ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ · 2019. 3. 21. · Παλαιά και σύγχρονα...

Foundation for Environmental Education

ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ

Το Διεθνές Θεματικό Δίκτυο «Μαθαίνω για τα Δάση»

και οι 17 Στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

2

Το Διεθνές Θεματικό Δίκτυο «Μαθαίνω για τα Δάση» και οι 17 Στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη

Στις 25 Σεπτεμβρίου 2015, η 70η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, έλαβε μία απόφαση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία «…ιστορική συμφωνία που θα επηρεάσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων…» (UNRIC, Στόχοι βιώσι-μης ανάπτυξης: Επιστολή προς Μαθητές). Πρόκειται για την υιοθέτηση, από περισσό-τερους από 150 ηγέτες, της Ατζέντας για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και τους σχετικούς με αυτήν 17 «Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης» (ΣΒΑ).

Οι ΣΒΑ, προέκυψαν ως απάντηση στις σύγχρονες παγκόσμιες προκλήσεις και περι-λαμβάνουν 169 σκοπούς, είναι παγκόσμιου χαρακτήρα και γενικής εφαρμογής, και αποτελούν μια δέσμευση στην προσπάθεια να ανταποκριθούν αποτελεσματικά όλες οι χώρες στα παγκόσμια προβλήματα, με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης έως το 2030.

Με την υιοθέτηση των στόχων αυτών και τη δέσμευση για θεσμική εφαρμογή τους από όλες τις χώρες, ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες, προωθείται η έννοια της αει-φορίας με την ενσωμάτωση και των τριών διαστάσεων της βιώσιμης ανάπτυξης, την κοινωνική, την περιβαλλοντική και την οικονομική.

Το δίκτυο «Μαθαίνω για τα Δάση», ο εθνικός χειριστής (Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης) και ο διεθνής συντονιστής του δικτύου (Foundation for Environmental Education) δεσμεύονται για την προώθηση των ΣΒΑ σε ένα κοινό αγώνα για τη δημι-ουργία ενός αειφορικού κόσμου, στον οποίον η ανάπτυξη ικανοποιεί τις ανάγκες του σήμερα χωρίς αποκλεισμούς, διαφυλάσσοντας το μέλλον των επόμενων γενεών.

Στο πλαίσιο του δικτύου «Μαθαίνω για τα Δάση», δημιουργήθηκε ένας Οδηγός που συνδέει τους ΣΒΑ με ενδεικτικές θεματικές, επιμέρους στόχους και πιθανές δραστη-ριότητες που μπορούν να συμβάλλουν στην επίτευξή τους. Σκοπός του Οδηγού, είναι να αποτελέσει έναυσμα για τον εμπλουτισμό του περιεχομένου των προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που εκπονούνται στη θεματική «Δάσος».

Ο Οδηγός, απευθύνεται σε όλες τις βαθμίδες και τις ηλικίες των μαθητών/τριών και συνεπώς είναι αναμενόμενο να γίνονται από τους χρήστες του τροποποιήσεις, αλλα-γές και προσαρμογές στο περιεχόμενο, συνδέοντάς το και με το υπόλοιπο εκπαιδευ-τικό υλικό του δικτύου, το οποίο είναι σε πολλά σημεία αναγκαίο υποστηρικτικό του Οδηγού.

www.leaf.global

3

Αναλυτικά, ο Οδηγός έχει αναφορές στο πιο κάτω υλικό που αποστέλλεται στα σχο-λεία μετά την αίτηση συμμετοχής στο δίκτυο «Μαθαίνω για τα Δάση»:

1. Έντυπο με τη «Διαδικασία υλοποίησης»

2. CD που περιλαμβάνει:

Α. Τετρασέλιδο δικτύου

Β. Έντυπο «Περιβαλλοντικό μονοπάτι»

Γ. Βιβλίο δραστηριοτήτων

Δ. Βιβλίο «Τα δάση στην Ελλάδα»

Ε. Βιβλίο «Τα πετρώματα με απλά λόγια»

ΣΤ. Βιβλίο «Με το δάσος οδηγό δράττω, δρω, δημιουργώ»

Ζ. Εκπαιδευτικό υλικό «Το παιχνίδι ως μέσο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίη-σης, άθλησης και δράσης»

3. Αφίσα δικτύου- «Το Παιχνίδι Κρυμμένου Θησαυρού στο Δάσος»

Τέλος, ως καλή πρακτική στην υλοποίηση των προγραμμάτων προτείνεται η Τήρηση Ημερολογίου: Πρόκειται για τη δημιουργία ενός ημερολογίου-εργαλείου στο οποίο θα καταγράφονται στοιχεία για όλες τις φάσεις του προγράμματος (σχεδιασμός, στό-χοι, δραστηριότητες, υλοποίηση, δράσεις, αξιολόγηση, κοινοποίηση κ.λπ.) με επιση-μάνσεις για τα δυνατά και αδύναμα σημεία του προγράμματος, το οπτικό υλικό, τις εξελίξεις κ.ο.κ., που θα αποτελέσει, εκτός των άλλων, οδηγό για την τελική αποτίμηση του προγράμματος και βάση για τους μελλοντικούς σχεδιασμούς.

Foundation for Environmental Education

ΕΘΝΙΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ

www.eepf.gr www.fee.global

Συγγραφική ομάδα: Αλεξάνδρα Κοσκολού, Θεοδώρα Πολυζωίδου, Σοφία Καινούργιου, Σοφία Περδικάρη

4

Στόχος 1: Μηδενική φτώχεια

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Οι μαθητές/τριες…

Να αντιληφθούν την ανάγκη να εξαλειφθεί από όλον τον κόσμο κάθε μορφή φτώχειας.

Να συνδέσουν τα δάση με την επιβίωση και την ανάπτυξη των τοπικών οικονομιών.

Να αντιληφθούν το δάσος ως εθνικό και παγκόσμιο κεφάλαιο.

Να αντιληφθούν τις επιπτώσεις της υπερεκμετάλλευσης των δασών.

Να αντιληφθούν την αναγκαιότητα αειφόρου σχεδιασμού και κατά συνέπεια ελέγχου των παραγωγικών φορέων που δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο της δασικής διαχείρισης.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ - ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Αειφόρος διαχείριση των δασών

Το δάσος ως φυσικός πόρος

Παλαιά και σύγχρονα επαγγέλματα που σχετίζονται με το δάσος

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Μελέτη περίπτωσης: Εξετάστε τις κοινωνι-κοοικονομικές συνέπειες σε μια κοινότητα μετά από την καταστροφή ενός δάσους ή τις αλλαγές σε μια οικονομία ως συνέπεια της αποκατάστασης ενός δάσους.

Συνέντευξη: Συζητήστε με κατοίκους και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται κο-ντά σε μια δασική περιοχή.

Χάρτης ιδεών: Συνδέστε το δάσος με επαγ-γέλματα και άλλες δραστηριότητες που μπο-ρούν να ωφελήσουν οικονομικά έναν τόπο και κάντε τήν ανάπτυξη του θέματος.

Συγκεντρωτικός πίνακας: Ερευνήστε τις επιπτώσεις από την υπερεκμετάλλευση ενός δάσους και προτείνετε λύσεις.

Παιχνίδι ρόλων: Δημιουργήστε σενάρια σχετι-κά με τα όσα ερευνήσατε και αναλάβετε τους ρόλους όπως για παράδειγμα του δασάρχη, του κοινοτάρχη/δήμαρχου, των κατοίκων, των μαθητών, ενός ενδιαφερόμενου επενδυτή, ενός τοπικού επαγγελματία, ενός παραγωγού, ενός μέλους σε συνεταιριστική επιχείρηση κατοίκων κ.λπ.

Πως μπορώ, υλοποιώντας ένα πρόγραμμα για το δάσος, να προσεγγίσω με τους/τις μαθητές/τριες μου τους 17 στόχους για τη βιώσιμη ανάπτυξη

5

Στόχος 2: Μηδενική πείνα



Να αντιληφθούν την ανάγκη να καταπολεμηθεί η πείνα, να επιτευχθεί η ασφάλεια των τροφίμων, να υπάρχει ποιότητα στη διατροφή και να προαχθεί η βιώσιμη αγροτική οικονομία.

Να συνδέσουν τη διατροφή με ορισμένα δασικά αγαθά.

Να γνωρίσουν επαγγέλματα που αναπτύσσονται κοντά σε δάση και συνδέονται με τη διατροφή (όπως, κτηνοτροφία, μελισσοκομία κ.ά, ) και να προβληματιστούν για τους όρους και τις συνθήκες άσκησής τους προκειμένου να μην προκαλούν βλάβες στα δασικά οικοσυστήματα.

Να συνδέσουν δασικές καταστροφές με την υποβάθμιση ακόμα και της ανθρώπινης διατροφικής αλυσίδας.


Αειφόρος διαχείριση

Φρούτα, καρποί, βότανα του δάσους και μανιτάρια

Δάσος και επαγγέλματα της γης


Χάρτης ιδεών: Συνδέστε το δάσος με προϊό-ντα διατροφής και σχετικά επαγγέλματα.

Έρευνα: Μάθετε για τη διατροφική αξία αγαθών που προέρχονται από τα δάση. Διερευνήστε πως είναι δυνατή η συγκομιδή και αξιοποίηση των δασικών πόρων χωρίς να απειληθεί το δασικό οικοσύστημα.

Μελέτη πεδίου: Παρατηρήστε αν αγροτικές ή κτηνοτροφικές δραστηριότητες πιέζουν ή απειλούν το δασικό οικοσύστημα.

Αντιπαράθεση απόψεων-Debate: Θέστε ζη-τήματα όπως, «Επέκταση καλλιεργειών σε δα-σικό έδαφος», «Ελεύθερη βόσκηση σε δάσος», «Τοποθέτηση κυψελών από μελισσοκόμους.

στο δάσος» κ.λπ. και εξετάστε τα υπέρ και τα κατά αυτών.

Συγκεντρωτικός πίνακας: Εξετάστε τις συ-νέπειες μιας δασικής καταστροφής στην ποσότητα και την ποιότητα ορισμένων δια-τροφικών αγαθών σε μια περιοχή. Προτείνετε πιθανές λύσεις.

Σχέδιο εργασίας: Εκπονήστε ένα σχέδιο ερ-γασίας με θέμα «Δάσος και μαγειρική». Εντο-πίστε και δοκιμάστε να ετοιμάσετε συνταγές μαγειρικής ή ζαχαροπλαστικής με μανιτάρια, άγρια χόρτα, βότανα, καρπούς του δάσους. Οργανώστε μια εκδήλωση, όπως για παρά-δειγμα μια γιορτή γευσιγνωσίας.

6

Στόχος 3: Καλή υγεία και ευημερία



Να κατανοήσουν την ανάγκη να εξασφαλιστεί η υγεία των ανθρώπων και να προαχθεί το ευ ζην όλων των ηλικιών.

Να συνδέσουν το δάσος με την ανθρώπινη υγεία.

Να αντιληφθούν πώς τα δάση προάγουν την ποιότητα ζωής.

Να κατανοήσουν την αξία των δασών ως τόπων αναψυχής.


Δάσος και υγεία

Φαρμακευτικά φυτά και βότανα του δάσους

Ποιότητα του αέρα


Επίσκεψη στο πεδίο: Οργανώστε μια επίσκε-ψη στο δάσος. Ακολουθήστε ένα μονοπάτι. Παίξτε παιχνίδια αισθήσεων, όπως να αφου-γκραστείτε τους ήχους και να τους αναγνωρί-σετε, να αισθανθείτε τον αέρα στο πρόσωπό σας και να βρείτε την κατεύθυνσή του, να αναγνωρίστε μυρωδιές, να χαϊδέψετε τους φλοιούς των δέντρων κ.λπ.

Τραβήξτε φωτογραφίες. Περιγράψτε την εμπειρία σας με κάποιον τρόπο (κείμενο, ζω-γραφική, ποίημα, έκθεση φωτογραφιών).

Έρευνα: Αναζητήστε πληροφορίες για τις ιαματικές ιδιότητες φυτών του δάσους. Βρείτε βιβλία παραδοσιακής ιατρικής. Επικοινωνήστε με ειδικούς, όπως βοτανολόγους θεραπευτές κ.λπ. Φυτέψτε βότανα στον κήπο σας.

Μελέτη πεδίου: Ερευνήστε αν το δάσος που επισκέπτεσθε έχει κατάλληλες και συντηρη-

μένες υποδομές για αναψυχή, όπως μονο-πάτια, χώρους ξεκούρασης, παρατηρητήρια κ.λπ. Παρατηρείστε αν υπάρχει πρόσβαση σε ΑΜΕΑ.

Ερωτηματολόγιο: Δημιουργήστε ένα ερωτη-ματολόγιο για να ερευνήσετε αν και σε ποιο βαθμό το δάσος αξιοποιείται για αναψυχή από τους περίοικους ή από κατοίκους άλλων περιοχών.

Δράση: Επισκεφτείτε έναν πεζοπορικό, ποδη-λατικό ή ορειβατικό σύλλογο. Οργανώστε μια ανοιχτή στο κοινό δραστηριότητα αναψυχής στο δάσος με τη βοήθεια των ειδικών και της τοπικής κοινότητας.

Δραματοποίηση: Αφού συγκεντρώσετε πλη-ροφορίες παίξτε παιχνίδι δραματοποίησης με θέμα την αναπνοή και τη διαπνοή των φυτών.

7

Στόχος 4: Ποιοτική εκπαίδευση



Να κατανοήσουν την ανάγκη να διασφαλιστεί ισότιμη και χωρίς αποκλεισμούς ποιότητα στην εκπαίδευση και να προαχθεί η δια βίου μάθηση για όλους.

Να βιώσουν το δασικό περιβάλλον ως τόπο εμπειριών και μάθησης.


Το δάσος – σχολείο

Με το δάσος οδηγό Πράττω, Δρω, Δημιουργώ

Επισκέπτομαι το δάσος και μαθαίνω μέσα σε αυτό, για αυτό

Η παιδαγωγική των «Σχολείων του Δάσους»


Αξιοποιώντας το εκπαιδευτικό υλικό και το σακί-διο του δικτύου «Μαθαίνω για τα Δάση» μπορείτε να σχεδιάσετε και να υλοποιήσετε:

Περιβαλλοντικό μονοπάτι: Χαράξτε ένα περι-βαλλοντικό μονοπάτι στο δάσος και ανακα-λύψτε νέες γνώσεις διασχίζοντάς το.

Παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού: Οργανώστε στο δάσος ένα παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού και ανακαλύψτε τα μυστικά του.

Μελέτη πεδίου: Επισκεφτείτε το δάσος, εξοπλισμένοι/νες με όργανα μετρήσεων και παρατήρησης, και πραγματοποιήστε έρευνες

Αισθητηριακά παιχνίδια: Προσπαθήστε να γνωρίσετε και να αναγνωρίσετε το δάσος με τις αισθήσεις σας.

Δράση: Γίνετε για μια εβδομάδα «Σχολείο του Δάσους». Επικοινωνήστε, αναζητείστε πλη-ροφορίες και συνεργαστείτε με «Σχολεία του Δάσους».

Έκθεση φωτογραφίας: Φωτογραφίστε δέντρα, φυτά, ζώα και ό,τι άλλο κινεί το ενδιαφέρον σας κατά την επίσκεψή σας και δημιουργήστε ένα άλμπουμ παραθέτοντας σχετικές πληρο-φορίες που θα βρείτε μετά την ολοκλήρωση της επίσκεψής σας. Οργανώστε μια παρουσί-αση για να μοιραστείτε την εμπειρία σας.

Φυτολόγιο: Δημιουργήστε ένα φυτολόγιο, προσέχοντας πάντα να μην προκαλέσετε βλά-βες στα φυτά του δάσους.

Παρατήρηση: Επισκεφτείτε, αν υπάρχει κοντά σας, ένα παρατηρητήριο ζώων ή πτηνών.

8

Στόχος 5: Ισότητα των φύλων



Να κατανοήσουν την ανάγκη να επιτευχθεί η ισότητα των φύλων και να ενδυναμωθούν οι γυναίκες και τα κορίτσια.

Να συνεργαστούν χωρίς διακρίσεις στο φύλο.

Να αναγνωρίσουν ότι τόσο οι ομοιότητες όσο και οι διαφορές τους αποτελούν προστιθέμενη αξία για την επίτευξη των στόχων της ομάδας τους.

Να ξεπεράσουν προκατασκευασμένες αντιλήψεις για τα χαρακτηριστικά των δύο φύλων.


Στο δάσος μαζί


Οργανώστε τις ομάδες σας με τέτοιον τρόπο ώστε να εκπροσωπούνται ισότιμα και τα δύο φύλα. Σχεδιάστε τις δραστηριότητες με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουν όλοι οι μαθητές/τριες την ευκαι-ρία να συμμετέχουν σε αυτές, να εκφραστούν, να δραστηριοποιηθούν και να αξιοποιήσουν στον ίδιο βαθμό τις ιδιαίτερες ικανότητές τους.

Ανίχνευση και τροποποίηση εναλλακτικών ιδεών: Διαλέξτε γνωστά λαϊκά ή παραδοσιακά παραμύθια, όπως πχ. «Κοκκινοσκουφίτσα», «Κοντορεβυθούλης», «Ο Πέτρος και ο λύκος». Αναλύστε τα χαρακτηριστικά των ηρώων. Αλ-λάξτε τα παραμύθια, εναλλάσσοντας το φύλο των ηρώων και αφηγηθείτε τα εκ νέου. Υπήρ-ξαν αλλαγές στην πλοκή εξαιτίας της αλλαγής των ηρώων; Συζητήστε τα αίτια της αλλαγής αυτής. Κάντε μια συζήτηση για το αν οι ιδέες που διατυπώνουν για τις διαφοροποιήσεις στην πλοκή λόγω φύλου, είναι αντικειμενικές.

Έρευνα: Αναζητήστε επαγγέλματα που έχει επικρατήσει να θεωρούνται «ανδρικά» και «γυναικεία» καθώς και άλλες δραστηριότητες που σχετίζονται με το δάσος (όπως δασοπό-νοι, δασοπυροσβέστες, υλοτόμοι, εθελοντές στη φύλαξη των δασών, υλοτόμοι, συνεταιρι-σμοί κτλ). Ερευνήστε αν εκπροσωπούνται και σε ποιο βαθμό και τα δύο φύλα στους χώρους αυτούς. Εντοπίστε γυναίκες που δραστηριο-ποιούνται στα παραδοσιακά «ανδρικά» επαγ-γέλματα/δραστηριότητες και επικοινωνήστε μαζί τους μέσω αλληλογραφίας ή διαδικτύου, ώστε να σας περιγράψουν τις εμπειρίες τους.

Δράση: Δημιουργήστε μια αφίσα για να προ-τρέψετε περισσότερες γυναίκες στον εθελο-ντισμό για την προστασία του δάσους.

9

Στόχος 6: Καθαρό νερό και αποχέτευση



Να κατανοήσουν την ανάγκη να διασφαλιστεί για όλους η διαθεσιμότητα και η αειφόρος διαχείριση του νερού και των υποδομών υγιεινής (αποχέτευσης).

Να κατανοήσουν και τη συμβολή του δάσους στον κύκλο του νερού.

Να αντιληφθούν το βαθμό στον οποίο η ύπαρξη δασών συμβάλει στην διατήρηση των αποθεμάτων και στην καλή ποιότητα του πόσιμου νερού.

Να κατανοήσουν τη σημασία της άμεσης πρόσβασης σε πόσιμο νερό.

Να εντοπίσουν κινδύνους που απειλούν τα υπέργεια και υπόγεια νερά εξαιτίας της καταστροφής των δασών.

Να αντιληφθούν τη σημασία της προστασίας των φυσικών πηγών πόσιμου νερού και των υπόγειων κοιτασμάτων.


Δάσος και νερό


Μελέτη φωτογραφίας: Δείτε αεροφωτογραφί-ες δασωδών περιοχών και εντοπίστε ρέματα, ποτάμια και άλλες ενδείξεις επιφανειακών νερών. Μάθετε αν τα νερά αυτά αξιοποιού-νται με κάποιον τρόπο στην υδροδότηση μιας περιοχής, στο πότισμα κ.λπ. Συνδέστε την ερευνά σας με τον κύκλο του νερού.

Κινητικά παιχνίδια: Παίξτε παιχνίδια μεταφο-ράς νερού αυξάνοντας σταδιακά τις δυσκολί-ες της διαδρομής. Συζητήστε πόσο σημαντική είναι η άμεση πρόσβαση σε νερό.

Χάρτης ιδεών: Δημιουργήστε έναν χάρτη ιδεών συνδέοντας το δέντρο με τον κύκλο του νερού.

Επίσκεψη στο πεδίο: Αναζητήστε στο δάσος ρέματα, ρυάκια κ.λπ. Αναζητήστε πηγές. Μά-θετε αν το νερό τους είναι πόσιμο. Κάντε μια έρευνα αν υπάρχουν πηγάδια ή άλλες πηγές νερού στη γύρω περιοχή. Ερευ-νήστε την ποιότητα των νερών τους. Μάθετε αν σήμερα έχουν την ίδια χρήση με το

παρελθόν. Ρωτήστε κάποιον ειδικό για να μάθετε πως συνδέονται αυτές οι πηγές νερού με το παρα-κείμενο δάσος. Αναζητήστε σε αφηγήσεις παλαιότερων αν-θρώπων περιστατικά όπου η καταστροφή του δάσους επηρέασε τα νερά αυτά. Βρείτε λαο-γραφικό υλικό με χρήσεις του νερού κατά το παρελθόν. Ερευνήστε αν τα νερά αυτά αξιοποιούνται και σήμερα. Αν όχι, αναζητήστε τα αίτια και τις συνέπειες.

Μελέτη περίπτωσης: Αναζητήστε σε πηγές πληροφόρησης κάποια περίπτωση όπου μια δασική πυρκαγιά ή αποψίλωση δάσους επηρέασε τα αποθέματα ή την ποιότητα των νερών σε μια περιοχή. Καταγράψτε τις συ-νέπειες και το κόστος (σε υγεία, οικονομία, κοινωνική ζωή).

Συγκεντρωτικός πίνακας: Δημιουργήστε έναν πίνακα δεδομένων με τις έννοιες Δάσος,

10

Οφέλη (ως προς τις πηγές νερού), Συνέπειες στα νερά από την καταστροφή του δάσους, Προτάσεις, Δράσεις.

Δράση: Σχεδιάστε μια δράση ενημέρωσης σχετικά με το θέμα

Στόχος 7: Φτηνή και καθαρή ενέργεια



Να κατανοήσουν την ανάγκη να διασφαλιστεί για όλους η πρόσβαση σε προσιτές, αξιόπιστες, βιώσιμες και σύγχρονες μορφές ενέργειας.

Να γνωρίσουν φιλικές προς το περιβάλλον μορφές ενέργειας και ποιες από αυτές συνδέονται με τα δάση.

Να εντοπίσουν προβλήματα που προκύπτουν και στα δασικά οικοσυστήματα από τη χρήση μη φιλικών μορφών ενέργειας.

Να ενημερωθούν για τους όρους και τις προϋποθέσεις προκειμένου να παράγεται ενέργεια χωρίς να απειλούνται τα δάση.

Να προτείνουν χρήσεις εναλλακτικών μορφών/πηγών ενέργειας για να αντικατασταθούν οι μη φιλικές προς το περιβάλλον.


Δάσος και ενέργεια

Βιομάζα για παραγωγή ενέργειας

Φράγματα και υδροηλεκτρικά εργοστάσια: τα υπέρ και τα κατά

Όξινη βροχή

Φωτοχημικό νέφος

Περιβαλλοντικές και οικονομικές συνέπειες από τη χρήση των καυσόξυλων

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: αιολική, υδροδυναμική


Έρευνα: Αναζητήστε πληροφορίες για σύγ-χρονες μορφές ενέργειας. Αναζητήστε πως συνδέονται με τα δάση. Υπάρχουν προβλήμα-τα, και ποια. Ποιες λύσεις προτείνονται.

Αντιπαράθεση απόψεων: Δημιουργήστε ένα ιστόγραμμα για να συνδέσετε τις παραδοσι-ακές μορφές ενέργειας με προβλήματα στα δασικά οικοσυστήματα. Κάντε το ίδιο και για τις σύγχρονες μορφές ενέργειας. Διαπραγμα-

τευτείτε στην ομάδα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα. Οργανώστε ένα debate επι-χειρηματολογώντας για τα δύο είδη ενέργειας. Καταλήξτε σε ένα ψήφισμα.

Μελέτη πεδίου: Ερευνήστε στο δάσος ενδεί-ξεις υποβάθμισης εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

11

Προσομοίωση: Συζητήστε το θέμα της όξινης βροχής. Αναζητήστε φωτογραφικό υλικό και συνδέστε το φαινόμενο με την ατμοσφαιρι-κή ρύπανση. Δοκιμάστε να ποτίσετε με όξινο νερό μία γλάστρα. Καταγράψτε τις παρατηρή-σεις σας.

Δημιουργία σεναρίου: Αναζητήστε στον τύπο δημοσιεύματα για τα προβλήματα που δημι-ουργούνται από την χρήση καυσόξυλων για θέρμανση σε κάποια περιοχή. Συνδέστε την πρακτική αυτή με τα προβλήματα στην υγεία, στην παράνομη υλοτόμηση κ.λπ. Προτείνετε

περισσότερο αποδεκτές λύσεις για οικιακή θέρμανση. Δημιουργήστε ένα σενάριο και πα-ρουσιάστε μια ταινία κινουμένων σχεδίων, μια θεατρική παράσταση ή μια εικονογραφημένη ιστορία σχετικά με το θέμα.

Μελέτη περίπτωσης: Αναζητήστε την περί-πτωση κατασκευής ή λειτουργίας ενός υδρο-ηλεκτρικού φράγματος. Εντοπίστε τα πλεονε-κτήματα και τα μειονεκτήματα. Συζητήστε για τις προϋποθέσεις δημιουργίας τέτοιων έργων.

Στόχος 8: Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη



Να κατανοήσουν την ανάγκη να προαχθεί η διαρκής, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, η πλήρης και παραγωγική απασχόληση και η εξασφάλιση αξιοπρεπούς εργασίας για όλους.

Να γνωρίσουν τις μορφές της εποχικής εργασίας στα δάση, και να αξιολογήσουν αυτή τη μορφή απασχόλησης.

Να συνδέσουν την ύπαρξη δασών με τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Να συνδέσουν τα δάση με διάφορες μορφές επιχειρηματικότητας.

Να γνωρίσουν την έννοια, τις προϋποθέσεις και τον τρόπο λειτουργίας του «Δίκαιου Εμπορίου».

Να προβληματιστούν για τις προϋποθέσεις, προκειμένου τα δάση να υποστηρίζουν και στο μέλλον διάφορες θέσεις εργασίας.


Η οικονομία του δάσους

Δίκαιο εμπόριο και δάσος

12


Ορισμένες από τις δραστηριότητες που περιγρά-φονται, περιλαμβάνονται και στον πρώτο στόχο. Δώστε έμφαση στις συνθήκες εργασίας των επαγγελματιών. Συνδέστε το ζήτημα και με την εσωτερική μετανάστευση.

Αναζήτηση σε πηγές: Παραδοσιακά επαγγέλ-ματα του δάσους. Βρείτε φωτογραφικό υλικό, αφηγήσεις και καταγραφές που να συνδέουν το δάσος με διάφορα επαγγέλματα. Αναζητή-στε ποια από αυτά επιβίωσαν στο χρόνο και πως ασκούνται σήμερα, ποια έχουν εξαφα-νιστεί και γιατί, ποια αντικαταστάθηκαν από άλλα και από ποια.

Συνέντευξη: Συζητήστε με κατοίκους και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται κο-ντά σε μια δασική περιοχή.

Μελέτη περίπτωσης: Εντοπίστε με τη βοή-θεια του διαδικτύου μια επιχείρηση «Δίκαιου Εμπορίου». Βρείτε ποιες θέσεις εργασίας εξα-

σφαλίζει, με ποιόν τρόπο απασχολούνται και αμείβονται οι εργαζόμενοι, σε τι διαφέρει από άλλα είδη επιχειρηματικότητας.

Χάρτης ιδεών: Συνδέστε τό δάσος με επαγ-γέλματα και άλλες δραστηριότητες που μπο-ρούν να ωφελήσουν οικονομικά έναν τόπο και κάντε την ανάπτυξη του θέματος.

Καταγραφή: Συλλέξτε στοιχεία για το πώς αυξομειώνεται ο πληθυσμός (μόνιμοι κάτοικοι, επισκέπτες, παραθεριστές) σε μια περιοχή που γειτνιάζει με δάσος, και πως αυτό αντανακλά στην οικονομική και επαγγελματική δραστηρι-ότητα του τόπου.

Παιχνίδι ρόλων: Δημιουργήστε σενάρια σχετι-κά με τα όσα ερευνήσατε και αναλάβετε τους ρόλους του δασάρχη, του κοινοτάρχη/δήμαρ-χου, των κατοίκων, των μαθητών, ενός ενδια-φερόμενου επενδυτή, ενός τοπικού επαγγελ-ματία κ.λπ.

Στόχος 9: Βιομηχανία, καινοτομία και υποδομές



Να κατανοήσουν την ανάγκη να προαχθεί η οικοδόμηση ανθεκτικών υποδομών, να προαχθεί η βιώσιμη εκβιομηχάνιση χωρίς αποκλεισμούς και να προωθηθεί η καινοτομία.

Να προβληματιστούν για την αναγκαιότητα και τις συνέπειες μεγάλων έργων σε περιοχές με δασοκάλυψη.

Να συγκρίνουν τα οφέλη και τις συνέπειες από την απαλλοτρίωση δασών για τις ανάγκες της εκβιομηχάνισης ή της δημιουργίας μεγάλων έργων.

Να εστιάσουν στα προβλήματα που προέκυψαν από παρελθοντικές παρεμβάσεις στα δάση για τις ανάγκες της βιομηχανίας και στις συνέπειές τους στα δασικά οικοσυστήματα.

Να ενημερωθούν για τις δυνατότητες αποκατάστασης μετά την εντατικοποιημένη χρήση των δασών για βιομηχανική παραγωγή.

Να προτείνουν ιδέες αντικατάστασης μονάδων παραγωγής σε δάση με άλλες περισσότερο βιώσιμες.

Να αντιληφθούν την αναγκαιότητα αειφόρου σχεδιασμού και ελέγχου των παραγωγικών φορέων που δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο της δασικής διαχείρισης.

13


Δάσος και οδικές αρτηρίες

Μονάδες παραγωγής και δάσος

Αποκατάσταση τοπίου

Εξορύξεις


Μελέτη πεδίου: Επισκεφτείτε μια δασική περιοχή που έχει υποστεί αλλοιώσεις για τις ανάγκες ενός μεγάλου έργου. Καταγράψτε τις παρατηρήσεις σας. Που εστιάζονται οι αλλοι-ώσεις; Είναι αναστρέψιμες και σε ποιο βαθμό;

Παιχνίδι ρόλων: Αναζητήστε στο χάρτη οδικές αρτηρίες και παρατηρήστε πως συνδέουν, μεταξύ άλλων, τόπους παραγωγής προϊόντων και αγαθών με τόπους διάθεσης. Επιλέξτε ένα τμήμα που διασχίζει δασική περιοχή και συλλέξτε πληροφορίες για το αν και πώς επη-ρεάζεται το δασικό οικοσύστημα. Ερευνήστε αν έχουν ακολουθηθεί πρακτικές περιορισμού αυτών των επιδράσεων, και ποιες. Συγκρίνετε με την παλαιότητα των δρόμων. Αξιοποιώντας τις πληροφορίες παίξτε ένα παιχνίδι ρόλων στο οποίο, καλείστε ως μη-χανικοί να ανασχεδιάσετε κάποιον δρόμο, προτείνοντας βελτιώσεις και να παρουσιάσετε τα σχέδιά σας σε μια επιτροπή πολιτών.

Μελέτη τοπίου: Επιλέξτε ένα σημείο θέασης μιας περιοχής που έχει επιχειρηθεί αποκα-τάσταση, ύστερα από τη λειτουργία μιας μονάδας εξόρυξης ή παραγωγής. Συγκρίνετε τη θέα μπροστά σας με φωτογραφικό υλικό από πριν την ανθρώπινη παρέμβαση, κατά τη διάρκειά της και μετά από την αποκατάσταση. Καλέστε κάποιον ειδικό να σας βοηθήσει στην ερμηνεία του τοπίου.

Αντιπαράθεση απόψεων: Αφού έχετε διερευ-νήσει τη λειτουργία ενός εργοστασίου ή μιας εγκατάστασης εξόρυξης σε περιοχή μέσα ή κοντά σε δάσος, χωριστείτε σε δύο ομάδες και ερευνήστε τα υπέρ και τα κατά από τη λειτουργία της μονάδας η πρώτη, τις σύγχρο-νες πρακτικές για τη λειτουργία ανάλογων μονάδων η δεύτερη. Επιχειρηματολογήστε για την ανάγκη διατήρησης, απομάκρυνσης ή ανασχεδιασμού της εγκατάστασης. Καταλήξτε σε ένα ψήφισμα - «συμβόλαιο» καταγράφοντας τις προϋποθέσεις και τους όρους παραμονής ή την αιτιολόγηση της απομάκρυνσης.

14

Στόχος 10: Λιγότερες ανισότητες



Να κατανοήσουν την ανάγκη να μειωθούν οι ανισότητες μεταξύ των χωρών και εντός αυτών.

Να αποδεχτούν την παρουσία του «άλλου» αναγνωρίζοντας την ισοτιμία των ανθρώπων απέναντι σε δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Να συνεργάζονται με τους άλλους αρμονικά και να ανακαλύψουν την αξία της διαφορετικότητας.


Στο δάσος μαζί

Το δάσος δεν γνωρίζει από σύνορα

Όλα τα δεντράκια δεν είναι ίδια


Σχεδιάστε το πρόγραμμά σας στοχεύοντας τόσο σε ενδοσχολικές όσο και διασχολικές συνεργασίες (γενικά, ειδικά, διαπολιτισμικά, μειονοτικά σχολεία).

Αξιοποιήστε το πρόγραμμά σας για να δημιουργήσετε δίαυλους επικοινωνίας με άλλους μαθητές/τριες.

Δράση: «Τα παιδιά της πόλης επισκέπτονται το δάσος» και «Τα παιδιά του δάσους επισκέ-πτονται την πόλη». Οι μαθητές/τριες κατα-γράφουν τις εμπειρίες τους και καλούνται να κάνουν υποθέσεις για την καθημερινότητα

των παιδιών που ζουν μόνιμα στο περιβάλλον που επισκέφτηκαν.

Θεατρικό παιχνίδι: Επισκεφτείτε μια δασική περιοχή και παρατηρήστε τις διαφορές στα δέντρα (όπως διαφορετικά είδη, ύψη, φυλ-λοβόλα και αειθαλή, ίσια ή με κλίση κ.λπ.). Προβληματιστείτε για τη σημασία που έχει η ποικιλία αυτή. Δημιουργήστε ένα σενάριο με επίκεντρο αυτήν τη διαφορετικότητα και παρουσιάστε το με μια παράσταση.

Μπορείτε να επεκτείνετε τη δραστηριότητα και στην κοινωνία των ανθρώπων;

15

Στόχος 11: Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες



Να κατανοήσουν την ανάγκη να γίνουν οι πόλεις και τα ανθρώπινα καταλύματα ασφαλή, ανθεκτικά και βιώσιμα.

Να γνωρίσουν με ποιο τρόπο συμβάλλουν τα δάση στη βελτίωση της ποιότητας πόλεων και οικισμών.

Να αντιληφθούν ότι τα δάση μπορούν να προστατέψουν πόλεις και οικισμούς από φυσικές καταστροφές.

Να γνωρίσουν ποιες ανθρώπινες δραστηριότητες μπορούν να αποδυναμώσουν τη δυνατότητα των δασών να δρουν ευεργετικά στην ποιότητα ζωής των κατοίκων μιας πόλης ή ενός οικισμού.

Να προτείνουν δράσεις.


Παραδοσιακοί οικισμοί κοντά σε δάση – τι μπορούν να μας διδάξουν

Το δάσος ως ασπίδα προστασίας για τους οικισμούς που βρίσκονται γύρω του

Ρέματα και φυσικές καταστροφές


Μελέτη πεδίου: Περιηγηθείτε σε έναν παρα-δοσιακό οικισμό κοντά σε δάσος. Παρατη-ρήστε τα υλικά δόμησης, το σχεδιασμό των οικιών και την πολεοδομία της περιοχής. Προσπαθήστε να ερμηνεύσετε τη σχέση που διέπει τις κατοικίες με το παρακείμενο δά-σος. Κάντε το ίδιο σε έναν σύγχρονο οικισμό. Εντοπίζετε διαφορές; Είναι προς όφελος της ποιότητας διαβίωσης ή όχι; Τι θα αλλάζατε;

Ερωτηματολόγιο: Γίνετε δημοσιογράφοι, σχεδιάστε ένα ερωτηματολόγιο και πάρτε συνέντευξη από τους κατοίκους της πόλης/συνοικίας σας για τα σύγχρονα προβλήματα, όπως συγκοινωνία, υγεία, χώροι πράσινου και αναψυχής, ανεργία. Αποδελτιώστε τις απαντή-σεις και προσπαθήστε να ερευνήσετε αν θα βελτιώνοταν κάποια από αυτά τα προβλήμα-τα στην περίπτωση που η πόλη/συνοικία σας γειτνίαζε με δάσος ή αν γινόταν διαφορετική χρήση του δάσους που είναι κοντά σε αυτήν.

Έρευνα: Συγκρίνετε το μικροκλίμα σε σημεία της πόλης σας που βρίσκονται κοντά σε δάσος, με άλλα σημεία, απομακρυσμένα από αυτό. Εναλλακτικά, κάνετε συγκρίσεις μεταξύ διαφο-ρετικών πόλεων/οικισμών. Καταγράψτε τις πα-ρατηρήσεις σας και συζητήστε σε ποιο βαθμό επηρεάζεται η ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Αναζήτηση σε πηγές: Αναζητήστε στο δια-δίκτυο τις συνέπειες ενός έντονου καιρικού φαινομένου σε έναν οικισμό ύστερα από μια καταστροφική πυρκαγιά.

Δράση: Υιοθετήστε ένα ρέμα. Εντοπίστε τα σημεία όπου η ανθρώπινη παρέμβαση μπο-ρεί να δημιουργήσει προβλήματα. Αναλάβετε δράση για τη βελτίωση των συνθηκών.

Αφίσα: Σχεδιάστε μια αφίσα για την προστα-σία του δάσους, εστιάζοντας στο ρόλο του ως ασπίδα προστασίας από φυσικές καταστρο-φές.

16

Στόχος 12: Υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή



Να κατανοήσουν την ανάγκη να προαχθούν βιώσιμα μοντέλα παραγωγής αγαθών και η υπεύθυνη κατανάλωσή τους.

Να γνωρίσουν τον κύκλο παραγωγής και διάθεσης ορισμένων αγαθών που προέρχονται από τα δάση.

Να διαχωρίσουν τις επιθυμίες από τις ανάγκες τους.

Να προβληματιστούν για τη διαχείριση των πόρων.

Να ανακαλύψουν τρόπους εξοικονόμησης πόρων.

Να δημιουργήσουν ένα πρωτόκολλο υπεύθυνης κατανάλωσης.

Να γνωρίσουν την έννοια , τις προϋποθέσεις και τον τρόπο λειτουργίας του «Δίκαιου Εμπορίου».


Αειφόρος διαχείριση των δασών

Μείωση, επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση υλικών

Επιθυμία ή ανάγκη;

Μια επιχείρηση «δίκαιου εμπορίου» στο σχολείο


Έρευνα: Συγκεντρώστε υλικά καθημερινής/οικιακής χρήσης που η πρώτη ύλη τους προέρ-χεται από δασικούς πόρους. Συζητήστε για τον τρόπο παραγωγής τους, τη χρήση τους και το χρόνο ζωής τους. Εστιάστε στα υλικά συσκευ-ασίας από χαρτί. Διαχωρίστε όσα υλικά είναι απαραίτητα ,από αυτά που χρησιμοποιούνται για λόγους προώθησης και marketing.

Αναζήτηση σε πηγές: Μάθετε για τις ορ-θές πρακτικές που οδηγούν στη μείωση των απορριμμάτων. Αναζητήστε πληροφορίες για την κατάληξη των υλικών που δεν έχουν τύχει ορθής διαχείρισης. Προτείνετε λύσεις.

Προσομοίωση: Φτιάξτε ανακυκλωμένο χαρτί. Εντοπίστε ποια στάδια της διαδικασίας παρα-γωγής χαρτιού αποφεύγονται με τη διαδικα-σία αυτή και ποια είναι τα οφέλη για τα δάση από την πρακτική της ανακύκλωσης.

Δράση: Συλλέξτε πρώτες ύλες από υλικά που

προέρχονται από δασικούς πόρους (όπως ξυλεία και χαρτί) και είναι πλέον άχρηστα και επαναχρησιμοποιήστε τα, δημιουργώντας νέες χρηστικές κατασκευές. Επεκτείνετε τη δρά-ση σας στο «Δίκαιο Εμπόριο». Σχεδιάστε μια επιχείρηση στις αρχές του «Δίκαιου Εμπορίου» μέσω της οποίας θα μπορούσατε να διαθέ-σετε τις κατασκευές σας. Κάντε ένα πλάνο μάρκετινγκ που να περιλαμβάνει τις πηγές (πρώτες ύλες – κεφάλαιο), τους παραγωγούς, τους πελάτες, τον τρόπο διάθεσης, τη διαφή-μιση και την διαχείριση/διανομή των κερδών.

Εννοιολογικός χάρτης: Κατασκευάστε χάρ-τες εννοιών με λέξεις κλειδιά: «μείωση» (της κατανάλωσης), «επαναχρησιμοποίηση» και «ανακύκλωση».

Ραδιοφωνικό μήνυμα: Δημιουργήστε ένα σλόγκαν υπέρ της υπεύθυνης κατανάλωσης για να αναπαραχθεί στο ραδιόφωνο ή σε άλλα μέσα δικτύωσης.

17

Στόχος 13: Δράση για το κλίμα



Να κατανοήσουν την ανάγκη να αναληφθούν άμεσες δράσεις για να καταπολεμηθεί η κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της.

Να γνωρίσουν ποιοι παράγοντες επιδρούν στη διαμόρφωση του κλίματος.

Να γνωρίσουν ποιοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν το κλίμα ενός τόπου.

Να κατανοήσουν το ρόλο των δασών στη διαμόρφωση του μικροκλίματος μιας περιοχής.

Να κατανοήσουν το ρόλο των δασών στον περιορισμό των αερίων του θερμοκηπίου.

Να προβληματιστούν για τις συνέπειες στο κλίμα από την καταστροφή των δασών.

Να δεσμευτούν σε δράσεις για την προστασία των δασών και του κλίματος.


Σχέση δάσους και κλίματος

Κλιματική αλλαγή, λειψυδρία και δασικές πυρκαγιές: Ένας φαύλος κύκλος

Αλλαγές στο μικροκλίμα εξαιτίας της μείωσης της δασοκάλυψης

Το δάσος ως καταναλωτής CO2


Πνευματική διέγερση: Συλλέξτε τις προηγού-μενες γνώσεις σας γύρω από τα θέματα «και-ρός», «κλίμα» και «κλιματική αλλαγή». Επιβε-βαιώστε την ορθότητα των γνώσεων αυτών.

Καταγραφή: Συλλέξτε στοιχεία για τον άνεμο, τον υετό και τη θερμοκρασία που επικρα-τούν στην περιοχή σας για ένα συγκεκριμένο διάστημα και συνδέστε τα με το κλίμα του τόπου σας. Συλλέξτε ανάλογα στοιχεία το ίδιο διάστημα σε μια δασική περιοχή. Συγκρίνετε τα αποτελέσματα.

Προσομοίωση: Παίξτε παιχνίδια προσομοίω-σης ή δημιουργήστε μοντέλα προσομοίωσης με απλά υλικά που να εξηγούν πως τα δέντρα συμβάλλουν στη διάσπαση του CO2 και συν-

δέστε τη λειτουργία αυτή με τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.

Μελέτη περίπτωσης: Συλλέξτε πληροφορίες για τις συνέπειες που εκτιμάται ότι θα έχει στο παγκόσμιο κλίμα η αποψίλωση των δα-σών του Αμαζονίου.

Κολλάζ: Χρησιμοποιώντας φωτογραφίες, δημιουργήστε ένα σε ένα διάγραμμα όπου θα απεικονίζετε τη σχέση μεταξύ αλλαγής κλί-ματος, λειψυδρίας, δασικών πυρκαγιών και μείωσης της δασοκάλυψης. Εκθέστε το έργο σας σε κοινόχρηστο χώρο.

Οικοκώδικας: Δημιουργήστε έναν οικοκώδικα για την προστασία των δασών.

18

Στόχος 14: Ζωή στο νερό



Να κατανοήσουν την ανάγκη να προαχθεί η διατήρηση και βιώσιμη εκμετάλλευση των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων για μια βιώσιμη ανάπτυξη.

Να γνωρίσουν υδατικά οικοσυστήματα κοντά σε δάση.

Να εντοπίσουν πως αλληλεπιδρούν υδατικά και δασικά οικοσυστήματα.

Να προβληματιστούν για τις συνέπειες στα οικοσυστήματα αυτά ως συνέπεια των ανθρώπινων παρεμβάσεων και της υπερεκμετάλλευσης.

Να σκεφτούν ποιες πρωτοβουλίες μπορούν να πάρουν για την προστασία των δασικών και υδάτινων οικοσυστημάτων.


Παραθαλάσσια και παραλίμνια δάση

Δάση στις εκβολές ποταμών


Μελέτη πεδίου: Επισκεφτείτε ένα παραθα-λάσσιο ή παραλίμνιο δάσος ή ένα δάσος σε εκβολές ποταμού και παρατηρήστε πως αλ-ληλεπιδρούν μεταξύ τους τα δύο οικοσυστή-ματα (φυτά, έντομα, ψάρια, ερπετά, αμφίβια, πτηνά, θηλαστικά).

Πλέγματα: Παίξτε ένα παιχνίδι με πλέγματα (αράχνη) συνδέοντας το δασικό με το υδατικό οικοσύστημα. Στη συνέχεια, δημιουργήστε ένα κολλάζ αποτυπώνοντας το πλέγμα που περι-γράψατε.

Συγκεντρωτικός χάρτης: Καταγράψτε τα πι-θανά αίτια υποβάθμισης του δάσους και τους πιθανούς κινδύνους που θα προκύψουν στο υδατικό οικοσύστημα από την υποβάθμιση αυτή. Κάντε την ανάλογη δραστηριότητα για τα αίτια υποβάθμισης του δάσους και τις συνέ-πειες στο οικοσύστημα του νερού. Προτείνετε λύσεις για την αποφυγή της υποβάθμισης.

Δράση: Οργανώστε έναν καθαρισμό.

19

Στόχος 15: Ζωή στη στεριά



Να κατανοήσουν την ανάγκη να προαχθεί η προστασία, η αποκατάσταση και η βιώσιμη χρήση των εδαφικών οικοσυστημάτων, η αειφόρος διαχείριση των δασών, η καταπολέμηση της ερημοποίησης, να σταματήσει και να αναστραφεί η υποβάθμιση της γης και να συγκρατηθεί η μείωση της βιοποικιλότητας.

Να κατανοήσουν το ρόλο του δάσους στη συγκράτηση των εδαφών.

Να γνωρίσουν προστατευόμενα και απειλούμενα είδη φυτών και ζώων.

Να γνωρίσουν παράγοντες, μεταξύ των οποίων και η ανθρώπινη παρέμβαση, που απειλούν τη βιοποικιλότητα και τη γεωποικιλότητα σε ορισμένες περιοχές.

Να κατανοήσουν τις συνέπειες αυτής της υποβάθμισης.

Να αντιληφθούν το ρόλο του δάσους στην προστασία της ποιότητας των εδαφών και στην αποφυγή της ερημοποίησης.

Να αναλάβουν δράση για την προστασία ειδών ζώων και φυτών.


Το δάσος ως κοιτίδα ζωής

Δάσος και έδαφος

Αναδασώσεις

Εθνικοί δρυμοί και προστασία τους

Φυσικοί και ανθρωπογενείς κίνδυνοι του δάσους: πυρκαγιές, καταπατήσεις, ανεξέλεγκτη ξύ-λευση, παράνομο κυνήγι, μαζικός τουρισμός κ.ά.


Έρευνα: Συγκεντρώστε πληροφορίες για τα πετρώματα της περιοχής σας και συνδέστε τες με τη δασοκάλυψή της.

Μελέτη πεδίου: Επισκεφτείτε το δάσος και παρατηρήστε τη διαστρωμάτωση του εδά-φους. Μελετήστε το επιφανειακό στρώμα. Εντοπίστε μορφές ζωής σε αυτό και αναζητή-στε πληροφορίες για τη συμβολή τους στην ποιότητα του εδάφους. Ανακαλύψτε σημεία όπου μπορείτε να παρα-τηρήσετε τη λειτουργία της αποικοδόμησης.

Παρατήρηση/προσομοίωση: Παρατηρήστε το ριζικό σύστημα που έχει αναπτυχθεί σε μια γλάστρα. Τοποθετήστε χώμα σε μια άλλη

ανάλογη γλάστρα και ποτίζετε και τις δύο εντατικά. Παρατηρήστε πως το ριζικό σύστη-μα συγκρατεί τα χώματα. Κάντε αναγωγή στο ρόλο των δασών.

Πνευματική διέγερση: Παρατηρήστε αεροφω-τογραφίες από περιοχές που γίνονται εκσκα-φές και συζητήστε τις εντυπώσεις σας.

Καταγραφή: Αποτυπώστε σε έναν πίνακα με κείμενο και εικόνες ενδημικά είδη της περι-οχής σας (φυτά ή ζώα του δάσους) και τους κινδύνους που τα απειλούν. Δημιουργήστε έναν χάρτη της βιοποικιλότητας.

20

Συνέντευξη: Ελάτε σε επαφή με άτομα που δραστηριοποιούνται σε φορείς, οργανώσεις ή Μ.Κ.Ο. της περιοχής σας για την προστασία της χλωρίδας ή της πανίδας, και συλλέξτε πληροφορίες. Μάθετε για τις δράσεις τους και τον εθελοντισμό.

Καταγραφή: Συμπληρώστε πάνω στο χάρτη της Ελλάδας τους εθνικούς δρυμούς. Συζητή-στε για την αξία και την προστασία τους.

Δραματοποίηση: Δημιουργήστε ένα σενάριο συνέντευξης από κάποιο/α απειλούμενο/α είδος/η και παρουσιάστε μια «τηλεοπτική» εκπομπή.

Δρώμενο: Οργανώστε ένα δρώμενο για την ανάγκη προστασίας ενός τοπικού είδους φυ-τού ή ενός ζώου που απειλείται και σχεδιάστε μια δράση παρουσίασης.

Στόχος 16: Ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί



Να κατανοήσουν την ανάγκη να δημιουργηθούν ειρηνικές κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς για βιώσιμη ανάπτυξη, να προαχθεί η δυνατότητα πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλους και να δομηθούν αποτελεσματικοί, υπεύθυνοι και χωρίς αποκλεισμούς σε όλα τα επίπεδα θεσμοί.

Να αντιληφθούν την ανάγκη ύπαρξης νομικού και θεσμικού πλαισίου για την προστασία των δασών.

Να έρθουν σε επαφή με το νομικό πλαίσιο που αφορά στα δάση.

Να γνωρίσουν θεσμούς που είναι υπεύθυνοι για την προστασία των δασών.

Να αναπτύξουν προβληματισμούς γύρω από ανοιχτά νομικά ζητήματα που αφορούν στα δάση.


Μια ματιά στο χτες: Η προστασία των δασών στην αρχαία Ελλάδα

Δάσος και νομοθεσία

Θεσμοί υπεύθυνοι για την προστασία των δασών

Φορείς διαχείρισης

Περιοχές προστασίας

Αισθητικά δάση

Ο συνήγορος του δάσους


Αναζήτηση σε πηγές: Βρείτε μύθους και ανα-φορές από την αρχαιότητα για την προστα-

σία των δασών ή δέντρων. Δραματοποιήστε μύθους που σας εντυπωσίασαν.

21

Καταγραφή: Αναζητήστε τους νόμους που ισχύουν στη χώρα μας για την προστασία των δασών και δημιουργήστε έναν σύντομο κώδι-κα με τα σημαντικότερα άρθρα. Καταγράψτε τους φορείς που εμπλέκονται.

Συνέντευξη: Επικοινωνήστε με έναν εκπρό-σωπο φορέα υπεύθυνου για την προστασία του δάσους και κάντε ερωτήσεις για τις διαδι-κασίες σύνταξης και εφαρμογής των νόμων.

Διαβούλευση: Πάρτε το ρόλο βουλευτών της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης σε μία

φανταστική βουλή και προτείνετε έναν νόμο για την προστασία ενός δάσους. Κάντε δια-βούλευση συζητώντας τα υπέρ και τα κατά του και ολοκληρώστε με ψηφοφορία για την υπερψήφισή ή καταψήφισή του.

Παιχνίδι ρόλων: Εντοπίστε μια ανθρώπινη παρέμβαση που σας δημιουργεί προβληματισμούς σε κάποια δασική περιοχή και οργανώστε μία δικαστική διαδικασία όπου αποφασίζετε για το δίκιο του δάσους ή του/των ανθρώπου/ων που έκανε την παρέμβαση.

Δάσος Ελατιάς (φωτ. Νίκος Πέτρου)

22

Στόχος 17: Συνεργασία για τους στόχους



Να κατανοήσουν την ανάγκη να ενδυναμωθούν τα μέσα εφαρμογής και να αναζωογονηθούν οι παγκόσμιες σχέσεις συνεργασίας με σκοπό επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης.

Να γνωρίσουν θεσμούς που δραστηριοποιούνται στην προστασία των δασών εντός και εκτός της χώρας.

Να αντιληφθούν ότι το θέμα της προστασίας των δασών αποτελεί ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ζήτημα για το οποίο υπάρχει διεθνής συνεργασία σε διάφορα επίπεδα.

Να εντοπίσουν τέτοιες μορφές συνεργασίας που αφορούν και τη χώρα μας και να πληροφο-ρηθούν για αυτές.

Να αισθανθούν ότι, ως πολίτες του κόσμου έχουν λόγο σε σχετικές πρωτοβουλίες.


Ευρωπαϊκοί θεσμοί και δάσος

Περιοχές Natura

Προγράμματα Life

Προστασία μνημείων παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς

Διεθνείς συμβάσεις τις οποίες η Ελλάδα έχει κυρώσει (σύμβαση Ραμσάρ, Σύμβαση Βαρκελώ-νης, UNESCO)


Αναζήτηση σε πηγές: Μάθετε για μνημεία παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς που σχετί-ζονται με δάση και ερευνήστε τις διαδικασίες με τις οποίες γίνεται η ανακήρυξη αυτή.

Σενάριο: Επιλέξτε ένα δάσος που πιστεύε-τε ότι θα άξιζε να μπει υπό την προστασία διεθνών θεσμών και επιχειρηματολογήστε σχετικά.

Επίσκεψη στο πεδίο: Ενημερωθείτε για πε-ριοχές Natura που βρίσκονται κοντά σας. Επιλέξτε κάποια και μάθετε για το καθεστώς ένταξής της. Επισκεφτείτε την περιοχή αυτή.

Άρθρο: Γίνετε δημοσιογράφοι και γράψτε ένα άρθρο για κάποιο πρόγραμμα Life που υλο-ποιείται στην περιοχή σας.

Χάρτης ιδεών: δημιουργήστε έναν χάρτη όπου θα αποτυπώσετε τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις σημαντικότερες παρεμβάσεις της ΕΕ για την προστασία των δασών.

Αντιπαράθεση απόψεων: Ένας νόμος που σχεδιάζεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την προστασία των δασών επηρεάζει αρνη-τικά την περιοχή σας, όπου σημαντικό μέρος της οικονομικής της δραστηριότητας βασίζε-ται στην αξιοποίηση του δάσους, έστω και αν αυτή δεν γίνεται πάντα με ορθές πρακτικές. Δημιουργήστε το σχετικό σενάριο και επιχει-ρηματολογήστε υπέρ ή κατά του αν θα πρέπει η χώρα σας να τον ψηφίσει.

23

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Τα δάση στην Ελλάδα. Αθήνα: Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης

(επιμ.) Καινούργιου Σ., Περδικάρη Σ. (2009) Με το δάσος οδηγό δράττω, δρω, δημιουργώ. Εφαρ-μοσμένα Προγράμματα Δραστηριότητες και Δράσεις για το Δάσος. Αθήνα: Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης.

Φέρμελη, Γ. (2007) Μαθαίνω για τα Δάση. Περιβαλλοντικό Μονοπάτι. Αθήνα: Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης.

Φέρμελη, Γ., Χατζηκώστα Κ. (2009) Μαθαίνω για τα Δάση. Προτάσεις για Εκπαιδευτικές Δραστη-ριότητες και Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Αθήνα: Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης.

Φέρμελη, Γ., Κουτσουβέλη, Α. (2006) Τα πετρώματα με απλά λόγια. Βασικές έννοιες της γεωλογί-ας. Χαρακτηριστικά των πετρωμάτων. Αθήνα: Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης.

UNRIC, Στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης: Επιστολή προς Μαθητές. Ημερομηνία ανάκτησης: 20-10-2017. https://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=36&Itemid=71.

Φέρμελη, Γ., Ρουσομουστακάκη, Μ., Χατζηκώστα, Κ., & Γκάιτλιχ, Μ. (2009) Οδηγός Ανάπτυξης Διαθεματικών Δραστηριοτήτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Αθήνα: ΠΙ-ΥΠΕΠΘ.

ΥΠΑΙΘ-ΙΕΠ (2014). Πρόγραμμα Σπουδών: Επιστημονικό Πεδίο: Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη: Διδακτικό Μαθησιακό Αντικείμενο/Τάξη/επίπεδο εκπαίδευσης: Περιβάλ-λον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη: Νηπιαγωγείο, Α΄-ΣΤ΄ Δημοτικού, Α΄-Γ΄ Γυμνασί-ου. Ημερομηνία ανάκτησης: 20-10-2017. http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/1940

Σπυροπούλου Κατσάνη, Δ., Κοσκολού, Α., Μίτσης, Π., Παυλικάκης, Γ., Φέρμελη, Γ. (2014). Οδηγός εφαρμογής του Προγράμματος Σπουδών: «Περιβάλλον και εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυ-ξη». Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων. Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Ημερο-μηνία ανάκτησης: 27-10-2017. http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/1855

FTRN.org. (xx). What is Fair Trade?. Ημερομηνία ανάκτησης 8/12/2017 http://www.fairtraderesource.org/uploads/2007/09/What-is-Fair-Trade.pdf

Claar, V. & Haight, C. (2015). Is Fair Trade Worth Its Cost? Ημερομηνία ανάκτησης 8/12/17 http://www.gordon.edu/ace/pdf/2015%20Spring%20-%20Claar%20and%20Haight.pdf

Litvinoff, Μ. & Madeley, J. (2007). 10 Reasons to buy fair trade. Ημερομηνία ανάκτησης 8/12/2017 http://clients.squareeye.net/uploads/global/resources/10_Reasons_to_Buy_Fair_Trade.pdf

ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ · 2019. 3. 21. · Παλαιά και σύγχρονα...

Documents

Transcript of ΜΑΘΑΙΝΩ ΓΙΑ ΤΑ ΔΑΣΗ · 2019. 3. 21. · Παλαιά και σύγχρονα...