Modül 25 – Borçlanma Maliyetleri › UserFiles › Documents › modul25.pdf · Modül 25 –...

Modül 25 – Borçlanma Maliyetleri

IFRS Vakfı: IFRS® for SMEs Eğitim Materyali

IFRS Foundation: Training Material for the IFRS® for SMEs

including the full text ofSection 25 Borrowing Costs

of the International Financial Reporting Standard (IFRS)for Small and Medium-sized Entities (SMEs)

issued by the International Accounting Standards Board on 9 July 2009

with extensive explanations, self-assessment questions and case study

IFRS Foundation®

30 Cannon StreetLondon EC4M 6XH

United Kingdom

Telephone: +44 (0)20 7246 6410Fax: +44 (0)20 7246 6411

Email:[email protected]

Publications Telephone: +44 (0)20 7332 2730Publications Fax: +44 (0)20 7332 2749

Publications Email: [email protected]: www.ifrs.org

This training material has been prepared by IFRS Foundation education staff. It has not been approved by the International Accounting Standards Board (IASB). The training material is designed to assist those training others to implement and consistently apply the IFRS for SMEs. For more information about the IFRS education initiative visithttp://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.

IFRS Foundation®

30 Cannon Street | London EC4M 6XH | United KingdomTelephone: +44 (0)20 7246 6410 | Fax: +44 (0)20 7246 6411Email: [email protected] Web: ww.ifrs.org

Copyright © 2010 IFRS Foundation®

Right of use

Although the IFRS Foundation encourages you to use this training material, as a whole or in part, for educational purposes, you must do so in accordance with the copyright terms below.

Please note that the use of this module of training material is not subject to the payment of a fee.

Copyright notice

All rights, including copyright, in the content of this module of training material are owned or controlled by the IFRS Foundation.

Unless you are reproducing the training module in whole or in part to be used in a stand-alone document, you must not use or reproduce, or allow anyone else to use or reproduce, any trade marks that appear on or in the training material. For the avoidance of any doubt, you must not use or reproduce any trade mark that appears on or in the training material if you are using all or part of the training materials to incorporate into your own documentation. These trade marks include, but are not limited to, the IFRS Foundation and IASB names and logos.

When you copy any extract, in whole or in part, from a module of the IFRS Foundation training material, you must ensure that your documentation includes a copyright acknowledgement that the IFRS Foundation is the source of your training material. You must ensure that any extract you are copying from the IFRS Foundation training material is reproduced accurately and is not used in a misleading context. Any other proposed use of the IFRS Foundation training materials will require a licence in writing.

Please address publication and copyright matters to:IFRS Foundation Publications Department30 Cannon Street London EC4M 6XH United KingdomTelephone: +44 (0)20 7332 2730 Fax: +44 (0)20 7332 2749Email: [email protected] Web: www.ifrs.org

The IFRS Foundation, the authors and the publishers do not accept responsibility for loss caused to any person who acts or refrains from acting in reliance on the material in this publication, whether such loss is caused by negligence or otherwise.

The Turkish translation of the Training Material for the IFRS® for SMEs contained in this publication has not been approved by a review committee appointed by the IFRS Foundation. The Turkish translation is copyright of the IFRS Foundation.

The IFRS Foundation logo, the IASB logo, the IFRS for SMEs logo, the ‘Hexagon Device’, ‘IFRS Foundation’, ‘eIFRS’,‘IAS’, ‘IASB’, ‘IASC Foundation’, ‘IASCF’, ‘IFRS for SMEs’, ‘IASs’, ‘IFRS’, ‘IFRSs’, ‘International Accounting Standards’and ‘International Financial Reporting Standards’ are Trade Marks of the IFRS Foundation.

IFRS Vakfı: IFRS® for SME Eğitim Materyali

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’nun 9 Temmuz 2009 tarihinde yayımlamış olduğu

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (SMEs) için Uluslararası Finansal Raporlama Standardı (IFRS)’nın

Bölüm 25 Borçlanma Maliyetleri’nin tam metni ile

genişletilmiş açıklamalar, değerlendirme soruları ve vaka çalışmaları içermektedir.

IFRS Foundation®

30 Cannon StreetLondon EC4M 6XH

İngiltere

Telefon: +44 (0)20 7246 6410Fax: +44 (0)20 7246 6411

E-posta:[email protected]

Yayınlar Dept. Telefon: +44 (0)20 7332 2730Yayınlar Dept. Fax: +44 (0)20 7332 2749

Yayınlar Dept. E-posta: [email protected]: www.ifrs.org

Bu eğitim materyali IFRS Vakfı eğitim personeli tarafından hazırlanmıştır. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) tarafından onaylanmamıştır. Eğitim materyali, IFRS for SMEs’i devamlı olarak uygulayacak kullanıcılara eğitim verelere yardımcı olmak için tasarlanmıştır. IFRS eğitim girişimi hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki web sayfasını ziyaret ediniz:http://www.ifrs.org/Use+around+the+world/Education/Education.htm.

IFRS Foundation®

30 Cannon Street | London EC4M 6XH | İngiltereTelefon: +44 (0)20 7246 6410 | Faks: +44 (0)20 7246 6411E-posta: [email protected] Web: ww.ifrs.org

Telif Hakkı © IFRS Foundation®

Kullanım Hakkı

IFRS Vakfı bu eğitim materyalinin kısmen ya da tamamen kullanımını teşvik etse de, aşağıda verilen telif hakkı koşulları uyarınca kullanılması gerekmektedir.

Bu eğitim materyali modülünün kullanılması herhangi bir ücret ödemesine tabi değildir.

Telif hakkı bildirimi

Telif hakkı da dahil bu eğitim materyali modülü kapsamındaki tüm haklar IFRS Vakfına ait olup, yine IFRS Vakfı tarafından kontrol edilmektedir.

Eğitim modülü bağımsız bir belgede kullanılacak şekilde tamamen veya kısmen çoğaltılmadıkça, kullanılamaz veya çoğaltılamaz, üçüncü kişilerin kullanmasına veya çoğaltmasına, üzerindeki ve eğitim materyalindeki ticari markaların gösterilmesine izin verilemez. Şüpheye mahal vermemek için, eğitim materyallerinin tamamını veya bir kısmını kendi belgelerinizin bir parçası olarak kullanacaksanız üzerinde veya eğitim materyalinde yer alan herhangi bir ticari markayı kullanamaz ve çoğaltamazsınız. Bu ticari markalar IFRS Vakfı ve IASB adları ve logolarını kapsamakta olup bunlarla kısıtlı değildir.

IFRS Vakfı eğitim materyali modülünün tamamı ve bir kısmından alıntı yapmanız durumunda, belgelerinizin eğitim materyali modülünüzün kaynağının IFRS Vakfı olduğuna ilişkin bir telif hakkı onayı içermesini temin etmeniz gerekecektir. IFRS Vakfı eğitim materyalinden kopyalayacağınız herhangi bir alıntının doğru bir şekilde çoğaltıldığından ve yanıltıcı bir bağlamda kullanılmadığından emin olmanız gerekmektedir. IFRS Vakfı eğitim materyalleri için önerilecek herhangi bir diğer kullanım yazılı lisans gerektirmektedir.

Lütfen yayınlar ve telif hakkı ile ilgili konuları aşağıdaki adrese bildiriniz:IFRS Vakfı Yayın Departmanı 30 Cannon Street, Londra, EC4M 6XH, İngiltere Telefon: +44 (0)20 7332 2730 Faks: +44 (0)20 7332 7249E-posta: [email protected] Web: www.ifrs.org

Bu zarar ihmalden veya diğer nedenlerden kaynaklansın veya kaynaklanmasın, IFRS Vakfı, yazarlar ve yayıncılar bu yayında yer alan materyale dayalı olarak hareket eden veya hareket etmekten kaçınan herhangi bir şahsa yönelik zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmez.

Bu yayında yer alan KOBİ’ler için IFRS® Eğitim Materyalinin Türkçe tercümesi IFRS Vakfı tarafından atanmış bir inceleme komitesi tarafından onaylanmıştır. Türkçe tercümesinin telif hakları IFRS Vakfına aittir.

IASB logosu/ IFRS Vakfı logosu/’Altıgen Aygıt’, IFRS Vakfı Eğitim logosu, IFRS vakfı, eIFRS, IAS, IASB, IFRS Vakfı Eğitimi, IASs, IFRIC, IFRS, IFRSs, International Accounting Standards- UIuslararası Muhasebe Standartları, International Financial Reporting Standards-UIuslararası Finansal Raporlama Standartları ve SIC IFRS Vakfının ticari markalarıdır.

IASC Foundation: Training Material for the IFRS® for SMEs (version 2010-1) iv

İçindekiler

GİRİŞ Öğrenim çıktıları IFRS for SMEs Hükümlere giriş HÜKÜMLER VE ÖRNEKLER Bu bölümün kapsamı Muhasebeleştirme Açıklamalar ÖNEMLİ TAHMİNLER VE DİĞER HÜKÜMLER TAM SET IFRS’LER İLE KARŞILAŞTIRMA BİLGİNİZİ TEST EDİN BİLGİNİZİ UYGULAYIN Vaka Çalışması Vaka Çalışmasının cevabı

112233578910121213

1


IASC Foundation: Training Material for the IFRS® for SMEs (version 2010-1)

Bu eğitim materyali, IASC Vakfının eğitim personeli tarafından hazırlanmış olup, Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) tarafından onaylanmamıştır. Küçük ve orta büyüklükteki işletmelere (KOBİ) uygulanacak muhasebe hükümleri, IASB tarafından Temmuz 2009’da yayımlanan KOBİ’ler için Uluslararası Finansal Raporlama Standardında (IFRS) düzenlenmiştir.

GİRİŞ

Bu modül, IFRS for SMEs’in 25 inci bölümü olan Borçlanma Maliyetleri uyarınca borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi ve raporlanması konusunu ele almaktadır. Bu modül, öğrencilere konuyu tanıtmakta, yayımlanan resmi metin konusunda rehberlik sağlamakta, örneklerin kullanılması aracılığıyla hükümlerin anlaşılmasını kolaylaştırmakta ve borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesinde gerekli olan önemli değerlendirmeleri göstermektedir. Ayrıca bu modülde, öğrencinin hükümlere yönelik bilgisini test etmek için hazırlanan sorular ile IFRS for SMEs uyarınca borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesine yönelik yeteneğini geliştirmek için tasarlanan örnek olaylar yer almaktadır.

Öğrenim çıktılarıBu modülün başarılı bir şekilde tamamlanması üzerine, borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi ve raporlanmasına ilişkin olarak IFRS for SMEs’de yer alan hükümler öğrenilmiş olacaktır. Ayrıca söz konusu hükümlerin uygulamada kullanılışını gösteren örnek olayların tamamlanmasıyla, IFRS for SMEs uyarınca muhasebeleştirme ve finansal tabloların sunuluşu konusundaki yeterliliğiniz artacaktır. Bu modül, IFRS for SMEs kapsamında kullanıcılara, özellikle aşağıda yer alan hususlar açısından faydalı olmayı amaçlamaktadır:

Borçlanma maliyetlerinin diğer maliyetlerden ayırt edilebilmesi,••

Finansal tablolarda borçlanma maliyetlerinin açıklanması,••

Borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi açısından gerekli olan değerlendirmelere ilişkin ••bir yaklaşımın ortaya konabilmesi.

2



IFRS for SMEsIFRS for SMEs’in, kamuya hesap verme yükümlülüğü bulunmayan işletmelerin genel amaçlı finansal tablolarına uygulanması amaçlanmaktadır (bakınız: Bölüm 1 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler).

IFRS for SMEs, zorunlu hükümler ve söz konusu hükümlerle birlikte yayımlanan (zorunlu olmayan) diğer materyallerden oluşur.

Zorunlu olmayan materyaller aşağıdakilerden oluşmaktadır:

•• IFRS for SMEs’e genel bir giriş yapan ve Standardın amacını, yapısını ve uygulama alanını açıklayan önsöz.

Örnek finansal tablolar ile dipnot kontrol listesini içeren uygulama rehberi.••

IASB’nin •• IFRS for SMEs’e ilişkin sonuçlara ulaşırken sergilediği temel yaklaşımı özetleyen Karar Gerekçeleri.

IFRS for SMEs•• ’in yayımlanması konusunda muhalif görüş bildiren bir IASB üyesinin muhalif görüşü.

IFRS for SMEs’de Terimler Sözlüğü zorunlu hükümlerin bir parçasıdır.

IFRS for SMEs’de Bölüm 21 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar, Bölüm 22 Borçlar ve Özkaynak ile Bölüm 23 Hasılat’ta ekler yer almaktadır. Söz konusu ekler zorunlu olmayan rehberlerdir.

Hükümlere girişKüçük ve orta büyüklükteki işletmelerin genel amaçlı finansal tablolarının amacı, kendi özel bilgi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak hazırlanmış raporlar talep edebilme imkânı bulunmayan geniş bir kullanıcı kitlesine, genel olarak bir işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve nakit akışları hakkında ekonomik kararlar almalarında faydalı olacak bilgiler sağlamaktır.

Bölüm 25’in amacı, borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi konusunu düzenlemektir. Borçlanma maliyetleri, borçlanma ile ilişkili olarak işletmenin katlandığı faiz ve diğer maliyetlerden oluşur. Bu bölüm tüm borçlanma maliyetlerinin ortaya çıktıkları dönemde gider olarak kâr veya zararda muhasebeleştirilmesini gerektirir. Ayrıca diğer bölümlerde de borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesini ve raporlanmasını düzenleyen hükümler yer almaktadır (Bölüm 11 Temel Finansal Araçlar’da etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan faiz giderine ve Bölüm 20 Kiralamalar’da finansal kiralamalarda ortaya çıkan finansman giderlerine ilişkin hükümler bulunmaktadır).

3



HÜKÜMLER VE ÖRNEKLER

Bu bölümün kapsamı 25.1 Bu bölüm, borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi konusunu ele almaktadır.

Borçlanma maliyetleri, borçlanmayla ilgili olarak katlanılan faiz ve diğer maliyetlerdir. Borçlanma maliyetleri aşağıdakileri içermektedir:

(a) Bölüm 11 Temel Finansal Araçlar’da tanımlandığı şekliyle etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanmış olan faiz giderlerini.

(b) Bölüm 20 Kiralamalar uyarınca muhasebeleştirilen finansal kiralamalara ilişkin finansman giderlerini.

(c) Yabancı para ile borçlanmalarda, faiz maliyetlerine yönelik düzeltme olarak dikkate alındıkları ölçüde olmak üzere, kur farklarını.

Notlar Hem borçlanma maliyetleri hem de kur farkları gider olarak muhasebeleştirildiği için,

borçlanma maliyetlerinin yabancı para ile borçlanmalardan kaynaklanan kur farkı bileşeni, faiz maliyetlerine yönelik düzeltme olarak dikkate alındığı ölçüde IFRS for SMEs açısından önemli bir husus değildir.

Örnekler 25.1 – borçlanma maliyetleriÖr 1 Bir işletme bankadan aldığı 100.000 PB’lik1 kredi için her yıl, %5 sabit oranda faiz

borcuna katlanmaktadır.

Krediye ilişkin % 5 faiz borçlanma maliyetidir.

Ör 2 Bir işletme yerel bir bankaya 100.000 PB tutarında tahvil ihraç etmiştir. İhraç sözleşmesi, işletmenin tahvili itfa edebilmesi için ihracın altıncı yılında bankaya 134.010 PB (100.000 PB anapara ödemesi ve 34.010 PB prim olmak üzere) ödeme yapmasını gerektirmektedir. Tahvil sıfır kuponludur (yani faizsizdir).

(1) Bu örnekte ve bu modülde yer alan diğer tüm örneklerde parasal tutarlar “para birimi (PB)” ile gösterilmiştir.

IFRS for SMEs Bölüm 25 Borçlanma Maliyetleri’nin içeriği aşağıda belirtilmiş olup, gri renkle gölgelendirilmiştir. IFRS for SMEs’in Terimler Sözlüğünde tanımlanan terimler de söz konusu hükümlerin parçasıdır. Anılan terimler 25 inci bölüm metninde ilk defa geçtikleri yerde koyu olarak gösterilmiştir. IASC Vakfının eğitim personeli tarafından eklenen notlar ve örnekler gölgelendirilmemiştir. Personel tarafından yapılan eklemeler, IFRS for SMEs’in bir parçasını oluşturmamakta olup, IASB tarafından onaylanmamıştır.

4



İtfa priminin her bir döneme ilişkin kısmı borçlanma maliyetidir. Bölüm 11 Temel Finansal Araçlar uyarınca işletme tahvili itfa edilmiş maliyeti üzerinden muhasebeleştirir. İtfa edilmiş maliyet uyarınca 34.010 PB’lik prim tahakkuku, tahvilin vadesi boyunca etkin faiz yöntemi kullanılarak muhasebeleştirilir.

Tahvile ilişkin faiz oranı, hesaplama tablosu ya da finansal hesap makinesi kullanarak % 5 olarak hesaplanır (yani 6 yıl sonunda % 5 üzerinden tek bir seferde ödenen 134.010 PB’nin bugünkü değeri 100.000 PB’dir) (Hesaplama: 100.000 PB x (1+ r) ^ 6 = 134.010 PB).

34.010 PB’lik prim aşağıdaki gibi itfa edilir:

Yıl Primin itfası (%5 x borç)

Borç Prim

100.000 PB 34.010 PB

1 5.000 PB 105.000 29.010

2 5.250 110.250 23.760

3 5.513 115.763 18.247

4 5.788 121.551 12.459

5 6.078 127.629 6.381

6 6.381 134.010 0

Ör 3 Bir işletme yılda % 5 oranında faiz ile 100.000 PB tutarında kredi almak için 1.000 PB’lik harç (yasal ücret) ödemek durumundadır. Kredinin anaparası borcun altıncı yılında ödenebilmektedir.

Kredi üzerindeki faiz borçlanma maliyetidir. Ayrıca yasal ücretlerin (kredinin elde edilmesi için katlanılan yardımcı gider) itfası da borçlanma maliyetidir. Bölüm 11 uyarınca kredi itfa edilmiş maliyeti üzerinden muhasebeleştirilir. İtfa edilmiş maliyet uyarınca 1.000 PB’lik işlem maliyeti kredinin ilk ölçümüne dahil edilir ve kredinin ömrü boyunca etkin faiz yöntemi kullanılarak muhasebeleştirilir.

Ör 4 Bir işletme, kiralayan olarak, bir teçhizatın finansal kiralama sözleşmesine taraf olmuştur. Paragraf 20.9 uyarınca, kiralama sözleşmesinin başlangıcında işletme 100.000 PB tutarında varlık ve 100.000 PB tutarında borç muhasebeleştirmiştir. İşletme, sözleşmeyi düzenlemek ve müzakere için 5.000 PB’lik maliyete katlanmıştır. İşletme 20.11 paragrafı uyarınca asgari kira ödemelerini, finansman giderleri ve mevcut borcundaki azalma olarak ayrıştırmıştır.

Finansman gideri bir borçlanma maliyetidir.

5



Sözleşmeyi düzenleme ve müzakere maliyeti olan 5.000 PB, kiracı için doğrudan başlangıç maliyetidir. Paragraf 20.9 uyarınca, bu tür maliyetler varlık olarak muhasebeleştirilen tutara eklenir. Doğrudan başlangıç maliyetini varlığın defter değerine eklemek (ve bu yüzden defter değerinin 5.000 PB artması) varlığın faydalı ömrü ve kiralama döneminden kısa olanı boyunca muhasebeleştirilen toplam tutarı 5.000 PB artıracaktır.

Ör 5 Bir işletme yabancı bankadan aldığı ve altıncı yılında tamamı geri ödenecek olan 100.000 YPB2 değerindeki kredi için yıllık sabit % 2 oranında faiz ödemektedir. İşletmenin geçerli para birimi PB’dir. İşletme, PB ve YPB arasındaki enflasyon farkına ilişkin beklenen kur zararını dikkate aldıktan sonra, PB cinsinden aynı tutardaki kredinin yıllık % 5 faiz oranı ile karşılaştırıldığında, YPB cinsinden kredinin etkin faiz oranının yıllık olarak yaklaşık % 4 olacağını düşündüğünden, YPB üzerinden borçlanmıştır. PB/YPB döviz kuru ve enflasyon endekslerindeki değişim, işletmenin tahminlerinin yerinde olduğunu göstermiştir.

Borca ilişkin döviz kuru zararı ve faiz borçlanma maliyetidir. Döviz kuru zararlarının ve raporlama dönemine ilişkin faizin toplamı, PB cinsinden eşdeğer bir kredinin raporlama dönemine ilişkin faiz oranından düşüktür.

Ör 6 Koşullar, örnek 5’teki koşullarla aynıdır. Fakat bu örnekte, döviz kuru zararlarının ve YPB cinsinden krediye ilişkin faizin, işletmenin geçerli para birimi (PB) cinsinden kullandığı bir krediye ilişkin faiz tutarını aştığını varsayalım.

İşletmenin yabancı para birimi cinsinden kredilere ilişkin muhasebe politikası toplam borçlanma maliyetini (anaparaya ilişkin faiz ve kur farkları), aynı kredinin PB cinsinden alınacak olması durumunda raporlama döneminde ödenecek olan faiz tutarını esas alan teorik bir borçlanma maliyeti ile sınırlamaktadır. Bu tutarı aşan döviz kuru zararı, eğer varsa, kur farkı zararı olarak sınıflandırılmaktadır.

Borçlanma maliyeti olarak muhasebeleştirilebilecek olan kur farkı zararı tutarı, işletmenin 25.1(c) paragrafının hükümlerini uygulayan muhasebe politikası uyarınca sınırlandırılır. Sınırlandırma, aynı kredinin PB cinsinden alınacak olması durumunda raporlama döneminde ödenecek olan faiz tutarını esas alan teorik bir borçlanma maliyetini aşmayacak olan toplam borçlanma maliyetidir (anaparaya ilişkin faiz ve kur farkları).3 Söz konusu tutarı aşan kur farkı zararları, eğer varsa, kur farkı zararları olarak sınıflandırılmaktadır.

Muhasebeleştirme

25.2 Tüm borçlanma maliyetleri, oluştukları dönemde kâr veya zararda gider olarak muhasebeleştirilir.

(2) Bu örnekte ve bu modülde yer alan diğer tüm örneklerde yabancı parasal tutarlar “yabancı para birimi (YPB)” ile gösterilmiştir.(3) 25.1(c) Paragrafının hükümlerine ilişkin diğer uygulama yöntemleri de kabul edilebilir.

6



Örnekler 25.2 - muhasebeleştirmeÖr 7 Bir işletme 1 Ocak 20X1’de yerel bir bankadan 100.000 PB tutarında kredi almıştır.

Banka krediye ilişkin faiz oranını yıllık sabit %5 oranında belirlemiştir. Faiz, kredinin kalan tutarı üzerinden yıllık olarak ödenebilmektedir (yani her yılın 31 Aralık tarihinde). Anaparanın (100.000 PB) tamamının kredinin altıncı yılında geri ödenmiş olması gerekmektedir.

İşletme, 5.000 PB tutarında faizi (borçlanma maliyeti) 31 Aralık 20X1 tarihinden 31 Aralık 20X6 tarihine kadar her bir dönem için kâr veya zararın belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirmelidir.

Ör 8 İşletme 1 Temmuz 20X1 tarihinde yerel bir bankadan 100.000 PB tutarında kredi almıştır. Banka, faiz oranını yıllık sabit %5 oranında belirlemiştir. Faiz, borcun kalan tutarı üzerinden yıllık olarak ödenmektedir (yani her yılın 30 Haziran tarihinde). Anaparanın (100.000PB) tamamının kredinin altıncı yılında geri ödenmiş olması gerekmektedir. İşletmenin raporlama dönemi 31 Aralık’ta sona ermektedir.

İşletme 2.500 PB tutarında faizi (borçlanma maliyeti) 31 Aralık 20X1 tarihinden 31 Aralık 20X7 tarihine kadar her yılsonunda kâr veya zararın belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirmelidir (yani faiz, kredinin devam ettiği söz konusu her bir yılın altı aylık dönemleri için tahakkuk etmektedir).

İşletme 5.000 PB tutarında faizi (borçlanma maliyeti) 31 Aralık 20X2 tarihinden 31 Aralık 20X6 tarihine kadar her bir dönem için kâr veya zararın belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirmelidir.

Ör 9 İşletme 1 Ocak 20X1 tarihinde bir yerel bankaya 100.000PB tutarında tahvil ihraç etmiştir. İhraç sözleşmesi, işletmenin tahvili itfa edebilmesi için 31 Aralık 20X2 tarihinde bankaya 110.250 PB ödemesini gerektirmektedir. Borçlanma senedi sıfır kuponludur (yani “faizsiz”dir).

İşletme, sırası ile 5.000 PB ve 5.250 PB tutarındaki borçlanma maliyetini, 31 Aralık 20X1 ve 31 Aralık 20X2 tarihlerinde sona eren her bir dönem için kâr veya zararın belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirmelidir. Borçlanma maliyeti, etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan itfa priminin dönemlere ilişkin kısmıdır (Etkin faiz yönteminin uygulaması Bölüm 11’de yer almaktadır) (Hesaplama: 100.000 PB x (1+r)^2 = 110.250 PB).

Ör 10 1 Ocak 20X1 tarihinde bir işletme 5.000 PB (ya da %5) sabit faiz oranlı 100.000 PB tutarında kredi almak için, 5.000 PB işlem maliyetine katlanmıştır. Faiz kredinin kalan tutarı üzerinden yıllık olarak ödenmektedir (yani her yıl 31 Aralık tarihinde). 100.000 PB’lik anaparanın tamamının kredinin ikinci yılında ödenmiş olması gerekmektedir.

İşletme sırası ile 7.406(a) PB ve 7.594(c) PB tutarındaki borçlanma maliyetini 31 Aralık 20X1 ve 31 Aralık 20X2 tarihlerinde sona eren her bir dönem için kâr veya zararın belirlenmesinde gider olarak muhasebeleştirmelidir. Borçlanma maliyeti işlem maliyetlerini ve Bölüm 11 uyarınca etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan faiz oranını içerir.

7



95.000 PB(a) (b) x 7.796 PB(e) = 7.406 PB, 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren yıla ilişkin finansman maliyeti

100.000 PB kredi gelirleri eksi 5.000 PB işlem maliyeti = 95.000 PB, 1 Ocak 20X1 (b)

tarihindeki borç

97.406 PB(c) (d) x %7.796(e) = 7.594 PB, 31 Aralık 20X2 tarihinde sona eren yıla ilişkin finansman maliyeti

95.000 PB(d) (b) + 7.406 PB(a) eksi 5.000 PB ödeme = 97.406 PB, 31 Aralık 20X1 tarihindeki borç

Hesap makinesi kullanılarak aşağıdaki şekilde hesaplanabilen yıllık etkin faiz (e)

oranı 7.796’dır: n = 2, PV = 95.000 PB, FV = 100.000 PB, PMT = 5.000 PB

Açıklama 25.3 Paragraf 5.5(b), finansman maliyetlerinin açıklanmasını gerektirir. Paragraf 11.48(b),

gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılmayan finansal borçlar için toplam faiz giderinin (etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan) açıklanmasını gerektirir. Bu bölüm ilave herhangi bir açıklama gerektirmez.

8



ÖNEMLİ TAHMİNLER VE DİĞER HÜKÜMLER

IFRS for SMEs hükümlerini işlem ve olaylara uygularken çoğu kez değerlendirmede bulunmak gerekir. Yapılan önemli değerlendirmeler ve tahminin belirsizliğinin ana kaynakları hakkındaki bilgi, işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve nakit akışlarının değerlendirilmesinde fayda sağlar.

Sonuç olarak paragraf 8.6 uyarınca işletmenin muhasebe politikalarının uygulanma sürecinde yönetim tarafından yapılan ve finansal tablolarda muhasebeleştirilen tutarlar üzerinde en önemli etkiye sahip olan değerlendirmeler açıklanmalıdır. Ayrıca, paragraf 8.7 uyarınca, geleceği ilgilendiren temel varsayımlar ve gelecek finansal yıl içinde varlık ve borçların defter değerlerinde önemli değişikliklere neden olma açısından büyük riske sahip olan, raporlama dönemindeki tahminlerin belirsizliklerinin diğer ana kaynakları açıklanmalıdır.

IFRS for SMEs’in diğer bölümleri belirli değerlendirmeler ve tahminlerdeki belirsizlikler hakkında bilginin açıklanmasını gerektirir.

Muhasebeleştirme ve ölçme Borçlanma maliyetleri (finansman maliyetleri) IFRS for SMEs’in diğer bölümleri uyarınca ölçülür (örneğin Bölüm 11 Temel Finansal Araçlar ve Bölüm 20 Kiralamalar). Bölüm 25 ek bir düzenleme getirmemektedir.

9



TAM SET IFRS’LERLE KARŞILAŞTIRMA

Borçlanma maliyetleri açısından, 9 Temmuz 2009’da yayımlanan IFRS for SMEs (bakınız: Bölüm 25 Borçlanma Maliyetleri) ile IAS 23 Borçlanma Maliyetleri arasındaki farklılıklar genel olarak aşağıdaki gibidir:

IAS 23 uyarınca, özellikli bir varlığın edinim, inşaatı ya da üretimiyle doğrudan ilişkilendirilebilen borçlanma maliyetlerinin, söz konusu varlığın maliyetinin bir parçası olarak aktifleştirilmesi gerekmektedir.

Fayda-maliyet dengesi nedeniyle IFRS for SMEs’in 25 inci Bölümü uyarınca bu tür maliyetlerin gidere yüklenmesi gerekmektedir.

Tam set IFRS’lerde (bakınız: IAS 23 paragraf 6) ve IFRS for SMEs’de (bakınız: paragraf 25.1) borçlanma maliyetlerinin oluşumu benzerdir. Fakat konunun temelinde yer alan “finansman maliyetleri”nin hesaplanmasına ilişkin hükümlerin farklı olabilmesi nedeniyle, IAS 23’te ve Bölüm 25’te tanımlanan borçlanma maliyetleri arasında farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Örneğin, IFRS for SMEs Bölüm 11 Temel Finansal Araçlar uyarınca hesaplanan faiz gideri, aynı araç için tam set IFRS’ler (örneğin IAS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme) uyarınca hesaplanan “finansman maliyeti”nden farklı olabilmektedir.

10



BİLGİNİZİ TEST EDİN

Aşağıda yer alan soruları cevaplayarak, IFRS for SMEs uyarınca borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesine yönelik hükümlere ilişkin bilginizi test ediniz.

Testi tamamlayınca cevaplarınızı testin sonunda yer alan cevaplarla kontrol ediniz.

Tüm tutarların önemli olduğunu varsayınız.

Aşağıda yer alan ifadelerden en doğru olanını işaretleyiniz.

Soru 1Borçlanma maliyetlerinin tanımı aşağıdaki ifadelerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

Borçlanma maliyetleri, fonların ödünç alınması ile bağlantılı olarak işletmenin maruz (a) kaldığı faiz ve diğer giderlerdir.

Borçlanma maliyetleri, sadece Bölüm 11 (b) Temel Finansal Araçlar’da tanımlandığı şekliyle etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan faiz gideridir.

Borçlanma maliyetleri, sadece Bölüm 20 (c) Kiralamalar uyarınca muhasebeleştirilen finansal kiralamalar ile ilgili finansman giderleridir.

Hiçbiri.(d)

Soru 2Borçlanma maliyetleri aşağıdakilerden hangisini içermez?

Banka cari hesaplarına ilişkin faiz.(a)

Alınan kredilerle bağlantılı olarak artan yönetim ücretleri.(b)

Bölüm 20 (c) Kiralamalar uyarınca muhasebeleştirilen finansal kiralama kapsamındaki finansal giderler.

Özkaynak sahiplerine beyan edilen kâr payları.(d)

11



Soru 3Bir işletme borçlanma maliyetlerini nasıl muhasebeleştirmelidir?

Tüm borçlanma maliyetlerini oluştukları dönemde kâr veya zararda gider olarak (a) muhasebeleştirmelidir.

Amaçlanan kullanıma veya satışa hazır hale getirilmesi zorunlu olarak uzun bir süre (b) gerektiren ve bir varlığın edinimi, inşaatı ya da üretimiyle doğrudan ilişkilendirilebilen borçlanma maliyetlerinin, söz konusu varlığın maliyetinin bir parçası olarak aktifleştirildiği durumlar dışında, tüm borçlanma maliyetlerini oluştukları dönemde kâr veya zararda gider olarak muhasebeleştirmelidir.

Borçlanma maliyetlerine ilişkin muhasebe politikası olarak yukarıdaki (a) veya (b) (c) seçeneklerinden birini seçerek, seçmiş olduğu politikayı bütün borçlanma maliyetlerine tutarlı olarak uygulamalıdır.

CevaplarS1 (a) bakınız: paragraf 25.1

S2 (d) bakınız: paragraf 25.1

S3 (a) bakınız: paragraf 25.3

12



BİLGİNİZİ UYGULAYIN

Aşağıda yer alan örnek olayı çözerek IFRS for SMEs uyarınca borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirilmesine yönelik hükümlere ilişkin bilginizi uygulayınız.

Örnek olayı tamamlayınca, bu testin sonrasında yer alan listeyle cevaplarınızı karşılaştırınız.

Vaka çalışması

KOBİ A, 1 Ocak 20X1 tarihinde yabancı bir bankadan 150.000 YPB tutarında (söz konusu tarihte bu tutar 300.000 PB’ye eşittir) kredi almıştır. YPB cinsinden kredinin geri ödeme tarihi 31 Aralık 20X9’dur ve yıllık %2 oranında sabit faizi vardır. Faiz, kredinin henüz ödenmemiş olduğu dönemlerde kalan borç üzerinden yıllık olarak (yani her yıl 31 Aralık tarihinde) ödenir. İşletme, PB ve YPB arasındaki enflasyon farkına ilişkin beklenen kur zararını dikkate aldıktan sonra, PB cinsinden aynı tutardaki kredinin yıllık % 5 faiz oranı ile karşılaştırıldığında, YPB cinsinden kredinin etkin faiz oranının yıllık olarak yaklaşık % 4 olacağını düşündüğünden, YPB üzerinden borçlanmıştır. PB/YPB döviz kuru ve enflasyon endekslerindeki değişim, işletmenin tahminlerinin yerinde olduğunu göstermiştir.

1 Ocak 20X1 tarihinde KOBİ A, Z Bankasından aldığı 200.000 PB’lik kredi için 5.000 PB tutarında işlem maliyetine katlanmış ve bu tutarı ödemiştir. PB cinsinden sabit faizli kredinin yıllık faiz oranı yüzde 5’tir (yıllık bileşik faiz). Hem anapara hem de tahakkuk eden faizlerin ödemesi 31 Aralık 20X5 tarihinde yapılmalıdır.

31 Mart 20X1 tarihinde KOBİ A, Y Bankasına 100.000 PB nominal değerli 90.000 PB tutarında tahvil ihraç etmiştir (tahvil 10.000 PB iskontolu olarak ihraç edilmiştir). Tahvil faizsizdir. Fakat 1 Nisan 20X4 tarihinde KOBİ A, tahvili itfa etmek için Y Bankasına 105.000 PB ödemelidir (yani tahvil 5.000 PB prim ile itfa edilmelidir).

30 Haziran 20X1 tarihinde KOBİ A, bir teçhizat için kiracı olarak finansal kiralama yapmıştır. KOBİ A, kiralama sözleşmesindeki hak ve yükümlülükleri muhasebeleştirmek için 100.000 PB’lik varlık, 100.000 PB’lik borç muhasebeleştiriştir. Finansal kiralamada saklı olan faiz oranı yıllık yüzde 5’tir. Finansal kiralama ödemeleri, kalan bakiye üzerinden yıllık olarak yapılmaktadır.

31 Ağustos 20X1 tarihinde KOBİ A, bir teçhizat için kiracı olarak faaliyet kiralaması yapmıştır. KOBİ A, 1 Eylül 20X1 tarihinden 31 Ocak 20X2 tarihine kadar teçhizatın kullanım hakkını elde etmek için kiralama sözleşmesi uyarınca, aylık 1.000 PB ödemiştir.

KOBİ A’nın geçerli para birimi PB’dir. 31 Aralık 20X1 tarihinde döviz kuru 1YPB = 2,04 PB’dir.

KOBİ A’nın 31 Aralık 20X1 tarihinde sona eren dönem için borçlarının ve borçlanma maliyetlerinin muhasebe kayıtlarını yapınız.

13



Vaka çalışmasının cevabı

1 Ocak 20X1

Kasa 300.000 PB

Finansal borçlar 300.000 PB

YPB cinsinden uzun vadeli finansal borçların muhasebeleştirilmesi.


Kasa 5.000 PB

PB cinsinden uzun vadeli finansal borç için katlanılan işlem maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi.

Kasa 200.000 PB


PB cinsinden uzun vadeli finansal borcun muhasebeleştirilmesi.

31 Mart 20X1

Kasa 90.000 PB


10.000 PB tutarında iskonto ile ihraç edilen 100.000 PB tutarındaki uzun vadeli finansal borcun (tahvilin) muhasebeleştirilmesi (bakınız: Bölüm 11 Temel Finansal Araçlar).

30 Haziran 20X1

Maddi duran varlıklar (kiralanan teçhizat) 100.000 PB


Finansal kiralamadan kaynaklanan varlığın (kiralanan teçhizat) ve finansal borcun muhasebeleştirilmesi.

31 Aralık 20X1

Kâr veya zarar (borçlanma maliyeti-faiz ve 6.120 PB(a)

tahakkuk eden faize ilişkin döviz kuru zararı)

Kasa 6.120 PB

14



YPB cinsinden finansal borca ilişkin faiz ödemesinin ve tahakkuk eden faize ilişkni döviz kuru zararının muhasebeleştirilmesi.

Kâr veya zarar (borçlanma maliyeti- döviz kuru zararı) 6.000 PB(b)


Faiz giderlerinin düzeltilmesi olarak dikkate alınan YPB cinsinden uzun vadeli finansal borca ilişkin döviz kuru zararının muhasebeleştirilmesi.

Kâr veya zarar (borçlanma maliyetleri-faiz ve işlem maliyetleri) 10.789 PB(d)

Finansal borçla 10.789 PB

PB cinsinden uzun vadeli finansal borca ilişkin finansman maliyetlerinin (faiz ve işlem maliyetleri) muhasebeleştirilmesi.

Kâr veya zarar (borçlanma maliyetleri - ihraç iskontoları ve itfa primi) 3.559 PB(g)


Uzun vadeli finansal borca – tahvile ilişkin finansman maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi.

Kâr veya zarar (borçlanma maliyetleri- finansman maliyetleri) 2.500 PB(i)

Finansal borçlar (kısa vadeli borç) 2.500 PB

Finansal kiralama borcuna ilişkin finansman maliyetlerinin muhasebeleştirilmesi.

İşletme ayrıca, (bir borçlanma maliyeti olmayan) faaliyet kiralamasına ilişkin kira ödemelerini aşağıdaki gibi muhasebeleştirir:

Kâr veya zarar (faaliyet kiralaması giderleri) 4.000 PB(j)

Kasa 4.000 PB

Faaliyet kiralaması ödemelerinin muhasebeleştirilmesi (söz konusu ödemeler borçlanma maliyeti değildir).

Aşağıdaki hesaplamalar ve açıklayıcı notlar bu örnek olayın cevabının bir parçası değildir.(a) 150.000 PB x % 2 faiz x 2,04 döviz kuru = 6.120 PB faiz ve döviz kuru zararı(b) 306.000 PB(c) eksi 300.000 PB (YPB cinsinden kredinin 1 Ocak 20X1 tarihindeki defter değeri)

= 6.000 PB döviz kuru zararı(c) 150.000 YPB x 2,04 döviz kuru = 306.000 PB (150.000 YPB tutarındaki kredinin 31 Aralık 20X1

tarihindeki defter değeri)

15



(d) 195.000(e) x %5,533 etkin faiz oranı(f) = 10.789 PB finansman gideri (faiz ve işlem maliyeti)(e) 200.000 PB kredi eksi 5.000 PB işlem maliyeti = 195.000 PB (2 Ocak 20X1 tarihindeki defter

değeri)(f) % 5,553 etkin faiz oranı, finansal hesap makinesi kullanılarak hesaplanmıştır.

Bu rakam aşağıdaki şekilde de elde edilebilir:

200.000 PB x 1,05^5 = 255.256,3 PB (bu rakam 5 yılın sonundaki anapara ve bileşik faiz toplamına eşittir)

255.256,3 PB tutarını başlangıçtaki defter değeri olan 195.000 PB’ye indirgeyen oran %5,533’tir ve bu oran şu şekilde elde edilir:

(255.256,3 PB / 195.000 PB^ [1/5]-1)(g) 90.000 PB ihraç tutarı x %5,273 etkin faiz oranı(h) x 9/12 ay (1 Nisan – 31 Aralık arası) = 3.559

PB finansman gideri – ihraç iskontosu ve itfa primi (etkin faiz oranı)(h) %5,273 etkin faiz oranı finansal hesap makinesi veya hesap tablosu kullanılarak hesaplanmıştır.(i) 100.000 PB borç x %5 kiralamadaki saklı faiz oranı x 6/12 ay (1 Temmuz - 31 Aralık arası) =

2.500 PB finansman gideri(j) 4 ay (1 Eylül – 31 Aralık arası) x 1.000 PB faaliyet kiralaması ödemesi = 4.000 PB faaliyet

kiralaması gideri (not: faaliyet kiralaması gideri bir borçlanma maliyeti değildir)

Modül 25 – Borçlanma Maliyetleri › UserFiles › Documents › modul25.pdf · Modül 25 –...

Documents

Transcript of Modül 25 – Borçlanma Maliyetleri › UserFiles › Documents › modul25.pdf · Modül 25 –...