Punto de Equilibrio

DIVERSEN Gentherapie: vallen en opstaan Het concept van gentherapie (GT) is eenvoudig: ga uit van een mens met een ziekte met eéń enkel abnormaal gen en genees die mens door hem of haar een normaal vervangend gen toe te dienen. Het lijkt zo simpel, maar de moeilijkheden zijn groot. In 1995 stond in een rapport van de Amerikaanse National Institutes of Health dat, ondanks anekdotische claims op succes, de effectiviteit van GT klinisch nog niet is aangetoond. Dat kwam vooral door de ontoereikendheid van de gebruikelijke gen- en overdrachtsvectoren (virussen of delen daarvan) en een onvoldoende begrip van de bio- logische interactie tussen de gastheer en die vectoren. Zo zijn veel van de aanvankelijk voor GT geschikt geachte ziekten niet toegankelijk gebleken voor deze vorm van interventie, met name be` ta-thallassemie en cystische fibrose. Bij de laatste ziekte is slechts geringe vooruitgang geboekt. Een beter begrip van de basismechanismen van de ziekten en van de interactie tussen vector en gastheer is nodig. Het zou dan wel eens zo kunnen zijn dat verschillende benaderingen nodig zijn. Dit blijkt uit een tweetal rapportages in december 1999 tijdens de jaarvergadering van de American Society For Haematology. De eerste rapportage betrof vier patie¨ nten met a-gebonden ernstige gecombineerde immunodeficie¨ ntie (SCID), een deficie¨ ntie van de gemeenschappelijke gamma- keten van de hemopoe¨tische cytoninereceptor. De eigen CD34+beenmergcellen van de patie¨ nt werden omgevormd met een gemanipuleerd retrovirus dat het gamma-ketengen bevatte. De cellen werden vervolgens weer bij de patie¨ nt ingebracht. Alle patie¨ nten toonden immunologisch herstel. De tweede rapportage betrof drie patie¨ nten met hemofilie B ten gevolge van factor-IV-deficie¨ ntie. Zij kregen direct een aan adenovirus verwant virus als carrier van het humaan factor IX-gen ingespoten waarop twee van de drie patie¨ nten aantoonbaar factor IX hadden tot elf weken na de injectie en aldus een verminderde behoefte hadden aan factor-IX- concentraat gedurende 41/2 maand. Dit zijn bemoedigende stapjes voorwaarts voor ziekten die nu op conventionele manier met grote risico’s worden behandeld. Hierop is echter weer een domper gekomen door een sterfgeval als gevolg van GT bij een man (Jesse Gelsinger) met ornitine-transcarbamylase-deficie¨ ntie: een ziekte die op conventionele manier goed in de hand te houden is. Jesse kreeg een diffuse activatie van zijn immuunsysteem en overleed aan een respiratory distress syndroom na injectie van een gemodificeerd adenovirus. Dit incident bleek samen te hangen met menselijk falen, namelijk ernstige schending van het protocol waarop toestemming was verleend voor dit experiment. De vraag is of dit verhaal eéńmalig is en niet sympto- matisch is voor de research op het gebied van de mole- culaire geneeskunde, waar onderzoekers bezig zijn aan een race met aan de finish onder meer academische roem. Volgens een redactioneel commentaar in The Lancet kan men verschillende maatregelen treffen om het risico te ver- minderen. Ten eerste kan men patie¨ nten meer betrekken bij de keuze van de ernstige onbehandelbare ziekte waarnaar men fase-1-onderzoek doet; vervolgens kan men onafhan- kelijke toezichthoudende commissies instellen, los van de onderzoeksinstelling en ten slotte kan men de geheimzin- nigheid die nu nog rondom gentherapie hangt opheffen, vooral waar het de veiligheid van de patie¨nt betreft want ‘die gaat nog altijd voor alles’. Een website zou eéń van de middelen kunnen zijn om die openheid te bevorderen; in Groot-Brittannie¨ bestaan plannen hiervoor. De patie¨nten met ernstige, monogenetische afwijkingen zullen nog veel geduld moeten hebben, als ze die tijd is gegeven. Literatuur Barbour V. Lancet 2000; 355: 384. Editorial. Lancet 2000; 355: 329. (2000) 38:212 DOI 10.1007/BF03057613 13 Medisch Farmaceutische Mededelingen

Punto de Equilibrio

Documents

Transcript of Punto de Equilibrio