ปที่ 6 ฉบับที่ 4 กรกฎาคม - สิงหาคม 2553สมาคมปริทันตวิทยาแหงประเทศไทยTHAI ASSOCIATION OF PERIODONTOLOGYTel. 0-2218-8850 Fax. 0-2218-8851WWW.THAIPERIO.ORG

Perio NewsPerio News

รายนามที่ปรึกษาสมาคมฯ

1. ผศ.ทพญ. วราภรณ์ บัวทองศรี2. ศ.คลินิก ทพญ. มัลลิกา ศิริรัตน์3. ผศ.ทพญ. อรอนงค์ วนิชจักร์วงศ์4. ศ.คลินิก พล.ร.ต.หญิง สุชาดาวุฆฒกนก5. ผศ.ทพญ. สุพัตรา แสงอินทร6. อ.ทพ. อาณาจักร์ ฉันทะสุขศิลป์7. ผศ.ทพญ. ดวงพร จิรวิบูลย์

รายนามคณะกรรมการสมาคมฯ

1. รศ.ทพญ. นวลฉวี หงษ์ประสงค์ นายกสมาคม2. พล.ต.หญิง นวรัตน์ สุนทรวิทย์ อุปนายก3. รศ.ทพ. ยสวิมล คูผาสุข บรรณาธิการ4. รศ.ทพ.ดร. ณรงค์ศักดิ์ เหล่าศรีสิน นายกสมาคมสำารอง5. ศ.คลินิก ทพญ. ผุสดี ยศเนืองนิตย์ กรรมการ และที่ปรึกษา6. รศ.ทพญ. จุฬาลักษณ์ เกษตรสุวรรณ กรรมการ7. นอ.หญิง บุญธิดา โชติชนาภิบาล กรรมการ8. ทพ. ธิติ ทิมรัตน์ กรรมการ9. ผศ.ทพญ. พิณทิพา บุณยะรัตเวช กรรมการ10. ทพญ. กนิษฐ์ นันทเสนีย์ กรรมการ11. ทพญ. กิติมาน ชนารัตน์ กรรมการ และปฎิคม12. พ.ต.หญิง สรนีย์ วงษ์อำานวย กรรมการ และนายทะเบียน13. อ.ทพญ.ดร. กนกวรรณ นิสภกุลธร กรรมการและวิชาการ และวิเทศสัมพันธ์14. ทพญ. มลิสาร์ โลหกุล กรรมการ และประชาสัมพันธ์15. ผศ.ทพญ. อรวรรณ จรัสกุลางกูร กรรมการ และเหรัญญิก16. นาวาโทหญิง สิริวิภา อำานรรฆสรเดช กรรมการ และเลขาธิการ

ประชาสัมพันธ์จ๊ะจ๋า

สวัสดีค่ะ ประชาสัมพันธ์จ๊ะจ๋ากลับมาพบเพื่อนๆ

พี่ๆ น้องๆ อีกครั้งค่ะ ก่อนอื่นต้องขอกราบขอบพระคุณ

รศ.ทพ.ญ.นวลฉวี หงษ์ประสงค์ ที่ท่านกรุณารับตำาแหน่ง

นายกสมาคมฯ ทุ่มเทเวลา ความรู้ความสามารถทำาประโยชน์

ให้กับสมาคมฯ ในช่วงเวลา 2 ปี ที่ผ่านมาและขอแสดง

ความยินดีที่ได้รับเกียรติจาก รศ.ทพ.ณรงค์ศักดิ์ เหล่าศรีสิน

ที่ท่านจะดำารงตำาแหน่งนายกสมาคมฯ ในวาระต่อไป พร้อม

กันนั้นได้นำาภาพควันหลงจากงานประชุมวิชาการ “UPDATE

IN PERIODONTICS AND IMPLANT DENTISTRY” และ

ประชุมใหญ่สามัญประจำาปีเมื่อวันที่ 23-24 สิงหาคม 2553

ณ โรงแรมสยามซิตี้ มาฝากทุกๆ ท่านค่ะ

นอกจากนั้น ยังมีข่าวฝากจากประชาสัมพันธ์ชมรม

เอนโดดอนติกส์ เมื่อเหงือกกับฟันต้องอยู่คู่กันเสมอ ชมรม

เอ็นโดดอนติกส์ ก็เลยขอฝากประชาสัมพันธ์การประชุม

วิชาการในวันจันทร์ที่ 22 พย. ที่มีหัวข้อ Endo - perio

โดย ทพญ.พัชรินทร์ ปอแก้ว จับคู่กับ ผศ.ทพญ.พิณทิพา

บุณยะรัตเวช ใน “เจาะประเด็นว่าเป็น endo หรือ perio”

มาฟันธงกันให้ชัดๆ ว่า ที่กระดูกหายไปใครกันแน่ที่เป็นเจ้า

ของรอยโรค ตามด้วย “รักษาให้ถูกจุด เพื่อหยุดรอยโรค”

ใครต้องรักษาก่อนหรือต้องร่วมมือร่วมใจกันรักษาและ

รักษาอย่างไร เพื่อให้กระดูกหวนคืนมา โบกมือลาฟันโยก

หรือจะถอดใจกับรากแท้แก้ปัญหาด้วยรากเทียม แถมด้วย

การบรรยายแบบ edutainment ของ ศ.เกียรติคุณ ใจนุช

จงรักษ์ เกี่ยวกับเอ็กซเรย์ และ ทพญ.ปาริชาติ ตั้งกฤษณขจร

ผู้รู้จริงเรื่องฟันแท้เด็กใน “รักษาคลองรากฟันแท้ในเด็ก

เรื่องเล็ก...เสียเมื่อไร” สนใจสมัครลงทะเบียนได้ที่

www.thaiendodontics.com ภายใน 8 พย. นี้ค่ะ

บรรณาธิการ

ปริทันต์ทันโลก

การทำา periodontal charting อย่างละเอียดในการประเมินสภาพปริทันต์เป็น

สิ่งสำาคัญในการวินิจฉัยและนำาไปสู่การวางแผนการรักษาที่เหมาะสม อย่างไรก็ดีความ

ยุง่ยากและเวลาทีต่อ้งใชใ้นการบนัทกึสภาพปรทินัตน์ี ้อาจเปน็สาเหตทุีท่ำาใหท้นัตแพทย์

ส่วนใหญ่ไม่สามารถนำาไปใช้ได้จริงในชีวิตการทำางานที่มีผู้ป่วยมากมายและเวลาที่

จำากัด “Periodontal screening and recording (PSR)” จึงเป็นคำาตอบเบื้องต้นที่ได้

รับการแนะนำาโดย American Academy of Periodontology and American Dental

Association

ในการตรวจให้ใช้โพรบตรวจที่ฟันทุกซี่ (ยกเว้นซี่ 8) แต่ละซี่จะตรวจ 6 ตำาแหน่ง

ที่ mesio-buccal, mid-buccal, disto-buccal, disto-lingual, mid-lingual และ

mesio-lingual และบันทึกเฉพาะค่าสูงสุดในแต่ละ sextant

โดยวิธีการตรวจให้ค่อยๆ เดินโพรบไปตามซี่ฟัน ควรจะทำา

เป็น sextant เช่น เริ่มจาก disto-buccal ของฟัน 17

ไล่ไปตามด้าน buccal ของฟัน 17, 16, 15 จนถึง

mesio-buccal ของฟัน 14 แล้ววนไปด้าน palatal

เริ่มจาก mesio-palatal ของฟัน 14 แล้วไล่ไปทาง

distal จนถึง disto-palatal ของ ฟัน 17 แล้วดูว่า

ตำาแหน่งไหนมี PSR code สูงสุด ก็บันทึกค่านั้น

ลงในตารางที่เป็นตัวแทนของ sextant นั้น เมื่อโพรบ

ตำาแหน่ง proximal ควรวางโพรบให้ชิด contact แล้ว

เอียงโพรบไปตาม contour ของฟันเพื่อพยายามหยั่งหา

จุดที่ลึกที่สุด ซึ่งมักจะอยู่ใต้ contact

Periodontal Screening and Recording:

คำ�ตอบที่พอเพียง ในการตรวจสภาพปริทันต์

PSR code จะมีตั้งแต่ 0 จนถึง 4 ในการตรวจให้ง่าย คุณหมอควรจะมีโพรบชนิด

WHO probe ค่ะ ลักษณะของโพรบอันนี้ มีลูกตุ้มกลมๆ เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.5 มม. อยู่

ตรงปลาย และมแีถบสดีำาอยูท่ีร่ะยะ 3.5-5.5 มม. วธิกีารใชก้ด็งูา่ยๆ วา่เวลาหยัง่โพรบลง

ไปจนถึงก้น sulcus แล้วเจ้าแถบดำานี้อยู่ตรงไหน ก็ให้ใส่ code ตามตารางด้านล่างค่ะ

เคล็ด (ไม่) ลับ ในก�รตรวจให้รวดเร็ว

ในการตรวจจรงิๆ จะมเีคลด็ลบัเลก็ๆ นอ้ยๆ ไดด้งันีค้ะ่ ขัน้แรกใหม้องผา่นๆ ดกูอ่น

ว่าในปากมี calculus ปรากฏอยู่ใน sextant ไหนหรือไม่ ถ้ามีปุ๊บ code ของ sextant นั้น

ก็จะเป็นอย่างน้อย 2 แน่นอนโดยไม่ต้องกังวลว่ามี bleeding หรือไม่ ทีนี้หลังจากนั้นก็

เริ่มโพรบไล่ไปทีละ sextant ก่อนโพรบก็บอกคนไข้ซักนิดนึงว่ากำาลังจะตรวจเหงือกอาจ

จะเจ็บๆ คันๆ นิดหน่อย จากนั้นก็เริ่มตรวจไล่ไปทีละ sextant ระหว่างตรวจตาคอยมอง

เจ้าแถบดำาบนโพรบเอาไว้ เมื่อไหร่เริ่มเห็นว่าจมหายลงไปใต้เหงือก แต่ยังเห็นบางส่วน

อยู่เหนือเหงือก code ก็จะกลายเป็น 3 ทีนี้ถ้ามีตำาแหน่งที่แถบสีดำาหายลงไปใต้เหงือก

ทั้งหมด ก็เป็นอันว่า sextant นั้นหยุดตรวจได้ค่ะ เพราะว่าไม่ว่าตำาแหน่งที่เหลือของ

sextant นั้นจะเป็นอย่างไร code ก็จะเป็น 4 ค่ะ (เพราะเป็น code สูงสุดแล้ว) ดังนั้นถ้า

คณุหมอรูส้กึวา่การโพรบนัน้ทำาใหค้นไขเ้จบ็และไมอ่ยากจะทำา เพราะยงัไงกไ็มไ่ดเ้ปน็คน

รักษาโรคปริทันต์เองอยู่แล้ว กรณีที่คนไข้เป็นโรคปริทันต์อักเสบขั้นรุนแรง คุณหมออาจ

จะตรวจไม่กี่ตำาแหน่งแล้วก็ได้ code 4 ทั้ง 6 sextants ไปเลยเรียบร้อยก็ได้ค่ะ

Code สิ่งที่ตรวจพบ

0 เห็นแถบดำาทั้งหมด ไม่มีหินน้้ำาลาย หรือ defective margin ไม่มีเลือดออก

1 เห็นแถบดำาทั้งหมด ไม่มีหินน้้ำาลาย หรือ defective margin มีเลือดออก

2 เห็นแถบดำาทั้งหมด มีหินน้้ำาลาย หรือ defective margin

3 เห็นแถบดำาบางส่วน (เริ่มมี pocket)

4 ไม่เห็นแถบดำา (pocket ลึก)

* พบฟันโยก furcation involvement หรือ mucogingival problem (เช่น เหงือกร่น จนถึง mucogingival junction หรือ keratinized gingiva < 2 mm.)

Code* : รหัสพิเศษที่ไม่ควรมองข้�ม

นอกจากนี้ยังมีสัญลักษณ์พิเศษที่คุณหมอต้องตรวจเพิ่มเติมเล็กน้อย โดยให้ดูว่า

มีฟันโยก หรือ furcation involvement หรือ mucogingival defect (เช่น มีเหงือกร่น

มากจนถึง mucogingival junction, หรือ มี keratinized tissue น้อยกว่า 2 มม.) ให้ใส่

เครือ่งหมาย * ไวใ้น sextant ทีม่ตีวัเลข PSR code ใสล่งไปแลว้ เชน่ 3* แลว้อาจจะเขยีน

ไว้ในบักทึกว่าพบ furcation involvement ที่ฟัน 46B เป็นต้นค่ะ หรืออาจจะเพิ่มเติมลง

ในแบบฟอร์มการตรวจที่คุณหมอมีอยู่แล้ว จะช่วยให้ไม่ลืมว่าควรดูอะไร

ข้อมูลที่ได้...ใช้ให้เป็นประโยชน์

คำาถามถดัไปกค็อืตรวจแลว้ คา่ทีไ่ดแ้ปลวา่อะไร ตอ้งทำาอะไรตอ่ คำาแนะนำาสำาหรบั

PSR code แต่ละอันเป็นดังนี้ค่ะ

Periodontal Screening & Recording

3 2 4

4* 2* 3 1 2 2 2 0 9

SEXTANT SCORE MONTH DAY YEAR

Gingival recession…31, 41

Tooth mobility : …2° TEETH 31, 41

Furcation involvement : …TOOTH 46B

Code Status Treatment

0 Healthy OHI

(If needed)

1 Gingivitis OHI

พูดง่ายๆ ก็คือถ้าคนไข้มีค่า PSR = 0-1 ทั้งปาก และไม่มีเครื่องหมาย * กำากับอยู่

ทีใ่ด กเ็ปน็อนัวา่คณุหมอคอ่นขา้งสบายใจไดว้า่คนไขค้นนีม้รีากฐานของฟนัทีแ่ขง็แรงดี

คะ่ เราอาจจะดวูา่ควรจะแนะนำาวธิกีารทำาความสะอาดบางตำาแหนง่ทีย่งัเปน็วา่มปีญัหา

เท่านั้นก็พอค่ะ ทีนี้ถ้า code เป็น 2 ซึ่งเป็น code ที่คนส่วนใหญ่เป็น แปลว่าเริ่มมีปัญหา

เหงือกอักเสบที่มีปัจจัยเฉพาะที่ กล่าวคือหินน้้ำาลายหรือ defective restoration เข้ามา

เกีย่วขอ้ง กรณนีีค้วรทำาการ scaling และแกไ้ข defective restoration เหลา่นัน้ใหอ้ยูใ่น

สภาพดีค่ะ เมื่อไหร่ก็ตามที่มี code 3, 4 หรือ * เข้ามาเกี่ยวข้อง การบันทึก pocket อย่าง

ละเอยีดเปน็สิง่ทีค่วรทำาเพือ่จะไดว้างแผนในการรกัษาโรคปรทินัตท์ีเ่หมาะสมตอ่ไป หาก

คุณหมอไม่รักการทำา scaling & root planing ด้วยเหตุผลใดๆ ก็ตาม ขอแนะนำาให้ส่ง

ต่อคนไข้ที่มี PSR code 3-4 รวมถึงเครื่องหมาย * ไปให้หมอเหงือกตรวจและพิจารณา

วางแผนการรักษาที่เหมาะสมต่อไป ที่สำาคัญอย่าเพิ่งทำาการรักษาอะไรใหญ่เช่น ครอบ

ฟัน สะพานฟันนะคะ เพราะหลังจากการรักษาโรคปริทันต์แล้ว มักจะมีเหงือกร่น สร้าง

ปัญหาเรื่องความไม่สวยงามในฟันหน้า จนอาจต้องทำา restoration ใหม่ หรือไม่ก็การ

ดูแลรักษาที่ยากขึ้นหรือเศษอาหารติดในบริเวณฟันหลังได้

ไม่ยากเกินไปที่จะทำาใช่มั้ยคะ ตรวจแล้วอย่าลืมบันทึกไว้ด้วยนะคะ รับรองจริงๆ

ค่ะว่า ถ้าชำานาญแล้ว ตรวจได้ภายใน 5 นาที และจะพบว่าเราไม่อาจเชื่อสายตาของเรา

ในการประเมินสภาพปริทันต์ได้จริงๆ

ทพญ.พิณทิพา บุณยะรัตเวช

คดัยอ่จากบทความ “มติรแทข้องสามเกลอ” ตอ้งการบทความเตม็ในรปู แบบ pdfกรุณาติดต่อ pintippa@gmail.com

Code Status Treatment

2 Gingivitis OHI, Scaling,

Remove overhangs

3 PD 3.5 - 5.5 mm Charting-sextant

4 PD > 5.5 mm Charting-FM

เรื่องนอกปาก

พระอัสสชิเถระคาถา พระคาถานี้ได้รับการยกย่องว่าเป็นพระคาถาสำาคัญ

บทหนึง่ในพระพทุธศาสนา เพราะกลา่วถงึความเปน็เหตผุลและจดุมุง่หมายในพระพทุธ

ศาสนาไวในคาถาเดยีว คาถานีไ้ดรบัการยอมรบัมาก โดยเฉพาะอยา่งยิง่ในสมยัทวารวดี

พระคาถาจำานวน 4 บาทนี ้ไดถ้กูนำามาจารกึลงและบรรจไุวในพระเจดย์ีในฐานะองค์แทน

แห่งพระพุทธศาสนา

ความโดยย่อ คือหลังจากที่สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้และแสดง

ธรรมสัง่สอนประกาศพระศาสนาแลว้ครัง้หนึง่ไดเ้สดจ็มาประทบัอยู ่ณ เวฬวุนัมหาวหิาร

กรงุราชคฤห ์วนัหนึง่ พระอสัสช ิผูเ้ปน็หนึง่ในพระปญัจวคัคยี ์ซึง่ตามเสดจ็ฯ พระพทุธองค์

มาดว้ย เขา้ไปบณิฑบาตในกรงุราชคฤห ์ระหวา่งทาง อปุตสิสะปรพิพาชก ซึง่เดนิทางมา

จากสำานักปริพพาชกได้พบเห็น พระอัสสชิ มีกิริยาอาการอันสงบ สำารวม น่าเลื่อมใส จึง

อยากทราบว่าใครเป็นศาสดาของ พระอัสสชิ และมีคำาสั่งสอนเช่นไร พระอัสสชิ จึงแจ้ง

วา่ตนเปน็นกับวชในสำานกัของ พระมหาสมณะ ผูเ้ปน็โอรสแหง่ศากยวงศ ์พรอ้มกบัแสดง

ธรรมอันย่นย่อของพระพุทธองค์ ซึ่งก็คือพระคาถา เย ธมฺมาฯ นั่นเอง

เมื่อได้ฟังธรรมปริยายนี้ อุปติสสะ ได้ดวงตาเห็นธรรมบรรลุโสดาปัตติผล จากนั้น

อุปติสสะปริพพาชก จึงเดินทางกลับมายังสำานักและบอกเล่าเรื่องที่ได้พบกับ พระอัสสชิ

ตลอดจนแสดงธรรมที ่พระอสัสช ิกลา่วใหแ้กส่หาย คอื โกลติตะปรพิพาชก ฟงัจนกระทั่ง

เกิดดวงตาเห็นธรรมเช่นกัน ปริพพาชก ทั้งสองพร้อมด้วยบริวารจึงพากันไปเข้าเฝาฯ

พระพุทธองค์ ยังเวฬุวันมหาวิหาร และทูลขออุปสมบท

“ธรรมเหล่าใดเกิดแต่เหตุพระตถาคตกล่าวเหตุแห่งธรรมเหล่านั้นและ ความดับของธรรมเหล่านั้นพระมหาสมณะทรงมีปกติสั่งสอนอย่างนี้”

พระค�ถ�เยธัมม�หัวใจพระพุทธศาสนา

เหตุปฺปภวา เตสํ เหตุ ตถาคโตเตสญฺจ โย นิโรโธ จ เอวํ วาที มหาสมโณ

ที่ปรึกษากองบรรณาธิการ กองบรรณาธิการ

รศ.ทพญ. นวลฉวี หงษ์ประสงค์ ที่ปรึกษา ทพญ. กนิษฐ์ นันทเสนีย์รศ.ทพ.ดร. ณรงค์ศักดิ์ เหล่าศรีสิน ที่ปรึกษา อ.ทพญ. กันยวัชร์ รัตนสุวรรณ ทพญ. กิติมาน ชนารัตน์บรรณาธิการ ทพ. ธิติ ทิมรัตน์

ทพญ. มลิสาร์ โลหกุล อ.ทพ. พีรศุษม์ รอดอนันต์

พระพุทธองค์จึงประทานอนุญาตให้ ปริพพาชก

ทั้งสองพร้อมด้วยบริวารได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุ

พระโกลิตตะปริพพาช ซึ่งต่อมาก็คือ พระโมค

คัลลานะ หลังจากอุปสมบทได้ ๗ วัน ก็

สำาเร็จอรหัตตผล ส่วนอุปติสสะปริพพชก

หรือ พระสารีบุตร บรรลุเป็นอรหันต์หลัง

จากอุปสมบทได้ ๑๕ วัน ซึ่งทั้งสองท่าน

ต่อมาไดเป็นอัครสาวกฝ่ายซาย และ

ฝ่ายขวาของ สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

มีส่วนช่วยเผยแพร่พระพุทธศาสนาเป็นอย่างมาก

ทพ.ธิติ ทิมรัตน์

ภ�พง�นประชุมวิช�ก�ร และ ประชุมใหญ่ส�มัญประจำ�ปีUpdate In Periodontics And Implant Dentistry

23-24 สิงห�คม 2553 โรงแรมสย�มซิตี้