Հա մաշ խար հա յին բան կը և Մի ջազ գա յին ֆի նան սա­կան կոր պո րա ցիան հրա պա րա կել են Doing Business 2013 տա րե կան զե կույ ցը։ Հա յաս տա նը 185 երկր նե­րի շար քում գոր ծա րա րու թյամբ զբաղ վե լու դյու րի­նու թյան ցու ցա նի շով դիր քե րը բա րե լա վել է միան­գա մից 18 կե տով՝ զբա ղեց նե լով 32­րդ տե ղը։ Վ րաս­տանն ա ռա ջըն թաց է գրան ցել 3 կե տով ու հայտն վել վար կա նի շի ա ռա ջին տասն յա կում՝ զբա ղեց նե լով 9­րդ տե ղը։ Հարևան մյուս երկր նե րը հե տըն թաց են ար ձա­նագ րել. Ադր բե ջա նը վար կա նի շում 67­րդն է (հե տըն­թաց մեկ կե տով), Թուր քիան՝ 71­րդը (հե տըն թաց 3 կե տով), Ի րա նը՝ 145­րդը (հե տըն թաց 1 կե տով)։ Ռու­սաս տա նը վար կա նի շում 112­րդն է՝ նա խորդ զե կույ ցի հա մե մատ ա պա հո վե լով 6 կե տով ա ռա ջըն թաց։

Հա մաշ խար հա յին բան­կի և Մի ջազ գա յին ֆի­նան սա կան կոր պո րա ցիա­յի կող մից հրա պա րակ վող Doing Business 2013 զե կույ­ցում վար կան շա յին դիր­քի փո փո խու թյունն ա ռա­ջին հեր թին ար ձա նագ րում է, թե ան ցած մեկ տար վա ըն թաց քում տվյալ եր կի րը ինչ ա ռա ջըն թաց է գրան­ցել բա րե փո խում ե րի մա­սով և որ քա նով է բա րե լա­վել գոր ծա րար մի ջա վայ րը։

Զե կույ ցը թեև կոչ վում է Doing Business 2013, այն ի րա կա նում ար տա ցո լում է 2011­2012 թթ. ֆի նան սա­կան տար վա արդ յունք նե­րը։ Զե կույ ցի կազմ ման մե­թո դո լո գիան այն պի սին է, որ հիմ վում է նա խորդ տար վա հու նի սից մինչև տվյալ տար վա հու նիսն ըն­կած ժա մա նա կա հատ վա ծի

ու սում ա սի րու թյան արդ­յունք նե րի վրա։ Ե թե հաշ վի առ նենք, որ այն կազմ վում է հար ցում ե րի հի ման վրա, ա պա այս տար վա զե կույ­ցում ար տա ցոլ ված են նաև 2010թ. ի րա կա նաց ված բա­րե փո խում ե րի արդ յունք­նե րը, քա նի որ դրանք բիզ­նե սի հա մար ա վե լի տե սա­նե լի են դար ձել 2011թ.։

Կա ռա վա րու թյու­նը մո ռա ցել է նա­խա գա հի ծրագ րի մա սին

Այն, որ Հա յաս տա­նը Doing Business 2013­ում պետք է բա րե լա վեր դիր­քե րը, սպա սե լի էր։ Դեռևս 2010թ. նո յեմ բե րին վար չա­պետ Տիգ րան Սարգս յա­

ՏՏ-ն դժվար է տրվում վի ճա-կագ րու թյան

Տե ղե կատ վա կան և հե ռա­հա ղոր դակ ցու թյան տեխ­նո լո գիա նե րի ո լոր տի վե­րա բեր յալ Ձեռ նար կու­թյուն նե րի ին կու բա տոր հիմ ադ րա մի տվյալ նե­րը չեն հա մընկ նում Ազ­գա յին վի ճա կագ րա­կան ծա ռա յու թյան (ԱՎԾ) տվյալ նե րին։ Հիմ ադ րա­մի տնօ րեն Բագ րատ Են­գի բար յա նի խոս քով՝ տե­ղե կատ վա կան տեխ նո լո­գիա նե րի ո լոր տի շրջա­նա ռու թյու նը 2011թ. կազ մել է $200 մլն։ Այս տա րի ակն կալ վում է, որ այն կհաս նի $250 մլն­ի: ԱՎԾ տվյալ նե րով՝ ան­ցած տա րի տե ղե կատ վա­կան և հե ռա հա ղոր դակ­ցու թյան տեխ նո լո գիա­նե րի ո լոր տի ծա վալ նե րը, ա ռանց հե ռա հա ղոր դակ­ցու թյան, կազ մել են 38,5 մլրդ կամ $105 մլն։

Ե րեկ «Սի նոփ սիս Ար մե­նիա» ըն կե րու թյու նում տե ղի ու նե ցած Տե ղե կատ­վա կան տեխ նո լո գիա նե րի զար գաց մանն ա ջակ ցող խորհր դի հեր թա կան նիս­տին, ո րին ներ կա էր վար­չա պետ Տիգ րան Սարգս­յա նը, Ձեռ նար կու թյուն նե­րի ին կու բա տոր հիմ նադ­րա մի տնօ րեն Բագ րատ Են գի բար յա նը, ներ կա­յաց նե լով Հա յաս տա նում ՏՏ ո լոր տի վեր ջին զար­գա ցում նե րը, նշել է, որ ըն թա ցիկ տա րում 2011թ. հա մե մատ ա ճը կազ մում է 25%:

Ըստ նրա՝ այս բնա գա­վա ռում գոր ծու նեու թյուն ծա վա լող կազ մա կեր պու­թյուն նե րի թի վը նա խորդ

Հա յե րի և ադր բե ջան ցի նե րի հան դի պում Մոսկ վա յում

Ե րեք շաբ թի Մոսկ վա յի «Պ րե­զի դենտ հո թել» հյու րա նո­ցում կա յա ցել է հայ­ադր բե­ջա նա կան «կլոր սե ղա նը», հա ղոր դում է Azatutyun.am­ը:

Դա եր կու հա մայնք նե րի ներ կա յա ցու ցիչ նե րի ա ռա­ջին նման հան դի պում է, ո րը կազ մա կեր պել էր Ռու­սաս տա նի հա յե րի միու­թյան և Հա մաշ խար հա յին հայ կա կան կոնգ րե սի ղե­կա վար Ա րա Աբ րա համ­յա նը։ Հան դիպ մա նը հայ­կա կան կող մից ներ կա են եղել Ա րա Աբ րա համ յա նը,

Ռու սաս տա նում Հա յաս­տա նի նախ կին դես պան Ար մեն Սմ բատ յա նը, Ար մեն Ջի գար խան յա նը, այլ մտա­վո րա կան ներ, ադր բե ջա­նա կան կող մից՝ հա մայն­քա յին տար բեր կա ռույց նե­րի ներ կա յա ցու ցիչ ներ։

«Ա զա տու թյուն» ռա դիո­կա յա նի հայ կա կան ծա ռա­յու թյան հար ցին, թե ինչ պես կըն դու նեն այս նա խա ձեռ­նու թյու նը Բաք վում, ադր­բե ջա նա կան հա մայն քի ղե­կա վար Ա բաս Ա բա սո վը պա տաս խա նել է, որ ի րեն

ա մենևին չի մտա հո գում, թե ինչ կա սեն Բաք վում կամ ինչ կա սեն Երևա նում, իր հա մար շատ կարևոր է, որ Մոսկ վա­յում, որ տեղ մի լիո նա վոր հա յեր և ադր բե ջան ցի ներ են ապ րում, լի նի հա մե րաշ­խու թյուն, և ե րի տա սարդ հա յերն ու ադր բե ջան ցի նե­րը միմ յանց հետ չհա կա­մար տեն, այլ ընդ հա կա ռա­կը՝ բա րե կա մա կան հա րա­բե րու թյուն ներ ու նե նան։

Որևէ քա ղա քա կան հայ­տա րա րու թյուն կամ քննար­կում հան դիպ մա նը չի ե ղել։

«Ա զա տու թյուն» ռա դիո­կա յա նի հար ցին՝ արդ­յոք հայ կա կան կող մը փոր­ձել է խո սել նաև ադր բե­ջան ցի մար դաս պան Ռա­միլ Սա ֆա րո վի գոր ծից, և արդ յոք տե ղին չէր լի նի, ե թե Ռու սաս տա նի ադր բե­ջա նա կան հա մայն քի այս ներ կա յա ցու ցիչ նե րը Ադր­բե ջա նում Սա ֆա րո վի հե­րո սա ցու մը դա տա պար­տող հայ տա րա րու թյուն ա նեին, Ա րա Աբ րա համ­յա նը պատասխանել է, թե դեռ ժա մա նա կը չէ։ n

Բ նա կան վի ճակ ներխմբագրական

էջ 2 ›››

Շար ժու նա կու­թյու նը՝ զար­գաց ման գոր ծոնՀայկ Խա նում յան, տե սա կետ

էջ 2 ›››

Երևա նի նե րա­ռա կա նու թյան պատ րան քըՆվարդ Մանասյան, տե սա կետ

էջ 3 ›››

Ան հաս կա նա լի է մեր դի վա նա գի­տու թյան ան­տար բե րու թյու նը

էջ 4 ›››

Է կո նո մի կան նա խընտ րում է ար տո նագր վա ծըԳործադիրը փո խում է վե­րա բեր մուն քը հե ղի նա կա­յին ի րա վուն քի նկատ մամբ

էջ 5 ›››

Քե մե րո նը դուրս է վե րահս­կո ղու թյու նիցԲ րի տա նա կան բան կե րը չեն են թարկ վի ԵԿԲ­ին

էջ 6 ›››

Հույ սը թեև վեր ջի նը, բայց մա րում էՋի մի Քար տե րը Մեր ձա վոր Արևել քում խա ղա ղու թյան հե ռան կար չի տե սել

էջ 7 ›››

Գինը՝ 100 դրամ

ԿիզաԿետում

| № 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ., www.civilnet.am

Կե տա յին բա րե փո խում ե րի ճա նա պար հով

Հա յաս տա նը 18 կե տով բա րե լա վել է դիր քե րը Doing Business 2013 զե կույ ցում

ISSN

1829-331X

9771829

331002

12202>

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

էջ 4 ›››էջ 5 ›››

| № 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ.

2 | ՏեսանկյունՇար ժու նա կու թյու նը՝ զար գաց ման գոր ծոն

Տար բեր դիս ցիպ լին ներ յու րո վի են սահ մա նում կամ մեկ նա բա­նում շար ժու նա կա նու թյու նը,

շա տե րի հա մար այն աշ խար հագ­րա կան ի մաստ ու նի, ո մանց հա մար՝ սո ցիա լա կան կար գա վի ճա կի փո­փո խու թյան ի մաստ: Աշ խար հի տար­բեր երկր ներ մե ծա պես խրա խու սում են մաս նա գի տա կան շար ժու նա կու­թյու նը, հա ջո ղակ կազ մա կեր պու­թյուն նե րի հա ջո ղու թյուն նե րի հիմ­քում տար բեր մաս նաճ յու ղեր մաս­նա գետ նե րի գոր ծուղ ման գրա գետ քա ղա քա կա նու թյունն է:

Ար ցա խում, որ տեղ բնակ չու թյան 40 տո կո սը կենտ րո նա ցած է մայ­րա քա ղա քում, և բ նակ չու թյան հիմ­նա կան հոս քը կա տար վում է շրջան­ներ­մայ րա քա ղաք ուղ ղու թյամբ, շար ժու նա կու թյան խրա խու սու մը կա րող է դառ նալ մի շարք խնդիր­նե րի լուծ ման հիմք:

Ար ցա խի «ստե փա նա կեր տի զա­ցիան» ա վե լի է խո րա ցել հետ պա­տե րազմ յան շրջա նում՝ պայ մա­

նա վոր ված կրթա կան, պե տա կան կարևոր հիմ արկ նե րի, ձեռ նար­կու թյուն նե րի՝ Ս տե փա նա կեր տում տե ղա կայ մամբ:

Աշ խար հի զար գա ցած երկր նե­րում, որ տեղ գո յու թյուն ու նի տա­րածք նե րի հա մա չափ զար գա ցում, շար ժու նա կու թյան հիմ ա կան լո կո­մո տի վը ե րի տա սար դու թյունն է, ո րը հար յու րա վոր, հա զա րա վոր կի լո­մետ րեր է կտրում իր տնից հե ռու ու­սում ստա նա լու, աշ խա տանք գտնե­լու նպա տա կով:

Ար ցա խում շար ժու նա կու թյան գլխա վոր խո չըն դոտ նե րից մեկն էլ պատ րիար խալ հա սա րա կու թյունն է, հա սա րա կու թյան մեջ մե ծե րի հե­ղի նա կու թյան ան վե րա պահ ըն դու­նու մը: Սա դժվա րաց նում է ա ռա­ջա դեմ, հա մար ձակ գա ղա փար նե րի տա րա ծու մը: Հա յու թյան ա մե նա մեծ դժբախ տու թյուն նե րից մեկն էլ քա­ռա սու նին մո տե ցող տղա նե րի սա­կավ քա նակն է՝ պայ մա նա վոր ված պա տե րազ մով: Ն րանց սերն դի բազ­մա թիվ աղ ջիկ ներ այդ պես էլ ըն տա­նիք չեն կազ մել, մայր չեն դար ձել:

Հետ պա տե րազմ յան շատ երկր նե­րում նկատ ված բնակ չու թյան ան­նա խա դեպ ա ճե րը հիմ ա կա նում պայ մա նա վոր ված են ե ղել հա սա­րա կու թյան ինք նա վե րա կանգն վե լու ձգտու մով: Բեյ բի բու մի հիմ ա կան կրող նե րի մեջ զգա լի է ե ղել միայ­նակ մայ րե րի տո կո սը՝ հաս կա նա լի պատ ճառ նե րով:

Սա կայն ա ռանց ա մուս նու ե րե խա ու նե նալն այ սօր վա Ար ցա խում, որ­տեղ մեծ դեր է խա ղում հարևան նե­

րի, ծա նոթ նե րի կար ծի քը, բա վա կան հա մար ձակ քայլ է՝ հաշ վի առ նե լով, որ չա մուս նա ցած զա վա կը, նույ նիսկ ե թե քա ռա սու նին է մո տե նում, ինք­նու րույն կյան քի ի րա վունք չու նի և հազ վա դեպ է ծնող նե րից ա ռան ձին ապ րում:

Այս հար ցին լու ծում կա րող է տալ աշ խա տան քա յին շար ժու նա­կու թյան բարձ րա ցու մը: Շր ջան նե­րում նոր աշ խա տա տե ղե րի ստեղ­ծու մը, տար բեր շրջան նե րի, մայ րա­քա ղա քի ու շրջան նե րի միջև աշ խա­տող նե րի փո խա նա կու մը թույլ կտա ա զատ ար տա հայտ վե լու ու կա յա­նա լու հնա րա վո րու թյուն տալ տաս­նամ յակ ներ շա րու նակ ծնո ղա կան խնամ քի ու հսկո ղու թյան տակ մե­ծա ցած, պատ րիար խալ հա սա րա­կու թյան այլ տա բու նե րով դաս տիա­րակ ված ան ձանց, ո րոնց թի վը հետ­պա տե րազմ յան Ար ցա խում բա վա­կա նա չափ մեծ է:

Սա նոր ազ դակ կտա նաև շրջան­նե րի զար գաց մա նը, հա մե մա տա­բար ո րակյ ալ ու ակ տիվ մաս նա­գետ նե րի և ան ձանց ներգ րա վու մը զար գաց ման հե ռան կար ներ կբա­ցի ար ցախ յան փոք րիկ քա ղաք նե րի լճա ցած կյան քի հա մար:

Ան կախ վե րոնշ յալ գա ղա փա­րի կողմ ու դեմ ար տա հայտ վող նե­րից՝ կար ծում եմ, որ բո լո րը կհա­մա ձայ նեն շրջան նե րում նոր աշ խա­տա տե ղե րի, են թա կա ռուց վածք նե­րի ստեղծ ման անհ րա ժեշ տու թյանը՝ որ պես դա տարկ վող գյու ղա կան բնա կա վայ րե րի փրկու թյան միակ տար բե րակ: n

Խաչ կանգ նեց նե լը քիչ է, դրա վրա նաև մեռ նել է պետք

Գլ խա վոր դա տա խազ Աղ վան Հով սեփ յա նը ո չինչ չի հաս կա­

ցել Ք րիս տո սի չար չա րանք նե րից։ Նա Ա պա րա նում խաչ է կանգ նեց­րել և ա րա րո ղու թյու նը հա մա րել տո­նա կա տա րու թյուն։ Այ սինքն՝ դա հա­վա սա րեց րել է «Միաս նու թյան շուրջ­պա րին»։ Մի քա նի հարց է ա ռա ջա­նում՝ ո՞ւմ կամ ին չի՞ հա մար է պա րոն Հով սեփ յա նը կանգ նեց րել իր իսկ նա խագ ծած խա չը։ Ի՞նչ ի մաստ ու­նի խաչ կանգ նեց նել մի երկ րում, որ­տեղ ե կե ղե ցի նե րի և մ շա կու թա յին ար ժեք նե րի պա կաս չկա։ Ի՞նչ պետք է մեզ՝ հա յաս տան ցի նե րիս, հի շեց­նի հան րա պե տու թյան գլխա վոր մե­ղադ րո ղի կանգ նեց րած խա չը։

Ի րո ղու թյու նը պետք է դի տար կել Աղ վան Հով սեփ յա նից ան կախ։ Ո րով­հետև ե թե նրա ա նունն ա նընդ հատ կա պենք խա չի հետ, ուղ ղա կի կա րե­լի է գնալ և հո ղին հա վա սա րեց նել այն, ին չի վրա Մարդն է տանջ վել։ Այլ խոս քով՝ Աղ վան Հով սեփ յա նը գնա­

ցող է, նրա խա չը՝ մա ցող։ Թե պետ ես չգի տեմ, թե ինչ է ա վե լաց նե լու մեր կյան քում այդ կո թո ղը։ Ու նեի՞նք մենք դրա պա կա սը, ու նեի՞նք այն պի­սի ար ժեք ներ, ո րոնք այս խա չի բա­ցա կա յու թյան դեպ քում պա կաս հաս­կա նա լի են։ Ա վե լի ճիշտ չէ՞ր լի նի, որ ոչ մի խաչ էլ չկանգ նեց վեր, պար զա­պես Աղ վան Հով սեփ յանն զբաղ վեր իր գոր ծով։ Մ յուս կող մից՝ չէր խան­գա րի, որ մար դը զբաղ վեր նման բա­նե րով, բայց ոչ մե կին ոչ մի մե ղադ­րանք չներ կա յաց ներ։

Սա կայն մե ղադ րանք նե րը չեն սպա­սում։ Մե ղադ րում են ա մեն օր, ա մեն ա ռի թով՝ քա ղա քա կան, թե քրեա­կան։ Խաչ կանգ նեց նե լը որևէ կերպ չի վտան գում որևէ մե կի ար ժա նա պատ­վու թյու նը. նա, ով կա րող էր ծանր տա նել Աղ վա նի խա չը, վա ղուց տա րել է ի րե նը, և տասն յակ հա զար այս պի սի խա չե րով չես կա րող ար ժեզր կել նրա տա ռա պան քը։ Եվ, ընդ հան րա պես, տա ռա պանք ներն ար ժեզր կում են ոչ թե ա նի մաստ խա չե րը, այլ ա նի մաստ մար դիկ։ Աղ վա նին ոչ ոք չի ա սել, որ խա չը կանգ նեց վում է միշտ մե կի հա­մար և մեկ ան գամ։ Յու րա քանչ յուրն ինքն է տա նում իր խա չը, այն չի կա­րե լի հա մընդ հա նուր ցու ցադ րու թյան հա նել, ե թե չես պատ րաստ վում նրա վրա սպա նել որևէ մե կին։

Յու րա քանչ յու րի խա չը վե րա բե­րում է ի րեն։ Ա հա ին չու եմ կար ծում, որ Աղ վան Հով սեփ յա նը ո չինչ չի հաս կա ցել Ք րիս տո սի չար չա րանք­նե րից։ Փոր ձանքն այն է, որ ու րիշ­նե րը նույն պես կցան կա նան գնալ

նրա ու ղիով, այ սինքն՝ ի տես բո լո­րի կանգ նեց նել ի րենց խա չը։ Տ ղե՛րք, կանգ նեց նե լը քիչ է, դրանց վրա նաև մեռ նել է պետք։ Հի մա, ե թե մենք այդ խա չը դի տար կենք Աղ վան Հով սեփ­յա նից ան կախ, այն դառ նում է հար­գան քի տուրք սոսկ խա չի հան դեպ։ Այ սինքն՝ խա չը դառ նում է հու շար­ձան, ո րի մա սին Ռո բերտ Մու զիլն ա սել է. «Հու շար ձան նե րը կանգ­նեց վում են այն բա նի հա մար, որ չնկա տենք»։

Ի՞նչ է խա չը։ Ե թե այն քո մտքում չես կանգ նեց նում, քե զա նից դուրս կանգ­նեց նելն ի մաստ չու նի։ Բայց ե թե այն կանգ նեց նում ես քո մտքում, ան մի­ջա պես վա զում ես դուրս ու փոր ձում օգ տա կար լի նել բո լոր նրանց, ով քեր որևէ ո ղոր մա ծու թյան չեն ար ժա նա­ցել։ Հետևա բար, երբ խաչ ես կանգ­նեց նում, ա ռա ջին բա նը, որ պետք է անց նի քո մտքով, հետև յալն է՝ ես դեմ քով գի տե՞մ մե կին, որն իմ կանգ­նեց րած խա չի կա րիքն ու նի։ Ե թե գի­տես այդ պի սի մե կին, ին չո՞ւ ես կանգ­նեց նում քո խա չը։ Ին չո՞ւ չես ապ րում քո ող բեր գու թյու նը, ին չո՞ւ ես ու րի­շի հետ տե ղի ու նե ցա ծը հա նում հա­մընդ հա նուր ցու ցադ րու թյան։ Չէ՞, պա րոն Հով սեփ յան, Ք րիս տոսն իր Խա չը չի կանգ նեց րել, նա միայն տա­րել է այն։ Իսկ ե թե ոչ մե կին դեմ­քով չգի տես, վայ մեզ, ո րով հետև սա միակ խա չը չի լի նե լու։ Քան զի խա­չե րի ա ռա տու թյու նը սո վո րա բար ու­ղիղ հա մե մա տա կան է այն մարդ­կանց թվին, ո րոնց չենք պատ րաստ­վում ի մա նալ։ n

«Բար գա վաճ Հա յաս տան» կու սակ ցու թյան խորհր դա րա նա կան խմբակ ցու թյան ղե կա վար Նաի րա Զոհ րաբ յա նը Panorama.am­ի հետ զրույ­ցում ԲՀԿ­ի՝ նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե­րին սե փա կան թեկ նա ծո ւով գնա լու հետ կապ­ված ա սել է. «… Վար դան Օս կան յանն ու Վա­հե Հով հան նիս յա նը, նաև ես այն հա մոզ մանն ենք, որ խորհր դա րա նա կան ընտ րու թյուն նե րում վստա հու թյան նման քվե ստա ցած քա ղա քա­կան ու ժը պետք է մաս նակ ցի սե փա կան թեկ նա­ծո ւով: Ա վե լին՝ ես կա րող եմ ա սել, որ այդ թեկ­նա ծուն կոնկ րետ ինձ հա մար միայն Գա գիկ Ծա­ռուկյ անն է»:

Որևէ երկ րում երկ րորդ ա մե նա մեծ կու սակ ցու­թյան հա մար տրա մա բա նա կան և նոր մալ չի կա­րող լի նել մեկ այլ կու սակ ցու թյան թեկ նա ծո ւի սա տա րե լու մա սին ո րո շու մը: Պատ կե րաց նո՞ւմ եք՝ ա սենք, Ֆ րան սիա յում Սար կո զին հայ տա րա րեր Օ լան դի թեկ նա ծու թյու նը պաշտ պա նե լու մա սին կամ, հե ռու չգնանք, Վ րաս տա նում Ի վա նիշ վի լին հայ տա րա րեր Սաա կաշ վի լիին ա ջակ ցե լու մա սին (կամ հա կա ռա կը):

Ցան կա ցած պե տու թյու նում բնա կան է, որ բո­լոր կու սակ ցու թյուն ներն էլ ձգտում են իշ խա նու­թյան: Ա ռա վել ևս, բնա կան է, որ երկ րորդ խո շոր կու սակ ցու թյու նը փոր ձի դառ նալ ա ռա ջի նը և իր ու ժերն ու քա ղա քա կան դաշ տը մո բի լի զաց նե լով՝ վերց նի իշ խա նու թյու նը:

«Բար գա վաճ Հա յաս տա նի» քա ղա քա կան թի մի տար բեր ան դամ ե րի կող մից հայ տա րա րու թյուն­նե րը խո սում են, որ կու սակ ցու թյու նում գե րիշ­խում է այդ դիր քո րո շու մը, ին չը բնա կան է. քա նի դեռ ԲՀԿ­ն այլ ո րո շում չի կա յաց րել, անբ նա կան ու անտ րա մա բա նա կան է ակն կա լել հա կա ռա­կը: Ճիշտ է, 2011թ. փետր վա րին ԲՀԿ­ն ՀՀԿ­ի հետ ստո րագ րել էր կոա լի ցիոն հու շա գիր, ո րով հայ­տա րա րել էր, որ 2013թ. նա խա գա հա կան ընտ րու­թյուն նե րում պաշտ պա նե լու է Սերժ Սարգս յա նի թեկ նա ծու թյու նը, սա կայն ակն հայտ է, որ այդ հու­շագ րի ստո րագ րու մը ե ղել է ՀՀԿ­ի ու ժեղ ճնշման ներ քո, ո րի վկա յու թյունն այն է, որ 2011թ. ըն թաց­քում և 2012թ. ԲՀԿ ղե կա վա րը նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի մա սին քա նիցս հայ տա րա րել է՝ «այդ մա սին հա ջորդ դա սին», այ սինքն՝ 2012թ. խորհր դա րա նա կան ընտ րու թյուն նե րից հե տո:

Հի մա հա ջորդ դա սի ժա մա նակն է, և ԲՀԿ­ն ն ման է դա սը լավ սո վո րած ա շա կեր տի, ո րը գի­

տակ ցում է իր ա ռա ջադ րան քի լրջու թյունն ու կարևո րու թյու նը, բայց չի շտա պում պա տաս­խա նել: n

Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:

Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:

մ հեր ար շակ ան

Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21­ից:

Հիմադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.

Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1

Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@civilnet.am

Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան

Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան

Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249

Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351

Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»­ին պարտադիր է:

Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական

հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»­ին հղման արգելվում է:

Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:

Գովազդների և R տառով հրապարակվող

նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը

պատասխանատվություն չի կրում:

Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի

Հրատարակության 2­րդ տարի

Ստորագրված է տպագրության՝ 23.10.2012թ.

Տպաքանակը՝ 2000

Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան

տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

Բ նա կան վի ճակ ներ

Խմբագրական

Հայկ Խա նում յան

№ 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ. |

3|

Երևա նի նե րա ռա կա նու թյան պատ րան քը

Մեր քա ղա քում կա նաչ տա րածք նե րի փո խա րի­նու մը քա րա շեն կա ռույց­

նե րով նո րու թյուն չէ, և այն հա­ճախ ըն թա նում է ի հե ճուկս հան­րա յին ընդ դի մու թյան ու ա ռան­ձին խմբե րի շա հե րի բա ցա հայտ ոտ նա հար մամբ: Մենք էլ, մեր ու­շադ րու թյու նը կենտ րո նաց նե­լով ժո ղովր դա վա րա կան քա ղա­քա կան հա մա կար գի վե րահսկ­ման վրա, աչ քա թող ենք ա րել ա զատ շու կա յում ի հայտ ե կած գե րազ դե ցիկ տնտեսա վա րող սուբ յեկտ նե րին, ո րոնց շա հե­րը դրա մա կան այն պի սի հե նաս­յու ներ ու նեն, որ հա վակ նում են նեն գա փո խել հան րա յին շահն ու Հ յու սի սա յին պո ղո տա յի օ րի նա­կով օ տա րել մաս նա վոր սե փա­կա նու թյու նը «հան րա յին շա հին» ծա ռա յեց նե լու նպա տա կով: Մաշ­տո ցի պու րա կի դեպ քում էլ այդ տնտես ավա րող նե րի շա հե րը կա­րո ղա նում են օ տա րել հան րա յին տա րած քը՝ այս ան գամ ևս դ րա­մա կան ծան րակ շիռ փաս տարկ­նե րով մե ծաց նե լով մաս նա վոր սե փա կա նու թյան կարևո րու­թյու նը: Փաս տա ցի, Հա յաս տա­նում և մաս նա վո րա պես Երևան

քա ղա քում մաս նա վոր ան ձանց կող մից ստեղծ ված շա հույթ հե­տապն դող ի րա վա բա նա կան ան ձինք տնօ րի նում են սահ մա­նադ րա կա նու թյու նը պաշտ պա­նե լու հա մար ժո ղովր դի կող մից ընտր ված ներ կա յա ցու ցիչ նե րի քա ղա քա կան գոր ծու նեու թյան տրա մա բա նու թյունն ու գո յաց­րած ազ դե ցու թյու նը:

Մենք վա ղուց ապ րում ենք քսակ նե րի աշ խար հում, որ տեղ քա ղա քա կան գոր ծիչ նե րը կոր պո­րա տիվ վեր նա խա վի բե մադ րած տրա գի կո մե դիա յի խա մա ճիկ­ներն են: Հիաս թափ վե լու փո խա­րեն, հա վա նա բար, ժա մա նակն է օ տար ված իշ խա նու թյու նը քա ղա­քա ցիա կան ակ տիվ դիր քո րոշ­ման ար տա հայտ մամբ ու ընդ դի­մու թյամբ վե րա դարձ նել ի րա կան տի րո ջը՝ քա ղա քա ցուն: Ան կա րե­լի է պատ կե րաց նել, որ աշ խար­հի բա րիք նե րի մեծ մա սը տնօ­րին վում է փոք րա մաս նու թյան կող մից և ծա ռա յեց վում մաս­նա վոր շա հին: Ա վե լին՝ այն որ­պես կա նոն հա կաէ կո լո գիա կան բնույթ ու նի և տա րի ներ շա րու­նակ արևմտ յան երկր նե րին պար­տադ րել է սպա ռո ղա կան կեն­սա կերպ՝ մարդ կանց վար ժեց նե­լով «ա նի մաստ ցան կու թյուն նե­րով» ա ռաջ նորդ վե լու մո լուց քին: «Գ րա վիր» շարժ ման վա րա կիչ բնույթն էլ պայ մա նա վոր ված էր այս հա մասփ յուռ ա նար դա րու­թյան առ կա յու թյամբ ու աշ խար հը թար մաց նե լու ձգտմամբ: Լավ է, որ մենք էլ Երևա նում հա մա քայլ ենք շարժ վում և փոր ձում նո րաց­նել մեր հա վա քա կան պայ մա նա­վոր վա ծու թյուն նե րի դաշ տը:

Դալ մա յի այ գուն փո խա րի նե­լու ե կած Dalma Garden Mall­ն այն կո րուստն է, ո րը, սա կայն, քա­ղա քա շի նու թյան ու ճար տա րա­պե տու թյան տե սանկյ ու նից նոր մար տահ րա վեր է ա ռա ջադ րում,

ո րը հա վա նա բար պետք է մտա­ծե լու ա ռիթ տա մեր քա ղա քի մե­ծա մեծ նե րին: Ժա մա նակն է մար­դու կյան քին հա մար ժեք հա մես­տու թյամբ մո տե նալ քա ղա քա­շի նու թյանն ու շատ հա վակ նոտ չլի նել: Այլևս մեկ հո գին կամ մարդ կանց մի փոքր խումբ չի կա րող լու սա վոր չա կան հա վակ­նոտ ինք նագ նա հա տա կան ու նե­նալ ու քա ղա քա կան մաս նակ­ցու թյու նից դուրս թող նել տվյալ հան րու թյա նը, այս դեպ քում՝ երևան ցի նե րիս: Մենք պետք է պա հան ջենք ի մաս տա վոր ված մաս նակ ցու թյան հնա րա վո րու­թյուն, ու այն պի տի դառ նա այ­սօր վա կա ռա վա րիչ նե րի գոր ծու­նեու թյան օբ յեկ տիվ գնա հատ­ման ա ռանց քը:

Ներ կա յում Երևան քա ղա քում տե ղա կան ինք նա կա ռա վար­ման օ րեն քը հան րու թյան ուղ ղա­կի մաս նակ ցու թյան որևէ ի րա­կան ձևա չափ չի ա պա հո վում: Այն ա վե լի շուտ նե րա ռա կա նու­թյան պատ րանք է ստեղ ծում, և զար մա նա լի չէ, որ մենք դժգոհ ենք մեր մի ջա վայ րից՝ թե՛ անձ­նա կան­հո գե բա նա կան, թե՛ վար­քագ ծա յին­գոր ծառ նա կան, թե՛ հա վա քա կան­ծի սա կան և թե՛ է կո լո գիա կան ի մաստ նե րով: Մե­րօր յա ճար տա րա պետ նե րը այս հար ցե րին միայ նակ պա տաս խա­նել չեն կա րող, բայց դեռևս դի­մադ րում են՝ հա վա նա բար փոր­ձե լով գրա վել Թա ման յա նի տե­ղը՝ մո ռա նա լով այդ հա մա տեքս­տի ան դար ձե լիու թյունն ու ի րենց ցան կու թյուն նե րի ամ լու թյու նը:

Հան րու թյու նը միայն ա վա գա­նու ցան կու թյամբ կա րող է մաս­նակ ցել հան րա յին լսում ե րին, ին չը զար գա ցած երկր նե րում հան րա յին կա ռա վար ման մաս­նա գետ նե րի, քա ղա քա շի նա կան պրակ տի կա ու նե ցող կա ռա վա­րիչ նե րի, քա ղա քա յին իշ խա նու­

թյան ներ կա յա ցու ցիչ նե րի կող­մից ի րա վա ցիո րեն հա մար վում է կեղծ գոր ծըն թաց, որ տեղ ար­դեն իսկ ո րոշ ված հար ցե րի շուրջ հնա րա վո րու թյուն է տրվում մարդ կանց ար տա հայ տել ի րենց կար ծիքն ու ինչ­որ ա ռու մով ա պա հո վել կու տակ ված գո լոր­շու ա ր տամ ղու մը: Այն ժո ղովր­դա վա րա կան ի մաս տով ի րա­կան մաս նակ ցու թյուն ու դիս­կուրս չի ա պա հո վում: Այս ա մե նի հետևան քով էլ ար դա րու թյու­նը, սո ցիա լա կան հա մե րաշ խու­թյու նը, աղ քա տու թյան հաղ թա­հա րու մը և կա յուն զար գա ցու մը Երևա նում դեռևս մում են գի­

տա ֆան տաս տի կա յի դաշ տում: Ար դեն իսկ կան այն բո լոր տեխ­նո լո գիա կան ու սո ցիո լո գիա կան գոր ծիք նե րը, ո րոն ցով կա րե լի է ի մաս տա վոր ված մաս նակ ցա յին ձևա չափ ա պա հո վել: Մինչ դեռ Երևա նի ա վա գա նու շար քե րում դեռ առ կա է մի մտայ նու թյուն, որ այս հան րույ թը պատ րաստ չէ մաս նակ ցել քա ղա քի կա ռա վար­մա նը: Հա վա նա բար, ա վա գա նին փոր ձում է սե փա կան տկա րու­թյու նը կոծ կել՝ դի մե լով հան րու­թյա նը պա խա րա կե լու անպ տուղ հնար քին: Այդ պի սի ա վա գա նին կեղ ծամ է, ո րից պետք է հնա րա­վո րինս ա րագ ա զատ վել: n

Տեսանկյուն

Ֆոտ

ոլու

ր

Ցան կա պատ նե րը ցան կա պատ ներ են ստեղ ծում մարդ կանց ու ղեղ նե րում

Ս տել լա Խա լաֆ յան

Պատ կե րաց րե՛ք հետև յալ տե­սա րա նը՝ Բաղ րամ յան փո­

ղոց, Ազ գա յին ժո ղո վի ան ցան­կա պատ այ գի, կա նա չի մեջ ե րե­խա ներ են խա ղում, մի խումբ ե րի տա սարդ ներ կլան ված են ըն թեր ցա նու թյան մեջ, շար քա յին քա ղա քա ցի նե րի տար բեր խմբեր ե լու մուտ են ա նում խորհր դա րա­նի շենք… Կար ծում եք՝ սա հատ­ված է ֆան տաս տի կա յի ժան րի՞ց: Ի րա կա նում դա հնա րա վոր է:

Երբևէ մտա ծե՞լ եք, թե ին չու է Հա յոց խորհր դա րա նի շեն քը ցան կա պատ ված: Ա ռա ջին հա­յաց քից թվում է, թե պա տաս­խա նը հստակ է՝ անվ տան գու­թյան նկա տա ռում ե րով: Ու­մի՞ց է պաշտ պան վում այդ շեն­քը՝ սե փա կան ժո ղովր դի՞ց: Չէ՞ որ խորհր դա րա նը նույն այդ ժո­ղովր դի կող մից ընտր ված (գո նե ֆոր մալ ա ռու մով) ու այդ նույն ժո ղովր դին ներ կա յաց նող մար­մին է:

Ժո ղովր դա վա րա կան գրե թե բո լոր երկր նե րում պառ լա մենտ­նե րի շեն քե րը ցան կա պատ ված

չեն: Ա վե լին՝ ցան կու թյան դեպ­քում կա րե լի է խմբե րով շրջայց կազ մա կեր պել շեն քի ներ սում, որ տեղ քեզ կպատ մեն շեն քի, այդ երկ րում պառ լա մեն տա րիզ­մի ա վան դույթ նե րի և ընդ հան­րա պես այդ երկ րի պատ մու թյան մա սին: Գեր մա նիա յում, օ րի նակ, նստաշր ջան նե րի ժա մա նակ այ­ցե լու նե րի խում բը հնա րա վո­րու թյուն ու նի նույ նիսկ ներ­կա գտնվել պառ լա մեն տի աշ­խա տանք նե րին: Գ րե թե բո լոր դպրոց ներն ի րենց ա շա կերտ­նե րի հա մար գո նե մեկ ան գամ էքս կուր սիա են կազ մա կեր պում Բեռ լին, որ տեղ Բուն դես թագ այ­ցե լու թյու նը ծրագ րի պար տա դիր կե տե րից մեկն է: Ն ման փոք րիկ սիմ վո լիկ քայ լե րով է ստեղծ­վում կա պը հա սա րա կու թյան և պե տու թյան միջև: Քա ղա քա­ցին ի րեն հա մա րում է այդ երկ­րում տե ղի ու նե ցող ի րա դար ձու­թյուն նե րի մաս նի կը և քա ղա քա­կան գոր ծըն թաց նե րից օ տա րա­ցած չի զգում:

Շատ դեպ քե րում պատ գա մա­վոր ներն ինք ներն են ի րենց ընտ­րա տա րածք նե րից խմբեր հա վա­

քում և բե րում Բուն դես թագ՝ էքս­կուր սիա յի: Այս պի սով՝ նրանք ուղ ղա կիո րեն շփվում են ի րենց ընտ րա զանգ վա ծի հետ և ան­ձամբ պա տաս խա նում են նրանց հու զող բո լոր հար ցե րին:

Հա յաս տա նում, օ րի նակ, երբ դպրո ցա կան նե րի կամ ու սա նող­նե րի մի խմբի տա րին մեկ ան­գամ թող նում են խորհր դա րա­նի շենք, այդ ի րա դար ձու թյու նը վե րած վում է մեծ շոո ւի: Հե ռուս­տաըն կե րու թյուն ներն ու մա մու­լը այն լու սա բա նում են որ պես օր վա նո րու թյուն: Ի րա կա նում, նման ի րա դար ձու թյուն նե րը պետք է լի նեն ոչ թե բա ցա ռու­թյուն, այլ կա նոն, և ն ման ներ­կա յա ցում ե րի անհ րա ժեշ տու­թյուն չպետք է լի նի:

Քա ղա քա կան կրթու թյու նը միայն դա սագր քե րում գրված վե րամ բարձ տեքս տե րը չեն: Այն ա մե նը, ինչ վե րա ցա կան ձևով է մա տուց վում, եր կա րա ժամ ետ հա ջո ղու թյուն չի կա րող ու նե­նալ: Անհ րա ժեշտ են խո սուն և գործ նա կան օ րի նակ ներ:

Ա սածս ինչ է՝ խորհր դա րա նի շեն քի հա սա նե լիու թյունն ուղ­

իղ հա մե մա տա կան է այդ երկ­րում տի րող մթնո լոր տին: Հա յոց խորհր դա րա նի այդ մեծ ցան կա­պա տը կար ծես թե լա վա գույնն է բնու թագ րում երկ րի օ րենս­դիր մարմ ի և սե փա կան ժո­ղովր դի միջև գո յու թյուն ու նե­ցող անջր պե տը: Ցան կա պատ­նե րը նոր ցան կա պատ ներ են ստեղ ծում ար դեն իսկ մարդ կանց ու ղեղ նե րում:

Ինձ բախտ է վի ճակ վել ներ­կա լի նել Բուն դես թա գի նիս տե­

րին, ու սկզբում դժվա րա նում էի պատ կե րաց նել, որ դա ի րա կա­նում հնա րա վոր է: Երբ ա ռա ջին ան գամ մո տե ցա նիս տե րի դահ­լի ճի մուտ քին, վախ վո րած ու անվս տահ հարց րե ցի՝ կա րո՞ղ եմ արդ յոք ներս մտնել: Անվ տան­գու թյան աշ խա տո ղը ժպտա լով պա տաս խա նեց. «Ի հար կե, դա Ձեր ի րա վունքն է»: Չ գի տեի՞ այդ մա սին, թե՞ ներ քին ցան կա պատս չէր թող նում ինձ օգտ վել իմ այդ ի րա վուն քից… n

PanA

RMEN

IAN

Ժո ղովր դա վա րա կան գրե թե բո լոր երկր նե րում պառ լա մենտ նե րի շեն քե րը ցան կա­

պատ ված չեն:

Նվարդ մանասյան

Երևան քա ղա քում

տե ղա կան ինք­

նա կա ռա վար ման

օ րեն քը հան րու­

թյան ուղ ղա կի

մաս նակ ցու թյան

որևէ ի րա կան

ձևա չափ չի ա պա­

հո վում:

| № 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ.

4 |

ան հաս կա նա լի է մեր դի վա նա գի տու թյան ան տար բե րու թյու նը

Հա յաս տա նի նախ կին արտ գործ նա խա րար, «Բար գա վաճ Հա յաս­տան» կու սակ ցու թյան ան դամ Վար դան Օս կան յա նը Ֆեյս բու քում հեր թա կան գրա ռում է ա րել՝ անդ րա դառ նա լով տա րա ծաշր ջա­նա յին վեր ջին զար գա ցում ե րին և Հա յաս տա նի դի վա նա գի տու­թյա նը: Գ րա ռու մը ներ կա յաց ված է ստորև:

Ինձ հա մար ան հաս կա նա լի է մեր դի վա նա գի տու թյան ան­տար բե րու թյու նը, նա խա ձեռ նո­ղա կա նու թյան բա ցա կա յու թյու­նը, նույ նիսկ կա սեի՝ ան գոր ծու­թյու նը Հա յաս տա նի շուրջ տե ղի ու նե ցող ի րա դար ձու թյուն նե րի նկատ մամբ: Արտ գործ նա խա րա­րի այ ցե րի աշ խար հագ րու թյու­նը հա կա դարձ հա մե մա տա կան է դար ձել այն ա մե նին, ինչ տե ղի է ու նե նում մեր շուր ջը:

Երբ ադր բե ջան ցի նե րը Սա­ֆա րո վին վե րա դարձ նե լու շուրջ հուն գա րա ցի նե րի հետ վեր­ջին պատ րաս տու թյուն ներն էին տես նում, արտ գործ նա խա րա րը Նոր Զե լան դիա յում էր: Վեր ջին շրջա նում, երբ մեր տա րա ծաշր­ջա նում ե ռուն ի րա դար ձու թյուն­ներ են տե ղի ու նե նում, նա խա­րա րը Աֆ րի կա յում էր, իսկ հի մա էլ Լա տի նա կան Ա մե րի կա յում է:

Տա րա ծաշր ջա նի այդ ի րա դար­ձու թյուն նե րը ոչ միայն առնչ վում են մեզ, այլև լուրջ հնա րա վո րու­թյուն ներ են ստեղ ծում փո խե­լու շեշ տադ րում ե րը մեզ հա մար եր կու կարևո րա գույն՝ Լեռ նա յին Ղա րա բա ղի և հայ­թուր քա կան հա րա բե րու թյուն նե րի հար ցե­րում և այդ եր կու սը դնե լու նոր՝ մեզ հա մար ա վե լի բա րեն պաստ հար թու թյան վրա:

Թ վար կեմ այդ ի րա դար ձու թյուն նե րը.1. Սա ֆա րո վի էքստ րա դի­

ցիան Ադր բե ջան. այս հար­ցում քննա դա տե լով Հա յաս­տա նի գե րա տես չու թյուն նե­

րի թե րա ցում ե րը՝ հա մե նայն դեպս ար ձա նագ րե ցինք, որ դա մեզ հա մար դի վա նա գի տա­կան նոր ի րա վի ճակ է ստեղ­ծում, ո րից պետք էր ան պայ­ման օգտ վել: Ար դեն գրե թե եր­կու ա միս է ան ցել, բայց որևէ գործ նա կան արդ յունք Հա յաս­տա նը դրա նից չի քա ղել:

2. Թուր քիա յի ներգ րա վու մը Սի րիա յի ներ քին հա կա մար­տու թյու նում. այս տեղ վերջ­նա կա նա պես ար ձա նագր­վեց Թուր քիա յի հռչա կած «Զ­րո խնդիր հարևան նե րի հետ» քա ղա քա կա նու թյան տա­պա լու մը: Այ սօր Թուր քիան հարևան նե րի մեծ մա սի հետ վատ հա րա բե րու թյուն նե րի մեջ է: Սա լուրջ ա ռիթ էր հայ­թուր քա կան հա րա բե րու թյուն­նե րի մա սով շեշ տադ րում ե­րը փո խե լու: Այս ա մե նը հա­մըն կավ նաև հայ­թուր քա կան ար ձա նագ րու թյուն նե րի ստո­րագր ման եր րորդ տա րե լի ցին:

3. Ռուս­թուր քա կան լար վա­ծու թյու նը. սրա հիմ ա կան պատ ճա ռը եր կու երկր նե­րի հա կա սու թյուն ներն են Սի­րիա յի հար ցում և վեր ջերս Թուր քիա յի կող մից Մոսկ վա­ Դա մաս կոս չվեր թի ստի պո­ղա կան վայ րէջ քը Թուր քիա յի տա րած քում, ո րի արդ յուն քում հե տաձգ վեց նա խա գահ Պու­տի նի այ ցը Թուր քիա:

4. Ադր բե ջա նա­ի րա նա կան լար վա ծու թյան մե ծա ցում. այդ լար վա ծու թյու նը կուլ մի­

նա ցիա յին հա սավ պաշ տո նա­կան Բաք վի հրահր մամբ, երբ ակ տի վա ցան խո սակ ցու թյուն­նե րը Ատր պա տա կա նի՝ Ադր­բե ջա նին պատ կա նե լու մա սին:

Նոր ստեղծ ված այս ի րա վի ճա­կում ինչ կա րե լի էր և դեռ կա րե­լի է ա նել.1. Հա յաս տա նի դի վա նա գի տու­

թյու նը պետք է շեշ տադ րում­նե րը փո խի և հ րա պա րա կա­յին հայ տա րա րու թյուն նե րում ու կու լի սա յին հան դի պում ե­րում Լեռ նա յին Ղա րա բա ղի ժո ղովր դի ինք նո րոշ ման ի րա­վուն քի պաշտ պա նու թյու նից անց նի Լեռ նա յին Ղա րա բա­ղի՝ ար դեն եր կու տաս նամ յակ ինք նո րոշ ված լի նե լու փաս տի ամ րագր մա նը:

2. Այս ճա նա պար հին որ պես ա ռա ջին քայլ, հաշ վի առ նե­

լով նաև Սա ֆա րո վի դեպ­քը, Ադր բե ջա նի ռազ մա կան հո խոր տանք նե րը, սահ մա­նա յին ոտնձ գու թյուն ներն ու բա նակ ցու թյուն նե րի՝ փա­կու ղում լի նե լու փաս տը, Հա­յաս տանն ու Լեռ նա յին Ղա­րա բա ղը՝ որ պես եր կու սու­վե րեն քա ղա քա կան միա վոր, պետք է ստո րագ րեն Ղա­րա բա ղի անվ տան գու թյու նը ե րաշ խա վո րող պայ մա նա­գիր: Պայ մա նագ րի ստո րագ­րու մը պետք է լի նի եր կու նա­խա գահ նե րի մա կար դա կով: Այս պա հի դրու թյամբ ա ռանց Լեռ նա յին Ղա րա բա ղի ան­կա խու թյու նը պաշ տո նա պես ճա նա չե լու՝ դա հստակ ու­ղերձ կլի նի Ադր բե ջա նին, որ Հա յաս տանն ար դեն սկսել է ա ռա ջին քայ լե րը կա տա րել Լեռ նա յին Ղա րա բա ղի ինք­նո րոշ ված լի նե լու փաս տի

ճա նաչ ման հար ցում:3. Հիմ ա վո րե լով, որ ար ձա­

նագ րու թյուն նե րի ստո րագ­րու մից ար դեն ե րեք տա րի է ան ցել, և Թուր քիան դրանց վա վե րաց ման ուղ ղու թյամբ որևէ քայլ չի ա րել, Հա յաս­տա նի իշ խա նու թյուն նե րը, ե թե նույ նիսկ դեռ պատ րաստ չեն ի րենց ստո րագ րու թյու­նը հետ կան չել ար ձա նագ րու­թյուն նե րից, ա պա գո նե պետք է դրանք հետ կան չեն Ազ գա­յին ժո ղո վից:Ա հա վա սիկ, առն վազն այս

ե րեք քայ լե րով Հա յաս տա նը ա դեկ վատ հա կազ դե ցու թյուն ցու ցա բե րած կլի նի մեր տա­րա ծաշր ջա նում ստեղծ ված նոր ի րա վի ճա կին և մ ա լով կա ռու­ցողա կան հար թու թյու նում՝ բո լո­րո վին նոր ո րակ կհա ղոր դի մեզ հա մար կարևո րա գույն այդ գոր­ծըն թաց նե րին: n

տար վա 281­ի փո խա րեն հա սել է 350­ի։

«Ե թե 2011թ. ո լոր տի շրջա նա­ռու թյու նը կազ մել է $200 մլն, ա պա ակն կալ վում է, որ այս տա րի այն կհաս նի $250 մլն»,– ա սել է Են գի բար յա նը՝ հա վե­լե լով, թե ձեռ նար կու թյուն նե­րի ընդ հա նուր շրջա նա ռու թյան մեջ հա վա սար վել է տե ղա կան և ար տա սահ ման յան կազ մա­կեր պու թյուն նե րի կշի ռը, ին­չը նշա նա կում է, որ տե ղա­կան ըն կե րու թյուն նե րի շրջա­նում տե ղի են ու նե նում լուրջ զար գա ցում եր։

Ըստ կա ռա վա րու թյան հա­ղոր դագ րու թյան՝ ներ կա յում ՏՏ ո լոր տի ար տադ րան քի շուրջ 60%­ն ար տա հան վում է ԱՄՆ և Հ յու սի սա յին Ա մե րի կա, ա ճում է դե պի Եվ րո պա ար տա հան ման ծա վա լը։ Ո լոր տում նա խորդ տա­րի աշ խա տել է 6,7 հազ. մաս նա­գետ, ըն թա ցիկ տա րում նրանց թի վը կանց նի 7,8 հազ­ը։

Ու շագ րավ է, որ տե ղե կատ­վա կան և հե ռա հա ղոր դակ ցու­թյան տեխ նո լո գիա նե րի ո լոր տի վե րա բեր յալ հիմ ադ րա մի ներ­կայաց րած թվե րը չեն հա մընկ­նում Ազ գա յին վի ճա կագ րա կան ծա ռա յու թյան տվյալ նե րին։

Այս պես, ըստ ԱՎԾ­ի, 2011թ. նա խոր դող տար վա հա մե մատ տե ղե կատ վա կան և հե ռա հա­ղոր դակ ցու թյան տեխ նո լո գիա­նե րի ո լոր տում ա ճը կազ մել է 1,4%։ Ընդ հա նուր ո լոր տի ծա վա­լը կազ մել է 197 մլրդ ($530 մլն), ո րից հե ռա հա ղոր դակ ցու թյան տեխ նո լո գիա նե րի նը՝ 158,7 մլրդ ($425 մլն)։ Ըստ էու թյան՝ միայն ՏՏ ո լոր տի ծա վա լը կազ մել է $105 մլն։ Ու շագ րավ է, որ ան ցած տա րի տե ղե կատ վա կան և հե­ռա հա ղոր դակ ցու թյան տեխ նո­լո գիա նե րի ար տադ րու թյան ծա­վալ նե րը կրճատ վել են 4,5%­ով։

Այս տար վա ա ռա ջին կի սամ­յա կում տե ղե կատ վա կան և հե­ռա հա ղոր դակ ցու թյան տեխ նո­լո գիա նե րի ո լոր տի ա ճը կազ­մել է 5,2%, իսկ ար տա դրու թյու­

նը կրճատ վել է 6,5%­ով։Ձեռ նար կու թյուն նե րի ին կու­

բա տոր հիմ ադ րա մը հիմ ադր­վել էր 2002թ. Հա մաշ խար հա յին բան կի մի ջոց նե րով՝ Հա յաս տա­նում տե ղե կատ վա կան և հե ռա­հա ղոր դակ ցու թյան տեխ նո լո­գիա նե րի ո լոր տի ա ճին օ ժան­դա կե լու նպա տա կով։ Ըստ հիմ ադ րա մի կայ քի՝ կազ մա­կեր պու թյան նպա տակն է ստեղ­ծել տե ղե կատ վա կան և հե ռա­հա ղոր դակ ցու թյան տեխ նո լո­գիա նե րի ո լոր տի արդ յու նա վետ են թա կա ռուց վածք՝ խթա նե լու տեխ նո լո գիա նե րի կա տա րե լա­գոր ծու մը և ան ցու մը գի տե լի քա­հեն տնտե սու թյան, ի րա կա նաց­նել ծրագ րեր՝ հա մա կար գիչ նե­րի հա մա տա րած օգ տա գործ ման մա կար դա կը բարձ րաց նե լու և է լեկտ րո նա յին հա սա րա կու թյուն ձևա վո րե լու նպա տա կով, մշա­կել նոր ճա նա պարհ ներ՝ օ տա­րերկր յա ուղ ղա կի ներդ րում ե րը դե պի Հա յաս տան ուղ ղե լու նպա­տա կով։ n

Ար մե նակ Չա տին յան

Օրակարգ

PanA

RMEN

IAN

‹‹‹ էջ 1

ՏՏ-ն դժվար է տրվում վի ճա կագ րու թյանՁեռ նար կու թյուն նե րի ին կու բա տոր հիմ ադ րա մին

ո լորտն ա վե լի ծա վա լուն է երևա ցել

«արտ գործ նա խա­

րա րի այ ցե րի աշ­

խար հագ րու թյու­

նը հա կա դարձ

հա մե մա տա կան է

դար ձել այն ա մե­

նին, ինչ տե ղի է

ու նե նում մեր

շուր ջը»,– գրել է

Օս կան յա նը:Ազա

տ Գ

ևորգ

յան/

«Օրա

կարգ

»

Տե ղե կատ վա կան

տեխ նո լո գիա նե րի

զար գաց մանն

ա ջակ ցող խորհր­

դի հեր թա կան

նիս տը՝ վար չա­

պետ Տիգ րան

Սարգս յա նի մաս­

նակ ցու թյամբ,

«Սի նոփ սիս ար մե­

նիա» ըն կե րութ­

յու նում։

№ 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ. |

5|

Է կո նո մի կան նա խընտ րում է ար տո նագր վա ծըԳործադիրը փո խում է վե րա բեր մուն քը հե ղի նա կա յին ի րա վուն քի նկատ մամբ

Օ րերս է կո նո մի կա յի նա խա րա րու թյու նը բա վա կան ու շագ րավ հա ղոր դագ րու թյուն է տա րա ծել, թե պե տա կան գե րա տես չու­թյուն նե րի թվում ա ռա ջին նե րից է, որ կի րա ռե լու է բա ցա ռա­պես ար տո նագր ված ծրագ րա յին փա թեթ ներ։ Նա խա րա րու թյունն այս տար վա սեպ տեմ բե րի 30­ին պայ մա նա գիր է կնքել «Մայք րո­սոֆթ» ըն կե րու թյան հետ։

Հա յաս տա նում ծրագ րա հե նու թյան մա կար դա կը 87% է, 100 երկր նե­րի շար քում այս ցու ցա նի շով Հա­յաս տա նը 90­րդն է։ Չար տո նագր­ված հա մա կարգ չա յին ծրագ րե րը շա րու նա կում են գե րակշ ռել պե­տա կան կա ռույց նե րում, թեև սա քրեո րեն պատ ժե լի է։

Դեռևս 2007թ. կա ռա վա րու թյան և «Մայք րո սոֆթ» կոր պո րա ցիա­յի միջև ստո րագր վել էր պայ մա­նա գիր, ո րով կա ռա վա րու թյու­նը պար տա վո րու թյուն էր ստանձ­նել օգ տա գոր ծել «Մայք րո սոֆ թի» միայն ար տո նագր ված ծրագ րա­

յին փա թեթ ներ և ջան քեր գոր­ծադ րել Հա յաս տա նում հե ղի նա­կա յին ի րա վուն քի պաշտ պա նու­թյան ուղ ղու թյամբ: Գործ նա կան քայ լե րի կա ռա վա րու թյունն անց­նում է մոտ 5 տա րի անց։

Հա յաս տա նում այ սօր միակ պե­տա կան գե րա տես չու թյու նը, որն ան ցել է ար տո նագր ված ծրագ­րա յին ա պա հով ման, կրթու թյան և գի տու թյան նա խա րա րու թյունն է։ «Մայք րո սոֆ թը» կրթու թյան ո լոր­տում ի րա կա նաց ված ծրագ րի շրջա նա կում նաև ար տո նագր ված ծրագ րա յին փա թեթ ներ է հատ­

կաց րել նա խա րա րու թյա նը։ Ըն կե­րու թյան այդ ծրագ րի արդ յուն քում միջ նա կարգ ու սում ա կան հաս­տա տու թյուն նե րում ամ բող ջո վին տե ղադր վել են ար տո նագր ված ծրագ րա յին փա թեթ ներ։

Ս տաց վում է, որ հե ղի նա կա­յին ի րա վունք նե րը Հա յաս տա նում խախտ վում են նաև պե տա կան մա կար դա կում, չնա յած ո լոր տում օ րենսդ րու թյու նը բա վա կան խիստ է։ ՀՀ քրեա կան օ րենսգր քով պա­տաս խա նատ վու թյուն է նա խա­տես վում թե՛ hե ղի նա կա յին և հա­րա կից ի րա վունք նե րը, թե՛ ար տո­նագ րա յին ի րա վուն քը խախ տե լու հա մար, ընդ հուպ մինչև 2 տա րի ա զա տա զր կում։

Այ դու հան դերձ, թե՛ մաս նա վոր, թե՛ պե տա կան հատ վա ծում չար­տո նագր ված ծրագ րե րի օգ տա­գոր ծու մը կրում է հա մա տա րած

բնույթ, ին չը խո սում է օ րենք նե­րի կի րարկ ման ցածր մա կար դա­կի մա սին։

Երկ րում ծրագ րա հե նու թյան մա­կար դա կի նվա զեց ման հար ցում չա փա զանց կարևոր է պե տա կան գե րա տես չու թյուն նե րի կող մից հե­ղի նա կա յին ի րա վուն քի հար գու­մը և ար տո նագր ված ծրագ րա­յին ա պա հով ման օգ տա գոր ծու մը։ Ի հար կե, պե տա կան գե րա տես չու­թյուն նե րի կող մից ար տո նագր ված ծրագ րե րի ձեռք բե րու մը մի ջոց նե­րի լրա ցու ցիչ ծախս է են թադ րե լու, սա կայն պետք է հաշ վի առ նել, որ ար տո նագր ված ծրագ րե րի հա մա­տա րած ներդր ման դեպ քում ըն կե­րու թյուն նե րի կող մից կլի նեն զեղ­չեր՝ հա մե մատ ար տո նագր ված ծրագ րա յին ա պա հով ման ինք նա­հոս անց ման։ n

Ա.Չ.

Փողեր

WTI BrenT նավթ

385

395

405

415

425

23.04 23.07 23.10

7000

7800

8600

23.04 23.07 23.10

490

510

530

23.04 23.07 23.10

11,80

12,50

13,20

23.04 23.07 23.10

210

250

290

330

370

23.04 23.07 23.10

1,20

1,27

1,34

23.04 23.07 23.10

70

95

120

23.04 23.07 23.10

1500

1600

1700

1800

23.04 23.07 23.10

Տվյալները վերցված են 23.10, Երևան, ժ. 16:00

աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex

US$/bbl.

US$/t oz.

US$/tonne

US$/tonne

եվրո/դոլար

պղինձ (LME)

ցորեն (cBT)

ռուբլի/դրամ

եվրո/դրամ

դոլար/դրամ

ՀՀ ԿԲ comex ոսԿի 100

7855 126.8q 1.59%

318.75 3.95q 1.22%

405.92 0.16p 0.04%

528.95 0.77q 0.15%

13.04 0.10q 0.76%

1.300 0.01q 0.45%

86.82 1.83q 2.06%108.26 1.18q 1.08%

1726.7 10.3q 0.59%1708.8 17.5q 1.01%

նը հայ տա րա րում էր, որ Սերժ Սարգս յա նի նա խընտ րա կան ծրագ րի կարևոր կե տե րից մե­կը Doing Business­ի ցու ցա նի­շով աշ խար հի պե տու թյուն նե րի ա ռա ջին տասն յա կում տեղ գրա­վելն է։

2011թ. կա ռա վա րու թյան տա­րե կան գոր ծու նեու թյան գե րա կա մի ջո ցա ռում ե րի ծրագ րում հա­տուկ ու շադ րու թյուն էր դարձ վել Doing Business­ում Հա յաս տա նի դիր քե րի բա րե լավ մանն ուղղ­ված մի ջո ցա ռում ե րին։ Այս ուղ­ղու թյամբ աշ խա տել են հինգ գե­րա տես չու թյուն ներ, ին չը տվել է իր արդ յունք նե րը. Doing Business 2012­ում Հա յաս տա նը դիր քե րը բա րե լա վել է 6 կե տով և զ բա­ղեց րել է 55­րդ տե ղը։ Հաշ վի առ նե լով ու սում ա սի րու թյան մե­թո դո լո գիա յի ա ռանձ նա հատ կու­թյուն նե րը՝ պարզ էր, որ 2011թ. երկ րորդ կե սին ի րա կա նաց ված մի ջո ցա ռում ե րի արդ յունք նե րը ի րենց ար տա ցո լում են գտնե լու այս տար վա զե կույ ցում։

«Այս մեկ տար վա ըն թաց քում ան նա խա դեպ բա րե լա վում ենք ու նե ցել: 184 երկր նե րի շար քում զբա ղեց նում ենք 32­րդ տե ղը: Դա, ի հար կե, լավ ցու ցա նիշ է, բայց մենք դեռևս ա ռա ջըն թա ցի լուրջ տեղ ու նենք, և մեր աշ խա­տանք նե րը պետք է ուղղ ված լի­նեն Հա յաս տա նի դիր քի հե տա­գա բա րե լավ մա նը»,– «Սի նոփ­սիս Ար մե նիա» ըն կե րու թյու նում տե ղի ու նե ցած Տե ղե կատ վա կան տեխ նո լո գիա նե րի զար գաց մանն ա ջակ ցող խորհր դի հեր թա կան նիս տում ե րեկ հայ տա րա րել է Տիգ րան Սարգս յա նը:

Ա ռա ջըն թաց 10­ից 4­ում

Doing Business 2013 զե կույ ցում 185 երկր նե րի շար քում գոր ծա­րա րու թյամբ զբաղ վե լու դյու րի­նու թյան ցու ցա նի շով Հա յաս տա­նը զբա ղեց րել է 32­րդ տե ղը՝ բա րե լա վե լով դիր քե րը միան­գա մից 18 կե տով։ Զե կույ ցի հե­ղի նակ նե րը վե րա հաշ վար կել են

նաև ան ցած տար վա Հա յաս տա­նի ցու ցա նի շը՝ 5 կե տով, և գտ­նում են, որ 2011թ. Հա յաս տա նը զբա ղեց րել է ոչ թե 55­րդ, այլ 50­րդ հո րի զո նա կա նը։

Հա յաս տա նի այս տար վա ա ռա ջըն թա ցը ինչ­որ ա ռու­մով արդ յունք է նրա, որ ա ռան­ձին են թա ցու ցիչ նե րով եր կի­րը տա րի ներ շա րու նակ հետ նա­պա հի դիր քե րում է ե ղել, ու այդ ո լորտ նե րում ո րո շա կի փո փո­խու թյուն ներն ան մի ջա պես հան­գեց րել են ընդ հա նուր ցու ցի չի փո փո խու թյան։

Գոր ծա րա րու թյամբ զբաղ վե­լու դյու րի նու թյան ընդ հա նուր ցու ցի չի հաշ վարկ ման ժա մա­նակ հաշ վի են առն վել 10 են թա­ցու ցիչ ներ։ Դ րան ցից 4­ի մա սով Հա յաս տա նը բա րե լա վել է դիր­քե րը, 3­ով հե տըն թաց է ար ձա­նագ րել, ևս 3­ով փո փո խու թյուն­ներ չեն գրանց վել։

Ա մե նա լուրջ ա ռա ջըն թա­ցը Հա յաս տանն ար ձա նագ րել է «Ներդ րող նե րի պաշտ պան վա­ծու թյուն» են թա ցու ցի չով՝ բա րե­լա վում 73 կե տով (զբա ղեց րել է 25­րդ տե ղը)։ Դիր քի բա րե լա վու­մը պայ մա նա վոր ված է նրա նով, որ Հա յաս տա նում օ րենսդ րո րեն ներդր վել է բաժ նե տե րե րի կող­մից փոխ կա պակց ված ան ձանց հետ գոր ծարք նե րի հաս տատ­ման պա հան ջը։ Այն են թադ րում է տա րե կան հաշ վետ վու թյու նում նմա նա տիպ գոր ծարք նե րի ա վե­լի լայն բա ցա հայ տում, ին չը դյու­րի նաց նում է դա տա կան կար գով ղե կա վար ան ձանց հե տապն դու­մը, երբ այդ պի սի գոր ծարք նե րը վնաս են պատ ճա ռում:

Մ յուս են թա ցու ցի չը, ո րով լուրջ ա ռա ջըն թաց է ար ձա նագր­վել, «Է լեկտ րաէ ներ գիա յի ստա­ցում» է. Հա յաս տա նը դիր քե­րը բա րե լա վել է 42 կե տով՝ զբա­ղեց նե լով 101­րդ տե ղը։ Հա յաս­տա նում է ներ գա հա մա կար գի հա սա նե լիու թյու նն ա պա հով վել է ի հա շիվ հա մա կար գին միաց­ման ըն թա ցա կար գե րի պար զեց­ման ու վճար նե րի կրճատ ման։

Հա յաս տա նը 44 կե տով բա­րե լա վել է դիր քե րը «Հար կե րի վճա րում» են թա ցու ցի չով՝ զբա­

ղեց նե լով 108­րդ տե ղը։ Թե ինչ մի ջո ցա ռում ե րի արդ յուն քում է տե ղի ու նե ցել դիր քե րի բա րե­լա վու մը, զե կույ ցում չի նշվում։ Բայց են թա ցու ցի չի հաշ վարկ ման գոր ծա կից նե րի ու սում ա սի րու­թյու նից երևում է, որ Հա յաս տա­նում հար կա տե սակ նե րի տա­րե կան քա նա կը նախ կին 34­ից կրճատ վել է մինչև 13­ը, կրճատ­վել է նաև հար կե րի վճար ման հա մար ծախս վող ժա մա նա կը՝ տա րե կան կտրված քով 120 ժա­մով՝ մինչև 380 ժամ։

Փո փո խու թյուն նե րը հիմ ա կա­նում պայ մա նա վոր ված են 2011­ից հաշ վետ վու թյուն ներն է լեկտ­րո նա յին ե ղա նա կով ներ կա յաց­նե լու հա մա կար գի ներդ րու մով։ Այ դու հան դերձ, Հա յաս տա նում հար կե րի վճար ման հա մար գոր­ծա րար նե րը տա րե կան կտրված­քով 120 ժամ ա վե լի են ծախ սում, քան Եվ րո պա յի և Կենտ րո նա­կան Ա սիա յի երկր նե րում (մի ջին ցու ցա նի շը՝ 260 ժամ)։

Նա խորդ տար վա հա մե մատ Հա յաս տա նում 2,1­տո կո սա յին կե տով նվա զել է հա սույ թում ընդ հա նուր հար կե րի չա փա բա­ժի նը՝ կազ մե լով 38,8%։ Եվ րո­պա յի և Կենտ րո նա կան Ա սիա յի երկր նե րում հար կա յին բե ռի մի­ջին ցու ցա նի շը 40,5% է։

«Շի նա րա րու թյան թույլտ վու­թյուն ներ» են թա ցու ցի չով Հա­յաս տա նը դիր քե րը բա րե լա վել է 3 կե տով՝ զբա ղեց նե լով 46­րդ տե ղը։ Բա րե լա վում ա պա­հով վել է ըն թա ցա կար գե րի թվի կրճատ ման հաշ վին. դրանց ընդ­հա նուր թիվն այժմ 17 է (կրճատ­վել է 1 ըն թա ցա կարգ)։ Բա ցի այդ՝ թույ լատ րու թյուն նե րի տրա­մադր ման ընդ հա նուր ժա մա նա­կը կրճատ վել է 2 օ րով՝ հաս նե­լով 77 օ րվա։

Չ բա րե փոխ ված արդ յունք ներ

«Ըն կե րու թյուն նե րի գրան­ցում» են թա ցու ցի չով Հա յաս տա­նը հե տըն թաց է ար ձա նագ րել 1 կե տով՝ զբա ղեց նե լով 11­րդ տե­ղը։ Հե տըն թա ցը հիմ ա կա նում պայ մա նա վոր ված է նրա նով,

որ մյուս երկր նե րում փո փո խու­թյուն ներն ա ռա ջան ցիկ են ե ղել՝ հա մե մատ Հա յաս տա նի։

«Սահ մա նա յին առև տուր» են­թա ցու ցի չով նույն պես մեկ կե­տով հե տըն թաց է ար ձա նագր վել (Հա յաս տա նը զբա ղեց րել է 107­րդ տե ղը)։ Ար տա հան ման և ներ­մուծ ման փաս տաթղ թե րի քա նա­կը, ծախս վող գու մար նե րը Հա­յաս տա նում մա ցել են նա խորդ տար վա մա կար դա կում, այ նինչ շատ երկր ներ ո րո շա կի բա րե փո­խում եր են ի րա կա նաց րել։ Կա­ռա վա րու թյան կող մից ար տա­հան ման և ներկր ման գոր ծըն­թա ցի դյու րի նաց ման ուղ ղու­թյամբ մեկ տար վա կտրված քով որևէ լուրջ քայլ չձեռ նար կե լը տա րօ րի նակ է, ե թե հաշ վի առ­նենք, որ այդ են թա ցու ցի չով Հա­յաս տանն ա ռանց այն էլ հետնա­պահ նե րի թվում էր։

«Վար կե րի ստա ցում» են թա­ցու ցի չով հե տըն թա ցը ե ղել է 2 կե տով (Հա յաս տա նը զբա ղեց­րել է 40­րդ տե ղը)։ Դիր քի փո­փո խու թյու նը պայ մա նա վոր ված է նրա նով, որ վար կա նի շում նե­րառ ված մյուս երկր նե րում փո­փո խու թյուն նե րը կրկին ա ռա­ջան ցիկ են ե ղել։

«Պայ մա նագ րե րի կի րար կում», «Ըն կե րու թյուն նե րի լու ծա րում», «Սե փա կա նու թյան գրան ցում» են թա ցու ցիչ նե րով Հա յաս տա նի դիր քը մա ցել է ան փո փոխ (հա­մա պա տաս խա նա բար 91­րդ, 63­րդ և 4­րդ տե ղեր)։

Doing Business 2013­ը կրկին գլխա վո րում է Սին գա պու րը՝ յո­թե րորդ տա րին ա նընդ մեջ պահ­պա նե լով գոր ծա րա րու թյամբ զբաղ վե լու դյու րի նու թյամբ ա ռա ջա տա րի դիր քը։ Ն րան են միա ցել գոր ծա րա րու թյան հա­մար ա ռա վել բա րեն պաստ կա­նո նա կար գեր ու նե ցող 10 տնտե­սու թյուն նե րի ցան կում ընդգրկ­ված երկր նե րը՝ Հոնգ Կոն գը (2­րդ տեղ), Նոր Զե լան դիան (3­րդ), ԱՄՆ­ը (4­րդ), Դա նիան (5­րդ), Նոր վե գիան (6­րդ), Մեծ Բ րի տա նիան (7­րդ), Հա րա վա յին Կո րեան (8­րդ), Վ րաս տա նը (9­րդ) և Ավստ րա լիան (10­րդ): n

Ար մե նակ Չա տին յան

‹‹‹ էջ 1

Կե տա յին բա րե փո խում ե րի ճա նա պար հով

| № 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ.

6 |

Ս պի տակ նե րից սևե րինՀա րա վաֆ րիկ ան Հան րա պե տու թյու նը

հո ղա յին նոր բա րե փո խում եր է ծրագ րումՀա րա վաֆ րիկ ան Հան րա պե­տու թյան նա խա գահ Ջեյ կոբ Զու ման բա րե փո խում ե րի նա­խա գիծ է ներ կա յաց րել, ո րը են թադ րում է սպի տա կա մորթ­նե րին պատ կա նող հո ղե րի 20%­ը փո խան ցել սևա մորթ­նե րին։ «Սա նո րա րա րա կան ա ռա ջարկ է, ո րը դեռ պետք է ու սում ա սիր վի»,– ա սել է Զու­ման Աֆ րիկ ան ֆեր մեր նե րի ա սո ցիա ցիա յի հա վա քին:

Բա րե փո խում ե րի ծրա գի րը կազմ ված է հինգ կե տից։ Այն, նա խա գա հի կար ծի քով, թեև մե­ծա պես կվնա սի սպի տա կա­մորթնե րին, սա կայն չի վա խեց նի ներդ րող նե րին և կն պաս տի սևա­մոր թնե րի ֆեր մե րա յին տնտե­սու թյուն նե րի զար գաց մա նը:

Յու րա քանչ յուր շրջա նում ա ռա ջարկ վում է ստեղ­ծել հա տուկ հո ղա յին հանձ նա ժո ղով , որն էլ կո րո շի սևա մոր թնե ­րին փո խանց­վե լիք հո ղա­տա րածք նե րի 20%­ը: Դ րանք կա րող են լի­նել ինչ պես ար դեն մշակ­վող կամ լքված, այն պես էլ այն ֆեր­

մեր նե րի հո ղա տա րածք նե րը, ո րոնք ֆի նան սա կան դժվա րու­թյուն ներ ու նեն, կամ դրանց սպի­տա կա մորթ տե րե րը մտա դիր են ա զատ վել այդ տա րածք նե րից:

Պե տու թյու նը պատ րաստ վում է այս պի սի հո ղա տա րածք նե­րը ձեռք բե րել շու կա յա կան կես գնով։ Վ նաս նե րը նա խա տես վում է փոխ հա տու ցել այն ֆեր մեր նե­

րի վճա րում ե րի հաշ վին, ո րոնք կհա մա ձայ նեն

մաս նակ ցել բա րե­փո խում նե րին՝ պահ պա նե լով սե փա կան հո­ղա բա ժին նե րը։

Ընդ ո րում՝ ս պ ի տ ա կ ա ­մորթ ֆեր մեր­

նե րը հնա րա վո­րու թյուն կստա­

նան օգտ վել բո լոր այն ար տո նու թյուն­

նե րից, ո րոնք կա ռա վա րու թյու նը սահ մա նել է սևա մորթնե րի բիզ­նե սը խթա նե լու հա մար:

Նա խա տես վում է ընդ լայ նել նաև գյու ղատն տե սու թյան ֆի­նան սա վո րու մը՝ ֆի նանս նե­րի նա խա րա րու թյան և Հո ղա յին բան կի կող մից սևա մորթ սկսնակ ֆեր մեր նե րին 40­ամ յա փո խա­ռու թյուն նե րի տրա մադր ման, ինչ պես նաև սպի տա կա մորթ ֆեր մեր նե րին հո ղա յին պար տա­տոմ սե րի վա ճառ քի ճա նա պար­հով։ «Հո ղա յին բա րե փո խում ե­րի խթան ման հա մար անհ րա­ժեշտ են ֆի նան սա կան նոր գոր­ծիք ներ»,– նշել է նա խա գա հը:

Բա րե փո խում ե րով նա խա­տես ված են նաև ներդ րում ե րի ա վե լա ցում գյու ղատն տե սա կան հե տա զո տա կան և ին ժե նե րա­կան աշ խա տանք նե րում։ n

մեծ փողեր

Ջեյ կոբ Զու ման առաջարկում է

սպի տա կա մոր թնե­րին պատ կա նող հո ղե րի

20%­ը փո խան ցել

սևա մոր թնե րին:

Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելյանը

Վար կա նի շը հա մա տե ղել է ան հա մա տե ղե լին

Չի նաս տա նը, Ռու սաս տա նը և ԱՄՆ-ը վար կան շա յին հա մա տեղ գոր ծա կա լու թյուն են ստեղ ծե լու

Չի նա կան վար կան շա յին Dagong Global Credit Rating Co. գոր ծա կա լու թյու նը հայ տա րա­րել է ռու սա կան «Ռուս ռեյ­տին գի» և ա մե րիկ ան Egan­Jones Ratings Co.­ի հետ հա­մա տեղ վար կան շա յին գոր ծա­կա լու թյան ստեղծ ման մա սին: «Գոր ծա կա լու թյու նը վար կա­նիշ նե րի շնորհ ման լիո վին ան­կախ ծա ռա յու թյուն է լի նե­լու»,– նշված է Dagong Global­ի տա րա ծած հա ղոր դագ րու­թյան մեջ։ Այն ըստ էու թյան այ լընտ րանք է լի նե լու մի ջազ­գա յին վար կան շա յին «եռ յա­կին» (Fitch, Standard & Poor’s, Moody’s)։

«Մի ջազ գա յին վար կա նիշ նե­րի սահ ման ման ներ կա յիս հա­մա կար գը ա պա ցու ցել է իր ան­հա մար ժե քու թյու նը»,– աս ված է Dagong­ի հա ղոր դագ րու թյան մեջ: Չի նա կան գոր ծա կա լու թյու­նում նշել են, որ հա մա տեղ ձեռ­նար կու թյու նը վար կա նիշ նե րի սահ ման ման հար ցում ա ռա վե­լա գույն ան կողմ ա կա լու թյուն է դրսևո րե լու և չի պաշտ պա նե­լու այս կամ այն ըն կե րու թյան շա հե րը:

Վեր ջին շրջա նում մի ջազ­գա յին վար կան շա յին Fitch, Standard&Poor’s և Moody’s գոր­ծա կա լու թյուն նե րը բազ միցս

մե ղադր վել են վար կա նիշ նե­րի շնորհ ման ժա մա նակ ոչ օբ­յեկ տիվ լի նե լու և տե ղե կատ­վու թյու նը ա ղա վա ղե լու մեջ: Մի շարք փոր ձա գետ ներ գոր ծա կա­լու թյուն նե րին ան գամ մե ղա վոր են հա մա րել 2008թ. գլո բալ ֆի­նան սատն տե սա կան ճգնա ժա­մի մեջ։

Այս պես՝ 2012թ. հու լի սին ԱՄՆ­ի Ար ժեթղ թե րի և բոր սա­նե րի հանձ նա ժո ղո վը (SEC) հե­տաքն նու թյուն սկսեց S&P­ի դեմ՝ գոր ծա կա լու թյա նը մե ղադ րե լով վար կա նիշ նե րի շնորհ ման ժա­

մա նակ օ րենսդ րու թյու նը խախ­տե լու մեջ։ S&P­ի սե փա կա նա­տեր McGraw­Hill Companies Inc. ըն կե րու թյու նը հեր քեց մե ղադ­րանք նե րը՝ դրանք ան հիմ հա­մա րե լով ու հայ տա րա րե լով, թե «վճռա կա նո րեն» պաշտ պա նե լու է գոր ծա կա լու թյան գոր ծու նեու­թյան օ րի նա կա նու թյու նը։

2011թ. Եվ րա հանձ նա ժո ղո վը կոչ է ա րել հե տաքն նել S&P­ի գոր ծու նեու թյու նը, երբ պարզ­վեց, որ գոր ծա կա լու թյու նը սխալ մամբ ի ջեց րել էր Ֆ րան­սիա յի վար կա նի շը: n

Սաուդ յան Ա րա բիան կանց նի արևի

Նավ թը շատ ա վե լի թանկ ար ժե, քան զուտ է ներ գա կիր լի նե լը

Սաուդ յան Ա րա բիան մտա դիր է ամ բող ջու թյամբ ան ցում կա տա րել է ներ գիա յի վե րա կանգն վող աղբ յուր նե րի: Այս պի սի հայ տա րա րու­թյուն է ա րել Սաուդ յան Ա րա բիա յի ար քա յազն Թուր քի ալ Ֆեյ սա­լը: Ն րա խոս քով՝ թա գա վո րու թյու նում մշակ վում է է ներ գե տիկ են­թա կա ռուց վածք նե րի նո րաց ման նա խա գիծ, ո րը, չնա յած մասշ տա­բայ նու թյա նը, կի րա կա նաց վի իր իսկ կեն դա նու թյան օ րոք:

«Նավ թը շատ ա վե լի ար ժե քա վոր է, քան միայն որ պես է ներ գիա յի աղբ յուր: Մենք պետք է այն պես ա նենք, որ նավթն օգ տա գործ վի ա ռա վել կարևոր ապ րանք նե րի ար տադ րու թյան հա մար։ Արևա­յին է ներ գիան այ սօր 20 տա րի ա ռաջ ու նե ցած ար ժե քի ըն դա մե­նը 15%­ն ար ժե։ Մենք կա րող ենք և պետք է օգտ վենք դրա նից»,– ա սել է ար քա յազ նը:

Ընդ ո րում՝ նավ թա յին խո շո րա­գույն Saudi Aramco ըն կե րու թյու նը, որն ամ բող ջու թյամբ պատ կա նում է Սաուդ յան Ա րա բիա յի իշ խա նու­թյուն նե րին, մտա դիր է ա ռա ջի կա

5 տա րում $35 մլրդ ծախ սել նավ­թի և գա զի նոր հան քա վայ րե րի հե տա խուզ ման և շա հա գործ ման վրա:

Ըն կե րու թյու նը մտա դիր է զգա լիո րեն ընդ լայ նել նաև նավ­թա վե րամ շա կող բիզ նե սը։ Saudi Aramco­ի նա խա գա հի խոս­քով՝ այս նպա տա կով կծախս վի $500 մլն: Բա ցի այդ՝ նա խա տես­վում է ա ռա ջի կա 10 տա րում ըն­կե րու թյան նավ թա վե րամ շա կող հզո րու թյուն նե րը երկ րի ներ սում և սահ ման նե րից դուրս ներ կա­յիս 4,02 մլն բա րել/օր­ից հասց­նել մինչև 8 մլն բա րել/օր­ի: n

Քե մե րո նը դուրս է վե րահս կո ղու թյու նից

Բ րի տա նա կան բան կե րը չեն են թարկ վի ԵԿԲ-ին

Եվ րո պա կան կենտ րո նա կան բան կը (ԵԿԲ) չի վե րահս կի բրի տա նա կան բան կե րի գոր­ծու նեու թյու նը, նրանք կգոր­ծեն Մեծ Բ րի տա նիա յի Ֆի նան­սա կան կար գա վոր ման և վե­րահս կո ղու թյան վար չու թյան պա տաս խա նատ վու թյան ներ­քո, հայ տա րա րել է Մեծ Բ րի­տա նիա յի վար չա պետ Դեյ վիդ Քե մե րո նը Հա մայնք նե րի պա­լա տում իր ե լույ թի ըն թաց քում:

Եվ րա միու թյան՝ հոկ տեմ բե րի 18­21­ը տե ղի ու նե ցած գա գա թա ժո­ղո վին տա րա ծաշր ջա նում բան կա­յին ո լոր տի կար գա վոր ման միաս­նա կան հա մա կար գի ստեղծ ման մա սին ո րո շում էր ըն դուն վել: Ակն­կալ վում է, որ ԵԿԲ­ն վե րահս կո­ղա կան մի շարք գոր ծա ռույթ ներ կպատ վի րա կի ազ գա յին կար գա­վո րիչ նե րին՝ պահ պա նե լով հա­մա կար գա յին խնդիր նե րի առ կա­յու թյան դեպ քում ան մի ջա պես մի­ջամ տե լու իր ի րա վուն քը՝ չսպա սե­լով բան կի կող մից ա ջակ ցու թյան դի մե լուն:

Նա խա տես վում է ստեղ ծել նաև միջ բան կա յին հա տուկ հիմ­նադ րամ՝ խնդրա հա րույց բան­կե րի վե րա կա ռուց ման նպա տա­կով։ Եվ րո պա յի իշ խա նու թյուն նե­րը հույս ու նեն, որ հիմ ադ րա մի շուրջ վերջ նա կան ո րո շու մը կըն­դուն վի դեկ տեմ բե րին կա յա նա լիք գա գա թա ժո ղո վին:

Բ րի տա նա կան Financial Times­ի տրա մադ րու թյան տակ է հայտն վել փոր ձա գետ նե րի ի րա վա կան եզ րա­կա ցու թյու նը, ըստ ո րի՝ բան կա յին միաս նա կան կար գա վո ր չի ստեղ­ծու մը հա կա սում է ԵՄ օ րենսդ­րու թյանը: Փաս տա թուղ թը պատ­րաստ վել է ԵՄ ֆի նանս նե րի նա­խա րար նե րի հանձ նա րա րա կա նով:

Զե կույ ցի հա մա ձայն՝ ԵԿԲ ման­դա տի և գոր ծու նեու թյան վե րա նա­յու մը դուրս է Եվ րո պա յի իշ խա նու­թյուն նե րի ի րա վա սու թյան շրջա­նա կից։ Այս խո չըն դո տը հաղ թա­հա րե լու հա մար անհ րա ժեշտ կլի նի փո փո խու թյուն ներ կա տա րել ԵՄ հիմ ա րար փաս տաթղ թե րում, քա­նի որ ա ռանց դրանց ԵԿԲ­ն չի կա­րո ղա նա ձեռք բե րել վե րահս կո ղա­կան գոր ծա ռույթ ներ: Ա վե լին՝ ԵԿԲ­ում ո րո շում ե րի ըն դուն ման դեպ­քում ձայ նի ի րա վուն քից զրկված կլի նեն եվ րո գո տու ան դամ չհան­դի սա ցող այն երկր նե րը, ո րոնք չեն ցան կա նա մաս նակ ցել բան կա յին միաս նա կան հա մա կար գին:

Ըստ ԵԿԲ կա ռա վա րող խորհր­դի ան դամ Է վալդ Նո վոթ նիի՝ են­թադր վում է, որ եվ րո գո տու բան­կա յին միաս նա կան կար գա վո րի չը կվե րահս կի ոչ միայն ար ժու թա յին գո տու, այլև նրա ան դամ չհան դի­սա ցող երկր նե րի բան կե րի գոր ծու­նեու թյու նը: n

Չի նա կան Dagong Global Credit Rating Co., ռու սա կան «Ռուս ռեյ տինգ» և ա մե րիկ ան

Egan­Jones Ratings Co. գոր ծա կա լու թյուն նե րը հայ տա րա րել են վար կան շա յին հա մա տեղ

գոր ծա կա լու թյան ստեղծ ման մա սին:

stei

fens

and.

com

Ֆեր մա Հա րա­

վաֆ րիկ ան Հան­

րա պե տու թյու­

նում։ alex

engw

ete.

blog

spot

.com

դեյ վիդ Քե մե րո նը հայ տա րա րել է, որ

ԵԿԲ­ն չի վե րահս կի բրի տա նա կան բան­

կե րի գոր ծու նեու թյու նը։

sued

deut

sche

.de

№ 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ. |

7|

Հաշ տե ցում Բուդ դա յի մա կար դա կովՀ յու սի սա յին և Հա րա վա յին Կո րեա նե րի բուդ դիստ նե րը

միա վոր վե լու ցան կու թյուն են հայտ նելԿո րեա յի Ժո ղովր դա դե մոկ րա տա կան Հան րա պե տու թյան (ԿԺԴՀ) և Կո րեա յի Հան րա պե տու թյան բուդ դիստ նե րը պայ մա նա վոր վել են Փ հեն յա նի տա րած քում հա մա տեղ պե ղում ե րի անց կաց ման և կ րո նա կան սրբա տե ղի նե րի վե րա կանգն ման շուրջ։ Ո րո շում ըն­դուն վել է Հա րա վա յին Կո րեա յում բուդ դիստ նե րի Չո գեի միա բա­նու թյան և Բուդ դիստ նե րի կո րեա կան ֆե դե րա ցիա յի (ԿԺԴՀ) ներ­կա յա ցու ցիչ նե րի հան դիպ ման ըն թաց քում, ո րը տե ղի է ու նե ցել հոկ տեմ բե րի 16­17­ը չի նա կան Շեն յա նում։

Բա նակ ցու թյուն նե րի ըն թաց քում ո րո շում է ըն դուն վել սպա սել միջ կո րեա կան հա րա բե րու թյուն­նե րում լար վա ծու թյան անկ մա նը

և Փ հեն յա նում հա մա տեղ տա ղա­վար կա ռու ցել՝ դա վա նա կից եղ­բայր նե րի հան դի պում եր կազ­մա կեր պե լու հա մար։ Վեր ջի նիս

կից նա խա տես վում է հիմ ել նաև հի վան դա նոց և սո ցիա լա կան նշա նա կու թյան այլ կա ռույց ներ։

Եր կու երկր նե րի բուդ դիստ նե­րը հա մա ձայ նել են միաս նա կա­նաց նել նաև կրո նա կան ծի սա կա­տա րու թյուն նե րը և ակ տի վաց նել փո խա նա կում ե րը Հ յու սի սի ու Հա րա վի տա ճար նե րի միջև՝ հա­մա գոր ծակ ցու թյան զար գաց ման հա մար։ Ս պաս վող նա խագ ծի ման րա մաս ներն ա ռայժմ հստա­կեց ված չեն, սա կայն Չո գեի միա­բա նու թյու նը մեծ նշա նա կու թյուն է տվել հան դիպ մա նը։

Չ նա յած վեր ջին տա րի նե րին միջ կո րեա կան հա րա բե րու թյուն­նե րի լուրջ սա ռեց մա նը՝ Հ յու սի­

սա յին և Հա րա վա յին Կո րեա նե րի բուդ դիստ նե րը մշտա կան կապ են պահ պա նել։ n

Հույ սը թեև վեր ջի նը, բայց մա րում էՋի մի Քար տե րը Մեր ձա վոր Արևել քում խա ղա ղու թյան հե ռան կար չի տե սել

Իս րա յել ցի նե րի ու պա ղես տին­ցի նե րի հաշ տեց ման շան սե րը քիչ­քիչ հալ չում են։ Պատ ճա ռը օ կու պաց ված տա րածք նե րում հրեա կան բնա կա վայ րե րի կա­ռուց ման Իս րա յե լի ակ տի վու­թյունն է ու խա ղաղ կար գա­վոր ման գոր ծըն թա ցում ԱՄՆ­ի ինք նա մե կու սա ցու մը, հայ տա­րա րել է Միաց յալ Նա հանգ նե­րի նախ կին նա խա գահ Ջի մի Քար տե րը՝ ամ փո փե լով տա­րա ծաշր ջան կա տա րած այ ցի արդ յունք նե րը։

Քար տե րը Իս րա յե լի ներ կա յիս ղե կա վա րու թյա նը մե ղադ րել է «եր կու պե տու թյուն՝ եր կու ժո­ղովր դի հա մար» քա ղա քա կան ու ղեգ ծից փաս տա ցի հրա ժար վե­լու մեջ ու այն ան վա նել «ա ղե տա­լի ընտ րու թյուն»։ ԱՄՆ­ի նախ կին նա խա գա հը պա ղես տին ցի նե րին հա ջո ղու թյուն է մաղ թել ՄԱԿ­ում Պա ղես տին պե տու թյան ճա նաչ­ման ճա նա պար հին։

«Ա մեն ինչ խո սում է այն մա­սին, որ փաս տա ցի դա դա րեց վել է երկ պե տա կան լուծ ման ո րո նու­մը, և մենք շարժ վում ենք Մեծ Իս րա յե լի ուղ ղու թյամբ, ո րը կյու­րաց նի բո լոր հո ղե րը Մի ջերկ­րա կան ծո վի և Հոր դա նան գե­տի միջև։ Մենք շարժ վում ենք մո նո պե տա կան լուծ ման ուղ­ղու թյամբ, ո րը չի կա րո ղա նա ա պա հո վել Իս րա յե լի ժո ղովր­դի ժո ղովր դա վա րա կան ի րա­վունք ներն ու անվ տան գու թյու­նը՝ մեր ժե լով պա ղես տին ցի­նե րին ինք նո րոշ ման ի րա վուն­քը»,– ա սել է ԱՄՆ­ի նախ կին նա խա գա հը Ե րու սա ղե մում տե­ղի ու նե ցած մամ լո ա սու լի սում։

Այս պես կոչ ված «ա վագ նե րի» խմբի կազ մում Քար տերն այ ցե­լել է Իս րա յել և Հոր դա նան գե­տի Արևմտ յան ափ, որ տեղ հան­դի պում եր է ու նե ցել հա կա մար­տող եր կու կող մե րի ներ կա յա­ցու ցիչ նե րի, այդ թվում՝ Իս րա յե լի նա խա գահ Շի մոն Պե րե սի և Պա­ղես տի նի Ինք նա վա րու թյան նա­խա գահ Մահ մուդ Ա բա սի հետ։

ԱՄՆ­ի ներ կա յիս վար չա կազ­մին նա մե ղադ րել է հա կա մար­

տող կող մե րի վրա ազ դե ցու թյան լծակ նե րը կորց նե լու մեջ, ին չը, նրա խոս քով, չի ե ղել 1967­ից։ «Միաց յալ Նա հանգ ներն այժմ զրո յա կան ազ դե ցու թյուն ու նի։ ԱՄՆ­ը միշտ ե ղել է հրեա կան նոր բնա կա վայ րե րի կա ռուց ման գլխա վոր խո չըն դո տը, իսկ այժմ չե զոք դիր քո րո շում է գրա վել»,– ա սել է Քար տե րը՝ հույս հայտ­նե լով, որ ի րադ րու թյու նը կփոխ­վի նո յեմ բե րին կա յա նա լիք նա­խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե­րից հե տո։

Իս րա յելն ու պա ղես տին ցի նե­րը եր կու տա րի ա ռաջ ընդ հա­տել են խա ղաղ երկ խո սու թյու­նը, և ն րանց բա նակ ցու թյուն նե­րի սե ղա նի շուրջ վե րա դարձ նե­լու մի ջազ գա յին միջ նորդ նե րի փոր ձե րը հա ջո ղու թյամբ չեն պսակ վել։ Որ պես շփում ե րի վե­րա կանգն ման հիմ ա կան պայ­ման պա ղես տին ցի նե րը պա հան­ջում են, որ Իս րա յե լը հրա ժար­վի Հոր դա նան գե տի Արևմտ յան ա փում ու Արևելյ ան Ե րու սա ղե­մում հրեա կան բնա կա վայ րե րի կա ռու ցու մից։

Պա ղես տին ցի նե րը, ո րոնց հետ այս հար ցում հա մե րաշխ է մի­ջազ գա յին հան րու թյու նը, պնդում են, որ բնա կա վայ րե րի (ո րոն ցում ար դեն ապ րում է 500 հազ. իս­րա յել ցի) ա ճը կան խա գու շա կում է վերջ նա կան կար գա վի ճա կի մա սին բա նակ ցու թյուն նե րի ել քը և հար ցա կա նի տակ է դնում պա­ղես տին յան կեն սու նակ պե տու­թյան ստեղ ծու մը։

Իս րա յե լը երկ խո սու թյունն ան­մի ջա պես վերսկ սե լու պատ րաս­

տա կա մու թյուն է հայտ նում, սա­կայն ա ռանց նա խա պայ ման նե­րի, իսկ բնա կա վայ րե րի խնդիրն ա ռա ջար կում է լու ծել բա նակ ցու­թյուն նե րի սե ղա նի շուրջ։

Քար տե րը դրա կան է ար տա­հայտ վել պա ղես տին ցի նե րի՝ ՄԱԿ­ում դի տորդ պե տու թյան կար գա վի ճակ տրա մադ րե լու խնդրան քով Գլ խա վոր ասամբ­լեա դի մե լու մա սին։ Ն ման կար­գա վի ճա կին դեմ է ինչ պես Իս­րա յե լը, այն պես էլ ԱՄՆ­ը, ո րը մինչ այս ՄԱԿ­ի Անվ տան գու­թյան խորհր դի մա կար դա կով ար գե լա փա կել է պա ղես տին ցի­նե րի դի մու մը՝ կազ մա կեր պու­թյան լիի րավ ան դամ դառ նա լու վե րա բեր յալ։

«Սա պա ղես տին ցի նե րին կտա թեև ոչ կա յուն, սա կայն շո շա փե­լի կար գա վի ճակ մի ջազ գա յին աս պա րե զում»,– ա սել է Քար տե­րը։ Ակն կալ վում է, որ հար ցը Գլ­խա վոր ա սամբ լեա յի քվեար կու­թյա նը կդրվի նո յեմ բե րին։ «Հու­սով եմ՝ յու րա քանչ յուր եր կիր, ո րը դեմ կքվեար կի պա ղես տին­ցի նե րի դի մու մին կամ ձեռն­պահ կմա, կըն դու նի քվեար­կու թյան արդ յունք նե րը»,– ա սել է Քար տե րը։

Քար տե րի հետ միա սին «ա վագ նե րի» խմբում են Նոր վե­գիա յի նախ կին վար չա պետ Գ րո Հառ լեմ Բ րունտ լան դը և Իռ լան­դիա յի նախ կին նա խա գահ Մե րի Ռո բին սո նը, ո րոնք մամ լո ա սու­լի սի ժա մա նակ նույն պես քննա­դա տել են պա ղես տին ցի նե րի նկատ մամբ Իս րա յե լի քա ղա քա­կա նու թյու նը։ n

Օ բա մա­ Ռոմ ի՝ 2։1Նա խա գա հի թեկ նա ծու նե րին միա վո րել է հա մաշ խար հա յին ա ռաջ նոր դու թյան ձգտու մը

Եր կու շաբ թի ուշ ե րե կո յան տե ղի է ու նե ցել ԱՄՆ­ի նա խա գա հի թեկ նա ծու ներ Բա րաք Օ բա մա յի և Միթ Ռոմ իի հե ռուս տա բա նա­վե ճե րի եր րորդ և վեր ջին փու լը։ Ի տար բե րու թյուն ա ռա ջին եր կու փու լե րի, ո րոնք հիմ ա կա նում նվիր ված են ե ղել ներ քին տնտե­սա կան և քա ղա քա կան խնդիր նե րին, թեկ նա ծու ներն այս ան գամ բա նա վի ճել են ար տա քին քա ղա քա կա նու թյան շուրջ։

Այս հե ռուս տա բա նա վեճն ա վե­լի հան գիստ է ըն թա ցել, քան նա խորդ եր կու սը. թեկ նա ծու նե­րը միմ յանց գրե թե չեն ընդ հա­տել, սա կայն գոր ծող նա խա գա­հը բաց չի թո ղել հնա րա վո րու­թյու նը՝ մրցակ ցին հի շեց նե լու մի ջազ գա յին խնդիր նե րի մեկ նա­բան ման ըն թաց քում թույլ տված վրի պակ ներն ու հա կա սա կան հայ տա րա րու թյուն նե րը։

Ռոմ ին բա նա վե ճը սկսել է Օ բա մա յին մե ղադ րե լով նա­խա գա հա կան ժամ ե տը ա րա­բա կան երկր նե րով շրջա գա յու­թյամբ սկսե լու հա մար, ո րի ըն­թաց քում նա պա տահ մամբ մո­ռա ցել է «մտնել Իս րա յել»՝ այս երկ րին Վա շինգ տո նի ա ջակ ցու­թյան թու լաց ման մա սին շա հար­կում ե րի ա ռիթ տա լով։

Եր կու թեկ նա ծու ներն էլ հա մա­կար ծիք են ե ղել, որ Միաց յալ Նա­հանգ նե րը պետք է ձգտի հա մաշ­խար հա յին ա ռաջ նոր դու թյան։

Հան րա յին կար ծի քի ու սում­նա սի րու թյուն նե րը վկա յում են, որ ընտ րու թյուն նե րից ա ռաջ կա­յա ցած վեր ջին հե ռուս տա բա­նա վե ճում հաղ թել է Ս պի տակ տան ներ կա յիս ղե կա վար Բա­րաք Օ բա ման։ Հա մա ձայն CNN­ի տվյալ նե րի՝ հե ռուս տա դի տող­նե րի 48%­ը հաղ թա նա կը տվել է գոր ծող նա խա գա հին, 40%­ը՝ հան րա պե տա կան թեկ նա ծո ւին։ Ըստ CBS հե ռուս տաըն կե րու թյան ի րա կա նաց րած հարց ման՝ 53%­ը

հաղ թող է հա մա րել Օ բա մա յին, 23%­ը՝ Ռոմ իին, 24%­ը կար ծում է, որ բա նա վեճն ա վարտ վել է ոչ­ո քի։

Օ բա մա­ Ռոմ ի ա ռա ջին հե­ռուս տա բա նա վե ճում ոչ մեծ ա ռա վե լու թյամբ հաղ թել էր հան րա պե տա կան թեկ նա ծուն, երկ րոր դում՝ ար դեն Օ բա ման։ «Երկ րորդ դեմ քե րի»՝ փոխ նա­խա գա հի թեկ նա ծու նե րի հե ռուս­տա բա նա վե ճում գոր ծող փոխ­նա խա գահ, դե մոկ րատ Ջո Բայ­դենն ու հան րա պե տա կան Փոլ Ռա յա նը խա ղա ղու թյամբ էին բա ժան վել։

Ա մե րի կա ցի փոր ձա գետ նե րի և լ րատ վա մի ջոց նե րի մեծ մա սը կան խա տե սում է, որ ԱՄՆ­ի նա­խա գա հա կան այս ընտ րու թյուն­նե րում կհաղ թի Օ բա ման՝ ձայ նե­րի 2­4% չնչին ա ռա վե լու թյամբ։

Հա մա ձայն BBC­ի պատ վե­րով աշ խար հի 21 երկ րում ի րա­կա նաց ված հարց ման արդ յունք­նե րի՝ այդ երկր նե րի քա ղա քա­ցի նե րը նա խընտ րում են ԱՄՆ­ի նա խա գա հի պաշ տո նում տես նել դե մոկ րատ Բա րաք Օ բա մա յին և ոչ հան րա պե տա կան Միթ Ռոմ­նիին։ Ընդ ո րում՝ հարց ված նե­րի մոտ 50%­ը ցան կա նում է, որ Օ բա ման վե րընտր վի, և միայն 9%­ն է ար տա հայտ վել Ռոմ իի օգ տին։

ԱՄՆ­ում նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րը նշա նակ ված են նո յեմ բե րի 6­ին։ n

աշխարհ

Էջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը

Օ բա մա յի ու Ռոմ­

նիի վեր ջին հե­

ռուս տա բա նա­

վեճն ա վե լի հան­

գիստ է ըն թա ցել,

քան նա խորդ եր­

կու սը։ abcn

ews.go

.com

/

Բուդ դիստ նե րը ո րո շել են նպաս տել միջ կո րեա կան հա րա բե րու թյուն նե րում լար վա­

ծու թյան թու լաց մա նը։

budd

hism

-pro

file

s.wik

ispa

ces.co

m

Ջի մի Քար տերն

ամ փո փել է Իս­

րա յել ու արևմտ­

յան ափ կա տա­

րած այ ցի արդ­

յունք նե րը։sojo

.net

| № 133 (202), չորեքշաբթի, հոկտեմբերի 24, 2012 թ.

8 |

Տո կիոն տո նում է կա նա չի մեջԱ սիա յի խո շո րա գույն կի նո փա ռա տո նը կրկին բնա պահ պա նա կան է՝ ար դեն հին գե րորդ ան գամ

Հոկ տեմ բե րի 20­ին մեկ նար կել է Տո կիո յի 25­րդ մի ջազ գա յին կի­նո փա ռա տո նը, ո րը ներ կա յա նում է որ պես բնա պահ պա նա կան։ Փա ռա տո նի ծրագ րում ընդգրկ ված ժա պա վեն ներն այս կամ այն չա փով անդ րա դառ նում են շրջա կա մի ջա վայ րի վրա մար դու ազ­դե ցու թյան խնդրին։ Փա ռա տո նի «այ ցե քար տը» կա նաչ գորգն է (2008­ից ի վեր). այն ստաց վել է 44 հազ. պլաս տիկ շշե րի վե րամ­շակ ման արդ յուն քում:

Կի նո ֆո րու մը բաց վել է «Դ­յու Սո լեյ» կա նա դա կան հայտ նի

կրկե սի մա սին 3D ձևա չա փի ֆիլ­մով, ո րը կոչ վում է «Դ յու Սո լեյ

կրկես. հե քիա թա յին աշ խարհ»: Լե գեն դար կրկե սա յին շոուն էկ րա նա վո րե լու գա ղա փա րը պատ կա նում է 3D­ի «պիո ներ» Ջեյմս Քե մե րո նին, ո րը նա խագ­ծի պրոդ յու սերն է:

«Դ յու Սո լեյ կրկես. հե քիա­թա յին աշ խար հը» գե ղար վես­տա կան ֆիլմ է ու ֆան տաս տիկ պատ մու թյուն՝ հիմ ված «Արևի կրկե սի» լա վա գույն շոու նե րի վրա: Ին քը՝ Քե մե րո նը, ներ կա չի գտնվել ֆիլ մի պրե միե րա յին, սա կայն հա տուկ տե սա հա ղոր­դագ րու թյան մեջ ա սել է, որ Տո­կիո յի փա ռա տո նի հետ ա ռանձ­նա հա տուկ հա րա բե րու թյուն ներ ու նի. հենց այս տեղ է 15 տա րի ա ռաջ կա յա ցել «Տի տա նի կի» հա­մաշ խար հա յին պրե միե րան:

Փա ռա տո նի ա մե նաս պաս­ված ի րա դար ձու թյուն նե րից մե­կը «Ճա պո նիա. մեկ օր» ֆիլ մի ցու ցադ րու թյունն է, ո րը Ռիդ լի Ս քո թի պրոդ յու սե րա կան աշ խա­տան քի արդ յունքն է: Ժա պա վե­նը մոն տաժ վել է մի քա նի տասն­յակ սի րո ղա կան հո լո վակ նե րից՝ թե ինչ պես են տար բեր մար դիկ անց կաց րել 2012թ. մար տի 11­ը՝ Ճա պո նիա յի հյու սիս­արևել քում տե ղի ու նե ցած ա վե րիչ երկ րա­շար ժի և ցու նա միի տա րե լի ցը: «Հում նյու թի» ընդ հա նուր տևո­ղու թյու նը շուրջ 300 ժամ է: Ֆիլ­մը 2011թ. «Կ յան քը մեկ օ րում» նա խագ ծի շա րու նա կու թյունն է։

Հոկ տեմ բե րի 28­ին փակ վող կի նո փա ռա տո նի շրջա նա կում ընդ հա նուր առ մամբ ցու ցադր վե­լու է մոտ 300 աշ խա տանք։

«Սա կու րա գրան պրի» գլխա­վոր մրցա նա կին հա վակ նում է 15 ժա պա վեն, ո րոնց թվում՝ «Ոչ» քա ղա քա կան թրի լե րը, Նիք Կա­սա վե տի սի «Դե ղին» դրա ման և «Ի՞նչ գի տեր Մեյ զին» ըն տա նե կան տրա գի կո մե դիան: «Սա կու րա» գրան պրին շնորհ վում է «Լա­վա գույն ռե ժի սո րա կան աշ խա­տանք», «Կ նոջ լա վա գույն դեր», «Տ ղա մար դու լա վա գույն դեր», ինչ պես նաև «Ժ յու րիի հա տուկ մրցա նակ» ան վա նա կար գե րում: Մր ցա նակ ներ են շնորհ վում նաև «Ա սիա յի քա մի ներ», «Ճա պո նա­կան կի նո. յու րա հա տուկ հա յացք», «Տո յո տա հող. հա տուկ գրան պրի» և «Հան դի սա տե սի հա մակ­րանք» ան վա նա կար գե րում:

Վեր ջերս Չի նաս տա նի և Ճա­պո նիա յի միջև հա րա բե րու­

թյուն նե րի լար վա ծու թյան ֆո­նին չի նա կան կող մը Տո կիո յի փա ռա տո նի կազ մա կեր պիչ նե­րից պա հան ջել էր փա ռա տո­նի ծրագ րից հա նել չին ռե ժի­սոր Վանգ Ջի նի «Ֆեն Շույ» ժա­պա վե նը: Չի նա կան ֆիլ մը, այ­դու հան դերձ, ցու ցադր վե լու է փա ռա տո նում։

Ա սիա յի խո շո րա գույն կի նո­փա ռա տո նը հիմ վել է ան մի ջա­պես երկ րորդ աշ խար հա մար­տից հե տո. հան րա հայտ ռե ժի­սոր Ա կի րա Կու րո սա վա յի խոս­քով՝ «մար դիկ ցան կա նում էին տո նել հաղ թա նա կը՝ գլուխ ներն ընկղ մե լով փրկու թյան ա մե նա­մեծ պա տու հա նի՝ կի նո յի մեջ»: n

մշակույթ

Բ րեյ վի կին «ջրել են»Գեր մա նա կան թատ րո նը հրա ժար վել է

«այ լատ յաց հայ տա րա րու թյուն նե րի հրա պա րա կա յին ըն թեր ցու մից»Գեր մա նա կան Վեյ մա րի ազ գա յին թատ րո նը հրա ժար վել է իր բե­մում «հյու րըն կա լել» «Բ րեյ վի կի հայ տա րա րու թյու նը»: Թատ րո նի ղե կա վար Թո մաս Շ միդտն ա սել է, որ ծայ րա հե ղա կան և այ լատ­յաց հայ տա րա րու թյուն նե րի հրա պա րա կա յին ըն թերց ման գա ղա­փա րը հա կա սում է թատ րո նի նպա տակ նե րին և խն դիր նե րին, ուս տի թատ րո նը հրա ժար վում է այդ ներ կա յա ցում ընդգր կել իր ծրագ րում:

Շ վեյ ցա րա ցի ռե ժի սոր և բե մադ­րող Մի լո Ռաուն մտա դիր էր վեյ­մար յան թատ րո նում հոկ տեմ բե­րի 19­ից 21­ն անց կաց վող Power and Dissent կոնգ րե սի շրջա նա­կում կազ մա կեր պել նոր վե գա­ցի հան ցա գործ Բ րեյ վի կի գլխա­վոր հայ տա րա րու թյան ըն թեր­ցու մը, որն ար գել ված է տա­րա ծել լրատ վա մի ջոց նե րում: Կոնգ րե սը կազ մա կեր պել էր Քա ղա քա կան սպա նու թյան մի­ջազ գա յին ինս տի տու տը՝ Մշա­կույ թի ա ջակ ցու թյան դաշ նա­յին հիմ ադ րա մի ֆի նան սա կան օ ժան դա կու թյամբ:

Մի լո Ռաո ւի պար զա բան­մամբ՝ կոնգ րե սի նպա տակն է ցույց տալ պե տա կան բռնու թյան ա կունք նե րը: Բ րեյ վի կի հայ տա­րա րու թյու նը, Ռաո ւի խոս քով, կոչ ված է խորհր դան շել պե­տու թյան և ան հա տի միջև դի­մա կա յու թյու նը, ո րը վեր ջի նիս զրկում է ինք նար տա հայտ ման հնա րա վո րու թյու նից:

Բ րեյ վի կի ար գել ված ե լույ թը շվեյ ցա րա ցի ռե ժի սո րին տրա­մադ րել է հայտ նի լրագ րող նե­րից մե կը, ո րը գաղտ նի ձայ­նագ րել է դա տա կան նիս տը:

Կոնգ րե սից եր կու օր ա ռաջ Վեյ մա րի ազ գա յին թատ րո­նի ար գել քը ռե ժի սո րը հիմ­նա վո րում է պե տա կան իշ խա­նու թյու նից արևել յան գեր մա­նա ցի նե րի մշտա կան վա խով: Ռաուն պնդում է, որ ներ կա­յա ցու մը միան գա մայն օ րի նա­կան է և մինչ այդ քննարկ­վել է Նոր վե գիա յի դա տա կան մար մին նե րի հետ: Ռե ժի սո­րը նաև քննա դա տել է նախ­կին Արևել յան Գեր մա նիա յում գե ղար վես տի ա զա տու թյան բա ցա կա յու թյու նը:

Մինչ դեռ թատ րո նի ղե կա­վար Թո մաս Շ միդ տը վստահ է, որ նախ՝ հան րա յին թատ րո նում անց կաց վող կոնգ րե սի շրջա նա­կում մար դաս պա նի հայ տա րա­րու թյան ըն թեր ցում ան բա րո յա­

կան է: Երկ րորդ՝ բե մադ րու թյան տեքս տը հան րա մատ չե լի չէ և հայ թայթ վել է՝ շրջան ցե լով օ րեն­քը: Եվ ա մե նա կարևո րը՝ հայ տա­րա րու թյան սո վո րա կան ըն թեր­ցու մը դժվար է ան վա նել գե ղար­վես տա կան ակտ, ո րը կա րե լի է մտած ված սցե նա րով թա տե­

րա կան լիար ժեք բե մադ րու թյուն հա մա րել:

Ներ կա յաց ման հե ղի նակ և ռե­ժի սոր Մի լո Ռաո ւի հա մա ձայ­նու թյամբ «Բ րեյ վի կի հայ տա­րա րու թյան» ըն թեր ցում ան ցել է հարևան թատ րո նում: Ա վար­տից հե տո հան դի սա տես ներն

ա սել են, որ Բ րեյ վի կի թե զիս­նե րը «ծեծ ված են, ա ղա վա ղում են պատ մա կան ու քա ղա քա կան փաս տե րը և ար ժա նի չեն լուրջ ու շադ րու թյան»: Գեր մա նիա­յի տա րած քում ներ կա յա ցումը, ըստ ա մե նայ նի, այլևս չի ցու­ցադր վի: n

Էջը պատրաստեց

Ստելլա Մեհրաբեկյանը

2008­ից ի վեր Տո կիո յի մի ջազ գա յին կի նո փա ռա տո նի պաշ տո նա կան գույ նը կա նաչն է:

toku

bahi

a.co

m

Շ վեյ ցա րա ցի ռե­

ժի սո րի խոս քով՝

Բ րեյ վի կի հայ տա­

րա րու թյու նը կոչ­

ված է խորհր­

դան շել պե տու­

թյան և ան հա տի

միջև դի մա կա յու­

թյու նը, ո րը վեր­

ջի նիս զրկում է

ինք նար տա հայտ­

ման հնա րա վո­

րութ յու նից: