ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑΣ ΜΕ ΘΕΜΑ:

ΤΟ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Παρασκευή 12 – Σάββατο 13 Ιουνίου 2009Αίθουσα ΣυνεδρίωνΤΕΕ/ΤΑΚ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009

Α. ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗ – ΜΑΥΡΑΚΗ, Γ.Γ. Δ.Ε. ΤΕΕ/ΤΑΚ (ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ): Eκ μέρους του ΤΕΕ/ΤΑΚ

Ανατολικής Κρήτης σας καλωσορίζω στην σημερινή μας εκδήλωση, την τόσο σημαντική διημερίδα

για το ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου και σας ευχαριστώ για τη παρουσία σας. Θα δώσω το λόγο στο

Πρόεδρο αμέσως για να μην καθυστερούμε κιόλας, μια και έχουμε ήδη καθυστερήσει λίγο, στο

Πρόεδρο του ΤΕΕ/ΤΑΚ τον κ. Πέτρο Ινιωτάκη για να κάνει την έναρξη και για ένα σύντομο

χαιρετισμό. Ευχαριστώ πολύ.

Π. ΙΝΙΩΤΑΚΗΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε. ΤΕΕ/ΤΑΚ: Αξιότιμη κυρία Νομάρχη, αξιότιμε κύριε Δήμαρχε, αξιότιμοι κύριοι βουλευτές, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αφού πρώτα καλωσορίσω και ευχαριστήσω θερμά τους εκλεκτούς καλεσμένους – ομιλητές μας για την παρουσία τους εδώ θα ήθελα ως Πρόεδρος της Δ.Ε. ΤΕΕ/ΤΑΚ να κηρύξω την έναρξη των εργασιών της διημερίδας για «Το Ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου»

Σκοπός μας είναι η αποκωδικοποίηση και κατανόηση ενός ισχυρού χωροταξικού εργαλείου που για πρώτη φορά θα μελετηθεί και θα εφαρμοστεί στην ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου.

Η χρονική επιλογή διεξαγωγής της εκδήλωσης δε θα μπορούσε να είναι τυχαία. Πριν από λίγες μέρες ολοκληρώθηκε μια πολύμηνη διαδικασία που αφορούσε το Ρυθμιστικό Ηρακλείου με την υπογραφή της απόφασης από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την προκήρυξη της μελέτης του «Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προγράμματος Προστασίας Περιβάλλοντος, Οικιστικού Συγκροτήματος Ηρακλείου».

Ας δούμε όμως ποιος είναι ο ρόλος και ποιους σκοπούς εξυπηρετεί ένας τέτοιος σχεδιασμός. Σήμερα στον 21ο αιώνα ο στρατηγικός και συνολικός αστικός σχεδιασμός κάθε πόλης θα

πρέπει να ορίσει εκ νέου τη σχέση των ιστορικών κέντρων των πόλεων με την ανάπτυξη των προαστίων και της περιφέρειας των πόλεων.

Μια σύγχρονη πόλη θα πρέπει λοιπόν: να αναζητήσει τους τρόπους με τους οποίους θα μπορέσει να θέσει σε ουσιαστική λειτουργία

τους ελεύθερους και κοινόχρηστους χώρους, να ανακατανείμει τις διάφορες χρήσεις προς όφελος της ποιότητας της ζωής των πολιτών, να ανασχεδιάσει την πρόσβαση στην πόλη με τρόπο που να κρατά τους πολίτες στην πόλη, να ενσωματώσει τις λειτουργίες αλλά και το εύρος των προαστίων, να ανακυκλώσει τους χώρους που μπορούν να αποδοθούν και πάλι στη χρήση των κατοίκων

της με διαδικασίες τέτοιες που θα επιτρέπουν και θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή τους. Επομένως λοιπόν, το Ρυθμιστικό Σχέδιο είναι απαραίτητο για μια πόλη γιατί:

Πρόκειται για ένα σύγχρονο εργαλείο το οποίο σε μεγάλη κλίμακα που ξεπερνά τα όρια ενός δήμου και πλησιάζει το επίπεδο νομού, καθορίζει το άθροισμα των στόχων προόδου, σε συνάρτηση με τις δημογραφικές και οικονομικές μακροπρόθεσμες βλέψεις της χωρικής ενότητας.

Ρυθμίζει σε υψηλό επίπεδο τις σχέσεις των επιμέρους χρήσεων με σκοπό την αποφυγή συγκρούσεων όπως λχ τη σχέση ανάμεσα στις ζώνες κατοικίας και στις ζώνες παραγωγής, υποστηρίζοντας στρατηγικά και τις δύο αλλά με τρόπο που εξυπηρετεί τη λειτουργική συνοχή της πόλης.

Ωστόσο όμως δεν πρέπει να μένουμε σε αυτό μονάχα, δεν πρόκειται δηλαδή, για ένα απλό διάγραμμα χρήσεων γης αφού αφουγκράζεται και γεφυρώνει τα ανώτερα επίπεδα χωροταξικού σχεδιασμού με τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια εντός των ορίων του και περιλαμβάνει ένα σύνολο στόχων, κατευθύνσεων, προγραμμάτων και μέτρων για την χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση μιας έκτασης που περιλαμβάνει 18 δήμους : Ηρακλείου, Αγίας Βαρβάρας, Αρχανών, Γαζίου, Γοργολαΐνη, Γουβών, Επισκοπής, Θραψανού, Καστελίου, Κρουσώνα, Μαλίων, Νέας Αλικαρνασσού, Νίκου Καζαντζάκη, Παλιανής, Τεμένους, Τυλίσου, Χερσονήσου και Αρκαλοχωρίου.

2

Επίσης, αποτελεί ένα πλαίσιο συνολικής στρατηγικής για την ανάπτυξη του Ηρακλείου για μια εικοσαετία, διατυπώνοντας τις σχέσεις μεταξύ των σχετικών οικονομικών, χωρικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραμέτρων.

Εξετάζει όλα τα ανώτερα επίπεδα σχεδιασμού από το Εθνικό Χωροταξικό Πλαίσιο, τα Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια για τον Τουρισμό, την Βιομηχανία, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μέχρι και το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Κρήτης και όσα άλλα τυχόν θεσμοθετηθούν και θα γίνει η βάση πάνω στην οποία θα «χτιστούν» οι στρατηγικές αειφορικής ανάπτυξης του Ηρακλείου.

Τέλος, αποτελεί μια αρχή ισορροπίας που ρυθμίζει εδάφη και οικισμούς, ανάπτυξη και προστασία, στα όρια ενός τόπου. Προβλέπει επομένως, ισορροπία ανάμεσα στην ανάπτυξη της πόλης και τη φύση από τη μία πλευρά, πολεοδόμηση και διατήρηση των αγροτικών και δασικών δραστηριοτήτων από την άλλη.

Με δυο λόγια θα λέγαμε ότι θέτει τις κατευθυντήριες γραμμές για το διάστημα τουλάχιστον μίας εικοσαετίας , όσον αφορά:

την προστασία του περιβάλλοντος τη χωροταξία, τις υποδομές, τις μεταφορές, την ανάπτυξη, την πολιτική γης και κατοικίας τον σχεδιασμό περιοχών ειδικού ενδιαφέροντος τις πολιτιστικές χρήσεις την διαχείριση και επίβλεψη των φυσικών πόρων την ισορροπία ανάμεσα στα δομημένα και τα αδόμητα σύνολαΟ σύνθετος ρόλος του Ρυθμιστικού Σχεδίου καθιστά απαραίτητη και την ίδρυση Οργανισμού

Ρυθμιστικού Σχεδίου στις αρμοδιότητες του οποίου θα είναι ο σχεδιασμός, ο προγραμματισμός, η χωροταξική δομή και η οργάνωση της περιοχής που περιλαμβάνεται στα όρια του Ρυθμιστικού Σχεδίου.

Στον Οργανισμό που ελπίζουμε να θεσμοθετηθεί όταν προχωρήσει η μελέτη, θα ανήκουν ειδικότερα οι αρμοδιότητες: έγκρισης και αναθεώρησης του Ρυθμιστικού Σχεδίου, η μέριμνα για την εκπόνηση των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων μέσα στα όρια του

ρυθμιστικού ώστε να εξυπηρετούνται οι στρατηγικοί στόχοι του, η παρακολούθηση και η εφαρμογή των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος και

γενικότερα η προώθηση των στόχων του Ρυθμιστικού Σχεδίου με συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς,

εκπόνηση μελετών και διάδοση των αρχών της Αειφορίας σε συνεργασία με τους φορείς εκπαίδευσης.

Ελπίζουμε ότι αυτό το Ρυθμιστικό σχέδιο που όπως αντιλαμβάνεστε είναι ένα νέο δυνατό εργαλείο, θα συντελέσει στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας του Ηρακλείου και στην αναβάθμιση του ρόλου του, συντελώντας στην επίτευξη μιας ισόρροπης οικονομικής ανάπτυξης με σωστή κατανομή των ωφελειών από τις επενδυτικές και αναπτυξιακές προοπτικές, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ των οικιστικών κέντρων.

Στο παρόν Ρυθμιστικό σχέδιο θα ληφθούν υπόψη χρόνια προβλήματα του τόπου όπως η υποβάθμιση του αστικού και περιαστικού περιβάλλοντος και θα προταθούν λύσεις για ανάσχεση της άναρχης αστικοποίησης και θα προταθούν κατάλληλες παρεμβάσεις.

Ως θέμα προτεραιότητας θα τεθεί η οικολογική ανασυγκρότηση του Ηρακλείου, η προστασία των ιδιαίτερων και πολύτιμων στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος: των ακτών, της γεωργικής γης, των δασών, των υγροτόπων, ενώ θα προτείνονται μέτρα για περιορισμό της ρύπανσης ιδιαίτερα του εδάφους και των νερών.

Ευχή είναι να μπορέσει μεταξύ άλλων να προβληθεί περαιτέρω η ιστορική και πολιτιστική ταυτότητα του Ηρακλείου που μπορεί και πρέπει να είναι πολιτιστικός πόλος διεθνούς εμβέλειας μέσα από την αναβάθμιση και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς του.

Κατά τη διάρκεια της διημερίδας μας θα παρουσιαστούν παραδείγματα και καλές πρακτικές που εφαρμόστηκαν σε αντίστοιχες μελέτες ρυθμιστικών σχεδίων άλλων ελληνικών μεγάλων πόλεων όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Πάτρα, ο Βόλος αλλά και εμπειρίες από το εξωτερικό και συγκεκριμένα από την Γαλλία.

3

Στόχος της εκδήλωσης που πραγματοποιεί το ΤΕΕ/ΤΑΚ σήμερα και αύριο είναι η προώθηση επιστημονικών γνώσεων και η υιοθέτηση επιτυχημένων πρακτικών για το ρυθμιστικό σχέδιο του τόπου μας προσαρμοσμένες πάντα στις ιδιαιτερότητες του Ηρακλείου. Στην διημερίδα αυτή συμμετέχουν μερικοί από τους κορυφαίους από ελληνικής πλευράς γνώστες και χειριστές του θέματος, μελετητές αλλά και υψηλόβαθμοι υπηρεσιακοί παράγοντες της κεντρικής και περιφερειακής διοίκησης τους οποίους θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά.

Κυρίες και κύριοι, κάθε σύγχρονη πόλη η οποία θέλει να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της εποχής (σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο) αλλά και στις ανάγκες των κατοίκων της οφείλει να περνά μέσα από έναν σχεδιασμό που συμφιλιώνει την καθημερινή ζωή και τον χώρο εργασίας, την οικονομική δραστηριότητα με την προστασία του περιβάλλοντος και την βιωσιμότητα της πόλης με τις αξίες της δημοκρατικής συμμετοχής και κοινωνικής και

πολιτιστικής συνεργασίας.Το ΤΕΕ/ΤΑΚ με τέτοιου είδους διοργανώσεις θέλει να υπογραμμίσει τη μεγάλη αξία της

συμμετοχής όλων (τοπικής αυτοδιοίκησης, φορέων, απλών πολιτών) στην αναπτυξιακή διαδικασία του τόπου μας και την ανάγκη για άμεση ανταπόκριση στα μηνύματα των καιρών με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας της καθημερινής μας ζωής αλλά και την εξασφάλιση ενός υγιούς περιβάλλοντος για τα παιδιά μας.

Τα λόγια του Αριστομένη Προβελέγγιου, Αρχιτέκτονος Πολεοδόμου, ο οποίος ανέλαβε από το Υπουργείο Συντονισμού και την Υπηρεσία Περιφερειακής Ανάπτυξης Κρήτης την προμελέτη του Ρυθμιστικού Σχεδίου Ηρακλείου τον Αύγουστο του 1966 προφητικά και επίκαιρα όσο ποτέ:

«Οι άλλες γενιές που με τη σειρά τους προς τα τέλη του αιώνα θα ερευνούν και θα σχεδιάζουν το μέλλον τους για το 2030-2050 και θα στηρίζονται στις συνθήκες που οι σημερινοί θα τους έχουν εξασφαλίσει, πρέπει να βρουν μια κατάσταση που να τους γεννά την πιο βαθειά ευγνωμοσύνη».

Είναι λοιπόν διπλή η ευθύνη μας: απέναντι στο μέλλον των επόμενων γενιών απέναντι στο φυσικό μας περιβάλλον.

Να παράγουμε έργο που να εμπλουτίζει και όχι να καταστρέφει τον κόσμο που θα κληρονομήσουμε στα παιδιά μας.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους νέους συναδέλφους και μέλη του ΤΕΕ/ΤΑΚ που εργάστηκαν για τη διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης και συγκεκριμένα τον Γιάννη Αναστασάκη Π/Μ, τον Αλέξανδρο Καμπουράκη Α/Μ και την Ειρήνη Γαρεφαλλάκη Α/Μ, αποδεικνύοντας ότι το ΤΕΕ/ΤΑΚ αποτελεί έναν ανοιχτό επιστημονικό φορέα που προωθεί τη συμμετοχή και την αξιοποίηση των μελών του.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Από τον Γενικό Γραμματέα του ΥΠΕΧΩΔΕ στον τομέα περιβάλλοντος τον κ.

Μπαλτά, έχουμε ένα χαιρετισμό τον οποίο και θα σας διαβάσω:

Αξιότιμες κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να χαιρετίσω τη σημερινή εκδήλωση και να συγχαρώ τους

διοργανωτές για τη πρωτοβουλία αυτή, παρόλο που ανειλημμένες υποχρεώσεις δεν επιτρέπουν την

παρουσία μου, είμαι βέβαιος ότι οι εκπρόσωποι του ΥΠΕΧΩΔΕ που παρίστανται στη διημερίδα θα

προσφέρουν πολύτιμη υπηρεσία για τη κατανόηση και τη διεξοδική παρουσία του θέματος στο

ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου, το οποίο αποτελεί τη μεγαλύτερη θεσμική παρέμβαση όσον αφορά τη

χωρική οργάνωση και περιβαλλοντική προστασία του αστικού – περιαστικού και εξωαστικού χώρου

του Ηρακλείου.

Το σχέδιο αυτό θα αποτελέσει τον καταστατικό χάρτη ανάπτυξης της πόλης και του ευρύτερου

χώρου για τα επόμενα 20 χρόνια, δίνοντας τις απαραίτητες κατευθύνσεις για το υποκείμενο

σχεδιασμό. Το ρυθμιστικό σχέδιο δεν ακολουθεί τις εξελίξεις αλλά τις διαμορφώνει, η ολοκλήρωση

του είναι μια από τις προτεραιότητες της σημερινής ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ, στο πλαίσιο υλοποίησης

4

του οράματος του Υπουργού κ. Σουφλιά για τη κατάρτιση του χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας

συνολικά.

Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το μέγεθος και η δυσκολία του εγχειρήματος, δεδομένου ότι ο

σχεδιασμός του χώρου είναι μια σύνθετη και δύσκολη διαδικασία η οποία απαιτεί πολιτική βούληση,

σχεδιαστική ικανότητα και πληρότητα και βέβαια κοινωνική αποδοχή. Τη πολιτική βούληση

θεωρήστε την δεδομένη, για τη σχεδιαστική ικανότητα εμπιστευόμαστε τις υπηρεσίες του

Υπουργείου, ενώ η κοινωνική αποδοχή προϋποθέτει σωστή ενημέρωση και μια εις βάθος εξέταση

του θέματος.

Για το τελευταίο συνεισφέρουνε εκδηλώσεις όπως η σημερινή και προσδοκούμε στην

ανταπόκριση των τοπικών φορέων και κοινωνιών, ώστε το αποτέλεσμα του ρυθμιστικού σχεδίου

Ηρακλείου να δικαιώσει τις προσδοκίες όλων.

Σας ευχαριστώ, Βαγγέλης Μπαλτάς Γενικός Γραμματέας ΥΠΕΧΩΔΕ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Γιάννη να διαβάσουμε τους χαιρετισμούς ποιοι έχουνε στείλει;

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Σας καλωσορίζω και εγώ με τη σειρά μου στη σημερινή εκδήλωση, χαιρετισμούς

για την εκδήλωση – παρόλο που δεν βρίσκονται σήμερα εδώ – έχουν αποστείλει οι Βουλευτές

Ηρακλείου της Νέας Δημοκρατίας ο κ. Κεφαλογιάννης και ο κ. Αυγενάκης, καθώς και ο Βουλευτής

του ΠΑΣΟΚ ο κ. Σκουλάς. Επίσης ο Πρόεδρος του ΕΒΕΝΗ ο κ. Σφυρής και θα σας μεταφέρω ένα

μήνυμα από τον Περιφερειάρχη Κρήτης.

Αξιότιμες κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να συγχαρώ το ΤΕΕ Ανατολικής Κρήτης για την διοργάνωση

της σημερινής εκδήλωσης, για ένα θέμα που αφορά όλους τους πολίτες του Ηρακλείου.

Η συμβολή τέτοιων εκδηλώσεων είναι σημαντική τόσο για την κατανόηση των πολεοδομικών και

χωροταξικών θεμάτων και των εργαλείων που διατίθεται για τη διαχείριση τους, όσο και για τη

διαμόρφωση μιας ευρύτερης συναίνεσης στο χωρικό σχεδιασμό και βέβαια στην επιτάχυνση των

σχετικών διαδικασιών.

Είναι κοινός τόπος ότι ο χωροταξικός σχεδιασμός γενικά, στον οποίο έχουν γίνει άλματα τα

τελευταία χρόνια, συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής

οικονομίας, στην κοινωνική συνοχή και στην ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.

Στο επίπεδο των μεγάλων αστικών κέντρων όπως το Ηράκλειο κρίσιμο ρόλο κατέχει το

ρυθμιστικό σχέδιο, που συνιστά επιτελικό επίπεδο χάραξης χωρικών πολιτικών για την

αντιμετώπιση μεταξύ άλλων των συγκρούσεων χρήσεων γης, τον καθορισμό των αναπτυξιακών

κατευθύνσεων της χωρικής ενότητας, τη ρύθμιση της εκτός σχεδίου δόμησης και την προστασία των

περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών, με συνολικό στόχο την επίτευξη μιας χωρικά ισόρροπης και

βιώσιμης ανάπτυξης.

Στην κατεύθυνση αυτή καλείται η Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα Επιμελητήρια, οι φορείς και οι ενεργοί

πολίτες του τόπου να ενημερωθούν σωστά και να συμμετάσχουν στη διαδικασία του ρυθμιστικού

σχεδίου μέσα από τις προβλεπόμενες διαδικασίες διαβούλευσης, ώστε να καταλήξουμε σε ένα

σχέδιο που θα θέσει τις βάσεις για την αειφόρο ανάπτυξη του Ηρακλείου.

5

Σας ευχαριστώ και θα περιμένω με ενδιαφέρον τα συμπεράσματα της διημερίδας. Καλή επιτυχία,

Σεραφείμ Τσόκας, Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας Κρήτης.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Λοιπόν, κυρίες και κύριοι, μπορούμε να ξεκινήσουμε με τους χαιρετισμούς όλων

των φορέων και των εκπροσώπων μας στο Εθνικό Κοινοβούλιο, θα σας παρακαλέσω όμως επειδή

έχουμε καθυστερήσει ήδη πάρα πολύ να είστε όσο μπορείτε πιο περιεκτικοί και πιο σύντομοι, ώστε

να ακολουθηθεί το πρόγραμμα και να ακούσουμε τις εξέχουσες ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις τις

οποίες έχετε μπροστά σας στο πρόγραμμα. Λοιπόν, να ξεκινήσουμε με τον Βουλευτή της Νέας

Δημοκρατίας τον κ. Κώστα Μπαντουβά.

ΜΠΑΝΤΟΥΒΑΣ: Κυρίες και κύριοι, χαίρομαι που παρευρίσκομαι σήμερα στην έναρξη της διημερίδας

για το ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου και θα ήθελα να συγχαρώ τους εμπνευστές και τους οργανωτές

αυτής της πρωτοβουλίας. Έχουμε συνηθίσει να κάνουμε συχνά κριτική για χρόνια προβλήματα στο

τομέα του σχεδιασμού του χώρου και για την αδυναμία που είχε επιδείξει μέχρι το πρόσφατο

παρελθόν η διοίκηση, το κράτος δηλαδή, να αντεπεξέλθει στην αντιμετώπιση τους. Ευτυχώς όμως

τα μηνύματα τα τελευταία χρόνια είναι κάτι παραπάνω από ενθαρρυντικά.

Η κατάρτιση του χωροταξικού σχεδιασμού αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες προτεραιότητες

της Κυβέρνησης, αφού κατά γενική ομολογία αποτελεί καθοριστικό πρόγραμμα για την αειφόρο

ανάπτυξη της ελληνικής επικράτειας.

Όπως γνωρίζετε το τελευταίο χρόνο θεσμοθετήθηκαν το εθνικό χωροταξικό σχέδιο και τα ειδικά

χωροταξικά πλαίσια για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τον τουρισμό, τη βιομηχανία, τα οποία

συνιστούν μια από τις πλέον σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές που έγιναν στη χώρα τις τελευταίες

δεκαετίας. Παράλληλα όμως προωθείται ο χωροταξικός σχεδιασμός των μεγάλων αστικών κέντρων

της χώρας μέσω της εκπόνησης των ρυθμιστικών σχεδίων.

Η εκπόνηση ρυθμιστικών σχεδίων για τα μεγάλα αστικά κέντρα προβλέπεται από τη νομοθεσία

εδώ και 12 χρόνια, από το νόμο 2508 του ’97. Παρόλα αυτά μέχρι το 2004 – και το τονίζω αυτό –

δεν είχε γίνει καμία ενέργεια για τη προώθηση τους. Τότε ξεκίνησε με ταχύτατο ρυθμό η

δρομολόγηση όλων των απαραίτητων διαδικασιών που περιελάμβαναν τη κατάρτιση των τεχνικών

προδιαγραφών, των καθορισμών των ορίων των μελετών, τη λήψη όλων των απαραίτητων

υπηρεσιακών εγκρίσεων και την εξασφάλιση της απαιτούμενης χρηματοδότησης.

Σήμερα εκπονούνται ήδη οι μελέτες για τα ρυθμιστικά σχέδια σε τέσσερις μεγάλες πόλεις, την

Πάτρα, τη Λάρισα, το Βόλο, τα Ιωάννινα και εδώ και λίγες μέρες προκηρύχθηκε η μελέτη του

ρυθμιστικού σχεδίου του Ηρακλείου.

Το ρυθμιστικό σχέδιο θα περιλαμβάνει ένα πακέτο στόχων, κατευθύνσεων, προγραμμάτων και

μέτρων για τη καλύτερη δυνατή χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση της ευρύτερης περιοχής του

αστικού συγκροτήματος του Ηρακλείου και περιλαμβάνει και 18 Δήμους, τους οποίους δεν θα σας

τους διαβάσω, τους ξέρετε.

Οι προκλήσεις που βρίσκονται προ των πυλών είναι κρίσιμες γιατί αλλάζουν τα δεδομένα, νέες

ευκαιρίες αναδύονται μέσα από την ολοκλήρωση των μεγάλων έργων υποδομής που έχουν

προγραμματιστεί ή κατασκευάζονται, όπως ο βόρειος οδικός άξονας Κρήτης, το φράγμα Αποσελέμη

6

μέχρι και το διεθνές αεροδρόμιο Καστελλίου, που αυξάνουν την ελκυστικότητα του Ηρακλείου ως

ενός εκ των πρωτευόντων εθνικών πόλων ανάπτυξης, όπως ορίζει και το εθνικό χωροταξικό σχέδιο.

Το Ηράκλειο μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο στους τομείς της

ανώτατης εκπαίδευσης, της έρευνας, της τεχνολογίας, της υγείας και να αναδειχθεί ως κέντρο

ανάπτυξης μιας ευρύτερης δυναμικής περιοχής στους τομείς:

Πρώτον, του τουρισμού σε συνδυασμό με την ανάδειξη των

σημαντικών τοπικών – φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

Δεύτερον, των δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα.

Τρίτον, της μεταποίησης και της διακίνησης προϊόντων.

Και τέταρτον, μεταφορών.

Η ευκαιρία λοιπόν βρίσκεται μπροστά μας, στο παρόν και στο άμεσο μέλλον, η αναπτυξιακή αυτή

προοπτική της οποίας προϋπόθεση είναι βεβαίως η διαφύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος,

απαράβατος όρος, καλεί για σωστή οργάνωση του χώρου το κλειδί της οποίας κατέχει το ρυθμιστικό

σχέδιο Ηρακλείου. Η έλλειψη συντονισμού των μέχρι σήμερα διατιθεμένων εργαλείων σχεδιασμού,

δεν μπορεί να οδηγήσει σε μια χωρικά ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη, μέσα από το ρυθμιστικό

σχέδιο όμως μπορούμε να χαράξουμε μια ενιαία και επιτυχημένη χωροταξική πολιτική για το

Ηράκλειο, που θα προάγει την σωστή ανάπτυξη και την ανάδειξη του μοναδικού φυσικού

περιβάλλοντος μας. Είμαι βέβαιος ότι τους καρπούς αυτής της προσπάθειας θα τους απολαύσουν

όλοι οι πολίτες. Ευχαριστώ για τη προσοχή σας και περιμένω τα αποτελέσματα της διημερίδας.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστώ πολύ τον κ. Μπαντουβά και για το σύντομο της τοποθέτησης του.

Παρακαλώ τον κ. Κεγκέρογλου από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ Ηρακλείου να πάρει το

λόγο.

ΚΕΓΚΕΡΟΓΛΟΥ: Λοιπόν, αγαπητοί φίλοι, τα είπε ο κ. Μπαντουβάς για τη σημασία του χωροταξικού

σχεδιασμού, όλα τα σχετικά τα είπε να μην ξανα-αναλύσω και εγώ, να πω μόνο ότι έχομε από το

2007 ένα πολύ καλό θεσμικό πλαίσιο για τη βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και των

οικισμών, αλλά ήρθε καθυστερημένα. Ο Ν. 2508, ήρθε καθυστερημένα, έπρεπε να ‘ναι το πρώτο

νομοσχέδιο που θα ‘χε ψηφίσει η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και πιστεύω ότι η αιτία που ήρθε πολύ

καθυστερημένα ήταν ότι δεν είχαν αντιληφθεί ότι, ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει αν δεν έχει ένα

υπόβαθρο και τα υπόβαθρα είναι δύο, χωροταξικός σχεδιασμός και το κτηματολόγιο.

Αυτοί λοιπόν που παίρνουν αποφάσεις πολιτικές πρέπει να ξέρουνε τη σημασία όλων αυτών και

να τη λαμβάνουν υπόψιν και συνεργαζόμενοι με τους επιστημονικούς φορείς να προχωρούν τα

θέματα και οι οποίοι επιστημονικοί φορείς οφείλουν να συνεργάζονται.

Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι σημαντικός από το νομοσχέδιο, πρέπει να πω ότι

δυστυχώς από το ’97 μέχρι και μερικά χρόνια μετά ο Δήμος Ηρακλείου δεν έκανε τίποτα για να

προετοιμάσει το έδαφος να είναι μαζί η προκήρυξη με τις άλλες πόλεις.

Το 2003 με πρωτοβουλία του Αντινομάρχη του Μανόλη του Σκαρβελάκη και των μηχανικών που

είχαμε στο Νομαρχιακό Συμβούλιο, όχι μόνο των μηχανικών βέβαια αλλά επειδή είσαι μηχανικός

Γιώργο, λοιπόν, φέραμε το θέμα εκεί και κάναμε με πρωτοβουλία δικιά μας – χωρίς το Δήμο –

7

πρόταση για το θέμα. Επί τρία χρόνια είχαμε στείλει στη Περιφέρεια την απόφαση, δεν έμπαινε στο

Περιφερειακό Συμβούλιο το θέμα.

Το 2006 ένα μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Τεχνικού Επιμελητηρίου μου λέει, έγινε ένα

συνέδριο 3 Μαΐου, ο Κώστας ο Μπριλάκης, είναι τώρα στη διοίκηση; 3 Μαΐου του 2006 έγινε ένα

συνέδριο του ΤΕΕ για τη χωροταξία και την αειφόρο ανάπτυξη, εκεί ανακοινώθηκε λοιπόν ότι

προχωρούν για τα Γιάννενα, το Βόλο, την Πάτρα, αλλά το Ηράκλειο έμεινε έξω. Κατέθεσα αμέσως

ερώτηση το 2006 – δεν απάντησε ο κ. Καλογιάννης, δεν είχε τι να απαντήσει, το έφερα στη Βουλή

σε ζωντανή συζήτηση και εκεί μου είπε ότι, δεν είχε γίνει καμιά προετοιμασία εφτά χρόνια. Η

απάντηση του ήτανε η δικαιολογία που είπε και ο κ. Μπαντουβάς, εφτά χρόνια από το ΥΠΕΧΩΔΕ

δεν είχε γίνει καμία προετοιμασία για τις προδιαγραφές των ρυθμιστικών σχεδίων.

Λοιπόν, δημοσιοποιήθηκε το θέμα ότι εξαιρείται το Ηράκλειο, ο Καλογιάννης όχι δεν εξαιρείται,

δεν το ‘χατε προετοιμάσει, δεν είχατε κάνει, η αλήθεια είναι ότι δεν είχαμε κάνει και εμείς ως τοπική

κοινωνία τις απαραίτητες ενέργειες, όμως στο ΥΠΕΧΩΔΕ είχε φτάσει και στη Περιφέρεια – που είναι

κρατικός φορέας – είχε φτάσει η απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου και δεν δικαιολογούτανε σε

καμιά περίπτωση το ΥΠΕΧΩΔΕ να μην προχωρήσει σ’ αυτό το θέμα, είτε επί ΠΑΣΟΚ – είτε επί Νέας

Δημοκρατίας, τώρα εντάξει; Είτε επί ΠΑΣΟΚ – είτε επί Νέας Δημοκρατίας.

Ανάλαβε από 1ης/1ου του ’07 νομίζω η Μαρία στη Πολεοδομία Ηρακλείου αρμόδια, είχαμε ανακινήσει

το θέμα, της έστειλα και τα σχετικά και έβαλε και το προσωπικό της ενδιαφέρον ως Αντιδήμαρχος

και αρμόδια για τα πολεοδομικά και ξεκίνησε ένας αγώνας, τι θέλω να πω με όλα αυτά; Λοιπόν..,

ενώ τότε στέλνω την επιστολή της Μαρίας και λέω ότι, της συναδέλφου, και λέω ότι τρία χρόνια δεν

το ‘χει βάλει, έκανε άλλα δυο χρόνια να μπει στο Περιφερειακό Συμβούλιο – μπήκε το ’08, πέρασε

όλο το ’07 και μπήκε το ’08 στο Περιφερειακό Συμβούλιο.Λοιπόν, τι θέλω να πω με όλα αυτά; Ένα

καλό θεσμικό πλαίσιο του ’97 φτάνει το 2009 – 12 χρόνια μετά – για να πούμε ότι παίρνει σάρκα και

οστά και σ’ αυτό φταίνε όλοι, σ’ αυτό φταίνε όλοι, από τους τοπικούς μέχρι την γραφειοκρατία των

Αθηνών και το συγκεντρωτικό ΥΠΕΧΩΔΕ, γιατί το ΥΠΕΧΩΔΕ με το τρόπο που είναι δεν μπορεί να

παράξει έργο είναι συγκεντρωτικό. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια, αλλά μου λέγανε ότι πρέπει να είναι η

Κα Αρβανιτάκη εδώ…ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ…Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν μπορεί κάθε θέμα της

ελληνικής περιφέρειας που μπορεί να το λύσει η Περιφερειακή Διοίκηση, είτε ως εκπρόσωπος της

Κυβέρνησης – είτε ως αυτοδιοίκηση, να είναι σε μια υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ η οποία αδυνατεί

λόγω στελέχωσης και λόγω.., υποστελέχωσης μάλλον, και λόγω μεγάλου όγκου να αποδώσει

καρπούς, πρέπει να μπει μια τομή σ’ αυτά.

Το ρυθμιστικό λοιπόν – εάν προχωρήσει και ως Οργανισμός – θα είναι μια δομή δικιά μας εδώ

που με τη συγκρότηση που έχει, που προβλέπεται να έχει, πιστεύω ότι θα δώσει λύσεις και θα

προχωρήσουν τα θέματα πάρα πολύ καλά. Είναι δηλαδή το ίδιο μια δομή αποκεντρωτική που θα

βοηθήσει με τις αρχές και τους κανόνες που θα θέσει και την ώθηση που θα δώσει στην εκπόνηση

σχεδίων, μελετών, ΣΧΟΟΑΠ, ΜΟΑΠ και όλα τα σχετικά, θα δώσει πραγματικά μια ώθηση και λύση

στο χρόνιο αυτό θέμα που είναι η βάση για μένα για την ανάπτυξη.

Από ‘κεί και πέρα είμαστε σε καλό σημείο, ένα ερωτηματικό που με βασανίζει, είναι περισσότερο

για τους ειδικούς. Από το νομό τελικά έχουνε μείνει έξω ο Δήμος Βιάννου στη νοτιοανατολική γωνιά

8

και η Μεσσαρά στη νοτιοδυτική, ενώ η χωρική ευθύνη έφτασε μέχρι τα νότια με το που μπήκε και το

Αρκαλοχώρι μέσα.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Ένα κομμάτι του Αρκαλοχωρίου είναι εκτός.

ΚΕΓΚΕΡΟΓΛΟΥ: Όλο μπήκε, όλο, φτάνει μέχρι παραλία. Λοιπόν, αυτό θα το απαντήσουνε όμως οι

επιστήμονες. Νομίζω ότι από τη στιγμή που άνοιξε – γιατί άνοιξε παραπάνω από τα λογικά πλαίσια,

δεν είναι Ηράκλειο και η ευρύτερη οικιστική περιοχή αυτό που οριοθετήσαμε, γιατί εμείς είχαμε

βέβαια σαν τοπικοί φορείς μια αρμοδιότητα, να οριοθετήσομε, και δεν την κάναμε καλά ούτε στα

χρονικά πλαίσια που έπρεπε, ούτε στα χωρικά πλαίσια…ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ…Σωστό.

Λοιπόν, έχω ένα προβληματισμό λοιπόν σ’ αυτό και εδώ που είναι ή θα πρέπει να μπει όλος ο

νομός ή θα πρέπει να ξαναδούμε το τμήμα.

Εγώ βέβαια είμαι υπέρ του να διατηρηθεί και να μπει όλος ο νομός, εννοείται, αλλά τότε δεν θα

είναι μόνο της ευρύτερης περιοχής του Ηρακλείου, θα είναι χωρικής οργάνωσης της πόλεως, του

ευρύτερου συγκροτήματος και των ανοιχτών πόλεων του νομού Ηρακλείου, όλο, έτσι;

Λοιπόν, πολλά είπα όμως, σας ευχαριστώ και εύχομαι η διημερίδα να δώσει τις προϋποθέσεις

ούτως ώστε από ‘δω και πέρα οι ταχύτητες να είναι πάρα πολύ γρήγορες, γιατί θα ωφελήσει

πραγματικά την ανάπτυξη της Κρήτης, την ανάπτυξη του νομού Ηρακλείου και της Κρήτης ευρύτερα

η μελέτη ρυθμιστικού και ο Οργανισμός, εφόσον προχωρήσουμε παραπέρα. Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Κεγκέρογλου και το λόγο θα δώσουμε στον πρώην

Υπουργό και Βουλευτή Ηρακλείου με το ΠΑΣΟΚ τον Μανόλη τον Στρατάκη.

ΣΤΡΑΤΑΚΗΣ: Ευχαριστώ κ. Πρόεδρε. Κ. συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι είναι πολύ σημαντικό που το

Τεχνικό Επιμελητήριο καταβάλλει σημαντική προσπάθεια μέσα από διάφορες εκδηλώσεις – όπως

και η σημερινή διημερίδα – για να λυθούν ζητήματα που αφορούν το χωροταξικό σχεδιασμό, τα

ρυθμιστικά σχέδια και ούτω καθ’ εξής. Και είναι σημαντικό γιατί πράγματι αν ανατρέξει κανείς στην

τελευταία 50ετία γενικότερα στην Ελλάδα αλλά και ειδικότερα στη Κρήτη θα διαπιστώσει ότι, ένας

τέτοιος σχεδιασμός ουσιαστικός που να καλύπτει όλες τις πτυχές της ανάπτυξης δεν υπήρξε και

αυτό το βλέπουμε ήδη από τη πόλη του Ηρακλείου. Δηλαδή είδαμε πάρα πολλά χρόνια να

καθυστερεί η επέκταση του σχεδίου, να βλέπουμε αυτή την άναρχη κατάσταση που δημιουργήθηκε

και είναι κάτι το οποίο δυστυχώς διαιωνίζεται και σήμερα. Γιατί παρά το ότι μετά το 1983 και το νόμο

του Τρίτση μπήκαν κάποια πράγματα στη σειρά – που ήταν της αποδοχής του τεχνικού κόσμου της

χώρας – βλέπομε ότι εκείνο που μεσολάβησε ήτανε οι μεγάλες καθυστερήσεις, είτε για τις

επεκτάσεις των σχεδίων πόλεων, είτε για όλα αυτά τα οποία απαιτούνται για να προχωρήσει σωστά

ένας χωροταξικός σχεδιασμός.

Αυτό το διαπιστώνουμε ακόμα και σήμερα και εγώ δεν ξέρω εάν είτε με τη δημιουργία του

Οργανισμού, είτε με άλλες παρεμβάσεις που ενδεχομένως προταθούν και αν ακόμα και

υλοποιηθούν θα λυθεί το πρόβλημα που έχουμε ανάγκη, γιατί είναι γεγονός ότι έχουμε φτάσει σε

9

οριακά επίπεδα από πλευράς κυρίως παρεμβάσεων στο περιβάλλον, και οι παρεμβάσεις που έχουν

γίνει μέχρι σήμερα είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό αρνητικές.

Με αυτή λοιπόν την έννοια θα ‘λεγα ότι, είναι ανάγκη ο τεχνικός κόσμος της χώρας μέσα από

τέτοιες διαδικασίες να δει αν μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή θα έλεγα; Να βρεθούν οι τομές που

πρέπει να γίνουν ώστε να αλλάξουν τα δεδομένα και να μπορούμε να προχωρήσουμε με άλλους

ρυθμούς αλλά και με μια άλλη συλλογιστική συνολικά που να μην γίνονται πρώτα οι αρνητικές

παρεμβάσεις και μετά να προσπαθούμε να επιδιώξουμε να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα; Είναι

ένα ζήτημα που νομίζω ότι η γενιά εκείνη που θα καταφέρει να το μελετήσει, να το σχεδιάσει και να

το υλοποιήσει, θα είναι η πρώτη ουσιαστικά που θα έχει βάλει ένα σωστό λιθαράκι στην από ‘δω και

πέρα ανάπτυξη της χώρας, γιατί η ανάπτυξη ποτέ δεν σταματά, ποτέ δεν τελειώνουμε και το

ξέρουμε όλοι μας πάρα πολύ καλά, αλλά τουλάχιστον να πούμε ότι ναι, όντως μ’ αυτό που

επιλέξαμε να κάνουμε είμαστε στο σωστό δρόμο.

Εγώ εν πάση περιπτώσει για να μην μακρηγορήσω θέλω να πω ότι, όλα αυτά που έχουν γίνει

μέχρι σήμερα είναι προς θετική κατεύθυνση, πηγάζουν εξάλλου μέσα από το προβληματισμό του

τεχνικού κόσμου και θεωρώ ότι αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, αλλά όμως χρειάζεται ίσως κάτι

παραπάνω και αυτό το κάτι παραπάνω είναι η ώρα νομίζω να το δώσουμε όλοι μαζί, γιατί αν δεν το

δώσουμε πολλά πράγματα μένουν πίσω και χαρακτηριστικό είναι αυτό το παράδειγμα τώρα με το

ρυθμιστικό του Ηρακλείου, που δεν είναι ρυθμιστικό του Ηρακλείου είναι ρυθμιστικό ουσιαστικά του

μισού νομού Ηρακλείου και σε περιοχές που εν πάση περιπτώσει θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν

συνολικά, γιατί δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ένα κομμάτι της νότιας πλευράς του νομού και το

υπόλοιπο μεγάλο κομμάτι να μένει απέξω. Θεωρώ ότι αυτές οι παρεμβάσεις δεν θα ‘χουν τελικά

καλό αποτέλεσμα ή εν πάση περιπτώσει το αποτέλεσμα δεν θα είναι συνολικό.

Και με αυτή την έννοια εκτιμώ ότι, εάν όντως προχωρήσουμε στην ίδρυση του Οργανισμού όπως

συστήνεται και λέγεται, θεωρώ ότι πρέπει να κάνουμε παρέμβαση και προς αυτή τη κατεύθυνση,

αλλά δεν είναι όμως μόνο το Ηράκλειο ή ο νομός Ηρακλείου. Θεωρώ ότι εκείνο που χρειάζεται είναι

να δούμε συνολικά τη Κρήτη, γιατί αν δεν την δούμε συνολικά τη Κρήτη δεν έχουμε κάνει τίποτα επί

της ουσίας. Το να είναι μια περιοχή ανεπτυγμένη και η άλλη να μην μπορεί να την δει κανείς και να

φτάνουμε στα πρότυπα περιοχών που χτίζουνε σε πολύ ωραίες περιοχές ξενοδοχεία, αλλά μετά για

να μην φαίνεται οι απέξω κατάντια χτίζουν τεράστιους τοίχους για να μην βλέπουν οι ξένοι που

επισκέπτονται την περιοχή τι συμβαίνει πίσω από τους τοίχους, νομίζω ότι αυτό δεν οδηγεί πουθενά

και εν πάση περιπτώσει είναι μια κατάσταση που εμείς εδώ πρέπει να την αποτρέψουμε, επί της

ουσίας όμως και όχι φαινομενικά ή εν πάση περιπτώσει με κάποιες επιμέρους παρεμβάσεις.

Με τα λίγα αυτά κ. Πρόεδρε θέλω να ευχηθώ καλή επιτυχία στις εργασίες σας και να ευχηθώ

ταυτόχρονα να υπάρξουν γόνιμα αποτελέσματα, ώστε να είναι προς χρήση απ’ όλους μας. Σας

ευχαριστώ πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστώ πάρα πολύ τον πρώην Υπουργό τον Μανόλη τον Στρατάκη και καλώ

στο βήμα την Κα Σκραφνάκη.

10

ΣΚΡΑΦΝΑΚΗ: Κ. συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι θα ήθελα να σας συγχαρώ για τη διοργάνωση αυτής

της διημερίδας, γιατί θα μας δοθεί η δυνατότητα να αντιληφθούμε την μεγάλη σημασία που έχει για

το νομό Ηρακλείου η μελέτη του ρυθμιστικού σχεδίου.

Χαίρομαι ιδιαίτερα που για μια τόσο σημαντική μελέτη για το μέλλον του Ηρακλείου και τη

βελτίωση της ζωής των Ηρακλειωτών μπήκε σε τροχιά υλοποίησης μετά την υπογραφή στις 26/5ου

του 2009 από τον Υφυπουργό ΠΕΧΩΔΕ τον κ. Καλογιάννη της προκήρυξης του ανοιχτού

διαγωνισμού για την επιλογή αναδόχου για τη μελέτη. Επιτέλους προκηρύχθηκε το ρυθμιστικό

σχέδιο Ηρακλείου και έτσι και ο νομός Ηρακλείου θα αποκτήσει το δικό του ρυθμιστικό σχέδιο, τη

στιγμή που στο Βόλο, στη Λάρισα, στη Πάτρα και στα Ιωάννινα οι αντίστοιχες μελέτες των

ρυθμιστικών σχεδίων ολοκληρώνονται.

Για να φτάσουμε στο σημείο που είμαστε σήμερα συμβάλλαμε όλοι, ο καθένας από τη μεριά του

με τις προσπάθειες μας, οι Βουλευτές του νομού, ο Δήμαρχος Ηρακλείου, το Περιφερειακό

Συμβούλιο, η υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, το ΠΕΧΩ το τοπικό. Σε ότι με αφορά, οι προσπάθειες μου

για τη προκήρυξη του ρυθμιστικού σχεδίου ξεκινούν από τις αρχές του 2007 όταν έγινα ξανά

Αντιδήμαρχος του Δήμου Ηρακλείου. Τότε είχαμε μια συνεργασία με τη Διοικούσα Επιτροπή και

πράγματι ο Κώστας ο Μπριλάκης έθεσε το θέμα της εκπόνησης της μελέτης του ρυθμιστικού

σχεδίου Ηρακλείου, ότι το Ηράκλειο είχε παραληφθεί ενώ στις άλλες πόλεις είχε προχωρήσει η

διαδικασία της προκήρυξης της μελέτης.

Ο κ. Κεγκέρογλου έκαμε την ερώτηση του, μου την έθεσε υπόψιν και επισκέφτηκα ως

Αντιδήμαρχος το ΥΠΕΧΩΔΕ και ζήτησα από το Γενικό Γραμματέα τον κ. Μπαλτά να εφαρμοστεί ο

νόμος 2508 και να εκπονηθεί και στο Ηράκλειο η μελέτη του ρυθμιστικού σχεδίου. Μας ζητήθηκε

τότε η απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης, η οποία μέχρι τότε δεν είχε ληφθεί, ενώ

είχε ληφθεί η απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου το 2003.

Σε συνεργασία με τη ΠΕΧΩ Κρήτης και μετά από αίτημα του Δημάρχου Ηρακλείου και του Δήμου

Αγίας Βαρβάρας και δικών μου εγγράφων και επισκέψεων στο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας

Κρήτης, ελήφθη τελικά στις 10/7ου του 2007 η με αριθμό 1/2007 απόφαση του τότε Περιφερειακού

Συμβουλίου Ηρακλείου. Την απόφαση αυτή απέστειλα με έγγραφο μου στο ΥΠΕΧΩΔΕ, το οποίο –

όπως σας είπα και πριν – είχε από το 2003 την απόφαση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Ηρακλείου.

Στη συνέχεια ως Βουλευτής του νομού Ηρακλείου επισκέφτηκα τον ίδιο τον Υπουργό τον κ.

Σουφλιά, επέβαλλα πολλές ερωτήσεις – όπως και οι άλλοι συνάδελφοι μου – και τελικά εκδόθηκε η

υπ’ αριθμό 312/4-1-08 απόφαση του Υπουργού ΥΠΕΧΩΔΕ περί καθορισμού των ορίων του

ρυθμιστικού σχεδίου Ηρακλείου, η οποία συμπεριελάμβανε αρχικά 17 Δήμους και όχι το Δήμο

Αρκαλοχωρίου.

Στη συνέχεια επισκέφτηκα και πάλι τον Υπουργό και του ζήτησα και εγγράφως με το υπ’ αριθμό

4967/22-5-08 επιστολή μου την χρηματοδότηση της μελέτης, γιατί δεν υπήρχαν χρήματα από το 3 ο

Κοινοτικό, από το ΕΤΕΡΠΣ με το ποσό των 214.200 ευρώ. Μετά από πολλές και επίμονες

προσπάθειες υπογράφηκε τελικά η απόφαση του Υπουργού για τη διάθεση της πίστωσης.

Για όλες αυτές τις εξελίξεις ενημερώθηκε ο Δήμαρχος Ηρακλείου και Πρόεδρος της ΤΕΔΚ κ.

Κουράκης από μένα εγγράφως.

11

Επίσης δεν έπαψα να ζητώ να τροποποιηθεί η αρχική απόφαση του Υπουργού και να

συμπεριληφθεί και ο Δήμος Αρκαλοχωρίου στο ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου, αφού το αεροδρόμιο

Καστελλίου καταλαμβάνει και μέρος του Δήμου Αρκαλοχωρίου. Μάλιστα ζητήθηκε και από τον

Δήμαρχο Αρκαλοχωρίου και εστάλη αυθημερόν FAX, προκειμένου να γίνει αυτή η τροποποίηση.

Έτσι εκδόθηκε η υπ’ αριθμό 20251/13-5-09 απόφαση, τροποποιητική της αρχικής και

συμπεριελήφθη στη μελέτη του ρυθμιστικού και ο Δήμος Αρκαλοχωρίου.

Παράλληλα είχα σχεδόν κάθε βδομάδα συνεργασία με τους υπηρεσιακούς παράγοντες του

ΥΠΕΧΩΔΕ και συγκεκριμένα με το Διευθυντή τον κ. Λουλουργά, την Κα Αρβανιτάκη, την Κα

Δουγαλή, την Κα Μόνικα Θέμου, την Κα Γρηγορίου και τον Γιάννη Αναστασάκη – σύμβουλο του

Γενικού Γραμματέα – προκειμένου να συνταχθεί ο φάκελος και να γραφεί η προκήρυξη και τα τεύχη

δημοπράτησης.

Για όλες αυτές τις ενέργειες ενημέρωσα τον Πρόεδρο τον κ. Ινιωτάκη και τα μέλη της Διοικούσας

Επιτροπής λίγο πριν το Πάσχα. Όταν τέλειωσαν όλες οι διαδικασίες συντάχθηκε ο φάκελος, η

μελέτη, τα πάντα, επισκέφτηκα στις 26/5ου του ’09 τον Υφυπουργό ΥΠΕΧΩΔΕ τον κ. Καλογιάννη ο

οποίος είχε το φάκελο στο γραφείο του και του ζήτησα να βάλει και αυτός την υπογραφή του. Ο

Υφυπουργός υπέγραψε τη προκήρυξη της μελέτης...

ΜΠΑΝΤΟΥΒΑΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΣΚΡΑΦΝΑΚΗ: Βεβαίως και υπάρχει και η σχετική φωτογραφία και με όλους τους παράγοντες του

ΥΠΕΧΩΔΕ.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τους αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες του

ΥΠΕΧΩΔΕ, το Διευθυντή τον κ. Λουλουργά, την Κα Αρβανιτάκη, την Κα Δουγαλή, την Κα Θέμου,

την Κα Γρηγορίου και τον κ. Αναστασάκη για τη συνεργασία που είχαμε και για τη συμβολή τους στη

σύνταξη του φακέλου και στη προκήρυξη της μελέτης του ρυθμιστικού σχεδίου και βέβαια τη

πολιτική ηγεσία του ΥΠΕXΩΔΕ.

Κυρίες και κύριοι, από ‘δω και πέρα εύχομαι το ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου να το αναλάβει ένα

καλό μελετητικό γραφείο, το οποίο θα μελετήσει σε βάθος όλη τη περιοχή μελέτης και θα προτείνει

τις περιοχές προστασίας, τις περιοχές οικιστικής ανάπτυξης – εκεί που θα γίνουν δηλαδή οι

επεκτάσεις των σχεδίων πόλεων και των οικισμών, τις περιοχές αγροτικής γης, τις περιοχές

υποδομής παραγωγικών δραστηριοτήτων, καθώς και τα έργα υποδομής και τις παρεμβάσεις που

απαιτούνται, έτσι ώστε να αποκτήσει η πόλη και η περιοχή μελέτης δυναμικότερη θέση και ρόλο

στον ελληνικό – ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο.

Πιστεύω ότι αυτοί οι σχεδιασμοί όντως έπρεπε να έχουν γίνει πολλά χρόνια πριν, αυτοί οι

σχεδιασμοί είναι η βάση, είναι τα αναπτυξιακά εργαλεία για το μέλλον. Έχει λοιπόν διαχρονικά

ευθύνη η ελληνική πολιτεία για την μη ύπαρξη αυτών των σχεδιασμών.

Ένα δεύτερο θέμα που θα πρέπει να δούμε είναι ότι, όταν θα τελειώσει αυτή η μελέτη – που θα

πρέπει να υπάρξει πολύ καλή συνεργασία ανάμεσα στους φορείς, τους Δήμους, τη Νομαρχία, τη

Περιφέρεια, το ΓΕΩΤΕΕ και όλους τους άλλους φορείς, εν συνεχεία αυτά που θα θεσμοθετήσει το

12

ρυθμιστικό σχέδιο θα πρέπει να είναι Ευαγγέλιο και να τηρούνται, ένα μεγάλο στοίχημα για όλους

αυτούς.

Παράλληλα βέβαια έχουμε και κάποιες εκκρεμότητες Κα Αρβανιτάκη, θα πρέπει το ΥΠΕΧΩΔΕ

να προκηρύξει τη γεωλογική μελέτη και τη μελέτη της ΜΠΕ, απαιτούμενες μελέτες για τη

θεσμοθέτηση του ρυθμιστικού σχεδίου Ηρακλείου.

Όπως σας είπα και πριν πρέπει να υπάρξει συνεργασία όλων των φορέων για να φτάσουμε στο

τέλος της μελέτης και επίσης θα πρέπει.., θα σας αναφέρω και δύο άλλα θέματα τα οποία έχω

ξεκινήσει – μαζί και άλλοι συνάδελφοι – και αφορούν το νομό μας.

Ως Βουλευτής Ηρακλείου έχω επίσης ξεκινήσει μια προσπάθεια εξεύρεσης χρηματοδοτήσεων –

που έχουν ήδη εξασφαλιστεί ως τώρα 400.000 ευρώ – για τις πρώτες μελέτες μιας νέας

παράκαμψης του πολεοδομικού συγκροτήματος Ηρακλείου, η οποία θα ξεκινά από το Δήμο Γαζίου

και θα καταλήγει στον κόμβο Χερσονήσου προς το Καστέλλι, παρακάμπτοντας βεβαίως το

πολεοδομικό συγκρότημα Ηρακλείου. Ήδη ο συγκριτικός πίνακας για να ενταχθεί σε ήδη

εκπονούμενη μελέτη είναι κατατεθειμένος στον κ. Αγαπάκη και περιμένουμε τις επόμενες μέρες να

προωθηθεί για το Συμβούλιο Δημοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Πιστεύω ότι είναι μια ευκαιρία στη μελέτη του ρυθμιστικού σχεδίου να χωροθετηθούν μεγάλα

έργα που στερείται το Ηράκλειο και τα οποία στη συνέχεια θα αγωνιστούμε όλοι μαζί για να

υλοποιηθούν. Αυτή η νέα οδός θα είναι... (αλλαγή κασέτας)

ΑΛΕΞΑΚΗΣ: ...ΥΠΕΧΩΔΕ, δεδομένη, ε; Έξι χρόνια δεδομένη η πολιτική βούληση, προς Θεού,

σκεφτείτε δηλαδή να μην ήταν δεδομένη.

Θέλουμε εμείς ως Νομαρχία, ως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση – που είχαμε συμμετοχή στην μέχρι

τώρα διαδικασία του ρυθμιστικού – θα θέλαμε να είχαμε τον χρόνο να κάνουμε μια εισήγηση για να

πούμε την εμπειρία τη δική μας και οι υπηρεσίες οι δικές μας, έτσι θα περιοριστώ στα πλαίσια του

χαιρετισμού να πω τρία – τέσσερα ζητήματα.

Τα όρια του ρυθμιστικού είναι ένα θέμα πολύ σοβαρό, οι προβληματισμοί που έβαλε ο κ.

Κεγκέρογλου είναι απόλυτα σοβαροί, ας μην ξεχνάμε όμως ότι τα όρια θα καθοριστούν τελικά κατά

την εκπόνηση της μελέτης, άρα υπάρχει η ευχέρεια ακόμα να ρυθμιστούν.

Δεύτερο σημείο ο χρόνος εκπόνησης, συνολικός χρόνος 21 μήνες, 9 χρόνος μελετητικός – 21

συνολικός με τις εγκρίσεις και τις διαβουλεύσεις. Να προσπαθήσουμε να τον μειώσουμε, είναι ένα

θέμα, ένας στόχος, κάτι που πρέπει να το βάλουμε ως στόχο για να έχουμε γρήγορα αποτελέσματα.

Επίσης να συζητήσουμε σήμερα και να είναι αυτό ένα συμπέρασμα της ημερίδας Πρόεδρε, ότι

πρέπει να συσταθεί η επιτροπή επίβλεψης παρακολούθησης του ρυθμιστικού με τη συμμετοχή του

ΥΠΕΧΩΔΕ, της ΠΕΧΩ, της Νομαρχίας για να είμαστε έτοιμοι, να συσταθεί τώρα, ακόμα πριν

ανατεθεί η μελέτη, για να συμφωνήσουνε στις κατευθύνσεις που θα δώσουν μεθαύριο στον

μελετητή. Αυτά πρέπει να γίνουν τώρα.

Δεύτερο σημείο, ρυθμιστικό σχέδιο χωρίς Οργανισμό; Μα μας έλειψαν ποτέ από το Ηράκλειο τα

σχέδια; Θέλετε να σας θυμίσω τίτλους σχεδίων; Από το ‘36 τα ρυθμιστικά, το ένα, το άλλο, μας

έλειψαν ποτέ τα σχέδια; Τι μας έλειψε; Η εφαρμογή. Το Ηράκλειο είναι από τις πιο πολυμελετημένες

πόλεις της Ελλάδος, η εφαρμογή μας έλειψε, αυτή δεν έχουμε, αυτή πως θα γίνει; Στη προκειμένη

13

φάση με τον Οργανισμό, γιατί δεν συζητάμε να ξεκινήσουμε τον Οργανισμό σήμερα να τον

φτιάχνουμε; Εν παραλλήλω – ο νόμος το επιτρέπει – εν παραλλήλω με την εκπόνηση της μελέτης,

γιατί αν πάρουμε από τη μελέτη πόσα χρόνια χρειάστηκαν μην χρειαστούν άλλα τόσα για τον

Οργανισμό, θα ξεπεράσουμε και τις όποιες χρονικές προβλέψεις του Προβελέγγιου ανέφερες Πέτρο,

θα φύγουμε μετά το 2050 για να αποκτήσουμε Οργανισμό στο Ηράκλειο.

Κρατάμε λοιπόν ότι οι μελέτες ποτέ δεν έλειψαν από το Ηράκλειο, εφαρμογή των μελετών δεν

είχαμε.

Και το τελευταίο σημείο που θέλω να θέσω είναι ότι, πρέπει να προσθέσουμε στη φρασιολογία

μας ότι τώρα συζητάμε για το ρυθμιστικό, αλλά και για το πρόγραμμα προστασίας του

περιβάλλοντος. Μην ξεχνάμε αυτή τη δεύτερη φράση, το δεύτερο συνθετικό, γιατί είναι καινοτομία

και είναι πάρα πολύ σημαντικό και για τη περιοχή μας η περιβαλλοντική διάσταση. Ρυθμιστικό και

περιβάλλον συνυπάρχουν, υπάρχουν, να το λέμε, να το κατανοήσουμε, να το καταλάβουμε και να

το πράττουμε. Ευχαριστώ πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε τον Γιώργο τον Αλεξάκη τον Πρόεδρο του Νομαρχιακού

Συμβουλίου και τώρα το λόγο θα πάρει ο κ. Κώστας Μαμουλάκης συνάδελφος Πολιτικός Μηχανικός,

εκπρόσωπος του Δημάρχου του Γιάννη του Κουράκη – που δυστυχώς λόγω ειλημμένων

υποχρεώσεων δεν είναι σήμερα μαζί μας για να ξεκινούσε την έναρξη της διημερίδας μας. Κ.

Μαμουλάκη έχετε το λόγο.

ΜΑΜΟΥΛΑΚΗΣ: Αγαπητοί φίλοι, κ. Πρόεδρε, δεν κάνω αναφορά ειδική, έχει γίνει για τα τους

επισήμους, γιατί μπορεί και να ξεχάσω κάποιον, πραγματικά με πολύ χαρά δέχτηκα τη πρόσκληση

σας για να συμμετέχω σ’ αυτή τη διημερίδα η οποία είναι πάρα πολύ σημαντική για τη πόλη μας και

γενικότερα για τη Κρήτη.

Παράλληλα εκπροσωπώντας τον Δήμαρχο μας ο οποίος – όπως είπατε έτσι είναι – δεν μπορεί

να παρευρίσκεται μαζί μας, θα ήθελα να απευθύνω ένα σύντομο χαιρετισμό και να σας συγχαρώ και

εκ μέρους του γι’ αυτή τη πρωτοβουλία.

Το κάθε ρυθμιστικό σχέδιο πρέπει να είναι ένα σύγχρονο προωθητικό εργαλείο που θα πρέπει να

συνδυάζει τρεις συνιστώσες, τον κλασικό ρυθμιστικό σχεδιασμό, το στρατηγικό σχεδιασμό –

περιβαλλοντικό και την περιφερειακή χωροταξική σχεδίαση. Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψιν σ’ αυτά

που ελέχθησαν προηγουμένως από ένα Οργανισμό ή και από την επιτροπή, που πραγματικά έχει

δίκιο ο κ. Αλεξάκης ότι πρέπει πολύ σύντομα να οριστεί.

Έτσι με το ρυθμιστικό σχέδιο της ευρύτερης περιοχής του Ηρακλείου πρέπει να αποτελεί το

σχέδιο πλαίσιο, το ρυθμιστικό αυτό σχέδιο λοιπόν, που θα προσδιορίζει στόχους, κατευθύνσεις,

προγράμματα και μέτρα για την οικιστική οργάνωση, τη προστασία του περιβάλλοντος και την

ανάπτυξη της περιοχής μας. Αναφέρομαι στις βασικές επιδιώξεις που πρέπει να είναι κατά τη γνώμη

μας τρεις:

Πρώτον, η βιώσιμη χωροταξική ανάπτυξη, η συνετή

διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής μας

κληρονομιάς. Θέλουμε να φτιάξουμε μια οικολογικά συνειδητοποιημένη και βιώσιμη πόλη.

14

Δεύτερον, η ισόρροπη και οικονομική ανάπτυξη, βελτίωση της

ανταγωνιστικότητας και ενίσχυση του ρόλου του Ηρακλείου. Θέλουμε να φτιάξουμε μια δυναμική

– ανταγωνιστική και εξωστρεφή μητρόπολη, βεβαίως αναφέρομαι στο Ηράκλειο, αλλά μιλώ για

το σύνολο της έκτασης του ρυθμιστικού σχεδίου που πρέπει να ληφθούν αυτά υπόψιν.

Και τρίτον, η βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους

κατοίκους, η κοινωνική και χωρική εξισορρόπηση στη κατανομή των πόρων και των ωφελειών

από την ανάπτυξη και η διασφάλιση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.

Εντάξει, είναι καλό να μιλάμε για την ιστορία και τις καθυστερήσεις, όμως τώρα αυτά τελειώσανε,

ξεκινάμε. Πρέπει να προσέξουμε από τώρα και πέρα και να δώσουμε όλες αυτές τις έννοιες και τις

προτάσεις ώστε να προχωρήσει σωστά το νέο ρυθμιστικό σχέδιο, το οποίο πρέπει επίσης να θέτει

εξειδικευμένους στόχους με κατευθύνσεις και δράσεις.

Τη

σημαντική ενίσχυση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.

Τη

διαφύλαξη της πολιτικής μας κληρονομιάς και την ανάδειξη της σύγχρονης πολιτιστικής

ταυτότητας της πόλης μας.

Την

ενίσχυση της χωρικής συνεργασίας.

Την

ενίσχυση ενός πολυκεντρικού συστήματος αστικής ανάπτυξης.

Την

ποιοτική αναβάθμιση.

Τον

εκσυγχρονισμό της παραγωγικής βάσης του Ηρακλείου και την υποστήριξη μετεγκατάστασης

βιομηχανικών μονάδων από το μητροπολιτικό κέντρο προς τη περιφέρεια.

Και τέλος

την ολοκλήρωση των απαραίτητων έργων συγκοινωνιακής υποδομής και την οργάνωση ενός

φιλικού προς το περιβάλλον ολοκληρωμένου συστήματος μεταφορών.

Με το νέο ρυθμιστικό σχέδιο θα πρέπει να οργανώνεται η ζωή και η βιώσιμη ανάπτυξη στο

Ηράκλειο για τα επόμενα τουλάχιστον 20 χρόνια.

Τέλος θα πρέπει να συνταχθεί παράλληλα και ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα που θα αποτελεί το

συντονιστικό πλαίσιο όλων των προγραμμάτων που πραγματοποιούνται από όλους τους φορείς στο

Ηράκλειο, σύμφωνα και με τις νέες πρακτικές για το μητροπολιτικό σχεδιασμό στον ευρωπαϊκό

χώρο.

Είναι αλήθεια ότι καθυστερήσαμε αρκετά, η υπόθεση του ρυθμιστικού σχεδίου Ηρακλείου

εκκρεμεί εδώ και 40, περισσότερα χρόνια. Το ’66 – όπως είπε και Πρόεδρος – ο Αριστομένης

Προβελέγγιος ξεκίνησε αυτόν τον σχεδιασμό και δυστυχώς ακόμα και τώρα δεν έχει γίνει τίποτα απ’

αυτό, επιτέλους η αρχή γίνεται όμως τώρα και από ‘δω και πέρα πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ

και εμείς σαν Δήμος Ηρακλείου βεβαίως πάνω απ’ όλα και εσείς κ. Πρόεδρε το ΤΕΕ/ΤΑΚ.

15

Θέλω να πω ότι έχουμε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον σαν Δήμος Ηρακλείου και κάνω αυτή την

αφορά γι’ αυτό το σχέδιο, που πρέπει παράλληλα με αυτό και με το σχέδιο που προκηρύσσουμε –

ελπίζω ίσως και την επόμενη εβδομάδα αν όχι, το αργότερο σε δέκα μέρες – το γενικό πολεοδομικό

σχέδιο στα πλαίσια ολόκληρου του νομού Ηρακλείου και που θα πρέπει αυτά τα δύο να πάνε

παρέα, καθώς επίσης και οι επεκτάσεις των σχεδίων πόλεως, που το επόμενο διάστημα θα δείτε

αλλεπάλληλες προκηρύξεις για περιοχές του Ηρακλείου οι οποίες είναι εκτός σχεδίου και όμως

σχεδόν έχουν οικοδομηθεί με αυθαίρετη δόμηση. Έτσι λοιπόν το επόμενο διάστημα θα έχουμε μια

προσπάθεια σημαντική για να δώσουμε πολεοδομημένη γη στους Ηρακλειώτες, γι’ αυτό και στα

πλαίσια αυτά και το ρυθμιστικό σχέδιο θα πρέπει να το δούμε από κοντά.

Τέλος κ. Πρόεδρε θα ήθελα να αναφέρω ότι αυτή τη στιγμή που μιλάμε έχουν ξεκινήσει δυο

σημαντικές ερευνητικές εργασίες στη πόλη μας γενικότερα, αναφέρομαι στα ενεργά σεισμικά

ρήγματα – ένα πολύ μεγάλο θέμα για το Ηράκλειο – και τα χερσαία και τα υποθαλάσσια. Και θα

έχουμε τη χαρά να σας καλέσουμε, να καλέσουμε όλους το επόμενο διάστημα με τα πρώτα

συμπεράσματα που θα έχουμε, να ενημερώσουμε τον κόσμο γι’ αυτά τα σημαντικά θέματα, τα

οποία άπτονται βεβαίως της πολεοδομίας και της χωροταξίας γενικότερα στη πόλη μας και στο νομό

μας.

Θέλω να σας ευχαριστήσω για άλλη μια φορά, να σας συγχαρώ γι’ αυτή τη πρωτοβουλία, έχετε

κάνει αρκετές πρωτοβουλίες μέχρι τώρα και εύχομαι να συνεχίσετε έτσι. Τα συμπεράσματα της

διημερίδας με πολύ χαρά τα αναμένουμε και να τα λάβουμε και εμείς υπόψη μας σαν Δήμος

Ηρακλείου. Ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε πολύ τον Αντιδήμαρχο Ηρακλείου τον κ. Κώστα Μαμουλάκη και θα

παρακαλέσω την καλή συνάδελφο και φίλη την Κα Αρβανιτάκη Άννα Αρχιτέκτων Πολεοδόμος –

υπάλληλος του ΥΠΕΧΩΔΕ στη Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού, να μας κάνει τη παρουσίαση

του θέματος της με τίτλο «Η έννοια του ρυθμιστικού σχεδίου και η σχέση του με τα άλλα επίπεδα

σχεδιασμού, διαδικασίες εκπόνησης, η περίπτωση του Ηρακλείου».

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Καλή σας μέρα, έχουμε ξανά ειδωθεί σχετικά πρόσφατα σε μια επίσης ζωντανή

ημερίδα όπως και η σημερινή, αφορούσε τότε τα ΓΠΣ – ΣΧΟΟΑΠ, τώρα, σήμερα ερχόμαστε πιο

πολύ στα χωράφια τα δικά μου προσωπικά και με χαρά μου θα μεταφέρω την εμπειρία της

Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού για το εργαλείο αυτό των ρυθμιστικών σχεδίων.

Καταρχήν ετέθη πάρα πολύ το θέμα του Οργανισμού σε συσχέτιση με τη μελέτη. Λοιπόν κοιτάξτε

τι γίνεται, οι Οργανισμοί στο ΥΠΕΧΩΔΕ προωθήθηκαν πιο γρήγορα, πολύ πιο γρήγορα και από τις

μελέτες, στις τέσσερις πόλεις δηλαδή που κάνουμε ρυθμιστικά ως μελέτες πριν προλάβουμε

χαμπάρι εμείς που ασχολιόμαστε με τις μελέτες ήταν έτοιμοι οι Οργανισμοί και είναι τώρα στο παρά

πέντε να εγκριθούν.

Άρα λοιπόν και με τη δική σας μελέτη υπάρχει η αρμόδια Διεύθυνση που μας έχει προλάβει, είναι

σε τελικό στάδιο διαμόρφωσης του κειμένου. Άρα μην υπάρχει καμία ανησυχία σ’ αυτό, αντίθετα

εμείς που ασχολιόμαστε με τη μελέτη μέχρι να ξεκινήσουμε λίγο θέλουμε να τα συρράψουμε καλά,

16

ώστε στους σκοπούς και στους στόχους και τις κατευθύνσεις να μην γίνουνε ασυμβατότητες. Άρα

καμία ανησυχία σ’ αυτό, σας λέω θα προχωρήσει πιο γρήγορα σαφέστατα από τη μελέτη.

Τώρα, τυχαία ότι σημείωσα απ’ αυτά που απασχολούν σαν ανησυχίες, περιοχή μελέτης

μεγαλύτερη, ήδη είναι πάρα πολύ μεγάλη με το Αρκαλοχώρι αν τη δει κανείς γεωγραφικά, τι γίνεται

τώρα; Οι προδιαγραφές που έχουμε στο χέρι καλώς ή κακώς περιλαμβάνουν και τιμολόγιο της

μελέτης κατά αποκοπή, το οποίο είναι ομολογουμένως από όλους μικρό. Δηλαδή ένα μεσαίο

ΣΧΟΟΑΠ τρόπος τινά μπορεί άνετα να φτάσει στη τιμή του ρυθμιστικού, που είναι χωρίς το Φ.Π.Α.

180 κάτι; 180 Τιτίνα ναι, που σημαίνει όσο μεγαλώνουμε τη περιοχή τόσο ο μελετητής δεν θα μας

κάνει δουλειά βάθους.

Επίσης, το 21 μήνες πραγματικά νιώθω ενοχή γιατί το μείωσα εγώ τελευταία ώρα γράφοντας τη

προκήρυξη, από 24 – 5 – 6 μήνες, όπου οι συνάδελφοι που.., όλοι μαζί συμβουλευόμαστε, βρε

παιδιά τι ευθύνη θα πάρουμε στους ώμους μας, είχαμε πάει σε πολύ παραπάνω, με την εμπειρία

που θα ακούσετε των άλλων μελετών. Επομένως 21 μήνες είναι ένα ελάχιστο σύμφωνα με τους

χρόνους διαβούλευσης τους ανάμεσα και αν μπορέσει να τηρηθεί θα είναι ευχής έργο για όλους μας,

και εσάς που θα ανταποκρίνεστε και εμάς που θα το διαχειριζόμαστε.

Επιτροπή επίβλεψης τώρα να γίνει, ναι βεβαίως, είδατε ότι στη δική σας περίπτωση κατ’ εξαίρεση

η επιτροπή διαγωνισμού βγήκε πολύ πριν βγει η προκήρυξη, αυτό δεν είχε συμβεί στις άλλες. Άρα

κατ’ επέκταση είμαστε έτοιμοι τώρα που ηρεμήσαμε με τη προκήρυξη να βγάλουμε την επιτροπή

επίβλεψης.

Τώρα, το ότι λοιπόν είναι πολυμελετημένη η πόλη συμφωνώ με τον κύριο που το ανέφερε και

άρα ο Οργανισμός προτεραιότητας στην εφαρμογή, αυτό είπαμε είναι έτσι η ροή που καλύπτεται.

Εγώ άκουσα όμως κάτι άλλο από το Δήμο, τον Αντιδήμαρχο που μίλησε, για μια μελέτη ενεργών

ρηγμάτων που καλύπτει και χερσαίο χώρο, σ’ αυτό τον παρακαλώ να μου δώσει περισσότερα

στοιχεία, γιατί βεβαίως...

ΜΑΜΟΥΛΑΚΗΣ: Τώρα ξεκινάμε.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Ναι, αυτή η μελέτη είναι ακριβώς αυτή η ίδια...

ΜΑΜΟΥΛΑΚΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: ...περίπου πιθανά, περίπου ίδια με αυτή που ζητήθηκε από τη Διεύθυνση μας την

αρμόδια για τη μελέτη του ρυθμιστικού, άρα εκεί...

ΣΚΡΑΦΝΑΚΗ: Απλώς εδώ είναι μόνο για το Δήμο Ηρακλείου...

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Α, είναι πεπερασμένη στο Δήμο Ηρακλείου, Ο.Κ., Ωραία, μπαίνω για να μην

καθυστερήσουμε, να σας πω λίγο το ιστορικό των τεσσάρων μελετών.

Γιατί τέσσερις όχι έξι, όχι πέντε, αυτό καταρχήν δεν είναι θέμα μόνο.., δεν μπορούσε η

Διεύθυνση, δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση να καλύψει όλες όσες ήταν στο 2508, άρα με

17

πεπερασμένες δυνάμεις κανείς βάζει προτεραιότητες, εντάξει, εκεί κάποιο θέμα υπάρχει, πως αυτή

η πόλη, γιατί όχι, η Πάτρα είναι η τρίτη πόλη της Ελλάδος. Νομίζω ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, το

Ηράκλειο είναι κερδισμένο, έχουμε την εμπειρία των τεσσάρων, στου κασίδη το κεφάλι μάθαμε, των

τεσσάρων δηλαδή το κεφάλι και το Ηράκλειο τώρα έχει όλες τις προϋποθέσεις, είναι μόνη της, όχι

χάος τεσσάρων μελετών, πεπατημένη, να γίνει σωστά και σε καλύτερους χρόνους.

Όπως είπατε και πολλοί, οι προδιαγραφές εκδόθηκαν το 2005, δικαιολόγηση, υπήρχε μεγάλο

κεφάλαιο ανοιχτό των ΓΠΣ – ΣΧΟΟΑΠ. Είχε αρχίσει το 2003 η διαχειριστική αρχή του ΕΠΠΕΡ να

δίνει τις πρώτες αναθέσεις ουσιαστικά, ο ΓΠΣ – ΣΧΟΟΑΠ, προβληματιζότανε και συνεργαζότανε και

η θεματική υπηρεσία η πολεοδομικού σχεδιασμού πρώτη φορά σ’ αυτό το νέο εργαλείο. Άρα

υπήρχε απασχόληση με άλλα πράγματα.

Με τις πεπερασμένες λοιπόν δυνάμεις πράγματι υπήρχε μια ευαισθησία και συγκεκριμένα του

Υφυπουργού για το θέμα των ρυθμιστικών, το έβαλε κατεπειγόντως και βγήκανε οι προδιαγραφές –

όχι με μεγάλη άνεση χρόνου και τεχνογνωσίας όση θα θέλαμε, θα σας πω και στη συνέχεια ότι

έχουμε διαπιστώσει προβλήματα. Εν πάση περιπτώσει είναι σημαντικό ότι βγήκαν ώστε να ξεκινήσει

η πρώτη δέσμη μελετών.

Η Διεύθυνση αυτή που θυμίζω από το 2000, Τιτίνα πότε είναι ακριβώς που ήρθαν; Τελευταία

φορά επέστρεψαν οι μελέτες οι πολεοδομικές λόγω απόφασης του ΣτΕ, έφαγε στον ώμο της μια

δέσμη πολεοδομικών μελετών λεπτομέρειας, όγκο. Η Διεύθυνση η ίδια έχει την εποπτεία των ΓΠΣ –

ΣΧΟΟΑΠ, που όπως είπα ήτανε ένα καινούργιο εργαλείο, λοιπόν της ήρθε η ώρα να ασχοληθεί και

με τα ρυθμιστικά, ενώ η εμπειρία για τα δύο μεγάλα ρυθμιστικά – όπως θα σας τα εξηγήσουνε οι

Πρόεδροι των αντιστοίχων Οργανισμών – ήτανε εκτός Διεύθυνσης, επομένως ήτανε μια καινοτομία

για τη Διεύθυνση.

Καταρχήν το ότι υποβάλαμε για χρηματοδότηση στη διαχειριστική αρχή, αυτό έγινε με δυνάμεις

της Διεύθυνσης χωρίς τεχνογνωσία ευρωπαϊκών προγραμμάτων, διότι να ξέρετε ότι το ΤΔΕ – το

Τεχνικό Δελτίο Έργων – δεν είναι απλό πράγμα, οι υπάλληλοι οι θεματικοί δεν το ‘χουν ξαναδεί.

Στη συνέχεια με την ένταξη των μελετών στο ΕΠΠΕΡ χρειάστηκε να γίνει προκήρυξη όπως σε

σας τώρα, την εποχή εκείνη ο 3316 είχε μόλις βγει, καμία τεχνογνωσία στη Διεύθυνση, γι’ αυτό ήδη

ακόμα και η διαχειριστική έπαιρνε μαθήματα, σεμινάρια ενημερωτικά στον 3316. Άρα την εποχή

εκείνη έγινε ένας πραγματικός άθλος για να συνταχθούν τα τεύχη των τεσσάρων μελετών, μέσα σε

προθεσμίες αρκετά καλές θα έλεγα, και ξεκινάει κατεπειγόντως η προκήρυξη με προθεσμία τέλος

Οκτωβρίου του ’06 και με την υποστήριξη και της Διεύθυνσης Χωροταξίας στην αξιολόγηση των

μελετών, η οποία είχε κάνει το προηγούμενο καλοκαίρι τα ειδικά πλαίσια, τις αναθέσεις για τα ειδικά

πλαίσια.

Είμαστε λοιπόν στο πρώτο σκέλος του ιστορικού, φτάνουμε στο τέλος του 2006 τρέχοντας,

ξεκινάει η αξιολόγηση και φτάνουμε τελικά να κάνουμε αναθέσεις το Μάιο, τέσσερις μελέτες.

Προβλήματα διάφορα, ενδιάμεσες ενστάσεις, γίνονται οι αναθέσεις με τα αντικειμενικά πλέον

κριτήρια του 3316 και χωρίς παρεμβάσεις, οφείλω να το πω.

Έτσι λοιπόν έχουμε και τις συμβάσεις στις τρεις απ’ αυτές, διότι η μια δυστυχώς είχε και μια

περιπέτεια, τα Ιωάννινα, προσφυγής στο ΣτΕ, πράγμα το οποίο επίσης πρώτη φορά από τη

θεματική Διεύθυνση να υποστηρίξει μια μελέτη για την οποία καιγόμαστε – όπως καίγεστε και εσείς

18

για τη μελέτη του ρυθμιστικού σας – στο ΣτΕ με κίνδυνο να πάει πολλούς μήνες πίσω. Την

κερδίσαμε αυτή τη μάχη, κάναμε και τους δικηγόρους περίπου, με την υποστήριξη των συμβούλων

μας φυσικά.

Λοιπόν, έτσι λοιπόν φτάνουμε στη παράδοση του πρώτου σταδίου ταχύτατα, όχι στη παράδοση,

ναι, που είμαστε; Για βγάλε τον πίνακα σε παρακαλώ, έχουμε λοιπόν Ιούνιο συμβάσεις με

Σεπτέμβριο και βλέπουμε εδώ η παράδοση του πρώτου σταδίου γίνεται στο τέλος του 2007 – πάντα

με μια διαφορά φάσης τριών μηνών από τα Ιωάννινα. Η παράδοση λοιπόν και οι πληρωμές

τελειώνουν όλες μέσα στο 2007.

Λοιπόν, έτσι ερχόμαστε τρέχοντας στην αξιολόγηση με διαβούλευση. Εδώ πέρα θεώρησε η

Διεύθυνση – παρότι που δεν υπάρχουνε περιορισμοί στο νόμο γι’ αυτό – να κάνει διαβούλευση από

το πρώτο στάδιο και βεβαίως αυτό έχει μια διαδικασία έντονη, πακετάρεις μελέτες, CD, πράγματα,

τα στέλνεις, κάνεις και παρουσιάσεις. Όλα αυτά λοιπόν για τέσσερις μελέτες έγιναν και η παραλαβή

της πρώτης φάσης και εντολή έναρξης έγινε σε τρεις με τέσσερις μήνες κατά μέσο όρο στις μελέτες

που είχαμε άνεση, στη περίπτωση των Ιωαννίνων που ήταν καθυστερημένη – βλέπω εδώ και

θαμπώνομαι – ότι πήρε 1,5 μήνα αυτό όλο μαζί.

Άρα λοιπόν έγιναν κάποιοι χρόνοι ηρωικοί για να ξεκινήσουμε το βήτα στάδιο, το οποίο ξεκίνησε

Φεβρουάριο – Μάρτιο του 2008 και παράδοση το καλοκαίρι του 2008, βεβαίως με κάποιες

παρατάσεις κ.λ.π. φτάνουμε.., έχουμε πάλι τον πίνακα, ωραία, φτάνουμε καλοκαίρι μέχρι τέλος του

2008 με διαφορά φάσης πάντα τα Ιωάννινα.

Διαβιβάζεται και ο επόμενος λογαριασμός στο ΕΠΠΕΡ της βήτα φάσης, άρα έχουμε μια πολύ

καλή απορρόφηση πολύ πριν λήξουν οι προθεσμίες στο ΕΠΠΕΡ, του κύριου όγκου του κονδυλίου

για κάθε μελέτη και παίρνουμε μια ανάσα εκεί πέρα, διότι πια έπρεπε να μπούμε λίγο μέσα και στην

ουσία των μελετών. Στην ουσία των μελετών μπαίνεις περισσότερο όταν πια σου είναι στο χέρι το

δεύτερο στάδιο με όλη την λεπτομέρεια της πρότασης στα διάφορα επίπεδα.

Έτσι λοιπόν εδώ έγιναν διαφορετικές μεθοδεύσεις...

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Άννα με συγχωρείς.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: ...σε άλλες περιπτώσεις...

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Θα είχε μεγάλη αξία ειδικά για μια έννοια που δεν είναι γνωστή προς όλους, να

μπούμε λίγο και στο τι είναι πράγματι το ρυθμιστικό. Τα θέματα των ημερομηνιών νομίζω σε γενικές

γραμμές τα καταλάβαμε.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Να τα επισπεύσουμε λοιπόν.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Να μπούμε δηλαδή στη σχέση με τον σχεδιασμό γενικά.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Ναι, θα μπω...

19

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Τι είναι αυτό το πράγμα;

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Θα μπω σ’ αυτό, απλώς θέλω να δείξω ότι.., γιατί τελειώνει, εδώ είμαστε, είμαστε

ακριβώς στη φάση που θέλω να περιγράψω απλώς πως εδώ καταναλώνεται πολύς χρόνος στην

αξιολόγηση αυτής της βήτα φάσης, στο να δοθούν κατευθύνσεις – διορθώσεις, να πάρεις πίσω τη

μελέτη και να την ετοιμάσεις, έτοιμη να πάει για τη σοβαρή διαβούλευση. Αυτό λοιπόν έχει γίνει η

διαβίβαση ήδη στο Βόλο, απλώς οι άλλες τρεις μελέτες είναι έτοιμες, μόλις γυρίσω Αθήνα θα

πακετάρονται μία – μία μέσα στον Ιούνιο να φύγουν όλες για διαβούλευση.

Αυτό λέει που σας είπα με τα.., προβλέπουμε ότι είμαστε καλά στους χρόνους του ΚΠΣ να το

κλείσουμε τον Οκτώβριο και συμπερασματικά, τι μας λέει αυτή η χρονική εξέλιξη των φάσεων; Ότι το

2006 ήτανε.., πεθάναμε με τις διαδικασίες, δεν σκεφτόμαστε καθόλου, με την εκκίνηση μάλλον οι

προϋποθέσεις, το 2007 είχε πολύ διαδικασία, πάρε – δώσε τη φάση, πλήρωνε – κάνε, και το 2008

πια ασχολούμαστε με την ουσία.

Τι αποκομίσαμε από τις τέσσερις αυτές μελέτες και ποια παρακαταθήκη μας αφήνουν για το δικό

σας ρυθμιστικό; Μας έδωσαν μια μεγάλη εμπειρία πως λειτουργούν οι προδιαγραφές που έχουμε, τι

βελτιώσεις απαιτούνται, τι ενδιάμεσες οδηγίες απαιτούνται. Αυτά υπάρχουν, έχουν βγει τα

συμπεράσματα και δημιουργούν την πεπατημένη που λέω για τη δική σας μελέτη.

Συν τοις άλλοις βέβαια πήραμε τέσσερις ενδιαφέρουσες παραλλαγές μελετών ρυθμιστικού

σχεδίου, που βέβαια έχουνε τα δικά τους η κάθε μελέτη, τις δικές τους λεπτομέρειες, τη δική τους

εστίαση, που όμως για την επίβλεψη πάντα υπάρχει ένα θέμα, θέλουμε να έχουμε τα μάτια μας

στραμμένα στο Προεδρικό Διάταγμα που θα ακολουθήσει για να θεσμοθετήσει αυτές τις μελέτες, και

έτσι πάντα μ’ αυτό το πρίσμα κοιτάμε τις μελέτες και καμιά φορά στεναχωρούμε και τους μελετητές.

Συγχρόνως οι μελέτες των ρυθμιστικών έκαναν και ένα άλλο καλό, έφεραν την υπόθεση ΓΠΣ –

ΣΧΟΟΑΠ πιο κοντά στα στελέχη τα κεντρικά, γιατί; Γιατί όπως ξέρετε η αρμοδιότητα είναι σε σας,

στην ΠΕΧΩ, στη Περιφέρεια, για την παρακολούθηση και έγκριση τελικά των ΓΠΣ. Και έτσι, ενώ

βγήκε ο νόμος από την κεντρική υπηρεσία, η υλοποίηση των ΓΠΣ – ΣΧΟΟΑΠ ως πρόγραμμα

μελετών έχει βγει εκτός, άρα αυτό είναι πολύ καλό για να μας δίνει και μας ανατροφοδότηση.

Τι άλλο αποκομίσαμε από τις μελέτες αυτές; Ότι είναι κρίσιμη η καλή σχέση με την ΠΕΧΩ αλλιώς

δεν προχωρείς, άλλωστε την έχουμε και στην επιτροπή επίβλεψης – όπως είπε και κάποιος κύριος.

Βεβαίως εδώ πολλές φορές νοιώσαμε ότι θα θέλαμε να έχουμε λίγο πιο οργανική σχέση, λίγο πιο

πολυτέλεια χρόνου να ανταλλάσσαμε με τους δύο Οργανισμούς που χειρίζονται τα μητροπολιτικά

συγκροτήματα της χώρας, παρότι βέβαια έχει σημαντικές διαφορές οι δυο μητροπόλεις – ιδίως της

Αθήνας – από τις μεσαίες πόλεις, που μιλάμε κυμαίνονται στις 200.000 – 100 – 200 – 200 κάτι.

Τι άλλο είχε κρίσιμη η σημασία για την προώθηση του προγράμματος; Είχε το ότι το αγάπησε η

υπηρεσία μας, παρά το φόρτο της αυτό το πρόγραμμα το αγάπησε, η υπηρεσία ανάσανε με κάτι

άλλο που έχει σημασία και μ’ αυτή την έννοια ξεπεράστηκαν πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες και

εμπόδια.

Επίσης είχε τη στήριξη από την ηγεσία την αμέριστη, στην επίλυση των προβλημάτων όποτε

γινότανε και στην ενθάρρυνση και αποδοχή της δουλειάς μας.

20

Επίσης είχε την ανιδιοτελή υιοθέτηση από τα στελέχη της ομάδας ρυθμιστικών, τα οποία πλέον

συμμετέχουν – όπως γράφω – πέραν των τυπικών καθηκόντων, υπάρχει ένα πολύ υψηλό κίνητρο

γιατί είναι κάτι που σε γεμίζει. Στη διαφάνεια εδώ έχει παραληφθεί, η κρίσιμη σημασία μιας

δυναμικής επισπεύδουσας της Βουλευτού του νομού σας της Κας Σκραφνάκη, που βεβαίως ήτανε

πάντα ο καταλυτικός παράγων για την ολοκλήρωση αυτών των διαδικασιών.

Ποια είναι η πρακτική φιλοσοφία της Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού; Πρέπει να πούμε ότι

βασικά – όπως όλοι είπατε όμως να μην επεκταθώ – και ο Πρόεδρος είπε πολύ καλά το

περιεχόμενο των ρυθμιστικών, το ρυθμιστικό είναι ένα κατευθυντήριο σχέδιο κατά βάση, το ανώτερο

επίπεδο του πολεοδομικού σχεδιασμού. Κατά την έννοια αυτή βρίσκεται ανάμεσα στο πολεοδομικό

σχεδιασμό και από πάνω το χωροταξικό σχεδιασμό. Και βασικά τι κάνει; Όπως κάθε επίπεδο

σχεδιασμού εξειδικεύει τις κατευθύνσεις των υπερκειμένων και δίνει κατευθύνσεις στα υποκείμενα

επίπεδα σχεδιασμού,. Δεν είναι κάτι ιδιαίτερο αυτό το κάνουνε όλα τα σχέδια το καθένα στο επίπεδο

του, παίρνει από πάνω – δίνει από κάτω.

Βεβαίως – αυτό είναι η τρίτη βουλίτσα – βεβαίως μπορεί και κάνει και feet back αυτό που λέμε,

κάνει και ανάδραση, άμα βρει κάτι φοβερά στραβό – παρότι του το ‘χει κατεβάσει ο αναπτυξιακός

σχεδιασμός ή κάποιο χωροταξικό πλαίσιο – μπορεί και να πει εδώ με καταστρέφεις, στη πόλη αυτή

αδύνατον κ.λ.π., και στην ώρα του αυτό θα ληφθεί υπόψη στην επόμενη επικαιροποίηση του

αντιστοίχου σχεδίου.

Ωραία, εγώ θέλω να σταθώ σε δύο πράγματα ότι, είναι μεν βασικά κατευθυντήριο, δεν παύει

όμως να μπορεί σε ορισμένα σημεία να ‘χει και κανονιστικές διατάξεις εκεί όπου το επιβάλλει, το

απαιτεί η προστασία του περιβάλλοντος και αυτό αντλείται από το νόμο 1515, μην σας κουράζω με

παραγράφους, άλλωστε το ίδιο συμβαίνει και με τα ΓΠΣ. Έχει υπάρξει η περίπτωση που μέσα από

ΓΠΣ βάλαμε αποστάσεις κτιρίων από την οικοδομική γραμμή ή οτιδήποτε άλλο, ένα πολύ

κανονιστικό περιορισμό και το ΓΠΣ που για μέσα στη πόλη.., είναι και αυτό κατευθυντήριο για μέσα

στη πόλη. Βεβαίως το ΓΠΣ μην ξεχνάμε για όλα τα υπόλοιπα είναι απολύτως κανονιστικό για την

εκτός σχεδίου δόμηση.

Τώρα λοιπόν όπως είπαν όλοι βεβαίως βάζει το πλαίσιο για τη μελλοντική ανάπτυξη, θα σας

συμφωνήσω σ’ αυτό, ώστε να γνωρίζουν φορείς, νοικοκυριά, πολίτες και επιχειρήσεις κυρίως – σας

το επισημάνουμε – κατά που θα πάνε τα πράγματα. Είναι η έκφραση του Διευθυντή μας, πολύ

καλή.

Τι προσπαθούμε να κάνουμε μέσα από το ρυθμιστικό; Που επικεντρωνόμαστε σαν Διεύθυνση

Πολεοδομικού Σχεδιασμού, σύμφωνα φυσικά και με τις προδιαγραφές αλλά είναι πως το

ερμηνεύουμε, που κεντράρουμε, πως το μετουσιώνουμε. Όπως είπε ο κύριος πριν το ρυθμιστικό

είναι και πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος, άρα πρώτη ερώτηση, τι προστατεύουμε μόλις

ανοίγουμε μια πόλη; Επειδή η οικιστική ανάπτυξη έχει συντελεστή, έτσι όπως έχει συντελεστή και

όλοι το είπατε εδώ, πρώτο μέλημα του ρυθμιστικού είναι τι μπορεί να σώσει ακόμα, άρα τι

προστατεύουμε; Και μάλιστα όχι έτσι εν γένει, με προτεραιότητες, τι είναι κρίσιμο να μην χάσουμε, τι

είναι αυτά που είναι σύμφυτα, είναι το trade mark ας το πούμε με τη πόλη τη δική σας εν

προκειμένου.

21

Και βεβαίως και με τους κανόνες της βιώσιμης ανάπτυξης. Έχουμε εδώ και επίσημα

προγράμματα που έχουμε κάνει και σαν Υπουργείο, που έχουμε συμφωνήσει και στις Βρυξέλλες,

όλα αυτά είναι δεσμευτικά.

Βεβαίως το τι προστατεύουμε, πάντα υπάρχει και κάποιος ιστορικός πυρήνας στις εκάστοτε

πόλεις που πρέπει ιδιαίτερα να κοιτιέται και να προστατεύεται και να.., πάνω εκεί να λέμε τι, πως, τι

ρυθμίσεις κανονιστικές, αλλά και τι προγράμματα, τι άλλες πρωτοβουλίες, τι αναπλάσεις, τι

παρεμβάσεις. Εδώ δηλαδή μπορεί να είναι και ευρηματικό το ρυθμιστικό.

Και το δεύτερο που κάνει είναι βέβαια αυτό που είπαμε, να αναρωτηθεί και να θέσει μέχρι που θα

φτάσει η πόλη. Εδώ είναι ένα ερώτημα που πρέπει να το θέσουνε ο κάθε κάτοικος, όλοι οι φορείς

και όλοι οι παράγοντες του τόπου, μέχρι που θα φτάσει αυτή η πόλη, η κάθε πόλη.

Βεβαίως η επιστήμη μπορεί και υπολογίζει το μέγεθος ανάλογα με το ρόλο που της δίνουν από

πάνω τα προγράμματα που θέλουμε εμείς, όλα αυτά, βεβαίως, αλλά και στο χώρο πια το φυσικό

πρέπει να πάρουμε λίγο απόφαση που σταματάει ο αστικός χαρακτήρας και που αρχίζει το άλλο,

και πως αυτή η πόλη – η κάθε πόλη πάλι – θα γίνει αναγνωρίσιμη.

Ξέρετε ότι εδώ πέρα υπάρχει μεγάλη μάχη στην Ευρώπη από χρόνια ατελείωτα, υπάρχει ο

θεσμός της green – belt, της πράσινης ζώνης γύρω από τις πόλεις για να είναι αναγνωρίσιμη, κάπου

να υπάρχει αυτό το όριο α, αυτή είναι η πόλη. Παλιά στη μεσαιωνική υπήρχαν τα τείχη. Τώρα λοιπόν

στην ελληνική πραγματικότητα που έχουμε δόμηση μέσα, δόμηση και απέξω από τη πόλη, αυτό το

ερώτημα είναι πάρα πολύ δύσκολο, πως θα το χειριστεί η μελέτη, αλλά πολύ περισσότερο πως θα

το αποδεχτεί η τοπική κοινωνία.

Βεβαίως στο στρατηγικό σχέδιο του ρυθμιστικού κύριο μέλημα είναι τι γίνεται με τις παραγωγικές

υποδομές, βασικά που πάνε; Μας φτάνουν οι υπάρχουσες; Μήπως είναι και άχρηστες; Δηλαδή

τσεκάρει και κατανέμει έτσι που να εξασφαλίζεται και ο αναπτυξιακός ρόλος, αλλά και η καλή

λειτουργικότητα μέσα στη πόλη. Τα μιλάω όλα αυτά χωρίς να ξέρω – πρέπει να το πω αυτό –

καθόλου τη πόλη του Ηρακλείου. Η Κα Δουγαλή η οποία παρίσταται και θα πάρει και όλο το βάρος

της επίβλεψης της κυρίας μελέτης στο πακέτο των μελετών του ρυθμιστικού, σε συγκεκριμένα

ερωτήματα θα μπορεί να σας απαντήσει. Εγώ μιλάω κυρίως με την εμπειρία των τεσσάρων άλλων

πόλεων.

Άρα λοιπόν λέμε ότι συνήθως το ρυθμιστικό έρχεται και χρειάζεται να κάνει κάποια αποκέντρωση

παραγωγικών υποδομών, να εξορθολογήσει το πώς δουλεύει η πόλη. Ε, μια τέτοια παρέμβαση

συνήθως γίνεται συμβατή και απαιτητή από το ρυθμιστικό.

Μετά τις παραγωγικές, βεβαίως υπάρχει το κεφάλαιο το κολοσσιαίο του σχεδιασμού των

μεταφορών. Εδώ πέρα υπάρχουνε και υπερτοπικές, οι υπερτοπικοί άξονες, οι οποίοι όπως ξέρετε

σχεδιάζονται ετεροχρονισμένα από τη πόλη, υπάρχουν και οι βασικοί άξονες που σχετίζονται με τη

πόλη, αλλά ξέρουμε ότι υπάρχει δυσχέρεια συντονισμού και συγχρονισμού των σχεδιασμών αυτών.

Εμείς δώσαμε μεγάλη προσοχή σ’ αυτό, φέραμε ζωντανά τους φορείς των μεταφορών, τρένα,

δρόμους κ.λ.π. στη κάθε πόλη, για να μπορέσουμε να φέρουμε αυτό το συσχετισμό. Δεν είναι

δύσκολο είναι ανοικτό, πρέπει όμως να προσπαθείτε πάντα.

Και βέβαια το κρίσιμο ερώτημα αυτό στο οποίο καλούμαστε να οδηγήσουμε και τα ΓΠΣ –

ΣΧΟΟΑΠ, τι θα κάνουμε με την ύπαιθρο; Πως μορφοποιείται η άμορφη ύπαιθρος; Λοιπόν εδώ

22

απλά θα επαναλάβω κάτι, που οι κύριοι που ήταν στα ΓΠΣ το ‘χουν ακούσει, που πορευόμαστε; Στη

νέα εποχή, ωραία, είναι η εποχή όπου έστω και αν δεν καταργήθηκε η εκτός σχεδίου δόμηση μέσα

από το γενικό πλαίσιο χωροταξίας, είναι σαφής η κατεύθυνση για σταδιακό περιορισμό της εκτός

σχεδίου δόμησης.

Πως το εννοούμε αυτό στη Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού; Και πως τον εννοεί στη

πραγματικότητα και το ΣτΕ, γιατί έχει κάνει επανειλημμένες ημερίδες πάνω σ’ αυτό το θέμα, το ΣτΕ,

τα επίλεκτα στελέχη του. Η λογική που πια είναι της περιόδου αυτής που διανύουμε είναι ότι, όχι –

δεδομένο από χέρι – η εκτός σχεδίου. Δηλαδή πια στον εκτός σχεδίου χώρο πρέπει αιτιολογημένα

με βάση το χαρακτήρα των επιμέρους περιοχών, να επιτρέπονται τάδε πράγματα. Αυτό συνήθως

μπορεί να είναι όχι όλο το πακέτο της εκτός σχεδίου, αλλά μια γκάμα από τις χρήσεις τις εκτός

σχεδίου αιτιολογημένα, έως και καθόλου φυσικά στις περιοχές προστασίας.

Άρα οι κατευθύνσεις γι’ αυτό το πράγμα, το οποίο είναι το δύσκολο και για το ΓΠΣ – ΣΧΟΟΑΠ

είναι γνωστό, είναι σαφές, κατευθύνσεις εν προκειμένω στους Δήμους, τους πολλούς ΟΤΑ που

έχετε, θα κληθεί να δώσει το ρυθμιστικό. Άρα λοιπόν κατευθύνσεις γενικότερα για πολιτική χρήσεων

γης και είπαμε και πριν με πιθανά.., όπου χρειάζεται κάτι επικίνδυνο έχει γίνει, πιθανά και κάποιο

κανονιστικό στοιχείο. Φτάνω λίγο ανάποδα Γιάννη συγνώμη, στο χαρακτήρα των ρυθμιστικών.

Ναι, με έχει απασχολήσει γιατί λιγάκι έχω στεναχωρήσει και κάποιους μελετητές, ιδίως τον

αγαπητό κ. Μπαλατσινό, με τον οποίο έχουμε και πολύ καλή συνεργασία.

Πόσα αναπτυξιακά είναι. Ωραία, βεβαίως, είναι αναπτυξιακά, καταρχήν όμως πρέπει να

αναγνωρίσουμε ότι, κακά είναι τα ψέματα, ο χώρος πάσχει, η ανάπτυξη εντάξει καθορίζεται βασικά

στα ΕΣΠΑ και στα περιφερειακά προγράμματα, ξέρετε όλοι σας ότι πολλά έχουνε αποφασιστεί, είναι

όλα ήδη με τις δράσεις μέσα προφανώς, δεν τα παρακολουθώ και τελείως, άρα μην λέμε ότι

μπορούμε να επιδράσουμε στη παραγωγική δομή μέσα από τις ρυθμίσεις του ρυθμιστικού.

Η άποψη της Διεύθυνσης είναι ότι, βεβαίως έχει το αναπτυξιακό σκέλος, γιατί; Για να υποστηρίξει

τις προτάσεις στις χωρικές ρυθμίσεις, οι οποίες εκεί είναι.., αυτό το κόκκινο το δεύτερο, είναι που θα

απαιτούν τη προσοχή, απαιτούν το ξόδεμα των μελετητικών γραφείων να είναι λεπτομερείς,

κωδικοποιημένες, αιτιολογημένες οι προτάσεις της οικιστικής πολιτικής.

Επομένως δεν είναι ότι διαγράφουμε το αναπτυξιακό σκέλος, αλλά είπαμε χρησιμοποιούμε την

εισροή και στο τέλος του ρυθμιστικού με το πρόγραμμα που θα προτείνουμε παρεμβάσεων και

έργων, είναι μια ωραία ευκαιρία να τροφοδοτούμε τα περιφερειακά – επιχειρησιακά προγράμματα.

Εμείς λοιπόν για πρώτη φορά αυτό θα το κάνουμε με τα τέσσερα και είναι σε καλή ώρα, στέλνουμε

και πριν ολοκληρωθούν σε Π.Δ. έγγραφα προς τις διαχειριστικές αρχές, στη διαδικασία του

προγραμματισμού του ΠΕΠ θα πάρετε υπόψη τάδε προτάσεις των ρυθμιστικών, είναι η

οργανικότερη σύνδεση με τον αναπτυξιακό σχεδιασμό.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Που νομίζω ότι είναι και από τα σημαντικότερα στοιχεία του ρυθμιστικού ότι

συσχετίζει τις προτάσειςμε χρηματοδοτικά εργαλεία πολύ σαφή, εγκεκριμένα, που αντιστοιχούν σε

πολλά εκατομμύρια χρηματοδότησης που τα έχουμε.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Και ήδη οι μελετητές...

23

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Δεν είναι ουτοπικό.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Θα μου πει κανείς λοιπόν, έχει αξία λοιπόν αυτό το κατευθυντήριο, ένα απλά

κατευθυντήριο εργαλείο; Θέλω να πω εδώ ότι, κατευθυντήριο ναι μεν όμως δεν είναι αόριστο ή

γενικόλογο, έτοιμο να πάει στις καλένδες, είναι κατευθυντήριο αλλά σαφές και δεσμευτικό. Και όσο

πιο εμπεριστατωμένο και ποσοτικοποιημένο είναι, αποτελεί το σαφέστερο πλαίσιο ελέγχου όλων

των διοικητικών πράξεων παρακάτω. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό ξέρετε για προσφυγές στο ΣτΕ,

για το ένα, για το άλλο. Ελέγχονται όλοι και ας μην το θέλουνε οι παρακάτω σχεδιασμοί και

επιμέρους πράξεις, αδειοδοτήσεις κ.λ.π., σε σχέση με τις κατευθύνσεις του ρυθμιστικού.

Βεβαίως εδώ.., γιατί το ‘βαλα αυτό για να θυμηθώ, γιατί διάβαζα και ένα πολύ ωραίο – που θα το

πω σε λίγο – βιβλίο, αρχών ‘90 και εκεί αντιδιέστελλε, στη δεκαετία του ’90 στην Αγγλία έγινε μεγάλη

ιστορία για το στρατηγικό σχεδιασμό, στρατηγικός μάλιστα, τι είναι αυτό μωρέ; Δεν ακούγαμε και το

’60 και ’70;

ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Όχι, αυτός ήταν ο καθολικός, comprehensive το λέγανε οι Άγγλοι, που είναι

δηλαδή.., πιάνει τα πάντα δεσμευτικά, δεν μπορείς να κουνήσεις, μην ευέλικτος, μάλιστα, ήτανε

δηλαδή ο παραδοσιακός καθολικός σχεδιασμός.

Επανήλθε λοιπόν το ’90, εγώ δεν καταλάβαινα, δεν πρόσεχα ακριβώς τις διατυπώσεις, λέω

μωρέ το ίδιο που θυμάμαι από παλιά, όχι, στρατηγικός γιατί δεν τα πιάνουμε όλα, δεν ρυθμίζουμε

την κάθε τελευταία λεπτομέρεια. Στρατηγικά, ποια είναι τα σημεία κλειδιά; Που εκεί όμως θα τα

ρυθμίσουμε και θα ‘μαστε και ακούνητοι, αυτό λοιπόν είναι. Ο στρατηγικός δεν είναι έπεα πτερόεντα,

γενικολογίες, ευχές, είναι – επιλέγω με προτεραιότητες αλλά να ελέγξω με μεγάλη σαφήνεια τα

ορισμένα που με νοιάζει.

Άρα λοιπόν για την Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού η συνειδητοποίηση είναι ότι, και ας

είναι στρατηγικό, με ένα ρυθμιστικό τελικά θα μπουν περιορισμοί, αυτή είναι η συνειδητοποίηση.

Κακά είναι τα ψέματα, μπορεί να μην ακολουθηθεί στην αρχή κ.λ.π., μπορεί το ένα, μπορεί το άλλο,

αλλά στην ουσία πάντα σε σχέση με το ανάπτυξη χωρίς πλαίσιο θα είναι κάποιο περιοριστικό

πλαίσιο.

Και γεννάται το ερώτημα, εδώ είναι αυτά τα ακαδημαϊκά του ’90, τι περιορισμοί; Είναι έτοιμη και

ιδίως η χώρα μας, η κοινωνία – και δεν βγάζουμε κανένα έξω – ή ο επιχειρηματικός κόσμος και οι

φορείς οι ίδιοι και οι απλοί πολίτες; Διάβασα λοιπόν μια αυτή δεν.., έπεσα στο πειρασμό να τη φέρω

αυτή την παράγραφο, λέει λοιπόν αυτή, είναι διάσημη επιστήμονας για τα συστήματα σχεδιασμού

του χώρου στην Ευρώπη η Κα Πάτσι Χίλι και λέει ότι παρατηρήθηκε στην Αγγλία. Ότι με τη κρίση

υπερπροσφοράς κατοικίας στα τέλη του ’80.., ξέρετε ότι η δεκαετία του ’80 έχουμε Θάτσερ στην

Αγγλία, οπότε σήμαινε – φεύγουμε από το σχεδιασμό και μάλιστα τον καθολικό του ’60 – ’70

απομυθοποιείται και μπαίνουμε σε απορύθμιση και στο χώρο εν προκειμένω αδειοδοτήσεις κατά

περίπτωση των αναπτύξεων, projects δηλαδή.

24

Επομένως στη δεκαετία αυτή κινείται εύκολα οι φορείς των εργολάβων, των κατασκευαστών,

είναι μια άνεση γιατί δεν έχουμε κανένα νταλκά στο κεφάλι. Και λέει ότι, μετά την κρίση

υπερπροσφοράς κατοικίας στο τέλος του ’80 – που επακολούθησε από την απορύθμιση – οι

εκπρόσωποι των κατασκευαστών έφτασαν στις αρχές του ’90 – κάτω βέβαια και από τη πίεση των

περιβαλλοντικών λόμπι, το λέει όμως έτσι η Χίλι, των περιβαλλοντικών λόμπι που τότε

αναπτυσσόντουσαν πολύ, να αναγνωρίσουν την ανάγκη να αυτοπεριοριστούν, καθώς και επίσης

την ανάγκη για στρατηγικά – και εδώ μπήκε λοιπόν έτσι σαν απαίτηση και από τα κάτω – στρατηγικά

σχέδια που θα βάζουν το πλαίσιο για τη πολιτική των χρήσεων γης.

Αν λοιπόν η Αγγλία είχε ανάγκη – που ξέρουμε τι σχεδιασμό έχει – τι πράσινες ζώνες, τι

ύπαιθρο αμόλευτη, είχε ανάγκη αυτά πόσο μάλλον εμείς.

Η περίπτωση του Ρ.Σ. Ηρακλείου νομίζω τα είπατε όλα, το είπε και η Κα Σκραφνάκη και ο

Πρόεδρος τι έχει γίνει. Δεν είναι ώρα να απολογούμεθα αλλά πραγματικά έγινε και εδώ το κατά

δύναμη, διότι βεβαίως με πεπερασμένες δυνάμεις έπρεπε να συνδυαστούν οι χρόνοι του ΚΠΣ για τις

τέσσερις μελέτες και μια επιπλέον προκήρυξη.

Εν πάση περιπτώσει και γι’ αυτό οι δεύτερες φάσεις των μελετών κρατήθηκαν λίγο για να

μπορέσουμε να βγάλουμε τη προκήρυξη σας, πράγμα που και προσωπικά είχα δεσμευτεί στην Κα

Σκραφνάκη και στον κ. Αναστασάκη…(αλλαγή κασέτας)…Σας εξήγησα ότι η υλοποίηση της

προκήρυξης.., αυτό είναι – λυπάμαι που το λέω – αυτό είναι προσβλητικό για τη δημόσια διοίκηση

που λέτε.

Λοιπόν, σας είπα καθαρά και το τόνισα ότι, το ότι βρίσκεται αυτή τη στιγμή η προκήρυξη και το

ότι ένα επιτελείο είναι έτοιμο να πέσει απάνω στο ρυθμιστικό Ηρακλείου με όλη του την εμπειρία,

δεν θα μπορούσατε να πείτε κάτι καλύτερο.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Να παρακαλέσω να συνεχίσετε όμως τη ροή της παρέμβασης σας.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Η ροή τελειώνει κάπου εδώ, γιατί ακριβώς σ’ αυτό το σημείο είχα φτάσει, να μιλήσω

για την.., άλλωστε λείπει – συγνώμη που θα το παρατηρήσω τώρα – και η Καβάλα δεν μπήκε

επίσης. Το θέμα πάντως είναι ότι.., απλώς για να το κλείσω, την εποχή εκείνη σαφώς δεν.., η

επιλογή μπορούσε να γίνει με κλήρο, μπορείτε να ενίστασθε σ’ αυτό γιατί δεν έγινε με κλήρο ή όχι,

αλλά η Διεύθυνση σαφώς είχε τοποθετηθεί ότι πάνω από δύο ρυθμιστικά δεν μπορεί να αναλάβει

και παρόλα αυτά τα ανέβαλε.

Αυτό που θέλω να πω είναι λοιπόν ότι, υπάρχουν θετικά στοιχεία πολλά στην τωρινή εκπόνηση

και προκλήσεις όμως γιατί έχει δύο παράλληλες μελέτες και ταυτόχρονα μιλάμε για μια πόλη με

μεγάλες οικιστικές πιέσεις.

Και τελειώνουμε ότι, είναι χρήσιμο τελικά όλη αυτή η φασαρία και η τόση ένταση με την οποία

ζητείται αυτό το εργαλείο; Επιστημονικά ασφαλώς είναι, επιστημονικά είναι γοητευτικό να βλέπεις το

σύνολο μιας πόλης που κανένα άλλο εργαλείο δεν σου δίνει, ακόμα και τα ΓΠΣ, ακόμα και του

καινούργιου νόμου, τις μεγάλες πόλεις δεν μπορούν να τις πιάσουν μέσα.

Και η άποψη της ΔΠΣ είναι τώρα που μπορούμε, δεν έχει σημασία, τώρα που μπορούμε

αρχίζουμε να τα κάνουμε, απαντώ στο Βουλευτή που ενίσταται, τώρα που μπορούμε τα

25

προσέχουμε, τώρα που μπορούμε τα γνωστοποιούμε και νομίζουμε ότι αυτό είναι που βοηθάει, γιατί

αν δεν γίνεται επικοινωνία της χωρικής πολιτικής δεν κάνουμε τίποτα. Σαν όμως επιχειρησιακό

εργαλείο δεν είναι δεδομένη η χρησιμότητα, θα μου επιτρέψετε να σας πω, θα εξαρτηθεί από το

πόσο θα το στηρίξουνε οι τοπικοί φορείς και η κοινωνία, θα εξαρτηθεί από το πόσο είμαστε

διατεθειμένοι να κάνουμε συγκερασμό απόψεων, να βάλουμε νερό στο κρασί μας, γιατί ξέρετε πόσα

πολλά στρατηγικά σχέδια στη χώρα μας έμειναν ανεφάρμοστα. Με τις προθέσεις που βλέπω πόσο

ζωηρά το θέλετε το ρυθμιστικό, πράγματι ελπίζω ότι δεν θα είναι ένα απ’ αυτά το ρυθμιστικό σας.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε πάρα πολύ την Κα Αρβανιτάκη που για μια ακόμα φορά εδώ από

το Ηράκλειο μας έδωσε με πολύ απλό τρόπο, νομίζω απόλυτα κατανοητό για καθένα, είτε ειδήμονα

– είτε μη ειδήμονα, για το πόσο χρήσιμο εργαλείο μπορεί να είναι το ρυθμιστικό σχέδιο για κάθε

χωρική ενότητα. Λοιπόν, θα προχωρήσουμε αμέσως στη Κα Συκιανάκη Κατερίνα, Πρόεδρο του

Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Περιβάλλοντος Αθήνας, θα μας πει για το ρυθμιστικό σχέδιο

της Αθήνας, στρατηγικές επιλογές και τρόπος προσέγγισης. Νομίζω τώρα θα πάρουμε μια πολύ

καλή γεύση από το τι γίνεται στη πρωτεύουσα μας, σε σχέση με το ρυθμιστικό σχέδιο που εφαρμόζει

ο Οργανισμός που έχουν στην Αθήνα. Κα Συκιανάκη έχετε το λόγο.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Και θα ‘χει ενδιαφέρον γιατί η Κα Συκιανάκη είναι και από τη Κρήτη από τις

Αρχάνες, οπότε θα δούμε πως βλέπει ένας Κρητικός το ρυθμιστικό της Αθήνας.

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Καταρχήν ευχαριστώ για τη πρόσκληση και συγχαίρω για τη πρωτοβουλία σας, γιατί

είναι πραγματικά κάτι που έτσι είναι η σωστή αρχή σ’ αυτού του είδους τις προσπάθειες.

Εγώ θα μιλήσω βέβαια για το ρυθμιστικό της Αθήνας που είναι η μεγαλύτερη μητρόπολης της

Ελλάδας και δεν είναι το ίδιο ακριβώς σε προδιαγραφές και σε πλαίσιο, γιατί εμάς είναι και το

περιφερειακό πλαίσιο, επομένως αυτό που προηγουμένως ανέφερε η Κα Αρβανιτάκη για το θέμα

του αναπτυξιακού σχεδιασμού εδώ ενσωματώνεται και ταυτίζεται.

Στην Αθήνα επί μεταπολεμικές εξελίξεις σε όλο τον ελληνικό χώρο με την εξέλιξη των γεγονότων

και της αστυφιλίας που δημιουργεί, τη συγκέντρωση των οικονομικών δραστηριοτήτων και

πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στα δυο μητροπολιτικά κέντρα και της Αθήνας

σαν μητρόπολη που συσσωρεύτηκε η οικονομική δραστηριότητα, το μεγαλύτερο ποσοστό της

οικονομικής δραστηριότητας και όλων των λειτουργιών του ελλαδικού χώρου, τα προβλήματα από

πολύ νωρίς άρχισαν να είναι ορατά. Γι’ αυτό το λόγο και η πολιτεία το θέμα του ρυθμιστικού το έβαλε

στο τραπέζι των συζητήσεων ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’60, και το πρώτο ρυθμιστικό που

είχε συνταχθεί και ολοκληρωθεί με την ομάδα Βασιλειάδη δεν ήρθε ποτέ, δεν θεσμοθετήθηκε ποτέ,

όμως στοιχεία του υπήρχανε, όπως οι άξονες που υλοποιήθηκαν 30 χρόνια αργότερα υπήρχαν ήδη

από τότε και αρκετά από τα στοιχεία εκεί είχαν αναφερθεί.

Είχαν γίνει πάρα πολλές προσπάθειες και εξελίξεις και μετεξελίξεις των μελετών, όπου η πρώτη

φορά που θεσμοθετήθηκε και έγινε πλέον νόμος του κράτους ήταν το 1985. Το 1985 επιτέλους έγινε

νόμος του κράτους και γιατί είναι ένα πολύ σύνθετο εργαλείο και δεν είναι απλώς ένα εργαλείο που

26

ένα διάταγμα μπορεί να το αντιμετωπίσει, έγινε με νόμο. Ο νόμος αυτός θεσμοθέτησε το ρυθμιστικό

το οποίο ήτανε ένα σύμπλεγμα μέτρων, προγραμμάτων και κατευθύνσεων για την ανάπτυξη του

μητροπολιτικού συγκροτήματος της Αθήνας και της περιαστικής ζώνης. Δεν ταυτιζόταν ακριβώς με

τη περιφέρεια, προσέθετε την Μακρόνησο – αφαιρούσε τα Κύθηρα και έτσι δεν μπορούσε να

ταυτιστεί με τον περιφερειακό προγραμματικό.

Το σημερινό ρυθμιστικό κάνει αυτή την ταύτιση, ώστε να είναι πλέον ένα ολοκληρωμένο σύνολο

αναπτυξιακού προγραμματισμού και χωρικού σχεδιασμού, να μην υπάρχει διάσταση, γιατί μιλάμε

για τον ίδιο χώρο. Και είναι πλέον οι έννοιες της βιώσιμης ανάπτυξης αυτές που μας υποδεικνύουν

και πως θα χειριστούμε αυτά τα θέματα, ότι δηλαδή θα πρέπει ταυτόχρονα να εξετάσουμε τον

παράγοντα ανάπτυξη, τον παράγοντα ανάπτυξη και οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον σε ένα

σύνολο και σύμπλεγμα στόχων – μέτρων – προγραμμάτων και διατάξεων.

Η πρώτη αυτή προσπάθεια του ‘85 είχε αρκετά στοιχεία, πολύ καινοτόμα για την εποχή, στοιχεία

που αφορούσαν τόσο τα θέματα του χωρικού σχεδιασμού – όσο και τα θέματα της προστασίας

περιβάλλοντος. Έβαζε μέσα αρχές και στόχους και αναφερόταν σε θέματα μέτρησης της ρύπανσης

ή προστασία ή διαχείριση φυσικών πόρων που ήταν πολύ καινοτόμα για την εποχή τους και

αργότερα αυτά τα ίδια μέτρα – που χρησιμοποιήθηκαν στις αρχές της αειφορίας – άρχισαν να

συνειδητοποιούνται και από όλο τον ευρωπαϊκό χώρο και ‘γιναν μέρος της ευρωπαϊκής πολιτικής γι’

αυτά τα θέματα του σχεδιασμού των αστικών, των μεγάλων αστικών κέντρων και δη των

μητροπολιτικών περιοχών.

Το ρυθμιστικό του ’85 όπως είχε σχεδιαστεί, δεν είχε τότε περιλάβει τον μεγάλο άξονα που

διασχίζει σήμερα την Αθήνα, την Αττική οδό, τα βασικά αυτά δίκτυα τα οποία έχουν αλλάξει την

σημερινή εικόνα της Αθήνας, ούτε το Μετρό, ούτε το αεροδρόμιο, ήταν στοιχεία που δεν τα ήθελε,

δεν τα είχε. Αυτά μπήκαν το ’90 με μια τροποποίηση του ’92, οπότε εκεί και οι μεγάλοι οι άξονες –

που είχαν ήδη το ’65 μελετηθεί από την μελέτη του ΣΔΙΤ – μπήκαν πλέον στο νέο ρυθμιστικό και τα

θέματα της ανάπτυξης Μετρό και το θέμα του αεροδρομίου, οπότε πλέον ανέτρεπαν την εικόνα του

αρχικού ρυθμιστικού.

Και έτσι δέκα χρόνια μετά την πρώτη εφαρμογή του, μετά την πρώτη τη θεσμοθέτηση του εν έτι

1996 συγκαλέσαμε ένα διεθνές συνέδριο στο οποίο φωνάξαμε απ’ όλο τον κόσμο, απ’ όλο το

ευρωπαϊκό χώρο όλους τους φορείς τους επιστημονικούς – τον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο – που

χειριζόταν θέματα τέτοια, φωνάξαμε κοινωνικούς φορείς και όλους τους σχετικούς εμπλεκόμενους

να καταθέσουν την άποψη τους σε σχέση με αυτή τη 10ετή εμπειρία.

Να αποτιμήσουν αυτή τη 10ετία σε σχέση με την εφαρμογή των πολιτικών προστασίας και

οργάνωσης χώρου, διαχείρισης χώρου και να προτείνουν τι ακριβώς χρειάζεται να προστεθεί ή να

αλλάξει για να έχουμε πλέον ένα πιο σύγχρονο εργαλείο. Ήδη βέβαια και από τις αρχές της

δεκαετίας του ’90 είχανε μπει οι αρχές της αειφόρου ανάπτυξης και είχαν δώσει άλλη κατεύθυνση

στη προσέγγιση του σχεδιασμού.

Είχαμε ένα πάρα πολύ καλό αποτέλεσμα απ’ αυτό το συνέδριο, μας δόθηκαν όλα τα στοιχεία για

να μπορέσουμε πλέον να προχωρήσουμε για την επικαιροποίηση του ρυθμιστικού του ’85.

Ξέχασα να σας πω ότι, ταυτόχρονα με το νόμο που θεσμοθετήθηκε το ρυθμιστικό,

θεσμοθετήθηκε και ο Οργανισμός του ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας, ο φορέας δηλαδή της

27

εξειδίκευσης του και της παρακολούθησης της εφαρμογής του. Ήτανε επιτελικός φορέας, έφτανε

μέχρι το σημείο σύνταξης των γενικών πολεοδομικών σχεδίων και έφτανε σε μεγαλύτερο βάθος

όταν αναφερότανε σε ειδικές πολεοδομικές παρεμβάσεις μητροπολιτικού χαρακτήρα. Τον

υποκείμενο σχεδιασμό τον είχε πάντα η Τοπική Αυτοδιοίκηση ή το Υπουργείο ανάλογα με το

επίπεδο. Πάντως τα γενικά πολεοδομικά ήταν στον Οργανισμό Αθήνας στο σύνολο τους.

Λοιπόν, ξεκινώντας με αυτή την αφετηρία του ’96 αναθέσαμε μια σειρά ερευνητικών

προγραμμάτων ανά τομέα ή ειδικό χώρο. Δηλαδή για τα Μεσόγεια, που μπήκε το νέο αεροδρόμιο,

αναθέσαμε ένα ερευνητικό πρόγραμμα για να μας πει τις επιπτώσεις ενός μεγάλου αεροδρομίου σ’

αυτό το χώρο. Είναι κάτι το οποίο το 2000 που είχε τελειώσει αυτό το πρόγραμμα – που έβγαλε τα

δελτία και τύπωσε τα δελτία και έγιναν οι διαβουλεύσεις – τα στοιχεία που προέβλεψε και που εμείς

ταυτόχρονα και παράλληλα προσπαθήσαμε να τα περάσουμε σε θεσμικά εργαλεία είτε μέσα από τις

ΖΟΕ των Μεσογείων για τη ρύθμιση των χρήσεων στον εξωραϊστικό χώρο και τη προστασία των

περιβαλλοντολογικών αξιόλογων στοιχείων των Μεσογείων, είτε μέσα από τη τροποποίηση όλων

των γενικών πολεοδομικών των Μεσογείων τα εντάξαμε, οπότε αυτά που φωνάζουν σήμερα στις

εφημερίδες ήδη έχουνε μπει και αυτά είναι αυτά που πραγματικά είχαν προβλεφθεί, δεν έχουν καμία

απολύτως απόκλιση, ίσως δεν είχαν διαβάσει τα δελτία της εποχής.

Άρα αυτό που λένε σαν κατάσταση είχε προβλεφθεί, οι υποδοχείς για την ανάπτυξη είχαν

προβλεφθεί, το είδος της ανάπτυξης είχε προβλεφθεί, το πληθυσμιακό μέγεθος είχε προβλεφθεί,

άρα οι εντάξεις που έχουν γίνει έχουνε καλύψει και υπερκαλύψει το στόχο, και αυτό που συζητάνε

για τις χιλιάδες εντάξεις είναι αυτά που προχωράνε, απλώς η πολεοδόμηση τους και η ολοκλήρωση

του πολεοδομικού σχεδιασμού – λόγω της πολυπλοκότητας αυτού του εργαλείου και της ανάγκης

απλοποίησης αυτών των διαδικασιών – έχει καθυστερήσει στις εντάξεις, αλλιώτικα δεν είχε ξεφύγει

τίποτα από ‘κείνο το στόχο.

Τώρα στα άλλα θέματα που δεν είχαν θιγεί στο παλιό ρυθμιστικό, ένα πολύ κρίσιμο ήτανε ο

διεθνής ρόλος της Αθήνας. Θα το δούμε παρακάτω το διεθνή ρόλο, να σας το αναπτύξω.

Το βασικό στοιχείο που έπρεπε τώρα να κοιτάξουμε είναι να συντονίσουμε αυτά τα τρία, δηλαδή

δεν έχουμε να κάνουμε με το κλασικό ρυθμιστικό σχέδιο, όπως είναι τα ρυθμιστικά σχέδια που θα

γίνουν για τις αστικές πόλεις της Ελλάδος, έχουμε να προχωρήσουμε και στο στρατηγικό σχεδιασμό

του περιφερειακού προγραμματισμού ή θα ταυτιστούμε με αυτό, άρα δεν μπορούμε πλέον να το

αγνοούμε, είναι ένα ταυτόσημο εργαλείο. Αυτό είναι μια ιδιαιτερότητα της Αθήνας και όχι τόσο της

Θεσσαλονίκης είναι όμως της Αθήνας, όπου εκεί ταυτίζεται το εργαλείο αναπτυξιακού

προγραμματισμού.., είναι το νέο στοιχείο που έχει το καινούργιο ρυθμιστικό. Είναι τελείως

διαφορετικό από το δικό σας ρυθμιστικό, γι’ αυτό δεν πρέπει να θεωρήσετε ότι είναι μια έλλειψη σας,

θα γίνονται παράλληλα σε σας.

Το βασικό μας μέλημα ήτανε το θέμα του διεθνούς ρόλου. Το παλιό ρυθμιστικό είχε ένα μεγάλο

κενό, ήταν εθνοκεντρικό, δηλαδή κοίταζε την Αθήνα εθνοκεντρικά, τη σχέση της με τον ελλαδικό

χώρο, δεν έκανε καμία απολύτως αναφορά στον ευρωπαϊκό ή στον μεσογειακό χώρο, δεν έκανε

καμία αναφορά στο χαρακτήρα της πρωτεύουσας που θα ήθελε να έχει της πόλης, δεν έκανε καμία

αναφορά στη συσχέτιση της με τα άλλα κέντρα έστω και του εσωτερικού. Έλεγε μόνο δύο στοιχεία,

28

τη μείωση ή σταθεροποίηση του πληθυσμού, τη μείωση του πληθυσμού και των οικονομικών

δραστηριοτήτων, αυτό το πράγμα όμως δεν είναι κάτι που επιτυγχάνεται έτσι με μια κουβέντα.

Βάζεις τις κατευθύνσεις, τις βάζεις τις αρχές αλλά χωρίς να τις έχεις συνοδεύσει με το σχεδιασμό

του όλου χώρου – όπως είναι το εθνικό χωροταξικό που θα σου πει, αυτή η ανάπτυξη που θες να

διώξεις επιλεκτικά που θα πάει και πως θα μπορέσει να μειωθεί ο πληθυσμός και να μην συνεχίζει

να ‘ρχεται στην Αθήνα; Δεν μπορούσε να επιτευχθεί.

Σήμερα έχεις πλέον τη δυνατότητα μέσα από το εθνικό χωροταξικό αυτό το πράγμα να το

συσχετίσεις με τα αστικά κέντρα της χώρας και να επιτύχεις αυτό το στόχο, να λες ότι σταθεροποιώ

το πληθυσμό ή τουλάχιστον στη ποσοστιαία της αναλογία να τον μειώσω σε σχέση με τον υπόλοιπο

χώρο. Μέσα από το εθνικό χωροταξικό – που τότε δεν υπήρχε – μπορείς να σπρώξεις ανάπτυξη, να

την προγραμματίσεις στα άλλα αστικά κέντρα, ώστε να επιτύχεις το στόχο της Αθήνας. Στην Αθήνα

θα βάλεις την ανάπτυξη που ταιριάζει στο χώρο της Αθήνας ως πρωτεύουσα μητρόπολη και εκεί

μέσα από το ερευνητικό το ειδικό που κάναμε για το διεθνή ρόλο προσδιορίσαμε ακριβώς τα

στοιχεία που η Αθήνα σαν μητρόπολη στο πλέγμα των ευρωπαϊκών μητροπόλεων μπορούσε να

έχει, λόγω της ιδιαιτερότητας της, λόγω του χαρακτήρα της, λόγω των στοιχείων των πολιτιστικών ή

τις θέσεις που είχε στο μεσογειακό χώρο, και έτσι προσδιορίσαμε τη σχέση της με τον Βαλκανικό

χώρο, τη σχέση της με τον χώρο της μεσογείου, τη σχέση της με τον ευρωπαϊκό χώρο.

Αυτά δεν θα σας τα αναπτύξω ειδικά, γιατί δεν μας παίρνει και ο χρόνος, αλλά είναι τα στοιχεία

που και εσείς στο Ηράκλειο θα πρέπει να τα δείτε σε ένα ειδικό κεφάλαιο, διότι ανάλογα με το δικό

σας σχέδιο δεν παύετε να έχετε και εσείς ένα υπερτοπικό χαρακτήρα, ο οποίος προσδιορίζεται στο

χώρο της μεσογείου και θα πρέπει σ’ αυτό το σημείο να δείτε αυτές τις σχέσεις, τι βοήθεια

προσφέρουνε στην έννοια της ανάπτυξης και στην έννοια του προσδιορισμού ενός ρόλου που

μπορεί να παίξει το Ηράκλειο, όχι μόνο στη περιφέρεια της Κρήτης αλλά και στο μεσογειακό χώρο.

Είναι ένα σημείο που θα έλεγα να το προσέξετε, γιατί έχει τέτοιο ρόλο το Ηράκλειο, ήδη λειτουργεί

σαν το πρώτο μεγαλύτερο αεροδρόμιο για τσάρτερ και είναι ένα κέντρο και ένα σημείο αναφοράς

στο μεσογειακό χώρο, δεν πρέπει να το παραλείψετε. Εγώ εκεί θα έβαζα μεγάλη προτεραιότητα.

Βέβαια κάναμε και πολλά, αλλά γύρω στα 40 ερευνητικά για να καλύψουμε τομείς όπως το είδος

του τουρισμού, του βιώσιμου τουρισμού που θα θέλαμε να έχομε χρησιμοποιώντας τις ιδιαιτερότητες

της Αττικής, ένα ειδικό ερευνητικό για θέματα που είχαν να κάνουνε με τις κοινωνικές παραμέτρους,

γιατί η εισροή των οικονομικών μεταναστών άρχισε να προσδιορίζει άλλα χαρακτηριστικά στον

κοινωνικό χώρο της πρωτεύουσας, επομένως έπρεπε να τα σταθμίσουμε αυτά.

Όλα αυτά τα στοιχεία μας βοήθησαν, τα συμπλέξαμε και με μια συνεργασία που είχαμε με την

ευρωπαϊκή, με το δίκτυο των ευρωπαϊκών μητροπόλεων – το ΜΕΤΡΕΞ – που είμαστε μέλος από το

’96, εκεί όλοι οι συνάδελφοι από το ’94 ήδη μπήκανε σ’ αυτό το παιχνίδι, δηλαδή στο σχεδιασμό των

μητροπόλεων τους στα πλαίσια των νέων διεθνών συνθηκών που βάζανε πλέον ένα άλλο

προσδιορισμό αντιμετώπισης του σχεδιασμού με την οπτική όχι του καθολικού σχεδιασμού – όπως

είπε η Κα Αρβανιτάκη – αλλά με την έννοια του στρατηγικού σχεδιασμού, όπου εκεί μπαίνουν οι

προτεραιότητες ανάλογα με τα στοιχεία που έχει ο χώρος, που γίνονται βάσει αυτού που λέγεται

Search Analysis, δηλαδή προσδιορίζονται τα ιδιαίτερα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το χώρο που

είναι η δυναμική του χώρου για τον οποίο μιλάς, οι αδυναμίες αυτής της περιοχής για την οποία

29

μιλάς, οι τάσεις που υπάρχουνε, οι προοπτικές που υπάρχουνε και όλα αυτά τα συνδέει σε ένα

στρατηγικό σχεδιασμό και επιχειρησιακό ταυτόχρονα σχεδιασμό, όπου εκεί πια βάζεις στόχους και

προτεραιότητες.

Το παλιό ρυθμιστικό είχε απλούς στόχους, κατευθύνσεις και γενικές αναφορές, αυτές δεν

φτάνουν, διότι οι γενικές αναφορές χωρίς να συνοδευτούνε με εργαλεία που να δώσουνε τη

σύνδεση αυτή του σχεδιασμού του χωρικού με τον αναπτυξιακό και την παρακολούθηση της

εφαρμογής μέσα από ένα επιχειρησιακό πρόγραμμα το οποίο είναι κυλιόμενο και εμπλέκει όλους

τους φορείς που είναι μέσα στο χώρο αυτό, είτε αυτοί είναι κοινωνικοί φορείς, είτε είναι

αναπτυξιακοί, ή περιβαλλοντικοί, ή οτιδήποτε άλλο, εμπλέκει όλα τα προγράμματα που γίνονται είτε

λέγονται ΕΣΠΑ, είτε λέγονται τομεακά ειδικών αναπτύξεων, είτε, είτε, αν δεν τα συνδέσεις όλα αυτά

μαζί σε ένα ενιαίο σχεδιασμό αυτού του τύπου, τότε το επιθυμητό αποτέλεσμα σου ξεφεύγει. Το

είδαμε στο παλιό ρυθμιστικό, πολλά πράγματα μας ξεφύγανε γιατί ακριβώς δεν είχαμε αυτό το

στοιχείο της σύνδεσης τους και της παρακολούθησης εφαρμογής. Εάν δεν παρακολουθήσεις την

εφαρμογή μέσα από ειδικά εργαλεία δεν πετυχαίνεις το σκοπό για τον οποίο εσύ είχες βάλει στην

αρχή ως κυρίαρχο σκοπό, θα πρέπει λοιπόν τους στόχους σου να τους συνδέσεις.

Και αυτό που μας κατηγορούν στις εφημερίδες είναι λάθος, γιατί λένε ότι το σημερινό

επιχειρησιακό διαχειριστικό και όχι οραματικό, μα τα οράματα τα έχει, δεν τα πετάξαμε γι’ αυτό το

είπαμε επικαιροποίηση. Διατηρώντας τα οράματα τα οποία εξακολουθούν να υπάρχουνε πρέπει να

τους δώσεις ή οστά κ.λ.π. μέσα από εργαλεία τα οποία τα εφαρμόζουν, τα παρακολουθούνε και

μπορείς να είσαι σίγουρος για το αποτέλεσμα, αλλιώτικα δεν κάνεις τίποτα. Είναι αυτό το καινούργιο

στοιχείο που η συνεργασία μας με 40 μητροπόλεις του εξωτερικού μας έδωσε, καθίσαμε μαζί στο

ίδιο τραπέζι με συναντήσεις εργασίας, μέσα από ένα πρόγραμμα ευρωπαϊκό που λεγόταν

INTERMETREX, μας βάλανε αυτό το bench making όπως λέγεται με 33 συντελεστές που ‘διδαν τις

προδιαγραφές του μητροπολιτικού σχεδιασμού στα μητροπολιτικά κέντρα.

Παλιά, στο παλιό ρυθμιστικό με τη λογική που είχε, η έννοια της πόλης είχε μια αστυφοβία,

δηλαδή θεωρείται ότι κάτι κακό για την ανάπτυξη. Η εμπειρία απέδειξε ότι τα αστικά κέντρα είναι οι

μοχλοί της ανάπτυξης και ιδιαίτερα η μητρόπολης. Η μητρόπολης των Αθηνών με τους

περιορισμούς που είχανε μπει ξέφυγε και δημιούργησε διαστρεβλώσεις, διότι δεν είχε συνδεθεί με

ένα εθνικό χωροταξικό για να φανεί αυτή η διοχέτευση. Έπρεπε αυτό να είχε γίνει μέσα από το

ίδιο.., να είχε συνδεθεί με εθνικού σχεδιασμού εργαλεία, δηλαδή εθνικό χωροταξικό για να είσαι

σίγουρος για το αποτέλεσμα. Πρέπει λοιπόν τώρα αυτό να διορθώσουμε και αυτό να συνδέσουμε με

αυτού του καινούργιου.., την αντίληψη.

Διότι κοιτάζοντας συγκριτικά το δικό μας ρυθμιστικό είδαμε ότι εκεί πάσχαμε εμείς στην Ελλάδα

στο δικό μας το εθνικό χωροταξικό, διότι οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές, οι ευρωπαϊκές συνθήκες

σήμερα κεντρώνουν την ανάπτυξη, θεωρούνε τα αστικά κέντρα ως μοχλοί και για την ύπαιθρο,

χωρίς αυτά δεν λειτουργεί η ύπαιθρος. Χρειάζεται λοιπόν να τα προγραμματίσεις και να τα

οργανώσεις σωστά για να έχεις και το καλό αποτέλεσμα στην ύπαιθρο. Η πρωτεύουσα είναι η πύλη

της χώρας και η εικόνα της χώρας, εάν δεν οργανωθεί και αναπτυχθεί σωστά, τότε και η οικονομία

της χώρας πάσχει. Είναι ένα βασικό στοιχείο που ξέφυγε τότε, δεν είχε συνδεθεί με τη λογική αυτή

30

που η Ευρωπαϊκή Ένωση μας την έβαλε μέσα απ’ αυτές τις ειδικές ας το πούμε προδιαγραφές, που

μας έβαλε για το σχεδιασμό των μητροπολιτικών κέντρων.

Από κοινού κάτσαμε όλοι μαζί, και το Λονδίνο, και το Παρίσι, και η Μόσχα ακόμα που δεν ήταν

Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτσαμε 40 μητροπόλεις εκεί μαζί και ο καθένας κάναμε τις αξιολογήσεις, ώστε

να δούμε που έπρεπε να συμπληρωθούμε και ανταλλάσσαμε αυτού του είδους τα προγράμματα.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήτανε ο αγροτικός χώρος, είχε π.χ. αναφορά στο παλιό

ρυθμιστικό, τώρα σας τα λέω απέξω, δεν παρακολουθώ το κείμενο γιατί είναι πιο εύκολο, θα έχετε

το κείμενο να το διαβάσετε.

Ο αγροτικός χώρος, το παλιό ρυθμιστικό έλεγε προστασία της γεωργικής γης, πως; Το μόνο που

έλεγε ήτανε.., το μόνο που καταφέραμε ήτανε να πείσουμε τον Υπουργό Οικονομικών με το

ΥΠΕΧΩΔΕ να υπογράψουνε μια απόφαση, μια ΚΥΑ για να μετράνε στη φορολογική έκπτωση. Τώρα

όμως βλέποντας το παράδειγμα της Στουγκάρδης που έχει μέσα την αγροτική γη στο μητροπολιτικό

χώρο, βάλαμε και τα εργαλεία προστασίας του αγροτικού χώρου, βλέποντας την γεωργία ως ένα

οικολογικό στοιχείο και μια πολυλειτουργική έννοια βάζοντας τα οικολογικά πάρκα, βάζοντας

διάφορα τέτοια στοιχεία.

Και μας έκανε πάρα πολύ καλή εντύπωση ότι ένας Βουλευτής μας έστειλε προτάσεις κάνοντας

μας προσθήκες, και βέβαια αυτές οι προσθήκες δεν χρειάζεται να μπουν στο ρυθμιστικό, να μπούμε

σε τέτοια λεπτομέρεια, με μια ΚΥΑ προβλέπεται να βγούνε, ώστε να γίνει αμφίδρομος δράση. Πως

δηλαδή να μπορούν να μπούνε κίνητρα – αντικίνητρα, τι είδους κίνητρα, ώστε να συντηρηθεί αυτό το

κομμάτι γεωργίας, που και οικολογικά βοηθάει το αστικό κέντρο και ταυτόχρονα οικονομικά, και

κρατάει τη παράδοση, κρατάει το τοπίο, το αττικό τοπίο, το δικό σας τοπίο, έχει καταπληκτικό τοπίο.

Όλες αυτές οι κοιλάδες οι κάθετες είναι κρίμα να καταστραφούνε, πρέπει αυτό να το δείτε και εσείς

πάρα πολύ προσεκτικά. Θα βάλετε αυτή τη παράμετρο και εσείς σε πολύ σημαντική προτεραιότητα

γιατί έχει σημασία. Η ιστορία της έλλειψης αυτών των κριτηρίων ήτανε κάτι το οποίο μας

προβλημάτισε και βάλαμε τα βασικά, τα ειδικά μπαίνουνε με ΚΥΑ, το ανέφερα ως χαρακτηριστικό

παράδειγμα.

Τώρα βασικά η γενική φιλοσοφία στο νέο ρυθμιστικό είναι να βάλουμε όλες αυτές τις αλλαγές που

25 χρόνια αργότερα μας συσσωρεύτηκαν, αυτές οι αλλαγές έχουν να κάνουνε τόσο με αλλαγές στον

ίδιο το χώρο, που επιφέρανε οι μεγάλοι συγκοινωνιακοί άξονες, τα έργα που γίνανε, οι αγώνες οι

Ολυμπιακοί που φέρανε ένα σωρό υποδομές που μπορούν να αξιοποιηθούνε για τον εμπλουτισμό

της μητρόπολης σε πολλά πεδία ώστε να δώσουνε υποδομές κοινωνικού και άλλου τύπου, που

λείπουνε από μια μητρόπολη, που χρειάζεται να τις έχει η μητρόπολη, το έχετε και εσείς, είχατε

Ολυμπιακούς, έχετε ένα σωρό τέτοιες ευκαιρίες και εκεί παίζει ο διεθνής ρόλος, δηλαδή βλέπεις τι

χρειάζεται για να έχει ένα υπερτοπικό χαρακτήρα. Οπότε αυτές οι υποδομές χρειάζονται για να

μπούνε στοιχεία, όπως εμάς ας πούμε μια όπερα ή ένα ειδικό μουσείο ή κάποια ειδικά πολιτιστικά

κέντρα και αναχρήζεις αυτού του είδους τα κελύφοι σε μια κατεύθυνση πολύ σημαντική.

Λοιπόν, το νέο ρυθμιστικό σε μας – γιατί αυτό δεν αφορά εσάς – αλλά το λέω μόνο έτσι, είναι ότι

έχεις το χωρικό σχεδιασμό με τα τρία επίπεδα. Το ρυθμιστικό σχέδιο της Αθήνας έρχεται στο

περιφερειακό επίπεδο σε μας γιατί ταυτίζεται, δεν πάει στο ενδιάμεσο, και έχεις το χωρικό

σχεδιασμό και τον αναπτυξιακό προγραμματισμό σε ένα σχέδιο.

31

Από ‘δω είναι τα επίπεδα σχεδιασμού, το εθνικό, το περιφερειακό, το τοπικό, σε μας συμπλέουνε

γιατί έχουμε και πολλές δράσεις, όπως είναι οι μητροπολιτικές παρεμβάσεις. Μπορεί να είναι

υπερτοπικό επίπεδο, αλλά οι Δήμοι οι οποίοι εμπλέκονται πάντα το κοιτάνε με τοπικά κριτήρια, άρα

πρέπει να δεις και το τοπικό πρίσμα σ’ αυτές τις περιπτώσεις.

Έχουμε πάρα πολλά εντοπισμένα τομεακά προγράμματα ή ειδικά χωρικά, ένας βασικός τομέας

χωρικού προγράμματος – που πρέπει και εσείς να το προσέξετε ειδικά – είναι η παράκτια ζώνη. Στο

παλιό ρυθμιστικό έλεγε προστασία των ακτών, εδώ προχωράμε ένα βήμα παραπέρα και παίρνομε

τις ακτές με διαχειριστικό πρόγραμμα και τους δίδομε σχεδιασμό χωρικό και διαχειριστικό και δίδομε

και τα εργαλεία διαχείρισης τους, ώστε αυτό το πράγμα να έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιηθεί

βάζοντας μέσα τους φορείς διαχείρισης, τα εργαλεία διαχείρισης και με το επιχειρησιακό πρόγραμμα

προσθέτουμε και τους πόρους.

Ένα σημαντικό στοιχείο που έλλειπε στο παλιό ήταν η συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα. Έχει

ανάγκη η σύμπραξη αυτών των δύο, του δημόσιου και του ιδιωτικού για να μπορέσετε να επιτύχετε

κοινά προγράμματα.

Λοιπόν, ξεκινήσαμε με το στρατηγικό χάρτη, μπαίνουνε οι προτεραιότητες, μπαίνουνε όλα τα

κρίσιμα στοιχεία που θεωρούνται ως βασικά για την επίτευξη κρίσιμων στόχων, ορίζονται τα δύο

μητροπολιτικά κέντρα Αθήνα – Πειραιά, τα περιφερειακά, τα νομαρχιακού επιπέδου και τοπικού

επιπέδου και προσδιορίζονται και οι βασικοί στόχοι σε κάθε τομέα (...), όλα αυτά μπαίνουν στο

λεγόμενο στρατηγικό χάρτη.

Εδώ είναι αυτό που σας έλεγα για το διεθνή ρόλο όπου φαίνονται οι ζώνες επιρροής. Ήδη

κάναμε ένα κοινό πρόγραμμα για τον ανατολικό άξονα από Ελσίνκι μέχρι Αθήνα, δουλέψαμε όλοι

μαζί από το πρόγραμμα ΠΟΛΥΜΕΤΡΕΞ, βγάλαμε τα στοιχεία που χρειάζονται για τη συμπλήρωση

αυτή του άξονα και εκεί δημοσιεύτηκε το ρυθμιστικό μας για πρώτη φορά πριν δυο χρόνια – οι

βασικές του αρχές – και είχαμε τύχει και πάρα πολύ καλής κριτικής, έχει δημοσιευτεί από την πόλη

του Ελσίνκι. Αυτοί ήτανε οι leader, οπότε υπάρχει και στα αγγλικά δημοσιευμένο με όλη την

ανάλυση που προηγήθηκε και τα σχετικά.

Εδώ αναφερόμαστε στο θέμα των αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και της δημογραφικής εξέλιξης.

Το θέμα του πληθυσμού έλεγε για τη μείωση του πληθυσμού, σταθεροποιήθηκε ο πληθυσμός

περίπου στα 4.000.000, υπήρξε μείωση αλλά συμπληρώθηκε από οικονομικούς μετανάστες, αλλά

υπάρχει όμως μια μεταφορά πληθυσμού από το Λεκανοπέδιο στη περιφερειακή ζώνη. Εκεί

παρουσιάζεται μεγάλος ρυθμός ανάπτυξης, οπότε εκεί θα ρίξουμε και όλο το βάρος τώρα στο νέο

ρυθμιστικό. Δηλαδή τώρα οι παλιές ΖΟΕ που λέγαμε θα αντικατασταθούνε με τα χωρικά σχέδια, τα

σχέδια χωρικών ενοτήτων, τα οποία έχουν και αναπτυξιακό χαρακτήρα.

Σε κάθε ενότητα που προσδιορίζεται βάλαμε στο ρυθμιστικό τον χαρακτήρα της ανάλογα με τα

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Θα προσδιοριστούν οι χωρητικότητες στη ζώνη, ήδη έχει

προσδιοριστεί η οικιστική ζώνη. Αν αυτή δεν επαρκεί θα φανεί μέσα απ’ αυτό το σχεδιασμό των

ειδικών.., τα ειδικά σχέδια χωρικών ενοτήτων, αυτά θα μας δείξουνε τη χωρητικότητα της κάθε

περιοχής, ήδη για τα Μεσόγεια έχει γίνει σας είχα πει. Αυτό το πρότυπο θα παρακολουθήσουμε.., το

‘χουμε κάνει και για όλη τη δυτική Αττική, προηγήθηκε ένα πρόγραμμα ερευνητικό του ΙΟΔΕ και ένα

περιβαλλοντικό του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας, όπου μας ‘δωσαν τα στοιχεία τα κρίσιμα για

32

περιβάλλον και προοπτικές ανάπτυξης, αυτά τα χρησιμοποιείς για το χωρικό σου σχεδιασμό και

μέσα απ’ αυτά κάνεις ένα σχέδιο που είναι ταυτόχρονα χωρικό και αναπτυξιακό και βλέπεις μετά..,

έρχονται μετά τα γενικά πολεοδομικά και κουμπώνουνε σ’ αυτό το σχέδιο, γιατί τα γενικά

πολεοδομικά έχουνε όρια Δήμου.

Και εκεί μας όρισε και το Συμβούλιο Επικρατείας, μας ακύρωσε γενικά πολεοδομικά που βάζανε

υπερτοπικού χαρακτήρα δραστηριότητες, γιατί σου λένε δεν είναι εδώ ο χώρος τους, αυτά πρέπει να

προβλεφθούνε από υπερκείμενο σχεδιασμό, το ρυθμιστικό είναι γενικό στρατηγικό, δεν μπορεί να

βάνει όλες αυτές τις.., μπορεί να μην τις προβλέψει όλες. Άρα χρειάζεσαι ένα συνδετικό σχέδιο που

να σου δέσει.., και είναι και πολύπλοκος ο χώρος της Αττικής, το λέει και ο νόμος της χωροταξίας,

ότι όταν έχεις να κάνεις με ένα πολυσύνθετο χώρο τότε μπορείς μεταξύ ρυθμιστικού και κατώτερου

σχεδιασμού να μεσολαβήσεις και τον ενδιάμεσο συνδετικό κρίκο, όπου σε μας παλιά ήτανε οι ΖΟΕ

αλλά οι ΖΟΕ έχουν ένα στατικό χαρακτήρα. Τώρα αυτά που προτείνουμε είναι τα λεγόμενα ΣΧΑΕ,

που μέσα έχουν και την αναπτυξιακή διάσταση, θα έχουνε μέσα και προγράμματα, θα έχουν και

αυτά τα προγράμματα δράσης και ό,τι άλλο απαιτηθεί από την περίπτωση του κάθε χώρου, και είναι

ένα χωρικό και αναπτυξιακό εργαλείο.

Λοιπόν, το παλιό ρυθμιστικό σαφώς έδινε έμφαση στα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος,

ήτανε καινοτόμο για την εποχή του, εξαιρετικό εργαλείο, αλλά τα έβλεπε μόνο σαν έτσι μια γενική

κατεύθυνση. Στο καινούργιο ρυθμιστικό βάζουμε μέσα και τη διαχείριση, βάζουμε μέσα και τα

εργαλεία της διαχείρισης για να είναι δυνατόν να υλοποιηθούν οι στόχοι για να μπορέσουμε να

έχουμε μια σιγουριά στο αποτέλεσμα. Θα δημιουργηθεί και ένα.., είναι ένα καινούργιο πάλι εργαλείο,

το οποίο βάζει μέσα τη συμμετοχική διαδικασία από την αρχή που γίνεται το καινούργιο ρυθμιστικό.

Αυτό το εργαλείο είναι ένα είδος φόρουμ που θα είναι μέσα τόσο ο σχεδιαστικός φορέας –

δηλαδή ο Οργανισμός, όσο και όλοι οι κεντρικοί, τοπικοί φορείς, οι τομεακοί φορείς, τα ΜΚΟ, οι

όποιοι πολίτες ενδιαφερθούνε, θα είναι ένα εργαλείο τακτικής διαβούλευσης. Θα μπορεί να

συνεδριάζει ανά εξάμηνο, θα έχει μόνιμη γραμματεία ή ένα χρόνο και θα παρακολουθεί την

εφαρμογή. Θα προτείνει τις διορθώσεις στη πορεία ή τις συμπληρώσεις, γιατί όπως σας είπα το

επιχειρησιακό σχέδιο ανά δυο χρόνια θέλει αναθεώρηση για να είναι και επίκαιρο αλλιώς χάνει την

επικαιρότητα του, ήδη αυτό που έχουμε συντάξει θέλει μια προσαρμογή.

Βλέπετε εδώ στο χάρτη του φυσικού περιβάλλοντος τα κρίσιμα στοιχεία σε μας ήτανε ένα

πράσινο τόξο, εμείς έχουμε green belt στην Αθήνα – ευτυχώς υπάρχει σε μας – τα τέσσερα βουνά,

Υμηττός, Αιγάλεω, Πάρνηθα, Πεντέλη. Το παλιό ρυθμιστικό έλεγε απλώς προστασία ορεινών

όγκων, στο καινούργιο για κάθε ορεινό όγκο δίνουμε χαρακτήρα. O κάθε ορεινός όγκος έχει μια

ιδιαιτερότητα, μπορεί να αποκτήσει ένα.., είναι περιαστικά πάρκα αναψυχής, πολιτισμού, οικολογικά

και αυτά παίρνουν το χαρακτήρα τους. H Πάρνηθα λόγω της θέσης και λόγω του βάρους στο

συγκρότημα είναι ο οικολογικός μας ας το πούμε πυρήνας, σε όλο το σύστημα του πράσινου.

Εδώ επιδιώκουμε τη σύνδεση του αστικού με το περιαστικό πράσινο και κάνουμε και μια

καινοτομία.

Με το πολιτιστικό πρόγραμμα δεν λέμε απλώς προστασία πολιτιστικών πόρων, κάνουμε σύνδεση

φυσικού περιβάλλοντος, των φυσικών διαδρόμων, που είναι τα βασικά ρέματα, οι βασικές.., τα

μητροπολιτικά πάρκα, οι βασικοί άξονες πρασίνου, οι βασικοί οικολογικοί διάδρομοι που φέρνουν το

33

φυσικό κλιματισμό στο χώρο του Λεκανοπεδίου. Αυτό έχει γίνει ένα ερευνητικό από το Πανεπιστήμιο

του Μονάχου, μας προσδιόρισε τα κρίσιμα ας το πούμε corridor, τα natural corridor όπως λέμε, τις

φυσικές διαύλους, ώστε εκεί να ρίξουμε βάρος και να διαμορφώσουμε έστω και πεζοδρόμους

πρασίνου αν δεν πετύχουμε να κατεβάζουμε, να μηδενίζουμε συντελεστές σ’ αυτή τη ζώνη. Mε κάθε

δυνατό θεσμικό εργαλείο θα προσπαθήσουμε, ήδη ας πούμε αυτά έχουνε μπει σε μια τροχιά

υλοποίησης και ένα μεγάλο ποσοστό τους έχει υλοποιηθεί, αλλά συμπληρώνεται τώρα με νέα

λογική και νέες δράσεις ώστε όλα αυτά να είναι ένα ενιαίο πλέγμα, η αναψυχή, ο πολιτισμός, το

πράσινο, ο χώρος περιπάτου.

Κάνουμε τώρα καινούργια ερευνητικά για να μπει η αρχή της βιώσιμης αστικής κινητικότητας στο

θέμα των μεταφορών, όπου εκεί προγραμματίζουμε ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων.

Ένα ερευνητικό πρόγραμμα που κάνουμε, θα σας στείλουμε τα συμπεράσματα του γιατί σας

ενδιαφέρουνε, έχουν να κάνουνε με.., όταν τελειώσει, με ποιες προδιαγραφές θα μπορέσει ο

πολεοδομικός σχεδιασμός να συσχετιστεί με τις αρχές.., με τον κυκλοφοριακό σχεδιασμό, ώστε να

έχει τις αρχές της βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Αυτό θα δώσει και πρότυπες εφαρμογές, έχουμε

ήδη τελειώσει τη δεύτερη φάση, τώρα πάμε στη φάση της εξειδίκευσης διαλέγοντας κάποιους

Δήμους της Αττικής, θα σας βοηθήσει για μια τέτοιου τύπου εξειδίκευση της βιώσιμης αστικής

κινητικότητας.

Εδώ στο πολιτιστικό περιβάλλον, δεν ξέρω αν έχω το πολιτιστικό χάρτη, τον έχω ναι, ορίσαμε

πολιτιστικούς διαδρόμους και μπαίνει μια καινοτομία. Η Αθήνα ένα χαρακτηριστικό της σημείο είναι η

πολιτιστική της κληρονομιά, είναι το σήμα κατατεθέν η Ακρόπολη και όλα αυτά τα στοιχεία, είναι η

πολιτιστική της πόλη και όλα αυτά τα στοιχεία. Με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων

αναδείχθηκαν και προβλήθηκαν, γιατί ήταν κάτι το οποίο μέχρι τότε.., είχαν γίνει πολλές

προσπάθειες αλλά το αποτέλεσμα σε σχέση με τις προσπάθειες ήταν πενιχρό, τώρα αυτά

συσχετίστηκαν με τη ποιότητα ζωής και με το αναπτυξιακό προφίλ της πρωτεύουσας, δηλαδή με τις

ειδικής μορφής τουρισμού, ώστε συμπληρώθηκαν με συνεδριακά κέντρα, με μουσεία, με διάφορες

πλατείες, όπου αναδείχθηκαν αυτά τα αρχαία για να αποτελέσουν μέρος και βίωμα της καθημερινής

ζωής των κατοίκων.

Τελειώσαμε στο πρώτο ρυθμιστικό με το λεγόμενο μεγάλο περίπατο που ενοποιεί τους

αρχαιολογικούς χώρους, στο καινούργιο ρυθμιστικό καθορίζομε όλα τα ιστορικά κέντρα της περιοχής

της Αττικής, του Λαυρίου, της Ελευσίνας, των Μεγάρων, τα συνδέουμε με ένα πολιτιστικό περίπατο,

όπου αυτός ας πούμε μέσω της Ιεράς Οδού φτάνει μέχρι Ελευσίνα και αυτά τα κίτρινα είναι η

σύνδεση των βασικών μνημείων πολιτιστικής αναφοράς, τα οποία είναι πολλά και πλούσια.

Διαμορφώνουμε πολιτιστικά πάρκα στον εξωραϊστικό χώρο, όπως είναι αυτό των αρχαίων

μεταλλουργείων που είχανε μπει στην έννοια του ορεινού όγκου, προστασίας ορεινού όγκου, τα

αρχαία λατομεία μαρμάρου στη Πεντέλη και ούτω καθ’ εξής. Όλα αυτά.., και τα αρχαία Μοναστήρια

στον Υμηττό, έχει τα βυζαντινά, έχουμε άλλη αναφορά στον Υμηττό. Όλα αυτά δίδουνε άλλο στίγμα

πια, αναφέρουνε ένα άλλο προφίλ για τη πρωτεύουσα, ώστε να παίξει σε ένα διεθνές χώρο με

άλλου τύπου στοιχεία. Διαλέγουμε την ανάπτυξη που της ταιριάζει και προσπαθούμε βάσει αυτής

της ανάπτυξης να έχουμε και αυτό το αποτέλεσμα που επιδιώκουμε βάσει των οραμάτων που

34

αρχικά είχαμε βάλει, και τα οποία στη πορεία λόγω έλλειψης εργαλείων κάπου σε μερικά σημεία

ξεφύγανε.

Εδώ είναι αυτό που σας είπα για τις μεταφορές, εδώ γίνεται αυτό το συνδυαστικό που υπήρχε και

στο παλιό ρυθμιστικό, αλλά τώρα υλοποιείται με περισσότερη έμφαση στα μέσα σταθερής τροχιάς.

Διπλασιάζονται οι γραμμές του Μετρό, βέβαια η προοπτική είναι 30ετίας, αλλά δεν γίνονται και

γρήγορα αυτά. Οι άξονες που έχει το ρυθμιστικό ολοκληρώνουνε το περιφερειακό και πλέον το

ακτινικό σύστημα μετατρέπεται από ακτινικό σε δακτυλικό, ώστε να αποφεύγεις τις εισροές στο

κέντρο και διαμορφώνεις ένα σύστημα που μπορείς σε μια επόμενη φάση να πεις α, εδώ στα κέντρα

συγκέντρωσης πληθυσμού το αυτοκίνητο το ιδιωτικό καταργείται, χρησιμοποιείς τα μέσα μαζικής

μεταφοράς και τα ποδαράκια σου ή το ποδήλατο. Είναι κάτι που για όλα τα κέντρα το επιδιώκουμε,

περιγράφουμε το κάθε κέντρο και μ’ αυτό το τρόπο ελπίζουμε με την πορεία της εξέλιξης του

σχεδιασμού και της υλοποίησης του να γίνει βίωμα και σε όλους τους Δήμους. Εδώ βέβαια

χρειάζεται η βοήθεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Εδώ δείχνουμε το κέντρο της Αθήνας, όπου η αρχή της οργάνωσης του οικιστικού χώρου έχει να

κάνει πλέον με την πολυκεντρικότητα. Εδώ διαμορφώνονται τα υβριδικά κέντρα του Παγκρατίου, της

Κυψέλης κ.λ.π. και το κεντρικό, το μητροπολιτικό της Αθήνας έχει άλλα επιτελικό χαρακτήρα.

Όλα αυτά είναι μια σειρά μέτρων τα οποία δεν χρειάζεται να σας τα πω. Να βρω ένα άλλο που

δεν σας ανέφερα, εδώ στο θέμα του οικιστικού δικτύου η οργάνωση γίνεται με την αρχή της

πολυκεντρικότητας. Το παλιό ρυθμιστικό π.χ. έλεγε δυτική Αττική κέντρο τα Μέγαρα, δεν

λειτούργησαν στη πράξη, κάναμε ένα ερευνητικό είδαμε πως λειτουργούνε και τώρα έχουμε

σύμπραξη Μεγάρων – Ελευσίνας και έχει το κάθε κέντρο τον αναπτυξιακό του χώρο με την

ιδιαιτερότητα του, ώστε να γίνουνε μετά προγράμματα αναπτυξιακά από Δήμους που εντάσσονται σ’

αυτό το χωρικό πλαίσιο, διότι αυτό έχει και φυσική αναφορά και αναπτυξιακή αναφορά και

ιδιαιτερότητα. Εδώ είναι το Θριάσσειο που μπαίνει σε ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής

αναβάθμισης με τον αναπτυξιακό νόμο που ήδη έχει αρχίσει να μπαίνει σε εφαρμογή με κίνητρα και

αντικίνητρα, ώστε να φύγουν οι βιομηχανίες που δεν ταιριάζουνε και να μπούνε

περιβαλλοντολογικές υποχρεώσεις και νέα τεχνολογία στις παλιές βιομηχανίες που παραμένουν.

Αυτό είναι ένα σύστημα που συνλειτουργεί με το όλο πλέγμα του αναπτυξιακού γίγνεσθαι και

είναι κάτι το οποίο θα βοηθήσει στη σωστή κατεύθυνση της εξέλιξης του αναπτυξιακού μοντέλου της

Αττικής για να φύγουμε από παραμορφώσεις.

Έχουμε καινούργια στοιχεία όπως τα logistics park που δεν υπήρχανε, όπου είναι η διαχείριση

του λιανικού και του χονδρικού εμπορίου, που είναι συστήματα που είναι καινούργια και που είχαμε

πολλές ερωτήσεις από Βουλευτές τι γίνεται, τώρα μπήκανε στη ζωή μας, τώρα έπρεπε να τα

αντιμετωπίσουμε, στο καινούργιο ρυθμιστικό μπαίνουν είναι νέα στοιχεία.

Και τώρα και στο περιβάλλον μπαίνει το στοιχείο των κλιματικών αλλαγών, έχουμε ήδη ξεκινήσει

ένα πρόγραμμα και στη πορεία του θα συμπληρώσουμε με μέτρα και ούτω καθ’ εξής.

Οι μητροπολιτικές παρεμβάσεις είναι για κάθε χώρο αυτές που ορίζονται σαν κυρίαρχες και

συμπληρώνονται στη πορεία.

Δεν ξέρω πόσο μπορώ να σας.., εδώ είναι ο επιχειρησιακός χάρτης που σας λέω ότι μπαίνουνε..,

μπήκανε μέσα όλοι οι φορείς – κεντρικοί και τομεακοί – κατεβάσαν τα προγράμματα τους,

35

συμπλεχτήκαν τα διάφορα ΕΣΠΑ, τομεακά, αναπτυξιακά, σ’ αυτούς δώσαμε νωρίς το ρυθμιστικό για

να τα συμπλέξουνε.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Η κα Μπαϊρακτάρη από τη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσει το ρυθμιστικό

Θεσσαλονίκης, που είναι συνομήλικο με το ρυθμιστικό Αθήνας και έχει μια εμπειρία 20ετή και πλέον

εφαρμογής, εφαρμοσμένης πρακτικής.

ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗ: Καλή σας ημέρα. Εγώ πρέπει να σας πω ότι είμαι πάρα πολύ χαρούμενη που

είμαι εδώ σήμερα, κ. Πρόεδρε του ΤΕΕ ευχαριστώ πάρα πολύ για τη πρόσκληση και έστω και για

λίγες ώρες βρίσκομαι στο Ηράκλειο, σε μια πόλη που μοιάζει πολύ με τη Θεσσαλονίκη και απ’ ότι

διαπιστώνω έχει και κοινά προβλήματα. Βέβαια έχω και πολλούς φίλους και συμφοιτητές εγώ εδώ,

οπότε νοιώθω πολύ καλά έστω και για λίγο.

Το ρυθμιστικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης θεσμοθετήθηκε το 1985 και σήμερα μετά από 25 χρόνια

περίπου εφαρμογής του το επικαιροποιούμε. Όμως θα σας κάνω μια αναδρομή πάρα πολύ μικρή.

Το 1917 το κέντρο της Θεσσαλονίκης καίγεται ολοσχερώς από μια πολύ μεγάλη πυρκαγιά. Τότε ο

Πρωθυπουργός της Ελλάδος ήτανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, δίνει εντολή σε ένα Γάλλο αρχιτέκτονα

τον Ερνέστερ Μπράρ αν τον έχετε ακούσει, είναι πολύ μεγάλος αρχιτέκτονας – που υπηρετούσε

τότε στο στρατό – να ανασχεδιάσει το κέντρο της πόλης σύμφωνα με τις επιταγές τότε τις

Ευρωπαϊκές και τα ιδιαίτερα δεδομένα που είχε και τις ιδιαιτερότητες της πόλης μας.

Ο Ερνέστερ Μπράρ κατέθεσε ένα καταπληκτικό σχέδιο, εδώ κάτω στο κέντρο είναι η πλατεία

Αριστοτέλους που θα την ξέρετε, είχε δημιουργήσει ένα φοβερά πολύ ενδιαφέροντα άξονα μέχρι

απάνω το Σέιχ Σου, από την άλλη την πλευρά είναι η ΧΑΦ η έκθεση, είναι το τρίτο σώμα στρατού,

ένα πλέγμα πρασίνου με όλα τα δημόσια κτίρια, ένα ειλικρινά καταπληκτικό σχέδιο ειδικά για ‘κείνη

την εποχή. Δυστυχώς όμως ξεπεράστηκε αυτό το σχέδιο, δεν υλοποιήθηκε και αυτούσιο

υλοποιήθηκε μόνο το σχέδιο στο σημείο της πλατείας Αριστοτέλους, τίποτε άλλο δυστυχώς δεν

υλοποιήθηκε από τότε.

Τα χρόνια που πέρασαν η πόλη και η ευρύτερη περιοχή της αναπτύχθηκαν οικιστικά,

βιομηχανικά, σε πολλές περιπτώσεις άναρχα και χωρίς τα ανάλογα μακράς πνοής έργα υποδομής.

Οι ενέργειες που απαιτούνται για την ισόρροπη διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος – με

την ευρύτερη έννοια – δεν συμβάδισαν φυσικά με αυτές τις ενέργειες. Σε πολλές περιπτώσεις οι

αναγκαίες δράσεις καθυστερούσαν έτσι ώστε ξεπερνιούνταν από τα ίδια τα γεγονότα.

Το 1979 το Υπουργείο Δημοσίων Έργων τότε ζήτησε από φορείς της πόλης, από το

Πανεπιστήμιο το Αριστοτέλειο, το Τεχνικό Επιμελητήριο, το Δήμο Θεσσαλονίκης και ένα ιδιωτικό

γραφείο να συντάξουν ρυθμιστικές προτάσεις στη προσπάθεια άσκησης χωροταξικής πολιτικής των

τελευταίων χρόνων που γινότανε τότε, λαμβάνοντας υπόψη και τη μοναδική χωροταξική μελέτη της

Θεσσαλονίκης που είχε εκπονηθεί στη δεκαετία ‘60 – ’70.

Ύστερα από ειδικές ερευνητικές εργασίες – γιατί δεν υπήρχανε τότε και υπήρχαν προβλήματα –

από μελέτες της πραγματικής κατάστασης της πόλης, τις οδηγίες τότε του ΥΧΩΠ, τις συγκλίνουσες

απόψεις των φορέων και την αναθεώρηση της χωροταξικής μελέτης που υπήρχε, καθώς και τις

επεξεργασίες που ακολούθησαν, θεσμοθετήθηκε το 1985 το ρυθμιστικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης.

36

Συγχρόνως ιδρύθηκε και ο Οργανισμός ρυθμιστικού σχεδίου και προστασίας του περιβάλλοντος –

που είναι φορέας υπό την εποπτεία του Υπουργού του ΥΧΩΠ τότε και του ΥΠΕΧΩΔΕ σήμερα, με

ρόλο κατ’ εξοχήν συντονιστικό των επιμέρους φορέων στη χάραξη προτεραιοτήτων και στη

παρακολούθηση της υλοποίησης του ρυθμιστικού σχεδίου.

Ο Οργανισμός της Θεσσαλονίκης λοιπόν έχει στην ευθύνη του την χωρική.., τη περιοχή ευθύνης

για την χωροταξική και πολεοδομική οργάνωση και βέβαια τη προστασία και αναβάθμιση του

περιβάλλοντος.

Αυτό είναι το όριο του τότε, του 1985, απαντώ και σε κάποιους κυρίους, δυστυχώς δεν τους

γνωρίζω, ότι τότε είχε κριθεί ότι η περιοχή που ασκούσε και δεχότανε πιέσεις από το κέντρο της

Θεσσαλονίκης και στην ευρύτερη περιοχή δεν ήτανε όλος ο νομός και έτσι είχε επιλεγεί.., βλέπετε το

πορτοκαλί και το ροζ είναι το πολεοδομικό συγκρότημα και η γύρω περιοχή είναι η περιοχή του

ορίου εφαρμογής του ρυθμιστικού σχεδίου, δεν συμπεριλάμβανε όλο το νομό.

Το ρυθμιστικό σχέδιο του 1985 αποτελούσε ένα κοινά αποδεκτό για την εποχή της θέσπισης του

– όπως είπε και η Κα Συκιανάκη – σύμφωνα με το πλαίσιο αντίληψης για τη συγκρότηση μιας

ελληνικής πόλης με τα τότε δεδομένα, τις δυνατότητες αντιμετώπισης των προβλημάτων και τα

βασικά ζητήματα αισθητικής, ασφάλειας, μεταφορών, προστασίας του περιβάλλοντος, αστικής

γήρανσης και αυθαιρέτων, αστικής ανανέωσης και περιορισμού της εξάπλωσης του, του μεγέθους

τους.

Με τον ιδρυτικό νόμο καθορίστηκαν οι γενικότεροι στόχοι, να μην τους αναλύσω γιατί

επαναλήφθηκε είναι και ο χρόνος περασμένος, θα προχωρήσω σε κάτι πιο καινούργια πράγματα να

σας πω από τους προηγούμενους ομιλητές.

Για τη προστασία του περιβάλλοντος αντιμετώπιζε την οικολογική ανασυγκρότηση και τη

προστασία της γεωργικής γης των δασών, των υδροβιοτόπων, τη προστασία ιστορικής και

πολιτιστικής κληρονομιάς και την αναβάθμιση ιδιαίτερα υποβαθμισμένων περιοχών – που έχει

πολλές η Θεσσαλονίκη.

Έχουμε τους ειδικότερους στόχους που αναλύονται και θέλω να τους ξέρετε, γιατί θα

αντιμετωπιστούν και στη περίπτωση του Ηρακλείου.

Και με όλες αυτές τις αρμοδιότητες που έχει ο Οργανισμός, έργο του είναι η παρακολούθηση και

η εφαρμογή των κατευθύνσεων του ρυθμιστικού σχεδίου, η προώθηση των γενικών πολεοδομικών

σχεδίων, η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και του δομημένου περιβάλλοντος, καθώς και η

μέριμνα για τη μελέτη εφαρμογή μέτρων και για τη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της

ευρύτερης περιοχής, που βέβαια εδώ συναντάμε το πιο σημαντικό πρόβλημα κατά την άποψη μου

αυτά τα πέντε χρόνια που έχω τη τιμή να Προεδρεύω στον Οργανισμό.

Ο νόμος λέει ότι, όλες οι υπηρεσίες του δημοσίου και οι φορείς υποχρεούνται να εναρμονίζουν τα

προγράμματα τους με το ρυθμιστικό σχέδιο και το πρόγραμμα προστασίας περιβάλλοντος, ο δε

Οργανισμός έχει την αρμοδιότητα του συντονισμού των ενεργειών τους. Αυτό ίσως όλα αυτά τα

χρόνια ήτανε και το πιο σοβαρό πρόβλημα, γιατί έπρεπε να γίνει συνεχής ενημέρωση των φορέων,

να κάνουν αποδεκτό το πρόγραμμα του Οργανισμού και τις επιμέρους κατευθύνσεις, μελέτες,

ερευνητικά προγράμματα που εκπονούσαμε και να τα εφαρμόσουν.

37

Για τη Θεσσαλονίκη εδώ και χρόνια – όπως και εδώ στο Ηράκλειο – σχεδιάζουμε, συζητούμε,

προτείνουμε, με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται και αυτή ως η πιο μελετημένη πόλη της Ελλάδας.

Αυτή όμως εξακολουθεί να ταλαιπωρείται από τα προβλήματα της, όπως είναι ο τρόπος δόμησης, ο

πυκνός τρόπος δόμησης εντός αλλά και σε εκτός σχεδίου περιοχές, το κυκλοφοριακό, η έλλειψη

χώρων πρασίνου και θέσεων στάθμευσης, καθώς και η ρύπανση της ατμόσφαιρας και γενικότερα η

υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

Τα προβλήματα αυτά στο εσωτερικό του πολεοδομικού συγκροτήματος σχετίζονται με περιοχές

που έχουνε χαμηλή ποιότητα περιβάλλοντος κατοικίας, ανεπάρκεια των κοινωνικών υποδομών, των

δημόσιων χώρων, παλαίωση τμημάτων του οικιστικού αποθέματος με κίνδυνο να μετατραπούν σε

θύλακες κοινωνικής περιθωριοποίησης, ισχυρές πιέσεις στο ιστορικό εμπορικό κέντρο από τα

αναπτυσσόμενα εμπορικά κέντρα της περιφέρειας.

Στη Θεσσαλονίκη αν έχετε υπόψη σας έχουνε αναπτυχθεί περιοχές εκτός σχεδίου, ειδικά στην

ανατολική πλευρά της πόλης, που πλέον έχουνε συγκεντρώσει όλη τη δύναμη, την αναπτυξιακή

δύναμη, την εμπορική της περιοχής, με πρόβλημα πλέον στο εμπορικό ιστορικό κέντρο και τις

προσπάθειες που κάνει το κέντρο να αναβαθμιστεί συγχρόνως με το Δήμο και με τον Οργανισμό.

Σ’ αυτό το χάρτη μπορούμε να δούμε τις οικιστικές συγκεντρώσεις εκτός σχεδίου – είναι με μοβ,

στο πορτοκαλί στο κέντρο και εκείνα τα δοντάκια είναι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και το πορτοκαλί

όλο είναι το πολεοδομικό συγκρότημα και τα εγκεκριμένα σχέδια. Οι συγκεντρώσεις στις εκτός

σχεδίου περιοχές πλέον είναι οι μοβ όπως βλέπετε, υπάρχει μια τάση πλέον εξωτερικά και

παράλληλα στους άξονες, αυτό δημιούργησε προβλήματα, έπρεπε να τα αντιμετωπίσουμε.

Με στόχο – ως Οργανισμός τώρα – να αντιμετωπίσουμε τις σημερινές ανάγκες προωθούμε

σύγχρονες και καινοτόμες λύσεις, που θα οδηγήσουν στη αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των

συμπολιτών μας, οι οποίοι αναζητούν περιοχές με καλύτερες περιβαλλοντικές συνθήκες διαβίωσης.

Αξίζει να σημειώσουμε τις στάσεις και τις προοπτικές που επηρέασαν και επηρεάζουν τη δυναμική

και την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης.

Την 20ετία 1981 – 2001 εμφανίζεται έντονη πληθυσμιακή ανάπτυξη με μια χωρική ανακατανομή

του πληθυσμού κυρίως στους ανατολικούς Δήμους, δηλαδή στην περιαστική ζώνη της

Θεσσαλονίκης, η οποία προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Αντίθετα οι Δήμοι κεντρικά

στο πολεοδομικό συγκρότημα δεν αναμένεται να παρουσιάσουν αξιόλογη πληθυσμιακή μεταβολή,

ενώ μικρές πληθυσμιακές αυξήσεις θα παρουσιάσουν οι βόρειοι και δυτικοί Δήμοι. Άλλωστε οι κύριοι

στόχοι του ρυθμιστικού σχεδίου του 1985 ήτανε η ενθάρρυνση της αποκέντρωσης του πληθυσμού

από το πολεοδομικό συγκρότημα στην περιαστική ζώνη και παράλληλα επιδιώχθηκε απαγόρευση

των κατατμήσεων γης. Είχαμε θεσπίσει από το 1985 όριο κατάτμησης τα δέκα στρέμματα με αυτό

το στόχο, να αποφύγουμε την εξάπλωση της εκτός σχεδίου δόμησης.

Η συγκράτηση του αστικού ιστού στα όρια του πολεοδομικού συγκροτήματος εφαρμόστηκε με

δυσκολία, ήτανε επιτυχής στο βαθμό που η κάλυψη των οικιστικών αναγκών προσανατολίστηκε στα

περιαστικά κέντρα με την έκθεση πλέον των επίσημων επεκτάσεων.

Οι επεκτάσεις των σχεδίων των οικισμών αναφέρονται ουσιαστικά στην αύξηση της

προσφερόμενης γης για δόμηση, κατοικίας σε εντός σχεδίου περιοχές κατά την 20ετία ’87 – 2007. Η

αύξηση αυτή προήλθε αφενός από τις επεκτάσεις των οικισμών που θεσμοθετήθηκαν με την

38

έγκριση των γενικών πολεοδομικών σχεδίων μετά το ’87 – ξέρετε πόσο καθυστέρησαν οι

πολεοδομικές μελέτες – και αφετέρου με τις οριοθετήσεις των οικισμών με αποφάσεις των

Νομαρχών.

Την 20ετία αυτή η διαθέσιμη γη σε εντός σχεδίου περιοχές διπλασιάστηκε, φτάνοντας στα 14,5

χιλιάδες εκτάρια στη περιοχή από τα 7.760 που κάλυπταν τα σχέδια των οικισμών το 1987.

Η αύξηση αυτή προήλθε κυρίως από τις επεκτάσεις των σχεδίων και τις οριοθετήσεις των

οικισμών της λοιπής περιοχής, όπου καταγράφεται ένα 60% των νέων θεσμοθετημένων οικιστικών

υποδοχέων.

Η μεταβολή της δόμησης υπολογίστηκε για τις δύο τελευταίες 5ετίες, ’97 – 2006, περίοδος στην

οποία εγκρίθηκαν τα περισσότερα γενικά πολεοδομικά σχέδια και ενεργοποιήθηκαν οι μελέτες

πολεοδόμησης και η πράξη της εφαρμογής, οι οικιστικές επεκτάσεις και που είχανε θεσμοθετηθεί

παλαιότερα.

Στο χάρτη αυτό – δυστυχώς δεν φαίνονται πολύ καλά τα χρώματα – μπορούμε να δούμε τις

τάσεις ανάπτυξης της περιοχής. Με τα πορτοκαλί βελάκια βλέπουμε τις τάσεις ανάπτυξης για την

οικιστική δραστηριότητα, είναι όλες προς την ανατολική πλευρά και πάρα πολύ λίγες προς τα βόρεια

ή δυτικά.

Οι παραγωγικές δραστηριότητες όμως – που είναι τα μοβ βελάκια – συγκεντρώνονται στη δυτική

πλευρά της πόλης όπου είναι και το λιμάνι, όπου είναι η ΠΑΘΕ, όπου περνάει η Εγνατία, όπου

υπάρχει το σιδηροδρομικό δίκτυο, εκεί που υπάρχει η δυνατότητα για την διέλευση των

εμπορευμάτων και όλων των άλλων προϊόντων.

Έχουμε τις τεχνικές υποδομές που είναι με τα πράσινα βελάκια, το φυσικό αέριο. Και έχουμε

βέβαια με τα μπλε που είναι ο τουρισμός και πάλι ο μπλε.., βλέπουμε ότι τα μπλε βελάκια

κατευθύνονται προς τις ανατολικές πλευρές. Να μην σας κουράζω με το χάρτη.

Συγχρόνως εντοπίζονται συσσωρευτικές αρνητικές επιπτώσεις από τη διάχυση των αστικών

δραστηριοτήτων στον εξωραϊστικό χώρο, ιδίως εξαντλούνται τα εδαφικά αποθέματα, αυτό είναι που

αναφέρθηκε και πριν. Απαξιώνεται και συρρικνώνεται η αγροτική γη, ασκούνται έντονες πιέσεις στα

οικοσυστήματα, εμείς έχουμε το Δέλτα του Αξιού, έχουμε το δάσος του Σέιχ Σου, αποδιοργανώνεται

ο αστικός ιστός και πολλαπλασιάζονται οι ανεπάρκειες των μεταφορικών και άλλων υποδομών.

Είναι λογικό ότι όταν έχεις τέτοια διάχυση δραστηριοτήτων και δεν τις προλαβαίνεις με τις.., μάλλον

δεν τις έχεις προλάβει με τις υποδομές είναι λογικό να υπάρχουνε σοβαρά προβλήματα.

Η εγκατάσταση των καταστημάτων, των εργαστηρίων στις εξόδους του πολεοδομικού

συγκροτήματος και η σταδιακή πύκνωση της εκτός σχεδίου δόμησης κατοικίας, έχει δημιουργήσει σε

πολλές περιπτώσεις ένα αστικό συνεχές μέχρι τους οικισμούς περιμετρικά στην περιαστική ζώνη,

μήπως σας μπερδεύω; Είναι το πολεοδομικό συγκρότημα, είναι η περιαστική ζώνη και η υπόλοιπη

που δεν είχε συνεκτιμηθεί τότε ότι ασκεί έντονη επιρροή, ήτανε αυτή που την αναφέρουμε ως λοιπή

περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Η αστική ανάπτυξη σ’ αυτές τις περιοχές ενθαρρύνεται αφενός από τη διαθεσιμότητα των

κεφαλαίων και την βελτίωση της προσβασιμότητας, και αφετέρου από την κερδοσκοπία στη γη και

την έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου στις χρήσεις γης. Εκτιμάται πάντως ότι η εν λόγω αστική διάχυση

έρχεται σε αντίθεση με τα πρότυπα της αειφόρου και συμπαγούς πόλης, διότι αυξάνει το κόστος των

39

υποδομών, τη κυκλοφορία και τη κατανάλωση ενέργειας, ενώ επιπλέον υποβαθμίζει την ποιότητα

του περιβάλλοντος. Όπως είναι γνωστό ο συγκοινωνιακός σχεδιασμός καθοδηγείται από τη δομή

του αστικού χώρου και εξυπηρετεί τους στόχους του χωροταξικού σχεδιασμού βασιζόμενος στις

αρχές και τους κανόνες τους.

Κατά συνέπεια ο σχεδιασμένος χωροταξικός πολεοδομικός και συγκοινωνιακός σχεδιασμός, είναι

βασική αρχή για μια βιώσιμη πόλη.

Όμως όσο η βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών περνάει μέσα από το συντονισμένο

χωροταξικό και συγκοινωνιακό σχεδιασμό, άλλο τόσο επηρεάζεται από εξωγενείς πιέσεις προς τους

δημοτικούς άρχοντες που επιδιώκουν την υπερεκμετάλλευση των ιδιοκτησιών τους. Για παράδειγμα,

οι επεκτάσεις των οικισμών που θα έπρεπε να αποτελούν πρότυπα ανθρώπινης διαβίωσης,

βρίσκονται δυστυχώς εγκλωβισμένες στα στερεότυπα του παρελθόντος με δόσεις σύγχρονης

αστικοποίησης.

Σήμερα από τον Οργανισμό εποπτεύονται 12 με 14 γενικά πολεοδομικά σχέδια. Έχουνε περάσει

οι 5ετίες, έχουνε ολοκληρωθεί κάποιες πολεοδομικές μελέτες, συναντάμε όλα αυτά τα προβλήματα

που σας ανέφερα πριν και πλέον βρισκόμαστε.., ήδη έχουνε προωθηθεί, έχουνε εγκριθεί από την..,

έχουν βγει αποφάσεις Υπουργού για τρία γενικά πολεοδομικά, ήδη έχουμε στείλει άλλα δύο,

προωθούμε άλλα τέσσερα και βρισκόμαστε σε μια φάση πλέον που αναθεωρούμε όλα τα γενικά

πολεοδομικά σύμφωνα πλέον με τις ευρωπαϊκές επιταγές, με το χωροταξικό που θέσπισε το

Υπουργείο, τα ειδικά χωροταξικά πλαίσια και πολλά ερευνητικά προγράμματα τα οποία έχουμε

εκπονήσει και θα σας αναλύσω.

Τα γενικά πολεοδομικά εκπονούνται με το 1337, κάποια που έχουν ξεκινήσει πιο παλιά με τον

2508, τον 2742, τις κατευθύνσεις όπως σας ανέφερα του ΥΠΕΧΩΔΕ και για την οργάνωση του

εξωραϊστικού χώρου και της οικιστικής ανάπτυξης λαμβάνουμε υπόψη το σχέδιο του Προεδρικού

Διατάγματος, ήταν ΖΟΕ, η οποία το 1997 έφτασε στο Υπουργείο, παρόλο που είχε εγκριθεί από την

εκτελεστική επιτροπή του Οργανισμού, από τους φορείς, είχε περάσει μια διαβούλευση, δυστυχώς

δεν θεσμοθετήθηκε.

Το 2003 ξαναέγινε μια προσπάθεια πάλι από τον Οργανισμό ρυθμιστικού για τη θεσμοθέτηση

της και πάλι δεν θεσμοθετήθηκε.

Εμείς πλέον ως νέα διοίκηση τη στιγμή που έχουμε σε εξέλιξη όλα αυτά τα γενικά πολεοδομικά

και επιπλέον εφαρμόζουμε πλέον τις νέες επιταγές και τις καθοδηγίες που έχουμε από το

ΥΠΕΧΩΔΕ και τα θεσμικά πλαίσια, προχωρούμε πλέον και στην επικαιροποίηση του ρυθμιστικού

σχεδίου της Θεσσαλονίκης, για να προλάβουμε και να εφαρμόσουμε και να προσαρμόσουμε όσα

σας ανέφερα.

Το σύνολο των μελετών, των προγραμμάτων, των δράσεων που διενεργήθηκαν με ευθύνη και με

τη συμμετοχή του Οργανισμού – από την ίδρυση του μέχρι σήμερα – αποτελεί ένα ογκωδέστατο και

πολυδιάστατο έργο. Ειλικρινά σας λέω υπάρχει μια πληθώρα μελετών και πληθώρα μέτρων που

προσπάθησε ο Οργανισμός να εφαρμόσει από την ημέρα που ιδρύθηκε μέχρι σήμερα. Αυτό το

αποτέλεσμα μιας πολυετούς προσπάθειας εφαρμογής του ρυθμιστικού σχεδίου και του

προγράμματος προστασίας του περιβάλλοντος – που είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο και

ενταγμένο – στις εξελίξεις και στους τομείς πλέον του χωρικού και περιβαλλοντικού σχεδιασμού.

40

Ενδεικτικά θα σας αναφέρω κάποια πράγματα, γιατί προσπάθησα να κάνω μια επιλογή, ότι με

στόχο τη βελτίωση του κυκλοφοριακού φόρτου, τι κάναμε; Ολοκληρώσαμε τη διαδικασία

διαγωνισμού για τη μελέτη του συσχετισμού των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων κατά την κατασκευή

των μεγάλων έργων. Εμείς αυτή τη στιγμή έχουμε σε εξέλιξη στη Θεσσαλονίκη τα έργα του Μετρό,

τα έργα της υποθαλάσσιας, του αεροδιαδρόμου και της εξωτερικής περιφερειακής, αυτά έπρεπε με

κάποιο τρόπο να συντονιστούν.

Ύστερα από τη συνεργασία εννοείται με το Υπουργείο, γιατί καταλαβαίνετε ότι όλοι αυτοί οι

φορείς αποτελούν.., ο καθένας είναι ανεξάρτητος παρόλο που υπάγονται στο Υπουργείο,

αποφασίσαμε και συντάξαμε ένα μοντέλο στο οποίο περνάμε μέσα τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που

εκπονούνται από τον κάθε φορέα, τον ανάδοχο του έργου. Έτσι έχουμε τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις

της υποθαλάσσιας και του Μετρό σε σημείο.., που ήδη αυτό προχωράει, από το σιδηροδρομικό

σταθμό έχει φτάσει πλέον στο Βαρδάρη και προχωράει δέκα μέτρα την ημέρα με δύο Μετροπόντικες

και έτσι μαζί με την Τροχαία προσπαθούμε να δίνουμε τις καλύτερες κυκλοφοριακές λύσεις στις

μονοδρομήσεις και στις θέσεις πάρκινγκ, που είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτή τη στιγμή για τη

πόλη. Είναι μια πόλη που ζει και ζει έντονα, είναι πάρα πολύ δύσκολο λοιπόν να κάνεις το έργο της

υποδομής αυτής – του Μετρό ειδικά – που διασχίζει κατά μήκος όλο το κέντρο της πόλης.

Επίσης το 2000 είχε γίνει μια γενική κυκλοφοριακή μελέτη, μια πάρα πολύ.., σήμερα έκανα μια

επιλογή πολύ σημαντικών έργων που έχει κάνει ο Οργανισμός για να σας αναφέρω, που μέσα αυτή

η κυκλοφοριακή μελέτη προήρθε από ερωτηματολόγια, από απόψεις φορέων και έτσι περιείχε τα

πάντα, περιείχε 100 μέτρα και παρεμβάσεις που θα μπορούσαν να γίνουν από την υποθαλάσσια,

από το Μετρό, από την εξωτερική περιφερειακή, από θέσεις πάρκινγκ, από πάρκινγκ στους Δήμους,

σε όλο το πολεοδομικό.., και στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, όχι μόνο δηλαδή μέσα στο

πολεοδομικό συγκρότημα.

Για την αναβάθμιση και την προστασία του περιβάλλοντος. Στη Θεσσαλονίκη υπάρχει μια

περιφερειακή τάφρος, είναι ένα έργο αντιπλημμυρικό, διαδημοτικό, είναι τεχνητή διώρυγα, διέρχεται

τέσσερις Δήμους, ξεκινάει από το Σέιχ Σου, διέρχεται τέσσερις Δήμους και φτάνει στη θάλασσα.

Γι’ αυτό το έργο ολοκληρώσαμε μια μελέτη, έχουμε πλέον μια ώριμη μελέτη, ήδη ο Υπουργός

έχει αναθέσει σε μια υπηρεσία του Υπουργείου μας να την υλοποιήσει, είναι ένα έργο αρχιτεκτονικό,

αντιπλημμυρικό, είναι υπερτοπικής εμβέλειας και εκεί πάνω σ’ αυτό βάζουμε να διατρέχουν

πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι, που ενώνουνε πλέον το πράσινο, το βουνό με την θάλασσα. Είναι 14

χιλιόμετρα, δεν έχει ξαναγίνει, πρώτη φορά ολοκληρώθηκε αυτή η μελέτη, στοίχισε πολύ, αλλά

τουλάχιστον μπορούμε να πούμε ότι πλέον ο Υπουργός εξήγγειλε ήδη τα 7.000.000 ευρώ, την

έχουμε εντάξει, είναι ώριμη, είναι με τα τεύχη δημοπράτησης, την παραδώσαμε, είναι ένα πολύ

σημαντικό έργο του Οργανισμού.

Επίσης κάνουμε, εκπονούμε για την αναβάθμιση του Σέιχ Σου – που είναι το μοναδικό δάσος

που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη Θεσσαλονίκη και από τα λίγα πράσινα, εκπονούμε ενέργειες

ευαισθητοποίησης από ένα πρόγραμμα πάλι ευρωπαϊκό και την ειδική περιβαλλοντική μελέτη που

δεν είχε γίνει ποτέ. Και αυτό είναι ένα βήμα τολμηρό που κάνουμε, γιατί καταλαβαίνετε ότι στο Σέιχ

Σου ιδιοκτησιακά υπάγεται σε εφτά Δήμους, οπότε πρέπει να μπορέσουμε να συμφωνήσουμε για το

41

τρόπο διαχείρισης του, αν θα είναι φορέας, αν θα είναι δημόσιο, πως θα είναι, πως θα γίνει πλέον

αυτή η διαχείριση.

Σε ότι αφορά τις ενέργειες ευαισθητοποίησης και οι Δήμοι και οι Νομαρχίες εκπονούν

προγράμματα ευαισθητοποίησης, αλλά εμείς έχουμε τη δυνατότητα ως Οργανισμός να κινούμαστε

διαδημοτικά. Έτσι προσπαθούμε με πάρα πολλές απλές κινήσεις και με εκδηλώσεις να

προσεγγίζουμε στο κόσμο και να προσπαθούμε να τον φέρουμε κοντά, είτε με εικαστικές

παρεμβάσεις, είτε με εκθέσεις ζωγραφικής, είτε με γλυπτά, είτε με συμμετοχή στη διεθνή έκθεση

κ.λ.π.

Επίσης δημιουργήσαμε ένα σύστημα δεικτών περιβάλλοντος και αειφορίας για τη Θεσσαλονίκη.

Έχω φέρει και κάποια βιβλία, τα παρέδωσα στον Πρόεδρο για το Τεχνικό Επιμελητήριο. Είμαστε

υπερήφανοι γιατί έγινε τώρα με τη στήριξη του ΥΠΕΧΩΔΕ από τον Οργανισμό, είναι στα πρότυπα

του αντίστοιχου ευρωπαϊκού συστήματος δεικτών περιβάλλοντος και του εθνικού συστήματος

δεικτών αειφορίας. Είναι 88 δείκτες, κατανέμονται σε 13 θεματικά πεδία δράσης, είναι η ατμόσφαιρα,

η βιομηχανία, η ενέργεια, η χωροταξία, η υγεία, η παιδεία, και αυτό για να το φέρουμε εις πέρας και

να φτάσουμε στο σημείο να γίνει αποδεκτό και να μπορέσουμε να εκδώσουμε αυτό το βιβλίο

πέρασε από δημόσια διαβούλευση όλων των φορέων στη πόλη και είχαμε και την έγκριση του

συμβουλίου περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης.

Η δημιουργία συστήματος πληροφόρησης των πολιτών αποτέλεσε και αυτό μια καινοτομία,

συμμετείχαμε κάποτε σε ένα πρόγραμμα ευρωπαϊκό με το οποίο μπορούσαμε και δίναμε

πληροφορίες στις ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού, στα γηροκομία, στους Παιδικούς Σταθμούς

για την ενημέρωση τους, την έγκαιρη ενημέρωση μέσω SMS ή E-mail για την ρύπανση της

ατμόσφαιρας εκείνη την ημέρα σε εκείνη τη περιοχή, μ’ αυτό τι καταφέραμε; Υπήρχανε σταθμοί

μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τη Περιφέρεια, από το Δήμο και εμείς αξιοποιήσαμε

αυτό, συλλέγουμε αυτή τη πληροφορία και με αυτό το λογισμικό που δημιουργήσαμε, το

μεταφέρουμε πλέον δωρεάν στις ευαίσθητες αυτές ομάδες.

Αυτό έτυχε πολύ θετικής αντιμετώπισης στη κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Από διάφορα

νοσοκομεία, διάφορα τμήματα νοσοκομείων είχαμε έτσι πολλές συμμετοχές και στη δημόσια

παρουσίαση που κάναμε του συστήματος αυτού οι δημοσιογράφοι που παρευρέθηκαν δώσανε τα

νούμερα τους – τα κινητά τηλέφωνα – κάναμε μια εικονική ρύπανση της ατμόσφαιρας και εκείνη τη

στιγμή τους πήγε το μήνυμα και έτσι είδανε πως λειτουργεί το σύστημα αυτό.

Δεν κοστίζει τίποτε στον πολίτη, απλώς αξιολογούμε την τεχνογνωσία, αξιοποιούμε την

τεχνογνωσία που αποκτήσαμε από ευρωπαϊκά προγράμματα και την προσφέρουμε σήμερα στον

πολίτη αξιοποιώντας και τα στοιχεία που συγκεντρώνονται από το Δήμο και τη Περιφέρεια. Αυτά

βέβαια τα κάνουμε σε συνεργασία και με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και με τη Περιφέρεια ή τους

Δήμους αντίστοιχα.

Ένα άλλο πάρα πολύ σημαντικό θέμα είναι η βιομηχανική επικινδυνότητα και οι πολεοδομικές

χωροταξικές παρεμβάσεις. Θα έχετε ακούσει για την ΚΥΑ της Σεβέζο, στη Θεσσαλονίκη υπάρχουνε

24 βιομηχανίες που είναι φωσφορικά, είναι πετρογκάζ, είναι οι δεξαμενές, είναι οι αποθηκεύσεις

άλλων υλικών, που υπάγονται στη ΚΥΑ Σεβέζο. Ξέρετε πολύ καλά τι είχε συμβεί στη Σεβέζο και πως

αυτό ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία και επίσημα, είναι νόμος του κράτους το 2000 και

42

μάλιστα πρόσφατα το 2008 έχει ήδη εμπλουτιστεί και έχει προσαρμοστεί πλέον στην ελληνική

νομοθεσία.

Εμείς λοιπόν ως Οργανισμός – που έχουμε και αυτή την αρμοδιότητα – προκειμένου να την

περάσουμε στα γενικά πολεοδομικά που εκπονούμε αυτή τη στιγμή και ειδικά στη δυτική

Θεσσαλονίκη που έχει συγκεντρωμένες και τις 24 βιομηχανίες, προβληματιστήκαμε πως μπορούμε

να εφαρμόζουμε το χωροταξικό σχεδιασμό με αυτή τη δέσμευση των χρήσεων, που πραγματικά

είναι και απαγορευτική πολλές φορές και δεσμευτική, ε, θα έλεγα και επικίνδυνη.

Με τη συνεργασία πάντοτε του Υπουργείου ξεκινήσαμε ένα ερευνητικό πρόγραμμα, δεν ήταν

εύκολο. Προσωπικά εγώ μίλησα με πολλούς καθηγητές και μάλιστα εδώ και με τον κ. Παπαδάκη το

συμπατριώτη σας, σε μια προσπάθεια να αναλάβει το ερευνητικό αυτό της Θεσσαλονίκης και να

μπορέσουμε να συνδυάσουμε τη χωροταξία με το περιβάλλον, να βγάλουμε τις προδιαγραφές, να

ζητήσουμε από τους μελετητές τι θέλουμε να αποκτήσουμε και εμείς είχαμε κάποιους

προβληματισμούς, πάντοτε σε συνεργασία με το Υπουργείο. Καταφέραμε όμως, κάναμε τις

προδιαγραφές, αποκτήσαμε το αυτό, έχει τελειώσει το ερευνητικό πρόγραμμα, είναι πάρα πολύ

σημαντικό να δείτε τις ζώνες, γιατί η κάθε βιομηχανία – σας λέω εν τάχη – είναι υποχρεωμένη, που

υπάγεται στη ΚΥΑ της Σεβέζου, να καταθέτει στο Υπουργείο Ανάπτυξης τα ΣΑΤΑΜΕ, τα Σχέδια

Τεχνολογικού Ατυχήματος Μεγάλης Έκτασης.

Αυτά καταχωρούνται στο Υπουργείο Ανάπτυξης, πηγαίνουνε στο ΥΠΕΧΩΔΕ και στις Νομαρχίες

και στους Δήμους. Οι Δήμοι δηλαδή που μέχρι τότε.., οι δικοί μας Δήμοι ήξεραν ότι οι μεν υπάγονται

και ήτανε υποχρεωμένοι να ενημερώνουν τον κόσμο κατά καιρούς, αυτά λέει μέσα η ΚΥΑ της

Σεβέζο, δεν ήξεραν παραπέρα το τρόπο εφαρμογής. Αυτό λοιπόν που καταφέραμε να τους

δώσουμε εμείς, καλέσαμε τους μελετητές τους, σε κάθε φάση του ερευνητικού μας τους δίναμε ό,τι

στοιχεία είχαμε για να περπατούν και αυτοί παράλληλα τα γενικά πολεοδομικά και να

αντιμετωπίζουνε. Είναι ένα πρωτόγνωρο και πολύ ενδιαφέρον θέμα, το ολοκληρώσαμε, το

κλείνουμε σε λίγο καιρό, μας έχουνε φέρει τα προγράμματα, τα έχουμε, και είναι πλέον ένα

λογισμικό. Βάζεις μέσα τη χρήση που θέλεις και πατάς τα αντίστοιχα κουμπιά και σου δίνει τη

δυνατότητα αν μπορείς να βάλεις το σχολείο μέσα στην ακτίνα ένα ή όχι ας πούμε και αν

επιτρέπεται ή όχι αυτή η χρήση στη περιοχή.

Μετά τα 25 χρόνια λοιπόν και με όλα αυτά που κάνουμε όπως σας είπα, επικαιροποιούμε το

ρυθμιστικό της Θεσσαλονίκης. Έχουμε πλέον την εμπειρία των χρόνων αυτών, έχουμε πάρα πολύ

υλικό από μελέτες, κάνουμε πολλές καινούργιες μελέτες τώρα προσαρμοσμένες στην ευρωπαϊκή

νομοθεσία και θα αποτιμήσουμε.., ήδη έχουμε φτάσει δηλαδή στο πρώτο στάδιο. Αποτιμήσαμε το

ισχύον ρυθμιστικό σχέδιο, εκτιμήσαμε τις στάσεις και τις προοπτικές πλέον της μητροπολιτικής

περιοχής. Θα διατυπώσουμε συνολική στρατηγική αειφόρου και χωρικής ανάπτυξης, θα

εξειδικεύσουμε στρατηγικές και πολιτικές και ανά τομέα αλλά και διατομεακά και γεωγραφικά, και θα

επεξεργαστούμε ένα καινούργιο πλαίσιο για τον καινούργιο νόμο. Έχουμε τον 1561 τον οποίο θα

επικαιροποιήσουμε και βέβαια αυτό συνοδεύεται και από την ΣΠΕ – την Στρατηγική Περιβαλλοντική

Μελέτη.

Οι κατευθύνσεις του επικαιροποιημένου ρυθμιστικού σχεδίου, δεν θέλω να σας κουράσω, αλλά

θα είναι κάτι πολύ πιο εμπλουτισμένο πλέον και πιο σύγχρονο από εκείνες του ρυθμιστικού του

43

1985, και βέβαια θα βάλουμε μέσα – γιατί δεν υπήρχαν και δεν υπάρχει και στη νομοθεσία της εκτός

σχεδίου δόμησης τα logistics, αυτά τα εμπορικά κέντρα που σήμερα.., πλέον κάποτε το ’85 τα

αντιμετωπίζαμε ως υπεραγορές, αλλά τώρα πλέον δεν είναι υπεραγορές και γίνεται βέβαια και

κατάφορη κατάχρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας στην εφαρμογή της.

Επικαιροποιώντας λοιπόν, δεν σας κουράζω πολύ τελειώνω, επικαιροποιώντας το ρυθμιστικό

λοιπόν τι διαπιστώσαμε από τη πρώτη φάση της μελέτης; Και το δικό μας ρυθμιστικό σχέδιο έχει

υπαχθεί στο ΕΠΠΕΡ, έχει μια χρηματοδότηση 600.000 ευρώ. Το πρώτο κομμάτι ήταν οι

προδιαγραφές, τα ολοκληρώσαμε, τα παραλάβαμε, κάναμε την προκήρυξη με τον 3316. Ήμασταν

από τους πρώτους στη Μακεδονία που εφαρμόσαμε το νόμο, ζήσαμε και το Συμβούλιο της

Επικρατείας για κάτι εγγυητικές που ήτανε λάθος στο διαγωνισμό και εν πάση περιπτώσει

υπογράψαμε τη σύμβαση, προχωρούμε το πρώτο στάδιο, το ολοκληρώσαμε.

Και διαπιστώνεται πλέον από τους μελετητές και από την επιτροπή επίβλεψης – η οποία είναι

7μελής – αποτελείται από τον Οργανισμό ρυθμιστικού, ότι πλέον η ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης έχει

υπερβεί τα όρια που είχανε θεσμοθετηθεί το 1985. Η δυναμική της δηλαδή σε ότι αφορά την

Χαλκιδική ή το Κιλκίς και επάνω στα σύνορα μας ή και βόρεια και δυτικά, πώς να το πούμε, πλέον

έχει υπερβεί. Δεν μπορείς να συζητάς σε μια περιοχή η οποία έχει χωρικές σταθερές, αυτό το

αεροδρόμιο, αυτό το λιμάνι, αυτό, αυτό, με μια πλέον Εγνατία η οποία.., προχθές ήμουνα και εγώ,

είχα την τιμή να βρίσκομαι στα εγκαίνια του δρόμου Γρεβενών – Ιωαννίνων που παρέδωσε ο

Υπουργός, και μέσα σε μια ώρα κάνεις τα Γρεβενά – Γιάννενα σε ένα έργο πραγματικά ευρωπαϊκού

επιπέδου και πλέον η Αλεξανδρούπολη με την Ηγουμενίτσα από 12 ώρες έχει γίνει σε 6 ώρες,

δηλαδή οι Θεσσαλονικείς σε 1,5 ώρα πάνε και έρχονται στα Γιάννενα και στην Ηγουμενίτσα.

Οι τάσεις λοιπόν αυτές και με το δεδομένο πλέον της Εγνατίας οδού και της ΠΑΘΕ πλέον

έπρεπε να διευρυνθούν αυτά τα όρια. Τα προτείναμε στον Υπουργό όπου μέχρι τότε πλέον είχαμε

κάνει όλες τις συζητήσεις, ήτανε ενημερωμένος σε όλες τις φάσεις του πρώτου σταδίου σε ότι αφορά

τις απόψεις των μελετητών μας και της επιτροπής επίβλεψης αλλά και της διοίκησης του

Οργανισμού, και αποφάσισε τη διεύρυνση των ορίων του ρυθμιστικού σε επίπεδο μελέτης, δηλαδή

πριν την θεσμοθέτηση του νόμου.

Αποφάσισε να το δώσει σε δημόσια διαβούλευση, έδωσε λοιπόν σε μια συνέντευξη τύπου που

ήρθε στη Θεσσαλονίκη τη διεύρυνση των ορίων του ρυθμιστικού, σας θυμίζω ότι το 1985 δεν

ακολουθούσε πιστά το όριο του νομού και τώρα πάλι κρίναμε.., προτείνανε και οι μελετητές και

έδωσε ο Υπουργός αυτή τη μορφή, δύο ήτανε, δύο εναλλακτικές λύσεις. Η μία να έχουμε τμήματα

του Κιλκίς οπότε να έχουμε όλο τον άξονα μέχρι τα σύνορα και του Αξιού, δηλαδή και του οδικού

άξονα που επηρεάζει πάρα πολύ την ανάπτυξη της περιοχής, αλλά και του Αξιού σε ότι αφορά τα

οικοσυστήματα και κάτω στο Δέλτα του Αξιού Ολουδία – Αλιάκμονα, και της Χαλκιδικής, που από τη

πλευρά της Χαλκιδικής έχουμε και κύρια κατοικία και δεύτερη κατοικία και τον τουρισμό. Και έχουμε

αυτή την αλληλεπίδραση των Θεσσαλονικέων οι οποίοι δουλεύουνε στο Κιλκίς, ζουν στη πόλη,

παραθερίζουν στη Χαλκιδική και το αντίστροφο. Πλέον αυτό γίνεται σε μια καθημερινή κίνηση και με

τις οδούς που έχουμε και τον δεύτερο περιφερειακό που έχει ξεκινήσει τώρα να γίνεται.

Και η δεύτερη πρόταση του Υπουργού ήτανε να είναι και τα πόδια μέσα της Χαλκιδικής.

44

Στείλαμε σε 146 φορείς ένα τεύχος με τις προτάσεις του Υπουργού για τη διαβούλευση,

κατατέθηκαν στον Οργανισμό, εμείς συλλέξαμε και αξιολογήσαμε όλες τις απόψεις, και των φορέων

και της επιτροπής επίβλεψης και αυτές οι οποίες συγκλίνουν οφείλω να σας πω, υπάρχει ταύτιση.

Βέβαια ο καθένας ανάλογα και τα πολιτικά κόμματα και οι άλλοι φορείς είχανε.., οι τέσσερις ήτανε

μόνο αρνητικοί σε ότι αφορά.., αν μπορούμε να το πούμε αρνητικοί, όλοι οι άλλοι έκριναν αναγκαία

την διεύρυνση των ορίων μετά από 25 χρόνια και ο καθένας πρότεινε αυτά. Μάλιστα είχαμε και

προτάσεις για το τρόπο διοίκησης, γιατί μέχρι τώρα είχαμε μόνο το μητροπολιτικό κέντρο εκεί στη

Θεσσαλονίκη και μιλούσαμε ότι υπάρχει ο Δήμος Θεσσαλονίκης και οι Δήμοι που

περιλαμβανόντουσαν σ’ αυτό. Από ‘κεί και μετά πλέον θα δούμε και ένα νέο τρόπο της διοικητικής

δομής του Οργανισμού.

Αυτά είχα να σας πω, δεν είναι δυνατόν όπως καταλαβαίνετε να σας κάνω μια αποτίμηση του

’85 μέχρι σήμερα, εμείς θα τελειώσουμε το ρυθμιστικό, το παραδίδουμε τέλος του 2009, έχει

ολοκληρωθεί η πρώτη φάση. Έχουμε δώσει εντολή στους μελετητές πλέον και μετά τη διαβούλευση

για τη δεύτερη φάση και τέλος του 2009 καταθέτουμε πλέον τις προτάσεις και θα χειριστεί το θέμα

από ‘κεί και μετά ο Υπουργός ή θα το προωθήσει ή θα το δώσει – δεν ξέρω – όπως το έδωσε το

ρυθμιστικό της Αθήνας σε δημόσια διαβούλευση.

Σας ευχαριστώ και πάλι που μου δώσατε την ευκαιρία, καλή επιτυχία.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Έτσι πριν κλείσουμε για ένα ξεκούραστο διάλειμμα κάποιες έτσι παρατηρήσεις,

είναι πραγματικά εκπληκτικό πως ο Οργανισμός Θεσσαλονίκης έχει μπει μέσα σε ερευνητικά

προγράμματα και σε πρακτικές περιβαλλοντικής ενημέρωσης που απευθύνονται σε ευαίσθητες

ομάδες πληθυσμιακές, πως μπήκε στο θέμα της Σεβέζο, πως μπήκε στο θέμα του εσωτερικού

περιβάλλοντος των κτιρίων που το γνωρίζω, δεν το ανέφερε η Πρόεδρος, και ουσιαστικά υπερβαίνει

τον χωρικό σχεδιασμό και έχει μπει και σε πρακτικά θέματα άμεσου αντίκτυπου και κέρδους για τους

πολίτες της Θεσσαλονίκης.

Κρατάω έτσι γιατί που προξένησε εμένα ιδιαίτερη έκπληξη, η αξιοποίηση ενός τεχνικού της

τάφρου της αντιπλημμυρικής στη Θεσσαλονίκη, που διαμορφώνεται σαν περιβαλλοντικό –

ψυχαγωγικό πάρκο ελλείψει χώρων ή ίσως γιατί κρίθηκε ότι είναι πολύ καλό για να αξιοποιηθεί. Μας

μένουνε ιδέες για το οικοσύστημα που θα δημιουργηθεί και στον Αποσελέμη και σε όλα τα άλλα

φράγματα που ήδη έχουμε εδώ πέρα.

Ένα άλλο σημαντικό που μάλλον ενδιαφέρει και τους μελετητές και όλους τους εμπλεκομένους

στο κέντρο της πόλης του Ηρακλείου που έχουνε μια πρόταση, είναι η αναφορά στο ότι τίθεται θέμα

βιωσιμότητας του κέντρου με την απομάκρυνση εμπορικών χρήσεων. Αυτό έρχεται κάπως σε

αντίφαση μάλλον με την κοινή αίσθηση από περιβαλλοντολογική σκοπιά, το κέντρο από μόνο του

ίσως δεν μπορεί να επιβιώσει απλά και μόνο με πόρους του δημοσίου ή του Δήμου.

Και βάζω και δύο ερωτήσεις που θα απαντηθούν και από τις δύο Προέδρους αργότερα στη

συζήτηση, πρακτικά τι εννοείτε μέσω της προώθησης των γενικών πολεοδομικών σχεδίων,

συμμετέχει ο Οργανισμός στην εκπόνηση; Έχει και ρόλο μελετητικό; Γιατί η αίσθηση μέχρι τώρα των

υπηρεσιών που έχουμε εμείς είναι ότι έχει εγκριτικό ρόλο και φροντίζει απλώς για μια συναρμογή με

τους στόχους του ρυθμιστικού, απ’ όσο γνωρίζω μπαίνει και σε πιο βαθιά νερά.

45

Και τέλος ένα ιδιαίτερο στοιχείο ο διπλασιασμός της έκτασης των σχεδίων πόλεις μέσα σε 20

χρόνια, αλήθεια πόσο αυξήθηκε αντίστοιχα ο πληθυσμός; Αυτό έτσι σαν αναπάντητα ερωτήματα και

έχουμε διάλειμμα ένα τέταρτο και μας περιμένει μια ενδιαφέρουσα εισήγηση από τον κ. Στεφάνου.

ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Αγαπητοί συνάδελφοι νομίζω ότι μπορούμε να ξεκινήσουμε, βέβαια με κάποια

καθυστέρηση, αλλά νομίζω ότι οι παρεμβάσεις και οι παρουσιάσεις μέχρι τώρα δικαιολογούν αυτή

την καθυστέρηση και νομίζω ότι έτσι θα συνεχίσει και στο υπόλοιπο της πρωινής συνεδρίας.

Έχουμε τη χαρά να είναι σήμερα μαζί μας ένας καλός φίλος πλέον ο Καθηγητής, ομότιμος

Καθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου ο κ. Ιωσήφ Στεφάνου, είναι ιδιαίτερη χαρά μας,

είναι η δεύτερη φορά αν θυμάμαι κ. Στεφάνου που είσαστε μαζί μας, περισσότερες; Λοιπόν, είναι

σαν το κρασί λοιπόν η σχέση μας που γίνεται όλο και καλύτερο. Λοιπόν, θα μας μιλήσει για τη

φυσιογνωμία ενός τόπου – πρωταρχική επιδίωξη στη ρύθμιση του χώρου και στη περιβαλλοντική

προστασία του. Κ. Στεφάνου έχετε το λόγο.

ΣΤΕΦΑΝΟΥ: Να ευχαριστήσω το Τμήμα του ΤΕΕ της Ανατολικής Κρήτης που κάθε φορά με καλεί

και νοιώθω πάρα πολύ ωραία άμα είμαι στη Κρήτη, παρά τις άπειρες υποχρεώσεις μου αυτό το

καιρό, γιατί Πρυτανεύω στην ΑΣΠΕΤΕ και έχουμε πτυχία και πράγματα, είπα να το σκάσω έστω και

για μέρα για να ‘ρθω να δω από κοντά. Δεν μετάνιωσα, ίσα – ίσα ήτανε τόσο ενδιαφέρουσες οι

πρωινές ομιλίες που πραγματικά με φωτίσανε και εμένα και πρέπει να ξέρουμε ότι, αυτό που λέγεται

ότι γηράσκω αεί διδασκόμενος ισχύει πάντα, ιδίως για μας τους δασκάλους τους ακαδημαϊκούς.

Ήταν πραγματικά μια ενημέρωση θα έλεγα και τόσο πολύ καλά τοποθετημένες οι προηγούμενες

ομιλίες που μας έδειξαν όλη τη πορεία των ρυθμιστικών σχεδίων στον ελληνικό χώρο το τελευταίο

καιρό.

Εγώ επειδή θα μιλήσω και για τη χρονικότητα μετά θα χρησιμοποιήσω και τον όρο χρονικότητα

εδώ, η δική μου χρονικότητα μου επιτρέπει, μου επέτρεψε μάλλον να ‘χω παρακολουθήσει τα

ρυθμιστικά από τότε που πρωτάρχισαν. Όταν ένας ιδιαίτερα προοδευτικός και ανοιχτόμυαλος

νεαρός Δήμαρχος τότε της Καλαμάτας, ο Μπένος, είχε αναθέσει στο Πολυτεχνείο, στο εργαστήριο

πολεοδομικών ερευνών είχε αναθέσει το ρυθμιστικό της Καλαμάτας και στη συνέχεια, όταν

οργανώθηκε και το ρυθμιστικό της Αθήνας υπό τον Προκόπη τον Βασιλειάδη, είχα παρακολουθήσει

από πολύ κοντά όλη την εξέλιξη και από τότε και μετά – λόγω θέσης κιόλας – τα παρακολουθώ

πάντα.

Βεβαίως ήθελα να τονίσω ότι μέχρι τώρα οι προσεγγίσεις στα ρυθμιστικά σχέδια είναι ιδιαίτερα θα

λέγαμε τεχνοκρατικές. Οι τεχνοκρατικές αυτές προσεγγίσεις εκείνη την εποχή είχανε τον χαρακτήρα

της τεχνολογίας της εποχής, μην ξεχνάτε ότι πολεοδομία και χωροταξία άρχισαν να κάνουν οι

αρχιτέκτονες – με θαυμαστικό το λέω αυτό γιατί σε κανένα μέρος του κόσμου δεν ανατίθετο στους

αρχιτέκτονες μόνους να πολεοδομούν και να χωροτακτούν, αλλά ήταν οι άνθρωποι οι οποίοι είχαν

την ευχέρεια να ζωγραφίζουν πάνω στα χαρτιά πράγματα, οπότε χρωμάτιζαν τις διάφορες χρήσεις

γης και τα διάφορα στοιχεία επάνω στους χάρτες με μεγάλη ευκολία. Έτσι όλοι τους είχαν τότε και

46

την ευχέρεια να ονομάζονται αρχιτέκτονες πολεοδόμοι, μαζί με τον αρχιτέκτονας αντί μηχανικός

λέγανε και πολεοδόμος.

Σήμερα η τεχνολογία και οι τεχνικές έχουν αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που πραγματικά έχουν

περάσει σε χέρια πολλών άλλων, ιδίως των τοπογράφων, των γεωγράφων κ.λ.π. τα θέματα αυτά,

ίσως και δικαίως, πάντως δεν παύουν ακόμη να ασχολούνται πολύ με το τεχνολογικό και το

τεχνοκρατικό μέρος και να παραβλέπουμε μερικές λεπτομέρειες πιθανόν, που όμως είναι

σημαντικές, γιατί έχουν να κάνουν όχι τόσο με τα ποσοτικά δεδομένα αλλά με τα ποιοτικά.

Και επάνω σ’ αυτά θέλω να μιλήσω εγώ γιατί ίσως δώσουμε ένα μικρό λιθαράκι στο να

προστεθούν ορισμένα πράγματα στις προδιαγραφές αν θέλετε όλων αυτών των πολεοδομικών

μελετών όλων των κλιμάκων, και των ρυθμιστικών και των γενικών πολεοδομικών και των

ρυμοτομικών ακόμη. Ήδη με τον πολεοδομικό σχεδιασμό της Ερμούπολης – ο οποίος ελπίζω ότι

κάποια στιγμή τώρα θα εγκριθεί πια – έχουμε φτάσει σ’ αυτό το θέμα της πολεοδομικής μελέτης

επέκτασης της αναθεώρησης να βάζουμε αυτά τα στοιχεία μέσα, πολύ περισσότερο δε στα γενικά

πολεοδομικά.

Αυτά τα θέματα της ποιότητας ξεκίνησαν από τη στιγμή που αρχίσαμε να μιλάμε με όρους όπως

βιώσιμη ανάπτυξη. Η βιώσιμη ανάπτυξη ή η αειφόρος ανάπτυξη – όπως συνηθίζουμε να την λέμε –

είναι ένας όρος που τον οικειοποιηθήκαμε πλέον, έχει γίνει αποδεκτός, έχει γίνει γνωστός πλέον και

κάπου μας έχει και επιβληθεί αν θέλετε από την διεθνή κοινότητα – ιδίως την Ευρωπαϊκή – πάντως

είναι εκείνη η κατάσταση που φτάσαμε μετά από τις πολλές αντιπαλότητες που υπήρχαν ιδίως στη

δεκαετία του ’60 και ’70 ανάμεσα στους προοδευτικούς αν θέλετε, τους αναπτυξιακούς, αυτούς που

θέλανε την ανάπτυξη των τόπων και αυτούς που θέλανε από την άλλη τη συντήρηση, τη προστασία

και την εξασφάλιση της αρχιτεκτονικής ή γενικότερα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τότε οι δύο αυτές παρατάξεις – ας τις πούμε έτσι – ήταν στα μαχαίρια. Σήμερα έχουμε φτάσει σε

ένα σημείο μετά από μια πορεία πολλών ετών και πολλών πειραμάτων επιτυχιών και αποτυχιών,

έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου ο όρος βιώσιμη ή αειφόρος ανάπτυξη περιλαμβάνει και τα δύο.

Και αυτό είναι το πιο σωστό και το πιο θετικό θα λέγαμε, διότι μ’ αυτό το τρόπο και εξασφαλίζουμε

τη ποιότητα και τα δεδομένα της πολιτιστικής κληρονομιάς και από την άλλη προχωρούμε προς μια

αναπτυξιακή κατεύθυνση η οποία είναι απαραίτητη, που κανένας και ποτέ δεν μπορεί ούτε και

πρέπει να σταματήσει την ανάπτυξη των τόπων.

Είδατε ότι χρησιμοποιώ τον όρο τόπων και όχι χώρων, διότι για μένα εκείνο που είναι πολύ

σημαντικό και αυτό που μας έχουν δείξει οι έρευνες μας τα τελευταία 15 χρόνια τουλάχιστον στο

Πολυτεχνείο πάνω σ’ αυτό το τομέα, είναι ότι θα πρέπει σαφώς να διαφοροποιήσουμε αυτή την

έννοια του τόπου διότι ο τόπος είναι κάτι πολύ – πολύ περισσότερο απ’ ότι είναι η χωρική διάσταση

μιας συγκεκριμένης περιοχής, έστω και αν αυτή πάμε να την ονομάσουμε πόλη.

Ακόμα και μια πόλη για να γίνει τόπος χρειάζεται κάποιες προϋποθέσεις, ακόμη και μια πόλη για

να ονομαστεί χώρα – δηλαδή ένας τόπος που αναπτύσσει το δικό του λόγο και το δικό του μύθο

χρειάζεται να καλύπτει κάποιες προϋποθέσεις, και οι προϋποθέσεις αυτές δεν είναι άλλες από το να

εξασφαλίζει τις συνθήκες εκείνες που επιτρέπουν στα άτομα που το ζουν, στα άτομα που τους

ανήκει ή που έχουν τη διαχείριση, τη χρήση σε μια χρονική περίοδο της ζωής τους ολόκληρη...

(αλλαγή κασέτας)…να διαθέτει δηλαδή τη δυνατότητα τη συνειδητή. Αυτή λοιπόν την δυνατότητα τη

47

συνειδητή τη διαθέτουν οι πόλεις, την διαθέτουν οι πόλεις εκείνες που έχουν το δικαίωμα να

ονομάζονται χώρες.

Ξέρετε και θα θυμόσαστε όλοι ότι στη πατρίδα αυτός ο όρος χώρα ήτανε πολύ διαδεδομένος τα

πιο παλιά χρόνια, την ξεχάσαμε, σήμερα μόνο σε μερικά νησάκια ή σε μερικούς μικρούς τόπους

συνηθίζουμε να λέμε η χώρα, η χώρα της Άνδρου, η χώρα της Νάξου, η χώρα, η πέρα χώρα, η

πάνω χώρα, η κάτω χώρα, χώρα όμως είναι εκείνος ο όρος με τον οποίο ο Πλάτωνας τόνιζε ότι

εξασφαλίζει πραγματικά την μήτρα, το υπόβαθρο κάθε δημιουργίας. Έτσι λοιπόν όταν μιλάμε για

δημιουργία, για μια χώρα, για μια πόλη – χώρα μιλάμε για έναν τόπο που έχει τη δυνατότητα να

αναπτύσσει το δικό του λόγο και το δικό του μύθο, δηλαδή να εξασφαλίζει τη συλλογική συνείδηση

εκείνη που του δίνει οντότητα.

Έτσι λοιπόν η φυσιογνωμία για την οποία θέλω να σας μιλήσω, που για μένα είναι ένας

πρωταρχικός, μια πρωταρχική επιδίωξη στον όποιο σχεδιασμό, οποιασδήποτε κλίμακας σχεδιασμό

ενός τόπου η φυσιογνωμία.., το λέει και ο ίδιος ο όρος, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η γνώμη που

σχηματίζουμε για την ποιότητα, για την οντότητα αυτού του τόπου.

Η γνώμη λοιπόν, η καλή κυρίως, γιατί όταν ενδιαφερόμαστε να αναπτύξουμε, να αναδείξουμε, να

εξασφαλίσουμε και να προστατεύσουμε την φυσιογνωμία ενός τόπου ενδιαφερόμαστε για τη καλή

γνώμη που αυτός ο τόπος θα παρέχει στους κατοίκους του, στους επισκέπτες του, ή ακόμη στους

μακρινούς εραστές του αν θέλετε.

Τονίζω την ανάγκη αυτή της εξασφάλισης και της στόχευσης προς την φυσιογνωμία, προς την

ανάδειξη της φυσιογνωμίας, διότι η φυσιογνωμία περιλαμβάνει ακριβώς – και στηρίζεται άλλωστε –

στο σύνολο των χαρακτηριστικών ενός τόπου, στο σύνολο εκείνων των στοιχείων που

χαρακτηρίζουν το τόπο, που του δίνουν τη ταυτότητα του. Και τα χαρακτηριστικά αυτά δεν είναι μόνο

χωρικά, δεν είναι μόνο οικονομικά, δεν είναι μόνο κοινωνικά, υπάρχει μια πληθώρα

χαρακτηριστικών τα οποία θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας.

Όταν μιλάμε για περιβαλλοντικό σχεδιασμό, όταν λέμε ότι η στόχευση μας είναι το περιβάλλον, να

εξασφαλίσουμε και την ποιότητα του περιβάλλοντος σε ένα τόπο, το περιβάλλον από μόνο του έχει

καταρχήν όσες διαστάσεις έχει και η ανθρώπινη ύπαρξη, η ανθρώπινη υπόσταση. Εμείς διαθέτουμε

ένα κορμάκι με το οποίο συναλλασσόμαστε με τον εξωτερικό υλικό κόσμο, άρα έχουμε μια

δυνατότητα υλικής επικοινωνίας, έτσι μιας επικοινωνίας υλικής τάξης με το υλικό περιβάλλον. Όμως

διαθέτουμε θέλουμε – δεν θέλουμε και μια ψυχούλα η οποία επικοινωνεί συναισθηματικά, μέσω των

συναισθημάτων, μέσω διαφόρων διεργασιών θα λέγαμε πιο εσωτερικών, επικοινωνεί και με τις

άλλες ψυχούλες, που όλες μαζί απαρτίζουμε αυτό που θα ονομάζαμε παγκόσμια ψυχή. Άρα και το

περιβάλλον μας πρέπει να ανταποκρίνεται και στις ανάγκες, να μας καλύπτει τις ανάγκες τις

ψυχολογικές, τις συναισθηματικές.

Θα μου πείτε σας τα λέω λίγο έτσι φευγάτα; Θα δείτε πόσο πρακτικά είναι αυτά που προσπαθώ

να τοποθετήσω.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την τρίτη μας διάσταση αυτή του κόσμου των ιδεών, θέλουμε –

δεν θέλουμε διαθέτουμε ένα πνεύμα, έχουμε ένα πνευματικό υπόβαθρο όχι με την έννοια απλά που

τοποθετείται το πνευματικό, η εκκλησία ή οι θρησκείες κ.λ.π., αλλά ο κόσμος των ιδεών είναι ένας

κόσμος στον οποίο μετέχουμε. Διαθέτουμε λοιπόν ένα νου μέσω του οποίου επικοινωνούμε με τις

48

ιδέες, δεν είναι άμοιρο και τυχαίο το γεγονός ότι δημιουργείται σε κάθε εποχή – να που μπαίνει

πάντα η χρονικότητα – σε κάθε εποχή δημιουργείται ένα κλίμα αν θέλετε ιδεολογικό το οποίο με τη

σειρά του οδηγεί σε μια συναισθηματική ατμόσφαιρα, τα οποία και τα δύο μαζί οδηγούν τις

ανθρώπινες ομάδες – στους συγκεκριμένους τόπους κάθε φορά – να μπορέσουν να συλλάβουν και

να κατεβάσουν συγκεκριμένες ιδέες.

Πάρτε τις διάφορες εποχές της ανθρωπότητας να δείτε τι ήταν ο χρυσούς αιών, ο 5 ος αιώνας ο

ελληνικός, να δείτε τι ήταν η Αναγέννηση, να δείτε τι ήταν το ξεκίνημα του 20 ου αιώνα, η εποχή ας

πούμε του μοντέρνου πνεύματος, πότε αναπτύχθηκε το μοντέρνο κίνημα κ.λ.π. και σε ποιο τόπο και

από πόσους ανθρώπους, 10 – 12 άνθρωποι ήτανε ικανοί για να κατεβάσουν τις ιδέες που

συγκρότησαν την μοντέρνα σκέψη, άλλοι τόσοι ήτανε οι άνθρωποι οι οποίοι κατέβασαν τις ιδέες που

συγκρότησαν εκείνο το κλίμα το οποίο ονομάσαμε Αναγέννηση. Αυτός λοιπόν ο επικοινωνιακός ας

πούμε, ιδεολογικός χώρος, αυτά τα στοιχεία είναι περιβαλλοντικά στοιχεία τα οποία θα πρέπει να

ικανοποιούν τις αντίστοιχες απαιτήσεις μας.

Όταν λοιπόν μιλάμε για περιβάλλον θα πρέπει να ‘χουμε υπόψη μας ότι το περιβάλλον δεν είναι

μόνο υπόθεση των χημικών, το τι ρύπανση και το τι μόλυνση έχουμε επιφέρει. Από ‘κεί ξεκινήσαμε

τη δεκαετία ’50 περίπου, διότι τότε αντιληφθήκαμε τον τρομερό κίνδυνο, τότε αντιληφθήκαμε ότι

καταστρέφουμε τον πλανήτη, τότε είδαμε που θα φτάσουμε και μάλιστα νομίζαμε ότι θα φτάσουμε

αρκετά πιο αργά και φτάσαμε πολύ πιο γρήγορα να χτυπάμε τον κώδωνα κινδύνου, διότι

πραγματικά αν δεν λάβουμε τα μέτρα μας βλέπετε ότι ο πλανήτης δεν μας αντέχει και θα υπάρξει

μια ας το πούμε τιμωρία η οποία θα ‘ρθει από μόνη της.

Ο υπερπληθυσμός, η υπερκατανάλωση, η κακή χρήση όλων των φυσικών πόρων, όλα αυτά

έχουνε πια φτάσει μπροστά στη πόρτα μας. Αυτά τα προβλέπαμε ότι τουλάχιστον σε 50 χρόνια θα

τα ‘χαμε μπροστά μας, εμείς τουλάχιστον υπολογίζαμε ότι η γενιά μας είναι τυχερή και δεν θα τα

προλάβει, δυστυχώς η γενιά μας ήταν αυτή που τα δημιούργησε και τώρα τα εισπράττουμε και τα

εισπράττουμε με πολύ άσχημα και συναισθηματικά να θέλετε γιατί νιώθουμε τις τύψεις απέναντι

στην επόμενη γενιά, απέναντι στις επόμενες γενιές, στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας, τι τους

κληρονομούμε.

Λοιπόν, ας έρθουμε να δούμε αυτό το θέμα των διαστάσεων που είπα, των πρακτικών, των

υλικών, υλικής τάξεως διαστάσεις όπου έχουμε πρακτικές σχέσεις με το περιβάλλον, τις

συναισθηματικές, τις ψυχολογικές που έχουμε συναισθηματικές σχέσεις και τις πνευματικές που

έχουμε καθαρά ιδεολογικές, σχέσεις νοοτροπίας αν θέλετε που αναπτύσσονται, αυτές πρέπει να τις

λαβαίνουμε υπόψη μας.

Παράλληλα όμως δεν φτάνουν μόνο αυτά, παράλληλα θα πρέπει να σκεφτούμε ότι όταν

πλησιάζουμε ένα τόπο δεν φτάνει να δούμε μόνο αυτά που κοιτάζαμε παλιά στα ρυθμιστικά, που

ξεκινούσαμε από την ανάλυση του κελύφους, να δούμε την κατάσταση των κελυφών είτε ήτανε σε

μεγάλη κλίμακα – είτε σε μικρή, να δούμε τις χρήσεις κτιρίων, κατάσταση κτιρίων, ύψη κτιρίων.

Ήτανε οι κλασικοί χάρτες που μαζεύαμε για να μπορέσουμε να επιδείξουμε μια σοβαρή ανάλυση σε

ένα ρυθμιστικό σχέδιο, ήταν τα οικονομικά μεγέθη, ήταν οι δημογραφικές καταστάσεις και όλα αυτά

τα στατιστικά στοιχεία κ.λ.π., όμως δεν φτάνουν. Έχουμε ακόμη να κάνουμε και με άλλα δεδομένα,

49

έχουμε στοιχεία χώρου, έχουμε όμως και στοιχεία χρόνου που μπαίνουν μέσα στο συγκεκριμένο

τόπο που είπα.

Όταν μιλάω για τόπο θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι κάθε τόπος έχει τις ξεχωριστές του

χρονικές στιγμές τις οποίες μπόρεσε να αναδειχθεί, να αναπνεύσει, αν θέλετε να επιδείξει αυτή τη

δυνατότητα ανάπτυξης της συνείδησης, της συλλογικής συνείδησης. Κάθε τόπος – ψάξτε το να δείτε

– σε κάποιες εποχές αναδείχθηκε πολύ περισσότερο από άλλες, και είναι αυτές οι εποχές που

ψάχνουμε κάθε φορά που θέλουμε να προβάλουμε ή να προστατεύσουμε τη φυσιογνωμία των

τόπων και μας πιάνει μια νοσταλγία για τα παλιά και μιλάμε για τον παλιό καλό καιρό, ε, όχι, δεν

είναι ότι ο παλιός καιρός ήτανε πάντα καλός, αλλά όμως είναι κάτι που οφείλουμε και έχουμε

υποχρέωση να το διατηρήσουμε για να έχουμε μια συνέχεια. Αλίμονο σ’ αυτούς που δεν

εξασφαλίζουν την ιστορική τους συνέχεια, δηλαδή που δεν ενδιαφέρονται για τη χρονικότητα του

τόπου και η χρονικότητα του τόπου δεν είναι μόνο ιστορική, δεν είναι μόνο η πορεία του μέσα στην

ιστορία. Η χρονικότητα του τόπου μοιράζεται αν θέλετε ή εντοπίζεται και σε άλλα πράγματα, στα

καθημερινά, εντοπίζεται στην χρονικότητα των χρήσεων, υπάρχουν περιοχές μέσα σε μια πόλη που

άλλη χρήση έχουν το πρωί και άλλη έχουν το βράδυ, υπάρχουν πόλεις που άλλη χρήση έχουν το

χειμώνα και άλλη το καλοκαίρι.

Θέτε ένα παράδειγμα; Πηγαίνετε χειμώνα στη Σαντορίνη, στην οποία το καλοκαίρι βλέπουμε τι

σημαίνει μποτιλιάρισμα πεζών – που δεν χωράνε να περάσουνε από τα στενάκια – και πηγαίνετε το

χειμώνα να μην βρείτε ούτε ένα κέντρο ανοικτό. Έτυχε να πάω Φεβρουάριο γιατί κάτι χρειάστηκε να

κάνω εκεί και διέσχισα όλα τα Θηρά και δεν συνάντησα ούτε ένα άνθρωπο, πήγα στην Ία και βρήκα

μόνο μια γάτα και ένα σκύλο που περπατούσαν στο δρόμο, δεν υπήρχε άνθρωπος, τίποτα. Όσο δε

για τα ξενοδοχεία κ.λ.π., ένα ξενοδοχείο ήταν στα Θηρά ανοιχτό, ένα μικρούλη και ένα εστιατόριο

«Ο Ποσειδών» θυμάμαι και το όνομα, που μπορούσες να φας, τίποτα άλλο, σε έναν οικισμό που το

καλοκαίρι πρέπει να βγάλεις αριθμό προτεραιότητας για να πας, έτσι; Όπως έχει γίνει στη Βενετία.

Λοιπόν, υπάρχουν αυτές οι χρονικές, αυτά τα χρονικά δεδομένα, οι χρονικότητες.

Μετά είναι το θέμα του ρυθμού των πόλεων, κάθε πόλη έχει τον προσωπικό της ρυθμό, όταν

λέμε ρυθμό εννοούμε τον ρυθμό εκείνο με τον οποίο εξελίσσονται και αναπτύσσονται και

εκτυλίσσονται αν θέλετε οι διάφορες λειτουργίες. Έχουμε ρυθμούς που θα πρέπει να τους λάβουμε

υπόψη μας, στις παραδοσιακές κοινωνίες αυτοί οι ρυθμοί ήταν πάρα πολύ κοντά στον άνθρωπο,

ήτανε ανθρώπινης κλίμακας, σήμερα την ανθρώπινη κλίμακα την έχουμε περιορίσει και την

αντιλαμβανόμαστε μόνο στα χωρικά δεδομένα, δηλαδή λέμε – αυτό είναι πάρα πολύ μεγάλο βρε

παιδί μου, πάρα πολύ μικρό, είναι εκτός κλίμακας, έχουμε σκεφτεί ποτέ τι πράγματα είναι εκτός

κλίμακας στο χρόνο;

Εγώ μια φορά τόσο πάω στην ιδιαίτερη πατρίδα μου τη Σύρο, εκεί αντιλαμβάνομαι την διαφορά

της χρονικότητας της Αθήνας από την Ερμούπολη, ή από την Άνω Σύρο ακόμη καλύτερα, άλλο

πράγμα. Εκεί είναι η κλίμακα η ανθρώπινη που τη βρίσκω μπροστά μου, που είναι στο μπόι μου

κατάλληλη για μένα, η άλλη με έχει κάνει και τρέχω σαν αυτόματο, δεν προλαβαίνω να αναπνεύσω,

δεν προλαβαίνω να φάω, δεν προλαβαίνω να κινηθώ. Δηλαδή είμαι σε μια υπερκατανάλωση

δυνάμεων και κινητικότητας γιατί ακριβώς αυτός είναι ο ρυθμός που μου επιβάλλει η συγκεκριμένη

πόλη, ή θα πρέπει να αλλάξω πόλη άμα δεν μπορώ – έχω βολευτεί, μ’ αρέσει και αυτός ο ρυθμός,

50

αλλά εν πάση περιπτώσει απολαμβάνω και τον άλλο όταν βρεθώ στην Σύρο όπου οι ρυθμοί είναι

τελείως αλλιώτικοι.

Το ίδιο μπορώ να πω για το Ηράκλειο, σας είπα πριν ότι είμαι ευτυχής που είμαι εδώ, πράγματι

όταν έρχομαι εδώ έχει έναν άλλο χρονικό ρυθμό και αυτόν τον ρυθμό τον βρίσκω πολύ πιο

ανθρώπινο, έχει μια ανθρώπινη κλίμακα, έτσι;

Μιλήσαμε λοιπόν για την χωρικότητα και για την χρονικότητα, όμως δεν φτάνουν και αυτά αν

θέλετε να εκμαιεύσουμε όλες τις ποιότητες ενός τόπου προκειμένου να σχεδιάσουμε, να

προγραμματίσουμε, να ρυθμίσουμε την οργάνωση αυτού του τόπου και των λειτουργιών του και

μέσα στο χώρο και μέσα στο χρόνο.

Νομίζω ότι έχω ξαναπεί ότι, κακώς μιλάμε μόνο για χωροταξία, θα ‘πρεπε κάποια στιγμή να

μιλάμε και για χρονοταξία. Δηλαδή θα ‘πρεπε κάποια στιγμή να ενδιαφερόμαστε πολύ γι’ αυτή την

οργάνωση του ανθρώπινου ημερολογίου, αυτού του ημερολογίου του χρονολογαριασμού μας ας

πούμε και του χρονολογαριασμού της πόλης, είναι μια έννοια που είναι πάρα πολύ σημαντική.

Στις παραδοσιακές κοινωνίες που σας ανέφερα πριν, κάποιες γιορτές Αγίων ή τέλος πάντων

θρησκευτικές, ή ακόμη εθνικές ή κάποια τέτοια χρονόσημα, κάποια σημάδια μέσα στο χρόνο, ήτανε

αυτά που καθόριζαν τον τρόπο ζωής. Ήταν αυτά που ήλεγχαν αν θέλετε ή όριζαν το πώς θα

κινηθούμε, οι γάμοι, τα βαφτίσια, οι μετακινήσεις προς την εξοχή κ.λ.π. γινόταν με βάση μια

συγκεκριμένη ημερομηνία.

Στην Άνω Σύρο είχαν την γιορτή της Αγίας Δωρεάς, ήταν μια επίπλαστη θα ‘λεγα γιορτή, η Αγία

Δωρεά είναι η Αγία Κοινωνία η καθολική στην Άνω Σύρο, λοιπόν μια επίπλαστη γιορτή η οποία

ξέρετε πως τοποθετήθηκε; Επειδή οι κάτοικοι ως λίγο έτσι ελαφρόμυαλοι εκείνη την εποχή, είχαν

την μεσαιωνική ακόμη νοοτροπία και λέγανε ότι, στις δύο χαράδρες που περιβάλλουν την Άνω Σύρο

κυκλοφορούν φαντάσματα και νεράιδες, ανεραΐδες, στοιχειά δηλαδή. Το ‘χαν δημιουργήσει οι

λαθρέμποροι οι οποίοι χώνανε στις σπηλιές τα διάφορα λαθραία τους και για να μην πλησιάζει

κανένας λέγανε – βράδυ δεν επιτρέπεται να πας εκεί, θα σε αρπάξουν οι νεράιδες, θα σε χορέψουν,

θα σε τρελάνουν κ.λ.π. Βάζανε κάτι σεντόνια αυτοί, μόλις βλέπανε κανένα να πλησιάζει τον

αρπάγανε, τον χορεύανε, αυτός τρελαινόταν ο άνθρωπος.

Ο Επίσκοπος τότε σκέφτηκε ότι για να απαλλάξει τον κόσμο απ’ αυτή τη δεισιδαιμονία το πιο

καλό είναι να καθιερώσει μια λιτανεία, μια γιορτή μέσα στον χρόνο η οποία θα συνοδευόταν από μια

εξαιρετική λιτανεία, η οποία λιτανεία μάλιστα είχε και τέσσερις στάσεις σαν πύργους στο εθερικό

τοίχος ας πούμε που δημιουργούσε η περιφορά της Αγίας Κοινωνίας, και έτσι από τότε δεν

ξαναφάνηκαν νεράιδες και στοιχειά, όμως αυτή η γιορτή ήταν πραγματικά το σπουδαιότερο

χρονόσημο μέσα στην λειτουργία του οικισμού. Αυτή την ημέρα για να προετοιμάσουν αυτή τη

γιορτή καθαρίζαν τους δρόμους, κατεβάζανε τα χειμωνιάτικα, βάζανε τα καλοκαιρινά, μπορείς να

‘σκαγες στη ζέστη αλλά δεν έβαζες το καλοκαιρινό σου κουστούμι ή το καλοκαιρινό φόρεμα πριν τη

γιορτή αυτή, γιατί εκείνη την ημέρα θα είχες την ευκαιρία να το επιδείξεις. Με βάση αυτή

καθοριζόντουσαν οι γάμοι, οι βαφτίσεις και με βάση αυτή καθοριζόταν και η ημερομηνία

αναχώρησης προς τις εξοχές.

51

Έτσι λοιπόν αυτοί οι ρυθμοί είναι σημαντικοί να τους φανταστούμε για τη πόλη μέσα, δεν λέω να

μιμηθούμε τις παραδοσιακές μορφές χρονολογαριασμών, αλλά οι σημερινοί χρονολογαριασμοί

λαμβάνονται καθόλου υπόψη;

Πάμε παρακάτω να βρούμε άλλα στοιχεία που έχουν σημασία, νομίζω ότι σας έχω ξανα-αναφέρει

ότι.., ήδη τέλειωσε αυτή τη στιγμή και μου παραδόθηκε μια εξαιρετική διατριβή, διδακτορική διατριβή

επάνω στο λεγόμενο οσμητικό τοπίο, πόσοι έχουμε ενδιαφερθεί για τα οσμήματα μιας πόλης; Για τις

μυρωδιές, για το πώς αξιοποιούμε όχι μόνο σαν στοιχείο όχλησης, γιατί και η νομοθεσία ας πούμε

και η πολιτεία έχουν ασχοληθεί με το θέμα των μυρωδιών στην όχληση, μην μυρίζει και βρωμάει ας

πούμε κάτι, πως θα το εμποδίσουμε, αν είναι χρήση βυρσοδεψείου ας πούμε δεν μπορείς να

πλησιάσεις, έτσι; Αυτό είναι μια όχληση.

Σκεφτήκαμε όμως ποτέ πως θα αξιοποιήσουμε τις θετικές οσμές σαν στοιχεία ανάδειξης, σαν

στοιχεία έλξης, σαν στοιχεία ποιοτικής απόδοσης, σαν στοιχεία ευχαρίστησης; Αυτή τη στιγμή το

μόνο που καταλαβαίνουμε είναι μέσα από τα ταβερνάκια και τα φαγάδικα – που έχουμε καλομάθει

τώρα και βρήκαμε, ξαναφέραμε όλες τις παλιές συνταγές, δηλαδή το γευστικό τοπίο το ξαναφέραμε

ευκολότερα στο προσκήνιο και μπορώ να πω ότι δεν υπάρχει τόπος στην Ελλάδα σήμερα που να

μην έχει και τα χαρακτηριστικά του, δηλαδή να μην έχει αναδείξει το γευστικό του τοπίο αλλά πολύ

λίγο ακόμη το οσμητικό.

Θυμάμαι ότι πριν μερικά χρόνια αν ήθελες πραγματικά να φας καλά ή να νοιώσεις ότι βρίσκεσαι

σε μια κατάσταση εξαιρετική όπου βρίσκεις μοναδικούς και εξαιρετικούς μεζέδες πήγαινες στη

Θεσσαλονίκη, η Θεσσαλονίκη ήταν μάνα σ’ αυτά, μανούλα που λέγαμε στους εξαιρετικούς μεζέδες,

το γευστικό της τοπίο ήτανε μοναδικό. Σήμερα σχεδόν όλοι οι τόποι στην Ελλάδα έχουνε εξαιρετικά

γευστικά τοπία, γιατί έχουν ξαναγυρίσει και έχουν αξιοποιήσει τη παράδοση τους ή έχουν πάρει και

από άλλα. Και κινεζικές μπαίνουν μέσα δεν έχει σημασία, το γλυκόξινο, η γλυκόξινη σάλτσα των

κινέζικων έχει μπει και στην ελληνική κουζίνα, όμως υπάρχει ένα γευστικό τοπίο.

Θυμάμαι ότι όταν τη δεκαετία του ΄80 έκανα έρευνα στο Στρασβούργο στις 150 καρποστάλ που

εμφανιζόντουσαν εκείνη τη στιγμή και προβάλανε τη πόλη του Στρασβούργου μαζί με την εξαιρετική

cathedral με το υπέροχο καμπαναριό, μαζί με τα εξαιρετικά σπίτια εκείνα με τα πάντε μπουά και με

τα λουλούδια τους και τα νερά κ.λ.π., πάντα στις καρποστάλ – στις περισσότερες – ένα πολύ μεγάλο

ποσοστό είχε μπροστά και ένα πιάτο με τα εξαιρετικά εδέσματα της Αλσατίας, της περιοχής. Το

πιάτο με τις εφτά ποικιλίες κρεάτων που άχνιζε και το ‘βλεπες να αχνίζει στη φωτογραφία σου

γαργαλούσε όχι μόνο την γεύση, αλλά και την όσφρηση. Δηλαδή πρόβαλαν σαν τουριστικό πόρο –

και ήταν πραγματικά τουριστικός πόρος – η κουζίνα, άλλωστε η γαλλική κουζίνα είναι γνωστή, έτσι;

Η Αλσατία είναι η μάνα της γαλλικής κουζίνας.

Έχουμε λοιπόν το οσμητικό τοπίο, έχουμε το γευστικό τοπίο, έχουμε το ακουστικό τοπίο, σήμερα

είναι ένας όρος ο οποίος χρησιμοποιείται πλέον, δεν είναι παλαβός, δεν είναι φευγάτος – όπως θα

μπορούσε κανείς να πει έτσι που σας λέω τώρα και για το οσμητικό τοπίο, είναι ένας όρος που έχει

καθιερωθεί πια στον επιστημονικό κόσμο. Δηλαδή το ακουστικό γενικά τοπίο και ιδιαίτερα το ηχητικό

– που έχει να κάνει με το μουσικό τοπίο ενός τόπου – έχει μελετηθεί από πάρα πολλούς μελετητές

και ερευνητές κ.λ.π., ήδη η μικρή – μικρή μου κόρη έχει κάνει το ντοκτορά της πάνω στο ηχητικό

τοπίο στην Αγγλία.

52

Δηλαδή κάθε τόπος έχει τα δικά του ακούσματα, έχει τις δικές του δυνατότητες να προσφέρει

εντυπώσεις ηχητικές, μοναδικές, ξεχωριστές ή ακόμη και αν είναι πιο κοινότυπες να είναι τόσο

ευχάριστες, τόσο ενδιαφέρουσες που να έλκουν, είναι και αυτά μέσα στα χαρακτηριστικά. Όταν

δηλαδή μιλάμε για την ανάδειξη της φυσιογνωμίας ενός τόπου ή για τη προστασία του

περιβάλλοντος αυτού του τόπου, θα πρέπει να σκεφτόμαστε και όλα αυτά.

Θα ήθελα κάποια στιγμή – όπως κάποια φορά μιλώντας για τα τοπόσημα και την

αναγνωσιμότητα της πόλης κ.λ.π. μου έλεγαν – βρε παιδάκι μου εδώ μιλάς τώρα για χαβιάρι εμείς

δεν έχουμε ακόμη ψωμί, παρόλα αυτά υπήρξε ένας πολύ ευφυής πολιτικός ο οποίος τα ‘βαλε στις

προδιαγραφές των γενικών πολεοδομικών σχεδίων, των πολεοδομικών σχεδίων τότε το ’83 ο

Τρίτσης, η ΕΠΑ που μπήκαν στις ΕΠΑ και στις ΕΠΑ μέσα στις μελέτες υπήρχαν χάρτες της

αντιληπτικής δομής μιας πόλης, ήτανε ένα βήμα πολύ σημαντικό.

Για σκεφτείτε εάν πράγματι τώρα που μιλάμε για τα ρυθμιστικά σχέδια μπορούσαμε να

εξασφαλίζουμε κατά κάποιο τρόπο γενικό και μέσα σε γραμμές κατευθυντήριες την εξασφάλιση και

την ανάδειξη των ποιοτήτων αυτών που σας αναφέρω, πόσο θα μπορούσαμε να μιλάμε για

προστασία πραγματικά του περιβάλλοντος όχι μόνο του υλικού περιβάλλοντος, αλλά και του

ψυχολογικού και του συναισθηματικού, του κοινωνικού αν θέλετε, του ανθρωποποίητου

περιβάλλοντος, γιατί η πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι μόνο ντουβάρια, δεν είναι μόνο κτίρια, ούτε

θα πρέπει να αρκεστούμε πια στο να χαρακτηρίζουμε πολιτιστική κληρονομιά τα ακροκέραμα ή τις

κολόνες, δεν είναι μόνο αυτό.

Ναι, η αρχιτεκτονική κληρονομιά είναι ενδιαφέρουσα εάν είναι ζωντανή, εάν δεν είναι γυψωμένη,

δεν είναι μόνο ένα αντίγραφο που το ‘χουμε κάπου, έτσι ένα γυψωμένο εκ μαγίου ας πούμε, αλλά

είναι μια ζωντανή κληρονομιά που την αξιοποιούμε συνέχεια και μας βοηθάει να ανεβάζουμε και να

εξελίσσουμε συνέχεια το επίπεδο της προόδου μας και να δημιουργούμε νέο πολιτισμό, αυτό που

είπα πριν, δηλαδή να ανεβάζουμε τη συλλογική συνείδηση, γιατί το προϊόν της συλλογικής

συνείδησης – αυτό δηλαδή που οι πολίτες παράγουν μέσα στη πόλη – είναι αυτό που ονομάζουμε

πολιτισμός. Ο πολιτισμός αυτός είναι και ο όρος του, αυτή είναι και ερμηνεία του όρου άμα θέλετε, ο

πολιτισμός είναι το παράγωγο της συλλογικής συνείδησης μια πόλης από τους πολίτες, πόλη –

πολίτης – πολιτισμός, έτσι βγαίνει ο όρος.

Άρα λοιπόν ο πολιτισμός δεν είναι το να φέρουμε μέσω της διαφήμισης διάφορα πράγματα που

μας πλασάρουν από γύρω – γύρω, τα fast food ή οτιδήποτε ή το να ανήκουμε στο πολιτισμό της

coca cola, αυτός είναι φορετός, μας τον φόρεσαν. Έχουμε συνείδηση του τι πίνουμε; Έχουμε

συνείδηση του πως παράγεται; Έχουμε συνείδηση του τι ξοδεύουμε γι’ αυτή τη περίφημη coca cola

που την έχουμε κάνει εθνικό ποτό; Είμαι ένας από τους καταναλωτές της βλακωδώς, ελπίζω ότι

κάποια στιγμή μαζί με το τσιγάρο θα βγει και η απαγόρευση της coca cola και να πουν ότι, βρε

παιδιά πίνετε κρασάκι Κρητικό, πίνετε κρασάκι Σαντορινιό. Εν πάση περιπτώσει δεν χρειάζεται να

μας το πουν άλλοι, χρειάζεται να το συνειδητοποιήσουμε μόνοι και να αρχίσουμε να έχουμε

συνείδηση του τι κάνουμε, γιατί μόνο όταν γίνουν συνειδητοί οι πολίτες και επιλέγουν οι ίδιοι και όχι

με βάση τις επιβολές των διαφημιστών, τότε μόνο θα μπορέσουμε να ενεργήσουμε συνειδητά και να

ανεβάζουμε τον πολιτισμό της πόλης μας.

53

Για να μπορέσουμε πραγματικά να μιλήσουμε για αειφόρο ανάπτυξη, δηλαδή για μια ανάπτυξη

τέτοια που θα εξελίσσει τη πόλη, δεν θα κολλήσει στα παραδοσιακά, δεν θα κολλήσει σε μια στείρα

επανάληψη ή μίμηση ή γυψωμένη αποτύπωση της παράδοσης, αλλά θα δημιουργεί συνεχώς

προϋποθέσεις εξέλιξης της παράδοσης και θα δημιουργεί συνεχώς παράδοση στην.., κάνω μια

παρένθεση, στην Σύρο όταν έκανα τον πολεοδομικό σχεδιασμό αυτό που προσπάθησα να πείσω

είναι ότι, παραδοσιακός οικισμός δεν είναι μόνο το προϊόν λαϊκής ανώνυμης αρχιτεκτονικής, όπως

το θεώρησε κάποια στιγμή το Συμβούλιο Επικρατείας. Παραδοσιακός οικισμός είναι κάθε οικισμός

που έχει μια ξεχωριστή δική του παράδοση, έστω και αν αυτή η παράδοση είναι αστικοβιομηχανική,

εμπορική, ναυτιλιακή – όπως είναι της Ερμούπολης – και δεν μπορείς να υποχρεώσεις την

Ερμούπολη να γίνει Σαντορίνη ούτε Φολέγανδρος, με 08 συντελεστή και απαγόρευση βιομηχανίας.

Μα η Ερμούπολη είναι μια πόλη βιομηχανική κατ’ εξοχήν, είναι μια πόλη τριτογενούς τομέα γιατί

είναι διοίκηση από πάντα της έδρας, είναι μια πόλη με ιδιαίτερη ναυτιλιακή παράδοση, εκεί βγήκαν

τα πρώτα ατμόπλοια, έχει ναυπηγεία, έχει όλα αυτά, πως θα την κάνεις παραδοσιακό οικισμό και θα

της βάλεις τους όρους αυτούς;

Πήγε κάποιος στο Συμβούλιο Επικρατείας και σταμάτησε τη δόμηση, κάτι έγινε, το 08 μας

μάρανε; Δηλαδή να επιβάλλουμε 08 στο κέντρο της πόλης; Σε μια πόλη που ο συντελεστής ο

πραγματοποιημένος στο κέντρο φτάνει πολλές φορές το 3,5; Όχι, θα την χαλάσουμε αν πάμε να

κάνουμε αυτό και από την άλλη τι θα γίνει; Ένα κομμάτι μόνο του διατάγματος μας ενδιαφέρει, ο

συντελεστής; Η χρήση; Δεν μας ενδιαφέρει να συνεχίσει το ναυπηγείο; Μ’ αυτό είναι η ζωή της

πόλης, πείτε στους Συριανούς να σταματήσουν το ναυπηγείο, πως θα σταματήσει; Από πάντα η

Ερμούπολη αυτή ήτανε, έτσι δημιουργήθηκε.

Αυτό λοιπόν το θέμα της εξέλιξης αν θέλετε της παράδοσης είναι πάρα πολύ σημαντικό και

πρέπει να το πετύχουμε, για να το πετύχουμε όμως πρέπει να διασφαλίσουμε τα πλαίσια μέσα στα

οποία θα κινείται αυτό το πράγμα. Γι’ αυτό μιλάμε για αειφόρο ανάπτυξη, για μια ανάπτυξη η οποία

πραγματικά θα προχωρεί το τόπο αλλά στο διηνεκές, όχι θα εξαντλεί τους πόρους προσωρινά,

δηλαδή θα είναι μια προσωρινή ανάπτυξη με εξάντληση των πόρων ή καταστροφή των πόρων ή

αλλοίωση των πόρων, των φυσικών και των πολιτιστικών και μετά από μερικά χρόνια θα είμαστε

σαν στημένη λεμονόκουπα και δεν θα γυρίζει να μας κοιτάξει κανείς ή δεν θα μπορούμε να

επιβιώσουμε σ’ αυτό το τόπο.

Γιατί δεν παίρνουμε το παράδειγμα της Ισπανίας τι έχει πάθει; Γιατί δεν παίρνουμε το παράδειγμα

άλλων χωρών που εξήντλησαν, μέσα σε μια τάση πρόσκαιρης ανάπτυξης εξήντλησαν τους πόρους

τους και τώρα τραβάνε τα μαλλιά τους.

Εκείνο που μας εξασφαλίζει την βεβαιότητα ότι πράγματι προχωρούμε για μια βιώσιμη ανάπτυξη

είναι ένας μαγικός όρος το οποίο έχουμε χρησιμοποιήσει τα τελευταία χρόνια και ο οποίος έχει μπει

ακόμη και στη νομολογία μας, είναι αυτό που ονομάζουμε φέρουσα ικανότητα. Και είναι κάτι που θα

πρέπει με κάθε τρόπο να εξετάζουν τα ρυθμιστικά σχέδια, διότι αλίμονο εάν το ρυθμιστικό σχέδιο

δεν προβλέψει το ξεπέρασμα όχι μόνο προς τα πάνω αλλά και προς τα κάτω, γιατί η φέρουσα

ικανότητα δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει μόνο ανώφλι έχει και κατώφλι, και αν παραμείνει ένα

χωράφι – που έχει μια συγκεκριμένη δυναμική για να παράγει ορισμένα πράγματα – εάν παραμείνει

ακαλλιέργητο πάει χαμένο. Σε λίγο χρόνια θα είναι μια σκληρή, θα είναι μια θαμνώδης έκταση η

54

οποία δεν θα κάνει για τίποτα παρά μόνο για βοσκή πιθανόν, αλλά η φέρουσα ικανότητα πρέπει να

δουλεύεται πάντα με προοπτική του να μην ξεπεράσουμε το ανώφλι και να μην ξεπεράσουμε και το

κατώφλι, να είναι μέσα στα πλαίσια μιας εκμετάλλευσης αν θέλετε.., το αν ο όρος που έχει

κακοποιηθεί και αυτός, μιας αξιοποίησης ή μιας εκμετάλλευσης τέτοιας που να επιτρέπει εις το

διηνεκές απόδοση των πόρων.

Όταν όμως μιλάμε για φέρουσα ικανότητα, αμέσως – αμέσως το μυαλό μας πάει και εδώ σε

υλικής τάξεως πράγματα. Δηλαδή ότι έχει σχέση με το υλικό επίπεδο μπορούμε να το καταλάβουμε,

και όταν το Συμβούλιο Επικρατείας έβαζε αυτό τον όρο είχε υπόψη του ότι τέλος πάντων είναι

μετρήσιμος. Αν θέλουμε να δούμε τι φέρουσα ικανότητα έχει σε απόδοση ένας τόπος μετράμε βρε

παιδί μου ποσοτικά και λέμε τόσο μπορεί να παράγει, τόση χωρητικότητα έχει, τόσους ανθρώπους

μπορεί να χωρέσει, τόσο νερό έχει, τόση δυνατότητα έχει για να ποτίσει ας πούμε εκτάσεις ή για να

υδρεύσει έναν οικισμό. Αυτό όμως είναι καθαρά υλικό επίπεδο και μπορούμε πραγματικά να το

μετρήσουμε έστω και εάν.., και εκεί κινδυνεύουμε να κάνουμε λάθη.

Υπάρχει όμως – όπως ανέφερα πριν – και το ψυχολογικό και το συναισθηματικό επίπεδο, πως

μετριέται η φέρουσα ικανότητα σε συναισθηματικό επίπεδο ή σε ιδεολογικό; Θα μου πείτε, μα

χρειάζεται; Και θα σας πω εγώ, όταν το Συμβούλιο Επικρατείας έρχεται και λέει και χρησιμοποιεί

σαν επιχείρημα για να εμποδίσει μια δραστηριότητα ή μια εγκατάσταση, ένα σχεδιασμό ας πούμε σε

ένα τόπο και λέει ότι, όχι, δεν επιτρέπεται διότι βλάπτει ή δεν συνάδει με την αρμονία του τοπίου,

ελάτε τώρα και πείτε μου πως μετριέται αυτό; Εάν δεν βάλουμε αυτές τις παραμέτρους που

ανέφερα, δηλαδή το συναισθηματικό στοιχείο και το ιδεολογικό, ελάτε να μου πείτε πως θα

μετρήσουμε το τοπίο που λέει, γιατί το τοπίο δεν είναι υλική έννοια, το τοπίο είναι ένα πολιτισμικό

προϊόν και οι διαστάσεις του είναι αμιγώς συναισθηματικής και ιδεολογικής τάξεως, μ’ αρέσει ή δεν

μ’ αρέσει.

Και να σας πω κάτι, όταν μιλάμε για τοπίο μην βλέπετε μπροστά σας ρυάκια και δεντράκια μόνο,

υπάρχει το αστικό τοπίο, υπάρχει το βιομηχανικό τοπίο, κάθε αντίληψη, εικόνα αντίληψης που

σχηματίζουμε για ένα τόπο είναι το τοπίο του. Η επικοινωνία που έχουμε με οποιονδήποτε τόπο

είναι ακριβώς.., αυτή η επαφή που έχουμε με το τόπο είναι αυτό, η εικόνα που μας δίνει, η αντίληψη

που αποκτούμε απ’ αυτό τον τόπο. Γι’ αυτό μίλησα για όλες αυτές τις διαστάσεις, την οσμητική, την

γευστική, την ακουστική κ.λ.π., διότι όταν πάω εγώ σε ένα τόπο δεν μου μένει μόνο μια εικόνα που

βλέπω μπροστά μου, δεν θα μου έλεγε τίποτα.

Αν πας σε ένα τόπο και δεν γευτείς τα φαγιά του και δεν μυρίσεις τις μυρωδιές του και δεν

ακούσεις τα ακούσματα του, μα ήδη έρχομαι στη Κρήτη και ακούω την προφορά, μα εγώ αυτό το

παίρνω μαζί μου. Δηλαδή σήμερα μέχρι που θα κοιμηθώ στα αφτιά μου θα ηχεί αυτή η Κρητική

διάλεκτος η οποία εμένα με γοητεύει, το ίδιο παθαίνω και στη Κύπρο όταν πηγαίνω, μα είναι ένα

απόκτημα. Δηλαδή το ίδιο που κλείνω τα μάτια μου το βράδυ και θα βλέπω μπροστά μου το κάστρο

και το λιμάνι έχω και στα αφτιά μου τις εντυπώσεις αυτές, αυτό είναι το Ηράκλειο για μένα και δεν

είναι μόνο μια κατάσταση άναρχης δόμησης εδώ που χαλάει ο κόσμος ας πούμε, έτσι; Προσπαθεί

κανείς να πάρει όλες εκείνες τις καλές εντυπώσεις που θα τον οδηγήσουν στο να σχηματίσει αυτή τη

περίφημη καλή γνώμη που σας ανέφερα και να μην περιορίζεται μόνο στον παλιό καλό καιρό, αλλά

και σημερινό καιρό και ποια είναι η φυσιογνωμία που αποδίδει σήμερα.

55

Όταν λοιπόν μιλάμε για φέρουσα ικανότητα του τοπίου, μα αυτό είναι και αν είναι

συναισθηματικής τάξεως, είναι αισθητική η κρίση που κάνουμε. Και μην μου πείτε ότι το πρώτο

πράγμα που δεν κάνετε όταν πλησιάσετε μια πόλη δεν είναι αισθητική αξιολόγηση; Το πρώτο, όλα

τα άλλα είναι δευτερεύοντα.

Τα λειτουργικά, η καλή λειτουργία, η οικονομία, η απόδοση, τα πάντα, η καθαριότητα, όλα

έρχονται να συνοδεύσουν μια αισθητική κρίση καταρχήν, μόλις πλησιάσουμε μια πόλη ή μόλις

μπούμε ή μόλις ακούσουμε μια πόλη – και εδώ θα μιλήσω και γι’ αυτό το θέμα – το ακούσουμε,

δηλαδή το όνομα της πόλης, τι φόρτιση φέρει και πόσο πρέπει να ‘ναι περήφανος κανείς για το

όνομα του τόπου του και πόσο αυτός ο στοιχειώδης σωβινισμός βοηθάει πάρα πολύ πολλές φορές

τις πόλεις να ανέβουν.

Όταν λοιπόν πλησιάζουμε μια πόλη η πρώτη κρίση που κάνουμε είναι αισθητική, είναι κρίση του

τοπίου, του τοπίου όχι του εικαστικού μόνο αλλά του συνολικού τοπίου, γιατί σαν τοπίο εγώ θεωρώ

το σύνολο των εντυπώσεων, τη συνολική – συλλογική εικόνα που αποδίδει ένας τόπος. Και λέω

συνολική εννοώντας όλες αυτές τις εντυπώσεις που σας ανέφερα – και όχι μόνο – αλλά και το λόγο

και το μύθο που βγάζει ένας τόπος, διότι δεν μπορούμε να απομονώσουμε και όλη την μυθολογία

του, και όταν λέω μυθολογία δεν εννοώ μόνο την αρχαία, ε; Εννοώ την καθημερινή, γιατί η

μυθολογία του Ηρακλείου έχει μέσα τον Καζαντζάκη, είναι ένας μύθος ο Καζαντζάκης και ο

Πατούχας και όλα τα δεδομένα του Καζαντζάκη συνοδεύουν το Ηράκλειο. Δεν μπορείς να ‘ρθεις στο

Ηράκλειο και να μην λάβεις υπόψη σου ότι εδώ μέσα αναπτύχθηκε ένας Καζαντζάκης που έδωσε

αυτά που έδωσε, άρα το ‘χει φορτώσει το Ηράκλειο με την κληρονομιά αυτή, αυτό που πιάνεται; Με

τι μετριέται; Άρα έχουμε τέτοιου είδους διαστάσεις που πρέπει να τις λάβουμε υπόψη μας.

Πάμε παρακάτω να δούμε αυτό που λέμε ιδεολογική διάσταση, ιδεολογική εκτίμηση ας πούμε της

φέρουσας ικανότητας του τοπίου. Για να τα ξεχωρίσουμε, θα σας πω ένα πάρα πολύ απλό

παράδειγμα, για να καταλάβουμε πόση διαφορά μπορεί να ‘χει αυτή η προσέγγιση της φέρουσας

ικανότητας.

Λοιπόν, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε αυτή τη διάσταση θα σας πω το εξής, αυτή τη

στιγμή στην Ίο που κάνω μια έρευνα για τη χωροταξική της προσέγγιση ας πούμε, μια πρότυπη

χωροταξική προσέγγιση για τα μικρά νησιά, αντελήφθην ότι μέσα σε ένα χρόνο έχει πουληθεί το

15% του νησιού σε μια ιδιωτική εταιρεία, σε μια off shore εταιρεία που εκπροσωπείται από κάποιον

ιδιώτη. Tο 15% πουλήθηκε ενόψει του ότι θα ισχύσει κάποια στιγμή το περίφημο χωροταξικό του

τουρισμού και επομένως όλη αυτή η έκταση θα μπορεί να δομηθεί με διπλάσιο συντελεστή

δόμησης, γιατί το χωροταξικό του τουρισμού αυτού όπως προβάλλεται με την περίφημη τουριστική

κατοικία, το μόνο που στοχεύει και το μόνο που θα πετύχει – αν δεν το στοχεύει θα είναι λάθος

επιλογή – είναι το να διπλασιάσει το συντελεστή δόμησης.

Τι θα πει τουριστική κατοικία; Ξέρετε κανένα Έλληνα που θα έχει ένα σπίτι με την πισινούλα του

και θα το ενοικιάσει για ένα μήνα σε τουρίστες; Είχε γίνει το πείραμα και με τα τουριστικά δωμάτια

κάποτε επί Χούντας, όλοι ‘φτιαξαν τα δωμάτια για προίκες για την κόρη τους αλλά δεν τα νοίκιασαν

ποτέ, πήραν την επιχορήγηση, κάνανε τα αυτά και.., ποιος τα νοίκιασε όταν έφτιαξε το χώρο του; Το

ίδιο θα γίνει και εδώ, και τι σημαίνει αυτό να κάνουμε τουριστική κατοικία με διπλάσιο συντελεστή

δόμησης; Σημαίνει ότι διπλασιάζουμε το συντελεστή για τη παραθεριστική κατοικία, για τη δεύτερη

56

κατοικία σε όλη την ύπαιθρο, και όταν ο άλλος έχει αγοράσει τέτοιες εκτάσεις – το 15% του νησιού,

έτσι; 15.000 στρέμματα, όταν 100.000 στρέμματα είναι όλο το νησί καταλαβαίνετε τι θα γίνει και με τι

πυκνότητες.

Λοιπόν, σκεπτόμαστε, θέλουμε ή δεν θέλουμε σε ένα νησάκι, οποιοδήποτε, σε μια περιοχή να

υπάρχει μια παρθένα ακτή; Πείτε μου σας παρακαλώ.

Πως θα μπορέσουνε τα παιδιά μας, τα παιδιά σας, τα εγγόνια μας να δουν και να βιώσουν αυτό

το αίσθημα που εμείς είχαμε την τύχη να βιώσουμε όταν ξεπροβάλουμε από ένα βουνό και

βλέπουμε μια ακτή που δεν την έχει πλησιάσει άνθρωπος ή που την έχει πλησιάσει άνθρωπος και

όχι μηχανήματα; Αυτή την αίσθηση του επίγειου παράδεισου, αυτή την αίσθηση του χώρου που

μπορείς να είσαι εσύ με το Θεό, εσύ με τον εαυτό σου, να διαλογιστείς, να χορέψεις, να γδυθείς, να

κολυμπήσεις, να κάνεις ότι θέλεις, αυτή την αίσθηση πως θα την έχουν τα παιδιά μας;

Πως θα αποκτήσουν την αίσθηση του τι σημαίνει απόλυτη ελευθερία στους ψυχολογικούς όρους,

περιορισμένη ελευθερία, σημαντική ελευθερία και απόλυτη ελευθερία; Στην ψυχολογία του χώρου

υπάρχουνε αυτές οι έννοιες, η απόλυτη ελευθερία.., απόλυτη, πως θα ‘ναι απόλυτη; Με βάση τις

δυνατότητες μας, και στην έρημο άμα είσαι έχεις απόλυτη αλλά πόσο μπορείς να πας, ε, να

περπατήσεις, αυτή την απόλυτη ελευθερία πως θα την ζήσουν τα παιδιά μας; Πως θα καταλάβουν

μια τέτοια ακτή εάν δεν υπάρχει μια δυνατότητα να μείνει μια ακτή έτσι;

Η φέρουσα ικανότητα με όρους τουριστικούς, που έχει βγάλει ο τουρισμός κάτι ωραίους κανόνες

και κάτι τύπους κ.λ.π., με τετραγωνικές ρίζες κ.λ.π., βγάζει ότι για μια ακτή πλάτους αμμουδιάς 50

μέτρων εάν είναι σε αστική περιοχή φτάνει μια λωρίδα 20 εκατοστών ανά κολυμβητή, εάν είναι εκτός

σχεδίου μακριά η λωρίδα μπορεί να είναι 60 εκατοστά, αυτή είναι η φέρουσα ικανότητα. Μια ακτή

δηλαδή που έχει 200 μέτρα ε, χωράει.., άμα μοιράσεις τα 200 μέτρα χωράει χίλιους κολυμβητές,

χίλιους κολυμβητές μια ακτή 200 μέτρων, αυτό είναι το ποσοτικό δεδομένο, η υλική φέρουσα

ικανότητα. Δεν βάζω ακόμη άλλες παραμέτρους νερού ή κλεισίματος του κόλπου κ.λ.π., εάν ο

κόλπος είναι πολύ κλειστός μέσα σε μισή ώρα οι χίλιοι κολυμβητές θα κολυμπάνε στα

κολοβακτηρίδια και όχι σε νερό καθαρό, αλλά εν πάση περιπτώσει.

Έρχομαι τώρα σ’ αυτήν που σας είπα την συναισθηματική κατάσταση, εάν δεν φυλάξουμε έστω

μια ακτή, γιατί σ’ αυτή την ακτή των 200 μέτρων μπορεί να αποφασιστεί επιτέλους από τη κοινωνία

τη τοπική ότι βρε παιδιά θα φυλάξουμε μια ακτή. Εγώ προσωπικά αγόρασα μια ακτή εδώ και πολλά

χρόνια γιατί την είχα τη λόξα πάντα, αγόρασα μια ακτή για να την αφήσω παρθένα, για να υπάρχει

μια ακτή στη Σύρο που να μην την αγγίξει κανένας, είναι δική μου άρα.., και έχω απαγορέψει στις

κόρες μου να χτίσουν, δεν την κατάτμησα, έτσι; Ήτανε μια ακτή 150 μέτρα άνοιγμα και λέγεται

μάλιστα Μπαρμπαρόσα, είναι το κρησφύγετο του Μπαρμπαρόσα, είναι Βαρβαρούσα.

Λοιπόν, σ’ αυτή την ακτή άμα πάτε θα βρείτε ότι είναι μια παρθένα ακτή και αυτή θα μείνει, όσο

ζω τουλάχιστον εγώ γιατί δεν ξέρω τι θα κάνουνε οι γαμπροί μου μεθαύριο. Λοιπόν, πάντως εγώ την

διατηρώ παρθένα, τα εγγόνια μου να προλάβουν να δουν μια παρθένα ακτή στη Σύρο, έτσι; Τι θα

γίνει;

Πάμε τώρα στο άλλο επίπεδο το ιδεολογικό που σας λέω, θα φέρω το παράδειγμα της Γυάρου το

οποίο το ‘χω ξανα-αναφέρει αλλά δεν ξέρω πόσοι το ‘χετε ακούσει. Κάποια στιγμή αποφασίστηκε να

αξιοποιηθεί αν θέλετε ο ιερός τόπος της Γυάρου, ο οποίος υπήρξε το εθνικό κολαστήριο, ο οποίος

57

είναι ένας τόπος πραγματικά προσκυνήματος και ο οποίος θα ‘πρεπε να γίνει σεβαστός απ’ όλους

για να μπορεί καθένας κάποια στιγμή που θα τον επισκέπτεται να βλέπει τι σημαίνει κρανίου τόπος,

να βλέπει τι σημαίνει κολαστήριο, να βλέπει τι τράβηξαν κάποιοι άνθρωποι εν ονόματι των ιδεωδών

τους και της ελευθερίας, της πίστης τους στην ελευθερία και να έχεις τέλος πάντων ένα εθνικό

μνημείο, έτσι έχει συλληφθεί η ιδέα.

Μόλις το άκουσε ο Δήμαρχος Άνω Σύρου στον οποίο ανήκει το νησί, στο Δήμο διοικητικά

υπάγεται εκεί, ήτανε ιδιοκτησίας μια οικογενείας Απανωσυριανών είπε ωραία, πάρα πολύ ωραία, θα

πρέπει να τον ευπρεπίσουμε, να φτιάξουμε τις διαδρομές, να φτιάξουμε τα κτίρια, να

αποκαταστήσουμε τα κτίρια και να κάνουμε και κάποιο ξενοδοχειάκι, να κάνουμε και ένα

αναψυκτήριο, να κάνουμε και μια πισίνα να μπορούν οι άνθρωποι που θα πηγαίνουνε.., μα άμα

κάνεις ξενοδοχείο και πισίνα και αναψυκτήρια και το κρύο σου ουίσκι με τα παγάκια κ.λ.π. που στο

διάβολο θα πάρεις είδηση τι σημαίνει κολαστήριο; Πες μου σε παρακαλώ, πας στο νεκροταφείο να

κάνεις μια πισίνα και ένα μπαράκι και ένα ξενοδοχειάκι;

Διότι το μόνο πράγμα που έπρεπε να γίνει ήταν να πάνε να αποκαταστήσουν το νεκροταφείο

που τώρα είναι πεσμένοι οι σταυροί και βόσκουν κατσίκια, να αφήσουν όμως το τόπο παρθένο, διότι

ιδεολογικά δεν σηκώνει την παραμικρή παρέμβαση, την παραμικρή. Εγώ δεν θα ‘βαζα ούτε κανένα

γλυπτό, που είπαν έστω να βάλουνε κάποια γλυπτά, τίποτα. Εάν θέλεις πραγματικά να ζήσεις τον

τρόμο, την κατάσταση εκείνη της φρίκης που αισθάνθηκε ο άνθρωπος που έφτασε στη Γυάρο –

πολιτικά διωγμένος εκείνη την εποχή – θα πρέπει να δημιουργήσεις προϋποθέσεις να αισθανθεί ο

επισκέπτης την ίδια αίσθηση και τότε να πεις ότι αυτό είναι το μνημείο.

Λοιπόν, όπως καταλαβαίνετε η προσέγγιση της φέρουσας ικανότητας στα διάφορα επίπεδα δεν

είναι απλή και αυτή τη στιγμή παρόλο που υπάρχει στη νομολογία και το ίδιο το Συμβούλιο

Επικρατείας έχει μεγάλη δυσκολία να ορίσει πως μετριέται σ’ αυτά τα επίπεδα. Εμείς έχουμε κάνει

πολλές προσπάθειες και πολλά βήματα προς τη κατεύθυνση αυτή μέσω διαφόρων μεθοδολογιών,

ψυχομετρικών μεγεθών κ.λ.π. να μπορούμε να αξιολογήσουμε ένα τοπίο – όταν λέω τοπίο βλέπετε

έχει μέσα αυτές τις διαστάσεις και δεν λέω ούτε χώρο – ούτε τόπο σκέτο, τοπίο που έχει μέσα και

τους χρόνους του και την χρονικότητα του, της απεικονίσεις του χρόνου και τις απεικονίσεις όλων

των άλλων στοιχείων που είπαμε, τις αντιλήψεις, για να μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι

σεβόμαστε ή αξιοποιούμε αυτόν τον όρο της φέρουσας ικανότητας.

Προτείνω στις υπεύθυνες των ρυθμιστικών σχεδίων, που νομίζω ότι έχουν τεράστια πείρα και

έχουν και όλη την δυνατότητα αυτή τη στιγμή, να δούμε πως θα βάλουμε μέσα στη ρύθμιση του

χώρου όλα αυτά τα δεδομένα, πως θα αρχίσουν σιγά – σιγά όλα αυτά τα στοιχεία να αποτελούν

στοιχεία μιας πολεοδομικής προσέγγισης, δηλαδή είναι στοιχεία που δεν πρέπει πια να τα

παραβλέπουμε. Έχουμε κάνει πολλά βήματα, ας μην μας παρασύρει η τεχνολογία με τα

κομπιούτερς, ακόμη και τα κομπιούτερς σαν εργαλεία δουλειάς είναι πολύτιμα αλλά για να

επεξεργάζονται τα δεδομένα που εμείς θα τους βάλουμε. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Λοιπόν, κ. Στεφάνου κοιτάξτε τώρα να δείτε τι έχετε προκαλέσει, με αυτή την

εμπνευσμένη ομιλία σας πραγματικά έχετε οξύνει και τη γευστική μας ας πούμε αναζήτηση και το

οσμητικό τοπίο έχει αποκτήσει άλλη διάσταση και νομίζω ότι μας κόψατε κάθε περιθώριο για

58

διάλογο, οπότε θα σας παρακαλούσα να είναι μία ή δύο αλλά εμπνευσμένες πραγματικά, γιατί

φύγαμε από το τεχνοκρατικό κομμάτι – μετά την τοποθέτηση του κ. Στεφάνου – και πήγαμε

πραγματικά σε ένα άλλο τοπίο και σε ένα άλλο επίπεδο, εάν υπάρχουν μια με δύο τοποθετήσεις

που βγαίνουν από ψυχής και να κατέβουμε μετά για να δούμε και τις γεύσεις που μας περιμένουνε.

Λοιπόν, Κώστα έλα, έλα, και ο Σταύρος. Έλα Κώστα.

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Εγώ θα κάνω μια παρέμβαση. Επειδή αύριο έχω και εγώ την υποχρέωση να

παρουσιάσω μια δικιά μου σκέψη πάνω στο...

Λοιπόν, το θέμα είναι ότι η ομιλία του κ. Στεφάνου, η οποία πραγματικά δεν είναι η ομιλία της

κονσέρβας, δίνει μια υπόσταση στο πόσο πραγματικά έχουμε ξεχάσει το 90% όλων εκείνων των

στοιχείων που έχουνε έρθει από το παρελθόν, όλων εκείνων των στοιχείων των οποίων έπρεπε να

είναι συσσωρευτικά ως προς τη γνώση και συσσωρευτικά ως προς τη διατήρηση των αξιών του

τόπου μας. ο τόπος μας είχε αξίες, είχε συλλογικότητα, είχε παρεΐστικες διαδικασίες, είχε μουσικά

κελεύσματα, ακούσματα, τα πάντα, είχε μυρωδιές, είχε βουίσματα, τώρα έχουμε γίνει οι

κλεισαρισμένοι γραφειοκράτες οι οποίοι ενεργούνε πάνω σε πολύχρωμα χαρτάκια και νομίζουνε ότι

σχεδιάζουνε.

Εγώ λοιπόν έχω να πω το εξής, ενθυμούμενος και κάποιες κουβέντες που είχαμε κάνει με τον

μακαρίτη τον Αριστομένη τον Προβελέγγιο, δράττομαι της ευκαιρίας για να κάνω μια πρόταση στην

επιτροπή, να ονομάσει αυτή την αίθουσα – αίθουσα Αριστομένη Προβελέγγιου, δεν ξέρω αν

υπάρχει ήδη όνομα αλλά το αξίζει για πολλούς λόγους.

Θυμόμουνα τις κουβέντες που έλεγε για το πώς ο Λε Κορμπιζιέ πήρε την Τσάντιγκαν. Η

Τσάντιγκαν είναι μια διοικητική.., αρχικά σχεδιασμένη μια διοικητική πρωτεύουσα της περιοχής του

Παντζάπ στη βορειοδυτική Ινδία, πως μια ιστορία καταπληκτική όπου όλα αυτά τα στοιχεία.., γιατί

και ο Προβελέγγιος από νησί είναι, είναι από τη Σίφνο – Σιφνιός με μεγάλη αυτή, το πώς εδώ στη

Κρήτη, εδώ στο Ηράκλειο καταστρέφουμε κάθε ίχνος της ιστορίας μας και νομίζουμε ότι

δημιουργούμε. Αυτά που άκουσα το πρωί είναι πάρα πολύ χρήσιμα, αλλά μου έδωσαν μια απόλυτη

πεποίθηση ότι στην Ελλάδα γίνεσαι γραφικός όταν έχεις μια πολύ εμπεριστατωμένη πρόταση,

γίνεσαι αποδεκτός μετά από 15 χρόνια – έλα μωρέ εντάξει, ιδιόρρυθμος είναι, και μετά από 35

χρόνια δηλαδή... (αλλαγή κασέτας)…Η πόλη έπρεπε πρώτα να αποκαταστήσει τις δομές της και την

αυτοκυριαρχία της και να γίνει ένα πραγματικά λειτουργικό και ανθρώπινο σύμπλεγμα και μετά να

επεκταθεί με συγκρατημένο ρυθμό. Αυτός ο καταπληκτικός Υπουργός μετά το νόμο αυτό διήρκησε

λίγους ακριβώς μήνες και μετά έφυγε στη πάντα.

Ως προς το Σέβεζο θα σας πω ότι, αν πάρετε τώρα το οικιστικό συνάθροισα Μιλάνο – Μπρέσια –

Μπέργκαμο είναι μια γραμμική πόλη με νέους, με νέες (...), με νέους δρόμους εφαπτόμενους και δεν

είναι και καμία υποδομή ενδιάμεσα, αλλά είναι μια γραμμική πόλη, όχι σαν αυτή που έλεγε ο Ντόνα

Αρθούρος Ιμάτα στην Ισπανία, είναι μια γραμμική πόλη. Αν πάρετε την Βενέτσια Μέστρε Πάντοβα

θα δείτε καταπληκτικά πράγματα, να καταστρέφεται μια ολόκληρη περιοχή στο βωμό αυτής της

ανάπτυξης, και θα ‘θελα να παρακαλέσω όλους εμάς τους υποτιθέμενους τεχνοκράτες να

μειώσουμε λιγάκι την υπόσταση του τεχνοκρατικού ας το πούμε λεξιλόγιου και να αυξήσομε λιγάκι

την ανθρώπινη διάσταση, την ανθρώπινη διάσταση που τόσο πολύ έχομε ξεχάσει.

59

Αυτό που ο Κρίστοφερ Αλεξάντερ έδωσε και ο Κέβιν Λίνκς με τις δυο καταπληκτικές

communicability and privacy και το άλλο η όψη της πόλης, έδωσε μια διάσταση, ήτανε Ευαγγέλιο μια

εποχή το ’68 και λίγο – λίγο πιο κάτω, από το ’66 μέχρι το ’68. Αυτά πρέπει να τα θυμηθούμε.

Όσο δε για τις πολύ εμπεριστατωμένες, αλλά έχω μια δυνατή κριτική να κάνω ας το πούμε για τα

ρυθμιστικά της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας, θα ‘λεγα ότι η Αθήνα πρέπει να ξεχάσει το στοιχείο

εκείνο που λέει, δεν είναι η οικομενούπολης του Δοξιάδη. Η Αθήνα έχει μαζώξει, είναι μια μάλμα,

ένα μάλμα ας πούμε, είναι ένα πράγμα το οποίο είναι ακαθόριστο το 50% μαζί με το Λεκανοπέδιο

του πληθυσμού της Ελλάδας, υπάρχει μεγαλύτερη μειοδοσία απ’ αυτό; Οι πόλεις έχουνε

μητροπολιτικό όριο ανάπτυξης, φτάνει ο Οργανισμός, εγώ είμαι 123 κιλά – 60 νούμερο παντελόνι,

άμα γίνω 300 δεν μπορώ να μπω στο 60 νούμερο παντελόνι θα σκάσω και εγώ και το παντελόνι.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Λοιπόν, ευχαριστούμε τον Κώστα για τις πάντα παθιασμένες τοποθετήσεις του. Ο

Σταύρος ο Καμπέλης ο πρώην Πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΑΚ και πρώην Γενικός Γραμματέας έχει το λόγο.

ΚΑΜΠΕΛΗΣ: Σχετικά με το ρυθμιστικό του Ηρακλείου ήθελα να καταθέσω μερικές σκέψεις για το

τρόπο που εγώ το αντιλαμβάνομαι.

Ο σχεδιασμός του χώρου νομίζω ότι είναι μια συνιστώσα του συνολικού σχεδιασμού. Κάθε

σχεδιασμός, κάθε πολιτική έχει μια χωρική συνιστώσα και έχει και μια περιβαλλοντική συνιστώσα με

τη διευρυμένη έννοια του περιβάλλοντος, έτσι όπως την τοποθέτησε ο κ. Στεφάνου. Μια συνιστώσα

που θα την έλεγα συνιστώσα του τοπικού κεφαλαίου, που περιλαμβάνει όλα αυτά που ανέφερε ο κ.

Στεφάνου και τις υποδομές και το τοπίο και τα ήθη και τα έθιμα και τις δεξιότητες των κατοίκων και

τους μύθους και την ιστορία της περιοχής.

Υπάρχει λοιπόν στο σχεδιασμό γενικά μια χωρική συνιστώσα και αυτή αποτυπώνεται μέσα από

την κλασική διαδικασία σύνταξης και ενός ρυθμιστικού σχεδίου, αυτή που μέχρι τώρα υλοποιείται,

και υπάρχει και μια περιβαλλοντική συνιστώσα η οποία νομίζω ότι πρέπει να εκφραστεί με ένα

παράλληλο διαχειριστικό σχέδιο και αυτά τα δύο, το ρυθμιστικό που είναι η αποτύπωση της χωρικής

συνιστώσας όλων των πολιτικών μαζί με το διαχειριστικό σχέδιο, να αποτελέσουν το αντικείμενο

που χειρίζεται ένας Οργανισμός που συντονίζει όλες αυτές τις διαδικασίες.

Όμως εκείνο που ήθελα να τονίσω είναι το εξής, ότι από τα προηγούμενα που είπα προκύπτει ότι

για να κάνουμε τον χωρικό σχεδιασμό χρειαζόμαστε να προϋπάρχει ο σχεδιασμός, ο γενικότερος

σχεδιασμός, με τις βασικές πολιτικές σχεδιασμένες ώστε να αναζητηθεί στη συνέχεια και η χωρικής

τους έκφραση. Αυτός ο σχεδιασμός που θα εκφράσει το όραμα της περιοχής, που θα εκφράσει τις

βασικές επιλογές δεν υπάρχει ακόμα, δεν υπάρχει σαφώς διατυπωμένος ή υπάρχει διατυπωμένος

και με πολλές αντιφάσεις. Π.χ. κατά τη γνώμη μου μια τεράστια αντίφαση είναι όταν λέμε ότι

προστατεύουμε τα μνημεία και ταυτόχρονα υπάρχει απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που λέει

ότι θέλει να πολεοδομήσει 5.000 στρέμματα στη Κνωσό.

Νομίζω λοιπόν ότι, πριν να προχωρήσει κανείς σε μια κλασική εφαρμογή ενός ρυθμιστικού

σχεδίου, θα πρέπει να διατυπώσει το όραμα και τις βασικές πολιτικές για την ευρύτερη περιοχή που

αφορά το ρυθμιστικό σχέδιο, που είναι περισσότερο ίσως από το μισό νομό Ηρακλείου. Αυτή είναι

μια πρώτη παρατήρηση, ότι χρειαζόμαστε αυτό το κομμάτι.

60

Η δεύτερη παρατήρηση είναι αυτό που είπα προηγουμένως ότι, το ρυθμιστικό χρειάζεται να

συνοδεύεται και από ένα ευρύτερο διαχειριστικό σχέδιο που θα αφορά και τα κομμάτια του

περιβάλλοντος, αλλά και σημαντικά τμήματα αυτού που περιέγραψα προηγουμένως ως τοπικού

κεφαλαίου της περιοχής.

Η τρίτη παρατήρηση είναι ότι, όλος αυτός ο σχεδιασμός για να είναι υπαρκτός πρέπει να είναι και

υλοποιήσιμος, υλοποιήσιμος μέσα από το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, αλλά και υλοποιήσιμος από τη

πλευρά των έργων. Επομένως θα πρέπει να συνδεθεί με συγκεκριμένα χρηματοδοτικά

προγράμματα, αλλιώς δεν καταργείται αλλά περιορίζεται η σημασία του.

Και νομίζω ότι αυτά τα τρία στοιχεία θα πρέπει να αποτελέσουν ένα αντικείμενο ευρύτερης

συζήτησης, να ληφθούν κάποιες αποφάσεις και να διερευνηθεί πόσο γρήγορα μπορεί να

λειτουργήσει η μία μορφή συντονισμού αυτών των διαδικασιών που μπορεί να είναι αυτό που

μετέπειτα θα μετεξελιχθεί σε Οργανισμό ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής, ή ρύθμιση, δεν ξέρω

πως θα ονομάζεται αυτής της περιοχής. Θα μπορούσε ο ίδιος μηχανισμός να συντονίσει και τα ΓΠΣ

και ΣΧΟΟΑΠ που υλοποιούνται στη περιοχή – που και αυτό το πρόβλημα συντονισμού είναι επίσης

ένα πρόβλημα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει το ρυθμιστικό σχέδιο.

Εγώ νομίζω ότι αυτά, το ρυθμιστικό σχέδιο και τα ΓΠΣ – τα ΣΧΟΟΑΠ που είναι σε εξέλιξη είναι

στη πραγματικότητα το ίδιο επίπεδο σχεδιασμού και επομένως πρέπει να υπάρξει μια σύνδεση και

κατά τη διάρκεια της υλοποίησης αυτού του ρυθμιστικού σχεδίου. Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε πολύ το συνάδελφο το Σταύρο τον Καμπέλη, έχει ζητήσει το λόγο

ο Γιάννης ο Περτσελάκης και η Πρόεδρος της ΕΜΔΥΔΑΣ. Γιάννη έλα.

ΠΕΡΤΣΕΛΑΚΗΣ: Ευχαριστώ κ. Πρόεδρε, δύο λεπτά. Πρώτον, θεώρησα υποχρέωση μου να κάνω

μια αποκατάσταση κ. Καθηγητά, όσο χαρισματικός και αν ήτανε ο Μπένος τα ρυθμιστικά σχέδια

στην Ελλάδα ξεκινήσαν το 1964 από τρεις χαρισματικούς πολιτικούς, θα τα ξέρετε, ο κ. Καραμανλής

ο Κωνσταντίνος Πρόεδρος της Κυβέρνησης, Πρόεδρος του ΚΕΠΕ ο κ. Ανδρέας Παπανδρέου και στο

Υπουργείο Συντονισμού το ’64 ο Μητσοτάκης.

Τα σχέδια που εκπονήθηκαν τότε ήτανε στην απόλυτη πρωτοπορία της Ευρώπης και το 1968

εγώ τα διδάχθηκα σε Πανεπιστήμιο της Γερμανίας και εξετάστηκα στη διπλωματική μου.., εξετάσεις

εξετάστηκα έπ’ αυτών, επομένως τότε ξεκίνησε μια πρωτοπορία στην Ελλάδα η οποία μετά έσβησε.

Άλλη μια αποκατάσταση ήθελα να κάνω για λογαριασμό των αρχιτεκτόνων. Πράγματι

αρχιτέκτονες όλοι μας και εγώ, ασχοληθήκαμε και αρκετά με το πολεοδομικό σχεδιασμό επί Τρίτση

επειδή δεν υπήρχαν τότε πολλοί πολεοδόμοι, αλλά για να ρίξω το μπαλάκι πίσω σας παραπέμπω

στη σύγχρονη βιβλιογραφία, την ξένη βιβλιογραφία όπου πολλοί πολεοδόμοι συνάδελφοι σας και

από την Αγγλία και από την Αμερική και από την Γερμανία λένε ότι τέλος τα πολεοδομικά και

χωροταξικά σχέδια, δεν είναι θέματα πλέον, δεν είναι αντικείμενο των χωροτακτών και των

πολεοδόμων, είναι αντικείμενο των κοινωνιολόγων και των περιβαλλοντολόγων, για λόγους που

ασφαλώς γνωρίζετε και άλλη φορά θα τους πούμε.

Τέλος, ήθελα να σας ρωτήσω μια ερώτηση, μέσα στην εσωστρέφεια μας εδώ και στη Κρήτη και

στο Ηράκλειο αλλά και γενικότερα στη χώρα, φαίνεται ότι και στο τομέα των ρυθμιστικών σχεδίων

61

έχουνε χάσει το μοναδικό πλεονέκτημα που έχουμε απέναντι στον πιο αναπτυγμένο κόσμο, το

μοναδικό πλεονέκτημα του αργοπορημένου. Δηλαδή επειδή εκεί ξεκινήσανε.., τότε μαζί με τον

Παπανδρέου και τον Καραμανλή ξεκινήσανε χωροταξικούς και ρυθμιστικούς σχεδιασμούς, όλα αυτά

τα 50 χρόνια τα προχωρήσανε, μεταλλαχτήκανε, γίνανε πράγματα τα οποία δεν τα βλέπω ούτε στη

Θεσσαλονίκη – ούτε στη Πάτρα – ούτε στην Αθήνα, πουθενά δεν τα βλέπω, έτσι; Και θα ήθελα

τουλάχιστον εσείς – για να μου δώσετε και λίγο δουλειά για το βράδυ – να μου πείτε, έχετε υπόψη

σας κάποια ξένα παραδείγματα ρυθμιστικών σχεδιασμών που σχεδιαστήκανε, θεσμοθετηθήκανε,

προχωρήσανε, μεταλλαχτήκανε και σήμερα θα έπρεπε να τα πάρουμε ως υποδείγματα για ένα

καλύτερο μέλλον; Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Η Κα Βρέντζου έχει το λόγο.

ΒΡΕΝΤΖΟΥ: Πραγματικά χάρηκα πάρα πολύ που άκουσα την ομιλία σας και επειδή έχω μια

ερώτηση και μαζί μια αγωνία, όπως μας είπατε το Συμβούλιο της Επικρατείας αρχίζει πλέον και

βάζει θέματα όπως η κλίμακα του έργου, όπως ότι δεν ταιριάζει με το τοπίο. Αυτή την αγωνία που

θέλω εγώ να εκφράσω είναι η εξής, όταν είμαστε σε πρωτοβάθμιο έλεγχο και πρωτοβάθμια κλίμακα

– όχι κάποιος όταν κάνει καταγγελία και φτάσει σ’ αυτό το επίπεδο – και με δεδομένο ότι ο

σχεδιασμός στην Ελλάδα δεν έχει προχωρήσει ή όπου έχει προχωρήσει δεν υπάρχουνε κάποιες

περιοχές που να είναι απαγορεύσεις ή να λέμε ότι σαφώς ο νόμος ορίζει έτσι ή το χωροταξικό ορίζει

έτσι, ή ακόμα και αν είναι ένας συνδυασμός του χωροταξικού αλλά παράλληλα ο πρώτος ας πούμε

ελεγκτικός μηχανισμός, ο πρώτος μηχανικός, ο πρώτος συνάδελφος που βλέπει ότι μια παρέμβαση

και ιδιαίτερα στο παράκτιο χώρο εγώ θα ‘λεγα που δεν πιάνεται ούτε από τα ΣΧΟΟΑΠ, γιατί τα

υπόλοιπα πες ότι ίσως να έχουμε μια λύση ας πούμε, ότι αυτή η παρέμβαση δεν συνάδει

πραγματικά, είναι μια κλίμακα μεγάλη, δεν ταιριάζει με το τοπίο, δεν ταιριάζει με την φυσιογνωμία

του τόπου και όταν αυτό το καταγράφει, πως μπορεί να στηριχθεί; Ποιος μπορεί να του πει ότι ναι,

θα φύγει αυτό το πράγμα ή δεν θα το δούμε; Όταν ζούμε σε μια χώρα που ξέρετε πολύ καλά τι

γίνεται, όταν η ιδιωτική ας πούμε πρωτοβουλία και το ιδιωτικό κέρδος.., διότι ο ένας ξενοδόχος θα

πει γιατί δόθηκε στο διπλανό ή γιατί εγώ όχι; Ή όταν πάρει ο ένας ένα τουριστικό λιμάνι θέλει και ο

δίπλα ακριβώς και η νομοθεσία δεν απαγορεύει το δίπλα ακριβώς ενώ βλέπεις εσύ ότι αυτό το

πράγμα δεν γίνεται, θα αλλάξει τελείως η φυσιογνωμία του τόπου. Ειλικρινά έχω μια αγωνία και θα

‘θελα να μου πείτε που μπορεί να βασιστεί κανείς στο να είναι εντάξει με τη συνείδηση του, που

αντιλαμβάνεται όλα αυτά που λέτε εσείς και να μπορεί να στηριχθεί και πράγματι να μην γίνουν

τέτοια πράγματα, τουλάχιστον σε επίπεδο πρώτου ελέγχου. Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ναι, νομίζω ότι οφείλει ο κ. Στεφάνου να δώσει μια απάντηση σε όλα όσα του

τέθηκαν και να κατέβουμε για το κρασάκι μας.

ΣΤΕΦΑΝΟΥ: Απαντήσεις θα δώσω μόνο στα ερωτήματα για να μην καθυστερήσουμε πολύ και στις

παρατηρήσεις, πράγματι.., που είναι ο συνάδελφος που έθεσε το θέμα του πρώτου ρυθμιστικού;

Πράγματι το πρώτο ρυθμιστικό έγινε επί Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ανδρέα Παπανδρέου από το

62

ΚΕΠΕ που μετά ανατέθηκε όπως είπα στον Προκόπη τον Βασιλειάδη και έγινε το ρυθμιστικό

Αθήνας και ξεκίνησε έτσι. Ανέφερα τον Μπένο ως έναν Δήμαρχο που εκείνη τη στιγμή είδε την

ανάγκη των χωροταξικών και έδωσε μια έρευνα στο Πολυτεχνείο και πάνω στην οποία στηρίχθηκαν

μετά οι προδιαγραφές όλων σχεδόν των ρυθμιστικών των μικρών πόλεων. Αυτό ήταν το ένα θέμα.

Τώρα απάντηση στη δική σας αγωνία, αυτή είναι η αγωνία όλων μας, δεν είναι μόνο δική σας.

Είναι πράγματι μια αγωνία διότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή δυνατότητα παρά μόνο μέσω των

επιτροπών αρχιτεκτονικού ελέγχου ή του ΣΧΟΠ Αιγαίου π.χ. που είναι μια αντίστοιχη, ένας

αντίστοιχος φορέας αρχιτεκτονικού ελέγχου για τα νησιά, να ελέγξουν μια τέτοια κατάσταση. Έχουν

τη δυνατότητα να το κάνουν, βεβαίως δεν είναι πολύ εύκολο διότι όπως ξέρετε στην Ελλάδα τα

πράγματα δεν είναι απλά, αρκεί ένας ή δύο απ’ αυτούς να πιαστούν από.., με έναν άλλο τρόπο και

έληξε, πήρε την άδεια όποιος θέλει.

Προ ημερών μου ήρθαν.., είχα μια περίπτωση όπου κάποιος μου έφερε για ένα νησί, ήθελε μια

υποστήριξη τέλος πάντων ότι ένας τύπος σπιτιού που πρότεινε κ.λ.π. ήτανε ενδιαφέρον και ταίριαζε

στο περιβάλλον. Ήταν πράγματι ένα πολύ ωραίο Κυκλαδίτικο σπιτάκι είχε όμως και μια πισίνα μέσα,

μπροστά στην αυλή. Πρόκειται για μια τεράστια έκταση, όπου αυτό το σπιτάκι θα ήταν ο τύπος

σπιτιού και θα είχε μέσα 80 τόσα σπίτια το οικόπεδο με 80 τόσες πισίνες και μια κεντρική, πείτε μου

σας παρακαλώ αν αυτό το πράγμα.., όταν δεις το ένα λες εντάξει, άντε ένα σπιτάκι, ε; Ας κάνει και

την πισίνα του ο άνθρωπος άμα είναι.., αλλά για φανταστείτε τώρα 80 τέτοια σπίτια και παραδίπλα

άλλη ιδιοκτησία με κάτι αντίστοιχο κ.λ.π., πάνε τα νησιά. Πρώτα – πρώτα τι προβλήματα

δημιουργούν με το νερό, δεύτερο τι προβλήματα αισθητικά και, και.

Έχει λοιπόν αυτή τη στιγμή δυνατότητα είτε το ΣΧΟΠ Αιγαίου να το σταματήσει, και μέσω ΣΧΟΠ

Αιγαίου το σταμάτησα, αλλά εν πάση περιπτώσει θέλω να σας πω ότι αν αυτά τα πράγματα δεν

συστηματοποιηθούν με τέτοιο τρόπο ώστε να κατοχυρωθούν και οι αρχές ελέγχου – ότι έχουν ένα

εργαλείο στα χέρια τους – δεν γίνεται να προχωρήσουν. Δυστυχώς η πολιτεία πάει πάρα πολύ αργά

σε όλα τα πράγματα.

Τον πολεοδομικό σχεδιασμό της Ερμούπολης τον έχουμε τελειώσει, έγινε μια έρευνα στο

Πολυτεχνείο που τέλειωσε το 2003 τον Μάρτιο.., το δώσαμε τρεις μήνες πριν τελειώσει για να πάει

γρήγορα, ο Δήμος το κατέθεσε σαν μελέτη αφού την το ανήρτησε κ.λ.π. τον Αύγουστο. Ε, από τότε,

από το 2003 μέχρι τώρα δεν έχει εγκριθεί, με πόσες Κυβερνήσεις περάσανε, με πόσους

Υπουργούς, δεν έχει ακόμα εγκριθεί. Χωρίς να υπάρχει αντίρρηση για το περιεχόμενο, διάφοροι

λόγοι, διάφοροι παράγοντες ανακατεύονται κ.λ.π. και δεν έχει ακόμη προχωρήσει, πως θα

προχωρήσει; Εάν είχε το πολεοδομικό σχέδιο η Ερμούπολη αυτή τη στιγμή θα ήτανε

εξασφαλισμένη, δεν έχει προχωρήσει. Έχουμε βγάλει και ένα ωραίο τόμο που υποστηρίζει την

άποψη απέναντι στο Συμβούλιο Επικρατείας – γιατί ήταν μεγάλο πρόβλημα – και παρόλα αυτά δεν

έχει ακόμα εγκριθεί.

Ο κ. Καμπέλης ξέρει, έχει περάσει από την διοίκηση, τον είχα συναντήσει Γενικό Γραμματέα στο

Υπουργείο που ψάχναμε για χάρτες τότε, θυμόσαστε κ. Καμπέλη. Όταν λοιπόν δεν είναι

κατοχυρωμένη η διοίκηση και τα όργανα εκείνα επαφίεται στο πατριωτισμό τους, στο πατριωτισμό

τους πολλές φορές και στις γνώσεις τους. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό, δεν είναι όλοι κατάλληλοι

για να μπαίνουν στις ΕΠΑΕ και έχουν κάνει πολλά λάθη και πολύ κακό στην προστασία των

63

οικισμών οι ανίδεοι κατά κάποιο τρόπο ας το πω έτσι – εντός εισαγωγικών – συνάδελφοι, οι οποίοι

έχουν αναλάβει τον αρχιτεκτονικό έλεγχο. Είναι μεγάλο πρόβλημα, πρέπει να ειδικεύονται για κάθε

τόπο οι άνθρωποι που θα παίρνουν μέρος στην επιτροπή αρχιτεκτονικού ελέγχου. Μπορεί να ‘ναι

ένας πολύ καλός αρχιτέκτονας, δεν μπορεί να ‘ναι ο ίδιος στην Χίο και στην Σαντορίνη, άλλη η

αρχιτεκτονική, άλλη τελείως η απόδοση.

Στις Κυκλάδες κάθε νησί έχει διαφορετικούς μύλους, ανεμόμυλους, λέμε οι ανεμόμυλοι των

Κυκλάδων, ποιων Κυκλάδων; Της Τήνου ο ανεμόμυλος έχει καμιά δουλειά, έχει καμιά σχέση με της

Μυκόνου ή με της Πάρου; Της Σύρου οι ανεμόμυλοι, της Σαντορίνης οι ανεμόμυλοι, τελείως

διαφορετικοί, κάθε νησί που είναι μια πολιτιστική ενότητα. Σκεφτείτε λοιπόν πόση λεπτότητα

χρειάζεται και πόση εξειδίκευση για να πούμε ότι κάποιος δουλεύει στον αρχιτεκτονικό έλεγχο αυτών

των τόπων, χρειάζεται συνεχής επιμόρφωση των στελεχών. Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Έχει ζητήσει η Κα Συκιανάκη για ένα δίλεπτο να κάνει κάποιες διευκρινίσεις. Και

επίσης επειδή θα φύγει η Κα Μπαϊρακτάρη, εάν υπάρχει κάποια ερώτηση ειδικά για το ρυθμιστικό

της Θεσσαλονίκης ή κάποια διευκρίνιση να την κάνουμε πριν αποχωρήσει. Ναι, Μανόλη θέλεις να

ρωτήσεις κάτι την Κα Μπαϊραχτάρη;

ΜΑΥΡΑΚΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ναι, Κα Μπαϊραχτάρη από το μικρόφωνο.

ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗ: Το ερευνητικό αυτό έχει τελειώσει μόλις τώρα και μέσα στα πλαίσια της

συνεργασίας μας με το Πανεπιστήμιο ήτανε και η έκδοση αυτού του τεύχους, και εμείς αποφασίσαμε

όπως και τα άλλα – όπως σας εξήγησα και πριν – έχουμε αποφασίσει να συνεχίζουμε. Αυτά που

βλέπουμε ότι πραγματικά χρειάζονται ή χρειάζονται ενημέρωση ή είναι αποδεκτά από τους πολίτες

έχουμε αποφασίσει και τα συνεχίζουμε, δηλαδή έχουμε συνέχεια ανοικτή γραμμή με το

Πανεπιστήμιο, όπως και για τη Σέβεζο που λέτε έτσι αυτό το ερευνητικό το κάναμε με το Μετσόβειο,

δηλαδή δεν σταματάμε να πούμε ότι δεν μπορούμε σε τοπικό επίπεδο, προχωράμε παρακάτω και

συνεχίζουμε και εξελισσόμαστε. Και βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι αυτούς τους δείκτες που εμείς

καθορίσαμε είναι και οι καλύτεροι ή δεν μπορούν να τροποποιηθούν, αυτά είναι εξελίσσιμα στοιχεία,

αν υπάρχει κάτι άλλο ή κάποιος φορέας που μας φέρει κάτι άλλο το προσαρμόζουμε, απλώς κάναμε

την πρώτη κίνηση για να έχουν οι φορείς ένα πάτημα να μετρούν το πράσινο, την παιδεία, τη

χωροταξία, αυτά.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Εγώ να σας ευχαριστήσω Κα Μπαϊραχτάρη για τη συμμετοχή σας και θεωρώ ότι

από σήμερα έγινε η εκκίνηση της συνεργασίας μας και είσαστε σίγουρα ένας σύμμαχος στη

προσπάθεια που ξεκινάμε στο Ηράκλειο.

ΜΠΑΪΡΑΚΤΑΡΗ: Ευχαριστώ πολύ και εγώ.

64

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Να ‘στε καλά, σας ευχαριστώ πολύ. Λοιπόν, Κα Συκιανάκη αν μπορείτε να

απαντήσετε στο ενδιαφέρον ερώτημα του Γιάννη του Περτσελάκη για αν υπάρχουν ας πούμε best

practice ανά τον κόσμο, όπου έχουμε περιπτώσεις πόλεων που εφάρμοσαν το ρυθμιστικό...

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Ξεκινάμε απ’ αυτό πρώτα του κ. Περτσελάκη, ήδη στη συνεργασία που είπα που

κάναμε με 40 μητροπόλεις ή όλοι μαζί βάλαμε κάτω τα ρυθμιστικά του ’94 που είχανε οι Ευρωπαίοι

και κάναμε αυτό το (…) ώστε να προκύψουν προδιαγραφές για τον μητροπολιτικό σχεδιασμό των

ευρωπαϊκών πόλεων. Αν μπείτε στο web του ΜΕΤΡΕΞ θα βρείτε όλη την γκάμα των πεδίων δράσης

και είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα για όλους τους τομείς.

Δεύτερο, ήθελα να πω στον κ. Στεφάνου ότι, όταν είχαμε τους Ολυμπιακούς μπήκε έντονα το

θέμα του τοπίου της αισθητικής της πόλης, οπότε έγινε ένα ειδικό πρόγραμμα για την αναβάθμιση

της αισθητικής στο παλιό ρυθμιστικό. Δεν έκανα μια ίσως έτσι αναφορά, οπότε κάνανε ένα ειδικό

πρόγραμμα που χρηματοδότησε το ΥΠΟΙΟ τότε για να ρίξουμε βάρος σε παρεμβάσεις που όμως

μείνανε στο αισθητικό, δεν μπήκαν στο λειτουργικό. Σήμερα βάζουμε ειδικά κεφάλαια που να

συνδέουνε αισθητικό, λειτουργικό, προστασία αξιόλογης θέας, προστασία ειδικών στοιχείων του

τοπίου του χαρακτηριστικού για κάθε περιοχή, είτε λέγεται εξωραϊστικός χώρος – είτε αστικός, γενικά

του αστικού και αττικού τοπίου, ώστε να μείνουν αυτά τα στοιχεία που θυμόμαστε οποιαδήποτε

αναφορά και να έχουνε.

Ένα άλλο στοιχείο που ήθελα να απαντήσω είναι τη φέρουσα ικανότητα. Στο πρώτο παράδειγμα

που κάναμε με την έννοια αυτή της διαχειριστικής πια μεθοδολογίας προσέγγισης του σχεδιασμού

ήτανε οι ακτές του Σαρωνικού οι από ‘κεί, του αστικού μετώπου, όπου εκεί μέσα από ένα

πρόγραμμα που είχε κάνει το Μετσόβειο είχε μπει μέσα αυτή η λογική. Οπότε βάλαμε κάτω το χώρο

και τον ξεχωρίσαμε, καθαρές ακτές τίποτα άλλο, μόνο φυσικό τοπίο, ακτές που μπορούσαν να

πάρουν κάποια δραστηριότητα ελαφρά, ήπια δραστηριότητα και κάποια άλλα στοιχεία.

Και επειδή είχαν συσσωρευτεί εκεί πράγματα που δεν ταιριάζαν με το χώρο, όπως ήταν τα

μπουζουξίδικα, αυτά έπρεπε να φύγουν όλα γιατί δεν έχουν δουλειά στο αυτό. Μπήκε λοιπόν μια

συλλογιστική απομάκρυνση τους και ακόμα ας πούμε αυτό προσπαθούν να το υλοποιήσουν, γιατί

γίνονται συνεχείς... Και ένα άλλο, και στα εστιατόρια, ότι αυτά έχουνε μια φέρουσα ικανότητα.

Οπότε κάτσαμε κάτω με όλους αυτούς τους φορείς και είδανε κατά ζώνες τι φέρουσα ικανότητα,

είναι εφτά χωράνε τέσσερα ξέρω ‘γω και σε σύνολο όγκου και σε σύνολο χρηστών. Οπότε όλα αυτά

μπήκανε μέσα και είναι η πρώτη προσέγγιση συνδυασμού διαχείρισης φέρουσας ικανότητας κ.λ.π.

και το χρησιμοποιούμε τώρα αυτό σε ένα ειδικό άρθρο που περιγράφει όλη αυτή τη διαδικασία για

να μπορέσει να γίνει και στις υπόλοιπες ακτές.

Και ένα άλλο στον Περτσελάκη, δεν θυμάμαι σε ποιον, για το θέμα του κοινωνιολόγου πλέον. Το

έχουμε στην Αθήνα, φτάσαμε το όριο των 4.000.000 δεν θέλουμε να το υπερβούμε, δεν το έχουμε

υπερβεί, και κατέβηκε αλλά ήρθαν οι οικονομικοί μετανάστες. Έχει ουσιαστικά μεταφερθεί ο

πληθυσμός και προσπαθούμε.., επειδή το παλιό ρυθμιστικό έλεγε ταύτιση της θεσμοθετημένης

πόλης με την υπαρκτή, δηλαδή ένταξη αυθαιρέτων, αυτά εντάχθηκαν, πρέπει αυτά να μείνουν και

να οργανωθούν, φτάνουν και περισσεύουν, δεν είναι το πρόβλημα μας να βάλουμε καινούργιο. Το

πρόβλημα μας είναι αυτά να πάρουν τις υποδομές που χρειάζεται για να είναι πραγματικά αυτά που

65

πρέπει να είναι και εκεί έχει καθυστερήσει η όλη διαδικασία, και αυτά που ακούτε περί 250.000 είναι

αυτά, δεν είναι άλλα.

Και είπαμε στην ειδική μελέτη που θα γίνει κατά ενότητα, που εκεί θα εκτιμηθεί πραγματικά η

λεγόμενη φέρουσα ικανότητα, ανάγκη συνδυαστικά, εκεί θα προσδιοριστεί αν χρειάζονται επιπλέον

οτιδήποτε άλλο για οτιδήποτε, είτε υποδομές είτε αυτά.

Και μπαίνει μέσα και η εξής άλλη έννοια, ότι στο κέντρο πια έρχονται και.., μεταφέρονται οι

οικονομικοί μετανάστες, εκεί ο οικονομολόγος να μετρήσει και μια άλλη διάσταση που την έχουν

τώρα αντιληφθεί και αρχίζουν να την προσεγγίζουν, ότι εντάξει, βάζεις τα όρια σου, πως θα ελέγξεις

αυτούς που έρχονται απέξω που είναι ένα στοιχείο ανεξέλεγκτο; Εκεί θα παίξει μεγάλο ρόλο εάν θα

μείνει η Αθήνα με ένα ισορροπημένο μοντέλο πληθυσμού ή αυτό, για να μην δημιουργηθούνε πεδία

δράσης. Ορίστε;

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Όχι, δεν πας στην έννοια, πας ότι το αντιμετωπίζεις πλέον σε ένα άλλο επίπεδο πλέον

πολιτισμικό. Άρα θα πρέπει όλα αυτά να τα βάλεις κάτω με κοινωνιολόγους, με.., να δεις πως αυτά

τα παντρεύεις. Κάνανε ειδική έρευνα το ΕΚΕ ο κ. Μαλούτας και την πήρε την έρευνα μετά το

Υπουργείο Εργασίας, δεν θυμάμαι ποιο Υπουργείο την πήρε να την συνεχίσει στην υλοποίησης της,

προσπαθώντας να βρούνε πως θα λύσουν αυτά τα προβλήματα, να μην δημιουργούνται γκέτα, να

μην δημιουργούνται ιστορίες που δεν μπορείς μετά να τις προλάβεις. Θέλει πολύ δουλειά και δεν

είναι ένα ρυθμιστικό που θα τη λύσει αυτή τη δουλειά, εκεί μπαίνει αυτό που λέμε πραγματικά όλο το

σκεπτικό της ψυχολογίας, του κοινωνιολόγου, της αποδοχής του κατοίκου να το λύσεις είναι πολύ

δύσκολο πρόβλημα και εκεί πρέπει να πέσει μεγάλο βάρος για την ισορρόπηση του πληθυσμού, όχι

του γηγενή, φεύγουν οι γηγενείς, πάνε στα αστικά κέντρα της περιφέρειας, του νέου πληθυσμού που

δεν τον ελέγχεις, εντάξει;

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Μάλιστα, ωραία, ευχαριστούμε και την Κα Συκιανάκη, μπορούμε λοιπόν να

κατέβουμε κάτω για ένα κρασί και μην ξεχνάτε την απογευματινή μας συνεδρία όπου θα μιλήσει ο κ.

Μαυράκης, θα μιλήσει ο κ. Μπαλατσινός ο Χριστόφορος και η Βάννα η Σφακιανάκη. Πρώτα όμως να

καλωσορίσουμε τον καθηγητή Βιελάρ Μπαρόν Ερβέ που έφτασε μόλις από το Παρίσι και ο οποίος

εισηγείται αύριο με θέμα το ρυθμιστικό, το αντίστοιχο ρυθμιστικό εργαλείο της Γαλλίας το οποίο

ονομάζεται ΣΚΟΤ. Ο καθηγητής θα μιλήσει αύριο στην ίδια αίθουσα στις 11:15 το πρωί.

ΜΑΥΡΑΚΗΣ: Μετά την εισήγηση του κ. Στεφάνου όσον αφορά την περιβαλλοντική συνιστώσα του

χωροταξικού σχεδιασμού, που είναι και το αντικείμενο της δικής μου εισήγησης, θεωρώ ότι η δική

μου εισήγηση θα είναι αρκετά περιορισμένη.

Κυρίως αναφέρομαι όπως εμείς σαν υπηρεσία που εξετάζει τα ΣΧΟΟΑΠ βλέπουμε πως κανονικά

πρέπει να έχει προσεγγίσει ένα ΣΧΟΟΑΠ, ένα ΓΠΣ την περιβαλλοντική συνιστώσα.

Γι’ αυτό στην εισήγηση μου αυτή θα προσπαθήσω να αναλύσω ποια είναι η πρώτη προσέγγιση

της προστασίας του περιβάλλοντος μέσω του χωροταξικού σχεδιασμού από την Ευρωπαϊκή

66

Ένωση, μια και είναι οι οδηγίες εκείνες που οδηγούνε στο να ακούνε δικές μας κοινές Υπουργικές

αποφάσεις ή νόμοι που θα ενσωματώσουνε αυτή τη πολιτική.

Το δεύτερο, με ποιο τρόπο σήμερα μέσω του χωροταξικού σχεδιασμού εφαρμόζεται η

περιβαλλοντική συνιστώσα.

Ποιο είναι το νομοθετικό πλαίσιο που επίσης σήμερα εφαρμόζομε και το οποίο διέπει τη

περιβαλλοντική διάσταση του χωροταξικού σχεδιασμού.

Και τέλος, πως θα εφαρμοστεί ο θεσμός της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων

σχεδίων και προγραμμάτων στη χώρα μας, ο οποίος αποτελεί κατά την άποψη μου το κατ’ εξοχήν

εργαλείο προσέγγισης της περιβαλλοντικής συνιστώσας του χωροταξικού σχεδιασμού.

Πολύ συχνά μέσα από την ενασχόληση μου με τα θέματα του περιβάλλοντος αντιλαμβανόμουν η

πραγματική προστασία του περιβάλλοντος μπορούσε σε σημαντικό βαθμό να διασφαλιστεί μέσω

του χωροταξικού σχεδιασμού. Οι αρχιτέκτονες χωροτάκτες, έκανε και ο κ. Στεφάνου προηγουμένως

αναφορά, το κομμάτι αυτό του χωροταξικού σχεδιασμού εκτιμώ ότι το προσπερνούσαν λίγο

αδιάφορα τις περισσότερες φορές, είτε από άγνοια, είτε γιατί η μέχρι τότε ενασχόληση τους με τον

πολεοδομικό σχεδιασμό ή την έκδοση των οικοδομικών αδειών τους έκανε να έχουνε περισσότερο

στραμμένη την προσοχή τους στον αστικό χώρο και στη ρύθμιση των λειτουργιών του σε σχέση με

τον περιαστικό.

Όλα αυτά τα μέτρα που εμείς προτείναμε μέσω των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δεν

μπορούσαν τουλάχιστον μέχρι σήμερα να αποτελέσουν πραγματική προστασία, αφού ο μηχανισμός

παρακολούθησής των, των περιβαλλοντικών όρων, δεν ήταν καθόλου επαρκής. Σήμερα, μετά από

αρκετά χρόνια εφαρμογής του θεσμού, η δημιουργία της ειδικής υπηρεσίας ελεγκτών περιβάλλοντος

θεωρώ ότι είναι η πλέον παρήγορη προσπάθεια. Αυτό όσον αφορά την προσέγγιση της προστασίας

του περιβάλλοντος μέσω των περιβαλλοντικών μελετών.

Η χωροταξική πολιτική έχει από τη φύση της ένα μεγάλο εύρος που κινείται από τις παρυφές του

πολεοδομικού σχεδιασμού, ως τις παρυφές της οικονομικής περιφερειακής πολιτικής και υλοποιείται

από χώρα σε χώρα με διαφορετικά συστήματα χωροταξικής πολιτικής. Είναι γνωστή σε όλους η

απαίτηση της περιβαλλοντικής αξιολόγησης των επιπτώσεων που υπάρχει σήμερα σε κάθε τομέα

της οικονομικής πολιτικής.

Το Περιφερειακό Πρόγραμμα Κρήτης και Νήσων Αιγαίων της προγραμματικής περιόδου 2007 –

‘13, τα ειδικά χωροταξικά συμπληρώθηκαν με την στρατηγική εκτίμηση των περιβαλλοντικών

επιπτώσεων. Ήταν η πρώτη ουσιαστική επαφή των υπηρεσιών με το νέο θεσμό, του οποίου ο

χειρισμός αυτή τη στιγμή γίνεται σε κεντρικό επίπεδο, σε επίπεδο Υπουργείου.

Περιβαλλοντική διάσταση του χωροταξικού σχεδιασμού εισάγεται ουσιαστικά το 1988 με την

τροποποίηση των κανονισμών των διαρθρωτικών ταμείων και κυρίως του άρθρου 10 του

κανονισμού του ΕΤΠΑ, επειδή με αυτό ανετέθη στην επιτροπή η υλοποίηση προγράμματος μελετών

για τις χωρικές επιπτώσεων των έργων, των μεταφορικών υποδομών και για την κατάρτιση του

σχεδίου για τις προοπτικές οργάνωσης του κοινοτικού χώρου.

Έκτοτε το περιβάλλον αποτελεί βασικό ζήτημα ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής χωροταξικής

πολιτικής, αφού οι ενιαίες αειφόρος ανάπτυξη, συνετή διαχείρισης της φυσικής και πολιτιστικής

67

κληρονομιάς, οικονομική ανάπτυξη και συνοχή, κυριαρχούν στους βασικούς στόχους του σχεδίου

ανάπτυξης του κοινοτικού χώρου και στα βασικά ζητήματα ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στην ελληνική νομοθεσία η περιβαλλοντική συνιστώσα του χωροταξικού σχεδιασμού

θεσμοθετήθηκε από τον νόμο το 2508 του ’97, αφού αρκετά σημεία των προδιαγραφών του

ρυθμιστικού και των ΣΧΟΟΑΠ έχουν περιβαλλοντική διάσταση. Και δεύτερον, την κοινή Υπουργική

απόφαση 107017 του ’06 η οποία αναφέρεται στην στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών

επιπτώσεων και προγραμμάτων, η οποία αποτελεί το πλέον βασικό εργαλείο που θεσπίστηκε από

το Σεπτέμβρη του 2006 για την προστασία του περιβάλλοντος και εναρμονίζει την οδηγία τη 42 του

2001.

Εάν κάποιος προσεκτικά αναλύσει τους στόχους και τα βασικά ζητήματα ενδιαφέροντος του

ρυθμιστικού σχεδίου, θα διαπιστώσει τη περιβαλλοντική διάσταση του και πως αυτή πρέπει να

αναλύεται, να προσεγγίζεται σε κάθε στόχο. Και θα αναφερθώ σε τέσσερις βασικούς στόχους του

ρυθμιστικού σχεδίου για να δούμε πως εκεί πράγματι εισέρχεται το περιβάλλον.

Ο ένας είναι ότι αποτελεί μια χωρικά ισόρροπη και βιώσιμη ανάπτυξη της αστικής περιοχής. Ο

στόχος αυτός επιτυγχάνεται πράγματι με τη διαπίστωση των νέων τάσεων στα κοινωνικά,

οικονομικά, δημογραφικά και χωρικά χαρακτηριστικά και στη δομή και διάρθρωση του παραγωγικού

δυναμικού κάθε σημαντικού και κρίσιμου κέντρου με έμφαση στον τριτογενή τομέα, καθώς και στον

ποιοτικό εκσυγχρονισμό των τομέων της οικονομίας, πάντα όμως προς την κατεύθυνση της

βιώσιμης ανάπτυξης. Ένας όρος ο οποίος θα πρέπει να αναλύεται μέσα και να προσεγγίζεται, ήδη

και στις προηγούμενες εισηγήσεις έγινε αναφορά πάνω σ’ αυτό.

Δεύτερος στόχος, η προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής

κληρονομιάς. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται με τη διατύπωση συγκεκριμένων προτεραιοτήτων σε

θέματα σχεδιασμού, χρήσεων γης και σαφών κατευθύνσεων δημιουργίας οργανωμένων υποδοχέων

ανάπτυξης των διαφόρων δραστηριοτήτων, δράση με άμεση περιβαλλοντική διάσταση.

Και δεύτερον, την κατοχύρωση και εδραίωση των νέων τάσεων που επικρατούν στην εξέλιξη του

οικιστικού δικτύου, που συνοψίζεται στην αραίωση των πυκνοτήτων των πολεοδομικών

συγκροτημάτων και στη τόνωση του δικτύου του εξωαστικού χώρου.

Ένας τρίτος στόχος είναι η οικονομική και κοινωνική συνοχή. Τούτο προσεγγίζεται πως; Με την

ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών που διαγράφονται για κάθε περιοχή αστικού κέντρου και

στο διευρυμένο ρόλο που αναλαμβάνουν εξαιτίας της γεωγραφίας που επικρατεί στον εθνικό,

βαλκανικό, μεσογειακό, ευρωπαϊκό, αλλά και διεθνή χώρο. Οι πολιτικές αυτές που υπηρετούν τους

στόχους της άρσης των περιφερειακών ανισοτήτων και της ενίσχυσης των μειονεκτικών

προβληματικών περιοχών, έχουν συχνά περιβαλλοντική διάσταση, αφού αναβάθμιση μειονεκτικών

περιοχών συχνά σημαίνει αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των

κατοίκων, που άμεσα συνδέεται με τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος.

Ένας τελευταίος στόχος είναι η εξασφάλιση υγιών συνθηκών ανταγωνιστικότητας στο χώρο. Ο

στόχος αυτός επιτυγχάνεται με την απόδοση ιδιαίτερης σημασίας στα προγράμματα των μεγάλων

έργων υποδομής που βρίσκονται σε εξέλιξη ή σε έργα υποδομών που θα πρέπει να

πραγματοποιηθούν, διότι αυτά επηρεάζουν τη δομή, τη διάρθρωση και τη γενικότερη εξέλιξη της

περιοχής κάθε σημαντικού αστικού κέντρου.

68

Ο προσδιορισμός μέσω του ρυθμιστικού σχεδίου ενέχει και την εν μέρει περιβαλλοντική

αδειοδότηση τους, αφού μια πολύ καλή αναλυτική δηλαδή εξέταση του περιβάλλοντος στα πλαίσια

εκπόνησης του ρυθμιστικού σχεδίου καλείται σε σημαντικό βαθμό τις απαιτήσεις μιας προμελέτης

περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

Αναλύοντας επομένως κάποιος απλά και μόνο τους βασικούς στόχους του ρυθμιστικού σχεδίου

παρατηρεί ότι, παρότι ο χαρακτήρας του είναι καθαρά αναπτυξιακός, η περιβαλλοντική του διάσταση

είναι ιδιαίτερα εμφανής. Μέσα από τις προδιαγραφές των ΣΧΟΟΑΠ τίθενται πλέον σαφής

κατευθύνσεις για προσδιορισμό περιοχών ειδικής προστασίας και περιοχών περιορισμού της

δόμησης.

Θα πρέπει επομένως οι μελετητές να προσδιορίζουν με σαφήνεια το προστατευτέο αντικείμενο

και στη συνέχεια να προτείνουν μέτρα και περιορισμούς, προκειμένου να επιτευχθεί η διαφύλαξη

αυτών των περιοχών. Στις προδιαγραφές των ΣΧΟΟΑΠ τονίζεται ότι:

Πρέπει να διακατέχονται από πνεύμα οικονομίας στη κατανάλωση και υποβάθμιση των φυσικών

πόρων.

Να προσδιορίζεται ο τρόπος που αναπτύσσονται τα οικιστικά σύνολα σύμφωνα με τις απαιτήσεις

της βιώσιμης ανάπτυξης.

Εξισορρόπηση των οικιστικών και λοιπών αστικών χρήσεων με ρυθμίσεις προστασίας των

φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

Να λαμβάνονται υπόψη στην αστική διάχυση τα πρότυπα της αειφόρου ανάπτυξης με βάση τα

οποία πρέπει να αποφεύγεται υψηλό κόστος υποδομών, κυκλοφορία, κατανάλωση ενέργειας,

υποβάθμιση περιβάλλοντος.

Να υπάρχει προστασία των τοπίων.

Να περιέχουν τυχόν περιοχής απαγόρευσης ΑΠΕ, ώστε στην υπόλοιπη έκταση του αντίστοιχου

ΟΤΑ να μπορούν να χωροθετηθούν τέτοιες εγκαταστάσεις, χωρίς να απαιτούνται ιδιαίτερα

γραφειοκρατικές διοικητικές πράξεις.

Να αποκλείεται η χωροθέτηση της πολεοδόμησης περιοχών εντός των περιοχών ειδικής

προστασίας.

Να προσδιορίζονται οι περιοχές απόλυτης προστασίας και απλής προστασίας.

Να προσδιορίζονται οι περιοχές τουρισμού, παραθεριστικής κατοικίας στις ευαίσθητες παράκτιες

ζώνες.

Να χωροθετούνται παραγωγικές δραστηριότητες εκτός ζώνης υψηλής παραγωγικότητας ή

συνδυασμός παραγωγικών δραστηριοτήτων με την αγροτική παραγωγή.

Με τη νέα αυτή προσέγγιση το καθορισμό ζωνών επιχειρηματικότητας θα ωφεληθούν ιδιαίτερα οι

δραστηριότητες και η ανταγωνιστικότητα.

Το Υπουργείο Ανάπτυξης θα μπορέσει να σχεδιάσει την πολιτική του σε πιο στέρεες βάσεις και

επιχειρήσεις, να προχωρήσουν στην πραγματοποίηση των επενδύσεων της με μεγαλύτερη σιγουριά

και μακροχρόνιο προγραμματισμό.

Το εργαλείο εκείνο με το οποίο μπορεί κάποιος να προσεγγίσει την περιβαλλοντική διάσταση

του ρυθμιστικού σχεδίου και γενικότερα του χωροταξικού σχεδιασμού, είναι σήμερα η στρατηγική

μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αναφέρθηκα ενδεικτικά σε εκείνα τα σημεία των ΣΧΟΟΑΠ τα

69

οποία θεωρώ και εμείς σαν υπηρεσία θα θέλαμε να γίνεται μία ιδιαίτερη προσέγγιση μέσα στις

μελέτες των ΓΠΣ ΣΧΟΟΑΠ.

Όσον αφορά την στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία είναι ένα

καινούριο εργαλείο και η οποία είναι απαίτηση πλέον σε κάθε ένα ΣΧΟΟΑΠ, η οποία ακόμα δεν έχει

αρχίσει να εφαρμόζεται, αφού ξέρετε ότι τα ΣΧΟΟΑΠ τα οποία ήτανε ενταγμένα στο ΕΠΠΕΡ και στο

ΠΕΠ απαλλάχτηκαν απ’ αυτήν την υποχρέωση. Όμως επειδή θα αρχίσει σήμερα, αρχίζει πλέον να

εκπονείται ΣΜΠΕ σε κάθε ένα ΣΧΟΟΑΠ θεώρησα επιβεβλημένο να κάνω μία αναφορά στο τι είναι

στρατηγικές μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αφού θεωρώ ότι πραγματικά αυτές

αντιμετωπίζουν την περιβαλλοντική συνιστώσα του χωροταξικού σχεδιασμού, τουλάχιστον σε

περιφερειακό επίπεδο που εμείς εξετάζομε.

Μετά από την ισχύ της οδηγίας της 200142 για τη στρατηγική περιβαλλοντική αξιολόγηση του

σχεδίου και προγραμμάτων, τα χωροταξικά πολεοδομικά σχέδια εμπεριέχουν συνδυασμένη

περιβαλλοντική και αειφορική αξιολόγηση. Η στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα

πρέπει να εξειδικεύσει και να εξετάσει όλα αυτά που παραπάνω ανέφερα σε επίπεδο ΣΧΟΟΑΠ,

τοπία, ευαίσθητες ζώνες, πρότυπα αειφόρου ανάπτυξης κ.λ.π.

Η στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα πρέπει να εκπονείται παράλληλα με

τη Β2 φάση της μελέτης και να ολοκληρώνεται πριν από αυτή, ώστε οι όποιες προτάσεις της να

ενσωματώνονται στη τελική Β2 φάση της μελέτης.

Η στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση παρέχει σημαντικά οφέλη, τόσο για την προστασία

του περιβάλλοντος – όσο και για την ενσωμάτωση των αρχών της αειφορίας σε ανώτερα και

προγενέστερα στάδια σχεδιασμού, από αυτά των έργων και δραστηριοτήτων.

Με την υλιστική αυτή προσέγγιση εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, επεκτείνεται η

εφαρμογή της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις πολιτικές σχεδιασμού και

προγραμματισμού όλων των δραστηριοτήτων.

Το νομοθέτημα αυτό έρχεται να θεραπεύσει τη σημερινή κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται

από αποσπασματικές πολιτικές που διαμορφώνονται με νομοθετικές παρεμβάσεις και έργα, χωρίς

να εξετάζεται ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός.

Μέχρι σήμερα οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από συγκεκριμένα έργα υποβάλλονται σε

εκτίμηση βάση των οδηγιών για την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Η εκτίμηση αυτή ωστόσο γίνεται

σε ένα στάδιο όπου συχνά οι δυνατότητες για να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις

του έργου, είναι περιορισμένες. Με αφορμή τη στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση, οι αποφάσεις

αυτές που αφορούν στη χωροθέτηση έργων ή στην επιλογή των εναλλακτικών λύσεων, μπορεί να

έχουν ληφθεί ήδη στο πλαίσιο σχεδίων για ένα ολόκληρο τομέα ή γεωγραφική περιοχή πριν

φτάσουμε στα έργα. Τούτο σημαίνει ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται ενώ τα σχέδια είναι πρακτικά υπό

ανάπτυξη και μπορούν να υιοθετούνται, εξειδικεύονται σε εύθετο χρόνο.

Ουσιαστικά οι στρατηγικές μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι εργαλείο της

προστασίας του περιβάλλοντος που υπηρετεί την αρχή της πρόληψης.

Εφαρμογή. Η στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση αναφέρεται σε σχέδια και προγράμματα,

που αφορούν τομεακές περιφερειακές πολιτικές και στρατηγικές για την αγροτική ανάπτυξη, την

70

ενεργειακή ανάπτυξη, την ανάπτυξη των μεταφορών, τη διαχείριση των νερών, τη βιομηχανία, τον

τουρισμό, την χωροταξία, την πολεοδομία.

Ενδεικτικά αναφέρω σχεδιασμούς γνώριμους σε σας, όπως είναι ο περιφερειακός

σχεδιασμός διαχείρισης απορριμμάτων Κρήτης, τώρα με την αναθεώρησή του θα πρέπει να γίνει και

στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως είναι τα ΟΠΑΑΧ, τα Ολοκληρωμένα

Προγράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου κ.λ.π.

Οφέλη. Η εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας στη χώρας μας που ενσωματώνει τις

αντίστοιχες διατάξεις για την αντίστοιχη Ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία, αποτελεί ένα καλό

παράδειγμα αγαστής συνεργασίας των συναρμοδίων υπηρεσιών, της διοίκησης, της κοινωνίας και

των επιμελητηρίων, ώστε να έχουμε τα μέγιστα δυνατά αποτελέσματα.

Ο αναπτυξιακός προγραμματισμός και η στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση, αποτελούν δύο

εργαλεία συνάρθρωσης, αλληλοσυμπλήρωσης και ενδυνάμωσης του οικονομικού συστήματος προς

τη κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης.

Η στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση ουσιαστικά έρχεται να προσδώσει προστιθέμενη αξία στον

αναπτυξιακό προγραμματισμό.

Ο στόχος της συνάρθρωσης, του χωρικού σχεδιασμού και της στρατηγικής περιβαλλοντικής

εκτίμησης με τον αναπτυξιακό προγραμματισμό, αποτελεί το βασικό ζητούμενο.

Η σημερινή συγκυρία είναι ευνοϊκή, αφού το ΕΣΠΑ, το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς

2007 – 2013, βρίσκεται προ των πυλών και τα επιχειρησιακά προγράμματα καλούνται να λάβουν

σοβαρά υπόψη τους την κοινοτική οδηγία για την στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση.

Η εφαρμογή της μπορεί να αποτελέσει εργαλείο για την βελτίωση του σχεδιασμού σε επίπεδο

τεχνικό, διοίκησης και κοινωνίας, με κέρδος για το περιβάλλον, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την

ποιότητα ζωής.

Νέες απαιτήσεις οργάνωσης για την εφαρμογή. Η οδηγία εισάγει πολλά καινοτόμα στοιχεία για

την εφαρμογή της για την κάλυψη των οποίων η διοίκηση, τόσο η κεντρική όσο και η αυτοδιοίκηση,

απαιτούν στελέχωση με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό. Σήμερα υπάρχει όντως έλλειψη

εμπειρίας σε ζητήματα ολοκληρωμένου σχεδιασμού και εξοπλισμού με εργαλεία λογισμικού ή τις

υποδομές, γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών, βάσεις δεδομένων και άλλα.

Για την αντιμετώπιση όλων των παραπάνω, απαιτείται η συμβολή όλων των φορέων σε

συνεργασία με τη δημόσια διοίκηση, προκειμένου να υπερβούμε την πολυαρχία και τον

κατακερματισμό των αρμοδιοτήτων, καθώς και τη διάχυση ευθυνών.

Η ικανοποίηση όλων των παραπάνω απαιτήσεων καλείται συγχρόνως και υποχρεώσεις της

χώρας μας έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως οι ετήσιες αναφορές για την κατάσταση του

περιβάλλοντος. Είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε αυτό και τέτοια εργαλεία μας βοηθούνε στο

να ανταποκριθούμε σ’ αυτές τις υποχρεώσεις. Η παρακολούθηση των περιβαλλοντικών δεκτών,

έκανε αναφορά η Κα Μπαϊραχτάρη στην πρωινή της ομιλία. Η λειτουργία των δικτύων πληροφοριών

σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τι να πρέπει να περιέχει μια στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, θα αναφερθώ

ενδεικτικά στα κύρια βασικά της σημεία. Θα πρέπει πρώτον, να περιγράφει σε γενικές γραμμές το

71

περιεχόμενο των κύριων στόχων του σχεδίου ή προγράμματος και τις σχέσεις που έχει αυτό με άλλα

σχετικά σχέδια ή προγράμματα.

Ο συσχετισμός της σε συνδυασμό με την εξέταση των συνολικών επιπτώσεων όλων των

παραπάνω σχεδίων, δείχνει το στρατηγικό χαρακτήρα της περιβαλλοντικής αυτής μελέτης.

Δεύτερον, οι σχετικές πτυχές της τρέχουσας κατάστασης του περιβάλλοντος πρέπει επίσης να

δίδονται μέσα σε μια στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και η βάση της πιθανής

εξέλιξης σε περίπτωση που δεν εφαρμοστεί το σχέδιο ή πρόγραμμα. Είναι η περίφημη εξέταση της

μηδενικής λύσης. Η απαίτηση αυτή υποδηλώνει την ανάγκη στήριξης της στρατηγικής μελέτης

περιβαλλοντικών επιπτώσεων με επικαιροποιημένη πληροφορία, στοιχείο που της επιβάλλει τη

βελτίωση της ποιότητας της.

Τρίτον, τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των περιοχών που ενδέχεται να επηρεαστούν

σημαντικά από την εφαρμογή του σχεδίου του προγράμματος. Η απαίτηση αυτή στοχεύει στο να

περιγράψει και αξιολογήσει τα σημαντικά προβλήματα που ενδέχεται να προκαλέσει το σχέδιο ή

πρόγραμμα στη περιοχή, αλλά και τις θετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις του. Θα πρέπει να γίνει

ιδιαίτερη αναφορά στους τομείς βιοποικιλότητα, πληθυσμός, η υγεία των ανθρώπων, πανίδα,

χλωρίδα, έδαφος, ύδατα, αέρας, κλιματικοί παράγοντες, ιδιοκτησιακό καθεστώς, καθώς και

επιπτώσεις και έπ’ αυτού, αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά, τοπία και σχέση μεταξύ των

ανωτέρω παραγόντων.

Ο όρος που ανέφερα προηγουμένως, σημαντικά προβλήματα, ως σημαντικές, υποδηλώνει

απαίτηση για περιεκτικότητα, ουσία, ουσιαστική προσέγγιση και αποφυγή περιττολογίας – που καμιά

φορά συναντούμε στις μελέτες αυτές – η οποία τις περισσότερες φορές αποπροσανατολίζει.

Η απαίτηση για μνεία και των θετικών επιπτώσεων, στοχεύει στο να αναδείξει την όποια

περιβαλλοντική του διάσταση.

Τι άλλο θα πρέπει να περιέχει. Τα τυχόν υφιστάμενα περιβαλλοντικά προβλήματα, που μπορεί να

επηρεάσει το σχέδιο με έμφαση σε εκείνα που αφορούν περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής

σημασία, τις περιοχές που χαρακτηρίζονται σύμφωνα με τις οδηγίες 79409 που είναι ειδικές

περιοχές προστασίας για την ορνιθοπανίδα και περιοχές προστασίας της φύσης, οι οποίες

αντιμετωπίζονται βέβαια με τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες. Απαιτούν μια ιδιαίτερη προσέγγιση,

αλλά όμως θα πρέπει μέσα σ’ ένα τέτοιο σχεδιασμό, να προσεγγίζεται ο τρόπος που αυτές θα

δρουν με την υπόλοιπη περιοχή.

Οι στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας που έχουν τεθεί σε διεθνές ή κοινοτικό επίπεδο, η οποία

αφορά το σχέδιο ή πρόγραμμα και ο τρόπος με τον οποίο αυτοί οι γενικοί στόχοι καθώς και τα

περιβαλλοντικά ζητήματα, έχουν ληφθεί υπόψη κατά την προετοιμασία αυτού του σχεδίου.

Η στάση αυτή κρίνεται σήμερα απαραίτητη και υλοποιεί το περιβαλλοντικό απόφθεγμα,

σκέπτομαι παγκόσμια, δρω τοπικά. Πάντα θα πρέπει να εμφανίζονται αυτοί οι στόχοι, παράδειγμα

μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα που είναι παγκόσμιος στόχος, πως

προσεγγίζεται μέσα σ’ εάν σχέδιο ή πρόγραμμα το οποίο υλοποιείται έστω και σε περιφερειακό

επίπεδο.

72

Τα προβλεπόμενα μέτρα για την πρόληψη, τον περιορισμό και την κατά το δυνατόν

εξουδετέρωση οποιονδήποτε σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την

εφαρμογή του σχεδίου ή προγράμματος.

Ακόμα, η παρουσία σε γενικές γραμμές των λόγων για τους οποίους επελέγησαν τα εξετασθέντα

εναλλακτικά σενάρια και η περιγραφή του τρόπου σύγκρισης των με μνεία τις τυχόν δυσκολίες που

προέκυψαν κατά την συγκέντρωση των απαιτούμενων πληροφοριών, τεχνικά ελαττώματα,

προβλήματα οργάνωσης, έλλειψη τεχνογνωσίας.

Τούτο μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη οργάνωση συλλογής των πληροφοριών για την

παρακολούθηση της υποβάθμισης του συστήματος. Αυτό το αντιμετωπίζουμε πολλές φορές, η

δυσκολία που έχουν οι μελετητές να συλλέξουν την πληροφορία. Αυτό θα πρέπει να αναδεικνύεται

και να παρουσιάζεται. Είναι μία βοήθεια στη διοίκηση, το πως πρέπει να οργανωθεί, προκειμένου να

μπορεί να χορηγείται η πληροφορία στους μελετητές.

Οι λογικές εναλλακτικές δυνατότητες είναι ένα από τα δυνατά σημεία της οδηγίας, που σε

συνδυασμό με τον σημαντικό όρο της εξέτασης ο όρος λογικές στοχεύει στη παραγωγή ενός

ρεαλιστικού ορθολογικού εργαλείου που υπηρετεί την πραγματική κατάσταση με αυθεντικό τρόπο.

Ακόμα, η περιγραφή των προβλεπομένων ενεργειών σχετικά με τον έλεγχο θέτοντας δείκτες

παρακολούθησης, αυτό που είπε η Κα Μπαϊραχτάρη και γι’ αυτό θεώρησα ότι είναι πολύ σημαντικό,

είναι ζητούμενο σήμερα, οι δείκτες παρακολούθησης που πρέπει να θέτει μια στρατηγική

περιβαλλοντική εκτίμηση και τρόπο μέτρησης, προκειμένου να αξιολογείται η παρέκκλιση από τα

προβλεπόμενα. Παρά του ότι σύμφωνα με την ΚΥΑ η παρακολούθηση των σημαντικών

περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών, εντούτοις η Ευρωπαϊκή

Ένωση επιθυμεί τα μέτρα παρακολούθησης να προκύπτουν μετά από πρόταση του μελετητή και τις

απαραίτητες διαβουλεύσεις με το κοινό.

Η ενσωμάτωση των μέτρων ελέγχου στο σχέδιο, οδηγεί τα κράτη μέλη στο να διαδραματίσουν

ένα ουσιαστικό ρόλο στο πολύ σημαντικό ζήτημα της συνεχούς παρακολούθησης. Σημειωτέον ότι

είναι γενικευμένο το πρόβλημα της ισχνής εφαρμογής μέτρων περιβαλλοντικής παρακολούθησης

από τα κράτη μέλη και αυτό αποτελεί τροχοπέδη στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής της

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόβλημα αυτό διαπιστώθηκε και από τους εταίρους ενός προγράμματος

της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα το γνωρίζετε ίσως, το πρασινίζοντας τα περιφερειακά, το GIEP, Green

Ingression Develop Program.

Ακόμα και τέλος, θα πρέπει μια τέτοια μελέτη να περιλαμβάνει μια μη τεχνική περίληψη των

πληροφοριών που παρέχονται βάσει των ανωτέρω θεμάτων. Η περίληψη αυτή θεωρείται σημαντικό

στοιχείο, γιατί μέσω αυτής ενημερώνονται και αντιλαμβάνονται οι μη ειδικοί, οι πολίτες και το κοινό

και οι αποφασίζοντες.

Μεγάλη αδυναμία των μελετών αυτών αποτελεί η έλλειψη περιβαλλοντικών στόχων και δεικτών.

Τα μέχρι σήμερα συμπεράσματα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ποιότητα των

παραπάνω μελετών είναι η ποιοτική και ποσοτική τους έλλειψη.

Τα παραπάνω θα μπορούσαν να έχουν προσδιοριστεί μέσα από αυτό που αποκαλούμε

περιφερειακή περιβαλλοντική πολιτική, είναι αυτό που ανέφερε ο κ. Καμπέλη προηγουμένως.

Δηλαδή να υπάρχει μια πολιτική η οποία να στοχεύει κάπου και μέσα εκεί να εντάσσεται αυτή η

73

στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία μπορεί να ενσωματωθεί αυτή η

περιβαλλοντική πολιτική στο περιφερειακό πλαίσιο του περιφερειακού σχεδιασμού, του οποίου και

σύντομα θα αρχίσει και η τροποποίηση – επικαιροποίηση, με στόχο να περιλάβει και εξειδικεύσει

τους στόχους του εθνικού χωροταξικού και των ειδικών χωροταξικών πλαισίων.

Στα πρώτα αίτια εφαρμογής της κοινής αυτής Υπουργικής απόφασης έχουνε επισημανθεί θέματα

για τα οποία απαιτείται να υπάρξουν σαφής κατευθύνσεις όσον αφορά τις ενδεχόμενες

καθυστερήσεις στην ήδη χρονοβόρα διαδικασία σε εκπόνηση και έγκριση των γενικών

πολεοδομικών σχεδίων και ΣΧΟΟΑΠ, τη διαβούλευση με το ενδιαφερόμενο κοινό, παρατηρείται

έλλειψη κουλτούρας, ουσιαστικής διαβούλευσης και επομένως απαιτούνται διαδικασίες με καλύτερα

διαρθρωμένο σχεδιασμό.

Οι διαβουλεύσεις είναι ένα δυναμικό εργαλείο στην υπηρεσία των στόχων της οδηγίας. Τα

τέσσερα ουσιαστικά βήματα μιας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι:

η εκπόνηση περιβαλλοντικής μελέτης,

η διεξαγωγή διαβουλεύσεων,

η λήψη απόφασης με συνεκτίμηση της περιβαλλοντικής μελέτης επί των

αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων,

τέταρτον, η παροχή πληροφοριών σχετικά με την απόφαση, δημοσιοποίηση της

απόφασης.

Φαίνεται ότι είναι αναγκαία για την εφαρμογή της Υπουργικής αυτής της απόφασης:

Η εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας μιας περιοχής προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της

στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης για την προσέγγιση της οποίας απαιτείται ανάπτυξη

βάσεων δεδομένων.

Ο υπολογισμός του οικολογικού αποτυπώματος, ο οποίος προσεγγίζεται με τις ειδικές

περιβαλλοντικές μελέτες.

Η συνεκτίμηση προτάσεων άλλων τομεακών μελετών περιβαλλοντικού σχεδιασμού.

Η ανάπτυξη δεικτών και κριτηρίων σε αρχικό στάδιο σχεδιασμού, προκειμένου να μπορέσει

να λειτουργήσει ένα παρατηρητήριο για την χωροταξία.

Η ανάγκη έκδοσης επίσημου οδηγού ερμηνευτικού της οδηγίας, προκειμένου να είναι

δυνατή η συμμετοχή στη διαδικασία εφαρμογής της οδηγίας όλων όσων προβλέπονται σ’ αυτή.

Και τέλος θα ήθελα να κλείσω με την έννοια της αειφορίας ή βιωσιμότητας που τόσες φορές

ανέφεραν και στην ανάπτυξη είναι ασαφής, επιδέχεται εναλλακτικές ερμηνείες και είναι σύνθετη.

Πρωτοδιατυπώθηκε το 1972 στο βιβλίο «Τα όρια για την ανάπτυξη» που περιέχει έρευνα για

μακροχρόνιες συνέπειες από την αύξηση του πληθυσμού, την μεγέθυνση του βιομηχανικού

κεφαλαίου, την αύξηση της παραγωγής τροφίμων, την κατανάλωση των φυσικών πόρων και τη

ρύπανση του περιβάλλοντος. Στην εργασία αυτή η έννοια της αειφορίας συναντήθηκε με την

εγκαθίδρυση συνθηκών οικολογικής και οικονομικής σταθερότητας που θα μπορέσουν να

διαρκέσουνε εσαεί στο μέλλον.

Αυτή η παγκόσμια εξισορρόπηση θα μπορούσε να προσφέρει στον κάθε άνθρωπο που ζει πάνω

στη γη, τις δυνατότητες να ικανοποιεί τις βασικές βιοτικές του ανάγκες, καθώς και ίσες ευκαιρίες για

την πραγμάτωση των ατομικών δυνατοτήτων του. Διότι άλλως, αν οι σύγχρονες τάσεις αύξησης του

74

παγκόσμιου ανθρώπινου πληθυσμού, της εκβιομηχάνισης, της ρύπανσης του περιβάλλοντος, της

παραγωγής των τροφίμων και της κατανάλωσης των φυσικών πόρων συνεχιστούν με τους ίδιους

ρυθμούς, μέσα στα επόμενα 100 χρόνια θα φτάσουν πάνω σ’ αυτό το πλανήτη στα όρια της

μεγέθυνσης. Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Ευχαριστούμε πολύ τον συνάδελφο Μανόλη Μαυράκη και καλούμε στο βήμα τον κ.

Μπαλατσινό. Θα μας μιλήσει για το ρυθμιστικό της Πάτρας.

ΜΠΑΛΑΤΣΙΝΟΣ: Θα σας μιλήσω για το ρυθμιστικό της Πάτρας μόνο υπό τη μορφή παραδείγματος.

Πριν πούμε για το ρυθμιστικό της Πάτρας επιτρέψτε μου μία εισαγωγή. Από το πρώτο άρθρο

της Υπουργικής απόφασης η οποία θεσμοθετεί τις τεχνικές προδιαγραφές των ρυθμιστικών

σχεδίων, προσδιορίζεται ο χαρακτήρας του αντίστοιχου σχεδιασμού. Επαναλαμβάνει το χωρίο του

νόμου 2508 του ’97, σύμφωνα με το οποίο το ρυθμιστικό σχέδιο αποτελεί επιτελικό σχέδιο χάραξης

χωρικών πολιτικών με προσδιορισμένα κοινωνικά, οικονομικά και αναπτυξιακά πλαίσια, αλλά και

μηχανισμούς στρατηγικού σχεδιασμού των σημαντικών κρίσιμων αστικών περιοχών της χώρας.

Επιπλέον όπως αναφέρει τα ρυθμιστικά σχέδια οφείλουν να εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις του

εγκεκριμένου περιφερειακού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης. Αν διατυπώνοντο πιο πρόσφατα

οι προδιαγραφές, θα υποχρέωναν προφανώς και τα ρυθμιστικά σχέδια να υπακούουν και στα

εθνικά πλαίσια, το χωροταξικό, το γενικό και τα τρία ειδικά.

Οι διατυπώσεις αυτές οι οποίες υποστηρίζονται αρκετά και από τα επόμενα άρθρα που

περιγράφουν αναλυτικά το περιεχόμενο των αντιστοίχων μελετών, προσδιορίζουν το επίπεδο, τη

χαρακτήρα και την κλίμακα του σχεδιασμού που αντιστοιχεί στο ρυθμιστικό σχέδιο μ’ ένα τρόπο

αρκετά σαφή.

Ωστόσο η πραγματικότητα υπαγορεύει τη χρήση των σχεδίων αυτών για την κάλυψη και

ορισμένων άλλων αναγκών, κυριότερες από τις οποίες προκύπτουν ως προϊόν της συνισταμένης

των παρακάτω προβλημάτων.

Πρώτον, το αθηνοκεντρικό πρότυπο ανάπτυξης δεν συγκεντρώνει απλώς δραστηριότητες,

πόρους και εξουσίες στη πρωτεύουσα, αλλά συχνά χρησιμοποιεί και τους δυναμικούς πόρους της

περιφέρειας ως συμπλήρωμα του αστικού εξοπλισμού της. Παρά τις σωστές κατευθύνσεις

αποκέντρωσης σε επίπεδο χωροταξικών πλαισίων, γενικού και ειδικών, ο πραγματικός εθνικός

σχεδιασμός όπως διατυπώθηκε μέσα από τα τρία ΚΠΣ και το ΕΣΠΑ, δεν κατόρθωσε να ξεπεράσει

κατά τη γνώμη μου τις μονοκεντρικές του εμμονές, εις ότι αφορά και το μοντέλο το ίδιο, τη φιλοσοφία

δηλαδή, την επιστημονική προσέγγιση.

Στον εύκολο αντίλογο ότι σημαντικά έργα εθνικής σημασίας υλοποιούνται εκτός Αττικής, η

απάντηση αφορά στην χωρική κατανομή των αναπτυξιακών αποτελεσμάτων των έργων

περισσότερο, παρά στο φυσικό υποδοχέα των παρεμβάσεων.

Για παράδειγμα, ο εκσυγχρονισμός των μεταφορικών υποδομών στην Δυτική Πελοπόννησο,

στην δυτική Ελλάδα με επίκεντρο το λιμάνι της Πάτρας, είναι προσανατολισμένο στην εξυπηρέτηση

αναγκών το κύριο βάρος των οποίων αφορά στη βελτίωση των παραγωγικών συντελεστών και στην

ικανοποίηση των καταναλωτικών απαιτήσεων της Αττικής.

75

Δεύτερο πρόβλημα, ο περιφερειακός σχεδιασμός ο οποίος ήτανε ένα χρήσιμο εργαλείο στη

περίοδο που διατυπώθηκε και θεσμοθετήθηκε, δεν επικαιροποιήθηκε έκτοτε. Σήμερα ακόμα και εάν

δεχτεί κανείς ότι υπήρξε πλήρης, συνεκτικός και στη σωστή κατεύθυνση, εμφανίζει έντονα σημεία

κόπωσης και χρήζει αναδιατύπωσης. Ωστόσο οι κατευθύνσεις τις οποίες περιείχε είναι σε ορισμένα

τουλάχιστον ζητήματα και ασαφείς και συνεπώς δεκτικές πολλαπλών ερμηνειών.

Η απουσία θεσμοθετημένου χωροταξικού σχεδιασμού στη Νομαρχιακή κλίμακα είναι επίσης

εμφανής, ιδιαίτερα στο νησιωτικό χώρο. Το παράδειγμα του προτύπου διαχείρισης των

απορριμμάτων είναι χαρακτηριστικό. Από τη μια ο νομοθέτης ανέθεσε την αρμοδιότητα στη

Περιφέρεια, καλά για το χερσαίο χώρο, αλλά εις ότι αφορά το νησιωτικό χώρο μάλλον δυσκόλεψε

παρά διευκόλυνε το σχεδιασμό της διαχείρισης των απορριμμάτων. Από την άλλη, ακόμα και

σήμερα, ο ισχύον περιφερειακός σχεδιασμός υπαγορεύει τη δημιουργία ΧΥΤΑ, όταν η απλή

υγειονομική ταφή – το ξέρετε όλοι – του συνόλου των απορριμμάτων θεωρείται πια ξεπερασμένος

τρόπος διαχείρισης στο σύνολο των χωρών της Ευρώπης και γενικότερα της Δύσης.

Η απουσία Νομαρχιακού χωροταξικού σχεδίου, οι πολλαπλές ερμηνείες των κατευθύνσεων

του περιφερειακού σχεδιασμού, οι περιορισμένες δυνατότητες των οργάνων της Νομαρχιακής

Αυτοδιοίκησης να ασκήσουνε τον τελικό έλεγχο στο περιεχόμενο του τοπικού σχεδιασμού τα ΓΠΣ

και τα ΣΧΟΟΑΠ, τα λέγαμε και στην προηγούμενη ημερίδα πριν το Φλεβάρη, και η φαινομενικά

τουλάχιστον τυχαία ιεράρχηση της εκπόνησης των σχεδίων αυτών, των ΣΧΟΑΑΠ εννοώ και ΓΠΣ,

επηρεάζουν το θεσμικό καθεστώς γης και συνεπώς και το αναπτυξιακό μοντέλο μ’ έναν τρόπο

χαοτικό. Αν επί παραδείγματι ένας Δήμος εκπονήσει και θεσμοθετήσει πρώτος το ΣΧΟΟΑΠ και

διατηρήσει το καθεστώς των παρόδιων παρεκκλίσεων σ’ ένα οδικό άξονα που τον συνδέει μ’ ένα

γειτονικό Δήμο βήτα, τότε είναι σχεδόν βέβαιο – το καταλαβαίνετε όλοι σας – ότι, και εάν ακόμα

υφίστανται οι προϋποθέσεις και η αναγκαιότητα ελέγχου της παρόδιας δόμησης στο Δήμο Βήτα,

αυτή αποκλείεται να θεσμοθετηθεί.

Τρίτο πρόβλημα, οι πόλεις στις οποίες επιχειρείται σύνταξη ρυθμιστικών σχεδίων περιέχουν

αστικά τμήματα περισσοτέρων του ενός Δήμου, γι’ αυτό άλλωστε μιλάμε για ρυθμιστικά σχέδια.

Ωστόσο, το πολεοδομικό καθεστώς ενός εκάστου, προσδιορίζεται από ξεχωριστεί μελέτη ΓΠΣ η

προσέγγιση της οποίας σχεδόν πάντα γίνεται αυτόνομα περιοριζόμενη εντός των διοικητικών ορίων

του αντίστοιχου ΟΤΑ. Ήδη, και αυτό είναι το πρόβλημα, ορισμένα από τα ΓΠΣ τέτοιων Δήμων

βρίσκονται στο τελικό στάδιο εκπόνησης, ενώ τα ρυθμιστικά σχέδια με τις κατευθύνσεις των οποίων

θα υποχρεούντο να είναι συμβατά, δεν έχουν ακόμα θεσμοθετηθεί.

Τέλος, η αρμοδιότητα του φορέα υλοποίησης του ρυθμιστικού σχεδίου, δηλαδή του

αντίστοιχου Οργανισμού, παρά τη βαρύτητα του σχεδίου και τον επιτελικό του χαρακτήρα,

εξαντλούνται σ’ ένα γνωμοδοτικό ρόλο στο σύνολο των ουσιαστικών χωροταξικών και

πολεοδομικών θεμάτων.

Όλες οι παραπάνω στρεβλώσεις σχετίζονται κατά τη γνώμη μου με τον τρόπο που ασκούνται

οι χωρικές πολιτικές στην Ελλάδα. Ας σημειωθεί ότι σημαντικότερες από πλευράς χωροταξικών

αποτελεσμάτων πολιτικές αποφάσεις, λαμβάνονται στο πλαίσιο της διαχείρισης των κοινοτικών

προγραμμάτων τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

76

Κατά κανόνα οι φορείς που έχουν την ευθύνη της διαμόρφωσης των πολιτικών αυτών, υπό

την έννοια της επιλογής, της αξιολόγησης, της προγραμματικής ιεράρχησης και της τελικής

σύνθεσης, ελάχιστα αξιοποιούν τη χωροταξία ως εργαλείο σχεδιασμού. Σε εθνικό επίπεδο αρκεί το

παράδειγμα της ανάπτυξης όλων των χερσαίων λιμενικών υποδομών στην Ηγουμενίτσα, που

προορίζεται να παίξει το ρόλο της πύλης της Εγνατίας, χωρίς να έχουν μέχρι στιγμής σχεδιαστεί, να

έχει καν ασχοληθεί κανείς με παρεμβάσεις, με στόχο τη διάνοιξη και εκβάθυνση του μικρού αβαθούς

και στενού δίαυλου του λιμανιού, για να επιβεβαιωθεί η ορθότητα της παραπάνω διαπίστωσης.

Αρκεί αυτό.

Αντίστοιχα σε τοπικότερη κλίμακα η εκτεταμένη χρήση του εργαλείου των ΠΕΡΠΟ

παραθεριστικής κατοικίας σε αναπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές, στηριγμένες

μάλιστα σε μελέτες που υιοθέτησε η πολιτεία, και η Νομαρχία δηλαδή και το ΥΠΕΧΩΔΕ,

φωτογραφίζοντας τις περισσότερες περιπτώσεις εκκρεμείς οικοδομικούς συνεταιρισμούς, αποτελεί

παράδειγμα κυριαρχίας μικρών ή μεγαλύτερων συμφερόντων έναντι όχι κάποιας ανώτερης

επιστημονικής θεώρησης ή έναντι κάποιου ουτοπικού πολιτικού οράματος, αλλά έναντι του

προφανούς δημόσιου συμφέροντος και της κοινής λογικής.

Εκτός δηλαδή από τη χαοτική ιεράρχηση και τις επικαλύψεις ή ελλείψεις των διαφόρων

επιπέδων σχεδιασμού, ο ίδιος ο σχεδιασμός νοούμενος ως επιστημονικό εργαλείο εξειδίκευσης

πολιτικών και οραμάτων, δεν αξιοποιείται ή ακόμα χειρότερα, ευτελίζεται σε επιστημονικό άλλοθι

προαποφασισμένων επιλογών.

Σε αυτό το πραγματικό πλαίσιο που στο βάθος των αιτίων του μπορεί κανείς να διακρίνει το

δημοκρατικό έλλειμμα της σύγχρονης Ελλάδας και τις αντίστοιχες στρεβλώσεις εν ονόματι της

δημοκρατίας, η εκπόνηση των νέων ρυθμιστικών σχεδίων αποτελεί αληθινή πρόκληση για εμάς τους

μελετητές.

Από τη μία το ύψος της αμοιβής, οι χρόνοι εκπόνησης και οι προδιαγραφές, υπαγορεύουν

μια επιτελικού χαρακτήρα αναδιατύπωση ή για να είμαστε και καλοί με το Υπουργείο, εξειδίκευση

ενός διατυπωμένου και λίγο – πολύ υλοποιούμενου κεντρικού σχεδιασμού. Από την άλλη τα

περιθώρια εμβάθυνσης της λεπτομέρειας της τοπικότερης κλίμακας επιπέδου Δήμου ή και οικισμού,

θέτουν τον πειρασμό της εμπλοκής σ’ ένα σχεδιασμό που θεσμικά αντιστοιχεί στα ΓΠΣ και

ΣΧΟΟΑΠ. Η τάση αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι τόσο η διευθύνουσα υπηρεσία, η

Διεύθυνση Πολεοδομικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΧΩΔΕ, όσο και οι ομάδες μελέτης, είναι κατά κανόνα

περισσότερο προσανατολισμένοι σε πολεοδομικές και λιγότερο σε χωροταξικές κλίμακες

σχεδιασμού.

Η προηγούμενη αναφορά στο δημοκρατικό έλλειμμα δεν είναι επιπόλαιη, στην ουσία η

διατήρηση και η ενίσχυση του κάθετου μονοκεντρικού προτύπου το οποίο συγκέντρωσε το μισό

πληθυσμό της Ελλάδας στην Αττική και η αναπαραγωγή του στην τοπική κλίμακα του νομού και της

περιφέρειας, προϋποθέτει και ταυτόχρονα διαιωνίζει δομές και διαδικασίες άσκησης εξουσίας που

μόνο κατ’ επίφαση μπορεί να χαρακτηριστούν δημοκρατικές.

Το σημαντικότερο πρόβλημα ωστόσο είναι ότι για την κατάσταση αυτή μικρή πια ευθύνη

φέρει η επίσημη πολιτεία, υπό την έννοια της τρέχουσας πολιτικής, αφού συχνότατα στην αντίθετη

77

της με τις τοπικές κοινωνίες εμφανίζεται προοδευτικότερη και δημοκρατικότερη. Η κύρια ευθύνη

αφορά στις ίδιες τις κοινωνίες και την κυρίαρχη ιδεολογία.

Οι χρόνια σχέση πολίτη – εξουσίας που μοιάζει με τη σχέση περιφέρειας – κέντρου, όπως

κληρονομήθηκε από τη ίδρυση του ελληνικού κράτους και αμφισβητήθηκε χωρίς αποτέλεσμα μόνο

στις ταραγμένες περιόδους των δύο παγκοσμίων πολέμων, μπορεί σχηματικά να αποδοθεί ως

σχέση ζητιάνου προς άρχοντα. Στη συνείδηση του πρώτου η παρουσία του δεύτερου είναι

απαραίτητη για την επιβίωση του. Και με την έννοια αυτή εξαρτά την ύπαρξη του από αυτόν, η δε

χειραφέτηση του δεν μπορεί να αποτελεί καθήκον του άρχοντος, αλλά επιδίωξη του ζητιάνου.

Οι στρεβλώσεις αυτές επίσης δεν οφείλονται κυρίως όπως θα περίμενε κανείς το πράγματι

δαιδαλώδες γραφειοκρατικό χρονοβόρο και αναποτελεσματικό σύστημα διοίκησης, αλλά πρωτίστως

στο γεγονός ότι εν ονόματι της δημοκρατίας μικρά και μεγάλα συμφέροντα με την ανοχή της

κοινωνίας ασκούν πιέσεις με τρόπο αρκετά αποτελεσματικό, τόσο στις τοπικές – όσο και στις

κεντρικές δομές της εξουσίας και με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνουν δυο πράγματα. Επιτυγχάνουν

πρώτον αρκετούς από τους σκοπούς τους, αλλά το χειρότερο δικαιώνουν την αντικειμενική και

αντιδημοκρατική μέθοδος τους ως τη μόνη αποτελεσματική.

Η μεταφορά πόρων και εξουσιών προς τη Τοπική Αυτοδιοίκηση συνεπώς δεν πρόκειται να είναι

βελούδινη, ακόμα και εάν η κεντρική διοίκηση αποφάσισε με γενναιότητα και εμπιστοσύνη να

εκχωρήσει υλοποιώντας ένα σύγχρονο πρόγραμμα αποκέντρωσης, πόρους και εξουσία στη Τοπική

Αυτοδιοίκηση, πράγμα εξαιρετικά απίθανο χωρίς σθεναρή και συγκροτημένη διεκδίκηση, είναι

σχεδόν βέβαιο ότι οι τοπικές κοινωνίες θα απαιτούσαν ένα μακρύ και επώδυνο διάστημα

δημοκρατικής χειραφέτησης μέχρι να κατορθώσουν να διαχειριστούν τους πόρους και την εξουσία

που θα αποκτούσαν. Άλλωστε το παράδειγμα της 30χρονης πορείας της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή

Ένωση προφανώς επιβεβαιώνει σε μία ανώτερη κλίμακα όλο αυτόν τον συλλογισμό.

Ο ρόλος του λιμανιού της Πάτρας στο τρέχον αναπτυξιακό πλαίσιο. Ο χάρτης αυτός αφορά τις

κατευθύνσεις που τίθενται από τον περιφερειακό σχεδιασμό, για τον οποίο έκανα τον σχολιασμό

πριν, ότι χρήζει αναδιατύπωσης.

Το ρυθμιστικό σχέδιο της Πάτρας εκπονείται σε μία περίοδο όπου σημαντικά έργα, κυρίως

μεταφορικών υποδομών, σχεδιάζονται ή υλοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή ή και στο εσωτερικό

του αστικού χώρου. Ο εκσυγχρονισμός του σιδηροδρομικού δικτύου και του αυτοκινητόδρομου

Κορίνθου Πατρών, ο διευρυμένος δυτικός άξονας Ιονία Οδός Πάτρα – Πύργος – Τσακώνα –

Καλαμάτα, το υπό κατασκευή νέο λιμάνι, το υπό ένταξη διαγώνιος άξονας Πάτρα – Ναύπακτος –

Δελφοί – Λαμία, οι συνδέσεις της πόλης με την περιμετρική οδό κ.λ.π., αποτελούν παρεμβάσεις στη

περιοχή που έχουν δρομολογηθεί στη βάση της υλοποίησης ενός κεντρικότερου σχεδιασμού.

Οι περισσότερες από τις παρεμβάσεις αυτές σχεδιάστηκαν με αφετηριακό κεφάλαιο το λιμάνι και

τη λειτουργία του λιμανιού της Πάτρας, που αποτελεί πόλο υπερτοπικής σημασίας με σημαντικό

ρόλο στον εθνικό ρόλο αλλά και στον υψηλής γεωπολιτικής σημασίας Αδριατικό διάδρομο.

Αντίθετα όμως με αυτό που θα περίμενε κανείς, η πόλη και η ευρύτερη περιοχή της Πάτρας δεν

φαίνεται να μεταλαμβάνουν των αποτελεσμάτων που η παρουσία τους παράγει. Αν δείτε τις

πυραμίδες των ηλικιών δεν αντιστοιχούν σε υγιείς παραγωγικά και οικονομικά περιοχές, αλλά

78

μάλλον σε συρρικνούμενες. Το ίδιο ισχύει και για τα αντίστοιχα ποσοστά ανεργίας, θα σας δείξω

παρακάτω.

Παρά τη κατακτημένη θέση του λιμανιού στο διεθνές μεταφορικό σύστημα, παρά τις σημαντικές

προς το μέγεθος και ως προς το παραγόμενο έργο των υποδομών ανώτατης εκπαίδευσης και παρά

το πλούσιο πολιτιστικό της κεφαλαίο, η Πάτρα εμφανίζεται ως η έδρα μιας από τις φτωχότερες και

πιο προβληματικές περιφέρειες της Ευρώπης, με οξυμένα προβλήματα ανεργίας, δημοκρατικής και

παραγωγικής συρρίκνωσης.

Ας κάνουμε όμως μία ιστορική αναδρομή γιατί νομίζω ότι κουβεντιάζοντας για το ρυθμιστικό του

Ηρακλείου έχει ένα ενδιαφέρον. Η ιστορία της πόλης, ο τρόπος με τον οποίο απέκτησε χαρακτήρα

σημαντικού αστικού πόλου, η ιστορία των ίδιων των παραγωγικών δυνάμεων που προκάλεσαν και

στήριξαν την όλη διαδικασία από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα μέχρι την 10ετία του ’80,

διαμορφώθηκε από παραμέτρους οι οποίες τα τελευταία χρόνια υπέστησαν δραματικές αλλαγές. Το

λιμάνι αποτέλεσε το σημαντικότερο μοχλό ανάπτυξης της πόλης, όχι μόνο επειδή είχε υπερτοπικό

χαρακτήρα, όχι γιατί ήταν μεγάλο δηλαδή, όχι δηλαδή γιατί ήταν η κύρια πύλη της χώρας από και

προς τη Δύση, αλλά πρωτίστως γιατί η υπερτοπικότητα του κατά τη γνώμη μου ισορροπούσε με το

γεγονός ότι η τοπική παραγωγή και η οικονομία το αξιοποιούσε ως ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα

για φτηνότερες εξαγωγές αγροτικών κυρίως προϊόντων.

Συνέχεια, μετά το 2ο Παγκόσμιο πόλεμο που η βιομηχανία και η μεταποίηση αναπτύχθηκαν

σημαντικά σε όλο το κόσμο, η ύπαρξη του λιμανιού αποτέλεσε κίνητρα εγκατάστασης σημαντικών

βιομηχανικών μονάδων στην ευρύτερη περιοχή της Πάτρας, πάλι με βάση την ευκολότερη διακίνηση

προϊόντων και πρώτων υλών. Η βιομηχανική ανάπτυξη προκάλεσε ενίσχυση των οικονομικών

δεικτών και έντονη στροφή προς την αστική περιοχή των πιο δυναμικών πληθυσμιακών ομάδων,

που εγκατέλειψαν την ύπαιθρο και συνεπώς και την πρωτογενή παραγωγή, και εγκαταστάθηκαν

στην πόλη απασχολούμενοι στην βιομηχανία.

Η αποβιομηχάνιση της περιοχής αποτέλεσμα συνολικότερων μεταβολών στις διεθνείς αγορές

αλλά και συγκεκριμένων πολιτικών της Κοινότητας, δεν μπόρεσε να αντιστρέψει την κεντρομόλο

δυναμική που η πόλη είχε δημιουργήσει προφανώς, δεν δημιούργησε δηλαδή ικανοποιητικά κίνητρα

για την αντιστροφή του φαινομένου και την αναζωογόνηση του πρωτογενούς τομέα της παραγωγής.

Φυσικά το γεγονός αυτό δεν εμφανίστηκε μόνο στη Πάτρα, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα και σε

πολλές άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες. Όμως οι περιοχές που στήριξαν την ανάπτυξη του στη

βιομηχανική παραγωγή επλήγησαν περισσότερο από τη ραγδαία αποβιομηχάνιση και η Πάτρα ήταν

μια από αυτές.

Δείτε τα ποσοστά ανεργίας όχι όπως τα μέτρησα εγώ, αλλά όπως τα μέτρησε η ΕΣΥΕ το 2001,

16% για την περιοχή του ρυθμιστικού σχεδίου, πολύ πάνω από τον εθνικό μέσο όρο.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο μόνος τομέας που είχε περιθώρια ανάπτυξης ήτανε ο τριτογενής,

αλλά μέχρι σήμερα στο σύνολο της χώρας στο ένα ή τον άλλο βαθμό, με εξαίρεση ίσως το τουρισμό,

η ανάπτυξη του τριτογενούς παραγωγής τροφοδοτήθηκε κυρίως από την διόγκωση του δημόσιου

τομέα, που δεν ήταν βέβαια δυνατόν να απορροφήσει τον κύριο όγκο του πλεονάζοντος

ανθρώπινου δυναμικού. Σήμερα λοιπόν στην οικονομία της Πάτρα κυριαρχεί η τριτογενής

παραγωγή, ενώ οι αξιόλογες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που έχουν αναπτυχθεί στη προσπάθεια

79

αναζωογόνησης ορισμένων βιομηχανικών μεταποιητικών κλάδων, δεν επαρκούν για να δώσουν

διέξοδο στα προβλήματα της ανεργίας, ούτε συμβάλουν αποτελεσματικά στη γενικότερη εξυγίανση

των υπόλοιπων οικονομικών και δημογραφικών δεικτών.

Σ’ αυτό το περιβάλλον η οικονομία της πόλης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής, χαλάρωσε τους

δεσμούς τους με το λιμάνι. Έτσι η σημερινή λειτουργία του λιμανιού, που ο υπερτοπικός χαρακτήρας

δεν εκπροσωπείται πια από την κάλυψη τοπικών οικονομικών αναγκών, όπως συνέβαινε στο

παρελθόν, φαίνεται λιγότερο απαραίτητη και περισσότερο ενοχλητική για την πόλη. Και αυτό όχι

λόγω της υπαρκτής αύξηση του μεταφορικού έργου του λιμανιού, αλλά κυρίως λόγω της

αποξένωσης του από την τοπική οικονομία.

Αυτά είναι πάλι στοιχεία ανεργίας, όσο πιο σκούρα είναι η περιοχή, τόσο πιο έντονο το φαινόμενο

της ανεργίας. (αλλαγή κασέτας)…

ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ: Επιτρέψτε μου να σας γυρίσω 45 χρόνια πίσω, ζητάω προκαταβολικά συγνώμη από

όλους εκείνους που έζησαν την εποχή και που τους καθόρισε, που την φέρουν μέσα τους, που

καθόρισε τις επιλογές τους, όμως νομίζω ότι σήμερα που ξεκινάει μια διαδικασία καινούρια για ένα

ρυθμιστικό σχέδιο στο Ηράκλειο, οφείλομε να γυρίσομε πίσω και αυτό δεν το κάνουμε μόνο για

λόγους νοσταλγίας ή για να αποδώσουμε τιμή στο μεγάλο δάσκαλο που έκανε το πρώτο ρυθμιστικό,

ούτε και για να θρηνήσομε για τις μεγάλες χαμένες ευκαιρίες. Είναι όμως μία ευκαιρία για να

ξανασυζητήσουμε τις αρχές, με βάση τις οποίες λειτουργούμε πάνω στο χώρο και να βγάλουμε

κάποια συμπεράσματα. Ίσως κάποια πράγματα είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σήμερα, ακόμα και για να

προσπαθήσουμε να αποκαταστήσουμε τη χαμένη τιμή της πολεοδομίας, που για μια ολόκληρη

εποχή μια αντίληψη την ήθελε να κάνει μόνο ασκήσεις επί χάρτου, ενώ ήταν τελείως διαφορετικοί οι

λόγοι που αυτή μπήκε στο περιθώριο.

Όταν το ’56 ο Προβελέγγιος επέστρεψε στην Ελλάδα από τη Γαλλία είχε ζήσει εκεί πέρα 11

χρόνια, και γύρισε κουβαλώντας μαζί του όλα τα νέα της εποχής. Ήταν πλούσιος σε απόψεις,

προβληματισμούς, πίστευε πάρα πολύ στην πολεοδομία και όταν κλήθηκε στο Ηράκλειο για να

εκπονήσει το ρυθμιστικό σχέδιο ήδη επί 9 χρόνια μετείχε σε ό,τι πιο σημαντικό γινόταν στο τόπο,

όλες τις συζητήσεις, συνέδρια για τα θέματα της πολεοδομίας.

Αυτή η δεκαετία του ’60 ήταν μία πάρα πολύ παραγωγική εποχή, ήταν η εποχή όπου έγινε η

πρώτη προσπάθεια αποκέντρωσης, όπου το Υπουργείο Συντονισμού ίδρυσε τις υπηρεσίες

περιφερειακής ανάπτυξης, στη Κρήτη την ΥΠΑΚ. Και στο Μετσόβειο, στο χώρο των τεχνικών και

των επιστημών ο διάλογος ήτανε ζωηρός, σε επέκταση όλου αυτού του μεταπολεμικού διαλόγου για

την οικονομία και την ανάπτυξη.

Το ρυθμιστικό σχέδιο δεν ήτανε ακριβώς ούτε χωροταξικό, ούτε πολεοδομικό σχέδιο με την

έννοια που το αντιλαμβανόμαστε σήμερα. Έτσι κι αλλιώς όλη η σχετική νομοθεσία δημιουργήθηκε

μετά τη μεταπολίτευση, συνδυάζει όμως βαθιά και τις δύο αυτές έννοιες, όπως και αυτή του

περιβάλλοντος, πολύ πριν όλες αυτές οι έννοιες κατακερματιστούν και αυτονομηθούν.

Στη σκέψη του Προβελέγγιου συναντιόταν με τον πιο αρμονικό τρόπο ο ορθολογισμός και η

ευαισθησία, αλλά στη σκέψη του συναντάμε και όλες τις έννοιες που υποτίθεται ότι ανακαλύπτουμε

σήμερα. Προτεραιότητα στην οικονομία και στη παραγωγική βάση, βαθιά πίστη στη περιφερειακή

80

ανάπτυξη, προστασία του περιβάλλοντος και του τοπίου, οικονομία του χώρου με τη δημιουργία

συμπαγών πόλεων, την ανάγκη για ένα διαφορετικό και ένα άλλο τουρισμό.

Σήμερα λοιπόν που η οικονομική κρίση ταλανίζει το κόσμο και σχετίζεται πάρα πολύ με

θέματα σχετικά με την πολεοδομία, γίνεται πάρα πολύς λόγος για το μοντέλο ανάπτυξης, γιατί

πρέπει να αλλάξει. Αυτή η διαδρομή στη δεκαετία του ’60 και στον Προβελέγγιο θεωρώ ότι είναι κάτι

περισσότερο από αναγκαία, τουλάχιστον αν θέλετε να ψάξουμε να βρούμε τις αιτίες των

προβλημάτων και εν τέλει το δικαίωμα μέσα στη πόλη.

Διάβασα ένα βιβλίο, το ’74 ο Προβελέγγιος είχε εκδώσει μια σειρά από διαλέξεις του που ήδη

είχαν δημοσιευτεί σε εφημερίδες, είχαν δημοσιοποιηθεί με πολλούς τρόπους, τα συγκέντρωσε σ’ ένα

βιβλίο που το ονόμασε το πνεύμα της πόλης και αυτό έγγραφε με μια πάρα πολύ μεγάλη

μετριοφροσύνη, δεν ξέρω εάν αυτά θα είναι χρήσιμα, κάπου όμως και ο ίδιος αναφέρει ότι το θεωρεί

ότι θα είναι ένα τεκμήριο για την παλιά γενιά, για την τωρινή και γι’ αυτή που έρχεται.

Μέσα απ’ αυτά που γράφει μέσα, από τις διαλέξεις του που έχει συλλέξει, βγαίνει η αντίληψη

του πολύ πιο ανάγλυφα απ’ ότι βγαίνει μέσα από μια μελέτη σαν το ρυθμιστικό σχέδιο, παρ’ όλο

που και εκεί πέρα τα βρίσκουμε αυτά.

Θέλω να σας αναφέρω ορισμένες απόψεις του για διάφορα ζητήματα καίρια για το θέμα που

συζητάμε. Έλεγε λοιπόν για τα σύγχρονα ελληνικά πολεοδομικά προβλήματα, τα σύγχρονα

υποτίθεται τότε που το έγραφε, δηλαδή το ’57.

Σαν άνθρωπος ανατριχιάζω μπροστά στη καταστροφή, σαν πολεοδόμος όχι μόνο διαφωνώ,

αλλά και κατηγορώ την άγνοια και την καταπληκτική αποτυχία των αρμοδίων και απορώντας για την

ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης εξαιτίας των μέτρων τους προειδοποιώ και τους άλλους, αλλά

και τους ίδιους, όχι σαν αντίπαλος ή αντίδικος, αλλά σαν συνάδελφο τους, συμπολίτης και

συμπατριώτης για το μέγεθος της ευθύνης τους και για τις τεράστιες συνθήκες που θα έχει για το

έθνος μας από οικονομική, κοινωνική και πνευματική πλευρά η παρούσα εν εξελίξει κατάσταση.

Για τον άνθρωπο και την πόλη. Κάθε φυσιολογική ανάπτυξη προϋποθέτει πολεοδομικό

ειρμό, εσωτερικό σύνδεσμο στην κοινωνική ομάδα και εσωτερικό νόμο. Το περιεχόμενο και η μορφή

του νόμου διαφοροποιούνται ανάλογα με τον τόπο και την ιστορική περίοδο, αλλά ο εσωτερικός

νόμος διαγράφεται ορατά και δίνει μία εικόνα αρμονίας.

Η επιρροή των σχέσεων των λειτουργιών και των σχέσεων των μορφών μέσα στο χώρο είναι

καλοήθης ή κακοήθης; Σωστή είναι η λειτουργία και η σύνθεση, μετατρέπουν την ανθρώπινη ομάδα

σε λαό ή σε όχλο; Τον άνθρωπο σε πολίτη ή ιδιώτη;

Για την πολεοδομία. Η πολεοδομία συνθετική εποπτεία επιστημών μάλλον παρά επιστήμη, είναι

και γι’ αυτό το λόγο διακεκομμένη και όχι συνεχής μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας, ακόμα και

στον ίδιο τον τόπο. Είναι το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης ιδεών δικαίου και τάξης με τις αρνητικές

και αντικοινωνικές ή ασυνθετικές λύσεις. Γι’ αυτό είναι και ο κατεξοχήν φορέας του αιτήματος

αρμονίας δια μέσου των κοινωνιών και των αιώνων, συνάμα και η μορφή των πραγματώσεων ή των

διασπάσεων και της εισφοράς. Είναι η αλληλουχία νικών και ηττών, έξω και έσω των ανθρώπων,

γιατί κακή πολεοδομία, κακές πόλεις, κακή κατανομή των οικισμών πάνω στη χώρα, κακή

οργάνωση όλου του χώρου μέσα στον οποίο εκτυλίσσεται η εργασία, η κατοικία, η σκέψη, γενικά η

ζωή των ανθρώπων και επαλλήλους η ζωή των κοινωνιών, είναι φανερό ότι αποτελούν ένα

81

ορθογώνιο πλέγμα στη χειρότερη μορφή εξασθένισης εθνικά, φυσιολογικά και βιολογικά της

ομάδας, η οποία κατοικεί το συγκεκριμένο τόπο όπου υπάρχει η πολεοδομική παρακμή.

Ο Προβελέγγιος πίστευε πάρα πολύ στο χαρακτήρα της Ελλάδας σαν χώρα ναυτικής,

νησιώτικης, στο ρόλο των λιμανιών. Έλεγε συγκεκριμένα, το ενδιαφέρον που δείχθηκε μονάχα για το

λιμάνι του Πειραιώς προκάλεσε όχι μόνο τη συνέχιση της εγκατάλειψης των άλλων λιμανιών, αλλά

μια τέτοια προσπάθεια έργων στο Πειραιά ώστε στο προσεχές μέλλον θα φτάσουμε να έχουμε ένα

λιμάνι στο οποίο να μην χωρούν και να μην μπορούν να κινηθούν ούτε και τα πιο μέτριας

χωρητικότητας πλοία. Ακόμα πιο σημαντικό για την διάρθρωση των ελληνικών πόλεων και για την

ελληνική κοινωνική οικονομική εξέλιξη είναι το ότι η δημιουργία ενός μονολιμενικού συστήματος σε

βάρος του συνόλου της χώρας, είχε σαν αποτέλεσμα να απομονωθεί η ναυτική Ελλάδα στις διεθνείς

σχέσεις. Είναι φανερό ότι θα έπρεπε στην Ελλάδα να ενισχυθεί η σημασία των θαλασσίων γραμμών

όχι μόνο για να δημιουργηθεί η πυκνότητα της ζωής ανταλλαγών μεταξύ των διαφόρων

παραθαλασσίων μερών τα οποία εξακολουθούν να είναι απομονωμένα, αλλά και για να μπορέσει η

Ελλάς η ακτινοβολήσει τη θαλάσσια αντίληψη της και προς τις γειτονικές χώρες και γενικά στο

γεωγραφικό κέντρο όπου ιστορικά και γεωγραφικά αναπτύσσεται σαν ολότητα, δηλαδή στη

Μεσόγειο.

Ιδιαίτερα σημαντικά είναι αυτά που λέει για το θέμα της κερδοσκοπίας στη γη. Συμπερασματικά οι

ελληνικές πόλεις δεν είναι πλήρως πόλεις, εντούτοις πάσχουν από την διαφθορά που έχουν οι

πόλεις και τούτο αποτελεί κίνδυνο. Η βασικότερη πηγή αυτής της διαφθοράς είναι η κερδοσκοπική

σημασία των θέσεων των οικοπέδων. Τους πολλαπλούς τρόπους για την ανάπτυξη αυτής της

κερδοσκοπίας μπορούμε να τους κατατάξουμε σε κερδοσκοπία μέσα στα εγκεκριμένα σχέδια και σε

κερδοσκοπία με τη μέθοδο των επεκτάσεων των σχεδίων.

Μέσα στα εγκεκριμένα σχέδια είτε λόγω της γειτνίασης μ’ ένα σημαντικό δημόσιο χώρο, μια

πλατεία, μια αγορά, ένα Δημαρχείο, είτε λόγω της δημιουργίας ενός νέου έργου κτιριακού ή οδικού,

η υπεραξία η οποία δημιουργείται σε οικόπεδα περιέρχεται εξολοκλήρου στον ιδιοκτήτη, ενώ στην

ουσία ανήκει στο κράτος ή στο Δήμο που εκτέλεσε το έργο.

Δεύτερος τρόπος είναι η δημιουργία των υψών. Επειδή τα ύψη δεν είναι ελεύθερα, ο καθορισμός

μιας ζώνης με μεγαλύτερα ύψη δημιουργεί αμέσως αύξηση των τιμών των οικοπέδων υπέρ των

ιδιοκτητών τους.

Να υπενθυμίσω εδώ ότι αυτά τα λέει σε μια εποχή που δεν υπήρχε η έννοια του συντελεστή

δόμησης, οπότε αύξηση των υψών σήμαινε αύξηση του συντελεστή δόμησης.

Για τα οικόπεδα που είναι εκτός του σχεδίου πόλεως η δημιουργία μιας επιχείρησης οικοπέδων,

χωρίς να προηγηθεί καν η υποχρεωτική από κάθε οργανωμένη κοινωνία δημιουργία του αναγκαίου

αριθμού έργων υποδομής, από την άποψη τουλάχιστον της οδικής επικοινωνίας, των υπονόμων,

νερού, ηλεκτρικού, χώρο για την εκπαίδευση, κήπων κ.λ.π., η οποία σαν αποτέλεσμα θα είχε την

δικαιολογημένη δημιουργία αξιών. Αντίθετα η γεωμετρική χάραξη ορίων και οι πόλεις υπό

προϋποθέσεις πολλές φορές αντίθετες με την υπάρχουσα νομοθεσία, δημιουργούν συρροή

αγοραστών οι οποίοι πληρώνουν τη γη διανεμημένη σε οικόπεδα σε αξία πολλαπλάσια απ’ αυτή

που είχε σαν χέρσα γη ή ακόμα σαν καλλιεργήσιμη γη.

82

Υπό την πίεση των αγοραστών ή του ιδιοκτήτη, η λωρίδα αυτή η προσκείμενη στην

αναγνωρισμένη ζώνη της πόλης νομιμοποιείται και αποκαθίσταται και σε αυτή το ίδιο δικαίωμα της

αστικής περιοχής.

Το αποτέλεσμα τις κερδοσκοπικές αυτές μεθόδου το οποίο το κράτος δεν καταδίωξε, δεν

νομοθέτησε, δεν δέσμευσε όπως είχε την υποχρέωση, είναι δύο. Το μεν πρώτο η δημιουργία

πλαστών αξιών υπέρ ορισμένων ατόμων, συγκέντρωση πλαστού και παρασιτικού πλούτου υπέρ

ορισμένων σε βάρος της συνολικής εθνικής περιουσίας.

Το δεύτερο είναι μία ντε φάκτο κατάσταση που εμποδίζει κάθε μελλοντική πολεοδομική

μεταρρύθμιση και εξέλιξη της πόλης, την οποία δεσμεύουνε αυτές οι ακατάσχετα επεκτεινόμενες και

συνεισδύουσες σε όλες της άρθρωσης της πόλης ιδιοκτησίες, υπό την έννοια της κατάχρησης του

δικαιώματος.

Φανταστείτε ότι τότε που ήρθε εδώ, εκείνη την εποχή, δεν ήτανε ακόμα τα πολλά αυθαίρετα και

τα έλεγε αυτά.

Ο έλεγχος της ακινήτου ιδιοκτησίας είναι κάτι τόσο παλιό όσο και η πόλης, επομένως δεν είναι

αφηρημένη η νεωτεριστική η παραδοχή του όρου έλεγχος, είναι ουσιαστικός έλεγχος που ασκείται

σε ορισμένες χώρες όπως Σκανδιναβικές ή εν μέρει σε ορισμένες πόλεις της Ολλανδίας ή της

Αυστρίας, όπου η ιδιοκτησία είχε κατά μέγα μέρος περάσει στους Δήμους ή στο κράτος για να γίνει

έτσι δυνατόν να οργανωθεί η ανάπτυξη των πόλεων, επωφελέστερα για την οικονομική και

κοινωνική ολοκλήρωση τους.

Για τις οικονομικές επιπτώσεις από τη κερδοσκοπία της γης. Εμένα πάνω απ’ όλα αυτό μου κάνει

εντύπωση. Η δολιότητα έγκειται ότι με το χρηματιστήριο των αξιών της γης μέσω των

επιτρεπομένων υψών και των ημιεπιτρεπόμενων οικοδοποιήσεων, καθηλώθηκαν σημαντικά

κεφάλαια υπό τη μορφή αγοράς διαμερισμάτων προς ιδιοκατοίκηση ή προς επένδυση

αποταμιεύσεων. Όμως οι αγορές, παρά κάθε έννοια πίστης και δικαίου και συνταγματικής έννοιας,

έγιναν στο πενταπλάσιο και δεκαπλάσιο του αληθινού κόστους. Και τα υπέρογκα αυτά ποσά που

απορρόφησαν το κόπο και τις αποταμιεύσεις εκατοντάδων χιλιάδων οικογενειών χάθηκαν οριστικά

ως εθνικό κεφάλαιο επενδύσεων αφενός, ως ιδιωτικό εισόδημα για τους εκατοντάδες χιλιάδες

μικροκεφαλαιούχους αποταμιευτές αφετέρου.

Θέλω να αποδείξω ότι, με μόνο το 1/5ο των δαπανηθέντων ποσών θα μπορούσε να οικοδομηθεί

ίσως όγκος λαμπρής πόλης, σύμφωνα με το Σύνταγμα και με τους ισχύοντες νόμους πολεοδομίας

και λαϊκής κατοικίας.

Αυτά τα είπε στο πρώτο συνέδριο που έκανε ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων στους Δελφούς, το

Δεκέμβρη του ’61. Ο τίτλος της εισήγησης του ήτανε «Εθνικοί πολεοδομικοί προβληματισμοί». Αφού

λοιπόν τέλειωσε την εισήγησή του τελειώνοντας έκανε τρεις πάρα πολύ σημαντικές προτάσεις.

Το πρώτο ήτανε να κηρυχθεί το έτος ’62 σαν Πολεοδομικό έτος για τους αρχιτέκτονες.

Το δεύτερο μια προσπάθεια οργάνωσης βαλκανικού πολεοδομικού συνεδρίου και μεσογειακού

πολεοδομικού συνεδρίου εντός του ’62. Αυτό δείχνει και την αντίληψη του για τις σχέσεις της χώρας

με το γύρω χώρο. Αυτά τα συνέδρια, σημειώνει ο ίδιος, και αργότερα έγιναν.

Το τρίτο ήτανε η αντίληψη του για τη συνεργασία. Μιλούσε για προσπάθεια πλατύτερης μεθόδου

συνεργασίας με τους κλάδους των πολιτικών μηχανικών, ηλεκτρολόγων, ναυπηγών και

83

αεροναυπηγών, χημικών, γεωπόνων, οικονομολόγων και κοινωνιολόγων, νομικών, αρχαιολόγων

και λοιπών ειδικοτήτων για την εξεύρεση των κοινών μεθόδων έρευνας και συνεργασίας.

Όταν ήρθε στο Ηράκλειο ο Προβελέγγιος η πόλη είχε 70.000 κατοίκους και ήταν κάπως έτσι.

Ο ίδιος αναφέρει, το ’65 η πόλη που ορίζεται από την οριακή συγκεντρωτική γραμμή του σχεδίου της

πόλης έχει ουσιαστικά συμπληρωθεί και νέες διαφυγές την οδηγούν και την ενώνουν με την Κνωσό

στο νότια, ενώ ο δυτικός άξονας ταυτίζεται με νέα εργοστάσια και βιομηχανίες. Ανατολικά η πόλη

ασφυκτιά πιεσμένη από το αεροδρόμιο και τους στρατώνες, κάλυψε ήδη τα πιο κατάλληλα εδάφη.

Συμπλήρωσε όλη την εντός σχεδίου περιοχή και άρχισε να καταλαμβάνει περιοχές ακατάλληλες

εδαφικά και εκτός σχεδίου. Σε γενικές γραμμές η πόλη ξεχύθηκε έξω από τις 4 πόρτες των

βενετσιάνικων τειχών και απλώθηκε ακτινωτά, ακολουθώντας τους δρόμους που πριν 3.000

χαράκτηκαν.

Το σχέδιο της πόλης που σήμερα ισχύει εκφράζει αυτή την ακτινωτή αύξηση και προσπαθεί

να την εξυπηρετήσει με ομόκεντρους περιφερειακούς δρόμους που συνδέουν τους άξονες αυτούς

κάθε 500 περίπου μέτρα, χωρίς όμως να το επιτυγχάνει.

Αναφέρει τις πρώτες του εντυπώσεις από την πόλη. Εδώ θα θαρρείτε ότι μιλάει για σήμερα,

στη συνέχεια θα σας αναφέρω τα στοιχεία του πως πραγματικά ήταν η πόλη τότε. Γράφει λοιπόν,

την συγκίνηση και γοητεία της άφιξης στο Ηράκλειο με το αεροπλάνο διαδέχεται άμεσα η εικόνα της

πιο φοβερής πολεοδομικής αναρχίας. Λανθασμένη δομή, σπατάλη και καταστροφή κάθε χώρου

μέσα και έξω από τα τείχη, ευτελής οικιστική υφή, καταπάτηση, καταστροφή των ιστορικών χώρων,

σύγχυση των λειτουργιών, κυκλοφοριακός υπερφόρτωση των αρτηριών, άμεσος κίνδυνος εξαφάνιση

και των τελευταίων ιχνών ιστορικής δομής, βιολογικής, οικιστικής ανάπτυξης και έργων τέχνης. Στο

κέντρο της πόλης μόνο κυκλοφοριακός φόρτος μας ενθυμίζει την εποχή που ζούμε. Ο θόρυβος και

τα καυσαέρια την συμπληρώνουν. Τη νύχτα οι φωτεινές ρεκλάμες των νέων, την ημέρα τα

διασκορπισμένα παντού σε όλο τον οργανισμό της πόλης εργοστάσια και οι υπόστεγες ή υπαίθριες

αποθήκες κάθε λογής, είναι τα μόνο τεκμήρια του δεύτερου ημίσεως του 20 ου αιώνα, αυτού του

αναμενόμενου μεγάλου πολιτισμού πάνω στο χώρο της πόλης του Ηρακλείου.

Είμαι υποχρεωμένος να σας πω πως για ένα έμπειρο και αληθινό πολεοδόμο μια γρήγορη

αυτοψία και συναίσθηση της έκτασης και έντασης των κινδύνων της διατήρησης αυτού του

πολεοδομικού καθεστώτος που περιέχει προβλέψεις όχι μόνο περαιτέρω καταστροφών, αλλά ίσως

τη δημιουργία ουσιαστικών εμποδίων για τη μελέτη και την εφαρμογή ενός ρυθμιστικού σχεδίου, του

δημιουργεί την υποχρέωση άμεσης δράσης. Θα έπρεπε λοιπόν να δίνονται αμέσως αρμοδιότητες,

έστω και συμβουλευτικές, πάνω σ’ όλα τα προβλήματα προγραμματισμού και κατασκευών,

δημοσίων και ιδιωτικών.

Απαριθμεί ποια θα έπρεπε να είναι αυτά τα καθήκοντα, μιλάει για μια σύσταση τοπικής

επιτροπής με συμμετοχή του Δήμου, όλων των οργανώσεων, των επιμελητηρίων, των

συνεταιρισμών κ.λ.π., που να αποφασίζει πάνω στις προτάσεις. Βάζει την έννοια της αναστολής

εργασιών, δημοσίευση διατάγματος που να βάζει ορισμένες υποχρεώσεις για να μην προχωράνε τα

πράγματα και δημιουργούν τετελεσμένα. Τη δημιουργία συντονιστικού μηχανισμού για την

αποσαφήνιση και τον προγραμματισμό των μελετών και των έργων της διοίκησης. Την εξασφάλιση

στο μελετητή των αναγκαίων οικονομικών μέσων για την άμεση διεύρυνση των μελετών μετά από

84

έγκριση της διοίκησης και προετοιμασία νομική και διοικητική, κατοχύρωση των μελετών μέχρι να

κατοχυρωθεί το ίδιο το ρυθμιστικό σχέδιο. Ξανάλεω ότι δεν υπήρχε τότε τίποτα από άποψη νομικού

πλαισίου.

Τι έκανε λοιπόν; Περιγράφει τις πρώτες του ενέργειες, τα πρώτα πράγματα που έκανε ήταν,

επειδή ζητούσε τότε η ΕΤΒΑ να καθοριστεί χώρος για την βιομηχανική περιοχή, πρότεινε την

περιοχή που είναι και σήμερα, βεβαίως ένα πολύ μεγαλύτερο μέρος θα το δούμε μετά, που ήταν

5.000 στρέμματα, ενώ εκείνη την εποχή μια άλλη μελέτη Γάλλων εμπειρογνωμόνων είχε προτείνει

1.000 στρέμματα μοιρασμένα σε 6 τομείς της πόλης. Για να καταλάβετε πόσο πολύ πίστευε στην

εκβιομηχάνιση ο Προβελέγγιος σας λέω ότι, παρακάτω λέει ότι η βιομηχανία μετρημένη στη πόλη

τότε, μετρούσε 400 στρέμματα. Αυτός πρότεινε μάλιστα περισσότερο από 5.000 στρέμματα στη

τελική πρόταση.

Αυτό το δέχτηκε η ΕΤΒΑ και αμέσως μετά έκανε την βιομηχανική εκεί που την ξέρουμε. Θα

δείτε μετά πως την συνέχιζε.

Το δεύτερο που έκανε ήτανε να κάνει μία εκκλησία, επειδή τότε είχανε κάνει τη μελέτη για τα

Δειλινά και σαν αποκατάσταση των τρωγλοβιτών, να μην γίνει σ’ αυτή τη θέση, πρώτον γιατί

διαφωνούσε με τη μελέτη. Μιλάει ότι είναι μία μελέτη για νέες τρώγλες, έτσι τις αποκαλεί, και

δεύτερον για τη θέση. Επιτρέψτε μου να πω ότι, εγώ θυμάμαι πως εγκαινιάστηκε μερικά χρόνια

μετά, πήγαινα σχολείο, μας πήγανε υποχρεωτικά, ήτανε επί χούντας, μας πήγανε υποχρεωτικά τα

σχολεία για να δοξάσουν το γεγονός, ήτανε κάτι το απερίγραπτο. Το θυμάμαι, ήτανε ένα κίτρινο

πράγμα, ένας απέραντος χώρος όλο σκόνη και απάνω ήτανε τα σπιτάκια, όπως βλέπετε

στρατόπεδα στα έργα, μια τέτοια εικόνα, ούτε υπήρχε καμία προώθηση. Ήτανε σπίτια πάρα πολύ

μικρά, οι κήποι και αυτά γίνανε απ’ αυτούς που τα πήρανε αργότερα. Δεν υπήρχαν δρόμοι, τίποτα,

ήτανε σπίτια ατάκτως ερριμμένα έτσι σε μία κάμερο.

Το τρίτο που έκανε ήταν ότι παρουσίασε στα τέλη Μαΐου του ’65 σε μία πρώτη σύσκεψη

στους εκπροσώπους των κρατικών υπηρεσιών της αυτοδιοίκησης και άλλων ιδρυμάτων της πόλης

τις σκέψεις του. Σκέψεις πάνω στη θέση και τη σημασία της βιομηχανικής περιοχής, τη μεταφορά

του αεροδρομίου σε θέση ικανή να ανταποκριθεί στις τεράστιες αλλαγές των αεροπορικών

συγκοινωνιών, προβλήματα εποπτείας του ευρύτερου χώρου, αυτά που λέγαμε, όπως επίσης

σημαντικό είναι ότι πρότεινε, έθεσε τα προβλήματα διατήρησης της μορφής και του ιστορικού

χαρακτήρα της παλιάς πόλης αλλά και του τοπίου.

Μετά από αυτό η ΥΠΑΚ του υπέδειξε να κάνει μια διάλεξη. Έκανε λοιπόν μία διάλεξη με τίτλο

«Προοπτικές και προβλήματα της ανάπτυξης της πόλης», που αυτός ο ίδιος λέει ότι εκτός που ήθελε

να ενημερώσει όλο το κόσμο και να επιτύχει λέει ένα ψυχολογικό σοκ για μια εντελώς καινούρια

οπτική στους μεγάλους προβληματισμούς, το θεωρούσε και μια δημόσια προειδοποίηση.

Είπε πράγματα σαν αυτά που σας είπα πριν για τις απόψεις του, μόνο θέλω να σας πω ένα

ζήτημα εδώ που δεν αναφέρθηκε πριν. Για το 19ο και 20ο αιώνα λέει ότι, δεν συνειδητοποίησαν τη

διαλεκτική της προόδου, περιορίστηκαν σε μια προσπάθεια ή αγώνες για την πραγματοποίηση και

διείσδυση στη ζωή μερικών μόνο μορφών και συχνά των πιο εξωτερικών ανώφελων ή υλιστικών της

προόδου. Έτσι δημιουργήθηκε έντονα μια ψυχολογία ατομικιστική και αντισυλογική ή

αντιπρογραμματική σε αντίθεση με όλη την προηγούμενη ιστορία της ανθρωπότητας, που δεχόταν

85

πάντα ισχυρούς γραπτούς ή άγραπτους κανόνες. Έτσι η πρόοδος παρουσιάστηκε ή ζητήθηκε μόνο

ποσοτικά, καταστρέφοντας με τις αντιφατικότητες της το φυσικό, το ιστορικό και τον ανθρωπιστικό

χώρο. Είναι όλα αυτά στα οποία αναφέρθηκε προηγουμένως και ο καθηγητής ο κ. Στεφάνου, γιατί

πρέπει να πω ότι ο Προβελέγγιος πίστευε πάρα πολύ στην τεχνολογία και στην πρόοδο, απλώς

τόνιζε σε κάθε ευκαιρία ότι αν τώρα φροντίσομε στις ανθρωπιστικές επιστήμες και την ειρήνη ισάξια,

τότε μόνο θα φτάσουμε σε μια κοινωνία η οποία θα ήτανε αυτή που θα θέλαμε.

Έχει πολύ μεγάλη σημασία επίσης το πως είδε τη Κρήτη. Εκεί λέει τους διηγήθηκε και το

επαναλαμβάνει στο γραπτό του, ότι σε μία σύσκεψη εκεί μίλησε για μελέτη που είχε κάνει τότε η

εταιρεία ΕΝΚΡΙΝΤΕΝΤ για τη Κρήτη και που του φαινόταν πάρα πολύ συντηρητική και πως δεν

άξιζε στη Κρήτη, είπε ακριβώς, «εκείνοι είδαν τη Κρήτη από το μυχό της μεσογείου, το στενό της

άξονα σαν ένα μικρό νησί που στέκεται πάνω στον άξονα της μεσογείου. Εμείς οι Αθηναίοι την

είδαμε μεγαλόνησος στον μεγάλο της άξονα να προβάλλεται πλατιά σαν προωθημένη Ελλάδα προς

την Αφρική, όταν όμως φτάσεις στη Κρήτη και αφομοιωθείς τότε νοιώθεις από διαίσθηση και αγάπη

πως είναι ένα κέντρο δράσης οικονομικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ακτινοβολίας».

Τέλειωσε αυτή την ομιλία αναφερόμενος μ’ ένα αγαπημένο του ρητό για το Γκάντι που η πιο

χαρακτηριστική φράση είναι, «η ιστορία λέει όμως ότι, η ξηρασία, η πλημμύρα, οι σεισμοί, ο πόνος,

τα γεράματα είναι πράγματα της μοίρας εναντίον των οποίων είναι ανώφελο να παραπονιέται

κανείς. Η ιστορία όμως και η οικονομία φτιαγμένες από ανθρώπινο χέρι, γίνονται και ξεγίνονται

πάντα από ανθρώπινα χέρια. Είναι άμυαλοι αυτοί που υποτάσσονται, αντί να αγωνίζονται να τα

αλλάξουν».

Να πούμε λοιπόν πως ήτανε το Ηράκλειο τότε. Ο ίδιος αναφέρεται στις αξίες της γης που

ανέρχονται έλεγε από μήνα σε μήνα, παρουσιάζοντας κάθε χρόνο απότομες ανόδους στις εποχές

που ακολουθούν τη διάθεση των προϊόντων λαδιού και σταφίδας. Είδε τις ζώνες έξω από τη

κτισμένη πόλη και παρατήρησε ότι, όχι μόνο ότι ανεβαίνανε οι αγοροπωλησίες κάθε χρόνο τη

παραγωγή, αυτό στο κάτω – κάτω το ξέρουμε όλοι, αλλά ότι εάν πήγαινε καλά η χρονιά ανεβαίνανε

σε ευθεία αναλογία οι αξίες της γης.

Για τις θαλάσσιες συγκοινωνίες το ’63 από το λιμάνι του Ηρακλείου είχανε περάσει 85.000

επιβάτες και είχαν περάσει 870.000 τόνοι εμπορεύματα. Το λιμάνι εξυπηρετούσε τότε 52% της

κίνησης του νησιού. Υπήρχε ένας σχεδιασμός να μεγαλώσει το λιμάνι, υπήρχε τότε μόνο το πρώτο

κομμάτι μέχρι τον πρώτο προβλήτα, εκεί που φεύγαμε παλιά για τον Πειραιά, και αυτός ο

σχεδιασμός θα έκανε το λιμάνι να εξυπηρετεί 1.5 εκατομμύριο επιβάτες και να διακινούνται 3.5

εκατομμύρια έως 4.5 εκατομμύρια τόνοι εμπορεύματα. Θεώρησε λοιπόν ότι ένα λιμάνι τέτοιο και

όπως αυτός το φανταζότανε στη συνέχεια και θα πούμε πως, χρειαζότανε μεγαλύτερο ανάπτυγμα

λειτουργιών στην ακτή, ευρύτερους χώρους αποθήκευσης, δημιουργία ελεύθερης περιοχής και

ορθολογιστικό κυκλοφοριακό δίκτυο διαφοροποιημένο από την άλλη κυκλοφορία της πόλης. Το είχε

δει από τότε αυτό.

Για το αεροδρόμιο, το ’63 είχαν περάσει από το αεροδρόμιο 78.000 επιβάτες. Ο μελετητής

είδε ότι ο χώρος περιοριζότανε από τη θάλασσα, από την Αλικαρνασσό, από τις στρατιωτικές

εγκαταστάσεις και τις εδαφικές εξάρσεις που συνιστούσαν φυσικά εμπόδια στα Αοράκια. Έκρινε ότι

η έκταση του διαδρόμου που είχε πραγματοποιηθεί ήτανε η οριακή, που μπορούσε να πάρει χωρίς

86

πολυδάπανες τεχνικές λύσεις ή απαλλοτριώσεις σε ευρεία κλίμακα και κατεδαφίσεις. Παρ’ όλα

συνεχίζοντας τους συλλογισμούς του είδε και πρότεινε ότι, ήταν προτιμότερο να φύγει η

Αλικαρνασσός, βλέπετε τότε ήτανε μόνο ένας αρχικός πυρήνας, αυτός της αποκατάστασης και δεν

ήταν όπως σήμερα, απ’ αυτή τη θέση, όχι όμως για να μείνει το αεροδρόμιο, αλλά για να επεκταθεί

η βιομηχανική περιοχή και πρότεινε να πάει στο Καστέλλι αν δεν βρεθεί καλύτερη λύση.

Να πω κατευθείαν ότι, γράφει ότι ζήτησε από τότε να μελετήσει και το νομό, δηλαδή ήθελε να

μελετήσει τους οικισμούς, το πως θα πάει αυτή η αγροτική παραγωγή και η εκβιομηχάνιση που τη

συνέδεε απόλυτα, γιατί έβλεπε ότι έπρεπε και μπορούσε να είναι συνδεδεμένη, δηλαδή μιλάω για

βιομηχανία και βιοτεχνία τροφίμων – ποτών σε σχέση με τη γεωργία, αλλά δεν του δώσανε αυτή τη

δυνατότητα οπωσδήποτε. Αναφέρει κάπου, χωρίς όμως να το έχει μελετήσει, ότι φαντάζεται με

βάση και το πως ονειρεύεται τη θέση της Κρήτης και του Ηρακλείου στη Μεσόγειο, μία νέα πόλη, τη

νέα Φαιστό και ένα λιμάνι, λιμάνι της Κρήτης στα νότια για σχέσεις με την νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Τώρα για τις οδικές συγκοινωνίες εδώ θα γελάσετε. Αυτό που λέει για τη φορτισμένη

κυκλοφορία για το Ηράκλειο τότε, είχε υπερδιπλασιάσει πρόσφατα τα επιβατικά του αυτοκίνητα και

ήταν 603, σ’ αυτά προστίθενται άλλα 500 περίπου που ήτανε τα αυτοκίνητα των αμερικάνων, που

ήταν στη βάση Γουρνών, και αναφέρει και άλλα 500 τουριστικά αυτοκίνητα, δεν ξέρω τι είναι αυτά.

Τα λεωφορεία ήτανε 175, τα φορτηγά 1.645 και τα δίκλικα 1.231. Από τα 355 χιλιόμετρα της βασικής

οδικής αρτηρίας, μιλάμε για τον παλιό εθνικό που συνέδεε τους 4 νομούς, μόνο 34 χιλιόμετρα ήτανε

σε καλή κατάσταση. Ο δρόμος Ηράκλειο – Μάλια είχε το μεγαλύτερο οδικό φόρτο που ήταν 2.500

αυτοκίνητα το 24ώρο. Και είδε ότι αυτός ο δρόμος μάλιστα περνούσε μέσα από το κέντρο της πόλης

και το τυραννούσε. Αυτό όμως που λέει και που είναι το εκπληκτικό είναι ότι, από τότε μιλάει για

ιεράρχηση οδικού δικτύου. Εγώ είδα και πήρα από το Τεχνικό Επιμελητήριο, τώρα πριν τους

ολυμπιακούς αγώνες έγινε μία μελέτη με το ΕΜΠ που θεωρήθηκε και πρωτοποριακή και καινοτόμα,

που ακριβώς αντιμετώπιζε αυτό το θέμα, δηλαδή ότι όλοι οι δρόμοι δεν είναι ίδιοι. Αυτός το είπε από

τότε. Έλεγε ότι θα έπρεπε για την κυκλοφορία να καθοριστεί βασικό οδικό δίκτυο που θα εκφράσει

την οργάνωση του τομέα.., εκτός από τον εθνικό και που κάπου αναφέρεται, το είπε και για μέσα

στη πόλη για τις πολεοδομικές μελέτες. Και λέει ότι, θέλομε βασικό οδικό δίκτυο που θα εκφράσει

την οργάνωση των τομέων των συνοικιών, θέλομε διαχωρισμό του βασικού οδικού δικτύου στο

δίκτυο εξυπηρέτησης των συνοικιών, θέλομε διαχωρισμό του δικτύου εξυπηρέτησης των συνοικιών

από το βασικό δίκτυο πεζοδρόμων, ώστε η κυκλοφορία αυτοκινήτων και πεζών να διαχωριστεί και

ότι θέλομε καθορισμό ενός ενιαίου δικτύου πεζοδρόμου, ανεξάρτητο από το οδικό δίκτυο που θα

εξυπηρετεί και θα εκφράσει τις ημερήσιες λειτουργίες των συνοικιών, νηπιαγωγεία – δημοτικά

σχολεία, καταστήματα ψυχαγωγίας.

Αυτό το οδικό δίκτυο αντιστοιχεί στο πως έβλεπε για τη πολεοδομική οργάνωση την οποία

νομίζω την λέει αμέσως τώρα, την λέει παρακάτω, θα σας την πω. Από τότε διαπιστώνει ότι το

Ηράκλειο αντιμετωπίζει τα ίδια προβλήματα που αντιμετωπίζουνε οι περισσότερες πόλεις, δηλαδή

ένα εμπορικό και διοικητικό κέντρο που διογκώνεται σε βάρος των παλαιών οικιστικών μονάδων του

κέντρου με διαφυγές και εντοπισμό στους κύριους οδικούς άξονες, τη συσσώρευση αυτή στους

δρόμους που βγαίνουνε έξω από την πόλη που δεν μπορούμε μετά να τους μαζεύουμε με τίποτα

και που είναι πολύ δύσκολο να λύνεις τα προβλήματα εκ των υστέρων. Αναφέρθηκε στη διασπορά

87

της βιομηχανίας, έχει κάποιες φωτογραφίες, εδώ είναι το λιμάνι που φαίνεται πως ήτανε εκείνη την

εποχή. Είναι ο Κούλε, το άλλο είναι το ψυγείο που είχε κατασκευαστεί τότε, το Μέγαρο του Φυτάκη

που επίσης ήτανε κατασκευασμένο, πιο πίσω είναι τα βιομηχανικά, που εδώ δεν φαίνονται, και

κατασκευασμένος μόνο ο πρώτος προβλήτας. Ούτε η παραλιακή είχε κατασκευαστεί, τίποτα ακόμα.

Εδώ έχει φωτογραφήσει κάποια, εδώ είναι η ΚΣΟΣ στη παραλιακή, σταφυδεργοστάσιο, εδώ είναι

τα εργοστάσια εκεί το Αθηνά, τα άλλα, αυτή η περιοχή που ήτανε η πρώτη βιομηχανική του

Ηρακλείου, που λέμε τώρα να γίνει το ανατολικό πολεοδομικό κέντρο.

Αναφέρεται βέβαια σε προβληματισμούς χρήσεις εδάφους από τη πρώτη στιγμή και κατευθείαν

πάει στις εγκαταστάσεις στα Λινοπεράματα, όπου ήδη είχε γίνει η ίδρυση του εργοστασίου της ΔΕΗ

και λέει ότι αυτά όλα που γίνονται εκεί και αυτά που θα γίνουνε αποτελούν Ηρακλειοκτονία.

Τώρα έψαξε τα θέματα των ελεύθερων χώρων αναψυχής κ.λ.π., αναφέρει ότι έχομε μια σχεδόν

μηδενική αναλογία ελεύθερων χώρων και πρασίνων, ενώ οι διεθνείς κανονισμοί ζητούν ένα –

ενάμιση εκτάρια για κάθε 1.000 κατοίκους και τονίζει το εξής, το πρόβλημα θα μπορούσε να είχε

λυθεί αν έγκαιρα στην έξω από τα τείχη περιοχή είχαν αφεθεί κατάλληλοι χώροι για να οργανωθούν

σε ελεύθερους χώρους αναψυχής. Αυτό όμως δεν έγινε. Το πολεοδομικό σχέδιο έξω από τα τείχη

μονιμοποίησε τη τάση κατάτμησης της γης σε οικοδομικά τετράγωνα. Αυτό το λέει με πάρα πολύ

μεγάλη περιφρόνηση, ότι σώπατα τα κάνατε έξω από τα τείχη, σε βαθμό που να τον οδηγήσει στην

πρόταση του να θεωρεί και να λέει ότι θα πρέπει να μπει μέσα στο ρυθμιστικό αυτό όλο το κομμάτι

το εκτός σχεδίου σαν δεύτερη περιοχή ανάπλασης, ενώ σαν πρώτη έβλεπε αυτή μέσα στο κέντρο

της πόλης.

Έλεγε ότι αυτές οι περιοχές δεν μπορούνε να ζήσουνε, δηλαδή δεν έχουνε εσωτερική συνοχή,

δεν έχουνε τις στοιχειώδεις εξυπηρετήσεις και πρέπει να δούμε πως θα τις αναπλάσουμε.

Λέει, στις έξω από τα τείχη μονάδες κατοικιών η έννοια της κοινότητας με βάση την μικρή γειτονιά

δεν υπάρχει. Τα μαγαζιά γίνονται πάνω στις οδικές αρτηρίες τυχαία. Κανένας έλεγχος δεν γίνεται

σχετικά με τον αριθμό τους ή με το είδος εμπορεύματος που διαθέτουν. Κανένα κοινόχρηστο χώρο

η ατομική πρωτοβουλία δεν αφήνει, κανένα πρόγραμμα χρήσης εδάφους το πολεοδομικό γραφείο

δεν υποχρεώνει να τηρηθεί. Το ’64 αυτά.

Και τονίζει ότι, αυτά λέει τα κακά που συμβαίνουνε έχουν σαν επακόλουθο να αρχίσουν ήδη να

χάνονται τα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά και να σφραγίζουν τον χαρακτήρα και τα ήθη των

κατοίκων.

Για το ιστορικό κέντρο λέει, η γνωστή θεραπείας της διάνοιξης και διαπλάτυνσης των δρόμων

ολοκληρώνει σιγά – σιγά την καταστροφή. Έτσι η πόλη που για εκατοντάδες χρόνια είχε κρατηθεί σε

μία ανθρώπινη κλίμακα πολύτιμη για την εποχή μας εξαφανίζεται, παραχωρώντας τη θέση της σε

μία επαρχιακή πόλη χωρίς κανένα αισθητικό χαρακτήρα. Από τη καταστροφή αυτή θα πρέπει

έγκαιρα να σωθεί, όχι μόνο γιατί είναι το αισθητικό και πνευματικό υπόβαθρο των κατοίκων της,

αλλά και για καθαρά τουριστικούς, άρα οικονομικούς λόγους.

Έχει κάποιες φωτογραφίες, αυτές είναι από το κέντρο της πόλης εκεί με το συνωστισμό της

κυκλοφορίας και αυτές από την παλαιά πόλη.

Έκατσε λοιπόν, υπολόγισε πραγματικά πολύ προσεκτικά τις απαιτούμενες εκτάσεις, τις δαπάνες

για κατοικία, το εισόδημα των κατοίκων, τι θα πληρώσει ο ένας, τι ο άλλος, τι το κράτος, τι οι

88

άνθρωποι. Δεν είχε μία αντίληψη ότι το κράτος έπρεπε να τα κάνει όλα, απλώς ήθελε ένα σωστό

μοίρασμα και σωστούς ρόλους.

Υπολόγισε την εκπαίδευση, πρότεινε ότι πρέπει οπωσδήποτε να ιδρυθούν ανώτατες σχολές, είδε

το εμπορικό, το διοικητικό κέντρο, τα πάρκα όλα, τη βιομηχανία και κατέληξε στην πρόταση.

Δεν θα σας πω τις αρχές του νέου ρυθμιστικού σχεδίου, έχουν βγει περίπου ήδη απ’ όσα έχω

πει, όποιος θέλει μπορεί και να τα διαβάσει.

Υπάρχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο που είναι περίπου.., αντιστοιχούνε, άμα ανοίξετε σήμερα να

δείτε τις κατευθύνσεις για τη μελέτη της παλιάς πόλης μοιάζουν πάρα πολύ. Αυτό που είναι

εκπληκτικό είναι ότι, ένα ΓΟΚ τον είχαμε τότε, αυτός προτείνει να τον καταργήσουμε και να τον

αντικαταστήσουμε με αυτό που λέμε σήμερα πολεοδομικό κανονισμό.

Το κεφάλαιο είναι αναθεώρηση πνεύματος και γράμματος του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου ή

κατάργηση του ΓΟΚ.

Επίσης αυτή η αποσυμφόρηση που έβλεπε από τα εργοστάσια και τους αποθηκευτικούς χώρους

που ήτανε γεμάτη η πόλη, τόνιζε ότι έπρεπε κατευθείαν να δούμε τους χώρους που

απελευθερώνονται τι θα τους κάνουνε για να εξυπηρετήσουμε αυτές ακριβώς τις γενικές λειτουργίες

της πόλης που λείπουνε.

Λοιπόν, να πάω στην πρόταση γιατί νομίζω έχω φάει πάρα πολύ χρόνο. Θα σας τα πω στα

γρήγορα.

Αυτό είναι το σχέδιο που έκανε που απεικονίζει τις τάσεις, πως δηλαδή τότε ξαπλωνότανε το

Ηράκλειο από μόνο του, υπάρχουνε άλλα δυο σχέδια που δεν τα έχω εδώ, που δείχνουνε τι είναι οι

δυνάμεις έλξης και τα εμπόδια στη πόλη και μέσα σ’ αυτό το περίγραμμα που κάνει αυτό το σχήμα

των τάσεων, γιατί θέλω να πω από ‘κεί και πάνω αυτός θεωρούσε ότι είχε μεγάλες κλίσεις

απαγορευτικό και λάθος να κτίζουμε. Εκεί μέσα άρχισε να τοποθετεί τα στρέμματα που είχε

λογαριάσει ότι χρειαζότανε για κάθε χρήση με διάφορους τρόπους για να δει πως θα βρει τη

βέλτιστη και κατέληξε σ’ αυτή εδώ.

Αυτή τώρα πρέπει να σας πω ότι όχι μόνο ο απλός κόσμος, εγώ και μετά που τέλειωσα τις

σπουδές όταν την είδα με ξένισε πάρα πολύ και από πολλές απόψεις. Δηλαδή, τότε αλλά και τη

10ετία του ’70 ακόμα και του ’80 εμείς είχαμε εδώ στο Ηράκλειο σαν χάι περιοχές για να κάνουμε

μπάνιο στο Καρτερό και θεωρούσαμε ότι δεν ήτανε καλές περιοχές αυτές στην Αμμουδάρα. Εκεί

πέρα μάλιστα υπήρχε αυτή η κατάσταση ότι βαλλότανε πιο πολύ από το βορειοδυτικό, υπήρχε

εκείνη η ανωμαλία με τα βράχια μέσα που δημιουργούσαν κύματα, αλλά δεν ήτανε μόνο αυτό, είχε

να κάνει και με την ταξική διάρθρωση της πόλης, γιατί ότι ήταν δυτικά ήταν εκεί που είχαν

αποκαταστήσει τους πρόσφυγες, ήταν εκεί που ζούσαν αυτοί που ερχόταν από τα χωριά, οπότε οι

Ηρακλειώτες πηγαίνανε στο Καρτερό, οι άλλοι πηγαίνανε από την άλλη.

Επίσης στο Γιόφυρο υπήρχε πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα σε σχέση με τα κουνούπια, με όλα

αυτά. Θεωρούσαμε ότι υπήρχε υγρασία, όλοι κυνηγούσαν τα υψώματα, οι καλές γειτονιές ήτανε

Μασταμπάς, Αϊ Γιάννης. Όταν λοιπόν έρχεται ένας και σου λέει ότι εγώ θα κάνω όλη τη μελλοντική

επέκταση της πόλης την οικιστική ανάπτυξη εκεί, σου φαίνεται πάρα πολύ περίεργο. Επίσης δεν

καταλαβαίνεις γιατί χρειάζεται ένα τόσο μεγάλο λιμάνι ή μια τόσο μεγάλη βιομηχανική περιοχή και

δεν καταλαβαίνεις και άλλα πράγματα, γιατί απλώς δεν έκατσες να τα σκεφτείς.

89

Αυτό που είναι πάρα πολύ σημαντικό είναι ότι, από την εποχή εκείνη και ύστερα διάφορα

πράγματα κάπως έτσι γίνανε για διάφορους λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι αυτός ήτανε πάρα

πολύ διορατικός και τα είδε πριν να τα δει κανείς άλλος, ο άλλος λόγος είναι ότι κάποιοι συνάδελφοι,

κάποιες υπηρεσίες που πιστεύανε και που είχαν πρόσφατες αυτές τις συζητήσεις, προσπαθήσανε

να οδηγήσουν σε τέτοιες λύσεις. Είπαμε ότι πρώτη για παράδειγμα η ΕΤΒΑ δέχτηκε να πάει και να

φτιάξει τη βιομηχανική περιοχή εκεί που είναι σήμερα, ο Προβελέγγιος το αιτιολογεί απόλυτα. Λέει,

δεν μπορείτε να την κάνετε αλλού, γράφει χαρακτηριστικά, αυτές οι εγκαταστάσεις στα

Λινοπεράματα – έχετε βορειοδυτικούς ανέμους – πρώτοι λέει θα πληρώσουν απ’ αυτή τη μόλυνση

και αυτό το χάλι, οι ίδιοι που έχουν τις αγροτικές ακόμα καλλιέργειες στη περιοχή αυτή. Σήμερα που

όλοι ψάχνουν να βρουν και γίνονται έρευνες και μελέτες γιατί στέκει αυτό το συννεφάκι πάνω από τη

πόλη, στις παρέες ξέρουμε πάρα πολύ διηγηθούνε ότι σήμερα οι βορειοδυτικοί... (αλλαγή κασέτας)

…αντίθετα έτσι που όταν φυσάει οι ρύποι βέβαια πηγαίνουνε απάνω στη πόλη.

Επίσης επειδή πίστευε πάρα πολύ στο λιμάνι και σας είπα γιατί, ήθελε να συνδυάσει τη

βιομηχανική περιοχή με το λιμάνι, όπου είχε εντάξει και τους χώρους αποθήκευσης, εννοεί αυτό που

λέμε σήμερα χοντρεμπόριο, όλα αυτά να πάνε εκεί μαζεμένα. Όμως και ανατολικά και δυτικά απ’

αυτή τη μεγάλη έκταση της βιομηχανικής και του λιμανιού, βάζει χώρους τελείως διαφορετικής υφής.

Ο μεγάλος χώρος που δεν φαίνεται καλά στο σχέδιο και που είναι ανάμεσα στη βιομηχανική

περιοχή και στη παλιά πόλη, είναι η Κνωσός η οποία κυριολεκτικά χύνεται στη θάλασσα. Είναι ο

τεράστιος, ο υπερτοπικός ελεύθερος χώρος, ο πνεύμονας μαζί και αρχαιολογικός και όλα μαζί για

την πόλη, γιατί χωρίζει πρέπει να πω και τους ελεύθερους χώρους σε χώρους τοπικής και

υπερτοπικής και ακόμα πιο υπερτοπικής σημασίας. Οπότε λέει, το μεγάλο σας πάρκο θα είναι εδώ,

ανάμεσα στη πόλη, τη βιομηχανική περιοχή και το λιμάνι.

Μετά από εκεί, στο Καρτερό, από έμεινε και που σήμερα υπάρχει μια μελέτη για αθλητικές

εγκαταστάσεις, που είχε γίνει πριν μερικά χρόνια, σκέφτηκε να βάλει το στάδιο. Τώρα πραγματικά

αυτές οι λύσεις που βάζουνε όλα τα μεγάλα έργα, το στάδιο στην άμμο, το ΙΚΑ στο ποταμό και όλα

τα άλλα, ήτανε εντελώς έξω από τη λογική του, κοίταζε να εξοικονομήσει χώρους με άλλους

τρόπους και χρήματα με άλλους τρόπους για να τα βάλει εκεί που ταιριάζουνε. Έβαζε λοιπόν το

στάδιο από τη μεριά του Καρτερού, έβλεπε αθλητικές εγκαταστάσεις, έβλεπε και ξένους αθλητές να

αθλούνται, αυτό που λέμε σήμερα δηλαδή αθλητικό τουρισμό και φυσικά έβαζε και περιοχές όχι

μόνο γι’ αυτό, αλλά για όλους.

Σχολές πανεπιστημιακές και εκεί και παραπέρα σαν περιοχές αναψυχής, άθλησης κ.λ.π. Αυτό

που έχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον είναι πως έβλεπε αυτές τις 4 ομάδες που βλέπετε εκεί, πως

έβλεπε την οργάνωση της κυρίως πόλης.

Είπαμε ήδη ότι την παλιά πόλη, είτε την παλιά – παλιά – είτε την πιο νέα την έβλεπε σαν περιοχή

ανάπλασης, είναι αυτή η πιο σκούρα. Είναι μια ενότητα των 70.000 κατοίκων. Δίπλα βάζει μία άλλη

των 70.000 κατοίκων που εν μέρει περιλαμβάνει περιοχές που κτιζότανε, δηλαδή το Μασταμπά ή τα

Καμίνια, και βάζει και δύο νέες. Μετά από εκεί το σκούρο είναι προς τη μεριά της θάλασσας

εμπορικό κέντρο και νότια είναι ανώτατες σχολές, είναι το κέντρο, η καρδιά ας πούμε του

πανεπιστημίου. Τα υπόλοιπα είναι πάλι δύο ομάδες των 70.000 κατοίκων. Αυτό που βάζει στη

μέση, ο άξονας ο ριγέ με τα ανοίγματα, είναι ο εμπορικός άξονας.

90

Λέει λοιπόν το εξής, πρέπει να σας βάλω το εμπόριο με τέτοιο τρόπο που να είναι κοντά σε

όλους, να μπαίνει από λίγο μέσα σε κάθε οικιστική ενότητα, αλλά όχι τόσο όσο να το ενοχλεί.

Δηλαδή θα έχετε κοντά σας όλοι αγορές να ψωνίζετε, να γίνουνε δραστηριότητες, κ.λ.π., και κοντά

στο σπίτι σας το εμπορικό κέντρο, αλλά όχι τόσο που να σας ενοχλεί. Αυτά τα διάφορα φασούλια

εκεί τα χωρίζει σε υποενότητες και υποενότητες, που αυστηρά ακολουθούνε τα μεγέθη του

νηπιαγωγείου, του δημοτικού σχολείου, του γυμνασίου – λυκείου. Είναι εκπληκτικό ότι εκεί μέσα

κάνει και συλλογισμούς του τύπου ότι, αυτά λέει πρέπει να είναι ευέλικτα και όπως σιγά – σιγά θα

μεγαλώνει η πόλη να τα ξαναμελετάμε, γιατί σήμερα θέλομε 11.000 κόσμο για ένα γυμνάσιο, ενώ

μελλοντικά που θα είναι καλύτερες οι συνθήκες ζωής και επειδή θα μικραίνει η οικογένεια τότε θα

έχομε 7.000 κόσμο σ’ ένα γυμνάσιο, άρα πρέπει να τα κοιτάμε.

Πρέπει να σας πω ότι την Αμμουδάρα την είχε δει σαν την πολύ μεγάλη τουριστική περιοχή του

Ηρακλείου, που την έβλεπε να γίνεται πάρα πολύ οργανωμένη και όπου εντάσσει ακόμα και την

έννοια που λέμε σήμερα παραθεριστική κατοικία. Δεν ξέρω εάν παρατηρείτε, δεν το λέει, αλλά ο

δρόμος, ο βασικός άξονας που είναι αυτή η διακεκομμένη πιο νότια, είναι περίπου στη θέση που

σήμερα συζητάμε την παράκαμψη. Αν όμως η παράκαμψη έχει ένα σχήμα πέταλο, είναι γιατί αυτός

έβλεπε ο δρόμος και ανατολικά και δυτικά να μην συνεχίζει παραλιακά. Δηλαδή έλεγε, αυτός θα είναι

ο άξονας, ο άλλος, ο αμέσως μέσα απ’ αυτόν θα είναι αυτό που τώρα κάναμε, δηλαδή ο

περιφερειακός της πόλης, ανεξάρτητος από αυτόν που θα είναι ο εθνικός δρόμος. Υπάρχει ο

δρόμος για τη Μεσσαρά που τον βάζει από τότε σαν πολύ σημαντικό άξονα, μια που αναφέρεται και

στη πόλη της νέας Φαιστού και στη τομή των δύο αξόνων εκεί βάζει το πολεοδομικό κέντρο.

Το δυτικό πολεοδομικό κέντρο, δηλαδή που λέμε σήμερα, είναι περίπου στη θέση εκεί στο

Γιόφυρο, απλά με μια πάρα πολύ πιο μεγάλη ένταση, επειδή το ανατολικό πολεοδομικό που είναι

εκεί στο λιμάνι, πίσω από το λιμάνι και κάπως το σημειώνει, αυτός δεν το έβλεπε με την έννοια που

του δίνουμε σήμερα διοικητήριο, αλλά με την έννοια υπηρεσίες, ναυτιλιακά γραφεία, ένα χώρο που

θα είναι στην υπηρεσία του τουρισμού, μ’ ένα λιμάνι στην υπηρεσία του τουρισμού, γι’ αυτό ακριβώς

και του κάνει την επέκταση ανατολικά για το εμπορικό λιμάνι. Αυτό το χώρο έτσι και μόνο τον βλέπει

και βλέπει όλη τη διοίκηση να πηγαίνει από εκεί.

Αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι ότι φτιάχνει αυτό το δρόμο για να πηγαίνει προς την

Αγία Πελαγία. Να πω, τότε με το που δεν υπήρχε δρόμος πηγαίναμε με το καραβάκι στην Αγία

Πελαγία, δεν υπήρχε τίποτα. Έλεγε λοιπόν ότι, από τη Ροδιά μέχρι την Αγία Πελαγία την περιοχή

αυτή πρέπει να την διαφυλάξετε ως κόρη οφθαλμού για φυσιολατρικό τουρισμό.

Να πω ακόμα κάτι για να κλείσω, φυσικά πρότεινε από τότε το φορέα εφαρμογής. Για να

τελειώσω με το θέμα του τουρισμού. Αυτό το θέμα ενός άλλου τουρισμού, το έθετε από τότε και

μάλιστα αναφέρει ότι ο ίδιος τα είχε προτείνει σ’ ένα συνέδριο τότε και ότι είχαν γίνει ευμενώς δεκτά

και από τότε έκανε την πρόταση για ένα διαφορετικό μοντέλο τουρισμού.

Τώρα για την πολιτική εφαρμογή του ρυθμιστικού σχεδίου, πρότεινε ένα φορέα που τον έβλεπε

να είναι τριμερής, μεικτός, δηλαδή να υπάρχει κυβερνητικός επίτροπος από την ΥΠΑΚ, να υπάρχει

κάποιος από το Δήμο και από τους άλλους εμπλεκόμενους σημαντικούς Δήμους ή Κοινότητες

κ.λ.π., και να υπάρχουνε φορείς, επιμελητήρια, έβλεπε τη διαβούλευση.

91

Βγήκε, αλλά να το πω και καθαρά, εννοείται ότι εννοούσε ότι έπρεπε κομμάτι – κομμάτι ο

Οργανισμός να αγοράζει αυτές τις εκτάσεις, να φτιάχνει αυτά όλα τα έργα υποδομής και από ‘κεί και

πέρα να αγοράζει κανείς έτοιμο οικόπεδο εκεί που θα το έβρισκε και με τη σειρά που το είχε ανάγκη

για να μην γίνεται αυτό το τεράστιο άπλωμα και από τη μια μεριά θέλουμε επεκτάσεις και επεκτάσεις

και από την άλλη να είναι γεμάτο τρύπες και χωρίς έργα υποδομής.

Τις δαπάνες για τα σχολεία, εκτός από το πρώτο διάστημα που δεν μπορούσε, στις επόμενες

φάσεις την είχε συμπεριλάβει στο προϋπολογισμό.

Φυσικά πρότεινε νομοθετικά μέτρα, δηλαδή λέει πρέπει να φτιάξουμε πολεοδομικό δίκαιο, δεν

έχουμε. Όλα αυτά τα πράγματα που λέμε δεν μπορούνε να συμβούνε, όμως μέχρι και εκτός που θα

το φτιάξουνε πίστευε ότι έπρεπε η έγκριση του ρυθμιστικού σχεδίου αυτού να ήτανε σαν έγκριση

ενός έργου που το ονομάζει, υποχρεωτικώς εκτελέσιμο στο σύνολο του ως έργο δημοσίας ανάγκης.

Ευχαριστώ πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Ευχαριστούμε τη συνάδελφο τη Βάννα τη Σφακιανάκη, που μας θύμισε και το

παλιό Ηράκλειο. Τώρα συνάδελφοι είναι η ώρα των ερωτήσεων, όποιος θέλει να ρωτήσει και τους

τρεις ομιλητές. Ο κ. Αναστασάκης ήθελε αλλά τώρα λείπει. Μήπως καμία τοποθέτηση; Ερώτηση ναι.

Στον κ. Μαυράκη; Στον κ. Μπαλατσινό…Να τελειώσουμε τις ερωτήσεις Κα Κλουτσινιώτη και μετά.

Αν κάποιος συνάδελφος θέλει να ρωτήσει; Για να ξεκινήσουμε από την καλεσμένη την Κα

Κλουτσινιώτη και στη συνέχεια. Άλλη ερώτηση.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Εγώ θα ήθελα μία ερώτηση στον κ. Μαυράκη και μία ερώτηση στον κ. Μπαλατσινό. Θα

ήθελα να ρωτήσω τον κ. Μαυράκη, αναφέρθηκε ότι σε κάποια φάση της περιβαλλοντικής γίνεται

δημόσια διαβούλευση, σε ποια φάση; Η πρώτη ερώτηση στον κ. Μαυράκη. Η ερώτηση στον κ.

Μπαλατσινό, αν θα μπορούσε να μας δώσει πιο ανάγλυφες τις διαφορές του μητροπολιτικού

σχεδιασμού από τον πολεοδομικό και το χωροταξικό, δηλαδή να μας πει τις βασικές διαφορές για να

τα ακούσει ο κόσμος, που έχει μπλέξει λίγο.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Ωραία. Κ. Μαυράκη στο μικρόφωνο για το πότε γίνεται η διαβούλευση.

ΜΑΥΡΑΚΗΣ: Σαν μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ακολουθούμε τη διαδικασία που είχαμε

ακολουθήσει και για τη στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων αν θυμάστε, που κάναμε

για το ΠΕΠ της Κρήτης, η οποία παρουσιάστηκε και συζητήθηκε τότε στο Περιφερειακό Συμβούλιο.

Όλοι τότε τοποθετηθήκανε πάνω σ’ αυτό. Θέλω να πω δηλαδή τη δημόσια διαβούλευση, η

δημοσιοποίηση η οποία γίνεται.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΜΑΥΡΑΚΗΣ: Πριν εγκριθεί το ΕΣΠΑ, πριν εγκριθεί το ΠΕΠ γίνεται η δημόσια διαβούλευση, αλλά

όπως θυμάστε και αυτό θα το επαναλάβουμε άλλη μια φορά, η συζήτηση ήτανε ελαφρώς ανούσια,

δηλαδή δεν συμμετείχε ενεργά ούτε τα επιμελητήρια, ούτε ο κόσμος, ούτε η Τοπική Αυτοδιοίκηση

92

πάνω σ’ αυτό, γιατί; Γιατί η στρατηγική αυτή μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων είχε τις αδυναμίες

και τις ελλείψεις που ανέφερα στην εισήγηση μου. Δηλαδή αυτή τη στιγμή αυτό προσπάθησα να

κάνω, να βάλω τα κύρια σημεία με τα οποία πρέπει να ασχοληθεί μια στρατηγική μελέτη

περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αλλά αυτό το οποίο έχομε βιώσει σαν υπηρεσίες είναι η έλλειψη των

στοιχείων τα οποία υπάρχει αυτή τη στιγμή για τους μελετητές. Δεν υπάρχει μία οργανωμένη βάση

δεδομένων σε περιφερειακό επίπεδο που να μπορεί κάποιος να ανατρέξει και να αντλήσει τα

στοιχεία τα οποία θα αξιολογήσει. Αυτό βλέπω ότι είναι η μεγάλη αδυναμία.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΜΑΥΡΑΚΗΣ: Ναι, είχε, όχι, όχι, ήμασταν υποχρεωμένοι, πως έγιναν αυτές οι μελέτες.., πως έγινε η

διαβούλευση, με την ανάρτηση στο διαδίκτυο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, ορισμός όμως του

Περιφερειακού Συμβουλίου που θα συζητηθεί το θέμα αυτό, με δημοσιότητα κ.λ.π.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Ευχαριστούμε κ. Μαυράκη. Ο κ. Μπαλατσινός.

ΜΠΑΛΑΤΣΙΝΟΣ: Με ρωτάτε για τις διαφορές, καταρχάς ίσως ήτανε καταλληλότερη να απαντήσει η

Άννα η Αρβανιτάκη σ’ αυτό που είναι και ο θεσμικός εκφραστής του θεσμικού πλαισίου τέλος

πάντων. Και εσείς, δεν είναι καλύτερα να απαντήσετε εσείς;

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Η Κα Δουγαλή θα μας απαντήσει.

ΔΟΥΓΑΛΗ: Το ρυθμιστικό σχέδιο είναι ένα σχέδιο ανάμεσα από το χωροταξικό σχεδιασμό, της

περιφέρειας που έχουμε τώρα και τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Είναι η υψηλότερη βαθμίδα του

πολεοδομικού σχεδιασμού. Πράγματα που ο πολεοδομικός σχεδιασμός των ΓΠΣ και των ΣΧΟΟΑΠ

δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν γιατί τα προβλήματα στις μεγάλες πόλεις, στις πόλεις μεσαίου

μεγέθους εν πάση περιπτώσει, είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που θα μπορούσε να δει ένα

ΣΧΟΟΑΠ ή ένα ΓΠΣ τα αντιμετωπίζει το ρυθμιστικό. Τέτοια προβλήματα είναι π.χ. το λιμάνι, το θέμα

του λιμανιού του Ηρακλείου, του ρόλου του, της δραστηριότητας του, της έκτασης του, δεν

αντιμετωπίζεται μέσα σ’ ένα ΓΠΣ. Το αεροδρόμιο της πόλης πάλι δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα

στα πλαίσια ενός ΓΠΣ. Τα μεταφορικά δίκτυα που συνδέουν τη περιοχή με τις παραγωγικές

δραστηριότητες, τον αγροτικό χώρο δηλαδή, τη βιομηχανία κ.λ.π., πάλι μέσα στα πλαίσια του ΓΠΣ

δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Το ρυθμιστικό έρχεται να κουμπώσει δύο επίπεδα σχεδιασμού, τον χωροταξικό και τον

πολεοδομικό στο επίπεδο του γενικού πολεοδομικού ΣΧΟΟΑΠ. Αυτό είναι το βασικό.

Ήθελα να πω ακόμα και εμείς αυτή τη στιγμή που δουλεύομε τα ρυθμιστικά, δεν είμαστε

απόλυτα, δεν έχομε ξεκαθαρίσει απόλυτα – και αυτό το βρίσκουμε στη πορεία – πόσο ειδικό ή πόσο

γενικό πρέπει να το ρυθμιστικό. Και τα τέσσερα ρυθμιστικά που ανατέθηκαν καταρχήν ίσως

ανατέθηκαν κιόλας σαν πιλοτικά καταρχήν, δηλαδή μπορούσαν να έχουνε ανατεθεί.., η Διεύθυνση

μας είχε εισηγηθεί να ανατεθεί ένα ή δύο πιλοτικά καταρχήν για να επεξεργαστούμε και εμείς πως

93

μπορούνε να δουλέψουνε οι προδιαγραφές, ώστε να δούμε και εμείς τι μπορεί να κάνει το

ρυθμιστικό, δηλαδή πόσο κανονιστικό μπορεί να είναι. Μπορεί να έχει και κάποιες κανονιστικές

διαστάσεις.

Υπάρχει τώρα μία εμπειρία μαζεμένη από τα 4 ρυθμιστικά που είναι σε εξέλιξη. Το Ηράκλειο

θα είναι λίγο πιο τυχερό όπως είπε και η Άννα η Αρβανιτάκη, γιατί θα έχουμε μία εμπειρία καλύτερη

και ελπίζουμε, αλλά νομίζω ότι η χρησιμότητα του ρυθμιστικού είναι ανάλογη με τη θέληση της

τοπικής κοινωνίας περισσότερο, να το εφαρμόσει και να το επιβλέψει.

Ο Οργανισμός ρυθμιστικού που θα ιδρυθεί με ξεχωριστό Προεδρικό Διάταγμα, άμεσα, γιατί τα

Προεδρικά Διατάγματα των Οργανισμών των άλλων πόλεων είναι πολύ προχωρημένα και

αντίστοιχο θα είναι και αυτό, θα είναι σε θέση να κάνει την εφαρμογή και τις τροποποιήσεις στη

διάρκεια του χρόνου, γιατί το ρυθμιστικό όπως όλος ο σχεδιασμός δεν είναι κάτι στατικό, είναι κάτι

που εξελίσσεται συνέχεια. Ευχαριστώ.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Συγνώμη να συμπληρώσω κάτι, μόνο και μόνο το γεγονός της δεσμευτικότητας που

είπατε, το πόσο κανονιστικό είναι, νομίζω ότι πρέπει να καταλήξουμε κάπου σήμερα. Δηλαδή ότι

πρέπει να είναι δεσμευτικό, πρέπει να μην είναι δεσμευτικό; Να είναι δεσμευτικό ως προς τα ΓΠΣ;

Να είναι δεσμευτικό;

ΔΟΥΓΑΛΗ: Ακριβώς, είναι ένα σχέδιο οπωσδήποτε που είναι δεσμευτικό σαν κατεύθυνση προς τον

κατώτερο σχεδιασμό, τα ΓΠΣ και τα ΣΧΟΟΑΠ, ως κατεύθυνση. Αλλά μπορεί και μόνο το ρυθμιστικό

πριν την έγκριση των ΓΠΣ και των ΣΧΟΟΑΠ να έχει και κανονιστικές ρυθμίσεις, ας πούμε να βάζει

κάποιους περιορισμούς στην εκτός σχεδίου δόμηση χωρίς να περιμένουμε τα ΓΠΣ και τα ΣΧΟΟΑΠ;

Ενδεχομένως να υπάρχουν κάποιες τέτοιες δυνατότητες. Αυτό νομίζω ότι είναι κάτι που το έχουμε

επεξεργαστεί στην υπηρεσία και νομίζουμε ότι μπορεί να το κάνει. Ο νόμος του Οργανισμού

Αθήνας σύμφωνα με τον νόμο 2508 στο άρθρο του πρώτου του οποίου αποφασίστηκε να γίνουνε

τα ρυθμιστικά στις άλλες πόλεις, παραπέμπει στο νόμο ίδρυσης του Οργανισμού Αθήνας, ο οποίος

δίνει περιθώριο και για κανονιστικές ρυθμίσεις από όλο το ρυθμιστικό, εντάξει; Ευχαριστώ.

ΒΑΡΔΟΥΛΑΚΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΔΟΥΓΑΛΗ: Ασφαλώς, το πρώτο βασικό στοιχείο του ρυθμιστικού είναι οι γενικοί στόχοι του

ρυθμιστικού, οι στόχοι της ανάπτυξης, τι στόχους έχουμε. Για τον...

ΒΑΡΔΟΥΛΑΚΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΔΟΥΓΑΛΗ: Υπάρχει μία βασική φιλοσοφία για τον πολεοδομικό σχεδιασμό που βγαίνει από το

γενικό χωροταξικό πλαίσιο το εθνικό και το περιφερειακό χωροταξικό, το ρυθμιστικό δεν μπορεί να

είναι κάτι.., ίσα – ίσα πρέπει να εξειδικεύει και να εφαρμόζει τον ευρύτερο σχεδιασμό που υπάρχει.

Υπάρχει φιλοσοφία την οποία δεχόμαστε εμείς στο κεντρικό Υπουργείο της συμπαγούς πόλης,

δηλαδή αυτό δεν σημαίνει ότι θέλουμε μία πόλη σαν τη Νέα Υόρκη, δεν σημαίνει αυτό συμπαγής

94

πόλη, συμπαγής πόλη σημαίνει να υπάρχει διάκριση μεταξύ της πόλης και της μη πόλης, που δεν

είναι πόλη, κάπου σταματάει η πόλη και αρχίζει η ύπαιθρος, σ’ αυτό υπάρχει μία σαφής διάκριση.

Αυτή η διάχυση που γίνεται να υπάρχει μία συνεχής πόλης, αυτό δεν το θέλουμε γιατί καταστρέφει

το τοπίο, τους φυσικούς πόρους τους οποίους τους θέλουμε να τους έχουμε για τις επόμενες γενιές.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Ο κ. Καμπουράκης, συνάδελφος, θέλει να ρωτήσει κάτι.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ήθελα να ρωτήσω ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος σύνδεσης υπάρχον

πολεοδομικού σχεδίου ή ΣΧΟΟΑΠ στη περίπτωση άφιξης ενός ρυθμιστικού, πως συνδέομε αλλά

κατά καλύτερο τρόπο αυτό, είναι ένα λεπτό θέμα, διότι έχουμε εμείς τέτοια φαινόμενα.

ΔΟΥΓΑΛΗ: Έχετε σε εξέλιξη.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Βέβαια σε εξέλιξη και θεσμοθετημένα, τι γίνεται στη μία περίπτωση και τι γίνεται

στην άλλη; Πως τα συνδέουμε με τον καλύτερο τρόπο με το ρυθμιστικό;

ΔΟΥΓΑΛΗ: Φαντάζομαι ότι η ζωή δεν σταματάει, η ανάθεση ενός ρυθμιστικού δεν σημαίνει ότι όλες

οι μελέτες παγώνουν. Θα υπάρξει στο ενδιάμεσο κάποια αλληλοτροφοδότηση εάν κάτι βρει το

ρυθμιστικό, το ρυθμιστικό θα πάρει οπωσδήποτε στοιχεία από τις μελέτες που έχουνε γίνει ή που

γίνονται, σαν βάση δεδομένων για συλλογή στοιχείων. Εάν το ρυθμιστικό αποφασίσει, δώσει

κάποιες κατευθύνσεις που έρχονται σε αντίθετη με κάποιο εγκεκριμένο ΣΧΟΟΑΠ, αυτό θα είναι μία

κατεύθυνση για να γίνει τροποποίηση αυτού του ΣΧΟΟΑΠ στο μέλλον. Αυτό μόνο μπορώ να πω.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Ο κ. Μπαλατσινός.

ΜΠΑΛΑΤΣΙΝΟΣ: Λέτε ότι με την έννοια της δυνατότητας διατύπωσης κανονιστικών διατάξεων μέσα

στα ρυθμιστικά σχέδια, αυτό σημαίνει ότι με την έγκρισης τους θεσμοθετούνται ή πρέπει να υπάρξει

ξεχωριστή διαδικασία θεσμοθέτησης; Γιατί με το ΓΠΣ με το που εγκρίνονται θεσμοθετείται κιόλας.

ΔΟΥΓΑΛΗ: Ασφαλώς, το ΓΠΣ έχει κανονιστική ας πούμε διάσταση, θεσμοθετεί χρήσεις, χρήσεις

γης, βάζει μέσους συντελεστές κ.λ.π., έχει ας πούμε μία άμεση εφαρμογή. Το ρυθμιστικό βασικά

δίνει κατευθύνσεις στο κατώτερο επίπεδο σχεδιασμού που είναι το ΓΠΣ. Μπορεί όμως κάποιες

φορές να έχει και κανονιστική διάταξη. Η Κα Συκιανάκη που είναι Πρόεδρος του Οργανισμού Αθήνας

και το έχει εφαρμόσει, μπορεί να μας πει περισσότερα.

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Το θέμα της κανονιστικότητας είναι σε ορισμένες γενικού τύπου διατάξεις, π.χ. στο

ρυθμιστικό της Αθήνας ισχύουν για την εκτός σχεδίου περιοχή τα 20 στρέμματα. Δεν μπορείς να

κατατμήσεις τη γη από τα 20 στρέμματα και μετά, τα 4 είναι η μόνη παρέκκλιση που είναι αποδεκτή

για κατοικία, αλλά τα 20 στρέμματα είναι ο κανόνας. Είναι κανονιστική διάταξη αυτό. Άλλες

κανονιστικές διατάξεις που μπορεί να έχει το ρυθμιστικό είναι, ως προς τώρα το νέο που λέμε, το

95

ύψος των συντελεστών των εγκεκριμένων. Μες στη πόλη που σε μερικά σημεία έχουνε τους

συντελεστές πάνω από 5, λες το απώτατο είναι 4. Όλα αναλογικά πρέπει να κατέβουν, αλλά το 4

είναι το όριο. Στη περιαστική ζώνη έχεις ήδη 03, 02, δεν πάμε παραπάνω στη περιοχή γιατί είναι

βήτα κατοικία που εξελίσσεται και το τελευταίο εγκεκριμένο ΓΠΣ που κάνανε με τον 2508 02 πήρε,

ήτανε τελείως προαστική ζώνη. Προσπαθούμε να κρατήσουμε χαρακτήρα ανάλογα με τον τύπο της

περιοχής, οπότε έχεις κάποιες γενικού χαρακτήρα τέτοιου τύπου που βάζεις περισσότερο τα

πλαφόν ή κάπως τέτοια, δεν μπορείς να βάζεις πολλά.

ΔΟΥΓΑΛΗ: Ή αυτές τις χωρητικότητες που την...

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Φυσικά, είναι δεσμευτικά αυτά τα πλαφόν, δεν μπορείς με κανένα τρόπο.., όσες φορές

επιχειρήθηκε π.χ. στη ΖΟΕ Μεσογείων είχε επιχειρηθεί τα 10 στρέμματα με κάποια συλλογιστική, το

Συμβούλιο Επικρατείας δεν το πέρασε, είπε το 20 είναι πλαφόν. Είναι δεσμευτικό, απόλυτα

δεσμευτικό.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Να κάνω μία άλλη ερώτηση, αυτό που είπατε προηγουμένως, είπατε ότι το ρυθμιστικό

ορίζει, έχει κανονιστικές διατάξεις που δεσμεύει.

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Όχι, μπορεί να έχει.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Μπορεί, και θα έρθει μετά ένα ΓΠΣ να εξειδικεύσει;

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Όχι, όχι, ακούστε, το γενικό πολεοδομικό σε μας είναι δυο κλίμακες κάτω, διότι

μεσολαβούνε οι ΖΟΕ υποτίθεται, αλλά ουσιαστικά είναι τα χωροταξικά των υπο-ενοτήτων. Αυτά είναι

πιο συγκεκριμένα, αυτά δίνουνε τα όρια της οικιστικής ανάπτυξης, τα όρια των περιοχών υποδοχέων

αναπτυξιακών δραστηριοτήτων, τα όρια των περιοχών απόλυτης προστασίας ή ήπιας προστασίας

και τα όρια περιοχών αναζητήσεων για μελλοντική ανάπτυξη. Αυτά βάζουνε όρους κανονιστικούς

υποχρεωτικά, οι οποίοι όμως στις περιοχές που είναι για μελλοντική ανάπτυξη εξειδικεύονται μέσω

των γενικών πολεοδομικών και πολεοδομικών αναγκών. Αυτή είναι η διαφορά, δηλαδή υπάρχουνε...

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Στον εξωαστικό χώρο όμως προφανώς πρέπει να τηρούνται αυτά που λέει το

ρυθμιστικό.

ΣΥΚΙΑΝΑΚΗ: Βέβαια ναι. Μα είναι γενικών κατευθύνσεων, δηλαδή όταν μιλάμε κλίμακα 1:125 που

είναι το δικό μας ρυθμιστικό, δεν μπορεί τέτοιες κατευθύνσεις να είναι 1:10, χρειάζεται 1:25...

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Η Κα Κλουτσινιώτη.

96

ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: Κάτι συμπληρωματικό, μία εμπειρία που την έχουμε μαζί με την Τιτίνα την

Δουγαλή δηλαδή, αυτή που είναι ας πούμε και ένας αστικός χώρος πιο κοντά στο Ηράκλειο απ’ ότι

στην Αθήνα, προφανώς. Εμείς τουλάχιστον αυτό προσπαθούμε να προωθήσουμε τώρα γιατί

αρχίσαμε το διάταγμα, μια επεξεργασία του διατάγματος, τρία επίπεδα λέω τουλάχιστον, δεν ξέρω

εάν η Τιτίνα συμφωνεί, φαντάζομαι ότι συμφωνούμε. Το ένα επίπεδο προφανώς είναι το γενικό

επίπεδο που λέγαμε προηγούμενα, το δεύτερο είναι το κανονιστικό που έχει ένα τρίτο επίπεδο κατά

τη γνώμη μου, που είναι και συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Τις περιέχει το ρυθμιστικό σχέδιο, μιλάω

της κλίμακας των χώρων που συζητάμε τώρα, δεν ξέρω για την Αθήνα το αφήνω στη πάντα αυτό,

γιατί; Γιατί η αντιληπτική δομή της πόλης πρέπει να μπει αμέσως, η δυνατότητα δηλαδή να

αποκτήσουν τα αστικά μας κέντρα αντιληπτική δομή, όχι να λέμε γενικούρες, πρέπει αμέσως να

μπει στη πράξη. Δηλαδή πρέπει από το ρυθμιστικό να προτείνετε για όλα τα χωρικά συστήματα

συγκεκριμένες κρίσιμες παρεμβάσεις, να χρηματοδοτούνται άμεσα και να αρχίζουν, γιατί εάν

περιμένουμε να ολοκληρωθούνε τα ΓΠΣ, να γίνουνε τα ΣΧΟΟΑΠ δεν ξέρω ποιου, να περάσει από

διαβουλεύσεις κ.λ.π. μετά 20 χρόνια που θα ξανάρθουμε πάλι δεν θα έχουμε πόλεις, πάλι δεν θα

έχουμε ιστορικά κέντρα κ.λ.π. Άρα εγώ το βρίσκω ότι είναι ένα στρατηγικό σχέδιο πάρα πολύ

σύνθετο και περιέχει και παρεμβάσεις, έργα, έτσι. Τώρα μητροπολιτικές και ιστορία, δεν είναι

μητροπολιτική το Ηράκλειο σ’ αυτό, γι’ αυτό λέω εάν διαχωρίσουμε την Αθήνα.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Άλλος συνάδελφος θέλει να κάνει άλλη ερώτηση; Όχι. Οπόταν τοποθέτηση,

επειδή είπε ο κ. Δολαψάκης πρώτα, ναι.

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Θέλω να πω ότι έτσι ακούω.., λιγάκι με ξενίζει το γεγονός ποιο είναι πρώτο, ποιο

είναι δεύτερο κ.λ.π. Ο χωροταξικός σχεδιασμός αφορά όλη την επικράτεια, τελείωσε, ούτε έτσι –

ούτε αλλιώς, ούτε γιουβέτσι. Για να μπορείς να μιλάς με όρους πραγματικά επιστημονικούς πρέπει

να έχεις στη χέρα σου εργαλεία. Τι θα πει κάνω ένα σχέδιο το οποίο αφορά την ανάπτυξη της

χώρας, καθορίζω προτεραιότητες χωρίς να ξέρω τι; Χωρίς να ξέρω που είναι τα δάση, πόσα είναι τα

δάση, ποιο το ιδιοκτησιακό καθεστώς, κατακερματίζω και ορίζω 20 στρέμματα, 10 στρέμματα κ.λ.π.

Κτηματολόγιο υπάρχει ολοκληρωμένο; Ρωτώ. Δεν υπάρχει.

ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Ράνια μου το πρόβλημα είναι να μην κρυβόμαστε πίσω από το δακτυλάκι μας, γιατί

όσο και να κρυφτούμε είμαστε πιο παχύς. Δηλαδή πως να το κάνουμε; Από το 1974.., με τον 947

του ’79 του Μάνου, πιο μπροστά με το νόμο του 23, αργότερα με τον 1337 του Τρίτση κ.λ.π. και ένα

σωρό νομολογίες που έχουνε βγει και νομοθεσίες, κανείς δεν έχει πει ότι αυτή η άμοιρη παντέρημη

Ελλάδα για να μπορεί να πάει μπροστά πρέπει να ξεκαθαρίσει τις ιδιοκτησίες, γιατί; Γιατί έτσι θα

ξεκαθαριστεί ότι οι εκκλησίες δεν κατέχουν που λέει ο λόγος το 50 αλλά το 90%, γιατί έτσι θα

ξεκαθαριστεί ότι ο άλφα ή ο βήτα που λέει ο λόγος ιδιοκτησιάρχης έχει μπει νταβατζής σε Δήμους ή

σε Νομαρχίες και σου λέει, για να πας εκεί, σ’ εκείνο το τόπο, πρέπει να περάσεις από μένα, θα τα

σκάσεις σε μένα.

97

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Συμφωνώ, πρόσεξε να δεις, με μια διαφορά, συνάδελφε Νικηφόρε, εμείς εδώ το

ξέρουμε και το λέμε από το 1974, στην Αθήνα και σε οποιαδήποτε επίπεδα σχεδιασμού κάνουνε ότι

δεν καταλαβαίνουμε, προχωρούνε τα σχέδια μπροστά.., τι είναι αμοιβές που σας δώσανε; 180.000;

Από ποια λογική βγαίνει; Από ποια λογική; Να μου εξηγήσει κάποιος από τους ειδήμονες για να του

τα ανατρέψω παντελώς, ότι για να γίνει ένα ρυθμιστικό σχέδιο ελάχιστης αυτής, ντιμίνιμα, χρειάζεται

τουλάχιστον 300.000 ευρώ, κάντε ένα (...) στην Ευρωπαϊκή Ένωση να δείτε πόσο πληρώνονται;

Στην Αμερική, δεξιά και αριστερά, τουλάχιστον 300.000 ευρώ, διότι όταν δεν αμειφθείς αναγκαστικά

κάνεις εκπτώσεις στη ποιότητα εργασίας.

Έχω να πω επίσης και το άλλο, λέμε καμιά φορά όλα αυτά που ο μακαρίτης ο Αριστομένης

έλεγε πολλά πράγματα, τον ρωτούσανε εδώ πέρα ορισμένοι γκαλάν τι είναι όμορφο και τι είναι

αυθαίρετο κ. Καθηγητά; Λέει, αυθαίρετο είναι κάθε τι που δεν είναι όμορφο. Πηγαίνετε εδώ πέρα να

δείτε τον Άγιο Πέτρο, νομιμότατη παρέμβαση, είναι άχρηστη εντελώς, εκατοντάδες εκατομμύρια. Τα

λέμε, αλλά αυτοί κάνουνε έτσι, διότι εδώ υπάρχει και το καταγγέλλω απ’ αυτή τη στιγμή, από αυτό το

έδρανο, ότι εδώ υπάρχουνε συντεχνίες, συμφέροντα. Είσαι εκτός συστήματος συμφερόντων έχεις

σβήσεις, δεν υπάρχεις, έχεις επιστημονική τεκμηρίωση, στα παλαιά των υποδημάτων τους,

τελείωσε. Δεν μπα να τους λες ότι δώστε μου κύριε να καταλάβω πως είναι η κατανομή του χώρου;

Θέλω να κάνω μια επέκταση αυτής της πόλης, ποια είναι η κατανομή; Έχω ένα κατακερματισμό της

γης, έχω μικροκλίμα άχρηστο, θα με σπρώξεις εκεί γιατί ορισμένοι έτσι σκέπτονται;

Αυτές είναι οι καταστάσεις που πρέπει να καταλάβουμε, για να καταλάβουμε θα πρέπει να σας

πω ένα παράδειγμα. Το 1966 έγινε στη Φλωρεντία η Αλουβιόνε, αυτό που λέμε μια πλημμύρα,

ανέβηκαν τα νερά του Άρλου 20 μέτρα, ξέρετε γιατί; Γιατί στην Ιταλία που ισχύει σε κάποιο βαθμό ο

προγραμματισμός, κάνανε 50 φράγματα στην ενδοχώρα τα οποία ήτανε όλα άχρηστα. Άρκεσε μία

μόνο βροχή δυνατή για να σπάσει το ένα και με τη διαδικασία του ντόμινο να πνίξουνε όλη τη

Φλωρεντία. Επειδή είχα τη τύχη να δουλέψω για 6 μήνες τότε για την αποκατάσταση μνημείων και

δεν ξέρω τι μέσα στη Φλωρεντία και ήτανε η μεγαλύτερη μου εμπειρία στην αναστύλωση των

μνημείων και των κειμηλίων, έχω να σας ότι τύχανε μελέτες στα χέρια μου που μιλούσανε για την

πληρότητα αυτών των φραγμάτων.

Μήπως σας θυμίζει τίποτα το Λογκαρόνε; Μήπως σας θυμίζει στη Γαλλία με το μεγάλο φράγμα

που έσπασε πόσες χιλιάδες κόσμος χάθηκε; Από μελέτες, μελετημένες ήτανε οι διαδικασίες αυτές.

Γι’ αυτό θα έλεγα να φύγει από εδώ με τη μεγαλύτερη αγανάκτηση δυνατή, δεν ολοκληρώνεται το

κτηματολόγιο, δεν μπορούμε να καθορίσομε τους όρους ανάπτυξης αυτής της έρημης Ελλάδας, θα

κάνει ο καθένας πολεοδόμος είτε λέγεται Τρίτσης, είτε λέγεται Μάνος, είτε λέγεται Σούλος στην

Ιταλία, είτε οποιοσδήποτε άλλος Σουφλιάς, θα κάνει του κεφαλιού του. Θα τον κρίνομε λιγότερο ή

περισσότερο δημοκράτη.

Ας πάρουμε το βασικό εργαλείο στα χέρια μας, αλλά με τα στοιχεία που χρειάζονται. Τι ρόλο θα

παίξει το Ηράκλειο; Λέτε για το ρυθμιστικό του Ηρακλείου, ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι το πρώτο

επίπεδο, το ρυθμιστικό είναι το δεύτερο σπουδαιότερο επίπεδο και τα υπόλοιπα έπονται. Εμείς

έχομε βγάλει κάτι διαδικασίες που ράβομε και ξεράβομε, ξηλώνομε και όλο μπαλώματα βάζομε στο

98

κώλο μας ή στα χέρια μας που λέει ο λόγος για να περπατήσομε ή για να πάμε ντυμένοι σε μια

παράσταση όπως είναι η παρουσίαση που λέει ο λόγος ενός σχεδίου.

Γι ‘αυτό λέω και γι’ αυτό πιστεύω ότι πραγματικά εδώ είναι που πρέπει να εξετάσομε τους όρους

ουτοπίας, είναι πραγματικά εργαλείο πολεοδομικού σχεδιασμού, είναι κάποιο που έχει σχέση με την

ουτοπία. Δηλαδή που ναι μεν λογικά εξηγείται, αλλά δεν είναι πραγματοποιήσιμο. Τι να πω;

Ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ: Κάποια άλλη τοποθέτηση θέλει να κάνει κάποιος άλλος συνάδελφος; Λοιπόν,

συνάδελφοι ευχαριστούμε πάρα πολύ για την προσέλευση σας και την παρακολούθηση, θα τα

πούμε αύριο στις 9:30.

ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Μία μικρή καθυστέρηση μισής ώρα, καλημέρα καταρχάς σε όλους σας, μπορούμε

να ξεκινήσουμε τη δεύτερη συνεδρία. Θέλω να καλωσορίσω το συνάδελφο τον Γιώργο τον Βιδάκη,

Νομαρχιακό Σύμβουλο, τον κ. Χονδράκη Δημοτικό Σύμβουλο Ηρακλείου.

Δυστυχώς θέλω να κάνω την παρατήρηση, ότι αναμέναμε πολύ μεγαλύτερη συμμετοχή από τη

Τοπική Αυτοδιοίκηση, τους τοπικούς άρχοντες, ούτε στην προηγούμενη ημερίδα με θέματα

ΣΧΟΟΑΠ και το χωροταξικό σχεδιασμό δυστυχώς δεν συμμετείχε η Τοπική Αυτοδιοίκηση του

Ηρακλείου, ούτε και στη σημερινή διημερίδα, την τόσο σημαντική διημερίδα για το ρυθμιστικό.

Το Τεχνικό Επιμελητήριο έχει πει ότι όλες αυτές οι συζητήσεις, αυτή η διαβούλευση που γίνεται

αποκτά ιδιαίτερη σημασία και γίνεται ακόμα πιο σημαντική όταν συμμετέχουνε όλοι οι εμπλεκόμενοι

φορείς, μεταξύ των οποίων βέβαια ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Είναι άξιο προβληματισμού και πρέπει να σταθούμε νομίζω σαν ΤΕΕ/ΤΑΚ, σαν μηχανικοί, σαν

επιστημονικό δυναμικό της χώρας, πως θα πρέπει να βρούμε το τρόπο να έρθουμε κοντά. Ίσως την

επόμενη φορά θα πρέπει να είναι η πρωτοβουλία από κοινού, να είναι συνδιοργάνωση από κοινού,

δεν ξέρω τι θα πρέπει να γίνει, για να μπορέσουν πραγματικά οι Δήμαρχοι, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι

του νομού Ηρακλείου και του νομού Λασιθίου να συμμετέχουν μ’ έναν ενεργότερο τρόπο σ’ αυτού

του επιπέδου τις διαβουλεύσεις.

Εν πάση περιπτώσει, εμείς θα συνεχίσουμε να κάνουμε τη δουλειά μας έτσι όπως πρέπει να την

κάνουμε, από ‘κεί και πέρα όλοι αναλαμβάνουμε την ευθύνη που μας αναλογεί στην πορεία για την

ανάπτυξη του τόπου.

Λοιπόν, μπορούμε να ξεκινήσουμε σήμερα την δεύτερη συνεδρία μας, από δεξιά μου είναι η Κα

Σφακιανάκη η Βάννα, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ/ΤΑΚ, από αριστερά μου είναι το

μέλος της ομάδας εργασίας που με απόλυτη επιτυχία ανέλαβαν και διοργάνωσαν την ημερίδα μας,

η Ειρήνη η Γαρεφαλάκη, νέα αρχιτέκτονας του τμήματος. Θέλω ξανά να ευχαριστήσω τα παιδιά,

τους τρεις νέους μηχανικούς, τον Αλέξανδρο τον Καμπουράκη και τον Γιάννη τον Αναστασάκη οι

οποίοι ανέλαβαν το βάρος αυτής της διοργάνωσης με απόλυτη επιτυχία και αυτός ακριβώς είναι

ένας πολύ καλός τρόπος λειτουργίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου, να αναθέτουμε ευθύνες σε νέους

συναδέλφους που με κέφι, με μεράκι κάνουν πράξη τις πολιτικές του τμήματος μας.

99

Ο πρώτος ομιλητής νομίζω που με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τον ακούσαμε και εχθές είναι ο Κώστας

ο Δολαψάκης, ο οποίος νομίζω σήμερα θα μας παρουσιάσει με ιδιαίτερη ζωντάνια και δυναμική το

θέμα του το οποίο είναι, να πούμε ακριβώς τον τίτλο «Ρυθμιστικό Σχέδιο Ηρακλείου – Πολεοδομικός

σχεδιασμός ή ουτοπία». Κώστα μπορείς να ξεκινήσεις.

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Για πρώτη φορά θα προσπαθήσω, καταρχήν να σας χαιρετίσω όλους, καλημέρα

σας, μου είναι δύσκολο να διαβάσω κείμενο, ήμουνα πάντα μαθημένος να τα λέω έτσι προφορικά,

θα προσπαθήσω να κάνω και τα δύο.

Να ‘μαστε και πάλι εδώ, μετά από πρωτοβουλία του τοπικού τμήματος του Τεχνικού

Επιμελητηρίου για να συζητήσομε για το ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου και να συνεχίσουμε τη

κουβέντα του 1965 – ’66 και του 1979 που είχαμε αρχίσει με τον Αριστομένη Προβελέγγιο και τον

Παύλο Λουκάκη.

Θεωρώ ότι ο Προβελέγγιος πρέπει να τιμηθεί από το ΤΕΕ/ΤΑΚ, άλλωστε το είπα και εχθές,

και κατά τη γνώμη μου θα μπορούσαμε να ονομάσουμε αυτή την αίθουσα, αίθουσα Αριστομένη

Προβελέγγιου. Έχει κάνει πάρα πολλά για το Ηράκλειο.

Θεωρώ καθήκον μου να αναφέρω τα ονόματα ορισμένων κορυφαίων πολεοδόμων, τους

οποίους είχα τη τιμή να γνωρίσω, να μαθητεύσω κοντά τους και αργότερα να συνεργαστώ πάνω σε

ενδιαφέρουσες πολεοδομικές μελέτες.

Τα ονόματα τους είναι, Τζιοβάνι Αστένγκο, Μαρτσέλο Βιτορίνι, Τζιανκάρλο Ντε Κάρλο

Περλουίτζι Τσερβελάτι και Αντίνιο Βέλες Κατράϊ. Οραματιστές που άνοιξαν δρόμους στο χώρο της

πολεοδομίας και καθιερώθηκαν σε δύσκολους καιρούς. Μου δίδαξαν πολλά, αλλά πάνω απ’ όλα να

επιζητώ τη γνώση και να μην θυσιάζω σε οποιουδήποτε βωμό σκοπιμότητας προκειμένου να

κερδίσω χρήματα ή διακρίσεις.

Πολλοί από σας πιθανόν να παραξενευτήκατε διαβάζοντας τον τίτλο της εισήγησης

«ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου – Πολεοδομικός σχεδιασμός ή ουτοπία». Ας δούμε λοιπόν λιγάκι

αυτές τις δύο φράσεις, η πρώτη φράση αποτελείται από δύο σημαντικές λέξεις, ρυθμιστικός,

ρύθμιση, ρυθμιστής και σχέδιο, που εδώ δύσκολα θα μπορούσε να το σκιαγραφήσει κανείς με μια

μόνο λέξη ή φράση αλλά και συνισταμένη πολλών πραγμάτων. Ενώ στη δεύτερη φράση

εμπεριέχεται μια σύνθετη λέξη πολεοδομικός, που προέρχεται από τη λέξη πόλης και δομή. Ενώ ο

σχεδιασμός προέρχεται από τη λέξη σχέδιο, σχεδιάζω. Και τέλος η ουτοπία, που σημαίνει

χαρακτηρισμός για κάθε ιδέα, ιδίως ιδεολογία, η οποία θεωρείται ότι είναι αδύνατον να

πραγματοποιηθεί ενώ κατά το τίτλο του Τόμας Μορ, φανταστική χώρα με ιδεώδεις νόμος, αλλά και

δίκαιο κοινωνικό σύστημα. Κοιτάξτε ποια είναι η αντίφαση.

Προτού μπω στην αιτιολόγηση της σκέψης μου θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ορισμένα θέματα

και να εκφράσω τη γνώμη μου γύρω από το θέμα της ανάπτυξης, τονίζοντας ότι τον τελευταίο καιρό

ο ρυθμός ανάπτυξης και τεχνικής εξέλιξης παγκοσμίως πήρε μορφή χιονοστιβάδας, φτάνοντας στο

σύγχρονο ιλιγγιώδες from fast to faster, από το γρήγορο στο ταχύτερο.

Αναμφίβολα η πολεοδομία είναι εργαλείο μεταφοράς και έκφρασης στο χώρο μιας σειράς

επιλογών, κύρια οικονομικών και κοινωνικών από μέρος του κράτους, επιλογών που σχετίζονται με

πρότυπα και διαδικασίες ανάπτυξης σε εθνικό επίπεδο, που σε δεύτερη φάση καταλήγει σε φυσικό

100

σχεδιασμό. Ο χώρος αποτελεί ένα από τα υλικά στοιχεία στα οποία ασκείται η ανθρώπινη

δραστηριότητα στο σύνολο των κοινωνικών σχέσεων και πρέπει να ερμηνευτεί ανάλογα με τις

μορφές που προσλαμβάνει κάθε φορά μέσα στο σύνολο αυτών των σχέσεων.

Τα επίπεδα σχεδιασμού του χώρου πρέπει να μας είναι ξεκάθαρα και να εξετάζονται

ανάλογα με την κλίμακα, το περιεχόμενο, το βάθος και το βαθμό λεπτομέρειας των σχεδίων. Το

βασικότερο επίπεδο αποτελεί η χωροταξία, η οποία είναι η έκφραση στο χώρο του

προγραμματισμού σε εθνική κλίμακα. Μέσα από το εθνικό χωροταξικό σχέδιο που αφορά κυρίως τις

αναπτυξιακές επιλογές της πολιτείας, διακανονίζονται η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η

χωροθέτηση δραστηριοτήτων όπως η βιομηχανία, ο τουρισμός και άλλα. Οι επιλογές αυτές

εκφράζονται κατά κλάδο δραστηριότητας ή κατά περιοχή της χώρας. Μετά την τελική απόφαση που

λαμβάνεται με κυβερνητική ευθύνη, τα περιφερειακά σχέδια δημιουργούν με επιταγές και ρυθμίσεις

τα πλαίσια της ανάπτυξης των αστικών περιοχών και της υπαίθρου της περιοχής τους.

Είναι η στιγμή που πρέπει να τονίσω τη σημασία ενός ολοκληρωμένου κτηματολογίου στο

σύνολο της χώρας. Στη χώρα μας το ιδιοκτησιακό καθεστώς αποτελεί το κυριότερο εμπόδιο για κάθε

μορφής ανάπτυξης. Δεν είναι δυνατόν να αναφερόμαστε στο χωροταξικό σχεδιασμό και να θωρούμε

το κτηματολόγιο ήσσονος σημασίας θέμα.

Από το 1974 μέχρι σήμερα πέρασαν 35 ολόκληρα χρόνια με εναλλαγή στην εξουσία των πιο

ισχυρών αριθμητικά κυβερνητικών σχηματισμών. Τα 35 χρόνια επαρκούν και με το παραπάνω για

όποιον έχει θέληση να επιλύσει αυτό το τεράστιο θέμα που σημαίνει ότι, εφόσον δεν ολοκληρώθηκε,

δεν είχαν ούτε θέληση, ούτε βούληση. Θα μπορούσαν να το προσεγγίσουν σε επίπεδο ορεινών

όγκων για να αρχίσουν όχι με το σύνολο της ολοκλήρωσης αυτού του τεράστιου προγράμματος,

αλλά με επιμέρους φάσεις. Ορεινών όγκων, λιμνών, νησιωτικών συμπλεγμάτων, ποταμών, αλλά

δυστυχώς τίποτα.

Ας δούμε λιγάκι τα τελευταία γεγονότα της Μονής Βατοπεδίου, της Μονής Τοπλού και τόσων

άλλων ανά την επικράτεια που προκύπτουν ακριβώς, γιατί δεν υπάρχει κυβερνητική βούληση σε

αποφασιστικότητα για παρέμβαση και επίλυση του θέματος.

Ου τόπος λοιπόν και πάλι ου τόπος, και πάλι ουτοπία. Αυτά ως προς το χωροταξικό επίπεδο

σχεδιασμού.

Το αμέσως επόμενο επίπεδο σχεδιασμού είναι τα ρυθμιστικά σχέδια των αστικών σχημάτων

που εκπονούνται από πολεοδόμους με πολυεπίπεδο σχηματισμό ομάδας εργασίας και που

συγκεκριμενοποιούν την χωρική έκφραση των αναπτυξιακών επιλογών, το είδος και την έκταση της

επέκτασης μιας πόλης, τη μορφής της, συγκεντρωτική ή αποκεντρωτική, καθώς και την ομοιογένεια

ή την ετερογένεια της οικιστικής οργάνωσης.

Θίγουν θέματα στρατηγικής κατεύθυνσης που στη συνέχεια θα εξειδικευτούν σε τοπικό

επίπεδο ή κατά γενική κατηγορία προβλημάτων και θα εισαγάγουν μια σειρά εξειδικεύσεων στο

επίπεδο των ρυθμίσεων που διέπουν τη χρήση του εδάφους και το βαθμό κατάληψης ή

εκμετάλλευσης τους.

Με το συντονισμό όλου αυτού του σχεδιασμού απαιτείται η σύσταση οργανισμού παράλληλα

με την προκήρυξη της μελέτης. Με ικανοποίησε υπερβολικά η χθεσινή διαπίστωση ότι, στις 3 – 4

πόλεις που έχουνε επιλεγεί μέχρι τώρα, έχει κινηθεί παράλληλα η σύσταση αυτού του Οργανισμού.

101

Δεν είναι κακό να θυμίσω στους παλιούς συναδέλφους και να πω στους νέους ότι, από το

1974 μέχρι σήμερα μια ομάδα τεχνικών αποτελούμενη από τους Λαμπράκη, Σωμαράκη, Φούμη,

Μανόλη Δολαψάκη, Σαρρή Νώντα, Τζίκα Κωνσταντίνο και άλλους που τώρα δεν θυμούμαι, έβαζαν

επιτακτικά το θέμα αυτό τόσο στο Δήμο, όσο και στη Νομαρχία και αργότερα στη Περιφέρεια,

δυστυχώς χωρίς αποτέλεσμα. Έχουν περάσει 35 χρόνια από τότε.

Παρέλειψα να αναφέρω τον διαπρεπή δικηγόρο, δυστυχώς μακαρίτη, Γιώργο Στρατάκη που

ήτανε εκλεκτό μέλος της ομάδας και το οποίο μας είχε βοηθήσει στο Συμβούλιο Επικρατείας να

στείλομε περιπτώσεις προκειμένου να αποτρέψομε ορισμένες βανδαλώδεις επεμβάσεις στον ιστό

της πόλης. Δυστυχώς, οι πολιτικοί ήρθαν και κάλυψαν και πάλι αυτό το εγχείρημα, το διέγραψαν,

έδωσαν τις άδειες πάνω στα τείχη που δυστυχώς βλέπετε σήμερα και όλοι κάνετε κριτική, αλλά τότε

κινήθηκε μια μόνο ομάδα.

Και ήρθε η ώρα να ρωτήσω, γιατί το Ηράκλειο και 18 Δήμοι και όχι όλος ο νομός Ηρακλείου;

Χωρίς κριτήρια είναι σίγουρο ότι θα αδικήσουν κάποιες σημαντικές περιοχές του νομού. Πρώτα τα

νότια παράλια και δεύτερον τους τόπους και περιοχές όπως η Βιάννο, η Μεσσαρά, και τα μεγάλα

αστικά κέντρα της υπόλοιπης Κρήτης. Φαίνεται και εδώ πόσο πρόχειρα και ατεκμηρίωτα βάζουν τις

προτάσεις στο τραπέζι.

Αλλά ας έρθουμε στη σημασία «ουτοπία» της σημερινής κουβέντας μας. Και εδώ το

πρόβλημα γίνεται πολύ πιο απλό, εδώ πλέον δεν χρειάζεται – παρά μόνο σε ορισμένα σημεία – δεν

χρειάζεται το κείμενο. Άλλωστε έχετε διαπιστώσει ότι δεν είμαι καλός αναγνώστης.

Η λέξη ουτοπία όπως σας έδωσα να καταλάβετε προηγουμένως, στο πολεοδομικό

σχεδιασμό είναι με την έννοια του εφικτού. Όταν κάτι που μπορεί να υλοποιηθεί σε 5 χρόνια ή σε 10

χρόνια, ή μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ενδιάμεσες φάσεις, δεν γίνεται και γίνονται άλλα τα οποία

απομακρύνουν το στόχο, το κυρίως στόχο, πως θα οργανώσουμε ένα χώρο που δεν τον ξέρουμε

καλά, πως θα βάλομε γραμμές, πως θα πούμε ο αναπτυξιακός ρόλος που θα παίξει το κάθε μέρος

της Ελλάδας; Τι ρόλο θα παίξει σ’ ένα εθνικό χωροταξικό η Κρήτη; Βλέπω ότι η Κρήτη

αντιμετωπίζεται σαν μια επικράτεια, μήπως την θέλουν ανεξάρτητη; Ρωτάω. Υπάρχουνε πολλά

πολιτικά θέματα που μπαίνουν μέσα, υπάρχουνε πολλά ζητήματα τα οποία μένουν αναπάντητα.

Βλέπουμε ότι κάνει μία προσέγγιση του θέματος ο Προβελέγγιος και αυτή καταλήγει στις καλένδες.

Βλέπουμε ότι γίνεται μία άλλη προσέγγιση από το Λουκάκη και αυτή παραποιείται. Βλέπουμε ότι

γίνεται η 16 ΕΣΧΠ, βλέπουμε ότι γίνονται τα ΣΧΟΟΑΠ, βλέπουμε ότι γίνονται ένα σωρό σχεδιασμοί

οι οποίοι δεν έχουνε καμία σχέση παρά μόνο την πελατειακή σχέση. Και εκεί ρωτώ τώρα τον καθένα

από σας, πως μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε αυτό, όταν δεν μπορεί να εφαρμοστεί η απλή

λογική, ο απλός σχεδιασμός; Να ξέρω εγώ τι περιουσία έχει ο Δολαψάκης, να ξέρω εγώ τι περιουσία

ο άλφα, ο βήτα, ο Ινιωτάκης, να μπορώ να κάνω την εκτίμηση μου για τα έργα υποδομής που θα

κάνω, αλλά επίσης να ξέρω και κάτι που εχθές δεν άκουσα καθόλου παρά μόνο από τη συνάδελφο

από την Αθήνα, την Κα Συκιανάκη, και που είχε σχέση... Λοιπόν, θέλω να τονίσω τη σημασία του

στοιχείου εκείνου που πολλές φορές το παραγράφομε. Υπάρχει μια σειρά από τεχνοκράτες, τους

οποίους τεχνοκράτες τους έχομε βαφτίσει ότι είναι οι Θεοί. Αυτοί οι τεχνοκράτες κατά καιρό, επειδή

κάνανε συμβιβασμό με την πολιτική εξουσία, δημιουργούν τεράστια προβλήματα.

102

Χρειάζεται λοιπόν στην επιλογή όταν ζητήσομε να φτιάξομε ένα Οργανισμό, χρειάζεται στην

επιλογή των ανθρώπων αυστηρότατα κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά πρέπει να εμπεριέχουν και ένα

άλλο θέμα, να μην είναι μόνιμα τα μέλη του Οργανισμού, η μονιμότητα δημιουργεί εξάρτηση και θα

πρότεινα, χωρίς να είναι δική μου η σκέψη αυτό, από συζητήσεις που έχω κάνει με συναδέλφους,

ότι δεν αποκλείεται να είναι και αιρετό όργανο ένας Οργανισμός. Να μην είναι διορισμένος, να

εμπεριέχει δηλαδή ορισμένα άτομα τα οποία αναγκαστικά θα πρέπει να εκπροσωπούν τη διοίκηση

σε όποιο βαθμό, αλλά οι υπόλοιποι να είναι αιρετοί. Να είναι αιρετοί και να έχουν διαπιστευμένα ότι

αυτοί οι ανθρώποι αξίζουν, διαφορετικά βάζουμε ανθρώπους σε θέση που επαναλαμβάνουν τα ίδια

και τα ίδια.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Από ποιους αιρετούς;

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Αιρετός όπως είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση, από το κόσμο, χωρίς να μπαίνουν και να

υπεισέρχονται μέσα κριτήρια πολιτικών κομμάτων και Σια.

Ένα πράγμα το οποίο με εξοργίζει και εδώ θα σας φέρω ας το πούμε την.., με εξοργίζει

πραγματικά όταν βλέπω ανθρώπους να μιλούνε τη γλώσσα αυτή, με του Σαβουάρ βιβρ, την

όμορφη, η οποία γλώσσα υποκρύπτει κάτι, θέλω να περάσω κάτι, και εν προκείμενω να το περάσω

θα είμαι ήρεμος, μειλίχιος και συγκαταβατικός. Αυτό μου θυμίζει μια παλιά ρήση ενός εικαστικού

σκηνοθέτη, του Γιάν Φάμπρ, ο οποίος μιλάει για προσποιητούς οργασμούς. Δηλαδή αυτοί οι

ανθρώποι προσποιούνται ότι είναι ικανοποιημένοι, λένε ότι είναι ικανοποιημένοι, κάνουνε ότι

αγαπούνε την Ελλάδα, κάνουνε ότι αγαπούνε το τόπο, αλλά κοιτάζουνε μόνο τη τσέπη τους. Γι’ αυτό

και αυτός ο μεγάλος σκηνοθέτης, αναφερόμενος σε κάποιους, ονόμασε προσποιητούς οργασμούς.

Και μια και μιλάμε για οργασμούς να πούμε ότι, λείπει το ερωτικό στοιχείο σε κάθε επίπεδο

σχεδιασμού, σε κάθε επίπεδο σχεδιασμού, λείπει κυριολεκτικά. Ένα στοιχείο που θα μας έκανε να

οραματιζόμαστε, να σκεπτόμαστε, θα μας έκανε που λέει ο λόγος να είμαστε πιο διαλλακτικοί, να

κουβεντιάζουμε περισσότερο. Αυτά όλα τα στοιχεία περιοριστήκανε τόσο πολύ, που γίνονται σαν να

είναι μια κονσέρβα που την ανοίγομε, τρώμε το περιεχόμενο και πετούμε που λέει ο λόγος το κουτί.

Κλείνοντας θα ήθελα να σας πω και να σας παρακινήσω, επειδή τα όσα λέμε μπορεί κανείς να τα

δει σε περισσότερο βαθμό και σε μεγαλύτερη έκταση, όπως είσαστε εδώ ή μεμονωμένα ή με

γκρουπ να κάνετε μία μικρή βόλτα για να δείτε τι σημαίνει σχεδιασμός και τι σημαίνει ουτοπία.

Πηγαίνετε λοιπόν στον Άγιο Πέτρο και δείτε τα σουστουλούκια του, δείτε πως βάζουνε τις αντηρίδες,

ένας ναός που άντεξε 6 αιώνες, 5.5 αιώνες τον έχουνε γεμίσει αντηρίδες, έχουνε παραμορφώσει τις

όψεις του και αυτό το ονομάζουνε παρέμβαση. Δείτε πως είναι το παραλιακό μέτωπο, δείτε πως

βαφτίζουν μοντέρνα κτίρια κτισμένα πάνω στα τείχη ότι είναι διατηρητέα, και αυτό το ονομάζουν

παρέμβαση και πέστε μου εάν δεν είναι ουτοπία αυτό. Δείτε πως γίνεται η παρέμβαση από

επώνυμους όπως ο Μπίλης ο Κόκορης κ.λ.π., με ονόματα, αυτά έχουνε ονόματα, οι οποίοι

καταστρέφουνε τον ιστορικότερο προμαχώνα του Ηρακλείου που είναι το Μαρτινέγκο και πέστε εάν

αυτό είναι παρέμβαση ή είναι προγραμματισμός ή δεν ξέρω τι.

Πηγαίνετε να δείτε ένα Καζαντζάκη που όλοι εδώ τον λιβανίζομε και λέμε και κάνομε και δείχνομε,

ο μεγάλος και τον σεβόμαστε, πηγαίνετε να δείτε, τον έχουνε γεμίσει σιδέρες, γέφυρες, τοίχους,

103

παρατοιχάκια, έχουνε γκρεμίσει, έχουνε ξεκερκελώσει βοτσαλωτά καταπληκτικής ομορφιάς, κανείς

δεν μιλάει.

Πηγαίνετε να δείτε στο Μακάσι όπου υποτίθεται ότι φτιάχνεται ένα μουσείο για να τιμήσουνε τους

νεκρούς, να δείτε τι γίνεται εκεί πέρα. Κανείς δεν μιλάει.

Τι είναι αυτά; Πως αναπτύσσεται η ενδοχώρα; Δεν βλέπουμε, από εδώ, απ’ αυτή την αίθουσα,

από αυτό το βήμα έχω πει ότι το πρόβλημα του Ηρακλείου θα είναι τα ναρκωτικά, εδώ και πάρα

πολλά χρόνια, γιατί το έβλεπα σαν προοπτική από την ανάλυση που έκανα του χώρου. Τώρα τι θα

πούμε στους ανθρώπους; Είναι δηλαδή σχεδιασμός αυτός που κάνουμε, όταν το μέλλον αυτής της

κοινωνίας είναι στην κυριολεξία χεσμένο;

Η επιστροφή στο μέλλον δεν υπάρχει με όρους τους οποίους βάζουμε εμείς, ωραία σχέδια και

ωραία λόγια, η επιστροφή στο μέλλον γίνεται με συμμετοχικές διαδικασίες. Ποιες ήτανε οι

συμμετοχικές διαδικασίες για να γίνει το ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου; Ποιοι ήτανε οι φορείς οι

οποίοι συμμετείχαν; Ποιο ήταν το ανάστημα το πολιτικό του λόγου του σωστού που σήκωσαν; Να

μην φανούνε, να μην φωνάξουνε, γιατί τους καθορίζουμε ιδιόρρυθμους.

Και έχομε τώρα ένα κομμάτι του νομού, το βαφτίσανε ότι αυτό έχει περισσότερες σχέσεις. Μα σχέση

έχει ακόμα περισσότερη αυτός που έχει ανάγκη. Σ’ ένα νομό δεν μπορείς να δημιουργήσεις

απόπαιδα και όταν κάνεις μία τέτοια παρέμβαση με όρους εφικτότητας και όχι ουτοπίας, οφείλεις να

πληρώνεις. Δεν είναι τιμή αυτή που έχουνε βάλει για κάθε σχέδιο, για κάθε ρυθμιστικό σχέδιο, αυτό

είναι απλά και μόνο για να επαναλάβομε αυτό που λέγαμε και στον μακαρίτη τον Αντώνη τον Τρίτση

ότι υπάρχει γιγαντισμός σε όλη την αυτή.., και δεν γίνεται μ’ ένα δισεκατομμύριο όλο αυτό που έχει,

με τον 1337 τότε. Για ένα ο οποίος θέλει να κάνει εμπεριστατωμένη μελέτη και όχι να βασιστεί.., να

οργανώσει μία ομάδα πραγματική, να κάνει επισκέψεις, να παίρνει αποφάσεις και να πληρώνει..,

τώρα πάρτε τα έξοδα να δείτε, έχουνε δεκαπλασιαστεί, 30 φορές είναι απάνω οι τιμές. Εκπτώσεις

θα κάνουμε στις δικές μας αμοιβές για να πουλούνε αυτοί μούρη στο Κοινοβούλιο ή αλλού;

Η γνώμη η δικιά μου είναι ότι, αυτή η αμοιβή που μπορούσε να είναι, κατά τη γνώμη μου, αν και

νομίζω και πάλι ότι είναι λίγη, είναι από 250 μέχρι 300, να κυμαίνεται από 250 μέχρι 300, ανάλογα

με την πολυπλοκότητα και το πολυεπίπεδο που πρέπει να εξετάσει. Και τέτοιες καταστάσεις μέσα

στο Ηράκλειο υπάρχουνε. Αύριο – μεθαυρίο θα λέμε και θα ρωτάμε τη κεντρική διεύθυνση, ποιο

είναι πιο ισχυρό το ρυθμιστικό σχέδιο και πως μπαίνουνε τα ΣΧΟΟΑΠ μέσα; Πρέπει να

σταματήσουνε τα ΣΧΟΟΑΠ; Μια λογική λέει, όταν κάνεις σχεδιασμό ανωτάτου επιπέδου, δεν

λειτουργούνε τα αποδέλοιπα, τα από κάτω. Τι θα πούμε στους ανθρώπους τους οποίους τους

γεμίσαμε μ’ ένα σωρό ιδέες και μ’ ένα σωρό που λέει ο λόγος προτάσεις για επίλυση; Τι θα πούμε

για τόσα πράγματα που υπάρχουν;

Το Ηράκλειο είναι μία πόλης η οποία σχεδόν τείνει στο μητροπολιτικό της όριο. Ακούω συνέχεια

Αντιδημάρχους, Δημάρχους, Νομάρχες και μιλούνε για επεκτάσεις, και μιλούνε για τακτοποιήσεις,

δηλαδή να πάμε το Ηράκλειο που; Να το ξεντώσουμε να το φτάσουμε στο Αρκαλοχώρι; Και σ’ ένα

νομό ο οποίος έχει περί τις 300.000 πληθυσμό τι θα κάνουμε, θα μαζέψουμε εδώ πέρα τις 250; Και

αυτό θεωρείται ότι είναι πολιτική; Το όριο το μητροπολιτικό όταν φτάσει μια πόλη, αρχίζει πλέον και

ξερνά, δηλαδή δεν μπορεί. Αναγκαστικά όλοι εκείνοι που φεύγουνε προς τα έξω, δεν φεύγουνε με

την μορφή ενός εκπαιδευμένου οικιστή, αλλά φεύγουνε με τη μορφή ενός καταφερτζή. Θα βουτήξω

104

τα 10 μου στρέμματα, τα 5 μου στρέμματα, θα κάνω τη βιλίτσα μου και θα έχω μακριά το

καρκίνωμα, μακριά.

Λέτε Κα Συκιανάκη, το θυμήθηκα τώρα, κάτι είχατε πει για τα 20 στρέμματα, για την κατάτμηση

εκτός σχεδίου, και λέω από ποια λογική θα βγει αυτό αν δεν ξέρω όλη τη διαδικασία που λέει ο

λόγος του κατακερματισμού της γης; Πρέπει να την ξέρω, πρέπει να ξέρω ότι εκεί που θα πάω να

τοποθετήσω μια υποδομή που η μελέτη μου λέει ότι πρέπει να τοποθετηθεί. Δεν υπάρχει ένας

ιδιοκτήτης ο οποίος μου λέει, 40 εκατομμύρια – 50 εκατομμύρια, σήμερα θέλω 100, αύριο θα θέλω

200 προκειμένου να βάλεις εδώ πέρα τα απορρίμματα σου. Πέστε μου εσείς, πως θα το φτιάξεις

αυτό το πράγμα; Ο καθένας θα νομίζει ότι έχουνε.., υπάρχουνε ένα σωρό τίτλοι που εμείς δεν τους

ξέρουμε καθόλου.

Οι ισχυρότεροι τίτλοι στην κρητική επικράτεια ξέρετε ποιοι είναι; Αυτοί που έχουνε βούλα

τουρκική. Το έχετε αντιληφθεί αυτό; Θέλετε να μάθετε.., κάνω μία πρώτη πρόταση – πρόσκληση,

είναι και πρόκληση ταυτόχρονα στον καθένα από σας, πηγαίνετε, υπάρχει μία κυρία Παλίδου εδώ,

πηγαίνετε να μάθετε πόσες ιδιοκτησίες απ’ αυτές που αγοράστηκαν πάνω στα τείχη αγοράστηκαν

από τούρκους και το ισχυρό χαρτί όλων αυτών των ιδιοκτητών ήτανε ότι υπήρχε από τότε η

ιδιοκτησία, αλλά τώρα πάνω στα τείχη έχομε πολυκατοικίες κύριοι. Ποιος τολμά να τα βάλει που λέει

ο λόγος με τον Καλοκαιρινό; Για πέστε μου ένα από σας, να τον ακούσω έτσι, ποιος τολμά να τα

βάλει; Έχει κτίσει επάνω στα Νεώρια. Δεν τολμάει όμως κανείς ειδήμονας. Αν το έλεγε σε κάποιον

ότι έχτισα πάνω στα μνημεία, ε! είσαι απαράδεκτος, ουτοπιστής, έχει κτίσει, είναι σχεδιασμός ή

ουτοπία;

Γκρεμίσανε το ΞΕΝΙΑ, αλλά κτίσανε ένα μικρό ξενιάκη δίπλα, είναι σχεδιασμός ή ουτοπία;

Κάνουνε τέτοιες επεμβάσεις που ή πρέπει να φύγεις απ’ αυτή τη πόλη ή πρέπει να κάτσεις να τους

τα λες μέχρι να πεθάνεις.

Από τη στιγμή που έχομε στη ζωή μας βγάλει απογόνους, θα πρέπει να ξέρετε ότι έχουμε

υποχρέωση να πεθάνομε για να τους δημιουργήσουμε προϋποθέσεις, διαφορετικά είμαστε

άχρηστοι. Έχομε βγάλει παιδιά τα οποία διεκδικούνε το μέλλον αυτής της κοινωνίας και αυτής της

πόλης, και αυτή η πόλη δυστυχώς την έχομε συνδέσει περισσότερο προς το ουτοπικό παρά με το

πραγματικό. Είναι ένα καρκίνωμα σε όλα τα επίπεδα, έχει κάνει μετάσταση σε όλα τα επίπεδα.

Τι θα πει ότι έχω μία ωραία όψη και ένα ωραίο κτίριο, όταν δίπλα μου έχουμε 10 οικοδομές που

δεν βλέπονται; Όταν σ’ ένα στενό δρόμο έχω σηκώσει τοίχοι 6 ορόφων, 15 ορόφων ή 11 ορόφων,

δημιουργώ προϋποθέσεις για ζωή μέσα σ’ αυτό το οικιστικό συνάθροισμα; Όχι, δημιουργώ

συνθήκες που τα γονίδια μου θα υποφέρουνε και αργότερα θα μου πούμε, γιατί το έκανες αυτό; Θα

μου το πουν τα παιδιά, γιατί δεν βλέπουνε τον ήλιο παρά μόνο το μεσημέρι.

Γίνονται ένα σωρό πράγματα στο λιμάνι, δεν μιλάει κανείς, κανείς. Είναι σχεδιασμός αυτό;

Γκρεμίζουνε, κόβουνε δένδρα, είναι σχεδιασμός αυτός; Είναι τακτική; Μιλάμε για αειφόρο ανάπτυξη,

μιλάμε για περιβάλλον, είμαστε λαλίστατοι, ζάχαρη τρέχει από το στόμα μας όταν λέμε γι’ αυτά τα

πράγματα. Βλέπομε τα δένδρα και κόβονται και δεν μιλεί κανείς, το τσεπαλάκι μας να είναι εντάξει.

Εγώ στο δικό μου το διαμέρισμα, που το δικό σου το διαμέρισμα μπορεί να είναι χρυσό κλουβί, σ’

ένα δρόμο που θυμίζει τοίχο φυλακής είναι θάνατος εν αναμονή.

105

Πρέπει τους πολιτικούς να τους βάλουμε αγαπητοί μου φίλοι.., μάλλον θα το διορθώσω, δεν

φταίνε οι πολιτικοί, φταίμε εμείς, εμείς, εμείς τους βγάζομε απάνω, εμείς τους δίνομε τη δυνατότητα

να λέμε, γιατί εμείς λέμε το ψάρι βρωμάει από τη κεφαλή, όχι το βγάλαμε επίτηδες, ξέρουμε ότι όταν

πάει στο σώμα κάτω από τη γη το πρώτο που διαλύεται είναι το μυαλό, πονηρός ο λαός, να

αποβάλει από πάνω του τις ευθύνες. Το ψάρι βρωμεί από τη κεφαλή.

Άρα λοιπόν όταν λέμε ρυθμιστικό σχεδιασμό, εννοούμε ρύθμιση, δεν εννοούμε απορύθμιση,

εννοούμε να είμαστε κοντά στην πραγματικότητα, όχι κοντά που λέει ο λόγος στο ατεκμηρίωτο, σ’

αυτό που δεν είναι δυνατόν να γίνει. Όταν λέμε ότι το κτηματολόγιο είναι ένα απαραίτητο εργαλείο,

όταν όλοι εσείς που έχετε σπουδάσει αρχιτεκτονική, έχετε κάνει σπουδές, ξέρετε ότι το εργαλείο

αυτό, το κτηματολόγιο, είναι απαραίτητο εργαλείο. Δεν το έχεις στα χέρια σου, μιζέρια παράγεις,

μιζέρια παράγεις όταν θες να κάνεις ένα έργο υποδομής και μπαίνουνε στη μέση συστήματα

οικονομικά.

Στο λιμάνι αυτή τη στιγμή γίνονται κάποια έργα, το λιμάνι όμως θα είναι για 30 χρόνια στα χέρια

ορισμένων εταιρειών, είναι ρύθμιση αυτή; Ρωτώ είναι ρύθμιση; Δύσκολο να πει κανείς.

Ευχαριστώ πάρα – πάρα πολύ για την προσοχή σας, ζητώ συγνώμη για όλα.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Εμείς να ευχαριστήσουμε τον Κώστα τον Δολαψάκη, ο οποίος πάντα δεν κάνει

παρέμβαση τοποθέτηση, κάνει κατάθεση ψυχής και νομίζω ότι μας φέρνει όλους πρόσωπο με

πρόσωπο έτσι μάλιστα καταιγιστικά θα έλεγα, με την πραγματικότητα που ζούμε στο Ηράκλειο και

που ίσως που δεν θέλουμε να παραδεχτούμε, ίσως δεν θέλουμε να την δούμε και στην διάσταση

της ακριβώς όπως είναι και την κάνει έτσι μ’ ένα τρόπο πολύ σκληρό, άσχετα όμως εάν συμφωνεί

κανείς ή διαφωνεί μαζί του και με όσα λέει ο Κώστας. Είναι πάντα ο λόγος του ανατρεπτικός και είναι

ένας λόγος που σοκάρει και γι’ αυτό νομίζω σε όσες εκδηλώσεις έχουμε κάνει η συμβολή του είναι

πολύ σημαντική και γι’ αυτό τον ευχαριστώ ιδιαίτερα. Λοιπόν, μετά τον Κώστα είναι η Ράνια η

Κλουτσινιώτη, μια καλή φίλη της Κρήτης και του Ηρακλείου. Εγώ εχθές το βράδυ συζητώντας με την

Ράνια έμαθα ότι ο σύζυγος της ήτανε καθηγητής και αντιπρύτανης του Πανεπιστήμιου ο κ.

Φαράκλας και ότι έχει ζήσει στο Ρέθυμνο κοντά 25 χρόνια, οπότε οι δεσμοί είναι ακατάλυτοι με την

Κρήτη, το έχει αποδείξει και με την συμμετοχή της στο Τεχνικό Επιμελητήριο και με τη δουλειά που

έχει κάνει για το περιφερειακό σχέδιο και με πολλές άλλες παρεμβάσεις της για το νησί μας. Η

παρέμβαση της Ράνιας είναι το παράδειγμα του ρυθμιστικού σχεδίου του Βόλου.

ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: Φυσικά δεν πρόκειται καθόλου να σας κουράσω με θέμα ακριβώς το ρυθμιστικό

σχέδιο του Βόλου, ούτε σας νοιάζει, θα πω ορισμένα στοιχεία που θα βοηθήσουν να κατανοήσουμε

καλύτερα τι αυτό σημαίνει και τι επιπτώσεις θα είχε και θα έχει στη μελέτη που πρόκειται να αρχίσει

για το ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου.

Καταρχήν θέλω να πω Πρόεδρο ότι θεωρώ πολύ σημαντική την πρωτοβουλία που πήρε το

Τεχνικό Επιμελητήριο. Είναι έγκαιρη και έχει μεγάλη σημασία αυτό, δηλαδή είναι πριν την έναρξη

της διαδικασίας καν ανάθεσης της μελέτης και με αυτή την έννοια θεωρώ ότι επειδή τα είπαμε, και

από χθες αυτά λέγαμε και στην προηγούμενη ημερίδα κ.λ.π., είναι προφανές ότι εφαρμογή

ρυθμίσεων χωροταξικών και πολεοδομικών δεν γίνεται έξω από την κοινωνία. Δεν είναι δηλαδή

106

δυνατόν να οργανώνουμε σχεδιασμούς σε όποιο επίπεδο και να είναι αυτό και να τις εφαρμόζουν

ποιοι; Οι αιρετοί άρχοντες σε κάθε επίπεδο που αυτοί εκλέγονται. Δηλαδή πρώτο επίπεδο

αυτοδιοίκησης, νομαρχιακό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Η απουσία τους, συγνώμη, επειδή είμαι τρίτη και μπορώ να το πω εδώ, γενικά υπάρχει μία

απουσία απ’ αυτή τη πλευρά, από τους αιρετούς άρχοντες και φοβάμαι ότι όλη αυτή η γκρίνια που

γίνεται και η οποία σωστά γίνεται και ο Δολαψάκης τα είπε ας πούμε με μεγάλη έμφαση, είναι ότι

βέβαια, ωραία, σχεδιασμούς, τι κάνουμε; Σχεδιάζουμε, σχεδιάζουμε, ε! πως θα εφαρμοστούν οι

σχεδιασμοί εάν δεν υπάρχουν οι θεσμοί οι οποίοι θα τους εφαρμόσουν; Έτσι γίνεται αυτό παιδιά

μου. Τέλος πάντων.

Δεν μιλάει κανείς, φυσικά δεν μιλάει, γιατί για να μιλάει κανείς συνάδελφε Κωστή πρέπει να

υπάρχει συλλογική συνείδηση, για να υπάρξει συλλογική συνείδηση πρέπει να είμαστε κάπου όλοι

σιγά – σιγά να μπορέσουμε να τη δημιουργήσουμε ή να την έχουμε δημιουργήσει από τη

μεταπολίτευση, από το ’74, τέλος πάντων από τότε που η ελληνική δημοκρατία μπορεί να λέγεται,

με τον τρόπο που μπορεί να γίνει, δημοκρατία, γιατί για πριν δεν μπορούμε να μιλήσουμε για

δημοκρατία φυσικά.

Επομένως σ’ αυτή τη βάση ότι δεν υπάρχει ανταπόκριση της κοινωνίας και της επιστήμης και

υποθέτω και των άλλων επιστημών, αλλά η δική μας κατ’ εξοχήν σχετίζεται με την κοινωνία η

επιστήμη μας, στον βαθμό αυτό την αξιολογεί και την πληρώνει, επειδή έλεγες πριν τι είναι αυτά τα

λεφτά; Φυσικά τι είναι αυτά τα λεφτά, έτσι μας αξιολογεί το ελληνικό κράτος, η ελληνική πολιτεία και

σου λέει εντάξει βρε αδελφέ, αυτό αξίζουνε αυτά τους δίνω και δίνουν τρισεκατομμύρια, δεν ξέρω

στους ιδιώτες για τα λιμάνια και όλα αυτά. Άρα συμφωνούμε αρκετά.

Εκεί που δεν συμφωνούμε είναι το εξής, ότι ο σχεδιασμός είναι κυλιόμενος, δηλαδή δεν

σταματάμε εάν πρόκειται να τον εφαρμόσουμε φυσικά, αν δεν πρόκειται εντάξει, τι να τον συζητάμε.

Δεν σταματάμε αυτά που είναι σε διαδικασία μελέτης, που τρέχουν, ή σε διαδικασία εφαρμογής,

επειδή έρχεται ένα ανώτερο πλαίσιο εκείνη τη στιγμή το οποίο αρχίζει να μελετάται, γιατί ξέρετε ότι

όπως και να το κάνουμε το θέμα το ένα επίπεδο τροφοδοτεί το άλλο. Εγώ από την πλευρά μου

ήμουνα μελετητής του περιφερειακού χωροταξικού, το οποίο θεσμοθετήθηκε το 2003, άρα

σήμερα..., μελετήθηκε το 2000 και θεσμοθετήθηκε το 2003, θέλει αναθεώρηση, δεν υπάρχει καμία

αμφιβολία, πως είναι δυνατόν; Κάθε 5 χρόνια δεν έχουν προκύψει νέα στοιχεία για να πάμε

παρακάτω;

Τώρα έχουμε το εθνικό χωροταξικό, με τις στενά ασάφειες που έχει αφήσει να υπάρχουν, το

οποίο θεσμοθετήθηκε το 2008. Ωραία, υπάρχει αυτό τώρα, δεν πρέπει τώρα που πηγαίνουνε στα

κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού, αφού υπάρχει το εθνικό, τέλος πάντων να σεβόμαστε το εθνικό; Δεν

νομίζω ότι θα το κάνουμε.

Εδώ έχουμε μία τρανή περίπτωση της κεντρικής Ελλάδας. Η περίπτωση της κεντρικής Ελλάδας

είναι με πορτοκαλί χρώμα η περιοχή ρυθμιστικού σχεδίου Βόλου και με κίτρινο χρώμα η περιοχή του

ρυθμιστικού σχεδίου της Λάρισας. Τώρα στο εθνικό χωροταξικό επίσημα υπάρχει το δίπολο Βόλου

– Λάρισας, δηλαδή έχουμε αυτό το δίπολο Λάρισα – Βόλος, το οποίο υποτίθεται ότι μιας και είναι

εθνικό χωροταξικό θα έπρεπε εν πάση περιπτώσει να αντιμετωπιστεί από κοινού. Το έχουμε πει

από πάρα πολλά χρόνια, να φανταστείτε ότι ο Στέφανος ο Μάνος είχε αναθέσει μελέτη διπόλου

107

Βόλου – Λάρισας ενιαία, δηλαδή για το ’78 μιλάμε. Και προφανώς αυτό θα οδηγούσε σ’ ένα ενιαίο

οργανισμό τουριστικού σχεδίου, δεδομένου ότι οι δύο αυτές πόλεις έχουν σοβαρή αντιπαλότητα και

όλοι το ξέρουν αυτό, δηλαδή είναι πολύ γνωστό πως λειτουργούν και οι αρχές τους και οι κάτοικοι

και ότι ο μόνος τρόπος για να αναπτυχθεί αυτός ο πόλος της κεντρικής Ελλάδας προφανώς είναι να

προσπαθήσουμε να συνλειτουργήσουν. Αντί αυτού κάνουμε σήμερα δύο ρυθμιστικά σχέδια. Εμείς

κάνουμε το ρυθμιστικό σχέδιο του Βόλου και μία άλλη ομάδα μελετητών, αγαπητών και άξιων, κάνει

το ρυθμιστικό σχέδιο της Λάρισας.

Εμείς μπορεί να συνεννοηθούμε λίγο μεταξύ μας οι μελετητές, αλλά ξέρετε τα πράγματα είναι

θεσμικά όταν οι Οργανισμοί ρυθμιστικού σχεδίου θα είναι δύο, ε! τότε θα έχουμε ένα πρόβλημα.

Να πούμε λοιπόν τώρα γιατί έχει τεθεί ένα μεγάλο πρόβλημα και ένα μεγάλο θέμα για τα όρια του

ρυθμιστικού σχεδίου Ηρακλείου. Εδώ βλέπουμε ότι στη κεντρική περιοχή της Ελλάδας, δηλαδή σ’

έναν πόλο που θα μπορούσε να είναι ανταγωνιστικός πραγματικά της Αθήνας και της

Θεσσαλονίκης, μ’ ένα πληθυσμό ο οποίος το 2001 ήτανε 345.000 κάτοικοι, μιλάω για τις περιοχές

που βλέπετε, είναι και όλοι οι Δήμοι μέσα, και είναι πάνω στο ΠΑΘΕ, τον μοναδικό άξονα

ανάπτυξης της χώρας και που θα του δοθούν δυνατότητες να συνδεθεί και με τη δυτική Ελλάδα, με

τα Γιάννενα, με τον κεντρικό αυτοκινητόδρομο της δυτικής Ελλάδας και που οπωσδήποτε η Εγνατία

διευκολύνει πάρα πολύ τη λειτουργία του. Σ’ αυτό λοιπόν το χωρικό σύστημα νομίζω ότι σχεδόν

χάνουμε την έννοια του περιφερειακού πλαισίου, η Περιφέρειας Θεσσαλίας, τη βλέπετε, η καρδιά

λοιπόν της Περιφέρειας της Θεσσαλίας είναι τα δύο μητροπολιτικά κέντρα και οι περιοχές οι οποίες

μελετώνται τώρα για να είναι οι περιοχές ρυθμιστικών σχεδίων του Βόλου και της Λάρισας.

Επανερχόμενοι λίγο στο θέμα του Ηρακλείου, δεν το είχα πάρει είδηση γι’ αυτό δεν έχω βάλει

raster σ’ αυτό το χάρτη, είδα προχθές το βράδυ που μάζεψα τα χαρτιά μου για να έρθω να πω δυο

κουβέντες, αυτό είναι η συγκρότηση του οικιστικού δικτύου από το περιφερειακό σχέδιο της Κρήτης,

αυτό που είναι στο ΦΕΚ δηλαδή, το οποίο έχει ψηφιστεί και εδώ απλώς θέλω να πω ότι, έχουμε

φτάσει στο νομό Ηρακλείου να καλύπτουμε περίπου όλη αυτή την έκταση, κατεβαίνουμε λόγω

Αρκαλοχωρίου και κάτω, στη κάτω Γιαλιά, πάμε πέρα μέχρι και την Χερσόνησο και τα Μάλια.

Το περιφερειακό σχέδιο Ηρακλείου προέβλεπε τρεις χωρικές ενότητες... (αλλαγή κασέτας)…σιγά

– σιγά να δημιουργεί ένα πόλο έλξης. Θα έλεγα λοιπόν έτσι που γίναν τώρα τα πράγματα και που

ορίστηκαν κάποια όρια του ρυθμιστικού σχεδίου Ηρακλείου ότι δύο τινά μπορεί να συμβούν, να

μείνει η ενότητα Μοιρών – Τυμπακίου όντως σαν μία ξεχωριστεί ενότητα, διότι εντάξει, ούτως ή

άλλως δεν είναι εντός και να δούμε εάν πρέπει και η Βιάννος να μπει στο ρυθμιστικό σχέδιο

Ηρακλείου. Αυτό όμως βλέπετε ότι είναι δύσκολο, γιατί ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου σημαίνει

ρυθμιστικό σχέδιο αστικού κέντρου. Δηλαδή δεν μπορούμε μ’ ένα επίπεδο σχεδιασμού να πιάσουμε

και όλα τα επίπεδα, άσε που έχομε ένα πρόσθετο πρόβλημα το οποίο έχει προκύψει από το εθνικό

χωροταξικό και από διάφορες ας πούμε δίχως νόημα αποφάσεις που πάρθηκαν σε επίπεδο

Υπουργείου, από μόνες τους τη τελευταία στιγμή, ότι έγινε μία απόφαση και γράφεται στο χάρτη του

ΦΕΚ εθνικού χωροταξικού, έχουμε ένα δίπολο ξαφνικά που είναι Ηράκλειο και Χανιά. Εγώ δεν ξέρω

τι σημαίνει αυτό το δίπολο, δεν επισημάνθηκε ούτε από το περιφερειακό χωροταξικό της Κρήτης,

ούτε επισημάνθηκε από τη μελέτη του εθνικού χωροταξικού ότι τα δύο αυτά αστικά κέντρα, οι δύο

αστικοί πόλοι λειτουργούν ως δίπολο. Γιατί όταν λέμε Βόλος – Λάρισα δίπολο σημαίνει ότι, ο

108

ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στα δύο αυτά αστικά κέντρα, που είναι η παλιά εθνική οδός, δεδομένου

ότι τώρα περνάει ο αυτοκινητόδρομος από εκεί και το τρένο, στον οποίο είναι αγκυρωμένοι όλοι οι

ενδιάμεσοι οικισμοί, μπορεί να παραλάβει και όλες τις δραστηριότητες ανάπτυξης και πράγματι των

δύο αστικών κέντρων και να λειτουργήσει ως δίπολο. Δηλαδή ακόμα και το πανεπιστήμιο,

εγκαταστάσεις της γεωπονικής σχολής, μπορεί να πάνε εκεί κ.λ.π.

Τι θα γίνει, θα γίνει τέτοιο πράγμα ανάμεσα στο Ηράκλειο και στα Χανιά; Αυτή τη στιγμή δεν

φαίνεται να κινείται τίποτα τέτοιο, αλλά ξέρετε αυτά τα πράγματα καλά είναι εν πάση περιπτώσει να

έχουμε το νου μας να δούμε τι γίνεται.

Γενικά δηλαδή πρέπει να πω ότι κατά κάποιο τρόπο είναι κυλιόμενος ο σχεδιασμός εντάξει, αλλά

δεν πρέπει να υπονομεύεται η έννοια του κυλιόμενου σχεδιασμού από αποφάσεις οι οποίες δεν

ακολουθούν κανένα επίπεδο το οποίο εντοπίστηκε από το σχεδιασμό και σας είπα τώρα αρκετές

αναντιστοιχίες για όλα αυτά τα πράγματα που έχουν γίνει.

Ας πούμε λοιπόν τι είναι ένα ρυθμιστικό σχέδιο, διότι πρέπει να το πούμε, το είπα και εχθές, αλλά

δεν ξέρω εάν ήτανε το ίδιο ακροατήριο. Οπωσδήποτε είναι ένα κατευθυντήριο σχέδιο, ένα σχέδιο

που δίνει κατευθύνσεις στα υποκείμενα επίπεδα σχεδιασμού, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Μπορεί

να είναι και ένα κανονιστικό σχέδιο, δηλαδή δεν προλαβαίνουμε να αντιμετωπίσουμε με τα κατώτερα

επίπεδα κάποια πράγματα τα οποία είναι πολύ σημαντικά. Ας πούμε στη περίπτωση του

ρυθμιστικού σχεδίου του Βόλου προτείνουμε μία μεταβατική διάταξη που θα αρθεί εάν χρειαστεί να

‘ρθει από τις μελέτες τις υποκείμενες ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ κ.λ.π., κατά μήκος όμως των οδικών αξόνων,

γύρω από το αστικό κέντρο και γύρω από τους περιφερειακούς πόλους ανάπτυξης, τον Αλμυρό

δηλαδή και το Βελεστίνο, άμεσα, αύριο το πρωί 15 στρέμματα αρτιότητα για κατάτμηση. Εάν το ΓΠΣ

του Βελεστίνου βγει και πει όχι, γιατί εγώ έχω 6 στρέμματα εδώ και δεν μου χρειάζονται τα 15, θα

πει με τη θεσμοθέτηση του το ΓΠΣ, ώστε να μην γεμίσει όλος ο χώρος με αυθαίρετα, με

δραστηριότητες κ.λ.π. που δεν θέλουμε. Άρα είναι και κανονιστικό.

Επίσης οπωσδήποτε ένα ρυθμιστικό σχέδιο είναι υποχρεωμένο να προβλέπει και έργα

συγκεκριμένα και δράσεις, οι οποίες θα μετασχηματίζουν σιγά – σιγά την εικόνα του κυρίου αστικού

κέντρου αλλά και των επιλεγμένων περιφερειακών πόλων, ώστε να μπορούμε να μιλάμε πια γι’ αυτό

που είπε εχθές ο Ιωσήφ ο Στεφάνου, να μιλάμε για την αντιληπτική δομή και φυσιογνωμία του

χώρου.

Δυστυχώς οι πόλεις μας, ενώ έχουν εξαιρετικά στοιχεία για να είναι αντιληπτές, να έχουνε

αντιληπτική δομή, γιατί έχουμε ένα φυσικό περιβάλλον το οποίο είναι.., πως να το κάνουμε, σημεία

αναφοράς σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας, πάρα πολύ ισχυρό. Εμείς έχουμε καθίσει πάνω στο

φυσικό περιβάλλον, το καταστρέφουμε και παύει να είναι η φυσιογνωμία των πόλεων ό,τι χρειάζεται.

Θα σας πω δυο κουβέντες για τα κεφαλαία στα οποία νομίζω ότι θα πρέπει να δώσουμε, εσείς

δηλαδή, μια σημασία στο Ηράκλειο. Η τόνωση λοιπόν και η ανάπτυξη των συγκριτικών

πλεονεκτημάτων μιας περιοχής.

Ορίστε, το βλέπετε εδώ αυτό που σας έλεγα προηγούμενα, το θέμα δηλαδή με τα δύο αστικά

κέντρα, τον άξονα, την παλιά εθνική οδό, όλους τους οικισμούς που είναι κατά μήκος της εθνικής

οδού και τον αυτοκινητόδρομο ο οποίος περνάει χωρίς να αγγίζει τίποτα, κανένα οικισμό και αυτά.

Αυτό λοιπόν είναι πράγματι ένα δίπολο, μπορούμε να το δούμε και να δούμε και τους επιλεγμένους

109

πόλους αποκέντρωσης του συστήματος του Βόλου που είναι ο Αλμυρός και που είναι και το

Βελεστίνο. Ο ένας προς τον άξονα του διπόλου και ο άλλος προς τον άξονα της μεγάλης αγροτικής

περιοχής του νομού Μαγνησίας.

Λοιπόν, οπωσδήποτε τι συγκριτικό πλεονέκτημα μπορεί να έχει ο Βόλος αυτή τη στιγμή που

πρέπει να το αναδείξουμε, πέραν του πανεπιστημίου, του πολιτισμού και όλα αυτά, εντάξει

εννοούντα του λιμανιού και όλα. Ο Βόλος έχει αυτή τη τύχη, έχει τρένο, έχει το τρενάκι του Πηλίου,

είναι το Πήλιο γύρω του, μπορεί να αποκτήσει τραμ γιατί είναι σ’ ένα υποδάμνιο σύστημα σε μια

περιοχή πάρα πολύ ας πούμε πλατιά και μπορεί να κινηθεί το τραμ. Τα χωριά του Πηλίου που είναι

στο πολεοδομικό συγκρότημα Βόλου και ευρύτερα μπορούν να αγκυρωθούν.., μιλάω για

συγκοινωνία τώρα, δεν μιλάω για τουρίστες, μπορούν να αγκυρωθούν μ’ ένα τελεφερίκ και αντί να

παίρνουν κάθε μέρα τα αυτοκίνητα τους να κατεβαίνουν κάτω, μπορούν να κινούνται με τελεφερίκ.

Άρα είπαμε δύο τρένα, συστήματα τρένων, ένα τραμ, το τελεφερίκ και προφανώς δεν υπάρχει

κανένας λόγος να παίρνεις το αυτοκίνητο σου από το κέντρο του Βόλου για να έρθεις εδώ, γιατί

πολλοί κατοικούνε εδώ. Μπορείς κάλλιστα να έχεις μια θαλάσσια συγκοινωνία μικρών αποστάσεων,

είμαστε μέσα στο Παγασητικό κόλπο, είναι σχετικά ήρεμος και πάντα και να κινείσαι και με

καραβάκια να πας στη δουλειά σου. Δηλαδή γιατί διάφορες άλλες πόλεις το έχουνε και εμείς δηλαδή

πουθενά δεν το εφαρμόζουμε; Αυτό σημαίνει δημόσια μέσα. Συν ένα δίκτυο ευρύ ποδηλατοδρόμων

που επιτρέπεται, το έχουμε βάλει και μπροστά. Αυτό το προτείνει το ρυθμιστικό σχέδιο

συγκεκριμένα, λέει αυτό, τώρα εμείς εάν περιμένουμε να τελειώσει το ΓΠΣ, πότε θα τελειώσει και τι

θα κάνει, πρέπει να γίνει. Αν συμφωνούν και οι Δήμοι φυσικά, εάν δεν συμφωνούν τι να κάνουμε,

δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα παραπέρα.

Και επομένως εγώ πιστεύω ότι εάν θέλουμε να απαντήσουμε παράλληλα και στο ερώτημα αν

είναι έτοιμη η κοινωνία για να αποδεχτεί τέτοιου είδους ρυθμίσεις στα τρία επίπεδα που σας είπα

προηγουμένως, εγώ νομίζω ότι με δράσεις σαν αυτές που κάνει το ΤΕΕ/ΤΑΚ και όχι μόνο βέβαια το

ΤΕΕ/ΤΑΚ, υπάρχουνε και άλλοι ανάλογοι, αλλά είναι πολύ δραστήριο, πιστεύω ότι ναι, είμαστε

έτοιμοι. Γιατί όταν προσπάθησα ως μελετητής του χωροταξικού και εκπρόσωπος του Τεχνικού

Επιμελητηρίου στο εθνικό συμβούλιο χωροταξίας του κεντρικού να θέσουμε το θέμα της κατάργησης

εκτός σχεδίου δόμησης, πολύ δύσκολα, δεν λέω καθόλου ότι ήτανε εύκολο, με διαδοχικές

Διοικούσες Επιτροπές, με power point ένα σωρό, φέραμε υλικό, κάναμε κ.λ.π., τελικά κατά

πλειοψηφία πάρθηκε απόφαση, από ποιον; Από το Τεχνικό Επιμελητήριο το κεντρικό, ότι εντάξει,

να προχωρήσουμε σε μία κατάργηση εκτός σχεδίου δόμησης. Σημαίνει ότι οι τεχνικοί είναι και οι

οποίο κτίζουνε, δηλαδή ποιοι κτίζουνε; Οι τεχνικοί, όταν ας πούμε λένε πέντε πράγματα..,

καταλάβανε δηλαδή ότι το να καταργήσουνε την εκτός σχεδίου δόμηση δεν σημαίνει ότι καταργείται

η δραστηριότητα μας, μπορούμε την δραστηριότητα μας να την κάνουμε σε περιοχές εντός σχεδίου.

Θα ήθελα επίσης να πούμε το εξής, ότι ένα θέμα που είναι πολύ σημαντικό και είναι και πάρα

πολύ σημαντικό για το Ηράκλειο, είναι η επίτευξη της χωρικής συνοχής και η εξασφάλιση της

εταιρικής σχέσης της πόλης και της υπαίθρου. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρέπει να προχωρήσουμε στη

διατύπωση στρατηγικών ολοκληρωμένων για την ανάπτυξη και τη συνεργασία των δικτύων πόλεων

της περιοχής, καταρχήν του ρυθμιστικού σχεδίου, γιατί γι’ αυτό το πράγμα συζητάμε. Δηλαδή να

έχουμε την αρωγή, αυτό που σας είπα πριν και των μικρότερων αστικών πόλεων, του

110

Αρκαλοχωρίου, των Μαλίων και της Χερσονήσου και οπωσδήποτε φυσικά και του Τυμπακίου και

των Μοιρών. Εκεί θα πρέπει όμως να αποφασίσουμε για το μοντέλο ανάπτυξης. Το εθνικό

χωροταξικό ήδη μιλάει ότι επιλέγουμε το μοντέλο της συμπαγούς πόλης. Αυτό το πράγμα το λέει και

το Ευρωχωροταξικό. Όταν άρχισε η διαδικασία σχεδιασμού στη χώρα μας, χωροταξικού σχεδιασμού

αυτής της φάσης, γιατί ποτέ δεν είχε όπως σωστά επισημάνανε, είχε σταματήσει αυτό, άρχισε με

βάση ένα επίσημο κείμενο το οποίο υιοθέτησαν οι πολλοί περιβάλλοντος των χωρών μελών που

λέγεται το ευρωχωροταξικό. Εκεί αναλύεται με μεγάλη σαφήνεια τι σημαίνει η συμπαγής πόλης και

γι’ αυτό το λόγο πρέπει να πάψουμε να καταναλώνουμε χώρο, ακόμα χώρο, από την αγροτική

ύπαιθρο, από τα δάση, από τις περιοχές τις ορεινές, τις πεδινές, τις οποιεσδήποτε, τις

καλλιεργούμενες ή μη και ότι πρέπει μέσα στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό να μπορέσουμε να τον

αναπτύξουμε με τρόπο που να παραλάβει όλες τις ανάγκες μας σήμερα.

Είχαν μετρηθεί από τη Διεύθυνση της 16ης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επικεφαλής της Διεύθυνσης

16 ήτανε ο Μάριος ο Καμψής, ο συμπατριώτης μας, πολύ σημαντικό άτομο για την χωροταξία στην

Ευρώπη, τον αγνοούμε περίπου στην Ελλάδα, και είχε πολύ ενσκήψει στα θέματα των αστικών

κέντρων της Ελλάδας. Και πράγματι είχε υπολογιστεί τότε ότι όχι αν εξαντλούσαμε φυσικά τους

συντελεστές δόμησης, αν φτάναμε σ’ ένα επίπεδο πληρότητας του 40% μέσα στους

θεσμοθετημένους υποδοχείς και στους κατειλημμένους ήδη από αυθαίρετα, ότι θα καλύπταμε τις

ανάγκες με μεγάλα τετραγωνικά μέτρα ανά άτομο, δηλαδή που αντιστοιχούν στην τρέχουσα

καταναλωτική περίοδο, πριν τη κρίση εννοώ, μπορούσαμε να καλύψουμε τις ανάγκες κάπου – αν

θυμάμαι καλά – 40 εκατομμύρια πληθυσμού. Συμπαγής πόλη λοιπόν δεν σημαίνει καθόλου

Μανχάταν, μη σας γελάσει δηλαδή κανείς που θα έρθει να πει τέτοια πράγματα, αν θέλετε να κάνετε

Μανχάταν το Ηράκλειο, όχι. Μέσα σ’ όλο αυτόν τον αδιάφορο και τον ξεχειλωμένο οικιστικό ιστό ο

οποίος είναι δυσανάγνωστος, είναι ό,τι μπορούμε να πούμε, μέσα σ’ αυτόν τον ιστό πρέπει να

δουλέψουμε, να τον αναπλάσουμε κ.λ.π. Αυτό ισχύει για όλη την Ευρώπη.

Η Ευρωπαϊκή πόλη είναι εδώ, αυτό είναι ένα σύστημα, δεν θα την φτιάξουμε, είναι εδώ, υπάρχει,

υπάρχουνε όλες οι Ευρωπαϊκές πόλεις. Άρα αυτό είναι ένα θέμα το οποίο θεωρώ ότι έχει μία

σημασία να την πούμε παραπέρα.

Τώρα ο Βόλος και η Λάρισα φυσικά έχουνε το μεγάλο πλεονέκτημα ότι σαν πρώτη δράση για τη

λειτουργία αυτού του διπόλου κατάφεραν να πάρουν τους Μεσογειακούς αγώνες. Από κοινού,

υπέβαλαν μαζί φάκελο. Κατάφεραν λοιπόν να πάρουν από κοινού τους Μεσογειακούς αγώνες μ’

αυτό το φάκελο, αυτό σημαίνει ότι μέχρι το 2011 στις περιοχές αυτές, του Βόλου και του ρυθμιστικού

σχεδίου της Λάρισας, θα πρέπει να γίνουν μία σειρά από υποδομές που θα πρέπει να είναι

χρήσιμες για τη συνέχεια, έτσι δεν είναι; Επομένως ο Βόλος που πήρε και τη μεγάλη αν θέλετε μάζα

της δημιουργίας υποδομών, οπωσδήποτε στη Κάρλα η οποία ανασυστήνεται τώρα επάνω, ένα

τμήμα της Κάρλας, εκεί επιλέχτηκε, δηλαδή προτείναμε να πάει στο κωπηλατοδρόμιο και που να

οργανωθεί ένας μεγάλος πόλος αναψυχής, που μετά θα μείνει, δεν είναι κάτι το οποίο θα σηκωθεί

να φύγει.

Επίσης για τους Μεσογειακούς αγώνες.., δεν μιλάω για αθλητικές υποδομές, διότι αθλητικές

υποδομές υπάρχουν, χρειάστηκε ένα Μεσογειακό χωριό. Η πρώτη άποψη του ρυθμιστικού σχεδίου

ήταν να έρθει να τονώσει ένα περιφερειακό οικισμό σ’ ένα περιβάλλον πάρα πολύ ωραίο, ψηλά,

111

πάνω από το Διμήνη, όπου έχεις θέα σε όλο τον Παγασητικό κόλπο, θα το φτιάξει ο Οργανισμός

Εργατικής Κατοικίας, που μπορεί πράγματι να είναι οι περιοχές επέκτασης των οικιστικών χρήσεων

του αστικού κέντρου. Δεν χρειάζεται άλλο άμα γίνει ένας ολόκληρος οικισμός για τους αθλητές εκεί

πάνω.

Τελικά δεν έγινε κατορθωτό να αποκτηθεί η αναγκαία έκταση γι’ αυτό το πράγμα και καταλήξαμε

με τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας και προχωρεί τώρα, ότι εντός της υπάρχουσας πόλης θα

γίνει, όπως έγινε και στη Βαρκελώνη, εντός της υπάρχουσας το αθλητικό χωριό, στη περιοχή μιας

βιομηχανίας της βαμβακουργίας που έχει κλείσει από πολλά χρόνια, που είναι εντός σχεδίου

περιοχής στο Δήμο Νέας Ιωνίας, δηλαδή Δήμος Βόλου – Δήμος Νέας Ιωνίας. Μέσα τελείως στον

αστικό ιστό και εκεί θα γίνει το αθλητικό χωριό μ’ ένα συντελεστή δόμησης, κάπου υπερβαίνει το 08,

ένα συντελεστή δόμησης.

Τα λέω αυτά τα πράγματα γιατί νομίζω ότι τα πάντα είναι ευκαιρίες, για να μπορέσομε κάπως να

πάμε παραπέρα την ιδέα του σχεδιασμού ενός χώρου.

Τώρα το πανεπιστήμιο. Το πανεπιστήμιο σήμερα έχει επιλεγεί από την αρχή, γιατί εδώ έχουμε

και το πανεπιστήμιο του Ηρακλείου γι’ αυτό το θέτω, να είναι εντός του αστικού ιστού. Οι κύριες

εγκαταστάσεις είναι εντός του αστικού ιστού, ας πούμε ότι στη Λάρισα δεν είναι ακριβώς το ίδιο

θέμα, γιατί δεν είχε και αυτά τα μεγάλα βιομηχανικά κτίρια που υπάρχουν στο Βόλο. Τώρα τι είπαμε

όμως; Δεν γίνεται τώρα αυτό, η γεωπονική σχολή δεν μπορεί, ασφυκτιά πλέον εδώ, θέλει

αγρόκτημα, θέλει έκταση. Σιγά – σιγά το πανεπιστήμιο έχει αρχίσει και αγοράζει εκτάσεις σε όλη

αυτή τη περιοχή όπου ο προαστιακός Βόλου – Λάρισας του Βελεστίνου θα κάνει μία στάση εδώ και

μία άλλη στάση, δεν έχει αποφασιστεί ακόμα, σ’ ένα χωριό σ’ αυτόν τον άξονα, δηλαδή αυτό θα είναι

ο προαστιακός. Δέχτηκε το πανεπιστήμιο και τώρα και το συνεδριακό κέντρο του πανεπιστημίου και

η γεωπονική σχολή σκέπτονται να αναπτυχθούνε εδώ, έχουνε εκτάσεις βέβαια, μπορούν να

αποκτήσουν, ο Δήμαρχος έχει εντοπίσει και άλλες, μπορεί να αποκτήσουν και περισσότερα.

Να πάμε παρακάτω, οπωσδήποτε σ’ ένα ρυθμιστικό σχέδιο υπάρχει σαφής αναφορά σε

συμπληρωματικές κατευθύνσεις για τα υποκείμενα επίπεδα σχεδιασμού. Στο Ηράκλειο έχουμε αυτό

το καλό, το καλό είναι ότι για κάποιους λόγους άλφα ή βήτα, κάπως τους είπε η Μαρία εχθές το

βράδυ, δεν έχει ανατεθεί το γενικό πολεοδομικό σχέδιο του Ηρακλείου. Αυτό δεν είναι κακό, γιατί

είναι καλό να προηγηθεί το ρυθμιστικό σχέδιο αφού έτσι ήρθαν τα πράγματα. 4 – 5 μήνες δηλαδή να

εντοπίσει τα προβλήματα της πρώτης φάσης, ώστε να μπορέσει να δώσει και κάποιες κατευθύνσεις

από το ευρύτερο χωρικό σύστημα που είναι τώρα.

Δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να αποκεντρωθεί η Αθήνα αν δεν αναπτυχθούν οι εθνικοί πόλοι

μας. Δηλαδή αν συζητάμε, σας τα είχα πει και την άλλη φορά που είχα μιλήσει για το χωροταξικό, το

εθνικό χωροταξικό σχέδιο, είναι 1,5 χρόνος τώρα, δεν ξέρω πότε είχαμε κάνει εκείνη την διημερίδα,

όλοι οι δείκτες.., στη Θεσσαλονίκη δεν είναι τίποτα παιδιά, είναι αστείο. Όλοι οι δείκτες οι

χρηματοοικονομικοί είναι κατά πολύ υψηλότεροι στην Αθήνα. Υπάρχει μία συγκέντρωση.., δηλαδή

μια αποκέντρωση που άρχισε δειλά – δειλά το ’75 και συνεχίστηκε μέχρι το ’85 – ‘90, αυτό το

πράγμα χάθηκε στη πορεία, τα πάντα είναι συγκεντρωμένα, όλα τα σύγχρονα συστήματα είναι

συγκεντρωμένα στην Αθήνα. Λοιπόν, δύο λύσεις, δύο τινά, ή λέμε εντάξει βρε παιδιά μετακομίζουμε

όλοι στην Αθήνα, δεν χάθηκε ο κόσμος, τι είμαστε; 11 εκατομμύρια, το Παρίσι δηλαδή. Η δεύτερη

112

λύση είναι θέλουμε να κρατήσουμε την ταυτότητα μας, νομίζω ότι δεν μπορούμε να πούμε ότι θα

επιλέξουμε άλλη λύση απ’ αυτή. Άρα πρέπει να γίνει μεγάλη προσπάθεια και ουσιαστική να

καταστούν ελκυστικοί οι επιλεγμένοι εθνικοί πόλοι. Και αυτή τη στιγμή οι επιλεγμένοι εθνικοί πόλοι

προχωρούν Βόλος – Λάρισα, Γιάννενα – Πάτρα, έχουμε οπωσδήποτε ένα πρόβλημα με την

Καβάλα. Στο εθνικό χωροταξικό δεν βγήκε ότι υπάρχει υποδομή στη Καβάλα και χώρος και

δραστηριότητες για να γίνει εθνικός πόλος. Άρα μιλάμε για Αλεξανδρούπολη – Κομοτηνή και

προφανώς για τον μεγάλο εθνικό νησιωτικό πόλο που είναι το Ηράκλειο.

Το Ηράκλειο είναι ένα σημαντικός κρίκος σ’ αυτό που έφυγε από το εθνικό χωροταξικό, αλλά σε

μία πρώτη αναθεώρηση μπορεί να μπει, στο θαλάσσιο διάδρομο του Αιγαίου που φεύγει από

Ηράκλειο, περνάει από Σύρα, περνάει από Χίο και Μυτιλήνη και φτάνει Αλεξανδρούπολη –

Κομοτηνή. Ένας τέτοιος νόμος πάρα πολύ σημαντικός, δεν μπορεί να κάνουμε μόνο την Ιονία Οδός,

θα κάνουμε και την θαλάσσια αιγιακή οδό και θα την επιδοτήσουμε, γιατί μήπως την Ιονία οδό οι

(…) την πληρώνουνε; Εμείς την πληρώνουμε.

Επομένως είμαστε και τώρα μεθοδολογικά έλεγα το εξής, θα τεθούνε εδώ πολλά θέματα

συμμετοχικών διαδικασιών και να προσέξετε να μην τεθούν την τελευταία στιγμή. Ας πούμε στο

Βόλο μας τέθηκαν, είναι εδώ και η Κα Δουγαλή, που είναι και επιβλέπουσα, τι έγινε; Πήγαμε 7 φορές

– 8, καλά εγώ πηγαινοέρχομαι, έτσι κι αλλιώς είμαι εκεί από το ’75, δεν δίνουνε καμία σημασία, δεν

διαβάζει κανείς ούτε πρώτη φάση μελετών, ούτε εναλλακτικά σενάρια, ούτε τα παρουσιάζει, μια

χαρά, κανείς δεν κάνει καμία παρατήρηση, τίποτα, όλα πάνε θαύμα. Όταν γίνεις στην πρόταση,

βήτα-ένα στάδιο ξυπνάνε, α! καήκαμε, τι είναι αυτό; Τι λέει; Πω! Πω! Και γίνεται λοιπόν ένας χαμός.

Λοιπόν, οι συμμετοχικές διαδικασίες σ’ ένα επίπεδο ρυθμιστικού σχεδίου καταρχήν δεν είναι οι

Δήμοι. Πολλές φορές οι Δήμοι έχουνε αντικρουόμενες απόψεις, είναι γειτονικοί Δήμοι, είναι τελείως

λογικό. Είναι πολλά τα επίπεδα των φορέων οι οποίοι λαμβάνουν μέρος στις αποφάσεις. Αρχίζοντας

από το κρατικό επίπεδο, απ’ όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και Οργανισμούς, από την Περιφέρεια,

από τη Νομαρχία και από τους Δήμους. Όλοι λοιπόν πρέπει να πουν το λόγο τους και δεν είναι ότι

πρέπει να ακούσετε τους Δήμους γιατί αλλιώς σηκωνόμαστε και φεύγουμε, από το ρυθμιστικό.

Ένα δεύτερο θέμα το οποίο αντιμετωπίσαμε πάλι στη βήτα φάση, δηλαδή στην πρόταση, σχεδόν

με πολεμική διάθεση, ήταν το θέμα των χρήσεων γης. Το ρυθμιστικό σχέδιο δεν θεσμοθετεί χρήσεις

γης, λάθος. Το ρυθμιστικό σχέδιο δίνει κατευθύνσεις για αναζήτηση, αφού έχει μετρήσει τα πάντα και

λέει..., ή έχει πει χρειαζόμαστε ένα εργοστάσιο ανακύκλωσης απορριμμάτων κεντρικής Ελλάδας,

που θα το βάλουμε; Φυσικά στο άξονα του διπόλου, που μπορούμε να το βάλουμε; Έχουμε

συνεννοηθεί και με τους συναδέλφους που κάνουνε τη Λάρισα, λέμε ότι σ’ αυτήν εδώ την ευρεία

περιοχή θα αναζητηθεί το εργοστάσιο ανακύκλωσης απορριμμάτων. Αυτό δεν είναι χρήση γης της

κεντρικής Ελλάδας, είναι μια περιοχή αναζήτησης.

Λοιπόν, όλοι αυτοί οι πόλοι οι οποίοι βλέπετε να αναπτύσσονται είτε στο εσωτερικό που είναι

κυρίως στο θέμα του πολιτισμού επικεντρωμένοι, φυσικά και η Νέα Αγχίαλος και ο Βόλος με το

Πήλιο, τώρα δεν χρειάζεται να πούμε αυτά που είναι πολύ γνωστά πράγματα και κάτω έχουμε πολύ

σημαντικά ευρήματα αρχαιολογικά, και μνημεία, και σύγχρονα μνημεία, και τι δεν έχουμε. Άρα δίνει

περιοχές αναζήτησης όπου εκεί θα ψάξουμε να βρούμε, δεν δίνει χρήσεις γης, εκτός εάν κάτι

τελείως συγκεκριμένο χρειάζεται να το εντοπίσουμε από τώρα.

113

Ένα άλλο ζήτημα που τίθεται οπωσδήποτε είναι τα θέματα της διοίκησης του χώρου. Δεν

μπορούμε να πούμε ότι οι χωρικές ενότητες τις οποίες εντοπίζουμε κάθε φορά στα επίπεδα που

μελετάμε, δεν έχουν σχέση και με διοικητική μεταρρύθμιση. Δηλαδή στο μυαλό μας, τουλάχιστον και

των μελετητών αλλά απ’ ότι βλέπω και των δημοτικών αρχόντων, όταν λες η χωρική ενότητα του

Βελεστίνου, όλοι σκέπτονται ότι η Κάρλα, ο Ριζόμυλος, το Βελεστίνο και δεν ξέρω και ποιοι άλλοι,

μπορούν κάποια μέρα να γίνουν ένας διευρυμένος Δήμος. Όπως επίσης όλοι σκέπτονται όταν λες

χωρική ενότητα πολεοδομικού συγκροτήματος Βόλου, ότι δεν φτάνει αυτό που είναι στο

πολεοδομικό συγκρότημα Βόλου, ότι θα πρέπει να διευρυνθεί με το χώρο του, με την Μακρινίτσα

που είναι από πάνω του, ώστε να μπορέσει με δράσεις συγκεκριμένες να προστατευτούν και να

αναδειχτούν οι ορεινοί όγκοι, αλλιώς δεν γίνεται. Μια μικρή κοινότητα ή ένας μικρός Δήμος δεν

μπορεί να κάνει πολλά πράγματα για να λύσει αυτά τα προβλήματα.

Άρα είναι ένα ζήτημα τώρα του μετασχηματισμού του αστικού κέντρου, του υποδειγματικού

μετασχηματισμού του αστικού κέντρου το οποίο αυτό θα καταφέρει να αφήσει ανέπαφη, του

εκάστοτε μιλάω, του εκάστοτε βαθμού, δηλαδή το Βελεστίνο το θεωρούμε αστικό κέντρο. Ας πούμε

όπως είναι η πατρίδα του Ρήγα Φεραίο υπάρχει ένας τεράστιος μνημειακός πλούτος στο κέντρο του

Βελεστίνου, όλο από την αρχαιολογική υπηρεσία έχει γίνει ένα τεράστιο πρόγραμμα και δουλεύεται

αυτή τη στιγμή, ώστε όλο το ιστορικό κέντρο του Βελεστίνου που είναι αυτό το πορτοκαλί,

πεζόδρομοι, ανάδειξη μνημείων, φυτεύσεις κ.λ.π. και η επέκταση των χρήσεων κατοικίας θα πάει

από την άλλη μεριά, προφανώς θα αφήσει ένα κενό πράσινο διάδρομο.

Τώρα, η πράσινη, αυτό που κάποιος είπε εχθές και πολύ σωστά το είπε, oι green bert. Δεν

έχουμε ανάγκη, εμείς γύρω από όλα τα αστικά κέντρα έχουμε ορεινούς όγκους, έχουμε δηλαδή να

αναδείξουμε και να αναπτύξουμε αυτή την έννοια.

Θα τελειώσω εδώ λέγοντας ότι, ελπίζω ότι θα πρέπει να ενδιαφερθεί ο Δήμαρχος του Ηρακλείου

πολύ γι’ αυτό το ζήτημα, γιατί ξέρετε είναι ένας άνθρωπος που είναι πολύ αγαπητός στο κόσμο, που

έχει ένα τεράστιο ποσοστό, το λέω εγώ, δεν έχω κανένα συμφέρον, δεν τον γνωρίζω καν να

φανταστείτε, έχει ένα τεράστιο ποσοστό, αν δεν ενδιαφερθεί και δεν λειτουργήσει εκείνος καταλυτικά

σ’ αυτό το θέμα του ρυθμιστικού σχεδίου Ηρακλείου, θα έχουμε προβλήματα, δηλαδή δεν θα

μπορέσουμε να πάμε παρακάτω.

Εσείς που είστε εδώ και που έχετε σχέσεις μαζί του κ.λ.π., νομίζω ότι υπάρχει ένα καθήκον να

τον ευαισθητοποιήσουμε. Αυτά, ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε πάρα πολύ την Ράνια την Κλουτσινιώτη που μας...

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Μία παρατήρηση, επειδή παρουσιάστηκε Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Πάτρα…, (δεν

αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου). Λέω να μας πείτε εσείς, πραγματικά πήρατε ένα

χάρτη γεωγραφικό με κάποιες προσδιορισμένες χρήσεις, πως δουλέψατε, τι χωροθετείται, τι

υπάρχει πάνω σε μια τελική πινακίδα ρυθμιστικού που είναι δική σας πρόταση. Λίγο στη μελετητική

ουσία, στο πνεύμα του μελετητή, γιατί ακούμε για διαδικασίες, ακούμε για το (…), ακούμε για το

αποτέλεσμα του προσδοκώμενου λίγο επί χάρτου.

114

ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: Κοιτάξτε να δείτε, από τις προδιαγραφές του Υπουργείου καλύπτονται όλα τα

θέματα, δεν υπάρχει θέμα το οποίο να μην αντιμετωπίζεται. Και στο υπόμνημα από τα δίκτυα τα

μεγάλα, τα μικρά, τα δίκτυα υποδομών, οι βιολογικοί καθαρισμοί, τα πάντα χωροθετούνται, έτσι δεν

είναι;

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Πιστεύω ότι πρέπει να ακουστούνε πάνω στο χάρτη που εσείς έχετε δουλέψει.

ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: Καταρχήν υπάρχουνε κάποια πράγματα τα οποία είναι πέραν από τις

προδιαγραφές που αναφέρονται στο που πρέπει να δοθεί έμφαση, σε ποιους τομείς, και αυτά είναι

με τα χρώματα τα πορτοκαλιά των κύκλων, τα μοβ και τα πράσινα, δηλαδή η έμφαση που μπορεί.

Λοιπόν, η έμφαση στον πολιτισμό, στα στοιχεία πολιτισμού και δεν μιλάμε μόνο φυσικά για κτισμένο

περιβάλλον, έτσι δεν είναι; Είναι οπωσδήποτε το πολεοδομικό συγκρότημα Βόλου και στον Βόλο

τον ίδιο, ο οποίος όπως όλοι γνωρίζουμε.., να μην αρχίσω να λέω τώρα, το Πήλιο, έχομε

προϊστορικά, κλασικά, σύγχρονα, έχομε τα πάντα, είναι μία περιοχή με πάρα πολύ.., να και ο πόλος

των χωριών του Πηλίου που είναι εντός της περιοχής ρυθμιστικού σχεδίου.

Αντίστοιχα είναι η Αγχίαλος με τις Μικροθήβες που είναι ο μεγάλος αρχαιολογικός χώρος των

Μικροθηβών, είναι ο πολιτισμός, το Βελεστίνο και κάτω στον Αλμυρό, έβαλα το μισό χάρτη για να

φαίνεται καλύτερα.

Ένα δεύτερο πράγμα είναι ότι έχουμε μεγάλη όπως ξέρουμε όλοι αναπτυγμένη βιομηχανία, έχει

μία εξειδίκευση ο Βόλος. Επομένως ένας πόλος εδώ προς τον άξονα του διπόλου, που δεν είναι

μόνο βιομηχανία, είναι επιχειρηματικό κέντρο, βιομηχανία, τεχνικές μεγάλες υποδομές κ.λ.π. και ένα

μεγάλο επιχειρηματικό κέντρο κάτω στον Αλμυρό στα οποία θα αναζητηθούν δραστηριότητες με

έμφαση στην παραγωγική ας πούμε υποδομή πέραν της γεωργικής.

Επίσης ένα τρίτο χρώμα που το ξαναβρίσκουμε κάτω στην Όρθη που είναι ο αγροτουρισμός

πολύ αναπτυγμένος και στη περιοχή στην οποία συζητάμε εδώ για να γίνει το κωπηλατοδρόμιο και

χρήσεις αναψυχής πάνω στη Κάρλα, που είναι στραμμένη κυριότερα προς την αναψυχή.

Μετά έχουμε προφανώς όλα τα δίκτυα, δεν θα κάτσω να σας αναλύσω τώρα, τρένα, δρόμοι,

κατηγοριοποιημένοι, όλα αυτά που χρειάζονται για δίκτυα, λιμάνια, σημασία λιμανιού, σημασία

αεροδρομίων, σημασία όλων αυτών των πραγμάτων.

Μετά έχουμε τις περιοχές που είναι εντός σχεδίου ή που δεν είναι ακριβώς εντός σχεδίου, μαζί μ’

αυτές τις οποίες κατά προτεραιότητα ας πούμε.., να σας πω το δύσκολο. Στο βόρειο έχουμε ένα

περιφερειακό δακτύλιο, γίνεται ο περιφερειακός αυτή τη στιγμή, έχει φτάσει σ’ αυτό το σημείο. Λέμε

ότι από το γενικό πολεοδομικό σχέδιο δεν πρέπει να προβλεφθούν επεκτάσεις πέραν του

δακτυλίου, εδώ είχαμε ένα πρόβλημα με τις δημοτικές αρχές, μέχρι να εξαντληθεί η χωρικότητα η

οποία είναι τεράστια βέβαια των περιοχών εντός δακτυλίου.

Άρα έχουμε τις ήδη οικισμένες περιοχές και τα πολεοδομικά κέντρα πρώτης κατοικίας, έχουμε τις

προτεινόμενες για δεύτερη κατοικία περιοχές που είναι εδώ, δεν φαίνονται πάρα πολύ καθαρά,

επίσης έχουμε τις περιοχές όπου θα αναζητηθούν οι επεκτάσεις της κατοικίας.

Πάμε παρακάτω, μετά έχουμε, προφανώς δεν χρειαζότανε να το πω αυτό, τις περιοχές των

ορεινών όγκων, τις βλέπετε ότι τις έχουμε περιγράψει και υποτίθεται ότι εκεί παίρνουμε.., λέει και

115

δράσεις συγκεκριμένες. Έχουμε την αγροτική γη, την οποία λέμε όχι υψηλής παραγωγικότητας,

πρώτης προτεραιότητας, δηλαδή τι προτεραιότητας; Αυτό που είπε και η Καίτη η Συθιανάκη, ότι

λειτουργεί εκτός από παραγωγική, που η περιοχή είναι και παραγωγική, λειτουργεί και σαν

περιβαλλοντικός χρήση, δηλαδή είναι υπαίθριος χώρος, κενός χώρος, καλλιεργούμενος και δεν είναι

σπαρμένος ας πούμε.

Μετά έχουμε όλες τις κατηγορίες των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, βιομηχανικών,

βιοτεχνικών των εγκατεστημένων ήδη και των προτεινόμενων όπως σας εξήγησα ως περιοχές

αναζήτησης πια των προτεινόμενων.

Είναι τα πάντα, δεν χρειάζεται, τι να κάτσω τώρα να σας πω; Νομίζω ότι σας είπα, είναι τα πάντα,

όσο μπορούμε πιο κοντά να το προσεγγίσουμε το αντικείμενο, ώστε μετά να μην υπάρχουν ακόμα

και αυτό που σας είπα το κανονιστικό, τη βλέπετε αυτή τη ζώνη κατά μήκος τη γκρίζα; Δεν ξέρω εάν

φαίνεται από μακριά και γύρω από τους αστικούς πόλους, είναι εκεί που σας είπα που προτείνεται

άμεσα και σε όλη αυτή τη ζώνη εδώ, όλο, όλο αυτό το πράγμα να μπει κατάτμηση αρτιότητα 15

στρέμματα, γιατί υπάρχει και ο κανονιστικός μέσα.

Επίσης όλες οι δράσεις, που λέει το δίκτυο τραμ, δίκτυο τελεφερίκ που σας είπα, το δίκτυο

συγκοινωνίας τελεφερίκ, όχι τουρίστες. Νομίζω απάντησα.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Λοιπόν, να ευχαριστήσουμε τη Ράνια την Κλουτσινιώτη και μετά από τις

διευκρινίσεις τις οποίες ζήτησε ο Γιάννης ο Αναστασάκης και μας έδωσε σημειολογικά πάνω στο

χάρτη έτσι τα στοιχεία.

Νομίζω είναι ένα καλό σημείο που μπορούμε να κάνουμε κάποιες ερωτήσεις, κάποιες

διευκρινίσεις και να ζητήσουμε και από το Κώστα και από τη Ράνια μέσω ερωτήσεων.

Επίσης η Κα Αρβανιτάκη έχει ζητήσει να δείξει κάποιο χάρτη και να κάνει αντίστοιχες

διευκρινίσεις, εδώ θα επεξηγήσει νομίζω περισσότερο και θα αποσαφηνίσει κάποια στοιχεία, οπότε

έχουμε το χρόνο αυτή τη στιγμή για κάποιο περιορισμένο αριθμό ερωτήσεων.

Παρακαλώ όποιοι θα ήθελαν, βέβαια να μην ξεχάσω να ευχαριστήσω και να καλωσορίσω τον

καλό συνάδελφο Δημοτικό Σύμβουλο τον Μανόλη τον Βελγάκη και τον Προϊστάμενο του ΠΕΠ

Κρήτης τον Γιώργο τον Κολυβάκη τον συνάδελφο και πρώην Πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου.

Ευχαριστούμε που είστε σήμερα μαζί μας.

Συνάδελφοι ερωτήσεις ή μικρές τοποθετήσεις μέχρι να βγούμε για τον καφέ και να ακολουθήσει η

τελευταία ομιλία. Ο κ. Χουρδάκης, ο Νίκος ο Βαϊλάκης, η Κα Αρβανιτάκη και η Βάννα; Ωραία.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ο Αντώνης ο Χουρδάκης.

ΧΟΥΡΔΑΚΗΣ: Ήθελα να ρωτήσω την Κα Κλουτσινιώτη, ποια είναι η σχέση του ρυθμιστικού σχεδίου

Λάρισας και Βόλου με το περιφερειακό χωροταξικό πλαίσιο της Θεσσαλίας;

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ωραία, θα κάνουμε όλες τις ερωτήσεις και θα απαντήσετε στο τέλος. Ποιος άλλος

έχει ζητήσει είπαμε; Ο Νίκος ο Βαϊλάκης.

116

ΒΑΪΛΑΚΗΣ: Απλώς μία διευκρίνιση σχετικά με το Βόλο και τη Λάρισα, περίπου τον πληθυσμό, την

απόσταση μεταξύ τους. Είχα κάποια απορία επειδή αναφέρθηκε το παράδειγμα του Ηρακλείου με

τα Χανιά ως ένα δίπολο και δεδομένου ότι η απόσταση είναι λίγο μεγάλη, κάποια έτσι στοιχεία

γενικότερα. Επειδή και ο Βόλος έχει παρόμοιο μέγεθος με το Ηράκλειο, απλώς διευκρινιστικό

καθαρά, τι πληθυσμό έχει εάν θα μπορούσαμε να ξέρουμε και η Λάρισα, και μαζί, και η απόσταση,

αυτά.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Αν δεν θέλει κάποιος άλλος η Κα Αρβανιτάκη, θέλετε τώρα Κα Αρβανιτάκη να μας

δείξετε; Εσύ πρώτα Βάννα; Ωραία, η Βάννα η Σφακιανάκη για να κάνει ένα ερώτημα στην Κα

Αρβανιτάκη για να μας δείξει μετά η Κα Αρβανιτάκη. Το ερώτημα είναι προς την Κα Αρβανιτάκη ή...

ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ: Είναι προς τη Ράνια την Κλουτσινιώτη, όμως από το χαρακτήρα του νομίζω ότι θα

μπορούσε να το σχολιάσει και η Άννα η Αρβανιτάκη, γι’ αυτό ζήτησα να μιλήσω πριν. Αφοράει αυτό

που είπε η Ράνια ότι υπάρχει ένας κανονιστικός όρος λέει που βάζει ότι γύρω από τους κύριους

οδικούς άξονες θα έχουμε μία κατάτμηση 15 στρεμμάτων, εκτός εάν αυτό μετά το αναιρέσουν τα

ΣΧΟΟΑΠ εξειδικεύοντας.

Γιατί κάνω τώρα, τι είναι η ερώτηση που κάνω και γιατί την κάνω; Φοβάμαι ότι υπάρχει ένα πάρα

πολύ μεγάλο πρόβλημα που εντοπίστηκε και εχθές από τις ερωτήσεις για τη σχέση ρυθμιστικού και

ΣΧΟΟΑΠ. Εγώ δεν μπορώ να καταλάβω τη λογική που το βάζετε αυτό Ράνια, γιατί θα έλεγα εγώ ότι

αν ετίθετο διαφορετικά ότι βάζουμε ένα όριο κατάτμησης στα 15 μέχρι να τελειώσει το κτηματολόγιο

και βάσει αυτού να κάνουν τους συλλογισμούς τα ΣΧΟΟΑΠ, θα το καταλάβαινα, αλλά να βάλεις μία

ρύθμιση που θα φανεί αμέσως δυσμενής για το κόσμο, θα γίνει δύσκολα αποδεκτή, θα

δημιουργήσει πολώσεις, αντιδράσεις, θα συζητηθεί, θα μπει σαν ΑΠΔ και μετά στο πρώτο

ΣΧΟΟΑΠ, ο πρώτος Δήμαρχος θα πάει να την καταργήσει για να γίνει ευχάριστος, δεν το

καταλαβαίνω. Δηλαδή νομίζω ότι θα έπρεπε να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί από τώρα στο ότι

τουλάχιστον αντιλαμβανόμαστε τη σχέση ρυθμιστικού με ΣΧΟΟΑΠ, ώστε να μη δημιουργούμε

παλινδρομήσεις. Ευχαριστώ πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Κα Αρβανιτάκη.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Να πω και εγώ την ερώτηση τώρα; Καταρχήν μία απάντηση αφού είπε ότι μπορώ

και εγώ. Καταρχήν ό,τι παρουσίασε η Κα Κλουτσινιώτη είναι προτάσεις των μελετητών που έχουνε

γίνει καταρχήν δεκτές από την υπηρεσία και έχουν τεθεί σε διαβούλευση.

ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Ναι, τελειώσαμε και τη μαζέψαμε, ναι, τελείωσε και η προθεσμία σας.

Το θέμα είναι θέλω να πω ότι, εδώ είπα και εχθές είναι το δύσκολο σημείο, τα σημεία αυτά

της πρότασης της τελικής πως θα μεταφερθούν σε ΠΔ, υπάρχει δηλαδή ακόμα ένα τράτο για το

117

ψάξιμο το λεπτομερειακό τι πρέπει – τι δεν πρέπει, για να μην μας βγουν μπούμερανγκ ορισμένα,

όπως λες πολύ σωστά Βάννα. Δεν θα γίνει αυτό ελπίζουμε.

Τώρα το δεύτερο, ήθελα και εγώ να ρωτήσω τη Ράνια, γιατί δεν το συνέλαβα, δεν άκουσα

καλά, μίλησε ότι κάπου είδε περί διπόλου Ηρακλείου – Χανίων, που; Μέσα στη πρόσκληση για τη

μελέτη του Ρ.Σ.; Στο εθνικό χωροταξικό ξέρω ότι τίθεται κάπως.., α! και ότι δεν ήταν της μελέτης

ίσως είπες. Μάλιστα, εντάξει, τότε την αποσύρω, ότι μπήκε στο εθνικό χωροταξικό αλλά όμως όπως

είδατε τελικά προκηρύχθηκε μόνο του το ρυθμιστικό Ηρακλείου, άρα δεν έχουμε πρόβλημα να

μελετηθεί ενιαία, πράγμα που πιθανά θα επέφερε άλλες παρενέργειες να αστικοποιηθεί όλη η

απόσταση μεταξύ Βόλου – Ηρακλείου. Πράγματι και εγώ το θεωρώ ότι καλώς προκηρύσσεται το

Ηράκλειο μόνο του. Ρωτήθηκε όμως η Διεύθυνση...

ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Ναι, βεβαίως, γι’ αυτό απαντάω και ξανάλεω ότι είναι καλό να έχουνε.., δηλαδή

παρά τις επιφυλάξεις της Ράνιας για το Βόλο – Λάρισα, γιατί μελετάται ξεχωριστά και γιατί και οι

Οργανισμοί ξεχωριστά. Ωραία, εκεί είναι άλλες οι αποστάσεις, καλό θα ήτανε εάν είχε γίνει δεκτό,

δεν έγινε συνειδητά το γιατί όχι μαζί, έτσι ρουτίνα, ήξερε ένα μοντέλο το Υπουργείο, το έθεσε σε

ενέργεια ταχύτατα, πολύ ωραία, μετά θα δούμε στο μέλλον, αλλά στη Κρήτη μάλλον θα ήταν και

επικίνδυνο ένα δίπολο Ηρακλείου – Χανίων, κατά την προσωπική μου άποψη.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Κοιτάξτε, το δίπολο μπορεί να παρεξηγηθεί και αντί για αναπτυξιακό δίπολο, να

θεωρηθεί οικιστικό δίπολο, πως να το πούμε; Καταλάβατε; Δηλαδή οι παρερμηνείες στο σχεδιασμό

του χώρου είναι τόσο εύκολες που πρέπει να κρατάμε προφυλάξεις, δεν ξέρω αν συμφωνούν εδώ οι

παράγοντες από τη Κρήτη.

Τώρα, πολύ καλή διευκρίνιση της Ράνιας, γιατί αυτά ρωτιόνται, ότι τα ρυθμιστικά πραγματικά δεν

χωροθετούνε χρήσεις, υποδεικνύουν περιοχές αναζήτησης χρήσεων. Ακριβώς όπως το είπε η

Ράνια. Χωροθετήσεις κάνουνε τα ΓΠΣ πιο πολύ, εκτός από τα σημεία που είπε και η Ράνια, ότι

ενδεχομένως θέλω για κάποιο λόγο κρισιμότητας προβλήματος να επιβάλλω κάποιο κανονιστικό

όρο στον οποίο, είναι αυτό που είπε και η Κα Σφακιανάκη, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί.

Αυτό είναι το τελευταίο που πραγματικά θα ξεψαχνιστεί πολύ καλά πριν μπει στα ΠΔ.

Εγώ ήθελα απλώς εάν έχουμε τον χρόνο, μην καθυστερούμε τον ομιλητή από τη Γαλλία, να

δείξω τρία πράγματα από το χάρτη ενός ακόμα ρυθμιστικού.

ΚΛΟΥΤΣΙΝΙΩΤΗ: Λοιπόν, η σχέση που περιφερειακού Λάρισας και Βόλου..., συγνώμη, το

ρυθμιστικό Λάρισας και Βόλου με το περιφερειακό της Θεσσαλίας είναι θρησκευτική σχέση. Θέλω να

πω το τηρούμε απαρέγκλιτα, απαρέγκλιτα, δηλαδή ήδη στο περιφερειακό είχανε μπει μια σειρά

πράγματα – όπως και στη Κρήτη άλλωστε – Ευαγγέλιο, αφού είναι ανώτερο επίπεδο και λέει πολύ

καλά πράγματα, απαρέγκλιτα και οι δύο μελέτες.

118

Η απόσταση των δύο αστικών κέντρων που ρώτησε ο Νίκος ο Βαϊλάκης είναι 60 χιλιόμετρα

μόνον, ο πληθυσμός το 2001 αυτών των περιοχών ρυθμιστικών σχεδίων ήτανε 345.000. Δεν

κινδυνεύουνε να μετασχηματιστούν σε ενιαίο οικιστικό ιστό, διότι όπως καταλαβαίνετε μέσα στο

κάμπο της Λάρισας και του Βελεστίνου κ.λ.π., δεν μιλάμε για τουριστική περιοχή, σε αντίθεση από

τον άξονα ενδεχόμενα Ηρακλείου – Χανίων που είναι ο τουριστικός άξονας, οι αποστάσεις είναι

απαγορευτικές κατά τη γνώμη, αυτό μας έλειπε τώρα. Επομένως σας απάντησα σ’ αυτό.

Το θέμα των κανονιστικών όρων Βάννα είναι το εξής, εμείς στη ΖΟΕ Βόλου το ’85, είναι η πρώτη

ΖΟΕ που βγήκε, έχουμε περιφερειακά 12 στρέμματα. Όμως αυτό ήταν μαζί με το ΓΠΣ, αυτό ξέραμε

τις αρτιότητες, τις ξέραμε, τις είχαμε συζητήσει με τους Δήμους κ.λ.π., τη βάλαμε, τελειώσαμε. Εγώ

δεν μπορώ σήμερα μέσα σ’ ένα χρόνο τριών – τεσσάρων μηνών να προσεγγίσω και μ’ αυτό το

χρονοδιάγραμμα, δεν λέω για τα λεφτά, να προσεγγίσω την περιοχή της Αγχιάλης της Κάρλας, του

Βελεστίνου, να ξέρω τι είναι τα κτήματα που είναι εκεί πέρα, δεν ξέρω τι είναι. Άρα λέμε μια

αυθαίρετη αρτιότητα που είναι κάπως μεγαλύτερη απ’ αυτή που ήδη υπάρχει στη ΖΟΕ Βόλου τα 12

στρέμματα, και δίνουμε τη δυνατότητα στη συνέχεια να μειωθεί εάν χρειάζεται και όπου χρειάζεται,

αφού επιλεγούν όλες οι χωροθετήσεις. Μην νομίζεις ότι θα είναι εύκολη η μείωση τους, δεν βγαίνει

ένας Λαχοδήμαρχος.., για όνομα του Θεού! Και ό,τι είπε η Άννα είναι εντάξει, συμφωνώ απολύτως.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Θέλει να κάνει μία ερώτηση ο κ. Βιδάκης, μία ερώτηση. (αλλαγή κασέτας)…αξίζει

γενικότερα, ευχαριστώ.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Ναι, δεν μπορούμε βέβαια να απαντήσουμε τώρα, παίρνω πάλι εγώ τη σκυτάλη για

την περιοχή μελέτης. Έχω εκπλαγεί ότι γίνεται τέτοια μεγάλη συζήτηση για την περιοχή μελέτης του

ρυθμιστικού, σαν να πρόκειται το ρυθμιστικό να σου δώσει δώρα στους Δήμους. Είπαμε ότι δεν θα

δώσει δώρα, θα δώσει περιορισμούς, εάν είναι και πρόκειται να είναι σωστό.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Μα ξεντώθηκε ήδη από σας πάρα πολύ.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Α, τώρα να συμφωνήσω.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Εφόσον είναι συλλογισμός πολιτικός αυτό το πράγμα πρέπει να συζητηθεί.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Ένα λεπτό, εντάξει, εγώ μιλάω τώρα χίλια συγνώμη επιστημονικά και όχι πολιτικά. Η

αλήθεια είναι ότι έχουμε μία Πάτρα, χίλια συγνώμη που δεν πρόλαβα λοιπόν.., άρχιζα να λέω γιατί

είχαμε ένα επεισόδιο στην ομάδα ρυθμιστικών, μία ασθένεια και δεν μπορέσαμε να ετοιμάσουμε

κάποιες διαφάνειες από τις πρόσφατες αποφάσεις για την ακτίνα του ρυθμιστικού. Αλλά εσείς τα

ξέρετε καλά, έχετε δει την απαρίθμηση των Δήμων, με την επέκταση στο Αρκαλοχώρι έχει γίνει

πράγματι μία τεράστια περιοχή, που μοιάζει να αφήνει έξω κάποια υπόλοιπα του Νομού Ηρακλείου.

Ναι, με την επέκταση στο Αρκαλοχώρι έγινε αυτό, ότι μοιάζει να είναι βασικά σχεδόν όλος ο Νομός

και κάποια αποπαίδια που λέει ο κύριος. Από την άλλη μεριά είναι υπερβολικά μεγάλη, σκεφτείτε ότι

στην Πάτρα, την τρίτη πόλη της Ελλάδας, η περιοχή μελέτης δεν περιλαμβάνει το αεροδρόμιο της.

119

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Ούτε τη βιομηχανική περιοχή.

ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ: Ούτε τη βιομηχανική περιοχή, σχεδόν δηλαδή δεν έχει περιλάβει τον οικιστικό ιστό,

τον κόβει απότομα εκεί που συνεχίζεται μετά τα Βραχνέικα να πάει για κάτω Αχαϊά.

Άρα δεν ξέρω και αν κάναμε σωστά να επεκτείνουμε το Δήμο τον τεράστιο του Αρκαλοχωρίου για

λόγους χωροθέτησης αεροδρομίου, που λέει ο λόγος. Μόνο και μόνο θα αξίζει τον κόπο

πραγματικά, εάν προλάβουμε και ρυθμίσουμε σωστά το χώρο, γιατί το αεροδρόμιο επιφέρει

οικιστικές πιέσεις όπως είδαμε και στην Αθήνα.

Άρα λοιπόν καλώς, αν τώρα με τη νέα ακτίνα την τεράστια, τίθεται θέμα ότι έχουν αφεθεί κάτι

αποδέλοιπα του Νομού και πιθανά δεν ξέρω τι, καλώς κάποιος να το ξανασκεφτεί αυτό με αυτή την

οπτική.

Τώρα ήθελα λοιπόν να πω επειδή εχθές πράγματι δεν ήμουνα και στα πολύ καλά μου,

συμπληρωματικά με τη Ράνια, η πρόταση που έχει αποδεσμευτεί ολοκληρωμένη από πλευράς

μελετητού σε διαβούλευση που έχει ολοκληρωθεί και αυτή, είναι του Βόλου. Πράγματι η μορφή

παρουσίασης των προτάσεων του Βόλου ήτανε, θεωρήθηκε από την υπηρεσία μας η καλύτερη, η

πιο εύληπτη και σαν περιεχόμενο και σαν παρουσίαση σε χάρτες και έτσι χωρίς διορθώσεις

προηγήθηκε από τις άλλες μελέτες.

Αλλά με αφορμή αυτό το χάρτη που δεν είναι πρόταση, όπως βλέπετε είναι ακόμα της άλφα

φάσης γιατί αυτή μόνο έχει αποδεσμευτεί στο κοινό, στη διαβούλευση της άλφα φάσης, απλώς να

επισημάνω από μια άλλη πόλη πάλι τι είναι τα σημαντικά στοιχεία γιατί περίπου έτσι, δεν μας νοιάζει

τώρα τα ακριβή περιγράμματα, θα εμφανιστεί κάπως έτσι με καλύτερα χρώματα γιατί εδώ δεν

αποδίδουν καλά τα χρώματα, το ρυθμιστικό της πόλης αυτής.

Καταρχήν η ακτίνα είναι πολύ μικρότερη, το ρυθμιστικό αυτό όπως θα δείτε είναι η πόλη των

Ιωαννίνων, δεν περιέχει κανένα άλλο δευτερεύον κέντρο οικιστικό άξιο λόγου, σχετικά αυτόνομο.

Δηλαδή δεν περιέχει έναν οικισμό τύπου Βελεστίνου και τύπου Αλμυρού που περιέχει Βόλος. Ακόμα

περισσότερο δεν περιέχει, φαντάζομαι, τις σχέσεις δεν τις καλοξέρω, ένα Αρκαλοχώρι που είναι

τόσο μακριά από Ηράκλειο και δεν ξέρω τι άλλους αυτόνομους οικιστικούς πυρήνες έχουμε σε αυτή

την τεράστια ακτίνα που λέμε για το Ηράκλειο. Επομένως εδώ είμαστε πιο κοντά σε αστική ρύθμιση

ενός αστικού συγκροτήματος και δεν βλέπουμε, άρα δεν έχουνε στην ουσία έννοια οι χωροταξικές

ενότητες που λέμε στα άλλα ρυθμιστικά.

Άρα λοιπόν τα βασικά στοιχεία της οικιστικής ρύθμισης που απεικονίζει ο χάρτης, υπάρχουν

βέβαια και όλα τα άλλα back up στη μελέτη, είναι όπως είπαμε, πάμε και κοιτάμε το χώρο αυτόν τι

έχουμε να προστατεύσουμε. Άρα πρώτο πράγμα που θα περιέχουνε αυτοί οι χάρτες είναι ορεινοί

όγκοι, όπως έχουμε και στο ρυθμιστικό της Αθήνας. Δυστυχώς το σκούρο πράσινο δεν φαίνεται

καλά, εδώ έχουμε σαφέστατα, είναι ένα λεκανοπέδιο και εδώ μοιάζει με Αθήνα και έχουμε τον

τεράστιο όγκο του Μιτσικελίου που πάμε προς Τζουμέρκα και χαμηλότερο και μικρότερης σημασίας

οικολογικής τους ορεινούς όγκους εδώ των Γραμμενοχωρίων που πάει και προς Δωδώνη. Άρα ένα

μεγάλο raster που λέει ο λόγος θα είναι προστασία ορεινών όγκων.

120

Μετά οι προστασίες γεωργικής γης γιατί φυσικά τη βλέπετε αν και όχι καλά, τη λεκάνη αυτή με τις

πεδινές τις εκτάσεις και έχουμε προστασία σε αυτό το χώρο της λεκάνης και προστασία που δεν

καλοφαίνεται εδώ, πραγματικά δεν καλοφαίνεται αυτό και εδώ κοντά στην Παμβώτιδα.

Βεβαίως το κύρια προστατευόμενο στοιχείο του εδώ ρυθμιστικού που δίνει την στάμπα στην

πόλη, είναι η λίμνη και είναι υγρό στοιχείο, άρα κάτι θυμίζει από τις δικές σας ακτές, τον παρόχθιο

χώρο. Εδώ λοιπόν είναι το ιερό στοιχείο του ρυθμιστικού, που ευτυχώς τυγχάνει και αποδοχής και

από τους τοπικούς φορείς.

Άρα λοιπόν αφού προσδιορίσει αυτά τα στοιχεία, μετά προσδιορίζει ασφαλώς το που θα φτάσει η

πόλη. Συνήθως το που θα φτάσει η πόλη, αυτό που έλεγα, προσδιορίζεται με βάση τις

περιφερειακές είτε υπάρχουσες, είτε συνήθως υπάρχουσες προγραμματιζόμενες, μισοϋλοποιημένες

ή προγραμματιζόμενες. Τις περιφερειακές εννοώ τους παρακαμπτήριους δακτυλίους.

Άρα εδώ στα Ιωάννινα έχουμε έναν παρακαμπτήριο, όχι παρακαμπτήριο, περιφερειακή οδό, γιατί

πια αυτός δεν είναι παρακαμπτήριος εδώ, που περνάει δηλαδή στο τέλος της πραγματικής πόλης

της σημερινής είναι αυτό και θα έχουμε από τον υπερτοπικό άξονα της Ιονίας έναν δεύτερο, Ιονή

παρακαμπτήριο της πόλης.

Είχαμε ένα δίλημμα εδώ γιατί, ποιο να βάλουμε όριο της πόλης τούτο εδώ; Ε, όχι βέβαια εδώ

είμαστε πραγματικά εκτός συγκροτήματος. Η άποψη της υπηρεσίας είναι, παρότι ίσως πολύ

δύσκολο, είναι ότι θα πρέπει να αυτοσυγκρατηθούμε όλοι για να η πόλη οριοθετηθεί σε αυτή την

περιφερειακή την εσωτερική.

Το σημείο λοιπόν τριβής σε αυτό το ρυθμιστικό, ενώ φαίνεται να πάνε καλά οι περιβαλλοντικές

ρυθμίσεις που σας είπα γύρω από την λίμνη που έχει μεγάλο κόστος και εδώ γιατί στην ουσία

σημαίνει αδόμητη έκταση σε μεγάλο βάθος, θα την προσδιορίσει μία συγκεκριμένη ΚΥΑ προστασίας

της λίμνης και παρέμβαση σοβαρή ενός μητροπολιτικού πάρκου εδώ και ενός οικολογικού πάρκου

που θα αρχίζει από εδώ και θα περιρρέει όλη την Παμβώτιδα, με μία εστίαση σε ένα αρχαιολογικό

πάρκο εδώ στο χώρο της Καστρίτσας.

Άρα αυτή παρέμβαση είναι σημαντική, έχει δυσκολία αποδοχής γιατί υπάρχουν τα γνωστά

τετελεσμένα γεγονότα, παραλίμνιες εκτάσεις που αγοράστηκαν, πριν τις ρυθμίσεις τις

περιβαλλοντικές θέλουν κάποια τακτοποίηση. Όμως περπατάει γιατί; Γιατί είναι τόσο απόλυτα

εύκολο εξηγήσιμο στους κατοίκους, ακόμα και στους τοπικούς άρχοντες, τι αξίζει αυτό το στοιχείο.

Με βάση αυτό το στοιχείο είναι κατηγοριοποιημένο πολύ ψηλά στη σειρά των ελκυστικών αστικών

κέντρων της Ευρώπης τα Ιωάννινα. Επομένως εύκολο είναι να εξηγηθεί, σχετικά εύκολο, τι αξία έχει

αυτός ο πόρος.

Αντίθετα το σημείο τριβής φαίνεται να είναι οι οικιστικές επεκτάσεις προς την πλάτη της πόλης,

δηλαδή στους χαμηλότερους αυτούς όγκους, εδώ το οροπέδιο στην ουσία αυτό, στο οποίο υπάρχει

σειρά οικισμών που δεν καλοφαίνεται το raster τους, πίσω ακριβώς από την περιφερειακή. Αυτοί

λοιπόν οι οικισμοί, επανεμφανίζεται αυτό το πρόβλημα με τους περιαστικούς οικισμούς,

περιαστικούς πού; Συνήθως οι μελέτες θέλουν να τους κρατήσουν διακεκριμένους, να κρατήσουν

την ταυτότητά τους των χωριών και μάλιστα όταν υπάρχουν σε καμπούρες, σε ορεινά περιβάλλοντα

ενός αστικού συγκροτήματος, αυτά έχουν συνήθως μεγάλες πιέσεις να γίνουν προάστια.

121

Εκεί λοιπόν ενώ έχουμε τα προάστια στα αστικά σαφώς, είναι οι πιο μακρυσμένοι πεδινοί

οικισμοί, αυτοί εδώ όλοι, αναγνωρίζονται από το ρυθμιστικό δεν φαίνονται, έχει μια σειρά οικισμών

εδώ, μια σειρά το διάσημο Πέραμα εδώ και κάτι δευτερότερα χωριουδέλια και μια σειρά εδώ. Σαφώς

μπορούνε να παίξουν ρόλο προαστίων, καλά λέω, η μελέτη θα ήθελε πολύ και υποστηρίζει να

μείνουν διακεκριμένοι περιαστικοί πυρήνες σε τούτα εδώ που είναι σε ορεινό χώρο και

προβάλλονται πολύ στο τοπίο. Είναι θέμα που αν είχαμε εδώ τον καθηγητή θα μας έλεγε τα περί

τοπίου.

Εν πάση περιπτώσει θα δούμε πως θα διεξαχθεί η μάχη, ακόμα και αν δεν μπορούν να

συγκρατηθούν οι πιέσεις και τα τετελεσμένα γεγονότα που κακώς από τους τοπικούς άρχοντες

έχουν δημιουργηθεί, διότι υπάρχουν τετελεσμένες πολεοδομικές μελέτες, πριν υπάρχει το θεσμικό

πλαίσιο του 2508. Έγιναν λοιπόν οι μελέτες, δεν επιστράφηκαν εγκαίρως από το Υπουργείο,

σεβόμενοι τις θελήσεις των τοπικών φορέων, όμως αυτό παράλληλα με τη μη ενημέρωση του

πληθυσμού και των φορέων ότι εδώ μπορεί να λέμε πολλά αλλά υπάρχει και μία ΖΟΕ, αυτό είναι το

ωραιότερο, υπάρχει ΖΟΕ αρκετά αυστηρή, όχι πάρα πολύ σαν του Βόλου.

Επομένως στην ουσία οι μελέτες οι πολεοδομικές που αυτή τη στιγμή λειτουργούν σαν πιέσει στο

ρυθμιστικό, δεν είναι μόνο κατά παράβαση του 2508 που απαιτούσε ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ πριν

προταθεί η επέκταση χωριού, αλλά είναι και κατά παράβαση της ΖΟΕ. Έχουν δηλαδή μία διπλή

δυσκολία και νομιμότητα στο να περάσουν έτσι όπως προτείνονται, που προτείνονται με παράλογα

μεγέθη οικιστικών επεκτάσεων που δεν δικαιολογούνται σε καμία περίπτωση από τα πληθυσμιακά

δεδομένα.

Επομένως εδώ αυτή η μάχη δίνεται με τους όρους όσο καλύτερα μπορεί και το λιγότερο που

μπορεί να κάνει το ρυθμιστικό είναι αν μη τι άλλο να βάλει αυστηρούς όρους στην όποια

πολεοδόμηση, περιορισμούς μεγεθών, πυκνοτήτων, διαδρόμων πράσινων κ.λ.π. Αυτό είναι που

προσεκτικά προσπαθούμε να κάνουμε προχωρώντας προς το τελικό Π.Δ.

Άρα λοιπόν τέτοιες ιστορίες δυσκολιών αλλά και θετικών σημείων γιατί εμένα σαν ξένη με

εξέπληξε το ότι δεν άκουγα αντιρρήσεις για όλη αυτή προστασία και τη τεράστια έκταση

μητροπολιτικού πάρκου και οικολογικού πάρκου εδώ γύρω με το αρχαιολογικό. Εντάξει, ήταν μία

θετική έκπληξη, έχουμε τα δύσκολά μας, κάπου εκεί προσεκτικά θα πρέπει να προσπαθήσετε να

κερδίσετε ό,τι μπορείτε, με όπλο πάντα την καλή ενημέρωση πολιτών και τοπικών φορέων, γιατί εκεί

είναι που πάσχουμε. Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε την Κα Αρβανιτάκη, δεν ξέρω εάν υπάρχει ακόμα μια μικρή

τοποθέτηση ή ερώτηση, αλλιώς νομίζω ότι μπορούμε να κάνουμε το τελευταίο μας διάλειμμα και να

έρθουμε και να ακούσουμε τον Βιελάρ Μπαρόν Ερβέ, ο οποίος είναι φιλοξενούμενος μας και έρχεται

από τη Γαλλία, για να μας μεταφέρει τις εμπειρίες από τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό

στη Γαλλία. Νομίζω μία πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία, η οποία θα κλείσει και το διήμερό μας. Ένα

μισάωρο λοιπόν, είκοσι λεπτά με μισή ώρα διάλειμμα και επανερχόμαστε.

ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

122

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Μπορούμε να καθίσουμε για να ξεκινήσουμε το τελευταίο μέρος του διημέρου

μας, θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το Βιελάρ Μπαρόν Ερβέ, υποδιευθυντή του διδακτορικού

προγράμματος πολεοδομικού και ρυθμιστικού σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Paris 10, όπου θα

μας μεταφέρει μέσα από την εισήγησή του με τίτλο «Χωροταξικός σχεδιασμός στη Γαλλία», την

εμπειρία από την γαλλική εμπειρία σχετικά με το ρυθμιστικό, με τα ρυθμιστικά και γενικότερα τα

θέματα χωροταξικού σχεδιασμού.

Είναι μεγάλη τιμή, τον ευχαριστούμε πάρα πολύ που ήρθε από την Γαλλία και έκανε τόσο κόπο

και τόσο δρόμο για να μας παρουσιάσει νομίζω αρκετά ενδιαφέροντα ζητήματα και θέλω να τον

καλωσορίσω στην Κρήτη, στο Ηράκλειο και ελπίζω να είχε μια καλή διαμονή και φεύγοντας από το

Ηράκλειο να φύγει έτσι με καλές αναμνήσεις και με καινούριες φιλίες οι οποίες θα κρατήσουνε και

στο μέλλον και θα έχουμε και τη δυνατότητα για μια περαιτέρω συνεργασία.

Για το διαδικαστικό να πω ότι η παρουσίαση θα γίνει στα γαλλικά από τον κ. Ερβέ και θα

μεταφράζει από τα γαλλικά στα ελληνικά ο κ. Αλέξανδρος Καμπουράκης.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Θα θέλαμε επίσης να προσθέσουμε ότι ο καθηγητής είναι και

μέλος του CMRS που είναι το Εθνικό Επιστημονικό Ερευνητικό Κέντρο της Γαλλίας, πλην του ότι

είναι υποδιευθυντής του προγράμματος χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.

On va commencer? Να ξεκινήσουμε;

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ: Σας ευχαριστώ για την υποδοχή σας, είναι χαρά να είμαι ανάμεσά σας.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Θα μιλήσω τώρα στα γαλλικά γιατί τα ελληνικά μου δεν είναι

τόσο καλά. Ο καθηγητής μας εξηγεί ότι η ειδικότητά του είναι γεωγράφος και μας εξηγεί ότι στη

Γαλλία δεν είναι απαραίτητο να είσαι αρχιτέκτονας για να ασχοληθείς με θέματα πολεοδομικής

χωροταξίας, χρησιμοποιούνε και άλλες ειδικότητες αυτοί, οικονομολόγους, αρχιτέκτονες, αναλυτές.

Είναι ένα πολύ μεγάλο κύτταρο το οποίο χρησιμοποιούνε για να φτάσουνε στα αποτελέσματα του

χωροταξικού και του πολεοδομικού σχεδιασμού σε μικρότερη κλίματα μετά. Οπότε ξεκίνησε να

τρέφει αυτή την αγάπη για την Πολεοδομία, πέντε χρόνια πριν, όταν δημιουργήθηκε το κύτταρο αυτό

μέσα στο Πανεπιστήμιο του Paris 10, όσον αφορά τον χωροταξικό και τον πολεοδομικό σχεδιασμό.

Η Γαλλία έχει μία μακρά ιστορία όσον αφορά την πολεοδομία και την χωροταξία, ξεκινώντας από

τον 17ο αιώνα 18ο ως τις μέρες μας από την πόλη των Βερσαλλιών, όπου εκεί σχεδιάστηκε η πόλη

του βασιλιά.

Τον 19ο αιώνα ξεκινάει η χωροταξία στις μεγάλες πόλεις όπως είναι η Τουρ, η Λυών, Μασσαλία,

Παρίσι, Μονπελιέ, Μπορντό.

Αρχές της χωροταξίας είναι μεταξύ άλλων η ισορροπία, η ισορροπία ανάμεσα στην πόλη του

Παρισιού και στις άλλες πόλεις, ανάμεσα στα όρια της υπάρχουσας πόλης και στον εξωαστικό χώρο,

ισορροπία, κανονισμός και εξισορρόπηση αλλά και δυναμική, και συνοχή και δυναμική.

Λοιπόν, το πώς είναι ο προκάτοχος του γενικού πολεοδομικού, το οποίο έχει βλέψεις για δέκα

χρόνια, αυτό θα δούμε αργότερα ότι έχει μετατραπεί σε ένα άλλο είδους εργαλείο που είναι πιο

δυνατό, το 2000 με κάποιες αλλαγές που κάνανε.

123

Χωρίζει το έδαφος σε διάφορες ζώνες ανάλογα με την πυκνότητά τους και στις ζώνες τις

δομημένες και στις αδόμητες, τις φυσικέ ζώνες.

Το 2000 εξαλείφεται λοιπόν αυτή η ονομασία, καθώς επίσης και το σχήμα κατεύθυνσης που είναι

το ΣΚΟΤ που θα δούμε, αλλάζει σε μετονομασία ΣΚΟΤ και γίνεται ένα πολύ πιο ισχυρό εργαλείο.

Οπότε λοιπόν οι διαβαθμίσεις είναι το DTA, είναι το εθνικό χωροταξικό, μετά πάμε στο ΣΚΟΤ που

είναι το ρυθμιστικό και μετά το PELU που είναι το γενικό πολεοδομικό, αυτοί έχουνε μόνο γενικό

πολεοδομικό, δεν υπάρχει διαχωρισμός ΣΧΟΟΑΠ, γενικό πολεοδομικό είναι μία διαβάθμιση, γι’

αυτή την κλίμακα στο Δήμο.

Αυτό που έλεγα και εγώ πριν επαναλαμβάνει, ότι το ΣΚΟΤ είναι ένα εργαλείο, η παλέτα του είναι

πιο μεγάλη απ’ ότι ήταν η προηγούμενη διαβάθμισή του που είναι το σχήμα, το κατευθυντήριο

σχήμα.

Καταπιάνεται με την εδαφική συνοχή, με την κατοικία, πιο πολύ με την κατοικία αυτοί έχουνε

διάφορα προβλήματα όσον αφορά τα γκέτο και αυτά και όσον αφορά την πόλη ασχολείται με το

ρεγουλάρισμα όλων των συνόλων και πώς να λειτουργήσει καλύτερα μία πόλη.

Οπότε έχουμε λοιπόν να κάνομε με τις μεταφορές, ρυθμίζουμε τις μεταφορές, το εμπόριο και τις

εμπορικές δομές.

Το ΣΚΟΤ το δημιουργούνε οι Δήμοι και ψηφίζεται από την Περιφέρεια, το ίδιο έχουμε και εμείς

εδώ νομίζω.

Η σχέση του ιδιωτικού και του δημόσιου είναι διαφορετικό απ’ ότι λέει το έχουμε εμείς εδώ στην

Ελλάδα, η έννοιά του ιδιωτικού και του δημόσιου είναι διαφορετική και έχουμε πάρα πολλούς

δημόσιους υπαλλήλους πολεοδόμους, οι οποίοι ασχολούνται με τις έννοιες αυτές.

Ένα ΣΚΟΤ αναπτύσσεται για δέκα χρόνια με ένα πέπλο ασχολίας όσον αφορά το περιβάλλον. Στην

κοιλάδα της Λουέν θα δούμε το παράδειγμα της Τουρ και το λιμάνι μετά του Λεάβρ που βρίσκεται

στην Νορμανδία, βόρεια λοιπόν Γαλλία.

Οι δύο πόλεις έχουνε τον ίδιο πληθυσμό πάνω – κάτω με αυτόν τον πληθυσμό του Ηρακλείου.

Όταν λοιπόν μιλάμε για χωροταξία πρέπει να τη δουλεύουμε σε διάφορες κλίμακες και ιδιαίτερα σε

κλίμακα ευρωπαϊκή, γι’ αυτό έχουμε τον χάρτη που βλέπουμε εδώ με τις ευρωπαϊκές πόλεις.

Αυτός ο χάρτης δημιουργήθηκε λοιπόν σύμφωνα με 15 κριτήρια τάξης, διαβάθμισης των

ευρωπαϊκών πόλεων, να δούμε ποια είναι αυτά.

Πληθυσμός, αριθμός των επιχειρήσεων, οι έδρες των επιχειρήσεων, η θέση των μηχανικών των

πανεπιστημίων και των ερευνητών, η πολιτιστική έννοια, διάσταση. Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες

έχουμε την Αθήνα που ανεβαίνει λιγάκι.

Προτείνει κάποιες συνδέσεις ανάμεσα στις χώρες τις γειτονικές, όπως είναι η Βουλγαρία, η

Τουρκία, η Ιταλία με την οποία έχουμε ήδη σχέσεις και με την Κύπρο και με την Γιουγκοσλαβία,

Κροατία, όλες τις γειτονικές χώρες. Οπότε θα δούμε τώρα τις γενικές αρχές του ρυθμιστικού.

Θα δούμε τώρα ξανά αυτό που είπαμε και πριν, ότι αντικαθιστά το σχήμα, το κατευθυντήριο

σχήμα, είναι ένα έγγραφο κανονιστικό στρατηγικού προγραμματισμού. Έχουμε δυο νόμους,

αλληλεγγύης και πολεοδομικής ανάπλασης και ο νόμος πολεοδόμησης και κατοικίας, οι οποίοι είναι

του 2000 και του 2003 ο καθένας.

Σχήμα εδαφικής συνοχής, είναι το σχήμα εδαφικής συνοχής είναι η μετάφραση.

124

Οι τομείς δράσης ενός ΣΚΟΤ είναι ότι, επιτρέπει τη συνοχή ανάμεσα σε πολιτικές των Δήμων

στους παρακάτω τομείς, πολεοδόμηση, κατοικία, οικονομία, μετακίνηση και περιβάλλον.

Σε τι χρειάζεται λοιπόν ένα ΣΚΟΤ; Στο να προωθήσει την ισορροπημένη ανάπτυξη και την

διάρκεια ενός εδάφους, ακουμπώντας πάνω σε κοινές προτεραιότητες τις οποίες αποφασίζουνε οι

εκλεγμένοι, τις οποίες αποφασίζουνε οι αρχές.

Οργανώνει ένα κάδρο αναφοράς για δέκα χρόνια, όσον αφορά τη μετακίνηση, την κατοικία και το

περιβάλλον.

Είναι ένα αληθινό έργο εδαφικό, το οποίο ακουμπάει πάνω σε μία βλέψη μέλλοντος την οποία

έχουν οι αρχές, πάνω στις προβλεπόμενες εξελίξεις των εδαφών τους, δηλαδή γίνονται αναλύσεις

και σύμφωνα με τις δημογραφικές, οικονομικές βλέψεις που έχουμε, κανονίζουμε τα εδάφη μας έτσι

ώστε να τις φτάσουμε αυτές τις βλέψεις. Μετά, προσδιορίζει τις πιθανότητες της σχετικής

χωροταξίας σε ισορροπία ανάμεσα σε πολεοδόμηση, πράσινα διαστήματα, δάση, καλλιέργειες,

μαζικές μεταφορές, τουριστικές υποδομές, εμπόριο, μικρή βιοτεχνία και παρεμπόδιση των κινδύνων,

φυσικών κινδύνων, πρόληψη.

Είναι ένα βήμα συμμετοχής και φτιάχνεται σε διαβούλευση με αυτούς τους ενδιαφέρει. Έχετε

ερωτήσεις;

Το ΣΚΟΤ επιβάλλεται στα γενικά πολεοδομικά, στο ότι βρίσκεται κάτω του, στα σχέδια των

μετακινήσεων, των πολεοδομικών μετακινήσεων και στα προγράμματα της κατοικίας οι αρχές, η

Περιφέρεια και ο Δήμος συμβάλλουν, συμβάλλουν στην ακολουθία του ΣΚΟΤ με τρόπο συνοδείας,

με συνοδευτικό τρόπο, με τεχνικές γνώσεις και οικονομική βοήθεια. Έτσι έχουμε τις μεγαλύτερες

προτεραιότητες ανάπτυξης των εδαφών σε επίπεδο Περιφέρειας, όσον αφορά τα πράσινα

διαστήματα, το κάδρο της ζωής, την καλή κατανομή των δραστηριοτήτων και λειτουργιών και στη

συνοχή την κοινωνική και εδαφική.

Έχουμε λοιπόν το ΣΚΟΤ το οποίο βρίσκεται ακριβώς στη μέση, το οποίο πρέπει να είναι συμβατό

με τους χάρτες της ανάπτυξης. Τα δύο πάνω είναι για την προστασία και τη διευθέτηση του νερού

και το δεξί πάνω θα πρέπει να είναι συμβατό με την ανάπτυξη της χώρας και αμέσως μετά το ίδιο το

εργαλείο δίνει τις κατευθύνσεις του όσον αφορά την κατοικία, την μεταφορά, το εμπόριο για να

φτάσουμε μετά κάτω από το ΣΚΟΤ στο γενικό πολεοδομικό, το οποίο είναι μια πιο ζουμαρισμένη

κλίμακα. Καταλάβατε; Δηλαδή πρέπει πρώτα να σεβαστεί τα γενικά, τις γενικές βλέψεις της χώρας,

έτσι ώστε να δώσει κατευθύνσεις όσον αφορά τα τρία που είναι κατοικία, μεταφορά και εμπόριο και

για να φτάσουμε μετά που…, του οποίου συμβατό πρέπει να είναι και το γενικό πολεοδομικό σχέδιο

μετά. (αλλαγή κασέτας)…χωροταξίας και της αειφορίας, σύμφωνα με του νόμους της αειφορίας και

έρχεται να μπει ανάμεσα στην συμβατότητα των δύο, την χάρτα της ανάπτυξης της χώρας και το

ΣΚΟΤ. Θα δούμε αργότερα έχουμε και άλλα πάνω σε αυτό το θέμα.

Έχουμε περίπου 300, έχουμε λοιπόν στην Γαλλία αυτή τη στιγμή 330 ΣΚΟΤ και σχήματα τα

οποία εντάξει, έχουνε παραμείνει, είναι σε ισχύ, είναι σε διαδικασία, δεν έχουνε αλλάξει το όνομα,

είπαμε ότι είναι το προηγούμενο από αυτό, έτσι έχουμε 55 εγκεκριμένα ΣΚΟΤ, 73 σχήματα

κατευθυντήρια εγκεκριμένα και 256 ΣΚΟΤ σε διαδικασία αποπεράτωσης. Βλέπουμε λοιπόν ότι είναι

πολύ μεγάλη διαφορά με αυτά που είδαμε εμείς εδώ εχθές με τα τέσσερα πιλοτικά της Ελλάδας,

125

εδώ φτάνουμε σε τεράστια νούμερα τα οποία είναι 330 στο σύνολο. Βλέπουμε πολύ μεγάλη

διαφορά όσον αφορά την χωροθέτηση και τις κατευθύνσεις τις αναπτυξιακές πάνω από όλα.

Η Αλσατία, η Κυανή Ακτή και η Βρετανία και η Νορμανδία είναι η μεγάλες συγκεντρώσεις των

κατευθυντήριων, διότι υπάρχει λόγος, υπάρχουν κάποιο πόροι, υπάρχει εμπόριο, υπάρχει

τουρισμός, υπάρχουν λόγοι οι οποίοι συγκεντρώνουν σε κάποιες ζώνες παραπάνω ΣΚΟΤ απ’ ότι σε

άλλες. Είναι και αυτό στρατηγικό, στρατηγική επιλογή.

Λοιπόν αυτά είναι τώρα οι τομείς που εμπεριέχει ένα ΣΚΟΤ, είναι τρεις οι τομείς, ο πρώτος είναι

αναφορά παρουσίασης. Έχουμε τη διάγνωση, έχουμε την αρχική κατάσταση του περιβάλλοντος και

την αξιολόγηση, την περιβαλλοντική αξιολόγηση του έργου, για να φτάσουμε μετά στον δεύτερο

τομέα με τον οποίο ασχολείται το ΣΚΟΤ, είναι το έργο της χωροταξίας και της αειφορίας και μετά το

τρίτο έγγραφο λοιπόν, είναι το τρίτο έγγραφο με τις αρχές γενικής κατεύθυνσης.

Θα δούμε τώρα το παράδειγμα της Τουρ το οποίο είναι ακριβώς στο κέντρο της Γαλλίας.

40 Δήμοι λοιπόν είναι η επικράτεια της Τουρ με 230 τετραγωνικά χιλιόμετρα έκταση και 353.000

κατοίκους το 2006, στην απογραφή του 2006. Και θα δούμε τη σύνδεση των διαφόρων

διακυβεύσεων τώρα σε ακολουθία στην συνέχεια.

Οι 40 Δήμοι λοιπόν, αυτοί είναι οι commune είναι Δήμοι και Κοινότητες μαζί.

Η Valle de Loire είναι η περιοχή η οποία προστατεύεται από την ΟΥΝΕΣΚΟ ως εθνικού

ενδιαφέροντος κληρονομιά και έτσι λοιπόν πρέπει να διατηρήσουμε μία καλή εικόνα και να την

αξιοποιήσουνε. Δηλαδή προστατεύεται από την ΟΥΝΕΣΚΟ και έχουνε και αυτό το πρόβλημα, ότι

προστατεύεται και πρέπει να διατηρήσουν αυτή την ταυτότητα και να την αναδείξουνε.

ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ορίστε; Ναι, τους προστατεύει και η ΟΥΝΕΣΚΟ δηλαδή δεν μπορείς να κάνεις ό,τι

θέλεις, είναι μία παράμετρος σημαντική, δηλαδή δεν μπορούν να κάνουνε ό,τι θέλουν, πρέπει να

σεβαστούνε και αυτό, δηλαδή είναι και άλλοι νόμοι.

ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Είναι ένα πλεονέκτημα, ναι, ναι πλεονέκτημα.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Ναι, έχουμε τώρα εδώ τις διαπιστώσεις και θα δούμε την

εξέλιξη του έργου. Τις υποδομές, τις μεταφορικές υποδομές.

Το πρόβλημα είναι πως εξαπλώνεται λοιπόν η πολεοδόμηση στην πόλη και λέει εδώ πως αν

συνεχίζουμε να προεκτεινόμαστε χωρίς συνοχή με τα έργα του γείτονα.

Και εδώ ανοίγουμε το θέμα του εκτός σχεδίου δόμησης. Έχουμε λοιπόν την ανεξέλεγκτη

ανάπτυξη στα τοπία και το αποτέλεσμα είναι να χαθεί η ταυτότητα του τοπίου.

ΔΕΝ ΑΠΟΔΙΔΕΤΑΙ ΚΑΘΑΡΑ

126

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Όχι μα σε αυτούς απαγορεύεται η εκτός σχεδίου δόμηση, δεν υπάρχει.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Ναι αλλά si on continue λέει, αν συνεχίσεις τότε θα έχουμε…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι είπαμε, αν συνεχίζουμε να απλωνόμαστε χωρίς συνοχή με τα έργα του

γείτονα, θα έχουμε ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των τοπίων και χάσιμο της ταυτότητας.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Θα πρέπει λοιπόν να διατηρήσουμε την ισορροπία ανάμεσα

στην πολεοδόμηση και στη δυναμική, την αγροτική δυναμική. Με την κατάχρηση λοιπόν, με την

αλόγιστη κατάχρηση των εδαφών, κινδυνεύουμε να χάσουμε όσον αφορά τη βιοποικιλότητα και να

προκαλέσουμε διατάραξη των φυσικών οικοσυστημάτων. Ο κίνδυνος λοιπόν είναι, με τον

πολλαπλασιασμό των μεταφορών να αυξήσουμε τις συνέπειες της μόλυνσης όσον αφορά τα τοπία.

5 Δήμοι έχουνε τη δυνατότητα, αυτό θα το μεταφράζαμε, την γνώση και την ευχέρεια για μια

οικονομική ανάπτυξη.

Έχουμε τώρα εδώ σε αυτό το χάρτη στις ζώνες που βλέπουμε με μοβ, είναι οι ζώνες οι

βιοτεχνικές και οι βιομηχανικές οι οποίες απλώνονται στην πόλη, σύμφωνα με την κατάτμηση της

κατοικίας.

Προάστιο λοιπόν, βλέπουμε το προάστιο τοπίο της Τουρ με την συνοχή ανάμεσα στην κατοικία

και στα πράσινα τμήματα, στα εδάφη με τις αγροτοκαλλιέργιες, με τις δασικές εκτάσεις με τις οποίες

υπάρχει μία συνοχή δεν είναι κομμάτια patse work Tabula Rasa βγάζουμε ένα κομμάτι, γίνεται μια

σύνδεση των δύο, το ένα μπαίνει στο άλλο, το ένα μπαίνει μες στο άλλο.

Έχουμε λοιπόν στο τοπίο, έχουμε τον κεντρικό καθεδρικό ναό και την…, πώς να το πούμε, και

την δικλείδα της προστασίας του νερού, την αντίθεση αυτή της προστασίας νερού, έχουμε μία ζώνη

νερού την οποία πρέπει να διατηρήσουμε και να προστατεύσουμε.

Συνοχή λοιπόν, αλληλοσυμπλήρωση ανάμεσα στην πόλη και στην επαρχία. Προάστια και να

αναπτύξουμε την προάστια καλλιέργεια. Το νερό, να η κοιλάδα της Loire λοιπόν.

Είναι πάρα πολύ καλά προστατευμένη στη Γαλλία η συγκεκριμένη κοιλάδα, είναι ένας πόρος για

προστασία και είναι μια υποχρέωση για ενσωμάτωση. Δηλαδή το νερό δεν είναι απειλή, πρέπει να

ενσωματώνεται στην πόλη και πρέπει να το προστατεύουμε, αυτό θέλει να μας πει.

Οι εύθραυστες ζώνες, τα εύθραυστα διαστήματα λοιπόν τα οποία θα δούμε. Όταν βγαίνει το νερό

πώς το λέμε στα ελληνικά;

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Πλημμύρες.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Πλημμύρες σωστά, λοιπόν, το μπλε είναι οι ζώνες οι οποίες είναι ρίσκο, είναι

μέσα στη ζώνη ρίσκου για πλημμύρα, δηλαδή αυτοί κάνουνε μελέτες με τις οποίες οριοθετούν σε

περίπτωση σηκώματος των νερών, ποιες ζώνες είναι αυτές οι οποίες υπόκεινται σε πλημμύρες.

127

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Έχουμε λοιπόν τα εδάφη τα οποία είναι εύθραυστα λόγω της

συγκατοίκησης πόλης και υπαίθρου. Δηλαδή τι κάνουμε στις ζώνες αυτές οι οποίες είναι ανάμεσα

στην πόλη και στην ύπαιθρο και συνήθως πως δουλεύουμε και στα όρια ανάμεσα στην ύπαιθρο και

στη πόλη. Και έχουμε και τα εδάφη τα οποία έχουνε γίνει εύθραυστα λόγω των ζωνών βιοτεχνίας ή

των υποδομών. Οπότε έχουμε λοιπόν να μπούμε και μέσα σε αυτά τα εδάφη τα οποία τα έχουμε

κάνει εύθραυστα λόγω όλων των υποδομών, λόγω ό,τι παρεμβάσεις έχουμε κάνει, για να

ξαναδουλέψουμε πάνω τους και να τα διορθώσουμε. Στην χωροταξία όλο αυτό, είναι ένα μεγάλο

κομμάτι, ξαναδουλεύουν δηλαδή σε εδάφη τα οποία τους έχουμε δημιουργήσει πρόβλημα, για να τα

φτιάξουμε, να τα φέρουμε στο σωστότερο σημείο.

Αν μοιραστούμε λοιπόν τις διακυβεύσεις των εδαφών και κατασκευάσουμε ένα κοινό έργο, τότε

θα πετύχουμε, θα φτάσουμε λοιπόν στους επόμενους στόχους, που είναι μια οργανωμένη και

στοχευμένη ανάπτυξη, μια πολεοδόμηση του περιβάλλοντος η οποία σέβεται το περιβάλλον και

επιτρέπει να καταλάβει και να διαβάσει τα τοπία, μία γεωργία οικολογικά παραγωγική, μια οικονομία

των πόρων, μια τουριστική ανάπτυξη που συνδέει την ποιότητα της φυσικής κληρονομιάς και της

πόλης.

Διατήρηση λοιπόν, διατήρηση των νερών και των υποστρωμάτων των οποίων τα περιέχουν.

Πάμε στις μεταφορές τώρα και βλέπουμε μερικές φωτογραφίες όσον αφορά τα μέσα μεταφοράς

που έχουμε, τους ποδηλατόδρομους, τα τρένα, λεωφορεία και το αυτοκίνητο και το κάθε ένα έχει τη

θέση του μέσα στην πόλη και δίνει και τις ανάλογες βλέψεις, προβλήματα, το κάθε ένα συμβάλει με

τον δικό του τρόπο θετικό ή αρνητικό.

Η μεταφορά είναι μια πολύ καλή πρόσβαση στα εδάφη. Αυτές είναι οι γραμμές εδώ που

βλέπουμε της Τουρ όσον αφορά τα τρένα, τα τρένα που βγαίνουνε από την πόλη, όσον αφορά το

Δήμο λοιπόν.

Και έχουμε και δεξιά τους άξονες και βλέπουμε ότι είναι αρκετά πλούσιο το δίκτυο, οπότε

εξυπηρετεί γρήγορα όλες τις πόλεις οι οποίες είναι δορυφόροι της Τουρ, βλέπομε το Παρίσι, δηλαδή

συνέχεια γίνονται και καινούρια έργα τα οποία συνδέουν τις πόλεις χωρίς να περνάς από την μια

στην άλλη για να πας, επιλέγονται δρόμοι οι οποίοι θα μεταφέρουν προϊόντα γρήγορα, θα

μεταφέρουν επιβάτες γρήγορα, οι άνθρωποι, το δυναμικό, θα πρέπει οτιδήποτε να μεταφέρεται

πάρα – πάρα πολύ γρήγορα. Γι’ αυτό και δεν έχουμε τον ένα άξονα να περνάς να κάνεις κύκλους

πάνω – κάτω, πρέπει να γίνονται οι μεταφορές πάρα πολύ γρήγορα, γιατί ο χρόνος είναι χρήμα και

πρέπει να μεταφέρουμε προϊόντα και ανθρώπους πάρα πολύ γρήγορα.

Οι πρώτοι λοιπόν άξονες είναι αυτοί οι δύο που μόλις έδειξε, από το Παρίσι Νάντη και από το

Παρίσι προς το νότο και μέσα σε…, dans combien de temps nous avez fait tous ces infrastructures?

(πόσο χρειαστήκατε να φτιάξετε αυτές τις συγκοινωνίες;)

Ωραία, οπότε έχουμε λοιπόν καινούριους νότιο-βόριο άξονες και μετά έχουμε και τους κάθετους

οι οποίοι συνδέουν τα υπόλοιπα, όλα αυτά είναι καινούριες υποδομές λόγω αυτής της ανάγκης για

εμπόριο και γρήγορη μετακίνηση. Δηλαδή είναι υπέρ απαραίτητες οι μεταφορές και όλες οι

υποδομές για μεταφορά και συζητάμε για μεταφορά γρήγορη έξω από την πόλη σε όλες τις ζώνες

έξω από το κέντρο τις προάστιες και όσον αφορά η ίδια η πόλη σε σχέση με τις υπόλοιπες και εκεί

128

έχουμε πάρα πολύ γρήγορες μεταφορές. Και γίνονται συνέχεια, συνέχεια έργα και έχουμε καινούριες

διανοίξεις ακριβώς για να μεταφέρεις πολύ γρήγορα και ότι ώρα το χρειαστείς.

Πάλι είναι αυτό που λέγαμε πριν όσον αφορά τη σχέση ανάμεσα στον τρόπο μετακίνησης και

γενικά στις μεταφορές.

(Να συνεχίσουμε, να κάνομε ίσως λίγο πιο γρήγορα;) Λοιπόν, παρακάμψεις θα δούμε τώρα εδώ.

Έχουμε λοιπόν δυο ειδών εθνικών μεγάλων δρόμων, ο ένας είναι που διασχίζει τμήμα της πόλης,

που διασχίζει την πόλη και ο άλλος τρόπος είναι να πάει με παράκαμψη. Αυτά που μίλησε η Κα

Αρβανιτάκη πριν για το παράδειγμα των Ιωαννίνων, έχουμε την ίδια μέθοδο και εδώ. Έτσι είναι ένας

άξονας ο οποίος διαπερνά την πόλη και μπαίνεις αμέσως και ένας άξονας περιφερειακός να την

περιτριγυρίσεις και να φύγεις έξω χωρίς να μπεις να κολλήσεις μες στην πόλη.

Είναι δύο ειδών δομές που έχουνε διαφορετική χρήση, έχουνε μεγάλη διαφορά.

Μετά όλη αυτή τη δομή έρχεται η έννοια της crenel d’ attunement που είναι η αειφορία, να αρχίσει

λοιπόν να μειώνει τώρα, έχουμε αντίστροφο φαινόμενο, να αρχίσει να μειώνει τα φαινόμενα αυτά

των διανοίξεων, των συνεχών διανοίξεων και το τι προβλέπει λοιπόν – συγνώμη – τι προβλέπουν οι

νόμοι της αειφορίας είναι όχι άλλα, plus, ii y a plus de project, un tout petit peu. Όχι άλλη, δηλαδή

αυτοί πήγανε σε μια άλλη κλίμακα που ξεφύγανε πολύ στις διατομές τους και στις διανοίξεις τους και

τώρα έρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, γι’ αυτό λέγαμε ότι είναι πολύ σημαντικοί νόμοι αυτοί, αρχίζουν

τώρα και τους βάζουνε ένα φρένο σε αυτά που είναι να κάνουνε και τους λένε όχι άλλα, έχετε

αρκετά, τώρα θα πρέπει να κάνετε λίγο κράτει.

Σιδηροδρομικές γραμμές βλέπουμε εδώ πέρα και την ένωση, έχουμε διάφορους πόλους, ναι,

έχουμε πόλους λοιπόν πολεοδομικούς τους οποίους εμείς θα πρέπει να δυναμώσουμε.

Χρονικό πλάνο λοιπόν όσον αφορά το κάδρο της ζωής, τη δυναμική του Δήμου, τις υποδομές, το

γκρουπ ακολουθίας, μετά έχουμε τις διαβουλεύσεις, το έργο, όλα τα στάδια που είδαμε πριν όσον

αφορά τον ΣΚΟΤ, μπαίνουνε σε ένα πλάνο. Είναι από την διάγνωση ως τα έγγραφα της γενικής

κατεύθυνσης, μέχρι τις διαβουλεύσεις με το κοινό, έτσι μπαίνουνε όλα σε ένα πλάνο για να ξέρουμε

που πάνε οι μελλοντικές μας βλέψεις.

Και αυτό ξεκίνησε θα δούμε τώρα από το 2011 βλέπω εγώ εδώ, αυτό το είδος πλάνου λοιπόν

ξεκινάει από το 2011.

Λοιπόν ποιοι τώρα το οργανώνουν το όλο θέμα, είναι ο Δήμος, ένα ιδιωτικό γραφείο μελετητικό,

ένα άλλο κύτταρο το οποίο κάνει την ακολουθία, το οποίο συνεργάζεται με όλες τις commution για

να φτάσουμε σε μια δυναμική εδαφική, για να φτιάξουμε το κάδρο της ζωής, δηλαδή την

καλυτέρευση του τρόπου ζωής, όσον αφορά τις μεταφορές, όσον αφορά την κατοικία, όσον αφορά

το δομημένο και το αδόμητο περιβάλλον και έχουμε και άλλο ένα κύτταρο το οποίο δουλεύει πάνω

στις μεταφορές και στις υποδομές.

Έτσι δηλαδή βλέπουμε ότι είναι πολλοί παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν, έτσι ώστε να

φτάσουμε σε ένα ΣΚΟΤ, από ιδιωτικό ενδιαφέρον και από δημόσιο.

Έχουμε λοιπόν ένα σχήμα εδώ τι συνδέεται με τι, έχουμε λοιπόν αειφορία με τις δυναμικές τις

εδαφικές, την διάγνωση, τα γκρουπ τα διάφορα τα οποία κάνουν την όλη ακολουθία του έργου, της

μελέτης αυτής που ονομάζεται ΣΚΟΤ.

129

Έχουμε λοιπόν το χρονικό πλαίσιο για τη χρονιά του 2009, ξεκινάμε από το Δεκέμβριο για όλες

τις εργασίες… (αλλαγή κασέτας)…δομημένη και στην αδόμητη ζώνη, είναι ένα πολύ σημαντικό

κομμάτι το οποίο δεν έχουμε βέβαια παραδείγματα εδώ, αλλά είναι και αυτό πολύ σημαντικό.

Να δούμε πολύ γρήγορα το Λεάβρ το οποίο έχει αρκετές…, είναι μόνο χάρτες, δεν θα

καθυστερήσουμε πολύ. Θα πάμε κατευθείαν, Ειρήνη αν μπορείς να πας κατευθείαν. Στην έξοδο

λοιπόν το Σηκουάνα έχουμε…, το Παρίσι, η Ρουέν και αυτός είναι ο Σηκουάνας ο οποίος διασχίζει το

Παρίσι και φτάνει μέχρι το λιμάνι του Λεάβρ και είναι και αυτό μία αντίθεση λοιπόν η αύξηση του

Σηκουάνα στη…

Έχουμε λοιπόν άλλες δυο μεγάλες πόλεις η Ρουέν και οι Κάνες. Χρησιμοποιούν λοιπόν αυτές

εδώ οι πόλεις η Ρουέν και οι Κάνες το λιμάνι του Λεάβρ, donc ce quoi la liaison entre (ποιος είναι ο

σύνδεσμος μεταξύ…)

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Το λιμάνι της Χάβρης.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Έχουμε λοιπόν μία μετακίνηση εμπορευμάτων με ειδικά

διαμορφωμένα πλοιάρια τα οποία διασχίζουν τον Σηκουάνα και μετακινούν εμπορεύματα από

εμπορεύματα κατασκευής, υλικά, μπορείς να βρεις τα πάντα. Είναι μικρά καράβια τα penuche, τα

οποία κάνουμε διαμετακομιστικό εμπόριο απάνω στον Σηκουάνα.

Στρατηγική λοιπόν θέση έχει καταλάβει το λιμάνι του Λεάβρ, το οποίο συνδέεται με το Λονδίνο, με

το Βέλγιο και επίσης μέσω αυτού του λιμανιού όπως είδαμε πριν και με τη βοήθεια των άλλων ή του

Σηκουάνα ή άλλων ειδών μεταφοράς όπως είναι τα τρένα ή τα μεγάλα φορτηγά, έχουμε συνδέσεις

με τη Γερμανία γιατί πάντα σκεφτόμαστε ευρωπαϊκά και πως συνδέουμε λοιπόν αυτό που έχουμε με

τις υπόλοιπες χώρες, για το εμπόριο πολύ σημαντικό. Αυτά τα είδαμε και πριν, είναι οι ίδιες

αρχές.

Ανάλυση λοιπόν τώρα πάνω στην πόλη του Λεάβρ, έχουμε το κεντρικό τμήμα μαζί με μία πολύ

μεγάλη βιοτεχνική ζώνη, αυτό που βλέπουμε με τις κουκκίδες και εκεί μάλιστα έχουμε και

διυλιστήρια απ’ ότι μας είπε τώρα. Οπότε λοιπόν έχουμε την αντίθεση του δομημένου τμήματος της

βιοτεχνικής ζώνης του λιμανιού και επίσης τον τρόπο σύνδεσης μαζί με τους υπόλοιπους πόλους

μικρών οικισμών, οι οποίοι βρίσκονται δορυφορικά της πόλης τους Λεάβρ και έχουμε λοιπόν τους

τρόπους σύνδεσης. Και μάλιστα με την πράσινη γραμμή βλέπουμε επίσης τις ζώνες, τη ζώνη η

οποία είναι η πράσινη ζώνη, δηλαδή ότι είναι τα εδάφη της καλλιέργειας και των δασών και

βλέπουμε ότι όλα είναι μέσα εκεί. Δηλαδή υπάρχουν αντιθέσεις αλλά υπάρχουν και συγκατοικήσεις

χρήσεων μέσα στην ίδια περιφέρεια της πόλης. Και επίσης μετά ο Σηκουάνας που συνδέει ξανά

όπως είδαμε και πριν.

Μετακινήσεις βλέπουμε πάλι εδώ.

Υποδομές βλέπουμε τώρα εδώ με όλα τα ιδεογράμματα, με τον κόκκινο σταυρό έχουμε τα

ξενοδοχεία, μετά έχουμε τον πόλο τον πανεπιστημιακό, έχουμε τα πράσινα ανοιχτά διαστήματα,

βλέπουμε ότι η πόλη αναπνέει αρκετά.

130

Πέρα της μεγάλης αυτής βιοτεχνικής ζώνης, λόγω της στρατηγικής θέσης το Λεάβρ όσον αφορά

την Αγγλία και την υπόλοιπη Ευρώπη, έχουμε προσπαθήσει, έχουμε μία αντίθεση λοιπόν στις δύο

ζώνες, στη νότια και στη βόρεια και προσπαθούμε τώρα εμείς να κάνουμε παρεμβάσεις, έτσι ώστε

να προσπαθήσουμε να κάνουμε μία συνοχή στις αντιθέσεις που βλέπουμε εδώ.

Λοιπόν έχουμε εδώ πέρα τις κατευθύνσεις όσον αφορά τα έργα των μεταφορών.

Καινούριες γραμμές λοιπόν όσον αφορά την περιφέρεια, έτσι ώστε να έχουμε σύνδεση ανάμεσα

στους οικισμούς δορυφόρους και να μεταφερόμαστε γρήγορα στην πόλη να δουλεύουμε και να

επιστρέφουμε στα σπίτια μας, γιατί αυτοί κατά κόρον μένουν έξω. Έχουμε δει με τις διάφορες

διαβαθμίσεις, ξεκινάνε από μικροί όταν δουλεύουν μετακομίζουν στο κέντρο και μετά όσο περνάν τα

χρόνια αρχίζουν και μετακομίζουν έξω. Δηλαδή αυτοί στις ηλικίες κοντά στην σύνταξη ή πριν

αρχίζουν και βγαίνουν από την πόλη, έχουν ένα άλλο τρόπο σκέψης, βγαίνουν από την πόλη και

έχουνε τα μεγάλα τους σπίτια μαζί με τον κήπο, και ζητάνε ένα πιο ήσυχο τρόπο ζωής από αυτό της

γρήγορης μετακίνησης και της δουλειάς του κέντρου.

Έτσι έχουμε λοιπόν ένα φαινόμενο μετακίνησης του πληθυσμού, γι’ αυτό και φτιάχνουμε τις

πόλεις μας ανάλογα και πρέπει να τους εξυπηρετούμε τώρα όλους αυτούς με τα έργα της

μετακίνησης.

Ζώνη προστασίας προβλέπει το ΣΚΟΤ σε αυτή την περίπτωση γύρω από την βιοτεχνική ζώνη σε

περίπτωση χημικής διαρροής και άλλων προβλημάτων, μόλυνσης κ.λ.π.

Το νερό ξανά μπαίνει και παίζει ένα πάρα πολύ μεγάλο ρόλο στη δημιουργία του ΣΚΟΤ και των

ζωνών, τα οποία έχουνε να κάνουνε με τη λειτουργία και την χειραφέτηση του νερού και των ζωνών,

των μικρών ζωνών.

Ναι, και έχουμε και μεγάλα προβλήματα εδώ ανάμεσα στις δύο αντιθέσεις λοιπόν στην βιοτεχνική

ζώνη και στους υδροφόρους ορίζοντες, γιατί οι δύο φυσικά είναι εντελώς αντίθετες χρήσεις και εκεί

τώρα έχουμε να δουλέψουμε πάνω σε προβλήματα μόλυνσης του νερού και προστασίας του,

παράλληλα με την μετακίνηση και την οικονομική ανάπτυξη. Γι’ αυτό το ΣΚΟΤ έρχεται λοιπόν σαν

ένα πέπλο να ρυθμίσει, να προστατέψει, να ενώσει χρήσεις οι οποίες είναι αντίθετες.

Έχουμε τους τεχνολογικούς κινδύνους λοιπόν σε πράσινη γραμμή φιδιού και στο σύννεφο το ροζ

έχουμε τη ζώνη η οποία υπόκεινται σε κινδύνους τεχνολογικούς, όπως μιλήσαμε πριν για τις

διαρροές και τη μόλυνση.

Από μπροστά έχουμε τα φυσικά, τα φυσικά προβλήματα όσον αφορά τον Ατλαντικό και εδώ

επίσης έχουμε καθιζήσεις εδαφών, εδώ στο πράσινο. Οπότε είναι ζώνες, γιατί μιλήσαμε πριν ότι το

ΣΚΟΤ προστατεύει επίσης από κινδύνους, από κινδύνους είτε τεχνικούς είτε φυσικούς, φυσικούς

που προκαλούνται από φυσικά φαινόμενα ή τεχνικά φαινόμενα.

Τα πράσινα τμήματα λοιπόν τα οποία εμείς οφείλουμε να προστατέψουμε, έχει καλή κατανομή

πράσινου σαν πόλη, νομίζω ότι έχει μία καλή κατανομή αν βλέπουμε την…

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

131

Αυτό είναι το έργο για τα επόμενα 15 χρόνια. Έχουμε λοιπόν τις προοπτικές για την πολεοδομική

ανάπτυξη με το πορτοκαλί, δηλαδή θα αρχίσουμε να ανοίγουμε ζώνες από την πλευρά του

φυσικού…, προς τον Ατλαντικό, προς τα δυτικά.

Το ΣΚΟΤ τώρα έχει σκοπό να περιορίσει τις ζώνες οι οποίες είναι ύψιστου κινδύνου, όπως τις

είδαμε πριν, να προστατέψει τα πράσινα διαστήματα και τις καλλιέργειες, τα φυσικά πράσινα εδάφη

και τις καλλιέργειες. Επίσης βλέπουμε εδώ πέρα οικονομική ανάπτυξη, ποιες είναι οι βλέψεις για την

οικονομική ανάπτυξη. Έχουμε λοιπόν τις διάφορες ζώνες οι οποίες είναι αντίθετες πολλές φορές, οι

οποίες το ΣΚΟΤ έρχεται λοιπόν να τις φέρει, προσπαθεί να τις φέρει σε μια αρμονική συνύπαρξη.

Διαμετακομιστικό λοιπόν λιμάνι με τα κοντέϊνερ. Η ζώνη που είδαμε η οποία βρίσκεται…Ζώνη η

οποία είναι ύψιστου κινδύνου για τα νερά. Ο εξωαστικός χώρος λοιπόν, εξωαστική ενότητα της

πόλης του Λεάβρ.

Τυπικά κτίρια, έχουμε κάποια κτίρια τα οποία παραδοσιακής κατασκευής, εδώ με τα κομμάτια

ξύλα τα οποία είναι μέσα στο ασβέστη, είναι τύπου μεσαιωνικού, είναι απόρροια μεσαιωνικού τύπου

κατασκευής.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ποιο είναι το πάνω κομμάτι; Αυτό είναι σχιστόλιθος, είναι μαύρη πέτρα, αυτή την

κόβουνε σε πολύ μικρά και πολύ λεπτά.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)…, το ξύλο, το ξύλο.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ποιο ξύλο; Είναι ξύλα, είναι ξύλα, είναι μεσαιωνικός τύπος κατασκευής και

κανονικά έχει χιαστή αλλά εδώ δεν τα βλέπουμε. Αυτό είναι αρχιτεκτονική τώρα, δεν είμαστε στην

πολεοδομία, τέλος πάντων.

Λοιπόν στην δεκαετία του ’50 έχουμε αυτές τις νέου τύπου κατασκευές οι οποίες έρχονται να

δώσουν κατοικία στον κόσμο και είναι κατασκευές από ενισχυμένο σκυρόδεμα, οι οποίες…

80% λοιπόν της πόλης του Λεάβρ καταστράφηκε με τον βομβαρδισμό του 2ου Παγκοσμίου

Πολέμου, οπότε ήτανε αυτού του τύπου οι κατασκευές οι οποίες γρήγορα με την τεχνική του

οπλισμένου σκυροδέματος το οποίο ήτανε καινούριο να πούμε στην δεκαετία του ’50, έπρεπε

γρήγορα λοιπόν το 80% να βρεθεί κάπου να το βάλουνε, να κατοικήσει. Είχανε και αυτό το

πρόβλημα στην συγκεκριμένη πόλη, τους βομβαρδισμούς του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Με τι εισοδήματα μένουν σε τέτοια κτίρια;

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Τι εισοδήματα;

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

132

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Μεσαίες τάξεις τώρα, τότε ήτανε οι εργατικές μόνο, τώρα είναι

και μεσαίες, καλύτερες, ανώτερες τάξεις δεν μένουν σε αυτά τα κτίρια στην Γαλλία, τώρα είναι για

μεσαία, τότε ήτανε για τα εργατικά χέρια.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Για τις δικές μας πολυκατοικίες μπορεί να μας τα δείξει;

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Δημόσια κτίρια είναι; Υπήρχαν κάποια κτίρια που ανήκανε στο δημόσιο ή σήμερα…

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Μα ο κόσμος έχει φτιάξει διάφορα τέτοια, ήτανε τα λεγόμενα

HLM τα οποία έχουν κάνει τις γκετοποιήσεις, έχουν άλλο κοινωνικό πρόβλημα αυτοί, γι’ αυτό

δουλεύουνε πάρα πολύ σε τέτοιες ζώνες οι οποίες είναι περιαστικές και έχουνε προβλήματα τέτοια

κοινωνικά, γιατί όλοι οι εργάτες πήγανε και…, οι εργάτες οι οποίοι κατασκεύασαν την Γαλλία τη

δεκαετία του ’60. Όταν εμείς είχαμε άδειασμα του πληθυσμού και αυτοί είχαν γέμισμα και

χρειάστηκαν εργατικά χέρια, έπρεπε κάπου να τους βάλουνε, είχαμε μία υπέρμετρη αύξηση του

πληθυσμού, οι οποίοι κάπου έπρεπε να μπούνε και δημιουργηθήκανε αυτά τα κτίσματα γρήγορα,

γιατί ναι μεν από την μια πλευρά ήρθατε να κτίσετε αλλά μείνετε στην δικιά σας την γωνιά. Μετά

άρχισε από διάφορες χώρες της Βόρειας Αφρικής να μαζεύεται κόσμος και να κάνει τα γκέτο, τα

οποία έχουν προβλήματα μετά και δουλεύουνε πολλά χρόνια οι κοινωνιολόγοι για να μπορέσουν να

αποσυμφορήσουν την κατάσταση αυτή. Je parlais en tout petit peu des HLM et les problemes

sociaux qui…(μίλησα λίγα τα HLM και για τα κοινωνικά προβλήματα…)

Έχουμε ξανά την ΟΥΝΕΣΚΟ η οποία προστατεύει τα συγκεκριμένα κτίρια τα οποία είναι αυτής

της εποχής και αυτής της ιστορίας, του 1950.

Το γεφύρι της Νορμανδίας το οποίο περάσαμε και είδαμε πριν. Βλέπετε το ιστορικό κέντρο και τα

μεγάλα κτίρια τα οποία είχαμε τότε σε αυτές τις περιοχές τα οποία πάντα ήτανε…

Κάποια κτίρια, κάποια σπίτια, κάποιες κατοικίες οι οποίες γλίτωσαν από τον βομβαρδισμό.

Έχουμε λοιπόν και τον Καθεδρικό Ναού του August Pere, ο οποίος είναι και αυτός

καταχωρημένος στα αρχεία της ΟΥΝΕΣΚΟ ως κτίριο προστατευμένο και διατηρημένο. Αυτά τα

κτίρια δεν μπορούμε να τα πειράξουμε, τα ξέρουμε όλοι.

Λοιπόν εδώ είναι ένα κλασσικό παράδειγμα από αποθήκες οι οποίες κτίστηκαν στην αρχή για την

αποθήκη σιτηρών, δημητριακών κ.λ.π., οι οποίες δεν χρησιμοποιούνται πια, έχουνε αλλάξει οι

τρόποι μεταφοράς, τα μεταφορικά μέσα και δεν χρειάζεται αποθήκευση. Οπότε έχουμε αυτά εδώ

πέρα τα δημοσίας χρήσης, του δημοσίου δικαίου κτίρια, τα οποία τους αλλάζουν χρήση και γίνονται

είτε μουσεία είτε εκθεσιακά κέντρα είτε μπορούν να ενοικιαστούν και να γίνουνε γραφεία, παίρνουνε

άλλες χρήσεις οι αποθήκες αυτές, οι οποίες είναι πάντα κοντά στο λιμάνι το διαμετακομιστικό.

Έχουμε μία λεκάνη του Vobon, o οποίος είναι ένας αρχιτέκτονας ο οποίος δούλευε στην

οχυρωματική αρχιτεκτονική της μεσαιωνικής Γαλλίας και έχουμε λοιπόν αυτή την πάρα πολύ ωραία

πλατεία εδώ, η οποία είναι στην μέση ακριβώς, στο κέντρο της πόλης. Έτσι έχουμε μία σχέση

ανάμεσα στα κτίρια και στο νερό.

133

Νίερ Μάιερ λοιπόν έχουμε, πίσω την εκκλησία την προστατευμένη και μπροστά έχουμε το

εκθεσιακό κέντρο του Νίερ Μάιερ του Βραζιλιάνου αρχιτέκτονα Όσκαρ Νίερ Μάιερ.

Αυτά νομίζω ότι τελειώσαμε, σας ευχαριστεί πολύ, αν έχετε κάποιες ερωτήσεις, έχουμε

ερωτήσεις; Ένας – ένας.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Για τα κτίρια δεν μου απάντησε αν είναι δημόσια.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι, με τα δημόσια κτίρια τι;

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Τα κτίρια του ’50 είναι δημόσια ή κρατική;

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Είπε, είπε, αλλά δεν πρόλαβα να το μεταφράσω, ναι, κάποια τμήματα είναι

δημόσια, ανήκουν στο δημόσιο και κάποια είναι ιδιωτικά. Δηλαδή κάποια διαμερίσματα, κάποια

τμήματα του κτιρίου είναι co-proprietes, δηλαδή πώς το λέμε στα ελληνικά; Δηλαδή έχουμε

διάφορους ιδιοκτήτες.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Συνιδιοκτησία.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Συνιδιοκτησία, αυτό.

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Δύο αν είναι εύκολο, δύο ερωτήσεις σχετικά με την σεισμική επικινδυνότητα των

περιοχών…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Σεισμική επικινδυνότητα δεν έχουμε είναι πολύ σπάνια, άμα είχανε θα είχανε

πέσει τα πάντα, δεν υπάρχουνε, δηλαδή ο τρόπος που κατασκευάζουν στην Γαλλία, το Παρίσι δεν

υπόκεινται καθόλου σε στατικά, δεν έχουνε καθόλου σεισμούς αυτοί, καθόλου.

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)…, τα χημικά κ.λ.π.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι στην βιομηχανική ζώνη.

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Επειδή στην προηγούμενη συνάντησή μας είχα κάνει μία ερώτηση σχετικά με την

έγκριση που μπαίνουνε οι πυρηνικοί σταθμοί.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Με την έγκριση που παίρνουνε…

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Η Γαλλία καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της (…) από πυρηνικούς σταθμούς. Για τη

διαδικασία της τοποθέτησης των πυρηνικών σταθμών γίνεται διαβούλευση με τον…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Με τον κόσμο; Α, α, ναι αυτό είναι πολύ καλή ερώτηση.

134

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Λοιπόν, επιβάλλεται λοιπόν η διαβούλευση του κοινού, το

ρωτάμε το κοινό και μάλιστα πριν δυο χρόνια είχανε ένα άλλο πρόβλημα ανάμεσα σε ένα χωριό το

οποίο αντιτάχθηκε και στα υπόλοιπα τα οποία είπαν ναι, γιατί αυτοί έχουνε και τους φόρους, τους

επαγγελματικούς φόρους και μπαίνουν στα ταμεία με το χρόνο. Δηλαδή όταν μια κοινότητα έχει

πολλές βιοτεχνίες και πολλά γραφεία και πολλά…, πώς τα είπαμε αυτά πριν; Και πολλές έδρες τους

συμφέρει και τα ζητάνε. Οπότε λοιπόν τώρα εκεί είχαμε ένα πρόβλημα, το ένα χωριό είπε όχι, τα

άλλα τρία είπανε ναι. Κέρδισε λοιπόν το χωριό το οποίο αρνήθηκε και άλλαξαν θέση, οπότε λοιπόν

η διαβούλευση μέτρησε.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Άκουσα μία λέξη πολλές φορές.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Grenel d’ environement είναι η αειφορία, η αειφόρος ανάπτυξη, είναι τώρα

πρόσφατα όπως και σε όλη την Ευρώπη που είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η αειφορία,

Grenel d’ environement, μπορεί να το ψάξετε πολύ εύκολα, αν το βάλετε στο Google θα σας βγάλει

αμέσως. Είναι κρατικός στόχος γαλλικός.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)…, είναι η αειφόρος ανάπτυξη.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Όχι το Grenel d’ environement περικλείει λοιπόν όλες τις αρχές.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Πώς το έχουνε καταλάβει…

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Είναι κάποια δηλαδή συνθήκη καλύτερη.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι είναι στόχος, στόχος είναι στόχος, δηλαδή ο σπόρος του περιβάλλοντος

λοιπόν, ξαναφυτεύουμε το περιβάλλον, έτσι να το μεταφράσουμε, είναι μια ποιητική έννοια που

κρύβει πίσω του την αειφόρο ανάπτυξη και όλη την προστασία και τους κανονισμούς για την

προστασία και χρήση. Συγνώμη ο κ. Βαϊλάκης από πριν…

ΒΑΪΛΑΚΗΣ: Κώστα στην αρχή αναφέρθηκε ότι ένα ΣΚΟΤ κρατάει για δέκα χρόνια.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι.

ΒΑΪΛΑΚΗΣ: Ποιος είναι ο χρόνος υλοποίησης, από την ώρα που αποφασίζεται το τι θα γίνει πόσο

χρόνο χρειάζεται για να υλοποιηθεί;

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

135

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Στο σύνολο λοιπόν είναι 15 χρόνια με 5 χρόνια διαβουλεύσεις,

όχι δύο χρόνια διαβουλεύσεις, τα ξέχασα όλα τώρα, μπορείτε να επαναλάβετε; Δύο χρόνια για να

φτιαχτεί, μπράβο, δέκα χρόνια διαβουλεύσεις και μετά έχουμε άλλα πέντε χρόνια προέκτασης.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Παράτασης.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Παράτασης, κουράζει, η μετάφραση κουράζει δεν είναι εύκολο.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Αν θέλει να κάνει κανείς ένα σπίτι στην εξοχή.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Δεν μπορεί.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Ποιο σχέδιο…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Εκτός σχεδίου δόμηση απαγορεύεται.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Από ποια αρχή θα ζητήσει την άδεια να το κάνει και πως επιτρέπεται;

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Δεν επιτρέπεται.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Λοιπόν, ξεκινάει πρώτα ο ιδιοκτήτης να ζητήσει την άδεια από

το Δήμο, ο Δήμος σε συνεννόηση με την Περιφέρεια αποφασίζει, μας λέει ότι γίνεται.

Εφόσον συνεννοείται με τον κανονισμό τον κατασκευαστικό, αλλά εγώ διαβάζοντας κείμενα

έχω δει ότι απαγορεύεται και το μοναδικό που επιτρέπεται είναι κάποια καταφύγια σε δάση σε

περίπτωση για την ασφάλεια κοινού κάποιος να χτυπήσει, ειδάλλως, δεν ξέρω μου φαίνεται

περίεργη η απάντηση.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Αν κατάλαβα καλά, (…) οι ανοησίες οι οποίες λέγονται περί εκτός σχεδίου δόμηση ότι

δεν επιτρέπεται.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Μα δεν έχουνε εκτός σχεδίου δόμηση.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Έχω την εντύπωση η δόμηση σε εξοχή επιτρέπεται αν συμφωνεί η κοινότητα, αυτή την

εντύπωση έχω.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι έτσι είπε, αν συμφωνεί η κοινότητα και αν…

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Να δοθεί η απάντηση.

136

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Τώρα είμαστε ξεκάθαροι, σε εδάφη, σε ζώνες δασών και

γεωργικές απαγορεύεται κάθε είδους κατασκευή πλην για χρήση γεωργική ή δασική. Είναι

ξεκάθαρο, δεν υπάρχει σχέδιο δόμησης, εκτός σχεδίου δόμηση. Ένας – ένας.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι, με το Γενικό Πολεοδομικό η διαδικασία ποια είναι, το Γενικό Πολεοδομικό

ανοίγει μία ζώνη η οποία έχει μία συγκεκριμένη χρήση γης, έξω από αυτή τη ζώνη δεν μπορείς να

βγεις ρητά και κατηγορηματικά, κανένας δεν πρόκειται να δεχτεί να σου κατασκευάσει ό,τι και να

είναι αυτό. Ούτε εργολάβος, ούτε κατασκευαστής, ούτε κανένας να σου δώσει άδεια.

Πρώτα απ’ όλα ο κάθε…, δεν είναι όπως ερχόμαστε εδώ πέρα που είναι τρία κτίρια και είναι

τρελοί με τους φακέλους έτσι, αυτοί οι κάθε Δήμος έχουνε το δικό τους σέρβις Πολεοδομίας που πας

εκεί και ξέρουνε όλο τους το έδαφος. Δεν μπορείς να πας να κάνεις ότι θέλεις και να του δείξεις

άλλες φωτογραφίες ή δεν ξέρω τι άλλο κάνουμε εδώ.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Μπορείτε να διευκρινίσετε όταν μας ότι τα υψηλά εισοδήματα ζούνε έξω από την

πόλη…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Όχι τα υψηλά εισοδήματα, όχι, είπαμε ανάλογα, αυτοί ακολουθούν λίγο την

σχολή…

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Να κάνω λίγο την ερώτηση;

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: …του Σικάγο όπως το αναλύει, που οι νέοι ξεκινάνε να δουλεύουν στο κέντρο μια

μένουν σε μικρά διαμερίσματα γιατί δεν έχουν πολλά λεφτά να υποστηρίξουν μεγάλα ενοίκια.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Να κάνω την ερώτηση όμως, να συνεχίσω, αυτοί τέλος πάντων που μένουν έξω από

την πόλη και κάθε μέρα πηγαινοέρχονται…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι, ναι.

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Πού ακριβώς μένουν; Μέσα στους πυρήνες τους οικιστικούς που είναι προάστια της

πόλης; (…) στο ΣΚΟΤ, αυτό ήθελα να μας διευκρινίσετε, γιατί έτσι όπως μας το είπατε είναι σαν να

μπορούν να κάνουν το σπίτι τους οπουδήποτε στην εξοχή.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Όχι είναι ζώνες αυτές, είναι ζώνες πολεοδομικές, αυτά είναι προάστια. Είναι

οικισμοί χωριά οι οποίοι είναι δορυφόροι της πόλης.

137

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Μπορώ να πω κάτι επειδή άρχισα να…, το θέμα είναι ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ

Γαλλίας και εμάς, είναι ότι υπάρχει μία παιδεία, υπάρχει ένας σεβασμός στο χώρο και υπάρχει και

ένα σεβασμός στο τοπίο, εδώ υπάρχουν οι κατατμήσεις και όπου μπορούμε και άμα δεν μπορούμε

το κάνουμε αυθαίρετα.

Λοιπόν, εκεί υπάρχει μια διαφορετική νοοτροπία, μία πολύ διαφορετική παιδεία και δεν

υπάρχουνε θα πιάσω και τον κουμπάρο και τον σύντεκνο και τον Βουλευτή για να πάει να μου το

ελέγξει ή να μου το περάσει από καμία επιτροπή, υποεπιτροπή κάποιου Πολεοδομικού ή κάποιας

Νομαρχίας. Και για να στο δώσω, να δώσω μια απάντηση, εμείς με την ομάδα που είχα πει

προηγούμενα, είχαμε αποτρέψει στο να κτιστούνε στο Βιτούρι κτίρια, με την παρέμβαση Υπουργών

επιτράπηκε. Είχαμε αποτρέψει να κτιστούνε στα Νεώρια, με την παρέμβαση Υπουργών και με την

γνώμη ορισμένων Ακαδημαϊκών από το Πολυτεχνείο επιτράπηκε.

Λοιπόν αυτή είναι μια μεγάλη διαφορά νοοτροπίας.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Λοιπόν η ζώνη η κόκκινη εδώ που βλέπουμε είναι η ζώνη

καλλιέργειας. Για να καταφέρεις να κατασκευάσεις πάνω τώρα εκεί η οποία κανονικά απαγορεύεται,

πρέπει να κάνεις ολόκληρη αλλαγή στον ΣΚΟΤ. Να ζητήσεις από την Περιφέρεια, δηλαδή μιλάμε για

βαριά διαδικασία, δεν είναι εύκολο πράγμα να ζητήσεις το ρυθμιστικό από Περιφέρεια να

κατασκευάσεις και πρέπει να τεκμηριώσεις το γιατί και να έχεις ιδιαίτερο λόγο και πως κάνεις σωστά

την κατασκευή για να την εντάξεις στο περιβάλλον. Δηλαδή μιλάμε τώρα για τιτάνιες ενέργειες.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Η ερώτησή μου είναι η εξής, έξω από τη ζώνη τη γεωργική και έξω από τη ζώνη τη

δασική.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Είναι ζώνη…, δεν υπάρχει άλλη ζώνη, είναι ή οικιστικές ή οι αγροτικές ή οι

δασικές, τέλος, δεν έχει άλλες, άλλες που να είναι στο demi να υπάρχουν ή να μην υπάρχουν ή να

είναι απροσδιορίστου ονόματος, δεν υπάρχουν.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Μόνο η πορτοκαλί είναι οριοθετημένη…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Στη συγκεκριμένη.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Η πορτοκαλί ζώνη και του οικισμού.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Μην επιμένετε, εκτός σχεδίου δόμηση απαγορεύεται ρητά και κατηγορηματικά.

Παρακαλώ, μα δεν ακούμε, δεν ακούμε.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Να πω κάτι, είπε πριν ο κύριος ότι το κράτος δεν έρχεται από…, δεν ξέρω αν το

ακούσανε όλοι, δεν έρχεται (..) να κάνει επεκτάσεις κ.λ.π., αποφασίζει πριν και μετά ο καθένας κάνει

αυτό που είναι να κάνει ανάλογα με το τι είχε αποφασίσει το κράτος για το που θα χτίσει, που θα

138

κάνει γεωργική χρήση, που θα κάνει τις υπόλοιπες χρήσεις. Δεν έρχεται μετά το κράτος να κάνει

επεκτάσεις, δηλαδή το που θα χτίσει και που θα κάνει…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι αυτό το αποφασίζει, το αποφασίζει η Κοινότητα, η Κοινότητα και η

Περιφέρεια, ποιες δομές θα ανοίξουμε, τι δημογραφικές και τι οικονομικές βλέψεις έχουμε και τι

χρειάζεται, μας χρειάζεται να ανοίξουμε και τι χρειάζεται να ανοίξουμε. Έχουμε κόσμο ο οποίος

έρχεται γιατί άνοιξαν εργοστάσια και έπρεπε κάπου να τους βάλουμε, οπότε ανοίγουμε αυτή τη

ζώνη η οποία προβλέπεται και έχουμε και κάποιες ζώνες οι οποίες είναι ζώνες μπαλαντέρ. Είχαμε

δει στα γενικά πολεοδομικά πριν δύο μήνες, κάποιες ζώνες οι οποίες είναι ζώνες μπαλαντέρ, την

ανοίγουμε και δεν ξέρουμε τι θα τις κάνουμε. Βλέπουμε στην επόμενη 5ετία – 10ετία τι χρήση θα

τους δώσουμε, στην πορεία, είναι οι ζώνες μπαλαντέρ, έχουμε και αυτό το φαινόμενο. Ότι είναι το

όριο του οικισμού…

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Γιάννη, Γιάννη μίλα στο μικρόφωνο, ο Γιάννης είναι και μετά ο Νικηφόρος.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Λοιπόν, πολύ καλά προετοιμασμένος ο καθηγητής, η ζώνη

που είδαμε πριν είναι ζώνη αμπέλων, αμπέλια, η πορτοκαλί που είδαμε πριν, για να καταφέρεις

τώρα λοιπόν να χτίσεις, είπαμε τη διαδικασία πριν η οποία είναι πάρα πολύ βαριά και πρέπει να

φέρεις αποτελέσματα τέτοια. Δηλαδή πως θα το εντάξεις το κτίριό σου δεν βάζεις μονολιθικά δεν

ξέρω και εγώ τι, τετράγωνες ντουλάπες…

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Μπορείς, αλλά βλέπετε τα παραδείγματα, εδώ το κτίριο δεν φαίνεται καν,

έχουμε…

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Αφού γίνει αλλαγή πρώτα στο ΣΚΟΤ.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Και πρώτα πρέπει να γίνει modification, πώς το λένε, πρέπει να γίνει αλλαγή στο

ρυθμιστικό, ολόκληρο ρυθμιστικό να βγάλει δικλείδα ότι εσύ ειδικά επιτρέπεται και πρέπει να είναι

κάποιο κτίριο το οποίο ολότελα…

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Να ενταχθεί στο περιβάλλον.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Και να ενταχθεί στο περιβάλλον και να είναι και απ’ ότι βλέπω εδώ…, c’ est quoi

ce batiment? C’ est un usage… (τι είναι αυτό το κτίριο; Είναι για μία χρήση…)

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)…, το πολύ – πολύ να είναι κάτι…

139

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Μα αυτά είναι δημόσια κτίρια που είδαμε, μπράβο, δηλαδή μπορεί να είναι ένα

εκθεσιακό κέντρο…

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Μην μπερδεύεστε.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Νικηφόρε, πάρε να το πεις ολοκληρωμένο αυτό που θες να πεις.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Το ίδιο θέμα είχαμε ανοίξει και με τα γενικά πολεοδομικά πριν δύο μήνες, τον

Φλεβάρη που είχαμε κάνει μία αντίστοιχη ημερίδα και είχαμε ξανά το ίδιο θέμα. Οι Έλληνες

αδυνατούν να κατανοήσουνε ότι εκτός σχεδίου δόμησης στην Γαλλία απαγορεύεται, δεν υπάρχει,

προστατεύουμε το τοπίο, προστατεύουμε τις ζώνες, προστατεύουμε την αισθητική του τόπου. Δεν

κάνουμε patse work να πετάμε σπυριά όπου και να κυκλοφορείς και όπου και να ταξιδεύεις.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Μάλιστα, έλα Νικηφόρε.

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ: Επιτρέψτε μου να βγάλουμε δύο σημαντικά συμπεράσματα από την ομιλία του κ.

Καθηγητού. Το ένα το οποίο κατά τη γνώμη μου είναι αισιόδοξο είναι ότι, ίδια πράγματα με αυτά

που απασχολούν εμάς, ίδιας ποιότητας πράγματα με αυτά που μας απασχολούν εμάς, απασχολούν

και τις πιο προηγμένες ας πούμε σε ότι αφορά την σύλληψη των χωροταξικών και πολεοδομικών

θεμάτων και την εμπειρία τους σε περιοχές.

Στη βάση όλων αυτών υπάρχει μία λέξη νομίζω, ο όρος ανάπτυξη. Σαν απαραίτητο συστατικό

στοιχείο της οικονομικής ας πούμε του οικονομικού process, είτε έχει επιθετικό χαρακτηρισμό η

ανάπτυξη αειφόρος ή ξέρω εγώ βιώσιμη κ.λ.π. είτε δεν έχει τέτοιο επιθετικό χαρακτηρισμό. Αν

υπήρχε κάτι που θα μπορούσαμε να σκεφτούμε και με βάση την αφορμή αυτά που έλεγε εχθές ο κ.

Στεφάνου, είναι μήπως πρέπει να αμφισβητήσουμε και αυτό τον όρο. Γιατί και η βιώσιμη ανάπτυξη

και η αειφόρος ανάπτυξη στην ουσία υπερασπίζονται τον εαυτό τους, βάζουνε τον επιθετικό

χαρακτηρισμό, για να υπερασπιστούν τον όρο ανάπτυξη σαν μονόδρομο στο οικονομικό process.

Εγώ λέω ότι ίσως οι χώρες της Ευρώπης πια περιλαμβανομένης και της Ελλάδας κατά τη γνώμη

μου, θα πρέπει να ξανασκεφτούνε το ποσοτικό που υπαινίσσεται ο όρος ανάπτυξη και να

στραφούνε περισσότερο στο ποιοτικό. Που σημαίνει ότι θα μπορούσαμε σε ένα επόμενο στάδιο να

αμφισβητούμε και την αναγκαιότητα της διαρκούς ανάπτυξης σαν διαδικασία που παράγει καινούρια

προϊόντα και βελτιώνει τη ζωή μας. Δεν είναι η μόνη διαδικασία που φτιάχνει τη ζωή μας και όταν

λέω προϊόντα δεν εννοώ υλικά προϊόντα, αλλά εννοώ πολεοδομικά και φυσικά και περιβαλλοντικά

προϊόντα.

Έτσι λοιπόν το ένα χαρακτηριστικό είναι ότι, ίδια πράγματα που απασχολούνε και εμάς θα

απασχολούνε και τις πιο προηγμένες ας πούμε χώρες και σκέψεις.

Και το δεύτερο πράγμα που θέλω να πω, είναι αυτό που ξαναείπα και χθες, ακόμα και αν ο

σχεδιασμός τον οποίο κάνουνε αυτοί είναι λάθος, έχει συμμετάσχει αυτός ο οποίος είναι τελικός

140

καταναλωτής του προϊόντος του σχεδιασμού, δηλαδή η κοινωνία, στο λάθος αυτό. Το λούζεται αν

είναι λάθος και δεν του φοριέται, έχει συμμετάσχει μέσα από μια διαδικασία, η οποία οφείλεται στην

ωριμότητα της δημοκρατίας. Δεν είναι μόνο ζήτημα παιδείας, εγώ θεωρώ ότι είναι και ζήτημα

παιδείας Μανόλη, αλλά είναι κυρίως το γεγονός ότι εμείς έχουμε δημοκρατία στην ουσία 30 χρόνια

μεταπολίτευσης και αυτοί έχουνε από την Γαλλική Επανάσταση.

Αυτή είναι η ουσία και για να επιταχύνουμε αυτούς τους ρυθμούς, αντί να είμαστε 15

εξειδικευμένοι, 50 εξειδικευμένοι άνθρωποι εδώ πέρα κουβεντιάζοντας τον σχεδιασμό του αύριο, θα

έπρεπε να είναι όχι μονάχα οι εκπρόσωποι της κοινωνίας, αλλά και η ίδια η κοινωνία εδώ παρούσα.

Αυτά.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ένα λεπτό παρακαλώ, επειδή ήτανε σημαντικές, να τα μεταφράσει

αποκωδικοποιημένα.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Δομημένη λοιπόν πολεοδομία και ιεράρχηση και σου λέει ότι

κάποιες που ίσως μπορεί να ξέφυγαν, καταστρέφονται, κατεδαφίζονται, το οποίο και εμείς εδώ

κανονικά το κατεδαφίζουμε, αλλά δεν πάει κανένας. Καλύτερο είναι να μην γίνει, γιατί να φτάσεις σε

τέτοιο φαινόμενο, δηλαδή να πας να ρίξεις το σπίτι του αλλουνού ο οποίος το έχει κάνει με τόσο

κόπο, καλύτερα να μην το κάνει, να το έχει εδώ και να μην το κάνει, να πάει να το κάνει αλλού,

κάπου που πρέπει, δηλαδή μην γίνεται κακιά η υπηρεσία από το κράτος που το κατεδαφίζει.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ωραία, για να δούμε μετά τον Γιάννη αν υπάρχει κάποιος άλλος, αλλιώς κάπου

εδώ πρέπει να ολοκληρώσουμε σιγά – σιγά.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Εγώ θέλω να ρωτήσω κάτι συγκεκριμένο.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ωραία, τελευταίο ερώτημα λοιπόν από τον Γιάννη τον Αναστασάκη και να

αφήσουμε έναν κύκλο για μερικές τοποθετήσεις από όποιος το ζητήσει. Έλα Γιάννη.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Μία διευκρίνιση επειδή μου έκανε εντύπωση αυτή η πορτοκαλί περιοχή που απ’

ότι κατάλαβα είναι διαφορετική…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ζώνη καλλιέργειας.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Σε αυτό το επίπεδο του σχεδιασμού μπορούν και προσδιορίζουνε, σε αυτόν τον

χώρο της καλλιέργειας, συγκεκριμένα τι θα είναι για κτηνοτροφία (…), μια ειδική καλλιέργεια που

συνοδεύεται από τέτοιες εγκαταστάσεις για την προώθηση των προϊόντων; Δηλαδή αν είχανε ελιές

αλλού, αν έχουνε άλλου είδους καλλιέργεια, επιτρέπουνε κάτι που να συνοδεύεται με την

επεξεργασία αυτού του προϊόντος και την προώθηση;

141

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Μα είναι…, συγκαταλέγεται στη ζώνη καλλιεργειών και δεν νομίζω ότι γίνεται

διαχωρισμός ανάμεσα στις ελιές που δεν έχουνε και πολλές βέβαια ή στα αμπέλια ή στα σιτηρά,

έχουν σιτηρά πολλά αυτοί και αμπέλια.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: (Δεν αποδίδεται καθαρά)…, σε μία ευρύτερη ζώνη που είναι όλη αγροτική.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ναι, ότι δεν είναι οικιστικό θα έχει άλλη χρήση ή θα είναι…Την ερώτησή σου κάνε

την πιο συγκεκριμένη.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Ξαναγυρίζετε λίγο στην Νάντη;

ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ: Είναι απορία όλων γιατί εκεί που έλεγε τόσες πολλές καλλιέργειες έδειξε χωρίς

κομμάτι πορτοκαλί.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Έτυχε, απλά είναι μια…

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Λέει ότι είναι ζώνες οι οποίες είναι πάρα πολύ ακριβές και

πάρα πολύ πολύτιμες αυτές των αμπέλων για την συγκεκριμένη περιοχή, για την κοιλάδα της Loire,

διότι προφανώς έχει οικονομικό όφελος, γιατί βγαίνει σαμπάνια, βγαίνει κρασί, βγαίνουν διάφορα

προϊόντα τα οποία προμηθεύονται παγκόσμια το γαλλικό κρασί, οπότε δεν τους συμφέρει κιόλας να

πάνε να καταστρέψουνε αυτές τις ζώνες γιατί είναι οικονομικοί πόροι και για την κοινότητα και για

τους ίδιους τους εκτασιούχους που βγάζουνε με τα chateau βγάζουνε τα δικά τους τα κρασιά κ.λ.π.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Η ερώτηση είναι πολύ συγκεκριμένη και πολύ απλή, προφανώς αυτοί έχουνε ένα

προϊόν που θέλουν να το προωθήσουνε, έχουν προσδιορίσει που ευδοκιμούν αυτές οι καλλιέργειες

και έχουνε οριοθετήσει ότι εδώ είναι αμπέλια κα θα επιτρέψω κάποιου είδους δραστηριότητα, ένα

οινοποιείο.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Ωραία.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Αντίστοιχα το κάνουνε και για άλλου είδους καλλιέργειες; Προσδιορίζουνε δηλαδή,

εδώ θα είναι οι αγελάδες της Γαλλίας και θα έχω μία αποθήκη, ένα στάβλο;

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Αυτό είναι στις οικονομικές βλέψεις της κοινότητας.

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Λίγο…

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Δεν κατάλαβα την ερώτηση, αν καταλαβαίνει κάποιος να μου την ξανακάνει.

142

ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ: Προσδιορίζεται λέω χωρικά, συγκεκριμένα κάθε δραστηριότητα και ποια συνοδή

εγκατάσταση θα αξιολογηθεί αν υπάρξει αίτημα για να κατασκευαστεί; Αυτό είναι, είναι πολύ απλή

ερώτηση.

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Αφού είναι όλα σε μια αγροτική ζώνη, μπορείς να κάνεις ότι θέλεις, δεν νομίζω ότι

υπάρχει διαχωρισμός.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Αδύνατον λέει, τα προστατεύει το ίδιο το ΣΚΟΤ, το ίδιο το

ΣΚΟΤ τα προστατεύει, δεν μπορείς να αλλάξεις τη χρήση στη συγκεκριμένη γεωργική καλλιέργεια,

είναι ονομασία προέλευσης για κρασιά και βγαίνει έτσι.

ΟΜΙΛΗΤΗΣ: Ο Κάρολος ρωτάει κάτι άλλο, σε μια άλλη περιοχή που βγάζει πατάτες, υπάρχει η ίδια

προστασία…, (δεν αποδίδεται καθαρά, μιλάει εκτός μικροφώνου)

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ: Δεν νομίζω ότι υπάρχει διαφορά, γιατί να υπάρχει διαχωρισμός; Δεν υπάρχει

διαχωρισμός, γιατί να υπάρχει διαχωρισμός δηλαδή;

ΟΜΙΛΗΤΡΙΑ: Ρώτησέ τον.

ΒΙΕΛΑΡ ΜΠΑΡΟΝ ΕΡΒΕ

ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗΣ (ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ): Λέει ότι περνάνε αυτές οι εκτάσεις και τα ήδη υπάρχοντα κτίρια

όσον αφορά την εξυπηρέτηση των καλλιεργειών από γενιά σε γενιά. Και το πρόβλημα που τίθεται

τώρα, σύμφωνα με τις ανάγκες και με τις μοντέρνες ιδέες φτιάχνεις καινούρια κτίρια ή αναπαλαιώνεις

τα υπάρχοντα για να εξυπηρετήσουνε την συγκεκριμένη γεωργική χρήση. Αλλά δεν νομίζω, έχουμε

κολλήσει τώρα στη γεωργική χρήση και δεν είναι το θέμα… (αλλαγή κασέτας)… για την τοποθέτησή

σας ήταν πάρα πολύ χρήσιμη. Σας ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Γιάννη έλα από εδώ, έλα από πάνω.

ΠΕΡΤΣΕΛΑΚΗΣ: Θα σας απασχολήσω ελάχιστα και θέλω να σας καταθέσω πέντε – έξι ψηφίδες

χωριστά θέματα, έτσι κάποιες σκέψεις, τις οποίες παρακαλώ σαν κομμάτια παζλ δείτε τις και απλώς

να μας προβληματίσουνε.

Πρώτο σημείο του παζλ, πρώτη εικόνα, θεωρώ τον τίτλο «ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου»

ψευδεπίγραφο, περισσότερο θα ταίριαζε περιφέρεια Ηρακλείου, μια τέτοια έκταση που πάει να μπει

εκεί. Βέβαια η νομοθεσία μας μιλάει για ρυθμιστικά σχέδια και γι’ αυτό παραμένουμε σε αυτό. Το

θεωρώ 100% χωροταξικό σχέδιο και 0% ρυθμιστικό.

Δεύτερο κομμάτι του παζλ, σύμφωνα και με τη νομοθεσία απ’ ότι κατάλαβα το ρυθμιστικό

σχέδιο Ηρακλείου έτσι όπως θα λέγεται, θα κάνει διαχείριση θεμάτων σε έναν ευρύτερο χώρο. Είναι

λίγο διαφορετική από τη διαχείριση όπως γίνεται σήμερα, βεβαίως καλύτερη, συναρμογή των

143

επιμέρους προβλημάτων και των λύσεων, λόγου χάρη θα εγκρίνει τα γενικά πολεοδομικά σχέδια,

αλλά παράλληλα δημιουργεί άλλο ένα κέντρο λήψης αποφάσεων, δηλαδή άλλο ένα γραφειοκρατικό

με την καλή αν θέλετε έννοια μηχανισμό, δηλαδή άλλη μια δημόσια δαπάνη. Το θεωρώ και αυτό το

σχέδιο 100% διαχειριστικό και 0% αναπτυξιακό, γιατί συνήθως τα περιφερειακά σχέδια σε όλη την

Ευρώπη είναι καθαρά αναπτυξιακά, δεν είναι απλώς διαχειριστικά.

Τρίτο κομμάτι του παζλ η οριοθέτησή του, η οριοθέτηση θα έπρεπε να γίνεται με κάποια κριτήρια,

δηλαδή βάζουμε κάτω το τι υπάρχει, που υπάρχουνε οικισμοί, που υπάρχουν οικιστικές ζώνες, που

υπάρχουνε τεράστιες περιοχές με αυτά τα αυθαίρετα ή νόμιμα ξεκάρφωτα σε όλη την έκταση της

ενδοχώρας. Να δούμε τις συνδέσεις, τις σχέσεις από οικισμό σε οικισμό, τους πληθυσμούς, τις

πυκνότητες των πληθυσμών, γιατί και αυτό έχει μεγάλη σημασία, έχουμε τους συγκροτημένους

οικισμούς, αλλά έχουμε και όλα αυτά τις διάσπαρτες περιοχές. Να δούμε τις παραγωγικές

δυνατότητες που έχουνε όλες αυτές οι περιοχές, την οικονομία των περιοχών και βεβαίως να δούμε

το αεροδρόμιο που το ακούω τακτικά ότι αυτό είναι αιτία που μπήκε το Αρκαλοχώρι. Βεβαίως από

την άλλη μεριά έχουμε και το ενδεχόμενο λιμάνι του νότου, το οποίο είναι ακόμα πιο σπουδαίο και

από το αεροδρόμιο. Όλα αυτά θα έπρεπε να μπούνε σε έναν χάρτη, να γίνει διάλογος και ο

διάλογος θα καταλήξει σε ένα όριο.

Τέταρτο κομμάτι του παζλ, ότι πιστεύω για να λειτουργήσει ένα οποιοδήποτε τέτοιο σχέδιο, θα

πρέπει η κοινωνία να προετοιμαστεί για να δεχτεί αυτόν τον ενιαίο σχεδιασμό. Όσο η κοινωνία δεν

μπορεί να αποδεχτεί το απλό που λέγαμε προ ολίγου, την απαγόρευση, γενική απαγόρευση της

εκτός σχεδίου δόμησης, όσο διαρκεί αυτό, τότε η ίδια αυτή η κοινωνία δεν είναι δυνατόν και τα

συμβούλια, τα επιμέρους Δημοτικά Συμβούλια και Κοινοτικά Συμβούλια και οι φορείς, να

αποδεχτούνε έναν τέτοιο ενιαίο σχεδιασμό.

Πέμπτο κομμάτι του παζλ, στη σημερινή ΠΑΤΡΙΔΑ υπάρχει μία συνέντευξη ενός 28χρονου

Κρητικού, ο οποίος αφού πέρασε το Μετσόβειο βρέθηκε στην Microsoft στην Αμερική στο Μπέρκλεϊ,

έλυσε τον γρίφο του Νομπελίστα του Νας, τον θυμάστε από την γνωστή ταινία. Και τον πήρε

αμέσως τώρα το MIT για να διδάξει – 28 χρονών – στο MIT από τον Σεπτέμβρη.

Στην συνέντευξή του μεταξύ των άλλων λέει κάτι άσχετο με το θέμα του, αλλά νομίζω ότι είναι

πάρα πολύ σχετικό με εμάς. Στην Ελλάδα η γνώση που ανακυκλώνεται είναι 30 χρόνων, ο λόγος

είναι ότι αναπαράγεται μία γνώση η οποία ποτέ δεν επικοινωνεί όσο πρέπει με τον έξω κόσμο. Γιατί

το λέω αυτό και γιατί μου άρεσε αυτό το απόσπασμα που στη σημερινή πατρίδα είναι δημοσιευμένο.

Διότι νομίζω ότι όλα τα καλά τα οποία έχουνε προκύψει από 30 χρόνια τώρα 20 θα με διορθώσετε,

από το ρυθμιστικό της Αθήνας, ρυθμιστικό της Θεσσαλονίκης και τα άλλα που πάνε να γίνουνε,

υπάρχουν κάποια θετικά στοιχεία που μπορούμε να τα δούμε και τα είδαμε εν μέρει και να το

προχωρήσουμε. Όμως υπάρχει ένα κενό, ποιο κενό; Είναι η εκτελεστική εξουσία, δεν αναφέρομαι

στις…, ποιος εκτελεί δηλαδή, ποιος υλοποιεί αυτά τα πράγματα. Διότι οι περιφέρειες οι αντίστοιχες

και οι χωροταξικοί σχεδιασμοί που γίνονται στην Ιταλία, στην Τοσκάνη, την Γερμανία που ξέρω

καλά, σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και που προχωρήσανε πολύ πριν, έχουν φτάσει σε

απίστευτα αποτελέσματα του να εκτελούνε αυτά τα οποία σχεδιάζουνε επί χάρτου οι ίδιοι, έτσι;

Τελειώνοντας ή και έπ’ αυτού του τελευταίου να σας πω ότι διάβασα ένα κείμενο χθες και

ειλικρινά θα σας το κρατούσα να το διαβάσω πόσο ήταν μια σελίδα, μιάμιση σελίδα, ήτανε ένα

144

κείμενο κάποιων δημοτικών παραγόντων στο εξωτερικό, σε πόλη του εξωτερικού, που μιλούσε για

την ανάγκη ενοποίησης του χώρου και της συνολικής αντιμετώπισης των προβλημάτων. Ήταν ένα

κείμενο κάποιου Δημάρχου μαζί με άλλους Δημάρχους, προκειμένου να σχηματίσουνε και αυτοί μια

Περιφέρεια, καλή ώρα σαν την δικιά μας που ετοιμαζόμαστε, και να προχωρήσουνε ας πούμε στον

συνολικό σχεδιασμό. Η διαφορά είναι ότι εκείνο το κείμενο έχει ημερομηνία, το έχω δηλαδή να το

δώσω στο ΤΕΕ, 1958, πριν από 51 χρόνια.

Δεν θα σας κουράσω άλλο, θα σας πω μόνο ότι τα πρώτα δυο χρόνια, τα αμέσως μετά από αυτό

το κείμενο και την απόφαση των Δημοτικών Συμβουλίων, τα πρώτα δύο χρόνια ασχοληθήκανε με

δύο πράγματα ταυτόχρονα. Πρώτον, με το να καταγράψουνε όλα αυτά που είπα νωρίτερα για τις

συγκεκριμένες περιοχές και μέσα από διαδικασία διαλόγους και συζητήσεων δύο χρόνων, να

καταλήξουνε στο τελικό όριο. Όχι βάλε μου Δήμαρχε, φέρε και εσύ την δικιά σου περιοχή, βγάλε την

άλλη κ.λ.π.

Τα ίδια δυο χρόνια τα καταναλώσανε τότε ’58 με ’61, τρία χρόνια, τα καταναλώσανε στο να

κάνουνε με ό,τι μέσο μπορούσαν να φανταστούνε, ό,τι βρίσκανε πρόσφορο, μία επικοινωνιακή

πολιτική, ώστε να δημιουργήσουνε και στα συμβούλια των Δήμων και των Κοινοτήτων, αλλά κυρίως

στον κόσμο, να δημιουργήσουνε περιφερειακή συνείδηση. Ότι αυτό τέλος πια, ο καθένας δεν λύνει

το πρόβλημά του μόνος του αλλά μαζί με τους γείτονες, αυτό κράτησε τρία χρόνια. Όταν τελείωσε

αυτή η πρώτη 5ετία, 3ετία με συγχωρείτε γιατί συγχρόνως γίνανε, τότε αναθέσανε στο συγκεκριμένο

όριο, αναθέσανε τη μελέτη. Εδώ ξεκινάμε εντελώς αντίστροφα, θα κάνουμε μία μελέτη, την οποία θα

την συζητάμε μετά και θα την ξεντώνουμε, θα την στενεύουμε ξέρω εγώ με τα συμβούλια, που δεν

θα έχουνε καταλάβει τίποτα.

Θα σταματήσω εδώ, απλώς να σας πω ότι η συγκεκριμένη περιοχή που ξεκίνησε πριν από 51

χρόνια, σήμερα έχω βέβαια το ιστορικό της να το καταθέσω, χρόνο προς χρόνο, τι έκανε, τι

προβλήματα αντιμετώπισε, πως μεταλλάχτηκε, τι νομοθετικές ρυθμίσεις γινόταν στα ενδιάμεσα και

που φτάσαμε σήμερα. Πάντως για το σήμερα να σας πω απλά, ότι διοικείται από συνέλευση 48

ατόμων, που εκλέγονται απευθείας με τις Δημοτικές Εκλογές και ο Πρόεδρός της.

Δεύτερον, έχει δικό της προϋπολογισμό που το 2008 ήτανε ένα δισεκατομμύριο διακόσια

εκατομμύρια ευρώ, η Περιφέρεια η συγκεκριμένη. Τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου αναλαμβάνει

την εκτέλεση έργων, όχι μόνο δηλαδή, δεν έχει θεσμική ισχύ να δίνει κατευθύνσεις στα γενικά

πολεοδομικά σχέδια, που τα έχει και αυτά. Π.χ. έχει αναλάβει όλες τις μεταφορές, επειδή πρόκειται

για γερμανική πόλη, θα ξέρετε την ισχύ των τρένων. Ε, τα τρένα λοιπόν μέσα σε αυτή την περιοχή,

τα κρατικά, τα ομοσπονδιακά τρένα, υπόκεινται στα δρομολόγια και στο χρήμα που πηγαίνει,

έρχεται στην Περιφέρεια. Δηλαδή πληρώνοντας το τρένο μέσα στην Περιφέρεια, καθορίζει την

τιμολογιακή πολιτική κ.λ.π. ακόμα και στα τρένα, στα λεωφορεία βεβαίως, τα τραμ, όλων των

πόλεων. Όλα αυτά τα είχε αγοράσει σαν να πούμε και τα είχε ενοποιήσει εκεί.

Έχουνε γίνει ενοποιήσεις βεβαίως στο θέμα των απορριμμάτων και εδώ διερωτώμαι, ο ΕΣΔΑΚ

θα υποκύψει στο ρυθμιστικό ή το ρυθμιστικό στον ΕΣΔΑΚ; Θα έχουμε δύο παράλληλα κομμάτια; Οι

παιδικοί σταθμοί σε όλη την περιοχή, η εκτέλεση έργων οδοποιίας γίνεται από την Περιφέρεια, την

περιφερειακή διοίκηση αυτού του οποίου εμείς λέμε τώρα απλά ρυθμιστικό. Και χίλια δυο άλλα

πράγματα, αλλά δεν θέλω να σας κουράσω, αν χρειαστεί Πρόεδρε κάποια φορά στη Διοικούσα

145

μπορώ να σας πω όλη τη διαδρομή αυτής της Περιφέρειας που κατέληξε σε αυτό που σας είπα

τώρα. Ευχαριστώ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Ευχαριστούμε πολύ τον Γιάννη τον Περτσελάκη για τα τόσο χρήσιμα που μας λέει

κάθε φορά. Κώστα.

ΔΟΛΑΨΑΚΗΣ: Καταρχήν να πω ότι η χθεσινή μάζωξη και η σημερινή ήτανε πραγματικά σημαντικές

και πολύ χρήσιμες για τους τεχνικούς.

Κατά δεύτερον να ευχαριστήσω όλους εκείνους τους παράγοντες, ιδιαίτερα τη Διοικούσα του

Τεχνικού Επιμελητηρίου Ανατολικής Κρήτης και τα παιδιά που είχαν αναλάβει τον συντονισμό του

προγράμματος.

Τώρα ως προς τα συμπεράσματα έχω να πω κάτι το οποίο είναι κατά τα γνώμη μου πολύ – πολύ

σημαντικό. Βασική παρατήρηση είναι η παντελής έλλειψη ενός στοιχείου που αποτελεί την

ραχοκοκαλιά όλης της υπόθεσης, Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εμείς παλέψαμε για την Τοπική

Αυτοδιοίκηση, η Τοπική Αυτοδιοίκηση ήτανε απούσα εντελώς, σαν τον μαϊντανό ήρθε εδώ πέρα ο

Μαμουλάκης, σαν τον μαϊντανό έφυγε και σαν τον μαϊντανό ήρθανε επίσης και οι άλλοι.

Τοπική Αυτοδιοίκηση σημαίνει αγαπητοί συνάδελφοι, να ‘ρθουνε εδώ, να καταγράψουνε, να

κρατούν τα μπλοκάκια τους, να πάρουνε τμηματικά ορισμένα πράγματα και μετά να ζητήσουνε όλες

τις απόψεις που έχουνε κατατεθεί.

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ένας παράγοντας, ένας φορέας, υπάρχουν όμως και άλλοι φορείς,

άλλοι φορείς που παίζουν ενεργό μέλος στη διαμόρφωση όχι μόνο του χώρου, όχι μόνο της

συνείδησης, αλλά και της πληροφόρησης των πολιτών, των μελών τους, απόντες εντελώς. Εντελώς

απόντες. Αν ο όρος συμμετοχική διαδικασία λέει κάτι, τότε σίγουρα πρέπει να αρχίσουμε να κάνουμε

τίποτα.

Αγαπητέ Πρόεδρε και αγαπητοί φίλοι πρέπει να αρχίσουμε από εδώ, δηλαδή οι τεχνικοί πρέπει

να κάνουν ένα σεμινάριο, σεμινάριο όμως βασισμένο σε πολύ καλές εισηγήσεις, οι οποίες μπορούνε

να δώσουν απάντηση σε ερωτηματικά βασικά, που μπορεί να μας ανεβάσουν το επίπεδο που λέει ο

λόγος της γνώσης, που μπορεί να γίνουμε συζητητές σε πολλά επίπεδα, που μπορούμε να

διαμορφώσουμε την κοινή γνώμη προς τα έξω.

Αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να την αναλάβει το Τεχνικό Επιμελητήριο, το οποίο δέχεται ένα

γλυκό σαμποτάζ, δηλαδή ναι μεν γελάκια και χαιρετούρες και χειραψίες, αλλά από την άλλη, μη

μωρέ, μην τον προωθήσεις εκείνο ή εκείνο και δεν ξέρεις αύριο μπορεί να τους δούμε λίγο

παραπέρα, εκπρόσωποι ή δεν ξέρω τι. Γιατί συνήθως μέχρι τώρα η πεπατημένη ήταν αυτή, το

Τεχνικό Επιμελητήριο ήταν εφαλτήριο για πολλά πράγματα.

Και θα ήθελα αυτή την πρόταση που έχει σχέση…, να κάνουμε ένα διαρκές σεμινάριο το οποίο

να είναι πάνω στα προβλήματα που μας απασχολούνε, στο οποίο αναγκαστικά, δηλαδή να βρούμε

έναν τρόπο να αναγκάσουμε τους συναδέλφους να κλέψουνε λίγο από το χρόνο τους και να έρθουν

εδώ να παρακολουθήσουν ορισμένα πράγματα. Γιατί η ζωή έχει απαιτήσεις και η πληροφόρηση

πρέπει να είναι όσον το δυνατόν πληρέστερη.

146

Αυτά που είπε ο Γιάννης ο Περτσελάκης θα του ζητούσα να δώσει πραγματικά αυτό το

παράδειγμα της Γερμανίας που από το 1953 ή ’58 δεν ξέρω τι μπήκε σε εφαρμογή, αλλά μετά από

πολλές σκέψεις και ωραίους προβληματισμούς και εφαρμοσμένες. Για να δείτε πόσο απλό είναι να

γίνουν πράγματα, όταν εκείνοι που έχουνε τη γνώση δεν έχουνε έπαρση και εγωισμό. Αν εκείνος

που έχει την γνώση έχει έπαρση και σε κοιτάζει, ποιος είσαι εσύ; Εδώ μιλώ εγώ τώρα, τουμπεκί εσύ.

Αυτό αποτελεί…, εμείς τι είμαστε; Εμείς έχουμε μάθει το άλφα, ας μάθουμε λίγο παραπάνω από το

άλφα.

Χρειάζεται συνεχής εκπαίδευση, μέχρι να ψοφήσουμε να μην έχουμε πια ενδιαφέρον, αλλά

συνεχής εκπαίδευση, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να ξεχάσουμε το θάνατο που μας απασχολεί

κάθε μέρα. Η συνεχής εκπαίδευση, η συνεχής μόρφωση, το να μπορέσουμε να καταλάβουμε ότι

αυτός το τόπος δεν ανήκει σε μας, μεταβατικοί είμαστε, στα παιδιά μας ανήκει.

Έτσι λοιπόν κλείνοντας με μια ευχαριστία από μέρους μου, είχα στο μυαλό μου πολλά πράγματα,

πάρα πολλά πράγματα, θα ήθελα να παρακαλέσω ιδιαιτέρως, δράττομαι της ευκαιρίας που είναι η

Μαρία εδώ πέρα, για να πω ότι η Περιφέρεια και τόσοι άλλοι φορείς θα μπορούσαν να παίξουν ένα

πολύ σπουδαίο ρόλο. Η Περιφέρεια θα πρέπει να βοηθήσει, ο Δήμος πρέπει να βοηθήσει, η

Νομαρχία θα πρέπει να βοηθήσει και όχι ως αντίπαλα στρατόπεδα ιδεολογικής απόκλισης –

σύγκλισης, αλλά με την μορφή των ατόμων που ζουν σε αν συγκεκριμένο χώρο και ο οποίος χώρος

αφορά όλους εμάς και όλους τους Έλληνες.

Παρακαλώ λοιπόν θερμά να ζητηθεί τόσο από τον Περιφερειάρχη, όσο και από τον Υπουργό που

ξέχασα να ευχαριστήσω, διότι πραγματικά δείχνει ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για ορισμένα

πράγματα, που θα έπρεπε να τα τηρούνε άλλοι, θα έπρεπε να τα προωθούνε άλλοι. Να προωθηθεί

αυτό το σεμινάριο, να υπάρχει αν θέλετε, τώρα βρισκόμαστε σε πολύ ισχνές αγελάδες, σε πολύ

δύσκολους καιρούς, ένα σεμινάριο έστω με κάποια υποτυπώδη αμοιβή, να απευθυνθούμε σε

φορείς, σε τράπεζες, που λένε ότι κάνουνε και προωθούνε προγράμματα, για το υλοποιήσομε.

Το ρυθμιστικό σχέδιο Ηρακλείου έτσι όπως έχει, δεν λέω το ψευδεπίγραφο για να μην τον

αντιγράψω, έτσι όπως έχει δοθεί προς τα έξω, είναι πραγματικά κάτι το οποίο πρέπει κανείς να το

ξαναεξετάσει με όρους επιστημονικούς αλλά και με όρους πραγματικούς, που έχουνε σχέση με το

Ηράκλειο, που έχουνε σχέση με το Νομό, που έχουνε σχέση με την ενδοχώρα. Να το συζητήσουμε

με τον κόσμο έξω, και να βγούμε πληροφορημένοι με τον κόσμο έξω, όχι να μεταφέρουμε απόψεις

οι οποίες θα δημιουργήσουνε σύγχυση. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα προσφέρουμε κάτι και μόνο με

αυτό τον τρόπο θα δώσουμε να καταλάβει ο κόσμος ότι δεν μπορεί να καταστρέφει εκεί που πατεί

και εκεί που αναπνέει. Δεν μπορεί να καταστρέφει τις προϋποθέσεις για μια ζωή η οποία θα έχει

ποιότητα, η οποία θα έχει έρωτα, η οποία θα έχει που λέει ο λόγος όλα αυτά που είπε ο αγαπητός ο

κ. Στεφάνου εδώ πέρα, που τα λέει κάθε φορά και δονείται, γιατί τα ζει πραγματικά σαν νησιώτης,

γιατί είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη δικιά μας τη ζωή. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Δ.Ε.: Νομίζω ότι κάπου εδώ τελειώνει το διήμερό μας, θα ήθελα έτσι τελείως

επιγραμματικά και πρέπει νομίζω να το κάνω, να πω ένα – δυο επισημάνσεις. Να πω ότι πρώτα απ’

όλα έχουμε κάνει μια πολύ καλή παρέα, μια πολύ καλή παρέα και μεγάλη θα έλεγα, έχει ξεκινήσει

αυτή η κουβέντα τα τελευταία 2 – 2,5 και από πριν βέβαια στο Τεχνικό Επιμελητήριο, γενικότερα για

147

το χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό και αυτή η ίδια συντροφιά που ήτανε σήμερα με τον

Κωστή, τον Γιάννη, τη Βάννα, που παίξανε κυρίαρχο ρόλο, ανθρώπους από τη Διοικούσα που

αγαπάνε τον τόπο, έχει καταφέρει και έχει δημιουργήσει έτσι μια κρίσιμη μάζα, που μπορεί να

δημιουργήσει και τη συλλογική συνείδηση που χρειάζεται, για να κάνουμε πράξη όλα αυτά που

θέλουμε να σχεδιάσουμε. Αυτό εγώ το θεωρώ και το καταγράφω σαν μια πρώτη μεγάλη επιτυχία για

το Ηράκλειο και για τον τόπο μας. Βεβαίως πρέπει να πάει παρακάτω η ιστορία, πρέπει να

αναλογιστούμε με ποιον τρόπο θα σύρουμε κοντά μας – κυριολεκτικά το σύρουμε – όλους τους

φορείς που σήμερα δεν είναι εδώ και έπρεπε να είναι, ίσως να δούμε και εμείς τη δικιά μας ευθύνη

γιατί δεν είναι σήμερα αυτοί που θα έπρεπε να είναι εδώ, να μελετήσουμε τέτοιες προτάσεις και

σκέψεις όπως του Κώστα, για σεμινάριο είτε για συνδιοργάνωση, έτσι ώστε λογικές που

μεταφέρθηκαν γιατί πιστέψτε με εκτός από την ξερή πρόσκληση έκανα και τηλέφωνα και μετά από

την παρότρυνση και του Γιάννη και των παιδιών εδώ της ομάδας εργασίας, στο Δήμαρχο. Τον

παρακάλεσα προσωπικά τον Δήμαρχο τον παρακάλεσα, του λέω Δήμαρχε θέλω να έρθεις, όχι για

να με τιμήσεις, για να τιμήσεις το Τεχνικό Επιμελητήριο, όχι σε αυτή τη λογική, γιατί θέλω να είναι

μέσα σε αυτή τη διαβούλευση, μέσα στη συλλογική συνείδηση που πρέπει να δημιουργήσουμε για

τον τόπο μας, μέσα από την μεγάλη υπόθεση αυτού του εργαλείου για την χωροταξία, το ρυθμιστικό

Ηρακλείου. Δυστυχώς η απάντηση μερικές φορές ήτανε πικρή, δεν αξιολόγησα καλά αυτή την

εκδήλωση και έχω κανονίσει κάτι άλλο, Πρόεδρε πολύ λυπάμαι, ήταν πικρή πραγματικά. Άρα λοιπόν

θα πρέπει να δούμε και εμείς Κωστή πραγματικά πως θα μπορέσουμε αυτή την κουβέντα να την

βγάλουμε προς τα έξω, να μην μείνει πλέον στους τέσσερις τοίχους του Τεχνικού Επιμελητηρίου και

να διαχυθεί και από εκεί να διαχυθεί σε όλη την κοινωνία, για να ερωτευτούμε ξανά τον τόπο μας

όπως λες και εσύ και ο Ιωσήφ ο Στεφάνου, για να αγαπήσουμε τον τόπο μας και αυτή την κατάθεση

αγάπης να την δούμε πραγματικά στα έργα μας.

Λοιπόν, εγώ χαίρομαι πάρα πολύ, καταρχάς που εμπιστευτήκαμε τα τρία νέα παιδιά, τους δύο

αρχιτέκτονες και τον πολιτικό μηχανικό, που μας παροτρύνανε να φέρουμε τον καθηγητή από την

Γαλλία τον κ. Ερβέ και ο οποίος μας τίμησε και νομίζω ότι μας είπε πολύ ωραία πράγματα και

παρότι τη δυσκολία της μετάφρασης κ.λ.π., έγινε ένα πολύ γόνιμος διάλογος και ήτανε πολύ

χρήσιμο και πολύ σημαντικό και βλέπουμε ότι πρέπει να είναι ανοιχτά και τα μάτια μας και τα μυαλά

μας να παίρνουμε παραστάσεις, να βλέπουμε καλές πρακτικές από το εξωτερικό, να τις ακούμε, να

προβληματιζόμαστε και έτσι νομίζω γίνεται πιο κατανοητό, πιο εύκολο να δούμε που είμαστε και

εμείς λάθος. Να μην είμαστε με τα πόδια κολλημένα στα στερεότυπα τα οποία ακολουθούμε και

νομίζω ότι ήτανε πολύ κρίσιμο και τον ευχαριστώ, Αλέξανδρε θέλω να το μεταφέρεις, από τα βάθη

της καρδιάς μου και εκ μέρους όλης της Διοικούσας Επιτροπής, για την πολύ σημαντική παρουσία

του εδώ στο Ηράκλειο. Και επίσης πολύ γρήγορα θέλω να του πεις ότι στα αρχεία του τμήματός

μας, στην βιβλιοθήκη, εδώ έχουμε ένα ιστορικό αρχείο του ίσως του πιο σημαντικού Προέδρου του

Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος του Νίκου του Κιτσίκη, υπάρχουν οι επιστολές του Προέδρου μας

και Πρύτανη του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου και αγωνιστή της Αριστεράς, Βουλευτή της ΕΔΑ,

προς τα παιδιά του, τα οποία έστειλε να σπουδάσουν στην Γαλλία. Ενώ ο ίδιος γερμανοτραφής

λοιπόν, τους έλεγε μες στις επιστολές του, ότι σας στέλνω στη Γαλλία να σπουδάσετε γιατί θεωρώ

148

ότι είναι σήμερα το 1950 η κορωνίδα των γραμμάτων και του πολιτισμού και της παιδείας, που

θέλετε να αποκτήσετε και να μεταφέρετε στην Ελλάδα.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ όλους για τη συμμετοχή σας, όλους εσείς που είσαστε οι κρίσιμοι

παράγοντες για να γίνει αυτή η καταπληκτική συζήτηση – διάλογος αυτό το διήμερο και είμαστε

σίγουροι και σας το υπόσχομαι και το υπόσχεται και η Διοικούσα Επιτροπή, ότι θα συνεχίσουμε σε

αυτή την κατεύθυνση για να κάνουμε ακόμα πιο σημαντικά βήματα στην υπόθεση του χωροταξικού

σχεδιασμού για την Κρήτη. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Ν. ΤΣΙΚΑΛΑΚΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΕΕ/ΤΑΚ1

ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ - ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝΛΟΓΟΓΡΑΦΟΣ, ΜΟΥΓΛΩΝ 41 - Τ.Κ. 71601, Ν. ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΣ-ΗΡΑΚΛΕΙΟ, ΤΗΛ.: 2810-227560

1 Σημε ίωση από τον Ε πιμ ελητή του κε ιμένου : γ ια λόγ ους αναγ νωσιμ ότητας του κε ιμ ένου , έχ ουν παραληφθε ί –όπου αυτό ήταν δυνατό- δ ιάλογ οι ημ ιτελε ίς ή δ ιάλογο ι που δεν καταγράφηκαν ολόκληρο ι κα ι συνεπώ ς δεν απομαγνητοφω νήθηκαν σωσ τά .

149