SchoLAR institute newsletter NO.(4) Volume (1)

August , 2018 [SCHOLAR INSTITUTE NEWSLETTER NO.(4) VOLUME (1)]

Every Youth Deserves A Quality Education 1 | P a g e

၁။ Scholar Institute အဖြ အစညး၏ (တစလတာ) လပငနး

စဥ မားအားလးက Overview အေနျဖင ရႈျမငသးသပႏငေစ

ရနႏင ထသ႔ ရႈျမငသးသပႏငျခငးျဖင ေရ႕ဆကလပမည

လပငနးစဥ မားေဖာေဆာငရာတြင အေထာကအပ ျဖစေစရန။

၂။ Scholar Institute ၏ Program မားမ စမကနး ဧရယာ

မားတြင လပေဆာငေနေသာ လပငနးစဥမား က Program

မား အခငးခငးအၾကား စဥဆကမျပတ သရ သေဘာေပါက

နားလညျခငးျဖင လပငနးစဥမား ေဆာငရြကရာတြင အခတ

အဆကမမျဖင ပမပးေပါငးေဆာငရြက၍ အဖြ အစညး၏

ရည/ေမာမနးခက ပနးတငက ေရာကရ ႏငေစရန။

၃။ Scholar Institute အတြငးရ Finance Team, Logistic

Team, Program Team မားအၾကား လပငနးပငးဆငရာ

အသ ပညာဗဟသတမား၊ အေတြ အႀကမားအား အခငး ခငး

မေ၀ႏငၾကေစရနႏင ထသမေ၀ျခငးျဖင Team မား အခငး

ခငးအၾကား လပငနးသေဘာတရားမားက ပမသေဘာေပါက

သရ နားလညလာၿပး၊ လပငနးစြမးေဆာငရညမား ပမ ျမငမား

လာေစရန။

August 2018 No.(4), Volume (1)



၂၀၁၈ ခႏစ (၈) လပငး (၁၁) ရကေန႔(စေနေန႔) တြင

ရနကနတရစာၦနဥယာဥတြင စေကာလာ အငစတက႕

မ စစဥကငးပ၍ Youth Empowerment Project တြင

ပါဝငတကေရာက ခေသာ သငတနးသ/ သငတနး

သား(ေဟာငး)မား အတြက Outdoor Activity အား

ျပလပခပါ သည။

ပါဝငတကေရာကခၾကေသာ သငတနးသားမား အခငး

ခငး ရငးႏးမႈမား ပမတးပြားလာေစရန၊ အဖြ႔လက လႈပ

ရားမႈမား အားေကာငးေစရန ႏင စတေပာရႊငမႈမား

ရရ၍ ပမအားေကာငးသည Learning Environment

ျဖစေစရနရညရြယ၍ စစဥေဆာငရြကချခငးျဖစပါသည။

တကေရာကလာခေသာ သငတနးသ/သငတနးသား

မား အေနျဖင ေပာရႊငစရာ ေကာငးေသာ အမတတရ

မားအား ဖနတးနငခပါသည။



ယခလ ျသဂတလအတြငး Search for Common

Ground အဖြ႔အစညးႏင စေကာလာအငစတက႕အဖြ႔

တ႔ ပးေပါငးလက “ရခငျပညနယအတြငးရ ျပညသ႔ေရး

ရာ၀နေဆာငမႈ ပမေကာငးမြနလာေစရန” စမကနး

မတဆက တစခက ၾသဂတလ (၁)ရကေန႔တြင

စစေတြျမ႕၌ လညးေကာငး၊ ၾသဂတလ(၂)ရကေန႔တြင

ပဏၰားကၽြနးျမ႕၌လညးေကာငး၊ ၾသဂတလ (၄)

ရကေန႕တြင ရခငျပညနယ ေတာငကတၿမ ရ ျမ႕နယ

ခနးမတြင လညးေကာငး၊ ၾသဂတလ ၆ ရကေန တြင

ရမးၿဗျမ႕ရ အပခပေရးမး အစညးအေဝး ခနးမတြင

လညးေကာငး အသးသး ကငးပျပလပခပါ သည။

စမကနး မတဆကပြသ႔ အေထြေထြ အပခပေရးဌာနမ

တာဝနရသမား၊ စမကနးေရးဆြေရး ဌာနမ တာဝနရသ

မား၊ စညပငဌာနမ တာဝနရသမား၊ ရပေကး အပခပ

ေရးမးမား အျပင အရပဖက အဖြ အစညး အသးသး

မားမ တာဝနရသမားလညး တကေရာကခၾကပါသည။

အဆပါ ပြ၏ ရညရြယခကမာ ေဒသတြငရေသာ ဌာန

ဆငရာ တာဝနရ သမားႏင အရပဖက အဖြ႔အစညးမား

အား စမကနးႏင ပကသကသည သတငးအခက

အလကမား၊ စမကနး လပငနးမားႏင စမကနး လပငနး

မား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင လအပ

သည ပးေပါငးပါဝင ေပါငးစပညႏငးမႈမား ရရရန

အတြက မတဆက ေပးျခငးျဖစပါသည။ စမကနး မတ

ဆကပြအတြငး တကေရာကလာၾကသည ဌာနဆငရာ

မားမ တာဝနရသမားႏင အရပဖကအဖြ အစညးမားမ

တာဝနရသမားမ စမကနး လပငနးစဥမားအတြက

လအပသည အႀကဥာဏမားေပးခၾကပါသည။



၄ငးအျပင ယခလ အတြငးတြင ေကာကျဖၿမ ရ

Responsible Investment Project မ ေန၍

Constructive Engagement with Business and

Government Event တစခက ၾသဂတလ ၉ ရကေန မ

၁၁ ရကေန အထ ရခင ျပညနယ စစေတြျမ႕ရ

ေရႊသဇင ဟတယတြင ကငးပ ျပလပခပါသည။

အဆပါပြ၏ ရညရြယခကမာgovernment sector ႏင

private sector တ႔ၾကား အခငးခငး အျပနအလန

အေတြ႔ အၾကမား မေဝျခငး၊ ပးေပါငးေဆာင

ရြကႏငမည ကစၥရပမား ေျပာၾကားျခငး၊ တာဝနယမႈ

ရေသာ စးပြားေရး လပငနးမား (Responsible

Business) ၏ သေဘာထား အျမငမား က

နားလညေစျခငး၊ ျပငပကမၼဏ (Private Sector

Companies) မား ပါဝငျခငးျဖင Advocacy နညးလမး

မားအရ မတညေသာ ခဥးကပမႈမား၏ ေကာငးကး

ဆးကးမားက နားလညေစရန ရညရြယပါသည။

ပြအတြငးတြင ေစစပညႏငးျခငး (Negotiation), လပ

ပငခြငႏင ဆးျဖတပငခြင အခြငအာဏာ ဆနးစစျခငး

(Power analysis), ႏင ၎တ ၏ သရပအား ပေဖာ

ျခငး (Power mapping) မား ျပလပျခငးျဖင ေကာက

ျဖၿမ တြငရေသာ စးပြားေရးနယပယက႑ (business

sector) ႏင အစးရနယပယက႑ (government

sector) ၾကား စနစကေသာ ေစစပညႏႈငးမႈမားအား

ေလလာသးသပျခငးျဖင လကရ စနေခၚမႈမားအား

ေဆြးေႏြးျခငးမား ျပလပခပါသည။

ယငးပြသ ႔ ေကာကျဖၿမ နယရ ေကးရြာေပါငး ၂၀ မ

ေကးရြာသ/သားမား ႏင ေဒသခ အဖြ အစညးမားမ

တာဝနရသမား စစေပါငး ၄၁ ဥးတ တကေရာကခၾက

ပါသည။



၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလ (၂၆) တြင စစေတြၿမ ရ Smart

Learners English Language Academy တြင

Prospect Burma Scholarship အခြငအလမးႏင

ပကသကေသာ ေဟာေျပာပြ တစခက Scholar

Institute မ Prospect Burma Alumni

တစဥးျဖစေသာ ကေအာငေရႊဥးမ ေန၍ သြားေရာက

ရငးလငး ေဟာေျပာခပါသည။

လငယ လရြယမား အေနျဖင ႏငငတကာ

ပညာသငဆႏင သကဆငသည အေၾကာငးအရာ

အခကအလကမား၊ လအပခကမားက သရျခငးျဖင

အဆပါ အခြငအလနးမားက စတပါဝငစားလာၾကၿပး

ႀကးစားအားထတၾကေစရန ႏင အဆပါ Scholarship

အခြငအလမးအား ေလာကထားမည ဆပါက

ႀကတငျပငဆငမႈမား ျပလပႏငရန ရညရြယလက

စစဥ ေဆာငရြကျခငး ျဖစပါသည။ Prospect Burma

Scholarship အခြငအလမးႏင ပကသကေသာ

သတငးအခကအလကမားက ေအာကပါ Link

မားအတြငး ဝငေရာကေလလာႏငပါသည။

https://prospectburma.org/scholarships/

https://prospectburma.org/students/

ထ႔အျပင ယခလ ၾသဂတလ (၁၄) ရကႏင (၁၅)

ရကတ႔တြင STEP Democracy စမကနး၏

အစတအပငးတစခ အျဖစ “ရနကနျမ႕ေတာ စညပင

သာယာ ေရြး ေကာကပြ မေဘာငဆငရာ အလႊာစ

ေဆြးေႏြးပြ” တစခက IDEA, DIPD ႏင DRI တ႔က ဥးစး

လကကငးပခရာ မမတ႔ Scholar Institute မ လညး

ပါ၀ငတကေရာကခၾကျပး ရနကနျမ႕ေတာစညပငသာ

ယာေရြးေကာကပြ မေဘာင ႏင ဆကစပလက လအပ

ေသာ အၾကဥာဏမားအား ေဆြးေႏြးခၾကပါသည။

https://prospectburma.org/scholarships/

https://prospectburma.org/students/



ေဆာငးပါးမား က႑

(မတခက။ ။ဤေဆာငးပါးမားတြငပါ၀ငေသာ

အေတြးအေခၚ အယအဆမားသည ေဆာငးပါးရင မား၏ ကယပငယဆခကမားသာျဖစျပး Scholar Institute ၏ အာေဘာမားမဟတေၾကာငးသေစ အပပါသည။)

ဘနဘေနာေကးရြာသ႕ ခရးတစေထာက (ခရးသြား မတတမး)

သနးအႏြယ

ေဆာငးရာသ ဆေသာလညး ထငးႏငင ၏ ပျပငးလ ေသာ ရာသဥတ ေအာကဝယ စာေရးသတ ေလလာ ေရး ခရးသြားအဖြ လးလမေအာင ခစားေနရပါတယ။ အခနက ႏဝငဘာလ။ ကယျမနမာျပညမာဆ ဒအခန က ေတာေတာေလးက ေအးျမေနျပေလ။ အခေတာ ထသ မဟတေလေခ။ အမနးခငးႏငင ျဖစလငကစား မတတာေတြေတာ ရေနပါလား လ မတခကျပေနမ တယ၊၊

လမးေဘးဝယာတစေလာက အစအရ ရေနတ သစ ေတာ၊ သစပင ပပအအေတြ ေဝဆငးေနတ ေတာ တနးေတြ၊ တကတာ အးအမပပေလးေတြ က ျဖတ ေကာလာျပးတ ေနာကမာေတာ လႈငးပတသ ေတြက သသေလး ႀကားေနရပါၿပ။ တမလႊာျဖျဖ ေတြက ေကာငးကငျပာႏင အျပင အလခငး ၿပငေနတ အျပင ျပာလလ ေရျပငကလညး သဘာဝ အလဆင ေပးထား ပါတယ။

ဘနဘေနာ ရြာကေလး။ ပငလယျပာျပာႏင တညရတ ရြာေလး တစရြာပါ။ ထငးႏငင ရ အလယပငး ပငလယ ကမးရးတနး တညရရာ ပရာေခာ ခ ခါရခန ေဒသ မာ တညရပါတယ။ ပထဝဝငအေနအထား အရ ဆရင ေတာ ေျမာကလတတြဒ ၁၁ ၅၆’ ႏင အေရ ေလာငဂ ဂ ၉၉ ၄၉’ မာ တညရပါတယ။

Bo Nok, Thailand

ပနနဒ

”ကၽြနမတ ေဒသမာ လပစစထတလပေရး စကရ ၃ ခ လာေဆာကမယ လ ႀကားလကရေတာ ကြနမျဖင အ ၾသသြားတယ။ ကၽြနမတ မာ ေဒသအတြက လအပ တ လပစစဓာတအားက အျပညအဝ ရထားၿပးသား ေလ။ ကၽြနမတ ထပမလ ေတာဘး။”

https://2.bp.blogspot.com/-k-uBwVnTV34/UpnXl5oNEpI/AAAAAAAACxI/DEeJ-_IRLTU/s1600/bo+nok.png



သမကေတာ ေကးရြာ ရ ဥးစးဥးေဆာငသေတြထက တစေယာကပါပ။ အာဂ မနးမ ဆရင ပမနပါလမေမ။ ခႏၶာကယ ထြားထြားကငးကငးနန အသႀသဇာလညး အျပညရတယ။သမဥးေဆာငတ အဖြ ဟာ လပစစ ဓာတအား စကရလာေဆာကေမလ လညး ၾကားေရာ ထငးႏငင ရ အႀကးဆး နင ေဘးထြက ထခကမႈ အမားဆး ျဖစတ မလမရ ေကာကမးေသြး လပစစ ထတလပေရး စကရ ႏင ေဘးပတဝနးကင ဧရယာ ေတြက သြားေရာကေလလာခၾကပါတယ။ မလမရ ေၾကာင ရြာေတြ ေရႊ ေျပာငး ေပးခရသလ ပတဝနး ကင ရြာေတြက ေလထညစညမးမႈေတြ၊ ကနးမာေရး ထခကမႈေတြ (အထးသျဖင အဆတကငဆာေရာဂါ၊ အသကရႈလမးေၾကာငး ျပသာနာမား)၊ လတ ၏ ရင သနရာ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား၊ စကပး သးႏမား ပကဆး ဆးရႈးမႈမားက ယခအခနထ ရငဆင ႀကေတြ ေနၾကရဆ ျဖစပါတယ။ ဒါ အျပင ပနနဒ ဥးေဆာငတ အဖြ ဟာ လပစစစြမး အား ဖြ ၿဖးတးတကေရး စမကနးနင ပကသကတ အခကအလကေတြက နားလညေအာင ေလလာသင ယမတသားၾကတယ ဆတာကပါ သလက ရပါတယ။ ပနနဒ ႏင ေဒသခေတြဟာ လပစစ စမကနး ေၾကာင ရရလာမယ မညသည ဆးကးကမ မလလားပါဘး။ ဒါေႀကာင သတ ေတြဟာ ဒစမကနး စတငမယ ဆတာ ႏင ဆန ကင ျငငးဆမႈမားက တစကမကမက နညး ဗဟာ မးစႏင လပေဆာငလာခၾကပါတယ။ သတ လပေဆာငမႈေတြထမာ ဥပေဒေၾကာငးထကေန အျပင ဥပေဒျပငပကေန အၾကမးမဖကနညးေတြႏင လပေဆာငခၾကတာပါ။

ဒါကေတာ သတ ေတြရ ကမပနးေတြထက ေဒသခ ျပညသတ ရ ထကျမက ျပတသားတ ေတာငးဆခက ပါပ။

(၁) စမကနး (ပေရာဂက) က ရပပါ။ (၂) နားမလညပါ က နပါတ (၁) က ဖတပါ။

(၃) လအပေသးပါက နပါတ (၂) က ဖတပါ။ (က) မမ ရပရြာက ခစျမတႏးစတက သျမငနားလညပါ။ (ခ) မမ ရပရြာအတြက လာေရာကစြမးေဆာငမည တစ ပါးသမားအား မေမာကးပါႏင။ (ဂ) သငသာလင သငရပရြာအတြက သရေကာငးပါ။ (ဃ) တရားနညးလမးကက နညးဗဟာမား ခငးကငး ပါ။ (င) လထအားက စစညးပါ။ ရလဒ အေနျဖင ပနနဒ တ ေအာငျမငခပါၿပ။ စမကနး ႀကး လးဝရပဆငးလကရပါတယ။ ေဆာကလကစ စမ ကနး အစတအပငးမားမာ လသမရေအာငထ တစျပင ဟငးလငး အေနအထားသ ေရာကရ နဂးခပ သြားေပ ျပ။ အခပအားျဖငဆေသာ ပြငလငးျမငသာမႈ ကငးမေသာ စးပြားေရးလပငနးခြင စမကနးမား၊ ျပညသတ ၏ ကယ ပင ဆးျဖတပငခြငႏင ေရြးခယမႈမရေသာ ေနရာေဒသ မားတြင လမႈစးပြားမား ပကဆးယယြငးလကရရာ ထသ မျဖစရေလေအာင ႏငငေတာႏင စမကနး ေဆာငရြကသတ အေနျဖင အထးအေလးျပ ဂရထား သငပါတယ။ ဒါအျပင ဥပေဒ၊ စညးမဥး စညးကမးတ သည ျပညသ မား၏ အသကဘဝအးအမက ေစာငေရာကေပရာ ေလာကန သငျမတေသာ ဥပေဒမား ေပါေပါကလာေစ ရန ဆေတာငးလက …. ေလလာေရးခရးတစေထာကမသည အမျမနျပညသ …..

“ကယရပ၊ ကယရြာ၊ ကယေဒသတြင ကယသာသခင၊ ပနးတငရငမ ကယအားကယကး၊ ကယျပညအကး။”

(ငယငယေလးကတညးမ ႏတတြင စြၿမေနေသာ စာခးေလးပါ။ မရငး စာဆရငက Credit ေပးပါသည။)

--------------------------။-------------------------------



ေစာငေမာေနေသာ ေန တစေန


မရငး ဝထ A Day’s Wait by Earnest Hemingway အား ဘာသာျပနဆသည။

ကၽြႏပတ အပရာမာ ရေနစဥအတြငး သအပခနးထ ဝငေရာကလာတယ။ ျပတငးေပါကေတြ ပတဖ အတြက ေပါ ။ သ ပစက ေနမေကာငးတသ တစေယာကလ ကၽြႏပ ေတြ ေနရတယ။ ခႏၶာကယက နညးနညးေလး တနေနတယ။ မကႏာကလညး ျဖေရာေရာ ျဖစေန တယ။ ေျခတစလမး လမးဖ အတြကေတာင ျဖညးျဖညး ေလာကရငး မနညး ႀကးစားေနရတယ။ “ဘာျဖစတာလ စကတရ”

“ေခါငးေတြ ကကေနလ ”

“မငး .. အပရာမာ နားနားေနေန သြားလေနလကကြာ”

“ရပါတယ.. ကစၥမရပါဘး. ကၽြနေတာ သကသာပါ တယ”

“သြားလေနပါကြာ.. ငါအဝတအစား လၿပးရင လာၾကည မယ”

ဒါေပမယ ကၽြႏပ အဝတအစားလလယၿပးလ ေအာက ဆငးလာေတာ သလညး အဝတအစား လၿပးေနၿပ။ ကးႏစသားအရြယ ညငးသးသး ညစတးညစပတ ပစ

ေလးျဖင မးလငးဖနားေရာကေနၿပ။ သ ပစက ေတာ ေတာ ေနမေကာငးတ ပေပၚေနပါတယ။ သ နဖးေပၚ လကတငစမးၾကညလကေတာ အဖားေသြးေရာကေနၿပ ဆတာ ကၽြႏပ ခစားလကရပါတယ။ “မငး အပရာက သြားသငၿပ။ မငး ဖားေနၿပကြ” လ ကြနေတာေျပလာလကေတာ သက “ကၽြနေတာ ေနလ ေကာငးပါတယ” လ ျပနေျဖတယ။ ခဏေနေတာ ဆရာဝနက သ ရ အပခနတငးက တငးတာၿပးေတာ ကၽြႏပအနားသ ေရာကရလာပါတယ။ “သ အပခန ဘယေလာက ရလ ေဒါကတာ” ဟ ေမးလကပါတယ။ “တစရာ ႏစ” ေအာကထပမာေတာ ဆရာဝနရယ၊ ကၽြနေတာတ ရယ ပ ရၿပး ေဒါကတာက ေဆးညႊနးေတြႏငအတ အေရာင မတ ေဆးသးမးက စပေပးသြားပါတယ။ တစမးက ေတာ အဖားကေဆး၊ ေနာကတစမးကေတာ ဝမးႏတ ေဆးႏင ကနတစမးက ကယတြငး အခဥ ဓာတက ထနးညေဆးတ ျဖစပါတယ။ ဒေဆးေတြက လကရ ခစားေနရေသာ တတေကြး ေရာဂါက ေပာကကငး ေစ ၿပး ကယအပခန ထပၿပး တးလာမႈ မရပါက စးရမရ ေသာ အေျခအေန မဟတေၾကာငး တ က ေျပာသြားပါ တယ။ အပခနမာ ၁၀၄ ။ ဒ တတေကြး ေရာဂါမာ အလြယတက ကးစကႏငၿပး အဆတေရာင ေရာဂါက ေရာငရားႏငပါက အသကအႏရာယ စးရမ စရာ မရေပ။ အခနးရ အေနာကဘကမာ ေကာငေလးရ ကယ အပခန က မတသားလကတယ။ ၿပးေတာ ေဆးတကရ မယ အခနေတြကပါ ေရးမတထားလကတယ။

“မငးက ေစာငေရာကဖ ငါ ကလအပရ လား” “ရပါတယ .. အဆငေျပရငေပါ ” ဟ ေကာငေလးမ ျပနေျပာပါတယ။ သ မကႏာက အရမးျဖေလာေနၿပး သ ရ မကလးတစဝကကလညး ပၿပး မညးနကေနပါ တယ။ သဟာ အပရာမာ လေလာငးေနရငးက ဘာေတြ



ဆကျဖစလာမလလ အေတြးလြနေနပရပါတယ။ ကၽြႏပ သ က ေဟာငးဝါးပငးလ ရ “စာအပဓားျပ” စာအပက အသကယကယ ႏင ဖတျပေသာလညးပ သက ကၽြႏပ ၏ စာဖတသေနာကသ လကပါစးေမာမႈ မရဘ ျဖစေန တယ။ ဒေတာ ကၽြႏပ က ေမးလကတယ။ “မငး ဘယလ ခစားေနရလ စကတရ”

“သပေတာ မထးပါဘး” လ ျပနေျဖပါတယ။

ကၽြႏပလညး သ အပရာေျခရငးမာ ထငလကရငး ေနာကထပတစႀကမ သ က တကရမည ေဆးအတြက မမကယ မမ စဥးစားေနမတယ။ သ အတြက ပမန အပေမာကေကာငး ကသြားလမမယ။ ဒါေပမယ သက ေတာ အလ ပစမး မဟတဘ သက အပရာ ေျခရငး က စမးစမးႀကး စကၾကညေနတာက ေတြ ရတယ။

“မငးဘာျဖစလ အပဖ မႀကးစားတာလ စကတရ.. ငါ မငး ေဆးေသာကဖ အတြက ႏးေပးမာပါ”

“ကၽြနေတာ ႏးလကပ ေနခငတယ” တ ။ သ အလေျပာၿပး သပမၾကာခငမာပ “အေဖ အတြက စတအေႏာငအယက ျဖစတယ ဆရင ကၽြနေတာႏင အတ ေနေပးစရာ မလပါဘး” “ မျဖစပါဘး”

“ မဟတဘး .. ကၽြနေတာဆလတာက စတအေႏာငအယက ဝငလာရငလ ေျပာတာပါ”

ကၽြနေတာက သေခါငးကကတာ ေတာရေခါငးကကရ မသာ ဟ သးသပလက သ က ေဆးတကခၿပးေနာက ၁၁ နာရ ေလာကတြင အျပငသ ခဏေလး ထြကလာ ခမတယ။ ရာသဥတကလညး သာသာယာယာ ေအးစမစမေလး ရေနၿပး ေျမသားလႊာတ အား မးႏငးတ စြတစဖးလႊမး လက ရတယ။ ဒါက ရာသဥတက ပမေအးျမေစသ ေယာင ရေနၿပး သစပင၊ ပနးမနပင တ အားလညး မးႏငးတ က စြတစစမးလနးေစကာ အေရာငအေသြး

သစလြငေတာကပလကရေပသည။ ကၽြႏပ ေခြးကေလး က အေဖာျပလက လမးမတစေလာကႏင ျမစကမး နေဘးမာ ခဏတစျဖတ လမးေလာကလကတယ။ ဒါေပမယ ေအးစကေနေသာ လမးေပၚမာ ေလာကရ တာက ေတာေတာေလး ခကခပါတယ။ တာရည မတတပရပေနဖ လညး ခကခပါတယ။ ပါလာတ ေခြးနေလး ခမာမာလညး လမးေပၚ ေျခေခာကတာ အခါခါပါ။ ကၽြႏပလညး ႏစႀကမ ၿပလကၿပး ခကခကခ ခ ႏင မတတပ ထရပါတယ။ တစႀကမမာေတာ ပါလာ တ ေသနတက ျပတကသြားၿပး ေရချပငက ေကာၿပး ေတာ အေဝးက ေရာကသြားပါတယ။ ကၽြႏပတ ႏင ခပလမးလမးရ အကငးအခကေတြ အပ မးေနတ ဘဏအေဆာကအဥး ေအာကမာေတာ ငက တစအပ ရေနတယ။ ဒေကာငေတြ ဘဏကေန ထြက ခြာေစခငတ အတြကေၾကာင ကၽြႏပလညး ငကႏစ ေကာင က ဖမးသတ လကေတာ အကနလး လန ေျပး ကနၾကပါတယ။ ဒါေပမယ တစခ ကေတာ သစပင ေပၚမာ ရေနၾကဆပါ။ အမားစ ကေတာ အပဆငးေနတ အကငးအခကၾကားထသ တးဝငသြားၾကပါတယ။ ဒါက သတ ေတြ အတြက ေရခဖးလႊမးမႈ ဒဏက အကာ အကြယယ ေရာငရားနညးပါပ။ ကၽြႏပလညး ေရခဖး လႊမး ေနတ သစကငးခကေပၚမာ မလႈပမယက ခဏ ေလး ၿငမေနလကေတာ အဒေကာငေတြက ျပနထြက လာပါတယ။ ၿပးေတာ ကၽြနေတာက ဝငးတကၾကေတာ ဘယရမလ ကၽြႏပလညး လြတသြားတ ငါးေကာငထက ႏစေကာငက ဖမးမလကပါတယ။ ေနာကထပ ဖမးယဖ စတမကးေတာဘ အမသ လမးေၾကာငး ျပနလညဖ ျပငဆငလကပါတယ။ ရငထမာေတာ ငကေတြ က ဖမးမလာတ ေပာရႊငမႈေတြႏငေပါ ။ ေနာကေန ေတြမာ လညး ကနရေနခ တ ငကေတြက သြားဖမးဖ စတကး အျပညႏငပါ။ (ဒတယပငး ဆကလကေဖာျပပါမည။ ) ----------------------------။-----------------------------



ပငလယ၊ သမဒၵရာမားအတြငး ဆမား ဖတစဥကမႈႏင သဘာဝပတဝနးကင အေပၚ ၎၏ သကေရာကမႈမား


(Oil Spills ေဆာငးပါးက ဘာသာျပနဆပါသည။)

“ဆမားဖတစဥကမႈသည ေတာရငးတရစ ၦာန၊ ေဂဟ စနစ ႏင ကမးရးတနးတစေလာက သဘာဝ ပတဝနး ကငက မားစြာထခက ပကစးေစသည။” ဆဖတစဥကမႈမားေၾကာငကၽြႏပတ၏ သဘာဝပတဝနး ကငက ခကခငးညစညမး သြားေစသ လ၊ ကာလ ရညၾကာစြာ တေျမေျမ ပကစးမႈမားကပါ ျဖစ ေစ ပါ သည။ ပငလယ၊သမဒၵရာအတြငး ဆယစမမႈ သ မဟတ ဖတစဥမႈတစခ ျဖစပြားၿပးေနာကပငးတြင ၎ေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ေနာကဆကတြ ထခက ပကစးမႈ ဆးကးမားသည ေနာငဆယစႏစမား တင ေအာငထ ဆကလက တညရႏငပါသည။ ေအာကတြင ေဖာျပ ခက မားသည ဆဖတစဥကမႈမားေၾကာငျဖစေပၚ လာ ေသာ သတထားရမည သဘာဝပတဝနးကင ပကစး ထခကမႈမားပင ျဖစသည။

1. ဆဖတစဥကမႈမားေၾကာင ပငလယကမးေျခမား၊ စမေတာမား ႏင သဘာဝပတဝနးကင ေဂဟစနစ မားက ပကစးေစပါသည။

ဆသယတငကားမား၊ ေရနပကလငးမား ႏင အတ ေရနတးစငစကကရယာပစၥညးမားမ ဆယဖတမႈ တ ေၾကာင မလလားအပ ေသာ ေဂဟပကစးမႈမား

ႏစရညျဖစေပၚလာပါသည။ ပငလယျပငအတြငးရ ႀကးမားေသာ ဆဖတစဥမႈတစခမ ဆစကတစစကသည ပငလယကမးစပသ တင စးေမာ ေရာကရလာႏငၿပး ကမးစပရ ေကာကတးမားႏင သပြငတ အား ဆမား လမးက သြားေပမည။ ထ အျပင ကမးရးတနး စမေတာ မားအတြငး ထသ ဆမားဝငေရာကလာခနတြင ဒေရ ေတာမား၊ အျခား စမေျမစစြတရာေဒသမား၊ အမင ထြကရနငေသာအပငမား (ဥပမာ - ရာဘာ) ႏင ျမကပငမား က ေရာကရလာေသာ ဆမားအား စပယ ေပမည။ ထသ စပယလက ေသာ ဆမားေၾကာငပင အပငမားအား ေသေၾကပကစးေစ၍ ၎အပငမားအား အသးမဝငေသာ ေတာရငးနယေျမ အျဖစသ ေျပာငးလ ပစနငေပသည ။

သ ျဖစ၍ ပငလယေရမကႏာျပငေပၚတြင ျပန က ေနေသာဆမား ေပာကကြယသြားမႈ၏ အရငး အျမစသည ပငလယကမးရးတနး တစေလာကရ အပင မားထသ စမဝငသြားေသာေၾကာငပင ျဖစသည။ ထ ေၾကာင ၎ဆတ သည ပငလယေရေအာက ေဂဟ စနစကပါ ပကစးဆးရႈးေစ၍ ငါးမားႏင အစာသသရာ ကြငးဆကရ ေသးငယေသာ ဇဝရပကြမား ထကပါ ေသ ေၾက ပကစးေစႏင သည။

၁၉၈၉ ခႏစတြင ျဖစပြားသည EXXON VALDEZ ဆယဖတမႈတြင ဘကစေထာငေပါငးစမ သဘာဝ ပတဝနးကငအား မားစြာ ထခကမႈ မရေအာင အငအားႀကးႀကးမားမားျဖင သန စငကစားနငခေသာ လညး အမးသား အဏၰဝါႏင ကမ ၻာေလထစမခန ခြ ေရး ၏ ၂၀၀၇ခႏစ ေလလာခကအရ EXXON VALDEZ ဆယဖတမႈမ စးဆငးလာေသာ ဆဂါလေပါငး ၂၆၀၀၀ သည အလကစစကား ကမးေျခတစေလာက တြင ဆကလက ေသာငတငေနေသးေၾကာငး က ေဖာျပသြား သည။ ဤကြငးကနဆမားသည တစႏစလင ပမးမ ၄ ရာခငႏနးခန သာကဆငးေန လမမညဟ သပၸပညာရင မားမ ၎တ ၏ ေလလာေတြ ရခက အရ အတညျပ ေဖာျပသြားပါသည။



2. ဆယစမမႈေၾကာင ငကမားအားလညး ေသေၾက

ပကစးေစသည။

ဆမားေပကေနေသာ ငကမားက ေတြ ျမင ျခငးအားျဖင ဆဖတစဥမႈမားေၾကာင သဘာဝပတဝနး ကငႀကး မညမထခက ပကစးမႈက လကေတြ ေပၚလြင ျပသေစသည အဓကျပယဂပင ျဖစသည။ ထ အတ ပငလယ၊ သမဒၵရာအတြငး ဆမားဖတစဥကမႈ သည ပငလယေပာငကမား အတြက ႀကးမားေသာ ေသမန တစခအလားပငျဖစသည။ တစခ ေသာ ငကမးစတ မား အေနျဖင ၎တ ကေရာကမညေဘးအႏရာယက အန ခမ၍ အခနမေနရာ ေျပာငးေရႊႏငပါက အသက ေဘး မ လြတေျမာကနငမည ျဖစေသာျငားလညး ၎ တ ဝမးစာအတြက ပငလယတြငးသ ဆငးသက ငါးရာ သည ႏင တစၿပငနက ဆမားေပက၊ ဖးလႊမးျခငးက အေသအခာ ခၾကရေပသည။

ဆဖတစဥကမႈသည ေျမသားျဖစတညမႈ ေပၚ သ လညး သကေရာကမႈရ၍ သကရမးစတမား အားလးအတြက ေရရည ထခကမႈရသည။ ဥပမာ - ၂၀၁၀ျပညႏစတြင မကဆက ပငလယေကြ ၌ ျဖစပက ခသည BP Deepwater ဆယဖတမႈႀကးသည ငကမား ႏင ေရေနမးစတမား အတြက မးပြားရာသ ကာလ အတြငး၌ ျဖစပြားခၿပး ထခကမႈအကးဆကမား ႏစ မညမ ဟ၍ ခစားရမည ကလညး ယခအခနထ ခန မနး မသရနငေသးေပ။ ထ အျပင ေရႊေျပာငးငကမား ၏ ပမနရပတညရာ ေနရာမားအား ထခကပကစးမႈ မား ျဖစေပၚေစျခငးျဖင ၎တ ၏ ေျပာငးေရႊေနထငမႈ ပစ တ ကလညး အေႏာငအယက ျဖစေစသည။

မးငကတစေကာငအေနျဖင ၎၏ ကယေပၚ သ ကေရာကလာေသာ ဆစကငယတစစက ေၾကာင ေသေစနငပါသည။ ငကေတာငပမားအေပၚ ဆမား ေပ ကျခငးသည ငကမားအား ပသနးရနအတြက အခက အခမား ျဖစေစသကသ ၎တ ၏ သဘာဝ

အေလာက ကယခႏၵာအား ေရလေအာင လပေဆာင ေပးႏငမႈႏင ကာကြယေပးႏငမႈတ က ထခကေစၿပး ငကတ ၏ ကယအပခန အလြနအမငး ကဆငးျခငး၊ တကလာျခငးမားကလညး ခစားလာရသည။ ငကမား အေနျဖငလညး ၎တ ၏ သဘာဝအရ ငကကယေမြး မားရ အညစအေၾကး ဆမားက သပယ သန စငျခငး ကလညး ေပကေနေသာ ဆမားအား မခရာေရာကၿပး ေနာကတြင ၎တ ကယတြငးရ အဂၤါအစတအပငးမား အား ျပငးျပငးထနထန ပကစးေစ၍ ေသဆးျခငးသ ေရာကရၾကရေပသည။ EXXON VALDEZ ဆဖတစဥ ျဖစေပၚမႈေၾကာင ပငလယေပာငကမား၊ ကမးေျခငက မား၊ ထပေျပာငလငးယနငကမား အပါအဝင ေသဆး ေသာ ငကစစေပါငးသည ၂၅၀,၀၀၀ ႏင ၅၀၀,၀၀၀ အၾကားတြင ရခသည။

3. ဆယစမမႈႏင ဖတစဥမႈႀကးသည ေရေန ႏ တက

သတဝါမားအားလညး ေသေၾက ပကဆးေစသည။

ဆယစမ/ဖတစဥမႈႀကးသည ေရေနႏ တက သတဝါမားျဖစသည ေဝလငါးမား၊ လငးပငမားႏင ပင လယဖမားကလညး ေသေၾက ပကစးေစသည။ ဤ ထခကပကစးမႈမားသည အသြငသ႑ာန အမးမးက ေဖာေဆာငလကရသည။ တစခါတစရတြင ၎ ဆ တ သည ေဝလငါးႏင လငးပငတ ၏ ႏာေခါငးေပါကမား က တားဆးပတဆ ထားၿပး ၎တ ၏ အသက ရႈမဝ မြနးကပမႈ တ ႏင အတ ၎တ အခငးခငး ခတဆက ဆကသြယမႈတ ကပါ ပကျပားေစပါသည။ ထနညးတ ပငလယဖတ ၏ အေမြးမင တ အား ဆမား ေပက မေစ၍ အားအငခႏ မႈမားမတစဆင ကယတြငးအပခန မၿငမမသက ျဖစျခငးတ ကလညး ရငဆငႀကေတြ ေစသည။

တစခါတစရတြင ႏ တကသတဝါမား အေန ျဖင လတတေလာျဖစေပၚလာသည အကးသက ေရာကမႈမား မ လြတေျမာကႏငေသာျငားလညး ဆဖတ



စဥ မႈ တစခမသည သတဝါတ ၏ စားသးမႈျဖစစဥအား ညစညမးသြားေစျခငးအားျဖင သတဝါတ အားမားစြာ ထခက ပကစးႏငသည။ ႏ တကသတဝါ တ အေနျဖင ပငလယ သ မဟတ သမဒၵရာတြငးရ ငါးမားႏင အျခား ေသာ အစာတ က စားသးစဥ ဖတစဥဆတ ေၾကာင အစာအဆပသင၍ ေသဆးျခငး သ မဟတ အျခား ေသာ ထခကပကစးမႈတ ကလညး သသာ ေပၚလြင လာေစသည။

Exxon Valdez ဆဖတစဥမႈသည ပငလယဖ ေထာငေပါငးမားစြာက ေသဆးေစၿပး ရာေပါငးမားစြာ ေသာ ကမးစပေန ဖတ အား လညးေကာငး၊ ေဝလငါး ႏစဒါဇငခန တ အားလညးေကာငး၊ ျမစကမးေနဖေပါငး တစဒါဇငေကာ တ အားလညးေကာငး ေသေၾက ပကစးေစသည။ တစျခားေသာ ကြျပားျခားနားေသာ ပစတ ျဖင ထခကပကစးမႈ ျပသာနာမားလညး ရေနၿပး Exxon Valdez ဆဖတစဥမႈ ေနာကပငး ႏစမားတြင သဘာဝပတဝနးကင သပၸပညာရငမားအေနျဖင ဤ ျဖစစဥေၾကာင ပငလယဖႏင အျခား ငကမးစတမား ေသဆးမႈႏနး ျမငမားလက ရေနေၾကာငး၊ ေရေန သတဝါတ ၏ ဖြ ၿဖးတးတကမႈႏနးထား တ ကလညး ေႏးေကြးေစေၾကာငး၊ အျခား မးစတတ အားလညး ပကစးထခကမႈတ ျဖစလကရေၾကာငးက သတျပမလာ ၾကသည။

4. ဆဖတစဥမႈႏင ယစမမႈသည ငါးမားအားလညး

ေသေၾကပကဆးေစသည။

ဆဖတစဥ/ယစမမႈသည ငါးမား၊ ပဇြန၊ဂဏနး မား ႏင အျခားေသာ ေရေနသတဝါငယေလးမား၏ အသကေပါငးမားစြာအျပင ၎တ ၏ ငါးဥမားႏင ငါး သားေလာငးေလးမားကပါ ေသေၾကပကစး ေစသည။ ၂၀၁၀ ခႏစတြင ျဖစပြားခသည BP Deepweter Horison ကမးလြနေဒသ မ ဆမား ဖတစဥမႈေၾကာင လးဝစးဇးနားကမးေျခ တစေလာကရ ပဇြနဆတႏင

ကယကမာေကာင ငါးဖမးလပငနးမားသည အေစာဥး ဆး ထခကခရမႈမား စာရငးထတြင တစခအပါအဝင ျဖစသည။

ဤအျဖစအပကနညးတ Exxon Valdez ဆဖတစဥမႈသညလညး သနးေပါငးမား စြာေသာ ေဆာ လမြနငါး ႏင ေျမာကအတလႏတရ ငါးသေလာက မးဥ မားကပါ ပကစးေစသည။ ထ ငါးဖမးလပငနးမားမာမ ယေန အခနထ ျပနလည နာလနထႏငျခငး မရေသး ေပ။

5. ဆဖတစဥမႈႏင ယစမမႈသည ေတာရငး တရစၧာန

တ ၏တညေနရာႏင ကမၻာေျမႀကး၏ ဇဝျဖစပကမႈ ကြငးဆကမားကလညး ပကစး ေစသည။

အသကရငရပတညမႈအတြက မတငး ေနထင ၾကေသာ ေျမာကျမားစြာေသာ မးကြတ အား ေရရည ပကစးေစမႈ ႏင ၎တ ၏ ဘေနရာ၊ အသကတညရမႈ၊ ဇဝျဖစပကမႈ ျဖစစဥအားလးတ သည ဆဖတစဥ/ ယစမမႈေၾကာင ထခကဆးရႈးသြားရသည လကလမးမမ ႏငေသာ သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အကးသက ေရာကမႈ မားစြာထက တစခ ျဖစသည။ ပငလယတြငး ေန သကရ မးစတမားအနက ဥပမာ- ပငလယလပ တ သည ၎တ ၏ သားေပါကရာေနရာ ကနးတြငး ပငလယကမးစပသ ဥခရန ေရာကလာၾကရေပမည။ ထအခါတြင ပငလယလပတ အေနျဖင ပငလယေရ တြငးရ ဆမားေၾကာင ထခကပကစးမႈမား ျဖစေပၚလာ ရသလ ကနးတြငးပငး ၎ တ ဥခရာ ေနရာသ အ ေရာကတြငလညး ၎တ ၏ ဥမားမာ ထဆမားေၾကာင ဥမား သားေပါကမႈႏနး ေလာ နညးလာသည။ ထ အျပင ေပါကဖြားလာေသာ လပသားေပါကကေလးမား မာလညး ဆမားေပေရလက ဆမားေပကေနေသာ ကမးစပတစေလာက မ ပငလယတြငးသ သကဆငး ကကစားၾကရေပသည။



အခပအားျဖငဆရေသာ ဆဖတစဥ/ယစမမႈ

ေၾကာင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ပကစးဆးရႈးမႈ မား ၏ ျပငးထနမႈသည ၎ျဖစစဥတြင မညေရြ မညမ အားျဖင ဆပမာဏပါဝငသညက လညးေကာငး၊ ဆ အမးအစားႏင ဆအေလးခန မညမပါဝငသညက လညးေကာငး၊ ဆဖတစဥရာ ေနရာသည လညး ေကာငး၊ ၎ဧရယာအတြငးရ သကရမးစတမား၏ ပါဝငပကသကေနမႈမားသည လညးေကာငး၊ ၎ေဒ သ အတြငးရ သကရကြငးဆက ႏင ေရႊ ေျပာငး ငကမးစတမား၏ လတတေလာေနထငမႈ အေနအထား တ သည လညးေကာငး၊ ဆဖတစဥေနစဥ ရာသဥတ ႏင ဖတစဥၿပးေနာကပငး ရာသဥတ အေျခအေနေပၚ တြင လညးေကာငး မားစြာ မတညေပသည။ ။ ။ ။ ။ ----------------------------။------------------------------

အစးရ၊ ပဂၢလက က႑ႏင

မဝါဒေရးရာမားမ Livelihood

က႑အားလြမးမးျခငး

ဘၾကးျဖး

Livelihood က႑မား ဖြ႔ျဖးတးတကလာ ေစရန

သည အစးရယႏရား၊ ပဂၢလက႑မား၊ မဝါဒေရး

ရာမား၊ ဥပေဒ နညးဥပေဒမားႏင မားစြာ ဆကစပ

ေနေပသည။ အစးရယႏရား၏ ေကာငးမြနစြာလည

ပတႏငမႈစြမးအား သညျပညသလထ၏ လမႈဘဝ

ေကာငးမြနလျခေစေရးေပၚတြငမားစြာ သက

ေရာကမႈ ရသည။ မညမသက ေရာက သနညး

ဟဆလင ေနစဥႏငအမ အခနတငး သကေရာက

လကရသည။ Livelihood က႑ဟဆရာတြင လ

သား အရငးအျမစမား၊ သဘာဝ အရငး အျမစ

မား၊ ေငြေၾကးအရငးျမစမား၊ ရပပငးဆငရာ အရာ

ဝတမား ႏင လမႈေရးရာမားပါဝငပါသည။

အဆပါေရးရာမားအေပၚလႊမးမးေနေသာအရာမား

စြာရသည။ ေျပာငးလေနေသာ ရာသဥတႏင



သဘာဝေဘးအႏရာယမား၊စစပြမား၊ႏငငတကာ၏

စးပြားေရးဆငရာမဝါဒမားႏငႏငငျခားေရးမဝါဒမား၊

ၾကတငမခန႔မနးႏငေလာကသညရတတရကေျပာ

ငးလသြားႏငေသာေဈးကြကအေျခေနမားစသည

အေၾကာငးအခကေပါငးမားစြာတ႔သညLivelihood

က႑က လႈပကငႏငေသာအရာမားပငျဖစသည။

အစးရအဖြ႔အတြငးအရညေသြးျပညဝေသာဝနထမး

မားရေနျခငး၊ ျပညသဝနေဆာငမႈလပငနးမားတြင

ထေရာကျမနဆနေစရနေဆာငရြကႏငေသာစနစ

ရေနျခငး၊ခငမာအားေကာငး၍ျပညသ႔လထလက

နာေဆာငရြကႏငေသာဥပေဒမားေရးဆြ၍သကဝင

လႈပရားႏငေစရနေဆာငရြကျခငး၊က႑အသးသး

အတြကခငမာအားေကာငးေသာမဟာဗဟာမား

ေရးဆြ၍ေဆာငရြကလာႏငျခငး၊ပဂၢလကက႑မ

အလႊာအသးသးတြင ခငမာအားေကာငးလာေစရန

အတြကျမ႕ျပႏငေကးလကခတဆကေဆာငရြက

လာႏငျခငး၊ျပညသလထႏငအစးရၾကားပမေကာငး

မြနေသာဆကဆေရးျမငမားလာေစျခငးစသည

ကစၥရပမား ေကာငးမြနစြာေျပာငးလ ေစျခငးျဖင

ျပညသလထ၏လေနမႈအဆငအတနးျမငမားလာ

ႏငမညျဖစသည။ထ႔အတစားနပရကၡာဖလမႈပမတး

ျမငလာႏငမညျဖစသည။

အစးရမခမတလကေသာမဝါဒတစခသည

သကဆငရာက႑တစခတြင ပါဝငပကသက

ေနေသာအလႊာအသးသးအား ေကာငးကး

ထကဆးကးကပမျဖစေစလင အဆပါ

မဝါဒအားျပနလညသးသပ၍ ခငမာ အားေကာငး

ေသာ မဝါဒတရပက ေျပာငးလ ကငသးၾက ရမည

သာ ျဖစသည။

Livelihoodက႑မားဖြ႕ျဖးလာေစရနအတြကစမ

ကနးမားေရးဆြေဆာငရြကရာတြင အစးရ ယႏရား

ႏင ပဂၢလက႑ (Structure) ႏင ဥပေဒ နညးဥပ

ေဒမား၊ မဝါဒေရးရာမား စသည (process) မား

အားလးက သးသပေလလာျပး အေကာငး ဆး

ေသာ မဟာဗဟာမားခကမတ၍ ေဆာငရြက

ၾကရသည။ ထသ႔ မဟာဗဟာေရးစြ ၍ စမကနး

မားအေကာငးထညေဖၚေဆာငရြကျခငးျဖင

livelihood Outcome မားရရ လာေစမည ျဖစ

သည။ Livelihood Outcome မားပမရရႏင

ေအာင ေဆာငရြကလာႏငျခငးသညပင

Livelihood က႑ဖြ႕ျဖးလာေစျခငး ပငျဖစသည။

-----------------------။-----------------------------



“ဖြျဖးေရး သေဘာတရားႏင

လကေတြ႕”

Katie Willis ၏ Theories and Practices of Development အား ကရႊ(Akyab)မ ျမနမာျပနဆသည

အခနး(၁)

ဖြျဖးေရးဆသညမာ အဘယနညး?

ဖြျဖးေရးဆသညက အနကအဓပၸာယဖြငဆျခငး ႏင

တငးတာသတမတျခငး

၂၀၀၀ ခႏစ စကတငဘာလ၌ ကမၻာကလ သမဂၢ အဖြ႕

ၾကးက ေထာငစႏစဆငရာ ရညမနးခကမား (Millenni-

um Development Goals) တညး ဟ ေသာ ရညမနး

ခက ပနးတငမားက ကမၻာႏငငေပါငးမားစြာတ႔က

တညတညႊတတညး သေဘာတ ခမတခ ၾကသည။

အဆပါ ေထာငစႏစဆငရာ ရညမနးခကမားက အကး

အကားျပ လက ဖြျဖးေရး ဆသည အနက အဓပၸာယ

က အလြယတက ဆ၀ါးႏငေပသည။

သ႔ေသာ သတထားရမညအခကမာ အဆပါ ရညမနး

ခကမားက ေအာငျမငေစရန မညသ႔ မညပ မညသည

နညးလမးမားျဖင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင ရြက

ၾကမညနညး ဟေသာ အခကပငႏင အဆ ပါ ရညမနး

ခက မား၏ ေနာကဆးေသာပနးတင၌ မည သည

လ႕အဖြ႕အစညးမားက မညကသ႔အကး ခစားခြင ရရ

သြား ၾကမညနညးဟ၍ ျဖစေပသည။

(မတခက။ ။ MDGs မာ ၂၀၀၀ ခႏစမ ၂၀၁၅

ခႏစအတြငး အခနကာလသတမတ၍ ခမတခၾကျခငး

ျဖစသည။ ယခေနာကပငးတြင SDGs (Strategic

Development Goals) ဟ၍ ခမတ ေဆာငရြက လက

လညး ရၾကသည။ စာေရးသ)

ေမာဒနနတ (Modernity) ဆသညမာ အဘယနညး?

အမားသငါတ႔ အေနျဖင ဖြျဖးေရးဟဆလကလင

ေမာဒန နတ (Modernity)ဟေသာ သေဘာတရားႏင

ဆကစပေနသညဟ ထငမတ တတၾကသည။

စငစစ ေမာဒနနတ (Modernity) ဟေသာ အနက အဓ

ပၸာယသညကား မားစြာကယ၀နးလသလ၊ “ေမာဒန”

ျဖစလာေသာ အေျခအေနအျဖစ လညးေကာငး၊ အသစ

ေသာ ျဖစေပၚမႈမား ဟ၌လညးေကာငး၊ လကရအခန၌

လသားတ႔၏ ျဖစေပၚတညရမႈဟ၍ လညးေကာငး

(Ogborn 2005: 339) စသညအားျဖင အဓပၸာယ

အမးမး ဖြငဆႏငေပသည။



ထ႔အျပင စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ႏငငေရး၊ ယဥေကးမႈ

စသည ေနာကခအေျခအေနမား၏ ကြျပား ျခားနား

မႈမားေၾကာင၊ “ေခတကာလ”ႏင “ေနရာေဒသ” တ႔က

လကကာ “ေမာဒန”ျဖစသညဟ လကခထားမႈတ႔ သည

အခနႏငအမေျပာငးလသြားႏငေပသည။

ေနရာေဒသတစခ၌ “ေမာဒန” ျဖစပါသညဟ ယဆ

ထားေရ အရာတစခသည အျခားတစေနရာ၌ “ေခတမမ

ေသာ၊ အေဟာငးျပးျဖစေသာ အရာတစခ” ျဖစေကာငး

ျဖစေနႏငေပသည။

စငစစ“ေမာဒန” ျဖစျခငးဟေသာ ေ၀ါဟာရက ေနရာ

ေဒသတစခ၌ လမႈ စးပြားဆငရာ သတမတထားေသာ

အေျခအေန တစခ အေနျဖင၊ အထးသျဖင အေနာက

ဥေရာပ ႏငင မားႏင အေမရကနႏငငတ႔၏ အေတြ႕

အၾကမားက အေျခခ လက အသးျပလာၾကျခငး ျဖစ

ေလသည။

စးပြားေရးဆငရာ ရႈေဒါငမ “ေမာဒန” ျဖစျခငး တညး

ဟေသာ အနကအဓပၸာယမာ စကမႈေရးရာမား ဖြျဖး

တးတကလာျခငး (Industrialization)၊ ျမ႕ျပမား ဖြျဖး

တးတကလာျခငး(Urbanization)၊ ႏင စးပြားေရး

ဆငရာ လပငနးေဆာငတာမားတြင နညးပညာ အသး

ခမႈမား တးတကဖြျဖးလာျခငး စသညျဖင အနက

အဓပၸာယ ဖြငဆႏငေလသည။

စငစစ နညးပညာႏင သပၸပညာနယပယ ဖြျဖးမႈ မား

သည လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈ နယပယ အ၀ငး အ၀နး

သ႔ တငေအာင ရကခတမႈရလာခၾကေပသည။

အေနာကဥေရာပ၌ “ဥာဏအလငးပြငလာေသာ ေခတ”

ဟ ညႊနးဆရမည ၁၇ ရာစ ေႏာငးပငးႏင ၁၈ ရာစ

ကာလတ႔တြင “ေၾကာငးကးဆကစပ” ေတြးေခၚမႈမား

ႏင သပၸနညးကေသာ ခညးကပေလလာမႈမားကလညး

ကမၻာေလာကၾကးႏင ျဖစေပၚေျပာငးလမႈမား အေပၚ

တြင နားလညႏငစြမး ျမငမား လာႏငခၾကသည။

(Shepard et al. 2009:54 – 6)

ထ႔အျပင ဤသ႔ေသာ “ဥာဏအလငး ပြငလာေသာ

ေခတ” မ ေတြးေခၚျမငမႈမားသည ေရးယခငေခတ

ဘာသာေရး ရႈေဒါငမ ကမၻာေလာကၾကးအေပၚ ရႈျမင

မႈမား ႏင ၀ေရာဓ ျဖစလာခၾကေလသည။ (Power

2003: 72 – 6)

ေဆးပညာရပဆငရာ ေလလာမႈမားတြငလညး၊ ဥပေဒ

ေရးရာထြနးကားလာမႈ၊ ႏငငေရးစနစ ျဖစေပၚ ေျပာငးလ

လာမႈ ႏင စးပြားေရးဆငရာ ဖြျဖးတးတကမႈ စသည

တ႔က မားစြာ အကးသကေရာကမႈ ရခေလသည။

ထ႔သ႔ “ေနရာေဒသ၊ကာလ” ႏင “ရပပငးဆငရာ” တ႔က

အေျချပထားသည “ေမာဒန” ျဖစျခငး တညး ဟေသာ

အထကေဖာျပပါ စတကး စတသနးမားမ တဆင

“ေမာဒန”ဟေသာ ေ၀ါဟာရ၏ အနကအဓပၸာယဖြင

ဆပက နားလညသေဘာေပါကရန လြနစြာ အေရးၾကး

ေပသည။

အဘယေၾကာငဆေသာ ယငးကသ႔ အထကေဖာျပပါ

“ေမာဒန” ဟ သည ေ၀ါဟာရအေပၚ အဓပၸါယယဆ

သတ မတခကမားသည တစကမၻာလးသ႔တငေအာင

ပႏလကရ ေသာေၾကာငပငျဖစေပသည။ (Larrain

2004).

တခ႕ေသာသမားသည “ေမာဒန” ျဖစျခငး တညး

ဟသည က ေကာငးေသာအနကအဓပၸာယအေနျဖင



“ဖြျဖးေရး” ဟ၍လညးေကာငး၊ “ျဖစေပၚ တးတကျခငး”

ဟ၍လညးေကာငး အဓပၸာယဖြငဆ တတၾက ေသာ

လညး တခ႕အတြကကမ၊ “ေမာဒန”ျဖစျခငးဟ ဆ

လကလင မမတ႔၏ ယဥေကးမႈမား တရရတကစား

ပကသနးျခငးခရျခငး၊ မမတ႔၏ သဘာ၀ ပတ၀နး ကင

မား ပကစးျခငးခရျခငး၊ ႏင လ႕ဘ၀၏ အႏစသာရ မား

ဆးရႈးသြားျခငး စသညျဖင မေကာငးသည အနက

အဓပၸာယ တစမး အျဖစ ထငျမငယဆခကမးလညး

ရၾကေပ ေသးသည။

ဖြျဖးေရးဟသညကစးပြားေရးျဖစစဥတစခအျဖစ ရႈျမငျခငး

အမားသငါတ႔သညဖြျဖးေရးဟ ဆလကလင “ေမာဒန”

ျဖစျခငးတညးဟသညအခကႏင ဆကစပ ေနသညဟ

ယဆ မၾကသညမာ စငစစ World Bank တ႔ လ

ကမၻာႏငငတကာအဖြ႕အစညးၾကးမားႏငကမၻာ ေျမာက

ဖကျခမးေရာ၊ ေတာငဖကျခမးရ ႏငငေတာ အစးရ

အဖြ႕အစညးမား၏ ဖြျဖးေရးဆငရာ အယအဆ မားမ

တဆင ဂယကရကလာျခငးဟဆလင မား အ မထင။

ဥပမာအားျဖင World Bank အဖြ႕အစညးၾကးသည

ကမၻာႏငငမား၏ ဖြျဖးမႈႏႈနးထားက GNP (Gross

National Product per capita) ဟေခၚသည

ညႊနးကနးက အသးျပလက ေဖာျပၾကသညက

ေတြ႕ရရသည။ ၂၀၀၁ ခႏစတြင World Bank မ

ထတျပန ေသာ အစရငခစာအရ GNP ညႊနးကနး

အေမရကနေဒၚလာ ၇၄၅ ေဒၚလာႏင ယငးေအာကရ

ႏငငမားက “၀ငေငြ အနမဆး ႏငငမား” (Low-income

countries) အျဖစ လညး ေကာငး၊ GNP ညႊနးကနး

အေမရကနေဒၚလာ ၇၄၆ ႏင ၂၉၇၅ အၾကား ႏငင

မားက “အလယအလတအဆင ၀ငေငြနမ ႏငငမား”

(Lower-middle-income countries) အျဖစ လညး

ေကာငး၊ အေမရကနေဒၚလာ ၂၉၇၆ ႏင ၉၂၀၅

အၾကားရႏငငမားက “အလယအလတအဆင ၀ငေငြ

ျမငမားေသာ ႏငငမား” (Upper-middle-income

countries) အျဖစလညးေကာငး၊ အေမရကနေဒၚလာ

၉၂၀၆ ႏင အထက၀ငေငြရေသာ ႏငငမားက “၀ငေငြ

ျမငမားေသာ ႏငငမား” (High income countries)

အျဖစလညးေကာငး အသးသးသတမတ ထားရၾက

သညက ေတြ႕ရရသည။

ထ႔ေၾကာင GNP ဆသညမာ ဖြျဖးေရးက တငး တာ ရာ

တြင စငစစအားျဖင စးပြားေရး ကလး၀ ဥန အေျခ

ခထားသည အညႊနးကနး အတငး အတာတစခ သာ

လင ျဖစေပေတာသည။

GNP ဆသညအညႊနးကနးက တငးတာရာတြင ႏငင

တစႏငငရ လဥးေရ အေရအတြကျဖင စစေပါငး GNP

ပမာဏက စားရ၏။ ထသ႔ျပလပျခငးျဖင လပဂၢလ

တစ ဥး ခငးစ၏ GNP အခးက ရရကာ တစဥးခငးစ၏

ပစၥညးဥစၥာၾကြယ၀မႈက တငးတာႏငမည ျဖစ ေပ သည။

ထသ႔ ဖြျဖးေရးက ညႊနးဆရာ၌ ပစၥညးဥစၥာၾကြယ၀မႈက

အေျခခလက တငးတာၾကသညမာ မားစြာ သငေလာ

လသညဟ ယဆခကမား ရေပသည။ အဘယေၾကာင

ဆေသာ ပစၥညးဥစၥာၾကြယ၀မႈေၾကာင တျခားေသာ

ကနးမာေရးဆငရာ၊ ပညာ ေရးဆငရာ ႏင လ႕ဘ၀၏

အရညေသြးဆငရာ တးတကမႈ စသညတ႔က လကလမး

မႏငေသာေၾကာင ျဖစေပသည။



ဖြျဖးေရးက လသားအရငးအျမစ ဖြျဖးတးတကေရး ရႈေဒါငမ ခဥးကပေလလာျခငး

GNP အား ဖြျဖးမႈ၏ အညႊနးကနးမားအျဖစ ကမၻာ တစ

၀နး လး၌ ကယကယျပန႔ျပန႔ အသးျပေန ၾကစဥ ၀ယ၊

တျခားေသာ (စးပြားေရး ရႈေဒါငမ မဟတေသာ) အညႊနး

ကနးမားျဖငလညး ဖြျဖးေရးအေပၚတြင တငးတာ သတ

မတ ၾကသညမား ရၾကေပသည။ ယငးတ႔ အထမ

အထး သျဖင United Nations Development

Program (UNDP) မ ၁၉၈၀ ခႏစမားေနာကပငးတြင

သတမတ ထားေသာ အညႊနးကနးတစခ ျဖစသည

“လသား အရငး အျမစ ဖြျဖးမႈအညႊနးကနး” HDI

(Human Development Index) သညလညး တစခ

အပါ အ၀င ျဖစေပသည။ ဤအညႊနးကနးတြငလညး

စးပြားေရးဆငရာ ရႈေဒါငမ စဥးစားခကမားပါ၀င ေသာ

လညး၊ တျခားေသာ ရႈေဒါငမ ထညသြငး စဥးစားခက

မား ပါ၀ငလာသညက ေတြ႕ရေလသည။

၁၉၉၀ ခႏစကတညးကပင UNDP အဖြ႕အစညးသည

လသား အရငးအျမစဖြျဖးေရး အစရငခစာအမညရ အစ

ရင ခစာက ႏစစဥႏစတငး ပမန ထတေ၀ လက ရခ

သည။ အဆပါ အစရငခစာအရ ကမၻာႏငငမားအား

အနမဆးအဆင၊ အလယအလတအဆငႏင အျမငဆး

အဆင လသားအရငးအျမစဖြျဖးမႈႏငငမားဟ၍ သးပငး

ပငးျခားထားသညက ေတြ႕ရေလသည။

( ဆကလကေဖာျပပါမည။)

Career Development Tools

စာအပစငက႑

Namati ႏင Columbia Center on Sustainable

Investment – CCSI တ ပးေပါငး ထတေဝသည

Community – Investor Negotiation Guides အား

မတဆက ေပးလကပါတယ။ ဤလမးညႊနမ ေန၍ ေျမ

ယာ ႏင သယဇာတမားက ကာကြယထနးသမးရာ တြင

မည သ ညႏငးခတဆက ေဆာငရြကရန ႏင အ

ေထာကအက ျပႏငမည နညးလမးမား ေလလာႏင

မည ဟ ေမာလငပါသည။

https://namati.org/news/new-community-

investor-negotiation-guides/

https://namati.org/news/new-community-investor-negotiation-guides/

https://namati.org/news/new-community-investor-negotiation-guides/



ျမနမာႏငင၏ ေရရညတညတခငၿမၿပး ဟနခကညေသာ ဖြ ၿဖးတးတကမႈ စမကနး (၂၀၁၈ - ၂၀၃၀) စမကနးလပငနးမား ေဆာငရြကေနၾကသညသမား အေနျဖင ႏငငေတာအစးရ၊ တငးေဒသႀကး/ျပညနယ အစးရတ ႏင ေပါငးစပညႏငးမႈမား ႏင မဟာဗဟာက လပငနးမား ေဆာငရြကႏငရန ေလလာသငသည အစရငခစာ ျဖစပါတယ။ (English & Myanmar Version) https://www.dropbox.com/home/Myanmar%20Sustainable%20Development%20Plan

https://www.dropbox.com/home/Myanmar%20Sustainable%20Development%20Plan

https://www.dropbox.com/home/Myanmar%20Sustainable%20Development%20Plan



Scholar Institute ၏ Newsletter ႏင ပကသက၍ အႀကဥာဏမား ႏင

သတငးေဆာငးပါးလႊာမားအား ဖတေခၚအပပါသည။

လတစလ၏ ၂၅ ရကေန အား ေနာကဆးထား၍ ေအာကေဖာျပပါ Email

သ လပမ၍ ေပးပ ႏငပါသည။

အႀကဥာဏမား ႏင သတငးေဆာငးပါးလႊာ - [email protected]

Scholar Institute ၏ Newsletter သည Scholar Institute အဖြ ဝငမား

ႏင ရးဝနထမးမား အတြကသာ ျဖစ၍ ထသမားထမ ေပးပ လာေသာ

အႀကဥာဏမားႏင သတငးေဆာငးပါးလႊာမားအား လႈကလစြာ

ႀကဆအပပါသည။

mailto:[email protected]

SchoLAR institute newsletter NO.(4) Volume (1)

Documents

Transcript of SchoLAR institute newsletter NO.(4) Volume (1)