Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih...

11
Lesson 3 for January 19, 2019 Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka tutkhawm uh mah bang in, a gualzote khempeuh keimah tawh ka tutkhawm theih nading in, thu ka pia hi.” (Rev. 3:21).

Transcript of Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih...

Page 1: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

Lesson 3 for January 19, 2019

“Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka tutkhawm uh mahbang in, a gualzote khempeuhkeimah tawh ka tutkhawm theihnading in, thu ka pia hi.” (Rev. 3:21).

Page 2: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

a) Zeisu amah kipholak masa den

b) Pawlpi dinmun kigencian

❖ Thakhauhna

❖ Thanemna

c) Ngaihsut piakna

d) Sapna le Kamciam(*)

(*) A masa 3te in (1) ngai un cih sapna le(2) kamciam nei hi.A nunung 4te in (1) ciamciam ngah a(2) ngai un cih sapna nei kik hi.

EPHESUS

SMYRNA

PERGAMOS

THYATIRA

SARDIS

PHILADELPHIA

LAODICEAPasian in Pawlpi mailam ding a lahkholhnading in Asia gama om pawlpi sagihte(pawlpi dang tampi om lai) hihna dik pen lamdang takin ong zangh hi.

A thupuakte pen Jews ngeina dan in kituah hi: A masa pen a 7na tawh, A 2na pen a 6na tawh, a 3na pen a 5na tawh, leh a 4na pen nak gen phadiak ( Pawlpitangthu ah khuamial sah peh hun) hi.

Thupiakte pen a nuaia bangin kilak hi:

Page 3: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

EPHESUS

• 31

• 100

SMYRNA

• 100

• 323

PERGAMOS

• 323

• 538

THYATIRA

• 538

• 1517

SARDIS

• 1517

• 1798

PHILADELPHIA

• 1798

• 1844

LAODICEA

• 1844

• …

John sihmadong

Constantine Tapidaw ong

suahmadong

Justinian in papacy tungah

ukna za a piak

madong

Luther’s Puahphatnahun madong

Pope a kimat

madong

Ni 2,300 a bei madong

Hun tawpdong

PAWLPI TANGTHU KIGENKHOL

Page 4: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

Smyrna pawlpi pen Pawlpi in thuman hang a bawlsiatna a thuak hun hi. Emperor biakding thu a nial peuhmahthong ah kikhum in kithat hi.

Christians te kum 10 sung (303-313 AD, John sih lehConstantine, Diocletian le Galerius te thupiak (edict) kikal sung ) nasia takinkibawlsia hi.

Zeisu in pawlpi thanemna liangen cian lo hi. Kum zalomtampi sung Christiante adingthapiakna kammal gen a: “Lau kei un… Sihna thuak dongincitak un, tua hileh nuntaknalukhu kong pia ding hi.” (Rev. 2:10)

Page 5: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

“Hih thute lang nih a hiam namsau neipa in kong gen hi:” (Rev. 2:12)

A nungta Emperor te biakna pen Pergamos ah 29 BC in kipan hi. Asklepios acih pasian zongkibia veve hi.

Christians te in emperor tungah namtui halnapia a, sumbawlna kipawlna a neih uh lehbiakna lamah mi hoihlo ci in kiciamteh hi.

Pawlpi sungah mi pawlkhat in tua bang mah ihzuih ding hi ci in hilh hi. (Balaam le Nicolaitans)

Zeisu in amaute kisikkik hun pia hi. A kisik keiuh leh, Ama kam pana pai lang nih a hiamnamsau tawh kisusia ding hi.

Kum zalom 4 pan 6 kikal sung in Pawlpi in Doctrine leh kha lam ah nasia takin lampialhi. Tu hun a eitte mah bangin amautenuntakna anlum (“a ksielsim manna”) kisam hi.

Page 6: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

THYAT I RA“Hih thute meikuang abang mit leh a kinawt siang sumngo a bang khe a neipa Pasian Tapa in kong gen hi:”(Rev 2:18)

Thyatira ah, khutsiamna a neite in sumbawl theihnading in dawibiakna inn sunga koih ding vantebawl hi. Pawlpi makaite in amaute tawh kipawlkhop ding hanthawn (amaute Lahkhiatna Bu in “Jezebel”) hi.

Middle Ages hun ah pilna neilo mipi te in biakna lamah hahkat uh a (2:19), himah leh Christian makaite in Christian upna kisia sak hi. 538 AD in, Empire in thuneihna pawlpi makaite pia hi. Amaute in Khazihmawhsutna pen mihing mawhsutna tawh laih in, mawhmaisakna pen sepna ahih keh kilei thei cih hilh uh hi.

Ahi zong, mi pawlkhat in thumanmu in zui tinten uh hi(gtn: Waldensians [2:24,25]).

A gualzote Zeisu kiang paninminamte ukna za diktak kipia ding cih kamciam hi ( Rev 2:26,27).

Page 7: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

“Pasian Kha sagihte leh aksi sagihte a neipain: ‘na gamtatna te ka thei hi. A hing min na puak hangin a si na hih lam ka thei hi’”(Revelation 3:1)

Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in khuadak in vil ngeilo hi.

1517 in, Puahphatna in thuman ong pholak hi. Kamsiatna tawh, 1565 le 1740 kikal in, a ki-puahpha pawlpi in a masa sangin suksia zaw hi.

Khualzin Pupite in Europe a a-ngah loh uh suahtakna zonginAmerica ah hong lal uh hi.

Zeisu Khazih in ih khalam nuntakna pen kihel zau lo in, kiging den in a khangto ding in hong vaikhak hi.

Eite in khalam ah a hoihpen om ding leh upna ah ih siantho ding hongngen hi. Tua hi leh eitepuan paak hong silhsakding hi.

Page 8: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

Philadelphia pen 17 AD kum a zinling in a suksiat khuaneu khat hi a, Tiberius in lamkik hi. Tua mun ah Jews tein Christian te bawlsia hi.

Leitung bup tuam in khanlawhna pen kum zabi 18th pawl in kipan a, kum zabi 19th laizang dong kizomto hi.

Hilhkholhna in Khazih nih veina hongkum nading thu in a thubulpi pen ahihna hong gen hi (3:10).

Hih pawlpi adingin taina leh vauna kammal omlo a, “kongkihong” cih pen vantung Biakbuk thu tawh kisai khuavak thakhong taan ahi hi.

Ih neihsa ih kepcing ding honghanthawn hi. Zeisu in ama hihna(Ama min) eite sungah hong koih in, Amah tawh a tawntung in ih mangkhawm ding hi.

Page 9: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

Laodiceans te pen sumbawlna, tuu mul puan vomte, leh Phrygian mitza bawlna te hangin haumahmah hi. Tua khua gei, Hierapolis ah tuisa phul hi. Tuilakna hoih tak bawl in tua tuikhua sungah lutsak uh hi.

Hih khuapi hoihna khatzong kigelh lo hi. Zeisu in eite khalam kisapte theiahih manin eite kisapteAma kiangah lei ding in hong sam hi.

Amah in eite lungsimkongkhak hong kiu den hi. Amah lut sak in hongomkhawm leh, Amah tawh kumpi tokhom ah ihtu khawm ding hi.

Page 10: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

A gualzo na hih leh, Zeisu in …

Nuntakna singgah hong pia ding hi.

Sihna nihna panin nang hong dal ding hi.

Manna leh min thak a kigelh suang neu khat hong pia ding hi.

Na sepna te a tawp dongin kem ding hi. Zingsol leh minamte tungah uknaza hong pia ding hi.

Puan paak hong kisilh sak ding a, nuntakna laibu panin na min kiphiat lo ding hi. A pa leh vantung mite mai ah nang hong thei ding hi.

Pasian biakinnpi khuampi khat in nang hong bawl ding a, a tawntung in Amah tawh na om khawm ding hi. Pasian’ min nang tungah kigelh ding hi.

Amah in gualzo ta ahih manin Zeisu tawh Ama’ tokhom ah na tu khawmding hi.

Page 11: Keimah zong gualzo in, ka Pa tokhom ah ka …Sardis pen a kitung zo pakpak lo mual sang ah om ahih manin khua muanhuai in kingaihsun hi. Tua manin , awlmawh a neilo tua khua mite in

“Khuamial tate leh khuavak tate kikal

ah kidona pen kizomzom lai hi. Zeisu

min a kilo te in amaute nasepna a

thazawm sak theite hemkhia ding a,

amaute tungah a kipia sawn sepding

tavuante maingat ding uh hi. Lamen in

a ngak khempeuh tungah Pasian

vangliatna hong kilang ding hi. A

sepna, a bawlna khempeuh ah Pasian

Tapa, leitung bup Honpa ai-awh in sem

ding a, Pasian min thangsak ding hi.”

E.G.W. (The Sanctified Life, cp. 4, p. 41)