mivusamzimrot shemodgomas...
Transcript of mivusamzimrot shemodgomas...
1
DdaTo barbaqaZe
mivusamZimroT Semodgomas
(leqsebi, 1984-1990)
gamomcemloba “alternatiuli xelovnebis centri”
Tbilisi, 1991
2
Zvirfaso mkiTxvelo! Cemi Semoqmedebis bejiTi analizi mafiqrebin-
ebs, rom igi axal gzebs kvalavs XX saukunis qarTul poeziaSi. ni-
Wieri literaturuli axalTaoba SeZlebs am leqsebis organul aT-
visebas sakuTari, yvelasgan gamorCeuli xmis damkvidrebis gzaze.
avtori
redaqtori beqa barqaia
3
dedaCems mokrZalebiT vuZRvni am wigns
avtori
sviringi
iTvlian sunTqvis nabijebi gulisa da Tvalis nabijebs;
asdevnebian maT nakvalevs udabnoSi,
sadac mkvdar qviSas qariSxali ver aacekvebs,
sadac sivrceSi gatyorcnili bumerangebi
miliardjer ubrundebaT monadireebs;
undili kvirti wyals moelis, mZime zaTqiT rom gadaixsnas,
Semoamtvrios mzes xviJiri, aradyofnis gulisfeTqvas miayurados.
rogor gavWimo siberisgan xerxemalSi modrekili kiTxva euli?!
me waval, xeebs gavuwvebi naklulad qmnili!
Semivrdomeben Secodebebs,
mZlavr sunTqvaSi didsulovnad Seifareben,
qari da wvima ar sWirdebaT maT musikis aRmosaTqmelad:
TviTve ukraven TavianT Tavs da sivrceebSi
feradovan eqoebad ganiRvrebian;
Tund mxolod smena rodi nebavT mgloviarTa moTqmis da zaris...
isini rxevas maswavlian, -
rogor unda amoiTqvas tanjvisa da sibrZnis musika.
ase, nel-nela, gavizrdebi, imsimaRle koSki meqneba,
Cemi sikvdilis furclobamde didi xniT adre
vnaxav, viT ZaluZs SuawelSi gadamtydar muxas,
wylian sxeulze ucnauri sibejiTiT amozardos Savi vardebi,
da diaxac rom mirCevnia SiSs siyvaruli,
diaxac rom lamazia beberi cxeni,
Semodgomis gamxmar velze rodesac kvdeba;
mas, bolo RamiT naTelxilviT ganmartoebuls,
mTvare hgonia is sarkmeli, romliTac SeZlebs
sicivis sadgoms daexsnas da maradiul sinaTleSi daidos bina...
xolo me waval!
diadia Zalisxmeva periodul sisruleSi Semaval xeTa, -
maT Zala SeswevT gaswvdnen yvela xorcsavse foTols;
maT Zala SeswevT mondomebiT daiferTxon
adreuli qarebisgan mogvrili mtveri.
da me viswrafvi, RaRadisi mainc movaswro,
xma mainc SemrCes sakuTari, da amovityvi:
“RmerTo, frinvelis cnobiswadils vin Camisaxlebs,
frTebs vin Semasxams, rom SeviZlo afrena da Zirs danarcxeba!”
xolo kacTaTvis RmerTis wyurvils gaamJRavneben
Savi xeebi, gaJRenTilni ganTiadis feradi sisxliT;
maTi siSiSvle siamayiT SeyuJvia gayuCebul usasrulobas,
da ibruneben wyvdiadebSi moqanave Zaxilisken gatyorcnil totebs,
sivrcis sxeulSi netarebiT iJonebian...
da mxolod sikvdils TuRa ZaluZs gaarRvios ukedlebo aqvariumi
da niJarebis yru simRera gaitanos samyaros gareT,
amZuvnebul tans maradiuli myviralobis samoseli Semoaxios.
magram arsobis yovlismZlevel-yovliTZleul Tesls
eboZa niWi martooden usasrulod gardacvalebis,
da gviyris sakvebs mbrZanebeli, Cveni sicocxliT –
Cvensave sulSi Caxveuli idumalis gamoSignvis mZafri wyurviliT,
mtkiced icavs Tavis sicocxles,
da mec gavrbivar, gaSlili da galaRebuli
4
vgrZnob viT qviTinebs dedamiwa Cems ferxTa qveSe,
Tvalis gugebSi mzis naTeli momimwyvdevia!
ukve uwyoda bedisweram, ras Cavidendi,
winaswar iyo gansazRvruli Cemi qmedeba,
da swored ase: mwuxris velze gamomsxltari
me gavrbodi Rrublebidan azneqil mzisken,
SiSvel gul-mkerdze madneboda atexili feradovneba,
da fexisgulebs mzeSTanTqmuli dedamiwis oxSivari gamimagrebda,
da ucnaurad Cafrenili sufTa tilos, funjs da palitras,
Semzaravad vxmovanebdi: “damixateT usasruloba!”
o, es ar iyo mexTatexa yovlis wamleki,
ar Sobda locvas anda qviTins uilajos,
arc godebis ar iyo es xma.
igi sxva iyo, bevrad ucxo da bevrad didi,
me viTxovdi: “damixateT usasruloba!”
da vis SeeZlo CemTvis eTqva, Tund oden krZalviT,
rom verasodes avisxletdi mzeras mzis gulSi,
xeTa SeaRsvlas akvnis bavSvis daZaxilSi verasodes SevisunTqavdi;
verc qaraSotiT gzaabneul sulTa srbola SemaZrwunebda,
erTurTs beCavad mimoxlilni rudunebiT rom eZeben Tav-Tavis saflavs;
Cems glovis xmaze mocimcime varskvlavebi arasodes ganiSlebodnen;
rom me SemeZlo meTvalTvala martooden maRal verxvTaTvis,
viT ganibandnen wminda totebs sasaflaos ukun RameSi.
wavida is dro, wavida da Caefara civ galaqtikebs...
he, rodis iyo garindeba ukanaskneli,
mTeli samyaro odes gankiTxvis molodinSi Cems mxrebze iwva,
odes mesmoda yvela taZris mogugune zarTa zeimi
da xSiri sunTqva CvilTa xeTa, TrTolvaSemjdarni
netari SiSiT rom xvdebodnen gazafxulis jiSian Zaxils;
ar gamoscemda odnav Cqamsac Cemi sxeuli,
ToTo gulis TiToeul amoZaxils itacebda usasruloba,
da Tu ram Zala SemrCenoda,
netarebiT qancmixdili vayuradebdi:
Cems ZarRvebSi – kacis ZarRvebSi –
iwriteboda dedamiwis mcxrali daisi
da Sig danTqmuli damSeuli nadiriviT mimovidoda;
TxemiT terfamde moxazuli sikvdil-sicocxle
erT samyofelSi livlivebda, erT naTelSi ganibneoda,
da kidev raRac Soreuli, raRac mesame,
maT Semdeg iwva, orlesulad eRimeboda;
da me ar meyo ZalisZala ZonZebisgan Sekrul yulfSi Tavis gayofis,
o, ver gavbede Canafiqris aRsruleba da Semovbrundi,
sakuTari arseboba SeSliliviT mimovisinje,
da mkacr brZanebas gulubryvilod minebebuli
Cemiv brWyalebiT gamokvalTul kiTxvis niSanSi
Cavesaxle pirvelad da ukanasknelad,
da davibade xelmeored, TmaganZrcvilma yiameTSi gamoviRviZe,
da amis mere aqamomde erTgulad vfeTqav;
ar darCenila ganTiadi Cemi Sobidan,
wkvaramis sulSi gavlebuli
uspetakes rZis naRebad ar Semrgebodes,
da samyaroSi arsebuli yvela mamlis mZlavri yivili
Cems SeZaxilze erT simRerad ar qceuliyos;
didia Zala simartovis da yiameTis, -
mxolod maT ZaluZT marad iSvan da marad Sobon,
da veluria martooba da Jini Cemi,
da mSvidi sunTqviT gadavcqeri ferad sicocxles, -
myofTa fiqrebis Casasxmelad amogebul uZiro fiWas,
da odnav Relavs suli Cemi,
5
odes miwis WuWyiT savse, aburdul TmebSi
moJRarune siberis eJvans
RimiliT axSobs imav miwis damSeuli mkerdis Sriali.
mere zamTari momilocavs: “aRar gyavs deda!”
da TvalTa fskeri kidev ufro darbildeba,
mzera ufro daiwmindeba,
da gaRvivdeba mxolod vneba: obol samyofels
Camovafaro yru fardebi, gavide gzaze,
mZlavrad aRvmarTo xelebi da, rogorc sarkmels gamoRebuls,
martoobas Sevagebo didi imedi, Semazrzeni siCume Sevqmna...
ram ver miagno Cems ZarRvebSi sakuTar budes:
siyvarulma, zizRma, sicivem,
sisxlis SimSilma, siRaribem,
gvirilebis Taigulma Tavis qalaSi...
da axla waval,
waval Cumad,
susti,
euli...
diaxac maxsovs, bediswera rogor gadaskda,
viT CamiTesa ToTo sulSi sunTqvam Cemma deda mSobeli,
Tbili saSo rogor ganwvala...
da imis mere rudunebiT vaRvivebdi, vunanavebdi,
da ganifesva, aRmocenda mze, - narinjis msxemi yvavili,
da ZarRviani misi Rero, umwvanesi da uwmindesi,
bans aZlevda da nazi rxeviT iynosavda Cems gulisfeTqvas;
da ase, erTad, Tanxmierad, SemovragveT Cveniv samyofi,
xolo bunebam molodini mogviboZa raoden mkrTali,
ra mocaxcaxed SeyuJuli kiTxvis niSnis qveS...
“aRar gyavs deda!”
da Cemi saSo mozeimed ganyvavildeba,
Cems sabrZanisSi Camoyrili Savi lodebi
maRal borcvze Segrovdebian,
da me avageb, daTminebiT avaSeneb
dedis Rimils da dedis Tvalebs...
magram xeebi? frTamaRali Cveni Citebi?
yvela foToli Citi iyo Cvens xeivanSi
da Semodgomis mklavebisken aswrafebulni
miwis siTbos mxolod maSin uyuCdebodnen,
maT frTebs dro rom aRazevebda;
isini Zalas ugalobdnen, arCevanis uflebis Zalas, -
rom maT SeeZloT miwis zurgze mxolod erTxel dacemuliyvnen...
“aRar gyavs deda!”
da moiZieb dros gaqceuls, nacartutad qmnils,
da cera TiTiT cas miafSvni sakuTar sxeuls...
vin amogixsnis, ra simZimiT Caiwoneba
gaognebidan siyvarulSi veluris mzera?
mze... mTvare... mdedri... varskvlavebi... xe... yvavili...
varskvlavebi... xe... miwa... mdedri...
sakvebi... mTvare... iaraRi... gamoqvabuli...
xe... miwa... mdedri... yvavilebi... qaris Sriali...
varskvlavebi... iaraRi... sizmari... sisxli...
mze... miwa... mdedri... iaraRi... xeebi... sisxli...
da ukve aq xar, ukve yvela saukunem CamogiSora;
yvela triumfiT gaZevebda, yovelive griyavda da Sen ukve aq xar!
ukve damZimda martooba, rogorc Cvili axalSobili;
Sen ukve aq xar, RmerTo Cemo, rogori mSvidi!
o, axlac, axlac, rom SegeZlos,
Sen weroebs gaatandi Tbil qveynebSi
6
galeuli bavSvobis xsovnas,
didi xnis mere mobrunebulT
momakvdavis gul-mkerdze rom gardmoefinaT;
Seni Rimilis simartoves Sebjenil xeebs,
rZes, - Semodgomis fesvebidan gadmodenils, -
yovelives Tbil qveynebSi gaamgzavrebdi...
magram damZimdi, ganapirdi. dumili. mwuxri.
mTa mTas ar Sexvda, ar SeZrulan piramidebi,
yvelgan Waobi irweoda blanti da uSno,
yvelgan yinva da yvelgan Tovli...
xolo roca kvirti daCnda, gamogeRviZa
da axla dvrita sakuTari gevedreba rogori ZaliT,
moaSuSo siyvaruli Cawixluli, gadajegili.
rogor SeiZleb? gaixsene mrisxane Jami,
roca Sens irgvliv yovelive uxmaurod ingreoda da qviTinebda;
roca qariSxlis avobisas piraSkmulni imsxvreodnen susti minebi;
roca Sens Tvalebs, viT qvafenils, moxucebi uwuwunod enarcxebodnen;
roca fiqrobdi, rom yoveli SeniT xdeboda,
SenSi sufevda uzarmazar yvirilis Zala
da SemogTxovda dedamiwa, amogeSva,
kacTa xvedri Segbraleboda;
dedamiwa muxlmoyriT idga!
da Sen iyvire... da yvirodi iseTi sunTqviT,
yvirilis Zala micvalebuls saflavidan erekeboda,
gumbaTs arRvevda; ingreodnen umtkicesi nagebobebi;
TavSesafars daeZebda kaci da utyvi...
xolo samyaro gaocebiT uRimoda Sens Tavganwirvas, -
moZraobas civsa da uxmos...
Semoikribe, rac SeiZlo! yvelas gvergo es mcire niWi;
Semoikribe, moaswari, Torem iq... iq... uuu...
ras gavixsenebT gardacvlilni? vin uwyis naTlad,
goneba Cveni ras gaitans sizmridan cxadSi?
iq yovelives daviwyebis wyvdiadi danTqavs,
dedamiwidan ganZarcvulni gavemgzavrebiT
da carieli arseboba SegvrCeba mxolod,
xelmeored amosavsebi...*
da SiSi mipyrobs, rom vixseneb winare yofas,
romlis sunTqvamac yovelive amoSala Cemi xsovnidan
garda rwmenisa, rom vcxovrobdi odesRac sadRac
da ros bolomde amovavse kanonis CarCo,
dedamiwam damisakuTra...
Semoikribe, aRadgine, da Sen SeiZleb,
o, Sen SeiZleb, Zalze frTxilad Semowmindo balazini
mSobeli dedis uTxeles da unazes furclebs,
sxeuli misi wminda sanTlad Camoqna da
locva-krulvad aRuvlino RvTis naTel sunTqvas;
ixilo wami, WeSmariti arseboba roca iynose!
1984 weli
* es striqonebi mkiTxvels uTuod gaaxsenebs rilkes mecxre duinuri elegiis motivs. unda aRvniSno,
rom msgavseba, arsebiTad, formiseulia (rac ver davZlie maSin, roca “sviringi” iwereboda; xolo
Semdeg, garkveuli mosazrebiT, aseve davtove) da ara – Sinaarsoblivi. rac Seexeba Cems leqsSi
gacxadebul pozicias, igi diametralurad sapirispiroa rilkes msoflmxedvelobisa.
7
Tamarisadmi
... da vici, moxval meored da ukanasknelad!..
Sen ar mogiyvans bedisweris ZirZveli Zala;
Sen ar mogiyvans Cemi locva, - umweobis xorkliani sagalobeli;
arc ram ganzraxva, amozrdili siamayis Sav-TeTr ferebad;
arc Surisgeba, - Caqolili qarebis sevda,
an horizontze anTebuli sikvdilis macnis,
cas SerTuli droSis Sriali;
arc simartove ar mogiyvans
da arc Suris dafSvnili sarke;
Sen ar mogiyvans siZulvili
an martivi Tanalmobis mZafri wyurvili...
o, ar mogiyvans es arcerTi,
Sen Tavad moxval!
Sen moxval maSin,
roca xeebi, ugumbaTo eklesiebs mimsgavsebulni,
sivrcis winaSe iswavlian usityvod dgomas;
roca maT fesvebs miwis siTbo daewafeba,
xolo mewamul haereTSi Semorkalavs yru, daxSul qviTins;
roca ucxo xmad gawelili yoveli koJri
baci RimiliT yurs miugdebs sios gulisTqmas...
ukve livlivebs CemSi Jami damzral totebis, -
roca daisi Savad moTxvris
dasavleTis yru WiSkarTan wamxobil miwas;
roca xeebi mdinareSi Securdebian
da mzis simwifes xarbi sunTqviT dawafebulebs
aRar CaesmiT upatrono ZaRlebis yefa;
ukve saaTebs, TvlemamogvrilT,
sacodavad ewritebaT dacinvis Zala;
ukve kacebic formaSesxmul,
qaris mier gamoZerwil ZarRvian purs emsgavsebian;
ukve yvirilic suls Rafavs da uxmod kvdeba
RmerTisaken mowyalebis misaRebad gawvdil xelebSi;
frTxilad adnebaT gamxmar TiTebs moTbo Crdilebi
da ucnaurad msxemi sityva – “meox meyav, dido ufalo!” –
Sveulqmnili da martosulad gamoTlili,
mSrali cisken miemarTeba;
ukve mindorSi gvirilebic samudamod uxeSdebian
da mgloviare Wirisuflebad isxamen Citebs...
da am Citebis WikWikic rom locvis niWad gaRvivdeba,
Sen moxval maSin...
ukve livlivebs CemSi Jami damzral totebis,
ukve livlivebs Seni mosvlis mrisxane Jami...
magram es Jami o, jer kidev ise Sorsaa...
gaxidulia mbrZanebloba uTvalav wamis...
1985 weli
8
mxolod Seni xma
diax, me vici, gazafxulis vardisfer caSi
rogor kvdebian beberi da mSrali Citebi,
pirvel qariSxals, - mzrunvel mSobels, -
mkerdze rogor exutebian,
rogor cdiloben SeimSralon
Tvalis gugebs SerCenili
blanti lorwo Surisgebisa;
sicivis nemsiT eCxvlitebaT rbili niskarti,
sisxli pawia gulisaken locvasaviT miizniqeba...
isini sivrces akldebodnen... o, maTi bedi!..
da me, bavSvurad gulubryvilo da gulmarTali,
Cumad vumzerdi balaxis da gvirilebis amo sunTan
ziarebul Sens wminda saxes,
Sens mdidar sunTqvas, romelsac surda
beRurebad gamoeWra yvela Rrubeli...
da Seni sunTqvis simSvideSi moyvavile gvirilebi
mokrZalebiT gadaixarnen
da gza uties sameufod amomarTul xmas,
amomzevebuls dumilis da feradebis ufskrulebidan...
mere sxva xmebic arialdnen, - uCumesi da bneli xmebi;
vis SeuZlia maTi xilva? RmerTmani, arvis!
Cven mxolod maTi uCveulo caxcaxi gvesmis
weroTa frTebiT Semoweril, daRlil sivrceSi...
mxolod Seni xma, rogorc deda, mouxmobs am xmebs
da rogorc morCil, gamoucdel mowafeebs,
aswavlis locvas...
1985 weli
9
xeebi
... maT maxsovrobas erTi qari atokebda, romlis Sesaxeb
niadag bWobdnen CvenTvis ucnob, ucxo enaze;
mxolod CurCuli Cagvesmoda, mxolod CurCuli,
da am CurCulsac Zala hqonda rogori, RmerTo!..
igi movida erTi RamiT, sul erTi RamiT,
da Segviyvara, siyvarulis niWi gviboZa;
ganTiadze ki yvelam erTad gamovxseniT Cven-Cveni kari,
misiT savseni, madlierni davcqerodiT, rogor kvdeboda...
da gmiri iwva JamsSeCveul yvela am xeSi,
da es xeebi berdebodnen gmirebis nacvlad...
maT ise mSvidad ezniqebaT sicocxlis RerZi,
iseTi siRrmiT Seimecnes, risi codnac evalebodaT...
da dganan axla, gmirTa sunTqviT gamTbar sxeulebs
sivrceebi euflebian;
da roca sityvebs, - tkivilebad amboxebul adamianebs, -
aRar ZaluZT sizmrebis axsna,
isev qarebi kisruloben urTules saqmes, -
xels aSveleben ciskengzaze CamoRlil sityvebs
da frTxilad gahyavT gamTeniis samSvidoboze...
1985 weli
10
sonata maTTvis, vinc Sorsaa
rom viyo RmerTi, bedisweras Semovragavdi, -
Sen verasodes SeaRwevdi mis saufloSi!
gulamde atans mzis yvirili, iarebidan
drois peSvebSi daleqili codvebi Cndeba,
da gazafxulis wyaldidoba uxmod maaxlebs
didTovlobaSi CaCumqrul da SiSvel baldaxins, -
CemTa imedTa ziarebac ver movaxerxe,
sad ar veZebe guli Cemi, sad ar veZebe,
da suldaleuls iq mivagen, sadac sul ar meguleboda, -
Cemive mkerdqveS...
da axla vnatrob, sul mcire xniT mamyofa ase,
miwis gulze yurmidebuli;
o, sul mcire xniT mamzerina, qaris Srialze
nekerCxlis toti rogor malavs siCumisgan wamaxul saxes...
da Senc aq iyo!..
TvalTa samared, - ubeebad lagdeba sivrce;
bindis taZarSi beRurebis bednier JivJivs
xrinwian locvad Camoemxo codvilTa glova;
Tbili kurcxali goraxebSi kiviliT Cawva
da qarma frTxilad miatova merxevi toti...
Sors, tramalebSi, anjamebma gaiWriala...
erT dros es saxli, bedisweris Rame-saTave,
urCeulesma meomrebma dainawiles...
da axla sadRac Tav-TavianT deduleTSi, ZvelisZveli jariskacebi
kbilebiT RrRnian sakuTar xorcs,
xelisgulebze qvis koJrebsac kbilebiT RrRnian,
rom SorsdarCenil, triumfalur brZolebis mere
Takara mzeze gaitanon sisxli, romelic
odesme sadme maT kiserze gadmowurula;
beris samosiT irTvebian ZvelisZveli jariskacebi,
sikvdilis karTan midevnili umweo mzera
ukandarCenil saxlisaken gaiyureba...
aRsrulda qaric, - erTaderTi sizmari saxlis;
is, uxilavi, sadRac didxans ikargeboda
da ukuqceuls amayad da mZimed mohqonda
Tivisa da balaxis suni...
da gvian, roca saxlis karTan usulod egdo,
modioda iaraRSi Camjdari xalxi
da, meramdened, mondomebiT axrCobda cxedars,
mere zeimiT gamohqonda Sua moedanze,
da ase urCs da ukanonos sajarod wvavda...
da amis mere Ramurebic kraven iraos;
iolad cnoben varskvlavebi codvilTa Tvalebs;
aq yvela varskvlavs sakuTari samare aTbobs,
da ukve vxvdebi, TavSesafars an Tundac moyvass
ratom arasdros eZieben qariT devnilni;
sxva sisxliTaa agebuli tkivilis xmebi, -
TxemiT terfamde, mTeli Cveni warsul-momavliT,
gvisrutaven es uxmo xmebi...
unda menaxe, usikvdilod unda menaxe!
rodi mimZimda Cemi xvedri, is mxolod mRlida:
o, rom SegeZlos, ucodveli Cemi sizmrebi
Sens did SimSilSi daitiro da daiTmino!
me mxolod vWvretdi da vlocavdi mokvdavis wesiT
11
da misxal-misxal vagrovebdi sakuTar sxeuls,
piramidebis mduRare suls gadawuruli
me vnaxe saxe milioni da miliardi;
vnaxe fesvebi broweulis, damSrali da gamoSaSruli,
vnaxe daisi, - wagebuli brZolis samxili
da sisxliani saflavebis Cumi amboxi...
da kviparosTa rwevis Zala... da varskvlavebi...
xeTa totebze Crdilebianad dakidebul mamakacebs arwevda qari,
da mwifdebodnen savse nayofiT daxunZluli codvis xeebi
da Semodgomis berw dReebSi Tavs inaxavdnen, -
xorciT, ZvliTa da msuye CrdiliT ikvebebodnen...
vnaxe CanCqeric, davardnili civad da mdored...
sxvac uamravi...
damamaxsovrda Zalze bevri,
Zalze cota davimaxsovre!
da axla mRviZavs, Senma sunTqvam gamomaRviZa,
axla movdivar, Zvirfas cremlebs Zvel gzebze vabnev,
slukun-slukuniT sakuTari saxlisaken moveSurebi...
o, ukve mRviZavs... Seni sunTqva... imRere rame!..
me mogismen da zurgs Segaqcev oriod wuTiT,
cremli Cemi rom ar ixilo...
rodi mrcxvenia, saamisod susti var ukve...
me vmalav cremlebs... momiteve... o, maTi bedi...
Sen xom ar ici, sad da rodis azavTdnen zRvebi,
rodis daiZrnen usaSvelod mowyurebulni,
vidodnen rogor!
da sisxlis fasad vayuradeb aTasobiT Soreul eqos...
isini frTxilad cocxldebodnen, vidodnen rogor!
gzad gamosulebs gza ar hqondaT, mxolod tkivili
da dagdebuli samyofidan maradi biZgi maT warmarTavda;
viT movaleni, TavianT Tavs urigebdnen damxvedr ufskrulebs,
cis siRrmeebSi orTqldebodnen, tramalebze ganibneodnen;
nTqavdnen jebirebs, tbebs amRvrevdnen, avsebdnen Waobs,
da klde-Rreebze vardebodnen, vidodnen rogor!
maT daRlilebma moaRwies, da eyoT Zala,
mTeli siCumiT, mTeli simwriT amoesunTqaT,
SeekraT cremlad sunTqva igi, da mlaSe cremlebs
TvalTa naTelSi wminda locvad gamoeJonaT...
da ai, mRviZavs... ai, ukve Cemeul cxadSi
ToTo bavSvebad moaruli Zveli xeebi
nazad arweven uferobas miwevnil daiss;
samoss ixdis da vnebiT savse Ramdeba sivrce;
preistoriul xanaTagan daZruli sunTqva
Cemi dumilis asavsebad moemarTeba;
yurTamde Riad darCenilan fexmZime xmebi,
CemTa TvalTagan dadenil Txramls krZalviT lokaven;
ukve Sobil da jer arSobil saukuneTa
ufaqizesi locvebisgan Sekrul Taiguls
cecxlis enebi yrud loSnian sakurTxevelze,
mRvried naTdeba kvnesisa da godebis fons akruli xavsi...
da ukve mRviZavs, Senma sunTqvam gamomaRviZa...
me vmalav cremlebs... momiteve... o, maTi bedi...
1985 weli, maisi-ivnisi;
1987 weli, ivnisi
12
reqviemi
adamianebi
yovel saRamos kargaven mzes
da roca grZeldeba maTi Crdilebi...
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
gadian mindorSi
da Camaval mzes
ZeglebiviT udgamen zvinebs...
lia sturua
sadac ar iyav, Sen yovelTvis iq gsurda yofna...
akaurebi cis siRrmeSi xvdebian sikvdils,
cas ubruneben yvela fiqrs da idumal mizans,
da mere kidev didxans ismis maTi yivili,
isini mere kidev didxans ar mZimdebian...
Cven sxva bedi gvaqvs, -
Semcivnul da damzral mxrebisTvis
yovladwyvdiadi, uxiagi Ramec Ramea
da farnebiT da varskvlavebiT ganaTebulic;
dedis locvisken eSureba yvela gza Cveni,
misiT naTlulma imedebma
meramdene aRsasruli moilogines...
erT mSvenier dRes iRviZeben Cveni sizmrebi,
Tvalebs ifSvneten, iRimian, swavloben dgomas,
iq ki, maT ukan, Zalian Sors, jer isev Tbila...
norCi cacxvebis xeivanSi sulebis sicils
farasaviT Semoreks Rame,
ZvelisZveli skivrebiviT ixsnebian saflavis qvebi.
maT Crdilebs, rogorc Taflis sanTlebs, Seiwovs Rame
da mTvaris fiqrebs mxolod wamiT Tvals aaridebs.
Sen mainc sxva xar, Sens ocnebebs sul sxva feri aqvT;
Seniv finjnidan mosvi sisxli, romelSic uwin
gazafxulis yvavilebi ibadebodnen
da wvimis mere sokoebad sunTqavda miwa.
am faifurze arasodes ielveben mWaxe bzarebi;
sxva xmiT wuwunebs Tebervali,
tkivilebic sxva xmiT akvnesdnen...
rom dagvibrunos ukve uZlurT, didi xnis mere,
erTbaSad mogvces, rasac erT dros garSemo vRvridiT
erTmaneTiT gulmicemulni,
moyivnul ferebs goja-goja itacebs qari.
diax, ra iyo gasakviri, erTad videqiT;
ukeT rom gvegrZno erTmaneTi gverdigverd mdgomebs,
muWSi vwuravdiT erTmaneTis xmebsa da cremlebs.
mere gvcioda,
mze yovelTvis iq iyo, sadac
Cven ar viyaviT.
arada ukve Sindisferi saxuravebi
mtredebs mwyemsavdnen,
Cvens TvalebSi sxdebodnen frTebi
da saukunod gvabrmavebdnen da gvaoblebdnen.
diax, SegveZlo, miwis mkerdsac movSorebodiT,
magram erTurTis Svelis Zala ar gvqonda ukve;
xelis cecebiT da tuCebis frTxili cmacuniT
gavumJRavnebdiT naTelxilvas sakuTar sulebs, -
13
rom caa mxolod, visac ar surs sadme wavides,
rom cas arc erTi ar vWirdebiT,
is yvelganaa...
iq ki, maT ukan, Zalian Sors, jer isev Tbila...
isini mere Cvens sunTqvaSi gauCinardnen
da ai, axla navsadguri savsea xalxiT,
napirma tanze bediswera moisxa TiTqos;
sevda-warsuli, - uJangavi basri foladi, -
qviSis sarkeze uxmod kawravs mravalwertilebs...
Savi muSaa yvela kaci...
tvirTaven gemebs...
xolo drodadro napirs zantad Sordeba droSa,
erTi, meore, meaTase...
maT xels uqnevs uricxvi xalxi,
Tvalis gugebze zRvis silurje yru talRebs RvarWnis,
milioni da miliardi mkvdari simRera
dasaxrCobad Sordeba napirs,
maTi xsovna ki Cvens ZarRvebze koJrebad sxdeba
da msubuq mxrebze gazafxulis wvimebad dagvdis...
me ar miyvars Seni warsuli!
iq alublebi uyvavilod ibadebian;
iq Sav langarze erTad yria vaSli da fuli;
mze roca kvdeba Taroebze, Tixis WurWlebSi,
horizontze rom yru ferebi momZlavrdebian,
qoTnebs kawkawi rom gaudiT mijriT miwyobilT,
iq, tyis siRrmidan, Semzaravi kivili ismis, -
kabis kalTebiT xmebs agrovebs SeSlili qali
iq, bnel xevebSi,
sadac nadirmac kargad icis, vin aris igi,
da frinvelebic mokrZalebiT egebebian;
sadac mZvinvared aborgebul mis xmovanebas
ver uZleben qvewarmavlebi;
qoxis zRurblze ki bavSvi elis sayvarel dedas,
romelic mova, dabrundeba... male... sul male...
mova, amoTqvams simRerebSi mogudul sityvebs,
da wisqvilis qva ise mZimed hkidia mkerdze,
rom araferi, araferi ar axsovs ukve;
is mxolod xedavs bavSvs, qoxis zRurbls da qoxis sarkmels,
da Tbil Rawvebze vardisferi cremlebi dasdis...
am qvaSi xsovna caxcaxebda,
am alublis yvavilebic masSive iwvnen;
xmeli bigiT da boxCiT mxarze,
Soreuli mgzavrobidan dabrunebuli,
aq inaxavda sagaloblebs mrisxane Rame.
romel idumal qveynebidan mohqonda suli?
vis umJRavnebda gulistkivils, sad ras tovebda?
vis muxlze edo, an – vis mklavze, daRlili Tavi?
is modioda yvelasaTvis dafaruli, bneli xmebidan,
momavlis gavliT awmyosa da warsulisaken
is modioda da TvalebSi samyaro edga;
zRvebi Relavdnen,
da ordesRac CaZiruli mZime gemebi
talRebSi kveTdnen yvela tkivils, yvela gansacdels,
da kidev – Rimils, - ganSorebis mSvenier saxes;
napirs ar nTqavdnen damxrCvali zRvebi,
odnavadac ar mCatdebodnen,
maTi haeri gvamebs Soris nawildeboda...
svel qviSaze ki lamaz kenWebs agrovebda lamazi wyvili;
maT Secodebebs Tavis Tavze iRebda viRac,
14
cxare cremliT inaniebda...
vinc Cven ar gvicnobs, xom ufrore saimedo gvgonia xSirad,
Cvens magivradac is itirebs, mxolod sjerodes,
misgan sul axlos, yurisZirSi, balaxoben Cveni sulebi.
ra iyo guSin,
rom scodnodaT, ra iyo guSin...
zRvam yovelive gamoixmo maTi xsovnidan,
da brma xmauri saTnod xvewda wyvilis ocnebebs,
mxolod sazRaurs moiTxovda maTgan buneba, -
siyvaruliT asuldgmulebda...
isini dganan da kenWebze iTvlian ferebs...
ZaRlis ymuiliT dawyebuli SemoRamebis
kedlebze suro micocavs frTxilad.
ra darCa Sengan?
Seniv sunTqviT biZgmicemuli
Sens winaaRmdeg moirkala mTeli samyaro;
viRac yovelTvis mbrZaneblobda Sens gulisfeTqvas,
viRac yovelTvis karnaxobda ritmsa da reJims.
moswavle merxTan daWyetili TvalebiT ijda
da erTaderTi, rac ukvirda Tavis garSemo, -
es iyo mxolod: yovelive iTxovda rwmenas.
visac mouxme, -
xes, varskvlavebs, momakvdav cxenebs,
avdarSi – mercxlebs, wvimis mere – Wiamaiebs,
yvelam iynosa Seni yofis mcire nawili;
rom Segekriba siyvaruli,
sakuTar Tavs arigebdi mTeli sicocxle.
marto xar ukve,
mondomebiT emalebi yovel mwuxris Jams,
aRar kiTxulob, ratom tiris moyvasi Seni,
ar ekiTxebi sakuTar Tavs, sad xar da vin xar,
WiriT mosruli frinveliviT ecema irgvliv
uTvalavi uformo sxivi,
yovel maTganSi dedamiwis simRera cekvavs,
yovel maTganSi dedamiwis Rimili iwvis...
aq ise civa, RmerTo Cemo, aq ise civa!
aq ar arsebobs gadamtydari welSi xeebi,
aq ar arsebobs zamTris susxi, qari da wvima,
aq yvavilebi arasodes kvdebian da ibadebian,
ar waritacebs aq qalis Tmas grili niavi,
arc fanjris mina wkarunebs da arc koconi gaiyineba,
aq mxolod civa!
roca vmTavrdebiT, bedisweris garduvaloba
aRar gvaSfoTebs, diaxac rom aravis gvikvirs...
isini ase kidev didxans igalobeben;
saxlis kuTxesTan kidev didxans iwrialebs beberi Zukna,
dakargul lekvebs Cumi oxvriT moisaklisebs...
da radgan aq xar,
Senze ukeT arvin icis, iq ra xdeboda.
gwyuria rogor dabruneba aq, sadac ar xar!
aResrule. gaTavdi. gaqri.
miayurade siTbos, romelsac
SeniT gamTbari lodi gibrunebs,
uZlevelia swored axla siCumis Zala...
sunTqviT mouxme zamTrispiris tanZlier xeebs,
maTi fesvebiT sazrdoobda Seni sulis mze;
totebic maTi, sikvdili rom bolomde gegrZno,
fesvebad isxdnen cis siRrmeSi
15
da iqidan gawvdidnen sakvebs.
o, WeSmaritad ubiwoa miwis simRera!
o, ra simdidriT SegisunTqavs didi sicocxle!
magram ras ityvi, erT sityvasac Tu ar badebs Rameuli ca?
Tu martooden bus kivili akrTobs varskvlavebs?
mere bus kivils mglis ymuili Seenacvleba,
ymuils – knavili, knavils – yefa... ase, niadag...
da romc iyviro, ar aisxlets haeri sityvas,
ise Sorsaa axla Sengan... ise Sorsaa...
magram rad hqvia Sobis Rame swored am Rames?
is ukve gaCnda! sityva gaCnda!
vardisferi kabiT mosili
mxolod Senia, Sen gekuTvnis, da romc ganagdo,
sxvaTa sasmenad an samzerad arasodes daibadeba;
mxolod man uwyis is adgili, sadac viwyebiT
TiToeuli saTiTaod da yvela erTad;
mxolod man uwyis, rodis unda dalios suli, -
is jer ganicdis da mere grZnobs aRsasrulis wams,
uxilavia dabadebac, sikvdilic misi.
RameSi Sobils amitomac ver ityvi Sen mas!
magram is feTqavs! sityva feTqavs! is ukve gaCnda!
SenSi gamskdari Sensken modis,
kabis SrialiT,
iasamnebiT orTav xelSi,
mxolod Sensken moeSureba...
1987 weli, agvisto
16
yrma uSobeli
sulimorwmune msxverplSewirvas amTavrebs ukve
da guliscemas veRar uZlebs daRlili Rame...
Seminde, RmerTo! isev SiSi aizniqa Cemi mkerdidan,
umweod vumzer Semodgomis yvela foTolSi
mwvane bgerebis istorias Casaxvis dRemde...
is TviT sityvaze Zlieria... da arc irjeba,
ise ecema momakvdavi locva-zvaraki
da tovebs anderZs mlocvelTaTvis ucnob enaze.
ukanasknelad roca xuWavs mowurul Tvalebs,
ar moiniSnavs misi mzera kvals samermisos,
TiTs ar gaiSvers, rogorc grZel gzas, romelime mimarTulebiT...
Tundac varskvlavi Soreuli... roca aRsrulda,
rogor moirgo misi sxivi tanze samyarom!
yovel CvenganSi dabolovda misi simRera;
iseTi JiniT gvTavazobda Tavis Tavs mdedri,
sad gvqonda Zala, RmerTo Cemo, rom ar migveRo.
moTqvamda sisxli, uSurvelad mitovebuli,
dazamTrebuli ocnebebiT moragvul samyofs;
roca gamJRavnda Canafiqri mZunavi mdedris,
fesvebi ukve veRar grZnobdnen darweul saSos;
umzerdnen saTnod naRalatev micvalebulebs, -
maT yvavilebi lodebiviT esvenaT mkerdze.
da SebRaodnen kvals bedniers da samwuxaros...
ase iwyebda Cvens mzeraSi sicocxles sxivi;
Zalian didxans ar vicodiT, ra iyo xsovna.
yvelam Cvens saxlSi moiZia TavSesafari,
Cvens sicocxleSi bina udevs vin uwyis ramden
araCveneul simartoves, codvas, simarTles;
vin gaanaTos yomralidan amomavali
xma idumali, jerarSobilT rom mianiSnebs
kacTa samyofis arsebobas mravalJamiers?
samyaro, albaT, Tavad itevs CvenSi amden fers,
Torem agrerig umweoebs vin mogvca Zala,
CavisaTuToT gulisgulSi yvela sicocxle...
o, albaT, isic didxans idga daxurul karTan
da Cvilis pirvel amoZaxils brmad dadevnebul,
dauwereli bedisweris niSans eloda...
Cems samisnoSi, Cemi sunTqvis urqvel samarxSi,
misi asaval-dasavali sad moviZio?
miriad foTols misxal-misxal ixsenebs guli;
nagramis mkerdSi Cawolili ubeebidan
simRerebiviT amodian Savi totebi,
xis mkacr sxeulSi zamTrispiris uZluri siTxe
emSvidobeba sakuTar Tavs, aoblebs sivrces,
da dedamiwa amonasunTqs ukan ibrunebs;
cis SiSvel mklavze foTlovanis naxmevi kvdeba
da kenwerodan kenweromde mozomavs manZils...
da yvavTa locviT bolovdeba yvela kenwero....
da WeSmaritad grZeli gzaa miwisZiramde...
mSieri mkerdiT Rames yefen quCis ZaRlebi;
gvian, zamTrispirs, roca Tavi qudSi aqvs mersiss,
mizeziani yrmis wuwuniT gvibrundebian
odesRac Cvengan zar-zeimiT gasuli gzebi.
maT didxans ukvirT TavianTi bedis saTave:
rasac amden xans rogorc mkvdar tvirTs, ise fantavdnen,
17
mimoabnevdnen, rogorc tkbil da ucodvel sizmrebs,
aq grovdeboda yovelive, Turme mermisi
Tavis kalTaSi agrovebda yveladroismwuxrs;
Turme sikvdilic SegvZlebia, da mere rogor!
odnavi qari, sul odnavi... frTxilad aSalos
sarkeze mtveri... RmerTo Cemo, is mainc cocxlobs...
asea Turme... mieteoT gawvdili xeli...
uZlurTa xvedric ufskrulia, - Rimili ufrTo...
gasakiTxavi rodi nebavs yvela maTxovars,
ar daanayrebs lukma-puri bevris mSier kuWs;
sicarieliT amovsebul mraval boxCaSi
imedi rodi enacvleba sasowarkveTas.
arc siWabukes moisTvlian xis gamxmar koJrSi,
dakargul bedzec ar ician moTqma da urva,
zurgSi Cacemul maxvilsac ki ver grZnoben xSirad, -
sxeuli Tavad moiSuSebs yvela Wrilobas,
rogorc ZaxiliT ganwvaluli haeri velad.
isini, Cvengan mokveTili mamakacebi,
CamoRvenTili sanTlebiviT dganan grZel gzebze,
da mowyalebas roca gvTxoven da pirjvars gvweren,
Sendobas roca moelian Cveni gulidan,
o, swored am dros, maTi mzera butbutiT eZebs
isev Soreul mermisis kvals, moRimars TiTqos
ara ZonZebad Camoqceul maT samoselze,
an mwuxarebiT damZimebul-CamoRlil xelze,
an bavSvze, romlis mogudul xmas simRera axSobs,
aramed mraval ugzo-ukvlod wasul codvaTa
dasabruneblad uangarod damaSvral kacze,
romelic, albaT, mxolod maSin, roca binddeba,
uRvTod daRlili mokrZalebiT inatrebs kedels.
mainc gaJona natiralma mwvane samosSi,
Cvens samyofamde moacila warsulma Cvili;
Savad mogarsul procesias TavdaRweuli
pirvel daZaxils Camoemxo sikvdilis Crdili;
misi gaCeniT, ra Tqma unda, iq viRac mokvda.
umanko Civils, momavlidan amomzevebuls,
iq, im samyofSi, daebeda wyurvilic, fiqric...
da natvrac... albaT, monatrebac – brma nostalgia...
mere vixsenebT im simReras mTeli sicocxle,
iq rom dairwa, viT akvani-Zilispiruli.
naTelxilvasac hqonda zRvari, rogorc im saSos;
ejarvis sunTqvas galeuli sizmris xrotini
da ZaRlis ynosviT veZebT mermiss, Cvengan gaparuls.
TiTqos xeebic, wuTisoflis Rrmadmomkvidreni,
wvarTaven Rames, momwyemsaven velad gafantuls...
qars Setovebul, SiSvel gzebze gamodevnilni,
fexiT modian varskvlavebi Cvilis saxlisken;
maT moaqvT sunTqva, - samZimari erT dros aryofnis,
da namusrevi samareTa, - warsulis tvirTi...
mSobeli dedis, - kacis sulSi, - grovdeba Rame;
iRviZebs sisxli, meramdened mxrebiT swevs saSos,
da aRar yviris dazafruli: sicocxle ecno;
cnobiswadilma mokla fiqri Surisgebaze,
yrmis daRlil Tvalebs SeaorTqla drom yvela codva,
da xmebi, ase upatronod Tavawyvetili,
uZlurma mkerdma uxifaTod gadaitara;
gazafxuli damTavrda mzeSi!
isev simRera! glovis zari umisamarTo!
xeTa totebi uJangavi, basri xmlebiviT
18
kveTen sakuTar bedisweras, mzeramoTeuls;
amonasunTqTa erTaderTi Sesakrebeli,
xe, rogorc saxli saimedo, ganaCens iTxovs.
Cven, Sengan ZleulT, RmerTo Cemo, vin mogvca Zala?
rogor gveswavla siyvaruli, Tu dRemde, RmerTo,
zurgs Sexorcebul yvela tvirTs da tkivils Cveneuls
mze ase urcxvad, usindisod gvimsubuqebda?
isev mermisi gvmfarvelobdes, man ukeT icis,
miwamiyrili siyvaruli Tvals rodis axels;
Cvens usicocxla RameebSi krZalviT SemoaqvT
kabis kalTebis SariSuri mwuxare qarebs;
isev iSleba xsovnis fskerze warsulis saxe.
Semonaxuli saboloo ZalisxmevisTvis
es mainc SegvrCes xelapyrobilT gamqrali xmisken:
bediskengzaze dromorWmuli wiTeli guli!
mis yru cargvalze mze-simRera tanT ixdis Rames
da Cvilis mkerdSi, rogorc taZris kedlis bzarebSi,
frinvelebi daibudeben...
bevri amTavrebs iq sicocxles mogudul Ramed,
da mere bzarebs usasrulo namzevi avsebs...
da mere isev Svelas iTxovs yvela samare...
me isev qarebs mivendobi mTeli arsebiT,
locvadawyevlaerTiguliT maT Semaswavlon.
sxva vin moZebnis amden codvas sakuTar bedSi,
rom mere, rogorc qalis torsi, mzisgulze dadges
da mxari odnav daumZimos balaxis sunma;
odnav dasustdes, roca vneba aCqrolebul sisxls
fesvebisken Cadevnis uxmod,
roca sul wamiT gaaRviZebs micvalebulebs,
romelTa gvrini albaT didxans naTlavda warsuls...
da amis mere, rogorc Tovli TeTri da sando,
angelozebi modian da eZeben bavSvebs,
romlebic ukve aRar arian...
dedamiwidan amonaber haers sunTqaven
jerarSobilnic, sicocxles rom eSurebian,
da CvenTan erTad dazrdilni da gamravlebulni
Cvenive xvedris mowileni arian mxolod.
xolo bavSvebis saxilvelad, Cven rom dagvtoves,
gvWirdeba mxolod movardisfro-saTuTi mzera,
da is daitevs swored im wams, roca Cven vcocxlobT,
roca mzesaviT amodian cis saxilvelad
bnelSi Sobili balaxebi, jerverZleulni,
da brmad mocinarT gamZle zurgiT amoaqvT miwa,
mwvane ZarRvebSi meramdened aCqrolebuli;
da saidumlo, - codvis zRurblze mdgari qalwuli, -
samyaros Rimils avgarozad ubrwyinavs mkerdze.
midi, estumre... bediswera Tavisas ityvis...
roca simReris mdumareba cas uerTdeba,
imav siRrmidan da imav dros dabadebuli
wiTeli sisxli miwisaken kaciviT midis...
midi, estumre, daarwyule oboli mdedri...
sakuTar siRrmes saaTiviT gars uvlis bedi
da molodinad qceuli codvis modrekili sagaloblebi
napirebze umweod vyrivarT...
talRebis bRavils yurs ugdeben Cveni saxlebi
da sarkmlebidan ferwasuli imedi Jonavs.
zRvam ukeT icis Tavisi saqme,
viT mebadurma
19
an margalitis maZiebelma;
misi goneba mZimed sunTqavs, rogorc samreklo, -
miwisa da cis Suakaci;
yovelwamsbavSvi mware sazrdos viT Seeleva,
viT miatovebs ToTo suli umanko samyofs...
da sakuTari mkerdis siRrmes ZuZus swovs bavSvi
da Semdeg mimwuxrs mcire RelviT miarTmevs zRvaurs.
xom iqneboda umjobesi, ar mqondes rwmena...
zRvam ukeT icis Tavisi saqme!
da gvisamZimrebs yru qviTiniT da CvenTan erTad
ubeduri kaciviT iglovs.
misma tkivilma daitia yvela ufskruli;
Cven rom vabnevdiT da vkargavdiT, is dinjad krebda
da yovel maTgans aswavlida urTules anbans...
ase movida Semodgomac... da ai, midis:
sulimorwmune msxverplSewirvas amTavrebs ukve,
sarkmlebic isev gaxsnilia sivrcis xmebisken...
1987 weli, noemberi;
1988 weli, ianvari
20
saSobao sagaloblebi
I
ar berdebian frinvelebi Cveni xmebiviT
da maTi xsovnac Cvens saSoze bevrad mtkicea;
SobisTanave iferfleba maTSi imedi
da sakuTari mkerdis Zalas yurmigdebulni
fiqrebiviT Zerwaven sivrces;
mzes dadevnebulT uxiagi bediswerisken
yoveli bgera cargvaliviT eRvrebaT frTebze,
magram ar SerCaT Tanalmobis mciredi niWic
da kubos Tavze miwisa da qvebis bragabrugs
hgavs maTi Cumi foriaqi, - gabmuli mzera.
varskvlavTa warsuls Tvalebidan roca gvwmends deda
da qari gvingrevs vnebaTa da JinTa Jriamuls,
isini uxmod miiltvian Cveni saxlidan, -
samyaros sisxlSi ukanonod gaRviZebuli
maT miaqvT zari xmaCaxleCil sagalobelTa
da xmamaRali Rameebis usaxo sevda.
da iq imdeni bilikia mitovebuli,
imdeni locva ikargeba, imdeni wyevla...
ra moioxebs, RmerTo Cemo, amden yru Civils?!
ra moioxebs amden gzawvrils, amden maTxovars?!
davmTavrdiT ukve, Segvawminda warsulma xeli,
mindvris yvavilSic samxils eZebs codvilTa rwmena...
da mere ukve frTxilad wveTavs sarkeze bedi,
umanko Cvilis uwmindesi simRerebiviT
gvwyuria sunTqva, gazafxuli, vinmesgan zrunva,
naTliT Zleulni isev naTels uxmoben brmebi...
da mere ukve uCinarni TxemiT terfamde,
ZuZunawovni usasood lamaz codvaTa,
zamTris mklavebSi gamozrdili frinvelebiviT
Cveni saxlidan sanadirod gadian zRvebi...
II
da verc viqnebiT bednierni, ar Sedga Rame!
ar Seikedla Tavisive saxli-nagrami!
iq, wyalgamyofTan, didxans bWobdnen Cvilis Tvalebi, -
didxans marxavdnen mgloviarni yrudxanmoTeul,
isev maTSive mimofantul uSobel warsuls,
rom meaTased asuliyvnen saflavis borcvze
da isev sunTqvis gulisfeTqva exilaT irgvliv,
emziraT isev sakuTari bediswerisTvis
da ar scodnodaT arasodes, ra iyo guSin.
isini ase maRldebodnen, radgan jer kidev
miwiskidis ar Canda kvali.
axalSobilis Wipsisxlian amoZaxilSi
isev mSobelma izeima, - cbierma Ramem;
isev daiZrnen zRvis maSvrali mZime gemebi
misi ubidan kacTa sisxlis mosvrili mzisken;
sakuTar warsuls xsovnis jvarTan moioxebda, -
didxans daxuWul Secodebebs axelda Cvili...
oRond, wmindao, gagvimxile sisxliTjiutebs,
ase Cumad da uangarod ra grjida dRemde?
ratom vgrZnobT mxolod wasulTagan datirebulni,
21
rom erT dros Cvenad nagulvebi arc erTi saxli
da arc samaris mZime lodi Cveni ar aris?
dagvisaxele Semodgoma jeraryofili,
jerardaZruli xe, yvavili an qaliSvili;
mxolod xumrobiT gagvimxile, egebis gvemcnos, -
wamiT vixiloT moRimari samSoblo-qvrivi,
ukuqceulma simRerebma saTaves vuxmoT...
magram ar gvyofnis Zalisxmeva,
dedamiwa mcirea erTob.
albaT yvela zRvam ukeT icis Tavisi saqme
da Cveni sunTqvac sxva ra aris, Tu ara natvra, -
erTi gabmuli nostalgia warsulis gamo,
romelic iyo da romelmac mermisi ixsna.
ratom gvikvirdes Cvens Tvalebze Cvenive mxrebi
an gazafxuli momakvdavi xeebiT xelSi?
berwi dReebi aRzevebas roca iwyebdnen,
meZavebsac ki, RmerTo Cemo, sasTumlad edoT
himnTa wignidan amoWrili sagaloblebi, -
ZilispiruliT arwyulebdnen momakvdav sxeuls.
III
saydrebi velad xeebiviT icxroben vnebebs
da Tavdaxrilni agroveben yvela saTxovars...
mainc moveliT... dagviobla sikvdilma Rame...
isev cremlebi CurCuleben odindel Rimils,
maTi fesvebiT daxlarTula mermisis saSo;
ver gvixsna miwam, aRsasruli vicxovreT bedSi,
dro ukve xarbad Seeqceva Cvens gulisfeTqvas...
xom ar vicodiT, mkvdari zeca ras imRerebda,
ras gvauwyebdnen usaTuod mobrunebuli,
pirveli qariT Carecxili samareebi...
maTxovaric ki moTminebiT eloda saSvels
da ukve Relavs, - mamris geSma surneli igrZno,
moixvalia usasrulod veragi mzera.
ra surdaT eTqvaT mis bageebs, mitovebulni
odnav xmaurzec niadag rom ifurclebodnen?
ras upirebdnen sivrceebi vercxlisfer mtredebs,
mondomebiT rom aisxletdnen frinvelTa Zaxils?
Tujis sxeulSic nayofs cnobda cocxalTa sisxli,
fxvieri Zala SiSiT TrToda moragvul samyofs,
da xmebs, qarebiT gamJRavnebul urTules anbans,
yvela Cvengani mtkivneulad imaxsovrebda...
is ukve Relavs, miwam fexi frTxilad daudo,
bzarSi gveliviT gasrialda Sav-TeTri vneba.
mas aRarafers aniSnebda gawvdili xeli, -
nasazrdoebi saflaviviT mware samxili –
samsxverplos dumils Sewiruli ucnobi deda.
is kvdeba am xmebs, safexurebs RimiliT iTvlis
da imeds didi siyvaruliT umarglavs xedvas.
maTxovars jerac gulSi udevs gvimris Sriali.
dekembris susxi saSobaod amzadebs codvils, -
erTaderT anderZs, aRsarebas, miugneb bgeras;
misTvis nacnobi da ucnobi yvela warsuli,
rogorc odesRac darbeuli nadirTa xrova,
frTxilad grovdeba nakvalevTa gzaSesayarze,
da Soriaxlos, rogorc sunTqvas mklaviT moweuls,
ewafeba wyaros wyals mziri.
22
IV
me mas davarqmev cisartyelas... is ise kvdeba...
mainc vizrdebiT... iqneb viciT, erT mSvenier dRes
Cveniv nabijTa xarbad mkrefni sad wavemxobiT,
mkacri sxeulis orkestridan rodis gagvdevnis
gulisfeTqva, - cocxali puri.
kvlavsasikvdilo sarecelze Tvlemamogvrilni
veZiebT pirvel amoZaxils ToTo mkerdidan,
rom sabolood CaviguboT imedi sisxlSi;
wyalsmicemuli sizmrebiTRa gavesityvebiT
xeebqveS gangeb miviwyebul odindel Rimils...
TiTqos niadag mxrebs Slis miwac da mZimed dgeba,
fesvebs siRrmidan usasrulo mzeriT awveba,
zesknelisken midevnis wyvdiads.
iq ukve caa; frinvelebiT danawevrebuls
daxuWuli aqvs Cvens sacnobad mzes yvela Tvali;
is ayuradebs godebis xmebs sadRac Cvens qvemoT
da Cvens cremlebSi sunTqva ekvriT Cvensave fesvebs,
da mere, roca saboloo mZafri xrialiT,
wvimebiT savse sxeulebSi Cabudebuli,
winaparT survils mondomebiT amtkicebs Rame,
yviriliT mihyavT varskvlavebi uxilav Svilebs
da WrilobebSi rCeba mxolod civi mermisi, -
gazafxuli uweliwado;
iq rCeba mxolod tkbili Zili, Cumad mRelvare,
rogoricaa naCqarevi, mTrTolavi xeliT
samaxsovro warwera wignze.
Wirisuflebi Cvens xsovnasac Cuqnian erTurTs;
Tvalis gugebze mware qavils roca igrZnoben,
isini yvela saflavis qvas moioxeben;
cac kvlav daiTmens xis totebSi – fesvebSi - siTxes...
mere Tendeba... meramdened... vin ar iRleba...
martvilT xeliviT gauwvdiaT RmerTisken mzera,
magram maTxovrebs verasodes emsgavsebian...
vin ar iRleba umwifari locvebiT mkerdSi...
Cvenc isev gvikvirs ufskrulebi Cvenive fexqveS;
saflavebs Soris sakuTar Tavs agrovebs miwa:
morkalul zurgze mSvidad udevs naamagari
da roca Sublze aberdeba aTasi sivrce,
Cvens yvela survils ugumbaTo mzeraSi imwyvdevs.
V
an rogor unda davaRwioT im dilegs Tavi?..
gisosebic ki Tbili iyo; mzis Sexebaze
qvis mZime kedlebs Jruanteli uvlidan tanSi
da sakuTar Tavs awydeboda daxSuli sxivi...
iqneb diaxac Cven vanTebdiT nestian samyofs...
magram iq mainc dumili da locva sufevda,
da merec, yovel fexis xmaze, nerwyvmoreuli,
yulfsdaRweul yels maRla swevda amayi xsovna.
aravis vetyviT samadlobels; kargad vicodiT,
mxolod Tavis Tavs uRimoda nacadi mdedri;
idga waxrili, gasazuTxi teqstis gareSe,
rogorc nazvrevSi zamTrispiri, - sikvdili uxmo,
da Cveni locvis guliswadils ugulod hyidda.
da gvsurda rogor, araferi efiqraT irgvliv, -
arCevani xom Tixis niRabs badebs niadag.
23
gvsurda, scodnodaT musikosebs, rom mxolod vsunTqavT,
rom yovelive mxolod aris, da Cvenc mxolod varT!
sxva araferi... magram jer xom suls vulRobT Rames
da sneulebebs Tavs afarebs codvilTa kvnesa,
da cocxalT Soris Suakaci miwaa mxolod.
rogor gavideT am sivrcidan? rZedaleuli
dedis TvalebSi akvaniviT irweva miwa...
da verc gamovTqvamT gabedulad: “aq unda davrCeT!”
da mxolod vsunTqavT... xolo roca erT mSvenier dRes
vSobT dedamiwas da aq vtovebT, rom upatronos
sulebis xsovnas, winwasuli sityvis samsjavros,
TviT saSo swavlobs erTgulebas Tavisi tvirTiT
da molodini isev iwyebs mwuxris simReras;
xeebs SemoWril totebsa da kenweroebSi
TvaldaxuWuli isev xarobs cisferi guli,
da bolomdec rom amogvxapon Cveniv mkerdidan
da iq Cafinon daviwyebis damSrali xavsi,
imdeni siTbo Seunaxavs uCumrad miwas,
mis xmovanebas ver damalavs verc erTi xvadi;
cxovelis tyaviT Semosili veluri Jini
aRar iymuvlebs sacodavad yvela sarkmlidan;
da mxolod urCi RimiliTac rom gagvistumros
an, didi-didi, Zili nebis gvisurvos sisxlma,
Cven mainc vityviT sagalobels, Tundac xrinwians,
Cven mainc SevZlebT, RmerTo Cemo, Sendami locvas!
1988 weli, ianvari-Tebervali
24
ganwyobilebebi
ganwyobileba #1
miyvarxar da swored amitom gagyide simarTleze ocdacxra vercxlad;
miyvarxar da CagCurCuleb sikvdils da saflavebs,
Seni sulis misadgomebTan vagroveb gawbilebebs
da mTeli sunTqviT amoTqmul uTvalav wyevlas;
miyvarxar da kidev erTxel agixsni zurgisSeqcevas
da SefurTxebulis saxidan mowmendas;
miyvarxar da Seginaxav, ar gamogaCen,
rogorc mkerdze nakbens ar gamoaCens normaluri qali
an rogorc kaci ar ityvis vinmesTan
da mTeli sicocxle cdilobs daiviwyos,
rogor iZia Suri misi sayvarlis qmarma;
miyvarxar da megobrebidan xalxamde aravis ecodineba,
rom arasodes vwolilvarT erTad,
rameTu yovelTvis, roca kadrSi moveqceviT,
Segxedav, rogorc naCuqar cxens,
romelsac kbili ar gaesinjeba;
miyvarxar da yovelTvis ise iqneba, rogorc guSin da dRes:
mirCevnia Seni mkvrivi ZuZuebi mekavos xelebSi
da maT roca vealersebi, Seni iRliebis cqeriT davtkbe,
vidre xeli mtacos Senma mzeram da guli gulSi gamiyaros,
rogorc veragni uyrian danas Tavisze ZlierT;
miyvarxar da yoveli danayrebis Jams RimiliT CagCurCuleb
qvewarmavlebs da cxovelebs da maxinj frinvelebs,
rogorc uxilav sindiss,
bambis CaquCiviT amarTuls Cvens Tavs zeviT
Cvens qvemoT myofTa mier;
miyvarxar da Cemi neknisgan jams Sevqmni uZiros,
romelSic Sens sisxls Cavasxam da Cagaxedeb,
raTa sawamlavi samomavlo saqmeebisTvis TavisiT Semzaddes;
miyvarxar da Sen Tu metyvi, araTu SenTan,
martomyofic ki ar gaviRimeb mTeli sicocxle,
radgan Sen giyvars Cemi Rimili,
rogorc quCaSi upatrono ZaRlebis yefa
an avtobusSi sufTa da moxdenili qurdobis mere atexili ayal-mayali;
miyvarxar da mogmarTav yvela saxeliT,
qalis iqneba Tu mamakacis,
oRond arasodes imiT, romelic dagarqves mSoblebma
Sens gaCenamde didi xniT adre
da romliTac mogmarTavda da mogmarTavs yvela,
visac Tund odnav swyurebixar an odnav swyurixar,
da axla swored am usaxelo sxeuls vicav
daniT xelSi sakuTari Tavis winaSe;
miyvarxar da maTxovris vnebiT atanili RmerTs SevRaRadeb,
miwyalobos imdeni vercxli,
rom SevZlo qarsmicemuli ocdacxra vercxlis gamoxsna
da misiT Seni dabruneba,
da simarTliT vercxlis gayidvac.
ganwyobileba #2
ai, sul male mombezrdeba cisqveSeTi,
25
gulis jibeSi Cavideb Savi dRisTvis gadanaxul fuls
da Sens saxlSi davekargebi moyvasTa Rimils;
mere erT taxtze CamovsxdebiT
da moTminebiT davelodebiT uwyinar cnobas,
rom momZebnes da ukan damabrunes keTilismsurvelebma,
da rom eqimebi loculoben da mkiTxaoben
Cems momaval warmatebebze
da rom oxxx, rarig marto var TiTqos...
xom gamomiwvdi damZimebul mklavebs
da xom davikargebiT zeciT gadaxurul cisqveSeTSi,
oRond diaxac Zalian Sors Seni saxlidan,
gnebavs, sulac xalxSi an CamoSlil saydarSi;
ra Tqma unda, cal fexze usaTuod Toki gveqneba gamobmuli,
ise, yoveli SemTxvevisTvis, -
vis ar aRmouCenia mas mere amerika,
rac erTxel ukve aRmoaCines...
ganwyobileba #3
gaviyideT, gaviyideT, adam!
ra uCinrad waiRes Cveni saxlidan violino da roiali!
Cven ki mainc TavdaviwyebiT vukravdiT
da simRerebs vuZRvnidiT erTmaneTs,
sanam erT-erTma ar iyvira, simRera sadRaa, sadRaa, sadRRRaao,
da yvela sakuTar boxCas CaaSterda.
am ambidan didma drom ganvlo,
dagvaviwyda kidec wyalgamyofi da Cveni iq dgoma,
da iqamde rac iyo, isic frTxilad da mokrZalebiT dagvaviwyda
da mxolod xvalzegmazeg CaxleCili xmebi gvaxsovs
da – sircxvili, sircxvili Cveni! – iqidan vezidebiT
Zvirfas mkvdrebsa da Zvirfas cocxlebs,
umosavlo Semodgomebs da siyvarulis erTferovan kombinaciebs
da gacveTil samkaulebs da vaai, droze unda movaswroT:
SevpirdeT yvelas yvelaferi da xeli davibanoT, Torem
mTavari xom mxolod Seni codva iyo, adam!
mere yvela mamis saqmes erTgulebda da ara RmerTisas,
mere yvela mReroda da violinos xmazec yvela netarebda
da roialis Tayvanismcemelnic mravlad iyvnen
da yvela mReroda da mReroda da mReroda, adam!
codva codvad darCa, dekoraciebi ki daixvewa da ise gamdidrda,
ukve aRarc gvjera, Tu SeiZleba aq sadme codva arsebobdes
da cekvavdes da moilxendes da ase usindisod gvCagravdes,
rameTu daviwyebis gvjera da siyvarulis gvjera, -
gana qviSac ki iqneba maSindeli?!
yofila da mere ramdeni da vai, vai,
adami ibrunebs violinoebs da roialebs
da maTze Sesrulebul daviwyebebs da niRbebs da eSmakebs
da gadidda, gadidda Tvali Cveni da yuri Cveni da cxviri Cveni
da TiTqmis mzad varT iq dasabruneblad, saidanac movsulvarT
da sadac odesRac vxedavdiT da vismendiT da vsunTqavdiT RvTis xmas,
rogorc pirvelni pirvelTa Soris
da ukanasknelTa Soris pirvelni, adam!
yvelaferi gazides, rac Cveni ar iyo da rac aravisi ar iyo
da mainc naqurdali iyo
da naqurdals qurdaven da saSoSive gvlocaven
da Sors horizonti moCans, adam!
da axla mainc SegveZlos Cvenis gamorCeva-gamocalkeveba,
raTa Tavad mivceT misacemi
26
drosac da Sens uRmerTo patiosnebasac,
gaviyideT, adam!
ganwyobileba #4
mova meTqi, mova!
amis mere Rames yovelTvis is moitans Seni sizmrebis sabrZanebelSi
da romansebs da sxva amisTana mieT-moeTebsac aRar gimRerebs
da morCa, wavid-wamovidnen fiqrebiT tuCebdamtverili mavanni da mavanni,
gamoCndameTqi Seni cxadi, daircxvinameTqi bedma,
RmerTi aRar ukadrisobs Sens saqmeebSi xelis faTurs,
ohhh, daRlilxar da rogor gSvenis gazeTSi gaxveuli idumali nivTebi
da qilebi mawvnisTvisrZisTvisTusulacarafrisTvis
da notebis rveulebi da darcxvenili Rimili
da ydebSemocrecili “tom soieris da heklberi finis Tavgadasavali”
da aTasjerdaaTiaTasjer marTali xar,
Cven xom diaxac “es ra dagvmarTnia, RmerTooo!”
da qvemoT kaciSvili aRar darCenila,
samsxverplo cecxlze dasadebad
yvela Tavisi simRerebis da Semodgomebis herbariums moarbeninebs
da yvelas anketebi da analizis qaRaldebi aqvs gulSi Caxutebuli
da kidev daobebul purSi damwyvdeuli cekvebi
da madisaRmZvreli simRerebi da raRa dagvrCenia,
Rawvebi davixokoT da Tmebi CamoviSaloT da vgodebdeT
da TavSi xelebi daiSine, imedo!
yvelas Calis fasad uSovia sakuTari biografia da cxvirze aufarebia
da rogor ar gvyvarebia da rogor ar gviyvars moyvasi Cveni,
sawolqveS ase uCumrad rom Semogvparvia
da sadacaa wilsac mogvTxovs,
arada – hm! – guSinwindaguSindasulacdRes Cveni ynosvis Tvalsawierze
saerTodac ar Canda TiTqos da rogor ar gviyvars,
TiTqmis ise, rom SevRuRunebT da vetrfiT da SevnatriT
da hoiii, godoli auSenebiaT, - Subidamaxvilidabunagi xvalis!
daisvenon, xom uTuod Rirs dasvenebad aseTi Sroma
da awi raRa gviWirs, viRacas gaaxsenda,
fexs fexze gadaidebs xval-zeg sikvdili da mosawevs SevTavazebT,
yovel SemTxvevaSi ase iyo sizmarSio, aba gvixarodes,
aq davagrovoT Cven-Cveni simdidre da winaparTa Zvlebi da valebi,
gavWraT miwa da davmarxoT samxili da hoiii,
yvelaferi rigzea axla,
da Senc sadme Soriaxlos Camojeqi,
moilxine am gauTavebeli da erTferovani melanqoliiT,
iSimSile da moigone da gaiRime da iocnebe
da igalobe, igalobe CvenTan erTad Zilispiruli.
ganwyobileba #5
gaixsene, yvelaferi gaixsene, rac odesRac da rodesme dagikargavs,
gaiaredairbinedadajeqi da yvelaferi gaixsene,
rac guSiniyodResarisdaxvaliqneba:
Rameebi erTguleben yvela Sens ganzraxvas,
xeebi Segnatrian da TavianT Tavs SegaZleven,
erTmaneTs veRar cnoben naTlul-naTliebi
da droze gaixsene, ra moxdeba saroskipoSi,
vin vis gamoSignavs da Tbil RviZls rogor daadebs loyas Senxela kaci
da cremli daiRvara!
27
gaixsene, rogor airia erTmaneTSi sizmar-cxadi,
Sen ki mainc gamoZveri am gaugonari xmauridan
da sikvdilebma devnilis daRiT Segifares
milionobiT da miliardobiT TavSesafarSi.
gaixsene, balaxis Reros Semoxveuli
rogor miemarTebodi sibnelidan sinaTlisken
da rogor gagaSiSvla ciskengzaze miwam
da rom mainc is xar, - erTgulidaurwmunodagaumaZRari
da rom iq raRac darCa, rasac ra xania glovob
da aravinaa momsmeneli, araTu gamgoni an Semwynarebeli.
gaixsene yvela xali odesRacTvalisgugebze
da is foTolic gaixsene, erTaderTi rom ar amoxeTqavs kvirts
da dedamiwaze Sens garda aravis ecodineba misi arseboba,
oRond Sen mainc gaixsene, rogori iqneba, sibneleSi Tu ar Sebrunda,
mze Tu ar Seiyvana gamoucdelma Tavis saxlSi erTaderTi kariT,
romliTac mxolod Sedian da samudamod iq rCebian
da rasac maspinZels aravin apatiebs
da TviT dedamiwac gaixsene, rogori iyo igi sizmarSi,
xval rom ixilav da mere aRarasodes gecodineba, ra naxe sizmrad
da rom – beCaaa! – rogor gafiTrebula sacodavi am mosaxvevTan,
romelic mxolod sakuTar Tavs xedavs da iqneb Semdgom mosaxvevsac,
Cven ki, brmani da urwmunoni, yviriliT viklebT qveynierebas
da RmerTamde marTlebi vCanvarT vin uwyis saidan
da gaixsene, erTbaSad gaaxile yvela saxe da uSvele momxdars;
Sen xom arasodes gSinebia da xom ar daixev ukan,
roca erT mSvenier dRes bavSvoba ixevda ukan da gekrZalvoda,
rogorc ufskrulebi da xeebi ekrZalvian qarebs,
rogorc eqimi ekrZalvis ganwiruli avadmyofis Tvalebs
da kedlis fonze sakuTari samosis siTeTres;
xom gqonda xeli samaTxovrod gawvdili moyvasisken,
Tu Sens samaresTan im erTaderTs Caatareben,
sicocxle rom mogiswrafa da axla guli feradi sizmrebiT aqvs savse
da natvrisqvebiTac aqvs savse da veRar uZlebs da uSvele!
ai, es mtredebi ra xania bWoben saxlis saxuravze
da droze gaixsene, ratomac grcxvenia maTi,
ratomac cdiloben aseTi JiniT saxedvelni Senni
am erTi bewo safiqral-sazrunavis daurvebas
da Soreul velebze mis gaWenebas
da ase uazrod gawirvas da sadaa damnaSave?
an ubralod, gmiri? an kidev ufro ubralod,
kaci igi Tu dedakaci igi Tu eSmaki igi?
gaixsene, erTxel da sabolood rodis gawvimdeba,
oh, rogor modidebula es dRe!
kari gauRe da gaaRwios, kalapoti gauWeri da daiRvaros,
oh, rogori amayi da saimedoa da gulqva!
da ai, ase, roca yvelas daaviwydi,
roca aRar gjera, rom bednierni arian fexmZime qalebi
da rom dangreuli saxlebic bednierni arian
da rom ugrZnobni da uxiagnic bednierni arian
da rom cecxli da kvamli da daqceva saTuTia,
maSin daweqi, xelebi TavqveS amoide, Wers miaSterdi
da imRere da gaixsene, rodis mokvdebi.
ganwyobileba #6
rac iyo, iyo! iqneb sulac ara iyo ra!
xval xom iseTi gamatebiT aqrobda qari yvela varskvlavs,
SenTvis veravin moicala da aravin gaisarja da bedniero!
28
irgvliv jaria wignebis da maTi daRlili Sinaarsebis
da gaurecxavi TeTreulis da maTze dagdebuli wvimis,
irgvliv SimSilia, kriWas ver gauxsni damSeulT
da xoragi savsea da nTqavendanTqavendagaZRnen
da mozide sixaruli, ideqi didxans, mondomebiT da dabejiTebiT,
Rameebi SenivTdes, xavsma iyvavilos, mkvdrebma izeimon,
yvela codvili da ucodveli erTad daiwuros da suni geces
da xom aravis SeuZlia sakuTari Tavi miatovos,
Cven xom iseTi sustebi varT da erTgulebi da ideqi ase!
ideqi, ideqi ase, mzera Tavad monaxavs niSans,
saTqmelic Tavad Camorigdeba gawvdil peSvebSi,
mxolod sunTqavde da iRimode!
is uwveruli berikacic xom amasve girCevda
da diaxac mogsravda cxadi,
rom ara amdeni da amdeni Senze damiznebuli SemTxveviToba
da kedelze gakruli msoflios ruqa, saidanac wyali iRvreboda
da oTaxi gaivseba da ar SegeSindes,
mainc igrZnob nuSis yvavilobas, mainc gaerevi sivrces,
katebi mRerian, mkerdi isev aiyris balaxs da yvavilebs,
futkrebi da krazanebi da frinvelebic mofrindebian,
momakvdavi peplis aRsarebasac moismen, Seni misamarTiT Tqmuls,
danac gaielvebs gauval tevrSi
da sadRac bednieri kivilic aRmoxdaT da ai, ase,
moTminebiT, moTminebiT, kidev miliardjer moTminebiT,
Rrmad isunTqe sakuTari Tavi,
es jerac uTqmeli da mouqneli sityva
da mainc nurasodes imarCieleb, mkvdari xar Tu cocxali
da nurc is gikvirs, imedi Seni rogor bedavs amodena sixaruls,
misi xma xom irgvlivmyofTa uTvalavidauTvalavgvari qmedebiTaa daZarRvuli,
iq xom uzarmazari da ugrZesi xidebi da gadaZaxilebi klaven siZulvils
da miwidan isrutaven fesvebad da xavsad qceul adamianebs
da ende mas swored iseTs, rogoric aris,
ZleulsdauZlevels, daviwyebulsdagamoCxrekilsdaxelaxlaSobils,
Sexede, rarig ubraloa da moziduli,
yvela daRlil cecxls amoitans Seni sulis amRvreuli maxsovrobidan
da anTebuli sanTeli SeaSvela.
aSlil mdinares jebirebad udganan sisxlis niaRvrebi
da sivrces aqezeben, agulianeben gasaCenad daZrul varskvlavebs
da warmarTis wesi mkacrad aRasrule, - pirjvari daiwere
da Jamni kankaleben da eSmakebic angelozebTan erTad cviodnen
da ukve damTavrebula foTolcvena
da rarig Cveulebrivi yofilxar da kargi!
ganwyobileba #7
Sen kaci gqvia da ra dagRlis RmerTiskengzaze?!
xom arasodes gifiqria, es gauvali yiameTi sad migiyvans
an roca mixval, xom ver gaigeb verasodes, sad mixvedi da kaco, kaco!
odesRac ise mZlavrad aiqnia tani Senma mzeram
da erTbaSad imdeni ram miitaca cisqveSeTSi,
mere mTeli Seni sicocxle arigebdi, gascemdi da asaCuqrebdi
da msxverpls swiravdi da qurdobdi da avazakobdi da ra dagRlis, kaco!
odesRac ise damZimda Seni Rame,
veRar gabede RamisTeva da waxvedi ZalianZalian Sors
da samSvidobodan uxmobdi moyvass,
romelic – icodi – arasodes gamoCndeboda, rameTu ar gamoCnda,
roca zecaSi wmindanad Seracxuli mavani da mavani
Sens himnebs kiTxulobda
29
da ar gamoCnda, roca lxini iyo da sufris bolo suliers moiTxovda
da ar gamoCnda maSinac ki, roca xorci moikveTe
da ZaRls gadaugde imis dasturad,
rom myefari mRaRadeblis xorcs arasodes SeWams,
ragind damSeulic unda iyos da kidev erTxel kaco!
Sen xom odesRac yvela kars erTmaneTis miyolebiT xsnidi
da sivrces eZebdi, romelic mtkiced momuWul marcxenaSi mogemwyvdia
da Sen araferi icodi amis Sesaxeb,
vidre sivrce igi oflad daRvrili miwas ar Seeria
da RvarZlad da sarevelad da wyevla-krulvad ar aRmocenda
da fexisgulebi ar dagixeTqa, rogorc gvalva azrobs miwas
da roca simSvide Camodgeba da darbildebi Sensave samisnoSi,
diaxac aRmogxdeba odesRac CaZiruli qalaqebi
da gabmuli yvirilebi da moTqma-zari moxucTa da bavSvTa,
romlebic erTmaneTs ucvlidnen sikvdilebs
da varskvlavTa mier miTiTebuli misamarTiT garbodnen
da codvilma Seundo da ucodvelma ar Seundo morCilT
da iRblianebi, ra xania, aryofnas zeimoben, kaco!
da, ra xania, eSmakebi artaxebs wyveten da akvnebidan Cumad dgebian
da maT adgils bavSvebi ikaveben da vnebiT irwevian
da gadiddadagadiddadagaiweladagaizniqa Ramis karibWe
da SesasvlelTan lomebs eSinodaT gamomsvlelTa
da ra jmuxi yofilxar da rogori dakunTuli,
ra koxtad da moxdenilad mogqonda zurgiTdaSubliTdamkerdiT
amdeni sagnis usaxelo saxelwodebebi da mkvdari saxeebi
da yvela gzadagza cocxldebodadaiRviZebdadagimxedrdeboda,
sakuTar cecxlSi awrTobda folads da daxril TavTan erTad giwvdida
da gazuluqebula tani Seni, svel bambad qceula mkerdi Seni
da hoi, da hoi, kaco, da kidev erTxel, kaco!
da ar dagikargavs arc erTi imaTgani,
mzera Seni yvelaSi xelaxla iRviZebda
da sakuTar Tavs naTlavda martosuli
rameTu swamda, asec RmerTis saqmes erTgulebda,
gulmkerds ifaravda momxdurTagan da imaTac ifaravda:
usasrulo tramalebs da pawia kaliebs
da tyis binadrebs da Soreul nislovanebs
da mzeo, roca ganvikurnebi da aRar viqnebi momakvdavi,
momapyar yuri Seni,
xolo jer Sorsa xar da mzeo da avahme da hoi!
ganwyobileba #8
araa saWiro mkvdarTa moZieba, araa da araa saWiro!
isini xom imden mignebas gadaurCnen, imden sixaruls gadaurCnen,
imden bednier Rimils gadaurCnen
da miliardjer daviwyebulT erTxel kidev nu gavixsenebT,
ukan gamovixmoT odesRac aRvlenili locvebi da movspoT!
oh, rogor Secvlilan sabraloni!
xval-zeg gaCenili moxucebi sakuTar Tvalebs veRar cnoben
da mousavleTSi garbian hgoniaT da Tavze saxlebi acvivaT hgoniaT
da Turme sikvdils gaurbodnen mxolod...
raRa darCeniaT amdeni WirisufliT garemoculT:
niadags moarRveven da xeebs glejen da saqonels iTreven
da cerebze Semdgarni vamxnevebT da sagvareulo droSebs vafrialebT
da aq varT yvelani da ar mogerios nostalgia
da Senad dagvigule isev da mSvidobiT!
erTi xar asi da erTi xar aTasi da uricxvi!
sakuTar xmebs uxmoben saTaveni
30
da xom sul ar gikvirs, ratom TanavugrZnobT,
roca dagvtoves da frTxilad gagvecalnen
da Sors anZebi midian cisken
da RmerTi gvmfarvelobdes iarebs dadevnebulT da Tavad iarebs
da ucodvelTac RmerTi mfarvelobdes, -
maTi xvedri arSemdgari iarebia da mZimea erTob!
da rodis Cagvixerges TaflobisTve
an rodis ganwvales samxili da sneuleba Cveni
da mkurnaloba ganvaaxloT mxolod...
ganwyobileba #9
diax, me Seni pirveli da ukanaskneli kanonieri memkvidre var
da ufleba maqvs, arasodes dagtovo marto!
me ar girwevdi Rameebs da pativaxdil saidumloebs?
me ar vuxmobdi ciskidezeCamavalyvavebs,
roca sicocxle kidurebidan wveT-wveTad gdioda
da veRar amTavrebdi sikvdils?
diax da diax, dReSi aTasjer gamomyavxar Seniv sisxlidan
da ganbanils gabrunebdi im sizmrebis sabrZanebelSi,
sadac Seni aTvlis wertilia veluris brWyaliT moniSnuli
da ufskrulidan lurj gumbaTSi TavganwirviT vardeba wyali;
Seni Cqamic ki gamoqvabulebs aRbeWdavda Cems yru sxeulze,
saidanac varskvlavni da vnebiani kvnesani moedinebodnen
da veRar vitevdi da maTve vubrunebdi, -
Jindaumcxral-uiRblo mSoblebs,
diax, me Seni erTaderTi kanonieri memkvidre var,
me, visac siberidan Tan sdevda zeTSiSemwvarikartofilis siyvaruli
da qvewarmavlebisadmi da mRrRnelebisadmi umizezodaumizno zizRi
da gabaxebulTa Secodebis niWi da maT bedze fiqri da wavidadagaqra,
me, vinc yovelTvis RimiliT fiqrobda,
rom adamianebi verasodes iswavlian erTmaneTis kiserze rigianad jdomas
da rom misTvis cxeli SanTebi didi veraferi SeRavaTia,
rameTu Tvalebi qviSiT aRara aqvs savse
da arc wurbelebi swoven sxeulSi moWarbebul zafxuls,
diax da diax, me var erTaderTi, visac Senze yvela ufleba ayrili aqvs,
vinc ukve Sorsaa ZleulTagan
da araferi aqvs dasakargi sakuTari, araTu sxvisi,
visac saxelmwifos ar andobs kaci, araTu or bats,
vinc, jibeebSi xelebCawyobili, mcireoden imedsac ki Rameebs uTevs
da kidev erTxel dabejiTebiT amtkicebda dedamiwis daRlil egoizms
da mTeli Tavisi uxamsi cxovreba
zeTSiSemwvarikartofilis Wamas da roskipTa sibraluls
da vertikaluri wreebis xazvas moandoma
da nuTu SeZlebia?! vinaa darbazSi?
taSi Tu ar emeteba, daustvinos mainc
da yvela aq iyo, - scenaze, da yvela taSs iTxovda.
rokavdadarokavdadarokavda yvela
da isic rokavda da isic daRlila da
mgzavrobiT qancgawyvetili xeebic TvaldaxuWulni daiRvrebian
da fexqveS miwa uxmebodaT da Senc Cagesmoda wyevis xmebi,
cremlmoreulma deda inatra da zeTSiSemwvarikartofili SesTavazes
da SiSi didia da damTavrda dRenaTeli,
Sors, cis mijnaze mexma isikvdila
da dRenaTeli damTavrda, damTavrda dRenaTeli
da aseTi kargi ratom unda uareyo vinmes?
liandagze dgoma isurve da ymuilis niWi isurve da sawoli isurve da qali
da dRenaTeli damTavrda da dRenaTeli damTavrda
31
da me Seni pirveli da ukanaskneli kanonieri memkvidre var,
me Seni erTaderTi kanonieri memkvidre var, mende!
ganwyobileba #10
aseTi kargia gazafxuli?
iloce, arasodes movides, marad Tovli da yinva itacebdes Sens xmas.
rogor gyvarebia es umweo da ususuri gogo!
maS arasodes ikiTxo, rahqviadasadcxovrobsdarassaqmianobs,
arasodes gaixseno misi mzera da siaruli da dakarge
da ra keTili da uTvistomo Rimili da fiqri hqonda, RmerTo!
nuTu marTla ar gemeteba gasayidad Seni meomari suli?
maS mwiri boxCa gamokari, gamodi gareT da eSmakiskengzas daadeqi,
iqneb daaklde da mogagnos da gixmos
da nacnobi garigeba SemogTavazos
da mTavaria saxedvelma misma dumili da moTmineba aireklos Seni
da Seniv meomar sulTan erTad ukanve gesrolos
da nuTu marTla ase Zlier gebraleba martosulni?
maS erT dRes maTi mZime xvedric gaiziare
da vinc Sens garSemo mozRvavdeba,
yvelas siCumiT da molodiniT aRavsebde da sicocxles aiZulebde
da vin daiwyebs rkinis kvnetas?
nuTu marTla ase gzaraven moSurnenidaborotnidaavsaqmosanni?
maS Sens mkerds guli gabedulad amoacale,
gaamSrale, dasvi frTxilad trial mindorze,
asjeraTasjermilionjermiliardjer Semouare
da roca didi garjis fasad kars ver upovi,
amoisunTqe Zalian Rrmad da guli igi Tavis adgils daubrune
da giyvardes siyvaruli Seni,
xolo roca erT mSvenier dRes daRlili cxadi damTavrdeba
da Tvals gaaxel da irgvliv yvelaferi ucxoa da muqi,
nu ityvi, rom Zalian didxans gZinebia
da rom es ra grZeli gza yofila sizmramde
da rom bednieri xar da mokvdavi da nu ganizraxav keTil saqmes,
ubralod Tvali moifSvnite, sawolidan gadmodi, dila gamoaRe
da xmamaRla da gulamoskvniT itire cxadi.
1988 weli, maisi-ivnisi
32
Jami malvisa da mitevebis anu damarcxebulTa aRsareba
xeebma qari mkerdze mogvabjines da kvlav dedis mklavTa xiznebi varT,
da maTSi Cakargva gviweria, Tavbeds viwyevliT da vnanobT;
brmaTa glovis zari cas miswvda da qalebs sisxli ewviT mxolod, -
Rames eZeben da wyvdiads pouloben,
saxlebs toveben da vnebaamRvreulni RmerTTan Ralatoben kacebs;
cidan locvani da wyevlani cvivian,
qalwulobadakarguli kerpebi cvivian,
da cao, rarig Sori xar da rarig Cveni xar da vnanobT;
tyuils mainc hqondes mokle fexi, saqme mainc gawvimdes Cveni,
ar varT mSiSrebi da ar varT da ar varT da “sustni xarT mxolod!” da
sustni vyofilvarT da kargad gvaxsovdes da
gmadlobT, didia niWi Seni, RmerTo!
oh, miyvarda da ra vicodi, rarig cbieri yofila da
rarig jiuti yofila da zurgiT Rimili Znelia da
Tqvi, Tqvi, xom asea, RmerTo?
oh, Tvali Tvals rom moSordeba da guli gadasxvaferdeba,
Tvali iseTi xarbia da xorci iseTi umweoa,
yvelas erTurTi gvwadia da uuuh, mere rogor gvwadia da
“ufalo, ufalo! mogviteve, rameTu ar viciT, rasa viqmT da
neba Senia!” da Tqvi, Tqvi, xom asea, RmerTo?
sisxlis sauflo vrcelia da yvela uomrad dasaxlda da
xafi bRaviliT da mZafri suniT vuxmobT erTurTs
da caze bavSvebi xeebs xataven da
xeebs zanzalaki hkidiaT uricxvi da
qari sakuTar Tavs eZebs da vnanobT;
Sexede, isinic am mitovebuli saydrisken moeSurebian,
Sexede, qmari Seni da coli Cemi da movlen!
aba, gaviZurwoT, saxli mzad daxvdeT da
Tivac mzadmyofi da SemarTuli;
Rame maTicaa, Suri iZion da kidec ilocon da
buzebi veRar axerxebdnen maT tanze mosvenebas
da saydridan vergaRweulma wmindanebmac daitiron:
Rame maTicaa, Suri iZion da mere Cven viZioT Suri!
xolo jer malvis Jamia da yvela da yvelaferi daoTxili garbis
da camac zurgi gvaqcia da Rrublebic urcxvad garbian da
Sexede, brmebic garbian da
Zvirfasi mkvdrebic garbian da
Wirisuflebic garbian da
gaqceul caze RmerTi gamosula, tkbilad gviRimis da gvaTbobs.
1988 weli, ivlisi
33
xmebi
sadRac daRamda da cxenebis Wixvins da zRvis gabmul simRerebs
gulSi ikraven da ar iviwyeben da dumils mieltvian,
gzebze gadian da qvebze sxdebian da mzeebs fiqroben da mere suls RafaZen,
sikvdils da sizmrebs da mSoblebs mouxmoben xmebi;
da Seni tarigic isev mxrebze midevs, isev vapureb da isev iRimis da
viRac Cems zurgsukan mSier saflavebs Txris, mkvdrebs aTavisuflebs
da wyevliT locavs da jer kidev uCinarT jiutad midevnis cisken;
sisxli sustia da RmrTisgan ltolvili da miwas Sexiznuli
ukve damZimda da ukve mdinarebs da rom ara saSo da rom ara mermisi,
ase ucodvels da ase upatronos vin daaimedebs, sityvao Cemo?!
uxmo sinanuli Tvals CaeRvreba da miwas aiyris da wvimas Seereva,
mzera adiddeba frTxilad da saTuTad da nuTu damTavrda cxadi?!
sanTels Camovqni da Ramis yru mdevari SiSiT davuyvebi Rrma sunTqvis napirebs
da aRar CaesmiT odesme gasaCen Cems obol winaprebs RvTis xma
da jerac dasamxobs nu mimcem naTels da Rame damibrune, sityvao Cemo,
da rom moviqcevi, msxverpli miiRe da marad getrfodes da marad gmsaxurebdes
didi imedi da didi simSvide da didi SimSili da didi gazafxuli:
didi molodini, sityvao Cemo!
1988 weli, ivlisi
34
intermeco
irmas
Casaxvis dRidan
yvela CvenganSi dReniadag fexze dgas viRac
da miwaSi Cabrunebul norC balaxs tkepnis;
Casaxvis dRidan
viRac Jami-Jam inaniebs Cvens daRlil codvebs
da SiSiT da sibrZniT savses gvibrunebs ukan;
Casaxvis dRidan
viRac jiutad migviTiTebs sakuTari samyofisken
da Cveneul sifxizles icavs;
Cvens brma mermisSi saimedod gamkvrivebuli
roca usazRvrod bednieri gvegulvis Rame,
viRac RimiliT ayuradebs meored mosvlas
da marcval-marcval CagvCurCulebs,
rom Cvens sisxlSi erT mSvenier dRes
aRar iqneba imedi da momavali da moTmineba,
aRar iqneba “miyvarxar” da “mSvidobiT, Cemo!..”
rom yvela kari gaiReba erT mSvenier dRes
da am umdidres saflavTa Tu samarxTa nacvlad
ukidegano mdumareba imRerebs mxolod,
Cvenive locva gvierTgulebs mxolod da mxolod,
da gzas gvaswavlis aryofnisken, raTa moviqceT,
isev kuTvnili ZuZu vwovoT, - uZRebi awmyo...
xolo jer bnela, Rameebi devnian rCeulT,
da WrilobebSi sityvebs rgaven gamocdili mebaReebi,
Tavs evlebian sakuTar beds obolni da arasmeqonni...
xolo jer bnela,
bnelSi viRac sakuTar xmas apurebs isev
da yrud CurCulebs, dRenaTeli rodis aRsrulda,
rodis aRsruldnen wmindanni da naTelmxilvelni,
da dReniadag Segvaxsenebs,
ra iqneba xval an sulac miliardi saukunis win –
roca sikvdili uangarod daiTmens da daitirebs yvela martokacs,
roca sikvdili sakuTari mzeridan wava
da yvela mokvdavs uanderZebs WeSmarit sikvdils:
urwmunobas da udroobas...
xolo jer bnela, Cvens TvalTagan cremli sdis Rames
da roca isev mondomebiT mogvixmobs viRac,
kacT sizmrebSi jerverZleuli,
roca samxili uamravi mkvdari warsulis
veRar krebs risxvas veRarafris verdamkargavTa,
roca, RmerTmani, aRar gvyofnis sxeulSi Rame
da TavganwirviT vexiznebiT Cvensave sunTqvas,
maSin rwmenaa Cveni vneba da aRsareba,
rwmena gvibrunebs sasikvdilod ganwirul Crdilebs,
da erTmaneTis xilvis JiniT gzaabneulni
saxlebs vtovebT da fexisgulebs vawovebT miwas.
1988 weli, agvisto
35
RmerTi keTilia
ineba RmerTma da imis gamo, rom Cven gviyvars zRva da balaxi,
davisajeT maradiuliT da warmavliT da sisxliT CvenSi;
ineba RmerTma da imis gamo, rom Surisgeba SegviZlia,
davisajeT sizmrebiT da RalatiT da sikvdiliT CvenSi;
ineba RmerTma da imis gamo, rom mzera Cveni usazRvroa,
davisajeT cvalebadi ruqebiT da usasrulo aRmoCenebiT;
ineba RmerTma da imis gamo, rom Tavs ver viReT guSindelis dasamareba,
davisajeT mermisiT da jvriT da imediT;
ineba RmerTma da imis gamo, rom gvzaravs da rwmenas gvixSobs amoucnobi,
davisajeT simReriT da sindisis kerpiT;
ineba RmerTma da imis gamo, rom Cven viciT maxinjis da uZRebis fasi,
davisajeT eSmakiT da borotiT CvenSi;
ineba RmerTma da imis gamo, rom Cven viciT droisa da tkivilis fasi,
davisajeT sruli sunTqvis verSemZleobiT
da erTmaneTis vergageba-gagebis niWiT;
ineba RmerTma da Segviyvara imis gamo,
rom, RmerTmani, Tumc guliT gvsurda,
mainc verasdros SeviyvareT da verasdros vixileT igi.
1988 weli, agvisto
36
nostalgia
Camoisvene dedaCemo
Cemi xelisguli mxolod Seni siyvaruliT aRivseba
Cemi xelisguli mxolod Seni siZulviliT aRivseba
Cemi xelisguli mxolod Seni siamayiT aRivseba
Camoisvene dedaCemo
Cemi xelisguli mxolod Seni sizmar-cxadiT aRivseba
Cemi xelisguli mxolod Seni moTqma-zariT aRivseba
Cemi xelisguli mxolod Seni aRsarebiT aRivseba
Camoisvene dedaCemo
samefo Seni Cems xelisgulze moixile
samefo Seni Cems xelisgulze aRamaRle
samefo Seni Cems xelisgulze aRasrule
Camoisvene dedaCemo
Cems xelisgulze sisxli icvalos yvela nivTma
xilulma da uxilavma usulom da sulierma mcirem da didma
sisxli icvalos yvela nivTma romelsac Sen igalobeb
romelic swored aq da axla Sens mzeraSi daibadeba
Tqvi rom uTuod Rirebula moxilvad da daviwyebad dumili Cemi
Tqvi rom uTuod Rirebula moxilvad da daviwyebad simRera Cemi
irwmune Rame samare da mware samxili
irwmune Rame samSoblodan devnili mamri
frTxili RimiliT momiteve urwmunobis da ndobis niWi
frTxili RimiliT momiteve mermisidan gaqcevis niWi
da mere wadi dedaCemo
daRlili da bednieri daubrundi im sivrceebs
saidanac Cems saSvelad mosulxar wamiT
1988 weli, agvisto
37
Ramis mgzavruli
paul celans, vinac, didebamorWmulma,
sicocxle TviTmkvlelobiT daasrula
Rameo Rameo dedav da sisxlo da vai da avah
civia sityva da saxe da Tvali da mSvidoba Seni
civia xsovna da Zili da locva da pirjvari Seni
gZebne da gpove da Savi da frTxili xar
miwamde tkbili xar dedav da Rameo sisxlo
Cumia igi da tlanqi da veragi
da yrud momziralni kvlav SenSi vcviviT da
kvlav xorci gvcviva da gvcviva da gvcviva da
oh rogor gamcvdarxar oh rogor gviRimi
kefiT da terfiT da simwifiT SeniT da
saSoSi daRlilni kiviliT vCndebiT da
vCndebiT da vCndebiT da vCndebiT da gavrbivarT
Cven viciT gaqceva codvilTa simRera
da naTliT Zleulni vkvdebiT da gavrbivarT
Cven viciT locva da wyevla da anderZi
da Ramis xiznebi saSoTa xsovnaSi veZiebT Svelas da
Rameo Rameo Zilia sicocxlis pirveli simRera
da isev umiznod vsunTqavT da vsunTqavT da
sisxlia kvali da oh rogor kvdebi da oh rogor daRlilxar
suls vRafavT SenSi da xels gviwvdis saSo da
bneli da ucxoa Rame guSindeli
da aRar gvaxsovs da xsovnaSi danTqmulan
saSo da jvari da mermisi Cveni da
Ramea zeca da Ramea bedi da
buRi dgas locvis da wyevlis da simReris
da ar gamoscado ufali Seni da
wyvdiadi wasula Cvengan da Sengan da zecas Tu wasula
sisxlia yoveli sisxlia yoveli Ramea sisxli da
Rameo Rameo dedav da sisxlo da vai da avah
1988 weli, agvisto
38
serafitas aRsasruli
morCa, kidev erTxel davmTavrdi da Turme uJamoa aRsasruli;
ai, moviZie Cemgan devnili dRenaTlis caSi Tvali Seni
da Cems sunTqvas saukuno codna SevZine:
RamearasodesyofiladaarcarisdaarcodesmeiqnebamSvenieri
da is gswavlobda da Sens umizno sxeulze SeSliliviT mimodioda
da hoi, cxadi dairRva da Rame Catyda da CaiSala
da erTurTs mteri vusurvoT da Rame glovisaa Turme da mSvidobiT!
ai, SevsulvarT, sadac jer ars da mklavebi movrkaleT uSnod da saTuTad
da magiuri mosasxamidan galobasaviT ismoda xmebi
dawiokebul RamuraTadamoxucTadayrmaTadaroskipTa
da magiuri mosasxamidan momakvdavi deda iRvreboda
da maxsovrobas, rogorc ZuZus da rogorc mzeras,
vxvrepdiTdavxvrepdiT da aivso peSvi da aivso sisxli da
hoi, RmerTebs Soris yvelaze urCo da yvelaze Zliero,
miwas Sexiznulo sisxlo!
varskvlavs xom ymuilSi kacic ver ajobebs,
araTu mnaTobTa rokviT mzerasavse mgeli
da Seni mkerdis ufskrulebSi zamTari cviva da
mwifea Tovli da iq xom iseTi qarebia,
davZebnoT sizmrebi da viSiSvloT sizmrebi da
viswrafoT, viswrafoT, xmalamowvdilebo,
Senganve Sobilni zurgSi gavtexoT da movspoT,
locva davamxoT da kerpi davamxoT da vneba davamxoT da
erTurTis Zvlebze mrokavno da erTurTis sulze mozareno,
Cveni piridan ra xania pirvelyofili sityvis nacvlad
Tixa ifrqveva da cxadi ifrqveva da ra ar ifrqveva da
devnidadadevnidadadevnida wyvdiads
da cocxalTac da gardacvlilTac yovelTvis mSvidad imarjvebda
da bolos mainc vacduneT da damarcxebulebs SevuerTeT
da man sisxli Rvara avai, ramdeni
da man cremli Rvara avai, ramdeni
da mze iloca da mTvare iloca da
ukve meramdened gardaicvala da
ai, mogveaxla Jami naTelxilvis,
rom fskerni tortmaneben uZirobis gancdisgan,
rom miwis SimSili codnam daanayra da CveniT brunvas eurCeba
da ukve kacnic gangvanaTla msgavsad
frinvelTadanadirTadaqvewarmavalTa
da miriadebs Seyolili dReniadag mondomebiT grovdeba masSi
da sxva ra gza maqvs Cemiv mzeras minebebuls da zurgiT morkinals,
yovel ciskris Jams Cemi saxlidan, rogorc zRapruli gamoqvabulidan,
gamomaqvs gardacvlili Rameebi da yvelas Tvalwin vasaflaveb
da flass viZarcvav da vcekvav da vcekvav da
xalxi ganixvna da deda vixile da mama vixile da
yvela Tvalxilulma gamikidegana
da ai, morigi msxverplis molodinSi
flasSemoZarcvuli vcekvav da vcekvav da
vcekvavdavcekvavdavcekvavdavcekvav da
Zevax, sicocxleo Cemo!
1988 weli, oqtomberi
39
gamofxizlebulTa himni
“...nu CuenTÂs, ufalo, nu CuenTÂs,
aramed saxelsa Sensa ec didebaÁ...
nu sada Tquan warmarTTa: sada ars
RmerTi igi maTi?..”
fsalmuni, 113
hoi, sulo Cemo, gazafxuls upyrixar, uxmod miende da mihyev!
beCavT hyvarebiaT mfarvelTa sisxli da daewafebian,
qviSiT SeiSroben daxeTqil tuCebs da mihyev, sulo Cemo,
dedebs mieteoT Soba uSobelTa da mas Rame hqvia
da Sen ici igi da manac gicis da “diax” da mihyev da
yvela moxaruli miixure da neba miec Sensav Rimils
uricxvi lxinis Semusvris da uricxvi brZolis Semusvris da
locvad da zeimad yeli SevmarToT da RmerTi Cvenia da
vbrZanoT, gvepatios yvela sikvdili da zurgi gvaqcios da
esmas ucodvelTa sagalobeli da krZalviT dagvlocos da
kacTa sadideblad miwa iSiSvlos da sisxliviT Savia Rvino!
morCa, aRar fqvaven qaris wisqvilebi, hoi, sulo Cemo,
da Sens saxilvelad modinar mzvaobarT moTqmiT dauxvdi da
cxadi Seirge da “wadi” aRamaRle, “modi”-c aRamaRle,
vaglax, codvilo, da vaSa!
gacvda sikvdili da gacvdnen wmidanni da
moZme mwyuria da sisxli mwyuria da
mokvdavi miCvenos ufalma Cemma da
vinc Cems siyvaruls ver daiTmens,
mkerdi balaxiT amoivsos,
Torem sikvdilia ukuqceulTa da
glova-sinanulis vnebiT SepyrobilTa xvedri;
Jami medroSeTa gavamartivoT da erTurTi mZlavrad vafrialoT,
vxocoT da vmarxoT da vTxaroT da “vaSa!” da
dediSobila bavSvebiviT vimReroT erTurTi,
Sen xar moyvasi da me mZuls siyvaruli Cemi,
Sen xar moyvasi da me mZuls siZulvili Cemi,
ai, mzadmyofia, mzeo, guli Cemi Cemda!
dedani galoben, dedani Cvenni, da mtlad romc ar dagvedon,
dedao, dedao, romeli xar caTa Sina da qveyanasa zeda,
marad mSobiare urcxvad hkiode da
SenSi varT Zeni da asulni Senni da
gankveTe ltolvis niWi Cveni da iyavn!
vis cremlze vmsxdarvarT da vis sizmrebs vkvnesodiT
da yurs vis vugdebdiT da gemos misas vin aRmoicoxnida
da friad davkvirdiT kvlavkeTilqmnilni da
odesme mosasvlel Rirseul metoqis imedad darCenilT
Tavs gvaRamdebian Cvenive sityvebi da ukve mosrula cxadi,
mkvdrebiRa gvlocaven maTken miswrafebulT
da balaxze da yvavilze da xis fesvebze amxedrebulan
da vin Seakavebs brmobilTa srbolas da
uricxvi yofila bedi gardmocvlilTa,
uricxvi yofila bedi gardacvlilTa,
bina mivuCinoT maTsave sizmrebSi,
muxli davukocnoT, Tvali davurbiloT da namyo avloSnoT maTi da
RmerTisgan naswavli ar daviviwyoT da
vwafoT erTurTi da mereRa gavwvimdeT,
xvedri TavmdabalTa diadia!
40
xvedri TavmdabalTa diadia, magram erTxel mainc gangvecxados,
visi wyevliT gvidgas suli,
vin naTlavs aRsasruls ai, am patara adamianisas,
romelmac pirvelad ixila usazRvrocavarskvlaviani
da xelebgawvdili xmamaRla CurCulebs:
“ramdeniburTiadamecmaqvsaseTidamemxoloderTimaqvs” da
meore sunTqvis momlodineT morig aRsasruls mogvarTmeven
da fardebidasarkmlebidadarabebi
veRar akaveben Cvens ZarRvebSi atexil Rames da
is mainc Semovidoda da
Cayolas CaTreva gverCivna da
ukve gviania TiTze kbena
da Cvens mzeraSi – gulisfeTqvaTamiriadebTan damarcxebul meomarSi –
uwyinari fifqiviT cviva miriadi TanamebrZoli
da kvnesa maTi da anderZi maTi da
aRsareba da kbilis kbilze daWera maTi
da xmani kbilTa msxvrevisa da sisxlis ruTa da nakadulTa,
da daiclebian saxedvelni Cvenni
da Rame mkerdis gavliT Semova oTaxSi
da he, istoria daibada
gadaqcevisgan da iatakze danarcxebisgan mermisSi devnili mamris
da asjer aTasi da miliardi viyo,
aRar mSurxar da aRar gnatrob,
visTvismogicliavisTvismogicliavisTvismogiclia, dRenaTelo,
Cven ukve vwvimvarT da me mainc aq var da miwa merTgulebs da
“ugalobdiT ufalsa, rameTu ganZlierda Cuen zeda wyalobaÁ misi” da
aba, mivixuroT yvela ubedo da yvela ukvdavi da yvela mzvaobari,
vaSa da miliardjer vaSa!”
1988 weli, noemberi
41
uCinarTadmi
... modinarno erTmaneTis sagaloblebiT da RalatebiT zurgze,
erTmaneTis cekvebiT da sizmrebiT da gancxromebiT zurgze,
Cemsken modinarno,
Tqvens kanSi aRar eteviT da TavzemoT Zala ara gaqvT da osana imRereT,
modgma diadia Tqveni da suls Semogragnili xorcic diadia Tqveni,
eZiebT miwisguls, rwmenas eZiebT da
Tqvensave mzeraSi kirTebs eZiebT da
sasaklaos eZiebT Tqvensave sisxlSi da ara sasaflaos,
yvela rigiTi ukvdavi da rigiTi brma valSia TqvenTan,
hobi Tqveni erT adgilze yofnaa da
vneba Tqveni dayovnebis gaZleba da axladgancdaa,
Tqvenive mxrebia cargvali Tqveni, da maTze anTebuli xsovna
ai, am sityvaTa: “wuTieri dumiliT pativi vceT iesos amaRlebas!”
da Taobebi alokaven nakvalevs Tqvensas da jamSi salafavi ulevia,
droSebs SeRebaven qoniT datvirTuli Tqveni sisxliT
da Tqveni kaniT uamravi Tbili qurqi Seikereba
da Tqveni kaniT uamravi xelTaTmani Seikereba
da ganixarebdeT, Cemsken modinarno,
kacni erTurTisTvis Sobilan da
kacni TviT RmrTisTvisac Sobilan da
osana imRereT, nagrami Tqveni Tqvenive bedia,
saSo Tqveni xeluxlebia da kvlavdabadebamde wabilwuli,
samadlobeli, Tqvendami Tqmuli, yrua da mzeraberwi,
Tqven siyvarulni da siZulvilni da gzani gmeufeben
da erTmaneTSi irevian Tqveni bediT urCadqmnilni, da
osana imRereT, Cemsken modinarno, osana imRereT...
1988 weli, dekemberi
42
modiliani anu bednieri mamris agonia
amadeo modiliani
daibada livornoSi 12 ivliss, 1884 wels.
gardaicvala parizSi 24 ianvars, 1920 wels.
didebis karTan wamoewia sikvdili.
Jana ebiuterni
daibada parizSi 6 aprils, 1898 wels.
gardaicvala parizSi 25 ianvars, 1920 wels.
amadeo modilianis erTguli Tanamgzavri,
vinc sikvdili arCia masTan ganSorebis tanjvas.
warwera saflavis qvaze
1.
... es Tovli Cemi asulia...
vin ar Targmnida mis siyvaruls gardacvlilTa fxizel enaze...
mis uwyinar da Cvil Rameebs ZaRlebi da maTxovrebi asamarebdnen...
2.
suni mcems varskvlavTa da preistoriul saqmeTa maTTa da
CemTvis nacnobia cocxladyofamdeli erTdrosarseboba maTi...
suni mcems JamTa miRma taatiT daZirul amay fexsadgilTa...
bageni sivrces morkalaven da frinvelTa guliscemaSi
mokrZalebiT ganimqrevian;
bageni, SubiT aRWurvilni, gasaqcevad amxedrebulan,
da roca sisxli zurgs uCvenebs Jindaumcxral dedaTa rokvas,
silueti ikveTeba janmrTeli mamris;
is Tanaxmaa, mRamiobTa mimZlavrebis Jams,
yrmaTa RimilSi uSurvelad gacvalos cecxli damTavrebul cTomilTa da
gulisfeTqva jerardaZrul piramidaTa,
jerardawyebul, brma rZeTa da
ubedobas dadevnebul, Zvalmagar qalTa;
is Tanaxmaa, mRamiobTa mimZlavrebis Jams,
mTvare iyos erTdroulad erTic da asic...
3.
... cam piri ganaxvna, rogorc roskipi Slis fexebs saroskipod,
da saSo ZReba da Tbilia saSo da ganwmendilT naTeli aRar surT da
Wips ganixsnian da aTasi wlis mere gasaCen moyvasTa mzes ificebian
da erTob tkbilia SurisZiebis da mlaSe sisxlis miRma suli;
miwa dagvkargvia Cvensav mzerasa da Cvensave peSvebSi,
iZulebiTia frTa da dRenaTeli Cveni;
foTolTa siRrmidan gulisgamawvrilebeli simSvidiT cvivian damSrali xeebi;
xorcis suni udiT qarebSi gawaful wignebs da balaxebs...
me sxva xes mogiTxrobT:
sanagve urnaSi gazrdils da Senaxuls,
da me is miyvars da
friad sikvdilis da
friad sizmrisaa igi...
43
da amaRldebian saydarni Cvenni da
vnebiT datoveben amRvreul Tvalebs da
cas Seerwymian da ra udaburia, RmerTo, nasaxlari maTi!..
4.
... qvebiT dawewkvili kudebidan
miwa mowveTavs da ar daiRvreba da
Tvali adamis Zis miwis cargvalia, xorci sakania sisxlis,
Cemo bedniero aborigeno da Cemo bedniero loTo!..
5.
... SevyaroT erTad yvavilebi da varskvlavebi,
barakebi da taZrebi da yurisZirSi mimdebare galaqtikebi,
da marcvleuli Semodgomis, da Tavad miwa;
maxsovrobis grZneul burusSi
mzesaviT Cadis
sisxlis fasad moxiluli yvela martoxe...
6.
... es Tovli Cemi asulia... Tqven giyvarT igi!..
7.
... mogrovdiT, kunTmagari mkerdi momiloceT!
rogor davafasoT erToblivi Rvawli frinvelTa da kacTa?!
mruSi mandils eZebs, sunTqva Sewyvetila misken mimarTuli
mravalTa saTnonTa mandilosanTa da SvilebSi Sewyvetil dedaTa da
saxedaCexil moxucTa da mermiss Setovebul xmaTa;
erTgulebamde orgulno Cemno da CemiT bednierno,
miyvars usasrulo sisuste da frTxili siWabuke Tqveni;
Tqvens meti me ra damrCenia!
locvani Cemni sulTmobrZavTaTvis dagirigebiaT,
gangiZarcvavT siSiSvle Cemi...
ai, gulisguli:
matli yoveli da xvliki yoveli da kaci yoveli, da
suni mcems daumarxav cocxalTa da viwro samalavTa maTTa...
8.
... da warRvnamdelni Caxergaven
aRsasrulisken aCqarebul yvela himns da
movaleni mevaleebs Seiyvareben...
da me dedamiwa ganvizraxe
da Cemi sikvdili safrTxeSia!..
1998 weli, dekemberi;
1989 weli, ianvari
44
mivusamZimroT Semodgomas
hoi, wmidanno, Cvens TvalebSi yovlisamxsneli RimiliT rom mimoikargeT
da Cven ki ara, sizmrebi da kerpni Cvenni uxmoben erTurTs!
xrwnamorevnili Semodgomis mwife nayofis –
Cveni gulis – mzeradqceul, uCumes sxeuls
xmaliviT scems sasaflaos civi haeri,
da aRsrulebulan ufskrulni Cvenni da Cveniv xelisgulze gamovudevnivarT,
kvamliviT mZimea Cveni Rimili da erTob umankoa brmaTa sixaruli,
WabukTa Soris uWabukesno da eulTa Soris ueulesno da
he, TviT sulTa Soris xeno!
eSurebian Cvensken xvedrni frinvelTa da cxovelTa da SeSlilTa modgmis:
diad TavTagan uSurvelad gadmodenil Saravandeds rixiT gankveTen
da Cveni sisxlis saWurveli maT fexebTan gaiRebs JRrials;
sityvaTa miRma qalwulis mkerdze gamavali xeivani maradaa sagulvebeli,
Torem rani varT umermisod, xorcs rom gvifaravs
da erTurTisgan gamogvarCevs, RvTis monagars gvaZovebs miwas?!
ra eliT bavSvebs, Cven rom ase uangarod mimovabnieT?
RmerTiskengzazekideverTxelmoklulmaxmebma
wminda samreklos yru kedlebi maTi frTebiT amoaSenes;
Cven isev ZleulT miveltvodeT, romelTa saSo
erT dros jiutad moiTxovda jerardaZrul varskvlavTa nayofs
da, Ramis yomrals Sexiznuli,
maxsovrobis bind-bundidan gamosxletil yvela codvas
sisxlis fasad moiZiebda;
gadaufaravs TviT dumili am daZaxils, xSirad yofila;
ase, niadag mtkivneulni, or nawilad ganviwvalebiT:
erTi, Tavxedi, cis siRrmeebs dawafebia,
meore miwas Cakidula, warsulTagan jerverZleuli;
xolo ZuZumte umweobiT daRlili sulis –
mzeradavsili xekeTili – isev mdinarebs,
isev isxamen nayofebad Cvens morCil Tvalebs
sivrceebSi gafantuli misi totebi,
da roca droni, Semodgomis sisxlis wiaRs gamonaskvulebs,
yelsmowolili mzeebiviT gvwiTldebian, da
ise dasdeven TavianT RmerTs Cvens mkerdze mkvdrebi,
rogorc Cven davdevT am Tvaluwvdenel sasaflaoze gardasuli codvebis eqos,
da gvmRerian da gvcekvaven da kvlav aravis vamaxsovrdebiT,
igi, frTxili da RvTaebrivi, krZalviT irxeva
da msubuq sunTqvas Cvens saSoSi mimoatarebs.
1989 weli, Tebervali
45
zari
1.
... xolo sikvdili yvela kacSi amoityvis aRsarebas da damTavrdeba,
rogorc wyali mzis xelisgulze dadgmul jamSi: isev miwa da samduravi...
moirkaleba aTaswleulTa siblantidan amowvdili bolo marcxi:
yviTeli da yru Semodgoma...
2.
me vxedav yorans, romlis frTebi,
Tavfaravnelis moqnili da fiqriani sisxlis simRera,
ciskenmomwydar yvela frTaSi gamoirCeva...
3.
miusamZimre dabadeba micvalebulebs,
gawvarTe vneba fafaraSlil cTomilTa da wartyvevnil SublTa;
Rame, romelic ganasrule, moiZie mZarcvelTa da avazakTa sinanuliT savse mzeraSi;
Rame, romelic ganasrule, moiZie TvaldavsilTa ukanono amoZaxilSi;
amoisunTqe yvela xvadi, vinc odesRac Sens samarTals daemorCila
da bilikebi moiniSna Seni saxlisken,
da siCumemde Semzaravi moTqma-zariT gamoixme
sizmris naTels SerCenili uZiro awmyo.
4.
Seni saSo navTsayudelia
edems moSriale zeTisxilTa da preistoriul galobaTa
da zurgSi daWril moyvasTa da mravalTa da mravalTa RmerTTa;
isini frTxilad mimodian ucxo miwaze da sakuTar arsebobas ganimtkiceben
am mosawyen provinciaSi, romelsac hqvia galaqtika
da romelic xarkia da Wabukia Tavfaravneli;
mogenatreba babiloni, brZolad SemarTula
pirSisisxldagubebuli Rimili fiqrTa
da sinaTlis labirinTebiT miikvalavs gzas wyvdiadisken
da sizmrad devnili veZieb sikvdils da
“hop!” da viskupe da movirkale
da ratom ar mikvirs sxeuli Cemi da samisno misi da mrevli uasako,
moususurebul qalTa sinanuli, romelTa gvirgvini siqalwulea da
Jami xvalindeli mogenatreba da mogenatreba babiloni;
vai da vai, Sen verasodes gaacocxleb Sengan moklul kacs
da naadrevi gazafxulis nawvimari xeebi da balaxebi
Sens daRlil xorcs Semodgomis nakadebad daeRvrebian;
ha dRes da ha xval mzis xelisgulze yvela kenWi mtkivneulad amomwifdeba;
milioni saukunis win wvalebiT skdeba yvela guli, romelsac dRes vklavT...
5.
deda! deda!
46
6.
“xSirad gvsmenia alisferi zoli, nisliT garemoculi,
Cveni Tvalebis simSvideSi daumTavrebel, norC RameTa:
irmis naxtomi, - miwadyofnis molodini da ara miwa...
Sen, - gulisgulTan usasrulo gamoTxoveba monatrebuli simRerisken,
dedamiwad rom unda iTqvas, -
emSvidobebi Sens deduleTs, Senive guls tkepni niadag
da moJamuli mdinareebi asdevnebian sakuTar Tavs damtverili tramalebisken;
o, gulwrfelia yvela mamri, sakuTari mzeris eqos romelic aRwers
da SiSi TiTqmis dedamde da winaparTa Zvlebamde atans,
xolo arcodna arcodvaa da saZovridan dabrunebul, damSeul naxirs
mze moaqvs zurgiT Cveni mkerdisken;
ganTiadis ucodvel siyrmes
yvela feri ubrundeba,
Cveni gulis xelisgulze romelic Caqra.
7.
sad ar yofilan es qalebi, maTi ynosva romel soros ar miswvdomia,
saSo maTi vis Tesls aRar dawafebia,
da xangrZlivia uxilavisken samSvidobod gawvdili mzera,
da TiTqmis xidi;
aRivsebian sinanuliT Cveni saxlebi,
moiryevian bageebi CvenTa sizmarTa,
da davkrefT uricxv Semodgomas, vityviT locvas da
Cveniv nagramTan Sesaxvedrad gavemzadebiT...
1989 weli, marti
47
aRdgomis Rame
vuZRvni 1989 wlis 9 aprils daRupul
qarTvels, romelsac dabadeba ar eRirsa,
man saqarTvelos TavisuflebisTvis brZolas
Seswira Tavi
1.
esaa Cemi winapris mze da rom ar Caqres,
mravalJamier naTels unda SevukeTebde!
2.
sikvdilis Jami saTuTia da ufro frTxili,
vidre sicocxlis siyvaruli... da rogorc pirjvars,
me isev Rames gadaviwer, da warmarTis qafiani sisxlis biliki
Tvals gamoarRvevs da mZevlebad waridevnis miliard da miliard sizmars...
3.
vnebiT vgrovdebi, da gonebis mkrTali lampari
Cemi dumilis ciskididan amomaval simRerebs mifrTxobs,
da idumali foriaqi dedamiwas miapyrobs sityvas;
erTob mwiria samalavi darbeul spaTa,
da, albaT, ukve – Taigulic, da gvesmis igi,
rogorc RiRini dedis saSosken miqceuli amayi Cvilis
an sulac merxi an magida an bibliiT TavSemkuli, morCili mrevli;
rogorc aprili horizontze an sulac fiqri
sasikvdilod gawafuli gladiatoris;
erTob gvamia es simRera da sixaruli aRmaval da daRmaval xeTa;
bednieria dedamiwa, dReniadag aRsasruliT romelic ZReba.
4.
rom damsxltomoda,
mzera Cemi usasrulod usasrulo gzebze ivlida;
naxavda miwas, sadac, ukve meramdene saukunea,
yovel ciskris Jams idumali zar-zeimiT egebeba adamiani,
kars gamoaRebs, krZalviT gamoaqvs bunagidan mxrColavi Rame,
xelebs aRapyrobs, ityvis locvas
da sakuTari sulisfeTqvisken mimaval biliks Seuyveba adamiani;
sadac, RmerTmani, mze diaxac kasrze mcirea
da sadac gulze miwis nacvlad cas ayrian adamianebs...
magram vai, rom varskvlaveTiT damTavrda zeca...
mTeli samyaro wyals gvisxamda moSlil wisqvilze;
qvisqveSsunTqvaze Rameebi tovebdnen niSans, -
RmerTiskengzaze rudunebiT Senaxul Zaxils,
da Cvens TvalebSi amRvreuli qalwulis Rame
dedamiwiT ivsebda peSvebs...
48
5.
...igi sul wamiT gamofxizlda,
roca Rawvebze Tavisive cremlebi igrZno...
6.
... isev Tvalebma Seinaxon im Ramis xsovna,
isev sizmrebma upatronon yvela uSobels;
isev Citebma iWikWikon mere xeebze,
da momsmenelSi naTelxilvis mimqral imedebs
kvlav waeSvelos zurgis qari wminda xmebisken...
is daibada, man sikvdili iyvira, RmerTo!
idges morwmune, saTno saxes uyuros mTvarem,
morwmunis Crdili lampionma ar gaawvalos...
da mwyemse, RmerTo, sufTa iyos mis irgvliv miwa;
velur mzeraSi, ZuZu-mkerdSi, gawvdil mklavebSi,
Seiyvane cxovreba frTxilad...
7.
sulebiviT dganan xeebi;
ofls Cvens saxeze mtvris qarebi amSraleben,
momavlidan zRvebs gamoaqvT Cveni Rimili;
moasveneben saqarTvelos Cveni sisxlisken,
ganizraxaven siWabukes brmaTa Tvalebi
da Semogzavnil mzeTa mimarT aRapyroben guSindel da guSinwindel dRes,
da mojarulan bilikebi Cvens gulebSi Semosasvlelad
da isev yvavni gvigaloben, Rameebi TavianT Tavs uTeven miwas...
8.
...da mkerdi Cemi Zalisxmevis, rogorc sityva moragvuli sivrceTa mier,
mtrad moxiznuli Semodgomis fesvebidan mdumarebad amomZimdeba
da Cemi sisxli muxls mouyris mouxeSav mkvdarTa nakvalevs...
9.
xsovnis morevSi uxsovrobis naxmevebi CaiZireba...
1989 weli, aprili-maisi
49
Sendami
Sen gifiqria Cems Sesaxeb: Seni simRera
miliardobiT mzis weliwads daiTmens da damibrundeba,
rogorc sikvdilis, siyvarulis, sibrZnis SiSiT daRlili qali;
Seni simRera uankares siRrmeebs amRvrevs,
Cems gulisguls rom moawydes da
Svas balaxi, saxli, Citi, qvewarmavali,
zurgi aqcios RvTiskengzaze aCqarebul mokvdavTa mizans,
icodes vneba uTvalavi mkvlelis da msxverplis...
vai, Sen, erTob Raribo da mandilosano,
erTob galobad da TviT sityvad ganwirulo,
da msurxar da msurxar rogor da aravin gamikiTxavda;
ai, siCume, Sens bageebTan Sesaxvedrad gawvrTnili da galaRebuli;
ai, adgilis dedani da Svilni maTni,
sisxliani TvalebiT rom mogixelTeben;
ai, marTalni, sityvis saTqmelad gaxsnil pirSi
simRerebs rom CasCridnen da
Ramis wyvdiads maTiv mkvdrebiT Cauqolavdnen...
o, uricxvia maTi bedi... mimoagrove
sizmarTa kvalad kacTa awmyo,
kidev erTxel uSvele rCeulT:
gaemetoqe ganTiadis xmobasa Tu yefa-ymuilSi,
isev ZleulTa gulebisken aswavle saSo,
sisxli iyos maTi mfarveli!
1989 weli, maisi
50
ganmarteba
erT mSvenier dRes Cveni mklavebidan Tavdaxsnilma sikvdilma
Suri iZia da samudamod miefara sizmris saTaves; mas mere Cveni
yoveli moZraoba kvlavs maradiuls CvenSi; cis sibnelidan Cvensken
moedinebian Cvenive saxlebi...
avtori
1.
hoi, sikvdilo!
hoi, uricxvo winaparo, bageze rom CamomeRvenTe!
2.
ai, me vfiqrob, viRimi da vkvdebi da mciva,
da rom vfiqrob da viRimi da vkvdebi da mciva,
esaa mtredi da Ramura da Zera caSi
da morieli da kurdReli da gvelxokera;
esaa deda avadmyofi, Svils rom ukvdeba
da gareT Tovs da usaSvelod lurjia miwa
da yvavebi saxls galobiT gadaufrenen;
esaa, albaT, samZimari, asi wlis win romelic iTqva,
da esaa Tvali urCxulis,
brma mefanduris locvis xmaze cremlad daRvrili
sikeTes rom aRmoiwyevlis;
Rameebs sul sxva feri udiT,
Cems samiznes sizmrebisken gaidevnis dedaTa mzera
da esaa fiqri Cemi da sizmari da gvelxokera...
3.
Cemi samisno: ukvdavTa da urwmunoTa TavSesafari;
vnebad gantotvil varskvlavebad irwevian Soreuli galaqtikebi
da, mdidari da idumali, Cemiv sisxlis amonasunTqs davewafebi,
sityvas movikreb im miwisken, dRenaTels rom damisazRvravda,
da ai, krZalviT mimoval da da vfiqrob da miyvars
da esaa Sors, mcxunvare madagaskarze, moyvavile uricxvi kenWi,
me rom arasdros minaxavs da erTob vnatrob da erTob mRviZavs;
esaa Sveli, romelic mokles 1100 wels aRmosavleT saqarTveloSi,
da esaa “miSveleT!” da daisi marsze;
es is Camqrali koconia,
ukanasknelma velurma rom datova da
“nostalgiav da bedniero!”;
esaa wyali, mzis ZarRvebSi rom dagubda da dedamiwad amoiRvara;
esaa Rvino...
4.
nadirTa sunTqvis Tbil nakvalevs
TvalSi nerwyviT avedevnebi:
ai, kedelTa mTeli rigi; xolo es me var,
51
kedelTa miRma fiqrSexsnili gazafxuli
meZvelmane kaciviT rom daiZurweba...
mokidebia ukve xavsi CamoRlil yvrimals...
5.
“... xolo SecTomils Cemiv xorci mwyuroda da
Tvals moyvrisken mokrZalebiT gavaparebdi...”
6.
momejarvian gulmosuli xeebi da damsxvreuli frinvelebi,
nislmoSlili zmanebani,
xelisgulni Jindakargul sisxlTa da mzeTa,
micvalebulTa sizmrebi da gaoflili meZavebi,
sveneb-svenebiT, nawil-nawil, momejarvian;
gaivakeben Cems fiqrebad, ukurnebel sens
mwvane molze mimoyrian davrdomili galaqtikebi
da, Cveniv bedis brma stumrebi, isev erTurTs mivapyrobT mzeras;
isev sinanuls amovityviT, - Sorswasul mizans;
sarkmels aRvavlenT da mSvidobis angelozebs gavesityvebiT,
da esaa fiqri Cveni da ciskari da gvelxokera...
7.
isev da isev
dedaa Cveni sinanuli
da msxverplSewirva
uTvalavi ltolvili mamis;
sad sufevs RmerTi maT sxeulSi, sad moiZios
mwerma da tilma usafrTxo da uangaro ZvalTSesalagi?
ufskrulTa wiaR mofusfuseT sad da rodis aRunTebdnen
Zlevisa da didebis himnebs?
8.
hoi, sikvdilo!
hoi, uricxvo winaparo, bageze rom CamomeRvenTe!
da vsxedvar Cemiv naterfalze
da uflis Tanamzraxveli var
da mifrTxode da Semxarode!
1989 weli, ivnisi
52
dabadeba
... mas ar unaxavs bavSvis dasvril safenebTan da konservis qilebTan erTad
sanagveze gadayrili simRera da zedmosxmulicisniaRvari;
mas ar unaxavs kaci sisxlad davardnili da meamboxe,
mzisTvis godebiT morkinali kvlav ojaxSi rom aTevs Rames
da mondomebiT cxovrobs Svilebs, msubuq vaxSams,
cols, aivans, aTasgvar wamals da windawin axdenil sizmrebs;
mas ar unaxavs martosulis oTaxSi virTxa,
romelic moTqvams damSeuli rZis gemos da verSobis tkivils,
xolo oTaxSi kaci kvdeba da sarecels galobs dumili
da kacikvdebakacikvdebakacikvdeba da rom gabeda
da arcerTiaarcmeorearcmeaTearcmeasearcmeaTase
da rom ukvdeba gazafxulis tyis peizaJs da sisleis reproduqciebs
da rom gabeda da ukvdeba Werskedlebssarkmels
da magidas da magidazemezoblis wignebs,
mis sikvdils virTxa amoityvis yvelaze uwin
da gayinul gvams yurs miugdebs da sciva ukve;
mas ar unaxavs movaglaxe deda, romelsac arasodes hyolia Svili
da, RmerTmani, is iyo deda!
mas ar unaxavs da arasdros gahkvirvebia
naRalatevi qalis Tvali, samyaros rom guliviT feTqavs
da rom erCivna am erTaderTierTaderTierTaderTi kacisgan Ralats,
ZaRls eRalata uerTguless an sulac – katas...
mas ar unaxavs sxva aTasi da milioni, da ar icis,
rogorebi arian isini: adamianebi, romlebic,
imis nacvlad, rom erTimeores gauswordnen, dedamiwas uswordebian
da gmirobaa TviTmkvleloba da rCeulTa xvedria mxolod;
rogorebi arian isini: adamianebi, romlebic,
imis nacvlad, rom haeri da wyali isunTqon,
sunTqaven erTurTs da dakluli moyvasis Rrials
da sigiJemde uyvarT kaci, romelic sZulT da hoi, ssssssiyvarulo!
rogorebi arian isini: adamianebi, romlebic,
imis nacvlad, rom angelozebi ifiqron da ifiqron RmerTi,
fiqroben mtvers da daJinebiT fiqroben miwas,
da am miwaze WipmoWrilma ukve icis puris fasi da sisxlis gemo;
rogorebi arian isini: adamianebi, romlebic,
imis nacvlad, rom WeSmariti codna Sobon, aCenen Svilebs
da sanam pirSi suli udgaT, moZRvraven, rom
eZiondaeZiondaeZiondasacnaurhyon WeSmariteba
da araa saSveli, RmerTo!
mas ar unaxavs Rame, romelic xSirad iseTi usazRvro da uZiroa,
rom jibeSi CaiZvrens kaci;
mas ar unaxavs da ar icis, ras niSnavs vefxvi,
romelic svanma monadirem mokla da mere
ai, ase daitira:
“Sen ar momekal da Sens magivrad Svili momekla;
Sen ar momekal da Sens magivrad saxli damewva;
Sen ar momekal da Sens magivrad deda momekla;
Sen ar momekal da Sens magivrad Tavi momekla”.
mas ar unaxavs sxva aTasi da milioni,
magram man naxa dedis saSo, da ukve icis:
xeebi dumils moarRveven misi sityvis gadasarCenad;
icis: sikvdili uricxvia, xolo is – erTi:
icis: sizmarTa naSierni, meZavebi da sayvarlebi,
maTxovrebi da oblebi da meomrebi, vis uxmoben manaTobel mzed;
man Soba deda da, RmerTmani,
usikvdilod daibadeba!
53
oTxi fragmenti fiqrebidan
1.
... damisazRvreT, Cemive sunTqva damisazRvreT,
puri da wyali da deda da nana da
iyo damisazRvreT,
Cemi moZmeebiT dasaxlebuli da Cemze mofiqrali
galaqtikebi damisazRvreT,
da, mwams, arasodes movkvdebi da
arasodes gardavicvlebi!..
2.
... xangrZlivia winapari da sisxli Cemi!
qvaTa da mtverTa da frinvelTa sityva yoveli
Wirisufals saukuniT Camoitovebs
da Cemi locvis Tvalsawiers mokrZalebiT Seekedleba;
jiSiani Cemi xeebi
miliardobis sizmrisa da sinanulis gzagasayarze
wamxdar totebs cekva-cekviT Semoimsxvreven,
da Tav-Tavis Semodgomas Seuyveba sityva yoveli,
saqme yoveli frinvelTa da mtverTa da qvaTa...
roca, ngrevis Jams, ugzoukvloddabadebuli,
ciskris xmobamde morkinali, Jins icxrobs Cvili,
myviralobis mwuxrs Cveni xma Tu miwad gaigebs,
sulTa ferxulSi egeb brmebic gamoerion
da napirebze gamoriyon mkvdari talRebi,
sityvaTa da saqmeTa miRma
erTgulebis blagvi xmlebi mimoiZion;
xolo xeebi, jiSiani Cemi xeebi,
sxvaTa xsovnaSi arasodes gaxiznaven dakargul mizans;
Cems yru RimilSi gamozrdili qaris beltebi
gulisgulTa samzeoze arasodes daeyrebian;
Cems sagaloblebs dawafebuli cxedrebi da Rameebi
usikvdilod mierTguleben
da vnebiani maTi sunTqva varskvlavebisken
isev miwis cxel oxSivars daemgzavreba...
3.
... vficav, SeqspirTabeThovenTaticianTa modgmisaa
es kedeli, es Txunela, es qorwili, es fexsadgili;
morig saqmeze mware fiqriT SublSekruli mekobrea
es mistika, es avangardi;
odisevsia es mokrive, es – amirani:
riTaa savse maTi kuWi da maTi mkerdi?
ai, am kacis moWrili frCxili
ulamazesi naturmortis umTavresi atributia;
upatrono bavSvTa saxlis am aRsazrdels
dRes, XX saukuneSi,
moTqmiT eZiebs
ager-ager xuTasi wlis win
qarTvelis mier osmaloze gayiduli qarTveli deda;
ai, am saxlis maspinZeli
guSindeli stumaria da “gaumarjos!”;
54
odesRac mWidrod dasaxlebul am mecxre cidan
axla oden angelozTa CurCuli ismis;
usaxelo brmaa es Rame:
Tu gsurs gulidan moirecxo SesaZlo sevda,
aCuqe fuli da dagwyevlis da gangarisxebs;
Camqvleulia yvela sityva,
Cvens yvirilTan SeuRleba romelsac surda;
tyved wasxmulia yvela fiqri,
mwirTaTvis da yaribTaTvis
noyieri xelisguli romelsac surda;
xolo simRera sxeulia, Cven rom mogvtexa
da ise mogvkla, erTxelac ar dagvarwyula
da gmadlobT, RmerTo!
erT mSvenier dRes mondomebiT movkvdebiT dedas,
aTasobiT sikvdilis win romelic vSobeT,
da dadumebul sisxlTa miRma Tavs mivcemT wyvdiads...
4.
...Jamidan-Jamad
Tqven, adamianebad da gzebad daRvrilo RvTismSobelo,
Tqven, cekvebad da himnebad da saTamaSoebad devnilo RvTismSobelo,
Tqven, zurgebad da terfebad da kefebad da ukanalebad gamoWrilo RvTismSobelo,
sinaTleebiT da sikeTeebiT da mSvenierebebiT daRlils,
mokrZalebebiT da gmirobebiT da qvelmoqmedebebiT daRlils,
amaRlebulebiT da wamebulebiT da amdeni humanuri JestiT daRlils,
momenatrebiTdamomenatrebiTdamomenatrebiTdamomenatrebiT da
Tavs zemoT Zala ara maqvs da sxva ra gaewyoba,
gnatrobT!..
1989 weli, agvisto
55
baxi
1.
siRrme - siRrmeTa mwyalobeli: Tvali Cemi da sasTumali:
xidi umecar moZRvarsa da amouxsnel survilTa Soris:
“avahme”, - ltolva vnebaTa da uSvil-Ziro cekva-simReris!
siTxed mowurvil mnaTobs gulSi davivakeb da vvedri wyvdiads,
ukuSobilT mfarvelobdes sisxlTaRrevamde.
zari mozares daurCeba,
samreklos daiss gadaxvewil mowafeTa dumili ityvis,
da mgloviarTa guliswadils, Jamidan Jamad,
ymadyofilTa safiqrali aumxedrdeba;
ZuZuTa Soris arxeinad asxepen wyvdiads
brmadSobilis basri Tvalebi;
naRalatevi arasodes inatrebs sityvas;
mxolod, mrisxaned SublSekruli, marad da marad,
wiTlad Rviodes dasavleTi,
da bednierTa jereTumtkici gulebisken waremarTos
zamTrispiri, - verTqmuli deda.
2.
RmerTi ver xarobs Cvens mzeraSi,
verc yvav-yoranTa amoZaxili Semoikrebs sasimRerod
Cvens mfrTxal ganTiads!
vin igalobos mzisgulidan mkvdradSobilTa mokrZalebiT gadmonafiqri?
oroli becTa namsxvrevebad visma sunTqvam mimoabnios?
sad momixelTon: Tvalma Cemma da xmam Cemma da xorcma Cemma?
ukurnebeli saTqmeli var, unapiro sisxli-frinveli,
xolo samyaro, - miriadi mzis niaRvari, -
tanze madneba; da, SiSveli da uCinari,
sxvas veras SevZleb: xeTa kvalad,
Cemiv sikvdils moviCrdileb da sizmrebad gavnapirdebi;
sivrce, romelsac daamdablebs mogvTa Rimili,
xelSeuvlebTa saufloSi saSobao melodiad miiwureba
da guSindel dRes siymawviled moisurvilebs;
Cvils, - uwmindurTa gansawmendels da gansakiTxavs, -
isev kivili waruZRveba gamTeniis gulisgulisken;
berwTa satkivars Serevnil da miuval mTiebs
brma iymuvlebs da iSimSilebs isev da isev...
3.
ciskengzebze – xe-SlagbaumTa legioni:
nabij-nabij ganSladi sivrce:
varskvlavTaTvis samyofi da mrokavTaTvis sityvaZunwi:
yvela juris gardmocvlilTa TavSesafari;
kuTvnili gvamis ZaZiT mosil-daxSul bageze
xels aifarebs pirveli qalis arsaidan mosuli mzera;
kvdeba idumali da kvdeba Cumi da
Semodgoma gazafxulis sunTqvaa mxolod da – saberveli mozareTa,
da foTlebad daZarRvul mzeSi mimoiqceva Cemi sevda,
rogorc qalSi rZe, - maradiuli sarkmeli mkerdis;
rogorc gzis Crdili, Crdili mTvaris,
nislovanTa cocxali Crdili,
56
da oazisi, - namoqmedar-naxelavi xasaTa CvenTa,
da xe, - samoseli Cemi;
xolo codvaTa arcodvebad Semotevis Jams
Rame bilikia umwifar gulTa da daxvewil rxevaTa
da xorcs gadayolil frialo kldeTa da
daosebul mklavTa Rimilisken;
Rame bilikia, morcxvad damarTuli, warmarTTa fiqrisken, -
mzes rom miuZRveba saiT da arsaiT,
da Sen CurCuli xar Cemi!
4.
bage mzeraa, meufebadakarguli da verSobili,
im xmisken, sisxls rom daadevna,
da mxedrebi varskvlavebma Semogvinaxes;
roca naTeli aimRvreva,
Cemi mzera moicavs wyvdiads.
1990 weli, ianvari-Tebervali
57
me Sen bulbulis saamuri galoba meRvreba sulSi
teqsti
1..isambobsvaidavaimerekideverTxelvaidavaimeSensgulSidaviZirebisadacTovlisvardisferivardnacidanm
iwiskenmomwydarkacshgavsmizanierTi2.CvenyvelasgvinaxavserTxelmaincrogorkvdebasityvaanferianbgerama
gramaravisgvitiriaradganigimarTlakvdebanumomatyueb3.essizmariaescxadiaxolosamzareuloSiisevgemri
eladdamSvidadbardnisdagazafxulismolodinSimerompurzegagegzavnebiaisizmarcxadisusaxeloanaTali
dasinaTliskenTavganwirulidagabmulirRveva4.bolosdabolosgamovutydiTerTmaneTsromsiyvaruliarse
bobsdaigiaRmerTidaaTasobiTnamZinarevixilvagrovdebaCvenSidaCvengansaiTisaroSenivkudiskengawvdilo
xelo5.dagvReWavendaSegvWamendaSegvaxramunebendamererogoriJiniTdagveReWavendaSegvWamendaSegvaxramun
ebenrogorcqvaSeiZlebaiqcesqviSadanwignigazeTadansulacgazeTiliteraturulsaqarTveloddaicirogo
rivnebianiRimiliTdagvReWavendaSegvWamenddaSegvaxramunebennuityvnuityvi6.isarSeiZlebagaqresisyvavil
iayvavilsarasodesuCndebasurviliflobisisyvaviliadaarasodesuCndebasurviliflobissakuTariTavisa
ckiaraisyvaviliaisarSeiZlebagaqresTavisuflebayvavilia7.gancxadebasakanalizaciomilebiavariulmdgo
mareobaSiaxvalzegSeiZlebawarRvniTdaemuqronqalaqsmdinareebmasvlaSeanelesdamaTtvinSinaRmiviTdevs
fiqriukuqcevisadamianTasikeTisdasaTnoebisverdamTmenCrdiloeTsguliuTbebadasamduravebiTdasaCivreb
iTaasavsekaciskabinetiufrodidiwarRvnavidreadamianiwevediT8.merwmuneWinWSigamokruliesxurdafuliim
maTxovarmadakargaromelickargaxaniaaRarminaxavsamitommeamwmindafuliTvercjvarsSeviZendavercsanTe
lsvercromelimekeTilimRvdlisforsirebulfondSigadavricxavarasajarodganvacxadebmaTxovreboyvel
aqveynisaSeerTdiTdaTqviTvisekuTvnisaseTdaaseTWinWSigamokruliamdenidaamdenifuliisiniityviansimar
TlissaxeliTsimarTlesityvian9.ZerasesufskrulicamouvsiadaRmerTsmibarebiamoiSoresaxidanmtveri10.g
varebigvarebigvarebiusaSvelodgamWvirvaledasaZovarsSerCeniligvarebigzaSiangogirdisabanoSianmarma
rilosqvebzeanyovelornebismierasosSorisuzustesidauswrafesigvarebicentridanuliZaladaqrolviska
eSanirogorcusasrulomwkriviTvalisgulzearsebulwreSi11.SengalobdanaiseSevidamkerdSirogorcnaRa
lateviqaliscremlimiwaSiSengalobrogorcdamiznebuliiaraRirogorcCitiromelicverasodesSexvdebami
wasbgeraSidamwyvdeulisiCumedavali12.TqviromTovsiseTqvirogorcTovsdarogoricTavadTovliadaTqviT
ovlidamoTovsdahoirogoriTovebsdasxvagzaareqnebaoRondTqviromTovsdaaimiwaTovsdaTovssamyarodaT
ovengulebicisken13.meSenbulbulissaamurigalobameRvrebasulSidaZvirfasodaaseTiseTomeSenTvalisdau
xamxamebladwyalSigadavvardebidagavcivdebidaSeiZlebamovkvdemeSenmeramdenedvtacexelixanjalsdaganv
agdedaisevvtacedaisevganvagdemeSenmocartisgulisganmgmiravimusikambangavdadaviolinomomTqvamdadaTu
momklavisevSenmomklavdaTudamarCeniseTidamtoverogoricvarucxvirpirocecxlovanidaarafrismTqmeli
meSenmtredebidagvritebidaafroditemiloselidavardebidayoCivardebi14.vinarRalatobsyovelwamsvRala
tobTdavkvdebiTRalatobengnebavTZvirfasisaflavebidaxeebidabalaxebidasuloCemosuloCemonuityviRa
latsSensarqvelixarsamyaroSidasakuTarfrTasSexiznulifrinvelixardaSenxarsisxlimiwisgulSigadas
asxmeli15.dabejiTebiTimeorebsaiisinipoetebidaadamianebiaRebenqalaqsdaZlierdebaZaRlisyefamamlisyiv
iligamarjvebulispeSvzemorTxmulimzissaxilveladgamorbiandaRlilidadarcxvenilinafexurebi
komentari
1. is ambobs vai da vai mere kidev erTxel vai da vai me Sens gulSi daviZirebi sadac Tovlis
vardisferi vardna cidan miwisken momwydar kacs hgavs mizani erTia 2. Cven yvelas gvinaxavs erTxel
mainc rogor kvdeba sityva an feri an bgera magram aravis gvitiria radgan igi marTla kvdeba nu
momatyueb 3. es sizmaria es cxadia xolo samzareuloSi isev gemrielad da mSvidad bardnis da
gazafxulis molodinSi me rom purze gagegzavnebi ai sizmar-cxadis usaxelo anaTali da
sinaTlisken Tavganwiruli da gabmuli rRveva 4. bolos da bolos gamovutydiT erTmaneTs rom
siyvaruli arsebobs da igia RmerTi da aTasobiT namZinarevi xilva grovdeba CvenSi da Cvengan saiT
isaro Seniv kudisken gawvdilo xelo 5. dagvReWavendaSegvWamendaSegvaxramuneben da mere rogori
JiniT dagveReWavendaSegvWamendaSegvaxramuneben rogorc qva SeiZleba iqces qviSad an wigni gazeTad
an sulac gazeTi literaturul saqarTvelod da ici rogori vnebiani RimiliT
dagvReWavendaSegvWamenddaSegvaxramuneben nu ityvi nu ityvi 6. is ar SeiZleba gaqres is yvavilia
yvavils arasodes uCndeba survili flobis is yvavilia da arasodes uCndeba survili flobis
sakuTari Tavisac ki ara is yvavilia is ar SeiZleba gaqres Tavisufleba yvavilia 7. gancxadeba
58
sakanalizacio milebi avariul mdgomareobaSia xval-zeg SeiZleba warRvniT daemuqron qalaqs
mdinareebma svla Seaneles da maT tvinSi naRmiviT devs fiqri ukuqcevis adamianTa sikeTis da
saTnoebis verdamTmen CrdiloeTs guli uTbeba da samduravebiT da saCivrebiTaa savse kacis kabineti
ufro didi warRvna vidre adamiani wevediT 8. merwmune WinWSi gamokruli es xurda fuli im
maTxovarma dakarga romelic karga xania aRar minaxavs amitom me am wminda fuliT verc jvars SeviZen
da verc sanTels verc romelime keTili mRvdlis forsirebul fondSi gadavricxav ara sajarod
ganvacxadeb maTxovrebo yvela qveynisa SeerTdiT da TqviT vis ekuTvnis aseT da aseT WinWSi
gamokruli amdeni da amdeni fuli isini ityvian simarTlis saxeliT simarTles ityvian 9. Zeras es
ufskrulic amouvsia da RmerTs mibarebia moiSore saxidan mtveri 10. gvarebi gvarebi gvarebi
usaSvelod gamWvirvale da saZovars SerCenili gvarebi gzaSi an gogirdis abanoSi an marmarilos
qvebze an yovel or nebismier asos Soris uzustesi da uswrafesi gvarebi centridanuli Zala da
qrolvis kaeSani rogorc usasrulo mwkrivi Tvalisgulze arsebul wreSi 11. Sen galob dana ise
Sevida mkerdSi rogorc naRalatevi qalis cremli miwaSi Sen galob rogorc damiznebuli iaraRi
rogorc Citi romelic verasodes Sexvdeba miwas bgeraSi damwyvdeuli siCume da vali 12. Tqvi rom
Tovs ise Tqvi rogorc Tovs da rogoric Tavad Tovlia da Tqvi Tovli da moTovs da hoi rogor
iTovebs da sxva gza ar eqneba oRond Tqvi rom Tovs da ai miwa Tovs da Tovs samyaro da Toven
gulebi cisken 13. me Sen bulbulis saamuri galoba meRvreba sulSi da Zvirfaso da aseT-iseTo me Sen
Tvalis dauxamxameblad wyalSi gadavvardebi da gavcivdebi da SeiZleba movkvde me Sen meramdened
vtace xeli xanjals da ganvagde da isev vtace da isev ganvagde me Sen mocartis gulisganmgmiravi
musika mbangavda da violino momTqvamda da Tu momklav isev Sen momklav da Tu damarCen iseTi
damtove rogoric var ucxvir-piro cecxlovani da arafrismTqmeli me Sen mtredebi da gvritebi da
afrodite miloseli da vardebi da yoCivardebi 14. vin ar Ralatobs yovel wams vRalatobT da
vkvdebiT Ralatoben gnebavT Zvirfasi saflavebi da xeebi da balaxebi da sulo Cemo sulo Cemo nu
ityvi Ralats Sen sarqveli xar samyaroSi da sakuTar frTas Sexiznuli frinveli xar da Sen xar
sisxli miwis gulSi gadasasxmeli 15. dabejiTebiT imeorebs ai isini poetebi da adamianebi aReben
qalaqs da Zlierdeba ZaRlis yefa mamlis yivili gamarjvebulis peSvze morTxmuli mzis saxilvelad
gamorbian daRlili da darcxvenili nafexurebi
metateqsti
1. is ambobs: “vai da vai!” mere kidev erTxel – “vai da vai!” me Sens gulSi daviZirebi, sadac Tovlis
vardisferi vardna cidan miwisken momwydar kacs hgavs; mizani erTia!
2. Cven yvelas gvinaxavs, erTxel mainc, rogor kvdeba sityva an feri an bgera, magram aravis gvitiria,
radgan igi marTla kvdeba; nu momatyueb!
3. es sizmaria, es cxadia, xolo samzareuloSi isev gemrielad da mSvidad bardnis da gazafxulis
molodinSi me rom purze gagegzavnebi, ai, sizmar-cxadis usaxelo anaTali da sinaTlisken
Tavganwiruli da gabmuli rRveva;
4. bolos da bolos gamovutydiT erTmaneTs, rom siyvaruli arsebobs da igia RmerTi, da aTasobiT
namZinarevi xilva grovdeba CvenSi da Cvengan; saiT, isaro, Seniv kudisken gawvdilo xelo?
5. dagvReWavendaSegvWamendaSegvaxramuneben da mere rogori JiniT
dagveReWavendaSegvWamendaSegvaxramuneben! rogorc qva SeiZleba iqces qviSad, an wigni – gazeTad, an,
sulac, gazeTi – literaturul saqarTvelod... da, ici, rogori vnebiani RimiliT
dagvReWavendaSegvWamenddaSegvaxramuneben! nu ityvi, nu ityvi!
6. is ar SeiZleba gaqres! is yvavilia, yvavils arasodes uCndeba survili flobis; is yvavilia, da
arasodes uCndeba survili flobis, sakuTari Tavisac ki – ara! is yvavilia, is ar SeiZleba gaqres,
Tavisufleba yvavilia!
7. gancxadeba: “sakanalizacio milebi avariul mdgomareobaSia, xval-zeg SeiZleba warRvniT daemuqron
qalaqs; mdinareebma svla Seaneles da maT tvinSi naRmiviT devs fiqri ukuqcevis: adamianTa sikeTis da
saTnoebis verdamTmen CrdiloeTs guli uTbeba da samduravebiT da saCivrebiTaa savse kacis kabineti!”
ufro didi warRvna, vidre – adamiani? wevediT...
8. merwmune, WinWSi gamokruli es xurda fuli im maTxovarma dakarga, romelic karga xania aRar
minaxavs, amitom me am wminda fuliT verc jvars SeviZen da verc – sanTels, verc romelime keTili
mRvdlis forsirebul fondSi gadavricxav; ara, sajarod ganvacxadeb: “maTxovrebo yvela qveynisa,
SeerTdiT da TqviT, vis ekuTvnis aseT da aseT WinWSi gamokruli amdeni da amdeni fuli!” isini
ityvian, simarTlis saxeliT, simarTles ityvian!
9. Zeras es ufskrulic amouvsia da RmerTs mibarebia, moiSore saxidan mtveri!
59
10. gvarebi, gvarebi, gvarebi! usaSvelod gamWvirvale da saZovars SerCenili gvarebi... gzaSi an
gogirdis abanoSi an marmarilos qvebze an yovel or nebismier asos Soris, uzustesi da uswrafesi
gvarebi... centridanuli Zala da qrolvis kaeSani, rogorc usasrulo mwkrivi Tvalisgulze arsebul
wreSi...
11. Sen galob: “dana ise Sevida mkerdSi, rogorc naRalatevi qalis cremli – miwaSi”; Sen galob,
rogorc damiznebuli iaraRi; rogorc Citi, romelic verasodes Sexvdeba miwas; bgeraSi damwyvdeuli
siCume da vali...
12. Tqvi, rom Tovs; ise Tqvi, rogorc Tovs da rogoric Tavad Tovlia da Tqvi Tovli da moTovs da
hoi, rogor iTovebs da sxva gza ar eqneba, oRond Tqvi, rom Tovs, da, ai, miwa Tovs da Tovs samyaro
da Toven gulebi cisken...
13. me Sen bulbulis saamuri galoba meRvreba sulSi da Zvirfaso da aseT-iseTo! me Sen Tvalis
dauxamxameblad wyalSi gadavvardebi da gavcivdebi da SeiZleba movkvde! me Sen meramdened vtace
xeli xanjals da ganvagde da isev vtace da isev ganvagde! me Sen mocartis gulisganmgmiravi musika
mbangavda da violino momTqvamda, da Tu momklav, isev Sen momklav da Tu damarCen, iseTi damtove,
rogoric var: ucxvir-piro, cecxlovani da arafrismTqmeli! me Sen mtredebi da gvritebi da
afrodite miloseli da vardebi da yoCivardebi!
14. vin ar Ralatobs! yovel wams vRalatobT da vkvdebiT; Ralatoben gnebavT Zvirfasi saflavebi da
xeebi da balaxebi da, sulo Cemo, sulo Cemo, nu ityvi Ralats! Sen sarqveli xar samyaroSi, da
sakuTar frTas Sexiznuli frinveli xar da Sen xar sisxli, miwis gulSi gadasasxmeli!
15. dabejiTebiT imeorebs: “ai, isini: poetebi da adamianebi aReben qalaqs, da Zlierdeba ZaRlis yefa,
mamlis yivili; gamarjvebulis peSvze morTxmuli mzis saxilvelad gamorbian daRlili da
darcxvenili nafexurebi...”
1990 weli, marti
60
monatreba
vin xar Sen, xeo?
lukma xar mxolod,
qaris yelSi gaxiduli lukma xar mxolod,
da yoveli CvenTagani lukmaa mxolod!
qari xom erTob Zlieria saimisod, rom sikvdili umowyalod ar flangos, da
is gvqarobs, gvqarobs saukuno siymawviled da usasrulo israd, romelic
Tavadaa qari, - sakuTar sibrmaveSi devnili da usxeulo: aTasjer sisxli.
vin xar Sen, xeo?
lukma xar mxolod, qaris mier verdanTqmuli, sasuleSi vergadamcdari,
sikvdil-sicocxlis maradmedini zRurbli, da – kentad darCenili dabadebis dRe,
da cad ganZarRvul fesvTa rxevas da mruSTa da avazakTa Semorigebas
Cveni bavSvebis – pirobiTi angelozebis – yrudSobili yiJina erTvis;
ra Sors wasulan maTi Tvalebi!
vin xar Sen, xeo?
lukma xar mxolod, qarismieri bedisweriT Zleuli locva,
da – erTaderTi Rirseuli metoqe da asparezi Cveni simReris,
uSvil-Zirod darCenil qvrivTa ukanaskneli amosunTqva:
memiriade ukuqcevis simartoveSi gadadgmuli xangrZlivi fiqri.
vin xar Sen, xeo?
lukma xar mxolod, qaris codvebSi saimedod damrgvalebuli;
vdgebiT gverdi-gverd, saidumloTa namusrevSi gamovarCevT
daviwyebul zecebs da ficebs da Camuxlvebs yvavilTa da SambTa pirispir,
xolo is kvdeba, - Cveni vali, da fxvieri miwis sivrceSi dasanTqmelad
iltvian mkvdrebi, rogorc wvimebi; rogorc rkinis SiSveli fesvi.
vin xar Sen, xeo?
lukma xar mxolod, qaris nerwyvad qceuli cremliT verCarecxili;
ganmartebul sityvaTa miRma STenili xma xar,
xmovanTa da TanxmovanTa gareSe xma xar,
arasodes saTqmeli da amosagebi;
da roca deda akivldeba, mokluli da Semodgomad mimonTxeuli,
SoriT akvnebi dairwevian; RmerTs aras SevTxov;
cidan krZalviT Tu gamoismis Taflisferi nabijebi
Rimilian-sizmrian TvalTa.
vin xar Sen, xeo?
roca Sen imRer,
aRmosavluri tkbileuliviT qvedazidul trfobas umzadebs kacTa sevda
guSindel dRes: gasaCenad daZrul varskvlavebs, uTvistomo Seyvarebulebs,
gansafeTqeblad gamzadebul samyaroebs, nicSeebs da adam-da-evebs,
sveticxovlebs da tibetebs da zRvis moluskebs da ai, awmyo!
me Sen avai usasrulod guSin da xval da ai, awmyo!
vin xar Sen, xeo?
1990 weli, marti
61
is frTaa mzisken
moirkaleba qariSxali TviTSobis gancdad, -
pirvelqmnil vnebas frTxilad ubiZgebs
Rameebad aRmarTuli gulisfeTqvisken:
keTrovanTa da keTilSobil varskvlavTa fiqri!
TviT gasaCenad amonasunTq samyaroTa yefa-gniasi
kacTa mzeraSi ukanasknel amokvnesad aResruleba
da kidev erTi, sasimRerod ganwiruli, biliki waSlis
sakuTar Tavs RmerTis xsovnaSi;
samizneTa da msxverplTa miRma erTgul asuls xapavs wyvdiadi,
da yovel sityvadgardacvlilSi morig locvas asaTuTebs
aTasobiT sikvdilis da sinanulis gzaSesayari, -
usizmro da urgebi mkerdi.
1990 weli, marti
62
eskizi saymawvilo autotreningisTvis
axla)Tqvi)berwi)ara)ase)berwia)berwi)gaimeore)kidev)erTxel)berwia)berwi)ai)modian)Svebismomgvreli)cekv
ebi)da)orgiebi)berwia)berwi)ai)usisxlo)dakvlebi)da)vardnebi)da)Ralatebi)da)marsis)da)andromedas)gala
qtikis)mimarTulebiT)gasrolili)xelCaqnevebi)ukve)iwyeba)netarebis)nelTbili)sivrce)berwia)berwi)xeli
sgulebi)o)iseTi)mxurvalea)da)iseTi)ZarRviani)berwia)berwi)asjer)aTasjer)milionjer)berwia)berwi)visT
vis)Slis)mklavebs)aduRebuli)es)mdinare)visTvis)ixdis)ukanasknel)samoss)da)ai)vis)gauwva)fexvnebiani)o)m
isi)mkerdi)rogorc)sityva)miwidan)cisken)damarTuli)an)vakuumi)berwia)berwi)o)jiSiani)misi)Wipis)Semogar
eni)wyliT)moapkuli)lurji)xorci)da)mtradqceuli)xalxiT)savse)avanscena)berwia)berwi)o)jiSiani)misi)Wi
pis)Semogareni)wyliT)moapkuli)lurji)xorci)da)mtradqceuli)xalxiT)savse)avanscena)berwia)berwi)da)vi
n)imalvis)nuTu)wyvili)berwia)berwi)qrizanTemebis)surnelebiT)mosarkuli)Ramispiri)da)kurTxeuli)imedi
)da)bediswera)guSindeli)dRis)da)Sidsi)gulSi)rogorc)Sveba)damcxrali)ltolva)aRsrulebuli)anderZi)
da)yuradReba)horizontzea)kaTarzisi)berwia)berwi)ai)dro)igi)Casafrebis)dedaSvilobis)usaxo)msxverpli
)ai)kerZi)maradisobas)an)vin)miarTmevs)avadmyof)cas)tonobiT)wamals)erTjeradi)gamoyenebis)nemsis)uricxv
)raodenobas)tibetur)da)Cinur)saswauls)berwia)berwi)kidev)erTxel)berwia)berwi)vis)ar)daRlis)da)daabe
rebs)amdeni)xvela)wvimebad)da)setyvebad))da)Tovlebad)da)gadmonafurTxis)mizezobrivdehumanurqimiuri)S
emadgenloba)vis)ar)aRagznebs)saroskipod)SiSveli)RmerTi)da)me)ar)viyvi)Sen)ar)tyui)is)ar)tyuis)aravin)ty
uis)da)mxolod)wiiin)da)wiiin)da)kidev)erTxel)berwia)berwi)visia)neba)raa)neba)berwia)berwi)usaSveloa)es
)simRera)berwia)berwi)leqsia)igi)moJamuli)berwia)berwi)ra)moxda)moxda)araferi)berwia)berwi)raa)axali)a
raferi)berwia)berwi)ra)iyo)guSin)araferi)berwia)berwi)xval)ra)iqneba)araferi)berwia)berwi)vin)waiSleba
)vin)darCeba)berwia)berwi)gaimeore)kidev)erTxel)berwia)berwi)aTasjer)da)milionjer)berwia)berwi)usazR
vro)JiniT)da)mziT)savse)locva_SelocviT)gaimeore)miliardjer)berwia)berwi)Tu)gsurs)gadarCe)gaimeore)
uTvalavjer)berwia)berwi
1990 weli, ivnisi
63
gramatikis gakveTili
levan despotaSvilis xsovnas
1.
me vklav me vmruSob
Sen klav Sen mruSob
is klavs is mruSobs
Cven vklavT Cven vmruSobT
Tqven klavT Tqven mruSobT
isini klaven isini mruSoben
2.
tkivilTa Soris umtkicesi: sityva: da mkerdi:
simwifis zRvarze gamavali aRtaceba:
qaris xmaze darweuli kldeebi: da momJavo RviZli:
momlocvel brmaTa uasako Tvals SerCenili mkrTali sigluve;
mova deda, naTeli da erTsaxovani,
da mowyalebis mindvrebi da gvimris yanebi Seicvlian mimarTulebas;
daisi xea, ukanonod Sobili, da – sircxvilis xmali:
gaurkvevel figuraTa Zerwvis vnebiT xmamoRerili rituali:
miTiTebaTa mucladRebis klaknili zari;
mSobladqcevis didi zrunviT arasodes miocnebia,
magram vin Seqmna Cems xatad da naoxral Sromad
ai, es miwa, galaqtika, Ralati, SiSi, -
ararsebuli ufskrulisken devnili mzera?
nebieri da amayia qvaTaTvis da frinvelTaTvis uxilavi kedeli Cemi;
sinanulis aTad aTi sagalobeli; an, sulac:
Crdili – erTaderTi, oazisi – erTaderTi, meZavi – erTi,
wageba – erTi, awmyo – erTi, sarkmeli – erTi;
Jamidan Jamad aRaxveleben mtredisferi, umizno cisken
uwyinari Cemi sizmrebi,
da erTob gzaa idumali, - drod qmnili sibrtye...
3.
me viparav me vcruob
Sen iparav Sen cruob
is iparavs is cruobs
Cven viparavT Cven vcruobT
Tqven iparavT Tqven cruobT
isini iparaven isini cruoben
4.
saSo: Zleuli kacis muSti: moweseTa tevadi rxeva:
mura-Savmiwa niadagi: dakrefili xsovna da fici:
Selocva tyisken, sadac miriad adgilis dedas
asamarebs erTaderTi mekvlekaci: morCili mrevli:
naninanatri Jami mova:
mZevlebi wyvdiads amogvarTmeven da gagvibaxeben da dagviorsuleben,
saukunovani cacxviviT mtkicea maTi mowifuli yvirili da
zRvasaviT vnebaamtania simwriT monagari maTi cbiereba;
naninanatri Jami mova:
moswavleebi maswavleblebs saxlSi mxevlebad daisvamen,
64
daarwyuleben da daapureben da namuss moswmenden da vai madlobis mTqmels!
naninanatri Jami mova:
wvimebi welSi gawydebian Cveni gulebisken swrafviT
da Cvens umanko wyurvilebSi usasrulo tramalebad damkvidrdebian;
wagvetaneba siyrme, - waruval mtkicebaTa erTguli xvedri,
da, Rameuli sinanuliT moniSnuli, kacis saqmes usaxl-karo mxeciviT ityvis,
da Seiqms SiSi siyvaruls da
Jins daicxroben sanTlebi da
guli Cveni iswavlis sirbils!
5.
me unda gadavrCe me vcekvav
Sen unda gadarCe Sen cekvav
is unda gadarCes is cekvavs
Cven unda gadavrCeT Cven vcekvavT
Tqven unda gadarCeT Tqven cekvavT
isini unda gadarCnen isini cekvaven
6.
ai me vxedav alesili locva rogor laplapebs da umal rogor isvreba sisxliT
ai me vxedav frTebSekvecili angelozebi mewvel Zroxas CurCuleben mTeli xmiT cidan
me vxedav Cemiv gakvirvebas roca Citi xis guls eZebs da foTlebi TavganwirviT Srialeben
xolo kacni imReren da ixorctkbileben
me vxedav Cemiv gakvirvebas romelic garbis da romelic bevrad swrafia
vidre neba misi moxrCobis
ai me vxedav rogor kvdebian SaSvis galobas adevnebuli varskvlavebi
da bevrs iwonis Zalian bevrs maTi sisxli da maTi vneba
da ar iqneba sakmarisi araviTari oqro-vercxli Tval-margaliti
da megobroba da imedi da nostalgia
da xec ki ara zRvac ki ara cxenic ki ara
maT arasodes arasodes davaviwydebiT
deda-Svilobis da TviT rilkes fasadac ki ara da ara
amitom galobs es asuli: qaro oRond nu damunjdebi
da milionjer miliardjer gavimeoreb “dadeq Sen qaro”
qvrivo qalebo wlisTavamde SeinaxeT rogorme Tavi
da milionjer miliardjer gavimeoreb
“araviTari wlisTavi da ganagdeT flasi xsovnis jvari arafers iTxovs”
oRond nurasdros gamlaSdebiT mdinareebo
da milionjer miliardjer dagcinebT da dagitirebT
“zRva mlaSea da diadia”
ai me vxedav alesilma locvam Sva igi da vnatrob manve moakvdinos
da me vnatrob mindvrad mwife da lamaz yvavils
7.
netar arian glaxakni suliTa, vinaidan maTi araa caTa sasufeveli;
netar arian mgloviareni, vinaidan isini ar iqnebian nugeSiscemulni;
netar arian Tvinierni, vinaidan isini ar daimkvidreben miwas;
netar arian simarTlisTvis mSier-mwyurvalni, vinaidan isini ar gaZRebian;
netar arian mowyaleni, vinaidan isini ar iqnebian Sewyalebulni;
netar arian wmidani guliTa, vinaidan isini ar ixilaven RmerTs;
netar arian mSvidobis myofelni, vinaidan isini ar iwodebian RmrTis Zeebad;
netar arian simarTlisTvis devnilni, vinaidan maTi araa caTa sasufeveli.
1990 weli, ivnisi
65
Sesavali
ar SeiZleba ar gcodnoda odesRac es xma!
ra erqva? iqneb – aRmafrena cidan miwisken?
xolo Sen gyofnis es samyaro, da gyofnis isic,
visac CurCuliT iviwyebdi im wuTad da im brma imedad,
siyrmis sunTqvas rom acocxlebda, - uxsovar warsuls,
da nayofiT xorcsavse xeebs guli erCodaT Sens tyuilSi amosasvlelad;
da iviwyebdi, Senve uwyi, ai, am kacad,
RamiT mosili mkerdis karTan morcxvad rom toveb
da netarebis mware biliks Seuyvebi, da – saiT, saiT,
roca tkivili dedasaviT usaSveloa?
da iviwyebdi im Ralatad, romelic iyo
da romelic arasodes aRar iqneba;
o, amoTqvi da aRasrule, sulo codvilo,
ymawvilqalobis uasako vali, da wadi;
gabedulia Seni mzera: damSeul wylad gawvdili safrTxe;
wamonakvTuli mogoneba im sizmrisken, Seni xsovna rom Seiyvara,
da saTuTia misi winaswarmetyveleba,
ukuqceuli misi bage - galoba-RvarZli,
romelic ar Sobs sicrues, da vin bedavs zamTars?
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
amomzevdeba prestiJuli meuRle, xvadi,
romelsac, rogorc Zvirfas samkauls, savse mkerdze moirgebs qali...
1990 weli, ivnisi-ivlisi
66
me msurs gagaupatiuroT
(prozauli eqspromti leqsad)
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
qaliSvilo, SexedeT mTvares, ra lamaziaaa.. imden leqsad gamomiTqvams aseTi mTvare... gaviseirnoT,
Zalian gTxovT, Tqven – da, da me – Zma! ai, foTlebi: erT dros guls mtkenda maTi cvena: diax, ician,
rodis unda mowydnen da mainc bolo wamamde Srialeben, Srialeben gauTaveblad... Cven ki ar viciT...
an ra gqviaT, bolos da bolos? Cven ori wamiT gavCenilvarT, Cemi oridan erTs Tqven dagiTmobT! me
ar vxumrob, nu geRimebaT! Tqven iseTi keTili xarT, iseTi saTno! aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
momiteveT, qaliSvilo, Tqven giyvarT wvima? nuTu veRar mcnobT? wlebi, wlebi, wavida, gaqra! gaxsovT,
ramdeni gvimReria, dedaTqvens rom vemalebodiT? gaxsovT is baRi? sajinibo? momiteve, rodis
gaTxovdi? Cven, yvelani, qarTvelebi varT da ra iqneba, SeviyvaroT erTmaneTi, ha, ra iqneba? razea
damokidebuli Tqveni ganwyoba? mxolod – amindze? iqneb – Cemzec? an, vTqvaT, am ZaRlze? ra xma
hqonia am baritons! Cven imdeni gvimReria, ra daTvlis, kargo! me Sen yavaze dagpatiJeb! Seni meuRle?
eWviania? dRes, meoce saukuneSi? Cven xom erT dros erTmaneTi ise gviyvarda, rom ra vici... ra droa
axla? bolo mwams da fici makvirvebs! ai, ase, aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
gazafxuli CamrCenia gulis jibeSi! ai, SexedeT, SexedeT da amoisunTqeT... o, qaliSvilo, ai, mTebi, -
mJave sisxlis molodinad alesili da mzis gaswvriv Camavali gulqva eSvebi! hoi, qari aRmosavleTis!
hoi, dumili momlocvelTa da gulisfeTqva ai, am cis! ra aklia, ici, am miwas? musika, Cemo! mere
vqmniT, rom daviviwyoT... magram rodis daviviwyoT mocarti da listi da baxi? swored ise, rogorc xe
da gamyinvarebis diadi Jami daviviwyeT, rogorc mama adami da deda eva daviviwyeT... aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
diax, diax, swored is, vinc Sobs! Caxveleba locvis Jams da sikvdilis xsovniT amoRamebuli Tvalebi
da saSosken danawevrebuli aRsarebebi da siurrealisturi zraxvebi da TviT kubisturi sizmrebi da
madli, qaliSvilo, madli! yvelaferi, swored am qveynad: berikaci locavs siyvaruls da esaa
kompensacia; oboli bavSvi bulbulis xmiT ugalobs dedas da esaa kompensacia... magram sicocxle?
nuTu isic kompensacia yofila da ara sikvdili? o, ici, rogor daviRale? Seni Tvalebi! aba, daxuWe,
ai, ase! axla mismine: ar gezmaneba kunTmagari xeebi da kunTmagari mamakacebi? aki vTqvi ukve, saSo
meTqi! ai, isic, Cvili saSoSi, romelic loTobs! ai, isini, da erTmaneTs eZeben Cvilni! ai, isini, da
erTmaneTs arwyeven Cvilni! da, RmerTmani, o, isini, isini, Cvilni! modi, davxocoT es saTuTi da wminda
vneba, romelsac hqvia siyvaruli! aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
ai, qolga, rom ar dasveldeT! “diax” da “gTxovT” da “momiteveT” da “inebeT” da “qaliSvilo” da
qaliSvilo, me vicodi, rom moxvidodiT, me Tqven gelodiT da Rameebs badeebad visrodi caSi da
mtkiced naqsov mis xaxaSi varskvlavebi cviodnen da planetebi kargavdnen wonas, meteorebi
civdebodnen da... kidev ra vTqva... ho, Zlieri mklavi mqonda Tqvens molodinSi! mTeli cxovreba,
67
damijerebT? da gavrbodi da visvenebdi, gavrbodi da visvenebdi da gavrbodi da visvenebdi da, Turme,
Tqveni ocnebisken moviswrafodi! nuTu cxadia? nuTu marTla bednieri var? gazafxuls xeli
krZalviT udevs Cems daRlil mkerdze da ar mjera, aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
ase, erTad vifiqroT, kargi? siyvaruli da sikvdili xom erTia da jer sikvdilis vTqvaT: igi
TevziviT srialaa da – xorcsavse atamiviT sitkbouSveri, igi erTguli meZaviviT moqnili da Tovlis
fifqiviT msxvrevadia, sakuTar Tavs Semomwyrali droa igi da Sen xar igi! xolo ar mjera
gardacvlilTa mWevrmetyvelebis, maTi yovlad ucnauri mogonebebis; da ferfliT savse, vercxlovani
maTi urnebis; da samaxsovro nivTebis da iq gaCenili Svilebis da iq Seqmnili karieris da davardnil
sxeulTa da mopovebul jildoTa da Ralatis da TviT erTgulebis! o, misi sisxlis mimoqceva,
uTvalavi arteria, - gvelis sibrZniT gaklaknili erTaderTi umizno mzisken; misi simTvrale da
gineba da uTvalavi mandilosnis umkacresi sisaTuTiT mipatiJeba loginad, da – akvnis TavTan
uwyinari, ZuZusavse iavnana; xolo bavSvebi, dacinvis da zizRis niSnad, cidan fifqebs gadmoyrian da
aha, igi, - xval da guSin da maSin, roca is kvdeba erTxel, da Sen xar igi! xolo ra vTqvaT
siyvarulis, yvelaferi naTqvamia, da Sen xar igi! Tu RmerTi gwamT, erTi wuTiT, aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
ai, Cemi “mersedesi”, sikeTeSi moixmareT, me keTili var! saTofeze arasodes dagenaxvebiT! ra salonia!
ukanaskneli yvirili modis! hoi da, moda! me mwams sikeTis, rainduli SemarTebis, gaumarjos erTob
sikeTes! uyure da datkbi mxolod, - ra kargia, sikeTes rom moimoqmedeb; uyure mxolod: WiasaviT...
ara, Roris soliteriviT ireva xalxi, meramdened roca iRviZeb da CasTvlem da isev iRviZeb da Sen
xar fiqri amaTgani da isini icinian, Tojinebi icinian, da merwmuneT, ar uyvarT fiqri! fiqri xom
erTob sikeTea, xmalia fiqri, da albaT – keTilSobilebac, da isini ar arian keTilSobilni! isini
klaven da moTqvamen da netav – vis? Sen xom ara? gana Senc moTqvam? ras, Zvirfaso, rac ar gagaCnda?
ra iyo igi? mtveri iyo, wamali iyo! gana ar unda gaxsniliyo Saqari wyalSi? Cven xom Zalian kargad
gvesmis erTmaneTis: rac Sen ginda, mec is minda, ase ar aris? ai, me rom geubnebodi: ukanaskneli
bRavili modis, diax, erTob msoflio modis! xolo sawolze – alisferi atlasi da vardisferi
abreSumi: ai, komforti! Cveni stumari mxolod Cveni xom ar aris, igi RvTisaa! ra komfortia! ai, ase,
aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
qaliSvilo, ai, es ZaRli! lekvebi, erT dros tragikulad rom daeRupa – sadRac ase, aTasobiT
saukunis win – daitira, daasaflava, da mas mere mxolod yefs da mxolod ymuis, arafers ityvis!
daRupva rom simbolo iyo! ZaRlma es icis! simbolo iyo datirebac, ise, rogorc simboloa Cveni
saxlebi da omebi da kaciskvlebi da meZavTa saqmiani ieri da beladebi da mefeebi; simboloa sagani
da kaci yoveli; da TviT sikvdilic simboloa, da Cven masSi, roca dro dgeba, ise SevdivarT, rogorc
kinoSi an TeatrSi an bordelSi an tualetSi, xolo kars xSirad arc ki vxuravT, mogveteveba! da es
arayic simboloa, es nayinic da es namcxvaric! da mere rogor mogvixmoben, raTa vigemoT! da hoi,
gemo, hoi, gemo, aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
mavani getyviT:
gTxovT amixsnaT, qaliSvilo, es wvimebi saidan da ratom modian? erTob sufTa da dawmendili es
wvime;bi saidan da ratom modian? iqneb – isev Cveni gulidan? an viT SeiZles am miwaTa amorRveva an
zecisken rogor wviman aseTi sevdiT? xolo foTlebi Srialeben da kedlebi Tbebian da sayvarlebi
sarkmlebs cremlebs paraven da moyeviT, moyeviT, rogor wvimda! an sulac is TqviT, oflSi ganbanil
am simRerebs an am mTvares an am qalebs sad eCqarebaT? ai, simZime; ai, sisxli; ai, marjvena, sakuTar
Tavs lombardSi rom miarbeninebs! ganmimarteT, ratom uyvarT am sufTa wvimebs mainc da mainc
68
gardacvlilTa gulebSi dgoma? qancgawyvetilni ai, ukve meramdened CamoqveiTdnen; o, vnebiani maTi
sunTqva, vnebiani maTi mzera, vnebiani maTi gava da surneleba! an ras fiqroben es wvimebi? ras
ixseneben? ratom dganan ase xangrZlivad? an iq, caSi ra darCeniaT? o, saTnoebiT gaJRenTili Tqveni
saxe, Tqveni Tvalebi! uTuod gamcemT am kiTxvebze mewamul pasuxs da me locvad gavikrifebi da
usasrulod, usasrulod davdgebi da... aqeT mobrZandiT
ra mSvenieria samyaro, ara?
me msurs gagaupatiuroT da gTxovT damrToT neba!
xolo xval-zeg mova kaci, Cemze marTali,
da ase getyviT:
magaria samyaro, ara?
unda gixmaroT, qaliSvilo, gTxovT damrToT neba!
1990 weli, ivlisi
69
vardni hyvavian xolo vardni ras hyvavian aravin icis
(zeinklis Canawerebidan)
ai, samyaro! ai, varskvlavebi: uricxvi
saqalwule apki! ratom igvianebs pirveli “vai”?
vin moismens varskvlavTa skdomis damangrevel
xmebs? vis gadaeRvreba Tavze pirveli sisxli?
avtori (muSakaci q. Tbilisis erT-
erTi qarxnis 25-e saamqrodan)
1.
dakiTxul iqnes nebismieri CemTagani: vin aris gvalva,
Cemi gulidan sasimRerod gadaxvewili,
Cemi gulis sikvdilad rom SemomarTula?
2.
gazafxulia: cviva foToli da erTdRiani qarebi qrian.
daqalebulan Cemi sizmrebi.
me minda: am xes tye erqvas da cxvars – fara da Zroxas – naxiri;
me minda: irems arve erqvas da mgels – xrova da mercxals – gundi.
3.
raa SimSili? ocnebaa miuwvdomelze. gadmomiWers maTraxs da wava.
xolo sisxli cxvir-pirs Seikravs, da mere mTeli Seni cxovreba
naWrilobevs unda eZebde:
imogzauro unda mere gulidan Tmisken, Tmidan – xelisken,
xelidan – swori an Tormetgoja nawlavisken, kuWisken, fxisken...
an Rame raa? RvTis sacvali, romlis nakecSi
Tbilad sxedan nayrovani galaqtikebi, -
iavnanas imReren da ixorctkbileben.
4.
vardni hyvavian xolo vardni ras hyvavian aravin icis: ar hyvavian isini atmebs wigns droSas
Wogrits kombostos an gadamTiel sikeTis adepts qarebs da ciyvebs maradiul siWabukes da maRal
miZRvnebs;
wyvilebi tyveSi Serbian da ras Serbian aravin icis: ar Serbian siyvaruls da xorcsavse
vnebebs da venerebs da TviT atomur ganavlebs da prezervativebs da mokrZalebul gamoxedvebs da
vergagebebs da saSoebs da Teatrebs da Zvirfas samosels da laR sicils da gamowvevebs da
xalxmravlobebs da mayvlovans da serenadebs kalTaferad simorcxveebs an sulac ndobebs;
qarebi qrian da ras qrian aravin icis: jariskacTa da moweseTa ar qrian fiqrebs ar qrian
sarkmels gombeSos an virs an fexsacmels ar qrian qalaq-saroskipoebs (nimuSad: Tbiliss) da moqnil
da gawaful sizmrebs roca ixvi Cemi mkerdia ar qrian mamuls an Citis rZes an qariSxlebs an
qariSxliT Seyvarebulebs;
acekvdebian mkerdebi da ras cekvaven aravin icis: ar cekvaven isini yvavils moWril marjvenas
an mixrwnili meZavis qviTins da erTgulebebs da rqebdadgmul micvalebulebs da mamardaSvils da
martorqebs an sulac gvritebs Rameul moTqmebs da qoTnebSi dazrdil varskvlavebs;
mTeli simZimiT mivfrinavT da ras mivfrinavT aravin icis: Cven ar mivfrinavT magidebs da
frTaTeTr xeivnebs da arc Tolia livingstons da mefe belSaracs Cven ar mivfrinavT Carxebs da
qlibebs piramidebs daoblebul dedebs da cisken gasrolil imeds moklul mkvlelTa da saxiCarTa
xvalindel warsuls xavss qvaze CaSlil budeebs da daxocil yvavebs Cven ar mivfrinavT luds da
Zexvs da SiSvel kartofils
70
5.
moCvenebebi daxocilTa TeTri sulebi gadavidnen ukve modidan:
mSvidi iqneba nebismieri Seni Rame:
aRar curaven derefnebSi naRalatev qaliSvilTa umanko xmebi
da gabmuli da Zlivs gasagoni stvenebi da sisxliani yelsabami gamxmari fexi:
aRar patronobs ra xania am saxls adgilis keTili gveli:
Tavs arasodes Segaxsenebs ukve modidan gadasuli misi civi dumili-sibrZne:
gnebavs daTese gogirdis da zRarbis yanebi:
mSvidi iqneba da xorcsavse yoveli Rame:
inebe mxolod da mTvaresac da xeebsac da mwvane zRvebsac daimorCileb...
sanagve urnas gaumarjos!
igi arasodes gadava modidan
da arc modaSi Semova odesme!
6.
ca erTaderTia, visac SegiZlia endo.
is arasodes CaiSleba.
7.
misi daJinebuli siWarmage!
misi dabejiTebuli kvdoma!
misi usasrulo vneba cisken!
moyevi, moyevi, rogor wvimda!
8.
“me rom movkvdebi xval an guSin ar daijero
Cemi cxedaric rom ixilo da civ gvams xeli Seaxo da me ar SevinZre ar daijero
ar daijero Torem marTla movkvdebi da arasodes dagenaxvebi
Sen is erTi xar visac ZaluZs damicvas da ar mimces sikvdils
Sen gadamarCen varskvlavebi ras miSvelian
ras miSvelian Toliebi an es mtredebi
romlebic rogorc laJvardovan cabaRwalkotSi
mimofrenen Cems mkerdSi da me maTiT vsunTqav
ras miSvelian moJamuli galavnebi an es bavSvebi
erTaderTi Sen gadamarCen
xolo me ici rogor minda rom vicocxlo usaSvelod bevri da bevri
da sul giyuro ai ase giyuro bevri
Cems samareze miwa Seni xeliTac rom mimoabnio ar daijero
me ar movkvdebi Cemi sikvdili milionma kacmac rom naxos Sen Tu giyvarvar
qarebi movlen Sens muxlebTan atirdebian
xeebic movlen zRvebi da cxenebi da vardisferi mzeebi movlen
mogisamZimrebs Seniv mzera da Seniv xorci
sxvac mravali mogisamZimrebs
rodi tyuian maT xmebamde me Cemi xma ver mivitane
Sen mieaxle da giyuron da darwmundnen rom cocxali var
ideqi ase damimSvide es samyaro
me sul wamiT CamoviRale”
9.
...magaliTad:
muSa # 1 – Sen mxolod mze xar, moRerili Cemi gulisken!
muSa # 2 – kvalTa narCeno, daemgzavre Seniv aRsasruls da TviT sizmrad gaibilike!
muSa # 3 – umal kari-kar samaTxovrod ivlis es Rame, vidre Cems suls SeeSveleba!
71
muSa # 4 – qali rodia yavlgasuli madis saTave!
muSa # 5 – TavCakiduli fesvebidan dawurul siTbos
xeebi qarebs SeaZleven uSurvelad da usasyidlod!
muSa # 1 – saflavis qvaze daisvena Camavalma mzem: ar daeZinos!
muSa # 2 – cxadSi Ralati aTasjer sjobs sizmarSi Ralats!
muSa # 3 – ras hgavda Rame Cvens TvalebSi, ras hgavda, RmerTo!
muSa # 4 – gadamwyvet warsuls mondomebiT eloda msxverpli,
ayuradebda damSeuli sakuTar saSos!
muSa # 5 – foTlebi rtoebs moTqvamdnen da locavdnen nayofs,
dedis Wips rom jer ar momwydara!
muSa # 1 – gaumarjos uxorco kivils cisken!
muSa # 2 – mosasvlel sizmrebs erTgulebiT vuTevdi Rames!
muSa # 3 – sisxlis sakanSi damwyvdeuli sisxlia Rame!
muSa # 4 – dabrmavebuli Tvalebidan cremli sdiT qalebs!
muSa # 5 – arc ise Sors yofilan winaprebi, arc ise Sors!
10.
ai isini ai mwife qaliSvilebi
vin daucxrobs da dauamebs maT saTuT suls mTvariskentkivils
vai maT vai
qaliSvilebi mzis samsxverploze xelebs roca Seiwmenden
verasodes gaSlian afrebs siyvaruli rom gamoixmon
mxolod simRerebs Catoveben gadaSlil wignSi Sin mwuxris Jams moqceulebi
da sinanuls rogorc Rames Seerevian
qaliSvilebi yvelafers rom ixdidnen da falosamdgar xeebs axmobdnen
ver ixilaven cad areklil totebs da fesvebs
da Tav-Tavis niJaraSi gamomwyvdeul lokokinebs dauCoqeben
raTa iswavlon rogor unda danebdnen miwas
qaliSvilebi saukuneebs rom Tmobdnen da im erTaderT sizmars elodnen
romelic albaT usaTuod auxdebodaT
Tavadve iqcnen sizmrebad da arasodes ecodinebaT
yoveli dila vis sawolSi Seisvris maT sisxls
qaliSvilebi erTmaneTs rom mouTxrobdnen rZeTa Sesaxeb
maTi mkerdidan mindvrebad da balaxebad rom iRvreboda
isev dumiliT amoTqvamen sityvebs Soris CarCenil bavSvebs
rom ar ixilon ukuqceviT savse haeri – dedali virTxa
11.
ai, siSiSvle, romelSic Seval!
12.
miayurade, mzis sxivs, kaco!
ase ifiqreb: netarebiT Sardavs mavani.
13.
araa aucilebeli erTi sizmari vnaxoT erTi sareclis gamziareblebma
Cveni sizmrebi xval Tu ara asi wlis Semdeg
usaTuod Sexvdebian erTmaneTs da Tav-Tavis Tavs daitireben.
araa aucilebeli xangrZlivi ganSorebebi da moTqmebi da monatrebebi
rac SeiZleba bevri ram unda gadaSendes raRac rom darCes
Cven mas vumRerebT.
araa aucilebeli yvela Tevzi da yvela siRrme
romelic moyva didi xnis win Cvens mier nasrol am zRva-bades Cven gvekuTvnodes
mTavaria napirebi xelT mtkiced gvepyras.
72
araa aucilebeli zamTrispiris Wleqiani qaris mier Camoyrili yvela bafTa
ufskruls daenTqas an ar gayviTldes miwis zrunvas ar uerTgulos
gafskvnili bafTa ukve himnia arasdros Tqmuli
da ver waSlian Cvens ufskrulebs da Cvens galavnebs es Tavsxmebi da grigalebi
aucilebelia mxolod erTad gveSinodes ar davTmoT igi
samaradiso sikvdilic rom SemogvTavazon
siyvaruli da erTguleba erTad SiSia.
14.
ara, samare araa igi!
igi xaxaa micvalebulis,
romelic Tavis TavSi CauSves.
15.
me yvela xes da mraval martokacs vusvam Cems warsuls,
rogorc – kiTxvas;
de, mipasuxon!
16.
“sasicocxloa es Wriloba,
arasodes Sexorcdeba!” –
Tqva Cemma fiqrma.
17.
surnelovani Rame-bunkeri gaanaTebs Cems Soreul nafexurebs:
jer kidev rodis movbrunebulvar Cemi sunTqvis TavSesafrisken,
xolo gzebi kvlavac cocxloben;
me ise Sors var, verasodes damewevian Cemeuli nafexurebi,
romelTa kudSic mivCanCaleb; dro balaxia:
amoizrdeba miwidan da TavisTan erTad amodevnis Wrel cas, romelic
udasasrulod erTdRiani pepelaa da, iqneb, locvac:
frTxilia, frTxili, Rero balaxis,
rameTu droa erTaderTi, sakuTar Tavs rom ar Semowers:
dro Tavadaa mexsiereba, romelic cocxlobs, rogorc balaxi.
18.
me oboba var.
Cemi ojaxi obobaa.
Cemi samSoblo obobaa.
dedamiwa obobaa.
samyaro obobaa.
RmerTi obobaa.
me oboba var.
1990 weli, seqtember-oqtomberi
73
Cven gviyvars ludi
o megobaro samyaro friad xangrZlivia Cven gviyvars ludi
varskvlavebi da ganqsterebi arsebobas Cvens fexebTan daamTavreben
iq cxra mTas iqiT sicocxlea iq ar uyvarT wvima an Tovli
iq ar xedaven fiqrebi sizmrebs da sizmrebi rokva-rokviT ar Ralatoben
ganixvnebian alionze darabebi rogorc uZiro TeTri Tvalebi
an rogorc satrfo rogorc simRera da vigaloboT vigaloboT rom gviyvars ludi
rom qliavis da dabinduli xaxvis feria gazafxuli Cemi sarkmlidan
rom am qals kaba arafersac ar umalavs (ese igi TiTqmis yvelafers)
da man es icis da rokavs rokavs rom ganqsterebi da kaxpebi
arsebobas Cvens fexebTan daamTavreben
da Cven ar vityviT am Cems fexebs an am Sens fexebs
ki ar vCurCulebT ki ar vambobT Cven vamtkicebT rom gviyvars ludi
da es araa bakunini protesti fici
ar emuqreba aranair reJims walekviT
ar moiTxovs TavSesafars arafers Civis
is ar moiTxovs samsaxurs da arc imsaxurebs
is arc kacia da arc qudi hxurebia Tavze odesme
arc TaflobisTve hqonia da man ar icis ras niSnavs guSin
is ar moiTxovs TviT Txovnis fasad
an sakuTari Tavis fasad an mzis fasad filmSi rom naxa da mere mokvda
gaiRviZa rogorc mokvdavma o wvima wvima cremli cremli kvlav wvima wvima
da mere mokvda rogorc mokvdavi rigiTi da Cvenze Zlieri
an qalis fasad milionjer rom gadaSala da saWiro gverds ver miagno
da furcla furcla furcla furcla vin amoxia da kidev asjer milionjer
vin amoxia
kvintilionjer minus erTxel minus aTasjer wignjer falosjer magidajer
vin amoxia
is mtkicebaa rogorc uTo sxva araferi
is mtkicebaa rogorc ia sxva araferi
is mtkicebaa rogorc ciyvi me rom gakoce Sen ki mxolod kocna makoce
da mimorboda mama-Svili finaluri xeivani aTasi ciyvi
Cven gviyvars ludi rogorc niZlavi Seni karis mezobeli bozia Tu araa bozi
diaxac maSin roca ubanma erTaderTma
miuxedavad imisa rom erTaderTi Tvali aqvs saRi
yvelaferi friadze icis
Cven gviyvars ludi rogorc niZlavi visma asom moafuWa mavani qurdi
romelsac deda arasodes daviwyebia arasodes unatria is iyo qurdi
Cven gviyvars ludi rogorc niZlavi ramden gradusze duRdeba wyali
an samareSi micvalebuli ras iwonis asi wlis Semdeg
roca matlTa da miwaTa da WinWvelaTa Taobebi danayrdebian
roca wyalTa da miwisqveSa qarTa da CitTa Taobebi danayrdebian
oh es uZRebi adamiani
oh es uZRebi konkretuli adamiani
oh es uZRebi konkretuli gardacvlili adamiani
oh es uZRebi konkretuli gardacvlili adamiani asi wlis Semdeg
ai amitom vamtkicebT rom Cven gviyvars ludi gulisrevamde
da vetrfiT kaTxas romelSic igi Caisxmeba raTa iqidan
Cvens xaxaSi Camoisxas da Cven vetrfiT Cvenive xaxas da is kargia
is keTilia is saTnoa is amayia da morCilia da Cvenia da is kargia
Cven gviyvars ludi Cvens mucelSi romelic Cava
da mere vnebiT gavistumrebT
aserigad netaria damSvidobeba
aserigad aracremluri
aserigad aralurjadxaverdovancxvirsaxocuri
aserigad araxelis(xangrZliv-xangrZliv)CamorTmevuri
aserigad arabolojererTadwoluri an mesamezeerTadlocvuri
74
aserigad netaria damSvidobeba ludTan romelic gviwovia da Cven es viciT
ludTan romelic mzea Cveni mTvarea Cveni da wvril-wvrili varskvlavebia
o megobaro violino erTaderTxel arsebobs da isic maSin rodesac galobs
da cxra mTas iqiT mTebia da tramalebia
cxra mTas iqiT mglebs sicocxle arafrad uRirT
cxra mTas iqiT Tqven mavano mzeTunaxavo ise miyvarxarT
viT ludis kaTxa Cemi xaxa Cemi muceli
da viT ludi gulisrevamde
da Cven TiTs viSverT gametebiT im adgilisken
sadac kaxpebi ganqsterebi da varskvlavebi arsebobas daamTavreben
Tavs moiyrian qveynis Tvalis eqvsiv kuTxidan da gviRirs locva
da sanTlebi da taZrebi da sefiskverebi
da maTxovrebi sakurTxebi mandilosnad neba-neba gardasaxvebi
RvTis saZieblad gadmokarkluli Tvalebi da fexebqveS cebi
siarulebi sirbilebi siarulebi saqvelmoqmedo sirbilebi siarulebi
Sudrebi yvelgan sadac ase ar mRerian an ar amboben
und dain aug vohin Steht dain auge
dain aug Steht der mandel entgegen
dain aug dem nixts Stehts entgegen
es Steht cum konig
zo Steht es und Steht
Sudrebi yvelgan sadac ase ar mRerian an ar amboben
bete herr
bete cu uns
vir zind nah
Cven iq varT mxolod sadac Cveni Tavi gvegulvis
da Tavsac oden Cveni Tavis garSemo viyriT
ai adgili sadac isini damTavrdebian
rogorc vaSlebi CakbeCa rom ar RirsebiaT
da arc meored damwifebas apireben am qveyanaze
ai adgili anu kaci Sen rom gxmarobs swored axla luds rom mivirTmev
ai adgili anu leqsi romelsac is wers swored axla luds rom mivirTmev
ai adgili anu sizmari tkbilze tkbili mas rom estumra
swored axla luds rom mivirTmev
ai adgili anu Ralati romelic rogorc salafavi aTqvlifa vinme arxeinma
swored axla luds rom mivirTmev
ai adgili anu kaci saxelmwifos miTiTebiT fsiqiatriul klinikaSi
samudamo sacxovrisi rom miuCines
da saxelmwifos miTiTebiT mobrZandeba vinme avlipi (sazogado saxelia
da ara kerZo rameTu Sroma akeTilSobilebs adamians)
da sagangebo daniSnulebis nemss gamouwers
swored axla luds rom mivirTmev
ai adgili anu Traqlis oboli gogo
tboris pirs Zunwad SemorCenil Tavels mSvidad mimoagrovebs
swored axla luds rom mivirTmev
o megobaro samyaro friad xangrZlivia Cven gviyvars ludi
aiSlebian Sors svavebi rogorc nislebi
Cven gviyvars ludi gulisrevamde
da adgilia erTaderTi rac Cvengan rCeba
1990 weli, noemberi
75
violinoze ukraven brmebi
violinoze ukraven brmebi da Cven maT vixsniT
xolo sikvdilis molodini ramden sikvdils Seiwiravs aravin icis
danawevrdeba saxlebad da garaJebad skolebad da saTagurebad
amuris isrebs kisristexiT dadevnebul romanebad xangrZliv ndobebad
auqcionze mosasaqmeblad cema-tyepiT gamoyril da daRlil Sarvlebad
da Zvelmoduri kaxpebis mzerad da umanko abazanebad
kurkebis srolad gadamRerebul gitarebad Wipze vardebad
daviwyebul vnebebad da daviwyebul gaxsenebebad
qari iqneba ukanasknel darigebebs moelian mamakacebi
qari iqneba abjris JRrialiT egebebian ukanasknel darigebebs mamakacebi
da aRar ismis dedis rZis suni Cvilis bagidan
sakmeveli sakmevlad rCeba
am rva xelidan me rom masxia rvave SenTvis damiTmia Tu metyvi vin xar
fiqrebs iRwvian obobebi Tav-Tavis qsels rogorc buruss Seerevian
sakmeveli sakmevlad rCeba
aravin icis vin aagebs Cems kbilis tkivils
aravin icis ra hqvia atams an am alvebs an am saxlebs TaviT miwaSi
aravin icis Sen ra gqvia mtvriT dafoTlil pirisaxes xorcsavse Tvalebs
da didi xnis win ori wamiT gaRimebul umweobas
Cems sisxlSi rom aTvaliereb
aravin icis cremlad gakrefil am qalbatons dRes an guSin vin miiTvisebs
roca misi xma Sav sacvalTa Zaxils moucavs
xolo cis nacvlad sivrce bolavs da mova mova misi mkerdi visac daitevs
vin imeorebs qari iqneba xolo welsqvemoT lamazia Cemi qalaqi
ai welsqvemoT Cemi xelebi moxazaven aravisTvis Sesabamis traeqtorias
ai welsqvemoT Citebi da sarecxebi erTmaneTis gverdi-gverd frenen
welsqvemoTaa Cems qalaqSi yvela gza da yvela niSani
erTmaneTs yvela welsqvemoT natrobs erTmaneTs yvela welsqvemoT etrfis
erTmaneTs yvela welsqvemoT locavs erTmaneTs yvela welsqvemoT wyevlis
welsqvemoT yvelam yvelaferi ise icis rogorc Tavad Cemma qalaqma
welsqvemoT Cveni miriadi Tvalia da mainc ar gvyofnis
da SevupyrivarT amaRlebebs zevidan qveviT
wignTa da qvrivTa da araqvrivTa molocvebs da mosamZimrebebs
da cangala da gogona da taSi da taSi
tualetebi mSobliur da ZirZvel enaze iZlevian saWiro rCevebs
Tu kaci ar gyavT SegiZliaT gamoiyenoT xelovnuri saSualebebi
kitri stafilo sosisi Zexvi
xma mieciT mrgval magidas gamsaxurdias
xma mieciT saxalxo fronts nodar naTaZes
giyvardeT mxolod Tqveni sqesi ucxos erideT
prezervativi anaxevrebs gancxromis xarisxs
tualetebi mSobliur da ZirZvel enaze iZlevian saWiro rCevebs
xolo mTebi da balaxebi vis codvebad amoZirulan amas is ityvis
vinc aq ar aris roca erTob saTuTia Cemi qalaqi me igi miyvars
rameTu me var es qalaqi da es Tvalebi Rames rom klaven dabejiTebiT
qari iqneba ukanasknel damSvidobebebs egebebian abjrosani mamakacebi
fexakrefiT movlen Rrublebi da meSinia varskvlavebi ar damirbion
erTxel Tu ara asjer mainc xom miTqvams SenTvis me maT davicav
me maT davicav aravisgan sikvdilamde da TviT sizmramde xval rom vixile
lurji siTeTris karibWesTan atuzul dedad is cxvars mwyemsavda
xedav rogor wvaloben mkvdrebi
raTa dascinon gardacvlilebs maT rom moukvdaT
maTi sunTqva da daZaxili Tovlis fifqiviT mZimea da maradmedini
Wupri Wupris wil gazafxuli gazafxulis wil da Cven maT vixsniT
mze rom dadgeba mtredisferi es vaSledi yurs mohkravs Cvens fiqrs
da Tavis TavSi Tavmoyrili kvirtis simunjes puris xmisken daemgzavreba
76
Cven rodi vzrunavT Cvens TvalisCins es vardebi ufrTxildebian
rom gvkrefen gvkrefen usasrulod da arasdros ar Tendebian
ras hxedav roca RmerTi ar gwams Tu mipasuxeb
am rva xelidan rvave SenTvis miCuqebia
Cven mxolod vxedavT erTaderTi xea vinc hxedavs da Tqvi ras hxedav
roca xea Seni mijnuri roca cocxlebs aRsasruli dauRamdebaT
da vin CurCulebs upovaria sizmari da kaci yoveli erTurTisken aswrafebuli
Tu maT Soris xe ar dazamTrda vin CurCulebs qarebi movlen
vin CurCulebs damwifebul da vardnaSeparul nayofebad movlen qarebi
da madlieri varskvlavebi Tav-Tavisi mermisis xsovnas
nebismieri ucodvelis sarecelze moTqma-moTqmiT daasveneben
da cangala da gogona da taSi da taSi
vinaa suro vinaa da wiTelia taSi da taSi
vinaa lomis mZime tori vinaa da konvertia taSi da taSi
vinaa miwis amosunTqva kuTvnil sunTqvas danatrebuli
vinaa da vinaa da vinaarjer taSi da taSi
vinaa guSin me rom gavCndi xval rom gavCndebi
taSi da taSi romelma xom es yoveli zepirad icis
mwared moTqvamen Seni mklavebi cxovrebis da tualetis gautanlobas
mxolod mciredni ibruneben imas raic tualets miaqvs
mxolod mciredni ar acileben sevdiani mzeriT uricxv ganZs
maT Cvenze bevrad adre uwyian ras daarqvan akvani da gamocdileba
diaxac erTob saWiroa imaze dardi rac ukve iyo avai mermiss
avai mermiss romelic iyo da Carecxes mogonebis ujerma wylebma
violinoze ukraven brmebi da Cven maT vixsniT
Cemi qalaqis tualetebi STamomavlobas unaxaven
lapidaruli warwerebis ZirZvel nimuSebs
azrobrivad tevadsa da Tematurad mravalferovans
Cemi qalaqis tualetebi maimedeben rom piradad me arasodes gadavSendebi
da rom davicav Cems varskvlavebs da vixsni Cems brmebs
violinoze ukraven brmebi isini Cveni brmebi arian
1990 weli, noemberi
77
sad mSobiarobs mesame Tvali
cremlad gakrefil am qalbatonebs me ar vaklivar aserigad mtkivneulia molodini mesame Tvalis
romelic maTi mexsierebis yinulovan okeanes Sors gauriyavs Cemi mzera napirebad mimofantula
minelaoben talRa-talRa sarkmlebi da dafdafebi romelTa gulSi arasodes CauxedavT Cvens
nafexurebs
nebismieri SiSveli mkerdi roca mesame Tvalis ZaliT moiCxrikeba
vin gadaarCens gamarjvebuls da ukumzera Tavs vis fiqrebad gainaxevrebs
visi fesvebi Casxepen rva cas da mecxre zecis mkerdis surnels Seirgeben iq rZe TeTria
vin uerTgulebs Ralats da miwas Cvenskengzad rom amomarTula da mowilea samwuxaro Cveni imedis
unda vicodeT vin gvciodes usasrulod roca Ramdeba da Rame ar sCans kacTaganis Tvalsawierze
mtkivneulia molodini Znelia erTob ar uRalato RalatisTvis roca ar gklaven
da balaxebi zurgs ar gaqceven xeebi da varskvlavebi Tavis gziT vlian
yvelaferi imas amtkicebs rom umanko da cxovelia is rac ar xdeba rac moxdeba an ukve moxda
magram vin icis vis erTgulebs an vis Ralatobs roca miwa ukve caSia
nebismieri Cveni aso ukve himnia cis sakanSi gamomwyvdeuli
nebismieri atomi da galaqtika ukve himnia cis sakanSi gamomwyvdeuli
nebismieri cis sakani ukve himnia Tavis TavSi gamomwyvdeuli
rameTu Sedga nebismieri gzam vinc ixila
rameTu Sedga nebismieri mzem vinc ixila
rameTu Sedga nebismieri qvam qarma da zRvam vinc ixila
Cven ukve movxdiT da vidre aq varT kargad viciT xval vin mogvkla guSin vis movklavT
ratom ar vicvliT niadags da vis sizmrebSi CavesvenebiT
giurzebi da beRurebi mavanis xorcs ramden xanSi gadaseraven da erTmaneTs sad Sexvdebian
sarkmlebi da dafdafebi talRa-talRa minelaoben da ori Tvali mxolod mzeraa
mxolod sunTqvaa ori Tvali ori Tvali TvalTvalia xelovnebaa
da Ralatia erTaderTi rac ori Tvalic SegviZlia movimoqmedoT
da arseboba Ralatia dabadeba Ralatia qva Ralatia
gza Ralatia erTguleba Ralatia mze Ralatia
magram vin icis vis Ralatobs roca miwa ukve caSia da xeebi da varskvlavebi Tavis gziT vlian
da SevTxovT romels cas movwydeT da ufskruls davenTqaT raTa viswavloT maRla xedva da
erTguleba
raTa vicodeT rom vilocebT sad wava locva Semodgoma vis imedad dagvizamTrdeba
miwa erTia xolo ufskruli uamravi me erTi var xolo aso uamravi mwuxris nacvlad aRsasruli
damiRamdeba
xolo gza isev Ralatia mivirTvaT nesvi misi momzisfro surneleba momuStuli muqaraa
arafrisgan gaCenili rogorc samyaro an Surduli an Cveni guli
an meZavebi arasdros rom ar toveben kuTvnil sacxovriss maT ician tkivilis fasi
xolo gza isev Ralatia mec kvlav miyvarxar me Sen miyvarxar Tavo Cemo gulisrevamde
da raoden samwuxaroa rom ver giSvileb ver gaxdebi Cemi coli an megobari
rom ar xar Cemi da an Zma an deda an mama
rom verasodes mogesalmebi verasodes dagabezReb da verc dagicav
rom es yoveli ukve iyo da arasdros aRar iqneba Cvenc ar viqnebiT
sad mSobiarobs mesame Tvali roca cremlad gakrefilan qalbatonebi
sad mSobiarobs mesame Tvali roca me Tovli Semcivdeba da ai vxedav
yovel fifqs ise moiSorebs Tavidan zeca
rogorc xeebi Semodgomis gamxmar foTols an dampal nayofs
sad mSobiarobs mesame Tvali roca arc erTi Cemi aso me ar mekuTvnis
ise rogorc ar mekuTvnis arc erTi deda romelmac mSoba da romelic me unda vSobo
da Sen ver metyvi vis Ralatob roca Ralatob da mwared cekvav
da Sen ver metyvi mesame Tvalis bediswera sad ufro marjved sacnauria
sadac me var Tu sadac me ar var me erTi var xolo Cemi bediswera uamravia
da gekiTxebi vin ganisvenebs am gauqmebul fexsadgilSi saukunovan wignebTan da mwerebTan erTad
da gekiTxebi miwebi da cebi roca wavlen-wamovlen Sens dasasruls vis uanderZeb
da gekiTxebi vin ubrundeba mklavs romelic odesRac mosWres
Tavs vin momwyemsavs Sens saSoSi roca mwuxri fiqris ZaliT moirkaleba
da usasrulo asulebi orbitaze gamvlel-gamomvlels kometebs da meteorebs SesTavazeben
xolo miwa ukve caSia da nostalgia Cemze bevrad Zlieria bevrad swrafia
78
bevrad mTvarea bevrad mzea da wvril-wvrili varskvlavebia
da Seni sunTqva sazeimod ganixvneba rogorc kari nebismieri sacxovrisis sadac me vkvdebi
o Seni sunTqva sazeimod ganixvneba da faifuris Citebi da brolis ciyvebi
wkrialeben wkrialeben gauTaveblad me mqvia fici
xolo mzera xelT rom mipyria sikeTiT savse mzeTbil quCebSi gamodevnis surnelovan Sens Zils
da sacvlebs
Sens umweo da mkvriv sasTumals viT ar mjerodes meZavebma da jariskacebma kargad ician
tkivilis fasi
isini yvela dResaswauls motkbo Cais da kvlav Cais da kvlav Cais da molodins Seagebeben
aserigad mtkivneulia mesame Tvali Cvenma xmebma roca gvician vin xmovanebs vardbulbulians
vin garbis cisfers roca mesame Tvalis imedad hqrian da hqrian Tavawyvetili mdinareebi
hqrian da hqrian frinvelebi maT cali frTa aqvT xolo meores Ralati hqvia
hqrian da hqrian yvavilebi da ras hqrian Tu ara Ralats romelic caa
da Cven vizrdebiT xe izrdeba matli izrdeba
da Cven vmaRldebiT usasrulod ciskenRalatad
magram vin icis vis Ralatobs roca miwa ukve caSia da ukve movxdiT
da me var fici cremlad gakrefil am qalbatonebs me ar vaklivar
aserigad mtkivneulia molodini mesame Tvalis romelic erTob Cveni mzeraa
magram vinc marad CvenTanaa jer arasdros dabrunebula
da vinc Cagvesmis jer arasdros gagvigonia
1990 weli, noemberi
79
saSobao ganwyobileba
aravin iwyebs siyvaruliT xelisgulebze mze Sreba da mondomebiT gvaswavlian rogor unda
gvtkiodes SiSi
roca xeebi nebismier Cvens safiqral-amosasunTqs samSvidobo daZaxiliT egebebian
aravin iwyebs im erTaderTi didi sizmriT madlierma Cvenma mklavebma uZiro da usasrulo
gzebisken rom daaimedes
roca Ramis wylebs varskvlavmwife yvela toti SemoemtvrevaT
da ubeduri dedebi da martoqalebi rogorc sanTels aanTeben miriad akvans
aravin iwyebs dilas locviT sxeulebi neba-neba ibruneben uangarod gacemul ofls da Cven
gviyvars miwa
Cven gviyvars miwa rogorc ludi rogorc balaxi an rogorc mkerdi cxra mTas iqiT samRerlad da
saaSikod gadaxvewili
aravin iwyebs daviwyebiT ai isari niSniskengzaze ugzo-ukvlod danawilebuls
Tavdapirveli arseboba rom ar SerCa dasacemad da uxilavi kvlav kiviliT miapobs sivrces
romelmac Seqmna
vin ukuaqcevs aTasobiT iavnanas mondomebiT roca Tendeba
vai Cven masSi argardacvlilT mondomebiT roca Tendeba da simRer-simRer igalobebs Cvvenmieri
nakvTi yoveli
male amovlen xeebi da mtredebi da mwyemsebi da sxvebi da sxvebi mondomebiT roca Tendeba
male amovlen da mzes da cas da mTel samyaros gaanaTeben
male amovlen TvalebamdeusasruloddaRlilidaTeTriTvalebi da marcval-marcval daiTvlian
erT RameSi ramden asuls auges wesi
male amovlen kudiani cxenebi da kavboelebi da bavSvis xeliT imRereben aravisTvis saWiro dedas
kargad ician bavSvebma da mdinareebma aravin iwyebs siyvaruliT xolo am mklavebs siyvarulis ar
eSiniaT
xolo am mklavebs aravin zrunavs
xolo roca mkvdrebi kvdebian maT es mklavebi aswavlian damSvidobebis erTaderT da muxlmtkice
salams
bavSvis mklavebi CurCuleben movenatroT erTmaneTs deda
bavSvis mklavebi CurCuleben aq iqneba Tu cxra mTas iqiT Cven roca vCndebiT
ukve uwyian Cvenma sulebma ra SiaT da ra swyuriaT an rodis da ratom unda gardaicvalnon
bavSvis mklavebi CurCuleben vin mokvdeba Tu ar icis ras unda mokvdes
bavSvis mklavebi CurCuleben mwyemsebs cxvari hyavT
xolo Sen vin gyavs sacodavo adamiano rom upatrono da uerTgulo
rom gaTbe roca umowyalod SiSvldebian Svilebs mSoblebi da zamTrispiris saxlebi da xeebi
qrian
rom gaTbe roca yvela miwisZvra erT mSvenier dRes damSeuli falosiviT aimarTeba
da vin gvaswavlis saidan da rogor gvciodes
vin Seiwuxebs Tavs Cvenze sunTqviT roca aq caSi jer aravin momkvdara da jer aravin dabadebula
roca milions unda endo erTi rom gendos da arasdros gagiTavisos
iq saidanac ar mosulxar nu dabrundebi CurCuleben bavSvis mklavebi
aravin iwyebs siyvaruliT CurCuleben bavSvis mklavebi
aravin iwyebs im erTaderTi didi imediT Cven rom zRvad gveqca
hoi udrood gardacvlilTa peSvebidan daRvrilo da ugzo-ukvlod ltolvilo zRvebo
aravin iwyebs gazafxuliT CurCuleben bavSvis mklavebi
aravin iwyebs aniT da baniT CurCuleben bavSvis mklavebi
aravin iwyebs siyvaruliT CurCuleben bavSvis mklavebi
bavSvis mklavebi CurCuleben
siyvaruli Tavmoyraa
siyvaruli dasasrulia
1990 weli, dekemberi
80
avtoris bolosityva
es wigni, sul mcire, sam periods gamokveTs Cems SemoqmedbaSi. sawyisi etapi (“sviringidan”,
“saSobao sagaloblebis” CaTvliT) holderlinis da rilkes esTetikiTaa niSandebuli. es arc
epigonobaze miuTiTebs da arc ama Tu im konceptualuri sqemis brmad gadmoRebas gulisxmobs. saqme
exeba, mxolod da mxolod, azrovnebis im wesis aTvisebasa da Sesisxlxorcebas, romelic nebismieri
Tanamedrove filosofiuri leqsis safuZvelia. im periodSi Cemi ganzraxva formasa da Sinaarss
Soris apriorulad arsebuli dinamikis “marTvasa” da montaJis teqnikis saTanado dauflebas
moiTxovda. garda amisa, mxatvrulad unda gameformebina yvela problema, romelic Cemi fiqrisa da
wuxilis sagans warmoadgenda. es unda gamekeTebina ara mocemul problemaTa gadawyvetisTvis
mzadyofnis imediT, aramed sityvebad maTi gadaqceviT Cemi aforiaqebuli sulis damSvidebis mizniT:
unda davrwmunebuliyavi, rom diaxac SemeZlo nebismieri Cemi problemis transformireba kvlevis
obieqtad, da rom ufleba mqonda gacilebiT metze mezruna, - Cemi nebisamebr sistematizirebulmeyo
yvela mocemuli problema.
meore periodi “ganwyobilebebiT” iwyeba. swored am ciklSi vcade, TiToeul leqss mkacrad
gansazRvruli koncefcia dadeboda safuZvlad da, aqedan gamomdinare, maTematikuri struqtura mieRo.
es unda yofiliyo mkiTxvelisTvis uxilavi ukufena, magram leqsis aRqma swored am ukufenis
gavleniT unda momxdariyo. “ganwyobilebebis” SemTxvevaSi esaa nebismieri konkretuli ganwyobis
safuZvlad mdebare aTi uZiriTadesi ganwyobileba, rac, Tavis mxriv, araregionalur ganwyobaTa
urTules kompleqsze mianiSnebs. am meTodis gaRrmavebas da nabij-nabij gamravalferovnebas
vcdilobdi Semdgom leqsebSi (“baxis” CaTvliT), Tumca saTqmelis marTavisa da Sinaarsobliv doneze
varirebis teqnikas jerac ver vflobdi. magram arc is niSnavda cotas, rom ukve naTeli iyo
inteleqtis mizandasaxuli moqmedebis wona: igi SeuzRudavad aformebda saTqmels da Semoqmedis
pirvel periodSi daxvavebul problemebs Tav-Tavisi adgilisken miuTiTebda, yovel maTgans arsebobis
mxolod misTvis damaxasiaTebel wess aniWebda (unda aRvniSno, rom aman Tavidan amarida
racionalizaciis da mSrali deklamaciis safrTxe). da kidev, am periodSi sagangebod (TiTqmis
TviTmiznurobis mijnamde) vcade esTetizmis dacva, radgan vgrZnobdi: es esTetizmi – garda imisa, rom
usaxo da usistemo garemosgan mmijnavda da, paralelurad, Sor horizonts miqmnida – Cemi momavali
ostatobis da myari, muzebiT dausaxlebeli da ukacrieli, profesionalizmis sawindari unda
gamxdariyo; am midrekilebaSi, iribi gziT, filosofiurma ganaTlebamac iCina Tavi: ukve kargad
vgrZnobdi (da SeiZleba vicodi kidec), rogor ar unda mewera. amasTan, kidev erTi nabiji gadaidga
Cemi sanukvari miznisken – leqs-metaforisken. marTalia, es mizani CemTvis dResac idealis sferos
ganekuTvneba, magram iseTma leqsebma, rogorebicaa “modiliani”, “mivusamZimroT Semodgomas”, “zari”
da “baxi”, damaimedes, rom orientacia sworia da Sromam ar SeiZleba samomavlod saTanado Sedegi ar
momces.
rac Seexeba mesame periods (“me Sen bulbulis saamuri galoba meRvreba sulSi”-dan “saSobao
ganwyobilebis” CaTvliT), aq ukve ara mxolod poeturi, aramed abstraqtul-poeturi da metapoeturi
azrovnebis erTaderTi iaraRi metaforaa: swored is iRebs Tavis Tavze rogorc montaJisa da
enTimemuri meTodis gamarTlebis, ise – semantikuri sivrcis gegmazomieri gaSla-SekumSvis funqcias.
SeiZleba iTqvas, am periodSi ar Camitarebia arcerTi met-naklebad rTuli operacia ise, rom
metaforisTvis azri ar mekiTxos. samagierod, arc Sedegma daayovna: ara mxolod struqturul da
enobriv eqsperimentebze gadasvlis ufleba momeca, aramed – obieqtTa samyaros gafarToebisa da adre
sagangebod tabudadebul qveproblemaTa moxilva-moCxrekasac. igulisxmeboda, rom ukve sakmaod
magari Zvali mqonda da Cemi esTetizmi ar dazaraldeboda. ramdenime leqsiT formiseuli mTlianobis
(CemTvis aserigad mniSvnelovnis) morRveva da, am gziT Sinaarsoblivi mTlianobis ganmtkicebac vcade,
magram unda iTqvas, rom umTavres sazrunavs mainc lakonizacia warmoadgenda (cxadia, ara
formaluri an moculobiTi). am periodis bolo oTxi leqsi swored lakonizmiT gamoirCeva, rac
niSnavs Semdegs: am leqsTa nebismieri done usasrulod SekumSvad mTlianobas warmoadgens da amaSi
TiTqmis Tanabari roli miuZRviT ara mxolod zustad gamoyenebul poetur saSualebebsa da
saTanadod damuSavebul struqturul elementebs, aramed – TviT sakvlev masalas, romelic saxes ar
kargavs maSinac ki, roca samuSao Sesrulebulia. am periodis Semoqmedeba aRsaniSnavia imiTac, rom
aq ukve leqsebis umravlesoba Tavis Tavze axdens refleqsias, Tavis Tavs TviTve aqcevs kvlevis
obieqtad da am saqmes mTlianad Tavis Tavze iRebs, rac erTgvar avtodialeqtikas qmnis.
ai, Zalian mokled, is yvelaferi, rac winamdebare wignis meTodologiuri safuZvlebis Sesaxeb
SeiZleba iTqvas. axla, roca kidev erTxel, mTlianobaSi gadavavle Tvali Cemi Svidi wlis muSaobis
Sedegs, gamiCnda mxolod Cems mier dasaxuli miznis miRwevis realuri imedi. Cemi mizani
filosofiuri leqsia. es wigni, aRniSnuli miznisken saval gzaze, unda CaiTvalos mtkice safuZvlad
81
da ara umetesad; Catarebuli samuSaos rezultati ase SeiZleba ganisazRvros: is, rac am wigns
amTlianebs, sistemur saxes aZlevs, garkveul mizandasaxul ideas umorCilebs, aris metafizikuri
emocionalizmi. am cnebis SemotaniT imaze miniSnebac msurs, rom metafizikuri poezia iq iwyeba, sadac
miTologia da filosofia TavianT Tavs dasazRvraven; rom filosofiurileqsikiskengzaze leqsebiT
filosofosobis Tavidan asacileblad miTo-filosofiuri cnobierebis gamTlianeba, poetis
cnobierebaSi misi “moxsna-Senaxva” (hegeli) da realur da metafizikur gamocdilebaTa sabedniero
Sexvedra unda moxdes; rom mxolod asea SesaZlebeli filosofiuri, metafizikuri leqsi.
da kidev: am bolosityvis mkiTxvelma SeiZleba ifiqros, saqme poezias exeba Tu samecniero Sromebis
krebulso. saqme diaxac poezias exeba, xolo am mcire weriliT – romelic literaturis
kritikosebisTvisaa gaTvaliswinebuli – mxolod im farul plastebze miTiTeba msurs, ama Tu im
saxiT nebismieri poetis SemoqmedebaSi romaa sagulvebeli.
82
s a r C e v i
sviringi
Tamarisadmi
mxolod Seni xma
xeebi
sonata maTTvis, vinc Sorsaa
reqviemi
yrma uSobeli
saSobao sagaloblebi
ganwyobilebebi
Jami malvisa da mitevebis anu damarcxebulTa aRsareba
xmebi
intermeco
RmerTi keTilia
nostalgia
Ramis mgzavruli
serafitas aRsasruli
gamofxizlebulTa himni
uCinarTadmi
modiliani anu bednieri mamris agonia
mivusamZimroT Semodgomas
zari
aRdgomis Rame
Sendami
ganmarteba
dabadeba
oTxi fragmenti fiqrebidan
baxi
me Sen bulbulis saamuri galoba meRvreba sulSi
monatreba
is frTaa mzisken
eskizi saymawvilo autotreningisTvis
gramatikis gakveTili
Sesavali
me msurs gagaupatiuroT
vardni hyvavian xolo vardni ras hyvavian aravin icis
Cven gviyvars ludi
violinoze ukraven brmebi
sad mSobiarobs mesame Tvali
saSobao ganwyobileba
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------
mxatvari gia buRaZe
teqnikuri redaqtori l. baqraZe
koreqtori l. gagoSiZe
gamomSvebi l. ioseliani
Cabarda warmoebas 25.02.1991. xelmowerilia dasabeWdad 30.07.1991
tiraJi 5000 cali
fasi 3 maneTi
gamomcemloba “alternatiuli xelovnebis centri”
giboedovis q. 29
Tbilisi, 1991