ùMûÂúÉeúd Kû~ðý icúlûCommunity Based Monitoring (CBM)

Action against Malnutrition (AAM)A collaboratve effort by:

Public Health Resource Society (PHRS), Ekjut, Child in need Institute, Choupal Gramin Vikas Prashikshyan abom Gabesana Sanstan,

Institute for developmental Education and Action

Rûcùi\þRò UûUû UâÁ ijûdZûùe

ùMûÂúÉeúd Kû~ðý icúlûCommunity Based Monitoring (CBM)

Action against Malnutrition (AAM)A collaboratve effort by:

Public Health Resource Society (PHRS), Ekjut, Child in need Institute, (CINI)Choupal Gramin Vikas Prashikshyan abom Gabesana Sanstan,

Institute for developmental Education and Action (IDEA)

Rûcùi\þRò UûUû UâÁ ijûdZûùe

ûû 2 ûû

_â[c iõÄeY : G_òâfþ 2015^ì@û\òfäú

cììk (jò¦ú) : gâú~êq MêeþRòZþ iòõ / ùg÷ùfgþ Kêcûe

iμû\^û : gqò]e _ûùŠ

IWÿò@û bûhû«e

iZý ^ûeûdY _…^ûdK, Kcùkg cjû«, iõRúa Kêcûe ùNûh, eõRòZþ \ûiþ

KéZmZû :

Gjò _êÉKUòe iõeP^û, iõ_û\^û _ûAñ @ûKþi þ GùM^Á cûfþ êýUòâi þ Kû~ðýKâce RûZúd ùa÷hdòK _eûcgð\ûZûKcòUòe i\iý/i\iýûaé¦ I K~ðýKâc ij RWÿòZ @^ý icÉ i\iýcû^ue cj�ß_ì‰ð _eûcgð Gaõ ijù~ûM_ûAñ @ûùc icÉuê KéZmZû mû_^ Keê@Qê û Gjò _êÉK _âYd^ùe gâú~êq akeûcRò (State Advisor toSuprem Court Commssionerate on right to food, Jharkhand) cùjû\due ÊZª @a\û^ _ûAñ@ûùc aòùgh @û^¦òZ û

_ê ½ Gjò Kû~ðýKâc @«MðZ Cq _êÉKe cê\âY òcò� @û[òðK ijù~ûM _ûAñ @ûùc Rûcþùi\Rú UûUû UâÁuê@ùgh ]^ýaû\ RYûCQê û

i�ßû]ôKûe : Cq _êÉK Kò û Gjûe ù~ùKøYiò @õgKê ù~ ùKøYiò aýqò R^jòZ iKûùi _âKûg Keò_ûe«ò,Kò«ê _âKûg^ _ìaðeê G[ô_ûAñ _òGP@ûeG^ iõiÚûuê _âûKþ iìP^û ù\aû @ òaû~ðý @ùU ö Gaõ _âKûgòZ_êÉòKûùe Gjò aòhdùe iìP^û c¤ _â\û^ Keòùa û

_aäòKþ ùjfþ[ eòùiûið ùiûiûAUò \ßûeû _eòKÌòZ Gaõ _âKûgòZ

VòKYû : _aäòKþ ùjf[þ eòùiûið ùiûiûAUþ, Rò-46, Mâú^_ûKðùc þ, ì@û\òfäú-110016,ùUfòù`û^þ : 011-40560911, Aùcfþ : delhi@phrnindia.org

ûû 3 ûû

cêLa§

a�ðcû^ MâûcúY ùlZâùe ÊûiÚý, gòlû, ùeûRMûe Gaõ @^ý ùKùZK ù~ûR^û ieKûeu \ßûeû

_eò·kòZ ùjC@Qò ö Kò«ê Cq ù~ûR^ûe fûb MâûcúY ùlZâùe aiaûi Keê[ôaû jòZû]ôKûeúcû^u _ûLùe

iVòKþ bûùa _j�ô _ûeê ûjó ö ~ûjûKòQò Kû~ðýKâc R^iû]ûeYu _ûLùe _j�êQò, Zûjûe MêYûcôKcû^ @Zý«

òcÜcû^e Gaõ Gjû iVòKþ icdùe ùicû^u _ûLùe _j�ô _ûeê ûjó ö G aòhdùe @ûùc i´û\_Zâcû^uùe

~ù[Á bûùa ù\LêùQ Gaõ @ù^K icdùe òùR c¤ C_f²ò Keò_ûeêQê ö ùZùa ù~ûR^ûMêWÿòKe

eì_ûd^ ^ùjûA_ûeòaû Gaõ Zûjûe iê k R^iû]ûeYu _ûLùe ^_j�ô _ûeòaûe ù~Cñ ùKùZûUò cêLý

KûeY ejòQò, ùiMêWÿòK ùjfû

Kû~ðýKâcùe iõgäòÁ[ôaû Kcð·eú cû^ue Azûgqòe @bûaö

Kû~ðýKâcùe ùMûÂú ijbûMúZûe @bûa

Gaõ iùaðû_eò Kû~ðýKâcKê iVòKþ bûùa _eò·k^û ^ Keòaû ö

ùZùa iaêVûeê cêLý aòhdUò ùjfûù~ @ûùc icÉ ieKûeú Kû~ðýKâcùe ùMûÂú ijbûMòZûKê ò½òZ

KeûAaû ö ZZþ ijòZ ùMûÂúÉeùe ò¡òðÁ icd aýa]û^ùe iûcê\ûdòK bûùa Kû~ðýKâcMêWÿòKê icúlû

Keòaû Gaõ ù~Cñ Kcð·eúcûù^ Kû~ðýKâcKê _eò·k^û Keò[û«ò ùicû^u ij @ûùfûP^û Keò Kû~ðýKâcùe

[ôaû ZâêUòaòPêýZò \ìe Keòaû Gaõ @ûagýK ùjùf G[ô_ûAñ ^ìZ^ \òMþ\gð^ @[aû _^ÚûKê @û_ùYAaû ö

ùMûÂú Éeùe Kû~ðýKâcMêWÿòKe icúlû GK Gbkò _âKâò@û @ùU ~\ßûeû ùiaû _â\ûZû aû Kcð·eú

Gaõ R^iû]ûeY (ùMûÂú Éee) aû iû]ûeY R^Zû ùMûUòG c�ùe @ûùfûP^û _ûAñ GKûVò ùjûA[û«ò ö

Gjû `kùe Kû~ðýKâce MêYa�û Gaõ iÚûdúZß iê ò½òZ Keû~ûA _ûeò[ûG ö

_ê ½ Gjò _âKâòdû cû¤cùe ù~ @ûùc Lûfò Kû~ðýKâcMêWÿòKùe [ôaû iciýûKê bfbûùa PòjÜU Keò

^[ûG _e«ê GjûKê iê]ûeòaû _ûAñ GK iKeûcôK _\ùl_ ù^aû_ûAñ _âÉêZ ùjûA[û«ò ö

Gjò LiWÿû moduleùe [ôaû eòù_ûUð KûWÿð ù~ûR^û iõKâû«úd icÉ aòaeYú / Z[ýMêWÿòKê bfbûùa

\gðûA \ò@û~ûAQò ö GiaêKê aýajûe Keò @ûùc @ûce ù~ûR^û Kû~ðýKûeòZûe icÉ \òMMêWÿòKê @]ôKeê

@]ôK C^ÜZKeò_ûeòaû Gaõ @ûce ^ýû~ðý \ûaòKê jûif Keò_ûeòaûö

ûû 4 ûû

ùMûÂú Éeúd icúlû

_éÂbìcò :

GK MYZûªòK aýaiÚûùe R^iû]ûeYue jòZ iKûùi @ù^KMêWÿòG aýaiÚû aû system e _âZòÂû Gaõ_eòKÌ^û Keû~ûAQò ö GZ\þaýZòZ ieKûeú aýaiÚû I Kcð·eúcûù^ ùicû^ue òR \ûdòZßKê Kòbkò bûùa^ò½òZ KeûAùa ùi[ô_ûAñ c¤ aýaiÚû Gaõ aò]ôcû^ ejòQò ö

iekûbûhûùe Kjòùf, ieKûeú Kû~ðýKâcMêWÿòK aòhdùe R^iû]ûeYue RûYòaûe @]ôKûe R^iû]ûeYu_ûLùe ejòQò Gaõ ù~Cñ Kcð·eúcûù^ R^iû]ûeYuê ùiaû _â\û^ KeêQ«ò @[aû Kû~ðýKâcKê _eò·k^ûKeêQ«ò ùicûù^ Kû~ðýKâc aòhdùe iõ_éq Z[ý Gaõ Kû~ðýKâce MZòaò]ô aòhdùe R^iû]ûeYuê iμì‰ð@aMZ KeûAaû CPòZ ö GjûQWÿû ùfûKcû^ue G iõKâû«ùe [ôaû icÉ @bòù~ûMKê aò·e Keò ùiiaêe @ûiêicû]û^ KeòaûfûMò ~ ôaû^ ùjaû CPòZþ û

ùMûÂúÉeúd icúlû ieKûeue aòbò Ü aòbûM @«MðZ "icúlû aýaiÚû’ Vûeê iμì‰ð bò Ü KûeY GjòùMûÂúÉeúd icúlûùe iû]ûeY aýqò aû icìj Kû~ðýKâcKê iò]ûikL bûùa icúlû Keòaûùe @gõMâjYKeò_ûeò[ûG ö GZ\þaýZúZ Kû~ðýKâce MêYa�û aXÿûAaû_ûAñ aû cû^aé¡ò Keòaû_ûAñ ùiaû _â\û^Kûeú /aýaiÚû C_ùe ·_ _âùdûM Keò[ûG ö

_êYò ùeMû (c^ùeMû), gògê aòKûg Kû~ðýKâc, Lû\ý iêelû _âbéZò ù~ûR^ûùe "icê\ûde @õgMâjY’KêGK @aòùzý\ @gõ bûùa a‰ð û Keû~ûAQò Gaõ GjûKê @ûA^MZ bûùa ùa÷]Zû _â\û^ Keû~ûAQò ö eûÁâúdÊûiÚý còg^ Gaõ iaðgòlû @bò~û^ bkò aéjZ Kû~ðýKâcùe c¤ Gbkò "icê\ûd @õgMâjY’Kê ùa÷]Zû _â\û^Keû~ûAQò ö

ùMûÂúÉeúd icúlû KûjóKò ?

Gjò aýaiÚûUò icúlû _âKâòdûKê gZ _âZògZ icé¡ Keò[ûG ö Gjû\ßûeû ù~ûR^ûe eì_ûd^ùe iê]ûe@iò[ûG Gaõ Zû ijòZ aýaiÚûKê iê\éXÿ Gaõ C�e\ûdú Keò[ûG ö

R^iû]ûeY Gjò _âKâòdû cû¤cùe ù~ûR^ûe MêYaZû, òe«eZû, ZòaâZû Gaõ ^¡ðûeòZ aò]ô aýaiÚûefMûZûe icúlû Keò_ûeò[û«ò ö

Gjò _âKâòdû \ßûeû òcÜfòLôZ iêaò]ûcû^ còkò[ûG ö

(1) iûcûRòK aû ùMûÂúÉeùe Gjò ù~ûR^ûcû^ueê còkòaûKê [ôaû @]ôKûe, ù~ûR^ûe iûcMâòK _âKâòdû aûeì_ùeL, G[ôeê còkê[ôaû iê`k _âbéZò iμKðùe @]ôKeê @]ôK cûZâûùe R^iû]ûeYcûù^ @aMZùjûA_ûeò[û«ò ö

(2) ù~ûR^ûMêWÿòKe aûÉa eì_ùeLKê RûYòaû ij ZZþigæòòÁ iciýûcû^u _âZò R^iû]ûeYcûù^ @]ôKbûùa @aMZ ùjûA[û«òò ö

ûû 5 ûû

(3) Kû~ðýKâcMêWÿòKe icúlû Gaõ eê_ûd^ _ûAñ C¡òÁ ieKûeú aýaiÚûe Kû~ðýaò]ôe c¤ icúlû ùjûA[ûGGaõ icd Kâùc Gjò aýaiÚû @ûjêeò \éXÿ Kû~ðýlc I C�e\ûdú ùjûA_ûeò[ûG ö

(4) ù~ûR^ûe Kû~ðýKûeòZûùe @ûù_lòK bûùa iê]ûe @Yû~ûA_ûeòaû ij \ê ðúZò Z[û bâÁû·eKê \ìùeA\ò@û~ûA _ûeò[ûG ö

(5) ~\ò ùKøYiò òZò òdcùe CfNõ^ jêG ùZùa iûcûRòK Éeùe ùMûÂúMZ bûùa Zûe aòùeû] Keû~ûA_ûeò[ûG ö

(6) MYZûªòK _âKâòdûMêWÿòK \éXÿúbìZ jêG ö

ùMûÂú icìj \ßûe ùjC[ôaû icúlûe ùiû_û^

Gjò _âKâòdû ·ùeûUò ùiû_û^ùe aòbq

(1) _âÉêZò

(2) aòbûMe eòù_ûUð KûWÿð Zò@ûeò Keòaû

(3) Mâûc ibû

(4) R^ gêYûYò

_âÉêZò

Gjò _âKâòdû @ûe¸ Keòaû _ìaðeê Gjûe _âÉêZò bfbûaùe Keòaû CPòZþö G[ô_ûAñ òùcÜûq aòhdMêWÿòKejòa ö

(1) ù~ûR^ûMêWÿòK i´§ùe [ôaû ieKûeú _â·e Gaõ @ûù\gûakúMêWÿòK iõMâjKeò Gjûe iõKk^ _âÉêZKeòaû Gjû\ßûeû (ù~ûR^ûMêWÿòK _ûAñ aòbûMúd _âKûgòZ iûcMâú Gaõ ieKûeú @ûù\g aòhdùe _âgòlYI R^iû]ûeYuê ZZþiõ_KòðZ iìP^û \ò@û~ûA_ûeòa ~ûjû\ßûeû ùicûù^ òR òRe cZûcZ C_iÚû_^Keò_ûeòùa) ö

(2) _�ûdZ \ßûeû aòbò Ü Kcðgûkûe @ûùdûR^:

òR òR ùlZâùe ·fê[ôaû ù~ûR^ûe icúlû Gaõ ù\LûeLû Keòaû _�ûdZe @]ôKûe @ùU ö Gaõ_�ûdZ Zûue Kû~ðý]ûeûùe GjûKê iûcòfþ Keò icÉu ijù~ûM\ßûeû Gjò _âKâòdûKê @ûe¸ Keò_ûeòùa öùiaû _â\û^Kûeúcûù^ GjûKê “aûjý jÉùl_” ^ bûaò GjûKê GK @ òaû~ðý _âKâòdû eìù_ MâjY KeòaûCPòZþ Gaõ GjûKê @ûùMA ù^aû_ûAñ ~[û i¸a ijù~ûM Keòaû CPòZþ ö

(3) iõMV^e iõeP^û Gaõ _âgòlY:

iû]ûeYZü Gjò iõMV^ùe aòbò Ü icê\ûde _âZò ò]ô, jòZû]úKûeú Gaõ iûcûRòK _Qê@û aMðe _âZò ò]ôejòaû @ûagýK ö Mâûc ibûe ùa÷VKùe _â[ùc Gjò _âKâòdûùe CùŸgýKê aêùSAaû CPòZþ û `kùe_eÆe c¤ùe ic ßd eLô[ôaû \ûdòZßaû^ ùfûKue GK bf \ke iõMV^ ùja ö

ûû 6 ûû

(4) eòù_ûUð KûWÿð _ûAñ iûcêjòK ùa÷VK:

ò¡ðûeòZ icdùe Gjò ùa÷VKe @ûùdûR^ Keû~òaû \eKûe ~ûjû`kùe Kò GK ijbûMúZû_ì‰ð eòù_ûUðZò@ûeò Keû~ûA_ûeòa û \êiÚ, \eò\â MâûcMêWÿòK Gaõ _Qê@û @�ke _âZýl jòZû]ôKûeúu ijòZ Pyðû KeòZûue cZûcZKê c¤ \éÁòùe eLô Gjò eòù_ûUð _âÉêZ Keû~òaû \eKûe ö

(5) Mâûcibûùe eòù_ûUð KûWÿðe _âÉêZòKeY

icÉ icê\ûdu, ijòZ Pyðû Keòaû_ùe Zò@ûeò Keû~ûA[ôaû eòù_ûUð KûWÿðe iõKk^ Keò GK iõKkòZeòù_ûUð Zò@ûeò Keòaû \eKûe `kùe GjûKê Mâûc ibûùe C_iÚû_^ Keû~ûA_ûeòa û Mâûc ibûùeC_iÚû_^ Kfû _ùe icÉ i\iý GjûKê aýajûe Keò aûÉa iÚòZòe @ûKk^ Gaõ aòùgähY KeòKûeYMêWÿòKê ùLûRò aûjûe Keòaû CPòZþ Gaõ òR òRe Kû~ðý ù~ûR^û _âÉêZ Keòaû CPòZþ ö GjòPyðûùe ùiaû _â\û^Kûeú Gaõ Kû~ðýKê Z^Lê[ôaû @]ôKûeú Z[û Kû~ðýKê eì_ûd^ Keê[ôaû iõiÚûMêWÿòKêc¤ òR òRe _l eLôaû _ûAñ iêù~ûM ù\aû CPòZþ û ~ûjû\ßûeû Kò ùicû^ue iciýûMêWÿòKê c¤ icÉumûZiûeKê @Yû~ûA_ûeòa Gaõ Gjû\ßûeû Mâûcibû _eòiee aûjûùe [ôaû iciýûMêWÿòKê c¤ iõKkòZ Keò_�ûdZ Éeúd R^ gêYûYòKê _Vû~ûA _ûeòa ö

(6) _�ûdZ Éeúd R^gêYûYò

Gjò gêYûYò icÉ Mâûc ibûùe ùjûAiûeò[ôaû eòù_ûUðe @û]ûeùe Keû~òaû @ûagýK Gaõ aäK, iaþWÿòbòR^Éee aòbûMúd _\û]ôKûeú G[ôùe Raûaþ ù\aû_ûAñ ò½òZeìù_ C_iÚòZ ejòaû @ûagýK ö

Gjò _âKâòdûùe Mâûc ibûe icÉ Kû~ðýaûjú aòaeYú Gaõ @ êi§û^cìkK Z[ýKê C_iÚû_^ Keû~òaGaõ Gjûe C_iÚû_^û _ûAñ MâûcÉeeê @ûagýK _âZò ò]ô c¤ C_iÚòZ ejòùa ö iaþWÿòbòR^ Éeúd_\û]ôKûeú Gjò i´§ùe ò¿�òò ù^A aòbò Ü ùNûhYû Keòùa Gaõ Gjûe _ea�ðúÉeúd R^ gêYûYòùeGjûKê _âÉêZ KeòaûKê òùŸðg ù\A_ûeòùa ö

R^iû]ûeYu \ßûeû MV^ Keû~ûA[ôaû ~û� \k_ûAñ KòQò K[û

icdû êa�ðúZû Gjò _âKâòdûe GK cj�ß_ì‰ð @ûagýKZû @ùU ö i\iýcûù^ ~[û icdùe _j�ô@ûagýK aýaiÚûMêWÿòKe icúlû Keòaû Reêeú @ùU ö ùa÷VK _ûAñ RûMû, _ûf/\eú I _ûYòeaýaiÚû c¤ ùjûA[ôaû @ûagýK ö

ùa÷VKe _âûe¸ùe icùÉ _eÆeKê @bòaû\^_ìaðK @û«eòKZûe ij _eò·k^û @ûe¸ KùfC�c ùja ö _â[ùc ù~ûR^û iõ´§òZ iìP^û ù\A Gjò _âKâòdû aòhdùe Pyðû Keòaû Gaõ Zû_ùe icÉu ijbûMòZûùe Gjû C_ùe @ûùfûP^û Keòaû CPòZþ ö

ajêZ icdùe ù\Lû~ûG ù~ KòQò KòQò aòhdùe icùÉ GKcZ jê@«ò ^ûjó `kùe eòù_ûUðKûWÿðùe Z[ý _ìeY Keòaûùe @iêaò]û jêG ö Gbkò iÚòZòùe ajêcZ [ôaû @û]ûeùe Z[ýMêWÿòKêMâjY Keû~òaû CPòZþ ö Kò«ê G[ôijòZ @^ý i\iýcû^ue Uò®Yú c¤ ùi[ôùe CùfäLôZ ejòaûCPòZþ ö

ûû 7 ûû

ùiaû _â\û^Kûeúcû^ue aûÉa iciýûMêWÿòK c¤ ¤û^e ijòZ aò·eKê ù^aû CPòZþ Gaõ ùicû^uêc¤ Mâûcibûùe Zûue cZ eLôaûKê ù\aû CPòZ ö Gjû cù^eLôaû CPòZ ù~ ùMûÂú icúlû_âKâòdûUò ùiaû _â\û^Kûeú cû^uê iùPZ^ Gaõ iKâòd Keòaû_ûAñ CŸòÁ @ùUö ùicû^uê @_cû òZKò û C_ôúWÿ û ù\aû ùMûÂú icúlûe CùŸgý êùjñ ö

icúlû _âKâòdûùe ùKak ùiaû _â\û^Kûeú Kò û Zûu _eòaûe ùfûKu K[ûKê aò·eKê ù^A eòù_ûUðKûWÿð _ìeY Keòaû @ êPòZ @ùU ö G_eò Kùf ^òeù_lZû ejòa ^ûjó ö G_eò aò ùjûA_ûùe ù~Gjû\ßûeû ùMûÂú icìje icúlû I ]ûeYûe _ìeû aò_eúZ Z[ýcû^ eòù_ûUðùe _âZò kòZ ùjaö

icÉ _âKâòdû icû¯ ùjaû_ùe Mñûùe _ìaðaZþ ùiøjû¡ðý Gaõ ijù~ûMcìkK aûZûaeY ejòaû\eKûe ö Kkj Kò û c^cûkò ý ùjaû bkò iÚòZòeê \ìùeA ejòaû CPòZþ ö

ùMûÂú icúlû _âKâòdûùe ò@û~ûA[ôaû ò‰ðdMêWÿòKê ù~_eò Kû~ðýKûeú Keû~ûG ùi[ô_âZò iùPZ^ejòaû CPòZþ Gaõ G[ô_ûAñ ‘fMûZûe' _âdûieZþ ejòaû CPòZþ ~ûjû`kùe Kò aòbò Ü aòbûM GaõùMûÂú icìj òR òRe \ûdòZß _âZò iùPZ^ ùjùa Gaõ òR òRe K�ðaý Keòùaö

Ròfäû Gaõ eûRý Éeùe c¤ Gjò eòù_ûUð KûWÿð @û]ûeùe ^úZòMZ \éÁòùKûYKê @ûLô @ûMùe eLôPyðû ùjaû CPòZþ ~ûjû`kùe ZéYcìk Éeùe [ôaû iZýûiZýKê aêSòùja Gaõ G[ô_ûAñ R^jòZKûeú^úZò ^údc _âYd^ Keû~ûA_ûeòa ö

Kû~ðý]ûeûe MZòaò]ô C_ùe ^Re eLê[ôaû _�ûdZ _âZò ò]ôcûù^, aòbò Ü \ke i\iý GaõiûcûRòK Kû~ðýK�ðûcû^u ijòZ òdcòZ eì_ùe @ûùfûP^û Keòaû \ßûeû ù~ûR^ûMêWÿòK i´§ùeì@û @ûù\g Gaõ ^úZòMêWÿòK aòhdùe @aMZ ùjûA _ûeòùa Gaõ Mñûùe GK iùPZ^ ùMûÂúòcðûY ùjûA_ûeòa ~ûjû\ßûeû Kû~ðýKâcMêWÿòKùe iÚòZòùe icúlû Gaõ ù\LûeLû Keû~ûA _ûeòaö

ùMûÂú icìj @û]ûeòZ icúlû_ûAñ i\iý Pd^

CBM \kùe @w^aûWÿò ùiaòKû, @ûgû Kò û Mñû aûjûee aýqò ejòùa ^ûjó ö Mñûe ùaûWÿðùe [ôaûi\iý, cjòkû cŠke i\iýcû^ue ù^ZéZß ù^C[ôaû aýqò, ùKjò @aie_âû¯ gòlK Kò´ûaò·e_Zò Gaõ @^ý iûcûRòK Kû~ðýK�ðûuê G[ôùe iûcòfþ Keû~òaû _ûAñ _âdûi Keû~òaû CPòZþ ö

CBM _âKâòdû\ßûeû ùMûÂú icìj \ßûeû ù\Lû~ûA_ûeê[ôaû ÊûiÚý i´§úd ù~ûR^û Gaõ ùiaûMêWÿòKaòhdùe [ôaû ù~ûR^û cû^ue ù~Cñ ùKùZûUò iû]ûeY iìP^û RûYòaû CPòZþ ùiMêWÿòK ùjfû ö

(1) UúKûKeY / Mâûcý ÊûiÚ Gaõ ù_ûhY \òai (VAND)

0-5 ahð _~ðý« _òfûcû^uê iûùZûUò _âûYjû^ú KûeK ùeûMeê aù�Aaû _ûAñ R àe GK i¯ûjc¤ùe aò.iò.Rò ù\Xÿ cûiùe Wÿò._ò.Uò-1, I_òaò-1, @ùXÿA cûi c¤ùe Wÿò._ò.Uò - 2, I_òaò-2,iûùXÿ Zò^ò cûiùe Wÿò_òUò-3, I_òbò-3 Z[û ^@cûiùe còkòcòkû _ûAñ UòKû Gaõ bòUûcò^þ ‘G' e_â[c Wÿâ_þ Mâûc ÊûiÚ Gaõ ù_ûhY \òai (VHND)ùe @w^aûWÿò ùK¦â aû _âû[còK ÊûiÚ ùK¦âùeòügêË \ò@û~ûA[ûG ö

ûû 8 ûû

0-5 ahð _~ðý« _òfûcû^uê bòUûcò þ ‘G'e ^@Uò _û^ òügêË \ò@û~ûA[ûG ö bòUûcò þ ‘G'e_â[c _û^ @ cûiùe còkòcòkû UòKû ijòZ Gaõ \ßòZúd _û^ WÿòUò_ò aêÁe ijòZ ù\Xÿahð _e Z[ûZûe _âZò Q@ cûi _ùe _û�ahð _~ðý« \ò@û~ûG ö

MbðaZú cjòkûcû^uê Uò.Uò.e \êAUò AõùRKþi^, 100Uò @ûAe^þe aUòKû Z[û _âia _ìaðeêZò ò[e aòòb Ü _eúlû ~[û IR^ I eq·_ _eúlû AZýû\ò Keû~ûA[ûG ö

0-6 ahð _~ðý« _òfûcû^ue IR^ ù^aû Z[û geúee aòKûgKê _~ðýùalY Keòaû Gaõ Kêù_ûhòZ_òfûKê PòjÜU Keò _êÁòKe \òaiKê _VûAaû CPòZþ ö

cûiùe [ùe Mâûc ÊûiÚý Gaõ ù_ûhY \òaiùe UúKûKeYe iêaò]û KeûAaû ijòZ icùÉ ù~_eòUúKûKeYe @«bêðq ùjùa G[ô_âZò \éÁò \ò@û~ûA[ûG ö

2. aýajûeòK aòhdaÉê :-

@ûgû aû ùiaòKû ijòZ ÊûiÚ aòbûM / aûk aòKûi (ICDS) _eòù~ûR^ûe aýajûe ijù~ûMcìkK@ùU Kò ?

@û_Yu G G þ Gcþ e aýajûe @û_Yu _âZò ijù~ûMûcôK @ùU Kò ?

_âû[còK ÊûiÚý ùK¦âùe ùeûMúKê ~òaû_ùe ÊûiÚýKcðú Gaõ Wÿûqeu aýajûe ijù~ûMûcôK @ùU Kò ?

@bòù~ûM gêYûYò Gaõ icû]û^e aýaiÚû @Qò Kò ?

_eò_ìeK Lû\ýe aòZeY / @w^aûWÿò ùK¦âùe _òfû ijòZ ùiaòKûe aýajûe ijù~ûMûcôK @ùUKò ?

3. R^^ú gògê iêelû Kû~ðýKâc :

òügêË _âia Kò û @ùÈû_·e _âiae iêaò]û ö

òügêË Jh], Wÿûqeú _eúlû (eq, cìZâ, @fUâûiûCŠ AZýû\ò)

òügêË ùbûR^ (iû]ûeY _âia _ûAñ Zò ò\ò _~ðý« Gaõ @ùÈû_·e _âiaùe iûZ \ò _~ðý«)

^ògêË eqe iêaò]û

òügêË ùeù`eûfþe aýaiÚû (Neê ÊûiÚý ùK¦â _~ðý« Gaõ _êYò Ne _~ðý«)

4. 102 @û êfû è ùiaû

cñû I gògêcû^u _ûAñ CŸòÁ 102 @û´êfû^èe aòhdùe icÉuê @aMZ KeûAaû \eKûe Gaõ Gjòaòhdùe Mâûce _âcêL iÚû^cû^uùe iìP^û ù_ûÁe fMû~òaû CPòZþ ö

102 @û êfû è ùiaû 24 N�û _ûAñ C_f² @ùU ö

Gjû òügêËùe C_f² @ùU ö

102 ^´eùe ù`û þ Keò òRe VòKYû RYûAaûe GK N�û c¤ùe Gjû @û_Yu ijûdZû _ûAñ

ûû 9 ûû

@û_Yu _ûLùe _j�ô[ûG ö

G[ô_ûAñ WÿâûAbeKê ùKøYiò Uuû ù\aûKê _Wÿò ^[ûG ö

ù_ûhY~êq @ûjûe i´§ùe [ôaû ù~ûR^ûMêWÿòK aòhdùe iað òcÜ iìP^û ~ûjû ùMûÂú icêjKêRûYòaû òjûZò \eKûe Gaõ ~ûjûe _~ðýùalY ùMûÂú icìjKê Keòaû \eKûe

5. gògê aòKûg _eòù~ûR^û \ßûeû còkê[ôaû ùiaû

_eò_ìeK Lû\ý :- MbðaZú cjòkû Gaõ ^aRûZ gògêe cûZûuê _eò_ìeK @ûjûe jòiûaùe ·eò_ýûùKUþ (_âZò _ýûùKUþ -900 Mâûcþ) QZê@û \ò@û~ûA[ûG û

iûZ cûieê Zò^ò ahðe gògê_ûAñ ·eò _ýûùKUþ (750 Mâûcþ) _eò_ìeK Lû\ý eì_ùe _âZòcûi\ò@û~ûG ö

Q@ cûieê Zò òahð _~ðý« Kêù_ûhòZ _òfûuê Mec Gaõ ZûRû ù_ûhKZ�ß _ì‰ð @ûjûe @Zòeòq bûùa\ò@û~ûG ö

_eò_ìeK Lû\ý (THR-Take home ration) _âZòcûi \ò@û~ûG Gaõ GK ò¡ðûeòZ ZûeòLùe Gjû@w^aûWÿò ùK¦âùe a�^ jêG ö

ùZùa _eò_ìeK Lû\ý iûcMâúe _ýûùKUþùe Qò\â Z[û @^ý KòQò iciýû[ôùf Kò û Gjûe ò¡ðûeòZicdiúcû (GKþiþ_ûeò ùWÿUþ) @ZòKâc Keò~ûA[ôùf ZûjûKê @]ôKûeúu \éÁòùMûPe @ûYòaû CPòZþ ö

6. IR^ Gaõ gûeòeúK aòKûge _~ðýùalY _ûAñ [ôaû iêaò]û

0-1 cûie _òfûue iû¯ûjòK IR^ ÊûiÚýùK¦â Kò û @w^IßûWÿòùK¦âùe ùjûA[ûG ö

1 cûieê 3 ahð _~ðý« gògêcû^ue cûiòK IR^ ùjûA[ûG ö

3 eê 5 ahð _~ðý« gògêcû^ue ùZ÷âcûiòK IR^ Keû~ûA[ûG ö

icÉ gògêcû^ue IR^ aé¡ò _~ðýùalY ·Uðùe @uòZ Keò IR^ @^êiûùe gògêe ù_ûhYe iÚòZòi´§úd iìP^û cûZû-_òZûuê _eûcgð @ûKûeùe \ò@û~ûG ö

@Zò Kêù_ûhòZ gògêe PòjÜU_ûAñ aûjêe cû_ ò@û~ûG Gaõ G þ.@ûeþ.iò.Kê ùe`e Keû~ûA[ûG ö

7. @ûiaûa_Zâe iìP^û

IR^ _ûAñ ejò[ôaû ùciò þ VòKþ bûaùe Kûc Keê[ôaû \eKûe ö

ifÖe ùÄf aû IR^ _ûAñ [ôaû ZeûRê VòKþùi Kûc Keê[ôaû \eKûe ö

cûZû Gaõ Kòùgûeúcû^u IR^_ûAñ [ôaû ùciò þ VòKþ bûaùe Kûc Keê[ôaû \eKûe ö

@w^aûWÿòùe aûjêcû_ _ûAñ aýajéZ ùjC[ôaû Gcþ.dê.G.iò ùU_þ C_f² ùjaû \eKûe ö

ûû 10 ûû

@w^aûWÿò ùK¦âùe _û^úd Rke iêaò]û Keû~òaû @ûagýK ö

8. _eûcgð

ò¡ðûeòZ icdùe ^aRûZ gògê Gaõ cûZûu NeKê ~ûAñ @w^aûWÿò Kcðú _eûcgð ù\aû \eKûe ö

MbðaZú cjòkûuê MbðûaiÚû icdùe [ôaû aòbò Ü aò_\e flY iõa§ùe _eûcgð Gaõ ùe`eùiaûe aýaiÚû Keòaû ùiaòKû Gaõ @ûgû cû^ue \ûdòZß @ùU ö

^aRûZ gògêe cûZûuê É^ý_û^ KeûAaû _âKâòdû Gaõ G[ôijòZ iciýû I Zûe òeûKeY iõ_KðòZ_eûcgð aû ùe`e @w^aûWÿò ùiaòKû Gaõ @ûgû \ßûeû Keû~ûA[ûG ö

_âia _ea�ðú GK N�û c¤ùe gògêKê É^ý_û^ KeûAaû Gaõ Q@ cûi _~ðý« ùKak É^ý_û^KeûAaû_ûAñ ùiaòKû Kò û @ûgû cûù^ _eûcgð ù\A[û«ò ö

ùeûMMâÉ gògê Gaõ @Zò Kêù_ûhòZ gògê cû^ue C_·e _ûAñ jÆòUûf Kò´û G^þ.@ûeþ.iò. ùe`eKeû~ûA[ûG ö

ûû 11 ûû

@w^aûWÿò ùK¦âùe \ò@û~ûC[ôaû ùiaû

ûû 12 ûû

(i) Zò ò ahðeê Q@ ahð _~ðý« gògê_ûAñ Mec Z[û ZûRû _êÁòKe @ûjûe (LôPWÿò)

iûcMâú cûZâû ù_âûUò^þ gqò Kòùfû _âZò Lyðe_eòcûY (Mâûcþ) (Mâûcþ) (Kýûùfûeò) \e (Uuûùe)

·Ck 75 5.10 258.75 18.00 1.35

ciêeú Wÿûfò 10 2.35 35.48 58.00 0.58

E`ûA^þ a^ÆZò ùZf 03 - 27.00 64.00 0.20

ùiûdûaò^ aWÿò 05 2.16 21.50 40.00 0.20

gûM – – – – 0.15

fêY, cifû I RûùkYò – – – – 0.08

cûAùKâû êýUòâG� – – – – 0.04

icê\ûd 93 9.61 342.73 – 2.60

(ii) 3-6 ahð _~ðý« gògê cû^u _ûAñ RkLô@û, còVû ùLPêWÿò (Zò ò \ò )

iûcMâú cûZâû ù_âûUò^þ gqò Kòùfû _âZò Lyðe_eòcûY (Mâûcþ) (Mâûcþ) (Kýûùfûeò) \e (Uuûùe)

Mjc 25 2.95 86.5 15.00 0.37

\ê]/lúe 12.5 0.40 8.37 20 0.25

eò`ûA^þWÿ I 23 - 27.00 64 0.20

a^ÆZò ùZf

Pò^ò 12.5 - 49.75 33 0.42

_âÉêZò Lyð Kòùfû _òQû 0.18

U. 8 jòiûaùe

icê\ûd 53 3.35 171.62 - 1.40

ûû 13 ûû

ùMûÂú @û]ûeòZ icúlû _ûAñ _eò·k^û Gaõ aòbò^ÜùiaûMêWÿòKe @ûKk^ _ûAñ i¦bð

ûû 14 ûû

ûû 15 ûû

ûû 16 ûû

ûû 17 ûû

ûû 18 ûû

ùMûÂú icê\ûd @û]ûeòZ Z\ûeL `cð(Mûñ Gaõ iûjòùe _âùdûM _ûAñ CŸòÁ)

iûjòe ^ûc :

Mâûce ^ûc :

Ròfäûe ^ûc :

ûû 19 ûû

ûû 20 ûû

ûû 21 ûû

ûû 22 ûû

ûû 23 ûû

Mâûc ibûe aýajûe _ûAñ CŸòÁùMûÂú icê\ûd @û]ûeòZ Z\eL `cð

Mâûce ^ûc:

_�ûdZe ûc:

aäKþe ^ûc :

ZûeòL:

Ròfäûe ^ûc:

ûû 24 ûû

ûû 25 ûû

ûû 26 ûû

ûû 27 ûû

K) ùKCñVûKê ùe`e Keû~ûA[ôfû

L) ÊûiÚýKcðú Kò û Wûqeu _ûLKê ùKCñ ZûeòLùe ~ûA[ôùf

M) cûùfeò@û eq _eúlû Keû~ûAQò Kò ? (~\ò ùKiþUò cûùfeò@û _âaY @�kùe @aiÚòZ ùjûA[ûG)

(K) jñ (L) ^ûjó

(N) ùjf[ ùPKþ @_ aû ÊûiÚý _eúlûe eòù_ûUð

(O) ~\ò ùKøYiò ÊûiÚýKcðú Kò û Wûqeuê ù\LûA ^ûjû«ò ùZùa Zûe KûeY ....

~\ò KâcûMZ bûùa ùKøYiò gògêe ùMâû[þ fUeòõ 2 cûi ]eò ù\Lû~ûCQò ùZùa _ò.Gf.G ýûiòfòùUUeZêe« ùjûcþbòRU aû Méj _eò\gð^ Keò iμéq gògêe cû / ~^ô ù^C[ôaû aýqòuê C_~êq _eûcgðù\ùa ö

(G[ô_ûAñ ýûiòfòùUUe Méj _eò\gð iõKâû« úZò òdcKê @ êieY Keòùa _eò\gð ùake aúaeYúKêùeKWð Keòùa Gaõ Gjò `cð ij ÊZª (aýqòMZ)`ûAfþùe iRûWò eLòùa)

ûû 28 ûû

_�ûdZ R^ibûùe aýajûe _ûAñ CŸòÁùMûÂú icê\ûd @û]ûeòZ Z\ûeL `cð

_�ûdZe ûc:

aäKþe ^ûc :

ZûeòL:

Ròfäûe ^ûc:

ûû 29 ûû

ûû 30 ûû

ûû 31 ûû

ûû 32 ûû

ûû 33 ûû

ûû 34 ûû

_�ûdZ Éeúd R^gêYûYòZûeòL:

aòhd @bòù~ûMKûeú / Kò û _eûcgð @bòù~ûM/ RWÿòZ ÊûiÚýKcðúue _ýûù^fþe òùŸðgù\C[ôaû aýqòe ^ûc _eûcgð K’Y ? _âZòKòâdûGaõ VòKYû

_ýûù^fþe i\iý / i\iýcû^ue Êûle cêLô@û aû _�ûdZ i\iýue Êûle

ûû 35 ûû

Contact DetailsCINI441/A Ashok Nagar,Road No.5, RanchiPIN – 834 002, Jharkhand, IndiaTel: +91 651 224 5370 / 5831

ChaupalJawahar Nagar, Ambedakar Chowk, Ambikapur, District SargujaPIN 0- 497001, Chattisgarh, IndiaTel:+91 7774320329

EkjutPlot – 556B Potka,Charkradharpur, Wst Singhbhum,PIN – 833102, Jharkhand, IndiaTel: +91 6587 239625

IDEABelbanwa, Near Nehru Yuva Kendra, Post – Motihari, East Champaran,PIN – 845401, BiharIndiaTel: +91 9431288871

Public Health Resource SocietyPlot – 253 / 586Paik Nagar(West) Baramunda – 751003Bhubaneswar, Odisha, Ph:0674-6531770, 2564770E-mail :Orissa@phrnindia.org

Project Management UnitAddress : Public Health Resource Socity, G 46, First Green Park Main, New DelhiPIN – 110015, Delhi, India Tel:+91-11-40560911, Email:delhi@phrnindia.org

PHRNPHRNPHRNPHRNPHRN