Prof.dr . Huib Mansvelder
description
Transcript of Prof.dr . Huib Mansvelder
Prof.dr. Huib Mansvelder
Roken, drinken en puberhersenen
Roken en drinken begint tijdens de puberteit
Goddard, E., General Household Survey: Smoking and drinking among adults 2005Office for National Statistics. 2006.
Off.Nat.Stat. Smoking, drinking and drug use among young people in England in 2005. 2006
Roken en drinken begint tijdens de puberteit
Trimbos Instituut www.trimbos.nl
Roken en drinken begint tijdens de puberteit
Is dat erg?
Zijn er blijvende gevolgen van roken en drinkentijdens de puberteit?
Het beloningssysteem in de hersenen
gezond verslaafd
Prefrontale cortex heeft minder controle over gedrag
Volkow et al., 2003
control
Treden vergelijkbare veranderingen op in het puberbrein?
Hersenontwikkeling duurt minstens 20 jaar
Gogtay et al., PNAS 2004
Rook- en drinkverslaving begint ook tijdens de puberteit
Hingson et al., 2006
Alcohol verandert hersenstructuren bij pubers
Nagel et al., 2005Medina et al., 2007Squeglia et al., 2009
De prefrontale cortex van adolescente zware drinkers is kleiner
Squeglia et al., 2009
Welke veranderingen in de hersenenliggen hieraan ten grondslag?
Netwerken van hersencellen
Menselijke hersenen:• >100 miljard (1011) hersencellen• 1000-10.000 contacten per hersencel• 1014-1015 contactpunten (synapsen)
10 mm
Ontwikkeling van hersennetwerken: contactpunten versterken en verzwakken
Brody et al. Archives of General Psychiatry 2006
1 sigaret overspoelt de hersenen met nicotine
Hoe verandert nicotinehet functioneren vanhersencellen?
Henningfield et al., 1993
PFC
Nicotine en alcohol veranderen communicatie tussen hersencellen
Mansvelder & McGehee, Neuron 2000Mansvelder et al., Neuron 2002Saal et al., Neuron 2003
com
mun
icat
ie s
terk
te
Verbindingen in beloningsgebieden worden versterkt
Wat verandert er in de prefrontale cortex?
control
Prefrontale cortex stuurt onze aandacht (concentratie)en onderdrukt impulsief gedrag
Voedselbeloning
Correcte respons
Incorrecte respons
OmissiePrematurerespons
AandachtImpulsiviteit
Trialbegin
Respons
licht1s
Meten van prefrontale cortex functie bij ratten: aandacht en impulsiviteit
Guillem et al., Science 2011Counotte et al., Nature Neurosci 2011Vd Oever et al, JNeurosci 2013
Wat zijn de lange termijn gevolgen van nicotine tijdens puberteit?
Saline Nicotine
P43 P78P34
Adolescente nicotine blootstelling
P05 weeks
Nicotine tijdens puberteit vermindert aandacht en versterkt impulsief gedrag
Counotte et al, Neuropsychopharm, 2008
Counotte, Goriounova, et al., Nature Neurosci 2011
Cor
rect
e aa
ndac
ht
Impu
lsiv
iteit
sessie sessie
Rokers maken impulsieve keuzes
Rokers () kiezen eerder voor de snelle kleine beloning dan niet-rokers (o)
Bickel et al., 1999
Wat doet nicotine tijdens puberteit met hersencellen in de prefrontale cortex?
Counotte, Goriounova, et al., Faseb J, 2012
periode nicotine blootstelling
Counotte, Goriounova, et al, Nature Neurosci 2011
Hoe
veel
heid
glu
tam
aat
rece
ptor
en in
syn
apse
n
*
Hoe
veel
heid
nic
otin
e re
cept
oren
periode nicotine blootstelling
nicotine receptoren glutamaat receptoren
Korte termijn
welke gevolgen heeft nicotine op de lange termijn?
nicotine receptoren in de prefrontale cortex normaal,glutamaat receptoren verminderd
periode nicotine blootstellingH
oeve
elhe
id g
luta
maa
tre
cept
oren
in s
ynap
sen
Hoe
veel
heid
nic
otin
e re
cept
oren
periode nicotine blootstelling
Counotte, Goriounova, et al., Faseb J, 2012Counotte, Goriounova, et al, Nature Neuroscience 2011
nicotine receptoren glutamaat receptoren
prefrontale cortex netwerken ennicotine blootstelling tijdens puberteit
Long-term effects of nicotine
Nicotine tijdens puberteit vermindert aandacht en versterkt impulsief gedrag
Counotte et al, Neuropsychopharm, 2008
Counotte, Goriounova, et al., Nature Neuroscience 2011
Cor
rect
e aa
ndac
ht
Impu
lsiv
iteit
sessie sessie
kan aandachtgedrag verbeterd worden door glutamaat receptor stimulatie in de prefrontale cortex?
Glutamaat receptor stimulatie in prefrontale cortex verbetert aandacht gedrag na nicotine
Counotte, Goriounova, et al, Nature Neuroscience 2011
Cor
rect
e aa
ndac
ht
Nicotine tijdens puberteit
Glutamaat receptor stimulatie
Lange termijn effecten van nicotine tijdens de puberteit:
• minder concentratie (aandacht)
• meer impulsiviteit
• moleculaire veranderingen in contactpuntenin de prefrontale cortex
Verslaving: ‘chronic relapse disorder’
verslavende stof
stress
Drug-geassocieerde prikkels
factoren die terugval veroorzaken:
Drug-geassocieerde prikkels
Testen van terugval (relapse) bij ratten
biochemische en fysiologische analyse van synapsen in de prefrontale cortex
Geassocieerde lampje remt prefrontale cortex
Van den Oever, Goriounova, et al, Nature Neuroscience 2008
kunnen deze moleculaire veranderingen tegengehouden worden?
Tegenhouden van verandering in contactpunten voorkomt terugval
Verlies van berheersing -> terugval
X
Van den Oever, Goriounova, et al, Nature Neuroscience 2008
PFC
Minder controle over gedrag
Volkow et al., 2003
Spelen deze moleculaire mechanismenook een rol in het humane brein?
Rokers hebben verhoogde niveau’snicotine receptoren
Benwell, Balfour, Anderson 1988 JNeurochem Breese et al., 1997 JPET
waarom is niet iedereen een roker of drinker?
Genetische opmaak beinvloedt rookgedrag en longkanker
Thorgeirsson et al., Nat Genet 2010Liu et al., Nat Genet 2010TAG Consortium, Nat Genet 2010
Dopamine afbraak
Nicotine receptoren
Nicotine receptoren
Roken en drinken tijdens de puberteit