Rodum od Tars, od plemeto Venijaminovo. Prvo sevika{e Savle, u~e{e kaj Gamaliil, be{e farisej i

gonitel na hristijanite. Vo hristijanskata verabe{e obraten preku ~udo od Samiot Gospod,

Koj{to mu se javi na patot za Damask. Krsten odapostolot Ananija. Mu se dade imeto Pavle i be{epribroen kon slu`bata na golemite apostoli. So

plamena revnost go propoveda{e Evangelietosekade, od granicite na Arabija do [panija, me|uEvreite i neznabo`cite. Go narekoa apostol naneznabo`cite. Kolku {to bea stra{ni negovite

stradawa tolku be{e nat~ove~ko negovoto trpewe.Niz site godini na negovoto propovedawe den za

den kako natenok konecvise{e me|u

`ivotot ismrtta. Otkakosite svoi den-ovi i no}i gi

ispolni sostradawa za

Hrista, otkakona mnogubrojnimesta ja ustroiCrkvata i ja do-stigna taa merana sovr{enstvo{to mo`e{e dare~e: ne `iveam

ve}e jas, tukuHristos `iveevo mene, be{e

ubien so me~ voRim, vo vremeto

na carot Ne-ron, koga i apo-stolot Petar.

6

7

Pre

min

, ju

li

2004

Sin Jonin, brat na Andrej Prvopovikaniot, od plemeto Simeonovo, od gradotVitsaida. Be{e ribar i prvo se vika{e Simon, no Gospod blagoizvoli da gonarekuva Kifa ili Petar (Jovan 1, 42). Prv od u~enicite jasno ja izrazi vera-ta vo Gospod Isus, velej}i: „Ti Si Hristos, Sin na @iviot Bog“ (Mat., 16, 16).Qubovta kon Gospod mu be{e golema, a vo verata se utvrduva{e postapno. KogaGo izvedoa Gospod na sud, Petar tripati se odre~e od Nego, no samo eden pogledkon liceto Gospodovo go ispolni so sram i pokajanie. Po sleguvaweto naSvetiot Duh vrz apostolite stana neustra{liv i sna`en propovednik naEvangelieto. Posle edna negova beseda vo Erusalim se obratija okolu tri ilja-di du{i. Go propoveda{e Evangelieto {irum Palestina i Mala Azija, Ilirikai Italija. So imeto Gospodovo vr{e{e golemi ~uda: le~e{e bolni, voskresnu-va{e mrtvi, duri i od negovata senka se isceluvaa bolnite.

Ima{e golema borba so Simon Volhot, koj{to se

prika`uva{e za bog, avsu{nost be{e sluga

satanin. Najposle go pos-rami i go pobedi. Na

zapoved na svirepiot carNeron, koj{to be{e pri-

jatel na onoj Simon,Petar be{e osuden na

smrt. Otkako go postaviLin za episkop na Rim igo posovetuva i ute{i

stadoto Hristovo, Petarradosno pojde da primi

smrt zaradi Hrista.Koga vide pred sebe krst,gi zamoli xelatite da go

raspnat glave~ki,bidej}i se smeta{e sebe-si za nedostoen da umrekako negoviot Gospod.

Taka se upokoi i primivenec na ve~na slava

golemiot sluga navelikiot Gospod.

Pre

min

,ju

li 2

004

`i

tie

`i

tie

na arhangelotMihail mu be{edoveren narodot

judejski, a naPavle - zemajtai moreto, nase-

lenite i nenase-lenite kraevi

sveti JovanZlatoust

PETAR I PAVLE

Pa

vle,

Pa

vle,

Si

mo

n Peta

r

Pri~estuvawe na apostolitedetaq od freska vo Sveta

Sofija, Ohrid ,1045 godina

[to e ~ovekot, i od kakov blagoroden rod e na{ata priroda,i za kakvi dobrodeteli e sposobno ova su{testvo, najdobro od sitelu|e poka`a apostolot Pavle. Otkako stana apostol, pa s# do sega,so silen glas toj Go pravda Gospoda pred site {to go obvinuvaatzaradi vakvoto ustrojstvo na ~ove~koto su{testvo; pottiknuva nadobrodetel, im ja zatvora ustata na besramnite bogohulnici, i poka-`uva deka pome|u angelite i lu|eto ne postoi golemo rastojanie,ako sakame da obrneme pogolemo vnimanie na sebesi. Apostolot Pa-vle ne dobil poinakva priroda, nitu pak imal poinakva du{a, nitu`iveel vo nekoj drug svet, tuku odgledan na istava ovaa zemja i naistiov prostor i spored isti zakoni i obi~ai, gi nadminal site lu|e{to postoele otkako postoi svetot. Kade se, zna~i, onie {to velatdeka dobrodetelta e te{ka, a porokot lesen? Pavle ne se soglasuva,velej}i: Na{ite lesni stradawa ni nosat ve~na slava (2 Kor. 4,17). A ako stradawata se lesni, dotolku pove}e se takvi - vnatre-{nite zadovolstva.

I kaj apostol Pavle ne e dostojno za odu{evuvawe samo toa{to zaradi golemata revnost ne gi ni ~uvstvuval naporite {to gizemal na sebe zaradi dobrodetelta, tuku i toa {to $ bil veren nadobrodetelta ne zaradi nagrada.

...I koga go snao|aa opasnosti, stradawa i sekakvi navredi,toj i toga{ likuva{e, i pi{uvaj}i im na Korintjanite im vele{e:Zatoa u`ivam vo slabostite, vo navredite, vo gonewata (2 Kor.12, 10). Seto toa toj go narekuva{e oru`je na pravdata, poka`uvaj}ideka i od toa izvlekuva najgolema korist, i neprijatelite ne mo`ea

od niedna strana da go fatat. Od sitestrani udiran, navreduvan, napa|an, toj,kako vo triumfalen pohod, podiga{e po-bedni~ki spomenici po celata zemja, i sotoa se ukrasuva{e, i Mu voznesuva{e bla-godarnost na Boga, velej}i: Fala Mu naBoga, Koj sekoga{ ni dava pobeda(2 Kor. 2, 14).

Zaradi propovedta na Evangelietotoj pove}e tr~a{e po navredi i poni`uvawa otkolku nie za po~esti;po smrtta pove}e otkolku po `ivotot; po siroma{tvoto pove}e ot-kolku po bogatstvoto; po napori pove}e otkolku drugite po odmor;po tagata pove}e otkolku drugite po raduvaweto; po molitvata zaneprijatelite pove}e otkolku drugite po molitvata protiv nepri-jatelite.

Pre

min

,ju

li 2

004

8

Pre

min

, ju

li

2004

Premin, juli 2004

Svetiot apostol Pavle pou~uva na atinskiot Areopag (freska vo naosot na crkvata na Sv. Dionisij Areopagit vo Atina)

Pre

min

, ju

li 2

004

BE

SE

DA

DE

LA

17

; 2

6 -

27

BESEDA BESEDA

9

11Premin, juli 2004

10

Premin, juli 2004

Taka toj go prevrte poredokot na ne{tata, ili podobrore~eno, nie go prevrtevme, a toj go so~uva takov kako {to Bog govostanovil. Oti s# {to e prvobitno e prirodno, a podocne`noto -obratno.Za nego be{e stra{no i opasno samo edno: da se navredi Bog, i ni-{to osven toa. Isto taka, pove}e od s# toj saka{e: da Mu ugodi naBoga. Ne velam deka toa go saka{e pove}e od {to i da e na ovoj svet,tuku pove}e od {to i da bilo i na onoj svet. Nemoj da mi zboruva{za gradovi, narodi, carevi, vojski, oru`ja, bogatstva, sili, vlasti,oti seto toa toj ne go smeta{e ni za paja`ina, tuku zamisli go ona{to e na nebesata i toga{ }e ja sogleda{ silata na negovata qubovkon Hrista. Opien od ovaa qubov, toj ne im se voshituva{e ni naangelite, ni na arhangelite, ni na {to i da e sli~no, oti vo sebesiima{e ne{to pogolemo od seto toa: qubovta Hristova, i so nea sesmeta{e sebesi za pobla`en od site, a bez nea ne saka{e da bidenitu so gospodstvata, nitu so poglavarstvata, nitu so vlastite.

So ovaa qubov toj pove}e saka{e da bide me|u poslednite i kaz-netite, otkolku da e bez nea me|u najgolemite i slavnite. Edinstve-nata kazna za nego be{e: da bide{ li{en od ovaa qubov. Toa e pe-kolot za nego, toa e ma~eweto, toa e vrvot na zloto; kako {to nasla-data e - steknuvaweto na taa qubov. Toa e za nego `ivotot, toa esteknuvaweto na dobroto. S# drugo {to ne se odnesuva na ova toj nego smeta{e nitu za `alno nitu za neprijatno, tuku s# {to e vidlivotoj go prezira{e kako suva treva. ... Vo zatvor `ivee{e kako da e nasamoto nebo, a ranite i udarite gi prima{e poradosno otkolku {todrugite gi primaa nagradite. Samite napori i trudot gi smeta{e zanagrada, poradi {to i gi narekuva{e blagodat. Pogledni: za nego

Pre

min

, ju

li

2004

Koga dijamantot bi stanal zlato i koga zlatoto bi

stanalo dijamant, bi se dobilo ne[to sli~no na

Pavlovata du[a. No zo[to da ja sporeduvame so

dijamant i zlato? Stavi go siot svet nasproti nea

i ]e vidi[ deka Pavlovata du[a e pova`na od nego

Pre

min

,ju

li 2

004

nagradata zna~e{e - da se oslobodi{ od teloto i da bide{ so Hrista,a podvig - da ostane{ vo teloto. Pa sepak, toj poprvo go izbira ovavtoroto, i veli deka toa e za nego najneophodno. ...No, zo{to zboruvam za opasnostite i za drugite nevolji? Toj nepre-stajno taguva{e, i zaradi toa vele{e: Koj oslabuva, i jas da ne os-labam? Koj se soblaznuva, a i jas da ne goram? (2 Kor. 11, 29). Nekoj }ere~e deka i vo tagata ima prijatnost. Na primer, mnogumina koga }egi zagubat decata imaj}i sloboda da pla~at nao|aat uteha vo pla~ot,a ako gi spre~at vo toa, tie stradaat. Taka i Pavle, prolevaj}i solziden i no}, nao|a{e uteha vo niv, oti nikoj tolku ne `ale{e zaradisvoite nedela, kolku toj za tu|ite. Kako li se ~uvstvuval koga gle-daj}i gi Evreite kako ne se spasuvaat se mole{e samiot da bideli{en od vi{nata slava, samo za tie da se spasat? O~igledno deka zanego bilo daleku ponepodnoslivo nivnoto nespasenie, oti da ne bilopote{ko, ne bi se molel za niv.So {to mo`eme da go sporedime onoj {to pla~e{e za site koi{to`iveat vo vselenata, i voop{to za site narodi i gradovi, i za sekojpoedinec, so kakvo `elezo, so kakov dijamant? Kako mo`eme da janare~eme takvata du{a? Zlatna ili dijamantska? Taa e potvrda odsekakov dijamant, povredna od sekakvo zlato i skapoceni kamewa.Dijamantot go nadminuva so svojata cvrstina, a zlatoto so svojataskapocenost. So {to da ja sporedime? So nitu edno od postoe~kitene{ta.Koga dijamantot bi stanal zlato i koga zlatoto bi stanalo dijamant,bi se dobilo ne{to sli~no na Pavlovata du{a. No zo{to da ja spore-duvame so dijamant i zlato? Stavi go siot svet nasproti nea, i }evidi{ deka Pavlovata du{a e pova`na i od nego. ...No, ako svetot ne vredi kolku nego, toga{ koj? Mo`ebi neboto? Ne,i toa e male~ko, oti, koga toj samiot i na neboto i na ona {to e naneboto mu ja pretpostavi qubovta Gospodova, toga{ dotolku pove}eGospod, Koj e tolku podobar od Pavle {to e kako dobrinata odporo~nosta, On }e im go pretpostavi Pavle na mno{tvoto neba.Gospod ne n# qubi kako nie Nego, tuku tolku pove}e, {to toa nemo`e da se iska`e so zborovi. Pogledni so {to go udostoi Pavleu{te pred idnoto voskresenie: go voznese vo rajot, na tretoto nebo,

Pre

min

, ju

li

2004

mu otkri takvi tajni koi{to ne mo`at slobodno da im se zboruvaat naonie {to imaat ~ove~ka priroda. I sosem razbirlivo, oti toj, u{tedodeka ode{e po zemjata, se prave{e kako da `ivee so angelite,popre~en od smrtno telo, poka`uva{e angelska ~istota; podlo`en natolku nevolji, se gri`e{e da ne bide ponisko od vi{nite Sili. Kakoptica leta{e po vselenata, i kako bestelesen gi prezira{e opasnos-tite i naporite, i kako onoj koj ve}e go dostignal neboto prezira{e s#{to e zemno, i be{e neprestajno bodar kako onoj koj op{ti so beste-lesnite Sili.Iako na angelite ~estopati im bea doveruvani razni narodi, nitu edenod niv ne go ustroi narodot {to mu be{e doveren kako {to Pavle jaustroi vselenata. ... Na arhangelot Mihail mu be{e doveren narodotjudejski, a na Pavle - zemjata i moreto, naselenite i nenaselenite kra-evi. Go velam ova ne za da gi navredam angelite, daleku od toa, tuku dapoka`am deka ~ovek, iako ~ovek, mo`e da bide zaedno so niv i da stoido niv. I zo{to ova ne im be{e dovereno na angeli? Za da nema nikakovizgovor za nebre`nosta, i za da nema opravduvawe za lenosta vo razli~-nata priroda. ... Slu{ni {to veli samiot Pavle: Dobra vojna izvojuvav,trkata ja zavr{iv, verata ja za~uvav; sega me ~eka venecot na pravda-ta, {to vo onoj den }e mi go dade Gospod, pravedniot sudija; no ne samomene tuku i na site koi se raduvaat na Negovoto doa|awe (2 Tim. 4, 7- 8). Gleda{ li kako toj site gi povikuva da zaedni~arat vo Boga? Da sepogri`ime site da staneme dostojni za vetenite blaga; da ja sogledamene samo goleminata i prevoshodnosta na negovite dela tuku i na nego-vata revnost so koja{to ja stekna takvata blagodat, i na srodnosta naprirodata, spored koja toj go ima{e istoto {to go imame i nie. Na tojna~in i ona {to e te{ko izvedlivo - }e ni bide lesno i prijatno, i akose poma~ime za ova kratko vreme, }e se udostoime da dobieme neminlivi besmrten venec, po blagodatta i ~ovekoqubieto na na{iot GospodIsus Hristos, Komu neka e slava i vlast,sega i sekoga{, i vo site vekovi. Amin.

Premin, juli 2004

12

Pri~estuvawe na apostolite, Teofan Kritski (1546 g.), freska vo sobornata crkva na manastirot Stavronikita na Sveta Gora