saqarTvelos kompozitorTa SemoqmedebiTi kavSiris Jurnali

leqsi maWavariani (1913-1995).

4 (18).2013

MUSIKAJournal of Creative Union of Composers of Georgia

musika

Jurnali gamoicemasaqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvissaministros finansuri mxardaWeriT redaqtori: mixeil oZeli Tanaredaqtorebi: mzia jafariZe, Tamar

wulukiZe (morige redaqtori)dizaini: vaxtang rurua, vano kiknaZe, gogi WefxoZeinglisuri Targmani: qeTevan TuxarelimisamarTi: daviT aRmaSeneblis 123tel.: (+995 32) 95 41 64, (+995 32) 96 75 05; faqsi.: (+995 32) 96 86 78

konkursimanana korZaia. pianistTa mexuTe konkursi �����������������������������������������������������������2nestan mesxi. konkursis arafasaduri mxare ................................................ 7festivalis furceliTamar TavSavaZe. berliozis saRamo ...................................................................10portretinuca kasraZe. unikaluri pirovneba .................................13sakoncerto cxovrebagulbaT toraZe. revaz TavaZe qarTuli pianizmis rekordsmeni ............18musika da religiamaia iaseSvili. `gamoiRviZe Cango da qnaro~ ................................................22iubile arCil kereseliZe - 100 ........................................................25folklorimamuka nacvalaZe. megruli simReris xobis meeqvse festivalze ..............27problemaaleqsandre mwariaSvili. kompozicia - hobi ...........31qronikaciuri ComaxiZe. didi musikosis gaxseneba ..................34axali gamocemebierovnuli niadagis gasamyareblad ...................................36studenturi gverdimariam mefariSvili. aqtualuri musikis festivali ............................................40gaxseneba musikisa da medicinis msaxuri............................................44msoflio klasikosebiTamar wulukiZe. monaTesave sulebi .................................................................49perspeqtivaeka saaTaSvili. norCi Semsruleblebis sasikeTod ...................................53qarTuli musika sazRvargareTTamar garsiaSvili.`noqtiurni~ Celos festivalze..........................................55Jazz Breakmanana xvedeliZe. `TeTri favoriti ~-`biqs-bai~ ....56folklorigomar sixaruliZe. Rvawlmosili ....................................60iubilevaxtang maWavariani. aleqsi maWavariani 100 ..............62mecnierebalali kakulia.maWavarianis `deda-ena~ imaginatiuri

azrovnebis WrilSi..................................................................65radioarqividanlile kilaZe .............................................................................74WWW ...........................................................................................80summary ....................................................................................82

ISSN 1987-7773

2

pianistTa mexuTe konkursi

festivali

Se mod go mis mu si ka lu ri se zo ni Tbi lis Si yo vel T-vis aq ti u ri a, mag ram wle van de li Se mod go ma ma inc ga mor Ce u li mgo nia ara mar to mov le na Ta ra o de-no biT, ara med Si na ar si Tac. im de ni mniS v ne lo va ni mov le na da em Tx va dro Si er T ma neTs, rom yve laf-ris Tva lis dev ne bac ki Se uZ le be li iyo ada mi a-ni saT vis. Ta vi rom da va ne boT Se sa niS na vi speq tak-le biT mdi dar Te at ra lur fes ti va lebs, amis das-

tu rad mu si ka lu ri Ro nis Zi e be bis sim rav lec sru-li ad sak ma ri si iq ne ba. Rir se u lad aRi niS na ju ze pe ver dis, ri xard vag ne ris, aleq si ma Wa va ri a ni sa da no dar ga bu ni as sa i u bi leo Ta ri Re bi; sa u ke Te so mu si ko se bi stum rob d nen jan suR ka xi Zis mi er da-fuZ ne bul fes ti vals `Se mod go mis Tbi li si~ (vax-tang ka xi Zis Ta os no biT); di di in te re si ga mo iw via Ta mar kor Za i as mi er mra va li wlis win da ar se-

manana korZaia

konkursis gamarjvebulebi: ilia kondratievi (gran-pri), julio bidau, (IV premia), ana gogava (V premia) cotne cocxalaSvili (II premia), rid teclovi da ilia zuiko (III premia)

3

bul ma Sve i ca rul - qar Tu li `aq tu a lu ri mu si kis~ mo rig ma fes ti val ma, rom lis cen t r Si aR moC n da mi xe il SuR li aS vi lis `di di qro ma ti u li fan ta-zi is~ pre mi e ra sa mi for te pi a no saT vis; eli ta ru li mu si ka lu ri ze i mis mwver va li iyo eli so vir sa la-Zis sa er Ta So ri so mu si kis fes ti va li Te lav Si da mra va li sxv.

am g var ka le i dos ko pur sim rav le Ta fon ze mim-di na re ob da Tbi li sis pi a nis t Ta me xu Te sa er Ta-So ri so kon kur si, da fuZ ne bu li 1997 wels ma na na do i jaS vi lis mi er. kon kur si 4 we li wad Si er Txel iq ce va xol me Cve ni qa la qis um niS v ne lo va nes mov-le nad. igi axal gaz r da Ta o bis pi a niz m Si miR we ve-bis ga mov le nas, axa li sa xe le bis aR mo Ce na sa da maT po pu la ri za ci as em sa xu re ba. amas Tan, im re a lur sa Su a le bad iq ce va xol me, qar T vel axal gaz r da mu si ko sebs sa Su a le bas rom aZ levs sru lad aRiq-van msof lio sa for te pi a no xe lov ne ba Si mim di na-re pro ce se bi da si ax le e bi.

es ar aris ri to ri ka, es re a lo ba a! am kon kur s ze msof li os sxva das x va qvey nis (aSS, Ci ne Ti, es pa ne-Ti, ita li a, iapo ni a, sam x reT ko re a, ger ma ni a, ru-se Ti, uk ra i na, kvip ro si, lat vi a) 29 axal gaz r dam mo i ya ra Ta vi. Ti To e u li maT ga ni Ta vi si sko lis ga moc di le bis de mon s t ri re bas ax den da, in ter na-ci o na lu ri Ji u ris wev re bi ki _ ru dol f - di ter aren si (ger ma ni a), te rez di u so (saf ran ge Ti), ma-na na do i jaS vi li (sa qar T ve lo), oq sa na iab lon s-kaia (aSS), ram zi iasa (eg vip te, ger ma ni a), Cung mo kan gi (sam x . ko re a), al ber to no ze (i ta li a), mar ta so Sin s ka (po lo ne Ti, ger ma ni a), nor ma fi Se ri (di-di bri ta ne Ti), go gi Wi Wi na Ze (sa qar T ve lo), jo el ha ri so ni (aSS) da Ji u ris mdi va ni maia ada mi a- b ri-fi ni (sa qar T ve lo, di di bri ta ne Ti), Ta vi anT ga-moc di le bas uzi a reb d nen Cvens stu den tebs mas ter-k la seb ze. ami to mac iyo msme ne lis mxri dan di di in-te re si am sak ma od Zvi radRi re bu li da ur Tu le si, 4 tu ri sa gan Sem d ga ri kon kur sis yve la etap ze. in-te ress aZ li e reb da isic, rom kon kur san tebs So ris 7 qar T ve li pi a nis ti iyo.

ro gorc we si, pir ve li tu ri mo na wi lis unar - C ve-

vebs uf ro av lens, vid re es Te ti kur mxa res. igi er T-g va rad sa ga moc do prog ra mas wa a gavs xol me, sa i da nac na Te li xde ba Sem s ru leb lis ama Tu im epo qi saT vis da ma xa si a Te be li sti lis aR q ma, teq ni ku ri Tu teq no-lo gi u ri as peq te bi. mi u xe da vad am g va ri `sqo las ti ku-ri Se mow me bi sa~, am tur Si ve er T g va rad ma inc vlin de ba Sem s ru leb lis in di vi du a liz mi, rac mis me o re tur Si mox ved ra ze sak ma od did ze gav le nas ax dens.

kon kur sis siZ li e re ze mety ve lebs is faq ti, rom kon kur san t Ta di di um rav le so ba, 21 mo na wi le mox v da me o re tur Si.

dRes gan sa kuT re biT aS ka raa sa for te pi a no xe lov ne ba Si teq ni ku ri prog re si. na Te li a, rom axal gaz r da mu si ko seb sac ki ne bis mi e ri teq ni ku ri sir Tu lis daZ le va Za luZT. aman ga na pi ro ba, rom sag r Z nob lad aC qar da sa Sem s ru leb lo tem pe bi. So pe nis, lis tis, skri a bi nis ur Tu le si eti u de bi sa o ca ri `sis w ra fiT~ srul de ba. amis de mon s t ri-re ba iyo iapo ne li, Ci ne li da ko re e li pi a nis te bis ga mos v le bi, ro mel Ta gan ma inc ga mo ir Ce o da na-na ko ku ri ta, ro mel mac po lo ne Tis sa el Cos pre-mia (1000$) da im sa xu ra So pe nis eti u dis sa u ke Te so Ses ru le bi saT vis.

me o re tu ri uf ro rTu li a, rad gan am je rad mo na wi le aC ve nebs unars, ga am T li a nos ze mox se ne-bu li Tvi se be bi na war mo e bis mxat v rul -es Te ti kur prob le meb Tan. es tu ri mniS v ne lo va nia imi Tac, rom aq yve la mo na wi le as ru lebs qar Tul na war-mo ebs. wle van del kon kur s Si es auci le be li Txzu-le ba aleq si ma Wa va ri a nis `xo ru mi~ gax l daT. es tu ri uk ve er T g va ri tes tia fi na lu ri sa va ra u do eq v se u lis Se sad ge nad. aqe dan iwye ba, ase vTqvaT, `sa kon kur so Ta ma Si~ msme nel sa da Ji u ris So ris. `mo Ta ma Se e bis~ ume te so ba ad gens fi na lis t Ta Ta-vis sa va ra u do eq v se uls da elis Ji u ris ver diqts. me ga mi mar T la. Ce mi `eq v se u li dan~ yve la aR moC n-da me sa me tur Si ga da sul 12 mo na wi les So ris. mag-ram win ur Tu le si me sa me tu ri iyo, ra sac Se iZ le ba yve la fe ri Se ec va la. asec mox da. me sa me tu ris Sem-deg Cems `eq v se ul sa~ da Ji u ris ga dawy ve ti le bas So ris er T g va ri `bza ri~ gaC n da. Ce mi eq v se u li dan

konkursi

4

fi na lis tebs So ris 2 ma inc ar aR moC n da – aleq-san d re va sa Ze da es pa ne li de so la u ni Jo su.

Zal zed mniS v ne lo va nia Tbi li sis kon kur sis tra di cia, rom lis mi xed viT me sa me tu ris, anu na -xe var fi na lis yve la mo na wi les ma Ti prog ra mis audio Ca na wers ga das ce men xol me. mu si ko si saT vis es di di sa Cu qa ri a, ro me lic am je ra dac na xe var fi -na lis yve la mo na wi lem da im sa xu ra.

in te leq tu a lu ri pi a niz miT ga mo ir Ce o da aleq-san d re va sa Zis me o re da me sa me tu re bi. Cem da sam-wu xa rod, is ver mox v da fi nal Si, mag ram ame ri ka Si moR va we qar T ve li pi a nis tis Te mur axo ba Zis pi ra-di jil do mo i po va. sak ma od STam beW da vi iyo es-pa nel de so la u n Jo sus prog ra me bi. es 33 wlis kon kur san ti uk ve Ca mo ya li be bu li pi a nis tia Ta-vi si xel we riT, rom lis T vi sac bge ra fer we ru li ti los Seq m nis sa Su a le baa da ara mxo lod mJRe ri sxe u li. es ten den cia yve la prog ra ma Si aS ka rad Can da. ga sa o ca ri iyo mi se u li `xo ru mis~ in ter-p re ta ci a. mas Si TiT qos Zli e rad Can da es pa nu ri cek ve bi saT vis da ma xa si a Te be li Si na ga ni `Tav Se ka-ve bu li~ tem pe ra men ti, mag ram imav dros sa oc rad qar Tu li iyo. ami tom ar gam k vir ve bi a, rom swo red man da i sa kuT ra `xo ru mis” sa u ke Te so Sem s ru leb-lis ti tu li, sa qar T ve los sa ga reo saq me Ta sa-mi nis t ros pri zi (1000$) da aleq si ma Wa va ri a nis na war mo e be bis kom paq t dis ke bi, rom le bic kom po-zi to ris vaJ ma di ri Jor ma vax tang ma Wa va ri an ma ga-das ca. man ve da i ka va fi nals ga re dar Ce ni li sa u ke-Te so na xe var fi na lis tis pri zic uk ra i nel aleq si ko va len kos Tan er Tad (maia ada mi a- g ri fi nis pri zi 500$). Ce mi az riT, me sa me tu ris prog ra miT fi nal-Si mox ved ras nak le bad im sa xu reb da ita li e li bi-dau Ju li o. me oTxe tur Si mis mi er Ses ru le bul ma bram sis kon cer t ma sa bo lo od ga am ya ra Ce mi az ri... mag ram me oTxe tu ri su raTs ve Rar cvlis. aq mxo-lod ad gi le bi na wil de ba. bi dau Ju li os meoTxe ad gi li er go.

me oTxe tur Si, ro gorc we si, yve la fi na lis-ti sa for te pi a no kon certs as ru lebs or kes t ris Tan x le biT. sa kon kur so prog ra me bis Sem s ru leb-

lad mow ve ul iyo Tbi li sis sim fo ni u ri or kes t ri vax tang ka xi Zis di o ri Jo ro biT. kon kur s ze or kes-t ri sa da di ri Jo ris fun q cia gan sa kuT re biT rTu-li a. ara vin icis, vis Sex v de ba fi na lu ri tu ris pa-ti vi. ami tom sa Wi roa or kes t r ma ga i me o ros, sa Wi-ro e bis Sem Tx ve va Si ki is wav los yve la kon cer ti. am Sem Tx ve va Si es ricx vi 29 kon cer tiT ga ni sazR-v ra. kon cer tis Ses ru le bi sas or kes t ri mTli a nad so lis tis in ter p re ta ci a zea da mo ki de bu li, rac ki dev uf ro Za bavs si tu a ci as. am axal gaz r debs xom ar aqvT or kes t r Tan dak v ris di di ga moc di le ba! vax tang ka xi Zem iTa va da se ri o zul do ne ze Se as ru-la Ta vi si mi si a. gar k ve u li xar ve ze bi ki ze mox se ne-bul ma sir Tu le eb ma ga na pi ro bes. mi u xe da vad ami sa, me oTxe tur ma sak ma od ma Ral do ne ze Ca i a ra da sa-bo lo od ga dawy vi ta Sem s ru le bel Ta be di.

me xu Te ad gil ze qar T ve li ana go ga va ga vi da (3000$). pre mia da we se bu lia na na da av Tan dil we-reT le bis mi er), ro mel sac ase ve ga de ca al f red kor tos sa xe lo bis pre mia (1500$) ro man ti ku li mu si kis sa u ke Te so Ses ru le bi saT vis ilia kon d ra-ti ev Tan er Tad.

ro gorc ze moT mo gax se neT, me oTxe pre mia (4000$) ita li el ma bi dau Ju li om da im sa xu ra.

Ta vi dan ve mi ipy ro msme ne lis yu radRe ba sak-ma od axal gaz r da ilia zu i kom uk ra i ni dan, Ta vis srul yo fi li teq ni ku ri Se saZ leb lo be biT, me sa me tur Si mo car t - lis tis `don Ju a nis~ Ses ru le bi sas ki igi mo az rov ne mu si ko sad war mo Cin da. man me sa me pre mia (10000$) ga i yo ame ri kel rid tec lov Tan.

rid tec lo vi er T -er Ti ga mor Ce u li iyo kon-kur san tebs So ris Ta vi si sa Sem s ru leb lo ma ne riT. mas uk ve aqvs sa ku Ta ri xel we ra. igi ro gor Rac Ta-vi su fa lia mu si ka lu ri kli Se e bi sa gan, ga sa oc rad la Ria in s t ru men t Tan da Si na ga ni (da ara ze da pi-ru li) ar tis tiz miT aris aR sav se. mi si prog ra me bi av len da kon kur san tis in te re se bis si far To ves, er Ti mxriv skri a bi ni, bar to ki, ka pus ti ni, me o re mxriv, ba xi, ha id ni, So pe ni, lis ti... da yve la Sem-Tx ve va Si igi po u lob da im sti lur say r de nebs, epo qa lur niS nebs, rom le bi Tac es Txzu le be bi ga-

konkursi

mo ir Ce o da. aq mar T lac er Ti an siv r ce Si eq ce o da teq ni ku ri Se saZ leb lo be bi da mxat v ru li Ri re bu-le be bi. aman ga na pi ro ba sa qar T ve los kul tu ri sa da Zeg l Ta dac vis sa mi nis t ros ga dawy ve ti le ba, Ta vis pri zi _ mo oq ru li brin ja os qan da ke ba `mu-za~ tec lo vi saT vis ga da e ca na xe var fi nal Si so lo prog ra mis sa u ke Te so Ses ru le bi saT vis.

me o re ad gi li qar T vel cot ne cocxa laS vils xvda (7000$). igi er T -er Ti yve la ze Tan mim dev-ru li kon kur san ti iyo, rom lis prog ra me bi sta-bi lu ri ma Ra li xa ris xi Ta da aka de mi u ro biT ga-mo ir Ce o da. man ve mi i Ro eli sa bed le on s ka i as mi er da fuZ ne bu li sa qar T ve los axal gaz r da mu si kos - Sem s ru le bel Ta dax ma re bis fon dis SOLO – s pre-mia (1000$).

da bo los, gran-pri (15000$), ro me lic mi e ni -Wa ilia kon d ra ti evs ru se Ti dan. kon d ra ti e vi rom mkveT rad ga mor Ce u li kon kur san ti iyo ima nac gvam c no, rom Ji u rim gran - p ri–sTan ax los myo fi pir ve li pre mia sa er Tod ar gas ca (pir ve li pre mia

_ 10000$, ro me lic da a we sa kon kur sis me go bar ma bob ma i er ma, ga da na wil da me sa me pre mi is or mo na-wi le ze).

ilia kon d ra ti e vis war ma te ba pir ve li ve tu-ri dan iyo mo sa lod ne li. ro de sac, mis mi er Ses-ru le bul skar la tis so na tebs vis men di, vxe dav-di for te pi a nos da mes mo da kla ve si ni. es bge ris flo bis os ta to bis STam beW da vi ni mu Si iyo. me re, ro de sac mis prog ra mebs ga dav xe de, aR moC n da, rom maT Si skar la tis sru li ad sa wi na aR m de go JRe-ra do bis, in ten si vo bi sa da mas S ta bis Txzu le be-bi sWar bob da – maT So ris lis ti da pro ko fi e vi. Zne lad war mo sad ge ni iyo es fa qi zi, ra fi ni re bu li ba ro ko seb ri bge ra ro gor un da ga daz r di li yo lis ti sa da pro ko fi e vis in ten si ur, ener ge ti ku-lad da mux tul JRe ra do ba Si. mar Ta li a, pir ve-li ve tur Si Ses ru le bu li So pe ni sa da lis tis eti u de bi av len da am gar da sax vis wi na pi ro bas, mag-ram skar la tis gan mi Re bu li STa beW di le ba ma inc aS ka rad sZlev da. uk ve me o re tur Si, ha id ni sa da

5

Su ma nis so na te bis mos me ni sas na Te li gax da, rom sti lu ri prob le me bi mis T vis srul yo fi la daa daZ le u li. mag ram pro ko fi e vis si u i ta `ro meo da ju li e tas~ in ter p re ta ci am yve la mo lo dins ga da-a War ba. na Te li iyo, rom is er T pi rov nu li li de-ri a, rac ki dev uf ro ga nam t ki ca mis mi er me oTxe tur Si Ses ru le bul ma pro ko fi e vis sa for te pi a-no kon cer t ma #2, sol mi no ri. es uk ve nam d vi lad umaR le si fi na lu ri wer ti li iyo kon kur si saT vis.

ilia kon d ra ti e vis aRi a re ba mxo lod gran- priT ar aisa xa. man da im sa xu ra Tbi li sis me ri is jil do _ brin ja os qan da ke ba `ja dos nu ri bge ra~, ita li is sa el Cos pre mia skar la tis so na tis sa u-ke Te so Ses ru le bi saT vis (1000$), Tur qe Tis sa el-Cos pre mia sa for te pi a no kon cer ti saT vis (1000$), sa qar T ve los mu si ka lu ri fon dis pre mia kla si-ku ri so na tis Ses ru le bi saT vis (1000$), al f red kor tos sa xe lo bis pre mia (1500$). es yve la fe ri axal gaz r da mu si ko sis ilia kon d ra ti e vis mar T-lac sru li ad dam sa xu re bu li aRi a re ba a.

kon kur sis mes ve u reb ma gul w r fe li mad lo ba uZR v nes yve la pe da gogs, sa mu si ko umaR les sas-wav leb lebs, rom leb mac udi de si Rvaw li das des kon kur san te bis aR z r das, sa qar T ve los kul tu ri sa da sa ga reo saq me Ta sa mi nis t ro ebs, Tbi li sis me ri-as, spon so rebs, Ti bi si banks, rom leb mac udi de si wvli li Se i ta nes kon kur sis ma Ral do ne ze Ca ta re-bis pro ces Si, Ji u ris, ro mel mac Tav da u zo ga vad da da Za bu lad imu Sa va ori kvi ris man Zil ze da msme-nels, ro mel mac Ta vi si er T gu le biT di dad Se-uwyo xe li kon kur san te bis ga mos v lebs.

sul mci re dro ga vi da am Se moq me de bi Ti dRe-sas wa u lis dam Tav re bi dan da kon ser va to ri am uk-ve mi i Ro `mo nat re bis~ we ri le bi Ji u ris wev r Ta gan. ga gac nobT zo gi erT maT gans.

al ber to no ze (i ta li a)min da mad lo ba ga da vu xa do pro fe sor ma na na

do i jaS vils Tbi li sis me–5 sa er Ta So ri so kon-kur s ze da pa ti Je bi saT vis. es iyo sa in te re so da da-u viwya ri ga moc di le ba mo mes mi na sxva das x va kul-

tu ru li da mu si ka lu ri tra di ci e bis mqo ne axal-gaz r da ni Wi e ri mu si ko se bi saT vis.

kon kur san te bis do ne iyo Za li an ma Ra li da sa-in te re so mxat v ru li Tval saz ri siT. kon kur si iyo or ga ni ze bu li ma Ral do ne ze, dawye bu li im Ro-nis Zi e be biT, ro me lic iyo da geg mi li da dam Tav-re bu li Tbi li at mos fe ro Ti, ro me lic su fev da Ji u ris wev rebs da or ga ni za to rebs So ris.

me di di si a mov ne biT ga vu wev re ko men da ci as am kon kur s ze mu si kis moy va ru lebs da pro fe si o na-lebs mTe li msof li o dan, vi sac surs ori kvi ra ga a to ros mSve ni er da me gob rul qar T vel msme-nel Tan.

Cung–mo kan gi ( sam x reT ko re a)ki dev er Txel min da ga da gi xa doT mad lo ba

Tbi li sis kon kur s ze da pa ti Je bi saT vis da Tqve ni fan tas ti ku ri stu mar T moy va re o bi saT vis. ro gorc giTxa riT, aras d ros da ma viwy de ba Se sa niS na vi mo-go ne be bi Tbi lis ze da yo vel T vis di di siy va ru-liT ga vix se neb im dros, ro me lic ga va ta re Tqven-Tan da Ji u ris wev reb Tan er Tad.

Tbi li sis me–5 sa er Ta So ri so sa for te pi a no kon kur si Cem T vis iyo da u viwya ri mov le na bev ri mi ze zis ga mo, maT So ris:

1. es iyo araC ve u leb ri vad or ga ni ze bu li kon-kur si. kon kur sis gra fi ki yo vel T vis zus tad srul de bo da;

2. Za li an STam beW da vi iyo kon kur sis do ne. aqam de bevr kon kur s Si mi mi Ria mo na wi le o ba da yo vel T vis vrCe bo di imed gac ru e bu li zo gi er Ti kon kur san tis ga mos v liT. am kon kur s ze ase Ti ram ar mig r Z v nia – ar yo fi la arcer Ti Ca var d na. es imi tom , rom wi nas war Za li an kar gad iyo Ser Ce u li kon kur san te bis do ne;

3. da rac yve la ze mTa va ri a, Tbi li sis me–5 kon kur si iyo ara mxo lod im eq v si la u re a tis T-vis, ara med yve la kon kur san tis T vis! me Rrmad var dar w mu ne bu li, rom yve la kon kur san ti (mi u xe da-vavd imi sa, la u re a ti gax da Tu ara) iyo gam x ne ve-bu li. ab so lu tu rad dar w mu ne bu li var, rom yve-

konkursi

6

77

la sxva kon kur s ma un da is wav los Tbi li sis kon-kur si sa gan ne bis mi er as peq t Tan mi mar Te ba Si.

nor ma fi Se ri (di di bri ta ne Ti)min da di di mad lo ba ga da gi xa doT araC ve u leb -

ri vi siT bos T vis da stu mar T moy va re o bi saT vis, ro me lic me vig r Ze ni Tbi lis Si Ca mos v lis pir ve -li dRi dan kon kur sis bo lom de.

gi lo cavT kon kur sis did war ma te bas!war mo ud ge ne lia uf ro uke Te sad or ga ni ze bu li

kon kur si. gi lo cavT ag reT ve ase Ti ni Wi e ri axal -gaz r da pi a nis te bis Ser Ce va sa da Sek re bas.

oq sa na iab lon s kaia (aSS)Za li an mi xa ri a, rom es ori sa kon kur so kvi ra ga-va ta re Tqven Tan da vgrZnob di Cem Tavs sa sur vel stum rad. yve la fe ri araC ve u leb ri vad iyo or ga-ni ze bu li, ar iyo da viwye bu li arcer Ti wvril ma-ni. yve las vux di mad lo bas da vu lo cav kon kur sis war ma te bul Ca ta re bas. kul tu ru li prog ra ma iyo Se sa niS na vad or ga ni ze bu li – amas arcerT kon kur-s ze ara vin ar ake Tebs.

ram zi iasa (eg vip te/ saf ran ge Ti)aR f r To va ne bu li var im Se sa niS na vi saq miT,

ro mel sac ma na na do i jaS vi li ake Tebs sa qar T ve-los xe lov ne bi saT vis. yve la fe ri brwyin va led iyo gaT va lis wi ne bu li, bo lo wvril ma nam de, kon-kur sam de di di xniT ad re. ara fe ri iyo dar Ce ni li yu rad re bis miR ma.

me vyo fil var Ji u ris wev ri bevr sa er Ta So ri-so kon kur s ze da Se miZ lia Ta ma mad vTqva, rom Tbi-li sis sa er Ta So ri so sa for te pi a no kon kur si aris erT–er Ti umaR le si ran gis kon kur si.

te rez di u so (saf ran ge Ti)pir vel rig Si me min da mad lo ba ga da gi xa doT

im pa ti vis T vis, rac Tqven dam deT kon kur sis Ji u-ris wev rad da pa ti Je bi saT vis. amiT Tqven mo me ciT

sa Su a le ba ga mec no Tqve ni qve ya na da qa la qi, ada-mi a nu ri siT bo da qar T ve li xal xis ma Ra li ar tis-tu li Tvi se be bi da, ra Tqma un da, Tbi li sis kon-ser va to ri is ma Ra li do ne!

di di mad lo ba im Se sa niS na vi ide is T vis, ro-mel mac mis ca sa Su a le ba yve la Ji u ris wevrs Ca e ta-re bi na mas ter k la si kon ser va to ri is stu den te bi-saT vis. sa er Ta So ri so sa for te pi a no kon kur si ar Se iZ le bo da Ca ta re bu li yo uf ro uke Tes ad gi las da uf ro uke Tes pi ro beb Si. al baT es iyo is mTa-va ri mi ze zi kon kur san te bis eso den ma Ra li do ni-sa…, yo ve li dRe hgav da dRe sas wa uls, mag ram rac Se e xe ba bo lo sa Ra mos – es iyo ro gorc siz ma ri – xal xu ri sim Re ris an sam b li, kon kur san te bi, mu-si ko se bi – yve la, ro gorc er Ti, di di me gob ru li oja xi; ki dev er Ti sa Su a le ba Se ig r Z no ar tis tu li sam ya ros si la ma ze da si di a de, si ke Te da stu mar T-moy va re o ma iseT qve ya na Si, ro goric saq r T ve loa da ise Ti pi rov ne be bi sa gan, ro gorebic Tqven xarT, msof li os im na wil Si, ro me lic me ver war mo med-gi na ase ax los Tu iq ne bo da Cems gul Tan.

konkursi

konkursis Jiuri: Cung -mo kangi, gogi WiWinaZe, ramzi iasa, rudolf -diter arensi, joel harisoni; sxedan:

norma fiSeri, marta soSinska, manana doijaSvili, terez diuso da oqsana iablonskaia

8

pi a nis t Ta sa er Ta So ri so kon kur se bis Se fa se bis ga da War be ba ub ra lod Se uZ le be li a. am dros swo-re ba xde ba did si maR le eb ze. aq xde ba sxva das x va sa for te pi a no sko le bis, re per tu a ris mra val fe-rov ne bis Cve ne ba, axa li in di vi du a lo be bis aR mo-Ce na, Se jib ri, Tu vis ga ex s ne ba ar tis tu li ka ri e ra, Cve u leb ri vi Rel va a, rac yo vel T vis ax lavs kon-kur sebs da es mi si wi na pla ni a.

mag ram Sev xe doT kon kur sis ara fa sa dur mxa-res – mas ter k la sebs, sa dac sxva das x va sko le bis ga moc di le be bi Se e di ne ba Cvens xe lov ne ba Si uk ve praq ti ku lad, ro ca Cven stu den teb Tan mu Sa o ben sa er Ta So ri so mas S ta bis cno bi li mu si ko se bi _ Ji u ris wev re bi. aq er T ma ne Tis mi marT su fevs di-di in te re si, ndo ba, ga zi a re bis da mi Re bis sru li mzad yof na. prob le mas ram de nad me un da qmni des enob ri vi ba ri e ri, mag ram aris kva li fi ci u ri Tar-ji ma ni; da uf ro mTa va ri _ yve la saT vis ga sa ge bi mu si kis ena.

mas ter k la sebs kon ser va to ri is mci re dar baz-Si uam ra vi msme ne li es w re ba. `sac de li obi eq te bi~ – axal gaz r da pi a nis te bi Re la ven. er Ti a, uk ve mza na war mo e bis ga ta na kon cer t ze, msme ne lis sam s jav-ro ze, mag ram sul sxvaa xal xis wi na Se ro gor aRiq-vam ̀ ax la da aq~ Se mo Ta va ze bul va ri an tebs, ro gor al Ros, fsi qo lo gi ur gam Z le o bas, ax lis aT vi se-bis niWs ga mo av len. am si tu a ci a Si gan S re ve bu lad Cans sad aris pe da go gis na mu Se va ri da ra po ten ci-as av lens TviT stu den ti.

stu mar - p ro fe sor Ta ma ne ra sxva das x vag va ri a. ma ga li Tad, al f red no ze da oq sa na iab lon s kaia Tvi Ton uk ra ven, uC ve ne ben me o re ro i al ze da amiT TiT qos ga sa geb, mi sa baZ eta lons uq m ni an stu den-tebs. me o re ni mxo lod sity vi e rad mi mar Ta ven stu-den tis war mo sax vas. sxva Ta So ris, ori ve for mas

aqvs Ta vi si da de bi Ti da uar yo fi Ti mxa re e bi. sa u-ke Te so va ri an ti a, ro ca pe da go gi dak v riT uC ve nebs da amiT stu dents uad vi lebs war mod ge nas `ro gor un da~. mag ram mim baZ ve lo bis asa ci leb lad war mo-sax vi Ti aR q mi Tac sa in te re sos gax dis mis in ter p-re ta ci as.

mas ter k la si 1. i.s. ba xi. `Ca ko na~ro i al Tan zis pro fe sor re vaz Ta va Zis stu-

den ti da viT jin ji xa Ze. di di bri ta ne Tis sa me fo ko le jis pro fe so ri nor ma fi Se ri mos me nis Sem-deg zo ga dad mo xa zavs Ses ru le bis Rir se bebs, Se-niS v nebs da iwyebs daw v ri le biT mu Sa o bas. ma es t-ro sru li ad sa mar T li a nad mi apy robs stu den tis yu radRe bas dar ba zis akus ti kur Seg r Z ne bas, mi si mo cu lo bis gaT va lis wi ne biT. stu den ti sa gan mo-iTxovs Tval yu ri mi a dev nos xme bis da mo u ki de bel si cocx les, maT Ser wy mas er Ti an mTli a no ba Si, azus tebs pe dals, rom lis swo ri xma re ba gan sazR v-ravs xmo va ne bis mo cu lo bas; yu radRe bas aq cevs pa-u zis az rob riv mniS v ne lo bas dra ma tur gi is for mi-re ba Si, ux s nis, rom na war mo e bis nel, ce re mo ni ul xa si aTs sWir de ba sim Z lav ris gra da ci e bi _ff an da amis kar gi flo ba; as me ni nebs bge ra Ta maq si ma lu-ri gaS li lo bis sim Z lav res da sTxovs am grZel dro Si mim di na re sme nad lan d Saf teb Si Se ig r Z nos for mis mTli a no ba, ba ro kos epo qa da sti li.

mas ter k la si 2: So pe ni. po lo ne zi fis mollpro fe sor la li sa ni ki Zis stu den t Tan ni no

kup re iS vil Tan mas ter k lass ata rebs ita li e li pi a nis ti Aal f red no ze.

ma es t ro stu den tis Ses ru le bas afa sebs ar-tis tu lad, mag ram yu radRe bas amax vi lebs po lo-ne zis, ro gorc sa sax lis cek vis xa si aT ze, rom mi si

konkursi

konkursis arafasaduri mxare

nestan mesxi

mas ter k la se bi

9

Ses ru le ba sa Wi roa si a ma yiT, Rir se bis grZno biT. yu radRe bis ga max vi le biT xvews pe da li za ci as, as-me ni nebs akor de bis ver ti kal Si xma Ta ba lanss, ux-s nis, rom po lo nez Si gan sa kuT re bu li mniS v ne lo ba aqvs mar cxe na xe liT ga mo xa tul rit mul fi gu-ra ci as, ro me lic aZ levs swo red na war mo ebs amay xa si aTs. stu den t ma mTe li faq tu ra ram de nad me er T g va ro van xmo va ne ba Si gad mog v ca. Mma es t rom TiT qos Ca mo a ca la na war mo ebs xmo va ni sa mo si da da iy va na mxo lod me lo di ur - har mo ni ul kon t-ras tu lo ba ze. ase uf ro ga moC n da mTa va ri da me o-re xa ris xo va ni Sre e bi, musikalur qso vil Si Se vi da me ti si naT le. gan sa kuT re bul Ta vi se bu re bas So-pe nis Ses ru le ba Si war mo ad gens ru ba to, ro me lic mety ve lebs Sem s ru leb lis ge mov ne ba sa da si fa qi-zis do ne ze.

gak ve Til ze mu si kis qmna do bis pro cess gan sa-kuT re biT Tval naT livs xdi da srul ar tis tul for ma Si myo fi ma es t ro no zes me o re ro i al ze Cve-ne bis ma Ra li xa ris xi.

mas ter k la si 3. Su ma ni. sim fo ni u ri eti u de bimas ter k lass ata rebs oq sa na iab lon s kaia (aSS).

stu dents na war mo e bi Ta vi si re per tu a ri dan axa li ga me o re bu li aqvs. ma es t ro esa ub re ba P-s mos me-na ze, met CaR r ma ve ba ze, sa or kes t ro fe reb ze _ `nu Cqa rob dro is gay va nas, ig r Ze ni na war mo eb Si kom-po zi to ris be dis we ra~... iab lon s kaia uk ravs me o re for te pi a no ze arcTu ise mi sa ba Zad, mag ram Zi ri-Ta di gan wyo bi le be bis Cve ne biT. gak ve Tils uf ro zo ga di, mi mo xil vi Ti xa si a Ti aqvs. leq so pir mi-saS vi li pro fe sor edi Ser ru siS vi lis ni Wi e ri stu den tia da vfiq rob, das ru le bu li sa xiT uf ro sa in te re sod war mog vid gens am na war mo ebs.

mas ter k la si 4. lis ti. me fis to val sias ru lebs pro fe sor edi Ser ru siS vi lis pir-

ve li kur sis stu den ti Tam Ta maR ra Ze. ma es t ro _ ram zi iasa (eg vip te, saf ran ge Ti).

Tam Ta maR ra Ze di di pi a nis tu ri Se saZ leb lo bis mqo ne stu den ti a. emo ci u ro ba, vir tu o zu lo ba, tem-

pe ra men ti mi si Zli e ri mxa re e bi a, mag ram jer sak-ma od axal gaz r da a. ma es t ro mi u Ti Tebs stu dents Ta vi dan ar da iwyos Ria bge riT. eq s po zi cia ar war-mo a Ci nos ase aq ti u rad, ra Ta Sem d gom Si ar mo ek ve-Tos gan vi Ta re bis sa Su a le ba, rom ff-s si sav se ar Se ic va los uxe Si dar ty miT, rom kul mi na ci i sa ken swraf va xde bo des ara wyve ti lad, ara med Si na ga ni Zab viT. li ri kul epi zo deb Si uf ro sa Tu Tad ig r-Z nos fun jis mo nas mis mSve ni e re ba, bo los ze fir Si gax s nis eq s ta zi. Zi ri Ta di aq cen ti keT de ba ener gi-is ga mo ye ne bis kon t rol ze. iasas Cve ne ba, rad gan is ar uk rav da, de ta leb Si bev rad iyo da mo ki de bu li Tar ji man ze, mag ram Zi ri Ta di gan wyo bi le ba ma inc ga mo ik ve Ta da nam d vi lad ga saT va lis wi ne be li a.

mu si ka Si uam ra vi fe ria da uam ra vi ener gi is ga-mos xi ve ba da yve la fe ri es Ta vi se bu rad gar daty-de ba, mTa va ri a, vis ra es mis, ro gor fiq robs, ro-gor grZnobs da ro gor flobs in s t ru ments; amis dax ve wa Si ex ma re ba maT pe da go gi, mag ram ra Tqma un da, sxva did spe ci a lis t Ta kon sul ta ci e bi di-dad sa in te re soa da sa sar geb lo.

sam wu xa rod, me ver ves w re bo di yve la mas-ter k lass da vi sazR v re bi mxo lod pir ve li dRis STa beW di le be biT, sa dac mow ve ul ma es t ro eb Tan ur Ti er To bis fon ze gar k ve viT Can da Cve ni stu-den te bis ni Wi e re ba da pe da go ge bis ma Ra li pro fe-si o na liz mi.

konkursi

1010

berliozis saRamo

heqtor berliozi

saerTaSoriso festivali `Semodgomis Tbilisi~, romelsac yovelwliurad awyobs j.kaxiZis sax. Tbilisis musikaluri centri, wels gamorCeuli iyo. 21-e festivalis saRamoTa umetesoba war-moadgenda miZRvnas mniSvnelovani movlenebisad-mi, aRiniSna r. vagneris, j. verdis, h. berliozis, s. raxamaninovis, i.bramsis, n. gabunias saiubileo TariRebi.

30 seq tem bers XXI sa er Ta So ri so mu si ka lur ma fes-ti val ma „Se mod go mis Tbi li si“ Se sa niS na vi sa Ra mo gva Cu qa - heq tor ber li o zis da ba de bis 210 wlis-Ta vi sad mi miZR v ni li kon cer ti, ro mel mac skep-ti ku rad gan wyo bi li msme nel - ma yu re be lic ki ar da to va gul g ri li da di ri Jo ri vax tang ka xi Ze, so lis ti za za go gua da Tbi li sis sim fo ni u ri or-kes t ri fex ze am d gar ma ova ci iT ga a ci la. kon cer-tis pir vel gan yo fi le ba Si Ses rul da „ha rol di ita li a Si“ al ti sa da sim fo ni u ri or kes t ri saT vis,

me o re gan yo fi le ba Si ki „fan tas ti ku ri sim fo ni a“ aJ Rer da. aq ve un da iT q vas, rom ber li o zis na war-mo e be bis mos me niT qar T ve li msme ne li arc ise ga-ne biv re bu li a. es gan sa kuT re biT exe ba „ha rolds“, ro me lic, pi ra dad me, cocxa li Ses ru le biT pir-ve lad mo vis mi ne. msme nel Ta in te re si am kon cer-ti sad mi Zal ze di di iyo - dar baz Si TiT q mis ver na-xav diT Ta vi su fal ad gi lebs. audi to ria ro gorc qar T ve li, ise ucxo e li msme ne le bi sa gan Sed ge bo-da. am uka nas ken l Ta So ris iapo ne le bi sWar bob d-

festivalis furceli

Tamar TavSavaZe

nen, rac imi Tac iyo gan pi ro be bu li, rom kon cer tis er T -er Ti mo na wi le, al tis ti za za go gu a, wle bis man Zil ze iapo ni a Si, ker Zod, qa laq osa ka Si moR va-we obs. uf ro me tic, iapo ne le bis jgu fi sa qar T ve-lo Si sa gan ge bod osa ka dan ga moh y va ba ton za zas, ra Ta ma Ti say va re li mu si ko sis sam Sob lo da eT-va li e re bi naT. aq ve un da vTqvaT, rom am dRe eb Si mu si kis sa Su a le biT or So re ul qve ya nas - iapo ni-a sa da sa qar T ve los So ris ki dev er Ti xi di ga i do - kon cer tis T vis Ca mo sul ma iapo ne leb ma Tbi li si, ana nu ri da go ri da aT va li e res, aR f r To va ne bu-le bi wa vid nen sa qar T ve lo dan, ma Ti sa xiT ki Cven-ma qve ya nam ki dev ram de ni me gul w r fe li me go ba ri Se i Zi na sazR var ga reT.

ro gorc cno bi li a, „ha rol di ita li a Si“ uC ve u-lo sim fo niaa - di di sim fo ni u ri or kes t ris gar da na war mo e bis Se sas ru leb lad so lis ti - al tis ti-caa sa Wi ro, ro me lic na war mo e bis mTa var gmirs - Ca ild ha rolds ga na sa xi e rebs. sa in te re so a, rom sim fo ni is mu si ka lur ma sa las sa fuZ v lad da e do ber li o zis so na ta al ti saT vis, ro me lic kom po-zi tor ma pa ga ni nis Txov niT da we ra. es ga re mo e ba uk ve iZ le va war mod ge nas „ha rol d Si“ al tis par-ti is teq ni ku ri sir Tu lis Se sa xeb. al baT al tis-ti- so lis te bis sim ci re aris Tbi li sis sa kon cer-to dar ba zeb Si am na war mo e bis iS vi a Ti Ses ru le bis er T -er Ti mi ze zi. sa bed ni e rod, 30 seq tem bers es prob le ma ar id ga - za za go gu am dax ve wi li sa Sem-s ru leb lo ma ne riT, mdi da ri bge ri Ti pa lit riT, vir tu o zu lad ga ar T va Ta vi ber li o zis ur Tu les par ti as da vax tang ka xi Zes Tan er Tad ba i ro ni se-u li gmi ris Tav ga da sa va li war mog vid gi na. Cven Tval win TiT q mis ki no kad re bi viT Ca i a ra ha rol-dis Tav g da sav lis oTx ma epi zod ma - mTeb Si xe ti-al ma, pi lig ri me bis svlam, mTi e lis se re na dam da bo los, gmi ris da Rup vam. sim fo ni is das ru le bis Sem deg msme ne leb ma Sem s ru leb le bi xan g r Z li vi ova ci iT da a jil do ves. iapo ne leb ma za za go gu as, mad li e re bis niS nad, ula ma ze si Ta i gu le bi mi ar-T ves. sa si a mov no grZno ba ge uf le ba, ro de sac Se ni Ta na me ma mu le aseT siy va ruls ner gavs, Ta nac ro ca

es siy va ru li ase Sors, „cxra zRvi sa da mTis“ da-So re bi Tac iCens Tavs. sa gu lis x mo a, rom er T -er T-ma iapo nel ma stu mar ma za za go gua kal maxs Se a da ra, ro me lic mdi na re Si iba de ba, Sem deg zRva Si ga dis, mag ram Ta vis mdi na res aras d ros iviwyebs. ime di vi qo ni oT, rom ba to ni za za „Ta vis mdi na res“ Se sa-niS na vi kon cer te biT ki dev ara er Txel ga a xa rebs.

Zalze STambeWdavi iyo „fantastikuri simfo-niis“ Sesrulebac. aq iyo yvelaferi, rasac am av-tobiografiuli, ultraromantikuli nawarmoe-bidan eli: Teatraluri efeqtebi, melanqolia, sinatife, feradovneba, uSreti fantazia. vaxtang kaxiZis koncefcia iyo mwyobri da erTiani - simfo-niis yovel nawils gmiris cxovrebiseuli dramis axal fazaSi gadavyavdiT, aRmavali dramatuli kreSCendoTi, romelic groteskuli kulmina-ciiT dasrulda. orkestri SesaniSnavad ukravda, gamoirCeoda mdidari dinamiuri palitriT. Ses-rulebis daxvewili maneriT xasiaTdeboda yvela saorkestro jgufi. kon cer tis da sas ruls mad li e ri msme ne li did xans ar uS veb da sce ni dan di ri Jor sa da or kestrs. yo-

11

vaxtang kaxiZe

festivalis furceli

12

festivalis furceli

ve li mxri dan Se Za xi le bi „bra vo“ da „bis“ is mo da. di ri Jor ma da or kes t r ma gu li ara vis das wy vi ta da bis ze ber li o zis er T -er Ti yve la ze po pu la-ru li na war mo e bi - „un g ru li mar Si“ („ra ko ci mar-Si“) Se as ru la „fa us tis gan kicx vi dan“. brwyin va le,

ener gi ul ma mu si kam „fan tas ti ku ri sim fo ni is“ bo-lo na wi lis pir qu Si gro tes kis sam ya ro dan audi-to ria sru li ad gan s x va ve bul, ze i mis at mos fe ro Si gad mo iy va na, ro me lic, ime di a, Cem sa viT sxva msme-ne leb sac mom dev no dRem de gah y va.

auci leb lad un da aR v niS noT or kes t ris Za -li an kar gi mom za de ba, rac uda vod, mi si sam xat v ro xel m ZR va ne lis, ba ton vax tang ka xi Zis dam sa xu re -ba, mi si di di Za lis x me vis Se de gi a. amas Tan, ko leq -tiv ma axa li mu si ka lu ri in s t ru men te bi mi i Ro, es ki, pir vel rig Si, aisa xa sa su le, ker Zod, li To nis Ca sa ber sak rav Ta xmo va ne ba Si, rac tra di ci u lad qar Tu li or kes t re bis „a qi lev sis qusls“ war mo -ad gen da. ro gorc „ha rol d Si“, ise „fan tas ti kur sim fo ni a Si“ li To nis Ca sa ber sak ra vebs wam y va ni ro li ekis re baT. am amo ca nas or kes t ris Ca sa ber sak rav Ta jguf ma war ma te biT ga ar T va Ta vi. ami tom Sem Tx ve vi Ti ar iyo is ga re mo e ba, rom ori ve gan yo -fi le bis da sas ruls, ap lo dis men te bis dros, di -ri Jor ma sa gan ge bod wa mo a ye na li To nis Ca sa be ri jgu fis mu si ko se bi, ra Ta maT dam sa xu re bu li ova -ci e bi mi e RoT mad li e ri msme ne le bi sa gan.

dasasruls minda imedi gamovTqva, rom Tbili-sis simfoniuri orkestri kvlav ganagrZobs Semo-qmedebiT aRmavlobas, xSirad gvaCuqebs simfon-iuri musikis saintereso saRamoebs da berliozis dabadebidan 220-e wlisTavs ar daelodeba am kompozitoris sxva nawarmoebebis, magaliTad, sim-fonia „romeo da julietas“ Sesasruleblad.

zaza gogua

13

mas S ta bu rad mo az rov ne mu si ko si, uni ka lu ri pi-rov ne ba... pir vel rig Si, uni ka lu ri Ta vi si mra-val m x ri vo bis ga mo - er T d ro u lad kom po zi to ri, pi a nis ti, pe da go gi, sa zo ga do moR va we da zo ga dad prog re su li mo az rov ne. ai, ase Ti gax l daT ba to ni no dar ga bu nia – Ce mi mas wav le be li (Seg ne bu lad vu wo deb sity va mas wav le bels, rad gan sity va pe-da go gi ar uy var da, Ta vis Tavs mas wav le bels uwo-deb da, Cven ki _ mo wa fe ebs).

2013 wels mas 80 we li Se us rul de bo da.. mi si mo wa fe e bi yo vel dRi ur mu Sa o ba Si mud mi-

vad vcdi lobT im mu si ka lu ri ide e bis re a li ze bas, ri si mow mec gak ve Ti leb ze vi ya viT, dRes ki me si-

a mov ne biT dav Tan x m di wi na da de bas, we ri lo biT mo me go ne bi na, sa gan ge bod mi mepy ro yu radRe ba mi si moR va we o bis T vis, aR med gi na mis klas Si ga ta re bu-li da u viwya ri wle bi.

no dar ga bu ni as pe da go gi ur me Tod ze ar se bobs kvle ve bi, mag ram sur vi li yo ve li ve amis ki dev er Txel fun da men tu rad ga a na li ze bi sa, isev di di a. me bed ni e ri var imiT, rom Ce mi swav lis pe ri o di b-n no da ris pe da go gi u ri mog va we o bis piks da em-Tx va.

no dar ga bu ni as gan s wav lu lo ba mu si ka Si da zo ga dad xe lov ne ba Si iyo usas ru lo... Ta vad dax-ve wi li mo qar Tu le, az ris mka fi od Ca mo ya li be bas

unikaluri pirovnebanuca kasraZe

nodar gabunia studentebTan erTad

14

portreti

did yu radRe bas aq cev da (mas Tan gak ve Til ze ide e-bis ga sa zi a reb lad wi nas war vfiq rob diT da vem za-de bo diT). iyo uaR re sad kre a ti u li da ama ve dros, usazR v rod aka de mi u ri. mos ko vis kon ser va to ri a Si a. gol den ve i ze ris klas Si sa for te pi a no, xo lo a. xa Ca tu ri a nis klas Si sa kom po zi cio ga naT le ba

n. ga bu ni as xels uwyob da mu si kis ka non zo mi e re ba-ni kom p leq su rad, mTe li sis ru liT cod no da. mi si, ro gorc pe da go gis xel we ra iyo sru li ad gan s x va-ve bu li. igi flob da mu si kis Seq m nis teq no lo gi as da mu si kis mTa var – dra ma tur gi ul mTli a no bas ar se biT mniS v ne lo bas ani Web da. amav d ro u lad, sa-

`si nam d vi le Si Cve ni mu za ise Ti ve ci vi a, ro gorc ma ra di u li Tov liT Se mo si li mTis

Tva luw v de ne li mwver va li, sa i dum lo e biT mo cu li – ro gorc Rrma uf s ke ro uf s k­

ru li, ma Ra li, ro gorc gam W vir va le uki de ga no cis Ta Ri, uka re ba, ro gorc cis da sa­

li e ri….. qal R mer Ti ver igu ebs umec re bas, ver itans sib riy ve sa da su lis maZR ro bas,

ver pa ti obs Ra lats~...

nodar gabunia

15

portreti

oc rad did dros uT mob da de ta li za ci as da wmin da sa Sem s ru leb lo- teq no lo gi ur amo ca nebs. Se eZ lo mTe li gak ve Ti li na war mo e bis mTa var Te ma ze mu-Sa o bis T vis da eT mo. max sovs pro ko fi e vis to ka ta ze mu Sa o bi sas ap li ka tu ra ze da pe da li za ci a ze Ca ta-re bu li sa gan ge bo gak ve Ti le bi.

b-ni no da ri gvas wav li da, rom msxvi li for-mis aT vi se ba mTe lis swo ri (bu neb ri vi) da na wev re-biT iyo Se saZ le be li. usazR v rod mu Sa ob da mu si-ka lu ri fra zis ga az re ba ze, in to ni re ba ze, bge ri Ti ma sa lis Se fe ri lo ba ze, har mo ni is Seg r Z ne ba ze, rit mul sawyis ze sa gan ge bod da did xans... gve sa ub-re bo da mu si kis Ti To e u li pa ra met ris ra o ba ze da gva fiq reb da na war mo e bis kon s t ruq ci a ze. swo red qmni le bis kon s t ruq cia iyo mTa va ri, ra zec Cvens yu radRe bas mi apy rob da. msxvi li for mis na war mo-e bis mTli a no ba Si da saZ le vad b-ni no da ri aTas g-var xerxs mi mar Tav da. na war mo e bis dra ma tul gan-vi Ta re ba Si du mils did mniS v ne lo bas ani Web da.. for ma ze mu Sa o bi sas gan sa kuT re bul yu radRe bas aq cev da ce zu rebs - nu Se ge Sin de baT ce zu re bis! _ xSi rad gvi me o reb da. max sen de ba ase ve mu si ka lur faq tu ra ze mi si sa u ba ri, igi ada mi a nis kans ada reb-da mu si kis JRe rad qso vils: `xom aras d ros da eW-v de biT, es cocxa li ada mi a nis ka nia Tu ara? ase Ti ve cocxa li un da iyos mu si ka lu ri qso vi li mi si Se-mad ge ne li cocxa li uj re de bi T~-o.

mi si Se moq me de bi Ti una ri far To da Se uzRu -da vi iyo... kon cef ci ur azrs aya li beb da Zal zed mka fi od. gak ve Ti li dan gak ve Ti lam de mo wa fe e -bis gan moT mi ne biT elo de bo da, na war mo e bis mxat -v ru li ide is ga az re bas, xo lo Tu ki kar ga xans gas tan da ra i me opu sis usa xu ri, in di vi du a lo bas mok le bu li Ses ru le ba, Sem deg iZu le bu li xde bo -da Ta vad Se mo e Ta va ze bi na idea mu si ka lu ri in ter -p re ta ci is T vis. yve la ze cocxa li da azar tu li iyo is gak ve Ti le bi, ro de sac ide iT kma yo fi li Ta va -dac af r q vev da axal Se moq me de biT im pul sebs. mi si mu Sa o ba ar tis tiz m ze iyo da u viwya ri. igi re Ji so -ru li Stri xe biT afe ra deb da sak la so kon cer te -bis er Ti an ide ebs – kon cef ci ebs, ro go re bic iyo

`me o ce sa u ku nis kom po zi to re bi da ro man ti ku li mi ni a tu re bi~, `im p re si o nis tu li ga mo fe na~, Su ma nis cik le bi, ro man ti ku li cik le bi da sxva. yo ve li ve ama ze di di xniT ad re fiq rob da da me re sa Cuq re bi -viT gvi ri geb da na war mo e bebs…... bed ni e re bi vi ya viT mas Tan swav liT: na to wve re li, qe Te van bad ri Ze, va le ri an Si u kaS vi li, Ta Ta sa ni ki Ze, Sem d gom Se -mog vi er T d nen ma mi kon na xa pe to vi, ni no gve ta Ze. es iyo stu den to bis sa u ke Te so wle bi.

sa gan ge bod aR sa niS na via ba to ni no da ris da mo-ki de bu le ba da siy va ru li be la bar to kis mu si kis mi marT. cno bi li a, rom sab Wo Ta kav Sir Si b. bar to-kis ara er Ti na war mo e bis pir ve li Ses ru le ba no-dar ga bu ni as sa xel Tan aris da kav Si re bu li. er T -er Ti kla sis kon cer tic be la bar toks mi eZR v na. sity ve biT Zne li Ca mo sa ya li be be lia is, Tu ro gor gad mog v cem da bar to kis mu si kis es Te ti kas, - es iyo xan sim Re ra, xan rit mis dek la ma ci a, da sar tya mis imi ta ci a...

gak ve Ti leb ze mud mi vad gvyav da msme ne li. yo ve-li gak ve Ti li Ria gak ve Ti lis kon cen t ra ci as mo-iTxov da, Tum ca stum re bis wi na Se dak v ra ze uf ro sa pa su xis m geb lo Cven T vis - stu den te bis T vis, er-T ma ne Tis wi na Se dak v ra iyo.

b-ni no da ri um Zi mes _ 90 ian wleb Si, ro de sac sa qar T ve lo Si nav T qu ra da si naT le sa nat re li iyo, sa u ke Te so pi ro bebs da su li er kom forts gviq m ni da sa me ca di nod, da es yve la fe ri iyo gan-pi ro be bu li mi si Si na ga ni po ten ci a liT, una riT – mo ex di na ga re mo ze kul tu ru li (Se moq me de bi Ti) ze gav le na. ev ro pu li men ta lo bis mqo ne mu si ko si cdi lob da sam Sob lo Si Se eq m na in te leq tu a lu ri zrdis T vis sa u ke Te so at mos fe ro.

...mis dev da teq ni kur prog ress da kom pi u te ru-li teq no lo gi e bi ita ceb da. ase ve in g li su ri dan Tar g m na mu si kis Te o ri is sa xel m ZR va ne lo, ra Ta mar ti vi eniT da we ri li ame ri ku li li te ra tu ra stu den te bis T vis mSob li ur ena ze xel mi saw v do mi yo fi li yo. no dar ga bu nia miw ve u li iyo leq ci e-biT lo i o las uni ver si tet Si, sa dac, cxa di a, leq-ci ebs da gak ve Ti lebs ata reb da in g li su rad, ase ve

16

srul yo fi lad flob da fran gul enas. fran gu li kul tu ris Rrma mcod nes, gan sa kuT re biT uy var-da im p re si o niz mis pe ri o dis mu si ka. b-ni no da ri izi a reb da xe lov ne bis sxva dar ge bis miR we veb sac. Ffer we ras Tan mi si da mo ki de bu le ba, Ce mi mo saz-re biT, har mo ni is, ro gorc fe ris aR q ma Si ga mo i-xa te bo da. Tum ca, ro gorc uk ve aR v niS ne, Zi ri Tad mniS v ne lo bas for maT q m na do bis ka non zo mi e re bebs ani Web da - mo nu men tu ri xa si a Tis na ge bo ba iq ne bo-da is, Tu mi ni a tu ra... yo ve li ve ami sad mi da mo ki de-bu le ba yve la ze mka fi od Seg viZ lia amo vi kiTxoT mis ori gi na lur qmni le beb Si - sa kom po zi to ro mem k vid re o ba Si.

29 seq tem bers, sa er Ta So ri so fes ti va lis `Se -mod go mis Tbi li si~ far g leb Si n. ga bu ni as sa i u bi -leo kon cer ti ga i mar Ta. kon certs Tan sdev da ara mxo lod sev da, ro me lic dar Ca mu si ka lur sam ya -ros n. ga bu ni as da kar g vis ga mo, ara med si xa ru lic, ro me lic mi si mu si kis aJ Re re bam mog va ni Wa.

kon cer t ze aJ Rer da n.ga bu ni as ka me ru li mu si-ka. ni San dob li vi a, rom n.ga bu ni as sa i u bi leo kon-certs umas pin Z la j.ka xi Zis mu si ka lur ma cen t r ma. am kon cer tis Ca ta re ba b-ni no da ri sa da b-n jan-suR ka xi Zis me gob ro bi sa da mu si ka lu ri er Ti a-no bis tra di ci is gag r Ze le ba ca a. me mad li e re bis grZno biT min da xa zi ga vus va b-ni vax tang ka xi Zis da mo ki de bu le bas b-ni no da ris mem k vid re o bis mi-marT. sa i u bi leo kon cer tis Ca ta re bis ide is xor-c Ses x ma Se saZ le be li gax da b-ni vax tan gis uSu a lo mo na wi le o biT. did Za lis x me va Si, rac win uZRo da kon certs, n. ga bu ni as mi marT di di siy va ru li da pa ti vis ce ma iyo Caq so vi li.

bo lo dros n. ga bu ni as Se moq me de bas mo nat re-bul ma msme nel ma, mi si ka me ru li mu si kiT mi Re bu li STa beW di le ba mxur va le mi Re biT ga mo xa ta. es mar-T lac mniS v ne lo va ni sa Ra mo iyo, sa dac, mo wa fe eb-Tan – ma mi kon na xa pe tov Tan, ni no gve ta Zes Tan, nu ca kas ra Zes Tan er Tad, b-ni no da ris qa liS vi li – na-to mo na wi le ob da. na to, Ta vis ev ro pel ko le geb-Tan er Tad, sa gan ge bod Ca mo vi da am s ter da mi dan fes ti val Si mo na wi le o bis mi sa Re bad. kon cer t Si

ase ve mo na wi le ob da axal gaz r da me co- sop ra no – na ta lia qu Ta Te la Ze, ro mel mac Se as ru la n. ga bu-ni as vo ka lu ri cik li –7 sim Re ra .

kon cer t ze Ses rul da so na ta _ say vi ris, for-te pi a no sa da da sar tya me bis T vis, im p ro vi za cia da to ka ta so lo for te pi a nos T vis, sa for te pi a no trio (vi o li no, Ce lo da for te pi a no).

no dar ga bu ni as Se moq me de bis kvle va mra val m x-riv mu Sa o bas mo iTxovs, mi si ka me ru li na war mo e be-bis ana li zis T vis, vfiq rob, es kon cer ti sti mu lis mom ce mi a. aR sa niS na vi a, rom yve la qmni le bis uc v-lel Se mad gen lo ba Sia for te pi a no. na war mo e bi so lo for te pi a nos T vis – im p ro vi za cia da to ka ta po pu la ro biT sar geb lobs, Se ta ni li iyo Tbi li-sis pi a nis t Ta me oTxe sa er Ta So ri so kon kur sis sa-val de bu lo prog ra ma Si.

kon cer t ze aJ Re re bu li ori trio sxva das x va pe ri o dis Txzu le be bi a. ev ro pa Si moR va we pi a nis-teb ma - ni no gve ta Zem da ma mi kon na xa pe tov ma, rom-le bic Rir se u lad ag r Ze le ben n.ga bu ni as mu si ka-lur tra di ci ebs, si a mov ne biT Se as xes xor ci b-ni no da ris sa kom po zi to ro qmni le bebs.

mec gax l diT am kon cer tis er T -er Ti Sem s ru-le be li. Ce mi su bi eq tu ri xed va, in ter p re ta cia ,bu neb ri vi a, ey r d no ba b-ni no da ri se ul gan zo ga-de bebs.

me yo vel T vis vpo u lob myar kav Si rebs mis mu -si ka sa da mis pe da go gi ur xed vas So ris. n.ga bu ni am yve la im plasts, ra sac Se i cavs mi si mu si ka, ver -ba lu ri ga mo xat va upo va da gvas wav li da sa Sem s -ru leb lo xe lov ne ba Si: in to ni re bis mi se ul prin -cips, rit mi sad mi ori gi na lur da mo ki de bu le bas. n.ga bu ni as sa kom po zi to ro mem k vid re o ba axa li har mo ni u li mig ne be bis, po li fo ni is, rTu li rit -mu li qso vi li sa da mra va li fe ris Sem c ve li a. mi si mu si kis sim did re xa si a Tob riv kon t ras teb Si caa – va Ja- f Sa ve las teq s t ze da we ri li ar qa u li in to -na ci e biT Se mo si li sim Re ra Tu gu ru li po li fo -ni iT STa go ne bu li iumo riT aR sav se Ri Ri ni... Tum ca sa er To er Ti aqvT _ ub ra lo e ba mu dam Tan sdevs mis mu si kas.

portreti

17

tra giz miT aR sav se 7 sim Re ris Si na ar sis msme ne-lam de mi ta na, rom lis akom pa ne men tic Se vas ru le, ur Tu les mxat v rul amo ca nas isa xav da. vfiq rob, no dar ga bu ni as vo ka lu ri cik li gan sa kuT re bul ad gils ika vebs mis Se moq me de ba Si da mra val g va ri in ter p re ta ci is sa Su a le bas iZ le va. ver si a, ro-mel mac am kon cer t ze ga iJ Re ra, ram de nad me gan s-x va ve bu li iyo Ses ru le bis aka de mi u ri ma ne ris gan.

n.ga bu ni as mu si ka ad re uli asa ki dan max sovs... kla si kad qce u li mi si `i ga vi~ (na war mo e bi ka me ru-li or kes t ris, mTxro be li sa da mTqme le bis T vis (vo ka li) bav S vo bi dan Ca i beW da Cem mex si e re ba Si da ma xa si a Te be li sa kom po zi to ro xel we riT. Ce-mi, ro gorc Sem s ru leb lis uSu a lo Se xe ba no dar ga bu ni as mu si kas Tan da iwyo `mo wa fis dRi u ri dan~. aR sa niS na via er Ti ga re mo e ba _ igi Za li an Tav Se-ka ve bu li iyo Ta vi si na war mo e be bis po pu la ri za ci-is Tval saz ri siT. ara so des Se mo u Ta va ze bia Ta vi si na war mo e bi Se sas ru leb lad, Tum ca ga ir k va, rom na yo fi e ri pe da go gi u ri moR va we o bi sa da kon ser-va to ri is req to ris dat vir T vis pa ra le lu rad sa kom po zi to ro mu Sa o ba sac as w reb da. ma mi kon na-xa pe to vis (f-no), na to ga bu ni a sa (v-no) da maia bog da no vi Cis ( Ce lo) mi er Ses ru le bu li trio 1997 wels aris da we ri li, es swo red Cven klas Tan b-ni no da ris mu Sa o bis aq ti u ri pe ri o di a. Tu ki ga-vix se nebT, rom yo vel dRe Tu ara, TiT q mis yo vel me o re dRes gvqon da gak ve Ti li, vfiq rob, am g va-ri sxva das x va ti pis in ten si u ri mu Sa o bis Se Tav se ba praq ti ku lad Se uZ le be lic ki iyo. un da aRi niS nos, rom sa a mi sod ojax Sic Se sa niS na vi ga re mo hqon da Seq m ni li, mi si me uR le _ qal ba to ni zi zi Cvens mi-mar Tac ki sa o car mzrun ve lo bas iCen da.

pir ve li res pub li ku ri kon kur sis T vis mza de-bi sas, sa dac qar Tu li na war mo e bis Ses ru le ba iyo auci le be li, ba ton ma no dar ma ga mo nak li sis sa xiT Se sas ru leb lad mom ca sa for te pi a no cik li `mo-wa fis dRi u ri dan~. es fa qi zi mi ni a tu re bis nak re bi Ce mi Ta nam g zav ria yvel gan. cik li `mo wa fis dRi u-ri dan~ b-ni no da ris mi Ti Te be biT Se vis wav le da mi se u li in to ni re biT sa mu da mod Ca me beW da mex-

si e re ba Si. cik li sa o ca ri si suf Ta viT ga mo ir Ce va. Cvens wi na Se iS le ba bav S vis kris ta lu ri sam ya ro. igi sa a xal w lod Ses rul da da es iyo Ce mi pir ve li na war mo e bi, ra Sic ho no ra ri mi vi Re da Cem Svils naZ vis xe vu yi de... ma Sin b-ni no da ri uk ve avad iyo. am s ter dam Si miv we re we ri li _ mad lo ba naZ vis xi saT vis! ki dev mra va li fa qi zi mo go ne ba ma kav Si-rebs b-n no dar Tan... man ve ma zi a ra im pe da go gi ur sa i dum lo e bebs, rom leb sac es pa ta ra sta tia ver da i tevs. vi me dov neb, dro Ta gan mav lo ba Si, mo wa-fe ebs ga vu zi a reb...

29 seq tem bers Ca ta re bu li sa Ra mo ki dev er-Txel gvar w mu nebs ima Si, rom no dar ga bu ni as mu si-ka lu ri mem k vid re o ba icocx lebs!

portreti

19

sakoncerto cxovreba

re kor d s me ni?! _ es sity va xom, Cve u leb riv, spor-t s me neb Tan mi mar Te ba Si ix ma re ba da ra Su a Sia igi pi a nis tis xe lov ne bas Tan kon teq s t Si? mag ram na-xeT, ro gor aris gan mar te bu li es ter mi ni Ta vi si me o re mniS v ne lo biT (!) Uucxo sity va Ta leq si ko-neb Si: `a da mi a ni, ro mel mac mi aR wia umaR les maC ve-neb lebs Ta vis Sro ma sa da pro fe si a Si~.

vfiq rob, rom es de fi ni cia sav se biT Se e saty vi se ba re vaz Ta va Zis pi rov nul da Se moq me de biT pa ra met-rebs da swo red es mqon da mxed ve lo ba Si, ro de sac vfiq rob di, Tu ro gor da me sa Ta u re bi na we ri li Se sa niS na vi mu si ko sis _ pi a nis ti sa da pe da go gis _ Tbi li sis sa xel m wi fo kon ser va to ri is pro fe so-ris re vaz (re zo) Ta va Zis Se sa xeb.

r. Ta va Zem Ta vi si mra val m x ri vi Se moq me de bi Ti moR va we o biT, mar T lac rom, da im sa xu ra ma Ra li epi Te te bi, ro gorc Sem s ru le bel ma, bev ri axal-gaz r da pi a nis tis aR m z r del ma, uni ka lu ri sa leq-cio kur sis _ `msof lio pi a nis tu ri xe lov ne bis is to ri is~ Sem q m nel ma da am uka nas k ne lis ni Wi er ma pro pa gan dis t ma ra di o e Ter Si.

we ri lis da we ris uSu a lo sa ba bad ki iq ca is, mar T lac da, `sa re kor do aq ci a~, rom lis mow me nic gav x diT amas wi naT, ro de sac 76 wlis pi a nis t ma ga-mar Ta `srul met ra Ji a ni~, mra val m x riv sa in te re so so lo kon cer ti.

am kon certs kon k re tu lad qve moT Se ve xe biT, ma nam de ki re zo Ta va Zis mdi da ri ada mi a nu ri da Se-

moq me de bi Ti bi og ra fi is um Tav re si faq te bi sa da mov le ne bis Se sa xeb.

re zo ze zed ga moW ri lia cno bi li qar Tu li Se-go ne ba _ `de da na xe, ma ma na xe, Svi li ise ga mo na-xe o”. ma ma mi si _ ga mo Ce ni li qar T ve li sce nog ra fi, rus Ta ve lis Te at ris mTa va ri mxat va ri di mit ri Ta va Ze iyo, de da ki _ qal ba to ni la ri sa ga lic-

kaia _ pi a nis ti da pe da go gi, Tbi li sis kon ser va-to ri is sa er To for te pi a nos ka Ted ris gam ge _ mra va li wlis man Zil ze.

aq ve un da vax se noT re zos, Tu Se iZ le ba ase iT q vas, `su li e ri de da” _ ga mo Ce ni li pe da go gi, mra va li cno bi li pi a nis tis aR m z r de li, kon ser va-to ri is pro fe so ri, qal ba to ni van da Si u kaS vi li, rom lis me ur ve o bi Tac Cve ni we ri lis gmir ma ga a-ta ra bav S vo bi sa da siy maw vi lis wle bic da `mu si-ka lu ri uni ver si te tis” xa nac.

uk ve kon ser va to ri a Si da, gan sa kuT re biT, mi si dam Tav re bis Sem deg, 1960 wels (ra sac moh y va as-pi ran tu ris wle bi - 1960-1963) r.Ta va Zem mi ipy ro sa zo ga do e bis yu radRe ba Ta vi si ma Ra li sa er To da mu si ka lu ri kul tu riT, ma Zi e be li su liT. mi si sa kon cer to prog ra me bi mu dam kar gad ga az re bu li da sa in te re so a. igi qar T ve li kom po zi to re bis, maT So ris, mi si ax lo me gob ris _ no dar ga bu ni as, ag-reT ve no dar ma mi saS vi lis, mi xe il SuR li aS vi lis, edu ard sa na Zis mTe li ri gi na war mo e be bis pir ve li da sa u ke Te so Sem s ru le be li a.

revaz TavaZeqarTuli pianizmis rekordsmeni

gulbaT toraZe

20

un da iT q vas, rom asa kis mo ma te bas Tan er Tad, r. Ta va Zis pi a nis tu ri moR va we o ba sul uf ro far To mas S tabs iZen da, igi aRar kma yo fil de bo da sa kon-cer to ga mos v le biT mSob li u ri kon ser va to ri is dar ba zeb Si, Tu ad re mas mov li li hqon da yo fi li sab Wo Ta kav Si ris qa la qe bi, ga su li sa u ku nis 90-i-a ni wle bi dan _ ̀ sim Zi mis cen t ri~ ga da aqvs ger ma ni-is qa la qeb ze. gan sa kuT re biT ga u Si na ur da cno bil kul tu rul cen t rebs _ q.mag de bur g sa da bra un S-

va igs, sa dac 7-jer iq na miw ve u li kon cer te bi sa da `mas ter - k la se bis~ Ca sa ta reb lad.

Tu ro gor ma Ral Se fa se bas aZ le ven mas ad-gi lob ri vi spe ci a lis te bi, naT lad Cans uk ve mi si kon cer te bi sad mi miZR v ni li re cen zi e bis sa Ta u re-bi dan: `o va ci e bi ma Ra li xe lov ne bi saT vis”, `sa-for te pi a no mu si kis da u viwya ri sa Ra mo”, `TiT q mis ak ro ba tu li vir tu o zu lo ba” da sxva mag dag va ri.

mo vi go noT isic, rom r. Ta va Ze DVD ko leq-ci is (kom pi u te ru li wig nis) Sem d ge ne li a, rom lis dis keb Si aR beW di lia mTe li ar se bu li sa for te pi-a no mu si ka lu ri li te ra tu ris sa u ke Te so na wi li, mra va li aTe u li ga mo Ce ni li pi a nis tis (maT So ris, qar T ve le bis) Ses ru le biT.

cal ke sa ub ris Te maa ba to ni re va zis pe da go gi u-ri moR va we o ba, ro me lic uk ve 40 we li grZel de ba. ara erT mis mo wa fes war ma te ba xvda sa er Ta So ri so Tu res pub li kur kon kur seb ze. ase Te bi ari an eli so asa Ti a ni, ro me lic aq ti ur sa kon cer to moR va we-o bas ewe va ev ro pi sa da ame ri kis qa la qeb Si, le la qa ca ra va (pa ri zi), Tea ma ma la Ze (ka na da mon re-a li), je mal Ta va Ze (kom po zi to ri, da pi a nis ti). am Ja mad ag r Ze le ben swav las pres ti Jul umaR les sas wav leb leb Si Ta mar mi qe la Ze, gi or gi mi qa Ze, ana RliR vaS vi li, irak li Wum bu ri Ze, ni no kot ri ka Ze, eka vax va xiS vi li. am Ja mad mi si war ma te bu li stu-den tebi daviT jinjixaZe da Te mur na To bi Ze.

r.Ta va Ze wle bis gan mav lo ba Si iyo kon ser va -to ri is sa for te pi a no ka Ted ris gam ge. igi pro -fe sor -e me ri tu si a, mo na wi le ob da sa xel m wi fo ka me ru li or kes t ris da ar se ba Si da mas Tan er Tad ga mo di o da sab Wo Ta kav Si ris res pub li keb Si ga -mar Tul kon cer teb ze.

auci leb lad un da aRi niS nos isic, rom mu si ko-se bi ari an mi si me uR le _ qal ba to ni la li rCe-u liS vi li (pi a nis ti) da qa liS vi li ru su da ni (fle i tis ti).

2002 wli dan Ta va Zes kon ser va to ri a Si mih yavs `pi a niz mis is to ri is~ kur si. da ves wa ri mis ram de ni-me leq ci as da mi vi Re di di si a mov ne ba. vfiq rob, sa-Wi roa mi si leq ci e bis ga mo ce ma cal ke wig nad.

sakoncerto cxovreba

revaz TavaZe, nodar gabunia

21

sakoncerto cxovreba

ax la ki im `sa re kor do~ kon cer tis Se sa xeb, ro me-lic 76 wlis r. Ta va Zem amas wi naT Ca a ta ra kon ser-va to ri is mci re dar baz Si da ro me lic eZR v ne bo da mi si me gob ris, ga mo Ce ni li kom po zi to ris, pi a nis ti-sa da pe da go gis _ no dar ga bu ni as (1933-2000) da-ba de bi dan 80 wlis Tavs.

sa for te pi a no sa Ra mos prog ra ma, ro gorc mu-dam, so li du ri da kar gad ga az re bu li iyo, Se i cav-da n. ga bu ni as so na tas a capriccio, beT ho ve nis sam cno bil so na tas (## 6, 17, 14) da ori gi na lur, si-ur p ri zul _ `ret ros peq tul in ter me cos~ (r. Ta-va Zis gan sazR v riT), ro me lic Sed ge bo da Son ber gis _ `kla vir S tu kis~ Txz. 19 #2, bram sis `in ter me cos~ _ mi- be mol mi no ri Txz. 118 #6, So pe nis pre lu di is # 15 da mo car tis si- mi no ru li fan ta zi i sa gan.

ama ve Tan mim dev ro biT Se ve xoT Ses ru le bul prog ra mas. da viwyeb imiT, rom re zo gax l daT n. ga bu ni as mra va li sa for te pi a no na war mo e bis pir-ve li Sem s ru le be li da sa ni mu SoO in ter p re ta-to ri, rac er Txel ki dev da a das tu ra sa re cen zio kon cer t ma yve la Ta vi si mxat v ru li pa ra met riT.

xo lo sa nam beT ho ve nis so na te bis Se sa xeb da-viwyeb de sa u bars, auci leb lad un da ga vix se no re zos mi er mi si da ba de bis 70 wlis Tav ze (2007) Ses ru le bu li beT ho ve nis so na ta _ apa si o na ta, ro me lic msme nel Ta wi na Se umaR le si in ter p re ta-to ru li eta lo ne bis do ne ze war mod ga.

am je rad ki, Za li an mog ve wo na beT ho ve nis so-na te bis (gan sa kuT re biT, me-14, da me- 1 7 -is) Ses ru-le ba, ro me lic zus tad Se e saty vi se bo da am uk v da vi qmni le be bis mxat v rul Si na arss, mu si ka lur dra-ma tur gi as, pi a nis tur stils.

bra vo, ba to no re zo!rac Se e xe ba `ret ros peq tul in ter me cos~, man

msme nel Ta mo wo ne ba da im sa xu ra, ro gorc na war-mo eb Ta (Zi ri Ta dad, mi ni a ti u rul Ta) Ser Ce viT, ise ma Ti dax ve wi li, ma Ra li ge mov ne biT aR beW di li Ses ru le biT.

`bis ze~ pi a nis t ma da uk ra bram sis `val si~ (un da va Ri a ro, rom aqam de ar mqon da ga go ni li bram sis val se bis Se sa xeb. Tqven?)

ai, ase Ti gax l daT re vaz Ta va Zis `sa re kor do~ kon-cer tis mxat v ru li pe ri pe ti e bi. mo gex se ne baT, yo-ve li re kor di, aras ta bi lur ka te go ri a Ta ricxvs ekuT v nis da mu dam Ta vi si ga um jo be se bis mo lo din-Si a.

Cvenc, Cve ni mxriv, da ve lo doT am mo ments da vu sur voT ba ton re zos _ Se sa niS nav pi rov ne ba-sa da ni Wi er xe lo vans, rom man ki dev uf ro maR-la as wi os Ta vi si `sa re kor do Ta ma sa~ da kvla vac war mod ges mad li e ri msme ne lis wi na Se axa li sa-kon cer to prog ra me biT.

22

musika da religia

saR v To we ri li am bobs, rom mu si kis upir ve le si da niS nu le ba RvTis di de baa (fs. 150). RvTis di-de bas, wmin da we ri lis, ek le si is ma ma Ta moZR v re-bis Ses wav las eZR v ne ba axal qa laq Si wmin da ni nos sa xe lo bis saR v Tis mety ve lo sas wav le bel Si Ca-ta re bu li se mi na re bi, rom leb Sic xe lov ne bi sad mi miZR v ni li prog ra me bi caa Car Tu li.

3 oq tom bers 2013-2014 sas wav lo wlis pir ve li Svi de u lis se mi na ris dros saR v Tis mety ve lo sas-wav le bels es tum ra Tbi li sis v. sa ra jiS vi lis sa-xe lo bis sa xel m wi fo kon ser va to ri is pro fe sor -e me ri tu si, res pub li kis dam sa xu re bu li ar tis ti _ ru su dan xo ja va. leq ci a- kon cer ti mi eZR v na iohan se bas ti an ba xis Se moq me de bas. am mov le na ze sa sa ub-

rod ves tum reT qal ba ton ru su dans.ru su dan xo ja va _ axal qa la qi sa da ku mur-

dos mit ro po li ti, me u fe ni ko lo zi (fa Cu aS vi li) axal qa la qis wm. ni nos sa xe lo bis saR v Tis mety ve-lo sas wav leb lis req to ri a.

me u fe Za li an kar gad er k ve va mu si ka lur xe-lov ne ba Si, mas gan sa kuT re bu lad uy vars iohan se-bas ti an ba xis mu si ka, aqvs glen gul dis Ca na we re bis mdi da ri ko leq ci a. me u fe ni ko lo zi mTe li ar se-biT Se ig r Z nobs, rom ba xis mu si kis amaR le bu li, Se iZ le ba iT q vas, su lis mkur na vi Za la am mu si kis RvTiv su li e re ba Si a.am bo ben, rom bib li is kiTx vis Sem deg ada mi an-ze msgavs su li er ze moq me de bas ve ra fe ri ax dens.

`gamoiRviZe Cango da qnaro~

maia iaseSvili

23

`TiT qos ma ra di u li har mo nia esa ub re ba Ta vis Tavs Rmer T ze _ sam ya ros Seq m nis win~ _ wer da go e Te ba xis mu si ka ze.

`mu si ka ba xis T vis RvTis m sa xu re ba iyo, ami to mac am xe lov ne bas ara fe ri hqon da sa er To, amaso fel-Tan da arc am q vey ni ur war ma te bas Tan~ _ am bob da al bert Sva i ce ri.

ba xi Ta vi si na war mo e be bis bo lo Si wer da xol-me: S�D�G� (So li Deo Gloria _ er Tar se ba sa Rmer T sa di de ba).

ba xi bib li is sa u ke Te so mcod ne iyo, cxov re-bis di di na wi li man ek le si a Si ga a ta ra, pas to ris gver diT. ger ma nu li da la Ti nu ri bib lia mi si sa-ma gi do wig ne bi iyo.

iohan se bas ti an ba xi ga o ce bu li iyo imiT, rom

mi si gva ri mu si ka lu ria _ Sed ge ba bge re bi sa gan: BACH (si- be mol, la, do, si). da Ta nac BACH gra-fi ku lad jvars ga mo xa tavs.

ba xis mu si ka ga na sa xi e rebs tan j vas, si na nuls, ved re bas da imav d ro u lad RvTis siy va ru liT aR-sav se imeds, si xa ru lis ze ims _ ba xis mu si ka RvTa eb-ri vi a. ̀ RvTa eb ri vi~ _ am sity vas ba xis mu si kis da xa-si a Te bi sas TiT q mis yve la mi mar Tavs, TviT mu si ka Si nak le bad gaT viT c no bi e re bu li ada mi a nic ki. ami-to mac iyo Cem T vis sa pa ti o, sa pa su xis m geb lo da sa-in te re so RvTis m sa xur Ta gan Sem d ga ri audi to ri is wi na Se iohan se bas ti an ba xis mu si kis Ses ru le ba.

m.i. _ ro gor mox da Tqve ni da kav Si re ba am ga­re mos Tan?

r.x. _ di di xa nia vic nob me u fe ni ko lozs. Tbi-

rusudan xojavas leqcia-koncerti

24

lis Si, da re ja nis sa sax le Si ves w re bo di mis sa ub-rebs mar T l ma di deb lo ba ze. es Sex ved re bi did in-te ress iw vev da axal gaz r deb Si.

sa ub re bi, rom le bic xSi rad qa da ge bis xa si aTs ata reb da, dam s w re sa zo ga do e bas ex ma re bo da rwme-nis gaR r ma ve ba Si, msme ne li iReb da su li er, in te-leq tu a lur saz r dos saR v To we ri li dan da saR-v Tis mety ve lo li te ra tu ri dan. sa ub re bi ag reT ve exe bo da xe lov ne ba sac, ro me lic znes ru lo bis ken mo u wo deb da msme nels. me u fe zru nav da axal gaz-r de bis Tval sa wi e ris ga far To e ba ze _ uC ve neb da, ma ga li Tad, ki no fil mebs, rom le bic hu ma nu ro bis prin ci pebs am k vid reb d nen.

ro ca me u fe ni ko loz ma kon cer ti- sa ub ris Ca sa-ta reb lad mi miw via axal qa laq Si, me Za li an ga me-xar da, rad gan mo me ca sa Su a le ba war v m d ga ri ya vi im ada mi a ne bis wi na Se, vis T vi sac upir ve le sia rwme na, su li e re ba. msme ne li im ada mi an Ta ricxvs ekuT v-no da, vis T vi sac mu si kis yo ve li Se sa niS na vi ni mu-Si RvTi u ri STa go ne bis na yo fi a. am na war mo e beb Si ga mo xa tu li grZno be bi gan w men di li, amaR le bu li da TiT q mis yo vel T vis uze na e si sa ken ltol vis ga-mo xa tu le ba a. `ca Ta me lo di a, ro me lic es ma did da viTs... mi iw v do me ba Seg r Z ne beb ze amaR le bu li go ne biT...~, _ brZa nebs wm. gri gol no se li. me u fem mTxo va, rom ba xis yo ve li na war mo e bis Se sa xeb me-sa ub ra, amav d ro u lad Se kiTx vebs vpa su xob di.

Za li an bed ni e ri viq ne bi Tu kvla vac mo me ce ma sa Su a le ba war v s d ge am audi to ri is wi na Se.

m.i. _ ro go ri gan wyo ba gqon daT Ses ru le bis dros?

r.x. _ fiq ro ben, rom Sem s ru le bel sa da msme-nels uxi la vi tal Re bi, vib ra ci e bi akav Si rebs da ami to ma ca a, rom Sem s ru le be li grZnobs xol me msme ne lis re aq ci as.

mi u xe da vad imi sa, rom sru li ad gan s x va ve bul audi to ri is wi na Se da mik ravs _ ga mo uc de li msme-ne li dan ko ri fe e bam de _ am je rad sul sxva gan-c da da me uf la. msme ne le bi Zi ri Ta dad sa su li e ro pi re bi iy v nen, mrev li, da ag reT ve, sa oc rad da in-te re se bu li, saT no axal gaz r de bi, rom le bic Cve ni

sam Sob los sazR vars ica ven. vig r Ze ni, rom msme ne-li sxva Ri re bu le beb ze iyo ori en ti re bu li, sxva siR r me eb sa da su li e re bas wvde bo da da es ara imi-tom, rom Ce mi dak v ra im Ja mad unak lo da srul yo-fi li iyo.

ba xis mu si kis cno bi li mkvle va ri sa da Sem s ru-leb lis mo ze vi u sis (1788-1858) sity ve biT, ba xis na war mo e beb Si un da ve Zi oT ba xi da ara sa ku Ta ri Ta vi da mo wi we biT Se vig r Z noT, rom ada mi a nebs vTa va zobT ra Rac Zvir fass ara mar to ma Ti mxat v-ru li aR q mi saT vis, ara med su li saT vis. ma Sin isi ni yo vel T vis aRiq va men WeS ma rit baxs, rac ar un da sxva das x va na i rad JRer des igi.

wm. ni nos sa xe lo bis saR v Tis mety ve lo sas wav­leb lis pro req to ris, de ka noz ma ma aleq san d res (qas raS vi li) sity ve biT se mi na re bi ewyo ba we li­wad Si oTx jer da grZel de ba er Ti kvi ris man Zil­ze. se mi na rebs sa Ra mo o biT ax lavs kul tu rul ­ sa­gan ma naT leb lo Ro nis Zi e be bi. viw vevT mwer lebs, mu si ko sebs, mxat v rebs, ewyo ba ga mo fe ne bi.

umaR les WeS ma ri te bas msme ne li ezi a re ba rwme­niT da im RvTi ur ka non zo mi e re beb Si gar k ve viT, rom leb ze dac age bu lia mxat v ru li na war mo e bi. ram de na dac `yve la ke Ti li sa boZ va ri da yve la srul yo fi li ni Wi maR li dan mo dis, na Tel Ta ma­mi sa gan~ (i ak. 1,17), am de nad yo ve li kul tu rul ­ sa­gan ma naT leb lo Ro nis Zi e ba isev da isev uf lis sa­di deb lad aR v le ni li sa ga lo be li a.

musika da religia

25

iubile

ga mo Ce nil qar T vel kom po zi tors ar Cil ke re se-li Zes da ba de bi dan 100 we li Se us rul da. sa si xa-ru lo a, rom es Ta ri Ri mar T lac rom Rir se u lad aRi niS na. sa i u bi leo Ro nis Zi e be bi gam s W va lu li iyo im siy va ru li Ta da xib liT, rac mu dam Tan sdev da ar Cil ke re se li Zis Se moq me de ba sa da mis sa oc rad mim zid vel pi rov ne bas

Tbi li sis kon ser va to ri is mu ze um Si ga i mar Ta gax se ne bis sa Ra mo, igi mih yav da nes tan mesxs. ga mom-s v le leb ma isa ub res ar Cil ke re se li Zis Se moq me-de ba ze, mis da u viwyar pi rov ne ba ze, ga nu me o re bel iumor ze, Ses rul da mi si na war mo e be bi (a mis Se sa xeb ma sa la ix. Jur nal `mu si ka Si~, #2, 2013).

sa zo ga do eb riv ma ra di om mi uZR v na ga da ce ma Ta cik-li, sa dac Te ma tu rad iq na war mod ge ni li kom po-zi to ris Se moq me de ba (a.ke re se li Zis moR va we o bis ad rin de li pe ri o di, kla si ku ri na war mo e be bi; _ ar Cil ke re se li Ze da qar Tu li Te at ri; _ ar Cil ke re se li Ze da qar Tu li ki no,), ami saT vis mo Zi e-bul iq na audi o ma sa la sa qar T ve los ra di os `oq-ros fon di dan~, sa qar T ve los Te at ris, mu si kis, ki no sa da qo re og ra fi is sa xel m wi fo mu ze u mi dan, sa o ja xo ar qi vi dan. ro gorc ga da ce mis av to ri, mu si kis m cod ne nia bax ta Ze aR niS navs, Sem deg gaC n-da idea am Ta riR Tan da kav Si re biT gan xor ci e le-bu li yo mas S ta bu ri pro eq ti (i de i sa da pro eq tis

arCil kereseliZe -100

`ga iv lis xa ni, ga iv lis wle bi, ro gorc ity vi­an mra va li wya li Ca iv lis, xo lo ar Ci lis mu si­ka, amaR le bu li eris sim Re rad did xans igu gu nebs qar Tul mi wa ze~. revaz laRiZe

26

iubile

av to ri nia bax ta Ze), rac war ma te biT dag vir g vin da: ga mo i ca ar Cil ke e se li Zi sad mi miZR v ni li Se sa niS-na vi al bo mi, ro me lic war mod ge nas gviq m nis kom-po zi to ris cxov re bi sa da moR va we o bis gza ze (ga-mo ye ne bu li iq na mzia iaS vi lis mo nog ra fia `ar Cil ke re se li Ze~, kom po zi to ris me uR lis, na zi Wav Wa ni-Zis wig ni `Ri mi liT da dis~), vec no biT Se fa se bebs, ra sac aZ le ven ke re se li Zis Se moq me de bas. al boms am S ve nebs uni ka lu ri fo to e bi (di za i ne ri ka xa bax-ta Ze), ag reT ve er T vis sim Re re bis dis ki. sa qar T-ve los Te at ris, mu si kis, ki no sa da qo re og ra fi is sa xel m wi fo mu ze u mis baR Si _ `uk v da vi sa va ne~ _

ga ix s na ar Cil ke re se li Zis ba re li e fi (av to ri, mo qan da ke gia ja fa ri Ze), aq ve Sed ga sa Ra mo- kon-cer ti, Ria cis qveS aJ Rer da ar Cil ke re se li Zis sim Re re bi, ro mel Ta um rav le so bas mTe li sa qar-T ve lo mRe ro da da mRe ris (`yel sa ba mi~, `er Txel vi xi le~, `sa pov ne la~, `me nax Si re~ da a. S.). kon cer-t Si mo na wi le ob d nen: an sam b li `mu xam ba zi~, vaJ Ta vo ka lu ri tri o, Te at ra lu ri in s ti tu tis kvar-te ti, de bi Wo xo ne li Ze e bis tri o, nuk ri ka pa na Ze, ia SuR li aS vi li, da To ar C va Ze, ne ka se bis k ve ra Ze, so fo ge lo va ni, ar Cil ke re se li Zis Svil TaS vi li _ iri na iaS vi li.

arCil kereseliZis STamomavlebi axlad gaxsnil bareliefTan

27

folklori

meg ru li sim Re ris xo bis sa er Ta So ri so fes ti val-ma sa i u bi leo me a Te we li mo i li a. bo lo, ri giT me-eq v se fes ti va li meg rul tra di ci ul sim Re ras Tan er Tad le gen da ru li an sambl `mzi u ris~ yve la Ta-o bas mi eZR v na. `mzi u ris fes ve bi dan~ – ase Ti slo-ga ni am S ve neb da xo bis fes ti va lis sa ze i mod mor-Tul sce nas.

fes ti va lis mSve ne ba gax l daT cno bi li mom Re-ra li, `mzi u re li~ Ta mar gver d wi Te li, ro mel mac yve la saq me ga da do, ga da do kon cer te bi, am mniS v-ne lo van Ro nis Zi e ba ze Ca mo vi da da Ta vi se bu ri xib-li Ses Zi na meg ru li sim Re ris ze ims.

tra di ci u lad xo bis yve la fes ti vals hyavs Ta vi si var s k v la vi. me eq v se fes ti va lis var s k v la-vi swo red Ta mar gver d wi Te li gax l daT.

me sa me fes ti va li dan mo yo le bu li sa qar T ve-los kom po zi tor Ta kav Si ris Ta nad go mis ga re Se xo bis fes ti va li ar Ca ta re bu la. Se sa niS na vi sim-Re re bi Seq m nes spe ci a lu rad xo bis fes ti va lis-T vis kom po zi to reb ma: va Ja aza raS vil ma, nu nu du-RaS vil ma, ma ri ka kva li aS vil ma, oTar ta tiS vil-ma, jum ber jan di er ma, ru su dan xo ra vam. xo lo go-mar si xa ru li Zem sim Re ra `miZR v na~, ro me lic Zu ku lo lu a sad mia miZR v ni li.

am je rad ka xa ca ba Zem Seq m na sim Re ra me rab ka ku-li as teq s t ze, ro me lic an sambl `mzi u ris~ Ses ru-le biT mo is mi nes fes ti va lis stum reb ma.

am mniS v ne lo va ni kul tu ru li fo ru mis Se sa xeb gve sa ub re ba xo bis meg ru li sim Re ris fes ti va lis

sam xat v ro xel m ZR va ne li, sa qar T ve los sa xal xo ar tis ti, kom po zi to ri da fol k lo ris ti - ba to ni go mar si xa ru li Ze.

­ me eq v se fes ti va li imiT ga mo ir Ca, rom sa i u bi­leo me a Te we li mi iT va la 2003 wels da ar se bul­ma Ro nis Zi e bam. fes ti va li tra di ci u lad qar Tu li sim Re ris ga mo Ce nil os ta teb sa da Se moq me de biT ko leq ti vebs eZR v ne ba. wi na wleb Si fes ti va li mi­eZR v na zu rab sot ki la vas, aleq san d re ba si la i as, an sambl `gor de las~ 50 wlis Tavs, am je rad aq­cen ti Ta o ba Ta kav Sir ze ga keT da, amis sa u ke Te so sim bo lu ri ma ga li Ti gax lavT le gen da ru li an­

megruli simReris xobismeeqvse festivalzemamuka nacvalaZe

Teatraluri universitetis ansambli

28

folklori

sam b li `mzi u ri~, rom lis uc v le li xel m ZR va ne li gu ram ja i a ni ager uk ve meS vi de Ta o bas zrdis.

me eq v se fes ti val ze swo red am an sam b lis yve la Ta o ba war s d ga msme ne lis wi na Se, rom leb mac Cve u­li os ta to biT Se as ru les meg ru li sim Re re bi.

Ta o ba Ta kav Si ris sa u ke Te so ma ga li Ti aC ve nes ro gorc ad gi lob riv ma, ase ve sa qar T ve los sxva­das x va kuTxe e bi dan Ca mo sul ma ko leq ti veb ma. gan­sa kuT re biT sa xa li so da sa in te re so gax l daT fo­Tis, wa len ji xi sa da xo bis an sam b le bi, rom le bic sce na ze ga mo vid nen Ta vi anT Svi leb sa da um c ros me gob reb Tan er Tad.

_ aTi we li is dro a, ro ca Se de geb ze un da vi-la pa ra koT. ra mo i ta na am fes ti val ma, ram de nad ig r Z no ba mi si gav le na xob Si?

_ Se de gi mar T lac sa o ca ri a, jer er Ti, mTe li sa meg re lo cxov robs fes ti va li dan fes ti va lam­de. yve la ra i o ni, yve la so fe li em za de ba sa gan ge­bod am kul tu ru li fo ru mi saT vis,

mTa va ri Se de gi isa a, rom G meg rul sim Re ras ara fe ri emuq re ba, di di pat ro ni hyavs cno bi li qvel moq me dis, xo bis ra i o nis ma Jo ri ta ri de pu ta­tis go der Zi bu ki as sa xiT, mas sa meg re los kul­tu ru li sa zo ga do e ba ah y va da mi vi ReT Se sa niS na vi Se de gi. da iwyo is sa si a mov no da eris T vis mniS v­ne lo va ni pro ce si erov nu li fa se u lo be bis, qar­Tu li fol k lo ris mof r Txi le bi sa, ro me lic Se­uq ce va dia da am pro cess ve ra vin da ve ra fe ri ga­a Ce rebs.

ram de ni mi fiq ria – ra di di bed ni e re ba iq ne­bo da, Ti To mxa res Ta vi si go der Zi bu kia rom hyo­lo da, is rac am kac ma ga a ke Ta sa meg re los T vis ga­nu zo me li da Se u fa se be li a, ax la swo red is dro a, es uan ga ro da ma mu liS vi lu ri saq me mo sa vals rom im kis.

me eq v se fes ti va lis win dam Tav r da sa mo nas t­ro kom p leq sis mSe neb lo ba so fel pir vel ma is Si, es mar T lac sa o ca re ba a, sa dac sa qar T ve los ka­

Ta li kos ­ pat ri ar qis re zi den ciaa da sa dac am mo­nas t ris qti to ris Ta os no biT Ca mob r Za ne bu li da da va ne bu li iq na oTx moc ze me ti siw min de, rac ki dev uf ro did Za las ma tebs sa mo nas t ro kom p leqss... afe rum, ba to no go der Zi! ase rom, fol k lo ri, su­li e re ba da eris fa se u lo be bi RvTis gan kur Txe ul er Ti an mTli a no bad mo i az re ba. Ee sec sak ma od sim­bo lu ri da mrav lis mety ve li faq ti a.

fes ti va li mxo lod sa kon cer to ga mos v le biT ar Se mo i far g le ba, di di yu ra de ba eq ce va uni ka­lu ri ma sa le bis beW dur ga mo ce mebs.

me o re fes ti va li dan mo yo le bu li meg ru li sim Re ris fes ti va lis Tan m de vi na wi li gax da sa­mec ni e ro mu Sa o ba, ga mo i ca ara er Ti sa in te re so ga­mok v le va, sa no to ma sa la, TiT q mis yve la meg ru li sim Re raa ga da ta ni li no teb ze da ga mo ce mu li. wig­ne bad ga mo i ca cno bi li lot ba re bis cxov re bi sa da Se moq me de bis am sax ve li Sro me bi.

am sa mec ni e ro saq mi a no bas xel m ZR va ne lob da ub r wyin va le si ada mi a ni, Se sa niS na vi mec ni e ri da moR va we vax tang ro do na i a, ro me lic sam wu xa rod, fes ti va lis mza de bis pro ces Si gar da ic va la. me­eq v se fes ti val ze swo red ba ton vax tangs mi eZR v­na da da i beW da wig ni `da lai vax tang ro do na i as~ (mo go ne be bi). ase ve ga mo i ca cno bi li Jur na lis tis pa a ta nac v liS vi lis Se sa niS na vi al bo mi `dah ka riT daf da febs~, sa dac an sambl `mzi u ris~ yve la Ta o bis Se moq me de bi Ti cxov re baa asa xu li.

sa gu lis x mo a, rom wle bis gan mav lo ba Si ga mo­ce mu li es uni ka lu ri ma sa la devs ara mar to qar­Tul bib li o Te keb Si, ara med msof li os wam y va ni qvey ne bis aRi a re bul sa bib li o Te ko cen t reb Sic ig zav ne ba.

_ga mo dis, rom xo bis meg ru li sim Re ris fes ti-vals sa er Ta So ri so re zo nan si uk ve aqvs.

_a ra mar to am ga mo ce me biT... ar yo fi la fes­ti va li, ro mel zec ar Ca mo su liy v nen mo na wi le e­bi, ro gorc ax lo, ise So re u li sazR var ga re Ti dan.

29

folklori

ax lac gvyav da ara er Ti stu ma ri. sa gu lis x mo a, rom mo na wi le e bi Ta vi anT Svi leb TanN er Tad as ru­leb d nen Se sa niS nav meg rul sim Re rebs da xazs us­vam d nen Ta o ba Ta kav Si ris uwy ve to bas.

_qar Tu li sim Re ra rom sak ma od mdi da ri a, es meg ru li sim Re ris fes ti val ma ara er T g zis war mo-a Ci na, Tu aris mcde lo ba, rom xo bis fes ti va li sa-er Tod qar Tu li sim Re ris fes ti va lad iq ces?

_ra Tqma un da, swo red am kuTxiT gvin da war­mo Cin des meg ru li sim Re ra, war mo Cin des, rom es aris er Ti a ni di di qar Tu li kul tu ris ga nu yo­fe li na wi li. amas mud mi vad vus vamT xazs Tun dac imiT, rom F fes ti val ze viw vevT ko leq ti veb sa da mu si kos ­ Sem s ru leb lebs re gi o ne bi dan da vcdi­lobT msgav si fes ti va le bis da ar se bis sur vi li ga vuR vi voT sa qar T ve los sxva das x va kuTxe ebs.

me eq v se fes ti va lis stu mar Ta So ris iy v nen Sem­s ru leb le bi: ba Tu mi dan – aWa ris me li ton ku xi a­ni Zis sa xe lo bis sa xel m wi fo an sam b li da qu Ta i sis aka ki we reT lis sa xe lo bis uni ver si te tis an sam b­li. gu ru li sim Re re bi Se as ru la ra min mi qa be ri Zis ojax ma.

gan sa kuT re biT emo ci u ri gax l daT Te at ra lu­ri uni ver si te tis stu den te bis ga mos v la. an sam b­l Si he reT ­ sa in gi lo e li axal gaz r de bic mRe ri an. maT Se as ru les he ru li `na na~, ro mel sac `si sa tu­ra~ ga da a bes. da de bi Ti mux ti im de nad di di iyo, rom msme nel Si emo ci am im Z lav ra da bevrs crem li mo e ri a.

he re Ti Cven gan mowy ve ti li kuTxe a, iq Se sa niS­na vi ada mi a ne bi cxov ro ben da iR v w vi an da xo bis fes ti val ze swo red es ori mo nat re bu li kuTxe Sex v da er T ma neTs Ta vi si kul tu riT, Ta vi si Se moq­me de biT da ge ne ti kiT. di di mo wo ne ba xvda ase ve he rul suf rul sim Re ras.

stu den te bi me Ta vad Se var Cie sa in gi lo Si vi­zi ti sas. un da gag r Zel des ase Ti mu Sa o ba, ra Ta ar da i kar gos is mwi ri qar Tu li ma sa la, rac am mxa re­

Sia Ser Ce ni li. xo bis fes ti va li ase Ti war d ge nis Se sa niS na vi ad gi li a. es aris ame ris da ime ris sa­sim Re ro kul tu ris Sex ved ris ad gi li.

_ miT uf ro aS ka ra a, rom auci le be lia am g va ri fes ti va le bi sa qar T ve los sxva re gi o neb Sic ga i-mar Tos

_ ra Tqma un da, es auci le be li a. min da vTqva, rom sa qar T ve lo Si yvel ga naa is Se mar Te ba, ro me­lic Ta nad go mas sa Wi ro ebs, es re gi o ne bi Ta vi anT go der Zi bu ki ebs eli an.

go der Zi bu ki a ze di di eko no mi ku ri Se saZ leb­lo be bi aqvT sxva das x va kuTxis biz nes me nebs, ara da, qar Tu li fa se u lo be bis dac vi sa da mov la­ pat­ro no bis mxriv Tavs nak le bad iwu xe ben, sa Wi roa saq mes gu li a nad mi ud ge da sa ku Ta ri eris tki vi li Se nad mi gaC n des.

_ is, rac sce na ze ga dis, mza pro duq ci a a, am yve-la f ris ukan di di sa mu Saoa Ca ta re bu li. sa in te re-

gomar sixaruliZe festivalis damaarsebel goderZi bukiasTan erTad

30

so a, ra xde ba ku lu a reb Si - xo bis fes ti va li dan fes ti va lam de?

_ es pro ce si im de nad sa si a mov no da mim zid ve­li a, rom mu Sa o ba ar wyde ba. me, ro gorc fes ti va­lis sam xat v ro xel m ZR va nels, ase ve fes ti va lis am Ja min del re Ji sor so so nem sa Zes (go ris Te at­ris sam xat v ro xel m ZR va ne li), mud mi vi kon taq ti gvqon da Se moq me de biT ko leq ti veb Tan. aq ve un da aRi niS nos, rom tra di ci u lad yve la fes ti vals Ta vi si axa li re Ji so ri hyavs. swo red ase Ti Tval­saz ri se bis mra val m x ri vo ba Si iba de ba ara er Ti sa­in te re so da fa se u li ide a...

_ ro gor fiq robT, xom ar dad ga dro erov nu-li fa se u lo be bis dac va biz nes me ne bis ke Til ne ba ze ki ar iyos min do bi li, ara med es saq me Ta vad sa-xel m wi fom iTa vos da sru lad da a fi nan sos xo bis da sxva re gi o ne bis msgav si xa si a Tis fes ti va le bi?!

_ am pro eq t Si Ta vi se bur mo na wi le o bas TiT­q mis yo vel T vis iRebs kul tu ris sa mi nis t ro. es bo lo ori fes ti va li a, swo red kul tu ris sa mi nis­t rom mo ag va ra fes ti va lis teq ni ku ri prob le me­bi – gax mo va ne ba, ga na Te ba. apa ra tu ra... kul tu ris sa mi nis t rom uz run vel yo wig nis `dah ka ri daf da­febs~ da beW d va.

al baT, dad ga dro sa xel m wi fos mo na wi le o ba uf ro mas S ta bu ri iyos. yve la kuTxis fol k lors un da mi e xe dos ise, ro gorc go der Zi bu ki am mi xe da meg rul fol k lors.

mje ra, rom amis dro dad ga, miT uf ro, ro ca pre­zi den to bis kan di da ti ba to ni gi or gi mar g ve laS­vi lia, ro me lic Cve ni Rrma rwme niT, auci leb lad ga i mar j vebs, su liT xe lo va ni a. igi ymaw vi lo ba Si `mov wam leT~ me da re Ji sor ma ko te sur ma vam, ro ca is ga da vi ReT or se ri an sa bav S vo mu si ka lur fil m­Si `rwyi lis da Wi an W ve las axa li Tav ga da sav le­bi~. vfiq rob, ze moT q mul prob le mebs ba to ni gi or gi gu lis x mi e re biT mi ud ge ba da erov nu li in te re se bis pri o ri te te bis gaT va lis wi ne biT mo ag va rebs.

P.S. es in ter viu Ca i we ra xo bis fes ti va lis das-ru le bis Sem deg, 30 seq tem bers, ro de sac b-ni gi or-gi mar g ve laS vi li jer ki dev pre zi den to bis kan-di da ti iyo. b-ni go ma ris wi nas war mety ve le ba ax da - dRes g.mar g ve laS vi li sa qar T ve los pre zi den ti a. ime di a, b-ni go ma ris mo lo di nic ax de ba da Cve ni pre zi den ti saT vis erov nu li in te re se bi pri o ri te-tu li gax de ba.

folklori

31

Sar San, ro ca taq sis mZRo le bi ga i fic nen, qa la qi da qve ya na iyo TiT q mis pa ra li ze bu li, me Sem Sur-da am pro fe si is war mo mad gen le bis – maT sam-T vi an kur seb ze mi i Res spe ci a lo ba, ro me lic ase sWir de ba xalxs da qve ya nas! dip lo mi re bu li da pro fe si o na li kom po zi to re bi ki uk ve 20 we lia rac „ga i fic nen“, mag ram amas sa er Tod ara vin aq-cevs yu radRe bas! es na wi lob riv gan pi ro be bu lia imiT, rom `Stre ik b re xer ma~- TviT nas wav l ma „kom-po zi to reb ma“ Se av ses siv r ce swra fi kve bis pro-

duq ci iT. yo ve li ve aman ga a Ci na xal x Si ge mov ne bis wylu le bi, ra sac, al baT, moh y ve ba su lis sim siv-ne. Tvi Ton wo de ba „kom po zi to ri“ uzur pi re bu lia moy va ru le biT im dros, ro ca spe ci a lo ba „kom po-zi to ri“ gaq ro bis pi ra sa a. am spe ci a lo biT verc imu Sa veb da verc sa ar se bo sax s rebs mo i po veb. mu si-kis mas wav le be li es is maq si mu mi a, ro me lic uz run-vel yofs am dar gis spe ci a lis tis mi ni mums. mu si kis Seq m na ki maT T vis ho bad ga da iq ca, ro me lic mxo-lod maT ain te re sebT da ro gorc ne bis mi e ri ho bi,

aleqsandre mwariaSvili

kompozicia - hobi

problema

aleq san d re mwa ri aS vi li da i ba da 1968 wels, 9 ma­iss Tbi lis Si. 1992 wels da am Tav ra Tbi li sis sa­xel m wi fo kon ser va to ria sa for te pi a no da kom­po zi ci is gan x riT (b.nam g la Ze. a. Sa ver zaS vi li). 2002 wels da am Tav ra as pi ran tu ra kom po zi ci a Si (n. ma mi saS vi li). 2010 wli dan sa qar T ve los kom­po zi tor Ta kav Si ris wev ri a, 2013 wli dan ru se­Tis kom po zi tor Ta kav Si ris wev ri. sa qar T ve los kom po zi tor Ta kav Sir Si Ca ta re bu li kon kur se bis la u re a ti.

32

problema

aqeT iTxovs ma te ri a lur xar jebs. ra mdgo ma re-o ba Si aR moC n de ba fun da men tu ri kul tu ra, ro ca qve ya nas aRar eyo le ba en Tu zi as te bi am dar g Si da da kar gu li tra di ci e bis aR d ge na Se uZ le be li gax-de ba?

dam k vid re bu li skep ti ciz mi qar Tu li kla si ku-ri, aka de mi u ri mu si kis mi marT, ro gorc war su lis, ag reT ve Ta na med ro ve kom po zi to re bisa, efuZ ne ba ele men ta rulad ma Ti Se moq me de bis ar cod nas da am mu si kis pro pa gan dis da kul ti vi re bis arar se bo bas da ara mar to sa kon cer to sce ni dan! mas aRar iye-ne ben arc ki no Si, arc ra di o Si, te le vi zi a Si - is-to ri ul an po li ti kur - pub li cis tur ga da ce meb Si, rek la meb Si da ase Sem deg... kom po zi to rebs ara vin uk ve Tavs mu si kas speqtak le bis an fil me bi saT vis. vin mem Tu mi aq cia yu radRe ba da sav le Tis, ho li-vu dis fil me bis mu si ka lur ga for me bas? es aris Ta na med ro ve, pro fe si o na lu rad Ses ru le bu li, ori gi na lu ri, aka de mi u ri mu si ka („Sin d le ris si-a“, `in di a na jon si“, „go Zi la“ da a.S.). Ta na med ro ve mu si kis kri zi si ase Tu ise mTel msof li os mo e do, mag ram da sav leT Si aris moTxov na Ta na med ro ve pro fe si o na li kom po zi to re bi sa, Se sa ba mi sad, isi ni mu Sa o ben Ta vi an Ti qvey ne bis kul tu ris da eko no-mi kis sa ke Til dRe od.

ar se bobs sa in te re so mec ni e ru li mig ne ba, ro-mel sac ewo de ba „me a se ma i mu nis efeq ti“: ro ca Ca-ke til kun Zul ze er T ma ma i mun ma Wa mis win ba na nis recx va da iwyo da amis me re ki dev as ma es Cve va aiT-vi sa, uk ve mTel msof li o Si yve la ma i mu ni da mo-u ki deb lad iye neb da am xerxs! in for ma cia axal Cve va ze mTel are als ga da e ca! qar Tu li mu si kis Ses ru le bis sim wi re ver qmnis im in for ma ci ul da emo ci ur vels, ro me lic imoq me debs Cve ni xal-xis kul tu ru li TviT m yo fa do bis amaR le ba ze da ara vi Ta ri mniS v ne lo ba ara aqvs, da di an am mu si kis kon cer teb ze, an sa er Tod Tu us me nen mas, in for-ma ci u li ve li ma inc imoq me debs! beT ho ve nis Ses-ru le ba qar Tul so fel Si aamaR lebs am sof lis mkvid re bis kul tu rul do nes, mag ram erov nul suls ga aZ li e rebs mxo lod ger ma ne leb Si. iq neb

swo red aqe dan mo dis ma Ti miR we ve bi po li ti ka Si da eko no mi ka Si?! qar T ve li Sem s ru leb le bis re-per tu ar Si erov nu li mu si ka sru li ad ig no ri re-bu li a, sa o pe ro Te at ri ki mxo lod ori ope riT Se mo far g v la - se zo nis gax s na ze da da xur va ze .ar ekad re ba Cve nis Ta na is to ri i sa da kul tu ris mqo-ne ers! ze moT aR niS nu lis kon teq s t Si cxa di xde ba, ram de nad mniS v ne lo va nia sa qar T ve los kom po zi-tor Ta kav Si ris ro li qvey nis kul tu ra Si. aR sa-niS na via Cve ni ko le ge bis mdgo ma re o ba sxva qvey-neb Si, sa dac ar se bobs ana lo gi u ri or ga ni za ci e bi. ma ga li Tad, mo viy van po lo ne Tis mTav ro bis da mo-ki de bu le bas am g va ri kav Si ris mi marT: iq yo vel-w li u rad 10 mi li on do lars ga mo yo fen kom po zi-tor Ta kav Si ris ar se bo bis T vis! sa ma ga li Toa kom-po zi to re bis mi marT da mo ki du le ba azer ba i jan Si, sa som xeT Si, be lo ru si a Si....

gves mis, rom eko no mi ku ri si tu a ci i dan ga mom di-na re, bev ris ime di arc un da gvqon des, mag ram dRes auci le bel mi ni mum sac Se iZ le ba hqon des ga dam wy-ve ti mniS v ne lo ba kul tu ris am mniS ne lo van sfe-ro Si. sa nam gvi an ar aris! sa nam mu si kis we ra iS vi aT da ek zo ti kur ho bad ar ga da iq ca!

ra maz ke mu la ria (kom po zi to ri): kom po zi to­ri aleq san d re mwa ri aS vi li ara er Ti sa in te re so mu si ka lu ri na war mo e bis av to ri a. igi mi e kuT v ne ba im kom po zi tor Ta ricxvs, ro mel Ta Se moq me de bi Ti are a li ar Se mo i far g le ba gan sa kuT re bu lad ro­me li me Jan r Si moR va we o biT. RvTis gan bo Ze bu li ni Wi sa da zed na Se ni pro fe si o na liz mis wya lo biT axer xebs war ma te biT Seq m nas ne bis mi e ri Jan ris na­war mo e bi, dawye bu li pa ta ra pi e si dan ­ iq ne ba es vo ka lu ri Tu in s t ru men tu li, dam Tav re bu li ise­Ti rTu li Jan re biT, ro go ri caa sak var te to, sa­kon cer to Tu sim fo ni u ri.

Za li an se ri o zu li ga nacxa dia kom po zi to ris mi er sul ax la xan Seq m ni li sim fo ni u ri na war mo­e bis “DE PROFUNDIS”­is par ti tu ra, ro me lic ori gi na lu ria Ta vi si for miT. sim fo nia er T na wi­li a ni a. av to ri axer xebs rit mu li, tem b ruli da

33

faq tu ru li ele men te bis sa Su a le biT gad mog v ces dRe van de li ada mi a nis Si na ga ni su li e ri mdgo ma­re o ba.

aq ve un da aRi niS nos, rom lo mis wi li kom po­zi tor ale ko mwa ri aS vi lis war ma te bi sa, ekuT v nis Se sa niS nav kom po zi tors, cno bil Te o ri ti koss, mkvle var sa da pe da gogs b.n. no dar ma mi saS vils. me vu lo cav av tors am war ma te bas, imeds vi to veb sim fo nia ma le gaJ Rer de ba sce na ze, ro me lic dam­sa xu re bu lad da i ka vebs sa pa tio ad gils qar Tu li sim fo ni u ri mu si kis re per tu ar Si.

Ta mar va Sa ki Ze (kom po zi to ri): Ta na med ro ve mu si ka lu ri xe lov ne bis gan vi Ta re ba Si gan sa kuT­re bu li ad gi li uka via sa bav S vo mu si kas. axal gaz r­da, ni Wi e ri kom po zi to ri aleq san d re mwa ri aS vi li am Jan r Sic mu Sa obs da qmnis, Ce mi az riT, pro fe si­o na liz miT ga mor Ce ul sa in te re so na war mo e bebs. upir ve les yov li sa, aR sa niS na via mi si sa for te­pi a no kon cer ti, ro mel mac mi i Ro pre mia kom po­zi tor Ta kav Si ris da kul tu ris sa mi nis t ros mi er ga mocxa de bul kon kur s Si. am na war mo eb Si ig r Z no­ba Se moq me dis in di vi du a lu ri xel we ra. kon cer ti ga mo ir Ce va Ta na med ro ve JRe ra do biT, la ko nu ro­biT da vir tu o zu lo biT. sa bav S vo pi e se bis cik li kom po zi tor ma da we ra sxva das x va sak ra vis T vis, es pi e se bi a: „Zve li ure mi“, „mTa da ba ri“, „da We ro ba­na“, „be bi as zRa pa ri“, „guT nu ri“ da „di la“. Za li an kar gi iq ne ba Tu xe lov ne bis sko le bi da in te res de­bi an am axa li da sa in te re so na war mo e be biT, ga­am did re ben Ta vi anT re per tu ars. ime di a, bav S ve bi maT di di si a mov ne biT Se as ru le ben. me min da war­ma te ba vu sur vo axal gaz r da kom po zi tors am ur­Tu les gza ze.

irak li cin ca Ze (kom po zi to ri): aleq san d re mwa ri aS vi lis ka me rul ­in s t ru men tu li na war mo e­be bi ga mo ir Ce va mkveT ri sa xe ob ri o biT, mu si ka lu­ri tem pe ra men tiT, kon t ras tu li mu si ka lu ri sa xe­e biT, ma Ti xSi ri Se pi ris pi re bi Ta da gan vi Ta re biT. mu si ka lu ri az ris gad mo ce mis la ko nu ro bac STam­

beW davs xdis mis mu si ka lur enas. mi si na war mo e be bi xa si aT de ba ro gorc po li fo ni u ro biT, ise ho mo­fo ni u ri gan vi Ta re biT, rom lis sa fuZ vel Si devs to na lur ­in to na ci u ri az rov ne ba da gan vi Ta re ba.

vu sur veb kom po zi tors ga eR r ma ve bi nos is Te­me bi, rom le bic mis mu si kas, ro gorc ka me ruls, ise sxva Jan rebs, sZe nen gan sa kuT re bul ko lo rits da msme nel Ta So ris in te ress aR Z ra ven. ag reT ve vu­sur veb mas, rom mi si qmni le be bi uf ro xSi rad aJ­Re re bu li yos sa kon cer to sce na ze.

ge na di tol s ten ko (kom po zi to ri, ru se Tis kom­po zi tor Ta kav Si ris wev ri): pi e se bi Se sa niS na vi a. ro gorc iq na mog vev li na kom po zi to ri, ro me lic bav S ve bis T vi sac Rir se ul na war mo e bebs qmnis.

problema

34

qronika

amas wi naT Tbi li sis va no sa ra joS vi lis sa xe lo -bis sa xel m wi fo kon ser va to ri is mu ze u mis dar baz Si Ca tar da di di qar T ve li me vi o li nis ma ri ne iaS vi -lis xsov nis sa Ra mo. uk ve er Ti we li a, rac msof -li os mu si ka lur kul tu ras ga mo ak l da brwyin va -le qar T ve li me vi o li ne. da sa na ni a, rom uk ve ver Sev Z lebT mo vis mi noT am Se u da re be li xe lo va nis cocxa li Ses ru le ba, mag ram, sa bed ni e rod, ar se -bobs mi si kon cer te bis Ca na we re bi, rom lis meS ve o -biT ma ri ne iaS vi lis Se moq me de ba uk v da vi a.

es sa Ra mo ga mar Ta ma ri nes uax lo es ma me go bar -ma sa qar T ve los sa xal xo ar tis t ma, pi a nis t ma mar -ga ri ta Cxe i Zem. im dRes Se ik rib nen ma ri ne iaS vi lis da mar ga ri ta Cxe i Zis Se moq me de bis Tay va nis m cem -le bi, me gob re bi, ax lob le bi.

ma ri ne iaS vil ze isa ub res mu si kis m cod ne eb ma: ma na na ax me tel ma, gul baT to ra Zem, pi a nis t ma na na di mit ri a dim, Ta vad mar ga ri ta Cxe i Zem. qal ba ton ma mar ga ri tam, `to pam~, ro gorc mas ax lob le bi mi -mar Ta ven, da uk ra na war mo e be bi, rom le bic gan sa -kuT re biT uy var da ma ri nes mi si Ses ru le biT, im sa -Ra mos JRer da So pe ni, rax ma ni no vi, de bi u si....

ma ri ne da mar ga ri ta ad re u li bav S vo bi dan me -gob rob d nen. isi ni swav lob d nen ni Wi er bav S v Ta aT w led Si da xSi rad er Tad ga mo di od nen sxva das-x va kon cer teb ze. aR sa niS na vi a, rom ma ri ne iaS vi li da mar ga ri ta Cxe i Ze iy v nen pir ve li qar T ve li mu -si kos - Sem s ru leb le bi, rom leb mac mo i po ves aRi a -

re ba sa er Ta So ri so as pa rez ze da asa xe les Ta vi an -Ti qve ya na _ sa qar T ve lo.

mar ga ri ta Cxe i Zis Se moq me de bas hyavs Ta vi -si dam fa se be li, er T gu li msme ne li, ara m xo lod Tbi lis Si, ara med pa riz Si, aS S - Si, ru seT Si. ai, ro -gor axa si a Teb da mas ba to ni an ton wu lu ki Ze; `mar -ga ri ta Cxe i Ze aris uaR re sad dax ve wi li da fa qi zi pi a nis ti fi lig ra nu li teq ni kiT. mas xe le wi fe ba yve la sti lis da epo qis na war mo e be bis Ses ru le ba, mi si Se moq me de ba yo vel T vis mra val fe ro va ni a~.

im sa Ra mos Tbi li da da u viwya ri STa beW di le -be bi did xans gah y ve ba iq dam s w re sa zo ga do e bas, ra Sic di di Rvaw li mi uZR vis mu ze u mis di req tors, qal ba ton ma ri ne Cix la Zes.

am sa Ra mos av tors mar ga ri ta Cxe i Zes mad lo bas ux did nen ma ri ne iaS vi lis me gob re bi da qa liS vi -le bi _ la li da na Te la po lit kov s ke bi.

aq ve min da mo vu wo do Cems ko le gebs _ te le- ra dio Jur na lis tebs, vi sac exe ba qar Tu li mu si -kis pro pa gan da, xSi rad mo am za don ga da ce me bi aseT did mu si ko seb ze da aaJ Re ron eTer Si ma ri ne iaS -vi lis - msof lio var s k v la vis mi er Ses ru le bu -li kla si ka, ra Ta Cvens msme nels, gan sa kuT re biT axal gaz r debs, Ca mo u ya li boT dax ve wi li ge mov ne -ba da va zi a roT isi ni amaR le bul mu si kas sa u ke Te so Ses ru le biT.

Cven yo vel Tis vi a ma yebT, rom ma ri ne iaS vi li qar T ve li iyo.

didi musikosisgaxsenebaciuri ComaxiZe

35

qronika

marine iaSvili

36

axali gamocemebi

za qa ria fa li aS vi lis sax l - mu ze um Si axa li kre bu-lis _ `qar Tu li sa for te pi a mo mu si ka~ (t. I) war-d ge na ga i mar Ta. dar baz Si, ro me lic mci re ricxo van sa zo ga do e bas itevs, sa si xa ru lo gan wyo ba su fev da. audi to ri is Zi ri Tad na wils Tbi li sis mu si ka lu-ri sko le bis war mo mad gen le bi Se ad gen d nen, ro-mel Tac jer ku lu a reb Si ga mo xa tes gul w r fe li kma yo fi le ba mniS v ne lo van si ax les Tan da kav Si-re biT, Sem deg xma maR la ga nacxa des Ta vi an Ti az ri. pro eq tis av to ris, ba to ni ka xa ca ba Zis sity ve biT, am kre bu lis Sem d gen lebs or m x ri vi mi za ni hqon-daT: er Ti mxriv qar T ve li kom po zi to re bis na war-mo e be bis Sek re ba, me o re mxriv, sa bav S vo sa for te-pi a no li te ra tu ris gam did re ba axa li ga mo ce miT.

kre bu lis ga mo ce ma, uda vod, mniS v ne lo van mov-le nas war mo ad gens. aq er Tad aris Tav moy ri li sxva das x va Ta o bis qar T vel kom po zi tor Ta na war-mo e be bi, dawye bu li qar T ve li kla si ko se biT, dam-Tav re bu li dRes moq me di kom po zi to re biT.

wi nam de ba re kre bu li gan kuT v ni lia mu si ka lu-ri sko lis I-III kla se le bi saT vis. kre bu lis av to-re bi (pro eq tis av to ri da xel m ZR va ne li ka xa ca-ba Ze, mTa va ri re daq to ri _ lia Cxe i Ze, Sem d ge ne li da re daq to ri _ mTva ri da yi fi a ni) mu Sa o ben xuT-to me ul ze, sa dac qar Tu li sa for te pi a no mu si ka

SeZ le bis dag va rad maq si ma lu rad iq ne ba war mod-ge ni li. to me u le bi me To do lo gi u ri prin ci piT aris Ca fiq re bu li, yo vel to mi eta pob ri vad axal sa fe xu rad mo i az re ba.

I tom Si Se su li a: di mit ri ara yiS vi lis, Sal va mSve li Zis, Ta mar Sa ver zaS vi lis, va le ri an ca ga re-iS vi lis, Sal va Taq Ta qiS vi lis, aleq si ma Wa va ri a-nis, re vaz ga biC va Zis, da li Cxe i Zis, qe Te van Tu ma-niS vi lis, ni ko loz gu di aS vi lis, ta ri el baq ra Zis, sul xan cin ca Zis, So Ta mi lo ra vas, oTar Taq Ta qiS-vi lis, oTar Tev do ra Zis, ele o no ra eq sa niS vi lis, aleq san d re Sa ver zaS vi lis, sul xan na si Zis, no dar ga bu ni as, me rab far cxa la Zis, irak li ge ja Zis, gi vi ci ciS vi lis, me ri da vi TaS vi lis, no dar ma mi saS vi-lis, va Ja aza raS vi lis, da viT tu ri aS vi lis, ni no za bu ki Zis, nu nu ga bu ni as, ra maz ke mu la ri as, eliz-bar lom da ri Zis, me rab me ra biS vi lis, ru su dan xo-ra vas, ka xa ca ba Zis na war mo e be bi.

lia Cxe i Ze (me-6 sa xe lovn. sko lis di req to ri,

kre bu lis mT. re daq to ri): me bed ni e ri vi ya vi uk­ve ma Sin, ro de sac ka xa ca ba Zem am pro eq t ze mu Sa o ba Sem Ta va za. pe da go ge bi sul eZeb d nen sko lis prog­ra mis Se sa ba mis qar Tul na war mo e bebs. no te bis mo­po ve ba yo vel T vis prob le ma iyo. rac ga mo ce mu la,

erovnuli niadagis gasamyareblad

37

axali gamocemebi

isic Zne li sa Sov ne li iyo da rac ar ga mo ce mu la, miT ume tes.

si a ma yiT Se miZ lia vTqva, rom Cvens sko la Si, wle bis gan mav lo ba Si sul imar Te bo da qar Tu li mu si kis sa Ra mo e bi. am mxriv gan sa kuT re bul en Tu zi­azms iCen da Cve ni Se sa niS na vi pe da go gi, qal ba to ni mTva ri da yi fi a ni, ro mel mac Ta vi si Zal ze na yo fi­e ri pe da go gi u ri moR va we o bis man Zil ze er T ­erT mTa var miz nad da i sa xa qar Tu li mu si kis pro pa gan­da. a ra da, es qal ba to ni, Se iZ le ba iT q vas, sa gan­Zu ris mflo be li gax l daT, mis xel Si iyo di di ra o de no bis qar T ve li kom po zi to re bis sa for te­pi a no Txzu le be bis av to ri se u li xel na we re bi, er­Ta der Ti eg zem p li a re bi.

`qar Tu li sa for te pi a no mu si kis~ I to mis ga mo­ce mis Sem deg uk ve did mad lo bebs gvix di an mu si ka­lu ri sko le bis di req to re bi, pe da go ge bi. gvTxo­ven no tebs. am bo ben, rom sity ve bi ar yof niT mad­li e re bis ga mo sa xa ta vad.

mTva ri da yi fi a ni (me-6 sa xe lovn. sko lis pe da-go gi, kre bu lis Sem d ge ne li): Ce mi oc ne ba iyo qar­T ve li kom po zi to re bis na war mo e be bis srul yo fi­li kre bu lis ­ an To lo gi is ga mo ce ma. di di xa nia ama ze vfiq rob di, mqo nia ki dec am ide is gan xor ci­e le bis mcde lo ba, mag ram uSe de god. er Ti mxriv bed ni e ri vi ya vi, rom Cems xelT iyo uni ka lu ri ma sa la ­ qar T ve li kom po zi to re bis na war mo e be bis xel na we re bi, rac ar da beW di la, ar ga mo ce mu la da me tic ­ av to reb sac ar dar Ce ni aT me o re eg zem­p li a ri, M me o re mxriv ki gu li mtki o da, rom am na war mo e be bis das tam b vis, gav r ce le bis per s peq ti­vas ver vxe dav di. Cve ni, me­6 sa xe lov ne bo sko lis di req tor ma, q­ma lia Cxe i Zem rom ga mac no ba to ni ka xa ca ba Zis ide a _ mom zad des qar Tu li sa for te­pi a no na war mo e be bis kre bu li, Tan Cve ni mo na wi le­o biT, Cems si xa ruls sazR va ri ar hqon da. ro de sac Sev x v di ba ton ka xas da va na xe Cems xelT ar se bu li xel na we re bi, ga oc da, aR f r To van da. Cven sa bo­lo od vam za debT xuT to me uls, igi gan sazR v ru lia eta pob ri vad, asa kob ri vi sir Tu lis mi xed viT. Seg­

vaqvs, Se iZ le ba iT q vas, Cvens xelT ar se bu li yve­la Ri re bu li qar Tu li sa bav S vo sa for te pi a no na war mo e bi, Sem de gi to me bi saT vis kom po zi to re bi sa gan ge bod gvi we ren na war mo e bebs.

di di xnis win iyo, rom da vu kav Sir di ba ton aleq si ma Wa va ri ans, ro mel mac sa oc rad da mi Wi ra mxa ri, rac Se iZ le ba xSi rad ameJ Re re bi na ara m xo­lod mi si, ara med sxva qar T ve li kom po zi to re bis na war mo e be bic. swo red ax la mi si da ba de bi dan 100

38

wlis iubi lea da muxls vid rek am di di kom po zi­to ri sa da di di ada mi a nis xsov nis wi na Se, rom lis cxov re bis mo wo de ba iyo eke Te bi na erov nu li, ke­Ti li saq me e bi, Tu ki vin mes sa sar geb lo miz nis gan­xor ci e le bis sur vils Se atyob da, ax lo bel ada­mi a nad mi i Reb da da yve la na i rad gver d Si da ud ge­bo da. swo red mi si wya lo biT bevr kom po zi tor Tan mqo nia Se xe ba da av tog ra fe bic ase Sem r Ca.

wle bis man Zil ze jer zes ta fon Si, Sem deg aq, me­6 mu si ka lur sko la Si sul va ta reb diT qar T­ve li kom pi zi to re bis, ro gorc sa av to ro, ise Se­re ul sa Ra mo ebs. Cag vi ta re bia an d ria ba lan Ci­va Zis, aleq si ma Wa va ri a nis, sul xan cin ca Zis, me ri da vi TaS vi lis, da li Cxe i Zis, Sal va da vi TaS vi lis, eliz bar lom da ri Zis sa Ra mo e bi. qar Tu li mu si kis kon cer teb ze ki TiT q mis yve la kom po zi to ris na­war mo e bi Seg vis ru le bi a, vi sac ki asa kob ri vad Se­sa ba mi si sa for te pi a no na war mo e bi aqvs da we ri li. Mme mos wav le eb Tan er Tad Ta va dac yo vel T vis vmo na wi le ob di am sa Ra mo eb Si.

cxa di a, ba ton ka xa sac da Cvenc es sur vi li sur­vi lad dag v r Ce bo da, rom ara qa la qis me ri is, ba­to ne bis _gi gi ugu la vas, ma mu ka qa ca ra vas, So Ta maR la ke li Zis, qal ba ton ne ka se bis k ve ra Zis Ta­nad go ma. ma Ti me o xe biT qar Tu li sa for te pi a no mu si kis is to ri a Si saS vi liS vi lo saq me keT de ba.

na na Cin Ca la Ze (me­8 mus. sko lis di req to ri): es ise Ti Zvir fa si Se na Ze ni a, sity ve bi ar myof nis emo ci e bis ga mo sa xa ta vad. Cven gviy vars qar Tu li mu si ka da aqam de sa Su a le ba ar gveZ le o da es siy va ­ru li sa Ta na dod ga mog ve xa ta. mar Ta li a, ar se bob ­da qar Tu li sa for te pi a no mu si kis kre bu li (Sem ­d ge ne li na Te la ken Wi aS vi li), ad re did kre bu ­lad mo vix se ni eb diT, mag ram, war mo id gi neT, mas Si am ga da sa xe di dan ma inc mci re ra o de no bis na war mo ­e be bi Se di o da. mag., ba lan Ci va Zis er Ti na war mo e bi, ma Wa va ri a nis ori da a. S.

axa li kre bu lis ga mo ce miT Cven di di prob le ma gvex s ne ba. mTe li Ce mi ko leq ti vi, gar Se mo mu si ka ­lu ri sko le bis di req to re bi da pe da go ge bi bed ­

ni e ri ari an. maT sa Ze ba ri aRar eq ne baT qar Tu li na war mo e be bi. amiT xom ki dev me tad gag r Zel de ­ba Cve ni gar dac v li li di di kom po zi to re bis si ­cocx le, nor Ci Ta o be bi Ta vi dan ve ezi a re bi an maT Se moq me de bas da Se iy va re ben, dRes moq med kom po ­zi to rebs ki ga ic no ben, ga i Ta vi se ben maT na war mo e ­bebs. di di mad lo ba yve la im ada mi ans, vi sac wvli ­li mi uZR vis am di di saq mis gan xor ci e le ba Si.

me ri da vi TaS vi li (kom po zi to ri): Za li an ga ­ma xa ra am kre bu lis ga mo ce mam. Cem T vis di di si xa ­ru lia am den qar Tul sa bav S vo na war mo ebs er Tad rom vxe dav.

am qmni le be bi dan bevrs vic nob da miy vars, bev ri aris Cem T vis uc no bi, ax lad Seq m ni li Txzu le bac.

sam wu xa ro a, rom bo lo wleb Si nak le bad srul ­de ba qar Tu li na war mo e be bi. mu si ka lu ri sko le bi ­dan zo gi skep ti ku ra dac iyo gan wyo bi li qar Tu li mu si kis mi marT. ga mi gia ase Ti sno bu ri naT q va mic: _ qar Tul mu si ka ze bav S vebs ver gav z r diTo. me ki swo red am g va ri da mo ki de bu le ba mi maC nia pro vin ­ci a liz mad. cxa di a, auci le be lia mos wav lis ev ­ro pul mu si ka ze, kla si ka ze aR z r da, mag ram mas Si erov nu li na per w k lis gaR vi ve bac auci le be li a, bav S vi, miT ume tes, Tu mas mu si ko sad vzrdiT, aramc da aramc erov nul ni a dags ar un da iyos mowy ve ti ­li. gar da ami sa, swo red sazR var ga reT yo vel T vis did in te ress iw vevs qar Tu li na war mo e be bi, Ta ­vi an Ti TviT m yo fo bis, gan s x va ve bu li JRe ra do bis ga mo. mar Ta li a, Cve ni bav S ve bi sxva das x va qvey neb Si war ma te bebs aR we ven, la u re a to bas iRe ben, mag ram ma inc, ev ro pe li kom po zi to re bis na war mo e be bis Ses ru le biT Cven ve ra vis ga vak vir vebT.

Eeliz bar lom da ri Ze ( kom po zi to ri): mi maC ni a,

rom es aris is to ri u li saq me. pe da go ge bi kom­po zi to rebs sa Ti Ta od gvTxov d nen na war mo e bebs, Cven ki SeZ le bis dag va rad vex ma re bo diT, mag ram mTel sa qar T ve los ase ras gav w v de bo diT. sxva Ta So ris, ram den jer qar Tu li sa for te pi a no qmni­le be bi war ma te biT Ses ru le bu la sazR var ga reT,

axali gamocemebi

39

Sem d gom iqe dan mo uTxo vi aT sxva qar T ve li kom po­zi to re bis na war mo e be bic. amis pre ce den ti ara er­Txel yo fi la da Cvenc prob le mis wi na Se dav m d­gar varT, Zne li mo sa po ve be li iyo gar dac v li li kom po zi to re bis no te bic. am di di pi rov ne be bis wi­na Se yve la ni val Si varT, ume te so bis mem k vid re o­ba mo sav le li a. ki dev uf ro cud dRe Si ari an Ta­na med ro ve kom po zi to re bi, ro mel TaT vis no te bis da beW d va, ga mo ce ma prob le ma tu ri a. am yve laf ris er Tad Tav moy ra did sa mu Sa os mo iTxov da. ka xa ca­ba Zem mniS v ne lo va ni saq me wa mo iwyo da sa u ke Te so gun di Se mo ik ri ba gar Se mo: me­6 mu si ka lu ri sko la (di req to ri lia Cxe i Ze) ga mo ir Ce va qar Tu li mu si­ki sad mi er T gu le biT, qal ba to ni mTva ri da yi fi a ni xom am mxriv eta lo nad mig vaC ni a. Cven yve la ni di­dad mad li er ni da mo va le ni varT mxar Si da vud­geT am wa mowye bas.

axali gamocemebi

40

aqtualuri musikis festivali

CLOSE ENCOUNTERS -2013

`aq tu a lu ri mu si kis fes ti va li - Close Encounters -2013~, 2 oq tom b ri dan 9 oq tom b ris CaT v liT Tbi-lis Si da re gi o neb Si Ca tar da. fes ti vals ase ve Seg viZ lia vu wo doT Sve i ca ri u li da qar Tu li mu si kis fes ti va li, rom lis su lis Cam d g me li da or ga ni za to ri a, Sve i ca ri a Si moR va we qar T ve li pi a nis ti _ Ta mar kor Za i a. man sa fuZ v li a ni sa for te pi a no sko la ga i a ra no dar ga bu ni a sa da na na xu bu ti as klas Si, as pi ran tu ra ki Sve i ca ri a Si - hans iurg strub Tan daamTavra, sadac is 1997 wli dan moR va we obs.

Ta mar kor Za i as Tan er Tad wle van de li fes ti va lis or ga ni za to re bi iy v nen: re vaz kik na Ze da mi Sel cig le ri.

mu si ka lur fes ti va lebs So ris `aq tu a lu ri mu si kis fes ti va li~ ga mo ir Ce o da Ta vi si es Te ti kiT, sti-liT da teq no lo gi u ri az rov ne bis mra val fe rov ne biT.

festivali `Close Encounters` 2005 wels da ar s da, rom lis or ga ni za to re bi iy v nen: ana kra i e ri, ma na na ax me te li, Ta mar kor Za i a, fe liqs pro fo si da re vaz kik na Ze. ,,Cve ni mi za nia avaJ Re roT Zve li, kla si ku ri mu si ka, ro me lic sam wu xa rod, iS vi a Tad srul de ba da da viwye bas eZ le va. ase ve mo vam za doT eq s pe ri men tu li mu si kis sa in te re so prog ra ma. gvin da ra Rac axa li Sev Ta va zoT msme nels. aq xe liT dam za de bu li in s t ru men te bi a, ro me lebic me lo di as gan sa kuT re bul JRe ra do bas ani Webs“, - aR niS navs sa u bar Si Ta mar kor Za i a.

`Close Encounters` -2013 iT va lis wi neb da 4 kon certs Tbi lis Si, kon ser va to ri is mci re dar-baz Si da me-6 av to ri ze bul sko la Si, ase ve 4 gas v liT kon certs re gi o neb Si, ker Zod: siR naR Si, Te-lav Si, gor sa da bor jom Si. das k v niT kon certs ki ci u rix ma umas pin Z la, sa dac Ses rul da qar T ve li kom po zi to ris, mi xe il SuR li aS vi lis `di di qro ma ti u li fan ta zia (sim fo ni a)~ sa mi ro i a li saT vis. es mo nu men tu ri `sim fo ni a“ da i we ra 1975 wels. am na war mo e bis Ses ru le bis idea fes ti va lis da ar se-bis Ta na ve iS va. `di di qro ma ti u li fan ta zia (sim fo ni a)“ sa mi ro i a li saT vis 24 oq tom bers, ci u ri xis IGNM-sa da ra dio SRF 2 -is Ta nam S rom lo biT Sve i ca ri e li msme ne lis wi na Se war s d ga.

un da aRi niS nos, rom aq tu a lu ri mu si kis fes ti va lis mo na wi le e bi, mu si ka lu ri sam ya ros mra-val fe rov ne bas, an wi na aR m de go bas sa kon cer to prog ra mi Tac asa xav d nen: er Tis mxriv, prog ra ma Si iyo `qar T vel qse na ki sad“ aR q mu li kom po zi to ris - mi xe il SuR li aS vi lis `di di qro ma ti u li fan ta zia ( sim fo ni a)~ da me o re mxriv, hen ri per se lis mu si ka; mo car tis saf - no kvar te ti da fe liqs pro fo sis `The composer’s body~, ka me ru li or kes t ri sa da Ta na med ro ve teq no lo gi e bis (ker Zod, im p ro vi za ci-eb Si ga mo ye ne bu li pre pa ri re bis xer xi da TviT na ke Ti in s t ru men te bis JReradoba) sin Te zi. ba ro kos,

studenturi gverdi

41

kla si kur da XX-XXI s.s. eleq t ro nul mu si ka Si prob le ma ti kis ino va ci u ri gad mo ce mis ma ne riT xde ba stil Ta da ax lo e ba dro Si. mon d ri an an sambls, ro mel sac qar T ve li msme ne li ic nobs wi na fes ti va li dan, wels da e ma ta ka pe ler - cum To ris du e ti. fes ti va li xel say rel pi ro bebs qmnis imis T vis, rom mox des mu si ko se bis gac v la, prog-ra me bi sa da im p ro vi za ci e bis moq ni li Ser wy ma sxva das x va kon s te la ci eb Si, qar T ve li mu si ko se bis - re vaz kik na Zis, na ta li be ri Zi sa da ni ka ma Ca i Zis mo na wi le o biT. lu kas lan g lo cis na war mo eb Si `To ver`, al-tist pet ra aker mans Tan x le bas uwev da Sve i ca ri e li pi a nis ti fi lip ma i e ri, mi xe il SuR li aS vi lis `di di qro ma ti u li fan ta zi is (sim fo ni is)~ pir ve li Sem s ru leb le bi ki iy v nen: Ta mar kor Za i a, Ta mar Ci ta Ze da nu ca kas ra Ze.

mon d ri an an sam b lis wev re bi ari an: da ni e la mi u le ri - vi o li no, pet ra aker ma ni - al ti, eka Cai mas-kul ra ti - Ce lo, da Ta mar kor Zaia - for te pi a no. ka pe ler - cum To ris du e ti: ve ra ka pe le ri- for te pi-a no da pe ter kon ra din cum To ri - per ku si a. fi lip ma i e ri da Ta mar Ci ta Ze - for te pi a no. sa qar T ve los war mo ad gen d nen: ni no kas ra Ze - for te pi a no, na ta li be ri Ze - vo ka li /eleq t ro ni ka, ni ka ma Ca i Ze - eleq-t ro ni ka da re zo kik na Ze - saq so fo ni eleq t ro ni ka.

nuca kasraZe, Tamar korZaia, Tamar CitaZe.

42

studenturi gverdi

sa i na te re so iyo 2 oq tom be ris fes ti va lis prog ra ma , ro mel sac sa gan ma naT leb lo xa si a Ti hqon da - Sve i ca ri ul - qar Tu li pat ro na JiT me-6 av to ri ze bul sko la Si Ca tar da saq vel moq me do kon cer ti sko lis sa sar geb lod.3 oq tom bers, Tbi li sis kon ser va to ri is stu den t TaT vis ga i mar Ta vor k So pe bi (ka me ru li mu si ka da im -p ro vi za ci e bi).

4 oq tom bers, kon ser va to ri is mci re dar baz Si Sed ga mi xe il SuR li aS vi lis `di di qro ma ti u li fan-ta zi is (sim fo niis)~ pre mi e ra. es na war mo e bi sav se biT sa mar T li a nad ga mocxad da fes ti va lis gan sa kuT re-bul mov le nad. ori o de sity viT min da aR v niS no am mo nu men tu ri ̀ sim fo ni is~ (1975w.) Se sa xeb. igi 60 wu Ti grZel de ba da da we ri lia sa mi ro i a li saT vis. SuR li aS vi lis `di di qro ma ti u li fan ta zi a (sim fo nia )~ Ta na med ro ve mu si ka lu ri az rov ne bis Se sa niS nav ni muSs war mo ad gens. Sem Tx ve viT ar uwo da mas av tor ma `sim fo ni a~, ra Sic igi am sityvis ber Z nul kla si kur ga ge bas gu lis x mob da. na war mo eb Si i.s. ba xis qro ma ti-u li fan ta zi is hi per ci ti re biT xde ba Zve li da axa li mu si ka lu ri az rov ne bis Ser wy ma, rac Ta vis Ta vad asa xavs Zvel sa da axals So ris uwy ve to bas, ro me lic `Close Encounters`-is mTa va ri amo ca na caa.

II gan yo fi le ba Si mi xe il SuR li aS vi lis `sim fo ni is~ tran s ce den tu lo bas daupi ris pir da Rrma li-ri zmiT gam s W va lu li hen ri per se lis `sa mi fan ta zi a~ si me bi a ni tri o saT vis. prog ra ma da as ru la pe ter - kon ra din cum To ris (per ku si a) da ve ra ka pe le ris (for te pi a no) im p ro vi za ci eb ma, ro mel Sic ga mo ye-ne bul iyo sa Ta ma So pi a ni no (har mo ni u mi).

kon cer tis me o re dRes, 5 oq tom bers, Ses rul da XX sa u ku nis Sve i ca ri e li kom po zi to re bis: iefim go-li Se fis, iurg fra is, lu kas lan g lo cis na war mo e be bi. teq no lo gi e bis uki du re si si ax le ga mo ik ve Ta ve ra ka pe le ri sa da kon ra din cum To ris im p ro vi za ci eb Si. sa Ta ma So pi a ni no (har mo ni u mi), pre pa ri re bu li ro i a li, cum To ris mi er Seq m ni li sak ra ve bis sin Te zi, qmni da im es Te ti kas, ro me lic XXI sa u ku nis aq tu a-lu ri mu si kis mxat v rul xer xad Ca mo ya lib da.

ka pe ler - cum To ris du e tis me oc ne be kom po zi ci ebs enac v le bo da kon t ras tu li prog ra ma - er Ti mxriv, 2012 wels Seq m ni li iurg fra is `grZno be bis ar qi teq tu ra~ for te pi a no sa da si me bi saT vis, Ta vi si ga Ce re-bu li xmo va ne biT, da lu kas lan g lo cis fan tas ti k u ri oTx na wi li a ni kom po zi cia `To ver“ (2012w.) al ti sa da for te pi a no saT vis, me o res mxriv, go li Se fis Tor met to ni a ni kom p leq se bi si me bi a ni tri o saT vis (1914 w.) Ta vi si sim Zaf riT. prog ra ma Se as ru la mon d ri an an sam b l ma da fi lip ma i er ma (for te pi a no).

kon cer tis me sa me dRes, 6 oq tom bers, Ses rul da ka pe ler - cum To ris mi ni a tu ru li im p ro vi za ci e bi. STam beW da vi iyo pir ve li im p ro vi za cia `Song end...~, sa dac kon ra din cum To ri per ku si as ani Webda sxva das x va ga mom sax ve lo bas, ma ga li Tad, TviT m f ri na vis xmo va ne bis imi ti re ba, ro me lic mi iR we va in s t-ru men ta lis tis mi er Seq m ni li sak ra vis moZ ra o biT da sar tyam in s tu men t ze. am sa Ra mos sul 9 im p ro vi-za cia Ses rul da. aR niS v nis Rir sia na ta li be ri Zis (vo ka li / eleq t ro ni ka) da ni ka ma Ca i Zis ori gi na-lu ri eleq t ro nu li kom po zi ci e bi.

II gan yo fi le ba Si, JRe ra do bis Ta na med ro ve teq no lo gi e bi Sec va la kla si kur ma mu si kam, ker Zod, mo car tis sa for te pi a no kvar tet ma Es – dur (1786 w.). na war mo e bi Se as ru la mon d ri an an sam b l ma ula-ma ze si bge raT ga mom sax ve lo biT da fra zi re biT. sam na wi li an ma cik l ma usazR v ro si xa ru li moh g va ra msme nels.

am kon cer t ze pir ve lad ga er Ti an da na ta li be ri Zi sa da ni ka ma Ca i Zis du e ti ve ra ka pe le ri sa da kon ra din cum To ris du et Tan .

aq tu a lu ri mu si kis fes ti val ma 7 oq tom b ri dan Tbi li si dan re gi o neb Si ga da i nac v la, kon cer te bi ga i mar Ta siR naR Si, Te lav Si, gor Si.

43

ro gorc ze moT aR v niS ne, 24 oq tom bers, ci u rix Si, ra di os stu di a Si, ga i mar Ta das k v ni Ti kon cer ti, sa dac Ses rul da mi xe il SuR li aS vi lis `di di qro ma ti u li fan ta zia (sim fo ni a)~.

sa qar T ve lo Si aq tu a lu ri mu si kis fes ti va lis par t ni o re bi ari an mu si ko lo gi, mga lo be li - da viT SuR li aS vi li, kom po zi to ri, saq so fo nis ti, kon ser va to ri is req to ri - re vaz kik na Ze. ase ve: Tbi li sis sa xel m wi fo kon ser va to ri a, sa qar T ve los kul tu ri sa da Zeg l Ta dac vis sa mi nis t ro, Sve i ca ri is sa el-Co sa qar T ve lo Si, ra dio `mu za~, Tbi li sis me-6 av to ri ze bu li sko la.

da bo los, aq tu a lu ri mu si kis fes ti vals ``Close Encounters``, gul w r fe lad vu sur veb did war ma te-bebs Ta na med ro ve da Zve li mu si kis Zi e bis gza ze, ro me lic mar T lac rom aq tu a lu ri sa kiTxi a, ro gorc Ta na med ro ve mu si ko lo gi i saT vis, ase ve sa Sem s ru leb lo xe lov ne bi sT vi sac.

M

mariam mefariSviliTbilisis saxelmwifo konservatoriis

kompoziciisa da musikologiis I kursis studenti

Tamar korZaia (f-no), daniela miuleri (violino), petra akermani (alti), ekaCai maskulrati (Celo)

44

gaxseneba

gul baT to ra Ze: ba ton ta ri el Tan me nac no bo bis na xe va ri sa u ku ne ma kav Si reb da. mar Ta li a, is ram -de ni me wliT uf ro si iyo Cem ze, mag ram kon ser va -to ri a Si er Ti kur siT win vi ya vi. amis mi ze zi gax -l daT is, rom ta ri e li Se da re biT gvi an mo vi da mu si ka Si, ro de sac igi uk ve sta Ji a ni me di ko si iyo. ro gorc cno bi li a, Cve u leb riv, me o re spe ci a lo -bis da uf le bis Sem deg Tavs ane be ben xol me Tav da -pir vel saq mi a no bas. ta ri e li ase ar moq ce u la. igi bo lom de er T gu li dar Ca Ta vi si pir ve li siy va -ru li sa da did war ma te beb sac mi aR wia am dar g Si. ram de ni me aTe u li wlis man Zil ze ta ri el baq ra Ze ewe o da Zal ze na yo fi er moR va we o bas `or fron -t ze~. ar Ce u li spe ci a lo be bi sad mi siy va ru li da araC ve u leb ri vi Sro mis moy va re o ba sa Su a le bas aZ lev da war ma te biT Se e Tav se bi na me di ci na da mu -si ka. er Txel miTx ra: yve la Ce mi na war mo e bi Ra mis sa a Teb Si _ ga Te ne bam de, an Sve bu le bis dros maqvs da we ri li o.

kon ser va to ri a Si ta ri e li cno bil kom po zi tor -sa da pe da gog Tan _ pro fe sor iona tus ki as Tan swav lob da. cno bi li a, Tu ro go ri av to ri te tiT sar geb lob da ba to ni iona mu si ka lur sa zo ga do -e ba Si. ta ri e li pir da pir aR mer Teb da Ta vis mas -wav le bels, ro mel mac mtki ce pro fe si o na liz -m Tan er Tad mas Cve ni xal xu ri mu si ki sad mi di di siy va ru lic Ca u ner ga. al baT, vi sac ki mo us me nia ta ri e lis na war mo e be bi, dag ve Tan x me ba, rom mi si mu si ka gam s W va lu lia qar Tu li erov nu li sti lis ni San - T vi se be biT. ta ri e li sa da mi si mas wav leb -lis me gob ro ba kon ser va to ri a Si swav lis Sem de -gac grZel de bo da. ram den jer me Sev x v di mas ba ton ionas ojax Si 60-i a ni wle bis da sawyis Si, ro de sac vmu Sa ob di mo nog ra fi a ze i. tus ki as Se sa xeb.

kon ser va to ri is dam Tav re bis Sem deg ta ri e li TiT q mis aTi we li ewe o da pe da go gi ur moR va we o-bas cen t ra lur mu si ka lur aT w led Si. es uk ve `sa mi fron ti~ ga mo di o da! dabo los, es da u Ra la vi ka-

musikisa da medicinis msaxuri

ta ri el baq ra Ze... pi rov ne ba, ro me lic er T na i ri Se moq me de bi Ti Se mar Te biT iR v wo da or, sru li ad gan s x va­

ve bul pro fe si ul as pa rez ze. mi si cxov re ba das tu ria imi sa, rom RvTis gan bo Ze bu li ni Wi sa da Tav da u zo ga vi

Sro mis me o xe biT, ada mi ans Za luZs er T na i ri Za lis x me viT, war ma te bu lad em sa xu ros ur Tu les dar gebs _ me­

di ci na sa da mu si kas. am mra val m x ri vi moR va we o bis Se de gia fun da men tu ri sa mec ni e ro da na to va ri me di ci nis

dar g Si da na yo fi e ri sa kom po zi to ro Se moq me de ba. wels b­n ta ri els 90 we li Se us rul de bo da. am Ta riRs

vex mi a ne biT kom po zi to ris me gob re bis mo go ne be biT, rac amov k ri feT ga ze Ti `mu si kis~ fur c le bi dan da kom po­

zi to ris 75­e wlis Ta vi sad mi miZR v ni li ra di o ga da ce mi dan (av to ri – ma ri ka Ci ja va Ze).

masala moamzada Tamar wulukiZem

45

gaxseneba

cic iZu le bu li gax da dak ma yo fi le bu li yo `mxo-lod~ me di ci niT da sa kom po zi to ro Se moq me de biT.

ro de sac Tvals ga da av lebT t.baq ra Zis mi er Seq m nil na war mo eb Ta si as, ga o cebT ma Ti di di ra-o de no ba da Jan rob ri vi mra val fe rov ne ba, Tum ca, mTa va ri ma inc mis Se moq me de ba Si ka me rul -in s t-ru men tu li na war mo e be bi a. ma Ti sa u ke Te so na wi li war ma te biT Ses rul da kon cer teb ze, dam k vid r-da mu si ka lu ri sko le bis sas wav lo re per tu ar Si. max sovs ta ri e lis di di for mis na war mo e be bis _ sim fo ni is, ora to ri is, mu si ka lu ri ko me di is pre-mi e re bi, rom le bic war ma te biT Ca tar da. mis mu si kas mu dam mos d gam da gu li Ta di to ni, Ta vi se bu ri ro-man ti ku lo ba, rac Se er Te bu li iyo myar pro fe si-ul kul tu ras Tan.

Cve ni ur Ti er To ba ki dev uf ro gax Sir da mas Sem deg, rac dav sax l diT erT sax l Si. am ke Til-mo sur ne da gul Ria ada mi an Tan mu dam sa si a mov no iyo ub ra lo sa u ba ric ki. ta ri e li mSve ni e ri me o-ja xe iyo. mi si ur Ti er To ba oja xis wev reb Tan nam-d vi lad sa ma ga li To gax l daT da siy va rul sa da ur Ti er Ter T gu le ba ze iyo age bu li, rac ga moC n-da ki dec mi si xan g r Z li vi da mZi me avad m yo fo bis pe ri od Si. yve las, vinc ki ic nob da ba ton ta ri el baq ra Zes, sa mu da mod da a max sov r da es Rrmad we si-e ri, mu dam mom Ri ma ri ada mi a ni, mra val m x ri vi moR-va we, Rir se u li pi rov ne ba.

ma ri ne iaS vi li: ba to ni ta ri e li araC ve u leb-ri vad ni Wi e ri ada mi a ni iyo da rac mTa va ri a, mra-val m x riv ni Wi e ri . es uaR re sad mim zid ve li Tvi-se baa ada mi a nis. Cven Za li an xSi rad vxvde bo diT er T ma neTs, mas moh qon da Ta vi si na war mo e be bi, vsa-ub rob diT mu si ka ze da ara mar to mu si ka ze. yve lam icis, rom ba to ni ta ri e li Se sa niS na vi eqi mi iyo da sxve bi sa ar iyos, rom ga mi Wir de bo da, yo vel T vis vu re kav di da rCe vas ve kiTxe bo di: ro gor un da mo-viq ce, kon cer tis win ra ga va ke To, ra wa ma li mi vi-Ro da a. S.

mi si na war mo e be bi me Za li an miy vars. mi si mu si ka ise Ti tem pe ra men tu li da ise Ti me lo di u ri a; ara-so des ara fers `i go neb da~. ai, esaa mTa va ri! imi tom,

rom bo lo dros kom po zi to re bi ra Rac uf ro ̀ teq-ni kur sa Su a le bebs~ mi mar Ta ven. ba to ni ta ri e lis mu si ka ki yo vel T vis ise Ti gul w r fe li iyo... mi si `cek va~, ro me lic Ca we ri lic aris, Za li an xSi rad da mik ravs sazR var ga reT da yo vel T vis di di mo-wo ne ba hqon da. ron do- so na tas vuk rav di Tbi lis-Si, mos kov Si. ro de sac ka me ru li or kes t ris xel-m ZR va ne li vi ya vi, vas ru leb diT ba ton ta ri e lis sa vi o li no kon certs (Cem ma dam _ iri nam Se as ru-la), sa vi o lon Ce lo kon certs. aTi wlis gan mav-lo ba Si, vuk rav di `qal Ta tri o Si~ (ta ti a na pri-men ko, lud mi la roS Ci na da me - yve la ni mos ko-vis kon ser va to ri is pro fe so re bi), ma Sin Cav we reT ba to ni ta ri e lis ori mi ni a ti u ra, ax lac vuk ravT xol me. ase rom, Cven mWid ro ur Ti er To ba gvqon da ro gorc mu si ka Si, ise cxov re ba Si...

tariel baqraZe

46

bi Zi na kver na Ze: ga vix se neb 40-i a ni wle bis da sas-ruls. ma Sin me mxo lod fexs vid gam di mu si ka Si, kon t ra bas sac vswav lob di da pa ra le lu rad kom-po zi ci a sac. gan sa kuT re biT da ma max sov r da 1948 we li, Ta vi si e.w. dad ge ni le biT (ge max sov re baT mu ra de lis ope ra). mo gex se ne baT, am dad ge ni-le bis ga mo di di orom t ri a li iyo. swo red aseT rTul vi Ta re ba Si ga vi ca ni ta ri el baq ra Ze. ta-ri e li Cem ze uf ro si iyo, ra sak vir ve li a. igi uk ve Ca mo ya li be bu li pi rov ne ba iyo, ro gorc me di ko si; da am Tav ra sa me di ci no in s ti tu ti da Sem deg Se mo-vi da kon ser va to ri a Si. Cven mas me re di di me gob-ro ba gva kav Si reb da. igi gax l daT b-n iona tus ki as mo wa fe, me b-n an d ria ba lan Ci va Zis mo wa fe vi ya vi. amas imi tom vix se neb, rom im pe ri od Si, mi u xe da vad az r Ta sxva das x va o bi sa mu si kis Se sa xeb, nam d vi li ko le gi a lo ba ar se bob da uf ro si Ta o bis war mo-mad gen lebs So ris. mxed ve lo ba Si myavs ro gorc Cve ni pe da go ge bi, ise yve la im d ro in de li aq ti u-rad Se moq me di kom po zi to ri. mi u xe da vad imi sa, rom gan s x va ve bu li xel we ris pe da go geb Tan gvix de bo da mu Sa o ba, ta ri els da me Za li an ax lo ur Ti er To ba gvqon da ro gorc b-n an d ri as Tan, ise b-n ionas Tan, cxa di a, ro gorc um c ros uf ros Tan. isi ni Za li-an did yu radRe bas iCen d nen im pe ri od Si Seq m ni-li Cve ni na war mo e be bis mi marT da xels uwyob d nen Cvens me gob rul ur Ti er To ba sac. Cven Za li an in-ten si ur Sro mas ve we o diT; dRe da Ra me vmu Sa ob-diT swav lis pe ri od Si da Tan da Tan ve uf le bo diT kom po zi ci is sa i dum lo e bas. ta ri e li da me xSi rad vuk rav diT oTx xel Si beT ho ve nis mu si kas, ma le ris sim fo ni ebs. mo gex se ne baT, es is pe ri o di a, ro de sac yve la fe ri ak r Za lu li a, xo lo ma le ri TiT q mis fa Sis tad iyo ga mocxa de bu li.

me re da me re, ro de sac `fe xi avid giT~, gvix de -bo da er Tad was v la mos kov Si, ma Sin de li sab Wo Ta kav Si ris sxva das x va qa laq Si, sa dac vas ru leb diT Cvens ka me rul na war mo e bebs. gan sa kuT re biT min da aR v niS no 1955 we li, ro de sac ta ri e li da me zam -Tar Si gax l diT iva no vos Se moq me de biT sax l Si (es tra di ci e bis sax lia _ aq omis wle bi ga a ta ra

Se moq me de biT ma in te li gen ci am, maT So ris Sos -ta ko viC ma). iq Cven sa mi Tve ga va ta reT. iva no vo Si araC ve u leb ri vi pi ro be bi iyo mu Sa o bis T vis; axal -gaz r da kom po zi to re bi, yve la ni vcxov rob diT cal - cal ke ko tej Si, gvyav d nen kon sul tan te bi, rom leb sac na war mo e bebs vaC ve neb diT, Se sa niS na -vi mu si ko se bi: gi or gi fri di, igor be la ru se ki da, rac mTa va ri a, or kes t ro bis di dos ta ti pe da go gi _ gi or gi for tu na to vi. am pe ri od Si ga vi Ci neT uam -ra vi me go ba ri sxva das x va qa la qi dan da res pub li -ki dan mon Ro le Tis CaT v liT. un da giTx raT, rom am axal gaz r da jgu fis li de ri gax l daT Cve ni ta ri el baq ra Ze. mo gex se ne baT, ra did Sro mas ve -we o diT; Ca ke ti le bi vi ya viT ko te jeb Si mar to ni, vSro mob diT, xan da xan di lam de da vxvde bo diT er T ma neTs mxo lod tra pe zis dros. Sro ma yve las Za li an gviy var da, mag ram ta ri els ver Sev w v de bo -diT ma inc, im de nad Sro mi su na ri a ni iyo. igi bevrs wer da da sak ma od karg na war mo e bebs ka me ru li mu si kis sfe ro Si. mu si kas Tan er Tad Za li an bevrs Sro mob da Ta vis me o re dar g Si. aman me ga ma o ca. rom Se vi do di mas Tan ko tej Si, qa Ral de bis uzar -ma zar gro va Si ij da. Tur me, iqe dan ve hqon da Ca fiq -re bu li sa kan di da to di ser ta ci a.

win ga dav x te bi, yve lam icis, rom ta ri e li gax-l daT L me di ci nis mec ni e re ba Ta doq to ri. ro-ca sa doq to ro ze mu Sa ob da so fel li kan Si, sa dac ram de ni me kom po zi to ri (ta ri e li, me, sul xan na-si Ze) oja xe biT er Tad vi ya viT, Se ve di maT bi na Si da da vi na xe qa Ral de bis ki dev uf ro di di gro va. gu li ga mis k da, viy vi re _ `bi Wo, es iva no vos qa-Ral de bi ga i zar da, Tu ra xde ba?!~ `Sen sul ase mas x ro ba ici, ga vi deT, ga vi se ir no To~ _ me ub ne bo-da si ci liT. imi tom vkiTxe, rom verc ki war mo med-gi na, ro dis as w reb da mu si kis we ras da imas, rom pa ra le lu rad Se e Tav se bi na er T ma neT Tan es ori rTu li saq me. iva no vos se mi na re bis Sem deg, mos-kov Si rom dav b run diT, Se moq me de bi Ti an ga ri SiT war v de qiT mos ko vis sam div nos wi na Se ka ba lev s kis `Ta ma do biT~. Cve ni na war mo e be bi mo i wo nes da ra-Rac fu la di Tan xi Tac dag va jil do ves.…

gaxseneba

ta ri e li iyo nam d vi li me go ba ri Ce mi. mTe li, rom ity vi an, `sa Ri wle bi~ _ axal gaz r do ba er Tad ga-va ta reT. sad ar vi ya viT, iva no vo dan mo yo le bu-li yve la qa laq Si dav di o diT er Tad. ta ri e lis ojax Ta nac Za li an ax los vi ya vi. aras d ros da ma-viwy de ba mi si araC ve u leb ri vi mSob le bi, Rrmad gan s wav lu li da stu mar T moy va re ada mi a ne bi, did mzrun ve lo bas iCen d nen Cem mi marT. stu den to bis pe ri od Si me TiT q mis yo vel dRes (kvi ra Si xuT dRes ma inc) maT Tan, ve ra ze, va ta reb di. ta rie li Ta vi si bu ne biT iyo araC ve u leb ri vad suf Ta, kris-ta lu ri. igi mar to Ta vi si Se moq me de biT ki ar iyo ga ta ce bu li, mos won da Ta vi si me gob re bis mu si ka da xels uwyob da maT po pu la ri za ci as. is ini ci a ti vi a-ni pi rov ne ba iyo, metyo da: _ ra tom gin da, rom Se ni na war mo e bi mar to ka ba lev s kim da mis ma `ka man dam~ mo is mi nos; mom ki deb da xels da wa miy van da re daq-ci a Si. pir ve lad man mi miy va na `so vet s kaia mu zi kas~ re daq ci a Si. iq di di xa li siT mig vi Res, mci re sa ub-ris Sem deg gvTxo ves, dag vek ra Cve ni na war mo e be bi. ta ri el ma da uk ra Ta vi si ram de ni me pi e sa, mec da vu-ka ri da sul ma le Cve ni pi e se bi da i beW da mos kov Si.

ta ri e li po pu la ru li pi rov ne ba iyo. mas di-di sa xe li hqon da, ro gorc karg me di koss mTe li kav Si ris mas S ta biT. aq ti ur, na yo fi er saq mi a no bas ewe o daA Ta vis sa kom po zi to ro moR va we o ba Si, mi-si mu si ka xSi rad JRer da, yo vel T vis mo wo ne biT sar geb lob da. kar gi Sem s ru leb le bi hyav da, aqac, mos kov Sic: Ju ra i ti si, di mit ri a di di ri Jo rob da, Sa xov s kaia uk rav da sa vi o lon Ce lo so na tas, kor-ne e vi da maq sim Sos ta ko vi Ci mgo ni fle i tis kon-certs da di mit ri Sos ta ko viC ma mo is mi na ma Sin. mi si na war mo e be bi xSi rad srul de bo da Cvens ple-nu meb ze, ra di o Ti, kav Si ris sxva das x va qa la qeb Si, sazR var ga re Tac. max sovs, bul ga re Ti dan mo iTxo-ves mi si sa for te pi a no cik lis, `sva nu ri Ca na xa te-bis~ no te bi da swo red me ga vag zav ne. sam wu xa rod, ta ri e lis na ad rev ma avad m yo fo bam di di da Ri da-as va mis cxov re bas. me ub ra lod gu li mwyde ba, rom ta ri els ki dev Se eZ lo bev ri ra mis ga ke Te ba. Tum-ca, ki dev aR v niS nav, rom man sak ma ri sad bev ri ga-

a ke Ta, Ta vi si mi sia Se as ru la. ta ri el ma mo as w ro uam ra vi na war mo e bis Seq m na, TiT q mis yve la Jan r Si. ub ra lod, ar das cal da, To rem ope ra sac da wer da. dar w mu ne bu li var, rom ta ri el baq ra Zis qmni le-bebs kvla vac ga mo uC n de ba Rir se u li Sem s ru leb-le bi.

Te mo Cir ga Ze: ta ri el baq ra Ze ga vi ca ni 1957 wels, ro de sac me, sru li ad axal gaz r da eqi mi, mi -ve di s.vir sa la Zis sax. sa me di ci no pa ra zi to lo gi -i sa da tro pi ku li me di ci nis sa mec ni e ro- k v le viT in s ti tut Si, b-ni ta ri e li ki uk ve gan yo fi le bis gam ged dam x v da. ram de ni me xans mis gan yo fi le ba -Si vi ya vi, ase rom, uSu a lod Ce mi xel m ZR va ne li

47

tariel baqraZe Tavis pedagogTan, Salva mSveliZesTan erTad

gaxseneba

iyo. sul ram de ni me Tve ga vi da da miv x v di, rom yve la ze ax lo be li ada mi a ni Cem T vis, am in s ti tut -Si, gax de bo da b-ni ta ri e li. mar T lac ase mox da. jer er Ti, Cven erT uban Si vcxov rob diT _ ve ra ze. uam ra vi sa er To nac no bi da me go ba ri gvyav da, me -o rec, mi si kul tu ra da ge mov ne ba gan sa kuT re biT mi sa Re bi iyo Cem T vis. mTe li es wle bi yo vel T vis vgrZnob di, rom ta ri el sac gan sa kuT re bu li yu -radRe ba da siT bo hqon da Cem mi marT da ase gag r -Zel da bo lom de. Cems ir g v liv ar Sem x ved ria ada -mi a ni, ro mel sac ase Ti pro fe si o na lu ri mid go ma hqo no da ise Ti ori di di dar gi sad mi, ro go ri caa

me di ci na da mu si ka. M me yo vel T vis Sey va re bu li yve la ze ax lo be li ada mi a ni Cem T vis, am in s ti tut-Si gax de bo da b-ni ta ri e li. mar T lac ase mox da. jer er Ti, Cven erT uban Si vcxov rob diT _ ve ra ze. uam ra vi sa er To nac no bi da me go ba ri gvyav da, me-o rec, mi si kul tu ra da ge mov ne ba gan sa kuT re biT mi sa Re bi iyo Cem T vis. mTe li es wle bi yo vel T vis vgrZnob di, rom ta ri el sac gan sa kuT re bu li yu-radRe ba da siT bo hqon da Cem mi marT da ase gag r-Zel da bo lom de. Cems ir g v liv ar Sem x ved ria ada-mi a ni, ro mel sac ase Ti pro fe si o na lu ri mid go ma hqo no da ise Ti ori di di dar gi sad mi, ro go ri caa me di ci na da mu si ka.M

me yovelTvis Seyvarebuli vi ya vi xe lov ne-ba ze _ mu si ka ze, Te at r ze, ki no ze. mak vir veb da da sul vfiq rob di _ ka ci, ro me lic Txzavs sim fo ni-as, kon certs, mu si ka lur ko me di as, mis na war mo e-bebs as ru le ben es t ra da ze, ra di o Si, te le vi zi a Si, ra to maa aseT `pro za ul~ ma la ri o lo gi a sa da epi-de mi o lo gi a ze ga da ge bu li. mag ram etyo ba ba ton ta ri els hqon da im xe la ener gi a, im xe la pa su xis m-geb lo bis grZno ba, rom mi aR wia sa o car si maR le ebs ro gorc mu si ka Si, ise Cvens pro fe si a Si - me di ci na-Si. max sovs, ro de sac da id ga mi si mu si ka lu ri ko me-di a, ra aJi o ta Ji iyo sa me di ci no wre Si, rom pro-fe so ri ta ri el baq ra Ze, ro me lic, vi ciT yve lam,

aris ga mor Ce u li pro fe si o na li, na xe va ri wlis gan mav lo ba Si miv li ne beb Sia sa qar T ve lo sa da mis far g lebs ga reT, da ager, mi si speq tak li id g me ba sa xel m wi fo Te at r Si. mar T lac, iS vi a Tad Sem x ved-ria ise Ti or ga ni ze bu li da sa oc rad Sro mis moy va-re, Si na ga nad mdi da ri da eru di re bu li ada mi a ni, ro go ric ba to ni ta ri e li gax l daT. er Ti sity viT, WeS ma ri ti pi rov ne ba (ro gorc ru se bi ity vi an лич­ность), di di pro fe si o na li, igi yo vel T vis pir-ve li iyo Cvens sa me di ci no saq me Si.

ta ri el baq ra Ze iyo Za li an cno bi li ma la ri-o lo gi mTel yo fil sab Wo Ta kav Sir Si, sar geb-lob da di di av to ri te tiT ko le geb Si. mi si Za li an sje ro daT da di di ri dic hqon daT. max sovs, er T -erT sim po zi um ze er T ma mos ko vel ma ko le gam eW vi ga moT q va qar T ve li spe ci a lis te bis da mo u ki de be-li saq mi a no bis Se sa xeb. mTe li dar ba zi ga i rin da, ara vis amo u Ria xma. mxo lod ba to ni ta ri e li wa-mox ta da mSvi dad, ar gu men ti re bu lad, Se sa niS na-vi ru su liT ise Ti pa su xi gas ca mos ko ve li ko le-gis iro ni ul rep li kas, rom Sem deg, mTe li sa a Tis gan mav lo ba Si, ru se Tis spe ci a lis te bis de le ga cia bo diSs gvix di da. ase ga da ar Ci na da as wia man Cve ni pres ti Ji.

ba to ni ta ri el baq ra Ze er T -er Ti imaT Ta ga ni a, vi si sa xe lic sa mu da mod dam k vid r da Cve ni dar gis is to ri a Si. man mo nog ra fi e bi da 150-ze me ti naS ro-mi dag vi to va. es aris aka de mi u rad Ses ru le bu li sa mec ni e ro mo na po va ri, ro me lic war mo ad gens sa-xel m ZR va ne los mo ma va li Ta o be bis T vis. da ki dev, ba ton ma ta ri el ma ori sa mec ni e ro-po pu la ru li fil mi Seq m na, sa dac sce na ri sa da mu si kis av to ric Tvi Ton iyo da amiT dag vim t ki ca, rom ni Wi er ada-mi ans, did pi rov ne bas Za luZs er T na i ri si maR liT em sa xu ros iseT did dar gebs, ro go ri caa me di ci na da mu si ka.

48

gaxseneba

sulxan nasiZe, oTar TaqTaqiSvili, tariel baqraZe, biZina kvernaZe.

uk ve me ram de ne we lia ger ma ni a Si moR va we Cve ni Ta -na me ma mu le pi a nis tis, eli so asa Ti a nis mSob li ur qa laq Si Ca mos v lis mi zans war mo ad gens msof lio mu si ka lu ri kul tu ri saT vis um niS v ne lo va ne si Ta ri Re bis aR niS v na. aq uk ve egu le ba audi to ri -ac, msme ne lic, mo uT men lad rom elo de ba mis mi er ga mar Tul leq ci a- kon cer tebs, sa dac eli so asa -Ti a ni gvev li ne ba av to ris, wam y va nis, Sem s ru leb -lis am p lu a Si. am sa Ra mo e bi sad mi in te ress upir ve -le sad ga na pi ro bebs ma Ti av to ris ara or di na ru -li xed va da mid go ma ar Ce u li Te mi sad mi, ag reT ve mgzne ba re, mxur va le gan c da im sam ya ro si, rom lis wi aR Sic igi audi to ri as mi uZR ve ba.

bo lo leq ci a- kon cer ti, sa xel wo de biT _ ̀ sity va da bge ra~ mi eZR v na kom po zi tors, rom li sad mic mTe-li mu si ka lu ri sam ya ros yu radRe ba iq na mi mar Tu li 2013 wels. es ri xard vag ne ri gax lavT, msof lio mu si ka lu ri xe lov ne bis gi gan t Ta gan er T -er Ti ga-mor Ce u li. al baT, gan sa kuT re biT rTu l amo ca nas war mo ad gen da swo red vag ner Tan Se xe ba, mis Se sa-xeb ar se bu li li te ra tu ris uki de ga no bis da ga mo. TviT vag ne ris me tad rTul ma, wi na aR m de gob riv-ma sam ya rom ga na pi ro ba sxva das x va erov ne bi sa da sxva das x va dro is av tor Ta Sro me bi sa da Txzu le-

be bis uC ve u lo sim rav le, ama ve dros az r Ta sxva-das x va o ba, mxur va le Tay va nis m ce mel Ta gver diT da ucx ro mel mo wi na aR m de ge Ta ar se bo ba. swo red am fon ze al baT ioli ar aris mi si Se moq me de bi Ti por t re tis war mo sax va.

ri xard vag ne ri sad mi miZR v ni li leq ci a-kon-cer tis ara or di na ru lo ba uk ve TviT prog ra ma-Si iyo gacxa de bu li: sa Ra mo, ro me lic ga i mar Ta ro bert Su ma nis da ba de bis dRes, eZR v ne bo da vag-ne ri sa da Su ma nis xsov nas (arc Su ma nis 200 wlis-

Ta vi dan aris di di dro ga su li). Tum ca uC ve u lod aRiq me ba Ta vis Ta vad es mid go ma, ma Ti mu si kis kom-pa ra ti u li gan xil va, ram de na dac vag ne ris Se sa xeb ar se bu l lite ra tu raSi Su man Tan ur Ti er T mi mar-Te bis sakiTxebi nak le bad aris ga nxiluli. eli so asa Ti an ma Ta vi si po zi ci is da ma je reb lo bi saT vis mo iy va na TviT vag ne ris av to bi og ra fia (zo gi er Ti mu si ko lo gi av toa po lo gi as rom uwo deb s), sa dac mTe li ori fur ce li eT mo ba Su mans. vag ner Tan mi-mar Te ba Si er T -erT yve la ze aR ma te bu lad lis tis

49

msoflio klasikosebi

rixard vagneri

monaTesave sulebiTamar wulukiZe

50

msoflio klasikosebi

fi gu ra aRi mar Te ba, mi u xe da vad bo lo wleb Si maT ur Ti er To ba Si ga Ce ni li nap ra li sa (iq ve isic aRi-niS na, rom lists, ro gorc vag ne ris cxov re bis er T -erT Ta nam g zav ravs da um niS v ne lo va nes mov le nas ax lo mo ma val Si am kon teq s t Si cal ke kon cer ti mi eZR v ne ba).

leq ci a- kon cer tis da sawyis Si eli so asa Ti an ma Se as ru la vag ne ris pi e sa ”Schachtend”, ro me lic man me uR les – ko zi ma lists mi uZR v na. es gax lavT vag ne ris sul bo lo na war mo e bi. mi si xel na we ri kom po zi tor ma `par si fa lis~ par ti tu ra Si Ca de bu-

li sa So ba od ga das ca ko zi mas (mom dev no wlis 13 Te ber vals igi ve ne ci a Si gar da ic va la). am tra giz-miT aR sav se 13 (ricx vi _ 13 vag ne ris cxov re ba Si sim bo lu rad iq ca) taq ti an ma mi ni a tu ram msme nel-Ta ume te so ba aso ci a ci u rad, Ta vi si mu si ka lu ri eniT, mi si si sav siT, al baT, Su man Tan mi iy va na da aq gam J Rav ne bu li swraf viT ma rad amaR le bu li sad mi, Zli e ri gan c de biT mig va niS na am ori udi de si kom-po zi to ris mar T lac rom su li er si ax lo ve ze.

leq ci a- kon cer tis Zi ri Ta di xibls war mo -ad gen da is, rom Te o ri u li da sa bu Te bis gar da, mTel sa Ra mos, mis mu si ka lur na wils gas dev da is grZno ba, ra Sic mdgo ma re obs Zi ri Ta di sa er To maxasiaTeblebi vag ner sa da Su mans So ris.

sa Ra mos wam y va nis sity ve biT Su man sa da vag -ners, uwi na re sad, aer Ti a nebT ma Ti war mo mav lo ba _ aki pa ta ra saq so ni a Si iS va es ori gi gan ti. maT So ris er T -erT mniS v ne lo van Se xe bis wer ti lad e.asaTianma da a sa xe la hof man Tan da Jan pol Tan Si na ga ni si ax lo ve.

po et ma da kom po zi tor ma e. T. a. hof man ma mTe-li mu si ka lu ri ro man tiz mis es Te ti ka ze mo ax di-na ze gav le na. Ta vad hof ma nis es Te ti kis de da az-ri, ro me lic gam J Rav ne bu lia mis li te ra tu rul Txzu le ba Si `kre is le ri a na~, ag reT ve no ve leb Si _ `var dis ka va le ri~, `se ra pi o nis Zme bi~, Se iZ le-ba iT q vas, rom war mo ad gens vag ne ris Se moq me de bis Zi ri Ta di ide is, mi si Te o ri is _ xe lov ne bis sin Te-zu ri na war mo e bis Se sa xeb, sa Ta ves. hof ma nis sity-ve biT, xe lov ne bis sfe ro dan yve la ze aR ma te bu lia mu si ka, ro me lic gad mog viS lis uxi lav sam ya ros. mu si kas Ses wevs ma gi u ri Za la ga mo iw vi os usas ru-lo grZno be bi, rac Se iZ le ba sity va dac iq ces. a mi-to mac po e ti da mu si ko si, sity va da bge ra war mo-ad gens erT mTels.

eli so asa Ti an ma Se as ru la Su ma nis pi e sa cik-li dan `kre is le ri a na~, ro me lic hof ma nis ze mox-se ne bu li na war mo e biT aris STa go ne bu li. ma nam de ax se na Su ma nis pi e sa `wi nas war mety ve li Ci ti~, man mo ixmo Ta vi si mas wav leb lis, ba ton re vaz Ta va Zis sity ve bi, rom es pi e sa aris Su ma nis av to por t re-

eliso asaTiani

51

ti. am uka nas k nel ma xom ara er Ti udi de si mu si ko sis si di a de Se ig r Z no da gan W v ri ta pir vel ma. Su man-ma, Ta vad Se moq me de biT sa Ta ves Tan myof ma, aRiq va da saTanadod Seafasa mu si ka lur sam ya ro Si So pe-nis mov li ne ba, si cocx lis bo los ki gza da u lo ca bramss. pi a nis t ma Su ma nis mi ni a tu ris Ses ru le bi sas na ti fi ni u an se biT, eta pob ri vi svliT p-dan pp-mde gad mos ca usas ru lo bis gan c da, idu ma li wa mi, ro mel sac igi mih yav da sam ya ro sa ken, ro mel Tan Se xe bi sas iR vi Zeb da Su man Si wi nas war mety ve lu ri una ri, xo lo vag ner Si _ Ji ni mis te ri u li aq tis miR we vi sa.

sa Ra mos wam y van ma vag ner Tan mi mar Te ba Si nic-Ses ar se bo bis mniS v ne lo ba sac ga us va xa zi. nic Se, ro me lic axal gaz r do bis wleb Si Sepy ro bi li iyo vag ne ris Se moq me de bis ma gi iT, vag ne ri se u li fi-lo so fi u ri ide e bis mim dev ra dac ki iq ca iqam de, vidre er Ti uki du re so bi dan me o re Si ar ga da var-d a, vag ne ri sa da mi si naR va wis da u Zi ne bel mo wi-na aR m de ged ar iq ca. ro gorc im sa Ra mos aRi niS na, nic Sem vag ne ris Se moq me de ba ga ni xi la ber Z nu li tra ge di is Wril Si da igi an ti ku ri su lis ama Ror-Zi neb lad war mo a Ci na. eli so asa Ti an ma yu radRe-ba ga a max vi la nic Ses pir vel naS rom ze `tra ge di-is da ba de ba mu si kis su li dan~, ro me lic av tor ma vag ners mi uZR v na. am wig n Si xom wi na plan zea wa-mo we u li xe lov ne bis ma moZ ra ve be li ori sawyi si – apo lo ni se u li da di o ni su ri, am uka nas k ne lis xor c Ses x mis mwver va lad sa Ra mos wam y van ma vag ne-ri da a sa xe la.

im sa Ra mos di di mec ni e ri sa da mo az rov nis Se-moq me de bis mcod ne TaT vi sac, al baT, mo u lod ne li iyo mi si mu si ka lu ri Txzu le bis aJ Re re ba. e li so asa Ti an ma Se as ru la nic Ses sa for te pi a no pi e sa `mTva ris Su qi un g re Tis vel ze~, ro me lic av tors yrmo bis wleb Si Se uq m ni a. aq war mog vid ga nic Ses si lu e ti amoz r di li Su ber tis, Su ma nis So pe nis sam ya ro dan.

cxa di a, kon cer tis cen t ra lur nom re bad vag ne-ris ope re bis frag men te bi war mog vid ga. ga iJ Re ra vol f ra mis ari am ope ri dan `tan ho i ze ri~. aq kvlav

amo tiv tiv da sa Ra mos wam y va nis mi er xaz gas mu li kom po zi to ris ar se ba Si mom Z lav re bu li kon f liq-tis, ori sawyi si s – apo lo ni se u li sa da di o ni su-ris ar se bo ba. vol f ra ni Ta vi si na Te li, amaR le-bu li gan c de biT am brZo la Si TiT qos apo lo nu ris aR ma te bu lo ba ze gva fiq re bi nebs. a xal gaz r da mom-Rer lis be sik ka lan da Zis Se moq me de biT ga mar j-ve ba ze mow mobs gan c da Ta sir R mis war mo Ce na. mom-Re ral ma aC ve na ka me ru li Ses ru le bis is ma Ra li kul tu ra, rac swo red ro man ti kosi kom po zi to re-bis – Su ber tis, hof ma nis, Su ma nis sam ya ros Tan zi a-re biT mi iR we va. es aisa xe bo da grZno ba Ta mo zo mil, ger ma nu l Tav da We ri lo ba Si, sity vi e ri teq s ti-sad mi aS ka rad fa qiz mid go ma Si, ga mom sax vel war-moT q ma Si.

Ses rul da el za sa da or t ru das du e ti vag ne-ris ope ri dan `lo en g ri ni~. aq ki uk ve mow me ni gav-x diT brZo lis _ or kon t ras tul po lus Ta So ris. `lo en g rin Si~ xom er T ma neTs eja xe ba bo ro te ba, sib ne le _ si ke Te sa da si naT les. a xal gaz r da mom-Rer leb ma Za li an rTul amo ca nas ga ar T ves Ta vi, – isi ni Se e Wid nen am mZlav ri dra ma tu li kon f liq-tis gad mo ce mas. ase Tad war mog vid ga iri na Se ra za-daS vi lis (or t ru da) – da sawyis Si el zas Sec de nis Ji niT Sepy ro bi li da am miz ni dan ga mom di na re, si-na zi sa da ucod ve lo bis niR biT Se i a ra Re bu li. mi si Zar R vi a ni xmis tem b ri gan sa kuT re biT ga i Sa la or-t ru das nam d vi li sa xis mxi le bi sas, ro de sac da-ud ga mo men ti mas Si Ca de bu li mZvin va re. Sav b ne li gan c de bis amon Txe vis. mis sa pi ris pi ro ke Til So bi-le biT aR sav se per so naJ el zas asrulebda Ti na Tin ma mu laS vi li. mis xmaSi su li e ri Za lis mo bi li ze ba ig r Z no bo da. am sce na Si or sam ya ros So ris Se ja xe-bis gad mo ce ma Zi ri Ta dad or kestrs ekis re ba, ra-sac ka me ru li aJ Re re bi sas sa for te pi a no Tan x le ba as ru lebs. eli so asa Ti an ma mgzne ba re biT war mo sa-xa qa riS xa li, vne ba Ta Rel va, apo lo nu ri sa da di-o ni su ri sawyi se bis da pi ris pi re ba, ra sac, ro gorc Cans, igi ga nic dis vag ne ris sam ya ros Tan zi a re bi sas.

leq ci a-kon cer tis da sa ruls eli so asa Ti an-ma Se as ru la lis tis `nu ge Si~ (a mas Tan da kav Si re-

msoflio klasikosebi

52

biT eli so asa Ti an ma wa i kiTxa frag men ti vag ne ris moTx ro bi dan ̀ sik v di li pa riz Si~ (swo red ax la xan ga mo vi da vag ne ris na we re bis rCe u li qar Tul ena-ze, r. Rvi ne fa Zis Tar g ma niT). im sa Ra mos kon cer tis prog ra mas ax l da vag ne ris ope re bis frag men t Ta eli so asa Ti a ni se u li Tar g ma ne bi. msof lio kla-si ku ri mu si kis Se dev r Ta gan er T -er Ti yve la ze cno bi li na war mo e bis in ter p re ta cia iyo, Se iZ le ba iT q vas, arat ra di ci u li _ es iyo swo red rom vag-ne ri se u l gan c da Ta si bo boq re. aq is lis ti war-mog vid ga, ro mel mac cxov re bi sa da Se moq me de bis di di, wi na aR m de go be biT, ka tak liz me biT aR sav se gza gan v lo, sa bo lo od ki Ta vis qa liS vil Tan – ri xard vag ne ris qvriv Tan, ko zi mas Tan stum rad myo fi mo u lod ne lad gar da ic va la da vag ne ris sam f lo be lo Si - ba i roiT Si da i do sa mu da mo bi na.

wels ri xard vag ne ris da ba de bi dan 200 wlis sa-i u bi le od, mTel msof li o Si ga mar Tul sxva das x va sa xis, sxva das x va mas S ta bis Ro nis Zi e ba Ta fe ra do van mo za i kas Se u er T da es sa Ra moc, ro me lic aR sav se iyo vag ne ri se u li gzne biT, gan c de biT, ana li ti ku ri gan s-jiT. aq tri a leb da vag ne ris su li da aram xo lod... aq tri a leb d nen mi si mo na Te sa ve _ Su ma nis, hof ma nis, nic Ses, lis tis su le bic...

msoflio klasikosebi

53

or ga ni za ci a, rom lis saq mi a no ba zec msurs ga uwyoT 2011 wels da ar s da da uk ve ara er Ti fes ti va lis Tu kon kur sis av to ri a. mi si sa xel wo de baa `qar Tu -li fol k lo ri sa da kla si ku ri mu si kis gan vi Ta -re bis kav Si ri - har mo ni a~, ro mel sac axal gaz r da da ener gi u li qal ba to ni ci ci bi Wi kaS vi li ud gas sa Ta ve Si.

sam w li a ni is to ria ara erT sa er Ta So ri so Tu erov nul kon kur s sa da fes ti vals mo i cavs. yve la -fe ri ki Tur qeT Si sa er Ta So ri so kon kur siT da -iwyo. mis ma war ma te bam ga na pi ro ba, rom es kon kur si uk ve tra di ci u li gax da. mas Si mo na wi le o bas iRe -

ben sa qar T ve lo sa da Tur qe Tis axal gaz r da mu si -ko se bi, sa for te pi a no, sa or kes t ro da kla si ku ri mu si kis gan yo fi le bis axal gaz r da Sem s ru leb le -bi.

ma Ra lia Ji u ris wev r Ta pro fe si u li jgu fis do nec, Tur qe Ti sa da sa qar T ve los war mo mad gen -lebs wels vil ni u si dan Se u er T da cno bi li mu si -ko si, lit vis sa xel m wi fo kon ser va to ri is pro fe -so ri, pi a nis ti ve ro ni ka vi ta i te, man Ji u ris sa pa tio Tav m j do ma ris pos ti Ca i ba ra da aR f r To va ne bu li dar Ca mo na wi le axal gaz r de bis ni Wi e re biT. man ga moT q va sur vi li, mud mi vad mi i Ros mo na wi le o ba

norCi Semsruleblebis sasikeTod

eka saaTaSvili

54

perspeqtiva

kon kur sis Ji u ris Tav m j do ma ris am p lu a Si.fes ti va lis or ga ni za to ri xSi rad mi mar Tavs

qvel moq me de bas da ara erT ni Wi er axal gaz r das pi ra dad afi nan sebs, ase Ti Sem Txe ve va iyo Tur qeT -Si bo lo fes ti val ze: er T -er T ma ni Wi er ma bav S v ma som xe Tis res pub li ki dan swo red ase Ti qvel moq -me de bis wya lo biT mi i Ro mo na wi le o ba am fes ti -val Si.

wels `qar Tu li fol k lo ri sa da kla si ku ri mu si kis gan vi Ta re bis kav Si rma - har mo ni a~-m sa -qar T ve los kul tu ris sa mi nis t ros mxar da We riT bor jo mis mu ni ci pa li tet Tan er Tad uk ve me sa -med Ca a ta ra axal gaz r da mu si kos -Sem s ru le bel Ta erov nu li fes ti va li _ bor jo mi 2013. fes ti val -Si mo na wi le ob d nen ni Wi e ri bav S ve bi mTe li sa qar -T ve lo dan. ro gorc qal ba to ni ci ci bi Wi kaS vi li brZa nebs, am fes ti val Si gan sa kuT re biT ni Wi er ma bav S veb ma mi i Res mo na wi le o ba, ris ga moc mox da up -re ce den to Sem Tx ve va da or ga ni za ci am ori bav S vi da a fi nan sa Tur qe Tis kon kur s Si mo na wi le o bi saT -vis - qu Ta i sis sa mu si ko sko li dan ni ni gi or ga Ze (me vi o li ne, Tbi li si) da bar ba re Ta Ta ra Ze (for -te pi a no).

kon kur s Si mo na wi le e bi dan bor jo mis mu ni ci pa -li tet ma spe ci a lu ri pri ziT da a jil do va axal -gaz r da Sem s ru le be li sa lo me Jor da nia (Tbi li si. pe da go gi na ta nac v liS vi li).

usa Cuq rod ar dar Ce ni lan arc sxva mo na wi le e -bi, kul tu ris sa mi nis t rom yve la mo na wi les ga das -ca sa Cu qa ri, pat ri ar qis epis to le, bor jo mis mu -ni ci pa li tet ma ki bav S vebs eq s kur sia mo uwyo bor -jo mis xe o ba Si; mo na wi le eb ma da aT va li e res ra ba Ti da mwva ne mo nas te ri.

`qar Tu li fol k lo ri sa da kla si ku ri mu si kis gan vi Ta re bis kav Si r - har mo ni a~-s sak ma od mniS v -ne lo va ni sa mo mav lo geg me bi aqvs. no em ber Si qu -Ta is Si gran di o zu li ga la- kon cer ti ga i mar Te ba, ro mel Sic mo na wi le o bas mi i Re ben fes ti va leb sa da kon kur seb Si ga mar j ve bu li bav S ve bi. no em b ris bo los ki ere van Si sa er Ta So ri so fes ti va li ga i -mar Te ba, ro me lic qa laq erev nis la za re sa ri a nis

sa xe lo bis xe lov ne bis sko las Tan er Tob li vad Ca tar de ba, mas me gob re bis fes ti va li qvia da esec er T g var tra di ci ad iq ca. uk ve me o re we lia aq sa -qar T ve lo sa da sa som xe Tis axal gaz r da mu si ko se bi iRe ben mo na wi le o bas, sa dac kla si kur mu si kas Tan er Tad ori qvey nis fol k lo ric JRers.

de kem ber Si ki erov nu li sa So bao kon cer tia da geg mi li, ro mel Sic mo na wi le o bis sur vi li ga -moT q ves me zo be li qvey nis war mo mad gen leb ma.

yve la ze did geg mebs or ga ni za ci is dam fuZ ne -be li ga zafxu li saT vis isa xavs: `es idea ku li seb Si mo u lod ne lad ga miC n da, mas Sem deg rac sa So bao kon cer t Si Cem ma or ma mos wav lem Ca i kov s kis cik ­li dan `we li wa dis dro ni~ ori pi e sa Se as ru la. uk ve yve la fe ri mzad maqvs, mTe li sa qar T ve los mas S ta biT 12 yve la ze ni Wi e ri mos wav le Ca i kov s kis na war mo ebs ­ `we li wa dis dro ni~ ­ ga a cocx lebs~. Ca i kov s kis cik li ni Wi e ri bav S ve bi Ta da or kes t -riT swo red mar tis Tve Si aJ Rer de ba. or kes t r -Sic bav S veb ma un da da uk ran, sa bav S vo or kes t r ze ki qal ba to ni ci ci am bobs, rom ̀ ni Wi e ri bav S ve bi pa ta -ra o bi dan ve mi eC ve vi an or kes t r Si dak v ras~. mTe li sa qar T ve lo dan sa bav S vo or kes t ris mo na wi le e bis mos me na mar tis Tve Si iq ne ba Se saZ le be li, na war -mo e bis ga or kes t re ba kon ser va to ri is pro fe sors, kom po zi tor eka Wa baS vils ekuT v nis. am Ro nis Zi -e bas wi nas wa ri ga dawy ve ti le biT saq vel moq me do mi za ni eq ne ba.

`qar Tu li fol k lo ri sa da kla si ku ri mu si kis gan vi Ta re bis kav Si ri - har mo ni a~-s egi diT ga mar -Tu li Ro nis Zi e be bis war ma te ba ze isic mety ve lebs, rom yve la kon kur si Tu fes ti va li tra di ci ad iq -ca da uk ve sa mi we lia yo vel w li u rad imar Te ba, es or ga ni za cia Se mar Tu lia im miz niT, rom ipov os ni -Wi e ri nor Ci Sem s ru leb le bi mTe li sa qar T ve los mas S ta biT da me ti sti mu li mis ces maT. Tu ki pa ta ra mu si ko sebs am pro eq teb Si mo na wi le o ba da ex ma re -ba sa ku Ta ri Ta vis Sec no ba Si da imis gar k ve va Si Tu vin ari an, ra surT da ra tom, es iq ne ba am wa mowye -bis yve la ze di di Se de gi.

55

qarTuli musika sazRvargareT

mim di na re wels ger ma ni is qa laq ru tes ha im Si, Ce -los fes ti val ze Ses rul da kom po zi tor va Ja aza -raS vi lis brwyin va le sa or kes t ro na war mo e bi ,,noq ti ur ni“.

un da aRi niS nos, rom ger ma ni a Si uaR re sad po -pu la ru lia sak ra vi - vi o lon Ce lo. qa laq ru tes -ha im Si ar se bobs mu si ka lu ri sko la, sa dac mos wav -le -a xal gaz r do ba mxo lod vi o lon Ce lo ze dak v -ris xe lov ne bas euf le ba. aq, am ula ma ze si JRe ra -do bis in s t ru men t ze dak v ras 300 bav S vi swav lobs, fes ti va lic am Se sa niS nav in s t ru ments mi eZR v na.

fes ti va lis or ga ni za to ri iyo ger ma ni a Si moR -va we qar T ve li mu si ko si, Ce lis ti gi ga xe la i a, ro -mel mac Ca mo a ya li ba Ce lis te bis or kes t ri. or kes -t ri aer Ti a nebs 120 Ce lists. swo red ze mox se ne bul Rir s Se sa niS nav dRes Ca ta re bul Ce los fes ti val -ze 120 Ce lis ti mu si ko si sa gan Sem d gar ma or kes t r ma, er T -erT nom rad Se as ru la va Ja aza raS vi lis sa -or kes to pi e sa „noq ti ur ni“, ro mel mac msme ne le bis di di aR f r To va ne ba ga mo iw vi a.

aR sa niS na vi a, rom ama ve wlis zafxu5 l Si, 15 iv -liss, ger ma ni is qa laq ober s tdor f Si Ca tar da fes ti va li „OBERSTDORFER MUSIK SOMMER”. fes -ti val ze Ses ru le bu li iq na va Ja aza raS vi lis kon -cer ti vi o lon Ce lo sa da or kes t ri saT vis. so lis -ti iyo cno bi li ger ma ne li Ce lis ti - maq si mi li an hor nun gi. aR niS nul ma kon cer t ma kom po zi tors di di aRi a re ba mo u po va. ad gi lob ri vi pre sa aR f -r To va ne biT ga mo ex ma u ra xse ne bul na war mo e bebs, rac mety ve leb da qar T ve li kom po zi to ris dam -sa xu re bul aRi a re ba ze sazR var ga reT. mad li e ri msme ne li kvla vac elis kom po zi to ris axal Txzu -le bebs.

Tamar garsiaSvili

`noqtiurni~ Celos festivalze

Jazz Break

kul tu ra ma te ri a lu ri da su li e ri Ri re bu le be-bis, ada mi a nis qce vis we se bis da nor me bis, moR va we-o bis Se saZ leb lo be bis da xer xe bis er Tob li o ba a, ro me lic asa xavs sa zo ga do e bis da kon k re tu lad, ada mi a nis is to ri u li gan vi Ta re bis gan sazR v rul do nes.

xe lov ne ba mxat v ru li na war mo e bis Seq m na ze mi mar Tu li Se moq me de bi Ti moR va we o ba a. s wo red aseT kon teq s t Si ga ni xi le ba mu si kis er T -er Ti yve-

la ze de mok ra ti u li mi mar Tu le ba - Ta vi su fa li mdi na re biT, ule vi im p ro vi za ci u li Se saZ leb lo-biT, aras tan dar tu li az rov ne biT, dog me bi sa da „Car Co e bi sad mi“ ci ni ku ri da mo ki de bu le biT.

gan vag r ZobT sa u bars jaz ze, rub ri kiT - „Jazz Break“ da war mo gid genT Sav ka ni an Ta kul tu ris „TeTr fa vo rits“ - „biqs“ ba i der beks, ame ri kel jaz mens (kor ne ti, for te pi a no), ben d li ders, kom-po zi tors.

„Hot or Cool“ – `cxe li Tu gri li~, am di le-mis wi na Se XXI sa u ku nec dgas, ro de sac sa ub ro ben ja zis kul tu ra ze da am kul tu ris ma meb sa da mim-dev reb ze. ra siz mis aC r di li dRem de TiT qos Tavs das t ri a lebs jazs da jer ki dev Zi e bis pro ces Sia „oq ros Su a le di“. sa ku Ta ri erov nu li pro duq tis mi marT Sav ka ni a nebs mu dam gan sa kuT re bu li, ego-is tu ri da mo ki de bu le ba hqon daT da is, rom ja zi swo red Sav ka ni an Ta upi ra te si mid re ki le ba a, - am azrs avi Ta re ben dRe sac.

da ra o den un da ga mo ik ve Tos mu si ko si, gan sa -kuT re biT ki XX sa u ku nis 20-i an wleb Si, ro de sac sce na ze kaS ka Sebs TviT di di „seC mo“.

Tqven in te ress mi vapy rob ja zis is to ri a Si mar -T lac ga mok ve Til da Tan tra gi kul, TeT r ka ni an mu si koss , `biqs~ ba i der bek s, ro mel sac aR mer Teb -d nen ko le ge bi, xo lo mi si sa xe li uk v dav yo fi lia Sav ka ni a ni ja zis le gen de bis gver diT. biqs ba i der -be ki iyo pir ve li uda vo ge ni o si TeT r ka ni an jaz me -nebs So ris da aramar to.

„TeTri favoriti“ - „biqs bai“Leon Bismark «Bix» Beiderbecke

manana xvedeliZe

56

„Se xe de mas...“, - am bob d nen TeT r ka ni a ni ko le ge bi, - „man da am t ki ca, rom Cven Seg viZ lia Se vas ru loT es mu si ka. TeT reb sac Seg viZ lia Sev q m naT nam d vi li ja zi“.

gi ta ris tis edi kon do nis (Eddie Con don) Se fa-se biT, ba i der be kis mi er Ses ru le bu li mu si ka hgav-da di di xnis na natr „di ax“-s, aR mox de nils qa liS-vi lis ba ge e bi dan. „mTe li cxov re bis gan mav lo ba Si vus men mu si kas, mag ram aras d ros mo mis me nia biq sis dak v ris Tun dac Za li an So re u li va ri an tic ki. pir ve lad miv x v di, rom mu si ka ro dia auci leb lad ra Ra cis msgav si. zo gi er Ti uk ravs im de nad Ta vi se-bu rad, rom vi RebT ab so lu tu rad gan s x va ve bu li bge re bis nak rebs“.

„ra sac ake Teb da biq si ma nam de msme nels ar mo-es mi na. har mo ni e bis mSve ni er svleb Si, ro mel sac is iye neb da, iyo ra Rac axa li.“ - me say vi re, dok Ci te mi (Doc Cheatham).

„yo vel T vis vcdi lob di „mem Re ra“ say vir ze ise, ro gorc biqs ba i der be ki. . . “ - wers er T -er Ti me say-vi re. dRe sac ar as ve nebT Sem s ru leb lebs es oc-ne ba.

„ma inc, ra aRaf r To va neb da 20-i a ni wle bis mu-si ko sebs da ra aRg va f r To va nebs Cven?!~ - svams Se-kiTx vas cno bi li ja zis mkvle va ri je ims ko li e ri da iq ve pa su xobs - „pir vel yov li sa sa oc rad la-ma zi bge ra, ri Tac ga mo ir Ce o da biq sis Ses ru le ba~.

biq sis dak v ris mra val ricxo va ni mim baZ ve le bi cdi lob d nen mi si so lo e bis ko pi re bas. mas swo ri ar hyav da, Tu ar Cav T v liT me o re ge ni oss, lui ar-m s t rongs. biq sis gav le na Ta na med ro ve eb ze udi de-si iyo.

Sem s ru leb lis dak v ras xSi rad ada reb d nen za-re bis rek vas. mar T lac mi si yo ve li so los Ses v la (at tacca) ga mo ir Ce va sim k veT riT, sim t ki ciT, uza-do in to na ci iT, xo lo bge ra er T d ro u lad Tbi-li da ama ve dros me ta li seb ri re zo nan siT, rit mis grZno biT, eq s p re si u li bge riT da mdi da ri, dat-vir Tu li har mo ni e biT. mox de ni lo ba Si, Ta vi suf-le ba Si, me lo di u ri na ge bo bis sim su bu qe Si biq si ubad lo iyo . es Se fa se ba mxo lod mci re di a, rac

zo ga dad axa si a Tebs di di mu si ko sis xel we ras. biq si mo az rov ne mu si ko si iyo da swo red es Tvi-se ba ga mo ar Cev da Ta na med ro ve e bis gan. aras d ros uk rav da fiq ris da wi nas war ga az re bu li kon cef-ci is ga re Se. mi si fiq ri lo gi ku ri da Tan mim dev ru-li iyo, ga mo sax vis for ma eko no mi u ri, Sem Tx ve vi Ti bge re bis ga re Se. Se saZ lo a, am Tvi se beb Si ikiTxe ba war mo So biT ger ma ne li ba i der be kis er T g va ri ma-xa si a Te be li pe dan tu ro bac. biqss ga mo ar Cevs zo-mi e re bis ga sa o ca ri grZno ba, mxo lod mis T vis da-ma xa si a Te be li mok r Za le ba da si mor cx ve. „grZnob, TiT qos mu si koss ar surs Tavs mo gax vi os sa ku Ta ri pi rov ne ba da mok r Za le biT gTxovs ne bas, gaC ve nos sa oc re ba“.

ra Tqma un da, rTu lia TiT q mis er Ti sa u ku -nis win Seq m ni li Ca na we re biT sru lad ga i az ro da Se a fa so mu si ko sis mTe li si di a de da ma inc, ro -de sac is men Se dev rad aRi a re bul kom po zi ci ebs: ``Singinthe Blues`` da ``I’m Comin’ Virginia`` mis me -go bar Tan da saq so fo nist fren ki tram ba u er Tan (Fran kie Trumbauer) du et Si, TiT qos qre ba erT sa -u ku ne ze ga da Wi mu li dro, xo lo Ca na we reb Si, ro -gorc er Ti mu si ko si mog vi a ne biT da wers: `i kiTxe ba mTe li sam ya ro~.

vax se neT mu si ko sis war mo mav lo ba da aq ve mi si bi og ra fi i dan ram de ni me ar se biT Strix ze ga va max -vi lebT yu radRe bas.

gan s x va ve biT ume te si ko le ge bis gan, sa va ra u-dod, biq sis, sta bi lur mo ma vals gan sazR v rav d nen ger ma ni i dan ame ri ka Si (da ba de bis ad gi li, daven-por ti, aiovas Sta ti, 1903 w. 10 mar ti) ga da sax-le bu li SeZ le bu li mSob le bi. ma Ti az riT, le on bis mar kis mo ma va li pro fe sia un da da kav Si re bo da eqi mis, iuris tis an dip lo ma tis pro fe si as. mo-zar di biq si ki to vebs iZu le biT ar Ce ul sam xed-ro Si na ar sis mqo ne sko la- pan si ons (sa dac das-jis miz niT gag zav nes) da sru lad iZi re ba 20-i a ni wle bis ni u -i or kis ja zur sti qi a Si. ga sa o ca ri a, mTe li cxov re bis man Zil ze mSob le bi me gob reb sa da nac no bebs uma lav d nen va JiS vi lis ar Ce vans da swo red Svi lis ar Cev anis mi u Reb lo ba gax da di di

Jazz Break

57

58

mu si ko sis tra ge di is mi ze zi. xo lo, ja zis sam ya ro, sa dac biq si sa ku Tar xe lov ne bas avi Ta reb da, uzo-mod mad li e ri iyo mi si.

biqs baiderberki ben dis xel m ZR va ne lebs da ko le gebs izi dav da da aoceb da brwyin va le fra zi-re biT da bge ris kris ta lu ri si naT liT gam did re-bu li fi lig ra nu li teq ni kT, im gan sa kuT re bu lo-biT, rac mi si gar dac va le bis Sem deg ja zis is to ri-is ga nu yo fel na wi lad iq ca. si cocx lis man Zil ze man sul ram de ni me ko leq tiv Tan SeZ lo mu Sa o ba.

pir vel yov li sa me gob rob da fren ki tram ba u er-Tan, vis Ta nac biq s ma sxva das x va or kes t reb Si Seq na sa u ke Te so du e te bi, mog vi a ne biT pi a nis tis, fran gi Jan gol d ke tis (Je an Goldkette) ben di da bo los „ja zis me fis“, pol uait me nis (Pa ul Whiteman) or-kes t ri, sa dac ka ri e ris mwver vals mi aR wi a.

es ko leq ti vi biq sis ka ri e ra Si er T g var Se moq-me de biT la bo ra to ri ad iq ca. is sa a To biT ij da for te pi a nos Tan, in te res de bo da de bi u sis, ra ve-lis da im dro is sxva no va tor Ta Se moq me de biT.

Jazz Break

leon baiderbekis bavSvobis saxli davenportSi

59

swo red am kom po zi to re bis gan Se is wav la mu si kos ma har mo ni is zo gi er Ti xer xi, Suq - C r di le bis mdi da ri pa lit ra da sa ku Ta ri fan ta zi is wya lo biT fer Ta mra val fe rov ne ba or ga nu lad Ser wya uc na ur ja-zur kom bi na ci eb Tan. sa ni mu Sod da va sa xe lebT kom-po zi ci ebs: «Candlelights», «Flashes», «In the Dark» , «In a Mist»�

ja zis sam ya ro Si aTe u lo biT tra gi ku li bi og-ra fi is mqo ne mu si ko si a. maT So ris biq sis cxov re ba gan sa kuT re bu li a. mxo lod 28 we li icxov ra man amqvey nad. mi ze zi - sas mel Si nu ge Sis Zi e ba, ra Ta da-eZ lia aras rul fa sov ne bis Seg r Z ne ba oja xis mi er am brwyin va le Se moq me de bis ugul ebel yo fis ga mo. ro de sac ax lob leb ma ojaxs tra gi ku li am bis sa u-wyeb lad mi a kiTxes, sax lis Se sas v lel Si da i na xes ga ux s ne li gram fir fi te bis gro va biq sis uni ka lu-ri Ca na we re biT.

biqs ba i der bek ma, ro gorc ko me tam ga i el va ja-zis sam ya ro Si da da to va di di kva li az rov ne biT, ga mo sax vis for me biT, me lo di is da har mo ni is uza-do Se Tan x me biT da gan sa kuT re bu li JRe ra do biT. man da um t ki ca Ta vi si dro is jaz me nebs da gan sa-kuT re biT me say vi re ebs, rom ar m s t ron gis ma yu re-bel ze gaT v li li e.w. bra va du li Ses ru le ba ar iyo er Ta der Ti gza da rom ar se bobs dak v ris mok-r Za le bu li da ama ve dros de ta li ze bu li xel we-ra. ar m s t ron gis msxvi li, „e pi ku ri“ dak v ris stils upi ris pir de bo da biq sis „so ne ti“. es gan s x va ve ba mu si ko se bis war mo mav lo bi sa da xa si a Tis Tvi se beb-ze mi u Ti Tebs.

bu neb ri vi a, ge ba de ba kiTx va - biqss rom uf ro me ti ecocx la, ram dens mo as w reb da ro gorc kom-po zi to ri da ra si maR le ebs mi aR wev da ro gorc Sem s ru le be li?! ja zis is to ri a Si mu si ko si cno bi-li iyo, ro gorc ga nu me o re be li kor ne tis ti, ro-mel mac pir vel ma da am t ki ca, rom TeT r ka ni a neb sac Se uZ li aT kar gad Se as ru lon ja zi da blu zi. sa va-ra u dod, is gan T q mu li iq ne bo da ro gorc pi a nis ti, ro mel zec mety ve lebs Ca na we ri “In A Mist”, da ro-gorc kom po zi to ri, rad gan, rad Rirs Tun dac mi si “Davenport Blues”!, da ro gorc ben dis li de ri da

ki dev... ar das cal da... da ven por t Si dRe sac dgas grand ave ni u ze mu si ko-sis mSob li u ri sax li. swo red am ad gi li dan wa vi-da ame ri kis da sapy ro bad pa ta ra biq si da swo red aq da ab ru nes mu si ko sis cxe da ri ax lob leb ma, me-gob reb ma, ko le geb ma da dak r Za les ad gi lob riv sa saf la o ze. al baT ver ipo viT am qa laq Si macxov-re bels, ro mel mac ar icis mi si kuTxis gan T q mu li mu si ko sis Se sa xeb.

Cvenc, am mok r Za le bu li we ri liT, vix se nebT ma-rad axal gaz r da le on „biqs“ ba i der beks.

arcTu di di xnis win mkle va reb ma ipo ves no te-bis fur c leb ze war we ra: “ Wa ke Up Bix”, „ga iR vi Ze biqs“. al baT mu si ko si sas me liT gab ru e bul da Ca-Zi ne bul biqs ba i der beks ux mob da.…

Jazz Break

orkestri `The Wolverines` marcxnidan meoTxe biqs baiderbeki. 1924

60

folklori

si xa ru li mir Cev nia siy va rul so. ase iwyeb da TiT -q mis yve la Cven Sex ved ras Se u da re be li, ko lo ri -tu li pi rov ne ba spor tis (da gan sa kuT re biT fex -bur Tis), mu si kis (i gi TiT q mis 50 wlis win ope ris Te at r sa Tu kon ser va to ri is did dar baz Si ga vi ca -ni) da li te ra tu ris `gi Ji~ moy va ru li, cno bi li is to ri ko si go gi de met ra Ze. mar T lac, si xa ru lis msa xu ria siy va ru li, bav S vis ga Ce na, sam Sob los mTa- ba ris mo na xu le ba, ma Ra li do nis lxi ni da am lxi nis dros mos me ni li sa o ca ri qar Tu li wa -mok ru li sim Re re bi da Ri Ri ne bi. amis ga mo miy vars

Tqve ni gva ri o, rad gan me si xa ru lis ka ci var da `di na mos~ ga mar j ve biT mo ta nil si xa ruls, er Ta -der Ti, suf ras Tan Ses ru le bu li kar gi sim Re ra Tu Se ed re bao da ori ve er Tad xom di di si xa ru li a o. si xa ru liT iwye bo da da si xa ru liT mTav r de bo da yve la Cve ni Sex ved ra. ase Ti ga mod ga Tur me bo lo Sex ved rac. me sa me `xma~ go gi lor T qi fa ni Ze iyo. igi ga o ce bu li us men da Cvens `du ets~...

si xa ru li ma ma ka cis uZ ve le si sa xe lia Cven Si. `tbe Tis sul Ta ma ti a ne Si~ igi mox se ni e bu lia XII sa -u ku nis Sem wir vel Ta So ris. ti so re Ti, gi or gi da si xa ru li. isic cno bi li a, rom sa ku Ta ri sa xe le -bi dan Seq m ni la uam ra vi gva ri. gi or gi _ gi or ga Ze, si xa ru li _ si xa ru li Ze, da vi Ti _ da vi Ti Ze, Ta ma -ri _ Ta ma raS vi li da ki dev mra va li... igi ve wya -ro Si uk ve XIV sa u ku ne Si mox se ni e bu lia Ca mo ya li -be bu li sax lo ba, oja xi __ si xa ru li Ze di mit ri, me uR le na Te la.

ase Ti uZ ve le si gva ris er T-erT war mo mad ge-nel ze min da ge sa ub roT am Ja mad. aq ve un da iT q vas, rom yo ve li aTi si xa ru li Zi dan Svi di- r va mRe-ris, xo lo amaT gan ori- sa mi kar gi mom Re ra li a. Ce mi naT q va mis das tu rad min da mo viy va no ar tem er qo ma iS vi lis re per tu a ris sa no to kre bu li, sa-dac Ca moT v lil mom Re ral gva rebs So ris, vis Ta-nac ba ton ar tems um Re ri a, yve la ze bev ri - cxra si xa ru li Ze a, xo lo pro fe sor iuri si xa ru li Zis wig n Si `Co xa ta u ri~, mox se ni e bul gu rul mok ri man-Wu le eb Si oc ze me ti si xa ru li Zea (da nam d vi le biT Se miZ lia giTx raT, rom es sia aras ru li a). ba to ni ar te mis ze moT xse ne bul Sem x mo bar Ta So ris er T-er Ti Se sa niS na vi mom Re ra li gar se van si xa ru li Ze gax l daT. igi da ba de bu la 1907 wels Co xa ta u ris

Rvawlmosiligomar sixaruliZe

garsevan sixaruliZe

61

folklori

ra i o nis so fel go go le su ban Si (am so fels xSi-rad `mu si ka lu ri go go le Tis ~ sa xe li Tac mo ix se-ni e ben), cno bi li mom Rer lis an d ria si xa ru li Zis ojax Si. bi Za sam so ni da uax lo e si sax li ka ce bi, gan-T q mu li mom Rer le bi bar nab, vax tang da di de bu li er ma lo si xa ru li Ze e bi (gu ru li sim Re re bis Co xa-ta u ris sko la), Se iZ le ba iT q vas, mi si uSu a lo ̀ mas-wav leb le bi~ iy v nen. us men da ra Se sa niS nav os ta-tebs, rom leb sac xSi rad di di vla di mer (la di me) ber Ze niS vi lic am S ve neb da, igi nat rob da, ro des me SeZ le bo da aseT mom Rer leb Tan er Tad sim Re ra. ni Wi er ma ymaw vil ma es oc ne ba ma le ais ru la. amas umad lo da vax tang si xa ru li Zes, rom lis xel m ZR-va ne lo bi Tac igi ma le pro fe si o nal mom Rer lad Ca mo ya lib da.

far To as pa rez ze gar se van si xa ru li Zem pir ve-li na bi je bi q. so xum Si ga dad ga. 1930 wels vax tang si xa ru li Zem qar Tul-afxa zu ri sa xel m wi fo an sam-b lis so lis tad mi iw vi a, sa dac ba to ni vax tan gi gu-ru li frTis mas wav le be li iyo. aq gar se van si xa-ru li Zem oTxi we li dah yo. 1935 wels ki Tbi lis Si gad mo iy va nes `da sav leT sa qar T ve los eT nog ra-fi ul gun d Si~, ro mel sac k.paW ko ria xel m ZR va-ne lob da. aq ki dev uf ro da ix ve wa mi si os ta to ba. Sem deg ro de sac da sav leT da aR mo sav leT sa qar-T ve los eT nog ra fi u li gun de bi ga er Ti an da erT `sa qar T ve los sim Re ri sa da cek vis sa xel m wi fo an sam b lad~, ba to ni gar se va ni me oTxed sa u ku ne ze me ti am gun dis uc v le li so lis ti gax l daT. imav d-ro u lad igi wle bis gan mav lo ba Si mRe ro da sa qar-T ve los ra di os eT nog ra fi ul gun d Si, ro mel sac cno bi li os ta ti a. meg re li Ze xel m ZR va ne lob da. sa xel m wi fo an sam b lis Se mad gen lo ba Si gar se-van si xa ru li u Zem TiT q mis mTe li sab Wo Ta kav Si ri mo i a ra. Bbo los igi iyo Tbi li sis sat ran s por-to ga er Ti a ne bis gun dis so lis ti. mag ram ba to ni gar se va nis sa sim Re ro-Se moq me de bi Ti moR va we o bis mwver va li la di me da oTar ber Ze niS vi leb Tan er-Tad Ses ru le bu li gu ru li Ri Ri ne bis stu di u ri Ca na we re bi a, rom le bic, zo ga dad, ada mi a nis mu si-ka lu ri az rov ne bis Zne lad mi saR wev si maR led Se-

iZ le ba Ca iT va los. gan sa kuT re biT `Cven mSvi do ba~, sa dac vir tu o zi Sem s ru leb le bi ,,je rar s me ni li~ da `ar ga go ni li~ sa sim Re ro xmis flo bis da Ta-vi su fa li im p ro vi zi re bis brwyin va le ma ga liTs war mog vid ge nen.

cal ke un da aRi niS nos ba to ni gar se va nis `mu-si ka lu ri oja xi~- me uR le na to er mi les asu li - cno bi li mom Rer le bis ev ge ni, mi xe il da ana ko-ro Si na Ze e bis da gax l daT da da- Z mas Tan er Tad di di Rvaw li das do erov nu li mu si kis po pu la ri-za ci as. ori sa xe lo va ni mu si ka lu ri oja xis kvals gah y va ma Ti er Ta der Ti qa liS vi li me de ac.

qar Tu li xal xu ri sim Re ris po pu la ri za ci i sa da xe lov ne bis sar bi el ze xan g r Z li vi moR va we o-bi saT vis gar se van si xa ru li Ze da jil do e bu li iyo sa qar T ve los ssr umaR le si sab Wos si ge le bi Ta da med le biT.

me gan sa kuT re biT min da ga vix se no ba to ni gar-se va nis stum ro ba Cvens ojax Si. sa xel m wi fo an sam-b li TiT q mis yo vel wels Ca mo di o da kon cer te biT q. qu Ta is Si da Ce mi mSob le bi - gi or gi si xa ru li Ze da ma ri am mdi na ra Ze Tavs val de bu lad Tvlid nen mo ewyoT oja xu ri Sex ved ra an sam b lis wev reb Tan. Mma ma mow ve ul stum rebs ax ved reb da qu Ta is Si moR va we gu ru li sim Re re bis brwyin va le Sem s ru-leb lebs, Zmebs - ko wia da va li ko ra miS vi lebs, rom leb Tan er Ta dac Ce mi ded - ma ma mRe rod nen. es Sex ved re bi tra di ci u li lxi nis bo los sa o ca ri kon cer tis sa xes iReb da, rom lis mo na wi le nic iy-v nen: aka ki kov zi ri Ze, ilia za qa i Ze, gar se van si xa ru-li Ze, di mit ri Cav le iS vi li, si mon meg re liS vi li, ana nia er qo ma iS vi li, Zme bi ko wia da va li ko ra miS-vi le bi da Ce mi ded - ma ma. ga mo gity de biT da stum-re bis Txov niT me da Ce mi Zma vi ta lic vbe dav diT maT gver diT sim Re ras. ase Ti lxi ni - kon cer te bi xSi rad imar Te bo da Cven Tan sxva das x va cno bi li da Rvaw l mo si li oja xe bis (ar tem er qo ma iS vi li, ami-ran To i Ze) mo na wi le o biT.

sim Re ris Za la gva er Ti a neb da yve las da es iyo di di si xa ru li.

ixa ros Sen ma sul ma gar se van si xa ru li Zev!

62

2013 wlis 23 seq tem bers did qar T vel kom po zi tors aleq si ma Wa va ri ans 100 we li Se us rul da. mi si Se moq me de ba, rom lis uf le beb sac cno bi li si kor s kis ga mom cem lo ba icavs, uk ve sa er Ta So ri so

mas S ta biT aris aRi a re bu li. amas adas tu rebs sa i u bi leo sa Ra mo e bis cik li Tur qeT Si, por tu ga li a Si, lon­don Si, san q t ­ pe ter bur g sa da mos kov Si. mag ram sa er Ta So ri so pro eq te bi sa gan gan s x va ve biT, sa qar T ve lo Si ma Wa va ri a nis sa i u bi leo Ro nis Zi e bebs mi si va Jis, ev ro pa Si moR va we di ri Jo ris vax tang ma Wa va ri a nis udi de si Za lis x me va das Wir da, ra Sic mas Ta nad go ma aR mo u Ci nes sa qar T ve los kul tu ri sa da Zeg l Ta dac vis sa mi nis t­rom, Tbi li sis me ri am da Tbi li sis sa xel m wi fo kon ser va to ri am. es iyo ama wlis seq tem b ris Tve Si ga mar Tu li 8 ka me ru li da sim fo ni u ri kon cer ti, rom leb zec ma Wa va ri a nis araer Ti Se us ru le be li Txzu le bis pre mi e ra ga i mar Ta. isic un da aRi niS nos, rom am dRe eb Si Tbi li se li sa zo ga do e bis wi na Se sa kon cer to es t ra da ze war s ga ma Wa va ri a ne bis mu si ka lu ri gva ris gam g r Ze le be li, ba to ni aleq sis Svi liS vi li aleq si ma Wa va ri a ni.

ase ve ba to ni vax tan gis udi de si mxar da We riT 2008 wels ga mo vi da aleq si ma Wa va ri a nis mo go ne be bis vrce­li ga mo ce ma `Se moq me di da dro~ (`u bis wig na kis Ca na we re bi~, li te ra tu ru li ver si is av to ri ma na na kor Za i a), ax la xan sa qar T ve los Te at ris, mu si kis, ki no sa da qo re og ra fi is mu ze um Si ga i mar Ta ama ve wig nis in g li su ri ver si is war d gi ne ba. T bi li sis sa xel m wi fo kon ser va to ri a Si Ca tar da am Ta ri Ri sad mi miZR v ni li kon fe ren ci a.

gTa va zobT frag ments ze mox se ne bu li wig ni dan Se moq me di da dro~, mo go ne bas vax tang ma Wa va ri a nis kon­cer t Tan da kav Si re biT lon do nis `ro i al al bert hol Si~. am uka nas k nel ze ar Ce va ni Se va Ce reT imi tom, rom ma ma sa da Svils udi de si Se moq me de bi Ti me gob ro ba akav Si reb daT, rac dRe sac grZel de ba. vax tang ma Wa va ri­an ma TiT q mis sru lad aRas ru la ma mis saf lav Tan da de bu li da pi re ba da mi si 100 wlis Ta vi saT vis sa zo ga do­e bas ga ac no yve la im Txzu le bis sa kon cer to ver si a, rom lis Ses ru le ba sac av to ri si cocx le Si ver eRir sa. ax la je ri maT sce nur xor c Ses x ma ze a. am mxriv vax tangs yve la ze mnSvne lov nad ope ra `ham le tis~ dad g ma esa xe ba. `am ope ris sa o pe ro Te at ris sce na ze dad g ma Ce mi cxov re bi se u li mi siaa da me es un da aR vas ru lo~ ­ brZa nebs di ri Jo ri

1990 wlis seq tem be ri a. pir ve li Sem Tx ve va a, rom ase Ti sim Zi me ma wevs mos kov Si Ca mos v li sas gul ze. obi eq tu ri mi ze ze bis gar da, rac gar k ve ul po li-ti kur da Za bu lo ba Si ga mo i xa te ba, amin dic uwyobs xels am Cems gan wyo bas. mTe li dRea wvims ga da u-Reb lad. me gar k ve u li saq me e bi maqvs mo sag va re be-li lon don Si gam g zav re bis win.

ise, pi rov nu lad, Za li an bed ni e ri var. va tom mos-kov Si 120 kon cer t ma is te ri mu si ko si sa gan Se sa-niS na vi or kes t ri Ca mo a ya li ba, ro mel mac Ta vi si de bi u ti le nin g rad Si (pe ter bur g Si) ga mar Ta di-di war ma te biT. ax la es or kes t ri sru li Se mad-gen lo biT, Ta vi si sam xat v ro xel m ZR va ne li Ta da di ri Jo riT vax tang ma Wa va ri a ni miw ve u lia kon-

iubile

aleqsi maWavariani 100fragmenti wignidan `Semoqmedi da dro~ (ubis wignakis Canawerebi)

63

iubile

cer tiT lon do nis `ro i al al bert hol Si~, um S ve-ni e res da udi des sa kon cer to dar baz Si, ro me lic 5500 ma yu re bels itevs. maT Tan er Tad mi vem g zav-re biT me da ku ku lic. lon do nis yve la cen t ra-lur ga zeT sa da Jur nal Si gan Tav se bu lia rek la ma am kon cer tis Ta o ba ze, sa pa tio ad gils uT mo ben in-for ma ci as di ri Jor vax tang ma Wa va ri a nis Se sa xeb. wi nas wa ri cno be biT uk ve ga yi du lia 4000 bi le Ti. prog ra ma so li du ria da sak ma od rTu li _ pol di u kas `ja doq ris mo wa fe~, rax ma ni no vis me sa me sa-for te pi a no kon cer ti, so lis ti pi a nis ti be re zov-s ki da me o re gan yo fi le ba Si Sos ta ko vi Cis me a Te sim fo ni a.

va tos uk ve sak ma ri si ga moc di le ba aqvs, mag ram lon do nis `al bert hol Si~ ga mos v la ma inc gan sa-kuT re biT sa pa su xis m geb lo a. cxa di a, vRe lav, mag-ram vcdi lob, ar Se mam C ni on Cve neb ma.

Ca mov f rin diT lon don Si. ken sin g ton ote lis mSve ni er no mer Si mog va Tav ses. sas tum ro sa kon-cer to dar ba zis gver d ze a. re pe ti ci a ze ar wa ve di, mir Cev nia da vis ve no.

sa Ra mos rva sa aT ze iwye ba kon cer ti. uzo mod vRe lav, ar sad ar min da was v la, lon do nis qu Ce-bi da ula ma ze si par ke bic ki ar mi zi davs. mxo lod kon cer t ze vfiq rob.

ro gorc iq na dad ga rva sa a Ti da da vi ka veT Cve ni lo Ja am sa ucxoo da rbaz Si, ro me lic ga da We di lia msme ne liT. am de ni xal xis Sem xed va res, mRel va re-ba ga mi as kec da, gu li amiZ ger da, su li amiS foT da. ga dav y la pe nit rog li ce ri ni. da ai, ga mo dis kon-fe ran si e, ro me lic ac nobs sa zo ga do e bas or kes t-ris is to ri as, mis di ri Jors da ce re mon ma is te ris dax ve wi li plas ti kiT iw vevs mas sce na ze. `ma Ral, war mo sa deg, ele gan tur” di ri Jors (kon fe ran si es Se fa se biT) msme ne li ova ci iT ege be ba. vax tan g ma as-wia sa di ri Jo ro jo xi da kon cer ti da iwyo.

kon cer tis sa er To to nu si pol di u kas `ja doq-ris mo wa fem~ gan sazR v ra. vax tan g ma uzo mo xa li-siT war mar Ta es fe ra do va ni ko lo ri tiT aR sav se sa or kes t ro Se dev ri. dar ba zis re aq ci am naT lad ga mo av li na, rom di ri Jor ma SeZ lo msme nel Tan

kon taq tis dam ya re ba da da i mor Ci la igi. da iwyo rax ma ni no vis me sa me sa for te pi a no kon cer ti be re-zov s kis Ses ru le biT. gran di o zu li mas S ta bis mi-u xe da vad, dar baz Si sa oc rad ga mok ve Ti lad is mis or kes t ris sa er To JRe ra do bac da pi a nis tisac.

ra fi ni re bu li bge rac, ro gorc sa or kes t ro tu tis Zli e ri xmo va ne bi sas, ise fa qi zad mJRer li-ri kul epi zo deb Si. mTe li kon cer tis gan mav lo ba Si or kes t r sa da so lists So ris miR we ul iq na ubad-lo an sam b lu ro ba. kul mi na ci ur epi zo deb sa da ka den ci eb Si be re zov s ki uza do teq ni ki sa da ula-ma ze si bge ris Se za ve biT aR wev da uki du res dra ma-

64

iubile

tul sim Zaf res, ro mel sac enac v le bo da po e tu ri li riz miT aR sav se na ti fi xmo va ne ba. yo ve li ve amas xels uwyob da or kes t ris dax ve wi li da suf Tad JRe ra di Tan x le ba. mTli a no ba Si ki Se iq m na ro-man ti ku li gzne biT, rax ma ni no vi se u li da u o ke be li ener gi i Ta da emo ci u rad dat vir Tu li mu si ka lu ri fres ka. dar ba zi bo boq robs, gri a lebs, ova ci ebs da bra vos Se Za xi lebs ar uCans bo lo. be re zov s ki bis-ze as ru lebs rax ma ni no vis pre ludias, ri Tac Tav-de ba pir ve li gan yo fi le ba.

udi de sia war ma te ba. xal xis vne ba Ses ve ne ba zec ar cxre ba, mag ram me ma inc ara var bo lom de dam-S vi de bu li. win aris Sos ta ko vi Cis me a Te sim fo ni a, na war mo e bi Zal zed rTu li, ro gorc Se sas ru leb-lad, ise aR saq me lad. mis mos me nas Ca fiq re ba da kon cen t ra cia sWir de ba. eyo fa ki moT mi ne ba msme-nels?

or kes t r ma da i ka va Ta vi si ad gi li. ga mo vi da di ri Jo ri da da iwyo sim fo ni a. eq s po zi ci am ga iJ Re-ra Rrmad, ga mok ve Ti lad, si me bi aR we ven did ga-mom sax ve lo bas. Tan da Tan aile sa, aile wa JRe ra-do ba, ga aq ti ur da, gax da qme di Ti, amoZ rav da az ri da da iZ ra kul mi na ci i sa ken da u o ke be li di na miz-miT. JRe ra do ba dra ma ti zir de ba, iZa be ba da am za-debs msme nels me o re na wi lis ni aR va ri viT mo var-d ni li, da u o ke be li sti qi u ro bi saT vis. mar T lac, aR vi rax s ni li, Ta vi su fa li, swraf vi Ti ener ge ti-kiT da i mux ta mu si ka, tem pe ra men tu lad, uec rad amo var d ni li qa riS xa li viT Ca iq ro la da da u to va sa fiq ra li msme nels _ ra amoZ ra vebs Sos ta ko vi-Cis azrs _ si xa ru li Tu mZaf ri gan c da, itan je-ba Tu ze i mobs, ga nic dis Tu das ci nis amasof lis ukuR mar To bas? ra aris es _ sar kaz mi Tu iumo ri, wu xi li Tu am wu xi lis amof r q ve va? aq, vfiq rob, Sos ta ko vi Ci msme nels sTa va zobs, Tvi Ton eZe bos pa su xi am kiTx veb ze, im gan c de bis Se saty vi sad, ro-me lic aeS le ba mos me nis pro ces Si. va tos mi er am na wi lis in ter p re ta ci is Sem d gom, gu lax di lad Se miZ lia gan vacxa do, rom aq, lon do nis `al bert hol Si~ pir ve lad Cav w v di di mit ri Sos ta ko vi Cis me a Te sim fo ni is WeS ma rit arss, mis zo gad sa ka cob-

rio prob le mas, gan W v re tils ru si mxat v ris mi er.me sa me da me oTxe na wi lic am ga sa Reb Si wa ri mar-

Ta. dam Tav r da sim fo ni a. ifeT qa Ji niT da te nil ma dar baz ma, ro me lic fex ze wa mo ud ga di ri Jor sa da or kestrs, Se u ne le be li ova ci is fon ze. lon do-ne le bi gak vir ve bas ver ma la ven, gve ub ne bi an, Tav-da We ri li, frTxi li, sak ma od ra ci o na lu ri lon-do ne le bi rom fex ze dam d ga ri uk rav d nen taSs, iS vi a Tad xde ba, miT ume tes, ase xan g r Z li vi dro is man Zil ze. zus tad dav T va le, 14-jer ga mo i Za xes va-to sce na ze da ma inc ar iS le bod nen. uec rad va tom ga a Cu ma dar ba zi xe lis awe viT da ga mo acxa da: kom-po zi to ri aleq si ma Wa va ri a ni, Tur qu li mar Si ba-le ti dan `o te lo~. me sun T q va Se mek ra, aRa ra fe ri mes mo da, sa nam ta Sis xma ar Se mo mes ma. amas ta Si ar eT q mo da, es ova cia iyo, xan g r Z li vi, Se u Ce re be li. va to iZu le bu li gax da ki dev er Ti epi zo di Se es-ru le bi na `o te lo dan~ _ `mav ri ta nel qal Ta cek-va~. or kes t r ma brwyin va led Se as ru la igi. ova ci-am ima ta, ki ar Se nel da, mag ram nam d vi li tri um fi `mav ri ta nul cek vas~ moh y va. or kes t r ma WeS ma ri-tad fe i er ver ku li tem pe ra men tiT, xa li siT da-uk ra igi. trom bo ne bis so lom as wia JRe ra do bis pul si kul mi na ci am de da mu si ka dam Tav r da, mag ram ova cia _ ara. Cems lo Ja Si ise Ti orom t ri a li Se-iq m na, TiT qos Cems be ne fis ze vim yo fe bo di.

es kon cer ti va tos tri um f Tan er Tad, Ce mic aR-moC n da.

65

wels, ga mo Ce nil qar T vel kom po zi tors aleq si ma Wa va ri ans da ba de bi dan 100 we li Se us rul da. Ta-na med ro ve qar Tul mu si ka Si mas sru li ad dam sa xu-re bu lad uka via wam y va ni da ga mor Ce u li ad gi li. ma Wa va ri a ni uf ro si Ta o bis qar T vel kom po zi tor-Ta sa u ke Te so tra di ci e bis Rir se u li gam g r Ze le-be li a, ro mel sac am did rebs me-20 sa u ku nis mu si-

ka lu ri az rov ne bis miR we ve biT. mis Jan rob ri vad mra val fe ro van da di di mxat v ru li ga mar j ve be biT aR beW dil Se moq me de ba Si mka fi od ik ve Te ba erov-nu li su lis k ve Te ba, ga ta ce ba pat ri o tu li Si na ar-sis, ma Ral z ne ob ri vi, eTi ku ri da mo qa la qe ob ri-vi Te me biT. ma ga li Te bad Se iZ le ba da va sa xe loT ope re bi: `de da da Svi li~ da `ham le ti~, ba le te bi:

aleqsi da vaxtang maWavarianebi

aleqsi maWavarianis `deda ena~ imaginatiuri azrovnebis WrilSi

lali kakulia

66

`o te lo~ da `vefxis tya o sa ni~, sim fo ni u ri po e me-bi: `mum li mu xa sa~ da `gmi ris sik v dil ze~, sa gun do ba la da `ar se na~, `xu Ti mo no lo gi~ va Jas leq seb-ze, mi si sa vi o li no da sa for te pi a no kon cer te bi, sim Re re bi S. rus Ta ve lis (`var d sa hkiTxes~), a. we-reT lis (`ca fi ruz~, `Con gu ro~, vo ka lu ri du e ti `ga zafxu li~), i. Wav Wa va Zis (`o ro ve la~) da sxva-Ta leq seb ze. ro gorc mxat v ru li, ase ve sa zo ga do moR va we o bis sa er To mi mar Te biT, erov nu li sa da pat ri o tu lis wi na plan ze wa mo we viT, gam Wol xa-zad rom gas devs mTel mis cxov re ba sa da Se moq-me de bas, Ta vi si msof l m xed ve lo bis gar k ve u li as peq te biT, aleq si ma Wa va ri a ni, Cve ni az riT, uda-vod ukav Sir de ba 60-i a ne le bi sa da, ker Zod, Ter g-da le ul Ta moR va we o bas. am de nad Sem Tx ve vi Tad ar Ca iT v le ba kom po zi to ris xSi ri mi mar T va aR niS nu-li Ta o bis mwe ral Ta Se moq me de bi sa da ag reT ve rus Ta ve lis po e zi i sad mi, rom lis uk v dav si di a des ili am, aka kim da sa er Tod sa mo ci a ne leb ma Rir se u-li ad gi li mi u Ci nes. ga mo nak li si am mxriv, arc sa-gun do cik li `de da ena a~.

sa gun do cik li `de da ena~ 1981 wels da i we ra. es iyo kom po zi to ris re aq cia 1978 wlis 14 ap ri lis mov le neb ze, ro mel mac cxad yo, rom sab Wo Ta re-Jim ma ver daT r gu na qar T ve li axal gaz r do bis ne ba, rom mas Ses wevs su li e ri Za le bi mSob li u ri enis da sa ca vad. stu den t Ta pat ri o tu li ga mos v le-bis wya lo biT, qar Tul ma enam Se i nar Cu na sa xel-m wi fo enis sta tu si, rac war ma te bu li na bi ji iyo erov nu li da mo u ki deb lo bi saT vis brZo lis gza ze. swo red am am beb ma STa a go nes kom po zi tors iakob go ge baS vi lis wig nis `de da enis~ sa fuZ vel ze mu si-ka lu ri na war mo e bis Seq m na. amas isic da vu ma toT, rom aleq si ma Wa va ri a ni WeS ma ri ti ni WiT da jil-do e bul da os ta to biT aR Wur vil im mci re ricxo-van kom po zi tor Ta ricxvs mi e kuT v ne ba, rom le bic Ta vis Se moq me de ba Si rTu li fi lo so fi u ri prob-le me bis, dra ma tu li gan c de bi sa da mov le ne bis asax vas Tan er Tad, Se moq me de bis pir ve li na bi je bi-dan ve sa bav S vo Te meb sac did yu radRe bas uT mo ben da sxva das x va Jan reb Si mo zard Sem s ru le bel Ta

erov nu li re per tu a ris sa u ke Te so na wils qmni an (sa for te pi a no pi e se bi: `ba za le Tis tba~, `eq s p rom-ti~, `xo ru mi~, mra va li sa vi o li no pi e sa, sa for te-pi a no cik le bi: `mu si ka lu ri siy r me~, `sa bav S vo al-bo mi~ da sxva), rac ima ze mety ve lebs, rom ma Wa va ri-a ni saT vis ara mar to max lo be lia bav S vis su li e ri sam ya ro, ara med ima zec, rom ymaw vil Ta erov nu li mu si ka lu ri aR z r dis sat ki va ri av tors Se moq me de-bi Ti cxov re bis da sawyi si dan ve awu xeb da. yo ve li-ve ze moT q mu li dan ga mom di na re, cxa di xde ba, rom aleq si ma Wa va ri a ni sru li ad lo gi ku rad mi vi da sa gun do cik lis `de da enis~ Seq m nam de.

vid re uSu a lod Cve ni sak v le vi Te mis gan xil-vas Se vud ge bo deT, rom lis mi za ni caa ga vi goT, Tu ro gor aer Ti a nebs kom po zi to ri `de da ena Si~ gad-mo ce mul gan s x va ve bu li Si na ar sis Te mebs, ro gor uq vem de ba rebs maT mu si ka lur _ kom po zi ci ur lo-gi kas, da rac mTa va ri a, ra gze biT ga mo xa tavs mTa-var ide as _ pat ri o tul grZno bas ise Ti teq s te-biT, ro mel Tac er Ti Se xed viT amas Tan ara fe ri aqvT sa er To, dav s vaT kiTx va imis Se sa xeb, Tu ra aris de da e na!

de da e na is ena a, ro mel sac bav S vo bi dan viT vi-sebT, ro mel ze dac vmety ve lebT, vaz rov nebT, Cve-ni ve ji Sis xal x Tan vur Ti er TobT, sam ya ros am ena ze aR viq vamT, qvey nis adaT - we sebs am ena ze va-ya li bebT da ga mov xa tavT. me o re mxriv, `de da ena~ wig ni a, wig ni, rom li Tac pir ve lad ve uf le biT mSob li ur ena ze we ras, kiTx vas, na az re vis gad mo ce-mas, swor sa u bars. am wig ni Ta (1876) da Ta vi si sxva Sro me biT, go ge baS vil ma sa fuZ ve li Ca u ya ra qar-Tul pe da go gi ur mec ni e re bas, rom lis sa Ta ve e bic me-4 sa u ku nes ukav Sir de ba. mag ram sa in te re so a, ra Sia mi si pe da go gi u ri moZR v re bis ar si an `de-da enis~ da niS nu le ba? ga na mxo lod we ra- kiTx vis Ses wav la Si? ra tom ga mo i xa te ba ori gan s x va ve bu-li cne ba _ mSob li u ri ena da mi si Sem s wav le li wig ni akus ti ku rad iden tu ri xa te biT? aris Tu ara es dam Tx ve va Sem Tx ve vi Ti? ama ze pa suxs gag v cems Sem de gi sity ve bi: `de da ena~ iyo uS re ti sa la ro sa u ku ne e bis gan mav lo ba Si xal xis uT va lav Ta o ba-

mecniereba

67

Ta mi er Se mu Sa ve bu li sib r Z ni sa, mac ne da moZR va ri xal xis su li e ri sim did ri sa, ux vi wya ro WeS ma ri ti ma mu liS vi lo bi sa, mar Ta li az ri sa, pa ti os ne bi sa, Sro mi sa da gar ji sa. es iyo wig ni de da bu ne bis si-ke Te ze, mad li an de daS vi lo ba ze, ada mi an Ta So ris gu li Tad si am t k bi lo ba sa da xal xebs So ris Zmur ur Ti er To ba sa da mSvi do ba ze~ (u San gi obo la Ze).

ma Sa sa da me, `de da ena~ yo fi la wig ni im ma ra-di ul Ri re bu le beb ze, ro me lic ase zo gad sa ka-cob rioa da ro me lic, ro gorc Cven Si, ase ve mTel qve ya na ze de val va ci as ga nic dis, Tan da Tan ikar-ge ba da qre ba. Tu ze moT moy va nil sity vebs iakob go ge baS vi lis az ri Tac gan vav r cobT, rom ̀ ar se bi Ti ni Sa ni erov ne bi sa, mi si su li da gu li ena a~, na Te li gax de ba `de da enis~ pat ri o tu li Si na ar si da enis, ro gorc ase Tis, ro li erov nu li `e go~-s Ca mo ya-li be ba Si, ada mi a nis erov nu li sa xi sa da xa si a Tis for mi re ba Si.

ro gor, ra gze bi Ta da xer xe biT un da ga mo e xa ta kom po zi tors wig n Si Ca de bu li am hu ma nu ri ide e bis siR r me da mra val p la nov ne ba, Se e nar Cu ne bi na mu-si ka Si wig ni saT vis da ma xa si a Te be li viw ro e rov nu-li sa da zo gad sa ka cob ri os har mo nia da ba lan si, da amav d ro u lad, es yo ve li ve gad mo e ca bav S ve bi-saT vis ga sa geb ena ze!

kom po zi to ri `de da enis~ mu si ka lu ri gan s xe u-le bis gza ze me tad rTu li amo ca ne bis wi na Se aR moC-n da. na war mo e bis cik lur struq tu ra Si (25 sim Re-ra), mas er Ti an mu si ka lur - m xat v rul gan zo mi le-ba Si un da mo eq cia da er Ti az riT ga e er Ti a ne bi na li te ra tu ru li pir vel wya ro dan aRe bu li, sru-li ad gan s x va ve bu li Si na ar sis teq s te bi da leq se-bi (Txzu le ba Si Se vi da ma sa la `de da enis~ ro gorc sa an ba no na wi li dan, ase ve pir ve li sa kiTxa vi wig-ni dan). ase Ti ga ma er Ti a neb lis rols prog ra mul cik leb Si, Cve u leb riv, si u Je ti, anu po e tu ri, ver-ba lu ri Si na ar si as ru lebs xol me. ro gorc cno bi-li a, ase Ti si u Je tu ri ti pis po e tu ri Si na ar si `de-da enas~ ar ga aC ni a. am g var vi Ta re ba Si, mTa va ri iyo im Zi ri Ta di ma xa si a Teb lis, im gan m sazR v re li mu-si ka lur - m xat v ru li ele men tis mig ne ba, ro me lic

cik lis er Ti a no bas ga na pi ro beb da. aseT qva kuTxe-dad, ro me lic bav S vis yo vel dRi ur, yo fiT STa-beW di le ba Ta qa oss cik l Si mxat v ru li mi zan Se wo-ni lo bis lo gi kiT awes ri gebs, iq ca pat ri o tiz mi, ma mu liS vi lu ri grZno bis aR z r da, ili as sity ve biT rom vTqvaT, `ka cu ri ka cis~ Ca mo ya li be bis ide a, anu go ge baS vi lis pe da go gi u ri moZR v re bis is mTa va ri Zar R vi, Za lu mad rom feT qavs `de da ena Si~ da WeS-ma ri tad erov nu li su lis for mi re bas rom uwyobs xels _ mov le ne bis erov nu li xed vi Ta da aR q miT.

amis gaT va lis wi ne bis ga re Se, na war mo e bis arc er Ti na wi li, arc er Ti gun di mxat v ru li mTli a-no bis na wi lad ver ga i az re ba, rad ga nac ma mu liS-vi lo ba _ es cik lis is kom po zi ci u ri Rer Zi a, is az rob ri vi sa Ta ve a, ro mel sac yve la na wi li gar k-ve u li aR sa niS niT ukav Sir de ba. swo red erov nul-Si xe davs kom po zi to ri su li er fa se u lo ba Ta Zi e-bis ga sa Rebs, WeS ma ri ti ma mu liS vi lis cne ba Si rom igu lis x me ba.

mecniereba

68

mag ram ro gor, ra sa Sa u le be biT un da iq nes mu-si ka Si ga mo xa tu li ma mu liS vi lo bis idea ise Ti kon k re tu li Si na ar sis teq s te biT, ro go ric `de da ena Si a~ mo ce mu li da ro mel Ta gar k ve u li na wi lic sa fuZ v lad da e do mu si ka lur Txzu le bas? Cve ni az riT, amis gar k ve va sak ma od Zne lia da aso ci a ci-u ri kav Si re bis rTul sis te mas em ya re ba. am mxriv, na war mo e bi spe ci fi ku ria da es spe ci fi ka ima Si mdgo ma re obs, rom mi si de da az ri ar Zevs ze da pir ze, da fa ru lia da siR r mi se ul Sre eb Sia mo sa Zi e be li. Cven T vis swo red is aris sa in te re so, Tu po e tu rad gan c di li, e.i. `e mo ci ad gar da sa xu li~ az ri, ro gor vlin de ba kom po zi to ris mxat v rul me Tod Si, anu ra gze biT gar da sa xavs igi ga re sam ya ros _ am Sem-Tx ve va Si li te ra tu rul prog ra ma Si ga mo xa tul sa xe ebs, Ta vi si na war mo e bis mxat v rul re a lo bad, ro gor aq cevs mas gam Wol ide ad.

es gza upir ve les yov li sa xal xur Si, anu erov-nul Si un da ve Zi oT, ro me lic mTe li cik lis mu-si ka lu ri az rov ne bis sa fuZ vels war mo ad gens da Se sa ba mi sad mxat v rul na az rev Tan kav Sir Si da mis Ta na med ro ve mety ve le bas Tan Ser wy ma Si hpo vebs ga mo xa tu le bas. cik lis ide is ga mov le nac mas Si ga mo ye ne bul mra val xal xur mu si ka lur pir vel-wya ro Ta ana li ti kur, mu si ka lur da war mo sax viT sin Tezs gu lis x mobs da am sin Tezs mnsme nel Si sa-Ta u ri war mar Tavs. sa Ta u ri ve ga na pi ro bebs cik lis Si na gan struq tu ras. yo ve li mu si ka lu ri pir vel-wya ros Tu pa ra le lis sme ni Ti mig ne ba, teq s t Tan kav Sir Si mi si ga az re ba, ama Tu im Jan ris ma xa si a-Teb le bis, rit mu li for mu le bis, met ru li age bu-le bis, ki lo- har mo ni u li da in to na ci u ri msgav se-bis Seg r Z ne ba da ma te biT efeqts ax dens msme nel ze. maT gan zo gi er Ti, da gan sa kuT re biT ki na nas Jan ri ima gi na ti ur, sim bo lur mniS v ne lo bas iZens mTel na war mo eb Si da amaR lebs mi si emo ci u ri ze moq me-de bis speqtrs. yo ve li aso ci a ci u ri wya ro, cik lis sxva na wi le bis am sim bo los Tan kav Sir Si ga az re ba, aZ li e rebs gan c diT efeqts.

am g va rad, cik lis mka fio kon cep tu a lu ri mi-mar Te ba, mu si ka lu ri teq s tis in teg ri re bis mZlav-

ri sa Su a le ba a, er Ti ide iT rom msWva lavs mTel na war mo ebs.ax la gan vi xi loT am in teg ra ci is wmin da mu si ka lu-ri sa Su a le ba ni, uf ro swo rad, ma Ti ur Ti er To-be bis is rTu li sis te ma, ase Zal da u ta neb lad da bu neb ri vad rom iye nebs kom po zi to ri.

pir ve li maT ga nia na wil Ta sa xe ob ri vi da Jan-ru li kon t ras ti, gam T li a ne bis kla si kur xerxs rom war mo ad gens cik lur na war mo eb Si. aq gvxvde-ba ele gi a, na na, sim Re ra, Jan rul - yo fi Ti da Jan-rul - li ri ku li Ca na xa te bi, Jan ru li da dra ma-tu li sce ne bi. Ti To e u li pi e sis sa Ta u ri gvix s nis mis po e tur Si na arss. pi e se bi ga mo ir Ce va si sa da viT, ub ra lo e biT, sa xe Ta mka fi o e biT, dax ve wi li po-e tu ro biT. mi u xe da vad cal ke u li nom re bis Si na-ar sis mra val fe rov ne bi sa, ga moT q mis sa er To to-ni li ri ku li a, bav S vu ri gul Ri a o biT xa si aT de ba, for ma ki mi ni a tu ru li. na wi le bis um rav le so bis mu si ka lu ri faq tu ra gan t vir Tu li a, sWar bobs mom r g va le bu li fra ze bi. gan wyo bis sim ya re ga mo-ricxavs gan sa kuT re bul feT qe beb sa da kul mi na ci-ebs, rac iT va lis wi nebs bav S vis fsi qi kis Ta vi se bu-re bebs da sti lur mTli a no bas ani Webs na war mo ebs. Ca na fiq ri sa da ga mo xat vis sa Su a le be bis si sa da ve, ro man ti ku li mi ni a tu re bi saT vis da ma xa si a Te bel el fers aZ levs maT.

na wi le bi, msgav sad go ge baS vi lis `de da eni sa~, gan la ge bul ni ari an Tan da Ta no bi Ti gar Tu le bis prin ci piT. es vlin de ba ro gorc sim Re re bis for-ma sa da maT mo cu lo ba Si, ase ve sxva ga mom sax vel xer xeb Si. ma ga li Tad sim Re ra #1 _ `i a~ pe ri o dis for mi Taa da we ri li. mi si me lo dia kvin tis di a pa-zo ni Taa Se mozRu du li, yo vel aso ze mo dis Ti To bge ra, TiT qos bav S vi swav lobs kiTx vas, Sem deg no-mer Si _ `Ti Ti~, ad gi li aqvs pul sa ci is gax Si re-bas, uk ve Ti To bge ras Ti To mar c va li Se e sa ba me ba. sim Re re bi _ `sa a Ti~ (#3), `so ko~ (#4) da `o fo-fi~ (#5) ga wa ful mkiTx vels war mog vid ge nen, ro me lic Se u fer xeb lad ec no ba teqsts. `sa aT Si~ aseT Seg r Z ne bas sa a Tis wik wi kis am sax ve li akom pa-ne men ti uwyobs xels, xo lo `so ko sa~ da `o fof Si~

mecniereba

69

swraf mety ve le bis ga mo ye ne ba vo kal Si. teq s te bis gar Tu le bas Tan da kav Si re biT sim Re re bis mo cu-lo bac iz r de ba, Tum ca Si ga da Sig Car Tu li umar-ti ve si for miT Ses ru le bu li na wi le bi, go ge baS vi-lis wig n Si mo Tav se bul sxart Se go ne bebs, gno mur ga mo naT q va mebs (`Rvi no da sity va~, #22). an bav S-vis fan ta zi is ga el ve bas rom mog va go ne ben (`Se saZ-le be li a~, #19) er Ti mxriv, da msgav si gan wyo bis pi e se bis blo ke bad ga er Ti a ne ba cik lis pir vel na-xe var Si me o re mxriv, awo nas wo re ben cik lis na wi-le bis for ma Ta mo cu lo bas, rom le bic Zi ri Ta dad ar ga mo di an mi ni a tu ris sazR v re bi dan.

wig nis Se sa ba mi sad, mu si ka Sic mar c val - mar c-val ige ba bav S vis mi er da na xu li sam ya ros mTli a-ni su ra Ti da es xor ci el de ba mxat v ru li sa xe e bis frag men te bi sa da erov nu li sa un jis Rrma Sre e bi-dan amo zi du li ko de bis po e tu ri STa go ne bis Za-liT ga er Ti a ne bis meS ve o biT.

cik lis in teg ri re bis sxva sa Su a le be bi na war-mo e bis siR r me Sia mo sa Zi e be li. isi ni mo i ca ven in-to na ci as, ki lo- har mo ni ul mi moq ce vebs, Te ma-tu ri gan vi Ta re bis prin ci pebs, for mis Sem q m nel ele men tebs, xmi sa da Tan x le bis, mu si ki sa da teq-s tis da mo ki de bu le bis sa kiTxebs, met rul - rit mul struq tu rebs da sxva.

Ti To e u li maT ga nis gan xil vis Se de gad Se iZ-le ba ga va ke ToT Sem de gi das k v ne bi, rom le bic zo-ga dad asa xa ven cik l Si ga mov le ni li az rov ne bis Ta vi se bu re bebs da ga na pi ro be ben mis mTli a no bas. es aris mi mar T va xal xu ri wya ro e bi sa (ro gorc gle xu ri, ase ve qa la qu ri) da az rov ne bi sad mi, xal-xu ri sim Re ri saT vis da ma xa si a Te be li ki lo- to na-lu ri gan vi Ta re bis da har mo ni u li struq tu ris Se xa me ba ev ro pul Tan, mu si ka lu ri az ri sa da leq-sis stro fu lo ba, po e tu ri stro fis Ta vi se bu re bis ga mov le na mu si kis met rul - rit mul struq tu ra-Si, kvar ta- k vin tu ri, ter ci a- seq s tu ri da sep ti-mu ri in to na ci e bis for mis Sem q m ne li ro li, met-rul - rit mu li gan vi Ta re bis da kav Si re ba sity vis war moT q mis di na mi kas Tan da mis fra zi re bas Tan, mu si ka lu ri da po e tu ri pun q tu a ci is Tan x ved ra,

teq s tis gan zo ga de bu li aR q ma, xmi sa da in s t ru men-tu li Tan x le bis kav Si ris in ten si vo ba, ma Ti fun-q ci u ri to lo ba da maT So ris rit mul -in to na ci-u ri war mo naq m ne bis Ta na ba ri ga na wi le ba, sa er To gan wyo bi le bis sim ya re, da kav Si re bu li li ri ku li sawyi sis wo nas wo ro bas Tan, qa la qu ri da gle xu-ri fol k lo ri saT vis da ma xa si a Te be li az rov ne bis Se xa me ba, xal xu ri mu si ci re bis xer xe bis ga mo ye ne-ba (gli san do e bi _ `Ci ti da me la~, `Txa da ve na xi~, re ver be ra cia _ `i re mi~, aS ka ra eqos efeq ti), zo me-bis da met ru li cva le ba do ba (sim Re reb Si _ `kur-dRe li da ya na~ #16-5/8, 3/8; `Txa da ve na xi~ _ 4/4, 6/6, 2/4, 3/4, 5/4 da a.S.), gan pi ro be bu li po e tu ri stro fis Ta vi se bu re biT da sxva mra va li.

Ca ta re bul ma kvle vam, ro me lic mi mar Tu li iyo imis ga mo sav le nad, Tu cik lis ro me li na wi-li, ze moT aR niS nu li ra niS ne biT ukav Sir de ba me o res, gviC ve na, rom na war mo eb Si fun q ci o ni rebs mu si ka lu ri ele men te bis ur Ti er T q me de bis rTu-li sis te ma, ro me lic xsnis na war mo e bis sti lur da az rob riv er Ti a no bas da sim Re re bis cik lad ga er-Ti a ne bis mi zan Se wo ni lo bas.

dra ma tur gi is mka fi o bas, na wi lebs So ris lo-gi kur kav Sirs da maT Si na gan er Ti a no bas em sa xu-re ba ag reT ve, gar k ve u li na wi le bis, ro gorc kul-mi na ci u ri sa da cen t ra lu ris ga az re bac. ase Tia ga na pi ra na wi le bi (#1 da #25) da Txzu le bis emo-ci u ri kul mi na cia _ `Txa da ve na xi~ (#17), ro me-lic Ta vi si mas S ta be biT, Ta vi su fa li gan vi Ta re bis prin ci pe biT, vo ka lis da akom pa ne men tis da mo ki de-bu le biT, aS ka rad ga mo ir Ce va sxva da nar Ce ni sa gan da cik lis kon s t ruq ci a Si oq ros kve Tis wer tils qmnis. Jan rob ri vad es gaS li li vo ka lu ri sce na a. mag ram Ta vi si Si na ar siT igi bi fun q ci u ri a. or g-va rov ne ba TviT mi si se man ti ku ri bu ne bi dan mo dis. er Ti mxriv, es aris sxar tad ga mo saT q me li, bav S-vis aR q mi saT vis mi saw v do mi teq s ti, da kav Si re bu li yo fas Tan, me o re mxriv, mis mar tiv sa mo sel Si Zevs Rrma fi lo so fi u ri az ri cxov re bi sa da bu ne bis mkac ri ka non zo mi e re be bis Sec no bi sa. mar ti vi teq s-tis mra val m niS v ne lov ne ba, yo fi Ti sa da fi lo so-

mecniereba

70

fi u ris ga dax lar T va, qar Tu li fol k lo ris er T -er Ti da ma xa si a Te be li ni Sa ni a, rac kom po zi tor Si in di vi du a lur aR q mas ba debs da ga na pi ro bebs mis mis w ra fe bas po e tu ri pir vel wya ros qve teq s tis ga mov le ni sa da sa xe ob riv - f si qo lo gi u ri si tu a-ci is gam Zaf re bi sa ken, rac cik lis arc erT sxva no-mers ar axa si a Tebs.

cik lis na wi le bis um rav le so ba sim Re ris Jan-r Sia ga dawy ve ti li. sim Re ris Jan ris spe ci fi ka, ki Ta vis mxriv, mkacr da xSi rad si met ri ul for mas mo iTxovs. amiT aix s ne ba na wi le bis um rav le so bis si met ri u li age bu le ba, mis w ra fe ba po e tu ri az ris gan zo ga de bu li gad mo ce mi sa ken, cal ke ul gun deb-Si Se da re bi Ti sta ti ku ro ba sa xis gan vi Ta re ba Si, mdgo ma re o bis ga mo xat vis do mi ni re ba gan vi Ta re-bas Tan.

`Txa da ve nax Si~ ki sim Re ris struq tu ra da ga-mom sax ve lo bi Ti sa Su a le be bi ic v le ba. es er Ta-der Ti no me ria cik l Si, sa dac Sey va ni lia so lis ti _ ba ri to ni, ro mel sac esity ve ba gun di. so lis ti ba ri to nis Se mos v la, teq s tis uf ro de ta lur ga-mo xat vas uwyobs xels. mu si ki sa da po e zi is ase Ti ga da jaW vis Se de gad iba de ba vo ka lur - mety ve le-bi Ti ga mom sax ve lo bis axa li for ma, rom lis mi za-nic aris sity vis dra ma ti ze ba, rac ga moT q mis mo-no lo g ur tons qmnis sim Re ra Si. es Ta vis mxriv, wi na plan ze wa mos wevs rit mul - dek la ma ci ur ga-mom sax ve lo bas, ro gorc so lis tis, ase ve gun dis par ti a Si. am g va rad, sa sim Re ro fra ze bis nac v lad, upi ra te so ba eni We ba me lo re Ci ta ci as da Se sa ba mi-sad ara pe ri o dul na ge bo bebs. aq ad gi li aqvs xal-xu ri mu si kis mTe li ri gi Jan re bi saT vis, da sa er-Tod, xal xu ri mu si ci re bi saT vis da ma xa si a Te bel Ta vi su fal vo ka li ze bas, Ta vi su fal ga das v lebs sim Re ri dan re Ci ta ci i sa ken an pi ri qiT _ me lo-dek la ma ci i dan sim Re ri sa ken. xal xu ri Sem s ru leb-lo bis tra di ci eb Tan Si na ga ni kav Si ri Tavs iCens ise Ti xer xis ga mo ye ne ba Sic, ro go ric aris daR ma-va li gli san do ax lo in ter val ze, rac ase da ma xa-si a Te be lia qar Tu li xal xu ri mu si kis sxva das x va Jan re bi saT vis. gli san dos xer xi `Cit sa da me la-

Sic~ gvxvde ba, mag ram akom pa ne men t Sia ga da ta ni li. xo lo aq, xal xu ris msgav sad, uSu a lod vo kal Sia mo ce mu li. Ta vis Ta vad es gli san do e bi, rom le bic erov nul sa Zir k vel ze ari an aR mo ce ne bu li, kar-gad eT vi se bi an zo gad ev ro pul mu si ka lur mety ve-le bas da ama ve dros ma Ti war mo mav lo bis erov-nu li sa fuZ ve li bu neb ri o bas ani Webs ro gorc maT ga mo ye ne bas, ase ve aR q ma sa da Ses ru le ba sac. sim Re-ris kon s t ruq ci a Si mniS v ne lo van rols Ta ma Sobs mi sam Re ri, ro mel sac gun di as ru lebs da ro me lic Ta vi si fun q ci iT ref rens uax lov de ba. mu si ka lu-ri az ris dra ma ti za ci is pro ces Si aR sa niS na via so-lo epi zo de bis Tan da Ta no bi Ti Se mok le ba, ma Ti mo cu lo bis Sem ci re ba da Se sa ba mi sad, ref re nis ga-ta re bis six Si ris ma te ba da am uka nas k ne lis mo cu-lo bis zrda. sim Re ris di na mi za ci as, da Za bu lo bis zrdas em sa xu re ba ag reT ve aCe le ran do e bi, ref-re nis yo ve li ga ta re bi sas met ru li pe ri o di za ci is gax Si re bis STa beW di le bas rom sto ve ben. ro gorc vxe davT, sim Re ris for ma ron dos uax lov de ba. am-g va rad, sa xe zea ara mar to na wi lis mo cu lo bis ma-te ba, ara med mi si ga mo xat vis for mis gar Tu le bac, rac aS ka rad zrdis aR niS nu li sce nis xved riT wo-nas cik l Si, sa dac upi ra te so ba mar tiv kup le tur for mas eni We ba, xo lo bev ri maT ga ni ki, sa er Tod, pe ri o dis for mi Taa gad mo ce mu li.

aR niS nu li msje lo ba cxad yofs, rom `Txa da ve naxs~, ro gorc emo ci ur mwver vals, cen t ra lu ri ad gi li uka via cik lis dra ma tur gi a Si.

mag ram na war mo e bis im na wi le bad, rom leb-Sic mu si ka lu ri mety ve le bi sa da kon cep tu a lu ri Tval saz ri siT aku mu li re bu lia mTe li na war mo-e bis ide a, Cve ni az riT un da mi viC ni oT is nom re-bi, ro mel Ta in to na ci ur, har mo ni ul, rit mul, struq tu rul da Jan rul sa fuZ vels na na wam ro ad-gens. ase Ti sim Re re bia #1 _ `i a~, #12 _ `i a ma gSo ba~ da #25 _ sa kuT riv `na na~.

cal ke ul sim Re rebs So ris Te ma tu ri kav Si re bis Ses wav lis sa fuZ vel ze, rac Tavs iCens in to na ci-ur, rit mul, faq tu rul, har mo ni ul, kom po zi ci ur, Jan rul da sxva kom po nen t Ta Se xe bis as peq teb Si,

mecniereba

71

Seg viZ lia da vas k v naT, rom cik lis da nar Cen nom-reb ze yve la ze aq ti ur in to na ci ur ze moq me de bas swo red es sim Re re bi da upir ve les yov li sa, pir-ve li sim Re ra _ `i a~, ax de ne n. Sem Tx ve vi Ti ar aris ma Ti si met ri u li gan la ge bac _ cik lis ga na pi ra na wi leb sa da cen t r Si _ Tav Si (#1), Su a Si (#12) da bo lo Si (#25).

cik lis gan s x va ve bu li na wi le bis Tan wyo biT, ma-Ti pa ra taq si siT na ne bis mi marT, na wi lebs So ri sad myar de ba ise Ti aso ci a ci u ri kav Si re bi, rom le bic `de da enis~ ide a ze, mas Si gad mo ce mul ma ra di ul Ri re bu le beb ze mig va niS ne ben, rac na nas, ro gorc Janrs, Txzu le ba Si gan sa kuT re bul, ima gi na ci ur fun q ci as ani Webs.

ima gi na cia Se mec ne bis umaR le si sa fe xu ri a, cno-bi e re bis in tu i ci u ri me To di a, ro me lic mi iR we va su lis zeg r Z no ba di mdgo ma re o biT, ro mel Sic ver aR we ven ga re ga ni gan c de bi. am dros, sul Si iR vi-Zebs sim bo lur xa teb Si Ca Zir vis, anu ima gi na ci is una ri, ro me lic xor ci el de ba erov nul mex si e-re ba Si, ge ne ti ku ri in for ma ci is uR r mes Sre eb Si Ses v liT, sa dac umaR les su li er da Za bu lo bas er T vis gaZ li e re bu li war mo sax vac. swo red es _ su lis is to ri ul mex si e re ba Si mog za u ro bi sa da umaR le si war mo sax vi Ti una re bis er To ba, war mo-Sobs ima gi na ti ur az rov ne bas. ima gi na ti u ri aR q ma gan s x vav de ba fi zi ku ri, grZno ba di aR q mi sa gan. aq mTa va ria ara im war mo sax ve bis Si na ar si, rom le bic av se ben ima gi na ti ur gan c debs, ara med is su li e ri una re bi, rom le bic iR vi Ze ben am pro ce seb Si da er-wy mi an ima gi na ti ur Seg r Z ne bebs.

am Tval saz ri siT, Tu ki ena sam ya ros Se sa xeb ar-se bu li cod nis sa un je a, Cvens mex si e re ba Si da le-qi li, na na _ ro gorc mu si ka lur ni San Ta sis te ma, sam Sob lo sa da de da e nis am bi va len tu ri a. ami to mac amo i zi da ge ne ti ku ri mex si e re bis wi a Ri dan ak v nis sim Re ris Jan ri, ro gorc Txzu le bis kon cef ci i sa da mxat v ru li ide is ma ta re be li. na na gax da kom po zi-to ri saT vis ima gi nati u ri cno bi e re bis sa Zir k ve li, ro me lic po e tu ri STa go ne bis wya rod iq ca da rom-lis meS ve o bi Tac Se saZ le be li gax da na wi lebs So-

ris alu zi u ri pa ra le le bis gav le ba, ra sac na ne bis si met ri ul ma gan la ge ba mac Se uwyo xe li.pir ve li na na, cik lis pir ve li sim Re ra (#1 _ `i a~) na war mo e bis Ta vi se bu ri Se sa va li a. mas Si kon cen-t ri re bu lia gan vi Ta re bis in to na ci u ri, ki lo - har mo ni u li, met rul - rit mu li, for mis q m na do bis is ele men te bi, rom le bic cik lis gan vi Ta re bi sa da mi si gam T li a ne bis mTa var ma moZ ra ve bel ber ke tad iq ce va. am Tval saz ri siT igi Se iZ le ba gan xi lul

mecniereba

72

iq nas, ro gorc Ta vi se bu ri eq s po zi ci a, ro mel Si ac fo ku si re bu lia yve la is ni Sa ni, rom le bic Sem d-gom Si sxva das x va sim Re ra Si sxva das x vag va rad vi-Tar de ba (zog Si uf ro aq ti u rad vi Tar de ba er Ti ele men ti, zog Si _ me o re da a.S.).

`i a~ - Si jer ki dev ar aris mka fi od ga mov le ni-li na nis Jan ru li niS ne bi, mag ram igi ma inc sac na-u ri a. am mxriv aR sa niS na via zo mi e ri tem pi, mSvi di gan wyo bi le ba, az ris si sa da ve da ga mo xat vis ub ra-lo e ba, daR ma va li me lo di u ri, ker Zod se kun du-ri svle bi, ka dan s Si nax to mi kvin ta ze, li ri ku li gan wyo bi le ba, mi no ru li Se fe ri lo ba, da gan sa-kuT re biT, na ne bi saT vis da ma xa si a Te be li rit mu li for mu le bis ga mo ye ne ba akom pane men t Si.

cik lis cen t r Si mo Tav se bu li me o re na na _ `i-a ma gSo ba~ _ #12, sam x mi a ni gun dia Su a Si Car Tu li mci re zo mis uni so nu ri epi zo diT. mi si in to na cia aR mo ce ne bu lia ori xal xu ri sim Re ris _ `Ju Ju na wvi ma sa~ da `vards ga e fur C q na ko ko ris~ in to na ci-e bis sin Te zis sa fuZ vel ze. gun dis Tan x le ba aS ka-rad ga mok ve Ti li na ni se bu ri rwe va di faq tu ri Taa war mod ge ni li, rac am k veT rebs vo ka lur in to na-ci a Si ak v nis sim Re ris ele ments.

xo lo, #25 _ sa kuT riv xal xur na nas war mo-ad gens, rom lis er Tx mi a ni uni so nu ri gan vi Ta re bis pro ces Si, kul mi na ci ur mo men t Si xde ba xma Ta di-vi zi sam xma Si. na nis in to na ci u ri mi moq ce vis ele-men te bi aq Ta nab rad na wil de ba vo kal sa da akom-pa ne men t Si.

sa mi ve sim Re ris Jan rul -in to na ci u ri er Ti a no-ba xaz gas mu lia zo mi e ri tem pi Ta da mSvi di li ri ku-li gan wyo bi le biT. bo lo sim Re ra cik lis Ta vi se-bu ri re zi u me a, na war mo e bis ide i sa da mu si ka lu ri gan vi Ta re bis az rob riv - f si qo lo gi u ri das k v na, ro me lic uk v da ve bis Cur Cu li viT is mis da lo gi-kur er Ti a no bad aq cevs mTel cikls.

ak v nis sim Re ris mniS v ne lo bis ase Ti xaz gas ma _ na war mo e bis mo Car Co e ba na nis Jan ri Ta da ag reT-ve mi si gan Tav se ba si met ri ul cen t r Si (#12), mi si sxva das x vag va ri in ter p re ta cia da gan s x va ve bu li ele men te bis ga mo ye ne ba cik lis sxva na wi leb Si,

mis T vis da ma xa si a Te be li li riz mi, de du ri siT bo, si din je, Rir se bis grZno ba, mi no ru li Se fe ri lo-ba, sev da na re vi ime dis grZno bas rom ga mo xa tavs, ara mar to er Ti a no bas ani Webs cikls, ara med kom-po zi to ris Se moq me de bis sxva nimuSeb sac gvax se nebs uneb li ed, sa dac na nis Janrs ara nak le bi dat vir-T va aqvs. ro gorc Cans, na nis ima gi na ti u ri mniS v-ne lo biT ga mo ye ne ba ar aris er Te u li mov le na kom po zi to ris Se moq me de ba Si, sa dac ise ve, ro gorc aR niS nul cik l Si, na na Ta vi se bu ri xa ti- sim bo los fun q ci a sac iZens. kom po zi to ris cno bi e re ba Si, igi qar Tu li su li e re bis ak va ni a, pi rov ne ba Si erov-nu lis for mi re bis mux l ma ga ri fes vi a, is su li e ri saz r do a, ro me lic WeS ma ri ti ma mu liS vi lis aR z r-dis sa fuZ ve li a, ma mu liS vi li sa, `vi sic ar iT q mis sa xe li, vi sac yo vel dRe nat ru lobs Cu mis nat v ri-Ta qar T ve li~.

na na Si Ca de bu lia tran s cen den tu li sib r Z ne. eris su li e ri ga moc di le ba, mi si war su li da mo ma-va li mu si ka lu rad swo red na na Sia aku mu li re bu-li. mas Si ux r w ne li sa xiT aris Ca ki ru li erov nu-li `me~-s Se saty vi si sim bo lo e bi. is Se uc dom lad flob s erov nu li `e go~-s in for ma ci as da ami to-mac aris sam kur na loc da ga mo mafxiz le be lic. amis ga mo, is, de da e nis msgav sad, ma ra di u lia da ar eq-vem de ba re ba dro is ga ge bas. ima gi nati u ri mex si e re-ba, ro me lic ge ne ti kur siR r me eb Si `mog za u robs,~ sa Su a le bas ar aZ levs arcerT cocxal ar se bas, da i viwyos Ta vi si fes ve bi. na na ki, ada mi a ni saT vis aris na bi ji ini ci a ci i sa ken, ra sac moh y ve ba Tva lis axe la da gas xi vos ne ba.

amiT aix s ne ba cik lis da sas ruls ga mow ve u li uneb lie aso ci a ci e bi iakob go ge baS vi lis moTx ro-bas Tan _ `i av na nam ra hqmna~, ro me lic gviC ve nebs, rom de da e na ze az rov ne ba sa da swav las Tan er Tad, mniS v ne lo va nia da ada mi a nis su lis for mi re ba ze ki dev uf ro Zli er gav le nas ax dens ak v nis sim Re-ra, ro me lic guT niT gav le bu li xnu li viT Rrma kvals sto vebs ada mi a nis sul Si, da mis na yo fi er ni a dag ze Se iZ le ba ixa ros im ner g ma, ro mel ze dac ase oc ne bob d nen ili a, aka ki, iakob go ge baS vi li da

mecniereba

73

ma Ti Ta na mo az re ni da ro mel sac pir da pi ri aR sa-niS niT ukav Sir de ba `de da ena~.in t ro ver si am ge ne ti ku ri mex si e re bis wi aR Si, sa-dac da un je bu lia erov nu li Seg r Z ne be bi, kom po-zi tors apov ni na `de da enis~ ma Ra le Ti ku ri ide is ga mo xat vis ga sa Re bi. es ga sa Re bia ak v nis sim Re ra. igi ara mar to sa gun do cik lis sa mo de lo sub s t-ra ti a, ara med mu si ka lu ri se mi o ti kis mi xed viT, pir vel yo fil erov nul wi aR Tan dab ru ne ba, anu xe la xa li da ba de bis sim bo lo a, is mad li a, ro me-lic kur Txe vis sa i dum lo Ti mi i Re ba. amiT aix s ne ba, rom `i av na nam~ ga ux s na gu lis ka ri da apov ni na sa-ku Ta ri `me~ go ge baS vi lis moTx ro bis gmirs.

sa mi na nis gan la ge ba na war mo e bis Su a Si da ga-na pi ra na wi leb Si ge o met ri u lad Se e sa ba me ba sfe-ros _ cen t riT, ra di u si Ta da gar Se mo we ri lo biT, rac ge la Tis sko lis mi xed viT da ima gi na ci u ri az-rov ne biT niS navs wmin da sa me bas, xo lo am sfe ros Sig niT gan fe ni lia `de da enis~ mxat v ru li sam ya-ro: iebiT mo fe ni li mo li, mzis amos v la, sa a Tis wik wi ki, bav S vis swav liT ga mow ve u li si xa ru li, Ci ti sa da me las, qo ri sa da wi wi las sce ne bi, xum-ro biT naT q vam rit meb Si Se ma lu li fi lo so fi u ri sib r Z ne, bu ne bi sa da ada mi a nis, su li er da usu lo ar se ba Ta ur Ti er T da mo ki de bu le ba ni. es si ke Tis sam ya ro a, ro mel Sic yve la fe ri har mo ni a Sia er T-ma neT Tan da am sam ya ros fes ve bi de da e ni sa da ak v-nis sim Re ris siR r mi dan amo dis.

Cve ni az riT, `de da ena~ er Ta der Ti na war mo e bi ar aris aleq si ma Wa va ri a nis Se moq me de ba Si, rom-lis Si na ar s sac ima gi na ti u ri war mo sax ve bi mar Ta-ven. ima gi na ti u ri az rov ne ba sxva qar T vel kom po zi-tor Ta Se moq me de ba Sic Se im C ne va, ri si da sa bu Te bac sa Ta na do kvle vebs mo iTxovs.

ima gi na ti u ri az rov ne bis mniS v ne lo van rols Se moq me de biT pro ces Si adas tu rebs Ta maz gam y re-li Zis er T -er Ti Sro mac, sa dac ga moT q mu lia mo-saz re ba ge ne ti kur kod sa da se mi o ti kur sis te mebs So ris izo mor fiz mis, anu ma Ti to lo ba- m s gav se bis Se sa xeb, rac xSi rad arac no bi e rad, ima gi na ti u ri az rov ne biT xor ci el de ba. ma ga li Tad, igi asa xe-

lebs di di lin g vis ti sa da fi lo lo gis, ni ko ma-ris Sro mas _ `glo to go ni u ri pro ce sis Te o ri a~, sa dac ro gorc av to ri aR niS navs, `ga sa o ca ri mec-ni e ru li in tu i ci is wya lo biT, gar k ve u li mov-le nis asax s ne lad, igi (i gu lis x me ba ni ko ma ri) dro dad ro sru li ad mo u lod ne lad, yo vel g va-ri lo gi ku ri da sa bu Te bis ga re Se, swor mi mar Tu-le bas ir Cev da~. ni ko ma ris Te o ria war mo ad gens enis gar k ve ul mo dels, mi ax lo e buls ge ne ti kur kod Tan. Ta maz gam y re li Zis az riT `am Te o ri is av-tor Si Se iZ le ba da vi na xoT ga mor Ce u li pi rov ne ba, ro mel sac enis, ro gorc in for ma ci u li sis te mis, ori gi na lu ri mo de lis Seq m ni sas, arac no bi e ri dan amo aqvs Ta vi si in tu i ci u ri war mod ge ne bi ge ne ti ku-ri ko dis struq tu ris Se sa xeb~ (gam y re li Ze, 2011).

Cve ni az riT, ase Ti ve in tu i ci as, anu ima gi na ti ur cno bi e re bas flob da di di qar T ve li mec ni e ri pav-le in go roy vac.

iseT se mi o ti kur sis te mebs, rom le bic izo mor-ful ni ari an ge ne ti ku ri ko di sa, Cve ni va ra u diT, mu si ka Si qmni an ara bge re bi, ara med Jan re bi. Jan re-bis T vis ti pi u ri, anu da ma xa si a Te be li me lo di ur - rit-mul - har mo ni u li da sxva for mu le bi, Ta vi si kom bi-na ci e biT, Cve ni mo saz re biT, as ru le ben lin g vis tu-ri ko dis sawyi si ele men tis _ fo ne mis fun q ci as. xo lo izo mor fiz mi se mi o ti kur sis te mebs da ge ne-ti kur kods So ris, aZ levs msme nels in for ma ci-as erov nu li iden to bis Se sa xeb. ami to mac am bo ben lin g vis te bi _ `Se xe deT sam ya ros se mi o ti kis Tva-liT da aR mo a Ci neT sa ku Ta ri Ta vi~.

mecniereba

74

radioarqividan

`...rac mexsierebas SemorCa da... Cvens radios~

lile kilaZe

res pub li kis sa xal xo ar tis ti, te le vi zi i sa da ra-di os sim fo ni u ri or kes t ris mTa va ri di ri Jo ri li le ki la Ze qar Tu li sa di ri Jo ro sko lis is-to ri a Si Se vi da, ro gorc mu si kis er T gu li msa xu ri da da ucx ro me li pro pa gan dis ti. li le ki la Ze ze sa ub ri sas Se uZ le be lia ara fe ri Tqva mis sa xe lo-van ojax ze. igi xom ga mo Ce ni li mu si ko sis, sab Wo Ta mu si ka lu ri xe lov ne bis er T-er Ti fu Zem deb lis, kom po zi to ri sa da di ri Jo ris gri gol ki la Zis va-Ji iyo. mSob leb ma li les mra val m x riv ga naT le-ba Si di di wvli li Se i ta nes, Ca u ner ges mo ma va li pro fe si is usazR v ro siy va ru li, ra mac igi mos ko-vis Ca i kov s kis sa xe lo bis sa xel m wi fo kon ser va to-ri a Si mi iy va na. aq li le ki la Zis xel m R va ne li iyo cno bi li di ri Jo ri da pe da go gi pro fe so ri aleq-sandr ga u ki, ro me lic jer ki dev kon ser va to ri a Si swav li sas did ime debs am ya reb da axal gaz r da mu-si kos ze. Zvir fa si pe da go gis fo to su ra Ti dRem de hki dia li le ki la Zis ojax Si.

kon ser va to ri is dam Tav re bis Sem deg li le ki-la Zis sa di ri Jo ro moR va we o bis pir ve li wle bi sa ra to vis sa o pe ro Te at ri sa da fi lar mo ni is sim-fo ni ur or kes t r Ta naa da kav Si re bu li. sa ra to ve-li mu si ko se bi da mu si kis moy va rul ni yo vel T vis di di siT bo Ti ix se ne ben mas. 1957 wels axal gaz r da di ri Jo ri mo iw vi es sa qar T ve lo Si sa mu Sa od. sul ma le qar Tu li xe lov ne bis de ka da Sic ki mi i Ro mo-

na wi le o ba mos kov Si, sa dac war ma te biT Se as ru la oTar Taq Ta qiS vi lis me o re sim fo nia da sxva na-war mo e be bi.

1959 wli dan ori aTe u li wlis gan mav lo ba Si si cocx lis uka nas k nel wu Tam de li le ki la Ze sa-qar T ve los te le vi zi i sa da ra di o ma uwyeb lo bis sa xel m wi fo ko mi te tis mTa va ri di ri Jo ri da sam-xat v ro xel m ZR va ne li iyo. or kes t ri 1931 wels Ca-mo ya lib da. Ta vi dan ve mi si upir ve le si amo ca na iyo qar Tu li mu si kis pro pa gan da. es or kes t ri pir-ve li in ter p re ta to ria qar T vel kom po zi tor Ta bev ri na war mo e bi sa. sxva das x va dros or kes t r Tan mu Sa ob d nen cno bi li qar T ve li di ri Jo re bi: ev ge ni mi qe la Ze, di mit ri ara yiS vi li, Sal va Taq Ta qiS-vi li, gri gol ki la Ze, za qa ria xu ro Ze da sxve bi. im pe ri o di saT vis, ro ca or kestrs sa Ta ve Si li-le ki la Ze Ca ud ga, igi da mo u ki de be li ko leq ti vi ar iyo, mu si ko se bi Se Tav se biT mu Sa ob d nen. li le ki la Zem Ta vi mo u ya ra Tbi li sis kon ser va to ri is kur s dam Tav re bul ni Wi er axal gaz r do bas, mo ax-di na or kes t ris re or ga ni za ci a, ga a far To va mi si mxat v ru li amo ca ne bi, mis sa xel Ta naa da kav Si re-bu li or kes t ris re per tu a ris mniS v ne lo va ni gaz-r da.

te le vi zi i sa da ra di os sim fo ni ur or kes t r Si mTe li si sav siT ga mom J Rav n da li le ki la Zis ni Wi da Se saZ leb lo ba. mi si wya lo biT mra va li mu si ko -

/gadacemis stili daculia/

musikaluri redaqciis avtorTa jgufi

75

radioarqividan

si da os tat da, mra val ma Sem s ru le bel ma aimaR la pro fe si u li do ne. am Ja mad isi ni cno bi li, wam y va ni mu si ko se bi ari an sa qar T ve los sxva das x va mu si ka -lur ko leq tiv Si. li le ki la Zem Ses Z lo mTe li sis ru liT war mo e Ci na Se moq me de bi Ti una ri or kes -t ris Ti To e ul mu si kos Si. ma mis tra di ci e bi sad mi er T gu li li le ki la Ze, axal gaz r da kom po zi to -re bis na war mo eb Ta Tan mim dev ru li pro pa gan dis -ti a, sul xan na si Zis, bi Zi na kver na Zis, no dar ga -bu ni as , gia yan Ce lis, va Ja aza raS vi li sa da sxva Ta na war mo e be bis pir ve li Ses ru le bis dros di ri Jo -ris pul t Tan li le ki la Ze id ga. da Tum ca man er -T na i rad ma Ral do ne ze Ses Z lo war mo ed gi na sxva -das x va epo qi sa da erov nu li sko lis sti lis tu rad Tu gan wyo bi le biT mniS v ne lov nad gan s x va ve bu li na war mo e be bi, or kes t ris in ten si u ri Se moq me de bi -

Ti zrda ma inc bev rad iyo gan pi ro be bu li swo red qar T vel kom po zi tor Ta na war mo e be bis Ses ru le -biT.

li le ki la Zem bev ri si ax le Se mo i Ro da da am k-vid ra. da a ar sa „Ria kon cer te bi“, ma nam de or kes t ri mxo lod Ca na we rebs ake Teb da, Se mo i Ro „gas v li-Ti kon cer te bi“. kom po zi tor Ta ple nu meb ze, yri-lo beb ze, mu si ka lur fes ti va leb ze mo na wi le o bis gar da, li le ki la Zem di di war ma te biT udi ri Jo ra ram de ni me sa av to ro kon certs. ma ga li Tad, an d ria ba lan Ci va Zis , a leq si ma Wa va ri a nis, bo ris Ca i kov-s kis, aram xa Ca tu ri a nis kon cer tebs. mos ko vis de-ka dis gar da, mo na wi le o ba mi i Ro Tbi li sis kul-tu ris dRe eb Si: un g reT Si, bul ga reT Si, ger ma ni is de mok ra ti ul res pub li ka Si. mra va li mu si ka lu ri na war mo e bi Ca i we ra da Se vi da „oq ros fon d Si“. di-

marcxnidan: sergo SaniZe, lile kilaZe

76

di war ma te biT Ca tar da kon cer te bi mos kov Si, ki ev-Si, sverd lov s k Si, gor k Si, sab Wo Ta kav Si ris sxva qa la qeb Si.

sa qar T ve lo Si pir ve lad li le ki la Zis di ri-Jo ro biT aJ Rer da ha id nis ora to ria „we li wa dis dro ni“, hin de mi tis sim fo nia „mxat va ri ma ti si“ da sxva.

sab Wo Ta kav Si ris sa xal xo ar tis ti, le ni nu ri da sa xel m wi fo pre mi e bis la u re a ti oTar Taq Ta­qiS vi li / s ti li da cu li a/:

„di di siy va ru liT max sen de ba es Za li an na Te-

li pi rov ne ba, ax lis ma Zi e be li, fri ad gu lis x-mi e ri ada mi a ni, say va re li, Tav da de bu li, mSro-me li. . . max sovs mis mi er me o re sim fo ni is Za li an ma Ral k va li fi ci u ri Ses ru le ba. kar gad mo am za da or kes t r Tan, Za li an xa ris xi a nad. mos kov Si Ses-ru le bis dros mas di di war ma te ba xvda. li lem es ga a ke Ta imis Sem deg, rac uk ve iva nov ma, ga uk ma, odi sei di mit ri a dim idi ri Jo res es sim fo ni a, bev ri ram ax le bu ri ipo va. dak vir ve bu li, be ji Ti, Za li-an ni Wi e ri ka ci iyo. gar k ve u li, me vityo di, Zal ze da de bi Ti ro li iTa ma Sa li lem axal gaz r da Ta o-bis Se moq me de biT as pa rez ze ga moy va na Si. man di di in te re siT mi i Ro kver na Zis, na si Zis axa li par ti-tu re bi, mu Sa ob da maT Tan. ama Si isi nic Ta vi se bur os ta to bas iZen d nen, is men d nen Ta vis na war mo e bebs.

li le ki la Zem di di dro mo an do ma ra di os or-kes t ris Ca mo ya li be bas da gza ze da ye ne bas. me, ro-gorc Se meZ lo, vex ma re bo di xol me, xan in s t ru men-te bis Se Ze niT, xan Sta te bis mo Zeb niT. mi u xe da vad axal gaz r da asa ki sa, li lem bev ri ra me mo as w ro. is da u Ra la vi pro pa gan dis ti iyo axa li qar Tu li mu si kis. es iyo ise Ti mCqe fa re fan ta zi is, di di su-lis ada mi a ni, ro mel sac uy var da qar T ve li xal xi. mag ram uy var da ara pa si u rad, aramed mas ain te re-seb da win s v la, axa li gze bis mo Zeb na da ami saT vis Za li an bevrs mu Sa ob da.

Cven, qar T ve li mu si ko se bi, gul Si vi na xavT mis sa xels da mad li e re biT vix se nebT li le ki la Zes.“

sa xe lo va ni qar T ve li kom po zi to ri Sal va mSve li Ze ase wer da li le ki la Zis Se sa xeb:

`i gi iyo da os ta te bu li, na ti fi xe lo va ni, da-jil do e bu li na Te li ar tis tiz miT da av to ris Ca-na fiq ris amoc no bi sa da gan W v re tis Rrma ana li zis una riT. mas axa si a Teb da sa ku Ta ri Ta vi sad mi da ga-re mo sad mi udi de si kon t ro li da pa su xis m geb lo-ba. saq mi saT vis Tav gan wir va da yov lis uar yo fa, rac xels Se uS li da mu Sa o ba Si. igi iyo max vi li go-ne bis ada mi a ni, moaz rov ne, mWer mety ve li. ke Til-So bi le biT aR sav se da si mar T li saT vis meb r Zo li, eru di re bu li.

radioarqividan

77

ori o de sity va msurs Cems me–4 sim fo ni a ze vTqva. igi uk ve rva di ri Jor ma Se as ru la: ki ta en kom, rax-lin ma, ka xi Zem... mag ram, gan sa kuT re bu li ro li am na war mo e bis po pu la ri za ci a Si mi uZ Rvis Cems say va-rel da da u viwyar li le ki la Zes. igi di di xnis gan mav lo ba Si sa qar T ve los ra di o sa da te le vi-zi is sim fo ni ur or kestrs xel m ZR va ne lob da, iyo Ce mi sa u ke Te so me go ba ri, xSi rad mo di o da Cem Tan da Ta vis geg mebs mi zi a reb da, rCe va sac yu rad iReb-da. . . Cems na war mo e beb sac iS vi a Ti gu lis yu riT as-ru leb da.~

xe lov ne bis dam sa xu re bu li moR va we, xe lov ne­baT m cod ne o bis kan di da ti an ton wu lu ki Ze /sti li da cu li a/:

7 we li ga vi da, rac Cvens So ris aRar aris li-le ki la Ze, dag v r Ca mis da mi ga nu zo me li siy va ru-li, dag vi to va mo u Su Se be li tki vi li. yve lam icis, rom li le ki la Zem Ta vi si si cocx le da as ru la uC ve u lod, igi Ca i ke ca ma yu reb lis Tval win, ro-ca da am Tav ra mTe li Ta vi si sa kon cer to prog ra ma da ma yu re be li ova ci iT xvde bo da mas. man ami Tac siw min dis Sa ra van de di da id ga, mag ram es mxo lod uC ve u lo da sas ru liT ar iyo ga mow ve u li. igi mar-T lac wmin da, spe ta ki, Tav da de bu li ada mi a ni iyo. Tav da de bu li mu si ki saT vis, me gob re bi saT vis . . . u pa-ti os ne si, sa zo ga do eb riv cxov re ba Si.

li le ki la Ze iyo fri ad ni Wi e ri, ga naT le-bu li pi rov ne ba. utyu a ri ge mov ne ba mas ara so des Ra la tob da. da es ga naT le ba, es sa er To ge mov ne ba Ta vis kvals am C nev da mis mu si ka lur moR va we o bas. di di xa ni imoR va wa li le ki la Zem, ro gorc sa qar-T ve los te le vi zi i sa da ra di os sim fo ni u ri or-kes t ris mTa var ma di ri Jor ma. ve e ber Te la mu Sa o ba gas wia man da am mu Sa o bam Ta vi si wa ruS le li kva-li das to va sa qar T ve los mu si ka lur cxov re ba Si. mra val m x ri vi iyo mi si, ro gorc di ri Jo ris moR-va we o ba. mi si re per tu a ri Se i cav da Ta na med ro ve mu si kis ni mu Seb sac, mag ram mTa va ri da jer je ro-biT ga nu me o re be li, rac li le ki la Ze ze iT q mis, es aris is, rom mi si or kes t ri ga da iq ca axal gaz r da

qar T vel kom po zi tor TaT vis Se moq me de biT la bo-ra to ri ad. kom po zi to re bis mi marT yo vel T vis gu-lis x mi e ri iyo li le, yo vel m x riv xels uwyob da axal gaz r da kom po zi to rebs da Tu mTe li ri gi am kom po zi to re bi sa dRes sa qar T ve los mu si ka lur sa zo ga do e ba Si wam y van kom po zi to re bad iT v le-bi an da gan sazR v ra ven qar Tu li mu si kis sa xes, mo-po ve bu li aqvT sa kav Si ro da ki dev me ti pres ti Ji, ama Si aris li le ki la Zis Za li an di di Rvaw li. li le ki la Zes Tan mow m de bo da yo ve li na war mo e bi, vgu lis x mob msxvi li for mis sim fo ni ur na war mo e-bebs. Se de gi is iyo, rom axal gaz r da kom po zi to ri ga mo di o da wel ga mar Tu li, ipy rob da sa zo ga do-e bis yu radRe bas, iw vev da ga mox ma u re bas, zog jer dis ku si ebs, ro mel Tac mxo lod sar geb lo ba moh-qon da ama Tu im kom po zi to ris win s v li saT vis. ami-tom aris gan sa kuT re biT da sa na ni da Zvir fa si li-le ki la Zis moR va we o ba.

me mo gax se neb diT axal gaz r da kom po zi to re bis Se sa xeb, mag ram mar to o den axal gaz r da kom po-zi to re bi ro di iy v nen mas Tan da kav Si re bu li. igi di di ga ta ce biT, di di mgzne ba re biT di ri Jo rob da, pro pa gan das uwev da qar Tu li sim fo ni u ri mu si kis did amag dar Ta qmni le bebs. aq vgu lis x mob qar T-vel sab Wo Ta kom po zi tor Ta im Ta o bas, ro mel sac mi e kuT v ne bo da TviT li les ma ma, ga mo Ce ni li qar-T ve li kom po zi to ri gri gol ki la Ze. da ro gorc sa ku Ta ri ma mi sad mi, ise Ti ve siT bos, mzrun ve lo-bas iCen da swo red ma mis Ta na tol kom po zi tor Ta Se moq me de bis mi marT. sak ma ri sia aR v niS noT, Tu ro gor Se as ru la pir ve lad man Sal va mSve li Zis me–4 sim fo ni a, Sem deg me–5, ro gor pat ro nob da, ro gor gah qon da isi ni Tbi liss ga reT, sa qar T ve-los ga reT... amag da ri kom po zi to re bi di dad mad-li er ni iy v nen li le si. ma Ra li av to ri te ti hqon-da mo po ve bu li sab Wo Ta mu si ka lur wre eb Si. li le ki la Zis sa xe li Zvir fa si aso e biT Ca i we ra qar Tu-li sab Wo Ta mu si ka lu ri kul tu ris ma ti a ne Si.

radioarqividan

78

xe lov ne bis dam sa xu re bu li moR va we, res pub li ku­ri pre mi e bis la u re a ti, kom po zi to ri va Ja aza raS­vi li / s ti li da cu li a/:

`li le ki la Ze ga vi ca ni 50–iani wle bis bo los. ma Sin me gax l diT kon ser va to ri is stu den ti. man aq ti u ri moR va we o ba da iwyo axal gaz r da qar T vel kom po zi to reb Tan. am jgufs mi e kuT v ne bo da sul xan na si Ze, bi Zi na kver na Ze, gia yan Ce li, ra maz qa rux-niS vi li, Sal va da vi do vi, no dar gi ga u ri da sxve-bi. un da iT q vas, rom li le ki la Ze iyo ara mxo lod pir ve li Sem s ru le be li, ara med pir ve li pe da go gi da mrCe ve li, gan sa kuT re biT Ce mi ple a dis kom po-zi to re bi saT vis. man mra va li sa u ke Te so wi na da de ba mog v ca, ro ca Cven vmu Sa ob diT ama Tu im par ti tu-ra ze, imi tom, rom man ico da Se sa niS na vad or kes-t ro ba, iyo Zal zed ga naT le bu li xe lo va ni, man Se sa niS na vad ico da li te ra tu ra, mxat v ro ba... mas Se eZ lo ga er Ci a, ma ga li Tad, mo nes, an da pi ka sos Se moq me de ba. amas Tan er Tad igi iyo da u za re li.

iciT, yvel fers gu liT ake Teb da, ara vis ar da-ay ved ri da. ar ar se bob da, rom ra Rac dab r ko le ba yo fi li yo da mas uari eT q va Cven T vis.

min da aR v niS no, rom igi aris Ce mi sim fo ni u-ri na war mo e be bis pir ve li Sem s ru le be li, TiT q mis yve las, zo gi er Ti ga mo nak li sis gar da. da ag reT ve, pir ve li mrCe ve li da pe da go gic. ma ga li Tad, man pir vel ma Se as ru la Ce mi na war mo e be bi: kon cer te-bi Ce lo saT vis , o ri sa vi o li no kon cer ti, say vi ris kon cer ti, kon cer ti no mci re Se mad gen lo bis or-kes t risaTvis. Cven gva kav Si reb da Za li an ax lo me-gob ro ba da Za li an sawye ni a, rom is ase na ad re vad wa vi da Cven gan~.

sa qar T ve los ra di o sa da te le vi zi is sim fo ni­u ri or kes t ris di ri Jo ri spar tak kor ko taS vi li/ s ti li da cu li a/:

„li le ki la Ze, ara mar to ni Wi e ri di ri Jo ri, ara med pe da go gic iyo. igi pe da go gi ur moR va we o-

radioarqividan

marcxnidan: sergo SaniZe, lile kilaZe, pavle xuWua, aleqsi maWavariani.

79

bas ar ewe o da, mag ram mis gan bevrs vswav lob diT. igi iyo ara mar to kar gi mTqme li, ara med kar gi msme ne lic. li le Cem T vis di di av to ri te ti iyo. Za li an miy var da li les Tan er Tad oTx xel Si sim-fo ni e bis dak v ra. igi Se sa niS na vad uk rav da for-te pi a no ze.

max sovs, er Txel, sam xat v ro sab Wos sxdo ma ze, er T ma cno bil ma kom po zi tor ma mo i ta na axa li na-war mo e bi, Tvi Ton Se as ru la. na war mo eb ma ar da-to va kar gi STa beW di le ba da sam xat v ro sab Wos wev re bi mzad iy v nen na war mo e bis uar yo fi Tad Se-sa fa seb lad. li lem mo iTxo va, ki dev er Txel mo-es mi naT da am je rad ro i als Tvi Ton mi uj da. Tqven war mo id gi neT, sru li ad sxva si tu a cia Se iq m na. na-war mo e bi ga da ar Ci na kar g ma Ses ru le bam. sab Wos yve la wev r ma da de bi Ti Se fa se ba mis ca mas.

li le ag reT ve Se sa niS na vi mu si kis m cod ne iyo. igi Za li an la ma zi da ga mar Tu li eniT wer da sta-ti ebs, ro gorc qar Tu lad, ase ve ru su lad. ar da-ma viwy de ba mi si ga mos v la Sal va mSve li Zis iubi-le ze kon ser va to ri is did dar baz Si. rad ga nac ba to ni Sal va vax se ne, ar Se iZ le ba ar ga vix se noT li le sa da ba to ni Sal vas di di Se moq me de bi Ti me-gob ro ba. mar T lac rom, zed mi wev niT kar gad as ru-leb da Sal va mSve li Zis na war mo e bebs.

ga na ki mar to, mSve li Zi sas? ga vix se noT mi si in-ter p re ta ci e bi beT ho ve nis, bram sis, Sos ta ko vi Ci sa da sxva kom po zi tor Ta na war mo e be bis Ses ru le bi-sas“.

sa qar T ve los sa xal xo ar tis ti, So Ta rus Ta­ve lis sa xe lo bis pre mi is la u re a ti, kom po zi to ri sul xan na si Ze / s ti li da cu li a/:

`Za li an Zne lia ila pa ra ko li le ki la Ze ze, ro-gorc war sul Si mcxov reb ada mi an ze. igi xom sru-li ad axal gaz r da wa vi da Cve ni cxov re bi dan, ro-de sac ki dev bev ri ra mis ga ke Te ba Se eZ lo Cve ni qar Tu li mu si ka lu ri kul tu ris sa ke Til dRe od. me li le ki la Zes Sev x v di pir da pir Se moq me de bi Ti miz niT. li le ki la Ze Tbi lis Si Ca mo vi da mos ko vis kon ser va to ri is dam Tav re bis Sem deg da de bi u ti

hqon da kon ser va to ri is did dar baz Si. max sovs, man di di war ma te biT Se as ru la beT ho ve nis me–7 sim-fo ni a. me swo red axa li dam Tav re bu li mqon da Tbi li sis kon ser va to ri is sa kom po zi to ro fa kul-te ti da vi ya vi av to ri pir ve li sim fo ni i sa, jer ki dev aras rul yo fi li na war mo e bi sa. da ro de sac dad ga sa kiTxi, Tu ro me li di ri Jo ri saT vis mi me-mar Ta, ra Ta es sim fo nia Se es ru le bi na, bu neb ri vi a, uk ve ar Ce u li myav da di ri Jo ri. es gax l daT li le ki la Ze. me Za li an kma yo fi li vi ya vi ase Ti Se moq me-de bi Ti ur Ti er To bis. li le ki la Zem ga mo am J Rav na sa o ca ri gu lis x mi e re ba Cem mi marT. di di Sro mis-moy va re o ba, ma Ra li pro fe si o na liz mi, li le ki-la Zis Zi ri Ta di Tvi se be bi iyo da igi am Tvi se be biT cxov rob da mTe li, ai, am wle bis man Zil ze.

li le ki la Ze usazR v rod Sey va re bu li iyo Ta vis pro fe si a Si. me max sovs mi si ga mos v le-bi kom po zi tor Ta kav Si ris ple nu meb ze, sxva das x-va sxdo meb ze, igi Tav ga mo de biT gvi cav da Cven, mis Ta na to lebs, xSi rad ga da me te bi Tac ki g va qeb da, mag ram es mos di o da di di siy va ru liT, di di rwme-niT . . . Za li an sam wu xa ro a, rom man Ta vi si mu si ka-lu ri eru di ci a, pe da go gi u ri taq ti, ro me lic mas ga aC n da, ver ga mo i ye na cxov re ba Si. ar mu Sa ob da is pe da go gad arc kon ser va to ri a Si, arc mu si ka lur sas wav le bel Si, ra Ta Ta vi si mdi da ri ga moc di le-ba, cod na, ga da e ca axal gaz r do bi saT vis. am mxriv mas bev ri sar geb lo bis mo ta na Se eZ lo Cve ni mu si-ka lu ri kul tu ri saT vis da mi si bo lo sity ve bic si cocx le Si xom mi mar Tu li iyo axal gaz r do bis mi marT, ro de sac kon ser va to ri is di di dar ba zis sce ni dan man mi mar Ta axal gaz r do bas, mo u wo da mu si ki sad mi siy va ru li sa ken. li le ki la Ze ra Rac sa oc rad, la ma zad gar da ic va la... gar da ic va la, ro gorc ra in di, pul t ze, or kes t ris wi na Se mdga ri.

li le ki la Zem mis ax lob leb Si, mis me gob reb Si, ko le geb Si Ta vi si cxov re biT, Ta vi si ada mi a nu ri Tvi se be biT wa ruS le li kva li da to va“.

radioarqividan

80

ita li is pre zi den t ma jor jo na po-li ta nom di ri Jo ri kla u dio aba-do war mo ad gi na qvey nis er T -erT se na to rad. ma nam de igi ve wo-de ba mi e ni WaT ita li el ar-qi teq tors, pa ri zis pom pi dus cen t ris av tors ren co pi a nos, fi zi koss kar lo ru bi as, uj re-de bis mkvle vars ele na ka ta ne os. Ti To e ul maT gans xmis uf le ba eni We ba ita li is par la men t Si. qvey nis pre zi den t ma amas Tan da-kav Si re biT ga nacxa da: `me dar w-mu ne bu li var, es oTxi se na to ri mniS v ne lo van wvlils Se i tans po li ti kur par ti eb Tan er Tad se na ti sa da mTe li par la men tis ga dawy ve ti le be bis mi Re ba Si~.

ber li nis ope ram uk ve ga mo acxa -da sa aR d go mo fe ti va lis ”fes ta ­ges” prog ra ma.

fes ti va li ”fes ta ges” da a ar sa da ni el ba ren bo im ma 1996 wels. am je rad igi gi mar Te ba 2014 wlis 11-20 ap rils Si le ris Te at r -sa da ber li nis fi lar mo ni a Si. yve la sa o pe ro speq tak l sa da sim fo ni ur kon certs idi ri Jo -rebs Ta vad da ni el ba ren bo i mi , i gi ag reT ve ga mo va pi a nis tis am -plu a Sic mar ta ar ge rix Tan er -Tad.

fes ti vals gax s nis ve nis fi -

lar mo ni u li or kes t ri, prog ra -ma Si iq ne ba mo car tis bo lo sa mi sim fo ni a. fes ti va lis er T -erT cen t ra lur mov le nad mo i az re ba vag ne ris `tan ho i ze ris~ pre mi e ra, ag reT ve naC ve ne bi iq ne ba `si mon bo ka neg ras~ ga nax le bu li dad g -ma (mo na wi le e bi: mTa var rol Si pla si do do min go, ag reT ve an na xar to ro si da fa bio sar to ri). ber li nis sa xel m wi fo ka pe la da sa xel m wi fo gun di Se as ru le ben na war mo ebs, ro me lic iS vi a Tad srul de ba. es aris maqs re ge ris `rek vi e mi~, miZR v ni li pir vel msof lio om Si da Ru pu le bi sad -mi. ri xard Stra u sis sa i u bi le -od aJ Rer de ba mi si sim fo ni u ri po e ma `gmi ris cxov re ba~. di di kom po zi to ri xom Ta vis dro -ze xel m ZR va ne lob da ber li nis ope ras.

69 wlis asak Si gar da ic va la ga-mo Ce ni li ing li se li kom po zi-to ri _ jon Ta ve ne ri. igi aRes-ru la Ta vis sax l Si, dor se Tis sag ra fo Si, ro me lic mde ba re obs di di bri ta ne Tis sam x reT na wil-Si. ro gorc mu si ka lu ri ga mom-cem lo bis di req to ri aR niS navs: `jon Ta ve ne ri iT v le ba er T -erT yve la ze el va re, uni ka lur mu si-ko sad bo lo 50 wlis man Zil ze. is gax l daT mom xib la vi, Zli e ri su lis ada mi a ni, er T gu li Ta-vi si oja xi sa da rac mTa va ri a,

ide a le bis. dax ve wi li iumo ris grZno biT~.pir ve lad Ta ve ner ma sa zo ga do e-bis yu ra dRe ba mi iq cia 1968 wels, ro de sac ga i mar Ta mi si ora to-ri is `zvi ge ni~ pre mi e ra. es na-war mo e bi Se iq m na ionas Se sa xeb bib li u ri le gen dis Te ma ze. Sem-d gom Sic kom po zi to ris Se moq me-de ba TiT q mis mTli a nad eZR v ne-bo da re li gi ur prob le ma ti kas, ama ve dros da kav Si re bu li iyo ru su li sa su li e ro mu si kis tra-di ci as Tan. 1977wels Ta ve ner ma mi i Ro mar T l ma di deb lu ri aR-m sa reb lo ba. es na bi ji man imiT ax s na, rom aR mo sav lur ma tra-di ci am Se i nar Cu na qris ti a no bis pir ve la di ar si. is, rac da sav-leT ma da kar ga. Ta vis Se moq me-debiT pro cess Ta ve ne ri xat m we-ris mu Sa o bas am s gav seb da.

am co ta xnis win iapo ni is qa-laq ma cu Si ma Si em za de bod nen pir ve li ga sa be ri sa kon cer to dar ba zis war sad ge nad. es aris 35 met ri si maR lis da gi gan tu ri si ga nis dar ba zi. igi iq ne ba iapo-ni a Si cu na mi sa gan ga nad gu re bul sam x reT -aR mo sav leT sa na pi ros mcxov reb le bis sa kuT re ba. am g-va ri sa kon cer to dar ba zis Seq m-nis ide is av to ri aris Sve i ca ri is lu cer nis fes ti va lis sam xat v-ro da aR mas ru le be li di req-

WWW

80

81

to ri - ma ikl sef lin ge ri. dar-ba zis av to re bi ari an bri ta ne li mo qan da ke aniS ka pu ri da iapo ne-li ar qi teq to ri - arat iso Za ki. aq pir vel uiq -en d ze ga mov len sen da is fi lar mo ni u li or kes t-ri da tra di ci u li iapo nu ri Te-at ri ka bu ki.

wels in g lis Si pa ti vi mi a ges lu Ca no pa va ro tis xsov nas. mis sa xel ze ga i ca jil do - Brit. amis aR sa niS na vi ce re mo nia ga i mar Ta sa me fo al ber t - hol Si. jil do ga da e ca di di mom Rer lis qvrivs, ni ko le ta man to na ni pa va ro tis, ro mel mac aR niS na: `Se sa niS na vi a, rom mu si ka lur ma in de us t ri am jil do ga i Ro lu Ca nos sa xel ze ma Sin, ro de sac 50 we li ga vi da mi si sim Re ris pir ve li Ca na we ris gan xor ci e le bi dan. dRes dRe o-biT amiT grZel de ba mi si si cocx-le~.

auq ci on ze ga sa yi dad ga mo i ta nes vi o li no, ro me lic, va ra u do ben, rom aJ Rer da ti ta ni kis Ca Zir-vi sas. ro gorc am bo ben, mas ze da-uk ra gem ze myo fi jgu fis li der-ma uor T les har T lim. mgzav rebs So ris sim S vi dis Se sa nar Cu neb-lad Se us ru le bi aT him ni `gi ax-lov de biT ufa lo~.

Tav da pir ve lad vi o li nos sa o ri en ta cio fa si gax l daT 300000$. auq ci on ze vaW ro ba mi -di o da 50$ far g leb Si, Tan da -Tan fas ma aiwia da sa bo lo od

igi ga i yi da 900000$. igi Se is yi da vin me bri ta nel ma. ma nam de Svi di wlis man Zil ze mi di o da da va, nam d vi lad es is vi o li no iyo Tu ara. igi Ta vi dan uole sis sa co lis, ma ri as kuT v -ni le ba iyo, ra sac adas tu reb da sak rav ze amot vif ru li war we ra: `u o less ma ri a sa gan Cve ni niS no -bis aR sa niS na vad~. sak ra vi 1939 wli dan xsnis ja ris kuT v ni le -ba iyo, 1940 wli dan ki bo lo mflo be lis (vi na o ba uc no bi a) xel Si ga da vi da. ro gorc Cans ga da ce ma Si aRi niS na: `es vi o -li no aris sim bo lo war ma va li epo qis - Ta vis zne o bi Ta da Ri -re bu le be biT. es aris is to ri is sim bo lo~.

av s t ra li a Si, kvin s len dis Stat -Si fes ti val Sem d gar ma mu si kos -Ta ga er Ti a ne bam da am ya ra re -kor di da Se vi da gi ne sis wig n Si, ro gorc yve la ze di di or kes t -ri. ma nam de es sta tu si mo po ve bu -li hqon da ka na da Si, van ku ver Si war mod ge nil or kestrs, ro me -lic Sed ge bo da 6452 mu si ko si -sa gan. kvin s len dis or kes t r Si 7224 mu si ko si ga wev ri an da, mas ga uZR va fes ti va lis sam xat v ro xel m ZR va ne li je ims mo ri so ni. maT Se as ru les beT ho ve nis me-9 sim fo ni is na wi li da de dof li -sad mi miZR v ni li sim Re ra ”We Will rock You”.

81

WWW

New York City Opera-m ga kot re-ba ga ni ca da. es sa o pe ro kom pa-nia ime dov neb da, rom mo i po veb da 1 ml. do lars, mag ram, ro gorc Cans, es Se uZ le be li aR moC n da. man 1108 gul Se mat kiv ris dax ma-re biT mxo lod 301 194$ mo i po-va. qa la qis Zi ri Ta di sa o pe ro da si ar se bo bis 70 wels iT v lis (met ro po li ten ope ra 130 wlis win da a ar ses). lon do nis ko vent gar de nis ope ris Te at ris di req-to ri vas ter hol te ni am faqts Sem deg na i rad ga mo ex ma u ra: `ga-sa o ca ri a, rom iseT did qa laqs, ro go ric ni u -i or ki a, ar Ses wevs Za la Se i na xos ori sa o pe ro kom-pa ni a. ni u -i or k Si usa Tu od un da ar se bob des ori sa o pe ro Te at-ri~.

aTe u li wle bis win swo red New York City Opera-s me o xe biT ga ex s naT gza sa er Ta So ri so as-par z ze ara erT sa xel gan T q mul mom Re rals, ma ga li Tad, re ne fle min g sa da pla si do do min-gos. ami to mac do min gom da na ne-biT aR niS na: `Ce mi sa er Ta So ri so ka ri e ra da iwyo New York City Opera-Si ga mos v liT, ri Tic Za-li an va ma yob. dRes ki tra ge di ad mi maC ni a, rom mis ar se bo bas wer-ti li es me va”.

82

summary

CompetitionManana KordzaiaThe Fifth Piano CompetitionThe article represents the Fifth International Competition founded in 1997 by the pianist Manana Doijashvili� The Competition usually turns into the most sig­nificant event once in four years� 29 young pianists from different countries of the world (USA, China, Spain, Italy, Japan, South Korea, Germany, Russia, Ukraine, Cyprus, Latvia) took part in it�The article re­views all stages of the four tours of the competition� As the author says the significance of this competi­tion is in the fact that 21 participants which is the majority of the competition are in the second tour�According to the tradition of Tbilisi Competition all the participants of the third tour or semifinal, will be given audio record of their program� The author regrets that two distinguished participants – Alex­ander Beridze and Spanish De SolaunJosu were not able to be in finale� The author characterizes all the participants of the finale: Biddau Giulio ( Italy, pre­mium), Anna Gogava ( Georgia, premium), IlyaZuiko ( Ukraine, premium), Reed Tetzloff (USA, premium), Tsotne Tsotskhalashvili ( Georgia, premium), Ilya Kondratiev (Russia, Grand Prix)�The jury did not give the first premium to anybody� The author especially underlines the performing and artistic qualities of Ilya Kondratiev, the owner of the Grand Prix�After the competition, the organizing committee from different countries received comments from the jury members in which they express their admi­ration about the high level of the Competition and quite different warm and hospitable atmosphere in Tbilisi�

Nestan MeskhiNon­facadic Side of the CompetitionAccording to the tradi­tion of the Tbilisi Piano Competition, the jury members, authoritative musicians from differ­ent countries at the same time conduct the master classes sharing their experience with the Georgian students�The author remarks the guest­performers’ man­ner of rendering� The author reviews the part of the master­classes arranged in Tbilisi� In the ar­ticle we learn about the master­classes of Norma Fisher(Great Britain), Alberto Nose(Italy), Oxana Yablonskaya(USA), Ramzi Yassa( Egypt/France), with the Georgian students­ David Djindjikhadze( pro­fessor Revaz Tavadze’s class), Lexo Pirmisashvili( pro­fessor Edisher Rusishvili’s class), Tamta Maghradze( professor Edisher Rusishvili’s class)�

Festival pageTamar TavshavadzeBerlioz EveningJansugh Kakhidze Mu­sical Centre of Tbilisi holds the Internation­al festival “Autumn Tbilisi” every year� The majority of the eve­nings of the 21ctFes­tival of this year were dedicated to the sig­nificant jubilee dates of Wagner, Verdi, Berlioz and Nodar Gabunia� The article tells us about the evening which was dedicated to the 210th anniversary of Hector Berlioz`s birth� The works by Berlioz “Harold in Ita­ly” ­ for alt and symphony orchestra and “Fantastic Symphony” were performed at the concert� The interest of the listeners towards this concert

83

summary

was great� The audience consisted both of Geor­gian and foreign listeners� Most of them were Japa­nese because the soloist Zaza Gagua, who plays the alt works in Osaka, Japan� The evening did not leave even skeptically inclined listener­spectators in different� The conductor Vakhtang Kakhidze, the soloist Zaza Gagua and Tbilisi Symphony Orchestra received ovations of the public standing up� PortraitNuca KasradzeThe unique person Nodar Gabunia The article is dedicated to the prominent Geor­gian musician­compos­er, pianist and teacher, public figure, (He was the Rector of the Tbilisi State Conservatoire for many years), Nodar Gabunia`s 80­th anniversary of his birth� The author Nodar Gabunia`s student, Nut­sa Kasradze widely observes the pedagogic work of her maestro, which is dedicated to Nodar Gabunia`s work as a composer� As she writes NodarGabunia`s manner as the teacher was quite different and broad in its scale� The author pays attention to the jubilee evening which was held on the 29­th of September 2013, in Jansugh Kakhidze Tbilisi Mu­sical Center in the limits of the festival “Autumn Tbilisi”� The conductor Vakhtang Kakhidze, Nodar Gabunia`s student­pianists Mamikon Nakhapetov, Nino Gvetadze, Nutsa Kasradze, Nodar Gabunias daughter, Nato Gabunia, who works in Amsterdam as a violinist together with her European colleague younger singer, mezzo­soprano Natalia Kutateladze took part in the concert� By the words of the author above mentioned evening ensures us that Nodar Gabunia`s musical heritage will live�

Concert LifeGulbat ToradzeRevaz Tavadze­ the Record­holder of the Georgia PianismThe author tells us about the solo concert of the Georgian famous pianist and teacher­ Revaz Tavadze� After graduating Tbilisi State Conservatoire (60­s) RevazTavadze immedi­ately attracted the at­tention of society� For many years he gave concerts not only in Tbilisi, but also in former Soviet Union and German concert halls both as a pianist­per­former and the leader of master­classes� His concert programs consisted of the works of composers from different countries and epochs� At the same time he is the first and the best performer of many musical works by the Georgian composers: Nodar Gabunia, Nodar Mamisashvili, Mikheil Shughliashvili, Eduard Sanadze� He has been teaching for forty years and his students are successful at the international field� Revaz Tavadze is the author of the lecture courses­ “The History of the World’s Pianist Art”�The author of the article calls recently held concert as “record” where the 76 year old pianist performed a various and solid program� The concert was dedi­cated to his friend, famous composer, pianist and teacher –Nodar Gabunia�

Music and ReligionMaia Iaseshvili“Wake me up Chango and Knaro”The article deals with Saint Nino Theological School which is situated in one of the regions of Georgia where the program of some arrangements devoted to art is included� The lecture­concert with the par­ticipation of honored artist of Republic, the Emeri­tus of V�Sarajishvili Tbilisi State Conservatoire Rusu­

84

summary

dan Khojava was held within these limits� The lecture­concert was dedicated to Johann Sebastian Bach� The au­thor met Mrs� Rusudan Khojava who spoke about the elevated atmosphere at the Theological School and about special feel­ing caused by the listeners of the school� Mrs� Ru­sudan Khojava referred to the questions which the lecture­concert embraced� She spoke about soul­healing and purifying power of Bach`s music� The author also spoke to the Pro­Rector of the school – the Priest Alexander (Kusrashvili�)

FolkloreMamuka NatsvaladzeThe Sixth Khobi Mengrelian Song FestivalThe author is talking to the famous folklor­ist and composer, the artistic director of the Khobi Mengrelian Song Festival­ Gomar Sikha­rulidze�The Festival was founded 10 years ago� Traditionally it is dedicated to the famous masters of Georgian song and creative groups� Every festival has its own star�This year The Sixth Festival was dedicated to the Georgian children’s ensemble, ”Mziuri”, which is the legend of today� The star of this Festival was the ex­participant of “Mziuri”, the famous singer of today Tamar Gverdtsiteli� Besides holding the concerts the Festival implies the publication of scientific re­searches, note material� Almost all Mengrelian folk songs are set for music and are printed� The works depicting the life and creative worksof somefa­mous choragus were published� The charity­mon­ger Goderdzi Bukia who plays a great part not only in the holding of the Festival but in realization of

many national affairs is mentioned with gratitude in the publication�

ProblemAlexander MtsariashviliComposition – HobbyA young Georgian com­poser Alexander Mt­sariashvili expresses his regret about the state of the composer`s pro­fession in the country� According to his words this profession is about to disappear in Georgia� One cannot earn his minimal living by this profes­sion� Composition has become a hobby for profes­sionals because it needs material expenses in its turn� Here are given the expressions by the Georgian composers Ramaz Kemularia, Tamar Vashakidze, Irakli Tsintsadze and the Russian composer Genadi Tolstenko, who characterize Alexander Mtsariashvili as a talented, distinguished by professionalism and an interesting composer�

Concert lifeTsiuri KomakhidzeRemembrance of the Great MusicianThe author tells about the evening of the pi­ano music which the Georgian pianist Mar­garita Chkheidze dedi­cated to the great Geor­gian violinist – Marine Iashvili�

That evening her friend musicians spoke about the great violinist� Margarita Chkheidze was also Marine Iashvili`s friend since her childhood�

85

summary

Both of them were the first Georgian musician­ per­formers who won recognition on the international field� The pianist played the works which Marine Iashvili liked with her performance� The works by Chopin, Rakhmaninov, Debussywere played� Mar­garita Chkheidze herself has her devoted listeners who enjoy her playing in Georgia, France, USA and Russia�The author addresses the representatives of televi­sion and radio to play the works performed by Ma­rine Iashvili which besides aesthetic pleasure will be directed to one useful aim – to the development of youngsters taste�

New publicationsFor Strengthening of the National GroundThe article informs us about the publication of the first volume of Georgian Piano Music (in five vol­umes)� The works for the 1­3 classes are included in this volume� Five volumes are intended as an an­thology where the majority of the minor forms of Georgian piano works both by passed composers, classics and contemporary Georgian composers will be collected� Some composers are creating their works especially for this volume�The compiler of the volume the pianist and teacher Mtvarida Kipiani possessed the only handwritten specimens of many works which evidently will be in the anthology� The representatives of musical schools and composers express their gratitude for publishing this volume�

Student PageMariam MeparishviliActual Music FestivalThe article deals with “Actual Music Festival” which may be called Swiss and Georgian music festival� Festival concerts were held in the capital of Georgia­ Tbilisi

and also in regions and towns Sighnaghi, Telavi, Gori, Borjomi� The final concert was held in Switzer­land­ Zurich�The inspirer of this year festival is the Georgian pia­nist­ Tamar Kordzaia� The organizers of the festival were also Rezo Kiknadze, the Rector of Tbilisi State Conservatoire and Michelle Ziegler� Swiss and Georgian Music Festival was founded in 2005� The inspirers of it were Ann Kreier, Manana Akhmeteli, Tamar Kordzaia, Felix Profos and Rezo Kiknadze� As the organizers say there should be the interesting program of the modern experimental music side by side with old, classic music� This year together with the works by Purcell, Bach, Mozart the musical works by Swiss composers of the 20­th century Jeffim Golyscheff, JürgFrei, Lukas Langlotz, modern Swiss composers Vera Kappeler and Peter Conradin Zumthor were performed� One of the in­teresting proposals of the festival was the synthe­sis of instruments created by the Swiss composers which was formed as the artistic method of actual music� The first night of the work “Great Chromatic Fantasy” by Mikheil Shughliashvili, Georgian com­poser was announced as a special event�

RemembranceThe Worker of Music and Medicine The Georgian com­poser Tariel Bakradze would be 90 this year� For many years he served to quite differ­ent branches­ music and medicine with equal energy� The result of this is the fundamen­tal scientific works left by him in the field of medicine and the productive compositional cre­ative work� The publication represents the memoirs

86

summary

of the musicologist Gulbat Toradze, also of passed friends: the violinist­ Marine Iashvili, the composer­ Bidzina Kvernadze, the representative of the field of medicine­Temur Chirgad

World ClassicsTamar TsulukidzeThe Kindred Souls The article tells us about the lecture­ concert dedicated to the 200th anniversary of Richard Wagner� The author who led the concert and one of the main performers is the Georgian pianist Elisso Assatiani, who works in Germany� It is for many times she arrives in a native city with the aim to hold evenings which are connected with the most important dates of the world musical culture� (In most cases with the sup­port of Abkhazian Spiritual and Cultural Center�)

The lecture­ concert dedicated to Wagner was not ordinary� At the same time it was dedicated to the memory of Richard Wagner and Robert Schumann� (It was held on Shumann`s birthday)� The person who led the evening told about the common points of touch of these two giant com­posers� (In the existing boundless literature about Wagner this theme is less known�)

The young singers performed fragments from Wagner`s operas� ElissoAssatiani also played the piano compositions of Schumann, Nitsche, Liszt� She also told about Wagner`s and abovementioned authors interrelations�

PerspectiveEka SaatashviliFor the Benefit of Young Performers The author tells us about the organization – “The Union of Georgian Folklore and Develop­ment­Harmony” which was founded in 2011� Many festivals and concerts were held by this organiza­tion (the founder Mrs� TsitsiBichikashvili)� The in­ternational competition was first held in Turkey in which young musicians – the piano and orchestra department students of Georgia and Turkey took part in� This competition became traditional as a re­sult of its success�

It is the second year since this organization to­gether with Erevan L�Saraian Art School holds In­ternational Festival� This time it is already the third time that the organization together with Borjomi City Hall and the support of Ministry of Culture of Georgia held the National Festival of Musician­ Per­formers in Borjomi in which gifted children from all parts of Georgia took part in� It should be noted that especially two talented participants Nani Gior­gadze (violin, Kutaisi) and Barbare Tataraidze (piano, Tbilisi) were financed by this organization for the participation in competition in Turkey� The organi­zation has great and important plans for the benefit of the talented young performers�

Jazz BreakManana KhvedelidzeThe “White Favorite” – “Bix Bei”The article is dedicated to the culture of the black – American jazzman (cornet, piano), composer the band leader – “Bix” Beiderbecke� The author cites ex­pressions of famous jazzman which reveal the char­acteristic features making “Bix” Beiderbecke distin­guished in the jazz world� He was characterized as the intellectual musician who never played without beforehand thought conception� It is noted that

87

summary

sharing the music of Debussy and Ravel he mastered some meth­ods of harmony, the rich palette of light and shade and thanks to his own fantasy the variety of colors organically combined with strange jazz combinations�n the article we learn about short (28 years) and very productive creative way of the great jazzman�

FolkloreGomar SikharulidzeThe HonoredThe article is dedi­cated to the Georgian singer, one of the in­comparable perform­ers of Folk songs – Gar­sevan Sikharulidze� The author describes GarsevanSikharulidze`s life and the way of his creative work, also he gives us information about his musical family� According to his words, the peak of his creative work is Gurulicroon`s studio records which is the brilliant example of song mas­tering and free improvisatio

SeienceLali Kakulia“Mother Tongue” (“DedaEna”) by Alexi Matchavari­ani in the Section of Imaginative ThoughtThe publication is connected with the 100th jubilee of the great Georgian composer and public figure Alexi Matchavariani� The rights of is creative work

defended by the fa­mous Sikorski publi­cation, is already ac­knowledged on the in­ternational scale� The proof of it is the cycle of jubilee evenings in Turkey, Portugal, Lon­don, St� Petersburg� Scientific conference and the presentation of the book by Alexi Matchavariani held in Georgia in connection with the jubilee date� The author researches the choral cycle ” Mother Tongue” by Alexi Matchavariani� This musical work was written in 1981 and it was the composer’s re­action to the events of 1978, 14th of April which revealed the fact that the Soviet regime could not suppress the will of Georgian youth� Thanks to the students’ patriotic protest, Georgian language pre­served the status of the State language which was a successful step in the struggle for National Inde­pendence� Before referring to the choral work, the author of the article firstly reviews the definition of the “ Mother Tongue”� The title “ Mother Tongue” is the native tongue� By means of the book by Jacob Gogebashvili written in the 19th century, the Geor­gian for the first time learns reading and writing and rendering of the thought­out� At the same time this is the book about eternal value� After the research the author comes to the conclusion that by means of the choral cycle “ Mother Tongue” thanks to imag­inative thought the composer found the key of the uniting high­ethical idea which is the highest level of cognition, the unity of the travel into the histori­cal memory of the soul and the highest imaginary ability� The genre of the cradle song “ Nana” carries out this function�

8888

The editional board: Mikahel Odzeli, Editor­in­Chief; editors: mmes: Mzia Jafaridze andTamar Tsulukidze, Mariam Gogishvili�design: Vakhtang Rurua, Vano Kiknadze, Gogi Chepkhodze�Translated by Ketevan Tukhareli�Address; 123 D� Agmashenebeli str� TbilisiTel;(+99532)295 41 64: (+995 32)296 75 05Fax; (+995 32) 96 86 78

A CD enclosed with the magazine contains a sound track for each feature. Since its format is insufficient for all the details: the titles of the pieces and features and performers, only the title of a musical piece and the page of the corresponding article are specified. Here is a complete list of the CD recorded material:

1. Sergey Prokofiev. “Temptation”, performed by Ilia Kondratiev ( feature “The Fifth Piano Competition”, p� 2);

2. Alexi Matchavariani. “Khorumi”, performed by Tsotne Tsotskhalashvili (feature “The Fifth Piano Competition”, p� 2);

3. Nodar Gabunia. Theme from the film “Ivane Kotorashvili’s Story”, performed by Nato Gabunia, conducted by Vakhtang Kakhidze (feature ”The Unique Person”, p� 13);

4. Nodar Gabunia.”Dream”_”From the Pupil’s Diary” (feature ”The Unique Person”, p� 13);5. Wolfgang Amadeus Mozart. Fantasy d­moll, performed by Revaz Tavadze (feature Revaz Tavadze _

“The Record­holder of the Georgia Pianism”, p� 18);6. Johann Sebastian Bach. “Choral prelude”, performed by Rusudan Khojava (feature “Wake Me Up

Chango and Knaro”, p� 22);7. Archil Kereselidze� The song the “Necklace”, performed by Neka Sebiskveradze, Davit Archvadze,

Lasha Glonti (feature “Archil Kereselidze _ 100”, p� 25);8. Frederic Chopin� “Waltz”, performed by Margarita Chkheidze (feature “To the Remembrance of the

Great Musician”, p� 34);9. Mikheil Shugliashvili. “Great Chromatic Fantasy”, performed by Tamar Chitadze, Nutsa Kasradze,

Tamar Kordzaia (feature “Actual Music Festival”, p� 40);10. Tariel Bakradze. “Adajo” from the Ballet “The Amazones”­ Piano Suite, performed by Medea

Altunashvili (feature “The Worker of Music and Medicine”, p�44);11. Richard Wagner� “Torture”, performed by Eliso Asatiani (feature “The Kindred Souls”, p� 49)12. Bix Beiderbecke� Davenport Blues (feature “White Favorite” _ “Bix­Bei”, p�56);13. The Gergian Folk Song� “Chven Mshvidoba”, performed by Garsevan Sikharulidze (feature “The

Honored”, p� 60); 14. Alexi Matchavariani. “Nana” from the cycle “Mother Tongue”, performed by the children’s Capella

“Ia”, the director Marina Otskheli (feature “Mother Tongue” (“Deda Ena”) by Alexi Matchavariani in the Section of Imaginative Thought”, p� 65)�

89