Partner 34 Web

8/7/2019 Partner 34 Web

1/27


2/27


3/27

Dogaaj mjeseca

SADRAJ

INTERVJU SA MINISTROM ODBRANE BOROM VUINIEM:RAZMILJAMO O RACIONALIZACIJI VOJSKE

KOMENTAR:VOJSKA BEZ ZATITE I PAKOSTI

Ilija Despotovi

TEMA:TREI KONTIGNET VCG STIGAO U AVGANISTANSPREMNI ZA SVA ISKUENJAGligor Boji

HARVARD VOJNOG KOLSTVAmaj T. Si

CRNA GORA USPJENO ISPUNJAVA OBAVEZE: OEBS IMAODLINO PARTNERSTVO SA MINISTARSTVOM ODBRANE

CRNA GORA OVE GODINE DOMAIN TAKMIENJA ALIANTEDOLAZI 40 EKIPA IZ 12 ZEMALJA

USPJENA OBUKA ZA VODIA U ZIMSKIM USLOVIMAOBALSKA STRAA ILI SLIAN MODELN. Hanjali

VIJESTI

DIREKCIJA ZA ZATITU TAJNIH PODATAKA:TAJNI PODACI IZ NATO VE STIU

IZ ISTORIJE NAORUAVANJA CRNOGORSKE VOJSKE:BEKI GASERI I RUSKE BERDANKEppr T. Goranovi

PROMOCIJA KNJIGE O HEROJU MILOVANU ARANOVIUPARTIZANSKI VITEZ IZ PODKRAJA

STAV:SPECIFIAN INSTITUCIONALNO-USTAVNI DIZAJNI. Joveti

FELJTON:MITAR MARTINOVI - DIVIZIJAR I VOJNI PISACI. Despotovi

4

7

9

11

13

15

1718

20

21

22

23

24

26

IMPRESSUMPartner - mjesenik o evroatlantskim integracijama, odbrani i VojsciBROJ: 34 - Februar 2011. godineIZDAVA: Ministarstvo odbrane Crne Gore

ZA IZDAVAA: mr Boro VuiniUREIVAKI ODBOR: Drako Jovanovi, Olivera ukanovi, Tamara Popovi,Ilija Despotovi, puk Zoran Lazarevi i Krsto PeroviREDAKCIJA: Irena Radoman, Gligor R. Boji i Ivana PeroviTEHNIKI UREDNIK: Miodrag KankaraFOTO: Ivan Petrovi i arhiva Ministarstva odbraneKONTAKT: Portparol TEL/FAX: +382 20 241 375E-MAIL: [email protected] WEB: www.odbrana.gov.meADRESA: Jovana Tomaevia 29TAMPA: Pobjeda, PodgoricaTIRA: 5.000

Sastanak naelnika tabova zemalja Ameriko-jadran-ske povelje (A-5) odran je u Ministarstvu odbrane.Uee su uzeli predstavnici generaltabova Crne Gore,Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Makedonije i Albanije, kaoi oruanih snaga Sjedinjenih Amerikih Drava, koje su,takoe, potpisnik te Povelje. Na sastanku je ocijenjeno dainicijativa o zajednikom ueu oruanih snaga zemaljaAmeriko-jadranske povelje u meunarodnoj misiji ISAF uAvganistanu, predstavlja interesantan projekat. Predloenoje ormiranje zajednike jedinice instruktora, koja bi obu-avala avganistansku vojsku i policiju. Crnogorski doprinosbio bi slanje nekoliko naih instruktora u kolu vojne policijeu Kabulu.

O angamanu crnogorskih instruktora posljednju rijedae Skuptina. Uesnici skupa saglasni su da bi slanje zajed-nike jedinice bio pokazatelj za povezivanje regiona, odno-sno, da su zemlje koje su nekada bile u politikim i drugimkonf iktima spremne da daju zajedniki doprinos rjeavanjusvjetskih problema, kazao je naelnik taba GeneraltabaVCG pukovnik Zoran Lazarevi.

Zamjenik naelni-ka Generaltaba oru-anih snaga Hrvatskekontraadmiral ZdenkoSimii, istakao je daje upravo dobra regio-nalna saradnja u okviru

A-5 podstakla Zagrebda inicira mogunostzajednikih instruktoraza obuku avganistanskevojske.

Inicijativa na planu regionalne saradnje je dobro prihva-ena i mi oekujemo da e kola za obuku avganistanske voj-ne policije u punoj operativnoj upotrebi biti za dvije godine,rekao je Simii.

Prema njegovim rijeima, 2011. je u Avganistanu progla-ena godinom tranzicije, odnosno akcenat e biti stavljen naobuku avganistanske policije i vojske. Ubudue, teite eiskljuivo biti na obuci, kako bi avganistanske snage sigur-

nosti preuzele kompletan nadzor nad itavom teritorijom tedrave, kazao je Simii.

Sastanak u Podgorici naelnici tabova A-5 iskoristili suza razmjenu miljenja i iskustava po temama od zajednikoginteresa u okviru programa Partnerstvo za mir i NATO, aposebno za odravanje prijateljskih odnosa sa zemljama uregionu. Takoe, bilo je rijei i o logistikoj podrci orua-nim snagama tokom njihovog angaovanja u meunarod-nim misijama.

I.R.

Regionalni dogovor ozajednikoj jedinici zaAvganistan

februar 2011. PARTNER 3


4/27

Intervju

Uokviru misije ISAF, u Avganistan je stigla treagrupa crnogorskih vojnika. Ovog puta misija je,izgleda, riskantija od prethodnih - strijepite li ili vjeru-jete da su pripadnici Vojske Crne Gore spremni za iza-

zove?

Sutina vojne operacije se nije promijenila, iste su ulo-ge i aktivnosti naih vojnika kao i u sluaju prethodna dvakontingenta, ali je sada delikatnija i sloenija situacija uAvganistanu. Iz tog ugla posmatrano, vei je stepen naeodgovornosti i nae brige oko njihovog boravka tamo. Mi-nistarstvo odbrane e paljivo pratiti situaciju na terenu,mi emo - kao i do sada - biti u stalnom kontaktu sa naimvojnicima koji obavljaju poslove u bazi Pol e Komri na sta-cionarnom obezbjeenju objekta. Nacionalna ogranienja

su takva da oni ne mogu izlaziti iz baze, tamo je na medi-cinski tim, a u Mazar E ariu, u komandi Sjever, su i etirinaa of cira. Svi e oni biti u okusu nae panje.

Kako se od naih partnera iz NATO vrednuje anga-

man naih vojnika u Avganistanu?

Tokom moje posjete drugom kontingentu naih vojni-ka uvjerio sam se lino, ali i kroz strune vojne analize, danai vojnici veoma kvalitetno obavljaju poslove i zadatke.Iz razgovora sa komandantom za sjever Avganistana, nje-makim generalom Fricom, utisak je zaista dobar. Takoe,ocjene vojnih eksperata su af rmativne - to se tie sposob-

nosti i angamana ali i ukupne proesionalnosti i ponaa-nja naih vojnika i na sve te pohvale smo jako ponosni.Ipak, nama je najvanije da se svi nai vojnici - osim proe-sionalnosti koju ispoljavaju i za koju smo bili sigurni da eje pokazati - iz vojnih misija zdravo vrate svojim kuama.

Kako se, po Vama, uee u vojnim misijama odraa-

va na politiki poloaj Crne Gore jer mnogi osporavaju

ideju slanja naih vojnika u meunarodne misije?

Sve ocjene koje dobijamo od naih partnera zemalja

lanica Alijanse, kao i zemalja lanica Partnerstva za mir,ukazuju da ueem Crne Gore u ISAF misiji u Avganista-nu znaajno doprinosimo kredibilitetu zemlje na meuna-

Neophodno je da se sagleda racionalizacija kroz novu formaciju Vojske CrneGore, kako bi pokuali da napravimo efikasniji sistem odbrane i efikasniju vojskusa obavezama koje treba da servisira kao dio kolektivnog sistema bezbjednosti,najavio je ministar Vuini

Razmiljamo oracionalizaciji vojske

Ministar odbrane Crne Gore Boro Vuini

4 PARTNER februar 2011.


5/27

Intervju

rodnom planu. Rekao bih da je to znaajno doprinijelo - nesamo naem evroatlanskom putu - nego smo time dali idoprinos punopravnom lanstvu Crne Gore u Evropskojuniji. Ovo je jo jedan pokazatelj da NATO i EU blisko sa-rauju i da je svaki korak u evroatlantskim integracijamaveoma pozitivan signal i prema EU. elim da podsjetim

da Crna Gora danas ima snage angaovane i pri misiji UNu Liberiji; takoe, tri pripadnika Vojske Crne Gore su umisiji Atalanta koja je voena od strane EU. Na taj nainparticipiramo i u evropskim i u evroatlanskim bezbjedno-snim strukturama. Uvjeren sam da time najbolje dokazu-jemo da je Crna Gora odgovoran partner i pokazujemoutemeljenost naih ambicija da uskoro postanemo lanicaevroatlantskog saveza.

Za razliku od pohvala koje primate iz inostranstva,

ovdje u Crnoj Gori su mnogo ee kritike rada Mini-

starstva, sistema reorganizacije.

U napornom i sveobuhvatnom procesu reorganizacijeVojske Crne Gore radili smo potpuno transparentno. Kakoja gledam na stvari, dvije su mogunosti dauradite reorganizaciju vojnog aparata. Jedannain je da prihvatite standarde koje ima-ju evroatlanske strukture i da Vojsku CrneGore prilagodite tom savremenom koncep-tu. Drugi nain je da vojsku reorganizujetepo starom modelu koji mnogo vie kota aupitan je sa stanovita principa. Moderniza-cija naeg sistema odbrane je naa nacional-na potreba i obaveza, bez obzira na to da li e

Crna Gora ui u NATO ili ne.Iluzorno je u savremenom svijetu razvijati

model vojske koji se bazira na ideji da garan-tuje svakoj zemlji individualnu bezbjednost.Rije je o prevazienom konceptu. Biti uokruenju NATO a pokuavati graditi in-dividualni sistem odbrane - to prosto nijeizvodljivo.

Znam da ima ljudi u Crnoj Gori koji kriti-kuju sadanji model reorganizacije Vojske Crne Gore. No,kada uporedimo dva modela, ukoliko sagledamo posljedi-ce, ako napravimo cost benef t analizu - vidjee se da je ef -

kasniji i je iniji model standardizacije u skladu sa NATOstandardima.

Uzgred, vano je napomenuti da Alijansa danas ima do-bar balans izmeu vojnih programa saradnje i uzajamnepodrke u drugim oblastima, kao to su nauni programi,pomo u kriznim situacijama i brojne druge aktivnosti.

Da li e reorganizacija dovesti i do smanjivanja broja

vojnika u Vojsci Crne Gore jer se ini sasvim izvjesno

da je teko odrati sistem pristojnih plata pri sadanjem

obimu vojske?

Jedna od bitnih obaveza iz programa Vlade Crne Gorejeste reorganizacija Vojske. Upravo u konsultacijama sa na-im partnerima iz drava lanica NATO i konsultacijama

sa ekspertima naeg stratekog partnera u reormi VCG Sjedinjenim Amerikim Dravama pravili smo analizukapaciteta i obima Vojske Crne Gore. Pri tom smo vodilirauna i o potrebama i o mogunostima Crne Gore, ali isadanjoj situaciji. Posljedice globalne ekonomske krize suprisutne i u Evropi i u SAD ali i ovdje kod nas, u regionu.U tom dijelu neophodno je da se sagleda racionalizacijakroz novu ormaciju Vojske Crne Gore, kako bi pokualida napravimo ef kasniji sistem odbrane i ef kasniju vojskusa obavezama koje treba da servisira kao dio kolektivnogsistema bezbjednosti. To emo i uraditi u narednom pe-riodu.

Pomenuli ste plate. Naravno da sada plate nijesu na ni-vou koji bismo mi eljeli i to je svima u Vladi Crne Gore

poznato. Sa druge strane, elim da naglasim kako Vlada iMinistarstvo odbrane nastoje da to nadomjeste kroz nekedruge oblike socijalnih povoljnosti. Kada to kaem, mislim

na stambenu politiku: u relativno kratkom periodu Mini-starstvo je obezbijedilo stanove za znaajan broj pripadni-ka Vojske i drugih ljudi koji su egzistencijalno vezani zasistem odbrane. Vodimo maksimalno rauna da popravi-mo socijalnu sliku pripadnika VCG, i tako e biti ubudue.

Nezadovoljnih ipak ima, a neki tvrde da su i zakon-

ska rjeenja problem. Tako je predsjednik Nove Andrija

Mandi najavio inicijativu za izmjenu lana 8 Zakona o



6/27

Intervju

vojsci, tvrdei da se pripadnicima Vojske Crne Gore ne

isplauju nadoknade za rad. Istovremeno, mediji speku-

liu sa brojkom od 2.000 tubi protiv Ministarstva od-

brane. Kako na to gledate?

Vanija od brojki, od pogrenog licitiranja zahtjevima, jenaa namjera da se rijee problemi, da se otklone sutinski

nedostaci ukoliko postoje. Jedan broj pripadnika VCG sedirektno obratio sudu, dok je jedan dio pripadnika VCGto uradio kroz obraanje Ministarstvu odbrane. Njihovizahtjevi su zasnovani na dva osnova. Smatraju da je, osimvojnog dodatka, njima pripadao jo jedan dio prihoda poosnovu raznih aktivnosti, deurstava i slino. Drugi osnovzahtjeva su isplate zbog kursnih razlika.

Oba naina komunikacije su legitimni ali je moja inten-cija kao ministra bila da sve to moemo razrijeimo unu-tar Ministarstva odbrane i Vojske. Vjerujem da je to nejef -kasniji i najbolji model - ukoliko je postojala neka greka,da se ona ispravi, ukoliko je bilo neispravnosti u dodjelistanova - da to razrijeimo. Ministarstvo odbrane e nai

naina da rijei sve nesporazume i mi smo u tom smjeruve imali komunikaciju sa Sindikatom Vojske Crne Gore.Oni su iznijeli prijedlog da jedan broj aktivnosti i zahtjevazajedno sagledamo. Nae ministarstvo je pozitivno reago-valo i ve smo ormirali radne grupe kako bi se svi sluajeviizuili i razrijeili, zavisno od odreenih oblasti, sve do kri-terijuma za buduu raspodjelu stanova...

Kako gledate na zahtjev Nove za Vaom smjenom i

smjenom elnih ljudi Generaltaba VCG?

Skuptina Crne Gore, kao i Vlada Crne Gore su, jo oddana nezavisnosti, opredijelili dva kljuna strateka ciljaCrne Gore - evroatlanske i evropske integracije. Na tomplanu i planu kolektivnog sistema bezbjednosti kojemCrna Gora tei - uloga sistema odbrane je veoma vana.U skladu sa tim, kroz matricu poruke koje alju odree-

ne politike partije, koje ste i Vi u pitanju pomenuli, moguda prepoznaju konaan cilj - da se negativno utie na dioreormi neophodnih na putu evroatlanskih integracija.Drugim rijeima, oni pokuavaju da zloupotrijebe i instru-mentalizuju Vojsku u namjeri usporavanja tog evroatlant-skog pravca Crne Gore. U resoru odbrane ne bi smjelo bitipolitizacije, to podrazumijeva odgovoran odnos svih poli-

tikih subjekata iji zajedniki cilj treba da bude adekvatansistem odbrane drave bez obzira na pripadnost pojedinimpolitikim grupacijama.

Otuda pokuaji odreenih stranaka - koje se otro pro-tive ulanjenju Crne Gore u sistem kolektivne bezbjedno-sti - da se prikae neka vrsta uniormisanog haosa. Strah

od integracija, bojazan od toga da Crna Gora konanopostane dio evropske porodice - to su politiki razlozi dase pokua zaustaviti proces reorganizacije Vojske ali i sve-ukupnih reormi u Crnoj Gori. Zato se udara na ono to jelokomotiva reormskih procesa. Istini za volju, to je njihovlegitiman cilj, kao to su legitimne i nae odlune namjereda nastavimo proces reormi i prilagoavanja sistema od-brane meunarodnim standardima.

Drako uranovi



7/27

Komentar

Osporavanje Vojske Crne Gore (VCG) sa poli-tikim motivima, ini se, pripada prolosti.Vie nema onih politikantskih peckanja, u stilu-gdjeje ta vojska, ne vidimo je, kakva je to vojska i tomeslino. ak i u parlamentu smo sluali omalovaava-jue prigovore i opaske, recimo, onu da vojske nemana poplavljenom podruju, kada je jedan poslanik,obraajui se elnicima Ministarstva odbrane (i VCG),izgleda, zlurado, rekao - vi nemate ime da komandu-jete. Bez obzira na to to je takva aoka dola iz re-dova opozicije, teko je prihvatiti kao konstruktivnukritiku. Vojska, svakako, nije nedodirljiva, ona je dioovog drutva, i u svemu treba, i mora, da dijeli njegovevrijednosti. Ako su svi drutveni segmenti pod lupomjavnosti, dakle, izloeni mogunosti kritike opserva-cije, nema razloga i da vojska ne dijeli takvu sudbinu.Prema tome, apsolutno nije sporno da se kritiki go-vori i o vojsci. Ona ne moe biti zatiena, kao to jebilo nekad, kada je imala oreol drave u dravi, kadaje bila pod ideoloko-politikim platom. Crnogorskavojska nije ni politika, ni bilo kakva partijska snaga iorganizacija, ve iskljuivo dio bezbjednosnog sistema

drave. Kao takva, VCG, dakle, nije povlaena, ali onoto se ne moe prihvatiti kao dobra namjera, je kritikaVojske koja nema mjere, koja ne uspijeva da razgraniivojsku kao instituciju koja se ne moe dovoditi u pi-tanje i ono to u njoj, eventualno, moe biti predmetnedoumica , pa i kritikog razmatranja. Kritiki pogle-di na Vojsku su, nerijetko, njeno svojevrsno nipoda-tavanje. Ima, katkad, u tome i neke vrste pakosti kojanije upuena samo prema Vojsci, ve se u tome moeprepoznati i odreeni odnos prema dravi. I neke me-

dijske interpretacije pojedinih pitanja u Vojsci nijesudaleko od takvog utiska. Ovih dana smo imali prilikuda ponovo itamo o nekim ocjenama o tome kako bitrebalo da izgleda VCG, a vidjeli smo i kako su pred-stavljena neka konkretna, personalna, nezadovoljstvajednog broja pripadnika Vojske. I jedno i drugo, inise, nije osloboeno onoga to bi se moglo oznaiti kaozluradost.

S jedne strane, Crnoj Gori se osporava da ima mor-

naricu. Postojanje tog roda se predstavlja ne samo kaoloa odluka, ve, gotovo, kao glupost. Intonacija kojomse iznosi takav pogled, i to od strane vojnog proesi-onalca, suvie je optereena nekim linim stavovima,nezadovoljstvom, nekom pakou- da se mornarica uVCG pokuava predstaviti kao neto apsolutno nelo-gino. Kao da Crna Gora nema more, a, zaboga, imamornaricu! Eto, naa mornarica se doivljava kao ap-surd! A znamo da neke zemlje koje i nemaju more,imaju neku vrstu mornarice. Crna Gora, pomorskazemlja, mediteranska, drava sa veoma dugom po-morskom tradicijom, da nema mornaricu!? Kako damornaricu nema drava sa Bokeljskom mornaricom,

starom vie od milenijuma? Ali crnogorska mornaricase ne mora braniti tradicijom. I laicima je jasna svr-sishodnost njenog postojanja u savremenim uslovima.Ako nita drugo, danas je i more, gotovo kao i kopno,toliko prometno, u svakom pogledu, da se dravnaakvatorija mora bezbjednosno pokriti kao i teritorija.

Medijska promocija sindikalnog organizovanja uVojsci i tubi njenih pojedinih pripadnika zbog neza-dovoljstva nekim statusnim pitanjima, takoe, reklo bi

VojskaVojskabez zatitebez zatite i pakostii pakosti



8/27

Komentar omentar

se, nije sasvim osloboena nepotrebnog senzacionaliz-ma. Ali ne samo toga, nego ni svojevrsne zajedljivosti-eto, sindikat i u Vojsci, eto, i u Vojsci nezadovoljnici,tube protiv drave! Jeste - i jedno i drugo - neto suna to javnost nije navikla. Ali, ne moe ni vojska bitineko ostrvo u drutvu, pogotovu, ne ostrvo pod blo-

kadom od ideja koje uveliko ive u drugim oblastimadrutva. Sindikat u vojsci, u policiji - objektivno, i toje pitanje dolo na dnevni red. Moda se, u poetku utome nee najbolje snai ni poslodavac, ni zaposleniu Vojsci. I za to treba vremena i stoga ne treba te od-nose ni medijski podgrijavati,osobito ne uticati na stvaranjekonf iktne situacije. Razumijese, i suprotstavljene strane uovom sluaju, moraju da poka-u strpljenje i, u najmanju ruku,korektan odnos jedna prema

drugoj. Ipak, to, valjda, nijesporno - i sindikat i tube pro-tiv drave moraju uvaavati svespeci ne okolnosti, prije svega,injenicu da je vojska, uvijek, usvakom drutvu, dio sistema ukome ba i ne vae pravila kaoto vae za obine drutveneoblasti.

Na kraju krajeva, pojava sin-dikata u Vojci, pa i sluajevi

pomenutih tubi, u neku ruku,mogu se uzeti i kao dokaz zrije-vanja sistema odbrane. VojskaCrne Gore, odbrambeni sistem,u cjelini, preli su put institu-cionalizacije, organizacijskogutemeljenja i operativno-or-macijske konsolidsacije, pa se,sada, objektivno, otvaraju nova pitanja u unutranjimodnosima u tom sistemu. Vojska Crne Gore, moemoslobodno rei, i ponovimo, izala je iz aze vizuelne iidentitetske identi kacije. Ona se sasvim dobro vi-

djela na poplavljenim podrujima. Bukvalno, svudaje bila prisutna, stigla je i u Zetu, Ulcinj, Andrijevicu,Plav, Gusinje, Berane. Pokazalo se da je ima dovoljno.Oni koji su govorili -gdje vam je ta vojska, sada su do-bili odgovor. Naa Vojska i hoe, i moe, i umije, dapomogne ljudima u nevolji. Ima i ime da pomogne.Njeno pojavljivanje u nekim mjestima Crne Gore, ta-vie, bilo je i svojevrsni dogaaj. U Gusinju, na primjer.I tamo su vojnici pomagali ugroenom stanovnitvu.

U jednom momentu, vojniku je priao jedan 12-go-dinji djeak. Upitao je-jesi li ti vojnik? Kad je dobiopotvrdan odgovor-djeak, oigledno, radostan, uzvra-tio je - ja prvi put vidim vojnika uivo. I to je prizna-nje Vojsci Crne Gore, i to je njena misija. Nije VCGsamo za misije u inostranstvu. tavie, vanija je ova

unutranja misija. Vrijedjelo je u Gusinje doi i radi togdjeaka. On je prvi put vidio vojnika uivo! A to setie mirovnih misija, Vojska Crne Gore vie nije aut-sajder u tome. Ve alje trei kontingent u Avganistan.Momci su, kau, potpuno spremni za taj zadatak, kao

i njihovi predhodnici. I , sigur-ni smo, vratie se, kao i njihoviprethodnici, sa svim pohvala-ma. Iskustvo koje donose naiavganistanci, naravno, osjetiese u itavoj Vojsci Crne Gore.To je najbolja obuka, kola za

uenje standardima moder-nih armija. Naa Vojska je svevie interoperabilna, sposobna,obuena, spremna, da koordini-rano djeluje, kad bude trebalo,sa drugim vojskama. Nee jojprepreka biti ni jezik, ni pravila,ni postupci u komandovanju. Au Danilovgradu je upravo po-ela obuka deklasiranih jedini-ca po NATO stanradima. Kadbude zavrena, bie i ocjenjiva-nje rezultata obuke po tim istimstandardima.

Vojska se kao kolektiv, kaozajednica, sve vie a rmie iu socijalno-egzistencijalnomsmislu. Intenzivnije se nastavljadodjeljivanje stanova, a deseti-

ne novih se grade. Imaemo uskoro vojne zgrade navie lokacija. Ali, naalost, neprincipijelnih sumnjie-nja na raun Vojske ima i dalje. Dio javnosti nikakoda se oslobodi potrebe da Vojsku Crne Gore sumnjii,

recimo, zbog unitavanja vikova naoruanja. ak se izemljotresi na podruju Pluina pokuavaju dovesti uvezu sa time. Zemljotresi na dubini od osam kilometa-ra-zbog eksplozija na povrini zemlje prilikom unita-vanja naoruanja! Oni koji iznose takve tvrdnje, valjda,ne vjeruju ni sami sebi. Ali - udno je, neshvatljivo, dasu, zarad sopstvene politike, spremni da se dijelu jav-nosti pokuavaju dodvoriti takvim glupostima.

Ilija Despotovi



9/27

Spremni za sva iskuenjaristi od politikih govora dok su vai najblii nadomakratita, ali vaa podrka vaim roditeljima, suprunici-ma, kerima, sinovima i roacima jednako je vana, kaoi njihovo uee u ovim vanim mirovnim zadacima,poruio je premijer. Luki je naveo da upuivanje crno-gorskih vojnika u mirovne misije predstavlja kontinuitetnastojanja Crne Gore da ostvari cilj integracije u evroa-tlantske strukture i doprinese izgradnji kolektivnog mira.Ueem u misiji koju dijelimo sa cijelim svijetom trebada doprinesemo izgradnji kolektivnog mira i stabilnosti.

Stabilan i bezbjedan Avganistan znai manju prijetnjuterorizma, a sigurna somalijska obala bezbjednu plovid-bu i naim moreplovcima, rekao je Luki. Stoga, premanjegovim rijeima, Crna Gora treba da bude prepoznatakao zemlja koja dijeli evropske vrijednosti i spremna je danosi odgovornost za njih.

Na sveanosti je istaknuto da su vojnici u potpunostispremni da proesionalno izvre predstojee zadatke idostojanstveno predstave svoju dravu i njene vrijedno-sti. Izgraen je vrst vojniki kolektiv koji karakteriustabilni, meusobni odnosi i povjerenje, potrebni da se

Tema

Trei put za godinu dana, na platou za sveani stroj,u danilovgradskoj kasarni Milovan aranovi , uISAF mirovnu misiju u Avganistanu ispraen je kontin-gent Vojske Crne Gore. Oni su ve stigli na odredite, uvojnu bazu na sjeveru zemlje, gdje su poeli sa obavlja-njem zadakata koji su im povjereni. Ostae na dunostiest mjeseci i, vjerujemo, vratiti se, kao i njihovi predhod-nici, sa pohvalama. Na ispraaju u Danilovgradu porodi-ce, rodbina, premijer Igor Luki, ministar odbrane BoroVuini, naelnik Generaltaba VCG viceadmiral Dragan

Samardi, predsjednik optine Danilovgrad Branislavuranovi. Obraajui se vojnicima i of cirima koji od-laze u Avganistan, premijer ree da cijeni njihovu spre-mnost i odluku da uestvuju u mirovnim misijama.

Vae angaovanje ini nas sve ponosnim, kazao jeLuki. Premijer se lanovima porodica vojnika obratiosa rijeima da e Vlada sa posebnom panjom pratiti ra-zvoj dogaaja i preduzimati sve da se rizik njihovog an-gaovanja smanji na najmanju moguu mjeru. ,,Rizik nijemali, a vi ete se esto pitati da li su vai najblii donijeliispravnu odluku. Nekada ete pomisliti i kako nema ko-

Trei kontingnet VCG stigao u Avganistan

Ispraaj na platou kasarne u Danilovgradu



10/27

Tema

novi istakao je kvalitet obuenostii spremnost pripadnika kontingen-ta za izvrenje ovog odgovornog isloenog zadatka. Duboko smosvjesni izazova koji nas na ovimzadacima oekuju. U ime svih pri-padnika, kao komadant kontingen-

ta obeavam da emo uiniti sve da zadatak izvrimo navojniki nain kako to i prilii pripadniku Vojske CrneGore, istakao je Vukadinovi.

Na kraju sveanosti gostima je prikazan taktiko-tehniki zbor o najnovijoj opremi i naoruanju VojskeCrne Gore. Podsjetimo, VCG je u martu 2010. poela saupuivanjem svojih jedinica u Avganistan. Crnogorskivojnici obavljaju zadatke na obezbjeivanju vojne bazena sjeveru te zemlje i slue zajedno sa Maarima i Ni-jemcima. Pored Avganistana, VCG ima svoje pripadnikei u mirovnim misijama u Somaliji i Liberiji.

Gligor R. Boji

odgovori na iskuenja koja ovaj zadatak nosi sa sobom.Naelnik Generaltaba VCG Dragan Samardi istakaoje da Crna Gora, upuivanjem vojnika u ISAF misiju, umjeri svojih mogunosti, jasno i konkretno daje svoj do-

prinos uspostavljanju mira i rjea-vanju kriznih situacija u svijetu. Uprilog tome govore i izvjetaji broj-nih meunarodnih organizacijakoji su potvrdili ispravnost odlukeda se Crna Gora ukljui u mirovnemisije Ujedinjenih nacija, Evrop-ske unije i NATO-a. Prihvatanjemuea u mirovnim misijama do-kazujemo spremnost da se suoi-mo sa najveim izazovima i zada-cima i na taj nain aljemo porukuda smo pouzdan partner u sistemukolektivne bezbjednosti, naveo jeSamardi. On je kazao da vrstovjeruje u sposobnosti vojnika, teda je siguran da e na najbolji na-in predstaviti svoj narod, vojsku idravu.

Potujte tradiciju, vjerska opre-djeljenja i kulturu zemlje u kojoj izvravate zadatke, vo-dei rauna o linoj i zajednikoj bezbjednosti, poruioje Samardi vojnicima. Zahtijevam da budete savjesnii odgovorni u izvravanju dodjeljenih zadataka, na-redio je naelnik G VCG. Samardi je porodicamarekao da im, kroz uspostavljeni program podrke poro-dicama vojnika u mirovnim misijama, stoje na raspola-ganju.

U proteklih pola godine vojnici su se intenzivno obu-avali i pripremali, da bi proesionalno i odgovorno iz-vrili predstojee zadatake u misijama. Pred sveanimstrojem komandant kontingenta major Zoran Vukadi-

OTILA I BRANKA BOKOVI

Meu 36 pripadnika VCG koji su upu-eni u ISAF misiju je i desetar BrankaBokovi. Upitana da li je upoznata sasvim ta je eka u Avganistanu ona jeodgovorila da jeste, ali da je nije strah.Kao razlog odlaska u misiju, ona jenavela izvrenje vanog zadatka kakoza Vojsku, tako i za dravu. Novac nijebio presudan faktor kada su crnogorskivojnici odluivali da se prikljue treemkontingentu u mirovnoj misiji ISAF. De-setar Nemanja Mrdak kae da u Avga-nistan ide, prije svega, radi uspjeha u

karijeri, i zbog toga to je vojnik. Kakokae, novac manje-vie nije bitan.Isto miljenje dijeli i potporunik DaneMarkovi. Razlozi za odlazak u misijunijesu nansijski. Ima tu i elje za do-kazivanjem, napredovanjem u slubi,kao i ponosa zbog uniforme koju no-sim, rekao je on.



11/27

Povod

Pismo crnogorskog pilota iz akademije u SAD

Klasu 2010/2011. Vazduhoplovno-komandno-tabne kole u Vazduhoplovnoj baziMaxwell u Montgomeriju pohaa 400 polaznika Oruanih snaga SAD-a i 78 stude-nata iz drugih zemalja. Meu njima je i pilot - major Toni Si iz Vojske Crne Gore.Jednogodinje kolovanje zapoeo je u junu 2010. godine i ovom prilikom prenosisvoja zapaanja o navedenoj vojno-obrazovnoj ustanovi.

Harvard vojnog kolstva

Ono to Harvard i Jejl predstavljaju u civilnomkolovanju, to je Air Command and Sta Colle-ge (ACSC) u vojno-vazduhoplovnom. Mogunost ko-lovanja na ovom prestinom koledu predstavlja privi-legiju i ast za svakog vazduhoplovca na svijetu, a bitistudent ACSC-a prua jedinstvenu priliku za sticanjeznanja po najviim standardima i izuavanjevojne problematike koja prevazilazi regio-nalne okvire i otvara nove poglede nacio svijet.

Air Command and StaCollege je vazduhoplovnokomandno-tabna kola kojapriprema o cire - primarno ma-jore, za poloaje vieg ranga i odgo-vornosti u okviru vojske ili drugih

vladinih institucija. Izuavanjem vje-tina neophodnih za planiranje i izvo-enje vazduhoplovnih i kosmikih opera-cija u okviru podrke zdruenim kampanjamairom svijeta, ACSC je okusiran na ormiranje i stvara-nje lidera i komandanata sutranjice.

Ovo je tradicija iji se poetak vezuje za 1910. godinuu kojoj su braa Rajt, nakon samo sedam godina od pr-vog leta, osnovala i prvu civilnu kolu letjenja koja 1931.godine prerasta u taktiku kolu vazduhoplovnih snaga- Air Corps Tactical School (ACTS). Sa razvojem vazdu-hoplovstva i u skladu sa rastom, zahtjevima i oekiva-

njima koja su bila postavljena pred navedeni vid vojske,kola 1946. godine prerasta u Vazduhoplovni univerzi-tet. I nakon osam decenija od ormiranja, kola je i daljeokusirana na razvijanje o cira vazduhoplovnih snaga.Dananji naziv, Air Command and Sta College, kolanosi od 1962. godine.

Program obrazovanja za redovne studente predstavlja10-omjeseni ciklus usavravanja, i razvija se paralelenosa novonastalim izazovima u svijetu. On ukljuuje izu-

avanje redovnih predmeta baziranih na vojnoj istoriji,znaaju i oblicima liderstva, kao i izuavanje vjetinaratovanja, stranih jezika, kultura i regija cijelog svijeta.Ovo je posebno vano s obzirom na znaaj koji poznava-nje kulture, jezika i regiona ima na izvoenje savremenihvojnih operacija u svijetu. Imperativ ACSC-a je edukaci-

ja studenata - buduih vojnih planera i lidera,da kritiki razmiljaju o vazduhoplovnim,

kosmikim i sajber snagama kao stra-tekim snagama sadanjosti i budu-

nosti, kao i o nainu njihoveupotrebe za postizanje naci-

onalnih ciljeva ili postavljenihciljeva u okviru zdruenih ili

multinacionalnih operacija.

Pored navedenog, koled svakom

studentu prua mogunost sticanja dodatne irine uvojnom, vazduhoplovnom i optem obrazovanju, kaoi mogunost sveobuhvatnog sagledavanja prethodnih,

stvenu priliku za sticanjedima i izuavanjevazilazi regio-poglede na

ojama-

i odgo-i drugih

njem vje-anje i izvo-mikih opera-enim kampanjamairan na ormiranje i stvara-

vojnih operacija u svijetu. Imja studenata - bud

da kritiki razkosmikim i

tekim snanoup

onaciljev

multina

Pored



12/27

Povod

trenutnih i buduih problema u svijetu, to daje novudimenziju postojeem obrazovanju. Izuzetnu vrijednostove kole predstavljaju analize trenutnih i buduih kri-znih regiona u svijetu, izuavanje asimetrinih prijetnjii naina reagovanja na njih, kao i detaljno upoznavanjesa teorijom i osobenostima savremenog ratovanja kojeprevazilazi klasine naine voenja rata i otvara novehorizonte u reagovanju na savremene i budue konf ikteu svijetu.

Kada se govori o internacionalnim o cirima-studen-tima ACSC-a, neophodno je pomenuti i drugu, veoma

vanu instituciju Vazduhoplovnog Univerziteta - Inter-national O cers School (IOS). Ova kola, tokom kursakoji traje sedam nedjelja, vri pripremu internacionalniho cira - polaznika ACSC-a, za pohaanje nastave. Kursje u prvih 6 nedjelja okusiran na izuavanje politike,vojne i social-ekonomske kulture SAD-a, a u poslijed-

njoj nedjelji realizuje se studijsko putovanje u Vaingtontokom koga se studenti upoznaju sa istorijskim naslije-em i trenutnom politikom i ekonomskom situacijomu zemlji.

U isto vrijeme, lanovi porodica internacionalnih o -cira mogu pohaati kurs upoznavanja kulture i ivotau SAD. Briga o porodicama pripadnika Vojske SAD-a

jedan je od prioriteta sistema oruanih snaga, a meu-narodni studenti i njihove porodice imaju privilegiju dauivaju identian tretman. Dobrodolica koja se moeosjetiti na svakom koraku ne ograniava se samo naobezbjeenje osobe koja je na raspolaganju za sva pita-nja i probleme koji se mogu pojaviti u toku godine; zalanove porodice organizuju se kursevi engleskog jezika,druenja i razne aktivnosti. Uvijek raspoloeni za upo-znavanje novih kultura, domaini e vam pruiti prilikuda u mnogim o cijelnim i neo cijelnim prilikama bude-te ambasadori svoje zemlje predstavljajui njenu istoriju,

kulturu, obiaje i hranu, to je posebna ast, ali i odgo-vornost.

Sve u svemu, namee se jasan zakljuak da ACSCkoled zaslueno nosi epitet kole sa izuzetnom repu-tacijom u stvaranju vazduhoplovnih strunjaka irokogobrazovanja i strunosti. Razumjevanje globalne situa-

cije u svijetu, kao i naina organizacije i unkcionisanjazapadnih vojnih snaga, umnogome e pomoi svakompolazniku ove kole da postane dio savremenog svijeta.Za Vojsku Crne Gore to je svakako dodatni kvalitet ustremljenju ka pridruivanju NATO-u, kroz kadar ko-lovan po svjetskim standardima.

major Toni Si



13/27

IntervjuIntervju

Vaa Ekselencijo, Organizacija za evropsku be-zbjednost i saradnju (OEBS) aktivno promovi-e transparentnost u okviru reforme sistema odbrane.

Recite nam neto vie o tome. Kakva je Vaa procjenanapretka Crne Gore u ispunjavanju svojih obaveza iz

glavnih dokumenta OEBS?

Od svog prijema u lanstvo OEBS-a, u junu 2006. godine,Crna Gora ispunjava niz obaveza koje proizilaze iz OEBS-ovihdokumentata u politiko-vojnoj dimenziji, odnosno, ulae na-por da svoje aktivnosti upodobi Strategiji OEBS-a za odgovorprijetnjama po bezbjednost i stabilnost u 21. vijeku. OEBSprua savjetodavnu i tehni-ku podrku u realizaciji ovihobaveza koje sudio tekuih pro-cesa reormesektora od-brane, a kojepromoviu

veu otvo-renost, tran-sparentnosti saradnju.OEBS-ovadoku-

menta, kao to su Beki dokument iz 1999, Kodeks pona-anja u politiko-vojnim aspektima bezbjednosti, lanIV Dejtonskog mirovnog sporazuma su vani primjeriOEBS-ovih Mjera za izgradnju povjerenja i bezbjednosti(MIPB) koje doprinose veoj transparentnosti u domenuvojnih pitanja i na taj nain promoviu povjerenje izme-dju svojih drava lanica.

U skladu sa Bekim dokumentom iz 1999. drave la-nice OEBS-a razmjenjuju redovno na godinjoj osnoviinormacije koje ine transparentnim njihovo srednje-rono i dugorono planiranje u pogledu veliine, struk-

ture, obuke i opremljenosti svojih oruanih snaga, kao iplaniranje politike odbrane, doktrine i budeta. Razmje-na ovih inormacija doprinosi kvalitetu dijaloga zemaljalanica. U skladu sa Kodeksom ponaanja, na primjer, svedrave lanice su se obavezale da, uz uvaavanje svojihnacionalnih bezbjednosnih prioriteta, obezbijede javno-sti pristup inormacijama koje se odnose na njihove oru-

ane snage. Crna Gora je i jedna od potpisnica Ugovorao sub-regionalnoj kontroli naoruanja, u okviru kojegsvoje obaveze ispunjava pod pokroviteljstvom OEBS-a iu saradnji sa linim izaslanikom predsjedavajueg OEBS-a za lan IV aneksa 1-B Dejtonskog mirovnog ugovora.

Zadovoljan sam to Crna Gora uspjeno ispunjavaobaveze koje proistiu iz OEBS-ovih dokumenata i to,uz niz regionalnih i bilateralnih sporazuma o odbranikoje je potpisala, ukljuujui i one sa svim svojim susje-

Crna Gora uspjenoCrna Gora uspjenoispun java oba vezeispunjava obavezeOEBS ima odlino partnerstvo sa Ministarstvom odbrane

ef Misije OEBS-a u Crnoj Gori arunas Adomaviius

-dokumentata u politiko-vojnoj dimenziji, odnosno, ulae na-por da svoje aktivnosti upodobi Strategiji OEBS-a za odgovorprijetnjama po bezbjednost i stabilnost u 21. vijeku. OEBSprua savjetodavnu i tehni-ku podrku u realizaciji ovihobaveza koje sudio tekuih pro-cesa reormesektora od-brane, a kojepromoviu

veu otvo-renost, tran-sparentnosti saradnju.OEBSovadoku-

. -nice OEBS-a razmjenjuju redovno na godinjoj osnovinormacije koje ine transparentnim njihovo srednje-ono i dugorono planiranje u pogledu veliine, struk-

ture, obuke i opremljenosti svojih oruanih snaga, kao iplaniranje politike odbrane, doktrine i budeta. Razmje-na ovih inormacija doprinosi kvalitetu dijaloga zemaljalanica. U skladu sa Kodeksom ponaanja, na primjer, svedrave lanice su se obavezale da, uz uvaavanje svojihnacionalnih bezbjednosnih prioriteta, obezbijede javno-sti pristup inormacijama koje se odnose na njihove oru-

ane snage. Crna Gora je i jedna od potpisnica Ugovorao sub-regionalnoj kontroli naoruanja, u okviru kojegsvoje obaveze ispunjava pod pokroviteljstvom OEBS-a iu saradnji sa linim izaslanikom predsjedavajueg OEBS-a za lan IV aneksa 1-B Dejtonskog mirovnog ugovora.

Zadovoljan sam to Crna Gora uspjeno ispunjavaobaveze koje proistiu iz OEBS-ovih dokumenata i to,uz niz regionalnih i bilateralnih sporazuma o odbranikoje je potpisala, ukljuujui i one sa svim svo im susje-



14/27

Intervju

dima, Crna Gora nastavlja da daje pun doprinosmjerama izgradnje povjerenja i bezbijednosti ucijelom regionu.

Jedan od glavnih projekata u koji je Misija

OEBS ukljuena je MONDEM program. Ka-kva je informisanost javnosti o navedenom

programu?

MONDEM je skraenica za program Izgrad-nja kapaciteta za demilitarizaciju i bezbjednoskladitenje u Crnoj Gori. To je zajedniki pro-gram Vlade Crne Gore, OEBS-a i UNDP-a. Vrlo

uspjeno se bavi eliminacijom bezbjednosnogrizika od zaliha naoruanja i municije u CrnojGori. Kompleksni i visoko-rizini programi kao

to je MONDEM sigurno da izazivaju zebnjujavnosti kada je u pitanju njihova implementaci-ja. I naravno da je izuzetno vano u potpunostiinormisati javnost o relevantnosti takvih pro-grama i svih rizika koji oni nose.

Da li Misija OEBS u Crnoj Gori podrava Ministar-

stvo odbrane u tome?

Zapravo je poetak realizacije MONDEM programapodstakao Ministarstvo odbrane da dodatno ojaa svojeaktivnosti u dijelu promocije transparentnosti svog rada,to je Misija u potpunosti podrala. Uslijedila je kone-rencija na temu Mediji i reorma sektora odbrane koju

je Misija organizovala sa Ministarstvom odbrane 2009.godine. Konerencija je analizirala opcije za snaenje ko-munikacije izmeu Ministarstva i medija, naravno ima-jui u vidu vanost koju mediji imaju u reormi sektoraodbrane. U skladu sa zakljucima sa ove konerencije,Ministarstvo je krenulo sa realizacijom redovnih brif ngaza medije iju organizaciju Misija OEBS-a u Crnoj Goripodrava. Do sada su uspjeno realizovana etiri brif ngaza medije i njihova dalja realizacija e se nastaviti. A ovibrif nzi su zapravo jo jedan orum koji doprinosi sadr-

ajnijem inormisanju javnosti i podsticanju njenog ak-tivnijeg uea u pitanja reorme odbrane, kao i jaanjucivilno-vojnih odnosa.

Kako ocjenjujete kvalitet reformi odbrane u CrnojGori?

Uspostavljanje nedvosmislenog ustavnog i zakonskogokvira, unkcionalnog mehanizma parlamentarnog nad-zora i konstruktivan input civilnih i vojnih eksperatasu kljuni aktori u samoj biti procesa uspjene reorme

sektora odbrane. Takoe, uee NVO sektora, medija istalna javna debata o pitanjima odbrane je bitna. CrnaGora je ve napravila sutinski progres u ovom kontek-stu, mada predstoji jo izazova pred njom u narednomperiodu. Dok se dio reormi odvija u okviru evroatlant-skog integracionog procesa, OEBS e nastaviti da pruadoprinos snaenju vojne sigurnosti u Crnoj Gori i pro-mociji otvorenosti i saradnje u reormi sektora odbraneCrne Gore. OEBS e takoe nastaviti da prua doprinosjaanju mehanizama za ef kasan civilni nadzor oruanihsnaga.

Misija OEBS-a u Crnoj Gori se sigurno raduje nastavkuodlinog partnerstva sa Ministarstvom odbrane i stojimona raspolaganju Ministarstvu za svaki dalji doprinos kojimoemo pruiti u reormi sektora odbrane Crne Gore.

R.P.



15/27

Crna Gora e ove godine biti domain nalnog ta-kmienja, pod nazivom Aliante, mladih iz ve-eg broja zemalja u vie oblasti, a u prvom redu o uloziNATO-a, kao i u razliitim sportovima. Talentom i zna-njem u tri kategorije, mladi se, prktino, bore za pobje-du koja im donosi putovanje u drugu zemlju. Rije je otakmienju, u kome uestvuju po dva predstavnika izsvake zemlje, uzrasta od 15 do 19 godina. Mladi ljudi se,osim takmienja u znanju, upoznavaju, drue i takmiei u streljatvu, orijentacionom krosu, plivanju i savlada-vanju prirodnih prepreka. Tim povodom, razgovaramo

sa predsjednikom nevladine organizacije Ala centarAleksandrom Dedoviem.

Koordinator ovogodinjeg f nalnog takmienjaAliante je nevladina organizacija Ala centar, sa sje-ditem u Nikiu. ime je to zaslueno?

Organizacija ovog takmienja predstavlja veliki korak

u evroatlantskim integracijama u kojima se Crna Goratrenutno nalazi. Crna Gora je prvi put uestvovala na ta-kmienju u Gruziji. Boravak u Tbilisiju smo iskoristilida nau zemlju kandidujemo za domaina svjetskog ta-kmienja ALIANTE 2011. Organizacija takmienja namje povjerena odlukom u Pragu, krajem prole godine.Ovo je veliko priznanje naem radu i skromnom dopri-nosu irenju evroatlantske misli u Crnoj Gori. Organiza-cijom svjetskog takmienja, Crna Gora e biti vidljivijana sjevernoatlantskoj mapi i jo jednom emo poslati

jasan signal svog spoljnopolitikog oprijedjeljenja - lan-stvo u EU i NATO.

Od kada se organizuje?

Prvo takmienje Aliante odrano je 2001. godine uekoj. Prve godine je uestvovalo vie od 1.000 mladihljudi. Iz godine u godinu, broj zemalja lanica i takmiararaste, pa je 2010. godine preko 4.000 mladih iz 12 zemaljapokualo da pobijedi. Glavni koordinator takmienja jeeka organizacija JAGELLO 2000. Naalost, kao i na sve,tako i na organizaciju ovog takmienja utie pomanjkanje

nansijskih sredstava. Prole godine je crnogorska ekipauestvovala na svjetskom prvenstvu zahvaljujui razu-

mjevanju i nansijskoj podrci Ministarstvaodbrane i Ministarstva inostranih poslova.Ove godine i JAGELLO najavljuje iste pote-koe, ali je u Crnoj Gori ve napravljeni planrada, radi odravanja takmienja. U svim ze-mljama lanicama ovog takmienja, postojenacionalni koordinatori. U Crnoj Gori je toALFA Centar. Crna Gora je prva i za sada jedi-na zemlja iz regiona lanica ALIANTE takmi-enja. elja je Crne Gore da ove godine u ta-kmienje budu ukljuene sve zemlje regiona.

Poveava se broj uesnika takmienja?

Broj zanteresovanih srednjokolaca za ta-kmicenje poveava se iz godine u godinu.Smatramo da je razlog tome ne samo njiho-vo sve vee zanimanje za ove teme, ve i lakadostupnost inormacija o ovoj oblasti. Smatra-mo da su i aktivnosti nae INFO NATO sobe

u Nikiu doprinijele toj inormisanosti. Naravno, neumanjujemo doprinos svih onih koji su marljivo radili naovim aktivnostima.

Ko sve moe uestvovati?

Za takmienje se mogu registrovati srednjokolci uzra-sta od 15 do 19 godina i moraju biti dravljani eke,Gruzije, Maarske, Litvanije, Latvije, Crne Gore, Holan-dije, Poljske, Slovake i Velike Britanije. To su sadanjezemlje uesnice. Mi se iskreno nadamo da e nalno ta-kmienje sljedee godine okupiti i jo sedam zemalja izregiona. Svaka takmiarska ekipa se sastoji od dva lana.Ukoliko postoji interesovanje kola, svaka od njih moesastaviti neogranien broj ekipa. Poeljno je izabrati i re-

PovodPovodCrna Gora ove godine domain takmienja Aliante

Aleksandar Dedovi: Dosta mladih eli vojniki poziv

Dolazi 40 ekipa iz 12 zemalja



16/27

zervnog lana, u sluaju da jedan od lanova ekipe trebabiti zamijenjen.

Kakve su propozicije takmienja?

Svaka ekipa mora imati svoju e-mail adresu i svi uesnicimoraju znati da komuniciraju na engleskom jeziku. Znanjeengleskog jezika bie provjereno prije nalnog takmienja.Potrebno je prvo uspjeno savladati prvi krug takmienjakoji se obavlja putem interneta. On se sastoji od 20 pitanja.Da bi se plasirali u drugi krug, takmiari moraju tano od-govoriti na petnaest. Registracija i prvi krug traju od 1. do28. marta . Tokom drugog kruga takmiari imaju zadatakda u pisanoj ormi (esej) odgovore na pitanja iz etiri obla-sti: istorija, meunarodniodnosi, struktura i unkcio-nisanje i geogra ja NATOa.Da bi uspjeno uradili ovajdio, takmiari moraju do-bro prouiti dostupnu lite-

raturu, posebno u dijelu od-nosa NATO-svoja zemlja.Oni su takoe u obavezi danavedu izvor, autora, na-ziv knjige, adresu sajta i sl.Nakon toga posebno ormi-rani ekspertski iriji u svimzemljama evaluiraju radove, pristigle potom, intervjuiutakmiare i proglaavaju pobjednike nacionalnog takmie-nja. Interesantno je napomenuti da po propozicijama, nasvjetsko takmianje svaka zemlja upuuje onoliko ekipasrazmjerno broju koji je uspjeno savladao drugi krug.

Da li se f nale razlikuje od takmienja po grupama?

Finale samog takmienja je kompleksnije, zanimljivije.Interesantno je rei da na nalnom takmienju dolazi dospajanja dvije ekipe, razliitih zemalja koje zajedno na-stupaju kao tim. Svjetsko takmienje odrae se od 4. do10.jula ove godine u Crnoj Gori. Oekujemo uee oko40 ekipa. Svaku dravu predstavljae najmanje jedna eki-pa koja je ispunila zadate kriterijume i pokazala najboljeznanje po ocjeni ekspertskog irija. Ostalih 30 ekipa bieizabrano shodno broju prijavljenih ekipa i kompletiranihodgovora iz druge runde u svakoj zemlji. Finalno takmie-nje e se odrati na Vuju, u Danilovgradu i Kumboru. U

sklopu takmienja uesnici Svjetskog takmienja e obii iPodgoricu, Cetinje i epan Polje. Sigurni smo da emo naovaj nain dodatno promovisati Crnu Goru. I to ne samonae prirodne ljepote, ve i nau mladost, znanje i vjetinu.

Da li su, osim znanja, za takmienje potrebne f zikevjetine?

Potrebna je dobra zika i mentalna pripremljenost.Sportske takmiarske discipline zahtjevaju visok stepenozbiljnosti i opreza. Za to imamo puno razumijevanje i po-

drku Vojske Crne Gore. Realizujui prologodinje nacio-nalno takmienje, kontaktirali smo i razgovarali sa velikimbrojem naih srednjokolaca i njihovih proesora. Zakljuilismo da je ovo takmienje zaista interesantno, i omoguavaistovremeno razvijanje i duha i tijela, unaprijeenje znanjai takmiarskog duha. Poslije ukidanja kolskog predmetaONO i DSZ i ukidanja obaveze sluenja vojnog roka, ostalo

je veoma malo mogunosti da zainteresovani mladi ljudiizraze svoj talenat, volju i vjetinu u ovim oblastima. A onihkoji su zaljubljenici u vojniki poziv i vojnike vjetine uCrnoj Gori ima veliki broj.

Koji su, osim nagradnog putovanja, drugi motivimladih da se prijave za ovo takmienje?

Motivi su razliiti i ima ihveliki broj. Pobjednici Ali-ante 2011 bie prvih sedamplasiranih ekipa na takmi-enju. Oni e dobiti nagrad-

no putovanje. Upoznavanje,druenje, razmjena znanjai iskustva, prihvatanje ra-zliitih kultura, stvaranjemree mladih ljudi koja eim koristiti u budunosti,kako u privatnom tako i na

poslovnom planu dodatni su motivi. Oekujemo da e ovegodine susret sa Crnom Gorom biti u vrhu motivacione li-ste mladih irom svijeta.

U skladu sa opredjeljenjem nae zemlje za lanstvo uNATO savezu, koliko su mladi inormisani o ovom pro-

cesu i samom savezu?Kao to sam i rekao, interesovanje za ove teme meu

ovom populacijom je sve vee. Na REACTu 2010 je or-mirana i Evroatlantska Asocijacija mladih Crne Gore kojusainjavaju srednjokolci iz pet crnogorskih gradova. OvaAsocijacija je ve poela realizovati razliite projekte koji zacilj imaju vei stepen inormisanosti o ovom pitanju.

Oekujete li da naa ekipa ove godine napravi nekiznaajan rezultat?

Interesovanje je ve veliko i to nas posebno raduje, zasada se javljaju srednjokolci iz srednjih kola van Podgori-ce. Veliki broj knjiga i literature o NATO iz nae kancelarijeje posljednih dana razliitim nainima doao do velikogbroja kola i uenika. to se nae ekipe tie, mi oekujemoda e ostvariti dobar plasman na takmienju. Oekujemoda na takmienju budu etiri ekipe iz Crne Gore. Na kra-ju, posebno bih istakao veliko razumijevanje svih drav-nih institucija, partnera iz biznis sektora, medija i kolegaiz nevladinih organizacija da ovo takmienje bude dobroorganizovano.

Gligor R. Boji

Povod



17/27

Uokviru bilateralne saradnje Oruanih snaga Au-strije i Vojske Crne Gore, deset pripadnika Pla-ninskog bataljona Brigade kopnene vojske, od 1. do 22.ebruara, u Austriji realizovalo je zimski kurs vojnog pla-ninara. Kurs je realizovan u Centru za planinsko ratova-nje u Salelden-u, uz primjenu najsavremenijih metoda itehnikih dostignua koje je mogue koristiti u realiza-ciji obuke u zimskim uslovima. Nai vojnici i o ciri su

zadovoljni prihvatom od strane austrijskih kolega, kao iorganizacijom samog kursa. Instruktori ovog prestinogCentra obuavali su nae pripadnike u ovladavanju vjeti-nom skijanja na ureenim i neureenim stazama, kao i ukorienju razliite alpinistike obuke. Takoe, na ovomkursu pripadnici Planinskog bataljona bili su u prilici dase obue za ulogu vojnih lidera za misije na visoko pla-

ninskim terenima.Imajui u vidu karakter i zahtjevnost obuavanja naih

pripadnika u zimskim uslovima, koja je zasigurno jedanod najsloenijih vidova obuavanja, u narednom periodue se nastaviti sa ovakavim vidom obuavanja u centri-ma partnerskih zemalja koje su dostigle vee operativnesposobnosti u ovoj oblasti. Prevoz pripadnika Planinskogbataljona iz Austrije organizovale su OS Austrije lakimtransportnim avionima tipa PILATUS PC-6.

Voa grupe major Miladin oguri je rekao da je obu-ka izvedena u dvije aze. Prvi dio kursa, u trajanju od de-vet dana, realizovan je u Centru za planinsko ratovanjeu Salendenu sa teitem na obuci u skijanju u dubokomsnijegu i na neureenim stazama, marevima na skijamasa promjenom nadmorske visine do 1.000m. U drugomdijelu kursa, u trajanju od 12 dana, obuka je realizovanau pokrajini Tirol, u zimskom poligonu za obuku u Licu-

mu. Teite u obuci bilo je na osposobljavanju pripadnikaplb za voenje u planini u zimskim uslovima, to podra-zumijeva obuku u skijanju na dubokom snijegu i na ne-ureenim stazama, orijentaciji u planini, izradi objekata(bivaka) u zimskim uslovima i boravak u njima i marevi-ma na skijama. Na kraju realizacije kursa organizovano jepolaganje zavrnog ispita koji su svi pripadnici uspjeno

poloili.Od devet pripadnika koji su pristupili ispitu, osam je

uspjeno zavrilo kurs za vodia u zimskim uslovima,dok je jedan pripadnik zavrio kurs planinskog ratovanja.U sklopu ovog kursa pet pripadnika je zavrilo zimski iljetnji kurs i time dobilo zvanje vodia u planini. Obukau Austriji je zavrnica kursa vojnog planinarenja, ija jeprva aza realizovana u Crnoj Gori.

major Nenad Ivovi

Povod

Planinci se vratili sa kursa u Austriji

Uspjena obuka za vodia

u zimskim uslovima



18/27

Stav

Obalska straaili slian modelMore predstavlja znaajan prirodni resurs zazemlje koje ga imaju. Ali, od davnina, more

je predstavljalo i izvor ugroavanja njihove bezbjedno-sti. Savremene prijetnje bezbjednosti na moru sve viepredstavljaju problem meunarodne zajednice. Svijet idanas ulae velike napore da se suprostavi prijetnjama

bezbjednosti koje dolaze sa mora. Borba protiv pirat-stva u vodama Indijskog okeana i Adenskog zaliva naj-bolji je primjer. Evropske pomorske zemlje su suoenesa prilivom ilegalne imigracije iz Azije i sjeverne Ari-ke, posebno Grka, Italija i panija.

Danas su najizraenije prijetnje bezbjednosti na

moru: naruavanje reima plovidbe, nelegalni ribolov,ilegalna imigracija, kraa podmorskog blaga, trgovinaljudima, drogom i orujem, zagaenje mora i unita-vanje kulturnog blaga. Za otkrivanje, suprostavljanje iotklanjanje posljedica ovih prijetnji, mnoge zemlje supomorske misije dodijelile obalskoj strai. Osim nave-denih, unkcije obalske strae su: bezbjednost plovid-

be, pomo brodolomnicima i nasukanim plovilima,traganje i spaavanje, medicinska podrka na moru izatita kritine inrstrukture na moru.

Asimetrine prijetnje bezbjednosti na moru moguugroziti i Crnu Goru. Zatita suverenih prava CrneGore u teritorijalnom moru i epikontinentalnom poja-su od sutinskog je znaaja. Crna Gora nema obalskustrau kao posebno tijelo, ve postoji vie dravnih in-stitucija i agencija ije je djelovanje vezano za sigur-nost i bezbjednost na moru. Meutim, do sada nijepostojao interresorni pristup pomorskoj sigurnosti ibezbjednosti.

Ministarstvo odbrane i Generaltab Vojske CrneGore su organizovali vie znaajnih aktivnosti, radiuspostavljanja interresorne saradnje i postizanja siner-gije napora u cilju poveanja bezbjednosti u crnogor-skim vodama.

Eksperti Zdruene komande Kraljevine Danskeizradili su Studiju za integrisani pomorski koman-

Kako osigurati bezbjednost na moru



19/27

dno-inormacioni sistem, koja razmatra i sposobnostiza nadzor mora i upravljanje morskim prostorom.Amerika kompanija MPRI, iji su eksperti bili an-gaovani u Ministarstvu odbrane, sprovela je sve-obuhvatnu studiju vezanu za morski prostor CrneGore. U studiji se navodi da postoji niz misija i za-

dataka u crnogorskom morskom prostoru koje setrenutno ne izvravaju, ili su dodijeljene agencijamakoje nemaju potrebne kapacitete da ih adekvatnoizvre.

Vlada Crne Gore je u julu 2010. godine usvojilaStrategijski pregled odbrane,koji daje smjernice za razvojsistema odbrane Crne Gore.U dokumentu se predviarazmatranje osnivanja Obal-ske strae. Takoe, NATO ipartnerske zemlje su prepo-ruile Crnoj Gori da razmo-tri pitanje osnivanja Obalskestrae. Sve zemlje u regionusu uspostavile obalsku stra-u, zato bi i Crna Gora, zbogdoprinosa regionalnoj be-zbjednosti, trebalo da osnujeobalsku strau ili pokrijenjene unkcije. U Budvi je uoktobru 2010. godine odra-na konerencija Regional-

na saradnja i razvoj obalskestrae u Jadranskom moru.Zakljuak predstavnika ze-malja iz regiona, Norveke,Danske i NATO moe se shvatiti kao preporukaVladi Crne Gore za razmatranje pitanja vezanih zamorski prostor Crne Gore, ukljuujui mogue or-miranje obalske strae. Crna Gora se zalae za regio-nalni pristup bezbjednosti, pa je i u ovoj oblasti pre-poznala potrebu regionalne saradnje. Kroz saradnjue uestvovati u traenju optimalnog regionalnogmodela bezbjednosti na moru.

Osnovni preduslov za suprostavljanje prijetnjamabezbjednosti na moru je e kasan nadzor i kontrolamora. Postojei sistemi za osmatranje mora ne mogue kasno vriti praenje situacije na moru, u cilju ot-krivanja moguih prijetnji bezbjednosti na moru.Ministarstvo odbrane i amerika vojna kompanijaRaytheon razmatraju tehnike aspekte nadzoramora. Zato je ekspertski tim kompanije Raythe-on u januaru ove godine izvrio obilazak obalskih

osmatrakih poloaja, kako bi se upoznao sa mo-gunostima postojeih osmatrakih sistema i priku-pio podatke za kreiranje novog modela osmatranjamora. Ministarstvo odbrane i Generaltab VojskeCrne Gore imaju viziju integrisanog sistema nad-zora i zatite mora. Sistem bi inili razliiti dravni

resori i slube koji imaju nadlenosti u morskomprostoru Crne Gore. Ovako organizovan sistemonemoguio bi dupliranje nadlenosti i kapaciteta,a znaajno bi se poveala e kasnost. Zbog komplek-snosti problema, Ministarstvo odbrane je pokrenu-

lo inicijativu da se upravljanje morskim prostoromuredi na inter-resornom nivou. Zbog toga Ministar-stvo odbrane, u saradnji sa ostalim ministarstvimai agencijama ije djelovanje je vezano za morskiprostor, priprema za Vladu Crne Gore inormacijuo pomorskim misijama. Kljuni sadraj inomacijeje predlog za ormiranje inter-resorne radne grupe,koja bi trebalo da izvri pregled postojeih pomor-

skih misija, nadlenosti, kapacitete i pravni okvir.Na osnovu stanja postojeih pomorskih misija,

potreba i mogunosti Crne Gore, interresorna rad-na grupa treba da predloi model ormiranja obal-ske strae ili izvravanja unkcija obalske strae naneki drugi nain, kao i uspostavljanje integrisanogsistema nadzora i pune kontrole morskog prostora.

kapetan regate mr Nusret Hanjali

Stav



20/27

Vijesti

Ministri odbrane Crne Gore i Poljske Boro Vuini

i Bogdan Klih potpisali su Sporazum o saradnjiizmeu vlada dvije zemlje u oblasti odbrane, ime je stvo-ren osnov za jaanje bilateralne saradnje na mnogim po-ljima. Poljska e biti naredna zemlja koja e predsjedavatiEvropskoj uniji, a kako je Klih kazao, bie veoma posve-ena pitanju evropske bezbjednosti. Takoe, poruio da jePoljska posveena ideji da Evropa treba da bude komplet-na, odnosno, da sve zemlje koje joj geograski i kulturolo-ki pripadaju postanu lanice EU.

,,Za nas e biti naroito znaajna sa-radnja u dijelu odbrane i period njiho-vog mandata na elu EU iskoristiemokao priliku i povoljnost da se na sistembezbjednosti i odbrane to kvalitetnijepozicionira u okviru evropskog, rekaoje ministar Vuini.

Ministri su razgovarali i o konkret-nim vidovima saradnje. Vuini je ka-zao da je Poljska zainteresovana da ko-risti usluge crnogorskog helikopterskogtrening centra, nakon to sagleda mo-gunosti za to. Takoe, bilo je rijei i omoguoj saradnji mornarica, kao i isku-stvima koja se mogu dobiti od Poljske.

Ministar Klih je naglasio da Poljska podrava evroa-

tlantske integracije Crne Gore i da e uiniti sve da po-mogne naoj zemlji na tom putu. ,,Crna Gora ima pravoda bude lanica NATO, ne samo zbog vrijednosti kojepromovie taj savez, ve i zbog toga to su njene susjednezemlje lanice Alijanse. Ako je u NATO-u bilo mjesta zaHrvatsku i Albaniju, sigurno ima mjesta i za Crnu Goru,kazao je Klih. Tokom sastanka bilo je rijei i o stanju iregionu i regionalnoj bezbjednosti i posveenosti CrneGore da doprinosi stabilnosti i bude aktor mira na Bal-kanu.

Ministar odbrane Boro Vuini odrao je sa no-

vinarima konsultativni sastanak, na kome ih jepozvao da otvoreno iznesu svoje ocjene o komunikaciji saMinistarstvom odbrane, to je u interesu unapreivanjaaktivnosti tog resora, kao i uopte, jaanja javnosti radau sistemu odbrane.

Smatramo da odnos sa medijskim poslenicima trebada se izgradi kao partnerstvo, da komunikacioni kanalibudu u najveoj mjeri otvoreni u cilju koordinacije sajavnou oko svih vanih obaveza koje imamo, ne samona planu reorme Ministarstva odbrane, ve i u okviru

nae uloge u evroatlantskim integracijama Crne Gore,kazao je ministar Vuini. Ministar je upoznao novinarei urednike sa aktivnostima Ministarstva odbrane. Nakonkraeg uvodnog obraanja, ministar je prisutne vie putapozvao da sami daju kritiki osvrt na aktivnosti Mini-starstva.

Objektivne i nepristrasne kritike medija slue da bu-demo uspjeniji, na dobrobit svih graana, rekao je mi-nistar Vuini i najavio sline susrete sa predstavnicimacivilnog sektora i drutvenih institucija, radi upoznavanjasa procesom evroatlantskih integracija.

Predstavnici medija ocijenili su da je Ministarstvo od-brane veoma otvoreno i da je dostupnost inormacijamanajbolji put da se sve nedoumice i dileme razjasne. Vieprisutnih su ocijenili da je Ministarstvo dobrane jedan odnajotvorenijih resora za medije. Iznesene su i sugestijei predlozi i dogovoreno da se dobra saradnja razvija usmjeru jo veeg pribliavanja javnosti procesa reormi,na putu ka lanstvu u NATO. Dogovoreno je da ovakavvid susreta sa medijskim poslenicima, kao obostrano ko-ristan, postane praksa.

Crna Gora i Poljskajaaju saradnju

Novinari pohvalili MO zaotvorenost



21/27

Direkcija za zatitu tajnih podataka

Tajni podaci iz NATO

ve stiuSporazumom o bezbjednosti inormacija izmeuCrne Gore i NATO, regulisani su osnovni princi-pi za razmjenu i zatitu NATO tajnih podataka. Serti -kacijom navedenog Sporazuma omoguena je razmjenatajnih podataka sa NATO do i ukljuujui nivo TAJNO.Uloga Misije Crne Gore pri NATO u Briselu, u dijelu kojise odnosi na implementaciju navedenog Sporazuma, kaoi na razmjenu i zatitu tajnih podataka od kljunog jeznaaja. Odmah po osnivanju Centralnog registra Direk-cije, uspostavljen je i podregistar u Misiji, koji od samog

osnivanja vode slubenici odbrambeno-vojnog dijelaMisije, a koji je prva taka prijema NATO tajnih poda-taka koji se prosleuju Crnoj Gori. Vano je napomenutida je navedeni podregistar do sada obradio vie hiljadaNATO tajnih podataka koji su proslijeeni Crnoj Gori, tepotvrdio visoku proesionalnost osoblja angaovanog navoenju podregistra.

Takoe je vano istai svakodnevnu saradnju pred-stavnika Direkcije za zatitu tajnih podataka i slubenikavojnog dijela Misije po pitanjima razmjene NATO serti- kata za lica iz Crne Gore koja uestvuju u aktivnostimau NATO tabu u Briselu. Misija Crne Gore pri NATO je

u dnevnom kontaktu sa NATO Kancelarijom za bezbjed-nost, u skladu sa potrebama i obavezama Direkcije, a ucilju adekvatne primjene NATO standarda u ovoj oblasti.U proteklom period Misija je kroz obezbjeivanje podr-ke Direkciji i drugim dravnim organima, obezbijedila

donaciju kriptoopreme od strane SAD-a, kojom e sepoboljati i unaprijediti prenos tajnih podataka elektron-skim putem. Doprinos Misije ogleda se i u iznalaenjurjeenja za ekonominiji i e kasniji nain prenosa tajnihpodataka veih stepena tajnosti, to je rezultiralo sainja-vanjem Predloga Kurirskog sporazuma sa SHAPE-omije zakljuivanje se oekuje uskoro. Cijenei znaaj raz-mjene tajnih podataka sa NATO i razumijevajui ograni-ene kadrovske i nansijske resurse Direkcije, vojni dioMisije, od osnivanja podregistra, pored redovnih duno-

sti, rukovodi i podregistrom tajnih podataka.Obuka i za pripadnike u ISAF misiji U okviru obuke

pripadnika Vojske Crne Gore iz sastava III kontigenta zamisiju ISAF, izvrena je i obuka u oblasti zatite tajnihpodataka. Obuka je realizovana u vidu dva seminara satemama: Primjena Zakona o tajnosti podataka i Inoma-tika bezbjednost tajnih podataka. Na prvom seminarupripadnici III kontigenta su upoznati sa sadrajem Za-kona o tajnosti podataka i osnovnim mjerama i postup-cima za zatitu tajnih podataka, kao i sa djelokrugomrada, obavezama i dosadanjim rezultatima Direkcije zazatitu tajnih podataka postignutim na polju zatite taj-

nih podataka. Na seminaru o inormatikoj zatiti tajnihpodataka su upoznati sa mjerama i postupcima koji semoraju sprovoditi prilikom inormatike obrade tajnihpodataka. Posebna panja je bila posveenja podizanjunivoa bezbjednosne kulture u primjeni savremenih na-

ina komuniciranja putem elektronskih sred-stava komunikacije i korienja Interneta u

privatne svrhe.

Posredstvom MisijeCrne Gore pri NATO,pribavljena su savreme-na sredstva kriptozatite

za elektronsku razmjenutajnih podataka jedini-ca Vojske Crne Gore uISAF sa Crnom Gorom,odabrani pripadnici kon-tigenta su u potpunostiobueni za korienjei odravanje navedeneopreme.

nost, u skladu sa potrebama i obavezama Direkcije, a ucilju adekvatne primjene NATO standarda u ovoj oblasti.U proteklom period Misija je kroz obezbjeivanje podr-ke Direkciji i drugim dravnim organima, obezbijedila

.podataka su upoznati sa mjmoraju sprovoditi prilikompodataka. Posebna panja jnivoa bezbjednosne kulture

ina komuniciranstava komunika



22/27

Iz istorije naoruavanja crnogorske vojske

Beki gaseri i ruske berdanke1905. godine. Meutim, Crnogorci se nikada nijesu navikli ni

prihvatili ruske revolvere.

Crnogorska vojska je iz ratova 1876-1878. godine izala

opremljena najraznovrsnijim tipovima ostragua i sprednjaa.

Osim domaih krinki, venclovaa i starih sprednjaa, Cr-

nogorci su stekli i veliki plijen koji su inile turske ostrague

najder M.1866, henri-martini M.1871 i bezbroj tipova spred-

njaa. Ovakva situacija je nametnula hitno rjeavanje problema

nabavke jednoobraznog, modernijeg streljakog oruja. Vojvo-

da Ilija Plamenac je otputovao u tajer, gdje je sa Jozeom Vern-

dlom ugovorio isporuku 20.000 najmodernijih puaka verndl

M.1877 i est miliona metaka 11.2x58R. Za prijem i kontrolu

oruja u tajeru zaduen je Todor Denda. Vojvoda Ilija Plame-

nac je ugovorio transport eljeznicom do Trsta, dok je vojvodauro Matanovi obezbijedio pomorski prevoz na liniji Trst-Ko-

tor. Puke, municija i pratei pribor su u Cetinje stigli do de-

cembra 1880. godine, a ukupna vrijednost posla iznosila je oko

920.000 kruna.

Zanimljivo je, kasnije e se ispostaviti, da su Austrijanci

iskoristili Dendino neiskustvo, pa su mu umjesto novog oruja

M.1877 podmetnuli i izvjesnu koliinu starijih modela M.1873

adaptiranih na municiju M.1877. Kako se ovaj broj puaka poka-

zao nedovoljnim, ruski ministar-rezident u Cetinju Argiropulo

je januara 1894. Sankt Peterburgu prenio molbu Crne Gore da

joj se pokloni 30.000 puaka serije Berdan 2M.1870 (poboljana

verzija prvog modela Berdan puki) kalibra 10.66mm. Ruski carNikola II je marta 1894. godine dao saglasnost da se realizuje

poklon Crnoj Gori. U sklopu ruske poiljke Crna Gora je dobi-

la 30.000 pjeadijskih berdanki sa 30 miliona metaka kalibra

10.67mm, 500 karabina istog sistema sa 200.000 metaka, etri

aparata za elaboraciju municije, est mitraljeza kao i neto osta-

log vojnog materijala.

ppor Todor Goranovi

C

rna Gora je pred poetak zavrnih oslobodilakih borbi

sa Turskom bila u ineriornom poloaju u odnosu na

savremeno opremljenu tursku armiju. Da bi popravio bar do-nekle odnos u snagama, ministar vojni Ilija Plamenac je u maju

1876. godine u Beu kupio 6.000 zastarjelih ostragua 14mm

sistema Vencl M.1866 i dva miliona metaka 14.3x32.6R. Ostra-

gua je izraz koji se u to vrijeme koristio za puke i druge vrste

vatrenog oruja koja su se punila otpozadi (straga), odnosno

kroz zatvara umjesto kroz cijev. Oruje je sa transportom do

Kotora plaeno 120.000 kruna. Ovo oruje je nabavljeno uz po-

mo Rusije koja je odmah platila 42% trokova, a ostatak u dvije

mjesene rate.

Knjaz Nikola je prilikom posjete Beu, maja 1873. kod Joha-

na Gasera, vlasnika poznate rme za proizvodnju naoruanja,naruio 7000 revolvera 11mm gaser M.1870 sa duinom cijevi

od 240mm. Ideja knjaza Nikole je bila da svi borci budu opre-

mljeni ovim orujem. Na taj nain je odran kontinuitet sa vje-

kovnom tradicijom po kojoj je svaki mukarac za pasom nosio

pitolj i njime se izuzetno spretno koristio u borbi u rasutom

stroju i na malim distancama. Pravo nabavke i prodaje ovih

revolvera pripadalo je iskljuivo dravi, odnosno Ministarstvu

vojnom i nabavna cijena gaser pitolja je bila oko 14 kruna. Re-

volveri su bili nepotpuna lina svojina; vlasnik je imao pravo

dranja, noenja i nasljedstva oruja po mukoj liniji, ali ne i

pravo otuivanja ili iznoenja iz zemlje.Crna Gora je do 1914. godine nabavila 20.000 gasera. Ovo

oruje je postalo simbol crnogorskog ratnika i sastavni dio ol-

klora. Njegovu popularnost nijesu ugrozili ni ruski revolveri

koji su u Cetinje stigli 1904. godine. Oni su stigli kao poklon

Rusije ali su bili ameriki, tj. marke Smit i Veson M.1874. Novo

oruje je vojnicima I klase aktivne vojske podijeljeno tokom

Sl. 1. Revolver 11 mm sistema Gaser M.1870

Sl. 2. Jednometna puka 10.66 mm sistema Berdan 2M.1870(berdanka)



23/27

Predstavljamo

Ukasarni ,,Milovan aranovi u Danilovgradu obilje-ena je 100. godinjica od roenja narodnog herojapo kome je kasarna i dobila ime. U organizaciji Ministarstvaodbrane i Saveza udruenja boraca NOR-a i antiaista CrneGore, uprilieno je sveano polaganje vijenca na spomen bistuu krugu kasarne, nakon ega je promovisana knjiga kojoj suprisustvovali i lanovi porodice aranovi.

U sjeanje na istaknutog heroja iz Potkraja, njegovi saborci,potovaoci i prijatelji objedinili su u zbirku tekstove koji govore

o ivotnom putu Milovana aranovia. U knjizi se nalaze tek-stovi vie autora, u prvom redu Milovanovih saboraca.Pripadnici Ministarstva odbrane, Vojske Crne Gore i jedi-

nica razmjetenih u kasarni ,,Narodni heroj Milovan arano-

vi sa ponosom e uvati Milovanovo ime, a njegovo djelo bienam trajna inspiracija, kazao je pomonik ministra odbrane drRajko Novievi i podsjetio da i pored niza obiljeja podignutihu spomen i slavu ovog istaknutog revolucionara, vojnika, voj-skovoe, komandanta i nadasve velikog ovjeka i na ovaj nain

trajno e se obiljeiti njegov antiaizam i slobodarstvo.Akademik Radoje Pajovi dao je kratak osvrt na razvoj Na-

rodno-oslobodilakog rata i ulogu proslavljenog komandanta.,,Milovan aranovi bio jedan od najistaknutijih partizanskihkomandanata u Crnoj Gori i jedno vrijeme bio je i zamjeniklegendarnog Save Kovaevia, istakao je Pajovi.

Na sveanoj promociji, ispred SUBNOR-a, o knjizi govorioje Branko Filipovi, a u ime porodice na kraju je zahvalio sino-vac narodnog heroja Ivan aranovi.

S. iga

Promocija knjige o heroju Milovanu aranoviu

Partizanski vitez

iz Podkraja

TRAJNO POIVALITE U SLOVENIJI

Crnogorski vitez koji je svoje ime krvlju ispisao na slobo-darskoj zastavi Crne Gore Milovan aranovi, roen je 20.septembra 1910. godine u selu Potkraj u Danilovgardu.Osnovnu kolu zavrio je u rodnom gradu, a vie razredegimnazije u Podgorici. Upisao je vojnu akademiju u Beo-gradu 1930. godine, a nakon tri godine dobio je in pje-

adijskog potporunika. Uoi aprilskog sloma nalazio seu Bosni, a nakon kraha jugoslovenske vojske vraa se urodni kraj i uestvuje u organizaciji trinaestojulskog ustan-ka. Uestvovao je u svim borbama partizana u Crnoj Gori,a posebno se stakao u borbi protiv etnika. Krajem 1942.godine partizanski Vrhovni tab aranovia alje u Slove-niju, gdje postaje naelnik Glavnog taba. Nekoliko mjese-ci po prijemu ove nove dunosti, tanije 31. jula 1943. go-dine, poginuo je prilikom napada na neprijateljska uporitau umberku. Zbog izvanrednih vojnih sposobnosti i linogjunatva, kao i doprinosa uspjehu i razvoju NOV-a, svudagdje se nalazio i stavio u slubu NOB-a, meu prvim je

partizanskim junacima. Tri mjeseca nakon smrti proglaenje narodnim herojem. Herojev ivopis je veoma bogat. Onikoji su ga znali kau da je bio lijep likom i duhom. Takvalinost morala je da ostavi pamtljiv trag za sobom. Milovanaranovi je sahranjen u Sloveniji. Njegova majka je posli-je Drugog svjetskog rata pristala da sinovljeve kosti ostanuu toj zemlji, jer su i slovenaki partizani Milovana smatralisvojim komandantom.



24/27

EVROPSKI PARLAMENT

Evropski parlament je nasljednik Zajednike Skuptinekoja je postojala od 1952. do 1958. godine. Rimskim ugo-vorom su njena ovlaenja prenijeta i na EEZ i na EUROA-TOM, ime je stvorena jedinstvena Skuptina za ova tijela.Ona je 1958. promijenila ime u Evropska parlamentarnaskuptina, da bi nakon etiri godine dobila dananji naziv.EP, zajedno sa SM, vri zakonodavnu i budetsku unkci-ju, sprovodi politiku kontrolu i daje miljenja u skladu sauslovima predvienim ugovorima, a bira i predsjednika EK.Nadlenosti EP se mogu podijeliti na est kljunih moi, od-

nosno EP ima mo imenovanja i rasputanja, zatim istranumo, zakonodavnu i budetsku mo koju dijeli sa SM, potvr-uje meunarodne sporazume, a ima i politiku mo.

Dugogodinji trend je da sa novim ugovorima raste zna-aj EP. Lisabonskim ugovorom je pored poveanja moi ibroj poslanika ogranien na 751, ukljuujui i predsjednikaEP. Predstavljanje graana se vri primjenom metoda de-gresivne proporcionalnosti i prema Lisabonskom ugovorudrava lanica ima najmanje est, a najvie 96 poslanika. U

strukturi poslanika EP prisutna je tzv. pozitivna diskrimina-cija u korist manjih drava lanica, to se najbolje ogleda usmanjenju broja mjesta po dravi lanici uslijed svakog no-vog proirenja, odnosno u EP se naruava i pravilo jedanovjek jedan glas.

EVROPSKI SAVJET

Evropski savjet predstavlja najvie tijelo EU i njenu glav-nu politiku instituciju. U poetku je zamiljen kao neor-malan sastanak predsjednika drava i(li) vlada drava la-nica EEZ. Prvi takav sastanak je odran 1969. godine, ali

je tek na Samitu u Parizu 1974. nazvan

Evropskim savjetom (ES). Imajui uvidu da je nastao nakon stvaranja EZ iBriselskog sporazuma dugo je bio vanprava EU. ES se tek 1986. sa Jedinstve-nim evropskim aktom (JEA) instituci-onalno uvodi u politiko-pravni sistemEZ i pozicionira kao tijelo koje trebada podstie dalji razvoj evropskog si-stema. Ovakvu ulogu mu potvruje iLisabonski ugovor.

ES, iako ormalno nije zakonodav-no tijelo EU, usvaja znaajne odlukekoje naknadnom institucionalizacijom

postaju dio komunitarnog prava. ES je posveen rijeava-nju odreenog broja vitalnih pitanja EU, poput razvoja EUi njene budunosti, institucionalnog i ustavnog dizajna,proirenja, ekonomije Unije, odnosa na meunarodnoj sce-ni, ali i posebnih pitanja iz domena internih politika EU.Prema odredbama Lisabonskog ugovora uvodi se unkcijapredsjednika ES, u cilju jednostavnijeg usklaivanja stavovai postizanja konzenzusa u ES. Istovremeno, predsjednik ESnakon svakog sastanka podnosi izvjetaj EP.

Speci an institucionalno-

ustavni dizajn

Stav

Institucije Evropske unije

Evropska unija (EU) je od osnivanja do danas kreirala sopstveni pravni sistem. Izvorikomunitarnog prava se mogu podijeliti na primarne (sve vrste ugovora EU, budetskisporazumi, konvencije meu dravama lanicama, ugovori sa treim zemljama i optapravna naela) i sekundarne (odluke organa EU). Razvoj i primjena ovog prava su sedeavali i u sistemu evropskih institucija. Meu njima su najvanije Evropski parlament(EP), Evropski savjet (ES), Savjet ministara (SM), Evropska komisija (EK) i Sud pravdeEU (SPEU).



25/27

SAVJET MINISTARA

Savjet ministara je i izvrna i zakonodavna institucija EU.U domenu izvrne vlasti SM moemo smatrati glavnom in-stitucijom, imajui u vidu nestalnost zasijedanja ES. PremaLisabonskom ugovoru, SM vri zakonodavnu unkciju sa EP iima ovlaenja u oblasti budeta, zatim, utvuje politiku i ko-

ordinira aktivnosti. Drugim rijeima, osnovne unkcije SM-asu da koordinira usklaivanje ekonomskih politika dravalanica EU, da donosi odluke i da zatim sprovoenje tih od-luka prenosi na EK i da sa EP usvaja budet. U SM-u se nalazipo jedan predstavnik svake drave lanice na ministarskomnivou. Odluke se u SM donose kvali kovanom veinom osimkada ugovori drugaije predviaju. SM je institucionalno je-dinstveno tijelo, ali se njegov sastav mijenja, shodno obla-stima koje su predmet diskusije. Ministri iz drava lanicakao i komesari EK prisustvuju sastancima SM shodno svojimresorima. Shodno tome, SM, zasijeda u 10 razliitih sastava.Savjetom, na osnovu sistema ravnomjerene rotacije, pred-sjedava drava lanica koja predsjedava Unijom. Od pravila

predsjedavanja izuzeto je predsjedavanje Savjetom za ino-strane poslove, kojim predsjedava visoki predstavnik Unijeza inostrane poslove i politiku bezbjednosti.

EVROPSKA KOMISIJA

Prva evropska zajednica, EZU, je imala Visokog pred-stavnika. dok su EEZ i EUROATOM imale svoje komesare.Ugovorom iz Brisela 1967. Komisija postaje institucija EZ.Komisija je 1993. sopstvenim Zakljukom premeinovana uEvropsku komisiju. EK je kolektivno odgovorna EP koji i po-tvruje njen sastav. Osnovne unkcije EK se mogu podijelitina legislativnu, kontrolnu, izvrnu i savjetodavnu. Legisla-

tivna znai da EK ima iskljuivo pravo da daje prijedloge zausvajanje propisa na nivou EU. Shodno speci nim odred-bama Ugovora o EZ ima pravo da donosi uredbe, direktivei odluke u domenu slobodne konkurencije, poljoprivredne itrgovinske politike. Kontrolna se odnosi na zadatak EK daobezbijedi primjenu ugovora i ostalih propisa EU (ormu-

Stav

lisanjem prijedloga, tubama protiv drave lanice predSPEU i neposrednim izricanjem kazni kompanijama ili po-jedincima). Izvrna znai da se brine o sprovoenju odlukaSM. Savjetodavna znai da daje preporuke i miljenja kojasu neobavezujua i koja mogu biti i van opsega djelovanjaEK. Pored toga, EK ima pravo da pregovara u ime EU u vezisa meunarodnim konvencijama ali i da ih potpisuje ako

je to odobrio SM. Izuzimajui ZSBP i neke druge sluajevapredviene Ugovorom iz Lisabona, EK predstavlja Uniju naglobalnoj sceni.

EK se sastoji od predstavnika svake drave lanice. Ipak,od novembra 2014. e vaiti sistem ravnomjerne rotacijepredstavnika drava lanica. Predsjednik EK je zaduen zade nisanje smjernica djelovanja EK, njenu unutranju orga-nizaciju i imenovanje potpredsjednik i davanje saglasnostina izbor visokog predstavnika i to iz redova komesara. Visokipredstavnik EU za inostrane poslove i politiku bezbjednostise bira od strane ES i zaduen je za voenje ZSBP Unije uk-ljuujui i politiku zajednike bezbjednosti i odbrane.

SUD PRAVDE EUNaje kasniji nain zatite komunitarnog prava odnosnosamog procesa izgradnje pravnog sistema EU je bilo stvara-nje mehanizama zatite, u vidu SPEU koji je osnovan 1953.sa sjeditem u Luksemburgu. SPEU obuhvata Evropski sudpravde, Sud prve instance i specijalizovane sudove. Sastojise od dvadesetsedam sudija i osam optih pravobranilaca iima etiri osnovne unkcije. Prva, SPEU brine o sprovoenjuugovora i zakonskih propisa odnosno vodi rauna o ispunje-nju obaveza drava lanica prema EU. Druga, SPEU je kraj-nja instanca za rijeavanje sudskih sporova u EU pokrenutihod strane drava lanica, insitucija, zikih i pravnih lica.Trea, SPEU prua pomo nacionalnim zakonodavstvima u

primjeni prava EU, jer on ima iskljuivu nadlenost tumae-nja istog. I etvrta, SPEU razvija sam pravo EU odnosno ovaunkcija je rezultat injenice da u pravu EU postoji veliki brojpravnih praznina i stoga SPEU kreira odgovarajue pravnenorme. U svom radu SPEU se u znaajnoj mjeri oslanja narad nacionalnih sudova, jer oni predstavljaju mehanizamodreivanja predmeta koji su u njegovoj nadlenost i sve tomogu oni prvo tretiraju kao svoj predmet, pa tek u narednimiteracijama upuuju na SPEU.

Pravo i institucije EU proizvod su evropske integraci-je. Istovremeno, dalji razvoj evropskih integracija nije bio inee biti mogu bez istih i njihovog prilagoavanja globalnojtranziciji. Evropske institucije su nekada ograniavale procesintegracija, a nekada ga podsticale. Bez obzira na prihvatanje

jednih ili drugih uticaja, ini se da ove institucije imaju trendjaanja uloge, unkcije i znaaja. Moda e upravo to uticatii na eroziju slinu na niem, nacionalnom nivou. to god dajeste (ne)oekivani scenario, poznavanje ovih institucija i nji-hovog unkcionisanja na bazinom nivou predstavlja jedanod mehanizama pokuaja razumijevanja budunosti evrop-ske ideje.

mr Ivan Joveti, saradnik na UDG - Fakultetu za meu-narodnu ekonomiju, nansije i biznis; analitiar Instituta zastrateke studije i projekcije



26/27

Feljton

Mitar Martinovi- divizijar i vojni pisacbiva primljen u vojsku te drave. Iako sa visokim inom

i bogate o cirske i ratne karijere, Martinovia je zapalotek mjesto zamjenika komandanta Prve armijske oblastiu novoj dravi. Na toj dunosti ostao je nepune dvijegodine, a penzionisan je 1921. godine. Sudbina slinagotovo svim Crnogorcma koji su se stavili u slubu no-voj dravi.

Martinovi se bavio i voj-nom teorijom. Godine 1910.napisao je ,,Uputstvo vojni-kom starjeinstvu za vaspitanjevojske u vojnom duhu i dis-ciplini. Mitar Martinovi se,ipak, nije isticao u ruenju cr-nogorske drave, ali je i on ne-kim svojim stavovima i aktiv-nostima doprinio tome. On seza takozvano ujedinjenje CrneGore i Srbije opredijelio jodok je bio u ausrijskom logo-ru, a posebno nakon povratka.Martinovi je bio u grupi viso-kih crnogorskih o cira koji su

1918. godine donijeli rezoluci-ju u kojoj su traili suenje zakapitulaciju Crne Gore, poet-kom 1916. godine, ali osudilisu i crnogorskog kralja Nikolu,

kako je navedeno, zbog njegovog uskog separatizma.

Mitar Martinovi, inae, bio je sin Boka Martinovi-a, komandira u crnogorskoj vojsci. Boko Martinovije bio brat od tetke kralja Nikole. Za Mitra Martinoviabila je udata ker vojvode Stanka Radonjia, Milica. Unjihovom braku rodio se sin Niko Martinovi. On seoenio kerkom serdara Janka Vukotia koji je bliski

roak kraljice Milene. Sve tri porodice, Vukotii, Rado-njii i Martinovii, bile su rodbinski veoma isprepletanesa kraljevskom amilijom Petrovi, esto i po mukoj ienskoj liniji. Majka Mitra Martinovia bila je od Bo-kovia sa Orje Luke, koji su bili u rodbinskim vezama saVukotiima sa eva.

Mitar Martinovi je umro 11. ebruara 1954. godineu Beogradu.

Ilija Despotovi

Zastupnika ministra vojnog Andriju Radovia,4.aprila 1907. godine zamijenio je brigadir MitarMartinovi. Na toj dunosti bio je do 1.septembra 1910.godine. Roen je u Bajicama kod Cetinja, 8. novembra1870. godine. Na Cetinju je zavrio osnovnu kolu, aposlije toga upisao se na kadetsku vojnu kolu u Mila-nu. Zavrio ju je 1886. godine, a onda je preao u Torino,gdje je zavrio artiljerijsko-in-enjersku kolu i Vojnu aka-demiju. Martinovi je smatrannajkolovanijim crnogorskim

o cirom u to doba. Kad sevratio u Crnu Goru, dobioje in perjanikog kapetana.Njegova o cirska karijera,zatim, tekla je od brigadnogartiljerijskog enerala do di-vizijskog enerala (divizijara).On je bio i predsjednik crno-gorske kraljevske vlade, a jed-no vrijeme i ministar vanjskihposlova. Obavljao je i unkcijulana Dravnog savjeta Crne

Gore, kao i autanta knjazaNikole i ea Dvorske kue,ili, modernije reeno, maralaDvora. Osniva je O cirskekole na Cetinju, 1896. godi-ne, kao i vojne tamparije 1907. godine.

I ratnika karijera Mitra Martinovia bila je boga-ta. Komandovao je u Prvom balkanskom ratu, posebnou opsadi Skadra, a u Prvom svjetskom ratu bio je ko-mandant Lovenskog, Hercegovakog i Drinskog odre-da. Tokom tog rata , 1915. godine, bio je predstavnikCrne Gore pri Vrhovnoj komandi ruske carske vojske.Krajem 1915. godine ponovo je na ratnoj dunosti, kaokomandant Kotorskog odreda u odbrani Lovena odAustrougara. Poetkom 1916. godine, kada je crnogor-ska vojska kapitulirala, austrougarska okupaciona vlastinternirala je Mitra Martinovia u logor Karltajn u Au-striji, gdje je proveo sve do pred kraj rata. Poslije rata,nestankom Crne Gore, odnosno, njenim utapanjem uSrbiju, pa ujedinjenjem u novu dravu, Kraljevinu Srba,Hrvata i Slovenaca, crnogorski divizijar Mitar Martino-vi u junu 1919. godine, sa inom divizijslog generala,



27/27

Partner 34 Web

Documents

Transcript of Partner 34 Web