Practicum Laboratoriumgeneeskunde · medische vraag test aanvraag transport van testaanvraag...
Transcript of Practicum Laboratoriumgeneeskunde · medische vraag test aanvraag transport van testaanvraag...
Practicum Laboratoriumgeneeskunde
Dr. Pieter VermeerschProf. Norbert Blanckaert
Practicum laboratoriumgeneeskunde
1. Pre-analytische fase
2. Basisprincipes celtelling
3. Labobezoek
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE
MONSTER CONDITIONERING TRANSPORT
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING
‘OUTCOME’ EFFECT
TESTRESULTAAT
RAPPORTEREN
TRANSPORT VAN RAPPORT
LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT
MEDISCHE BESLISSING
PRE-ANALYTISCHEFASE
Foutenbronnen
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE
MONSTER CONDITIONERING TRANSPORT
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING
‘OUTCOME’ EFFECT
TESTRESULTAAT
RAPPORTEREN
TRANSPORT VAN RAPPORT
LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT
MEDISCHE BESLISSING
PRE-ANALYTISCHEFASE
Specimens
• BLOED→ ARTERIEEL
→ VENEUS
→ CAPILLAIR
Bloedcomponenten
• Volbloed = plasma + bloedcellen• Plasma = serum + stollingsfactoren
Rode bloedcellenWitte bloedcellenBloedplaatjes
SerumStollingsfactoren
Specimens
• BLOED→ ARTERIEEL
→ VENEUS
• URINE→ VERS URINESTAAL
→ URINEDEBIET
→ CAPILLAIR
24-uurs urinecollectie
Specimens
• BLOED→ ARTERIEEL
→ VENEUS
• URINE→ VERS URINESTAAL
→ URINEDEBIET
• ANDEREFaeces, amnionsvocht, lumbaalvocht, ascitesvocht, saliva,maagvocht, …
→ CAPILLAIR
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING
‘OUTCOME’ EFFECT
TESTRESULTAAT
RAPPORTEREN
TRANSPORT VAN RAPPORT
LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT
MEDISCHE BESLISSING
Patiëntvoorbereiding
CONTROLEERBAARNIET-
CONTROLEERBAAR
→ afnametijdstip
→ voedselinname
→ houding
→ leeftijd
→ geslacht
→ ras
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING
‘OUTCOME’ EFFECT
TESTRESULTAAT
RAPPORTEREN
TRANSPORT VAN RAPPORT
LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT
MEDISCHE BESLISSING
Veneus bloed
EDTA
Serumtube (Gel en clotactivator)
Natriumcitraat0,109M
Droge Serumtube
Lithiumheparine
Natrium fluoride/oxalaat
Hematologie
Serologie en Biochemie
Coagulatietesten
Biochemie
Biochemie en immunologie
Glucose
ADDITIEVEN TESTENKLEURTUBE
INTE
RN
ATI
ON
ALE
KLE
UR
CO
DES
Stollingscascade
Fibrinogeen Fibrine
EXTRINSIEKE WEG INTRINSIEKE WEG
F VIIWeefseltromboplastine
F XII, F XIF IX, F VIIICa++, BP
F X, F VCa++, BP
Protrombine(=F II)
Trombine(=F IIa)
Serum
• Met clot activator• Met gel• Centrifugeren
Stollingscascade
Fibrinogeen Fibrine
EXTRINSIEKE WEG INTRINSIEKE WEG
F VIIWeefseltromboplastine
F XII, F XIF IX, F VIIICa++, BP
F X, F VCa++, BP
Protrombine(=F II)
Trombine(=F IIa)
CHELATORENCHELATOREN
Irreversiebel (EDTA)Reversiebel (Citraat)
HEPARINE
Plasma of volbloed
• Met anticoagulans–Heparine
• Met of zonder gel
–EDTA–Citraat–Oxalaat
Volgorde
Eventuele hemoculturen
Droge serumtube
Serumtube met gelseparator
Li-Heparine Plasmatube
K2-EDTA Plasmatube
Fluoride/oxalaat tube
Citraat-tube
Verkeerde staalname
Buis Serum Heparine EDTA Na+-Citraat
Dilutie Geen <1/100 <1/100 1/10
Creatine Kinase 138 136 137 113
Albumine 49.2 48.6 49.3 42.7
Na+
K+
Cl-
Ca2+
Mg2+
Glucose 101.8 98.6 102.0 94.4
ALT 14.5 14.5 17.4 10.1
Gamma-GT 26 27.5 27.3 22.9
Alk. Fosfatase
AST
139.6 139.2 138.8 162.3 ⇑
4.45 4.09 22.48 ⇑ 3.63 ↓104.6 104.3 97.6 83.9 ↓9.50 9.04 0.00 ⇓ 7.52 ↓2.00 1.99 0.14 ⇓ 2.55
136 133 0 ⇓ 106
23.2 22.5 22.9 19.0
MEDISCHE VRAAG
TEST AANVRAAG
TRANSPORT VAN TESTAANVRAAG
PATIENT VOORBEREIDING
BEMONSTERINGinclusief IDENTIFICATIE
MONSTER CONDITIONERING
TRANSPORT
MONSTERVOORBEREIDING
LABORATORIUM
ANALYSE
RESULTAAT VALIDATIEPROTOCOLERING
‘OUTCOME’ EFFECT
TESTRESULTAAT
RAPPORTEREN
TRANSPORT VAN RAPPORT
LEZEN & INTERPRETEREN VAN RAPPORT
MEDISCHE BESLISSING
Practicum laboratoriumgeneeskunde
1. Pre-analytische fase
2. Basisprincipes celtelling
3. Labobezoek
Complet formule
Basisprincipes celtelling
a) Electrische impedantie ⇒ RBC, WBC en PLT
b) RBC parameters
c) Differentiële WBC telling
Elektrische impedantie
• Stroomdoorgang wordt verstoord wanneer een cel passeert. Daardoor wordt een elektrische puls gegenereerd.
elektrolyt
vacuüm
Opening van 70-100µm
Elektrische impedantie
tijd tijd
impedantieimpedantie
RBC parameters
RBC parameters
1) Gemeten parameters- Hemoglobine (Hb)- RBC aantal- Mean corpuscular volume (MCV)- RDW: maat spreiding MCV
2) Berekende parameters- Hematocriet (%) = MCV x RBC aantal- MCH = Hb / RBC- MCHC = Hb / Hct
RBC parameters
3) Reticulocyten- onrijpe mature RBC
- bevat veel RNA, maar geen kern
- perifeer verlies RBC (b.v. bloeding, hemolyse)⇒ toename aantal reticulocyten
⇔ gestoorde RBC aanmaak
- bekijk het absolute aantal, niet het percentage
Wat?
• WBC differentiatie–Neutrofielen–Basofielen–Eosinofielen–Lymfocyten–Monocyten
Lichtverstrooiing
Laserlicht
Forwardscatter Side
scatter
D D
Lichtverstrooiing
Doorlooptijden
• Celtelling + automatische formule:• 4-14 minuten• Reticulocyten: 5-15 minuten• Uitstrijkje:
–Aanmaak: 5-15 minuten–Kleuren: 22 minuten–Drogen: 10 minuten–Afwerking: 3 minutenAnalyse + validatie: 10-20 minuten
Practicum laboratoriumgeneeskunde
1. Pre-analytische fase
2. Basisprincipes celtelling
3. Labobezoek
Pre-analytisch
Aanvraag
Conditionering
TransportAfname Staalreceptie
Analyse Staalvoorbereiding
Pre-analytisch
Staalreceptie
Conditionering
TransportAfname
StaalvoorbereidingAnalyse
Aanvraag
Pre-analytisch
StaalreceptieTransportAfname
Analyse
Aanvraag
Post-analytisch
Analyse
staalbewaring
AdviesBeslissingRapport
Verkeerde staalname
Serum LiHep EDTA Na-Citraat
NaF/KOx
Na+
K+
Cl-
HCO3-
Ca2+
Mg2+
Glucose 101.8 98.6 102.0 94.4 103.6
ALT 14.5 14.5 17.4 10.1 12.6
GGT 26 27.5 27.3 22.9 21.8
CK 138 136 137 113 115
Albumine
Alk. Fosfatase
AST
139.6 139.2 138.8 162.3 212.5
4.45 4.09 22.48 3.63 42.59
104.6 104.3 97.6 83.9 108.3
27.7 27.7 25.1 21.9 27.7
9.5 9.04 -0.30 7.52 0.38
2.00 1.99 0.14 2.55 1.6
49.2 48.6 49.3 42.7 42.5
136 133 -2 106 111
23.2 22.5 22.9 19.0 20.0