โรคพารกนสนคออะไร ?

โรคพารกนสน ( Parkinson’s Disease ) เปนโรคท�เกด

จากการเปล�ยนแปลงของระบบประสาทจงมกจะพบโรคน ,

ไดในผ สงอาย การเปล�ยนแปลงของระบบประสาทเกด

ข ,นกบสมองท�เก�ยวของกบการเคล�อนไหว (ทาใหผลตสาร

ส�อประสาทโดปามนไดลดลง) จงมผลใหผ ปวยมอาการ

ตางๆ คอ มอาการส�นท�มอและขาขณะท�อยเฉยแขนขาแขง

เกรง เคล�อนไหวชา เดนตดขด การทรงตวลาบาก สาหรบ

สาเหตของโรคพารกนสนน ,นยงไมเปนท�ทราบแนนอนวา

เกดจากปจจยใด

โรคพารกนสนไดแตสามารถควบคมอาการตางๆของโรคไดดวยกา

รบประทานยาตามท#แพทยส#งอยา

ยามกลไกการออกฤทธ'ท#แตกตางกน ดงน (

เปนการชดเชยโสารส�อประสาทโดปามนเพ�มมากข ,นในสมองและชวยใหการเคล�อนไหวของผ ปวยกลบมาใกลเคยงกบภาวะปกตได ไดแก ยา Levodopa

ยามฤทธDลดการทาลายสารส�อประสาทในสมอง ไดแก ยาEntacapone

ยาท�มการทางานในลกษณะใกลเคยงกบสาร โดปามน คอ ยา Bromocriptine

โรคพารกนสน ถงแมจะไมสามารถรกษาใหหายขาดแตสามารถควบคมอาการตางๆของโรคไดดวยกา

รบประทานยาตามท#แพทยส#งอยางสม#าเสมอและตรงเวลา

การรกษาดวยยา

ยามกลไกการออกฤทธ'ท#แตกตางกน ดงน (

เปนการชดเชยโดปามนเขาไปในระบบประสาทสารส�อประสาทโดปามนเพ�มมากข ,นในสมองและชวยใหการเคล�อนไหวของผ ปวยกลบมาใกลเคยงกบภาวะปกตได

Levodopa ลดการทาลายสารส�อประสาทในสมอง ไดแก ยา

Entacapone , Selegiline การทางานในลกษณะใกลเคยงกบสารส�อประสาท

โดปามน คอ ยา Pramiprexole , Ropinirole Bromocriptine

ถงแมจะไมสามารถรกษาใหหายขาด

แตสามารถควบคมอาการตางๆของโรคไดดวยการ

สม#าเสมอและตรงเวลา

ยามกลไกการออกฤทธ'ท#แตกตางกน ดงน (

ดปามนเขาไปในระบบประสาททาใหม สารส�อประสาทโดปามนเพ�มมากข ,นในสมองและชวยให การเคล�อนไหวของผ ปวยกลบมาใกลเคยงกบภาวะปกตได

ลดการทาลายสารส�อประสาทในสมอง ไดแก ยา

ส�อประสาท , Piribedil ,

“ การใชยาเหลาน�มความจาเปนตองอยภายใตการ

ดแลโดยแพทยดานระบบประสาท ซ(งแพทยจะเปน

ผเลอกยาใหเหมาะกบอาการในผปวยแตละราย ”

แมวายาจะมประโยชนมากมาย แตผลขางเคยง

ของยากเปนส#งท#หลกเล#ยงไดยาก วธการตาง ๆ

ตอไปน ( อาจชวยบรรเทาอาการขางเคยงท#เกดจากการ

รบประทานยาของทานได และทาใหทานสามารถใชยา

ไดอยางตอเน#อง

ผลขางเคยงจากการใชยา ในชวงเร#มตนใชยา หรอในชวงท#มการปรบขนาดยา ใหสงข (นเพ#อควบคมอาการของโรค เปนชวงเวลาท#มโอกาส

ไดรบผลขางเคยงจากยาได ซ#งมวธการดแล แกไขดงน (

วงเวยน หนามด (จากความดนโลหตต#าขณะเปล#ยนทา)

แนะนาใหผ ปวยเปล�ยนอรยาบถอยางชาๆ

รสกคล#นไส อาเจยน

อาการขางเคยงน ,อาจเกดข ,นไดจากยา Levodopa

(เชน ยา Levomet® 25/250 , Sinemet® 25/100 ,

Sinemet® 25/250 , Madopar® , Stalevo®)

ซ�งเปนยาท�แนะนาใหรบประทานกอนอาหาร

อยางนอย 30 นาท หรอในขณะทองวาง

วธการแกไขหากวามอาการคล�นไส อาเจยน อาจใหผ ปวยรบประทาน

ยาพรอมอาหารประเภทคารโบไฮเดรต (อาหารจาพวกแปง) แตหากวา

มอาการรนแรง แพทยอาจส�งจายยาแกคล�นไส อาเจยน ใหรบประทาน

พรอมกบยา Levodopa ได

ทองผก

อาการน ,อาจเกดข ,นจากยาหรอโรคท�ผ ปวยเปนอย รวมถงการท�

ผ ปวยมการเคล�อนไหวท�นอยลง เพ�อลดอาการเหลาน , ควรใหผ ปวย

รบประทานอาหารท�มกากใยเชน ผก ผลไม ด�มน ,าผลไมท�กระตนลาไส

เชน น ,ามะขาม ผ ปวยอาจตองปรกษาแพทยถงความจาเปนในการ

รบประทานยาถาย หากวามปญหาเร�องทองผก

งวงนอนและนอนหลบทนททนใด

อาจเกดอาการเหลาน ,ข ,นไดจากการ

รบประทานยา Pramipexole , Ropinirole ,

Piribedil , Bromocriptine เพ�อลดผลขางเคยง

ของยาท�อาจเกดข ,น ผ ปวยมกจะไดรบยาในขนาด

ต�าเม�อเร�มตนใชยาเหลาน ,

แนะนาใหผ ปวยสงเกตและควรแจงใหแพทยทราบหากเกดอาการ

เหลาน ,กบตนเอง

มการเปล#ยนแปลงของพฤตกรรมบางอยาง

เชนมอาการหนหนพลนแลน ขาดการยบย (งช#งใจ

ควบคมตนเองไดลดลง มอาการประสาทหลอน

ผ ปวยและญาตควรสงเกตวามอาการเหลาน ,หรอไม

ถามอาการควรแจงใหแพทยทราบเพ�อปรบขนาดยา

หรอหาวธแกไขท�เหมาะสม

มการเปล#ยนแปลงในดานของการเคล#อนไหว

เชน มอาการยกยก อยไมน#ง

ควรแจงใหแพทยทราบเพ�อทาการปรบเปล�ยนขนาดยา หรอชนดของ

ยาใหเหมาะสมกบทาน

ปสสาวะมสเขมข (น

เกดจากตวยา Entacapone ท�มอยในยา Stalevo®,

Comtan® ซ�งไมไดเปนเพราะยามอนตรายตอไต ผ ปวย

ยงสามารถรบประทานยาตอไดดงเดม

ทองเสย

เกดจากตวยา Entacapone ท�มอยในยา Stalevo®,

Comtan® อาการน ,อาจเกดข ,นในชวงแรกของการใชยา

หากเกดอาการดงกลาว ควรระวงไมใหรางกายขาดน ,า

แตหากมอาการรนแรง ควรแจงใหแพทยทราบ

รายละเอยดเพ#มเตมเก#ยวกบยา

• ตวยา Levodopa อาจอยในรปแบบยาเมด ยา

แคปซล ยาเมดละลายน ,า ซ�งมประโยชนท�แตกตางกน ยาเมด

น ,นสามารถหกแบงได ทาใหแพทยสามารถปรบขนาดยาให

เหมาะสมกบผ ปวยแตละรายได

•ยาเมด Madopar Dispersible® เปนยาท#ตองละลาย

น (ากอนแลวจงใหผปวยด#มยาน(น ขอดคอยาออกฤทธDได

อยางรวดเรว ดงน ,นหากวาผ ปวยเร�ม ๆ มอาการแขงเกรง

กสามารถรบประทานยาน ,ชวยโดยทนท หรอเหมาะกบผ ปวย

ท�มปญหาในการกลนเมดยา

• Selegiline (Julab® , Jumex® , Sefmex®)

ควรรบประทานยาน ,เวลาเชาและเท�ยง แตไมควรรบประทาน

ยาในชวงเยน เพราะอาจทาใหนอนไมหลบได

•ยาแคปซล Madopar HBS® เปนยาท�มฤทธDอยไดนาน

แพทยอาจใหทานรบประทานยาน ,กอนนอน เพ�อลดอาการ

แขงเกรงท�อาจเกดข ,นขณะนอนหลบ และควรกลนยาท ,ง

แคปซล หามบดเมดยา

•ยาท�ประกอบดวย ตวยา Levodopa เปนยาท�แนะนา

ใหรบประทานกอนอาหารอยางนอย 30 นาท หรอในขณะทอง

วาง และไมควรรบประทานยาน (กบอาหารจาพวกโปรตน

เชน เน (อสตวตางๆ ไข นม นมถ#วเหลอง ถ#วตางๆ ท (งน (

เพราะจะทาใหยาถกดดซมไดนอยลง

•ยาตอไปน , Trivastral retard® , Requip PD®

ชนดออกฤทธDเน�น , Madopar HBS® จาเปนตองใหผ ปวย

รบประทานยาท ,งเมด หามบด หกแบง หรอเค ,ยวเมดยาท ,งน ,จะ

ทาใหยาเสยคณลกษณะของการออกฤทธDไดยาวนาน

ขอแนะนาเพ#มเตมการรบประทานอาหาร / ยา

ผ ปวยควรรบประทานอาหารโดยรบประทานเพยงคาเลก ๆ

เค ,ยวใหละเอยด วางอาหารลงตรงกลางล ,น ไมวางอาหารลกเขาไปใน

ปากมากเกนไป กอนกลนอาหารใหกมหนาเลกนอย จากน ,นกล ,นหายใจ

แลวจงกลน หลกเล�ยงการพดคยระหวางการรบประทานอาหาร เพราะ

อาจสาลกอาหารได และรบประทานอาหารขณะท�ยากาลงออกฤทธDไดด

ยาท#ใชในการรกษาโรคพารกนสน

ช#อการคา ตวยา รปเมดยา Madopar®250 Levodopa 200 mg /

Benserazide 50 mg

Madopar HBS®

Levodopa 100 mg / Benserazide 25 mg

Madopar Dispersible® 125 Tablet

Levodopa 100 mg / Benserazide 25 mg

Levomet®25 /100 Carbidopa 25 mg / Levodopa 100 mg

Levomet®25/250 Carbidopa 25 mg / Levodopa 250 mg

Sinemet®25/100 Carbidopa 25 mg / Levodopa 100 mg

Sinemet® 25/250 Carbidopa 25 mg / Levodopa 250 mg

Stalevo®100/25/200 mg Levodopa 100 mg / Carbidopa 25 mg / Entacapone 200 mg

Stalevo®150/37.5/200 mg

Sifrol®0.25 mg

Sifrol®1.0 mg

Sefmex®

Jumex®

Julab®

Azilect®

Azilect®

Comtan®

150/37.5/200 mg Levodopa 150 mg / Carbidopa 37.5 mg / Entacapone 200 mg

Pramipexole 0.25 mg

Pramipexole 1.0 mg

Selegiline 5 mg

Selegiline 5 mg

Selegiline 5 mg

Rasagiline 0.5 mg

Rasagiline 1 mg

Entacapone 200 mg

Trivastal retard®

Bromergon®

Parlodel® 2.5 mg

Requip PD® 2 mg

Requip PD® 4 mg

Requip PD® 8 mg

ACA® 2 mg

ACA® 5 mg

(Neupro®)

Piribedil 50 mg

Bromocriptine Methanesufonate 2.5 mg

Bromocriptine Mesylate 2.5 mg

Ropinirole 2 mg

Ropinirole 4 mg

Ropinirole 8 mg

2 mg Trihexyphenidyl 2 mg

Trihexyphenedyl 5 mg

Rotigotine 2 mg/24cm, 4 mg/24cm, 6 mg/24cm

และ 8 mg/24cm

เวลา

ช#อยา

ในผปวยบางรายอาจไดรบยาหลายขนานและแพทยไดกาหนดเวลาท#ชดเจนในการรบประทานยาให เชน 08.00 น. 12.00 น. 19.00 น. และ 22.00 น. การรบประทานยาตรงเวลา ตามท# แพท ย ไ ด ก า หนดใ หแ ก ท าน น(น จ ะ ส ง ผล ใ ห มประสทธภาพในการควบคมโรคพารกนสนได

การทาตารางเพ# อระบช# อยา จานวนเมดยาท# ตองรบประทานในแตละม (อ กอาจจะชวยใหทานรบประทานยาไดงายข (น ดงตวอยางตอไปน ( ตวอยาง ตาราง “ชวยจาวธรบประทานยา”

8.00 น.

12.00 น.

19.00 น.

22.00 น.

1. Madopar 250® ¾ เมด

¾ เมด

½ เมด

½ เมด

2. Comtan® 200 mg 1 เมด

1 เมด

1 เมด

1 เมด

3. Sifrol® 1 mg 1 เมด

1 เมด

¾ เมด

¾ เมด

ลองมาจดการกบยาของเราบางดกวา

ใหผปวยเขยนช#อยาไวในชองซายมอ และระบเวลาในการรบประทานไวแถวบน และใหระบจานวนเมดยาท#ตองรบประทานไวในแตละชองใหสอดคลองกบท#แพทยไดกาหนดใหกบทาน

เวลา ช#อยา

วธปฏบตตอไปน (อาจจะชวยผอนคลายความเครยด อยากจะแนะนาใหทานไดลอง

นาไปปฏบต อาจจะเลอกวธท#ชอบ สนใจ และสะดวก เพ#อชวยใหมความเพลดเพลนและ

ผอนคลายจากความเครยดลงไดบาง เชน

การฟงเพลง อานหนงสอ ทางานอดเรก

พดคยกบคนท�รบฟง

ใชเทคนคเฉพาะในการคลายเครยด เชน การฝกหายใจ การทาสมาธ

ก า ร ฝ ก ห

1. น�งในทาท�สบาย หลบตา วางมอไวบรเวณใตชายโครงสวนบนของ

ทอง

2. หายใจเขาลกๆ เตมท�หน�งคร ,ง แลวหายใจออกชาๆ ใหเตมท�จรงๆ

3. หายใจเขาลกๆ อก

1 ถง 4 เปนจงหวะชาๆ ใหมอรสกวา

ทองพองออก

4. การฝกหายใจ ควรทาตดตอกนรอบละ

ไดประมาณ 40 รอบ (หรอมากท�สดท�ทาได

ตดตอกนในคราวเดยว

(ขอมลการฝกหายใจ จากกองสงเสรมสขภาพ สานกอนามย กรงเทพมหานคร

ก า ร ฝ ก ห า ย ใ จ

น�งในทาท�สบาย หลบตา วางมอไวบรเวณใตชายโครงสวนบนของ

หายใจเขาลกๆ เตมท�หน�งคร ,ง แลวหายใจออกชาๆ ใหเตมท�จรงๆ

หายใจเขาลกๆ อก ระหวางน ,นนบ

เปนจงหวะชาๆ ใหมอรสกวา

กล (นหายใจไว นบ 1

ผอนลมหายใจออก

ชาๆ พยายามไลลมออกใหหมด

สงเกตวาหนาทองจะแฟบ

การฝกหายใจ ควรทาตดตอกนรอบละ 4-5 คร ,ง และใน

หรอมากท�สดท�ทาได) โดยไมจาเปนตองทา

ตดตอกนในคราวเดยว

ขอมลการฝกหายใจ จากกองสงเสรมสขภาพ สานกอนามย กรงเทพมหานคร

น�งในทาท�สบาย หลบตา วางมอไวบรเวณใตชายโครงสวนบนของ

หายใจเขาลกๆ เตมท�หน�งคร ,ง แลวหายใจออกชาๆ ใหเตมท�จรงๆ

1 ถง 4 แลว

ผอนลมหายใจออก โดยนบ 1 ถง 8

ชาๆ พยายามไลลมออกใหหมด

สงเกตวาหนาทองจะแฟบ

คร ,ง และใน 1 วนควรฝกให

โดยไมจาเปนตองทา

ขอมลการฝกหายใจ จากกองสงเสรมสขภาพ สานกอนามย กรงเทพมหานคร)

♥♥♥♥หากมคาถามหรอขอสงสยเพ#มเตมสามารถเขาไป♥♥♥♥ พดคยแลกเปล#ยนความคดเหนไดท#

Facebook : Chulalongkorn Comprehensive Movement Disorders Center หรอ ตดตอโรงพยาบาลจฬาลงกรณ ตก ส.ก. ช ,น 17 ถนนพระรามท� 4 เขตปทมวน กรงเทพฯ โทรศพท : 02-256-4000 ตอ 3361 โทรสาร : 02-252-1303 เวบไซด : www.chula-parkinsons.org

เอกสารน (เปนเอกสารประกอบการทาโครงการปรญญานพนธ เร#อง “การพฒนาและประเมนความพงพอใจของเอกสารขอมลยา ในผปวยโรคพารกนสน” จดทาโดยนสตช (นปท# 5 คณะเภสชศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย 1.นสภ.เบญญาภา เพชรปวรรกษ 2.นสภ.กฤตยา กาสยอ 3.นสภ.กรณา รณภย อาจารยท#ปรกษาโครงการ อาจารยท#ปรกษาโครงการ รศ.นพ. รงโรจน พทยศร ภญ.ดร.สรพรรณ พฒนฤด ผศ.ภญ.ดร.พรรณทพา ศกดDทอง