^wkdif;
a'oBuD;
vTwfawmf
• 887• rJqE´e,f - 665
• wyfrawmfom;
ukd,fpm;vS,f - 222
663 25 2.8 3.8
pkpkaygif; 1,551 1,153 53 3.4 4.6
* zefwD;tdrfESifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;uGef&uf? atmufwkdbm? 2012/ (2013 wGif jyif qifazmfjyygonf)
** trsKd;orD;vTwfawmfudk,fpm;vS,fwpfOD;tm;2013ckESpfapmapmydkif;ü'kwd,0efBuD;cefYtyfjcif;aMumifh¤if;ta&twGufukd25
rS 24 [k jyefvnfjyifqif&ef/
*** txufenf;wl 29 rS 28 [k jyefvnfjyifqif&ef/
2013 ckESpf awGU&SdrIt& jrefrmEdkifiH jynfaxmifpktqifhvTwfawmfESifh jynfe,fESifh wkdif;
a'oBuD;vTwfawmf vTwfawmfESpf&yfpvkH;\ vTwfawmftqifhwkdif;wGif trsKd;orD;vTwfawmfukd,f
pm;vS,f 53 OD; (4.6 &mckdifEIef;) yg0ifonfhteuf jynfolYvTwfawmfwGif trsKd;orD;vTwfawmf
ukd,fpm;vS,f 24 OD; (7.5 &mckdifEIef;)? trsKd;om;vTwfawmfwGif trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,f
4 OD; (2.4 &mckdifEIef;)? jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;vTwfawmfwGif trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,f
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 222
25OD;(3.8&mckdifEIef;)jzpfygonf/¤if;ukd,fpm;jyKrIonfuarÇm'D;,m;EdkifiHatmufvTwfawmf
wGif 21.1 &mckdifEIef;? vmtkdjynfolY'Drkdu&ufwpfor®wEdkifiHwGif 25.2 &mckdifEIef;? AD,uferf
EkdifiHwGif 25.8 &mckdifEIef;wkdYESifh EIdif;,SOfvQif edrfhusygonf/372 Inter-Parliamentary Union (IPU)
tcsuftvufrsm;t& jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm; ukd,fpm;jyKrIonf atmufvTwfawmfwGif
urÇmhtqifh 144 teuf 132 tqifhwGif &SdNyD; txufvTwfawmfwGif yg0ifrIonf ,DrifEkdifiHuJh
okdY tenf;qHk;tqifhESifh eD;uyfpGm wnf&SdaeaMumif; awGU&onf/373 xkdYjyif jrefrmEdkifiHonf
trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrItwGuf EkdifiHwumpHEIef;jzpfonfh abusif;vkyfief;vrf;ñTefcsuf\
OD;wnfcsuf 30 &mckdifEIef; jynfhrD&efyif rsm;pGm vkdygao;onf/
rnfokdYjzpfap atmufygZ,m; 6.2 wGif azmfjyouJhokdYyif 1974-1985 ckESpf trsKd;om;
vTwfawmfESifhjzpfap? 1990 ckESpf ygwDpkH'Drkdua&pD a&G;aumufyGJESifhjzpfap? 1993? 2005-2008
ckESpf trsKd;om;nDvmcHESifhjzpfap EIdif;,SOfygu trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI vuf&Sdtajctae
onf wkd;wufrI&Sdygonf/
Z,m; 6.2/ vTwfawmfESifh trsKd;om;nDvmcH (1993? 2005-2008)wkdYwGif jrefrmtrsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
ESpf udk,fpm;jyKrI trsKd;tpm;trsKd;orD;rsm;
udk,fpm;jyKrI &mckdifEIef;
1974 yxrtBudrfvTwfawmf 1.9
1978 'kwd,tBudrfvTwfawmf 2.6
1981 wwd,tBudrfvTwfawmf 2.7
1985 pwkw¬tBudrfvTwfawmf 3.1
1990* ygwDpkH'Drkdua&pDa&G;aumufyGJ 2.7
1993 trsKd;om;nDvmcH 3.9
2005–2008 trsKd;om;nDvmcH 6.4
2011 jynfolYvTwfawmf 2.9
2012 jynfolYvTwfawmf 4.5
pmudk; - FES Gender Team: "Gender Profile: Myanmar", 2010 and Central Statistical Organization and Hluttaw Office
jynfaxmifpkvTwfawmf aumfrwDrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
zGJUpnf;ykHtajccHOya't& tmPmtyfESif;cH&aom aumfrwDrsm; okdYr[kwf tNrJwrf;
aumfrwDrsm;vTwfawmftoD;oD;rSm&Sdygonf/¤if;wkdYrSmOya'Murf;aumfrwD?jynfolYaiGpm&if;
aumfrwD? vTwfawmftcGifhta&;aumfrwD? tpkd;&\ tmrcHrsm;? uwdu0wfrsm;? wm0ef,lrIrsm;
pdppfa&;aumfrwD? umuG,fa&;ESifh vkHNcHKa&;aumfrwDwkdYjzpfNyD; taMumif;t&mtay:rlwnfí
tcsdefumvwpfcktwGuf jzpfygonf/ trsKd;om;vTwfawmfESifh jynfolYvTwfawmfwkdYonf vdktyf
ygu aumfrwDrsm;ukd xyfrHzGJUpnf;Ekdifygonf/ xkdYjyif wjcm;aumfrwDrsm;pGm trSefwu,fvkdtyf
ygonf/
372 UN Country Team in Myanmar. 2011. Thematic Analysis 2011: Achieving the Millennium Development Goals in Myanmar. Yangon. pp. 23-24.
373 Global Justice Center. 2013. The Gender Gap and Women’s Political Power in Myanmar/Burma. Yangon/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 223
&&SdEkdiforQ tcsuftvufrsm;t& tNrJwrf;aumfrwDrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;
jyKrIonf tvGefenf;yg;ygonf/ atmufygZ,m; 6.3 rSm azmfjyonfhtwkdif; 6.6 &mckdifEIef;rS
20 &mckdifEIef;txd yg0ifygonf/
Z,m; 6.3/ t"duusaom vTwfawmfaumfrwDrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI (2011 ckESpf)
trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
aumfrwDtrnftrsKd;orD;
ta&twGuf
tzGJU0if
pkpkaygif;
trsKd;orD;rsm;\
ukd,fpm;jyKrI (%)
Oya'Murf;aumfrwD 2 15 13.3
jynfolYvTwfawmf jynfolYaiGpm&if;aumfrwD 3 15 20.0
jynfolYvTwfawmf tcGifhta&;aumfrwD 2 15 13.3
tpkd;&\ tmrcHrsm;? uwdu0wfrsm;?
wm0efrsm; pdppfa&;aumfrwD2 15 13.3
trsKd;om;vTwfawmf Oya'Murf;aumfrwD 1 15 6.6
pmudk; - United Nations, CEDAW, "Response by Myanmar to the recommendations contained in the concluding observations of the Committee following the examination of the combined second and third periodic report of Myanmar", October 2011, page 2
tpkd;&tzGJU 0efBuD;Xmersm;ESifh tkyfcsKyfa&;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
jrefrmEkdifiHü (1) jynfaxmifpktqifh (2) jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;tqifh (3) c½kdif
tqifh? NrdKUe,ftqifhESifh (4) &yfuGufESifh aus;&Gmtkyfpktqifh[lí tkyfcsKyfa&;tqifh av;qifh
&Sdygonf/
jynfaxmifpktqifh
2011 ckESpfwGif tpkd;&tzGJUtopf pwifwm0ef,luwnf;u 0efBuD;tqifheSifh 'kwd,
0efBuD;tqifh &mxl;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;tm; cefYtyfonfh ta&twGuf wkd;jr§ifhcJhygonf/374
,cktcg jynfaxmifpktqifh 0efBuD;tzGJUtwGif; 0efBuD;&mxl;ü trsKd;orD; &SpfOD; wm0ef,lxm;
ygonf/¤if;rSmjynfaxmifpk0efBuD;&mxl;36ae&mteuftrsKd;orD;jynfaxmifpk0efBuD;ESpfOD;?
'kwd,0efBuD; trsKd;orD; ajcmufOD;jzpfygonf/ jynfaxmifpk0efBuD;ESpfOD;rSm vlrI0efxrf;? u,f
374 1948ckESpfü jrefrmEdkifiHvGwfvyfa&;&NyD;aemuftrsdK;orD;rsm;vnf;tpdk;&udk OD;pD; OD;aqmifûyolrsm;wGifyg0ifvmcJhonf/
u&ifjynfe,fu aemfbmarmifcsdef;rSm jrefrmEdkifiHwGifyxrqkH;ESifhwpfOD;wnf;aomtpdk;&tzGJU0if0efBuD;jzpfcJhonf/'Drdkua&pD
vIyf&Sm;rIacgif;aqmif a':atmifqef;pkMunf\rdcif a':cifMunfrSmtdE´d,EdkifiHwGifoHwrefwpfOD;jzpfvmcJhNyD;yxrqkH;ESifhwpfOD;
wnf;aomtrsdK;orD;oHtrwfBuD;jzpfcJhonf/EdkifiHawmfNidrf0wfydjym;a&;aumifpDodkYr[kwfEdkifiHawmf at;csrf;om,ma&;ESifhzGHUNzd;
a&;aumifpDwGif acgif;aqmifydkif;ütrsdK;orD;wpfOD;rSr&SdcJhyg/EdkifiHawmfNidrf0wfydjym;a&;aumifpDatmufwGiftrsdK;orD;ñTefMum;a&;
rSL;csKyfwpfOD;&SdcJhonf/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 224
q,fa&;ESifhjyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xmejynfaxmifpk0efBuD;jzpfNyD;¤if;0efBuD;Xmeonf
trsKd;orD;a&;&mtwGuf OD;aqmif0efBuD;Xmejzpfygonf/ tjcm;0efBuD;wpfOD;rSm ynma&;0efBuD;
Xme jynfaxmifpk0efBuD;jzpfygonf/ 'kwd,0efBuD; ajcmufOD;rSm (1) vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;
ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme (2) usef;rma&;0efBuD;Xme (3) ,Ofaus;rI0efBuD;Xme
(4) obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;ESifh opfawma&;&m0efBuD;Xme (5) trsKd;om;pDrHudef;ESifh
pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufa&; 0efBuD;Xme (6) tvkyform;? tvkyftukdifESifh vlrIzlvkHa&;0efBuD;Xme
wkdYrS yg0ifygonf/375
tpkd;&Xmersm;ESifh tkyfcsKyfa&;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrIonf enf;yg;
aomfvnf; atmufygZ,m; 6.1 rSm azmfjyonfhtwkdif; trIxrf;t&mxrf; &mckdifEIef;rSm
tqifhjrifh&mxl;tqifh ESpfrsKd;pvkH;wGif 2004-2005 ckESpfrS pwifí wpfpwpfp wkd;wufrIrsm;
&SdcJhygonf/ 2010-2011 ckESpfwGif tpkd;&tzGJU 0efBuD;Xme 31 ck\ trIxrf;t&mxrf; pkpkaygif;
teufysrf;rQ52.4&mckdifEIef;onftrsKd;orD;rsm;jzpfygonf/¤if;ta&twGufonf2008-
2009 ckESpfwGif 51.4 &mckdifEIef;rS 2009-2010 ckESpfwGif 51.6 &mckdifEIef;okdY wkd;wufvmyg
onf/0efBuD;Xme31ck\pDrHcefYcGJrItqifh('kwd,ñTefMum;a&;rSL;okdYr[kwf¤if;ESifhtqifhwl
okdYr[kwf¤if;txuf)376 rSm 2010-2011 ckESpfwGif trsKd;orD;rsm; 37 &mckdifEIef;jzpf&m 2009-
2010 ckESpfwGif 36 &mckdifEIef;ESifh 2008-2009 ckESpfwGif 32.6 &mckdifEIef;rSaeí wkd;wufcJhyg
onf/377
375 vlrI0efxrf;OD;pD;Xme tcsuftvuf? 2014/
376 þavhvmrIuvufaxmufñTefMum;a&;rItqifhESifh,if;tqifhESifhnDrßSaom&mxl;rsm;udk tv,ftvwf pDrHtkyfcsKyfrI&mxl;ae&mrsm;
tjzpfxnfhoGif;pOf;pm;xm;onf/
377 atmufajcrSwfpk 139/
2004–2005
Females employed out of total employees
2005–2006 2006–2007 2007–2008 2008–2009 2009–2010 2010–2011
60
50
40
30
20
10
0
46.7
31.0
49.6 49.7 50.4 51.4
32.6 36.4 36.9
51.7 52.4
35.4 34.1 34.7
Females employed at deputy director (or equal) level and above out of total employed at deputy director (or equal) level
Z,m; 6.1/ 2004-2005 ckESpfrS 2010-2011 ckESpftwGif; tpkd;&Xmersm;ESifh tkyfcsKyfa&;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI (%)
pmudk; - A[dkpm&if;tif;tzGJU? 2012? aejynfawmf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 225
u@tvkduftaejzifh odyÜHESifh enf;ynm0efBuD;Xmeonf 0efxrf;pkpkaygi; 74 &mckdif
EIef;cefYrSmtrsKd;orD;0efxrf;jzpfNyD;pDrHcefYcGJrItqifh('kwd,ñTefMum;a&;rSL;okdYr[kwf¤if;tqifh
wlESifhtxuf)wGiftrsKd;orD;t&mxrf;65&mckdifEIef;yg0ifygonf/¤if;tcsufrSmodyÜHESifhenf;
ynmbmom&yfwGif trsKd;om;rsm;ESifh EIdif;,SOfvQif trsKd;orD;bGJU& &mckdifEIef; ykdrsm;rIaMumifh jzpf
aumif; jzpfEkdifygonf/378
jynfoltrsm;qkdif&m 0efaqmifrIvkyfief;rsm;wGif a,bk,stm;jzifh trsKd;orD;rsm;
0efxrf;tcsKd;tpm; jrifhrm;vifhupm; pkd;&drfzG,ftcsKdU&Sdygonf/
l 2012 ckESpfuwnf;u trsKd;orD;rsm; tvkyfvufrJhEIef;onf trsKd;om;rsm;ESifh EIdif;,SOfvQif
tenf;i,f ykdrkdjrifhrm;ygonf/379 xkdYaMumihf tvkyftukdif&SmazGaom trsKd;orD;ta&twGuf
onf trsKd;om;rsm;xuf ykdrkdrsm;jym;ygonf/ tvkyform;OD;pD;Xme\ tcsuftvufrsm;t&
tvkyform;rSwfykHwif½kH;wGif rSwfykHwifpm&if;oGif;onfh tvkyftukdif&SmazGolrsm;? txl;
ojzifh tpkd;&Xmetvkyftukdif&SmazGolrsm;ta&twGufrSm 1999-2000 ckESpfrS 2008-
2009 ckESpftwGif; trsKd;orD;rsm;\ &mckdifEIef;u trsKd;om;rsm;xuf ykdrkdjrifhrm;ygonf/ okdY
&mwGif UNDP u jyKpkonfh Preliminary Situation Analysis of Democratic Governmence in
Myanmar(2012) ü 2011 ckESpfwGif EkdifiHjcm;a&;0efBuD;Xme\ vpfvyfaom &mxl;ae&m 50
twGuf avQmufxm;ol 2ç400 a,mufteuf 2ç000 a,mufonf trsKd;orD;rsm;jzpfaMumif;
azmfjyygonf/380 (trsKd;orD;ta&twGuf rnfrQukd tvkyfcefYxm;aMumif; tcsuftvuf
r&&Sdyg)
l trsKd;orD;rsm;onf OD;aqmifñTefMum;a&;rSL;ESifh ñTefMum;a&;rSL;csKyfuJhokdYaom tqifhjrifh
t&yfbuft&mxrf;&mxl;rsm;\ 1.5 &mckdifEIef;cefYom cefYxm;jcif;cH&ygonf/ vuf&SdwGif
tpkd;&Xmersm;tm;vkH;wGif trsKd;orD; OD;aqmifñTefMum;a&;rSL;? ñTefMum;a&;rSL;csKyf okH;OD;om
&Sdygonf/¤if;wGifEkdifiHjcm;pD;yGm;a&;qufqHa&;(Foreign Economic Relations Department)
wGif wpfOD;? trsKd;om;pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufa&;Xme (National Planning and
Economic Development) wGif wpfOD;ESifh orkdif;okawoeOD;pD;Xme (Historical Research)
wGif wpfOD;wkdY jzpfygonf/381 trsKd;orD;rsm; 0efxrf;&mckdifEIef; tjrifhrm;qkH;jzpfaom odyÜHESifh
enf;ynm0efBuD;Xme\ tqifhjrifhqkH;jzwfcsufcsrSwfaom &mxl;rsm;wGifvnf; trsKd;orD;rsm;
ukd,fpm;jyKyg0ifrItcsKd;onf edrfhusygonf/382¤if;tcsufutqifhjrifh&mxl;rsm;udktrsKd;orD;
rsm; vufvSrf;rDa&;tm; uefYowfxm;aom cGJjcm;uefYowfrIESifh tjcm;t[efYtwm;rsm; &Sd
aMumif; ñTefjyvsuf&Sdygonf/
l EkdifiHjcm;a&;0efBuD;Xme\ 2012 ckESpf udef;*Pef;rsm;t& oHtrwfBuD;tqifhwGif trsKd;orD;
wpfOD;? ñTefMum;a&;rSL;csKyftqifh 11 OD;wGif trsKd;orD;wpfOD;? wwd,twGif;0ef&mxl;tqifh
wGif trsKd;orD; 36 OD;&Sdygonf/ 2013 ckESpf? Zefe0g&Dv pm&if;rsm;t& trsKd;orD;ñTefMum;
a&;rSL; wpfOD;? t&m&Sdt&mxrf; 41.6 &mckdifEIef;ESifh trsKd;orD;0efxrf;tiftm; 40.1
&mckdifEIef;&SdNyD; 2014? 'DZifbmvpm&if;t& trsKd;orD;t&m&Sdt&mxrf; 47.1 &mckdifEIef;ESifh
378 atmufajcrSwfpk 139/
379 atmufajcrSwfpk 144/
380 atmufajcrSwfpk 14/
381 atmufajcrSwfpk 139/
382 atmufajcrSwfpk 139/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 226
trsKd;orD;0efxrf;tiftm; 53.9 &mckdifEIef; toD;oD;&SdaMumif; awGU&onf/
l ukd,fpm;jyKrIta&twGuf wkd;wufvifhupm; trsKd;orD;rsm;tm; ESdrfhcsonfh usm;? r tajccH
jyK vkyfcaMu;aiGuGm[csufonfvnf; wnfwHhqJjzpfygonf/383
l Xmersm;wGif trsKd;om;rsm;ESifhomvQif avsmfuefoifhjrwfonf[k ,lqxm;onfh &mxl;wm0ef
owfrSwfcsufvnf;qufvufwnf&SdqJjzpfNyD;¤if;tcsufutrsKd;orD;rsm;tm;tvkyftukdif
avQmufxm;&mrSm twm;tqD;t[efYtwm;jzpfygonf/ tzGJU0iftrsKd;om;ig;a,mufESifh zGJU
pnf;xm;onfh jynfaxmifpk&mxl;0eftzGJUonf tpkd;&jyefwrf;0ift&m&Sdi,ftqifhrsm; a&G;
cs,fcefYxm;jcif;ESifh avhusifhoifMum;a&;twGuf wm0ef&Sdygonf/ tpdk;&tvkyftukdif cefY
xm;jcif;wGif cGJjcm;qufqHrIr&Sdap&[k zGJUpnf;ykHtajccHOya'u tmrcHaomfvnf; vpfvyf
aom &mxl;twGuf tvkyform;ac:,l&mrSm trsKd;om;rsm;twGufom[k xnfhoGif;aMunm
rIrsm; &Sdygonf/384 ¤if;\taMumif;&if;onfzGJUpnf;ykHtajccHOya'tykd'f352wGifazmfjyxm;
onfh ]okdY&mwGif trsKd;om;rsm;ESifhom avsmfuefoifhjrwfonfh &mxl;wm0efrsm;twGuf trsKd;
om;rsm;tm; a&G;cs,fcefYxm;jcif;ukd þyk'frt& t[efYtwm;rjzpfap&}[k xnfhoGif;jy|mef;
xm;jcif;aMumifh jzpfEkdifygonf/
l tpkd;&0efxrf;rsm;ESifh oufqkdifaom tcsuftvufrsm;ESifh okawoersm; jyKpk&mrSm jynf
axmifpk&mxl;0eftzGJUonfvnf; wm0ef&Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;onf tpkd;&Xmetm;vkH;
twkdif;twmjzifh 0efxrf;tiftm;taeESifh ukd,fpm;jyKrI a,bk,sjrifhrm;aomfvnf; trsKd;
orD;rsm;tm; &mxl;wkd;jr§ifhcefYxm;jcif;wGif edrfhusjcif;\ taMumif;&if;rsm;udk okawoejyKpk
&mrSm¤if;jynfaxmifpk&mxl;0eftzGJUonftcef;u@wpf&yftaeESifhyg0ifvkyfaqmifEkdifyg
onf/
jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;tqifh
jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;tqifhwGif 0efBuD;tqifh&mxl;wGif wm0ef,lxm;onfh pkpk
aygif;0efBuD;OD;a& 169 teuf trsKd;orD;0efBuD; av;OD;&SdaomaMumifh &mckdifEIef;tm;jzifh 2.37
&mckdifEIef;&Sdygonf/¤if;wkdYrSmucsifjynfe,f&Srf;vlrsKd;a&;&m0efBuD;?&efukefwkdif;a'oBuD;b@m
a&;ESifh tjrwfcGef0efBuD;ESifh {&m0wDwkdif;a'oBuD; vlrIa&;&m0efBuD;wkdY jzpfygonf/385
jynfe,ftkyfcsKyfa&;tzGJUtpnf;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf aumif;pGm ukd,fpm;jyKvkyf
aqmifEkdifaMumif; tcsuftvufrsm;u twnfjyKaomfvnf; trsKd;orD;rsm; trsm;qkH;wm0ef,l
Mu&onfrSm ti,fwef;tqifhrsm;om jzpfaeygonf/ 2010-2011 ckESpf tcsuftvufrsm;t&
jynfe,ftkyfcsKyfa&;tzGJUtpnf;rsm;\ 0efxrfpkpkaygif; 53 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm;jzpf
aMumif;awGU&SdEkdifygonf/okdY&mwGif¤if;tcsKd;tpm;onf'kwd,ñTefMum;a&;rSL;okdYr[kwf¤if;
txuftqifh pDrHcefYcGJrI&mxl;rsm;wGif 34 &mckdifEIef;txd odompGm usqif;oGm;ygonf/386
383 ,ltifef'DyD? 2009/ Human Development Report, Myanmar. Yangon/
384 atmufajcrSwfpk 14/
385 atmufajcrSwfpk 375/
386 atmufajcrSwfpk 139/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 227
NrdKUe,ftqifh
NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;rSL; &mxl;tqifhwGif trsKd;orD;rsm; ukd,fpm;jyKrIr&Sdyg/ NrdKUe,ftkyfcsKyf
a&;rSL;rsm;onfNrdKUe,ftqifhwGift"duqkH;jzwfcsufcsonfhae&mwGif&SdNyD;¤if;tqifh&mxl;rsm;
rSm a&G;aumufcHukd,fpm;vS,frsm; r[kwfMubJ taxGaxGtkyfcsKyfa&;OD;pD;XmerS cefYtyfwm0ef
ay;ygonf/387
&yfuGufESifh aus;&Gmtkyfpktqifh
2012 ckESpf? 'DZifbmvwGif wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh tkyfcsKyfa&;\ atmufajc
tqifh &yfuGufESifh aus;&GmtkyfpktkyfcsKyfa&;twGuf oufqkdif&ma'otvkduf a&G;aumufyGJrsm;
ukd 2012 ckESpf? azazmf0g&Dv 24 &ufwGif twnfjyKonfh &yfuGufESifh aus;&Gmtkyfpk tkyfcsKyfa&;
Oya' (Ward and Village Tract Administration Law) t& jyKvkyfcJhygonf/ 2015 ckESpfwGif
xkwfjyefrnfjzpfaom UNDP jrefrm\ trsKd;orD;acgif;aqmifrItay: tjrif (Local Women
Leadership-Lives and Perspectives of Myanmar) tpD&ifcHpmwGif a&G;aumufcH&yfuGufESifh
aus;&Gmtkyfpk tkyfcsKyfa&;rSL; 16ç743 ae&mteuf trsKd;orD; 42 OD;yg0ifNyD; ukd,fpm;jyKrIrSm
0.25 &mckdifEIef;&Sdygonf/388
tpkd;&u A[kdcsKyfukdifrI avQmhcsrIjyKvkyfaejcif;ESifhtwl txl;ojzifh tkyfcsKyfa&;\
atmufajctqifhrsm;onft&if;tjrpfrsm;udktrSefwu,fvufvSrf;rDjcif;ESifh¤if;uJhokdYvuf
387 H. Nixon et al. 2013.State and Region Governments in Myanmar. Yangon: Myanmar Development Resource Institute – Centre for Economic and Social Development, and The Asia Foundation. p.9, 11, 13. P. Minoletti. 2014. Women’s Participation in Subnational Governance of Myanmar. Discussion Paper No.3. Yangon: Myanmar Development Resource Institute and The Asia Foundation/
388 ,ltifef'DyD/ rMumrDxkwfjyefrnf/ Local Women Leadership: Lives and Perspectives of Myanmar. Yangon/
AD
B
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 228
vSrf;rDjcif;\ tusKd;oufa&mufrIrsm; jzpfay:jcif;aMumifh qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif; tcef;u@rsm;
wGiftrsKd;orD;rsm;ykdrkdyg0ifvkyfaqmifjcif;onfta&;ygygonf/¤if;atmufajctqifhrsm;wGif
qkH;jzwfcsufrsm; ykdrkdcsrSwfMu&ygrnf/ aomufokH;a&ESifh rdv’mpepftygt0if oefY&Sif;a&;zGHUNzdK;wkd;
wufa&;twGuftajccHtaqmufttkHqkdif&mpDrHudef;a&;qGJaomtcg¤if;taxmuftyHhrsm;udk
tokH;jyKolESifh vdkufavsmnDaxG&Sdaom ykHpHESifh wnfae&mtaetxm;wkdYukd taotcsmaqmif
&Guf&ef vkdtyfygonf/ pDrHudef;a&;qGJjcif;ESifh pDrHcefYcGJjcif;wkdYwGif vufawGUtokH;jyKolrsm; yg0if
vkyfaqmifvQif taumif;qkH; a&&SnfwnfwHhatmifjrifaMumif; tajccHtaqmufttkHqkdif&m
&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;tay: ESpfrsm;pGm tuJjzwfrIrsm;u oufaojyygonf/ vrf;rsm;? vQyfppf"mwf
tm;okH;pGJrI? o,f,lykdYaqmifa&;uJhokdY tajccHtaqmufttkH zGHUNzdK;wkd;wufvmvQif trsKd;orD;rsm;
onf trsKd;om;rsm;xuf ykdrkdvsifjrefaom EIef;jzifh 0ifaiGESifh tvkyftukdifwkd;wufrIEIef; jrifhwuf
vmaMumif; tjcm;EkdifiHrsm;pGm\ tawGUtBuHK oufaoom"ursm;udk awGU&SdEkdifygonf/389 xkdY
aMumifh tusKd;aus;Zl;rsm; tjrifhqkH;&&Sdap&ef trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI vkdtyfygonf/
EkdifiHa&;ygwDwGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
2013 ckESpf? ZGefv tcsuftvuft& jrefrmEdkifiHwGif cefYrSef;ajcEkdifiHa&;ygwD 55 ck
&Sdygonf/390 (2010 ckESpf a&G;aumufyGJESifh 2012 ckESpf Mum;jzwfa&G;aumufyGJqkdif&m aemuf
qufwGJ 2 rSm Munfh½I&ef) tiftm;tBuD;qkH;ygwDESpfckrSm...
(1)or®wOD;odef;pdefOD;aqmifonfhjynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifhzGHUNzdK;a&;ygwDjzpfygonf/¤if;wGif
tBuD;wef;acgif;aqmifrsm;onf tNidrf;pm;wyfrawmfacgif;aqmifrsm;jzpfNyD; vTwfawmf
wGif ukd,fpm;vS,fae&m trsm;qkH; vTrf;rkd;&,lxm;um tqifhjrifhtpkd;&t&m&Sdrsm;onf
¤if;ygwD0ifrsm;tm;a&G;cs,fcefYxm;jcif;jzpfygonf/
(2) a':atmifqef;pkMunfOD;aqmifaom trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyf jzpfygonf/
trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifrItwGuf EkdifiHa&;ygwDrsm;onf
ta&;ygaom enf;vrf;wpfckjzpfygonf/ EkdifiHa&;ygwDrsm;onf trsKd;orD;rsm;\ EdkifiHa&;MoZm
&SdrIudk rJqE´ay;rItajccHtjzpf em;vnf&ef vdktyfNyD; trsKd;orD;rJqE´&Sifrsm;tm; pnf;½kH;&efjzpf
ap? trsKd;orD;ygwD0ifrsm; ykdrkdwkd;wufrsm;jym;ap&ef pnf;½Hk;jcif;tm;jzifh jzpfap EkdifiHa&;vrf;pOf
a&;qGJcsrSwfxm;&ef vdktyfygonf/
atmufazmfjyygu Z,m; 6.4 rSm azmfjyonfh EkdifiHa&;ygwDrsm;rS vTwfawmfukd,fpm;
vS,f trsKd;orD;rsm; tcsKd;tpm;u EkdifiHa&;ygwDrsm;twGif; acgif;aqmifrItcef;u@rsm;rSm
389 atmufajcrSwfpk 105/
390 jynfaxmifpka½G;aumufyGJaumfr&SifuygwDopfrsm;udkqufvufrSwfykHwifay; aeojzifhta&twGufrSm ajymif;vJaeOD;rnfjzpfonf/
t"duygwDESpfcktjyifygwDi,frsm;jzpfonfhtifeft,fvf'DrScGJxGufaomygwDjzpfaomtrsdK;om;'Drdku&ufwpfwyfOD; (tifef'Dtufzf)
ESifh'Drdku&ufwpfygwD ('DyD) wdkYu2010 a½G;aumufyGJwGif0ifa&muf,SOfûydifcJhonf/tqdkygygwDESpfckvkH;uygvDrefwGiftenf;i,f
yg0ifvsuf&Sdonf/2010 a½G;aumufyGJwGifwdkif;&if;om;ygwDtajrmuftjrm;0ifa&muf,SOfûydifcJhonf/BuD;xGm;vmaomtrsdK;om;
nDtpfudkzdk&rf (tifefbDyD) udkvnf;pkpkaygif;udk,fpm;vS,fOD;a&157OD;ESifhtwltwlwuGyg0ifum2010 a½G;aumufyGJwGif
tifef,fvf'DoydwfwGifyg0ifcJhMuaomwdkif;&if;om;ygwDrsm; (1990 jynfhESpfygwDrsm;[kvnf;ac:)u,cktcg jyefvnfrSwfykHwifvsuf&Sd
onf/1990 jynfhESpfOD;ae0if;acwf\ tarGjzpfaom wdkif;&if;om; pnf;vkH;nDñGwfa&; ygwD (tifef,lyD) ujynfaxmifpkvTwfawmfwGif
ae&m17 ae&m&&Sdxm;onf/ a'oqdkif&mrJqE´e,frsm;rSwdkif;&if;om;ygwDi,fav;rsm;odkYr[kwfygwDBuD;rsm;\&SJ'dk;ygwDrsm;vnf;
&Sdonf/The Carter Center, Electoral Reform International Services and Democracy Reporting International.2013. Needs Assessment Report. Yangon, Atlanta, London, and Berlin udkMunfhyg/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 229
trsKd;orD;rsm; ,ckxuf wkd;wufyg0ifvkyfaqmifcGifh &&Sd&ef vkdtyfaMumif; ñTefjyygonf/
taMumif;rSm ygwDvrf;pOfrsm;? vTwfawmfqkdif&m &yfwnfcsufrsm;ESifh qkH;jzwfcsufrsm;tm;
trsKd;orD;rsm;\ t,ltqrsm; xnfhoGif;ykHazmfEkdif&ef tvm;tvmaumif;rsm; &SdaomaMumifh
jzpfygonf/ vTwfawmft&yf&yfwGif a&G;aumufwifajr§mufcH&onfh ukd,fpm;vS,frsm;rSm EkdifiH
a&;ygwD 17 ck (ESifh wyfrawmfrS wkduf½kdufcefYtyfaom ukd,fpm;vS,frsm;)teuf (2012 ckESpf
tcsuftvuft&) ygwD 10 ckwGif trsKd;om;vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm; yg0ifygonf/ jynf
axmifpkvTwfawmfESifh jynfe,fESifhwkdif;a'oBuD;vTwfawmfrsm; yg0ifaom jrefrmEdkifiH vTwfawmf
t&yf&yfwGif trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,fpkpkaygif; 53 OD; (4.6 &mckdifEIef;) yg0ifygonf/
trsKd;om;vTwfawmfwGif trsKd;orD;av;OD; (2.4 &mckdifEIef;)? jynfolYvTwfawmfwGif trsKd;orD;
25 OD; (7.8 &mckdifEIef;)ESifh jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;vTwfawmfrsm;wGif trsKd;orD; 24 OD;
(3.6 &mckdifEIef;) toD;oD;jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHwGif EkdifiHa&;ygwD 10 ckteuf jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHUNzdK;a&;ygwDESifh
trsKd;om;'Drkdua&pDtiftm;pkygwDESpfckom jynfaxmifpkvTwfawmfESifh jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;
vTwfawmftqifhwkdif;rSm trsKd;orD;ukd,fpm;vS,frsm; yg0ifygonf/ jynfaxmifpkvTwfawmfESifh
jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD; vTwfawmf vTwfawmfESpf&yfpvkH; yg0ifonfh jrefrmEdkifiH vTwfawmf
tqifhtm;vkH;wGif trsKd;orD;ukd,fpm;vS,f 26 OD; (3.1 &mckdifEIef;)yg0if&m trsKd;om;vTwfawmf
wGif trsKd;orD;av;OD;? jynfolYvTwfawmfwGif ckepfOD;? jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;vTwfawmfwGif
15 OD; jzpfygonf/ EkdifiHa&;ygwD 10 ckteuf trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfESifh &Srf;trsKd;om;'Drkd
u&ufwpfygwDESpfckonf trsKd;om;vTwfawmfwGif trsKd;orD;ukd,fpm;vS,fyg0ifjcif; r&Sdaomf
vnf; jynfolYvTwfawmfESifh jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;vTwfawmfwkdYwGif pkpkaygif;trsKd;orD;ukd,f
pm;vS,f 20 OD; yg0ifygonf/ jynfolYvTwfawmfwGif 13 ae&mESifh jynfe,fESihf wkdif;a'oBuD;
vTwfawmfwGif ckepfae&mjzpfygonf/ jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;vTwfawmfwGif pkpkaygif; trsKd;
orD;udk,fpm;vS,fESpfOD; yg0if&mrSm 'Drkdu&ufwpfygwD(jrefrm)ygwDrS jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD;
vTwfawmfwGif pkpkaygif; trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,f ESpfOD;jzpfygonf/ tjcm;ygwDrsm;
taejzifh rGefa'ovkH;qkdif&m 'Drkdua&pDygwD? &ckdiftrsKd;om;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;ygwD? ucsif
jynfe,f nDñGwfa&;ESifh 'Drkdua&pDygwD? zvkHpa0:'Drkdu&ufwpfygwD? csif;trsKd;om;ygwDponfh
ygwDig;ckwkdYrS trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,fwpfOD;pD toD;oD;yg0ifygonf/
Z,m; 6.2/ vTwfawmftwGif;&Sd EkdifiHa&;ygwDrsm;rS trsKd;orD;ukd,fpm;vS,frsm;pm&if;
pOf ygwD? wpfoD;yk*¾v? wyfrawmftrsKd;om;
vTwfawmf
jynfolY
vTwfawmf
jynfe,f^
wkdif;a'oBuD;
vTwfawmf
pkpkaygif;
1 jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHUNzdK;a&;ygwD 3 6 14 23
2 trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyf – 12 1 13
3 &Srf;trsKd;om;rsm; 'Drkdua&pDygwD – 1 6 7
4 trsKd;om;'Drkdua&pDtiftm;pk 1 1 1 3
5 'Drkdu&ufwpfygwDjrefrm – – 2 2
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 230
6 rGefa'ovkH;qkdif&m 'Drkdua&pDygwD – 1 – 1
7 &ckdiftrsKd;om;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;ygwD – 1 – 1
8 ucsifjynfe,fnDñGwfa&;ESifh 'Drkdua&pD ygwD – 1 – 1
9 zvkH-pa0:'Drkdu&ufwpfygwD – 1 – 1
10 csif;trsKd;om;ygwD – 1 – 1
11 csif;wkd;wufa&;ygwD – – – –
12 wpfoD;yk*¾v – – – –
13 tif;trsKd;om; zGHUNzdK;wkd;wufa&;ygwD – – – –
14 u&ifjynfolYygwD – – – –
15 wyfrawmf(cefYtyfonfh ukd,fpm;vS,f)* - 3 – –
16 wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDñGwfa&;ygwD – – – –
17 watmif;(yavmif) trsKd;om;ygwD – – – –
18 ]0} 'Drdku&ufwpfygwD – – – –
pkpkaygif; 4 26 24 54
pmudk; - (New Light of Myanmar, 9 April, 2012) *http://www.mizzima.com/mizzima-news/politics/item/10815-first-women-military-officers-appointed-to-parliament/10815-first-women-military-officers-appointed-to- parliament
vTwfawmftwGif; ukd,fpm;jyKaom EkdifiHa&;ygwD 17 ck\ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
tpDtpOfESifh EkdifiHa&;ygwDrsm;rS trsKd;orD;rsm;ESifh pyfvsOf;aom ygwD\ aMunmpmwrf;rsm;?
,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;uJhokdY ygwDrl0g'rsm;? ygwD0iftrsKd;orD;rsm;\ ta&twGufponfh
tcsuftvufrsm;ukd &&Sd&ef cufcJygonf/ okdY&mwGif &efukefwkdif;a'oBuD;vTwfawmfrS ukd,fpm;
vS,f a'gufwmndKndKoif;\ tqkdt& 2012 ckESpf Mum;jzwfa&G;aumufyGJrSm trsKd;om;'Drkdua&pD
tzGJUcsKyfrSukd,fpm;vS,favmif;43a,mufteufokH;csKd;wpfcsKd;rSmtrsKd;orD;jzpfNyD;¤if;trsKd;
orD;ukd,fpm;vS,favmif;tm;vkH; a&G;aumufwifajr§mufcH&ygonf/ 2012 ckESpf Mum;jzwfa&G;
aumufyGJNyD;aemuf trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfu tem*wfumvwGif NrdKUe,faumfrwDrsm;\
ukd,fpm;vS,frsm;tjzpf vli,fwpfa,mufESifh trsKd;orD;wpfa,mufpD toD;oD; yg0ifa&G;aumuf
wifajr§mufcHap&rnf[k vrf;ñTefcsufxkwfjyefcJhygonf/ wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDñGwfa&;ygwD
onf¤if;\ygwDvkyfief;pOfwGiftrsKd;orD;rsm;\udpö&yfrsm;udkxnfhoGif;csrSwfcJhygonf/trsKd;
om;'Drkdua&pDtzGJUcsKyfESifh wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDñGwfa&;ygwDwkdYrSm trsKd;orD;tkyfpkrsm; yg0if
ygonf/ vIyf&Sm;rIrsm;wGif pnf;½kH;a&;vIyf&Sm;rIrsm;? {nfhcHBudKqkda&;? &efykHaiG&SmazGrI? trsKd;orD;
rsm; EkdifiHa&;wGif yg0ifvkyfaqmifa&;twGuf pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIwkdY yg0ifygonf/
wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDñGwfa&;ygwD\ trsKd;orD;XmecGJuvnf; jrefrmEkdifiH\ EkdifiHa&;avmu
rS trsKd;orD;rsm;taMumif; pmtkyfwpftkyf xkwfa0cJhygonf/ jynfaxmifpkBuHUckdifa&;ESifh zGHUNzdK;
a&;ygwDrSm trsKd;orD;XmecGJ zGJUpnf;xm;jcif; r&Sdyg/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 231
jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,faumfr&SiftzGJUcGJrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
2010 ckESpf jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifOya't& a&G;aumufyGJrsm;ukd BuD;Muyf
&ef jynfaxmifpktqifh a&G;aumufyGJaumfr&SifESifh wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,faumfr&SiftzGJUcGJrsm;
ukd zGJUpnf;cJhygonf/ jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&Sifonf a&G;aumufyGJusif;yrnfh aeY a&G;
cs,fowfrSwfjcif;? EkdifiHa&;ygwDrsm;twGuf a&G;aumufyGJqkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh ñTef
Mum;csufrsm;udk xkwfjyefjcif;? a&G;aumufyGJrsm;udk BuD;Muyfjcif;? rJpm&if;rsm;jyKpkjcif;ESifh jyifqif
jcif;? rJqE´e,frsm; owfrSwfjcif;? obm0ab;tEÅ&m,faMumifhaomfvnf;aumif;? e,fajrvkHNcHK
a&;tajctaet&aomfvnf;aumif; vGwfvyfNyD; w&m;rQwaom a&G;aumufyGJusif;yEkdifjcif;
r&Sdonfh rJqE´e,frsm;\ a&G;aumufyGJrsm;ukd a&TUqkdif;jcif;? a&G;aumufyGJqkdif&m tjiif;yGm;rIrsm;ukd
ppfaq;Ekdif&ef a&G;aumufyGJckHtzGJUrsm; zGJUpnf;jcif;wkdYtwGuf wm0ef&Sdygonf/
rJ½kH0efxrf;rsm;onf ynma&;0efBuD;XmerS q&mrtrsm;pkjzpfMuí trsKd;orD;rsm; yg0if
rI jrifhrm;aeaomfvnf; jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifwGif usm;? r tcsKd;nDrQrI r&Sdyg/
aumfr&SiftzGJU0if ckepfOD;wGif wpfOD;om trsKd;orD;jzpfygonf/ Ouú|½kH;tzGJU\ tqifhjrifh&mxl;
ae&mrsm;wGifaomfvnf;aumif;? twGif;a&;rSL;tzGJUtwGif; ñTefMum;a&;rSL;tqifhwGifaomf
vnf;aumif; trsKd;orD; yg0ifjcif;r&Sdyg/ 'kwd,ñTefMum;a&;rSL; 9 a,mufteuf ESpfa,mufom
trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHwGif a&G;aumufyGJaumfr&SiftzGJUcGJrsm;ukd odu©morm"dESifh jynfhpkHol 6 OD;ESifh
tpkd;&tzGJU\ ukd,fpm;vS,f 9 OD;wkdYjzifh zGJUpnf;ygonf/ aumfr&SiftzGJUcGJrsm;ukd wkdif;a'oBuD;ESifh
jynfe,f 14 ck? c½kdif 64 ck? txl;a'o 7 ck? NrdKUe,f 330 ckESifh aus;&Gmrsm;ESifh aus;&Gmtkyfpk
100 wGif zGJUpnf;xm;ygonf/ rnfokdYjzpfap aumfr&SiftzGJUcGJrsm;rS odu©morm"dESifh jynfhpkHol
ajcmufOD;onf rsm;aomtm;jzifh trsKd;om; tNidrf;pm; t&m&Sdrsm; jzpfjcif; awGU&SdEkdifygonf/
tu,fítrsKd;orD;tenf;tusOf;yg0ifyguvnf;¤if;wkdYonfOuú|rsm;r[kwfyg/wkdif;a'o
BuD;ESifh jynfe,faumfr&SiftzGJUcGJ 14 ck\ Ouú|rsm;tm;vkH;onf trsKd;om;rsm;jzpfNyD; c½kdifrsm;?
NrdKUe,frsm;? &yfuGufrsm;? aus;&Gmtkyfpkrsm;wGifvnf; tvm;wl awGU&ygonf/ jynfaxmifpka&G;
aumufyGJaumfr&Siftm; vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; aumuf,l&ef wkdufwGef;ygonf/
a&G;aumufyGJqkdif&m taxmuftuljyK aumfr&Sifrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
vuf&Sdtaetxm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIudk jr§ifhwif&ef qE´&SdaMumif; aumfr&Sif
tzGJUrsm;\ xkwfazmfajymqkdrIwkdYESifhtwl a&G;aumufyGJqkdif&m vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm;\
yg0ifrI jr§ifhwifa&; tvkyf½kHaqG;aEG;yGJrsm;? zGHUNzdK;a&;rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;ESifh aumfr&SiftzGJUcGJ
rsm;u ae&ma'otoD;oD;wGif pDpOfjyKvkyfvsuf&Sdygonf/ tqkdygtcsufrsm;u wkdif;a'oBuD;ESifh
jynfe,ftqifhaumfr&SifOuú|rsm;onf trsKd;orD;rsm;\ yg0ifrI jr§ifhwifa&;vkyfaqmifrIrsm;ukd
tm;ay;yHhykd;onf[k axmufcHaeygonf/ A[kdpm&if;tif;tzGJUrS tcsuftvufrsm;t& tvkyf½kH
aqG;aEG;yGJ yg0ifwufa&mufolrsm;\ 16 &mckdifEIef;onf trsKd;orD;rsm;jzpfygonf/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 232
vkHNcHKa&;u@ü trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
vkHNcHKa&;u@tm; trsKd;orD;rsm; tygt0if EkdifiHom;rsm;\ vkHNcHKa&;ESifh umuG,fa&;ukd
tmrcH&ef wm0eftyfESif;xm;ygonf/ vkHNcHKa&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wltav;xm;aom?
tcGifhta&; tav;ay;aom vkyfykdifcGifhtmPmrsm;? pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom vkyfief;tpDtpOfrsm;
ESifh pGrf;aqmif&nfjynfh0aom yk*¾dKvftrsKd;orD;rsm; (ESifh trsKd;om;rsm;)\ [efcsufnDvkyfaqmif
csufonf tqkdygwm0efcHrIudk aocsmapygvdrfhrnf/
jrefrmEkdifiH\ vkHNcHKa&;u@rSm &JwyfzGJU? wyfrawmf? tpkd;&r[kwfaom wkdif;&if;om;
vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;? tpkd;&zGJUpnf;onfh aus;&Gmtqifh vkHNcHKa&;tzGJUrsm; pojzifh
tzGJUtpnf;trsKd;rsKd; yg0ifygonf/
&JwyfzGJUwGif ukd,fpm;jyKrI
jrefrmEkdifiHü vuf&Sd cefYrSef;ajc &JwyfzGJU0if 72ç000 a,muf\ 3.4 &mckdifEIef;onf
trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/ trsKd;orD;rsm;onf tv,fqifh&mxl;rsm;rS tqifhjrifh&mxl;rsm;txd
(&JtkyfrStxuf) &mxl;ae&mpkpkaygif;\ ESpf&mckdifEIef;om yg0ifygonf/ tv,ftqifh&mxl;wGif
tjrifhqkH;tqifhjzpfaom 'kwd,&JrSL;BuD;\txuftqifh &mxl;rsm;wGif trsKd;orD; r&Sdyg/ &JrSL;
BuD;? 'kwd,&JcsKyf? &JcsKyf (&JwyfzGJUtBuD;tuJ) &mxl;ae&mrsm;wGif trsKd;orD;rsm;r&Sd[k t"dyÜm,f
oufa&mufygonf/
&JwyfzGJUrSm jrefrmEkdifiHuJhokdY b*Fvm;a'h&Sf (2.3 &mckdifEIef;)? tif'kdeD;&Sm; (3.5 &mckdif
EIef;)? tdE´d, (5.5 &mckdifEIef;)? xkdif; (6 &mckdifEIef;)? rav;&Sm; (12 &mckdifEIef;)ESifh w½kwf (15
&mckdifEIef;) ponfh tdrfeD;csif;EkdifiHrsm;onfvnf; trsKd;om;trIxrf;\ tcsKd;tpm;xuf trsKd;
orD;trIxrf;u edrfhusaomfvnf; ,lEkdufwufuif;'rf;? MopaMw;vsESifh e,l;ZDvefEkdifiHwkdYwGif
trsKd;orD;&JwyfzGJU0if tcsKd;tpm;u 30 &mckdifEIef;cefY ykdrkdjrifhrm;ygonf/391
wyfrawmf (tpkd;&ppfwyf)? wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;ESifh tpkd;&zGJUpnf;onfh aus;&Gmtqifh vkHNcHKa&;wyfzGJU rsm; wGif ukd,fpm;jyKrI
tpOftvmusifhokH;rIt& wyfrawmf (0g) tpkd;&\ vufeufudkiftzGJUtpnf;rsm;ESifh
t&efvufeufukdifwyfzGJUrsm;wGif trsKd;orD;rsm;yg0ifrI r&Sdyg/ okdY&mwGif wyfrawmfaq;wyfzGJUwGif
jzpfap? pDrHcefYcGJa&;&mxl;ae&mrsm;rSm jzpfap trIxrf;cGifh jyKygonf/ okdY&mwGif t&nftcsif;owf
rSwfcsufrsm;rSm trsKd;om;rsm;xuf ykdrkdwif;usyfygonf/ wyfrawmftwGif; tqifhjrifhacgif;
aqmif&mxl;rsm;ESifh wkdufa&;ckdufa&;ae&mrsm;wGif trsKd;orD; ryg0ifyg/
þavhvmrItwGuf pm&if;tif;tcsuftvuf twdtusr&&Sdaomfvnf; wyfrawmf
twGif; trsKd;orD;q&m0efrsm;? trsKd;orD;olemjyKrsm;ESifh pDrHcefYcGJrI &mxl;ae&mtcsKdUwGif trsKd;
orD;rsm; &Sdygonf/ vwfwavmumvrSm trsKd;om;vTwfawmfwGif wyfrawmfukd,fpm;vS,ftjzpf
391 ,ltifeftdk'DpD? 2013/ The Myanmar Police Force: An Inventory and Overview Towards Informed Assistance. Unpublished/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 233
trsKd;orD;okH;OD;ukdwyfrawmfucefYtyfygonf/¤if;wGifwyfrawmfAkdvfrSL;BuD;&mxl;xufjrifh
aom tqifhwpfa,mufrQ ryg0ifyg/
okdY&mwGif wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;tcsKdUrSm wkdufa&;ckdufa&; avhusifhoif
,lxm;onfh trsKd;orD;ppfonfrsm; yg0ifygonf/ okdY&mwGif ta&twGuf twdtus r&&Sdyg/
Oxfam ESifh tjcm;tzGJUrsm;\ avhvmrIt& aus;&Gmtqifh vkHNcHKa&;wyfzGJUrsm; (nuif;?
a&uif;? rD;uif;) wGif trsKd;orD;rsm;tm; cefYxm;wm0efay;jcif;rS wm;jrpfaMumif; od&ygonf/392
w&m;pD&ifa&;? w&m;vTwfawmfrsm;ESifh Oya't& wnfaxmifaom tjcm;w&m;½kH;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ukd,fpm;jyKrI
w&m;pD&ifa&;u@wGif ukd,fpm;jyKrI
jrefrmEkdifiH\ w&m;pD&ifa&;pepfwGif jynfaxmifpkw&m;vTwfawmfcsKyfonf EkdifiHawmf
\ tjrifhqkH;w&m;½kH;jzpfNyD; aemufqkH; tNyD;tjywf t,lcH0if&m w&m;½kH;jzpfygonf/ jynfaxmifpk
w&m;vTwfawmfcsKyf\ BuD;MuyfrIatmufrSm jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD; w&m;vTwfawmf 14 ck?
c½kdifw&m;½kH;ESifh ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&a'o w&m;½kH; 67 ck? NrdKUe,fw&m;½kH; 324 ckESifh txl;
w&m;½kH;rsm; &Sdygonf/ 2011 ckESpf wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh w&m;olBuD; 1ç107 OD;teuf
wpf0ufausmfausmfonf trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/393 okdY&mwGif tqifhedrfh&mxl;ae&mrsm;rSm
trsKd;orD;rsm;ta&twGuf ykdrkdrsm;NyD; usm;? r tcsKd;tpm;tm;jzifh wpfzufapmifeif;jzpfvsuf&Sd
ygonf/ Oyrm-&Srf;jynfe,f? NrdKUe,fw&m;½kH;rsm;wGif trsKd;orD;w&m;olBuD; okH;csKd;ESpfcsKd;jzpfaomf
vnf; jynfe,fESifh wkdif;a'oBuD; w&m;vTwfawmf 14 ckrS w&m;vTwfawmf w&m;olBuD;csKyfESifh
w&m;olBuD; 52 OD;teuf 16 OD;om trsKd;orD;rsm;jzpfygonf/ jynfaxmifpkw&m;vTwfawmfcsKyf?
w&m;olBuD;csKyfrsm;ESifh w&m;olBuD; 7 OD;wGif trsKd;orD;wpfa,mufrQ ryg0ifyg/394
rIcif;rsm;taeESifh jynfaxmifpkw&m;vTwfawmfcsKyf\ tcsuftvufrsm;t& 2011
ckESpfwGif cefYrSef;ajcrIcif; okH;odef;cefY w&m;pD&ifcJhygonf/ cefYrSef;ajcrIcif; ESpfodef;ig;aomif;cefY
onf &mZ0wfrIcif;rsm;jzpfNyD; rIcif; ig;aomif;om w&m;rrIjzpfygonf/ wkdifcsufzGifhaom rIcif;?
ppfaq;aomrIcif;? w&m;pGJaomrIcif;? w&m;pD&ifaom rIcif;? pD&ifcsufcsaom rIcif;wkdYESifhpyf
vsOf;í usm;? r a&;&m tajccHaom avhvmqef;ppfrIjyK&eftwGuf rIcif;trsKd;tpm;tvkduf
tao;pdwf cGJjcrf;pdwfjzmjyKpkxm;onfh tcsuftvufrsm; r&Sdyg/395
xkdYjyifjynfaxmifpka&SUaecsKyfESifh¤if;\tzGJUonfw&m;Oya'pkd;rkd;a&;ESifhqufpyfaom
u@trsKd;rsKd;twGuf wm0ef,lvkyfukdifvsuf&Sdygonf/396 jynfaxmifpka&SUaecsKyf½kH;wGif jynfe,f
392 atmufajcrSwfpk 368/
393 atmufajcrSwfpk 14/
394 atmufajcrSwfpk 14/
395 atmufajcrSwfpk 14
396 396 - a&SUaecsKyf\vkyfief;aqmifwmrsm;wGifor®w?vTwfawmfOuú|odkYr[kwfrnfonfh0efBuD;XmeudkrqdkOya&;tBuHOmPfay;&efygNyD;
EdkifiHwumOya'ESifhqufpyfaomtaMumif;t&mrsm;vnf;yg0ifonf/w&m;½kH;csKyfwGifEdkifiHawmfudk,fpm;ûyoGm;a&mufEdkifum
&m0wfrIrsm;udkw&m;pGJjcif;? jynfolUtrIrsm;wGifEdkifiHawmftm;udk,fpm;ûyjcif;ESifhtjcm;aomOya'qdkif&mwm0efrsm;yg0ifonf/wpfEdkifiH
vkH;&SdOya'½kH;tm;vkH;\Oya'ESifhtkyfcsKyfrIudpö&yftm;vkH;udkvnf;BuD;Muyf&onfh jynfaxmifpk a&SUaecsKyfwGifXmeav;ck&Sdonf/ (1)
Oya'rlMurf;a&;qGJa&;Xme?,if;XmeuOya'rlMurf;tm;vkH;ESifhywfoufNyD; aocsmppfaq;jcif;ESifhtBuHOmPfay;jcif;?trdefYay;jcif;ESifh
ñTefMum;jcif;tjyifOya'arsm;udkvnf; ajymif;vJ&onf/ (2) Oya'tBuHay;Xme?þXmeuEdkifiHwumoabmwlnDrIrsm;?trftdk,lESifh
&if;ESD; jr§KyfESHrIpmcsKyfrsm;qdkif&m jynfaxmifpktqifhtzGJUtpnf;rsm;udktBuHOmPfay;&onf/ (3) w&m;pGJqdka&;XmeESifh (4) tkyfcsKyfa&;
Xme?þXmeu0efxrf;a&;&m? avhusifha&;ESifhowif;tcsuftvufenf;ynm?bwf*sufESifhokawoewdkYudkuGyfuJ&onf/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 234
ESifhwkdif;a'oBuD;Oya'csKyf14a,muf(¤if;wkdYonfoufqkdif&mtpkd;&tzGJU0ifrsm;vnf;jzpfyg
onf)? c½kdifESifh NrdKUe,fOya't&m&Sdrsm;? ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&a'o ajcmufckwkdY\ txl;w&m;½kH;
rsm;rS Oya't&m&Sdrsm; yg0ifygonf/397 jynfaxmifpka&SUaecsKyf½kH;wGif tvkyfvkyfukdifonfh
trsKd;orD;&mckdifEIef;jrifhrm;aomfvnf;¤if;tcsufonfw&m;pD&ifa&;u@tm;usm;?ra&;&m
tjrifjzifh vkyfaqmifonf qkdjcif;xuf Oya'bGJU& trsKd;orD;OD;a& rsm;onfhtwGuf
jzpfykH&ygonf/ okdY &mwGif jynfaxmifpka&SUaecsKyf½kH;wGif trsKd;orD;a&SUaecsKyf? trsKd;orD;
'kwd,a&SUaecsKyf? trsKd; orD;ñTefMum;a&;rSL;csKyf[lí r&SdcJhzl;yg/
a'otwGif; tjcm;EkdifiHrsm;ESifh EIdif;,SOfvQif jrefrmEkdifiH\ w&m;pD&ifa&;pepfwGif
trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrIrSm tvm;tvmaumif;ykH&ygonf/ ukvor*¾trsKd;orD;rsm;tzGJU
(UN Women) tpD&ifcHpm urÇmhtrsKd;orD;rsm;\ wkd;wufrI (2011-2012)ü ta&SUtm&SESifh
ypdzdwf a'otwGif; w&m;olBuD;rsm;\ av;ykHwpfykHESifh Oya'0efxrf;rsm;\ ig;ykHwpfykHom trsKd;
orD;rsm; jzpfygonf/ awmiftm&Sa'owGif w&m;olBuD;rsm;\ ukd;&mckdifEIef;ESifh Oya'0efxrf;
rsm;\ av;&mckdifEIef;om trsKd;orD;rsm; yg0ifygonf/ okdY&mwGif jrefrmEkdifiHrS trsKd;orD;w&m;ol
BuD;rsm;\ &mckdifEIef;ukd usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI½IaxmifhrS w&m;pD&ifa&;qkdif&m tñTef;udef;
tjzpf pOf;pm;okH;oyfvQif owdjyK&efrSm t&nftaoG;jr§ifhwif&ef vkdtyfonfhtcsufESifh tvkyf
\ *kPfodu©m&SdrItay: oabmxm;onfh tcsufjzpfonf/
w&m;½kH;rsm;ESifh Oya't& wnfaxmifaom tjcm;w&m;½kH;rsm;wGif ukd,fpm;jyKrI
zGJUpnf;ykHtajccHOya't& EkdifiHawmfzGJUpnf;ykHtajccHOya'qkdif&m ckH½kH;ukd tzGJU0ifukd;OD;
jzifh zGJUpnf;ygonf/ ¤if;\ vkyfief;wm0efrsm;rSm zGJUpnf;ykHtajccHOya'yg jy|mef;csufrsm;ukd
teuft"dyÜm,fzGifhqkdjcif;? tkyfcsKyfrIqkdif&m tmPmykdifrsm;u jy|mef;onfh Oya'rsm;onf
zGJUpnf;ykHtajccHOya'ESifh nDñGwfjcif; &Sd? r&Sd pdppfjcif;? jynfaxmifpk? wkdif;a'oBuD;rsm;? jynfe,f
rsm;? ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh& pD&ifpkrsm; wpfckESifh wpfcktMum;jzpfap? tcsif;csif;tMum;jzpfap jzpf
ay:onfh zGJUpnf;ykHtajccHOya'qkdif&m tjiif;yGm;rIrsm;ukd qkH;jzwfjcif;? wkdif;a'oBuD;? jynfe,f
okdYr[kwf ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh& pD&ifpkwkdYu jynfaxmifpkOya'ukd taumiftxnfazmf aqmif
&Guf&mwGif ay:aygufonfh tjiif;yGm;rIrsm;ukd pdppfjcif;ESifh qkH;jzwfjcif;? EkdifiHawmfor®wu
taMumif;Mum;vmonfh udpö&yfrsm;ukd pdppfqkH;jzwfjcif;ESifh jynfaxmifpkvTwfawmfu jy|mef;
onfh Oya'rsm;ay;tyfonfh vkyfief;wm0efrsm;jzpfygonf/ (zGJUpnf;ykHtajccHOya' tykd'f
322)398 EkdifiHawmfzGJUpnf;ykH tajccHOya'qkdif&m ckH½kH;ukd w&m;½kH;csKyfrS tNidrf;pm;ñTefMum;a&;
rSL;csKyfwpfOD;u Ouú|tjzpf wm0ef,lNyD; zGJUpnf;ykHtajccHOya'qkdif&m ckH½kH;\ tzGJU0ifukd;OD;wGif
ESpfOD;onf trsKd;orD;rsm; jzpfygonf/399
397 zGJUpnf;ykHtajccHOya' (tydk'fcGJ266) ESifhtwl a&SUaecsKyfOya' (pmydk'f24) wdkYu“wdkif;a'oBuD; odkYr[kwf
jynfe,fA[dkw&m;½kH;a&SUaecsKyfu a&SUaecsKyfodkYr[kwfwdkif;a'oBuD;odkYr[kwf jynfe,f\oufqdkif&m0efBuD;csKyfwdkYtm;wm0efcH&
rnf [kowfrSwfxm;onf/odkYaomf ñTefMum;csufrsm;tcsif;csif; y#dKyu© jzpfvmvßSiftqdkygtpD&ifcHrIvkyfief;pOfrsm;udkrnfodkYjyK
vkyfrnfqdkonfrSm r&Sif;vif;yg/ 398 atmufajcrSwfpk 14/
399 or®w½kH;? 2013/ jynfaxmifpkzGJUpnf;ykHtajccHqdkif&mckH½kH;tzGJUobmywdESifhtzGJU0ifrsm;cefYxm;jcif;?(trdefYpmtrSwf12/2013)?
aejynfawmf? jrefrmEdkifiHtpdk;&? azazmf0g&Dv25&uf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 235
2011 ckESpf? pufwifbmvwGif vlYtcGifhta&;aumfr&Sifukd or®w\ trdefYtmPmjzifh
zGJUpnf;cJhygonf/ vlYtcGifhta&;aumifpD (The Human Rights Commission) \ The Universal
Periodic Review aemufqufwGJrSm azmfjyxm;onfh wkdufwGef;csufrsm;uJhokdYaom tjynfjynfqkdif
&mrS wkdufwGef;csufrsm;ukd wkHYjyefaqmif&Guf&ef zGJUpnf;jcif;[k ,lqygonf/ tzGJU0if 15 OD;yg
vlYtcGifhta&;aumfr&SifrSm tNidrf;pm;oHtrwfBuD;ESifh tNidrf;pm; t&yfbuft&mxrf;rsm;pGm
yg0ifNyD; trsKd;orD;tzGJU0ifokH;OD; yg0ifygonf/400
2014 ckESpfwGif t*wdwkdufzsufa&;aumfr&Sifukd t*wdwkdufzsufa&;Oya' tcef; 7? 9
ESifh 10 t& vwfwavmzGJUpnf;cJhonf/ aumfr&Sifukd wyfrawmftNidrf;pm;t&m&Sd (trsKd;om;)
em,utjzpf OD;aqmifNyD; trsKd;orD; ESpfOD;tygt0if tzGJU0if 15 OD;jzifh zGJUpnf;xm;onf/401
jrefrmEkdifiHwGif Oya'pepf trsKd;rsKd;tusKH;0ifaom w&m;Oya'pepf&Sdygonf/ vuf&Sd
taetxm;wGif w&m;rQwrI r&Sdjcif;ESifh vlYtcGifhta&;csKd;azmufjcif; udpöwkdYtwGuf tpkd;&
r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;\ yHhykd;rItm;jzifh vlYtcGifhta&;qkdif&m tpD&ifcHaom ckdifrmonfh
tzGJUtpnf;&Sdaeaomfvnf; trsKd;orD;rsm;\ w&m;rQwrI vufvSrf;rDa&;ESifh pyfvsOf;aom
okawoetenf;tusOf;om &Sdygonf/ vdifuGJjym;jcm;em;rI? pD;yGm;a&;tqifhtwef;ESifh tjcm;
rwlnDaom tjcif;t&mtrsKd;rsKd;tay: tajccHum cGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufESifh avhvm
qef;ppfrIrsm;ukdvnf;aumif;? &mZ0wfjypfrI? w&m;rrIESifh rdom;pkjyóemrsm;ESifh oufqkdifaom
rwlnDaom w&m;Oya'pepfrsm; vufvSrf;rDa&;ESifh usifhokH;rItay: tajccHaom tcsuftvuf
ESifh avhvmqef;ppfrIrsm;ukdvnf;aumif;? txl;ojzifh ukd,fykdiftkyfcsKyfcGifh&a'orsm;ESifh y#dyu©
umvMum&SnfjzpfyGm;onfh a'orsm;rS tcsuftvufESifh avhvmqef;ppfrIrsm;ukdvnf;aumif;
tvG,fwulr&&SdEkdifyg/ ukvor*¾ trsKd;orD;rsm;tzGJU UN Women (csif;? rGefESifh ucsifjynfe,f)
ESifh UNDP (rEÅav;? &Srf;ESifh {&m0wD)wkdYonf rdwfzufvlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;ESifh yl;aygif;
NyD; tpkd;&wkdYESifh csdwfqufum trsKd;orD;rsm;\ w&m;Oya'vufvSrf;rDa&;twGuf azmfjyyg
{&d,mrsm;wGif pwifaqmif&GufaeNyDjzpfygonf/
rJqE´&Sif trsKd;orD;rsm;
rJqE´&Sifrsm;onf EdkifiHa&;ygwDrsm;ESifh EkdifiHa&;orm;rsm;\ vkyfaqmifcsufrsm;ukd ykdrkd
xda&mufrI&Sdaponf okdYr[kwf a&G;aumufyGJrsm;rSwpfqifh EkdifiHa&;tmPmukd ½kyfodrf;EkdifpGrf;&Sd
onf/ a&G;aumufyGJrsm;onf EkdifiHa&;t& ukd,fpm;jyKcGifh tcGifhtmPmukd ay;tyfNyD; jynfolrsm;?
a&G;aumufcHe,fajrrS jynfoljynfom;wkdY\ pdwf0ifpm;rIukd wkHYjyefjznfhqnf;&efjzpfonf/ trsKd;
orD;rsm; rJay;onfh tcsKd;tpm;ESifh ¤if;wkdY\ tiftm;ukd qef;ppfrIonf tvGefta&;BuD;NyD;
yxrOD;pGm vkyfoifhonf/ ,if;onf EkdifiHom;wkdY\ tcGifhta&;ESifh wuf<uaom EkdifiHom;rsm;
tjzpf tavhtusifh&SdrIukd jyo&mvnf; a&mufonf/ a'otawmfrsm;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;\
rJrsm;onf rJqE´e,f\ zGHUNzdK;rItajctaeukd ñTef;qkdonf/ okdY&mwGif þavhvmrIonf 2010
400 jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmfu xkwfjyefaom trdefYpm trSwf 34/2011/ New Light of Myanmar owif;pm?
2011? jrefrmEdkifiH vlUtcGifhta&;qdkif&m aumfr&Sif zGJUpnf;jcif;? XIX (138)? pufwifbmv 6 &uf/
401 or®w½kH;? 2014/ vmbfpm;rIwdkufzsufa&; aumfr&Sif zGJUpnf;jcif;? (trdefYpmtrSwf6/2014)? aejynfawmf? jrefrmEdkifiHtpdk;&?
azazmf0g&Dv25&uf/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 236
ckESpf taxGaxGa&G;aumufyGJ okdYr[kwf 2012 ckESpf Mum;jzwfa&G;aumufyGJ okdYr[kwf rJqE´ay;
onfh trsKd;orD;rsm;\ &mckdifEIef;qkdif&mESifh pyfvsOf;íjzpfap rnfonfhtcsuftvufrQ vuf
vSrf;rrDyg/
trsKd;orD;rsm;\ pkaygif;vIyf&Sm;rI
vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;?þae&mwGiftrsKd;orD;tzGJUrsm;ESifh¤if;wkdY\r[mrdwf
tzGJUrsm;onfuGJjym;aomykHpHrsm;jzifhzGJUpnf;xm;Muaomfvnf;¤if;wdkYonfwlnDonfhpkd;&drfrI
rsm;? jyóemrsm;udk twlwuGazmfxkwfjcif;? vIHYaqmfjcif;jzifh yl;aygif;aqmif&GufMuygonf/
txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;\ toHrsm;? z,fMuOfcHxm;&olrsm;\ toHrsm;ESifh ¤if;wkdY\ qE´
oabmxm;rsm;ukd qkH;jzwfcsufcsrSwfolrsm;u xnfhoGif;pOf;pm;&eftwGuf ukd,fpm;jyK pkaygif;
BudK;yrf;jcif;tm;jzifh¤if;wkdY\EkdifiHa&;Ekd;Mum;rIukd jyMuygonf/vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;
onf aumif;rGefaom tkyfcsKyfrIu@twGuf tvGefta&;ygonf/
,aeY jrefrmEkdifiHtrsKd;orD;rsm;\ Ekd;Mum;wuf<uaom EkdifiHa&;vIyf&Sm;rIrsm;ukd 1919
ckESpfrSm zGJUpnf;cJhonfh yxrqkH; 0HomEktrsKd;orD;tzGJUtpnf;jzpfaom ukr®m&DtzGJUrS pwifajc&m
aumufEkdifygonf/¤if;aemufrSmtjcm;tzGJUtpnf;rsm;zGJUpnf;cJhygonf/402¤if;ESpfq,f&mpkacwf
apmapmykdif;EkdifiHa&;0g'rsm;rSm trsKd;om;a&;0g'? rsKd;cspf0g'ESifh ukdvkdeDpepf qefYusifa&;pdwf"mwf
ponfjzifh vIyf&Sm;Mu&m trsKd;orD;rsm;onf tpkta0;tvkduf tvkH;t&if;ESifh yg0ifvIyf&Sm;Mu
ygonf/ yxrurÇmppfrwkdifrD NAdwdoQtpkd;&\ [kr®½l; (Home Rule) (0g) jrefrmEkdifiH ukd,fykdiftkyf
csKyfa&;urf;vSrf;rIESifh ywfoufaom w&m;yGJrsm;? vIyf&Sm;rIrsm;wGif trsKd;orD;rsm; wuf<upGm
tifESifhtm;ESifh yg0ifcJhMuygonf/ 1922 ckESpfwGif NAdwdoQtpkd;&u trsKd;orD;rsm; rJay;cGifh
cGifhjyKvkduf&m trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;vIyf&Sm;olrsm;ESifhtwl vGwfvyfa&;vIyf&Sm;rIrsm;wGif
yg0ifcJhygonf/ okdY&mwGif Oya'jyKa&;rS xkwfy,fjcif;tygt0if usm;? r a&;&m tajccHaom cGJ
jcm;qufqHrIykHpHtrsKd;rsKd;ukd&ifqkdifcJhMu&NyD;¤if;wkdYukdpwifuefYuGufcJhMuygonf/403
xkdYjyif trsKd;orD;rsm;onf umvMum&SnfNyD; 'ku©twdNyD;aom 'Drkdua&pDtkyfcsKyfa&;
twGuf qefYusifvIyf&Sm;rIrsm;? txl;ojzifh 1988 ckESpfrSpí jynfwGif;ESifh jynfy wkdufyGJ0iftkyfpk
rsm;wGif yg0ifvIyf&Sm;cJhMuygonf/ tpkd;&ESifh vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;\ qufqHa&;rSm ,kH
MunfrIr&Sdjcif; xif&Sm;um vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;tm; qefYusifbufEdkifiHa&;tzGJUtpnf;
rsm;tjzpftpkd;&uxifjrif,lqcJhygonf/¤if;qufqHa&;onftxl;ojzifhem*pfrkefwkdif;umv
aemufykdif;rSpí vrf;yGifhvmum wpfpwpfp ajymif;vJvmcJhNyD; trsKd;om;a&;OD;pm;ay;rI tajccH
vsuf tpkd;&ESifh tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;\ rdwfzufvkyfief;rsm;twGuf tcGifhtvrf;
rsm; ay;vmcJhygonf/
em*pfqkdifuvkef;rkefwkdif;aMumifh ysufpD;qkH;½IH;rIrsm;onf jrefrmtrsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;
om;rsm;tm;¤if;vlom;csif;pmemaxmufxm;rIqkdif&mab;'ku©rSjzpfEkdiforQenf;vrf;trsKd;rsKd;
402 ,if;wdkYxJutcsdKUrSm jrefrmtrsdK;orD;rsm;toif;? jrefrmtrsdK;orD;rsm;qdkif&m trsdK;om;tqifh aumifpD? jrefrmtrsdK;orD;rsm;tzGJUtp
nf;ESifh"r®okctzGJUtpnf;wdkYjzpfonf/ jrefrmtrsdK;orD;rsm;toif;ESifh jrefrmEdkifiH&SdEdkifiHa&;tusOf;om;rsm;twGuftultnDay;aomt
zGJUtpnf;? 2004? udk Munfhyg/ jrefrmEdkifiH&SdtrsdK;orD;EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;http://ww.aappb.net/joint_report.html403 a':jrpdefacgif;aqmifaomtrsdK;orD;tkyfpkuusm;-rcGJjcm;jcif;udkqefYusifcJhonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 237
jzifh wkHYjyefaqmif&Guf&ef wGef;tm;ay;rIwpfckjzpfcJhNyD; tpkd;&r[kwfaom vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;
tajrmuftjrm;ukday:aygufvmapcJhygonf/¤if;obm0ab;'PfukdwkHYjyefaqmif&Guf&mwGif
vkyfief;tzGJUtkyfpkrsm;pGm\ uruxjyK aqmif&GufrIrsm;ESifhtwl ukvor*¾ESifh EkdifiHwum
tpkd;&r[kwfaom vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;onf OD;aqmifrItcef;u@rS yg0ifvkyfaqmifcJhMuyg
onf/ jrefrmEkdifiHrS trsKd;orD;rsm;onfvnf; trsKd;orD;rsm; umuG,fapmifha&Smufa&;enf;ynm
qkdif&m vkyfief;tzGJUwpfzGJUukd umuG,fapmifha&Smufa&;tkyfpkrsm;\ ulnDyHhykd;rIjzifh vkdtyfcsufESifh
tnDxlaxmifcJhNyD;¤if;vkyfief;tzGJUonfem*pfrkefwkdif;ab;'PfcHpm;Mu&onfhumvtwGif;ESifh
¤if;tvGefumvtwGif;trsKd;orD;rsm;\vdktyfcsufrsm;ukdwkHYjyefaqmif&GufcJhygonf/¤if;u,f
q,fa&;ESifh jyefvnfxlaxmifa&;tqifhrsm;aemufwGif ¤if;trsKd;orD;rsm;tm; umuG,fapmifh
a&Smufa&;enf;ynmqkdif&m vkyfief;tzGJUonf ykdrkdus,fjyefYaom? tiftm;aumif;aom tzGJUrsm;
tcsif;csif; tjyeftvSefqufET,frI&Sdonfh vkyfief;uGef&ufwpfckjzpfaom usm;? r a&;&m wef;wl
nDrQa&;uGef&uftzGJUtjzpf toGifajymif;vJ zGJUpnf;cJhNyD; ykdrkdus,fjyefYaom usm;? r a&;&mESifh zGHU
NzdK;wkd;wufa&;taMumif;t&mrsm;ukd ukdifwG,faqmif&GufaeMuygonf/
jrefrmEkdifiH owif;ESifh jyefMum;a&;pDrHcefYcGJrIXmecGJ \ pm&if;tif;t& 2012 ckESpf
aESmif;ykdif;wGif jrefrmEkdifiHü tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm; 102 zGJUcefY&Sd&m tMurf;zsif; 24
&mckdifEIef;onf umuG,fapmihfa&Smufa&;ESifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh qufET,faom
vIyf&Sm;rIrsm;wGif yg0ifvkyfaqmifaeMuaMumif; tpD&ifcHygonf/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;
uGef&ufonf trsKd;orD;rsm;\ tzGJUtpnf; 100 cefY yl;aygif;zGJUpnf;rIjzpfNyD; usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;qkdif&m taMumif;t&mtrsKd;rsKd;ukd
us,fus,fjyefYjyefY aqmif&Gufaeygonf/ trsKd;orD;rsm;tzGJUtpnf;vkyfief;uGef&uf Women
Organization (WON) onf tzGJUtpnf; 29 zGJUcefY? tifef*sDtkd*sJef'gtzGJU (NGO Gender Group)
onf tzGJUtpnf; 25 zGJUcefY yl;aygif;aqmif&GufaeMuaom vkyfief;uGef&ufrsm;jzpfNyD; usm;? r
UN
FPA
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 238
a&;&mwef;wlnDrQa&;uGef&ufESifhvnf;csdwfqufvkyfaqmifvsuf&Sdygonf/¤if;vkyfief;uGef&uf
rsm;ESifh ¤if;wkdY\ yl;aygif;aqmif&GufrIrsm;rS ukdifwG,fonfhudpö&yfrsm;rSm trsKd;orD;rsm;tm;
enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;zufrIyaysmufa&;? trsKd;orD;rsm; pD;yGm;a&;qkdif&m vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;
(toufarG;0rf;ausmif;rI? tvkyftukdiftcGifhtvrf; zefwD;ay;jcif;? ajr,mykdifqkdifcGifh? vkyfykdif
cGifh? pD;yGm;a&;u@rSm trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifa&;? tao;pm;acs;aiG 0efaqmifrIESifh aiG
a&;aMu;a&;qkdif&m 0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDa&;? aiGpkaiGacs;toif;tzGJUrsm;)? trsKd;orD;rsm;
ESifh obm0ywf0ef;usifESifh &moDOwktajymif;tvJ? tjynfjynfqkdif&m vlYtcGifhta&; pHcsdefpH
ñTef;rsm;? pDa'goabmwlpmcsKyf? ukvor*¾vkHNcHKa&;aumifpD aMunmcsuftrSwf 1325? acgif;
aqmifrIESifh qkH;jzwfcsufcsrSwfrIwGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifa&;? trsKd;orD;rsm; Nidrf;csrf;
a&;ESifh vkHNcHKa&; (Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;aqG;aEG;yGJrsm;? Nidrf;csrf;a&;apmifhMunfhMuyfrwfa&;ESifh Nidrf;
csrf;a&;wnfaqmufa&;wkdYwGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifcGifh)ponfh udpö&yfrsm; yg0ifyg
onf/
ukvor*¾ESifh tjcm;tjynfjynfqkdif&m zGHUNzdK;a&;rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;ESifh yl;aygif;
vkyfaqmifaeMuonfh trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;onf okawoevkyfief;? Oya'rsm;tm; jyef
vnfokH;oyfjcif;? rl0g'jyifqifa&;qGJrIukd taxmuftuljyKjcif;? 0efaqmifrIrsm; ulnDyHhykd;jcif;
(usef;rma&;ESifh tm[m&? aqG;aEG;ESpfodrfhrIay;jcif;? w&m;Oya'qkdif&m ulnDyHhykd;jcif;? u,fq,f
a&;pcef;rsm; ponfh 0efaqmifrIrsm;)? jynfolrsm; todtjrifzGifh vIyf&Sm;rIrsm;? rl0g'a&;qGJrIESifh
taumiftxnfazmfaqmifrIqkdif&m udpö&yfrsm;ukd ukdifwG,f&eftwGuf wm0ef&Sdolrsm;tm; pGrf;
aqmif&nfjr§ifhwifjcif;ESifh todzGifhjcif;ponfwkdYukd wm0ef,laqmif&GufMuygonf/ trsKd;orD;
rsm;onf ¤if;wkdY\ cHpm;ykdifcGifhrsm;ukd awmif;qkd&,l&ef ta&twGufyrmPBuD;rm;vSaom
trsKd;orD;rJqE´&Sifrsm;tm; pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifrIukdvnf; vkyfaqmifvsuf&Sdygonf/
usm;? r a&;&mESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tajccHaom tpkd;&r[kwfaom
tzGJUtpnf;rsm;tjyif¤if;wkdY\vkyfief;rsm;wGifusm;?ra&;&mtjrifaygif;pyfxnhfoGif;vkyfaqmif
onfh us,fjyefYaom zGHUNzdK;wkd;wufa&; tav;ay;onfh vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;udk 2012 ckESpf
a'oqkdif&m t&if;tjrpfXmevrf;ñTefwGif pm&if;jyKpkxm;ygonf/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
t"dutav;ay;aom tpkd;&r[kwfaom vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm; trsm;pkukd trsKd;orD;rsm;
OD;aqmifNyD; Local Resource Center u pm&if;jyKpkonfh vlrIa&;tzGJUtpnf; 50 teuf 10 zGJU rSm
tBuD;wef;OD;aqmifrI&mxl;ae&mrsm;wGif trsKd;orD;rsm;jzpfum a'ocHvlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;
118 zGJUteuf 31 zGJUukd trsKd;orD;rsm; OD;aqmifygonf/
jrefrmEkdifiHtwGif; 'Drkdua&pDusifhokH;rIvkyfykdifcGifhrsm; us,fjyefYvmaomfvnf; wkd;wufrI
onfwpfajy;nDr[kwfyg/¤if;ütjypftemtqmrsm;?twdwfumvrStarGrsm;?wcsKdUtajc
taerSm aemufaMumif;jyefvSnfhrIrsm; tjynfh jzpfygonf/ vwfwavm vlxktajcjyKtzGJUtpnf;
rsm;tm;vkH; &ifqkdif½kef;uefaeMu&onfh tcuftcJtwm;tqD;rSm ,ciftpdk;&tm; qefYusifvIyf
&Sm;onfh xif&Sm;aom tkH<urItNyD; xkwfjyefcJhonfh wif;usyfaom 1988 ckESpf rSwfykHwifOya'
t& rjzpfrae rSwfykHwif&jcif;jzpfygonf/ rSwfykHrwifonfh tzGJUtpnf;onf w&m;r0iftoif;
tzGJUtufOya't& BuD;av;aom jypf'Pfrsm; csrSwfcH&&ef tEÅ&m,f&Sdygonf/ tzGJUtpnf;
rSwfykHwif&mrSm A[kdpm&if;tif;tzGJUESifh oufqkdifaom aiGa&;aMu;a&;qkdif&m tcsuftvufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 239
ESifh BuD;MuyfuGyfuJrItzGJU0ifrsm;pm&if;? ¤if;tzGJU0ifrsm;tm;vkH; ygwDEkdifiHa&;uif;&Sif;aMumif;
wifjy&ef vkdtyfygonf/ vkyfief;u@wlnDaom tpkd;&0efBuD;Xme\ axmufcHcsufvnf;
vkdtyfygonf/ rSwfykHwifavQmufxm;vTmukd oufqkdif&m NrdKUe,ftkyfcsKyfa&;OD;pD;XmeokdY
wifoGif;&um¤if;XmewGifA[kdpm&if;tif;tzGJUvnf;wnf&Sdygonf/xkdYaemufrSwfykHwiftrIwGJ
ukd aejynfawmfokdY qufvufay;ykdYygonf/
tpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;tcsKdU\ tpD&ifcHrIukd vwfwavm 2012 ckESpf avhvm
rIt&¤if;rSwfykHwifavQmufxm;vTmukdaejynfawmfrSvufcH&efokH;vrSajcmufvtxdMumNyD;
aejynfawmfrSwfykHwifcGifhjyKcsuf &&Sd&ef &SpfvrS wpfESpftxd MumaMumif; awGU&Sdygonf/404¤if;uJh
okdY tcsdefMum&SnfpGm apmifhqkdif;&ygu zGHUNzdK;a&;rdwfzuftzGJUtpnf;rsm;xHrS &efykHaiGvufvSrf;rD
&&Sda&;twGuf t[efYtwm;jzpfygonf/ vlxktajcjyKtzGJUi,fav;rsm;taeESifh ¤if;wkdYonf
¤if;wkdYukd,fwkdif\vlrItzGJUtpnf;twGuf¤if;wkdYukd,fwkdifrwnfonfh&efykHaiGESifhvkyftm;ukd
tokH;jyK&jcif;aMumifh¤if;uJhokdYtcsdefMum&SnfaomrSwfykHwifjcif;vkyfief;pOfukdrjzwfoef;apbJ
cGifhjyKoifhaMumif; xifjrif,lqMuygonf/ xkdYjyif a0;vHaom a'orsm;rS vlxktajcjyK tzGJUi,f
av;rsm; rSwfykHwifcGifh wifoGif;aomtcg ¤if;oufqkdif&m NrdKUe,facgif;aqmifrsm;onf EkdifiH
twGif; tjcm;a'orsm;\ ajymif;vJrItwkdif;twmtajctaeukd em;vnfowdjyKrdjcif;r&SdbJ
¤if;tzGJUi,fav;rsm;\avQmufxm;vTmrsm;udkydwfyifwm;qD;wwfygonf/BuD;rm;aomtpkd;&
r[kwfaom vlrIa&;tzGJUtpnf;onf BuD;MuyfuGyfuJrI tzGJU0ifrsm;taeESifh EkdifiHa&;uif;&Sif;
aMumif; 0efcHcsufvkdtyfjcif;ukd y,fzsufjcif; rjyKao;onfhtwGuf pkd;&drfrI&SdMuygonf/
rnfokdYjzpfap rSwfykHwifjcif;\ tusKd;aus;Zl;taeESifh tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;ESifh qufqH
a&;wGifjzpfap?¤if;wkdY\pDrHudef;rsm;udktaumiftxnfazmfaqmif&mrSjzpfapvG,fulacsmarGU
jcif;ukd tjcm;tzGJUtpnf;rsm;u todtrSwfjyKMuygonf/ ,kHMunfukd;uG,frI tajcjyKtzGJU
tpnf;rsm;rS vlrIa&;0efaqmifrIrsm;ESifh vlom;csif;pmemaxmufxm;rIqkdif&m 0efaqmifrIrsm;
aqmif&Gufaomtkyfpkrsm;onfvnf;¤if;wkdY\bmoma&;vIyf&Sm;rIrsm;ESifhcGJjcm;umoD;jcm;vlrI
a&;0efaqmifrIrsm;twGuf rSwfykHwifcGifhjyKcsuf&&ef awmif;cHMu&ygonf/ pDrHudef;rsm;\ tusKd;
&v'frsm; a&&SnfwnfwHha&;twGuf vkdtyfaumif;vkdtyfrnfh taxmuftuljyKvkyfief;rsm;
twGufvnf; rSwfykHwif&ef vrf;zGifhay;xm;ygonf/
ukvor*¾ESifh t&yfbuftzGJUtpnf;rsm;u tpkd;&tm; toif;tzGJUrsm; rSwfykHwifjcif;
Oya'rlMurf;ESifhywfoufí enf;ynmtultnDESifh tBuHjyKcsufrsm; yHhykd;ay;ykdYcJhMuonf/ ukv
or*¾u 2013 wGif vTwfawmftm; Oya'rlMurf;ukd ykdrkdaumif;rGef&ef tBuHay;cJhonf/ toif;
tzGJUrsm; rSwfykHwifjcif;Oya'rlMurf;ukd vTwfawmfrS 2014 wGif twnfjyKjy|mef;cJhonf/ tqkdyg
Oya'wGif rSwfykHwifjcif;r&Sdaom toif;tzGJUrsm;tm; ta&;,lrnfh jy|mef;csuf ryg0ifay/405
404 zGHYNzdK;a&;r@dKiftzGJU? 2012/ A Review of the Operational Space and Opportunities for Civil Society Organizations in Myanmar. Yangon. p. 6/
405 {&m0wDowif;Xme? 2014/ Union Parliament Passed NGO Law. 1 July/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 240
6-3/ jrefrmEkdifiH\ jynfaxmifpkESifh a'oEÅ&tkyfcsKyfa&;? vkHNcHKa&;ESifh w&m;pD&ifa&; u@wkdYü trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm; jyKrI wkd;wufa&;twGuf jr§ifhwifrIrsm;ESifh t[efYtwm;rsm;
usm;? r wef;wlnDrQrIqkdif&m ,Ofaus;rIwpf&yfonf EdkifiHa&;? trsm;jynfolqkdif&m
ta&;udpörsm;ESifh tkyfcsKyfa&;vkyfief;pOfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifrItm; jy|mef;ygonf/
jrefrmEdkifiHwGifvnf; trsKd;orD;rsm;onf tjcm;EkdifiHrsm;wGifuJhokdYyif a&G;aumufwifajr§mufcGifhESifh
a&G;aumufwifajr§mufcHcGifh tygt0if vlrIb0\ u@trsKd;rsKd;rSm trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;
rsm; wef;wlnDrQrI tcGifhta&;rsm;udk zGJUpnf;ykHtajccHOya't& tmrcHygonf/ okdY&mwGif trsm;
jynfolESifh oufqkdifaom e,fy,fjzpfonfh EkdifiHa&;udpörsm;ESifh trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpö
rsm;ukd trsKd;om;rsm;\ e,fy,f[kvnf;aumif;? tdrfwGif;rIudpörsm;jzifh ESdrfhcscHxm;&onfh trsKd;
orD;rsm;onf acgif;aqmifaumif;rsm; rjzpfEkdif[kvnf;aumif; ysHUESHYaeonfh oabmxm;cH,lrI
onf a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m Oya'rsm;ESifh vkyfief;pOfrsm;wGifvnf;aumif;? EkdifiHa&;
tzGJUtpnf;rsm;? rdom;pkrsm;? vlrItzGJUtpnf;rsm;ESifh owif;rD'D,mtygt0if toif;tzGJUrsm;\
tzGJUtpnf;qkdif&m "avhxkH;pHrsm;wGifvnf;aumif; tajccHxm;aom oabmxm;cH,lrI jzpfae
avh&Sdygonf/¤if;onfEkdifiHa&;ESifhtkyfcsKyfa&;wkdYwGiftrsKd;orD;rsm;yg0ifvkyfaqmifrItwGuf
wif;usyfaom t[efYtwm;rsm;ukd jzpfay:apygonf/ rd½kd;zvmtpOftvmt& trsKd;orD;rsm;
tm; ppfwyftwGif; a,musfm;yDoaom wkdufa&;ckdufa&;tcef;u@wGif ppfrIxrf;jcif;rS wm;
jrpfjcif;aMumifh¤if;wkdYonfEkdifiH\acgif;aqmifrI&mxl;rsm;wGifwm0ef,ljcif;ukdvufawGUtm;
jzifh wm;jrpfcH&ygonf/ jrefrmEdkifiHwGif trsKd;orD;rsm;taeESifh z,fMuOfcH&jcif;? usm;? r a&;&m
cGJjcm;aom ynma&; okdYr[kwf ausmif;ynma&;csKdUwJhjcif;? w&m;0ifEkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;
twGif;okdYtrsKd;om;rsm;xufaemufuspGm0ifa&mufvIyf&Sm;&jcif;ponfh¤if;orkdif;\tusKd;
qufrsm; &Sdjcif;aMumifh trsKd;orD;rsm;\ rdrdukd,frdrd ,kHMunfrIESifh pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrI
rsm;ukd ykdrkdvkyfaqmif&ef vkdtyfygonf/ ,if;uJhokdY pGrf;aqmif&nfjynfh0aom tajctaewGif
&Sdvifhupm; trsKd;orD;rsm;onf EkdifiHa&;qkdif&m vkyfief;rsm; vkyfaqmif&ef uav;apmifha&Smuf
xdef;odrf;a&;qkdif&m 0efaqmifrIcsKdUwJhjcif;? 0ifaiG&Sm&aom vkyfief;vkyfukdifaeMuaomfvnf;
wpfcsdefwnf;rSmyif tdrfrIudpöESifh tjcm;aom wm0efrsm;ukdyg vpf[if;rIr&Sdap&ef vkyfukdifae&
jcif;? jynfolYumuG,fapmifha&Smufa&;ESifh vkHNcHKa&;csKdUwJhjcif;ESifh tMurf;zufrI\ Ncdrf;ajcmufrIcHae
&jcif;wkdYonf trsKd;orD;rsm; EkdifiHa&;wGif yg0if&ef t[efYtwm;rsm; jzpfygonf/ aemufqkH;tae
ESifh awGU&Sd&onfrSm aiGa&;aMu;a&; &SmazGaomtcgrsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;
xuf ykdrkdaiGvkdtyfaeaom (0g) aiGvkHavmufpGm r&Sdaomolrsm;jzpfaMumif; awGU&ygonf/ a&G;
aumufwifajr§mufcH&aomtcg &&Sdaom vcaMu;aiGonfvnf; EkdifiHa&;vkyfief;pOfwGif tcsdef
jynfh tvkyfvkyf&eftwGuf vkHavmufrnfr[kwfyg/
þu@rSm jrefrmEkdifiHü EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh trsm;jynfolqkdif&m udpö&yfrsm;wGif
txufrSm txl;tav;ay; wifjycJhonfh trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrItwGuf jr§ifhwifrI
rsm;ESifh t[efYtwm;rsm;ukd vlrIpD;yGm;a&;qkdif&m z,fMuOfxm;rI½Iaxmifhrsm;rS avhvmokH;oyfyg
rnf/ jrefrmEkdifiHü trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpörsm;wGif trsKd;om;rsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm;
ukd ykdrkdwkd;wufpGmESifh wef;wlnDrQpGm yg0ifvkyfaqmifa&;tm; tBuHjyKEkdif&ef aumif;rGefaom
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 241
tavhtusifhrsm;ESifh tm;ay;jr§ifhwifaom tavhtusifhrsm;ukd txl;tav;ay;wifjyygrnf/
a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&mpepfonf a&G;aumufwifajr§mufxm;aom ukd,fpm;vS,fwkdYjzifh zGJUpnf;tyfaom EkdifiHa&; vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm; tajrmuftjrm; yg0ifa&; aqmif&Guf&mrSm jyif;xefaom MoZmoufa&mufrI&Sdygonf/
jrefrmEkdifiHü qE´rJtrsm;qkH;&&SdolwpfOD;om a&G;aumufwifajr§mufcH&aom rJtrsm;pk
&&Sdol tEkdif&aompepfwGif vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;wpfOD;onf rJqE´e,fwpfe,fwGifom
a&G;aumufwifajr§mufcH&ef ,SOfNydKifcGifh&Sdygonf/ rJqE´e,fwpfe,fwGif wpfOD;om yg0if,SOfNydKif
cGifh&Sdonfh a&G;aumufyGJpepfwGif trsKd;orD;rsm;tm; EkdifiHa&;acgif;aqmiftjzpf vufcHrI tm;
enf;onfh ,Ofaus;rI&Sdaeonfh tcsufu EdkifiHa&;ygwDrsm;ukd trsKd;orD;rsm;tm; ygwD\ ukd,f
pm;vS,favmif;tjzpf trnfpm&if; wifoGif;yg0if,SOfNydKifap&ef tm;ay;vkyfaqmifjcif; enf;
yg;apygonf/
tjcm;wpfzufrSm tcsKd;usukd,fpm;jyKpepf (Proportrational Reprrsemessagy) onf
trsKd;orD;rsm; yg0if,SOfNydKif&efESifh tEkdif&&ef tajctaeukd ykdrkdvrf;zGifhay;ygonf/ taMumif;
rSma&G;aumufwifajr§mufcH&ef,SOfNydKifonfhygwDrsm;tm;vkH;twGuf¤if;wkdY&&Sdonfhysrf;rQrJqE´
ta&twGuftvkduf ukd,fpm;vS,fta&twGuf tcsKd;us cGJa0owfrSwfxm;jcif;aMumifh jzpfyg
onf/¤if;pepfonfEkdifiHa&;ygwDrsm;tm;¤if;wkdYygwD\ukd,fpm;vS,favmif;pm&if;wGiftrsKd;
orD;rsm;ukd xnfhoGif;ae&may;jcif;tay: pdwf0ifpm;rI ykdrkdwkd;wufapEkdifygonf/ ]eHygwfESpf
ae&mwkdif;onftrsKd;orD;twGuf}[laomOya'otwkdif;¤if;wkdYygwD\ukd,fpm;vS,fpm&if;
wGif trsKd;orD;rsm;tm; tcsKd;tpm;jzifh yg0ifap&rnf[k pnf;rsOf;csrSwfxm;onfh EkdifiHa&;ygwD
rsm;wGif trsKd;orD;rsm;twGuf tjyKoabmaqmifaom tusKd;&v'frsm;ukd odomxif&Sm;pGm
awGUjrifEkdifygonf/ EkdifiH 59 ckteuf 2011 ckESpf vTwfawmfukd,fpm;vS,fa&G;aumufyGJrsm;
wGif tcsKd;usukd,fpm;jyKpepf usifhokH;onfh EkdifiHrsm;wGif vTwfawmfukd,fpm;vS,fta&twGuf\
22.6 &mckdifEIef;rSm trsKd;orD;rsm; tEkdif&&SdNyD; qE´rJtrsm;qkH;&&Sdol tEkdif&aompepf usifhokH;
onfhEkdifiHrsm;wGif trsKd;orD;rsm; 18.1 &mckdifEIef; tEkdif&&SdNyD; pepfESpfrsKd; aygif;pyfusifhokH;onfh
EkdifiHrsm;wGif trsKd;orD;rsm; 19.1 &mckdifEIef; tEkdif&&Sdygonf/ 2011 ckESpfwGif vTwfawmfwpfck
rSm trsKd;orD;rsm;tm; ukd,fpm;vS,ftjzpf wkduf½kdufcefYtyf&mwGif trsKd;orD;rsm;\ tcsKd;tpm;
onf vTwfawmfukd,fpm;vS,fpkpkaygif;\ ysrf;rQ 15.2 &mckdifEIef;jzpfygonf/406 uarÇm'D;,m;
EkdifiHwGif a'oEÅ&tkyfcsKyfa&;aumifpDtzGJU0iftjzpf trsKd;orD;rsm;tm; tcsKd;tpm;jzifh a&G;
aumufwifajr§muf&mrSm 2002 ckESpfwGif 8 &mckdifEIef;rS 2007 ckESpfwGif 14.6 &mckdifEIef;txd
wkd;wufcJhygonf/¤if;tcsufonfygwD\pm&if;wGiftrsKd;orD;rsm;\tqifhwkd;wufvmjcif;\
BuD;rm;aom taMumif;&if;jzpfygonf/407
406 Inter Parliamentary Union. 2011. Women in Parliament in 2011: The Year in Perspective.Yangon. www.ipu.org/pdf/publications/wmnpersp11-e.pdf
407 urÇm'D;,m;tpdk;&? 2008/ A Fair Share for Women: Cambodia Gender Assessment, 2008. Phnom Penh. p. 146. UNIFEM (,ck UN Women)? 2009? Time for Action: Implementing CEDAW in Southeast Asia. Bangkok/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 242
zGJUpnf;ykHtajccHOya't& okdYr[kwf a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m Oya't& tcsKd;usukd,fpm;jyKrI
trsKd;orD;rsm; EkdifiHa&;wGif ukd,fpm;jyKrI yg0ifrI\ ta&;ygaom tpdwftykdif;wGif [ef
csufnDaom usm;? r tcsKd;nDpGm yg0ifaerIESifh usm;? r yg0ifrI tcsKd;nDaom vkyfaqmifrI okdY
r[kwf,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufwkdYyg0ifNyD;¤if;onfrnfonfhEkdifiHa&;pepfukdusifhokH;onfh
tcsufay:wGif tajcrcHyg/ zGJUpnf;ykHtajccHOya't&omru a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m
Oya't&yg trsKd;orD;rsm; tcsKd;usyg0ifrI (ukdwmpepf)ukd xnfhoGif;? usifhokH;jcif;r&Sdonfh
jrefrmEkdifiHuJhokdY EkdifiHrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;qkdif&m ukd,fpm;jyKrItqifh edrfhusavh&Sdyg
onf/ EkdifiHa&;pepfusifhokH;rIudk xnfhoGif;pOf;pm;jcif;rjyKbJ EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;wGif trsKd;
orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI wkd;wufapa&;twGuf xda&mufaom enf;vrf;wpf&yftjzpf ukdwm
pepf usifhokH;onfhEkdifiHrsm;ESifhrl qefYusifbufjzpfaeygonf/ ukdwmpepfukd t&nftcsif;
tajccHrluif;rJhjcif;aMumifhy,favh&Sdaomfvnf;t&nftcsif;ESifh,SOfNydKifrIwkdYonfyif¤if;wkdY\
yifukdobm0taeESifh vlrItzGJUtpnf;u ykHoGif;xm;aom tqifhtwef;rsm; jzpfNyD; ,if;onf
tcGifhtvrf;rsm; yHhykd;ay;rItay: rlwnfaeygonf/ trsKd;orD;rsm;onf EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwf
csufcsrSwfjcif;rS z,fMuOfcH&jcif;aMumifh trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;rsm;twGuf pGrf;aqmif
&nfwdk;jr§ifhjcif;ESifh aygif;pyfvsuf ukdwmpepfonf trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;acgif;aqmifrIudk
jr§ifhwif&eftwGufta&;ygaomvkyfaqmifrIjzpfygonf/¤if;vkyfaqmifrIrsm;onforkdif;pOfwpf
avQmuf trsKd;orD;rsm;\ epfemqkH;½IH;rIrsm;twGuf jyefvnfukpm;rI ay;EkdifrnfjzpfNyD; tcGifhta&;
wl? tcGifhtvrf;wl? &v'fwlaom wef;wlnDrQrIukd &&Sdaprnfjzpfonf/ atmufygtcsuftvuf
rsm;ukd Munfhyg/
2011 ckESpfwGif atmufvTwfawmf okdYr[kwf wpf&yfwnf;aom vTwfawmftwGuf a&G;
aumufyGJusif;yonfh EkdifiH 59 ckwGif 26 EkdifiHrSm ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm; taumif
txnfazmf aqmif&GufcJhygonf/ 2011 ckESpfwGif a&G;aumufyGJusif;yonfh EkdifiH 17 EkdifiHwGif
Oya'jy|mef;NyD; ukdwmpepfusifhokH;cJhygonf/ ¤if;EkdifiHrsm;wGif trsKd;orD;rsm;onf vTwfawmf
ukd,fpm;vS,fae&m27.4&mckdifEIef;&&SdcJhNyD;¤if;ESifhqefYusifvsufukdwmpepfrusifhokH;onfh
EkdifiHrsm;wGif trsKd;orD; 15.7 &mckdifEIef;om a&G;aumufwifajr§mufcH&ygonf/ EkdifiH ukd;EkdifiHü
EkdifiHygwDtcsKdUu rdrdqE´tavsmuf ukdwmpepfusifhokH;&m wpfEkdifiHvkH; twkdif;twmvTwfawmf
ukd,fpm;vS,fae&mtm;vkH;\ 17.2 &mckdifEIef;ukd trsKd;orD;rsm; &&SdcJhygonf/408 Oyrm-
aemfa0EkdifiHESifh pydefEkdifiHwkdYonf trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;ESpfOD;pvkH;ESifh oufqkdifaom
ukdwmpepfukd pwifusifhokH;cJhNyD; vTwfawmftwGif; trsKd;om; okdYr[kwf trsKd;orD;yg0ifrIukd
tjrifhqkH; 60 &mckdifEIef;txd toD;oD;&Sdap&ef &nf&G,fygonf/ ¤if;onf trsKd;orD;rsm;
EkdifiHa&;wGif ukd,fpm;jyKrIukd jr§ifhwifygonf/409
408 atmufajcrSwfpk 405/
409 Inter Parliamentary Union Database. Undated.Women in Parliaments. www.ipu.org/wmn-e/world.htm (accessed July 2008). IDEA Global Database of Quotas for Women.2008.http://www.quotaproject.org/ (accessed July 2008). A.M. Goetz et al. 2008. Progress of the World’s Women 2008/2009: Who Answers to Women? Gender and Accountability.New York: UN Women udk udk;um;xm;onf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 243
EkdifiHa&;ygwDrsm;
EkdifiHa&;ygwDrsm;onf 'Drkdua&pDusifhokH;onfh EkdifiHrsm;wGif trsKd;orD;acgif;aqmifrIqkdif
&m oabmxm;rsm; ajymif;vJrItygt0if EkdifiHa&;wGif yg0ifjcif;ESifh trsKd;orD;rsm;tygt0if
oD;jcm;tkyfpkrsm;\ pdwf0ifpm;rIrsm;tm; ukd,fpm;jyKrItwGuf t"duvrf;aMumif;rsm; jzpfonf/
EkdifiHa&;ygwDrsm;wGif yg0ifonfh trsKd;orD;rsm;ESifh pyfvsOf;í wdusckdifvkHaom tcsuftvufrsm;
r&Sdaomfvnf; vTwfawmfrsm;ukd,fpm;vS,frsm;ESifh t&yfbuftzGJUtpnf;rsm;\ aqG;aEG;csufrsm;
ESifh avhvmokH;oyfjcif;tm;jzifh od&SdEkdifygonf/ urÇmwpf0ef; tjcm;a'orsm;pGmrSmuJhokdYyif
jrefrmEkdifiHrSmvnf; EkdifiHa&;ygwDrsm;onf trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifjcif;
ukd jr§ifhwif&ef aESmifhaES;Muygonf/ EkdifiHa&;ygwDrsm;onf trsKd;orD;rsm; a&G;aumufwifajr§mufcH
&ef yg0if,SOfNydKifa&;wGif pGJNrJckdifrm tjrpfwG,faeaom t[efYtwm;rsm;ukd aumif;pGm ukdifwG,f
&ef vkdygonf/ EkdifiHa&;acgif;aqmifrIukd wm0ef,l&ef pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifrI vkdtyfjcif;?
trsm;jynfole,fy,fwGif trsKd;om;rsm;ukdom arG;&mygacgif;aqmifrsm;tjzpf ½Ijrifjcif;?
trsKd;orD;rsm;tm; tdrfaxmifxdef;odrf;olrsm;tjzpfom jrifaom ,Ofaus;rI"avhxkH;pHqkdif&m
oabmxm;rsm;? trsKd;orD;rsm;tm; z,fMuOfaponfh vkyfenf;vkyf[efwpfckjzpfonfh EkdifiHa&;
,SOfNydKifrI\ &efvkdaom xdyfwkduf&ifqkdifrI? uav;apmifha&Smufa&; taxmuftulvkdtyfjcif;?
trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;rsm;twGuf EkdifiHa&;ygwDrsm;\ &if;ESD;jr§KyfESHrI vkHavmufrIr&Sdjcif;
ESifhqufET,faom¤if;trsKd;orD;rsm;\aiGa&;aMu;a&;vkdtyfcsufponfwkdYukdaumif;pGmukdifwG,f
&ef vkdtyfygonf/ vlxktMum;ausmfapmaom yk*¾dKvfrsm;? acgif;aqmifrsm;ESifh qkH;jzwfcsufcsrSwf
olrsm;onf trsKd;om;rsm;om jzpfonf[laom usm;? r a&;&m ykHaoum;csyftjrifonf EkdifiHa&;
ygwDrsm;twGif; trsKd;orD;rsm; yg0ifjcif;ESifh ae&m&&Sdjcif;wkdYtay: vTrf;rkd;rI&SdNyD; trsKd;orD;rsm;
onf yHhykd;rIay;&aom tcef;u@rsm;rSmom ykdrkdwm0ef,laqmif&GufMu&ygonf/
ukvor*¾ trsKd;orD;rsm;tzGJU (UN Women) onf trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;qkdif&m
yg0ifvkyfaqmifrItm; wm;qD;onfh (EkdifiHa&;ygwDrsm;twGif;) tqkdygt[efYtwm;ukd wkHYjyefaqmif
&GufykHenf;vrf;rsm;udk rSwfwrf;jyKpkcJhygonf/410 EkdifiHtcsKdUwGif a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif
&m Oya'? tjcm;Oya'rsm;? EkdifiHa&;ygwDOya'rsm;ESifh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;onf trsKd;orD;rsm;
twGuf ukdwmpepfukd ,SOfNydKiftEkdif&&ef tvm;tvmaumif;aom acgif;aqmifrIae&mrsm;wGif
jzpfap? ygwD0ifrsm;taeESifhjzpfap rdrdqE´tavsmuf okdYr[kwf rjzpfrae pwifvkyfaqmifMu&ef
taxmuftuljyKygonf/ zdvpfykdifEkdifiHwGif EkdifiHa&;ygwD trnfpm&if;wifoGif;aom pepfopf
wpfckudk pwifusifhokH;&ef a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m jyKjyifajymif;vJrIjzifh taxmuftul
jyKcJhygonf/¤if;pepfonftrsKd;orD;\ukd,fpm;jyKrIukdvnf;aumif;?Oya'jyKa&;üt"dutif
tm;BuD;rm;aom EkdifiHa&;ygwDrsm;\ ykHrSeftm;jzifh z,fMuOfcH&aom ty,fcHtkyfpkrsm;ukdvnf;
aumif; jr§ifhwifay;NyD; usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;qkdif&m
udpö&yfrsm;ukd tajccHaom Oya'jyKa&;vkyfief;pOfwpf&yfukd atmifjrifap&ef taxmuftxm;
410 A.M. Goetz et al. 2008.Progress of the World’s Women 2008/2009: Who Answers to Women? Gender and Accountability.New York: UN Women
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 244
jyKcJhygonf/411 awmiftmz&duEkdifiHwGif The Municipal Structures Act jrLeDpDy,fzGJUpnf;ykHOya'ü
EkdifiHa&;ygwDrsm;onf a'oEÅ&tqifh ukd,fpm;vS,favmif;rsm;\ 50 &mckdifEIef;rSm trsKd;orD;rsm;
jzpf&efaocsmatmifaqmif&GufMu&rnf[kjy|mef;xm;NyD;¤if;Oya'csKd;azmufjcif;twGufjypf
'Pfjy|mef;jcif; r&Sdyg/412 EkdifiHtcsKdUwGif EkdifiHa&;ygwDrsm;onf trsKd;orD;rsm;twGuf tcsKd;usukd,f
pm;jyKpepfukd pwifusifhokH;cJhNyDjzpfygonf/ tmz&duefae&Sife,fuGef*&uf (African National
Congress) wGif trsKd;orD;rsm;twGuf tcsKd;usukd,fpm;jyKae&m 30 &mckdifEIef;ESifh a'oEÅ&tqifh
EkdifiHa&;ygwDrsm;\ trnfpm&if;wGif trsKd;orD;rsm;twGuf tcsKd;usukd,fpm;jyKae&monf 50
&mckdifEIef;jzpfygonf/413 tjcm;EkdifiHrsm;wGif EkdifiHa&;ygwDrsm;onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
jyóemrsm;ukd ukdifwG,f&ef vkyfief;vrf;ñTefcsufrsm; csrSwfxm;ygonf/ tjcm;wnfNidrfrI&Sdaom
EkdifiHrsm;wGifrl trsKd;orD;ygwDrsm;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sd
vmapjcif; vkyfief;pOf xnfhoGif;xm;aom ygwDrsm;udk xlaxmifMuNyD; jzpfygonf/
EkdifiHom;tcGifhta&;ESifh &ykdifcGifhrsm;ukd trsKd;orD;rsm; (ESifh trsKd;om;rsm;) vufvSrf;rDrI
rJqE´&Sifrsm;? vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;rsm;? tpkd;&tzGJU0ifrsm;ESifh Edk;Mum;aom
EkdifiHom;rsm;tjzpf trsm;jynfolYa&;&mudpö&yfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif jynfolwkdY\ yg0ifvkyf
aqmifrIonf EkdifiHom;jzpfjcif;ukd oufaocHygonf/ EkdifiHom;pdppfa&;uwfjym;? EkdifiHom;ouf
aocHuwfjym; ykdifqkdifrIESifh EkdifiHom;jzpfrI tcGifhta&;rsm;u trsKd;orD;rsm; (ESifh trsKd;om;rsm;)
twGuf EkdifiHa&;qkdif&m tcGifhta&;rsm; usifhokH;a&;tay:? ta&;ygaom trsm;jynfolqdkif&m
0efaqmifrIrsm;ESifh tusKd;cHpm;rIrsm; vufvSrf;rDrI aocsma&;tay: oufa&mufrI tvGefBuD;rm;
ygonf/ urÇmwpf0ef;rS tjcm;a'orsm;rSmuJhokdYyif jrefrmEkdifiHwGifvnf; ¤if;tcGifhta&;ukd
jiif;y,fcHMu&&m trsKd;orD;rsm; (ESifh trsKd;om;rsm;)onf EkdifiHa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifcGifhtm;
wm;qD;jcif; cHMu&ygonf/
trsKd;orD;rsm;\ ynma&;tqifhtwef;? pGrf;aqmif&nf? ¤if;wkdY\ rsm;jym;aom tcef;u@rsm;? rdom;pkESifh &yf&GmvlrI tzGJUtpnf;\ taxmuftyHh
ynma&;ESifh taxmuftyHhwkdYonf EkdifiHa&;qkdif&m wm0ef,laqmif&GufrIwGif ta&;yg
aom tcsufrsm;jzpfygonf/ jrefrmEdkifiHwGif trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpö&yfrsm;wGif yg0ifvkyf
411411-1995ckESpfwGifygwDpm&if;pepfOya'udkjy|mef;vdkufNyD;trsdK;orD;rsm;?tvkyform;rsm;ESifhv,form;rsm;u¤if;wdkY
yg0ifEdkifrItwGuftqD;twm;tcsdKUudk ausmfvTm;EdkifcJhNyD;zdvpfydkifEdkifiH atmufvTwfawmf&Sd ae&m250 ae&mrS20&mcdkifEIef;
twGuf0ifa&muf,SOfûydif&efe,fajrygwDrsm;zGJUEdkifcJhonf/,if;Oya't&rJqE´&SifwpfOD;vßSifrJESpfrJay;&umwpfckrSmc½dkifudk,fpm;
vS,ftwGufjzpfNyD;aemufwpfOD;rSmpdwfêudufu@ygwDtwGufay;&onf/vTwfawmfwGifae&mwpfae&m&&eftwGufygwDwpfck
rSmwpfEdkifiHvkH;pkpkaygif;rJta&twGuf\ESpf&mcdkifEIef;&&Sd&rnfjzpfNyD; ygvDrefwGiftrsm;qkH; ae&mokH;ck&&SdEdkifonf/Commission on Elections, Republic of the Philippines udk Munfhyg/ www.comelec.gov.ph (30 July 2008); Congress of the Philippines, House of Representatives, and Gabriela Women’sParty. Undated.About Gabriela’s Women’s Party. http://gabrielawomensparty.net/about (accessed 30 July 2008).A.M. Goetz et al. 2008. Progress of the World’s Women 2008/2009: Who Answers to Women? Gender andAccountability. New York: UN Women udk udk;um;xm;onf/
412 atmufajcrSwfpk 410/
413 atmufajcrSwfpk 410/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 245
aqmif&ef trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;enf;wl ynma&;ukd wefzkd;xm;Muygonf/ ynma&;
onf rdrdukd,frdrd ,kHMunfrI? trSefw&m;ukd xkwfazmfajymqdkjcif;? trsm;jynfolqkdif&m qkH;jzwf
csufcsrSwfrIwGif tjyKoabmaqmifaom jznfhqnf;rIay;Ekdifaom todw&m;wkdYESifhvnf;
tvGefeD;uyfpGm qufET,fvsuf&Sdygonf/ jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;\ rsm;aomtm;jzifh
ynma&;tqifhtwef;edrfhusjcif;onf¤if;wkdY\yg0ifvkyfaqmifrItwGuft[efYtwm;jzpfap
onf[k trsKd;orD;rsm;ukd,fwkdifESifh trsKd;om;rsm;u jrifMuygonf/414
jrefrmEkdifiHwGif trsKd;orD;rsm;onf vlxkEkdifiHa&;vkyfief;pOfwGif tifwkduftm;wkduf
yg0ifaqmif&GufaeMuaomfvnf; us,fjyefYaom 'Drkdua&pD jyKjyifajymif;vJa&;wGif 'Drkdua&pD
tkyfcsKyfa&;ESifh oufqkdifonfh tawG;tjriftay: tajcwnfaom? enf;pepfESifh qufET,faom?
tzGJUtpnf;qkdif&m wnfaqmufrIudpö&yfrsm;ESifh qufET,faom pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIukd
txl;tav;ay;&efvnf; vkdtyfygonf/ EkdifiHa&;ESifh tkyfcsKyfa&;u@okdY aemufuspGm 0if
a&mufvmrIaMumifhvnf;trsKd;orD;rsm;twGuf ¤if;pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIonftxl;
ta&;BuD;ygonf/
tpkd;&tzGJU &mxl;rsm;ukd wm0ef,ljcif;ESifh oufqkdifaom tzGJUtpnf;qkdif&m uRrf;usifrI?
acgif;aqmifrIqkdif&m uRrf;usifrIESifh tjcm;ta&;ygaom uRrf;usifrIrsm;onf trsKd;orD;rsm;wGif
r&Sd[k xifjrifMuygonf/ ,if;wkdYrSm rl0g'a&;qGJjcif;? pDrHudef;a&;qGJjcif;? b@maiGa&;qGJjcif;ESifh
wifjyjcif;? vlxkMum;a[majymjcif;? r[mAsL[majrmuf tqkdjyKjcif;? trsm;jynfolqkdif&m pDrHcefY
cGJrI? trsm;jynfolqkdif&m n§dEIdif;aqG;aEG;jcif; ponfwkdYjzpfNyD; ¤if;uJhokdY t&nftcsif;r&Sd[k
pGJvrf;,kHMunfrIonf trsKd;orD;rsm;tm; z,fMuOfxm;jcif;? txl;ojzifh trsm;jynfolqkdif&m
ta&;udpörsm;wGif yg0ifvkyfaqmifjcif;rS trsKd;orD;rsm;tm; z,fMuOfxm;jcif;ESifh qufET,faeyg
onf/ trsKd;orD;rsm;tm; acgif;aqmifrIu@wGif 0ifqHhap&ef rdom;pkrsm;taejzifh vlrIykHoGif;&m
wGif (trsKd;om;tm; acgif;aqmifrIu@okdY rdom;pk\ vlrIykHoGif;jcif;ESifh rwlbJ) enf;yg;NyD;
trsKd;orD;rsm;taejzifh pHjytjzpf twk,lp&m enf;yg;ygonf/415 jrefrmEkdifiHwGif vlxktajcjyK
t&yfbuftzGJUtpnf;rsm;u avhusifhoifMum;cJhNyD; a'oEÅ&tkyfcsKyfa&;\ acgif;aqmifrItcef;
u@rsm;wGif wm0ef,laqmif&GufaeMuonfh trsKd;orD;rsm;uJhokdYaom ta&;ygonfh om"ursm;
vnf; &Sdygonf/416
trsKd;orD;rsm;twGuf pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifrI jznfhqnf;ay;Ekdifaom tajctaewGifyif
trsKd;orD;rsm;onf¤if;tcGifhtvrf;rsm;ukd&,lEkdifjcif;r&Sdonfvnf;&Sdygonf/trsKd;orD;rsm;
onf uav;jyKpkapmifha&Smufjcif;wm0ef? 0ifaiG&Smaom wm0efESifh vlrIa&;wm0efponfrsm;jzifh
tcsdefukdtvkt,uftokH;jyKae&jcif;onf¤if;tcGifhtvrf;rsm;tm;&,la&;wGift[efYtwm;
jzpfygonf/ Oxfam? Action Aid ESifh Care International wkdYrS 2013 ckESpfwGif yl;aygif;jyKpkonfh
&yf&Gmtokdif;t0kdif;tqifh avhvmrIü tu,fí vlrItzGJUtpnf;qkdif&m ta&;udpörsm;wGif
trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmif&ygu ¤if;wkdY\ tdrfwGif;rIwm0efrsm;ukd vpf[if;vdrfhrnf[k
pkd;&drfaMumif; trsKd;orD;ajzqkdolrsm;xuf trsKd;om;ajzqkdolrsm;u ajzqkdMuygonf/ vlrItzGJU
tpnf;qkdif&m ta&;udpörsm;wGif yg0ifvkyfaqmifMuonfh trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;tae
jzifh &yfa&;&Gma&;wm0efrsm;ESifh tdrfwGif;rIwm0efrsm;udk rnfokdY cGJa0xdef;n§dvkyfaqmifMujcif;
414 atmufajcrSwfpk 368/
415 atmufajcrSwfpk 368/
416 atmufajcrSwfpk 368/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 246
tay: aqG;aEG;aomtcg ppfwrf;ajzqkdoltm;vkH;u &yfa&;&Gma&;qkdif&m wm0efukd OD;pm;ay;Mu
aMumif;ajzqkdMuygonf/trsKd;om;rsm;onf¤if;wkdY\tvkyf0efxkyf0efykd;ukd¤if;wkdY\ZeD;wkdY
tm;vTJajymif;ay;avh&Sdygonf/trSefpifppftrsKd;orD;rsm;onf¤if;wkdY\tdrfaxmifzufrsm;ESifh
om;orD;rsm;u ulnDyHhykd;rI&Sdonf[k qkdonfhwkdif ¤if;wkdY\ tdrfwGif;rIwm0efrsm; ausyGef&ef
tcsdefMum&SnfpGm tvkyfvkyfMu&NyD; tdyfpufem;aecsdef avsmhenf;ygonf/ aumfrwDrsm;wGif
yg0ifvkyfaqmifMuonfh trsKd;orD;rsm;onf tpnf;ta0;rsm;ukd pOfqufrjywf wufa&muf&ef
tcuftcJ&ifqkdifMu&avh&Sdygonf/trsKd;orD;rsm;omyg0ifonfhtzGJUtpnf;rsm;wGif¤if;uJhokdY
ysufuGufolrsm;twGuf tjcm;tzGJU0ifrsm;u tpm;0ifa&mufvkyfaqmifjcif;tm;jzifh em;vnf
pmemrIESifhulnDyHhykd;rI&Sdygonf/okdY&mwGiftrsKd;om;rsm;pGmtwGufrl¤if;uJhokdYtrsKd;orD;rsm;
\ pOfqufrjywf wufa&mufrIr&Sdjcif;tay: pdwftaESmifht,SufjzpfvmMuNyD; trsm;jynfol
qkdif&mta&;udpörsm;wGiftrsKd;orD;rsm;yg0ifvkyfaqmifoifhjcif;ESifhpyfvsOf;í¤if;tcsufukd
taMumif;jyKí uefYuGufavh&SdMuygonf/417
rdom;pkESifh vlrItzGJUtpnf;\ ulnDyHhykd;rIuif;rJhjcif;onf uav;jyKpkapmifha&Smufonfh
ulnDyHhykd;rIvnf; uif;rJhaMumif; azmfjyvsuf&SdNyD; tdrfwGif;tMurf;zufrIESifh vlrItzGJUtpnf;twGif;
twif;tzsif;ajymjcif;? toa&zsufjcif;ESifh tMurf;zufrIponfh tcsuftvufrsm;onf trsKd;
orD;rsm;ukd EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ESifh trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpörsm;wGif
yg0ifvkyfaqmifjcif;tm; t[efYtwm;jzpfapygonf/ Oxfam ? Action Aid ESifh Care International
wkdYrS 2013 ckESpfwGif yl;aygif;jyKpkonfh avhvmrIü jrefrmtrsKd;orD;rsm;onf trsm;jynfole,f
y,fwGif yg0ifvkyfaqmif&eftwGuf ¤if;wkdY\ rdom;pk0iftrsKd;orD;rsm;\ cGifhjyKcsuf&&Sd&ef
vkdtyfaMumif;¤if;wkdYuajymqkdMuygonf/trsKd;orD;rsm;trsm;jynfolqkdif&mta&;udpörsm;
wGif yg0ifvkyfaqmifjcif;onf vlrIa&;pHrsm;udk csKd;zsufjcif;jzpfaMumif; trsKd;om;rsm;u ajymqkd
Muygonf/¤if;wkdYrSmtdrfwGif;rIvkyfief;wm0efrsm;ausyGefpGmrvkyfaqmifEkdifjcif;?tdrfwGif;rI
wm0efrsm;onf trsKd;orD;rsm;\ tvkyf[k trsKd;om;rsm;u ½Ijrifjcif;? trsm;jynfolqkdif&m
ta&;udpörsm;wGif yg0ifvkyfaqmifMu&ygu trsKd;orD;rsm;tay: xdef;csKyfEkdifrI vufvGwfqkH;½IH;
rnfhtwGuf pkd;&drfjcif;? *kPfodu©mxdef;odrf;rIvu©Pmwpf&yftjzpf oGm;vmvIyf&Sm;rIudk wm;jrpf
jcif;? trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpörsm;wGif yg0ifvkyfaqmif&onfh trsKd;orD;rsm;taejzifh
trsm;jynfol\ oabmxm;ukd ukdifwG,fajz&Sif;Ekdifjcif; t&nftaoG;tay: pkd;&drfrIrsm; &Sdjcif;?
tdrfaxmifOD;pD;\ yk*¾dKvfa&;vkyfykdifcGifhtmPmukd Ncdrf;ajcmufvmonfhtEÅ&m,fukd pkd;&drfjcif;?
rdom;pky#dyu©rsm;? ta&;ay:udpötwGuf trsKd;orD;rsm;tm; nOfhtcg jyifyrSm wm0efay;vQif
¤if;wkdYrSmvkHNcHKrIuif;rJhjcif; ponfwkdYjzpfygonf/trsKd;orD;rsm;\trsm;jynfolqkdif&mta&;
udpörsm;wGif yg0ifvkyfaqmifrItm; wm;qD;onfh t[efYtwm;rsm;onf w&m;rQwrI&SdaMumif;
bmoma&;tqkdtrdefYrsm;ukdvnf; ukd;um;avh&SdMuygonf/ trsKd;orD;rsm; trsm;jynfoltMum;
vlod&SifMum;oGm;vmvIyf&Sm;jcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;\ bkef;edrfhrnfhtaMumif; ppfwrf; yg0if
ajzqkdolrsm;u ajymMuygonf/418
xkdYjyif EkdifiHa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifrI? txl;ojzifh EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwf
jcif; tcef;u@rsm;wGif wm0ef,laqmif&Gufjcif;onf tcsdefjynfhvkyfief;jzpfNyD; vkHavmufaom
417 atmufajcrSwfpk 368/
418 atmufajcrSwfpk 368/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 247
0ifaiGvnf; r&&Sdyg/
trsKd;om;rJqE´&Sifrsm;ESifh trsKd;orD;rJqE´&Sifrsm;twGuf todtjrif<u,f0aom rJqE´
e,frsm;xlaxmif&efESifhtodtjrifzGifhrIvkdtyfygonf/okdYrSom¤if;trsKd;om;ESifhtrsKd;orD;
rJqE´&Sifrsm;onf rdom;pk\ MoZmvTrf;rkd;rIukdjzpfap? EkdifiHa&;qkdif&m MoZmvTrf;rkd;rIrS vGwfuif;
pGmjzifh EdkifiHa&;ygwDrsm;\ rl0g'ESifh rl0g'aMunmpmwrf;wkdYtay: tajccHvsuf vGwfvyfpGm
rJqE´ay;Ekdifrnfjzpfygonf/ xkdokdYaom rJqE´e,fwpfckonf trsKd;orD;rsm;\ acgif;aqmifrI?
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;qkdif&m tjrifrsm; &Sd&rnf
jzpfNyD;¤if;a&G;aumufwifajr§mufonfhacgif;aqmifrsm;onfvnf;usm;?ra&;&mwef;wlnDrQrI
ESifh aumif;rGefaom tkyfcsKyfrIu@wkdYudk xnfhoGif;pOf;pm;Mu&rnfjzpfygonf/
us,fjyefYaom EdkifiHa&;qkdif&mESifh vkHNcHKa&;qkdif&m tajctae
EkdifiHa&;ESifh vkHNcHKa&;qkdif&m tajctaeonf trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;ESifh trsm;jynfol
qkdif&m ta&;udpörsm;ü yg0ifvkyfaqmifrItay: av;eufpGm MoZmoufa&mufrI&Sdygonf/
jrefrmEkdifiHwGif tjcm;aemufcHtajctaersm;rSmuJhokdYyif ykHaoum;csyf ,Ofaus;rI"avhxkH;pH
t,ltqrsm;t& ppfwyf? t&efppfwyf? &JwyfzGJUwkdYtm; tEÅ&m,f&Sdaom ywf0ef;usifwGif vkyf
ukdifMu&onfh? pdwfwnfNidrfrI xdef;csKyfEkdifrIESifh trdefYemcHrI&Sd&ef vkdtyfonfh? a,musfm;yDorIESifh
oufqkdifonfh u@rsm;[k rSwf,lygonf/ tqkdyg ykHaoum;csyftjrifatmufwGif trsKd;orD;rsm;
twGuf ¤if;e,fy,frsm;wGif ae&mr&Sdyg/ jrefrmEdkifiHtwGif; y#dyu©ab;'ku© cHpm;Mu&onfh
a'orsm;wGif acgif;aqmifrItcef;u@rsm;onf trsKd;orD;rsm;ESifh avsmfuefoifhjrwfjcif;r&Sd[l
í vnf;aumif;? txl;ojzifh vkHNcHKa&;taMumif;jycsufjzifh tpkd;&\ tkyfcsKyfa&;ae&mrsm;onf
trsKd;orD;rsm;ESifhavsmfuefoifhjrwfjcif;r&Sd[lívnf;aumif;taMumif;jycsufrsm;jzifh¤if;orm;
½kd;us"avhxkH;pHt,ltqrsm;udk wpfenf;wpfzkH axmufcHtm;ay;um qufvuftoufoGif;Mu
jyefygonf/ trsKd;orD;rsm;tm; tm;enf;aomol? aMumuf&GHUwwfaomol? umuG,fapmifha&Smuf
&ef vkdtyfaomoltjzpf xifjrifrIESifh trsKd;om;rsm;tm; ol&owådjynfhpkHol? MoZmtmPmBuD;rm;
ol?pGrf;aqmifEkdifoltjzpfxifjrifrIonf¤if;ykHaoum;csyf,lqcsufukdw&m;rQwaMumif;jyo
&ef tukd;tum;jzpfygonf/ vlrItzGJUtpnf;ukd trsKd;om;rsm;uom tkyfcsKyfEkdifonf? tum
tuG,fay;Ekdifonf[laom tjrifonf trsKd;om;rsm;\ acgif;aqmifrItm; obm0u ay;aom
vkdtyfcsuftjzpf xifjrif,lqrIukd ckdifrmtjrpfwG,fapygonf/ Oxfam? Action Aid ESifh Care
International wkdYrS 2013 ckESpfwGif yl;aygif;jyKpkonfh avhvmrIü aus;&Gm zGHUNzdK;a&;aumfrwDrsm;
wGif trsKd;orD;rsm;tm; xnfhoGif;rIr&Sdjcif;rSm tpkd;&\ vrf;ñTefcsuf r&Sdjcif;aMumifhjzpfNyD; ,if;
onf rlv&Sd&if;pGJ taetxm;ukd pdefac:&ef qE´r&Sdjcif;ukd jzpfapaMumif; ppfwrf;yg0ifajzqkdol
tcsKdUu taMumif;&if;tjzpf axmufjyxm;ygonf/419
EkdifiHa&;\ y#dyu©toGifaqmifaom obm0
EkdifiHa&;qkdonfrSm trsKd;orD;rsm;tm; qefYusifrIrsm; tygt0if tajctwifaqG;aEG;yGJ
419 atmufajcrSwfpk 368/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 248
rsm;? yk*¾dKvfa&;wkdufckdufrIrsm;? tMurf;zufrIrsm;ESifh &efvkdrIrsm; yg0ifywfoufaevsuf ,if;wkdY
onf EkdifiHa&;vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifa&;ukd t[efYtwm;jyKonfh tcsuf
jzpfygonf/ Ncdrf;ajcmufrI? tMurf;zufcH&rIukd aMumuf&GHUjcif;ESifh trSefwu,f tMurf;zufrIcH&
jcif; tawGUtBuHKwkdYonf trsKd;orD;rsm;? vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif; trsKd;orD;rsm;? trsKd;
orD;wuf<uvIyf&Sm;olrsm;? rJqE´&SiftrsKd;orD;rsm; EkdifiHa&;wGif trsKd;om;rsm;enf;wl tjynfh
t0 wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifa&;twGuf urÇmhae&mtoD;oD;wGif trsKd;orD;rsm;awGU&aom
twm;tqD;rsm; jzpfygonf/¤if;tcsufonfEkdifiHa&;pepfwGifusm;?ra&;&mwef;wlnDrQrI
vkyfaqmif&mwGif trsKd;orD;rsm;\ xda&mufxufjrufrIudk uefYowf&ma&mufNyD; tkyfcsKyfrIa&;&m
twGufvnf; txl;pkd;&drfzG,fwpf&yfjzpfygonf/
þavhvmqef;ppfrIu trsKd;orD;rsm; EdkifiHa&;vkyfief;pOfwGif yg0ifywfoufjcif;tm;
wm;qD;&ef tMurf;zufrIusL;vGefjcif;twGuf ckdifvkHaom tcsuftvufr&&Sdyg/ rnfokdYjzpfap
&&SdorQ tcsuftvufrsm;u jrefrmEdkifiHü vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;rsm;? a&G;aumufwif
ajr§mufcH ukd,fpm;vS,frsm;? EkdifiHa&;vIyf&Sm;olrsm;ESifh rJqE´&Sifrsm;tjzpf trsKd;orD;rsm;ESifh
trsKd;om;rsm; &ifqkdifcJhMu&onfh tMurf;zufrIrsm;onf EkdifiHa&;vkyfief;pOfwGif tjynfht0ESifh
wufwuf<u<u yg0ifvkyfaqmifa&; tvm;tvmukd ydwfyifvsuf&Sdygonf/ jrefrmEkdifiHorkdif;\
tapmykdif;umvrsm;wGif trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIESifhpyfvsOf;í rSwfwrf;wifxm;onfh
jzpf&yfrsm;rSm trsKd;orD;rsm;tm; "m;pm;cHtjzpf tokH;jyKjcif;? a&G;aumufwifajr§mufcH&aom
trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;tm; t"r®EkwfxGufapjcif;? zrf;qD;csKyfaESmifjcif;? tusOf;csjcif;?
ESdyfpufn§Of;yef;jcif;rsm; jzpfonf[k qkdygonf/420
okdY&mwGif¤if;tcsufonfjrefrmEdkifiH\wpfrlxl;jcm;rIr[kwfyg/uifnmEkdifiH?tDauG
a'gEkdifiH? qGD'ifEkdifiH? tD&wfEkdifiH? ta&SUawmiftm&Sa'oESifh ta&SUawmifOa&mya'orS trsKd;
orD;rsm;tm; tMurf;zufrIrSwfwrf;ESifh awmiftm&Sa'orS tpD&ifcHpmrsm;t& tMurf;zufrIrsm;
rSm trsKd;orD;EkdifiHa&;acgif;aqmifrsm;? trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;rsm;? vli,f
trsKd;orD; wuf<uvIyf&Sm;olrsm;tm; owfjzwfrI? ½kdufrI? tufqpfjzifh yufrI? t"r®jyKusifhrI?
vdifykdif;qkdif&m xdyg;apmfum;rI? avSmifajymifoa&mfrI? *kPfodu©mvkyfBuHzsufqD;rI? toa&zsuf
rI? wm0efxrf;aqmifjcif;tm; [efYwm;aESmifh,SufrI? EIwfydwfrI? tusyfukdifrIrsm;&SdaMumif; azmfjy
xm;ygonf/ tMurf;zufrIrsm;ukd usL;vGefolrsm;rSm trsKd;om;EdkifiHa&;orm;rsm;? NydKifbufygwDrS
ygwD0ifrsm;? rdrdygwDrS ygwD0ifrsm;? a&S;½kd;pGJ bmoma&;acgif;aqmifrsm;? &Jrsm;? trsKd;orD;rsm;\
rdom;pk0ifrsm;jzpfaMumif; od&Sd&ygonf/ tMurf;zuf&jcif;\ &nf&G,fcsufrsm;rSm aumif;rGefaom
acgif;aqmifrI usifhokH;aom trsKd;orD;EkdifiHa&;orm;rsm;tm; [efYwm;&ef? uvJhpm;acs&ef? EkdifiH
a&;&efNi§dK;&efa<u;qyf&ef? ygwD\ a&G;aumufyGJukd,fpm;vS,favmif;pm&if;oGif;jcif;rS trsKd;orD;
rsm;tm; [efYwm;&ef? trsKd;orD;rsm; a&G;aumufwifajr§mufcH&jcif;rS wm;qD;&ef? trsKd;orD;
rsm;\ EkdifiHa&;pnf;½kHrIukd xdef;csKyf&efjzpfygonf/421
420 jrefrmtrsdK;orD;rsm;toif;ESifh jrefrmEdkifiH&SdEdkifiHa&;tusOf;om;rsm;twGuftultnDay;aomtzGJUtpnf;? 2004/ Women Political Prisoners in Burma.Yangon. www.aappb.net/joint_report.htm l
421 iKNOW politics. 2007. E-discussion on Eliminating Violence against Women in Politics. 10–14 December 2007.www.iknowpolitics.org/files/Consolidated percent20replypercent20_violence percent20against percent20womenpercent20in percent20politics_.pdf; South Asia Partnership International. 2009. Thematic Report on ViolenceAgainst Women in Politics 2009. Report to the UN Committee on the Convention on the Elimination of all Forms ofDiscrimination Against Women (CEDAW), SAP International, with Collaboration
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 249
pnf;½kH;a&;&efykHaiG axmufyHhrI
pnf;½kH;a&;&efykHaiGaxmufyHhrIonf a&G;aumufyGJ0ifa&muf,SOfNydKifonfh ukd,fpm;vS,f
rsm;twGuf ta&;BuD;ygonf/ trsKd;orD;rsm;\ csKdUwJhaom pnf;½kH;a&;&efykHaiGonf ¤if;wkdY\
EdkifiHa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifrIukd t[efYtwm;jyKygonf/ jrefrmtrsKd;orD;rsm;\ pnf;½kH;a&;
&efykHaiGaxmufyHhrIESifhpyfvsOf;í oD;jcm;tcsuftvufrsm; r&&Sdaomfvnf; trsKd;orD;vTwfawmf
ukd,fpm;vS,frsm;ESifhaqG;aEG;rIrsm;rSaeí¤if;uJhokdYaiGaMu;t&if;tjrpfrsm;&Sm;yg;rIukdod&Sd&yg
onf/ okdY&mwGif tjcm;EkdifiHrsm;rS oifhwifhavsmufywfaom oifcef;pmrsm;udk tajccHtokH;jyKEkdif
ygonf/ EkdifiHtcsKdUrSm pnf;½kH;a&;&efykHaiG axmufyHhrItay: uefYowfaom pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;
jy|mef;xm;ygonf/okdY&mwGif¤if;uefYowfxdef;csKyfrIukdtaumiftxnfazmfaqmifrIaESmifhaES;
av&m trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;xuf aiGa&;aMu;a&; tcGifhtvrf;enf;yg;jcif;jzifh
EkdifiHa&;qkdif&m ,SOfNydKifrItpjyKMu&aomaMumifh trsKd;orD;rsm;onf t½IH;ukd &ifqkdif&onfh
tajctaejzpfygonf/ tar&duefjynfaxmifpkuJhokdYaom EkdifiHtcsKdUrSm jynfolYb@maiGrSaeí
ukd,fpm;vS,favmif;trsKd;om;rsm;a&m trsKd;orD;rsm;udkyg wef;wlnDrQpGm axmufyHhNyD;vQif
¤if;wkdY\tokH;p&dwfrsm;ukduefYowfxdef;csKyfygonf/¤if;vkyfaqmifrIonfvTwfawmftwGif;
trsKd;orD;ta&twGuf wkd;wufapygonf/ EdkifiHtcsKdUrSm EkdifiHa&;ygwD\ trsKd;orD;ukd,fpm;vS,f
avmif;rsm;twGuf tcsKd;usukdwmpepf vkdufemusifhokH;rIESifh vlxkvIyf&Sm;rIjzifh b@maiG &SmazG
jcif;wkdYukd tcsdwftqufjyKjcif;tm;jzifh ¤if;pdefac:rIukd ukdifwG,fMuygonf/ rnfokdYjzpfap
jynfolYb@maiGonf trsKd;orD;rsm;\ pnf;½kH;a&;&efykHaiGvkdaiGukd vkHvkHavmufavmuf rjznfh
qnf;Ekdifyg/ trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;rsm; ykdrkdrsm;jym;pGm yg0ifta&G;cHap&eftwGuf EkdifiH
a&;ygwDrsm;tm; rufvkH;ay;&ef vkHvkHavmufavmuf rjznfhqnf;Ekdifyg/ EkdifiHtcsKdUrS trsKd;orD;
rsm;onf trsKd;orD;rsm;twGuf aiGa&;aMu;a&; t&if;tESD;&&Sda&; pnf;½kH;vIHYaqmfrIrsm;udk EkdifiH
wpf0ef; vIyf&Sm;aom enf;vrf;tm;jzifh pnf;½kH;a&&efykHaiG csKdUwJhjcif;ukd ajz&Sif;Muygonf/
Oyrm-tar&duefjynfaxmifpkwGif ygwD\ uGyfuJrIrS vGwfvyfaom tkyfpkwpfckjzpfonfh ]
tr®vD\ tkyfpk} (Emily's List) onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIukd axmufcHonfh 'Drkdu&uf
wpfukd,fpm;vS,favmif; trsKd;orD;rsm;tm; aiGa&;aMu;a&;ESifh pdwf"mwfa&;&m jznfhqnf;yg
onf/ 422
tzGJUtpnf;qkdif&mESifh orm;½kd;usr[kwfaom EkdifiHa&;qkdif&m enf;vrf;rsm;tm; EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsuf csrSwfjcif; wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI\ tajccHoabmw&m;rsm; ESifh aygif;pyfjcif;
usm;? r a&;&m tav;ay;xnfhoGif;pOf;pm;aom tpkd;&rl0g'ESifh t&if;tjrpfcGJa0rIykHpH
rsm; aocsmatmif aqmif&Guf&mrSm MoZmoufa&mufrI&Sdap&ef? pGrf;aqmif&nfwnfaqmuf&ef
todzGifh&ef vkdtyfygonf/ Oyrm-awmiftmz&duEkdifiHwGif vTwfawmfaumfrwDrsm; (Parliamen-
from Lawyers Collective Women’sRights Initiative. www.vawip.org/thematic-report-violence-against-women-politics-2009-0
422 EMILY onf “Early Money is Like Yeast” \twdkaumufjzpfonf/tar&duefEdkifiHa&;wGifrJqG,fpnf;½kH;a&;
b@ma&;\A[dkcsufudk&nfñTef;rIwpf&yfjzpfonf/See Emily’s List.Undated.Where We Come From. www.emilyslist.org/pages/entry/our-history (accessed 8August 2015)/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 250
tary Caucuses) ukdygwDtoD;oD;rSa&G;aumufcHukd,fpm;vS,frsm;jzifhzGJUpnf;ygonf/¤if;vkyf
aqmifrIonf trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;qkdif&m aygif;pnf;rI\ MoZmoufa&mufrIukd pkpnf;pGm
jr§ifhwifEkdifygonf/ vlxktajcjyK trsKd;orD;t&yfbuf tzGJUtpnf;rsm;ESifh tcsdwftqufwpfck
jzpfapygonf/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;tcGifhta&;qkdif&m vTwfawmfaumf
rwDrsm;onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIvkyfief;pOfukd vkyfaqmifEkdifygrnf/ uarÇm'D;,m;EkdifiH
uJhokdY wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh trsKd;orD;a&;&m ,EÅ&m;rsm;ESifh tzGJUtpnf;qkdif&m ,EÅ&m;
rsm;onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;vkyfief;pOf ukd
taumiftxnfazmfaqmifjcif;ESifh pyfvsOf;í rwlnDaom tpkd;&Xmersm;twGif; n§dEIdif;aqG;
aEG;rIukd vG,fulacsmarGUapEkdifygonf/ rnfokdYjzpfap vkyfykdifcGifh? tqifhtwef;? pGrf;aqmif&nfESifh
vltiftm;taejzifh vTwfawmfESifh tkyfcsKyfa&;tzGJUtpnf;rsm;twGif; trsKd;orD;rsm;udk rnfa&GU
rnfrQESifh rnfonfhu@rsm;wGif rnfokdY cefYtyfxm;jcif;onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;\ t&nftaoG;tay: MoZmoufa&mufrI&Sdygonf/
jrefrmEkdifiHwGif tusKd;wludpö&yfrsm;ESifhpyfvsOf;í aqG;aEG;&efESifh pDrHudef;a&;qGJ&ef
ykHrSefawGUqkHpnf;a0;onfh w&m;0ifñGefYaygif;ygwDrsm;jzpfap? trsKd;orD;rsm;\ ygwDwGif;oD;oefY
tzGJUrsm;jzpfap r&Sdyg/ okdY&mwGif wkdif;a'oBuD;vTwfawmfukd,fpm;vS,f trsKd;orD;wpfOD;\ pDpOf
rIjzifh jynfaxmifpkESifh wkdif;a'oBuD;tqifh trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;\ tvGwf
oabm tpnf;ta0;wpfckukd 2012 ckESpf? azazmf0g&DvtwGif;u &efukefNrdKUwGif usif;ycJhyg
onf/ jrefrmEkdifiHwGifvlrIa&;ESifh zGHUNzdK;a&;qkdif&mvTwfawmfaumfrwD&SdNyD; ¤if;aumfrwDonf
trsKd;orD;rsm;ESifhuav;oli,frsm;a&;&mukdukdifwG,fum¤if;vkyfief;rsm;ukdqufvufwkd;csJUEkdif
ygonf/ vTwfawmftwGif; trsKd;orD;rsm; tvGefenf;yg;onfhwkdif trsKd;orD;vTwfawmfukd,fpm;
vS,ftcsKdUonf xifay:ausmfMum;rItwGuf auseyfrI&SdaMumif;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m aqmif&GufrIukd jr§ifhwifEkdifaom tajctae&Sdaomfvnf;
tajctwifaqG;aEG;rIrsm;ESifh vTwfawmfvkyfief;pOfrsm;wGif MoZmvTrf;rkd;rIonf tcsKd;tpm;rQwrI
r&SdaMumif; vTwfawmfukd,fpm;vS,f tawmfrsm;rsm; (trsKd;om;rsm;a&m trsKd;orD;rsm;yg)u
axmufcHygonf/
vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&;0efBuD;Xme\ vufatmufrS
usm;? r a&;&mqkdif&m OD;aqmifXmejzpfaom vlrI0efxrf;OD;pD;Xmeonf usm;? r a&;&m wef;wl
nDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;twGuf wm0efcHNyD;vQif trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wuf
a&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022) ukd pwifaqmif&GufaeNyD jzpfNyD;
taumiftxnfazmfaqmifrI pDrHudef;wpfckukd a&;qGJjcif;? trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;
tm; tMurf;zufrIrS umuG,fwm;qD;a&;ESifh umuG,fapmifha&Smufa&;qkdif&m Oya'rsm; a&;qGJ
vsuf&Sdygonf/ xkdYjyif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m
vkyfief;pOf taumiftxnfazmfaqmifrItwGuf 0efBuD;Xmersm;tcsif;csif; tjyeftvSefqufqH
rI,EÅ&m;wpf&yfvnf;&SdNyDjzpfygonf/okdY&mwGif¤if;tajymif;tvJtwGuft"duOD;aqmifaom
vlrI0efxrf;OD;pD;XmeESifhtwl tpkd;&tzGJUtpnf;taqmufttkHwpf&yfvkH;rS oufqkdif&m 0efBuD;
Xmersm;ESifh OD;pD;Xmersm;tm;vkH;onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrItaMumif;t&mtay: n§dEIdif;
aqG;aEG;rIwGif ta&;,laqmif&GufMu&ef vkdtyfygonf/ usm;? r a&;&mvkyfief;pOfwGif xda&muf
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 251
aom wkd;wufrIwpfpkHwpf&m &Sdjcif;? r&Sdjcif;onf tvGefta&;BuD;ygonf/ wkd;wufrI&Sdapjcif;iSm
vlrI0efxrf;OD;pD;Xme\ ta&;ygrItaetxm;? pGrf;aqmif&nf? tajccHtaqmuftOD? vltif
tm;ESifh t&if;tjrpfrsm;ukd tjcm;oufqkdif&m 0efBuD;Xmersm;\ pGrf;aqmif&nfESifh t&if;tjrpf
rsm;twkdif; jr§ifhwif&ef vkdtyfygvdrfhrnf/
tjcm;a'orSmuJhokdYyif jrefrmEkdifiHrSmvnf; tpkd;&Xmersm;rS trsKd;orD;rsm;tm; qkH;jzwf
csufcsrSwfaomtqifhrsm;wGif vlrIa&;ESifhywfoufonfh rl0g'csrSwfaom &mxl;ae&mrsm;rSm
tajrmuftjrm; cefYxm;avh&Sdygonf/ ¤if;wkdYrSm jynfaxmifpkESifh wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,f
tqifhrsm;wGif vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESihf jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;Xme? ,Ofaus;rI0ef
BuD;XmeESifh usef;rma&;0efBuD;XmewkdY yg0ifN yD; pDrHudef;ESifh pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wkd;wufa&; 0efBuD;Xme?
obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;0efBuD;XmeESifh tvkyform;0efBuD;XmewkdYrSmrl 'kwd,0efBuD;
tqifh trsKd;orD;rsm; yg0ifygonf/ aemufqkH;azmfjyxm;onfh tvkyform;0efBuD;Xmeonf
orm;½kd;usr[kwfaom 0efBuD;Xmersm;wGif tBuD;wef;acgif;aqmifrIae&mrsm;wGif trsKd;orD;rsm;
wm0ef,lEkdifa&;twGuf wGef;tm;ay; taxmuftuljyKEkdifygonf/ vlrIa&;u@rsm;wGifom
trsKd;orD;rsm;tm; tpkvkduftNyHKvkdufcefYxm;jcif;onf ta&;BuD;aom qkH;jzwfcsufcsrSwfaom
e,fy,frsm;wGifjzpfap? trsKd;orD;rsm;\ b0rsm;? txl;ojzifh vkHNcHKa&;? b@ma&;? pD;yGm;a&;
zGHUNzdK;wkd;wufa&;ESifh EkdifiHjcm;a&;rl0g'wkdYESifh oufqkdifaom e,fy,frsm;wGifjzpfap trsKd;orD;rsm;
\ jznfhqnf;Ekdifonfh tvm;tvmrsm;ukd t[efYtwm;jzpfEkdifygonf/
6-4/ aumufcsufrsm;ESifh tBuHjyKcsufrsm;
txufygaqG;aEG;rIrsm;rS odomxif&Sm;aom tcsufrSm EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsuf
csrSwfrIwGif trsKd;orD;rsm; aumif;pGm ukd,fpm;jyKa&;jzpfap? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIvkyfief;
pOfwpf&yfwGif MoZmvTrf;rkd;rI&Sdap&ef trsKd;orD;rsm;tm; aumif;pGm pGrf;aqmif&nfwnfaqmuf
ay;a&;jzpfap aocsmatmif aqmif&Guf&ef vkdtyfjcif;jzpfygonf/ xyfwlxyfrQ ta&;ygaom
tcsufrSm w&m;Oya'qkdif&m vrf;ñTefrItjzpf usm;? r wef;wl tav;xm;½Ijrifaom Oya'qkdif
&mESifh tkyfcsKyfrIqkdif&m jyKjyifajymif;vJrIwkdYukd aocsmatmif aqmif&Gufjcif;jzifh trsKd;orD;rsm;
EkdifiHom;ESifh EkdifiHa&;tcGifhta&;rsm; usifhokH;EkdifaprIukd aocsmap&rnf/ okdYjzifh trsKd;orD;
rsm;\ vdktyfcsufESifh pkd;&drfylyefrIrsm;udk Ekd;Mum;xda&mufpGm ukdifwG,f&ef trsm;jynfolqkdif&m
tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;wGif vkyfykdifcGifhrsm;? pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom vkyfief;vnfywfrI? pGrf;aqmif
&nfESifhtajccHtaqmufttkHrsm;csrSwfaqmif&GufvmEkdifap&efvkdtyfygonf/¤if;tcsufao
csmapa&;twGuf tBuHjyKcsufrsm;rSm...
zGJUpnf;ykHtajccHOya'yg tcGifhta&;rsm;jzpfaom rJqE´ay;ykdifcGifh? a&G;aumufwifajr§muf cHykdifcGifh? wef;wlnDrQ EkdifiHom; jzpfcGifhESifh vdifuGJjym;rIukd taMumif;jyKí enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;qufqHrIESifh uefYowfxdef;csKyfrIwkdY vkH;0 yaysmufapa&;wkdYudk tmrcH&efl jrefrmEkdifiH 2008ckESpf EkdifiHawmfzGJUpnf;ykHtajccHOya'wGif ¤if;taMumif;t&mudktod
trSwfjyKxm;NyDjzpfaomfvnf; trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;onf (txl;ojzifh rJqE´&Sif
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 252
rsm;taejzifh)¤if;tcGifhta&;rsm;udkem;vnfod&Sdjcif;aocsmap&eftwGufvkyfief;,EÅ&m;
rsm;csrSwf&efvkdtyfygonf/trsKd;orD;rsm;taejzifh¤if;wkdY\tcGifhta&;rsm;ukdtodtrSwf
jyKjcif; rcH&yg[k xifjrif,lqvQif rnfonfhenf;vrf;,EÅ&m;rsm;tm;jzifh rnfodkY awmif;qkd&
rnfukd vufvSrf;rD em;vnfod&Sd&ef vkdtyfygonf/423
vG,fvifhwul tokH;jyKEkdifaom tcsuftvufrsm;ESifh usm;? r a&;&mtjrif&Sd okawoersm;udk aumuf,l&ef? trsKd;tpm; owfrSwf&ef? avhvmqef;ppf&efESifh jzefYa0&ef vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;rsm;taeESifh jzpfap? cefYtyfjcif;cH&aom tpkd;&tzGJU0ifrsm;taeESifh jzpfap? tpkd;&0efxrf;taeESifh jzpfap? rJqE´&Sifrsm;taeESifh jzpfap EkdifiHa&;qkdif&mESifh tkyfcsKyfa&;qkdif&m tqifhwkdif;wGi f trsKd;orD;rsm; yg0ifrIqkdif&m okawoersm; aumuf,l&efl tcsuftvufaumuf,l&mwGif touft&G,f? pD;yGm;a&;tqifhtwef;? wkdif;&if;om;tkyfpk?
ynma&;tqifhtwef;? tdrfaxmifa&;tajctae? ,kHMunfukd;uG,faom bmom? yx0Da'o
wnfae&m ponfh tajctae? tqifhtwef;wkdYukd xnfhoGif;pOf;pm;&ef vdktyfygonf/
¤if;utpkd;&\qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ESifhtkyfcsKyfa&;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifhoufqkdifaom
usm;? r a&;&m tav;xm;½Ijrifaom rl0g'a&;qGJjcif;ESifh taumiftxnfazmfaqmifjcif;ukd
taxmuftuljyKygrnf/ þenf;tm;jzifh tjcm;aom tjyeftvSefqufET,faeaom
taxmuftxm;rsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;jyKpkNyD; jzpfygvdrfhrnf/
tpkd;&tzGJUtwGif; cefYtyfcH&aom? a&G;aumufwifajr§mufcH&aom trsKd;orD;rsm;\ ta&twGuf rsm;jym;vmapjcif;jzifh trsKd;orD;twGuf wm0efcHrIukd wkd;jr§ifh&efl vTwfawmfESifh tpkd;&tzGJUwkdY\ tqifhwkdif;wGif tvm;tvmaumif;aom trsKd;orD;ukd,fpm;
vS,favmif;rsm;ta&twGuf wkd;wufvmapa&; pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrI jr§ifhwif&ef/
l trsKd;orD;rsm;ukd a&G;aumufwifajr§mufcH&aom ukd,fpm;vS,favmif;rsm;? ukd,fpm;vS,frsm;
taejzifh avsmfuefoifhjrwfrI&Sdonf[k vufcHvmapa&;twGuf vlrItzGJUtpnf;\ vlrIa&;
qkdif&m pHrsm;udk pdefac:&eftwGuf ygwD0ifrsm;tMum; oabmxm;tjrifrsm;ukd ajymif;vJap
&ef avhusifhoifMum;a&;tpDtpOfrsm;ukd vkyfaqmif&ef/
l &yf&GmtzGJUtpnf;rsm;ESifh tmPmykdifrsm;ukd trsKd;orD;acgif;aqmifrsm; a&G;cs,fjcif; okdYr[kwf
cefYtyfjcif;\ ta&;ygykHESifh usm;? r wef;wlnDrQa&;ukd taxmuftuljyKap&eftwGuf
tjrifzGifhoifwef;rsm; jyKvkyf&ef/
a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m pepfjyKjyifajymif;vJrIudk jr§ifhwifjcif;tm;jzifh rJqE´&Sifrsm;tm; a&G;cs,f&ef tcGifhtvrf; trsKd;rsKd; &&SdapNyD; vTwfawmftwGif; trsKd;orD;ukd,fpm;jyKrIESifh OD;aqmifrIwkd;wufvmjcif;
,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;udk pwifaqmif&Guf&ef? tcsKd;usukd,fpm;jyKrI ukdwmpepfESifh oD;oefY ae&mcGJa0owfrSwfjcif;uJhokdYaom ,m,Dtxl;vkyfaqmif csufrsm;ukd pwifrdwfquf aqmif&Gufjcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;tm; trnfpm&if;wifoGif;jcif;ESifh Oya'jyKvTwfawmfwGif a&G;aumufwifajr§mufcH&jcif;wkdYtm; ykdrkdjrefqefap&efl tcsKd;usukd,fpm;jyKpepfukd pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifjcif;ESifh aygif;pyfjcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;
423 UNDP.2012.Gender Equality in Elected Office in Asia Pacific: Six Actions to Expand Women’s Empowerment. Bangkok. pp. 11-15/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 253
onf vTwfawmftwGuf avsmfuefoifhjrwfaom ukd,fpm;vS,favmif;rsm;tjzpf vufcHvmrI
t&Sdeft[kef jr§ifhwifEkdifrnfjzpfNyD; ,if;ukdvnf; trsKd;orD;rsm; vTwfawmftwGif; a&mufvQif
oufaojyEkdifrnfjzpfygonf/
vTwfawmftwGif; trsKd;orD;ukd,fpm;jyKrIESifh OD;aqmifrI jrifhrm;vmapjcif;jzifh usm;? r wef;wl nDrQrIESifh trsKd;orD; tcGifhta&;rsm;udk wkd;wufvmap&ef &nf&G,fum usm;? r a&;&m tav;xm;aom jyKjyifajymif;vJa&;ukd jr§ifhwifjcif;tm; jzifh EkdifiHa&;ygwDrsm;twGif; pDrHcefYcGJrIwGif 'Drkdua&pDusifhokH;Ekdifap&efl EdkifiHa&;ygwDrsm;twGif; trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@rsm;? tqifhtwef;ESifh ta&;ygrItajc
tae? ygwD\ Oya'pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;? vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh pyfvsOf;aom tcsuf
tvufrsm; aumuf,l&efESifh avhvmqef;ppf&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd tav;ay;xnfhoGif;pOf;pm;aom ygwD\ vkyfief;vrf;ñTef
rsm;ESifhaMunmpmwrf;rsm;a&;qGJcsrSwf&ef/¤if;onftrsKd;orD;rsm;\tcGifhta&;twGuf
wm0efcHrIukd oufaojyygonf/
l trsKd;orD;ygwD0if ykdrkdrsm;jym;vmapa&;ESifh tBuD;wef;acgif;aqmifrIae&mrsm;ukd trsKd;orD;
rsm; &,lEkdifcGifh&Sd&ef ygwDwGif trsKd;orD;rsm; tcsKd;usukd,fpm;jyK ukdwmpepfukd rdwfquf
aqmif&Guf&ef/¤if;onftrsKd;orD;rsm;\udpörsm;ukdygwD\vkyfief;vrf;ñTefrsm;ütajccH
tjzpf tckdiftrmxnfhoGif;csrSwfxm;aMumif;ESifh a&G;aumufwifajr§mufcH&eftwGuf ckdifrm
awmifhwif;aom trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;tkyfpk&SdaMumif; aocsmapygonf/
l EkdifiHa&;ygwDrsm;twGif; trsKd;orD;? vli,fqkdif&m oD;jcm;XmecGJrsm; tm;jznfhvkyfaqmif&ef
twGuf usm;? r a&;&m jyóemrsm;? us,fjyefYaom EkdifiHa&;qkdif&m jyóemrsm;? udpö&yfrsm;
tay: usm;? r a&;&m tusKd;oufa&mufrI tjrifrsm;ESifhpyfvsOf;í rl0g'qkdif&m tajctwif
aqG;aEG;yGJrsm;ESifh ygwD0iftrsKd;orD;rsm;twGuf pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifjcif;vIyf&Sm;rIrsm;ukd
tm;ay;vkyfaqmif&ef/¤if;onftrsKd;orD;i,frsm;tygt0iftrsKd;orD;acgif;aqmifrsm;ukd
pGrf;aqmif&nfjynfh0aom? todw&m;jynfh0aom trsKd;orD;tkyfpkrsm;tjzpf
jyKpkysKd;axmifjcif; ukd aocsmapNyD; vTwfawmftwGif; trsKd;orD;rsm; wkd;wufa&;ESifh usm;?r
a&;&m wef;wlnDrQrI taMumif;t&mrsm;tm; ukdifwG,frItm; taxmuftuljyKygrnf/
l trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;rsm;\ ckdifrmaom &efykHaiG rwnfa&;vIyf&Sm;rIrsm;ukd ulnD
yHhykd;&ef/
l ygwD0if trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;? ukd,fpm;vS,favmif; trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;
tay: rnfonfhtMurf;zufrIrsm;ukdrqkd ukdifwG,fajz&Sif;&ef/
trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI? trsKd;orD;rsm;\ MoZmESifh usm;? r a&;&m vkyfief;pOfwpf&yfukd jr§ifhwifonfh usm;? r wef;wl tav;xm;aom vTwfawmf,Ofaus;rIwpf&yf jzpfay:a&;ukd aocsmatmif aqmif&Guf&efl ¤if;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifhoifhwifhavsmufywfaomtpnf;ta0;tcsdefZ,m;rsm;?ygwDpkHrS
trsKd;orD;rsm;\ oD;oefYtpnf;ta0;rsm;? vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;ESifh vTwfawmf0efxrf;
rsm;twGuf usm;? r a&;&mqkdif&m pGrf;aqmif&nf wnfaqmufrIwkdY yg0ifygonf/
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 254
wpfEkdifiHvkH; twkdif;twm trsKd;orD;rsm;qkdif&m ,EÅ&m;rsm;ESifh a'oqkdif&m AsL½kdua&pD,EÅ&m; rsm;wGif usm;? r a&;&m tzGJUrsm;? ,lepfrsm;ukd tm;ay;jr§ifhwif&efl xkdokdYjzifh ,EÅ&m;rsm;ESifh tzGJUrsm;onf t&if;tjrpfrsm;? vkyfykdifcGifhrsm; &&Sdjcif;jzifh usm;? r
a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; pGrf;aqmif&nf jr§ihfwifjcif;ukd tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;
tm;vkH;wGif aqmif&GufEkdifaprnfjzpfonf/
jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,fa&G;aumufyGJaumfr&Sifrsm;twGif; usm;? r wef;wl tav;xm;aom jyKjyifajymif;vJa&; jr§ifhwif&efl jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh wpfEkdifiHvkH;&Sd aumfr&SiftzGJUcGJrsm;twGif; trsKd;orD;
rsm;\ yg0ifrItcef;u@ESifh vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; aumuf,l&ef? a&G;
aumufyGJpDrHcefYcGJrItzGJU\ vkyfykdifcGifhrsm;? rl0g'rsm;ESifh vkyfxkH;vkyfenf;rsm;tm; usm;? r a&;
&mukd tajccHaomtjrifjzifh jyefvnfokH;oyf&ef/
l jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJUcGJrsm;? tBuD;wef;pDrHcefYcGJrI&mxl;rsm;?
twGif;a&;rSL; tzGJU0ifrsm;ESifh rJ½kH0efxrf;rsm;wGif trsKd;orD;aumfr&SiftzGJU0ifrsm;\ ta&
twGufESifh tcsKd;tpm;ukd jr§ifhwif&ef/
l a&G;aumufyGJjzpfpOfpuf0kdif;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESifh ukd,fpm;jyKrItm;
t[efYtwm;jyKonfhtaMumif;&if;rsm;ukdem;vnf&efaomfvnf;aumif;?¤if;t[efYtwm;
rsm;ukd ukdifwG,f&ef r[mAsL[mrsm; a&;qGJ&efvnf;aumif;? a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m
tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;ESifh tqifhwkdif;rS 0efxrf;rsm;tm;vkH;\ pGrf;aqmif&nfwnfaqmuf
jr§ifhwif&ef/¤if;wGif rJqE´&Sifpm&if;jyKpkonfhvkyfief;rsm;wGiftrsKd;orD;rsm;yg0ifapjcif;?
trsKd;orD;rsm;tm; OD;wnfaom (txl;ojzifh z,fMuOftcH&qkH; trsKd;orD;rsm;) rJqE´&Sifqkdif
&m todynmay;vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyfjcif;? rJqE´&Sifqkdif&m todynmay; jr§ifhwifjcif;? rJ
pm&if;rSwfykHwifjcif;ESifh rJ½kHrsm;wGif rJay;jcif;tcsdefrsm; owfrSwf&mwGif trsKd;orD;rsm;ESifh
oifhwifhavsmufywfaom tcsdefrsm; owfrSwfrIudk aocsmatmifaqmif&Gufjcif;? ukd,fpm;
vS,favmif;trsKd;orD;rsm;ESifh rJqE´&SiftrsKd;orD;rsm; tusyfukdifrIrsm;? tMurf;zufrIrsm;ESifh
tjcm;jyóemrsm; &ifqkdif&ygu xda&mufpGm ukdifwG,fEkdifrnfh trsKd;orD;rsm;ESifh oifhwifh
avsmufywfaom wkdifMum;rIqkdif&m ,EÅ&m;rsm;ukd aocsmatmif aqmif&Gufjcif;? EkdifiHa&;
ygwDrsm;ukd ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;ESifh tjcm;enf;vrf;rsm;tm;jzifh trsKd;orD;ukd,fpm;
vS,favmif;rsm;tm; jr§ifhwifa&;wGif tm;ay;ulnDjcif;ESifh usm;? r wef;wltav;xm;aom
a&G;aumufyGJapmifhMunfhMuyfrwfjcif; ponfwkdY yg0ifygonf/
vkHavmufaom a&G;aumufyGJapmifhMunfh Muyfrwfolrsm;ukd a&G;aumufyGJtay: usm;? r a&;&m tajccHaom ½IaxmifhrS okH;oyfjcif;tygt0if oifwef;rsm;ay;&efESifh oufqkdif&m rJqE´e,f rJ½kHrsm;ukd (txl;ojzifh trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif; rsm; yg0if,SOfNydKifonfh rJqE´e,frsm;) apmifhMuyfMunfh½Ijcif; aocsmap&ef avhusifhoifMum;xm;&ef
usm;? r a&;&m tav;xm;aom vkHNcHKa&;u@ (&JwyfzGJU? ppfwyf)ESifh w&m;pD&ifa&;u@qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 255
OD;wnfcsuf? pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm; (usm;? r a&;&m udpö&yfrsm;tay: ukdifwG,frItm; tuJjzwfjcif; tygt0if) rufvkH;ay;aom enf;vrf;rsm;? pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifrI? t&if;tjrpfcGJa0owfrSwfjcif;? apmifhMunfhMuyfrwfjcif; ESifh tuJjzwfjcif;wkdYukd jyKjyifajymif;vJ&efl ¤if;jyKjyifajymif;vJrIrsm;wGiftBuD;wef;tqifhrsm;tygt0iftqifhwkdif;wGiftrsKd;orD;rsm;
tm;odomxif&Sm;aomta&twGufyrmPjzifhwm0efcefYtyfjcif;aocsmap&efESifh¤if;
u@u 0efaqmifrIay;onfh rJqE´e,frsm;twGif;ESifh trsKd;orD;rsm;\ vkdtyfcsufrsm;ukd
wkHYjyefaqmif&Gufjcif; aocsmap&efwkdY yg0ifygonf/
rl0g'ESifh Oya'rlabmifrsm;udk azmfaqmifjcif;jzifh trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm; tygt0if vlxktajcjyK t&yfbuf tzGJUtpnf; rsm;? trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpörsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif trsKd;orD;rsm; xda&mufpGm yg0ifaqmif&GufrIukd vGwfvyfpGm vkyfaqmifEkdifMuap&ef
EdkifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;ra&;&m wef;wlnDrßSrIESifh trsdK;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;
jrefrmEdkifiHNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü
usm;ra&;&mwef;wlnDrßSrIESifh
trsdK;orD;tcGifhta&;
7
AD
B
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 258
"trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk tpOftNrJ umuG,fapmifha&Smuf&ef?
y#dyu©rwkdifrD? y#dyu©jzpfyGm;aepOfESifh y#dyu©tvGefumvrsm;wGif usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrI a&&SnfwnfwHh ckdifNrJapa&; yHhykd;&ef? trsKd;orD;rsm;\ uGJjym;jcm;em;aom
tawGUtBuHKtrsKd;rsKd;ukd Nidrf;csrf;a&; wnfaqmufrI? Nidrf;csrf;a&;azmfaqmifrIESifh
jyefvnfxlaxmifa&;vkyfief;pOfrsm;wGif tjynfht0 aygif;pyfxnfhoGif;a&;
tckdiftrmaqmif&Guf&efwkdYonf trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;rI
yaysmufa&;uGefAif;&Sif; (1979) (Convention of All Forms of Discrimination
against Women, 1979-CEDAW)\ ta&;ygaom &nfrSef;csufrsm;jzpfygonf/
pmcsKyf0ifEkdifiHrsm;onf y#dyu©umvtwGif;jzpfap? ta&;ay:umvtwGif; jzpfap?
EkdifiHom;rsm;ESifhEkdifiHom;r[kwfolrsm;tm;¤if;wkdY\ykdifeufe,fajrrSmjzpfap?
¤if;wkdYw&m;r0ifxdef;csKyfaome,fajrrSmjzpfap/tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;\
ykdifeufe,fajr\tyjzpfaom e,fajrrSmjzpfap cGJjcm;qufqHrIr&SdbJ pmcsKyfESifhtnD
vkdufemusifhokH;rIukd tpOfwpkdufusifhokH;&ef pDa'gaumfrwD (CEDAW) u tBudrf
Budrf xkwfazmfajymqkdcJhygonf/ y#dyu©\ usm;? r a&;&m tusKd;oufa&mufrIrsm;ESifh
trsKd;orD; rsm;tm; y#dyu©tumtuG,fay;a&;vkyfaqmifrIrsm;? y#dyu©tvGef
tul;tajymif;ESifh jyef vnfxlaxmifa&;vkyfief;pOfrsm;rS z,fMuOfrIrsm;?
¤if;tajctaersm;twGif;oabmwlpmcsKyfvkdufemusifhokH;rIrsm;ESifhpyfvsOf;aom
owif;tcsuftvufrsm;ukd tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;\ tpD&ifcHpmrsm;wGif
xdxda&mufa&muf jznfhqnf;Ekdifjcif;wkdYtay: pkd;&drfaMumif; pDa'gaumfrwD u
tBudrfBudrfxkwfazmfajymqkdcJhygonf/" Committee on the Elimination of Discrimination against Women; General
Recommendation No. 30; Women in Conflict Prevention, Conflict and Post-Conflict Situations
"rNidrfoufrIrsm;ESifh tMurf;zufrI pOfqufrjywf jzpfyGm;aeonfh
urÇmwGif Nidrf;csrf;a&;ESifh vkHNcHKa&;twGuf yl;aygif;ajz&Sif;rIrsm;ukd
taumiftxnfazmfaqmif&ef ta&;ay:vkdtyfaeyg onf/ vkyfykdifcGifhtmPm&Sdonfh
ae&m? tzGJUtpnf;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; wef;wlnDrQ vuf vSrf;rDa&;ESifh yg0
ifvkyfaqmifcGifhonfvnf;aumif;? y#dyu©rsm;tm; BudKwifumuG,fa&;ESifh ajz
&Sif;a&;BudK;yrf;rIrsm;wGif trsKd;orD;rsm; tjynfht0 yg0ifvkyfaqmifcGifhonfvnf;a
umif; Nidrf; csrf;a&;ESifh vkHNcHKa&; a&&SnfwnfwHhxdrf;odrf;a&;ESifh jr§ifhwifa&;twGuf
tvGefta&;ygygonf/" Beijing Declaration and Platform for Action
AD
B
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&; vkyfief;pOfü
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 259
"jrefrmEkdifiH trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh
r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022)ü ta&;ay:tajctaersm;wGif trsKd;orD;rsm;\
tcGifhta&;rsm;udk jr§ifhwiftm; ay;&eftwGuf enf;pepfrsm;?
zGJUpnf;wnfaqmufrIykHpHrsm;ESifh usifhokH;rItavhtxrsm;udk ykdrkd tm;aumif;&ef
rGrf;rHjcif;? ta&;ay:tajctae BudKwifjyifqifrI? wkHYjyefaqmif&GufrI? obm0
ab;tEÅ&m,frsm;ESifh y#dyu©ab;tEÅ&m,frsm; avQmhcsa&;vkyfief;pOfrsm;wGif
trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifrI jr§ifhwiftm;ay;jcif;wkdYonf t"du&nfrS
ef;csufwpf&yfjzpfygonf/¤if;pDrHudef;t&OD;aqmif0efBuD;Xmersm;tjzpf
wm0efay;tyfxm;onfh 0efBuD;Xmersm; vufawGUvkyfaqmif&mrSm...
(u) y#dyu©ESifh qufET,faom tajctaewGif vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIESifh
pyfvsOf;aom vkHNcHKa&;aumifpDaMunmcsufukd taumiftxnfazmfaqmifonfh
vkyfief;pDrHcsufESifh tvm;wl oifwef;ay;jcif;? enf;ynmqkdif&m
ulnDyHhykd;jcif;? trsKd;orD;rsm;tay: &Jrsm;? ppf om;rsm;? a'oqkdif&m
tmPmykdiftzGJU0ifrsm;? vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;ESifh tjcm; toif;tzGJUrsm;\
tMurf;zufjcif;trIrsm;udk ykdrkdwduspGm rSwfwrf;wifjcif;ESifh ukdifwG,fajz &Sif;jcif;
(c) obm0ab;tEÅ&m,fESifh y#dyu©tajctaersm;wGif trsKd;orD;rsm;onf
umuG,fapmifha&Smuf rI? tusKd;aus;Zl;cHpm;rI? 0efaqmifrIrsm;ukd wef;wlnDrQ
vufvSrf;rDjcif;
(*) BudKwifjyifqifrI? u,fq,fa&;? wkHYjyefaqmif&GufrI? jyefvnfae&mcsxm;a&;
vkyfief;pOfrsm; ESifh vlxktajcjyK vkyfief;aumfrwDrsm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh
trsKd;om;rsm; wef;wlnDrQ ukd,fpm;jyKcGifh&Sdjcif;wkdYukd txl;tav;ay;Mu&ygrnf/"trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef;
7-1/ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ü trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm; xnfh oGif;jcif;\ xda&mufrI
y#dyu©jzpfyGm;&m e,fedrdwfwpfavQmufrS trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ y#dyu©ESifh
Nidrf;csrf;a&;tay:½Iaxmifhtjrifrsm;?¤if;vkyfief;pOfrsm;wGif¤if;wkdYyg0ifonfhtcef;u@rsm;?
¤if;wkdYtay:y#dyu©\tusKd;oufa&mufrIrsm;uGJjym;jcm;em;rIudkusm;?ra&;&muykHazmfvTrf;
rkd;ygonf/ jrefrmEkdifiHwGif tjcm;EkdifiHrsm;rSmuJhokdYyif Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@trsKd;
rsKd;wGif trsKd;orD;rsm;onf Nidrf;csrf;a&;azmfaqmifolrsm;? Nidrf;csrf;a&;xdef;odrf;olrsm;ESifh Nidrf;
csrf;a&;wnfaqmufolrsm;tjzpf w&m;0ifvkyfief;pOfrsm;twGif; uefYowfrIrsm;&Sdaomfvnf;
yg0ifvsuf&SdMuygonf/424 trsKd;orD;rsm;onf y#dyu©e,fajrrsm;twGif; trsm;tm;jzifh rdom;pk
rsm;ESifh vlrItzGJUtpnf;rsm;wGif vlrIa&;qkdif&mESifh pD;yGm;a&;qkdif&m taxmuftuljyKaom
424 UN Women. 2013. Forging a New Path: Women at the Peace Tables in Myanmar. Report of trainings for women at the peace table undertaken by UN Women, Swiss Peace and Shalom from November 2012 to June 2013. Yangon.
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 260
tcef;u@rsm;ü yg0ifvkyfaqmifavh &SdMuaomfvnf; wkdufckdufa&;wGif yg0ifMuonfrsm;vnf;
&Sdygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd
xnfhoGif;jcif;tm;jzifh tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;onf y#d
yu©BudKwifumuG,fjcif;ESifh ajz&Sif;a&;? y#dyu©tvGefumv u,fq,fa&;ESifh jyefvnfxlaxmif
a&;wkdYü qkH;jzwfcsufcsrSwfonfh ae&mrsm; tygt0if tqifhwkdif;rSm yg0ifvkyfaqmif&ef wef;wl
nDrQtcGifhta&;&Sdygonf/¤if;wkdYawGUBuHKcHpm;Mu&onfhcsKd;azmufcH&rIrsm;ESifhysufqD;qkH;½IH;rI
rsm;twGuf vkyfaqmifay;&ef? jyefvnfxlaxmif&ef tcGifhta&;&Sdygonf/ y#dyu©BudKwifum
uG,fa&;? ajz&Sif;a&;? y#dyu©tvGef EkdifiHwnfaqmufa&;vkyfief;pOfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;
ukd,fpm;jyKcGifhykdrkd&&Sdjcif;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukdxnfhoGif;vkyfaqmifjcif;rsm;
onf w&m;rQwaom? tm;vkH;yg0ifaqmif&GufEkdifaom vlrItzGJUtpnf;wpfck\ ta&;ygaom
0daoovu©Pmwpf&yfjzpfygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@wkdif;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifapjcif;onf vlrIa&;?
pD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&;qkdif&m aumif;rGefaom ½IjrifrIwpf&yfjzpfygonf/ y#dyu©umvtwGif;ESifh
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ tqifhwkdif;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\
tEÅ&m,fckcHEkdifrI tm;enf;jcif;ESifh pGrf;aqmif&nfwkdYonf trsKd;om;rsm;ESifh a,musfm;av;i,f&G,f
rsm;ESifh rwlbJ uGJjym;jcm;em;ygonf/ trsKd;orD;rsm;onf Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;aqG;aEG;rIrsm; ESifh
oabmwlnDrIrsm;wGif¤if;wkdYtay:tusKd;oufa&mufrIt&SdqkH;ESifhtpkd;&drfqkH; jyóemrsm;udk
taumif;qkH; wifjyEkdifygonf/ txufygtcsufukd Shalom Foundation azmifa';&Sif;\
oabmxm;ppfwrf;aumuf,lrIt& &efukefwkdif;a'oBuD;? yJcl;wkdif;a'oBuD;? {&m0wDwkdif;a'o
BuD;? ucsifjynfe,f? u&ifjynfe,f? csif;jynfe,f? rGefjynfe,fESifh &ckdifjynfe,fwkdYrS usm;? r a&;
&mESifh tjcm;vlxktajcjyK tzGJUtpnf;rsm;rS tqifhjrifhESifh tv,fqifh trsKd;orD;acgif;aqmif
86 a,muftm; &efukefNrdKUwGif jyKvkyfaom awGUqkHrIrS twnfjyKygonf/ oabmxm;ppfwrf;
ajzqkdolrsm;\ 71 &mckdifEIef;u y#dyu©twGif;rS trsKd;orD;rsm;\ vkdtyfcsufrsm;ESifh jyóem
rsm;ukd trsKd;om;rsm;onf tjynfht0 xkwfazmfajymqkdEkdifjcif; r&Sd[k ajzqkdygonf/ trsKd;orD;
rsm;onf ½kyfykdif;qkdif&m tEÅ&m,fuif;rIESifh vkHNcHKrI? vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrS tumtuG,f
ay;rI? ppfab;'ku©onf trsKd;orD;rsm;? uav;oli,frsm;ESifh oufqkdifaom jyóemrsm;? rkqkd;r
rsm;twGuf toufarG;0rf;ausmif;rI? trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; ppfom;pk
aqmif;rIponfwkdYtay;rsm;pGmykdrkdpkd;&drfylyefrI&SdMuNyD;¤if;jyóemrsm;tay:trsKd;om;rsm;u
tm½kHpkdufrI tvGefenf;avh&Sdygonf/425
trsKd;orD;rsm;onf jyKpkapmifha&Smufolrsm;? trsKd;orD;a&;&m vlrIa&;vkyfief;uGef&uf
0efxrf;rsm;? taxGaxGtvkyform;rsm;? tdrfaxmifpktwGif;ESifh vlrItzGJUtpnf;twGif; rwlnD
aom pdwf0ifpm;rIrsm;twGuf n§dEIdif;zsefajzolrsm;tjzpf vlrIb0u ykHpHoGif;onfh tcef;u@
rsm;wGif yg0ifaeMu&m trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;ESifhrwlnDaom ykHpHESifh enf;vrf;rsm;jzifh
¤if;wkdY\tvGefxl;jcm;aomtodtjrifrsm;?tawGUtBuHKrsm;?uRrf;usifrIrsm;?ynmA[kokwrsm;?
425 J.N. Lahtaw, and N. Raw. 2012. Myanmar’s Current Peace Process: A New Role for Women? Yangon: Centre for Humanitarian Dialogue.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 261
vkyfief;uGef&ufrsm;ukd Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@toD;oD;wGif tokH;cs&ef ,l
aqmifvmygonf/ trsKd;orD;rsm;tm; Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;rS z,fMuOfxm;jcif;onf
jynfolvlOD;a&wpf0uf\ y#dyu©tawGUtBuHKrsm;ESifh y#dyu©tvGefumv vkdtyfcsufrsm;tm;
vspfvsL½Ijcif; jzpfNyD; ,if;onf Nidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufrI a&&SnwnfwHhckdifNrJa&;ukd rsuf
uG,fjyKxm;&m a&mufygonf/
xkdYtjyif Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\ u@wkdif;wGif trsKd;orD;rsm; ykdrkdí ukd,fpm;jyKyg0if
apjcif;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udkxnfhoGif;jcif;onfa&&Snfjyefvnfxlaxmif
a&;vkdtyfcsufrsm;udk vkyfaqmif&mwGif tvGefta&;ygygonf/ Nidrf;csrf;a&;oabmwlnDcsufrsm;
wGif trsKd;orD;rsm;\ jyóemrsm;ukd tpuwnf;uyif xnfhoGif;jcif;r&Sdygu aemiftcg
¤if;jyóemrsm;ukdukdifwG,f&efykdrkdcufcJygonf/426¤if;uJhokdYjzpf&jcif;\taMumif;rSmy#dyu©
tvGefumvü usm;? r a&;&m tajcjyK tokH;p&dwfrsm;\ yrmPukd wGufcsuf&mwGif ueOD;
okawoeESifh pDrHudef;a&;qGJ&mwGif xnfhoGif;azmfjyxm;onfh vkdtyfcsufESifh OD;pm;ay;tpDtpOf
rsm;twkdif; tqkH;tjzwfay;avh&SdaomaMumifh jzpfygonf/ y#dyu©tvGefumv vkdtyfcsufrsm;
tuJjzwfrI (okdYr[kwf) qif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&; pDrHudef; (Post Conflict Needs Assessments
or Poverty Reduction Plans) \ b@ma&;vsmxm;csufukd avhvm&m trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;
uav;i,f&G,frsm;\ vdktyfcsufrsm;twGuf vsmxm;onfh yrmPonf pkpkaygif;b@ma&;vsm
xm;csuf\ okH;&mckdifEIef;xuf avsmhenf;aMumif; awGU&ygonf/427
Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrIvkyfief;pOfrsm;ESifh qif;&JrIavQmhcsa&;wkdYwGif (vlOD;a&\ wpf
0uf&Sdaom) trsKd;orD;rsm;tm; z,fMuOfxm;jcif;onf jyefvnfoifhjrwfa&;ESifh jyefvnfxlaxmif
a&;twGufokH;pGJaomt&if;tjrpfrsm;ukdtxda&mufqkH;tokH;csrIr&Sdjcif;yif jzpfonf/ ¤if;
tcsufonf jyefvnfxlaxmifa&;\ t&Sdefukd aESmifhaES;apEkdifNyD; Nidrf;csrf;a&;\ tusKd;aus;Zl;
tm; rQwpGm cHpm;apcGifhukdvnf; tm;enf;apEkdifygonf/
xkdYtjyif Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfrS z,fMuOfxm;cH&aom trsKd;orD;rsm;tygt0if vlxkonf
¤if;wkdY\OD;pm;ay;rsm;ukdxnfhoGif;xm;jcif;r&SdaomNidrf;csrf;a&;oabmwlnDcsufrsm;ukdvufcH
taumiftxnfazmf&ef tmrrcHyg/428 ¤if;onf a&&SnfwnfwHhaom Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfukd
Ncdrf;ajcmufygonf/
jrefrmEkdifiHonf 'Drkdua&pDpepf tkyfcsKyfa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrIvkyfief;pOf
rsm;ukd pwifaqmif&GufaeNyDjzpfojzifh þtcef;rSm jyóemokH;&yfukd avhvmygrnf/
(1)jrefrmEkdifiHonfNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owf
rSwfcsufrsm;ukd xnfhoGif;jcif;jzifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm;qkdif&m uwdu0wfrsm;ukd rnfrQ jynfhrDatmif aqmif&Gufygoenf;/
(2)¤if;vkyfief;pOftwGif;trsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukdxnfhoGif;&m
rSm rnfonfht&mrsm;u t[efYtwm;jzpfaeygovJ/
(3)trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\tjrif
426 C. Nicol. 2012. Women’s Participation in Peace Processes: A Critical Analysis. Quarterly Access. 14 (1). Summer. p. 3.
427 UN Women. 2012. Sourcebook on Women, Peace and Security: Overview of Contents. New York. p. 10.
428 atmufajcrSwfpk 426/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 262
½Iaxmifhtm;vkH;wGif xnfhoGif;&eftwGuf qkH;jzwfcsufcsrSwfaom &mxl;? ae&mrsm;wGif&Sd
trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;tm; rnfonfhtcsufrsm;u taxmuftuljyKygoenf;/
þtcef;ü jrefrmEkdifiHwGif jzpfyGm;aeaom tkyfpkrsm;tMum; y#dyu©tay: usm;? r
a&;&m½IaxmifhrStusOf;rQavhvmokH;oyfygrnf/¤if;jyóemrsm;ukdusm;?ra&;&mtjrifrS
azmfxkwfokH;oyf&mwGif jrefrmEkdifiHESifh wjcm;EkdifiHrsm;wGif usifhokH;aom tavhtxrsm;ukd
tajccHtjzpf tokH;jyKygrnf/
7-2/ y#dyu©ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\ u@wkdif;ü jrefrmEkdifiH&Sd trsKd;orD;rsm;\ tajctaeESifh tvm;tvmrsm;
y#dyu©ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m tajcjyK tEÅ&m,fckcHEkdifrIESifh pGrf;aqmifEkdifpGrf;&SdrI
jrefrmEdkifiHonf tjcm;EkdifiHrsm;uJhokdYyif y#dyu©ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOftqifhwkdif;rS
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ tEÅ&m,fckcHEkdifrI tm;enf;jcif;ESifh pGrf;aqmif&nf
&Sdjcif;onf trsKd;om;rsm;ESifh a,musfm;av;i,f&G,frsm;ESifh rwl uGJjym;jcm;em;ygonf/ vufeuf
ukdifwkdufckdufolrsm;ESifh qkH;jzwfcsufcsrSwfol trsm;pkrSm trsKd;om;rsm;jzpfygonf/ jrefrmEdkifiHrS
trsKd;orD;rsm;onfvnf; tjcm;EkdifiHrsm;rS trsKd;orD;rsm;uJhokdYyif vufeufukdifwkdufckdufonfh
u@wGif yg0ifjcif;rsKd; &Sdaomfvnf; ta&twGufrl tvGefenf;ygonf/ okdY&mwGif wdusaom
tcsuftvufrsm;ukd r&&SdEkdifyg/ trsKd;orD;trsm;pkonf ppfom;rsm;twGuf tpm;taomuf
&SmazGcsufjyKwfjcif;? usef;rma&;jyKpkapmifha&Smufjcif;? em;ckd&ef aqmufvkyfay;jcif;ESifh vufeuf
ukdify#dyu©'Pf &ifqkdifMu&onfh &yf&GmESifh rdom;pkrsm;\ aeYpOfvkdtyfcsufrsm;udk ajz&Sif;Mu&jcif;
pojzifh taxmuftyHhay;&onfh tcef;u@rsm;wGif aeYpOfyg0ifvkyfaqmifaeMuonf/ 429trsKd;orD;rsm;onf y#dyu©jzpfonfh tajctaewGif tMurf;zufrIcHMu&olrsm;?
tMurf;zufcH&rIrS vGwfajrmufvmMuolrsm; jzpfouJhokdYyif trsKd;orD;rsm;onf Nidrf;csrf;a&;ukd
aqmifMuOf;ay;ol rsm;vnf; jzpfygonf/ ¤if;yg0ifywfoufaeonfh u@ESpfckrSm wpfckESifh
wpfck o[Zmwjzpfjcif; r&SdMuyg/
jrefrmEdkifiHwGif jynfoltm;vkH;tay: y#dyu©\ zdpD;rI'Pfonf tvGefjyif;xefygonf/
okdY&mwGif trsKd;om;rsm;tay:ESifh trsKd;orD;rsm;tay: tusKd;oufa&mufrI uGJjym;jcm;em;ygonf/
jrefrmEdkifiHajrmufykdif; ucsifjynfe,ftwGif; 17 ESpfMum typftcwf&yfpJxm;NyD; 2011 ckESpf?
ZGefvwGif jyefvnfpwifjzpfyGm;cJhonfh y#dyu©qkdif&m tpD&ifcHpmrsm;t& aus;&Gmrsm;ukd 0if
a&mufwkdufckdufjcif;? tdrfrsm;ukd rD;½IdUjcif;? tMurf;zufvk,ufjcif;? ypönf;rsm;ukd t"r®odrf;,ljcif;?
tdrf&mrsm;ESifh v,f,m? qefpuf? armfawmf,mOf? Muuf? bJ? 0uf? uRJ? EGm;ponfh NcHarG;wd&pämef
rsm;? ½kd;&mt0wftxnfrsm;? rkdbkdif;vfzkef;? avmifpmqD ponfh ykdifqkdifrIrsm;ESifh ypönf;trsKd;rsKd;ukd
odrf;ykdufjcif;? t"r®tdrf&ma&TUajymif;jcif;? t&yfom;rsm;tm; cGJjcm;jcif;rjyKbJ vufeufi,frsm;?
armfwmrsm;jzifh ypfcwfjcif;aMumifh wuGJwjym; wdrf;a&SmifxGufajy;Mu&jcif;? t"r®xGufajy;ap
jcif;? n§Of;yef;ESdyfpufjcif;? y#dyu©e,fajrtwGif; t"r®tvkyfapckdif;jcif;? ajcvuft*FgESifh
429 atmufajcrSwfpk 425/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 263
toufqkH;½IH;apaom vlowfajrjr§Kyfrkdif; tokH;jyKjcif;wkdYukd azmfjyxm;ygonf/ tdrf&mESifh v,f
,mpGefYcGm xGufajy;apjcif;? v,f,mESifh aus;&Gmrsm;ukd zsufqD;jcif;wkdYonf aus;vufjynfol
vlxktrsm;pkonf aumufyJoD;ESHrsm;udk rpkdufysKd;Ekdifjcif;? pkdufysKd;Ekdifaom t&yfa'owGif &dwf
odrf;&efae&yfokdY rjyefEkdifjcif;? ae&yfokdY jyefaomtcg tdrfrsm;? v,f,mrsm;ESifh aumufyJoD;ESH
rsm;tm; t"r®odrf;ykdufxm;jcif;ukd &ifqkdifMu&jcif;wkdYaMumifh pm;eyf&du©mzlvkHrItwGuf a&&Snf
taejzifh qkd;usKd;oufa&mufygonf/430
y#dyu©twGif;ü trsKd;om;rsm;onf aoqkH;Ekdifjcif;? a0'emcHpm;&jcif;? okdYr[kwf roef
pGrf;b0 a&mufMu&jcif;wkdY jzpfMuygonf/ ¤if;onf ]rmefxufaom zkdobm0}tay:qkd;&Gm;
aom? tysufoabmaqmifaomfjim;vnf; trsKd;om;rsm;onf ,if;uJhokdY BuHKawGU&jcif;ukd
¤if;wkdY\ol&Jaumif;0g'?tmZmenfb0ESifhrsKd;cspfpdwf"mwfponfwkdYjzifhykHazmftpm;xkd;avh
&SdMuygonf/ uav;ppfom;rsm;onf tMurf;zufrIcH ½kyfykdif;qkdif&mESifh pdwfykdif;qkdif&m 'Pf&mwkdY
\a0'emrsm;cHpm;Mu&NyD;¤if;'Pf&mrsm;u¤if;wkdY\b0wpfavQmufvkH;rSm'Pf&m'Pfcsuf
tjzpf usef&pfEkdifygonf/ trsKd;orD;rsm;onf ¤if;wkdY cifyGef;rsm; okdYr[kwf aqGrsKd;om;csif;
trsKd;om;rsm;u y#dyu©twGif; tcsdefjynfh ppfrIxrf;vQif jzpfap? aoqkH;vQif jzpfap? ajcvuf
t*Fg qkH;½IH;vQifjzpfap? a&TUajymif;tajccsvQifjzpfap ponfh cufcJaom tajctaersm;wGif
tdrfaxmifhwm0efrsm;ukd xrf;aqmifMu&ygonf/ rdom;pk\ orm;½kd;us vkdtyfcsufrsm;ukd jznfh
qnf;&eftwGuf vlrIb0u ykHpHoGif;onfhtwkdif; vkyfaqmifMu&onfh trsKd;orD;rsm;onf
tEÅ&m,ftcuftcJMum;rS&Sifoefa&;ESifhvkHNcHKrIr&Sdaomywf0ef;usiftwGif;¤if;wkdY\rdom;pk
rsm; tEÅ&m,ftcuftcJMum;rS &Sifoefa&;twGuf toufarG;0rf;ausmif;rI? pm;eyf&du©m?
aomufokH;a&? aq;0g;? em;ckdp&m ,m,DwJtdrfaqmufjcif;wkdYukd BudK;yrf;aqmif&GufMuaomtcg
trsKd;orD;wkdY\ wm0efyrmPonf ykdrkdBuD;rm;vmygonf/ rnfokdYjzpfap trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;
uav;i,f&G,frsm;onf(rdef;uav;i,f&G,frsm;onfvnf;¤if;wm0efrsm;ukdulnDaqmif&GufMu
&onf/)¤if;wkdY\rdom;pkrsm;twGufjznfhqnf;&rnfjzpfaomfvnf;tqkdygt&if;tjrpfrsm;ukd
vufvSrf;rDjcif;r&Sd&m vlukeful;jcif;ESifh qkd;&Gm;aom vkyfief;cGifrsm;xJokdY usa&mufwwfavh&Sdyg
onf/
tdrfaxmifOD;pD;tjzpf wm0ef,l&jcif;aMumifh trsKd;orD;rsm;rSm pdwfykdif;qkdif&mESifh ½kyfykdif;
qkdif&mzdpD;rIykdrkdrsm;jym;vmaomfvnf;tjcm;wpfzufwGifrl¤if;wm0efaMumifhtrsKd;orD;rsm;
onf rd½kd;zvmtpOftvmr[kwfaom tcef;u@rsm;wGif yg0ifvkyfaqmifEkdifaom tcGifh
tvrf;rsm; &&SdEkdifygonf/ okdY&mwGif vlrItzGJUtpnf;taeESifh trsKd;orD;rsm;tm; ulnDaz;rrI
r&SdvQifjzpfap?¤if;tcef;u@opfrsm;tm;vlrItzGJUtpnf;twGif;usm;?ra&;&mqufoG,fcsuf
wkd;wufajymif;vJrItwGuf taxmuftuljyK&efESifh tajymif;tvJtm; a&&SnfwnfwHhap&ef
tokH;rcsEkdifygu¤if;tcef;u@opfrsm;\wm0efzdpD;rIutrsKd;orD;rsm;tay:ykdrkd0efydapyg
onf/ xkdtcGifhtvrf;ukd tajymif;tvJtjzpf zefwD;Ekdifjcif;r&Sdygu a&TUajymif;vkyfom; tdrf
axmifzuf trsKd;om;rsm; tdrfjyefvmaomtcg rd½kd;zvmtpOftvmwGif rlvtwkdif; jyefvnf
usifvnfouJhokdY usm;? r a&;&m tajcjyKtcef;u@rsm; wpfzefjyefvnfay:aygufvmOD;rnf
jzpfygonf/
430 atmufajcrSwfpk 21/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 264
tpkd;&\ tkyfcsKyfa&;e,fajrrsm;twGif;jzpfap? tpkd;&\ xdef;csKyfrItyjzpfaom e,fajr
rsm;twGif;jzpfap? txl;ojzifh aus;vufa'orS wkdif;&if;om;vlenf;pk trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;
uav;i,f&G,frsm;\ ½kyfykdif;qkdif&m vkHNcHKrIESifh ukd,fcE¨mESifhoufqkdifaom *kPfodu©mwkdYtay:
jyif;xefpGm xdckdufepfemrI&SdaMumif; vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI? rk'drf;rI? vdifuRefjyKrIESifh
vlukeful;rIqkdif&m tpD&ifcHcsufrsm; &Sdygonf/431 2012 ckESpfwGif vlYtcGifhta&;apmifhMunfhtzGJU
(Human Rights Watch) ESifh jrefrmEkdifiHqkdif&m ukvor*¾vlYtcGifhta&; txl;ukd,fpm;vS,fwkdYu
y#dyu©twGif; vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIESifh vdifykdif;qkdif&m acgif;ykHjzwftjrwfxkwfrIwkdYukd
n§Of;yef;ESdyfpufrIESifh vufeufozG,f tokH;jyKaMumif; tpD&ifcHygonf/ rsm;aomtm;jzifh t&yf
om;trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; vufeufukdifwyfzGJU0ifrsm;u tMurf;zufjcif;?
tdrf&mpGefYcGm a&TUajymif;&onfh e,fajrrsm;twGif; y#dyu©\ 'ku©cHMu&aom trsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,f&G,frsm;rSm vlukeful;rIESifh t"r®vufxyfapjcif;paom tEÅ&m,fwkdYukdvnf; &if
qkdifMu&ygonf/432 wkdif;&if;oltrsKd;orD;rsm;tm; vufeufukdifwyfzGJU0ifrsm;u vdifykdif;qkdif&m
tMurf;zufrI? rk'drf;rIESifh tjcm;tMurf;zufrIykHpHrsm; usL;vGefrI tvGeftuRHysHUESHYjzpfyGm;jcif;
tay: tvGefpkd;&drfaMumif; pDa'gaumfrwDu xkwfazmfajymqkdcJhygonf/ jypfrItenf;i,fukd
ta&;,l jypf'PfpD&ifjcif;&Sdaomfvnf; ¤if;tMurf;zufrIusL;vGefolrsm;tm; ta&;,ljcif;ESifh
tjypfay;jcif;rS uif;vGwfcGifh&aejcif;ESifh jypfrIusL;vGefcH&olrsm;tm; Ncdrf;ajcmufrIrsm;ESifh
jypf'Pfay;jcif;rsm;&SdaMumif; tpD&ifcHcsufrsm;tay:rSmvnf; pkd;&drfaMumif; pDa'gaumfrwDu
azmfjycJhygonf/ vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrI jypfrIusL;vGefcH&olrsm;twGuf w&m;Oya'
vkyfxkH;vkyfenf;qkdif&m ukpm;rIrsm;? jypfrIusL;vGefolrsm;tm; w&m;Oya't& ta&;,laqmif&Guf
rIrsm;ESifhpyfvsOf;aom owif;tcsuftvufrsm; r&&Sdjcif;? ,EÅ&m;rsm; r&Sdjcif;wkdYtwGuf pDa'g
aumfrwDu 0rf;enf;aMumif; azmfjyygonf/433
y#dyu©jzpfyGm;rIonf tdrf&m pGefYcGma&TUajymif;&jcif;ukd jzpfaponf/ ucsiftrsKd;orD;
Nidrf;csrf;a&;uGef&ufESifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI vkyfief;uGef&ufwkdYu jyKpkonfh ppfab;'ku©
onfpcefrsm;twGif;rS trsKd;orD;rsm;\ vkdtyfcsufrsm;tay: tuJjzwfrIwGif rjynfhrDao;aom
vdktyfcsufrsm;ESifh pkd;&drfrIrsm;udk azmfjyygonf/ ¤if;wkdYrSm toufESifh tkd;tdrfqkH;½IH;rIaMumifh
cHpm;&onfh txD;usefrIESifh pdwf'Pf&mcHpm;&rI? vdifykdif;qkdif&mESifh rsKd;qufyGm;qkdif&m usef;rm
a&;jyóemrsm;ESifh qufET,faom usef;rma&;jyóemrsm;? trsKd;orD;rsm;\ vdktyfcsufrsm;ESifh
pyfvsOf;í aqG;aEG;ESpfodrfhrI uif;rJhjcif;? rdom;pkNydKuGJjcif;? tdrfaxmifpktwGif; tusyftwnf;
zdpD;rIrsm;? tdrf&m pGefYcGm a&TUajymif;&jcif;aMumifh trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI ykdrkdqkd;&Gm;vm
jcif;? toufarG;0rf;ausmif;rIrsm;ESifh ykdifqkdifrIrsm; ysufpD;jcif;? trsKd;om;rsm;u rdrdwkdY\
a,musfm;yDorI rjyoEkdif[k xifjrif,lqjcif;ESifh trsKd;om;rsm;\ ukd,fykdifvu©Pm aysmufqkH;
jcif;wkdY yg0ifygonf/434
trsKd;orD;rsm;onf aqmufvkyfa&;tvkyfrsm;? csufjyKwfjcif;? pcef;oefY&Sif;a&;? pm;eyf
&du©mjzefYa0ay;jcif; ponfh vkyfcaMu;aiG r&&Sdonfh u,fq,fa&;pcef; vkyfief;rsm;rSpí 0ifaiG
431 atmufajcrSwfpk 21/
432 atmufajcrSwfpk 21/
433 atmufajcrSwfpk 88
434 atmufajcrSwfpk 318/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 265
tenf;tusOf;&Ekdifaom tvkyftukdifrsm;txd tvkyftukdiftrsKd;rsKd;ukd tqufrjywfvkyfMu&
ygonf/ 0ifaiGwkd;vkyfief;tcGifhtvrf;rsm;rSm vkyfctenf;i,fom&&Sdonfh (a'ocHtvkyform;
&&Sdonfh vkyfc\ wpf0uf) v,f,mtvkyform;tjzpf vkyfukdifjcif; yg0ifygonf/ e,fpyfESifh
eD;uyfaom u,fq,fa&;pcef;tcsKdUrS trsKd;orD;rsm;twGuf usyef;tvkyftukdif tcGifhtvrf;
rsm;rSm teD;tem; w½kwfEkdifiH? NrdKUtwGif;pm;aomufqkdifrsm;? aps;qkdifrsm;? avmif;upm;½kHrsm;ESifh
a*gufuGif;rsm;wGif tvkyfvkyfukdifjcif;jzpfygonf/ tpm;taomufcsufjyKwfum aps;qkdifzGifhí
a&mif;jcif;? 0ufarG;jrLjcif; ponfh tao;pm;vkyfief;rsm;onfvnf; tcGifhtvrf;rsm; jzpfygonf/
trsm;pkrSm 0ifaiGtcGifhtvrf;rsm; r&Sdyg[k tpD&ifcHygonf/435
tjcm;ta&;BuD;aom pkd;&drfrIrsm;rSm oefY&Sif;aom aomufokH;a&? vQyfppf"mwftm;?
tm[m&jynfh0aom tpm;tpm? t0wftxnf? trsKd;orD;vpOfokH;ypönf;? twGif;cH? vkHcsnf
ponfh wpfukd,fa&oefY&Sif;a&tokH;taqmifrsm;? taEG;xnf? vkHNcHKaom tdyfcef;? a&csKd;cef;
ESifh a&tdrfwkdY vufvSrf;rD&&Sda&;ESifh qufET,fygonf/ nHhzsif;aomykHpH? vkHNcHKrIr&Sdaom taqmuf
ttkH? zlvkHrIr&Sdaom a&? rdv’mpepfESifh usef;rma&;taxmuftulwkdYonf trsKd;orD;rsm;ESifh
rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; vdifykdif;qkdif&m rzG,fr&mjyKrIESifh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;
jzpfapaom taMumif;&if;rsm;tjzpf awGU&Sdygonf/ aemufqkH;taeESifh u,fq,fa&;pcef;\
pDrHcefYcGJrIwGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrIrSm enf;yg;ygonf/436
xkdYjyif trsKd;orD;rsm;onf usm;? r a&;&m tajccHaom cGJjcm;qufqHrIESifh tMurf;zufrI
wkdY\ om;aumif;rsm;rQom r[kwfyg/ trsKd;orD;rsm;wGif avmu"HcHEkdif&nf&Sdjcif;ESifh &JpGrf;owåd
&Sdjcif;vu©Pmrsm;ukd awGUEkdifygonf/ trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;onf bk&m;&Sdckd;
qkawmif;jcif;? bmoma&;acgif;aqmifrsm;? bkef;awmfBuD;rsm;\ tqkH;trMo0g'cH,ljcif;?
rauseyfrIrsm;ukd trsm;odMum;atmif zGifh[xkwfazmfjcif;? b0wltcsif;csif; ulnDyHhykd;rI&Sdap&ef
jyóemrsm;ukd rdwfaqGtcsif;csif; today;jcif;? tcsdeftoHk;csrIenf;vrf;taeESifh avhvmoif,l
jcif;ESifh tvkyfvkyfjcif;tay: tm½kHpkdufjcif; ponftm;jzifh tcuftcJrsm;ukd &ifqkdifajz&Sif;Mu
ygonf/
trsKd;orD;rsm;onf vlrIa&;t& wm0ef,l&aom jyKpkapmifha&SmufrI? aphpyfn§dEIdif;rI
tcef;u@rsm;rS &&Sdvmonfh xl;jcm;aom tawGUtBuHKrsm;? ynmA[kokwrsm;? uRrf;usifrIrsm;?
vkyfief;uGef&ufrsm;ESifh acgif;aqmifrIrsm;ukdvnf; Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@rsm;okdY ,l
aqmifvmMuygonf/ Oyrm-United Nations Nairobi Forward Looking Strategies u y#dyu©ESifh
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;twGif; trsKd;orD;rsm;\ tjrifrsm;ukd tajccHaom Nidrf;csrf;a&;tm;
¤if;wkdY\ tawGUtBuHKrsm;tay: tajcjyKNyD; t"dyÜm,fzGifhqkdonfrSm Nidrf;csrf;a&;qkdonfrSm
ppfyGJ? tMurf;zufrIESifh &efvkdrIuif;rJhjcif;rQom r[kwfbJ vlYtzGJUtpnf;twGif; pD;yGm;a&;qkdif&m
ESifh vlrIa&;qkdif&m w&m;rQwrI? wef;wlnDrQrI? vlYtcGifhta&;ESifh tajccHvGwfvyfrIwkdY\ tusKd;
aus;Zl;ukd cHpm;cGifhvnf; &Sd&rnf[lí jzpfygonf/437
Shalom azmifa';&Sif;\ oabmxm;ppfwrf;aumuf,lrIrS ajzqkdolrsm;\ 71 &mckdifEIef;
435 atmufajcrSwfpk 318/
436 atmufajcrSwfpk 318/
437 United Nations. 1993. The Nairobi Forward-looking Strategies for the Advancement of Women. (DP!/926-41761). New York.
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 266
u tqkdygt"dyÜm,fzGifhqkdcsufESifhywfoufNyD; ,lqcsufukd ar;jref;&m ]trsKd;orD;rsm;u a&&Snf
wnfwHhaom Nidrf;csrf;a&;ukd vkdvm;MuNyD; trsKd;om;rsm;url tmPmukd vkdvm;MuaMumif;} ajz
qkdMuygonf/ jyóemukdifwG,f&mrSm trsKd;orD;rsm;onf ykdrkdtm;aumif;jcif;? ykdrkdpmemrI&Sdjcif;?
ykdrkdus,fjyefYpGm vufcHEkdifjcif;? wpfukd,faumif;pdwf enf;yg;jcif;? *kPfodu©mukd ykdrkd*½kpkdufjcif;?
jyóemtajz&Sm&mrSm ESvkH;om;cHpm;rIESifh pOf;pm;qifjcifÓPf ESpfckpvkH; tokH;jyKjcif;jzifh
wDxGifBuHqrI ykdrkdtm;aumif;jcif; ponfh tavhtxrsm; &Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;onf y#dyu©
\ rwlnDaom tajctaeukd jrifEkdifavh&SdNyD; aqG;aEG;yGJpm;yGJ0kdif;wGif pkd;&drfylyerIrsm;ESifh wif;rm
rIrsm;udk ajzavQmhxdef;odrf;ay;Ekdifaom tusifhp½kduf&Sdygonf/438¤if;t&mrsm;onfNidrf;csrf;a&;
wnfaqmufa&;wGif trsKd;orD;rsm; ,laqmifvmonfh tvGefta&;ygaom vlrIa&;t& Mum;0if
aphpyfn§dEIdif;a&; t&nftcsif;rsm;ESifh uRrf;usifrIrsm; jzpfygonf/ xdkYtjyif trsKd;orD;rsm;\
a'oEÅ& A[kokwESifh tawGUtBuHKrsm;onf y#dyu©umuG,fwm;qD;a&;ESifh Nidrf;csrf;a&;xdef;
odrf;a&;wkdYtwGuf tvGefta&;ygonf/ ,if;wGif jzpfvmEkdifaom y#dyu©qkdif&m BudKwifowd
ay;csufESifhppfa&;t&wefzkd;&Sdaomowif;rsm;ESifhpyfvsOf;aom¤if;wkdY\a'oEÅ&A[kokw
ESifhwuG tawGUtBuHK? tjiif;yGm;rIrsm;udk xdef;odrf;Ekdifjcif;ESifh aphpyfn§dEIdif;Ekdifjcif;? ,kHMunfrI
wnfaqmufjcif;? vdifykdif;qkdif&mESifh usm;? r a&;&m tajcjyK tMurf;zufrIrsm;ukd ukdifwG,fjcif;
ESifh trsKd;orD;rsm;\ a&&SnfwnfwHhaom zGHUNzdK;wkd;wufrIwkdY yg0ifygonf/439
tpkd;&\ Nidrf;csrf;a&;ESifh qufET,faom tzGJUtpnf;rsm;ESifh vTwfawmfaumfrwDrsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifjcif;
jrefrmEkdifiH\ jyKjyifajymif;vJrIrwkdifrD Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ukd wyfrawmfacgif;
aqmifrsm;u OD;aqmifNyD; aqG;aEG;n§dEIdif;rIrsm;ukd jynfolwkdY odcGifh r&SdcJhMuyg/ oabmwlnDrIrsm;
ukd wHcg;ydwfaqG;aEG;yGJrsm;jzifh jyKvkyfNyD; w&m;0ifxkwfjyefaMunmjcif; r&Sdyg/ trsKd;orD;rsm;tm;
Nidrf;csrf;a&;wGif yg0ifvkyfaqmifapjcif;onf y#dyu©jzpfyGm;aeonfh tzGJUtpnf;rsm;\ tav;
xm;vkyfaqmifaom taMumif;t&mrsm;wGif ryg0ifyg/ trsKd;orD;rsm;tm; tqkdyg Nidrf;csrf;a&;
vkyfief;pOfrsm;\ tpdwftykdif;tjzpf xnfhoGif;pOf;pm;jcif;yif rjyKyg/440
vwfwavmNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;url ykdrkdyGifhvif;rI&Sdvmonf[k xifjrifEkdifyg
onf/ owif;rD'D,mrsm;u Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;udk jynfolokdY xkwfjyefaMunmNyD; jynfolwkdY
taejzifh ¤if;jzpfpOfukd vufvSrf;rDvmygonf/ owif;rD'D,mrsm;onf oabmwlnDrI&&SdNyD;
aemuf jyKvkyfaom owif;pm&Sif;vif;yGJrsm;wGif ESpfzuftzGJUtpnf;rsm;ESifh awGUqkHaqG;aEG;cGifh
&SdNyD; oabmwlnDcsufrsm;ukd owif;xkwfjyefcJhMuygonf/ w&m;0ifaqG;aEG;yGJrsm;ukd EkdifiHykdif½kyf
jrifoHMum;rStjynfhtpkHxkwfvTifhay;ygonf/¤if;ajymif;vJrIrsm;?q,fpkESpfrsm;pGmMum&Snfaom
y#dyu©? y#dyu©ab;'PfcH&aom e,fajrrsm;rS wkdif;&if;om;trsKd;orD;rsm;ESifh trsKd;om;rsm;
tMum; yg0ifvkyfaqmifMuonfh tcef;u@rsm; ajymif;vJrIrsm;tygt0if trsKd;orD;rsm;? trsKd;
om;rsm;ESifh uav;oli,frsm;tay: y#dyu©\ tusKd;oufa&mufrIrsm; &Sdvifhupm; Nidrf;csrf;a&;
438 atmufajcrSwfpk 425/
439 UN Women. 2012. Sourcebook on Women, Peace and Security: Overview of Contents; October; p.6
440 atmufajcrSwfpk 425/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 267
vkyfief;pOfrsm;wGif yg0ifvkyfaqmifrItaeESifh trsKd;orD;rsm;onf tenf;pkrQ jzpfygao;onf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOftwGuf tpkd;&u OD;aqmifOD;&GufjyKí pepfwusjyKpkaom usm;? r a&;&m
avhvmqef;ppfrI r&Sdao;yg/441
txufwGifazmfjyxm;ouJhokdY jrefrmEkdifiHtpkd;&ESifh wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJU
tpnf;rsm;\ vuf&Sd Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf zGJUpnf;rIykHpHonf trsKd;om;rsm; t"duOD;aqmifaom
ykHpHjzpfygonf/ 2012 ckESpf? arvtwGif; Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;a&;vkyfief;pOfukd or®wOD;odef;pdef
Ouú|tjzpf wm0ef,laom jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&; A[kdaumfrwD (Union
Peacemaking Central Committee-UPCC) ESifh jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;vkyfief;
aumfrwD (Union Peacemaking Working Committee -UPWC) wkdY yl;aygif;vsuf xda&mufpGm
aqmif&GufcJhygonf/ jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&; vkyfief;aumfrwDonf wkdif;&if;
om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;ESifh vwfwavm Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;aqG;aEG;rIrsm;wGif vkyfief;
vnfywfa&;t"du tzGJUcGJwpfckjzpfNyD; 'kwd,or®w a'gufwmpkdif;armufcrf;onf Ouú|jzpfyg
onf/ ¤if;tzGJUwGif 'kwd,Ouú| okH;a,mufyg0ifNyD; tm;vkH; trsKd;om;rsm; jzpfygonf/442
or®wu Ouú|wm0ef,lum tzGJU0if 11 a,mufjzifh zGJUpnf;xm;onfh jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;
wnfaqmufa&; A[kdaumfrwDonf tm;vkH; trsKd;om;rsm; jzpfygonf/ jynfaxmifpk0efBuD;rsm;?
wkdif;a'oBuD; 0efBuD;rsm;? wyfrawmfukd,fpm;vS,frsm;? vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;jzifh zGJUpnf;
xm;onfh tzGJU0if 52 a,mufyg0ifaom jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;vkyfief;aumf
rwDrSm trsKd;orD; ESpfa,mufrQ yg0ifygonf/443 jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&; wnfaqmufa&;vkyfief;
aumfrwDwGif n§dEIdif;a&;tzGJU ESpfzGJU &Sdygonf/ wpfzGJUukd Nidrf;csrf;a&;0efBuD; OD;atmifrif; OD;aqmif
NyD; aemufwpfzGJUukd jynfolYvTwfawmftzGJU0if OD;odef;aZmfu OD;aqmifygonf/ tpkd;&\ n§dEIdif;
a&;tzGJUrsm;ukd tqifhjrifh tpkd;&t&m&Sdrsm;ESifh wyfrawmft&m&Sdrsm;jzifh zGJUpnf;avh&SdNyD; trsKd;
om;rsm;om jzpfavh&Sdygonf/444 okdY&mwGif ucsifjynfe,faqG;aEG;yGJrsm; (ar? 2013) twGif;
yxrqkH;tBudrftjzpf n§dEIdif;a&;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifygonf/ ucsifjynfe,frS vTwfawmf
ukd,fpm;vS,f a':'GJblonf tpkd;&tzGJUwGif yg0ifygonf/445 vuf&Sd wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typf
tcwf&yfpJa&; n§dEIdif;a&;wGif tpkd;&tzGJUrS trsKd;orD; vTwfawmf ukd,fpm;vS,fwpfOD; yg0if
ygonf/
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&; A[kdaumfrwDESifh jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;
wnfaqmufa&;vkyfief;aumfrwDwkdYudk rzGJUpnf;rD 2011 ckESpf? Mo*kwfvwGif jynfolYvTwfawmfu
441 atmufajcrSwfpk 425/
442¤if;wkdYrSmOD;atmifrif;?AdkvfcsKyfBuD;a[mif;ESifhNidrf;csrf;a&;0efBuD;[kvnf;ac:?'kwd,umuG,fa&;OD;pD;csKyf'kwd,AkdvfcsKyfrSL;BuD;
pdk;0if;ESifh jynfolYvTwfawmf\ trsKd;om;vlrsKd;rsm;ta&;ESifh jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;aqmif&Gufa&;aumf rwDobmywd? AdkvfrSL;csKyfBuD;
OD;odef;aZmfwkdY jzpfMuonf/
443¤if;wkdYrSmjynfolYvTwfawmfudk,fpm;vS,frsm;jzpfMuonf-ucsifjynfe,f?tifef*sef&efrSa':'dGKifblESifhrGefjynfe,fusKdufra&mrS
rd,ifacsmifwkdY jzpfonf/
444 tpdk;&nd§dEIdif;a&;tzGJUrsm;\ tzGJU0ifrsm;wGif trsm;tm;jzifh or®w½Hk;rS jynfaxmifpk0efBuD;rsm;? vl0ifrIBuD;Muyfa&;?
opfawmESifh obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; jynfaxmifpk0efBuD;? jynfe,f^wkdif;a'oBuD; toD;oD;rS 0efBuD;csKyfrsm;?
'kwd, jynfaxmifpka&SUaecsKyf? 'kwd, jynfxJa&;0efBuD;Xme jynfaxmifpk0efBuD;? e,fpyfESifh vHkNcHKa&;udpö&yfrsm; twGuf
jynfe,f^wkdif;a'oBuD; 0efBuD;rsm;/ a'oqkdif&m ppfbuf 'kwd,AdkvfrsL;BuD;rsm; pojzifh yg0ifonf/ Khen.,S.A and Nyoi,.M.Y.H. 2014/ usm;? r uGJjym;rI½Iaxmifhwpf&yfrS wpfqifh vuf&SdNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif Munfh½Ijcif;/ qGpfNidrf;csrf;a&;ESifh
usm;? ruGJjym;rIESifh zGHUNzdK;a&; ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;/
445 atmufajcrSwfpk 424/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 268
jynfaxmifpkwkdif;&if;om;a&;&mESifh jynfwGif;Nidrf;csrf;a&; wnfaqmufa&;aumfrwD (National
Races Affairs and Internal Peacemaking Committee) ukd zGJUpnf;cJhNyD; 2011 ckESpf? pufwifbmv
wGif trsKd;om;vTwfawmfu jynfaxmifpkwkdif;&if;om;a&;&mESifh jynfwGif;a&;aumfrwD (Nation-
al Races Affairs and Domestic Committee) tm; wkdif;&if;om;jyóemESifh Nidrf;csrf;a&;jyóem
rsm;udk BuD;MuyfuGyfuJ&ef zGJUpnf;cJhygonf/ vTwfawmfaumfrwDESpfckpvkH;rSm trsKd;om;rsm;u
BuD;pkd;NyD; tzGJU0ifpkpkaygif; 15 a,mufwGif trsKd;orD;tzGJU0ifESpfa,muf yg0ifygonf/446
jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&; A[kdESifh vkyfief;aumfrwDwkdYtm; yHhykd;ay;&efESifh
EkdifiHa&;wnfNidrfrIESifh Nidrf;csrf;a&; a&&SnfwnfwHhckdifNrJa&; aqmif&GufrIrsm;udk taxmuftul
jyK&ef 2012 ckESpf? Ekd0ifbmvwGif jrefrmEkdifiH Nidrf;csrf;a&;A[kdXme (Myanmar Peace Center -MPC)
ukd or®w\ ½kH;tzGJUvufatmufwGif or®w\ trdefYjzifh xlaxmifcJhygonf/447¤if;XmeonfykH
rSefNidrf;csrf;a&;n§dEIdif;rIrsm;twGuf BudKwifjyifqif&efvnf;aumif;? Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;
vkyfief;rsm;udk taxmuftuljyK&eftwGuf EkdifiHwumrS tvSLaiGrsm;udk pDrHcefYcGJ&efvnf;
aumif;? awGUqkHaqG;aEG;a&;twGuf vkyfief;vrf;ñTefrIrsm; jznfhqnf;&efvnf;aumif;? EkdifiH
wumrdwfzuftzGJUtpnf;rsm;?a'ocHvlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm;ESifh¤if;ukd,fwkdiftMum;
tawGUtBuHKrQa0&efvnf;aumif;? ESpfzuftzGJUtpnf;rsm;rS enf;ynmqkdif&m tzGJUrsm;ESifh twl
yl;aygif;vkyfaqmifygonf/448 MPC onf tzGJUtwGif; trsKd;orD;rsm; vkHavmufpGm ryg0ifjcif;udk
owdrlrdNyD; trsKd;orD;rsm; ykdrkdyg0ifvkyfaqmif&ef vrf;zGifhay;ygonf/ 2014 ckESpftxd 0efxrf;
tzGJU0if50OD;&SdNyD;¤if;wkdYteuf12a,mufonftrsKd;orD;rsm;jzpfygonf/trsKd;orD;12
a,mufwGif wpfa,mufonf txl;twkdifyifcHynm&SifESifh tjcm;wpfa,mufonf wGJzufñTef
Mum;a&;rSL;tqifh jzpfcJhNyD; tjcm; ckepfa,mufonf pDrHcefYcGJrIESifh tkyfcsKyfa&;u@rsm;rSm
wm0ef ,laqmif&GufMuolrsm; jzpfygonf/449
wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;twGif; EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif; ü trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifrI
wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUrsm;\ EkdifiHa&;qkdif&m zGJUpnf;wnfaqmufrIwGif qkH;jzwf
csufcsrSwfaom tqifhjrifh&mxl;Xmersm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifrIrSm tvGefenf;yg;ygonf/
MPC \ 2013 ckESpf? Mo*kwfv 31 &uf rSwfwrf;t& wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;\
A[kdtvkyftrIaqmifaumfrwD okdYr[kwf OD;pD;tzGJUrsm;wGif trsKd;orD;tzGJU0ifrsm;tenf;i,f om
yg0ifygonf/ csif;trsKd;om;wyfOD; A[kdtvkyftrIaqmifaumfrwD okdYr[kwf OD;pD;tzGJU (Central
Executive Committee or Sumprime countil of the Chin National Front) wGif tzGJU0if pkpkaygif;
21 a,muf yg0ifNyD; 20 a,mufonf trsKd;om;rsm;jzpfum trsKd;orD;wpfOD; yg0ifyg onf/
446 S.A. Khen, and M.Y.H. Nyoi. 2014. Looking at the Current Peace Process in Myanmar Through a Gender Lens. Yangon: Swiss Peace and Gender and Development Initiative.
447 trfyDpDu jrefrmNidrf;csrf;a&;axmufyHhrI ueOD;aqmif&Gufcsufrsm; (trfyDtufpf) rS tqufrjywfaxmufyhHhrIudk &&Sdonf/
Nidrf;csrf;a&;twGuf jyifyrS 0ifa&mufajz&Sif;jcif;rsm;ESifh vlYtzGJUtpnf;zkd&rf/
448 R. Htin. 2013. Efforts to Address Women’s Concerns in the Peace Process in Myanmar: Gains, Gaps and the Way Forward. Paper presented at the Open Day on Women, Peace and Security entitled, Women Count for Peace: Advancing Women’s Contribution to Peace Building in Myanmar, organized by the Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement; Myanmar Women’s Affairs Federation; and the United Nations, 31 October 2013.
449 atmufajcrSwfpk 448/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 269
u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH; (Karen National Union) wGif tzGJU0if 11 a,mufjzifh zGJUpnf;&m
trsKd;om; 10 a,muf? trsKd;orD;wpfa,muf jzpfygonf/ rGefjynfopfygwD (New Mon State
Party) wGif tzGJU0if 7 a,muf? tm;vkH; trsKd;om;rsm; jzpfygonf/ csif;trsKd;om;wyfOD;\
A[kdaumfrwDtqifhrSm trsKd;orD;tzGJU0ifwpfOD; &Sdygonf/ okdY&mwGif A[kdaumfrwDtzGJU0if pkpk
aygif;ta&twGuf okdYr[kwf trsKd;om;rsm;\ ta&twGufESifh pyfvsOf;í tcsuftvuf r&&Sd
yg/ u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH;\ A[kdaumfrwDtqifhrSm tzGJU0if 45 a,mufteuf trsKd;om;
43 a,muf? trsKd;orD;ESpfa,muf yg0ifygonf/ rGefjynfopfygwDwGif A[kdtqifhtzGJU0ifpkpkaygif;
27 a,mufwGif trsKd;om; 26 a,muf? trsKd;orD;wpfa,muf jzpfygonf/ &Srf;jynf jyefvnfxl
axmifa&;aumifpD RCSS \ A[kdtvkyftrIaqmifaumfrwD okdYr[kwf A[kdaumfrwDESifh pyfvsOf;
í tcsuftvuf r&&Sdyg/450
Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;twGif; n§dEIdif; olrsm;? enf;ynmqkdif&m twkdifyifcH ynm&Sifrsm;? avhvmolrsm;tjzpf trsKd;orD;rsm; yg0ifrI
OD;aqmifn§dEIdif;aqG;aEG;olESifh n§dEIdif;a&;tzGJU0if trsKd;orD;rsm;
tpkd;&ESifh ESpfzuftypftcwf&yfpJa&; oabmwlnDcsuf &,lxm;onfh wkdif;&if;om;vuf
eufukdiftzGJUtpnf; 14 zGJUteuf okH;zGJUrS n§dEIdif;a&;tzGJUrsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifygonf/
¤if;wkdYrSmu&iftrsKd;om;tpnf;t½kH;(KNU)? rGefjynfopfygwD (NMSP)451 ESifh u&ifeD trsKd;om;
wkd;wufa&;ygwD (Karenni National Union-KNPP) wkdY jzpfygonf/452 2011-2012 ckESpf? 14
Budrfajrmuf nDvmcHumvwGif u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH;? typftcwf&yfpJa&;n§dEIdif;a&;
tzGJUrSm trsKd;orD;tzGJU0if tenf;qkH; okH;a,mufyg0ifygonf/453 okdY&mwGif ta&twGuf
enf;yg;aomfvnf;tem*wfumvtwGuftvm;tvmaumif;[k,lqygonf/¤if;trsKd;orD;
rsm;\ Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJwGifyg0ifvkyfaqmifrIonf¤if;wkdY\wkdif;&if;om;vufeufukdif
tzGJUtpnf; okH;zGJUtwGif; tqifhjrifhqkH;jzwfcsuf csrSwfaom &mxl;? Xmersm;ESifh qufET,fygonf/
wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;rS enf;ynmqkdif&m uRrf;usifol trsKd;orD;rsm;ESifh twkdifyifcHynm&Sif trsKd; orD;rsm;
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ukd taumiftxnfazmfaqmif&mrSm trsKd;orD;rsm;onf
EkdifiHvkH;qkdif&m Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;ESifh vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;\ acgif;aqmifrsm;
tm; aqG;aEG;tBuHay;onfh ae&mrsm;wGif yg0ifvkyfaqmifvsuf&Sdonf/ tcsKdUrSm wpfEkdifiHvkH;
450 atmufajcrSwfpk 446/
451 tifeftrftufpfyDwGiftrsKd;orD;wpfOD;&Sdonf/nd§EIdif;a&;tzGJUrSrdqm'gjzpfonf/¤if;rSmA[dkaumfrwDtzGJU0ifESifh
ynma&;XmerSL;jzpfonf/odkYaomfvwfwavmaqG;aEG;yGJrsm;wGif¤if;yg0ifjcif;r&SdcJhyg/
452autifefyDyDwGiftrsKd;orD;tzGJU0ifwpfOD;&Sdonf/trnfrSmarmfOD;jr(a':a';a';ayg[kvnf;ac:onf)/¤if;rSm
u&ifeDtrsKd;om;wkd;wufa&;ygwD (autifefyDyD) \ bmoma&;ESifh ,Ofaus;rI0efBuD;jzpfonf/
453 aemfZDzdk;&mpdef? u&iftrsKd;om;jynfaxmifpk\ twGif;a&;rSL;csKyf? wpfcsdefwnf;rSmyJ aqG;aEG;nd§EIdif;a&;rSL;vnf; jzpfonf/
autifef,l\ ajyma&;qkdcGifh&Sdola[mif; aemfarOD;rlxa&mfESifh u&if'ku©onfaumfrwD\acgif;aqmif aemfbvGef;rD;EdkufZefwkdY
yg0ifonf/ odkYaomf aemfZpfay:&mpdefrSm autifef,l\ 'kwd,Ouú|tjzpf &mxl;wkd;cH&NyD; aqG;aEG;nd§EIdif;a&;tzGJUwGif ryg0ifawmhay/
tjcm;trsKd;orD;rsm;vnf; xkdYtwljzpfonf/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 270
twkdif;twm Nidrf;csrf;a&;pDrHudef;twGuf BudKwifjyifqif&ef vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;\
tpnf;ta0;rsm;wGif yg0ifvkyfaqmif taxmuftulay;vsuf&SdMuNyD; ¤if;wkdY\ bufrvkduf
rI? uRrf;usifrIESifh ynma&;tqifhtwef;rsm;aMumifh ,kHMunfjcif;ESifh av;pm;jcif;cHMu&ygonf/
¤if;trsKd;orD;rsm;\ta&;ygaomtwkdifyifcHtBuHay;tcef;u@\om"ursm;aMumifhNidrf;
csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ acgif;aqmifrItay: tjrifrsm;udk ajymif;vJapNyD;
trsKd;orD;rsm; yg0ifrIrsm;udk jr§ifhwifygonf/454 Oyrm-u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH;ESifh tpkd;&
tMum; (2011-2012)wGif n§dEIdif;aqG;aEG;yGJrsm;wGif trsKd;orD; Oya'ynm&Sif aemfarOD;onf
u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH; Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;a&;tzGJUwGif trsKd;orD;Oya'a&;&m tBuHay;
tjzpf yg0ifygonf/
Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif avhvmoltjzpf yg0ifaom trsKd;orD;rsm;
trsKd;orD;rsm;onf wpfOD;csif;taejzifhaomfvnf;aumif;? vlxktajcjyK trsKd;orD;tzGJU
tpnf;rsm;tjzpfjzifhaomfvnf;aumif;? Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif avhvmolrsm;tjzpf
yg0ifMuygonf/ okdY&mwGif avhvmol trsKd;om;ta&twGufu trsKd;orD;xuf ykdrkdrsm;jym;yg
onf/ tpkd;&ESifh wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm; ESpfOD;pvkH;u jynfwGif;ESifh tjynf
jynfqkdif&mrS avhvmolrsm; (wpfoD;yk*¾vrsm;? trsKd;orD;rsm;tygt0if vlxktajcjyKtzGJU
tpnf;rsm;rS ukd,fpm;vS,frsm;) ukd Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;okdY zdwfac:cJhjcif;rSm xl;jcm;ygonf/
tpkd;&ESifh vufeufukdiftzGJUtpnf;rsm;tMum; n§dEIdif;aqG;aEG;Muonfh jyóem&yfrsm;ESifhpyfvsOf;
í¤if;yk*¾dKvfrsm;ESifhtzGJUtpnf;rsm;onftodynmESifh jyKvG,fjyifvG,faomtjrif&Sdonf[k
¤if;wkdYu,lqaomaMumifhjzpfygonf/¤if;yk*¾dKvfrsm;ESifhtzGJUtpnf;rsm;onfpD;yGm;a&;qkdif&m
ESifh EkdifiHa&;qkdif&m ukd,fusKd;arQmfvifhcsufr&SdbJ bufvkdufrIuif;onf[kvnf; ,lqaomaMumifh
jzpfygonf/455
avhvmolrsm;tjzpf trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@onf Mum;emjcif;? avhvmjcif;ESifh
tpnf;ta0;tay: xifjrifcsufay;jcif;wkdYwGif uefYowfrI&Sdao;aomfvnf; trsKd;orD;rsm;tm;
aqG;aEG;rIESifh n§dEIdif;rIvkyfief;pOfrsm;ESifh pyfvsOf;í aumif;pGm todtjrifay;ygonf/ xkdYjyif
trsKd;orD;rsm;twGuf tpkd;&ESifhvnf;aumif;? qkH;jzwfcsufcsrSwfolrsm;ESifhvnf;aumif; qufqH
a&;vrf;aMumif;wpfckudk¤if;avhvmoltcef;u@rSaeí&&SdcJhygonf/
454 *seef;vaxmfESifh tifwmAsL;jcif;? xdkYaemuf&SvGefazmifa';&Sif;\'kwd,ñTefMum;a&;rSL;ESifhtifwmAsL;? &efukef/ 2013 ckESpf?
Edk0ifbmv/
455 atmufygtrsKd;orD;rsm;rSm Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif avhvmtuJcwfolrsm;tjzpf zdwfMum;jcif;cHcJh&onf/ Kristine Gould, tar&duefjynfaxmifpkrS ppfrufqkdif&m r[mAsL[mrSL;ESifh Emma Leslie ? a'oqkdif&m tifef*sDtdkwpfck\ 'g½dkufwmwkdYudk
autifef,lu¤if;\aqG;aEG;yGJrsm;odkYzdwfMum;cJhonf/jrefrmha&eH?obm0"mwfaiGUESifhowåKwGif;ukrÜPDwpfckjzpfaom
xm;0,frif;orD;ukrÜPDrS pD;yGm;a&;vkyfief;&Sif trsKd;orD; wpfOD;rSmvnf; ,if;vkyfief;pOfudk avhvmtuJcwfoltjzpf wufa&muf&ef
tpdk;&nd§EIdif;a&;tzGJUu zdwfMum;cJh onf/ csif;Nidrf;csrf;a&;ESifh wnfNidrfat;csrf;a&;aumfrwD (pDyDwDpD) \ tzGJU0ifwpfOD;jzpfaom
rdkifcsif;csif;udk csif;trsKd;om;wyfOD;u zdwfMum;cJhonf/ rm*&ufwdkrdkudk autifefyDyDESifh aqG;aEG;&ef ,lyD'AvsLpDu zdwfMum;cJhonf/
a'gufwmtefemaraq;yg? jrefrmEkdifiH xm0&bk&m;ocifESifh bmoma&; ,HkkMunfrIqkdif&m avhvmrIynmausmif;\
ausmif;tkyfa[mmif;? aemfqlqefemvSvSpdk;? u&iftrsKd;orD;rsm; vkyfydkifcGifhtmPmtkyfpk 'g½dkufwmESifh eefYcifat;OD;?
u&ifa&;&maumfrwDtzGJU0ifwkdYudk autifef,lu zdwfMum;cJhonf/ rdcGefcsefEGef? rGef trsKd;orD;tzGJUtpnf;\ 'kwd,Ouú|udk
tifeftrftufpfyDu zdwfMum;cJhonf/ Khen.,S.A and Nyoi,.M.Y.H. 2014/ usm;ruGJjym;rI½Iaxmifhwpf&yfrS wpfqifh vuf&SdNidrf;csrf
;a&;vkyfief;pOfwGif Munfh½Ijcif;/ qGpfNidrf;csrf;a&;ESifh usm;? r uGJjym;rIESifh zGHUNzdK;a&; ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 271
y#dyu© apmifhMunfhMuyfrwfol trsKd;orD;rsm;
typftcwf&yfpJa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;apmifhMunfhMuyfrwfaom ,EÅ&m;onf Nidrf;csrf;a&;
vkyfief;pOfrsm; xda&mufrI&Sdap&eftwGuf ta&;ygygonf/ &&Sdaom tcsuftvufrsm;t&
w&m;0if zGJUpnf;xlaxmifNyD;jzpfonfh typftcwf&yfpJrI apmifhMunfhMuyfrwfa&;tzGJUrsm;ESifh Nidrf;
csrf;a&;apmifhMunfhMuyfrwfa&;tzGJUrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKyg0ifrI tvGefenf;yg;
ygonf[k ,lqygonf/
csif;trsKd;om;wyfOD;ESifh tpkd;&wkdYtMum; oabmwlnDrI\ tusKd;&v'ftjzpf xef
wvef? wD;wdef? rwlyDESifh yvuf0 NrdKUe,fav;NrdKUe,fwGif zGJUpnf;cJhonfh CPTC u ulnDyHhykd;onfh
typftcwf&yfpJa&; apmifhMunfhMuyfrwfa&;aumfrwDrsm;teuf wD;wdefNrdKUe,f aumfrwDESifh
yvuf0NrdKUe,faumfrwDwkdYwGifom trsKd;orD;tzGJU0if wpfOD;pD toD;oD;yg0ifygonf/ u&iftrsKd;
om;tpnf;t½kH;ESifh tpkd;&wkdY\ 'kwd,oabmwlnDcsufü Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf vG,fulacsm
arGUapa&;twGuf taxmuftuljyK&ef c½kdifESifh NrdKUe,fNidrf;csrf;a&; wnfaqmufa&;tzGJUrsm;wGif
trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifap&rnf[k csrSwfaomfvnf; trsKd;orD;rsm;onf rnfokdY rnfonfh
ae&mXmerS yg0ifaqmif&Guf&rnfukd wdusjywfom;pGm azmfjyjcif; r&Sdyg/ &Srf;jynfjyefvnf
xlaxmifa&;aumifpD (RCSS) ESifh tpkd;&wkdY\ oabmwlnDrI tusKd;&v'fwpfcktaeESifh Nidrf;csrf;
a&; apmifhMunfhMuyfrwfa&;aumfrwDukd tzGJU0if 19 a,mufjzifh zGJUpnf;cJhygonf/ &Srf;jynfjyef
vnfxlaxmifa&;aumifpD (RCSS) u uruxjyKonfh &Srf;jynfe,fynm&Sifrsm;\ tpnf;
ta0;tNyD; 2012 ckESpf? Mo*kwfvwGif ¤if;aumfrwDukd zGJUpnf;jcif;jzpfNyD; trsKd;orD;tzGJU0if
ESpfOD;yg0ifygonf/2013ckESpf?atmufwkdbmvwGifod&onfrSm¤if;aumfrwDtm;taumif
txnfazmfaqmifEkdifjcif; r&Sdao;yg/456
Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfwGif t&yfbuf trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;\ tcef;u@
jrefrmEkdifiHwGif t&yfbuf trsKd;orD; tzGJUtpnf;rsm;onf trsKd;orD; Nidrf;csrf;a&;ESifh
vkHNcHKa&; udpö&yfrsm;wGif wuf<upGm yg0ifvIyf&Sm; aqmif&GufaeMuaomfvnf; Nidrf;csrf;a&;vkyfief;
pOfwGif w&m;0if yg0ifjcif;rsKd; r[kwfyg/ Nidrf;azmifa';&Sif;\ ppfwrf;t& trsKd;orD;tzGJUtpnf;
rsm;onf vufeufukdiftzGJUtpnf ;rsm;? jynfaxmifpkESifh jynfe,f? wkdif;a'oBuD;tpkd;&tzGJUrsm;
tm;trsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;tpDtpOfrsm;ukdNidrf;csrf;a&;jzpfpOfwGifxnfhoGif;&ef
awmif;qkdwkdufwGef;vsuf&SdaMumif; od&ygonf/ wpfEkdifiHvkH;tqifh typftcwf&yfpJa&;twGuf
awmif;qkdjcif;rsm;tygt0if wdusaom tBuHjyKcsufrsm;udk pmay;ykdYjcif; vufrSwfa&;xkd;pkaqmif;
onfhurfydef;rsm;jyKvkyfjcif;ponfwkdYrSwpfqifhawmif;qkdMuygonf/¤if;wkdYonfNidrf;csrf;a&;
n§dEIdif;rIrsm;ESifhywfoufNyD; vlxktodtjrifEkd;Mum;vIyf&Sm;rIrsm;vnf; wuf<upGm vkyfaqmifMu
onf/457 tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;? EkdifiHwumtpkd;&r[kwfaom tzGJUtpnf;rsm;ESifh ukvor*¾ tzGJU
tpnf;rsm;\ okH;zufaygif;rdwfzuftzGJU (Oyrm-Nidrf;azmifa';&Sif;? at;csrf;jrefrm vlrIzGHUNzdK;a&;
toif;? qGpfZmvefNidrf;a&;ESifh UN Women)rS trsKd;orD;rsm;tm; oabmw&m;rsm;ESifh vufawGU
vkyfaqmifonfh t&nftcsif;rsm; jznfhqnf;ay;jcif;tm;jzifh Nidrf;csrf;a&;jzpfpOfwGif uGJjym;jcm;
456 atmufajcrSwfpk 446/
457 atmufajcrSwfpk 425/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 272
em;aom tcef;u@rsm;wGif yg0ifvmap&ef vkyfaqmifay;cJhonf/
wkdif;&if;om;trsKd;orD;rsm;\ vkyfief;uGef&ufrsm;tygt0if jrefrmEkdifiH&Sd trsKd;orD;
tzGJUtpnf;rsm;onf trsKd;orD;rsm;\ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfukd wkd;wufBudK;yrf;aqmif&GufMu&ef
&nf&G,fvsufn§dEIdif;tpnf;ta0;rsm;udkpnf;½kH;aqmif&Gufvsuf&SdMuygonf/¤if;wkdYrSm&efukef
NrdKUü 2012 ckESpf? atmufwkdbmvESifh 2013 ckESpf? 2014 ckESpfwGif jyKvkyfonfh jrefrmtrsKd;orD;
rsm;\ trsKd;orD;rsm;? Nidrf;csrf;a&;ESifh vkHNcHKa&;zkd&rf (Myanmar Women's Forum on Women,
Peace and Security)? &efukefNrdKUü 2013 ckESpf? Ekd0ifbmvwGif jyKvkyfonfh jynfaxmifpktrsKd;orD;
rsm;\ Nidrf;csrf;a&;? vkHNcHKa&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;aqG;aEG;yGJ (National Women's Dialogue on
Peace, Security and Development) ESifh rGeftrsKd;orD;tzGJU? ucsifESifh csif;trsKd;orD;tzGJUtpnf;
rsm;ESifh tjcm;aom trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm; yg0ifygonf/ trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;uJhokdY aom
wkdif;&if;oltrsKd;orD;tzGJUrsm;u usif;yMuaom zkd&rfrsm;wkdYjzpfonf/ trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;
\ wuf<uvIyf&Sm;rIrsm;ESifhtwl ukvor*¾\ ulnDyHhykd;rIjzifh vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyef
vnfae&mcsxm;a&;0efBuD;XmeESifh jrefrmEkdifiH trsKd;orD;a&;&mrS BuD;rSL;um jrefrmEkdifiHorkdif;ü
yxrqkH;taeESifh 2013 ckESpf? atmufwkdbm 31 &ufwGif Open Consultation on Women,
Peace and Security ukdpDpOfusif;ycJhNyD;¤if;\tusKd;&v'frsm;rSmjrefrmEkdifiHtwGuftrsKd;orD;
rsm;\ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwpf&yfukd xGufay:apcJhygonf/
rsm;rMumrDu jrefrmEkdifiH\ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif usm;? r a&;&mtjrifrsm; xnfh
oGif;jcif;qkdif&m rdwfzuftzGJU (Alliance for Gender Inclusion in Peace Process in Myanmar)ukd
zGJUpnf;MuNyD; trsKd;orD;? Nidrf;csrf;a&;ESifh vkHNcHKa&;rsm;ukd n§dEIdif;aqmif&Guf&mwGif ykdrkdaumif;rGef
atmif aqmif&GufMuygonf/ xkdrdwfzuftzGJUrS trsKd;orD;Nidrf;csrf;a&;ESifh vkHNcHKa&;vkyfief; vkyf
aqmifrIrsm;udk vrf;jyajrykHa&;qGJMuNyD; xkdawGU&Sdcsufrsm;tay:wGif xda&mufaom vkyfief;pDrH
csufukd a&;qGJcJhMuygonf/
Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufol trsKd;orD;rsm;
Nidrf;csrf;a&;r&SdbJ zGHUNzdK;wkd;wufrI rjzpfEkdifouJhokdY zGHUNzdK;wkd;wufrIr&SdbJ Nidrf;csrf;a&;r&Sd
Ekdifyg/jrefrmEkdifiHütrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\tzGJUtpnf;rsm;onfa&SUrSmazmfjycJhonfhtwkdif;
Nidrf;csrf;a&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;twGuf yg0ifvkyfaqmif yHhykd;ay;vsuf&Sdygonf/ trsKd;orD;rsm;
onf ajr,m? tdrf&mtaqmufttkH? aumif;rGefaom tvkyftukdifwkdYtwGuf wef;wlnDrQaom
tcGifhta&;rsm;uJhokdYaom trsKd;orD;rsm;\ vlrIpD;yGm;a&;qkdif&mESifh EkdifiHa&;qkdif&m vkyfEkdifpGrf;
&Sdvmapjcif; udpö&yfrsm;? ynma&;? pmwwfajrmufa&;? aomufokH;a&? tajccHusef;rma&;? rdv’m?
obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; tygt0if jynfolY0efaqmifrIrsm;? qkH;jzwfcsufcsrSwfaom
tqifhwkdif;rSm trsKd;orD;rsm; ukd,fpm;jyKcGifhjyóemrsm;ESifh tMurf;zufrIuif;a0;pGm aexkdifEkdif
onfh vGwfvyfcGifhjyóemrsm;ESifh pyfvsOf;í wuf<upGm yg0ifaqmif&Gufvsuf&Sdygonf/458
trsKd;orD;tzGJUrsm;onf tqkdygudpö&yfrsm;ESifh ywfoufí usm;? r a&;&mtjrif xnfhoGif;xm;
aom tcsuftvufaumuf,ljcif;? okawoejyKvkyfjcif;? rl0g'jyKjyifajymif;vJa&;twGuf wkduf
wGef;jcif;? todtjrifzGifh ynmay;tpDtpOfrsm; vkyfaqmifjcif;? &yf&Gmtqifh pGrf;aqmif&nfwnf
458 Myanmar Information Management Unit, 2012.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 273
aqmufjcif;ESifh &yf&GmtajcjyKpDrHudef;rsm; taumiftxnfazmfjcif;wkdYukd vkyfaqmifcJhMuygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm;\ OD;pm;ay;tpDtpOfrsm;
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;tpDtpOfwGif yg0ifaom trsKd;orD;rsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;
wGiftrsKd;orD;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;tpDtpOfrsm;ukdNidrf;csrf;a&;BudK;yrf;rIwGifaygif;pyfxnfh
oGif;jcif;? BudKwifowday;jcif;ESifh y#dyu©apmifhMunfhMuyfrwfjcif;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfxl
axmifa&;? a&&Snf pD;yGm;a&;jyefvnfwnfaqmufa&;? y#dyu©tvGefumv tkyfcsKyfrI? vkHNcHKa&;
ESifh w&m;Oya'u@ jyKjyifajymif;vJa&;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifa&; ponfwkdYjzpfygonf/
OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;onf y#dyu©twGif;ESifh y#dyu©tvGef tajctaersm;wGif vdifykdif;
qkdif&m tMurf;zufrItygt0if usm;? r a&;&m tajccHjyK tMurf;zufrIrS BudKwifumuG,fa&;ESifh
wkHYjyefta&;,laqmif&Gufa&;wkdYvnf; yg0ifygonf/ trsKd;orD;rsm;\ OD;pm;ay;tpDtpOfrsm;onf
y#dyu©cHpm;ae&onfh trsKd;orD;rsm;ESifh ywfoufaom okawoeawGU&Sdcsufrsm;? wkdifyifaqG;aEG;
csufrsm;? tvkyf½kHaqG;aEG;yGJrsm;ESifh tpnf;ta0;rsm;rS aqG;aEG;tBuHjyKcsufrsm;tay: tajccHyg
onf/
okdY&mwGiftrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udkxnfhoGif;yg0ifap
jcif;onf tpkd;&ESifh wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;rsm;tMum; oabmwlnDrIrsm;\
t"duae&mwGif &Sdraeyg/ vwfwavmvkyfief;pOfrsm;wGif ta&;ygaom tcef;u@rS yg0if
onfh wdkif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;av;zGJUjzpfaom csif;trsKd;om;wyfOD; Chin National
Front (3 bilateral peace agreement)? u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH; Karen National Union(3)?
rGefjynfopfygwD New Mon State Party (2 bilateral peace agreement) ESifh &Srf;jynfjyefvnfxl
axmifa&;aumifpD Restoration of Shan State(3 bilateral peace agreement) wkdYESifh
tpkd;&tMum; obmwlnDcsuf pkpkaygif; 11 csuf459 ü tusKH;0ifaom udpö&yf 149 ck tay:
usm;?ra&;&mtajccHaomavhvmqef;ppfrIu¤if;tcsufukdaxmufcHygonf/460
csif;trsKd;om;wyfOD;ESifh tpkd;&wkdYtMum; oabmwlnDcsufokH;ckü tusKH;0ifaom udpö&yf
pkpkaygif; 51 ckteuf 'kwd,jynfaxmifpktqifh oabmwlnDrI tykd'f 24? ]EkdifiHh0efxrf;
a&G;cs,f wm0efay;tyf&mwGifjzpfap? &mxl; a&G;cs,fcefYxm;&mwGif jzpfap? wdkif;&if;om;vlrsKd;?
ukd;uG,f&m bmomomoem? trsKd;om;? trsKd;orD;udk taMumif;jyKvsuf cGJjcm;jcif;rjyK&} 461
459 ukvor*¾XmaeñSdEIdif;a&;rSL;\ qef;ppfokH;oyfcsuf/
460 atmufajcrSwfpk 446/
461 pDtifeftufzfu tpdk;& (,lyD'AvsLpD) ESifh pmcsKyfokH;ck csKyfqkdcJhonf/ yPmroabmwlnDcsufudk 2012 ckESpf Zefe0g&Dv 6
&ufwGif csKyfqkdcJhNyD; typftcwf &yfqJa&;oabmwlnDrIudk t"duudkifwG,frnfh tcsuf 9 csufyg0ifonf/ 'kwd,oabmwlpmcsKyf-
yxrqHk; jynfaxmifpktqifh oabmwlpmcsKyfvnf;jzpfonfh ,if;pmcsKyfudk typftcwf&yfpJa&;jyóemrsm;?
,m,DavhvmrItajccHrsm;pwifjcif;? qufqHa&;½Hk;rsm;\ tcGifhta&;ESifh wm0ef,lrIrsm;? EdkifiHa&;aqG;aEG;jcif;
tajccHoabmw&m;rsm;? EdkifiHwumoabmwlnDrIESifh pyfvsOf;aom udpö&yfrsm;? trsm;jynfolwkdifyifrI? vlom;csif; pmemaxmuf
xm;rItzGJUtpnf;rsm;ESifh ywfoufaom udpö&yfrsm;? vlom;t&if;tjrpfESifh aiGt&if;tESD; jr§ifhwifjcif;? w&m;r0ifrl;,pfaq;rsm;udk
tjrpfjzwfacsrIef;&ef yl;wGJBudK;yrf;rIrsm;? ADZmrsm;? csif;trsKd;om;aeY? pDtifeftufzfESifh csif;trsKd;om;wyf (pDtifefat)
ESifhywfoufaom udpö&yfrsm;? tajccHvlYtcGifhta&;rsm;? typftcwf&yfpJa&;apmifhMunfha&;tzGJUESifh Nidrf;csrf;a&;aqmif&Gufa&;
tzGJU\ tzGJUtpnf;? wwd, oabmwlnDpmcsKyf- jynfaxmifpktqifh 'kwd,oabmwlpmcsKyfvnf;jzpfonfh ,if;pmcsKyfudk
2012 ckESpf? 'DZifbmv? 9 &ufwGif vufrSwfa&;xkd;cJhNyD; &if;jrpfig;ck emrnftm;jzifh csif;trsKd;om;jyóemrsm;?
trsKd;om;jyefvnfaygif;pnf;a&;? vlYtcGifhta&;ESifh ywf0ef;usif? ppfwyf? zGHUNzdK;a&;ESifh vlrIa&;ESifh ,Ofaus;rIudpö &yfrsm;xJwGif tcsuf
27 csufu trsKd;tpm;cGJ xnfhoGif;onf/ jrefrmtusKd;wlyl;aygif;aqmif&GufrI? 2012 ckESpf? arv 7 &ufudkMunfhyg/ Khen.,S.A and
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 274
tykd'fwpfckwnf;rSm usm;? r a&;&mukd yg0ifonfqkd½kHrQ &nfñTef;azmfjyygonf/462
u&iftrsKd;om;tpnf;t½kH;ESifh tpkd;&wkdYtMum; oabmwlnDcsufokH;ckü tusKH;0ifaom
jyóem 58 ckteuf 'kwd,oabmwlnDrI\ yÍörtcsufwGif ]Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm; vG,f
ulacsmarGUapa&; taxmuftuljyK&ef c½kdifESifh NrdKUe,fNidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;tzGJUrsm; ukd
xlaxmif&ygrnf/463 txl;ojzifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm; yg0ifap&ygrnf}
[lí a'oqkdif&m Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIudk
wdusjywfom;pGm &nfñTef;azmfjyxm;ygonf/ okdY&mwGif trsKd;orD;rsm; rnfokdY yg0ifvkyfaqmif
oihfaMumif; vrf;ñTefcsufrsm; wdusjywfom;pGm ryg0ifyg/464 typftcwf&yfpJa&;qkdif&m us
ifh0wfpnf;rsOf;pnf;urf;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;tm; tumtuG,fay;a&;twGuf tao;pdwf
tcsuftvufrsm;vnf; ryg&Sdyg/
rGefjynfopfygwDESifh tpkd;&tMum; oabmwlnDcsufESpf&yfwGif yg0ifaom udpö&yf ukd;ck
wGif wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh typftcwf&yfpJa&;? EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJ? usef;rma&;? ynm
a&;wkdYESifh oufqkdifaom udpö&yfrsm; yg0ifaomfvnf; usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;
orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ESifh oufqkdifaom udpö&yfrsm; ryg0ifyg/465 rGefjynfopfygwDonf
jrefrmEkdifiHNidrf;csrf;a&;taxmuftuljyK aqmif&GufrIudk yHhykd;onfhtaejzifh rGefvlxktajcjyK
tzGJUtpnf;rsm;? rGefjynfopfygwD\ XmecGJrsm;? Xmepdwfrsm;? tjcm;EkdifiHa&;ygwDrsm;ESifh yl;aygif;
um n§dEIdif;aqG;aEG;NyD; Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfqkdif&m tBuHjyKcsufrsm;ukd jyKpkaeygonf/ xif&Sm;
aomrGeftrsKd;orD;acgif;aqmifrduGrfcsef;EGrf\tqkdt&¤if;aqG;aEG;yGJrsm;wGifusm;?ra&;&m
jyóemrsm;udk ukdifwG,fjcif; r&Sdao;yg/466
oabmwlnDcsufokH;ckwGif yg0ifaom udpö&yf 31 ck467 tjyif &Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;
Nyoi,.M.Y.H. 2014/ usm;? r uGJjym;rI½Iaxmifhwpf&yfrS wpfqifh vuf&SdNidrf;csrf; a&;vkyfief;pOfwGif Munfh½Ijcif;/ qGpfNidrf;csrf;a&;ESifh
usm;? r uGJjym;rIESifh zGHUNzdK;a&; ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;/ pmrsuf ESm 28-29 wGif udk;um;xm;onf/
462 atmufajcrSwfpk 446/
463 u&iftrsKd;om;tzGJUu tpdk;&ESifh oabmwlpmcsKyf 3 ck csKyfqkdcJhonf/ yxroabmwl pmcsKyf-jynfe,f^ EkdifiHtqifhatmuf
tqifhoabmwlnDpmcsKyfudk 2012 ckESpf Zefe0g&Dv 12 &ufwGif vufrSwfa&;xdk;cJhonf/ ,if;wGif typftcwf&yfpJa&;
(jrefrmNidrf;csrf;a&; apmifhMunhfrI tifef'Dat) udk t"dutm½Hkxm;aom tcsuf 11 csufyg0ifonf/ 'kwd,oabmwlpmcsKyf-
yxrqHk;jynfaxmifpktqifh pmcsKyfjzpfNyD; tcsufoHk;csufygum 2012 ckESpf? {NyDv 7 &ufwGif vufrSwfa&;xdk;cJhonf/
(jrefrmtusKd;wlyl;aygif;jcif;? 2012 ckESpf {NyDv 7 &uf)/ typftcwf&yfpJa&;oabmwlpmcsKyf pnf;rsOf;pnf;urf; (pDtdkpD) udk 2012
ckESpf? pufwifbmv 3 &ufwGif vufrSwfa&;xdk;cJhonf/ (jrefrmowif;tifwmae&Sife,f? 2013 ckESpf? pmrsufESm 118) tcef; 11
cef;yg0ifNyD; tao;pdwftcsuftvuf 34 csuf yg0ifonf/ t&yfom;rsm;twGuf vHkNcHKa&;udpörsm;vnf; ygonf/ Khen.,S.A and Nyoi,.M.Y.H. 2014/ usm;? r uGJjym;rI½Iaxmifhwpf&yfrS wpfqifh vuf&SdNidrf;csrf;a&; vkyfief;pOfwGif Munfh½Ijcif;/ qGpfNidrf;csrf;a&;ESifh
usm;ruGJjym;rIESifh zGHUNzdK;a&; ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;/ pmrsufESm 32-33 wGif udk;um;xm;onf/
464 atmufajcrSwfpk 446/
465 rGefjynfe,fygwDopfu tpdk;&ESifh oabmwlnDrIpmcsKyf ESpfck csKyfqkdcJhonf/ yxr oabmwlpmcsKyf-EkdifiHtqifh
oabmwlnDpmcsKyfjzpfNyD; typftcwf&yfpJa&;udk t"du tm½Hkxm;aom tcsufig;csufyg0ifNyD; armfvNrdKifwGif 2012
ckESpf? azazmf0g&Dv? 1 &ufwGif vufrSwfa&;xdk;cJhonf/ (Nidrf;csrf;a&;apmifhMunfhrI? tifef'DbD)? 'kwd, oabmwlpmcsKyfwGif
wpfEkdifiHvHk;typftcwf&yfqJa&;? EkdifiHa&;aqG;aEG;rI? ynma&;? usef;rma&;ESifh vlrIu@rsm;wGif wnfNidrfzGHUNzdK;a&;wkdYtwGuf
tpDtpOfrsm;yg0ifonf/ Khen.,S.A and Nyoi,.M.Y.H. 2014/ usm;? r uGJjym;rI ½Iaxmifhwpf&yfrS wpfqifh vuf&SdNidrf;csrf;a&
;vkyfief;pOfwGif Munfh½Ijcif;/ qGpfNidrf;csrf;a&;ESifh usm;? r uGJjym;rIESifh zGHUNzdK;a&; ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;/ pmrsufESm 36-37 wGif
udk;um;xm;onf/
466 atmufajcrSwfpk 446/
467 &Srf;jynfe,f? jyefvnfrGrf;rHjcif;aumifpDu tpdk;&ESifh oabmwlpmcsKyf okH;ck csKyfqkdcJhonf/ yxroabmwlpmcsKyf-
tm&fpDtufpftufpfESifh tdpk;&Mum; yxrqHk; EdkifiHtqifh oabmwlpmcsKyfvnf;jzpfonf/ awmifBuD;NrdKU (Nidrf;csrf;a&; apmifhMunfhrI?
tifef'D'D) wGif 2011 ckESpf? 'DZifbmv 2 &ufwGif vufrSwfa&;xkd;cJhaom tqkdygpmcsKyfwGif tcsuf &Spfcsufyg0ifonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 275
aumifpD (RCSS)? tpkd;&ESifh ukvor*¾ rl;,pfaq;0g;ESifh jypfrIqkdif&m½kH; (UNODC) wkdYtMum;
rl;,pfaq;0g;wkdufzsufa&; okH;yGifhqkdifoabmwlnDcsufyg udpö&yf ukd;ckwkdYrSmvnf; Nidrf;csrf;a&;
vkyfief;pOf\ rnfonfhu@rSmrQ trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd
xnfhoGif;pOf;pm;&ef vkdtyfaMumif;udk azmfjyrxm;yg/468
Nidrf;csrf;a&;azmifa';&Sif;? Swiss Peace ? UN WomenESifh Nidrf;csrf;a&;jzpfpOf&Sd rdwfzuf
tzGJUtpnf;rsm;\ BudK;yrf;rIjzifh wpfEkdifiHvkH;qkdif&m typftcwf&yfpJa&; oabmwlpmcsKyfrlMurf;
a&;qGJ&mwGif usm;? r a&;&mESifh oufqkdifaom taMumif;t&m tenf;qkH; ESpfck yg0ifvmNyD;
,if;wkdYrSm vdifESifh usm;? r a&;&m tMurf;zufrIrsm;udk umuG,fjcif; (jynfolrsm;tm; umuG,f
jcif;qkdif&m tcef;atmufwGif)ESifh EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifvmjcif; (EkdifiH
a&;aqG;aEG;yGJtcef;atmufwGif) wkdY jzpfygonf/
Nidrf;csrf;a&;azmifa';&Sif; Swiss Peace, UN Women wkdYrS BuD;rSL;í wkdif;&if;om;trsKd;orD;
tzGJUtpnf;rsm;ESifh yl;aygif;usif;yaom n§dEIdif;aqG;aEG;yGJrsm;? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;wkdYwGif usm;? r
a&;&mtjrifjzifh xnfhoGif;xm;aom rdwfzuftzGJUrsm;tMum; aqG;aEG;yGJrsm;ukd 2014 ckESpfwGif
usif;ycJhygonf/ wpfEkdifiHvkH; typftcwf&yfpJa&;oabmwlnDcsufwGif trsKd;orD;rsm;\ ta&;
udpöukd xnfhoGif;&rnf[k aqG;aEG;yGJ&v'frsm;u azmfjyyg&Sdygonf/ ,if;wkdYwGif pDa'gESifh ab*sif;
aMunmcsufpmwrf;rSm usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;tcGifhta&;rsm;qkdif&m
tajccHrlrsm;ukd wpfEkdifiHvkH;typftcwf &yfpJa&;rS oabmwlnDcsuf\ tzGifhpmrsufESmwGif
azmfjyjcif;? vdifykdif;qkdif&mESifh usm;? r tajcjyK tMurf;zufrIukd BudKwifumuG,fjcif;? trsKd;orD;
ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tay: tMurf;zufrI usL;vGefolrsm;tm; w&m;pGJqkdjypf'PfcsrSwfjcif;
jzifh umuG,fjcif;? usm;? r a&;&m xnhfoGif;xm;aom ppfab;a&Smif'ku©onfrsm; em;ckdpcef;wGif;
&Sd trsKd;om;? trsKd;orD;? a,musfm;av;? rdef;uav;wkdY\ rwlnDaom vkdtyfcsufrsm; xnfhxm;
aom vlom;csif; pmemaxmufxm;onfh taxmuftyHhtpDtpOfrsm; ay;jcif;? trsKd;orD;ppfjyef
rsm;\tcef;u@ESifh¤if;wkdY\jyefvnfaygif;pnf;a&;qkdif&moabmxm;rsm;tm;todtrSwf
jyKjcif;? y#dyu©apmifhMunfha&;ESifh wpfEkdifiHvkH; typftcwf&yfpJa&; oabmwlnDrI taumif
txnfazmfaqmif&GufrItm; apmifhMunfha&;wkdYwGif trsKd;orD;ukd,fpm;jyKrI vkHavmufpGm &Sdap
jcif;ESifh EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJrlabmifwGif trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ OD;pm;ay;tpDtpOfrsm;ukd
xnfhoGif;a&;qGJjcif;wkdY yg0ifygonf/
7-3/ jrefrmEkdifiH\ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ OD;pm;ay; owfrSwfcsufrsm;ukd yg0ifapjcif; tm; jr§ifhwifrIrsm;ESifh t[efYtwm;rsm;
'kwd,oabmwlpmcsKyfrSmvnf; awmifBuD;NrdKU (Nidrf;csrf;a&;apmifhMunfhrI? tifef'DtD;) wGif 2012 ckESpf? Zefe0g&Dv 16 &ufwGif
vufrSwfa&;xkd;cJhNyD; tcsuf 11 csuf yg0ifonf/ wwd,oabmwlpmcsKyfrSmvnf; 'kwd,ajrmuf jynfaxmifpktqifhoabmwl
pmcsKyfjzpfum uefwef (Nidrf;csrf;a&;apmifhMunfhrI? tifef'Dtufzf) wGif 2012 ckESpf? arv? 19 &ufü vufrSwfa&;xdk;cJhonf/
Khen.,S.A and Nyoi,.M.Y.H. 2014/ usm;? r uGJjym;rI ½Iaxmifhwpf&yfrS wpfqifh vuf&SdNidrf;csrf;a&; vkyfief;pOfwGif Munfh½Ijcif;/
qGpfNidrf;csrf;a&;ESifh usm;? r uGJjym;rIESifh zGHUNzdK;a&; ueOD;aqmif&Gufcsufrsm;/ pmrsufESm 39 wGif udk;um;xm;onf/
468 atmufajcrSwfpk 446/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 276
jrefrmEkdifiHrSmvnf; tjcm;EkdifiHrsm;rSmuJhokdYyif Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\ tcef;u@
wkdif;rS trsKd;orD;rsm;tm; z,fMuOfapaom vlrIa&;qkdif&mESifh EkdifiHa&;qkdif&m tajccHtaMumif;
&if;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ csdwfquf,SufET,frI &Sdygonf/ z,fMuOfjcif;twGuftaMumif;jycsufu
rnfokdYyifjzpfap usm;? r a&;&m tcef;u@qkdif&m w&m;aotjrifrsm;aMumifh z,fMuOfrIonf
ykdrkdxif&Sm;vmavh&Sdygonf/¤if;w&m;aotjrifwkdYonfy#dyu©twGif;ykdrkdqkd;&Gm;ygonf/
usm;? r a&;&m tcef;u@rsm;tay: vTrf;rkd;aeaom vlrIa&;qkdif&m ajymqkda&;om;csuf
tjcm;EkdifiHrsm;pGmrSmuJhokdYyif jrefrmEkdifiHwGifvnf; trsKd;om;rsm;tm; acgif;aqmifrsm;ESifh
r[mAsL[mrSL;rsm;tjzpf trsm;ESifhqkdifaom e,fy,f? trsKd;orD;rsm;tm; tdrfaxmifxdef;odrf;ol
rsm;tjzpf ukd,fykdifb0e,fy,f ponfjzifh cGJjcm;jrifavh&Sdjcif;onf acgif;aqmifrItcef;u@
wGif trsKd;orD;rsm;tm; vufcHtodtrSwfjyK&ef ,kHMunfrIenf;yg;apygonf/ jrefrmEkdifiH\
jyKjyifajymif;vJa&;rwkdifrD w&m;0if EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;rS trsKd;orD;rsm; z,fxm;cH&jcif;ESifh
twl¤if;oabmxm;onfvwfwavmNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGifacgif;aqmifrItcef;u@
rsm;rS trsKd;orD;rsm;tm; xnfhoGif;jcif;rjyKjcif;\ taMumif;&if;wpf&yfjzpfygonf/
trsKd;orD;rsm; Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif yg0ifrItay: vTrf;rkd;aeaom vlrIa&;qkdif&m ajymqkda&;om;csuf
jrefrmEkdifiHwGifvnf; tjcm;EkdifiHrsm;rSmuJhokdYyif Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJrsm;wGif trsKd;orD;
rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESifhywfoufí azmfxkwfajymqkdrIrsm;tm; usm;? r a&;&m tcef;u@
qkdif&m vTrf;rkd;MoZmoufa&mufrI &Sdygonf/ y#dyu©qkdonfrSm EkdifiHa&;tjrifxufjrufrI? ol&
owåd? ol&Jaumif;pdwf"mwfwkdYukd ykdifqkdifaom? yifukdobm0t& pGefYpm;rI? tEÅ&m,fESifh vkHNcHKrI
uif;rJhjcif;ukd &ifqkdifEkdifaom trsKd;om;ppfom;rsm; BuD;pkd;onfh e,fy,fwpfckjzpfonfqkdaom
usm;? r a&;&m ,lqcsuftjrif &Sdaeygonf/
jrefrmEkdifiH\ vuf&SdtajctaerSm typftcwf&yfpJa&;ESifh vwfwavmjzpfyGm;aeonfh
wkdufyGJrsm; &yfpJa&;tay: avmavmq,ftav;ay;aqmif&Gufaejcif;? ¤if;twGuf ESpfzuf
vufeufukdiftzGJUtpnf;tcsif;csif; n§dEIdif;aqG;aEG;aejcif;jzpfygonf/ tqkdygtaetxm;ESifh
,lqcsuftjrifrsm;aMumifh Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJü trsKd;orD;rsm;twGuf tcef;u@ r&Sdyg/469
xkdYtjyif typftcwf&yfpJa&;uJhokdY Murf;wrf;wif;rmaom udpö&yf n§dEIdif;aqG;aEG;yGJrsm;wGif trsKd;
orD;rsm;yg0ifygu¤if;wkdY\vkHNcHKa&;tm;aocsmatmifaqmif&Guf&efqkdaomtjiif;yGm;rIrsm;
onf trsKd;orD;rsm;tm; z,fMuOfjcif;twGuf taMumif;jycsuf jzpfavh&Sdygonf/470 trsKd;om;rsm;
ESifh a,musfm;av;i,f&G,f wkdufckdufa&;orm;rsm;\ ta&twGufxuf trsKd;orD;wkdufckdufa&;
orm;rsm;u tvGefenf;yg;jcif;? jrefrmEkdifiHtwGif; ppfykHpHoGwfoGif;xm;onfh ,Ofaus;rIonf
q,fpkESpfajcmufck Mum&SnfcJhNyDjzpfjcif;wkdYaMumifh r[mAsL[majrmuf acgif;aqmifrIESifh qkH;jzwf
csuf csrSwfrIwkdYwGif trsKd;orD;rsm;tm; z,fxkwfxm;&ef enf;vrf;rsm;pGm&SdNyD; ppfyGJqkdonfrSm
469 atmufajcrSwfpk 454/
470 atmufajcrSwfpk 446/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 277
trsKd;om;rsm;\ e,fy,f[laom tjrifukd wpfenf;wpfzkH axmufcHvsuf trsKd;orD;rsm;tm;
vuf&Sd Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\ ta&;rygaom tpdwftykdif;okdY a&mufapygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@wkdif;wGif trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@rsm;ESifh pkd;&drfrIrsm;ukd aumif;pGm em;vnfjcif;ESifh pkd;&drfrIrsm;tm; ukdifwG,f&ef jyif;jyaom EkdifiHa&;qE´&Sdjcif;
trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@ESifh pkd;&drfrIrsm;ukd aumif;pGmem;vnfjcif;onf Nidrf;csrf;a&;
jzpfpOfESifh jyif;jyaom EkdifiHa&;qE´&Sdjcif;onf trsKd;orD;rsm; yg0ifrIwkd;jr§ifha&;ESifh Nidrf;csrf;a&;
a&&SnfwnfwHha&;twGuf t"duusygonf/ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;tm; t"duwGef;tm;ay;
aqmif&Gufaeonfh? n§dEIdif;aqG;aEG;aeonfh EkdifiHa&;acgif;aqmif trsKd;om;rsm;onf trsKd;om;
rsm;? trsKd;orD;rsm;? a,musfm;av; i,f&G,frsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tay: y#dyu©\
tusKd;oufa&mufrIrwlnDjcif;ESifh¤if;wkdY\jyóemajz&Sif;ykHenf;vrf;rsm;rwlnDjcif;ukdowd
jyKrdavhr&Sdyg/¤if;wkdYonftrsKd;orD;rsm;\xl;uJaomtawGUtBuHKrsm;?uRrf;usifrIrsm;?ynm
A[kokwrsm;ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@wkdif;ukd tjyKoabmaqmifaom tod
tjrif? tcsuftvufrsm; jznfhqnf;ay;NyD; Nidrf;csrf;a&; a&&SnfwnfwHha&;ukd jr§ifhwifay;aom
uGef&ufrsm;ukdvnf; odjrifraeMuyg/
vdifcGJjcm;azmfjyxm;onfh tcsuftvufESifh usm;? r a&;&m aumif;rGefaom avhvmqef;ppfrI
tEÅ&m,fckcHEkdifrItm;enf;jcif;? pGrf;aqmif&nfrsm;? y#dyu©\ tusKd;qufrsm;tay:
vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufjynfhpkHpGm aumuf,ljcif;ESifh usm;? r a&;&m avhvmqef;ppfrI
wkdYonf Nidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;? Nidrf;csrf;a&;xdef;odrf;a&;ESifh Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufa&;wkdYü
usm;? r a&;&mukd wef;wltav;ay;pOf;pm;aom rl0g'ESifh tavhtxwkdYtwGuf jznfhqnf;yg
onf/ jrefrmEkdifiHwGif y#dyu©jzpfyGm;onfh taMumif;&if;? tEÅ&m,fckcHEkdifrIESifh y#dyu©\ tusKd;
qufrsm;ESifhywfoufNyD; usm;? r a&;&m ½IaxmifhrS jyKpkaom tcsuftvufrsm;ESifh avhvmqef;
ppfrIrsm;tm;enf;aeNyD;¤if;\tusKd;quftjzpfOD;wnftkyfpkrsm;tm;todjr§ifhwifjcif;?usm;?r
a&;&m tajccHaom udpö&yfrsm;tay: em;vnfrI? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOftm; t"duvkyfaqmif
aeolrsm;ESifhtwl r[mAsL[majrmuf aqmif&GufrIESifh trsKd;om;? trsKd;orD;? a,musfm;av;?
rdef;uav;i,f&G,frsm;twGuf &nf&G,fvkyfaqmifrIrsm;udk t[efYtwm;jyKygonf/
trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ tzGJUtpnf;rsm; pGrf;aqmif&nf
trsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\tzGJUtpnf;rsm;pGrf;aqmif&nfonfNidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf
rsm;ü trsKd;orD;rsm;\ aqmif&GufrIrsm;twGuf ta&;ygaom tpdwftykdif;wpfck jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHü trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;onf Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ü trsKd;orD;rsm;\
tcef;u@rsm; ta&;ygrIukd txift&Sm;jyocJhNyD; jzpfygonf/ Nidrf;csrf;a&;aqmif&GufrIrsm;
wGif trsKd;orD;rsm;\ yl;aygif;aqmif&GufrIukdvnf; BudK;yrf;jr§ifhwifvsuf&Sdygonf/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 278
rnfokdYjzpfap jrefrmEkdifiHwGif rwlnDaom wkdif;&if;om;tkyfpkckepfpkrS trsKd;orD;acgif;
aqmifrsm;u ykdrkdjrifhrm;aom pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifjcif; vkdtyfaMumif; yGifhvif;pGm xkwfazmfajym
cJhygonf/ ,if;wkdYrSm tjynfjynfqkdif&mESifh jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;vkyfief;ykHpH? r[mAsL[majrmuf
aom n§dEIdif;aqG;aEG;rIESifh qufET,faom t&nftcsif;ESifh uRrf;usifrI? owif;rD'D,mESifh qufqH
a&;tygt0if axmufcHta&;qkdrIESifh qufqHa&;? Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;rIwGif trsKd;orD;rsm;qkdif&m
taMumif;t&mrsm; aygif;pyfxnfhoGif;rI? aphpyfaqG;aEG;ol? avhvmolESifh tBuHay;oltjzpf
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif aqmif&Guf&ef uRrf;usifrIESifh pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrI? tmPm
ykdiftzGJUtpnf;rsm;? 0efaqmifrIyHhykd;aom tzGJUtpnf;rsm;ESifh awGUqkHaqG;aEG;&ef tcGifhtvrf;
rsm; ponfwkdYjzpfMuonf/471 pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIvkdtyfaom tjcm;u@rsm;rSm
BudKwifowday;jcif;? Nidrf;csrf;a&;apmifhMunfhMuyfrwfa&;? Nidrf;csrf;a&;xdef;odrf;a&;ESifh a&&Snf
wnfwHhaom Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrIwkdY yg0ifygonf/ ¤if;uRrf;usifrIrsm; r&Sdjcif;onf
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü trsKd;orD;rsm;\ tjynfht0 xda&mufrI&Sdaom vkyfaqmifrIrsm;udk
t[efYtwm;jyKygonf/
xkdYjyiftrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\tzGJUtpnf;rsm;onftxl;ojzifhtcsKdUwkdif;&if;om;
trsKd;orD;rsm;\ vkyfief;uGef&ufrsm;u trsKd;orD;rsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udk Nidrf;csrf;
a&;vkyfief;pOfrsm;wGifxnfhoGif;ukdifwG,f&efvkdtyfaMumif;odEkdifaomfvnf;¤if;wkdYrSmtpdk;&
tzGJUtpnf;rsm;ESifh wkdif;&if;om;vufeufukdif tzGJUtpnf;acgif;aqmifrsm;tay: MoZmvTrf;rkd;rI
tckdiftrmr&Sd? vG,fulpGm awGUqkHaqG;aEG;cGifh r&Sd? xda&mufpGm pnf;½kH;Ekdifjcif;r&Sd[lí jzpfygonf/
xdckdufepfemrI&Sdaom jynfolrsm;tm; ukd,fpm;jyKrI
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ tcef;u@wkdif;wGif t"du xdckdufepfemrI&Sdaom jynfol
rsm;ESifh¤if;wkdY\udpö&yfrsm;ukdukd,fpm;jyKrIonfNidrf;csrf;a&;ESifhzGHUNzdK;wkd;wufa&;a&&Snfxdef;
odrf;a&;ukd tm;ay;ygonf/ rnfokdYjzpfap jrefrmEkdifiHwGifvnf; tjcm;EkdifiHrsm;rSmuJhokdYyif Nidrf;
csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;wGif yg0ifvkyfaqmifolrsm;ukd yg0if&ef oifh? roifhukd Nidrf;csrf;a&;jzpfpOf
tm; rnfrQ vsifjrefpGmNyD;pD;&ef vkdonfhtcsufay:rlwnfí qkH;jzwfMuonfjzpf&m NyD;ajrmuf
atmifjrifa&;twGuf vufawGUvkdtyfcsuf[k ,kHMunfaomt&mrsm;ESifh pHtjzpfowfrSwfxm;
aom t&mrsm;ESifhom qkH;jzwfMuygonf/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;wGif yg0ifaqmif&Gufol ykdrkdrsm;av? wifjyaom jyóemykdrkd
rsm;av? oabmwlnDcsufwpfck &&Sd&ef ykdrdkcufcJav[k aphpyfn§dEIdif;aqG;aEG;olrsm;u ,kHMunf
Muygonf/472 xkdYaMumifh taMumif;t&mudpö&yf enf;avav okdYr[kwf yg0ifol enf;avav
oabmwlnDcsuf&&ef BudK;yrf;csuf atmifjrifa&; tcGifhtvrf;rsm;avav[k ,lqygonf/ 473
tqkdygtaMumif;jycsuft& ueOD;oabmwlnDcsufrsm;wGif y#dyu©ESifh oufqkdifaom udpö&yf
rsm;ESifh t"du vlyk*¾dKvfESifh tzGJUtpnf;rsm;ukd OD;pm;ay;NyD; EkdifiHa&;aqG;aEG;yGJ\ aemufykdif;tqifh
rsm;a&mufrStrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udkukdifwG,f&efqkH;jzwfcsuf
471 atmufajcrSwfpk 424/
472 atmufajcrSwfpk 454/
473 J.A. Wanis-St. 2008. Peace Processes, Secret Negotiations and Civil Society: Dynamics of Inclusion and Exclusion. International Negotiation. 13. p. 4.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 279
csrSwfavh&Sdygonf/¤if;tcsufonfvuf&Sdn§dEIdif;aqG;aEG;yGJrsm;wGiftrsKd;orD;rsm;\vkdtyfcsuf
rsm;udk xkwfy,fjcif;? rsufuG,fjyKjcif;\ tajccHtaMumif;&if;jzpfNyD; ,if;uJhokdY trsKd;orD;rsm;\
a&wkdESifh a&&Snfvkdtyfcsufrsm;udk ab;z,fxm;jcif;onf tjcm;OD;pm;ay;rIrsm; aumif;pGm ukdif
wG,fajz&Sif; yHhykd;cHae&csdefwGif trsKd;orD;rsm;\ vkdtyfcsufrsm;rSm n§dEIdif;onfhtqifhokdYyif
ra&muf&Sdao;bJ acsmifxkd;cHae&onfh tajctaewpf&yfokdY qkdufa&mufapygonf/
usm;? r a&;&m tav;xm;½Ijrifaom tzGJUtpnf;qkdif&m &yfwnfcsuf? pHowfrSwfxm;aom vkyfief;vnfywfrI tpDtpOfESifh wm0efcHrI&Sdaom vkyfief;,EÅ&m;rsm;
jrefrmEkdifiH\ Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrI\u@wkdif;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\
OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd xnfhoGif;&efESifh ukdifwG,f&ef ta&;BuD;onf/ jrefrmEkdifiHrSmvnf;
tjcm;EkdifiHrsm;rSmuJhokdYyif Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;ü usm;? r a&;&m tav;xm;½Ijrifaom
tzGJUtpnf;qkdif&m &yfwnfcsuf? pHowfrSwfxm;aom vkyfief;vnfywfrItpDtpOfrsm; ESifh
wm0efcHrI&Sdaom vkyfief;,EÅ&m;rsm; r&Sdjcif;onf trsKd;orD;rsm;tm; z,fMuOfrI\ tajccH
taMumif;&if;rsm; jzpfonf/
wpforwfwnf;jzpfaom? wnDwñGwfwnf;jzpfaom jynfwGif;ESifh tjynfjynfqkdif&m axmufcHta&;qkdrI
trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm;u Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\
OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udk xnfhoGif;&ef axmufcHta&;qkdMuaomfvnf; tqkdygudpö&yfrsm;ukd
,cktajctaexuf ykdrkdem;vnfod&Sd&ef vkdtyfNyD; wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh Nidrf;csrf;a&;
axmufcHta&;qkdolrsm;\ ykdrkdBuD;rm;aom yl;aygif;aqmif&GufrI vkdtyfygonf/ xkdYjyif Nidrf;csrf;
a&;n§dEIdif;rIrsm;pGm\ cufcJ½IyfaxG;rIrsm;ESifh wkdif;&if;om;tkyfpktoD;oD;\ xl;jcm;aom orkdif;
ESifh ,Ofaus;rIaemufcHtajctaersm;ukd axmufqjcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;\ yg0ifaqmif
&GufrItqifhonf wkdif;&if;om;tkyfpkwpfckESifh wpfck rwlnDEkdifyg/ wkdif;&if;om;trsKd;orD;
toif;tzGJUrsm;? trsKd;orD;toif;tzGJUrsm;ESifh tjcm;tzGJUtpnf;rsm; yl;aygif;aqmif&GufrIonf
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\u@wkdif;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wkdY\OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;
xnfhoGif;a&;ukd aocsmapNyD; ta&;ygygonf/
ajymif;vJaeaom EkdifiHa&;ywf0ef;usiftajctaewGif EkdifiHwumtokdif;t0kdif;onf
EkdifiH\ tul;tajymif;ukd teD;uyfapmifhMunfhaeNyD; ueOD;ajymif;vJrIvkyfief;pOfrsm;xuf ykdrkd
yGifhvif;jrifomrI&Sd&efESifh tm;vkH; tusKH;0ifap&ef wkdufwGef;Muygonf/ jrefrmEkdifiHwGif y#dyu©
ESifh Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\ u@wkdif;twGif; usm;? r a&;&m tajcjyKpkd;&drfrIrsm;ESifh ywfouf
í tBuHjyKwkdufwGef;rIrsm;onf ykdrkdí wpforwfwnf;jzpfoifhNyD; tm;vkH; yl;aygif;vkyfaqmifoifh
ygonf/ okdY&mwGif y#dyu©ESifhoufqkdifaom yk*¾dKvfrsm;ESifh tzGJUtpnf;rsm;twGif; tjcm; tyl
wjyif; jyóemrsm;aMumifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQjcif;twGuf pkd;&drfrIrsm;tm; csefvSyfxm;cH
&jcif;rsm; &Sdwwfygonf/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 280
7-4/ aumufcsufrsm;ESifh tBuHjyKcsufrsm;
trsKd;orD;? Nidrf;csrf;a&;ESifh vkHNcHKa&;udpö&yfrsm;onf jynfwGif;ESifh tjynfjynfqkdif&m
yg0ifyHhykd;olrsm;\ zGHUNzdK;a&;&efykHaiGrsm;ESifh tokH;p&dwfrsm; tygt0if aiGtm;? vltm; &if;ESD;jr§KyfESH
vkyfaqmifrIuwdu0wfvkdtyfygonf/¤if;wkdYrSm...
y#dyu©? usm;? r a&;&m tajcjyK tMurf;zufrIESifh cGJjcm;qufqHrIrS BudKwifumuG,f&ef
l trsKd;orD;rsm;tm; BudKwifowday;jcif;ESifh wkHYjyefaqmif&Gufjcif;wGif Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;olrsm;?
aphpyfolrsm;? y#dyu©apmifhMunfholrsm;tm; pGrf;&nfjr§ifhwifay;jcif;? Nidrf;csrf;a&;jr§ifhwifolrsm;
tjzpf pGrf;&nfjr§ifhwifay;&ef/
l tpkd;&Xmeqkdif&mrsm;? vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;? &JwyfzGJU? wyfrawmfESifh wkdif;&if;om;vuf
eufukdiftzGJUtpnf;rsm;twGif; Nidrf;csrf;a&;n§dEIdif;aqG;aEG;jcif;? aphpyfjcif;? y#dyu©apmifhMunfh
jcif;? BudKwifowday;jcif;? wkHYjyefaqmif&Gufjcif;ESifh Nidrf;csrf;a&;jr§ifhwifjcif;qkdif&m EkdifiHawmf
rl0g'rsm;?Oya'rsm;?tpDtpOfrsm;?,EÅ&m;rsm;?pDrHudef;rsm;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifh¤if;wdkY\
OD;pm;ay;tpDtpOfrsm;tm; xnfhoGif;jcif;ESifhywfoufaom todtjrifESifh pGrf;&nfwkd;jr§ifh&ef/
l txufazmfjyyg aqmif&GufrIrsm;ESifh qufET,faom usm;? r a&;&mudk tav;ay;pOf;pm;aom
vkyfief;vnfywfrI vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh wm0efcHrI&Sdaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm; a&;qGJ&ef?
taumiftxnfazmfaqmif&efESifh¤if;wkd;wufrIukdapmifhMunfhMuyfrwf&ef?EkdifiHawmftqifh
pGrf;aqmif&nfwnfaqmufa&; yHhykd;&ef/
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@wkdif;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESi fh ukd,fpm;jyKrI xnfhoGif;&ef
l wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh tpkd;&ESifh tpkd;&r[kwfaom vlyk*¾dKvfESifh tzGJUtpnf;rsm;tm;
wkdufwGef;EId;aqmf&efESifh pGrf;aqmif&nfwnfaqmufjcif;jzifh trsKd;orD;rsm;\ jynfh0aom
yg0ifrI wkd;jr§ifhvmapa&; aqmif&Guf&ef? pGrf;&nfwnfaqmufjcif;jzifh trsKd;orD;rsm; ykdrkdyg0if
vm&rnfh u@rsm;rSm ]y#dyu©BudKwifumuG,fa&;ESifh ajz&Sif;a&;? vlom;csif; pmemaxmuf
xm;aom pDrHcsufrsm;? Nidrf;csrf;a&;xdef;odrf;a&;ESifh Nidrf;csrf;a&; jr§ifhwifa&;? y#dyu©tvGef
umvpDrHudef;twGuf zGJUpnf;xlaxmifonfh tzGJUtpnf;rsm;ESifh taumiftxnfazmf
aqmif&GufrIrsm;? wpfEkdifiHvkH;tqifhESifh a'oqkdif&mtqifh tkyfcsKyfrIu@rsm;? txl;ojzifh
vkHNcHKa&;ESifh w&m;Oya'u@qkdif&m tzGJUtpnf;rsm; ponfwkdYwGif trsKd;orD;rsm;onf EkdifiH
om;? a&G;aumufcHrsm;? qkH;jzwfcsufcsolrsm;? tqifhjrifht&m&Sdrsm;taejzifh yg0ifvmap&ef/
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;qufqHrIESifh tMurf;zufrIrS umuG,f&ef
l EkdifiHawmfrl0g'rsm;ESifh pDrHudef;rsm;? vkHNcHKa&;ESifh w&m;pD&ifa&;u@? vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh
wm0efcHrIpepfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tay: enf;rsKd;pkHjzifh tMurf;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 281
zufumuG,fwm;qD;a&; jy|mef;csufrsm; xnfhoGif;&ef/ ,if;jy|mef;csufrsm;wGif vdifykdif;qkdif
&m usm;? r tajcjyK tMurf;zufrI\ t&if;cHtaMumif;w&m;rsm;tm; todynmay;jcif;?
tjyKtrlESifh oabmxm;rsm; ajymif;vJapjcif;rsm;? trsKd;orD;rsm;\ vlrIpD;yGm;a&;qkdif&m
tcGifhta&;rsm; (ajr,m? ykdifqkdifrI? ynma&;? usef;rma&; ponf) aocsmapjcif;jzifh tMurf;
zufcH&onfh tajctaerS vGwfajrmuf&ef? tumtuG,fay;a&; tygt0if tMurf;zufrI
usL;vGefolrsm;tm; w&m;pGJqkdjcif;? jypf'PfcsrSwfjcif;? epfemaMu;csrSwfjcif;jzifh tMurf;zufrI
ukd tqkH;owfap&ef 0efaqmifrIrsm;? usef;rma&;? pdwfvlrItaxmuftyHh? Oya'a&;&m0ef
aqmifrI ta&;ay:ESifh a&&Snfem;ckd&ef ae&m? tvkyftukdifwkdYukd &&Sdap&efwkdY yg0ifonf/
l txufazmfjyyg aqmif&GufrIrsm;ESifh qufET,faom usm;? r a&;&mudk tav;ay;pOf;pm;aom
vkyfief;vnfywfrI vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh wm0efcHrI&Sdaom pepfrsm; a&;qGJ&ef? taumif
txnfazmfaqmif&efESifh ¤if;wkd;wufrIudk apmifhMunfhMuyfrwf&eftwGuf EkdifiHawmftqifh
pGrf;aqmif&nfwnfaqmufa&; yHhykd;&ef/
y#dyu©ESifh oufqkdifaom u,fq,fa&;ESifh jyefvnfxlaxmifa&; rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd ukdifwG,f&ef
l trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;? txl;ojzifh jynfwGif;
tdrf&mpGefYcGm a&TUajymif;tajccsolrsm;? vdifykdif;qkdif&mESifh usm;? r a&;&m tajcjyKtMurf;
zufrI tEÅ&m,ftcuftcJMum;rS &Sifoefolrsm;? trsKd;orD; ppfjyefrsm;? 'ku©onfrsm;? jyef
vnf0ifa&mufvmolrsm;\ OD;pm;ay;vkdtyfcsufrsm;ukd y#dyu©tvGefumv vkdtyfcsufrsm;
tuJjzwfrIrsm;? y#dyu©tvGefumv tokH;p&dwfqkdif&m &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;? tvkyftukdif&&Sda&;?
tajccH0efaqmifrIrsm; jznfhqnf;ay;a&;? ppfwyfrsm;ESifh ppfa&;vIyf&Sm;rIrsm; ½kyfodrf;jcif;?
ppfrIxrf;tjzpfrS EkwfxGufcGifhjyKjcif;? jyefvnf0ifqHha&;tpDtpOfrsm;wGif aygif;pyfxnfhoGif;
&ef/
l txufazmfjyyg aqmif&GufrIrsm;ESifh qufET,faom usm;? r a&;&mukd tav;ay;pOf;pm;aom
vkyfief;vnfywfrI vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh wm0efcHrI&Sdaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm; a&;qGJ&ef?
taumiftxnfazmfaqmif&efESifh¤if;wkd;wufrIukdapmifhMunfhMuyfrwf&efEkdifiHawmftqifh
pGrf;aqmif&nf wnfaqmufa&;yHhykd;&ef/
tkyfpkrsm;tMum; jzpfyGm;aom y#dyu©ESifh tMurf;zufrItay: usm;? r a&;&m tjrifrsm;
wkdif;&if;om;vufeufukdif y#dyu©onf jrefrmEkdifiH &ifqkdifaecJh&onfh y#dyu©wpfrsKd;
jzpfygonf/ xkdYjyif jrefrmEkdifiHwGif bmomrwlolrsm;tMum; y#dyu©rsm;vnf; jzpfyGm;vmcJhyg
onf/ 2012 ckESpf? ZGefvtwGif; &ckdifjynfe,frS pwifjzpfyGm;aom tMurf;zufrIy#dyu©onf
2013 ckESpftwGif; EdkifiH\ a'otcsKdUokdY ysHUESHYoGm;ygonf/ ¤if;y#dyu©aMumifhvlaygif;ESpf&m
toufqkH;½IH;cJhNyD; vlaygif; wpfodef;av;aomif;onf 'ku©onfpcef;rsm;wGif aexkdifMu&qJjzpf
um okH;aomif;ajcmufaxmifonf y#dyu©\ 'PfcHpm;&onfh &ckdifjynfe,f\ aus;&Gmrsm;wGif
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 282
aexkdifaeMuygonf/ y#dyu©twGif; trsKd;om;rsm;? trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;tm;
&ufpufpGm owfjzwfrIrsm;? trsKd;orD;rsm;tm; vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;? tdrf&mESifh
ypönf;Opömrsm;ukd vk,ufzsufqD;rIrsm;? rD;½IdUrIrsm;&SdaMumif; tpD&ifcHrIrsm;vnf; &Sdygonf/474
&ckdifjynfe,fonf jrefrmEkdifiHwGif tqif;&JqHk;jynfe,fwpfck jzpfonf/ 2014 ckESpfwGif
touf 16 ESpfrS 64 ESpftwGif; vkyfom;yg0ifrIEIef;onf jynfe,ftvkduf 58.8 &mckdifEIef;jzpf
NyD; trsKd;om;rsm;wGif 83.2 &mckdifEIef; &SdNyD; trsKd;orD;rsm;wGif tedrfhqkH; 38.1 &mckdifEIef; &Sdae
ygonf/ tvkyfvufrJhEIef;rSm 10.4 &mckdifEIef;txd tjrifhrm;qkH;jzpfNyD; trsKd;om; 9.1 &mckdif
EIef;ESifh trsKd;orD; 12.8 &mckdifEIef; toD;oD;jzpfonf/475
&ckdifjynfe,ftwGif; ,kHMunfrIwnfaqmufrI? vlrIpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrI?
toif;tzGJUrsm; vGwfvyfpGm vIyf&Sm;rIrsm;? vufxyfxdrf;jrm;rIESifh rdom;pkt&G,ftpm;? bmom
a&;qkdif&m vGwfvyfrIrsm;tygt0if t&yfbufqkdif&m? EkdifiHa&;qkdif&mESifh vlrIa&;qkdif&m tcGifh
ta&;rsm;twGuf tmrcHrIwkdY vdktyfvsuf&SdNyD; txl;ojzifh 'Drkdua&pDusifhokH;rI vkyfief;pOf?
Nidrf;csrf;a&; a&&SnfwnfwHha&;Eifh zGHUNzdK;wkd;wufa&;wkdYtm; Ncdrf;ajcmufrI&SdaeqJ jzpfygonf/476
u,fq,fa&;pcef;rsm;twGif;&Sd &ckdiftrsKd;orD;rsm;\ tajctaetm; a,bk,stuJ
jzwfjcif;477 rS atmufygwkdYukd awGU&Sdygonf/
l trsKd;orD;rsm;ESifhtwl OD;wnftkyfpkrsm; awGUqkHaqG;aEG;rIrsm;rS vdifykdif;qkdif&m xdyg;apmfum;rI?
vdifykdif;qdkif&m rzG,fr&mjyKrI? tdrfwGif;tMurf;zufrI ponfh usm;? r a&;&mtajcjyK
tMurf;zufrIykHpHtcsKdU jzpfyGm;aMumif;okdYr[kwf ¤if;wkdY&yf&GmwGifxkduJhokdYtrIrsm; jzpfyGm;
aMumif; Mum;od&onf[k wifjyygonf/
l u,fq,fa&;pcef;rsm;rS trsKd;orD;rsm;onf tpm;tpm? t0wftxnf? toufarG;0rf;ausmif;
rI tcGifhtvrf;rsm;ESifh ynma&;wkdYwGif vkdtyfrI&Sdygonf/
l y#dyu©ab;'ku© cHpm;Mu&aom vlrsm;tm;vkH;rS pdwfykdif;usef;rma&;ESifh pdwfykdif;qkdif&m
taxmuftyHhrsm; vkdtyfaMumif; awGU&onf/
l y#dyu©'Pf cHMu&onfh e,fajrrsm;wGif umuG,fapmifha&Smufa&;ESifh qufET,faom 0ef
aqmifrIrsm;? txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;twGuf vkHNcHKpdwfcs&aom ae&mxkdifcif;? umuG,f
apmifha&SmufrI? apmifhMunfhMuyfrwfrIESifh aqG;aEG;ESpfodrfhrIqkdif&m 0efaqmifrIrsm; tenf;
tusOf;rQom &Sdygonf/
l tcsKdUu,fq,fa&;pcef;rsm;wGif ,Ofaus;rI"avhxkH;pHrsm;t& trsKd;orD;rsm;\ oGm;vmvIyf
&Sm;rItay:uefYowfxdef;csKyfrIrsm;&SdNyD;trsKd;orD;rsm;pka0;í¤if;wkdYpkd;&drfaomjyóemrsm;
ESifhpyfvsOf;í aqG;aEG;&ef tcGifhtvrf;rsm;ukd uefYowfxdef;csKyfrI&Sdygonf/
l u,fq,fa&;pcef;rsm;?txl;ojzifhvlenf;pktkyfpkrsm;rSpcef;rsm;wGif¤if;wkdY\oGm;vmvIyf
&Sm;rIrsm;tay: uefYowfxdef;csKyfrIrsm;aMumifhvnf;aumif;? 0efaqmifrIrsm;tm; vufvSrf;rD
rI tcuftcJ? tjcm;a'orsm;okdY a&TUajymif;&rIESifh txD;usefrIwkdYaMumifhvnf;aumif;? rd½kd;
474 Office of the High Commissioner on Human Rights. 2014. Report of the Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar. Geneva.
475 atmufajcrSwfpk 143/
476 atmufajcrSwfpk 41/
477 UNFPA et al. 2013. Rapid Assessment Protection Situation of Women and Girls: Rakhine Humanitarian Response. Yangon.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 283
zvm tpOftvm umuG,fapmifha&SmufrIykHpHrsm; ysuf,Gif;NyD; tcuftcJrsm;ukd ukdifwG,f
ajz&Sif;onfh ,EÅ&m; ysufpD;um tEÅ&m,fckcHEkdifrIukd tvGeftm;enf;aponf/
l tEÅ&m,fESifh Ncdrf;ajcmufrIrsm; (txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;twGuf)rSm...
v tcsKdUu,fq,fa&;pcef;rsm;rSm a0;vHoDacgifonfh ae&mwGif &Sdjcif;
v a&ESifh oefY&Sif;a&;qkdif&m taxmuftyHh r&&Sdaom u,fq,fa&;pcef;rsm;rSm tdrfom
oGm;onfhtcg ntcsdef vkHNcHKpdwfcs&rI r&Sdjcif;aMumifh trsKd;orD;rsm;twGuf vdifykdif;qkdif
&m xdyg;aESmifh,SufrIESifh ½kyfykdif;qkdif&m tMurf;zufrI usL;vGefrItEÅ&m,f ykdrkdBuD;rm;apyg
onf/
v ywf0ef;usifaus;&Gmrsm;\ &efvkdjcif;cH&aom u,fq,fa&;pcef;rsm;? trsKd;orD;rsm;\
xif;acGjcif;? toufarG;0rf;ausmif;rI &SmazGjcif;ESifh 0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDa&;ukd
tuefYtowfjzpfaponf/
v toufarG;0rf;ausmif;rIESifh pm;eyf&du©mcsKdUwJhjcif;aMumifh tdrfaxmifpkrsm;twGif; quf
qHa&;wif;rmrIrsm; jrifhwufvmjcif;? tcsdefMumjrifhpGm tdrf&mpGefYcGm a&TUajymif;&aom
vuf&SdtajctaeaMumifh pkd;&drfylyefrIrsm; wkd;yGm;vmjcif;wkdY\ tusKd;qufrSm tdrfwGif;
tMurf;zufrIrsm; usL;vGefjcif;udk jzpfaponf/
v u,fq,fa&;pcef;rsm;ESifh tdrfaxmifpkrsm;twGif; vlOD;a& tqrwef rsm;jym;jcif;ESifh
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;twGuf oD;oefYae&mr&Sdjcif;onf vdifykdif;qkdif&mxdyg;
aESmifh,SufrIrsm;ESifh tjcm;aom usm;? r a&;&m tajcjyK tMurf;zufrIykHpHrsm; usL;vGef
apaom tajctaeokdY OD;wnfapygonf/
v trsKd;orD;rsm; OD;aqmifaom tdrfaxmifpkrsm;onf ykdí tEÅ&m,fusa&mufvG,fonf[k
owfrSwfxm;aomfvnf; taxmuftyHhrsm; cGJa0&eftwGuf usm;? r cGJjcm;azmfjyonfh
udef;*Pef;tcsuftvuf r&Sdyg/
l vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrItygt0if tjiif;yGm;rIrsm; ajz&Sif;&ef? vkHNcHKa&;wGif tumtuG,f
ay;a&;udpö&yfrsm; wifjy&eftwGuf u,fq,fa&;pcef;trsm;pkonf aus;&Gmu,fq,fa&;
pcef;? acgif;aqmifwm0efcHrsm;ESifh aumfrwDtay: rSDckdae&onf/ tqkdyg pDrHcefYcGJrI zGJUpnf;ykH
wkdYonf vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIjzpfyGm;jcif;ukd avsmhenf;aponf/
tkyfpkrsm;twGif; tMurf;zufrIrsm;tay: aumufcsufrsm;ESifh tBuHjyKcsufrsm;
txufazmfjyyg½IaxmifhrS tjrift& tvGefta&;BuD;aom tcsufrsm;rSm...
l tqif;&JqkH;jynfe,frsm;&Sd jynfoltm;vkH;twGuf usm;? r a&;&m wef;wltav;xm;½Ijrif
aom tjrifukd tajccHaom vlrIpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufa&; aqmif&GufrIrsm;ukd OD;pm;ay;
owfrSwf&ygrnf/
l trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm; tygt0if &ckdifjynfe,frS jynfoltm;vkH;\ EdkifiH
om;ESifh EkdifiHa&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ukd tmrcH&ygrnf/
l trsKd;orD;rsm;yg0ifaom ,kHMunfrIwnfaqmufa&;ESifh bmomrsm;twGif;ESifh bmomrsm;
tMum; awGUqkHaqG;aEG;yGJrsm; jyKvkyfí vlrIaygif;pnf;a&;ukd jr§ifhwif&ygrnf/
jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 284
l u,fq,fa&;pcef;rsm;twGif; usm;? r a&;&m tajcjyK tMurf;zufrIrsm;rS tumtuG,fay;
a&;ESifh¤if;tMurf;zufrIrsm;udkwkHYjyefta&;,laqmif&Gufa&;wkdYtygt0iftrsKd;orD;rsm;\
vkdtyfcsufrsm;ukd ukdifwG,f&eftvkdYiSm u,fq,fa&;pcef;rsm;rS trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;
i,f&G,frsm;\ vkdtyfcsufrsm;twGuf EkdifiHwum vlrItzGJUtpnf;rsm;\ vlom;csif;pmem
axmufxm;rIqkdif&m tcGifhtvrf;rsm;tm; vufvSrf;rDa&; jznfhqnf;ay;&efvnf;aumif;?
tpkd;&ESifh jynfwGif;vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;rS vIyf&Sm;olrsm;\ pGrf;aqmif&nfjr§ifhwif&efvnf;
aumif; vkdtyfygonf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm; 8
AD
B
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 286
8-1/ jrefrmEkdifiH\ taxGaxGtjym;jym;jzpfaeaom usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; tcGifhta&;qkdif&m taMumif;t&mrsm;
jrefrmEkdifiHonf usm;? r wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;tcGifhta&;wkdYESifh ywfoufNyD;
ta&;ygaom wkd;wufajymif;vJrIrsm;udk aqmif&GufcJhygonf/ ¤if;wkdYxJrS odomxif&Sm;aom
tcsufrsm;rSm EkdifiHawmf\ zGJUpnf;ykHtajccHOya'wGif usm;? r wef;wlnDrQa&;twGuf tmrcH
csufrsm; xnfhoGif;xm;jcif;? vkyfief;cGifrsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifrI ykdrkdrsm;jym;vmjcif;?
pkdufysKd;a&;vkyfief;r[kwfaom vkyfief;cGifrsm;wGif trsKd;orD;rsm; ykdrkdaumif;rGefaom tvkyf
tukdifrsm; &&SdvmMujcif;? rlvwef;? tv,fwef;ESifh txufwef;wkdYwGif ausmif;om;? ausmif;ol
rsm;\ ausmif;0ifrIEIef;rSm usm;? r wef;wlnDrQrI&Sdaejcif;? arG;rdcifaoqkH;rIavsmhenf;jcif;ESifh
ukd,f0efaqmifusef;rma&;apmifha&SmufrIrsm; wkd;jrifhvmjcif;ESifh trsKd;orD;rsm;twGuf tcsKdUaom
vlrIzlvkHa&;tpDtpOfrsm; ay;vmjcif;wkdYjzpfygonf/ þt&monf jrefrmEkdifiHwGif a,musfm;?
rdef;r? a,musfm;av;? rdef;uav;wkdYonf wef;wlnDrQ&SdaeNyD; usm;? r wef;wlnDrQa&;udpö ponf
jrefrmEkdifiHESifh rsm;pGm oufqkdifrIr&Sd[laom tjrifrsm;udk jzpfapygonf/ 2013 ckESpf usm;? r
a&;&m rnDrQrI tñTef;udef;tqifht& jrefrmEkdifiHonf 187 EkdifiHxJwGif tqifh 83 &Sdaeyg
onf/478 2012 ckESpfwGif Social Institutions and Gender Index (SIGI) onf urÇmwpf0ef;
86 EkdifiHwGif tqifh 44 &SdNyD; ta&SUtm&SESifh ypdzdwfa'oEkdifiH ukd;EkdifiHwGif tqifh&Spf &SdaecJhyg
onf/479
a,bk,swkd;wufrIrsm;ESifh uGm[rIrsm;
rl0g'ESifh Oya'a&;&m wkd;wufrIrsm;ESifh uGm[csufrsm;
2008 ckESpf jrefrmEdkifiH zGJUpnf;ykHtajccHOya'onf usm;? r wef;wlnDrQrIukd tmrcHcsuf
ay;xm;ygonf/ jrefrmEkdifiHrS tcsuftvufjynfhpkHpGm yg0ifaom vlukeful;rIqkdif&m Oya'ukd
Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in ptersons Especially Women and
ChildrenESifh ukdufnDpGm txl;ojzifh 2000 ckESpf Transnational Organized Crimeukd OD;wnfvsuf
United Convention ukd tm;jznfhum jy|mef;cJhygonf/ vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae
&mcsxm;a&; 0efBuD;Xmeonf us,fjyefYvTrf;NcHKrI&Sdaom trsKd;orD;rsm;tay; tMurf;zufrI wm;
qD;umuG,fa&;Oya'ukd a&;qGJvsuf&SdNyD; xkdOya'onf vuf&Sd Oya'yk'frrsm;&Sd trsKd;orD;rsm;
478 www.hdr.undp.org/en/content/gender-inequality-index wGif Munfhyg/
479 atmufajcrSwfpk 91/
AD
B
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 287
b0ESifh qufpyfaeaom vufxyfjcif;qkdif&m twm;tqD;rsm;? vdifrIqkdif&m jypfrIrsm;? vlukeful;
cH&jcif; ponfwkdYwGif tpm;xkd;oGm;rnfjzpfNyD; acwfESifh qDavsmfrIr&Sdawmhonfh 1993 ckESpfwGif
jy|mef;cJhonfh uav;oli,fqkdif&m Oya'ukdvnf; uav;oli,ftcGifhta&;qkdif&m ukvor*¾
uGefAif;&Sif;ESifh qDavsmfpGm a&;qJGvsuf&Sdygonf/
okdYaomf rl0g'qkdif&m tm;enf;csuftcsKdUukd odomxif&Sm;pGm awGU&Sd&ygonf/ qkdvkdonf
rSm Oya'\ tajccHrlabmifü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;qkdif&m
t,ltqrsm; aygif;pyfyg0ifygonf/ jrefrmEdkifiHwGif jyifqifa&;qGJxm;aom okdYr[kwf vuf&Sd
jyifqif&ef pOf;pm;vsuf&Sdaom Oya' 151 tm;vkH;ukd rNcHKikHrdEkdifaomfjim;vnf; Oya'trsm;pkü
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;qkdif&m tjrifrsm; tajcckdif&eftwGufrl
eufeJpGm xnfhoGif;&ef vdktyfygao;onf/ xkdYtjyif jrefrmEkdifiHwGif vuf&SdusifhokH;aeaom
Oya'wGif "avhxkH;wrf;qkdif&m trltusifhrsm; aygif;pyfusifhokH;vsuf &Sdaeygonf/ xkdYaMumifh
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;wkdYwGif uGJjym;aom pHowfrSwfcsufrsm;
usifhokH;rIrsm;udk jzpfapygonf/
rl0g'usifhokH;rIqkdif&m uGm[csufrsm;
EkdifiHwkdif;rSmuJhokdYyif rl0g'usifhokH;rIqkdif&m uGm[csufrsm; &Sdygonf/ Oyrm-jrefrmEdkifiH
wGif Oya't& trsKd;orD;rsm;onf wlnDaomtvkyftwGuf trsKd;om;rsm; cHpm;cGifh&Sdaom
tcGifhta&;ESifh vpmwkdYudk cHpm;cGifh&Sdaomfvnf; usm;? r a&;&m tajccHaom vkyfcaMu;aiG
uGm[csuf&SdaeqJjzpfygonf/480 jrefrmEkdifiH\ 2008 ckESpf zGJUpnf;ykHtajccHOya'yk'fr 369 t&
EkdifiHom;wkdif;onf jynfolYvTwfawmf/ trsKd;om;vTwfawmf? wkdif;a'oBuD;vTwfawmf okdYr[kwf
jynfe,fvTwfawmfwpf&yf&yfwGif a&G;aumufwifajr§mufcGifhESifh a&G;aumufwifajr§mufcHykdifcGifh
&Sdonf[k tmrcHygonf/ okdY&mwGif vTwfawmftqifhqifhwGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI
4.6 &mckdifEIef; (2012) ESifh 12.9 &mckdifEIef; (2015) qkdonfrSm tvGefedrfhusNyD;
a'otwGif; tjcm;EkdifiHrsm;ESifh EIdif;,SOfvQifvnf; edrfhusvsuf tjynfjynfqkdif&m
pHcsdefpHñTef;jzpfaom trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI 30 &mckdifEIef; ESifh EIdif;,SOfvQif tvGef
tvSrf;uGma0;aeygao;onf/
u@wpfcktwGif; a&maxG;aeaom &v'frsm;
wwd,tcsuftaeESifh tcsKdUtñTef;udef;rsm;onf taumiftxnfazmfaqmif&GufrIwGif
odomaom wkd;wufajymif;vJrIrsm; &Sdaomfvnf; u@wpfckwnf;ü a&maxG;aeaom &v'frsm;
&Sdaeygonf/ Oyrm-jrefrmEdkifiHwGif rlvwef;ynmtwGuf ausmif;0ifrI wkd;wufcJhNyD; rlvwef;ESifh
tv,fwef;ynmtqifhwGif usm;? r yg0ifrI tcsKd;nDrQrI&SdcJhaomfvnf; txl;ojzifh tv,fwef;
tqifhwGifrl ausmif;qufvufaerI xdef;xm;EkdifEIef;ESifh ausmif;om;? ausmif;olrsm;\ ynm&nf
wkd;wufrIrsm;ESifh ywfoufNyD;vnf;aumif? ynma&;\ t&nftaoG; (oif½kd;ñTef;wrf;rsm;wGif
480 atmufajcrSwfpk 79/
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 288
usm;? r wef;wlnDrQrI yg0ifjcif;tygt0if)ESifh ywfoufNyD;vnf;aumif;? ausmif;olrsm;\ ]trsKd;
orD;rsm;tm; OD;wnfaom ynma&;pepf}tay: pdwf0ifpm;rI wkd;wufvmatmif aqmif&Gufjcif;
rsm;wkdYwGifvnf;aumif; tpOfwpkduf pkd;&drfrI&Sdygonf/ xkdYtjyif ynma&;u@wGif wkd;wuf
ajymif;vJrIrsm; &Sdaeaomfvnf; trsKd;orD;rsm;tMum; pD;yGm;a&;rnDrQrI? a'oqkdif&m rnDrQrI?
vlrsKd;pkqkdif&m rnDrQrIrsm; &Sdaeygonf/ Oyrm-trsKd;orD;pmwwfajrmufrIEIef; tedrfhqkH;ukd &Srf;
jynfe,fwGif awGU&Sd&NyD; 59.4 &mckdifEIef;jzpfonfukd awGU&Sd&ygonf/481 trsKd;orD;rsm;\ usef;rm
a&;? ukd,f0efaqmifusef;rma&;onf trsKd;om;usef;rma&;pDrHcsufwGif OD;pm;ay;wpfckjzpfNyD;
uRrf;usifaom ukd,f0efaqmifapmifha&SmufrI wkd;jr§ifhap&eftwGuf odomxif&Sm;aom BudK;yrf;
aqmif&GufrIrsm; &SdcJhygonf/ ukd,f0efaqmifrdcifaoqkH;EIef;onf 2005 ckESpftwGuf rdcif
wpfodef;wGif 230 a,muf aoqkH;cJh&mrS 2010 ckESpfü rdcif wpfodef;wGif 200 OD; avsmhenf;
aoqkH;cJhonfukd awGU&ygonf/482 okdYaomfvnf; ukd,f0efaqmifrdcif aoqkH;rItrsm;pkrS tdrfrsm;
wGif jzpfyGm;cJhNyD; 38 &mckdifEIef;om aq;½kHokdY ykdYaqmifEkdifaMumif; awGU&SdcJh&ygonf/ jrefrmEkdifiH
onf rsKd;qufyGm;Ekdifonfh touftkyfpk&Sd trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;u@ukd txl;tav;ay;
aqmif&Gufvsuf&Sdygaomfvnf; trsKd;orD;rsm;\ taxGaxGusef;rma&;jyóemrsm;? tMurf;zuf
rIESifh qufET,faom usef;rma&;jyóemrsm;? pD;yGm;a&;qkdif&m? wkdif;&if;om;vlrsKd;tkyfpkqkdif&m?
yx0Da'ownfae&mqkdif&m uGJjym;jcm;em;rIt& usef;rma&;apmifha&SmufrI tcGifhtvrf;rsm;
wef;wlnDrQr&&Sdjcif; jyóemrsm;ukdvnf; xnfhoGif;pOf;pm;&ef tvsiftjref tav;ay;aqmif
&Guf&ef vdktyfygao;onf/
u@rsm;twGif; wpfckESifh wpfck qefYusifbufjzpfaom tajctaersm;ESifh tvm;tvmrsm;
pwkw¬tcsuftaeESifh qufET,frI&Sdonfh u@toD;oD;twGif; wpfckESifhwpfck qefYusif
bufjzpfaom tajctaersm;ESifh tvm;tvmrsm; &Sdjcif;jzpfygonf/ Oyrm-trsKd;orD;rsm;\
ynma&;wkd;wufrI&Sdjcif; odomxif&Sm;NyD; tqifhjrifhynma&;u@wGif trsKd;om;rsm;ESifh
EIdif;,SOfvQif trsKd;orD;rsm;\ tcsKd;tpm; ykdrkdjrifhrm;ygonf/ okdY&mwGif twef;ynmNyD;ajrmufNyD;
tvkyfvkyfukdifrIwGifrl vkyfom;tiftm;ü trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifrIEIef; edrfhusaeonfukd
awGU&NyD; tvkyfvufrJhEIef;rSm trsKd;om;rsm;xuf trsKd;orD;rsm;u tenf;i,f ykdrkdjrifhrm;ygonf/
xkdYjyif pD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfaom tvGeftqifhjrifhaom &mxl;ESifh
tqifhjrifhaom &mxl;tqifhtrsm;pkwGif trsKd;orD;rsm;tm; ta&twGuftm;jzifh rsm;pGm a&G;
cs,fcefYxm;jcif; r&Sdyg/ Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfwGif w&m;0ifyg0ifvkyfaqmifcGifh tygt0if
trsKd;orD;rsm;\ EkdifiHa&;ESifh tkyfcsKyfa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifrI tajctaersm;ESifh tvm;
tvmrsm;rSm wkd;wufrI&Sd&ef trSefwu,f rsm;pGm vkdtyfrIrsm; &Sdao;aMumif; awGU&Sdygonf/
8-2/ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfESifh pDrHudef;a&;qGJa&; vkyfief;pOfwkdYü usm;? r wef;wl nDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; tcGifhta&;twGuf tcGifhtvrf;rsm;ESifh t[efYtwm;rsm;
481 atmufajcrSwfpk 143/
482 atmufajcrSwfpk 84/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 289
jrefrmEkdifiH\ t&Sdeft[kefjzifh vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh EkdifiHa&; jyKjyifajymif;vJrIwkdYaMumifh
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;tcGifhta&;wkdYESifh pyfvsOf;aom tESpfom&usus
ajymif;vJrIrsm;ESifh wkd;wufrIrsm;twGuf tcGifhtvrf; &&Sdvmygonf/ þ usm;? r a&;&m tajc
tae avhvmqef;ppfrIu tav;teuf tpOfwpkduf axmufcHvkdonfrSm usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m jyóemrsm;ukd ukdifwG,fjcif;onf
pHowfrSwfcsufqkdif&m jyóemukd ukdifwG,fjcif;rQom r[kwfbJ jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOf
xda&mufrI&Sda&;ESifh zGHUNzdK;wkd;wufrIrsm; ckdifrmpGm a&&SnfwnfwHha&;twGufvnf; ta&;BuD;aom
vkyfaqmifrIwpfckjzpfaMumif; jzpfygonf/ vlOD;a&pkpkaygif;\ 51.5 &mckdifEIef; &Sdaom trsKd;
orD;rsm;\ jyóemrsm;ESifh jznfhqnf;rIrsm;udk xkwfy,fxm;jcif;onf (48.5 &mckdifEIef;rSm
trsKd;om;rsm;jzpfNyD;) zGHUNzdK;wkd;wufa&;BudK;yrf;rIESifh &if;ESD;jr§KyfESHrIwkdYü tpGrf;&SdorQ tjynfht0
tokH;csrIr&Sdjcif;yif jzpfygonf/483
tul;tajymif;umvrsm;onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm;twGuf tjyKoabmaqmifaom tajymif;tvJumvrsm;jzpfaMumif; urÇmwpf0ef;rS
EkdifiHtrsm;tjym;\tawGUtBuHKrsm;uoufaocHaeaomaMumifh ¤if;tcGifhaumif;udk rdrd&&
tokH;cs&ef vdktyfygonf/ ]vuf&Sdjyóemrsm;ukd ajz&Sif;&ef ykdrkdtm½kHpkdufvkyfaqmif&rnf}
[laom t,ltqESifhtnD usm;? r a&;&m rnDrQrIrsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif &m
jyóemukdifwG,fjcif;ukd (tcsKdUu@rsm;wGif tqkdjyKouJhokdY) tul;tajymif;tvGefumvtxd
tcsdefrqGJoifhyg/ tul;tajymif;qkdif&m rl0g'aqG;aEG;yGJrsm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\
OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd xkwfy,fxm;vQif pDrHudef;a&;qGJa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh bwf*sufcGJ
a0owfrSwfrIrsm;üvnf; ¤if;wkdYudk OD;pm;ay;xnfhoGif;vdrfhrnf r[kwf? tul;tajymif;tvGef
umvrSmvnf; ¤if;wkdYukd rsm;aomtm;jzifh ukdifwG,fvdrfhrnf r[kwfaMumif; urÇmwpf0ef;rS
taxmuftxm;rsm;u vkHavmufpGm oufaocHvsuf&Sdygonf/ xkdYjyif tajymif;tvJrsm;
a&&SnfwnfwHhckdifrma&; xdef;odrf;jcif;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm;ukd xdxda&mufa&mufaqmif&Gufjcif;wkdYonf pdefac:rIrsm; jzpfygonf/
yxrOyrmwpfcktaeESifh tpkd;&\ tvGefwm0efBuD;rm;aom jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;
pOfokH;&yfjzpfonfh pD;yGm;a&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&;? EkdifiHa&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&;ESifh
trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;rlabmifwGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\
tcGifhta&;rsm;ukd a,bk,srQ a&;qGJcsrSwfxm;ygonf/ pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;jyKjyifajymif;vJa&;
qkdif&mESifh trsKd;om;zGHUNzdK;a&;pDrHcsuf (FESR) (2011-2030) rlabmifwGif trsKd;orD;rsm;ukd oD;
oefYtcef;wGif azmfjycJhygonf/ FESR wGif Oyrmtm;jzifh trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufjcif;
ESifh vlukeful;rIqkdif&mwkdYukd ukdifwG,faqmif&GufNyD; rdcifESifh uav;usef;rma&;apmifha&SmufrI
twGuf ajypmpepf (abmufcsmpepf) xm;&SdEkdif&ef? roefpGrf;rdcifrsm;? ukd,f0efaqmifrsm;
uav;rsm;twGuf txl;&efykHaiGxm;&Sda&;wkdYtwGuf usef;rma&;tokH;p&dwf wkd;jr§ifh&&Sdap&ef
OD;wnfyg onf/484
okdY&mwGif FESR onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
483 www.countryeconomy.com/demography/population/Burma wGif Munfhyg/
484 Government of the Republic of the Union of Myanmar. 2013. Framework for Economic and Social Reform. Nay Pyi Taw.
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 290
ukd wduspGmESifh jynfhpkHpGmukdifwG,f&ef u@rsm;toD;oD;twGuf vrf;ñTefrIrsm; ryg0ifyg/ vuf
awGUtajctae&Sd trsKd;orD;? trsKd;om;? a,musfm;av;? rdef;uav;wkdY\ rnDrQrIrsm;udk rukdif
wG,fEkdifonfhenf;wl jyKjyifajymif;vJrI\ trsKd;orD;ESifh trsKd;om;tay: rwlnDpGm oufa&mufrI
rsm;ukdvnf; rwkHYjyefEkdifyg/
pD;yGm;a&;e,fy,fwGif qif;&JEGrf;yg;rI avQmhcsa&;? tm;vkH;yg0ifEkdifaom zGHUNzdK;wkd;wufa&;
wkdYtay: txl;tav;ay;aom pDrHcsuftopfrsm;rSm usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;
rsm; vkyfEkdifpGrf;&nf wkd;wufvmaprIwkdYudk ukdifwG,f&ef tcGifhtvrf;rsm;ukd jznfhqnf;ay;yg
onf/ okdY&mwGif tBuD;pm;pD;yGm;a&;u@ (rufc½kdabm*aA') ESifh tm;vkH;tusKH;0ifaom zGHUNzdK;
wkd;wufa&;rl0g'rsm;ESifh r[mAsL[mrsm; (ukefoG,frI? &if;ESD;jr§KyfESHrI? aiGa&;aMu;a&;u@ESifh
&okH;cefYrSef;aiGpm&if;rl0g'rsm;)onf pD;yGm;a&;zGHUNzdK;rIcsnf;oufoufukd OD;pm;ay;vkyfaqmifjcif;
ukdom OD;wnfcJhvQifjzpfap? qif;&JEGrf;yg;olrsm;twGuf aumif;rGefaom tvkyftukdiftcGifh
tvrf;opfrsm; zefwD;Ekdifjcif;r&SdvQifjzpfap? qif;&JEGrf;yg;olrsm;ESifh zJMuOfcHtkyfpkrsm;ukd xnfh
oGif;rpOf;pm;vQifjzpfapwkd;wufrItenf;tusOf;rQom&&SdEkdifygrnf/¤if;tcsufESifhpyfvsOf;í
a&TUajymif;tajccsol trsKd;orD;rsm;ESifh pD;yGm;a&;rzGHUNzdK;ao;aom ae&ma'orsm; tygt0if
z,fMuOfcH&onfh wkdif;&if;om;tkyfpkrsm;? bmoma&;tkyfpkrsm;? vlrsKd;tkyfpkrsm;rS trsKd;orD;rsm;?
pD;yGm;a&;tajctae csKdUiJhaom trsKd;orD;rsm; &ifqkdifMu&onfh jyóemrsm;ESifh t[efYtwm;rsm;
tm; xnfhoGif;pOf;pm;jcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;twGuf txl;tav;ay; vkyfaqmifjcif; vkd
tyfygonf/ tBuD;pm; pD;yGm;a&;u@ (rufc½kdabm*aA')? tm;vkH;tusKH;0ifaom zGHUNzdK;wkd;wuf
a&;rl0g'rsm;ESifh r[mAsL[mrsm;ü t&if;tjrpfrsm;udk pDrHcefYcGJ&mrSm trsKd;orD;rsm; tvkyfvkyf
ukdifonfh u@rsm; (Oyrm-pkdufysKd;a&;? w&m;0ifr[kwfaom u@)okdYvnf;aumif;? qif;&JEGrf;
yg;aom trsKd;orD;aexkdifMuonfh zGHUNzdK;rIedrfhusaom jynfe,frsm;ESifh wkdif;a'oBuD;rsm;okdYvnf;
aumif;?¤if;wkdYykdifqkdifonfhukefxkwfrI\tajccHrsm;(uRrf;usifrIedrfhusaomvkyftm;)okdYvnf;
aumif;?¤if;wkdYpm;okH;onfhukefypönf;trsKd;tpm;rsm; (Oyrm-tpm;taomuf)okdYvnf;aumif;
cGJa0csrSwfay;&ef vdktyfNyD; tvm;tvmaumif;aom w&m;0if ykHrSefr[kwfaom ukefxkwfvkyf
ief;rsm;ukd tm;ay;jr§ifhwif&efvnf; vkdtyfygonf/485
FESR pD;yGm;a&;qkdif&mESifh vlrIa&;qkdif&m jyKjyifajymif;vJa&; vkyfief;rlabmifonf
a&&SnfpDrHudef;jzpfaom trsKd;om;zGHUNzdK;wkd;wufa&; pDrHudef; (2012-2030)ESifh csdwfqufxm;
onfh ta&;BuD;onfh rl0g'jzpfNyD; u@toD;oD;tvkduf rl0g'rsm;onf tm;vkH;yg0ifrIESifh aqG;
aEG;taumiftxnfazmfa&;ukd ñTef;qkdxm;ygonf/ ,if;onf EkdifiHawmftpkd;&\ vkyfaqmif
vsuf&Sdaom jyKjyifajymif;vJa&;azmfaqmifrIrsm;wGif usm;? r wef;wlnDrQa&;ESifh trsKd;orD;rsm;
tcGifhta&;udk azmfaqmifEkdifrnfh ta&;ygaom tcGifhtvrf;aumif;vnf; jzpfygrnf/ Oyrm-
tBuD;pm;u@rl0g' (Macrosectoral Policies) rsm;? bufpkHynma&;u@ jyKjyifajymif;vJa&;
(CESR) ESifh ajr,mtokH;csrI rl0g'uJhokdYaom tpDtpOfrsm;wGif usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;
orD;rsm; tcGifhta&;rsm;ukd aygif;pyfxnfhoGif;vsuf&Sdonf/ ,if;vkyfaqmifrIonf t&yfbuf
tzGJUtpnf;rsm;? ukvor*¾tzGJUtpnf;rsm;ESifh tjynfjynfqkdif&m zGHUNzdK;rIrdwfzuftzGJUrsm;wkdY\
vIHYaqmfwkdufwGef;rIESifh enf;ynmyHhykd;rIrsm;jzifh EkdifiHawmftpkd;&u OD;aqmifaom aqG;aEG;rIrsm;rS
485 atmufajcrSwfpk 64/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 291
xGufay:aom &v'fjzpfonf/
tpkd;&\ EkdifiHa&;jyKjyifajymif;vJa&; BudK;yrf;rIrsm;jzpfMuaom trsKd;om;jyefvnfoifhjrwf
a&;? Nidrf;csrf;a&;ESifh vlrIaygif;pnf;nDñGwfa&; vkyfief;pOfwkdYü vkyfykdifcGifhrsm;? rl0g'rsm;? EkdifiH
a&;tzGJUtpnf;rsm;\ tpOftvmxkH;pHrsm;? Oya'rsm;? vkyfief;tqifhpHrsm;wGif trsKd;orD;rsm;
yg0ifrI? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&mwkdYukd xnfhoGif;
vkyfukdifaqmif&GufrIwkdYukd wduspGm tmrcHxm;jcif; r&Sdyg/ þusm;? r a&;&m tajctaeavhvm
qef;ppfrIü azmfxkwfwifjyxm;ouJhokdYyif EkdifiHa&;ESifh Nidrf;csrf;a&;qkdif&m tkyfcsKyfrIu@\
zGJUpnf;wnfaqmufykHESifh vkyfief;pOfwkdYwGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\
tcGifhta&;rsm;qkdif&mwkdYukd xnfhoGif;vkyfukdifaqmif&GufrIwkdYukd wduspGm tmrcHxm;jcif; r&Sdyg/
þ usm;? r a&;&m tajctae avhvmqef;ppfrIü azmfxkwfwifjyxm;ouJhokdYyif EdkifiHa&;ESifh
Nidrf;csrf;a&;qkdif&m tkyfcsKyfrIu@\ zGJUpnf;wnfaqmufykHESifh vkyfief;pOfwkdYwGif usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m wkd;wufrItñTef;udef;rsm;onf ¤if;
tcsufukd oufaojyygonf/
jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfukd a,bk,sqefpGm rlabmifcsrSwfxm;onfhwkdif 1995
ckESpf abusif;vkyfief;vrf;ñTef\ e,fy,f 12 &yfESifh nDñGwfaom trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wuf
a&;qkdif&m trsKd;om;tqifh r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022)onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQ
rIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m vkyfief;pOfrsm;ukd ukdifwG,f&ef tcGifhtvrf;rsm;
tjzpf vrf;zGifhay;ygonf/ ,if;pDrHudef; taumiftxnfazmfaqmif&mrSm ulnDyHhykd;rIudk 0efBuD;
Xmersm;tcsif;csif; csdwfqufjcif;ESifh yl;aygif;aqmif&Gufjcif;tm;jzifhvnf;aumif;? t"du
0efBuD;Xmersm;twGif;wGif xda&mufpGm aygif;pyfxnfhoGif; aqmif&Gufjcif;tm;jzifhvnf;aumif;
vkyfaqmif&ygrnf/
jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm; ckdifrmpGm tjrpfwG,fap&ef aqmif&Guf&mwGif pdefac:csufrsm;rSm...
(1) jyKjyifajymif;vJrIvkyfief;tqifhqifh\ vsifjrefaom vkyfaqmifrIrsm;
(2) tzGJUtpnf;tqifhqifh\ em;vnfvufcHEkdifpGrf;tMum;rSm &Sdaeonfh uGm[csufrsm;
(3) pDa'goabmwlpmcsKyfESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTefwkdYESifh nDñGwfaom usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD; tcGifhta&;rsm; yg0ifonfh 'Drkdua&pDtkyfcsKyfa&;tajccHpnf;
rsOf;pnf;urf;rsm;udk rl0g'qkdif&mESifh tzGJUtpnf;rsm;qkdif&mwGif xnfhoGif;tokH;jyKjcif;jzifh
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; ckdifrmatmif vkyfaqmifvkd
onfh pdwfqE´jyif;jyrIonf tzGJUtpnf;rsm;twGif; rwlnDMujcif;wkdY jzpfygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m uwdu0wfrsm;
twGuf wm0efcHvkyfaqmifrIwkdYudk pdwfqE´jyif;jypGmjzifh vkyfaqmifvkdrI? pGrf;&nfjynfh0rIESifh
oabmxm;pdwftajccH ajymif;vJrIrsm;ESifhomvQif wkd;wufrIudk &&SdEkdifygrnf/ xkdokdYvkyfaqmif&m
wGif tzGJUtpnf;qkdif&m vkyfykdifcGifhrsm;? rl0g'rsm; a&;qGJrIqkdif&m enf;ynmtaxmuftulrsm;?
taumiftxnfazmfaqmifrI? apmifhMunfhMuyfrwfrI? tuJjzwfrI? ½kyfykdif;qkdif&m tajccHtaqmuf
ttkHrsm;? vlYpGrf;tm;t&if;tjrpfrsm;? aiGa&;aMu;a&;wkdYESifh oufqkdifaom pHvkyfxkH;vkyfenf;
rsm;? a&&SnfwnfwHhckdifNrJaom rl0g'rsm;ESifh pDrHudef;rsm;? wm0efcHrI&Sdaom vkyfief;rlabmifrsm;)
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 292
vkdtyfonf/okdY&mwGifwpfNydKifwnf;rSmyif¤if;vkyfief;pOfonfEkdifiHa&;vkyfief;pOfwpfckjzpf&m
trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;tMum;rSm wef;wlnDrQrI\ vufawGUtusKd;oufa&mufrIukd tm
rcH&eftwGuf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQa&; vkyfykdifcGifhrsm;tm; taumiftxnfazmfaqmif&m
rSm aocsmap&ef EkdifiHa&;t& vufoifhcHEkdifrI? wpfEkdifiHvkH;tqifh yg0ifywfoufoltm;vkH;\
oufqkdifrIESifh wm0ef&SdrI? EkdifiHa&;qkdif&m tm;ay;rIESifh vkyfykdifcGihfrsm; vkdtyfNyD; wm0efcHrI&Sdaom
vkyfief;rlabmifrsm;tm; tmPmouf0ifap&efESifh azmfaqmif&ef vkdtyfygonf/
8-3/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;tcGifhta&;rsm;qkdif&m pDa'goabmwlnDrIESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTef wkdY\ tajccHoabmw&m;rsm;ESifh nDñGwfaom ? wm0efcHrI&Sdaom vkyfief;rlabmifrsm; taumiftxnfazmfjcif;
þ usm;? r a&;&m tajctae avhvmqef;ppfrIwGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m pDa'guGefAif;&Sif;ESifh abusif;vkyfief;vrf;ñTefwkdY\
tajccHoabmw&m;rsm;ESifh nDñGwfaom? wm0efcHrI&dSaom vkyfief;rlabmif\ t"dutpdwf
tykdif;rsm;yg0ifygonf/¤if;wkdYrSm...
vlrItzGJUtpnf;\ tqifhwkdif;rSm w&m;0ifESifh w&m;0ifykHrSefr[kwfaom pD;yGm;a&;qkdif &m? EkdifiHa&;qkdif&m? vlrI,Ofaus;rI qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfrIESifh taumiftxnfazmfaqmifrI ,EÅ&m;rsm; BuD;MuyfrIwkdYwGif trsKd;orD;rsm;\ tjynfht0ESifh wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifcGifh
trsKd;orD;rsm;onf qkH;jzwfcsufcsrSwfrIwGif tjynfht0 yg0ifvkyfaqmifcGifh &Sd&rnf[k
vnf;aumif;? rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm; a&;qGJrI? taumiftxnfazmfaqmifrI? apmifhMunfhMuyf
rwfrI? tuJjzwfrI ponfh pD;yGm;a&;qkdif&m? EkdifiHa&;qkdif&mESifh vlrI,Ofaus;rIqkdif&m rl0g'vkyf
ief;pOftqifhwkdif;rSm yg0ifvkyfaqmifolrsm;tjzpf tjynfht0 yg0ifvkyfaqmifcGifh &Sd&rnf[k
vnf;aumif; qkdvkdygonf/ trsKd;orD;rsm;onf vlxkaqG;aEG;yGJrsm;ESifh a&G;aumufwifajr§mufrI?
wifajr§mufcHrI vkyfief;pOfrsm;wGif tjynfht0 yg0ifvkyfaqmifcGifh &Sd&ygrnf/ txl;ojzifh z,f
MuOfcHxm;onfh trsKd;orD;rsm;\ OD;pm;ay;rIrsm;ukd rl0g'ESifh pDrHudef;rsm;wGif xnfhoGif;&ygrnf/
xkdYjyif av;pm;vkdufemrIr&Sdjcif;twGuf ajz&Sif;csufawmif;qkdykdifcGifh? pnf;rsOf;pnf;urf;ESifh
nDñGwfpGm aqmif&Guf&ef awmif;qkdcGifhwkdYudk trsKd;orD;rsm; &&Sd&ygrnf/
,if;onf rl0g'qkH;jzwfcsufrsm;\ xdckdufoufa&mufrIukd trsm;qkH;cHpm;&rnfh trsKd;
orD;rsm;twGuf vkyfaqmifay;jcif;? pDa'gESifh abusif;pHrsm;udk jynfhrDapjcif;ESifh zGHUNzdK;a&;wGif
&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;udk taumif;qkH;? txda&mufqkH; jzpfapygrnf/
rl0g'qkdif&mESifh tzGJUtpnf;qkdif&m ywf0ef;usifrsm;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&mESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh ta&;rsm;qkdif&m vkyfykdifcGifhrsm;
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk tpkd;&\ ta&;,l
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 293
aqmif&Guf&ef &nfrSef;csufwpfcktaejzifh NrJNrHrIjzifh aqmif&Guf&rnfh pHcsdefpHñTef;owfrSwfcsufrsm;
wGif xnfhoGif;&ygrnf/ tzGJUtpnf;wpfck\ w&m;0ifvkyfykdifcGifhwGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
ESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;tm; av;pm;rI? umuG,fapmifha&SmufrIESifh jznfhqnf;rIwkdY
jy|mef;xm;vQif¤if;onfusm;?ra&;&mwef;wlnDrQrIESifhtrsKd;orD;rsm;\tcGifhta&;rsm;qkdif
&m vkyfief;pOfwkd;wufrItwGuf vkyfykdifcGifhtmPm&Sdolrsm;ESifh wm0ef&Sdolrms;tm; wm0efcHrI
&Sdap&efESifh trSefwu,f wef;wlnDrQrIukd tmrcHap&ef aqmif&Gufjcif;\ ta&;ygaom
oufaoom"uwpfck jzpfvmygvdrfhrnf/486
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; wkd;wufa&;twGuf pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom vkyfxkH; vkyfenf;rsm;
tzGJUtpnf;qkdif&m vkyfykdifcGifhrsm;onf usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\
tcGifhta&;rsm;udk ukdifwG,fykdifcGifh &SdEkdifaomfvnf; xda&mufaom usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
ukd tmrcH&eftwGuf pD;yGm;a&;qkdif&m? vlrIa&;qkdif&mESifh EkdifiHa&;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm;\
tBuD;wef;? tvwfwef;ESifh ti,fwef;tqifhwkdif;wGif usm;? r a&;&m wef;wltav;xm;aom
oD;oefYOya'rsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;? vkyfxkH;vkyfenf;rsm;? vrf;ñTefcsufrsm;tjzpfokdY uwd
u0wfxkwfjyefcsufrsm;? vkyfykdifcGifhrsm;? ykdrkdus,fjyefYaom rl0g'rsm;ESifh Oya'rsm;udk ykdrkdtaumif
txnfazmfaqmif&ef vdktyfygonf/
Oyrm-oufaocHjcif;qkdif&m Oya't& t"r®jyKusifhcH&aom trsKd;orD;onf oufao
xGufqkd&ef wm0ef&Sdjcif;aMumifh w&m;½kH;twGif; trsm;jynfola&SUarSmufrSm w&m;vkdbufu
¤if;trsKd;orD;tm;vdifykdif;qkdif&m rIcif;&mZ0ifukd ppfaq;ar;jref;cGifh&Sd&m ¤if;trsKd;orD;onf
vdifqufqHrIjyK&ef oabmwloltjzpfokdY a&mufap&ef oufaojyoEkdifonftxd ppfaq;ar;
jref;Ekdifojzifh ¤if;Oya'onf trsKd;orD;rsm;tm; t"r®jyKusifhcH&rIukd wkdifMum;jcif;? ta&;,l
tjypf'Pfay;&ef awmif;qkdjcif;rsm;rS t[efYtwm;jyKvsuf&Sdygonf/ a&G;aumufyGJrsm;wGif
trsKd;orD;rJqE´ay;olrsm;\ vdktyfcsufrsm;ukd xnfhoGif;pOf;pm;jcif; r&Sdaom vkyfief;pOfvrf;ñTef
rIrsm;\ tusKd;quftjzpf rJ½kHrsm;onf trsKd;orD;rsm; aexkdif&mESifh a0;uGmpGm wnf&Sdjcif;?
rJay;&ef tcsdefowfrSwfcsufrsm;onf trsKd;orD;rsm;\ tvkyfcsdefESifh oifhwifhavsmufywfrI r&Sd
jcif;wkdY jzpfay:apjcif;tm;jzifh trsKd;orD;rsm;\ rJqE´ay;jcif;tcGifhta&;ukd t[efYtwm;jzpfap
ygonf/ a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;
ESifh tjcm;e,fy,frsm;&Sd rwlnDaom tcef;uu@rsm;wGif yg0ifvkyfaqmifcGifhESifhpyfvsOf;í
,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm; r&Sdjcif;aMumifh xda&mufrI&Sdaom wef;wlnDrQrItwGuf wkd;wuf
aqmif&Gufjcif;udk aESmifhaES;apygonf/
xkdYaMumifh oabmwlnDrIaMunmcsufrsm;? vkyfykdifcGifhrsm;? ykdrdkus,fjyefYaom rl0g'rsm;ESifh
Oya'rsm;tm; usm;? r wef;wl tav;xm;½Ijrifaom oD;oefYOya'rsm;? pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;?
vkyfxkH;vkyfenf;rsm;? vrf;ñTefcsufrsm;tjzpfokdY taumiftxnfazmfaqmif&ef ta&;BuD;ygonf/
¤if;wkdYonfatmufazmfjyygu@rsm;tay:tusKd;oufa&mufrI&Sdygonf/
486 atmufajcrSwfpk 410/
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 294
(u) vdifESifh tjcm; uGJjym;jcm;em;rIrsm;ukd cGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; aumuf,ljcif;?
trsKd;tpm; cGJjcm;owfrSwfjcif;? avhvmqef;ppfjcif;? tcsuftvufokH;Ekdifjcif;/
(c) vlYpGrf;tift&if;tjrpf? 0efxrf;a&G;cs,fcefYxm;jcif;? 0efxrf;rsm;tm; a&&Snfxdef;odrf;Ekdifjcif;?
tvkyftukdif\ tajctae (trSefwu,f tusKd;oufa&mufrI&Sdaom wef;wlnDrQrI tvsif
tjref&&Sda&;twGuf ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm; yg0if)? tzGJUtpnf;tqihfwkdif;wGif
pGrf;aqmif&nf pHcsdefpHñTef;owfrSwfcsuftaejzifh usm;? r wef;wl tav;xm;½IjrifrIukd
xnfhoGif;pOf;pm;onfh pGrf;aqmif&nftuJjzwfjcif;/
(*) usm;? r wef;wl tav;xm;½Ijrifaom ½kyfykdif;qkdif&m tajccHtaqmufttkH? usm;? r a&;&m
wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;wkdYtwGuf bwf*sufcGJa0csrSwfjcif;
wkdYudk xnfhoGif;pOf;pm;onfh zGHUNzdK;wkd;wufa&;rl0g'ESifh vkyfief;pDrHcsuf a&;qGJjcif;/
(C) apmifhMunfhMuyfrwfjcif;? tzGJUtpnf;qkdif&m rl0g'rsm;tm; tuJjzwfjcif; (xda&mufrIESih
vkyfief;vnfywfrI)? wnfhrwfjyKjyif&ef ta&;,laqmif&Gufjcif;/ usm;? r a&;&m wef;wlnDrQ
rIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ESifh pyfvsOf;aom tzGJUtpnf;qkdif&m tajctaersm;
ESifh rl0g'wkdYESifh oufqkdifaom 0wå&m;rsm; aocsmap&eftwGuf tzGJUtpnf;twGif;ESifh
tjyif ESpf&yfpvkH;\ vkyfief;pOfrsm;tm; BuD;MuyfrIü trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIudk
vG,fulacsmarGU&ef taxmuftulay;&ygrnf/ tjyKtrl tavhtx ajymif;vJrI jr§ifhwif&ef
twGuf¤if;ta&;,laqmif&GufrIrsm;?txl;ojzifhusm;?rwef;wltav;xm;½Ijrifaom
pGrf;aqmif&nf pHcsdefpHñTef;owfrSwfrIESifh jyKjyifwnfhrwfap&ef ta&;,laqmif&GufrIrsm;onf
ta&;ygaom enf;vrf;rsm; jzpfygonf/
usm;? r wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; usifhokH;aom ,Ofaus;rI"avhxkH;pH
tjyKtrltavhtxajymif;vJjcif;onfta&;BuD;aomfvnf;¤if;tajymif;tvJrsm;onf
vkyfief;cGiftwGif; qkay;? 'Pfay;pepfuJhokdY rufvkH;rsm;aMumifhom jzpfygu vkHavmufrIr&Sdyg/
av;eufaom wefzkd;xm;rIrsm;ESifh pdwfoabmxm;rsm; ajymif;vJjcif;uomvQif ppfrSefaom
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;twGuf tjyKtrltavhtx
ajymif;vJrIukd tckdiftrm tjrpfwG,faprnfjzpfNyD; ppfrSefaom toGiful;ajymif;a&;ukd jzpfxGef;
aprnf jzpfygonf/
rd½kd;zvmtpOftvm pdwfoabmxm;cH,lcsufrsm;onf trsKd;om;rsm;tm; tdrfaxmi
OD;pD;? rdom;pk0ifaiG&SmazGolrsm;? arG;&myg t&nftcsif;&Sdaom acgif;aqmifrsm;? ukefxkwfvkyfol
rsm;? ppfom;rsm;tjzpfvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;tm; ZeD;rsm;? rdcifrsm; okdYr[kwf vdifqufqHrI
r&Sdaom jA[®mp&d,usifholrsm;tjzpf rSwf,lonfh rd½kd;zvm tpOftvmtjrifrsm;ESifh wif;usyf
aom usm;? r a&;&m w&m;aotjrifrsm;udk tm;ay;ygonf/ trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\
usm;? r a&;&m tcef;u@qkdif&m w&m;aotjrifESifh qufET,faom yifukdt&nftcsif;rSwf,l
rIrsm;onf trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;twGuf rqef;aom jzpf½kd;jzpfpOf[k (obm0[k)
,lqapygonf/tu,fítrsKd;orD;rsm;onf¤if;trsKd;tpm;wpf&yf&yfwGifryg0ifvQifaomf
vnf;aumif;? pHowfrSwfxm;onfh ykHpHtqifhtwef;ukd csKd;azmufonf[k xifjrifvQifaomfvnf;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 295
aumif;? vlrItzGJUtpnf;u pHowfrSwfxm;onfh trsKd;orD;rsm;\ ykHpHukd csKd;azmufonf[k
xifjrifvQifaomfvnf;aumif;¤if;wkdYtm;ukd,fusifhw&m;ysufonf?½kdif;pkdif;onf?raumif;qkd;
0g;[k ,lqMuygonf/
þusm;?ra&;&mtajctaeavhvmqef;ppfrIütav;ay;wifjyxm;onfh¤if;usm;?
r a&;&m w&m;aotjrifrsm;onf trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;t&? vlrIa&;t&ESifh EkdifiHa&;t&
yg0ifvkyfaqmifcGifhudk trsKd;om;rsm;ESifh wef;wlnDrQESifh tjynfht0&&Sda&;tm; t[efYtwm;jyK
vsuf&Sdygonf/ Oyrm-trsKd;om;rsm;tm; tdrfaxmifOD;pD;rsm;? tdrfaxmifpk 0ifaiG&SmazGolrsm;
tjzpfvnf;aumif;? trsKd;om;rsm;onf trsKd;om;rsm;xuf ukefxkwfpGrf;tm; ykdrkdaumif;onf[k
vnf;aumif; xifjrif,lqjcif;aMumifh v,f,mpkdufysKd;a&;vkyfief;rS trsKd;orD;rsm;\ v,form;
tcef;u@ukdaysmufuG,fapNyD;¤if;wkdY\v,f,majrwef;wlnDrQykdifqkdifcGifhESifhukefxkwfvkyfrI
ypönf;rsm; vufvSrf;rDrIwkdYtwGuf t[efYtwm;rsm;? trsKd;orD;rsm;\ v,f,mukefxkwfvkyfrI
tay: tysufoabmaqmifaom tusKd;oufa&mufrIrsm;ESifh usm;? r a&;&m tajccHaom
vkyfcaMu;aiG uGm[rIrsm; jzpfay:apygonf/ trsKd;om;rsm;tm; arG;&myg t&nftcsif;&Sdaom
acgif;aqmifrsm;ESifh ppfom;rsm;tjzpf ,kHMunfrIonf pdrfh0ifysHUESHYaejcif;aMumifh Nidrf;csrf;a&;
vkyfief;pOf\ u@tm;vkH;tygt0if EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wkdYwGif trsKd;om;
rsm;ESifhtwl trsKd;orD;rsm;\ wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifcGifhESifh jznfhqnf;cGifhukd wm;jrpfxm;yg
onf/
vlYb0\ e,fy,fwkdif;rSmvnf;aumif;? &yf&Gmtokdif;t0kdif;rsm;ESifh tzGJUtpnf;rsm;\
tqifhwkdif;rSmvnf;aumif; vlrsm;\ ,Ofaus;rI"avhxkH;pHrsm;ESifh pdwfoabmxm;rsm;udk
ajymif;vJ&efvkdtyfygonf/¤if;tajymif;tvJtvkdYiSm rl0g'rsm;? pHcsdefpHñTef;jynfhrDaomvkyf
ief;pOfrsm;ukd xda&mufpGm taumiftxnfazmfaqmif&efvnf;aumif;? trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;
orD;rsm;? a,musfm;av;i,f&G,frsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tMum; ppfrSefaom wef;wlnDrQrI
twGufvnf;aumif; axmufcHtm;ay;jcif;ESifh todw&m;Edk;Mum;rI jr§ifhwifjcif;wkdYukd aqmif&Guf
&rnfjzpfygonf/
usm;? r a&;&m ;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ESifh pyfvsOf;í pGrf; aqmif&nfjr§ifhwifjcif;
tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;? tzGJUtpnf;ESifh Xmeqkdif&m 0efxrf;rsm;ESifh a'oqkdif&m
vlrItzGJUtpnf;rsm;onfusm;?ra&;&mtodw&m;Ekd;Mum;vmNyD;¤if;wkdY\ywf0ef;usiftwGif;
tajymif;tvJrsm;ukdtrSefwu,fvkdvm;vufcHvmonfhwkdif¤if;wkdYonfusm;?ra&;&mwef;
wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;ukd vufawGUusifhokH;&mrSm ynm&yfqkdif&m uRrf;
usifrI csKdUwJhMuygonf/ om"ujyop&mwpfcktaejzifh vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;
ESifh (tjcm;uGJjym;jcm;em;rI cGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;) aumuf,lrI? cGJjcm;owfrSwfrI?
avhvmqef;ppfrIESifh ykHESdyfjzefYa0rIwGifjzpfap? rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm; a&;qGJrI? azmfaqmifrI?
BuD;MuyfrIESifh tuJjzwfrIwkdYwGifjzpfap usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm;ukd tajccHaom tjrifjzifh vkyfaqmif&rnfh enf;vrf;rsm;jzpfygonf/ a&&SnfwnfwHh
xdef;odrf;a&;twGuf a'oqkdif&m csOf;uyfrIrsm;? yg0ifvkyfaqmifrIrsm;ESifh aqG;aEG;tBuHay;rIrsm;
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 296
tay: tajccHaom tzGJUtpnf;qkdif&m pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifrIü &if;ESD;jr§KyfESHrIjyKvkyf&ef vkdtyf
ygonf/
trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&nf &Sdvmapjcif;
rl0g'rsm;ESifh tzGJUtpnf;qkdif&m ywf0ef;usifrsm;rSm usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrI
tajc cHaom rl0g'rsm;ESifh usifhokH;rIrsm;udk tpysKd;rIESifh azmfaqmifrIjyKonfhwkdif vlrIa&;qkdif&m?
pD;yGm;a&;qkdif&mESifh EkdifiHa&;qkdif&mb0wkdYü trsKd;om;rsm;ESifhtwl wef;wlnDrQESifh tjynfht0
yg0ifvkyfaqmif&efjzpfap? a&G;cs,frIrsm;ESifh tcGifhta&;rsm;ukd usifhokH;&efjzpfap? ¤if;wkdY\
vkyfykdifcGifhrsm;ukd awmif;qkd&efjzpfap trsKd;orD;rsm;onf rdrdwkdY\ vkyfEkdifpGrf;&SdrIukd ,kHMunfrI
&SdEkdifrnfr[kwfyg/¤if;vkyfief;pOfrsm;onfrlvtajccHtm;jzifhqufpyfrI&Sdojzifhrl0g'qkdif&mESifh
tzGJUtpnf;qkdif&m tajymif;tvJrsm;ESifh wpfNydKifwnf;yif trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;
vkyfaqmif&rnfjzpfygonf/
trsKd;orD;rsm;onfvlom;rsm;jzpfjcif;aMumifh¤if;wkdYonftrsKd;om;rsm;ESifhwef;wl&nf
wl vlYtcGifhta&;rsm; &&Sdonf[k trsKd;orD;rsm;taeESifh odxm;&rnfjzpfygonf/ rnfonfhtajc
taerSm rnfolu rnfonfhtcGifhta&;rsm;ukd csKd;zsufaMumif; em;vnfod&Sdap&ef trsKd;orD;rsm;
\ todynmESifh todw&m;wkdYukd jr§ifhwif&ygrnf/ rnfonfh w&m;Oya'qkdif&m ulnDyHhykd;rIrsm;?
rnfonfhtzGJUtpnf;qkdif&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh rnfonfh0efaqmifrIrsm;onf trsKd;orD;rsm;
taejzifh tcGifhtvrf; vufvSrf;rD&ef? apmifhMunfhMuyfrwfrI usifhokH;Ekdif&efESifh epfemaMu;awmif;
qkdEkdif&eftwGufjzpfaMumif; em;vnfod&Sdap&ef trsKd;orD;rsm;tm; pGrf;aqmif&nfjr§ifhwif&yg
rnf/¤if;vkyfykdifcGifhrsm;ESifh&ykdifcGifhrsm;udkawmif;qkd&eftwGuftrsKd;orD;rsm;wpfa,mufcsif;ukd
jzpfap? tpktzGJUtvkdufukdjzpfap ulnDyHhykd;&ygrnf/ usm;? r wef;wl tav;xm;aom rl0g'rsm;
ESifh 0efaqmifrIrsm;udk a&;qGJjcif;? taumiftxnfazmfaqmifjcif;? apmifhMunfhMuyfrwfjcif;ESifh
tuJjzwfjcif;jyK&mrSm tpkd;&ESifhtwl tvkyfvkyfukdif&ef trsKd;orD;rsm;tm; pGrf;aqmif&nfwnf
aqmuf&ef wkdufwGef;&ygrnf/
wpfenf;tm;jzifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;onf vkyfief;pOfwpf&yfjzpfyg
onf/ b0\ e,fy,ftoD;oD;wGif ukd,fykdifa&G;cs,f qkH;jzwfrIjyK&efvnf;aumif;? Opömypönf;
t&if;tESD;rsm;ESifh tusKd;aus;Zl;rsm; (½kyfykdif;qkdif&m? pD;yGm;a&;qkdif&mESifh aiGa&;aMu;a&;qkdif&m)?
½kyf0w¬Kr[kwfaom t&if;tESD;rsm;ESifh tusKd;aus;Zl;rsm; (owif;tcsuftvuf? tcsdef ponf)
vufvSrf;rD&ef? pDrHcefYcGJcGifhESifh ykdifqkdifcGifh&&Sd&efvnf;aumif; txufygvkyfief;pOfü trsKd;orD;
rsm;onfwuf<uaomjyKvkyfolrsm;tjzpf¤if;wkdY\tcGifhta&;rsm;udkusifhokH;Muygonf/¤if;
vkyfief;pOftwGif; trsKd;orD;rsm;onf vlrItzGJUtpnf;\ e,fy,fwkdif;ESifh tqifhwkdif;rSm qkH;
jzwfcsufcsrSwfaom u@wGif odomxif&Sm;aom ta&twGufyrmPjzifh wkd;wufukd,fpm;jyKcGifh
&&SdNyD; rl0g'qkdif&m OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;tay: usm;? r a&;&mtjrifjzifh xda&mufpGm
MoZmvTrf;rkd;Ekdifygonf/ pD;yGm;a&;? tpkd;&tkyfcsKyfa&;ESifh vlrIa&;e,fy,fwkdYü tajcwnfaeonfh
usm;? r a&;&m tajccHaom w&m;aotjrifrsm;udkvnf;aumif;? trsKd;om;rsm;ESifhtwl trsKd;
orD;rsm;\ tjynfht0ESifh wef;wlnDrQ yg0ifvkyfaqmifrIukd wm;jrpfonfh usm;? r a&;&m tajccH
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 297
aom w&m;aotjrifrsm;ukdvnf;aumif; trsKd;orD;rsm;onf tajymif;tvJjyKvkyfEkdifygonf/
trsKd;orD;rsm;onf ¤if;wkdY\ tEÅ&m,fuif;&Sif;a&;ESifh vkHNcHKa&;ukd Ncdrf;ajcmufcH&jcif;r&SdbJ
aMumuf&GHUxdwfvefYrIuif;pGm aexkdifEkdifygonf/ &Sif;vif;csufrsm;ESifh ajymif;vJrIrsm;ukd wpfOD;
csif;jzpfap? tpktzGJUtvkdufjzpfap awmif;qkd&ef apmifhMunfhMuyfrwfrI,EÅ&m;ü aumif;pGm
ukd,fpm;jyKEkdifygonf/
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m wm0ef,lrIESifh
wm0efcHrIwkdYudk atmufygvkyfaqmifrIwkdYtm;jzifh &,lEkdifygonf/ trsKd;orD;rsm;\ wpfOD;csif;jzpf
ap? tpktzGJUtvkdufjzpfap toH (0g) MoZmvTrf;rkd;rIukd jr§ifhwifjcif;ESifh tajymif;tvJtwGuf
axmufcHtm;ay;rIukd t&Sdeft[kefjzifh vkyfaqmifjcif;ESifh aps;uGufrsm;? EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ü
,SOfNydKifrIukd tm;ay;onfhtajctaewGif trsm;jynfolqkdif&m 0efaqmifrI yHhykd;olrsm;? a&G;
aumufyGJ0if EkdifiHa&;ygwDrsm;twGif; trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;onf a&G;cs,frIukd tavh
tusifhjyKvkyfMujcif;wkdY jzpfygonf/487
þ usm;? r a&;&mtajctae avhvmqef;ppfrIu txl;tav;ay; ñTefjyrIt&
trsKd;orD;rsm; toH(0g) MoZmvTrf;rkd;rIukd jr§ifhwifaom tiftm;\ tajccHtaMumif;&if;wkdYrSm...
(u) rl0g'qkdif&m OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ESifh taumiftxnfazmfaqmifrIrsm;tay: usm;?
r a&;&m tjrifjzifh xda&mufaom MoZmvTrf;rkd;Ekdif&ef vlrItzGJUtpnf;\ e,fy,fwkdif;ESifh
tqifhwkdif;rSm qkH;jzwfcsufcsrSwfrIESifh BuD;MuyfrIu@rsm;ü odomxif&Sm;aom yrmPjzifh
ukd,fpm;jyKrIjzpfaom trsKd;orD;rsm;\ todynmjynfh0aom vkyfaqmifrIrsm;/
(c) trsKd;orD;rsm;\ orkdif;ESifh csDí cHpm;cJh&aom aemufuscJhrIrsm;twGuf jyefvnfvkdufrD&ef
vnf;aumif;? ,SOfNydKifrIe,fy,fwGif trsKd;om;rsm;ESifh wef;wlnDrQ tcGifhta&;&&Sdap&efvnf;
aumif;? ppfrSefaom wef;wlnDrQrItwGuf t&Sdeft[kefjzifh jr§ifhwifa&;ukd yHhykd;&efvnf;aumif;
&nf&G,faom ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;/
¤if;,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;ukd a&G;aumufyGJqkdif&m EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;?
toif;tzGJUrsm;\ OD;pD;tzGJUrsm;? pDrHcefYcGJrI&mxl;Xmersm;? yk*¾vduu@rsm;? ynma&;u@rsm;?
rd½kd;zvm "avhxkH;pH w&m;pD&ifa&;rsm;wGif tpysKd;usifhokH;Ekdifygonf/
okdY&mwGif¤if;,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;onfqkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ütrsKd;orD;
rsm;\ MoZmvTrf;rkd;rIckdifrmap&efESifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm; xda&mufrI a&&SnfwnfwHhckdifrmap&eftwGuf vkHavmufjcif;r&Sdyg/ þ usm;? r a&;
&m tajctae avhvmqef;ppfrIü taxmuftxm;jyoxm;ouJhodkY qkH;jzwfcsufcsrSwfrIü
trsKd;orD;rsm;\ todynmjynfh0aom? MoZmvTrf;rkd;rI&Sdaom vkyfaqmifrIrsm;ESifh ,m,Dtxl;
vkyfaqmifcsufrsm;ukd tjcm;vkyfief;pOfrsm;? ta&;ygaom udpö&yfrsm;ESifhtwl wpfNydKifwnf;
aqmif&Guf&ef vkdtyfygonf/ wpfNydKifwnf;aqmif&Guf&rnfh tjcm;vkyfief;pOfrsm;rSm...
(u) qkH;jzwfcsufcsonfhae&mwGif &Sdaom rnfonfhe,fy,frS trsKd;orD;? trsKd;om;rqkd usm;?
r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&mudk xda&mufpGm ulnDyHhykd;
vmapa&; vkyfaqmif&rnf/
(c) ajymif;vJrIrsm;onf rl0g'ykdif;? tzGJUtpnf;qkdif&m ywf0ef;usifrsm;üyg ajymif;vJ&rnfjzpfNyD;
487 atmufajcrSwfpk 410/
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 298
,if;wGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&m vkyfykdifcGifhrsm;ukdvnf;aumif;? usm;? r wef;
wltav;xm;aom vkyfaqmifrItwGuf rufvkH;rsm;? t&if;tESD;yHhykd;rIrsm;ukdvnf;aumif;?
usm;? r wef;wl tav;xm;aom tzGJUtpnf;qkdif&m pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIrsm;?
"avhxkH;pHrsm;ESifh pdwfoabmxm; jyKjyifajymif;vJrIrsm;tygt0if pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom
vkyfief;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;ukdvnf;aumif; txift&Sm; azmfjyyg&Sd&ygrnf/
(*) usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;onf jynfoltrsm;pk\
tusKd;pD;yGm;wGif yg0ifaMumif;ESifh usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIvkyfief;pOfonf rdom;pk
twGif; jzpfap? &yf&Gmtokdif;t0kdif;twGif;jzpfap? pD;yGm;a&;ESifh aygif;oif;qufqHa&;e,f
y,ftwGif;jzpfap? trsKd;om;rsm;? trsKd;orD;rsm;ESifh uav;oli,frsm;tay: tjyKoabm
aqmifaom tusKd;oufa&mufrI&SdaMumif; jynfoltrsm;pku vufcH,HkMunf&ef vkdtyfyg
onf/¤if;onfjrefrmEkdifiH\jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfESifhzGHUNzdK;wkd;wufrIa&&Snfwnf
wHhckdifNrJa&;twGuf trSefyif ta&;ygygonf/
(C) usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIudk axmufcHtm;ay;olrsm;onf qufpyfvsuf&Sdaom u@
rsm;toD;oD;rS tkyfpkrsm;tcsif;csif;? tjcm;axmufcHtm;ay;olrsm;? 'ku©cHpm;&aom tkyfpk
rsm;ESif ckdifrmpGm yl;aygif;aqmif&Gufjcif;jzifh tiftm;ykdrkdawmifhwif;ckdifrmap&ef yHhykd;Mu&yg
rnf/
jrefrmEkdifiHrSmvnf; tjcm;a'orsm;rSmuJhokdYyif jyKjyifajymif;vJa&;twGuf trsKd;orD;rsm;
\ toHonf ta&;ygaom jznfhqnf;rIjzpfygonf/
(u) OD;pGmyxr usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrItay: axmufcHtm;ay;rIrsm;onf 'Drkdua&pD
tkyfcsKyfa&;pepftwGuf tiftm;BuD;rm;aom pnf;½kH;vIHYaqmfrIwpfckjzpfygonf/
(c) 'kwd,? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;onf jynfolYvkyf
ief;rsm;ukd tuJjzwfonfh pHcsdefpHñTef;rsm;\ tpdwftykdif;wpf&yfjzpfygonf/ Oyrmrsm;tae
jzifh zGJUpnf;ykHtajccHjyKjyifajymif;vJa&;wGif usm;? r a&;&m tjrifrsm; xnfhoGif;&eftwGuf
axmufcHtqkdjyKrI? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOf\ u@wkdif;wGif trsKd;orD;rsm; yg0if&ef wkduf
wGef;rI? trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIrS tumtuG,fay;&ef wdusjynfhpkHaom Oya'a&;
qGJ&mrSm tpkd;&ESifh tjcm;qufpyftzGJUtpnf;rsm;tm; ynm&yfqkdif&m taxmuftulay;rI
rsm;ukd ukvor*¾ESifhtwl yl;aygif;vkyfaqmifrIESifh trsKd;orD;rsm;twGuf ykdrkdaumif;rGefckdifrm
aom tvkyftukdiftcGifhtvrf;rsm; ykdrkdrsm;jym;ap&eftwGuf rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;
csrSwfrIwkdY yg0ifygonf/
(*) wwd,? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&m axmufcHtqkdjyKrIrsm;onf tjynfjynfqkdif&m
pmcsKyfpmwrf;rsm;ESifh y#dnmOfrsm;? txl;vkyfxkH;vkyfenf;pepfrsm; (txl;ukd,fpm;vS,fap
vTwfjcif;)? a'owGif;ESifh EkdifiHwumtpkd;&rsm;twGif; yl;aygif;aqmif&GufrIrS xGufay:vm
aom rl0g'rsm;ponfwkdYukd tokH;jyKNyD; wkdif;&if;om;vufeufukdif y#dyu©rsm;twGif; jzpfyGm;
onfh vdifykdif;qkdif&m tMurf;zufrIrsm;ESifh rwlnDaom tkyfpkrsm;tMum; jzpfyGm;onfh y#d
yu©rsm;ukd wkHYjyefvkyfaqmifa&;uJhokdYaom jyóemrsm;udk ajz&Sif;ygonf/
(C) pwkw¬? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIqkdif&m axmufcHtqkdjyKrIrsm;onf EkdifiHa&;qkdif&m
qkH;jzwfcsufcsrSwfrIrS z,fMuOfxm;jcif;tay: tjyif;txef qefYusifvIyf&Sm;rI\ tpdwf
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 299
tykdif;wpf&yfjzpfNyD; a&G;aumufyGJqkdif&m EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;ü ,m,Dtxl;jyK vkyfaqmif
csufrsm;ukd axmufcHtqkdjyKjcif;? wpfcsdefwnf;yif tjcm;wpfzufwGif txl;ojzifh a'o
wGif;qkdif&m trsKd;orD;rsm;tm; acgif;aqmifrIESifh qkH;jzwfcscsrSwfrI? pGrf;aqmif&nfwnf
aqmufjr§ifhwifrIrsm; jyKvkyfygonf/
8-4/ tBuHjyKcsufrsm; tESpfcsKyfazmfjycsuf
þaemufcHtajctaerSm þ ]usm;? r a&;&m tajctae avhvmqef;ppfrI}onf
atmufygoD;oefYtBuHjyKcsufrsm;udk ]trsKd;orD;rsm; zGHUNzdK;wkd;wufa&;qkdif&m trsKd;om;tqifh
r[mAsL[mpDrHudef; (2013-2022)} taumiftxnfazmfrIukd taxmuftuljyKap&ef wifjyyg
onf/¤if;wkdYrSmpD;yGm;a&;u@üvnf;aumif;?ynma&;u@?usef;rma&;u@ESifhtMurf;zuf
rIyaysmufa&;u@wkdY\ vlrIa&;qkdif&me,fy,frsm;wGifvnf;aumif;? EkdifiHa&;qkdif&mESifh tkyf
csKyfa&;qkdif&m yg0ifvkyfaqmifrIwGifvnf;aumif;? Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ tqifhwkdif;wGif
vnf;aumif;? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; aocsmatmif
vkyfaqmif&eftwGufjzpfygonf/
tcef; 2/ pD;yGm;a&;u@ü trsKd;orD;rsm;\ jynfh0aom yg0ifrI? toufarG;0rf;ausmif;rIESifh qif;&JrIavQmhcsa&;qkdif&m wkdYwGif usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; pD;yGm;a&;pGrf;aqmif&nf wkd;jr§ifhvmapjcif;? txl;ojzifh rl0g'qkdif&m ywf0ef; usifrsm;ESifh tzGJUtpnf;qkdif&m aemufcHtajctaersm;
l pD;yGm;a&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;onf
pD;yGm;a&;tzGJUtpnf;rsm;\ tzGJUtpnf;qkdif&m tcGifhtmPmoufa&mufaom &nfrSef;csuf
yef;wkdifwpf&yftjzpfvnf;aumif;? pD;yGm;a&;qkdif&m rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;? tzGJUtpnf;qkdif
&m Oya'rsm;ESifh pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;\ tqifhwkdif;wGif wdwdususazmfjyxm;aom &nf
&G,fcsufwpf&yftjzpfvnf;aumif; aocsmap&ef/
l ¤if;rl0g'rsm;ESifhpDrHcsufrsm;wGifEkdifiHawmfrSvkHavmufxda&mufaomb@maiGaxmufyHhrI
rsm;? jynfyrS zGHUNzdK;a&;qkdif&m tultnDrsm; tygt0if arQmfrSef;&nfrSef;csufrsm; csrSwfxm;rI
aocsmap&ef (,if;wkdYonf Accra Agenda For Action? yJ&pfaMunmpmwrf;ESifh ulnDaxmufyHh
rI xda&mufapa&;vkyfief;pOfwdkYukd tajccH&ygrnf)
l tBuD;pm;pD;yGm;a&;vkyfief; rufc½kdabm*aA'rl0g'rsm; (ukefoG,frI? &if;ESD;jr§KyfESHrI? aiGa&;
aMu;a&;ESifh b@ma&;rl0g'rsm;)? tBuD;pm;u@tvkduf rl0g'rsm;? tvwfpm;ESifh tao;pm;
tqifh pD;yGm;a&;rl0g'rsm;\ usm;? r a&;&m tajccHaom tusKd;oufa&mufrIukd jr§ifhwif&ef/
trsKd;orD;rsm; pD;yGm;a&;pGrf;aqmif&nf &Sdvmapjcif;ESifh pyfvsOf;í vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuf tvufrsm;ESifh usm;? r a&;&m pm&if;tif;rsm; tokH;jyKjcif;rsm; wkd;wufvmap&ef
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 300
l tcsuftvufaumuf,lrIqkdif&m enf;ynmESifh enf;vrf;rsm; wkd;wufvmap&ef tm;jznfhvkyf
aqmif&ef? txl;ojzifh tdrfaxmifpkppfwrf;rsm;? vkyfom;tiftm;ppfwrf;rsm; aumuf,lrIukd
jr§ifhwif&ef/ usm;? r a&;&m tajccHaom jyóemrsm;ukd tjynfht0 xif[yfap&eftwGu
tcsdeftokH;csrI ppfwrf;rsm; jyKpk&ef/ tvkyfvkyfukdifrIESifh vkyfief;cGif? pGefYOD;wDxGif pD;yGm;a&;
vkyfief;tygt0if trsKd;orD;rsm; pD;yGm;a&;pGrf;aqmif&nfrsm; &Sdvmapjcif;qkdif&m owif;
tcsuftvufrsm; aumuf,l&ef/
pD;yGm;a&;u@ü trsKd;orD;rsm;\ Oya'ykdif;qkdif&m tqifhtwef;ESifh tcGifhta&;rsm;ukd jr§ifhwif &ef
l trsKd;orD;rsm;\ ajr,mykdifqkdifcGifh tqifhtwef;ESifhpyfvsOf;aom tajccHowif;tcsuftvuf
rsm; pkaqmif;xm;&Sd&ef? trsKd;orD;rsm;\ ajr,mykdifqkdifcGifh? ajr,mvkyfykdifcGifh? emrnfcHcGifhqkdif
&m tcGifhta&;rsm;ukd wkd;wufckdifrmaponfh ,EÅ&m;rsm; wnfaxmif&ef/
l tarGqufcHcGifh? ajr,mykdifqkdifcGifh? ajr,mvkyfykdifcGifh? ykdifqkdifrIqkdif&m trsKd;orD;rsm;\ tcGifh
ta&;rsm;tm; tmrcH&eftwGuf trsKd;om;tarGqufcHykdifcGifhESifh vTJajymif;cGifhOya'rsm;ukd
a&;qGJ&ef/
l trsKd;orD;rsm;? trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdifESifh trsKd;orD;rsm;\ pkd;&drfrIrsm;ukd tedrfhqkH;
vkyfcaMu;aiG Oya'Murf; jyKpka&;ü xnfhoGif;pOf;pm;a&;qGJjcif; aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
l vkyfcvpm ykHrSefr&aom w&m;0ifr[kwfonfh pD;yGm;a&;u@tygt0if trsKd;orD;rsm;\
tvkyform;tcGifhta&;rsm;ESifh vlrIa&;qkdif&m tumtuG,fay;a&;wkdYudk tmrcHaom
Oya'rsm; a&;qGJjy|mef;&efESifh tmPmoufa&mufap&ef/
l Oya'? vkyfxkH;vkyfenf;rsm;jzifh taotcsm ukdifwG,fajz&Sif;rIay;Ekdifjcif; &Sdraeaom pD;yGm;
a&;vkyfief;rsm;tm; w&m;0ifvkyfief;rsm;tjzpfokdY vkyfaqmifap&ef &Sif;vif;aom rSwfykHwif
jcif;vkyfief;pOfrsm;? t&pfusrSwfykHwifaMu;pepfrsm;? ykdifqkdifrIrlykdifcGifhudk w&m;Oya't&
UN
FPA
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 301
todtrSwfjyKjcif; ponfh rufvkH;rsm; zefwD;&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ pGefYOD;wDxGif pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk jr§ifhwifonfh? trsKd;orD;rsm; aps;uGuf
rsm;udk vufvSrf;rDaponfh rl0g'rsm;ESifh pnf;rsOf;pnf;urf;rlabmifrsm;tm; csrSwfjcif;jzifh
taxmuftuljyKjcif; pwif&ef/
trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&m tcGifhtvrf;rsm;udk csJUxGifay;&ef
l vkyfom;aps;uGuftwGif; trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIudk jr§ifhwif&ef? oufqkdif&m tzGJU
tpnf;rsm;udk tm;jznfh&ef? aumif;rGefckdifrmrI&Sdaom vkyfief;cGiftajctae aocsmap&ef
twGuf vkdtyfaom jyKjyifajymif;vJa&;qkdif&m Oya'rsm; csrSwf&ef? ,if;wGif trsKd;orD;
tvkyform;ta&twGuf wkd;jr§ifhcefYxm;jcif;? tvkyfNrJ&ef qGJaqmifrI? &mxl;wkd;jr§ifhrI? tedrfh
qkH;vkyfcaMu;aiG? vkyfcaMu;aiG wef;wlnDrQrI? vkyfief;cGifvkHNcHKa&;? vkyfief;cGiftwGif; ½kyfykdif;
qkdif&m tEÅ&m,fuif;&Sif;rIESifh vkHNcHKrI? tvkyftukdifESifh qufpyfaom uRrf;usifrIoifwef;?
rD;zGm;cGifhcHpm;cGifh? usef;rma&;tmrcHESifh tNidrf;pm;vpmwkdY yg0ifonf/
l t&if;tESD;rsm;ukd trsKd;orD;rsm; vufvSrf;rDrI jr§ifhwif&ef? trsKd;orD;rsm;? txl;ojzifh qif;&J
EGrf;yg;aom trsKd;orD;rsm;twGuf taygifypönf; (0g) tmrcHypönf;udpö&yfukd enf;vrf;opf
rsm; wDxGifí ajz&Sif;&ef tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;? bPfvkyfief;rsm;ESifh or0g,rtoif;rsm;
yg0ifaom trsKd;om;tqifh r[mAsL[m a&;qGJ&ef/
l aus;vufa'o vQyfppf"mwftm;okH;pGJrI? a&ESifh rdv’mpepf? csufjyKwf&ef oefYpifaom avmif
pm? tdrfaxmifpk\ pGrf;tifvkdtyfcsuf? tcsdefukefoufomaom tdrfwGif;rI tokH;taqmif
ypönf;ud&d,mrsm;? vrf;rsm;ESifh o,f,lykdYaqmifa&;rsm;tay: txl;tm½kHpkdufvsuf trsm;
jynfolqkdif&mtajccHtaqmufttkHrsm;ESifh0efaqmifrIrsm;ü&if;ESD;jr§KyfESH&ef/¤if;&if;ESD;jr§KyfESH
rIu tcsdefyrmPBuD;rm;pGm tokH;cs&aom tdrfwGif;rIvkyfief;rsm;\ BuD;av;aom wm0ef
xrf;Muonfh trsKd;orD;rsm;tm; wm0efayghyg;NyD; 0ifaiGwkd;vkyfief;rsm; vkyfukdif&efESifh aps;
uGufvufvSrf;rDa&; wkd;jr§ifh&ef ukd,fykdiftm;vyfcsdef ykdrkd&&Sdapygonf/
l tvkyftukdifESifh pD;yGm;a&;pGrf;aqmif&nf &Sdvmapjcif;qkdif&m ta&;,laqmif&Gufcsufwpfck
taejzifh trsm;jynfolqkdif&m tajccHtaqmufttkH (a&aumif;a&oefYESifh oefY&Sif;a&;u@
uJhokdYaom) pDrHudef;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;tm; tvkyform;? pDrHcefYcGJrI0efxrf;ESifh jyKjyifxdef;
odrf;a&;0efxrf;rsm;tjzpf tvkyfcefYxm;&efESifh avhusifhoifMum;&ef/
l trsKd;orD; pGefYOD;wDxGif pD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;tm; pD;yGm;a&;tcGifhtvrf;rsm; yHhykd;ay;onfh
rl0g'rsm;ESifh pnf;rsOf;pnf;urf;rlabmifrsm; ponfh taxmuftulay;aom ywf0ef;usif
aumif;wpf&yf zefwD;&efESifh ,if;onf trsKd;orD; pGefYOD;wDxGifpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;tm;
vlrItajccH0efaqmifrIrsm; (a&ESifh rdv’mpepfESifh a'oqkdif&m tajccHtaqmufttkHvkyfief;
rsm; ponf)twGuf a'oqkdif&m tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;ESifh tvkyfvkyfaqmifap&ef
tajccHywf0ef;usifaumif;ukd yHhykd;ygonf/
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 302
pD;yGm;a&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfrIü trsKd;orD;rsm; yg0ifrI? trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESifh OD;aqmifrIwkdYtwGuf tcGifhtvrf;rsm; wkd;jr§ifh&ef
l jynfolykdifpD;yGm;a&;u@qkdif&m pDrHcefYcGJrI? tmPmtyfESif;xm;aom OD;pD;tzGJUrsm;wGifvnf;
aumif;? trsKd;om;pD;yGm;a&;u@qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfrIwkdYwGifvnf;aumif; trsKd;orD;
rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI wkd;jr§ifhap&ef &nf&G,faom trsKd;orD;rsm;twGuf trSefwu,f
tcGifhtvrf;yGifhapaom vkyfaqmifcsufrsm;ESifh pGrf;&nfwnfaqmufrIwkdYukd tpysKd;vkyf
aqmif&ef/
l yk*¾vdupD;yGm;a&;u@\ tqifhjrifhqkH;jzwfcsufcsrSwfrI &mxl;rsm; (toif;\ OD;pD;tzGJUrsm;?
vkyfief;n§dEIdif; aqG;aEG;yGJrsm;? oabmwlnDrIvkyfief;pOfrsm;? &if;ESD;jr§KyfESHrI at*sifpDrsm;\
tqifhjrifhOD;aqmifolrsm;)wGif trsKd;orD;rsm;\ ukd,fpm;jyKrI aocsmatmif aqmif&Guf&ef
rl0g'rsm;ESifh ta&;,laqmif&GufrIrsm; (pGrf;&nfwnfaqmufrItygt0if) ukd tpysKd;vkyf
aqmif&ef ponfh trsKd;orD;rsm;\ vkyfief;uGef&ufrsm;ESifh pD;yGm;a&;qkdif&m toif;tzGJUrsm;ukd
tm;jznfhaom? taxmuftuljyKaom ulnDvrf;ñTefrIESifh uGef&ufzGJUpnf;rI xlaxmif&ef/
l pkdufysKd;a&;qkdif&m? pufrIu@qkdif&m? 0efaqmifrIvkyfief;qkdif&m tvkyform;rsm;ESifh 0efxrf;
rsm;\ tpnf;t½kH;rsm;wGif trsKd;orD;rsm;\ acgif;aqmifrIukd jr§ifhwif&efESifh ,if;okdY jr§ifhwif
&mwGif wkdufwGef;axmufcHtqkdjyKjcif;? ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm; vkyfaqmifjcif;ESifh
pGrf;&nfwnfaqmufjcif;rsm;tm;jzifh vkyfaqmif&ef/
l trsKd;orD; pGefYOD;wDxGif pD;yGm;a&;vkyfief;? ukefoG,frI? txl;pD;yGm;a&;qkdif&mESifh jynfyykdYukef
OD;pm;ay;vkyfief;qkdif&m Zkefrsm;? aiGa&;aMu;a&;yg0ifaom u@rsm;wGif &ifqkdifMu&onfh
pdefac:rIrsm;udk aqG;aEG;n§dEIdif;í ajz&Sif;&ef tqifhjrifhaqG;aEG;tBuHjyKrIrsm;qkdif&m tpnf;
ta0;rsm;udk usif;y&ef/ trsKd;orD; pGefYOD;wDxGifpD;yGm;a&;vkyfief;&Sifrsm;? ukefoG,frIu@rS
trsKd;orD;rsm;? jynfyykdYukef OD;pm;ay;vkyfief;Zkefrsm;rS trsKd;orD;tvkyform;rsm;\ tcef;
u@tm; jr§ifhwif&efESifh aiGa&;aMu;a&; vufvSrf;rD&ef r[mAsL[mrsm;ESifh pDrHcsufrsm; a&;
qGJcsrSwf&ef/
tcef; 3/ ynma&;ESifh avhusifhoifMum;a&;ü usm;? r a&;&m ;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm; \ tcGifhta&;rsm;
vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;ESifh usm;? r a&;&m pm&if;tif;rsm; aumuf,lrIESifh vufvSrf;rDrI aocsmatmif aqmif&Guf&ef
l ynma&;u@? pDrHcefYcGJrIqkdif&m owif;ESifh jyefMum;a&;pepfrsm; (MIS) ESifh pyfvsOf;í vdifcGJ
jcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; aumuf,lrIukd wkd;csJUaqmif&Guf&efESifh &efykHaiG rwnf&ef/
qufvufaqmif&Gufrnfh apmifhMunfhMuyfrwfrI? rl0g'a&;qGJjcif;ESifh taumiftxnfazmf
aqmifjcif;wkdYü tcsuftvufrsm; aygif;pyfyg0ifrI aocsmap&ef/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 303
rl0g'csrSwfolrsm;ESifh q&m ? q&mrrsm;tm; usm;? r a&;&m oabmw&m;rsm; ? pGrf;&nfrsm; wnf aqmuf&efl rl0g'csrSwfolrsm;tm; usm;? r a&;&m qkdif&m oabmw&m;rsm;? pGrf;&nfrsm;wnfaqmuf&ef?
xkdokdY pGrf;&nfwnfaqmufjcif;tm;jzifh ausmif;0ifEIef;ü usm;? r ta&twGuf tcsKd;nDrQjcif;
xuf omvGefaom trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;twGuf ykdrkdus,fjyefYaom pGrf;
aqmif&nfrsm; jynfhrDvmapa&; aqmif&Guf&ef/
l q&mtwwfoifynma&;oifwef;rsm;wGif usm;? r a&;&m csOf;uyfrIenf;vrf;rsm;tm; oif
Mum;a&;ESifh q&m? q&mrrsm;\ yifukdtavhtxrsm;wGif aygif;pyfxnfhoGif;&eftwGuf
csJUxGiftm;jznfhaqmif&Guf&ef/
a&S;OD;t&G,f uav;oli,fjyKpkjcif;ESifh zGHUY NzdK;rI
l usm;? r a&;&mtjrif xnfhoGif;xm;aom t&nftcsif;jynfhrDonfh a&S;OD;t&G,f uav;ol
i,fpDrHudef;udk trsKd;om;tqifh a&S;OD;t&G,f uav;oli,f jyKpkysKd;axmifa&;rl0g'ESifhtnD
a&;qGJaqmif&Guf&ef/ ,if;twGuf oifhawmfaom b@maiG cGJa0okH;pGJa&;ESifh u@toD;oD;
tMum; csdwfqufaqmif&GufrIrsm; aocsmap&ef vkyfaqmif&ef/
l rdef;uav;i,f&G,frsm;ESifh q&mrsm;twGuf vkHNcHKpdwfcs&aom? usef;rmaom? umuG,fapmifh
a&SmufrIay;xm;aom ynmoifMum;Ekdifonfh 0ef;usifaumif;udk zefwD;xm;ay;&ef/ txl;
ojzifh y#dyu©jzpfyGm;aeaom a'orsm;ESifh ta&;ay: tajctaewGif aexkdif&aom rdef;
uav;i,f&G,frsm;tygt0if ausmif;aet&G,f uav;i,frsm;twGuf vkHNcHKpdwfcs&aom?
usef;rmaom? usm;? r a&;&mtjrif&Sdaom? umuG,fapmifha&SmufrIay;xm;aom ynmoif
Mum;Ekdifonfh 0ef;usifrsm; xm;&Sd&ef/ a&ESifh rdv’mtokH;jyKrIESifh usef;rma&;qkdif&m 0efaqmifrI
wkdYonf rdef;uav;i,f&G,frsm;\ vGwfvyfvkHNcHKrIukd umuG,faom? usm;? r oD;oefYjzpf
aom? &moDay:csdefwGif oefY&Sif;rIudk tav;xm;aom? usef;rma&;qkdif&m vkdtyfcsufukd pDrH
xm;aom 0ef;usifjzpf&ef/
l ausmif;rsm;wGif usm;? r tajcjyK tMurf;zufrIudpö&yfrsm;ukd em;vnfoabmaygufNyD; wm;
qD;umuG,f wkHYjyefaqmif&Gufonfh ,EÅ&m;rsm; wnfaxmifxm;&Sd&ef? rdef;uav;i,f&G,frsm;
ausmif;okdYoGm;onfh c&D;vrf;wpfavQmuf tMurf;zufrIuif;a0;ap&ef umuG,fapmifha&Smuf
jcif;rsm; tpDtrHxm;&SdrIwkdYudk rl0g'? pDrHudef;ESifh wkHYjyeftaumiftxnfazmfrIrsm; tygt0if
ynma&;u@wpfckvkH;wGif xnfhoGif;&ef/
l tMurf;zufrIukd owif;ykdYwkdifMum;aom uav;oli,f\ vkHNcHKa&;tEÅ&m,f&SdEkdifajc a&Smif&Sm;
Ekdifaom? vkHNcHKpdwfcs&aom owif;ykdYwkdifMum;pepfrsm; wnfaxmifxm;&Sd&ef/ tMurf;zufrI
qkdif&m taxmuftxm;ESifh tcsuftvufrsm; aumuf,ljcif;onf rl0g'ESifh tpDtpOfrsm;
csrSwfEkdif&eftwGuf r&Sdrjzpf vkdtyfcsufjzpfonf/ tpD&ifcHowif;ykdYrI enf;vrf;rsm;pGmukd
tokH;jyK&ef vkdtyfonf/ owif;ykdYwkdifMum;rIrsm; ykdrkdrsm;jym;vmjcif;onf tMurf;zufrIjzpf
yGm;onfh EIef; jrifhwufvmjcif;[lonfh aumufcsuftrSm;rsm; &&SdEkdifonfhtwGuf jzpfonf/
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 304
oif½kd;ñTef;wrf;ukd usm;? r a&;&mtjrifjzifh jyefvnfokH;oyf&efESifh jyKjyifjy|mef;&ef
l oif½kd;ñTef;wrf; jyefvnfjyifqifa&;qGJ&mwGif rdef;uav;ESifh trsKd;orD;rsm;tay: cGJjcm;quf
qHrIrsm;ukd wpfenf;enf;jzifh tm;jznfhay;jcif; &Sd? r&Sd cGJjcm;azmfxkwf&eftwGuf vuf&Sdoif
Mum;a&;tajccHtaMumif;t&mrsm;ukd tao;pdwf avhvmqef;ppf&ef? Oyrm-a,musfm;av;
rsm;ESifh rdef;uav;rsm;twGuf uGJjym;aom oif,la&;vkdtyfcsufrsm; okdYr[kwf wkdif;&if;om;
vlrsKd;rsm;twGuf uGJjym;aom oif,la&; vkdtyfcsufrsm;ukd oifMum;a&;tajccHtaMumif;
t&mrsm;wGif xnfhoGif;jcif; &Sd? r&Sd/ a,musfm;av;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;tMum; qufqHa&;
ESifh pyfvsOf;í tjyKoabmaqmifaom todtjrifay;jcif;? rvkdvm;tyfaom usm;? r
ykHaoum;csyft,ltqrsm;ukd qufvuftoufoGif;aejcif; &Sd? r&SdwkdYudk txl;owdjyK&ef/
usm;? r a&;&m tav;xm;aom tjrif jr§ifhwifaom oifMum;a&;csOf;uyfrI enf;vrf;rsm;?
a,musfm;av;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;\ rwlnDaom vkdtyfcsufrsm;twGuf oifMum;a&;csOf;
uyfrIenf;vrf;rsm;ESifhpyfvsOf;í q&m? q&mrrsm;twGuf vrf;ñTefrI &Sd? r&Sd/ oifMum;ydkYcs&m
rSm ajymif;vG,f? jyifvG,f&Sdjcif;ukd cGifhjyK? rjyK/ vlYtcGifhta&;oifMum;rI\ tpdwftykdif;tjzpf
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk tm;ay;jr§ifhwifjcif; &Sd? r&Sd/ jrefrmEkdifiH
onf vlrIpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufrI tul;tajymif;ukd t&Sdeft[kefjzifh BudK;yrf;aqmif&Gufae
csdefwGif tv,fwef;? txufwef;ynma&;tqifh oif½kd;ñTef;wrf;onf a,musfm;av;ESifh
rdef;uav;rsm; tqifhjrifhynma&;? enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynma&;ESifh oif
wef;rsm; okdYr[kwf wkduf½kdufvkyfief;cGifrsm;okdY ul;ajymif;&eftwGuf tb,frQavmuf avh
usifhjyifqifxm;jcif; &Sd? r&SdwkdYudk qef;ppf&ef/
l vdiftMurf;zufrIESifh trsKd;orD;rsm; "r®wm&moDaoG;ay: oefY&Sif;a&;qkdif&m pDrHaqmif&GufrI
rsm;qkdif&m oifcef;pmrsm;udk b0wpfoufwm odrSwfp&m oif½kd;ñTef;wrf;rsm;wGif xnfhoGif;
NyD; jzpfEkdifygu a,musfm;av;? rdef;uav;rsm;ukd oD;oefY twef;cGJNyD; oifMum;ay;&ef/
l rdef;uav;rsm;ESifh a,musFm;av;rsm;\ twef;NyD;qkH;rIEIef;? oifMum;rI qdkif&m
tusdK;&v'fESifh qif;&JrI avsmhcsjcif; vkyfief;rsm; (rdom;pk\ qif;&JrI)? usm;r vkyfc vpm
uGmjcm;rIwdkYudk ajz&Sif; aqmif½GufaeouJhodkY vkyfief;cGif 0ifa&muf&ef tqifoifhjzpfonfh
tajctaewdkYudk wdk;jr§ifhay;Edkif&eftwGuf t&nftaoG;ESifh tv,fwef;ESifh txufw
ef;ynma&;wdkYESifhqDavsmfaomvkyfom;aps;uGufwdkY jrifhwifay;&ef ESifh trsdK;orD;rsm;\
tvkyfvkyfudkifEdkifpGrf;ESifh a&S;tvm;tvm a½G;cs,fEdkifcGifh (or½dk;usr[kwfaomtvk
yftudkifrsm; tygt0if)wdkYudk jr§ifhwifay;&ef? tv,fwef;ynma&;\ oif½dk;ñTef;wrf;?
oifMum;rIenf;pepfrsm;? tuJcwf qef;ppfjcif;rsm; (tvGwfusufrSwfjcif;vrf;ñTefrIrS wuf<
uyg0ifrIodkYajymif;vJjcif;ESifh awG;ac:ajrmfjrifrIESifh tjcm;ußGrf;usifrIwdkYudkwnfaqmuf&mwG
if ausmif;olausmif;om;A[dkûy oifMum;rIpepfodkYajymif;vJjcif;rsm;wGif yHhydk;rIrsm;tygt0if)
wdkYudkajymif;vJjcif;wdkYonf a,musFm;uav;rsm;? rdef;uav;i,frsm;tm;txufwef;yn
ma&;? oufarG;0rf;ausmif; twwfynmoifwef;ausmif;rsm;wGif wufa&mufoifMum;Edkifa&;
ESifh jrefrmEfdkifonfh vlrIpD;yGm;vsifjrefpGmajymif;vJvma&;aqmif½GufaeaomaMumifh
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 305
vkyfief;cGifodkY wdkuf½dkufa&muf&Sda&;wdkYtwGuf tvGefta&;BuD;ygonf/
rdef;uav;i,f&G,frsm;twGuf enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynm oifwef;rsm;ESifh tpOftvmr[kwfaom enf;ynm ESifh toufarG;0rf;ausmif;ynm oifwef;rsm;tm; usm;? r a&;&m avhvmqef;ppfrIjyKvkyf&efESifh uRrf;usifrIrsm;onf tvkyform;aps;uGuf\ vkdtyf csufESifh vkdufavsmnDaxG&Sda&; aocsmatmif aqmif&Guf&ef
l enf;ynmESifh toufarG;0rf;ausmif;ynm oifwef;rsm;ESifh xGef;opfvmonfh tvkyform;aps;
uGuf\ vkdtyfcsufrsm; nDñGwfap&eftvkdYiSm vwfwavmumv enf;ynmESifh toufarG;
0rf;ausmif;ynm yHhykd;rIrsm;? xGef;opfvmonfh tvkyform;aps;uGuf\ vkdtyfcsufrsm;? oif
wef;qif;a,musfm;av;i,f&G,frsm;ESifhrdef;uav;i,f&G,frsm;\uRrf;usifrIrsm;ESifh¤if;wkdY
&Ekdifaom tvkyftukdifrsm;tm; usm;? r a&;&m avhvmqef;ppfrIjyKvkyf&ef/ þenf;tm;jzifh
trsKd;orD;rsm;twGuf tvkyftukdifa&G;cs,frI tcGifhtvrf;rsm;pGmESifh aumif;rGefckdifrmaom
tvkyftukdifrsm;pGm wkd;yGm;ap&ef/
l toufarG;0rf;ausmif;ynm oifwef;ausmif;rsm;\ pGrf;aqmif&nfudk trsKd;orD;rsm;ESifhom
avsmfuefoifhjrwfaom tvkyftukdif[l ,lqxm;aom rd½kd;zvm tpOftvmoabmxm;rsm;
rS ajymif;vJawG;ac:apjcif;jzifh jr§ifhwifwnfaqmuf&ef/
l enf;ynmwkd;wufrIu ukefxkwfvkyfrIvkyfief;pOfrsm;ü um,tiftm;vkdtyfrIudk wpfpwpfp
z,f&Sm;vmNyDjzpfojzifh tpOftvmr[kwfaom tvkyftukdifrsm;udk trsKd;orD;rsm; ykdrkdvkyf
ukdifvmMuNyD; trsKd;om;rsm; BuD;pkd;onfh vkyfief;cGifrsm;twGif; tvkyfvkyf&jcif;\ tcuftcJ
zdpD;rIrsm;udk ajz&Sif;&eftwGuf trsKd;orD;rsm;tm; pGrf;aqmif&nfwnfaqmuf&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ xkwfvkyfrI wkd;wufap&efvnf;aumif;? tvkyform;aps;uGuf vkdtyfcsuf
rsm;ESifh oifwef;rsm; oifhwifhavsmufywfrI&Sdap&efvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;\ tpOf
tvmtvkyftukdifrsm;ESifhoufqkdifaomenf;ynmtqifhtwef;ukdjr§ifhwif&ef/¤if;r[m
AsL[mrsm;onf usm;? r a&;&m tajccHaom vkyfcaMu;aiG uGm[csufukd avQmhcsygrnf/
¤if;wkdY\tdrfaxmifpkqif;&JEGrf;yg;rIavQmhcsa&;rSmtrsKd;orD;rsm;tm;taxmuftuljyKyg
rnf/ tm;vkH; tusKH;0ifpD;yGm;a&; zGHUNzdK;wkd;wufa&;wGif ykdrkdxda&mufpGm jznfhqnf;ygrnf/
l ajymif;vJvmaom vkyfom;tiftm;twGuf ausmif;om;? ausmif;olrsm;tm; BudKwifjyifqif
avhusifha&;udk tqifhjrifhynma&;u@ü xnfhoGif;pOf;pm;aom jyKjyifajymif;vJrIrsm;
aocsmatmif aqmif&Guf&ef? trsKd;orD;rsm;\ tvkyftukdif a&G;cs,fcGifhtay: uefYowfxdef;
csKyfEkdifrnfh cGJjcm;rIrsm;udk ukdifwG,fajz&Sif;rIrsm; aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
ykHrSefr[kwfaom csOf;uyfrIrsm;twGuf wjcm;vkyfaqmifEkdifaom pepfrsm;
l ausmif;jyify rlvwef;ynma&;ukd ausmif;wGif;ynma&;ESifh wef;n§dEIdif;rI tpDtpOfukd jr§ifh
wifay;&ef? oif½kd;rsm; jyKpk&efESifh tdrftvkyfrsm;ESifh ydaeaom rdef;uav;rsm;twGuf oif,l
&ef tcGifhtvrf;&aom vkdufavsmnDaxGjzpfaom oifMum;rIpepfwpfckukd jyKpk&ef/
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 306
a&TUajymif;tajccsolrsm;\ ynma&;vkdtyfcsufrsm;ukd ukdifwG,f&ef
l a&TUajymif;tajccsolrsm;onf jrefrmEkdifiHom; ausmif;ol? ausmif;om;avmutwGif;odkY jyef
vnf0ifqHh&ef BudK;yrf;aomtcgvnf;aumif;? jrefrmEkdifiHtwGif; tvkyform;tiftm;wGif
jyefvnf0ifqHh&ef BudK;yrf;aomtcgvnf;aumif; ¤if;wkdY (¤if;wkdYukd,fwkdifESifh ¤if;wkdYtm;
rSDckd olrsm;)\ oD;jcm;vkdtyfcsufrsm;ESifh ¤if;wkdY &ifqkdifMu&aom t[efYtwm;rsm;udk
ukdifwG,f&eftwGufynma&;jyKjyifajymif;vJrIaocsmatmifaqmif&Guf&ef/¤if;OD;wnftkyfpk
twGif; trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;\ tcsKd;tpm;ESifhpyfvsOf;aom tcsuftvufrsm;okdY
r[kwf¤if;ausmif;ol?ausmif;om;rsm;\arQmfvifhcsufrsm;?&ifqkdifMu&aompdefac:rIrsm;ESifh
pyfvsOf;í usm;? r a&;&m tcsuftvufrsm; aumuf,l&ef/
ynma&;u@ pDrHcefYcGJrIü vlrItzGJUtpnf;ESifh aygif;pnf;a&;udk aocsmatmif aqmif&Guf&ef
l ausmif;\ pDrHcefYcGJrIESifh pyfvsOf;aom qkH;jzwfcsufcsrSwfrIü vlrItzGJUtpnf;yg0ifvkyfaqmif
ap&ef/ okdYrSom ynma&;pepf wkd;wufa&;twGuf awmif;qkdrIrsm; jyKvkyfvmygrnf/ ynm
a&;\ t&nftaoG;aumif;rGefrIqkdonf pOfqufrjywf oif,lrIwkd;wuf&efESifh uav;ol
i,fwkdif;\ ynma&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ukd jznfhqnf;&efjzpfygonf/
l vlrItzGJUtpnf;wGif trsKd;orD;rsm; wuf<upGm yg0ifvkyfaqmifvmap&ef &nf&G,fNyD; rdef;
uav;rsm;tm; ausmif;pDrHcefYcGJrIaumfrwDtwGif; qkH;jzwfcsufcsonfh ae&mrsm;wGif oifh
awmfaom tcsKd;jzifh ukd,fpm;jyKyg0ifapa&; tpDtrHrsm; xm;&Sd&ef? ykdrkdxda&mufap&ef tqkd
ygtpDtrHrsm;tm; apmifhMunfhMuyfrwf avhusifhoifwef;ay;jcif;wkdYESifh wGJzufvkyfaqmif&ef/
tcef; 4/ usef;rma&;u@ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
usef;rma&;qkdif&m tusKd;&v'frsm;tay: ul;pufa&m*g jyefYyGm;jcif;ESifh umuG,fjcif;r[kwfaom tajccHtaMumif;&if;rsm;\ MoZmoufa&mufrIESifh pyfvsOf;aom usm;? r a&;&m ½IaxmifhrS tjrifrsm;ukd em;vnfjcif;ESifh b0wpfavQmuf tqifhqifh jzpfpOf½IaxmifhrS trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;ukd em;vnfjcif;wkdYudk jr§ifhwif&ef
l usef;rma&;qkdif&m tusKd;&v'frsm;tay; ul;pufa&m*gjyefYyGm;jcif;ESifh umuG,fjcif;r[kwfaom
tajccHtaMumif;&if;rsm;\ MoZmoufa&mufrIukd okawoejyKvkyf&ef/ tpkd;&\ rl0g'a&;
qGJa&;ESifhtaumiftxnfazmfaqmifa&;okdY¤if;okawoeawGU&SdrIrsm;udkjznfhqnf;ay;&ef/
l ul;pufa&m*grsm; tygt0if taxGaxGa&m*gESifh (a&m*gwpfrsKd;wnf;twGuf trsKd;om;rsm;
ESifh trsKd;orD;rsm;tMum; a&m*gjzpfyGm;&jcif; taMumif;&if;rsm; uGJjym;jcm;em;rIESifh)? usef;rm
a&;apmifha&SmufrI cH,l&ef BudK;yrf;aom trltusifhrsm;ESifh pyfvsOf;í usm;? r a&;&m½Iaxmifh
rS tjrifjzifh tcsuftvufrsm; aumuf,lrIESifh okawoersm; ykdrkdjyKvkyf&ef/
l ¤if;okawoeawGU&SdrIrsm;onf b0wpfavQmuf tqifhqifhjzpfpOf½IaxmifhrS ½Ijrifaom
trsKd;orD;rsm;\ taxGaxGusef;rma&;ESifhpyfvsOf;í usm;? r a&;&mtjrif xnfhoGif;xm;aom
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 307
rl0g'a&;qGJrIESifh taumiftxnfazmfaqmifrIü jznfhqnf;ay;rI aocsmatmif aqmif&Guf
&ef/ ,if;onf vuf&Sd OD;pm;ay;aeaom arG;zGm;rdcifaoEIef; jrifhrm;aerI avQmhcsa&; aqmif
&Gufcsufrsm;xuf ykdrkdtusKd;oufa&mufrI&SdNyD; uav;arG;zGm;Ekdifaom t&G,fvGef trsKd;orD;
rsm; okdYr[kwf uav;arG;zGm;rIESifh oufqkdifrIr&Sdaom trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;ukd vspf
vsL½I&mvnf; ra&mufay/
wkdifyifaqG;aEG;jcif;enf;vrf; tokH;jyKjcif;jzifh 0efaqmifrIvkHavmufjcif; r&Sdao;aom a'orsm;rS jynfolrsm;? txl;ojzifh wkdif;&if;om;trsKd;orD;rsm; tygt0if trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&; vkdtyfcsufrsm;twGuf &nf&G,faqmif&Guf&efl pDrHcsufrsm;ukd ra&;qGJrD vkdtyfcsufrsm;ESifh OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udk aumif;pGmem;vnf
ap&eftwGuf 0efaqmifrIvkHavmufjcif; r&Sdao;aom a'orsm;rS (trsKd;orD; tcsKd;tpm;
BuD;rm;pGmyg0ifaom)vlrItzGJUtpnf;rsm;rS jynfolvlxkrsm;ESifh wnfqJ wkdifyifaqG;aEG;rIqkdif
&m vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ukd usifhokH;&ef okdYr[kwf csJUxGif&ef/
l usef;rma&;0efaqmifrIrsm;vufvSrf;rDa&;wGif¤if;wkdY\vlrItzGJUtpnf;rsm;twGif;wkdif;&if;
om; vlenf;pkrsm;ESifh vlrsKd;pki,frsm;rS trsKd;orD;rsm; &ifqkdifMu&onfh t[efYtwm;rsm;ukd
okawoejyKvkyf&ef/
l 0efaqmifrIvkHavmufjcif; r&Sdao;aom a'orsm;rS OD;wnftkyfpkrsm;\ vdktyfcsufrsm;tay:
avhvmtuJjzwfrI\ &v'frsm;? wkdif;&if;om;trsKd;orD;rsm;\ usef;rma&;vkdtyfcsufrsm;
tay: okawoejyKrI\ &v'frsm;onf rl0g'a&;qGJrIESifh taumiftxnfazmfaqmifrIwkdYukd
taxmuftuljyKrIaocsmatmifaqmif&Guf&ef/¤if;vlrItzGJUtpnf;rsm;twGuf0efaqmifrI
rsm;udkwkd;wufaqmif&Gufonfhtavsmuf¤if;okawoetm;tjcm;pDrHudef;a&;qGJrIqkdif&m
okH;oyfrIrsm;ü aygif;pyfxnfhoGif;&ef/
l &Sm;yg;aom t&if;tjrpfrsm; trSefwu,f tvkdtyfqkH;aomolrsm;xH vufvSrf;rDa&muf&Sdap
a&; aqmif&GufrIaocsmap&eftwGuf 0efaqmifrIrsm;\ xda&mufrIrsm;udk apmifhMunfhMuyfrwf
&ef/
ysKdazmf0if a,musfm;av;i,f&G,frsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; vdifykdif;qkdif&m? rsKd;qufyGm; usef;rma&;qkdif&mESifh usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrIqkdif&m todynmay;&ef/ t&G,fa&mufaom trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;vnf; yg0ifap&ef
l tdrfaxmifr&Sdaom rdef;uav;rsm;ESifh ysKdazmf0ift&G,frsm;udk oaE¨wm;jcif;ESifh oaE¨wm;jcif;
qkdif&m tBuHay;jcif;rsm; tygt0if rsKd;qufyGm;usef;rma&;0efaqmifrIrsm; pDpOfxm;&Sd&ef/
ysKdazmf0if&G,fESifh tdrfaxmifr&Sdaom rdef;uav;i,f&G,frsm;twGuf vdifykdif;qkdif&mESifh rsKd;
qufyGm; usef;rma&;qkdif&m 0efaqmifrIvkdtyfcsufrsm;udk em;vnf&efESifh todw&m;&Sd&Sd
wkHYjyefaqmif&Guf&eftwGuf usef;rma&;apmifha&SmufrI0efxrf;rsm;tm; pGrf;aqmif&nfwnf
aqmuf&ef/
l tajccHynmtxufwef;ausmif;rsm;ü usef;rma&;oifcef;pmwGif rsKd;qufyGm;usef;rma&;oif
cef;pmrsm; xnfhoGif;jcif;? r&nf&G,faom ukd,f0ef&jcif;ESifh tEÅ&m,f&Sdaom ukd,f0efzsufjcif;
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 308
\ tusKd;oufa&mufrIwkdYrS a&SmifMuOfa&;twGuf yg0ifwm0ef,l&efvnf;aumif;? trsKd;orD;
rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; av;pm;jcif;ESifh *kPfodu©mapmifhxdef;jcif;jzifh qufqH&ef
vnf;aumif;? i,f&G,faom trsKd;om;rsm;tm; todynmjr§ifhwifay;aom vlxktajcjyK
vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyfjcif; ponfh enf;vrf;trsKd;rsKd;jzifh ysKdazmf0if&G,f a,musfm;av;i,f&G,f
rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; vdifrIqkdif&m? vdifykdif;qkdif&mESifh rsKd;qufyGm;qkdif&m
usef;rma&;tcGifhta&;rsm;? usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrIwkdYESifh pyfvsOf;í
ynmay;&ef/
l oaE¨wm;aq;ESifh ud&d,mrsm; &&SdEkdifa&; wkd;wufaqmif&Guf&ef? cifyGef;ESifh ZeD;tMum;rSm
om;qufjcm;pDrHudef;twGuf twlwuG cGJa0wm0ef,lrIukd jr§ifhwif&ef/
tdwfcsftkdifAD^athpfa&m*gtwGuf usm;? r a&;&m todtjrif xnfhoGif;xm;aom 0efaqmifrIrsm; jznfhqnf;ay;&ef
l tdwfcsftkdifAD^athpfa&m*gtm; rdrdqE´tavsmuf aq;ppfjcif;ESifh aqG;aEG;ESpfodrfhrIay;jcif;
0efaqmifrIrsm;onf trsKd;om;rsm;enf;wl trsKd;orD;rsm;xHokdYvnf; xda&mufpGm vufvSrf;rD
a&muf&Sda&; wkd;csJU&ef/
l ¤if;aq;ay;cef;rsm;wGiftvkyfvkyfukdifonfhusef;rma&;qkdif&muRrf;usif0efxrf;rsm;tm;
vdifykdif;qkdif&m trltusifhrsm;ESifh usifhokH;rIrsm;ESifhpyfvsOf;í &Sufwwfaom? ¤if;wkdY\
twGif;a&;jyóemrsm;udk wifjy&ef 0efav;aom trsKd;orD;rsm;ESifh rnfokdY aqG;aEG;oifhjcif;ESifh
pyfvsOf;aom pGrf;aqmif&nf wnfaqmuf&ef/
usef;rma&;jr§ifhwifa&;tjrifjzifh jynfolY0efaqmifrIvkyfief;rsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESH&ef
l vQyfppf"mwftm;okH;pGJrI? oefY&Sif;aom aomufokH;a&ESifh acwfrDwkd;wufaom rdv’mpepf
zGHUNzdK;a&;wGif &if;ESD;jr§KyfESHrIukd? txl;ojzifh qif;&JEGrf;yg;aom vlrItzGJUtpnf;rsm;twGif;
jr§ifhwif&ef/ ¤if;&if;ESD;jr§KyfESHrIonf a&rSwpfqifh ul;pufaom a&m*ga0'emcHpm;&onfh
uav;oli,frsm;ESifh tdrfaxmifpk0ifrsm;ukd jyKpkapmifha&Smuf&onfh trsKd;orD;rsm;\ wm0ef
0efxkyf0efykd;ukd oufomapygvdrfhrnf/
l ¤if;&if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;twGuf pDrHudef;a&;qGJjcif;ESifh taumiftxnfazmfaqmifjcif;wkdYwGif
trsKd;orD;rsm; yg0ifvkyfaqmifrI aocsmatmif aqmif&Guf&ef/ okdYrSom taxmuftyHhrsm;
onf t"duokH;pGJolrsm;\ vkdtyfcsufESifh jynfhrDrnfjzpfNyD; aumif;pGm a&&Snfxdef;odrf;Ekdifrnf
jzpfygonf/
aiGa&;aMu;a&;ryg0ifaom yHhykd;rIrsm;twGuf tpkd;&taxmuftyHhcH usef;rma&;tmrcHESifh tjcm; ta&;,laqmif&GufrI rsm;jzifh yHhykd;&ef
l usef;rma&;apmifha&SmufrI0efaqmifrI tokH;jyKolrsm;? txl;ojzifh qif;&JEGrf;yg;olrsm;tay:
ukefusp&dwf 0efxkyf0efykd; avsmhenf;ap&eftwGuf usef;rma&;tmrcHvkyfief;rsm; okdYr[kwf
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 309
vlrIzlvkHa&;pDrHcsufrsm;jzifh yHhykd;&ef/
l usef;rma&;aq;ay;cef;rsm;wGif uav;xdef;Xme zGihfvSpfjcif;uJhokdYaom ta&;,laqmif&GufrI
rsm; taumiftxnfazmfaqmif&ef/ tu,fí trsKd;orD;onf uav;wpfa,mufukd
aq;cef;okdY vmí jyo&mwGif tdrfrSm xm;cJhí r&aom tjcm;uav;ti,f okdYr[kwf
tBuD;wpfa,mufukd ac:vmcJh&ygu c&D;p&dwf oufomap&eftwGufESifh uav;rsm; usef;
rma&;0efaqmifrI vufvSrf;rDa&;twGuf c&D;p&dwfulyGefrsm; yHhykd;&ef/
tcef; 5/ tMurf;zufrIrS uif;a0;a&;ü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;? tcsuftvuf vufvSrf;rD tokH;jyKEkdifrIESifh &&SdrI jr§ifhwif&ef
l trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI oufaoom"ursm;ESifh tMurf;zufrIykHpHrsm;? ¤if;\
taMumif;&if;rsm;? tusKd;qufrsm;ESifh wpfOD;csif;? rdom;pkESifh &yf&Gmtay: oufa&mufrIrsm;
ESifh pyfvsOf;í wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm tusKH;0ifaom tcsuftvufrsm; yg0ifonfh vdif
ESifh touft&G,fcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm;udk pepfwus csdwfqufaumuf,l&ef/
l tdrfwGif;tMurf;zufrIrsm;ESifhvdifykdif;qkdif&mtMurf;zufrIrsm;?¤if;trIrsm;tm;oufqkdif&m
wm0ef&Sdolrsm;u rnfokdY ta&;,laqmif&Gufjcif;wkdYESifh pyfvsOf;í pDrHtkyfcsKyfrIqkdif&m
,kHMunftm;xm;Ekdifaom tcsuftvufrsm; pkHprf;&,lEkdif&eftwGuf &JwyfzGJU? usef;rma&;?
vlrIa&;ESifh tjcm;0efaqmifrIXmersm;\ vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ukdvnf;aumif;? wdusjynfhpkH
aom tcsuftvufaumuf,lrIpepfwpfckukdvnf;aumif; a&;qGJjy|mef;&efESifh taumif
txnfazmfaqmif&ef/
l rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;udk apmifhMunfhMuyfrwfrIESifh tuJjzwfrI xnfhoGif;vkyfaqmif&efvnf;
aumif;? trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrIqkdif&m tcsuftvufESifh oufaotaxmuftxm;
aumuf,l&efESifh tokH;jyK&efvnf;aumif; t"duusaom yg0ifywfoufolrsm;twGif; pGrf;
aqmifrIwnfaqmufjcif;ESifh pnf;½kH;vIHYaqmfjcif;wkdYukd ulnDyHhykd;&ef/
rl0g'rsm;ESifh Oya'rsm;ukd usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm; ½Iaxmifhtjrifjzifh jyKjyif ajymif;vJ&ef
l vlrI0efxrf;? u,fq,fa&;ESifh jyefvnfae&mcsxm;a&; 0efBuD;XmerS OD;aqmifa&;qGJaeaom
pDa'goabmwlpmcsKyfESifh nDñGwfonfh trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrIwm;qD;umuG,fa&;
Oya' twnfjyKjy|mef;&ef/
l Oya'ukd vkdufemusifhokH;&ef? vkyfxkH;vkyfenf;rsm; a&;qGJ&ef/
l trsKd;orD;rsm;tay: tMurf;zufrI wm;qD;umuG,fa&;twGuf EkdifiHvkH;qkdif&m vkyfief;aqmif
&GufrItpDtpOfukd jyKpktaumiftxnfazmf&ef/
w&m;pD&ifa&;u@\ pDrHcefY cGJrI jr§ifwif&efESifh 0efaqmifrIrsm; vufvSrf;rDrI jr§ifhwif&ef
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 310
l tMurf;zufrIcH&aom tajctaerS vGwfajrmufvmaom trsKd;orD;rsm;twGuf xda&mufrI
&Sdaom w&m;Oya'qkdif&m? vlrIa&;qkdif&m 0efaqmifrIrsm;? tjcm;0efaqmifrIrsm;ESifh rl0g'
rsm;a&;qGJcsrSwfjcif;ukdtckdiftrmaqmif&Guf&ef/¤if;wGiftumtuG,fay;a&;trdefYrsm;?
wm;jrpftrdefYrsm;? ,EÅ&m;rsm;? trsKd;orD;rsm;\ pD;yGm;a&;qkdif&m vkyfEkdkifpGrf;&Sdvmapjcif;
taxmuftuljyK pDrHcsufrsm;udk xnfhoGif;&ef/
l 0efaqmifrIrsm; (txl;ojzifh usef;rma&;ESifh pdwfynmqkdif&m ulnDyHhykd;rI) vufvSrf;rDa&;
BudK;yrf;&mrSm¤if;wkdY&ifqkdifMu&Ekdifonfhtwm;tqD;rsm;tm;avQmhcs&ef/
l Oya'taumiftxnfazmfaqmifaom tzGJUtpnf;rsm;? w&m;a&;tzGJUtpnf;rsm;ESifh tjcm;
0efaqmifrI tzGJUtpnf;rsm;tm; 0efaqmifrIray;rDESifh 0efaqmifrIay;aepOftwGif; pepfus
aompGrf;aqmif&nfwnfaqmufrItwGufulnDyHhykd;&ef/okdYrSom¤if;wkdYonftMurf;zufrI
wkdifMum;csufrsm;udk ykdrkdxda&mufpGm wkHYjyefaqmif&GufEkdifrnfjzpfNyD; tMurf;zufrI usL;vGefcH&
olrsm;? tMurf;zufrItEÅ&m,fMum;rS &Sifoefolrsm;tm; avsmfuefoifhjrwfaom? usm;? r
a&;&m tav;xm; xnfhoGif;pOf;pm;aom taxmuftyHhrsm;udk yHhykd;ay;Ekdifrnfjzpfygonf/
l Oya'taumiftxnfazmfaqmifrIESifh w&m;pD&ifrI vkyfief;pOfwGif trsKd;orD;rsm;\ yg0if
vkyfaqmifrIudk wkd;jr§ifh&ef/ 0efaqmifrIvkyfief;pOfwGifvnf; ta&;ygaom a&SUwef;ae&mrsm;
wGif yg0ifvkyfaqmifrI wkd;jr§ifh&ef/
l trsKd;orD;rsm;tm; tMurf;zufrI? usm;? r a&;&mukd ukdifwG,f&ef Oya'taumiftxnfazmf
aqmifrI xda&mufaocsmapa&;twGuf u@toD;oD;wGif apmifhMunfhMuyfrwfrI vkyfxkH;vkyf
enf;rsm;? qufqHa&;enf;vrf;rsm;ESifh ñTef;ykdYrIpepfrsm;ukd a&;qGJcsrSwf&ef/
umuG,fwm;qD;a&;twGuf todw&m;Ekd;Mum;a&;ESifh pnf;½kH;vIHYaqmfa&;vkyfief;rsm; jr§ifhwif&ef
l trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tay; tMurf;zufrItm; qdwfNidrfaerIukd &yfwefY&ef
twGuf vlrIa&;pHowfrSwfcsufrsm;udk ajymif;vJ&ef owif;rD'D,mvkyfief;rsm;? ½kd;&mESifh
bmoma&;acgif;aqmifrsm;? ,Ofaus;rI"avhxkH;pHt& MoZmBuD;rm;olrsm;ESifh yl;aygif;aqmif
&GufrIrsm; tygt0if vlxkvIyf&Sm;rIrsm;ukd vkyfaqmif&ef/
l tMurf;zufrIrS uif;a0;pGm touf&Sifaexkdifa&;? trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;qkdif&m
todynmay;a&;ESifh w&m;Oya'qkdif&m todynmay;a&; &yf&Gmtqifh vIyf&Sm;rIrsm;ukd
ulnDyHhykd;&ef/ tMurf;zufrIqkdif&m wkdifMum;rIEIef; jrifhrm;apa&; taxmuftulay;onfhtae
jzifh w&m;Oya'qkdif&m tumtuG,fay;&ef/ tMurf;zufrI usL;vGefcH&olrsm;? tEÅ&m,frS
&Sifoefolrsm; ulnDyHhykd;rI &&Sd&ef BudK;yrf;jcif;ukd wm;qD;onfh t[efYtwm;rsm; yaysmufap&ef
twGuf jynfwGif;ESifh EkdifiHwumrS w&m;Oya'qkdif&m vkyfaqmifrIrsm;ESifh pyfvsOf;aom
owif;tcsuftvufrsm;udk a'ocHbmompum;rsm;jzifh ykHESdyfjzefYjzL;jcif;tygt0if w&m;
Oya'qkdif&m wm;qD;umuG,frIrsm;udk vkyfaqmif&ef/
l vli,frsm;\ acgif;aqmifrI? todynmESifh uRrf;usifrIwkdYudk jr§ifhwif&ef/ ynma&;pepfü
tEÅ&m,f&Sdaom usm;? r a&;&m ykHaoum;csyftjrifrsm; yaysmufa&;twGuf oif½kd;ñTef;wrf;
rsm;ESifh q&mjzpfoifwef;rsm;tm;jzifh ulnDyHhykd;aepOf? vli,frsm;tm; usm;? r a&;&m wef;wl
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 311
nDrQrIESifh tav;xm;rI tajccHaom pdwfoabmxm; &ifhusufrIESifh qufqHrIwkdY jyKpkysKd;
axmif&mwGif ulnDyHhykd;&ef/
l uav;oli,frsm;tm; tMurf;zufrI awGUBuHKcHpm;&jcif;ESifh rsufjrifawGUBuHK&jcif;wkdYrS uif;
a0;apa&;twGuf rdbrsm;? q&m? q&mrrsm;ESifh uav;oli,f tcGifhta&;vIyf&Sm;olrsm;ESifh
twl yl;aygif;aqmif&Guf&ef/
l tMurf;zufrIuif;pifa&; jr§ihfwifrIESifh ]w&m;rQw a,musfm;b0} jzpfwnfa&; jr§ifhwifrIqkdif&m
rdwfzufrsm;tjzpf vli,ftrsKd;om;rsm;? a'oqkdif&m acgif;aqmifrsm;ESifh pHjytrsKd;om;rsm;
ESifhtwl yl;aygif;aqmif&Guf&ef/
tcef; 6/ EkdifiHa&;vkyfief;pOfrsm;rSm yg0ifvkyfaqmifrIESifh tkyfcsKyfa&;ü usm;? r a&;&m wef;wl nDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
zGJUpnf;ykHtajccHOya'yg tcGifhta&;rsm;udk tmrcH&ef
l rJqE´ay;ykdifcGifh? a&G;aumufwifajr§mufcHykdifcGifhwkdYtwGufjzpfap? wef;wlnDrQ EkdifiHom;jzpfjcif;
udk trsKd;om;? trsKd;orD;taMumif;jyKí enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;qufqHrIESifh uefYowfxdef;csKyfrI
wkdY t<uif;rJhyaysmufap&efjzpfap? zGJUpnf;ykHtajccHOya'yg tcGifhta&;rsm;udk tmrcH&ef/
jrefrmEdkifiH2008ckESpfEkdifiHawmfzGJUpnf;ykHtajccHOya'wGif¤if;taMumif;t&mukdukdifwG,f
xm;NyDjzpfaomfvnf;rJqE´&Sifrsm;?trsKd;om;rsm;ESifhtrsKd;orD;rsm;onf¤if;tcGifhta&;rsm;
ukdem;vnfod&Sdjcif;aocsmap&eftwGufenf;vrf;rsm;csrSwf&efvdktyfygonf/¤if;wkdY\
tcGifhta&;rsm;udk todtrSwfjyKjcif; rcH&yg[k xifjrif,lqvQif trsKd;orD;rsm;onf vuf
vSrf;rDaom enf;vrf;rsm;tm;jzifh rnfokdY awmif;qkd&rnfukd em;vnfod&Sd&ef vkdtyfygonf/488
EkdifiHa&;u@ESifh tkyfcsKyfa&;u@ü trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESifh pyfvsOf;í vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuf tvufrsm;ESifh usm;? r a&;&m pm&if;tif;rsm; aumuf,l&efESifh tokH;jyKEkdifap&ef
l EkdifiHa&;qkdif&mESifh tkyfcsKyfa&;qkdif&m tqifhwkdif;wGif vTwfawmfukd,fpm;vS,favmif;rsm;?
vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;? tpkd;&tzGJU0ifrsm;ESifh rJqE´&Sifrsm;tjzpf EkdifiHa&;ESifh tkyfcsKyfa&;
rSm trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIESifh pyfvsOf;í tokH;jyKol vG,fulaponfh tcsuf
tvufrsm;ESifh usm;? r wef;wl tav;xm;½Ijrifaom okawoersm;ukd aumuf,l&ef? trsKd;
tpm; owfrSwf&ef? avhvmqef;ppf&efESifh jzefYjzL;&ef
l EkdifiHa&;ygwDrsm;twGif; trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@rsm;? tqifhtwef;ESifh ta&;ygrItajc
tae? ygwD\ Oya'pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;? vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh pyfvsOf;aom tcsuf
tvufrsm; aumuf,l&efESifh avhvmqef;ppf&ef/
l tcsuftvufaumuf,l&mwGif touft&G,f? pD;yGm;a&;tqifhtwef;? wkdif;&if;om;tkyfpk?
ynma&;tqifhtwef;? tdrfaxmifa&;tajctae? ,kHMunfukd;uG,faombmom? yx0Da'o
488 UNDP. 2012. Gender Equality in Elected Office in Asia Pacific: Six Actions to Expand Women’s Empowerment. Bangkok. pp. 11–15.
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 312
wnfae&mponfh tajctae? tqifhtwef;wkdYukd xnfhoGif;pOf;pm;&ef vdktyfygonf/
¤if;utpkd;&\qkH;jzwfcsufcsrSwfjcif;ESifhtkyfcsKyfa&;wGiftrsKd;orD;rsm;ESifhoufqkdifaom
usm;? r wef;wl tav;xm;½Ijrifaom rl0g'a&;qGJjcif;ESifh taumiftxnfazmfaqmifjcif;ukd
taxmuftuljyKygrnf/ þenf;tm;jzifh tjcm;aom tjyeftvSef qufET,faeaom
taxmuftxm;rsm;udk pm&if;xnfhoGif;jyKpkNyD; jzpfygvdrfhrnf/
a&G;aumufwifajr§mufcH&aom trsKd;orD;rsm;ESifh tpkd;&tzGJUtwGif; cefYtyfcH&aom trsKd;orD;rsm;\ ta&twGuf wkd;jr§ifh&eftwGuf usm;? r a&;&m vkyfief;pOftm; taxmuftuljyKrI wkd;jr§ifh&eftwGuf pGrf;aqmif&nf wnfaqmuf&ef
l vTwfawmfESifh tpkd;&tzGJUwkdY\ tqifhwkdif;twGuf tvm;tvmaumif;aom ukd,fpm;vS,f
avmif;rsm;\ yrmPwkd;wufa&;twGuf trsKd;orD;rsm;tm; pGrf;aqmif&nfwnfaqmuf&ef/
l trsKd;orD;acgif;aqmifrsm;tm; a&G;aumufwifajr§mufap&efESifh wm0efcefYtyfap&eftwGuf
jzpfap? usm;? r a&;&m vkyfief;pOfrsm;ukd axmufcHap&eftwGufjzpfap EkdifiHa&;ygwDrsm;rS
trsKd;om;ygwD0ifrsm;? vlrItzGJUtpnf;rsm;ESifh a'oqkdif&m tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;twGuf
acgif;aqmifrIqkdif&m todzGifh vIyf&Sm;rIrsm; jyKvkyfay;&ef/
EdkifiHa&;qkdif&m qkH;jzwfcsufcsrSwfrIü trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrIudk t&Sdeft[kefjzifh jr§ifh wif&eftwGuf ,m,D txl;vkyfaqmifcsufrsm;uJhokdY a&G;aumufwifajr§mufjcif;pepfESifh rl0g' jyKjyifajymif;vJrIrsm;ukd jr§ifhwif&ef
l rJqE´&Sifrsm;tm; a&G;cs,f&eftwGuf tcGifhtvrf;trsKd;rsKd; &&Sdapjcif;jzifh vTwfawmftwGif;
trsKd;orD;ukd,fpm;jyKrIESifh ta&twGuf wkd;wufjcif; tusKd;&v'f&&Sdaprnfh a&G;aumufwif
ajr§mufjcif;qkdif&m pepfjyKjyifajymif;vJrIukd jr§ifhwif&ef/
l trsKd;orD;rsm;tm; trnfpm&if;wifoGif;jcif;ESifh Oya'jyKvTwfawmfwGif a&G;aumufwifajr§muf
cH&jcif;wkdYtm; pOfqufrjywf avhvm&mrSm xda&mufaom Oya't& tcsKd;usukd,fpm;jyKrI
ukdwmpepfESifh oD;oefYae&m cGJa0owfrSwfjcif;uJhokdaom ,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;ukd
pwifrdwfqufaqmif&Guf&ef/ pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifjcif;ESifh aygif;pyfvsuf trsKd;orD;rsm;
twGuf tcsKd;usukd,fpm;jyK ukdwmpepfonfvnf; trsKd;orD;rsm;tm; vTwfawmftwGuf
avsmfuefoifhjrwfaom ukd,fpm;vS,favmif;rsm;tjzpf tbufbufrS vufcHjcif;ukd jr§ifhwif
EkdifrnfjzpfNyD; trsKd;orD;rsm; vTwfawmftwGif; oufaojyEkdifygonf/ EdkifiHa&;ygwDrsm;twGif;
pDrHcefYcGJrIwGif 'Drkdua&pDusifhokH;&ef? a&G;aumufyGJrsm;wGif ,SOfNydKif&ef twGuf trsKd;orD;rsm;\
tcGifhtvrf;rsm;udk jr§ifhwif&ef? usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIjyóem udpö&yfrsm;ESifh
trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;twGuf wkHYjyefaqmif&Guf&ef EkdifiHa&;ygwDrsm; twGif;
usm;? r wef;wltav;xm;aom jyKjyifajymif;vJa&;ukd jr§ihfwif&ef/
l trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;udk tav;ay;xnfhoGif;pOf;pm;aom ygwD\ vkyfief;vrf;ñTef
rsm;ESifh aMunmpmwrf;rsm; a&;qGJcsrSwf&ef/ ¤if;onftrsKd;orD;rsm;twGufwm0efcHrIudk
oufaojyoygonf/
l ygwD\ tcsKd;usukd,fpm;jyKrI ukdwmpepfukdvnf;aumif;? trsKd;orD;rsm;tm; ygwD0ifrsm; jzpf
vmapa&; pnf;½kH;Ekdifonfh tBuD;wef;acgif;aqmifrIae&mrsm;udk pdwf0ifpm;apEkdifonfh ygwD
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 313
\&nf&G,fcsufrsm;ukdvnf;aumif; pwifrdwfqufaqmif&Guf&ef/ ¤if;utrsKd;orD;rsm;\
jyóemrsm;ukd ygwD\ vkyfief;vrf;ñTefrsm;ü tajccHtjzpf tckdiftrm xnfhoGif;csrSwfxm;
aMumif;ESifh a&G;aumufwifajr§mufcH&eftwGuf pGrf;&nfjynfh trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;
tkyfpk&SdaMumif; aocsmapygonf/
l usm;? r a&;&m udpörsm;ESifhpyfvsOf;íjzpfap? us,fjyefYaom EkdifiHa&;qkdif&m jyóemrsm;tay:
usm;? r a&;&m tusKd;oufa&mufrIrsm;ESifh pyfvsOf;íjzpfap rl0g'qkdif&m tajctwifaqG;aEG;
yGJrsm; usif;yjcif;tm;jzifh EkdifiHa&;ygwDrsm;twGif; trsKd;orD;rsm;ESifh vli,frsm;\ oD;jcmtpk
tzGJUrsm;ukd wkd;csJU&ef/ ¤if;u vli,ftrsKd;orD;acgif;aqmifrsm; tygt0if pGrf;aqmif&nf
jynfh0aom? todw&m;jynfh0aom trsKd;orD;tkyfpkrsm;udk jyKpkysKd;axmifjcif;ukd aocsmapyg
rnf/¤if;uvTwfawmftwGif;trsKd;orD;rsm;wkd;wufa&;udktaxmuftuljyKygrnf/usm;?
r a&;&m wef;wlnDrQrI taMumif;t&mukd ukdifwG,f&mrSm EkdifiHa&;ygwDrsm;tm; taxmuf
tuljyKygrnf/
trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;rsm;\ ckdifrmaom &efykHaiG rwnfa&;vIyf&Sm;rIrsm;ukd ulnD yHhykd;&efl ygwD0iftrsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;? ukd,fpm;vS,favmif; trsKd;om;rsm;ESifh trsKd;orD;rsm;
tm; tMurf;zufrIrsm;ukd rnfonfhae&mrS tMurf;zufrIrsm;ukd rqkd ukdifwG,f&ef/
trsKd;orD;rsm;\ yg0ifvkyfaqmifrI? trsKd;orD;rsm;\ MoZmESifh usm;? r a&;&m vkyfief;pOfukd jr§ifhwifonfh usm;? r wef;wl tav;xm;aom vTwfawmfwGif; usifhokH;rIykHpHwpf&yf jzpfay:a&; aocsmatmif aqmif&Guf&ef
l trsKd;orD;rsm;ESifh oifhwifhavsmufywfaom tpnf;ta0;tcsdefZ,m;rsm;? ygwDpkHrS trsKd;orD;
rsm;\ oD;oefYtpnf;ta0;rsm;? vTwfawmfukd,fpm;vS,frsm;ESifh vTwfawmf0efxrf;rsm;twGuf
usm;? r a&;&m udpörsm;qkdif&m pGrf;aqmif&nfwnfaqmufrIwkdYukd tpysKd;&ef/
EkdifiHtqifh trsKd;orD;,EÅ&m;rsm;ESifh jynfaxmifpkESifh a'otqifh AsL½kdua&pD,EÅ&m;rsm;twGif;rS usm;? r a&;&m tzGJU rsm;tm; ae&may;a&; jr§ifhwif&ef
l ¤if;,EÅ&m;rsm;ESifhtzGJUrsm;twGuft&if;tjrpfrsm;?vkyfykdifcGifhrsm;?usm;?ra&;&mwef;wlnDrQ
rIESifh trsKd;orD;rsm; vkyfEkdifpGrf;&Sdvmapjcif;udk tpkd;&tzGJUtpnf;rsm;tm;vkH;twGif; xd
a&mufpGm pnf;½kH;aqmif&GufEkdifrnfh tzGJUtpnf;wnfae&mwkdY &&Sdapa&; aocsmatmif
aqmif&Guf&ef/
jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh wkdif;a'oBuD;ESifh jynfe,fa&G;aumufyGJaumfr&Sifrsm;twGif; usm;? r wef;wl tav;xm;aom jyKjyifajymif;vJa&; jr§ifhwif&ef
l jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh wpfEkdifiHvkH;twkdif;twm aumfr&SiftzGJUcGJrsm;twGif;
trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@ESifhpyfvsOf;í vdifcGJjcm;azmfjyonfh tcsuftvufrsm; aumuf
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 314
,l&ef? a&G;aumufyGJ pDrHcefYcGJrItzGJU\ vkyfykdifcGifhrsm;? rl0g'rsm;ESifh vkyfxkH;vkyfenf;rsm;tm;
usm;? r a&;&m tajccHaom tjrifjzifh jyefvnfokH;oyf&ef/
l jynfaxmifpka&G;aumufyGJaumfr&SifESifh aumfr&SiftzGJUcGJrsm;? tBuD;wef;pDrHcefYcGJrI&mxl;rsm;?
twGif;a&;rSL;tzGJU0ifrsm;ESifh rJ½kH0efxrf;rsm;wGif trsKd;orD;aumfr&SiftzGJU0ifrsm;\ ta&
twGufESifh tcsKd;tpm;ukd jr§ifhwif&ef/
l a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m ,EÅ&m;\ tpdwftykdif;toD;oD;wGif trsKd;orD;rsm;\
yg0ifvkyfaqmifrIESifh ukd,fpm;jyKrItm; t[efYtwm;jyKonfh taMumif;&if;rsm;ukd em;vnf&ef
vnf;aumif;?¤if;t[efYtwm;rsm;ukdudkifwG,f&efr[mAsL[mrsm;a&;qGJ&efvnf;aumif;
a&G;aumufwifajr§mufjcif;qkdif&m tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;ESifh tqifhwkdif;rS 0efxrf;rsm;
tm;vkH;tm;pGrf;aqmif&nfwnfaqmuf&ef/¤if;wGifrJqE´&SifrSwfykHwifpm&if;jyKpkonfhvkyf
ief;rsm;wGif trsKd;orD;rsm; yg0ifapjcif;? trsKd;orD;rsm;tm; &nf&G,faom? txl;ojzifh z,f
MuOftcH&qkH; trsKd;orD;rsm;tm; &nf&G,faom rJqE´&Sifqkdif&m todynmay; vIyf&Sm;rIrsm;
ukd jr§ifhwifjcif;? rSwfykHwifpm&if;oGif;jcif;? rJqE´ay;jcif;Xmersm; (0g) rJ½kHrsm;wGif trsKd;orD;
rsm;ESifh oifhwifhavsmufywfaom tcsdefowfrSwfcsufukd aocsmatmif aqmif&Gufjcif;?
tusyfukdifrIrsm;? tMurf;zufrIrsm;ESifh ukd,fpm;vS,favmif; trsKd;orD;rsm;ESifh rJqE´&Sif trsKd;
orD;rsm; &ifqkdif&onfh tjcm;jyóemrsm;udk xda&mufpGm ukdifwG,fEkdifrnfh trsKd;orD;rsm;ESifh
oifhwifhavsmufywfaom wkdifMum;rIqkdif&m ,EÅ&m;rsm;ukd aocsmatmif aqmif&Gufjcif;?
,m,Dtxl;vkyfaqmifcsufrsm;ESifh tjcm;enf;vrf;rsm;tm;jzifh trsKd;orD;ukd,fpm;vS,f
avmif;rsm;tm; jr§ifhwifa&;wGif EkdifiHa&;ygwDrsm;udk tm;ay;ulnDjcif;? usm;? r wef;wl
tav;xm;aom a&G;aumufyGJapmifhMunfhMuyfrwfjcif; ponfwkdY yg0ifygonf/
l a&G;aumufyGJrsm;tay: usm;? r a&;&m tajccHaom ½IaxmifhrS okH;oyfjcif;tygt0if oif
wef;rsm;pDpOfí a&G;aumufyGJapmifhMunfhMuyfrwfolrsm;\ vkHavmufaom ta&twGuftm;
avhusifhoifMum;&efESifh rJqE´e,frsm;? txl;ojzifh trsKd;orD;ukd,fpm;vS,favmif;rsm; yg0i
,SOfNydKifonfh rJqE´e,frsm;wGif ¤if;avhusifhoifMum;xm;onfh apmifhMuyfMuyfrwfolrsm;
yg0ifjcif; aocsmatmif aqmif&Guf&ef/
usm;? r tjrif xnfhoGif;xm;aom vkHNcHKa&;u@ jyKjyifajymif;vJa&; (&JwyfzGJU? ppfwyf)ESifh w&m;pD&ifa&;u@ jyKjyif ajymif;vJa&;wkdYudk pwifaqmif&Guf&ef
l usm;? r a&;&m tajccHaom udpö&yfrsm; udkifwG,frIqkdif&m tuJjzwfjcif;? rufvkH;ay;aom
enf;vrf;rsm;? pGrf;aqmif&nfjr§ifhwifrI? t&if;tjrpf cGJa0owfrSwfjcif;? apmifhMunfhMuyfrwf
jcif;ESifh tuJjzwfjcif;wkdY tygt0if pHcsdefpHñTef;jynfhrDaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh usm;? r
wef;wltav;xm;aomvkyfykdifcGifhtmPmtyfESif;jcif;wkdYukdpwif&ef/¤if;jyKjyifajymif;vJrI
rsm;wGif tBuD;wef;tqifhrsm; tygt0if tqifhwkdif;wGif trsKd;orD;rsm;tm; odomxif&Sm;
aomyrmPjzifhwm0efcefYtyfjcif;aocsmap&efESifh¤if;u@u0efaqmifrIay;onfhrJqE´
e,frsm;twGif;ESifh¤if;u@twGif;rStrsKd;orD;rsm;\vdktyfcsufrsm;udkwkHYjyefaqmif&Gufjcif;
aocsmap&ef aqmif&Guf&ygrnf/
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 315
vlxktajcjyKtzGJUtpnf;rsm; vIyf&Sm;&eftwGuf 'Drkdua&pD0g' tajccHaom ae&may;a&; aocsmatmif aqmif&Guf&ef
l trsm;jynfolqkdif&m ta&;udpörsm;ESifh tkyfcsKyfa&;wGif xda&mufpGm yg0ifaqmif&GufrIukd
taxmuftuljyKonfhtaeESifh trsKd;orD;tzGJUtpnf;rsm; tygt0if vlxktajcjyK t&yf
buftzGJUtpnf;rsm; vGwfvyfpGm vkyfaqmifEkdifMuap&ef jr§ifhwifonfh rl0g'ESifh w&m;Oya'
rlabmifrsm;ukd pwifazmfaqmif&ef/
tcef; 7/ jrefrmEdkifiH Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfESifh y#dyu©jzpfyGm;aeonfh tajctaeü usm;? r a&;&m wef;wlnDrQrIESifh trsKd;orD;rsm;\ tcGifhta&;rsm;
Nidrf;csrf;a&;vkyfief;pOfrsm;\ u@wkdif;wGif trsKd;orD;rsm;\ yg0ifrIESifh ukd,fpm;jyKrI xnfhoGif;&ef
l y#dyu©BudKwifumuG,fa&;ESifh ajz&Sif;a&;? vlom;csif;pmemaxmufxm;aom pDrHcsufrsm;?
Nidrf;csrf;a&;xdef;odrf;a&;ESifh Nidrf;csrf;a&;jr§ifhwifa&;wkdYwGifvnf;aumif;? y#dyu©tvGefumv
pDrHudef;twGuf zGJUpnf;xlaxmifonfh tzGJUtpnf;rsm;? zGJUpnf;wnfaqmufykHrsm;wGif
vnf; aumif;? EkdifiHom;rsm;? a&G;aumufcHudk,fpm;vS,frsm;ESifh qkH;jzwfcsufcsrSwfolrsm;tjzpf
yg0ifonfh wpfEkdifiHvkH;tqifhESifh a'oqkdif&m tqifh tkyfcsKyfa&;wGifvnf;aumif;? vkHNcHKa&;
ESifh w&m;Oya'u@ tzGJUtpnf;rsm;wGifvnf;aumif; wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh tpkd;&
ESifh tpkd;&r[kwfaom vlyk*¾dKvfESifh tzGJUtpnf;rsm;? txl;ojzifh trsKd;orD;rsm;ta&twGuf
rsm;jym;pGmESifh xda&mufpGm yg0ifvkyfaqmifrItwGuf axmufcHaqmif&Guf&efESifh pGrf;aqmif
&nfwnfaqmuf&ef/
trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; enf;rsKd;pkHjzifh cGJjcm;qufqHrIESifh tMurf;zufrIrS tumtuG,fay;&ef
l EkdifiHawmftqifhrl0g'rsm;? Oya'rsm;? pDrHudef;rsm;? pDrHcsufrsm;rS jy|mef;csufrsm;tm; trsKd;
orD;rsm;\ vlrIpD;yGm;a&;qkdif&m tcGifhta&;rsm; (ajr,m? tdrf&mtaqmufttkH? ynma&;?
pmwwfajrmufa&;? pD;yGm;a&;qkdif&m zlvkHa&;? tajccHusef;rma&; ponf)ukd tumtuG,f
ay;a&;? vdifrIESifh usm;? r a&;&m tajcjyKtMurf;zufrI\ t&if;cHtaMumif;rsm;ESifhywfouf
aom ynmay;tpDtpOfrsm; tygt0if trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;tm; usm;?
r a&;&m tajccHaom cGJjcm;qufqHrIESifh tMurf;zufrIrS tumtuG,fay;aom vkyfief;pOf
rsm;ESifh wm0efcHrI&Sdaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm;? vkHNcHKa&;ESifh w&m;Oya'u@ vkyfykdifcGifh
tmPmrsm;wGifvnf;aumif; aygif;pyfxnfhoGif;&ef/
l txufazmfjyyg aqmif&GufrIrsm;ESifh qufET,faom usm;? r a&;&mukd tav;ay;pOf;pm;aom
vkyfief;vnfywfrI vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh wm0efcHrI&Sdaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm; a&;qGJ&ef?
taumiftxnfazmfaqmif&efESifh¤if;wkd;wufrIudkapmifhMunfhMuyfrwf&efEkdifiHawmftqifh
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 316
pGrf;aqmif&nfwnfaqmufa&; yHhykd;&ef/
y#dyu©ESifh oufqkdifaom u,fq,fa&;ESifh jyefvnfxlaxmifa&;rl0g'rsm;ESifh pDrHcsufrsm;wGif trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav; i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;udk ukdifwG,f&ef
l trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;? txl;ojzifh jynf
wGif;tdrf&mpGefYcGm a&TUajymif;tajccsolrsm;? vdifykdif;qkdif&mESifh usm;? r a&;&m tajccHaom
tMurf;zuftEÅ&m,f tcuftcJMum;rS &Sifoefolrsm;? trsKd;orD;ppfjyefrsm;? 'ku©onfrsm;?
jynfwGif;jyefvnf0ifa&mufvmolrsm;\ OD;pm;ay;owfrSwfcsufrsm;ukd y#dyu©tvGefumv
vkdtyfcsufrsm; tuJjzwfrIrsm;? y#dyu©tvGefumv tokH;p&dwfqkdif&m usm;? r
a&;&m bwf *sufavhvmqef;ppfrI? y#dyu©tvGefumv jyefvnfxlaxmifa&;twGuf
vrf;yef;qufoG,f a&;ponfh tajccHtaqmufttkHrsm;? aqmufvkyfa&;ESifh
usef;rma&;qkdif&m 0efaqmifrI tvkyftukdiftpDtpOfrsm;wGif &if;ESD;jr§KyfESHrIrsm;?
ppfavsmfaMu;rsm;? ppfwyfrsm;ESifh ppfa&; vIyf&Sm;rIrsm; ½kyfodrf;jcif;? ppfrIxrf;tjzpfrS
EkwfxGufcGifhjyKjcif;? jyefvnf0ifqHha&;tpDtpOf rsm;wGif aygif;pyfxnfhoGif;&ef/
l txufazmfjyyg aqmif&GufrIrsm;ESifh qufET,faom usm;? r a&;&mukd tav;ay;pOf;pm;aom
vkyfief;vnfywfrI vkyfxkH;vkyfenf;rsm;ESifh wm0efcHrI&Sdaom vkyfxkH;vkyfenf;rsm; a&;qGJ&ef?
taumiftxnfazmfaqmif&efESifh¤if;wkd;wufrIudkapmifhMunfhMuyfrwf&efEkdifiHawmftqifh
pGrf;aqmif&nfwnfaqmufa&; yHhykd;&ef/
rwlnDaomtkyfpkrsm;tMum; tMurf;zufrIukdifwG,fa&;ü trsKd;orD;rsm;ESifh ¤if;wkdY\ OD;pm;ay; owfrSwfcsufrsm;udk xnfhoGif;&ef
l &ckdifjynfe,ftwGif; jynfoltm;vkH;twGuf usm;? r a&;&m oabmw&m;xnfhoGif;½Ijrifaom
tjrifukd tajccHaom vlrIpD;yGm;a&; zGHUYNzdK;wkd;wufa&;aqmif&GufrIrsm;ukd OD;pm;ay;owfrSwf
&ef/
l trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm; tygt0if &ckdifjynfe,frS jynfoltm;vkH;\ t&yf
bufESifh EkdifiHa&;qkdif&m tcGifhta&;rsm;ukd tmrcH&ef
l vlrIpnf;vkH;nDñGwfa&;jr§ifhwif&eftwGuf trsKd;orD;rsm;yg0ifaom ,kHMunfrIwnfaqmufa&;
ESifh ,kHMunfrIrwlnDaom tkyfpkrsm;twGif;ESifh ,kHMunfrIwltkyfpkrsm;tcsif;csif;Mum; ,kHMunf
rIwnfaqmufa&; awGUqkHaqG;aEG;yGJrsm; jyKvkyf&ef/
l u,fq,fa&;pcef;rsm;rS trsKd;orD;rsm;ESifh rdef;uav;i,f&G,frsm;\ vkdtyfcsufrsm;twGuf
EkdifiHwumvlrItzGJUtpnf;rsm;\ vllom;csif;pmemaxmufxm;rIqkdif&m tcGifhtvrf;rsm;tm;
vufvSrf;rDa&;taxmuftulay;&ef/
l u,fq,fa&;pcef;rsm;twGif; usm;? r a&;&m tajccHaom tMurf;zufrIrsm;rS tumtuG,f
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;qdkif&m tajctaeqef;ppfrI 317
ay;a&;ESifh¤if;tMurf;zufrsm;ukdwkHYjyefta&;,laqmif&Gufa&;wkdYtygt0iftrsKd;orD;rsm;
\ vkdtyfcsufrsm;udk ukdifwG,f&eftwGuf tpkd;&ESifh jynfwGif;vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;rS vIyf
&Sm;olrsm;tm; pGrf;aqmif&nfjr§ifhwif&ef/
aumufcsufrsm;ESifh tMuHûycsufrsm;
aemufqufwGJ 1/ usef;rma&;u@ESifh qufET,faom &nfrSef;csufrsm;ESifhtnD wkd;wufrIrsm;
tñTef;udef;2015
&nfrSef;csuf
tapmqkH;ESpf
&&SdEkdifrI
aemufqkH;ESpf
&&SdEkdifrI
trsKd;orD;oufwrf;- ESpf 60.8 69.9 (2014)
MDG (1) - tvGefqif;&JEGrf;yg;rIESifh iwfrGwfacgif;yg;rI wkdufzsufa&;
tav;csdefrjynfhaom ig;ESpfatmuf
uav;&mckdifEIef;28.8 (1990) 29.6 (2003)
MDG (4) - uav;aoqkH;rI EIef;avQmhcsa&;
ig;ESpfatmufuav;aoqkH;rIEIef;
(-^&SifarG; 1ç000)112 (1990) 72 (2014)
arG;uif;paoqkH;rIEIef;
(-^&SifarG; 1ç000)79 (1990) 62 (2014)
MDG (5) - ukd,f0efaqmifrdcif usef;rma&; jr§ifhwif&ef
rD;zGm;rdcifaoqkH;EIef;
(-^&SifarG; 100ç000)420 (1990) 200 (2010)
uRrf;usif0efxrf;jzifh rD;zGm;ol
&mckdifEIef;56 (1997) 78 (2010)
MDG (6) - tdwfcsftkdifAD^athpf^ iSufzsm;ESifh tjcm;ul;pufa&m*grsm; wkdufzsufa&;
tdwfcsftkdifADysHUESHYrIEIef;
(15-49 ESpftkyfpk\ %)0.2 (1990)
0.47 (2013)
iSufzsm;jzpfyGm;rI (-^100ç000) - 7943 (2008)
wDbDjzpfyGm;rI (-^100ç000) 393 (1990) 388 (2009)
wDbDysHUESHYrIEIef; (-^100ç000) 924 (1990) 597 (2009)
MDG (7) - obm0ywf0ef;usif a&&SnfwnfwHhrIckdifrma&;
oefY&Sif;aom aomufokH;a&
t&if;tjrpf &mckdifEIef;57 (1990) 69.5 (2014)
rdv’mpepf wkd;wufa&; yHhykd;rI &mckdifEIef; 49 (1995) 74.3 (2014)
pmukd; - ADB, Myanmar in transition: Opportunities and challenges. Philippines: Asian Development Bank, 2012. P 9 – data cited from IHLCS 2011
aemufqufwGJ
319aemufqufwGJ (2)
vkyfom; tiftm;
yg0ifrI EIef;xm;
(touf 15 rS 64 twGif;)
tvkyf vufrJh EIef;xm;
(touf 15 rS 64 twGif;)
vlOD;a& tvdkuf
tvkyftudkif &&SdrI EIef;xm;
(touf 15 rS 64 twGif;)
pkpkaygif; usm; r pkpkaygif; usm; r pkpkaygif; usm; r
pkpkaygif; 67 85.2 50.5 4 3.9 4.1 64.4 81.9 48.4
NrdKUjy 62.6 80.5 46.8 4.8 4.9 4.7 59.6 76.4 44.6
aus;vuf 69.1 87.5 52.2 3.6 3.4 3.8 66.6 84.5 50.2
ucsif 67.2 85.7 45.9 3.7 3.5 4.3 64.6 82.6 44
u,m; 74.2 88.1 60.4 2.7 2.7 2.6 72.3 85.7 58.9
u&if 60.7 81.4 41.2 7.5 7.8 7.1 56.2 75.1 38.3
csif; 64.8 77.6 53.8 5.4 5.9 4.7 61.4 73 51.3
ppfudkif; 72.3 87.5 59.1 3.6 3.4 3.9 69.7 84.5 56.8
weoFm&D 64.2 86.3 42.3 4.6 4.3 5.2 61.3 82.7 40.1
yJcl; 62.4 85.4 42 5.1 4.7 5.8 59.2 81.4 39.5
rauG; 71.3 86.8 58.5 3.3 3.1 3.6 69 84.1 56.4
rEÅav; 67.9 85.4 52.4 3.1 3.1 3.2 65.7 82.8 50.7
rGef 61 81.2 43 6.2 6.1 6.4 57.2 76.2 40.3
&cdkif 58.8 83.2 38.1 10.4 9.1 12.8 52.6 75.6 33.2
&efukef 63.1 81.8 46.4 4.1 4.3 3.9 60.5 78.3 44.6
&Srf; 77.5 88.6 66.4 2 2.1 1.9 75.9 86.8 65.1
{&m0wD 63.8 85.6 43.5 3.4 3.2 3.8 61.6 82.9 41.8
aejynfawmf 69.8 87.1 53.7 2.9 2.9 2.9 67.8 84.5 52.1
aemufqufwGJ (2)/ jynfe,fESifh wdkif;tvdkuf vkyfom;tiftm;yg0ifrIEIef;xm;? tvkyfvufrJhEIef;xm;ESifh vlOD;a&tvdkuf tvkyftudkif &&SdrI EIef;xm; (&mcdkifEIef;)
pmudk; - Department of Immigration. 2015. Myanmar Census 2014. Nay Pyi Taw: Ministry of Immigration and Population. p. 29.
jrefrmEdkifiH\ usm;?ra&;&m wef;wlnDrßSjcif;ESifh trsdK;orD;rsm;\ tcGifhta&;tajctae qef;ppfrI
jynfaxmifpkor®wjrefrmEdkifiHawmfonf ordkif;0if jyKjyifajymif;vJa&;vkyfief;pOfrsm;udk wdk;wuf aqmif½Gufvsuf&Sdaeonf/ vsifjrefaom
EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;&m tul;tajymif;rsm;onf EdkifiH\ vlOD;a& 51.4 oef;udk OD;wnf&mopfodkY vrf;ñTefac:aqmifaeonf/
trsdK;orD;rsm;? trsdK;om;rsm;ESifh rdef;uav;i,frsm;?a,musfm;av;i,frsm;taejzifh jyKjyifajymif;vJrIrsm;\ toD;tyGifhrsm;udk nDwlpGm
cHpm;&&SdEdkifap&efrSm jrefrmEdkifiH\ pDrHtkyfcsKyfrI? rl0g'? pDrHaqmif½GufrIrsm;ESifh qkH;jzwfcsufcsrSwf&m vkyfief;rsm;wGif trsdK;orD;rsm;ESifh
,if;wdkY\ vdktyfcsufrsm;udk xnfhoGif;pOf;pm;&ef vdktyfonf/ jrefrmEdkifiH\ jyKjyifajymif;vJrI tpDtpOfESifh trsdK;orD;rsm;
zGHUNzdK;wdk;wufa&;qdkif&m trsdK;om;tqifh r[mAsL[m pDrHudef; tygt0if usm;?r wef;wlnDrßSa&; pOf;pm;aqmif½Gufonfh rl0g'ESifh
tpDtpOfrsm;udk vrf;ñTefrIjyKEdkif&ef trsdK;orD;rsm;\ b0a&;&mwGif ta&;ygaom u@t&yf&yftwGuf tcsuftvufaygif;csLyfudk
,cktpDt&ifcHpmu wifjyxm;onf/
tm&SzGHUNzdK;a&;bPftaMumif;
tm&SESifhypdzdwfa'owGif qif;&JEGrf;yg;rI yaysmufa&;rSm ADB \ arßSmfrSef;csufjzpfonf/ ADB u cH,lxm;aom wm0efrSm ,if;\
tzGJU0if zGHUNzdK;qJEdkifiHrsm;\ qif;&JEGrf;yg;rIudk avßSmYcsNyD; oufqdkif&m EdkifiHol/om;wdkY\ vlaerIb0 wdk;wufjrifhrm;a&;twGuf
taxmuftyHhjyK&efjzpfonf/ atmifjrifrI rsm;pGm&SdcJhaomfvnf; tm&S-ypdzdwfa'oonf urÇmhtqif;&JqkH;olrsm; trsm;tjym;&Sd&m
a'otjzpf qufvufwnf&Sdaeygao;onf/ ADB onf tm;vkH;twGuf tusdK;oufa&mufaprnfh pD;yGm;a&; zGHYNzdK;a&;?
ywf0ef;usifxdcdkufrIr&SdyJ a&&SnfwnfwHhaprnfh zGHUNzdK;a&;ESifh a'owGif; yl;aygif; aqmif½GufrI wdk;jrifhapa&;wdkYudk aqmif½Gufum
qif;&JEGrf;yg;rI avßSmYcsa&; twGuf OD;wnfcsufxm; vkyfief;rsm; taumiftxnfazmfvsuf&Sdygonf/ 1966 ckESpfwGif pwif
wnfaxmif cJhaom reDvm tajcpdkuf tm&SzGHUNzdK;a&;bPfudk tzGJU0if 67 EdkifiHu ydkifqdkifNyD; tzGJU0ifrsm; teuf 48 EdkifiHrSm tm&S?
ypdzdwf a'o wGif;rS jzpfygonf/ ADB onf ,if;\tzGJU0if zGHUNzdK;qJEdkifiHrsm;udk rl0g'a&;&m aqG;aEG;rI? acs;aiGrsm;? tmrcHpmcsKyf&if;ESD;
jrSyfESHrIrsm;? tmrcHuwdu0wfpmcsKyfrsm;? axmufyHhaiGrsm;ESifh enf;ynm taxmuftyHhrsm; ay;tyfNyD; tultnDjyKonf/
ukvor*¾taMumif;
ukoro*¾onf jrefrmEdkifiHudk ,if;vGwfvyfa&;&&SdcJhaom 1948 ckESpfuwnf;u pwifum zGHUNzdK;a&;ESifh vlom;csif; pmemaxmufxm;rI
tultnDrsm; tygt0if taxmuftyHhrsdK;rsdK;udk ay;tyfvsuf&Sdygonf/ vlom;csif;pmemrIESifh ta&;ay: tultnDtaxmuftyHhay;rIwGif
ordkif;rSwfwdkiftjzpfomru tcuftcJrsm;ygawGUMuHKcJh&aom 2008 ckESpf em*pfrkefwdkif;ESifh 2015 ckESpf udkrefrkefwdkif;wdkYaMumifh
xdcdkufrIrsm;twGuf ay;tyfaom tultnDtaxmuftyHhrsm;omru ynma&;? usef;rma&;? pDrHtkyfcsKyfrI? ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;ESifh
usm;-r wef;wlnDrßSa&;twGufwdkufwGef;tm;ay;rI tygt0if u@rsm;pGmtwGuf zGHUNzdK;a&; taxmuftyHhrsm;udkvnf; ukoro*¾u
ay;tyfaeygonf/
pD;yGm;a&;ESifh EdkifiHa&; jyKjyifajymif;vJrIrsm;udk wdk;wuf aqmif½Gufaeonfh jrefrmEdkifiHtpdk;&ESifh jynfolvlxkudk ukoro*¾taejzifh
a&SUvmrnfhESpfrsm;pGmwGifvnf; qufvufí ulnDaxmufyHh oGm;&ef OD;wnf&nfrSef;xm;ygonf/ ukvor*¾onf ,if;\ at*sifpDrsm;?
&efykHaiGtzGJUrsm;ESifh tpDtpOftzGJUtpnf;rsm;rSwpfqifh vlrIpD;yGm;wdk;wufrI? Nidrf;csrf;a&;wnfaqmufrI? vlom;csif;pmemaxmufxm;rI
vkyfief;pOfESifh jrefrmEdkifiHtaejzifh tjynfjynfqdkif&m pnf;rsOf; pnf;urf;rsm;udk xm;&Sdxm;aom uwdu0wfrsm;ESifhtnD usifhokH;EdkifrI
ponfh u@av;&yfudk OD;wnfum EdkifiH\ tajymif;tvJvkyfief;pOfudk ulnDaxmufyHhoGm;rnf jzpfygonf/
tm&SzGHYNzdK;a&;bPf
6 ADB &dyfomvrf;? ref'vla,mif;NrdKUawmf
1550 rufx½dk reDvm? zdvpfydkif
www.adb.org