iiKara New Testament

The New Testament in the Kara Language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Kara long Niugini

copyright © 1997 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: KaraTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with thoseScriptures and documents. For other uses, please contact the respective copyright owners.2013-01-10PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Feb 2021 from source files dated 10 Feb 20214e66a963-7eeb-5dca-b3f8-b1ef6c7ee59d

Contents

Matiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1Maak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49Luuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127Faisok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Rom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2071 Korin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2322 Korin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Galesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265Efasis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273Filipai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281Kolaasi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2871 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2932 Tesalonaika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2981 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3012 Timoti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308Taitus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312Failimon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315Hibru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317Jems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3351 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3412 Pita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3481 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3522 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3583 Jon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359Juut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360Kuusan Fasavatan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362

iii

Matiu 1:1 1 Matiu 1:17

Na MatiuA Lagasai Roxo Na Matiu AXaleieA Ferawaian Paamua

Na Matiu taxa kala xe sina muJuda pana fufuna lamonan malaan: afatataganan sina Piran fo savat xo.Nane vubuk faxalit a mu Juda o naYesus a vil fasavat tuunei amaana fer-awaian si Moses e sina mu rabuna inakuus fatuxai. Xena faxalit famatavasena Matiu taxa kuusan faxaꞌusi a xas-ano paxakalayan xaves ti kavai. Efulaa nane taxa kuusan faxaꞌusi afepitaian e ferawaian si Yesus sait.A buuk aanabeꞌ a fepatoxanan panaxavil pisiguak malaan lana:

1) A xuuskuus sena luluuxan siYesus - palagasai 1 e 2

2) A fatataganan ti la xunavata i taasavat- palagasai 3 fefexaxaas 7

3) A lagasai ina fatataganan ti la xu-navata a kuusan fasavatan- pala-gasai 8, 9 e 10

4) A fatataganan ti la xunavata ve aso ta buk mo? - palagasai 11, 12e 13

5) A rabuna aava ri namkai, ri fex-axaas malaan sena xalana waimata sina Piran- palagasai 14 fe-fexaxaas 18

6) A fatataganan ti la xunavata taxawaan faasilak- palagasai 19 fe-fexaxaas 25

7) A mataan e a to faꞌulaian siYesus- palagasai 26, 27 e 28.

A Matafebun Si Yesus KraisLk 3:23-38

1 A sising ina matafebun si YesusKrais aava buna lava na Devit. E naDevit si a buna lava na Abrahem.

2 A toxan a mu yaan ina matafebunsangafilu saxa pana talafaat ti lanayaan si Abrahem fefexaxaas na Devit:

na Abrahem na tama Aisaak, naAisaak na tama Yaakop, naYaakop na tama Juda xuvul panamu tina;

3 na Juda na tama Peres nare Sira(na ninare na Tamar), na Peres

na tama Esron, na Esron na tamaRam,

4 na Ram na tama Aminadap, naAminadap na tama Naason e naNaason na tama Salmon;

5 na Salmon na tama Boas (na ni-nana na Rehaap), na Boas natama Obet (na ninana na Ruut),na Obet na tama Jesi aava natama King Devit.

6 E a mu matafebun ti lana yaan siDevit fefexaxaas a yaan a mu Juda rifevipis la bina Babilon: na Devit natama Solomon (na ninana a tefin siUraia paamua),

7 na Solomon na tama Rehoboam,na Rehoboam na tama Abiya, naAbiya na tama Aasa,

8-9 na Aasa na tama Jahosafaat, naJahosafaat na tama Yeꞌoram, naYeꞌoram na tama Usiaa, na Usiaana tama Jotam, na Jotamna tamaEhas, na Ehas na tama Esakaia,

10 na Esakaia na tama Manaasa,na Manaasa na tama Emon, naEmon na tama Josaia

11 e na Josaia na tama Jehoiakinxuvul pana mu tina.

12 E a mu matafebun ti lana yaan amu Juda ri taꞌulan na Babilon fefex-axaas a yaan si Yesus: na Jehoiakinna tama Seltiel, na Seltiel na tamaSerubabel,

13-15 na Serubabel na tama Ebiut,na Ebiut na tama Ilaiakim, naIlaiakim na tama Esor, na Esor natama Sadok, na Sadok na tamaAkim, na Akim na tama Eliud, naEliud na tama Eliesar, na Eliesarna tama Mataan, na Mataan natama Yaakop

16 e na Yaakop aave na tama Yosepaava tamai si Maria na ninaYesus enaYesus naang va ri xaliepana Mataa Failai sina Piran.

17 E voxo a toxan a mu yaan inamu matafebun sangafilu saxa panatalafaat ti la yaan si Abrahem fefex-axaas a yaan si Devit e sangafilu saxapana talafaat ti la yaan si Devit fefex-axaas a yaan ina vipisan pe Babilon esangafilu saxa pana talafaat ti la yaanaave fefexaxaas a luluuxan sinaMataaFailai.

Matiu 1:18 2 Matiu 2:13A Luluuxan Si Yesus Krais Aava

Mataa Failai Sina PiranLk 2:1-7

18 A luluuxan si Yesus Krais a savatmalaan: na ninana, na Maria, ri fofakalimaane rao i taa tamai si Yosep.Taasaxa re pife mati xuvul lunai enane texaas o a tiva sena gutan sinaVovau Xaradak. 19 Na Yosep aavana lavana, a mataa xaradak paaliu enane bai famangil naMaria la matanamu rabuna. E voxo nane lamon o itaa laxao kasam a kuus fanaian inatamaian sirie.

20 Na Yosep fo lamon xo pana moaanabeꞌ taasaxa lana mifan a angelosina Piran a savat sina e a kuus,“Yosep, lak si Devit, muta lamon faax-aves pana tamaian sime Maria senasoa Vovau Xaradak fo savat sina e nanetaxa tiva sena. 21 I taa luk a lak tomex-aan e no taa xalie pa Yesus senaso itaa fakaxup a mu rabuna sina xasenavilaana saat siri.”

22 A maana mo xapiak aanabeꞌ risavat xena faxalit famatavasaana fer-awaian aava Piran a kuus pana langusuna mu rabuna ina kuus fatuxaisina. 23 Ri kuus malaan: “Langai, atefin palau aava pife mati xuvul panasaxa mataa lunai, i taa tiva e i taaluk a lak tomexaan e ri taa xalie paImaanuel.” (A malasuf ina isin aan-abeꞌ a malaan: Piran taxa waan xuvulpataara.) Ais 7:14

24 Layaan na Yosep a para ti lamatefan sina, nane usi a fefasaianaava angelo sinaMemai a xuuse pana.E nane xel na Maria e lisane xe lalifu sina e i taa tefin sina 25 taasaxanane pife mati xuvul pana fefexaxaasa yaan nane luk a lak tomexaan aave.E nane xalie pa Yesus.

2A Mu Rabuna Pana Texaasan Ti Paa

Ri Maa Xalum Na Yesus1 Na Yesus a luxan pe la bina Betli-

hem lana bina lava Judia layaan naHerot a paamuian a mu Israel. Lam-ina luluuxan sina saxano rabuna panatexaasan ti paa lasuun paaliu ri fil-imaan xe pe Jerusalem 2 e ri fiai,“A popo aava paamua king sina mu

Juda, fo luxan faa? Maam xalum avapara aava fakalimaan a savatan sinala nobina simaam e maam filimaanxena nangusaana.”

3 Layaan na Herot aava paamuaking, a langai pana, nane e maanarabuna pe Jerusalem vaxa ri lalamonfaaxaves sena. 4 Nane xel faxuvula mu memai priis e mu rabuna inafepitaa pana vuputkai e fin nari, “AMataa Failai i taa luxan faa?” 5 Eri suie, “Pe Judia la bina Betlihem,senaso amataa ina kuus fatuxai a kalamalaan:6 ‘E nano, Betlihem aava waan la

nobina si Juda, no bina modaktaasaxa mu rabuna xapiak ritaa pife maluf nano senasosaxa paamua lava aava i taapaamuian a mu rabuna siak, amu Israel, i taa luxan move.”Mka 5:2

7 Lumui, na Herot a xel fun a murabuna pana texaasan xena fin naripana so ta yaan a vapara aave savat eri xuus fatexaase. 8 E mui nane fengnari xe pe Betlihem e a xuus nari, “Mife seng faagutan a lak aave e layaanmifo tingine mi maa xuusau talo neniasait ne taa fe nanguse.”

9-10 E voxo lana faletan siri ri xalumfulan a vapara naang aava savat pepaa e ri bas paaliu pana faamamaasan.A vapara aave a paamuian nari e fewaan fatak laaꞌui xuluna lifu aava laktaxa waan lana. 11 Layaan ri laakla lifu aave ri xalum a lak xuvul paninana, na Maria. E ri bukaak e rinangus a lak aave. E mui ri kas afafanaian siri e ri tatavai xe sina lakpana ‘gol’, e vebit pana lasan roxo ea vulut pana lasan roxo aava ri xaliepana ‘mur’. 12 E lana mifan a Piran axuus fatexaas nari o ri muta ulaa xe siHerot. E voxo ri usi a salan patak xe labina siri.

NaYosepXuvul PaMariaNare Yesus,Rutul Sinuf Xe Pe Isip

13 Lamina faletan siri a saxa angelosina Memai a savat si Yosep lana mi-fan e a kuus, “Na Herot i taa feng arabuna sina xena sengaana lak talo ritaa punuxe. Tamasiak xo, siak a lakxuvul pa ninana e mutul sinuf xe pe

Matiu 2:14 3 Matiu 3:10Isip. Mutul taa waan pave fefexaxaasa yaan ne xuus namutul pana.”

14 Na Yosep a tamasiak e a xel arofenan sina e rutul taꞌulan a binapave la xunavung naang xena faletxe pe Isip. 15 Nane waan pave fe-fexaxaas a yaan ina maatan si Herot.A maana mo aanabeꞌ a savat xenafamatavas a ferawaian sina Memai langusuna mataa ina kuus fatuxai. Akuus malaan: “Ne fo xel a Lak Tomex-aan siak ti pe Isip.” Osa11:1

Na Herot A Fefasaa O Ri Taa Punuk AMu Rafulak

16 Layaan na Herot a texaas o murabuna pana texaasan ti paa ri fo bitnane, nane marala faagut. E nanefasei faagutan a mu rabuna ina rawensina o ri taa punuk a mu rafulaktomexaan aava ri toxan a mariaastaragua e lapia e ri waan pe Betliheme la mu bina faasilak. Nane lamon o itaa vil malaane senaso a rabuna panatexaasan ri fo xuuse pana so ta yaana vapara fo savat. 17 E pana vilaanamalaan, a mo aava mataa ina kuusfatuxai, na Jeramaia, a kuus pana, asavat la matavas. Nane kuus:18 “A mu rabuna pe la bina Rama

ri langai a taangiisan molavasina saxa tefin, na Resel aavai taxa tangiis soxot a mu ra-fulak sina. Ri fo maat e i taapife taxapus pana taangiisansina.” Jer 31:15

Na Yosep Xuvul Pana Rofenan, RutulUlaa Ti Pe Isip

19 Laminamaatan si Herot, a angelosina Memai, lana mifan, a savat siYosep pe Isip 20 e a kuus, “Tamasiak,xel a lak xuvul pa ninana e ulaa xe labina sinamu Israel senaso nari aava riseng a lak xena punuxaana, ri fo maatxo.”

21 E nane tamasiak e lisan faꞌuli alak xuvul pa ninana xe la bina sinamuIsrael. 22 Taasaxa layaan na Yosep alangai o na Aakilas taxa paamuian arabuna pe Judia la vepen si tamana,na Herot, nane bai falet xe Jerusalemsenaso a mataut. E a Piran, lanamifan, a xuus fatexaase o i taa falet

xe pe Galili. 23 Nane fe waan la saxabina pe Galili aava ri xalie pa Nasaret.E voxo a mo aava mu rabuna ina kuusfatuxai ri kuus pana senaMataa Failai,a savat la matavas. Ri kuus malaan:“A rabuna ri taa kuus o nane ve amataa ti Nasaret.”

3Na Jon Ina Fasufan A Faigotan A

Salan Xana MemaiMk 1:2-8; Lk 3:1-18

1-2 Lana yaan aave, pe la xobingilpe Judia, na Jon ina Fasufan a faletxolai xena kuusan fasavat a lagasaisina. Nane kuus, “Puk a lamonan simie taꞌulan a vilaana saat simi senasoa yaan ina savatan sina fatataganansina Piran i taxa waan faasilak.” 3 NaAisaia aava mataa ina kuus fatuxai, aferawai sena mataa aave malaan:“A ling ina saxa mataa pe la xobingil i

taa kel, ‘Faigotan a salan xanaMemai, vil faxaradak a salansina.” Ais 40:3

4 A maana marapi si Jon ri vesanepana fui ina ‘kaamel’ e a fakaliuannane xa pana yowang ina vipin inatiir. E nane fuuna ngan a sakawae vevoi. 5 A mu rabuna ri falet xesina ti pe Jerusalem e a mu bina peJudia e ti pe la mu bina faasilak laRaarum Jordan. 6 Ri kuusan fasavat amu vilaana saat siri e nane fasuf narila Raarum Jordan.

7 Taasaxa, layaan nane kaalum oa mu Ferasi xuvul pana mu Sedusiri maa savat la bina ina fasufan, axuus nari, “Nami ve mi tiui pananeng! Naseꞌ pebukan nami pana sin-ufanaana fakasanaman lava aava i taasavat? 8 Tamo mi fo puk tapin namixa xasena vilaana saat simi lavaxa,faxalite pana vilaana e faisok faꞌui.9 E muta lamon o mi taa xuus namixa, ‘Na Abrahem ve na tamataara.’Senaso ne xuus nami o a Piran afexaxaas sena fasavat a rafulak xaAbrahem pana mu faat aanabeꞌ! 10 Ayaamu i taxa waan xo la funa mu waie a maana wai aava ri pife fasavat axalana roxo a Piran taa tei tapin narixe lana fata.

Matiu 3:11 4 Matiu 4:1711 “Ne fasuf nami pana raarum

senaso mi puk a lamonan simi.Taasaxa, saxa i taa savat la miake a gutan sina a molava sega esenaso nenia, ne mataa palau paaliune pife fexaxaas sena tao a ‘slipa’sina. Nane xo i taa fasuf nami panaVovau Xaradak e fata. 12 A ‘fok’ xenafepatoxan a xawa xasena mu kam itaxa waan la mana e i taa gon a binaina fepatoxan a xawa aave e i taafaxuvul a mu kam ina ‘wiit’ la lifuina fawaanaana e i taa faram a xawapana fata aava i taa pife maat.”

Na Jon A Fasuf Na YesusMk 1:9-11; Lk 3:21-22

13Na Yesus xomaa savat la RaarumJordan ti Galili talo na Jon i taa fa-sufe. 14 Taasaxa na Jon a tafang taraapana ti votanaana e a kuus, “A roxonaak nano, no taa fasufau, malaafaa sinano, nomaa savat siak xena fasufaannano?”

15 E na Yesus a suie, “Naboxo, i taawaan malaan. A roxo taare taa vilmalaane xena faxalit a vilaana fatakpaaliu.” E mui na Jon a turoxo pana.

16 Layaan na Jon fo fasufe, na Yesusa taꞌulan a raarum. E monabeꞌ mona xunavata talakas e a xalum a vo-vau sina Piran i taxa sivimaan xulunamalaan sena vaalus. 17 E a ling tilaaꞌui la xunavata a kuus, “Nane nanatuk, ne vubuxan xasingite, nanefafaamamaasau.”

4Na Setan A Valam Na YesusMk 1:12-13; Lk 4:1-13

1 E mui a Vovau sina Piran a paa-muian lisan na Yesus xe la xobingiltalo na Setan i taa valame. 2EnaYesusa falfaal pana yaan sangafilu talafaatxurul e felagai. 3 Na Setan aava saxaxena valamaana, a savat sina e kuus,“Tamo nano ve no Natuna Piran, xuusa mu faat o ri taa savat bret.” 4 Ena Yesus a suie, “A Xakalayan Taap akuus: ‘A mataa i taa pife siak a gutansena bret sangmon taasaxa i taa siaxesena maana ferawaian aava savat ti lavalana Piran.” Vpt 8:3

5 E mui na Setan a lisane xo xe labina taap, na Jerusalem, e fatigineie

laaꞌui paaliu xuluna tang lifu lotu ea kuus, 6 “Tamo nano, no NatunaPiran, tapin fasivi nano xa senaso aXakalayan Taap a kuus:‘Nane taa xuus amu angelo sina pama

e nari, ri taa yaas nano xe laaꞌuipana mari

talo a kaam i taa pife du suia faat.” Yng 91:11,12

7 Na Yesus a suie, “E vaxa aXakalayan Taap a kuus: ‘Muta valama Memai, a Piran siim.” Vpt 6:16

8 E fulaa, na Setan xo a lisane xelaaꞌui xuluna put modus e faxalitepana mu fatataganan la xavala e aroxoyan siri e a kuus, 9 “Ne taa tavainano pana maana mo aanabeꞌ tamono taa bukaak e nangusau.” 10 Ena Yesus a suie, “Faapalau sega, Se-tan! Senaso a Xakalayan Taap a kuus:‘Nangus aMemai, a Piran siim eno taasisiak sina mon.” Vpt 6:13

11 E mui na Setan a taꞌulane e amu angelo xo ri maa savat sina e rixavange.

NaYesus A Tangpat Pana Faisok SinaMk 1:14-15; Lk 4:14-15

12 Layaan na Yesus a langai o na Jonfo vipis, nane ulaa xe Galili. 13 Nanetaꞌulan na Nasaret e fe taagul pe Ka-panam aava waan la itina raarum peSebulan e Naaptali. 14 E malaanabeꞌ aferawaian si Aisaia savat la matavas.Nane kuus:15 “A mu rabuna ti pe la ro bina

Sebulan e Naaptali, a bina laxasing ina salan aava sivi xela laman e a bina la vanganaRaarum Jordan, a ro bina aavere waan pe Galili e pave atoxan a rabuna xaves aava ripife Juda- 16 a mu rabuna aavexo ri fo taagul la suk e naboxori xalum a malang molava; ea malang fo savat xuluri aavari taagul lapaana xaxaalua inamaatan.” Ais 9:1,2; 42:6-7

17 Ti la yaan aave na Yesus a tang-pat pana kuusan fasavat a ferawaiansina Piran malaan, “Puk tapin namixa xasena vilaana saat simi senasoa yaan ina savatan sina fatataganansina Piran a faasilak.”

Matiu 4:18 5 Matiu 5:13Na Yesus A Xel A Rabuna Talafaat

Xena UsiaanaMk 1:16-20; Lk 5:1-11

18 La fena sangasan sina la vanganaLaman Galili nane xalum a ro fetinan,na Saimon aava ri xalie pa Pita nareEndru. Re taxa tapin fasivi a vanasire la taas senaso re fuuna faadinan.19 E na Yesus a kuus, “Me maa usiaue ne taa fapiti name pana pataasaanarabuna.” 20 E fataapus re taꞌulan avana sire e re usie.

21 A falet famodak fulaa e xalum axasa rofetinan fulaa, na Jems nare Jonxuvul pa tamare, na Sebedi. Rutultaxa waan xuluna xaati e rutul taxafaigotan a vana sirutul. E na Yesusa xel nare. 22 E fataapus re taꞌulan axaati e na tamare e re usie.

23 Na Yesus a falet xolai pe Galili enane fepitaa la maana lifu ina faxu-vulan siri e kuusan fasavat a LagasaiRoxo sena fatataganan sina Piran. E amaana buk giisan aava fo sip a rabuna,nane vil faroxoie. 24Amu rabuna aaveri xuus fatexaas a xasanofuna pana emui a mu rabuna xapiak pe Siria ritexaas sena e ri maa lisan a rabunaaava ri giis xe sina: nari pana maanabuk giisan e pana maasaxan molava,nari aava vovau saat fo vao nari e nariaava ri gaga e nari aava mari o karimaat. E nane xo a vil faroxoi nari.25 A tang malila ti Galili, Jerusalem,Judia e ti la bina Dekaapolis sina murabuna aava ri pife Juda e ti la binala xasa paxasing ina Raarum Jordan,nari xapiak ri usie.

5Na Yesus A Fepitaa Pana Mu Vilaana

Aava Ri Fasavat A FaamamaasanLk 6:20-23

1 Layaan nane xalum a malila aave,nane laak fadak xe xuluna put e nanenai suꞌ e mu fefeng sina ri maa savat2 e nane fapiti nari malaan:3 “Nari aava ri texaas o ri pife tigina

fatak la matana Piran senamuvilaana siri xa,

naboxo a naian siri a roxo paaliusenaso a fatataganan sina

Piran va siri.4 Nari aava ri mimilisaat,

naboxo a naian siri a roxo paaliusenaso Piran i taa famalu-

lum nari.5 Nari aava ri lamon fasivi a isiri xa,

naboxo a naian siri a roxo paaliusenaso Piran i taa tavai nari

pana xavala xapiak.6 Nari aava ri lamon vulai pana mu

vilaana fatak,malaan sena mataa aava lagai

a lamon vulai pana fan-ganan,

naboxo a naian siri a roxo paaliusenaso Piran i taa famasi

nari.7Nari aava ri muluk a xasanofuna e ri

xavang nari,naboxo a naian siri a roxo paaliu

senaso Piran i taa muluknari vaxa.

8 Nari aava vulai ri vubuk sisiak xesina Piran,

naboxo a naian siri a roxo paaliusenaso ri taa xalum a Piran.

9Nari aava ri lisan a luaian la palou inarabuna xuvul pana Piran,

naboxo a naian siri a roxo paaliusenaso a Piran taa xali nari

pana mu rafulak sina.10 Nari aava rabuna ri vil pengan

nari sena usiaana vilaana fa-tak sina Piran,

naboxo a naian siri a roxo paaliusenaso a fatataganan sina

Piran va siri.11 “Anaian simi a roxopaaliu layaan

a rabuna ri ferawai fasaat semi e ri vilpengan nami e ri bit tifi nami panamaana bitan saat senaso mi namkaisega. 12 Mi merao e mi faamamaassenaso a sepirigus xami la xunavataa mo molava paaliu. Paamua ri vilpengan a mu rabuna ina kuus fatuxaie naboxo ri taxa vil malaane xe simisait.

A Ferawaian Paap Pana Sol E Malang13 “Nami aava mi namkai, mi

malaan sena sol la palou ina murabuna. Taasaxa tamo sol a pifexakaarik malaafaa mi taa faxakaarikfulane? E tamo pife xakaarik a piauta faisok ina fulaa e a rabuna ri taatapine e ri paas xolane.

Matiu 5:14 6 Matiu 5:3214 “Nami ve mi malang xana mu

rabuna la xavala. A bina laaꞌui xulunaput pife fexaxaas sena fufunai. 15 Evaxa mu rabuna ri taa pife faram alaam siri e fune lapaana bi o lana vukina xariu, bo? Piau! Ri taa faneiexuluna ivin ina talomu rabuna xapiakla lifu, ri taa fexaxaas sena kaalum.16 E malaanabeꞌ mi taa faxalit a murabuna pana malang simi talo ri taaxalum a maana faisok roxo simi e ritaa kuus faatulan na Tamami laaꞌui laxunavata.

Na Yesus A Filimaan Xena Vil Fexax-aasan A Vuputkai La Matavas

17 “Muta lamon o ne fo savat xenakawaasan a mu vuputkai o ferawa-ian sina mu rabuna ina kuus fatuxai,ne pife savat xena kawaasanaan nari,piau, ne savat xena vil fexaxaasannari la matavas. 18 Ne xuus tuuneinami, fefexaxaas a yaan a xunavataxuvul pana xavala ri taa malit, piauta nekalayanmodak ti lana xakalayanina vuputkai i taa malit fefexaxaasa yaan a maana mo aanabeꞌ ri taasavat la matavas. 19Naseꞌ laxao a saxavuputkai modak e fapiti a xasanofunaxena laxawe, i taa mataa palau paaliulana fatataganan sina Piran. Taasaxa,nane aava langai sena vuputkai efapiti a xasanofuna pana langaiaanai taa matalava lana fatataganan sina.20 Senaso ne xuus nami, tamo a muvilaana fatak simi ri pife xasliu a muvilaana sina mu Ferasi e nari aava rifepitaa pana vuputkai,mi taa pife laakla fatataganan sina Piran.

A Fepitaian Sena Vilaana InaVupunuk

21 “Lokavai mi fo langai o mu priisri xuus a rabuna: ‘Muta punuk mataae naseꞌ a punuk a mataa i taa tiginalapaana tiisan.’ Tln 20:1322Taasaxa nenia, ne xuus nami onaseꞌta mataa a maraleian na tina i taawaan lapaana tiisan. E fulaa, naseꞌ tamataa a xuus na tina o ‘A putum afaat!’ nane, a mumatalava ri taa tiise.Taasaxa, naseꞌ ta mataa a kuus pana‘No vavagai!’, i taa fakasanaman lanafata aava i taxa raam vulai.

23 “E voxo tamo no taxa laak lalifu lotu xena lisan a tatavai siim xesina Piran e no lamon faꞌuli a saxatiam a maraleian nano, 24 taꞌulan atatavai siim la nona ivin ina fara-maana tatavai e falet paamuxe si tiame vil faroxoi a waanan sime e mui notaa fe lotu pana tatavai siim.

25 “Tamo saxa mataa rao i lisannano xe la bina ina tiisan, vil faroxoifatapusan a lagafan sina. Vile layaanme taxa falet xe la bina ina tiisan ulaai tamaa lisan nano xe sina mataa inatiisan e nane xo i taa lisan nano xesina mataa ina faxatang a mu vipis enaak i taa pis nano. 26Ne xuus tuuneinano o no taa pife mulus tapinanfefexaxaas no taa sui xapin a maanafaat xapiak.

A Fepitaian Sena Vilaana InaFemilungaian

Mk 9:42-4727 “Nami, mi texaas o paamua ri

kuus, ‘Muta mati xuvul pana saxaaava fo tamai.’ 28 Taasaxa nenia, nexuus nami o naseꞌ ta mataa a kaalumxe sina tefin xena nanoman a vilaanasaat xuvul pana, nane fo mati xuvulpana xo lana lamonan sina. 29 E tamoa mataam pamuaan a fasavat a vi-laana saat malaan, put tapine. Senasotamo i taa waan i taa kawaasan atoyan xapiak siim. A mo roxo o axavil modak ina taam i taamalit talo ataamxurul i taa pifewaan la vaaꞌul inafakasanaman pana fata. 30 E malaansenamataam, tamo amaam pamuaana fasavat a vilaana saat, patal tapine.Amo roxo a xavilmodak ina taam i taamalit talo a taam xurul i taa pife waanla vaaꞌul ina fakasanaman pana fata.

A Fepitaian Sena Vilaana Ina Fa-taxapin A Tamaian

31 “Ri fo kuus o naseꞌ ta mataa ataꞌulan na naasana i taa tavaie panalagasai xena fataxapin a tamaian sire.32 Taasaxa, ne xuus nami o a mataaa fexaxaas sena taꞌulan na naasanapana fufuna saxa mon: tamo a tefinxo a mati xuvul pana xasafuna. Tamoa mataa a taꞌulan a tefin sina e a tefinaave a tamai fulaa, a mataa aave fo vilfavupunoie sena tamaian faꞌui aava

Matiu 5:33 7 Matiu 6:5saat. E nane aava tamai sina tefinaave, i taxa vil a vilaana saat sait.

A Fepitaian Sena Vilaana Ina KuusFakalimaan

33 “Lokavai mi fo langai o ri xuus arabuna, ‘Muta bit sena fakalimaanansimi. Taasaxa vil fasavat a maanamo aava mi fakalimaan pana xe sinaMemai.’ 34 Taasaxa nenia, ne xuusnami, muta fakalimaan pana isinasaxa mo. Muta fakalimaan pana xu-navata senaso Piran taxa nai paa-muian a rabuna pave 35 e muta fakali-maan pana xavala senaso a vena vaa-paas sina o pa Jerusalem senaso a binasina King Lava. 36 E muta fakalimaanpana putum senaso no pife fexaxaassena lamon faati o a fui siim i taa savatpasak o maxata. 37 Layaan no ferawai,kuus mon pana ‘aang’ o ‘piau’. A sota mo no kuus pana fulaa a savat senasaxa aava saat paaliu, na Setan.

A Fepitaian Sena Vilaana Ina Susuaa38 “Mi fo langai pana ferawaian

malaan: ‘Tamoamataa i taa kawaasanamatana saxamataa, lavaxa amatanamataa aave i taa kawaasanan. E tamosaxa i taa kawaasan a fana xasamataa,a fana mataa aave i taa kawaasanansait.’ 39 Taasaxa nenia, ne xuus nami,muta susuaa xe sina mataa aava bi-lai fasaat xe simi. Tamo saxa i taatavaf a yaavaam, ti tapuk e lisan axasa payaavaam. 40 E tamo saxa taalisan nano xe lana lifu ina tiisan xenasiak a ‘siot’ siim lavaxa, tavaie panamarapi ina xakaafutan sait. 41 E tamota saxa taa xuus faagutan nano panayaasaana mo matafan sina xe lasuunfadak, falet xuvul pana xe lasuunpaaliu. 42 E layaan ta mataa taa nungnano panꞌ ta mo, tavaie pana. Layaanta mataa a vubuxan a mo siim, mutakuus o piau.

Vubuxan Xasingit A Mu XaiyaasSiim

43 “Mi texaas sena xakalayan aavakuusmalaan: ‘Vubuxan xasingit a mupabung simi e baian faagutan a muxaiyaas.’ 44 Taasaxa nenia, ne xuusnami, vubuxan xasingit a mu xaiyaassimi e fenung xe sina Piran talo i taaxavang nari aava ri vil pengan nami.

45 A vilaana malaan i taa faxaalit onami, mi rafulak si Tamami pe laxunavata. Senaso nane a vil falak angaas xena malang la mu bina xapiaksina mu rabuna roxo e saat. E a lisana raafui xena xavang a mu rabunaxapiak, nari aava ri bilai faroxo enari aava ri bilai fasaat. 46 Xenasoa Piran i taa fasepirigus nami tamomi vubuxan xasingit a rabuna aava rivubuxan xasingit nami mon? A murabuna ina siak taakis xana paamualava ti Rom vaxa, ri vil malaane. 47 Etamo mi fasusui a mu timi mon mipife vil ta mo roxo sena xasafuna, bo?A mu rabuna aava ri pife namkai senaPiran, nari vaxa ri vil malaane. 48 Evoxo nami xo mi taa tigina fatak vulaimalaan sena Tamami pe la xunavata itaxa tigina fatak vulai.”

6A Fepitaian Si Yesus Sena Tatavai Xe

Sina Mu Valagof1 Na Yesus a ferawai fulaa e pe-

bukan nari, “Faxatang! Muta vil amaana faisok roxo la matavas talo amu rabuna ri taa xalume. Senasotamo mi vil malaane na Tamami pela xunavata i taa pife tavai nami panasepirigus.

2 “E voxo, layaan mi xavang a muvalagof, muta kuusane pana piifaanatafiu malaan sena mataa xalemanamaranga. Senaso nari, ri vil malaanela lifu ina faxuvulan siri e la salan taloa mu rabuna aava ri xalum nari, ri taafaatulan nari. Ne xuus tuunei namio a Piran taa pife tavai nari panꞌ tasepirigus fulaa. 3 Taasaxa, layaan mixavang a valagof, vil fune talo piau tamataa fulaa i taa texaas sena. 4 E a Pi-ran, na Tamami aava xalum a maanamomi vil fune, i taa fasepirigus nami.

A Fepitaian Pana Vilaana Ina Fenun-gan Xe Sina Piran

Lk 11:2-45 “Layaan mi fenung, muta vile

malaan sena mu xalema maranga.Senaso nari, ri buk fenung la lifuina faxuvulan e pe la femarangaianina salan talo maana rabuna xavesri taa xalum nari. Ne xuus tuunei

Matiu 6:6 8 Matiu 6:26nami o a Piran taa pife tavai naripanꞌ ta sepirigus fulaa. 6 Taasaxa,layaan mi fenung, laak la nobina simitalo mi taa waan nami sang mon;xao a matana nobina aave e fenungxe si Tamami aava waan pave xuvulpami. E na Tamami aava xalum aso ta mo mi vile pave, i taa fasepiri-gus nami. 7 Layaan mi fenung, mutaferawai pana maana vapaling palaumalaan sena mu rabuna aava ri pifeJuda. Nari, ri lamon o a Piran taasui a fenungan siri senaso ri ferawaifaaxaves. 8 Muta usi a vilaana sirisenaso na Tamami, nane texaas senaso ta mo mi xaxaalif pana paamuinayaan mi fine pana.

9 “Mi taa fenung malaanabeꞌ:‘Tamamaam pe la xunavata,

a isaam a xaradak paaliu emaamsuai faagut sena.

10 A fatataganan siim i taa savatmaane a mu vubuxanan siim ri taa sa-

vat la matavas la palou imaammalaan seꞌ ri savat la xunavata.

11 Tavai nemaam pana fanganan afexaxaas xe tanin.

12 E lamon tapin a maana vilaana saatsimaam

malaan semaam xo maam fo la-mon tapin

a mu vilaana saat sina xas-anofuna xe simaam.

13 E muta lisan nemaam xe lanavavalam

taasaxa tivotan nemaam xasenagutan ina saatan.’

14 Tamo mi lamon tapin a vilaanasaat sina xasanofuna aava ri vile xesimi, na Tamami pe la xunavata, i taalamon tapin a vilaana saat simi vaxa.15 Taasaxa tamo mi pife lamon tapina vilaana saat sina xasanofuna lavaxa,na Tamami i taa pife lamon tapin avilaana saat simi.

A Fepitaian Sena Vilaana Ina Fal-faalan

16 “Layaan mi falfaal, muta faletxolai pana nonau kanamsaat malaansenamu xalemamaranga. Ri falet xo-lai pana nonau vusiit talo mu rabunari taa xalum nari o ri taxa falfaal.Ne xuus tuunei nami o a Piran i taapife tavai nari panꞌ ta sepirigus fulaa.

17 Layaan mi falfaal, xamak a nonauimi e salei fati a fui simi 18 talo arabuna ri taa pife xalum a falfaalansimi. Na Tamami sang mon aava mipife fexaxaas sena xalume, nane xataa texaas. E nane aava xalum amaana mo fufunai mi fuuna vile, i taafasepirigus nami.

A Fepitaian Pana Fafanaian Roxo TiLa Xunavata

19 “Nabeꞌ la xavala, muta faxuvula fafanaian senaso nabeꞌ a yainiit evusulai re kawaasan amaanamo aavee mu rabuna ina fenau ri taa kas a lifue ri fenoue. 20 Taasaxa laaꞌui la xuna-vatami taa faxuvul amaana fafanaianroxo senaso pave a yainiit e vusulai retaa pife kawaasan a maana mo aave emu rabuna ina fenau ri taa pife laaklana xena fenau. 21 Senaso la so tabina mi faxuvul a maana fafanaianroxo simi lana, a bina aave mi taalamon fatie.

A Ro Matami Re Malaan Sena Laam22 “A ro matami ve re ro laam xena

famalang a tami. Tamo a matami atateak e matavas, a tami xurul i taabas pana malang. 23 Taasaxa, tamo amatami a saat e gagaali, a tami xuruli taa bas pana suk. E tamo a malangaava waan la tami a suk, a suk aave amolava temasaat.

24 “A mataa a pife fexaxaas senayaasok lapaana ro mataa piran, piau.Senaso i taa baian a saxa e vubuxan asaxa o i taa faisok faagut lapaana saxae langai pesalai sena saxa. Mi pife fex-axaas sena faisok lapaana Piran e layaan naang faisok xena faxuvulaanafaat xaanum xa.

Muta Lalamon Faaxaves25 “E voxo ne xuus nami, muta lala-

mon faaxaves sena toyan simi: senaso ta mo mi taa ngane o nume o senaso ta marapi mi taa xafut a tami pana.A toyan simi a molava sena fanganane a tami a molava sena marapi, bo?26 Kaalum pana mu maanu la tave-gof: ri pife xapis a kam o faxuvula fanganan xena timine la lifu inafawaanaana. Taasaxa na Tamami pela xunavata, nane faxatang faroxoi

Matiu 6:27 9 Matiu 7:16nari. E nami, lana lamonan sinaPiran, mi pelalava sena maanu, bo?27 E naseꞌ a fexaxaas sena famodusa waanan sina nabeꞌ la xavala panalalamon faaxaves?

28 “Xenaso mi taxa lalamon faax-aves sena marapi? Lamon pana mufur pe la yi, ri pife faisok o vesan a moxena xafut nari. 29 Taasaxa ne xuusnami o na King Solomon aava toxana fafanaian xaves, nane pi ta marapimagaaf malaan seri. 30 Tamo a Pirani taa famaus a yi aava waan tanin emafu ri sung a fata pana, naak i taatamana tavai nami pana marapi xenaxafut nami xa, bo? Ai, a namkaiansimi a modak paaliu! 31 E voxo mutalalamon faaxaves e kuus malaan: ‘Afanganan siak i taa savat ti faa? o anuman siak? o marapi siak?’ 32 A murabuna aava ri pife namkai sena Piran,ri fuuna lalamon faaxaves senamaanamo malaan. Taasaxa na Tamami pe laxunavata, nane texaas o mi vubuxana maana mo aave. 33 E voxo nami,mi taa seng paamuin a fatataganansina Piran e a vubuxanan fatak sinae layaan mi vil malaane, nane xo itaa tavai nami panamaanamo xapiakaave vaxa. 34 E voxo, muta lalamonfaaxaves pana so ta mo i taa savatmafu. A yaan mafu a toxan a lagafansina xa. A lagafan ti tanin mon afexaxaas, muta falavaie.

7Muta Tiis A Xasanofuna

1 “Muta tiis a xasanofuna talo notaa pife tiisan. 2 Senaso no taa tiisanmalaan seꞌ no tiis a xasanofuna. Eso ta buk ngangai aava no tiis a xas-anofuna pana no taa tiisan pana vaxa.

3 “Senasounoxalumawaimodak lamata tiam taasaxa no pife lamonpanawai modus aava waan la mataam?4 Xenaso no taa xuus na tiam, ‘Man,ne taa siak tapin a newai modak lamataam’ layaan nano xa no toxana wai modus la mataam. 5 Mataaxalema maranga! Paamua xo, siaktapin a wai modus la mataam xa emui, layaan no kaalum famatavas, notaa siak tapin a wai modak la matatiam.

6 “Muta tavai amupiu panamomo-taap; muta tapalan a mo roxo paaliumalaan sena xixiut la nona mu vio.Tamo no vil malaane, ri tamaa paasxolane e ti tapuk faꞌulaa xena falounano.

Nung A Piran Pana Maana Mo AavaNo Vubuxane

Lk 11:9-137 “Fin a Piran pana maana mo aava

no vubuxane e no taa siaxe, sesenge no taa tingine, vipit la matana lifusina Piran e i taa kase xe siim. 8Senasonaseꞌ ta mataa i taa fiai i taa siaxe;naseꞌ ta mataa i taa seseng i taatingine; naseꞌ ta mataa i taa vipit lamatana lifu sina Piran i taa kase xesina.

9 “Nami mu tamana rafulak, mi taapife tavai a lak simi pana faat layaana fin nami pana bret, bo? 10 O tamo afin nami pana din mi taa pife tavaiepana tiui, bo? 11 E tamo nami aavami rabuna saat, mi tavai a mu rafu-lak simi pana maana mo roxo, tuunapaaliu na Tamami pe la xunavata, i taatavai nari aava ri fine, panamaanamoroxo. 12E voxo, lanamaanamo xapiakbilai xe sina xasanofuna malaan seꞌno vubuk o ri taa bilai xe siim: avilaana aanabeꞌ a fufunamu vuputkaie mu fepitaian sina mu rabuna inakuus fatuxai.

Laak La Matana Yalaxau AavaModak

13-14 “A salan aava falet xe la binaina kawaas vulai a molava e a matanayalaxau xe pave a talakas falava emaana rabuna xaves ri sangas usi asalan aave. Taasaxa matana yalaxauxe sina toyan tuuna a modak e asalan xe pave a modak paaliu e piauta rabuna xaves ri tingin a salanaave. Taasaxa nano, no taa laak xelana matana yalaxau aave xena siak atoyan vulai.

A Wai E Xalana15 “Faxatang sena mu rabuna ina

kuus fatuxai bit. Ri savat simipana vilaanamammalaan sena sipsiptaasaxa lana xunus iri ri malaan senapiu vupung. 16 Mi taa taraxali narisena vilaana siri. A yeis tuturuk pife

Matiu 7:17 10 Matiu 8:10fasavat a xalana wain marafut e a yipalau pife fasavat a xalana xakaap.17 A wai roxo e tateak i taa fasavata xalana marafut taasaxa a wai aavapife boak faroxo i taa fasavat a xalanamopaak aava pife roxo. 18 A wai roxoe tateak pife fexaxaas sena fasavat axalana mopaak aava pife roxo e a waiaava pife boak faroxo pife fexaxaassena fasavat a xalana marafut e roxo.19 E ta wai aava pife fasavat a xalanaroxo i taa tei tapinan xe lana fata. 20 Evoxo, mi taa taraxali a mu rabuna inakuus fatuxai bit sena vilaana siri.

A Yaan Layaan A Piran I Taa Tiis AMu Rabuna

21 “Pife nari xapiak aava ri fuunaxali vulanau pana Memai siri, ri taalaak la fatataganan sina Piran, piau.Nari aava ri usi fatak a vubuxanansi Tamaang pe la xunavata mon, ritaa laak lana. 22 Layaan a yaan inatiisan taa savat a maana rabuna ritaa xuusau, ‘Memai, Memai! Maamkuusan fasavat a Lagasai sina Piranlapaana gutan ina isaam, bo? E maamgei tapin a maana vovau saat e vil amaana mo faꞌipul lapaana gutan inaisaam, bo?’ 23 E nenia, ne taa xuusnari, ‘Ne ngalngolan nami. Faapalausega, nami aava mi vil a mu vilaanasaat.’

A Ro Buk Mataa Ina VavesaiLk 6:47-49

24 “E voxo naseꞌ ta mataa a langaia ferawaian siak e usie, i taa malaansena mataa pana texaasan aava vesana lifu sina xuluna faat tateak. 25 Ea raafui a molava e a ulim molavaa savat e a reref a fiit faagutan alifu aave e pife poxo senaso a fufunatateak. 26 Taasaxa naseꞌ ta mataaa langai pesalai sena ferawaian siak,nane malaan sena mataa vungut aavavesan a lifu sina la gun tataavus. 27 Ea raafui a molava e a ulim molava asavat e a reref a fiit faagutane e poxo.E a lifu aave a tagalas xapiak.”

28 Layaan na Yesus fo fataxapin aferawaian aanabeꞌ a malila ri ipulana fepitaian sina. 29 Senaso nane pifefepitaa malaan sena mu rabuna ina

fepitaa pana vuputkai, piau, a fepita-ian sina a toxan a gutan ina.

8Na Yesus A Vil Faroxoi AMataa Tana

TapakMk 1:40-44; Lk 5:12-14

1 Layaan na Yesus a sivimaan tixuluna put a malila ri usie. 2 E lanayaan naang a mataa tana tapak maabukaak la ka Yesus e kuus, “Memai,tamo no vubuxane no fexaxaas senavil faroxoiau.”

3 Na Yesus a talangai xe sina panamana e tawe e a suie, “Aang, nevubuxane. Savat roxo!” A tana mataaaave a savat roxo faꞌipul sena giisansina. 4 E na Yesus a xuuse, “Langai!Muta xuus ta mataa pana. Falet fatakxe sina priis talo i tafe taxan faroxoia taam, e mui no taa tatavai panamo aava na Moses a kuus pana xenafaxalit a rabuna pana vil faroxoiaannano.”

Na Yesus A Vil Faroxoi A Sisiak SinaSaxa Paamua Ina Rawen Ti Rom

Lk 7:1-105 Layaan na Yesus a laak la

bina Kapanam a saxa paamua inarawen ti Rom a savat sina e fenungpana xakaavangan sina malaan,6 “Matalava, a sisiak siak pe la lifu, agiis la ivin sina. A pife fexaxaas senafalet xolai e taxa maasak faagut.”

7 Na Yesus a kuus, “Ne taa fe vilfaroxoie.”

8Taasaxa paamua aave a suie, “PiauMatalava, no taa pife savat la lifu siaksenaso nano, no matalava e nenia, nemataa palau. No taa kuus mon e asisiak siak i taa roxo fulaa. 9 Neniasait, ne waan lapaana tateaxan inapaamua siak e ne toxan a rabuna inarawen lapaana tateaxan iga. Ne taaxuus a saxa pana ‘Falet!’ e a falet; nexuus a saxa pana ‘Man’ e a filimaan ene xuus a saxa yaasok siak pana ‘Vil amo aanabeꞌ’ e nane vile.”

10 Layaan na Yesus a langai panamo aanabeꞌ a ipul faagut sena e akuus xe sina mu rabuna aava ri waanxuvul pana, “Ne xuus tuunei nami,ne pi titingin ta saxa pe Israel pana

Matiu 8:11 11 Matiu 8:33namkaian malaanabeꞌ. 11 Ne xuusnami o maana rabuna ri taa savatti paa e ti kol e taa nai la fenamomolava lana fatataganan sina Piranxuvul pa Abrahem, Aisaak nari naYaakop. 12 Taasaxa, nari aava Piran asiak fati nari paamua, ri taa tapinanxe lana suk e pave ri taa taangiisfaagut e faxakengat a fari.”

13Emui naYesus a xuus a paamua tiRom, “Falet xe la lifu siim e a so ta mono namkai sena i taa savat la matavasxe siim.” E a sisiak sina paamua aavea savat roxo monabeꞌ mon.

Na Yesus A Vil Faroxoi A MaanaRabuna Xaves

Mk 1:29-34; Lk 4:38-4114 Layaan na Yesus a laak la lifu

si Pita, nane xalum na imu Pita taxamati la ivin pana tana lalagaf. 15Nanetao a mana e a lalagaf a malit faꞌipule a tana feroxo e nane tamasiak efaigotan a fanganan xana.

16 La vung aave a rabuna ri lisan-maan amu rabuna pana vovau saat xesi Yesus. E na Yesus pana ferawaianmon a gei tapin a mu vovau saat e avil faroxoi nari xapiak aava ri toxana maana buk giisan. 17 E malaanabeꞌnane fasavat famatavas a maana moaava na Aisaia, saxa mataa ina kuusfatuxai, fo ferawai pana. A kuus,“Nane xa a siak tapin a giisan sitaara

e mulus tapin netaara senamaasaxan.” Ais 53:4

A Rovaat Aava Re Buk Usi Na YesusLk 9:57-60

18 Lavaxa, layaan na Yesus a kaalumo a malila ri fakaliuane, nane faseifaagutan a mu fefeng sina o ri taafalet fatak xe la xasa paxasing inaraarum. 19 E saxa mataa ina fepitaapana vuputkai maa savat sina e akuus, “Mataa ina Fepitaa, ne taa usinano tamo no falet xe faa.”

20 E na Yesus a suie, “A mu piuvupung ri toxan a liing siri e mumaanu la tavegof ri toxan a singasiri, taasaxa a Natuna Mataa piau tanobina xena mati fangaafus.”

21 A saxafuna aava usi na Yesus, akuus, “Memai, paamua turoxo o netaa fe xaafan na Tamaang.”

22 Taasaxa na Yesus a suie, “Usiaue taꞌulan a mu rabuna aava ri fo maatxena xaafan a mamaat siri xa.”

Na Yesus A Famararol A Reref E TofMolava

Mk 4:36-41; Lk 8:22-2523 Layaan na Yesus a xawas xuluna

xaati a mu fefeng sina ri xawas sait.24 E a tang reref molava xuvul panaraafui re savat faꞌipul la laman e axaati aave faasilak i lus. Taasaxana Yesus i taxa matef. 25 A mu fe-feng sina ri fe faparaye e ri kuus,“Memai! Fakaxup netaara ulaa taaratamaa xarak!”

26 Na Yesus a sui nari, “Xenaso mimataut temasaat? A namkaian simi amodak paaliu, bo?” E mui a tamasiake fasei a reref e tof molava pana retaa taxapus e a reref e tof molava remararol.

27 E nari xapiak ri ipul e ri kuus,“Nane naseꞌ? Nane ve a so ta bukmataa? A reref e tof molava re lan-gaie.”

Na Yesus A Mulus Tapin A RovaatTomexaan Sena Maana Masalai

Mk 5:1-20; Lk 8:26-3928 Layaan na Yesus maa savat la

xasa paxasing ina raarum la bina rixalie pa Gadarin, a rovaat tomexaanpana maana masalai re savat ti lamatana xawaa e re fesuaian na Yesus.A rovaat aave re toxan a gutanmolavae a rabuna ri pife fexaxaas sena san-gas liu et la salan aave. 29 E layaanre xalum na Yesus re xukulai faagut,“Rao no sivin nemaame, Natuna Pi-ran? No fo savat xena fakasanamaannemaame paamuina yaan fatak inatiisan, bo?”

30 A toxan a tagaan vio taxa waanfaasilak e ri taxa fangan. 31 E amu masalai ri nung na Yesus, “Tamono feng tapin nemaam xasena rovaataanabeꞌ feng nemaam xe lana tagaanvio aapave.”

32 E na Yesus a xuus nari, “Falet!”E voxo ri taꞌulan a rovaat aave e ri fevao a tagaan vio. A mu vio xapiak rifala sivi ti la xasing ina put xe lanaraarumaave e ri fexarak e rimaat. 33Amu tomexaan aava ri fuuna faxatang

Matiu 8:34 12 Matiu 9:18a tagaan vio aave ri sinuf xe la binafaasilak e pave ri kuusan a xuuskuusxurul e a so ta mo a savat sina rovaattomexaan aava mu masalai fo taꞌulannare. 34 E voxo a mu rabuna xapiak tila bina ri fesuaian na Yesus. Layaanri xalume, ri nung faagutane o i taataꞌulan a bina siri.

9Na Yesus A Vil Faroxoi A Mataa

Maalapen Pe Kapanam1 Lavaxa, na Yesus a xawas xuluna

xaati e fe ulaa xe la xasa paxasing inaraarum xe la bina fatak sina. 2 E pave,ri lisan a mataa maalapen aava matila ivin xe sina. Layaan a xalum nari,a texaas o a namkaian siri a tateak e akuus xe sina mataa maalapen, “Mutamataut, ka fesing! A mu vilaana saatsiim fo lamon tapinan.”

3 E saxano rabuna ina fepitaa panavuputkai ri fexuus nari xa, “A mataaaanabeꞌ a lamon o nane ve a Piran! Itaxa sarak sena Piran!”

4 Taasaxa na Yesus a texaas sena sota mo ri taxa lamon pana e a kuus,“Xenaso mi taxa lamon pana maanamo mosaat malaan? 5 Ne fexaxaassena kuus, ‘A vilaana saat siim fo la-mon tapinan,’ o ‘tamasiak e sangaset’.A so ta mo a malui sega xena ferawaipana? 6 Taasaxa ne taa faxalit namio a Natuna Mataa a toxan a tateaxanxena lamon tapin a vilaana saat nabeꞌla xavala.” E nane xuus a mataamaalapen, “Tamasiak, yaas a ivin siime no ulaa xe la lifu siim!” 7 A mataaaave a tamasiak e ulaa xe la lifu sina.8Layaan a rabuna ri xalume, rimataute ri kuus faatulan a Piran senaso nanetavai a rabuna pana tateaxan malaan.

Na Yesus A Xel Na Matiu Xena UsieMk 2:14-17; Lk 5:27-32

9 Layaan na Yesus i taxa taꞌulan abina aave a xalum a mataa ina siaktaakis i taxa nai la nobina faisok sina,a isina na Matiu. E na Yesus a xuuse,“Usiau.” E naMatiu a tamasiak e usie.

10 E lumui layaan na Yesus taxa fan-gan xuvul pa Matiu, a maana rabunaxaves ina siak taakis xuvul pana xas-ano rabuna saat ri maa nai fangan

xuvul pa Yesus e mu fefeng sina.11 Saxano Ferasi ri xalum a vilaanaaanabeꞌ e ri fin a fefeng si Yesus, “Xe-naso a matalava simi a fangan xuvulpana rabuna saat malaanabeꞌ?”

12 E na Yesus a langai e sui nari, “Amataa ina irin a pife xavang nari aavari piau ta giisan taasaxa i taa xavangnari aava ri giis. 13 Falet e lamon panamalasuf ina ferawaian sina Piran aavakuus, ‘Ne vubuxan a vilaana ina fan-gaasik e pife vilaana ina tatavai panamu tiir.’ Ne fo savat xena xelaanarabuna saat talo ri taa usiau e pifexena xelaan nari aava ri roxo.”

A Fiaian Sena Vilaana Ina FalfaalMk 2:18-22; Lk 5:33-39

14 E mui a mu fefeng si Jon inaFasufan ri maa savat si Yesus e rifine, “Xenaso nemaam e mu Ferasimaam fuuna falfaal faaxaves taasaxamu fefeng siim ri pi ri falfaal?”

15NaYesus a sui nari, “Mi lamon o amu fesing sinamataa aava i taa tamai,ri taa kanamsaat layaan ri taxa waanxuvul pana fesing siri, bo? Piau, ri taapife kanamsaat. Taasaxa a yaan i taasavat layaan a mataa aava tamai, i taapife fexaxaas sena waan xuvul pari elana yaan aave ri taa falfaal.

16 “Piau ta mataa i taa kap amarapi ina vupung xavai pana ne-marapi faꞌui. Senaso, layaan i taaxamak a marapi faꞌui i taa gat e i taaririk falavai a valof ina vupung aave.17 E vaxa, piau ta mataa i taa timin araarum ina xalana wain lana saxa moaava ri vesane pana vipin xavai inameme aava pagala senaso, layaan araarum ina xalanawain aave i taa siakvuvusen lana, i taa tuguput a vipinpagala aave. E a raarum ina xalanawain aave i taa talatiu e a mu vipin ritaa kawaasanan. Taasaxa ri taa timina raarum ina xalana wain lana mo inavipin aava faꞌui e i taa fadatan talonare xapiak re taa waan faroxo.”

Na Yesus A Fatatoi Faꞌuli A Lak TefinSina Saxa Paamua Sina Mu Juda

Mk 5:22-43; Lk 8:41-5618 Layaan na Yesus i taxa ferawai

xe siri pana maana mo aanabeꞌ a saxa

Matiu 9:19 13 Matiu 10:4

paamua sina mu Juda maa savat sinae bukaak la nona e a kuus, “A lak tefinsiak fo maat monabeꞌ mon. Taasaxatamo no taa tao a putuna i taa tofaꞌulaa.” 19 E na Yesus a tamasiak eusie xuvul pana mu fefeng sina.

20-21 Layaan na Yesus taxa sangas eta tefin aava toxan a lagafan pana rageilava panamariaas sangafilu saxa panataragua, a savat lamina senaso a ilisai,“Naak ne taa tao a marapi sina mone ne taa roxo fulaa.” E voxo a tao axasing ina marapi sina.

22 Na Yesus a tapuk faꞌulaa e axalume e a kuus, “Mutamataut, tefin!A namkaian siim fo vil faroxoi nano.”E monabeꞌ mon a tefin aave a roxo.

23 E mui na Yesus a laak la lifusina paamua aave. Layaan a xaluma rabuna ri taxa piif farawei a tun-gaal ina xaxaafai e mu rabuna ri taxatangiis amamaat 24a kuus, “Faapalau,a lak tefin aave pife maat, i taxamatef mon.” E nari, ri nangan xu-luna. 25Taasaxa layaan a paamua aavefo feng tapin a malila xe lamalei naYesus a laak xe la nobina aava lak tefintaxa mati lana e fe tao a mana e nanetamasiak. 26 A kuusanaana mo aave afalet xolai la mu bina xapiak.

NaYesus AVil Faroxoi A Rovaat AavaMatare Piif

27 E na Yesus a taꞌulan a bina aavee lana sangasan sina a rovaat aavamatare piif, re usie e re xukulai, “NatuDevit, Muluk nemaame!”

28 Layaan nane fo laak la lifu, arovaat aave re maa savat sina e nanefin nare, “Me namkai o ne fexaxaassena vil faroxoi name, bo?”

E re suie, “Aang, Matalava.”29EnaYesus a tao amatare e a kuus,

“I taa savat malaan sena namkaiansime!” 30 E re fexaxaas sena kaalumfulaa. Na Yesus a xuus faagutan nare,“Muta xuus fatexaas ta mataa pana.”31 Taasaxa layaan re falet, re fexuusa maana rabuna xaves la maana mubina xapiak, pana.

Na Yesus A Vil Faferawai A Mataa Po32Layaan a rovaat aave re taxa falet,

saxano rabuna ri lisan a mataa aavapo sena vovau saat, xe si Yesus. 33 E

layaan na Yesus a gei tapin a vovausaat aave a mataa aava tamu po aferawai. Amu rabuna ri ipul e ri kuus,“Taara pi xaxalum ta mo malaanabeꞌpe Israel.”

34 Taasaxamu Ferasi ri kuus, “Nanefuuna gei tapin a mu vovau saat la-paana gutan sina paamua lava ina muvovau saat.”

A Mu Rabuna Faisok Ri Pife Xaves35 Na Yesus a falet xe la maana mu

bina lava e modak e fepitaa la mulifu ina faxuvulan siri e kuusan fasa-vat a Lagasai Roxo sena fatataganansina Piran e vil faroxoi a rabuna panamaana buk giisan xapiak. 36 Layaan axalum a malila, a muluk nari senasori lamon faaxaves sena maana mo eri piau ta saxa xena xavang nari. Rimalaan sena mu sipsip aava ri piauta mataa xena faxatang nari. 37 E axuus a mu fefeng sina, “A mu rabunaaanabeꞌ ri malaan sena fanganan lauma aava matoxol. Taasaxa rabunaina faisok ri pife xaves fexaxaas xenafaxuvule. 38 Fenung xe sina Piranaava mataa tafuna uma aave o i taafeng a maana rabuna ina faisok xela uma xena faxuvul a fanganan aavamatoxol.”

10A Mu Yaamut Sangafilu Saxa Pana

TaraguaMk 3:16-19; Lk 6:14-16; Fk 1:13

1 Na Yesus a xel faxuvul a mu yaa-mut sangafilu saxa pana taragua sinae tavai nari pana tateaxan xena geitapin a mu vovau saat e vil faroxoia rabuna pana maana buk giisanxapiak.

2 A isina mu yaamut sangafilu saxapana taragua aave a malaan: paamua,na Saimon aava ri xalie pa Pita xuvulpa tina, na Endru e na Jems xuvul patina, na Jon aava re ro lak si Sebedi.3E na Filip nare Baatalamiu, na TomasnareMatiu aavamataa ina siak taakis;na Jems aava lak si Elfias e na Taadius,4 na Simon aava waan la parabuna rixalie pana Selot e na Judas Iskeriotaava pet lisan na Yesus.

Matiu 10:5 14 Matiu 10:26Na Yesus A Feng A Mu Yaamut San-

gafilu Saxa Pana Taragua Xena Vil AFaisok

Mk 6:8-11; Lk 9:3-5; 10:4-125 Na Yesus a feng a mu yaamut

sangafilu saxa pana taragua aanabeꞌe a xuus nari, “Muta falet xe lanꞌ tabina sina mu rabuna aava ri pife Judao xe lanꞌ ta bina sina mu Sameria.6 Taasaxa, mi taa falet xe sina muIsrael senaso rimalaan senamu sipsipaava ri milung. 7 Falet e kuus fasavatmalaan, ‘A fatataganan sina Piran itaxa waan faasilak.’ 8 Vil faroxoi amu rabuna aava ri giis, fatatoi faꞌuli amu mamaat, vil faroxoi nari pana taritapak e gei tapin a mu masalai. Mifo siak xatam a tateaxan xena faisokaanabeꞌ e voxo mi taa xavang xatama rabuna. 9Muta siak ta faat, 10mutayaas a bi pana maana mo pami; mutasiak a marapi ina vupungan o ‘slipa’o xipa fulaa. A rabuna ri taa fakas amataa ina faisok pana fanganan e amaana mo xana.

11 “Layaan mi savat la bina lava omodak, laak lana e seng a mataa roxoaava i taa kas a lifu sina xe simi ewaan xuvul pana fefexaxaas a yaanmitaꞌulan a bina aave. 12 Layaan mi laaklana lifu aave fasusui nari malaan, ‘Aluaian i taa waan xulumi.’ 13 E tamo arabuna ti lana lifu aave ri kas a lifu sirixe simi, fin a Piran o i taa faluai nari.Tamo piau, a luaian aave i taa ulaa xesimi. 14 E tamo a rabuna lana saxalifu o bina ri taa pife kas a lifu siri xesimi o langai simi, taꞌulan a bina aavee saf tapin a pof la kami. 15 Ne kuustuuna, lana yaan ina tiisan lava sinaPiran, a Piran i taa faxalit amu rabunasaat ti Sodom nare Gomora pana ma-maaluxan molava sena rabuna ti lamaana bina aave. 16 Langaiau! Netaxa feng nami xe la mu bina xavesmalaan sena mu sipsip aava ri pifefexaxaas sena vil votan nari xa xasenamu piu vupung aava ri lagai faagut.Mi taa faxatang seri e muta tiginaxuvul pari.

A Rabuna Ri Taa Vil Pengan A Mu

Yaamut Si YesusMk 13:11-13; Lk 21:12-17

17 “Faxatang! Senaso a toxan arabuna ri taa pis nami e fatiginei namila matana rabuna ina tiisan ti la mubina e ri taa inis faagutan nami panayeis lana lifu ina faxuvulan siri. 18 Ritaa fatiginei nami la matana mu paa-mua ti Rom e mu paamua ti la mubina lava senaso mi namkai sega e mitaa kuus xakaavang sega xe sina mupaamua aave e mu rabuna aava ri pifeJuda. 19 Layaan a mu rabuna aave ripis lisan nami xe lana bina ina tiisan,muta lamon faaxaves pana so ta momi taa ferawai pana omalaafaa mi taakuusan famatavase senaso layaan ayaan fatak i taa savat a Piran i taa xuusnami pana so ta mo mi taa ferawaipana. 20 A maana vapaling aava miferawai pana ri taa pife mu vapalingsimi fatak. A Vovau si Tamami pe laxunavata, i taxa ferawai la ngusumi.

21 “A mu rabuna tomexaan ri taapet lisan a mu tiri xa xena punuxaannari e a tamana rafulak ri taa vilmalaane sena rafulak siri. E mu rafu-lak ri taa taaluugan na ninari e tamarixena punuxaan nare. 22 A mu rabunaxapiak ri taa baian nami senaso minamkai sega. Taasaxa naseꞌ ta mataai taa lo tigina fatateak lana namkaiansina fefexaxaas a yaan fataxapiak, itaa kaaxup. 23 Layaan ri vil pengannami la saxa bina, sinuf xe la xasabina. Ne kuus tuuna omi taa pife lisana lagasai siak xe la mu bina xapiakpe Israel paamuina filimaanan sinaNatuna Mataa.

24 “A rabuna uꞌusi ri pife matalavasena rabuna ina fepitaa siri e a yaasoka pife matalava sena mataa tafuna.25 E voxo a mataa uꞌusi i taa faama-maas layaan i taa malaan sena mataaina fepitaa sina e a yaasok layaan i taamalaan sena mataa tafuna. Tamo rifo xali a paamua inamatafetama panaBilsibul,* naak ri taa xali a mu rabunala matafetama sina pana vaxa.

26 “E voxo muta mataut seri senasoa maana mo xapiak aava fufunai i taa

* 10:25: A malasuf ina isin aanabeꞌ ve ‘a paamua ina mu masalai.’

Matiu 10:27 15 Matiu 11:6savat la matavas talo a mu rabuna ritaa texaas sena.

27 “A so ta mo ne xuus nami sangmon panami taa kuusane la palou inamu rabuna e so ta mo taara fo fer-awai pana la palou itaara mon, mi taaxukulai pana talo a mu rabuna xapiakri taa langaie. 28Muta matautan nariaava ri taa punuk a vipin simi taasaxari pife fexaxaas sena punuk a xunusimi. Taasaxa mi taa mataut senaPiran aava fexaxaas sena kawaasanxapin a vipin xuvul pana xunus inamataa la bina ina fata aava i taxa raamvulai. 29 A tuuna, mi taa maraan aro maanu modak pana fomirak faattaragua taasaxa tamo na Tamami apife turoxo pana, pi ta saxa siri i taapoxo xe lapia e maat. 30 E fulaa, aPiran xa a texaas sena xakatan inafui simi a talavisan. 31 E voxo mutamataut senaso nami, mi pelalava senamu maanu xaves la matana Piran.

Nari Aava Ri Tigina Xuvul Pa Krais ENari Aava Ri Gilise

32 “Layaan a mataa i taa kuus fasa-vat la palou ina rabuna o nane namkaisega, nenia, ne taa xuus na Tamaangla xunavata o nane aave a usiau.33 Taasaxa, naseꞌ ta mataa a faaxo-lusanau la palou ina rabuna, ne taaxuus na Tamaang la xunavata o nengalngolane.

Na Yesus A Lisan A Fevisan La PalouIna Rabuna E Pife Luaian

34 “Muta lamon o ne fo savat laxavala xena lisan a luaian, piau. Nepife savat xena lisan a luaian taasaxafevisan. 35Ne savat xena‘fati taaluugan a mu rafulak tomex-

aan xasena mu tamari e murafulak tefin xasenamu ninarie mu enari. 36 A mu matafe-tama sina mataa ri taa xaiyaassina.’

37 “Ne piau ta vepen la palouina rabuna siak xanꞌ ta mataa aavavubuxan xasingitan sina xe si tamanao ninana a molava sena vubuxan xas-ingitan sina xe siak. E ne piau tavepen la palou ina rabuna siak xanꞌ tamataa aava vubuxan xasingitan sinaxe sina lak tomexaan o lak tefin sina amolava sena vubuxan xasingitan sina

xe siak. 38 E naseꞌ ta mataa a pifeyaas a bolo sina e usiau, i taa piauta vepen la palou ina rabuna siak.39 Nane aava lalamon vulai xena taofatateak a toyan sina, i taa pife waanlana toyan tuuna. Taasaxa nane aavalamon fepalauan a toyan sina senasoi taxa namkai sega, i taa siak a toyantuuna xe vulai.

A Piran I Taa Fasepirigus A Rabuna40 “Nane aava kas a lifu sina xe

simi, a kase vaxa xe siak e nane aavakas a lifu sina xe siak, a kase xe sinaPiran aava fengau. 41 Nane aava kasa lifu sina xe sina mataa ina kuusfatuxai senaso a taraxali a vepen sina,i taa siak a sepirigus malaan senamataa ina kuus fatuxai aave. E naneaava kas a lifu sina xe sina saxa aavausi fatak a vubuxanan sina Piran, itaa siak a sepirigus malaan sena saxaaave. 42 E tamo saxa taa tavai a mataapalau ti la palou ina mu rabuna siakpana raarum marafut senaso a usiau,a sepirigus sina i taa pife malit.”

11A Mu Fefeng Si Jon Ina Fasufan Ri

Savat Si Yesus1 Layaan na Yesus a fapiti xapin

a mu rabuna sangafilu saxa panataragua sina, a taꞌulan a bina pave efalet xena fepitaa e kuusan fasavat aLagasai Roxo la maana bina pe Galili.

2 Layaan na Jon ina Fasufan pe labina ina vipisan, a langai pana maanamo na Krais taxa vile, a feng a saxanofefeng sina xe sina. 3 E ri fe fin naYesus, “Xuus nemaam, nano, no saxaaava na Jon a kuus o i taa savat omaam taa waan bang a xasafuna?”

4 E na Yesus a sui nari, “Ulaa xe siJon e xuuse pana so ta mo mi fo lan-gaie e xalume: 5 a mu rabuna aava ritamupiif ri kaalum fulaa; amu rabunaaava ri tamu maalapen ri sangas; nariaava tari tamu tapak ri roxo paaliu.Nari aava ri tamu vaang, ri langai.Nari aava ri tamu maat ri to faꞌulaa ea mu valagof ri taxa langai a LagasaiRoxo. 6 Nari aava namkaian siri segapife milung, ri taxa faamamaas.”

Matiu 11:7 16 Matiu 11:277 La fena faletan sina mu fefeng si

Jon na Yesus a ferawai xe sina malilase Jon, “Layaan mi falet xe si Jonpe la xobingil, mi lamon o mi taaxalum a so? A yi i taxa lep la reref?8 Mi falet xena xalum a so? A mataapana marapi roxo malaan sena paa-mua king? Piau, a rabuna aava ri falaka marapi malaan ri fuuna taagul latang lifu sina king! 9Xuusau, no faletxena xalum a so? A mataa ina kuusfatuxai, bo? Tuuna paaliu, mi xalumamataa ina kuus fatuxai taasaxa nanea matalava sena mu rabuna ina kuusfatuxai xapiak. 10 Lana XakalayanTaap a Piran a ferawai pa Jon layaana kuus:‘Ne taa feng a fefeng siak xena lisan a

lagasai paamuin nano e nane itaa faigotan a salan xaanum.’Mlk 3:1

11 “Tuuna, ne xuus nami o na Jon inaFasufan amatalava senꞌ tamataa aavataxa to. Taasaxa nane aava mataapalau la palou ina rabuna sina Pirana matalava se Jon. 12 Ti la yaan naJon ina Fasufan a kuusan fasavat alagasai sina, fefexaxaas a yaan aan-abeꞌ a maana rabuna aava ri baiana Piran, ri taxa faisok faagut xenativotanaana savatan sina fatataganansina. 13 Paamuina yaan si Jon, amu vuputkai si Moses e mu rabunaina kuus fatuxai ri ferawai pana yaanlayaan a Piran i taa fasavat a fatata-ganan sina. 14 E tamo mi buk namkaisena lagasai siri o piau, na Jon ve naIlaija aava ri fo kuus o i taa savat.15 Langai, tamo a tangami a talakas.

16 “A mu rabuna ti tanin, rimalaan sena so? Ne taa ferawaiseri malaafaa? Ri malaan sena murafulak aava ri nai la bina ina faasot.Saxa parafulak ri xukulai xe sinasaxanofuna17 ‘Maam piif a tungaal ina faama-

maasan taasaxa mi pife tia!Maam tangiis a mamaat enami, mi pife taangiis.’

18 Layaan na Jon a savat, nane falfaale pife num a raarum ina xalana waine a mu rabuna ri kuus o a masalai fovawe. 19 Layaan a Natuna Mataa a

savat, nane xo a fangan e num e murabuna ri kuus, ‘Kaalum! nane fanganvulai e num temasaat e fesing sinamurabuna ina siak taakis e xasanofunaaava ri bilai fasaat.’ Taasaxa mi taatexaas sena texaasan tuuna layaanmixalum a malangiis ina.”

A Rabuna Lana Saxano Bina Ri PifePuk Tapin Nari Xa Xasena Vilaana SaatSiri

Lk 10:13-1520 A mu rabuna lana maana bina

aava na Yesus fo vil a maana mofaꞌipul lana, ri pife puk tapin narixa xasena vilaana saat siri e nanebaras faagutan nari sena. 21-22 Nanekuus, “Kaari, nami mu Korasin emu Betsaida, senaso a fakasanamaannami i taa saat paaliu sena mu Taire mu Saidan senaso tamo a maanamo faꞌipul aava mi fo xalume, ri fosavat pe la ro bina Tair e Saidan, a murabuna saat pave ri tafo falak amarapimaxata e tapalan a vebit ina fata laputuri xena faxaalit o ri fo puk tapinnari xa xasena vilaana saat siri. 23 Enami mu Kapanam mi faatulan namixa emi lamon o amu rabuna pe la xu-navata vaxa ri taxa faatulan nami, bo?Piau, a Piran i taa tapin fasivi namixe la bina ina fakasanaman vulai. Etamo a maana mo faꞌipul aava mi foxalume, ri fo savat pe la bina Sodom,tanin nari tafo waan lunai. 24Ne xuustuunei nami o la yaan ina tiisan lava afakasanamaan nami i taa molava serimu Sodom.”

Na Yesus A Fin A Rabuna O Ri TaaMaa Savat Sina Xena Fangaafus

Lk 10:21,2225 La yaan aave na Yesus a kuus,

“Tamaang, nano, no Memai inaxavala e xunavata xapiak e ne kuusfaasiroxo xe siim senaso no fo funa maana mo xasena rabuna panatexaasan e masaman taasaxa no fofaxalit famatavas a mu rabuna palaupana maana mo aanabeꞌ. 26 Tuunapaaliu, Tamaang, no vubuk rao i taasavat malaan e no faamamaas pana.27Na Tamaang fo tavaiau pana maanamo xapiak. Pi ta mataa a texaas seNatuna, na Tamana sang mon, e pi tamataa a texaas se Tamana, na Natuna

Matiu 11:28 17 Matiu 12:20e nari aava na Natuna a siak fati narixena texaas sena.

28 “Filimaan xe siak nami aava mimaare pana yaasaana maana lagafane ne taa fafangaafus nami. 29Turoxo onenia, ne taa paamuian nano e taaretaa fepaꞌusan a lagafan siim e ne taafapiti nano. Senaso ne fuuna lo usia vilaana mam e ne pife xalum fasivita mataa. Layaan no waan lapaanatateaxan iga no fexaxaas sena fan-gaafus. 30 Senaso ne taa paamuiannano lana salan aava pife lagaf xenausiaana e a so ta mo ne tavai nanopana xena yaasaana a pife matafantemasaat sema.”

12AMu Ferasi Ri Gel Tifi Na Yesus Sena

Yaan Ina Fangaafusan Sina Mu JudaMk 2:23-28; Lk 6:1-5

1 La yaan aave na Yesus taxa sangasfalet lana saxa uma ‘wiit’ e a yaanaave a Yaan ina Fangaafusan sina muJuda. A mu fefeng sina ri lagai e rivuak a putuna ‘wiit’ e ri ngan a mukam ina. 2 Layaan a mu Ferasi rixalume, ri kuus xe si Yesus, “Kaalum,a mu fefeng siim ri taxa kawaasana vuputkai sitaara senaso a vuputkaisitaara a kuus votan a faisok la Yaanina Fangaafusan.”

3 E nane sui nari, “Tuuna, mi fo katlana Xakalayan Taap sena so ta mona Devit fo vile layaan nane, xuvulpana rabuna sina, ri lagai, bo? 4Nanexo a laak xe la lifu marapi ina lotusina Piran e siak a bret ina tatavaixana Piran e nari, ri ngane naapalaana vuputkai a kuus votan nari senabret aave, senaso a fanganan sina mupriis sang mon. 5 E tuuna, mi fo katlana vuputkai si Moses o a maanaYaan ina Fangaafusan, a mu priis lanatang lifu lotu sina Piran vaxa ri fuunakawaasan a vuputkai sena faisok siritaasaxa ri pife vupuno, bo? 6Ne xuusnami o a saxa aava molava sena tanglifu lotu taxa waan. 7 A XakalayanTaap a kuus, ‘Ne vubuxan a vilaanaina mamaaluxan e pife vilaana inatatavai pana mu tiir.’ Tamo mi tex-aas tuuna sena malasuf ina ferawaian

aanabeꞌ mi taa pife xali a rabuna aavari pife vupuno pana vupuno. 8 Senasonane aava Natuna Mataa, nane ve aMemai ina Yaan ina Fangaafusan.”

A Mataa Mana MaatMk 3:1-6; Lk 6:6-11

9 Na Yesus a taꞌulan a bina pave elaak lana lifu ina faxuvulan siri 10 epave a mataa mana maat taxa waan.Saxano rabuna ri buk bit tifi na Yesuspanꞌ ta vilaana saat e voxo ri fine, “Itaxa tisui a vuputkai sitaara xena vilfaroxoi a mataa la Yaan ina Fangaafu-san, bo?”

11 E na Yesus a sui nari, “Tamo saxala palou imi a toxan a sipsip saxamon e a poxo du lana vaaꞌul molavala Yaan ina Fangaafusan, tuuna i taayuuf falaxe ti lana vaaꞌul, bo? 12 Ea mataa a molava paaliu sena sipsip.E voxo a vuputkai sitaara a turoxo otaara taa xavang a mataa la Yaan inaFangaafusan.”

13 E mui a kuus xe sina mataa manamaat, “Talangaian a maam.” E nanetalangaiane e fo roxo, malaan senaxasa mana. 14 E a mu Ferasi ri falete ri fexuus kasam o ri taa punuxemalaafaa.

A Piran A Siak Fati Na Yesus XenaSisiak Sina

15 Na Yesus a texaas sena lamonansiri e voxo taꞌulan a bina aave. Amaana rabuna xaves ri falet xuvulpana e nane xo a vil faroxoi narixapiak aava ri giis 16 e a pebukannari o ri taa pife xuus fatexaas a sax-anofuna pana. 17 A kuus malaan taloferawaian sina Piran la ngusu Aisaia,a mataa ina kuus fatuxai, i taa savat lamatavas:18 “Kaalum, ne fo siak fati a mataa

aanabeꞌ xena sisiak siak. Nevubuxan xasingite e ne faa-mamaas pana. Ne taa fabasepana Vovau siak e i taa xuusa mu rabuna xapiak pana vi-laana ina tiisan tuuna. 19 Itaa pife fegagelai o xukulaifaagut e i taa pife sangas lasalan xena ti ferawai. 20 I taapife vuak a yi aava tamaalune i taa pife famaat a fata aava

Matiu 12:21 18 Matiu 12:42pife rangat faagut, fefexaxaasa yaan a vilaana ina tiisan tu-una i taa onam a saatan. 21 Ea mu rabuna xapiak ri taa la-mon fanei a maana mo aave laisina.” Ais 42:1-4

Na Yesus Nare BilsibulMk 2:23-27; Lk 11:17-22

22 E bak saxano rabuna ri lisan amataa xe si Yesus. A mataa aave apiif e po senaso a masalai fo vawe. NaYesus a vil faroxoie e nane fexaxaassena kaalum e ferawai fulaa. 23 Amalila ri ipul panamaanamonaYesusfo vile. E ri fefiai, “Naak nane ve naNatu Devit, bo?”

24Layaan amuFerasi ri langai pana,ri sui nari, “Nane taxa gei tapin a mumasalai senaso a faisok lapaana gutansina paamua siri, na Bilsibul.”

25 Na Yesus a texaas sena lamonansiri e a kuus xe siri, “A bina lava aavafepatoxanan xena fevisanaan nari, itaa kawaasanan. A bina modak omatafetama aava fepatoxanan xenafevisanaannari i taa pifewaan. 26Emikuus o nenia, ne taxa gei tapin a mumasalai lapaana gutan si Setan e voxoa fatataganan sina a fepatoxanan e itaa waan malaafaa? 27 E tamo ne geitapin a mu masalai lapaana gutan siBilsibul, a mu rabuna simi ri gei tapinnari lapaana gutan siseꞌ? Lavaxa,a faisok siri i taa faxaalit o a gelansimi xulok pife tuuna. 28 Tuuna, pifetateaxan i Bilsibul taasaxa Vovau sinaPiran aava tavaiau pana gutan xenagei tapin a mu masalai. E a mo aan-abeꞌ a faxaalit tuuna o a fatataganansina Piran fo savat xo.

29 “Pi ta mataa i taa laak lana lifusina mataa tateak e fe fenou a maanamo sina tamo a pife bugut paamuine.Emui i taa siak tapin amaanamo sina.

30 “Naseꞌ ta mataa pife tigina xu-vul paga, nane taxa gilisau. Naseꞌta mataa pife xavangau pana faxu-vulaana rabuna siak, i taxa tapalannari. 31 E voxo ne xuus nami o aPiran xo i taa lamon tapin a maanavilaana saat sina rabuna e maana mosaat aava ri ferawai xasena taasaxa itaa pife lamon tapin a faasaalan sinꞌ

ta mataa aava ferawai fasaat xasenaVovau Xaradak sina. 32Naseꞌ ta mataaa ferawai fasaat sena Natuna Mataa, aPiran taa lamon tapine taasaxa naseꞌta mataa aava ferawai fasaat xasenaVovau Xaradak, i taa pife lamon tap-inan, la yaan aanabeꞌ e la mu yaan itaa savat.

33 “Tamo wai a tateak mi taa siak axalana roxo taasaxa tamo wai a mal-mal e saat a xalana vaxa i taa saat. Mitaa taraxali a so ta buk wai mi toxanesena xalana. 34 Nami mu lamavaang,mi pife fexaxaas sena ferawai panamo roxo senaso mi rabuna saat. Aso ta lamonan a fabas a xunus imi itaa savat la matavas layaan mi fer-awai. 35A mataa roxo a lisan a maanaroxoyan ti la faxuvulan ina maanaroxoyan sina. A mataa saat a lisana maana mo mosaat ti la faxuvulanina maana mo mosaat sina. 36 Nexuus nami, lana yaan ina tiisan a murabuna xapiak ri taa tigina la nonaPiran xena gel votai sena maana mi-raxana ferawaian saat xapiak. 37 E aPiran xa i taa xali nami pana vupunoo piau, sena ferawaian simi.”

Na Yesus A Bai Vil A Mo FaꞌipulLk 11:29-32

38 E mui saxano rabuna ina fepi-taa pana vuputkai xuvul pana saxanoFerasi ri ferawai e ri kuus, “Mataa inaFepitaa, maamvubuk o no taa vil amofaꞌipul.”

39 Taasaxa nane sui nari, “Nami vemi mu rabuna saat e mi langai pesalaisena Piran taasaxa mi buk xalum amo faꞌipul. Piau! Mi taa xalum afakalimaanan i Jona aava mataa inakuus fatuxai. 40 Na Jona waan laxuna tang din pana yaan talatul xurule malaan se Jona a Natuna Mataa itaa waan la bina mamaat pana yaantalatul xurul. 41 La yaan ina tiisana mu rabuna ti Niniveꞌ ri taa tiginae gel tifi nami senaso nari, ri puktapin nari xa xasena vilaana saat sirilayaan ri langai a lagasai si Jona. Ene xuus nami, naboxo, a saxa aavamolava se Jona taxa waan. 42 E lanayaan naang, a Paamua Tefin ti Siba itaa tigina e gel tifi nami senaso nanetaꞌulan a bina sina e falet lasuun xena

Matiu 12:43 19 Matiu 13:15langai a ferawaian sina Paamua King,na Solomon aava toxan a texaasane masaman molava e tuuna ne xuusnami o a saxa aavamolava se Solomontaxa waan.

A Vovau Saat A Seng A Lifu FaꞌuiLk 11:24-26

43 “Tamo a vovau saat i taa taꞌulana mataa, i taa sou? I taa falet xolaila xobingil xena sengaana bina inafangaafus, taasaxa piau. 44 E muia ilisai, ‘Naak ne taa ulaa xe la lifusiak.’ A ulaa e xalume ri fo gone evil faroxoie taasaxa lana gof. 45 Nanefe xel a maana vovau pisiguak aava risaat paaliu sena e nari xapiak ri maataagul pave. A waanan sina mataaaave a saat paaliu sena waanan sinapaamua. E i taa savat malaan senamu rabuna saat ti tanin. A waanansiri i taa pemamosaat sena waanan tipaamua.”

Na Nina Yesus Xuvul Pana Mu TinaRi Savat Sina

Mk 3:31-35; Lk 8:19-2146Na Yesus taxa ferawai xe sina mu

rabuna aave lunai e na ninana xuvulpana mu tina ri maa savat. Ri tiginalamalei e ri kuus o ri buk ferawaixuvul pana. 47 Saxa la palou iri a xuusna Yesus, “Kaalum, na ninaam e mutiam ri taxa waan lamalei e ri buk raori taa ferawai xuvul pama.”

48 E na Yesus a suie, “Naseꞌ na ni-naang? E naseꞌ a mu tiak?” 49 Mui atalangai xe sina mu rabuna sina e akuus, “Kaalum! na ninaang e mu tiakri taxa waan nabeꞌ. 50 Naseꞌ ta mataaa usi fatak a vubuxanan si Tamaangla xunavata, nane ve a tiak e vasaake ninaang.”

13A Ferawaian Paap Sena Mataa

TataraꞌumaMk 4:1-12; Lk 8:4-10; 10:23,24

1 La yaan naang, na Yesus a taꞌu-lan a lifu aave e fe nai la vanganaLaman Galili xena fepitaa. 2 Nanexawas xuluna xaati senaso a malila riti fakaliuane xena langai sina. Nanenai la xaati e mu rabuna ri tigina lagun. 3 Nane fapiti nari pana maana

mo xaves e xavang famasam naripana maana ferawaian paap. Nanekuus, “Saxa yaan a mataa tataraꞌumaa falet la uma sina xena tapalan amu kam. 4 E layaan i taxa tapalan amu kam, saxano kam ri poxo la salane mu maanu ri maa ngan xapine.5Saxanofuna ri poxo lapi la bina faat epiau ta xavala xaves. E a mu kam aaveri boak fataapus. 6 Taasaxa layaan angaas a savat fulaa, a nuk amaanamoxurul e ri femaiyang senaso a xareiiri pife fexaxaas. 7 Saxanofuna fulaari poxo la xavala xuvul pana kam inayeis tuturuk. E mu tuturuk aave riboak fataapus e a kam ina ‘wiit’ pifefexaxaas sena faꞌoname. 8 Taasaxasaxano kam ri poxo la xavala roxo e rifasavat amu kamxaves: saxanofuna akam xaves e saxanofuna a kam xavespaaliu.” 9 E na Yesus a kuus, “Langai,tamo a tangami a talakas.”

10 E mui a mu fefeng sina ri fe waanla tana e ri fine, “Senasou no fuuna loferawai paap xe sina mu rabuna?”

11 E na Yesus a sui nari, “A Piranfo tavai nami pana masaman sena mofufunai ina fatataganan sina, taasaxaxe siri, piau. 12A mo aanabeꞌ a tuuna,senaso amataa aava toxan amasamani taa toxan a masaman molava. E amasaman sina i taa fexaxaas sena e itaa pesasoliu. E nane aava piau ta mo,a so ta mo modak aava nane toxane itaa siak tapinan. 13Nabeꞌ ve a fufunaferawaian paap siak:‘Ri kaalum taasaxa ri pife taraxali a

so ta mo ri taxa xalume. Eri langai a maana vapaling rilaak la tangari taasaxa ri bailangai e ri pife masam.’ Isi 12:2

14 E voxo a kuus fatuxaian si Aisaia aferawai seri malaan:‘A mu rabuna aanabeꞌ ri taa langai

taasaxa ri taa pife masam, ritaa kaalum taasaxa ri taa pifetaraxali

a so ta mo ri taxa xalume15 senaso a lamonan siri a sopat e ri

pife fexaxaas sena siak a tex-aasan.

Ri vil votan a tangari talo ri taapife langai e ri xafut a mataritalo ri taa pife kaalum.

Matiu 13:16 20 Matiu 13:33Tamo ri pife vil malaane

ri tamaa kaalum panamatari, langai pana tan-gari e masam la xunus irie puk a vilaana siri e netaa vil faroxoi nari.’ Ais6:9,10

16 “Taasaxa waanan simi a roxo paaliusenaso a Piran fo tiuan a roxoyansina xulumi. E a matami ri kaalumfamatavas e tangami ri langai panamasaman. 17A tuuna, ne xuus nami omu rabuna ina kuus fatuxai e maanarabuna sina Piran ti kavai, ri bukxalumamaanamomi xalume e langaia maana mo mi langaie, taasaxa piau.

Na Yesus A Kuus Famatavas PanaMalasuf Ina Ferawaian Paap Sena MataaTataraꞌuma

Mk 4:13-20; Lk 8:11-1518 “Langai xo e masam sena mala-

suf ina ferawaian paap sena mataatataraꞌuma. 19 Nari aava ri langaia lagasai ina fatataganan sina Pi-ran taasaxa ri pife masam xapine, rimalaan sena mu kam aava ri poxo lasalan. Na Setan, a Mataa Saat, maasavat e pagas tapin a lagasai aave tilana xunus iri. 20 E nari aava ri taoa lagasai pana faamamaasan layaan rilangaie, ri malaan sena mu kam aavari poxo la bina faat. 21 Taasaxa a laga-sai aave pife waan fatateak la xunusiri e ri usi famodaxe mon. Layaana lagafan o vil penganan a savat latoyan siri senaso ri namkai sena la-gasai aave, ri taꞌulan fatapusane. 22 Enari aava ri langai a lagasai aanabeꞌ rimalaan sena mu kam aava ri poxo lapalou ina mu yeis tuturuk. Taasaxari lamon faaxaves panamaanamo inatoyan siri e ri vubuxan temasaatana faat e maana mo ri taa maraanee mu vilaana aanabeꞌ ri kawaasan alagasai aave talo i taa pife fasavat avilaana roxo. 23 E nari aava ri langai alagasai aavepanamasaman, rimalaansena mu kam aava mataa tataraꞌumatapalane la xavala roxo. Ri taa fasavata maana faisok roxomalaan sena kamaava fuaa pana mu kam xaves e xavespaaliu.”

A Ferawaian Paap Pana Mu Latan

24 Na Yesus a xuus nari pana xasaferawaian paap fulaa: “A fatataganansina Piran a malaanabeꞌ. A mataatataraꞌuma a tapalan amukamroxo lauma lava sina. 25 Saxa vung xo layaana mu rabuna ri taxa matef, a xaiyaassina mataa aave maa savat xena xapisa latan la palou ina kam roxo e faletfaapalau. 26 Layaan a mu kam ri boake fuaa, a latan vaxa a boak e fuaa.

27 “E a mu sisiak sina mataa aave rimaa savat sina e ri fine, ‘Matalava, noxapis a uma lava siim pana kam roxo.A latan a savat ti faa?’

28 “E nane sui nari, ‘Saxa xaiyaassiak fo vile.’ E ri fine, ‘No vubuk raomaam taa fe put tapin a latan aave?’

29 “Taasaxa a sui nari, ‘Piau, layaanmi put a latan mi tamaa put a kamroxo aava fo boak vaxa. 30 Taꞌulan akam roxo e a latan xena savat faxuvulfefexaxaas a yaan ina faxuvulaana.E lana yaan aave ne taa xuus a murabuna ina faisok siak o ri taa puttapin a latan paamua e pis faxuvulexena farame, e mui ri taa faxuvula kam ina ‘wiit’ e faneie la lifu inafawaanaana fanganan.”

A Ferawaian Paap Pana Kam ModakAava Ri Xalie Pana Mastaat

Mk 4:30-3231 Na Yesus a xuus nari pana fer-

awaian paap fulaa: “A fatataganansina Piran a malaan sena kam inamastaat aavamataa a siaxe e fe xapisela uma sina. 32A kam ina wai mastaata pemamodak sena xasano buk kamtaasaxa layaan fo boak a pemolavasena maana buk latan e fasavat a waitalo mu maanu ri maa vesan a musinga siri la raxana.”

A Ferawaian Paap Sena Yiis AavaFasul A Flaua

Lk 13:18-2133 Na Yesus a xuus nari pana fer-

awaian paap fulaa laa: “E a fatata-ganan sina Piran a malaan sena yiisaava tefin a siaxe e salate pana flaualana bi titifai talatul fefexaxaas a flauaxurul fesul.”

A Fufuna Mu Ferawaian Paap SiYesus

Mk 4:33-34

Matiu 13:34 21 Matiu 13:5534 Na Yesus a ferawai paap xe

siri xena xuus nari pana maana moxapiak aanabeꞌ. Nane pife ferawaixe siri pana piau ta ferawaian paap.35 A savat malaan xena faxalit a moaavamataa ina kuus fatuxai fo ferawaipana:“Layaan ne ferawai xe siri ne taa fer-

awai paap mon.Ne taa xuus nari pana maanamo

aava waan fufunaila tangpat ina maana mo

xapiak.” Yng 78:2Na Yesus A Kuusan Famatavas A

Malasuf Ina Ferawaian Paap Pana Latan36 Layaan na Yesus fo taꞌulan a

malila e fe laak la lifu, a mu fefengsina ri savat sina e ri kuus, “Xuusfamatavas nemaam pana malasuf inaferawaian paap sena latan la umalava.”

37 E na Yesus a sui nari, “A mataaaava tapalan a mu kam roxo la umasina, nane ve a Natuna Mataa. 38 Auma lava va xavala e a kam roxo vamurabuna aava ri waan la fatata- ganansina Piran. A latan va mu rabuna aavariwaan la fatataganan sinamataa saat39 e a xaiyaas aava xapis a latan, naneve na Setan. A yaan ina faxuvulan vea fataxapiak ina yaan e a mu rabunaina faisok lana faxuvulan aave va muangelo.

40 “E malaan sena latan a put tap-inan e faraman lana fata, lana yaanfataxapiak i taa malaan: 41 a NatunaMataa i taa feng a mu angelo sinae ri taa put tapin nari aava ri vilfamilung a rabuna e nari xapiak aavari vil a mo mosaat ti lana fatataganansina. 42 E ri taa tapin fasivi nari lanavaaꞌul pana fata lava e pave ri taataangiis faagut e faxakengatan a fari.43 E mui a rabuna fatak ri taa rarapakmalaan sena ngaas lana fatataganansi Tamari. Langai xo tamo tangami atalakas.

Ferawaian Paap Sena Fafanaian Fu-funai

44 “A fatataganan sina Piran amalaan sena fafanaian roxo paaliuaava funan la uma. Saxa mataa atingin a fafanaian aave e fun fulane.

Nane faamamaas paaliu e fe faasotpana maana mo xapiak sina xenamaraan a uma aave.

Ferawaian Paap Sena Saxa Xixiut‘Purl’ Aava Roxo

45 “E vaxa, a fatataganan sina Pirana malaan sena saxa mataa ina faasotaava i taxa seng a mu xixiut roxopaaliu aava ri xalie pana ‘purl’. 46 Elayaan a tingin a saxa aava roxo paaliumarasaxa, a fe faasot pana maanamo xapiak sina xena maraan a xixiutaave.

A Ferawaian Paap Sena Vana47 “E fulaa a fatataganan sina Pi-

ran a malaan sena saxano rabuna inafaadin aava ri tapin fasivi a vana siripe la laman e a maana buk din xavesri fai lana. 48 Layaan a vana siri a baspana din ri yuuf falaxe xe la gun e rimaa fepatoxan amu din. Amaana dinroxo ri fawaane lana mu bi e maanadin aava ri pife fexaxaas sena nganeri tapine. 49 I taa waan malaan lafataxapiak ina yaan. A mu angelo ritaa falet xolai xena fepatoxan a murabuna saat xasena mu rabuna fatak.50 E ri taa tapin nari xe lana vaaꞌulpana fata lava e pave ri taa taangiisfaagut e faxakengatan a fari.”

51 Na Yesus a fiai, “Mi fo masampana maana mo aanabeꞌ, bo?”

E ri suie, “Aang!”52 E a sui nari, “Lavaxa, a rabuna ina

fepitaa pana vuputkai aava ri fawaannari xa lapaana tateaxan ina fatata-ganan sina Piran, ri malaan senamataa tafuna lifu aava siak fasavat amaana mo faꞌui e maana mo xavai tilana nobina ina fawaanaana maanamo sina.”

A Mu Nasaret Ri Gigiran Na YesusMk 6:1-6

53 E layaan na Yesus fo taxapuspana mu ferawaian paap aanabeꞌ ataꞌulan a bina aave 54 e ulaa xe pe lafufubina sina. E fe lo fapiti nari lanamu lifu ina faxuvulan siri e nari aavari langaie, ri ipul sena e ri fiai, “Nanesiak a texaasanmolava faa? Nane vil amaana mo faꞌipul malaafaa? 55 Taaratexaas sena. Nane a lak sina mataaina vavesai. E na ninana, na Maria e

Matiu 13:56 22 Matiu 14:23mu tina ve na Jems, Yosep, Simon e naJuut 56emu vasaana vaxa ri taxawaaniau. Nane siak a texaasan e gutanaanabeꞌ ti faa?” 57 E voxo ri gigirane.Taasaxa na Yesus a xuus nari, “A murabuna la xasano bina ri taa suai senamataa ina kuus fatuxai taasaxa nari tila fufubina sina e la matafetama sina,piau.”

58E nane pife vil amaanamo faꞌipulpave senaso ri pife namkai sena.

14Na Herot A Patal Tapin A Putu Jon

Ina FasufanMk 6:14-29

1 Lana yaan aave na Herot taxa paa-muian a mu bina pe Galili e a langaipana maana mo na Yesus taxa vile 2 ea kuus xe sina mu rabuna faisok sina,“Nane toxan a gutan xena vil a maanamo faꞌipul senaso nane ve na Jon inaFasufan aava to faꞌulaa ti la maatan.”

3 Na Herot a lamon malaanabeꞌsenaso paamua nane fo xuus a murabuna sina o ri taa tao na Jon e pisfawaane la bina ina vipisan. Nane vilmalaane senaso a tamai si Herodiasaava naasa tina, na Filip. 4 E na Jonina Fasufan fo xuuse, “Pife roxo no taatamai si Herodias.” 5 Na Herot a bukpunuk na Jon taasaxa piau. A matautsenaso a mu Juda ri lamon o na Jon vea mataa ina kuus fatuxai.

6 Taasaxa layaan na Herot xo atoxan a matafanganai sena yaan inaluluuxan sina, nane punuxe. A savatmalaanabeꞌ: a lak tefin si Herodias atia faamamaas la matana rabuna pavee na Herot a faamamaas paaliu sait7 e nane kuus fanai xe sina malaan,“Ne kuus tuuna, ne taa tavai nanopana so ta mo no taa finau pana.”8 Na ninana lak a xuuse pana so tamo i taa fin na Herot pana, e nanekuus, “Tavaiau monabeꞌ mon, panaputu Jon ina Fasufan xuluna ‘plet’.”9Na Herot a kanamsaat, taasaxa nanefo kuus fanai lamatana rabunapave lamatafanganai e voxo a xuus a rabunafaisok sina o ri taa tavai a tefin aavepana vubuxanan sina. 10 E voxo afeng a rabuna sina e ri fe patal tapina putu Jon la bina ina vipisan. 11 E ri

lisanmaan a paat aave xuluna ‘plet’ etavai a lak tefin pana e nane lisane xesi ninana. 12Amu rabuna si Jon rimaayaas tapin a vipin sina e ri fe xaafane.E mui ri fe xuus na Yesus pana.

Na Yesus A Fafangan A Rabuna 5,000Mk 6:32-34; Lk 9:10-17; Jn 6:1-13

13 Layaan na Yesus a langai se Jon,nane xawas xuluna xaati e taꞌulan abina aave e fe paan xe la xobingil. Amu rabuna ri langai pana faletan sinae ri taꞌulan a mu bina siri e ri sangasusie. 14Layaan na Yesus a du ti xulunaxaati, nane xalum a malila molava ea muluk faagutan nari e a vil faroxoinari aava ri giis.

15 La leaaf a mu fefeng xo ri maasavat sina e ri xuuse, “Faasilak a ngaasi taa rul e piau ta bina ina maraanfanganan nabeꞌ. Feng tapin et naritalo ri taa laak la nu bina faasilak xenamaraan fanganan pari xa.”

16 Na Yesus a sui nari, “A roxo ritaa pife falet xolai, nami xa mi taafafangan nari.” 17 E ri suie, “Maamtoxan a fomirak bret pama e ro dinmon.”

18 E nane xuus nari, “Lisanmaane.”19E a xuus amu rabuna o ri taa nai suꞌlapia e nane tao a fomirak bret e ro dinaave e kaalum xe laaꞌui la xunavatae kuus faasiroxo xe sina Piran pana.Nane viak a mu bret e tavai a mufefeng sina pana e nari, ri tavai a murabuna pana. 20 E a mu rabuna xapiakri fangan e ri femaasi. E mui a mufefeng sina ri faxuvul a maana xavilina fanganan e ri tifi a maana bi titifaisangafilu saxa pana taragua pana. 21Axakatan inamu tomexaan aava ri fan-gan, a faasilak 5,000 e maana lutefinxuvul pana mu rafulak vaxa ri fangansait.

Na Yesus A Sangas Xuluna LamanMk 6:45-51; Jn 6:15-21

22 E mui na Yesus a xuus a mufefeng sina o ri taa xawas xuluna xaatipave e ri taa falet paamuine xe la xasapaxasing ina Laman Galili e nane xa afeng tapin a mu rabuna.

23 E layaan a mu rabuna ri fo falet,na Yesus sang mon a laak xuluna put

Matiu 14:24 23 Matiu 15:18xena fenung. E layaan a bina xosuk na Yesus sang mon taxa waan24 taasaxa a xaati aave taxa waan la-suun sena gun. A reref taxa fiit faagute a tof taxa pitai xuluri.

25 La paanen lolof na Yesus a sangaslaaꞌui xuluna laman e fe savat siri.26Layaan ri xalume i taxa sangasmaanxe siri laaꞌui xuluna laman, ri mataute ri xukulai faagut e ri kuus, “A ron-gan ve!”

27 E fataapus na Yesus a ferawai xesiri, “Fagut nami xa, muta mataut!Nenia move.” 28 E na Pita a kuus,“Memai, tamo nano fatak, xelau xesiim xuluna laman.”

29 E na Yesus a xuuse, “Man!” E naPita a taladu xuluna xaati e sangasetxe si Yesus xuluna laman. 30 Taasaxa,layaan a xalum a reref taxa fiit faagut,nane mataut faagut e tangpat panadu lana laman e a xukulai, “Memai,fakaxupau!”

31 E fataapus na Yesus a talangaixe sina e tao fatateaxe e a kuus, “Anamkaian siim a modak temasaat!Xenaso no lamon maranga?”

32 E nare xapiak re xawas xulunaxaati e a laman a mararol. 33 E muinari aava ri waan la xaati aave, rinangus na Yesus e ri kuus, “Tuuna,nano ve no Natuna Piran.”

Pe Genasaret Na Yesus A Vil FaroxoiA Mu Rabuna Aava Ri Giis

Mk 6:52-5634 Ri xaul patal a laman e ri fe ung

pe Genasaret. 35 E a mu rabuna paveri taraxali na Yesus. E voxo ri fenga rabuna xe la nu bina faasilak xenaxel faxuvul a mu rabuna aava ri giise lisanmaan nari xe si Yesus. 36 Rinunge o i taa turoxoian a rabuna giisxena tao mon a xasing ina marapi inavupungan sina e nari xapiak aava ritawe, ri roxo.

15A Mu Fepitaian Sina Mu Butaara Ti

KavaiMk 7:1-23

1 E mui saxano Ferasi e mu rabunaina fepitaa pana vuputkai ri falet xe siYesus ti Jerusalem e ri fine, 2 “Xenaso

amu fefeng siim ri langai pesalai senafepitaian sina mu butaara? Ri pife usia vilaana sitaara layaan rao ri fangane ri pife xamak a mari.”

3 E nane sui nari, “E xenaso milangai pesalai sena fefasaian sina Pi-ran xena usi fatak a fepitaian simixa? 4 Senaso a Piran a kuus, ‘Suaise ninami e tamami.’ E vaxa, ‘Naseꞌta mataa a fatatul a saat xulu ninanao tamana i taa punuxan.’ 5 Taasaxanami, mi kuus o tamomataa a toxan amo xena xavang na ninana o tamanapana taasaxa a xuus nare, ‘A so ta mone fexaxaas sena xavang nami pana,ne fo tatavai xe sina Piran pana xo,’6 i taa pife ‘suai se tamana’ pana. Evoxo mi taaluugan a fefasaian sinaPiran xena usi a fepitaian simi xa.7 Nami mu xalema maranga! A kuusfatuxaian si Aisaia a tuuna layaan aferawai semi malaan:8 ‘A mu rabuna aanabeꞌ ri suai sega

pana ferawaian siri montaasaxa la xunus iri ri lamonfepalau sega. 9 A lotu sirixe siak a mo palau senaso rifepitaa pana usiaana vuputkaisiri mon malaan sena muvuputkai siak.” Ais 29:13

10 Na Yesus a xel faxuvul a malila exuus nari, “Langai pana mo aanabeꞌe masame! 11 A mo aava mataa taanume o ngane i taa pife falalosaatela matana Piran, piau. Taasaxa, aferawaian aava savat ti la valana, i taafalalosaate la matana Piran.”

12Emui amu fefeng sina ri filimaanxe sina e ri kuus, “No texaas o a muFerasi ri baian a ferawaian siim, bo?”

13 E nane sui nari, “A so ta mo aavana Tamaang pe laaꞌui la xunavata pifexapise, i taa put tapinan. 14 Mutalamon faaxaves seri! Nari mu mata-lava aava ri malaan sena mataa piife layaan ri taa paamuian a xasafunaaava piif, nare xapiak re taa poxo lanavaaꞌul.”

15 Taasaxa na Pita a kuus, “Xuusfamatavas nemaam pana ferawaianpaap aanabeꞌ.”

16 E na Yesus a xuus nari, “Mi pifematavas lunai, bo? 17Mi pifemasame,bo? A so ta mo a laak la valana mataae du la xuna, i taa pesanan. 18Taasaxa

Matiu 15:19 24 Matiu 16:3so tamo amataa ferawai pana, a savatti la xunus ina e a maana mo aanabeꞌri falalosaat a mataa. 19 Senaso tila xunus ina, a maana lamonan saat,a ngaapunuxan, a femilungai senatamaian, a fenau, a kuus xakaavanganbit e a kuus penganaana isina mataa,ri savat. 20 A maana vilaana aanabeꞌri falalosaat a mataa. E voxo layaana mataa taa pife xamak a mana paa-muina fanganan, a pife falalosaate.”

Na Yesus A Vil Faroxoi A Lak TefinSina Tefin Ti Kenan

Mk 7:24-3021 Na Yesus a taꞌulan a bina aave e

falet xe pe la ro bina Tair e Saidan.22 E saxa tefin ti pave aava waan lanaparabuna ri xalie pana mu Kenan,maa savat sina e xukulai, “Matalava!Natu Devit, xavangau! A masalai fovao faagutan a lak tefin siak.”

23 Taasaxa na Yesus pife suie. A mufefeng sina ri maa seie, “Feng tapine!Nane taxa usi netaara e i taxa xukulaifaagut temasaat.”

24 E na Yesus a sui nari, “A Piranfo fengau xe sina mu rabuna ti Is-rael senaso ri malaan sena mu sipsipaava ri milung.” 25 Taasaxa tefin aavemaa bukaak e turung la kana e kuus,“Matalava, xavangau!”

26 E na Yesus a suie, “A pife roxoxena siak tapin a fanganan xana murafulak e tavai a mu piu pana.” 27 Enane suie, “A tuuna Memai, taasaxamu piu mon ri ngan a tamirak modakaava ri poxo la ivin sina mataa siri.”

28 E na Yesus a suie, “Nano, no tefinpana namkaian lava! A Piran i taatavai nano pana vubuxanan siim.” Elana yaan fatak aave a lak tefin sinamoxo a roxo.

Na Yesus A Vil Faroxoi A MaanaRabuna Pana Giisan

Mk 7:31-3729 Na Yesus a taꞌulan a bina pave

e sangas la itina Laman Galili. Alaak xulu put e nai suꞌ. 30 A malilamolava ri lisanmaan a mu maalapen,mu rabuna piif, rabuna pana mari okari tapil, mu po e maana xasanofunaxe si Yesus e fanei nari la kana e nanexo vil faroxoi nari xapiak. 31E amalila

aave ri ipul faagut layaan ri xaluma rabuna aava ri tamu po, ri taxaferawai; nari pana mari o kari tapilri roxo fulaa; a rabuna aava ri tamumaalapen, ri taxa sangas emu rabunaaava ri tamu piif, ri taxa kaalum. Enari xapiak ri faatulan a Piran sinamuIsrael.

Na Yesus A Fafangan A Mu Rabuna4,000

Mk 8:1-1032 E na Yesus a xel faxuvul a mu

fefeng sina e a kuus, “Ne muluk a murabuna aanabeꞌ senaso ri fo waan xu-vul paga pana yaan talatul e naboxori piau ta fanganan. Ne bai feng tapinnari pana ri lagai senaso ri tamaamaat la faletan siri.” 33 E mu fefengsina ri xuuse, “Taara taxa waan laxobingil e maam taa siak a bret fex-axaas seri xapiak faa?”

34 E na Yesus a fin nari, “Mi toxana bret talavisan?” E ri suie, “A bretpisiguak e nu din modak.”

35 E voxo na Yesus a fasei faagutana malila aave o ri taa nai suꞌ lapia. 36 Enane siak a bret pisiguak e nu din aavee kuus faasiroxo xe sina Piran pana. Aviak nari e tavai amu fefeng sina panae ri tavai a mu rabuna pana. 37 Narixapiak ri fangan e ri femaasi. E mui amu fefeng sina ri siak faxuvul amaanaxavil e ri tifi a bi titifai pisiguak pana.38 A mu tomexaan 4,000 ri fangan emaana lutefin e rafulak vaxa. 39 E muina Yesus a feng a mu rabuna xe la mulifu siri e xawas xuluna xaati e falet xepe Magadan.

16A Mu Ferasi Ri Fin Na Yesus O I Taa

Vil A Mo FaꞌipulMk 8:11-21

1 E mui saxano Ferasi xuvul panasaxano Sedusi ri savat si Yesus. Ri bukfamilunge e voxo ri fine o i taa vil amofaꞌipul xena faxalit nari o i taxa faisoklapaana tateaxan ina Piran.

2 E nane sui nari, “La leaaf layaana ngaas i rul mi kuus, ‘Mafu i taaroxo senaso a tavegof a vuung.’ 3 Ela paanen ‘I taa raafui tanin senaso a

Matiu 16:4 25 Matiu 16:25tavegof a vuung e suk’. Mi texaas senaso ta mo a tavegof taxa faxalit namipana, taasaxa mi pife fexaxaas senamasam famatavas pana maana fakali-maanan ri taxa savat monabeꞌ mon.4 Nami ve mi mu rabuna saat e milangai pesalai sina Piran taasaxa mibuk xalum a mo faꞌipul. Piau! Mi taaxalum a fakalimaanan i Jona mon.” Enane taꞌulan nari e falet patak.

A Yiis Sina Mu Ferasi E Mu Sedusi5 Layaan a mu fefeng sina ri falet

fatak xe la xasa paxasing ina raarumaave, ri maluf a bret. 6 E na Yesus akuus xe siri, “Faxatang! Kaalum votaisena yiis sina mu Ferasi e mu Sedusi.”

7 E a mu fefeng sina ri ferawai lapalou iri e ri kuus, “Naak nane kuusmalaan senaso maam pife lisanmaanta bret.”

8 Na Yesus a texaas sena ferawaiansiri e fin nari, “Senasou e mi taxaferawai o mi pife siak ta bret? Anamkaian simi a modak lunai. 9 Mipife masam lunai, bo? Mi fo maluf xoa yaan ne viak a fomirak bret pamaxena fafangan amu rabuna tomexaan5,000, bo? A bi titifai talavisan mi fofabase? 10 E mi lamon faꞌuli a bretpisiguak? A mu rabuna tomexaan4,000 ri fangan e fomaasi. E a bi titifaitalavisan mi fo fabase? 11 Senasoue mi pife masam o ne pife ferawaipana bret? Taasaxa faxatang faroxoinami xa xasena yiis sina mu Ferasi emu Sedusi.” 12 E mui ri masam o apife ferawai pana yiis ina fasul a flaua,taasaxa, a ferawai pana fepitaian sinamu Ferasi e mu Sedusi.

Na Pita Kuus Fasavat O Na Yesus VeA Mataa Failai Sina Piran

Mk 8:27-29; Lk 9:18-2013 Na Yesus a falet xe pe Sesaria

Filipai e pave a fin a mu fefeng sina,“A mu rabuna ri lamon o a NatunaMataa ve naseꞌ?” 14 Ri suie, “Sax-anofuna ri kuus o ‘na Jon ina Fasufan’e saxanofuna ri kuus o ‘Na Ilaija’ esaxanofuna laa ri kuus o ‘Na Jeramaiao saxa mataa patak ina kuus fatuxai.”

15 E na Yesus a fin nari, “E nami, mikuus malaafaa sega?” 16 Na Saimon

Pita a suie, “Nano ve a Mataa Failai, aNatuna Piran aava to vulai.”

17 E na Yesus a xuuse, “Saimon, nonatu Jona, no taa faamamaas senasopi ta mataa a fapiti nano pana tuu-nayan aanabeꞌ, piau. Na Tamaang pela xunavata, nane xa a xuus fatex-aas nano pana. 18 E ne xuus nano,Pita, nano ve no faat lava e layaanne xel faxuvul a mu rabuna aava ritaa namkai sega, nano ve no faat aavafufuna faxuvulan aave e a gutan inamaatan i taa pife faꞌonam a faxuvulanaave. 19Ne taa tavai nano pana xakaptalo a so ta mo no pis votane nabeꞌla xavala a Piran pe la xunavata, i taaturoxo pana. E a so ta mo no mulusenabeꞌ la xavala a Piran pe la xunavata,i taa turoxo pana vaxa.” 20 E na Yesusa pebukan a mu fefeng sina o ri mutakuus fasavat o nane ve a Mataa Failaisina Piran.

Na Yesus A Ferawai Pana MaasaxanE Maatan Aava Taa Savat Sina

Mk 8:31–9:1; Lk 9:22-2721 Ti lana yaan aave na Yesus a

tangpat pana xuus famatavasaanamufefeng sina o a Piran a vubuk raoi taa laak xe Jerusalem. E pave amu paamua priis, mu matalava e murabuna ina fepitaa pana vuputkai ritaa fasavat a maasaxan molava xu-luna. E ri taa xuus faagutan a rabunaori taa punuxe taasaxa la fatalatulaanayaan a Piran i taa fatatoi faꞌulie tila mamaat. 22 E na Pita a xele xela xasing xena barase sena ferawaiansina e a kuus, “Piau, amo aanabeꞌ i taapife savat siim, Memai.”

23 Na Yesus xo a tapuk e kuus xesi Pita, “Faapalau sega, Setan! Nano,no mo ina sopitaian siak. A Piran pifetavai nano pana lamonan siim, piau,ri savat sina mataa.”

24 E na Yesus a kuus xe sina mufefeng sina, “Naseꞌ ta mataa a bukusiau, i taa faaxolusan nane xa e i taayaas a bolo sina e i taa usiau. 25Naseꞌta mataa a lamon o a toyan sina amo molava i taa piau ta toyan tuuna.Taasaxa naseꞌ ta mataa a lamon o atoyan sina pife mo molava senaso avubuk usiau, nane xo i taa toxan a

Matiu 16:26 26 Matiu 17:22toyan tuuna paaliu. 26 Tamo mataataa siak a maana mo roxo aava waanla xavala taasaxa, a toyan tuuna sina amalit, amaanamo aave ri taa xavangemalaafaa? Piau, ri taa pife xavange.Piau tamo nane fexaxaas sena tatavaipana xena maraan faꞌuli a toyan sina.27Ne kuus malaanabeꞌ senaso faasilaka Natuna Mataa i taa savat. I taafilimaan lana miridingan sina Piranxuvul pana mu angelo sina. E mui, itaa fasepirigus a maana rabuna fex-axaas malaan sena vilaana siri. 28 Nexuus tuunei nami o saxanofuna lapalou imi ri taa pife maat lunai e ritaa xalum a Natuna Mataa taxa savatxuvul pana fatataganan sina.”

17A Puxaan Na YesusLk 9:28-36; Mk 9:2-13

1 A yaan pisaxa lumui na Yesus axel patak na Pita e ro fetinan Jemsnare Jon e a paamuian narutul xelaaꞌui paaliu la put e ri waan nari sangmon. 2 Layaan rutul taxa faalim, axakaaluman si Yesus a puk: a nonauina a lang malaan sena ngaas e amarapi sina a rarapak malaan senayaamit. 3E rutul ipulan naMoses nareIlaija re taxa ferawai xuvul pa Yesus.

4 E na Pita a kuus xe si Yesus,“Memai, a mo roxo taara taxa waannabeꞌ. Tamo no vubuxane ne taavesan a sawat talatul nabeꞌ, saxaxanum, saxa xa Moses e saxa xaIlaija.” 5 La fena ferawaian sina a vatararapak maa xafut nari e a ling ti lavata aave a ferawai malaan, “Nabeꞌve a lak siak aava ne vubuxan xas-ingite. Nane fuuna fafaamamaasau.Langaie!” 6 Layaan rutul langai aling aave rutul mataut temasaat erutul poxo turung xe lapi la xavala.7 Taasaxa na Yesus maa tao narutule a kuus, “Tamasiak, muta mataut.”8 E rutul saraak xe laaꞌui e xalum naYesus mon, pi ta mataa fulaa.

9Layaan ri taxa sivi ti xuluna put naYesus a xuus faagutan narutul, “Mutaxuus ta mataa pana xakaaluman aan-abeꞌ aava mutul fo xalume fefexaxaasa yaan a Piran i taa fatatoi faꞌuli a

Natuna Mataa ti la mamaat.” 10 E amu fefeng aave ri fine, “Senasou a murabuna ina fepitaa pana vuputkai rikuus o na Ilaija i taa filimaan paa-mua?”

11 E nane sui nari, “A tuuna, naIlaija i taa ulaamaan e i taa faigotana maana rabuna. 12 Taasaxa ne xuusnami o na Ilaija fo filimaan xo e a murabuna ri ngalngolane e ri vil a saatxe sina. E malaanabeꞌ ri taa vil a saatvaxa xe sina NatunaMataa.” 13E amufefeng ri masam o i taxa ferawai paapxe siri se Jon ina Fasufan.

Na Yesus A Vil Faroxoi A Lak Tomex-aan Pana Vovau Saat

Mk 9:14-28; Lk 9:37-4214 Layaan ri sivi ulaa xe sina malila,

saxa mataa maa savat si Yesus ebukaak la nona, 15enane kuus, “Mata-lava, muluk na natuk. Nane toxana giisan la putuna e fuuna gaga emaana yaan fuuna poxo xe lana fatao raarum. 16 E ne lisanmaane xesina mu fefeng siim taasaxa ri pifefexaxaas sena xavange.”

17 E na Yesus a suie, “Nami murabuna, mi pi namkai e mi milungvulai! Mi famaareau. Ne taa waan xu-vul pami pana yaan talavisan fulaa?Lisanmaan a lak xe siak.” 18Na Yesusa baras a vovau saat e a vovau saataave taꞌulan a lak aave emonabeꞌmonnane roxo fulaa.

19Emui, layaan pi ta rabuna fulaa ritaxa waan, a mu fefeng ri maa fin naYesus, “Senasou emaampife fexaxaassena gei tapin a vovau saat aave?”

20Enane sui nari, “Senaso anamka-ian simi pife fexaxaas. Ne kuus tu-una, tamo a namkaian simi a fexax-aas malaan sena fomirak kam ina waimastaat, mi taa kuus xe sina put aan-abeꞌ, ‘Talaput nabeꞌ e falet xe pave!’ ei taa falet. Piau tamomi pife fexaxaassena vile.” 21 [“Taasaxa a buk moaanabeꞌ i taa pife falet palau. Mi taafalfaal e fenung xena gei tapine.”]

Na Yesus A Ferawai Fulaa PanaMaatan Sina

22 Layaan amu fefeng riwaan xuvulpa Yesus pe Galili, na Yesus a xuusnari, “Faasilak, saxano rabuna ri taa

Matiu 17:23 27 Matiu 18:15pet lisan a Natuna Mataa xe sina murabuna aava 23 ri taa punuxe. Taasaxalamina yaan talatul a Piran i taa fata-toi faꞌulie ti la maatan.” E amu fefengri kanamsaat sena ferawaian sina.

Na Yesus A Ferawai PanaMaraanaana Taakis Ina Tang Lifu Lotu

24 Layaan na Yesus xuvul pana mufefeng sina ri savat pe Kapanam a murabuna ina siak taakis ina tang lifulotu ri maa savat si Pita e ri fine, “Amataa ina fepitaa simi, nane maraana taakis ina tang lifu lotu, bo?” 25 NaPita a sui nari, “A tuuna, nane fuunamaraane.”

Layaan na Pita a laak la lifu, naYesus a ferawai paamuine, “Saimon,no lamon malaafaa? Naseꞌ maraana taakis aava paamua ti la xavala aferawai pana? A mu rafulak sina omu topen?” 26 E na Pita a suie, “A mutopen.”

E na Yesus a xuuse, “Lavaxa, amu rafulak xo ri taa pife maraane.27 Taasaxa taara bai kawaasan awaanan sitaara xuvul pari. E voxo,falet xe la raarum e fadui a yeis inangaulaana din. A din mata aava nongaule, kas a valana e no taa tingin afaat xena maraan a taakis siak e siimsait. Lisan a faat aave xe siri xenamaraan a taakis sitaare.”

18Naseꞌ A Matalava Lana Fatataganan

Sina PiranMk 9:33-37; Lk 9:46-48

1 E lana yaan aave a mu fefeng rimaa fin na Yesus, “Naseꞌ a matalavalana fatataganan sina Piran?”

2 E na Yesus a xelmaan a saxa lak xesina e fatigineie la palou iri 3 e a kuus,“Ne xuus tuunei nami o tamo mi buklaak xe lana fatataganan sina Piran,mi taa xul a vilaana simi e mi lamonmalaan sena mu rafulak. 4Nane aavamatalava lana fatataganan sina Piran,i taa lamon fasivi nanexamalaan senalak aanabeꞌ.

5 “E naseꞌ ta mataa a kas a lifu sinaxe sina saxa aava namkai segamalaansena lak aanabeꞌ, nane i taxa kas a lifusina xe siak sait. 6 Taasaxa naseꞌ ta

mataa familung a saxa aava namkaisega malaan sena lak aanabeꞌ, a moroxo naak ri taa xiute pana faat lavapaaliu e tapin faxaraxe la bina tu pela laman.

7 “I taa pife falet faroxo pami murabuna la xavala senaso toxan a vala-man aava familungnami e kawaasan anamkaian simi! Amaanamo aave, vu-lai ri taa savat taasaxa i taa pife faletfaroxo panꞌ ta mataa aava familung axasa mataa! 8 Tamo a maam o kaama fasavat a vilaana saat la toyan siim,patal tapine; a mo roxo no taa laaklana toyan vulai pana maam o kaama malit sena toxanaana ro maam o rokaam e waan la bina ina fata i taxaraam vulai. 9 E tamo a mataam a fasa-vat a vilaana saat la toyan siim, xivaltapine. A mo roxo no taa laak lanatoyan vulai pana pamata saxa monsena toxanaana ro mataam e waan labina ina fata i taxa raam vulai.”

A Ferawaian Paap Sena Sipsip AavaMilung

Lk 15:4-710 E na Yesus a ferawai et, “Muta

lamon fasivi xulunꞌ ta saxa lak aavanamkai sega senaso ne xuus nami omu angelo pe la xunavata aava fax-atang nari, vulai ri fexaxaas sena sa-vat la nona Tamaang pave la xuna-vata, pari. 11 [Senaso a Natuna Mataaa savat xena fakaxup nari aava rimilung.]

12 “Mi lamon malaafaa? Tamomataa toxan a mu sipsip sangafilusangafilu e saxa milung, i taa vil a so?I taa taꞌulan a xasano sipsip aava taxawaan xuluna put xena fangan e i taafe seng a saxa aava fomilung, bo? 13Amataa ina faxatangaana sipsip aave afaamamaas sena mu sipsip aava taxawaan taasaxa ne xuus nami, i taa faa-mamaas paaliu layaan a tingin a saxaaava tamu milung. 14 E malaanabeꞌna Tamaang pe la xunavata a baian tasaxa inamu rafulak sina ri taamilung.

Taara Taa Xavang A Fetinan AavaFaasaal

15 “Layaan na tiam lana namkaiani taa vil a saat xe siim, falet xe sina e

Matiu 18:16 28 Matiu 18:35xuus famatavase pana faasaalan sina.Taasaxa, muta vile la matana rabuna,piau, vile la palou ime mon. Tamo alangai lavaxa, no fo vil faroxoi fulana fetuwaanan sime. 16 Taasaxa, tamoi taa pife langai siim, falet fulaa xesina xuvul panamataa saxa o taragua.Layaan no vil malaane no taxa usia xakalayan sina Piran e nare aavare falet xuvul pama re taa ferawaixakaavang pana maana mo aava nogel tifie pana. 17 E tamo nane taa pifelangai sire lavaxa, kuusane xe sinamurabuna lana lotu. E tamo nane bailangai siri lunai, bilai xe sina malaanseꞌ nane ve amataa ina siak taakis o taxasa mataa aava pife namkai.

18 “E voxo, ne xuus tuunei namixapiak o a so ta mo mi pis votanenabeꞌ la xavala, a Piran pe lana xu-navata i taa turoxo pana. E so ta momi muluse nabeꞌ la xavala, a Piran pela xunavata i taa turoxo pana vaxa.19 E ne xuus fulan nami, layaan naminabeꞌ la xavala, mi fenung turoxopana mo, na Tamaang pe la xunavata,i taa tamana vile. 20 Senaso layaana nutuvaat ri faxuvul lapaana isaak,nenia, ne waan xuvul pari.”

A Ferawaian Paap Sena Sisiak AavaPife Lamon Tapin A Vilaana Saat SinaXasafuna

21 E mui na Pita a falet xe si Yesuse fine, “Memai, tamo na tiak taxalo vil a saat sega, a yaan talavisanne taa lamon tapin a vilaana sina?Pisiguak?”

22 E na Yesus a suie, “Piau, pifeyaan pisiguak mon, taasaxa mu yaansangafilu pisiguak faapisiguak.

23 “Senaso a fatataganan sina Pirana malaan sena saxa piran king aavalamon o i taa kaalum pana faisoksina mu sisiak lava sina. 24 Layaana tangpat pana xalumaana, a rabunaina faisok sina ri lisanmaan a saxasisiak lava aava fo siak palou a maanafaat xaves paaliumarasaxa. 25A sisiakaave pife fexaxaas sena lisan faꞌulixapine e voxo a piran a kuus o ri taafaasot pana sisiak aave e pana tefin emu rafulak sina xuvul panamaanamo

sina xena fasoxul a faat aava nane fosiak paloue.

26 “E voxo a sisiak aave a poxotapiturung la xavala e nung a piran,‘Matalava, tavaiau pana yaan fulaa ene taa lisan faꞌuli a maana mo xapiaksiim.’ 27E a piran xo amuluxe e lamontapine e muluse sena sui faꞌuliaanafaat xaves aave.

28 “E mui a sisiak naang a xaluma saxa aava sisiak xuvul pana e nanevaxa fo siak palou a fomirak faatmodak mon sena sisiak aave. Taasaxaa sisiak naang a tao vingit a kolumanae a kuus, ‘Lisan faꞌuli a faat siak aavano fo siak paloue.’

29 “E a sisiak aanabeꞌ a poxo tapitu-rung la xavala e nunge, ‘Tavaiau panayaan fulaa e ne taa lisan faꞌuli amaanamo xapiak siim.’

30 “Taasaxa nane kuus, ‘Piau!’ e axuus faagutan a mu rabuna o ri taapise lana lifu ina vipisan fefexaxaasa yaan i taa lisan faꞌuli a maana moxapiak sina. 31 Layaan a xasano sisiakri xalum a so ta mo a savat ri kanam-saat e ri fe xuus fatexaas a mataapiran siri pana.

32 “E voxo a piran aave a xelmaana sisiak aava nane fo lamon tapine exuuse, ‘Nano, no sisiak saat. Nenia,ne lamon tapin a vilaana saat siime ne kuus o no taa pife lisan faꞌulia maana mo siak senaso no nungaupana. 33Nenia, ne muluk nano e voxoa mo roxo nano xo, no taa muluk asaxa aava faisok xuvul pama.’ 34 E apiran a marala faagut e a kuus, ‘Pis asisiak aave talo a rabuna ina faxatanga mu vipis ri taa sip pengane fefexax-aas a yaan i taa lisan faꞌuli amaanamoxapiak.”

35 E na Yesus a fataxapin axuuskuus aanabeꞌ malaan: “NaTamaang pe la xunavata, i taa bilaimalaan sena piran king aave xe simitamo mi pife lamon tapin tuunei avilaana saat sina mu timi.”

19Na Yesus A Fepitaa Pana Vilaana Ina

TamaianMk 10:1-12

Matiu 19:1 29 Matiu 19:221 Layaan na Yesus a fataxapin a

maana ferawaian aanabeꞌ a taꞌulana bina Galili e falet xe pe Judia laxasa paxasing ina Raarum Jordan. 2 Ea malila molava ri usie e nane vilfaroxoi nari pave.

3 Saxano Ferasi ri maa savat sinaxena tafange pana fiaian siri. Rifine, “A tuuna a vuputkai sitaara aturoxoian a mataa xena fataxapin atamaian sina xuvul pa naasana xenausi a so ta buk vubuxanan sina, bo?”

4 E na Yesus a sui nari, “Mi pife katlunaian a xakalayan sina Piran aavakuus o ti la tangpat a Piran inaVavesaia vesan a mu rabuna xapiak, nari mutomexaan e nari lutefin, bo? 5 E aPiran a kuus laa, ‘Sena fufuna aan-abeꞌ a mataa taa taꞌulan na tamanae na ninana e i taa fexuvulai xuvulpa naasana, e re taa savat vipin saxamon.’ 6 E voxo re pife rovaat taraguafulaa, piau, nare, re saxa mon. Piauta mataa i taa fepatoxan a rofelavaansenaso Piran fo faxuvul nare.”

7 E ri kuus xe sina, “Senasou e naMoses a turoxoian a mataa xena tavaina naasana pana lagasai ina fataxap-inaana tamaian sire e feng tapine?”

8 E na Yesus a sui nari, “Na Mosesa turoxoian nami xena fataxapinaanatamaian xuvul pa naasami senaso mifatavanat a lamonan simi e mi bailangai. Taasaxa ti la tangpat a pifemalaanabeꞌ. 9Ne xuus nami o layaana naasana mataa a waan fatak la tanae pife mati xuvul pana saxa mataapatak, tamo na lavana a fataxapina tamaian sire e tamai xuvul panasaxa tefin patak, i taxa milung panavilaana ina tamaian.”

10 A mu fefeng sina ri kuus xe sina,“Tamo a malaanabeꞌ la palou ina ro-felavaan naak a mo roxo re taa pifetamai.”

11 Taasaxa na Yesus a suie, “Pi tarabuna xapiak ri fexaxaas sena turoxopana fepitaian aanabeꞌ taasaxa nariaava Piran a kas a lamonan siri, ritaa tawe. 12 Ne taa kuus famatavas;a toxan a fufuna xaves sena mataaaava pife tamai: saxanofuna ri pifefexaxaas sena tamai ti lana luluuxansiri; saxanofuna ri pife fexaxaas senatamai senaso a rabuna ri patal tapin

nari e saxanofuna ri lamon faati ori taa pife tamai senaso ri buk sisiakfaroxo xe sina Piran. Tamo mi fexax-aas sena turoxo pana fepitaian aan-abeꞌ lavaxa, langaie.”

Na Yesus A Fenung Xe Sina PiranPana Mu Rafulak Modak

Mk 10:13-16; Lk 18:15-1713 Saxano rabuna ri lisan a rafulak

modak xe si Yesus talo i taa tao narie fenung xe sina Piran pari. Taasaxamu fefeng sina ri baras nari.

14 E na Yesus a kuus, “Turoxoiana mu rafulak xena filimaan xe siak,muta ti votan nari. Senaso a fatata-ganan sina Piran ve a nobina sinarabuna malaan sena mu rafulak aan-abeꞌ.” 15 E nane yot nari e fenung parie mui a taꞌulan a bina aave.

A Maana Fafanaian Xaves Ri TaaFakalaxoi Nami

Mk 10:17-30; Lk 18:18-3016 Saxa yaan a mataa faꞌui a fili-

maan xe si Yesus e fine, “Mataa inaFepitaa, a so ta mo roxo ne taa vilexena siak a toyan vulai?”

17 E na Yesus a suie, “Senasou e nofinau pana so ta mo a roxo? A Piransangmona roxo. No taa usi fatak amuvuputkai tamo no buk laak lana toyanvulai.”

18 E a mataa aave a fine, “A so tavuputkai?”

E na Yesus a suie, “Muta punukmataa; muta femilungai pana vilaanaina tamaian; muta fenau; muta bit tifita mataa; 19 suai se tamaam e ninaame vubuxan xasingit a xasano rabunamalaan seꞌ no vubuxan xasingit nanoxa.”

20Amataa faꞌui aave a kuus, “Ne fu-una usi fatak a maana vuputkai aave.A so ta mo fulaa ne taa vile?”

21 E na Yesus a xuuse, “Tamo novubuk usi fatak a vubuxanan sina Pi-ran no taa fe faasot pana maana mosiim e a faat ina, tatavai xe sina muvalagof pana e no taa toxan a maanafafanaian roxo pe la xunavata; e mui,maa usiau.”

22 Layaan a mataa faꞌui aave a lan-gaie, nane kanamsaat paaliu e faletpatak senaso a toxan a maana fafana-ian xaves.

Matiu 19:23 30 Matiu 20:1623 Na Yesus a kuus xe sina mu

fefeng sina, “Ne xuus tuunei nami,a mo lagaf paaliu sena mataa piranxena laak la fatataganan sina Piran.24A tuuna, a ‘kaamel’ aava tiir molavasena hos, a fexaxaas sena laak xe lanavalof ina niil paamuina mataa pirani taa laak xe lana fatataganan sinaPiran Tuuna.”

25 Layaan a mu fefeng ri langaie,ri ipul faagut e ri fine, “Naseꞌ taafakaxupan xena to vulai?”

26 Na Yesus a kaalum fatak xe sirie sui nari, “A mataa pife fexaxaassena vil a mo aanabeꞌ taasaxa Piran afexaxaas sena vil amaanamoxapiak.”

27 E na Pita a suie, “Kaalum, maamfo taꞌulan amaanamo xapiak xena usinano. Maam taa toxan a so ta mo?”

28 E na Yesus a xuuse, “A tuuna,lana yaan mui layaan a maana moxapiak i taa faꞌui, a Natuna Mataai taa nai lana malang la vepen inanai piranan sina. E nami aava mifuuna usiau, mi taa nai la mu venanaian roxo simi xena paamuian a mupabung sangafilu saxa pana taragua tiIsrael. 29E naseꞌ ta mataa aava taꞌulana mu tina o vasaana, tamana, ninanao rafulak, lifu o xavala xena usiau, itaa siak amaanamo xaves paaliu senamaana mo aave e vaxa a Piran i taatavaie pana toyan vulai. 30 Taasaxanari aava ri waan paamua naboxo, ritaa waan la fataxapiak e nari aavari waan la fataxapiak naboxo, ri taawaan paamua.”

20A Ferawaian Paap Sena Faisok La

Fatataganan Sina Piran1 E na Yesus taxa lo ferawai malaan:

“A Fatataganan sina Piran a malaan-abeꞌ. Saxa yaan a toxan a mataa piranaava taꞌulan a lifu sina la paanen lolofe fe xel a saxano rabuna xena faisok lauma wain sina. 2 Nane turoxo o i taamaraan a faisok siri pana mamareiaifatak aava saxa faat ‘silva’ pana yaansaxa e feng nari xena faisok la umasina.

3 “Faasilak la yaan inanumti, a faletfulaa xe la bina ina faasot e xaluma saxano rabuna ri taxa waan palau,

4 e a xuus nari, ‘Nami vaxa, mi faletxena faisok la uma siak e ne taa tavainami pana mamareiai aava roxo.’ 5 Eri falet.

“Fulaa, layaan a ngaas awaan laaꞌuie la yaan ina num ti la paanaas nanevil malaane. 6 E faasilak leaaf a faletfulaa xe la bina ina faasot e xaluma saxanofuna laa ri taxa nai palau.Nane fin nari, ‘Senasou mi taxa waanpalau la yaan xurul?’ 7 E ri suie, ‘Piauta mataa a maraan nemaam.’

“E nane kuus xe siri, ‘Lavaxa, namivaxa, mi fe faisok la uma siak.’

8 “Layaan a yaan ina maraan a murabuna ina faisok a savat a mataatafuna uma a xuus a paamua inafaisok, ‘Xel faxuvul a mu rabuna inafaisok e tavai nari panamamareiai inafaisok siri. Tangpat pari aava ri savatla fataxapiak e taxapus pari aava risavat la paanen lolof.’

9 “Nari aava ri tangpat faisok leaafnari saxa saxa, ri siak a faat ‘silva’ aavamamareiai roxo. 10 E layaan a rabunaaava ri tangpat faisok la paanen lolofri savat xena siak a mamareiai siri riilisai, o naak ri taa siak a mamareiaimolava taasaxa nari vaxa ri siak a faat‘silva’ saxa aava mamareiai roxo. 11Risiak a faat siri e ri fefinaasan a mataatafuna uma aava maraan nari. 12 Rikuus, ‘A mu rabuna aava ri savat leaafri fo faisok pana yaan modak mon enemaam, maam faisok a yaan xurullana ngaas lalagaf taasaxa no tavainari pana mamareiai a fexaxaas senamamareiai simaam.’

13 “Taasaxa mataa tafuna uma asui a saxa siri, ‘Langai ka fesing, nepife bit nano. No turoxo o no taafaisok a yaan saxa pana mamareiaifatak. 14 Naboxo, siak a mamareiaisiim e falet xe la lifu siim. Ne buktavai a mataa fataxapiak pana ma-mareiai roxo sait. 15 A roxo ne taausi a vubuxanan siak pana faat siak,bo? Naak nano, no taxa tarasui narisenaso nenia, ne mataa ina fetavai?”

16 E na Yesus a fataxapin a xu-uskuus aave malaanabeꞌ: “E voxoa mu rabuna aava ri waan la fa-taxapiak ri taa waan paamua e nariaava ri waan paamua ri taa waan lafataxapiak.”

Matiu 20:17 31 Matiu 21:4A Fatalatulaana Yaan Na Yesus A

Ferawai Pana Maatan SinaMk 10:32-34; Lk 18:31-33

17 Na Yesus xuvul pana mu yaamutsina ri taxa laak saa xe Jerusalem elayaan ri taxa sangas et na Yesus a xelfaxuvul nari xe sina e a ferawai xe sirimon. 18 A xuus nari, “Langaiau, taarataxa laak xe Jerusalem e pave a murabuna ri taa lisan a Natuna Mataa xesinamupaamua priis emu rabuna inafepitaa pana vuputkai. E nari xo ri taaturoxo pana punuxaana. 19 E ri taalisane xe sina mu rabuna aava ri pifeJuda e nari xo ri taa suaxane e inisepana yeis tuturuk e niil fataxutanexuluna bolo xena punuxe taasaxa lafatalatulaana yaan mui a Piran i taafatatoi faꞌulie ti la maatan.”

A Ninana Rm Fefeng Si Yesus ANunge Pana Saxa Mo

Mk 10:35-4520 E lana yaan aave a tefin si Sebedi

a filimaan xe si Yesus xuvul pana rolak tomexaan sina. Nane bukaak lanona rao i taa fine pana saxa mo.

21 E na Yesus xo a kuus xe sina, “Novubuxan a so?”

E nane suie, “Kuus fanai o layaanno taa piran king no taa fanei a rolak tomexaan siak la taam: saxa lapamuaan siim e saxa la paxaiya.”

22 Taasaxa na Yesus a sui a ro lakaave, “Me pife texaas sena so ta mome taxa finau pana. Name, me fexax-aas sena num lana lisa ina maasaxanaava ne taa nume, bo?” E re suie,“Maame fexaxaas.”

23 E na Yesus a xuus nare, “Tuuna,me taa num lana lisa siak taasaxanenia, ne pife fexaxaas sena siak fatinaseꞌ i taa nai la pamuaan e naseꞌ lapaxaiya siak. A ro naian aave a Piran,na Tamaang, fo faigotane xana rovaataava nane fo siak fati nare.”

24 Layaan a mu yaamut sangafiluri langai pana fenungan aanabeꞌ, rimarala faagut sere. 25 E na Yesus a xelfaxuvul nari e kuus, “Mi texaas, a mupiran king sinamu topen ri paamuiannari pana gutan e a mu paamua siriri toxan a tateaxan xapiak. 26Taasaxami taa pife bilai malaan la palou imi.Tamo saxa la palou imi a vubuk rao i

taa matalava simi lavaxa, i taa sisiaksimi xapiak. 27 E tamo saxa la palouimi a vubuk rao i taa tigina paamua,i taa waan fepalau e taa sisiak simi28 malaan sena Natuna Mataa aavapife filimaan talo a rabuna ri taa sisiakxe sina taasaxa, a filimaan xena sisiake xena tatavai pana toyan sina xenamulus tapin a maana rabuna xavesxasena vilaana saat siri.”

A RmMataa Piif Re Kaalum FulaaMk 10:46-52; Lk 18:35-43

29 Layaan na Yesus emu fefeng sinari taꞌulan na Jeriko a malila ri usie.30 E rovaat a matare piif re taxa nai laxasing ina salan e re langai o na Yesusi taxa sangas paaliu et nare e voxo rexukulai, “Memai, Natu Devit, muluknemaame!”

31 Saxanofuna la palou ina malilari baras nare e ri xuus nare o re taanai kasam. Taasaxa re xukulai faagutpaaliu laa, “Memai, NatuDevit, muluknemaame!”

32 E na Yesus a tigina e xel nare efin nare, “A so ta mo me vubuk rao netaa vile pame?” 33E re xuuse, “Memai,kas a matamaame talo maame taakaalum.”

34 Na Yesus a muluk nare e taoa matare e monabeꞌ mon re kaalumfulaa e re usie.

21A Maana Rabuna Ri Faamamaas

Layaan Na Yesus A Laak Xe JerusalemMk 11:1-10; Lk 19:29-38; Jn 12:12-15

1 Layaan na Yesus xuvul pana mufefeng sina ri filimaan faasilak la binaJerusalem ri savat pe la bina Betfasaava waan la Put Olif. E pave na Yesusa feng a ro fefeng sina 2 e xuus nare,“Falet paamuin nemaam xe lana binaaapave e me taa tingin a ‘donki’ tefinxuvul pana natuna. Ri fo pis a ‘donki’tefin aave. Muluse e lisanmaane xesiak. 3 Tamo ta mataa taa ferawai xesime pana, me taa xuuse, ‘A Memaia vubuxan nare’ e a mataa aave i taafeng nare xuvul pame.”

4 A mo aanabeꞌ a savat xena fax-alit famatavasaana ferawaian aavalokavai mupiis a Piran a kuus pana, langusuna mataa ina kuus fatuxai sina:

Matiu 21:5 32 Matiu 21:245 “Xuus amu rabuna la bina Jerusalem

pana, ‘Kaalum, a piran kingsimi i taxa filimaan xe simi!Nane a mataa mam e a faletxolai xuluna ‘donki’, tuunanane taxa nai laaꞌui xulunanatuna ‘donki’.” Skr 9:9

6 E a ro fefeng aave re fe vil amo aava na Yesus a xuus nare pana.7 Re lisanmaan a ‘donki’ aave xuvulpana natuna e re timin a marapi inavupungan sire xulure e na Yesus a nailaaꞌui xuluna. 8 A malila ri tapalan amarapi ina vupungan siri la salan esaxanofuna ri patal a maana raxanawai e ri tapalane la salan. 9 A malilaaava ri sangas paamuin na Yesus enari aava ri sangas lumui lamina rixukulai,

“Faatulan a Natu Devit. Apiran king aava savat la-paana isi Memai,

a naian sina a roxo paaliu.Taara xapiak taara kuus

faatulan a Piran senafakaaxupan sina.” Yng118:26

10 Layaan na Yesus a laak la binaJerusalem, a mu rabuna pave ri faa-mamaas faagut paaliu sena e ri fiai,“Nane ve naseꞌ?”

11 E a malila aava ri waan xuvul paYesus ri sui nari, “Nane ve na Yesusti la bina Nasaret pe Galili. Nane amataa ina kuus fatuxai aava Piran akuus fanai pana.”

Na Yesus A Xup Tapin A Mu RabunaIna Faasot Ti Pe La Lifu Lotu

Mk 11:15-18; Lk 19:45-4712 Na Yesus a laak xe pe la lifu

lotu e xup tapin nari aava ri faasotxuvul pari aava ri maraan a maanamo ina tatavai xe sina Piran. Nanepuk a maana ivin sina mu rabuna inaxulaana faat e a mu ivin siri aavari faasot pana vaalus. 13 Nane kuusxe siri, “Lana Xakalayan sina Pirana kuus, ‘Ri taa xali a lifu siak panalifu ina fenungan.’ Taasaxa nami, mitaxa bilai malaan sena lifu aanabeꞌ vea nobina ina fufunai sina mu rabunafafenau.”

14 A mu rabuna piif e nari aava karitapil ri savat xe sina lana lifu lotu

aave e nane vil faroxoi nari. 15 A mupaamua priis e mu rabuna ina fepitaapana vuputkai ri xalum a maana moroxo aava na Yesus taxa vile e layaanri langai a mu rafulak pe la lifu aaveri taxa xukulai malaan, ‘Kuus fati nanatu Devit!’ ri marala 16 e ri xuuse,“Nano, no langai pana ferawaian sinamu rafulak aanabeꞌ, bo?”

E na Yesus a sui nari, “Aang, nelangai nari. E nami, mi pife kat a moaanabeꞌ lana Xakalayan Taap?‘No fo fapiti a mu rafulak e mu popo

talo ri taa kuus faatulai fatak.”Yng 8:2

17 Na Yesus a taꞌulan nari e falet xela bina Betani xena matef.

Na Yesus A Kuus Fatutul A WaiXakaap

Mk 11:12-14,20-2418 A yaan mui la paanen lolof,

layaan i taxa ulaa xe la bina lava, nanelagai. 19 E nane xalum a wai xakaap laxasing ina salan e falet soxote taasaxapi ta xalana, a paxana mon. E nanekuus xe sina wai, “No taa pife fuaafulaa!” E a wai xakaap a maiyangfaꞌipul.

20 A mu fefeng sina ri ipul faagutlayaan ri xalume e ri fine, “A waixakaap a maiyang faꞌipul malaafaa?”

21 E na Yesus a sui nari, “Ne xuustuunei nami, tamo mi namkai e mimuta lamon maranga, mi fexaxaassena vil a so ta mo ne fo vile xe sinawai aanabeꞌ. E pife mo aanabeꞌ mon,piau, mi fexaxaas sena ferawai xe sinaput modak nabeꞌ ‘Tamasiak e fe tapinnano xa la laman!’ e i taa vil malaane.22 Tamo mi namkai e mi fenung xesina Piran panꞌ tamo, nane xo i taa vila so ta mo mi fenung pana.”

A Mu Priis Ri Fin Na Yesus PanaTateaxan Ina

Mk 11:27-33; Lk 20:1-823 Na Yesus a ulaa xe pe la tang lifu

lotu e layaan i taxa fepitaa pave a mupaamuapriis emumatalava ri fe savatsina e ri fine, “No taxa vil a maanamoaanabeꞌ lapaana tateaxan iseꞌ?”

24 E na Yesus a sui nari, “Ne taafin nami pana fiaian saxa mon e tamomi fexaxaas sena suiau, ne taa xuus

Matiu 21:25 33 Matiu 21:42nami lapaana tateaxan iseꞌ ne taxafaisok. 25 Na Jon xo nane fasuf arabuna lapaana tateaxan ina Piran oina mataa?”

E nari, ri fexuus la palou iri esaxanofuna ri kuus, “Taara taa kuuspanaso? Tamo taara suie o ‘Ina Pi-ran,’ i taa fin netaara ‘Tamo ina Piran,senasoumi pife namkai sena lagasai siJon?’ 26Taasaxa tamo taara kuus, ‘Inamataa,’ taara taa mataut sena malilasenaso ri lamon o na Jon a saxa mataaina kuus fatuxai.”

27 E voxo ri sui na Yesus, “Maampife texaas sena.”

E na Yesus a kuus xe siri, “E ne-nia vaxa ne taa pife xuus nami onaseꞌ tavaiau pana tateaxan xena vila maana mo aanabeꞌ.

Na Yesus A Ferawai Paap Pana RmLak Tomexaan

28 “Lavaxa, mi lamon malaafaa? Atoxan a mataa aava toxan a ro laktomexaan. Nane falet xe sina laktuaan e xuuse, ‘Kalak, fe faisok la umasiak tanin.’ 29 E a lak aave a suie, ‘Nebai.’ Taasaxa mui nane xul a lamonansina e falet.

30 “E mui na tamare a falet xe sinaxasa lak e kuus pana mo naang. E alak aave xo a suie, ‘Aang, ne taa falet’taasaxa pife falet xena faisok.”

31 E na Yesus a fin a mu paamuapriis e mu matalava, “Naseꞌ ta lak ausi a vubuxanan si Tamare?” E nari,ri suie, “A lak tuaan.”

E na Yesus a kuus xe siri, “Nexuus tuunei nami o a mu rabuna inafaxuvul a taakis e lutefin ina lisanxolanaan nari, ri taa laak paamuinnami xe la fatataganan sina Piran.32 Senaso na Jon ina Fasufan maa sa-vat simi e faxalit nami o mi taa bilaimalaafaa xena fafaamamaas a Pirane nami, mi bai namkai sena lagasaisina. Taasaxa mu rabuna ina faxuvula taakis e lutefin ina lisan xolanaannari, ri namkai sena. Naapalaan mixalum a mo aanabeꞌ mi pife xul alamonan simi xena namkai sena.”

Na Yesus A Ferawai Paap Pana Sax-ano Rabuna Aava Ri Faxatang A UmaWain

Mk 12:1-12; Lk 20:9-19

33 Na Yesus a kuus, “Langai senasaxa ferawaian paap fulaa. A toxana mataa tafuna xavala a xapis a umasina pana yeis ina xalana wain. Enane fakaliuane pana vaafa e xaf avaaꞌul xena mimit a xalana aave. Enane vesan a lifumodus xe laaꞌui xanarabuna ina faxatangaana uma sina. Emui nane tingin a saxano rabuna xenafaisok e faxatang a uma e nane xo ataꞌulan a lifu sina xena falet xe pe lasaxa bina lasuun. 34Layaan a yaan inafaxuvulaana mu xalana wain a savata mataa tafuna uma aave a feng a musisiak sina xena siak a saxano xalanawain xana.

35 “E amu rabuna ina faxatangaanauma ri yot a mu sisiak sina e ri sip asaxa e ri ngaapunuk a saxa e ri soxoipunuk a saxa pana faat. 36Emui fulaa,nane feng a xasano sisiak pexaxavese a mu rabuna ina faxatangaana umari bilai fasaat xe siri malaan sena xas-anofuna paamua. 37 E lumui lamina amataa tafuna uma aave a feng a laktomexaan sina xe siri senaso a ilisai,‘Naak, ri taa suai faagut sena lak siak.’

38 “Taasaxa layaan a mu rabunaaave ri xalum a lak tomexaan, ri fex-uus, ‘A lak tuaan aanabeꞌ i taa siak amaana mo si tamana. Man, taara taapunuxe xena siak a maana mo xapiaksina.’ 39 Ri yote e tapine ti lana umaxe lamalei e ri ngaapunuxe.”

40 E na Yesus a fin nari, “Lavaxa,layaan a mataa tafuna uma aave i taasavat, i taa vil a so xe siri mu rabunaina faxatangaana uma?”

41 A mu paamua priis ri suie, “I taapunuk nari mu rabuna saat e senga xasano rabuna aava ri taa tavaiepana saxano xalana wain xana, xenafaxatangaana uma.”

42 E na Yesus a kuus xe siri, “Mi pifekat paamuin a Xakalayan Taap aavakuus:

‘A Faat aava mu rabuna inavavesai ri gilise malaansena mo palau,

a faat aave a pelalava sena xas-ano faat xapiak.

A mo aanabeꞌ aava maampangaa pana ve a faisok

Matiu 21:43 34 Matiu 22:19sina Memai.” Yng118:22,23

43 E na Yesus a kuus fulaa, “E voxone xuus nami, a Piran i taa ti votannami xasena laaxan la fatataganansina e i taa kase xe siri aava ri vil afaisok roxo. 44 [Naseꞌ ta mataa a poxoxuluna faat naang i taa tugurum senae tamo a faat naang i taa poxo xulunꞌta mataa i taa mimite e a mataa aave itaa malaan sena pof.]”

45 Layaan a mu paamua priis e muFerasi ri langai a ferawaian paap siYesus ri texaas o i taxa ferawai pari.46 E voxo ri vubuk rao ri taa pisetaasaxa ri mataut sena malila aava rilamon o na Yesus a mataa ina kuusfatuxai.

22A Ferawaian Paap Pana Fenamo Ina

Tamaian1 E na Yesus a ferawai paap fulaa

xe siri e a kuus, 2 “A fatataganan sinaPiran a malaanabeꞌ: A toxan a paa-mua king aava faigot pana fenamo inatamaian sina lak tomexaan sina. Enane fin a saxano rabuna o la yaanfatak ri taa filimaan xe lana. 3 Layaanamaanamo fo faigotanan nane feng amu sisiak sina xena xuus a mu rabunaaave pana yaan fatak naboxo, taasaxari bai filimaan.

4 “E nane feng a xasano sisiak sinapana lagasai aanabeꞌ xe siri naang,‘A fenamo a tamasiak xo; maam fopunuk a mu bulmakau e mu natunabulmakau aava ri palak faroxo. Amaana mo ina fenamo taxa waannaboxo. Filimaan xe lana fenamo inatamaian!’

5 “Taasaxa nari aave ri lamonfepalauane e saxanofuna ri falet xe lalifu ina faisok siri e saxanofuna ri faletxe la uma lava siri. 6 E xasanofunari yot a mu sisiak aave e sip faagutannari e punuk nari. 7 A paamua kinga marala faagut e voxo feng a murabuna ina rawen sina xena kawaasanamu rabuna ina ngaapunuk e faram abina siri.

8 “E mui a xel faxuvul a mu sisiaksina e kuus xe siri, ‘A maana mo fofaigotanan naboxo, taasaxa nari aava

ne fo fin nari pana filimaan xe lana,ri pife roxo xena filimaan. 9 Lavaxa,naboxo falet xe la mu salan lava lanabina e fin naseꞌ ta rabuna mi tinginnari xena laak lana fenamo siak.’ 10 Evoxo amu sisiak aave ri falet xe la binae faxuvul a mu rabuna xapiak aava ritingin nari xena laak la fenamo, nariaava ri roxo e nari aava ri saat. E a lifuina fenamo a bas pana rabuna.

11 “Taasaxa layaan a paamua kinga falet xena xalum a mu rabunaaava ri fo filimaan, a xalum a saxaaava pife mawas pana marapi roxo.12 E a kuus xe sina, ‘Fesing, no pifemawas pana marapi roxo xena fe-namo ina tamaian, xenaso no taxawaan iau?’ Taasaxa mataa aave a naikasam senaso piau ta fufuna.

13 “E a paamua king a xuus a murabuna ina sisiak la fenamo, ‘Pis amana e kana e tapine xe lamalei lasuk.’ Pave a mu rabuna ri taa taangiisfaagut e faxakengat a fari.”

14 E na Yesus a fataxapin a ferawa-ian sina malaan, “A Piran a fin a murabuna xaves o ri taa filimaan xe sinataasaxa siak fati a nutuvaat mon.”

Fepitaian Sena Maraanaana TaakisSi Sisaa

Mk 12:13-17; Lk 20:20-2615 A mu Ferasi xo ri fexuus kasam

pana malaafaa ri taa fulung na Yesuspana fiaian siri. 16 E ri feng a saxanofefeng siri xuvul pana saxano rabunaaava ri xali nari pana mu rabuna siHerot, xe si Yesus. A rabuna siHerot rivubuk rao a mu Rom ri taa paamuiannari. E ri favupuule, “Mataa ina Fepi-taa, maam texaas o nano, no ferawaituuna. No fepitaa pana tuunayanina salan sina Piran. E no pife la-mon faaxaves pana lamonan sina xas-anofuna senaso no lamon fepalauana lavayan sina mataa. 17 E voxo,xuus nemaam pana lamonan siim. Avuputkai sitaara a turoxo o taara taamaraan a taakis aava paamua lava tiRom a ferawai pana o piau?”

18Na Yesus fo texaas sena lamonansaat siri e a kuus, “Nami mu xalemamaranga! Xenaso mi rao mi fulun-gau? 19 Faxalitau pana faat aava mimaraan a taakis aave pana.” E ri lisan

Matiu 22:20 35 Matiu 23:2a faat aave xe sina. 20 E nane fin nari,“A vaveseꞌ e a isiseꞌ taxa waan xulunafaat aanabeꞌ?” 21 E ri suie, “A paamualava ti Rom.”

E na Yesus a kuus xe siri, “Lavaxa,tavai a paamua lava ti Rom panamaanamo sina e tavai a Piran xo panamaana mo sina.” 22 Layaan ri langai amo aanabeꞌ ri ipul faagut e ri taꞌulanee ri falet fepatok.

AMaana Fiaian Pana To Faꞌulaian TiLa Maatan

Mk 12:18-27; Lk 20:27-4023 La yaan naang, saxano Sedusi

aava ri pife namkai o a rabuna ri taato faꞌulaa ti lamaatan, ri filimaan xe siYesus e ri kuus, 24 “Mataa ina Fepitaa,na Moses a kuus, ‘Tamo a mataa amaat e piau ta rafulak, na tina i taatamai sina tefin nakmaal aave xenafasavat a rafulak xa tina aava fomaat.’25 A toxan a mu fetinan pisiguak riwaan la palou imaam. A lak tuaan fotamai e maat e piau ta lak e voxo natina a tamai sina tefin nakmaal aave.26 A savat malaan se tina mui e muilamina fefexaxaas a fataxapiak. Narixapiak ri fo maat. 27 E lumui lamiri atefin vaxa a maat. 28 Lana yaan ina tofaꞌulaian a tefin aave i taa tefin siseꞌ?Nari pisiguak ri fo tamai sina.”

29 Taasaxa na Yesus a sui nari,“Nami, mi fo milung faagut sena tofaꞌulaian ti la maatan! Mi pife texaasfaroxo sena Xakalayan Taap o senagutan sina Piran. 30 Layaan a mumamaat ri taa to faꞌulaa, amu rabuna,a lutefin e mu tomexaan xapiak, ritaa taagul malaan sena mu angelo laxunavata; ri taa pife tamai. 31 E tamonami, mi lamonmaranga sena rabunari taa to faꞌulaa ti la maatan naak mipi xakaat sena so ta mo a Piran akuus pana lana Xakalayan Taap sina.Nane kuus, 32 ‘Nenia ve a Piran aavana bumi, na Abrahem, Aisaak e naYaakop, rutul lotu xe sina.’ Nane ve aPiran sina mu rabuna aava ri taxa to,pife siri aava ri maat.” Tln 3:633 E layaan a malila ri langaie ri ipulfaagut sena fepitaian sina.

A Vuputkai PelalavaMk 12:28-31

34 Layaan a mu Ferasi ri langai ona Yesus fo fakasam a mu Sedusi rifalet xe sina 35 e saxa mataa ina fepi-taa pana vuputkai siri a tafange panafiaian 36 malaan, “Mataa ina Fepi-taa, a so ta fefasaian lana vuputkai apelalava?”

37 E na Yesus a suie, “Mi taavubuxan xasingit a Memai aava Piransimi pana xunus imi, pana lamonanxapiak simi e pana vubuxanan xapiaksimi.’ Vpt 6:538 A fefasaian aanabeꞌ a pelalava. 39 Ea saxa lamina a malaanabeꞌ: ‘Mitaa vubuxan xasingit a xasanofunamalaan seꞌ mi vubuxan xasingit namixa.’ Vlp 19:1840 A ro vuputkai aanabeꞌ re fufunamaana mu vuputkai si Moses e a mufepitaian sina mu rabuna ina kuusfatuxai.”

A Fiaian Pana Mataa Failai Sina Pi-ran

Mk 12:35-37; Lk 20:41-4441 Layaan a mu Ferasi ri taxa waan

faxuvul lunai, na Yesus a fin nari,42 “Mi lamon malaafaa sena MataaFailai? Na Natuseꞌ?” E ri xuuse, “NaNatu Devit.”

43 E nane xuus nari, “Senasou naDevit, layaan a Vovau sina Piran afagute, a xalie pana “Memai” e kuusmalaan:44 “A Memai a kuus xe sina Memai

siak,nai suꞌ la pamuaan siak

fefexaxaas a yaanne timin amu xaiyaas siim lapaanakaam.” Yng 110:1

45 Tamo na Devit a xalie pana“Memai” malaafaa ve nane na natuDevit?” 46 Pi ta saxa a fexaxaas senasui na Yesus e ti lana yaan aave pi tasaxa a lamon o i taa fine panꞌ ta fiaianfulaa.

23Faxatang Sena Fepitaian Saat Sina

Mu Ferasi E Nari Aava Ri Fepitaa PanaVuputkai

Mk 12:38,39; Lk 20:45,461 E mui na Yesus a ferawai xe sina

malila e mu fefeng sina 2 e nanekuus, “A mu rabuna ina fepitaa pana

Matiu 23:3 36 Matiu 23:23vuputkai e mu Ferasi ri taxa nai lavepen si Moses e ri toxan a tateaxanxena kuusan famatavasaana vuputkaixe sina rabuna. 3 E mi taa langaifaagut sena fepitaian siri e usi fataxe;taasaxa muta usi a vilaana siri senasori pife vil a so ta mo ri fepitaa pana.4 Layaan ri xuus nami pana maanamo xaves o mi taa vile xena usiaanavuputkai, ri taxa tavai nami panamatafanan molava aava lagaf xenavile. Taasaxa nari, ri pife talangaiana mari xena xakaavang.

5 “A maana mo aava ri vile, ri fuunalo vile xena faxalit a mu rabuna panavubuxan xasingitaana Piran siri; rifalak a mo la puturi e la mari malaansena maaxui pana mu vapaling sinaPiran lana e a mu sisingim la itinamarapi ina vupungan siri, xalum alavayan e modusan siri. 6 Ri vubuxana nobina lava lana fenamo e lana lifuina faxuvulan talo mu rabuna xapiakri taa xalum nari. 7 E ri vubuk o amu rabuna ri taa suai faagut seri pe labina ina faasot e ri taa xali nari pana‘Mataa ina Fepitaa.’

8 “Taasaxa muta turoxoian arabuna xena xali nami pana ‘Paamua’senaso nami ve mi mu fetinan e mitoxan a Paamua saxa mon. 9 E mutaxali ta saxa nabeꞌ la xavala pana‘Tamaang.’ Mi toxan na Tamami saxamon e nane taxa waan la xunavata.10 E muta turoxoian a rabuna xenaxali nami pana ‘Mataa ina Fepitaa.’Mi toxan a Mataa ina Fepitaa saxamon e nane ve na Krais. 11Nane aavapelalava la palou imi, i taa sisiak xesimi xapiak. 12Tamo saxa la palou imii taa lamon falavai nane xa, a Piran itaa fasivie e naseꞌ tamataa i taa lamonfasivi nane xa, a Piran i taa fatigineifataxe.

Na Yesus A Tiis Nari Aava Ri XalemaMaranga

13 “Nami mu rabuna ina fepitaapana vuputkai e nami mu Ferasi, mimu xalema maranga! Faxatang! Awaanan simi i taa pife falet faroxosenaso mi xao a matana lifu xelana Fatataganan sina Piran talo xas-anofuna aava ri buk laak xe lana,

ri pife fexaxaas e nami xa mi pifelaak lana vaxa. 14 [Nami mu rabunaina fepitaa pana vuputkai e nami muFerasi, mi mu xalema maranga! Fax-atang! A waanan simi i taa pife faletfaroxo senasomi bit a lutefinnakmaalxena siak palou a lifu siri e mui miti fenung pana fenungan modus taloa rabuna ri taa xalum nami. Senavilaana aanabeꞌ a fakasanamaan namii taa molava.]

15 “Nami, mu rabuna ina fepitaapana vuputkai e nami mu Ferasi, mimu xalema maranga! Faxatang! Awaanan simi i taa pife falet faroxosenaso mi falet lasuun la laman e xela bina lasuun xena yuuf a mataa xelana namkaian simimu Juda. E layaannane namkai sena vilaana simi i taasiak a fakasanaman fataragua semi.

16 “Nami mu paamua aava mi piif,faxatang, a waanan simi i taa pifefalet faroxo senasomi fepitaamalaan,‘Tamo saxa i taa kuus fakalimaanpanalifu lotu nane fexaxaas sena sinufana kuus fakalimaanan aave. Taasaxatamo i taa kuus fakalimaan pana ‘gol’aava waan la lifu lotu, lavaxa i taapife sinufane.’ 17Nami mu lamavaangaava mi piif! A so ta mo a molava,a ‘gol’ o a lifu lotu aava timin pataka ‘gol’ xena mo taap sina Piran? 18 Emi fuuna fepitaa malaan, ‘Tamo saxai taa kuus fakalimaan pana ivin inafaraaman nane fexaxaas sena sinufana kuus fakalimaanan aave. Taasaxatamo i taa kuus fakalimaan panatatavai xuluna ivin aave i taa pifesinufane.’ 19Nami, mu mataa aava mipiif! A so ta mo a molava, a tatavai oa ivin aava timin patak a tatavai xenamo taap sina Piran? 20Nane aava kuusfakalimaan pana ivin ina faraaman, akuus fakalimaan pana ivin aave xuvulpana maana mo aava waan xuluna21 e layaan a kuus fakalimaan panalifu lotu, i taxa kuus fakalimaan panalifu lotu aave e vaxa pana Piran aavataagul lana. 22 E nane aava kuusfakalimaan pana xunavata, a kuusfakalimaan pana naian lava sina Pirane pana Saxa aava nai xuluna.

23 “Nami, mu rabuna ina fepitaapana vuputkai e nami mu Ferasi, mi

Matiu 23:24 37 Matiu 24:1mu xalema maranga! Faxatang! Awaanan simi i taa pife falet faroxosenaso mi tatavai xe sina Piran panasaxa xavil la palou ina sangafilu inamaana paxana kaliu, o muli o xalanalobo aava mi faxuvule ti lana umasimi. Taasaxa mi langai pesalai senamaana fepitaian lava lana vuputkaiaava malaan: mi taa bilai faroxo xesina xasanofuna, mi taa tiis faroxoi arabuna e mi taa muluk nari e mi taawaan fatateak lapaana Piran. A moroxo tamo mi kanisai pana maana moaapave e pife milung pana maana moaanabeꞌ vaxa. 24 Nami mu paamuaaava mi piif! Mi timin votan a momodak malaan sena tibaan ti lana momi nume taasaxa mi xanam xapin a‘kaamel’ aava saxa tiir lava,malaan seꞌmi pife xalume.

25 “Nami, mu rabuna ina fepitaapana vuputkai e nami mu Ferasi, mimu xalema maranga! Faxatang! Awaanan simi i taa pife falet faroxosenaso mi xamak a tana mu lisa e‘plet’ taasaxa a lana a bas pana fan-ganan emaanamo aavami siaxe panavilaana ina naixaam e fenau. 26Namimu Ferasi, matami piif! Paamua, xa-mak a lana mo talo i taa fatak e piauta lalosaat e mui a tana i taa roxo sait.

27 “Nami mu rabuna ina fepitaae nami mu Ferasi, mi mu xalemamaranga! Faxatang! A waanan simi itaa pife falet faroxo senasomimalaansena nobina ina mamaat aava ri vulepana raarum e laas e a kaalum faman-gaal faroxo taasaxa lana a bas panamu tun e mu vipin aava ri fo miit.28 E nami, mi malaan sena nobinaina mamaat aanabeꞌ: layaan a rabunari xalum nami, ri lamon o a vilaanasimi a fatak. Taasaxa lana lamonan exunus imi, mi xalema maranga e mibas pana vilaana saat.

29 “Nami mu rabuna ina fepitaapana vuputkai e nami mu Ferasi, mimu xalema maranga! Faxatang! Awaanan simi i taa pife falet faroxosenaso mi vesan a nobina ina ma-maat roxo xana mu rabuna ina kuusfatuxai e xasanofuna aava ri sisiakxe sina Piran e mi fuuna lo famausa maana nobina aave, 30 e mi kuus,‘Tamomaam tafowaan lana yaan sina

mu bumaam, maam taa pife punuk amu rabuna ina kuus fatuxai malaanseri.’ 31 Sena ferawaian aanabeꞌ miferawai xavang nami xa o mi malaansena mu bumi aava ri punuk a murabuna ina kuus fatuxai! 32 Lavaxa,vil roxol a faisok aava mu bumi ri fotangpate!

33 “Nami, mi malaan sena tiui pananeng tateak! A Piran i taa fakalimaannami xena waan la bina ‘Hel’. Mutalamon o mi taa sinufane. 34 Langaiau!Ne taa feng a mu rabuna ina kuusfatuxai, a rabuna pana texaasan e arabuna ina fepitaa pana vilaana sinaPiran xe simi e saxanofuna mi taapunuk nari, saxanofuna mi taa niilfataxutannari laaꞌui xuluna bolo, sax-anofuna mi taa inis nari pana yeislana lifu ina faxuvulan simi e taaseng xolan nari la maana mu binaxena vil pengan nari. 35 Ne taa fengnari malaanabeꞌ talo a fakasanamansena punuxaanamu rabuna fatak i taawaan xulumi: ti la yaan ina punuxaanna Ebal aava mataa fatak, fefexaxaasa yaan ina punuxaan na Sekaraia nanatu Barakaia. Mi punuk na Sekaraiala palou ina tang lifu lotu e a ivin inafaraaman sina Piran. 36Ne kuus tuunaxe simi, a fakasanaman aanabeꞌ i taasavat xe sina mu rabuna ti tanin.

Na Yesus A Vubuxan Xasingit A MuRabuna Ti Jerusalem

Lk 13:34,3537 “Nami mu Jerusalem, nami mu

Jerusalem! Mi punuk amu rabuna inakuus fatuxai e mi soxoi famaat a mufefeng sina Piran pana faat! A maanayaan xaves ne vubuk fakaliuan namipana maak malaan sena pura tefin afaxuvul a mu rafulak sina lapaana roxakavena taasaxami pife turoxoianauxena vile. 38Kaalum, a Piran a taꞌulana tang lifu lotu simi e i taxa gof. 39 Evoxone xuus nami omi taa pife xalumfulanau fefexaxaas a yaan mi kuus,‘A Piran i taa tavai a mataa aava sa-vat lapaana tateaxan ina Memai panaroxoyan.”

241 Layaan na Yesus i taxa taꞌulan a

lifu lotu, amu fefeng sina ri maa savat

Matiu 24:2 38 Matiu 24:26sina e ri talangai xe la maana nobinaina tang lifu lotu aave xena yuuf alamonan sina. 2 E nane xuus nari,“Aang, xalum a maana mo aanabeꞌ.Taasaxa ne xuus tuunei nami: piauta faat saxa i taa waan la nobina ina.Senaso a yaan i taa savat layaan a muxaiyaas simi ri taa galas tapin amaanafaat xapiak.”

Na Yesus A Ferawai Pana Mu Fakali-maanan Aava Ri Taa Savat PaamuinaYaan Fataxapiak

Mk 13:1-37; Lk 21:5-363 Layaan na Yesus taxa nai xulu Put

Olif, a mu fefeng sina sang mon risavat sina e ri kuus, “Xuus nemaamlaso ta yaan a maana mo aanabeꞌ ritaa savat e a so ta mo i taa fakali-maan a yaan ina filimaanan siim e afataxapiak ina yaan.”

4 Na Yesus a sui nari, “Faxatang,talo pi ta mataa i taa bit nami. 5 Amaana rabuna xaves ri taa savat la-paana isaak e ri taa kuus, ‘Nenia vene Mataa Failai’ e ri taa bit a maanarabuna. 6 Mi taa langai a felingaianina fevisan aavawaan faasilak emi taalangai panamaana fevisan ri waan la-suun, taasaxa muta mataut. A maanamo malaanabeꞌ ri taa savat taasaxa ripife faxaalit o a fataxapiak ina yaan fosavat. 7 A maana mu bina ri taa fevis;amu fatataganan ri taa fefalouan narixa. E i taa toxan a yaan ina songe a maana maraꞌulia la maana mubina. 8Amaanamo aanabeꞌ ri malaansena maasaxan sina tefin paamuinaluluxan.

9 “Lamina yaan a maana mo aan-abeꞌ fo savat, a mu rabuna panatateaxan ri taa pis nami e a muxaiyaas simi ri taa vil pengan nami epunuk nami. A mu rabuna xapiak ritaa baian nami senaso mi waan xuvulpaga. 10 A maana rabuna xaves ritaa taꞌulan a namkaian siri lana yaanaave; ri taa pet lisan nari xa e febaiannari. 11 E a mu rabuna xaves ina kuusfatuxai bit, ri taa savat xena bit amaana rabuna. 12 E senaso a saatansina rabuna tafe molava, a maanarabuna xaves ri taa pife vubuxan xas-ingitan nari xa. 13 Taasaxa nane

aava tigina fatateak fefexaxaas a fa-taxapiak i taa fakaxupan. 14 A murabuna ri taa falet xolai la maana mubina la xavala e ri taa kuusan fasavata Lagasai Roxo sena fatataganan sinaPiran. E muibak a fataxapiak ina yaani taa savat.

15 “Mi taa xalum a mo mosaatpaaliu aavamataa ina kuus fatuxai, naDaniel, a kuus pana. A mo aave i taanai falalosaat a Nobina Taap Xasingitsina Piran. (Nami aava mi kat a moaanabeꞌ mi taa masam sena.) 16 Lanayaan aave nami aavamiwaan pe Judiami taa sinuf falet xe xulu put. 17 Enane aava waan laaꞌui la putuna lifui taa pife sivi xe lana lifu xena siaka maana mo sina. 18 E nane aava itaxa faisok la uma sina i taa pife ulaaxena siak amarapi ina vupungan sina.19 E lana yaan aave muluk a lutefinpana lak la xuri o mu ninana lak ritaxa fasus a lak siri! 20 Fenung xe sinaPiran o a yaan aave i taa pife savatla yaan ina Maat Bung o la Yaan inaFangaafusan! 21 Senaso a mu lagafanaava ri taa savat lana yaan aave, ri taapemamosaat senꞌ ta lagafan ti paa-mua; ti la tangpat ina xavala fefex-axaas tanin. E pi ta mo malaan senai taa savat fulaa. 22 Taasaxa, a Piranxo fo faxaxaalif a yaan ina mu lagafanaanabeꞌ. Tamo nane pife vil malaanepi ta rabuna ri fexaxaas sena sinufane.Taasaxa Piran a muluk a mu rabunatatagan sina e voxo nane faxaxaalif amu yaan aave.

23 “E tamo ta mataa taa xuus nami,‘Kaalum, a Mataa Failai ve!’ o ‘Nanewaan pave!’ muta namkai sena fer-awaian siri. 24 Senaso maana mataafailai bit e maana rabuna ina kuusfatuxai bit ri taa savat. Ri taa vila maana mo faꞌipul molava e maanafaisok ina gutan xena yuuf familung amu rabuna tatagan sina Piran tamo afexaxaas. 25 Langai! Ne fo xuus namipana maana mo aanabeꞌ paamuinasavatan siri.

26 “E voxo tamo a rabuna ri taaxuus nami, ‘Kaalum, nane waan pela bina xobingil!’ — muta falet xepave. O tamo ri kuus, ‘Kaalum, itaxa fufunai nabeꞌ!’ — muta namkai

Matiu 24:27 39 Matiu 24:50sena. 27 Layaan a Natuna Mataa i taasavat i taa malaan sena yaamit; i taasavat faꞌipul e taa fabas a tavegof panamalang talo amu rabuna xapiak ri taaxalume. 28 Mi taa tingin a mamaatlayaan mi xalum a maana kor ri taxafaxuvul.

A So TaMo I Taa Savat La FataxapiakIna Yaan

29 “Faasilak, lamina yaan ina mulagafan aave, a ngaas i tafe suk; afulun i taa pife rarapak fulaa; a muvapara ri taa poxo ti la finavata; e aPiran i taa faradakui a maana mo lafinavata. Ais 13:10; 34:4

30 “E mui a fakalimaanan inaNatuna Mataa i taa savat la finavatae mu rabuna xapiak la xavala ritaa taangiis faagut pana matautanlayaan ri xalum a NatunaMataa i taxafilimaan xuluna mu vata la tavegof. Elana filimaanan sina, mu rabuna ritaa xalum a gutan sina e a miridinganaava Piran a tavaie pana. 31 E layaana angelo a piif faagutan a tang tafiu, aNatuna Mataa i taa feng a mu angelosina xe la maana mu bina xapiak laxavala xena faxuvul a mu rabunatatagan sina.

A Fepitaian Sena Wai Xakaap32 “A wai xakaap i taa fapiti nami

malaan: Layaan mi xalum a raxanaxakaap ri fungus e a paxari faꞌuiri savat, mi texaas o a yaan inamatoxolan a waan faasilak. 33 Emalaanabeꞌ layaan mi xalum a maanafakalimaanan aanabeꞌ mi taa texaaso a yaan ina savatan sina a faasilakpaaliu. 34 Lamon faꞌulaa! A maana moaanabeꞌ ri taa savat paamuina yaana mu rabuna xapiak ti tanin, ri taamaat. 35 A xunavata e xavala ri taataxapus taasaxa a ferawaian siak i taapife taxapus.

Pi Ta Mataa A Texaas Sena Yaan ANatuna Mataa I Taa Filimaan

Lk 17:26,2736 “Taasaxa pi ta saxa i taa tex-

aas sena yaan ina filimaanan sinaNatuna Mataa; pife mu angelo la xu-navata o na Natuna. A Piran, naTamataara, nane sang mon a texaas

sena. 37 Layaan a Natuna Mataa i taafilimaan, a yaan aave i taa malaansena yaan si Noyeꞌ. 38 Lana yaanaave, paamuina ulim molava piis, amu rabuna ri taxa fangan e num eri taxa fetamaian xolanari. A faletmalaan fefexaxaas a yaan na Noyeꞌ alaak lana xaati. 39 A mu rabuna tila yaan aave ri pife texaas sena sota mo i taa savat fefexaxaas a yaana ulim a filimaan e a vak xapin narixapiak. I taa malaan layaan a NatunaMataa i taa filimaan. 40 Lana yaanaave tamo a rovaat tomexaan re taxafaisok la uma, a Natuna Mataa i taasiak a saxa xe sina e saxa i taa waanpave. 41 E tamo a rovaat tefin re taxafaisok faxuvul pana mimit a mu kamina ‘wiit’ sire, i taa siak a saxa xe sinae saxa i taa waan pave.

42 “Kaalum votai! Senaso mi pifetexaas sena so ta yaan a Memai simii taa filimaan. 43Tamo amataa tafunalifu fo texaas sena yaan amataa ina fe-nau i taa filimaan i tafo kaalum votaie ti votan a mataa ina fenau sena laakla lifu sina. 44 E voxo nami vaxa mitaa tamasiak vulai e faxatang senasoa Natuna Mataa i taa savat layaan mipife faigot!

A Mu Sisiak Ri Waan Fatateak La-paana Paamua Siri

Lk 12:42-4645 “Lavaxa, mi taa malaan sena

sisiak pana texaasan aava fuuna lan-gai faroxo sina paamua sina. Naneaave a paamua sina a siak fatie xenapaamuianaana xasano sisiak e tavainari pana fanganan siri lana yaan fa-tak. 46 E tamo a paamua sina, lanafilimaanan sina, a xalume o i taxa vilfaroxoi a faisok sina, a sisiak aave i taafaamamaas. 47 Ne xuus tuunei namio a paamua sina i taa fakalimaanepana mataa ina faxatangaana maanamo xapiak sina. 48Taasaxa tamo naneve a sisiak saat i tamaa ilisai, ‘Naaksaxa mo taxa tivotan a paamua siake i taa pife ulaamaan fataapus.’ 49 Evoxo a sip pengan a xasano sisiake fangan e num xuvul pana rabunaaava ri nunum temasaat. 50 Taasaxa,saxa yaan, layaan a sisiak aave apife lalamon pana, a paamua sina i

Matiu 24:51 40 Matiu 25:23taa ulaamaan. 51 E i taa fakasanamfaagutan a sisiak aave e taa tavaiepana nobina sina la palou ina muxalema maranga. Pave a mu rabunari taa taangiis faagut e faxakengatana fari.”

25A Ferawaian Paap Sena Lutefin Palau

Sangafilu1 E na Yesus a kuus fulaa laa, “Ne

fo xuus nami pana maana mo aan-abeꞌ e layaan ri savat, a fatataganansina Piran i taa malaanabeꞌ. Saxayaan a toxan a lutefin palau sangafiluaava ri siak a laam siri e ri fe bangxena fasusui amataa aava xena tamai.2 A lutefin pama ri tefin lamavaang epama ri tefin pana lamonan. 3 Senasolayaan a lutefin lamavaang ri siak alaam siri ri pife siak a saxanowel fulaaxuvul pari. 4 Taasaxa lutefin panalamonan ri siak a laam siri e ri lisanxuvul a paxiis aava bas pana xasanowel. 5 A mataa aava xena tamai, pifefilimaan fataapus e voxo lutefin xo rimaare e ri matef.

6 “Taasaxa la xunavung, saxa axukulai, ‘A mataa aava xena tamai itaxa filimaan naboxo! Man, taara fefasusuie!’

7 “A lutefin sangafilu ri para xenafaigotan a mu laam siri. 8 E a lutefinlamavaang ri nung nari pana lamo-nan, ‘Filung a laam simaam pana welsenaso mu laam simaam faasilak raori maat.’

9 “Taasaxa lutefin pana lamonan risui nari, ‘Piau paaliu! Maam piau tawel fexaxaas setaara xapiak, falet xela lifu ina faasot pana wel e maraan taxami.’

10 “E voxo a lutefin lamavaang rifalet xena maraan a saxano wel elayaan ri taxa malit lunai a mataaaava xena tamai a savat. A lutefinpama aava ri fasusuie, ri laak lanamaraanaana tefin xuvul pana e a musisiak ri xawei a matana lifu.

11 “E mui a lutefin lamavaang rimaa savat vaxa e ri kuus, ‘Mata-lava, Matalava, kas a matana lifu xesimaam!’ 12 A mataa aava xena tamai

a sui nari, ‘Piau paaliu! Ne pife texaassemi.”

13 E na Yesus a fataxapin a ferawa-ian sina malaan, “Faxatang senaso mipife texaas sena yaan o xavil ina yaanlayaan aNatunaMataa i taa filimaan.”

A Ferawaian Paap Pana Mu SisiakTalatul

14 “E fulaa, lana yaan aave a fatata-ganan sina Piran i taa malaanabeꞌ: Atoxan a mataa aava rao i taa taꞌulana lifu sina xena falet xe lasuun; nanexel faxuvul a mu sisiak sina e lisantuunei a maana mo sina xe siri xenafaxatangaana. 15 Nane lisan a faatxe siri fexaxaas sena vilaana siri; xesina saxa a lisan a faat 5,000 e xe sinasaxa a lisan faat 2,000 e xe sina saxafulaa a faat 1,000. E mui a falet xelasuun. 16 Nane pana faat 5,000, afaisok pana mu faat aave e fasavat axasa 5,000. 17 E pana vilaana malaana sisiak pana faat 2,000 fe faisok panamu faat aave e fasavat a xasa 2,000.18Taasaxa sisiak pana faat 1,000 fe xafa vaaꞌul e fun a faat sina paamua sina.

19 “Lamina maana yaan xaves fofalet xo, a paamua sirutul a ulaamaane fin narutul pana so ta mo rutul fovile pana mu faat aave. 20 A saxapana faat 5,000 maa tavaie pana xasafaat 5,000 e xuuse, ‘No tavaiau panafaat 5,000, Matalava, e naboxo ne fofasavat a xasa 5,000. Kaalum! A faatxapiak siim nabeꞌ.’

21 “E a paamua sina a xuuse, ‘Afaisok roxo paaliu! Nano ve no sisiakroxo aava langai faroxo vulai. No fofaxatang faroxoi a maana mo modaknabeꞌ e voxo ne taa lisan tuunei amaana mo xaves xe siim xena fax-atangaana. Laakmaan xe lana fenamosiak e faamamaas.’

22 “E mui a sisiak pana faat 2,000 alaakmaan e xuuse, ‘No tavaiau panafaat 2,000, Matalava, e naboxo ne fofasavat a xasa 2,000. Kaalum! A faatxapiak siim nabeꞌ.’

23 “E a paamua sina a kuus, ‘Afaisok roxo paaliu! Nano ve no sisiakroxo aava langai faroxo vulai. No fofaxatang faroxoi a maana mo modake voxo ne taa lisan tuunei a maanamo xaves xe siim xena faxatangaana.

Matiu 25:24 41 Matiu 25:46

Laakmaan xe lana fenamo siak e faa-mamaas.’

24 “E mui a sisiak pana faat 1,000a laakmaan e xuuse, ‘Matalava, netexaas sena vilaana tateak siim; nosiak a fanganan ti lana uma aava nopife xapise e no faxuvul a fangananti lana nobina aava no pife tapalan akam lana. 25 E voxo ne mataut sema ene fe fun a faat siim lana vaaꞌul. A faatsiim nabeꞌ ne taxa tawe.’

26 “E a paamua a xuuse, ‘Nano veno sisiak saat e no maragap. Nano,no texaas o ne siak a fanganan tilana uma aava ne pife xapise, bo? Ene faxuvul a fanganan ti lana nobinaaava ne pife tapalan a kam lana, bo?27 Lavaxa, xenaso no pife fanei a faatsiak lana lifu ina fawaanaana faat talone taa siak faꞌuli a faat siak xuvul panasaxano faat fulaa?

28 ‘Naboxo, siak a faat xasena e tavaia saxa aava toxan a faat 10,000 pana.29A Piran i taa tavai nari aava ri toxana mo pana xasano mo fulaa e voxoi taa toxan a maana mo a pesasoliusena taasaxa xe sina saxa aava piauta mo, a Piran i taa siak tapin a so tamomodak aava nane toxane. 30E senasisiak palau aanabeꞌ, tapine xe lamaleilana suk e pave i taa taangiis faagut efaxakengat a fana.’

A Natuna Mataa I Taa Tiis A MuRabuna Xapiak La Fataxapiak Ina Yaan

31 “Layaan a Natuna Mataa a fili-maan pana gutan e malang molavapiis sina, xuvul pana mu angelo, i taanai lana miridingan molava xulunanai piranan sina. 32 E a mu rabunati la mu bina xapiak ri taa faxuvulla nona. E nane xo i taa fepatoxannari lana parabuna taragua malaansena mataa ina faxatangaana mu sip-sip a fepatoxan amu sipsip xasenamumeme. 33 I taa fawaan a mu rabunafatak la nobina roxo la pamuaan e axasanofuna la paxaiya.

34 “E mui a King aave i taa kuusxe siri mu rabuna la pamuaan sina,‘Filimaan, nami aava na Tamaang aferawai fararoxo semi. Filimaan, siakamaana roxoyan ina fatataganan sinaaava nane faigotane xami paamuina

yaan nane vesan a xavala. 35 Senasonenia, ne lagai e mi tavaiau panafanganan, ne maꞌiu e mi tavaiau panaraarum, ne saxa topen e mi kas a lifusimi xe siak, 36 ne piau ta marapi e mitavaiau pana marapi, ne giis e mi maafaxatangau, ne mataa vipis e mi maaxalumau.’

37 “E a mu rabuna fatak ri taa suie,‘Memai, laso ta yaan maam xalumnano no lagai e maam fafangan nanoo no maꞌiu e maam tavai nano panaraarum? 38 E laso ta yaan maamxalum nano no topen e maam kasa lifu simaam xe siim o no piauta marapi e maam tavai nano panamarapi? 39E laso ta yaanmaamxalumnano, no giis o no waan la lifu inavipisan e maam fexalum nano?’

40 “E a king aave i taa sui nari,‘Tuuna, ne xuus nami, layaan mi xa-vang a saxa tiak o vasaak naapalaannane pifematalava, mi taxa xavangauvaxa!’

41 “E mui i taa kuus xe siri la pax-aiya, ‘Faapalau sega nami aava miwaan lapaana fatutulan sina Piran!Falet xe la bina ina fata i taxa raamvulai aava Piran a faigotane pa Setane mu angelo sina! 42 Senaso nenia,ne lagai taasaxa mi pife tavaiau panafanganan, ne maꞌiu e mi pife tavaiaupana raarum; 43 ne saxa topen e mipife kas a lifu xe siak, ne piau tamarapi emi pife tavaiau panamarapi,ne giis e ne waan la lifu ina vipisantaasaxa mi pife xalumau.’

44 “E nari ri taa suie, ‘Memai, lasota yaan maam xalum nano no lagai omaꞌiu, no saxa topen o piau tamarapi,no giis o no waan la lifu ina vipisan emaam pife xavang nano?’

45 “E i taa sui nari, ‘Ne xuus tuuneinami, layaan mi bai xavang a saxaaava mataa palau mon, mi bai xavan-gau vaxa.’

46 “E nari xo a Piran i taa feng tapinnari xe la bina ina fakasanaman aavapiau ta taxapusan ina. Taasaxa murabuna fatak aava ri usi a vubuxanansina Piran, ri taa siak a toyan vulai xevulai.”

Matiu 26:1 42 Matiu 26:25

26A Mu Paamua Priis Ri Lamon Faati

Pana Punuxaan Na YesusMk 14:1,2; Lk 22:1,2

1 Layaan na Yesus fo fataxapin amaana fepitaian aanabeꞌ a kuus xesina mu fefeng sina malaan, 2 “Nami,mi texaas o lamina yaan taragua itaa yaan ina Fenamo ina Paaliuan.Lana yaan aave ri taa lisan a NatunaMataa xe sina mu xaiyaas sina e ri taafataxutane e i taa maat xuluna bolo.”

3 E pe la lifu lava si Kaiafas aavamemai sina mu priis, mu paamuapriis e mu matalava ri faxuvul 4 e ritaxa ferawai pana malaafaa ri taa yotfun na Yesus e punuxe. 5 Taasaxari kuus o ri taa pife vile lana yaanina fenamo ulaa mu rabuna ri tamaamarala e fevis.

Saxa Tefin Pe Betani A Tiuan A WelLa Putu Yesus

Mk 14:3-96Na Yesus fo falet xe la bina Betani

e pave a waan la lifu sina saxa mataaaava tana tamu tapak, a isina, na Sai-mon. 7 Layaan na Yesus taxa fangan,saxa tefin maa savat sina pana fomi-rak paxiis ri vesane pana faat aava rixalie pana ‘alabasta’. A paxiis modakaave a bas pana wel aava musung inaa roxo e a mamareiai ina a molavapaaliu e a tefin aave a tiuane la putuYesus layaan i taxa fangan.

8Taasaxa layaan amu fefeng sina rixalume, ri marala e ri kuus, “Xenasonane fataxapin palou a wel pave?9Nane fexaxaas sena faasot pana xenasiak a faat xaves talo i taa xavang amuvalagof!”

10 Taasaxa na Yesus a texaas senaferawaian siri e kuus, “Senasou mitaxa ferawai falagaf a tefin aanabeꞌ?Nane fo vil a mo roxo paaliu xaanak.11Amuvalagof ri taawaanvulai xuvulpami, taasaxa nenia, ne taa pife waanvulai xuvul pami. 12A tefin aava tiuana wel roxo la taak nane taxa faigotana vipin siak xena xaafanaana. 13 Enaboxo, ne kuus tuuna xe simi, lasota yaan a rabuna ri taa kuusan fasavata Lagasai Roxo aanabeꞌ ri taa kuusanvaxa a faisok roxo sina tefin aanabeꞌ.

E voxo a mu rabuna xapiak ri taalamon faꞌulie.”

Na Judas A Turoxo O I Taa Pet LisanNa Yesus

Mk 14:10,11; Lk 22:3-614 E mui saxa la palou ina mu

yaamut sangafilu saxa pana taragua,na Judas Iskeriot, a falet xe sina mupaamua priis 15 e fin nari, “Tamo netaa pet lisan na Yesus xe simi mi taatavaiau pana so ta mo?” E ri kat a mufaat ‘silva’ sangafilu talatul e ri tavaiepana. 16E ti la yaan aave na Judas taxalo seng a yaan roxo xena pet lisanaanna Yesus.

Na Yesus A Waan La Fenamo InaPaaliuan

Mk 14:12-21; Lk 22:7-1317La yaanmata ina Fenamo inaBret

Aava Piau Ta Yiis, a mu fefeng ri maasavat si Yesus e ri fine, “No vubuk omaam taa faigotan a fanganan xenaFenamo ina Paaliuan xanum faa?”

18 E a kuus, “Falet xe sina saxamataa pe la bina e xuuse, ‘A Mataaina Fepitaa a kuus: A yaan fatak siakfo savat; nenia xuvul pana mu fefengsiak, maam taa nai pana Fenamo inaPaaliuan pe la lifu siim.” 19 E mu fe-feng ri usi fatak a ferawaian si Yesus eri fe faigotan a fangananxena Fenamoina Paaliuan.

20 A yaan xo fe leaaf e na Yesusxuvul panamu yaamut sangafilu saxapana taragua sina, ri nai xena fangan.21 Layaan ri taxa fangan na Yesus axuus nari, “Ne xuus nami, saxa lapalou imi i taa pet lisanau.”

22 E ri kanamsaat paaliu e ri fine,saxa lamina saxa, “Memai pife nenia,bo?”

23 Na Yesus a sui nari, “Nane aavasugup a bret sina lana ‘plet’ xuvulpaga, nane taa pet lisanau. 24 ANatuna Mataa i taa maat malaansena Xakalayan Taap a ferawai pana,taasaxa i taa pife falet faroxo panasaxa aava pet lisan a Natuna Mataa! Itaa mo roxo paaliu pana mataa aavetamo na ninana pife luxe!”

25 Na Judas aava mataa ina petlisanaan na Yesus a kuus, “Memai, atuuna no pife ferawai fatak sega, bo?”

Matiu 26:26 43 Matiu 26:46E na Yesus a suie, “Aang, nano

mon.”A Matafanganai Sina MemaiMk 14:22-25; Lk 22:17-20; 1 Kr 11:23-25

26 Layaan ri taxa fangan, na Yesus asiak a nebret e a kuus faasiroxo xe sinaPiran pana e viaxe e tavai a mu fefengsina pana e a kuus, “Siaxe e ngane, avipin siak ve.”

27 E nane siak a lisa pana raarumwain e kuus faasiroxo xe sina Piranpana e tavai nari pana e a kuus,“Num sena, nami saxa saxa 28 senaso araarum wain aanabeꞌ ve a ria iga aavatiuanan talo Piran i taa lamon tapina mu vilaana saat sina mu rabunaxapiak. A ria aanabeꞌ a fakalimaanfatateak a turoxoian sina Piran. 29Nexuus nami, ne taa pife num fulan araarum wain fefexaxaas a yaan nenum a raarum wain faꞌui xuvul pamila fatataganan si Tamaang.”

30 E mui ri yangan a saxa yangananxena nangus a Piran e ri taꞌulan anobina aave xena falet xe la Put Olif.

Na Yesus A Ferawai Pana Faaxolu-sanaan Nane Si Pita

Mk 14:27-31; Lk 22:31-3431EnaYesus a kuus xe siri, “La vung

naang nami xapiak xo mi taa sinuf etaꞌulanau e voxo ne taa waan neniasang mon senaso a Xakalayan Taap akuus,‘Nenia, ne taa punuk a mataa ina

faxatangaana sipsip e nari musipsip ri taa falet fepatok’. Skr13:7

32 Taasaxa lamina yaan a Piran a fata-toi faꞌuliau ne taa falet paamuin namixe pe Galili.”

33Na Pita a kuus faagut xe si Yesus,“Nenia, ne taa pife taꞌulan nano naa-palaan a xasanofuna xapiak ri taataꞌulan nano!”

34 E na Yesus a xuus na Pita, “Nekuus tuuna, la vung aanabeꞌ paa-muina yaan a pura i taa rawei, nano,no taa kuus faatalatul o no pife texaassega.”

35 E na Pita a suie, “Ne taa pife kuusmalaan naapalaan tamo ne taa maatxuvul pama.” E xasano fefeng vaxa rikuus malaan.

Na Yesus A Fenung Xe Sina Piran PeLa Bina Getsemani

Mk 14:32-42; Lk 22:40-4636 Na Yesus xuvul pana mu fefeng

sina ri falet xe la bina Getsemani enane xuus nari, “Nai nabeꞌ e ne taafalet patak famodak xena fenung.”37 Nane xel faxuvul na Pita e a ro laktomexaan si Sebedi e ri falet patakfamodak e nane mimilisaat falet emaasak faagut lana xunus ina. 38 Enane kuus xe siri, “A mimilisaatan laxunus iga a faasilak i taa punuxau.Waan nabeꞌ e mutul faalim xuvulpaga.”

39 E nane falet patak famodak fulaae poxo xe lapia e fenung, “Tamaang,tamo no fexaxaas sena, ne vubuk raono taa siak tapin a lisa ina maasaxanaanabeꞌ xasega. Taasaxa, a so ta mo itaa savat i taa usi a vubuxanan siim epife vubuxanan siak.”

40 E mui a ulaamaan xe sina fe-feng talatul aave e tingin narutul taxamatef e a xuus na Pita, “Mutul pifefexaxaas sena faalim xuvul paga panaawa saxa, bo? 41 Mutul taa faalim efenung talo mutul taa pife poxo lanatatafangan. A vovau simi a roxo, mibuk vil a moroxo, taasaxa a vipin simia malmal.”

42 E fulaa na Yesus a falet patak efenung, “Tamaang, tamo no taa pifesiak tapin a lisa inamaasaxan aanabeꞌfefexaxaas a yaan ne fo num lanalavaxa, a vubuxanan siim i taa savat.”

43 E a ulaamaan fulaa e tinginnarutul taxa matef: rutul pife fex-axaas sena para senaso a matarutula matafan. 44 E fulaa laa na Yesusa taꞌulan narutul e falet patak xenafenung la fatalatulaana yaan e kuuspana mu vapaling naang.

45 E mui nane ulaamaan xe sirutule a kuus, “Mutul taxa matef e fan-gaafus lunai, bo? Kaalum! A yaanfatak naboxo, a Natuna Mataa i taapet lisanan xe sina mu rabuna saat.46 Tamasiak, taara taa falet. Kaalum,nane aava xena pet lisanau naboxo, itaxa filimaan.”

Matiu 26:47 44 Matiu 26:70A Mu Paamua Ina Lotu Ri Pis Na

YesusMk 14:43-50; Lk 22:47-53

47 Na Yesus taxa ferawai lunailayaan na Judas, a saxa ti la palou inafefeng sangafilu saxa pana taragua,maa savat. E a malila aava ri toxan amu pinis modus ina fevis e mu vam, risavat xuvul pana senaso amupaamuapriis e mu matalava ri fo feng nari.48 A mataa ina pet lisan na Yesus foxuus nari, “Nane aava ne taa nguse,nane a saxa aava mi vubuxane. Pise!”49 Na Judas a falet fatak xe si Yesuse a kuus, “Lavung roxo, Mataa inaFepitaa.” E nane nguse.

50 Na Yesus a suie, “Ka fesing, vilfatapusane!” E nari pana maana moina fevis, ri pise. 51 Saxa fefeng siYesus a yuuf mulus a pinis modus inafevisan sina e sip a yaasok sinamemaipriis e patal tapin a saxa patangana.

52 Na Yesus a xuuse, “Timin faꞌulia pinis siim la nobina ina. Naseꞌta mataa a fevis pana pinis modusi taa maat sena sait. 53 Ne fexax-aas sena fin na Tamaang pana xakaa-vangan sina e fataapus paaliu i taafeng amupabung sangafilu saxa panataragua ina angelo ina fevisan xe siak.54 Taasaxa tamo ne taa vil malaane,a maana mo aava Xakalayan Taap aferawai pana, ri taa savat la matavasmalaafaa?

55 E lana yaan aave na Yesus aferawai xe sina malila, “Mi fo savatpana pinis modus ina fevis e mu vamxenapisaumalaan seꞌ nenia, nemataasaat, bo? A maana yaan xapiak ne naifepitaa pe la tang lifu lotu e mi pifepisau pave. 56 Taasaxa, a maana moaanabeꞌ fo savat talo a xakalayan sinamu rabuna ina kuus fatuxai i taa savattuuna la matavas.” E mui a mu fefengri taꞌulane e ri sinufane.

Ri Fatiginei Na Yesus La Matana MuPaamua Sina Mu Juda

Mk 14:53-65; Jn 18:12,13,19-2457 E nari aava ri pis na Yesus ri

lisane xe la lifu si Kaiafas aava memaipriis. Pave a mu rabuna ina fepitaapana vuputkai e nari mu matalava rifo faxuvul xo. 58 Na Pita xo a usie ti

lasuun fefexaxaas a yaan ri savat pe lalifu lava sina memai priis. Nane fe naila nobina aave xuvul pana mu rabunaina fevisan xena falim a so ta mo taasavat si Yesus.

59 A mu paamua priis xuvul panaxasanofuna aava ri waan la Saniidrin,ri seng a rabuna xena kuus xakaa-vang bit tifi na Yesus talo ri fexaxaassena punuxe 60 taasaxa ri seng maat,naapalaan amaana rabuna ri filimaanxena bit tifie.

E mui a rovaat re filimaan 61 e rekuus, “A mataa aanabeꞌ a kuus, ‘Ne-nia, ne fexaxaas sena ngas tapin atang lifu lotu sina Piran e vesan fulanelana yaan talatul.”

62 E a memai priis a tigina e kuusxe si Yesus, “E nano, no taa pife gelvotai sena ferawaian sire xasema?”63 Taasaxa na Yesus a waan kasam. Efulaa a memai priis a ferawai xe sina,“Ne fakalimaan nano o no taa kuustuuna: nano ve no Mataa Failai? NoNatuna Piran?”

64 Na Yesus a suie, “Nano, no fokuus malaan. Taasaxa ne xuus namixapiak: ti lana yaan aanabeꞌ mi taaxalum a Natuna Mataa aava nai la pa-muaan sina Piran pana Gutan Xapiak,i taxa filimaan xe lapia la xavala xu-luna mu vata.”

65 Layaan na Yesus a ferawaimalaan a memai priis a ririk a marapisina e kuus, “Nane xo pife suai faroxosena Piran pana ferawaian saat aave!Maam taa pife seng ta xasano rabunaxena gel tifie. Monabeꞌ mon mi folangai a ferawaian saat sina! 66 Milamon malaafaa sena?”

E ri suie, “Nane a vupuno e i taamaat.” 67 E ri xanus a nonau ina e risipe e nari aava ri tavafe 68 ri kuus,“Kuus fatuxai pamaam, Mataa Failai!Naseꞌ sip nano?”

Na Pita A Faaxolusan Na YesusMk 14:66-72; Lk 22:55-62; Jn 18:16-

18,25-2769NaPita i taxa nai lamalei sena lifu

aave e saxa yaasok tefin a savat sina ea kuus, “Nano vaxa no waan xuvul paYesus ti Galili.”

70 Taasaxa na Pita a faaxolus lamatana mu rabuna e a kuus, “Ne pife

Matiu 26:71 45 Matiu 27:19texaas sena so ta mo no taxa ferawaipana.”

71 E a falet xe la matana yalaxau inanobina aave. E xasa yaasok tefin axalume e a kuus xe sinamu tomexaanpave, “Nane waan xuvul pa Yesus tiNasaret.” 72 E fulaa a faaxolusane e akuus fakalimaan, “Ne pife texaas senamataa aave!”

73 E mui fadak a mu tomexaan aavari waan faasilak ri savat si Pita e rikuus, “Nano xo no saxa siri. No fili-maan ti Galili. Maam langai taraxali alingaam.”

74Ena Pita a xelmaan a fatutulan xexuluna xa e a kuus fakalimaan fulaa,“Ne pife texaas sena mataa aave.”

E lana yaan fatak aave a pura arawei 75 e na Pita a lamon faꞌuli aferawaian si Yesus: “Paamuina yaana pura i taa rawei, nano, no taa kuusfaatalatul o no pife texaas sega.” Ena Pita taꞌulan a nobina aave e faletxe lamalei e a taangiis faagut panamimilisaatan.

27A Mu Paamua Ri Lisan Na Yesus Xe

Si Pailat1 La paanen lolof amu paamua priis

xuvul pana mu matalava ri lalamonpana punuxaan na Yesus. 2 Ri pise eri lisane xe si Pailat aava paamuiana bina pave lapaana paamua lava tiRom.

Na Judas A Xiut Nane Xa3 Layaan na Judas aava pet lisan

na Yesus, a texaas o a mu paamuari fo kuus o na Yesus a vupuno e itaa maat, a mimilisaatan molava asiaxe e nane lisan faꞌuli a faat ‘silva’sangafilu talatul xe sinamu priis. 4E axuus nari, “Nenia, ne fo faasaal faagutpana pet lisanaana mataa aava pifevupuno!” E nari, ri kuus, “A lagafansiim xo pife mo simaam.”

5 Na Judas a tapin fasivi a mu faataave la nobina ina tang lifu lotu e faletxena xiut fatofan nane xa e a maat.

6 Taasaxa mu paamua priis ri siaka mu faat aave e ri kuus, “A mu faataanabeꞌ a mamareiai ina ria e a muvuputkai sitaara a kuus o pife roxoxena fawaane xuvul panamu faat sina

lifu lotu.” 7Ri ferawai pana e ri lamono ri taa maraan a xavala sina mataaina vavesai pana xavala. Ri maraanexena xaafanaana mu topen. 8 E fe-fexaxaas tanin ri xali a xavala aanabeꞌpana “Xavala ina Ria”. 9 E layaan amu paamua priis ri vil malaane, a fer-awaian sina mataa ina kuus fatuxai,na Jeramaia, a savat tuuna lamatavas:“Ri siak a faat ‘silva’ sangafilu ta-

latul, a mamareiai aava sax-ano rabuna Juda ri turoxopana 10 e ri maraan a xavalasina mataa ina vavesai panaxavala malaan sena Memai axuusau pana.” Jer 32:6-9

Na Yesus A Fatigineian La MataPailat

Mk 15:2-15; Lk 23:2,3,18-25; Jn 18:29–19:16

11 Na Yesus i taxa tigina la mataPailat aava paamua lava ina bina enane xo a fin na Yesus, “Nano ve nopaamua king sina mu Juda, bo?” E naYesus a suie, “Nano, no kuusmalaan.”

12 Taasaxa layaan a mu paamuapriis xuvul pana mu matalava ri geltifie, nane pife sui nari. 13 E voxona Pailat a kuus xe sina, “No langaia maana gelan siri, bo?” 14 Taasaxana Yesus a pife sui ta saxa fiaian. E apaamua aave a ipul faagut sena.

Na Pailat A Kuus O Na Yesus I TaaMaat

15 La maana Fenamo ina Paaliuan apaamua lava aave fuuna mulus tapinta saxa mataa vipis aava malila rivubuxane. 16Lana yaan aave a toxan amataa vipis aava mu rabuna xapiak ritexaas sena vilaana saat sina, a isinana Baraabas. 17 E layaan a malila rifo faxuvul, na Pailat a fin nari, “Naseꞌta mataa vipis mi vubuk rao ne taamulus tapine xe simi? Na Baraabaso na Yesus aava ri xalie pa Krais?”18Nane texaas o amupaamua sinamuJuda ri fo lisan naYesus xe sina senasori tarasuie.

19 E fulaa, layaan i taxa nai lanobina ina tiisan, a tefin sina fo lisana lagasai xe sina, “Muta vil ta moxasena mataa fatak aave senaso lavung ne fo mif fasaat sena.”

Matiu 27:20 46 Matiu 27:4720 Taasaxa mu paamua priis xuvul

pana mu matalava, ri yuuf a lamonansina malila e voxo ri fin na Pailat o itaa mulus tapin na Baraabas e punukna Yesus. 21 Taasaxa na Pailat a fin amalila, “Naseꞌ la palou ire mi vubukrao ne taa mulus tapine xe simi?” Eri suie, “Na Baraabas!”

22 E na Pailat a fin nari, “Lavaxa,taasaxa ne taa vil a so pa Yesus aava rixalie pa Krais?” E nari xapiak ri kuus,“Niil fataxutane!”

23 E na Pailat a fiai, “A so ta vilaanasaat nane fo vile?” E nari, ri xukulaifaagut, “Niil fataxutane!”

24 Layaan na Pailat a texaas o a pifefexaxaas sena vil ta mo fulaa e a murabuna ri tamaa fegagelai e fasavat afevisan, nane siak a raarum e xamak amana la matana malila e a kuus, “Ne-nia, ne taa pife vupuno sena ria inamataa fatak aanabeꞌ! A mo aanabeꞌa faisok simi.” 25 E a malila xapiak risuie, “A vupuno ina maatan sina i taawaan xulumaam e mu yaya simaam!”

26 E na Pailat a mulus tapin naBaraabas xe siri e xuus a mu rabunaina rawen sina o ri taa inis na Yesuspana yeis tuturuk e mui ri taa niilfataxutane.

A Mu Rabuna Ina Rawen Ri SuaxanNa Yesus

Mk 15:16-2027 E mui a mu rabuna ina rawen si

Pailat ri lisan na Yesus xe lana lifuina fawaan a maana mo ina fevisane xasano rabuna ina rawen xapiak rifakaliuane. 28 Ri ririk tapin a marapisina e ri falaxe pana marapi vuungina xakaafut. 29 E ri fi a ligilot panayeis tuturuk e faneie la putuna e ritimin a newai la pamamuaan sina. Emui ri bukaak la nona e ri suaxane eri kuus, “Maam suai sema, ‘King’ sinamu Juda!” 30 E ri kaanus la tana e risiak a newai aave e sipe la putuna.31 Layaan ri fataxapin a xurauan saatsiri, ri siak tapin a marapi vuung efalaxe pana marapi sina xa e ri lisanexena niil fataxutane.

Ri Niil Fataxutan Na YesusMk 15:22-32; Lk 23:33-43; Jn 19:17-24

32 Layaan ri taxa taꞌulan a bina aaveri savat sina saxa mataa ti la binaSairiin, a isina na Saimon, e a murabuna ina rawen ri fatuaiane xenayaas a bolo si Yesus. 33 E layaan risavat la bina Golgaata, a malasuf inaisin aanabeꞌ ve “A bina ina veng”,34 ri tavai tarei na Yesus pana wainaava toxan a mo mopaak lana ri xaliepana ‘gaal’ xena nume taasaxa layaana tafang tareie, a bai nume. 35 Layaanri fo niil fataxutane xena punuxaana,ri tapin a faat xena texaas o naseꞌ taasiak a marapi sina. 36E mui ri taxa naifaxatange. 37E laaꞌui la putuna bolo ritimin a lagasai aava kuus pana gel tifi-aana, “A mataa aanabeꞌ na Yesus aavaKing sina mu Juda.” 38 E mui ri niil fa-taxutan a rovaat tomexaan ina fenauxuvul pa Yesus, saxa la pamuaan sinae saxa la paxaiya. 39 Nari aava ri liuete, ri liitan a puturi e ri ferawai fasaatxe si Yesus 40e ri kuus, “Nano, no kuuso no taa ngas tapin a tang lifu lotu evesan faꞌulie lana yaan talatul, lavaxafakaxup nano xa. Tamo nano ve noNatuna Piran sivimaan ti xuluna boloaave!”

41 E mu paamua priis, mu mata-lava e mu rabuna ina fepitaa panavuputkai ri vil malaane sait e rikuus, 42 “Nane fakaxup a xasanofunataasaxa pife fexaxaas sena fakaxupnane xa! Tamo nane ve a piran kingtuuna sina mu Israel i taa sivimaan tixuluna bolo e taara taa namkai sena.43Nane namkai o a Piran i taa xavangee a kuus o nane ve a Natuna Piran.Tamo Piran a vubuk rao i taa fakax-upe naak i taa vile naboxo.” 44 E arovaat ina fenau aava ri niil fataxutannare xuvul pana, nare vaxa re ferawaifasaat sena.

Na Yesus A MaatMk 15:33-41; Lk 23:44-49

45 La paanaas, faasilak la belo, abina xapiak fesuk pana awa talatul.46La 3 oklok naYesus a xukulai faagut,“Eloi, Eloi lama sabaatani!” a malasufina, “Piran siak, Piran siak, xenaso nolamon taꞌulanau?”

47 E saxanofuna aava ri ti faasilak,ri langaie e ri kuus, “Nane taxa xel naIlaija!”

Matiu 27:48 47 Matiu 28:748 E saxa mataa ina rawen a fala-

pukmaan e siak a pel, timine lanawain mopaak e pise la ngusuna wai etavaie pana xena num. 49Taasaxa xas-anofuna ri kuus, “Naboxo maam taatexaas tamo na Ilaija i taa fakaxupe.”

50 Na Yesus a xukulai faagut fulaae a mulus tapin a vovau sina e amaat. 51 E lana yaan aave a marapiaava tofai la tang lifu lotu a tiririkxapiak ti laaꞌui xe lapia. A Piran afaradakui a xavala e gurum a maanafaat. 52 E a maana bina ina mamaat ritalakas e maana rabuna xaradak sinaPiran aava ri fo maat, ri to faꞌulaa tila mamaat 53 e ri taꞌulan a bina ma-maat. Lamina yaan a Piran a fatatoifaꞌuli na Yesus ti la maatan, ri laak laBina Xaradak, na Jerusalem, e pave amaana rabuna xaves ri xalum nari.

54 Layaan a paamua sina rabuna inarawen e mu rabuna ina rawen aavari waan xuvul pana xena faxatang naYesus ri xalum a maraꞌulia e xasanomo aava savat, ri mataut faagut eri kuus, “Tuuna paaliu, nane ve aNatuna Piran.”

55 A toxan a lutefin xaves pave aavari fo falet xolai xuvul pa Yesus ti labina Galili xena xavange. Ri taxa tifalim a maana mo aanabeꞌ ti lasuunfadak. 56 La palou iri na Maria tiMekdala, na Maria aava na nina Jemsnare Joses e a tefin si Sebedi, rutultaxa waan.

Ri Xaafan Na YesusMk 15:42-47; Lk 23:50-56; Jn 19:38-42

57 Faasilak a bina i suk e a mataapiran ti Erimatia fe savat si Pailat. Amataa aave a isina na Yosep e nanevaxa a saxa fefeng si Yesus. 58 Nanelaak soxot na Pailat e fine pana vipini Yesus. E na Pailat a kuus o ri taatavaie pana. 59 E voxo na Yosep a siaka vipin i Yesus e pise panamarapi faꞌui60 e famatie lana liing ina mamaatsina xa aava ri fo taxe lana faat. E ativotan a matana liing aave pana tangfaat e taꞌulan a bina. 61 Na Maria tiMekdala xuvul pa xasa Maria re taxanai kaalum xe la matana liing aave.

A Mu Rabuna Ina Rawen Ri TivotanA Liing Ina Mamaat

62 A yaan mui aava Yaan ina Fan-gaafusan, a mu paamua priis xuvulpana mu Ferasi ri falet faxuvul xenaferawai xuvul pa Pailat 63 e ri kuus,“Matalava, maam lamon faꞌuli a fer-awaian sina mataa ina bitan aave.Layaan i taxa to lunai a kuus, ‘Laminayaan talatul ne taa to faꞌulaa.’ 64Xuusa mu rabuna ina rawen siim o ri taakaalum votai sena liing ina mamaataave fefexaxaas a fatalatulaana yaantalo amu rabuna sina ri taa pife fenoua vipin ina e xuus a mu rabuna o nanetaxa to faꞌulaa. A bitan fataxapiakaanabeꞌ i taa mo mosaat sena bitanmata.”

65 Na Pailat a kuus xe siri, “Lavaxa,ne taa tavai nami pana rabuna inarawen xena kaalum votai sena liingina mamaat. Faxaꞌusi a vubuxanansimi.” 66 E voxo ri fe timin a fakali-maanan xuluna tang faat aave e rifeng a mu rabuna ina rawen xenakaalum votai.

28A To Faꞌulaian Si YesusMk 16:1-8; Lk 24:1-10

1 Lamina Yaan ina Fangaafusan, lapaanen lolof la yaan mata ina ‘wiik’,na Maria ti Mekdala xuvul pana xasaMaria, re falet xe la liing ina mamaataave.

2 E fataapus a toxan a maraꞌulialava senaso a saxa angelo sina Memaia sivimaan ti laaꞌui la xunavata e fepul tapin a tang faat aava ti votan aliing e a nai xuluna. 3 A kaalumansina a malaan sena yaamit e a marapisina a pasak paaliu marasaxa. 4 Emu rabuna ina rawen ri poxo xe lapiapana matautan e ri mati fatak malaansena mu mamaat.

5 A angelo aave a ferawai xe sinarovaat tefin e a kuus, “Muta mataut,ne texaas o me taxa seng na Yesusaava ri niil fataxutane. 6 Nane pifewaan nabeꞌ; a Piran fo fatatoi faꞌulieti la maatan malaan sena fo ferawaipana. Man, xalum a bina aava nane fomati lana 7 e falet fataapus e me xuusa mu fefeng sina, ‘A Piran fo fatatoifaꞌulie ti la maatan e naboxo i taxafalet paamuin nami xe pe Galili e mi

Matiu 28:8 48 Matiu 28:20taa xalume pave.’ Lavaxa, falet, ne foxuus name pana.”

8 E voxo re taꞌulan fatapusan a liingina mamaat aave. Re mataut taasaxare bas pana faamamaasan e re falafataapus xena xuus a mu fefeng pana.9 E na Yesus a savat faꞌipul sire e akuus, “Paanen Roxo name.” Re faletfaasilak xe sina e re bukaak xe lapiae tao a kana e re nanguse. 10 E naYesus a xuus nare, “Muta mataut, mefe xuus amu fetinan siak xena falet xepuaa Galili e pave ri taa xalumau.”

A Kuusan Sina Mu Rabuna InaRawen

11 Layaan a rovaat tefin re taxa faletxe sinamu fefeng sina, saxano rabunaina rawen aava ri taxa faxatang a liingina mamaat xo, ri laak ulaa xe la binalava e ri xuus a mu paamua priis panamaana mo xapiak aava fo savat. 12 Emu priis aave ri faxuvul xuvul panamu matalava xena lamon pana so tamo ri taa vile. Ri maraan amu rabunaina rawen pana mamareiai lava 13 e rikuus, “Mi taa kuus o a mu fefeng sinari savat la xunavung e ri fenou a vipinina layaan mi taxa matef. 14 E tamo apaamua lava ti Rom i taa langai panafenouaana, maam taa faxaradaxe talomi taa piau ta lagafan sena.” 15E voxoa mu rabuna ina rawen ri siak a ma-mareiai aave e ri usi fatak a ferawaiansina mu paamua priis. E a xuuskuusaanabeꞌ fuuna lo falet xolai la palouina mu Juda fefexaxaas tanin.

Na Yesus A Savat Xe Sina Mu FefengSina

16 A mu fefeng sangafilu saxa panasaxa xo, ri falet xe puaa Galili, xela put aava na Yesus a feng nari xexuluna. 17 Layaan ri xalume pave rilotuie naapalaan saxanofuna ri pifetexaas tuuna o nane ve na Yesus.18 E na Yesus maa savat la tari ekuus xe siri, “A Piran fo tavaiau panatateaxan xapiak xena paamuianaanamaana mo xapiak la xunavata e laxavala. 19 Falet xo xe sina mu rabunaxapiak la xavala e fapiti nari talo ritaa namkai xena usiau. Fasuf narilapaana isi Tamaang, a Natuna e aVovau Xaradak 20 e fapiti nari xena

langai fatak amaana vuputkai aava nefo tavai nami pana. E nenia xo, ne taawaan vulai xuvul pami fefexaxaas ayaan a xavala aanabeꞌ i taa taxapus.”

Maak 1:1 49 Maak 1:16

Na MaakA Lagasai Roxo Na Maak AXaleieA Ferawaian Paamua

A Lagasai Roxo si Maak a bas panamu sangasan e mu vilaana si Yesus. Afufuna lamonan molava si Maak lanalagasai aanabeꞌ ve a malaan: na Yesusve a Natuna Piran e aMataa Failai sinaPiran, taasaxa mu Juda ri pife tarax-alie e ri niil fataxutan tul a mataa inafakaxupaan nari. E na Maak a vubukxuus fatexaas a mu Juda e mu rabunaxapiak sait o ri fo milung patak paaliusena salan sina Piran. E voxo nanetaxa kuus pana maana mu vilaana efaisok si Yesus xena faxalit nari o nanea Natuna Piran e pife natuna mataamon.

A buuk aanabeꞌ a toxan a paferawa-ian pama malaan:

1) Paamuina faisok si Yesus - pala-gasai 1:1-13

2) A faisok si Yesus pe Galili - pala-gasai 1:14–7:23

3) A faisok si Yesus pe la xasanobina - palagasai 7:24–10:34

4) A faisok si Yesus pe Jerusalem -palagasai 11:1–13:37

5) A maatan e to faꞌulaian si Yesus -palagasai 14:1–16:20

A Mataa I Taa Savat Paamuin AYesus

Mt 3:1-11; Lk 3:2-16; Jn 1:6-8,19-271A Lagasai Roxo se Yesus Krais aava

lak sina Piran, a tangpat malaan: 2 naAisaia, a saxa mataa ina kuus fatuxaisina Piran ti kavai a xalei a ferawaiansina Piran pa Yesus.“Langaiau, ne taa feng a mataa ina

lisan a ferawaian siak, i taasavat paamuin nano e i taafaigotan a salan siim. 3 A lingina mataa aave i taa kel pe labina vingil, ‘Faigotan a salanxana Memai. Vil faxaradak asalan sina.” Mlk 3:1; Ais 40:3

4 Na Jon xo, a mataa ina fasufan,a savat pe la bina vingil e a xuus amu rabuna o ri taa puk a xunus iri e

a fasuf nari talo a Piran i taa lamontapin a vilaana saat siri. 5 E a maanamu rabuna ti Judia e ti Jerusalem ripaan xe si Jon e ri fe kuusan fasavata maana vilaana saat siri e nane fasufnari lana Raarum Jordan. 6 Na Jon amataa valagof e vesan a marapi sinapana fui ina ‘kaamel’. E nane pisnane xa pana yowang aava vesananpana vipin ina ‘kaamel’ e fuuna ngana sakawa e vevoi ti la latan. 7 NaJon xo, a kuus famatavas malaan, “Atoxan a mataa i taa filimaan lumuilamiak, a mataa aave a faagut sega enenia vaxa ne suai faagut sena. Nepife fexaxaas sena mulus a ‘slipa’ tila kana. 8 Naboxo ne taxa fasuf namipana raarum tuuna taasaxa nane, itaa fasuf nami pana Vovau Xaradak.”

A Fasufaan Na YesusMt 3:13-17; Lk 3:21-22; Jn 1:28-34; Mt

4:1-11; Lk 4:1-139 Mui famodak na Yesus xo a savat

ti la bina Nasaret pe Galili e na Jon afasufe lana Raarum Jordan. 10 Layaannane laakmaan ti la raarum a xalum axunavata a talakas e a Vovau Xaradak,malaan sena vaalus, a sivi xuluna. 11Esaxa ling aava savat ti pe laaꞌui lanavata a kuus malaan: “Nano, no natuk,ne vubuxan xasingit nano, a xunusiga a roxoian nano!” 12 E fataapustemasaat a Vovau Xaradak a feng naYesus xe la bina vingil. 13E nanewaanpave fefexaxaas sena yaan sangafilutalafaat e na Setan a valame. A waanla palou ina mu vupung taasaxa muangelo ri maa xavange.

NaYesus A Tangpat Pana Faisok SinaPe Galili

Mt 4:18-22; Lk 5:2-1114 Na Jon fo vipis xo e na Yesus a

paan xe pe Galili e fe kuusan fasavat aLagasai Roxo sina Piran. 15Nane kuus,“A yaan tuuna fo savat xong. A fa-tataganan sina Piran fo savat faasilaknaboxo. Mi taa puk a xunus imi e mitaa namkai sena Lagasai Roxo.”

16Saxa yaannaYesus taxa lo sangaset la vangana Laman Galili e nanexalum na Saimon xuvul pa tina, naEndru. Narie, re taxa fati a vana pela taas senaso re fuuna faasot pana

Maak 1:17 50 Maak 1:44din. 17 Na Yesus moxo, a xuus nare,“Usiau e nenia, ne taa fapiti namepana vilaana ina pataasaana rabuna.”18E fataapus re taꞌulan a vana sire e reusie.

19 E rutul falet famodak fulaa e naYesus a xalum na Sebedi e a ro laksina, na Jems e na tina na Jon. Naru-tul taxa nai lana xaati e rutul taxafaxaradak a vana sirutul. 20E nane xelnare e re taꞌulan na tamare lana xaatixuvul pana mu sisiak siri e re usi naYesus. 21 E nari xapiak, ri falet xe labina Kapanam.

A Mataa Pana Vovau SaatLk 4:31-37

Layaan aYaan ina Fangaafusan sinamu Juda a savat, na Yesus xuvul panamu rabuna, ri laak xe la lifu ina fax-uvulan sina mu Juda e nane fepitaatapang. 22 A mu rabuna ri langaia ferawaian sina e ri ipul senaso aferawaian sina toxan a gutan, pifemalaan sena fepitaian sina xasanorabuna aava ri masam pana vilaana siMoses. 23 E monabeꞌ mon ri ipul senamataa pana vovau saat moxo, a laaksaa la lifu ina faxuvulan e maa barakxuluri malaan, 24 “Yesus ti Nasaret,no vubuk vil a so semaam? Naakno vubuk vil pengan nemaam! Netexaas sema, nano, no Mataa Failaisina Piran.”

25 Na Yesus moxo, a maraleiane e akuus, “No waan kasam e no taꞌulan amataa aanabeꞌ.” 26 E a vovau saat a vilfaradakui a mataa e a kuup faagut enane taꞌulane.

27 E mui a mu rabuna pave, re ip-ulan na Yesus e ri fefiaian nari e rikuus, “A so ta mo nabeꞌ? A fepitaianfaꞌui pana gutan, bo? A mataa aan-abeꞌ a farawei a mu vovau saat e rilangai sina.” 28 Lavaxa, a lagasai panavilaana si Yesus a falet fataapus xe lamaana mu bina pe Galili.

Na Yesus A Vil Faroxoi A RabunaXaves

Mt 8:14-17; Lk 4:38-4329 Lumui na Yesus emu fefeng sina,

ri savat xe lamalei e ri fe paan xe la

lifu si Saimon narie Endru. Na Jems ena Jon, re falet xuvul pari sait. 30 Naimu Saimon i taxa mati xuluna ivine toxan a giisan pana tana lalagaf.E fataapus ri xuus fatexaas na Yesuspana. 31 Na Yesus a paan xe sina etao a mana e fatamasiaxe. A giisansina a taxapus e nane tavai nari panafanganan xari.

32 La leaaf layaan a ngaas a rul, amu rabuna ti la bina, ri lisan a maanarabuna aava ri toxan a giisan xuvulpana maana rabuna ri toxan a vovausaat xe si Yesus.* 33 A mu rabunaxapiak ti la bina, ri faxuvul pe lamatana lifu. 34 E nane vil faroxoi arabuna aava ri toxan a mu giisan e agei tapin amuvovau saat. Amuvovausaat xo, ri texaas sena taasaxa nane tivotan nari sena ferawai.

35 La paanen lolof, nane tamasiakxe lamalei e fe paan xe la saxa nobinagof rao i fenung xe sina Piran. 36 E naSaimon xuvul pana mu fefeng sina riseng na Yesus. 37 Ri fe tingin xo nanee ri xuuse, “A maana rabuna, ri taxafiaian nano.”

38 Taasaxa na Yesus a susuaamalaan, “Naapalaan, taara taa paanxe la saxano bina faasilak, raone ferawai pari. Nabeꞌ a fufunafilimaanan siak.” 39 Nane falet xe lamaana mu bina pe Galili e a ferawailana mu lifu ina faxuvulan e gei tapina mu vovau saat la tana rabuna.

A Mataa Pana TapakMt 8:2-4; Lk 5:12-14

40 La saxa yaan, saxa mataa aavatana tapak, a savat si Yesus. Nanebukaak e fenung xe si Yesus e kuusmalaan, “Tamo no vubuxane, no taavil faroxoiau.”

41 Na Yesus xo muluk nane e taoa tana e xuuse, “Aang, ne vubuxane,naboxo a giisan siim a taxapus.” 42 Efataapus a tapak sina mataa aave amalit e nane fo roxo.

43 Na Yesus a pebukan faagutane efeng faꞌulie. 44A xuusemalaan, “Mutakuus fepuk pana faroxoiaan nano. No

* 1:32: A yaan sina mu Juda i taa tangpat la yaan a ngaas taa rul. Nabeꞌ layaan a ngaas a rul a Yaan inaFangaafusan a taxapus e a yaanmata ina ‘wiik’ taxa tangpat e voxo a rabuna ri fexaxaas sena faisok fulaa.

Maak 1:45 51 Maak 2:18taa falet e no fe faxalum a taam xesina priis e no taa tavai a Piran panatatavaian siim. A tatavaian aave i taausi a vilaana si Moses. 45 Taasaxamataa aave a falet e kuusan fasavata roxoiaana aava na Yesus fo vile.Pevoxo na Yesus pife fexaxaas senalaak la bina saxa ulaa rabuna ri tamaafatagule. E voxo nane paan xe pe laxobingil e maana mu rabuna xaves ritaxa falet xe sina pave.

2Nane A Vil Faroxoi A MaalapenMt 9:2-8; Lk 5:18-26

1 La saxanu yaan fo falet e naneulaa fulaa xe Kapanam. A rabuna rilangai o nane i taxa waan lana saxalifu pave. 2 E a malila ri savat fax-uvul e a lana lifu febas e faasilak lamatana lifu sait. E nane ferawai xesina rabuna pana Lagasai Roxo. 3 Asaxanu tuvaat talafaat, ri lisan a saxamataa a kana e mana maat e ri yaasepana ivin. 4 Ri pife fexaxaas senayaase xe si Yesus senaso a malila. Evoxo ri laak xe laaꞌui xuluna lifu e ringas a nobina xena faduiaana mataa.E ri fasivie pana ivin xe si Yesus. 5NaYesus a xalum a namkaian siri e axuus a maalapen malaan, “Lak siak,ne lamon tapin a vilaana saat siim.”

6 Taasaxa xasano rabuna aava rimasam sena Vuputkai si Moses, ritaxa nai lamon lana lalamonan sirisena ferawaian si Yesus e ri lamonmalaan, 7 “Xenaso a mataa aanabeꞌ akuus fasaat malaan? Naseꞌ ta mataafexaxaas sena lamon tapin a vilaanasaat sina mataa? A faisok sina Piransang mon! Naak nane taxa bit!”

8 Fataapus paaliu na Yesus fo tex-aas sena lalamonan siri e a kuus,“Nami, mi lamon fasaat! Xenasomi lamon malaan pana nobina siakina lamon tapin a vilaana saat sinamataa aanabeꞌ? 9 A so ta ferawaiana malui sena kuusanaana? Tamo netaa kuus xe sina maalapen, ‘Ne taalamon tapin a vilaana saat siim!’ otamo ne taa xuuse, ‘No tamasiak e nosiak a ivin siim e no falet.’ 10 Talomi taa texaas sega, a Natuna Mataaaava toxan a gutan xena lamon tapin

a mu vilaana saat sina rabuna, ne taavile malaan.” E nane kuus xe sinamaalapen, 11 “Nenia, ne xuus nano,tamasiak, siak a ivin siim e no paanxe la lifu siim!” 12 E a maalapen atamasiak marasaxa e siak a ivin sina esavat xe lamalei. A mu rabuna xapiakri xalume e ri ipul e ri kuus fati aisina Piran. E ri kuus malaan, “Taarapi xaxalum a buk vilaana malaan lu-mua.”

Na Yesus A Xel Na Matiu LivaiMt 9:9-13; Lk 5:27-32

13 Na Yesus a sangas ulaa fulaa xela vangana Laman Galili e a malila ripaan xe sina e nane fapiti nari panalagasai sina Piran. 14 Layaan nanetaxa sangas falet, a xalum na MatiuLivai, a lak si Elfias, i taxa nai la lifuina maraan taakis. Na Yesus a xuuse,“No usiau!” E nane tamasiak e usi naYesus.

15 Mui xo na Yesus fe fangan lanalifu si Matiu Livai e a mu rabuna inasiak taakis e mu rabuna pana vilaanasaat, nari xapiak, ri taxa fangan xuvulpa Yesus e mu fefeng sina. A murabuna aava ri mangil sena vilaanasaat siri, ri vubuk langaie e voxo ri usixolane. 16 E saxano rabuna aava ri usia vilaana sina mu Ferasi, ri xalum naYesus i taxa nai fangan xuvul panamurabuna pana vilaana saat emu rabunaina siak taakis. E ri fin a mu fefengsina, “Xenaso nane taxa fangan xuvulpana mu rabuna ina siak taakis e murabuna pana vilaana saat? Naak avilaana aanabeꞌ pife roxo.”

17Na Yesus a langai a ferawaian sirie xuus nari, “A rabuna aava ri piauta giisan, ri pife paan xe sina mataaiꞌirin. Piau! Nenia, ne pife filimaannabeꞌ xena xelaana mu mataa aavari lamon o ri taxa waan faroxo. Nesavat xena xelaana mu rabuna aava ritexaas o a vilaana siri a saat.”

A Vilaana Ina FalfaalanMt 9:14-17; Lk 5:33-38

18 Xasano Ferasi e mu rabuna aavari usi na Jon, a mataa ina fasufan,nari xapiak, ri fuuna falfaal e sax-ano rabuna ri savat si Yesus e ri fiaimalaan, “Senasou a fefeng si Jon e

Maak 2:19 52 Maak 3:6mu Ferasi ri fuuna falfaal taasaxa murabuna siim ri pi falfaal?”

19 Na Yesus a xuus nari, “Naak amu fesing sina saxa mataa aava raoi tamai, ri taa faalaan pana fangananlayaan amataa aave i taxawaan xuvulpari? Piau! Tamo mataa aava rao itamai i taxa waan xuvul pari, ri taapife falfaal. A yaan inamerawanmon!20 Tamo mataa naang i taa paan tapina mu fesing sina, lavaxa la yaan aavebak, ri taa falfaal xena fakalimaan amimilisaatan siri.”

21 E nane fin nari, “Naseꞌ ta mataai taa kap a valof ina marapi xavaipana pamarapi faꞌui? Tamo no taa vilmalaane a marapi faꞌui i taa gat faxu-vule e a valof i taa tiririk falava. 22 Epiau ta mataa i taa xapis a uma lanavaafa xavai. Tamo i taa vil malaanea vio i taa laak lana e i taa kawaasana fanganan. A fanganan e vaafa taakawaasanan. A rabuna masam, ri taapai a vaafa faꞌui xena uma faꞌui.*

A Fufuna Yaan ina FangaafusanMt 12:1-8; Lk 6:1-6

23 La saxa Yaan ina Fangaafusanna Yesus a sangas lana uma e murabuna aava ri taxa usie ri lagai e ritaxa murul a fanganan pave e ri taxangane.† 24 E saxano Ferasi ri xuus naYesus, “Xalum nari, ri taxa vil a faisokla Yaan ina Fangaafusan. A vuputkaisitaara a kuus votan a vilaana inafaisok la Yaan ina Fangaafusan. Apife roxo ri taa vil malaane la yaanaanabeꞌ.”

25 Na Yesus a xuus nari, “Naak mipife texaas sena xuuskuus ina vilaanaa savat se Devit layaan nane xuvulpana mu rabuna sina ri piau ta fan-ganan e ri lagai? 26 La yaan si Abaiataaava saxa paamua ina mu priis sinaPiran, na Devit a laak lana lifu lotusina Piran e nane ngan a bret taap

aava mu priis sina Piran sang monri fexaxaas sena ngane. Taasaxa naDevit a ngane e tavai a rabuna sinapana.” 1 Sml 22

27 Ne Yesus a xuus nari fulaa, “APiran pife timin a mataa xena xavanga Yaan ina Fangaafusan, piau! Nanetimin a Yaan ina Fangaafusan xenaxavangaana mataa. 28 E voxo, a Yaanina Fangaafusan xo, a NatunaMataa apaamuiane.”

3Na Yesus A Vil Faroxoi A Saxa MataaMt 12:9-14; Lk 6:6-11

1 La saxa Yaan ina Fangaafusan fu-laa na Yesus a laak lana lifu ina fax-avulan e a mataa mana tapil i taxawaan. 2E saxano rabuna ri waan bangna Yesus pana senaso ri vubuk texaastamo nane i taa vil faroxoi a mataaaave la Yaan ina Fangaafusan talo ritaa tiise sena. 3E na Yesusmoxo, xuusa mataa aava mana tapil, “Tamasiak eno tigina la nona rabuna.”

4 E na Yesus a fin a rabuna, “Avuputkai si Moses a kuus o taara taavil a vilaana roxo la Yaan ina Fangaa-fusan o taara taa vil a vilaana saat? Akuus o taara taa xavang a mataa taloi taa waan faroxo o taara taa punuk amataa?” E nari, ri pife sui a ferawaiansina, ri nai kasam mon.

5EnaYesus a xalumnari e a vilaunaa kasal taasaxa muluk nari senaso rivungut sena mamaaluxan sina Piran.E nane xuus a mataa, “No faxaradaka maam!” E a mataa faxaradaxe ea mana fo roxo. 6 E fataapus a muFerasi ri tamasiak e ri fe savat faxu-vul sina nutuvaat si Herot. Nari, riferawai faxuvul xena seng ta nobinaxena punuxaan na Yesus.

A Malila Ina Rabuna Faasilak LaLaman Galili

Mt 12:15-16; Lk 6:17-19* 2:22: (a) Na Yesus a kuus malaan senaso rao i xuus famasam nari pana lalamonan sina Piran. Alalamonan malaan, “Nase rao i usi a ferawaian sina Piran nane pife fexaxaas sena usi a vilaana ti kavaisait. A vilaana ti kavai e ferawaian si Yesus a patak famodak.” (b) Lana pok Inglis a paferawaian aanabeꞌtaxa usi a xasa ferawaian paap malaan: “Mi taa pife timin a wain faꞌui lana vapak xavai aava ri vesanepana vapak ina tiir, piau! Layaanmi taa vil malaane a vapak xavai i taa tiririk e a wain taa talatiu. Taasaxami taa timin a wain faꞌui lana vapak ina tiir faꞌui.” † 2:23: Ri pife fenau, a vilaana roxo sina mu Juda;tamo ri lagai ri fexaxaas sena siak fanganan ti la saxano uma.

Maak 3:7 53 Maak 3:327 Na Yesus xuvul pana mu fefeng

sina, ri falet e ri fe nai la vanganaraarum e saxano rabuna ti Galili e tiJudia ri usie. 8 A rabuna ti Jerusalem,ti Idumia e ti lu paa paaliu se Jordane ti la saxa ro bina Tair e Saidan, amalila molava paaliu ri langai panafaisok na Yesus a vile e voxo ri savatfaxuvul. 9NaYesus a xuus amu fefengmalaan, “Amalila aava ri taxawaan, ritamaa fatalinau. Ne vubuxan ta saxaxaati i taawaan bangau e ne taa xawasxuluna.” 10 Lumua nane fo vil faroxoia malila e ri naixaam soxote rao ritaa tao tuunei a tana senaso ri taxavubuxan a roxoyan. 11 E layaan a muvovau saat ri xalume, ri turung xe sinae ri xukulai faagut malaan, “Nano veno Natuna Piran!” 12 E nane ferawaifaagut xe siri o ri muneta fasavat aisina la matavas.

Na Yesus A Xel A Yaamut SangafiluSaxa Pana Taragua Sina

Mt 10:2-4; Lk 6:14-16; Fk 1:1313Mui na Yesus a laak xuluna put e

xel nari aava nane vubuxan nari o ritaa filimaan xe sina. E ri savat. 14 Enane siak fati a sangafilu saxa panataragua e a fasoxot nari pana mu Yaa-mut. Nane xuus nari, “Ne fo fati namirao mi taa waan xuvul paga. Ne taafeng nami vaxa xena kuusan fasavata Lagasai Roxo 15 e vaxa mi taa toxana gutan xena gei tapin a mu vovausaat.” 16 A mataa sangafilu saxa panataragua aave voxo: na Saimon aava rixalie pana xasa isin, na Pita, 17 e naJems, a lak si Sebedi xuvul pa tina, naJon. Nane xali nare pana saxa isin,Boanesis, a malasuf ina isin aanabeꞌ‘natuna vabarak.’ 18 E na Endru, naFilip, na Baatalamiu, na Matiu Livai,na Tomas e na Jems a lak si Elfias,na Taadius, na Simon ti la parabunaSelot,* 19 e na Judas Iskeriot, a mataaaava pet lisan na Yesus xe sina murabuna saat xena punuxaana.

20 Layaan na Yesus a ulaamaan xe lalifu siri, a mu rabuna ri savat faxuvulfulaa xe sina. E voxo na Yesus xuvulpana mu fefeng sina ri piau ta yaan

xari xena fanganan. 21 A mu pabungsi Yesus, ri langai o nane taxa waanfulaa e ri paan rao ri taa xel faꞌuliesenaso a rabuna, ri xuus nari, “Naakna Yesus taxa ngong.”

Na Yesus A Xalian Pa Bilsibul, A Paa-mua Sina Mu Vovau Saat

Mt 12:25-29; Lk 11:17-2222 A saxano rabuna aava ri masam

pana mu vilaana ti Israel e ri fuunawaan pe Jerusalem, ri sivimaan xeGalili. Ri ferawai se Yesus malaan,“Na Bilsibul a vawe e i taxa waan sina.Naak, nane taxa gei tapin a mu vovausaat pana gutan sina matalava sinamu vovau saat.”

23 Na Yesus a xel faxuvul nari xesina e ferawai xe siri pana saxanoferawaian paap malaan: 24 “Tamo afaxatangan sina rabuna i taa tapagalfepatok e ri taa fevis, a vilaana inafaxatangan i taa pife waan fatateak!25 Tamo a pabung taa tapagal fepatoke ri taa fevis, a pabung aanabeꞌ i taapife waan faroxo. 26 Tamo na Setani taa vis faꞌuli nane xa e saxano saxasina ri taa faapalau sena, nane i taapife gut fulaa, piau! Nane fo taxapus!27Tamo ta saxa mataa rao i taa fenau,nane pife fexaxaas xena laak palaulana lifu sina mataa tateak, piau! Paa-mua i taa pis fatateak a mataa aave emui i taa siak tapin a maana mo sinati la lifu. 28 Ne xuus tuunei nami, aPiran sang mon i taa lamon tapin amo mosaat e mu ferawaian saat aavamu rabuna ri vile. 29 Taasaxa naseꞌ tamataa i taa ferawai fasaat pana VovauXaradak, a Piran i taa pife lamon tapina vilaana saat sina naboxo e lumuisait, piau! A vilaana saat sina mataaaave i taa waan vulai xe vulai!”

30 Na Yesus a kuus malaan senasoa rabuna ri fo kuus o nane toxan avovau saat paaliu.

A Pabung Si Yesus Ri SavatMt 12:46-50; Lk 8:19-21

31 La saxa yaan na nina Yesus xuvulpana mu ti Yesus ri savat. Ri tiginalamalei e ri xuus fatexaase rao i taalangai siri. 32 A malila aava ri taxa

* 3:18: A mu Selot ri vubuxan o saxa siri mu Israel i taa piran king siri. Ri baian o na Sisaa ti Rom i taasiak fati a saxa topen, malaan se Herot, xena paamuian nari.

Maak 3:33 54 Maak 4:20

nai fakaliuane ri xuuse, “No langai?Na ninaam e mu tiam ri taxa waanlamalei e ri taxa xel nano.”

33 E nane sui a ferawaian sirimalaan, “Naseꞌ ve na ninaang e mutiak?”

34 E na Yesus a kaalum fepuk lapalou ina rabuna aava ri taxa naifakaliue e a xuus nari malaan, “Mixalum na ninaang e mu tiak, 35 a murabuna aava ri usi a ferawaian sinaPiran, nari ve ri mu tiak e vasaak eninaang!”

4A Mataa Ina KaapisanMt 13:1-15; Lk 8:4-10

1 Na Yesus a faisok fulaa panafapitiaana rabuna la vangana LamanGalili. E nane xawas xuluna xaatisenaso a mu rabuna xaves ri savatfaxuvul sina. E nane nai xuluna xaatiaava taxa waan lana raarum e murabuna xapiak ri taxa nai langai pe lagun e faasilak la vangana raarum. 2NaYesus a tavai nari pana mu ferawaianpaap. Nane ferawai xe siri malaan-abeꞌ: 3 “Mi langai! A saxa mataa afalet e fetapalan xolan a kam ina ‘wiit’la uma. 4 Nane tapinete e saxanokam ina ‘wiit’ ri poxo lana salan e mumaanu rimaa ngan xapine. 5E xasanokam ri poxo la nobina toxai faat. Axavala pife temasaat xuluna e pife sivitemasaat lapia e a kam a fadui a xareifataapus. 6 Taasaxa ngaas a langee a kam aanabeꞌ pife boak faroxo, apiloxos e femaiyang. 7 E xasano kamina ‘wiit’ ri poxo lana yeis tuturuk. Ea yeis aanabeꞌ a palak e fe xafute e a‘wiit’ pife fuaa. 8 Taasaxa xasano kamina ‘wiit’ ri poxo lana xavala roxo eri palak faroxo e ri fuaa. Saxanofunari fuaa faroxo, xasanofuna ri toxan akam xaves e saxanofuna ri toxan akam xaves paaliu.”

9 E na Yesus a xuus nari, “Tamomataa i taa lamonpana ferawaian siaki taa tingin a malasuf ina.”

10Mui, lamina malila fo paan, a mufefeng sina xuvul pana xasano rabunari fine pana mu ferawaian paap sina.11 Na Yesus a xuus nari, “A Piran avubuk o mi taa masam faroxo sena

ferawaian sina e ne fo xuus fatexaasnami o a fatataganan sina fo savatxo. Taasaxa mu rabuna aava ri waanlamalei ri taa langai a mu ferawaiansiak lana ferawaian paap sang mon.”12 E voxo na Aisaia a kala malaan,“Naapalaan ri kaalum taasaxa ri taa

pife taraxalie. E ri langaitaasaxa ri taa vungut sena fu-funa. E voxomalaan ri taa pifepuk a xunus iri. Tamo ri taapuk a xunus iri a Piran i taa viltapin a vilaana saat siri.” Ais6:9-10

Na Yesus A Xuus Fatexaas Nari PanaMalasuf Ina Ferawaian Paap

Mt 13:18-23; Lk 8:11-1513 Na Yesus a fin nari fulaa, “Nami,

mi pife texaas pana ferawaian paapaanabeꞌ e bo? Malaafaa mi taa texaassena xasano ferawaian paap? 14 Amataa aava xapis a kam ina ‘wiit’,nane xapis a ferawaian sina Piran.15 A ferawaian aava poxo lana salan amalaan sena mu rabuna aava ri tex-aas sena langaian taasaxa na Setan afilimaan e siak tapin a mu ferawaianaava Piran fo xapise la xunus iri. 16 Esaxano rabuna ri malaan sena kamina ‘wiit’ a poxo lana xavala a toxaifaat. Ri langaie e ri faxaꞌusie e rifaamamaas pana. 17Taasaxa ri piau taxarei ina lamon faagut, ri taxa waanfamodak mon! Lumui xasano mataarao ri tafang a gutan siri e ri taafakasal nari, a lalamonan roxo siri itaa pife tateak fulaa, i taa malit. 18 Esaxano rabuna ri malaan sena kamina ‘wiit’ aava ri poxo lana yeis tutu-ruk. A mu rabuna aanabeꞌ ri texaassena langaian 19 taasaxa ri lalamontemasaat pana mo ti la xavala e rikanamsaat pana vubuxanaana tan-gop e maana mo xapiak. Ri tara-mangal a xasano mo. A maana bukmo aanabeꞌ a paasan a ferawaian sinaPiran e mu rabuna aanabeꞌ ri pife vilfasavat a roxoyan. 20 Taasaxa saxanorabuna ri malaan sena kam ina ‘wiit’aava poxo lana xavala roxo. Ri langaie ri tao fatateaxe. E a ferawaian sinaPiran i taa fasavat a roxoyan lanatoyan siri malaan sena kam ina ‘wiit’

Maak 4:21 55 Maak 5:3roxo aava fuaian a kam xaves e a kamxaves paaliu.”

Xasano Ferawaian Paap21 E nane xuus nari, “Naak amataa i

taa timin a laam lapaana bi o lapaanaivin, bo? Piau! Nane taa timine laaꞌuitalo i taa lang lana lifu. 22 A so tamaana mo aava waan fufunai, lumuiri taa savat la matavas. E maana moxafutan, lumui i taa savat la matavas.23 Naseꞌ ta mataa a tangana talakas itaa langai a ferawaian aanabeꞌ e i taamasame.”

24 E na Yesus a xuus nari, “Ai, nami,mi taa lalamon pana ferawaian milangaie. Tamo mi taa lalamon faagutpana, a Piran i taa tavai nami panamasaman fexaxaas sena lalamonansimi. 25 Naseꞌ ta mataa a toxan amasaman, lavaxa a masaman sina itaa savat molava sena. E naseꞌ tamataa piau ta masaman, a texaasanmodak sina i tafe malit.”

26 E mui nane kuus, “A fatataganansina Piran, i taa savat molava malaansena saxa mataa a tapalan a kam lanauma. 27 La maana vung a mataa aavei taxa matef e la paanaas nane i taxalo ti sangas. A kam aave, a boak efemolavamalaafaa? Nane pife texaas.28 A xavala sang mon a fapalak a molana uma. Paamua a paxana a savat emui a putuna a savat e lumui a xalanaa savat molava la putuna o la unguna.29 E lumui layaan a xalana fo matoxola mataa aanabeꞌ a faisok e murule.Naboxo a yaan ina faxuvulaana fan-ganan a savat.”

A Ferawaian Paap Pana MastaatMt 13:31-32; Lk 13:18-19

30 Na Yesus a sei nari, “Netaara taakuusan famatavas a fatataganan sinaPiranmalaafaa talomi taamasame? Etaara taa ferawai paap malaafaa xenaxalie? 31 Nane a malaan sena saxawai taara xalie pana mastaat. A kamina pife malaan sena kam ina sax-ano wai o fanganan ti la uma, piau!A kam ina mastaat a modak paaliu.32 Tamo mataa i taa xapise e lumui amolava, nane a peraroxo sena xasano

fanganan lana uma. A raxan ina amolava emumaanu rimaa nai xulunasenaso a lana marafut.”

33NaYesus a ferawai xe sina rabunapana mu ferawaian paap malaan fex-axaas sena lalamonan siri. 34 Nanepife kuusan famatavas a malasuf inaferawaian sina xe siri, piau! Nane fer-awai pana mu ferawaian paap mon. Elayaan a mu fefeng sang mon ri taxawaan xuvul pana, lavaxa nane kuusanxapin a fufunamaana ferawaianpaap.

Na Yesus A Faluai A TaasMt 8:18-27; Lk 8:22-25

35 E leaaf lana yaan naang xo, nanexuus a mu fefeng sina malaan, “Taarataa falet xe la paxasing ina laman.”36 Ri paan tapin a mu rabuna e rixawas xuluna xaati aava naYesus taxawaan xuluna e ri falet xuvul pana. Esaxano xaati ri falet xuvul pari sait.37 E a reref molava a tamasiak e a tofa laak lana xaati e fataapus a xaatifebas pana raarum. 38 Taasaxa naYesus si, taxa mati matef pe xulunaxaati. E ri xel fapungane e ri xuuse,“Rao taara xarak naboxo, naak no pifelamon semaam.”

39 E na Yesus moxo, a tamasiak efarawei a reref e taas, a kuus malaan,“Fo taxapus xong!” E fataapus a rerefa taxapus e taas a luai fulaa.

40 E na Yesus a sei a mu fefeng,“Xenaso mi taxa mataut malaan? Exenaso mi piau ta namkaian tuuna?”

41 E ri femataut paaliu e ri fefiaiannari xa malaan, “A mataa aanabeꞌ venaseꞌ? A reref e taas re langaie!”

5A Mataa Pana Vovau Saat XavesMt 8:28-34; Lk 8:26-39

1 E ri savat la saxa paxasing inalaman, la bina sina mu Gerasa.* 2 NaYesus a du ti lana xaati e fataapus asaxa mataa aava toxan a vovau saata savat sina. A mataa aanabeꞌ fuunataagul vulai la matana xawaa. 3Nanefuuna matef la matana xawaa e pita mataa a fexaxaas i taa pise. A‘sein’ sait pife fexaxaas sena pisaana.

* 5:1: Na Luuk a xali a rabuna ti la bina aanabeꞌ pana Gerasin (Lk 8:26,37) e na Matiu a xali nari panaGadarin (Mt 8:28)

Maak 5:4 56 Maak 5:294Faaxaxaves ri pis amana e kana pana‘sein’ taasaxa fuuna piit a ‘sein’ o sax-ano mo ri pis fatateaxe pana. A gutansina a molava faagut e piau ta mataafexaxaas sena yot fatateaxe. 5Vulai lapaanaas e lavung, nane fuuna taagulla matana xawaa e xuluna put e fuunafaati kuup e i taxa putuk vulan a tanapana fisa o pana faat.

6 Nane xalum na Yesus i taxa san-gasmaan lasuun e falapuk e fe bukaakla no Yesus. 7 Nane ferawai faagutmalaan, “Yesus, nano, no Natuna Pi-ran Laaꞌui! No vubuk vil a so sega?Ne fenung xe siim pana isina Piran,no muta tavaiau pana maasaxan!” 8Aferawai malaan senaso na Yesus a xu-use, “Nano, no vovau saat, no taꞌulana mataa aanabeꞌ!”

9 E na Yesus a fin a vovau saat aavavao amataa aanabeꞌ, “A isaam naseꞌ?”

E a vovau saat a sui a fiaiansina, “Na Aami, senaso nemaam, mamalila.” 10 E nane nung faagutan naYesus o i taa muta feng tapin nari, muvovau saat, xe la xasano bina patak.

11 Faasilak seri a tagaan ina vioxaves ri taxa fangan xuluna fomirakput. 12 E a mu vovau saat ri fenungfaagut xe si Yesusmalaan, “A fexaxaasno taa feng nemaam xe sina mu vioaapave?” 13E na Yesus a turoxo xe sirirao ri taa falet saa. E mu vovau saat ritaꞌulan a mataa aave e ri paan xe sinamu vio. A mu vio aanabeꞌ moxo, rifefalayai saa xe la talasaafan sina bina.A mu vio ri fexaxaas malaan sena2,000! Ri lalaas du xe lana raarum enari xapiak ri xarak e ri maat.

14 A mu rabuna ina faxatangaanamu vio ri sinuf e ri fe lisan a laga-sai lana bina lava faasilak e lana mubina xapiak. E maana rabuna ri paanxe pave xena xalumaana mo aanabeꞌ.15 Ri fesavat si Yesus e ri xalum amataa aava mu vovau saat ri mo vawee ri taagul xuvul pana. Naboxo i taxafalak a marapi e a lalamonan sina amatavas e i taxa nai faroxo. E a murabuna ri xalume e ri mataut. 16 Arabuna ina faxatangaana mu vio, rixuus a xasano rabuna pana mo aavafo savat sena mataa aava mu vovausaat mo waan la tana paamua. E ri

kuusan a mu vio siri sait. 17 A murabuna, ri kuus faagut rao na Yesus itaa taꞌulan a bina siri e i taa paan xela saxa nobina patak.

18 Layaan na Yesus i taxa xawasfulaa xuluna xaati amataa aava vovausaat mo waan la tana, a fin na Yesusrao i taa falet xuvul pana. 19 Taasaxana Yesus a pife kuus turoxo pana, axuuse, “No paan saa xe la lifu siim exe sina mu fesing siim. E no xuus naripana maana mo a Memai fo vile semae malaafaa a muluk nano.” 20 Lavaxa,a mataa aanabeꞌ a falet e taxa kuusanfasavat a mo na Yesus fo vesane senala maana mu bina pe Dekaapolis. Emu rabuna, ri ipul faagut pana e rilamon faaxaves sena.

A Lak Si Jairus E Saxa Tefin PanaGiisan

Mt 9:18-26; Lk 8:41-5621 Na Yesus a ulaa fulaa xe pe la

saxa paxasing ina Laman Galili. E amalila ri savat xe sina pe la vanganaraarum. 22 E saxa matalava ti la lifuina faxavulan a savat, a isina na Jairus.Nane xalumnaYesus e filimaan emaabukaak faasilak la ka Yesus. 23 E nanefenung faagut xe si Yesus malaan, “Alak tefin siak faasilak rao i maat. Nevubuk o no taa falet e no taa tao a tanatalo i taa roxo fulaa.” 24 Na Yesus afalet xuvul pana e a malila ri usie e riivung faasilak paaliu lamina.

25 A saxa tefin la palou ina malilaaanabeꞌ, nane a xaxalum a fulun vu-lai la maana yaan. Nane fo toxan agiisan aanabeꞌ panamariaas sangafilusaxa pana taragua. 26 E mu rabunaiꞌirin ri famasaxe pana maana bukirin xaves e a tefin a maraan naripana tangop xapiak sina taasaxa gi-isan sina pife taxapus famodak, piaupaaliu! 27A tefin aanabeꞌ a langai senafaisok si Yesus e nane fe laak la palouina rabuna aava ri taxa usi na Yesuse nane sangas faasilak lumui la miYesus e a tao a marapi sina. 28 Senasoa ilisai malaan, “Naak tamo ne taatao a marapi sina mon ne taa roxofaꞌulaa.” 29 Lavaxa, nane vil malaanee fataapus paaliu a ria la tana a pagalae nane nasam a giisan ti la tana fotaxapus paaliu.

Maak 5:30 57 Maak 6:1030 E na Yesus a texaas o saxano

gutan fo falet, e voxo nane ti tapuk efiai, “Naseꞌ tao a marapi siak?”

31 E a mu fefeng si Yesus ri sui afiaian sina malaan, “Ai, no xalum amalila ri taxa pitai xolai la taam exenaso no fiai malaan: naseꞌ tao amarapi la taam?”

32 Na Yesus a kaalum xolai e avubuk texaas o naseꞌ fo tao a marapisina. 33 Taasaxa, a tefin aave nanetexaas o nane fo vil a mo aanabeꞌ e amataut e radakui faagut. E nane falete fe bukaak la ka Yesus e kuusan xapinamaanamo nane fo vile. 34E na Yesusa xuuse, “Lak siak, a namkaian siimfo vil faroxoi nano. No taa falet e axunus ima i taa malui, a giisan siim fotaxapus!”

35 Na Yesus i taxa ferawai lunai esaxanu sisiak sina matalava ina lifuina faxavulan aave ri savat e ri xuusa matalava, “A lak siim fo maat xong,xenaso no taxa lo fasorak a mataa inafepitaa aanabeꞌ?”

36 Taasaxa na Yesus fo texaassena so ta mo ri kuusane. Nanea xuus a matalava ina lifu inafaxuvulan malaanabeꞌ, “No mutamataut naboxo. No taa namkai mon.”

37 E na Yesus a ti votan a xasanorabuna ri taa pife paan xuvul pare.Na Saimon Pita, Jems e na Jon a saxati Jems, narutul sang mon rutul usina Yesus. 38 E ri fe savat la lifu sinamatalava aave e na Yesus a xalumnaripave, ri taxa felingai faagut senasori taxa fetaangiis. 39 E na Yesus alaak la lifu e fin nari, “Senasou mifelingai faagut pana taangiisan simi?A lak aanabeꞌ pife maat paaliu. Nanetaxa matef move.” 40 E mu rabuna rifenangon xuluna. Taasaxa nane fengtapin nari xe lamalei.

E nane xel mon a tamana lak eninana o re taa laak xuvul pana e afefeng talatul sina. E ri laak xe lanobina aava lak taxa mati lana. 41 Ena Yesus a tao a mana lak e xuusemalaan, “Talita Kum!” A malasuf inapaferawaian aanabeꞌ a malaan, “Laktefin, ne xuus nano, no tamasiak!”42 E fataapus a lak tefin aanabeꞌ atamasiak e sangas. A mariaas sinalak a sangafilu saxa pana taragua. E

na ninana e tamana e fefeng talatulsina ri ipul faagut paaliu sena gutan siYesus. 43 E na Yesus a xuus faagutannare o re muta xuus ta saxa mataapana mo aanabeꞌ. E nane xuus naresait o re taa tavai a lak pana fanganan.

6A Vilaana Sina Mu Rabuna Ti La

Fufubina Si YesusMt 13:53-58

1 E nane taꞌulan a bina aapave efalet xe Nasaret, a bina sina e mufefeng sina ri usie. 2Layaan a Yaan inaFangaafusan a savat, nane laak lanalifu ina faxuvulan e i taxa fapiti a murabuna pave e ri ipul sena e ri kuus,“A siak a texaasan sina ti faa? A sota masaman nabeꞌ? Nane naseꞌ e atoxan a gutan molava xena vilaanamaana mo faꞌipul malaan? 3 Nane amataa ina faisok mon, bo? A lak siMaria? A mu tina va na Jems, Yosep,Juut e na Simon, ri taxa waan xuvulpataara, bo? E mu vasaana sait, a souri pife waan la palou itaara?” E voxori marala pana.

4 E na Yesus a xuus nari, “A rabunati lasuun ri taa suaian a mataa aavai taxa xuus nari pana ferawaian sinaPiran. Taasaxa rabuna ti la bina sina emu tauna sait, ri taa pife suaiane.” 5 Enane fexaxaas sena tao faroxoiaanasaxanu rabuna mon, pife xaves. Amu rabuna ti Nasaret, ri langai pesalaisina e nane pife fexaxaas sena vil amoina gutan pave. 6 Nane ipul senaso arabuna pave ri pife toxan a namkaiane voxo nane falet xe la xasano binapatak xena fepitaa.

Na Yesus A Tavai A Mu Yaamut SinaPana Gutan

Mt 10:1,5-16; Lk 9:1-67 E nane xel faxuvul a mu yaamut

sangafilu saxa pana taragua e fengnari o ri taa falet taragua pa taragua.E nane tavai nari pana gutan xenagei tapin a mu vovau saat. 8 E nanexuus fatexaas nari o ri muta siak tafanganan, bi o faat xena sangasan siri.Ri taa siak a wai ina xipa sang mon.9 E a fexaxaas ri taa siak a ‘slipa’ siritaasaxa piau ta xuxulan taragua. 10 E

Maak 6:11 58 Maak 6:31nane xuus nari sait, “Layaan a saxamataa i taa tavai name pana nobinaxena taagul, me taa taagul pave fefex-axaas sena yaanme taa falet xe la xas-ano bina fulaa. 11 E tamo mu rabunati la saxano bina ri taa pife suaianname o taa langai pesalai seme, metaa taꞌulan a bina aave e layaan metaa falet me taa saf tapin a pof tixuluna kame. Senaso a pof aave itaa fakalimaan o vilaana saat siri taxawaan lunai.”

12 E nari xapiak ri falet e ri fasei amu rabuna o ri taa puk a xunus iri etaꞌulan a vilaana saat siri. 13 E a muyaamut ri gei tapin a mu vovau saatsina malila e ri noxol a rabuna aava rigiis e ri savat faroxo fulaa.

A Punuxaan Na JonMt 14:1-12; Lk 9:7-9

14 Na King Herot a langai senafaisok si Yesus senaso a saxanu tuvaatri kuusan malaane, “Na Jon ina Fas-ufan fo to faꞌulaa. A savat fulaa ti lamamaat e voxo a gutan ina vesanaanamaana mo faꞌipul taxa waan sina!”

15 E xasano rabuna taxa kuusmalaan: “Na Ilaija xo!” E xasanofunari kuus, “Piau, a saxa mataa ina kuusfatuxai xo! Malaan sena mu rabunaina kuus fatuxai ti kavai!”

16 Taasaxa layaan na Herot a langaipana faisok si Yesus nane taxa lo kuus,“Na Jon xo! Ne fo patal tapin a putunataasaxa to faꞌulaa ti la mamaat.”

17 Senaso paamua na Herot a feng arawen sina e ri fo pis na Jon. Nane a vilmalaane senaso na naasana, na Hero-dias, a toxan a marala se Jon. Paamuana Herodias a tefin si Filip, a ti Herot.18 E na Jon fo xuus na Herot, “Ai, notaxa vil a vilaana saat ve. Pife roxo notaa tamai si naasa tiam.” Senaso naFilip taxa to lunai. 19 E na Herodiasa xaiyaasaan na Jon e nane vubukrao i taa punuxe taasaxa nane pifefexaxaas 20 senaso na Herot a matautse Jon. Nane texaas o na Jon a mataaroxo e a mataa sina Piran e voxo nanetao fatateaxe lana vipis e vaxa naHerot a vubuk langai a ferawaian sina,taasaxa saxano ferawaian sina nanevungut sena malasuf ina.

21 E saxa yaan a savat, a yaan lavasi Herot, a yaan ina luluuxan sina.E na Herot a vil a fenamo xana mumatalava sina: mu rabuna fefasaa, murabuna ina paamuian a mu rawen emu matalava ti Galili, nari xapiak, risavat. 22 E a lak tefin si Herodias afilimaan e taxa tia la matana rabunae ri nanam temasaat pana tian sina.

E na Herot a xuuse, “Finau panaa so ta vubuxanan siim e nenia, netaa tavai nano pana!” 23 E na Herota kuus fakalimaan, “A so ta mo notaa nungau pana fexaxaas sena xavilmolava ina xavala siak, ne taa tavainano pana!”

24 E a lak tefin si Herodias a falet efin na ninana, “Ne taa nung na Herotpanaso?”

E na Herodias a xuuse, “Fiai panaputu Jon, a mataa ina fasufan.”

25 E a lak tefin a fala xe si Herote nunge malaan, “Ne vubuk o no taatavaiau, monabeꞌmon, pana putu Jon,a mataa ina fasufan. Lisanmaane lana‘plet’.”

26 Na Herot a mimilisaat paaliupana fiaian sina lak taasaxa nane fofakalimaan o i taa vil a vubuxanansina e a mu rabuna si Herot sait, ri folangai a ferawaian sina e voxo nanekuus turoxo pana. 27 E fataapus naHerot a feng a mataa i taa fe pataltapin a putu Jon e i taa lisanmaane.E voxo a mataa a falet e fe punuxelana lifu ina vipisan 28 e lisan a putuJon lana ‘plet’ e tavai a lak tefin pana.Mui a lak tefin a tavai na ninana, naHerodias, pana. 29Layaan amu fefengsi Jon ri langai sena, ri falet xe si Herotxena siak a vipin si Jon. Ri siaxe e ri fexaafane lana liing.

Fafanganaana Mu Rabuna 5,000Mt 14:13-21; Lk 9:10-17; Jn 6:5-13; Mt

8:2-930 E a mu yaamut aava na Yesus a

feng nari taragua pa taragua, ri maasavat faꞌulaa si Yesus e ri kuusan amaana mo ri fo vile e a maana mo rifo fepitaa pana. 31 E nane a xuus nari,“Filimaan xuvul paga xe la bina vingilxena maagus famodak.” Nane kuusmalaan senaso amalila ri taxa lo savat

Maak 6:32 59 Maak 7:1vulai e amuyaamut ri piau ta yaan inafanganan e maagusan.

32 E voxo nari xapiak, ri xawas xu-luna xaati e ri falet xe la xasa binaxobingil. 33 Taasaxa saxano rabunari xalum taraxali nari xuluna xaatie voxo a malila ti la maana nu binapave ri fala paamuin nari e ri fe savatpaamua seri. 34Layaan na Yesus a ungnane xalum a tang malila aanabeꞌ ea vilauna a muluk nari senaso ri piauta mataa xena paamuianaan nari. Ritaxa milung malaan sena sipsip aavapiau ta mataa xena faxatangaan nari.E voxo nane fapiti nari fulaa panamaana mo xaves.

35 E faasilak naboxo a ngaas taa rule a mu fefeng sina ri xuuse, “Ai, abina aanabeꞌ ve a vingil e faasilak i taasuk, 36 feng tapin et nari talo ri taapaan saa xe la saxano bina aava toxaifanganan xena mamareiai.”

37 Taasaxa nane sui a mu fefengsina e kuus, “Nami, mi taa tavai naripana fanganan.”

E ri fine, “Bo? A mataa taa faisokpana fulun pisiktul xena faxuvul afaat fexaxaas senamaraan a bret xari.Taara taa fe tapin a faat malaan xenamaraan bret a fexaxaas sena malilaaanabeꞌ?”

38 E nane xuus nari, “Fe kaalum, mitoxan a bret talavisan taxa waan?”

E ri fe fakate e ri suie, “A bret pamae fomirak din taragua taxa waan.”

39 Na Yesus a xuus a malila o ri taanai faxuvul lapia. 40 E voxo ri nailana maana xoxovulaian. 41 E nanesiak a bret pama e din taragua e nanekaalum xe laaꞌui la xunavata e fenungpana fanganan. Nane viak a bret etaxa lo tavai a mu fefeng pana xenafepatoxanaana xe sina rabuna. E aviak tavai nari pana ro din sait. 42 Amaana mu rabuna xapiak, ri fangane ri maasi. 43 E mu fefeng ri tifi abi sangafilu saxa pana taragua panaxavil ina fanganan. 44 E a rabunatomexaan aava ri fangan a fexaxaassena 5,000.

Na Yesus A Sangas Xuluna LamanMt 14:22-32; Jn 6:15-21

45 E fataapus na Yesus a faxawas amu fefeng xuluna xaati e feng narixe la paxasing ina Laman Galili, xela saxa bina Betsaida. La yaan aave,nane sang mon a feng faꞌuli a rabuna.46 Layaan a mu rabuna fo falet nanelaak xe xuluna put xena fenung xesina Piran.

47 A bina xo suk e a mu fefengaave ri taxa falet xuluna xaati la palouina Laman Galili. E na Yesus ve, itaxa waan pe xuluna put. 48 E nanexalum nari, ri taxa xaul faagut panafos senaso a reref a fiit faagut. Laxunavung nane filimaan faasilak latari e taxa sangas xuluna laman e raoi taa paaliu nari. 49 Taasaxa ri xalumetaxa sangas xuluna laman e ri kuupfaagut senaso ri lamon o a rongan.50Nari xapiak ri xalume e ri mataut.

E fataapus nane ferawai xe siri, akuus malaan, “Muta mataut; neniamove.” 51 E nane xawas xuluna xaatisiri e a reref a taxapus. E nari, ri ipulpaaliu sena gutan sina. 52 Ri fo moxalum a faisok sina pana viak tava-iaanamalila pana fanganan taasaxa ripife lamon faroxo sena.

A Gutan Si Yesus Xena Vil Faroxoi ARabuna

Mt 14:34-3653 E nari, ri falet xuluna xaati xe la

bina Genasaret e ri ung e pis fatateaka xaati pave. 54 Layaan a mu rabuna rixalum taraxali na Yesus 55 ri falet xela maana nu bina faasilak e ri fe xuusa mu rabuna e ri xelmaan nari aavari giis xe si Yesus. 56 E la maana yaanlayaan nane savat la saxa bina, modako molava, a mu rabuna pave ri fuunaxel faxuvul a mu rabuna pana giisanxe la bina ina faasot e ri fe nung naYesus rao a rabuna giis ri taa tao mona marapi sina. E naseꞌ ta mataa i taatawe a giisan sina i taa taxapus e i taaroxo fulaa.

7A Fepitaian Sina Mu FerasiMt 15:1-20

1 E saxa nutuvaat Ferasi e saxanomataa aava ri fepitaa pana vuputkaisi Moses, ri filimaan ti Jerusalem e ri

Maak 7:2 60 Maak 7:24maa savat si Yesus. 2 E ri xalum asaxano fefeng si Yesus ri taxa fanganpana mari vusiit senaso ri pife xamaka mari paamuina fanganan. 3 A muFerasi e maana xasano Juda ri taa pifefangan tamo a raarum xena xamax-aana mari pife waan. A mu buri tikavai ri fapiti nari o layaan ri pifexamak a mari a lalosaat taa waan latoyan siri e voxo ri taxa usi a vilaanamalaan. 4 E layaan ri filimaan ti labina ina maraan fanganan ri pife fex-axaas sena fangan tamo ri pife xamaka mari. E maana vilaana aava ri lan-gaie sinamu buri, ri faxaꞌusie, malaansena gonaana ‘kaap’ e xamaxaana mu‘dis’ o ‘sospen’ siri.

5 E a mu Ferasi aave ri maa savat siYesus e ri fine, “Senasou a mu fefengsiim ri pife usi a vilaana ti kavai e ritaxa lo fanganpanamari aava vusiit?”

6 E na Yesus a sui a fiaian siri, “Atuuna paaliu ne xuus nami, na Aisaiafo xalei a maana bitan sina mu bu-taara e nami vaxa mi mu rabuna inabitan malaan seri. Na Aisaia a xalei aferawaian sina Piran malaan:

‘A rabuna aanabeꞌ ri suai segapana ferawaian siri taasaxa la-monan siri a patak paaliu. 7 Atuuna, ri fenung taasaxa rifenungmaat. Ri taxa fepitaapana vilaana sina mataa mon,ri pife usi a lalamonan siak.”Ais 29:13

8 Na Yesus a sei nari, “Nami, milangai pesalai sena ferawaian tateaksina Piran e mi usi a vilaana sinarabuna mon!”

9 E nane kuus fulaa, “Mi texaasfaagut tuuna pana vilaana ina viltapin a ferawaian sina Piran xenausi a lalamonan simi. 10 Na Mosesa kuus malaanabeꞌ, ‘Suai se tamaame ninaam’ e fulaa, ‘Naseꞌ ta mataa itaa kuus fasaat se ninana o tamana,lavaxa a mataa aave a mu rabunari taa soxoi punuxe pana faat.’11 Taasaxa nami, mi kuus malaan,‘Tamo ta mataa taa xuus na ninanao tamana malaan “Ai, a maana mosiak ne fo tavai a Piran pana, ne pifefexaxaas xena xavang name. Amaanamo xapiak siak a koban.” (A malasuf

ina vapaling ‘koban’ a malaan: amaana mo ri fo faatataap pana.) 12 Enami, mi ti votan a mataa aava kuusmalaan: nane taxa rawetan na ninanao tamana. 13 E voxo mi vil tapina ferawaian tateak sina Piran e miusi a lalamonan simi e vilaana sinarabuna ti kavai. E a buk vilaana saatmalaanabeꞌ a pife saxa mon!”

14 E na Yesus a xel a mu rabuna enane xuus nari, “Mi langaiau! Langainabeꞌ e mi taa masam! 15 Piau tamo i taa laak lana mataa i taa vilfalalosaate, piau! Taasaxa maana moa mataa taa vile, a maana mo aanabeꞌri falalosaat a mataa. 16 Langaiau elamon pana ferawaian siak!”

A Mu Fefeng Ri Fiai Sena VilaanaSaat

17 Layaan na Yesus a taꞌulan a murabunanane laak lana lifu emu fefengri fine pana ferawaian paap sina. 18 Enane xuus nari, “Nami sait, mi vungutsena malasuf ina ferawaian aanabeꞌ?Nami, mi pife masam o a mo aavai taa laak la valana mataa, tamo itaa ngane, a pife fexaxaas sena vilfalalosaat a mataa. 19 Senaso a moaava nane taa ngane, a sivi la vilau inae nane taa pesane.” (Pana ferawaianaanabeꞌ na Yesus a vil tapin a faativotaian xuluna saxano fanganan aavamu Juda ri pife fexaxaas sena ngane.)

20 E nane kuus fulaa, “A mo aavai taa savatmaan ti la lamonan sinamataa ve, i taa kawaasan a naiansina. 21 Senaso ti lana mataa, ti lanalalamonan sina e lana xunus ina avilaana saat a sasavat. A vilaanasaat malaan sena fenauan, paruxan,punuk mataa, siaxan a tefin sina xasamataa, 22 naixaaman, saatan e fasaa-maatan, piilaana saxa mataa, lamonfalavaiaan nano e pife kuus fati a isinaPiran. 23 A maana mo malaan a savatti lana mataa e kawaasan a vilaanasina.”

Na Yesus A Xavang A Saxa Tefin TiTair

Mt 15:21-2824 Na Yesus a tamasiak xuvul pana

mu fefeng sina e ri falet xe kol lananu bina faasilak Tair. Layaan ri

Maak 7:25 61 Maak 8:10laak lana lifu pave nane baian a murabuna taa texaas o nane taxa waan.Taasaxa nane pife fexaxaas sena fu-funai. 25 Saxa tefin a langai sena efataapus a filimaan e maa bukaak lano Yesus senaso a lak tefin sina atoxan a vovau saat. 26 E a tefin aavea pife Juda, a fufubina sina pe Fonisiape Siria. E nane xo taxa lo fin na Yesuspana vil faroxoiaana lak tefin sina.

27 E na Yesus a xuus nane panaferawaian paap, “Maam pife siak afanganan sinamu rafulak e tavai amupiu pana. A roxo sena mu rafulak taafangan maasi paamua.”

28 Taasaxa a tefin a sui a ferawaiansina malaan, “Ai, Matalava, no kuustuuna taasaxa layaan a rafulak ri taxafangan, a mu piu aave ri taxa waanfaasilak e ri piak a xavil ina fanganani taxa lo poxo.”

29 E na Yesus a xuuse, “Tefin nosui faroxoi a ferawaian siak e voxoa fenungan siim fo fexaxaas. A laksiim fo roxo fulaa xo. A vovau saat fotaꞌulane.”

30 E a tefin a ulaa fataapus xe la lifusina e tingin a lak tefin sina i taxamatixuluna ivin e a vovau saat fo paansena.

A Mataa Aava Vaang E PoMt 15:29-31

31 E mui na Yesus e mu fefeng sina,ri sivi xe puaa la saxa bina Saidan e rifalet ulaa xe la Laman Galili, xe la mubina Dekaapolis. 32 E saxano rabuna,ri lisan a saxa mataa aava vaang xesina. A mataa vaang aanabeꞌ pifefexaxaas sena ferawai faroxo sait. Eri fenung xe si Yesus rao i taa timina mana xuluna putuna talo i taa roxo.

33 Na Yesus a sangas tapin a malilaxuvul pana mataa vaang. E nanetimin a vipirigum ina mana la tan-gana mataa aave. E na Yesus a kaanusxe la mana e tao a xalemana mataapana. 34 E nane kaalum xe laaꞌuila xunavata e maagus e kuus, “Efe-faata!” (A malasuf ina: talakas) 35 Atangana mataa a matavas e xalemanapife pasak fulaa. E a mataa aanabeꞌ afexaxaas sena ferawai faroxo.

36 Na Yesus a ferawai faagut xe sirixapiak o ri taa muneta xuus fatexaasa mu rabuna pana. Taasaxa la maanayaan nane taxa lo xuus votan nari, ritaxa lo kuusan fasavat a faisok sina.37 E a mu rabuna aava ri langai sena,ri ipul paaliu e ri kuus malaan, “Amataa aanabeꞌ a vil faroxoi a maanafaisok xapiak sina. Nane fexaxaasxena fatalakasaana tangana mataa evil faferawai a mataa po.”

8A Fanganan Xana Rabuna 4,000Mt 15:32-39

1 La saxa yaan fulaa amalila ri savatxe si Yesus e ri piau ta fanganan. Evoxo nane xel a mu fefeng sina ea xuus nari malaan, 2 “Ne muluk amalila aanabeꞌ senaso ri fo waan xu-vul paga pana yaan talatul e naboxo ripiau ta fanganan. 3 Tamo ne taa fengfaꞌuli nari xe la mu lifu siri ri taa giispana lagaian senaso saxano rabuna rifilimaan ti lasuun paaliu.”

4 A mu fefeng sina ri fine malaan,“A bina aanabeꞌ a bina vingil. Maamtaa maraan a bret faa xena famasi-aana malila aanabeꞌ?”

5 E nane fin nari, “Mi toxan a brettalavisan?”

E ri xuuse, “A pisiguak.”6 Nane xuus a malila o ri taa nai

lapia. E nane siak a bret pisiguak efenung xe laaꞌui pana e viaxe. E muia lisane xe sina mu fefeng sina xenatavaiaana malila pana. 7 Ri toxan axasanu miraxan a din sait e na Yesusa fenung pana nu din e mui a xuus amu fefeng rao ri taa tavai amu rabunapana sait. 8 E a malila ri fangan e rimaasi. Lamina fanganan a toxan afanganan a soliu taxa waan e voxo amu fefeng ri tifi a bi molava pisiguakpana mu xavil ina. 9 E a malila aava rifo fangan ri fexaxaas sena 4,000. E naYesus a feng faꞌuli nari.

A Fepialaian Xuvul Pana Mu FerasiMt 16:1-12

10 E nane xawas xuluna xaati fulaaxuvul panamu fefeng sina e ri falet xela nobina Dalmanuta.

Maak 8:11 62 Maak 8:3311E saxano Ferasi ri savat xena fepi-

alai xuvul pana senaso ri vubuk raoi taa faꞌipul nari pana saxano vilaanaxena fakalimaan a gutan sina Piran.Ri fo filimaan xena tafangaana. 12 Enane a maagus faagut la vilau ina ekuus malaan, “Xenaso a mu rabunamalaan seꞌ mi vubuk seng a fakali-maanan? Ne kuus tuuna paaliu o piauta fakalimaanan i taa savat xe simi.”13 E nane taꞌulan nari e xawas xulunaxaati e ri fe paan fulaa xe la saxapaxasing ina Laman Galili.

Na Yesus A Faꞌisin A Lalamonan SaatPana Yiis

14 E a mu fefeng lana xaati xo, rilamamaaluf paaliu pana maraan bret.Ri toxan a bret saxa mon lana xaati.15 E na Yesus a xuus nari, “Mi taa fax-atang faroxo pana yiis sina mu Ferasie sina nutuvaat si Herot.”

16 E nari, ri fefiai la palou iri o ripiau ta bret.

17 E na Yesus a texaas sena ferawa-ian siri e nane fin nari, “Xenaso miferawai o mi piau ta bret? Mi piaupaaliu ta texaasan e piau paaliu tamasaman lunai? A lalamonan simia vungut paaliu sait malaan sena muFerasi? 18 A saxa mataa ina kuusfatuxai ti kavai fo kuus malaan:‘Mi toxan a mata taasaxa mi pife

xakaalum! Mi toxan a tangataasaxa mi pife langai!’ Isi 12:2

Mi fo lamamaaluf? 19 Layaan neviak a bret pama xana rabuna 5,000,mi tifi a maana xavil lana bi talav-isan?”

E ri xuuse, “A bi sangafilu saxa panataragua!”

20 “E layaan ne viak a bret pisiguakxana rabuna 4,000 mi faxuvule e mitifi a bi molava talavisan?”

E ri xuuse, “A pisiguak.”21 E nane fin nari fulaa, “E vaxa mi

taxa lo vungut lunai, bo?”Saxa Mataa Aava Piif

22 E ri falet e ri ung la saxa bina,a isina na Betsaida. E mu rabunapave, ri maa lisan a saxa mataa piifxe si Yesus e ri fenung xe sina rao itaa vil faroxoie. 23 Nane tao a manamataa piif e re falet lasuun famodak

sena bina. Nane kaanus xe la matanamataa piif e tao a putuna e fine, “Noxalum ta mo vaxa? A so ta mo noxalume?”

24 E a mataa a kaalum xolai e suia fiaian sina, “Ne xalum a rabunataasaxa ri kaalum malaan sena muwai aava taxa sangas xolai.”

25 E na Yesus a tao a matana fulaa ea mataa fexaxaas sena kaalum faroxo.A xakaaluman sina a roxo fulaa ematavas xe lasuun paaliu sait. 26 E naYesus a feng a mataa aave xe la binasina e xuuse, “Muta ulaa xe la binaaamove.”

Na Yesus Narie Saimon PitaMt 16:13-16; Lk 9:18-20; Mt 16:21-28;

Lk 9:22-2727Na Yesus e mu fefeng sina ri falet

xe lamaananubina faasilak se SesariaFilipai. La fena sangasan siri nane finnari malaan, “A mu rabuna ri lamonmalaafaa sega?”

28 E ri xuus fatexaas nane, “Saxanorabuna ri kuus o nano, na Jon inaFasufan aava to fulaa. E xasanofunari kuus o nano, na Ilaija e xasanofunari kuus o no malaan sena saxa mataaina kuus fatuxai ti kavai.”

29 E nane fin fulan nari, “E namixa, mi lamon malaafaa sega? Nenianaseꞌ?”

E na Pita a sui a fiaian sina malaan,“Nano, no Mataa Failai sina Piran, naKrais!”

30 E na Yesus a pebukan nari ori muneta kuus famatavas pana isinalunai. 31 E nane tangpat pana fapitinari o a Natuna Mataa taa yaas amaana maasaxan: a mu rabuna taabilai fasaat xe sina e mu paamua sinamu Juda emumatalava siri ri taa gigi-rane e ri taa punuxe. Taasaxa laminayaan talatul i taa tamasiak fulaa ti lamaatan. 32 E nane xuus famatavasnari. Taasaxa na Pita a xele xe laxasing e a ferawai xuvul pana, nariesangmon. Na Pita a baian a ferawaiansi Yesus e a barase pana.

33 Taasaxa na Yesus a ti tapuk exalum a xasano fefeng sina e baras naPita malaan, “Setan, no paan patak.Pita, a xunus ima pife usi a vilaana

Maak 8:34 63 Maak 9:18sina Piran. A lalamonan siim amalaan sena mataa palau mon!”

34 E nane xel faxuvul a malila xu-vul pana mu fefeng sina e nane xuusnari, “Naseꞌ ta mataa rao i usiau i taataꞌulan a maana mo sina e i taa yaas amaasaxan sina e i taa usiau. 35 Senasonaseꞌ ta mataa rao i tao fatateak atoyan sina, a toyan sina i taa malit.E naseꞌ ta mataa aava i taa punuxansega o sena Lagasai Roxo sina Piran,a toyan sina i taa waan vulai. 36 A sota roxoyan a mataa i taa toxane tamonane taa toxan a maana mo xapiaknabeꞌ lapia la xavala e a vovau ina itaa malit? Naak pife roxo malaan!37 A so ta mo nabeꞌ lapia a fexaxaasxenamaraan faꞌuli a vovau inamataa?Piau ta mo fexaxaas sena. 38 Naseꞌta mataa i taa mangil sega o senaferawaian siak tanin la palou ina murabuna xaves aava ri taxa usi a vilaanasaat, lavaxa mui a Natuna Piran i taamangil sena layaan i taa savat panamalangmolava sina Piran la palou inamu angelo.”

91 E nane xuus nari, “Ne xuus tuunei

nami, saxano rabuna aava ri taxa tig-ina la palou itaara tanin, ri taa pifemaat lunai layaan a fatataganan sinaPiran taa savat pana gutan.”

A Xakaaluman I Yesus A PukMt 17:1-13; Lk 9:28-36

2 Lamina yaan pisaxa na Yesus axel na Pita, Jems e na Jon. E narutulsang mon rutul fe laak xuvul pana xelaaꞌui xuluna put lava e a xakaalumanina fepuk la matarutul. 3 A marapisina a savat pasak paaliu e a rarapakfaagut. Piau ta mataa fexaxaas senaruk fararapak a marapi malaan. 4E naIlaija, saxa matalava ina kuus fatuxaiti kavai xuvul pa Moses aava paamualava sina mu Juda, re savat si Yesus erutul taxa ferawai.

5 E na Pita a xukulai, “AiMemai, ne-maatul taxawaan, a roxo naakmaatultaa vesan a sawat talatul xamutul;saxa xaanum, saxa xa Ilaija e saxaxa Moses.” 6 Nane xukulai malaansenaso rutul mataut paaliu e rutulpife texaas o rutul taa kuus panaso.

7 E mui a vata a savat xuluri e a linga ferawai ti lana vata, a kuus malaan,“Nabeꞌ ve a Lak Siak! Mi taa langaisina.”

8 E rutul kaalum xolai e piau ta saxamataa fulaa taxa waan. Na Yesus sangmon taxa tigina.

9 Layaan ri taxa sivi ti laaꞌui xu-luna put nane xuus faagutan narutulo rutul taa pife kuusan xolan a morutul fo xalume fefexaxaas sena yaana Natuna Mataa i taa to faꞌulaa ti lamaatan. 10 E voxo rutul usi a vubux-anan sina taasaxa la palou irutul, ru-tul taxa lo ferawai pana malasuf ina‘to faꞌulaa ti la maatan.’

11 E mui rutul fine pana saxa mo,rutul kuusmalaan, “Senasou a rabunaaava ri masam sena xakalayan tikavai, ri kuus o na Ilaija i taa savatpaamuin a Mataa Failai sina Piran?”

12 E nane xuus narutul, “Na Ilaijai taa savat paamua xena faigotan avepen sina Mataa Failai. Taasaxa axakalayan sena Natuna Mataa a kuussait o a mu rabuna ri taa vil pen-gane e ri taa pife suai sena. Mutullamon malaafaa pana ferawaian aan-abeꞌ? 13 Taasaxa, ne xuus nami naIlaija fo savat xong e a mu rabunari fo bilai fasaat xe sina malaan senaxakalayan ti kavai fo kuus.” (Nanetaxa ferawai se Jon ina Fasufan.)

A Lak Tomexaan Aava PoMt 7:14-23; Lk 9:37-45

14 Layaan ri savat fulaa pe sinaxasano fefeng, a malila taxa waanfakaliuan nari e saxano rabuna aavari masam pana vuputkai si Moses ritaxa fetok xuvul pari. 15 Layaan amalila aave ri xalum na Yesus ri ipulmarasaxa e ri fala fataapus xe sinaxena fasusuie.

16 E nane fin a mu fefeng sina, “Mitaxa fetoxan a so?”

17 A saxa mataa ti lana malila a suia fiaian sina, “Mataa ina Fepitaa, nelisanmaan a lak siak xe siim. A vovausaat a vawe e nane pife fexaxaas senaferawai. 18E saxano yaan a vovau saati taa tapine xe lapia e a vuvusen fuunasavat ti la valana e a faxakengat a fanae tana tateak saxa. E ne nung a mu

Maak 9:19 64 Maak 9:41fefeng siim o ri taa vil tapin a vovausaat aave taasaxa ri pife fexaxaas.”

19 E na Yesus a xuus a mu rabunamalaan, “Nami xapiak, mi taxa lovungut lunai! Ne taa taagul xuvulpami pana yaan talavisan? Ne taafapiti nami malaafaa? Siakmaan a lakxe siak!”

20 E ri lisan a lak xe sina e layaannane xalum na Yesus nane poxomarasaxa xe lapia e radakui faagut esapul xolai e a vuvusen a savat ti lavalana.

21 E na Yesus a fin na tamana, “Amariaas talavisan a mo aanabeꞌ taxalo savat?”

E tamana lak a sui a fiaian sina, “Asavat la modaxan sina xa. 22 Faaxavesfo tapin falaxe xe lana fata e xe lanaraarum xena punuxe. Tamo no fex-axaas sena xavang nemaam lavaxa,muluk nemaam e no xavang nemaammonaboxo.”

23 E na Yesus a xuuse, “Piau, nanofatak no fexaxaas! A mataa pananamkaian tateak a fexaxaas sena vil amaana mo xapiak.”

24 E tamana lak a xukulai faagut ekuus malaan, “A namkaian siak i taatateak tamo no taa xavangau.”

25Na Yesus a xalum a malila ri taxafaxuvul fataapus maan e nane baras avovau saat aava vao a lak aave, a kuusmalaan, “Nano, no vovau po e vaang,ne xuus nano, no taꞌulan a lak aanabeꞌe muneta vawe fulaa.”

26 E a vovau saat a xukulai faagute vil faradakui faagutan a lak e ataꞌulane. E a lak xo, a mati malaansena fomaat. E a rabuna xaves ri kuuso fo maat xo. 27 Taasaxa na Yesus asiak a mana e yuuf fatigineie e nanetigina faroxo fulaa.

28 Mui layaan na Yesus a laak lanalifu, a mu fefeng ri fine, “Senasoumaam pife fexaxaas sena gei tapin avovau saat aave?”

29 Nane sui a fiaian siri, “A fenun-gan sang mon a fexaxaas sena geitapin a buk vovau saat malaanabeꞌ.”

Na Yesus A Ferawai Fulaa PanaMaatan Sina

30 E nari, ri taꞌulan a bina pave e risangas xe pe Galili taasaxa na Yesusa baian a malila ri taa usie 31 senasonane vubuk fapiti a mu fefeng sina.Nane xuus nari malaan, “A NatunaMataa xo, i taa pet lisanan e a rabunari taa punuxe e i taa waan la bina inamaatan fefexaxaas sena yaan talatul.Taasaxa lamina yaan talatul i taa tofaꞌulaa.” 32 A mu fefeng ri vungutsena fufuna ferawaian sina taasaxa rimataut sena fine pana.

Naseꞌ A Matalava?Mt 18:1-5; Lk 9:46-48

33 E nari, ri savat pe Kapanam elayaan ri laak lana saxa lifu nane finnari, “A so ta mo mi taxa fegage-lai pana la fena sangasan sitaara?”34 Taasaxa ri pife sui a fiaian sinasenaso ri fo fegagelai o naseꞌ ta fefenga pelalava la palou iri.

35 E nane nai e xel faxuvul a muyaamut e xuus nari, “Naseꞌ ta mataarao i paamua, lavaxa i taa fasivi nanee i tafe savat sisiak sinamaana xasanorabuna.”

36 E nane tao fatiginei a saxa lak lapalou iri, a yote e xuus nari, 37 “Naseꞌta mataa i taa xavang a lak malaansena lak aanabeꞌ lana isaak, lavaxanane taxa xavangau. E naseꞌ tamataa a vubuxan xasingitau, nanepife vubuxan xasingitau sang montaasaxa i taxa vubuxan xasingit vaxaa saxa aava fengau.”

A Mu Xaiyaas E Mu FesingLk 9:49-50

38 E na Jon, na ti Jems, a xuuse,“Mataa ina Fepitaa, maam xalum asaxa mataa i taxa gei tapin a vovausaat lana isaam e maam pebukanesenaso nane pife usi nano xuvul pa-maam.”

39 E na Yesus a xuus nari, “Mutapebukane. Senaso tamo saxa mataai taa vil a faisok malaan lana isaak,nane pife fexaxaas sena ferawai fasaatsega lumui. 40 Senaso naseꞌ pife tisuinetaara, i taxa tigina xuvul pataara.41 E naseꞌ ta mataa i taa tavai a saxala palou imi pana raarum marafutsenaso mi usiau, na Krais, a mataaaave i taa siak tuunei a sepirigus xana.

Maak 9:42 65 Maak 10:1642 “Tamo ta saxa mataa i taa paa-

muian a saxano mataa o lak malaansena lak aanabeꞌ talo i taa pife lan-gai a ferawaian siak, lavaxa a roxonaak i taa pis fatofan a faat molavala kolumana e i taa tapin faduian pela laman. (A fakasanaman sina Pirana faagut paaliu sena xaraxan aave.)43Tamo a maam a pasak fatateak lanafulung si Setan, lavaxa patal tapine.Senaso a roxo no taa waan pana masaxa lana bina sina Piran senawaananpana ma taragua lana fata aava taxaraam vulai e pi ta taxapusan ina. 44Pela bina aave, a xunus ina mataa i taapife maat e a fata ina fakasanamani taa raam vulai, vulai. 45 Tamo akaam a pasak fatateak lana fulungsi Setan, lavaxa patal tapine senasoa roxo pana ka saxa pe la bina sinaPiran sena waanan pana ka taragualana fata aava taxa raam vulai e pita taxapusan ina. 46 Pe la bina aave,a xunus ina mataa taa pife maat e afata ina fakasanaman i taa raam vulai,vulai. 47E tamo a xasa pamataam i taavil fapoxoi nano, lavaxa put tapine.A roxo pana laaxan xe lana bina sinaPiran pana mata saxa sena duian xelana fata aava pi ta taxapusan inapana mata taragua. 48 Pe la bina aave,a xunus ina mataa taa pife maat e

a fata ina fakasanaman i taaraam vulai, vulai. Ais 66:24

49 A mu Juda ri fuuna timin a solxuluna mu tatavai siri xena kai tapina lalosaat ina. E malaan sena sol amu lagafan taa savat la toyan sina murabuna xena kai tapin a lalosaat siri.

50 A sol a mo roxo taasaxa tamo axakaarixan ina i taa taxapus malaafaami taa vil faxakaarik fulane? Lavaxa,mi taa toxan a sol la toyan simi e aluaian la palou imi.

10A Fiaian Pana TamaianMt 19:1-9; Lk 16:18

1EnaYesus a tamasiak peKapaname fe paan xe pul Judia, e mui ri sivi xepaa la Raarum Jordan. E a malila rimaa savat fulaa sina pave e nane fapitifulan nari.

2 E saxano Ferasi ri maa savat sinasenaso ri vubuk tafange pana saxavuputkai sina mu Juda. E voxo rifine, “A roxo tamo a saxa mataa i taataꞌulan tapin a tefin sina?”

3 E na Yesus a fin nari, “Lanavuputkai si Moses a kuus malaafaa?”

4 E ri sui a fiaian sina malaan, “NaMoses a kuus turoxo pana mataa i taaxalei a lagasai ina fataxapin a tamaiansire. E a fexaxaas sena feng faꞌuli nanaasana xe la pabung sina.”

5 E na Yesus a xuus nari, “NaMoses a xalei malaane senaso a xunusimi a tateak malaan sena mu bumi.6 Taasaxa la tangpat, a Piran a vesana mataa e a tefin e re waan faxuvul.7 E voxo a mataa i taa taꞌulan a lifu sininana e tamana 8e nane e a tefin sinare taawaan faxuvulmalaan sena saxa.Re taa pifewaan fepatok e a Piran i taakat nare malaan seꞌ re saxa mon. 9 Evoxo a so tamo a Piran fo vil faxuvule,a pife fexaxaas senꞌ ta saxa mataa taavil fepatoxan fulane.”

10 Mui fulaa lana lifu, a mu fefengri fine pana ferawaian aanabeꞌ. 11 Enane xuus nari, “Naseꞌ i taa taꞌulantapin na naasana e mui a tamai sinasaxa tefin patak, i taxa kawaasan nanaasana lana vilaana ina tamaian. 12Etamo ta saxa tefin i taa taꞌulan tapinna lavana e mui a tamai sina saxatomexaan patak, nane sait vaxa, i taxakawaasan na lavana lana vilaana inatamaian.”

Na Yesus Xuvul Pana Mu RafulakMt 19:13-15; Lk 18:15-17

13 E a mu rabuna ri savat pana murafulak siri xe si Yesus senaso ri vubuki taa tao faroxoi nari. Taasaxa mufefeng si Yesus ri marala e ri tivotannari. 14 Layaan na Yesus a xalum amu fefeng sina ri taxa vil malaanenane a maraleian nari e xuus narimalaan, “Siakmaan a mu rafulak xesiak. Muta tivotan nari! Ri taxa waanlana fatataganan sina Piran. 15 Tuunapaaliu ne xuus nami, naseꞌ ta mataai taa pife lamon pana laak lana fa-tataganan sina Piran malaan sena murafulak aanabeꞌ, i taa pife laak lana.”16E nane xel amu rafulak xe sina e yotnari e tao faroxoi nari. E nane fenung

Maak 10:17 66 Maak 10:33xe sina Piran o i taa tavai a rafulakaanabeꞌ pana roxoyan.

A Fiaian Pana Toyan VulaiMt 19:16-30; Lk 18:18-30

17 Layaan na Yesus tangpat panasangas fulaa a saxa mataa a falamaanxe sina e maa turung la nona e fine,“Mataa roxo ina Fepitaa, ne taa vil a soxena siaxaana toyan vulai xe vulai?”

18 E na Yesus a sui a ferawaiansinamalaan, “Senasou no xaliau panamataa roxo? Piau ta saxa mataafe roxo, a Piran sang mon a roxo!19 Nano, no texaas sena mu vuputkaisi Moses:

Muneta punuk a mataaMuneta xaakaam soxotan a tefin

sina xasa mataaMuneta fenauMuneta kawaasan a isina saxa

mataaMuneta bitaana mataaSuai se ninaam e tamaam” Tln

20:12-16; Vpt 5:16-2020 E nane xuus na Yesus, “Ne fo

faxaꞌusi a maana vilaana aanabeꞌ ti layaan ne taxa lak modak.”

21 E na Yesus a xalume e vubuxanee xuuse, “No taa vil a saxa mo lunai;falet e no fe faasot pana maana moxapiak siim eno taa tavai amuvalagofpana fafanaian xapiak siim. E muifilimaan xe siak e no usiau. Tamo notaa vil malaane no taa toxan a maanamo xaves laaꞌui la bina sina Piran.”

22 Layaan a mataa aanabeꞌ a lan-gai a ferawaian si Yesus a vilaunakanamsaat paaliu senaso nane toxana maana mo xaves e maana xavalasait. E voxo nane falet pana mamaxu-san molava paaliu.

23 E na Yesus a kaalum xolai e axuus a mu fefeng sina, “A lagaf paaliuxana mataa aava toxan a fafanaianxaves xena laak lana fatataganan sinaPiran.”

24 E a mu fefeng sina ri ipul panaferawaian aanabeꞌ taasaxa na Yesus asui a fiaian siri e kuus fulaa, “Kamurafulak, a laaxan xe lana fatataganansina Piran a mo lagaf paaliu. 25 Naaka malui sena vio xena laak la valofina matana maiyang sena mataa aava

toxan a fafanaian xaves xena laak xelana fatataganan sina Piran.”

26 E nari, ri ipul faagut paaliu e rifine, “Naseꞌ voxo fexaxaas sena laaklana fatataganan sina Piran?”

27E naYesus a xalumnari e kuus, “Amataa sangmonpife fexaxaas taasaxaxuvul pana Piran a maana mo xapiaka fexaxaas. Senaso a Piran sang mona fexaxaas sena vilaana maana moxapiak.”

28 E na Pita a kuus malaan, “Ai,nemaam, maam fo taꞌulan a maanamo xapiak simaam e maam taxa usinano.”

29 E na Yesus a sui a ferawaianaanabeꞌ, “Ne kuus tuuna, naseꞌ tamataa i taa taꞌulan a lifu sina e itaa taꞌulan a vasaana o tina o ninanao tamana o mu rafulak sina e i taataꞌulan a bina sina o xavala sina e i taataꞌulan a maana mo xapiak soxotaue xana Lagasai Roxo; 30 a mataa aavavil malaane, i taa siak a maana moxaves paaliu la yaan aanabeꞌ e vaxala maana yaan i taa filimaan sait. Itaa siak a maana mo malaan sena mulifu e fetinan e fevasaanan, e tauna erafulak, e xavala xena uma. I taa siaka maasaxan sait xuvul pana xasanomo roxo senaso saxano rabuna ri taavil pengan a mataa aave. Taasaxalumui lana yaan faꞌui i taa siak a toyanvulai. 31 Taasaxa nari aava ri taxawaan paamua naboxo, lumui ri taawaan lana fataxapiak ina xakatan.”

Na Yesus A Kuusan Fasavat A Vi-laana I Taa Savat Sena

Mt 20:17-19; Lk 18:31-3332 Layaan na Yesus e a mu fefeng

sina, ri taxa laak xe kol Jerusalemnane ve taxa sangas paamuin nari. E amu fefeng ri ipul pana vilaana aanabeꞌe nari lamina mu fefeng ri mimilisaate ri mataut. E voxo nane xel patak amu yaamut sina e xuus fatexaas narifulaa pana so ta mo i taa savat sena.33Nane xuus nari malaan, “Mi langai.Layaan taara taa laak saa xe Jerusalemamu rabuna ri taa yot aNatunaMataae ri taa lisane xe sina mu paamua inafaxatangaana lotu. E nari, ri taa seipana punuxaana e ri taa lisane xe sina

Maak 10:34 67 Maak 11:6paamua sinamu Rom. 34Amu rabunaina rawen ti Rom ri taa fesuaxane e ritaa xanuse. Ri taa sipe e ri taa punuxe.Taasaxa lamina yaan talatul i taa tofaꞌulaa.”

A Fiaian Si Jems Nare JonMt 20:20-28

35 E a ro lak si Sebedi, na Jemsnare Jon re savat si Yesus e re xuuse,“Mataa ina Fepitaa, maame vubuk ono taa vil a mo aava maame taa finnano pana.”

36 E nane xuus nare malaan, “Mevubuk ne taa vil a so xaame?”

37 E re fenung malaan, “Maamevubuk o maame taa nai la vena naiPiranan siim xuvul pama, saxa la pa-muaan e saxa la paxaiya.”

38 Taasaxa na Yesus a xuus nare,“Name, me pife texaas sena so ta mome taxa fiai pana. Me fexaxaas senasiak a maasaxan ne taa siaxe? O mefexaxaas vaxa sena siak a maxarafanne taa siaxe?” 39 E re kuus malaan,“Nemaame, maame fexaxaas.” E naYesus a xuus nare, “A maasaxan aavane taa siaxe, name sait, me taa siaxe.E amaxarafan aava ne taa siaxe, namesait, me taa siaxe. 40 Taasaxa pifefaisok siak xena kuus turoxo pananobina ina naian sime. Na Tamaangsang mon a fexaxaas xena faigotan avepen xana mataa.”

41 Layaan a xasano yaamut san-gafilu ri langai sena mo aanabeꞌ, rikasalan na Jems nare Jon. 42 E naYesus a xel faxuvul nari xapiak e xuusnari, “Mi texaas sena vilaana sina sax-ano memai sina rabuna, ri pi lalamonsena rabuna siri. E mu matalava saitri taxa siak fati mon a isiri saxa saxa.43 Taasaxa semi, i taa piau! Naseꞌ raoi taa siak a isin lava la palou imi itaa vil fasivie xe lapia. 44 E naseꞌ raoi taa tigina paamua semi i taa sisiaksimi xapiak 45 senaso a Natuna Mataapife savat talo a rabuna taa sisiaksina, piau! Nane savat xena xavanga rabuna e xena tavai a malila panatoyan sina. Amaatan sina i taa faroxoia mu rabuna xapiak.”

Na Yesus Nare BaatimeasMt 20:29-34; Lk 18:35-43

46 E na Yesus xuvul pana mu fefengxo ri fe savat pe Jeriko. E layaanri taꞌulan na Jeriko xena laak xe kolJerusalem a malila ri falet xuvul pari.E saxamataa piif, a isina na Baatimeasa lak si Timeas, i taxa nai fenungpana faat la itina salan. 47 Layaanna Baatimeas a langai o na Yesus tiNasaret taxa filimaan faasilak, nanexukulai faagutmalaan, “Ai, Yesus, Laksi Devit, muluxau!”

48 E a rabuna xaves ri pebukane oi taa nai kasam. Taasaxa nane pexukulai faagut fulaa saa malaan, “Ai,Lak si Devit, muluxau!”

49 E na Yesus a tigina e kuus, “Xel-maane.”

E a rabuna ri xele e ri xuuse, “Faa-mamaas, tamasiak, senaso nane taxaxel nano.” 50 E a mataa piif aave atapin a marapi ina vupungan sina etamasiak fataapus e falet xe si Yesus.

51 E na Yesus a fine, “No vubuk netaa vil a so xaanum?”

E a mataa piif a xuuse, “Ai, mata-lava ne vubuk kaalum fulaa.”

52 E na Yesus a ferawai xe sina,“Falet, a namkaian siim fo vil faroxoinano.” E amataa aave a fexaxaas senakaalum e nane usi na Yesus.

11La Sande Fataxapiak Pe JerusalemMt 21:1-9; Lk 19:29-38; Jn 12:12-15

1 La fena sangasan siri xeJerusalem, faasilak a ro bina Betanie Betfas, la xasing ina Put Pana muWai Olif, na Yesus a feng paamuina ro fefeng taragua. 2 E nane xuusnare malaan, “Falet xe la bina aapavee layaan me taa savat lana me taaxalum a fomirak ‘donki’ aava ri pinanai xuluna lunai. Muluse e melisanmaane. 3 E tamo saxa mataa i taafin name malaan, ‘Xenaso me taxasiak a ‘donki’ aamove?’ Me taa sui afiaian malaan, ‘A Memai a vubuxanee mui i taa lisan faꞌulie xe nabeꞌ.”

4 E nare, re falet e re tingin afomirak ‘donki’ aave a palei fatian pela salan faasilak la matana lifu e remuluse. 5 E saxano rabuna aava ritaxa tigina faasilak, ri fin nare, “Ai,me taxa mulus a ‘donki’ xenaso?” 6 E

Maak 11:7 68 Maak 11:28re xuus nari malaan se Yesus fo xuusnare e a rabuna ri kuus turoxo e rifeng nare pana. 7 E ro fefeng re lisana ‘donki’ xe si Yesus e re timin amarapi sire xuluna ‘donki’ e na Yesusa nai xuluna. 8 E a rabuna xavesri sului a marapi siri pe la salan exasano rabuna ri siak a raxana waipanapaxana aava ri fo siaxe pe lalatane ri timine la salan. 9 E a mu rabuna risangas paamua e lumui la mi Yesus eri taxa xukulai faagut malaan,

“Hosaana! Faamamaas panamataa i taa siak fati a isinaPiran. 10 Faamamaas sena fa-tataganan malaan se butaaraDevit i taa savat xo. Hosaana,laaꞌui la xunavata!”

11 E nane laak xe pe Jerusalem efalet xe la tang lifu lotu sina mu Juda.E na Yesus xuvul pana mu rabuna, rilaak lana e ri sangas kaalum xolai. Emui na Yesus e mu fefeng sina ri ulaaxe Betani senaso faasilak a bina i suk.

Saxa Yaan Lamina Savatan SinaMt 21:12-22; Lk 19:45-47; Jn 2:13-16

12 A yaan saxa lumui la paanen, ritaꞌulan a bina Betani rao ri taa ulaafulaa xe Jerusalem e na Yesus xo, alagai. 13 E nane xalum a wai malaansena xakaap a toxan a paxana xaves.E nane falet xe pave rao i taa murula xalana. Taasaxa layaan nane fesavat pe la funa wai e xalume, piauta xalana senaso pife yaan ina fuaiansina lunai. 14 E nane faraweie malaan,“A rabuna taa pife fangan sema fu-laa!” E mu fefeng ri langaie.

15 E mui ri savat pe Jerusalem eri laak lana tang lifu lotu pave. Ena Yesus a xup tapin a mu rabunaaava ri taxa faasot panamu bulmakaue sipsip lana lifu lotu. E nane puktapin a mu ivin sina rabuna aava ritaxa fesoxulai pana maana buk faatinamaraanano ri taxa faasot panamumaanu. 16 E nane ti votan a rabunarao ri muta yaas falak a maana moxena faasot lana nobina ina lifu lotu.17 E nane fasei nari, a kuus malaan, “AXakalayan sina Piran a kuus malaan,bo?

‘A lifu siak i taa waan a lifu ina fe-nungan siak xana mu rabunaxapiak.’ Ais 56:7

Taasaxa nami, mi fo vile malaansena nobina ina fenauan.”

18 A mu matalava sina rabuna aavari faisok lana lifu lotu e mu rabunaaava ri masam pana mu vuputkai siri,ri langai a ferawaian sina e ri lalamonpana punuxaana taasaxa ri mataut seYesus e sena rabuna vaxa, senaso arabuna xo, ri ipul pana fepitaian sina.

19 E la maana leaaf na Yesus e mufefeng sina ri fuuna taꞌulan Jerusaleme ri ulaa xe pe la bina Betani.

A Fepitaian Sina La FataraguiaanaYaan

20 La paanen lolof ri falet fulaa xeJerusalem e ri xalum a wai aava naYesus fo kuus fatutule. A wai naangfo maiyang ti la xarei ina xe laaꞌui.21 E na Pita a lamon faꞌuli a ferawaiansi Yesus e xuuse, “Mataa ina Fepitaa,kaalum, a wai aava no fo fatutule,pevoxo, fo maiyang xo.”

22 E na Yesus a xuus nari, “Mi taanamkai faagut pana Piran. 23Ne xuustuunei nami, tamo ta mataa pananamkaian tateak faroxo i taa farawei aput aanabeꞌ malaan, ‘Falet e lalaas duxe pe la laman’ e a put i taa vile. Naseꞌta mataa rao i taa vil malaane, tamo itaa namkai faagut pana, a vubuxanansina i taa savat. 24E voxone xuus namilayaan mi taa fenung xe sina Piran mitaa namkai faagut sena mo aava mifenung pana e i taa savat. 25 E fulaa,layaan mi taxa fenung xe sina Piranmi taa lamon tapin a mu vilaana saataava xasano rabuna ri fo vile xe simitalo a Piran vaxa i taa lamon tapin avilaana saat simi. 26 [Taasaxa tamomipife lamon tapin a vilaana saat sinaxasano rabuna, lavaxa na Tamami pelaaꞌui, i taa pife lamon tapin a vilaanasaat simi.”]

A Vepen Si YesusMt 21:23-27; Lk 20:1-8

27 E ri savat fulaa pe Jerusalem eri laak pe lana tang lifu lotu. E mupaamua ina lotu e mu rabuna aavari masam pana mu vuputkai e mumatalava sina mu Juda, nari xapiak,ri filimaan xe sina 28 e ri fine, “No

Maak 11:29 69 Maak 12:16taxa vil a faisok siim lapaana isinsiseꞌ? Naseꞌ tavai nano pana gutanxena faisok malaan?”

29 E na Yesus a xuus nari, “Paamuane taa fin nami pana fiaian saxa elayaan mi suie ne taa xuus nami o netaxa faisok lapaana gutan siseꞌ. 30 Afiaian siak a malaan: A faisok inafasufan aava na Jon fo vile, a mo sinaPiran ti laaꞌui o mo sina mataa mon?Mi xuusau!”

31 E nari, ri ferawai faxuvul eri kuus malaan, “Tamo taara taakuus ‘ti laaꞌui’ nane i tamaa kuus:‘Lavaxa, senasou mi pife namkaisena?’ 32 Taasaxa, taara mataut xenaxuuse, o sina mataa mon.” Ri taxamataut senaso a rabuna, ri taxa lamonse Jon o nane amataa ina kuus fatuxaituuna.

33 Pevoxo, ri sui a fiaian si Yesusmalaan, “Nemaam, maam vungut.”E na Yesus a xuus nari, “Lavaxa, netaa pife xuus fatexaas nami sait panagutan nenia, ne taxa faisok lapaana.”

12Ferawaian Paap Pana Uma WainMt 21:33-46; Lk 20:9-19

1 E na Yesus a tangpat pana fer-awai xe sina mu matalava pana fer-awaian paap malaan: “Saxa mataaa xapis a uma wain e fakaliuanepana vaafa faat. E nane xaf avaaꞌul lapaana nobina ina paamim-itaana xalana wain. E nane vesana lifu modus faasilak la tana uma.Taasaxa nane pife waan pave. Nanexuus fatexaas a xasano rabuna raori taa faxatang a uma aave e ri taalisan a saxano wain ri vesane xe sinalumui xena maraan a uma sina. Enane xo falet xe pe lasuun. 2 Layaana mu xalana wain ri fo matoxol amataa aave, a feng a saxa sisiak sinaxe la uma talo a mu rabuna aapaveri taa tavaie pana wain. 3 Taasaxamu rabuna ina faxatangaana uma rifesipane e ri feng faꞌulie. 4 E fulaa amataa aave, a feng a xasa sisiak xe siri.E nari, ri sip pengane la putuna e rifamangile pana xasano vilaana saat.5 E a mataa aave, a feng a saxa sisiakfulaa e ri sip punuxe. Lumui nane

feng a saxano sisiak fulaa taasaxarabuna pave la uma, ri sip a sax-anofuna e ri ngaapunuk xasanofuna.

6 La fataxapiak, senaso piau tasisiak fulaa, nane feng a lak tomexaansina aava nane vubuxan xasingite. Amataa aave a lamon malaan, ‘Tuunanaak ri taa suai sena lak siak.’

7 Taasaxa mu rabuna ina faxatan-gaana uma, ri fexuus la palou iri, ‘Ai,a lak sina naboxo, tamo taara taapunuxe, a uma aanabeꞌ i taa xataara,bo?’ 8 E ri yot a lak sina mataa e ripunuxe e ri tapine xe pe lamina uma.

9 A mataa aave i taa vil a so? I taasavat pe la uma e i taa sip punuk a murabuna aapave emui i taa xel a xasanorabuna xena faxatangaana uma sina.”10Na Yesus a fin nari, “Mi pife xaluma xakalayan aava kuus malaan, bo?‘A faat aava mu rabuna ri bai vesan a

lifu pana,a faat naang, a savat xaaxaak

mata ina lifu, a faat panafaisok molava paaliu.

11 A faisok aanabeꞌ a savat sina Piran.E a faisok sina, taara taa ipu-

lane.” Yng118:22-23

12 A mu matalava ri langai si Yesuse ri texaas o nane taxa ferawai paapseri e ri vubuk yote taasaxa ri matautsena malila aava ri taxa ti langaie. Evoxo a mu matalava aave ri tamasiake ri falet.

A Fiaian Pana TaakisMt 22:15-22; Lk 20:20-26

13 Lumui a mu matalava sina muJuda, ri feng a saxanu Ferasi e saxanutuvaat si Herot xe si Yesus senaso rivubuk o i taa faasaal pana ferawaiansina. 14 Ri savat sina e ri fiai malaan,“Mataa ina Fepitaa, maam texaas ono kuus tuuna vulai e no pife matautsena mataa e voxo no fepitaa tuunapana ferawaian sina Piran sang mon.Lavaxa, no lamon malaafaa? A roxomaam taa tavai a Paamua sina muRom pana taakis o piau? 15Maam taamaraan a taakis sina o piau?”

Taasaxa na Yesus a texaas o ri taxabite e xuus nari, “Senasou mi taxatafangau? Tamo toxan a faat move,siakmaane.” 16 E ri siak a saxa e

Maak 12:17 70 Maak 12:37ri tavai na Yesus pana. E nane finnari malaan, “A xaxaalua siseꞌ e axakalayan siseꞌ nabeꞌ taxa waan xu-luna faat aanabeꞌ?”

E ri sui a ferawaian sina o a xax-aalua e xakalayan si Sisaa, a paamuati Rom.

17 E na Yesus a xuus nari, “Lavaxa,tavai a Paamua ti Rom pana maanamo sina e tavai a Piran laaꞌui panamaanamo sina.” E nari, ri ipul faagut.

A Fiaian Pana Toyan Ti LaaꞌuiMt 22:23-33; Lk 20:27-38

18 E saxanu Sedusi (nari aava rikuus o piau ta toyan lamina maatan)ri savat si Yesus e ri fine malaan,19 “Mataa ina Fepitaa, na Moses axalei a saxa vuputkai sitaara, a kalamalaan, ‘Tamo ta mataa i taa maate na naasana taxa waan pana piauta lak, lavaxa na tina mataa aavafo maat i taa tamai sina tefin aavexena fasavataana mu rafulak xa tina.’20Voxo, a matafetinan ve ri pisiguak,ri taxa waan e saxa, a lak tuaan, atamai e maat taasaxa nare, re piau talak. 21 E mui a saxa tina ti laminaa tamai sina tefin aave e nane sait amaat e piau ta lak. E saxa fulaa amalaan sait. 22 E nari pisiguak xapiakri tamai sina tefin aanabeꞌ e ri maatpana piau ta lak. E mui a tefin sait amaat. 23 Lavaxa, layaan a Piran i taafatatoi a mu rabuna fulaa, a tefin aavei taa waan na naasaseꞌ senaso nane fotamai siri xapiak?”

24 E na Yesus a xuus nari, “Naakmi vungut, senasomi pife texaas senaferawaian sina Piran emi vungut senagutan sina. 25 Layaan a Piran i taafatatoi a mu rabuna fulaa ri taa pifetamai e ri taa pife vubuk siak a tefino tomexaan. Ri taa waanmalaan senamu angelo ti laaꞌui. 26 Taasaxa lamonfulaa pana toyan ti la maatan siri.Nami, mi pife texaas sena xakalayansi Moses pana xuuskuus ina latantaxa raam e a Piran a xuus fatexaasemalaan, “Nenia, ne Piran si Abraheme si Aisaak e si Yaakop.” 27 E voxo aPiran pife Piran sina mamaat, piau!Nane ve a Piran sina mu rabuna to.Naak mi fo milung faagut.”

A Fiaian Pana So Ta Vuputkai AMolava

Mt 22:34-4028 E saxa mataa aava masam sena

mu vuputkai si Moses a savat e nanelangai a ferawaian siri e nane texaaso na Yesus fo sui faroxoi a maanaferawaian siri. E nane fin na Yesusmalaan, “A so ta vuputkai a fufunamaana vuputkai xapiak?”

29 E na Yesus a xuuse, “Langaiaunami Israel. A vuputkai paamua amalaan, ‘A Piran, a Matalava sitaara, aPiran saxa mon. 30E nami, mi taa usiee suai sena vilaana sina pana vilauxapiak simi, pana xunus imi xapiak,lana lalamonan xapiak simi e panamaana gutan xapiak simi. Vpt 6:4-5

31 E fulaa, a fataraguiaana vuputkaia malaan, “Mi taa vubuxan a xasanorabuna malaan seꞌ mi vubuxan namixa. Piau ta vuputkaimolava sere.” Vlp19:18

32 E a mataa aave a xuuse, “Ai, tu-una paaliuMataa ina Fepitaa. No kuustuuna o a Piran a saxa paamua e piauta saxamalaan sena. 33E taara taa suaisena pana xunus itaara xapiak e panamasaman xapiak e pana maana gutansitaara. E taara taa vubuxan a xas-ano rabuna sait. A vilaana aanabeꞌ amolava sena mu tatavaian xana Pirane mu falfaalan sait.”

34 Na Yesus a texaas o nane ferawaifaroxo e a xuuse, “No taxa xaveakmasam a vilaana ina fatataganan sinaPiran.” E mui xo, a mu matalava rimataut sena tafang fulane.

Na Krais A Lak Siseꞌ?Mt 22:41-46; Mt 23:1-7; Lk 20:41-47

35 Lumui, la tang lifu lotu, na Yesusa fapiti a malila e a fiai malaan,“Senasou a mu rabuna aava ri masampana xakalayan ti kavai ri kuus o aMataa Failai ve a lak si Devit? 36 NaDevit sang a ferawai lapaana VovauXaradak:

‘A Piran a kuus xe sina Memaisiak: no nai suꞌ la pamuaansiak fefexaxaas a yaan netimin a mu xaiyaas siimlapaana kaam.’ Yng 110:1

37 E na Devit xo a xali a Mataa Failaipana Memai sina e malaafaa a Mataa

Maak 12:38 71 Maak 13:14Failai a fexaxaas sena waan a natuDevit?” E a rabuna ri faamamaas panaferawaian sina.

38 E fulaa nane fapiti nari malaan,“Faxatang! Xalum a vilaana sinamu rabuna aava ri fepitaa pana muvuputkai taasaxa muta pok nari. Rivubuk sangas lana marapi modus sirie ri vubuk siak a suaian lava pe lanobina ina faxuvulan. 39 E ri vubuknai paamua la nobina sina matalavalana lifu ina faxuvulan e pe lana fe-namo. 40 E nari, ri siak palou a mulifu sina lutefin aava tomexaan siri fomaat. E ri fenung xe sina Piran panafenungan modus paaliu talo rabunataa suai seri. A buk rabuna aanabeꞌ aPiran i taa tavai nari pana fakasana-man molava paaliu.”

A Tatavai Sina Tefin NakmaalLk 21:1-4

41 E mui nane nai kaalum faasilakla bina ina tatavai pana faat lana lifulotu. E nane xalum a mu rabunari timin a maana faat lana mo inatifiaana. E a mu matalava ri timin afaat xaves. 42 E a saxa tefin nakmaal,a tomexaan sina fo maat xo, a savat etatavai pana toea taragua mon.

43 E na Yesus a xel a mu fefeng sinae xuus nari malaan, “Ne kuus tuunapaaliu xe simi, a tefin aapave a tavaia Piran pana faat molava sena maanaxasano rabuna. 44Senaso nari, ri toxaifaat xaves taxa waan lunai taasaxanane fo timin a faat xapiak sina e piauta faat fulaa taxa waan la tana.

13A Mu Yaan Ri Taa Savat LumuiMt 24:1-51; Lk 21:5-36

1 Layaan na Yesus a taꞌulan a tanglifu lotu saxa fefeng sina a xuuse,“Mataa ina Fepitaa, xalum a maanafaat rimolava paaliu. Amaanamu lifuaanabeꞌ ri roxo sang.”

2 E nane sui a ferawaian sinamalaan, “No xalum a maana mu lifulava, bo? Ne xuus nano o lumui, piauta faat saxa i taa waan xuluna xasafaat. Xasano rabuna ri taa ngas tapina mu faat xapiak aanabeꞌ.”

3 E lumui lamina, layaan nane taxanai kaalum fasivi xe la matana tang

lifu lotu ti pe xuluna Put Olif, amatafetuaan, na Pita narie Endru e naJems narie Jon, ri savat sina e ri finemalaan, 4 “Xuus fatexaas nemaam olaso ta yaan a maana mo aanabeꞌ itaa savat e pana fakalimaanan inasavatan sina mo aave.”

5 E na Yesus a fapiti nari e kuusmalaan, “Faxatang semi, ulaa rabunatamaa bit nami. 6 Lumui a rabunaxaves ri taa savat e ri taa kuus ori savat lapaana isaak. Ri taa xalinari xa pana isaak, a Mataa Failai, evoxo a rabuna xaves ri taa usi nari.7 E vaxa layaan mi langai sena murawen e maana ferawaian ina rawen,muta mataut. A vilaana malaan ri taasavat taasaxa taxapusan ina maanamo xapiak i taa pife savat lunai. 8 Amu bina ri taa fevis e a mu fatata-ganan ri taa rawen. E a maraꞌuliaxaves taa savat la maana mu bina e ayaan ina song taa savat sait. Taasaxamaana mo aave, ri taa savat malaansena maasaxan sina tefin paamuinaluluxan.

9 E nami, mi taa faxatang, senasoxasanu tuvaat ri taa yot lisan namixe sina rabuna ina tiisan e ri taa sipnami lana lifu ina faxuvulan. E mitaa tigina la nona mu matalava e mupiran sina rabuna sena isaak. E mi taaxuus fatexaas nari paga. 10 Taasaxapaamuinamoaave taa savat, a LagasaiRoxo i taa fepitaianan pe lamaanamubina xapiak. 11 Layaan ri taa yot lisannami xe sina mu matalava, muta lala-mon mimilisaat pana so ta ferawaianmi taa xuus nari pana senaso a VovauXaradak i taa fatexaas nami pana so taferawaian mi taa kuusane.

12 E la yaan aapave a mu fetinanri taa yot lisan a tiri e mu fetama ritaa yot lisan a lak siri e mu rafulak ritaa yot lisan a ninari e tamari e ri taalisan nari xe lana maatan. 13E nami, amaana rabuna taa baian nami senasomi paa xolai pana isaak. Taasaxa tamota mataa siak i taa tigina fatateakfefexaxaas la yaan fataxapiak, ne taafakaxupe.”

14 “Layaan mi taa xalum a saxa vi-laana mosaat paaliu malaan: a mataa

Maak 13:15 72 Maak 14:3i taxa tigina pe lana Nobina Taap Xas-ingit (lamon pana e no taa masame),la mu yaan aave a mu rabuna pe Judiari taa sinuf e ri taa paan fataapus xenafufunai laaꞌui xuluna put. 15 E tamota mataa i taxa tigina xuluna lifu imuta sivi xe lana xena siak a mo sina,piau! Falet fataapus! 16 E tamo tamataa i taxa faisok pe lana uma, imuta ulaa xena siak a marapi sina,piau! 17 Muluk a lutefin aava ri tivae muluk a lutefin aava ri taxa fasus alak siri lana mu yaan aave. 18 Fenungxe sina Piran pana mu yaan aave ritaa pife savat la mu yaan vutung. 19Amu yaan aava ri taa savat ve a yaanina fakasanaman. A yaan saat malaanpife savat paamua ti la yaan ina tang-pat e fefexaxaas tanin. E a buk yaanaanabeꞌ i taa pife savat fulaa. 20 TamoPiran i taa pife faxalif a mu yaanina fakasanaman aave a mu rabunaxapiak ri taa maat taasaxa Piran afaxalife senaso nane lalamon panamu rabuna tatagan sina.” 21 Pevoxo,tamo ta mataa i taa xuus nami pana,‘Xalume, na Krais naboxo!’ o kuusmalaan, ‘Nane taxa waan pave!’ mutalangaie. 22 Senaso a mu krais bit ritaa savat xuvul pana mu mataa inaxuus fatuxai bit siri e ri taa vil amaana mo faꞌipul e ri taa vil a maanabuk fakalimaanan aava xena tafangpana familungaana mu rabuna tata-gan sina Piran. 23 Taasaxa lalamonfaagut paaliu pana mo aanabeꞌ aavanenia, ne fo xuus fatexaas nami pana.

24 Lana mu yaan aapave, lana yaanina fakasanaman:‘A ngaas i taa pife lang faagut e fulun

i tafe suk 25 e mu vapara ritaa poxo ti laaꞌui e maana mofaagut pe laaꞌui ri taa radakui.’Ais 13:10, 34:4

26 E mui a rabuna ri taa xalum aNatuna Mataa, i taxa filimaan lanavata pana gutan e malang sina. 27 Ei taa feng a mu angelo e ri taa xelfaxuvul a mu rabuna tatagan sina tipuaa, ti paa, ti pul, ti kol, ti la mu binalasuun xuluna xavala e ti la mu binalasuun pe laaꞌui.

28 Naboxo lamon pana ferawaianpaap senanuaa: layaan a raxana i taxa

fungus, mi texaas o a mu yaan roxori taa savat. 29 E malaan sait, layaanmi taa xalum a maana mo aava ne foxuus nami pana, lavaxa mi taa texaaso a NatunaMataa i taxawaan faasilak,i taxa tigina lamalei la matana lifusimi. 30 Tuuna, ne xuus tuunei namio a saxano rabuna aanabeꞌ ri taa pifemaat lunai e maana mo aava ne foxuus nami pana, ri taa savat. 31 Pelaaꞌui la finavata e nabeꞌ la xavalaa maana mo xapiak ri taa taxapus,taasaxa ferawaian siak i taa pife taxa-pus.

32 Piau ta mataa i taa texaas senayaan o mariaas a maana mo aave ritaa savat. A mu angelo e a NatunaMataa sait ri pife texaas. Na Tamaangsangmona texaas. 33Pevoxo, lalamonfaagut, mi taa faxatang vulai senasomi pife texaas sena yaan ina savatansina. 34 E voxo nami, mi malaansena ferawaian paap aanabeꞌ: saxamataa a tamasiak xena ulut e a xuusfatexaas a mu sisiak sina pana mufaisok xari saxa saxa. E nane a faseia mataa saxa o i taa faxatang faagutvulai pana matana lifu. 35 E voxo,faxatang vulai senaso mi pife texaassena yaan a matalava i taa ulaamaanxe simi. Mi pife texaas o leaaf paaliuo la xunavung o la paanen lolof o lapaanaas. 36Ulaa i tamaa savat faꞌipulmaan e nami, mi taxa matef. 37 Nefasei faagutan nami xapiak, faxatangvulai!”

14A Vilaana Sina Saxa TefinMt 26:1-16; Lk 22:1-6; Jn 12:1-8

1 La yaan taragua paamuina yaanmolava sina mu Juda, a Yaan ina Paal-iuan e a fenamo ina Bret A Piau TaYiis, mu matalava ina lotu e rabunaina fepitaa pana mu vuputkai, ri taxalo lalamon pana so ta vilaana ri taavil kasame xena yotaan na Yesus epunuxaana. 2 E ri kuus malaan, “Lafena fenamo piau! Senaso a malila ritamaa marala e ri taa fevis.”

3 La yaan naang ve, na Yesus taxawaan pe Betani lana lifu si Saimonaava tana tamu tapak. E layaan narixapiak, ri taxa mati fafangan, saxa

Maak 14:4 73 Maak 14:23tefin a savat pana fomirak ‘botol’pana mo lalas aava musung ina roxopaaliu e a mamareiai ina molavatemasaat. Ri xali a mo lalas aanabeꞌpana Naart. E a tefin aave a gurum a‘botol’ e tiuan a naart la putu Yesus.

4 E saxano rabuna aava ri xalume, rimarala faagut e ri riis a tefin e ri kuus,“Xenaso no kawaasan a naart panatiuanaana xulu Yesus? 5 Tamo notaa faasot pana, a faat ina a fexaxaasxena maraan a mataa ina faisok lanamariaas saxa. Naak i taa roxo tamotaara taa faasot pana xena tavaiaanamu rabuna valagof pana faat ina.” Evoxo ri taxa lo riis malaan a tefin aavepana.

6 Taasaxa na Yesus a sei nari, “Naa-palaan! Muta riise! Xenaso mimaraleiane? Nane fo vil a mo roxoxaanak. 7A mu valagof ri waan xuvulpami vulai e mi fexaxaas xena xa-vangaan nari pana vilaana roxo vulai.Taasaxa nenia, ne taa pife waan xuvulpami vulai. 8 A tefin aanabeꞌ fo vil amo roxo paaliu, nane fo fasufau panamo lalas paamuina xaxaafaian siak.9 A tuuna paaliu ne xuus nami, a sota bina aava Lagasai Roxo siak i taasavat lana, a mu rabuna ri taa langaia vilaana roxo a tefin aanabeꞌ fo vile.A vilaana sina i taa pife malufan.”

10 E na Judas Iskeriot aava saxayaamut, a falet xe sina mu memaipriis senaso rao i taa pet lisan naYesus xe siri. 11 E layaan ri langaieri faamamaas paaliu e ri kuus o ri taatavai na Judas pana faat ‘silva’. E nanea lalamon o laso ta yaan e pana so tavilaana a fexaxaas nane i taa pet lisanna Yesus xe siri pana.

A Fanganan FataxapiakMt 26:17-30; Lk 22:7-23

12 A paanen ina yaan mata ina fe-namo molava sina mu Juda, a yaanina Bret A Piau Ta Yiis, e a yaan rifuuna punuk amu sipsip xena fenamoina Paaliuan a savat.* La yaan aavea mu rabuna si Yesus ri fine, “Maamtaa faigotan a nobina xena fanganansitaara faa? No lalamon malaafaa?”

13 E nane feng a fefeng taragua talore taa faigotan a vepen xena fanganane xuus nare, “Falet xe Jerusalem elayaan me taa xalum a mataa i taxayaas a raarum, usie. 14 E layaan i taalaak lana lifu me taa fin amata tafunalifu malaanabeꞌ, ‘A Mataa ina Fepitaaa fiai malaan: A lifu xaanak faa? Apalifu rao ne taa fangan xuvul panamu fefeng siak xena fakalimaanaanayaan ina Paaliuan.’ 15 E a mata aavei taa faxalit name pana palifu molavaroxo aava nane fo faigotane. Name,me taa faigotan a fanganan sitaarapave.”

16 E a rovaat sina re falet e re felaak lana Jerusalem e a maana mo risavat malaan sena ferawaian si Yesus.E voxo re faigot xena fenamo ina Paal-iuan.

17 E la nona leaaf na Yesus e maanaxasano fefeng sina ri savat sirie. 18 Elayaan nari xapiak ri taxa mati fafan-gan na Yesus a xuus nari, “Ne kuustuuna, a saxa mataa nabeꞌ la palouitaara i taa pet lisanau xe la mana mumatalava sina mu Juda. A saxa ti lapalou imi aava i taxa fangan xuvulpaga.”

19 E nari xapiak ri mimilisaat senaferawaian sina e ri taxa lo xuuse, “Atuuna, pife nenia!”

20 E nane xuus nari, “A toxan a saxamataa aava i taxa sugup a bret lana‘dis’ xuvul paga, i taa vile. 21 Senaso aNatuna Mataa i taa punuxan malaansena Xakalayan ti Kavai fo xuus ne-taara pana. Taasaxa muluk a mataaaava i taa pet lisan a Natuna Mataa xesina mu rabuna saat. A roxo naak abuk mataa malaan i taa pife luxan.

A Fufuna Vilaana Ina MatafanganaiSina Memai

1 Kr 11:23-2522 E layaan ri taxa fangan, na Yesus

a siak a xavil ina bret e fenung pana eviaxe e tavai nari pana e a kuus, “Siaxee mi ngane, nabeꞌ ve a meska siak.”

23 E nane siak a lisa pana wain efenung pana sait e tavai nari pana. Enari xapiak ri nume.

* 14:12: A fenamo aanabeꞌ a fakalimaan a yaan a Piran a punuk a mu lak tuaan sina mu Isip e a liu a mulak tuaan sina mu Juda.

Maak 14:24 74 Maak 14:4524 E nane xuus nari, “Nabeꞌ ve a ria

iga. I taxa kuus turoxo sena ferawaiansina Piran. A ria iga i taa talatiu xanamu rabuna xaves. 25 Ne kuus tuunao ne taa pife num a wain fulaa fefex-axaas ne taa num a wain faꞌui xuvulpami lana fatataganan sina Piran.”

26 Lumui ri yangan a yanganan, ritavaalak e ri falet e fe laak xuluna PutOlif.

Na Yesus A Kuus Fatuxai Pana Vi-laana Si Pita

Mt 26:31-3527 Layaan ri taxa sangas lunai na

Yesus a xuus nari, “Nami xapiak, mitaa sinuf e mi taa taꞌulanau senaso foxaleian malaan:‘Ne taa sip punuk amataa ina faxatan-

gaana mu sipsip e a mu sipsipri taa falet fepatok.’ Skr 13:7

28 Taasaxa layaan ne taa savat fulaati la maatan ne taa falet paamuinnami xe Galili.”

29 Taasaxa na Saimon Pita a xu-use malaan, “Tamo a maana xasanorabuna siim ri taa sinuf tapin nano,nenia, ne taa pife sinuf.”

30 E na Yesus a suie malaan, “Nekuus tuuna, tanin, lana vung aanabeꞌnano sang mon no taa kuus o no pifetexaas sega. E no taa kuus malaanfaatalatul paamuina pura i taa raweifaataragua.”

31 Taasaxa na Pita i taxa lo kuus,“Naapalaan ri taa punuxau xuvulpama, ne taa pife faaxolusan nano.” Enari xapiak sait ri taxa kuus malaansena.

Lana Uma GetsemaniMt 26:36-46; Lk 22:40-46

32 E ri savat la saxa bina, isina Get-semani, e nane xuus amu fefeng sina,“Nai bang nabeꞌ talo ne taa fenungxe sina Piran.” 33 E nane xel na Pita,Jems e namaa Jon e rutul sangas faletfamodak fulaa e nane femimilisaate femamaxus lana xunus ina 34 e axuus narutul, “A vilau iga a mamaxustemasaat paaliu faasilak rao ne taamaat. Mutul nai nabeꞌ e mutul fax-atang.”

35 E nane sangas famodak fulaaet e fe poxo lapia e fenung faagutxe sina Piran rao i taa siak tapin amatafanan molava aava i taa savatsina. 36 E nane taxa lo kuus, “Aaba,†Tamaang! Nano, no fexaxaas sena vila maana mo xapiak. Tamo a fexaxaas,muta tavaiau panamaasaxan aanabeꞌ.Taasaxa muta usi a vubuxanan siak.No texaas tuuna sena so tamoa roxo.”

37 E nane ulaamaan xe la nobinasirutul e rutul taxa matef e naneferawai xe si Pita malaan, “Saimon,no taxa matef? A sou no pife fex-axaas sena faxatang pana awa saxa?38 Faxatang e fenung vulai talo atatafangan i taa pife savat xe siim. Axunus ina mataa a tateak taasaxa avipin ina, piau!”

39 E fulaa na Yesus a falet famodakxena fenung xe si Tamana malaanpaamua. 40 E lamina nane savat fulaasirutul e rutul taxa lo matef senasoa matarutul a matafan temasaat. Enane ferawai xuvul parutul taasaxarutul pife texaas o rutul taa sui aferawaian sina malaafaa.

41 La fatalatulaana savatan sina, naYesus a fin narutul, “Mutul taxa lomatef lunai? Lavaxa, taxapus! A yaanfo savat xo. Naboxo ri taa pet lisan aNatuna Mataa xe la mana mu rabunasaat. 42 Para! Taara taa falet. Kaalum,a mataa ina pet lisanau naboxo fosavat!”

A Yotaan Na YesusMt 26:47-56; Lk 22:47-50; Jn 18:3-11

43 A mu matalava e mu paamuaina lotu e mu rabuna aava ri fepi-taa pana vuputkai, ri feng a malilapana pinis e pana vam xe si Yesus.Layaan na Yesus i taxa ferawai lunai amalila aanabeꞌ ri savat xuvul pa JudasIskeriot, saxa yaamut si Yesus, xenayotaana.

44 Na Judas fo xuus fatexaas naripana saxa fakalimaanan nane taa vile,“Naseꞌ ta mataa ne taa fe nguse, naneve na Yesus. Mi yote e mi tao fa-tateaxe e mi xele saa xuvul pami.”45 La filimaanan si Judas, nane sangassoxot et na Yesus e a kuus, “Mataa ina

† 14:36: A vapaling aanabeꞌ ti pok Hibru, a malasuf ina malaan: Tamaang.

Maak 14:46 75 Maak 14:71Fepitaa” e fe nguse. 46 E a mu rabunari yot marasaxain na Yesus e ri taofatateaxe. 47 Taasaxa saxa fefeng siYesus aava i taxa tigina faasilak, a siaka pinis sina e rao i punuk a saxa sisiaksina memai ina lotu. Taasaxa faasaale a patal tapin a tangana mon.

48 E na Yesus a fin nari, “Senasoumisavat la vung pana vam e pana pinisxena yotau? Mi lamon o nenia, nemataa ina fenau? 49 La maana yaanxapiak ne waan xuvul pami lana lifulotu. E ne taxa fepitaa taasaxa mi pifeyotaupave. Mi fo vilmalaane senaso aXakalayan ti Kavai fo kuus pana.” 50 Ea mu fefeng sina ri taꞌulane e ri sinuf.

51 E saxa mataa xulau aava usi naYesus, nane toxan a marapi pasaksang mon la tana. E a rabuna rao riyote e ri tao fatateak a marapi sina52 taasaxa nane taꞌulan a marapi sinae sinuf pana tana gof.

NaYesus A Tigina LaNonaMuMata-lava

Mt 26:57-68; Lk 22:67-71; Jn 18:12-13,19-24

53 E a malila ri lisan na Yesus xe lalifu sina memai ina lotu. E mu paa-mua ina lotu, mu matalava sina muJuda emu rabuna ina fepitaa panamuvuputkai, nari xapiak ri savat faxuvulpave. 54 E na Saimon Pita xo, taxa lousi na Yesus lasuun famodak e fe laaklana tavatau xuvul pana mu rawensina memai ina lotu e fe nai maari lavangana fata.

55 E mu matalava e mu paamuaaave, ri langai a mu kuusan sinarabuna rao ri taa punuk na Yesustaasaxa piau ta ferawaian siri fefex-axaas. 56 A rabuna xaves ri bit tifi naYesus taasaxa mu ferawaian siri pifesaxa.

57 A saxa a tigina e a bit tifi naYesus pana ferawaian sina malaan:58 “Ne langai na Yesus a kuus malaan,‘Ne taa ngas tapin a lifu lotu aava mivesane pana mami e lana yaan talatulne taa vesan faꞌulie taasaxa ne taapife vesane pana maak.” 59 Taasaxaxasano rabuna ri kuus patak e piauta ferawaian siri fexaxaas xena kuusturoxo.

60 Taasaxa na Yesus a pife malaanseri, a tigina kasam mon.

E amemai priis a tamasiak e sangasfalet xe sina e fine, “No pife langai amaana ferawaian sema? A sou no pifesui a ferawaian siri?” 61 E na Yesus atigina kasam fatateak.

E a memai a fine fulaa, “Nano, noNatuna Piran, a Mataa Failai?”

62 E na Yesus a xuuse, “Tuuna, ne-nia! E mi taa xalum a Natuna Mataa itaa nai la pamuaan pana gutan e i taafilimaan xuluna vata ti laaꞌui.”

63E layaan amemai ina lotu a langaia ferawaian aanabeꞌ nane kasal e ririkamumarapi sina xena faxaalit o nanelamon a ferawaian si Yesus a saatpaaliu senaso a siak tifi nane panaisina Piran. E nane xukulai faagute kuus, “Naapalaan, taara taa kuuspanaso fulaa! 64 Netaara xapiak folangai a ferawaian saat sina, mi lamona so pana?”

E nari xapiak ri ferawai malaan, rikuus, “Fo faasaal xo! I taa punuxan!”65 E saxanofuna ri kaanus xuluna e ripis votan a matana e ri tuxe e ri fine,“Tamo no Natuna Piran Tuuna no xalinaseꞌ fo sip nano?” E a mu rabuna inakaalum votai ri yote e ri sip fulane.

A Faaxolusan Si PitaMt 26:69-75; Lk 22:56-62; Jn 18:16-

18,25-2766 E na Pita taxa nai maari lana

tavatau e saxa sisiak tefin sina memaipriis a filimaan 67 e nane xalum naPita aava taxa nai maari la vanganafata e taxa lo falime e a xuuse, “Nanosait no fuuna waan xuvul pa Yesus tiNasaret.”

68 Taasaxa na Pita a faaxolusmalaan, “Ne pife texaas sena so tamo no taxa ferawai pana.” E nanefalet xe la matana yalaxau.

69 E mui a tefin aave a xalume fulaae a kuusane xe sina mu rabuna ri taxatigina pave, “Nane sait a saxa siri.”70 E na Pita a faaxolus fulaa.

Lumui famodak a mu rabuna faasi-lak ri fin fulane, “Kuus tuuna, naak nosaxa fefeng si Yesus senaso no ferawaipana pok bina ti Galili?”

71 E nane ferawai vavotai faagut, akuus fatateak malaan, “Nenia, ne pife

Maak 14:72 76 Maak 15:24texaas sena mataa mi taxa ferawaipana.”

72 E fataapus lamina faaxolusansina saxa pura a fataragui a raweiansina. E na Pita a lamon faꞌulaa ona Yesus a xuuse malaan, “Paamuinapura i taa rawei faataragua no taakuus faaxolusanau faatalatul.” E naPita a mimilisaat faagut e a savat xelamalei e fetaangiis.

15Na Yesus A Tigina La Mata PailatMt 27:11-26; Lk 23:2-3,18-25; Jn 18:29–

19:161 La paanen lolof a mu paamua ina

lotu, mu matalava sina mu Juda emu rabuna ina fepitaa pana vuputkai,nari xapiak ina faxuvulan lava sinamu Juda, ri ferawai faxuvul o ri taa vila so pa Yesus. E ri lalamon rao ri taapise e ri taa lisane xe si Pailat. E voxori vil malaane.

2 E na Pailat a fine malaan, “Nano,no piran king sina mu Juda?”

E na Yesus a suie, “Nano, no fo kuuspana.”

3 E a mu paamua ina lotu ri fexu-usan pengane. 4 E voxo na Pailat afin fulane, “Ri kuusan pengan nanotaasaxa no pife sui a ferawaian siri.No langai, ri taxa tiis nano pana muvuputkai xaves?”

5 Taasaxa na Yesus a pife ferawaifulaa e na Pailat a ipul faagut.

6 Na Pailat a toxan a saxa vilaanamalaan: la palou ina fenamo nanefuuna mulus tapin a saxa mataa tilana vipis, ta so ta mataa a mu rabunari taa kuus pana. 7 E saxa mataa itaxa waan, isina Baraabas, a mataaina rawen, e nane fevis xuvul panaxasano rabuna e fe punuk amataa. 8Ea malila ri savat xe si Pailat e ri finerao i taa mulus tapin a saxa mataa tilana vipis.

9 E na Pailat a fin nari malaan, “Mivubuk ne taamulus tapin a ‘king’ sinamu Juda xe simi?” 10Afinnarimalaansenaso nane texaas o amumatalava rilisan na Yesus lapaana taraafesuaiansiri. 11Taasaxamumatalava priis ri fofarawei a malila o ri taa fin na Pailat itaa mulus tapin na Baraabas xe siri.

12 E na Pailat a fiai malaan, “E netaa vil a so pana mataa mi xalie pana‘king’ sina mu Juda?”

13 E mu rabuna ri xukulai faagut,“Niil fataxutane!”

14 Taasaxa na Pailat a fin nari, “Xe-naso? A so ta vilaana saat nane fovile?”

E nari, ri xukulai faagut paaliu,“Niil fataxutane!”

15 E voxo xena famatakasamaannari na Pailat a mulus tapin naBaraabas xe siri. E nane farawei a murawen sina o ri taa inis na Yesus panayeis e ri taa niil fataxutane.

A Vilaana Sina Mu Rabuna InaRawen

Mt 27:27-31; Jn 19:1-316 E amu rawen ri xel falak na Yesus

xe lana tang lifu sina gavamen (ri xalia lifu aanabeꞌ pana ‘Pretorium’) e rife faxuvul a mu rawen sina mu Rompave. 17 E ri famause pana marapi rafmalaan sena marapi sina ‘king’. E rifavapoi a kaat sina ‘king’ pana yeistuturuk e ri timine la putuna. 18 E ritaxa lo suaxan na Yesus pana ‘king’e ri xukulai malaan, “Suai sena ‘king’sina mu Juda!” 19 E ri taxa lo sipe laputuna pana newai e ri kaanus xulunae ri turung e bukaak la nona. 20 Elamina suaxanaana siri ri siak tapin amarapi raf sena e ri tavai faꞌulie panamarapi sina e ri xele xe la bina ina niilfataxutane.

A Punuxaan Na YesusMt 27:33-44; Lk 23:33-43; Jn 19:17-24

21 Layaan ri savat lamalei a saxamataa i taxa sangas la palou inarabuna, a isina na Simon ti Sairiin, natama Aleksanda nare Rufus. E a murabuna ina rawen ri xele xena yaasxavang na Yesus pana bolo sina. 22 Eri savat pe la bina Golgaata, a malasufina malaan: ‘a bina ina veng’. 23 Erao ri fanume pana wain aava toxana saxa buk titiwai xena ti votan amaasaxan lana, ri xalie pana ‘mur’taasaxa nane bai nume. 24 E voxori niil fataxutane xuluna bolo. Eri fepatoxan a mu marapi sina panafetafangai pana faat, talo naseꞌ i taasavat paamua i taa siak a saxa mo.

Maak 15:25 77 Maak 15:4725 Ri niil fataxutane la paanen

malaan sena 9 oklok. 26 E ri xalei alagasai xena kuus fakalimaanmalaan,“A ‘King’ sina mu Juda.” E ri niilelaaꞌui la putuna bolo. 27 Ri niil fatax-utan a ro mataa ina fenau la nu itina.28 [E voxo a Xakalayan ti Kavai a kuustuuna layaan a kuus malaan:“Ri timine xuvul pana mu rabuna

saat.”] Ais 53:1229 E a rabuna xaves aava ri taxa

sangas falet faasilak, ri ferawai fasaatsena e ri liliitan a puturi e ri kuusmalaan: “Ai, nano aava no fo kuuso no taa ngas tapin a lifu lotu e notaa vesan faꞌulie lana yaan talatul,30 xavang nano xa e no sivimaan tilaaꞌui xuluna bolo.”

31 E a mu memai priis sait xuvulpanamu rabuna aava fepitaa panamuvuputkai, ri merao e ri fesuaxan pen-gane malaan, “Nane fexaxaas senaxavang a xasano rabuna taasaxa a soupife fexaxaas sena xavang nane xa?”32 E ri kuus fulaa, “Tamo a MataaFailai aanabeꞌ a King ti Israel, xenasoa pife sivimaan ti xuluna bolo talotaara taa xalume e taara taa texaassena?” E a ro mataa saat sait aavari niil fataxutan nare vaxa re taxa losuaxane sait.

A Maatan Si YesusMt 27:45-56; Lk 23:44-49; Jn 19:28-37

33 E faasilak la belo la paanaas, abina suk fefexaxaas leaaf. 34 E la leaafna Yesus a xukulai faagut malaan,“Eloi, Eloi lama sabaatani.” Lana pokbina ti pave, Erameik, a malasuf inaa malaan, “Piran siak, Piran siak, xe-naso no lamon taꞌulanau?”

35 E layaan amu rabuna aava ri taxatigina faasilak ri langaie, ri feferawai,“Langaie, nane taxa xel na Ilaija.”

36 E saxa mataa a fala e fe siak apel e fapirause pana wain e timine langusuna newai talo i taa nume e akuus malaan, “Taara taa xalum tareieulaa na Ilaija i tamaa savatmaan xenamuluse.”

37 E na Yesus a xukulai faagut fulaae mui a maat.

38 E pave lana tang lifu lotu, amarapimolava aava taxut la palou ina

Nobina Taap Xasingit e a nobina xanamu priis, a tiririk la palou e piau tamataa fe vile. A tiririk ti laaꞌui xe lapiamarasaxa. 39 Pe Golgaata, a saxa paa-mua sina mu rabuna ina rawen i taxatigina faasilak la ka Yesus e a langai aferawaian sina e falim amaatan sina ea kuusmalaan, “Tuuna paaliu amataaaanabeꞌ a Natuna Piran!”

40 E saxano lutefin sait ri taxa lo tikaalum lasuun famodak e ri xalum amaana vilaana ina maatan si Yesus.Nari na Maria Mekdala, Salomi ena Maria na nina Jems modak nareJoses, rutul taxa waan la palou iri.41 Paamua la maana yaan na Yesusfuuna waan pe Galili a lutefin aave rifuuna usie e ri xavange pana maanafaisok sina. E narutul xuvul panaxasano lutefin sait ri fo sangas xuvulpana xe Jerusalem.

A Xaxaafaian Si YesusMt 27:57-61; Lk 23:50-56; Jn 19:38-42

42 La leaaf faasilak a ngaas i rul efaasilak a tangpat ina Yaan ina Fan-gaafusan sina mu Juda sait, 43 a saxamatalava sinamu Juda, na Yosep ti Er-imatia aava namkai sena fatataganansina Piran, nane a fagut a lamonansina e fe fin na Pailat pana vipin iYesus. 44 E na Pailat a ipul o na Yesusfo maat senaso pife xavai ri niil fatax-utane e voxo nane xel a saxa paamuasina mu rabuna ina rawen e maa fineo na Yesus xo fo maat. 45 Layaan apaamua aave a kuus o na Yesus fomaat, na Pailat a kuus turoxo o naYosep i taa siak saa a vipin i Yesus. 46Ena Yosep xuvul pana saxano rabunari maraan a marapi pasak e ri vilfadui a vipin i Yesus e ri xafute panamarapi pasak aave e ri timine lanaliing. (A liing aanabeꞌ ve a mataafo taxe lana faat xena xaafaian.) Eri vil votan a matana liing pana faatmolava. 47 E na Maria Mekdala narieMaria na nina Jems nare Joses, re taxati falim nari senaso rao re texaas senamatana xawaa.

Maak 16:1 78 Maak 16:2016

Ri Seng Na Yesus Lana Liing Ina Ma-maat

Mt 28:1-8; Lk 24:1-10; Jn 20:1-81 Layaan a Yaan ina Fangaafusan fo

taxapus na Maria Mekdala, Salomi enaMaria na nina Jems, rutul siak amumo lalas xena timine xuluna vipin iYesus. 2 La paanen lolof la yaan mataina ‘wiik’ (la Sande), rutul falet xe laliing ina mamaat e rutul fe savat layaan a ngaas fo laak. 3 E rutul taxalo fefiai malaan, “Naseꞌ i taa pul tapina faat aava ti votan a matana liing?”Senaso a faat aave a molava paaliu.

4 E ri kaalum et e a matana liing fotalakas xo! 5 E layaan rutul laak lanaliing, rutul xalum a saxa xulau i taxanai la nobina aava ri timin na Yesuslana e a marapi sina a pasak paaliu erutul ipul faagut e rutul mataut.

6 E nane a xuus narutul, “Mutamataut! Mutul taxa seng na Yesusti Nasaret aava ri fo niil fataxutane.Nane fo malit. Nane fo to faꞌulaa.Xalumanobina aava ri fo famatie lananabeꞌ e naboxo fo malit. 7 Taasaxamutul falet e mutul fe xuus fatexaas amu rabuna sina e na Pita sait, malaan,“Nane i taa sivi paamuin nami xe peGalili. E pave mi taa xalume malaansena fo xuus nami paamua.”

8 E layaan rutul savat lamalei, rutulsinuf fataapus senaso ri ipul faagutpana matautan e ri radakui. Taasaxarutul pife xuus fatexaas a xasano fe-feng senaso rutul mataut faagut.

A Mu Savatan Si YesusLk 24:13-49; Jn 20:19-30

9 [Layaan na Yesus a to faꞌulaa, layaan mata ina ‘wiik’, (la Sande) nanesavat paamua si Maria Mekdala aavanane fo gei tapin a mu vovau saatpisiguak xasena. 10 E nane falet fataa-pus e fe xuus fatexaas a xasano fefengaava ri taxa lo taangiis e mamaxuslunai. 11 E layaan ri langai o nane foto faꞌulaa e a tefin aanabeꞌ a xalume,ri lamon o pife tuuna e ri bai langaie.

12 Taasaxa lumui layaan a ro fefengre taxa sangas la salan, nane savat siretaasaxa re pife taraxalie. 13 Lumui re

texaas sena e re ulaa fataapus fulaa xesina xasano fefeng e re fe xuus nari.Taasaxa ri lamon o nare sait re taxabit.

14 E muibak nane savat xe sina muyaamut layaan ri taxa mati fafangane fe gil nari sena vungutan siri e senalamonan vaang siri. Senaso ri pifelangai faroxoi a kuusan sina fesing sirie ri pife lamon faroxo pana ferawaiansina.

15 E nane xuus nari, “Falet xe lamaana mu bina xapiak e mi tavai amu rabuna xapiak pana Lagasai Roxosiak. 16 Naseꞌ ta mataa i taa namkaisega e i taa fasufan, nane ve, ne taafakaxupe. Taasaxa naseꞌ i taa pifenamkai sega a toxan a fakasanamanxana. 17 E voxo a mu fakalimaananaanabeꞌ ri taa falet xuvul pana murabuna aava ri namkai: ri taa geitapin amuvovau saat pana gutan lanaisaak, ri taa ferawai pana maana pokbina faꞌui 18 e tamo ri taa tao a tiui itaa pife xet punuk nari, ri taa num aneng taasaxa ri taa pife maat e ri taavil faroxoi a mu rabuna pana giisan.”

19 Pevoxo, layaan na Memai Yesusa taxapus pana ferawaian aanabeꞌ aPiran ti laaꞌui a xel faꞌulie e nane fe naila pamuaan lana vepen sina Piran. 20Ea mu fefeng sina ri falet xe la maanamu bina xapiak e ri xuus fatexaas amu rabuna lanamu bina pana LagasaiRoxo. E a Vovau Xaradak a xavangnari pana faisok siri e a fagut a faisoksiri pana fakalimaanan ina gutan.]

Luuk 1:1 79 Luuk 1:12

Na LuukA Lagasai Roxo Na Luuk A

XaleieA Ferawaian PaamuaLana Lagasai Roxo na Luuk fo xaleie

i taxa faxalit netaara o na Yesus ve amataa ina siak faꞌuli a mu Israel e murabuna aava ri waan la pabung pataksait. Layaan na Yesus rao i fatamasiaka faisok sina, nane xuus a mu rabunao aVovauXaradak a fatamasiaxe xenakuusan fasavat a ferawaian sina Piranxe sina mu valagof (4:18). E tuunapaaliu, lana lagasai aanabeꞌ na Luuka ferawai o na Yesus a muluk a murabuna aava ri taxa yaas a maana bukmatafanan xaves e nane xavang nari.

A maana mo aava na Yesus a vilea fafaamamaas a mu rabuna sina.Layaan naMaria a luxe amu rabuna rifaamamaas faagut paaliu pana (1:42-48 e 2:10). E la fataxapiak ina lagasai,ri faamamaas faagut paaliu (24:25)layaan na Yesus a laak xe la xunavata.

Saxano mo aava na Luuk a kuu-sane se Yesus a xasanu Lagasai Roxori pife kuus pana. Na Luuk sangmon a ferawai pana maana mo xavesaava savat layaan na Yesus a savat laxavala. Lana palagasai 10 na Luuk axalei a ferawaian paap aava na Yesusa ferawai pana sena mataa ti Sameriaaava xavang a saxa Juda aava sipanla salan, e lana palagasai 15 a ferawaipaap pana lak aava taꞌulan na tamanae femilung xolai, e saxano ferawaianpaap fulaa maan vaxa. Na Luuk sangvaxa a xalei a xuuskuus pa Sekias aavamataa ina siak taakis.

Na Luuk a ferawai faaxaves panavilaana ina fenung faagut, a faisoksina Vovau Xaradak e a vilaana sinaPiran xena lamon tapin a faasaalansina rabuna. Nane ferawai faaxavesvaxa panamaanamo aava lutefin ri fovile.

A ferawaian si Luuk pife taxapusnaboxo lana lagasai aanabeꞌ, piau.Nane xalei vaxa a lagasai taara xaliepana Faisok Sina Mu Yaamut aava

kuusan a maana mo aava mu yaamutri vile lamina yaan na Yesus fo laak xela xunavata.

A Fasisian1 A maana rabuna xaves ri fo kala

senamaanamo aava Piran fo fasavatela matavas la palou itaara. 2 A maanamo aave a mu rabuna aava ri fefengsina Piran ri xuus fatexaas netaarapana senaso ri xalume ti la tangpat.3 Naboxo a toxan a maana xakalayanxaves. E nenia na Luuk, ne fo fiaifaaxaves pana maana mo xapiak aavafo savat ti la tangpat e voxo ne lamonrao ne taa kala xena faxuvul faroxoi amaana xuuskuus aave xena lisanaanaxe siim, matalava Tiofilas. 4 E layaanno taa kate, no taa texaas sena tuu-nayan ina maana mo ri fo fapiti nanopana.

Na Gebriel A Lisan A Lagasai Xe SiSekaraia

5 Lana yaan si Herot aava paamualava pe Judia, a toxan a saxa priis aisina na Sekaraia. Nane a saxa bu Eronti la pabung si Abiya. A mu bu Eron rifuuna vil a faisok ina priis lana lifu inanangusaana Piran. A tefin si Sekaraia,isina na Elisabet, nane vaxa a bu Eron.6Nare xapiak re waan fatak la matanaPiran senaso re usi faroxoi a maanafefasaian e mu vuputkai sina Memai ere piau ta lalosaat. 7Taasaxa re piau talak senaso na Elisabet ve a tefin mala.E nare xapiak vaxa re fo vaiak xo.

8 Saxa yaan layaan a parabuna priissi Sekaraia ri taxa vil a faisok ina priissiri la lifu lotu, na Sekaraia taxa sisiakla matana Piran. 9 E pana vilaana inatapin a faat ri siak fati na Sekaraiaxena laak la lifu lotu sina Memai taloi taa faram a vulut pana lasan roxo.10 La yaan ina faramaana xo a savat emu rabuna aava ri savat xena nangusa Piran, ri taxa faxuvul lamalei e ritaxa fenung.

11 E lana yaan fatak aave a an-gelo sina Memai moxo a savat xesi Sekaraia e a tigina la pamuaanina nobina ina faramaana vulut aave.12 Layaan na Sekaraia a xalume, naneipul marasaxa e femataut faagut.

Luuk 1:13 80 Luuk 1:4213Taasaxa angelo aave a xuuse, “Mutamataut, Sekaraia. A Piran a langaia fenungan siim e na naasaam, naElisabet, i taa luk a lak tomexaan e notaa faꞌisine pa Jon. 14-15 I taa vil fafaa-mamaas name. Emaana rabuna xavesri taa faamamaas sena luluuxan sinasenaso i tafe lava la matana Memai.E i taa pi nunum a raarum tateak oxasano mo malaan e i tafe bas panaVovau Xaradak ti la yaan ina luluuxansina. 16 I taa lisan faꞌuli a maanarabuna ti Israel xe sina Memai aavaPiran siri. 17 E i taa falet paamuin aMemai lana vilaana e gutan si Ilaija.I taa puk faꞌuli a vubuxanan sina mutamana rafulak xe sina mu rafulaksiri e a rabuna aava ri langai pesalaixe sina texaasan ina mu vilaana fa-tak. Nane taa vil malaane xena faig-otanaana rabuna aava ri taa bang asavatan sina Memai.”

18 Na Sekaraia a fin a angelo aave,“Ne taa texaas sena tuunayan inamalaafaa? Nenia, ne mataa vaiak ea tefin siak sait a toxan a mariaasxaves.”

19 A angelo xo a suie, “Nenia ve naGebriel e ne fuuna tigina la matanaPiran. Nane xa a fengau xena xuusfatexaas nano pana lagasai roxo aan-abeꞌ. 20 E naboxo, senaso no pifenamkai sena ferawaian siak, no taapo. No taa pife ferawai fefexaxaas ayaan aave fo savat. E i taa savat tuunalana yaan fatak ina.”

21 Lavaxa, a mu rabuna pe lamaleisi, ri taxa lo waan bang na Sekaraia.Ri taxa lalamon pana senaso fo waana yaan modus paaliu lana lifu lotu.22 Layaan nane savatmaan xe lamaleiri texaas o nane xalum a saxamo lanalifu lotu senaso pife fexaxaas senaferawai taasaxa fakalimaanmon panamana.

23 Lamina fulun saxa, layaan a yaanina faisok sina xo a taxapus, naneulaa xe la lifu sina. 24 E mui lamina,a tefin sina, na Elisabet moxo fetivae pana fulun pama a waan fufunaimon pe la lifu sina. 25 Na Elisabet akuus, “A Memai fo vil a mo aanabeꞌxaanak. Lana yaan aanabeꞌ nane fax-alitau pana xakaavangan xatam sina.

Nane siak tapin a mangilan siak lamatana mu rabuna.”

Na Gebriel A Savat Si Maria26-27 La fapisaxayaana fulun si Elis-

abet, a Piran a feng a angelo naang, naGebriel, xe pe Nasaret, a saxa bina peGalili. Nane fe savat sina saxa tefinpalau aava ri fakalimaane rao i taatamai si Yosep aava bu Devit. A tefinaave a isina naMaria. 28A angelo aavexo a savat sina e a xuuse, “A luaianxulum. A Piran a waan xuvul pama ea xafut nano pana roxoyan sina.”

29 Na Maria a mamaxus sena fer-awaian sina e a lalamon faaxavespana so ta buk fasusuian va malaan.30 Taasaxa, a angelo a xuuse, “Mutamataut Maria, a Piran a faamamaaspaaliu pama. 31 No taa tiva e no taaluk a lak tomexaan. E no taa faꞌisinepa Yesus. 32 Nane tafe lava e ri taaxalie pana Lak Tomexaan sina Piranpana Isin Molava Paaliu. E a MemaiPiran i taa faneie la vena naian lavasi buna lava, na Devit. 33 I taa taganvulan a matafetama si Yaakop. E afatataganan sina i taa pife taxapus.”

34 Na Maria a fin a angelo, “I taasavat malaafaa senaso nenia, ne tefinpalau.”

35 A angelo aave a suie, “A VovauXaradak i taa savat siim e a gutan sinaPiran pana Isin Molava Paaliu i taaxafut nano. E no taa luk a LakXaradake ri taa xalie pa Natuna Piran. 36 Atauma, na Elisabet, i taa luk a lak enane ve a tefin vaiak. Nane piau talak lunai, taasaxa i taxa waan xo lanafulun pisaxa sina. 37 Piau ta mo aPiran pife fexaxaas sena vile.”

38 Na Maria a suie. “Nenia xa nesisiak sina Memai. E ne kuus turoxopana ferawaian siim.” E a angelo xo ataꞌulane.

Na Maria Fe Xalum Na Elisabet39 La yaan aave xo na Maria

tamasiak e fe laak fataapus xe labina put pe Judia. 40 Pave nane felaak la lifu si Sekaraia e fesuai seElisabet. 41Layaanna Elisabet a langaia ferawaian si Maria, a popo la xunaa lalaas marasaxa. E na Elisabet febaspaaliu pana Vovau Xaradak 42 e a

Luuk 1:43 81 Luuk 1:70-71ferawai falava paaliu e kuus, “Nano,no faamamaas paaliu sena maanalutefin e a roxoyan i taa xafut a lakaava no taa luxe. 43 Taasaxa, xenasonano, nina Memai siak, no filimaanxena xalumau? 44 Layaan ne langai aferawaian siim a lak la xuak a lalaaspana faamamaasan. 45 Nano, no fonamkai o a lagasai sina Memai xesiim i taa savat tuuna e voxo no taafaamamaas.”

A Yanganan Si Maria46 E na Maria a yangan e a kuus,

“A xunus iga a nangus a Memai47 e a vovau siak a faamamaas pana

Piran aava Nges Ina Vil Fatatosiak.

48 Nane fo lamon faꞌuliau, ne sisiakpalau sina.

E naboxo amu rabuna aava ri taasavat mui,

ri taa xaliau pana tefin panafaamamaasan.

49 A Piran pana Maana Gutan Xapiakfo vil a maana mo roxo paaliupaga

e a isina a taap e xaradak.50 Nane tiuan a mamaaluxan sina xu-

luna mu rabuna aava ri suaifaagut sena,

a mu rabuna xapiak lana muyaan xapiak.

51 Panamana, nane fo vil amaana bukfaisok ina gutan:

nane fo tapalan xolan a murabuna aava ri vil falavai narixa lana lamonan fufunai siri.

52 Nane fo fapoxoi a mu paamua lavenanai piranan siri

e a faꞌisin a mu rabuna palaupana isin lava.

53 Nane fo famasi a rabuna aava rilagai pana maana mo roxo

taasaxa feng tapin a mu rabunapiran malaan sena valagof.

54-55 E malaan sena kuus fanaiansina,

nane fo xavang a sisiak sina aavana Israel.

E nane lamon faꞌulina Abrahem e mubuna xapiak panamamaaluxan sina.”

56 Lavaxa, naMaria awaan xuvul paElisabet pana fulun talatul emui naneulaa xe la lifu sina.

A Luluuxan Si Jon Ina Fasufan57 A yaan ina luluuxan xo a savat

si Elisabet e nane luk a lak tomex-aan. 58 A mu fesing sina e mu taunari langai o a Piran fo faxalite panamamaaluxan molava e ri faamamaasxuvul pana.

59 La fapisiktulaana yaan sina lakaave ri savat xena putuxaana e ribuk faꞌisine sait pana isi tamana, naSekaraia. 60Taasaxa na ninana a kuus,“Piau, a isina na Jon.”

61 Ri fiai, “Xenaso? Piau ta taumapana isin malaan.”

62 E ri talangai pana mari xe sinatamana lak xena fine pana so ta isinrao i vubuk faꞌisin a lak pana. 63Nanefiai pana mo ina kala e nane faꞌipulnari xapiak layaan a kala malaan, “Aisina ve na Jon.” 64 Fataapus paaliu avalana talakas e a xalemana tamuluse nane tangpat pana kuus fati a isinaPiran. 65 A mu fesing siri, ri ipulmarasaxa. E pe Judia, lana bina putaave, a mu rabuna ri taxa lo ferawaipana maana mo aanabeꞌ. 66 Naseꞌ tamataa a langai pana mo aanabeꞌ alalamon pana e a fiai, “A lak aanabeꞌ itaa so ta bukmataa?” Senaso ri texaaso a gutan sina Piran a waan xuvulpana.

A Yanganan Si Sekaraia67 A tamana lak, na Sekaraia, a bas

pana Vovau Xaradak e a kuus fatuxaimalaan:68 “Nangus a Memai aava Piran sina

mu Israelsenaso nane fo filimaan xena

maraan faꞌuli a mu rabunasina.

69 Nane fo fasavat a Saxa ina Gutanxena fakaxup netaara,

a saxa aave a bu Devit aava sisiaksina.

70-71 Lokavai mupiis nane kuus,la ngusuna rabuna ina kuusfatuxai,

o nane taa fakaxup netaara xas-ena mu xaiyaas sitaara

Luuk 1:72-75 82 Luuk 2:17e xasena gutan siri xapiak

aava ri baian netaara.72-75Nane xa a kuus o i taamuluk

a mu butaarae i taa lamon faꞌuli a turoxoian

taap sina aava nane kuus fanaipana xe sina butaara, na Abra-hem.

Nane kuus o i taa fakaxupnetaara xasena xaiyaassitaara

talo taara taa savat sisiak sinalana roxoyan e xaradaxan

la maana yaan xapiaksitaara e taara taa pifemataut.

76 E nano xanatuk, ri taa xali nanopana

mataa ina kuus fatuxai sina Pi-ran pana Isin Molava Paaliu

senaso no taa falet paa-muin a Memai xena faig-otanaana salan xana.

77 No taa fapiti a rabuna sina panafakaaxupan

aava savat sena lamon tapinaanamu faasaalan siri.

78-79 A Piran sitaara a bas panamamaaluxan e fananapan.

Nane vil famatavas a texaasanina fakaaxupan

talo nari aava ri taagul lanabina ina maatan, ri taatamulus sena,

xena sangas la matavas aava sa-vat ti laaꞌui la xunavata.

Nane taa vil malaane xenapaamuian netaara xelana salan ina luaian.”

Nabeꞌ ve a yanganan si Sekaraia.80 E a lak aave a palak e fesavat

tateak lana vovau ina vaxa. E nanetaagul la bina vingil fefexaxaas a yaannane savat la matavas xe sina muIsrael.

2A Luluuxan Si Yesus

1 Lana mu yaan aapave, na SisaaAgastas a lisan a fefasaian faꞌui xe lamu bina. Nane kuus o a mu rabunaxapiak la mu bina ri taa timin a isirilana buk ina xakatan. 2 (A xakatanaanabeꞌ a savat la yaan na Kwirinius

taxa paamua ina bina Siria.) 3 A murabuna xapiak ri taxa paan xe la fufu-bina siri talo ri taa fakat nari.

4 E voxo na Yosep sait a taꞌulana bina Nasaret pe Galili e fe laak xela bina Betlihem, a bina si Devit, pela bina Judia senaso nane waan lanapabung si Devit. 5Nare Maria re paanxepave xena timin a isire lana buk. NaMaria i taa tefin sina e a tiva. 6Layaanre taxawaan pave a yaan ina luluuxansina a savat. 7 E nane luk a lak tuaansina, a lak tomexaan. Nane xafutepana marapi e famatie lana nobinaina fanganan sina bulmakau senasopiau ta nobina xare lana lifu saxong.

A Mu Angelo Ri Savat Sina MuRabuna Ina Faxatangaana Sipsip

8E la vung amurabuna ina faxatan-gaana sipsip ri waan pe la vanganabina lana yi e ri taxa faxatang a musipsip siri pave. 9A angelo sinaMemaia savat siri e a miridingan molava piissina Piran a xafut nari e ri fematautfaagut. 10 Taasaxa angelo a xuus nari,“Muta mataut. Ne lisanmaan a laga-sai roxo pana faamamaasan molavapaaliu xe simi e mu rabuna xapiak.11Tanin, lana bina si Devit, a Nges InaVil Fatato simi fo luxan. Nane ve aMataa Failai e a Memai simi. 12 A moaanabeꞌ ve a fakalimaanan xe simi: Naninana a xafute pana marapi e mi taatingine lana nobina ina fanganan sinabulmakau.”

13-14 Fataapus paaliu a mu angeloxaves ti laaꞌui ri maa savat xuvul panamatalava angelo aave e ri kuus fatia isina Piran malaan, “A Piran aavawaan laaꞌui paaliu, nane xa a toxana isin molava piis e lapi la xavala, aluaian i taa waan xuluri aava ri waanlapaana roxoyan sina.”

15 Layaan a mu angelo ri fo taꞌulannari, a mu rabuna ina faxatangaanasipsip ri fexuus, “Taara taa falet xeBetlihem xena xalum a mo aanabeꞌaava Piran fo xuus netaara pana.”

16 E voxo ri falet fataapus e ri fe tin-gin na Maria narie Yosep e a lak popoaava i taxa mati lana nobina ina fan-ganan sina bulmakau. 17 Layaan ri foxalume ri xuus fatexaas a mu rabuna

Luuk 2:18 83 Luuk 2:43pana ferawaian sina mu angelo senalak aave. 18E layaan a rabuna xapiak rilangaie ri ipul faagut sena. 19 Taasaxana Maria a fawaan fatateak a mu fer-awaian xapiak la xunus ina e lamonfatie. 20 A mu rabuna ina faxatan-gaana sipsip ri ulaa. E ri fe kuus fatia isina Piran pana maana mo ri foxalume e ri fo langaie senaso amaanamo aave fo savat fatak malaan senamatalava angelo fo kuusane.

Ri Faꞌisine Pa Yesus21 A fapisiktulaana yaan lamina lu-

luuxan sina, a yaan ina putuxaana e refaꞌisine pa Yesus. A isin aave a angelofo faꞌisine pana paamuina luluuxansina.

22-23 Re usi a vuputkai si Moses elayaan a mu yaan ina vil tapinaanalalosaat sire a taxapus, na Yosep nareMaria re lisan na Yesus xe Jerusalemxena tatavai xe sina Memai Piranpana senaso a vuputkai si Moses akuus malaan: “A mu rafulak tuaanxapiak aava ri tomexaan, mi taa noxolnari xana Piran.” Tln 13:2,1224 E re laak vaxa xena tatavai panamo aava vuputkai sina Memai Piran akuus pana; “A ro Vaalus o a ro Titibufaꞌui.” Vlp 12:8

25 A toxan a saxa mataa peJerusalem a isina na Simeon. Nane vea mataa xaradak e a vubuxan xasingita Piran. Nane taxa waan bang aMataa Failai sina Memai. E a VovauXaradak a fabase. 26A Vovau Xaradakaave a faxalite o i taa xalum a MataaFailai sina Piran paamuina maatansina. 27-28 A Vovau xo a paamuian naSimeon xena laak la tang lifu lotu.Layaan na nina Yesus e na tamana relisanmaane xena vilaanamalaan senavuputkai a kuus pana, na Simeon afavavol a lak aave la mana e a kuusfati a isina Piran malaan:29 “Memai aava paamuian a maana

mo xapiak,no fo fasavat famatavas a mo no

fo kuus fanai pana.Naboxo a yaan ina maatan

siak fo savat.Feng tapinau pana luaian.30-31 A ro mataak re fo xalum a

fakaaxupan siim

aava no fo faigot pana la matanamu rabuna xapiak. 32 Amalang xena famatavas a murabuna aava ri pife Juda

e xena tavai a mu rabuna siimaava mu Israel, pana isinlava.”

33 Na tamana e ninana re ipulan aferawaian aava na Simeon a kuusanepana lak. 34-35Na Simeon a fenung xesina Piran pari e a xuus na Maria, aninana lak, malaan, “A lak aanabeꞌ aPiran a siak fatie xena kawaasanaanasaxanofuna ti Israel e xena fakaxup asaxanofuna. Nane ve a fakalimaananaavamaana rabuna ri taa tisuie e voxoa lamonan fufunai siri taa savat lamatavas. E a matafanan malaan senapinis modus i taa xi a viuma.”

36 A toxan a tefin ina kuus fatuxai,a isina na Ana. Nane a lak si Fanuellana pabung si Aasur e nane a tefinvaiak. Nane waan xuvul pa lavanapana mariaas pisiguak mon e na la-vana maat tapine. 37 E mui a waana tefin nakmaal fefexaxaas a mariaassangafilu pisiktul pana talafaat. Nanepi taꞌulan a tang lifu lotu aave, nanenaangus la maana vung e la maanayaan xapiak pana falfaalan e fenun-gan. 38Monabeꞌ mon nane maa savatxe sire e kuus faasiroxo xe sina Piranpana roxoyan sina e a ferawai panalak aave xe siri xapiak aava ri taxawaan bang pana mulus tapinaana murabuna ti Jerusalem.

39LayaannaYosepnareMaria re vilxapin a mo aava vuputkai sina Memaia kuus pana, re ulaa xe pe Galili, xela nobina sire, na Nasaret. 40 E a lakaave a palak e fetateak: nane bas panatexaasan e a xakaavangan xatam sinaPiran a waan xuluna.

Na Yesus A Waan La Lifu Lotu PeJerusalem

41 La maana mariaas xapiak atamana e ninana re fuuna laak xepul Jerusalem la Fenamo ina Paaliuan.42 Layaan nane xo toxan a mariaassangafilu saxa pana taragua, rutul usia vilaana sire e rutul laak xe la fen-amo aave. 43 A fenamo fetaxapus ena tamana nare ninana re taxa ulaaxo xe la bina sire. A lak aave, na

Luuk 2:44 84 Luuk 3:15Yesus, a waan soxo mui pe Jerusalemtaasaxa ninana nare tamana re pifetexaas sena waanan sina. 44Re lamono i taxa waan xuvul pari e re faletpana yaan saxa. E mui re tangpatpana sengaana la palou ina mu tauree mu fesing sire. 45 Re seng maate re fe ulaa fulaa xe Jerusalem xenasengaana. 46 Lamina yaan talatul retingine pe la tang lifu lotu. Nanexo taxa irimai xuvul pana mu rabunaina fepitaian. Nane langai siri e finnari pana saxano mo. 47 Nari aava ritaxa langaie ri ipul faagut paaliu panamasaman e susuaa sina. 48 Layaan atamana nare ninana re xalume re ipulvaxa. Na nina lak a xuuse, “Natuk,xenaso no vilai malaave xasemaame?Nemaame tamaam, maame fo sengnano pana matautan.”

49 E nane fine, “Senasou me taxasengau? Me pife texaas o ne taa waanla lifu si tamaang, bo?” 50 Taasaxare pife masam sena fufuna ferawaiansina.

51 E mui nane sivi xe puaa Nasaretxuvul pare e a langai faroxo paaliusire. Taasaxa na ninana a fawaana maana mo aanabeꞌ la xunus ina.52 E na Yesus a palak e felava panatexaasan e a Piran xuvul pana maanarabuna xapiak ri vubuxan faagutane.

3Na Jon Ina Fasufan A Faigotan A

Salan Xana Memai1 Layaan na Taibirius Sisaa fo paa-

muian a rabuna ti Rom pana mariaassangafilu saxa pana pama e na PonsusPailat a paamua pe Judia e na Herota paamua pe Galili e na tina, na Filip,a paamua pe Ituria e Trakonitis e naLisanias a paamua pe Abilene 2 e vaxalana yaan na Aanas nare Kaiafas rememai priis, lana yaan aave xo a fer-awaian sina Piran a savat si Jon aavalak si Sekaraia pe la bina vingil. 3Nanefalet xolai pe la nu bina la vanganaRaarum Jordan. E lana sangasan sinanane kuus fasavat o a mu rabuna ritaa mamaxus e ri taa puk tapin narixa xasena vilaana saat siri e ri taafasufan talo a Piran i taa lamon tapina vilaana saat siri. 4 A xakalayan si

Aisaia, a mataa ina kuus fatuxai, akuus malaanabeꞌ:

“A ling ina saxa mataa pe laxobingil i taxa kel

‘Faigotan a salan xana Memai,Vil faxaradak a salan sina.

5 Raful a mu matana muie faxaradak a mu put lava e

modak.A mu salan xaxoling, vil

faxaradak narie tifi a mu vaaꞌul lana salan.

6 E a mu rabuna xapiak ri taa xalum afakaaxupan sina Piran.” Ais40:3-5

7 E na Jon a xuus a malila aava rimaa savat sina xena fasufan malaan,“Nami ve, mi tiui pana neng! Naseꞌpebukan nami o mi taa sinuf senafakasanaman lava i taa savat? 8 Tamomi fo puk tapin nami xa xasenamaana vilaana saat simi lavaxa, fasa-vat a maana faisok roxo xena fax-alitaana. E muta lamon o mi taaxuus nami xa, ‘Na Abrahem ve naTamataara.’ Ne xuus nami o a Pirana fexaxaas sena fasavat a rafulak xaAbrahem pana mu faat aanabeꞌ. 9 Ayaamu i taxa waan xo la funa wai e awai aava pife fasavat a xalana roxo, aPiran i taa tei tapine xe lana fata.”

10 A malila ri fine, “Maam taa vil aso?”.

11 E na Jon a sui nari, “A mataapana marapi taragua i taa tavai a saxaaava piau, pana saxa e a saxa panafanganan vaxa i taa vil malaane.”

12 A mu rabuna ina siak taakis vaxari savat xena fasufan e ri fine, “Mataaina fepitaa, maam taa vil a so?”

13 Nane xuus nari, “Siak faxuvulfatak a faat ina taakis taasaxa mutasiak ta faat a moxaves temasaat senavuputkai a kuus pana.”

14 E mui a saxano rabuna ina rawenri fine, “E maam taa vil a so?”

E nane sui nari, “Muta famataut arabuna pana sipaan nari xena siax-aana mo siri e muta bit tifi a mataa evaxa mi taa faamamaas pana faat misiaxe sena faisok simi.”

15 A maana rabuna ri taxa falimfatateakna Jon senaso ri lamononaakna Jon a saxa aava Piran a siak fatiexena fakaxup a mu Israel, a Mataa

Luuk 3:16 85 Luuk 3:38Failai sina. 16Na Jon a sui nari xapiak,“Nenia, ne fasuf nami pana raarum.Taasaxa saxa pana gutan aava molavasena gutan siak i taa filimaan e ne-nia, ne pife fexaxaas sena mulus a‘slipa’ sina senaso ne mataa palaumon. Nane xo i taa fasuf nami panaVovau Xaradak e fata. 17 A toxan agagala la mana e i taa gon a binasina, i taa faxuvul a fanganan lananobina ina fawaanaana fanganan e axawa i taa farame pana fata aava piauta taxapusan ina.” 18 E pana maanasaxano ferawaian fulaa na Jon a faguta rabuna e kuusan fasavat a LagasaiRoxo xe siri.

19 Taasaxa na Jon a baras na Herotaava paamua lava ti Rom senaso nanefo tamai xuvul pa Herodias aava tefinsi tina. E na Herot fo vil a maanavilaana saat fulaa e layaan na Jon abarase pana 20 nane falavai a vilaanasaat sina pana pisaan na Jon.

A Fasufaan Na YesusMt 3:13-17; Mk 1:9-11

21 Layaan na Jon taxa fasuf a murabuna, na Yesus maa savat sina e naJon a fasufe vaxa. E layaan na Yesus itaxa fenung, a xunavata a talakas 22 ea Vovau Xaradak a sivimaan xulunalana vipin ina vaalus. E a ling aferawai ti laaꞌui la xunavata, “Nano,no natuk, ne vubuxan xasingit nanoe a xunus iga a roxoian nano.”

A Sising Ina Mu Bu YesusMt 1:1-17

23 Layaan na Yesus a toxan a mari-aas sangafilu talatul nane tangpatpana faisok sina. A maana rabuna rilamon onane a lak si Yosep e naYosepa lak si Heli e

24 na Heli a lak si Matat e na Matata lak si Livai e na Livai a lak siMelki e na Melki a lak si Yanai enaYanai a lak si Yosep e naYosep

25 a lak si Matatias, e na Matatiasa lak si Emos, e na Emos a lak siNahum e na Nahum a lak si Esli,e na Esli a lak si Nagai e na Nagai

26 a lak si Maat, e na Maat a lak siMatatias, e na Matatias a lak siSemen e na Semen a lak si Josek,e na Josek a lak si Joda e na Joda

27 a lak si Joanan e na Joanan a lak siResa e na Resa a lak si Serubabele na Serubabel a lak si Seltiel e naSeltiel a lak si Neri e na Neri

28 a lak si Melki e na Melki a laksi Adi e na Adi a lak si Kosam ena Kosam a lak si Elmadam e naElmadam a lak si Er e na Er

29 a lak si Jaasua, e na Jaasua a lak siEliesar e na Eliesar a lak si Jorime na Jorim a lak si Matat, e naMatat a lak si Livai e na Livai

30 a lak si Simeon e na Simeon alak si Juda e na Juda a lak siYosep e na Yosep a lak si Joname na Jonam a lak si Eliakim e naEliakim

31 a lak si Melea e na Melea a lak siMena e na Mena a lak si Matatae na Matata a lak si Natan e naNatan a lak si Devit e na Devit

32 a lak si Jesi e na Jesi a lak si Obete na Obet a lak si Boas e na Boasa lak si Salmon e na Salmon a laksi Naason e na Naason

33 a lak si Aminadap e na Aminadapa lak si Ram e na Ram a lak siEsron e na Esron a lak si Peres ena Peres a lak si Juda e na Juda

34 a lak si Yaakop e na Yaakop alak si Aisaak e na Aisaak a lak siAbrahem e na Abrahem a lak siTeraa e na Teraa a lak si Neor ena Neor

35 a lak si Seruk e na Seruk a lak siReu e na Reu a lak si Pelek e naPelek a lak si Eber e na Eber a laksi Selaa e na Selaa

36 a lak si Kainan e na Kainan a lak siArfasat e na Arfasat a lak si Seme na Sem a lak si Noyeꞌ e naNoyeꞌa lak si Lemek e na Lemek

37 a lak si Metusalaa e naMetusalaaa lak si Inok e na Inok a lak siJaaret e na Jaaret a lak si Maha-lalel e naMahalalel a lak si Kenane na Kenan

38 a lak si Inos e na Inos a lak si Set ena Set a lak si Aadam e na Aadama lak sina Piran.

4A Valamaan Na YesusMt 4:1-11; Mk 1:12-13

Luuk 4:1-2 86 Luuk 4:251-2 Na Yesus xo aava bas xapiak

pana Vovau Xaradak, a taꞌulan aRaarum Jordan e lapaana paamuiansina Vovau Xaradak nane sangas xolaila bina vingil. Nane waan pave ayaan sangafilu talafaat e lanamuyaanaanabeꞌ ve na Setan a valame. Nane pifafangan lamaana yaan aave e laminanane lagai.

3 Na Setan a ferawai xe si Yesus e akuus, “Tamo no lamon o nano, no Laksina Piran lavaxa, fasavat a bret panafaat aanabeꞌ.”

4 Na Yesus a suie, “Lana Ferawaiansina Piran a kuus ‘A mataa i taa pifesiak a gutan sena bret sangmon.” Vpt8:3

5 Na Setan a lisan falaxe xe lanobina laaꞌui e lana yaan aavamalaansena yaamit, a faxalite pana maanamu bina xapiak. 6 E nane xuus naYesus, “A maana mu bina aave ri siake ne paamuiane. Ne fexaxaas senatavai naseꞌ ta mataa ne vubuxane,pana maana mu bina aave. 7 Tamo notaa faꞌisinau pana Piran siim ne taapisingan nano pana.”

8 Na Yesus a suie, “Lana Ferawaiansina Piran a kuus, ‘Nangus a Memai, aPiran siim, e no taa sisiak sina mon.”Vpt 6:13

9 Na Setan a lisane xe Jerusaleme fatigineie laaꞌui paaliu xuluna tanglifu lotu e a kuus, “Tamo nano, noNatuna Piran, no taa tapin fasivi nanoxa. 10 Senaso lana Ferawaian sina Pi-ran a kuus, ‘Nane taa feng amuangelosina xena faxatang faroxoi nano. 11Ritaa yaas nano xe laaꞌui pana mari taloa kaam i taa pife du sui a faat.” Yng91:11,12

12 Na Yesus a suie, “A Ferawaiansina Piran a kuus, ‘Muta valam aMemai aava Piran siim.” Vpt 6:16

13 Layaan na Setan fo fataxapin amu valaman aanabeꞌ nane taꞌulanefefexaxaas a yaan faꞌui ina valaman itaa savat.

A Rabuna Pe Nasaret Ri Tisui NaYesus

14 E voxo, na Yesus a taꞌulan a binavingil e ulaa xepeGalili lapaana gutansina Vovau Xaradak e maana rabunalana mu bina pave ri ferawai sena.

15Nane fepitaa lana lifu ina faxuvulansina mu Juda e a mu rabuna xapiak rifaatulane.

16 Nane falet xe puaa Nasaret, abina aava nane a lak dak lana, emalaan sena vilaana sina, lana Yaanina Fangaafusan a laak lana lifu inafaxuvulan e nane tigina xena kat. 17Ritavaie pana xakalayan si Aisaia. Nanesiaxe e a muluse e layaan a tingin axakalayan aava kuus malaan a kate:18 “A vovau sina Piran a xafutau

senaso nane fo noxolauxena kuusan fasavat a Lagasai

Roxo xe sina mu valagof.Nane fengau xena kuus fa-

texaas o nari aava ri vipisri taa mulus tapinan;

a mu mata piif ri taa kaalumfulaa

e a mu rabuna aava riwaan lapaana gutan sinaxaiyaas siri ri taa taꞌulaixaseri

19 e xena kuus o lanamu yaan aanabeꞌa Piran i taa faxalit netaara

pana roxoyan sina.” Ais61:1,2

20 Lamina kataana, nane fulus a La-gasai aave e a tavai a saxa fefeng la lifuina faxuvulan pana. E bak a nai xenafepitaa. A mu rabuna xapiak lana lifuina faxuvulan ri kaalum fatateak xesina. 21 Nane tangpat pana fepitaiansina malaan, “Tanin xo, a Ferawaiansina Piran aanabeꞌ aava mi fo langaie,fo savat la matavas.”

22 A mu rabuna ri ferawai faroxosena fepitaian sina e ri ipul pana fer-awaian marafut aava savat la valana.E ri fiai, “Nane a lak si Yosep, bo?”

23 Na Yesus a kuus xe siri, “Tuunapaaliu, mi taa xuusau pana ferawaianpaap aanabeꞌ, ‘Mataa ina iꞌirin, vilfaroxoi nano xa’ e mi taa kuus fulaa,‘Maam fo langai o no fo vil a maanamo faꞌipul pe Kapanam lavaxa, fasa-vat a mo malaan, nabeꞌ la fufubinasiim.”

24 Nane ferawai fulaa e a kuus, “Nekuus tuuna, a mataa ina kuus fatuxaixo, a mu rabuna ti la fufubina sina,ri taa tisuie. 25 Ne xuus tuunei nami,lana yaan si Ilaija, layaan piau ta

Luuk 4:26 87 Luuk 5:5raafui pana mariaas talatul e xavil ea song molava a savat pe Israel, atoxan amaana lutefin nakmaal xaves.26 Taasaxa Piran pife feng na Ilaijaxe siri, piau, nane fenge xe sina saxatefin pe Serafet la bina Saidan. 27 Evaxa, a rabuna xaves pe Israel a taritapak lana yaan si Ilaisa, a xasa mataaina kuus fatuxai, taasaxa pi ta mataatapak ti Israel a savat roxo faꞌulaa,piau, na Neman ti Siria mon.”

28 Layaan a rabuna lana lifu inafaxuvulan ri langaie ri marala faagut.29 Ri fasangas na Yesus xe laaꞌui xu-luna put la nobina aava masasaafxena tapin faduie lapi la matana mui.30 Taasaxa nane sangas fatak la palouiri e taꞌulan nari.

Na Yesus A Gei Tapin A Vovau SaatMk 1:21-28

31 E bak nane sivi xe kol Kapanam,saxa bina pe Galili e la Yaan ina Fan-gaafusan a tangpat pana fapitiaanamu rabuna pave. 32Nari, ri ipul panafepitaian sina senaso a toxan a gutan.

33 Pave lana lifu ina faxuvulan,a toxan a saxa mataa aava vovausaat a vawe. Nane xukulai faagutpana matautan malaan, 34 “Yesus tiNasaret, no taa vil a so xe simaam? Nosavat xena kawaasan xapin nemaam,bo? Ne texaas sema, nano, no MataaFailai sina Piran.”

35 Na Yesus a sui faagutane,“Kasam! Taꞌulane!” E a vovau saatmoxo a tapin fasivi a mataa aavela matari e a taꞌulane taasaxa pifefasope.

36Amu rabuna xapiak ri ipul faagute ri fiai, “A so ta buk ferawaian vanabeꞌ? Pana gutan e texaasan nanefuuna fasei faagutan a mu vovau saate ri savat taꞌulan a mataa.” 37 E lanamaana nu bina aava faasilak se Ka-panam a rabuna ri langai pana mufaisok si Yesus.

Na Yesus A Vil Faroxoi A MaanaRabuna Xaves

Mt 8:14-17; Mk 1:29-3838 Na Yesus a taꞌulan a lifu ina

faxuvulan aave e a falet xe la lifu siSaimon. Na imu Saimon a giis panatana lalagaf e ri fin na Yesus rao i taa

xavange. 39 Nane tigina la tana e abaras a giisan e a giisan a taꞌulane.A tefin aave a tamasiak fataapus e afaigotan a kas xari.

40 Layaan a ngaas i taxa rul e a Yaanina Fangaafusan a taxapus, a rabunari lisan a mu rabuna aava ri giis xe siYesus. Nane tao nari saxa saxa panamana e ri feroxo faꞌulaa. 41 E vaxa,a mu vovau saat ri taꞌulan a maanarabuna xaves. Ri taꞌulan nari e rixukulai faagut malaan, “Nano, no Laksina Piran.” Taasaxa nane baras naritalo ri taa pife ferawai senaso ri texaaso nane ve a Mataa Failai sina Piran.

Na Yesus A Kuus Fasavat Lana MuLifu Ina Faxuvulan

42 La paanen lolof na Yesus a faletxe la bina gof talo i taa waan nanesang. A rabuna ri senge e layaan ritingine ri rao ri tivotane o i mutataꞌulan nari. 43 Taasaxa nane kuus,“Ne taa kuusan fasavat a Lagasai Roxosena fatataganan sina Piran la xasanobina sait. Nabeꞌ ve a faisok aava Pirana fengau xena vile.” 44 E nane sangasxolai e a ferawai lana maana lifu inafaxuvulan xaves pe Judia.

5Na Yesus A Xel A Mu YaamutMt 4:18-22; Mk 1:16-20; Jn 1:40-42

1-2 Saxa yaan layaan na Yesus taxatigina la itina raarum Genasaret, amalila ri maa fakaliuane xena langa-iaana ferawaian sina Piran. I taxatigina pave e a xalum a ro xaati retaxa nai la vangana raarum. A murabuna ina faadinan ri taꞌulan fanei axaati pave xena xamaxaana mu vanasiri. 3 Nane laak xuluna saxa aava siSaimon e a xuuse rao i taa sasagenfamodaxe sena gun. E bak nane nailana xaati xena fapiti a rabuna.

4 Layaan nane fataxapin a fepitaiansina, nane xuus na Saimon, “Falet lanobina aava tu e mi tapin fasivi a muvana xena siak din.”

5 Na Saimon a suie, “Matalava,maam fo faisok faagut la vung xurul epiau ta din. Taasaxa nano, no ferawaie ne taa langai siim e ne taa tapinfadui a vana.”

Luuk 5:6 88 Luuk 5:286 Layaan ri vil malaane, a mu din

aava ri siaxe a matafan temasaat ea mu vana siri rao ri tiririk. 7 Retalangai pana mare xe sina saxanotaure aava re taxa waan la xasa xaatie re maa savat xena xakaavang. Lanaro xaati aave a matafanan ina din amolava paaliu e faasilak a ro xaatiaave re taa lus.

8 Layaan na Saimon Pita a xalum amo aanabeꞌ nane bukaak la ka Yesuse a kuus, “Faapalau sega Memai, ne-nia, ne mataa mosaat.” 9 A ferawaimalaan senaso nane e mu tauna riipul faagut paaliu pana maana din rifo siaxe. 10Na Jems e na tina Jon, a rolak si Sebedi aava re faisok xuvul paSaimon, nare vaxa re ipul. E na Yesusa xuus na Saimon, “Mutamataut. Ti layaan aanabeꞌ no taa pataas a rabuna.”11 E voxo ri yuuf falak a ro xaati sirixe xuluna gun e ri taꞌulan faneie suꞌxuvul pana maana mo siri e ri fe usie.

Na Yesus A Vil Faroxoi AMataa TanaTapak

Mt 8:2-4; Mk 1:40-4412 Layaan na Yesus a waan la saxa

bina, saxa mataa tana tapak xapiak asavat sina. Layaan a xalum na Yesus,nane poxo pana nonau ina xe lapia ea nunge, “Memai, tamo no vubuxaneno fexaxaas sena vil faroxoiau.”

13 Na Yesus a talangai xe sina, atawe e a kuus, “Ne vubuxane. Savatroxo.” E fataapus paaliu a giisan tapaka taꞌulane.

14 E na Yesus a xuuse, “Muta xuus arabuna pana. Falet e no fe faxalit amupriis pana taam e tatavai xe sina Piransena roxoyan siim pana mo aava naMoses a kuus pana. A tatavai aanabeꞌ itaa faxalit a mu rabuna pana roxoyansiim.”

15 Taasaxa maana rabuna xaves fu-laa ri langai pana e a malila ri maasavat xena langaiaana talo i taa viltapin a maana giisan siri. 16Na Yesusa taꞌulan nari e a falet xe la bina vingilxena fenung.

Na Yesus A Vil Faroxoi A MataaMaalapen

Mt 9:2-8; Mk 2:3-12

17 Saxa yaan layaan i taxa fepitaa,a mu Ferasi e rabuna ina fepitaa panavuputkai, ri maa savat ti la maanamu bina pe Galili e ti Judia. E agutan sinaMemai awaan xuluna xenavil faroxoiaana rabuna pana giisan.18 Saxano rabuna ri yaasmaan a saxamataa maalapen xuluna ivin xenalisan falaxe xe la lifu aava na Yesusi taxa waan lana. 19 Taasaxa ri pifefexaxaas senaso amalila ri fabas a lifuaave. E voxo ri laak xe laaꞌui la putunalifu e ri ngas a xavil ina putuna lifuaave xena faduiaana xe lapia xuvulpana ivin sina. E ri timine la no Yesusla palou ina rabuna. 20 Layaan naYesus a xalum a mo ri fo vile senanamkaian siri, a kuus, “Fesing, a muvilaana saat siim fo lamon tapinan.”

21AmuFerasi emu rabuna ina fepi-taa pana vuputkai, ri ilisai, “A mataaaanabeꞌ aava ferawai fasaat sena Pi-ran, nane a so ta buk mataa? Naseꞌfexaxaas sena lamon tapin a vilaanasaat? A Piran sang mon.”

22 Na Yesus a texaas sena lamonansiri e a fiai, “Xenaso mi taxa lo lala-mon malaan lana xunus imi? 23 Aso ta vapaling a peraroxo xena kuu-sanaana, ‘A vilaana saat siim fo lamontapinan’ o ‘Tamasiak e no sangas?’24 Ne vubuk rao mi taa texaas o aNatuna Mataa a toxan a gutan nabeꞌla xavala xena lamon tapinaana vi-laana saat.” E voxo nane kuus xe sinamaalapen, “Ne xuus nano, tamasiak,siak a ivin siim e no falet xe la lifusiim.” 25 Fataapus paaliu nane tiginala matari e a siak a ivin sina e fepaan xe la lifu sina e taxa lo faatulana Piran. 26 Nari xapiak ri ipul e rifaatulan a Piran sait. Ri bas panamatautan e ri kuus, “Tanin, taara foxalum a maana mo faꞌipul roxo.”

Na Yesus A Xel Na Matiu LivaiMt 9:9-13; Mk 2:14-17

27 Lamina mo aanabeꞌ na Yesus asavat xe lamalei e fe xalum a mataai taxa nai la lifu ina taakis, a isinana Matiu Livai. E na Yesus a xuuse,“Usiau.” 28Nane tamasiak e taꞌulan amaanamo xapiak aave xena usiaan naYesus.

Luuk 5:29 89 Luuk 6:1129 Na Livai moxo a vil a saxa

matafanganaimolava la lifu sina xenafaxalitaana suaian sina se Yesus. Amu rabuna ina siak taakis e xasanorabuna fulaa aava nane xel nari vaxa,ri maa fangan xuvul pare. 30 Taasaxamu Ferasi e mu rabuna ina fepitaapana vuputkai aava ri taxa waan la-paana mu Ferasi, nari xapiak ri fefi-naas xe sina mu fefeng si Yesus e rikuus, “Xenaso mi taxa fangan e numxuvul pana mu rabuna ina siak taakise nari aava ri fuuna vil a saat?”

31 E na Yesus a sui nari, “A rabunaaava ri giis sang mon ve ri vubuxan amataa xena irin faroxoi nari taasaxarabuna aava ri pi ta giisan ve, piau.32 Ne pife savat xena xelaana rabunaroxo, piau. Ne savat xena xelaanarabuna pana vilaana saat talo ri taapuk tapin nari xa xasena vilaana saatsiri.”

Ri Fin Na Yesus Pana Vilaana InaFalfaalan

Mt 9:14-17; Mk 2:18-2233 E ri fine, “A malaafaa mu rabuna

aava ri usi na Jon ri fuuna fenung e rifalfaal e mu rabuna aava ri usi a muFerasi vaxa ri vivil malaane. Taasaxamu rabuna aava ri usi nano va sou rifuuna fangan e num?”

34 E na Yesus a sui nari, “A mufesing sinamataa aava tamai, ri pi fal-faal la yaan ina maraan tefin senaso ayaan aave ve a yaan ina faamamaasan.35 Taasaxa yaan i taa savat layaan amataa aava tamai i taa siak tapinanseri e bak ri taa falfaal.”

36 Nane xuus nari pana ferawa-ian paap aanabeꞌ, “Piau ta mataa itaa ririk a marapi faꞌui xena kap amarapi xavai. Tamo a vil malaane itaa kawaasan a marapi faꞌui e a xavilaave i taa pife fexaxaas sena marapixavai. 37 E piau ta mataa i taa xapisa fanganan lana vaafa xavai. Tamo itaa vil malaane a vio i taa laak lana e itaa kawaasan a vaafa xuvul pana fan-ganan xapiak lana. 38 Piau, nane taaxapis a fanganan lana vaafa faꞌui. 39 Esaxanofuna ri taa kuus, ‘Ne vubuxana fanganan ti lana uma xavai, a fan-ganan aave a fexaxaas sega.”

6A Fiaian Pana Yaan ina FangaafusanMt 12:1-8; Mk 2:23-28

1 La saxa Yaan ina Fangaafusan naYesus xuvul pana mu fefeng sina, risangas lana uma baali e a mu fefengsina xo ri taxa lo vuak a putuna baalie ri ruruxe la mari xena nganaana.2Saxano Ferasi aava ri taxawaan paveri fiai, “Xenaso mi taxa vil a mo aavamu vuputkai ina Yaan ina Fangaafu-san a kuus votai pana?”

3 Na Yesus a sui nari, “Mi pife katlunaian a vilaana si Devit layaan nanexuvul panamu fesing sina ri lagai, bo?4 Nane laak la lifu sina Piran e siak abret taap aava fanganan sina mu priissang mon e a ngane e tavai vaxa mufesing sina pana.” 5 Na Yesus moxoa xuus nari, “A Natuna Mataa ve aMemai ina Yaan ina Fangaafusan.”

A Mataa Mana MaatMt 12:9-14; Mk 3:1-6

6 La xasa Yaan ina Fangaafusannane laak la lifu ina faxuvulan e i taxafepitaa. E lana lifu aave a toxan amataa aava mana muaan a maat. 7 Amu Ferasi e mu rabuna ina fepitaianpana vuputkai aava ri taxawaan pave,ri taxa seng ta mo xena gel tifiaanna Yesus. E voxo ri falim fatateaxetamo i taa vil faroxoi ta mataa laYaan ina Fangaafusan. 8 Taasaxa, naYesus fo texaas sena lamonan siri e akuus xe sina mataa aava mana maat,“Tamasiak, e no tigina la matari.”Nane tamasiak e fe tigina.

9EnaYesus xo a kuus xe siri, “Nefinnami, la Yaan ina Fangaafusan taarataa usi a vuputkai sitaara malaafaa:taara taa vil a mo roxo o amomosaat,taara taa fakaxup a mataa o taara taakawaasane?”

10 Nane kaalum xolai xe siri xapiake a kuus moxo xe sina mataa aave,“Faxaradak a maam.” Nane langai ea mana moxo roxo faꞌulaa. 11 Taasaxanari, ri marala faagut e ri fefiai lapalou iri o ri taa vil malaafain naYesus.

Na Yesus A Siak Fati A Mu YaamutSangafilu Saxa Pana Taragua

Mt 10:2-4; Mk 3:16-19; Fk 1:13

Luuk 6:12 90 Luuk 6:3512 Lana yaan aanabeꞌ na Yesus a

laak xe xuluna put xena fenung xesina Piran. A fenung pave la vungxapiak. 13 Layaan a bina xo paanena xel faxuvul a mu fefeng sina e siakfati a sangafilu saxa pana taragua sirie a faꞌisin nari pana yaamut sina: 14naSaimon aava faꞌisine pa Pita, na En-dru aava ti Pita, na Jems, Jon, Filip,Baatalamiu, 15 Matiu, Tomas, a xasaJems aava lak si Elfias, Simon aavaxasa isina na Selot 16 na Judas a laksi saxa Jems fulaa e na Judas Iskeriotaava pet lisan na Yesus.

AMaana Faamamaasan EMaana La-gafan

Mt 5:3-1217 Nane sivi xuvul pari e fe tigina

la bina xaradak. A malila aava ri usieri waan e maana rabuna xaves ti lamu bina pe Judia, ti Jerusalem, Taire na Saidan vaxa ri waan. 18 Ri fosavatmaan xena langaie e talo i taa vilfaroxoi a maana giisan siri. Nari aavari giis pana vovau saat nane vil faroxoinari vaxa. 19E amu rabuna rao ri tawesenaso a gutan ina faroxoiaan nari awaan la tana. 20Nane kaalum xe sinamu fefeng sina e a kuus,“Faamamaas, nami aava mi valagof

senaso mi waan lana fatata-ganan sina Piran.

21 Faamamaas, nami aava mi lagainaboxo

senaso mi taa maasi.Faamamaas, nami aava mi

taangiis naboxosenaso mi taa nangan.

22 Faamamaas nami aava rabuna ribaian nami

e ri feng tapin nami e ri ferawaifakasal nami

e ri gilis a isimi malaan sena isinsaat

senaso mi usi fatak a NatunaMataa. Ais 51:7

23 A mu bumi, ri rabuna saat e ri vilmalaane xe sina mu rabuna ina kuusfatuxai sina Piran vaxa. E voxo mitaa lalaas pana faamamaasan layaan amaanamo aanabeꞌ a savat la taagulansimi senaso a sepirigus molava taxawaan bang nami laaꞌui la xunavata.

24 Taasaxa kaari, nami aava mi toxana fafanaian xaves

senaso mi fo siak xapin xo amaana mo roxo.

25 Kaari, nami aava mi fo maasi panamaana buk fanganan naboxo

senaso mi taa lagai.Kaari, nami aava mi faama-

maas e nangan naboxosenaso mi taa taangiis e mi taa

mamaaluk.26 Layaan a mu rabuna xapiak ri sua-ian nami kaari, senaso amu buri, ri vilmalaane xe sina mu rabuna ina kuusfatuxai bit.

Vubuxan Xasingit A Mu XaiyaasSimi

Mt 5:39-4227 “Taasaxa ne xuus nami aava mi

langaiau: vubuxan xasingit a muxaiyaas simi e bilai faroxo xe sinarabuna aava ri baian nami. 28 Ferawaifaroxo sena rabuna aava ri fatutulnami e fenung pari aava ri bilai fasaatxe simi. 29 Tamo mataa taa sip nanola yaavaam lavaxa, puk lisanet a xasapayaavaam. Tamo mataa taa siak amarapi ina vupungan simi, muta tivotane sena siaxaan ta saxa marapisimi fulaa. 30Tamo rabuna ri fin namipanamo, tavai nari pana so ta bukmori vubuxane. E tamo mataa a siak amo simi, muta nung faꞌulie. 31Bilai xesina xasanofuna malaan seꞌ mi vubuko ri taa bilai xe simi.

32 “Malaafaa mi taa siak a rox-oyan tamo mi vubuxan xasingit monnari aava ri vubuxan xasingit nami?Senaso a mu ‘rabuna saat’ vaxa rifuuna vubuxan naseꞌ aava vubuxannari. 33 E tamo mi bilai faroxo xe siriaava ri bilai faroxo xe simi, malaafaami taa siak a roxoyan? Senaso amu ‘rabuna saat’ vaxa ri fuuna vilmalaane. 34 E tamo mi taa tavai amataa pana mo e nane fexaxaas senasuie, malaafaa mi taa siak a roxoyan.Senaso a mu ‘rabuna saat’ vaxa rifuuna vil malaane. 35 Taasaxa nami,mi taa vubuxan xasingit a mu xaiyaassimi, vil a faisok roxo xe siri, tavainari pana mo e muta lamon panayaan ri taa lisan faꞌulie. Tamo mitaa vil malaane a sepirigus simi i tafe

Luuk 6:36 91 Luuk 7:8molava e mi taa savat rafulak sinaPiran Laaꞌui Paaliu, senaso nane vaxafangasik nari aava ri vil a saat e ri pifekuus faasiroxo. 36Nami, mi taa muluka rabuna malaan se Tamami a muluknari.

A Tiisaana SaxanofunaMt 7:1-5

37 “Muta tiis a mataa e no taa pifewaan lapaana tiisan. Muta xalumfasivi a saxa mataa e pi ta saxa i taaxalum fasivi nano. Lamon tapin amu vilaana saat sina xasano rabunae a mu vilaana saat simi ri taa la-mon tapinan. 38 Tatavai e no taasaaxam. Tamo no taa tifi fasoliu abi pana maana mo xena tatavai e nopife faxarang ta mo, no taa saaxammalaan sait. Pana vilaana aava mitatavai pana mi taa saaxam malaan.”

39 E nane ferawai paap xe siri, “Amataa piif vaxa fexaxaas sena paa-muian a xasa mataa piif, bo? Piau,nare xapiak re taa poxo lapi la vaaꞌul.40 A lak aava nai lapaana saxa mataaina fepitaa, pife lava sena saxa aavafapitie, taasaxa naseꞌ tamataa a toxana texaasan xapiak a malaan senamataa ina fepitaa sina.

41 “Xenaso no xalum a pof lamata tiam e no pife lamon pana wailava aava i taxa waan la mataam?42Malaafaa no taa xuus na tiam, ‘Tiak,ne taa siak tapin a fomirak xawala mataam’ layaan nano xa no pifexalum a wai lava la mataam? Nano,no xalema maranga, paamua no taasiak tapin a wai lava la mataam emui no taa kaalum faroxo xena siaktapinaana fomirak xawa lamata tiam.

A Wai E XalanaMt 7:16,18,20

43 “Pi ta wai roxo a fufuain a xalanawai saat e pi ta wai saat a fufuain axalana wai roxo. 44Mi taa texaas senamu wai roxo e saat pana xalana. Pita mataa i taa murul a xakaap xu-luna yeis tuturuk o siak a xalana wainxuluna yeis tuturuk. 45 E malaan, amataa roxo i taa lisan fasavat amaanavilaana roxo aava waan la xunus ina.E a mataa saat i taa fasavat a maanavilaana mosaat aava waan la xunus

ina. E voxo a mataa i taa ferawai panamaana mo aava fabas a xunus ina.

A Mataa Ina Texaasan E MataaVungut Re Vesan A Lifu Sire

Mt 7:24-2746 “Senasoumi xaliau pana ‘Memai,

Memai.’ taasaxa mi langai pesalai?47 A mataa aava savat siak xena lan-gaiau e a usi a ferawaian siak, nanemalaan sena 48 saxa mataa aava vesana lifu. Nane kaaf fasivi talo a fufunalifu i taa nai xuluna faat. Layaan araafui e reref molava savat, a gutanire a fiit faagutan a lifu naang e atigina fatateak paaliu senaso nanevesan faroxoie. 49 Taasaxa saxa aavalangaiau e pife usi a ferawaian siaka malaan sena mataa aava vesan fa-tapusan a lifu sina e a fufuna pifetateak. Layaan a ulim a vaxe, a poxoe a kawaasan xapinan.”

7Na Yesus A Vil Faroxoi A Sisiak Sina

Saxa Paamua Ina Fevisan Ti RomMt 8:5-15

1 A maana rabuna xaves ri langaia ferawaian aanabeꞌ si Yesus e layaanfetaxapus nane laak xe pe la binaKapanam. 2 E pave a sisiak sina saxamatalava ina rawen a giis fasaat efaasilak rao i taa maat. E a sisiak aave,amataa tafuna a lalamon faroxo pana.3E amataa naang a langai se Yesus e afeng a saxano matalava sina mu Judaxe sina xena fine o i taa filimaan xenavil faroxoi a sisiak sina. 4-5 Layaanri savat si Yesus ri nung faagutane eri kuus, “A mataa aanabeꞌ a vubuxanxasingit amu Juda e fo vesan a lifu inafaxuvulan sitaara. E voxo i taa roxopaaliu tamo no taa xavange.” 6E voxona Yesus a falet xuvul pari.

Nane taxa waan lasuun famodaklunai sena lifu e a mataa ina rawenaave a feng a mu fesing sina xe siYesus xena xuuse, “Memai, nenia, nemataa palau mon, muta laak la lifusiak. 7 Ne pife savat xe siim senasone texaas o nenia, ne mataa palau.Taasaxa no kuus mon e a sisiak siaki taa roxo fulaa. 8 Ne texaas senatateaxan senaso nenia xa ne waan

Luuk 7:9 92 Luuk 7:30lapaana tateaxan ina paamua siak evaxane toxan a xasanofuna fulaa aavari waan lapaana tateaxan iga. Ne xuusa saxa ‘Falet!’ e nane falet e xe sinaxasafuna, ‘Filimaan!’ e nane filimaan.Ne xuus a sisiak ‘Vile!’ e nane vile.”

9 Layaan na Yesus a langaie naneipul sena e a puk nane xe sina malilaaava ri taxa usie e a kuus, “Ne pife tin-gin ta mataa pe Israel pana namkaianaavamolava sena namkaian aanabeꞌ.”10E amu fefeng sina paamua ti Rom riulaa xe la lifu e ri fe tingin xo a sisiaknaang a roxo mon.

Na Yesus A Fatatoi Faꞌuli A Lak SinaTefin Nakmaal

11 Na Yesus a taꞌulan a bina aavee fe paan xe la bina Nein e mu fe-feng sina xuvul pana malila ri faletxuvul pana. 12 I taxa waan lunai lanonamalei e a rabuna ti pave ri taxayaas fasavat a saxa mamaat e nane vea lak tomexaan saxa mon sina saxatefin nakmaal. E a malila ti la bina riwaan xuvul pana. 13Layaan aMemai axalume, nanemuluxe e a kuus, “Mutataangiis.”

14 Nane fe tao a ivin ina mamaat enari aava ri taxa yaase, ri tigina. Nanekuus, “Mataa faꞌui, ne xuus nano,tamasiak!” 15E amamaat naangmoxonai saa e i taxa ferawai. E na Yesus alisan faꞌulie xe si ninana.

16 Nari xapiak, ri bas pana ipulane ri kuus fati a isina Piran e ri kuus,“A mataa ina kuus fatuxai fo savat lapalou itaara. A piran fo filimaan xenaxavang a rabuna sina.” 17 A lagasaiaanabeꞌ pa Yesus a falet xolai pe Judiae la nu bina faasilak.

A Ro Fefeng Si Jon Ina Fasufan ReSavat Si Yesus

Mt 11:2-1918-19 A mu fefeng si Jon ri kuusan

a maana mo aanabeꞌ xe si Jon layaannane taxa vipis. E nane xel a xasarovaat e a feng nare xe si Memai xenafinaana, “Nano va no saxa aava maamtaxa waan bange o maam taa kaalumsena xasafuna?”

20 Layaan a rovaat aave re savat siYesus re xuuse, “Na Jon ina Fasufan afengmaan nemaame xena fin nano o

nano ve no saxa aava i taa filimaan omaam taa waan bang a xasafuna?”

21 Lana yaan naang na Yesus a vilfaroxoi a maana rabuna aava ri giis omaasak o nari aava vovau saat a vaonari. E a vil faroxoi a rabuna mataripiif. 22 E voxo nane sui a mu fefengaave, “Ulaa xe si Jon e mi fe xuusepana maana mo mi fo xalume e mifo langaie: a rabuna piif ri kaalumfulaa, a rabuna kari tapil ri sangasfulaa, nari pana tari tapak ri toxana vipin faꞌui fulaa, a rabuna vaang rilangai fulaa, nari aava ri maat ri tofaꞌulaa e amu rabuna valagof ri langaia Lagasai Roxo. 23 A rabuna aava ripife puk tapin nari xa xasega ri taafaamamaas.”

24 Lamina faletan sina ro fefengsi Jon, na Yesus a ferawai xe sinamalila pa Jon. “Layaan mi falet xe laxobingil mi lamon o mi taa xalum aso ta buk mo? A yi aava reref taxafalep xolane, bo? 25 E tamo piau, mife xalum so ta buk mo? A mataapana marapi roxo paaliu? Piau, nariaava ri falak amarapi panamamareiaimolava e ri toxan a maana mo xaves,ri fuuna taagul lana lifu sinamu piranking. 26 Taasaxa, mi fe laak xenaxalum a so ta buk mo? A mataa inakuus fatuxai? Aang, ne xuus nami amataa aave, na Jon, a pelalava senamu rabuna ina kuus fatuxai xapiak.27 Lana Xakalayan sina, a Piran a kuuspa Jon layaan a kuus malaanabeꞌ:‘Paamuina savatan siim ne taa feng

a fefeng siak xena faigotan asalan xaanum.’ Mlk 3:1

28 Ne xuus nami o a lutefin ri fo luuka maana rafulak xaves taasaxa na Jona pelalava seri. E fulaa, a saxa xi-ufamaak lana fatataganan sina Pirana pelalava se Jon.”

29 (A mu rabuna ina siak taakis exasanofuna layaan ri langai a ferawa-ian si Yesus, ri turoxo o a vilaana elamonan sina Piran, re roxo. Ri tur-oxo pana senaso na Jon fo fasuf nari.30 Taasaxa mu Ferasi e mu rabunaina fepitaa pana vuputkai ri tisui avubuxanan sina Piran xari senaso ribaian a fasufan si Jon.)

Luuk 7:31 93 Luuk 8:231 E na Yesus a kuus, “A mu rabuna

aava ri taxa to naboxo, ri malaafaa?Ne taa ferawai paap pari malaafaa?32 Nari, ri malaan sena rafulak aavari taxa nai la bina ina faasot e ri taxafelingai malaan:

‘Maampiif a tungaal xe simie mi pife tia. Maamtangiis a mamaat e mipife taangiis.’

33 Naak piau ta mo i taa fafaamamaasnami, bo? Senaso na Jon ina Fasufanpife ngan a bret o num a wain e nami,mi kuus o a vovau saat a vawe. 34 E aNatunaMataamaa fangan e num emikuus, ‘Nane amataa ina fangan e numvulai e a fesingan amu rabuna ina siaktaakis e xasanofuna pana vilaana saat.35 Taasaxa mu rafulak pana texaasantuuna ri taa turoxo pana mu vilaanaroxo.”

A Tefin Pana Vilaana Saat A NoxolNa Yesus

Mt 26:6-13; Mk 14:3-9; Jn 12:1-836 A saxa Ferasi xo a fin na Yesus

rao i taa fangan xuvul pana e nanefalet xe la lifu sina Ferasi aave e femati fapet la ivin. 37 Pe la bina aavea toxan a saxa tefin aava fo taagullana vilaana saat. E layaan a langaio na Yesus taxa fangan la lifu aavenane siakmaan a wel aava lasan inaa roxo paaliu e a mamareiai ina vaxaa molava temasaat. 38 Nane maa tig-ina taangiis la ka Yesus e a xamak akana pana raarum ti la matana. Ea fapagalaye pana fui sina e a ngusee mui tiuan a mo lalas aave xulunakana. 39 Layaan a Ferasi naang aava foxel na Yesus xe la lifu sina, a xaluma vilaana aanabeꞌ nane ilisai, ‘Tamoa mataa aanabeꞌ a mataa ina kuusfatuxai tuuna i taa texaas seꞌ naseꞌtaxa tawe e nane a so ta buk tefin- atefin pana vilaana saat.’

40Na Yesus fo texaas sena lamonansina e a xuuse, “Saimon, a toxan a mone buk xuus nano pana.”

E nane suie, “Ferawai saa, Mataaina Fepitaa.”

41 E na Yesus a kuus, “A mataataragua re toxan a faat re siaxe sinasaxa mataa ina faasot pana faat. Saxa

fo siak a faat fexaxaas sena K2,000 ea xasa siak K200. 42 Nare xapiak repiau ta faat xena sui faꞌuli a faat refo siaxe e voxo a mataa ina faasotpana faat a fataxapin a faat re siaxesena. E naboxo, a vubuxanan siseꞌ itaa pelalava?”

43 Na Saimon a suie, “Naak a saxaaava fo siak a faat moxaves.”

Na Yesus a kuus, “No fo lamonfaroxo.”

44 E nane puk nane xa xe sinatefin aave e a kuus xe si Saimon,“No xalum a tefin aanabeꞌ? Nenia,ne laak la lifu siim e no pife tava-iau pana raarum xena xamaxaanakaak taasaxa nane xamak a kaak panaraarum ti lamatana e fapagalaye panafui ina. 45 Layaan ne laak la lifu siimno pife ngusau. Taasaxa tefin aanabeꞌtaxa lo ngus faxavesan a kaak. 46 Nopife timin a wel la putok taasaxa nanefo tiuan a wel pana lasan roxo la kaak.47 E voxo ne xuus nano o a maanavilaana saat sina ri fo lamon tapinan.E a vubuxan xasingitan molava sina afaxalit nami pana. Taasaxa saxa aavafo lamon tapinan pana mo modakmon, a vubuxan xasingitan sina i taamodak mon.”

48 E na Yesus moxo a kuus xe sinatefin aave, “A mu vilaana saat siim rilamon tapinan.”

49 A xasanofuna aava ri taxa waanla lifu, ri fefiaian nari xa, “Nane a so tabukmataa aava lamon tapin a vilaanasaat?”

50 E na Yesus a kuus xe sina tefinaave, “A namkaian siim fo fakaxupnano, falet lana luaian.”

8A Ferawaian Paap Pana Mataa

TataraꞌumaMt 13:2-15; Mk 4:1-12

1 Lamina, na Yesus taxa falet xolaila mu bina xena kuusan fasavat aLagasai Roxo sena fatataganan sinaPiran. E a mu yaamut sangafilu saxapana taragua ri falet xuvul pana. 2 Esaxano lutefin vaxa aava nane vilfaroxoi nari sena giisan e sena vovausaat aava vao nari, ri doxote: Maria(a xasa isina na Mekdala) aava toxan

Luuk 8:3 94 Luuk 8:25

a mu vovau saat pisiguak e ri fo taꞌu-lane, 3 na Joaana, a tefin si Susa aavapaamuian amaanamo la lifu si Herot,na Susaana e xasanofuna. A lutefinaanabeꞌ ri xavang na Yesus e mu yaa-mut sina e ri tavai nari pana mu faat.

4 Layaan a malila ti la mu binaxaves ri maa faxuvul xena langaiaanna Yesus, nane xuus nari pana fer-awaian paap aanabeꞌ: 5 “A mataa inataraꞌuma a falet xena xapis a mu kamsina. Layaan nane taxa tapalan amu kam la uma, saxano kam ri poxola salan; a rabuna ri paasane e mumaanu ri ngane. 6Saxano kam ri poxola nobina toxai faat e layaan ri boakri femaiyang senaso piau ta raarum.7 Xasano kam ri poxo lana yeis tutu-ruk aava boak fataapus e fexafut narie ri pife fuaa. 8Xasanofuna ri poxo laxavala roxo e ri palak faroxo paaliu eri fuaa faroxo. Ri fasavat a kam xavespaaliu liu nari aava xapisan.”

Layaan nane fo kuus malaan, axukulai, “Nami aava mi pife rabunavaang, lalamon panamomi fo langaiee mi taa masame.”

9 A mu yaamut sina ri fine panamalasuf ina ferawaian paap aave. 10 Enane sui nari, “A texaasan sena mofufunai sina fatataganan sina Piranne taa xuus famatavas nami panataasaxa xe sina xasanofuna ne taaferawai paap mon talo:

‘Ri fexaxaas sena xalumetaasaxa ri taa pife tarax-alie, ri fexaxaas sena lan-gaie taasaxa ri taa pifemasam.” Ais 6:9

A Fufuna Mu Ferawaian PaapMt 13:18-23; Mk 4:13-20

11 “Nabeꞌ ve a malasuf ina ferawa-ian paap aave: a kam a malaan senaferawaian sina Piran. 12 Nari aava lasalan, ri langai taasaxa na Setan i taasiak tapin a Ferawaian la xunus iri eri taa pife namkai xena fakaxupan.13 Nari aava la bina faat, ri langai eri faamamaas pana Ferawaian aavetaasaxa ri piau ta xarei. Ri namkaipana lou modak mon e mui layaan avavalam a savat ri poxo lana namka-ian siri. 14 A kam aava poxo lana

yeis tuturuk a malaan seri aava ri lan-gai e ri usie taasaxa mu mamaxusan,fafanaian e a vubuxanan siri, ri punuka namkaian e ri pife palak. 15 Taasaxamu kam aava la xavala roxo ri malaanseri aava xunus iri a xaradak e roxo. Rilangai a Ferawaian e ri tao fatateaxee ri faisok faagut vulai xena fasavat amaana vilaana roxo.

A Laam Aava Tofai La Xok16 “Pi ta mataa i taa faram a laam

e fune lana xariu o timine lapaanaivin, piau, i taa fatofane la xok talonari aava ri laak la lifu ri taa xaluma malang ina. 17 A maana mo aavaxaweian ri taa talakas e a maana moaava fufunai ri taa waan la matavase mu rabuna ri taa texaas sena. 18 Evoxo lamon faroxopana so tamono folangaie. A mataa aava toxan a maanamoxaves i taa tavaianpanamaanamofulaa e a mataa aava pi ta mo, a so tamomodak aava nane toxane, i taa siaktapinan xasena.”

Na Nina Yesus Xuvul Pana Mu TinaMt 12:46-50; Mk 3:31-35

19 A malila ri kaliuan na Yesus elayaan na ninana emu tina xo ri savatxena xalumaana ri pife fexaxaas senalaak soxote. 20 E saxa mataa xo axuuse, “Na ninaam e mu tiam ri taxatigina pe lamalei, rao ri xalum nano.”

21 E nane suie, “Na ninaang e mutiak movoxo nari aava ri langai a Fer-awaian sina Piran e ri usie.”

Na Yesus A Faluai A Xaing MolavaMt 8:23-27; Mk 4:36-41

22 Saxa yaan na Yesus a xuus amu fefeng sina, “Taara taa falet xe laxasa paxasing ina raarum.” E voxo rixawas xuluna xaati e ri fepaan. 23 Lafena faletan siri nane matef. A rerefa sivimaan ti xuluna put e a fasavat axaing molava. A raarum a laak lanaxaati e faasilak paaliu ri taa lus.

24Amu fefeng ri faparaye e ri kuus,“Memai, Memai, taara taa xarak.”

Nane tamasiak e baras a reref exaing e re feluai e a raarum femararol.25 E nane fin a mu fefeng sina, “Anamkaian simi faa?”

Lana matautan e ipulan siri, ri fe-fiaian nari xa, “Nane ve a so ta buk

Luuk 8:26 95 Luuk 8:48mataa? Nane kuus faagut e a reref eraarum re langaie?”

Na Yesus A Vil Faroxoi AMataa PanaVovau Saat

Mt 8:28-34; Mk 5:1-2026 Ri falet xe la nobina sina mu

Gerasin aava waan la paxasing inaLaman Galili. 27 Layaan na Yesus aung, a mataa ti la bina aave aavabas pana mu vovau saat, maa savatsina. Pana mariaas xaves nane pifalak ta nemarapi e pife taagul lanꞌta saxa lifu. Nane fuuna taagul sipe la matana xawaa. 28 Layaan axalum na Yesus, a taangiis falava ebukaak la kana e xukulai faagut, “Raono sivinau Yesus, Lak Tomexaan sinaPiran Laaꞌui Paaliu? Ne nung nanoo no muta fakasanamau.” 29 A fer-awai malaan senaso na Yesus a xuusfaagutan a mu vovau saat rao ri taataꞌulan amataa aave e ri savat lamalei.A maana yaan xaves a vovau saat ayote naapalaan a mu rabuna ri fobugut a mana e kana pana ‘sein’ eri faxatange. Taasaxa layaan a muvovau saat aave ri fagute nane fuunapiit a ‘sein’ sina e mu vovau saat aaveri xupe xe pe la bina vingil.

30 Na Yesus a fine, “A isaam naseꞌ?”E nane suie, “Aami” senaso maana

vovau saat ri fo vawe. 31 E ri nungfaxavesane rao i muta feng tapin narixe lana vaaꞌul aava piau ta taxapusanina.

32 A toxan a tagaan vio ri taxafangan pave la xasing ina put. E muvovau saat ri nung na Yesus rao i taafeng falak nari xe lana mu vio aave enane turoxoian nari. 33 Layaan a muvovau saat ri taꞌulan a mataa aave rifelaak lana mu vio e nari, ri fala tilaaꞌui xuluna put xe lapi la raarum eri fexarak.

34 Layaan nari aava ri fuuna fax-atang a mu vio, ri xalum a mo aavafo savat ri sinuf e ri fe kuusane lanamaana mu bina faasilak. 35 E a maanarabuna ri falet xena xalumaana so tabuk mo fo savat. Layaan ri savat siYesus, ri maa tingin xo a mataa aavamu vovau saat ri fo taꞌulane. E nane fomawas pana marapi e i taxa nai la ka

Yesus e a lamonan sina fo roxo faꞌulaa.E nari, ri mataut. 36 Nari aava ri foxalum a vil faroxoiaana mataa aave rikuusane. 37E a mu rabuna xapiak ti labina sina mu Gerasin ri xuus na Yesuso i taa taꞌulan nari senaso a matautanmolava fo siak nari. E voxo nane fexawas xuluna xaati e ri fe paan.

38 Amataa aava mu vovau saat ri fotaꞌulane, a nung na Yesus o i taa faletxuvul pana taasaxa na Yesus a fengfaꞌulie e xuuse, 39 “Ulaa xe la bina siime no fe kuusan a maana mo roxo aavaPiran fo vile sema.” E voxo a mataaaave a falet e fe kuusan xolan amaanamo roxo na Yesus fo vile sena.

A Lak Tefin Si Jairus E Tefin PanaGiisan Molava

Mt 9:18-26; Mk 5:22-4340 Layaan na Yesus a savat fulaa pe

Galili amalila ri maa fesuaiane senasori texaas o i taa savatmaan. 41 A saxapaamua ina lifu ina faxuvulan, a isinana Jairus, maa poxo la ka Yesus enung faagutane o i taa falet xe la lifusina 42 senaso nane toxan a lak tefinsaxamonpanamariaas sangafilu saxapana taragua enane giis fasaat e faasi-lak i taa maat.

Layaan na Yesus i taxa falet xuvulpana, a malila ri fakaliuane. 43 E lapalou iri a toxan a saxa tefin aavatoxan a lagafan pana ragei lava panamariaas sangafilu saxa pana taragua epi ta mataa a fexaxaas sena vil farox-oie. 44A tefin aave a sangasmaan lamiYesus emaa tao a itinamarapi sina e agiisan aavemoxomalit paaliu et sena.

45Na Yesus a fiai, “Naseꞌ fo tawau?”Layaan nari xapiak ri faaxolus, na

Pita a kuus, “Memai, a rabuna xavesri taxa fakaliuan nano e ri taxa sot lataam.”

46 Taasaxa na Yesus a kuus, “Saxafo tawau. Ne texaas o a gutan fo faletxasega.”

47 Layaan a tefin aave a texaas oa pife fexaxaas sena fufunai sena, aradakuimaan e maa tapiit turung lakana. E la matana mu rabuna xapiaka kuusan fasavat a giisan sina e a vilfaroxoiaana. 48 E na Yesus a xuuse,“Xalak tefin, a namkaian siim fo vilfaroxoi nano. Falet pana luaian.”

Luuk 8:49 96 Luuk 9:1649 Layaan na Yesus i taxa tigina

ferawai lunai saxamataa a savatmaanti la lifu si Jairus e maa xuuse, “A laktefin siim fo maat. Muta lo fasorak amataa ina fepitaa.”

50 Layaan na Yesus a langai a moaanabeꞌ nane xuus na Jairus, “Mutamataut, namkai mon e i taa roxo faꞌu-laa.”

51 Layaan nane savat la lifu si Jairus,na Pita, Jon e na Jems xuvul pananinana lak e tamana, nari sang monri laak xuvul pa Yesus. 52 E lana lifuaave xo, a mu rabuna ri taxa lo tangiisamamaat e na Yesus a kuus, “Mimutataangiis, mi nai kasam, a tefin a pifemaat, i taxa matef mon.”

53 Ri nangan xuluna senaso ritexaas sena maatan sina lak aave.54 Taasaxa nane tao a mana lak e akuus, “Xalak, no tamasiak!” 55 A vo-vau sina lak aave a ulaamaan fulaa enane tigina faꞌipul. E na Yesus a xuusnari o ri taa tavaie pana fanganan. 56Aninana lak e tamana re ipul faaguttaasaxa nane xuus faagutan nare o remuta kuusan amo aanabeꞌ xe sinamurabuna.

9Na Yesus A Feng Xolan AMu Yaamut

SinaMt 10:9-15; Mk 6:8-11

1 Layaan na Yesus fo xel faxuvula mu yaamut sangafilu saxa panataragua nane tavai nari pana gutansina e a tateaxan xena gei tapin amu vovau saat e xena vil faroxoiaanamaana rabuna aava ri giis. 2Nane fengfepatoxan nari xena kuusan fasavata fatataganan sina Piran e xena vilfaroxoiaana mu giisan. 3 Nane xuusnari, “Muta siak ta mo xena faletansimi, muta siak ta xipa o ta bi, e mutasiak fanganan o faat o xasa marapi,piau. 4 A so ta lifu no laak lana,matef pave fefexaxaas no taꞌulan abina aave. 5 Tamo pi ta rabuna ri suaisema, layaan no taꞌulan a bina sirilavaxa, saf tapin a pof la kaam. I taamalaan sena gel tifiaan nari.” 6E voxonari aave ri tamasiak e ri fe kuusan

fasavat a Lagasai Roxo e ri vil faroxoia rabuna la mu bina xaves.

Na Herot A Langai Se YesusMt 14:1,2; Mk 6:14-16

7-9Amaana rabuna xaves ri ferawaise Yesus e vilaana sina. E saxanofunari kuus o nane ve na Jon aava fatatoifaꞌulian ti la mamaat. E xasanofunari kuus o nane ve na Ilaija aava fosavat fulaa e xasanofuna fulaa ri kuuso nane ve a mataa ina kuus fatuxaiti kavai aava to faꞌulaa. E layaan naHerot aava paamua ti Galili, a langaipana maana mo aanabeꞌ a lamonansina a tavanat e a kuus, “Nenia, nefo patal tapin a putu Jon. Naboxone taxa langai paseꞌ?” E nane vubukxalum na Yesus.

Na Yesus A Fafangan A Mu Rabuna5,000

Mt 14:13-21; Mk 6:32-44; Jn 6:5-1310 Layaan a mu yaamut ri fo ulaa,

ri kuusan a maana faisok siri xe siYesus. E nane lisan nari xe la binaBetsaida xena fangaafus. 11 Taasaxamalila ri langai sena e ri usie. Nanefasusui nari e a ferawai xe siri panafatataganan sina Piran e a vil faroxoinari aava ri giis. 12 La leaaf xo a muyaamut ri savat sina e ri kuus, “Fengtapin et a maana mu rabuna aanabeꞌtalo ri tafe seng fanganan e ta nobinaxena matefan siri la maana nu binafaasilak senaso taara waan nabeꞌ labina xobingil.”

13 E nane sui nari, “Mi tavai naripana fanganan.”

E ri suie, “Maam toxan a fomirakbret pama e din taragua mon nabeꞌ.Naak maam taa fe maraan bret xarixapiak, bo?” 14 (Faasilak a mu rabunatomexaan 5,000 ri taxa waan pave lanoyaan aave.)

Taasaxa nane xuus a mu fefengsina, “Fanei fepatoxan nari lanamaana xuvulaian ina rabuna san-gafilu pama.” 15 A mu fefeng ri vilmalaane e nari xapiak ri nai suꞌ.16Nane siak a fomirak bret pama e a rodin e a kaalum xe laaꞌui la xunavatae kuus faasiroxo xe sina Piran panae viaxe. E a tavai a mu fefeng sinapana, xena fepatoxanaana la palou

Luuk 9:17 97 Luuk 9:40iri. 17Nari xapiak ri fangan e ri maasi.A mu fefeng sina ri siak faxuvul amaana xavil ina fanganan aava waane ri tifi a maana bi titifai sangafilusaxa pana taragua pana.

Na Pita A Kuus Famatavas Se YesusMt 16:13-16; Mk 8:27-29

18 Saxa yaan, layaan na Yesus taxafenung e mu fefeng sina ri taxa waanxuvul pana, nane fin nari, “A murabuna ri kuus o nenia naseꞌ?”

19 Ri suie, “Saxanofuna ri kuus o naJon ina Fasufan, xasanofuna ri kuus ona Ilaija e xasanofuna fulaa ri kuus oa mataa ina kuus fatuxai ti kavai aavafatatoi faꞌulian ti la mamaat.”

20 E na Yesus a fin nari, “E nami, milamon malaafaa? Nenia naseꞌ?”

E na Pita a suie, “Nano, no Krais, aMataa Failai sina Piran.”

21 Na Yesus a pebukan faagutannari o rimuta xuus a rabuna pana. 22Ea kuus, “A Natuna Mataa i taa maasakfaagut pana maana mo xaves e mupaamua priis, mu matalava e a murabuna ina fepitaa pana vuputkai, ritaa tisuie e punuxe. E la fatalatulaanayaan i taa fatatoi faꞌulian.”

23 E nane kuus xe siri xapiak, “Naseꞌta mataa i taa usiau i muta lamonpaamuin a taagulan sina e la maanayaan xapiak i taa yaas a bolo sina e itaa usiau. 24 Naseꞌ ta mataa a vubuktao fatateak a toyan sina, a toyan aavei taamalit taasaxa naseꞌ ta mataa i taataꞌulan a toyan sina xena usiau, i taafakaxupan. 25 A mataa i taa toxan aso tamalangiis tamo i taa siak faxuvula maana mo xaves lana taagulan sinala xavala e mui a toyan tuuna sina itaa malit? 26 Tamo mataa taa mangilsega e sena ferawaian siak, a NatunaMataa i taa mangilane vaxa layaani taa filimaan lana malang molavapiis sina e na Tamana e mu angeloxaradak. 27 Ne kuus tuuna xe simi,saxanofuna aava ri taxa tigina nabeꞌri taa pife maat paamuina yaan ri taaxalum a fatataganan sina Piran.”

A Puxaan Na YesusMt 17:1-8; Mk 9:2-8

28 Na Yesus a ferawai malaanabeꞌ elamina mu yaan pisiktul fo falet a xelfaxuvul na Pita narutul Jems e na Jone ri fe laak xuluna put talo na Yesus itaa fenung. 29 Layaan i taxa fenung axakaaluman ina nonau ina a puk e amarapi sina ferarapak faagut malaansena yaamit. 30 A rovaat tomexaanaava na Moses nare Ilaija 31 re sivi-maan lana malang molava ti laaꞌui laxunavata e re maa ferawai xuvul paYesus. Rutul ferawai pana faisok sinaaava i taa fataxapine pe Jerusalemlayaan i taa taꞌulan a xavala. 32Na Pitanarutul xo, rutul matef maat taasaxalayaan rutul para faꞌulaa rutul xaluma malang molava sina e rovaat aavare taxa waan xuvul pana. 33 Layaan arovaat aave re taxa taꞌulan na Yesus,na Pita a kuus xe sina, “Memai, a moroxo maatul taxa waan nabeꞌ. Maatultaa vesan a sawat talatul; saxa xanum,saxa xa Moses e saxa xa Ilaija.” (Naneipul faagut sena maanamo aava savate pife ferawai pana masaman.)

34 Layaan i taxa ferawai a vata asavat e maa xafut nari. E ri matautlayaan ri laak lana vata aave. 35 Saxaling a ferawai ti lana vata aave e akuus, “Nabeꞌ ve a Lak Tomexaan siak.Ne fo siak fatie, langai sina.” 36Layaana ling fo ferawai xapiak ri xalum naYesus sang mon i taxa waan. A mufefeng talatul aave, rutul waan kasamsena e lana yaan aave ri pife xuusfatexaas a rabuna pana maana mo rifo xalume.

Na Yesus A Vil Faroxoi A Lak Tomex-aan Pana Vovau Saat

Mt 17:14-18,22,23; Mk 9:14-27,30-3237 A yaan mui xo, layaan ri sivi

ti xuluna put, a malila molava ri fe-fasusuie. 38 E saxa mataa la palouiri a kuus falava, “Mataa ina Fepitaa,ne nung nano o no taa xalum a laktomexaan siak, ne pi ta saxa fulaa,nane sangmon. 39Avovau saat a vawee nane fuuna xukulai faꞌipul; a fuunatapin fasivie e nane fuuna gaga e areng fuuna savat ti la valana. I taxa lowaan xuvul pana e i taxa kawaasane.40Ne nung amu fefeng siim o ri taa viltapine taasaxa ri pife fexaxaas.”

Luuk 9:41 98 Luuk 10:241 E na Yesus a suie, “Aa, nami

ve mu rabuna aava mi pife namkai emi fuuna fatavanat a lamonan simi,ne taa waan xuvul pami pana yaantalavisan? Ne taa yaas a matafanansimi pana yaan talavisan? Lisanmaana lak siim.”

42 E layaan a lak aave taxa filimaan,a vovau saat a tapin fasivie xe lapiapana radakuian. Taasaxa na Yesus abaras a vovau saat aave e a vil faroxoia lak e lisan faꞌulie xe si tamana. 43 Enari xapiak ri ipul faagut pana gutanlava sina Piran.

Layaan a mu rabuna ri taxa ferawaipana maana mo aava na Yesus a vile,nane xuus amu fefeng sina, 44“Langaifaroxoi a maana mo ne taxa xuusnami pana: a Natuna Mataa xo, saxai taa pet lisane xe sina mu rabunasaat.” 45 Taasaxa mu fefeng ri pifemasam sena malasuf ina ferawaiansina senaso a funan seri talo ri pifefexaxaas sena lamon texaasane. E rimataut sena fin fulane.

Naseꞌ A PelalavaMt 18:1-5; Mk 9:33-40

46Amuyaamut xo ri taxa lo fegage-lai o naseꞌ ve a pelalava. 47 E na Yesusfo texaas sena lamonan siri e siakfatiginei a saxa lak la tana 48 e xuusnari, “Naseꞌ ta mataa i taa fakas a lakmodak aanabeꞌ lana isaak a fakasau enaseꞌ ta mataa a fakasau, a fakas naneaava fengau. Senaso nane aava sisiakxe simi xapiak, nane xo a pelalava.”

49 E na Jon a kuus, “Memai, maamxalum a saxa mataa i taxa gei tapin amu vovau saat lana isaam emaam pe-bukane senaso nane pife waan xuvulpamaam.”

50 Na Yesus a suie malaan, “Mutapebukane senaso nari aava ri pifefaisok patak semi ri taxa faisok xuvulpami.”

Saxano Rabuna Ti Sameria Ri TisuiNa Yesus

51A yaan ina laaxan sina xe laaꞌui laxunavata i taxa savatmaan faasilak ena Yesus a lamon fatateak o i taa laakxe Jerusalem e a falet xo. 52 E nanefeng paamuin a mu fefeng sina e ri felaak xe la saxa bina pe Sameria xena

faigotan amaanamo xana. 53Taasaxamu rabuna pave ri bai fakase senasoi taxa laak xe Jerusalem. 54 E layaan aro yaamut, na Jems nare Jon, re xaluma vilaana aanabeꞌ, re fine, “Memai, novubuk o maame taa xel fasivi a fatati laaꞌui la xunavata xena kawaasanxapin nari?” 55 Taasaxa na Yesus atapuk e baras nare 56 e ri falet xe laxasa bina.

Saxano Rabuna Aava Ri Vubuk UsiNa Yesus

Mt 8:19-2257 Ri taxa sangas la salan e saxa

mataa a kuus xe sina, “Ne taa usi nanotamo no falet xe faa.”

58 E na Yesus a xuuse, “A muvupung ri toxan a mu liing siri e mumaanu laaꞌui la tavegof ri toxan a musinga siri taasaxa Natuna Mataa a pita nobina xena mati lana.”

59 Nane kuus xe sina xasafuna,“Usiau.”

Taasaxa mataa aave a xuuse,“Memai, ne tafe xaafan na tamaangxalak e mui ne taa usi nano.”

60 Na Yesus a xuuse, “Nari aava rimaat lana namkaian siri, ri taa xaafansuꞌ a mamaat. E nano, no fe kuusanfasavat a fatataganan sina Piran.”

61 E a xasafuna a kuus, “Ne taa usinano,Memai, taasaxa paamuane ulaaxalak ne xuus amatafetama siak panafaletan siak.”

62 Na Yesus a xuuse, “Tamo Piranfo xel a mataa xena vil a faisok sinae nane kaalum faꞌulaa xe sina maanamo sina ti la xavala, nane pife fexax-aas sena faisok lana fatataganan sinaPiran.”

10Na Yesus A Feng Xolan AMu Rabuna

72Lk 9:3-5

1 E mui lamina a Memai a siakfati a sangafilu pisiguak pana taraguafulaa e a feng tapin nari, taragua pataragua. Ri falet paamuine xe la mubina aava nane buk laak lana. 2Nanexuus nari, “A maana mo la uma ri fomatoxol taasaxa piau ta rabuna xenasiak faxuvule. Fin a Memai ina umao i taa feng a mu rabuna ina faisok

Luuk 10:3 99 Luuk 10:24

sina xena siak faxuvulaanamaanamosina. 3 Falet! Ne taxa feng tapin nami.Mi taa malaan sena sipsip la palou inamu piu kai. 4Muta siak ta bi o faat omarapi; falet fataapus e muta fasusuita mataa la salan.

5 “Layaanmi laak la saxa lifu mi taakuus, ‘A luaian xe simi xapiak.’ 6Tamomataa ina luaian taxa waan pave aluaian simi i taa waan xuluna. Tamopiau, i taa ulaa xe simi. 7 Taagul pavela lifu ina luaian, fangan e num a so tamo ri tavai nami pana senaso a mataaina faisok i taa siak a mamareiai inafaisok sina. Muta falet xolai xe la lifuxaves.

8 “Layaanmi laak la bina e a rabunari fakas nami, ngan a so ta mo ri tavainami pana. 9Vil faroxoi a mu rabunaaava ri giis pave e xuus nari malaan,‘A fatataganan sina Piran fo filimaanfaasilak paaliu.’ 10 Taasaxa layaan milaak la bina e rabuna ri pife fakasnami, savat xe lamalei la mu salansiri e mi kuus, 11 ‘A pof la salan simiaava doxot la kamaam, maam taa saftapine malaan sena fakalimaanan xesimi. Taasaxa texaas faroxo: a fa-tataganan sina Piran fo waan faasilakxo.’ 12 Ne xuus nami, lana yaan inatiisan a mu rabuna ti Sodom, ri taapife siak a fakasanaman aava molavasena rabuna ti la bina aave.

A Rabuna LaMu Bina Ri Pife NamkaiMt 11:21-23,25-27; Mt 13:16,17

13 “Kaari, nami mu Korasin, kaari,nami mu Betsaida, senaso tamomaana mo faꞌipul aava ri savat simiri tafo savat xapiak pe la ro binaTair nare Saidan, re taa puk tapinfatapusan nare xasena mu vilaanasaat sire e re taa nai lana vebit inafata pana marapi ina mimilisaatan.14 Taasaxa mu rabuna ti Tair nareSaidan, a fakasanaman xari i taa pifemolava semi lana yaan ina tiisan. 15 Enano, bina Kapanam, naak a isaami taa laak xe laaꞌui la xunavata vulai,bo? Piau, a bina siim i taa kawaasanane a isaam lava i taa taxapus.

16 “Naseꞌ ta mataa a langai simi,a langai siak sait. E naseꞌ ta mataaa tisui nami a tisuiau vaxa, taasaxa

nane aava tisuiau a tisui nane aavafengau.”

A Mu Sangafilu Pisiguak PanaTaragua Ri Ulaa

17 A mu fefeng sangafilu pisiguakpana taragua ri ulaamaan pana faa-mamaasan e ri kuus, “Memai, layaanmaam ferawai lana isaam a mu vovausaat xo ri langai nemaam.”

18 E nane sui nari, “Ne xalum naSetan a poxo ti laaꞌui la xunavatamalaan sena yaamit. 19 Langai, nefo tavai nami pana gutan xena paasana mu tiui e pungup e xena faꞌonama gutan xapiak sina mu xaiyaassitaara, pi ta mo i taa kawaasannami. 20 Taasaxa, muta faamamaaso a mu vovau saat ri langai nami,piau, faamamaas senaso a mu isimifo xaleian laaꞌui la xunavata.”

Na Yesus A Faamamaas21 Lana yaan aapave xo a Vovau

Xaradak a fabas na Yesus pana faama-maasan e a kuus, “Ne nangus nano,Tamaang aava Memai ina xunavatae xavala, senaso no fo fun a maanamo aanabeꞌ xasena mu rabuna inatexaasan ti la xavala e no kuusanfamatavase xe sina rafulak modak.Aang, Tamaang, nabeꞌ ve a vubux-anan siim.

22 “Na Tamaang a tavaiau panamaana mo xapiak. Pi ta mataa a tex-aas faroxo paaliu sena Lak Tomexaantaasaxa na Tamana sang mon. E pita mataa texaas faroxo paaliu vaxase Tamana taasaxa na Natuna sangmon, e nari aavanaNatuna a bukxuusfamatavas nari pana.”

23 E nane titapuk xe sina mu fe-feng sina e a xuus kasam nari, “Mitaa faamamaas sena maana mo mifo xalume. 24 Senaso ne xuus namio a maana rabuna ina kuus fatuxaie maana piran king, ri vubuk o ritaa xalum a maana mo aava mi taxaxalume taasaxa piau. E ri buk langaia maana mo aava mi taxa langaietaasaxa piau.”

A Ferawaian Paap Sena Mataa RoxoTi Sameria

Mt 22:34-40; Mk 12:28-31

Luuk 10:25 100 Luuk 11:625 Saxa yaan a saxa mataa aava

texaas faagut sena vuputkai a tiginaxena valam na Yesus e a fine, “Mataaina Fepitaa, a so tamo ne taa vile xenasiak a toyan xe vulai, vulai?”

26 E na Yesus a suie, “A so tamo a waan la vuputkai? No lamonmalaafaa pana?”

27 E a mataa aave a suie, “Vubuxanxasingit a Memai aava Piran siim,pana xunus xapiak siim, pana gutanxapiak siim e pana lamonan xapiaksiim e vubuxan xasingit a mu taumamalaan seꞌ no vubuxan nano xa.”

28NaYesus a suie, “No fo sui faroxoipaaliuane. Vil malaane e no taa to.”

29 Taasaxa mataa aave a vubuk raoa mu rabuna ri taa lamon faroxo panae voxo a fin na Yesus, “E naseꞌ ve a mutauga?”

30 Na Yesus a suie pana xuuskuusaanabeꞌ, “A toxan a saxa mataa peJerusalem i taxa sivi xe puaa Jeriko. Lafena faletan sina a mu rabuna ina fe-nau ri faloue. Ri turirik tapin amarapisina, ri sip fasaate e ri taꞌulan faneiesuꞌ e nane faasilak imaat. 31Saxa priisxo, i taxa sangas sivi xe puaa la salannaang e layaan a xalumamataa aave asangas liue la xasa paxasing. 32E vaxaa Livai aava faisok la lifu lotu, layaan axalum a mataa aave nane vaxa a san-gas liue la xasa paxasing. 33 Taasaxamataa ti Sameria, lana faletan sinaxo, a savat sina mataa aave e layaana xalume a muluxe. 34 Nane falet xesina e a irine panawel e wain. E a yaasfaneie xuluna ‘donki’ sina e lisane xela lifu sasaxong e fe faxatang faroxoie.35 A yaan mui nane siak a K20 e tavaia mataa ina lifu sasaxong pana e axuuse, ‘Faxatang faroxoie. Layaan neulaamaan ne taa sui faꞌuli a faat aavano fo fataxapine xena faxatangaana.’

36 Fetaxapus e na Yesus a kuus, “Nolamon malaafaa? Naseꞌ ve a taunamataa aava rabuna ina fenau ri sipe?”

37 A mataa ina texaasan xo a suie,“A saxa aava muluxe e fangasixe.”

Na Yesus a xuuse, “Falet e no fe vilmalaane.”

NaYesus A Ti XulumARofetinan, NaMarta Nare Maria

38 Na Yesus e mu yaamut sina ritaxa sangas falet e ri fe savat la saxabina. E pave a saxa tefin, a isina naMarta, a fakas nari la lifu sina. 39 Atefin aave a toxan a saxa tina, a isinana Maria. E nane fe nai faasilak laka Yesus xena langai a maana fer-awaian sina. 40 Taasaxa na Marta amamaxus pana faigotanaana maanamo ina matafanganai. Nane maa sa-vat si Yesus e a fine, “Memai no pifemuluxau, bo? Na tiak pife xavangau enenia sang mon ne taxa faisok. Feng-maane i xavangau!”

41 A Memai a suie, “Marta, Marta,no taxa mamaxus faagut pana maanamo xaves 42 taasaxa saxa mo mon amolava. Na Maria fo siak a mo per-aroxo paaliu e ne taa pife siak tapinexasena.”

11Na Yesus A Fepitaa Pana Vilaana Ina

FenungMt 6:9-13; Mt 7:7-11

1 Saxa yaan na Yesus taxa fenungpe la saxa bina. E layaan a fataxapin afenungan sina, saxamataa aava fuunausie, a fine, “Memai, fapiti nemaampana vilaana ina fenungan malaan seJon a fapiti a mu rabuna aava ri fuunausie.”

2 E nane xuus nari, “Layaan nofenung, no taa ferawai malaan:

Tamamaam, a isaam apelalava sena mu isin

e maam suai faagut sena;a fatataganan siim i taa sa-

vatmaan.3 Tavai nemaam pana fanganan a fex-

axaas xe tanin.4 Lamon tapin a mu vilaana saat

simaamsenaso nemaam vaxa maam la-

mon tapinnari aava ri bilai fasaat xas-

emaam.E no tivotan nemaam sena mu

vavalam.”5 E nane moxo xuus nari, “Tamo

mataa a toxan a fesing e a falet xe sinala xunavung e fe xuuse, ‘Ka fesing,tavaiau pana bret talatul 6 senaso saxafesing siak, i taxa falet xe la saxa bina

Luuk 11:7 101 Luuk 11:28e monabeꞌ mon maa savat siak e ne pita fanganan xena tavaiaana.’

7 “E nane lana lifu aave a suie, ‘Mutafatatalau. Ne fo xawei a matana lifuxo e nemaam, mu rafulak siak, maamtaxa mati la ivin. Ne pife fexax-aas sena tamasiak fulaa xena tavaiaannano.’ 8Ne xuus nami o a mataa aavei taa pife tamasiak xena tavaiaanafesing sina pana bret taasaxa i taatamasiak e i taa tavaie pana so ta monane vubuxane senaso a mataa aavetaxa lo famasasaafe.

9 “E voxo ne xuus nami, fiai emi taasiaxe, seseng e mi taa tingine, vipitla matana lifu e i taa talakas xe simi.10 Senaso naseꞌ ta mataa aava fenungi taa siaxe, nane aava seseng, i taatingine e nane aava vipit la matanalifu, i taa talakas xe sina.

11 “Nami mu tamana rafulak, tamota lak tomexaan siim i taa fiai panadin, naak no taa tavaie si pana tiui,bo? 12O tamo afinnanopana xatuluk,naak no taa tavaie si pana piraksox-omaat, bo? 13 Tamo nami, naapalaanmi rabuna saat,mi fexaxaas sena tavaia mu rafulak simi pana tatavai roxo,mi lamon o na Tamami la xunavata itaa pife tavai nami aava mi fuuna fe-nung xe sina, pana Vovau Xaradak?”

Na Yesus Nare BilsibulMt 12:22; Mk 3:23-27

14Na Yesus taxa gei tapin a masalaiaava pife fexaxaas sena ferawai.Layaan a masalai aave a taꞌulai, amataa aava tamu po moxo a ferawaie a malila ri ipul faagut. 15 Taasaxasaxanofuna ri kuus, “Pana gutan siBilsibul aava memai ina mu masalai,nane taxa gei tapin a mu masalai.”16 Xasanofuna ri tafange pana i taafaxalit nari pana saxa mo faꞌipul tilaaꞌui la xunavata.

17Na Yesus fo texaas sena lamonansiri e a xuus nari, “Tamo a gavamena pife tigina faxuvul, a gavamen aavei taa pife waan xe kavai e tamo asaxa matafetama o pabung ri tiginafepatok a matafetama o pabung aavei taa kawaasanan. 18 Tamo na Setana fepatoxanan, a gutan sina i taa tig-ina malaafaa? Ne ferawai malaan-abeꞌ senaso mi kuus o nenia, ne taxa

gei tapin a mu masalai pana gutansina memai siri, na Bilsibul. 19 Tamonenia xa, ne taxa gei tapin a mumasalai pana gutan si Bilsibul lavaxamu rabuna simi ri fuuna gei tapinepana gutan siseꞌ? Lavaxa, pana faisoksiri mi taa tiis a faisok siak. 20Taasaxatamo ne taxa gei tapin a mu masalaipana gutan sina Piran, a fatataganansina Piran fo savat naboxo la palouimi.

21 “Layaan a saxa mataa tateakpana tol e pinis sina, i taxa faxatanga lifu sina, a maana mo sina ri taawaan faroxo e pi tamataa i taa fenoue.22 Taasaxa, layaan a xasa mataa aavapetateak sena, i taa faloue e faꞌonamei taa siak tapin a maana mo aavamataa tafuna lifu i taxa lisan tuuneia lamonan sina xuluna xena xavan-gaana e i taa fepatoxan a maana mosina.

23 “Nane aavapifewaanxuvul paga,i taxa tisuiau e nane aava pife faxuvulxuvul paga, nane, i taxa tapalai.

A Ulaian Sina Vovau SaatMt 12:22,24-29,43-45

24 “Layaan a vovau saat i taa taꞌulana mataa, i taa sangas falet la binapagala xena seng a maagusan e sengmaat e kuus, ‘Ne taa ulaa xe la lifuaava ne fo taꞌulane.’ 25 E layaan asavat pave a tingin a lifu naang foroxo e pife vusiit. 26 E nane fe xelfaxuvul a xasano vovau saat pisiguakaava ri pemamosaat paaliu sena e narixapiak, ri fe laak la lifu naang e ri fetaagul pave. E naboxo a toyan sinamataa aave xo a pesasaat paaliu senawaanan sina paamua.”

A Faamamaasan Tuuna27 Layaan na Yesus taxa ferawai

malaanabeꞌ a saxa tefin la palou irimoxo kuus falava malaan, “A tefinaava luk nano e fasus nano, nane i taafaamamaas.”

28 E nane suie, “Piau, nari aava rilangai a ferawaian sina Piran e ri usie,nari xo, ri taa faamamaas.”

Ri Fasoraxe Pana Mo FaꞌipulMt 12:39-42

Luuk 11:29 102 Luuk 11:4929 A malila ri taxa ivungmaan na

Yesus e nane kuus, “A mu rabunasaat ti tanin, ri fiai fasoraak panamo faꞌipul taasaxa i taa piau, ri taatoxan a fakalimaanan aava na Jonamon. 30 Malaan se Jona ve a fakali-maanan xe sina mu Niniveꞌ, a NatunaMataa ve a fakalimaanan xe sina murabuna ti tanin. 31 La yaan ina tiisana matalava tefin ti paa, i taa tiginaxuvul pana mu rabuna ti tanin e i taagel tifi nari. Senaso nane filimaan tilasuun paaliu xena langaiaana fepi-taian roxo si Solomon e naboxo saxaaava pelalava se Solomon i taxa waane nami, mi pife langaie. 32 E a murabuna ti Niniveꞌ vaxa ri taa tigina layaan ina tiisan xuvul pami e ri taa geltifi nami senaso nari, ri puk tapin narixa xasena vilaana saat siri layaan rilangai a ferawaian si Jona e naboxosaxa aava pelalava se Jona i taxa waannabeꞌ.

A Malang La Tana MataaMt 6:22,23

33 “Pi ta mataa i taa faram a laame timine la bina fufunai o lapaanapiing inamaiyang, piau. I taa fatofanelaaꞌui xuluna xok talo nari aava ri fil-imaan, ri taa xalume. 34A mataam vea malaan sena laam ina taam. Layaanre kaalum famatavas, a taam xapiak itaa bas pana malang. Taasaxa layaana mataam re kaalum fasaat a taamxapiak a bas pana suk. 35 Faxatangfaroxo! Pife roxo tamo a malangina taam i taa suk. 36 E voxo tamotaam xapiak a bas pana malang epi ta suk modak fe votane, lavaxa itaa bas xapiak pana malang malaansena yaan a malang ina laam a langxulum.”

Na Yesus A Kuus Favupunoi A MuFerasi

37 Layaan na Yesus a fataxapin aferawaian sina, saxa Ferasi fine o retaa fe fangan xuvul. E voxo nane laake fe nai fangan xuvul pana. 38TaasaxaFerasi aave a xalum na Yesus pifexamak a mana paamuina fanganan ea ipul.

39 E a Memai a kuus xe sina, “Namimu Ferasi xo mi fuuna xamak faroxoia tanamaanamo taasaxa xunus imi vabas pana saatan e naixaaman. 40Namimu lamavaang! Nane aava vesan atana mo, a vesan a lana vaxa, bo?41 Tavai a mu valagof pana so ta moi taxa waan lana fafanaian siim emaanamo xapiak i taa piau ta lalosaatxe siim.

42 “Nami mu Ferasi, faxatang!Senaso mi fuuna tatavai xe sinaPiran pana fasangafiluaana maanamo modak ti la uma taasaxa mipife lamon faroxo pana vilaana inatiisan roxo e vilaana ina vubuxanxasingitaana Piran. Muta lamon panamu tatavai simi mon, piau, mi taatapal pana mu vilaana xapiak aave.

43 “Nami mu Ferasi, faxatang!Senaso mi vubuk nai lupaamu lanalifu lotu talo mu rabuna ri taa xalumnami. Emi vubuxan amu rabuna aavari falet la maana nobina ina faasot elana lifu ina faxuvulan, ri taa fasusuinami.

44 “Faxatang! Senaso nami, mimalaan sena mu bina ina mamaataava ri piau ta fakalimaanan xulunae mu rabuna lana vungutan siri, rivaapaas xolai xuluna.”

45 Saxa mataa aava texaas senavuputkai a suie, “Mataa ina Fepitaa,layaan no ferawai malaan no fakasalnemaam sait.”

46 E na Yesus a suie, “E nami aavami texaas sena vuputkai, faxatangnami xa senaso mi fuuna fayaas a murabuna pana faisok lalagaf aava ri pifefexaxaas sena yaasaana e nami xa mipife xavang fadak nari, piau paaliu.

47 “Faxatang! Senaso mi vesana maana nobina roxo paaliu inamamaat xana mu rabuna ina kuusfatuxai aava kavai a mu bumi ri fopunuk nari. 48E layaanmi vilmalaanemi turoxo pana mo a mu bumi rivile: ri punuk a mu rabuna ina kuusfatuxai e nami, mi vesan a bina inamamaat xari. 49 Mi fo vil malaane ea Piran, lana texaasan sina, a kuus,‘Ne taa feng a mu rabuna ina kuusfatuxai e mu yaamut xe siri. Ri taapunuk a saxanofuna e saxanofuna

Luuk 11:50 103 Luuk 12:17ri taa vil pengan nari.’ 50 E voxo,a mu rabuna ti tanin, ri taa waanlapaana vupunoian ina maatan sinamu rabuna xapiak ina kuus fatuxai, tila tangpat ina xavala 51 layaan na Keina punuk na tina, na Ebal, fefexaxaasa yaan ri punuk na Sekaraia la palouina ivin ina faraaman e nobina taapsina Piran lana lifu lotu. Tuuna nexuus nami, a mu rabuna ti tanin ri taawaan lapaana vupunoian ina maanamo aanabeꞌ.

52 “Faxatang! Nami aava mi texaasfaagut senamu vuputkai senasomi fosiak tapin a fufuna texaasan. Nami xami pife texaas faroxo emi tivotan nariaava ri taxa xaveak texaas.”

53 Na Yesus a taꞌulan a lifu aave ea mu Ferasi e mu rabuna ina fepitaapana vuputkai ri marala faagut e ritisui a fepitaian e faisok sina. E rifine panamaana fiaian bit 54 senaso rilamon o i taamilung lana susuaa sina.

12A Mu Pebukaian E Mu FagutanMt 10:26-33

1 Lana yaan aanabeꞌ a tang malilari maa faxuvul. Ri malila temasaat eri taxa fepaasan xolan a kari. Lanayaan aave na Yesus a ferawai xe sinamu fefeng sina e kuus, “Faxatangvotan nami xa sena vilaana ina lalamamaranga sina mu Ferasi. 2 A maanamo xapiak aava fufunai naboxo a murabuna ri taa texaas sena e maana moaava xafutan ri taa savat la matavas.3 A so ta mo mi ferawai pana la suk amu rabuna ri taa langaie la paanaase so ta buk ferawaian mi fefinaasankasame la lifu, a mu rabuna ri taa tex-aas senamalaan seꞌ ri taxa xukulaianelaaꞌui xuluna putuna lifu.

4 “Ne xuus nami kamu fesing, mutamatautan a rabuna aava ri fexaxaassena punuxaana tana mataa mon eri pife fexaxaas sena vil ta mo fulaa.5 Piau, ne taa faxalit nami o naseꞌ mitaa mataut sena: mi matautan mona saxa aava lamina punuxaana mataaa fexaxaas sena tapin fasiviaana xe labina ina fata aava i taxa raam vulai.Langaiau, suai faagut sena saxa panagutan malaan. 6 A Piran a lamon

faꞌuli a maana miraxana maanu mimaraane, a mamareiai iri va 2 toea la-paana pama. Tuuna, a maana maanuaanabeꞌ rimodak paaliu taasaxa Piranpife maluf paaliuan ta saxa. 7 E voxomi lamon o a Piran i taa maluf nami,bo? Piau. Nane texaas sena fui ta-lavisan xapiak i taxa waan la putumi.Muta mataut, i taa faxatang faroxoinami. Nami, mi pelalava sena maanamaanu la matana.

8 “Ne xuus nami o naseꞌ i taa ku-usan famatavasau la palou ina murabuna, a Natuna Mataa vaxa i taakuusan famatavase sait la matana muangelo sina Piran. 9 Taasaxa, naneaava faaxolusanau la palou ina murabuna, a NatunaMataa sait vaxa i taafaaxolusane lamatanamuangelo sinaPiran. 10 E naseꞌ ta mataa a ferawaifasaat sena Natuna Mataa, a Piran itaa lamon tapin a saatan sina, taasaxanaseꞌ ta mataa a pet pengan a VovauXaradak e pife suai fatak sena, a Pirantaa pife lamon tapin a saatan sina.

11 “E layaan ri lisan nami xe sinamu paamua ina lotu o mu matalavao paamua ina bina, muta mamaxuspana so ta mo mi taa ferawai panao malaafaa mi taa kuusan famatavasa namkaian simi 12 senaso lana yaanfatak aave a Vovau Xaradak i taa fapitinami pana susuaa roxo.”

A Ferawaian Paap Sena Mataa PiranNgong

13 Saxa la palou iri a kuus xe sina,“Mataa ina Fepitaa, xuusna tiak o i taafepatoxan amaanamo si tamamaamee i taa tavaiau pana xavil xanak.”

14Na Yesus a suie, “Matuvaat, naseꞌfo siak fatiau xena mataa ina tiisan lapalou ime?” 15 E mui nane xuus nari,“Faxatang faroxo! Muta lamon fativulan a maana mo mi vubuxane talomi taa pife naixaam; a toyan tuunasina mataa pife waan lana maana mosina.”

16 E nane xuus nari pana ferawaianpaap aanabeꞌ: “A saxa mataa pirana toxan a xavala xaves. A xavalaaanabeꞌ a xavala roxo e a fasavat afanganan xaves. 17 A mataa aavea ilisai, ‘Ne taa vil a so? Ne pi

Luuk 12:18 104 Luuk 12:38ta nobina aava fexaxaas xena faxu-vulaana maana fanganan xaves aan-abeꞌ.’

18 “Nane moxo kuus, ‘Ah! Ne taangas tapin a mu lifu ina fawaanaanafanganan siak e ne taa vesan a mulifu faꞌui aava molava sena. Tuunane taa vil malaane e ne taa timin afanganan e maana mo siak lana.’ 19 Emui ne taa kuus, ‘Naboxo ne toxan amaana mo xaves. Ne taa pife faisokfulaa lana xasano mariaas aava ri taafilimaan. Tuuna, ne taa waan faroxopaaliu; ne taa fangan e num e ne taafaamamaas.”

20 “Taasaxa Piran a xuuse, ‘Nano,no mataa lamavaang paaliu! Monabeꞌmon la vung i taa yaan ina maatansiim. E naseꞌ taa siak a maana mo nofo faxuvule xaanum?’

21 “I taa savat malaanabeꞌ xe sinasaxa aava faxuvul a maana mo ti laxavala xena fafaamamaasaana tana epife faxuvul a maana mo aava xenafafaamamaasaana Piran.”

Muta MamaxusMt 6:25-33

22 E mui na Yesus a kuus xe sinamu fefeng sina, “Naboxo ne xuusnami, muta mamaxus soxot a maanamo xena toyan simi malaan senafanganan o maana mo xena xafu-taana tami. 23 A toxan a maana momolava sena fanganan lana toyan simie maana mo molava sena marapi inaxafutaan nami. 24 Lalamon faagutpana mu maanu: ri pi ri xakaapis lauma o siak faxuvul a fanganan ti lana,ri piau ta bina xena fanei faxuvul afanganan xe la xasa yaan, piau. APiran sang mon a fafangan nari. Enami, mi pelalava sena mu maanu lamatana Piran! 25 Naseꞌ a fexaxaassena famodusaana toyan sina panamamaxusan? 26Mi pife fexaxaas senavil amomodak aanabeꞌ e voxo xenasomi mamaxus pana xasano mo fulaa?

27 “Lalamon faagut pana malaafaaa mu fur ri boak. Ri pife faisok obis xena boak, piau. Taasaxa ne xuusnami o a xakaaluman sina mu fur aperaroxo se Solomon layaan a falaka maana marapi ina piran king sina.

28 Lavaxa, a Piran xo a famaus a yipana fur e a yi aave taxa waan tanine mafu ri taa farame. Tamo Pirana faxatang faroxoi a yi malaan, milamon o i taa pife faxatang faroxoinami malaan sait, bo? Naak a namka-ian simi a modak paaliu. 29 Mutamamaxus pana so ta momi taa nganeo nume. 30 A mu rabuna aava ri pifenamkai, ri fuuna sei soxot amaanamoaave e na Tamami ti laaꞌui la xuna-vata, nane fo texaas sena vubuxanansimi. 31 Sei soxot a maana mo inafatataganan sina Piran e mi taa siak amaana mo mi vubuxane sait.

Faxuvul A Maana Mo Roxo La Xuna-vata

32 “Kamu rafulak modak, naTamami fo tavai nami pana maanamo aava ri waan la fatataganan sinae voxo muta mataut. 33 Faasot panamaana mo simi e tatavai xe sina muvalagof. Tamo mi usi a salan aanabeꞌa malaan seꞌ mi taa siak a bi aava itaa pife miit e vaxa a malaan senafafanaian la xunavata aava i taa pifetaxapus. E pave a mataa saat i taa pifelaak xena fenouaana e pi ta mo i taakawaasane. Piau. 34 Faxuvul a maanafafanaian simi la xunavata senaso mitaa lamon fati vulan a nobina aavafafanaian simi i taxa waan lana.

Faxatang VulaiMt 25:1-13; Mk 13:33-37

35 “Tamasiak vulai xena faisok efaram a laam simi i taa raam vulai.36 Tamo mi taa vil malaane mi taamalaan sena rabuna sisiak aava ri taxawaan bang a ulaian sina mataa tafuriti la maraanaana tefin. Layaan i taavipit la matana lifu a mu sisiak sinari taa kas fatapusan a matana lifu xesina. 37 Layaan a mataa tafuna musisiak i taa savatmaan i taa mo roxopaaliu tamo mu sisiak sina ri taxawaan bange e ri pife matef. Ne xuustuunei nami o i taa falak a marapiina sisiak e i taa fanei nari la ivinina fanganan e i taa faigotan a fan-ganan xari e taa sisiak siri. 38 A musisiak aava ri faxatang vulai, ri taa pifemangil tamo mataa tafuri taa savat laxunavung o laso ta yaan nane savat.”

Luuk 12:39 105 Luuk 13:339E na Yesus a kuus fulaa, “Famatavasa lamonan simi: tamo mataa tafunalifu fo texaas sena so ta yaan a mataaina fenau i taa savat, a mataa tafunalifu aave i taa faxatang a lifu talomataa saat i taa pife laak lana. 40Namisait, mi taa faxatang vulai senaso aNatuna Mataa i taa savat la yaan mipife texaas sena.”

41 Na Pita a fiai, “Memai, no taxakuus pana ferawaian paap aanabeꞌ xesimaam o xe sinamu rabuna xapiak?”

42AMemai a suie, “A sisiak aava usia vilaana roxo e faisok faagut vulai, amataa tafuna i taa tavaie pana ngavukina paamuian a xasano sisiak e xenatavai nari pana fanganan la yaan fatakina fanganan. 43 Tamo sisiak aavetaxa lo vil a vubuxanan sina mataasina, a mataa aave i taa faamamaaspana layaan a ulaamaan. 44 Ne kuustuuna, i taa siak fati a sisiak aave xenapaamuian a maana mo xapiak sina.45 Taasaxa tamo sisiak aave a ilisai,‘A mataa tafuga i taa pife ulaamaanfataapus,’ e voxo nane sip xolan amu sisiak xapiak, a tomexaan e tefinsait, e fangan e num temasaatan araarum tateak, 46 a mataa tafuna i taaulaamaan a saxa yaan a sisiak aave apife lalamon pana e lana yaan naang apife tamasiak bange. E amataa tafunai taa putuk xapin a sisiak aave e timinfaxuvule xuvul pana mu rabuna aavari pife namkai.

47 “A sisiak aava texaas sena vubux-anan sina mataa tafuna taasaxa pifetamasiak xena vile, a mataa sina i taainis faagutane. 48 Taasaxa nane aavapife texaas faroxo sena vubuxanansina mataa sina e a vil a mo mosaat,a fakasanamaana i taa pife lava, ritaa pife sip faxavesane. Senaso tamomataa a toxan a texaasan, xasanofunari taa lamon o i taa faisok lapaanatexaasan aave e i taa pife bilai malaansena mataa ngong e tamo toxan angavuk lava, xasanofuna ri lamon oi taa vil xapin a maana faisok sina exasliue pana maana faisok fulaa.

Na Yesus A Savat Xena Fepatoxan ARabuna

Mt 10:34-36

49 “Ne fo savatmaan xe lapi laxavala xena lisan a fata ina tiisan e nevubuk rao i taa raam xo! 50 Taasaxalagafan molava i taxa xafutau e netaxa maasak faagut fefexaxaas i taataxapus. 51Mi lamon o ne savatmaanxena lisan a luaian, bo? Piau, ne pifelisanmaan a luaian taasaxa ne savatxena fepatoxan nami. 52 Tamo saxamatafetama a toxan a rabuna pamari taa fepatok, taragua xasena talatul.53 Ri taa fepatok, na tamana lak narena lak tomexaan re taa ti patak, naninana lak tefin nare na lak tefin retaa ti patak e mu enana vaxa ri taa tipatak.”

Masamaana Mu Yaan54 Nane kuus xe sina malila,

“Layaan mi xalum a vata i taxa falaakpe kol, fataapus mi kuus, ‘I taa raafui’e a raafui a savat. 55 E layaan areref a savat ti pul mi kuus, ‘A binai taa lagaf,’ e bina lagaf. 56 Nami,mu lalama maranga! Mi texaasfaagut sena fakalimaanan ina xavala etavegof taasaxa maana fakalimaananti tanin mi vungut sena, bo?

57 “Xenaso nami xa, mi pife tiis aso ta mo a roxo? 58 Layaan name roxaiyaas, me taxa falet xe sina mataaina tiisan, no taa faisok faagut xenavil faroxoi a fegagelaian sime ulaamataa aave i tamaa lisan nano xe lanabina ina tiisan lava. E a mataa inatiisan aave i tamaa tavai a mataa inafaxatangaana mu vipis, pama e naneaave i taa tapin fasivi nano lana binaina vipisan. 59 Ne xuus nami o mitaa pife taꞌulan a bina aave fefexaxaasmi maraan xapin a mamareiai aava ritavai nano pana.”

13Na Yesus A Ferawai Pana Puk Tap-

inaana Vilaana Saat1 Saxanofuna la palou ina malila

aave ri xuus na Yesus pa Pailat emalaafaa nane punuk a mu rabuna tiGalili e a ria iri fefaxuvul pana ria inamu tatavai taap siri. 2 E na Yesus a suinari, “Mi lamon o a mu Galili aava rimaat malaan, a vilaana siri a pesasaatsena xasano Galili, bo? 3 Ne xuus

Luuk 13:4 106 Luuk 13:25nami piau! Taasaxa tamo nami, mipife puk tapin nami xa xasena vilaanasaat simi, nami xapiak, mi taa maatvaxa. 4 Lamon sena rabuna sangafilusaxa pana pisiktul aava ri maat layaana lifu modus xe laaꞌui pe Siloam apoxo punuk nari. Mi lamon o nari,ri vupuno temasaat sena xasanofunaaava ri waan pe Jerusalem, bo? 5 Nexuus nami piau! Taasaxa tamomi pifepuk tapin nami xa xasena vilaana saatsimi, nami vaxa, mi taa maat.”

AFerawaian Paap Sena FalaangAavaPife Fuaa

6 E na Yesus a kuus pana saxa fer-awaian paap malaan: “Saxa mataa atoxan a falaang aava waan la umasina. Nane fe seng a xalana taasaxaseseng maat. Piau ta xalana. 7 E akuus xe sina mataa ina faxatangaanauma, ‘Pana mariaas talatul xo ne foseng a xalana wai aanabeꞌ taasaxapiau. Tei tapine! Xenaso i taa waannabeꞌ lana xavala roxo?’ 8Amataa inafaxatangaana uma a kuus, ‘Matalava,mune! I taa waan pana mariaas saxafulaa e ne taa xaf fakaliuan a funa ene taa timin a xawa lana. 9 Tamo itaa fuaa la mariaas mui, a roxo. Tamopiau, lavaxa tei tapine.”

Na Yesus A Vil Faroxoi A TefinMaalapen La Yaan Ina Fangaafusan

10 La saxa Yaan ina Fangaafusanna Yesus taxa fepitaa lana saxa lifuina faxuvulan 11 e a toxan a tefinaava maalapen senaso a vovau saatfo vawe. Pana mariaas sangafilu saxapana pisiktul i taxa lo waan malaane pife fexaxaas sena tigina faroxo.12 Layaan na Yesus a xalume, a xel-maane e kuus xe sina, “Tefin, ne fomulus nano xasena giisan siim.” 13 Emui a timin amana xuluna emonabeꞌmona tefin aave a tigina fatak e a kuusfati a Piran.

14 A paamua ina lifu ina faxuvulana marala senaso na Yesus a vil faroxoia tefin la Yaan ina Fangaafusan e nanekuus xe sina rabuna, “A toxan a yaanpisaxa mon xena faisok. Savat xenavil faroxoiaan nami lana mu yaanaave e pife la Yaan ina Fangaafusan.”

15 A Memai a suie, “Nami xalemamaranga! Nami saxa saxa, mi fuunamulus tapin a ‘donki’ o bulmakau simila Yaan ina Fangaafusan, bo? E milisan fasavate xe lamalei talo i fex-axaas sena num, bo? 16 Lavaxa, atefin aanabeꞌ ve a lak tefin si Abrahemaava na Setan fo bugute panamariaassangafilu saxa pana pisiktul. E nami,mi lamon o pife roxo nane vaxa taamulusan xasena mo aava fo bugut-maane la Yaan ina Fangaafusan, bo?”

17 Layaan a kuus malaan nari aavari gilise, ri mangil taasaxa mu rabunasi, ri faamamaas panamaanamo roxonane taxa vile.

Ro Ferawaian Paap Sena Fatata-ganan Sina Piran

A Kam Ina MastaatMt 13:31,32; Mk 4:30-32

18 E voxo na Yesus a fiai, “A fatata-ganan sina Piran a malaan sena so?Ne taa ferawai paap pana malaafaa?19 A malaan sena fomirak kam inamastaat aava mataa fe xapise la umasina. A boak e femolava e amumaanuti la tavegof ri maa vesan a singa sirila raxana.”

A Yiis Ina Fasul A FlauaMt 13:33

20 E a fiai fulaa, “Ne taa ferawaipaap pana fatataganan sina Piranmalaafaa? 21 A malaan sena yiis aavatefin a timin a kaamodak ina lanaflaua xaves e fe fasul xapin a flaua.”

Naseꞌ TaaWaan La Fatataganan SinaPiran

A Fomirak Matana Lifu22 Na Yesus, la fena faletan sina

xe pe Jerusalem, a laak lana mu binaxaves e fepitaa pave. 23 E saxa mataafine, “Memai, a mu rabuna talavisanri taa fakaxupan? Pife xaves, bo?”

24 E nane kuus xe siri, “Tatalaifaagut xena laak lana fomirakmatanalifu senaso ne xuus nami o a maanarabuna xaves ri taa laak taraa taasaxari pife fexaxaas sena. 25 Layaan amataa tafuna lifu a tamasiak e xaweia matana lifu, mi taa tigina vipit maatlamalei e fenung, ‘Memai, kas a lifu xesimaam.’

Luuk 13:26 107 Luuk 14:14“Taasaxa i taa sui nami, ‘Ne ngal-

ngolan nami e ne pife texaas o mifilimaan ti faa!’

26 “E nami, mi taa kuus, ‘Maamfangan e numxuvul pama eno fepitaala bina simaam.’

27 “Taasaxa i taa suie, ‘Ne ngal-ngolan nami e ne pife texaas o mifilimaan ti faa? Faapalau sega, namimu rabuna saat.’

28 “Layaan mi xalum na Abrahem,Aisaak nare Yaakop e a mu rabunaina kuus fatuxai, ri taxa waan la fa-tataganan sina Piran, mi taa taangiise mamaxus senaso nami xa mi taxawaan lamalei e mi pife fexaxaas senalaak xe pave. 29 A mu rabuna ti pul,ti kol, ti puaa e ti paa ri taa naila matafanganai sina Piran la fatata-ganan sina. 30 A tuuna, nari aavari taxa waan la fataxapiak naboxo ritaa tigina paamua e nari aava ri taxawaan paamua naboxo, ri taa waan lafataxapiak.”

Na Yesus A Muluk Faagutan A BinaJerusalem

Mt 23:37-3931 Lana yaan aave saxano Ferasi ri

maa savat si Yesus e ri xuuse, “Taꞌulana bina aanabeꞌ e no paan patak. NaHerot a vubuk rao i taa punuk nano.”

32 Na Yesus a sui nari, “Fe xuus amataa ina suaxan aave o ne taa fengtapin a mu vovau saat e vil faroxoi amu rabuna tanin e mafu e la fatalat-ulaana yaan ne taa fataxapin a faisoksiak. 33Ne taa lo falet tanin, mafu e layaan mui lamina senaso pi ta mataaina kuus fatuxai aava i taa maat patakxolai xaseꞌ Jerusalem.

34 “Nami mu Jerusalem, nami muJerusalem, mi punuk a mu rabuna inakuus fatuxai e mi soxoi a mu fefengaava ri savat simi pana faat taasaxane fuuna vubuk faxuvul a rafulak simimalaan sena pura tefin a faxuvul amu natuna lapaana xakavena taasaxami bai! 35 Kaalum, a bina simi i taakawaasanan. Ne xuus nami o mi taapife xalum fulanau fefexaxaas a yaanmi taa kuus, ‘A Piran i taa tavai amataa aava savat lapaana tateaxanina Memai pana roxoyan.”

14Na Yesus A Vil Faroxoi A Mataa Giis

La Lifu Sina Saxa Ferasi1 La saxa Yaan ina Fangaafusan,

layaan na Yesus a laak la lifu sinasaxa Ferasi lava xena fangan, a rabunaxaves ri falime. 2 Pave la nona, a saxamataa pana giisan lava taxa nai. 3NaYesus a fin a mu Ferasi e mu rabunaaava ri texaas sena vuputkai malaan,“Amu vuputkai sitaara ri turoxo panavil faroxoiaanamataa la Yaan ina Fan-gaafusan, bo?” 4Taasaxa ri nai kasam.E voxo na Yesus a tao a mana mataaaave e a vil faroxoie e feng tapine.

5 E mui nane fin nari, “Tamo a laktomexaan siim o a bulmakau siim i taapoxo la vaaꞌul la Yaan ina Fangaafusanno taa yuuf falak fatapusane, bo?”6 Taasaxa ri nai xanakuut.

7 A mu rabuna aava ri waan la fen-amo aave ri fuuna buk nai la nobinalava e layaan na Yesus a xalume naneferawai paap xe sirimalaan: 8“Layaana saxamataa a xel nano xena filimaanxe la fenamaraan tefin sina, muta naila nobina lava senaso ulaa saxa mataaaava pelalava sema tamaa savat. 9 Etamo savat malaan, a mataa aava xel-maan name xapiak xe lana matafan-ganai, i taa xuus nano ‘Tavai a mataaaanabeꞌ pana nobina siim.’ E nano,no taa mangil e no taa fe nai lumuipaaliu. 10 Taasaxa layaan no laak lanafenamo, nai lumui talo a memai inafenamo, layaan i taa savat, i taa xuusnano, ‘Ka Fesing, nomaa nai la nobinalava.’ E a mu rabuna la fenamo ri taasuai sema. 11 Naseꞌ ta mataa i taa vilfalavai nane xa i taa poxo e femangil.E naseꞌ i taa vil fasivi nane xa i taafaꞌisinan pana isin lava.”

12 Na Yesus a xuus a memai inafenamo aavemalaan, “Layaanno faig-otan a fenamo muta xel a mu fesingsiim o mu tiam o mu tauma o mupiran, xena filimaan, piau. Tamo novilmalaane,mui ri taa xel nano vaxa eno taa siak faꞌuli amalangiis ina faisokroxo siim. 13 Taasaxa layaan no faig-otan a fenamo xel a mu valagof, muka tapil, mumata piif e mumaalapen.14 Vil malaane e no taa faamamaas.

Luuk 14:15 108 Luuk 15:2Nari, ri pife fexaxaas sena maraanfaꞌuli a roxoyan siim taasaxa no taasiak a roxoyan ina layaan amu rabunafatak ri taa to faꞌulaa.”

A Ferawaian Paap Sena Fenamo LavaMt 22:2-14

15 Layaan a saxa aava waan xuvulpa Yesus la fenamo naang a langaie,a kuus, “A mataa aava i taa nai fanganla fenamo la fatataganan sina Piran itaa faamamaas.”

16 Na Yesus a suie, “Saxa mataa xoa faigotan a fenamo molava e fin arabuna xaves xena filimaan. 17 Layaan ina fenamo xo savat e a mataaaave xo a feng a sisiak sina xena xuusfatexaas a mu rabuna aava ri fo siaka lagasai xena filimaanan, pana, ‘Fili-maan, senaso amaanamo ina fenamori fo faigotanan xo.’

18 “Taasaxa nari xapiak ri favavof amalitan siri. Saxa a kuus, ‘Monabeꞌmon ne fo maraan a nexavala e netaa fe xalume. Kaari, ne pife fexaxaassena falet.’

19 “A xasafuna a kuus, ‘Monabeꞌmon ne maraan a mu bulmakau san-gafilu e ne taa fe tafang nari. Kaari, nepife fexaxaas sena falet.’

20 “A xasafuna fulaa a kuus, ‘Naboxone fo maraan a tefin e voxo ne pifefexaxaas sena falet.’

21 “A sisiak aave a ulaamaan xo emaa xuus fatexaas a mataa tafunapana. E a mataa tafuna xo a maralae a xuus faagutan a sisiak sina, ‘Fa-taapus, falet la maana xasing xapiakina bina e no lisanmaan a mu valagof,mu maalapen, mu rabuna piif e a murabuna kari saat.’

22 “E mui, lamina ulaamaanan sina,a sisiak aave a kuus, ‘Matalava, nefo usi fatak a ferawaian siim taasaxatoxan a maana vepen lunai ri taxawaan palau.’

23 “A mataa tafuna fenamo xo axuus a sisiak sina, ‘Falet xe lamu salanlava e mu salan la latan e lisanmaannari xapiak aava ri waan pave talo lifusiak i taa bas pana rabuna. 24Ne xuusnano, pi ta saxa la palou iri aava risiak a lagasai xena filimaanan, ri taafangan famodak la fenamo siak.’ ”

A Mamareiai Ina Usiaan Na Yesus25 A malila ri taxa sangas xolai xu-

vul pa Yesus e nane tapuk xe siri ekuus, 26 “Naseꞌ ta mataa a filimaan xesiak xena usi fataxau i taa baian naninana e tamana, a tefin e mu rafulaksina, mu tina e mu vasaana e i taabaian a toyan sina vaxa. Tamo pifevil malaane i taa pife fefeng siak. 27 Etamo i taa pife yaas a bolo sina a pifefexaxaas sena usi fataxau.

28 “Tamo saxa mataa a buk vesan alifumodus xe laaꞌui, paamua i taa lala-mon pana mamareiai ina vesanaanatamo nane toxan a faat a fexax-aas sena fataxapine, bo? 29 Tamo itaa timin a fufuna lifu aave taasaxapife fexaxaas sena fataxapine, a murabuna ri taa nangan xuluna 30 e ritaa kuus, ‘A mataa aanabeꞌ a tangpatpana vesanaana lifu e pife fexaxaassena fataxapine.’

31 “O tamo saxa ‘king’ i taa faletxena fevisan a xasafuna i taa nailalamon pana kataana mu rabunaina rawen sina tamo ri fexaxaassena faꞌonam a rabuna sina xasafuna.32 Tamo pife fexaxaas sena, layaan axasafuna i taxa lasuun lunai i taa fenga mu matalava sina xena fadaarumnari. 33 E a malaanabeꞌ, nano, no taalalamon faagut pana mamareiai inausiaan nenia, senaso tamo no taa pifepuk tapin nano xa xasena maana moxapiak ti la xavala, no taa pife usifataxau.

34 “A sol a mo roxo taasaxa tamo axakaarixan ina i taa malit malaafaa itaa roxo fulaa? 35 I taa pife roxo xenatimine la xavala o la xawa; ri taa tapinpataxe.

“Langai, tamo a tangami a talakas.”

15A Ferawaian Paap Pana Saxa Sipsip

Aava MalitMt 18:12-14

1 Lana yaan aanabeꞌ a mu rabunaina siak taakis xuvul panamu ‘rabunasasaat’ ri maa faxuvul la ta Yesus xenalangaiaana. 2 Taasaxa mu Ferasi e murabuna ina fepitaa pana vuputkai riferawai kasam e fefinaas malaan, “A

Luuk 15:3 109 Luuk 15:27mataa aanabeꞌ a fesing xuvul panamurabuna saat e fangan xuvul pari.”

3 Na Yesus moxo a xuus nari panaferawaian paap aanabeꞌ: 4-5 “A saxala palou imi a toxan a mu sipsip san-gafilu sangafilu e saxa femalit. Nanetaꞌulan nari aava ri taxa waan lu-nai la nobina matavas xena seng asipsip aave. I taa seseng fefexax-aas i taa tingine e i taa famasaxela kolumana e ulaa xe la lifu sina.6 E mui a xel faxuvul a mu fesingsina e kuus, ‘Faamamaas xuvul paga;ne fo tingin a sipsip siak aava malitpaamua.’ 7 Ne xuus nami, malaansena mataa aave a faamamaas senasipsip sina, a toxan a faamamaasanmolava la xunavata pana saxa mataasaat aava puk tapin nane xa xasenavilaana saat sina. A faamamaasansena saxa aave a molava sena faa-mamaasan sena rabuna xaves aava riroxo e ri pi ta mo xena puk tapin narixa xasena.”

A Ferawaian Paap Pana Faat AavaMalit

8 E fulaa na Yesus a ferawai, “Etamo a tefin a toxan a mu faat ‘silva’sangafilu e saxa a malit, i taa vil aso? Nane taa faram a laam, gon alifu e seng faroxo fefexaxaas i taatingine, bo? 9 E layaan a tingine, itaa xel faxuvul a mu fesing sina ekuus, ‘Faamamaas xuvul paga senasone fo tingin xo a faat aava malit.’ 10 Emalaan sena faamamaasan sina tefinaanabeꞌ, ne xuus nami o a mu angelosina Piran ri fuuna faamamaas faagutlayaan a saxa mataa saat a puk tapinnane xa xasena vilaana saat sina.”

A Ferawaian Paap Pana Lak Tomex-aan Aava Malit

11 Na Yesus a kuus saa fulaa pana,“Saxa mataa toxan a ro lak tomexaantaragua. 12 A lak ti lumui a xuus naTamana ‘Fepatoxan a maana mo siimxe simaame rofetinan.’ Lavaxa, naTamana xo a fepatoxane.

13 “A lak ti lumui xo a faxuvul amaana mo sina e fe paan xe la binalasuun. Layaan i taxa waan pe labina lasuun aave a fataxapin a faatsina pana maraanaana maana vilaana

saat. 14 Layaan a faat sina fetaxapus,a song molava a savat la bina aave enane xo lagai. 15 Nane paan e fesa-vat sina saxa mataa e fine pana saxafaisok xolai. A mataa aave a tavaiepana faisok xena fafangan a tagaanvio sina. 16Layaan nane taxa fafangana mu vio pana vapak ina ‘biin’ nanelagai fasaat xo e vubuk rao i taa fan-gan xuvul pana mu vio. Taasaxa pi tamataa a tavaie panꞌ ta fanganan.

17 “E voxo a nai xo e a lamo-nan roxo savat fulaa sina e nane la-mon malaan, ‘A maana mu sisiak siTamaang ri toxan a fanganan xavestaasaxa nenia, ne taxa maat pana la-gaian. 18Naak a roxo ne taa tamasiaknaboxo e ne taa ulaa. Layaan ne faletne taa fe savat si Tamaang e ne taaxuuse, “Tamaang, naboxo ne fo vil asaat la matana Piran e lamataam. 19Apife roxo no taa xaliau pana lak siim.A roxo naak no taa xaliau mon panasaxa sisiak siim.”

20 “Lavaxa, layaan i taxa filimaanlasuun lunai na Tamana fo xalume e avilauna sei soxote e a muluxe. E nanefala xe sina e feyot fatateaxe e nguse.

21 “Na natuna xo a xuuse,‘Tamaang, ne fo vil a saat la matanaPiran e la mataam. E pife roxo fulaano taa xaliau pana lak siim.’

22 “Taasaxa, na Tamana a xuus amusisiak sina, ‘Mi siakmaan a saxa ligilotsiak e mi siakmaan a saxa maaxuie maa timine la mana. Mi timin axiut la kolumana. 23 E mi paan e misiak a saxa lak bulmakau palak e mipunuxe setaara taa fangan e taara taafaamamaas. 24 Senaso a lak siak fomaat taasaxa nabeꞌ fo to faꞌulaa, amalit e naboxo fo savat faꞌulaa.’ E rivil a fenamo molava.

25 “Taasaxa, lak tuaan va taxa waanla uma. Layaan nane maa savat faasi-lak la lifu, a langai a rabuna ri taxafaamamaas e ri taxa merao. 26 E nanexel a saxa sisiak si Tamana e fine, ‘Arabuna aapave ri taxa sou?’ 27 E asisiak aave a xuuse, ‘Na tiamxo fo ulaae na Tamaam a punuk a saxa fomirakbulmakau senaso a lak aave sina foulaa faroxo.’

Luuk 15:28 110 Luuk 16:1528 “A lak tuaan xo a marala e a

vilauna kasal e a bai laak xe lana lifu. Ena Tamana xo savatmaan xe lamalei emaa nung faagutane o i taa laak xenafaamamaas xuvul pari. 29 Taasaxa, asui a ferawaian si Tamana e xuuse, ‘Amariaas xaves ne tao a maana faisoksiim nabeꞌ malaan sena saxa sisiakpalau. Ne pife ket sui ta saxa vapalingsiim taasaxa no pi vupunuk ta saxafomirak meme talo ne taa faamamaasxuvul pana saxano fesing siak, piaupaaliu. 30 Taasaxa, layaan a lak siimaava tapin palou a maana mo siimxe sina lutefin pana vilaana saat, aulaamaan fulaa, nano, nomuluxe e nopunuk a saxa bulmakau xana.’

31 “E na Tamana a xuuse, ‘Natuk,vulai, vulai taare taxa waan faxuvul.A maana mo xapiak siak ve xanum.32 Taasaxa, no taa faamamaas. Avilauma i taa roxo vulai. Na tiamaanabeꞌ va fo maat taasaxa naboxo ato faꞌulaa; fo malit taasaxa naboxo asavat faꞌulaa.”

16A Ferawaian Paap PanaMataa Sisiak

Aava Faigot Pana Toyan Sina1 Na Yesus a xuus a maana mu fe-

feng sina, “A toxan a saxamataa pirane a rabuna ri maa xuuse o a mataaaava fuuna faisok pana faxatangaanamaana mo sina, a pife faisok faroxo.Nane fuuna tapin palou a maana mo.2 E voxo nane a xel a mataa aave efine, ‘Amaana ferawaian ne fo langaiepama ve so? Xuus famatavasau panafaisok siim senaso no pife fexaxaassena faisok fulaa la lifu siak.’

3 “A mataa faisok aave a ilisai,‘Naboxo ne taa vil a so? A mataa siaknaboxo i taa fataxapinau sena faisoksiak. Ne pi ta gutan xena kaaf vaaꞌul, ene mangil sena fenung vulai. 4Aa! Netexaas sena so ta mo ne taa vile taloa rabuna ri taa kas a lifu siri xe siaklayaan ne pi ta faisok fulaa.’

5 “E nane xel faxuvul a mu rabunaaava ri siak palou a mo sina mataatafuna. E nane fin a saxa, ‘No siakpalou a mo talavisan sina paamuasiak?’

6 “A mataa aave suie, ‘A vaan san-gafilu saxa pana pama ina wel’.

“E a mataa faisok a xuuse, ‘Nai,fataapus, e no xule. Xalei a vaanpisiktul mon.’

7 “E a fin a xasafuna, ‘No siak paloua mo talavisan sina paamua siak?’

“E nane suie, ‘A bi titifai sangafilusangafilu pana kam ina ‘wiit’.’

“E a xuuse, ‘Fataapus, no xalei asangafilu pisiktul mon.’

8 “A mataa piran aave a ferawaifaroxo senamataa faisok sina aava bitsenaso a faigotan a maana mo xenataagulan sina. A mu rabuna aava risangas lanamu salan ti la xavala ri fu-una faigotan a maana mo xena toyansiri. Taasaxa mu rabuna aava ri san-gas lana malang, ri pife malaan seri.9 Ne xuus nano, lamon pana toyansiim xe vulai. Nabeꞌ la xavala, tapina faat e maana mo siim xena xavanga mu rabuna talo ri taa fesing siim elayaan amu faat aave ri taxapus, amurabuna aave ri taa faamamaas panaxalumaan nano la xunavata.

10 “Naseꞌ fexaxaas sena faxatangfaroxoi a mo modak a fexaxaas senafaxatang a mo molava vaxa. E naseꞌa faisok bit pana faat modak taavil malaane vaxa pana faat molava.11 Tamo no pife faxatang faroxoi amaana fafanaian ti la xavala, naseꞌ taatavai nano pana fafanaian tuuna sinaPiran? 12 E tamo no pife faxatangfaroxoi a mo sina xasafuna, naseꞌ taatavai nano pana maana mo xaanum?

13 “Pi ta mataa faisok a fexaxaassena faisok lapaana ro piran taragua,piau. I taa baian a saxa e vubuxanxasingit a saxa o i taa suai sena saxae lamon fasaat sena saxa. No pifefexaxaas sena faisok lapaana Piran elamon soxot a faat sait.”

14 Amu Ferasi aava ri vubuxan xas-ingit a faat, ri langaie e ri suaxan aferawaian sina. 15 E nane xuus nari,“Nami, mi kuusan famatavas a maanavilaana simi la matana mu rabuna,taasaxa Piran a texaas sena vubux-anan simi. A maana mo aava rabunari vubuxan temasaatane, a Piran abaiane.

Luuk 16:16 111 Luuk 17:4A Fepitaian Fulaa

16 “A mu vuputkai e maana ferawa-ian sina rabuna ina kuus fatuxai fokuusan fasavatan fefexaxaas a yaanna Jon a savat. Naboxo, lamina yaansi Jon, a Lagasai Roxo ina fatataganansina Piran i taxa kuusan fasavatan. Ea maana rabuna xaves ri taxa vubukpaaliu o ri taa laak xe lana. 17 Afexaxaas o a xunavata e xavala re taamalit taasaxa piau ta xavil modak inaxakalayan ina vuputkai i taa malit.

18 “E naseꞌ ta mataa a taꞌulan atefin sina xena tamai sina xasa tefini taxa laxao a vuputkai ina tamaiane a mataa aava tamai sina saxa tefinaava lavana taꞌulane, i taxa laxao avuputkai ina tamaian sait.

A Mataa Piran Nare Lasarus19 “A toxan a saxa mataa piran aava

fuuna falak a maana marapi raf aavaroxo e fuuna ngan a maana buk fan-ganan roxo sangmon.* 20E faasilak lamatana lifu sina a saxa mataa valagoftaxa mati, isina na Lasarus. Nanefuuna lamon pana piak a maana xavilina fanganan aava poxo lapi lapaanaivin sina mataa piran aave e a viis latana ri xaves. 21 E maana piu ri fuunafilimaan e ri maarimit a maana viissina pana xalemari.

22 “Lumui a mataa valagof a maate a mu angelo ri yaas falaxe xe laaꞌuie ri faneie xuvul pa Abrahem. E amataa piran vaxa a maat e ri xaafane.23 E nane xo a waan la bina ina fataaava raam vulai e a toxan a maasaxanvulai. Nane kaalum laak xe laaꞌuie xalum na Abrahem nare Lasarusre taxa waan lasuun temasaat. 24 Amataa piran xo a kel e kuus, ‘TamaangAbrahem, muluxau e feng na Lasarusi sivimaan xena timin a vipirigumina mana lana raarum e maa fapirausfamodak a xalemaak. Ne nasam pen-ganau lana fata aanabeꞌ.’

25 “Taasaxa na Abrahem a kuus,‘Natuk, naboxo lamon faꞌuli a moaanabeꞌ: lumua lana toyan siim, nosiak a maana mo roxo e na Lasarusa siak a maana mo mosaat. Taasaxa

naboxo, lana bina aanabeꞌ nane xoa famaluluman e nano, no toxan amaasaxan. 26E saxa mo vaxa, la palouitaara a Piran a timin a saxa mamatatalo rabuna simaam ri pife fexaxaassena falet xe move e a rabuna simivaxa ri pife fexaxaas sena filimaan xenabeꞌ.’

27 “E a mataa piran a kuus, ‘KaTamaang Abrahem, ne fin nano o notaa feng na Lasarus i paan xe la lifu sitamaang. 28Ne toxan a mu tiak pamae na Lasarus taa lisan a ferawaiantateak xe siri ulaa nari sait ri tamaafilimaan xe la bina ina maasaxan lavaaanabeꞌ.’

29 “Taasaxa na Abrahem a kuus, ‘Ritoxan a ferawaian aava naMoses emurabuna ina kuus fatuxai ri fo kuusanee ri taa langaie.’

30 “E a mataa piran a kuus, ‘Piau,Tamaang Abrahem, a pife fexaxaas,taasaxa tamo saxamataa aava fomaate a to faꞌulaa ti lanamamaat i taa faletxe siri voxo ri taa puk a xunus iri.’

31 “Na Abrahem a xuuse, ‘Tamo ripife langai sena ferawaian si Moses esena rabuna ina kuus fatuxai, lavaxanaapalaan tamo saxa mataa i taa tofaꞌulaa ti la mamaat ri taa pife namkaisena.”

17A Maana Vilaana Ina Faasaalan Ri

Taa Waan1 Na Yesus a kuus xe sina mu fe-

feng sina, “A maana mo xaves xenafafaasaal a mu rabuna ri taa savat,taasaxa muluk a mataa aava fasa-vate. 2 A mataa aave i taa mimilisaattemasaat tamo i taa vil fafaasaal asaxa lakmodak. Amo roxo ri taa xiutepana faat matafan e tapine la laman.3 Faxatang faroxoi nano xa.

“Tamo na tiam a faasaal, barasee tamo a puk tapin nane xa xas-ena vilaana saat sina, lamon tapine.4 Tamo, lana yaan saxa, i taa bilaifasaat fapisiguak xe siim e i taa ulaafapisiguak xe siim e kuus, ‘Ne muluka vilaana saat siak.’ Lavaxa, no lamontapine.”

* 16:19: A mamareiai ina marapi raf a molava paaliu e mu piran mon ri fuuna mawas pana marapimalaan.

Luuk 17:5 112 Luuk 17:315 A mu yaamut ri kuus xe sina

Memai, “Memai, falavai a namkaiansimaam.”

6 Nane sui nari, “Tamo a namkaiansimi a molava malaan sena fomirakkam ina mastaat, a fexaxaas mi taakuus xe sina wai aanabeꞌ, ‘Put tapinnano xa e no fe boak la laman’ e i taalangai nano.

A Faisok Sina Mu Rabuna Sisiak7 “Lalamon faagut! Saxa mataa

a toxan a mataa faisok aava fuunafaisok la uma o faxatang a mu sipsipsina. Layaan a mataa faisok aave i taasavat, no lamon o a mataa tafuna taaferawai xe sina malaan, ‘Filimaan, naie no fangan.’ Piau! 8 I taa ferawaimalaan, ‘Faigotan a fanganan xaanak,tamasiak e no lisanmaan a fangananxe siak e lamina bak no taa fangane num.’ 9 Naak i taa kuus faasiroxoxe sina mataa faisok sina senaso a vila faisok sina? Piau! 10 E layaan mifataxapin a maana faisok aava ri xuusnami pana vesanaana, mi taa kuus,‘Maam pife mu rabuna faisok roxotemasaat senaso maam fo vil a faisoksimaam mon e piau ta mo fulaa.”

A Mataa Sangafilu Pana Tapak RiSavat Roxo Fulaa

11 Lana sangasan sina xe Jerusalem,naYesus a falet la itina fafalas la paloui Sameria e Galili. 12Layaan i taxa laakla saxa bina, a mu rabuna tomexaansangafilu a tari tapak, ri maa fesua-iane. Ri tigina lasuun famodak 13 e ritaxa xukulai faagut, “Yesus, Memai,muluk nemaam!”

14 Layaan nane xalum nari, a kuus,“Falet, faxalum amu priis pana tami.”E lana faletan siri, a tari feroxo.

15 Saxa la palou iri, layaan a xaluma roxoian sina, a ulaa e maa kuusfati a isina Piran pana ling molava.16 A tapiit turung la ka Yesus e kuusfaasiroxo xe sina e nane ve a mataa tiSameria.

17 Na Yesus a fiai, “Ne lamon oa mataa sangafilu ve tari tapak e rifo roxo. A xasanofuna ri paan xefaa? 18 A saxa mon a ulaa xena kuus

fati a isina Piran e nane ve a mataatopen, bo?” 19 E a xuuse, “No falet, anamkaian siim fo vil faroxoi nano.”

A Filimaanan Sina Fatataganan SinaPiran

Mt 24:37-3920Saxa yaan amuFerasi ri finepana

fatataganan sina Piran taa savat laso,e na Yesus a sui nari, “A fatataganansina Piran i taa pife savat la matavas.I taa pi ta fakalimaanan talo a rabunari taa xalume 21 senaso a fatataganansina Piran taxa waan la xunus imi. Pita rabuna ri taa kuus o ‘I taxa waannabeꞌ’ o ‘I taxa waan pave.”

22 E mui a xuus a mu fefengsina, “A yaan taa savat layaan mitaa vubuk xalum a filimaanan sinaNatuna Mataa taasaxa mi taa pifexalume. 23A rabuna taa xuus nami, ‘Itaxawaanpave!’ o ‘I taxawaannabeꞌ!’Muta fala xolai xena xalum nari. 24 Afilimaanan sina Natuna Mataa i taasavat malaan sena yaamit. I taa rara-pak e famalang a xunavata xapiak,ti paa xe kol. 25 Taasaxa paamua, itaa maasak faagut lapaana maana moxaves e a mu rabuna ti tanin ri taatisuie.

26 “A mu yaan sina Natuna Mataari malaan sena yaan si Noyeꞌ. 27 Amu rabuna lana yaan aave ri pifetamasiak: ri fangan, num e ri tamai.Ri taxa lo fetamai fefexaxaas a yaanna Noyeꞌ laak xe lana xaati aavamalaan sena lifu. La yaan aave a ulimmolava piis a savat e faxarak xapinnari xapiak aava ri taxa waan lamalei.

28 “Lana mu yaan si Lot a malaanvaxa. A mu rabuna ri taxa fangane num, mamareiai e faasot, kaapis evavesai. 29 Taasaxa lana yaan na Lota taꞌulan na Sodom, a fata e salfa* repoxo sivi ti laaꞌui malaan sena raafuie kawaasan xapin nari xapiak.

30 “E a mu rabuna ti tanin vaxa ritaa pife tamasiak la yaan a NatunaMataa taa savat la matavas. 31 Lanayaan aave a mataa aava taxa waanlaaꞌui la putuna lifu sina, i taa pife sivie laak xe la lifu xena siak faxuvul a

* 17:29: Salfa a mo malaan sena vebit aava mafiu e nuk a tana rabuna.

Luuk 17:32 113 Luuk 18:18maana mo sina. E a mataa aava taxafaisok la uma vaxa i taa pife ulaa xela bina xena siak faxuvul a maana mosina. 32 Lamon faꞌuli a tefin si Lot.33Naseꞌ ta mataa a vubuk tao fatateaka toyan sina nabeꞌ la xavala, i taa pi tatoyan vulai xe vulai. E naseꞌ ta mataai taa lamon fepalauan a toyan sinanabeꞌ i taa siak a toyan vulai xe vulai.34Ne xuus nami o la vung aave layaanro mataa taxa matef la ivin saxa; saxai taa malit e saxa i taa waan. 35 A rotefin aava re taxa mimit a mu kam;saxa i taa malit e saxa i taa waan.”36 [A rovaat aava re taxa faisok la uma;saxa i taa malit e saxa i taa waan.]

37E ri fine, “I taa savat faa,Memai?”E nane sui nari, “Laso ta bina aava

toxan a mamaat a mu kor ri taa faxu-vul lana.”

18A Ferawaian Paap Pana Saxa Tefin

Nakmaal Nare Na Mataa Ina Tiisan1 E mui na Yesus a ferawai paap

xena fapiti nari talo ri taa fenung vu-lai e ri taa pife taxapus. 2Nane kuus,“La saxa bina a toxan a mataa inatiisan aava pife mataut sena Piran epife lamon faroxo senamu rabuna. 3Elana bina aave toxan a tefin nakmaalaava taxa lo savat xena fenung xesina malaan, ‘Tiis faroxoiau xasenamu xaiyaas siak.’

4 “Pana maana yaan xaves nanepi lalangai sina tefin aave. Taasaxanane mamaxus pana fenungan sinae a ilisai, ‘Naapalaan ne pife matautsenaPiran enepife lamon faroxo senamu rabuna 5 ne taa xavang a tefinnakmaal aanabeꞌ pana tiisan roxo taloi taa pife fasoraxau.”

6 E a Memai a kuus, “Lalamon panaferawaian sina mataa saat ina tiisan.7 A Piran i taa xavang tuunei a murabuna sina layaan ri taangiis e fe-nung xe sina la maana yaan e vungsait, bo? I taa pife waan, waan, waan,xena xavangaan nari, bo? 8 Ne xuusnami o a Piran i taa tavai fatapusannari pana xakaavangan sina. Taasaxalayaan a Natuna Mataa i taa savatfulaa naak i taa tingin amaana rabunaxaves aava ri taxa namkai o piau, bo?”

A Ferawaian Paap Pana Saxa FerasiNare Na Mataa Ina Siak Taakis

9 Na Yesus a ferawai paap malaan-abeꞌ xe sina saxano rabuna aava rilamon o a faisok siri a xaradak e rixalum fasivi a xasano rabuna 10 e akuus, “A rovaat tomexaan re laak xelana tang lifu lotu xena fenung xe sinaPiran. A saxa mataa ve a Ferasi e axasafuna ve a mataa ina siak taakis.11 A Ferasi aave a ti fenung pana xamalaan, ‘Piran ne kuus faasiroxo xesiim senaso nenia, ne pife malaansena xasanofuna aava ri fenau o ritamai xolai o ri vivil a saat e vaxa nepifemalaan senamataa ina siak taakisaamove. 12 Nenia, ne fuuna falfaal ayaan taragua ti lana yaan pisiguak ene tatavai xe siim pana fasangafilu-aanamaanamo xapiak aava ne siaxe.’

13 “Taasaxa mataa ina siak taakis atigina lasuun fadak. Nane tigina panamangilan e pife kaalum xe laaꞌui laxunavata. Nane sip a famarena e akuus, ‘Piran muluxau, ne mataa saat.’

14 “Lavaxa, ne xuus nami o a mataaaanabeꞌ ina siak taakis, nane sangmon a taꞌulan a lifu lotu pana luaianla xunus ina. Senaso nane aava lamonfalavai nane xa, a Piran i taa lamonfasivie e nane aava lamon fasivi nanexa, a Piran i taa fatiginei fataxe.”

Na Yesus Xuvul Pana Mu RafulakModak

Mt 19:13-15; Mk 10:13-1615 Saxano rabuna ri taxa lisan a

mu rafulak siri xe si Yesus talo i taatao nari. Layaan a mu fefeng sina rixalume, ri baras nari. 16 Taasaxa naYesus a xel a mu rafulak xe sina e akuus, “Turoxoian a mu rafulak xenafilimaan xe siak e muta ti votan narisenaso a fatataganan sina Piran vesiri. 17Ne kuus tuuna, naseꞌ ta mataaa pife namkai malaan sena lak dak, itaa pife waan lana fatataganan sinaPiran.”

A Mataa Piran A Vubuxan A ToyanXe Vulai

Mt 19:16-29; Mk 10:17-3018 A saxa matalava a fine, “Mataa

roxo ina fepitaa ne taa vil a so xenasiak a toyan xe vulai?”

Luuk 18:19 114 Luuk 19:419 Na Yesus a suie, “Xenaso no

xaliau pana mataa roxo? Pi tamataa roxo, a Piran sang mon a roxo.20No texaas sena mu vuputkai: mutafemilungai pana vilaana ina tamaian,muta punukmataa, muta fenau, mutakuus xakaavang bit e suai faagut seninaam nare tamaam.”

21 E a matalava aave a kuus, “Ne-nia, ne fo vil malaan maane ti lanamodaxan siak.”

22 Layaan na Yesus a langaie, a suie,“Saxa vilaana a malit lunai. Faasotpana maana mo xapiak siim e tavai amu valagof pana faat ina e nano, notaa toxan a fafanaian xaves paaliu laxunavata. E mui, maa usiau.”

23 Layaan a mataa aave a langaie,nane kanamsaat senaso nane ve amataa piran pana fafanaian xavespaaliu. 24 Na Yesus a kaalum xe sinae a kuus, “A mo lagaf paaliu layaana mataa piran a vubuk waan lanafatataganan sina Piran Tuuna. 25 Atuuna, a ‘kaamel’ aava tiir molavasena ‘hos’, a fexaxaas sena laak xelana valof ina niil paamuina mataapiran i taa laak xe lana fatataganansina Piran Tuuna.”

26Nari aava ri langaie ri fine, “Naseꞌa fexaxaas sena fakaxupan?”

27 E na Yesus a sui nari, “A so ta moa matatuuna a pife fexaxaas sena vilea Piran a fexaxaas sena vile.”

28 Na Pita a xuuse, “Maam fo taꞌu-lan a maana mo simaam xena usiaannano.”

29 E na Yesus a kuus xe siri, “Nekuus tuuna, naseꞌ ta mataa a taꞌulana lifu o tefin omu tina omu vasaana omu rafulak sina xena vil a faisok sinaPiran 30 i taa siak a maana mo xavesnaboxo lana yaan aanabeꞌ e mui vaxalana toyan vulai xe vulai.”

Na Yesus A Ferawai Fulaa PanaMaatan Sina

Mt 20:17-19; Mk 10:32-3431 Na Yesus a xel patak a mu yaa-

mut sangafilu saxa pana taragua sinae a xuus nari, “Taara taa laak xeJerusalem e a maana mo aava murabuna ina kuus fatuxai fo kala panasena Natuna Mataa, ri taa savat lamatavas. 32 A mu rabuna aava ri pife

Juda ri taa tao fatateaxe e ri taa saraksena; ri taa kuusan pengane; ri taaxanuse; ri taa inise e ri taa punuxe.33 E la fatalatulaana yaan i taa to faꞌu-laa.”

34 A mu fefeng aave ri pife masampana ferawaian aanabeꞌ senaso amalasuf ina a funan xaseri e alamonan siri a sotuk.

Na Yesus A Vil Faroxoi A Mataa PiifLa Salan Xe Jeriko

Mt 20:29-34; Mk 10:46-5235 Layaan na Yesus taxa savatmaan

pe Jeriko, a saxa mataa matana piiftaxa nai la xasing ina salan. E i taxafenung faat o xasano mo. 36 Layaannane langai a ling ina malila aava ritaxa sangas et, nane fiai ri taxa so. 37Eri xuuse, “Na Yesus ti Nasaret i taxafilimaan.”

38 E nane xukulai, “Yesus, Lak siDevit, muluxau.”

39 Nari aava ri sangas paamuin amalila, ri barase e ri xuuse o i taa naikasam. Taasaxa nane xukulai faagutmaan, “Lak si Devit, muluxau.”

40 Na Yesus a tigina e a xuusfaagutan a rabuna o ri taa lisanmaane.Layaan amaa savat faasilak la tana, naYesus a fine, 41 “No vubuk rao ne taavil a so xaanum?”

E nane suie, “Memai, ne bukkaalum.”

42Na Yesus a xuuse, “Monabeꞌ monkaalum. A namkaian siim fo vilfaroxoi nano.” 43 Fataapus nane fex-axaas sena kaalum e a usi na Yesus e itaxa lo kuus fati a isina Piran. Layaana mu rabuna ri xalume, nari vaxa rikuus fati a isina Piran sait.

19Na Sekias A Namkai Se Yesus

1 Na Yesus a laak la bina Jeriko ei taxa falet vuak lana. 2 Saxa mataapiran aava paamua ina mu rabunaina siak taakis, i taxa waan pave,isina na Sekias. 3 Nane buk xalumna Yesus taasaxa nane ve a mataaxaxaalif e pife fexaxaas sena xalumesena malila. 4Nane texaas sena salanaava na Yesus i taa sangas et lana evoxo nane fala paamu e fe fani a waisikamo xena xalumaana.

Luuk 19:5 115 Luuk 19:295 Layaan na Yesus a savatmaan la-

paana wai aave a kaalum xe laaꞌuie a kuus xe sina, “Sekias, sivimaanmonabeꞌ mon. Ne taa waan xuvulpama tanin.” 6 Nane sivimaan fataa-pus e a kas a lifu sina xe si Yesus panafaamamaasan.

7 A mu rabuna xapiak ri xalum avilaana si Yesus e ri ferawai lilimugai,“Nane fo laak xe lana lifu sina saxa‘mataa fafasaal’.”

8 Taasaxa na Sekias a tigina e a fer-awai xe sina Memai, “Kaalum Memai,monabeꞌ mon ne taa tavai a muvalagof pana xavil inamaanamo siak.E tamo ne fo suaxan a mataa e ne siaka maana mo sina, ne taa lisan faꞌulifatalafaatan a mo aave.”

9 Na Yesus a xuuse, “Tanin, a murabuna lana lifu aanabeꞌ ri fo fakaxu-pan senaso amataa aanabeꞌ vaxa a laksi Abrahem. 10 A Natuna Mataa maasavat nabeꞌ xena sengaanamu rabunaaava ri fo milung xena fakaxup nari.”

A Ferawaian Paap Pana Faat San-gafilu

Mt 25:14-3011 Na Yesus taxa savat faasilak xo

la bina Jerusalem e a mu rabuna rilamon o a fatataganan sina Piran i taasavat monabeꞌ mon. E voxo layaan amalila ri taxa langai faagut lunai naYesus a ferawai paap xe siri. 12 Nanekuus, “A saxa mataa piran a faletlasuun xe la xasa bina talo i taa siak angavuk ina paamua king. E mui i taaulaamaan. 13 Paamuina paanan sinanane xel faxuvul amu sisiak sangafilusina e tavai nari saxa saxa pana K1000e a xuus nari o ri taa faisok pana efalavaie fefexaxaas a yaan i taa ulaa.

14 “Taasaxa mu rabuna la fatata-ganan sina ri baiane e ri feng a mumatalava siri o ri taa usie xe la binalasuun xena kuus o ri baian nane i taapaamuian nari.

15 “Taasaxa mataa piran aave afaꞌisinan pana paamua king siri e aulaa xe la bina sina. Layaan nanesavat, a xel faxuvul a mu sisiak sinaxena texaas o ri fo faisok malaafaapana mu faat sina.

16 Saxa maa xuuse, ‘Matalava, notavaiau pana K1000 e naboxo ne fosiak a K10,000 xaanum.’

17 “E a mataa piran aave a xu-use, ‘A faisok roxo paaliu! Nano, nosisiak roxo. No fo faxatang faroxoia valafaat siak e voxo ne texaas one fexaxaas sena tavai tuunei nanopana faisok lava ina paamuian a binasangafilu.’

18 “A fataraguiaana sisiakmaa savate a xuuse, ‘Matalava, pana K1000 siimne fo fasavat a K5000 xaanum.’

19 “E a mataa piran aave a kuus,‘Lavaxa nano, no taa paamuian a binapama.’

20 “E a xasa sisiak maa savat sina ea kuus, ‘Matalava, ne fo tao fatateaka K1000 siim. Ne fune lana marapi.21Ne mataut sema senaso nano ve nomataa tateak. No siak tapin amo aavapife siim e no siak faxuvul a mo nopife xapise.’

22 “A mataa piran sina a suie, ‘Netaa tiis nano pana ferawaian siim!Nano, no sisiak saat. No texaas one mataa tateak, bo? Ne fuuna siaktapin a maana mo aava pife siak e nefuuna siak faxuvul a maana mo nepife xapise, bo? 23 Xenaso no pifefawaan a faat siak lana lifu ina faattalo layaan ne ulaamaan ne taa siaxepana mamareiai ina?’

24 “E nane ferawai xe siri aavari taxa tigina faasilak, ‘Siak tapin aK1000 sina e tavai a sisiak aava toxana K10,000 pana.’

25 “E nari, ri kuus, ‘Taasaxa Mata-lava, a sisiak aave xo fo toxan aK10,000.’

26 “E amataa piran a kuus, ‘Ne xuusnami o naseꞌ ta mataa a toxan a mo itaa siak a xasano mo fulaa. Taasaxa,nane aava piau ta mo, a mo modakaava nane toxane, i taa siak tapinanxasena. 27E naboxo, amu xaiyaas siakaava ri bai o nenia, ne taa paamuiannari, lisanmaan nari e punuk nari lamataak.”

A Mu Rabuna Ri Faamamaas PanaLaaxan Si Yesus Xe Jerusalem

Mt 21:1-9; Mk 11:1-10; Jn 12:12-1528 Layaan na Yesus fo kuus xapiak

malaan nane sangas laak paamua xela bina Jerusalem. 29 Layaan i taxa

Luuk 19:30 116 Luuk 20:7savatmaan xe la ro bina, Betfas nareBetani aava re waan la put modak rixalie pana Put Olif, nane feng a rofefeng sina e a kuus xe sire, 30 “Faletfatak xe la bina aapave e layaan melaak lana me taa tingin a saxa ‘donki’aava piau ta mataa fo nai xuluna. Mu-luse e lisanmaane xe nabeꞌ. 31 Tamota mataa i taa fin name, ‘Xenaso metaxa mulus tapine?’ Me taa xuuse, ‘AMemai a vubuxane.”

32 Nare aava nane fo feng nare,re tingin a maana mo malaan senakuusan sina. 33E layaan re taxamulusa natuna ‘donki’, a mu mataa tafuna‘donki’ aave ri fin nare, ‘Xenaso metaxa mulus a ‘donki’?’

34 E re suie, ‘A Memai a vubuxane.’35 Re ulaamaan pana xe si Yesus e

re xafut a mina natuna ‘donki’ panamarapi ina xakaafutan sire e re faneinaYesus xuluna. 36Layaan i taxa falet,a mu rabuna ri sului a marapi siri lasalan.

37 Layaan nane maa savat faasilakla salan aava sivi xe la Put Olif, amalila ina mu fefeng sina ri tangpatpana kuus fati a isina Piran. Ri xuku-lai faagut pana faamamaasan senamaana mo faꞌipul ri fo xalume. 38 Rikuus,“A Piran King aava savat lapaana isi

Memai, a naian sina i taa roxopaaliu.” Yng 118:26

“A luaian taxa waan la xunavata ea suaian molava piis xe sinaPiran aava waan la xunavata.”

39 Saxano Ferasi la palou ina malilari xuus na Yesus, “Mataa ina Fepitaa,baras a mu fefeng siim.”

40 Taasaxa na Yesus a sui nari, “Nexuus nami o tamo nari, ri taa kasam amu faat la xavala ri taa xukulai panafaamamaasan.”

Na Yesus A Muluk Na Jerusalem41 Nane taxa sivi xe pe Jerusalem e

layaan a xalume, nane tangiis soxote42 e a kuus, “Monabeꞌ mon a luaianxe vulai fo savat la taam. Taasaxanano, no pife texaas sena. No tisuiee naboxo fo liu nano. 43 Lana yaanxe mui a mu xaiyaas siim ri taa xaffaxuvul a xavala la tana vaabat siim. Eri taa fakaliuan nano e ri taa tivotan a

xakaavangan sina xasano rabuna xas-ema. 44 Ri taa kawaasan nano e a murabuna aava ri taxa waan lana vaabatsiim. Piau ta faat i taa waan xulunaxasa faat senaso no ngalngolan a yaanlayaan a Piran a savat xena fakaxupnano.”

NaYesus A Falet Xe La Tang Lifu LotuMt 21:12-16; Mk 11:15-18; Jn 2:13-16

45 E mui nane laak la tang lifu lotue fe xup tapin a mu rabuna ina faasotlana. 46 E a kuus, “Lana XakalayanTaap a kuus, ‘A lifu siak ve a lifu inafenungan.’ Ais 56:7taasaxa ‘sena vilaana simi ri xaliepana nobina ina fufunai sina murabuna fafenau.’ Jer 7:11

47 A maana yaan xapiak nane taxafepitaa lana lifu lotu aave. Taasaxamu paamua priis, mu rabuna ina fepi-taa pana vuputkai e mu matalava, ritaxa lo seng ta salan xena punuxaana.48 Taasaxa ri pife fexaxaas sena vilesenaso a mu rabuna ri buk langaivulan a ferawaian sina.

20Ri Fiai O A Tateaxan I Yesus A Savat

Ti FaaMt 21:23-27; Mk 11:27-33

1 Saxa yaan pe la lifu lotu, layaanna Yesus i taxa fapiti a mu rabunae kuusan famatavas a Lagasai Roxo,a mu paamua priis e mu rabuna inafepitaa pana vuputkai xuvul pana mumatalava, ri maa savat sina 2 e ri xu-use, “Xuus tuunei nemaam, lapaanatateaxan iseꞌ no taxa vil a maana moaanabeꞌ? Naseꞌ tuuna a tavai nanopana tateaxan aanabeꞌ?”

3 Nane sui nari, “Nenia vaxa, nebuk fin nami pana saxa mo. Xuusau,4 a fasufan si Jon a savat ti laaꞌui laxunavata o sina matatuuna?”

5 Ri feferawai la palou iri e ri kuus,“Tamo taara taa kuus o a savat ti laaꞌuila xunavata, i taa fin netaara, ‘Xenasomi pife namkai sena?’ 6Taasaxa tamotaara taa kuus o ‘sina matatuuna’ amu rabuna ri tamaa soxoi netaarapana faat senaso ri namkai se Jon vamataa ina kuus fatuxai.”

7 E voxo ri suie, “Maam pife texaaso a savat ti faa.”

Luuk 20:8 117 Luuk 20:308 E na Yesus a kuus, “E nenia vaxa

ne taa pife xuus nami o ne taxa vil amaana mo aanabeꞌ lapaana tateaxaniseꞌ.”

A Ferawaian Paap Pana Mu RabunaFaisok Ina Uma Wain

Mt 21:33-46; Mk 12:1-129NaYesus a xuus amu rabuna pana

ferawaian paap aanabeꞌ: “Saxa mataaa xapis a uma wain sina e a turoxoiana xasano rabuna xena faxatange. Enane fe paan xe lasuun la saxa binae fe waan pana mariaas xaves. 10 Layaan ina siak faxuvul a mu xalanawain nane feng a saxa sisiak sina xesiri xena siaxaana saxano xalanawainxana. Taasaxa rabuna ina faxatan-gaana uma aave, ri sipe e ri feng tapinpaloue. 11 A mataa aave a feng a xasasisiak sina fulaa e nane vaxa ri fesipee ri vil famangile. E ri feng tapinpaloue. 12A mataa aave a feng a fata-latulaana sisiak sina e ri sip faagutanee ri tapine.

13 “E a mataa tafuna uma aave akuus, ‘Ne taa vil a so? Aa! ne taa fenga lak tomexaan siak aava ne vubuxanxasingite. Naak ri taa suai sena.’

14 “Taasaxa layaan a mu rabunaina faxatangaana uma ri xalume riferawai e ri kuus, ‘A lak tomexaanaanabeꞌ ve a lak tuaan. I taa siak amaana mo xapiak si tamana. Taarataa punuxe xena siaxaana maana moaave.’ 15 E voxo ri tapine xe lamalei eri ngaapunuxe.”

E na Yesus a fin nari, “A mataatafuna uma aave i taa vil a so xe siriaava ri taxa faxatang a uma? 16 Nexuus nami, a mataa tafuna uma aavei taa ngaapunuk nari e i taa tavai axasano rabuna pana uma wain sina.”

Taasaxa layaan a rabuna ri langaie,ri kuus, “Piau, i muta vil malaane!”

17 Na Yesus a kaalum fatak xe siri ea fiai, “Lavaxa, lana Xakalayan Taap aso ta malasuf a waan lapaana ferawa-ian aanabeꞌ:“A faat aava mu rabuna ina vavesai

ri baiane, a faat naang xo fosavat pelalava.” Yng 118:22

18 A mu rabuna sasaxayai aava ripoxo xuluna faat aave ri taa tugurum

taasaxanane aava faat aave apoxoxu-luna, i taa tamimit.” 19 A mu rabunaina fepitaa pana vuputkai xuvul panamu paamua priis, ri seng a salanxena pis fatapusan na Yesus senasori texaas o nane fo ferawai seri panaferawaian paap aanabeꞌ. Taasaxa rimatautan a mu rabuna.

Ri Fiai Pana Maraanaana Taakis SiSisaa

Mt 22:15-22; Mk 12:13-1720 Ri taxa waan bang a yaan fatak

xena pisaan na Yesus e voxo ri fenga rabuna xena falet xe sina malaansena rabuna roxo. Ri vubuk rao ritaa familung na Yesus pana ferawaiansina. Tamo nane taa vil malaane rifexaxaas sena lisane xe sina paamuasiri ti Rom talo i taa waan lapaanagutan sina. 21 E voxo ri fin na Yesus,“Mataa ina Fepitaa, maam texaas o nofuuna ferawai e fepitaa pana maanamo aava fatak e no fapiti fatak arabuna pana salan tuuna sina Piran eno pife lamon o naseꞌ pana isin lava.22 Xuus nemaam, a mo roxo taara taamaraan a taakis si Sisaa o piau?”

23Na Yesus fo texaas sena bitan sirie a kuus xe siri, 24 “Faxalitau panasaxa faat. A xaxaalua xuvul panaxakalayan siseꞌ taxa waan xuluna?”

25 Ri suie, “Si Sisaa.”E nane xuus nari, “Lavaxa, tavai na

Sisaa pana maana mo sina e tavai aPiran pana maana mo sina.”

26 Ri pife fexaxaas sena familungepana ferawaian sina la matanarabuna. E ri ipul sena susuaa sina eri fexanakut.

A Fiaian Pana To Faꞌulaian Ti LaMaatan

Mt 22:23-33; Mk 12:18-2727 Saxano Sedusi ri maa savat si

Yesus. (Nari, ri fuuna kuus o piauta to faꞌulaian ti la maatan.) E rikuus, 28 “Mataa ina Fepitaa, na Mosesfo xalei a vuputkai aanabeꞌ xataara:tamo mataa a maat tapin a tefin epiau ta rafulak, a tina aava taxa tolunai, i taa tamai sina tefin aave e itaa fasavat a lak xa tina aava fo maat.29 Lavaxa, a toxan a fetinan pisiguake saxa a tamai sina saxa tefin. Nanemaat tapine pana piau ta lak. 30 A

Luuk 20:31 118 Luuk 21:9fataraguiaana tina a tamai sina tefinaave e nane vaxa a maat pana piauta lak. 31 A fatalatulaana tina vaxaa maat tapine e malaan seri pisiguakxapiak rimaat e ri piau ta lak. 32Emuia tefin naang xo a maat. 33 Lavaxa,lana yaan ina to faꞌulaian ti la maatana tefin aave i taa naasaseꞌ tuuna? Naripisiguak xapiak aave ri tamai sina.”

34NaYesus a sui nari, “Amu rabunati tanin ri taxa tamai. 35 Taasaxa nariaava Piran a lamon faroxo pari xenafatatoi faꞌuli nari ti la maatan lanayaan i taa savat, ri taa pife tamai.36 Nari, ri malaan sena mu angelosenaso ri taa pife maat taasaxa rimu rafulak sina Piran senaso ri fo tofaꞌulaa ti la maatan. 37 Na Moses afaxaalit famatavas pana to faꞌulaian tila maatan. Lana xuuskuus ina latani taxa raam, nane ferawai pana Piranmalaan: ‘Nane ve a Piran si Abrahem,a Piran si Aisaak e a Piran si Yaakop.’Tln 3:638 Nane pife Piran sina mu mamaat,piau. Nane ve a Piran sina mu rabunaaava ri taxa to e la matana Piran a murabuna xapiak ri taxa to.”

39 Saxano rabuna ina fepitaa panavuputkai ri kuus, “A susuaa roxo,Mataa ina Fepitaa!” 40 E pi ta saxa afine panꞌ ta mo fulaa.

A Mataa Failai A Lak Siseꞌ?Mt 22:41–23:7; Mk 12:35-40

41 E na Yesus a kuus xe siri,“Malaafaa a rabuna ri kuus o a MataaFailai a lak si Devit? 42Senaso lanamuYanganan, na Devit xa a kuus:

‘A Memai a kuus xesina Memai siak, “Naisuꞌ la pamuaan siak43 fefexaxaas a yaan netimin a mu xaiyaas siimlapaana kaam malaansena vena vaapaas.” ’Yng 110:1

44 Na Devit a xalie pana ‘Memai’.Malaafaa nane a lak si Devit?”

45 Layaan a mu rabuna taxa langai,na Yesus a xuus a mu yaamut sina,46 “Faxatang senamu rabuna ina fepi-taa pana vuputkai. Ri fuuna famaus atari pana marapi modus xena sangasxolai e ri vubuk o a mu rabuna ri taa

suai seri. E vaxa ri buk nai la vepenlava lana lifu ina faxuvulan e lanamu fenamo. 47 Ri pife lamon faroxopana lutefin nakmaal e ri kawaasana waanan siri e mui ri ti fenung fax-aarus talo a rabuna ri taa xalum nari.A mu rabuna malaan, a Piran i taafakasanam faagutan nari.”

21A Tatavai Sina Saxa Tefin NakmaalMk 12:41-44

1 Layaan nane kaalum xolai, nanexalum a mu mataa piran aava ri taxatimin a tatavai siri lana mo ina tifi-aana maana tatavaian la lifu lotu.2 Nane xalum a saxa tefin nakmaalvaxa i taxa tatavai pana ro faatmodakpaaliu. 3 Na Yesus a kuus, “Ne xuustuunei nami, a tefin nakmaal aanabeꞌa tatavai pana mo molava paaliu senaxasanofuna xapiak. 4 Senaso nari mupiran, ri tatavai pana xavilmon ti lanafafanaian siri. Taasaxa nane ve a tefinvalagof e a tatavai pana maana moxapiak sina.”

Na Yesus A Ferawai Pana Maana MoI Taa Savat La Fataxapiak Ina Yaan

Mt 24; Mk 13; Mt 10:17-225 Saxano fefeng si Yesus ri taxa lo

ferawai pana xakaaluman aava mag-aaf faroxo ina lifu lotu. A lifu aave rifamaus faroxoi paaliuane panamaanafaat roxo e panamaana tatavaian roxomalaan sena ‘gol’. 6 Taasaxa na Yesusa kuus, “Amomi taxa xalume naboxo,saxa yaan i taa filimaan e mi taa pifexalum ta saxa faat ina i taa mati laaꞌuixulunꞌ ta xasa faat, nari xapiak ri taatagalas xe lapia.”

7 E ri fine, “Mataa ina Fepitaa, lasota yaan tuuna a maana mo aanabeꞌri taa savat? E a so ta mo i taafakalimaan a yaan layaan amaanamoaanabeꞌ ri taa savat?”

8 E nane sui nari, “Faxatang faroxoulaa ri tamaa bit nami. Senaso amaana rabuna xaves ri taa filimaanlapaana isaak e ri taa kuus o ‘Neniave ne Mataa Failai’, e ‘A yaan inakawaasanan ve i taxa faasilak.’ Ai,taasaxa muta usi nari. 9 E layaan mitaa langai pana maana fevisan, muta

Luuk 21:10-11 119 Luuk 21:36mataut. A maana mo aanabeꞌ ri taasavat paamua taasaxa fataxapiak inayaan i taa pife savat monabeꞌ mon.”

10-11 E mui nane kuus xe siri, “Amaana mu bina ri taa fevisan nari. Ritaa toxan a maana maraꞌulia molava,a song molava e a maana buk gi-isan lava ri taa savat la maana mubina. E ti laaꞌui la xunavata a maanamo famataut e maana fakalimaananmolava ri taa savat.

12 “Paamuina yaan aave ri taa yotnami e ri taa vil pengan nami. Ritaa lisan nami xe lana mu lifu inafaxuvulan e lana bina ina vipisan. Ritaa fatiginei nami la nona mu king emu paamua ina gavamen sena isaakmon. 13 E voxo mi fexaxaas senaxuus nari pana maana faisok sina Pi-ran. 14 Taasaxa, lana lamonan simimi muta lamon faaxaves pana so tamo mi taa kuusane. 15 Senaso netaa tavai nami pana ferawaian e tex-aasan aava mu xaiyaas simi ri taa pifefaaxolusane. 16 A mu tamami e muninami, mu timi e mu fesing simi ritaa pet lisan nami e saxanofuna imiri taa punuk nami. 17 A mu rabunaxapiak ri taa baian nami senaso minamkai sega. 18 Taasaxa mi taa waanfaroxo; piau ta fui la putumi i taamalit. 19 Tamo mi taa tigina fatateakvulai lana namkaian simi, mi taa siaka toyan xe vulai.”

Na Yesus A Ferawai PanaKawaasanaan Na Jerusalem

20 “Layaan mi xalum a mu rabunaina rawen, ri taxa kaliuan naJerusalem, mi taa texaas o a yaanina kawaasanaana fo faasilak. 21 Lanayaan aave amu rabuna ti lamaanamubina pe Judia aava ri taxa fakaliuanna Jerusalem, ri taa sinuf xe xulunamaana mu put e nari aava ri waanpe Jerusalem, ri taa taꞌulan a binaaave. Nari aava ri taxa waan lamaleise Jerusalem ri taa pife laak xe lana.22 Senaso a yaan ina fakasanamanaanabeꞌ a yaan aava mu rabuna inakuus fatuxai, ri fo ferawai pana. 23 Alagafan molava paaliu i taa savat sinalutefin ri tiva e nari aava ri taxa fasusa rafulak siri. Sena maraleian sinaPiran xe siri mu Juda i taa toxan

a maana lagafan molava paaliu ritaa savat. 24 Ri taa punuk nari lanafevisan. E ri taa yot nari e lisan narixe la bina ina vipisan la maana binaxapiak. A rabuna aava ri pife Juda,ri taa paasan xolan na Jerusalemfefexaxaas a yaan aava Piran fokuusane.

25 “I taa toxan a maana fakali-maanan lana ngaas, fulun e la maanavapara. Xuluna xavala a mu rabunari taa mataut e ri taa pife texaas omalaafaa a xaing i taxa tibur falava.26Amu rabuna xapiak ri taamaat fax-avil pana matautan layaan ri xaluma maana mo ti laaꞌui la vata ri taxaradakui senaso ri pife texaas sena sota mo i taa savat la xavala. 27 Lanayaan aave ri taa xalum a NatunaMataa i taxa filimaan lana vata panagutan e pana malang molava paaliu.28 Layaan a maana mo aanabeꞌ ri taxasavat, tigina fatateak lana namkaiansimi senaso a fakaxupaan nami i taxafilimaan faasilak.”

29-30Nane xuus nari pana ferawaianpaap aanabeꞌ: “Layaan mi xalum anovala taxa rul mi texaas o a yaanina fenamo i taa savat. 31 E layaanmi xalum a maana mo aave ri taxasavat, mi taa texaas o a fatataganansina Piran fo faasilak.

32 “Ne kuus tuuna xe simi o amu rabuna xapiak aanabeꞌ ri taa pifemalit xapiak paamuina yaan a maanamo aanabeꞌ ri taa savat. 33 A xuna-vata e xavala re taa taxapus, taasaxamaana ferawaian siak ri taa waan vu-lai.

34 “Faxatang faroxo! A pife roxotamo no taa lalamon faagut senamaana mo ti la xavala malaan senamu fenamo, numaana raarum tateake a maana lagafan ina toyan nabeꞌ ea yaan aave i taa savat faꞌipulan nanomalaan sena vio aava sangas vaanglaakmarasaxa lana filung. 35Amaanamo aanabeꞌ i taa savat e piau paaliuta mataa i taa sinufane. 36 E voxo,faxatang faroxo vulai e fenung talono fexaxaas sena sinufan a maana moaava i taa savat e no taa tigina la nonaNatuna Mataa.”

Luuk 21:37 120 Luuk 22:2637Maana yaan xapiak na Yesus taxa

fepitaa la lifu lotu emaana vung nanetaꞌulai xena falet xe xuluna Put Olif.38 E la paanen lolof a maana rabunaxaves ri fuuna savat soxote xena lan-gaiaana fepitaian sina pe lana lifulotu.

221 Faasilak naboxo a yaan ina Fen-

amo ina Bret A Piau Ta Yiis aava rixalie pana Paaliuan, i taa savat. 2Amupaamua priis e mu rabuna ina fepitaapana vuputkai, nari xapiak ri matautsena malila e voxo ri vubuk rao ri taapunuk fun na Yesus.

Na Judas A Turoxo Pana PetLisanaan Na Yesus

Mt 26:2-5; Mk 14:1,2,10,113 E mui na Judas aava ri xalie pa

Iskeriot, a saxa ti la palou ina muyaamut sangafilu saxa pana taragua,na Setan a lam la xunus ina. 4 E voxona Judas a falet e fe ferawai xuvulpana mu paamua priis e mu matalavaaava ri faxatang a lifu lotu. Ri ferawaipana malaafaa i taa pet lisan na Yesusxe siri. 5Nari, ri faamamaas e ri kuuso ri taa tatavai xe sina pana faat. 6NaJudas a turoxo pana e seng xo ta salanxena pet lisanaan na Yesus xe siri talorabuna ri taa vungut sena.

Na Yesus A Faigot Pana NganaanaFenamo Ina Paaliuan

Mt 26:17-35; 20:25-28; Mk 10:42-45;14:12-31; 1 Kr 11:23-25; Jn 13:21-30,37,38

7 La fena Paaliuan a yaan ina punuka sipsip xena fenamo a savat. 8 E naYesus a feng na Pita nare Jon panafefasaian aanabeꞌ, “Falet e fe faigotana fenamo ina Paaliuan talo taara fex-axaas sena fangan.”

9 E re fine, “Maame taa faigotanefaa?”

10 E nane sui nare, “Layaanme taxalaak la bina, saxa mataa aava i taxayaas a mo ina raarum, i taa fasusuiname, usie e laak lana lifu aava i taalaak lana 11e xuus amataa tafuna lifu,‘A Mataa ina Fepitaa i taxa fiai panafaa ta nobina ina nganaana Paaliuanxuvul pana mu yaamut siak?’ 12 Enane taa faxalit name pana nobina

roxo e pave me taa faigotan a maanamo.”

13 Re falet e a maana mo a savatfexaxaasmalaan seYesus fo xuusnarepana e re faigotan a fenamo ina Paal-iuan.

14 A yaan fatak xo a savat e naYesus a nai la vepen sina la ivin xuvulpana mu yaamut. 15 Nane xuus nari,“Ne vubuk temasaat o ne taa fanganlana fenamo ina Paaliuan aanabeꞌ xu-vul pami paamuina maasaxan siak.16 Senaso ne xuus nami, ne taa pifengan fulan a fanganan malaan fefex-axaas taara taa fangan faxuvul fulaala fatataganan sina Piran.”

17 E mui na Yesus a siak a lisa efenung xe sina Piran pana e a kuus,“Siak a lisa ina wain aanabeꞌ e fepa-toxane la palou imi. 18Ne xuus nami one taa pife num fulan a wain aanabeꞌfefexaxaas a yaan a fatataganan sinaPiran i taa savat la matavas.”

19Emui nane siak a nebret e fenungxe sina Piran pana e viaxe e tavai naripana e a kuus, “Nabeꞌ ve a vipin siakaava ne taxa tatavai pana xami. Usi avilaana aanabeꞌ xena lamon faꞌuliau.”

20 E lamina fanganan, nane tao alisa ina wain e a kuus, “A lisa inawain aanabeꞌ a kuus turoxoian faꞌuisina Piran e ne taxa kuus turoxo senapana ria iga aava i taa talatiu xami.21 Taasaxa kaalum, a saxa aava i taapet lisanau naboxo i taxa waan nabeꞌla palou itaara. 22 A Natuna Mataai taa maat senaso a Piran xa fo la-mon faati pana, taasaxa ne taxa mu-luk marasaxain a saxa aava i taa petlisanau.” 23 E mui ri fefiai xolai naseꞌtuuna ti la palou iri i taa vil a moaanabeꞌ.

A Fegagelaian Pana Naseꞌ A Mata-lava

24 A mu yaamut ri fegagelai o naseꞌti la palou iri i taa matalava siri. 25 Ena Yesus a xuus nari, “Amu piran sinarabuna ri fuuna paamuian a rabunapana gutan e a mu paamua panatateaxan ri xalian pana ‘Fesing sinaRabuna’. 26 Taasaxa vilaana aanabeꞌpife vilaana simi, piau! A matalavasimi i taa malaan sena lak e a paa-mua simi i taa xakaavangmalaan sena

Luuk 22:27 121 Luuk 22:53sisiak. 27 Naseꞌ a matalava? A saxaaava nai fangan o a saxa aava tiginafaasilak xena sisiak xe sina? A mataaaava taxa nai fangan, bo? Taasaxanenia, ne waan la palou imi malaansena sisiak mon. 28Nami, mi fo waanxuvul paga lanamatafanan siak. 29NaTamaang a tavaiau pana ngavuk inaMemai e voxo ne fexaxaas ne taa tavainami pana sait. 30 E mi taa fangan enum la ivin lana fatataganan siak evaxa mi taa nai la vena Memai xenatiisaana pabung sangafilu saxa panataragua sina mu Israel.

Na Yesus A Kuus Famatavas PanaFaaxolusan Si Pita

Mt 26:31-35; Mk 14:27-31; Jn 13:36-3831 “Saimon, Saimon, langai! Na

Setan a vubuk rao i taa valam nano; itaa fepatoxan nano malaan sena kame a xawa, a xavil ina i taa waan e axavil ina no taa tapine. 32 Taasaxane fo fenung pama, Saimon, talo anamkaian siim i taa pife poxo. Elayaan no ulaa xe siak, fagut a mutiam.”

33 Taasaxa na Pita a suie, “Memai,ne taa vipis e maat xuvul pama.”

34 Na Yesus a suie, “Ne xuus nano,Pita, a pura taa pife taliskukuk lunai eno taa faaxolusanau faatalatul.”

35 E na Yesus a fin nari, “Layaan nefeng nami xe la nu bina e mi piau tafaat o marapi o ‘slipa’, a maana mosimi a fexaxaas o piau?”

E ri suie, “A fexaxaas.”36 E nane xuus nari, “Taasaxa

naboxo, tamo no toxan ta faat, siaxee taaxanum ta bi, e tamo no piau tapinis, faasot pana marapi siim xenamaraan taaxanum. 37 A XakalayanTaap a kuus, ‘Ri xalie pana mataafafaasaal.’ Ais 53:12A mo aanabeꞌ i taa savat la matavassega. Aang, a lagasai sega i taxa savatla matavas monabeꞌ mon.”

38 E a mu yaamut ri kuus, “KaalumMemai, a toxan a pinis taragua.”

E nane sui nari, “A fexaxaas.”Na Yesus A Fenung Xuluna Put OlifMt 26:36-46; Mk 14:32-42

39 Na Yesus a taꞌulan a bina e faletxe la Put Olifmalaan sena vilaana sina

e a mu yaamut sina ri usie. 40 Layaanri savat pave a xuus nari, “Fenung talomi taa pife poxo lana tatafangan.”41 Nane taꞌulan nari, taasaxa pife la-suun temasaat, e fe bukaak e fenung,42 “Tamaang, tamo no vubuxane, siaktapin a lisa ina maasaxan aanabeꞌ itaa savat xulok. Taasaxa pife vubux-anan siak i taa savat, a vubuxanansiim.” 43A angelo ti laaꞌui la xunavataa savat xe sina e fagute. 44 E lanamimilisaatanmolava paaliu sina nanefenung faagut fulaa e a maxarafansina, malaan sena ria, taxa poxo xelapia.

45 Nane fataxapin a fenungan sinae tamasiak e ulaa xe sina mu yaa-mut e fe tingin nari ri taxa matefsenaso ri maagus pana mimilisaatansiri. 46Nanefinnari, “Senasoumi taxamatef? Para e mi fenung talo mi taapife poxo lana tatafangan.”

A Pisaan Na YesusMt 26:47-56; Mk 14:43-50; Jn 18:3-11

47 La fena ferawaian sina a malila risavat xuvul pa Judas, a saxa ti la palouina mu yaamut sangafilu saxa panataragua, e i taxa paamuianmaan nari.Nane sangasmaan xe si Yesus xenangusaana. 48 Taasaxa na Yesus a fine,“Judas, no taxa pet lisan a NatunaMataa pana fengusan, bo?”

49 Layaan a fefeng si Yesus ri xaluma so ta mo i taxa savat, ri kuus,“Memai, taara taa fevis pana pinissitaara?” 50 E a saxa a sip a sisiaksina priis lava e patal a tangana lapamuaan.

51 Taasaxa na Yesus a suie, “Mune.”E nane tao faroxoi a tangana sisiakaave.

52 E mui na Yesus a ferawai xesina mu paamua priis, mu paamuasina rabuna ina faxatang a lifu lotue mu matalava, nari xapiak aava risavat xena pisaana e a kuus, “Mi fil-imaan pana tol e vam xena pisaan ne-nia malaan sena paamua ina rabunamosaat paaliu, bo? 53 La maana yaanxapiak ne waan xuvul pami la maananobina pe la lifu lotu e mi pife pisau.Taasaxa yaan aanabeꞌ a yaan simi, ayaan si Setan.”

Luuk 22:54 122 Luuk 23:11

Na Pita A Faaxolusan Na YesusMt 26:69-75; Mk 14:66-72; Jn 18:16-

18,25-2754 Ri pis na Yesus e ri lisan falaxe

xe la lifu sina priis lava. Na Pita xousi saa taasaxa waan lasuun famodak.55 A fata taxa raam la xunamalei e naPita maa nai xuvul pari aava ri taxanaimaari. 56Layaan a saxa tefin sisiaka xalume taxa nai maari nane kaalumfatak xe sina e kuus, “Amataa aanabeꞌsait fuuna waan xuvul pana.”

57 Taasaxa na Pita a faaxolus,“Tefin, ne vungut sena.”

58 E mui fadak a xasafuna a xalumee fine, “Nano sait, no saxa siri, bo?”

E na Pita a suie, “Au, nenia ve, nepiau.”

59 A awa saxa a falet e xasafuna akuusan faagutane, “A mataa aanabeꞌfuuna waan xuvul pana senaso naneti Galili.”

60 E na Pita a suie, “Au, ne vungutpaaliu sena so ta mo no taxa ferawaipana.” La fatalatulaana faaxolusansina a pura rawei. 61AMemai a gilim ekaalum fatak xe si Pita. E mui na Pitaa lamon faꞌuli a ferawaian sinaMemaisena: “A pura i taa pife rawei lunai eno taa faaxolusanau faatalatul.” 62 Ena Pita a savat xe lamalei e taangiisfaagut.

AMu Rabuna Ina Fevis Ri Suaxan NaYesus

Mt 26:67,68; Mk 14:65; Jn 18:22,2363 A rabuna ina fevis aava ri fax-

atang na Yesus, ri suaxane e ri sipe.64 Ri pis votan a matana pana marapie ri kuus, “Mataa ina kuus fatuxai,xuus nemaam; naseꞌ sip nano?” 65 Eri suaxane pana xasano mo fulaa.

Na Yesus La Mata Pailat Nare HerotMt 26:63–27:26; Mk 14:61–15:15; Jn

18:19–19:1666 La paanen paaliu a mu matalava

sina mu Juda e mu paamua priis emu rabuna ina fepitaa pana vuputkairi filimaan faxuvul e ri xel na Yesusxe siri. 67 E ri kuus, “Tamo nano, noKrais, noMataa Failai sina Piran, xuusfatexaas nemaam.”

E na Yesus a sui nari, “Tamo nexuus nami, mi taa pife namkai sega68 e tamo ne fin nami, mi taa pife

suiau. 69 Taasaxa ti la yaan aanabeꞌa Natuna Mataa i taa nai la pamuaansina Piran pana Gutan Xapiak.”

70 E nari xapiak ri fine, “Nano, noNatuna Piran?”

E nane sui nari, “Mi kuus fataklayaan mi ferawai malaan.”

71 E mui nari, ri kuus, “Xenasomaam taa seng ta rabuna xena kuusfulaa? Maam fatak, maam fo langai aferawaian sina.”

231 Emui a faxuvulan ina rabuna aave

ri tamasiak e ri lisan na Yesus xe siPailat. 2 Ri gel tifie e ri kuus, “Maamtexaas o a mataa aanabeꞌ i taxa yuuf amu rabuna simaam. Nane xuus nari ori muta mamareiai xe si Sisaa e nanekuus o nane ve a Mataa Failai e apiran.”

3 E voxo na Pailat a fin na Yesus,“Nano, no piran sina mu Juda, bo?”

E na Yesus a suie, “Aang, a malaansena ferawaian siim.”

4 E mui na Pailat a xuus a mu paa-mua priis e malila, “Ne pife tinginta saxa mo xena pisaana mataa aan-abeꞌ.”

5 Taasaxa, ri kuus fulaa, “Nane taxavil faraak a rabuna lanamaananobinape Judia pana fepitaian sina. Nanetangpat pe Galili e naboxo a savatiau.”

6 Layaan na Pailat a langai a moaanabeꞌ nane fiai tamo a mataa aaveti Galili. 7 E layaan nane langai o naYesus a filimaan ti la fatataganan siHerot, nane feng na Yesus xe si Herotaava taxa waan pe Jerusalem la yaanaapave.

8 Layaan na Herot a xalum naYesus nane faamamaas paaliu senasola maana yaan xaves nane vubukxalume. Na Herot fo langai a maanamo se Yesus e nane buk xalume itaa vil a mo faꞌipul. 9 Nane fin naYesus pana fiaian xaves taasaxa naYesus a pife suie. 10 A mu paamuapriis e mu rabuna ina fepitaa panavuputkai ri taxa tigina pave e ri geltifi faagutane. 11 E mui na Herot e murabuna ina fevis, ri suaxan na Yesus.Ri fafalaxe pana marapi ina piran e

Luuk 23:12 123 Luuk 23:43ri feng faꞌulie xe si Pailat. 12 Lanayaan aapave xo, na Herot nare Pailatre fesing faꞌulaa senaso paamuina moaanabeꞌ re fuuna femaraleiai.

13 Na Pailat a xel faxuvul a mu paa-mua priis, mu matalava e mu rabuna14 e a xuus nari, “Mi lisanmaan amataa aanabeꞌ e mi kuus o nane taxayuuf amu rabuna. Nenia, nefinepanamaana fiaian xaves la matami e nepife tingin ta mo xena pisaana. 15 Ena Herot vaxa malaan, senaso nanefeng faꞌuli a mataa aanabeꞌ xe sitaara.A matavas o na Yesus a pife vil tamo xena punuxaana. 16 E voxo netaa sipe e mui ne taa mulus tapine.”17 [Na Pailat a toxan a toxolan xenamulus tapinaanamataa la fenamo inaPaaliuan.]

18 Pana ling saxa a malila ri xuku-lai, “Siak tapin a mataa aanabeꞌ epunuxe e mulus tapin na Baraabas xesimaam!” 19 (Na Baraabas a vipis senafevisan e ngaapunuk.)

20Na Pailat a vubuk rao i taa mulustapin na Yesus e nane ferawai fulaa.21 Taasaxa ri taxa xukulai lunai, “Niilfataxutane, niil fataxutane.”

22 A fatalatulaana yaan nane fer-awai xe siri, “Xenaso? Nane fo vil a sota vilaana saat? Ne pife tingin ta moxena punuxaana. E voxo ne taa sipemon e ne taa mulus tapine.”

23 Taasaxa, pana xukulaian molavari kuus faagut o i taa niil fataxutanan.E a xukulaian siri a molava temasaatsena ferawaian si Pailat. 24 E voxo naPailat a lamon o i taa tavai nari panavubuxanan siri. 25Nanemulus tapin asaxa aava waan la vipis sena fevisan engaapunuk, a saxa aava ri vubuxane enane tavai nari pa Yesus xena faxaꞌusia lamonan siri.

Ri Niil Fataxutan Na YesusMt 27:33-44; Mk 15:22-32; Jn 19:17-24

26 Ri taxa paamuian et na Yesus eri fe saxam na Simon ti Sairiin aavafilimaan ti la bina ina uma e ri timina bolo si Yesus la mina xena yaasaana.E nane usi na Yesus pana. 27 A malilari usie e la palou iri a toxan a saxanolutefin aava ri muluk na Yesus. 28 NaYesus a gilim xe siri e a kuus, “Lutefin

ti Jerusalem, muta muluxau taasaxamuluk nami xa e mu rafulak simi.29 Senaso a yaan saat taa savat layaana rabuna ri taa kuus, ‘A lutefin aavari pi luluk o pi fasus ta lak, ri taafaamamaas.’ 30 E mui lana yaan saatnaang a rabuna ri taa kuus xe sinamu put, ‘Poxoi nemaam’ e xe sinaput modak ‘xafut nemaam.’ 31 Senasotamo rabuna ri taa vil a momosaat xesiak a so ta mo ri taa vile xe simi?”

32 Ri lisanmaan vaxa a rovaat inafenau xena punuxaan nare xuvul paYesus. 33 Layaan ri savat la bina aavari xalie pana veng, ri niil fataxutanna Yesus xuluna bolo e a ro mataasaat la nu itina, saxa la pamuaan esaxa la paxaiya. 34 E na Yesus a kuus,“Tamaang, lamon tapin a vilaana saatsiri senaso ri vungut sena so ta mo ritaxa vile.” Saxano rabuna ina fevisanri tapin a faat xena siak a marapi siYesus.

35 Maana rabuna ri taxa ti falime.E a mu paamua ri suaxane e ri kuus,“Nane fakaxup a xasanofuna, tamonane a Mataa Failai, a saxa aava Piranfo bure, naak nane taa fakaxup fataknane xa.”

36 A mu rabuna ina fevis, ri tavaiepana wain mopaak xena num. E rifilimaan faasilak xena suaxane e rikuus, 37“Tamonano, no piran sinamuJuda fakaxup fatak nano xa.”

38 A toxan a lagasai laaꞌui xulunabolo aava kuus, “Nabeꞌ ve a piran sinamu Juda.”

39 A saxa mataa saat a kuus pengana isina Piran e a kuus, “Nano, noMataa Failai, bo? Fakaxup fatak nanoxa e nemaame sait.”

40Taasaxa xasamataa saat a barase,“Nano, no pife mataut sena Piran,bo? A fakasanaman siim a fexaxaassena fakasanaman si Yesus. 41 Ri vilfakasanam netaare senaso taare vil amaana mo mosaat. Taasaxa mataaaanabeꞌ a pife vil ta mo mosaat.”

42 E mui nane kuus, “Yesus, layaanno siak a vepen ina piran siim, lamonfaꞌuliau.”

43 E na Yesus a suie, “Ne xuus tu-unei nano, tanin mon no taa waanxuvul paga la bina roxo, Paradais.”

Luuk 23:44 124 Luuk 24:16A Maatan Si YesusMt 27:45-56; Mk 15:33-41

44 A faasilak la belo la paanaas e amalang ina ngaas a malit e a bina fesuk fefexaxaas leaaf. 45Amarapi aavafuuna tofai lana tang lifu lotu a tiririkla palou ina ti laaꞌui xe lapia. 46 Ena Yesus a xukulai faagut, “Tamaang,ne tavai nano pana vovau iga.” Naneferawai malaan e a maat.

47 A saxa paamua sina rabuna inafevisan a xalum a maana mo ri fosavat e a kuus fararoxo xe sina Pirane a kuus, “A tuuna paaliu, a mataaaanabeꞌ a mataa xaradak.” 48 Layaana rabuna aava ri faxuvul xena falime,ri xalum a so ta mo fo savat, ri ulaaxe la lifu siri pana matafanan molava.49 Taasaxa lutefin aava ri usi na Yesusti Galili, xuvul pana xasano fesingfulaa sina, ri tigina lasuun famodak eri falim a maana mo aanabeꞌ.

A Xaafanaan Na YesusMt 27:57-61; Mk 15:42-47; Jn 19:38-42

50-51 A saxa mataa, isina na Yosep,a filimaan ti la saxa bina lana Judia rixalie pa Erimatia. Nane a mataa panavilaana roxo aava rabuna ri suai sena.E nane taxa waan bang a savatan inafatataganan sina Piran. Nane waan lapalou ina mu paamua sina mu Judataasaxa nane pife turoxo pana lam-onan e vilaana siri. 52 Nane faletxe si Pailat e fe fine pana mamaat iYesus. 53 E mui nane siak faduie epise pana marapi faꞌui e famatie lanaliing aava ri taxe lana faat. A nobinaaanabeꞌ a faꞌui paaliu e ri pife timina saxa mamaat lana lunai. 54 A yaanaanabeꞌ a yaan ina faigotan a maanamo xena Yaan ina Fangaafusan aava itaa tangpat faasilak.

55A lutefin aava ri fo usi na Yesus tiGalili, ri usi na Yosep e ri xalum a liingina mamaat e malaafaa nane famati amamaat i Yesus lana. 56 E mui ri faletxe la lifu siri xena faigotan a mo lalasina xaxaafai. Ri usi a vuputkai siri elana Yaan ina Fangaafusan aave ri naipalau mon.

24A Fatatoi Faꞌuliaan Na YesusMt 28:1-8; Mk 16:1-8; Jn 20:1-8

1 Taasaxa la yaan mata ina ‘wiik’,la paanen lolof, a lutefin ri falet xela liing ina mamaat pana maana molalas aava ri fo faigotane. 2Ri xalum afaatmolava a pife ti votan fulan a liingina mamaat. 3 Ri laak lana taasaxa ripife tingin a mamaat i Memai Yesus.4Layaan ri taxa lalamon panamo aan-abeꞌ, fataapus paaliu, a rovaat tomex-aan lana marapi aava rarapak malaansena yaamit re maa tigina la tanalutefin aave. 5 Nari, ri mataut faagute ri bukaak xe lapia, taasaxa a rovaataave re xuus nari, “Xenaso mi taxaseng a saxa aava fo to faꞌulaa nabeꞌ,la palou ina mu mamaat? 6Nane pifewaan iau, i taxa to! Lamon faꞌuli aferawaian sina. Layaan i taxa waanxuvul pami pe Galili nane xuus namio 7 a Natuna Mataa, ri taa tavai a murabuna saat pana e ri taa niil fataxu-tane e lamina, la fatalatulaana yaan itaa to faꞌulaa.” 8 E mui ri lamon faꞌulia ferawaian sina.

9 Layaan ri ulaa ti la liing ina ma-maat ri xuus fatexaas a mu yaamutsangafilu saxa pana saxa xuvul panaxasanofuna. 10Na Maria Mekdala, naJoaana e na Maria na nina Jems, rutulxuvul pana xasano lutefin, ri xuusfatexaas amuyaamut panamaanamoaanabeꞌ. 11 Nari, ri lamon o a fer-awaian sina lutefin a ferawaian palaumon. 12Taasaxa na Pita xo a tamasiake fala xe la liing ina mamaat. Nanexewai e xalum a marapi ina mamaatmon taxa waan e nane ulaa e lalamonpana so ta mo fo savat.

A Rovaat Re Sangas Xe Imeas13 Lana yaan aanabeꞌ a rovaat aava

re fuuna usi na Yesus, re taxa sangassivi xe la bina Imeas, pife lasuun seJerusalem, faasilak 12 kilomita mon,14 e re taxa ferawai pana maana moaava fo savat. 15 La fena sangasan sirena Yesus fatak xa maa savat e sangasxuvul pare. 16 A saxa mo tivotan amasaman sire e re ngalngolane.

Luuk 24:17 125 Luuk 24:4617 Nane fin nare, “A so ta mo me

taxa paa fexuusane?”Re tigina kasam, a nonau ire a

nanosaat. 18 A saxa sire, isina naKiapas, a fine, “Nano, no taxa waanpe Jerusalem e no pife texaas senamaana mo aava fo savat iau lana muyaan aanabeꞌ, bo?”

19 E na Yesus a fiai, “A so ta mo?”Nare, re suie, “Amaanamo se Yesus

ti Nasaret. Nane ve a mataa inakuus fatuxai aava toxan a gutan lanaferawaian e vilaana sina la matanaPiran e mu rabuna xapiak. 20 E mupaamua priis e mu matalava sitaarari yot lisane xe sina paamua ti Romxena punuxaana e nari, ri niil fatax-utane. 21 Taasaxa maam fo lamon onane a saxa aava i taa maraan faꞌulina Israel. E naboxo a yaan talatulfo falet xo. 22 E vaxa, saxano lutefinsimaam ri faꞌipul nemaam. La paanenlolof ri falet xe la liing ina mamaat,23 taasaxa ri pife xalum a vipin ina. Rimaa xuus nemaam o ri fo xalum a roangelo aava kuus o nane fo to faꞌulaa.24 Saxanofuna imaam, ri falet xe laliing ina mamaat e ri tingin a maanamo malaan sena lutefin ri fo kuusanetaasaxa ri pife xalum nane.”

25 E na Yesus a ferawai xe sire,“A lamonan sime a tavanat, me pifematavas sena maana mo a mu rabunaina kuus fatuxai ti kavai ri fo kuusane.Me pife masam lunaiane, bo? 26 Amu rabuna ina kuus fatuxai ri fo kuuso a Mataa Failai i taa maasak panamaana mo aanabeꞌ e mui i taa laaklana malang molava sina, tuuna?”27 E nane tangpat pana xakalayansi Moses e maana rabuna ina kuusfatuxai xapiak e a xuus famatavasnare pana maana mu palagasai aavawaan lana Ferawaian sina Piran sena.

28Rutul fe savat faasilak la bina siree na Yesus a sangas ludalet e bilaimalaan sena i taxa falet xe lasuun.29 Taasaxa re bukane o i taa waanxuvul pare e re kuus, “Faasilak a ngaasi rul e a bina taxa rao i suk, no waanxuvul pamaame xalak.” E voxo nanefe laak la lifu sire xena waan xuvulpare.

30 Layaan nane taxa nai xo xuvulpare la ivin, nane siak a bret e fenungpana e viaxe e a tavai nare pana. 31 Emui amatare talakas e re kaalumpanamasamane re taraxalie. Taasaxananemalit palau la matare. 32 E re fefiaiannare, “A tuuna, a malaan sena fatataxa raam la xunus itaare layaan nanetaxa kuusan famatavas a ferawaiansina Piran xe sitaare la fena sangas-maanan sitaare.”

33 Re tamasiak fataapus e re ulaaxe Jerusalem. Pave re tingin a muyaamut sangafilu saxa pana saxa esaxanofuna ri taxa faxuvul 34 e nari,ri taxa kuus, “A tuuna, a Memai fo tofaꞌulaa. Nane fo savat si Saimon.” 35 Emui a rovaat aave re xuus nari pana sota mo fo savat la fena sangasan sire emalaafaa re taraxali na Yesus layaannane viak a bret.

Na Yesus A Savat Sina Mu RabunaSina

Mt 28:16-20; Mk 16:14-18; Jn 20:19-2336 Layaan ri taxa ferawai pana

maana mo aanabeꞌ na Yesus fatak xamaa tigina la palou iri e a kuus, “Aluaian xe xulumi.”

37 Nari, ri ipul e ri mataut senasori lamon o a rongan. 38 E nane xuusnari, “Xenaso mi ipul e xenaso sait mitaxa lamon xolai? 39Xalum amaak e akaak. Nenia move. Tao nenia e mi taatexaas, a rongan piau ta meska e tunmalaan sega.”

40 Nane kuus malaan e mui nanefaxalit nari pana mana e kana. 41 Ripife fexaxaas sena lamon fatak senasori faamamaas fasaat paaliu e nanefiai, “Mi toxan ta fanganan ve taxawaan?” 42 Ri tavaie pana nedin aavari fo suluxe 43 e nane ngane la matari.

44 E mui nane xuus nari, “Ne foxuus fatexaas nami pana maana moaanabeꞌ layaan ne taxa waan xuvulpami lunai; a maana mo aava ri xaleielana vuputkai si Moses sega e lanaxakalayan sina mu rabuna ina kuusfatuxai e lanamu yanganan sega, ri fosavat la matavas.”

45 E mui nane ferawai fatalakas alamonan siri talo ri taa masam faroxopana Ferawaian sina Piran. 46 Nane

Luuk 24:47 126 Luuk 24:53xuus nari, “Ri fo kalamalaan: AMataaFailai i taa maasak e taa to faꞌulaa tila maatan la fatalatulaana yaan, 47 elana isina, a rabuna ri taa kuusan alagasai o a Piran i taa lamon tapina vilaana saat tamo ri taa puk tapinnari xa xasena vilaana saat siri e riusi na Yesus. A lagasai aanabeꞌ ri taafapiti a mu rabuna xapiak pana e ritaa tangpat nabeꞌ Jerusalem. 48Nami,mi fo xalum a maana mo aanabeꞌ. 49 Ene taa feng a so ta mo na Tamaang fokuus fanai pana xe simi. Taasaxa mitaa waan la bina fefexaxaas a gutan tilaaꞌui i taa sivimaan xulumi.”

A Xel Falaxaan Na Yesus50 Layaan nane paamuian nari xe

pe Betani, nane talangai xe laaꞌui ekuus fararoxo xuluri. 51 Layaan i taxaferawai malaan nane taꞌulan nari ea xel falaxan xe laaꞌui la xunavata.52 E ri nanguse e mui ri fe ulaa xeJerusalem pana faamamaasanmolavapaaliu marasaxa. 53 E ri waan vulailana lifu lotu e ri fuuna kuus faasiroxovulai xe sina Piran.

Jon 1:1 127 Jon 1:21

Na JonA Lagasai Roxo Na Jon A

XaleieA Ferawaian PaamuaA fatalafaataana lagasai aanabeꞌ a

fataxapiak ina mu buuk taara xaliepana mu Lagasai Roxo. Na Jon avubuk rao i taa ferawai pana malasufina maana mo xapiak aava na Yesusfo vile e fo kuusane. A lamonansina, naak a malaan: layaan a rabunari taa texaas faroxo sena maana moaanabeꞌ ri taa masam tuuna o naYesus a Natuna Piran, a mataa inafakaaxupan. A maana mo na Yesus fovile ri fakalimaan a gutan ina vepensina. A mu fefeng sina ri pife masamfaroxo sena ferawaian sina e sena muvilaana sina paamua, taasaxa lumui aVovau Xaradak a famatavas faroxoi alamonan siri e ri masam tuuna bak ona Yesus ve naseꞌ. Vulai na Jon fu-una lo lalamon faaxaves paaliu panaPiran aava vesan a maana mo xapiaktaasaxa sivimaan xe la xavala e lamlana vipin ina mataa e a taagul lapalou itaara mu rabuna.

A Ferawaian A Savat Mataa1 Layaan a maana mo xapiak ri

tangpat, na Ferawaian fo waan. NaFerawaian a taagul xuvul pana Piran enarie, na Ferawaian e a Piran, re saxa.2Nane taxa waan xuvul pana Piran tila tangpat.

3-4Nane fasavat amaanamo xapiake piau ta saxa mo aava fo savat, asavatmaan ti lana xasa salan, piau!Nane a fufuna toyan ina maana moxapiak aava fo waan, nane sang mon.E a toyan sina ve a malang xana murabuna. 5 E a malang aave a lang lanabina suk taasaxa suk pife fexaxaas itaa xasliue.

6 A toxan a saxa mataa aava Pirana fenge, a isina na Jon. 7 Nane fil-imaan malaan sena xasa mataa inakuus xakaavang. Nane maa kuusanfasavat a lagasai sena malang talopana kuus xakaavangan sina, amaanarabuna ri taa namkai sena malang

aave. 8 Nane xa pife malang aavetaasaxa nane maa savat xena kuusxakaavang sena malang. 9 A malangtuuna naang aava famalang a maanarabuna xapiak, i taxa filimaan xenasangas xolai la xavala.

10 Pevoxo, nane savat la xavalataasaxa naapalaan nane fo vesan axavala e maana mo xapiak, a maanarabuna ri pife taraxalie. 11 Nanefo savat xe sina maana rabuna sina,taasaxa ri pife fesuaiane. 12 Taasaxasaxano rabuna xo, ri fesuaiane e nariaava ri namkai sena isina, nane tur-oxoian nari, ri taa savat rafulak sinaPiran, 13 a rafulak malaan seꞌ ri foluxan taasaxa pife sena matatuuna oa vubuxanan sina mataa o sena tama-ian, piau! A fufuna savatan siri ve avubuxanan sina Piran.

14 Na Ferawaian xo, fesavat mataae taagul la palou itaara e taara foxalum a malangan sina, a malangansina saxa fatak sina Piran, na Tamana.Nane a bas pana xakaavangan xatame ferawaian tuuna.

15 A kuusan si Jon sena a malaan.Nane xukulai faagut, “Nabeꞌ ve, amataa ne fo ferawai sena layaan nekuus: ‘Nane aava savat lamiak, i taaxasliuau senaso nane fo waan paa-muin nenia.” 16 Ti lana xakaavan-gan xatam sina, nane fo tavai ne-taara pana maana mo roxo; saxa moroxo xuluna saxamo roxo fulaamaan.17 Na Moses a lisanmaan a vuputkaisina Piran taasaxa na Yesus Krais alisan a xakaavangan xatam e ferawa-ian tuuna. 18Piau ta mataa fo xalum aPiran taasaxa, a Saxa aava fuunawaanfaasilak se Tamataara, nane ve a Pirane Lak Fatak Mon e fo waan la xasingina. Nane fo faxalit a Piran xe sitaara.

A Kuusan Fulaa Si Jon Ina Fasufan19-20 Saxa yaan xo, a mu matalava

sina mu Juda pe Jerusalem ri fenga saxanu priis e saxanu rabuna lanapabung si Livai xe si Jon rao ri taafine, “Nano naseꞌ?” Ri vil malaane ena Jon a xuus nari malaan, “Nenia, nepife Krais, a Mataa Failai.” Nane kuusfamatavas e pife bit nari.

21 E ri fin fulane, “A isaam naseꞌ?Nano, no Ilaija?”

Jon 1:22 128 Jon 1:46

E nane xuus nari, “Pife nenia ve.”E ri fin fulane, “Nano, no matalava

ina kuus fatuxai, bo?”E nane sui nari, “Piau.”22 E mui ri fine, “Nano naseꞌ? Sui

nemaam senaso maam taa lisan faꞌulia ferawaian siim xe siri aava ri fengnemaam. Nano fatak no kuus o nanonaseꞌ?”

23E na Jon a sui nari pana ferawaiansi Aisaia, saxa mataa ina kuus fatuxaisina Piran. A kuus malaan: “Nenia asaxa ling aava taxa kel lana xobingil,‘Faxaradak a salan xana Memai.’ ”

24-25 E saxanu Ferasi aava fenganxuvul pari, ri fine, “Tamonopife Kraise no pife Ilaija e no pife mataa inakuus fatuxai xenaso no taxa lo fasufa maana rabuna?”

26 E na Jon a sui nari, “Nenia, ne fa-suf a mu rabuna pana raarum taasaxala palou imi a saxa taxa tigina e mipife texaas sena. 27 Nane ve a Saxaaava fo savat lamiak taasaxa a toxana isin lava sega. Nane ve, ne pife roxofexaxaas sena mulus a ‘slipa’ sina.”

28 A maana vilaana aanabeꞌ a savatfaasilak la bina Betani aava waan laxasing ina Raarum Jordan, layaan naJon taxa fasuf a mu rabuna pave.

29 La yaanmui na Jon a xalum fulanna Yesus i taxa sangasmaan e nanekuus, “Kaalum, a Natuna Sipsip sinaPiran aava i taa siak tapin a lalosaatsina maana mu rabuna. 30 Nane vea saxa ne ferawai sena layaan nekuus, ‘A mataa aava savat lamiak i taaxasliuau senaso nane waan paamuinnenia.’ 31 Lumua ne pife texaas senataasaxa, a fufuna faisok siak pana fa-sufaana mu rabuna a malaan: xenavil fasavat nane la matana mu rabunaIsrael.”

32 E mui na Jon a kuus, “Ne xaluma Vovau Xaradak, a xakaaluman inamalaan sena vaalus, a sivimaan ti laxunavata e maa waan xuluna. 33 Nepife fexaxaas sena taraxalie taasaxa,a Saxa aava fengau xena fasuf amu rabuna pana raarum a xuusau:‘A mataa aava no xalum a VovauXaradak a sivimaan emaa nai xuluna,nane ve a Saxa aava i taa fasuf a mu

rabuna pana Vovau Xaradak.’ 34 Nefo xalum a fakalimaanan aanabeꞌ ene kuus faagut o nane ve a NatunaPiran.”

Saxanu Rabuna Ri Buk Waan XuvulPa Yesus

Mt 4:18-22; Mk 1:16-20; Lk 5:2-1135Xemafu saa xo, na Jon taxa tigina

fulaa la xasa nobina pave xuvul panaro fefeng sina. 36E layaan nane xalumna Yesus a sangas liu ete nane kuus,“Xalume, a Natuna Sipsip sina Piran!”

37Layaan a ro fefeng sina re langai aferawaian sina, re usi moxo na Yesus.38Na Yesus a gilim e xalum nare e finnare, “Rao me sou?”

E re kuus, “Raabai, (A malasuf inavapaling aanabeꞌ ve ‘Tisa’ o Mataa inaFepitaa) nano, no taxa mamatef faa?”

39Nane sui nare, “Filimaan eme taaxalume.” E rutul paan e rutul fe savatla lifu aava nane mamatef lana e rewaan xuvul pana la vung aave senasoa yaan ve faasilak 4 oklok la leaaf.

40 E saxa ire aava fo langai a kuusansi Jon e mui a usi na Yesus, isina naEndru, na ti Saimon Pita. 41 Nanefe tingin na tina, na Saimon, e xuusmalaane, “Maame fo tingin a MataaFailai, na Messia.”* 42 E nane lisan etexe si Yesus. Na Yesus a xalume e kuus,“Nano, no Saimon, a lak si Jon taasaxari taa xali nano pa Sifas.” (Layaan notaa puk a isin aanabeꞌ i taa fe savat‘Pita’ e voxo taara xalie pa SaimonPita)

43 Xe mafu saa xo, na Yesus a bukrao i taa paan xe Galili. Nane tinginna Filip e xuuse, “Usiau!”

44A fufubina si Filip ve pe Betsaida,malaan se Endru narie Saimon Pita.45 Na Filip fe tingin na Nataaniel e axuuse, “Nemaam fo tingine xo, naneaava na Moses fo kala sena lana muvuputkai e lana xakalayan sina murabuna ina kuus fatuxai, na Yesus alak si Yosep ti Nasaret.”

46 E naNataaniel a fine, “Ai, a fexax-aas ta mo roxo i taa savat ti Nasaret?”

E na Filip a xuuse, “Filimaan xuvulpaga e no maa xalume.”

* 1:41: Layaan no taa puk a isin Messia lana pok Griik i taa savat ‘na Krais.’

Jon 1:47 129 Jon 2:1947 Na Yesus a xalum na Nataaniel

i taxa filimaan e nane kuus sena,“Kaalum, nabeꞌ ve saxa mataa Israeltuuna e nane pi vibit.”

48NaNataaniel a fine, “Malaafaa notexaas sega?”

E na Yesus a suie, “Paamuin na Filipfe xel nano ne fo xalum nano, no taxanai lapaana wai xakaap.”

49 Na Nataaniel a suie, “Mataa inaFepitaa, nano, no Natuna Piran; nano,no Piran King sina mu Israel.”

50 Na Yesus a xuuse, “Nano, nonamkai sega senaso ne xuus nano onefo xalum nano lapaana wai xakaap?Ai, no taa xalumamaanamo lava senamo aanabeꞌ.” 51 E mui a xuus fulane,“Tuuna paaliu, no taa xalum a xuna-vata i taa talakas e mu angelo sinaPiran ri taxa laak xe pave e sivimaanxuluna Natuna Mataa.”

2Na Yesus A Fasavat A Wain Pana

Raarum1 A yaan talatul lamina, a fenamo

ina tamaian a savat la bina Kena peGalili. E nari, ri xel na nina Yesus oi taa fe waan pave. 2 Ri xel na Yesusxuvul pana maana fefeng sina, rao ritaa waan pave sait la fenamo. E voxonari xapiak ri fe waan. 3 E layaan awain a taxapus na nina Yesus a xuuse,“Nari, ri fo piau ta wain!”

4 E na Yesus a suie, “Aang, taasaxaxenaso no taxa xuusau pana? A yaansiak pife savat lunai.”

5 Taasaxa na ninana a xuus a musisiak pave, “A so ta mo i taa faseinami pana, mi taa vile.”

6 La faasilak, a toxan a mu vaanpisaxa ina raarumaava ri vesane panafaat, ri taxa tigina. Ri toxan a raarumxena xamak a mari mu Juda malaansena vilaana ina lotu siri a kuus pana.E mu vaan ri molava e nari saxa saxari toxan a ‘lita’ 100 o 150.

7 E na Yesus xo a xuus nari musisiak, “Fabas a mu vaan pave panaraarum.” E voxo ri fabas nari e ri febas soliu.

8 E nane fasei nari, “Lavaxa, pitufsaa e lisane xe sina mataa aava paa-muian a mu tatavai.”

E ri pituf lisane xe sina. 9 Layaana paamua ina fenamo fo num a wainaava fo mo raarum nane xelmaan amataa faꞌui aava tamai. A paamuave a vungut sena fufuna wain aave,taasaxa mu sisiak ri texaas. 10 E apaamua a xuus a mataa faꞌui, “A mumatalava, ri fuuna tavai a mu rabunapana wain roxo paamua e layaan ri fonum temasaat ri taa tavai nari panawain a pife roxo temasaat; taasaxanano, no fo faxarang a wain roxopaaliu e mo nabeꞌ mon no fasavate.”

11 Nabeꞌ ve a mo faꞌipul mata aavana Yesus a vesane e nane vile la binaKena pe Galili. Nane faxalit famatavasa roxoyan sina e voxo amu fefeng sinari namkai sena. 12 Lumui nane sivi xepaa Kapanam, nane e na ninana xuvulpana mu tina e mu fefeng sina, narixapiak ri fe taagul pave pana saxanoyaan.

Na Yesus A Xup Tapin Nari, Ri TaxaFaasot Lana Lifu Lotu

Mt 21:12-13; Mk 11:15-17; Lk 19:45-4613 Layaan a Fenamo ina Paaliuan

sinamu Juda a savat faasilak, na Yesusa laak xe Jerusalem. 14 Lana nobinaaava fakaliuan a Tang lifu lotu pavenane xalum a mu rabuna ri taxa faa-sot pana bulmakau e sipsip e vaalus. Esaxanofuna ri taxa nai lamu ivin xenaxul faat sina mu rabuna. 15 E voxonane vesan a mo ina fesipan panamu yeis e nane fexup nari xapiak tilana nobina ina lifu lotu. A xup amu bulmakau e sipsip e nane tapinxolan a faat sina mu rabuna ina xulfaat e puk tapin a mu ivin siri. 16 Eferawai faagut xe siri aava ri faasotpana vaalus, “Siak tapin et a mo aan-abeꞌ! Malaafaa mi fexaxaas sena vil aLifu si Tamaang malaan sena lifu inafaasot?”

17Amu fefeng sina ri lamon faꞌuli axakalayan aanabeꞌ: “A sei soxotaanaLifu siim i taa vawau.”

18 A mu matalava Juda ri fine, “Aso ta fakalimaanan no taa faxalit ne-maam pana xena turoxo pana vilaanasiim?”

19 E na Yesus a sui nari, “Kawaasanxapin a lifu lotu aanabeꞌ e lana yaantalatul mon ne taa siak fati fulane.”

Jon 2:20 130 Jon 3:2020 E mui a mu Juda ri kuus, “Ai, ri fo

faisok panamariaas sangafilu talafaatpana pisaxa xena vesan a lifu lotuaanabeꞌ e nano, no taa vil fatigineielana yaan talatul, bo?” 21 Taasaxanane taxa ferawai sena vipin sina, alifu lotu sina Piran. 22 Layaan nane foto faꞌulaa ti lanamamaat, a mu fefengsina ri lamon faꞌuli a kuusan sina evoxo ri namkai sena mu xakalayan eferawaian aava na Yesus fo kuusane.

23 Layaan na Yesus a taagul peJerusalem la Fenamo ina Paaliuana mu rabuna xaves ri namkaisena layaan ri xalum a maanafakalimaanan aava nane taxa vile.24 Taasaxa nane pife turoxoian amu lamonan siri sena, senaso nanemasam faroxo sena vilaana sinamu rabuna 25 e nane pife langai taferawaian sina mataa sena rabunasenaso nane fatak a texaas sena so talamonan taxa waan sina mu rabuna.

3Na Nikodimaas A Savat Si Yesus

1 Saxa Ferasi aava saxa piran sinamu matalava Juda, a isina na Nikodi-maas 2 a savat si Yesus la vung e kuusmalaan, “Mataa ina Fepitaa, maamtexaas o no fo filimaan xe nabeꞌ tila bina sina Piran xena vil a faisokina fepitaian. Maam lamon malaansenaso a mataa sang mon pife fex-axaas sena vil a maana mo faꞌipulmalaan sema, tamo Piran pife waanxuvul pana.”

3 Na Yesus a suie, “Tuuna paaliu nexuus nano, tamo ta mataa i taa pifeluxan fulaa ti laaꞌui, i taa pife xaluma fatataganan sina Piran.”

4Na Nikodimaas a fine, “Malaafaa amataa vaiak i taa luxan fulaa? Fexax-aas i taa laak fulaa la xu ninana e taaluxan fulaa?”

5 E na Yesus a sui fulane, “Tuunapaaliu ne xuus nano, tamo ta mataaa pife luluk pana raarum e pana Vo-vau nane pife fexaxaas sena laak lanafatataganan sina Piran. 6 Lamon panaferawaian aanabeꞌ: layaan a tefin taaluk a lak i taa savat mataa tuuna, bo?Taasaxa, a Vovau i taa luluk pana moina Vovau. 7Muta ipul sena ferawaian

ne xuus nano pana. Nami xapiak mitaa luxan fulaa ti laaꞌui. 8 A reref itaxa fiit xolai laso ta bina a vubuxanee nami, mi langaie taasaxa mi vunguto a reref fo savatmaan ti faa o a so tabina i taa falet xe lana. E voxo a murabuna aava ri luxan sena Vovau, rifexaxaas paaliu malaan sena reref.”

9 Na Nikodimaas a fiai malaan,“Maana mo aanabeꞌ, ri taa savatmalaafaa?”

10 Na Yesus a xuuse, “Nano, noMataa ina Fepitaa ti Israel e nopife masam sena maana mo aanabeꞌ?11 Tuuna paaliu ne xuus nano, maamferawai sena maana mo maam texaassena e kuus pana maana mo maam foxalume taasaxa piau ta saxa simi fes-iak tuunei a kuusan simaam. 12 Tamone ferawai tuuna xuvul pami senamaana mo ti la xavala e mi pifenamkai sena ferawaian siak malaafaami fexaxaas sena namkai layaan neferawai pana mo ti la xunavata? 13 ANatuna Mataa, nane sang mon a sivi-maan ti laaꞌui la xunavata e piau tamataa fulaa fo waan pe laaꞌui. 14 NaMoses fo yaas fati a tiui ‘braas’ pe labina vingil e mui a Natuna Mataa itaa yaas fatian malaan 15 talo a murabuna xapiak aava ri namkai sena, ritaa toxan a toyan vulai, vulai.

16 “Senaso, a Piran a vubuxan xas-ingit a mu rabuna xapiak la xavala evoxo nane turoxo pana maatan sinaLak Tomexaan Fatak sina talo naseꞌ tamataa aava i taa namkai sena, i taapife maat, taasaxa i taa toxan a toyanvulai, vulai. 17A Piran pife feng a LakTomexaan sina xena lisan a fakasana-man xe sina mu rabuna xapiak, piau.Nane tavaie pana faisok xena fakaxu-paana mu rabuna. 18 Naseꞌ ta mataaaava namkai sena i taa pife tiisan;nane aava bai namkai sena, a mataaaave fo tiisan xo senaso nane pifenamkai sena Lak Saxa Fatak sina Pi-ran. 19 E a tiisan taa savat malaan:a malang fo savat xuluna xavala,taasaxa mu rabuna xapiak ri vubuxana suk e ri baian a malang senaso a muvilaana siri, ri saat paaliu. 20 A murabuna aava ri bilai fasaat, ri baian amalang e ri pi sasangas lana malangsenaso rimataut omuvilaana saat siri

Jon 3:21 131 Jon 4:10taa savat la matavas. 21 Taasaxa nariaava ri fuuna taagul lana tuunayan, risasangas lanamalang e voxo amalangtaa faxaalit o a Piran va fufuna muvilaana roxo siri.”

A Kuusanaan Na Yesus Si Jon InaFasufan

22 Lamina mu yaan aanabeꞌ naYesus nari mu fefeng sina ri faletxe la xobingil pe Judia e pave naneirimai xuvul pari e fasuf a saxanorabuna. 23 E na Jon vaxa, taxa fasufa mu rabuna sait e nane taxa taagulpe Enon faasilak se Selam senaso araarum molava taxa waan pave e murabuna xaves ri fuuna savat xena fas-ufan. 24 (A yaan aanabeꞌ ve paamuinavipisan si Jon.) 25 E saxano fefeng siJon xuvul pana saxamatalava sinamuJuda ri fetok sena vilaana ina fasufanlana vuputkai siri. 26 Ri fe savat siJon e ri xuuse, “Mataa ina Fepitaa, amataa aava waan xuvul pama la xasapaxasing ina Raarum Jordan — naneaava no fo kuusane — nane vaxa, itaxa fasuf a mu rabuna e nari xapiak,ri taxa lo falet xe sina.”

27 Na Jon a sui nari, “A Piran pe laxunavata i taa lamon pana so ta mo itaa tavai a mataa pana e a mataa taasiak a maana mo aave. 28 Nami fatakmi texaas o ne kuus malaan: ‘Nenia,ne pife Krais, a Mataa Failai, taasaxanenia, ne fo fengan paamuine.’ 29 Atefin va mo sina lavana. A fesing sinalavana aava fuuna fangasixe, a waanbang xena langaiaana e layaan a lan-gai a ling ina, nane i taa faamamaas.A faamamaasan aave ve siak e naboxone fo bas paaliu pana. 30Amo roxo o aisina i tafe molava e isaak tafe modak.

31 “A Saxa aava savat ti laaꞌui itaa paamuian a maana mo xapiak enane aava savat ti lapia nane a moti la xavala e nane ve taxa ferawaimalaan sena saxa ti la xavala. Nekuus fulaa o nane aava savat ti laxunavata i taa paamuian a maana moxapiak. 32 Nane taa kuusan a maanamoxapiak nane fo xalume e fo langaietaasaxamu rabuna ri bai langai a kuu-san sina. 33Taasaxamataa aava langaie namkai sena, nane taxa faxaalit o a

ferawaian sina Piran a tuuna. 34Naneaava Piran fo fenge, nane taxa ferawaipana ferawaian sina Piran e a Piranfuuna feng aVovau sina e aVovau sinai taa pife taxapus. 35 Na Tamana pela xunavata nane vubuxan xasingit aNatuna e voxo fo tavaie pana maanamo xapiak. 36 Naseꞌ ta mataa i taxanamkai se Natuna a toxan a toyan vu-lai, taasaxanaseꞌ tamataa i taa baian aNatuna i taa pife siak a toyan senaso amaraleian sina Piran taa waan xulunamataa aave.”

4Na Yesus Narie Na Tefin Ti Sameria

1 Nari mu Ferasi ri langai o a murabuna aava ri siak a fasufan si Yesuse ri usie, ri rabuna xaves paaliu seriaava ri usi na Jon 2 taasaxa pife naYesus ve taxa fasuf nari, a mu fefengsina ri taxa fasuf nari xapiak. 3 Elayaan na Yesus a texaas sena lalam-onan siri mu Ferasi, nane taꞌulan amaana mu bina Judia e fe ulaa fulaaxe la mu bina pe Galili.

4 Layaan ri taxa ulaa saa, nane emu fefeng sina, ri fe sangas dal abina Sameria. 5 E ri fesavat la saxabina pe Sameria ri xalie pa Saikar.A bina ve taxa waan faasilak la binaaava na Yaakop fo tavai a lak sina, naYosep, pana. 6 A raakaaf ina raarumna Yaakop fo xafe, taxa waan pave.A bina xo fo paanaas e na Yesus amaagus fadak sena sangasan sina evoxo maa nai la vangana raakaaf.

7 Layaan a saxa tefin ti Sameria asavat xena pituf raarum na Yesus afine, “A fexaxaas no taa tavaiau panaraarum?” 8 (A mu fefeng sina ri folaak xe lana bina aapave xenamaraanfanganan.)

9 A tefin ti Sameria a xuuse, “Nano,no mataa ti Judia e nenia, ne tefinti Sameria. Xenaso no nungau panaraarum?” (A mu Juda ri pi fesingan amu Sameria.)

10 Na Yesus a suie, “Tamo no tex-aas sena tatavaian sina Piran e nomasam faroxo seseꞌ fo nung nanopana raarum, naak no tamaa nunge

Jon 4:11 132 Jon 4:36e i taa tavai nano pana raarum aavatoxan a toyan.”

11 E a tefin a xuuse, “Matalava,no piau ta mo xena pituf raarume a raakaaf aanabeꞌ a tu. No taapituf raarum ina toyan faa? 12 Nano,no matalava molava sena butaarana Yaakop aava tavai netaara panaraakaaf aanabeꞌ, bo? Nane fatak fonum a raarum ti lana e fulaa a mu ra-fulak sina e mu tiir, sipsip e bulmakausina vaxa, ri num ti lana.”

13 E na Yesus a suie, “Naseꞌ tamataaaava num a raarum aanabeꞌ i taamaꞌiu fulaa, 14 taasaxa naseꞌ tamataa itaa numa raarumne tavaie pana, i taapife maꞌiu fulaa. Tuuna a raarum netavaie pana i tafe savat malaan senamatana raarum pe la xunus ina e amataa aave i tafe bas pana toyanvulai,vulai.”

15 E a tefin a nunge, “Matalava,tavaiau pana raarum aanabeꞌ talo netaa pife maꞌiu e ulaa xe nabeꞌ xenapituf raarum fulaa.”

16 E nane xuuse, “Falet, fe xel nalavaam e me ulaamaan.”

17 E nane suie, “Nenia, ne piau talavaak.”

E na Yesus a xuuse, “No kuus tu-una layaan no kuus o no piau talavaam. 18 A mo tuuna o no fo toxana mu lavaam pama e a mataa aava notaxa taagul xuvul pana naboxo a pifelavaam. Aang, a ferawaian no kuu-sane monabeꞌ mon a tuuna paaliu.”

19 “Ai, matalava” a tefin a kuus,“Naboxo ne texaas o nano, no saxamataa ina kuus fatuxai. 20 A mu bu-maam ri naangus xuluna put aanabeꞌ,taasaxa nami mu Juda mi kuus faaguto a bina ina naangusan tuuna sitaarai taxa waan pe Jerusalem.”

21 E na Yesus a kuus xe sina, “Langaifaroxoiau; saxa yaan i taa savat e anaangusan xe sina Tamataara i taapife waan xuluna put aanabeꞌ o peJerusalem. 22 Nami, mi nangus a momi pife masam sena; maam nangus asaxa maam texaas sena, senaso a fu-funa fakaaxupan a savat la palou inamu Juda. 23 Taasaxa a yaan i taa savate naboxo taxa waan faasilak, layaana mu rabuna aava ri namkai tuuna ri

taa nangus na Tamataara pana vovaue pana lamonan tuuna. E voxo naTamataara taxa seng a mu rabuna rifexaxaas xena nangus tuuneie. 24 APiran ve a vovau e nari aava rao rinanguse, ri taa nanguse pana vovau epana lamonan tuuna.”

25 A tefin a xuuse, “Ne texaas o aMataa Failai (nane aava ri xalie paKrais) i taxa filimaan. E layaan i taasavat i taa xuus fatexaas netaara panamaana mo xapiak.”

26 E na Yesus a xuuse, “Nenia monne mataa aave; naboxo taare taxairimai.”

A Mu Fefeng Ri Savat Ulaa27 E monabeꞌ mon a mu fefeng si

Yesus ri savat e ri maa ipulane taxairimai xuvul pana tefin, taasaxa piauta saxa a fine o “A so to mo no vubux-ane?” o “Xenaso no irimai xuvulpana?”

28 A tefin xo, a taꞌulan a vuk inapituf raarum e falet xe la bina e fexuus a mu rabuna, 29 “Filimaan e mimaa xalum a mataa aava xuus fatex-aasau pana maana mo xapiak aava nefo mo vile. Naak, nane ve a MataaFailai?” 30 Nari, ri savat xe lamaleisena bina e ri fepaan xe sina.

31 La noyaan aave xo, a mu fefeng rixuuse, “Mataa ina Fepitaa, no fangansaa xalak.”

32 E nane sui nari, “Nenia, ne toxana fanganan aava mi vungut sena.”

33 E mu fefeng ri ferawai la palouiri xa o “Naak, a saxa mataa fo tavaiepana fanganan?”

34 Na Yesus a xuus nari, “A fan-ganan siak a malaan, ne taxa vil avubuxanan sina Saxa aava fo fengaue vaxa xena fataxapin a faisok sina.35 Mi fuuna ferawai malaan bo? ‘Afulun talafaat e a yaan ina faxuvula fanganan taa savat.’ Taasaxa nexuus nami: kaalum xolai, xalum amu uma, naboxo ri fo matoxol e ri fofexaxaas sena faxuvulan. 36 E naboxoa mataa ina siaxaana fanganan i taxafaisok pana faxuvulaana e i taa siaka mamareiai sina. E a mo nane taxafaxuvule ve a toyan vulai, vulai. Evoxo a mataa aava xapis a kam ina

Jon 4:37 133 Jon 5:5

fanganan e a mataa aava siak faxuvula fanganan re taa faamamaas xuvul.37 E voxo a ferawaian ti kavai aanabeꞌa tuuna o saxa i taa xapis a kamina fanganan e xasafuna i taa faxuvula fanganan ina. 38 Nenia, ne fengnami xena siak faxuvul a fangananaava paamua mi pife faisoxane. Sax-anofuna ri fo faisok faagut pana enami,mi taxa faisok xuvul pari layaanmi taxa siak faxuvul a fanganan aave.

A Mu Sameria Xaves Ri Namkai39 A mu Sameria xaves ti la bina

aave ri namkai se Yesus sena fer-awaian sina tefin aave layaan nanekuus, “Nane xuus fatexaasau panamaanamo xapiak aava ne fo mo vile.”40 Layaan a mu Sameria ri savat siYesus ri nunge o i taa taagul xuvulpari. E nane taagul la palou iri fefex-axaas sena yaan taragua. 41E a rabunaxaves ri namkai senaso ri langai aferawaian sina.

42 E ri xuus a tefin aave, “Maamnamkai naboxo taasaxa fufunanamkaian simaam pife sena ferawa-ian siim. Nemaam fatak fo langaie emaam texaas tuuna o aMataa aanabeꞌve i taa fakaxup amu rabuna la xavala.

Na Yesus A Vil Faroxoi A Lak SinaMatalava

43 Lamina yaan taragua aave nanetaꞌulan nari xena falet xe puaa Galili.44 (Paamua na Yesus fatak fo kuussena mu rabuna ina kuus fatuxai o amu rabuna ti la fufubina siri ri taapife suaian nari.) 45Layaannane savatpe Galili, a mu Galili ri faamamaassena, senaso nari vaxa ri fo falet xeJerusalem e ri waan pave la Fenamoina Paaliuan. E ri fo xalum a maanamo xapiak nane fo vile pave.

46 E nane savat faꞌulaa la bina Kenape Galili, a bina aava nane fo puk araarum e fasavat a wain. E pave saxamatalava sina piran king taxa waanbange e a lak sina taxa mati giis peKapanam. 47 A mataa aave a langai ona Yesus fo savat pe Galili ti Judia. Enane falet xe sina e nung faagutaneo i taa fe vil faroxoi a lak sina aavafaasilak i taa maat.

48 E na Yesus a kuus, “Nami murabuna mi lamon malaan: tamo mitamaa xalum a mo faꞌipul o a mo inagutan mi taa namkai.”

49Taasaxamatalava sina piran kinga xuuse, “Piran, filimaan ulaa lak siaki tamaa maat.”

50NaYesus a xuuse, “Ulaa saa. A laksiim i taa to.”

E a matalava a namkai pana fer-awaian na Yesus a xuuse pana e falet.51 Layaan nane taxa falet e pife savatlunai, a mu sisiak sina ri maa fesua-iane la salan e ri xuuse o a lak sinai taxa waan faroxo. 52 E nane finnari, “Laso ta yaan a lak siak fo savatfaroxo?”

E ri suie, “Lanef, faasilak lapaanaas, a giisan sina taꞌulane.”

53 E a tamana lak a texaas o a yaanaapave a yaan fatak aava na Yesus foxuuse, “A lak siim i taa to.” E voxoa mataa aave e maana rabuna lanalifu sina ri namkai se Yesus. 54 Amo aanabeꞌ a fataraguiaana fakali-maanan aava na Yesus a vile layaannane falet xe Galili ti Judia.

5Na Yesus A Vil Faroxoi A Mataa La

Raarum Betesda1Saxanu yaan lumui naYesus a laak

xe Jerusalem xe la fenamo lava sinamu Juda. 2 E pave la bina Jerusalem,faasilak la matana bina ri xalie panaYalaxau sina mu Sipsip, ri toxan abina pana raarum xena susuuf, lanapok bina Erameik ri fuuna xalie panaBetesda. E a bina raarum aanabeꞌ atoxan a ‘veraanda’ pama a fakaliuane.3 La bina aapave, a mu rabuna panamatafanan ri fuuna faxuvul, a maanabuk rabuna malaan: a mataa piif,mataa pana kana tapil, o amataa panakana o mana maat. Nari, ri fuunawaan bang a faburaaxan ina raarum.4 Senaso la saxano yaan a angelo i taasivi xe pave e i taa faburaak a raarum.E naseꞌ ta mataa i taa du paamualana raarum lamina faburaaxan ina, amataa aave i tafe roxo fulaa sena sota giisan aava fo sipe. 5 Lavaxa, saxamataa taxamati pave fo toxan a giisanpana mariaas sangafilu talatul pana

Jon 5:6 134 Jon 5:30pisiktul. 6 Layaan na Yesus a xalume,nane texaas o a mataa aave fo waanlokavai paaliu e a xuuse, “No vubukroxo fulaa?”

7 E a mataa pana giisan a suie,“Matalava, ne piau ta mataa xena xa-vang faduiau lana raarum layaan aangelo fo faburaaxe, la yaan ne taxarao ne du a xasa mataa fo du paamuinnenia.”

8 E na Yesus a xuuse, “Tamasiak,siak a ivin siim e no sangas.” 9 Emonabeꞌ mon a mataa aave a savatroxo e nane siak a ivin sina e sangas.

A yaan aanabeꞌ ve a Yaan ina Fan-gaafusan. 10 E voxo a mu matalavaJuda ri xuus a mataa aava fo roxo fu-laa, “Nabeꞌ ve a Yaan ina Fangaafusan,pife roxo no taxa yaas a ivin siim!”

11 E nane sui nari, “A mataa aava vilfaroxoiau a xuusau, ‘Siak a ivin siim eno sangas.”

12 E ri fine, “Naseꞌ ta mataa a xuusnano, ‘Siak a ivin siim e sangas?”

13 Taasaxa, a mataa aava vil farox-oian, a vungut o naseꞌ ve fo vil farox-oie. E na Yesus fo laak malit senaso amalila molava ri waan la bina aapave.

NaYesus Fepitaa PanaTamanaNarieNatuna

14 Mui xo, na Yesus a tingin amataa aave lana tang lifu lotu e xuuse,“Kaalum, no fo vil faroxoian, mutafaasaal fulaa, tamo no bilai fasaatnaak amo saat sena giisan siim tamaasavat la toyan siim.” 15E a mataa aavea paan e fe xuus a mumatalava Juda ona Yesus mon fo vil faroxoie.

16 E voxo lamina yaan aanabeꞌ amu matalava Juda ri vil pengan naYesus senaso nane fo vil a mo faꞌipulaanabeꞌ la Yaan ina Fangaafusan. 17 Ena Yesus a xuus nari mu matalavaJuda, “Mi lamon o na Tamaang taxafangaafus sena faisok sina, bo? Piau!Naboxo nane taxa faisok e nenia vaxa,ne taxa faisok malaan sena.” 18 Evoxo nari mu matalava Juda ri faagutpaaliu pana punuk na Yesus senasori lamon o i taxa kawaasan a Yaanina Fangaafusan e fulaa ri baian nanekuus o a Piran ve na Tamana. Layaan

nane kuus malaan ri texaas o nanekuus o nane e a Piran, re fexaxaas.

19 Na Yesus a xuus fulan nari, “Tu-una paaliu ne xuus nami, na Natunamon, a pife fexaxaas sena vil ta saxamo. Nane a fexaxaas i taa vil amo aava nane fo xalum na Tamanavile. E voxo so ta vilaana na Tamanataxa vile, na Natuna taa usie sait.20 Senaso na Tamana a vubuxan xas-ingit na Natuna e nane taxa faxalitepana maana mo xapiak aava nanetaxa vile. A mo faꞌipul mi fo xalume,na Tamana taa faxalit na Natuna panamaana mo molava sena e voxo mi taaipul temasaat seri. 21 Na Tamana afexaxaas sena yaas fatiginei a muma-maat e tavai nari pana toyan, bo? E naNatuna vaxa taa tavai nari aava nanetaa siak fati nari, pana toyan. 22 Nekuus tuuna, na Tamana taa pife tiis tasaxa mataa. A maana mo xapiak inatiisan na Tamana fo tavai na Natunapana 23 talo nari mu rabuna xapiaktaa suai se Natuna malaan seꞌ ri suaise Tamana. Na Tamana fo feng naNatuna e naseꞌ ta mataa i taa pife sua-iane, i taa pife suaian sait na Tamana.

24 “Ne xuus tuunei nami, tamo tamataa aava langai a ferawaian siak enamkai sena Saxa aava fo fengau, amataa aave a toxan a toyan vulai. Enane aave i taa pife xalum a yaan inatiisan senaso nane fo xasliu a maatane taxa to. 25 Ne xuus tuunei namifulaa: saxa yaan taxa filimaan e fosavat naboxo, e la yaan aave a mumamaat ri taa langai a ling i NatunaPiran e nari aava ri langai faroxo ri taato. 26Na Tamana a fufuna toyan, bo?E vaxa nane siak fati na Natuna talo itaa waan a fufuna toyan sait. 27E saxamo fulaa, nane fo tavaie pana ngavukina tiisaana maana mo xapiak senasonane ve a Natuna Mataa.

28 “Muta ipul sena ferawaian aan-abeꞌ, senaso a yaan taxa filimaan elana yaan aave amaana rabuna aava rifomaat e ri taxawaan la binamamaat,ri taa langai a ling i Natuna, 29 e ri taasavat xe sina. Nari aava mu vilaanasiri roxo ri taa siak a toyan vulai enari aava mu vilaana siri pife roxori taa siak a fakasanaman. 30 Nenia,

Jon 5:31 135 Jon 6:11ne piau ta gutan xena vil ta saxa mo;ne taxa titiis fexaxaas sena ferawaiansina Tamaang e a tiisan siak a fataksenaso ne pife usi a vubuxanan siak,ne taxa usi a vubuxanan sina Saxaaava fo fengau.

A Mu Kuusan Se Yesus31 “Tamo nenia fatak ne kuusanau,

a kuusan siak a pife fexaxaas.32 Taasaxa toxan a saxa fulaa aavakuusanau e nenia, ne texaas o akuusan sina sega a tuuna.

33 “Mi fofinna Jon enane fo ferawaifatak. 34Nenia, ne pife lalamon faagutsena kuusan siri mu rabuna mon,taasaxa ne xuus nami pana talomi taafakaaxupan. 35 Na Jon a malaan senalaam aava taxa raam e lang faagut emi fo faamamaas pana malangan sinapana saxano yaan mon.

36 “Taasaxa a kuusan sega a molavasena kuusan si Jon. A mu faisok aavana Tamaang fo tavaiau pana xena fa-taxapine, a maana faisok aave nenia,ne taxa vile. A mu faisok aanabeꞌ rikuusanau sait e ri faxalit nami o naTamaang fo fengau. 37 E na Tamaangaava fo fengau, nane vaxa fo kuu-sanau. Mi pi lalangai a ling ina e mipi xaxalum a vipin ina. 38A ferawaiansina a pife taagul la xunus imi senasomi pife namkai sena saxa aava nanefo fenge. 39 Mi taxa seng, seng vulailana Xakalayan ina Ferawaian sina Pi-ran senaso mi lamon o a toyan vulaitaxa waan lana, taasaxa a Xakalayanaanabeꞌ taxa kuusanau 40 e mi baifilimaan xe siak xena siak a toyanaanabeꞌ.

41 “Nenia, ne pife lalamon temasaatpana suaian sina mu rabuna,42 taasaxa ne texaas o nami, mi piauta vubuxan xasingitan sena Piranla xunus imi. 43 Ne fo savat nabeꞌlapaana isina Tamaang e mi pifesuaian nenia. Tamo ta saxa mataa itaa savat lapaana isin sina fatak mon,mi taa suaian nane, bo? 44 Malaafaami fexaxaas sena namkai layaan milalamon temasaat sena suaian simi emi pife seng a suaian aava Piran fataka fexaxaas sena tavai nami pana.

45 “Muta lamon o nenia, ne taagel tifi nami la mata Tamaang, piau.Na Moses aava mi lamon o i taaxavang nami, nane ve i taa gel tifinami. 46 Tamo mi fo namkai senaXakalayan si Moses mi taa namkaisega senasonane fo kala sega. 47Tamomi pife namkai sena Xakalayan sina,malaafaa mi taa namkai sena ferawa-ian siak?”

6Na Yesus A Fafangan A Rabuna 5,000Mt 14:13-21; Mk 6:32-44; Lk 9:10-17

1 Lumui na Yesus a laak xulunaxaati e falet xe la xasa paxasing inaLaman Galili; ri xalie pana RaarumTaibirius. 2A toxan a tang malila taxausie senaso ri fo xalum a maana mofaꞌipul aava nane fuuna vile xena vilfaroxoi a mu rabuna pana giisan. 3NaYesus a ung e laak xe xuluna put e fenai pave xuvul pana mu fefeng sina.4 A fenamo molava sina mu Juda, aYaan ina Paaliuan, fo faasilak.

5Na Yesus a kaalum e xalum a tangmalila taxa savatmaan xe sina e nanefin na Filip, “Taara taa maraan a bretfexaxaas xena fafangan a mu rabunaaapave faa?” 6 Nane kuus malaansenaso nane buk tafang mon na Filip,taasaxa nane fatak xa a texaas o so tamo nane i taa vile.

7 Na Filip a suie, “Ai, tamo nefaisok pana fulun pisiktul, ne pifefexaxaas sena maraan a bret fexaxaasxena fafangan nari xapiak pana xavilmodak, modak.”

8 Taasaxa saxa fefeng, na Endru, nati Saimon Pita, a kuus, 9 “A toxan asaxa lak modak nabeꞌ pana bret baalipama e a din taragua; taasaxa fan-ganan modak malaan a pife fexaxaasxena fafanganaan nari xapiak.”

10 Na Yesus a kuus, “Xuus a murabuna o ri taa nai.” A bina aaveve toxan a yi e mu tomexaan xo rinai suꞌ e a xakatan siri ve faasilak5,000. 11 Na Yesus a siak a bret baalie fenung e kuus faasiroxo paaliu xesina Piran. Mui nane viak a bret etavai a mu rabuna aava ri nai xolaipana e nane vilmalaane pana din sait.

Jon 6:12 136 Jon 6:38E mu rabuna xapiak ri siak fangananfefexaxaas sena vubuxanan siri.

12 Layaan ri fo maasi xo, na Yesusa xuus a mu fefeng sina, “Faxuvul amu xavil xapiak aava ri taxa waansenaso ne buk o piau ta saxa xavil itaa milung.” 13 Lavaxa, ri faxuvulee ri fabas a bi sangafilu saxa panataragua pana mu xavil ina bret baaliaava waan lamina fanganan.

14 A mu rabuna ri xalum a mofaꞌipul aava na Yesus fo vile e ri kuus,“A tuuna, nane ve a Mataa ina KuusFatuxai aava kavai ri fo kuus o i taafilimaan xe la xavala.” 15 E voxo naYesus fo texaas o nari rao ri taa yotee ri taa fatigineie malaan sena ‘king’siri e nane sang mon fe laak fufunaixe xuluna put.

Na Yesus A Sangas Xuluna LamanMt 14:22-33; Mk 6:47-51

16 Lavaxa, a bina xo leaaf paaliue mu fefeng si Yesus ri sivi xe lagun. 17 Ri xawas xuluna xaati e raori taa falet xe Kapanam. A bina xosuk e na Yesus a pife savat siri lu-nai. 18 Ri taxa falet e a tof a savatsiri senaso a reref molava taxa tig-ina. 19 Lamina yaan ri xaul, xaul naakfaasilak a kilomita pama o pisaxa, rixalum na Yesus i taxa sangasmaanxuluna laman. Nane savat faasilak latana xaati e ri mataut fasaat paaliu.20Nane xuus nari, “Nenia move, mutamataut!” 21 E ri vubuk o i taa xawasxuluna xaati e fataapus paaliu ri savatla bina aava rao ri ung lana.

22 La yaan lamina a malila aava riwaan pave la xasing ina laman, ritexaas o a xaati saxa mon fo waanpave e mu fefeng si Yesus sang monri fo falet taasaxa nane pife xawasxuluna xaati xuvul pari. 23 Xasanoxaati ti Taibirius ri savat xe la binaaapave; a bina aave a malila fo ngana bret aava Memai fo fenung xuluna24e voxo, layaan amalila ri texaas o naYesus e a mu fefeng sina ri pife waanfulaa, nari sait ri xawas xulunamaanaxaati e ri falet xena seng na Yesus peKapanam.

25 Layaan ri tingine la xasa pax-asing ina laman ri fine, “Ai, Mataa

ina Fepitaa, laso ta yaan no fo savatnabeꞌ?”

26 Na Yesus a sui nari malaan, “Tu-una paaliu ne xuus nami, mi pife sen-gau senaso mi xalum a mo faꞌipul nevile. Taasaxa mi sengau senaso mi fongan a bret pave e mi maasi. 27Mutafaisok panamaana buk fanganan aavai taamasiik, piau. Taasaxa faisok panafanganan aava i taa waan vulai e i taalisan a toyan xe vulai. A fanganannaang ve a Natuna Mataa i taa tavainami pana senaso a Piran Tamataarafo siak fatie e tavaie pana gutan xenavil malaane.”

28 E ri kuus, “A so ta mo maamtaa vile xena vil a faisok aava Piran avubuxane?”

29Na Yesus a sui nari, “A faisok sinaPiran a malaan: ‘Mi taa namkai senasaxa aava Piran fo fenge.”

30 E ri xuus fulane, “Lavaxa, a so tafakalimaanan no taa vile talo maamtaa xalume e namkai sema. No taavil a so? 31 A mu butaara ri ngana mo taara xalie pana ‘maanaa’ pela xobingil, malaan sena Ferawaiansina Piran aava kuus: ‘Nane tavai naripana bret ti la xunavata xena fan-ganan.” Tln16:4,15

32 Na Yesus a xuus nari, “Ne taaxuus tuunei nami pana fufuna fer-awaian aave, naMoses pife tavai namipana bret ti la xunavata, taasaxaa malaan, na Tamaang i taxa tavainami pana bret tuuna ti la xunavata.33 Senaso a bret sina Piran a mo aavasivimaan ti la xunavata e i taa tavai amu rabuna la xavala pana toyan.”

34 E ri nunge, “Memai, tavai ne-maam pana bret aanabeꞌ vulai.”

35 Na Yesus a xuus nari, “Neniaxa, ne bret ina toyan, naseꞌ i taa fil-imaan xe siak i taa pife lagai e vaxanane aava i taa namkai sega i taa pifemaꞌiu fulaa. 36 Ne xuus nami o mifo xalumau taasaxa mi pife namkailunai sega. 37 A maana rabuna aavaPiran a tavaiau pana, ri taa tamanafilimaan xe siak e ne taa pife fengtapin ta saxa mataa aava i taa savatxe siak. 38 Senaso ne pife sivimaanti la xunavata xena vil a vubuxanan

Jon 6:39 137 Jon 6:65siak, piau. Ne fo sivimaan xena vil avubuxanan sina saxa aava fengau. 39Ea vubuxanan sina saxa aava fengau amalaan: nari mu rabuna aava nanefo tavaiau pari, ne taa pife taꞌulan tasaxa iri. Taasaxa ne taa fatatoi faꞌulinari xapiak lana Yaan Fataxapiak. 40Avubuxanan si Tamaang a malaan: amaana mu rabuna aava ri xalum tu-unei na Natuna e ri namkai sena, narixo ri taa siak a toyan vulai, vulai, efulaa ne taa fatatoi faꞌuli nari lanaYaan Fataxapiak.”

41 E nari mu Juda ri fefinaas xolaise Yesus senaso nane kuus, “Nenia,ne Bret aava sivimaan ti la xunavata.”42 E ri kuus, “Nane na Yesus, bo? Alak si Yosep? Na tamana narie ninana,taara texaas sere, bo? Malaafaa nanekuus: ‘Nenia, ne fo sivimaan ti laxunavata?”

43 Na Yesus a xuus nari, “Muta lofefinaasai malaave. 44 Piau ta saxa afexaxaas sena filimaan xe siak tamona Tamataara aava fengau, a pife xele.E naseꞌ ta mataa aava fo xelan, netaa fatatoie la Yaan Fataxapiak. 45 Axakalayan aanabeꞌ taxa waan lanaXakalayan sina mu rabuna ina kuusfatuxai: ‘E nari xapiak, a Piran taafapiti nari.’ Ais 54:13A maana rabuna xapiak aava ri folangai a ferawaian si Tamataara eri fo siak a texaasan sena, nari veri taa filimaan xe siak. 46 Piau tamataa fo xalumna Tamataara taasaxasaxa aava fo sivimaan ti laaꞌui sinaPiran, nane sang mon fo xalum naTamataara. 47 Ne xuus tuunei nami,nane aava namkai i taa toxan a toyanvulai, vulai. 48 Nenia ve ne Bretina Toyan. 49 A mu bumi ri ngan a‘maanaa’ pe la bina xobingil, taasaxari femaat. 50 Nabeꞌ ve si a bret aavasivimaan ti la xunavata e voxo layaanta mataa taa ngane i taa pife maat.51 Nenia xa, ne bret i taxa to aavasivimaan ti la xunavata. Tamo tamataa taa ngan a bret aanabeꞌ i taato vulai. A bret aanabeꞌ ve a vipin igaaava ne taa lisane xena maraan faꞌulia maana rabuna ti la xavala.”

52 E voxo mu Juda ri fetok faagut lapalou iri, “Malaafaa a mataa aanabeꞌ

a fexaxaas sena tavai netaara panavipin ina xena nganaana?”

53 E na Yesus a xuus fulan nari, “Netaxa xuus tuunei nami, tamo mi pifengan a meska ina Natuna Mataa e mipife numa ria ina,mi taa piau ta toyantuuna. 54 Naseꞌ ta mataa taa ngan ameska iga e num a ria iga, nane ve, atoxan a toyan vulai e ne taa tamanafatatoie la Yaan Fataxapiak. 55 Senasoa meska iga a fanganan tuuna e a riaiga a mo ina numan tuuna. 56 Naseꞌta mataa i taa ngan a meska iga e itaa num a ria iga, i taa taagul lapaanagutan siak e nenia, ne taa taagul xuvulpana. 57 Ta mataa aava i taa nganvulanau i taa to senaso nenia, ne taxato. A mo aanabeꞌ a fexaxaas senasona Tamataara fo fengau e ne taxa tovulai lapaa Tamataara. 58 Nabeꞌ ve abret aava sivimaan ti la xunavata. Apife malaan sena ‘bret maanaa’ a mubumi fo ngane, piau. A bret siri apife ti votan a maatan seri. Taasaxanane aava i taa ngan a bret aanabeꞌi taa siak a toyan vulai, vulai.” 59 NaYesus a kuusmalaan layaan nane taxafapiti nari lana lifu ina faxuvulan peKapanam.

Saxano Fefeng Si Yesus, Ri Taꞌulane60 E xaves ina mu fefeng si Yesus,

layaan ri langai a ferawaian aanabeꞌri kuus malaan, “A ferawaian aanabeꞌa lagaf temasaat. Naseꞌ fexaxaas i taalangaie?”

61 Na Yesus a texaas lana xunus inao a mu fefeng sina ri taxa fefinaassena mo aanabeꞌ e a xuus nari, “Aferawaian aanabeꞌ naak i taxa fakasaltemasaatan nami, bo? 62 A so ta mo itaa savat tamomi taa xalum a NatunaMataa i taxa laak faꞌulaa xe la binaaava nane waan lana paamua? 63 AVovau a tatavai pana toyan; a vipino meska, re mo palau mon. A muvapaling aava ne fo xuus nami pana,nari ve ri vovau e ri toyan xanamataa.64 Taasaxa saxanofuna imi, mi pifenamkai.” Senaso na Yesus fo texaas tila tangpat o naseꞌ ta mu fefeng sinari pife namkai tuuna e nane texaaso naseꞌ i taa pet lisane. 65 E nane

Jon 6:66 138 Jon 7:23kuus fulaa, “A vilaana aanabeꞌ a fu-funa ferawaian siak layaan ne xuusnami o piau ta mataa fefexaxaas senafilimaan xe siak tamo na Tamataara apife xele.”

66 Tangpat la yaan aanabeꞌ e falet,saxano fefeng sina ri taꞌulane e ri pifesangas xuvul pana fulaa.

67 E na Yesus a fin nari mu yaamutsangafilu saxa pana taragua, “Namivaxa, mi buk paan patak?”

68 E na Saimon Pita a suie, “Memai,maam taa falet xe siseꞌ? Nano, notoxan a ferawaian ina toyan vulai 69 emaam fo namkai e masam tuuna onano, no SaxaMataa Taap sina Piran.”

70 E na Yesus a suie, “Ne fo siak fatinami bo, nami Sangafilu Saxa panaTaragua? Taasaxa saxa la palou imive si Setan.” 71 Nane taxa ferawai seJudas, na natu Simon Iskeriot senasonane a saxa sina mu Sangafilu Saxapana Taragua e nane ve i taa pet lisanna Yesus.

7Na Yesus A Laak Xe La Saxa Fenamo

Pe Jerusalem1 Laminamu yaan aanabeꞌ na Yesus

a falet e fe sangas xolai pe Galili. Nanevil malaane senaso amu Juda pe Judiarao ri punuxe. 2Mui xo, saxa fenamosina mu Juda a faasilak, a Fenamo inaSawat. 3 E voxo nari mu ti Yesus rixuuse, “Taꞌulan a bina aanabeꞌ e nofalet xe Jerusalem talo a mu fefengsiimpave ri taa xalumamu faisok lavaaava no taxa vile. 4 Senaso tamo tamataa a vubuk o a mu rabuna xaves ritaa texaas sena, i taa pife fun a faisoksina. Nano, no fuuna vil a maana moaanabeꞌ e voxo faxalit a mu rabuna laxavala pana.” 5Ri kuusmalaan senasonari, mu fetinan vaxa, ri pife namkaisena.

6Na Yesus a xuus nari, “A yaan roxosiak a pife savat lunai taasaxa nami amaana yaan xapiak ri roxo semi. 7 Amu rabuna ti la xavala ri pife fexaxaassena baian nami, taasaxa ri baianausenaso ne fuuna kuus o a maana muvilaana ri vivile ri saat sang. 8Mi laaksaa xe la fenamo aapave. Ne taa pifelaak lunai senaso a yaan roxo xanak

pife savat lunai.” 9Nane kuus malaane a waan suꞌ pe Galili.

10 Taasaxa lamina yaan ri fo paanxe la fenamo, nane sait a laak saataasaxa pife sangas la matavas, nanefalet fufunai mon. 11 Pave la fenamoa mu Juda ri taxa lo senge e ri kuus,“Faa ta mataa aave?”

12 La palou ina tang malila aaveri taxa lo fefinaas xolai sena. Sax-anofuna ri kuus, “Nane amataa roxo!”

E xasanofuna ri sui nari, “Piau,nane taxa familung a rabuna xaves!”13 Taasaxa nari xapiak ri pife ferawaisena lamatavas senaso rimataut senamu matalava Juda.

14 La palou ina Fenamo, na Yesusa laak xe la tang lifu lotu e fefepitaa.15Amumatalava Juda ri ipul e ri kuus,“A mataa aanabeꞌ, piau taa mataa fefapitie, bo? E malaafaa nane fo siak atexaasan aapave?”

16 E na Yesus a sui nari, “A fepitaianaanabeꞌ a pife mo siak taasaxa mosina Saxa aava fo fengau. 17 Layaanta mataa a buk usi a vilaana sinaSaxa aave, i taa texaas sena fufunafepitaian aanabeꞌ, tamo fo savat sinaPiran o tamo nenia, ne ferawai la-paana gutan siak fatak. 18 A mataaaava taxa ferawai lapaana gutan sinafatak nane buk siak fati a isina xa;taasaxa nane aava buk siak fati a isinaSaxa aava fenge, nane ve, a mataaina tuunayan e piau ta lalosaat fewaan sina. 19Na Moses fo tavai namipana mu vuputkai, bo? Taasaxa piauta saxa simi fe usi fatak a maanavuputkai. Xenaso mi taxa lo tafangpana punuxau?”

20 E mu rabuna pave ri suie, “Ai, amasalai fo vao nano. Naseꞌ taxa rao ipunuk nano?”

21 Na Yesus a xuus nari fulaa, “Atoxan a saxa faisok ne fo vile la Yaanina Fangaafusan e mi taxa lo lamonfatateak lunai sena. 22 Na Moses fofapiti nami pana vilaana ina vuputuk(taasaxa pife savat si Moses, a sa-vat paamua sina mu butaara ti kavai)e a vilaana aanabeꞌ nami vaxa mifuuna vile la Yaan ina Fangaafusan.23Tamomi taa putuk a lak la Yaan inaFangaafusan talo mi taa pife faasaal

Jon 7:24 139 Jon 7:49sena vuputkai si Moses, xenaso mitaxa marala sega layaan ne vil faroxoixapin a saxa mataa la Yaan ina Fan-gaafusan? 24Muta lo tiis a maana mopana xakaalumanmon taasaxa lamonfaroxoie e tiis faxaradaxe.”

25 Lavaxa, saxano rabuna peJerusalem ri fefiai malaan, “A saxaaanabeꞌ mon ve, a mataa aava ritaxa tafang pana punuxaana, bo?26 Taasaxa kaalum, nane taxa ferawaila matavas e ri piau ta vapaling xenasuiaana. A fexaxaas a mu matalavasitaara ri masam o nane a MataaFailai? 27 Taasaxa taara texaas senafufubina sina mataa aanabeꞌ e layaana Mataa Failai i taa savat, piau tamataa i taa texaas sena fufubinasina.”

28 Layaan na Yesus taxa fepitaape lana tang lifu lotu nane xukulai,“Aang, mi texaas sega e mi texaassena fufubina siak. Taasaxanepife fil-imaan lapaana gutan siak fatak. Naneaava fo fengau, nane ve a tuunayan enane xo, mi vungut sena. 29Nenia, netexaas sena senaso ne savatmaan ti labina sina e nane fo fengau.”

30 Sena ferawaian aanabeꞌ rao ripise taasaxa piau ta mataa fe tawesenaso a yaan sina pife savat lunai.31 A mu rabuna xaves lana malila,ri namkai sena e ri kuus, “Layaana Mataa Failai taa savat, i taa vila maana fakalimaanan xaves senamataa aanabeꞌ?”

32 Amu Ferasi ri langai sena maanamo a malila ri taxa fefinaas pana. Evoxo a mu memai priis e mu Ferasi rifeng a mu sisiak, a rabuna ina kaalumvotai siri xena pise.

33 Na Yesus a kuus, “Ne taa waanxuvul pami famodak fulaa lunai emui ne taa paan xe sina aava fengau.34 Mi taa sengau taasaxa mi taa pifetinginau e la bina ne taa taagul lanami pife fexaxaas sena savat pave.”

35 A mu Juda ri fefiaian nari xa,“Ai, a mataa aanabeꞌ rao i taa paan xefaa e taara pife fexaxaas sena tingine?Naak nane taa falet xe la mu binasinamu tautaara aava ri taxa taagul lapalou ina mu Griik, bo? I taa fe fapitinari, mu Griik, bo? 36 A so ta malasuf

ina ferawaian aanabeꞌ sina: ‘Mi taasengau taasaxa mi pife fexaxaas senatinginau senaso la bina ne taagul lanami pife fexaxaas sena savat lana’?”

37 La yaan fataxapiak ina fenamoaanabeꞌ ve, a yaan molava ina e naYesus a tigina e kuus, “Naseꞌ ta mataataxa maꞌiu, a fexaxaas i taa filimaanxe siak e num. 38 Naseꞌ ta mataanamkai sega malaan sena xakalayanfo kuus: a raarum ina toyan i taa liusavat ti pe la xunus ina.” 39 Naneferawai malaan, sena Vovau Xaradaksenaso a mu rabuna aava ri namkaise Yesus, ri taa siak a Vovau Xaradak.Taasaxa la yaan naang, la yaan inaferawaian sina, a Vovau Xaradak apife lisanan lunai senaso naYesus pifesiak a maasaxan sina lunai e pife laakxe la bina sina Piran.

40 Layaan a saxano rabuna la palouina malila ri langai a ferawaian aan-abeꞌ ri kuus, “Ai fatak ve, a mataaaanabeꞌ ve a saxa Matalava ina KuusFatuxai.”

41 E xasanofuna ri kuus, “Nane ve aMataa Failai.”

Taasaxa saxanofuna ri fefiai, “Naaka Mataa Failai i taa pife savat tiGalili. 42 A xakalayan sitaara a kuusmalaan: a Mataa Failai i taa savatti lana pabung si Devit e Betlihemve a bina si Devit, bo?” 43 E voxoa malila ri toxan a lamonan taraguasena. 44 Saxanofuna ri vubuk pisetaasaxa piau ta mataa fe timin ta malaaꞌui xuluna.

45 Nari, mu rabuna ina kaalumvotai, ri ulaa xe sinamumemai priis emu Ferasi e ri fin nari, “Ai, xenaso mipife lisanmaan na Yesus?”

46 E mu rabuna ina kaalum votai risui nari, “Piau ta mataa xa fe ferawaimalaan sena mataa aapave taxa fer-awai.”

47 E mu Ferasi ri xuus nari, “Enami sait nane fo familung nami?48 Naak, ta saxa matalava sitaara ota saxa Ferasi fo namkai sena? Piau!49 Taasaxa malila aanabeꞌ ri pife tex-aas faroxo sena Vuputkai sitaara enari xo, a kuus fatutulan taxa waanxuluri.”

Jon 7:50 140 Jon 8:2250 E na Nikodimaas aava fo

savat xe si Yesus paamua, nanea saxa siri e a xuus nari malaan,51 “Naak, a vuputkai sitaara i taxatimin a fakasanaman xuluna mataapaamuina yaan i taa savat la tiisan, layaan i taa kuusan fasavat a so ta monane taxa vile?”

52 E ri suie, “Nano vaxa, nano tiGalili, bo? Kaalum lana xakalayansitaara e no taa masam o piau tamataa ina kuus fatuxai i taa savat ti peGalili.” 53 * [E nari xapiak ri ulaa xe lalifu siri saxa saxa.

81TaasaxanaYesus fe laak xe xuluna

Put Olif. 2 La paanen lolof nane sivi efe laak fulaa xe lana tang lifu lotu. Amaana rabuna xaves ri savat xe sinae nane nai e tangpat pana fapitiaannari. 3 A mu rabuna ina fepitaa panamu vuputkai e mu Ferasi ri lisanmaana saxa tefin tamai aava ri fo yotelayaan i taxa mati xuvul pana saxamataa patak. Ri fatigineie la palou irie na Yesus 4 e ri xuuse, “Mataa inaFepitaa, a tefin aanabeꞌ maam tinginelayaan nane taxa mati xuvul panasaxamataa patak. Layaan re taxa vilaifasaat. 5 Lana mu vuputkai, na Mosesa kuus o taara taa punuk a lutefinmalaan pana soxoiaan nari pana faat.Nano, no kuus malaafaa?” 6 Ri xuusemalaan xena tafangaana senaso rao ritaa tiise sena ferawaian sina.

Taasaxa na Yesus a sonai suꞌ etaxa kala la xavala pana vipirigum inamana. 7 Layaan ri taxa lo fine, nanetamasiak e xuus nari, “Lavaxa, naseꞌla palou imi aava pi fafaasaal, nanefexaxaas sena soxoin paamuin a faatsina.” 8E nane sonai suꞌ fulaa e kala laxavala.

9 Layaan ri langaie nari saxa saxa ritaꞌulane, nari mu vaiak paamua e narixapiak lamiri. E ri falet xe lamalei e naYesus narie na tefin re taxa lo waanpave. 10Na Yesus a tamasiak e xuuse,“Tefin, faa nari? Piau ta mataa taxatiis nano?”

11 E nane kuus, “Matalava, piau tasaxa.”

E na Yesus a xuuse, “Nenia vaxa,ne taa pife tiis nano. Falet xo e mutapoxo fulaa.”]

12 Mui fulaa na Yesus a kuus xesiri, “Nenia, ne malang xana maanarabuna xapiak la xavala. Naseꞌ aavausiau, i taa pife sangas la suk taasaxai taa toxan a malang ina toyan.”

13 A mu Ferasi ri tisuie, “Nano, notaxa kuus xakaavang sema fatak. Akuusan siim pife tuuna.”

14 Na Yesus a sui nari, “Tamo nekuus xakaavang sega fatak a kuusansiak a tuuna senaso ne texaas senafufubina siak e ne texaas o nenia, netaa falet xe faa. Taasaxa nami, mipife texaas o laso ta bina ne filimaanti lana o laso ta bina ne taxa falet xelana. 15Mi taxa titiis pana lalamonansina mataa mon; nenia, ne pife tiis tasaxa mataa. 16 Tamo ne taa titiis, a ti-isan siak i taa tuuna senaso pife neniasang mon ne taxa vile. Na Tamaangaava fengau, taxa waan xuvul paga.17 Lana mu vuputkai simi fo xaleianmalaan: a kuus xakaavangan sina romataa taragua a tuuna. 18 Lavaxa ne-nia, ne saxa aava ne taxa kuus xakaa-vang sega fatak, a xasafuna aava i taxakuus xakaavang sega ve na Tamaangaava fengau.”

19Enari, ri fine, “E na tamaam faa?”Na Yesus a sui nari, “Mi pife texaas

sega e se Tamaang. Tamo mi tex-aas sega mi taa texaas sena Tamaangsait.” 20 Nane kuus pana ferawaianaanabeꞌ layaan nane waan lana binaina faxuvulaana tatavai la tang lifulotu pave la fena fepitaian sina e piauta mataa fe pise senaso a yaan sinapife savat lunai.

21 Nane xuus fulan nari, “Nenia,ne taa paan patak e mi taa sengautaasaxa mi taa maat lapaana vilaanasaat simi. A bina ne taa falet xe lanami pife fexaxaas sena laak lana.”

22 A mu Juda ri fefiai, “A sou, itaa punuk nane xa, senaso nane taxakuus, ‘A bina ne taxa falet xe lana mipife fexaxaas sena laak lana.”

* 7:53: Saxanu lagasai ti kavai paaliu ri piau ta paferawaian aanabeꞌ lana. (Jn 7:53–8:11)

Jon 8:23 141 Jon 8:4823 Nane xuus nari, “Nami, mi mu

rabuna ti lapia; nenia, ne ti laaꞌui.Nami, mimaanamo ti nabeꞌ la xavala;nenia, ne pife mo ti nabeꞌ la xavala.24 E voxo nabeꞌ a fufuna ferawaiansiak xe simi o mi taa maat lapaanafaasaalan simi; tamo mi pife namkaio nenia, ne Saxa aava molava, mi taafemaat lapaanamu vilaana saat simi.”

25 Lavaxa, ri fine, “E nano naseꞌ?”Na Yesus a xuus nari, “Ne fo xuus

faxavesan nami xo! 26Ne toxan a moxaves paaliu xena kuusanaana e xenatiisaan nami, taasaxa nane aava fen-gau, nane fatak a Tuunayan e amaanamo xapiak nane xuusau pana, ne taxakuusane xe simi maana rabuna ti laxavala.”

27 Nari, ri vungut o nane taxa fer-awai xe siri pa Tamana. 28 Na Yesusa kuus, “Layaan mi taa siak fati aNatuna Mataa, lavaxa mi taa texaaso nenia, ne Saxa aava molava e vaxane pife vil ta saxa mo lapaana gutansiak, taasaxa ne taxa ferawai pana sota mo na Tamaang fo fapitiau pana.29 E nane aava fengau i taxa waanxuvul paga. Nane pife taꞌulanau ene fenakmaal, piau. Senaso ne taxavil vulan a maana mo xena fafaama-maase.” 30 E layaan nane taxa ferawailunai a rabuna xaves ri namkai tapangsena.

31 Na Yesus a xuus nari mu rabunaJuda aava ri fo namkai tapang sena,“Tamo mi vubuk waan fefeng tuunasiak mi taa sangas vulai lapaana fer-awaian siak; 32 vil malaane e mi taataraxali a tuunayan e voxo a tuunayanaave i taa mulus nami.”

33 Ri suie, “Nemaam, maam mu buAbrahem e maam pi taagul malaansena yaasok sinꞌ ta xasa mataa.Malaafaa no taxa kuus o maam taamulusan?”

34 Na Yesus a xuus fulan nari, “Tu-una paaliu ne xuus nami, naseꞌ tamataa a faasaal, nane ve a sisiak sinafaasaalan. 35 A yaasok sina mataaa pife waan tuuna lana pabung sinamataa aave taasaxa, a natuna ve taxawaan la pabung sina vulai. 36 E voxotamo a Natuna taa mulus nami, atuuna mi fo mulusan. 37 Ne texaas

o nami, mi mu bu Abrahem, taasaxanami, mi vubuk punuxau senaso mipiau ta nobina la xunus imi xanaferawaian siak. 38 Nenia, ne taxakuus pana so ta mo ne fo xalume seTamaang, taasaxa nami, mi taxa lo vila so ta mo na tamami fo xuus namipana.”

39 Ri suie, “Na Tamamaam ve naAbrahem!”

Na Yesus a xuus nari, “Tamomi murafulak si Abrahem, naak, mi taa usi avilaana si Abrahem, bo? 40 Nenia, nefo kuusan a tuunayan aava ne langaiesina Piran e mi taxa seng ta salanxena punuxau, na Abrahem a pifevil malaane. 41 Nami, mi taxa usi avilaana si tamami.”

E ri suie, “Muneta lamon o maampiau ta pabung! A Piran sang mon aTamamaam e Memai simaam.”

42 Na Yesus a xuus nari, “TamoPiran a Tamami, mi taa vubuxanausenaso ne fo filimaan sina Piran enaboxo ne taxa waan nabeꞌ. Nepife savatmaan lapaana gutan siaktaasaxa nane fo fengau. 43 Xenasomi pife masam a lagasai siak? Naak,mi pife fexaxaas sena langai a mo netaxa kuusane, bo? 44 Mi fo savat tila bina si tamami, na Setan, e voxomi vubuk vil a maana mo aava nanexuus nami pana. Paamua paaliu tila tangpat, nane a mataa ina ngaa-punuk. E nane pife fexaxaas senatigina lana kuus tuunayan senaso apiau paaliu ta tuunayan. Layaan nanetaxa kuus bit i taxa ferawai lana pokbina sina senaso nane a mataa vibite na tamana maana bitan xapiak.45Nami, mi pife fexaxaas sena namkaisega senaso ne taxa ferawai pana tu-unayan mon. 46 A fexaxaas ta saxaimi i taa tiisau pana so ta faasaalan?Tamo ne taxa kuus tuuna sang mon,xenasomi pife namkai sena ferawaiansiak? 47 Naseꞌ sina Piran ve i taa lan-gai a ferawaian sina Piran. A fufunalamavaangan simi ve a malaan: mipife rabuna sina Piran!”

48 A mu matalava Juda ri xuuse,“Naak maam taxa ferawai fatak, bo?Nano, no saxa Sameria e a vovau saatfo vao nano, bo?”

Jon 8:49 142 Jon 9:1549 Na Yesus a sui nari, “Piau ta vo-

vau saat fe vawau, taasaxa ne suaianna Tamaang e mi pife suaian nenia.50Ne pife seng ta isin lava paga fatak;a toxan a xasafuna falak ve taxa sengee nane ve a saxa ina tiisan. 51Ne xuustuunei nami, layaan ta mataa i taa usifatak a ferawaian siak a maatan i taapife siaxe.”

52 E nari mu matalava Juda ri xu-use, “Naboxo maam texaas tuuna o avovau saat fo vao nano. Na Abrahemfo maat e vaxa mu rabuna ina kuusfatuxai sait e nano, no taxa kuus otamo ta mataa taa usi fatak a ferawa-ian siim a maatan i taa pife siaxe?53 Naak, nano, no matalava se tama-maam, na Abrahem aava fo maat? Amu rabuna ina kuus fatuxai vaxa ri fomaat. No lamon o nano naseꞌ, no xalinano paseꞌ?”

54 Na Yesus a sui nari, “Tamo neniafatak mon ne taxa siak fati a isaak, aisin lava siak amo palau. Na Tamaangaava mi kuus o a Piran simi, nane ve itaxa siak fatiau. 55Mi pife texaas senataasaxa nenia, ne texaas sena. Tamone taa kuus o ne pife texaas sena,nenia, ne taa mataa vibit malaansemi, taasaxa piau. Ne texaas sena ene sasangas vulai lapaana ferawaiansina. 56 Na tamami, na Abrahem, afaamamaas layaan a xalum a yaansiak, nane fo xalume e taxa nanam.”

57 A mu matalava Juda ri xuuse, “Asou, no pife mariaas sangafilu pamalunai e no fo xalum na Abrahem, bo?”

58 Na Yesus a xuus nari, “A tuunapaaliu, ne xuus nami: paamuina lulu-uxan si Abrahem nenia, ne fo waan!”59 E fataapus ri siak a mu faat xenasoxoiaana taasaxa na Yesus a fufunaixaseri e nane taꞌulan a tang lifu lotu.

9Na Yesus A Vil Faroxoi A Mataa

Matana Piif1 Na Yesus e mu fefeng sina ri taxa

sangaset e nane xalum a saxa mataamatana piif ti la yaan ina luluuxan. 2Emu fefeng ri fin na Yesus, “Ai Mataaina Fepitaa, naseꞌ fo faasaal, a mataaaanabeꞌ o na ninana nare tamana e

voxo nane maa luxan pana matanapiif?”

3Na Yesus a sui nari, “Amo aanabeꞌpife savat sena faasaalan sina o sininana nare tamana, piau. Nane foluxan malaan talo Piran i taa faxalit agutan sina sena. 4 Layaan a bina taxapaanaas lunai taara taa vil a maanafaisok sina saxa aava fengau. A vung itaxa filimaan e piau ta saxa a fexaxaassena faisok. 5 Layaan nenia, ne taxawaan la xavala, nenia xa ne malangxana mu rabuna la xavala.”

6 Layaan nane fo ferawai malaannane kaanus xuluna xavala e vesana fomirak ruruveak e timine la romatana mataa aave 7 e xuuse, “Falet eno fe suf la Raarum ti Siloam (a mala-suf ina vapaling, siloam ve: fengan).”E voxo nane falet e fe susuuf e layaannane ulaa nane fexaxaas sena kaalum.

8 A mu rabuna aava ri fuuna taagulfaasilak sena e nari aava ri fo xalumepaamua layaan fuuna taaxanak xolai,ri kuus, “Ai, a mataa aanabeꞌ mon vefuuna lo taaxanak, bo?”

9 Saxanufuna ri kuus, “Aang” e xas-anofuna ri kuus, “Piau, nane kaalumfexaxaas malaan sena mon.”

Taasaxa nane fatak a kuus, “Neniamove!”

10 E ri fine, “A romataam, re talakasmalaafaa?”

11 Nane sui nari, “A mataa ri xaliepa Yesus, nane vesan a ruruveak etimine xuluna ro mataak e xuusau,‘Falet e no fe suuf pave Siloam.’ Evoxo ne falet xe pave e ne fe susuuf enaboxo ne fexaxaas sena kaalum.”

12 E ri fine, “E faa ta mataa aave?”Nane sui nari, “Ne pife texaas.”A Mu Ferasi Ri Fefiaian A Roxoian

Sina13Ri lisan et amataa aava fomo piif

xe sina mu Ferasi. 14 Senaso la yaanaava na Yesus a vesan a ruruveak e vilfatalakas a matana mataa aave ve laYaan ina Fangaafusan. 15 E nari muFerasi ri fin fulane o malaafaa nanefexaxaas sena kaalum. E nane xuusnari, “Nane timin a ruruveak xulunaro mataak e ne fe suuf e naboxo nefexaxaas sena kaalum.”

Jon 9:16 143 Jon 9:4116 Saxanu Ferasi ri kuus, “A mataa

aava vil malaane ve, pife sina Piransenaso nane pife usi a vuputkai ti laYaan ina Fangaafusan.”

E saxanofuna ri kuus, “A fexaxaasvaxa saxa mataa saat i taa vil a mofaꞌipul malaan?” E ri fegagelai xolaisena.

17 Ri fin fulan a mataa aava fo mopiif, “No kuus malaafaa sena mataaaapave, senaso no kuus o nane fofatalakas a ro mataam?”

E nane kuus, “Nane a mataa inakuus fatuxai.”

18 A mu matalava Juda xaves ri pifenamkai sena ferawaian sina layaannane kuus o nane fo mo piif e naboxonane fexaxaas sena kaalum. E voxo rixel na ninana nare tamana, 19 e ri finnare, “A lak sime nabeꞌ bo? Me kuus onane piif ti la yaan ina luluuxan, bo?Malaafaa nane fexaxaas sena kaalumnaboxo?”

20 Na ninana nare tamana re kuus,“Maame texaas o nane a natumaamee vaxa nane piif ti la yaan ina lulu-uxan. 21 Taasaxa maame pife texaasmalaafaa nane fexaxaas sena kaalumnaboxo o naseꞌ fo kas a ro matana.Nane a matalava, fine; nane fexaxaasi taa ferawai pana fatak.” 22 Nare,re kuus malaan senaso re matautan amu matalava Juda. Nari mu matalavaJuda ri fo turoxo o tamo ta mataa taakuus o na Yesus ve a Mataa Failai,lavaxa ri taa ti votan a mataa aave imuta laak lana mu lifu ina faxuvulan.23Malaan e na ninana nare tamana rikuus o fine suꞌ senaso nane a mata-lava.

24 La yaan naang xa, ri xel fulan amataa aava fo mo piif. E ri xuuse,“Kuus tuuna. Maam texaas o a mataaaave a mataa ina faasaalan.”

25 Nane sui nari, “Ne pife texaastamo nane a mataa fafaasaal o piau.Saxa mo ne texaas sena ve, nenia neluxan pana mataak a piif e naboxo nefexaxaas sena kaalum.”

26E ri fin fulane, “A so tamonane fovile sema? Malaafaa nane fo fatalakasa mataam?”

27 Nane sui nari, “Ne fo xuus namipana e mi langai pesalai. Xenaso mi

buk langai fulane? Naak nami vaxa,rao mi savat fefeng sina sait?”

28 E ri sei pengane, “Nano, no fe-feng sina, taasaxa nemaam,maammufefeng si Moses. 29 Maam texaas o aPiran fo ferawai xe si Moses, taasaxamataa aanabeꞌ maam vungut sena sota bina nane filimaan ti lana.”

30 A mataa aave a sui nari, “Ai, amo faꞌipul nabeꞌ, nami, mi vunguto nane filimaan ti faa taasaxa nanexo, fo fatalakas a mataak. 31 Taaratexaas o a Piran i taa pife langai a murabuna saat, taasaxa naseꞌ ta mataa itaa suaian fatak a Piran e i taxa usi avubuxanan sina, a Piran i taa langaia mataa malaan. 32 Taara pi lalangaimaan ti paamua xa pana saxa mataafo vil fatalakas a matana mataa aavafo luxan pana matana piif. 33A mataaaanabeꞌ a savat sina Piran, tamo piau,nane pife fexaxaas sena vil ta saxamo!”

34E nari, ri suie, “Nano, no fo taagullapaana vilaana saat ti la yaan inaluxaan nano, malaafaa no taxa lamono no fexaxaas sena fapiti nemaam?” Eri ti votane i muta laak lana mu lifuina faxuvulan.

A Rabuna Ri Piif Lana Vovau Siri35 Na Yesus a langai o nari, ri fo

ti votan a mataa aave e layaan nanetingine, a fine, “Nano, nonamkai senaNatuna Mataa?”

36 E nane suie, “Ai, Matalava, nanenaseꞌ? Xuusau talo ne taa namkaisena.”

37Na Yesus a xuuse, “No fo xalume.Nane xo, i taxa ferawai xuvul pama.”

38 Nane kuus, “Matalava, nenamkai.” E nane tapiit turungfaasilak la ka Yesus.

39 Na Yesus a kuus, “Ne sivimaanxe nabeꞌ la xavala xena tiisaana murabuna talo nari aava ri piif ri taakaalumenari aava ri xakaalum, ri tafepiif.”

40 E saxano Ferasi aava ri taxa waanxuvul pana, ri langaie e ri fine, “Ne-maam vaxa, maam piif?”

41 Na Yesus a xuus nari, “Tamomi rabuna piif, mi taa pife vupuno.Taasaxami fo kuus omi fexaxaas senakaalum e voxo mi taxa vupuno lunai.

Jon 10:1 144 Jon 10:2710

A Vilaana Sina Mataa Ina FaxatangA Sipsip

1 “A ferawaian aanabeꞌ a tuuna, amataa aava pife laak la matana vaafaxe lana nobina ina mu sipsip taasaxanane fani a vaafa o laak la xasano binapatak, nane ve a mataa ina fenau e asaat. 2 A mataa aava laak la matanabina, nane ve a mataa tuuna ina fax-atang a mu sipsip. 3 A mu rabunaina faxatang a nobina aapave ri taakas a matana vaafa xe sina. E musipsip sina ri fuuna langai taraxali alingina. Nane fuuna xel a mu sipsipsina pana isiri saxa saxa e fuuna lisannari xe lamalei. 4 E layaan nari xapiakri fo waan lamalei nane fuuna sangaspaamuian nari. E mu sipsip sina riusie senaso ri texaas sena lingina.5Taasaxa ri taa pife usi a mataa patak,piau. Ri taa sinufane senaso ri pifelangai taraxali a lingina.” 6 Na Yesusa xuus nari pana ferawaian paap aan-abeꞌ taasaxa ri pife masam sena moaava nane vubuk fapiti nari pana.

7 E voxo na Yesus a kuus fulaa, “Nexuus tuunei nami, nenia venematanabina sinamu sipsip. 8Nari xapiak aavari savat paamu sega ri mu rabuna inafenau e nari aava ri fuuna famataut amu rabuna xena siak palou a maanamo siri, taasaxa nari mu sipsip ri pifelangai nari. 9 Nenia, ne matana binae ne yalaxau; tamo ta mataa taa laaklapaaga i taa fakaxupan e nane fex-axaas sena laak e sivi e i taa tingin afanganan roxo. 10Amataa ina fenau afilimaanmonxena fenau, ngaapunuk,e ngaagalas. Nenia xo, ne fo savatxena tavai a mu rabuna pana toyan eri taa bas paaliu marasaxa pana.

11 “Nenia, ne mataa roxo ina fax-atang a mu sipsip. A mataa roxoina faxatang i taa lisan a tana xenaxavang a mu sipsip naapalaan a so tamo taa savat sina. 12 A sisiak monpife mataa ina faxatang a sipsip omataa tafuna sipsip e layaan a mosaat malaan sena piu vupung i taasavat, nane i taa sinuf tapin a musipsip. E a piu vupung aave i taaxup fepatoxan a mu sipsip e taa xet

punuk a saxanofuna. 13 A sisiak aavei taa vil malaane senaso nane taxafaisok xena siak faatmon e pifemuluktemasaatan a mu sipsip.

14 “Nenia xo, ne mataa roxo inafaxatang a mu sipsip; ne texaas senamu sipsip siak e nari, ri texaas sega,15 malaan seꞌ nenia, ne texaas seTamaang e nane texaas sega. E netaxa lisan a toyan siak xana mu sipsipsiak. 16 Ne toxan a xasano sipsip saite ri pife waan lana tagaan aanabeꞌ.Ne taa lisanmaan nari sait senaso ritaa langai a lingaak. E i taa toxan atagaan saxa mon lapaana mataa saxaxena faxatang nari. 17 Na Tamaanga vubuxanau senaso ne taa lisan atoyan siak talo ne taa siak faꞌulie.18Piau tamataa i taa siak tapin a toyansiak, piau. Nenia fatak xa, ne turoxopana. Ne toxan a gutan fexaxaas xenalisan a toyan siak e ne toxan a gutanfexaxaas xena siak faꞌulie vaxa. A moaanabeꞌ na Tamaang a xuusau o ne taavile.”

19Emui narimu Juda ri fetok faagutsena ferawaian sina. 20Xaves ri kuus,“Nane toxan a vovau saat fo vawe e vilfangonge. Mi taxa langaie xenaso?”

21 Saxanofuna ri kuus, “Ai, a fer-awaian aanabeꞌ pife ferawaian sinamataa pana vovau saat. A vovausaat vaxa fexaxaas sena vil fatalakasa matana mataa piif? Piau!”

A Mu Ferasi Rao Ri Soxoi Na YesusPana Faat

22 A Fenamo ina Kasaana Lifu (oa Fenamo ina Malang) a savat peJerusalem. A bina xo vutung. 23 E naYesus taxa sangas pe la nobina lanatang lifu lotu aava ri xalie pana ‘Ve-raanda’ si Solomon. 24 E mu matalavaJuda ri fakaliuane e ri fine, “Maam taawaan vungut sema fefexaxaas a so tayaan? Tamo nano, no Mataa Failai noxuus famatavas nemaam.”

25 E na Yesus a sui nari, “Ne foxuus nami, taasaxa mi pife namkaisega. A maana mo ne faisoxan narilapaana isi Tamaang, nari vaxa ri ku-usan fasavatau sait. 26 Taasaxa namixo, mi pife namkai sega senaso mipife sipsip siak. 27 A mu sipsip siak

Jon 10:28 145 Jon 11:13ri fuuna langai a lingaak, ne texaasseri e ri fuuna usiau. 28 Ne tavai naripana toyan xe vulai e nari, ri taa pifemaat e piau ta mataa a fexaxaas senapaxai tapin nari ti lana maak. 29 NaTamaang a molava sena maana moxapiak e a mu rabuna nane fo tavaiaupana, piau ta saxa a fexaxaas senapaxai tapin nari ti la ma Tamaang.30Na Tamaang e nenia maame saxa.”

31 A mu Juda ri siak faat fulaa xenasoxoiaana pana. 32 E na Yesus a finnari, “Ne fo faxalit nami pana mufakalimaanan roxo aava filimaan sinaTamaang. A so ta fakalimaanan ve raomi soxoiau pana faat sena?”

33Amu Juda ri suie, “Piau, pife senafakalimaanan roxo maam taa soxoinano pana faat, taasaxa no ferawaifasaat sena Piran aava taap. E vaxanano, no mataa mon e no taxa xalinano xa o no fexaxaas malaan senaPiran. A mo aanabeꞌ ve a fufunasoxoiaan nano.”

34 E na Yesus a xuus nari, “Saxaxakalayan lana mu vuputkai simi amalaan, bo?‘Nenia, ne fo kuus o nami, mi mu

piran’ Yng 82:635 Nane xali nari aava ferawaian sinaPiran a savat xe siri, pana mu piran.E mi pife fexaxaas sena vis tapin aferawaian sina Piran, bo? 36 E naboxoxe sina mataa aava Piran fo bure efo fenge xe la xavala, naboxo mi xu-use o ‘No ferawai fasaat sena Piranaava taap’ senaso ne kuus o ‘Nenia neNatuna Piran?’ 37 Tamo ne pife vila faisok sina Tamataara, lavaxa mutanamkai sega. 38 Taasaxa layaan netaxa vil a faisok sina, naapalaanmi bainamkai sega, namkai sena mu faisoksenaso a mu faisok aave ri taxa faxalitnami e fatexaas nami o na Tamataarataxa waan xulok e ne taxa taagul la-paa Tamataara.”

39 E fulaa rao ri saxame taasaxanane sinuf seri. 40 Na Yesus a ulaafulaa e fe paaliu a Raarum Jordanxe la bina aava na Jon tamu fasuf arabuna lana e fe taagul pave. 41 Ea rabuna xaves ri savat xe sina e rikuus, “Na Jon a pife vil ta saxa moina fakalimaanan taasaxa maana moxapiak aava na Jon fo kuusane sena

mataa aanabeꞌ, ri tuuna.” 42 E a murabuna xaves ti la bina aave ri namkaisena.

11A Maatan Si Lasarus

1A toxan amataa a isina na Lasarus,i taxa giis e nane ve ti Betani, a bina siMaria narie tina na Marta. 2Na Mariaaave mon ve, mo tiuan a mo musungroxo la ka Yesus e saf fapigalipe panafui sina e na vasaana, na Lasarus ve,taxa giis. 3 E ro fetinan aave re lisan alagasai xe si Yesus e re xuuse, “Mata-lava, a fesing siim taxa giis.”

4 Layaan na Yesus a langai senanane kuus, “A giisan aanabeꞌ i taa pifetaxapus lana mamaat. Taasaxa giisanaanabeꞌ fo savat xena faxalit a gutansina Piran e fulaa xena vil famalanga Natuna Piran pana.” 5 Na Yesus avubuxan xasingit na Marta e na tinae na Lasarus. 6 Taasaxa layaan nanelangai o na Lasarus taxa giis, nanetaagul suꞌ la nobina aapave pana yaantaragua fulaa, 7 e mui nane xuus a mufefeng sina, “Taara taa sangas ulaa xeJudia fulaa.”

8 E mu fefeng ri xuuse, “Mataa inaFepitaa, piau ta yaan xaves feliu lunailayaan a mu matalava Juda ri tafangpana soxoiaannanopana faat e rao noulaa xe pave fulaa?”

9NaYesus a sui nari pana ferawaianaanabeꞌ, “A ngaas fuuna waan panaawa sangafilu saxa pana taraguamon,bo? Layaan a mataa taa sangas xolailamatavas i taa pife poxo senaso nanefexaxaas sena kaalum lanamalang inangaas. 10 Taasaxa, tamo ta mataataa sangas xolai la vung nane taakalaxoi senaso nane piau ta malangxena kaalum.”

11 Nane kuus malaan e mui a xuusnari, “A fesing sitaara, na Lasarus, itaxa matef maat, taasaxa nenia, netaa falet xe pave xena faparayaana.”

12 Taasaxa mu fefeng ri xuuse, “AiMatalava, nane i taa roxo tamo i taxamatef.” 13 Taasaxa na Yesus taxaferawai panamaatan sina e ri lamon onane taxa ferawai panamatefanmon.

Jon 11:14 146 Jon 11:4414 E na Yesus a xuus famatavas nari,

“Na Lasarus fo maat! 15 E a mo roxonenia, ne pife waan pave senaso nevubuk xavang a namkaian simi. Taarataa falet xe pave.”

16 E voxo na Tomas, a xasa isina na‘tauna lua’, a xuus a xasano fefeng,“Lavaxa, taara xapiak taa falet vaxatalo taara taa femaat xuvul pana.”

Na Yesus A Fagut A Namkaian SiMarta

17 La yaan na Yesus a savat pave,ri xuuse o ri fo timin na Lasarus lanaliing ina mamaat e a yaan talafaatfo liu xuluna. 18 A bina Betani vewaan faasilak se Jerusalem, malaansena kilomita talatul mon. 19 E amu rabuna Juda xaves ri maa savatsi Marta narie Maria xena famalulumnare sena maatan si vasaare.

20 Layaan na Marta xo, a langai onaYesus taxafilimaannane falet xenafesuaiane, taasaxa na Maria a waansuꞌ pave lana lifu.

21 Na Marta a xuus na Yesus,“Memai, naak tamo no waan nabeꞌ navasaak i taa pife maat. 22 E ne texaaso monabeꞌ mon a Piran taa tavai nanopana so ta mo no taa fenung xe sinapana.”

23 Na Yesus a xuuse, “Na vasaam itaa tamasiak faꞌulaa.”

24 E na Marta a suie, “Ne texaas o itaa tamasiak faꞌulaa lana To Faꞌulaianla Yaan Fataxapiak.”

25 Na Yesus a xuuse, “Nenia ve neTo Faꞌulaian e ne Toyan Tuuna. Naseꞌaava namkai sega, naapalaan a maat,i taa to. 26 E ta mataa aava i taxa toe i taxa namkai sega, a mataa aave itaa pife xalum a maatan. Nano, nonamkai sena ferawaian aanabeꞌ?”

27 E nane suie, “Aang Memai, nenamkai o nano, no Mataa Failai, noNatuna Piran, nane aava i taa savat-maan xe la xavala.”

Na Yesus A Ferawai Xuvul Pa Maria28 Layaan nane kuus malaan nane

falet e fe xel na tina, na Maria e axuuse, “A Mataa ina Fepitaa fo savate taxa xel nano.” 29 Layaan na Mariaa langai malaan nane tamasiak fataa-pus e falet xe sina. 30 Na Yesus a pifelaak lana bina lunai taasaxa nane taxa

waan xa la nobina aava na Marta fofesuaiane lana. 31La yaan aave saxanorabuna Juda ri taxa waan xuvul paMaria lana lifu e ri taxa fetaangiisxuvul pana e ri xalum nane tamasiakfataapus e falet xe lamalei. E ri usiesenaso ri lamon o i taa paan xe la binaina mamaat xena taangiis pave.

32 Layaan nane savat si Yesus nanepoxo la kana e xuuse, “Memai, naaktamo no waan nabeꞌ na vasaak i taapife maat.”

33 Na Yesus a xalum na Maria taxataangiis e a mu rabuna Juda aava risavatmaan xuvul pana vaxa ri taxataangiis. E a xunus ina nasam a ma-maxusan e a vovau ina piau ta luaian.34 E a fin nari, “Mi fo timine faa?”

E ri suie, “Matalava, filimaan xuvulpamaam e no taa xalume.”

35 E na Yesus a taangiis.36 Nari mu rabuna Juda ri ferawai

sena, “Kaalum, nane vubuxan xasin-gite.”

37 Taasaxa saxanofuna iri, ri piile,“Nane fo kas a matana mataa piif;a sou pife fexaxaas sena ti votan amataa aanabeꞌ sena maatan?”

38 Na Yesus nari, ri fe savat la binaina mamaat e fulaa a xunus i Yesusa mamaxus. A bina ina mamaat sinamataa aave ve a liing e ri timine lanae ri xaweie pana faat molava. 39 E naYesus a xuus nari, “Pul tapin a faataapave.”

E na Marta, a vasaana mataa aavamaat, a xukulai, “Memai, nane fomaat e a yaan talafaat fo liu xulunanaboxo, i taa mafiu faagut ve.”

40 Na Yesus fine, “Ne fo xuus nanopaamua e bo, o tamo no taa namkaisega no taa xalum a gutan sina Pi-ran?”

41 E voxo ri pul tapin a faat ena Yesus a kaalum xe laaꞌui e kuus,“Tamaang, ne kuus faasiroxo xe siimsenaso no fo langaiau. 42 Ne texaaso no fuuna langai vulanau, taasaxaxana mu rabuna xaves aanabeꞌ aavari taxa ti langai, ne kuus malaan talori taa masam e namkai o nano, no fofengau.”

43 A kuus malaan e xukulai faagut,“Lasarus, savatmaan!” 44 A mataa

Jon 11:45 147 Jon 12:9aava maat a tamasiak e savat xelamalei pana numana e nu kana pisanpana marapi e a toxan a marapi lanona sait.

E na Yesus a xuus nari, “Mulustapin amarapi sena talo i taa sangas.”

A Mu Matalava Juda Ri Lamon PanaPunuxaan Na Yesus

45 E voxo xaves sina mu rabunaJuda aava ri fo savat xena famalulumna Maria, ri xalum a mo ina gutanna Yesus fo vile e ri namkai sena.46 Taasaxa saxano rabuna Juda aavari waan pave sait ri falet xe sina muFerasi e ri fe xuus fatexaas nari panaso tamo na Yesus fo vile. 47E voxomumemai priis e mu Ferasi ri xel faxuvula mu piran Israel xe lana FaxuvulanLava.

E ri kuus, “A mataa aanabeꞌ i taxavil a mu fakalimaanan xaves. E taarataxa vil a so? 48 Tamo taara taa naife palau sena, malaan naboxo, naaka mu rabuna xapiak ri taa namkaisena e voxo a mu Rom ri taa savatxena galas a tang lifu lotu sitaara e ritaa siak tapin a isin sitaara e a binasitaara.”

49E saxa siri, na Kaiafas aavamemaipriis la mariaas aave, a xuus nari, “Atexaasan simi a mo palau. 50 Mi pifelamon o a mo roxo paaliu tamo saxamataa i taa maat xana mu rabunaxapiak. A mo aanabeꞌ a roxo senamaana rabuna Israel xapiak ri taamaat.”

51 Nane pife kuusan a ferawaianaanabeꞌ lapaana gutan sina fatak,taasaxa nane amemai priis lamariaasaave e voxo nane kuus fatuxai o naYesus i taa maat xana mu rabunaIsrael. 52 E pife xana mu Israel mon,i taa maat xena faxuvul a maana murafulak sina Piran talo ri taa waanlana pabung saxa. 53 E voxo la yaanaapave nari mu Juda ri lamon faaguto ri taa punuk na Yesus.

54 E nane xo pife sangas fulaa lamatavas la palou ina mu rabuna Juda.Taasaxa, a taꞌulan a bina aapave efalet xe la bina Efriam, faasilak laxobingil. E pave nane taagul xuvulpari aava ri fuuna usie.

55A Yaan ina Paaliuan sinamu Judaa faasilak e a rabuna xaves ri laak ti la

mu bina siri xe Jerusalem paamuinafenamo xena vil tapin a lalosaat siri.56E nari, ri taxa seng naYesus e ri taxafefiai la palou iri layaan ri taxa irimailana tang lifu lotu, “Ai, mi lamonmalaafaa? Naak, i taa pife savat laFenamo aanabeꞌ, bo?” 57 Senaso a mumemai priis e mu Ferasi ri fo fasei amu rabuna o tamo ta mataa a texaaso na Yesus taxa waan faa i taa xuusfatexaas nari talo ri taa fe pise.

12Na Maria A Xamak A Ka Yesus Pana

Naart1 A yaan pisaxa paamuina fenamo

na Yesus a savat pe Betani, a bina siLasarus aava nane fo xel fatatoi faꞌulieti la mamaat. 2 Narutul aave rutulfaigotan a fanganan xana. Na Martafetavai pana fanganan e na Lasarusvaxa a saxa la palou iri aava ri taxanai xuluna ivin xuvul pana. 3 NaMaria a siak a fomirak vuk pana momusung roxo lana, ri xalie pana naarte a mamareiai ina molava temasaat. Enane maa xamak a ro ka Yesus panae mui a fapigalipe pana fui sina. Alifu aave a las faagut paaliu pana lasanroxo ina naart.

4 Na Judas Iskeriot, a saxa yaamutsi Yesus aava i taa pet lisane, a kuus,5 “Xenaso a mo musung roxo aan-abeꞌ, no pife faasot pana? Naak amamareiai ina amolava sena K1,000 emui no taa tavai a mu valagof pana!”6Nane pife kuus malaan senaso nanelalamon temasaat sena mu valagof,piau. Taasaxa nane fuuna faxatang amaana faat siri e fuuna fenou a moaava mu rabuna ri tavai nari pana.

7Taasaxa naYesus a kuus, “Muta ri-ise! Naapalaan; i taa tao amomusungroxo aanabeꞌ xena fasufau la yaan inaxaxaafaian siak. 8Amu valagof ri taxawaan vulai, taasaxa nenia, ne taa pifewaan vulai xuvul pami.”

9 A mu matalava Juda xaves ri fe-texaas o na Yesus taxa waan pave e atang malila ri savat xena xalume. Epife nane sang mon ri buk xalume, risavat xena xalum na Lasarus sait aavana Yesus fo fatatoi faꞌulie ti lamaatan.

Jon 12:10 148 Jon 12:3410 E voxo nari mu memai priis ri folamon faati o ri taa punuk na Lasarussait, 11 senaso a mu rabuna Juda xavespaaliu ri taxa taꞌulan nari e ri taxanamkai se Yesus sena mo faꞌipul aavanane fo vile se Lasarus.

A Laaxan Si Yesus Xe JerusalemMt 21:4-9; Mk 11:7-10; Lk 19:35-38

12 A yaan lamina, a tang malilamolava aava ri savat la fenamo, rilangai o na Yesus taxa sangasmaanxe Jerusalem 13 e ri siak a mu paxananunui e xasano mo e ri fe paan xenafasusuie. E ri taxa lo xukulai:“Hosaana! Fakaaxup!

Nane aava i taxa savatmaan la-paana isina Piran i taa faama-maas!

Faamamaasan xuluna PiranKing ti Israel!” Yng 118:25

14 Na Yesus a siak a ‘donki’ e nai xu-luna e a savat malaan sena xakalayana kuus pana:15 “Muta mataut, lak tefin ti Saion.

Kaalum. A Piran King siim itaxa filimaan e nane taxa naixuluna natuna ‘donki’.” Skr9:9

16 A mu fefeng sina ri pife masamsena vilaana aanabeꞌ paamua, taasaxalamina yaan na Yesus fo siak amiridingan sina, ri lamon faꞌuli axakalayan sina mu Juda aava kuusanfasavat a mo aanabeꞌ se Yesus. E fulaari lamon faꞌulie o amu rabuna pave, rifo vil a maanamo lana kuus fatuxaianpa Yesus.

17 A mu rabuna aava ri xalumelayaan nane fo xel na Lasarus ti lanaliing ina mamaat e fatatoi faꞌulie tila maatan, ri kuus xakaavang senamo aave. 18 E voxo a tang malila rifalet soxote senaso ri fo langai senamo faꞌipul aanabeꞌ. 19 E mu Ferasi rifefiaian nari, “Xalume, taara taa vil aso? A maana rabuna xapiak ri taxausie naboxo.”

Na Yesus A Kuus Fatuxai SenaMaatan Sina

20 A toxan a saxano rabuna ‘Griik’ri taxa waan la palou ina tang malilaaava ri savat xena nangus a Piran laFenamo aanabeꞌ. 21 E ri savat si Filip

ti Betsaida pe Galili e ri xuuse, “Mata-lava, maam vubuk ferawai xuvul paYesus.” 22 Na Filip fe xuus na Endrue na Endru narie Filip re fe xuus naYesus.

23 Nane sui narie, “A yaan fo savatnaboxo, a Natuna Mataa i taa siak aisin lava. 24 Ne xuus tuunei nami, akam ina ‘wiit’ i taa pife xaves tamo itaa pife poxo xe lana xavala e maat.Taasaxa layaan i taa du lana xavalai taa boak e fuaa pana kam xaves.25Tamataa aava vubuxan temasaatana toyan sina, i taa pife siak a toyantuuna; ta mataa aava baian a toyansina xuluna xavala aanabeꞌ, i taa siaka toyan tuuna aava i taawaan xe vulai.26 Tamo ta mataa rao i sisiak siak,nane i taa usi tuuneiau e a so ta binane taxa waan lana, a sisiak aave saiti taa waan lana. Layaan a mataa taasisiak siak, na Tamaang taa suaiane.

27 “Taasaxa naboxo a xunus igaa pife luai, ne taa kuus malaafaa:Tamaang, fakaxupau sena yaan aan-abeꞌ? Piau! A yaan aanabeꞌ mon ve afufuna savatan siak. 28 Tamaang, siakfati a isaam!”

E a ling a savat ti laaꞌui la xunavatae a kuus, “Ne fo siak fati a isaak paa-mua e ne taa siak fati fulane.”

29 A rabuna xaves lana malila aavari taxa tigina pave ri langai a lingaave e ri kuus o a tang vabarak fotuung. Saxanofuna ri kuus, “Piau,saxa angelo fo ferawai xuvul pana.”

30 Na Yesus a xuus nari, “A lingaanabeꞌ pife ferawaian xanak taasaxaa ferawaian xami. 31 A mu rabunaxapiak ti la xavala ri taxa tigina la-paana tiisan e matalava ti la xavalaaanabeꞌ i taa xup tapinan. 32 E la yaanri taa yaasau ti lapia xe laaꞌui, ne taayuuf amaana rabuna xe siak.” 33Nanekuusmalaan xena faxalit nari pana sota buk maatan nane taa siaxe.

34 A rabuna lana malila ri fine,“Lana mu vuputkai a xuus nemaamo a Mataa Failai i taa waan xe vulai.Malaafaa no taxa kuus o a NatunaMataa ri taa yaase? A Natuna Mataaaave ve naseꞌ?”

Jon 12:35 149 Jon 13:635 Na Yesus a sui nari, “A malang i

taa waan la palou imi famodak lunaimon. E layaanmi taxa toxan lunaian amalang, sangas saa lana talo suk i taapife xasliu nami. Nane aava sangasxolai la suk pife texaas o i taxa paanxe faa. 36 Layaan mi toxan lunaiana malang, namkai sena malang aavetalo mi tafe savat mu rafulak sinamalang.” Layaan na Yesus fo ferawaimalaan nane taꞌulan nari e fe fufunaiseri.

A Mu Matalava Juda Ri Bai NamkaiSe Yesus

37 Nane fo vil a maana fakali-maanan xaves la matari taasaxa ripife namkai sena, 38 e voxo a ferawa-ian sina mataa ina kuus fatuxai, naAisaia, a savat tuuna. A kuus malaan:

“Piran, naseꞌ fo namkaisena lagasai sitaare?

E naseꞌ fo masam o a gutan sinaPiran ve fo savat xo?” Ais 53:1

39 Ri pife fexaxaas sena namkaisenaso na Aisaia a kuus fulaa:

40 “Nane fo fapiif a matari e fata-vanat a lamonan siri.

A vil malaane talo ri taa pifekaalum faroxo pana matari eri taa pife lamon faroxo laxunus iri.

Tamo ri taa kaalum faroxo elamon faroxo

ri tamaa taꞌulan a vilaana saatsiri e ne taa vil faroxoi nari.”Ais 6:10

41 Na Aisaia a kuus malaan senasonane fo xalum a malangan si Yesus enane taxa ferawai sena.

42 Lavaxa, a rabuna xaves e sax-anu matalava sina mu Juda sait, ri fonamkai se Yesus taasaxa ri pife kuu-sane la matavas senaso ri matautana mu Ferasi ulaa ri tamaa ti votannari, ri muta laak lana mu lifu inafaxuvulan. 43A rabuna aave, ri lamono a kuus faatulaian sina mu rabunaa pelalava sena kuus faatulaian sinaPiran.

44Na Yesus a xukulai faagut, “Naneaava namkai sega i taa pife namkaisega sang mon, piau. Nane i taxanamkai vaxa sena Saxa aava fen-gau. 45 Layaan mi taxa xalumau,

mi fo xalum sait nane aava fengau.46Nenia, nemalang e ne fo savatmaanxe nabeꞌ la xavala talo mataa aavanamkai sega i taa pife waan la suk.

47 “Tamo a mataa i taa langai aferawaian siak taasaxa a bai usie,lavaxa ne taa pife tiise senaso nepife savatmaan xena tiis a mu rabunala xavala, ne filimaan xena fakaxupnari. 48 Naseꞌ i taxa tisuiau e taxalamavaang sena mu ferawaian siak,nane toxan a mo ina tiisaana. A moaanabeꞌ ve a lagasai ne fo kuusane,a lagasai siak i taa tiis a mu rabunamalaan la Yaan Fataxapiak. 49 Mutalamon o nenia, ne taxa ferawai la-paana gutan siak fatak, piau. Taasaxanane aava fo fengau, na Tamataarafatak, a fasei faagutanau pana so tamaana mo ne taa ferawai pana. 50Netexaas o a fefasaian sina i taa fasavata toyan vulai. Nenia, ne kuus fatakpana ferawaian aava na Tamataara foxuusau pana.”

13NaYesus AXamakAKanaMu Fefeng

Sina1 A yaan ina Fenamo ina Paaliuan

xo, a faasilak. E na Yesus a texaaso a yaan ina taꞌulan a xavala xenaulaa xe si Tamana fo faasilak. Nanevubuxan xasingit a mu rabuna sina laxavala e naboxo i taa faxalit nari panavubuxanan molava paaliu sina.

2-3 Na Yesus a texaas o na Tamanafo tavai nane fatak pana maana moxapiak e vaxa nane fo filimaan ti pavesina Piran e i taa ulaa fulaa xe sina. NaSetan xo, fo lamon faati o na Judas,a lak si Saimon Iskeriot, i taa petlisan na Yesus. 4 Xe la vung xo, lafena fanganan, na Yesus a tamasiak emulus a saxanu marapi sina e siak amarapi ina sasak e fai yowange pana.5 E mui a tiuan a raarum lana ‘dis’ examak a kana mu fefeng sina e saffapigalip nari pana marapi aava nanefo fai yowang nane xa pana.

6 Nane filimaan xe si Saimon Pita ena Pita fine, “Memai, rao no xamak akaak?”

Jon 13:7 150 Jon 13:337Na Yesus a suie, “Amo ne taxa vile

naboxo mi pife texaas sena, taasaxamuibak mi taa masam faroxo sena.”

8 Na Pita xuuse, “No muta xamak akaak!”

Na Yesus a sui fulane, “Tamo netaa pife xamak nano, no taa piau tanobina lana faisok siak.”

9 E na Saimon Pita xuuse, “AiMemai, muta xamak a ro kaak mon,xamak a ro maak e putok sait.”

10 Na Yesus a xuuse, “Nane aava fosuf, i taa pife suf fulaa senaso a tanapife vusiit, taasaxa i taa xamak tapina vusiit ti la kana mon; e nami, mi foroxo, taasaxa, a saxa piau.” 11 Senasonane fo texaas seseꞌ i taa pet lisane.E voxo nane kuus malaan o a saxa avusiit lunai.

12 Layaan nane xamak xapin a mukari, nane falak faꞌuli a marapi sinae fe nai la vepen sina xuluna ivin. Enane fin nari, “Mi masam sena mone fo vile semi? 13 Mi fuuna xaliaupana ‘Mataa ina Fepitaa’ e ‘Memai’e mi kuus tuuna senaso nenia, neMataa ina Fepitaa e ne Memai simi.14 Taasaxa layaan nenia aava Mataaina Fepitaa e Memai simi, ne taa xa-mak a mu kami lavaxa, nami sait mitaa fexamaxan a mu kami xa. 15 Nefo tavai nami pana saxa vilaana talomi taa usie. A roxo nami xapiak mitaa usi a mu vilaana siak. 16 Ne kuustuuna, a yaasok pife lava sena mataatafuna e a fefeng pife lava sena mataaaava fo fenge. 17Tamomimasam senafufuna mo aanabeꞌ mi taa faamamaaslayaan mi taa vile.

Na Yesus A Kuus Fatuxai Pana Saxa ITaa Pet Lisane

18 “Ne pife ferawai semi xapiak,ne texaas seri aava ne fo xel nari.Taasaxa Ferawaian sina Piran aanabeꞌi taa savat tuuna: ‘Nane aava fo fan-gan xuvul paga, nane ve fo paas fa-siviau.’ Yng41:9

19 “Ne taxa xuus nami pana moaanabeꞌ paamuina yaan i taa savattalo mi taa masam o nenia ve ne saxaaava i taa savat. 20 Tuuna paaliu nexuus nami, ta mataa aava i taa suaiana mataa aava ne fenge, nane ve taxasuaianau. E ta mataa aava i taxa

suaianau, i taxa suaian vaxa a Saxaaava fo fengau.”

21 Layaan na Yesus a kuus malaana xunus ina a nasam a mamaxusan enane kuus, “Ne kuus tuuna paaliu, asaxa simi i taa pet lisanau.”

22 A mu fefeng sina ri taxa fex-alumai senaso ri vungut o nane taxaferawai paseꞌ. 23 E saxa yaamutsina, a saxa aava na Yesus a vubuxanmarasaxaine, taxa nai la xasing iYesus. 24 E na Saimon Pita a kaaluf xesina o i taa fin na Yesus o nane taxaferawai paseꞌ.

25 Nane fakaiak fulaa saa xe la taYesus e fine, “Memai, no taxa ferawaipaseꞌ?”

26 Na Yesus a suie, “A bret aanabeꞌne taa sugup fadaxe lana nim aanabeꞌe ne taa tavaie pana.” Na Yesus asugup famodak a xavil ina bret lananim e tavai na Judas, a lak si SimonIskeriot, pana. 27 Layaan a ngane naSetan a vawe.

Na Yesus a xuuse, “Vil fatapusana so ta mo no taa vile.” 28 E narixapiak aava ri taxa nai pave ri vungutsena so ta mo nane fo ferawai xe sinapana. 29 Saxanufuna ri ilisai o naakna Yesus fo xuuse, “Fe maraan a motalo taara taa faigotan a fenamo.” Exasanofuna ri lamon o naak a xuuse oi taa tavai a mu valagof pana saxanomo senaso na Judas fuuna faxatanga maana fafanaian siri. 30 Laminasiaxaana xavil ina bret nane tamasiake falet. E a bina xo fo suk.

Na Yesus A Kuus Fatuxai Sena Faax-olusan Si Pita

Mt 26:33-35; Mk 14:29-31; Lk 22:33-3431 La yaan na Judas fo falet xo,

na Yesus a kuus, “Naboxo a NatunaMataa i taa siak a isin lava sina e xuvulpana, a Piran sait i taa siak a isinmolava. 32 Lavaxa, layaan a Piran i taasiak a isin lava se Natuna, a Piran itaa vil falavai a isina lana nobina inawaanan sina e i taa vilemonabeꞌ mon.

33 “Mu rafulak, ne taa waan xuvulpami pana lou modak mon. Mi taasengau taasaxa malaan seꞌ ne fo xuusa mu matalava Juda, ‘Ne taa falet xela saxa bina e nami, mi pife fexaxaassena falet xe lana.’ E nami vaxa ne

Jon 13:34 151 Jon 14:20xuus nami o mi pife fexaxaas senafalet xe lana sait.

34 “Ne taa tavai nami pana vuputkaifaꞌui malaan: ‘Fevubuxan xasingitnami xa.’ Mi taa fevubuxan xasingitnami xamalaan seꞌ ne vubuxan xasin-git nami. 35A fevubuxaian xasingitansimi i taa faxalit a xasano rabuna onami, mi mu fefeng siak.”

36 Na Saimon Pita a fine, “Memai,no taa falet xe faa?”

Na Yesus a suie, “A bina ne taa faletxe lana naboxo mi pife fexaxaas senausiau xe lana, taasaxa muibak mi taausiau.”

37 Na Pita a xuuse, “Memai, xenasone pife fexaxaas sena usi nano xe lananaboxo? Ne taa solisan a taak xenaxavang nano.”

38 Na Yesus a suie, “No kuus tu-una o no taa solisan a taam xenaxavangau? Tuuna paaliu a pura taapife taliskukuk lunai e no taa kuusfaatalatul o no pife texaas sega.

14Na Yesus A Fagut A Mu Yaamut Sina

1 “Muta fanasam a mamaxusan laxunus imi. Mi namkai sena Piran emitaa namkai sega sait. 2 La bina sinaTamaang a toxan a lifu xaves. Tamopife tuuna, ne taa pife xuus nami one taxa falet xe pave xena faigotana nobina xami, bo? 3 Ne taa faletxena faigotan a nobina xami e ne taaulaamaan xena xel nami talomi taa fetaagul xuvul paga. 4 Mi texaas senasalan xe la bina aava ne taa falet xelana.”

Na Yesus Ve A Salan Xe Sina Piran5 Na Tomas a fine, “Memai, maam

pife texaas sena so ta bina no taa faletxe lana, malaafaa maam taa texaassena salan aave?”

6 Na Yesus a suie, “Nenia ve, neSalan, ne Tuunayan, e ne Toyan. Piauta saxamataa taa savat sina Piran lanaxasa salan patak, nenia sang mon neSalan. 7 Tamo no texaas sega no taxatexaas se Tamaang sait. Monabeꞌmonmi texaas sena e mi fo xalume.”

8 Na Filip a xuuse, “Memai, faxalitnemaampa Tamataara emo aave i taafexaxaas semaam.”

9NaYesus a suie, “Ne fowaan xuvulpami pana yaan xaves paaliu Filip emi pife taraxaliau lunai? Nane aava foxalumau fo xalum na Tamataara. Xe-naso no taxa finau, ‘Faxalit nemaampa Tamataara?’ 10 A sou, mi pifenamkai o nenia, ne taxa waan xuvulpa Tamataara e na Tamataara taxawaan xuvul paga? A ferawaian aavane xuus nami panane pife kuusane la-paana gutan siak, piau. Na Tamataaraaava taagul xuvul paga a vile, nanefatak taxa vil a faisok sina. 11Namkaisena ferawaian siak o ne taxa waanxuvul pa Tamataara e na Tamataarataxa waan xuvul paga; tamo piau,namkai sena maana faisok faꞌipul netaxa vile. 12 A tuuna paaliu ne xuusnami, nane aava taxa namkai sega,nane vaxa a fexaxaas sena vil a mufaisok faꞌipul aava nenia, ne taxa vile.E vaxa naak i taa vil a mo faꞌipulmolava seri senaso ne taxa falet xesi Tamataara. 13 E a so ta mo mi taafenung pana lapaana isaak, ne taa viletalo a Natuna i taa siak fati a isinaTamataara. 14 Aang! A so ta mo mitaa nungau pana lapaana isaak, ne taavile.

Na Yesus A Kuus Fanai Pana VovauXaradak

15 “Tamomi vubuxan xasingitaumitaa usi fatak a vuputkai siak 16 e neniave ne taa nung na Tamataara e nane itaa tavai nami panaxasafuna fulaa inaxakaavangan aava i taa waan xuvulpami vulai, vulai. 17Nane ve a Vovauina Tuunayan aava nari mu rabuna tila xavala ri pife fexaxaas sena siaxesenaso ri pife xalume e ri pife texaassena. Nami, mi texaas sena senasonane taxa waan xuvul pami e i taawaan la xunus imi. 18Ne taa pife taꞌu-lan nami xena waan nakmaal, piau.Ne taa savat xe simi. 19 Famodak fulaamon e a rabuna ti la xavala ri taa pifexalumau fulaa, taasaxa nami, mi taaxalumau. Nenia, ne taxa to vulai evoxo nami sait mi taa to vulai. 20 Layaan aapave mi taa texaas tuuna onenia, ne taagul lana Tamaang e fulaa

Jon 14:21 152 Jon 15:11mi taa texaas o mi waan xuvul pagae ne taxa waan xuvul pami. 21 Naneaava masam sena mu vuputkai siak etaxa usi nari, nane ve i taxa vubuxanxasingitau e nane aava vubuxanau, naTamaang i taa vubuxane e nenia saitne taa vubuxane e ne taa savat sinaxena faxalite pana maana mo siak.”

22 Na Judas (pife na Iskeriottaasaxa xasa Judas) a xuuse, “Memai,malaafaa no taa faxalit nemaam panamaana mo siim e no taa pife faxalit amaana rabuna la xavala pana?”

23 Na Yesus a suie, “Tamo ta mataai taxa vubuxan xasingitau i taa usia ferawaian siak e na Tamaang i taavubuxane. E nemaame taa savat xesina e taa taagul la xunus ina. 24Naneaava pife vubuxanau i taa pife usi aferawaian siak; a ferawaian aanabeꞌaava mi fo langaie, pife ferawaiansiak mon, piau, taasaxa ferawaian siTamaang aava fo fengau.

25 “Naboxo ne taxa waan xuvulpami lunai e ne taxa xuus nami panamaana mo aanabeꞌ 26 taasaxa Saxaina xakaavangan, a Vovau Xaradakaava na Tamataara taa fenge lapaanaisaak, nane ve i taa fapiti nami panamaana mo xapiak e i taa falamonfaꞌuli nami pana maana ferawaianaava ne fo xuus nami pana. 27 Atatavai siak xena taꞌulanaan nami amalaan: ne tavai nami pana luaian.Pife malaan sena luaian ti la xavala,piau, taasaxa ne tavai nami pana lu-aian siak. Muta mimilisaat la xunusimi e muta mataut!

28 “Mi fo langaiau layaan ne xuusnami, ‘Ne taa taꞌulan nami taasaxane taa savat faꞌulaa xe simi.’ Tamomi vubuxan xasingitau naak mi taafaamamaas paaliu o ne taxa falet xesi Tamataara senaso na Tamataara alava sega. 29Monabeꞌ mon paamuinasavatan siri, ne fo xuus nami panamaana mo aanabeꞌ e voxo layaan risavat mi taa namkai. 30 Naboxo nepife fexaxaas sena ferawai temasaatxuvul pami senaso a piran ti la xavalai taxa filimaan. Taasaxa piau ta mo latoyan siak nane fexaxaas sena yotaupana. 31 A maana vilaana aava ri taasavat naboxo ri taa faxalit a maana

rabuna xapiak o nenia, ne vubuxanxasingit na Tamataara e vaxa amaanavilaana ne taxa vile, na Tamataara fofaseiau pana.

“Tamasiak, taara taa taꞌulan a binaaanabeꞌ.”

15A Ferawaian Paap Ina Yeis Wain

1 “Nenia, ne yeis ina wain tuunae na Tamaang ve, a mataa ina fax-atang a yeis ina wain. 2 I taa tiliptapin a maana raxan iga aava ri pifefuaa e nane taa sapit gon faroxoi amaana raxan iga aava ri fuaa talo ritaa fuaa faagut. 3Nami, ne fo faisoxanfaroxoi nami xo pana ferawaian aavane xuus nami pana. 4 Taagul xuvulpaga, malaan seꞌ ne taxa taagul xuvulpami. Tamo raxan pife boak faxuvulxuluna wai ina, a pife fexaxaas senafuaa, bo? E nami vaxa, tamo mi pifetaagul xuvul paga, mi taa pife fuaasait.

5 “Nenia, ne funa yeis e nami, mimu raxan ina. Nane aava taagul xuvulpaga, lavaxa nenia, ne taxa taagulxuvul pana e i taa fuaa faagut. Tamomi waan patak sega a faisok simi i taamo palau. 6Naseꞌ ta mataa pife taagulxuvul paga ri taa tapin fapalauanemalaan sena raxan ina wai aava murabuna ri tapine talo i tafe maiyang.Mui ri faxuvul a mu raxan naang e ritimin nari lana fata xena faramaana.7 Tamo mi taagul xuvul paga e aferawaian siak i taxa waan la xunusimi, mi taa fenung pana so ta mo mivubuxane e a mo aave mi taa siaxe.8A isi Tamaang a siak fatian layaanmitaxa fuaa faagut e layaanmi waanmufefeng tuuna siak.

9 “Na Tamataara taxa vubuxan xas-ingitau e malaan, nenia xo, ne taxavubuxan xasingit nami. Taagul la-paana vubuxanan siak. 10 A malaan-abeꞌ: ne fo usi fatak a vuputkai siTamaang e voxo ne taagul lapaanavubuxanan sina; tamo mi taxa usifatak a vuputkai siak mi taxa taagullapaana vubuxanan siak. 11 Ne foxuus nami pana ferawaian aanabeꞌ

Jon 15:12 153 Jon 16:9talo a faamamaasan siak i taa waanla xunus imi e mi taa bas paaliu panafaamamaasan. 12 E a vuputkai siaka malaan: Mi taa vubuxan xasingitnami xa malaan sena vubuxanan siakxami. 13Avubuxanxasingitanmolavapaaliu sinamataa amalaan: nane i taakuus turoxo sena maatan sina xanamu fesing sina. 14 E nami, mi mufesing siak layaan mi taxa usi fatak amu vuputkai siak. 15 Ne taa pife xalinami pana fefeng o sisiak siak fulaa,piau. Senaso a mu fefeng ri pife tex-aas sena so ta mo a mataa tafuri taxavile. Taasaxa ne fo faꞌisin nami pana‘fesing siak’ senaso ne fo xuus fatex-aas nami pana maana mo xapiak aavana Tamaang a xuusau pana. 16 Nami,mi pife siak fatiau, piau. Ne fo siakfati nami e fo bur nami omi taa falet emalaan sena mu wai roxo mi taa fuaafaroxo. Mi taa fuaa pana xalana aavai taa waan vulai, e voxo a so ta mo mitaa nung na Tamataara pana lapaanaisaak, i taa tavai nami pana. 17 Nabeꞌve a vuputkai siak: ‘Mi taa fevubuxanxasingitan nami xa.’

A Rabuna Ti La Xavala Ri Taa BaianA Mu Rabuna Si Yesus

18 “Tamo a mu rabuna ti la xavalari taa baian nami, muta ipul, senasori fo baianau paamuin ri baian nami.19 A tuuna a mu rabuna ti la xavala ritaa baian nami senaso mi pife malaanseri. Tamomi saxa siri ri taa vubuxannami senaso mi malaan seri. Taasaxane fo xel nami ti la palou iri xe lanapabung siak. 20 Lamon faꞌuli a fer-awaian siak xami, ‘A sisiak a pife lavasena mataa tafuna.’ Saxanofuna aavari vil penganau, ri taa vil pengannami sait e saxanofuna aava ri lan-gai a ferawaian siak, ri taa langai aferawaian simi sait. 21 Taasaxa ri taavil a maana mo aanabeꞌ xe simi senaisaak. Senaso ri pife texaas sena Saxaaava fengau. 22 Tamo nenia, ne taapife savat xena fasei nari, ri taa pifetexaas o ri toxan a lalosaat la tari.Taasaxa naboxo ri fo texaas e voxo ripife fexaxaas sena kuus vof a saatansiri. 23 Nane aava baian faagutanau,nane taxa baian faagutan na Tamaangsait. 24 Tamo ne taa pife vil a maana

mo faꞌipul aava piau ta mataa fulaafexaxaas sena vile, ri taa pife texaaso ri toxan a lalosaat. Taasaxa ri foxalum a maana mo faꞌipul siak e ribaian faagutan nemaame Tamaang.25 E voxo a xakalayan lana Vuputkaisiri a savat tuuna paaliu: ‘Ri baianfaagutanau e ri piau ta fufuna xena vilmalaane.’ Yng 69:4

26 “A toxan a Saxa ina xakaavan-gan, a Vovau ina Tuunayan aava naTamataara taxa fenge. E la yaan netaa fengmaane xe simi ti pave sinaTamataara, i taa kuusan fasavatau.27 Nami vaxa, mi mu rabuna xenaferawai xakaavang sega senaso mi fowaan xuvul paga ti la tangpat.

16A Faisok Sina Vovau Xaradak

1 “Ne fo xuus nami pana maana moaanabeꞌ talo mi taa pife milung. 2 Arabuna ri taa ti votan nami sena mulifu ina faxuvulan. Tuuna paaliu ayaan i taa savat layaan ta mataa aavai taa punuk nami i taa lamon o nanetaxa vil a faisok fatak ina lotu sina. 3Ritaa vil malaane senaso ri pife texaasse Tamataara e ri pife texaas sega.4Taasaxane fo xuusnami panamaanamo aanabeꞌ talo layaan ri taa savattuuna mi taa lamon faꞌulaa o ne foxuus fatexaas nami pari. A saxanomo aanabeꞌ ne pife xuus nami panala tangpat layaan newaan xuvul pamipaamua.

5 “Taasaxa naboxo ne taa falet xesina aava fo fengau e piau ta saxasimi a finau o ‘No taxa falet xe faa?’6 Naboxo a xunus imi a bas panamimilisaatan senaso ne fo xuus fa-texaas nami pana maana mo aanabeꞌ.7Taasaxa ne xuus tuunei nami o a moroxo taa savat sena faletan siak. Tamone pife falet a Saxa ina xakaavangani taa pife filimaan taasaxa layaan nefalet ne taa fenge xe simi. 8 E layaan itaa savat i taa faxalit a mu rabuna ti laxavala pana malasuf ina faasaalan, amalasuf inamuvilaana fatak e amala-suf ina vilaana ina tiisan e voxo murabuna ri taa masam sena saatan siri.9Nane i taa famasam nari o layaan ri

Jon 16:10 154 Jon 16:32pife namkai sega ri taxa faasaal. 10 Epana ulaian siak xe si Tamaang talomi taa pife xalumau fulaa, i taa faxalitnari o amuvilaana siak ri fatak paaliu.11 E fulaa i taa faxalit nari o a yaan inatiisan fo savat xo, senaso a saxa aavapiran ti la xavala aanabeꞌ, taxa waanlapaana tiisan.

12 “Ne toxan a mo xaves fulaane buk xuus nami pana taasaxa mipife fexaxaas sena langaie naboxo.13 Taasaxa layaan a Vovau ina Tuu-nayan i taa savatmaan i taa faxalitnami pana maana mo xapiak aava rituuna sega. Nane i taa pife ferawailapaana gutan sina sang mon taasaxamaana mo nane langaie i taa xuusnami pana e i taa xuus fatexaas namipana mu vilaana aava ri pife savatlunai. 14 I taa siak fati a isaak senasoa maana mo aava i taa xuus fatex-aas nami pana ve, ri maana mo sega.15 A maana mo xapiak na Tamataaraa toxane ri mo siak sait e voxo ne foxuus nami o a maana mo a Saxa inaxakaavangan taa xuus fatexaas namipana ve, ri maana mo sega.

16 “Famodak mon e mi taa pifexalumau. E famodak fulaa mi taaxalum fulanau.”

A Kanamsaatan Siri I Taa Taxapus17 Saxanu fefeng sina ri fefiai, “A

so ta malasuf ina ferawaian sina‘Famodakmonemi taa pife xalumauefamodak fulaa mi taa xalum fulanau?’E a so ta malasuf ina ‘Senaso ne taxafalet xe si Tamaang?” 18E voxo ri taxafexuus, “A so tamalasuf ina ferawaiansina aave: ‘Famodak mon?’ Taarapife texaas sena so ta mo nane taxaferawai pana.”

19 Na Yesus a texaas o ri buk finepana e a xuus nari, “A so ta mo mitaxa fefiaiane la palou imi? Senaferawaian siak: ‘Famodak mon e mitaa pife xalumau e famodak fulaa mitaa xalum fulanau?’ 20 Ne xuus tu-unei nami, mi taa mamaaluk e mitaa taangiis taasaxa a mu rabuna tila xavala ri taa faamamaas; mi taanasam a mamaxusan la xunus imitaasaxa mamaxusan simi taa fasavata faamamaasan molava. 21 Layaana tefin rao i luluk, nane toxan a

maasaxan faagut senaso a yaan sinafo savat, taasaxa lamina luluuxan,nane faamamaas o a mataa faꞌui fosavat la xavala e voxo a maluf tapina maasaxan sina. 22Naboxo mi toxana mamaxusan, taasaxa ne taa xalumnami fulaa e a xunus imi taa faama-maas e piau ta mataa a fexaxaas senasiak tapin a faamamaasan semi. 23 Layaan aapave mi taa bai finau panasaxano fiaian. Ne xuus tuunei namilayaan mi taa fenung xe si Tamataarapana saxamo lapaana isaak, i taa tavainami pana mo aave. 24 Paamua fefex-axaas tanin mi pife fenung pana saxamo lapaana isaak, taasaxa naboxo mifenung saa e mi taa siaxe talo mi taabas paaliu pana faamamaasan.

25 “Ne fo xuus nami panamaanamoaanabeꞌ lana ferawaian paap. Taasaxaa yaan i taa savat layaan ne taa pifeferawai xe simi pana ferawaian paapfulaa taasaxa ne taa xuus fatexaasnami se Tamataara pana ferawaianfatak. 26 La yaan aapave mi taa fe-nung lapaana isaak e ne pife kuuso ne taa fenung xe si Tamataaraxami, piau. 27 Na Tamataara fatak itaxa vubuxan xasingit nami senasomi taxa vubuxan xasingitau e minamkai o nenia, ne fo filimaan ti pavesina Piran. 28 Ne filimaan ti pave siTamataara e ne maa savat la xavala enaboxone taa taꞌulan a xavala e ne taaulaa xe si Tamataara fulaa.”

29 Nari mu fefeng sina ri kuus,“Aang, naboxo no taxa ferawai fatake no pife ferawai paap. 30 Naboxomaam texaas o nomasam senamaanamo xapiak e no fo texaas vaxa senamu fiaian paamuin ta mataa i taafiai pana; pana vilaana aanabeꞌ siimmaamnamkai o nano, no savat ti pavesina Piran.”

31 Na Yesus a sui nari, “Tuuna,mi namkai sega? 32 Faxatang! Ayaan i taa savat, naak naboxo taxawaan, e ri taa xup tapin nami e namisaxa saxa mi taa sinuf xe la lifu simie mi taa taꞌulanau e ne taa waannakmaal. Taasaxa ne taa pife waanpasaxa senaso na Tamataara i taxawaan xuvul paga.

Jon 16:33 155 Jon 17:2333 “Ne fo xuus nami panamaanamo

aanabeꞌ talo lapaana isaak a xunus imitaa luai. La palou ina mu rabuna tila xavala mi taa toxan a matafanantaasaxa muta mataut, ne fo xasliu amaana vilaana ti la xavala.”

17Na Yesus Taxa Fenung— Pana Xa

1 Na Yesus a ferawai xapiak panamo aanabeꞌ e mui nane kaalum xelaaꞌui la xunavata e kuus, “Tamaang,a yaan fo savat xo; siak fati a isiNatum talo na Natum taa siak fati aisaam. 2 No fo tavaie pana gutan engavuk ina paamuian amaana rabunaxapiak ti la xavala e i taa tavai nariaava no fo siak fati nari, pana toyanvulai. 3 E a toyan vulai aanabeꞌ ve amalaan: ri taa texaas sema, o nanosang mon no Piran tuuna e sena saxavaxa aava no fo fenge, na Yesus Kraissait. 4 Ne fo siak fati a isaam nabeꞌ laxavala senaso ne fo fataxapin a faisokaava no fo tavaiau pana. 5 NaboxoTamaang, tavaiau fulaa pana malan-gan aava taare fo toxane paamuinatangpat ina xavala.

— Pana Mu Yaamut6 “Ne fo vil fasavat a isaam xe sina

mu rabuna aava no fo tavaiau parinabeꞌ la palou ina mu rabuna ti laxavala. Nari, ri mu rabuna siim e nofo tavaiau pari e ri fo usi fatak a fer-awaian siim. 7Naboxo ri texaas tuunao nano, no fufuna maana mo xapiakaava no fo tavaiau pana, 8 senaso nefo xuus nari pana maana ferawaianaava no xuusau pana. E ri fo langaia mu ferawaian aanabeꞌ e naboxo rimasam tuuna o nenia, ne savatmaanti pave siim e ri namkai o no fo fengau.9Ne taxa fenung pari aanabeꞌ; ne pifefenung pari mu rabuna ti la xavalataasaxa ne taxa fenungpari aava no fotavaiau pari senaso nari, ri mu rabunasiim. 10 A maana mo xapiak aava rimo siak, ri mo siim sait e a maanamo siim, ri mo siak. E nari, ri fotavaiau pana isin lava. 11 Naboxo netaa pife waan fulaa la xavala, taasaxanari, ri waan nabeꞌ la xavala e ne taxa

falet xe siim. Tamamaam Taap, fax-atang nari lapaana gutan ina isaam,a isin aava no fo burau pana, talonari, ri taa saxa malaan sena waanansitaare. 12 Layaan ne waan xuvul parine tagan faroxoi nari pana gutan inaisaam aava no tavaiau pana. Ne taganfaagutan nari aanabeꞌ e ri pife tapigisfepatok, taasaxa saxa xo tapigis seri,nane aava no fo lamon sena o i taamilung e i taa kawaasanan talo axakalayan sena i taa savat tuuna.

13 “Naboxo ne taxa falet xe siim ene taxa kuus pana ferawaian aanabeꞌtalo nari, ri taa masam tuunei a faa-mamaasan siak e ri taa faamamaassait. 14 Ne xuus nari pana ferawaiansiim e mu rabuna ti la xavala ri ba-ian nari senaso naboxo nari aanabeꞌri pife mo ti la xavala malaan segavaxa, ne pife ti la xavala. 15 Ne pifefenung talo no taa siak tapin nari tila palou ina mu rabuna ti la xavala,piau. Taasaxa ne fenung xe siim o notaa faxatang nari e no taa kuus votannari xasena saxa aava saat paaliu.16 Nari, ri pife ti la xavala malaansega vaxa ne pife ti la xavala. 17 Burnari lapaana tuunayan. A tuunayanaave ve a ferawaian siim. 18 Nenia,ne taxa feng nari xe la palou ina murabuna ti la xavala malaan seꞌ no fofengau xe la palou ina mu rabuna tila xavala. 19 E nenia, ne waan fataklapaana tuunayan talo nari vaxa ri taawaan fatak sait lapaana tuunayan.

— Pana Maana Mu Rabuna Aava RiTaa Namkai Mui

20 “Ne pife fenung pari aanabeꞌsang mon, piau. Ne taxa fenung vaxapari mu rabuna aava ri taa namkaisega lapaana kuus xakaavangan siriaanabeꞌ 21 talo nari xapiak ri taafaxuvul lapaana lamonan saxa xuvulpataare. Tamaang, no taxa waan laxunus iga e ne taxawaan la xunus imae ne vubuk o ri taa waan malaan se-taare. E voxo a mu rabuna ti la xavalari taa namkai o no fo fengau. 22 Nefo timin a malang aava no tavaiaupana xuluna mu rabuna aanabeꞌ talori taa waan faxuvul lapaana lamonansaxa malaan setaare. 23 Ne taa waan

Jon 17:24 156 Jon 18:18

la xunus iri malaan seꞌ no taxa waanla xunus iga talo ri taa waan faxuvulfaagut lapaana lamonan saxa e voxo amu rabuna ti la xavala ri taa texaas onano, no fo fengau e vaxa ne vubuxanxasingit nari aanabeꞌ malaan senavubuxanan siim xanak.

24 “Tamaang, no fo tavaiau pari ene vubuk o ri taa waan xuvul pagala bina siak xena xalum a miridingansiak; a miridingan aava no fo faneiexulok. No fo vile senaso paamuinafaisok siim ina vesanaana maana moti la xavala aanabeꞌ no vubuxan xas-ingitau.

25 “Tamaang a maana vilaana siimri xaradak e a mu rabuna ti la xavalari pife texaas sema taasaxa nenia, netexaas sema e nari aanabeꞌ ri texaaso no fo fengau. 26 Ne fo faxalit naripana isaam e ne taa lo faisok vulaixena siak fati nano talo a vubuxanxasingitan aava no toxane xanak i taawaan xuluri sait e vaxa nenia, ne taawaan la xunus iri.”

18A Mu Sisiak Sina Mu Matalava Juda

Ri Pis Na YesusMt 26:47-56; Mk 14:43-50; Lk 22:47-53

1 Layaan na Yesus a fataxapin afenungan sina, nane xuvul pana mufefeng sina ri taꞌulan a lifu aave e ri fesangas liu a lanamui Kitron. A toxan anobina ri xapis a wai olif lana e nanexuvul pana mu fefeng sina ri laak pelana.

2 Na Judas aava xena pet lisane, atexaas sena nobina aapave senaso naYesus fuuna waan pave faxaves xuvulpana mu fefeng sina. 3 Lavaxa, naJudas a savat la nobina aapave xuvulpana mu rabuna ina rawen aava mumatalava Juda ri feng nari e saxanufefeng sina memai priis e mu Ferasivaxa. E nari xapiak ri toxan a lamake laam e maana mo ina fevisan: a tol,vam e pinis.

4 Na Yesus a texaas sena maana moaava ri taa savat e a sivi xena fasusuinari e a fin nari, “Mi taxa seng naseꞌ?”

5 E ri suie, “Na Yesus ti Nasaret.”

“Nenia monabeꞌ” na Yesus a xuusnari. E na Judas vaxa aava xena petlisane, i taxa tigina la palou iri. 6 Elayaan nane kuus malaan, monabeꞌmon nari xapiak ri poxo suꞌ xe lapia.

7 E nane fin fulan nari, “Mi taxaseng naseꞌ?”

E ri xuus fulane, “Na Yesus tiNasaret.”

8Na Yesus a kuus, “Ne fo xuus namio nenia monabeꞌ. Lavaxa mi taa pifeyot nari xapiak aanabeꞌ senaso mi fotinginau e nenia va ne saxa aava mitaxa senge.” 9Nane kuusmalaan xenavil fasavat a ferawaian sina layaannane fo kuus, “Ne pife taꞌulan tapin asaxa siri aava no fo tavaiau pana.”

10 Na Saimon Pita a toxan a pinise nane siaxe e sip a saxa sisiak sinamemai priis pana, a isina na Melkas.Nane patal tapin a tangana pamuaan.

11 Taasaxa na Yesus a baras na Pita,“Timin faꞌuli a pinis siim! No lamono ne taa pife num ti lana lisa aava naTamaang fo tavaiau pana?”

Ri Lisan Na Yesus Xe Si AanasMt 26:57

12 E nari mu rabuna ina rawen epaamu siri e nari mu fefeng sina mumatalava Juda ri yot naYesus. E ri pise13 e ri lisan paamuiane xe si Aanas.Nane va imu Kaiafas aava paamuapriis la mariaas aave. 14 Na Kaiafasa saxa aava fo fasei a mu Juda o avilaana roxo tamo a mataa saxa taamaat xana mu rabuna xapiak.

15Na Saimon Pita narie xasa fefengsi Yesus re taxa usi nari xuvul paYesus. E xasa fefeng xo, fe laak xelana bina sinamemai priis senaso naripave ri taraxalie. 16 Taasaxa na Pitapife fexaxaas sena laak e nane waansuꞌ pe lamalei lamatana bina aave. E afefeng aavamemai priis a texaas sena,nane ulaa e fe ferawai xuvul panatefin aava fuuna faxatang a yalaxauaave e xel falak na Pita xe lana.

17 E a tefin aave a fin na Pita, “Nano,no saxa fefeng sina mataa aapave,bo?”

E na Pita a suie, “Au, pife nenia!”18 A bina a vutung e mu sisiak e

mu fefeng sina mu matalava ri tiginafakaliuan a fata aava ri sunge xena

Jon 18:19 157 Jon 18:40

maari. E na Pita sait taxa tigina maarixuvul pari.

A Memai Priis Taxa Fin Na YesusMt 26:59-68; Mk 14:55-65; Lk 22:63-71

19 La yaan aanabeꞌ a memai priis itaxa fin na Yesus pana mu fefeng sinae sena fepitaian sina.

20Na Yesus a suie, “Ne fo ferawai lamatavas la matana mu rabuna. Vulaine fuuna fepitaa lana mu lifu ina fax-uvulan o lana tang lifu lotu, amu binaaava nari mu Juda ri fuuna faxuvullana. Ne pife kuus fufunai. 21 Mutafinau! Mi fin nari aava ri fo langaiau.Ri texaas faroxo sena ferawaian siak.”

22 Layaan na Yesus a kuus malaan asaxa paamua aava i taxa tigina faasi-lak sena a tavafe la yaavana e xuuse,“A pife vilaana roxo ina sui a memaipriis ve malaan, bo?”

23 Na Yesus a xuuse, “Tamo ne foferawai fasaat no taa kuusane, tamone ferawai fatak sena tuunayan xe-naso no fo tavafau?” 24 E na Aanas alisan naYesus aava taxa vipis lunai, xesi Kaiafas, xasa memai priis.

Na Pita A Faaxolusan Na YesusMt 26:69-75; Mk 14:66-72; Lk 22:55-62

25 Layaan na Saimon Pita taxamaari la xasing ina fata a saxa mataafulaa a fine, “Nano, no saxa ina mufefeng sina mataa aapave, bo?”

E na Pita a kuusmalaan, “Piau! Pifenenia.”

26 E saxa sisiak sina memai priis, atauna mataa aava na Pita patal tapina tangana, a tisui faagutane, “Naak,ne fo xalum nano xuvul pana pavela nobina ina olif?” 27 E na Pita afaaxolus fulaa e la noyaan aave xa apura a taliskukuk.

Na Yesus A Tigina Lapaana Tiisan SiPailat

Mt 27:11-23; Mk 15:2-15; Lk 23:2-3,18-25

28 Lavaxa, la paanen lolof xo a muJuda ri taꞌulan a lifu si Kaiafas e ri lisanna Yesus xe la lifu sina paamua lava tiRom. A mu Juda ri bai laak lana lifula yaan aapave senaso ri lamon tamori taa laak a lalosaat sina mu topen itaa waan la tari e ri pife fexaxaas senafangan la Fenamo ina Paaliuan. 29 E

voxo na Pailat a savat xe siri lamaleie fin nari, “A so ta vilaana mi taxa geltifi a mataa aanabeꞌ pana?”

30 “Tamo nane pife mataa saatmaam taa pife lisanmaane xe siim” risuie.

31 Na Pailat a xuus nari, “Lavaxa,nami fatak, mi xele saa e mi fe tiiselapaana vuputkai simi.”

E ri sui fulane, “Taasaxamaampiauta ngavuk ina punuk a mataa.” 32 Amoaanabeꞌ a savat talo a ferawaian naYesus fo xuus nari pana sena so ta bukmaatan sina, i taa savat tuuna.

33 Na Pailat a xel na Yesus e retaꞌulan nari. Re laak lana lifu lava sinae nane fine, “Nano, no piran king sinamu Juda?”

34 Na Yesus a suie, “A fiaian aave vesiim fatak o xasanofuna ri xuus nanopana?”

35 Na Pailet a xuuse, “No lamono nenia, ne mataa ti Judia? A murabuna siim e mu memai priis siim rifo lisanmaan nano e ri nungau o netaa tiis nano. A so ta mo no fo vile?”

36Na Yesus a xuuse, “A fatataganansiak pife waan nabeꞌ la xavala. Tamoi taxa waan nabeꞌ a mu fefeng siak ritaa fevis xena ti votan a mu Juda senapisaan nenia. Taasaxa fatataganansiak taxa waan pe lana bina patak.”

37 E voxo na Pailat a fine, “Nano, nosaxa piran king, bo?”

Na Yesus a suie, “No taxa kuustuuna layaan no kuus o nenia, ne saxapiran king. A tuuna paaliu a fufunaluluuxan siak e a fufuna savatan siaknabeꞌ la xavala ve xena kuusan fasavata tuunayan. A maana rabuna xapiakaava ri vubuxan a tuunayan ri taalangaiau.”

38Na Pailat a fine, “A tuunayan ve aso tamo?” Enane savat faꞌulaa xe sinamu matalava Juda, pe lamalei e xuusnari, “Ne pife tingin ta fufuna fer-awaian xena tiisaana mataa aanabeꞌ.39 Taasaxa mi toxan a saxa vilaanamalaan: ne fuuna mulus tapin a saxamataa vipis la Yaan ina Paaliuan. Mivubuk o ne taa mulus tapin a piranking sina mu Juda?”

40 E ri xukulai faagut, “Piau! Amataa aave piau. Maam vubuxan na

Jon 19:1 158 Jon 19:22Baraabas!” Na Baraabas a mataa saatpaaliu ina fenauan.

19Na Pailat A Fakasanam Na YesusMt 27:27-31; Mk 15:16-20

1 Lavaxa na Pailat a lisan na Yesusxe sina mu rabuna ina rawen ti Rome ri inis fakasaname. 2 E ri fi a momalaan sena ligilot sina ‘king’ panayeis tuturuk e ri timine la putuna. Eri fafalaxe pana marapi raf malaansena piran king 3 e ri taxa lo suaxanepana tigina la nona e kuus, “Kaalum,a piran king sina mu Juda” e ri taxa lotuxe la nona.

4 Mui na Pailat a xel na Yesus ere savat fulaa xe siri lamalei e xuusnari, “Xalume, ne taxa lisanmaane xesimi talo mi taa masam o nenia, nepife tingin ta saxa fufuna ferawaianxena tiise pana.” 5 Layaan na Yesus asavat xe siri pana maana mausan inapiran king aava ligilot ina yeis tuturuke marapi raf, na Pailat a xuus nari,“Kaalum! A mataa naang naboxo!”

6 Layaan a mumemai priis e mu fe-feng siri ri xalume, ri xukulai faagut,“Niil fataxutane! Niil fataxutane!”

Taasaxa na Pailat a sui nari, “Mixele saa e mi fe niil fataxutane. Ne-nia, ne pife texaas sena saxa fufunaferawaian xena tiis nane pana!”

7 A mu Juda ri xuuse, “Maam toxana vuputkai e lapaana vuputkai aan-abeꞌ maam taa punuxe senaso nanekuus o nane a Natuna Piran.”

8 Layaan na Pailat a langai a ferawa-ian aanabeꞌ nane xo mataut paaliu.9 E nane xel faꞌuli na Yesus xe lanalifu lava aave. E a fine, “No filimaanti faa?” Taasaxa na Yesus a tiginakasam. 10 “No bai ferawai xuvul paga,bo?” na Pailat a fine. “No pife texaaso nenia, ne toxan a gutan xena mulusnano o xena niil fataxutan nano?”

11 Na Yesus a suie, “No taa piau tagutan xulok tamo a Saxa pe laaꞌui apife tavai nano pana. E voxo nari aavari lisanau xe siim ri taa toxan a tiisanmolava.”

12 A tangpat la yaan aanabeꞌ e lam-ina na Pailat a tafang pana mulus na

Yesus taasaxamu Juda ri taxa lo xuku-lai, “Tamo no mulus a mataa aanabeꞌno pife fesing si Sisaa. Naseꞌ ta mataaa kuus o nane saxa piran king, nane vevubuk xasliu na Sisaa.”

13 Layaan na Pailat a langai narinane lisan na Yesus xe lamalei e nanefe nai xuluna ivin ina tiisan la nobinari xalie pana ‘A Veraanda Faat.’ (Lanapok bina Erameik ri kuus, “Gabaata”)14A yaan aanabeꞌ a Yaan ina Faigotana Fanganan Xena Fenamo ina Paali-uan e a faasilak a fapisaxayaana awa.

E na Pailat a xuus a mu Juda, “Apiran king simi nabeꞌ!”

15 Taasaxa ri xukulai, “Gei tapine!Gei tapine! Niil fataxutane!”

Na Pailat a fin nari, “Ne taa kuuspana niil fataxutan a piran kingsimi?”

Nari mu memai priis, ri kuus,“Maam piau ta xasa ‘king’ fulaa, naSisaa sang mon!”

16 E voxo na Pailat a kuus turoxo ori taa xele xena niil fataxutane.

Ri Niil Fataxutan Na YesusMt 27:33-44; Mk 15:22-32; Lk 23:33-43

E ri yot na Yesus 17 e ri timin a bolosina xuluna xena yaasaana xe la binari xalie pana Bina ina Veng; lana pokHibru ri kuus ‘Golgaata’. 18 E pave riniil fataxutane. Ri niil fataxutan axasaro mataa sait e ri fatiginei nare laro xasing ina bolo si Yesus.

19 Na Pailat a xalei a lagasai eri timine xuluna bolo si Yesus. Axakalayan aave a kuus malaan:“Na Yesus ti Nasaret, a piran king sina

mu Juda”20 A maana Juda xaves ri xalum alagasai aanabeꞌ senaso a bina aava riniil fataxutan na Yesus lana a waanfaasilak la xasing ina bina lava aave e alagasai a xaleian lana pok bina talatul:a pok Hibru, a pok Laatin, e a pokGriik. 21 E mu memai priis sina muJuda ri tisui fadak na Pailat e ri xuus,“Muta kala malaan: ‘A piran king sinamu Juda,’ taasaxa no taa kala malaan:‘nane kuus o nenia, ne piran king sinamu Juda.”

22 Na Pailat a sui nari, “Piau, alagasai ne fo xaleie, ne fo xaleie!”

Jon 19:23 159 Jon 19:4223 Layaan a mu rabuna ina rawen ri

fo niil fataxutan na Yesus ri siak a mumarapi sina e ri fepatoxane pana xaviltalafaat, saxa xavil xana saxa mataaina rawen. E ri siak a mo malaan sena‘siot’ sina sait, taasaxa mu rabunaaava ri vesane, ri vesan xurule panapiau ta nobina ina ferumaiane.

24 E voxo ri ferawai sena, “Taara taapife ririxe taasaxa taara taa fetafangaipana faat talo taara taa texaas o naseꞌtaa siaxe.”

Ri vil malaane e voxo ri fasavattuunei a xakalayan aava kuusmalaan:“Ri fepatoxan a mu marapi siak la

palou iri e ri fetafangai panafaat xena texaas o naseꞌ i taasiak a ‘siot’ siak.” Yng 22:18

25 Lavaxa, na nina Yesus narie tinaxuvul pa Maria, a tefin si Klopase xasa Maria, na Maria ti Mekdala,nari, ri taxa tigina faasilak la tanabolo si Yesus. 26 Na Yesus a xaluma ninana nare na saxa yaamut aavanane vubuxan xasingite, re taxa tig-ina faxuvul e nane xuus na ninana,“Ninaang, kaalum, na natum ve taxatigina.” 27 E mui nane xuus a yaamutsina, “Kaalum, na ninaam ve taxa tig-ina.” E voxo a tangpat la yaan naang ayaamut aave a xel na nina Yesus i taataagul la lifu sina vulai.

A Maatan Si YesusMt 27:48-50; Mk 15:36-37; Lk 23:36

28 Na Yesus a texaas o nane fo vilfataxapin a maana mo xapiak sena. Emui xena fasavat tuunei a Xakalayannane kuus, “Ne taxa maꞌiu.” 29 Saxavuk taxa waan faasilak e a bas panawain aava mopaak famodak. E narimu rabuna ina rawen ti Rom ri timin apel lana wain aave e ri timine xulunanewai ‘isop’ e ri laxat falaxe xe lavalana. 30 Nane num a wain mopaakaave e a kuus, “Fo taxapus, xo!” Enane turung e mulus tapin a vovausina.

31 A yaan aave a yaan paamuinaYaan ina Fangaafusan e voxo mu Judari nung na Pailat o a mu rabuna inarawen ri taa vuak a nu karutul xenafamaat fatapusan narutul talo ri taasiak tapin amu vipin sirutul. Senaso aYaan ina Fangaafusan aanabeꞌ a yaan

lava paaliu e pife roxo o a mu vipinsirutul taa tofai xuluna bolo la Yaanina Fangaafusan. 32E voxo mu rabunaina rawen ri savat e ri vuak a kanaro mataa aava ri niil fataxutan narexuvul pa Yesus. 33 Layaan ri savat latana bolo si Yesus, ri xalume o nane fomaat xo e voxo ri pife vuak a ro kana.34Taasaxa saxa mataa ina rawen a xiela usik ina pana tol. E la noyaan aavexa, a ria e a raarum a talatiu xe lapia. 35Amataa aava fo xalum amaanamo aanabeꞌ a kuus xakaavang sena enane texaas o fo kuus tuuna. E a kuusmalaan xena xavang a namkaian simi.36A mu vilaana aave ri savat senaso aXakalayan ti Kavai a kuus malaan:“E piau ta saxa tun ina taa vuaxan.”

Yng 34:2037 E a xasa paferawaian ina Xakalayana kuus:“Ri taa xalum nane aava ri fo xie.” Skr

12:10A Xaxaafaian I YesusMt 27:57-61; Mk 15:42-47; Lk 23:5-56

38Mui na Yosep ti Erimatia fe nungna Pailat pana vipin i Yesus. NaYosep a saxamatalava aava namkai seYesus taasaxa mataut sena mu mata-lava Juda e anamkai fufunai. NaPailata kuus turoxo o i taa siak a vipin iYesus e nane fe siak faduie. 39 NareNikodimaas re faisok faxuvul. NaNikodimaas va mataa aava fo savat siYesus la saxa vung. E nane siakmaana maxi aava fuuna las faroxo. A maxiaanabeꞌ ri vesane pana ro mo ‘aalou’e ‘mur’ e fexaxaas sena 34 kilogram.40 E re siak a vipin i Yesus e ri pisfalak a marapi ‘linen’ xuluna xuvulpanamaxi aave. Layaan ri vilmalaaneri taxa usi fatak a mu vilaana inaxaxaafaian sina mu Juda. 41 Faasilaklatana nobina aava ri niil fataxutan naYesus lana, a toxan a fomirak nobinaroxo e lana nobina aave a toxan a liingfaꞌui ina mamaat aava ri pife xaafanta mataa lana lunai. 42 Re taxa faisokfataapus senaso a yaan aave ve a Yaanina Faigotan a Fanganan ina Fenamosina mu Juda, e voxo re famati a vipini Yesus pave senaso a liing inamamaataave a faasilak.

Jon 20:1 160 Jon 20:2520

A Liing Ina Mamaat A GofMt 28:1-8; Mk 16:1-8; Lk 24:1-10

1 La paanen lolof la yaan mata ina‘wiik’, a bina suk lunai e na Maria tiMekdala a savat la bina ina mamaataave. Nane xalum a faat ina xawei aliing ina mamaat, ri fo pul tapine ea matana talakas. 2 E voxo nane falafataapus xe si Saimon Pita narie naxasa yaamut aava na Yesus a vubuxanxasingite e fe xuus nare, “Ri fo siaktapin aMemai ti lanamamaat emaampife texaas o ri timine faa.”

3 E voxo na Pita nare na xasa yaa-mut aave re falet xe la bina ina ma-maat. 4Nare, re fala fataapus taasaxaxasa yaamut a fala liu na Pita e fesavat la bina ina mamaat paamua.5 A sonai xena kaalum lana liing ea xalum a mu marapi ‘linen’ taxawaan pave taasaxa nane pife laaklana. 6Mui na Saimon Pita aava savatlamina, a laak lana liing ina mamaat.E nane vaxa a xalum a mu marapi‘linen’ taxa mati. 7 E a marapi aavari pis a putu Yesus pana, pife waanxuvul pana xasanu marapi ‘linen’taasaxa pulum faroxoian emati patakfamodak. 8 Mui a xasa yaamut aavasavat la bina ina mamaat paamua alaak lana. Nane xalum a maana moaave e namkai sena maana ferawaiansi Yesus. 9 Taasaxa nare xapiak repife masam faroxo pana Xakalayan tiKavai aava kuus o na Yesus i taa tofaꞌulaa sena maatan. 10 E a ro yaamutre ulaa fulaa xe la lifu sire.

11 Na Maria ti Mekdala taxa tiginalunai faasilak la bina ina mamaat etaxa taangiis. I taxa taangiis e sonaisuꞌ xena kaalum lana liing ina ma-maat 12 e nane xalum a ro angelo aavare falak a marapi pasak. E re taxa naila nobina aava vipin i Yesus fo matixuluna, saxa la putuna e saxa la kana.

13 E re fine, “Tefin, no taxa tangiis aso?”

Nane sui nare, “Ri fo siak tapin avipin ina Memai siak e ne pife texaaso ri timine faa.” 14 I taxa kuus malaane tapuk famodak e xalum na Yesustaxa tigina faasilak taasaxa nane pifetexaas o na Yesus ve.

15 Nane xuuse, “Tefin no taxatangiis a so? No taxa seng naseꞌ?”

Na Maria a lamon o nane a mataatataraꞌuma e voxo a fine, “Ai mata-lava, tamo no fo yaase xe la saxanobina, xuusau pana nobina aava notimine lana talo ne taa fe siaxe.”

16 Na Yesus a xele, “Maria.”Nane tapuk xe sina e xukulai lana

pok Erameik, “Raaboni!” (A malasufina malaan: Mataa ina Fepitaa)

17 Na Yesus a xuuse, “Muta yotau,senaso ne pife laak faꞌulaa xe siTamaang lunai. Taasaxa no taa faletxe sina mu fetinan siak e no taaxuus nari malaan: ‘Ne taxa laak xe siTamaang aava Tamami sait e xe sinaPiran siak aava Piran simi sait.’ ”

18E voxo naMaria tiMekdala a falete fe xuus amu fefeng si Yesusmalaan,“Nenia, ne fo xalum na Memai” e axuus fatexaas nari pana maana moaava na Yesus a xuuse pana.

19 A bina xo fevung la yaan naangxa, a yaan mata ina ‘wiik’ e mu fefengsi Yesus ri taxa waan faxuvul lanasaxa lifu e ri fo xawei fatateak amaanamatana lifu senaso ri matautan a muJuda. E na Yesus a savat e maa tiginala palou iri e kuus, “Ne vubuk raoa luaian i taa waan la xunus imi.”20 Nane kuus malaan e faxalit naripana ro mana e usik ina. Layaan amu fefeng ri xalume ri faamamaastemasaat.

21 E na Yesus a xuus fulan nari,“Ne vubuk rao a luaian i taa waanla xunus imi. Malaan se Tamaang fofengau, nenia, ne taxa feng nami.”22 E nane vipiif laaꞌui xuluri e kuus,“Siak a Vovau Xaradak. 23 Layaan mitaa lamon tapin a vilaana saat sinamataa, lavaxa ne taa lamon tapin avilaana saat sina. E layaan mi taapife lamon tapin a vilaana saat sinasaxa mataa ne taa pife lamon tapin avilaana saat aave.”

Na Yesus A Savat Si Tomas24 Na Tomas aava ri xalie pa Didi-

mas o tauna lua, a saxa yaamut ti lapalou iri mu yaamut Sangafilu Saxapana Taragua, e nane pife waan xuvulpari layaannaYesus a savat. 25Layaan

Jon 20:26 161 Jon 21:15a xasanu fefeng ri xuuse o ri fo xaluma Memai, nane kuus, “Tamo ne pifexalum a vavena ‘niil’ la mana e pifetawe pana maak e ne pife salen falaka maak lana usik ina, ne taa pifenamkai sena mo aanabeꞌ mi taxa fer-awai pana.”

26 A saxa ‘wiik’ mui lamina, a mufefeng si Yesus ri faxuvul fulaa lanalifu aave e na Tomas taxa waan xu-vul pari. A mu matana lifu ri xaweifatateaxe taasaxa na Yesus a savate maa tigina la palou iri e kuus,“Ne vubuk rao a luaian taa waan laxunus imi.” 27 Lavaxa, nane xuusna Tomas, “Tawau nabeꞌ, xalum a romaak. Filimaan faasilak nabeꞌ e notimin a vipirigum lana usik iga. Mutalamavaang, namkai sega!”

28 E na Tomas a suie, “Nano, noMemai siak. No Piran siak.”

29 Na Yesus a xuus fulane, “Nano,no namkai naboxo senaso no foxalumau? Nari aava ri pife xalumautaasaxa ri namkai sega, ri taafaamamaas paaliu.”

30 La matana mu fefeng sina, naYesus a vil a maana fakalimaananfaꞌipul xaves aava ne pife xaleie lanaxakalayan aanabeꞌ. 31 Taasaxa maanamo aava ri waan lana xakalayan aan-abeꞌ ne xaleie talo mi taa namkai o naYesus a Mataa Failai (na Messia) e aNatuna Piran. E layaanmi taa namkaisena mi taa siak a toyan sina lapaanagutan ina isina.

21A Xasa Savatan Si Yesus

1 Lumui na Yesus a savat fulaa xesina saxano fefeng sina la xasing inaLaman Taibirius. A savat malaan:2Na Saimon Pita, Tomas (aava ri xaliepa Didimas o tauna lua), Nataaniel tiKena pe Galili, a ro lak si Sebedi exasaro fefeng ri taxawaan faxuvul. 3Ena Saimon Pita a xuus nari, “Ne taapaan, ne faadin.”

E nari, ri xuuse, “Maam taa faletxuvul pama.” E voxo ri falet e ri xawasxuluna xaati, taasaxa la vung naang ripife siak fapes ta saxa din.

4 La paanen lolof na Yesus i taxatigina la gun taasaxamu fefeng sina ripife texaas o na Yesus ve taxa tigina.

5 Nane xel nari, “Kamu fesing, mipife siak ta din?”

E ri suie, “Piau paaliu marasaxa.”6 E nane xuus nari, “Tapin a vana

simi xe la xasing la pamuaan ina xaatie mi taa siak a din xaves.” Layaan rivil malaane ri pife fexaxaas sena yuuffalak a vana aave senaso amu din lanari xaves paaliu.

7 E a yaamut aava na Yesus avubuxan xasingite a xuus na Pita, “AMemai ve!” Layaan na Saimon Pita alangai, ‘A Memai ve’, fataapus paaliunane falak a ‘siot’ sina (senaso nanemuluse la yaan ina faisok) e lalaas dulana laman. 8 A xasano fefeng ri usiepana xaati e ri taxa yuuf a vana aavabas pana din senaso ri pife lasuuntemasaat sena gun, a faasilak 100mitamon. 9 Layaan ri ung ri xalum a fatataxa rangat e saxanu din nane taxasuluxe pave e a bret sait.

10NaYesus a xuus nari, “Lisanmaana saxano din aavami fo siaxemonabeꞌmon.”

11 E na Saimon Pita a laak xulunaxaati e yuuf falak a vana xe la gun.A vana a toxan a din molava xaves,a xakatan siri ve 153, taasaxa vanapife tiririk. 12 E na Yesus a xuus nari,“Filimaan taara fangan xo.”

E nari, ri mataut sena fine, “Nanonaseꞌ?” senaso ri texaas o a Memaimon. 13 Na Yesus a filimaan faasilakxe siri e siak a bret e tavai nari panae a vil malaane pana mu din vaxa.14A yaan aave a fatalatulaana savatansi Yesus xe sina mu fefeng lamina tofaꞌulaian sina ti la maatan.

Na Yesus A Fagut Na Saimon Pita15 Layaan ri fangan xapiak na Yesus

a xuus na Saimon Pita, “Saimon, natuJon, a tuuna o a vubuxanan siimxanak a molava sena vubuxanan siimxana maana xasano mo?”

E nane suie, “Aang Memai, no tex-aas o ne vubuxan nano.”

Na Yesus a xuuse, “Tavai a mu sip-sip siak pana fanganan.”

Jon 21:16 162 Jon 21:2516 Na Yesus a fin fulane, “Saimon,

natu Jon, no vubuxan xasingitau tu-una?”

E nane sui fulane, “AangMemai, notexaas o ne vubuxan nano.”

Na Yesus a xuuse, “Faxatangfaroxoi a mu sipsip siak.”

17 E na Yesus a fatalatul a fiaiansina, “Saimon, natu Jon, a tuuna novubuxanau?”

Na Pita a mamaxus senaso naYesus a fin faatalatulane pana ‘Tu-una no vubuxanau?’ E voxo nanesuie, “Memai, no texaas sena maanamo xapiak; no texaas o ne vubuxannano.”

Na Yesus a xuus fulane, “Tavai amusipsip siak pana fanganan. 18Ne xuustuunei nano, layaan no pife matalavano falak a marapi siim xa e no fo paanxe la so ta bina no vubuxane; taasaxalayaan no taa vaiak no taa ngangai amaam e xasa mataa taa fafalak nanopana marapi siim e i taa paamuiannano xe la saxa bina aava no bai faletxe lana.” 19 Na Yesus a kuus malaanxena fasavat a so ta buk maatan naPita taa nangus a Piran pana. E muinane xuuse, “Nano, no usiau!”

20 Na Saimon Pita a gilim e xaluma fefeng aava na Yesus a vubuxanxasingite, i taxa usi nare. Nane ve, asaxa aava femati la xasing i Yesus layaan ina fanganan fataxapiak e fine,“Memai, naseꞌ ta mataa i taa pet lisannano?” 21 Layaan na Pita a xalume, afin na Yesus, “Memai a so ta mo taasavat sena?”

22 A Memai a suie, “Tamo ne vubuki taa waan fefexaxaas sena yaan inaulaian siak, pife mo siim. Nano, notaa usiau.” 23 Sena ferawaian aanabeꞌa mu fetinan ri fuuna fexuusane o afefeng aave i taa pife maat. Taasaxana Yesus a pife kuus o i taa pife maat;nane kuus mon, “Tamo ne vubuk i taawaan to fefexaxaas sena ulaian siak,pife mo siim.”

24 A fefeng naang ve nabeꞌ fo kuusxakaavang pana maana mo aanabeꞌ efo xaleie. E maam texaas o a kuusxakaavangan sina a tuuna.

25 A toxan a maana mo xaves fulaamaan sait na Yesus a vile. Tamo ri

taa xalei sasaxain nari xapiak, naak,i taa piau ta nobina la xavala xapiakfefexaxaas xena maana mu buuk aavari taa xalei fasavate sena.

Faisok 1:1 163 Faisok 1:8

A Maana Faisok Sina MuYaamutNa Luuk A Lisan AFataraguiaana Lagasai Xe SiTiofilasA Ferawaian Paamua

A lagasai aanabeꞌ va xalian pana‘A Maana Faisok Sina mu Yaamut’ arumui a ferawaian aava waan lana La-gasai Roxo Na Luuk A Xaleie. Na Luuksait vaxa a xalei a buuk aanabeꞌ. Lanabuuk aanabeꞌ taara xalum a VovauXaradak a faxalit a salan xe sina muyaamut talo ri taa kuusan fasavat aLagasai Roxo se Yesus “pe Jerusaleme lana Judia e Sameria e pe la mu binaxapiak la xavala.” (1:8)

A buuk aanabeꞌ a xuuskuus panafaxuvulan ina mu tinoxolan si Yesusaava tamasiak la palou ina mu Judae mui a savat falava e a falet xolai lamaana mu bina xapiak la xavala. NaLuuk rao i faxaalit vaxa o a faisok siKrais e toyan sina mu rabuna aavari usie, a fasavat tuunei a maana moaava lumua a Piran fo kuus fanai panaxe sina mu rabuna ti Israel.

A saxamomolava a lagasai taxa ku-usane ve a faisok sina Vovau Xaradakaava Vovau ina Piran. Paamua a Vo-vau Xaradak a filimaan xuluna muyaamut e mu rabuna aava ri usi naYesus la yaan ina Pentakos. E lumuia Vovau Xaradak a famatavas a lam-onan siri e a tavai nari pana gutane tateaxan. Lana buuk aanabeꞌ taaraxalum vaxa a ferawaian xaves a muyaamut ri kuusan fasavate layaan rixuus a xasanofuna pana Lagasai Roxose Yesus. E lapaana Vovau Xaradak arabuna xaves ri langai a ferawaian sirie ri faxaꞌusi a Lagasai Roxo, e voxo afaxuvulan si Yesus i taxa savat faagut.

A lagasai aanabeꞌ sait a toxan a xu-uskuus ina mu yaamut xaves taasaxaa toxan a ferawaian xaves paaliu senamaana mo aava na Pita nare Pol re fovile. Na Pita ve a saxa ina mu rabunaaava ri xol xuvul pa Yesus. Paamuana Pol a pife usi na Yesus, piau paaliu!Nane faisok faagut xena vil pengan a

mu rabuna aava ri namkai se Krais.Taasaxa na Yesus a xele e a siak fatiexena savat mataa roxo paaliu xena vila faisok sina.

La saxano xakalayan lana buukaanabeꞌ, layaan na Luuk rao i xu-uskuus pana maana mo aava fo savatse Pol, nane kuus pana maana mo“nemaam, maam” fo vile. A rabunaina masaman xaves ri lamon o naLuuk a tamu xol xuvul pa Pol xe lasaxano bina e voxo nane kuus pana“nemaam” senaso nane sait fo waanlana maana nobina aave.

Na Yesus A Xuus Famatavas A MuYaamut Pana Faisok Siri

1 Ka fesing Tiofilas: Lana lagasaimata siak, ne fo kala pana maana moxapiak na Yesus fo vile e fapiti a murabuna pana fefexaxaas a yaan nanelaak xe laaꞌui la xunavata. 2Paamuinalaaxan sina nane tavai a mu yaa-mut aava nane fo siak fati nari,pana fepitaian lapaana gutan sina Vo-vau Xaradak. 3 Lamina maasaxan emaatan sina, na Yesus xo a to faꞌu-laa. E nane faꞌipul nari pana xasanovilaana ri pi xaxalume xena faxalitnari o i taxa to tuuna e pife rongan.Lana yaan sangafilu talafaat ri xalumfaxavesane e nane xuus nari panafatataganan sina Piran. 4 Saxa yaanlayaannaYesus xo i taxa fanganxuvulpari, nane tavai nari pana fefasaianaanabeꞌ, “Muta taꞌulan na Jerusalem,taasaxa waan bang fatateak a tatavaiaava na Tamaang fo kuus fanai panaxe simi e nenia vaxa, ne fo xuus namipana. 5 Na Jon a fasuf a rabuna panaraarum, taasaxa faasilak xo, a Pirani taa fasuf nami pana Vovau Xaradaksina.”

6 Layaan a mu yaamut ri waan xu-vul pa Yesus ri fine, “Memai, lanayaan aanabeꞌ no taa kawaasan a mupaamua ti Rom e fati faꞌuli a fatata-ganan sina Piran nabeꞌ la xavala, bo?”

7 Na Yesus xo a sui nari malaan,“Nabeꞌ ve a faisok si Tamaang sangmon. Nane xa a texaas sena mu yaane mariaas e i taa pife xuus fatexaasnami pana. 8 Taasaxa mi taa siak agutan layaan a Vovau sina i taa savat

Faisok 1:9 164 Faisok 2:3xulumi. E nami, mi taa ferawai xa-vang amu rabuna pe Jerusalem e lanaJudia e Sameria e pe lamu bina xapiakla xavala, paga.”

A Piran A Xel Falak Na Yesus9 Lamina ferawaian aanabeꞌ a Pi-

ran a xel falak na Yesus xe laaꞌui.Layaan a mu rabuna ri taxa saraakxena xalumaana laaxan sina xe laaꞌui,a vata a sivimaan emaa xafute xaseri.

10 Ri taxa kaalum xe laaꞌui e a romataa pana marapi pasak re maa sa-vat faꞌipul nari. 11 E re fiai, “Ai, muGalili, xenaso mi taxa lo ti kaalum xelaaꞌui? Lamon faꞌuli na Yesus naangaava Piran fo xele xasemi xe la binasina, i taa ulaamaan fulaa malaan seꞌmi fo xalum a laaxan sina xe laaꞌui.”

12 A rovaat aave re taꞌulan a murabuna. E mui, a mu rabuna aave ritaꞌulan a Put Olif e ri sangas famodakxe la bina lava, Jerusalem.* 13 Layaanri maa savat pe Jerusalem ri paan fa-tak xe la nobina laaꞌui lana lifu aava rifuuna nai fangaafus lana. Pave, a muyaamut; na Pita nari Jon, Jems, Endru,Filip, Tomas, Baatalamiu, Matiu, xasaJems aava lak si Elfias, Saimon aavavubuk o a mu memai siri xa ri taapaamuian nari† e na Juut a lak sinasaxa Jems, ri waan pave. 14 Vulai, riwaan xuvul pana saxano lutefin e naMaria, na nina Yesus, e amu tina xenafenung xe sina Piran.

A Mu Yaamut Ri Siak Fati A YaamutFaꞌui Xena Waan La Vepen Si Judas

15 Saxa yaan, faasilak a rabuna 120ri waan xuvul xena nungaana Piran. Ena Pita a ti ferawai la palou iri e 16 akuus malaan, “Mu fetinan, a pafer-awaian sina Piran aanabeꞌ a savat tu-una la matavas, a ferawaian se Judasaava Vovau sina Piran a kuus fatuxaipana la ngusu Devit. Na Judas aanabeꞌa paamuian a mu rabuna aava ri yotna Yesus. 17Nane waan xuvul pataarasenaso na Yesus xa fo siak fatie panafaisok sina malaan setaara.”

18 (Pana mu faat aava mu paamuari tavai na Judas pana sena vilaana

saat sina, nanemaraan a xavala e pavenane poxo emaat. A xuna a tuguput ea vilau ina a turuvil xe la pia. 19A murabuna xapiak pe Jerusalem, ri langaipana maatan si Judas e voxo ri xali axavala pave, lana pok bina siri, pana“Akeldama”, a malasuf ina “A xavalapana ria”.)

20Na Pita a kuus fulaa, “A ferawaiansina Piran a kuus se Judas lana muYanganan malaanabeꞌ,“A nobina sina taa gof, pi ta mataa i

taa taagul lana.” Yng 69:25e xasa saxa fulaa,“A xasa mataa fulaa i taa siak a vepen

sina.” Yng 109:821 E voxo, taara taa siak fati a saxamataa ti la palou itaara aava waan xu-vul pataara la mu yaan xapiak layaanna Memai Yesus sitaara a waan xuvulpataara; 22amataa aava fowaanxuvulpataara ti la tangpat, layaan na Jon afasuf a mu rabuna, fefexaxaas a yaana Piran a xel falak na Yesus xasetaara.Senaso saxa la palou itaara i taa kuusxakaavang pana to faꞌulaian sina, xu-vul pataara.”

23 Ri kuus pana rovaat taragua: naMatias e na Yosep Basaabas, a xasaisina na Justus. 24-25Nari xapiak xo rifenung xe sina Piran e ri kuus, “Piran,nano xa no texaas sena so ta mo awaan la xunus imaam, e voxo fasavata faat pana isina mataa no mo lamonfaati o i taa vil a faisok ina yaamutaava na Judas a taꞌulane xena paan xela bina ina fakasanamaan nane.” 26Rixalei a isin xuluna faat saxa saxa. Ritapin a ro faat e a faat pana isi Matiasa savat paamua. E voxo, na Matias awaan xuvul pana mu yaamut.

2A Piran A Feng Fasivi A Vovau

Xaradak Sina1 Layaan a Yaan ina Pentakos a sa-

vat, a mu rabuna aava ri usi na Yesus,ri waan faxuvul lana saxa lifu. 2 Amo malaan sena reref molava a savatfaꞌipul ti la xunavata e maa tifi a lanalifu aava ri taxa nai lana. 3 E bak

* 1:12: A vuputkai ina Yaan ina Fangaafusan siri a kuus votan o ri taa sangas liu et a kilomita saxa.† 1:13: A rabuna malaan ri xalian pana mu Selot. Ri baian a mu Rom ri taa paamuian a mu Juda.

Faisok 2:4 165 Faisok 2:26ri xalum a mo malaan sena radaamina fata a savat e maa fala fepatok emaa nai xuluna mu rabuna saxa saxa.4 E nari xapiak, ri febas pana VovauXaradak e ri ferawai lapaana gutansina lana pok bina xaves aava ri pifetexaas sena.

5 E pe Jerusalem vaxa, a mu rabunaJuda xaves aava ri nangus a Piran, ritaxa waan. Ri filimaan ti la mu bina laxavala. 6 Layaan ri langai a reref aave,a malila ri fesavat pave e ri fetavanatsenaso nari saxa saxa ri langai a murabuna aava ri usi na Yesus, ri taxaferawai pana pok bina tuuna siri. 7 Riipul faagut e ri kuus, “A mu rabunaaava ri ferawai malaan, ri mu Galili,bo? 8 Malaafaa taara langai nari, ritaxa ferawai lana pok bina sitaarasaxa saxa? 9 Taara mu rabuna ti lamu bina xaves: ti Patia, Midia e Ilam eMesopotemia, ti Judia e ti Kapadosia ePontus e Esia, 10 e Fridia e Pemfilia, tiIsip e saxanobina lana Libia faasilak labina lava Sairiin, e saxanofuna ti Rom,11amu Juda xuvul pana rabuna aava ripuk a lamonan siri xena usi a vilaanaina lotu sina mu Juda, e a rabuna tiKriit e Erebia sait. Taasaxa, netaaraxapiak, taara langai nari, ri kuusanfasavat a maana mo roxo paaliu aavaPiran a vesane. E ri taxa ferawai lanamu pok bina sitaara.” 12A mu rabunaaave ri pifemasam faroxo senamaanamo aava fo savat e ri fefiai la palou iri,“A so ta mo nabeꞌ fo savat?”

13 Taasaxa saxanofuna ri suaxannari e ri kuus, “Ri fo num temasaat.”

Na Pita A Kuusan A Lagasai Roxo14 Na Pita a tigina xuvul pana mu

yaamut sangafilu saxa pana saxa e aferawai xe sina malila. Nane xuku-lai malaanabeꞌ, “Ai, mi Juda e namiaava mi taxa waan fataalin nabeꞌJerusalem, ne taa xuus fatexaas namipana so ta mo fo savat iau, langaiau.15 Nemaam nabeꞌ, maam pife nummalaan seꞌ mi lamon pana. Naboxofaasilak 9 oklok la paanen mon emi texaas o taara pi nunum la paa-nen. 16 Piau, lokavai mupiis, lanaXakalayan Taap, na Joel, a mataa inakuus fatuxai, a ferawai pana maanamo aava savat tanin malaanabeꞌ:

17 A Piran a kuus, ‘La fataxapiak inayaan, nenia xa, ne taa tamanatiuan a Vovau Xaradak siak.E ne taa fabas a mu rabunaxapiak pana. A mu rafulaksimi ri taa kuus fatuxai; amu xulau simi ri taa xaluma xaxaalua e a mu matalavasimi ri taa mif. 18 Aang, lanamu yaan aapave, xuluna musisiak siak, a mu tomexaan elutefin xapiak, ne taa tamanatiuan a Vovau Xaradak siake nari, ri taa kuusan fasa-vat a ferawaian siak. 19 Ene taa faxalit a maana mofaꞌipul laaꞌui la finavata e amaana fakalimaanan malaansena ria, fata e vata maxatalapi la xavala. 20E vaxa a ngaasi taa maat e a matana fulun itaa vuung malaan sena ria. Amaana mo aanabeꞌ ri taa savatxena fakalimaan a yaan lavaina ulaamaanan sina Memai.21 Lana yaan aave, naseꞌ tarabuna ri taa fenung xe sinaPiran pana mamaaluxan sina,ri taa kaaxup.’ Jol 2:28-32

22 “Nami mu Israel, langaiau: naYesus ti Nasaret, a Piran a turoxoiannane. E pana gutan sina Piran, nanexo fo vil a maana faisok ina gutan emo faꞌipul la palou imi. A maana moaanabeꞌ ri faxalit fatexaas nami o aPiran fo fenge. 23 E a Piran xo lanatexaasan e vubuxanan sina, a texaaso mi taa yot na Yesus. E nami, panaxakaavangan sina mu rabuna saat,mi punuxe layaan mi niil fataxutanelaaꞌui xuluna bolo. 24 Nami xa, mipunuxe. Taasaxa Piran xo a fatatoifaꞌulie e mulus tapine sena maasaxanina maatan senaso a maatan a pi tagutan fexaxaas xena tao fatateak vu-lan na Yesus.

25 “Lana Xakalayan Taap, a butaara,na Devit, a kuus pa Yesus malaanabeꞌ,‘Nenia, ne xalum a Piran a waan vulai

lanoga. Senaso nane waanla pamuaan siak, ne taa pifemataut.’

26 E vaxa ferawai fulaa malaan,

Faisok 2:27 166 Faisok 3:5

‘A viuga a nanam e ne ferawai panafaamamaasan. Ne taa pifemataut sena maatan 27 senasono taa pife taꞌulanau lana binaina mamaat.’

E vaxa malaan laa,‘A mataa failai siim taa pife masiik.

28No faxalit famatavasau panavilaana ina toyan e no taafabasau pana merawan lamataam.’ Yng 16:8-11

29 “Naboxo, mu fetinan, ne taa xuustuunei nami pa butaara, na Devit.Nane xo fo maat e a mu rabuna rifo xaafane. A bina ina mamaat sinataxa waan fefexaxaas a yaan aanabeꞌtanin. 30Na Devit ve a mataa ina kuusfatuxai e a texaas o a Piran a kuusfanai lapaana isin sina xa o a saxa yayasi Devit i taa nai la vavena nai piranansina, malaan sena. 31 Senaso na Devita texaas sena maana mo aava ri taasavat, nane ferawai pana to faꞌulaiansi Krais layaan a kuus o a Piran i taapife taꞌulane lana bina ina mamaat evaxa a vipin ina i taa pife masiik pave.32E lana yaan aanabeꞌ a Piran a fatatoifaꞌuli na Yesus e nemaam xapiak xa,maam xalume. 33E vaxa a Piran a siakfalak na Yesus xe la pamuaan sina enane xo saxam a Vovau Xaradak aavana Tamana fo xuus faneie pana. E amaana mo aanabeꞌ aava mi xalumee langaie tanin, ri savat sena VovauXaradak sina Piran. 34 Na Devit xopife laak xe laaꞌui la xunavata taasaxanane kuus,‘A Piran a xuus a Memai siak, “Nai la

pamuaan siak fefexaxaas 35netaa timin a mu xaiyaas siimlapaana kaammalaan senamoina vaapaas.” Yng 110:1

36 “E voxo, nami mu Israel, mi taatexaas se Yesus aava mi fo niil fatax-utane laaꞌui xuluna bolo, o a Piran afaꞌisine pana ro isin molava paaliu; aMemai e na Mataa Failai.”

37 Layaan a rabuna ri langaie, rilamon tifi nari xa pana vilaana saatsiri. E ri fin na Pita e mu yaamut, “Ai,mu timaam, maam taa vil a so?”

38NaPita a sui nari, “Mi taamuluk amaana vilaana saat simi e mi taa puka lamonan saat simi. E nami xapiakmi taa fasufan lapaana isi Yesus talo

a Piran i taa lamon tapin a maana vi-laana saat mi fomo vile. E mui, mi taasiak a tatavai sina Piran aava VovauXaradak. 39 A kuus fanaian aanabeꞌve xami e mu rafulak simi e xana murabuna lamu bina xapiak aava Piran asiak fati nari xena namkai.”

40 E mui na Pita a nung faagutannari e a kuus, “Fakaxup nano sangxasena fakasanaman aava i taa savatlumui xuluna mu rabuna saat.” 41 Evoxo nari aava ri kuus turoxo panaferawaian si Pita, ri fasufan. E axakatan iri fexaxaas sena 3,000.

42 Lavaxa, ri waan xuvul pana muyaamut xena siaxaana masaman. Rifangaasik e ri fangan faxuvul e ri fe-nung xe sina Piran lana waanan siri.43 A mu rabuna xapiak ri ipul senamaana mo faꞌipul e maana mo inagutan aava mu yaamut ri vesane.

44 A mu rabuna aava ri namkai, ritaagul xuvul e ri femiraaxan a maanamo siri. 45 Ri faasot pana maana mosiri e ri maa lisan a faat ina xenaxavang nari aava ri piau ta faat. 46 Lamaana yaan ri taxa lo faxuvul pe latang lifu lotu e ri fangan xuvul pe lalifu siri pana vilau roxo. 47Ri kuus fatia isina Piran panamerawan. E xasanorabuna ri faamamaas pana vilaanasiri. A Piran i taxa lo falak a xakataniri la maana yaan.

3A Vil Faroxoiaana Saxa Mataa Tamu

Maalapen1 Saxa yaan faasilak leaaf, la 3 ok-

lok, na Pita nare Jon re taxa laak xelana tang lifu lotu xena fenung xe sinaPiran. 2 Pave la matana vaabat lavaina tang lifu lotu aava ri xalie panaYalaxau Magaaf, a toxan a maalapen.Nane toxane ti la modaxan sina ela maana yaan xapiak saxanu tuvaatri fuuna yaase xe la Yalaxau Magaafaave e faneie pave xena nung faat sinarabuna aava ri taxa laak xena naan-gus. 3Layaan nane xalumna Pita nareJon re taxa laak vaxa, nane fin narepanꞌ ta faat. 4 E na Pita xuvul pa Jonre xalum fatateaxe e na Pita a xuuse,“Xalum fatateak nemaame.” 5 E voxo,

Faisok 3:6 167 Faisok 3:26a maalapen a xalum fatateak naresenaso nane lamon o re taa tavaiepana saxa mo.

6 E mui na Pita a kuus laa, “Ne pi tafaat, taasaxa ne taa tavai nano panaxasamo, lana gutan ina isi Yesus Kraisti Nasaret— sangas.” 7 E na Pita a taoa pamamuaan sina mataa aave e xa-vang fatiginei amaalapen. E fataapus,a ro kana xapiak re fo roxo. 8 Nanexo tigina faroxo e sangas tapang xolai.Nane sangas e lalaas faagut e a kuusfati a isina Piran. E mui, nane laak xela tang lifu lotu xuvul pa Pita nare Jon.Nane sangas e lalaas e kuus fati a isinaPiran.

9 A mu rabuna pe la lifu aave rixalum nane taxa sangas xolai e kuusfati a isina Piran. 10E ri xalum taraxalinane a mataa tamu maalapen aavafuuna nai la Yalaxau Magaaf xena fe-nung faat xe sina rabuna. E nari, riipul faagut e ri pangaa senaso ri pifetexaas o nane a roxo malaafaa.

Na Pita A Kuus Famatavas Pana VilFaroxoiaana Maalapen

11 Lavaxa, a mataa tamu maalapeni taxa doxot xolan na Pita nare Jon e amu rabuna ri ipul faagut e ri falapuk-maan xe sirutul lana saxa nobina inatang lifu lotu aava ri xalie pana Binasi Solomon. 12 Layaan na Pita a xaluma ipulan sina mu rabuna, nane xuusnari, “Mu Israel, senasou mi xalumfatateak nemaatul? Naak mi lamon omaame fo vil fasasangas a mataa aan-abeꞌ pana gutan o roxoyan simaame,bo? Piau! 13 A Piran si Abrahem,Aisaak e na Yaakop ve a Piran sinamu butaara, nane tavai a sisiak sina,na Yesus, pana isin lava layaan nanefatatoi faꞌulie ti la maatan. Nami, mitavai a mu paamua simi pana xenapunuxaana. E na Pailat, a memai tiRom, nane tafo mulus tapine, taasaxami bai. 14 Na Yesus naang, a vilaanasina a xaradak, taasaxa mi baiane. Mifin na Pailat o i taa mulus tapin asaxa mataa ina punuk mataa la vepensina. 15Emi punuk amataa aava tavainetaara pana toyan tuuna, taasaxaPiran a fatatoi faꞌulie ti la maatan.E maam xalum tuuneie. 16 A mataa

aanabeꞌ xo, a mataa tamu maalapenaava mi texaas sena, a gutan si Yesusa vil faroxoie. Lana gutan e namkaianse Yesus, a mataa aanabeꞌ i taxa tiginafaroxo la matami.

17 “Naboxo mu fetinan, ne texaaso nami e mu paamua simi, mi fo vila mo mosaat aanabeꞌ lana vungutansimi. 18 Taasaxa lumua, a mu rabunaina kuus fatuxai ri fo kuus o a MataaFailai sina Piran i taa maasak faagut.”E tanin a mo aanabeꞌ fo savat tuunala matavas. 19 E voxo tanin, muluk avilaana saat simi e puk a lamonan simitalo a Piran i taa lamon tapin amaanavilaana saat simi e a Yaan ina Fangaa-fusan Tuuna i taa savat sena Memai20e a Piran i taa feng aMataa Failai, naYesus aava nane fo siak fatie, xe simi.21 Taasaxa nane xo taa waan la xuna-vata fefexaxaas a yaan a Piran i taavil fafaꞌui a maana mo xapiak malaansena mu rabuna ina kuus fatuxai ri fokuusan famatavase. 22Na Moses aavamataa ina kuus fatuxai sait, a kuus paYesus malaan:‘A Memai, a Piran simi, i taa feng

fasavat a saxa mataa ina kuusfatuxai ti la palou imi malaansena fo fengau. E a mataaaave mi taa langai faagutana maana mo i taa xuus namipana.’ Vpt 18:15,18

23 Naseꞌ ta rabuna ri langai pesalai, aPiran i taa ti votan nari xasena murabuna sina e ri taa maat.”

24 “Aang, na Samwel e a mu rabunaina kuus fatuxai lamina, ri fo kuusanfamatavas a yaan ina savatan sinaMataa Failai sina Piran. 25 A mu kuusfanaian sina Piran aavamu rabuna inakuus fatuxai ri fo mo kuusane, nari vaxataara xapiak. E vaxa, a kuus fanaiansina aava nane tavai amubumi pana, itaa xafut netaara xapiak sait. A Pirana xuus na Abrahem pa Yesus malaan:‘A mu rabuna xapiak la xavala ri taa

siak a roxoyan sena yaya siim.’Tpt 22:18; 26:4

26 Layaan a Piran a siak fati a sisiaksina, nane fenge xe simi paamua. Enane taa fafaamamaas nami layaan apuk tapin nami xasenamaana vilaanasaat simi.”

Faisok 4:1 168 Faisok 4:234

A Mu Memai Ina Lotu Juda Ri KuusVotan Na Pita Nare Jon Sena Fepitaa PaYesus

1 Saxano paamua ina lotu Judaxuvul pana memai keptin sina murabuna ina faxatangaana tang lifulotu e saxano Sedusi sait, ri savatsi Pita nare Jon layaan na Pita taxaferawai xe sina mu rabuna. 2 Nari, rimarala senaso a rovaat naang re taxalo fapiti a mu rabuna pa Yesus e tofaꞌulaian ti la maatan sina. E vaxa rexuus a malila o a mu rabuna taa tofaꞌulaa lamina maatan siri senaso naYesus a to faꞌulaa. 3Nari mumatalavaaave ri marala faagut e ri yot na Pitanare Jon. Taasaxa ngaas faasilak i rule voxo ri timin nare lana lifu ina vip-isan fefexaxaas a yaan mui. 4 Taasaxamaana rabuna xaves, faasilak 5,000, rilangai se Yesus e ri namkai.

5 A yaan mui, a mu paamua e mumatalava xuvul pana mu rabuna inafepitaa pana vuputkai sina Piran, rifaxuvul pe Jerusalem. 6 Na Aanas,a memai priis, a taagul pave, e naKaiafas, Jon e na Aleksanda e saxanotau Aanas, ri taagul pave sait. 7 Nari,ri xel fasavat na Pita nare Jon e remaa tigina lanori la bina ina tiisan.Re tigina pave e saxano tau Aanas rifin nare, “Me vil faroxoi a maalapenaanabeꞌ malaafaa? Pana so ta gutan?Lapaana gutan ina isiseꞌ?”

8 Na Pita, pana gutan sina Vo-vau Xaradak, a sui nari, “Nami, mupaamua sina rabuna e mu memai,9 tanin, mi taxa xel fatiginei ne-maame sena faisok roxo maame fovile sena maalapen aanabeꞌ e mi taxafin nemaame, ‘Nane naboxo a roxomalaafaa?’ 10 Lavaxa, maame vubuko nami e mu rabuna xapiak ti Israel,mi taa texaas o mi fo punuk na YesusKrais ti Nasaret, taasaxa Piran a fa-tatoi faꞌulie ti la maatan. E lapaanagutan si Yesus naboxo a mataa naangtaxa tigina lamatami e fo roxo xapiak.11A xakalayan sina Piran a ferawai paYesus malaan layaan i taxa kuus pananewai:

‘Nami mu rabuna ina vavesai, mi ba-ian a wai aave taasaxa a Piranfo famati faꞌulie la vepen inapungan fataxapiak.’* Yng118:22

12 Pi ta xasa mataa fulaa a fexaxaassena fakaxup netaara, na Yesus sangmon. APiran a siak fatie xena fakaxupnetaara e nane sang mon a salan inaroxoyan.”

13 Layaan ri xalum na Pita nare Jonre pife mataut, ri ipulan a vilaana siresenaso ri texaas o nare, re pi ta tex-aasan, re rovaat palau mon. E mui, rilamon faꞌuli a rovaat aave o re fowaanxuvul pa Yesus. 14 E vaxa ri xaluma mataa tamu maalapen taxa tiginalanori e ri matakasam palau mon. 15Evoxo, ri fengnare xe lamalei talo ri taaferawai faxuvul. 16Ri fefiai, “Taara taavil a so pana rovaat aanabeꞌ? A murabuna xapiak pe Jerusalem ri texaassena mo faꞌipul molava re fo vile etaara pife fexaxaas sena kuus o a bi-tan. 17Taara baian a xasanofuna ri taalangai sena. Lavaxa, taara taa kuusbukan nare talo re taa pife ferawaifulaa pana isi Yesus.”

18 E bak, ri xel fulan nare e ri fa-sei faagutan nare o re taa muta fer-awai o fepitaa fulaa pana isi Yesus.19 Taasaxa na Pita nare Jon re sui narie re kuus, “La matana Piran, namisang mi lamon faati o a peraroxonaak, maame taa langai simi e pifesina Piran? 20 Maame taa lo ferawaipana maana mo xapiak maame foxalume e langaie.”

21 Fulaa, a mu paamua ri faseifaagutan nare e mui, na Pita nareJon re taꞌulan nari. Ri pife lamonpana fakasanamaan nare senaso a murabuna ri kuus faasiroxo xe sina Piranpana faisok roxo nane fo vile 22 senasoa mataa tamu maalapen a toxanepana mariaas sangafilu talafaat.

A Mu Rabuna Aava Ri Namkai RiFenung

23 Layaanna Pita nare Jon re taꞌulana mu paamua aave, re fe xuus fatex-aas a mu fesing sire pana fefasaian

* 4:11: o: nami, mu rabuna ina vavesai, mi baian a faat aave taasaxa Piran fo timine la vepen ina faatmata.

Faisok 4:24 169 Faisok 5:9sina mu memai priis e mu matalava.24 Layaan ri langaie, a xunus iri afaxuvul e ri fenung xe sina Piran eri kuus, “Piran pana Gutan Xapiak,nano sang mon no fo vesan a vata,xavala, laman e a maana mo xapiaklana. 25 E sena Vovau Xaradak siim nofo ferawai la ngusuna sisiak siim, natamamaam, na Devit malaan:“Xenaso amu rabuna aava ri pife Juda

ri sarak?Xenaso a mu Israel ri lamon

faagut pana mo ri vungutsena?

26 A mu memai king la mu bina,ri faigotan nari xa

e a mu paamua ri faxuvul xenatisui a Piran

e a saxa aava nane fo nox-ole, a Mataa Failai sina.”Yng 2:1,2

27 A tuuna, na Herot nare PonsusPailat, a ro memai ti Rom, re fesavatsina mu Rom e mu rabuna ti Israelpe Jerusalem e ri fexuus kasam xenafasivi a Sisiak Xaradak siim, na Yesusaava nano Piran, no fo noxole. 28Lanagutan e texaasan siim a so ta mo nolamon faati o i taa savat, nari xo, ri fofasavate. 29 E naboxo, Memai, langaia kasalan siri e fagut a xunus imaam,mu sisiak siim, xena kuusan fasavata Lagasai Roxo siim. 30 Talangaimaanxe simaam pana gutan xena vil farox-oiaana rabuna e xena vil fasavat amo faꞌipul e maana fakalimaanan la-paana isin sina Sisiak Xaradak siim,na Yesus.”

31 Lamina fenungan siri a nobinaaava ri faxuvul lana a radakui e a Vo-vau Xaradak a fabas nari e ri fexuusanfasavat a ferawaian sina Piran panagutan.

A Fangaasixan Sina Mu RabunaAava Ri Namkai

32 A mu rabuna aava ri namkai,ri faxuvul lana lamonan e nasamansiri. Pi ta mataa felamon saxaie panamaana mo xapiak sina. Taasaxa rifemiraaxan a maana mo siri. 33 Panagutan molava paaliu, a mu yaamutsi Yesus ri lo kuusan a to faꞌulaiansi Memai Yesus e a Piran a tavainari pana xakaavangan xatammolava

sina. 34Piau ta saxa la palou iri fe piauta mo, senaso a rabuna pana maanamo xaves ri faasot pana xavala o lifusiri e siak a maana faat ina 35 e ri maatatavai pana xe sina mu yaamut. Enari, ri tavai a mu valagof pana.

36 Na Yosep, a saxa ti lana pabungsi Livai aava ri luxe pe Saipras, itaxa waan. A mu yaamut ri xaliepana xasa isin, na Baanabas, amalasufina a malaan: a mataa ina fagutaanarabuna. 37 Nane faasot pana xavalasina e tavai amu yaamut panamu faatxapiak ina.

5A Piran A Tiis A Faasaalan Si Anana-

ias Nare Safaira1 Taasaxa saxa mataa, isina na

Ananaias, xuvul pa naasana, naSafaira, re faasot pana saxa nexavalasire. 2 Nane tavai a mu yaamut panafaat, taasaxa nane pife tavai nari panafaat xapiak. Nane faxarang a saxanofaat e na naasana a texaas sena.

3 Layaan na Ananaias fe lisan a faatxe si Pita, na Pita a fine, “Ananaias,xenaso no langai si Setan talo i taafabas a xunus ima e voxo no bit aVovau Xaradak pana mamareiai inaxavala? 4 Paamuina yaan no faasotpana, a nexavala aave ve siim e laminayaan no faasot pana, a mu faat aaveve siim. A so ta mo a valam nano eno felamon malaan e voxo no vil avilaana saat malaanabeꞌ? No pife bita rabuna, no fo bit a Piran.”

5 Layaan na Ananaias a langaienane poxo e femaat marasaxa. Nariaava ri langaie, ri mataut faagut senafakasanaman aanabeꞌ. 6 E mui a muxulau ri filimaan e ri maa xafute e riyaase e ri fe xaafane.

7 Lamina awa talatul, na naasanasavat. Taasaxa pife texaas sena so tamo fo savat se lavana. 8 Na Pita fine,“Nabeꞌ a faat xapiak ina xavala aavame fo faasot pana, bo?”

E nane suie, “Aang, amamareiai inaxavala movoxo.”

9 E na Pita a xuuse, “Xenaso mefaxuvul pana lamonan malaan? Naakrao me tafang a Vovau Xaradak sina

Faisok 5:10 170 Faisok 5:31Piran? Kaalum, a mu xulau aavari xaafan na lavaam, naboxo ri taxaulaamaan e ri taa xaafan nano sait.”

10 E fataapus, nane poxomaat. Narimu xulau ri tingin nane maat e riyaase e ri fe xaafane la ta lavana. 11Amu rabuna aava ri namkai e xasanorabuna sait, ri langai sena e ri matautfaagut paaliu.

A Mu Yaamut Ri Vil Faroxoi A MuRabuna Xaves

12 A mu yaamut ri taxa lo vil amaana mo faꞌipul e maana mo inagutan la palou ina rabuna. E murabuna aava ri namkai, ri fuuna faxu-vul lana saxa nobina ina tang lifu lotuaava ri faꞌisine pana Bina si Solomon.13 E nari aava ri pife namkai xo, ripife lalamon temasaat pana faxuvulxuvul pari, senaso ri mataut ulaa ritamaa maat. A tuuna, ri suai faagutsena mu rabuna aava ri namkai e ripife kawaasan a faxuvulan siri. 14 E lamaana yaan xapiak, a xakatan ina murabuna aava ri namkai, taxa lomolavaet. 15 A mu rabuna ti Jerusalem rilangai senamaanamo amu yaamut rifo vile e voxo ri siak fasavat a maanarabuna aava ri giis e ri fe famati narila vangana salan talo a xaxaalua i Pitai taa poxo xuluri layaan i taxa sangaset e ri taa roxo fulaa. 16E a mu rabunati la nu bina falet la xasing vaxa rilisanmaan a mu rabuna aava ri giis enari aava mu vovau saat fo vao nari,xe si Pita e mu yaamut talo ri taa roxoe nari xapiak ri roxo.

A Mu Memai Ina Lotu Juda Ri Tiv-otan Fulan A Faisok Sina Mu Yaamut

17 A memai priis xuvul pana mutauna aava mu Sedusi, ri savat sinamu yaamut xena tivotanaana faisoksiri. A mu paamua ina lotu ri xinaassenaso a xakatan ina rabuna aava rinamkai, taxa lo molava et. 18 E voxori maa yot a mu yaamut e timin narilana lifu ina fakasanaman. 19 Taasaxala xunavung, a angelo sina Piran asavat siri e kas a matana lifu aavee lisan nari xe lamalei. 20 E a xuusnari o ri taa falet xe la tang lifu lotuxena xuus fatexaas a mu rabuna panatoyan xe vulai.

21 Nari, ri faxaꞌusi a kuusan sinaangelo aanabeꞌ e ri laak xe lana tanglifu lotu la paanen paaliu e ri tangpatpana fepitaa fulaa.

Layaan amu paamua ina lotu xuvulpana mu tauri, nari aava ri xali naripana Saniidrin, ri maa savat la lifu inatiisan, ri feng a saxanofuna xe la lifuina vipisan xena xelaana mu yaamut.22 A rabuna ina faxatang a tang lifulotu, ri fe savat pave, taasaxa muyaamut ri malit. Ri fe xuus fatexaasa mu matalava e memai keptin siripana 23 e ri kuus, “Maam fe savat pavela matana lifu ina vipisan e a matanaxaxawa e a mu rabuna ina faxatanga lifu aave ri taxa waan. E layaan rikase, piau ta rabuna lana.” 24 Layaana mu memai priis e memai keptinri langai a ferawaian siri, ri lalamonpana so ta mo naboxo i taa savat.

25 Layaan a mu matalava ri taxafexuus, saxa mataa maa savat siri ea xuus fatexaas nari, “A mu rabunaaava mi fo yot nari lanef, ri taxa waanla tang lifu lotu laa e ri taxa fapitifulan a rabuna.” 26 A mu rabuna inafaxatang a tang lifu lotu xuvul panamemai keptin siri ri falet e ri fe xelfaroxoi a mu yaamut ulaa mu rabunaaava ri taxa langai sina mu yaamut, ritamaa marala e tamaa soxoi nari muSaniidrin pana faat.

27 Ri fatiginei a mu yaamut lamatana mu matalava ti la Saniidrin ea memai priis a xuus nari, 28 “Maamfo kuus bukan nami omimuta fepitaafulaa pana isin aanabeꞌ. Taasaxami foyuuf a rabuna xaves ti Jerusalem panafepitaian simi. Naak mi taxa vubuktimin a maatan sina mataa aanabeꞌxulumaam, bo?”

29 Na Pita e mu yaamut ri sui aferawaian siri, “Nemaam taa usi aferawaian sina Piran e pife sinamataamalaan setaara. 30 A Piran sina mutamataara fo fatatoi faꞌuli na Yesus tila maatan, nane aava nami fo punuxelayaan mi niile xuluna bolo. 31 E aPiran a xel faneie la pamuaan sinae tavaie pana vepen xena paamuiana maana mo xapiak e faꞌisine panaNges ina Vil Fatato talo a mu Israelri taa toxan a yaan xena puxaana

Faisok 5:32 171 Faisok 6:7vilaana siri. E nane taa lamon tapina mu vilaana saat siri. 32 Nemaamxuvul pana Vovau Xaradak aava Pirana tavai a mu rabuna aava ri namkaipana, nemaam xapiak, maam xaluma maana mo aanabeꞌ e maam taxafepitaa pana sait.”

33 Layaan ri langai a ferawaian sinamu yaamut ri marala faagut e ri bukpunuk nari. 34 Taasaxa saxa Ferasi,a isina Gameliel, a mataa ina fepitaapana vuputkai sina Piran, nane tiginala palou iri. A rabuna, ri suai senae voxo ri fuuna langaie e nane kuus,“Feng nari xe lamalei.” 35 Ri falet xelamalei emui na Gameliel a kuus, “MuIsrael, mi taa lalamon faroxo pana sota mo mi taa vile pari. 36 Lumua, naTeudas a savat e a kuus o nane sanga matalava e faasilak a mu rabuna400 ri usie. Taasaxa, xasanofuna ripunuxe e a mu rabuna aava ri usieri tapisi fepatok e a faisok sina xomalit. 37 Lami Teudas, lana yaan inafakataana rabuna, na Judas ti Galili asavat e paamuian a saxano rabuna eri tisui a gavamen ti Rom. Nane sait,ri punuxe e a mu fangaasik sina, risinuf. 38 E voxo, ne taa fasei nami,taꞌulan a mu rabuna aanabeꞌ. Tamo ritaxa faisok lapaana gutan sina mataamon, malaan sena rovaat aava taaramo kuusane, a faisok siri i taa poxo.39Taasaxa tamo ri taxa faisok lapaanagutan sina Piran, mi pife fexaxaassena faꞌonam nari senaso mi taa tin-gin nami xa mi taxa tisui a Piran.”

40 E voxo, a mu rabuna ri langaia ferawaian si Gameliel e ri xel falakfulan a mu yaamut e ri saaxan nari.Lamina saaxanaan nari, a mu mata-lava ri fasei faagutan nari o ri mutafepitaa fulaa pana isi Yesus e ri fengtapin nari.

41 A mu yaamut ri taꞌulan a lifuina tiisan e ri merao. Ri texaas o aPiran a faamamaas pana vilaana sirisenaso nane turoxo o nari, ri taa siaka maasaxan malaan sena vilaana arabuna ri mo vile se Yesus. 42 Lamaana yaan lana tang lifu lotu e lamaana mu lifu sina rabuna, a muyaamut ri taxa lo fepitaa e ri kuusan

fasavat a Lagasai Roxo o na Yesus ve aMataa Failai sina Piran.

6A Mu Rabuna Aava Ri Namkai Ri

Siak Fati A Rabuna Xakaavang PisiguakXena Femiraaxan A Fanganan

1 Lana yaan aapave, layaan axakatan ina rabuna aava ri usi naYesus taxa lo laak saa, a mu Judati la bina Griik, ri ferawai faaxavessenamu Juda ti Judia, senaso a lutefinnakmaal siri aava mu tomexaan sirifo maat tapin nari, ri pi sisiak faroxoia fanganan lana yaan ina tatavai panafanganan. 2 E voxo, nari mu yaamutsangafilu saxa pana taragua, ri xelfaxuvul a mu rabuna aava ri namkaie ri kuus, “Maam taa pife faisok panatavaiaan nami pana fanganan senasomaam toxan a faisok xaves xenafepitaa pana maana ferawaian sinaPiran. 3-4 Mu fetinan, siak fati ta numataa pisiguak xena tavai nami panafanganan. Mi taa fati nari aava ri baspana Vovau Xaradak e ri masam panavilaana roxo. E maam taa tavai naripana ngavuk ina tatavai talo maamtaa toxan a yaan fexaxaas sena fenungxe sina Piran e fapiti a mu rabuna.”

5 A mu rabuna ri turoxo pana fer-awaian siri e voxo, ri siak fati naStefan, a mataa aava bas pana VovauXaradak e namkaian tuuna. E vaxa, rifati na Filip, Prokos, Nikano, Timon,Pamenas e namaa Nikolas ti Antiaak,a mataa ti Griik aava puk a vilaanasina e fesavat saxa Juda sait. 6 Mui,ri lisan a nutuvaat aanabeꞌ xe sinamu yaamut e ri xuus nari, “Nabeꞌ anutuvaat maam fo siak fati nari panangavuk ina tavaiaana rabuna sitaarapana fanganan.” E a mu yaamutri turoxo pana e ri timin a mari laputuna nutuvaat pisiguak aanabeꞌ e rifenung xe sina Piran pari. 7 E voxo,a ferawaian sina Piran a fala fepatokfataapus e a xakatan sina mu rabunaaava ri usi na Yesus taxa lo laak fataa-pus. E mu paamua xaves ina lotu Judasait, ri puk a lamonan siri e ri usi avilaana si Yesus.

Ri Yot Na Stefan

Faisok 6:8 172 Faisok 7:138 Na Stefan aava bas pana xakaa-

vangan xatam e gutan sina Piran, avil a maana mo faꞌipul e mu faisokina gutan la palou ina mu rabuna.9 Taasaxa saxano rabuna Juda ti Alek-sandria e Sairiin, nari aava ti lanalifu ina faxuvulan ri xali nari pana‘nari aava ri tamu sisiak’, nari xuvulpana xasano Juda ti Silisia e Esia, rifegagelai xuvul pa Stefan. 10 Taasaxari pife fexaxaas sena tisuie senasonane ferawai pana texaasan lapaanagutan sina Vovau Xaradak.

11 E voxo, ri maraan fun a saxanorabuna e ri xuus nari malaan, “Mi taafalet e mi taa fe kuus o mi fo langainane suaxan na Moses e a Piran.”

12 Ri fe kuus malaan e a ferawaianaanabeꞌ a vil fatamasiak a maraleiansina mu rabuna e mumatalava e a murabuna ina fepitaa. E ri yot na Stefane ri fe fatigineie lana lifu ina tiisan.13 Ri xel fasavat a rabuna ina kuusxakaavang bit e nari, ri bit tifi na Ste-fan e ri kuus, “A mataa aanabeꞌ taxalo ferawai fasaat vulai sena tang lifulotu aanabeꞌ e sena vuputkai siMoses.14 E vaxa maam langai nane kuus o naYesus ti Nasaret i taa kawaasan a binaaanabeꞌ e i taa puk amaana vilaana naMoses fo xuus netaara pana.”

15 Nari aava ri taxa nai la lifu inatiisan, ri xalum fatateak na Stefansenaso ri xalum a nonau ina a rarapakmalaan sena angelo.

7Na Stefan A Ferawai Pana Vilaana

Sina Mu Buri1 E mui a memai priis a fine, “A

ferawaian aanabeꞌ a tuuna, bo?”2 E na Stefan a suie, “Mu fetinan

e mu matalava, langaiau. A PiranPana Miridingan Molava a savat xesi tamataara, na Abrahem, layaannane waan pe Mesopotemia, paa-muina waanan sina pe Haran. 3 E aPiran a xuuse, ‘Taꞌulan a bina aanabeꞌe mu rabuna siim e no paan xe la binaaava ne taa faxalit nano pana.’ Tpt12:1

4 “E voxo, na Abrahem a tamasiake taꞌulan a bina Saaldia aava waan peMesopotemia e fe taagul pe Haran.

Lumui lamina maatan si tama Abra-hem, a Piran a fenge xe la bina aan-abeꞌ aava mi taxa taagul lana tanin.5 Nane pife tavai na Abrahem pa taxavala o maana mo, taasaxa nanekuus fanai xe sina o nane e a mubuna lamina, ri taa toxan a xavalaaanabeꞌ. Naapalaan lana yaan aapavena Abrahem pi ta lak lunai. 6A Piran axuusemalaan, ‘A mu bum, ri taa waanla bina patak malaan sena mu topene ri taa sisiak pave. E a mu paamuaina bina aave ri taa vil pengan narifefexaxaas a mariaas 400 fo taxapus.’7A Piran a kuus fulaa, ‘Taasaxa, ne taafakasanam a rabuna aava ri fayaasoka mu Juda. E lumui a mu Juda ri taataꞌulan a bina aave e ri taa filimaan xesiak e ri taa nangus nenia nabeꞌ.’ 8 Evaxa a Piran a tavai na Abrahem panavilaana ina vuputuk sait. A vilaanaaanabeꞌ a faxaalit o na Abrahem aturoxo pana kuus fanaian sina Piran.NaAbrahema fasavat a lak tuaan sina,na Aisaak. E lamina luluuxan sina, lafapisiktulaana yaan, na Abrahemausia ferawaian sina Piran e a putuk nanatuna. E lumui na Aisaak a fasavatna Yaakop e na Yaakop a fasavat amu rafulak tomexaan sangafilu saxapana taragua. Nari ve ri tamana mupabung ti Israel.

9 “A mu tamana Israel ri xinaasana tiri, na Yosep, e ri faasot pana xesina rabuna ti Isip. Pave, nane sisiaksiri, taasaxa lana yaan aapave, a Pirana waan xuvul pana 10 e xavange lanamaana lagafan sina. Nane tavai naYosep pana texaasan molava e voxo asiak a roxoyan sina piran king ti Isip,na Fero. E lumui a piran king aavea siak fatie xena faxatangaana maanamo sina.

11 “E mui, a song molava a savatlana bina Isip e Kenan. A mu mata-lava sitaara ri lagaf paaliu pana sen-gaana fanganan. 12 Layaan na Yaakopa langai o ri toxan a fanganan peIsip, nane feng a mu tamataara xepave. 13 La fataraguiaana ulaian sirixe pe Isip, na Yosep a xuus fatex-aas a mu tina o nane ve a saxa tila palou iri. E vaxa na Fero a siaka texaasan sena mu matafetama si

Faisok 7:14 173 Faisok 7:40Yosep. 14 E lumui, na Yosep a fe-feng pa tamana, na Yaakop, e a mutina xuvul pa ninari. Nari xapiak, risangafilu pisiguak pana pama. 15 NaYaakop xuvul pana mu pabung sina,ri sivi xe kolapi Isip e ri fetaagul pavefefexaxaas sena yaan ri matalava e rimaat pave. 16 E ri lisan a vipin siri xepe Sekam e xaafanan pave lana saxaliing ina mamaat aava na Abrahem fomaraan faneie xasena matafetuaan siAmor pana saxano faat.

17 “A mariaas 400 fo falet xo e faasi-lak la yaan a Piran taa fasavat a kuusfanaian sina xe si Abrahem, a xakatansitaara pe Isip femolava piis. 18A xasapiran king patak aava pife texaas seYosep apaamuianna Isip. 19Enane vilpengan paaliuan a mu rabuna sitaarae a xuus faagutan a mu butaara olayaan ri taa luk amupopo ri taa tapinnari talo ri taa maat.

20 “La yaan aave na nina Moses aluxe e nane pife nelak palau mon.Pana fulun talatul ri faxatange pelana lifu si tamana. 21 E layaan ritimine pe lamalei a lak tefin si Feroa tingine e faxatange malaan sena laktuuna sina. 22 Ri fapiti na Moses panamaana texaasan xapiak ti Isip fefex-axaas nanematalava lana ferawaian evilaana sina.

23 “Layaan a mariaas sangafilu ta-lafaat sina a savat, nane vubuk rao ipaan i ti xalum a mu tina aava muJuda. 24Na Moses a xalum a saxa Isipaava vil pengan a saxa Juda e voxonane ti votan a Juda e nane xa punuka saxa Isip aave. 25 E na Moses alamono amu rabuna sina ri taa texaaso a Piran fo fenge xena xavangaannari, taasaxa ri pife texaas sena. 26 Ayaan mui na Moses a falet e fe savatsina ro Juda aava re taxa fevis. Nanevubuk rao i taa fadaarum nare e voxoa xuus nare, ‘Name, me ro fetinanmon, xenaso rao me fesopan name?’

27 “Taasaxa saxa Juda aava vil pen-gan a xasafuna, a sasagen tapin naMoses e a kuus, ‘Naseꞌ fo siak fati nanoxena paamuian nemaam? 28Naak raono punuxau malaan sena saxa Isiplanef?’ 29 Layaan na Moses a langaie amataut e sinuf fataapus xe pe Midian

e fe taagul pave malaan sena saxatopen. A tamai pave e a fasavat a rolak tomexaan taragua.

30 “Lamina mariaas sangafilu ta-lafaat fe taxapus e na Moses a toxana mariaas sangafilu pisiktul, a angeloa savat sina lana radaam ina fata,lana nolatan pe la xobingil la tanaPut Sainai. 31 Layaan na Moses axalume, a ipulan a xakaaluman ina. Ea falet faasilak rao i xalum faroxoie ea langai a ling i Piran a kuus, 32 ‘Neniave a Piran sina mu bum, a Piran siAbrahem, na Aisaak e namaa Yaakop.’Na Moses a radakui pana matautan ea bai kaalum.

33 “A Piran a seie, ‘Siak tapin a ro‘slipa’ siim. A bina aamove no taxatigina lana, a bina failai. 34 Ne foxalum tuunei a vilaana saat aava rivile xe sina mu rabuna siak pe Isip. Ene fo langai a taangiisan siri e naboxone sivimaan xena mulus tapin nari.Filimaan faasilak, ne vubuk o ne taafeng faꞌuli nano xe pe Isip.’

35 “Na Moses aanabeꞌ ve a saxanaang aava mu Juda fo tisuie e rikuus, ‘Naseꞌ fo siak fati nano xenapaamuian nemaam?’ A Piran fatak xaa siak fati na Moses e a fenge xenapaamuian nari e mulus tapin nari. Ea angelo aava savat la nolatan aavea xuus fatexaase pana. 36 Nane apaamuian fasavat nari ti pe Isip e afasavat a maana mo faꞌipul e maanafaisok ina gutan pe Isip e la tanaTaas Vung e pana mariaas sangafilutalafaat fulaa lana bina vingil.

37 “Na Moses naang a xuus a muIsrael, ‘A Memai, a Piran simi, i taafeng fasavat a saxa mataa ina kuusfatuxai ti la palou imimalaan seꞌ nanefo fengau. E i taa fenge xe simi.’ 38NaMoses a waan xuvul pana mu Israelpe la xobingil. Nane waan xuvul panamu butaara e xuvul pana saxa angelolaaꞌui la Put Sainai. E a Piran a tavaiepana lagasai ina toyan xataara.

39 “Taasaxa langaiau, a mu butaara,ri fo fepalauan a ferawaian sina. Eri gigirane e lana lamonan siri ri la-mon faꞌulaa xe pe Isip. 40 Ri xuusna Eron, na ti Moses, malaan, ‘Vesan

Faisok 7:41 174 Faisok 7:60ta piran xena paamuian netaara. NaMoses aava paamuian netaara ti peIsip, maa vungut sena pevoxo fo falet.Taara vungut o a so ta mo a savatsina.’ 41 Lana yaan aave ri vesan amaaradaang ina bulmakau e ri tatavaixe sina pana fanganan. E ri vesan amatafanganai xena faamamaas panamo aava nari xa ri fo vesane. 42 E aPiran a ti taaluugan nari. E voxo, rinangus a mu vapara e xasano maanamo malaan. E nabeꞌ a turoxo panaxakalayan sina mu rabuna ina kuusfatuxai.‘Ai, mu Israel, naak mi fo tatavai xe

siak pana maana fanganan emeska lana vingil pana mari-aas sangafilu talafaat? 43 Piau!Nami, mi nangus a piran vave-sai simi, na Molok e a piranvapara, na Refan. Mi yaas narexuvul pami lana faletan simie voxo ne taa feng tapin namimalaan sena topen xe lumuilamina bina Babilon.’ Ems5:25-27

44 “A mu butaara ri toxan a lifumarapi ina naangusan xuvul pari pela vingil. Ri fo vesane malaan senaxaxaalua aava Piran a tavai na Mosespana. 45 Lumui, layaan na Jaasua taxapaamuian nari, a mu butaara ri lisana lifu marapi ina naangusan aanabeꞌ eri faaguun xolai pana fefexaxaas senayaan a Piran a xup tapin a mu xaiyaassiri e tavai nari pana xavala ina kuusfanaian. E a lifu marapi aave a waanlanabina aapave fefexaxaas sena yaansi Devit. 46 Na Devit aava Piran aturoxoiane, a fin a Piran o lana vubux-anan sina i taa vesan taxana Piransi Yaakop ta lifu lotu tuuna malaan.47Taasaxa, na Solomon, nanatuDevit,fo vesan tavai a Piran pana lifu aave.

48 “Taasaxa a Piran Laaꞌui Paaliu apife taagul lana lifu aava mu rabunari vesane, bo? Nane fo kuus pana langusuna mu rabuna ina kuus fatuxaimalaan:49 ‘A xunavata pave a vepen ina nai pi-

ranan siak e a xavala a vavenavaapaasan siak. A so ta buklifu mi vubuk vesan tavaiaupana? A so ta buk nobina mi

vubuk o ne taa nai fangaafuslana? 50 Nenia sang ne vesana maana mo xapiak aanabeꞌbo?” Ais 66:1-2

51 E na Stefan a ferawai fulaa,“Nami vemi rabuna vaang bit. A lam-onan simi a tavanat. Mi usi a vilaanasina Piran emi putuk nami taasaxamipife usi soxot a Piran sangmon. Vulainami, mi vile malaan sena mu bumi,mi taaluugan a Vovau Xaradak. 52 Amu bumi ti kavai ri vil pengan a murabuna ina kuus fatuxai saxa saxa, bo?E ri punuk nari aava ri kuusan fasa-vat a filimaanan sina Sisiak Xaradaksina Piran aava na Yesus. E naboxo,nami, mi malaan seri, mi pet lisanee mi punuxe. 53 Nami xo, mi toxan avuputkai sina Piran aavamu angelo fotavai nami pana taasaxami pife usie.”

Ri Soxoi Punuk Na Stefan Sena Fer-awaian Sina

54 E nari, ri langaie e ri marala eri faxakengatan a fari. 55 Taasaxa naStefan aava bas pana Vovau Xaradak,a kaalum xe laaꞌui e xalum a miridin-gan molava ina Piran e na Yesus itaxa tigina la pamuaan sina Piran.56 E na Stefan a kuus, “Kaalum, nekaalum saa e ne xalum a xunavata atalakas e a Natuna Mataa i taxa tiginala pamuaan sina Piran.”

57 Sena ferawaian aanabeꞌ a mupaamua ri marala faagut e vil votana tangari, ri taxa xukulai faaguttemasaat e ri faloue. 58Ri raagan fasa-vat na Stefan xe lamalei e ri soxoiepana faat. E voxo, nari aava ri taxa tikaalum, ri mul fanai faxuvul a maanamarapi ina vupungan siri la kana saxamataa faꞌui, a isina, na Sol.

59 Layaan ri taxa soxoi na Stefanpana faat nane fenung xe sina Pirane a kuus malaan, “Memai Yesus, siaka vovau siak.” 60 Lumui nane bukaake poxo turung xe lapia e a kuus faagut,“Memai, muta sui pengan nari.” Elumui nane poxo e femaat.

8Na Sol A Vil Pengan A Mu Rabuna

Aava Ri Namkai E Ri Sinuf Fepatok

Faisok 8:1 175 Faisok 8:271 Na Sol a turoxo pana maatan si

Stefan. La yaan aapave a lagafanmolava a savat xe sina mu rabunaaava ri namkai. E voxo ri sinuf fepatokxe la mu bina xapiak pe lana Judia eSameria. Taasaxa mu yaamut ri waanpe Jerusalem. 2 Saxano rabuna sinaPiran ri xaafan na Stefan e ri tangiisa mamaat sina. Pevoxo. 3 Taasaxa naSol fe yot amu rabuna aava ri namkai,a mu tomexaan e lutefin, e raagannari ti lana lifu siri e timin nari lanalifu ina vipisan rao i taa kawaasan alotu siri.

Na Filip A Kuusan Fasavat A LagasaiRoxo Pe Sameria

4 Taasaxa nari aava ri falet xolai xela mu bina, ri taxa lo kuusan fasavata Lagasai Roxo se Yesus. 5 A saxa tila palou iri, na Filip, a sivi xe puaala saxa bina pe Sameria e a tangpatpana fepitaa pave pana Mataa Failaisina Piran. 6 Layaan na Filip a ferawaixe sina malila pave, ri langai faagutsenaso nane fo vil a maana mo faꞌipulxaves. 7Nane gei tapin amaana vovausaat e vil faroxoi a saxano maalapen.8 E voxo, a toxan a faamamaasan lavalana bina aapave.

Na Saimon, AMataa Ina Neng, A BukMaraan A Gutan Si Pita

9 A saxa mataa ina neng, isina naSaimon, a waan pe la bina aave ea faꞌipul a mu Sameria pana gutansina. Nane ferawai falalava o nanesaxa matalava pana gutan. 10 A murabuna xapiak, ri langai sina e ri kuus,“A mataa aanabeꞌ ve a siak a gutansina piran aava ri xalie pana ‘GutanMolava Paaliu.” 11 Ri usie senasomaana yaanxaves nane vil faꞌipul naripana gutan sina. 12 Taasaxa layaana mu rabuna ri langai a ferawaian siFilip pana fatataganan sina Piran eisi Yesus Krais, a mu rabuna tomex-aan e lutefin xapiak ri namkai e rifasufan. 13 Na Saimon sait a namkai.Lamina fasufan sina nane waan faasi-lak la ta Filip senaso nane ipul senamaana fakalimaanan e maana mofaꞌipul aava nane xalume.

14 Layaan a mu yaamut peJerusalem si ri langai o a mu Sameria

ri namkai sena ferawaian sina Piran,ri feng na Pita nare Jon xe siri.15 Lamina savatan sire, re fenung xesina Piran talo nane taa tavai a muSameria pana Vovau Xaradak sina.16 A Vovau Xaradak a pife sivimaanxuluri lunai. Ri fo fasuf nari panaisi Yesus Krais mon. 17 E mui, na Pitanare Jon re timin amare xuluri e amurabuna aave ri siak a Vovau Xaradak.

18 Layaan na Saimon a kaalum oa rabuna ri fo siak a Vovau Xaradaklayaan a ro yaamut re timin a marexuluri, nane tavai nare pana faat ea kuus, 19 “Tavaiau pana gutan aavesait talo ne taa timin a maak xulunarabuna e ri taa siak a Vovau Xaradak.”

20 E na Pita a suie, “Falet saa panaxama faat aave senaso no lamon o nofexaxaas sena maraan a tatavai sinaPiran pana. 21No piau ta nobina lanafaisok aanabeꞌ senaso a lamonan siima pife roxo la matana Piran. 22 Xul alamonan siim aava rao no taa maraana tatavai sina Piran e fenung xe sina.Naak i taa muluk nano e taa lamontapin a lamonan saat siim. 23 Netexaas o nano, no bas pana xinaasane no sisiak sina mo mosaat.”

24 E mui na Saimon a suie, “Fenungxe sina Piran paga talo maana moaava no fo kuus pana ri taa pife savattuuna xe siak.”

25 Layaan re fo xuus fatexaas naripana faisok sina Piran lana toyan siree re ferawai pana lagasai si Memai, naPita nare Jon re ulaa xe pul Jerusalem.La fena ulaian sire, re fepitaa panaLagasai Roxo lana maana mu bina peSameria.

Na Filip A Xuus Famatavas A Mata-lava Ti Itiopia Pa Yesus

26Na Filip taxawaan pe Sameria lu-nai e saxa angelo a xuuse, “Tamasiake no paan xe pul la salan aava faletxe pe Gasa ti Jerusalem, a salan lanaxobingil.” 27 Nane tamasiak e falet.E pave a fesuai pana saxa mataa tiItiopia aava i taxa ulaa xe la bina sina.Nane a matalava aava fuuna faxatanga maana mo xapiak sina piran tefinlava sinamu Itiopia, ri xalie pa Kaadis.A mataa aanabeꞌ fo falet xe Jerusalem

Faisok 8:28 176 Faisok 9:12xena nangus a Piran. 28 La fena fale-tan sina xuluna ‘kaaris’, i taxa nai katfalavai a xakalayan si Aisaia, a mataaina kuus fatuxai sina Piran. 29AVovauXaradak a xuus na Filip, “Falet xe la‘kaaris’ aapave e no waan faasilak latana.”

30 E mui, na Filip a falet faasilak latana ‘kaaris’ e a langai a mataa taxakat a xakalayan si Aisaia. E na Filip afine, “No masam sena maana mo notaxa kate?”

31 E nane suie, “Ne taa texaasmalaafaa tamo ne pi ta mataa xenaxuus famatavasau pana?” E voxonane xel falak na Filip e fe nai xuvulpana.

32 A mataa Itiopia ve i taxa kat apaxakalayan sina Piran aanabeꞌ:“Nane malaan sena sipsip aava waan

kasam layaan ri lisane xe lanabina ina punuxaana o malaansena sipsip aava waan kasamlayaan ri taxa sapiit a fui ina.33 Nane famangilan e ri pifetafang faroxoie lana lifu inatiisan. E i taa piau taa bunasenaso a toyan sina fo taxapusnabeꞌ la pia.” Ais 53:7-8

34 A mataa Itiopia a fin na Filip,“Xuus fatexaasau, a mataa ina kuusfatuxai i taxa ferawai paseꞌ, nane fa-tak o xasa mataa fulaa?” 35 E mui naFilip a tangpat pana ferawaian aave ea xuus fatexaase pana Lagasai Roxo seYesus.

36 Layaan re taxa faxaꞌusi et asalan, re savat la xasing ina raarume a mataa Itiopia a kuus, “Kaalum, araarum. Xenaso ne taa pife fasufanxo?” 37 [Na Filip a xuuse, “No taafasufan tamo no namkai lana xunusima.” E nane suie, “Ne namkai o naYesus Krais ve a Natuna Piran.”] 38 Amatalava aave a sei fatiginei bang a‘kaaris’ sina e nare Filip re sivi xelana raarum pave. E na Filip a fasufe.39 Layaan re laak ti lana raarum, fa-taapus, a Vovau ina Piran a siak tapinmoxo na Filip e a mataa Itiopia pifexalum fulane taasaxa nane falet fulaapana faamamaasan. 40 Na Filip xo asavat pe Asotus e a falet xe Sesaria.E la fena sangasan sina nane kuusan

fasavat a Lagasai Roxo la maana mubina xapiak.

9Na Sol A Xaveak NamkaiFk 22:3-16; Fk 26:9-18

1 Taasaxa na Sol i taxa lo vubukfaagut o i taa punuk a mu rabunaaava ri usi a Memai. E voxo nanesavat sina memai priis 2 e fine rao itaa kuus turoxo pana faletan sina xepuaa Damaaskas. Nane vubuk o i taayot a mu rabuna tomexaan e lutefinaava ri usi a lotu faꞌui aanabeꞌ xenalisanmaan nari xe pe Jerusalem. Ea memai priis a tavaie pana lagasaiina turoxoian xena tavai a mu rabunaJuda lana mu lifu ina faxuvulan peDamaaskas. 3 Lana sangasan sinaxe puaa Damaaskas, a yaamit a sivifaꞌipul e fakaliuan nari. 4 E nane poxoxe lapia e langai a ling a xuuse, “Sol,Sol, xenaso no vil penganau.”

5 Na Sol a fiai, “Memai, nanonaseꞌ?”

A ling aave a suie, “Nenia vena Yesus aava no taxa vil pengane.6 Naboxo, tamasiak e no falet xe peDamaaskas e pave ri taa xuus fatexaasnano pana so ta mo no taa vile.”

7 A mu rabuna aava ri taxa sangasxuvul pa Sol, ri tigina xapat senasori langai a ling taasaxa ri pife xalumta mataa. 8 Na Sol a tamasiak tilapia, taasaxa layaan nane rao i kas amatana, a matana piif. E voxo ri taoa mana xe pe Damaaskas. 9 Pana yaantalatul nane piif e la nu yaan aave apife fangan o num.

10 Pe Damaaskas a toxan a saxamataa aava usi a vilaana si Yesus, aisina na Ananaias. A Memai a savatxe sina lana saxa xaxaalua e kuus,“Ananaias!”

Nane suie, “A so Memai, nenianabeꞌ.”

11 E a Memai a xuuse, “Falet xe lalifu si Judas, lana salan aava ri xaliepana ‘xaradak’ e no fiai pana saxamataa ti Taasus, a isina na Sol, senasonane taxa fenung. 12 Lana saxa xax-aalua nane fo xalum a mataa, a isinana Ananaias, e nane xo maa timin

Faisok 9:13 177 Faisok 9:36a ro mana xuluna xena lisan faꞌuli axakaaluman sina.”

13 Na Ananaias a suie, “Memai,ne fo langai a maana ferawaiansena mataa aanabeꞌ e malaafaa nanefamasak a mu rabuna fatak siim peJerusalem. 14E nane savat iau lapaanatateaxan ina mu paamua ina lotuJuda xena yotaana mu rabuna aavari fenung xe siim.”

15 Taasaxa a Memai a xuus naAnanaias, “Falet, ne fo siak fati amataa aanabeꞌ xena sisiak siak e itaa lisan a texaasan sena isaak xe lamaana mu bina sina mu rabuna aavari pife Juda e xe sinamu piran siri e xesina mu Israel. 16Ne taa faxalite panamaasaxanmolava aava i taa savat sinasena faisok lapaana isaak.”

17 E mui na Ananaias a falet xe lalifu aave e a laak lana xena timin aro mana xulu Sol e a kuus, “Tiak Sol,na Memai Yesus aava savat xe siim lasalan layaan no taxa filimaan xe iau,nane fengau talo no taa kaalum fulaae no taa bas pana Vovau Xaradak.”18 E a mo malaan sena xunuf ina dina faapalau faꞌipul sena mata Sol enanemoxo kaalum faroxo fulaa. Nanetamasiak e a fasufan 19emui a fangan.E lamina fanganan nane siak fulan agutan sina.

Na Sol a taagul pe Damaaskas panavalayaan xuvul pana mu rabuna aavari namkai. 20 Nane falet fatak xe lamu lifu ina faxuvulan e a fapiti nario na Yesus ve a Natuna Piran. 21 E amaana rabuna aava ri langaie, ri ipul eri fiai, “Nane a saxa aava pe Jerusalema punuk a mu rabuna aava ri namkaisena isin aanabeꞌ, bo? Nane savatnabeꞌ xena yot lisan a mu rabunaaave xe sina mu paamua priis, bo?”22 Taasaxa, a fepitaian si Sol taxa losavat faagut paaliu. E na Sol a faxalittuunei nari o na Yesus ve a MataaFailai e amu Juda peDamaaskas ri pifefexaxaas sena tisuie.

23 A maana yaan xaves fo falet e amu Juda ri fexuus kasam xena punux-aana. 24 La maana paanaas e vung rifalim a yalaxau ina bina xena punux-aana. Taasaxa, na Sol a texaas senalamonan siri. 25 E la saxa vung a mu

fesing si Sol ri xele e ri faduie lana bixe lamina vaabat ina bina.

Na Sol A Laak Faꞌulaa Xe PulJerusalem

26 Layaan nane savat pe Jerusalem avubuk faxuvul xuvul pana mu rabunaaava ri namkai taasaxa nari, ri matau-tane senaso ri lamon o nane pife puktuunei a vilaana sina. 27 Taasaxana Baanabas a xel lisane xe sina muyaamut e xuus fatexaas nari panamalaafaa a Memai fo savat tuuna siSol la fena sangasan sina e ferawaisait xe sina e vaxa, malaafaa na Sola pife mataut pana kuusanaana isiYesus pe Damaaskas. 28 E voxo naSol a taagul xuvul pari e a falet xolaixena kuus fasavat lapaana isi Memai.29 Nane ferawai e tisui a mu Juda tiGriik e voxo nari sait, ri buk punuxe.30 Layaan a mu fetinan ri texaas sena,ri xel lisane xe kolapi Sesaria e mui rifenge xe puaa Taasus.

31 E voxo a mu rabuna aava rinamkai pe Judia, Galili e Sameria, ritoxan a fangaafusan sena lagafan siri.Ri fegutai lana namkaian siri, ri suaifaagut sena Piran e senaso a VovauXaradak a fagut nari, a xakatan iritaxa lo molava et.

Na Pita A Vil Faroxoi A XasaMaalapen

32 Layaan na Pita taxa sangas xolaila nu bina, nane fe tixalum a murabuna aava ri namkai pe Lita. 33Pave,nane xalum a saxa mataa, a isina naEneas. Nane ve a maalapen aava matila vem sina pana mariaas pisiktul.34 Na Pita a xuuse, “Eneas, na YesusKrais a vil faroxoi nano. Tamasiake pulum a vem siim.” Fataapus, naEneas a tamasiak. 35Amurabuna aavari taagul pe Lita e Seron, ri xalum amataa tamu maalapen e nari xapiak,ri puk a lamonan siri e ri namkai seMemai.

Pe Jaapa Na Pita A Fatatoi Faꞌuli ATefin Ti La Maatan

36 Pe la xasa bina, na Jaapa, a toxana saxa tefin aava namkai, a isina naTabita. (A isina lana pok bina Griik,na Dokas). Nane vil vulan a maanamo roxo xena xavang a mu rabuna

Faisok 9:37 178 Faisok 10:19valagof. 37 La fena yaan na Pita taxawaan pe Lita, na Tabita a giis e femaat.Ri fasufe e ri timine la nobina laaꞌuilana lifu. 38 Na Lita a pife lasuun seJaapa e layaan a mu rabuna aava rinamkai, ri langai o na Pita i taxa waanpe Lita, ri feng a saxa rovaat xe sinapana fenungan aanabeꞌ, “Filimaan fa-taapus xe simaam.”

39 E voxo na Pita a tamasiak e a faletxuvul pare e layaan nane savat pave rixele xe la nobina aave laaꞌui lana lifu.A lutefin nakmaal ri tigina fakaliuanna Pita. Ri taxa taangiis e ri faxalitepana maana mo xaves aava na Dokasfo vesane layaan nane taxa waan.

40 Na Pita a feng tapin nari xapiakxe lamalei emui nane tapiit turung e afenung. Nane tapuk xe sina tefin aavafo maat e a kuus, “Tabita, tamasiak.”Nane tafaangun e layaan a xalum naPita a nai fatak. 41Na Pita tao a manae xavang fatigineie. E mui nane xela mu rabuna aava ri namkai e lutefinnakmaal e a lisan faꞌuli na Tabita xesiri pana toyan fulaa. 42 Ri toxan atexaasan sena pe Jaapa e a maanarabuna xaves ri puk a lamonan siri eri namkai se Memai Yesus. 43 Na Pitawaan pe Jaapa pana saxano yaan fu-laa xuvul pa saxa Saimon aava fuunafaisok pana vipin ina tiir.

10Na Kornilius, Saxa Sensurian, A Fe-

feng Pa Pita Xe Sina1 Pe Sesaria a toxan a mataa, a isina

na Kornilius. Nane ve a saxa paamua,a sensurian lana parabuna ina fevisanaava ri xali nari pana ‘Regimen tiItali’. 2 Nane e mu matafetama sinari suai faagut sena Piran e nane fe-nung vulai xe sina e vaxa nane fuunatatavai xe sinamu Juda valagof. 3Saxapaanaas, faasilak leaaf, nane xaluma xaxaalua. Nane xalum famatavassaxa angelo sina Piran aava savat sinae a kuus, “Kornilius!”

4 Na Kornilius a xalum fatateaxepana matautan e a fiai, “Rao no souMemai?”

A angelo a suie, “A fenungan siim emu tatavaian siim xe sina mu rabuna

valagof, ri fo fafaamamaas a Piran enane lamon faꞌuli nano. 5 Naboxo,feng a rabuna xe pul Jaapa xena xela mataa, isina na Saimon Pita. 6Nanetaxa waan xuvul pa xasa Saimon fulaaaava fuuna faisok pana vipin ina mutiir. A lifu sina taxa tigina la gun.”

7 Layaan a angelo aave fo malit, naKornilius a xel a ro sisiak sina e saxamataa ina fevisan aava mataa tuunaina lotu 8 e nane xuus narutul panamaana mo aava ri fo savat. E mui afeng narutul xe pul Jaapa.

Na Pita A Xalum A MifanFk 11:5-14

9 La paanaas a yaan mui, layaanrutul taxa savat faasilak la bina Jaapa,na Pita a laak laaꞌui xuluna putunalifu xena fenung. 10 Nane lagai e bukfangan. Layaan ri taxa faigotan a fan-ganan nane pe laaꞌui si toxan a mifana savat sina. 11Nane xalum a finavataa talakas e amomalaan senamarapi asivimaan pana ngusuna talafaat. 12 Amaana tiir pana kana talafaat emaanamo malaan sena tiui ti la xavala emaanamaanu ti la tavegof sait, ri taxawaan lana marapi aave. 13 E mui aling a xuuse, “Tamasiak Pita. Tamonovubuxan ta meska ti la palou ina muvupung aanabeꞌ punuxe e no ngane.”

14 E na Pita a suie, “Piau Memai,a vuputkai si Moses a xuus fatex-aas nemaam pana saxano buk meskamaam pife fexaxaas sena ngane e amo lalosaat pi lalaak la valaak. Ne pingangan a mo lalosaat o maana bukmeska maam pi ngangane.”

15 A ling a kuus fulaa, “Muta xali amaana mo pana lalosaat aava Piran foxalie pana mo roxo.”

16 A mo aave savat faatalatul e fa-taapus a marapi a siak faꞌulian xelaaꞌui la xunavata.

17Layaanna Pita taxa lalamonpanamalasuf ina mifan aave, narutul aavana Kornilius a feng narutul, rutul fotingin a lifu si Saimon e rutul taxatigina la matana lifu sina xo. 18 Rutulkel e fiai tamo na Saimon aava ri xaliepa Pita, i taxa waan pave.

19 Laaꞌui la putuna lifu na Pita taxalalamon fulaa pana mifan. E a Vovau

Faisok 10:20 179 Faisok 10:43Xaradak a xuuse, “Saimon, a rutuvaattalatul la pia, rutul taxa seng nano.20 Tamasiak e no sivi. Muta lamonfepuk, taasaxa falet xuvul parutulsenaso nenia, ne fo feng narutul.”

21Na Pita a sivi e xuus narutul, “Ne-nia ve a saxa aava mutul taxa senge.Senasou mutul fo filimaan?”

22 A rutuvaat aave ri suie, “Ne-maatul, maatul filimaan ti pe si Ko-rnilius, a sensurian. Nane ve a saxamataa roxo aava fuuna nangus a Pirane a mu rabuna Juda ri suai sena. Aangelo xaradak a xuuse pana xelaannano xe la lifu sina talo i taa langai aferawaian siim.”

Na Pita Waan La Lifu Si Kornilius23 E mui na Pita a xel falak narutul

xe lana lifu e ri matef pave. La paanenna Pita xuvul pa saxano fetinan tiJaapa, ri falet xuvul parutul. 24 Ayaan mui ri fe savat pe puaa Sesaria.Na Kornilius a texaas sena savatansiri e fo xel faxuvul a mu tauna emu fesing sina. 25 Na Pita a laaklana matana lifu e na Kornilius a piitturung e bukaak la nona pana suaian.26 Taasaxa na Pita a xel fatamasiaxe ea xuuse, “Tamasiak! Ne pife piran, nemataa tuuna mon malaan sema.”

27NaPita nareKornilius re taxa fer-awai laak saa pe la lifu e na Pita xaluma mu rabuna xaves aava ri taxa waanbang pave. 28 Nane xuus nari, “Mitexaas o lapaana vuputkai simaammuJuda maam pife fexaxaas sena laakxe lana lifu sina rabuna aava ri pifeJuda o tixalum nari. Taasaxa Piran fofaxalitau o ne taa pife xali ta mataapana lalosaat. 29 E voxo layaan mixelau, ne filimaan e ne pife kuus o nebai. E naboxo ne buk fiai, senasou mivubuxanau?”

30 Na Kornilius a kuus, “A yaan ta-latul fo falet e nenia, ne taxa fenung lalifu siak la leaaf e lana fenungan siaka mataa pana marapi pasak paaliua tigina faꞌipul la noga 31 e a kuus,‘Kornilius, a Piran a langai a fenungansiim e lamon a tatavaian siim xe sinamu valagof. 32 Xel na Saimon aava rixalie pa Pita, ti pul Jaapa. Nane taxa

taagul la lifu si xasa Saimon aava fu-una faisok pana vipin. A lifu sina taxawaan pe la gun.’ 33 E voxo fataapus,ne feng narutul xena xelaan nano. Enano lana roxoyan siim, no filimaanxeau. Naboxo, nemaam xapiak maamtaxawaan bang nabeꞌ lamatana Piranxena langai pana so ta mo a Piran axuus fatexaas nano pana.”

A Piran A Tavai A Mu Rabuna AavaRi Pife Juda Pana Vovau Xaradak Sina

34 E mui na Pita a tangpat panaferawai, “Naboxo ne texaas tuuna o avilaana sina Piran xe sina mu rabunaxapiak a fexaxaas. Nane pife tavai amu Juda sang mon pana tatavai sina,piau. 35 Nane turoxoian a mu rabunati la mu bina aava ri namkai sena eri usi a vilaana roxo. 36 Mi texaassena lagasai aava Piran a lisane xesina mu rabuna ti Israel. A LagasaiRoxo ina luaian aava savat xe sinamu rabuna aava ri namkai se YesusKrais, nane aava vesan a maana moxapiak. 37 Mi texaas sena so ta mofo savat pe Judia: a tangpat pe Galililamina fasufan aava na Jon a fepitaapana. 38Mi texaas o a Piran a noxol naYesus ti Nasaret pana Vovau Xaradake gutan. E na Yesus a falet xolai panavilaana roxo e nane mulus tapin a murabuna xapiak aava ri sisiak si Setan.Nane vile senaso a Piran awaan xuvulpana.

39 “Nemaam, maam xalum tuuneia maana mo xapiak nane vile la binasina mu Juda e pe Jerusalem. Nari,ri punuxe pana niil fataxutane laaꞌuixuluna bolo 40 taasaxa Piran a fatatoifaꞌulie ti la maatan la fatalatulaanayaan e fasavate la matavas. 41 Pifemu rabuna xapiak ri xalume, piau.A Piran a siak fati a saxano rabunaxena xalumaana, nemaam xo, maamfangan e num xuvul pana lamina fa-tatoi faꞌuliaana ti la maatan. 42 NaYesus a fasei nemaam o maam taafapiti a mu rabuna pana Lagasai Roxoemaam taa kuus xakaavang o nane vea saxa aava Piran a fatie xena tiis amurabuna xapiak, nari aava ri taxa to enari aava ri fo maat. 43 A mu rabunaina kuus fatuxai, ri ferawai xakaavang

Faisok 10:44 180 Faisok 11:21pana. Ri kuus o pana gutan ina isinai taa lamon tapin a vilaana saat sinarabuna aava ri puk a lamonan siri e rinamkai se Yesus.”

44 La fena ferawaian si Pita, a Vo-vau Xaradak a sivimaan xuluna murabuna xapiak aava ri taxa nai langaia lagasai aanabeꞌ. 45Amu Juda aava rinamkai e ri filimaan xuvul pa Pita, riipul senaso Piran a tavai a mu rabunaaava ri pife Juda pana Vovau Xaradaksina vaxa. 46 Ri texaas sena senasori langai nari, ri taxa ferawai lanasaxano pok bina e ri kuus faasiroxo xesina Piran.

E mui na Pita a kuus, 47 “Naseꞌ taa tivotan a rabuna aanabeꞌ sena fasufanpana raarum? Ri fo siak xo a VovauXaradak malaan semaam.” 48 E voxonane fasei nari o ri taa fasufan lana isiYesus Krais. E lamina ri fin na Pita o itaa waan xuvul pari pana valayaan.

11Na Pita A Xuus Famatavas A Mu

Yaamut Pe Judia Pana Vilaana Sina1 A mu yaamut e mu fetinan pe

Judia, ri langai o a mu rabuna aava ripife Juda sait ri fo langai a ferawaiansina Piran. 2E layaan na Pita a laak saaxe Jerusalem, a mu rabuna vuputukaava ri namkai, ri ferawai fasaat sena.3 Ri fine, “No fo laak xe lana lifusina rabuna aava ri pife vuputuk e nofangan xuvul pari, bo?”

4 Na Pita a xuus fatexaas nari panamaana mo xapiak aava ri fo savat.A kuus malaan, 5 “Nenia xo, ne taxafenung pe la bina Jaapa e ne xalum amifan. Ne xalum a mo malaan senamarapi lava pana ngusuna talafaattaxa sivimaan ti la xunavata xe siak.6 Ne kaalum lana e maana buk tiirxaves ri taxa waan: a mu tiir panakana talafaat, a mu vupung e amaanamo fafaalis e lilif. 7 E mui, ne langai aling a xuusau, ‘Tamasiak Pita, tamonovubuxan ta meska ti la palou ina muvupung aanabeꞌ, punuxe e no ngane.’

8 E ne suie, ‘Piau move Memai! Avuputkai si Moses a xuus fatexaas ne-maampana so ta bukmeskamaam taapife ngane e amo lalosaat aanabeꞌ a pilalaak la valaak. Ne pi ngangan a mo

lalosaat o saxano buk meska maam pingangane.’

9 “A ling a kuus fulaa ti lana xu-navata, ‘Muta xali a maana mo panalalosaat aava Piran fo xalie pana moroxo.’ 10 A mo aanabeꞌ a savat faata-latul e mui a marapi a siak faꞌulian xelaaꞌui la xunavata.

11 “Lavaxa, a rutuvaat talatul aavari sengau ti Sesaria, ri maa savat lalifu ne taxa waan lana. 12 A Vovaua xuusau, ‘Muta kuus “ne bai”, faletxuvul parutul.’ A nutuvaat pisaxaaanabeꞌ vaxa ri falet xe puaa Sesariaxuvul paga e maam felaak xe lana lifusi Kornilius. 13 Nane xuus nemaam ope la lifu sina nane fo xalum a angeloaava xuuse, ‘Feng amataa xe pul Jaapaxena xelaan na Saimon, a xasa isinana Pita. 14 Nane taa lisanmaan alagasai aava i taa fakaxup nano e mutauma.’

15 “Ne taxa tangpat pana ferawai xesiri e monabeꞌ mon a Vovau Xaradakfo sivimaan xuluri malaan sena sivi-maan xulutaara lumua. 16 E mui nelamon faꞌuli a ferawaian si Memai,‘Na Jon a fasuf a rabuna pana raarumtuuna, taasaxa nami, mi taa fasufanpana Vovau Xaradak.’ 17Lavaxa, tamoa Piran xa a tavai nari pana tatavaisina aava Vovau Xaradak, malaansena tavai netaara pana layaan taarapuk a lamonan sitaara e usi na MemaiYesusKrais,mi lamonone taa ti votannari e tisui a Piran, piau!”

18 Layaan ri langai a mo aan-abeꞌ ri pife kuus fasaat fulaa e rikuus faasiroxo xe sina Piran malaan,“Naboxo a Piran fo tavai a mu rabunaaava ri pife Juda pana yaan xena pux-aana lamonan siri talo ri taa to vulai.”

A Tangpat Ina Naangusan Tuuna PeAntiaak

19 Lamina maatan si Stefan, nariaava ri namkai, ri paan fepatok senavil penganaan nari. Ri falet fefexax-aas Fonisia, Saipras e na Antiaak e rifepitaa pana Lagasai Roxo xe sina muJudamon. 20Saxano rabuna ti Saiprase Sairiin ri sivi xe puaa Antiaak eri fe ferawai xe sina mu Griik vaxa.Ri fapiti nari pana Lagasai Roxo seMemai Yesus. 21 A gutan sina Piran a

Faisok 11:22 181 Faisok 12:14waan xuluri e maana rabuna xaves rinamkai e ri usi a vilaana sina Memai.

22 E pe Jerusalem si, a mu rabunaaava ri namkai, ri langai pana e rifeng na Baanabas xe puaa Antiaak.23Nane fe savat pave e a xalum a Piranfo tatavai xe siri pana roxoyan sina.E na Baanabas a faamamaas e fagutnari talo ri taa waan fatateak vulaie ri taa pife lamon xolai se Memai.24 Senaso na Baanabas a mataa roxoaava bas pana Vovau Xaradak e la-monan tuuna, a mu rabuna xaves ripuk a lamonan siri xena usi naMemaiYesus.

25 E mui, na Baanabas a taꞌulannari xena sengaan na Sol pe kol Taa-sus. 26 Layaan nane tingine narexapiak re falet xe paa Antiaak. Lanamariaas saxa re waan xuvul pana murabuna aava ri namkai e re fapiti amaana rabuna xaves. Pe Antiaak amurabuna aava ri usi na Yesus, ri siak aisin, ‘Kristian.’

27 La fena yaan aanabeꞌ saxanorabuna ina kuus fatuxai, ri sivi xepuaa Antiaak ti Jerusalem. 28A saxa tila palou iri, a isina na Aagabas, a tig-ina e lana gutan sina Vovau Xaradaka kuus o a yaan ina song molava itaa savat lana mu xavala xapiak. (Amo aanabeꞌ fo savat layaan na Klodiasve taxa piran king.) 29 A mu rabunaaava ri namkai, ri lamon faati o ri taalisan ta saxano faat, fexaxaas malaanseri, xena xavang a mu fetinan peJerusalem. 30 E ri vil malaane e risiak fati na Baanabas nare Sol xenalisanaana xe sina mu matalava peJerusalem.

12A Yaan Saat A Savat Fulaa Xe Sina

Mu Rabuna Aava Ri Namkai1 Lana yaan aanabeꞌ na Herot, a

memai ti Rom, a yot a saxano rabunaaava ri namkai xena punuxaan nari.2 Nane patal a putu Jems, na ti Jon3 e layaan nane texaas o a vupunuxanaanabeꞌ a vil fafaamamaas a mu Juda,nane yot na Pita vaxa. Amo aanabeꞌ asavat la yaan ina fenamo lava ri xaliepana ‘Fenamo Ina Bret Aava Piau TaYiis.’ 4 Lamina yotaan na Pita nane

timine lana lifu ina vipisan. A rabunaina fevisan, talafaat pa talafaat, rifaxatange senaso na Herot a vubuk oi taa tiis na Pita la matana mu rabunalamina Paaliuan.

5 Na Pita taxa waan lana lifu inavipisan e amu rabuna aava ri namkai,ri taxa lo fenung xe sina Piran pana.

A Piran A Feng A Angelo Xena MulusTapin Na Pita

6 La vung, paamuina yaan na Herottaa xel na Pita xe la lifu ina tiisan,na Pita taxa matef la palou ina saxarovaat ina faxatang votai. Re pisfatateaxe pana ‘sein’ taragua e xasarovaat re ti faxatang la matana lifuina vipisan. 7 Saxa angelo sina Pirana savat faꞌipul e a malang a lating alana lifu ina vipisan. A angelo aavea sip fapungan na Pita. Nane kuus,“Fataapus, tamasiak!” e a ro ‘sein’tateak aava ri pis a mana pana retamulus palau ti pave la mana.

8 E mui, a angelo a xuuse, “Falak amarapi e a ‘slipa’ siim.” E na Pita avile. E a angelo a xuus fulane, “Xafuta taam pana marapi ina vupungansiim e no usiau.” 9 Na Pita a usie tilana lifu ina vipisan, taasaxa nanepifetexaas o a maana mo aanabeꞌ ri taxasavat la matavas senaso nane lamono i taxa mif. 10 Re falet e fe xasliu asaxa rovaat ina faxatang votai e a saxarovaat fulaa e re fe savat lamatana lifuina vipisan aava xakas xe la matanabina lava. A matana a talakas palau ere savat et xe lamalei. Re taxa sangasfalet la salan e fataapus a angelomoxoa malit palau se Pita.

11 E mui a lamonan si Pita a ulaae a felamon, “Naboxo ne texaas o aPiran fo feng a angelo sina xena siaktapinau se Herot e sena maana moxaves aava mu Juda ri buk rao ri taavile sega.”

12 Layaan nane texaas faroxo nanefalet xe la lifu si Maria, na nina JonMaak. Pave, a rabuna xaves ri taxafenung faxuvul. 13 Na Pita a pit amatana lifu ti lamalei e a sisiak tefin,a isina na Roda, a savat xena tatexaaso naseꞌ ve lamalei. 14 Layaan nanetaraxali a ling i Pita, nane faamamaas

Faisok 12:15 182 Faisok 13:9faagut. Nane rao i ulaa xena xuusfatexaas a mu rabuna pana, taasaxapife kas amatana lifu. Nanexukulai etxe siri lana lifu, “Na Pita pe taxa tiginala matana lifu.”

15 E ri xuuse, “No ngong.” Taasaxanane fasasong faagut pana e ri xuuse,“Pife nane, naak a angelo sina pave.”

16 La matana lifu, na Pita taxa lovipit lunai e layaan ri kase, ri ipulfaagut sena. 17 Na Pita a talangai xesiri rao ri taa matakasam e a xuusfatexaas nari malaafaa a Piran fo siaktapine ti lana lifu ina vipisan. Na Pitaa kuus, “Xuus fatexaas na Jems e mufetinan pana.” E mui nane taꞌulannari e falet xe la xasa bina fulaa.

18 La paanen a mu rabuna ina fax-atang votai ri felagafai xolai e ri fiai,“Faa na Pita?” 19 Na Herot a fasei amu rabuna ina faxatang votai o ri taaseng faagutan na Pita, taasaxa ri sengmaat.

A Maatan Si HerotE mui na Herot a fin faxavesan a

mu rabuna ina faxatang votai pana ea fasei nari o ri taa maat tamo ri pifetingin na Pita. Lamina, na Herot ataꞌulan na Judia e fe taagul pe Sesaria.20Nane fo mo fepialai xuvul pana murabuna ti la ro bina, Tair e Saidan.E naboxo, ri fevubuxan o nari, ri taaferawai xuvul pa Herot. Ri feng asaxano rabuna ti la palou iri xe sina. Enari, ri xel na Balasus, saxa sisiak lavasi Herot, rao i taa xavang nari panafenungan siri xena faluai a xunus iHerot senaso a mu rabuna ti pe la robina siri, ri fuuna siak fanganan ti labina si Herot.

21 La yaan fatak, na Herot panamarapi ina piranan sina a nai lavena nai piranan sina e a ferawai xesina mu rabuna. 22 Nari, ri xuku-lai faavupuul, “A ling aanabeꞌ a lingina piran, pife ling ina mataa mon.”23 Fataapus, saxa angelo sina Piran asip tuunei na Herot pana giisan lavasenaso nane pife suai sena Piran. Amo malaan sena xanipit ri ngane enane maat.

24 A ferawaian sina Piran taxa lofala fepatok e a xakatan ina mu

rabuna aava ri namkai taxa lo molavaet.

25 Pevoxo, na Baanabas nare Solre fo lisan a faat xe sina mu fetinanpe Jerusalem e layaan re fataxapin afaisok sire re taꞌulan a bina aave e reulaa xe puaa Antiaak. Na Jon Maak afalet xuvul pare.

13A Vovau Xaradak A Fanei Patak Na

Baanabas Nare Sol Pana Ngavuk Sire1 La palou ina rabuna aava ri

namkai pe Antiaak, saxano rabunaina kuus fatuxai emu rabuna ina fepi-taa ri taxa waan; nari ve na Baanabase na Simeon, ri xalie pa Maxata, naLusias ti Sairiin, na Manen aava fomolava xuvul pa Herot aava putunagavamen e na Sol. 2 Layaan ri taxanangus a Piran e falfaal pana fan-ganan, a Vovau Xaradak a xuus nari,“Fanei patak na Baanabas nare Solxaanak xena ngavuk aava ne fo xelnare pana.” 3 Lamina fenungan efalfaalan siri, ri timin a mari xulure eri feng tapin nare.

4 A Vovau Xaradak a feng fasivinare xe kol Salusia. E re xawas xu-luna xaati xe la xurunusa, Saipras.5Layaan re savat pe Salamis, saxa binape Saipras, re fepitaa pana ferawaiansina Piran lana mu lifu ina faxuvulansina mu Juda. E na Jon Maak sait,i taxa waan xuvul pare xena xavangnare pana faisok sire.

Re Fesuai Pana Saxa Mataa Ina NengPe Saipras

6Ri sangas la xurunusa xurul fefex-axaas ri savat pe Pafos. Pave, ri fesuaisena saxa Juda a isina na Ba-Jesus.Nane a mataa ina neng e mataa inakuus fatuxai bit sait. 7 Nane a fesingsina paamua ina xurunusa pave, aisina na Sirgius Polas. Nane ve amataa pana masaman e xel fasavatna Baanabas nare Sol senaso nanebuk langai a ferawaian sina Piran.8 Taasaxa, a mataa ina neng aave, axasa isina na Ilimas lana pok binaGriik, nane tisui nare senaso nane buktivotan a paamua sena namkai. 9 Emui na Sol, xasa isina na Pol, a bas

Faisok 13:10 183 Faisok 13:31pana Vovau Xaradak e a kaalum fatakxe si Ilimas e a xuuse, 10 “Nano, nolak si Setan e no xaiyaas sina maanamo roxo. No bas pana bitan e vulaino vubuk o amu ferawaian tuuna sinaPiran i taa malaan sena bitan mon.11Naboxo a fakasanamanmolava sinaPiran taa sip nano e mataam taa piif.La saxano yaan no taa pife xalum amalang ina ngaas.”

E fataapus, a mo malaan sena vatamaxata a xafut a matana e nane taxasangas xolai xena seng ta mataa xenatao amana. 12Layaan a paamua aave axalumamaanamo aava fo savat, nanenamkai e a ipul paaliu pana fepitaiansena Piran.

Na Pol Nare Baanabas Pe La BinaAntiaak Pe Pisidia

13 Na Pol nari mu fesing sina, ritaꞌulan na Pafos pe lana xurunusaSaipras e ri fe xawas xuluna xaati xePerga pe lana Pemfilia e pave na JonMaak a taꞌulan nari e fe ulaa xe peJerusalem. 14Nari, ri taꞌulan na Pergae ri sangas xe pe Antiaak pe Pisidia.La Yaan ina Fangaafusan ri laak lanalifu ina faxuvulan sina mu Juda e ri fenai pave. 15 A mu Juda ri fuuna kat tilana mu vuputkai si Moses e maanaXakalayan sina mu rabuna ina kuusfatuxai. E lamina, a mu matalava inalotu, ri fin nare pa ta lagasai malaan,“Mu fetinan, tamomi toxan ta lagasaixena fagutaana mu rabuna, a roxo,ferawai saa.”

16 Na Pol a tamasiak e talangai xesiri e a kuus, “Mu rabuna ti Israel enami, mu rabuna aava mi nangus aPiran taasaxa mi pife Juda, langaiau!17 A Piran tuuna sina mu rabuna tiIsrael a siak fati a mu bumaam e a vilfaaxaves nari layaan ri taagul pe Isipmalaan sena topen. A Piran a siakfaꞌuli nari ti Isip pana gutan molavasina 18 e faxatang nari pana mari-aas sangafilu talafaat pe la xobingil.19Nane kawaasan tapin a mu pabungpisiguak aava ri fuuna taagul la binaKenan e a tavai amu rabuna sina panaxavala ina kuus fanaian aave. 20Nanefaxatang nari pana mariaas 450.

“Lamina yaan aapave, nane tavainari pana mu rabuna ina tiisan fefex-axaas a yaan si Samwel, saxa mataaina kuus fatuxai. 21 E layaan rivubuxan a Memai King, a Piran atavai nari pa Sol, a lak si Kis ti lanapabung si Benyamin. E nane paa-muian nari pana mariaas sangafilutalafaat. 22 Taasaxa Piran a siak tapinna Sol e fati na Devit xenaMemai Kingsiri. A Piran a kuus malaan se Devit:“Ne texaas se Devit, a lak si Jesi, i taxausi fataxau e i taa vil a maana moxapiak ne vubuk rao i taa vile.”

23 “E a Piran a fati na Yesus, a bu De-vit, xena fakaxup a mu Israel, malaansena kuus fanaian sina. 24 Paamuinafaisok si Yesus, na Jon a xuus fatexaasa mu Israel rao ri taa puk a maanasaatan siri e ri taa fasufan. 25 Elayaan na Jon taxa fataxapin a faisoksina nane xuus a rabuna, ‘Mi lamonmalaafaa? Nenia va naseꞌ? Nenia,ne pife Mataa Failai sina Piran aavami taxa waan bange taasaxa kaalum,nane taa savat lamiak e nenia, ne pifefexaxaas sena mulus tapin a ‘slipa’sina senaso ne mataa palau.’

26 “Mu fetinan, nami mu bu Abra-hem e nami mu rabuna aava mipife Juda e mi nangus a Piran, aPiran a lisan a lagasai ina kaax-upan xe sitaara. 27 A rabuna tiJerusalem e amu paamua siri, ri ngal-ngolan na Yesus e vaxa ri pife masamsena ferawaian sina mu rabuna inakuus fatuxai aava ri fuuna kate lamaana Yaan ina Fangaafusan saxasaxa. Taasaxa ri fasavat a ferawa-ian sina mu rabuna ina kuus fatuxailayaan ri punuxe. 28 Ri pi ta fufunatuuna xena punuxe taasaxa ri fin naPailat pana i taa punuxan. 29 E rivil tuunei a maana mo xapiak aavaFerawaian sina Piran fo ferawai pana.E mui ri lisan fasivi a tana ti xulunabolo e timine lana liing ina mamaat.30 Taasaxa Piran a fatatoi faꞌulie ti lamaatan. 31 E la maana yaan xaves,nane savat siri aava ri fuuna sangasxuvul pana ti Galili xe Jerusalem. Narinaboxo ri rabuna ina kuus xakaavan-gan xe sina mu Israel.

Faisok 13:32 184 Faisok 14:232 “Nemaam, maam xuus nami

pana Lagasai Roxo: a so ta mo a Pirana kuus fanai pana xe sina mu bu-taara 33nane fo vil fasavate xo pataaralayaan a fatatoi faꞌuli na Yesus ti lamaatan. A toxan a xakalayan paYesus lana fataraguiaana Yanganan amalaanabeꞌ:‘Nano, no lak tomexaan siak, tanin ne

fo savat tamaam’34 E vaxa, layaan a Piran a fatatoi faꞌulina Yesus ti la maatan talo i taa pifemasiik, nane kuus malaan,‘Ne taa tavai nano pana roxoyan

xaradak siak aava ne fo kuusfanai pana xe si Devit.’ Ais 55:3

35 E fulaa a Piran a kuus pana la ngusuDevit‘A sisiak xaradak siim i taa pife masiik

senaso no taa pife kuus turoxopana.’ Yng 16:10

36 “Senaso layaan na Devit a fa-taxapin a faisok aava Piran a tavaiepana, nane maat. Ri xaafane la tabuna e a tana masiik pave. 37Taasaxa,a saxa aava Piran a fatatoi faꞌulie ti lamaatan, a pife masiik.

38-39 “E voxo mu fetinan, ne vubukraomi taa texaas tuuna o a vuputkai siMoses pife fexaxaas sena mulus tapinnami sena mu vilaana saat xapiaksimi, piau. Na Yesus sang mon a fex-axaas sena lamon tapin a mu vilaanasaat simi. E naseꞌ ta mataa a namkaise Yesus, i taa xalian pana ‘Xaradak’.40 Faxatang, talo a ferawaian aanabeꞌsinamu rabuna ina kuus fatuxai ri taapife savat la matavas xe simi;

41 ‘Kaalum, nami aava mi suak,mi taa maat faꞌipul senaso netaxa vesan a mo tanin e mi taapife namkai sena naapalaantamo saxa taa xuus famatavasnami pana.” Hkk 1:5

42 Layaan na Pol nare Baanabas retaxa guun ti la lifu ina faxuvulan amurabuna ri fin nare rao re taa ulaamaanfulaa la Yaan ina Fangaafusan muixena xuus fatexaas fulan nari panamaana mo aanabeꞌ. 43 A mu rabunari taxa taꞌulan a faxuvulan e saxanorabuna Juda e saxano rabuna aava ripife Juda taasaxa ri usi a lotu Juda,

nari xapiak ri usi na Pol nare Baan-abas. Re ferawai xuvul pari e re fagutnari talo a taagulan siri i taa waanvulai pana roxoyan sina Piran.

44 Lana Yaan ina Fangaafusan mui,faasilak a mu rabuna xapiak ti la binari savat xena langaiaana Ferawaiansina Piran. 45 Layaan a mu Juda rixalum amalila, ri tarasuie e ri ferawaifasaat sena ferawaian si Pol.

46 Taasaxa na Pol nare Baanabas retisui faagutan nari e re kuus, “Paa-mua, a mo roxo maame xuus tuuneinami pana ferawaian sina Piran. Esenaso mi gigirane e mi baian a toyanvulai, lavaxa maame taa taꞌulan namixena falet xe sina mu rabuna aavari pife Juda 47 senaso a Piran a faseinemaame malaanabeꞌ:‘Ne fo vesan nano rao no taa malaan

sena malang xena paamuian amu rabuna aava ri pife Judatalo a kaaxupan siak taa savatla mu bina xapiak.” Ais 49:6

48 Layaan a mu rabuna aava ri pifeJuda ri langai sena, ri faamamaas eri kuus faasiroxo pana Ferawaian siMemai. E nari xapiak aava Piran a xelnari xena laak lana fatataganan sinatalo ri taa to vulai, nari, ri namkai.

49 A Ferawaian si Memai a faletfepatok xe la maana mu bina xapiak.50 Taasaxa mu Juda ri ferawai xe sinamu paamua ina bina e saxano mata-lava tefin aava ri nangus a Piran talori taa tisui na Pol nare Baanabas. E ribilai fasaat xe sire e ri feng tapin naresena nobina aapave. 51 E voxo nare xore saf tapin a pof la kare. A vilaanaaanabeꞌ a fakalimaan votan nari. Ere falet xe Aikoniam. 52 A mu fetinanpe Antiaak ri bas pana faamamaasane pana Vovau Xaradak.

141PeAikoniamna Pol nare Baanabas

re laak lana lifu ina faxuvulan sinamuJuda. E pave re ferawai lapaana gutansina Piran e voxomaana rabuna xavesti la palou ina mu Juda e mu rabunaaava ri pife Juda, ri namkai se Yesus.2Taasaxa mu Juda aava ri bai namkai,ri ferawai fasaat se Pol nare Baanabase ri fatamasiak a lamonan sina mu

Faisok 14:3 185 Faisok 14:27rabuna aava ri pife Juda talo ri taatisui amu rabuna aava ri namkai. 3NaPol nare Baanabas re waan pave panamaana yaan xaves. E lana waanansire, re ferawai faagut pana xakaa-vangan xatam sina Memai. A Memaia turoxoian a ferawaian sire e tavainare pana gutan xena vil a maanabuk faisok ina gutan e a maana mofaꞌipul. 4 A mu rabuna ti la bina rilamon fepatok. Saxano rabuna ri usia mu Juda e saxanofuna ri usi nare royaamut. 5 Saxano rabuna aava ri pifeJuda e saxano Juda ri fexuus kasam enari xuvul pana saxano paamua siri,ri lamon o ri taa bilai fasaat xe sire eri taa soxoi nare pana faat. 6 Taasaxanare, re texaas sena e re taꞌulan fata-pusan a bina aave e re sinuf xe la robina pe Laikonia, ri xali nare pa Listrae Daabe. 7Pave e lana nu bina faasilak,re taxa lo ferawai pana Lagasai Roxo.

8 Lavaxa, pe Listra a toxan a mataakana maalapen. Nane a malaanabeꞌti lana modaxan sina e pi sasangas.9 Nane langai layaan na Pol taxa fer-awai e na Pol a xalum fatateaxe etexaas o a namkaian sina a fexaxaassena vil faroxoiaana. 10E na Pol a kuusfalava, “Tigina fatak xuluna ro kaam!”E voxo amataa aave a tigina e tangpatpana sangas.

11 Layaan a malila ri xalum a mona Pol fo vile ri xukulai lana pok binasiri, a pok bina ti Laikonia, e ri kuus,“A mu piran ri fo sivimaan la palouitaara malaan senamatatuuna.” 12NaBaanabas ri xalie pa Seus e na Polri xalie pa Irmiis senaso nane fuunatigina paamua e ferawai. 13A lifu lotusi Seus a tigina faasilak lamalei senabina e a priis ina lotu aave a siak lisana maana bulmakau e maana fur xe layalaxau ina bina senaso nane xuvulpana mu rabuna ri vubuk tavai a royaamut pana tatavaian siri.

14Taasaxa layaan na Pol nare Baan-abas re langaie re ririk a marapi sirexa e re fala xe la palou ina malila e rexukulai, 15“Mi rabuna, xenasomi taxavil malaane? Nemaame xo maamerabuna malaan semi mon. Maametaxa lisan a Lagasai Roxo xe simi e

maame taxa xuus nami o mi taa taꞌu-lan a maana mo palau aanabeꞌ e mitaa usi a Piran aava vesan a vata exavala e laman e a maana mo xapiakaava ri waan lana. 16 La yaan kavaia rabuna pe lana mu bina ri usi avilaana siri saxa saxa e a Piran a kuusturoxo pana. 17 Taasaxa, nane pifefepalauan nami. Nane tavai namipana raafui ti laaꞌui e a faboak a fan-ganan lana uma simi e vaxa a tavainami panamaana buk fangananxavese a fabas a xunus imi pana faama-maasan.” 18Naapalaan a ro yaamut referawai malaan a mu rabuna ri vubuktatavai pana fanganan xe sire.

19 E mui saxano Juda ti Antiaak eAikoniam ri savat e ri yuuf a malilapana ferawaian siri. Ri soxoi na Polpana faat e ri raagan fasavate xelamalei senaso ri lamon o nane fomaat. 20 Taasaxa mu rabuna aava rinamkai, ri tigina fakaliuane e nanetamasiak e ulaa fulaa xe la bina. E ayaan mui, nare Baanabas re falet xepul Daabe.

Na Pol Nare Baanabas Re Ulaa Xe PeAntiaak Pe Siria

21 Re ferawai pana Lagasai Roxope Daabe e maana rabuna ri puk alamonan siri e ri namkai. E mui reulaa fulaa xe pe Listra, Aikoniam ena Antiaak. 22 Re ferawai xe sina mufetinan xena fagutaan nari talo ri taawaan fatateak lana namkaian tuunasiri. Re fepitaa malaan, “Taara taafalet tuuna xe lana lagafan xaves xenalaak la fatataganan sina Piran.” 23NaPol nare Baanabas re siak fati a mupaamua lana mu lotu saxa saxa. Elamina fenungan e falfaalan re timinnari lapaana xakaavangan xatam sinaPiran senaso ri fo lisan tuunei narixa xe sina. 24 Lamina faletan sire pePisidia re falet xe Pemfilia. 25 Layaanre fo fepitaa pana Lagasai Roxo pe labina Perga re sivi xe Atalia.

26 Pave re xawas xuluna xaati e reulaa xe Antiaak a fufubina ina faisoksire. 27 Layaan re savat pe Antiaakre xel faxuvul a mu rabuna aava rinamkai. E re xuus fatexaas nari panamaana mo xaves aava Piran fo vile

Faisok 14:28 186 Faisok 15:21sere e malaafaa nane faigotan a salantalo a mu rabuna aava ri pife Juda, ritaa puk a lamonan siri xena namkai.28 E re taagul pave pana maana yaanxaves xuvul pana mu rabuna aava rinamkai.

15A Faxuvulan Pe Jerusalem

1 Saxano rabuna ri sivimaan ti Ju-dia xe puaa Antiaak e ri taxa fapitia mu fetinan pave malaan: “Nami,mi taa vuputukmalaan sena vuputkaisi Moses fo kuus pana e tamo piaumi taa pife kaaxup.” 2 Na Pol nareBaanabas re fepuxai xuvul pari senafepitaian aanabeꞌ. E voxo mu rabunari feng na Pol nare Baanabas xuvulpana xasano rabuna aava ri namkaixe pul Jerusalem xena ferawai xuvulpana mu yaamut e mu matalava panalagafan aanabeꞌ. 3 A mu rabuna sinaPiran, ri fengnari e la fena faletan siri,ri sangas falet pe Fonisia e Sameria.E pave ri xuus fatexaas a mu fetinano a mu rabuna aava ri pife Juda ri fopuk a lamonan siri xena namkai. Ea lagasai aanabeꞌ a vil fafaamamaasnari. 4 A mu yaamut, mu matalava emu rabuna sina Piran pe Jerusalem, rifaamamaas pana savatan siri. E na Polnari, ri kuusan amaanamoxaves aavaPiran fo vile seri. 5 Taasaxa saxanofetinan aava ri waan lana pabung sinamu Ferasi, ri tigina e ri kuus, “A murabuna aava ri pife Juda ri taa vuputuke ri taa usi a mu vuputkai si Mosesvaxa.”

6 A mu yaamut e mu matalavari faxuvul xena ferawai pana fiaianaanabeꞌ. 7 Lamina ferawaian xavesna Pita a tamasiak e ferawai xe siri,“Mu fetinan, mi texaas o maana yaanxaves lumua a Piran a fatiau xenaferawai famatavas pana Lagasai Roxosina xe sina mu rabuna aava ri pifeJuda talo ri taa langaie e namkai sena.8 A Piran aava texaas sena lamonansinamataa, a faxaalit o nane vubuxana mu rabuna aava ri pife Juda saitsenaso nane tavai nari vaxa pana Vo-vau Xaradak malaan setaara. 9 E nanepife lamon patak seri taasaxa senasori namkai tuuna malaan setaara nane

gei tapin a lalosaat la xunus iri.10 Senasou mi taa tafang tarei a Piranpana timinaana matafanan aanabeꞌxuluna mu rabuna aava ri namkai, amatafanan aava netaara xa e mu bu-taara, taara pife fexaxaas sena yaase?11 Piau! Taara namkai o taara fokaaxup pana xakaavangan xatam siMemai Yesus malaan seri.”

12 A mu rabuna aave ri nai kasam eri langai si Baanabas nare Pol layaanre kuusan a maana buk faisok panagutan sina Piran aava nare fo vesanela palou ina mu rabuna aava ri pifeJuda. 13 Layaan re fataxapin a ferawa-ian sire na Jems a kuus, “Mu fetinan,langaiau! 14 Na Saimon a xuus fatex-aas netaara o malaafaa a Piran a siakfati a saxano rabuna ti la palou inamu rabuna aava ri pife Juda talo ri taarabuna sina. E malaanabeꞌ a faxalitnari pana faxatangaan nari sina. 15 Amu xakalayan sina mu rabuna inakuus fatuxai ri turoxo pana vilaanaaanabeꞌ. Senaso a ferawaian sina Pi-ran a kuus malaan,16 “Lamina mo aanabeꞌ ne taa ulaa-

maan e ne taa fatiginei apabung si Devit aava ri fopoxo. E ri taa tigina fatateakfulaa. 17 E voxo xasano rabunaxaves aava ri pife Juda, ne foxel nari xe siak e ri taa sengfaagutan a Memai. 18 A Pi-ran aava fasavat a maana moaanabeꞌ la matavas, fo kuusmalaan.” Ems 9:11-12

19 Na Jems a kuus fulaa, “A la-monan siak a malaan: taara taapife famatafan a mu rabuna aava ripife Juda e ri puk a lamonan sirixena namkai sena Piran. 20 Taasaxa,taara taa xalei a lagasai xena xuusnari malaan: ‘Muta ngan a mo aavalalosaat senaso ri falfaal xe sina saxapiran bit pana, muta paruk e vaxamuta ngan ta ria o meska ri fo xiute.’21 Taara taa ferawai malaan senasoti lumua paaliu, la maana Yaan inaFangaafusan ri fo kuusan fasavat amaana vuputkai si Moses la mu lifuina faxuvulan. E amu vuputkai naangri ferawai sena maana mo aanabeꞌ.”

Faisok 15:22 187 Faisok 16:5A Lagasai Xe Sina Mu Rabuna

Nanamkai Aava Ri Pife Juda22 E mui, a mu yaamut e mu mata-

lava xuvul pana mu rabuna xapiakina lotu, ri lamon o ri taa siak fatia saxano rabuna ti la palou iri xenafengaan nari xe puaa Antiaak xuvulpa Pol nare Baanabas. E ri siak fatina Judas, xasa isina na Basaabas e naSailas, a rovaat aavamu fetinan ri suaisere. 23E ri lisan a lagasai aanabeꞌ sait:Nemaam mu yaamut, mu matalava

e mu fetinan, maam lisan alagasai ina fasisian xe simiaava mi pife Juda e mi namkaipe Antiaak, Siria e Silisia;24 maam fo langai o saxanorabuna ri taꞌulan nemaam eri fe falagaf a lamonan simipana ferawaian siri. Taasaxanemaam,maampife fengnari.25 E voxo nemaam xapiak, la-paana lamonan saxa, maamfo siak fati a saxanofuna xenafengaan nari xe simi xuvulpana ro fesing sitaara, na Polnare Baanabas 26 aava faasi-lak re maat soxot a isi MemaiYesus Krais sitaara. 27 Evoxo maam taxa feng na Ju-das nare Sailas rao re taa fer-awai xakaavang pana lagasaiaava maam fo xaleie. 28 AVovau Xaradak e nemaam,maam fo turoxo o maam taapife falagaf nami pana maanavuputkai xaves taasaxa maamtoxan a nu vuputkai aanabeꞌmon: 29muta ngan a fangananri tatavai xe sina mu piranbit pana, muta ngan ta riao meska ri fo xiute e mutaparuk. Tamo mi taa faapalausenamaanamo aanabeꞌmi taawaan faroxo. Nane sang mon.

30 E mui ri feng tapin a mu rabunafefeng e ri fe sivi xe puaa Antiaak. Epave, ri xel faxuvul a mu rabuna inalotu e ri tavai nari pana lagasai aan-abeꞌ. 31 A mu rabuna ri kate e ri faa-mamaas pana lagasai xena fagutaannari. 32 Na Judas nare Sailas aavaro mataa ina kuus fatuxai, re faguta mu fetinan. 33 Re waan pave pana

valayaan e mui, a mu fetinan ri fengtapin nare pana roxoyan e luaian talore taa ulaa fulaa xe siri aava ri fengnare. 34 (Taasaxa na Sailas a vubuktaagul pave.) 35Na Pol nare Baanabasre waan pe Antiaak e nare xuvul panaxasanofuna, ri fepitaa e ri ferawaipana Lagasai Roxo, a Ferawaian sinaPiran.

Na Pol Nare Baanabas Re Fegagelai ERe Falet Fepatok

36 Lumui na Pol a xuus na Baanabas,“Taare taa ulaa xe la nu bina aavataare fo kuusan fasavat a Ferawaiansina Piran lana xena tixalum a mufetinan talo taare taa texaas tamo riwaan faroxo o piau.” 37E na Baanabasa vubuk o na Jon Maak i taa faletxuvul pare. 38Taasaxa na Pol a lamono pife roxo senaso paamua na JonMaak fo taꞌulannare pe Pemfilia e pifefalet xuvul pare lana faisok xapiaksire. 39 Re fegagelai faagut e re faletfepatok. Na Baanabas a xel na Maake re xawas xuluna xaati e re falet xeSaipras. 40Taasaxana Pol a siak fati naSailas e amu fetinan ri feng tapinnarelapaana roxoyan sina Memai. 41Nare,re falet xe Siria e Silisia xena fagut amu fetinan pave.

16Na Timoti A Falet Xuvul Pa Pol E Na

Sailas1 E mui re falet laa xe Daabe e

Listra. Pe Listra a toxan a mataafaꞌui aava namkai se Yesus, isina naTimoti. Na ninana a tefin Juda aavanamkai taasaxa na tamana ti Griik. 2Amu rabuna aava ri namkai pe Listra eAikoniam ri ferawai faroxo se Timotie ri kuus o a vilaana sina a roxo. 3 Ena Pol a vubuk rao i taa falet xuvulpare e voxo nane putuk na Timotisenaso a mu Juda ti la nu bina paveri texaas o na tama Timoti a mataa tiGriik. 4 La fena faletan siri ri savat lamu bina saxa saxa e ri xuus fatexaasa mu rabuna aava ri namkai pana nuvuputkai sina mu yaamut e mu mata-lava pe Jerusalem. E ri xuus nari o ritaa langai sena nu vuputkai aanabeꞌ.5E voxo a lagasai aanabeꞌ a fagut amu

Faisok 16:6 188 Faisok 16:27rabuna aava ri namkai e a xakatan iritaxa lo molava et lana yaan saxa saxa.

Na Pol A Xalum A Saxa Mataa TiMesidonia Lana Mifan

6Na Pol e mu fesing sina, ri falet xela maana nu bina pe Fridia e Galesiasenaso a Vovau Xaradak a xuus votannari sena kuusan fasavat a LagasaiRoxo pe Esia. 7 Layaan ri savat lafafalas ti Misia, ri laak taraa xe lanobina Bisnia. Taasaxa a Vovau siYesus pife kuus turoxo pana. 8 E voxori sangas liu na Misia e ri falet xekol Troas. 9 La xunavung na Pol atoxan a mifan e lana, saxa mataa tiMesidonia a ti fenung xe sina malaan,“Filimaan xe Mesidonia xena xavan-gaan nemaam.” 10 Lamina mifan siPol, maam tamasiak xena falet xeMesidonia senaso maam texaas o aPiran fo xel nemaam talo maam taaxuus nari pave pana Lagasai Roxo.

A Saxa Tefin Ti Filipai, Na Lidia, APuk A Lamonan Sina Xena Namkai SeYesus

11 Pe Troas maam xawas xulunaxaati e falet fatak xe puaa Samotrese la yaan lamina maam falet fulaaxe puaa Niapolis. 12 Ti pave maamsangas laak xe kol Filipai, saxa binati Rom e a bina lava lana provins tiMesidonia. E maam waan pave pananu yaan. 13 La Yaan ina Fangaafu-san, maam falet xe lamina yalaxauina bina la vangana raarum senasomaam lamon o a bina ina fenungansina mu Juda taxa waan pave. Emaam nai ferawai xe sina lutefin aavari faxuvul pave. 14 Saxa tefin aavalangai nemaam, isina na Lidia, a tefinti Taiataira. Nane fuuna faasot panamarapi raf e vaxa a lotu xe sina Piran.E a Memai a kas a xunus ina tefinaave e voxo nane langai faroxo senaferawaian si Pol e a namkai. 15 E lam-ina fasufan sina e sina matafetamasina, nane fiai rao maam taa falet xela lifu sina. Nane fiai malaan, “Tamomi lamon tuuna o nenia, ne namkaise Memai, filimaan xe la lifu siak.” Enane bai o maam taa kuus pana piau.

Na Pol Nare Sailas Lana Lifu Ina Vip-isan Pe Filipai

16 Saxa yaan layaan maam taxafalet xe la bina ina fenungan, maamfesuai sena saxa yaasok tefin. A vovausaat fo vawe e voxo nane fexaxaassena xali fasavataana mo. Nane fu-una siak a faat xaves xana mu mataatafuna layaan nane xali fasavat a mo.17 A tefin aanabeꞌ a usi nemaam Pole a xukulai, “A rovaat tomexaan aan-abeꞌ re sisiak sina Piran Laaꞌui Paaliu.Re taxa xuus nami pana salan inakaaxupan.” 18Nane vil malaane panamaana yaan xaves e voxo na Pol amarala e a tapuk xe sina e xuusfaagutan a vovau saat aave, “Lana isiYesus Krais ne fasei nano, taꞌulan atefin aanabeꞌ.” E fataapus a vovauaave a taꞌulane. 19 Layaan a mumataatafuna yaasok tefin ri texaas o a vi-laana ina siaxaana faat xaves fo piau,ri yot na Pol nare Sailas e ri yuufraagan nare xe la bina ina mamareiaitalo ri taa fatiginei nare la matanamu paamua ina bina. 20 Ri lisan narexe la nona mu rabuna ina tiisan e rikuus, “A rabuna aanabeꞌ ri mu Judae ri taxa falagaf a mu rabuna nabeꞌla bina sitaara 21 pana fepitaian senavilaana aava netaara mu Rom, taarapife kuus turoxo pana senaso ri pifevuputkai sitaara.” 22E amalila ri falouna Pol nare Sailas. E a mu rabunaina tiisan ri fasei nari o ri taa ririktapin a marapi sire xena inis nare.23E lamina inisaan nare, ri tapin falaknare lana lifu ina vipisan e ri xuus amataa ina faxatangaana vipis o i taapis faagutan nare. 24 Layaan nanelangai a fefasaian aanabeꞌ nane timinnare lana nobina la palou ina lifu inavipisan e pis faagutan a kare pana waimatafan.

25 La xunavung naang na Pol nareSailas re taxa lo fenung e yangan xesina Piran. Xasanofuna lana lifu inavipisan sait ri taxa langai nare. 26 Atoxan faꞌipul a maraꞌulia molava aavafaradakui a funa lifu ina vipisan. Efaasaxa maana ‘dua’ xapiak ri talakase mu ‘sein’ ina mu vipis lana lifuri poxo patak seri. 27 A mataa inafaxatang nari a para. Layaan nanexalum a mu yalaxau ina lifu ina vip-isan a talakas nane siak a pinis lava

Faisok 16:28 189 Faisok 17:12sina rao i taa punuk nane xa senasoa lamon o a mu vipis lana lifu aave rifo sinuf. 28 Taasaxa na Pol a xukulai,“Muta famasak nano! Maam xapiaktaxa waan nabeꞌ.” 29 E a mataa inafaxatangan a kel pana mu laam efala fataapus xe si Pol nare Sailas e apoxo radakui la nore. 30 E mui nanelisan nare xe lamalei e a fin nare,“Matalava, a so ta mo ne taa vile xenakaaxupan siak?” 31 E re suie, “NamkaiseMemai Yesus e no taa fakaxupnanoe a matafetama siim.” 32 E mui refapiti nari xapiak aava ri taagul lanalifu sina, pana Ferawaian sina Memai.33 Lana yaan aanabeꞌ xo, a mataa inafaxatangan a xamak a mu viis sire emui nane e mu matafetama sina rifasufan. 34 A mataa ina faxatangan alisan nare xe lana lifu sina e tavai narepana fanganan. E mu matafetamari bas pana faamamaasan senaso rinamkai xo sena Piran.

35 La paanen mui, a mu rabunaina tiisan ri feng a vusul siri xe sinamataa ina faxatangan pana fefasaianaanabeꞌ, “Mulus tapin a rovaat aave.”36 A mataa ina faxatangan a xuus naPol, “A mu rabuna ina tiisan ri kuus one taa mulus tapin nano e na Sailas.Naboxo me taa falet saa. Falet lanaluaian.” 37 Taasaxa na Pol a xuuse,“Nari, ri inis nemaame, a rovaat tiRom, la matana rabuna. Ri pife tiisnemaame e ri timin nemaame lanalifu ina vipisan. E naboxo ri vubuko maame taa falet palau, bo? Piau,nari xa ri taa savat xena lisanaannemaame xe lamalei.” 38 Layaan amu vusul ri xuus a mu paamua inatiisan o na Pol nare Sailas re rovaatti Rom, ri mataut. 39 E voxo ri savatxena fadaarum nare e ri faxakan naree ri nung nare o re taa taꞌulan a bina.40 Lamina mulus tapinaan nare, naPol nare Sailas re falet xe la lifu siLidia e pave re faxuvul xuvul panamufetinan e re fagut nari pana ferawaiansire. E mui re taꞌulan nari.

17Saxano Juda Pe Tesalonaika Ri Tisui

Na Pol Nare Sailas

1 Layaan re fo sangas falet la robina Amfipolis e Apalonia, re savatpe Tesalonaika e pave a toxan a lifuina faxuvulan sina mu Juda. 2 Emalaan sena vilaana sina, na Pol alaak lana lifu aave e la nu Yaan talatulina Fangaafusan nane ferawai xuvulpari. 3 Nane xuus famatavas naripana Ferawaian sina Piran talo ri taatexaas tuuna pana Mataa Failai e amaasaxan sina e pana to faꞌulaian sinati la maatan. E nane kuus, “Na Yesusaanabeꞌ ve a Mataa Failai aava ne taxaxuus fatexaas nami pana.” 4 SaxanoJuda ri xaveak namkai e ri faxuvul xu-vul pa Pol nare Sailas e vaxa xaves inamu Griik aava ri namkai sena Piran emaana matalava tefin sait. 5 Taasaxasaxano Juda ri tarasui nare e ri xelfaxuvul a saxano rabuna saat ti la binaina mamareiai e ri farawei fasorak amalila. E faasilak, mu rabuna xapiakpe la bina, ri felagafai. Ri falet fataa-pus xe la lifu si Jeson xena sengaanna Pol nare Sailas senaso ri vubuk ori taa lisan nare xe la matana malila.6Taasaxa ri pife tingin nare. Ri raaganna Jeson xuvul pana xasanofuna aavari namkai xe la matana mu paamuaina bina e ri xukulai, “A rovaat aavare fo puk a lamonan sina mu rabunape la nu bina, naboxo, re fo savatiau. 7 E na Jeson a kas a lifu sina xesire. Nari xapiak ri taxa kawaasan avuputkai sina king lava simaam, naSisaa, layaan ri kuus o a toxan a xasaking, isina na Yesus.” 8 Layaan rilangai pana, a malila e mu paamuaina bina, ri felagafai pana ferawaianaanabeꞌ. 9 E mui nari aava ri waanxuvul pa Jeson ri mamareiai xe sinamu paamua ina bina e voxo ri mulustapin nari.

A Matafanan Fulaa Pe Beria10 Leaaf layaan a bina fesuk a mu

fetinan, ri feng tapin na Pol nareSailas xe Beria. Layaan re savat pavere laak la lifu ina faxuvulan sina muJuda. 11 A mu rabuna pe Beria xori vubuk langai a lagasai, nari ve riperaroxo sena mu Tesalonaika. Layaan saxa saxa ri lalamon pana Fer-awaian sina Piran talo ri taa texaas oa ferawaian si Pol a tuuna o piau. 12 E

Faisok 17:13 190 Faisok 17:34maana Juda xaves ri namkai e maanaGriik vaxa, a mu matalava tefin etomexaan sait. 13 Taasaxa layaan amu Juda pe Tesalonaika ri langai o naPol taxa fapiti a mu Beria sait panaFerawaian sina Piran, ri falet xe pavexena falagaf a xunus ina rabuna talori taa pife langai. 14 Fataapus a mufetinan ri feng tapin na Pol xe paa lagun, taasaxa na Sailas nare Timoti rewaan fatateak pe Beria. 15A nutuvaataava ri falet xuvul pa Pol, ri fe lisanexe Etens. E mui ri ulaa fulaa xe Beriapana fefasaian si Pol o na Sailas nareTimoti re taa filimaan fataapus xesina.

Na Pol A Kanamsaat Faagut SenaMuPiran Bit Pe Etens

16 Layaan na Pol taxa waan bangnare pe Etens nane kanamsaat faagutsenaso a xalum a bina siri a bas panamaaradaang ina mu piran bit. 17 Evoxo nane ferawai xe sina mu Juda emu Griik aava ri suai sena Piran, lanalifu ina faxuvulan siri. E vaxa naneferawai xe siri aava ri sangas la binaina mamareiai. 18 E saxano rabunaina fepitaian aava ri toxan a texaasanmolava, ri fegagelai xuvul pa Pol. Esaxanofuna ri kuus, “A mataa vungutaanabeꞌ i taxa kuus panaso?” E xas-anofuna ri kuus, “Nane taxa ferawaipana saxano piran patak paaliu.” Rikuus malaan senaso na Pol taxa fer-awai pa Yesus e a to faꞌulaian sina. 19Emui ri xel lisan na Pol xe la bina inafaxuvulan aava ri xalie pa Erapagase pave ri xuuse, “Maam buk texaassena fepitaian faꞌui siim. 20 Nano, notaxa ferawai pana maana mo patak emaam vubuk texaas sena.” 21 A murabuna ti Etens e mu topen aava ritaagul pave, vulai ri buk irimai xenafetalisan a maana lalamonan faꞌui.

22 Na Pol a tigina la palou ina binaina faxuvulan aave e a kuus, “Rabunati Etens! Ne texaas o mi suai senamu piran lana maana vilaana xapiaksimi. 23 Senaso layaan ne sangas xolaila bina simi, ne xalum a nu bina mitaxa lo lotu lana e ne tingin vaxa anobina saxa pana xakalayan aanabeꞌ:“Xe Sina Piran Aava Maam Vungut

Sena”. E voxo a so ta mo mi taxalotu xe sina lana vungutan simi, amo aave ne taa xuus fatexaas namipana. 24 A Piran aava vesan a xavalae maana mo lana, nane ve a Memaiina xunavata e xavala. E nane pifetaagul lana lifu lotu aava rabuna rivesane. 25 Piau ta mo nane vubuxaneaava faisok sinamataamona fexaxaassena tavaie pana senaso nane sangmon fuuna tavai a mu rabuna xapiakpana toyan e reref e a maana moxapiak. 26 Nane vesan a mataa saxae maana rabuna xapiak ri savat sena.E nane xa tavai nari pana nobina siri.Lumua nane lamon sena tangpat efataxapiak ina rabuna emaana fafalasina nobina ri taa taagul lana. 27E nanevil malaane talo ri taa seng ta salanxe sina e naak ri taa tingine senaso aPiran pife lasuun paaliu setaara. 28 Asaxa fo kuus, “Pana gutan sina Pirantaara taagul e sangas e siak a reref”e saxano rabuna pana texaasan ti lapalou imi, ri kuus malaan: “Nemaamsait maam rafulak sina.”

29 E voxo tamo taara xapiak vetaara mu rafulak sina Piran, taara taapife lamon o a Piran a malaan senamaaradaang pana ‘gol’ o ‘silva’ o faataava mataa fo vesane pana texaasansina. 30 Lumua, layaan a mu rabunari vungut sena vilaana sina, a Piran apife fakasanam nari, taasaxa naboxo,nane fasei a mu rabuna xapiak lanamubina o ri taa puk tapai sena vilaanasaat siri. 31Senaso nane fo lamon faatisena yaan layaan a mataa aava nanefo fatie, i taa tiis a mu rabuna xapiakpana roxoyan. Nane fo faxalit a murabuna xapiak pana layaan nane fata-toi faꞌuli a mataa aave ti la maatan.”

32 Layaan na Pol a ferawai pana tofaꞌulaian ti la maatan, saxano rabunari suaxane taasaxa saxanofuna rikuus, “Maam vubuk langai fulan aferawaian siim panamo aanabeꞌ.” 33Evoxo na Pol a taꞌulan a faxuvulanaave. 34 E saxanu tuvaat aava ri bukwaan xuvul pa Pol, ri namkai. Lapalou iri a saxa mataa, isina na Dion-isus aava saxa ti lana Erapagas e saxatefin, a isina na Damaris, re waan esaxanofuna sait.

Faisok 18:1 191 Faisok 18:2418

A Tangpat Ina Lotu Aava Ri XaliePana Kristian

1 Lamina, na Pol a taꞌulan na Etense a falet xe Korin. 2 E pave nanesuai sena saxa Juda ti Pontus, isina naAkwila. Nane savat ti Itali xuvul panaasana, na Prisila, senaso a memaiking Klodias a fasei a mu Juda o ritaa taꞌulan na Rom. Na Pol fe xalumnare 3 e nane taagul e faisok xuvulpare senaso nane fuuna faisok panavapak ina tiir xena vesanaana lifu,malaan sere. 4 E la Yaan saxa saxa inaFangaafusan, nane laak lana lifu inafaxuvulan e ferawai pana texaasanrao i taa famasam nari mu Juda e muGriik sait se Yesus.

5 Layaan na Sailas nare Timoti resavat ti Mesidonia, na Pol a kuusanfasavat vulan a Lagasai Roxo e a xuusfatexaas a mu Juda o na Yesus ve aMataa Failai sina Piran. 6 Taasaxalayaan a mu Juda ri tisuie e ferawaifasaat sena, nane saf tapin apof ti lanamarapi sina xena fakalimaan votannari e a xuus nari, “Tamo mi taamilung sena Piran, a mo simi mon.Nenia, ne fo fataxapin faroxoi a faisoksiak semi. Naboxo ne taa paan xe siriaava ri pife Juda.” 7 E mui na Pol ataꞌulan a lifu ina faxuvulan e falet xela lifu latana, a lifu si Taitus Justus,a saxa aava fuuna lotu xe sina Piran.8 Na Krispas aava paamua ina lifuina faxuvulan, nane e a matafetamaxapiak sina, ri namkai sena Piran. Emaana mu Korin sait aava ri langai siPol, ri namkai e ri fasufan.

9 Saxa vung a Memai a ferawai xesi Pol lana mifan e a kuus, “Mutamataut, taasaxa no lo ferawai, mutamatakasam 10 senaso ne taxa waanxuvul pama. Piau ta mataa i taa falounano xena famasak nano. A toxana rabuna xaves lana bina aanabeꞌ, rirabuna siak.” 11 E voxo na Pol a waanpave pana mariaas saxa e xavil xenafapitiaan nari pana Ferawaian sinaPiran.

A Mu Xaiyaas Si Pol Ri Tiise12 Layaan na Galio, a mataa ti Rom,

i taxa paamua pe Griik, a mu Juda rifaxuvul e ri yot lisan na Pol xe lana

lifu ina tiisan 13 e ri kuus, “A mataaaanabeꞌ i taxa fepitaa o a mu rabunari taa lotu xe sina Piran pana vi-laana aava ri pife waan lana vuputkaisitaara.” 14Na Pol i taxa rao i tangpatpana ferawaian e na Galio moxo axuus a mu Juda, “Langaiau nami muJuda, tamo mi taxa fefinaas senasoa mataa aanabeꞌ fo mo milung o fovil a mo mosaat, lavaxa ne taa lan-gai nami. 15 Taasaxa tamo mi bukfegagelai pana mu vapaling e mu isine maana vuputkai simi, lavaxa namixa, mi taa faxaradaxe. Ne taa pifetiis nami pana.” 16 E voxo nane fengtapin nari ti lana lifu ina tiisan. 17 Emui ri yot fatateak na Sostenis, asaxa paamua ina lifu ina faxuvulan eri saaxane la matana lifu ina tiisan.Taasaxa naGalio a lamon fepalaumonsena.

Na Pol A Ulaa Fulaa Xe Pe Antiaak18 E lamina waanan sina pe Korin

pana xasa valayaan, na Pol a taꞌu-lan a mu fetinan e sangas xe paaSensaria e xawas xuluna xaati xe peSiria. Na Prisila nare Akwila re faletxuvul pana. Paamuina faletan sina tiSensaria nane sapiit a fui sina xenafakalimaan a kuus fanaian sina xe sinaPiran. 19Rutul savat pe Efasis e na Pola taꞌulan na Prisila nare Akwila pave.Nane laak lana lifu ina faxuvulan e aferawai xuvul panamu Juda pave. 20Elayaan ri fine o i taa waan xuvul pari,nane pife turoxo pana. 21 Taasaxalayaan a taꞌulan nari nane kuus fanaimalaan, “Tamo a Piran i taa kuusturoxo pana ne taa ulaamaan.” E muinane xawas xuluna xaati e taꞌulan naEfasis. 22 Layaan nane ung pe Sesaria,nane laak xe paa laaꞌui Jerusalem efe luxurau siri aava ri namkai e muia sivi xe puaa Antiaak. 23 E laminawaanan sina peAntiaak, na Pol a guunti pave e a falet xolai la ro bina Galesiae Fridia xena fatateak anamkaian sinamu rabuna pave. Pevoxo.

Na Apolas A Ferawai Pana Gutan PeEfasis E Korin

24 Lavaxa, a saxa Juda ti Aleksan-dria, isina na Apolas, a savat pe Efa-sis. Nane a mataa ina ferawai faroxo

Faisok 18:25 192 Faisok 19:19aava texaas fatak sena Ferawaian sinaPiran. 25 Ri fo fapitie pana vilaanasinaMemai e nane xo a ferawai faagute a ferawai fatak se Yesus. Taasaxanane texaas se Jon e a vilaana inafasufan sina mon. 26 Nane tangpatpana ferawai faagut la lifu ina faxuvu-lan. Layaan na Prisila nare Akwila relangaie re xele xe la lifu sire e re xuusfamatavase pana vilaana sina Pirantalo i taa masam faroxo sena. 27 E muilayaan na Apolas rao i paan xe Griika mu rabuna aava ri namkai, ri kuusturoxo pana e ri xalei a lagasai xe sinamu rabuna aava ri namkai pave rao ritaa suai sena. Layaan nane savat pavenane xavang nari aava ri namkai la-paana xakaavangan xatam sina Piran.28 Senaso nane fuuna ferawai fatak,a ferawaian sina a xasliu a ferawaiansina mu Juda layaan ri fetok la palouina mu rabuna. E nane faxalit tuuneinari ti lana Ferawaian sina Piran o naYesus ve a Mataa Failai.

19A Vovau Xaradak A Sivi Xuluna Mu

Rabuna Aava Ri Namkai Pe Efasis1 Layaan na Apolas taxa waan pe

Korin, na Pol a falet e fe savat peEfasis. E pave nane tingin saxanorabuna aava ri namkai 2 e fin nari, “AVovau Xaradak fo sivi xulumi layaanmi namkai, bo?”

E ri suie, “Piau, maam pife texaassena Vovau Xaradak.” 3 E na Pol afiai, “Mi langai a fepitaian siseꞌ e mifasufan?”

E ri kuus, “A fepitaian si Jon e afasufan sina.” 4 E na Pol a kuus,“A fasufan si Jon ve xena kuusanfasavataana maana vilaana saat sinarabuna e nane xuus a rabuna ti Israelo ri taa namkai sena saxa aava i taasavat lamina, a saxa aanabeꞌ ve naYesus.” 5 Layaan ri langaie ri namkaiseMemai Yesus e ri fasufan lana isina.6 Layaan na Pol a timin a mana xuluri,a Vovau Xaradak a sivimaan xuluri eri ferawai lana maana pok bina patake vaxa ri kuus fatuxai. 7 Faasilak arabuna sangafilu saxa pana taragua riwaan la yaan aave.

Na Pol A Faisok Pe Efasis Pana Mari-aas Taragua

8 E na Pol a laak lana lifu inafaxuvulan e fepitaa pave pana fuluntalatul. Nane ferawai famatavas seYesus e pana fatataganan sina Piran.9 Taasaxa saxano rabuna ri langai pe-salai e ri bai namkai sena e ri ferawaifasaat paaliu pana salan si Memai lamatana rabuna. E voxo na Pol ataꞌulan nari. Nane xuvul pana murabuna aava ri usie, ri fe faxuvul lalifu ina fepitaian si Tiranus e la yaansaxa saxa ri fuuna ferawai faxuvulpave. 10 La fena mariaas taragua rivil malaane e voxo a Ferawaian sinaPiran a falet fepatok xe la nu binaxapiak pe Esia e a mu rabuna pave,a mu Juda e nari mu Griik, ri langaisena.

11 Pana gutan sina Piran na Pol avil a maana mo faꞌipul malaan: 12 amaana marapi modak aava na Pol atawe, ri lisan nari xe sina mu rabunaaava ri giis. E layaan nari, ri tawe, agiisan siri o a vovau saat siri, ri malit.

A Saxano Juda Ri Gei Tapin Tarei AVovau Saat

13 A toxan a saxano Juda aava rifalet xolai xena gei tapin a mu vovausaat sina rabuna e rao ri tafang tareielapaana isi Memai Yesus. Ri kuus,“Lana isi Yesus aava na Pol a kuu-san fasavate, ne fasei nano o no taataꞌulane.” 14 A mu rafulak tomexaanpisiguak sina saxamemai priis, a isinana Siva, ri fuuna vil malaane. 15 Saxayaan a vovau saat a sui nari, “NaYesus, ne texaas sena e ne texaas sePol, taasaxa nami ve naseꞌ?” 16 E baka mataa pana vovau saat aave a falounari pana gutan molava e faꞌonamnari e sip faagutan nari e voxo ri sinufpana tari a xavuul e ria.

17 Layaan a mu Juda e mu Griiksait aava ri taagul pe Efasis, ri lan-gai sena, nari xapiak, ri mataut eri suai faagut pana isi Memai Yesus.18 A maana rabuna aava ri namkai, rimaa savat xo e ri kuusan fasavat amaana vilaana saat siri. 19 E a maanarabuna aava ri fuuna neng, ri siaklisan a maana lagasai ina neng siri e

Faisok 19:20 193 Faisok 20:1ri timin faxuvule la matana rabunae ri farame. E voxo a mamareiaiina mu lagasai aanabeꞌ a xakatan inafaasilak K10,000,000. 20 Sena vilaanaaanabeꞌ a Ferawaian sina Piran a faletfepatok e fegut paaliu. 21Lamina yaana mo aanabeꞌ savat, na Pol a lamono i taa sangas falet pe Mesidonia eGriik xena ulaa xe Jerusalem. E nanekuus, “Lamina waanan siak pave netaa falet xe pe Rom sait.” 22Nane fenga rovaat aava re xavange, na Timotinare Eraastus, xe Mesidonia e nanewaan famodak fulaa pe la nobina lava,Esia.

Pe Efasis A Mu Rabuna Vavesai Pana‘Silva’, Ri Femarala Se Pol

23 La fena yaan aanabeꞌ a toxan alagafanmolava a savat sena parabunalana lotu ri xalian pana “Salan sinaMemai”. 24 Saxa mataa ina vavesaipana ‘silva’, isina na Demitrius, nanefuuna vesan a xaxaalua ina lifu lotusina saxa piran tefin siri, isina naArtemis. A faisok aanabeꞌ fuuna lisana faat xaves xe sina mu rabuna faisoksina. 25 E voxo nane xel faxuvul a murabuna ina vavesai aava ri vil a faisokmalaan sena e a xuus nari, “Namimu rabuna, mi texaas o a faat sitaaraa savat pana faisok aanabeꞌ. 26 Mikaalum e mi langai sena faisok si Pol.Nane kuus o a piran aava rabuna rivesane, pife piran tuuna. E a rabunati Efasis e ti la xasano bina pe Esia rilangaie. 27 E faisok sitaara naak i taasavat palau e i taa piau ta isin roxo. Evaxa a lifu lotu sina piran tefin lava,na Artemis, i taa savat palau sait e apiran tefin naang aava rabuna pe lanu bina pe Esia e pe la mu bina xapiakla xavala sait ri lotu xe sina, a isina xoi taa kawaasanan.”

28 Layaan ri langai a mo aanabeꞌri femarala faagut e ri xukulai, “NaArtemis sang mon sitaara mu Efasisa pemamolava.” 29 Faasilak, a murabuna pe la bina ri felagafai pana. Eri yot na Gaius e na Eristukus, a rovaatti Mesidonia aava re sangas xuvul paPol e nari xapiak, ri fala fataapus xela bina ina faxuvulan. 30 Na Pol avubuk o i taa tigina la matana rabunaxena ferawai taasaxa mu rabuna aava

ri namkai, ri ti votane. 31 E vaxasaxano paamua ina bina, mu fesing siPol, ri lisan a lagasai xe sina e ri nungfaagutane o i muta savat pave la binaina faxuvulan.

32 A rabuna lana faxuvulan aave rifevungutai: saxano rabuna ri kuuspana saxano mo e xasanofuna ri ku-usan saa xasano mo. E maana rabunaxaves, ri pife texaas senaso ri fo fax-uvul pave. 33 A mu Juda ri sagenna Aleksanda xe la nori malaan senapaamua siri e saxanofuna ti la palouina malila ri xukulai pana fefasaian. Emui nane talangai xe sina malila xenavil fakasam nari talo i taa gel votaisena so ta mo fo savat. 34 Taasaxalayaan a malila, ri texaas o nane vaxasaxa Juda, ri fexukulai faxuvul panaawa taragua: “Na Artemis sang monsitaara mu Efasis a pemamolava!”

35 Layaan saxa paamua lava inabina a vil fakasam nari nane kuus,“Namimu rabuna ti Efasis, mu rabunape la mu bina xapiak ri texaas o murabuna ti Efasis ri fuuna faxatang alifu lotu si Artemis lava e vaxa a xax-aalua ina aava sivimaan ti laaꞌui la xu-navata, bo? 36 Lavaxa, piau ta rabunari taa kuus o a bitan. E voxo mi taawaan kasam e mi muta bilai malaansena lamavaang. 37 Mi fo lisanmaana rovaat aanabeꞌ taasaxa re pife fe-nau lana lifu lotu o ferawai fasaatsena piran tefin sitaara. 38 Tamo naDemitrius e mu rabuna faisok sina xori vubuk tiis ta saxa mataa, a mu lifuina tiisan ri talakas e mu paamua inatiisan ri taxa waan. E voxo nari xo,ri taa fe gel tifie pave. 39 Tamo mibuk ferawai panꞌ ta saxa mo, mi taakuusan fasavate lana saxa faxuvulantuuna pe la bina. 40 E naak netaara xotaara taa tiisan sena maana mo aavasavat tanin. E tamo ri taa tiis netaarataara taa pi ta fufuna vilaana sitaara.E taara taa gel malaafaa?” 41 E laminaferawaian sina nane feng tapin nari.

20A Sangasan Fulaa Si Pol Xe Mesido-

nia E Griik1 Lamina lagafan aanabeꞌ na Pol

a xel faxuvul a mu rabuna aava ri

Faisok 20:2 194 Faisok 20:25namkai e fagut nari. E mui nane taꞌu-lan nari e falet xe Mesidonia. 2 Nanefalet xolai la mu bina pave e a fagutnari aava ri namkai pana ferawaiansina e mui nane fe savat pe Griik.3Pave nanewaanpana fulun talatul. Emui nane tamasiak rao i taa xawas xu-luna xaati xena falet xe Siria. Taasaxanane texaas o a mu Juda ri fexuuskasam xena punuxaana e voxo naneulaa fulaa xeMesidonia. 4Na Sopataa,a lak si Piras ti Beria, na Eristukus e naSekundas ti Tesalonaika, na Gaius tiDaabe e na Timoti e a rovaat ti Esia, naTisikas e na Trofimas, nari xapiak, rivubuk rao ri taa falet xuvul pa Pol. 5Rifalet paamuinnemaame riwaanbangnemaampeTroas. 6Enemaam,maamxawas xuluna xaati pe Filipai laminaFenamo ina Bret Aava Piau Ta Yiis.E lamina yaan pama, maam faxuvulxuvul pari pe Troas. Maam taagulpave pana mu yaan pisiguak.

NaYutikasAToFaꞌulaaTi LaMaatanPe Troas

7 Lavung, la yaan mata ina ‘wiik’maam faxuvul xena femiraaxan amatafanganai sina Memai. E senasona Pol a vubuk rao i taa paan a yaanmui nane fapiti a mu rabuna. Aferawai paan, paan, paan xe la xu-navung. 8 Maam waan laaꞌui la lifu ea toxan a mu laam xaves pave. 9 Asaxa lak faꞌui, isina na Yutikas, a naila matana lifu e nane fematef. Nanematef maat e poxo ti la matana lifuaave xe lapia. Ri siaxe pana fo maat.10Taasaxa na Pol a sivi xe lapia e matixuluna lak e fakaliuane pana mana.E nane kuus, “Muta mataut, i taxato.” E nane feroxo fulaa. 11 E muiri laak laaꞌui fulaa e ri viak a bret eri ngane. E na Pol a ferawai xuvulpari fefexaxaas a paanen lolof e bak ataꞌulan nari. 12 E a mu rabuna ri lisana lak faꞌui aava to faꞌulaa xe la lifu sinae ri faamamaas pana.

Maam Xawas Xe Miletus13Emuimaamxawas xuluna xaati e

maam falet xe Aasos e pave na Pol taaxawas xuluna xaati xuvul pamaam.Maam vil malaane senaso na Pol rao itaa sangas xe pave. 14 E layaan maam

fesuai pe Aasos, nane xawas e ne-maam xapiak, maam falet xe Mitalin.15 A yaan mui maam taꞌulan a binapave e maam savat faasilak xe Kios.E a yaan mui lamina maam savat peSamos. La fatalafaataana yaan maamung pe Miletus. 16 Na Pol a lamon omaam taa liu et na Efasis senaso nanebai maam taa waan pe Esia pana yaanxaves. Nane vubuk faagut o maamtaa falet fataapus talo maam fexaxaassena savat pe Jerusalem la Yaan inaPentakos.

A Ferawaian Favapaanan Si Pol XeSina Mu Matalava Ti Efasis

17 Maam waan pe Miletus e na Pola lisan a lagasai xe pe Efasis rao a mumatalava ina tinoxolan ri taa faxuvulxuvul pana. 18-19 E layaan ri savatsina nane xuus nari, “Nami, mi tex-aas sena vilaana siak layaan ne waanxuvul pami. Ti la yaan mata layaanne savat pe Esia fefexaxaas naboxo nemo sisiak sinaMemai pana vilaana inalamon fasivi nenia xa e pana taangi-isan. E mi texaas o naapalaan a muJuda ri fasavat a lagafan e maasaxanxulok, ne sisiak vulai. 20 E vaxa mitexaas o ne pife faatasu sena kuusanfasavat a so ta mo i taa xavang namie ne fapiti nami la matana rabuna elana lifu saxa saxa simi. 21 Ne xuusfaagutan a mu Juda e mu Griik xapiako ri taa puk tapin a vilaana saat siripana mimilisaatan xe sina Piran e ritaa namkai sena Memai simaam, naYesus.

22 A Vovau Xaradak a fengau xeJerusalem e naboxo ne taxa falet.Taasaxa ne pife texaas sena so ta moi taa savat sega pave. 23 Ne texaaso lana nobina saxa saxa, a VovauXaradak fo xuus fatexaasau o a yaanina matafanan e vipisan ri taa savatsiak. 24 Taasaxa ne pife muluk atoyan siak, ne vubuk mon o ne taafataxapin a faisok siak aava MemaiYesus a tavaiau pana, a faisok inaferawai xakaavang sena Lagasai Roxoina xakaavangan xatam sina Piran.

25 E ne fo falet xolai la palou imixena fapiti nami pana fatataganansina Piran. E naboxo ne texaas o piau

Faisok 20:26 195 Faisok 21:14ta mataa ti la palou imi i taa xalumfulanau. 26 E voxo tanin, ne xuusnami o tamoamataa i taa pife kaaxup,lavaxa pife sena faisok siak. 27 Senasone fo xuus nami pana vubuxanan e la-monan xapiak sina Piran. 28 Faxatangnami e a malila aava Vovau Xaradaka tavai nami pana xena faxatangaannari. Faxatang faroxoi a mu rabunasina Piran aava nane maraane panaria ina. 29 Lamina faletan siak netexaas o a mu rabuna malaan senavupung saat, ri taa savat la palou imirao ri taa kawaasan nami, mu rabunasina Piran. 30 E vaxa ti la palou imi,saxano rabuna ri taa ferawai bit xenayuufaana rabuna aava ri namkai, xesiri. 31 Faxatang! Lamon faꞌuli a mari-aas talatul aava ne fo taagul xuvulpami. A mu yaan xapiak aave nenia,pana taangiisan, ne pebukan nami.

32 E naboxo ne timin tuunei namilapaana Piran e a lagasai ina xakaa-vanganxatam sina aava fexaxaas senafagutaan nami e tavai nami aava mitigina patak xuvul pana Piran panamaana roxoyan. 33 Ne pife sei soxota ‘silva’ o ‘gol’ o marapi sina mataa.34Nami, mi texaas o ne fo faisok panamaak xena maraan a maana mo ne-nia e mu fesing siak, maam vubux-ane. 35 E lana maana mo ne fo vilene faxalit nami o taara taa xavang amu rabuna marurupak e taara taa la-mon faꞌuli a ferawaian si Yesus layaana kuus, ‘A mataa aava tatavai panamaana mo i taa toxan a faamamaasanmolava sena saxa aava saxam a mo.”

36 Layaan na Pol a fataxapin a fer-awaian sina, nari xapiak ri tapiit tu-rung e ri fenung. 37 E nari xapiakri taangiis e ri feyotan na Pol e rifengusane. 38 A mo aava famamaxuspaaliuan nari ve a paferawaian sina ori taa pife xalum fulane. E voxo ri faletxuvul pana xe la xaati.

21A Faletan Xe Jerusalem

1 Maam taꞌulan nari pana mimil-isaatan lava e maam xawas xulunaxaati e xol fatak xe pe Kos. A yaanmuimaam savat pe Rods e maam taꞌulan

a bina pave e savat pe Patara. 2 PePatara maam tingin a xaati rao i faletxe Fonisia e maam xawas xena falet.3 Lana faletan simaam maam xalumna Saipras emaam liue xe pul emaamfe xol fatak xe Siria. Maam ung peTair e pave ri siak tapin a maana moaava waan lana xaati simaam. 4Maamtingin a mu rabuna aava ri namkaie maam waan xuvul pari pana yaanpisiguak. A Vovau Xaradak a ferawaixe siri e ri xuus na Pol o i mutafalet xe Jerusalem. 5 Taasaxa layaan amu yaan simaam a taxapus et, maamtaꞌulan nari e falet fulaa. Amu rabunasi Yesus nari lutefin e mu rafulak sirisait, ri falet xuvul pamaam xe lamaleila bina. E pave la gun maam tapiitturung xena fenung. 6 Maam fer-awai fesuai emuimaamxawas xulunaxaati e nari, ri ulaa xe la bina siri.

7 Maam falet fulaa e maam taꞌulana bina Tair e maam fe ung pe Tolimas.E pave maam fasusui a mu fetinane maam waan xuvul pari pana yaansaxa. 8A yaan mui maam taꞌulan narie fe savat pe Sesaria. E maam waan lalifu sina saxa mataa ina kuusan fasa-vat a Lagasai Roxo, na Filip. Nane saxati la palou ina pisiguak aava ri siakfati nari pe Jerusalem xena xavang amu yaamut. 9 Nane toxan a lak tefintalafaat aava ri pife tamai lunai e nari,ri fuuna kuus fatuxai.

10 Maam fo mo waan pave panavalayaan layaan a mataa ina kuusfatuxai, isina na Aagabas, a sivimaanti Judia. 11A maa savat simaam e siaka yowang si Pol e a pis a mana e kanaxa pana e a kuus, “A Vovau Xaradak akuus, ‘A mu Juda pe Jerusalem ri taapis a mataa tafuna yowang aanabeꞌmalaan e tavai a mu rabuna aava ripife Juda pana.”

12 Layaan maam langaie nemaamxapiak maam nung faagutan na Polo i taa pife laak xe Jerusalem. 13 Ena Pol moxo a suie, “Senasou mi taxataangiis faagut e mi kawaasan a la-monan siak? Ne fo faigotanau naa-palaan ri taa pisau e vaxa ne taa maatpe Jerusalem sena isi Memai Yesus.”14 Layaan i taa pife xul a lamonan sina

Faisok 21:15 196 Faisok 21:36maam turoxo pana e maam kuus, “Avubuxanan sina Memai i taa savat lamatavas.”

15Maam taagul pave pana valayaane mui maam tamasiak e maam guunxe Jerusalem. 16 Saxano rabuna tiSesaria aava ri namkai, ri falet xuvulpamaam e ri lisan nemaam xe la lifusina saxa mataa ti Saipras, isina naNaason. Nane a mataa aava namkai tikavai.

Na Pol A Savat Pe Jerusalem17 Layaanmaam savat pe Jerusalem

a mu rabuna sina Piran, ri fasusuifaagutan nemaam. 18E a yaanmui ne-maam Pol, maam fe tixalum na Jems.A mu matalava ina lotu vaxa ri waanfaxuvul pave. 19E na Pol a fasusui narie a xuus nari pana maana mo xaves aPiran fo vile la palou ina mu rabunaaava ri pife Juda sena faisok sina.

20 Layaan ri langaie ri kuusfaasiroxo xe sina Piran. E mui ri xuusna Pol, “Nano, timaam, no texaas o amaana Juda xaves aava ri namkai, riusi faagutan a vuputkai sitaara. 21 E rifo langai o no fo fapiti a mu Juda aavari taagul la bina sina mu rabuna aavari pife Juda o ri taa taꞌulan a vuputkaisi Moses. E vaxa no xuus nari o ri taapife putuk a rafulak siri o usi a muvilaana sina mu Juda. 22 E voxo maamtaa vil a so? Tuuna ri taa langai panasavatan siim, 23 e voxo maam vubuko no taa vil a maana mo aava maamtaa xuus nano pana. A toxan a mataatalafaat nabeꞌ e ri fo fakalimaan narixa xe sina Piran. 24 Falet xuvul pari evil a vilaana ina xakaamak e maraana faisok ina xangat a fui siri. Senavilaana aanabeꞌ a mu rabuna xapiakri taa texaas o nano fatak xa no usi avuputkai si Moses e piau ta mo tuunalana ferawaian sema. 25 E sena murabuna aava ri pife Juda e ri namkai,maam fo lisan a lagasai xena xuusnari pana lamonan simaam o ri taapife ngan a meska aava ri tatavai xesina mu piran bit pana o ta ria, o tameska aava fo xiutan e vaxa ri taa pifeparuk.”

26 Lavaxa, a yaan mui na Pol xuvulpana nu tuvaat aave, ri vil a vilaanaina xakaamak. E mui nane laak xe la

tang lifu lotu xena kuusan a yaan i taafataxapin a yaan ina xakaamak e ri taalisan a tatavai siri saxa saxa.

A Mu Xaiyaas Si Pol Rao Ri Punuxe27 Layaan a yaan pisiguak ina

xakaamak a faasilak ri taxapus,saxano Juda ti Esia ri xalum na Pollana tang lifu lotu e ri falalagaf amalila e voxo ri yot na Pol. 28 E rixukulai, “Mi rabuna ti Israel, xavangnemaam! A mataa aanabeꞌ a faletxolai xena fapiti pengan a xasanofunasena mu rabuna ti Israel e a vuputkaisi Moses e a tang lifu lotu nabeꞌ. Enaboxo nane lisanmaan a saxanofunaaava ri pife Juda xe lana tang lifulotu sitaara xena kawaasan a nobinaxaradak!” 29 (Ri kuus malaan senasori fo xalum na Trofimas ti Efasis peJerusalem xuvul pa Pol e ri lamon ona Pol fo xel falaxe xe lana tang lifulotu, taasaxa piau.)

30 A mu rabuna xapiak pe la binari felagafai e ri falamaan ti la maananobina e ri yot na Pol e ri raaganeti lana tang lifu lotu. E fataapus, rixawei a matana yalaxau. 31 E layaan amalila ri taxa tafang pana sip punux-aan na Pol, a memai sina rabuna inafevisan ti Rom a siak a lagasai o amu rabuna pe Jerusalem rao ri fevis.32 Fataapus, a memai aanabeꞌ xuvulpana saxano paamua e mu rabunaina fevisan ri fala sivi xe sina malila.Layaan a rabuna ri xalum a memaiaave emu rabuna sina, ri pife sip fulanna Pol. 33 A memai a filimaan e maayot na Pol e fasei nari o ri taa pisepana ‘sein’ taragua. E mui nane fiai onane naseꞌ e nane fo vil a so ta mo?34 Saxanofuna ri xukulai pana saxamo e saxanofuna ri xukulai pana xasamo. E a memai a pife fexaxaas senasiak tuunei a fufuna xukulaian siri. Evoxo nane fasei a rabuna sina o ri taalisan falak na Pol xe lana bina sinarabuna ina fevisan. 35 Layaan na Pola savat la sangas laaxan a maraleiansina rabuna femolava temasaat e voxoa mu rabuna ina fevis ri yaas na Pol.36 E a malila aava ri usi soxote, ri taxalo xukulai faagut, “Punuxe!”

Faisok 21:37 197 Faisok 22:21Na Pol A Ferawai Xe Sina MalilaFk 9:1-22; 26:9-18

37Layaan amu rabuna ina fevisan ribuk lisan na Pol xe lana bina siri nanefin a memai siri, “A fexaxaas ne taaferawai xe siim?” E a memai a xuuse,“No ferawai lana pok bina Griik, bo?38 Nano, no saxa ti Isip aava saxanoyaan lumua no paamuian a rabunasaat 4,000 xe la xobingil, bo?”

39 E na Pol a suie, “Nenia ve ne saxaJuda ti Taasus pe Silisia, a fufubinasiak a toxan a isin lava. A fexaxaas netaa ferawai xe sina malila?” 40 Layaana memai a kuus turoxo pana, na Pol atalangai xe siri talo ri taawaan kasam.E layaan ri waan kasam nane ferawaixe siri lana pok bina Erameik.

221 Nane ferawai malaan, “Mu feti-

nan e mu matalava, naboxo langai agel votaian siak.” 2 Layaan ri langaio nane ferawai xe siri lana pok binaErameik ri ti kasam paaliu.

E mui na Pol a ferawai fulaa.3 “Nenia ve ne saxa Juda ti Taasuspe Silisia taasaxa ne fo molava nabeꞌJerusalem. E na Gameliel a fapitifaroxoiau pana mu vuputkai sina bu-taara e ne usi fatak a Piran malaansemi nabeꞌ. 4 E vaxa ne fo kawaasanxapin nari aava ri usi a ‘Salan’ aan-abeꞌ. Ne yot a mu rabuna tomexaan elutefin xapiak e ne tapin falak nari xelana lifu ina vipisan. 5 E a memai priise mumatalava ri texaas o a ferawaiansiak a tuuna. E vaxa ne siak a lagasaisiri xe sina mu Juda pe Damaaskase voxo ne falet xe pave xena yotlisan a mu rabuna aave malaan senamu vipis xe Jerusalem xena fakasana-maan nari.

Na Pol A Kuusan Fasavat A YaanLayaan Nane Puk A Lamonan Sina

6 “Faasilak la belo ne fe savatpe Damaaskas e fataapus a malangmolava piis ti la xunavata a rarapakfakaliuanau. 7 E ne poxo lapia e nelangai a ling aava xuusau, ‘Sol, Solxenaso no taxa vil penganau?’

8 E ne fiai, ‘Memai nano naseꞌ?’E nane kuus, ‘Nenia ve na Yesus ti

Nasaret aava no taxa vil pengane.’ 9 E

mu rabuna aava ri sangas xuvul pagari xalum amalang aave taasaxa ri pifemasam a ling aava ferawai xe siak.

10 E ne fiai, ‘Ne taa vil a so?’E a Memai a kuus, ‘Tamasiak e

no falet xe Damaaskas e pave no taatexaas sena maana mo aava Piran avubuk o no taa vile.’ 11 E mu fesingsiak ri tawi la maak e ri lisanau xeDamaaskas senaso a malang rarapakfo fapiifau.

12 “E pave saxa mataa, isina naAnanaias, maa xalumau. Nane usifatak a mu vuputkai sitaara e mu Judapave ri suai sena. 13 Nane tigina lataak e a kuus, ‘Tiak Sol, kaalum fu-laa!’ E monabeꞌ mon ne fexaxaas senaxalume.

14 “Emui nane xuusau, ‘A Piran sinamu butaara fo siak fati nano talo notaa texaas sena vubuxanan tuuna sinae no taa xalum a Saxa aava xaradak eno taa langai a ferawaian ti la ngusunafatak. 15 E no taa kuus xakaavangpana maana mo aava no fo xalumee langaie xe sina mu rabuna xapiak.16 E naboxo no taxa nai bang a so?Tamasiak e no taa fasufan e gei tapina mu vilaana saat siim lana isi Yesus.’

Na Pol A Kuus O A Piran A Fenge XeSina Mu Rabuna Aava Ri Pife Juda

17 “Ne ulaa xe Jerusalem e layaanne taxa fenung pave la tang lifu lotune toxan a xakaaluman. 18 E lanaxakaaluman aanabeꞌ a Memai taxaferawai xe siak malaan, ‘Fataapus,taꞌulan na Jerusalem, senaso nabeꞌ ritaa pife turoxo pana ferawaian siim,sega.’

19 “E ne kuus, ‘Memai, a mu rabunanabeꞌ ri texaas o lumu ne fuuna lofalet xolai xe lana mu lifu ina faxu-vulan e ne sip nari e ne pis nari aavari namkai sema. 20 E layaan a ria inasisiak fatak siim, na Stefan, a tiuanan,nenia, ne kuus turoxo pana e ne tiginafaasilak xena faxatang a marapi siriaava ri taxa punuxe.’

21 “E mui a Memai a xuusau, ‘Falet,ne taa feng nano xe lasuun xe sinamurabuna aava ri pife Juda.”

Rao Ri Taa Tiis Na Pol Pana Ferawa-ian Sina

Faisok 22:22 198 Faisok 23:1422 Lavaxa, a malila ri langai si Pol

fefexaxaas a ferawai malaan. E muiri xukulai faagut paaliu, “Punuxe, axavala taa peraroxo tamo i taa maat.”

23 Ri taxa xukulai e falep a marapisiri e ri taxa tapin falak a pof xe laaꞌui24 e voxo a keptin a kuus faagut o ritaa lisan falak na Pol xe lana bina sinarabuna ina fevisan. E nane fasei nario ri taa inis na Pol talo ri taa tex-aas tuuna sena fufuna maraleian sinamu rabuna sena. 25 Taasaxa layaanri fo pise xena inise, na Pol a fin asensurian, “Naak mi taa inis a saxa tiRom aava ri pife tiis lunaiane, bo?”26E layaan a sensurian a langaie, nanefe kuusane xe sina keptin sina. E afine, “A so ta mo no taxa vile, a mataaaapave a saxa tuuna ti Rom.” 27E voxoa keptin fe fin na Pol, “Xuusau, nano,no saxa ti Rom, bo?” E na Pol a suie,“Aang!”

28 E mui a keptin a kuus, “Nenia,ne maraan a vepen ina taagulan siakpana maana faat xaves.” E na Pol asuie, “Taasaxa, nenia, ne fo siaxe ti layaan ina luluuxan siak.” 29E nari aavari vubuk o ri taa finnaPol panamaanafiaian xaves, ri taꞌulai fataapus mon.A keptin a mataut layaan a texaas onane fo pis na Pol, saxa tuuna ti Rom.

Na Pol A Savat La Nona FaxuvulanSina Mu Paamua Ri Xalie Pana Saniidrin

30 A keptin aave a buk texaas senaso ta mo a mu Juda ri taxa gel tifi naPol pana. E voxo a yaan mui nanemulus na Pol e fasei a mu paamuapriis e mu matalava ina Saniidrin o ritaa faxuvul. E bak nane siak lisan naPol e fatigineie la nori.

231 E na Pol a kaalum fatateak xe

sina mu matalava ina Saniidrin e akuus, “Mu fetinan, la toyan xapiaksiak ne fo tigina la matana Piran pananasaman roxo.” 2 E na Ananaias, amemai priis, a fasei a rabuna la ta Polo ri taa tavaf a yaavana. 3 E na Pola xuuse, “Tuuna a Piran i taa tavaf ayaavaam. Nano, no malaan sena ma-maat aava kaalum faroxo taasaxa pelana a maana mo fo miit. No nai pavexena tiisau lapaana vuputkai e nano

xa nomilung sena layaanno fasei nario ri taa tavafau.” 4 E a rabuna la taPol ri xuuse, “No taxa suaxan pengana memai priis sina Piran.” 5 E na Pola kuus, “Mu fetinan, ne pife texaas onane a memai priis. Ne texaas senapaxakalayan sina Piran aava kuus, ‘Notaa pife suaxan pengan a memai priissina Piran.”

6 E mui na Pol a kaalum xolai e axalum a saxanofuna ti lana parabunaaava ri xalie pana Sedusi, ri waan pavee vaxa saxanofuna ti lana parabunaaava ri xalie pana Ferasi. E voxo nanekuus falava malaan, “Mu fetinan, ne-nia ve ne Ferasi e ne lak sina saxaFerasi. E mi taxa tiisau senaso netaxa waan bang fatateak a to faꞌulaianti la maatan.” 7 Layaan nane kuusmalaan a mu Ferasi e mu Sedusi rifegagelai e a malila ri lamon fepatok.8 (A mu Sedusi aave, ri kuus o piau tato faꞌulaian ti la maatan e vaxa piauta angelo o mu vovau. Taasaxa muFerasi ri namkai serutul xapiak.)

9 A xukulaian felava e saxanorabuna ina fepitaa pana vuputkaiaava ri Ferasi, ri tigina e ri kuusfaagut, “Nemaam, maam lamon oa mataa aanabeꞌ a pife vil ta momosaat. Naak a angelo o saxa vovaua ferawai xe sina.” 10 E mu Ferasi emu Sedusi ri fegagelai faagut taloa memai ina fevisan a lamon o ritaa famasak faagutan na Pol panafeyuufan xolane. E voxo nane fengfasivi a rabuna sina xena xel patak naPol xaseri e lisan falaxe xe lana lifuina waanan sina rabuna ina fevisan.

11E a vungmui aMemai Yesus a tig-ina la ta Pol e a xuuse, “Muta mataut!No fo kuusanau nabeꞌ Jerusalem evaxa no taa vile pe Rom.”

A Mu Juda Ri Fexuus Kasam PanaPunuxaan Na Pol

12 E a paanen mui saxano Juda rifexuus kasam pana punuxaan na Pol.Ri kuus fanai o ri taa pife fangano num fefexaxaas a yaan ri punuxe.13 A rabuna moxaves sena sangafilutalafaat ri kuus fanai faxuvul malaan.14 E ri fe xuus a mu paamua priis emu matalava malaan, “Maam fo kuus

Faisok 23:15 199 Faisok 24:1fanai o maam taa falfaal fefexaxaasmaam taa punuk na Pol. 15 E voxonami e mu Saniidrin, mi taa nung amemai ina fevisan o i taa lisanmaanna Pol xe simi talo mi taa siak atexaasan fulaa sena vilaana saat sina.Taasaxa maam taa punuxe paamuinasavatan sina.”

16 Taasaxa a lak tomexaan si vasaaPol a langai kasam a ferawaian siri. Evoxo nane fe laak xe la lifu ina vipisane a xuus fatexaas na Pol pana. 17 Ebak na Pol a xel a saxa sensurian ea kuus, “Lisan a mataa faꞌui aanabeꞌxe sina memai siim senaso nane bukxuuse pana saxa mo.”

18 Nane lisan a mataa faꞌui aave xesina memai sina e a kuus, “A mataavipis, na Pol, a xelau e a finau rao netaa lisanmaan a mataa faꞌui aanabeꞌxe siim senasonanebukxuus fatexaasnano pana saxa mo.” 19 E a memai atao a mana mataa faꞌui e a xel pataxetalo pi ta mataa i taa langai a fer-awaian sire e a fine, “Rao no xuusaupana so?” 20 E a lak a kuus, “A mupaamua sina mu Juda ri turoxo xenafin nano o mafu no taa lisanmaanna Pol xe siri talo ri taa fin fulanepana vilaana saat sina. 21 Taasaxa ritaxa bit. Muta turoxo pana senasoa rabuna sangafilu talafaat ri taxafunai bang xena punuxaana. Ri fokuus fanai o ri taa falfaal fefexaxaas ripunuxe. E naboxo ri taxa waan banga susuaa siim.” 22 E a memai a xuuse,“Muta xuus a rabuna o no fo xuusaupanamaanamoaanabeꞌ.” E nane fengtapin a mataa faꞌui aave.

Ri Lisan Na Pol Xe Pe Sesaria23 E mui a xel a ro sensurian sina

e a fasei nare, “Xel faxuvul a rabunaina fevisan 200 e nari xuvul panamu rabuna sangafilu pisiguak aava rifuuna nai xuluna ‘hos’ e vaxa a murabuna ina fevisan pana tol 200 e nevubuk o mi taa falet xe Sesaria la 9oklok tanin la vung. 24 E vaxa, siak anu ‘hos’ talo na Pol i taa falet xulunae lisan faroxoi na Pol xe si Felik, aMatalava pe Sesaria.” 25 E nane lisana lagasai malaanabeꞌ:26 Ti Klodias Laisias

Xe si Matalava Roxo, Felik

Paanen Roxo,27 A mataa aanabeꞌ xo, a mu Juda

ri fo yote xena punuxaana. Taasaxane langai o nane ve a mataa fatak tiRom e voxo ne savat pave xuvul panarabuna ina fevisan siak xena fakaxupexaseri. 28 Ne buk texaas senasou tu-una ri buk punuxe e voxo ne lisanexe sina mu Saniidrin. 29 E ne fo siaka texaasan o a maana gel tifian siriaave ri maana fiaian ina mu vuputkaifatak siri e nane pife vil a mo mosaattalo i taa fakasanaman o punuxan.30 Layaan a saxa maa xuus fatexaasaupana saxa lamonan ri buk vile sena,fataapusmonne fenge xe siim. E vaxane fasei a mu rabuna aava ri tisuie o ritaa savat xe siim xena xuus fatexaasnano pana fufuna tisuiaan na Pol siri.Nane sang movoxo.

31 E voxo a mu rabuna ina fevisanri langai e la vung ri xel na Pol e rilisane xe peAntipatris xuvul pari. 32Ayaan mui a mu rabuna aava ri naixuluna ‘hos’ ri falet fulaa xuvul pa Pole mu rabuna ina fevisan, ri ulaa xela lifu ina waanan siri. 33 Layaan arabuna aave panamu ‘hos’, ri savat peSesaria ri fe lisan a lagasai xe si Felik,a matalava ina bina aave e ri kuus,“Naboxo, na Pol taxa waan lapaanafaxatangan siim.”

34 Layaan a matalava fo kat xapina lagasai si Laisias a fin na Pol, “Nofilimaan ti faa?” Na Pol a suie, “TiSilisia.” 35 Na Silisia a bina lasuunpaaliu e voxo na Felik a xuuse, “Netaa langai a gel votaian siim layaan amu rabuna ina tisuiaan nano ri maasavat.” E mui nane fefasaa o ri taafaxatang na Pol lana lifu lava aava naHerot fo vesane.

24A Mu Juda Ri Gel Tifi Na Pol La Mata

Felik1A yaan pama fo taxapus e amemai

priis, naAnanaias, fe sivi xe pe Sesariaxuvul pana saxano matalava e saxamataa ina vuputkai, isina na Tertulis.Nari xapiak ri maa savat si Felik xenaxuus fatexaase pana mu vilaana saatsi Pol.

Faisok 24:2 200 Faisok 24:252 Ri xel fasavat na Pol e mui na Ter-

tulis a tangpat pana ferawaian sina xesi Felik pana gelan siri, “Maam faa-mamaas pana paamuian siim senasoa tavai nemaam pana maana yaanxaves ina luaian. E pana texaasan siimno puk a maana mo simaam talo awaanan simaam feroxo. A maana moaanabeꞌ a roxo e maam faamamaaspana. 3 Lana mu bina xapiak maamturoxo pana maana vilaana siim emaam kuus faasiroxo xe siim.

4 Taasaxa, maam bai famamaxusnano pana ferawaian simaam e voxotamo no taa langaiau ne taa ferawaifamodak mon.

5Maam texaas sena mataa aanabeꞌ.Nane a mataa saat senaso nane vilfalagaf a rabuna la mu bina xapiak. Evaxa, nane ve a saxa paamua sina muNasaret, saxa lotu bit. 6Nane rao i taavil a saat sena lifu lotu sina mu Judae voxo maam fo yote. 7 [Maam buktiise lapaana vilaana simaam taasaxana Paamua Laisias maa savat e xelfatuaiane xasemaam. 8 E na Laisias afasei amu rabuna aava ri tisui na Pol ori taa savat xe siim.] Tamo no taa finepana no taa texaas tuuna sena maanagelan maam taxa kuusane.” 9 A muJuda sait ri kuus o amaanamoaanabeꞌa fatak.

Na Pol Xa A Gel Votan AVilaana SinaLa Mata Felik

10 Na Matalava Felik a talangai xesi Pol talo i taa ferawai saa e na Pola gel votan a vilaana sina malaan,“Ne texaas o nano, no fo paamuian arabuna simaam la maana yaan xavese voxo ne faamamaas pana gel votaila mataam. 11 No fexaxaas sena fin arabuna xena texaas tuuna o la yaansangafilu pana taragua lumua ne laakxe kol Jerusalem xena lotu xe sinaPiran. 12 A mu rabuna nabeꞌ aava ritisuiau, layaan ri tinginau, ne pife tifegagelai panꞌ ta mataa, piau. E nepife fatamasiak a mu rabuna pe lanobina ina fepitaa o ta xasano binaxena maraaxan nari. 13 E naboxori pife fexaxaas sena faxalit tuuneia maana mo ri taxa gel tifiau pana.14 Taasaxa a tuuna, ne nangus a Piransi tamamaam layaan ne usi a Salan

aava ri xalie pana lotu bit. Ne namkaisena mu vuputkai xapiak aava naMoses a tavai nemaam pana e maanamo aava mu rabuna ina kuus fatuxaisina Piran ri fo xaleie. 15 E vaxamalaan sena mu rabuna aanabeꞌ, netaxa waan bang fatateak a Piran aavavil fatatoi a mu rabuna roxo e murabuna saat ti la maatan. 16 E voxo,ne vil vulan a maana mo xapiak talo anasaman siak i taa matavas la matanaPiran e mu rabuna. 17Ne pife savat peJerusalem la maana mariaas e ne laakxe kol pave xena lisan a tatavai xe sinaPiran e mu valagof.

18 “Ne taxa waan lana lifu lotusina mu Juda sena tatavaian aanabeꞌlayaan ri tinginau. Ne fo mo vila roxo: nenia xa ne fo xakaamakxena usi a vuputkai simaam e piau tamalila xuvul paga e piau ta felingaian.19Taasaxa saxano Juda ti Esia, ri waanpave e naak nari sang ri taa savatiau la mataam xena xuus fatexaasnano pana so ta mo ri tisuiau pana.20 Taasaxa kalak, a mu Juda aanabeꞌri waan pave layaan ne gel votan amaana mo aanabeꞌ la matana Sani-idrin. Fin nari pana so ta mo mosaatne fo vile tamo ri fexaxaas sena xuustuunei nano pana. 21Naak a saxa momon nabeꞌ ne xukulai pana, ‘Ne waannabeꞌ lamatana rabuna xena gel votaisenaso ne namkai o a mu mamaat ritaa to faꞌulaa.”

22 Na Felik fo texaas sena vilaanasina rabuna ina Salan aave, e voxo afataxapin a tatafangai. Nane kuus,“Layaan na Laisias aava paamua sinarabuna ina fevisan, i taa savat netaa lamon faati sena tiisaan nano.”23 Nane fasei a saxa sensurian o i taafaxatang faagutan na Pol taasaxa i taapife ti votan a mu fesing sina tamo rimaa savat xena xavangaana.

24 Lamina valayaan na Felik naretefin sina, na Drusila aava saxa Juda,re maa savat. Nane xel na Pol xenalangai a ferawaian sina pana namka-ian se Yesus Krais. 25Na Pol a ferawaipana vilaana fatak sina Piran e a fax-atangan roxo e pana yaan a Piran i taatiis a mu rabuna xapiak sena vilaanasaat o roxo siri. Na Felik femataut

Faisok 24:26 201 Faisok 25:23sena ferawaian aanabeꞌ e voxo a fengtapine e kuus, “Taxapus, no paan saa.Ne taa xel fulan nano lumui.” 26Nanevubuk o na Pol i taa nagaye pana faate voxo a xel faxavesane xena ferawaixuvul pana.

27Layaan amariaas taragua fo taxa-pus na Porsis Festas fe nai la vepen siFelik taasaxa na Felik a vubuk o i taafafaamamaas a mu Juda e voxo nanetaꞌulan na Pol la bina ina vipisan.

251 Na Festas a savat pe la provins

e lamina yaan talatul a laak xe paaJerusalem ti Sesaria. 2 Pave a mumemai priis e mu matalava sina muJuda, ri maa savat sina xena gel tifi naPol. Ri nung na Festas o na Pol i taafilimaan xe paa Jerusalem senaso 3 ribuk rao ri taa punuxe lana sangasansina. 4 Na Festas a sui nari, “Na Poltaxa waan pe Sesaria e faasilak neniasang ne taa sivi xe kol. 5Tamo nane fovil amomosaat feng a saxanopaamuasimi xuvul paga xe kol Sesaria xenagel tifie.”

6 Na Festas a waan pave Jerusalempana yaan sangafilu fulaa e mui a sivixe kol. E a yaan mui nane nai labina ina tiisan e a fasei nari o ri taalisanmaan na Pol. 7 Layaan na Pola savat, a mu Juda ri ti fakaliuanee ri ferawai pana maana mo mosaatna Pol fo vile taasaxa ri pife fexaxaassena faxalit tuuneie.

8 Na Pol a gel votai seri e kuus, “Nepife vil a mo mosaat sena vuputkaisina mu Juda o sena lifu lotu siri o seSisaa.”

9 Na Festas a vubuk o a mu Juda ritaa suai sena e voxo a fin na Pol, “Notaa laak xe paa Jerusalem e pave notaa tigina la noga la bina ina tiisan,bo?”

10 Na Pol a suie, “Ne taxa tiginanaboxo lana bina ina tiisan si Sisaae a roxo ne taxa vil malaane. Nepife vil a mo mosaat sena mu Juda enano, no texaas sena. 11 Tamo ne fovupuno pana saxa mo mosaat lavaxane taa punuxan, ne taa pife faatasusena. Taasaxa, tamo a mu gel tifiansina mu Juda aanabeꞌ ri pife tuuna,

piau ta mataa a fexaxaas sena lisanauxe siri. Ne vubuk rao ne taa paan xe labina ina tiisan si Sisaa fatak.”

12 Na Festas a ferawai xuvul panamu rabuna ina vuputkai sina e mui akuus, “No buk paan xe si Sisaa lavaxa,no taa paan xe sina.”

NaFestas A FinNaKingAgripa Pa Pol13 Lamina saxano yaan na King

Agripa nare Beniis, re savat pe Sesariaxena fasusui na Festas. 14 Re taxawaan pave a maana yaan xaves e naFestas a ferawai xuvul pa King Agripapa Pol, nane kuus, “Na Felik a pis amataa aanabeꞌ e i taxa waan lunai.15 Layaan ne laak xe paa Jerusalem, amu memai priis e mu matalava sinamu Juda, ri gel tifie e ri fiai o ri taapunuxe.

16 “Ne xuus nari o a vilaana simaammu Rom a malaanabeꞌ: maam taapife fakasanam a mataa fefexaxaasi taa tisui nari aava ri gel tifie e itaa toxan a yaan ina gel votaian siri.17 Layaan ri savat iau nemaam mumatalava, maam faxuvul e fataapus,a yaan mui, ne tangpat a tatafangaie ne fasei nari o a mataa aave i taasavat lanoga. 18 Layaan a mu rabunaaava ri gel tifie, ri ti ferawai, ri pifeferawai panꞌ ta mo ne lamon o ri taaferawai pana. 19 Taasaxa ri maralasena saxano vuputkai ina lotu siri esena saxa mamaat ri xalie pa Yesusaava na Pol a kuus o a to faꞌulaa. 20Nepife texaas sena so ta mo ne taa vilepana e voxo ne fine tamo i taa laak xepaa Jerusalem xena tigina la bina inatiisan pave. 21 Taasaxa na Pol a kuuso nane vubuk tigina la bina ina tiisansi Sisaa fatak. E voxo ne fasei nari o ritaa yote fefexaxaas ne taa fenge xe siSisaa.”

22 Emui na Agripa a xuus na Festas,“Nenia xa, ne buk langai a mataaaanabeꞌ.”

E na Festas a suie, “Lavaxa, mafu notaa langaie.”

Na Pol A Ferawai La Mata Agripa23A yaanmui na Agripa nare Beniis

re savat la nobina ina ferawai xuvul

Faisok 25:24 202 Faisok 26:20pana mu memai sina rabuna ina fe-visan emumatalava ti la bina. Na Fes-tas a xel na Pol e ri lisanmaane. 24NaFestas a kuus, “King Agripa e namixapiak aava mi waan xuvul pamaam,mi xalum a mataa aanabeꞌ. A murabuna Juda xapiak ri savat la nogasena, nabeꞌ pe Sesaria e paa Jerusaleme ri xukulai faagut o i taa pife to fulaa.25 Taasaxa, ne pife texaas senꞌ ta momosaat nane fo vile talo ri taa punuxe.Nane vubuk o i taa tigina la bina inatiisan si Sisaa e voxo ne taa fenge xesina. 26 Ne taa xalei a lagasai xe siSisaa sena taasaxa ne pife texaas senaso ta mo ne taa xaleie. E voxo nelisanmaane talomi taa xalume e nanoKing Agripa, no taa xuus fatexaasaupana so ta mo ne taa xaleie pana. 27Apife roxo ne taa feng a mataa xe siSisaa e piau ta mo sena.

261 Na Agripa a xuus na Pol, “Lavaxa,

no ferawai saa.” Na Pol a talangaixe siri e a ferawai malaan: 2-3 “KingAgripa, a mu Juda ri tisuiau panamaana mo xaves taasaxa nano, notexaas fatak sena mu vilaana e mufegagelaian sina mu Juda. E voxo aroxo ne taxa tigina la noma xena gelpana ferawaian siak. Ne fin nano o notaa nai fananap e langaiau.

4 “A mu Juda ri texaas sega ti lanayaan ne lak modak fefexaxaas tanin eri texaas o ne fuuna usi vulan a mufepitaian ina vilaana sina mu Juda.Ne vil malaane la palou ina rabunasiak e pe Jerusalem sait. 5 La maanamariaas xaves ri texaas sega e tamori vubuxane ri fexaxaas sena kuusxakaavang o nenia, ne usi a vilaanasina mu Ferasi aava ri usi fatak paali-uan amu vuputkai ina lotu sina Piran.6 E naboxo ne taxa waan lapaana ti-isan senaso ne namkai sena saxa aavaPiran fo kuus fanai pana xe sina mubumaam. 7 A mu pabung sangafilupana taragua simaam ri taxa waanbang a kuus fanaian aanabeꞌ layaanri sisiak fatak xe sina Piran la maanayaan e vung fefexaxaas a kuus fanaianaave i taa savat. King Agripa, senalamonan aanabeꞌ a mu Juda ri taxa

tisuiau. 8 Senasou mi lamon o a Pirana pife fexaxaas sena fatato faꞌuli a mumamaat?

9 “Lumua nenia vaxa ne lamon tu-una o ne taa faisok faagut xena tisui aisi Yesus ti Nasaret. 10Ene vilmalaanepe Jerusalem. Pana turoxoian sinamumemai priis ne pis a maana rabunafatak sina Piran. E ne kuus turoxopana punuxaan nari. 11 La maanayaan xaves ne falet xe la maana lifuina faxuvulan xena fakasanam nari.E senaso ne marala temasaat seri nefalet xe la nu bina lasuun paaliu vaxaxena famasak nari.”

Na Pol A Kuusan A Vupuxan Sina XeSi Yesus

12 “Lana saxa sangasan ne paan xeDamaaskas lapaana turoxoian e gutansina mu memai priis. 13 Faasilak abelo ne taxa sangas la salan e nexalum a malang ti laaꞌui, a lang ina amolava sena ngaas e a fakaliuan ne-maam xapiak. 14Maam poxo xe lapiae ne langai a ling aava ferawai xe siaklana pok bina Erameik, a kuus, ‘Sol,Sol, xenaso no taxa vil penganau?No famasak nano xa layaan no fe-vis malaan sena vio faꞌui aava yeis ayuuf fatateaxe.’ 15 E ne fiai, ‘NanoMemai, nano naseꞌ?’ E a Memai asuiau, ‘Nenia ve na Yesus aava no taxavil pengane. 16 Tamasiak xo e tiginaxuluna kaam. Ne savat xe siim e nenoxol nano xena yaamut siak. No taaxuus fatexaas a xasanofuna pana sota mo no fo xalume tanin e pana sota mo ne taa faxalit nano pana mui.17 Ne taa fakaxup nano sena rabunasiim, mu Juda e sena mu rabuna aavari pife Juda. Ne taxa feng nano xe siri18 xena famatavas a lamonan siri talori taa taꞌulan a mu faisok ina suk xenavil a mu faisok ina malang e ri taataaluugan a gutan si Setan xena faletxe sina Piran. E voxo ne taa lamontapin a mu vilaana saat siri e ne taatavai nari pana vepen siri la palou inamu rabuna aava ri namkai sega.’

Na Pol A Kuusan A Faisok Sina19 “E voxo King Agripa, ne pife

langai pesalai sena kaaluman siak tila xunavata. 20 Ne falet xe siri pe

Faisok 26:21 203 Faisok 27:11Damaaskas e mui xe siri pe Jerusaleme pe lana Judia xapiak e vaxa xe sinamu rabuna aava ri pife Juda e ne kuusfasavat o ri taa tapuk sena saatansiri xe sina Piran e ri taa faxalit tu-unei a tapuxan siri pana faisok roxo.21Sena buk fepitaian aave amu Juda riyotau pe lana saxa nobina ina lifu lotuxena punuxau. 22 Taasaxa Piran fomo xavangau fefexaxaas tanin e voxone tigina nabeꞌ xena xuus fatexaasa mu matalava e mu rabuna palau,pana. Ne taxa ferawai fatak panamaana mo aava mu rabuna ina kuusfatuxai e na Moses sait ri kuus o ri taasavat. 23Nari, ri kuus o na Krais i taamaasak e punuxan e i taa to faꞌulaati la mamaat e i taa tigina paamua lapalou inamu rabuna aava ri to faꞌulaati la maatan e voxo nane fexaxaassena xuus a mu rabuna Juda e murabuna aava ri pife Juda pana LagasaiRoxo ina fakaxupaan nari. A lagasaiaanabeꞌ malaan sena malang xe siri.”

24 La fena ferawaian si Pol na Festasa xukulai, “NanoPol, nomataa ngong.A texaasan siim a kawaasan nano.”

25 Na Pol a suie, “Ne pife ngong,Matalava Festas, ne taxa ferawai tu-una panamasaman. 26NaKing Agripaa texaas sena maana mo aanabeꞌ ene fexaxaas sena ferawai fatak xesina. Ne lamon tuuna o nane texaassena senaso a maana mo aanabeꞌ ripife savat lana suk. 27 King Agripa,no namkai sena mu rabuna ina kuusfatuxai, bo? Ne texaas o no namkaisena.”

28 E mui na Agripa a xuus na Pol,“Lana yaan modak aanabeꞌ no lamono no taa yuuf a lamonan siak talo netaa namkai sena, bo?”

29 Na Pol a suie, “Lana yaan moduso modak ne fenung xe sina Piran onano e nami xapiak aava mi langaiautanin, mi taa namkai se Yesus malaansega, taasaxa ne bai o mi taa pisan.”

30NaKing Agripa a tamasiak e nanexuvul pa matalava Festas, na Beniise saxanofuna aava ri nai pave 31 ritaꞌulan a bina. E ri ferawai faxuvul eri kuus, “A mataa aanabeꞌ pife vil tasaat talo ri taa pise o punuxe.” 32 NaAgripa a xuus na Festas, “A mataa

aanabeꞌ, maam taa muluse taasaxanane vubuk rao i taa falet xe si Sisaa.”

27Na Pol A Falet Xe Pe Rom Xuluna

Xaati1 Layaan ri lamon faati o so ta yaan

ri taa falet xe pe Itali, ri lisan na Polxuvul pana saxano vipis xe si Julius,saxa mataa ina fevis lana parabunaina fevisan aava ri xalie pana RabunaIna Fevisan si Sisaa. 2Maam fexawasxuluna xaati aava savat ti pe Adrami-tium e rao i paan xe la mu bina xavespe Esia e maam falet. Na Eristukus,saxaMesidonia ti Tesalonaika, a waanxuvul pamaam.

3 A yaan mui maam ung pe Saidane na Julius xo, a buk fangaasik naPol e a turoxo pana o i taa falet xesina mu fesing sina talo ri taa tavaiepana maana mo nane vubuxane. 4 Emui maam xawas fulaa e maam falet.Senaso a reref taxa fiit faagut, maamfalet la xasing ina xurunusa Saiprasaava piau ta reref. 5Maam falet fulaa emaam paan liuan na Silisia e Pemfiliae maam savat pe Maira lana provinsLisia. 6 Pave saxa xaati ti Aleksandriataxa waan. Layaan na Julius a langaio ri taa paan xe Itali nane faxawasnemaam xuluna. 7 La maana yaanxavesmaampife falet fataapus e panafaisok molava maam savat pe Nidas.A reref a fiit votan a salan simaame voxo maam falet la xasing ina xu-runusaKriit aava piau ta reref emaampaan liuan na Kep Salmone. 8 Maamfaxaꞌusi a gun e maam faisok faagutxena savat la bina aava ri xalie pana ‘ASoluak ina Luai Roxo’ faasilak a binaLasea.

9 Maam fo fataxapin palou xoa maana yaan xaves lana faletansimaam e naboxo a yaan ina xaingmolava. A saxa yaan lava sina muJuda, a Yaan ina Maraan Xapin aFaasaalan siri pana Ria ina Sipsip fofalet xo. E na Pol a fasei nari, 10 “Mirabuna, ne texaas o a faletan sitaarai taa lagaf temasaat, a xaati e maanamo lana ri taa kawaasanan e vaxasaxano rabuna ri taa maat.” 11 A sen-surian a langai sina memai ina xaati e

Faisok 27:12 204 Faisok 27:35

mataa tafuna xaati taasaxa pife langaisi Pol. 12Senaso a bina ina ungan aavepife roxo xena waan lana la yaan inaxaing molava, ri lamon o ri taa faletfulaa xena savat xe kol Finiks e ri taaung pave. A bina aave pe Kriit e ritaa taagul pave la mu yaan ina xaingmolava.

A Xaing Molava A Savat13 A maalu modak ti pul a tang-

pat pana fiit e mu rabuna ti xulunaxaati ri lamon o ri taa fasavat xapina texaasan siri. E voxo ri yuuf falaka anka e ri kaliu faasilak a gun peKriit. 14 Taasaxa faasilak, a rerefmolava temasaat, saxa aava ri xaliepana “Maatbung” a fiit ti la xurunusa.15A tao fatateak a xaati e ri pife fexax-aas sena fafalein faroxoie. Ri famaluia marapi ina xaati xena usiaana reref.16 Layaan maam falet xe pul la xu-runusa Koda a reref a pife fiit faagute pave maam faisok faagut xena pisfaagutan a xaleo aava ri yuufe laminaxaati talo i taa pife tugurum. 17 Riyuuf falaxe xe xuluna xaati e ri pisfakaliuan a xaati sang pana mu yeistalo i taa pife tugurum. Ri mataut ori tamaa ung la nonamaat faasilak peLibia e voxo ri yuuf fadui a anka lavaina xaati talo a reref i taa fafalein nari.18 A xaing molava i taxa kawaasanlunaian nemaam e a yaanmui ri tapinfasivi a maana mo aava waan xulunaxaati. 19 E a yaan lumui lamina, narimu rabuna ina faisok xuluna xaati ritapin fasivi a maanamo ina faisok sirixe la laman.

20 La maana yaan xaves a reref taxalo fiit faagut e maam pife xalum angaas o mu vapara. Maam lamon onemaam xapiak maam taa maat pe lalaman. 21 Pana maana yaan xaves amu rabuna faisok aave ri pife fangane mui na Pol a tigina la nori e akuus, “Mi rabuna, a pife roxo o milangai pesalai sena fefasaian siak e mitaꞌulan na Kriit. Tamo mi fo langaiaua maana mo simi e a xaati sait ri taawaan faroxo. 22 Taasaxa ne faxaarnami talo mi taa tigina faagut e mimuta mataut. Senaso pi ta saxa ti la

palou imi i taa maat, a xaati sangmoni taa tugurum. 23 Lanef la xunavung aPiran aava ne sisiak sina e ne nanguse,a feng a angelo sina xe siak e a xuusau,24 “Pol, muta mataut. No taa tiginala bina ina tiisan si Sisaa. E a Piran,lana mamaaluxan sina, i taa faxatangfaroxoi a mu rabuna aanabeꞌ e ri taawaan faroxo.”

25 E voxo tigina fatateak, mutamataut. Ne texaas tuuna o a maanamo aava angelo fo kuusane ri taa sa-vat la matavas senaso a Piran a fer-awai tuuna vulai. 26 Taasaxa reref itaa faꞌung netaara xuluna saxa xu-runusa.”

A Tuguruman Sina Xaati27 A mu vung sangafilu saxa pana

talafaat fo falet e a xaing taxa xuplunaian a xaati la laman Edriatik.Faasilak la xunavung a mu rabuna inafaisok xuluna xaati ri lamon o maamtaxa ung. 28 E voxo ri fadui a yeispana faat molava xena texaas senatuyan sina laman e a fexaxaas senamita sangafilu talafaat. E mui fadak rivil fulane e a fexaxaas sena mita san-gafilu talatul. 29 Ri mataut o a xaati itamaa laak xuluna mu faat molava evoxo ri fadui a anka talafaat ti laminaxaati e ri waan bang a paanenan sinabina. 30 E saxano rabuna ina faisokxuluna xaati ri vubuk o ri taa taꞌulana xaati e voxo ri fadui a xaleo e ribit o ri taa fadui a xasa anka lanonaxaati. 31Taasaxa na Pol a masam senavilaana siri e a xuus a sensurian emu rabuna ina fevisan, “Tamo a murabuna ina faisok xuluna xaati aan-abeꞌ ri pife waan xuluna xaati namixapiak mi taa pife savat faroxo laxavala.” 32 E voxo a mu rabuna inafevisan ri xatip tapin a yeis aava pisfatateak a xaleo.

33 Faasilak la paanen na Pol a faxaarnari talo ri taa fangan e a kuus, “Amu yaan sangafilu saxa pana talafaatfo taxapus xo e mi pife fangan senamatautan simi. 34 Naboxo mi taafangan xena fagut nami. Pi ta saxaa fui ina i taa malit.” 35 E mui naPol a siak a saxa nebret e fenung xesina Piran pana la matari. A viaxe e

Faisok 27:36 205 Faisok 28:18fangan. 36 Ri fegutai e ri fangan sait.37Nemaammu rabuna 276maam taxawaan xuluna xaati.

38 Layaan ri fo maasi ri tapin paloua maana kam ina ‘wiit’ la laman taloa xaati i taa pife matafan. 39 A binaxo xidarak saa e mu rabuna ina faisokxuluna xaati ri ngalngolan a binataasaxa ri xalum a soluak pana gun eri lamon o naak ri taa falak a xaati xela nogun aave. 40 E voxo ri patal tapina yeis ina mu anka pe la laman e vaxari mulus tapin a yeis aava pis fatateaka mu fos. E mui ri yuuf falak faꞌuli amarapi ina reref la ngusuna xaati taloa reref i taa fiit falak a xaati xe la gun.41Taasaxa xaati a pife laak. A ngusunaxaati a pasak fatateak la nonamaat ea xaing a gurum a tena xaati. 42A murabuna ina fevisan rao ri punuk a muvipis talo ri taa pife sinuf. 43 Taasaxa,a sensurian siri a vubuk o na Pol i taato e a ti votan a punuxaan nari. Nanefasei nari aava ri texaas sena ngaaso ri taa lalaas du lana laman paamuaxena ngaas laak xe la gun. 44 E muia xasanofuna ri taa kais usi xulunawai o xavil ina xaati aava tugurum. Emalaanabeꞌ nemaam xapiak maam fesavat faroxo la xavala.

281 Maam fo ung faroxo e maam

fetexaas o a xurunusa pave a isinaMalta. 2 A mu rabuna ti la bina aaveri roxo paaliu. A raafui xo a savat eri sung a fata talo maam taa maari latana. 3 Na Pol a siak faxuvul a kuie layaan a timine xuluna fata a tiuineng a savat ti la kui sena lagafan inafata e a yot fatateak a mana. 4 A murabuna ti la bina ri xalum a tiui lama Pol e ri kuus la palou iri, “Naaka mataa aanabeꞌ a mataa ina punukmataa. Nane sinuf ti la laman taasaxai taa pife sinuf sena fakasanam aan-abeꞌ.” 5 Taasaxa na Pol a saf tapina tiui xe lana fata e nane roxo mon.6Nari, ri waan bang a maatan sina o asulan sina tana. Taasaxa, mui layaanri xalum na Pol i taxa roxomon ri puka lamonan siri e ri kuus, “Nane ve apiran.”

7 Faasilak a nobina aave na Publius,a paamua lava ina xurunusa aave, naMalta, a toxan a xavala. Nane fiaitamo maam taa matef pave. E la yaantalatul maam matef e fangan xuvulpana. 8Na tama Publius a mati la ivinsina pana giisan; a tana lalagaf e axais. NaPol a laak xe sina e fe fenung ea timin amana xuluna e a vil faroxoie.

9 Lamina vil faroxoiaana a murabuna aava ri giis ri maa savat siPol e nane vil faroxoi nari. 10 Risuai semaam pana maana tatavaiane layaan rao maam falet ri tavai ne-maam pana maana mo xapiak xenaxavang nemaam lana faletan simaam.

11 A fulun talatul maam waan peMalta emuimaamxawas fulaa xulunasaxa xaati ti Aleksandria aava toxana xaxaalua ina piran lua la nona, naKosta e na Poluks. A xaati aanabeꞌ awaan bang pave fefexaxaas a yaan inaxaing molava fetaxapus. 12 Maam fesavat pe la saxa bina Sirakuus emaamwaan pave a yaan talatul. 13 Maamtaꞌulan a bina aave e maam falet fulaae maa fe savat pe la bina Regium.A yaan mui a maalu a savat ti pule lana yaan taragua maam fe savatla bina Putioli. 14 Pave, maam tin-gin a mu rabuna aava ri namkai e rifin nemaam o maam taa waan xuvulpari pana ‘wiik’ saxa. E mui maamfe savat pe Rom. 15 Pe Rom, a murabuna aava ri namkai ri fo langaipana savatan simaam e ri maa fasusuinemaam faasilak la maket si Apius emu lifu sasaxong talatul. A savatansiri a fagut a lamonan si Pol e a kuusfaasiroxo xe sina Piran pari. 16Layaanmaam fo savat pe Rom ri turoxo o naPol i taa taagul nane sang mon panasaxa mataa ina fevisan xena kaalumvotai sena.

17 Lamina yaan talatul na Pol a xelfaxuvul amupaamua sinamu Juda. Risavat faxuvul e nane xuus nari, “Mufetinan, naapalaan ne pife bilai fasaatxe sina mu rabuna sitaara o mu vi-laana aavamubutaara ri tavai netaarapana, nari pe Jerusalem ri pis a maake ri lisanau xe sinamu Rom. 18Nari, rifinau pana fiaian xaves e ri bukmulustapinau senaso ri texaas o ne pife

Faisok 28:19 206 Faisok 28:31vil a mo mosaat xena fakasanamau.19 Layaan a mu Juda ri kuus votane nefiai o ne taa fe savat si Sisaa. Taasaxane piau ta mo xena tisui a mu rabunasiak pana. 20 Sena fufuna mo aanabeꞌne xel faxuvul nami xena xuus namio ri pisau pana ‘sein’ aanabeꞌ senasone namkai sena saxa aava mu Juda ritaxa waan bang fatateaxe.”

21 E nari, ri suie, “Ri pife lisan-maan a lagasai sema ti Judia e pi tamataa maa savat ti pave xena xuusfatexaas nemaam pama. 22 Taasaxamaam buk langai pana lamonan siimsenaso maam texaas o la mu binaxapiak a rabuna ri ferawai fasaat senaparabuna aava ri namkai malaan-abeꞌ.”

23 Ri lamon pana saxa yaan inafaxuvulan fulaa e layaan a yaan aavea savat, maana rabuna xaves ri maasavat si Pol. Ti la paanen fefexaxaas lavung nane xuus fatexaas nari pana fa-tataganan sina Piran e a fapiti nari paYesus ti lana xakalayan sina rabunaina kuus fatuxai e a mu vuputkai siMoses. 24 Saxano rabuna ri lamontuuna pana ferawaian sina taasaxaxasanofuna piau. 25 Ri pagal a lamo-nan siri e ri ferawai fepatok sena e ritangpat pana taꞌulane layaan a kuus,“A Vovau Xaradak a ferawai tuuna xesinamubumi layaan a ferawaimalaanla ngusu Aisaia, saxa mataa ina kuusfatuxai:26 ‘Falet xe sina rabuna aave e xuus

nari: mi taa langai vulaitaasaxa mi taa pife masam.

Mi taa kaalum vulai emi taapife matavas.

27 Senaso a xunus iri a tateak, ri vilvotan a tangari e ri famatef amatari.

Tamo a ferawaian aanabeꞌ pifetuuna,

a matari taa kaalum faroxo,a tangari taa langaifaroxo e a lamonan siritaa matavas

e ri taa puk a lamonan siri xe siake ne taa vil faroxoi nari.”

28 E na Pol a fataxapin a ferawaiansina malaan, “E voxo ne vubuk raomi taa texaas o a Piran fo lisan a

lagasai ina fakaaxupan sina xe sinamu rabuna aava ri pife Juda e nari,ri taa langai! 29 (Lamina ferawaianaave a mu Juda ri taꞌulane e ri taxafegagelai la palou iri.)

30 Pana mariaas taragua na Pola taagul lana lifu aava nane xa amaraane e maana rabuna xaves rimaa savat sina e na Pol a faamamaaspana. 31 Nane ferawai pana fatata-ganan sina Piran e a fepitaa panaMemai Yesus Krais. Nane ferawaipana gutan e pi ta mataa a kuusvotane.

Rom 1:1 207 Rom 1:9

RomA Si Pol Lagasai Xe Sina Mu

RomA Ferawaian PaamuaNa Pol a xalei a lagasai aanabeꞌ

senaso nane vubuk falet xena xaluma mu rabuna pe Rom aava ri namkai.Nane buk waan xuvul pari pana sax-anu yaan e mui i taa falet xena kuu-san fasavat a Lagasai Roxo pe Spein.Lana lagasai aanabeꞌ na Pol a kuusfamatavas paaliu pana Lagasai Roxose Krais e sena buk vilaana sinarabuna aava ri fuuna usi na Yesus.

Paamua na Pol a fasisi a mu rabunape Rom aava ri namkai e a xuus nario vulai nane fuuna fenung xe sinaPiran pari. E mui nane fasavat afufuna lamonan ina lagasai malaan:“A mataa aava tigina fatak la matanaPiran i taa taagul vulai pana namka-ian sena Piran.” (1:17) Na Pol a kuusmalaan: a rabuna xapiak, naapalaanri Juda o piau, nari xapiak ri rabunaina faasaalan. E voxo a Piran i taamuluk nari e i taa siak faꞌuli nari. Amataa aava namkai se Yesus Krais, aPiran i taa siak faꞌulie e nane i taasavat fesing sina Piran e fetinan xuvulpa Yesus Krais.

Tamo Piran a siak faꞌuli a saxamataa, lavaxa a toyan sina fo savatfaꞌui. A Piran taxa waan xuvul panae a Vovau ina Piran a bas la xunusina. E voxo a faasaalan e maatanpiau ta gutan fulaa xena paas faduie epaamuiane. Lana palagasai 5-8 na Pola ferawai pana malasuf ina vuputkaisina Piran e pana gutan sina VovauXaradak la xunus ina rabuna aava rinamkai se Yesus.

La palagasai 9-11 na Pol a kuu-san fasavat a saxa lagafan sina. NaPol fatak xa a mataa Juda, nari aavalokavai mupiis a Piran fo siak fati narixena rabuna fatak sina. Taasaxa mumatalava Juda xaves ri ti taaluuganna Yesus. A rabuna xaves aava ripife Juda, ri fo savat fefeng si Yesustaasaxa mu Juda piau. Na Pol a kuuso a fufuna vaxa sina mu Juda. Ri

pife xalum taraxali a mo molava aavaPiran rao i vile xe siri. Taasaxa na Pola lamon o muibak a mu rabuna Judavaxa ri taa laak lana pabung si Yesus.

La fataxapiak ina lagasai na Pola ferawai pana so ta vilaana amu rabuna aava ri namkai, ri taausie. Nane ferawai faaxaves panavilaana ina vubuxan xasingitaanaxasanofuna. Nane ferawai vaxapana vilaana ina vesan a faisok sinaPiran e vilaana ina taagul lapaanamu paamua e vilaana ina xavang axasanofuna.

A Fasisian1 Nenia, na Pol: ne saxa yaasok si

Krais Yesus e a Piran a xelau xenasavat yaamut sina e fati pataxau xenakuusan fasavat a Lagasai Roxo sina.2Lokavaimupiis lanaXakalayan Taap,a Piran a kuus fanai pana Lagasai Roxose Natuna, la ngusuna mu rabuna inakuus fatuxai. 3 Nane ve, lana vipinmatatuuna sina, a bu Devit aava ‘king’lava sinamu Juda. 4Nane taagul nabeꞌla xavala e a Vovau Xaradak a faxaalitpana gutan o nane ve a Natuna Piranlayaan a fatatoi faꞌulie ti la mamaat:nane ve na Yesus Krais aava Memaisitaara. 5 Sena gutan sina e lapaanaisina, maam saxam a xakaavanganxatam e a ngavuk ina yaamut xena xelpatak a mu rabuna aava ri pife Judatalo ri taa langai a Lagasai Roxo xenausiaan na Yesus. 6 E nami pe Rom,a Piran a xel nami vaxa xena waanxuvul pa Yesus Krais.

7 Lavaxa, nenia, ne taxa xalei alagasai aanabeꞌ xe simi mu Rom aavaPiran a vubuxan xasingit nami e xelnami xena rabuna fatak sina.

Ne vubuk rao a Piran Tamataarae na Memai Yesus Krais re taa tavainami pana xakaavangan xatam e lu-aian.

Na Pol A Vubuk Faagut Rao I Taa FeXalum A Mu Rom

8 Paamua, ne kuus faasiroxo xe sinaPiran lapaana isi Yesus Krais pamixapiak senaso ne langai a rabuna lamu bina ri taxa ferawai pana namka-ian simi. 9 Langaiau, ne sisiak lapaana

Rom 1:10 208 Rom 1:25Piran pana gutan xapiak siak layaanne kuusan fasavat a Lagasai Roxo seNatuna. E nane xa i taa kuus xakaa-vang o ne fuuna lamon vulan namilana fenungan siak. 10 E la maanayaanxapiak, ne nung faagutane o i taakas a salan talo ne fexaxaas sena savatsimi.

11 Ne vubuk marasaxa rao taarataa irimai talo ne fexaxaas sena tavainami pana saxa tatavai sina Piranxena fagut nami e voxo mi taa usifatak a vilaana si Yesus. 12 A mala-suf ina ferawaian siak a malaanabeꞌ:taara taa fexavongan netaara panausiaana vilaana si Yesus. Aang, mitaa faamamaas layaan mi kaalum one taxa usi na Krais e nenia vaxane taa faamamaas layaan ne xalum avilaana simi. 13 Taasaxa mu fetinan,ne vubuk o mi taa texaas o a maanayaan xaves ne lamon rao ne taa fesavat simi (taasaxa ne tivotanan fe-fexaxaas naboxo) talo saxanofuna ritaa xaveak namkai e saxanofuna imi,mi taa fepalak lana namkaian simi.A maana mo malaanabeꞌ fo savat lapalou ina xasanofuna aava ri pife Judasena faisok siak.

14 Senaso a Piran fo kas a lamonansiak pana Lagasai Roxo aanabeꞌ, netoxan a faisok lava naboxo xena kuu-sane xe sina mu rabuna xapiak aavari pife Juda: a mu Griik e mu topensait; a mu rabuna pana texaasan enari aava ri piau ta texaasan. 15Nabeꞌa fufuna vubuxanan tateak siak xenaxuus fatexaas nami pe Rom vaxa panaLagasai Roxo se Yesus.

AMataa Taa Tigina Fatak LaMatanaPiran Sena Namkaian Mon

16 Ne pife mangil, ne faamamaaspaaliu layaan ne kuusan fasavat aLagasai Roxo se Krais. Senaso a la-gasai aanabeꞌ a toxan a gutan sinaPiran xena fakaxup a mu rabuna aavari namkai sena. Nemaam mu Juda,maam langai paamuine e naboxonami aava mi pife Juda, nami sait, mifo langaie. 17 Ne taa ferawai fulaa:lana Lagasai Roxo aanabeꞌ a Piran afaxalit netaara pana malaafaa i taavil faroxoi a mu rabuna la matana.

Lokavai mupiis nane vil malaane etanin sait a fexaxaas. Vulai nanefakaxup a rabuna senaso ri namkaisena. Taara texaas sena tuunayan inasenaso a mu rabuna ina kuus fatuxairi fo kala pana lana Xakalayan Taap.Ri kuus, “A mataa aava tigina fatak lamatana Piran i taa taagul vulai pananamkaian sena Piran.”

A Mu Rabuna Xapiak Ri Vupuno LaMatana Piran

18 Naboxo ne buk xuus nami o a Pi-ran a marala faagut pana mu rabuna.E nane taa fakasanam a mu rabunaaava ri vil vulan a vilaana saat: ri pifesuai faagut sena Piran e ri bilai fasaatxe sina xasanofuna. Layaan ri vil avilaana saat malaan ri taxa tivotan atuunayan sina Piran talo xasanofunari taa pife namkai sena. 19 A moroxo layaan a Piran a fakasanam a bukrabuna aava ri bilai malaan. Senasonane fo famatavas a salan talo ri taatexaas sena. 20A salan aave a malaan-abeꞌ: ti lana tangpat layaan a Pirana vesan a maana mo xapiak, a murabuna ri fexaxaas sena texaas sena. Evaxa ri fexaxaas sena masam faroxoia gutan sina Piran Tuuna aava WaanVulai. Ri pife xalume taasaxa ri texaassena maana mo nane fo vesane. Evoxo ri taa pife favavof o ri vungutsena. 21 Ri taa pife ferawai malaansenaso ri texaas sena Piran. Ri tex-aas, taasaxa ri pife kuus fati a isina osuai sena malaan seꞌ nane ve a Piransiri. E vaxa ri pife kuus faasiroxo xesina pana xakaavangan sina, piau! Rifepalau paaliu pana texaasan siri e amasaman siri fesotuk.

22 Ri lamon o nari, ri rabuna panatexaasan, taasaxa tuuna, ri rabunalamavaangmon. 23Ri pife lotu xe sinaPiran aava Waan Vulai e pi mamaat.Piau! Ri lotu si xe sina xaxaalua inasaxa mataa aava i taa maat e xe sinamaaradaang inamumaanuo tiir o tiuiaava rabuna ri vesane.

24 E voxo, a Piran a taꞌulan naritalo a vubuxanan saat siri i taa viusnari e ri taa vil a maana mo mosaatxena famangilaana tari. 25 Ri gigirana tuunayan sina Piran xena namkai

Rom 1:26 209 Rom 2:12sena bitan. Ri naangus e sisiak xe sinamaana mo aava Piran Tuuna a vesanetaasaxa ri pife nangus a Piran naang.Nane aave a mu rabuna xapiak ri taanangus vulane. Tuuna Paaliu.

26 Sena mo aapave mon a Piran ataꞌulan nari talo ri taa usi a vubux-anan saat aava waan la xunus iri. Tu-una, a lutefin ri taa taꞌulan a vilaanaroxo ina felavaanan xena fetamaianxolan nari xa. 27 E a mu tomexaanvaxa ri taa vil malaane. Ri taꞌulan avilaana roxo ina falet xuvul pana tefine ri fetamaian xolan nari xa. A mutomexaan ri fetamaian nari xa e risiak a giisan saat la tari, malaan senafakasanaman ina vilaana saat siri.

28Nari, ri texaas sena Piran taasaxari vungut bit. E voxo a Piran a taꞌulannari talo ri taa lamon fasaat vulai e ritaa usi a maana vilaana saat. 29 Ri baspaaliu pana maana buk vilaana saatmalaan: ri rawet e ri vil fasaat nari; ritarasui a xasanofuna e ri fepunuxannari; ri fevis e fegagelai; ri bit narie ri fuuna lamon pana bilai fasaatxe sina xasano rabuna. Ri ferawaililimugai e kuusan pengan a mataa.30Ri xaiyaasan a Piran e ri sarak sena.Ri fuuna lamon falavai nari xa e rimalalava. Ri fuuna seng fatuaian avilaana saat e ri langai pesalai sinamuninari e tamari. 31 Ri pi uꞌusi a muvilaana roxo. A nasaman siri a maate a vilaana siri pife tuuna. Ri fuunakuus fanai pana saxa mo taasaxa ripi vivile, ri pife faxatang faroxoi amatafeninan siri e ri pifemuluk a xas-anofuna. 32 Ri texaas sena tiisan roxosina Piran aava kuus o a mu rabunaaava ri fuuna bilaimalaan, ri taamaat.Taasaxa ri taxa lo bilai malaan. Evaxa ri turoxo pana xasanofuna aavari fuuna usi a maana buk vilaana saataave.

2A Piran Taa Tiis Fatak A Mu Rabuna

Xapiak1 E voxo, nami mu Juda, mi fu-

una tiis a vilaana sina xasanofuna,bo? Lavaxa, naseꞌ ta mataa a tiisa xasanofuna i taa pife kuus vof avilaana sina xa. Senaso layaan mi tiis

a xasanofuna e mui mi vil a vilaanasaat malaan seri, mi taxa tiis nami xa.2 Layaan a Piran a tiis a mataa aava vilmalaane, taara xapiak, taara texaaso a tiisan sina a roxo e fatak, bo?3 Layaan mi vil a maana buk vilaanasaat taasaxa mi fuuna tiis a xasafunapana, muta lamon o nami xa mi taasinufan a tiisan sina Piran. 4 Naakmi lamon fepalauan a Piran senasoa muluk nami e pife fakasanam fa-tapusan nami e a nai fananap senamaana vilaana saat simi, bo? TaasaxaPiran fo faxalit nami pana roxoyanaave talo mi taa puk faꞌuli nami xaxasena maana vilaana saat simi.

5 Taasaxa nami, mi tavanat e mibai puk faꞌuli nami xasena maana vi-laana saat simi e naboxo a malaansemi taxa lo vil falavai a fakasana-maan nami xa lana yaan aava Piran itaa vil famatavas a maraleian e tiisantuuna sina. 6 E a Piran i taa sui fex-axaasan a mamareiai ina maana bukvilaana aave xe sina rabuna saxa saxaxapiak. 7 A rabuna aava ri fuuna lobilai faroxo la matana Piran, ri fuunaseng faagutan a tatavaian sina aavaisin lava, suaian e a toyan i taa pifetaxapus. E a Piran i taa tavai narixo pana toyan vulai xe vulai. 8 Exasanofuna aava ri fuuna vil vulana maana mo xena fafaamamaasaanatari mon, ri langai pesalai sena tuu-nayan sena Piran xena usiaana bitane a Piran, lana maraleian sina, i taafakasanam nari. 9 A mu rabuna aavari vivil a maana vilaana saat malaan,a Piran i taa fasavat a matafanan e itaa feruuxan a lamonan siri. I taa vilmalaane xe sina mu Juda e nari aavari pife Juda vaxa. 10 Taasaxa Piran itaa tavai nari aava ri bilai faroxo panaisin lava, a vepen roxo e a luaian laxunus iri. I taa vil malaane xe sinamuJuda e xe siri aava ri pife Juda vaxa.11E voxo a Piran i taa tiis a mu rabunaxapiak. Nari xapiak mon ri fexaxaasla matana.

12 A maana rabuna aava ri pifeJuda, ri piau ta vuputkai aava savatla ngusu Moses. Taasaxa, layaan rifaasaal sena, lunai a Piran a kuus o rivupuno e i taa kawaasan xapin narinaapalaan ri piau ta vuputkai. E a

Rom 2:13 210 Rom 3:1mu Juda aava ri toxan a vuputkai sinaPiran, layaan ri faasaal sena, a Pirani taa kuus o nari vaxa ri vupuno ei taa kawaasan xapin nari senaso ritoxane taasaxa ri pife usi faroxoie.13 E fulaa, a mataa i taa pife tiginafatak la matana Piran tamo i taa lan-gai mon pana vuputkai aave. Taasaxanane aava langaie e usi vulane, nanemon i taa tigina fatak lamatana Piran.14 Tuuna, layaan a mu rabuna aavari piau ta vuputkai, ri vil a maanamo roxo aava waan lana vuputkai, rifaxaalit faroxo o ri texaas sena vilaanaroxo e saat. 15A vilaana siri a faxaalito a maana fefasaian aava waan lanavuputkai, ri taxawaan la xunus iri. E anasaman siri a turoxoian a tuunayanina senaso saxano yaan a baras nari esaxano yaan a gel votai seri. 16 A moaanabeꞌ i taa savat la yaan a Piran i taafeng na Yesus Krais xena tiis a maanalamonan fufunai sina rabuna. Nefuuna ferawai pana maana mo xapiakaanabeꞌ layaan ne kuusan fasavat aLagasai Roxo.

A Mu Juda Ri Malalava PanaVuputkai Senaso A Piran A Tavai NariPana

17 E nami aavami xali nami xa panaJuda: mi lamon o mi taa tigina fatakla matana Piran senaso mi toxan avuputkai sina e mi ferawai malalava onami mu Juda sang mon, mi rabunasina Piran, bo? 18 Mi texaas senaso ta mo a Piran a vubuk rao mitaa vile; mi fo siak a fepitaian inaXakalayan Taap talo mi taa texaasfaroxo xena usi fatak a vilaana roxo,bo? 19 E voxo, mi lamon o nami, mimalaan sena paamua xanamu rabunaaava ri piif e nami, mi malang xenaxavang a sangasan sina rabuna aavari waan lana suk. 20 E mi lamon omi fexaxaas sena fapiti a mu rabunavungut e nari aava ri xaveak namkaimalaan senamu Juda. Nami, mi toxana vuputkai aave e voxo mi lamono mi texaas faroxo sena maana moxapiak e a mu fepitaian simi piau tabitan lana. 21 Lavaxa, layaan mi fapitia xasanofuna, xenaso mi pife fapitinami xa? Mi kuus pana ‘Muta fenau!’

taasaxa nami xa mi fafenau. 22 Mikuus pana ‘Muta femilungai pana vi-laana ina tamaian’, taasaxa nami xa,mi fuuna vil malaane. Mi ferawaifasaat sena rabuna aava ri lotui a mupiran bit taasaxa nami xa mi fo mofenou a maana mo ti lana lifu lotusina mu piran bit aave, bo? 23 A tu-una, mi ferawai malalava o mi toxana vuputkai sina Piran taasaxa layaanmi langai pesalai sena mi famangil aPiran. 24 Lana Xakalayan Taap a kuus,“A mu rabuna aava ri pife Juda ri fer-awai fasaat sena Piran Laaꞌui xulunabilaian saat simi mu Juda mon.” Ais52:5

A Vilaana Ina Vuputuk Tuuna25 Lavaxa ne taa ferawai pana vi-

laana ina vuputuk. Tamo mi langaisena vuputkai, a vilaana ina vuputuki taa xavang nami. Taasaxa layaanmi langai pesalai sena fefasaian inavuputkai, a vilaana ina vuputuk xo itaa mo palau mon. 26 Tamo mataaaava pife Juda e piau ta fakalimaananina vuputuk sina Piran, a usi fataka fefasaian ina vuputkai aave, a Pi-ran i taa lalamon sena malaan seꞌnane fo siak a fakalimaanan aave, bo?27 Lavaxa, layaan nari aava ri pi tavuputuk la tari, ri usi fatak a vuputkaiaave, ri taxa tiis nami aava mi toxana vuputkai pana maana fefasaian inataasaxami langai pesalai e mi laxawe.

28 Tamo mataa a vuputuk la tanamon, nane pife Juda tuuna, piau,senaso a vilaana ina vuputuk tuunava pife vilaana xe la tana mon. 29 Amataa aava Juda tuuna va Juda lanaxunus ina. E a malaan sena fakali-maanan ina vuputuk a waan la xunusina. A vuputuxan aanabeꞌ pife sa-vat sena mana mataa o pana usiaanavuputkai, piau, a savat sena faisoksina Vovau sina Piran. E a Piran, piferabuna, a tavai a mataa aave pana isinlava.

3A Piran A Tigina Fatateak Vulai

1 Lavaxa, saxa Juda i tamaa kuusmalaan: “Ne fo siak a vuputkai e rox-oyan sina Piran taasaxa pife xavangausenaso a waanan siak pife mo roxo

Rom 3:2 211 Rom 3:20sena mu rabuna aava ri pife Juda.” Osaxa i tamaa kuus, “Ne fo siak a fakali-maanan ina vuputuk taasaxa pife xa-vangau xena tigina fatak la matanaPiran.” 2 Taasaxa nenia, ne xuusnami o a mu Juda xa a waanan siri aperaroxo paaliu lana maana vilaanaxapiak. Paamua, a Piran a turoxoianlisan a ferawaian fatak sina xe siri.

3 Taasaxa, mui a so ta mo a savat?Saxano Juda ri pife namkai e ri pifeusi vulan a lagasai sina Piran. Milamon o a faasaalan siri taa tubuk akuus fanaian sina Piran, bo? 4 Piaue piau paaliu, muta lamon malaan.Naak amaana rabuna xapiak ri taa bittaasaxa Piran fuuna kuus tuuna vulai.A Xakalayan Taap a kuus turoxo panalayaan a kuus malaan:“Piran, layaan no ferawai a maana

rabuna ri taa texaas famatavaso a ferawaian siim a fatak. Elayaan ri gel tifi nano, no fax-aalit vulai o a tiisan siim a roxoxasingit.” Yng 51:4

5Taasaxa saxano Juda ri kuus o a vi-laana saat sitaara a faxaalit famatavaso a vilaana sina Piran a roxo xas-ingit. E taara taa suie malaafaa?(Naboxo ne taxa ferawai pana lamo-nan sina rabuna mon.) Naak taarataa kuus o a Piran a vil a saat layaana fakasanam netaara sena maana vi-laana saat sitaara, bo? Piau, pifetuuna. 6 Tamo a tiisan sina Piranpife fatak, malaafaa i taa tiis faroxoia mu rabuna xapiak? 7 Naak saxai taa kuus, “Tamo a saatan siak afaxalit famatavas a roxoyan sina Pirane falavai a isin sina xenaso a Pirana xaliau pana mataa saat e fakasana-mau?” 8 Tamo ne fo ferawai malaan,a fexaxaas ne kuus o taara taa vil asaat xaves talo a roxoyan molava i taasavat xe sina Piran. A tuuna, saxanorabuna ri taxa bit tifiau o ne fuunakuus malaan. A mo roxo o Piran i taafakasanam nari.

Pi Ta Mataa A Roxo, Nari Xapiak RiVupuno

9 Lavaxa, taara taa lamonmalaafaa? Nemaam mu Juda, maamperaroxo seri aava ri pife Juda, bo?Maam pewawaan faroxo sena mu

rabuna aava ri pife Juda, bo? Piaue piau paaliu! Senaso ne fo faxaalitfamatavas xo o a mu Juda e nari aavari pife Juda, nari xapiak, a saatana paamuian faagutan nari. 10 AXakalayan Taap a kuus malaan:

“Pi ta mataa a roxo, piaupaaliu!

11Pi ta saxa amasam sena vilaana sinaPiran.

Pi ta saxa a seng a Piran.12Nari xapiak ri ti taaluugan aPi-

ran; nari, ri fe voxomamalaansena piteta.

Pi ta saxa aava vil a roxoyan, piaupaaliu marasaxa.” Yng 14:1-3

13 “A ling ina ferawaian saat siri taapunuk a rabuna;

a bitan siri taa paamuian pataknari e

a ferawaian saat siri amalaan sena neng aavakawaasan a rabuna.” Yng5:9; 140:3

14 “Ri femaraleiai faagut e lana femar-aleiaian siri ri fatutul a saat xela tana xasano rabuna.” Yng10:7

15 “Vulai ri famasak o ngaapunuka mataa. 16 Ri kawaasan amaana mo e ri fasavat a la-gafan; layaan ri taꞌulan a binaa mu rabuna pave, ri taangiissena saatan ri fo vile. 17 E ripife waan xuvul pana rabunapana luaian.” Ais 59:7,8

18 “Ri pife lamon o ri taa suai faagutsena Piran.” Yng 36:1

19 Naboxo, taara texaas o a Pi-ran a tavai nemaam mu Juda panamaana vuputkai sina xena paamuiannemaam. E voxo pi ta mataa paaliua fexaxaas sena kuus vof a vilaanasaat sina la matana Piran senaso narixapiak ri vil a saat e ri taa tiginakasam layaan a Piran i taa tiis nari.20 E voxo a vubuxanan sina Piran amatavas, pi ta mataa i taa tigina fa-tak la matana sena usiaana vuputkaisina. Piau, a vuputkai a faxalit faꞌulinetaara pana saatan sitaara.

A Salan Xena Tigina Fatak LaMatana Piran A Savat La Matavas: ARabuna Ri Taa Namkai Se Yesus Krais

Rom 3:21 212 Rom 4:1021 Naboxo, a salan sina Piran xena

vil faroxoi netaara fo savat xo lamatavas e a vuputkai pife waan lana.Taasaxa lokavaimupiis a fepitaian inavuputkai e a xakalayan sina maanarabuna ina kuus fatuxai, ri fo xuusfatexaas netaara pana. 22 A Pirana fatiginei fatak a mataa layaan anamkai se Yesus Krais aava daarumina vilaana saat sina. E a vil malaanexe sina mu rabuna xapiak aava rinamkai se Krais. A salan sina Piranxe sina mu Juda e xe siri aava ripife Juda a fexaxaas mon, 23 senasoa mu rabuna xapiak ri fo vil a saate ri faasaal sena miridingan ina Pi-ran. 24 Taasaxa, a Piran a pisingaipana xakaavangan xatam sina taloa mu rabuna aava ri namkai, ri taatigina fatak la matana. Ri taa pifevupuno senaso na Krais Yesus a maatxena daarum ina maana vilaana saatsiri. 25 A Piran a fanei na Yesusla palou itaara malaan sena falfaalxena fadaarumaan netaara aava taaranamkai sena ria ina. Nane vilmalaanexena faxaalit o a tiisan sina a tiisanfatak; nane pife lamon fepalauan avilaana saat sina rabuna. 26 Nane vilmalaane xena faxaalit o a tiisan sinatanin a fatak sait e voxo nane ve aPiran ina Tiisan Fatak aava fatigineifatak a mu rabuna aava ri namkai seYesus.

27 Lavaxa, taara taa ferawaimalalava panaso? Piau ta mo senasoa vilaana sina Piran fo tubuxe. Aso ta vilaana fo tubuxe? A vilaanaina usiaana vuputkai, bo? Piau,piau paaliu. Taasaxa, a vilaana inanamkaian. 28 Lavaxa, taara kuusmalaanabeꞌ: a mataa a tigina fatakla matana Piran senaso a namkai seYesus e pife sena usiaana vuputkai.29 Mi lamon o a Piran ve a Piran sinamu Juda mon, bo? Piau, nane ve aPiran sina mu rabuna aava ri pifeJuda vaxa. 30 Taara texaas o a toxan aPiran saxa mon. E nane taa fatigineifatak nari aava ri vuputuk la matanasenaso ri namkai e a mu rabuna aavari pife vuputuk vaxa senaso ri namkai.31 Lavaxa, naak taara taxa fepalauana vuputkai senaso taara tigina fatakla matana Piran sena namkaian, bo?

Piau, muta lamon malaan. Senasolayaan taara namkai se Yesus, lanayaan fatak aave mon taara fexaxaassena usi a vuputkai sina.

4A Ro Matalava Sina Mu Juda, Na

Abrahem Nare Devit, Re Namkai O A Pi-ran Taa Fatiginei Fatak Nare

1 Senaso a Piran fo vil a maanamo aapave, taara mu Juda taara taaferawai malaafaa pa Abrahem aavabutaara lava? A so ta mo a savatlana waanan sina? 2 Tamo a tuuna ona Abrahem a tigina fatak la matanaPiran sena maana mo nane fo vile,naak na Abrahem a toxan a mo xenaferawai falalava pana, bo? Taasaxa,piau, pife roxo i taa ferawai falalavapana faisok sina la matana Piran. 3 AXakalayan Taap a kuus o na Abrahema namkai sena Piran. E voxo senanamkaian aave mon a Piran a xaliepana mataa fatak.

4 A mataa aava faisok xena siak amamareiai ina faisok sina nane pifelamon pana mamareiai aave malaansena tatavai senasonane faisok faagutxena siaxaana. 5 A mataa aava Piranxa a xalie pana mataa fatak, nane pifefaisok soxote. Taasaxa, a lisan tuuneinane xa xe sina Piran aava fatigineifatak a mataa saat la matana senanamkaian sina. 6 E lokavai mupiis,na Devit aava ‘king’ lava sina muJuda, a ferawai pana faamamaasansina mataa aava Piran a xalie panamataa fatak senaso a namkai e pifesena faisok aava nane vesane. Naneferawai malaan:7 “Nari aava Piran a lamon tapin a vi-

laana saat siri e a xafut xapina faasaalan siri, ri taa faama-maas. 8 E nari aava Piran pifekat fulan a vilaana saat siri, ritaa faamamaas.” Yng 32:1,2

9 Lavaxa, a faamamaasan aava naDevit taxa ferawai pana, amo sinamurabuna aava ri toxan a fakalimaananina vuputuk, bo? Piau, a mo xanamu rabuna aava ri pife vuputuk sait.Taara fo kuus xo o na Abrahem anamkai sena Piran e voxo a Piran axalie pana mataa fatak. 10 Lamon

Rom 4:11 213 Rom 5:3faroxo! Laso ta yaan tuuna a Pirana kuus o na Abrahem ve a mataafatak? A ferawai malaan lamina yaanina vuputuk o paamuina? Pife lam-ina, lu paamu falak. 11 E mui a Pi-ran xa a tavaie pana fakalimaananina vuputuk xena faxaalit o nane foxali na Abrahem pana mataa fataksena namkaian sina mon e pife senavuputuxan. E voxo na Abrahem xoa tamana mu rabuna xapiak aava rinamkai sena Piran taasaxa ri pifevuputuk talo a Piran i taa xali narivaxa pana rabuna fatak. 12 E nane vatamana mu rabuna aava ri vuputukvaxa. Nane pife tamari senaso rivuputuk taasaxa senaso ri lisan tu-unei nari xa xe sina Piran malaan setamataara na Abrahem fo vile paa-muina putuxaana.

13 Lavaxa, lumua, a Piran fo kuusfanai xe si Abrahem e a mu yayasina o lumui nane taa mataa tafunamaana mo xapiak. A pife kuus fanaipana senaso na Abrahem a usi fatak amu vuputkai, piau. Nane kuus fanaipana senaso na Abrahem a namkai.14 Senaso, tamo a kuus fanaian sinaPiran a falet xe siri aava ri usi avuputkai, a namkaian sitaara e kuusfanaian sina Piran re taa mo palau15 senaso a vuputkai a lisanmaan amaraleian sina Piran. Tamo piauta vuputkai, lavaxa a rabuna ri pifefaasaal.

16 E voxo, a kuus fanaian aapavea savat sena namkaian. A pife savatsena faisok sina mataa taasaxa senaxakaavangan xatam sina Piran taloi taa savat sina mu yaya xapiak siAbrahem xe mui: nari aava ri waanlapaana vuputkai xuvul pari aava rinamkai malaan se Abrahem. Naneva tamataara xapiak. 17 Senaso aXakalayan Taap a kuus, “Ne fo fakali-maan nano xena tamana mu rabunaxaves.” Tpt 17:5E voxo na Abrahem va tamataara lamatana Piran aava nane namkai sena;a Piran aava fatatoi faꞌuli a mu ma-maat e kuus pana mo, paamuina sa-vatan ina, malaan sena fo savat xo.

18Naapalaan a kaalummalaan senakuus fanaian sina Piran pife fexaxaassena savat la matavas, na Abrahem

taxa lo namkai lunai sena. E voxonane fesavat “Tamana rabuna xaves”,malaan sena Piran xa fo xuuse panalumua. Senaso a Piran fo xuuse o“A xakatan ina mu yaya siim xe muitaa malaan sena mu vapara; ri taaxaves paaliu.” 19 Lavaxa, nane texaaso nane pife fexaxaas sena fasavataanta lak senaso amariaas sina a fexaxaas100 e piau ta gutan. E na Sera aavatefin sina, a tefin mala e pife fexaxaassena luxaan ta lak. 20 Taasaxa, anamkaian sina taxa lo waan fatateaklunai. Nane pife taꞌulan a namkaiansina e pife lamon maranga sena kuusfanaian sina Piran. A namkaian sina afagute e nane kuus fati a isina Piran.21 E lana xunus ina nane texaas tuunao a Piran a toxan a gutan xena fasavatfamatavasaana kuus fanaian sina. 22 Esena namkaian aanabeꞌ a Piran a xaliepana mataa fatak. 23 E vaxa a muvapaling aanabeꞌ “A Piran a xalie”, ripife waan lana Xakalayan Taap xenakuus fatiaana isi Abrahem, piau. 24 Riwaan xena xavang netaara aava Pirantaa xali netaara pana rabuna fatak;netaara aava taara namkai o a Pirana fatatoi faꞌuli na Yesus, a Memaisitaara, ti la mamaat. 25 E a turox-oian lisan na Yesus xe siri talo ri taapunuxe xenamaat sui amaana saatansitaara e mui a fatatoi faꞌulie xenafatiginei fatak netaara la matana.

5Taara Tigina Fatak La Matana Piran

Pana Luaian E Faamamaasan1 E voxo senaso a Piran fo fatiginei

fatak netaara la matana sena namka-ian, na Memai Yesus Krais sitaara afadaarum netaara xuvul pana Piran.2 E sena namkaian aave nane lisan-maan netaara xe lana xakaavanganxatam sina Piran aava taara waan la-paana naboxo. E taara ferawai faa-mamaas senaso taara lamon fanei awaanan sitaara xuvul pana Piran lanamiridingan sina. 3 Taasaxa pife moaanabeꞌ sang mon, taara faamamaasvaxa pana maana maasaxan aava sa-vat xulutaara. Senaso taara texaas oa maana maasaxan aave ri taxa fapitinetaara xena waan fananap lapaana

Rom 5:4 214 Rom 5:21xakaavangan sina Piran. 4 E mui, avilaana ina waan fananapan aanabeꞌi taa fasavat a maana vilaana roxo latoyan sitaara. E layaan taara bilaifatak pana maana vilaana roxo, taarataa waan bang fatateak a miridingansina Piran. 5E sena waan bangan aan-abeꞌ taara pife kanamsaat. Senasou?Senaso a Piran fo tavai netaara panaVovau Xaradak xena waan la xunusitaara. E nane xa a faxalit netaarapana vubuxan xasingitan sina Piranxe sitaara.

6 La noyaan fatak sina, layaan taarapi ta gutan, na Krais a maat pataaramu rabuna saat. 7 E voxo, lamonpana vubuxan xasingitan sina Piranmalaanabeꞌ: piau ta mataa i taa maatpana saxa aava usi fatak a vuputkai.Taasaxa naak a mataa i tamaa maatpana saxa mataa fatak ina xakaa-vang. 8 Taasaxa Piran xo a faxalit ne-taara pana vubuxan xasingitan sinamalaan: layaan taara taxa waan lunailana vilaana saat sitaara na Krais amaat xena fakaxup netaara.

9Senaso a Piran a fatiginei fatak ne-taara sena ria i Yesus, taara texaas tu-una o nane taa fakaxup netaara senamaraleian e fakasanaman fataxapiaksina Piran. 10 Langaiau, layaan taarataxa xaiyaas sina Piran lunai, nanefadaarum netaara xuvul pana xa senamaatan si Natuna. E naboxo senasotaara tigina fatak la matana, taaratexaas o i taa fakaxup netaara senasona Yesus taxa to pataara. 11 A maanamo aanabeꞌ a tuuna e taara faama-maas vaxa senaso lapaana Memaisitaara, na Yesus Krais, taara waan laxuvulaian xuvul pana Piran.

Maatan Aava Savat Se Aadam EToyan Tuuna Aava Savat Se Krais

12 Lavaxa, senaso a butaara lava, naAadam, a langai pesalai sena Piran, avilaana saat maa savat la xavala e amaatan xuvul pana. E malaanabeꞌ amaatan a savat sinamu rabuna xapiaksenaso nari xapiak ri fo faasaal. 13 Atuuna, a mu rabuna ri vivil a saatpaamuina yaan a Piran a tavai naMoses pana vuputkai sina. TaasaxaPiran pife fakasanam nari senaso a

pife tavai nari pana mu vuputkai lu-nai. 14 Taasaxa ti la yaan na Aadama faasaal fefexaxaas a yaan a Pirana tavai na Moses pana mu vuputkaisina, a mu rabuna xapiak, ri nasam amaatan, naapalaan ri pife langai pe-salai sena vuputkai sina Piran malaanse Aadam aava malaan sena xaxaaluaina Saxa aava i taa savat.

15Taasaxa, a tatavaian aava fakaxu-pan, pife malaan sena faasaalan aave.Senaso tamo a mu rabuna xapiak rimaat sena faasaalan si Aadam, lamonpana so ta mo a tiu fasoliuan xu-luna rabuna xapiak sena xakaavan-gan xatam sina Piran e a tatavaianaava savat se Yesus Krais. 16 Saxamo fulaa, a tatavaian sina Piran pifemalaan sena mo aava savat senafaasaalan sina mataa aave: laminafaasaalan sina saxa mataa a tiisan asavat e a lisanmaan amaatan, taasaxalamina maana faasaalan xaves, atatavaian aave a savat e a Piran afatiginei fatak netaara la matana.17 Tamo a faasaalan sina saxa mataa,na Aadam, a kas a salan talo maatan itaa paamuian a toyan sina mu rabunaxapiak, lamon pana so ta mo i taasavat siri aava ri talangai xe si YesusKrais xena siak a xakaavangan xatamsina Piran aava fatiginei fatak nari. Amu vilaana fatak xo ri taa paamuiannari.

18 Lavaxa, a tiisan sena faasaalansaxa mon a kuus o mu rabuna xapiakri vupuno e ri taa maat e a vilaanafatak saxa mon a fatiginei fatak arabuna e tavai nari pana toyan tu-una. 19Senaso layaan na Aadam a lan-gai pesalai sena Piran, a mu rabunaxapiak ri savat rabuna fafaasaal. Evaxa layaan a mataa saxa, na Krais, alangai a Piran, a mu rabuna xaves risavat rabuna fatak la matana Piran.

20 A Piran a tavai a mu rabuna panavuputkai sina senaso nane vubuk raori taa texaas sena vilaana saat aava rifuuna lo vile. Taasaxa layaan a muvilaana saat sina rabuna ri femolava,a xakaavangan xatam sina Piran apemamolava seri. 21 E malaan senamu faasaalan ri paamuian a rabunaxe lanamaatan, a xakaavangan xatam

Rom 6:1 215 Rom 6:19sina Piran a paamuian a mu rabunafatak xe lana toyan vulai aava savat seYesus Krais, a Memai sitaara.

6Taara Taa Bilai Xena Fananam A Pi-

ran Malaafaa?1 Lavaxa, taara taa ferawai panaso?

Naak taara taa lo vil a saat talo axakaavangan xatam sina Piran tafemolava paaliu, bo? Piau, piau paaliu.2 Paamua netaara aava taara namkai,taara waan lapaana gutan ina mu vi-laana saat. Taasaxa, naboxo taarafo maat sena vilaana saat sitaara. Evoxo taara fexaxaas sena vil a saatfulaa malaafaa? 3 Tuuna, naak mi fomamaaluf o netaara aava taara fo fas-ufan xena tigina xuvul pa Krais Yesus,taara fo maat xuvul pana, bo? 4 Taarafo xaafanan xuvul pa Krais layaantaara fasufan e vaxa taara fo faadox-otanan xuvul pana lana maatan sait.E a Piran aava na Tamataara a faxalita miridingan molava sina layaan afatatoi faꞌuli na Krais ti la mamaat enane vubuk o taara taa taagul panatoyan faꞌui sait.

5 Senaso taara fo faadoxotanan xu-vul pana lana maatan sina, taarataa tamana faadoxotanan xuvul panalana to faꞌulaian sina ti la mamaatvaxa. 6 Taara texaas o a mu vilaanae lamonan sitaara ti lumua ri fo maatxuluna bolo xuvul pa Krais e voxoa mu vilaana saat sitaara ri fo taxa-pus xo. E naboxo a gutan ina vi-laana saat i taa pife fayaasok fulannetaara. 7 Lavaxa, taara fo mulustapinan sena gutan ina saatan senasonaseꞌ ta mataa fo maat sena saatan, agutan ina saatan i taa pife paamuianfulane.

8 E fulaa, tamo taara fo maat xu-vul pa Krais, taara namkai vaxa otaara taa to xuvul pana. 9 Senasona Krais fo to faꞌulaa ti la maatannane pife fexaxaas sena maat fulaa. Atuuna, a maatan piau ta gutan xenatao fatateak fulane. 10 Aang, lanamaatan sina a mu vilaana saat xapiaksitaara ri loxotan xuluna e piau tatatavai fulaa a fexaxaas sena xavan-gaan netaara. Nane, lana maatan

sina xuluna bolo, a kawaasan xapin agutan ina vilaana saat aava waan xu-luna mu rabuna xapiak. Taasaxa lanatoyan aava nane taagul lana naboxo, ataagul xena fafaamamaas a Piran sangmon.

11 Lamon faꞌuli amaanamo aanabeꞌe mi taa texaas o nami xa mi fo maatsena vilaana saat. Taasaxa mi taxa tosena Piran lana xuvulaian simi xuvulpa Krais Yesus. 12 E voxo muta tur-oxoian a mu vilaana saat xena paa-muian a vipin simi ti la xavala talomi taa usi a vubuxanan saat sina.13 Muta tatavai pana vipin simi xenavil a mo mosaat malaan seꞌ mi sisiaksina saatan. Lamon faꞌulaa o lumuami maat taasaxa naboxo mi toxan atoyan faꞌui. E voxo tavai a Piran pamixa malaan seri aava siak faꞌulian nariti la maatan xena to faꞌulaa e sisiak xesina Piran pana vipin simi xena vil amaana vilaana fatak. 14 A vubuxanansaat taa pife paamuian nami senasonaboxo mi pife waan lapaana gutanina vuputkai, taasaxa mi waan la-paana xakaavangan xatam sina Piran.

A Piran A Mulus Tapin Netaara SenaGutan Ina Saatan

15 Lavaxa, taara waan lapaanaxakaavangan xatam sina Piran. Naaksaxanofuna ri tamaa kuus o senasotaara pife waan lapaana vuputkaitaara fexaxaas sena vil a saat naboxo,bo? Piau, piau paaliu. 16 A tuuna,mi texaas o layaan mi lamon faatio mi taa yaasok sina saxa mataa,nane xo i taa xuus nami pana so tamo mi taa vile e mi taa langaie, bo?Tamo mi lamon faati o mi taa yaasoksina saatan mi taa waan patak vulaisena Piran e mi taa maat. E tamomi lamon faati o mi taa yaasok sinaPiran mi taa tigina fatak la matana.17 Taasaxa, maam kuus faasiroxo xesina Piran senaso lumua mi sisiaksina vubuxanan saat taasaxa naboxomi taxa usi fatak a fepitaian aava mifo langaie. 18 E naboxo mi pife yaasoksina saatan xo, piau, mi toxan amataatafumi faꞌui e mi fo savat yaasok sinavilaana fatak.

19 Ne taxa ferawai pana xaxaaluaaava mi masame senaso tamo ne pife

Rom 6:20 216 Rom 7:12vil malaane mi taa pife texaas senaFerawaian sina Piran. A malaanabeꞌ:lumua mi fuuna lisan a tami malaansena yaasok, xena femilungai panavilaana ina tamaian o xena langai pe-salai sena maana vuputkai sina Piran.Taasaxa naboxo, tavai a piran pamixa xena yaasok lapaana mu vilaanafatak aava fasavat a toyan xaradak.20 Lumua, layaan a vilaana saat a xusnami, mi pife lamon pana so ta moa roxo xena vile. 21 E voxo, lanayaan aave a so ta buk malangiis asavat sena maana vilaana saat aavafamangil nami naboxo? A maana vi-laana aave ri fasavat a maatan sangmon. 22 Taasaxa naboxo, a Piran fomulus nami sena gutan ina vilaanasaat. Nane xa a mataa tafumi ea malangiis ina ve a toyan xaradakaava fasavat a toyan vulai xe vulai.23Senaso amamareiai ina vilaana saatve a maatan, taasaxa tatavaian sinaPiran xe siri aava ri waan la xuvulaianxuvul pa Yesus Krais ve a toyan i taxawaan vulai xe vulai.

71 Lavaxa, ne taxa ferawai xe simi

mu fetinan aava mi texaas senavuputkai. Mi texaas o a vuputkai atoxan a tateaxan xena paamuian amataa layaan i taxa taagul la xavalamon, bo? 2 Mi texaas sena vuputkaiina tamaian sitaara e voxo langai panaferawaian paap aanabeꞌ. Layaan atefin a tamai, a vuputkai ina tamaiana pise xe si lavana la maana yaanxapiak layaan i taxa waan la xavala.Taasaxa, layaan na lavana a maat, avuputkai ina tamaian a muluse selavana. 3 E voxo layaan na lavanataxa to lunai, tamo a tefin aave itaa taꞌulane xena tamai sina xasatomexaan, ri taa xalie pana tefin saat.Taasaxa, tamo na lavana fo maat,nane pife waan lapaana vuputkai inatamaian fulaa. E ri taa pife xalie panatefin saat tamo i taa tamai fulaa.

4 E voxomu fetinan siak, a vuputkaipife paamuian nami naboxo senasomimaat layaan a Piran a fadoxot namixuvul pa Krais lana maatan sina. Evoxo naboxo mi fexaxaas sena waan

lapaana mataa tafumi faꞌui e nane vena Krais. Nane a saxa aava Piran afatatoi faꞌulie ti la maatan. E naboxotaara fexaxaas sena fasavat a maanavilaana xaradak aava malaan senaxalana wai, xe sina Piran. 5 Senasopaamuina yaan taara namkai, a vi-laana saat a xus netaara xena vil asaat. E a mu vubuxanan saat aave risavat sena vuputkai e ri yuuf netaaraxe lana vilaana saat aava malangiisina ve a maatan. 6 Taasaxa naboxo,senaso taara fo maat xuvul pa Krais,a vuputkai aava pis netaara paamua,i taa pife paamuian netaara fulaa enaboxo taara sisiak lapaana vilaanafaꞌui sina Vovau Xaradak e pife la-paana vuputkai ti kavai.

Taara Vibis Sena Vilaana Saat7 Lavaxa, taara taa susuaa

malaafaa? A vuputkai a mo mosaatsenaso a fasavat a vubuxanan saat lataak, bo? Piau, piau paaliu. Taasaxapaamuina yaan a Piran a tavai netaarapana mu vuputkai ne ngalngolan avilaana saat e ne pife tarasui amo sinaxasa mataa. Taasaxa layaan a Piran akuus, ‘Muta tarasui a mo sina xasamataa’, mui ne tarasui vulan a maanamo xaves. 8 A malaanabeꞌ: layaana saxa vuputkai a savat, a vilaanaina faasaalan a xus faagutanau xenatarasui a maana mo xaves. Senasotamo piau ta vuputkai xena kuusvotan a saxa vilaana, a vubuxanansaat sina mataa pife fexaxaas senapaamuiane. 9 Paamua, layaan ne pifemasam faroxo pana vuputkai sinaPiran, ne lamon o ne tigina faroxo lamatana. Taasaxa, layaan a vuputkaiaave a savat la matavas, ne texaaso ne fo faasaal sena vuputkai sinaPiran e ne maat. 10 E mui ne texaaso a vuputkai aava Piran a tavaiaupana xena lisanmaan a toyan, a lisantuunei a maatan. 11 A malaanabeꞌ:paamua ne lamon o ne fexaxaassena usi fatak a vuputkai sina Piran.Taasaxa vilaana ina faasaalan a bitxena fangongau e ne savat vupuno.E voxo a vuputkai aave a fasavat amaatan aava tivotanau sena Piran.12 E voxo, a mu vuputkai ri xaradak. E

Rom 7:13 217 Rom 8:8a mu fefasaian ina ri xaradak e fatake ri xavang netaara.

13 Lavaxa, saxa i tamaa kuus o amo aava roxo a fasavat a maatan latoyan siak, bo? Ne taa suie pana, piau,ne pi faferawai malaan. Taasaxa, amaana vubuxanan saat siak ri fasavatamaatan la vipin siak xena faxaalit o avilaana saat ve a saat tuuna. E layaanne langai pesalai sena mo roxo aavene texaas o a maana vilaana saat siakri saat paaliu.

14 Taara texaas o a Vovau Xaradaksina Piran a tavai netaara panavuputkai e a vuputkai aave a roxomarasaxa. Taasaxa nenia, ne mataati la xavala mon pana mu vubuxanansaat e ri fakalimaanau pana yaasoksina vilaana saat. 15 Ne pife masamsena so ta mo ne fuuna vile. Amalaanabeꞌ, a so ta mo ne vubuk vile,a mo aave ne pi vivile. Taasaxa nefuuna vil a mo aava ne bai paaliu one taa vile. 16 E tamo ne vil a maanamo aava ne bai vile, ne turoxo o avuputkai a roxo senaso a xuusau panaso ta mo roxo ne taa vile. 17 E voxo,a malaanabeꞌ: nenia fatak, la xunusiga, ne pife fasavat a vilaana saataave, piau, a saatan aavawaan la vipinsiak a vile. 18 Ne texaas o piau ta moroxo a waan la toyan siak, la vipinsiak. Senaso ne vubuk rao ne taa vil amo roxo taasaxa ne pi ta gutan xenafasavataana. 19Aang, ne vubuk rao netaa vil a mo roxo taasaxa ne pife vile.E fulaa, a maana mo mosaat aava nebai vile, a mo aave ne fuuna lo vile.20 E voxo, tamo ne bai vil a maana motaasaxa ne vile, ne kuus o nenia fatakne pife fasavat a vilaana saat aave.Piau, a saatan aava waan la vipin siaka vile.

21 Lavaxa, a fufuna vilaana aan-abeꞌ taxa faisok: layaan ne buk vila mo roxo ne fuuna fasavat a momosaat. 22 Lana xunus iga ne la-mon faamamaas pana vuputkai sinaPiran; 23 taasaxa ne texaas o a xasafufuna taxa faisok la vipin siak e taxakawaasan a vubuxanan siak xena usi avuputkai sina Piran e voxo ne malaansena mataa vipis xe sina vubuxanansaat ina vipin siak. 24Nenia, ne mim-ilisaat temasaat. Naseꞌ taa fakaxupau

sena maatan? 25Ne kuus faasiroxo xesina Piran senaso na Yesus Krais aavaMemai sitaara, nane xa i taa xavangnetaara.

E voxo nenia, la xunus iga, neyaasok sina vuputkai sina Pirantaasaxa lana vipin siak ne yaasok sinavuputkai aava fasavat a vilaana saat.

8APiranA FengAVovauXaradak Sina

Xena Mulus A Mu Rabuna Xasena GutanIna Vilaana Saat Siri

1 E voxo, a Piran a kuus o nariaava ri waan la xuvulaian xuvul paKrais Yesus naboxo, ri pife vupuno lamatana, 2 senaso lana xuvulaian xu-vul pa Krais Yesus a Vovau ina ToyanTuuna a mulus tapin netaara senavuputkai aava fasavat a vilaana saate a maatan. 3 Ne taxa xuus nami o avuputkai pife fexaxaas sena pis votana vilaana saat sitaara senaso a vubux-anan sina vipin sitaara a famaruru-paxe. Taasaxa, a Piran xa a xavangnetaara layaan nane feng a Natunaaava piau ta lalosaat, xe lapi la xavala.E nane xa maa savat matatuuna. Elayaan amaat xataara, a Piran a timina fakasanaman ina mu vilaana saatsitaara xe xuluna talo i taa fakaxupnetaara sena vilaana saat sitaara. 4 Enaboxo taara taxa waan la matavastalo taara fexaxaas sena usi faroxoia vuputkai sina Piran. Taara bilaimalaan layaan a tataara pife masagapana vubuxanan saat taasaxa taaralamon faati o taara taa usi a vubux-anan roxo sina Vovau Xaradak.

5Nari aava ri taagul lapaana vubux-anan saat siri, ri fuuna lamon panaso ta mo a vipin siri a vubuxane.Taasaxa, nari aava ri taagul lapaanavubuxanan sina Vovau Xaradak, rifuuna lamon pana so ta mo a Vovaua vubuxane. 6 A lamonan sina mataafafaasaal a fasavat a maatan. Taasaxalayaan a Vovau Xaradak a paamuiana lamonan sina mataa i taa fasavata toyan e luaian la xunus ina. 7 Alamonan sina mataa fafaasaal a baiana Piran. A pife turoxo o i taa waanlapaana vuputkai sina Piran e tuuna,pife fexaxaas sena. 8Nari aava ri waan

Rom 8:9 218 Rom 8:27lapaana gutan ina vubuxanan saat, ripife fexaxaas sena fananam a Piran.

9 Taasaxa nami xa, mi pife waanlapaana gutan ina vubuxanan saat,piau, mi waan lapaana vubuxanan inaVovauXaradak tamo aVovauXaradaksina Piran a waan la xunus imi. Etamo a mataa piau ta Vovau si Krais,nane pife mataa si Krais. 10 Taasaxatamo a Vovau si Krais a waan la xunusimi, a vipin simi a maat sena vilaanasaat taasaxa vovau imi taxa to senasoa Piran xa a fatiginei fatak nami lamatana. 11 E tamo a Vovau sina Pi-ran aava fatatoi faꞌuli na Yesus ti lamaatan, a waan la xunus imi, a Pirannaang i taa tamana fatatoi faꞌuli avipin simi vaxa, sena gutan ina Vovausina aava waan la xunus imi.

12 Lavaxa mu fetinan, a muvubuxanan saat ri pi ta gutan xenapaamuian netaara e voxo taarataa pife turoxo pana usiaan narinaboxo. 13 Senaso tamo mi usi a muvubuxanan saat ti la vipin simi, mitaa maat. Taasaxa, tamo a Vovau sinaPiran a paamuian nami talo mi taapunuk a mu vilaana saat ti la vipinsimi, mi taa to vulai xuvul pana Piran.14 Senaso layaan a Vovau sina Pirana paamuian a rabuna, nari ve ri murafulak sina. 15 A Piran pife tavainami panꞌ ta vovau xena fayaasokfulan nami lapaana matautan, piau.Nane tavai nami pana Vovau Xaradaksina xena fakalimaan nami o mi murafulak sina. E voxo, senaso a VovauXaradak a waan la xunus itaara,layaan taara fenung xe sina Piran,taara xalie pana “Papa o Tamaang.”16 A vovau sitaara xuvul pana VovauXaradak, nare xapiak re xuus netaarao taara ve mu rafulak sina Piran.17 E voxo senaso taara mu rafulaksina xuvul pa Krais, taara taa siaka nefafanaian sina xataara malaanse Krais; tuuna, senaso taara tiginaxuvul pa Krais lana maasaxan sina,taara taa tigina xuvul pana lanamiridingan sina vaxa.

AMaana Roxoyan Aava Piran A Tox-ane Xataara

18 E voxo, layaan ne lamon panamiridingan aave e maana roxoyan

aava Piran taa tavai netaara panamui, ne pife mamaxus temasaat panamaana maasaxan aava savat naboxola xavala. 19 Taara texaas o a maanaroxoyan aave ri mo molava paaliusenaso a vavesaian sina Piran pe laaꞌuila vata, lapi la xavala e pe la laman,ri taxa waan bang fatateak a yaanaava Piran i taa tavai xapin a mu ra-fulak sina pana maana roxoyan aave.20 Ri taxa waan bange senaso a Piranxa a bugut nari pana maana lagafannaboxo. Ri baiane taasaxa Piran abugut nari talo ri taa waan bang ayaan ina mulusaan nari. 21Aang, saxayaan amu vavesaian xa ri taa tamulussenamaatan talo ri taa pifemiit fulaa.E ri taa siak a xavil ina roxoyan sinaPiran xuvul pana mu rafulak sina.

22 Taara texaas o a maana vave-saian xo ri fo nas maat fefexaxaastanin pana bangaana, malaan senatefin rao i luk a lak. 23 E pife narisangmon ri nas maat pana bangaana,netaara vaxa aava taara toxan a Vo-vau Xaradak la xunus itaara, malaansena fakalimaanan, taara nas maatla xunus itaara pana bangaana yaantaara taa siak a vipin faꞌui sitaara ePiran taa xavei netaara xena rafulaksina. 24 A malaanabeꞌ: lumua a Pi-ran a fakaxup netaara sena vilaanasaat sitaara e fatiginei fatak netaarala matana. E naboxo taara taxa waanbang fatateak a yaan i taa tavai ne-taara pana vipin faꞌui e i taa faneinetaara la nobina lava. Taasaxa tamotaara fo siak a mo aava taara taxalo waan bange, taara taa pife bangfulaa senaso taara fo siak xo amo aavataara taxa bange. 25 Taasaxa, tamotaara lamon faagut pana saxa mo itaa tamana savat, taara taawaan bangfatateaxe pana fananapan.

26 E layaan a tateaxan sitaara xenabangaana pife fexaxaas, a VovauXaradak a waan xuvul pataara xenafagut netaara. Layaan taara pifetexaas sena so ta mo taara taa fenungxe sina Piran pana, a Vovau Xaradakxa i taa fenung xe sina xataara. Ea fenungan sina a savat la toyansitaaramalaan senamunasmaat. 27A

Rom 8:28 219 Rom 8:39Piran a kaalum xe lana xunus itaarae a masam faroxo pana lalamonansina Vovau Xaradak. E layaan afenung pana rabuna fatak sina Piran,a fenungan sina a usi fatak a lamonansina Piran.

Taara Taa Faꞌonam28 E fulaa, taara texaas o a Piran

i taa fasavat a roxoyan sena maanamo aava savat lana toyan sina murabuna aava ri vubuxan xasingite enane siak fati nari sena vubuxanansina. 29 Senaso, taara texaas o a Pi-ran a texaas o naseꞌ ta rabuna ri taanamkai sena. E nane fakalimaan naritalo ri tafe savat malaan se Natunalana vilaana e vubuxanan siri. Emalaanabeꞌ a Natuna xo a lak tuaane netaara ve mu rafulak lamina lanamatafetama sina Piran. 30E fulaa, nariaava Piran fo fakalimaan nari, nanexel patak nari xena namkai sena. Enari naang aava Piran a xel patak nari,nane fatiginei fatak nari la matana. Evaxa nane taa tavai nari aava ri tig-ina fatak pana vipin faꞌui aava patakpaaliu. E mui i taa tamana fanei narila vepen roxo xuvul pana xa.

31 Lavaxa, taara taa ferawaimalaafaa sena maana mo aanabeꞌ?Tamo Piran taxa tigina la tataaraxena xavang netaara naseꞌ taa tisuinetaara? Piau ta saxa. 32 NaTamataara xa pife tivotan a Natunasena maasaxan taasaxa a tavai amu paamua pana xena ngaapunuxetalo taara taa siak a roxoyan senamaatan sina. E senaso nane xavangnetaara malaan, taara texaas o i taaxavang vulan netaara pana maanamo xapiak fulaa. 33 A Piran xa foxel patak netaara e voxo pi ta saxaa fexaxaas sena gel tifi netaara senamaana vilaana saat sitaara. A Piranxa a fatiginei fatak netaara la matana.34 E pi ta saxa i taa xuus a Piran o itaa fakasanam netaara senaso taaravupuno. Na Yesus Krais aava maat, fosiak xo a fakasanaman aave. E vaxa,a Piran a fatatoi faꞌulie ti la mamaate naboxo i taxa nai la vepen lava lapamuaan sina Piran e i taxa fenungxe sina o i taa xavang vulan netaara.35 Naseꞌ taa fepatoxan netaara sena

vubuxan xasingitan si Krais? Avubuxan xasingitan sina taxa lo taofatateak vulan netaara naapalaan amu rabuna ri bilai fasaat xe sitaarao a lagafan sitaara ri pife taxapus orabuna ri vil pengan netaara senasotaara namkai. Nane taxa waan xuvulpataara lana yaan ina song o layaantaara piau ta marapi xena xafut atataara. E i taa pife taꞌulan netaaranaapalaan a saxa vubuk famasaknetaara o buk ngaapunuk netaara.36 Lana Xakalayan Taap na Devit aava‘king’ lava, a ferawai pana maana buklagafan aave layaan a ferawai xe sinaPiran malaan:“Piran, senaso nemaam ve maam mu

rabuna siim,a maana rabuna aava ri baian

nano ri vubuk ngaapunuk ne-maam.

E ri lamon o maam malaansena mu sipsip aava xenapunuxaana.” Yng 44:22

37 Piau, lana maana mo xapiakaanabeꞌ taara fexaxaas sena onammarasaxa senaso nane aava vubuxanxasingit netaara i taxa waan xuvulpataara. 38 Senaso ne texaas tuunao a maatan o mu lagafan naboxo latoyan, ri taa pife tivotan a vubuxanxasingitan si Krais xataara. E piauta saxa a fexaxaas sena tivotan avubuxan xasingitan sina, pi ta angeloo masalai. E tamo a lagafan taa savatmonabeꞌ mon o muibak e so ta bukgutan a savat ri taa pife tivotan avubuxan xasingitan sina. 39 Tamotaara taa laak xe laaꞌui paaliu laxunavata o taara sivi xe lapi paaliula xavala, na Krais a waan pave xenaxavang netaara. E piau ta mo aavaPiran a vesane a fexaxaas sena tivotannetaara xasena vubuxan xasingitansina. Nane faxalit netaara panavubuxan xasingitan aave layaan afeng na Krais Yesus, a Memai sitaara,xena fakaxup netaara.

9APiranXuvul PanaMuRabunaAava

Nane Siak Fati Nari

Rom 9:1 220 Rom 9:191 Nenia, ne waan xuvul pa Krais e

voxo ne ferawai tuuna, ne pife bit.A Vovau Xaradak taxa paamuian anasaman siak e voxo a nasaman siaka turoxo o a ferawaian siak a tuuna.2 Ne taxa mamaxus faagut e a xunusiga a tavanat senaso a maana taugari fo taaluugan na Krais. 3 Saxanoyaan rao ne fenung xe sina Piran o itaa fatutulau talo nenia, ne taa pifefaadoxotanan xuvul pa Krais tamo itaa xavang a mu tiak, nari aava ri mutauga, xena namkai. 4 A mu Israel vamu rabuna aava Piran a siak fati narixana xa e tavai nari pana maana rox-oyan xaves malaan: nane xel pataknari xe sina xa e xavei nari e a faxalitnari pana waanan sina lana miridin-gan aava falet xuvul pari. Nane fax-uvul nari xuvul pana xa sena maanaturoxoian sina. Nane turoxoian lisana vuputkai sina xe siri e fapiti naripana vilaana fatak ina lotu e tavai naripana maana kuus fanaian xaves. 5 Amu buri ve mu matalava sitaara e aMataa Failai sina Piran a waan lanasaxa pabung siri. E nane ve a PiranTuuna e i taxa lo paamuian a maanamo xapiak. A mu rabuna xapiak ri taananguse e kuus fati a isina naboxo exe vulai. A Tuuna.

6 Taasaxa, mu kuus fanaian aavesina Piran ri pife poxo layaan a murabuna sina ri gigirane. Senaso aPiran pife siak fati a mu Israel xapiak.7 E layaan ne ferawai pana mu buAbrahem ne pife ferawai pana mubuna xapiak xe mui, piau. Ne taxaferawai pari aava Piran xo a xali naripana mu rafulak si Abrahem. Senasoa Piran a xuus na Abrahem,“Ne taa kat a mu bu Aisaak mon pana

mu rafulak siim.” Tpt 21:128 Senaso nari aava ri luxan lapaanavubuxanan sina mataa mon a Piranpife xali nari pana mu bu Abrahem,piau. Taasaxa, nari aava ri luxanlapaana kuus fanaian sina Piran, narive ri mu bu Abrahem. 9 Senaso akuus fanian sina Piran xe si Abrahema malaan:“Lana yaan fatak ne taa ulaamaan

e na Sera xa i taa luk a laktomexaan.” Tpt 18:10,14

10 E lamon pana so ta mo a savatmui: na Rebeka tivaian a lua lapaaAisaak aava butaara. 11 Taasaxa paa-muina luxaana lua aave layaan nare,re pife vil a mo roxo o saat lunai, aPiran xo fo lamon faati o i taa fakali-maan a saxa lak xena waan la pabungsina e pife nare xapiak. 12 A pife siakfati a lak aave sena faisok sina, piau.A siak fatie sena vubuxanan sina xa.Taara texaas o a Piran a vil malaanesenaso a ferawai malaan xe si Rebeka,paamuina luxaana lua:“A lak tuaan siim i taa sisiak xe sina

lak ti mui.” Tpt 21:1213 E lokavai mupiis a mataa ina kuusfatuxai a kala lana Xakalayan Taapmalaan:“Na Yaakop aava lak mui, ne vubuxan

xasingite taasaxa ne gigiranna Iso aava lak tuaan.” Mlk1:2,3

14 Lavaxa, naak taara taa kuus o aPiran i taxa fapala senaso a siak fati asaxa lak mon, bo? Piau, e piau paaliu.15 Taara texaas o pife tuuna senaso aPiran a xuus na Moses:“Ne taa muluk naseꞌ ta mataa ne

vubuxane e ne taa fangasiknari aava ne buk fangasiknari.” Tln 33:19

16 A malaanabeꞌ: layaan a Piran a siakfati a saxa, nane pife vile sena vubux-anan o faisok sina mataa aave, piau,nane vile sena mamaaluxan sina xa.17 E taara texaas o a Piran a siak fatia saxano rabuna xena kawaasanaannari senaso lana Xakalayan Taap axuus na Fero aava paamua lava ti Isip,malaan:“Ne fakalimaan nano pana vepen

siim xena fasavat a vubux-anan siak. Ne taa faxalit a murabuna pana gutan siak e voxone taa fakasanam nano layaanno gigiranau. E a mu rabunaxapiak la xavala ri taa texaassega.” Tln 9:16

18 E voxo, mi taa masam se Feromalaanabeꞌ: layaan a Piran a vubukrao i taa muluk a xol palau, i taa vile.E layaan a vubuk rao i taa favaangbit a mataa, i taa vile. 19 Lavaxa,a saxa simi i taa xuusau, “Xenaso a

Rom 9:20 221 Rom 10:4Piran a tusui netaara, senaso naseꞌfexaxaas sena tisui a lamonan sinaPiran?” 20Taasaxa ne taa suiemalaan:nami, mi mataa mon e mi lamon omi taa ferawai sarak xe sina Piran,bo? Ne taa ferawai paap famodak.Tamo mi fi a bi mi lamon o a bi taafin nami pana “Xenaso mi fo fiyaumalaanabeꞌ?”* 21 Piau, i taa pife fer-awai malaan. Taasaxa, a mataa aavafi a bi a fexaxaas sena lamon faatipana so ta buk bi i taa fiye, bo? Afexaxaas sena fi a maana buk bi panapaxana ni: a saxa xakavena fun aavavipirigaan marasaxa e a xungusaxuaava bi palau.

22 Lavaxa, naak a Piran a vubukrao i taa faxalit a maraleian sinae fasavat a gutan sina la matavastaasaxa nane waan fananap e pifefakasanam fatapusan nari aava xenakawaasanaan nari, bo? 23 Naak nanevil malaane xena famatavas a maanaroxoyan molava sina xe siri aava ritaa siak a mamaaluxan sina, nari aavanane fakalimaan paamuin nari xenanai la vepen roxo marasaxa xuvulpana. 24 E netaara, saxano Juda esaxanofuna aava ri pife Juda, taaramurabuna aava Piran a muluk netaara.25 Lana mu xakalayan si Osea aavamataa ina kuus fatuxai, a Piran a kuus:“Ne taa xali a rabuna aava ri pife

rabuna siak pana ‘Rabunasiak’ e ne taa xali nari aavane pife vubuxan nari pana‘rabuna aava ne vubuxanxasingit nari.” Osa 2:23

26 E vaxa na Osea a kala pana murabuna aava ri pife Juda malaan:“Pe lana bina aava paamua, a Piran

a xuus nari, ‘Mi pife rabunasiak’, lana bina aave a Pirantaa xali nari pana ‘mu rafulaksina Piran aava To Vulai.” Osa1:10

27 Taasaxa, na Aisaia a xukulaifaagut sena mu rabuna ti Israelmalaan:“Naapalaan a mu rafulak ti Israel

ri tafe xaves, malaan senagun pe la taas, a Piran i taa

fakaxup a nufuna modak irimon. 28 Senaso a Piran taafasavat a fakasanaman sinalapi la xavala. E i taa fataxapinfatapusane.” Ais 10:22,23

29 E na Aisaia a kuus fulaa malaan:“Tamo Piran pana Gutan Xapiak a

pife taꞌulan a saxanu butaara,taara tafo malit malaan senarabuna pe la ro bina Sodom eGomora aava ri maat layaan aPiran a kawaasan xapine.” Ais1:9

A Mu Israel Ri Pife Namkai30 Lavaxa, taara taa kuus panaso?

Taara taa kuus o a mu rabuna aavari pife Juda, ri pife seng a salan xenatigina fatak la matana Piran taasaxari tingine layaan a Piran a fatigineifatak nari senaso ri namkai se Krais.31 Taasaxa mu Israel aava ri fuunafaisok faagut pana usiaana vuputkaisina Piran talo ri taa faxaalit o nari,ri rabuna roxo, ri seseng e ri sengmaat. 32 Xenaso a mu Juda ri sengmaat? Ri pife tingine senaso ri lamononaseꞌ tamataa a usi xapin a vuputkaia fexaxaas sena tigina fatak la matanaPiran e ri pife namkai e voxo ri sopitaisena ‘faat ina sopitaian’. 33Na Aisaia akuus fatuxai pana maana mo aanabeꞌ.Nane kuus malaan:“Kaalum, nenia, a Piran, ne fanei a

faat xena sopitaian lana binasiak, na Saion, e saxanofuna ritaa poxo xuluna taasaxa naseꞌta mataa a namkai sena i taapife famangilan.” Ais 8:14;28:16

101 Mu fetinan, ne vubuk tuuna la

xunus iga e ne fenung xe sina Piran oi taa fakaxup a mu Israel. 2 Senaso neferawai xakaavang o ri faisok faagutxena fananam a Piran taasaxa ri pifetexaas faroxo sena vubuxanan sina.3Amu Juda ri pifemasam faroxo panavilaana ina tigina fatak sina Piran, ribuk tigina fatak pana vilaana siri xae voxo ri pife fasivi nari xa lapaanavilaana fatak sina Piran. 4 Ne vubuk

* 9:20: O: Tamo mi vesan a paxiis pana xavala mi lamon o a paxiis i taa fin nami pana “Xenaso no fovesanau malaanabeꞌ?”

Rom 10:5 222 Rom 10:20o mi taa masam faroxo o na Krais fosavat xena vil roxol a vuputkai e voxonaboxo, naseꞌ ta mataa a vubuk raoi taa waan xuvul pana Piran, i taanamkai se Yesus.

5 Lavaxa, a mu Juda ri pife masamsena salan sina Piran e ri pife masamfaroxo sena fepitaian si Moses layaanna Moses a ferawai pana usiaana muvuputkai. Nane kuus malaan:“Nane aava usi fatak a mu vuputkai

xapiak sina Piran i taa siak atoyan sena.” Vlp 18:5

6 Taasaxa, a mataa aava Piran a xaliepana ‘mataa fatak’ senaso a namkai,a ferawai malaan: “Muta xuus namixa o ‘Naseꞌ taa laak xe la xunavata’,senaso naak mi buk lisan fasivi naKrais aava fo sivi xo. 7 E mutakuus, ‘Naseꞌ taa sivi xe la bina inamamaat?’ senaso naak mi buk siakfalaak na Krais ti la bina ina mamaat,taasaxa nane fo fatatoi faꞌulian xo tila mamaat.” 8 Taasaxa, a mataa aavanamkai, a ferawai malaan:“A ferawaian aanabeꞌ a waan faasilak,

tuuna a waan la xunus imi e lavalami.” Vpt 30:14

A ferawaian sena namkaian aanabeꞌa lagasai aava maam fuuna fepitaapana. 9 A fepitaian simaam a malaan:layaan no kuus fasavat o “Yesus ve aMemai” e layaan mi namkai la xunusimi o a Piran a fatatoi faꞌulie ti lamamaat- lana yaan fatak aave a Pirani taa fakaxup nami. 10 Senaso mitigina fatak la matana Piran layaanmi namkai la xunus imi e mi fakaxu-pan layaan mi kuusan fasavate panavalami. 11 Taara texaas sena, senaso aXakalayan Taap a kuus,“Naseꞌ ta mataa a lisan tuunei nane

xa xe si Yesus aava Memaisitaara, i taa pife famangilan.”Ais 28:16

12 A mu Juda e nari aava ri pife Judari fexaxaas la matana Piran senaso naYesus vaMemai siri xapiak e a xavangmarasaxain naseꞌ ta mataa a fenungxe sina. 13 Senaso lana XakalayanTaap a kuus malaan:“Naseꞌ ta mataa a fenung xe sina

Memai pana xakaavangan

sina, a Memai i taa fakaxupe.”Jol 2:3

14 Naak saxa i taa fiai, “A murabuna, ri taa fenung xe sina Saxaaava ri pife namkai sena, malaafaa? Eri taa namkai sena Saxa aava ri pifetexaas sena, malaafaa? E malaafaa ritaa texaas sena tamo piau ta mataaxena kuusan fasavate xe siri? 15 Emalaafaa ri taa kuusan fasavate tamopiau ta saxa xena feng nari?” Netaa sui nari aava ri fiai malaan o aXakalayan Taap a kuus malaan:“A filimaanan sina rabuna aava ri

lisan a Lagasai Roxo sina Pirana fafaamamaas netaara.” Ais52:7

16 Ri fo langai xo taasaxa sax-anofuna ri pife turoxo pana LagasaiRoxo se Krais. E taara texaas o ri pifeturoxo pana senaso na Aisaia a kuusmalaan lana xakalayan sina:“Memai, naseꞌ fo namkai sena lagasai

sitaare?.” Ais 53:117 Lavaxa, naboxo taara texaas o anamkaian a savat la xunus ina mataalayaan a langai a lagasai e a lagasainaang ve a lagasai se Krais. 18Taasaxanenia, ne fiai malaan: naak a mu Judari pife langai a lagasai sina Piran seKrais, bo? Piau, pife tuuna, ri folangaie xo. Lana faxuvulan ina muyanganan, a xaleian malaan:

“A Piran a feng a fefeng sina xe lamu bina xapiak la xavala.

E a mu rabuna xapiak aava riwaan lasuun paaliu vaxa

ri fo langaie senaso a mufefeng sina Piran ri savatsiri.” Yng 19:4

19 E fulaa ne taa fiai: naak a muIsrael ri pife masame, bo? Piau, rimasame. Lokavai mupiis na Moses akuus fatuxai sena mu Juda malaan:“Nenia xone taa vil fatarasui namimu

Juda sena rabuna aava ne pifexali nari pana rabuna siak. Ene taa xavang a rabuna aavari pife Juda xena famaraleinami.” Vpt 32:21

20 E fulaa na Aisaia a ferawai faagutmalaan:“A mu rabuna aava ri pife Juda, ri pife

sengau taasaxa ri tinginau. Ri

Rom 10:21 223 Rom 11:15pife fiaianau taasaxa ne faxalitnari paga.” Ais 65:1

21Taasaxa na Aisaia a ferawai senamuJuda malaan:“La maana yaan xapiak ne talangai

xe siri xena xel nari xe siaktaasaxa ri fuuna tisuiau e rilangai pesalai sega.” Ais 65:2

11A Mamaaluxan Sina Piran Xe Sina

Mu Israel1 Lavaxa, ne fiai malaan: naak a

Piran a gigiran a mu rabuna sina,bo? Piau e piau paaliu, muta lamonmalaan. Nenia ve ne saxa Juda. Ena Abrahem va buk lava e ne waanla pabung si Benyamin. 2 A Piranpife gigiran a mu Juda aava lokavaimupiis nane siak fati nari. Mi tex-aas vaxa sena xuuskuus pa Ilaija aavawaan lana Xakalayan Taap, bo? Nanefenung xe sina Piran e xuuse panamaana vilaana saat sina mu Juda. 3 Aferawai malaan:“Memai, ri ngaapunuk a mu rabuna

ina kuus fatuxai siim e ri ngastapin a maana ivin ina fara-maana tatavai xaanum. Enaboxo nenia sang mon netaxa waan e ri taxa sengauxena punuxaan nenia vaxa.” 1Pma 19:10,14

4 E a Piran a suie malaafaa? A suiemalaan:“Ne fanei patak a rabuna tomexaan

7,000 aava ri pife bukaak xenalotui a piran bit, na Baal.” 1Pma 19:18

5 E vaxa tanin, a toxan a nu funamodak sina mu Juda aava ri namkai,senaso a Piran, lana mamaaluxansina, siak fati nari. 6 E tamo Piran asiak fati nari sena mamaaluxan sina,taara texaas o a pife siak fati narisenaso ri usi fatak a mu vuputkai.Taasaxa tamo a siak fati nari senausiaana vuputkai, taara taa pife kuuso a xakaavangan xatam sina Piran axavang netaara.

7 A so ve? A mu Juda aava ri faisokfaagut pana usiaana vuputkai xenatigina fatak la matana Piran, ri pifesiaxe. Taasaxa rabuna tatagan sina

Piran, ri namkai se Krais e ri siaxe.A xasanofuna aava ri pife namkai, aPiran a fatavanat a xunus iri. 8 Lanamu Xakalayan, a Piran a kuus panafakasanamaana mu Juda malaan:“A Piran a fasavat a lamonan siri

malaan seri taxa matef maat.Ri taa malaan sena mataaaava matana piif e tanganavaang. A tuuna, a malaanabeꞌxe tanin sait.” Vpt 29:4

9 E na Devit aava ‘king’ lava sitaara, akuus malaan:“Turoxo pana mu fenamo siri, ri taa

malaan sena fulung;malaan sena ‘faat ina sopitaian’

emalaan sena fakasanaman

ina vilaana saat siri.10Vil fasotuk a lamonan siri talo ri taa

pifemasam sena lagasai siim etavai nari panamu lagafan xaves

la miritalo ri pife fexaxaas sena

tigina faroxo vulai.” Yng69:22-23

APiranAFadoxotAMuRabunaAavaRi Pife Juda Xuvul Pa Krais

11 Ne taa fiai fulaa: a mu Juda aavari pife namkai se Yesus Krais, ri poxo,bo? Naak ri taa pife tigina fulaa,bo? Piau, piau paaliu. Taasaxa senasori vil a saat layaan ri pife namkaise Yesus, a mu rabuna aava ri pifeJuda ri fexaxaas sena kaaxup. E akaaxupan aanabeꞌ i taa fatarasui a muJuda. 12Taasaxa tamo vilaana saat siria tavai a mu rabuna xapiak la xavalapana maana fafanaian sina Piran ea milungan siri a tavai a mu rabunaaava ri pife Juda pana roxoyan, lamonpana fafanaian molava piis aava i taasavat layaan nari mu Juda, ri namkaixena ulaa xe sina Piran.

13-14 Ne taxa ferawai xe simi aavami pife Juda. Nenia ve ne yaamut xesimi e voxo ne fuuna ferawai falalavapana faisok siak xena fatarasui a muJuda aava mu tauga, talo saxanofunairi taa namkai se Yesus e ri taa kaaxup.15 Tamo Piran a gigiran nari panalou modak mon xena fadaarum axasanofuna aava ri pife Juda i taa

Rom 11:16 224 Rom 11:33malaan seri taxa to faꞌulaa ti la ma-maat layaan a Piran i taa turoxoianfulan nari, bo? 16A malaanabeꞌ: tamoa xavil ina bret aava ri tatavai xesina Piran pana malaan sena xalanamata, a xaradak lavaxa, a bret xurula xaradak. E tamo a xarei ina wai axaradak a mu raxan vaxa ri xaradak.

17 Lavaxa, tamo saxano raxan ripatal tapinan sena wai olif aava waanla uma e nami aava mi malaan senamu raxan ri savat sena wai olif ti lalatan, mi fo faadoxotanan la palouina raxan aave, mi taxa siak a gutansimi sena xarei ina wai olif naang lauma. 18E voxo nami aavami pife Juda,muta ferawai malalava o mi peraroxosena mu Juda aava ri pife namkai.Langaiau, mutamalalava senaso namixa mi pife faboak a xarei ina wai,piau, a xarei a fafangan a raxan xenafaboaxaana. 19 E saxanofuna taa kuusmalaan, “A Piran fo patal tapin amu raxana wai olif aave xena fadoxotnemaam aava maam pife Juda, xuvulpana.” 20 A tuuna paaliu, saxanoJuda ri pife namkai sena lagasai sinaPiran e voxo nane fo patal tapin nari.Taasaxa nami, mi waan pave senanamkaian. E voxo muta lamon falavainami xa taasaxa suaian faagutan aPiran. 21 Senaso tamo a Piran a pataltapin a raxana wai tuuna layaan ripife namkai, muta lamon o i taa taꞌu-lan nami tamo mi pife namkai.

22 E voxo mi taa lamon fati a fan-gaasixan e fakasanaman sina Piran:a mu Juda aava ri tisui a salan sinaPiran, nane fakasanam nari e barasnari. E nami aava mi pife Juda, nanefangasik nami layaan mi sangas lasalan sina pana namkaian. Taasaxatamomi taꞌulan a salan sina i taa pataltapin nami sait. 23 E fulaa, tamo a muJuda aapave ri taꞌulan a vilaana saatsiri xena namkai se Yesus, a Piran afexaxaas sena fadoxot faꞌuli nari. 24Amalaanabeꞌ: a mataa tataraꞌuma aavepife usi fatak a vilaana ina fadoxotana raxana wai senaso a fadoxot a rax-ana wai aava savat palau pe la latanxuvul pana wai olif aava waan la umasina. E voxo senaso a fexaxaas senavil malaane, i taa pife lagaf temasaatxena fadoxot faꞌuli a raxana wai aava

patal tapinan, la wai tuuna sina. E afexaxaas sena fatiginei fatak fulan amu Juda vaxa.

25 Mu fetinan, ne bai o mi taavungut sena mo fufunai aanabeꞌsenaso ne bai mi taa lamon falavainami xa. Lavaxa, a Piran a favaang asaxano Israel talo ri taa pife namkaise Yesus. E ri taa waan malaanfefexaxaas a yaan amu rabuna xapiakla xavala ri taa langai se Yesus. Enari aava Piran fo siak fati nari, ri taanamkai. 26 E lana salan aanabeꞌ a muJuda xapiak taa fakaxupan. Lokavaimupiis a mataa ina kuus fatuxai sinaPiran a kala sena mu Juda malaan:“A Nges Ina Vil Fatato i taa savat ti la

bina sina Piran, na Saion, e itaa tubuk a vilaana saat sinamu bu Yaakop.”

27 E a Piran a kuus fulaa malaan:“Lapaana Turoxoian Faꞌui aava ne

vesane xuvul pari, ne taa la-mon tapin a vilaana saat siri.”Ais 59:20,21; 27:9

28 Lavaxa, naboxo a malaanabeꞌ:sena Lagasai Roxo a mu Juda ve rixaiyaas sina Piran e voxo nane fexax-aas sena vil a maana mo roxo xe simiaava mi pife Juda. Taasaxa lokavaimupiis a Piran a siak fati nari e avubuxan xasingit nari senaso ri mubu Abrahem, Aisaak e na Yaakop.29 Senaso Piran i taa pife siak faꞌulia maana tatavaian roxo aava nane fotavai netaara pana. E layaan nane xelpatak a rabuna nane i taa pife xul alamonan sina. 30 A malaanabeꞌ: paa-mua, nami aava mi pife Juda, mi lan-gai pesalai sena Piran taasaxa layaana mu Juda xo ri baian a tatavaiansina Piran, nane muluk nami. 31 Enaboxo a mu Juda ri langai pesalaisena talo nari vaxa ri taa siak a ma-maaluxan sina senaso a Piran amuluknami. 32 Lavaxa, a Piran a kuus o amu rabuna xapiak ri vupuno senasori langai pesalai sena. A maana moaanabeꞌ a savat talo i taa muluk a muJuda e nari aava ri pife Juda sait.

33 A lamonan sitaara pife fexaxaassena masam faroxo sena vilaana sinaPiran senaso ri roxomarasaxa. A lam-onan sina a roxo e fatak e a masaman

Rom 11:34 225 Rom 12:12sina a fatak vulai. Netaaramu rabuna,taara pife texaas senamaanamonanefo lamon o i taa vile. E taara pife fex-axaas sena texaas sena fufuna maanavilaana sina.

34 “Naseꞌ fo texaas sena lamonansina Memai? Naseꞌ fo faseiepana so ta mo i taa vile?” Ais40:13

35 “Naseꞌ fo tavai mataye panꞌ ta saxamo talo a Piran i taa lisan faꞌulixe sina?” Jop 41:11

36 Nane xa a vil fasavat a maanamo xapiak e sena gutan sina mon riwaan vulai. E nane fasavat xapin amaana mo malaan sena vubuxanansina. A mo roxo paaliu tamo murabuna xapiak ri taa kuus fati a isinaPiran xe vulai pana piau ta taxapusanina. A tuuna paaliu.

12Taara Taa Tatavai Pana Toyan

Sitaara1 E voxo mu fetinan siak, senaso a

Piran, lana mamaaluxan molava sina,fo fangasik netaara, ne fenung faagutxe simi o mi taa tavaie pana vipine lamonan simi malaan sena tatavaiaava taxa to. Taꞌulan a vubuxanan elamonan simi xena usi fatak a vubux-anan e lamonan sina Piran sang mon.Tamo mi vil malaane a Piran i taafaamamaas paaliu pana tatavai simi.A vilaana aanabeꞌ a salan roxo xenalotu xe sina Piran. 2 E vaxa, mutausi a vilaana sina rabuna aava ri pifenamkai sena Piran. Pana xakaavan-gan ina Vovau Xaradak, xul fatak alamonan simi talo ri tafe faꞌui xapiak.Tamo mi usi a salan aanabeꞌ mi taatexaas sena so ta mo a Piran a vubukrao mi taa vile. E a vubuxanan sinaa roxo xasingit e i taa faamamaaslayaanmi vile. Mi texaas o a so tamo itaa xuus nami omi taa vile, a mo aavea fatak mon.

3 Lavaxa, a Piran fo fangasixau evoxo ne xuus nami xapiak o mutalamon famatalavai nami xa. Piau,lamon faroxo e mi lamon faꞌuli aPiran xa fo tavai nami pana faisoksimi e fo tavai nami pana gutan etexaasan xena fataxapine. 4 Taara

texaas o a vipin sitaara a toxan a xavilxaves e maana xavil saxa saxa aave ritoxan a faisok patak siri xa. 5 E voxolana xuvulaian sitaara xuvul pa Krais,taara mu rabuna xaves, taasaxa Pirana fadoxot netaara xapiak xuvul paKrais xena fasavat a vipin saxa mon.E fulaa, taara waan xena fexavon-gan netaara malaan sena maana xavilxaves ina vipin ri fexavong. 6A Piran,lapaana xakaavangan xatam sina, fotavai netaara panamaana buk tatavai.Tamo mataa a toxan a tatavaian xenakuusan fasavat a Lagasai sina Piran,lavaxa i taa ferawai fatateak panasenaso a texaas o a Vovau sina Pirana fagute pana. 7 E tamo nane toxana tatavai xena xakaavang, lavaxa itaa xakaavang. E tamo nane toxana tatavai xena masam faroxo senaFerawaian sina Piran talo i taa fapitia rabuna pana, lavaxa i taa fepitaa.8 E tamo, pana tatavai sina, nane fex-axaas sena fagut a mataa talo i taausi fatak a vilaana sina Piran, lavaxai taa fagut faroxoie. E tamo Pirana tavaie pana maana mo xaves xenaxavang a valagof, lavaxa i taa palasa mana e i taa xavang nari pana faa-mamaasan. E layaan a Piran a tavai amataa pana texaasan xena paamuiana mu rabuna, i taa paamuian faroxoinari. E layaan a Piran a tavai a mataapana mamaaluxan xena fangasik amataa aava toxan a lagafan, lavaxa itaa vile pana faamamaasan la xunusina.

A Vilaana Ina Vubuxan Xasingitan9 A vubuxan xasingitan i taa tu-

una paaliu. Mi taa baian faagutana saatan e mi taa tao fatateak aroxoyan. 10 Naboxo mi waan lanamatafetama sina Piran e voxo mi taavubuxan xasingit a mu rabuna aavari namkai malaan sena mu timi omu vasaami e suaian faagutan a xas-anofuna. 11 Muta maare pana faisoklapaana Piran, taasaxa mi taa siak agutan simi sena Vovau Xaradak. Mitaa tamasiak vulai xena vil a so ta mona Memai Yesus a xuus nami pana.12Mi taa waan bang fatateak a maana

Rom 12:13 226 Rom 13:7mo aMemai taa vile xami emi taa faa-mamaas. La fena lagafan mi taa waanfananap e mi taa fenung. E layaanmi fenung fatateak xe sina Piran panasaxamo,mutamaare. 13Mi taa tavai amu rabuna sina Piran pana fanganano marapi o so ta mo ri piau sena. E mitaa kas a lifu simi xe sina mu rabunaaava ri namkai layaan ri maa xalumnami.

Mi Taa Fangasik A Mu Xaiyaas SimiSait

14 Layaan a rabuna ri vil pengannami, fenung xe sina Piran talo i taatiuan a roxoyan xuluri. Tuuna, fina Piran pana roxoyan sina xe xulurie muta fatutul nari. 15 Layaan a murabuna ri faamamaas pana roxoyanaava savat siri, mi taa faamamaas xu-vul pari. E tamo ri taxa mimilisaate ri taangiis, mi taa taangiis xuvulpari. 16 Taagul faxuvul pana luaian emuta lamon falavai nami. Taasaxa, mitaa turoxo xena faxuvul xuvul panaxasanofuna aava ri mataa palau. E mitaa pife malalava malaanabeꞌ, “Taaramu rabuna pana texaasan molava.”

17 Layaan a mataa a vil a saat xesimi muta sui a vilaana saat sina panasaat. Mi taa vil a mo roxo vulaitalo pi ta saxa i taa tisui nami e fer-awai fasaat semi. 18 Mi taa faxatangfaroxoi a maana vilaana e ferawaiansimi talo mi fexaxaas sena waan panaluaian xe sina mu rabuna. 19 Mufesing siak, layaan ta mataa vil a saatxe simi muta sui a saatan sina panasaat, piau. Taasaxa mi taa tavai aMemai pana lagafan aave e nane xa itaa fakasaname sena vilaana saat sinasenaso naMoses aava ferawai lapaanaPiran a kuus malaan:“Tamo a mamareiai ina vilaana

saat sina saxa mataa afakasanaman, nenia xa, ne taafakasaname.” Vpt 32:35

20 Taasaxa, lana xakalayan sina Pirana kuus vaxa:“Tamo a xaiyaas siim a lagai,

fafangane. Tamo a maꞌiutavaie pana raarum. Layaanmi fangasik a xaiyaas simi

malaan, a vilaana roxo simii taa famangile.” Fpp 25:21,22

21 Muta turoxoian a saatan i taafaꞌonam nami taasaxa mi taa faꞌonama saatan pana vilaana roxo.

13A Mu Rabuna Ri Taa Fasivi Nari Xa

Lapaana Mu Paamua Siri1 Nami saxa saxa, mi taa fasivi

faroxoi nami xa lapaana mu paamuaina mu bina simi senaso a Piran atavai nari pana ngavuk siri talo ri taapaamuian a mu rabuna. E vaxa, a Pi-ran a fakalimaan a mu paamua la mubina xapiak xena vil a faisok siri. 2 Evoxo, nane aava tisui a paamua sina,i taxa tisui a Piran aava fakalimaana paamua aave. E layaan a mataa atisui a saxa aava Piran a fakalimaane,i taxa lisan a fakasanaman sina Piranxe xuluna xa. 3 A mataa aava bilaifaroxo i taa pife mataut sena mu paa-mua sina taasaxa, a mataa aava bilaifasaat i taa mataut seri. Mi buk waanpana piau ta matautan, bo? Lavaxa,usi a vilaana roxo e mu paamua ritaa ferawai faroxo pami. 4 Ne kuusmalaan senaso a Piran a fatiginei nari,mu paamua, xena xavang nami aavami bilai faroxo. Taasaxa tamo mitaa bilai fasaat, a roxo mi taa matautsenaso amu paamua ri taa fakasanamnari aava ri pife usi a vuputkai. Amalaanabeꞌ: a mu paamua aave ve,ri rabuna faisok sina Piran e ri taafakasanam a rabuna aava ri fuuna lobilai fasaat. 5 E voxo mi taa fasivifaroxoi nami xa lapaana mu paamuasimi senaso mi baian a fakasanamanaave e vaxa a nasaman simi a kuus o amo roxo mi taa bilai malaan.

6 E fulaa, senaso mi waan lapaanamu paamua aave mi taa maraan ataakis simi xena maraan a faisok siri.Ri taxa xavang nami lapaana Piran eri pi ta saxa faisok fulaa xena fasavata faat xena taagulan siri. 7 E voxo,tavai a mu rabuna xapiak pana so tamo a roxo xari: tamo ri kuus o mi taamaraan a so ta buk taakis, maraane. Etamo mi taa suai sena paamua lavaxasuai faagut sena. E a paamuapana isinlava, kuus fati a isina.

Rom 13:8 227 Rom 14:8Vubuxan Xasingit A Xasanofuna

Senaso A Yaan Sina Memai A FaasilakXo

8 Tamo mi siak palou a faat o saxamo sina xasa mataa, sui fatapusanetalo piau ta lagafan i taa waan xulumi.Taasaxa, a toxan a saxa vuputkai mitaa usie, a malaanabeꞌ: mi taa fe-vubuxan xasingitan nami xa. Senasotamo a mataa a vubuxan xasingita xasafuna e fangasixe, nane xo fousi xapin a mu vuputkai sina Piran.9 A maana vuputkai aava na Moses axaleie lapaana Piran, a malaan:“Muta femilungai pana vilaana ina

tamaian,muta ngaapunuk mataa,muta fenau,muta tarasui a mo sina xasa

mataa.” Vpt 5:17-19,21E xasano vuputkai fulaa ri taxa waanlapaana vuputkai lava aanabeꞌ aavaPiran a tavai na Moses pana:“Mi taa vubuxanxasingit amu rabuna

xapiakmalaan seꞌ mi vubuxanxasingit nami xa.” Vlp 19:18

10 E taara texaas o layaan a mataa afangasik a xasafuna senaso a vubuxanxasingite, amataa aave i taxa usi fataka vuputkai sina Piran.

11 Mi taa bilai faroxo malaan,senaso mi texaas o taara taxa taagullana yaan lava: faasilak, a yaan inaulaian si Yesus i taa savat. E voxotaara taa para e tamasiak senasonaboxo taara taxa waan faasilaxanet xo a yaan ina fakaxupaan netaarasena yaan layaan taara xaveaknamkai. 12 A yaan aanabeꞌ a malaansena paanen lolof, faasilak a ngaasi taa savat e suk i taa malit. E voxo,taara taa fasoxul a vilaana saat sitaarapana vilaana roxo talo taara fexaxaassena tisui a saatan. 13 Taara taataagul pana vilaana roxomalaan senarabuna aava ri sangas la malang.Taara taa pife vot o num a raarumtateak fefexaxaas a lamonan sitaarafetavanat. Taara taa pife felingaixolai malaan senamataa ngong; taarataa pife femilungai pana vilaana inatamaian o usi a vilaana vusiit panatataara. E taara taa pife fegagelai

o tarasui a mo sina xasa mataa.14 Taasaxa, naboxo mi waan xuvulpana Memai sitaara, na Yesus Krais evoxo mi taa usi fatak a vilaana sina. Efulaa, muta lamon o malaafaa mi taavil famasagei a vubuxanan la vipinimi.

14ANamkaianTateak ENamkaianMu-

rupak1 Kas a lifu siim xe sina mu rabuna

xapiak aava ri namkai, naapalaan anamkaian siri a murupak. Taasaxamuta baras nari sena lamonan siriaava patak. 2 A namkaian sina saxamataa a tateak e nane fexaxaas senangan a maana buk fanganan xapiak.Taasaxa mataa pana namkaian muru-pak a ngan a fanganan aava piau tameska. 3 E voxo saxa aava ngan amaana mo xapiak, i taa pife kaalumfasivi xuluna saxa aava pife ngan amaana buk fanganan. E vaxa saxaaava pife fangan, i taa pife tiis naneaava fangan senaso a Piran fo siak fatinare xapiak. 4 A malaanabeꞌ: nanonaseꞌ e no taa tiis a sisiak sina saxamataa? Amataa tafuna xa i taa xuus asisiak sina o nane taxa tigina faroxo ofo poxo. E i taa tigina faroxo senaso naMemai Yesus sitaara a fexaxaas senafatigineie.

5 Saxa mataa a lamon o saxa yaana pemamolava sena xasa yaan. E saxafulaa a lamon o a mu yaan xapiak rifexaxaas. Taasaxa mu rabuna saxasaxa ri taa lamon faati pana so tamo a roxo xari. 6 Layaan a mataa alamon faati pana saxa yaan a molava,lavaxa a vile xena nangus a Piran. Enaseꞌ ngan a meska, a ngane xenakuus fati a isina Piran. Taara tex-aas sena tuunayan ina senaso a kuusfaasiroxo xe sina Piran pana fanganansina. E saxa aava pife ngan a meska,a pife ngane xena kuus fati a isinaPiran e nane sait a kuus faasiroxo xesina Piran pana fanganan sina. 7 Amalaanabeꞌ: taara pife taagul lapaanalamonan sitaara xa. E taara pife maatlapaana lamonan sitaara xa. 8 Lavaxa,layaan taara taxa to, a toyan sitaara a

Rom 14:9 228 Rom 15:4kuus fati a isinaMemai. E layaan taaramaat, a maatan sitaara a kuus fati aisina Memai. E voxo, tamo taara to otaara maat, taara vile xena kuus fati aisina Memai senaso netaara ve taaramu rabuna sina.

9 Na Krais a maat e a to faꞌulaatalo i taa Memai sina mu rabuna aavari taxa to e nari aava ri fo maat.10Lavaxa, senasou emi fetiisan nami?Senasou e mi kaalum fasivi xulumi?Senaso mui lana yaan ina tiisan, ne-taara xapiak taara taa tigina la nonaPiran. 11 A mo aave a tuuna, senasolokavai, na Aisaia aavamataa ina kuusfatuxai, a kuus malaan:“Nenia ve ne Memai e ne kuus

malaan: a mu rabuna xapiakri taa bukaak la noga e ri taakuus fasavat o nenia ve nePiran Tuuna.” Ais 45:23

12 E voxo netaara saxa saxa taara taakuusan a mu vilaana sitaara xe sinaPiran.

Muta Taagul Talo A Saxa Taa SopitaiLana Namkaian Sina Sena Vilaana Siim

13 Lavaxa, taara taa pife fetiisannetaara xa. Taasaxa taara taa lamonmalaan: ne taa pife vil a mo talo amataa aava namkai i taa sopitai senae poxo lana namkaian sina. 14 Netexaas faagut o senaso ne waan xuvulpa Memai Yesus Krais, a pi ta fan-ganan a fasavat a lalosaat la matanaPiran tamo ne taa ngane. Taasaxa,saxa tamaa lamon malaan: tamo nengan a mo aanabeꞌ ne taa milung lamatana Piran senaso a mo aave a motaap. Lavaxa, xe sina, a mo aavea lalosaat e i taa pife ngane. 15 Etamo maana mo mi ngane a fasavata lagafan la toyan sina fetinan, mipife taagul pana vubuxan xasingitan.Muta kawaasan a namkaian sina saxafetinan aava na Krais fo maat pana.16Lavaxa, nami aavamimatalava lananamkaian simi, muta vil a mo aavaroxo lana namkaian simi tamo xas-anofuna taa xalume e ri taa ferawaifasaat pana vilaana simi. 17 A murabuna lana fatataganan sina Piran ripi ri lamon pana fanganan e numan,piau. Ri lamon vulai pana vilaanaxaradak e luaian e pana faamamaasan

aava savat sena xakaavangan sina Vo-vau Xaradak. 18 Naseꞌ ta mataa afaisok lapaa Krais malaan, nane fafaa-mamaas a Piran e mu rabuna ri taasuai sena sait.

19 E voxo, taara taa faisok faagutxena lisan a luaian e vaxa taara taafaisok faagut xena xavang falavai anamkaian sitaara. 20 Muta kawaasanxapin a faisok sina Piran pananganaana fanganan. Taara texaas oa maana fanganan xapiak ri roxo lamatana Piran taasaxa tamo mi nganee saxafuna a poxo lana namkaian sinasena, mi taxa vil a saat. 21 A mo roxotamo mi pife ngan a meska o mi pifenum a raarum tateak o vil ta saxa mofulaa aava ri taa kawaasan a namkaiansi tiam.

22 E a so ta mo mi lamon o mifexaxaas sena vile la matana Piran amo la palou ime. Layaan ta mataaa lamon o a fexaxaas i taa vil a moe mui a nasaman sina a pife kuus oa vupuno, a mataa aave i taa faama-maas. 23 Taasaxa, layaan a mataa alamon xolai pana saxa mo roxo xenafanganan sina e mui a ngane, i taavupuno la matana xa e la matanaPiran vaxa. Senaso a vilaana sinapife savat sena namkaian. E tamo avilaana pife savat sena namkaian avilaana aave fo saat xo.

151 Netaara aava namkaian sitaara

tateak, taara taa xavang fananap nariaava namkaian siri murupak. E taarataa pife fafaamamaas netaara sangmon. 2 Taara taa fafaamamaas axasanofuna. Aang, taara taa bilaimalaan xena fagutaan nari talo ritaa masam famatavas sena salan sinaPiran. 3 Taara taa usi a vilaana siKrais aava pife bilai xena fafaama-maas nane xa. Taasaxa lokavaimupiisna Devit a kala malaan:“Layaan a rabuna ri ferawai fasaat

sema, Piran, ri ferawai fasaatsega sait.” Yng 69:9

4 E voxo taara texaas o a maana moaava waan lana Xakalayan Taap, a Pi-ran a timine pave xena fapiti netaarae fagut netaara talo taara taa waan

Rom 15:5 229 Rom 15:21bang fatateak a maana mo roxo aavaPiran taa vile xataara.

5 E voxo ne fenung xe sina Pi-ran aava fagut netaara e tavai ne-taara pana fananapan, o i taa xa-vang nami xena waan faxuvul la-paana Vovau Xaradak layaan mi taxausi na Krais Yesus. 6 E malaanabeꞌ mitaa waan faxuvul lapaana vubuxanansaxa xena kuus fati faagutan a Piranaava Tama Memai sitaara, na YesusKrais.

7 Lavaxa, nami, mi taa fetagonannami malaan se Krais fo tagan nami.Nane vil malaane e naboxo a maanarabuna xaves ri kuus fati a isina Piran.8 Senaso ne xuus nami o na Krais asavat sisiak sinamu Juda xena faxaalito a so ta mo aava Piran a kuus fanaipana, ri tuuna paaliu. E na Kraisfo fasavat a maana kuus fanaian sinaxe sina mu butaara. 9 E vaxa, a murabuna aava ri pife Juda, ri taa nangusa Piran sena mamaaluxan sina senasoa Xakalayan Taap a kuus:“Sena mamaaluxan siim ne taa

nangus nano pana yangananlayaan ne waan xuvul panarabuna aava ri pife Juda.” 2Sml 22:50

10 E fulaa a Xakalayan Taap a kuus:“Faamamaas, nami aava mi pife

Juda, faamamaas xuvul panarabuna sina Piran, a muIsrael.” Vpt 32:43

11 E fulaa laa:“Nami mu rabuna aava mi pife Juda,

nangus a Memai sitaara.Nami, mu rabuna la mubina xapiak mi taa yangan enanguse.” Yng 117:1

12 E na Aisaia a kuus malaan:“Saxa i taa savat ti la pabung si

Jesi aava tama Devit xena paa-muian a mu rabuna xapiak. Enari aava ri pife Juda, ri taawaan bang fatateak a maanamo roxo aava Piran fo kuus o itaa vile xana rabuna sina.” Ais11:10

13 E voxo, senaso a Piran va fufunawaan bangan aave, ne fenung xe sinao i taa fabas nami pana faamamaasan.E i taa faluai a xunus imi talo lapaana

gutan sina Vovau Xaradak, mi taawaan bang fatateak a maana mo roxoaava ri taa savat mui.

A Fufuna Xakalayan Tateak Si Pol14 Mu fetinan siak, nenia xo ne

lamon tuuna o mi taxa lo vil a maanamo roxo xena xavangaana mu rabunae mi taxa bas pana maana buk tex-aasan sena vilaana sina Piran. E vaxami fexaxaas sena fepitaa la palou imi.15 Taasaxa, ne fo ferawai faagut xesimi pana saxano mo xena falamonfaꞌuli nami. Ne fexaxaas sena kalamalaan, senaso a Piran, lana rox-oyan sina, a siak fatiau xena yaamutsi Krais Yesus xe simi aava mi pifeJuda. 16Ne kuusan famatavas a Laga-sai Roxo sina Piran malaan sena priistalo mu rabuna aava ri pife Juda ri taasavat a tatavai xaradak aava Piran aturoxo pana e a Vovau Xaradak i taafanei patak nari.

17 Lavaxa, senaso ne fo faadox-otanan xuvul pa Krais Yesus lanafaisok siak xana Piran, ne fexaxaassena ferawai falalava. 18 Ne taa fer-awai mon pana maana faisok aava naKrais fo vile la maana mu bina aavanane fengau xe lana. A mu rabunaaava ri pife Juda, ri namkai sena Piranlayaan ri langai a lagasai aava ne folisane e layaan ri xalum a maana moaava ne vile lapaana gutan si Krais.19 A vovau sina Piran a fagutau xenavil a maana mo faꞌipul e maana faisokina gutan. E voxo ne fo falet xolai peJerusalem fefexaxaas Ilirikam e ne fokuusan xapin a Lagasai Roxo se Kraispe la mu bina aave. 20 Tamo rabunala saxa bina ri pife langai lunaian aLagasai Roxo se Krais, nenia, ne bukfalet xe siri xo talo ne taa pife vila faisok siak xuluna faisok sina xasamataa. 21 A vubuxanan siak aave aturoxo pana xakalayan si Aisaia aavakuus malaan:“Naapalaan pi ta saxa a falet lunai

xena kuusanaana xe siri, ri taalangai sena. E naapalaan ripife langai sena paamua ri taamasam faroxo sena.” Ais 52:15

Rom 15:22 230 Rom 16:922 Senaso ne fo toxan a maana faisokla xasano bina, ne pife fexaxaas senasavat simi.

23 Pana maana mariaas xaves nevubuk faagut o ne taa savat simi enaboxo pi ta faisok fulaa xaanak nabeꞌe voxo ne lamon o ne taa fe xalumnami. 24 A lou modak fulaa e ne taaguun xe pe Spein. E la fena faletansiak ne taa waan xuvul pami pe Rompana saxanu yaan. E layaan ne taꞌulannami ne vubuk rao mi taa fangasixaupana faletan siak. 25 Taasaxa, mon-abeꞌ mon ne taa laak xe Jerusalemxena lisanaana tatavai xe sina murabuna sina Piran xena xavang nari.26 Ne taa falet senaso a rabuna sinaPiran pe Mesidonia e Akeai ri lamonfaati o ri taa lisan a tatavai xe sinamu rabuna tatagan sina Piran aavari valagof. 27 Ri nanam o ri taa vilmalaane e amo roxo ri taa vile senasolumua, a mu Juda aava ri namkai, ri fokuusan fasavat a Lagasai Roxo se Kraisxe siri. E naboxo a roxo ri taa lisana maana faat xena xavang a mu Judaaava ri valagof. 28 Lavaxa, layaan nefo lisan a tatavai xapiak e ne fataxapina faisok aanabeꞌ pe Jerusalem, ne taataꞌulan nari e ne taa guun xe pe Spein.E la fena sangasan siak xe pave ne taafe xalum nami. 29 E ne texaas tuunao layaan ne savat simi ne taa xuusnami pana maana mo roxo aava naKrais fo vile xena xavangaan netaara.A maana mo aave ri roxo marasaxa eri taa fafaamamaas nami.

30 Mu fetinan, sena xuvulaiansitaara xuvul pa Memai Yesus Kraise lana vubuxan xasingitan sinaVovau Xaradak ne faxaar nami omi taa fenung xe sina Piran paga emalaan mi taa faxuvul xuvul pagalana lagafan siak. 31 Fenung xe sinao i taa fakaxupau xasena mu Judape Jerusalem aava ri tisui a LagasaiRoxo sina Piran e vaxa fenung xesina o a mu rabuna fatak aave ritaa faamamaas pana xakaavanganaava ne fo lisan ete. 32 Fenung xesina talo ne fexaxaas sena falet xesimi pana faamamaasan tamo Piran avubuxane. E taara taa irimai e taarataa fagut netaara xa. 33 E naboxo ne

fenung xe sina Piran ina Luaian o i taawaan xuvul pami. A tuuna.

16A Fasisian Si Pol

1 Lavaxa, saxano mo fulaa. Layaana saxa tefin, a isina na Fibi, i taasavat simi, mi taa faxatang faroxoiesenaso nane namkai se Krais malaansetaara. Nane ve a tefin ina xakaa-vangan e fuuna faisok faagut la palouina mu rabuna sina Piran aava riwaan pe Sensaria. 2 Kas a lifu simixe sina malaan seꞌ mi kase xe sinamu timi. E mi taa faxatang faroxoiesenaso nami xapiak mi waan xuvullana matafetama sina Piran. E vaxa,ne vubuk rao mi taa xavange panaso ta mo nane vubuxane pana faisoksina senaso nane xa fuuna faxatangfaroxoi a xasano rabuna xuvul paga.

3 Fasusui na Prisila nare lavana, naAkwila. Re fo faisok xuvul pagalapaa Krais Yesus.

4 Nare, re lisan tuunei a toyansire xaanak. Nenia xuvul panamu rabuna sina Piran aava ripife Juda, nemaam xapiak maamkuus faasiroxo xe sire.

5 E fasusui nari aava ri faxuvul xenalotu la lifu sire. E ne lisan afasisian xe sina fesing siak, naEpenetus. Nane namkai se Kraispaamuina xasano rabuna xapiakpe Esia.

6 Fasusui na Maria aava faisokfaagut xena xavang nami.

7 Fasusui na Adronikus nare Juniasaava rovaat Juda malaan sega.Saxa yaan nemaatul, maatultamu waan faxuvul la bina inavipisan sena namkaian simaatul.Nare, re ro yaamut sina Pirane mu rabuna ri texaas sere e risuaian nare. A tuuna, ri namkaise Krais paamuina yaan nenia,ne namkai sena.

8 Fasusui a kafesing, na Ampiatusaava ne vubuxan xasingite la-paana Memai.

9 Fasusui na Erbanus aava faisokxuvul paga lapaa Krais e xe sinakafesing na Stekis.

Rom 16:10 231 Rom 16:2710 Fasusui na Apelis aava tigina

fatateak lana namkaian sinase Krais naapalaan a toxan amatafanan xaves. E fasusui a murabuna ti lana lifu si Aristobolusaava ri namkai.

11 Fasusui na Herodion. Nane amataa Juda malaan sega. E fa-susui a mu rabuna ina namkaianaava ri waan la lifu si Narsisus.

12 Fasusui na Tarafena nareTaraifosa. A rovaat tefin aavere faisok faagut lapaana Memai.Fasusui a kafesing na Persis, xasatefin aava faisok faagut xenaxavangaana Memai sitaara.

13 Fasusui na Rufus aava Memai asiak fatie e a ninana aavamalaanse ninaang.

14 Fasusui na Asinkritus, Falegon,Irmiis, Patarobas e namaa Irmase amu rabuna inanamkaian aavari lotu xuvul pari.

15 Fasusui na Filologus, Julia,Nereus e na vasaana e naOlimpas e mu rabuna aava rinamkai pave. 16 Mi taa fasusuinami mu fetinan, pana fengusanxaradak. A mu rabuna aava rinamkai e nangus a Piran, ri fasisinami.

17 Ne faxaar nami, mu fetinan, omi taa faxatang faroxoi nami xa xas-ena mu rabuna ina fepitaa bit talori taa pife fati fepatoxan nami e tiv-otan a namkaian simi pana fepitaianbit aava patak sena fepitaian ti paa-mua aava mi texaas sena. Faapalauseri. 18 A fepitaian sina rabuna aaveri pife xavang a faisok si Krais aavaMemai sitaara, piau. Ri taxa faisokxena fafaamamaas a xunus iri mon.Pana ferawaian marafut siri, ri taafatavanat a lamonan sina rabuna aavari pife faxatang faroxo. 19 Taasaxa,a mu rabuna xapiak ri texaas senavilaana roxo ina usiaan na Krais simi.E voxo ne faamamaas paaliu sena vi-laana simi. Taasaxa, ne vubuk raomi taa lamon faroxo pana so ta mo aperaroxo emi taa vile. E ne vubuk raomi taa waan patak sena mu vilaanasaat.

20 Lavaxa, faasilak a Piran ina Lua-ian i taa mimit a gutan si Setan.

Na Memai Yesus sitaara i taa tavainami pana xakaavangan xatam sina.

21Na Timoti aava faisok xuvul pagalapaa Krais, a fasisi nami e vaxa naLusias, Jeson e na Sosipatar aava mutauga, rutul sait rutul fasisi nami.

22 Nenia, na Tertius aava ne taxaxalei a lagasai aanabeꞌ, ne fasisi namilapaana Memai.

23 Na Gaius aava kas a lifu sinaxe siak e xe sina mu rabuna aava rinamkai, nane vaxa a fasisi nami.

Na Eraastus aava fuuna faxatang afaat ti la bina, xuvul pa titaara naKaartus re fasisi nami vaxa. 24 [Ne fe-nung xe si Memai Yesus Krais sitaarao i taa tavai nami pana xakaavanganxatam sina. A tuuna paaliu.]

25 E naboxo taara taa kuus fati aisina Piran senaso nane fexaxaas senafagut nami pana lagasai se Yesus Kraisaava ne kuusan fasavate. Lokavaimupiis fefexaxaas naboxo a Piran apife fasavat a mo fufunai aanabeꞌ xesitaara 26 taasaxa, naboxo nane fofasavate la matavas e a xuus netaarapana lana xakalayan sina mu rabunaina kuus fatuxai. E a Piran aavataxa to vulai, fo vil malaane talo amu rabuna xapiak ri fexaxaas senanamkai sena e langaie. 27 Nane sangmon ve a Piran pana texaasan xapiake netaara xapiak taara taa tavai vu-lane pana isin lava paaliu lana isiYesus Krais. A tuuna.

1 Korin 1:1 232 1 Korin 1:13

1 KorinA Lagasai Mata Si Pol Xe

Sina Mu KorinA Ferawaian PaamuaLana mu yaan si Pol na Korin a

saxa bina lava aava taxa waan laprovins Akeai lana nobina sina muGriik. Na Pol fatak xa a mataa mataxena kuusan fasavat a Lagasai Roxose Yesus Krais pave la bina Korin enane a fatamasiak a faxuvulan inamurabuna aava ri namkai lana bina aave.Taasaxa layaan na Pol a taꞌulan nari efe faisok la xasano bina, a mu lagafanri savat lana faxuvulan aave pe Korin.E voxo na Pol a xalei a lagasai aanabeꞌxena tavai nari pana texaasan roxoe xavang nari xena fataxapinaana la-gafan siri.

Na Pol a mimilisaat soxot a muKristian pe Korin, ulaa vilaana roxosiri i tamaa saat. Nane ferawai panavilaana xaradak aava mu felavaan ritaa vile e pana maana lagafan aavafuuna savat layaan a rabuna ri pifeturoxoian a Vovau Xaradak xena paa-muian a sangasan siri. Nane fefasaavaxa pana vilaana roxo ina naangusane pana maana buk tatavaian aava Vo-vauXaradak fuuna tavai amuKristianpana. E nane ferawai vaxa pana murabuna aava ri fo maat, ri taa to faꞌu-laa.

Pana maana mo aava timin a la-gafan xuluna mu Korin, na Pol a xaleia ferawaian roxo paaliu xena xavangnari talo ri taa matavas sena vubux-anan sina Piran. A saxa palagasai lana‘buuk’ aanabeꞌ aava mu Kristian ri fu-una vubuxan paaliuane ve a palagasai13. Lana palagasai aanabeꞌ na Pola faxaalit pana vilaana ina vubuxanxasingit tuunei a xasanofuna ve atatavai mata aava Piran i taa tavai amu rabuna sina pana.

1 Nenia na Pol aava Piran fo xelauxena yaamut si Krais Yesus, xuvulpa Sostenis, maame lisan a lagasaiaanabeꞌ 2 xe simi pe Korin aava miwaan la tinoxolan sina Piran. A Piran

a fanei patak nami xa Krais e xel namixena waan faxaradak xuvul pana murabuna xapiak aava ri fenung lapaanaisi Memai sitaara, na Yesus Krais aavaMemai sitaara xapiak.

3Nevubuk o a PiranTamataara e naMemai Yesus Krais re taa tavai namipana xakaavangan xatam e a luaian.

Na Pol A Kuus Faasiroxo Xe SinaPiran Pari

4 Ne kuus faasiroxo vulai xe sinaPiran pami senaso nane fo tavai namiaava mi waan la xuvulaian xuvul paKrais Yesus pana xakaavangan xatamsina. 5 E vaxa lana xuvulaian aave, aPiran fo tavai nami pana maana moroxo lana texaasan e ferawaian simi.6 Maam texaas o a kuus xakaavan-gan simaam se Krais a savat faroxosenaso mi langai faroxoie e mi faxalittuuneie lana toyan simi. 7 E voxo mitoxan a maana tatavaian sina VovauXaradak xena fagut nami layaan mitaxa waan bang a savatan sina MemaiYesus Krais sitaara lamatavas. 8Nane,i taa tao faagutannami talomi taa pifepoxo. E mi taa pife vupuno la yaanfataxapiak aava yaan si Memai YesusKrais sitaara. 9Senaso a Piran aava xelfaxuvul nami xe lana xuvulaian xuvulpa Natuna, na Yesus Krais, nane i taatamana fasavat a kuus fanaian sina.

A Toxan A Fepatoxan La Palou InaMu Rabuna Sina Piran

10 Ne fenung xe simi mu fetinan,lapaana isi Memai sitaara, na YesusKrais, o mi taa turoxo lapaana la-monan saxa mon. A pife roxo mitaa waan fepatok, piau, mi taa waanfaxuvul lapaana lamonan e masamansaxa mon. 11 Mu fetinan siak, sax-anofuna ti la lifu si Kaloe ri maa xuusfamatavasau o a toxan a fegagelaiantaxa waan la palou imi. 12 A mo netaxa kuusane a malaanabeꞌ: saxa tila palou imi a kuus, “Ne usi na Pol”,saxafuna a kuus, “Ne usi na Apolas”,saxa fulaa a kuus “Ne usi na Sifas”, esaxafuna fulaa maan a kuus, “Ne usina Krais.”

13 Malaafaa na Krais a fepatok, bo?Piau! Na Pol amaat xuluna bolo pami,bo? Piau! Layaan ri fasuf nami rivile lapaana isi Pol, bo? Piau paaliu!

1 Korin 1:14 233 1 Korin 2:614Ne faamamaas senaso ne pife fasufa rabuna xaves, na Krispas nare Gaiusmon. 15 E voxo mi pife fexaxaas senakuus o mi fo fasufan lapaana isaak.16 (A tuuna, ne fasuf a matafetama siStefanas e ne lamon o piau ta mataafulaa aava ne fo fasufe.) 17 Langai,na Krais a pife fengau xena fasuf arabuna. Nane fengau xena kuusanfasavat a Lagasai Roxo e ne pife vilepana texaasan sinamataamon. Tamone tafo ferawai pana texaasan siak itaa siak tapin a gutan ina maatan siYesus xuluna bolo.

Na Krais Ve A Gutan E Texaasan SinaPiran

18 Layaan maam ferawai pana bolo,nari aava xena kawaasanan, ri lamono a ferawaian aave a mo palau mon.Taasaxa netaara aava xena fakaxu-pan, taara texaas o a bolo aave agutan sina Piran. 19 A malaan senaxakalayan si Aisaia fo kuus:“Ne taa kawaasan amasaman sinamu

rabuna ti la xavala e ne taa vilfatavanat a texaasan siri.” Ais29:14

20 Faa ta rabuna pana texaasan ea rabuna ina fepitaa? E mu mataapiran ri waan faa? A Piran a tisui atexaasan ti la xavala e a texaasan aavea savat mo palau. 21 E nane faigotana maana mo talo mu rabuna panatexaasan ti la xavala ri taa ngalngolannane. Senaso saxano rabuna ri kuus oa mo aava maam fo kuusan fasavatea ferawaian sina ngong taasaxa nariaava ri namkai sena, ri fakaxupan.22 A mu Juda ri buk xalum a maanafakalimaanan e mu Griik ri seng atexaasan. 23 Taasaxa taara kuusanfasavat a maatan si Yesus xuluna boloemu Juda ri kalaxoi xuluna emuGriikri lamon o a ferawaian sina ngong.24 Taasaxa Piran fo xel a saxano Judaxuvul pari mu Griik e nari xapiak, ritexaas o a lagasai se Krais a toxana gutan e texaasan sina Piran lana.25 Senaso a texaasan aava waan lanaferawaian palau sina Piran a pelalavasena texaasan sina mataa. E a maru-rupaxan sina Piran a tateak faagutsena gutan sina mataa.

26 Mu fetinan, lalamon pana vi-laana simi paamuina yaan a Pirana xel nami. Lana yaan aave a murabuna ti la xavala ri xalum namie ri pife xalum a mataa pana tex-aasan o a mu matalava o piran, piau.27 Taasaxa Piran a siak fati a maanamo palau ti la xavala xena famangila maana mo pana texaasan. E nanesiak fati a maanamomarurupak xenafamangil a maana mo pana gutan ti laxavala. 28Nane siak fati a mu valagofe nari aava mu rabuna ri xalum fasivinari. E pana maana mo palau malaan,nane kawaasan a maana mo aava murabuna ri fuuna lamon falavaie. 29 Enane vil malaane talo pi ta mataa itaa malalava la matana. 30Taasaxa miwaan la xuvulaian xuvul pa Krais senavubuxanan sina Piran. E lana xuvu-laian aanabeꞌ na Krais ve a texaasansitaara. A malaanabeꞌ: nane xo fatig-inei fatak netaara la matana Piran esiak fati netaara xena rabuna xaradaksina e a mulus tapin netaara xasenamaatan. 31 E voxo, lana XakalayanTaap a kuus malaan:

“Naseꞌ ta mataa a vubukmalalava i taa malalavapana maana mo aava Pi-ran xo fo vile.” Jer9:24

21 Mu fetinan, layaan ne savat simi

xena kuusanaana maana tuunayansina Piran ne pife faavupuul namipana texaasan lava, piau. 2 Senaso nefo lamon faati o layaan ne waan xuvulpami ne taa lamon faꞌuli mon a saxamo: na Yesus Krais e a maatan sinaxuluna bolo. 3 Layaan ne savat simine pife savat pana gutan lava, piau, netaxa radakui panamatautan. 4A laga-sai e a kuusan siak re piau ta texaasanlava o gutan sina mataa taasaxa, aVovau e gutan sina Piran re savat lamatavas 5 talo a fufuna namkaian simixo i taa pife waan lana texaasan sinamataa taasaxa lana gutan sina Piran.

A Texaasan Sina Piran A SavatMalaan

6 Taasaxa, xe siri aava ri matalavalana namkaian, a lagasai simaam a

1 Korin 2:7 234 1 Korin 3:11toxan a texaasan. A pife texaasansina rabuna ti tanin o sina maanapaamua ti tanin senaso a gutan siritaxa malit xo. 7 Piau, taara taxa fer-awai pana texaasan aava Piran fo funexasena rabuna. Lokavai mupiis, paa-muina yaan a Piran a vesan fasavata maana mo nane a lamon faati o atexaasan aanabeꞌ i taa fabas netaarapana miridingan. 8 Pi ta paamua tila xavala aava masam sena texaasanaanabeꞌ. Tamo ri tafo texaas sena ritaa pife niil fataxutan a Memai inaMiridingan xuluna bolo. 9 Taasaxa,lana Xakalayan Taap a kuus:“Pi tamataa a xalumeo langaie, e pi ta

mataa a lamon fati a mo aavaPiran fo faigotane pari aava rivubuxan xasingite.” Ais 64:4

10 Taasaxa Piran fo faxalit famatavasexe sitaara sena Vovau ina.

A vovau aave a xalum xolan amaana mo xapiak e maana fufunafaisok sina Piran sait. 11E sena mataa,a vovau sinamon a texaas senamaanamo aava ri waan la xunus ina. Emalaanabeꞌ a Vovau sina Piran fatakmon a texaas sena maana mo aava riwaan la xunus ina. 12 Taara pi siak avovau ti la xavala, piau, taara fo siaka vovau aava Piran a lisane talo taarataamasam senamaanamo aava Piranfo tavai xatam netaara pana. 13 Etaara ferawai pana maana mo aave,taara pife ferawai lapaana texaasansina rabuna ti la xavala, piau. AVovau sina Piran a fapiti netaara panatuunayan sina Piran e voxo taara fex-axaas sena ferawai lapaana fepitaiansina. 14 A mataa aava pi ta Vovauaave i taa pife turoxo pana maana moaava ri savat sena Vovau sina Piran.Nane pife masam seri e a lamon o rimo palau mon. Nane pife fexaxaassena taraxali a maana mo sina Vovausina Piran tamo nane piau ta vovauaave. 15 A mataa pana vovau aavea fexaxaas sena tiis a malangiis inamaana mo xapiak, taasaxa nane xai taa pife waan lapaana tiisan sinamataa. 16Senaso lana Xakalayan Taapa kuus:“Naseꞌ texaas sena lamonan sina

Memai? Naseꞌ fexaxaas senafapitie?” Ais 40:13

Taasaxa netaara xo, taara toxan a la-monan si Krais.

3Nemaam Ve Maam Mu Sisiak Sina

Piran1 Nenia, ne pife fexaxaas sena fer-

awai xe simi, mu fetinan, malaan seꞌmimatalava lapaana Vovau senasomitaxa taagul lunai lana vilaana ti laxavala. Mi malaan sena lak dak la xu-vulaian simi xuvul pa Krais. 2Paamuane tavai nami pana sus e pife meskasenasomi pife fexaxaas sena ngane. Enabaxa, mi pife fexaxaas lunai. 3 Mitaxa waan lunai pana vilaana ti laxavala. Mi taxa taraa fesuai emi fetoktemasaat e a ro vilaana aanabeꞌ refaxaalit o a vilaana simi a vilaana ti laxavala lunai, bo? Mi taxa bilai lunaipana vubuxanan ti la xavala. 4 Layaana saxa mataa a kuus, “Ne usi na Pol.”e saxa fulaa a kuus, “Nenia, ne usi naApolas.” nami, mi taxa faxaalit o mimataa mon.

5 Na Apolas ve naseꞌ? Na Pol venaseꞌ? Maame taxa sisiak mon sinaPiran e maame fapiti nami e naboxomi xaveak namkai. Maame saxa saxamaame taxa vil a faisok aava Piran fotavai nemaame pana. 6 Nenia, lanafaisok siak, ne xapis a mu kam e naApolas a tiue pana raarum, taasaxaPiran xa a faboaxe. 7 E nane aavakaapis e nane aava tiue pana raarum,nare xapiak re mo palau. TaasaxaPiran aava faboak a maana mo, nanexa toxan a isin lava. 8 Nane aavakaapis xuvul pana saxa aava tiue panaraarum re fexaxaas e nare xapiak retaa siak a sepirigus ina faisok sire.9 Langaiau! Nemaame ve maame romataa tataraꞌuma sina Piran e namivemi uma sina. E xasa ferawaianpaapa malaan, nami ve mi lifu aava Pirantaxa vesane.

10 Lapaana xakaavangan xatamaava Piran a tavaiau pana, ne fo vilfatak a faisok sina mataa ina vavesaie ne famati a fufuna lifu tateak. Esaxa fulaa i taxa vesan a lifu xuluna.E nemaame saxa saxa maame taafaxatang faroxoi a vilaana ina vavesaisimaame. 11 Senaso a Piran xa fofanei a fufuna lifu aave e a fufuna

1 Korin 3:12 235 1 Korin 4:10aanabeꞌ ve na Yesus Krais, piau tafufuna fulaa. 12 Saxano rabuna ri taavesai xuluna fufuna aave pana ‘gol’,‘silva’ o faat roxo pana mamareiailava e saxanofuna pana wai, sasaako xariu. 13 E a mu faisok sina rabunasaxa saxa ri taa savat la matavas e amu rabuna xapiak ri taa xalume e ritaa texaas tamo faisok aave a roxo osaat. Senaso lana yaan si Krais, a fatai taa tafang a roxoyan ina faisok sinarabuna saxa saxa. 14 Tamo lifu sinasaxa i taa tigina fatateak lana fata,a mataa ina vavesai aave i taa siak asepirigus. 15 E tamo a fata taa faramxapin a lifu sina, a mataa naang i taapiau ta sepirigus. Taasaxa nane sangmon i taa fakaxupan malaan senasaxa aava ri sefe ti lana fata.

16 Tuuna, mi texaas o nami ve, milifu lotu sina Piran e a Vovau sinaPiran xo i taxa taagul la xunus imi,bo? 17 Tamo ta mataa taa kawaasana lifu lotu sina Piran, a Piran xa i taakawaasan nane. Senaso a lifu lotuaave a lifu taap sina Piran sang mone nami ve, mi lifu aave.

18 Muta bit nano xa. Tamo saxa lapalou imi a lamon o a texaasan sinaa molava malaan sena texaasan ti laxavala, a mo roxo i taa fasivi nanexa xena savat mataa palau talo i taatoxan a texaasan tuuna. 19 Senaso aPiran a lamon o a texaasan ti la xavalaa mo palau e vaxa a texaasan bit. Elana xakalayan taap a kuus:“A Piran a filung a mataa pana tex-

aasan ti la xavala pana tex-aasan bit sina.” Jop5:13

20 E a kuus laa“A Memai a texaas o a mu lamonan

sina mataa pana texaasan tila xavala ri piau ta malangiisroxo.” Yng 94:11

21 Lavaxa, muta malalava fulaa senarabuna. A tuuna, a maana mo xapiakri maana mo simi: 22 na Pol, Apolas, ona Pita; a xavala, a toyan e a maatan,a maana mo aanaboxo e a maana moi taa savat mui, nari xapiak ri maanamo simi. 23 E nami, mi rabuna si Kraise na Krais ve sina Piran.

41 Nami, mi taa turoxo o nemaam

ve maam mu sisiak si Krais e maamrabuna ina faxatangaana maana tu-unayan fufunai sina Piran aava naneturoxoian lisane xe simaam. 2 Ea sisiak aave i taa bilai xena fax-alitaana roxoyan ina faisok fatateaksina. 3 Ne lamon fepalau tamo namio xasanofuna, mi taa tiisau. Tuuna,ne pife tiis nenia xa. 4 A nasamansiak a matavas. Taasaxa nasamanmatavas a pife kuus o ne pife vupunola matana Piran. A Memai sang monxo i taa tiisau. 5E voxo, muta tiis a mopaamuina yaan ina tiisan: waan banga filimaanan si Memai. I taa fasavata so ta mo a fufunai la suk xe lanamalang. E i taa kas famatavas a fufunalamonan la xunus ina mataa. E lanayaan aave a Piran xa i taa fasepirigusa mu rabuna saxa saxa pana kuusfaatulaian sina.

6 Mu fetinan, naboxo ne fo ferawaipana maana mo aanabeꞌ semaameApolas xena xavangaan nami. Nevubuk o mi taa masam pana malasufina ferawaian aanabeꞌ: “Usi fatak amu vuputkai.” Muta lamon falavaia saxa mataa e xalum fasivi a saxa.7 Naseꞌ tavai nami pana isin lava? APiran xo tavai nami pana maana momi toxane, bo? Lavaxa, xenaso mitaxa malalava malaan seꞌ mi fo faisokfaagut xena siaxaana?

8 Mi fo toxan xo a maana mo mivubuxane, bo? Mi toxan a maana moxaves paaliu, bo? Mi fo savat paamuaking naapalaan maam pife paamuaking. Aang, ne vubuk o nami ve mitaa paamua king tuuna talo maam taa‘king’ xuvul pami. 9 Ne lamon o a Pi-ran fo tavai nemaam,muyaamut sina,pana nobina fataxapiak la sangasanina vuktol sina. E maam taxa waanpave malaan sena mataa vipis aavari taa punuxe la matana mu rabunaxapiak e mu angelo. 10 Senaso maamnamkai se Krais, a rabuna ri lamono nemaam mu lamavaang. Taasaxanami xo mi namkai se Krais e namive mi rabuna pana texaasan. Ne-maam, maam piau ta gutan taasaxami toxan a gutan. A mu rabuna

1 Korin 4:11 236 1 Korin 5:11ri xalum fasivi nemaam taasaxa risuaian nami. 11 E fefexaxaas a yaanaanabeꞌ maam lagai e maam maꞌiu; amarapi simaam a taririk; ri famangilnemaampana sipaan nemaam; maampiau ta nobina xena waan lana e12maam faisok faagut pana mamaam.Layaan a rabuna ri kuusan penganne-maam, maam sui nari pana roxoyan.Layaan ri vil pengan nemaam, maamwaan fananap. 13 Layaan ri kuusanpengan a isimaam, maam sui faroxoinari. A mu rabuna ti la xavala ri taxalo xalum nemaam malaan sena xawae ri xalum fasivi nemaammalaan senamu mosaat.

14Ne pife xalei amaanamo aanabeꞌxena famangilaan nami. Ne buk pe-bukan nami malaan sena kamu rafu-lak. 15 Naapalaan mi toxan a maanarabuna xaves paaliu xena faxatan-gaan nami pana maana mo si Krais,mi piau ta tamami xaves, nenia sangmon. E nenia, ne tamami senasone kuusan famatavas a Lagasai Roxoxe simi e voxo mi waan la xuvulaianxuvul pa Krais Yesus. 16Ne nung namio mi taa usi fatak a vilaana siak. 17 Evoxo ne taxa feng na Timoti aava nevubuxan xasingite malaan sena laktomexaan siak, xe simi. Nane tiginafatateak lapaana Memai e i taa fala-mon faꞌuli nami pana maana vilaanaaava ne usie lana xuvulaian siak xuvulpa Krais Yesus. A maana vilaana aavene fapiti a mu rabuna xapiak lanatinoxolan si Yesus, pana.

18 Saxanofuna la palou imi rimalalava senaso ri lamon o ne taa pifesavat simi. 19 Taasaxa, tamo Memaii taa turoxo pana ne taa savat simifataapus. E mui ne taa texaas senaferawaian siri e vaxa pana gutan siri.20 Senaso a ferawaian sitaara monpife faxalit famatavas a fatataganansina Piran, piau, a faisok sitaara panagutan a faxalite. 21 A so ta mo mivubuxane? Ne taa savat simi xenabaras faagutan nami o ne taa savatpana vubuxan xasingitan e vilaanamam?

51 Lavaxa, a tuuna xo, ri taxa ku-

usan a vilaana ina paruk fo savat lapalou imi. E a vilaana aanabeꞌ amu rabuna aava ri pife namkai senaPiran, nari xo ri gilise. Ne fo lan-gai o a saxa mataa pave i taxa matixuvul pa ninana paap. 2 E nami xomi taxa ferawai falalava pana! Pifevilaana roxo, piau, mi taa bas panamimilisaatan sena e nane aava taxavil a vilaana saat aanabeꞌ, mi taa fengtapine xasena faxuvulan simi. 3 Lanavipin siak, ne taxa waan lasuun semi,taasaxa lana lamonan siak ne taxawaan xuvul pami. E ne fo tiis xo amataa aava paruk. 4 E layaan mi taxafaxuvul lapaana isi Memai Yesus e newaan xuvul pami lana lamonan siak,ne vubuk rao nami, lapaana gutan siMemai Yesus sitaara, 5 mi taa lisan amataa aanabeꞌ xe si Setan talo i taakawaasan a vubuxanan ti la xavalasina mataa aave e la yaan a Memai itaa ulaamaan a vovau ina mataa aavei taa fakaxupan.

6Apife roxomi taa ferawai falalava.Mi texaas sena ferawaian aanabeꞌ, bo?“A fomirak yiis a fasul a flaua xapiak.”7 Lavaxa, gei tapin a maana vilaanasaat aava malaan sena yiis aave, latoyan simi. E mui mi taa malaan senaflaua faꞌui aava piau ta yiis. Ne texaasomi taxa waan tuunamalaan. Senasoa fomirak sipsip aava ri punuxe xenaFenamo ina Paaliuan fo punuxan enane ve na Krais. 8 E voxo taarafaamamaas lana Fenamo ina Paaliuansitaara e taara taa pife vile pana mar-aleian e lamonan saat aava malaansena bret pana yiis, taasaxa taara taavile pana ferawaian tuuna e vilaanafatak aavamalaan sena bret aava piauta yiis.

9 Lana lagasai aava ne lisane xe simipaamua, ne xuus nami o mi mutafesing pana rabuna aava ri femilun-gai pana vilaana ina tamaian. 10 Nepife ferawai sena rabuna aava ri pifenamkai se Krais senaso ri fuuna vil avilaana saat: ri rawet, ri femilungaipana vilaana ina tamaian; ri fenau e rilotu xe sinamupiran bit. Tamomi taawaan patak seri mi taa taꞌulan xapina xavala. 11 A malasuf ina ferawaiansiak amalaan: mi taa pife doxot xolan

1 Korin 5:12-13 237 1 Korin 6:18a rabuna aava ri kuus o ri saxa tinoxoltaasaxa ri femilungai pana vilaana inatamaian o rawet o lotu xe sina mupiran bit o ri ferawai fakasal o ri numtemasaat vulai o fenau. Muta naifangan xuvul pari.

12-13 Langai, pife faisok siak xenatiisaana mu rabuna aava ri pife waanla tinoxolan sina Piran, piau. A Piranxa i taa tiis nari. Taasaxa taara taatiis nari aava ri namkai e ri waanla faxuvulan sitaara, bo? Senaso aXakalayan Taap a kuus:“Feng faapalauan a mataa saat sena

faxuvulan simi.” Vpt 17:7,12

6A Vilaana Ina Faxaradaxaana La-

gafan La Palou Ina Mu Rabuna Namkai1 Tamo saxa simi i taa marala pana

saxa lana tinoxolan simi i muta faletfe tigina la nonamataa ina tiisan aavapife mataa sina Piran, piau! Lisana lagafan aave xe sina mu rabunafatak sina Piran xena faxaradaxaana.2 Tuuna, mi texaas o a mu rabunafatak sina Piran ri taa tiis a maanamo ti la xavala, bo? Lavaxa, tamo mitaa tiis a maana mo aave senasou mipife fexaxaas sena tiisaanamomodaknabeꞌ? 3 Mi fo texaas xo o taara taatiis a mu angelo, bo? E tamo taara taatiis nari taara fexaxaas sena tiis vaxa amaana mo xapiak nabeꞌ la xavala sait.4 E voxo layaan mi toxan a lagafan lapalou imi, siak fati ta saxa mataa tila tinoxolan simi xena tafange, mutalisan a lagafan aave xe siri aava ri pifenamkai, nari aava ri piau ta nobina lapalou ina mu tinoxol si Krais. 5Mi taamangil! Tuuna, piau ta saxa simi afexaxaas sena faxaradaxaana lagafansina ro tinoxol? 6 Taasaxa ro tinoxollapaa Krais re laak la lifu ina tiisan ere turoxo pana saxa aava pife namkaii taa tiis a lagafan sire.

7 Layaan mi toxan a fegagelaian emi laak la lifu ina tiisan a vilaana aan-abeꞌ a faxaalit o mi fo faasaal. A roxosena mi taa turoxo pana xasanofunari taa vil a saat xe simi. E a roxo senami taa turoxo pana ri taa siak palou amaana mo simi. 8Taasaxa nami xo mi

bilai fasaat emi fenau emi vile xe sinamu fetinan.

9Mi texaas o a mataa saat i taa pifewaan la fatataganan sina Piran. Mutabit nami xa: nari aava ri femilungaipana vilaana ina tamaian o lotu xesina mu piran bit, o taꞌulan a tamaiansiri xena mati xuvul pana saxafunao a lutefin o mu tomexaan aava refetamaian nare xa, 10 o nari aava rifenau o rawet o num temasaat o ku-usan pengan a saxa, nari xapiak, ritaa pife siak ta nobina la fatataganansina Piran. 11 Saxanofuna la palou imimi fo waan malaan. Taasaxa Vovausina Piran fo xamak tapin a vilaanasaat simi e a fanei patak nami xanaPiran e a fatiginei fatak nami lapaanaisi Memai Yesus Krais.

Tavai A Piran Pana Isin Lava SenaVilaana Ina Tami

12 Naak a saxa i taa kuus, “A so tabuk mo ne buk vile a roxo.” Aang,taasaxa saxano mo ri taa pife xavangnami. E ne taa kuus vaxa o a so tabuk mo ne buk vile a roxo taasaxane taa pife turoxoian ta mo i taafayaasoxau. 13 Saxanofuna taa kuus,“Fanganan a mo xana xum e xum amo xana fanganan.” Aang, taasaxaPiran i taa kawaasan nare xapiak. Esena vipin, muta femilungai pana.Taasaxa, sisiak xe siMemai pana vipinsimi e Memai xa i taa faxatang a vipinsimi. 14 A Piran a fatatoi faꞌuli aMemai ti la maatan pana gutan sinae i taa fatatoi faꞌuli netaara vaxa panagutannaang. 15Mi texaas o amuvipinsimi ri xavil ina vipin si Krais xa. Emi lamon o ne taa siak a xavil inavipin si Krais e faxuvule xuvul panavipin sina tefin aava lisan xolane, piaupaaliu! 16 Naak mi pife texaas o amataa aava faxuvul a vipin sina xuvulpana tefin aava lisan xolane, nanesavat saxa xuvul pana. A XakalayanTaap a kuus famatavas o “Nare taasavat vipin saxa.” Tpt 2:2417 Taasaxa nane aava faxuvul nane xaxuvul pa Memai a savat saxa xuvulpana la xunus ina.

18 Sinufan a vilaana ina femilungai.Ta xasano saat a mataa taa vile a pifekawaasan a vipin sina. Taasaxa, naseꞌ

1 Korin 6:19 238 1 Korin 7:21ta mataa a femilungai taxa vil a saatxe sina vipin sina xa. 19Lamon faꞌulaao a vipin siim a malaan sena lifu lotue a Vovau Xaradak aava Piran a tavainano pana, nane taxa taagul lana.No pife paamuian nano xa. 20 Nanemaraan xapin nano pana mamareiailava. E voxo, tavai a Piran pana isinlava sena vipin simi.

7Sena Vilaana Ina Tamaian Tuuna

1 Lavaxa, naboxo ne buk sui amaana fiaian mi fo xaleie xe siak. Mikuus o i taa xavang a mataa tamoi taa pife tamai. 2 Aang, taasaxa,senaso a vilaana ina femilungai atafang temasaatan a mu rabuna, aroxo sena mu rabuna tomexaan, saxasaxa, ri taa toxan a naasari e a lutefinri taa toxan a lavari. 3 A mu lavari ritaa vil fafaamamaas a vubuxanan sinamu naasari xena mati faxuvul lanavilaana ina tamaian e a lutefin ri taavil malaane sait xe sina mu lavari. 4Atefin pife paamuian a vipin sina xasenaso a vipin sina ve a mo si lavanasait e vaxa a tomexaan a pife paa-muian a vipin sina xa senaso a mo sinaasana sait. 5 Muta ferawetan namitamo mi pife turoxoiane paamua. Mitaa pife mati faxuvul pana valayaanmon xena fenung xe sina Piran. Emuimi taa mati faxuvul fulaa. Tamo miusi a vilaana aanabeꞌmi fexaxaas senafaxatang faroxoi a vubuxanan simi xalayaan na Setan i taa tafang nami.6Ne xuus nami panamo aanabeꞌ xenaxavang nami taasaxa ne muta fefasaapana. 7 Ne vubuk rao nami xapiakmi taa ti palau malaan sega. TaasaxaPiran a tavai nami saxa saxa panatatavai: saxa i taa siak a tatavaianxana e saxafuna pana tatavaian xana.

8 Lavaxa, xe siri aava ri pife tamaio ri lutefin nakmaal ne xuus nari oa roxo sena ri taa lo ti palau malaansega. 9 Taasaxa tamo ri pife fexaxaassena faxatang faroxoi a vubuxanansiri, lavaxa ri taa tamai. A mo roxo ritaa tamai talo a mu vubuxanan siri ritaa pife faꞌonam nari.

10 Xe simi aava mi fo tamai xo nexuus faagutan nami pana ferawaian

sina Memai e pife siak: a tefin i mutataꞌulan a lavana, 11 taasaxa tamo i taataꞌulane, i taa ti palau e i taa pife tamaifulaa o i taa ulaa xe si lavana panalamonan roxo. E a tomexaan i mutataꞌulan a naasana xena fataxapin atamaian sire.

12 E xe sina xasanofuna, nenia, pifea Memai, ne kuus o tamo mataa aavanamkai se Krais taxa tamai pana saxatefin aava pife namkai, i taa pife taꞌu-lan na naasana tamo na naasana abuk waan xuvul pana. 13 E tamo tatefin aava namkai a tamai sina mataaaava pife namkai, i taa pife taꞌulanna lavana tamo nane buk waan xu-vul pana. 14 A Piran i taa turoxoiana mataa aava pife namkai senaso awaan xuvul pa naasana aava namkaie i taa turoxoian a tefin aava pifenamkai senaso a waan xuvul pa la-vana aava namkai. Tamo pifemalaan-abeꞌ a mu rafulak sire ri taa lalosaat,taasaxa piau, ri xaradak.

15 Tamo saxa aava pife namkai lapalou ina rofelavaan a buk taꞌulan axasafuna, i taa falet saa. Tamo i taasavat malaan a saxa aava namkai itaa tapigis sena tamaian aave. Senasoa Piran fo xel netaara xena taagulpana luaian. 16 Nami lutefin aavami namkai, mi pife texaas, naak mitaa fakaxup a mu lavami e nami mutomexaan aava mi namkai, mi pifetexaas, naak mi taa fakaxup a munaasami.

17 A mu rabuna saxa saxa ri taa lowaan lana toyan aava Memai Yesusfo tavai nari pana. E ri taa lo waanlana vilaana aava ri waan lana layaana Piran a xel nari xena namkai seYesus. Ne fapiti a mu tinoxol la mubina xapiak pana vuputkai aanabeꞌ.18 Tamo mataa a vuputuk layaan a Pi-ran a xele xena namkai i taa pife vis avulak ina vuputuk. Tamomataa a pifevuputuk layaan a Piran a xele xenanamkai, i taa pife vuputuk. 19 Senasotamo mataa a vuputuk o piau, a mopalau. A mo aava pelalava a malaan:a mataa i taa usi fatak a mu vuputkaisina Piran. 20 A so ta waanan mitaxa taagul lana layaan a Piran a xelnami, mi waan su lana. 21 Tamo mi

1 Korin 7:22 239 1 Korin 8:1yaasok sina saxa mataa layaan a Pi-ran a xel nami, muta lalamon faax-aves pana. Taasaxa tamo mi fexax-aas sena tapigis sena lavaxa, a roxo,vile. 22 Senaso layaan a Memai axel a mataa yaasok nane malaan senamataa aava pife yaasok la matanaMemai emalaanabeꞌ sait amataa aavapife yaasok layaan a Piran a xele, nanea mataa yaasok si Krais. 23 A Piran xoamaraan xapin nami panamamareiailava. E voxomuta yaasok sina rabuna.24 Lavaxa mu fetinan, a so ta waananmi taxa taagul lana layaan a Piran axel nami, mi waan su lana xuvul panaPiran.

25 Naboxo rao ne sui a fiaian simisena mu rabuna aava ri pife tamai. AMemai a pife xuusau pana so ta mone taa kuusane taasaxa ne taa xuusnami pana lamonan siak e mi tex-aas o ne waan lapaana mamaaluxansina Memai e ne fuuna kuus tuuna.26 Layaan ne xalum a mu lagafan aavari taxa lo savat ne lamon o a per-aroxo sena tomexaan i taa waan lanavilaana sina. 27 Tamo mi toxan anaasami, lavaxa muta taꞌulane. Tamomi piau ta naasami, lavaxa muta sengta tefin. 28Taasaxa, tamo no tamai nopife vil a saat e tamo a tefin palau itaa tamai nane pife vil a saat. Taasaxane buk ti votan nami aava mi buktamai sena maana lagafan ri fuunasavat lana waanan sina matafetama.

29 Naboxo ne pebukan nami, mufetinan, o a mu yaan sitaara, ri pifexaves. E voxo nari aava ri toxan anaasari, ri taa lamon pana yaan aan-abeꞌ e ri taa taagul malaan seꞌ ri pifetamai 30 e nari aava ri taxa taangiisfaagut ri taa bilai malaan seꞌ ri pifetangiis ta mo. E nari aava ri taxa faa-mamaas ri taa bilai malaan seꞌ ri pifefaamamaas. E nari aava ri maraan amaana mo ri taa lalamon pana maanamo aave malaan seꞌ ri pife maana mosiri. 31 E nari aava ri faisok panamaana mo ti la xavala ri muta lamonvulane senaso a xavala aavami texaassena naboxo, faasilak i taa taxapus.

32 Ne vubuk o mi taa pife lamonfaaxaves. A mataa aava pife tamai, itaxa lamon fati a faisok sina Memai e

malaafaa i taa fafaamamaas a Memai.33 Taasaxa mataa aava tamai a lala-mon vulai panamaanamo ti la xavalasenaso a vubuk fafaamamaas a tefinsina 34 e voxo a mu lamonan sina ritaxa feruuk xolai. A lutefin aava ripife tamai, malaan sena tefin faꞌui,ri taa lamon fati a faisok sina Memaimon senaso nari, ri buk waan la-paana lana vipin e vovau xapiak siri.Taasaxa tefin aava tamai a lalamonpana maana mo ti la xavala senaso avubuk fafaamamaas na lavana. 35 Netaxa ferawai malaan senaso ne vubukxavang nami. Ne bai pis nami panamaana vuputkai xaves, piau. Ne buk omi taa bilai faroxo e mi taa tavai namixa xena faisok fatak lapaana Memai.

36 Taasaxa tamo a toxan a saxarovaat aava re fo kuus fanai xo panatamaian sire e a mataa aave a la-mon o i taxa bilai fasaat xe sinatefin aave e tamo a vubuxanan sinaa tateak temasaat e nane lamon o retaa tamai, lavaxa re taa tamai malaansena vubuxanan sina. A pife vil a saat.37 Taasaxa, tamo a mataa, nane fatakxa, a lamon o i taa pife tamai e tamonane fexaxaas sena faxatang faroxoia vubuxanan sina e fo lamon faati xopana so ta mo i taa vile, lavaxa i taavil a mo roxo tamo i taa pife tamaisina tefin xana. 38 E a mataa aavatamai pana tefin palau a vil a mo roxotaasaxa nane aava pife tamai, a vil amo peraroxo.

39 A tefin a pife tapigis se lavanatamo a lavana i taxa to lunai. Taasaxatamo na lavana i taa maat voxo, nanefo tapigis e a fexaxaas sena tamaifulaa xe sinꞌ ta mataa nane vubux-ane tamo nane saxa mataa sina Piran.40 Taasaxa, ne lamon o tamo i taawaan tefin nakmaal i taa faamamaassena. E pana ferawaian aanabeꞌ nelamon o ne toxan a turoxoian sinaVovau sina Piran.

8Sena Fanganan Aava Ri Tavai A Mu

Piran Bit Pana1 Lavaxa, mi fiai vaxa pana fan-

ganan aava ri tavai a mu piran bitpana. Taara texaas o taara xapiaktaara toxan a texaasan e a tuuna.

1 Korin 8:2 240 1 Korin 9:9Taasaxa faxatang, senaso a texaasanti la xavala i taa fabas famalalavai arabuna taasaxa vubuxan xasingitan itaa fagut a rabuna. 2 A mataa aavalamon o nane xa toxan a texaasan,nane pife masam faroxo lunai. Nanepiau ta texaasan tuuna. 3 Taasaxanane aava vubuxan xasingit a Piran,a faxaalit o a Piran xo a texaas faroxosena.

4 E naboxo ne taa sui a fiaian simipana mu tinoxol aava ri ngan a fan-ganan ri tatavai xe sina mu piran bitpana. Taara texaas o a maaradaang axaxaalua ina saxa mo palau. E taaratexaas o a toxan a Piran saxa mon,piau ta piran fulaa. 5 E fulaa taaratexaas o saxano rabuna ri kuus o atoxan a maana piran e memai aavari taagul la xavala e la xunavata. Enaapalaan nari, ri kuus o ri toxan amaana ‘piran e memai’ xaves, 6 taaranamkai o taara toxan a Piran saxamon. Nane ve a tamana maana moxapiak senaso a vil fanei a maana moxapiak e taara waan xana. E vaxa atoxan a Memai saxa mon, na YesusKrais. A Piran a fasavat a maana mola ma Yesus e nane xo fagut netaaraaava taara namkai xena taagul faroxo.

7 Taasaxa saxanofuna aava rinamkai, ri piau ta texaasan tuunaaanabeꞌ. E saxano rabuna ri fo mo usifaagutan a mu piran bit e a gutan inavilaana aanabeꞌ i taxa paamuian narilunai. E layaan a rabuna aave ri ngan ameska aava ri tavai a mu maaradaangpana, ri lamon lunai o ri taxa ngana fanganan sina mu maaradaang e anasaman siri a pife tateak e ri lamono ri fo milung. 8 Taasaxa fanganan itaa pife lisan et netaara xe la ta Piran;tamo taara ngane o pife ngane, i taapife xavang netaara xena tigina fatakla matana.

9 Faxatang soxo, ulaa tapigisansimi sena vuputkai i tamaa fapoxoia mataa aava namkaian sina a pifetateak e i taa milung. 10 Tamo mataaaava nasaman sina a pife tateak, axalum nano aava no toxan a tex-aasan, o no taxa nai fangan la lifulotu sina saxa piran bit, a vilaana siimi taa fagute xena ngan a fanganan

aava ri tavai a mu maaradaang pana,bo? 11 E voxo sena texaasan siim,a mataa pana nasaman marupak, itaa kawaasanan. E nane ve na tiamaava na Krais a maat xena fakaxupe.12E pana vilaana aanabeꞌ mi taxa bilaifasaat xe sina mu fetinan simi e mitaxa fasop a nasaman marupak siri.Layaan mi vil malaane mi taxa bilaifasaat vaxa xe si Krais. 13E voxo, tamona tiak i tamaa poxo sena fangananaava ne ngane, ne taa pife ngan tameska fulaa. Ne baian ta mo aava nengane ulaa i tamaa fapoxoi na tiak.

9Na Pol A Gel Votan A Vilaana Sina

1Nenia, ne fo tapigis sena vuputkai,bo? Nenia, ne saxa yaamut, bo? Enenia vaxa, ne fo xalum na Yesusaava Memai sitaara, bo? E ne faisokfaagut lapaana Memai e naboxo senafaisok aave nami, mi namkai sena.2 Naapalaan a xasanofuna ri pife tur-oxo o ne yaamut, nami, mi turoxopana, bo? Awaanan simi lana xuvula-ian xuvul paMemai a faxaalit o nenia,ne saxa yaamut sina.

3 Layaan a rabuna rao ri tiisaune fuuna gel votai seri malaanabeꞌ.4Maam toxan a fufuna xena siak fan-ganan e numan sena faisok simaam.5Na Pita e xasano yaamut xuvul panamu ti Memai, ri fuuna falet xolai xu-vul pana mu naasari aava ri namkaie nenia vaxa ne fexaxaas sena vilmalaane, bo? 6Naak nemaame Baan-abas mon maame taa faisok faagute maraan a maana mo xena waanansimaame, bo?

7 Naseꞌ ta mataa ina rawen i taamaraan a maana mo ina fevisan sinapana faat sina xa? Naseꞌ ta mataatataraꞌuma i taa pife ngan a fangananti lana uma sina? E naseꞌ ta mataa inafaxatangaana sipsip i taa pife num asus iri? 8Ne pife ferawai pana maanaxaxaalua aanabeꞌ ti lana lamonan sinarabuna mon senaso a vuputkai aavana Moses a tavai netaara pana a fer-awai malaan:9 “Muta pis votan a valana bulmakau

layaan i taxa paa xolai xulunakam ina rais.” Vpt 25:4

1 Korin 9:10 241 1 Korin 9:26E naboxo, mi lamon o a Piran a lala-mon pana bulmakau mon, bo? Piau!10 Layaan a Piran a ferawai malaannane taxa lamon pataara, bo? A tu-una, a ferawaian aave a xaleian xenafapiti netaara. Nane aava faigotan axavala xena kaapis, xuvul pana saxaaava faxuvul a mu xalana re lamono re taa siak a xavil ina fangananaave sena faisok sire. 11 Maam foxapis a xunus imi pana Lagasai Roxose Yesus e naboxo naak a temasaatpaaliu tamo maam taa siak faxuvul amaana mo xasemi xena xavang ne-maam? 12 Tamo saxano rabuna ritoxan a fufuna xena siaxaana xavil inamaana mo simi a fufuna simaam amolava seri.

Taasaxa maam pife tigina lamimipana tavaiaan nemaam panꞌ ta mo.Piau, maam waan lapaana maana buklagafan talo i taa pife tivotan a kuu-san fasavataana Lagasai Roxo se Krais.13 Nami, mi texaas o a rabuna aava rifaisok la lifu ina naangusan, ri siak afanganan siri ti lana lifu ina naangu-san aave e nari aava ri faigotan a mutiir la nobina ina faramaana tatavai, ritaa siak a xavil ina tatavai aave. 14 Emalaanabeꞌ a Memai fo fefasaa o nariaava ri kuusan fasavat a Lagasai Roxori taa siak amaanamo inawaanan sirisena.

15 Taasaxa, ne pife tao faagutan avilaana aave e ne pife xalei a lagasaiaanabeꞌ talo mi taa vil malaane xesiak. Ne baian tamataa i taa siak tapina fufuna malalavayan siak. 16 Ne pifefexaxaas sena ferawai falalava senakuusan fasavataana Lagasai Roxosenaso a Piran a xuus faagutanau one taa vile. E ne bai lamon panalagafan i taa savat siak tamo nelangai pesalai. 17-18 Tamo ne kuusanfasavat a Lagasai Roxo senaso neniaxa ne vubuk vile, lavaxa ne taa siaka sepirigus sena. Taasaxa tamo pifevubuxanan siak, lavaxa ne taxa vilesenaso a Piran a turoxoian lisan afaisok aanabeꞌ xe siak. E voxo ne taasiak a so ta sepirigus? A sepirigussiak a malaanabeꞌ: ne pife kuusanfasavat a Lagasai Roxo xena siak a

maanamo ina waanan siak naapalaanne fexaxaas sena vile, taasaxa ne vilepana piau ta mamareiai lapaana, alagasai aave a xatam.

19 Nenia, ne tapigis e voxo ne pifeyaasok sinꞌ ta saxa mataa. Taasaxa nefayaasok nenia xa xe sina mu rabunaxapiak talo ne taa yuuf a rabuna xavesxe si Yesus. 20 Layaan ne taxa faisokxuvul panamu Juda ne taagul malaanseri xena yuuf nari xe si Yesus. Neniaxo, ne pife waan lapaanamu vuputkaisi Moses, taasaxa layaan ne faisokxuvul pari aava ri waan lapaana, nebilai malaan seꞌ ne waan lapaana sait.Senaso ne vubuk yuuf nari aava riwaan lapaana vuputkai. 21 E layaanne taxa faisok xuvul pana mu rabunaaava ri pife Juda e ri pifewaan lapaanavuputkai aave, ne taagul malaan seri.Ne vil malaane xena yuuf a sax-anofuna iri xe si Krais. Ne pife kuus onewaan lamalei xasena vuputkai sinaPiran, piau, ne usi fatak a vuputkaisi Krais. 22 Layaan ne waan la palouina mu rabuna aava namkaian siria murupak, lavaxa ne taagul pananamkaian murupak sait xena yuuf asaxanofuna iri xe si Krais. Ne taataagul pana so ta buk vilaana i taafakaxup a saxanofuna. 23 Ne fasavata maana vilaana xapiak aanabeꞌ talomu rabuna xaves la mu bina xapiak ritaa langai a Lagasai Roxo se Yesus evoxo ne taawaan lapaana roxoyan inavaxa.

24 Mi texaas sena vilaana sina murabuna ina falayan. A maana rabunaxaves ri tigina la fakalimaanan inatangpat taasaxa saxa mon i taa sa-vat paamua xena siak a mamareiai.Lavaxa, fala faagut xena siak a ma-mareiai aave. 25A mataa ina falayan itaxa waan lapaana faxatangan tateaktalo i taa siak a ligilot pana paxanawaiaava ri taa maiyang. Taasaxa taarafala faagut xena siak a ligilot i taawaan vulai e i taa pife maiyang. 26 Evoxo layaan ne fala, ne pife fala xolai,piau, ne fala fatak xe la fakalimaananina fataxapiak. E vaxa nemalaan senasaxa mataa ina fevisan, ne pife tapinpalou a gutan siak pana favis a bina

1 Korin 9:27 242 1 Korin 10:23gof. 27Ne faisok faagut xena fatateaka taak e faxatange talo lamina yaanne fo kuusan fasavat a Lagasai Roxoxe sina saxanofuna, a Piran i taa pifekuus votanau sena mamareiai aave.

101 Mu fetinan, lamon faꞌuli a so ta

mo fo savat xe sina mu butaara lu-mua, nari aava ri usi na Moses. Atang vata aava waan laaꞌui xuluri afaxatang nari la bina xobingil. E vaxari fexaxaas sena sangas patal a lanaLaman Vuung. 2 E sena vata e lamanaave nari xapiak ri fo fasufan xenafakalimaan o nari, ri rabuna si Moses.3Nari xapiak ri ngan a fanganan aavasavat palau sena gutan ina Piran 4 e rinum a raarum aava savat sena gutannaang. A raarum aanabeꞌ a Piran afasavate sena saxa faat aava fuuna lousi nari. E a faat naang ve na Krais.5Taasaxamaana rabuna siri, ri fasavata maraleian sina Piran pana vilaanasaat siri e nane xo a pife faamamaaspana xaves iri e voxo a mu mamaatsiri, ri tapalai xolai la xobingil.

6 E naboxo a maana mo aanabeꞌri pebukan netaara o taara taa pifevubuxan a mo mosaat malaan seri laxobingil. 7 Muta lotu xe sina saxamaaradaangmalaan sena saxanofunari fuuna vile. A Xakalayan Taap akuus:“A mu rabuna aave ri nai fangan e

num temasaat la fenamo e ritamasiak xena tia lana lotu bitsiri.” Tln 32:6

8 Taara muta femilungai pana vilaanaina tamaian malaan sena saxanofunairi e lana yaan saxa 23,000 la palou iriri maat. 9 Taara muta lo bilai fasaatxena tafang a Memai pana so ta yaani taa fakasanam netaara malaan senafo fakasanam a saxanofuna aave panamu tiui aava ri punuk nari. 10 E mutafefinaas malaan sena saxanofuna iriaava angelo ina kawaasanan a punuknari.

11 A maana mo aanabeꞌ ri savatsiri xena pebukan nari, taasaxa sax-ano rabuna ri xalei a maana mo aavexena fapiti netaara vaxa senaso taarataxa taagul lana fataxapiak ina yaan.

12Naseꞌ lamon o i taxa tigina fatateaki taa faxatang ulaa i tamaa poxo.13 Lamon faꞌuli a so ta buk tafanganaava savat simi a fuuna savat sinaxasano rabuna vaxa. Taasaxa Pirani taa fasavat a kuus fanaian sina ei taa pife turoxoian a tafangan aavexena xasliu a gutan simi talo mi taapife tigina tateak. La so ta yaan atafangan aave i taa savat simi a Piran itaa tavai nami pana gutan xena tiginalana e vaxa i taa faxalit nami panasalan xena sinuf sena.

A Matafanganai Sina Memai14 E voxo kamu fesing, sinuf sena

vilaana ina lotui a mu piran bit. 15Neferawai xe simi senasomi toxan a tex-aasan e nami xomi taa tiis a ferawaiansiak. 16E sena lisa aava taara num lanala matafanganai sina Memai, taarakuus faasiroxo xe sina Piran pana elayaan taara num lana, taara taxafemiraaxan a ria i Krais. E senabret aava taara viaxe, layaan taarangane taara taxa femiraaxan a vipinsi Krais. 17 A toxan a bret saxa mon enetaara xapiak taara vipin saxa monsenaso taara femiraaxan a bret naang.18Lalamon pana vilaana sinamu Juda:ri femiraaxan a meska aava ri tavai aPiran pana e voxo ri fefaxuvul lanalotu siri xe sina. 19 Mi masam panamalasuf ina ferawaian siak, bo? Nekuus o amaaradaang o fanganan aavari tatavai xe sina pana re mo molava,bo? Piau, piau paaliu! 20Ne taxa kuusmalaan: a so ta fanganan nari aava ripife namkai se Krais, ri farame la binaina faramaana, ri tavai amumasalai omaaradaang pana e pife a Piran. E nebai o mi taa waan la xuvulaian xuvulpana mu masalai. 21 Mi muta numlana lisa si Memai e vaxa lana lisa sinamu masalai o maaradaang. Mi pifefexaxaas sena fangan lamatafanganaisina Memai e vaxa a matafanganaisina mu masalai. 22 Layaan taara vilmalaane taara vubuk vil famaralei aMemai talo i taa fakasanam netaara,bo? Taara lamon o a gutan sitaara amolava sena gutan sina, bo?

23 Nami, mi kuus, “A so ta mo taarabuk vile a roxo.” A tuuna, taasaxa

1 Korin 10:24 243 1 Korin 11:16saxano vilaana ri pife xavang nami.E fulaa, “A so ta mo taara buk vile aroxo.” taasaxa, saxano vilaana ri pifefagut netaara. 24 Mi taa faisok xenaxavang a xasanofuna e pife nami xa.

25 Mi taa ngan a so ta meska rifaasot pana la bina ina faasot e mutafiaiane senaso a nasaman simi i tamaakuus o mi vupuno. 26 Senaso, aXakalayan Taap a kuus, “A xavala emaana mo xuluna ri maana mo sinaMemai.”

27 Tamo mataa aava pife namkai,a kas a lifu sina xe simi xena fanganxuvul e mi buk paan, lavaxa mi fengan a so ta mo nane tavai namipana e muta fiaiane sena nasamansimi. 28 Taasaxa tamo saxa i taa xuusnami, “A fanganan aanabeꞌ ri tatavaixe sina maaradaang pana” lavaxamuta ngane, pife sena nasaman simitaasaxa sena nasaman sina saxa aavaxuus nami pana. 29 E nami, naak mitaa fiai o “Xenaso a nasaman sinaxasafuna i taa tiis a vilaana siak? Ne-nia, ne pife waan lapaana vuputkainaboxo. 30 Tamo ne kuus faasiroxo xesina Piran pana fanganan siak xenasota mataa i taa fefinaasanau sena fan-ganan aava ne kuus faasiroxo pana?”

31 E voxo a so ta mo mi vile, tamomi num o fangan, mi taa vil a maanamo xapiak xena tavai a Piran panaisin lava. 32 Bilai faroxo talo vilaanasimi i taa pife fasavat a lagafan xesina mu Juda o mu rabuna aava ri pifeJuda o xe sina mu rabuna sina Piran.33 Mi taa usi a vilaana siak: ne faisokfaagut vulai xena fafaamamaas a murabuna xapiak. Ne pife lamon panaso ta mo i taa xavangau taasaxa nelamon pana mu rabuna xapiak talo ritaa fakaxupan.

111Usi a vilaana siakmalaan seꞌ ne usi

na Krais.Xafut A Putumi Layaan Mi Lotu

2Nami,mi fo bilai faroxo ene faatu-lan nami senasomi fuuna lamon faꞌulivulan a maana vilaana e fepitaiansiak. E mi usi fatak a maana fepitaiansi Krais aava ne fo tavai nami pana.

3 Taasaxa ne vubuk o mi taa texaastuuna sena saxamo: naKrais ve a paa-mua sina mu tomexaan malaan senamu tomexaan tamai ve ri paamua sinalutefin siri e a Piran a paamua siKrais. 4 E voxo a mataa aava fenungo kuusan fasavat a lagasai sina Piranpana putuna a xafutan, a famangil naKrais. 5 E naseꞌ ta tefin a fenung o ku-usan fasavat a lagasai sina Piran panapiau ta xukuf la putuna a famangil nalavana. Nane fexaxaas malaan senatefin aava ri xangat a fui sina xenafamangile. 6 Tamo tefin taa pife xafuta putuna ri taa sapiit tapin a fui sina.E mi texaas o a tefin aava ri sapiitxapin a fui sina o ri xangat a putuna,a famangilan e voxo i taa xukuf. 7 Amataa i taa pife xafut a putuna senasonane a xaxaalua i Piran xa e a faxalita magaafan sina sait. Taasaxa tefina faxalit a magaafan sina tomexaan.8 E mi texaas o a mataa pife savatsena tefin, taasaxa tefin a savat senamataa. 9-10 E a tefin i taa xafut aputuna xena fakalimaan a vepen sina.Senaso a Piran pife vesan a mataaxena xavang a tefin, taasaxa vesan atefin xena xavang a mataa e vaxa amu angelo ri fuuna waan vulai xuvulpataara.

11 Lana waanan sitaara xuvul panaMemai, a tefin e tomexaan ri taa pifewaan pasaxa. 12 Masam sena moaanabeꞌ: a Piran a vesan a tefin senamataa e naboxo a tefin a luk a mataa.E nare xapiak re savat sena Piran aavavesan amaanamo xapiak. 13Nami xa,mi taa tiise: a roxo o a tefin pana piauta xukuf la putuna i taa fenung xe sinaPiran? 14 A mo ina mangilan layaantaara kaalumxolai e taara xalum amutomexaan pana fui modus. 15Taasaxatamo a tefin a toxan a fui modus arabuna ri taa suai sena. A Piran a tavaia tefin pana fui modus xena xafuta putuna. 16 Tamo ta mataa a bukgel pana ferawaian aanabeꞌ, ne xuusnami o taara pi ta xasa vilaana e a murabuna aava ri faxuvul lapaana Piranri pi ta xasa vilaana, sait.

A Mu Korin Ri Bilai Fasaat Lana

1 Korin 11:17 244 1 Korin 12:8Matafanganai Sina Memai

Mt 26:26-28; Mk 14:22-24; Lk 22:17-2017 Lavaxa, sena maana fepitaian

aanabeꞌ ne pife faatulan a vilaana simisenaso layaan mi faxuvul xena lotuia Piran mi pife fagut a xasanofuna,piau, mi kawaasan a waanan simi.18 Paamua, saxano rabuna ri xuusauo lana faxuvulan simi mi fepatoxannami e mi fuuna fegagelai. E nelamon o a kuusan siri a tuuna fadak.19 Ne pife ipul senaso a mu fepa-toxan aave ri taa tamana savat xenafaxaalit o naseꞌ la palou imi a Pirana turoxoiane. 20 Taasaxa layaan mifaxuvul mi pife faxuvul xena fanganla matafanganai sina Memai, piau.21 Senaso layaan mi fangan mi pifewaan bang a xasanofuna. E voxo sax-anofuna ri lagai lunai e saxanofunari num temasaat. 22 Mi piau ta lifusimi xa xena fangan e num, bo? Naakmi lamon fasaat sena mu rabuna sinaPiran e voxo mi famangil nari aavari piau ta mo xaves, bo? Ne taaferawaimalaafaa xe simi? Naakne taafaatulan nami pana vilaana aanabeꞌ,bo? Piau, piau paaliu!

23 Ne fo fapiti nami pana mu vi-laana aava Memai fo tavaiau pana:lana vung aava ri pet lisan na MemaiYesus nane siak a bret 24 e a kuusfaasiroxo xe sina Piran pana e mui aviaxe e a kuus, “A bret aanabeꞌ ve avipin siak xami. Vilemalaanabeꞌ xenalamon faꞌuliau.” 25E lamina fanganana faxaꞌusi a vilaana aava nane fo vilesena bret e nane siak a lisa e a kuus,“A lisa aanabeꞌ a turoxoian faꞌui aavaria iga a fakalimaane. La so ta yaanmi num lana, vile xena lamon faꞌu-liau.” 26 La so ta yaan mi ngan a brete mi num lana lisa mi taxa xuus amu rabuna pana maatan sina Memaifefexaxaas a yaan ina filimaanan sina.

27E voxo, naseꞌ tamataa i taa ngan abret o num lana lisa sina Memai panalalosaat la xunus ina, i taa vupunosenaso a bilai fasaat xasena vipin eria i Memai. 28 E voxo a mu rabunaxapiak ri taa tiis a lamonan e vilaanasiri xa paamua, e mui ri taa ngan anebret e num lana lisa. 29 Senasonaseꞌ tamataa a ngalngolan amalasuf

ina vipin sina Memai layaan a ngana bret e num lana lisa aave i taxa xelfasivi a tiisan sina Piran xe xuluna xa.30 A vilaana aanabeꞌ a fufuna giisanaava waan la palou imi e saxanofunari fo maat xo sena. 31 Taasaxa tamotaara fo tiis paamuin netaara, taarataa pife waan lapaana tiisan sina Pi-ran. 32 Taasaxa, layaan a Memai atiis netaara, taara taxa waan lapaanafakasanaman xena faxaradaxaan ne-taara talo taara taa pife waan vupunoxuvul pana xasanofuna ti la xavala.

33 Lavaxa mu fetinan, layaan mifaxuvul xena fangan, mi taa waanbang xalak a xasanofuna imi. 34 Etamo saxa la palou imi a lagaitemasaat naak i taa fangan paamuape la lifu sina e mui layaan mi savatfaxuvul i taa pife fasavat a tiisan xexulumi.

Layaan ne savat simi ne taa fapitinami pana saxano mo fulaa.

12AMuTatavai Aava Vovau Xaradak A

Tatavai Pana1 Lavaxa, ne buk xuus famatavas

nami, mu fetinan, pana mu tatavaiaava Vovau Xaradak a tavai namipana. 2 Mi texaas o layaan mi pifenamkai lunai, saxanomo ri yuuf namiemimilung emi falet xolai xena lotuia mu piran bit aava ri piau ta toyan.3 E voxo ne xuus nami o tamo mataa itaxa ferawai lapaanaVovau sina Pirana pife fexaxaas i taa fatutul na Yesuse vaxa pi ta saxa i taa kuus fasavat o“Na Yesus ve a Memai” tamo VovauXaradak a pife paamuiane.

4 A toxan a buk tatavai xavestaasaxa Vovau saxa mon a tavai a murabuna pari. 5 A toxan a buk vilaanaina sisiak taasaxa ri sisiak xe sinaMemai saxa mon. 6 A toxan a bukvilaana ina faisok taasaxa Piran saxamon a fagut a mu rabuna xapiak xenavil a faisok siri.

7 A Piran a tavai a mu rabuna saxasaxa pana saxano tatavai sina Vovausina xena faxalit nari o a Vovau aavetaxa waan la xunus iri. Nane vilmalaane xena xavang a mu rabunaxapiak. 8 Pana tatavai aava Vovau a

1 Korin 12:9 245 1 Korin 13:2tavai nari pana, saxano rabuna ri taaferawai pana texaasan e saxanofunari taa ferawai pana lalamonan taasaxaVovau naang a tatavai xe siri xapiak.9 Nane tavai a saxa pana namkaianmolava e saxafuna pana gutan xenavil faroxoi a mu rabuna pana maanabuk giisan. 10 Nane tavai a saxa panagutan xena vil a mo faꞌipul e saxafunapana texaasan xena kuusan fasavat aferawaian sina Piran e saxafuna fulaamaan pana texaasan xena texaas senamo a savat sena Piran o piau. Xe sinasaxa a Vovau naang a tavaie pana lingpatak e xe sina xasafuna a texaasanxena kuusan a malasuf ina ling patakaave. 11Amu tatavai xapiak aanabeꞌ aVovau Xaradak naang mon a fasavatnari e nane usi a vubuxanan sina xalayaan a tavai a mu rabuna saxa saxapana tatavaian xari.

A Maana Xavil Ina Vipin Saxa Mon12NaKrais amalaan sena vipin aava

toxan a xavil xaves: a vipin saxa montaasaxa toxan a maana xavil xavesina. 13 E malaanabeꞌ netaara xapiak, amu Juda e nari aava ri pife Juda, a muyaasok e nari aava ri pife yaasok, taaraxapiak taara fasufan xe lana vipinnaang sena vovau saxa mon aava Pi-ran fo tavai netaara pana la xunusitaara.

14 A vipin sina mataa a toxan amaana xavil xaves e pife saxa mon.15-16 Tamo a ka i taa kuus, “Senaso nepife maꞌ ne pife xavil ina vipin” i taxaxavil ina lunai, bo? E tamo a tanga itaa kuus, “Senaso ne pifemata ne pifexavil ina vipin” i taxa xavil ina vipinlunai, bo? 17 Tamo a vipin xurul i taamata mon, malaafaa i taa langai? Etamo i taa tanga mon, malaafaa i taamumusung? 18 Taasaxa malaanabeꞌ:a Piran a timin a maana xavil inavipin la nobina siri malaan seꞌ nane folamon faati sena. 19 I taa piau ta vipintamo a toxan a saxa buk xavil mon,bo? 20Amalaanabeꞌ: a toxan a maanaxavil xaves taasaxa vipin mon a saxa.

21 Lavaxa, a mata i taa pife xuus amaꞌ, “Ne baian nano!” E a paat i taapife xuus a ka, “Ne baian nano!” 22 Atuuna, a pife malaanabeꞌ senaso a mutataara ri taa pife faisok faroxo tamo

maana xavil aava kaalum malaan serimalmal ri pife waan. 23 E a maanaxavil aava taara lamon o ri mo palau,taara fuuna faxatang faroxoi nari ea maana xavil aava pife roxo xenafasavat nari la matavas, taara xafutfaroxoi nari. 24 Taasaxa maana xavilaava taara lamon o a roxo paaliu taarapi xafut nari. A Piran sang mon fofaxuvul a maana xavil ina vipin talonari aava taara lamon o ri mo palau,ri taa siak a suaian. 25 E voxo a piau tafepatoxan la vipin, a maana mu xavilxapiak ri fexavongan faroxoian nari.26Tamo saxa xavil ina vipin a maasak,a xasano xavil vaxa ri taa maasak saite tamo ri kuus fati a saxa xavil, lavaxa,a xasano xavil vaxa ri taa faamamaasxuvul pana.

27 Nami xapiak ve mi vipin si Kraise nami saxa saxa mi xavil ina. 28 Elana faxuvulan sina rabuna sina Pirannane fanei a maana xavil xapiak lavepen siri: paamua a mu yaamut, lafataraguiaana vepen, mu rabuna inakuus fatuxai e la fatalatulaana vepen,mu rabuna ina fepitaa e lamiri nariaava ri vil a mo faꞌipul e lumui lamirinari pana gutan xena vil faroxoi asaxanofuna e nari aava ri fexaxaassena xavang a xasanofuna e nari aavari fexaxaas sena paamuian a faisoksina tinoxolan e nari aava ri fexaxaassena ferawai pana maana ling aavaVovau sina Piran a tavai nari pana.29Nari xapiak ri pife yaamut o mataaina kuus fatuxai o mataa ina fepitaa,piau. Nari xapiak ri pife vil a mofaꞌipul 30 o vil faroxoi a mu rabunaaava ri giis o ferawai pana ling aavaVovau sina Piran a tatavai pana o kuusfamatavas pana so tamo amataa aavea ferawai pana. 31 Lamon faati panasiaxaana mu tatavai aava ri pelalava.

13Taasaxa ne taa xuus nami pana mo

aava pelalava. 1 Tamo ne fexaxaassena ferawai pana maana pok binaxaves sina rabuna o naak sina muangelo sait, taasaxa ne piau ta vi-laana ina vubuxan xasingitan, lavaxaa ferawaian siak a rawei malaan senayaamut aava ri ting paloue o radalakaava ri fagaleng paloue. 2 E tamo

1 Korin 13:3 246 1 Korin 14:8ne fexaxaas sena kuusan a lagasaiaava Piran xa a tavaiau pana o netoxan a maana texaasan xapiak e nemasamsenamaana tuunayan fufunai,o ne toxan a namkaian aava fexaxaassena xuus a put o i taa falet e i taavile, taasaxa ne piau ta vilaana inavubuxan xasingitan, nenia, ne mataapalau. 3 E tamo ne tatavai panamaana mo xapiak siak e ne turoxopana faramaana vipin siak malaansena tatavai xe sina Piran, taasaxa nepiau ta vilaana ina vubuxan xasingi-tan, a maana mo aanabeꞌ ri taa pifexavangau.

4 A vilaana sina saxa aava toxan avubuxan xasingitan tuuna a malaan:nanewaan fananap e fuuna fangaasik;a pife tarasui a saxa mataa o maanamo sina; a pife ferawaimalalava e pifelamon falavaie. 5 Nane pife sarak; apife rawet panamaanamo sina; a pifemarala fataapus e a pife lamon fatia vilaana saat sina saxafuna. 6 Nanepife faamamaas pana saatan, taasaxa,a faamamaas pana tuunayan. 7 Naneaava toxan a vilaana ina vubuxan xas-ingitan i taa pife xul a vilaana sinatamo saxa i taa bilai fasaat xe sina. Ea namkaian, lamon fanaian e fanana-pan sina ri taa pife taxapus.

8 A vilaana ina vubuxan xasingitani taa waan vulai, vulai e i taa pifetaxapus. Taasaxa mu kuus fatuxaianri taa pife waan vulai; a mu ferawa-ian pana ling aava Vovau sina Pirana tatavai pana ri taa waan kasam etexaasan i taa malit. 9 Senaso a rotatavai ina texaasan e kuus fatuxaianre pife xurul 10 taasaxa layaan a moxurul xo i taa savat, a maana mo aavapife xurul ri taa piau ta faisok fulaa eri taa taxapus. 11 Layaan nenia, ne lakdak, a ferawaian,masaman e lamonansiak ri malaan sena lak dak. Taasaxanaboxo, ne fomatalava e ne fo taꞌulanamuvilaana sina lak dak. 12A so tamotaara xalume naboxo a malaan senaxaxaalua gagaali. Taasaxa mui taarataa xalum famatavas a Piran. Naboxo,ne piau ta texaasan xapiak taasaxamui ne taa masam xapine malaansena Piran a texaas xapiak sega.

13 E voxo, a namkaian, lamon fana-

ian e a vubuxan xasingitan, narutul,rutul taa waan vulai, vulai taasaxavubuxan xasingitan a pelalava.

141 Faisok faagut xena usi soxot a

vubuxan xasingitan lana toyan simi.Lavaxa, vubuxan faagutan a maanatatavai aava Vovau sina Piran a tavainami pana. Taasaxa mi taa vubuxanpaamuin a tatavai xena kuus fatuxai.2 Nane aava ferawai pana ling aavaVovau sina Piran a tavaie pana, apife ferawai xe sina saxanofuna, piau,i taxa ferawai xe sina Piran sangmon. Piau ta mataa a masam senaferawaian sina e voxo nane taxa fer-awai pana tuunayan fufunai lapaanagutan sina Vovau Xaradak. 3 Taasaxanane aava kuus fatuxai, a ferawai xesina mu rabuna xena xavang nari,fagut a namkaian siri e famalulumnari. 4 Nane aava ferawai pana lingaava Vovau a tatavai pana, a xavangnane xa. Taasaxa saxa aava kuusfatuxai, a xavang a mu rabuna latinoxolan sina Piran. 5 Ne vubukrao nami xapiak mi taa ferawai panamaana ling aava Vovau a tatavai panataasaxa ne vubuk fulaa rao mi taakuus fatuxai. Senaso nane aava kuusfatuxai, a pelalava sena saxa aavaferawai pana maana ling aava Vo-vau a tatavai pana. Taasaxa tamosaxa la palou imi a fexaxaas sena pukfamatavas a malasuf ina maana lingaave, lavaxa a ferawaian aave i taa xa-vang a mu rabuna xapiak la tinoxolanaave.

6 Naboxo, layaan ne savat simimu fetinan, malaafaa ne taa xavangnami tamo ne ferawai pana ling aavatatavai sina Vovau? Piau! Taasaxalayaan ne kuusan famatavas a mofufunai o saxa texaasan faꞌui o kuusfatuxai o fepitaa, i taa xavang namixapiak. 7 E a malaanabeꞌ: lamon panayaamut o xariu, ri pife to, piau, rirawei layaan a rabuna ri ting narimon. Taasaxa malaafaa a rabuna ritaa texaas sena tia tamo mataa inatiting a pife ting faroxoie? 8 E tamoa mataa taa piif a tafiu e a pife rawei

1 Korin 14:9 247 1 Korin 14:28famatavas naseꞌ taa faigot xena fe-visan? 9 E tamo no ferawai pana muvapaling aava rabuna ri pife fexaxaassena masame, a ferawaian siim i taamalaan sena vubun, i taa malit latavegof. 10A toxan a pok bina xaves laxavala e nari xapiak ri toxan amalasufiri. 11 Taasaxa tamo ne pife masamene taa lamon o amataa aave a malaansena topen e nane vaxa i taa lamonmalaan sega sait. 12 Senaso nami xomi vubuxan temasaatan a mu tatavaisina Vovau, mi taa lamon soxot a mutatavai aava ri xavang a mu rabunasina Piran talo ri tafe molava lananamkaian siri.

13 E voxo, nane aava ferawaipana ling aava tatavai sina Vovaui taa fenung pana gutan xena pukfamatavasaana malasuf ina. 14 Tamone fenung pana ling aava tatavaisina Vovau, lavaxa a vovau siak taxafenung taasaxa lamonan siak i taxawaan palau. 15 E tamo a malaanabeꞌne taa sou? Ne taa fenung panaling aava tatavai sina Vovau e vaxapana lamonan siak e ne taa yanganpana ling aave e pana lamonan siak.16 Layaan no kuus faasiroxo xe sinaPiran pana ling aava tatavai sinaVovau mon, malaafaa ta mataa aavapife masam sena ling aave i taa kuus,“A tuuna,” pana fenungan siim? Nanepife texaas sena so ta mo no taxakuusane. 17 Naapalaan a fenungansiim a roxo xasingit taasaxa pifexavang a xasanofuna.

18 Ne kuus faasiroxo xe sina Pi-ran senaso ne ferawai faaxaves semixapiak pana ling aava tatavai sinaVovau. 19 Taasaxa layaan ne lotulana faxuvulan sina Piran ne bai fer-awai panamaana vapaling xaves panaling aava tatavai sina Vovau senasoa rabuna, ri pife masam sena. Aperaroxo tamo ne taa ferawai panavapaling pama mon aava ri fexaxaassena masam sena talo ne taa fapitinari.

20 Nami mu fetinan, muta lamonpana maana mo sina Piran malaansena rafulak. Mi taa bilai malaan senapopo aava pife texaas sena maana mo

mosaat taasaxa mi taa matalava lanalamonan simi sena Piran. 21A malaansena Xakalayan Taap a kuus:“Ne taa feng a rabuna aava ri ferawai

pana pok bina patak xe sinamu rabuna siak e naapalaanne ferawai xe siri la ngusunamu topen taasaxa ri taa langaipesalai sega lunai.” Ais 28:11,12

22 E voxo a buk ling aava tatavaisina Vovau ve a fakalimaanan xe sinamu rabuna aava ri pife namkai e pifexe siri aava ri namkai. Taasaxa kuusfatuxaian ve a fakalimaanan xe sinamu rabuna aava ri namkai e pife xesiri aava ri pife namkai. 23 E tamomu tinoxol ri faxuvul e nari xapiakri taxa ferawai pana mu ling aavatatavai sina Vovau e saxanofuna aavari piau ta texaasan sena maana momalaan lunai o saxanofuna aava ripife namkai, ri taa savat, naak ri taalamon o a vovau saat fo vao nari aavari ferawai malaan, bo? 24 Taasaxa,layaan mu rabuna xapiak ri taxa kuusfatuxai e a saxa aava pife namkai osaxa aava piau ta texaasan lunai asavat, a maana mo aava nane langaieri taa kas a lamonan sina talo i taaxalum famatavas a vilaana saat sina.25 E a maana mo fufunai la xunus inari taa savat la matavas e nane xo itaa bukaak e lotu xe sina Piran e i taakuus, “A tuuna paaliu, a Piran taxawaan la palou imi.”

A Yaan Ina Lotu I Taa Falet Faroxo26 Lavaxa, mu fetinan, mi taa sou?

Layaan mi faxuvul xena lotu, saxa itaa toxan a yanganan, saxa pana fepi-taian e saxa i taa toxan a lagasai aavaPiran fo faxalite pana. Saxa fulaa i taaferawai pana ling sina Vovau e saxa-funa i taa puk famatavas a ferawaianaave. Mi taa vil a maana mo xapiakaanabeꞌ xena fatateak a mu tinoxol.27 Tamo ta mataa taa ferawai panaling aava tatavai sina Vovau, lavaxa amataa taragua o talatulmon ri taa fer-awai. Ri taa pife ferawai xuvul taasaxanari saxa saxa ri taa ferawai. E saxa-funa i taa puk famatavase. 28 Taasaxatamo pi ta mataa a fexaxaas sena pukfamatavase, lavaxa nane aava i taaferawai pana ling sina Vovau i taa nai

1 Korin 14:29 248 1 Korin 15:15kasam e ferawai lana lamonan sinamon xe sina Piran.

29 Emi turoxoian amataa taragua otalatul xena kuus fatuxai. E nami aavami langaiemi taa tiis a kuus fatuxaiansiri pana tuuna o piau. 30 Taasaxa,tamo saxa aava taxa nai faasilak, i taasiak a lagasai sina Piran, lavaxa naneaava i taxa ferawai, i taa waan kasam.31Nami xapiak saxa saxa mi fexaxaassena kuus fatuxai talo a mu rabunaxapiak ri taa masam sena e i taa fagutnari. 32 E layaan ta mataa i taxa kuusfatuxai, nane xa i taxa paamuian atatavai aave. 33 Senaso a Piran a pifefufuna feruuxan la palou imi, piau,nane a fufuna luaian e lapaana, amaana mo xapiak ri falet faroxo.

A malaanabeꞌ lana mu faxuvulansina rabuna fatak: 34 a lutefin ri taawaan kasam. Maam pife turoxoiannari xena ferawai. Senaso a muvuputkai sina mu Juda ri kuus o alutefin ri taa fasivi nari xa. 35 Tamori buk texaas sena saxamo ri taa banga yaan ri taxa waan la lifu siri e bakri taa fin a mu lavari pana. Tamo atefin i taa ferawai lana faxuvulan i taafamangil nane xa.

36 E nami, mi lamon o mi fufunaferawaian sina Piran e nami sangmonmi fo langaie, bo? Piau. 37 Tamota mataa a lamon o nane a mataaina kuus fatuxai o a Piran fo tavaiepana tatavai, tuuna i taa taraxali amaana mo aava ne taxa xaleie xe simio a fefasaian sina Memai. 38 Taasaxatamo nane langai pesalai sena, lavaxamuta langaie.

39 E voxo, mu fetinan, vulai mi taavubuk kuus fatuxai emuta kuus votana rabuna sena ferawai pana ling aavatatavai sina Vovau. 40 Taasaxa maanamo xapiak aanabeꞌ mi taa vil fataxepana vilaana roxo.

15A Fatatoi Faꞌuliaan Na Krais

1 E naboxo ne buk falamon faꞌulinami mu fetinan, pana Lagasai Roxoaava ne kuusan fasavate e mi siaxe emi taxa tigina fatateak xuluna. 2 Esena Lagasai Roxo aanabeꞌ mi taakaaxup layaan mi tao faagutane e

tamo piau, a namkaian simi a mopalau.

3Nenia, ne fo siak a lagasai pelalavae ne xuus nami pana. A lagasai aavea malaan: Na Krais fo maat lapaanamaana vilaana saat sitaara malaansena Xakalayan Taap a kuus pana.4 E ri xaafane e lamina yaan talatula Piran a fatatoi faꞌulie ti la maatan,malaan sena Xakalayan Taap a kuuspana. 5 E nane savat si Pita e mui xesina mu yaamut sangafilu saxa panataragua. 6 E mui, lana yaan saxa, asavat sina maana fetinan xaves aavari xasliu 500. E a xaves iri, ri taxa tolunai e saxanofuna ri fo maat xo. 7 Emui a savat si Jems e lamina xe sinamu yaamut xapiak. 8 E la fataxapiakxo nane savat vaxa siak naapalaan nemalaan sena saxa aava luluuxan sinaa pife savat la yaan fatak ina.

9 A mu yaamut xapiak ri pelalavasega e a pife roxo ri taa xaliaupana yaamut senaso ne fo vil pen-gan a rabuna sina Piran. 10 Taasaxa,sena xakaavangan xatam sina Piranne fo savat malaan naboxo mi taxaxalumau tanin senaso nane faꞌisinaupana yaamut. A xakaavangan xatamaave fo vil a faisok sina la xunus iga. Enaboxo, ne faisok faagut seri mu yaa-mut xapiak. A pife faisok siak, taasaxane faisok pana xakaavangan xatamsina Piran aavawaan la xunus iga. 11Evoxo, a pife mo molava tamo nenia,ne kuusane o a xasano yaamut fulaari kuusan fasavate, nemaam xapiakmaam kuusan fasavat a lagasai saxamon e a lagasai aave mi fo namkaisena.

A Fatatoi Faꞌuliaana Mu Mamaat12 Naboxo, senaso maam kuusan

fasavat a to faꞌulaian si Krais ti la ma-maat malaafaa saxanofuna la palouimi ri kuus o a mu mamaat ri taa pifeto faꞌulaa? 13Tamopiau ta to faꞌulaianti la maatan, lavaxa na Krais vaxaa pife fatatoi faꞌulian ti la maatan.14 E tamo Piran a pife fatatoi faꞌuli naKrais ti la maatan, a kuusan simaam apiau ta fufuna e a namkaian simi amopalau. 15 E fulaa, maam bit tifi a Piransenaso maam fo kuus o nane fatatoi

1 Korin 15:16 249 1 Korin 15:39faꞌuli na Krais ti la mamaat. Taasaxatamo tuuna o a Piran i taa pife fatatoifaꞌuli a mu mamaat, lavaxa a pifefatatoi faꞌuli na Krais sait. 16 Senasotamo a mu mamaat ri pife to faꞌulaa,na Krais vaxa pife to faꞌulaa. 17E tamona Krais pife to faꞌulaa, a namkaiansimi pi ta fufuna e mi taxa milunglunai lana vilaana saat simi. 18 E fulaaa mu rabuna aava ri namkai se Kraise ri fo maat xo, nari vaxa ri milung.19E tamo taara namkai o na Krais i taafakaxup netaara sena toyan sitaaranabeꞌ la xavala mon e pife sena toyani taa waan vulai xe vulai, a mu rabunaxapiak ri taa muluk faagutan netaarasena xasanofuna.

20 Taasaxa, a tuuna, a Piran fo fa-tatoi faꞌuli na Krais ti la maatan xenafakalimaan a kuus fanaian xe siri aavari fo maat xo o a Piran i taa fatatoifaꞌuli nari vaxa. 21 Mi texaas o amaatan a savat sena saxa mataa, naAadam, e a to faꞌulaian ti la maatana savat sena saxa mataa e nane ve naKrais. 22 E malaan sena mu rabunaxapiak ri fo maat senaso ri waan laxuvulaian xuvul pa Aadam, nari aavari waan la xuvulaian xuvul pa Kraisri taa to faꞌulaa. 23 Taasaxa Piran itaa fatatoi faꞌuli nari saxa saxa lanayaan fatak siri: paamua, na Kraisaava fakalimaanan ina kuus fanaiansina Piran e mui lana yaan lava inafilimaanan sina, nari aava ri rabunasina. 24 E bak, a fataxapiak ina yaani taa savat e lana yaan aave na Kraisi taa kawaasan xapin a mu memai,matalava e piran sina mu vovau saate i taa tavai a Piran aava na Tamana,pana fatataganan xapiak. 25 Senasona Krais i taa tamana paamuian amaana mo xapiak fefexaxaas a Pirani taa famati a mu xaiyaas si Krais la-paana kana. 26 E a xaiyaas fataxapiakaava Piran i taa mimit xapine ve amaatan. 27 A Xakalayan Taap a kuus,“A Piran a famati a maana mo xapiaklapaana kana.” Taasaxa taara tex-aas o a mu vapaling, “maana moxapiak” ri pife ferawai sena Piran xaaava famati a maana mo xapiak la-paa Krais. 28 Taasaxa layaan a Piranfo famati a maana mo xapiak lapaa

Krais, naKrais aavanatuna, i taa timinnane xa lapaana Piran aava famati amaana mo xapiak lapaana. E a Piranxo i taa paamuian xapin a maana moxapiak.

29Naboxo, tamoaPiran i taa pife fa-tatoi faꞌuli amumamaat xenaso a sax-anofuna ri fasufan sena mu mamaat.Ri taxa sou? A fasufaan nari i taaxavang a mu mamaat malaafaa? 30 Etamo piau ta to faꞌulaian ti la maatanxenaso nemaam, maam taxa tiginavulai lana mu lagafan sena kuusanfasavat a to faꞌulaian aanabeꞌ. 31 Mufetinan, ne kuus tuuna, a maana yaanxapiak a maatan rao i siaxau. Taasaxalana xuvulaian xuvul pa Krais Yesus,a Memai sitaara, ne lamon falalavasemi. 32 Xenaso nenia, ne matatuunaene fo fevis panamuvupungpe Efasistamo a mamaat i taa pife to faꞌulaa?Ne fo siak a so? Tamo mu mamaatri taa pife to faꞌulaa naak taara taalamon pana toyan sitaara tanin mone taara taa usi a ferawaian aava kuus,“Taara taa fangan e num senaso mafutaara taa maat.” 33 Muta turoxoiana rabuna xena bit nami: “Tamo miwaan xuvul pana rabuna aava vilaanasiri saat, ri taa kawaasan a vilaanaroxo simi.” 34Fataxapin a vilaana saatsimi e mi ulaamaan xe lana lamonanroxo. Ne buk famangil nami e voxone kuus o saxanofuna la palou imi rivungut sena Piran.

A Vipin I Taa Malaafaa Lana YaanIna To Faꞌulaian

35 Saxanofuna ri taa fiai, “A mumamaat ri taa malaafaa layaan ri tofaꞌulaa? Ri taa toxan a so ta bukvipin?” 36Nami, mi piau ta masaman,bo? Layaan no xapis a kam la xavala itaa pife boak tamo pife miit paamua.37 E layaan no kaapis, no xapis a kammon, naak a kam ina ‘wiit’ o rais omo malaan. No pife xapis a mo xurulpana paxana, piau. 38 Taasaxa Piranlana vubuxanan sina a tavai amu kampana boak iri. Nane tavai a mu kamsaxa saxa pana boak fatak ina. 39 Evaxa ameska inamaanamo aava ri to,ri pife fexaxaas: a mu rabuna ri toxana saxa buk meska, a mu tiir a saxa,a mu maanu a saxa e mu din a saxa.

1 Korin 15:40 250 1 Korin 16:440 A toxan a maana mo la xavala e laxunavata e a magaafan iri, ri fepatok.41 A ngaas a toxan a magaafan inaxa, a fulun e mu vapara ri toxan amagaafan iri xa. E a magaafan ina muvapara vaxa fepatok.

42 I taa malaanabeꞌ layaan a mumamaat ri taa to faꞌulaa. A so ta mori xaafane la xavala i taa miit, taasaxalayaan a Piran i taa fatatoi faꞌuli a mumamaat ri taa toxan a vipin faꞌui iriaava i taa pife maat fulaa. 43 Layaanri xaafan a mamaat a vipin ina a saate malmal. Taasaxa layaan a Piran afatatoi faꞌulie, a vipin ina a magaaf ea tateak. 44 Layaan ri xaafane, a vipinaave amo ti la xavala. E layaan a Pirana fatatoi faꞌulie, a vipin faꞌui aave amopana gutan sina Vovau Xaradak.

Tuuna, tamo toxan a vipin ti laxavala i taa toxan vaxa a vipin sinaVovau. 45 A malaan sena XakalayanTaap a kuus, “A Piran a vil fanei amataa mata, na Aadam, e nane sa-vat matatuuna pana toyan. Taasaxana Aadam fataxapiak fo savat a vo-vau aava tatavai pana toyan.” 46 Avipin sina vovau a pife savat paa-mua taasaxa vipin ti la xavala a savatpaamua e lamina a vipin sina vovau.47 A mataa mata a savat ti la xavalae a Piran a vesane pana pof, taasaxa,a fataraguiaana mataa a savat ti laxunavata. 48 A mu bu Aadam xe muiri rabuna ti la xavala malaan senae nari ti la xunavata ri malaan senasaxa aave aava savat ti la xunavata.49 E malaan seꞌ taara toxan a nonauina mataa ti la xavala naboxo, muitaara taa toxan a nonau ina mataa tila xunavata.

50 Mu fetinan, a malaanabeꞌ: naneaava toxan a vipin ti la xavala i taapife siak a nobina la fatataganan sinaPiran e a so ta mo aava i taa miiti taa pife waan xuvul pana mo aavai taa pife miit. 51-52 Langai a tuu-nayan fufunai aanabeꞌ: pife netaaraxapiak taara taa maat, piau. Layaana tafiu fataxapiak i taa rawei taaraxapiak, taara taa xuxul faꞌipul, fataa-pus paaliu malaan sena mataa a fapu-ruk a matana. E layaan a tafiu i taa

rawei a mumamaat ri taa fatatoi faꞌu-lian e ri taa pife maat fulaa e netaaraxapiak taara taa xulan. 53 Senaso, aso ta mo i taa maat i taa xuxul panamo i taa pife maat fulaa e a so ta mo itaa masiik i taa xuxul pana mo i taapife masiik fulaa. 54 E layaan a moaava i taa miit fo xulan pana mo i taapife miit e a mo aava i taa maat foxulan pana mo i taa pife maat, lanayaan aave a ferawaian aanabeꞌ lanaXakalayan Taap i taa savat tuuna lamatavas:“Maatan, nano, no fo kawaasanan.

Faꞌonaman fo xasliuan nano.55 Maatan, no fo faꞌonamnaseꞌ? Maatan, no taa piraknaseꞌ?” Osa 13:14

56 Na Maatan a fexaxaas sena piraka mataa sena vilaana saat sina mataaaave e a vilaana saat aave a savat senavuputkai aava na Moses fo xaleie.57 Taasaxa, taara taa kuus faasiroxoxe sina Piran senaso nane fo tavainetaara pana gutan xena faꞌonam. Agutan aanabeꞌ a savat sena maanamo aava Memai Yesus Krais fo vilexataara.

58 E voxo, kamu fetinan, tigina fa-tateak, muta radakui pana matautan.Faisok faagut lapaa Memai senaso mitexaas o a faisok simi lapaa Memai itaa pife savat palau.

16A Faxuvulaana Faat Xena Xavang A

Rabuna Sina Piran1 Naboxo, ne taa sui a fiaian simi

sena faxuvulaana faat xena xavan-gaana rabuna sina Piran pe Judia.Nami xa mi taa vil a so ta mo ne xuusa mu rabuna nanamkai aava ri waanpe Galesia, pana. 2 La yaan mata ina‘wiik’ saxa saxa mi taa timin fanei asaxano faat ina maana faat aava mifo fasavate talo mi taa pife seng tatatavai layaan ne maa savat. 3 E mitaa siak fati a saxanofuna ti la palouimi e layaan ne savat ne taa feng naripana lagasai e pana tatavai aave xe siripe Judia. 4 E tamo ne lamon o a roxone taa falet, lavaxa ri taa falet xuvulpaga.

1 Korin 16:5 251 1 Korin 16:245 Nenia, ne taa falet xe Mesidonia

e mui ne taa savat simi. 6 Naak netaa waan xuvul pami pana mu yaanxaves, o naak ne taa waan a yaanxapiak ina Maat Bung e mui mi taaxavangau pana faletan siak. Ne pifetexaas lunai xe faa? 7 Ne bai xalumnami naboxo pana valayaan mon. Nevubuk o ne taa waan xuvul pami panamaana yaan xaves, tamo Memai i taaturoxo pana. 8 Taasaxa ne taa waannabeꞌ Efasis fefexaxaas a Fenamo inaPentakos, 9 senaso a maana rabunaxaves nabeꞌ ri buk langai a LagasaiRoxo e ne toxan a faisok xaves xenakuusan fasavataana xe siri naapalaana xasano rabuna ri taxa gigiranau.

10 Tamo na Timoti i taa savat simimuta famataute senaso nane taxafaisok lapaa Memai malaan sega. 11Pita saxa i taa kaalum fasivi xuluna.Xavange pana faletan sina talo i taaulaamaan xeau senaso nemaam mufetinan, maam taxa waan bange.

12 Lavaxa, se titaara na Apolas, amaana yaan xaves ne faxaare o i taafe xalumnami xuvul panamu fetinan,taasaxa nane bai falet naboxo. Nanetaa fe savat simi la yaan fatak inafaletan sina.

13 Faxatang; tigina fatateak lananamkaian simi; muta mataut; waanfatateak. 14 E a so ta mo mi taa vile,usi a vilaana ina vubuxan xasingitan.

15 Mi texaas o a matafetama si Ste-fanas, nari rabunamata ina namkaiannabeꞌ Akeai e ri fo lisan nari xa xenaxavangaana mu rabuna fatak. E nefaxaar nami o 16mi taa waan lapaanamu paamua malaan seri o naseꞌ fulaari faisok e sisiak xuvul pari. 17 Nefaamamaas o na Stefanas, Fortunatase na Akaikas rutul maa savat. Rutultaxa xavangau senaso nami, mi pifewaan iau xena xavangau. 18 E rutulfaluai a lamonan siak, malaan serutulfaluai nami. Mi taa suai sena rabunamalaan serutul.

A Fasisian Fataxapiak19Amu rabuna sina Piran pe la bina

Esia, ri fasisi nami. Na Akwila narePrisila xuvul pana mu rabuna sinaPiran aava ri faxuvul la lifu sire, nari,

pana faamamaasan, ri fasisi nami. 20Amu fetinan nabeꞌ ri fasisi nami. Fa-susui nami xa pana fengusan xaradak.

21 Nenia na Pol, ne xalei a fasisianaanabeꞌ pana maak.

22 Naseꞌ ta mataa a pife vubuxanxasingit a Memai i taa kawaasanan.Memai, filimaan.

23Ne vubuk rao aMemai Yesus i taaxafut nami pana xakaavangan xatamsina.

24 A vubuxan xasingitan siak i taxawaan xuvul pami xapiak aava miwaan la xuvulaian xuvul pa KraisYesus.

2 Korin 1:1 252 2 Korin 1:12

2 KorinA Fataraguiaana Lagasai SiPol Xe Sina Mu KorinA Ferawaian Paamua

A saxano rabuna la faxuvulan pe labina Korin ri ferawai fasaat se Pol e avilaana aanabeꞌ a fasavat amatafananla xunus i Pol. Nane vubuk faxaradaka ferawaian siri e voxo nane xalei alagasai aanabeꞌ talo i taa faamamaasfulaa pari.

La nobina mata ina lagasai aanabeꞌna Pol a kuus pana ferawaian tateakaava paamua nane fo xaleie xe sinamu Korin. Nane bai paaliu o i taa kuu-san a ferawaian aave, taasaxa nari, rilangai pesalai e ri ferawai fasaat senae voxo nane lisan a ferawaian tateakxe siri. E layaan ri langai a ferawaiansina ri faxaradak a vilaana siri, e voxonaboxo na Pol a faamamaas faagutmarasaxa.

A waanan sina mu Kristian pe lanobina Judia a pife roxo senaso a songa savat e na Pol i taxa faisok panafaxuvulaana faat xena xavang nari.E voxo lana ro palagasai 8 e 9, naPol taxa faxaar a mu Korin talo ritaa tatavai pana faat xena vil a faisokaave.

La fataxapiak ina lagasai na Pol aferawai pana saxano ‘yaamut bit’ aavari maa waan pe Korin. Ri taxa faisokxena vil fasivi a isi Pol e ri vil pengana faisok sina ina yaamut la palou inamu Korin.

1 Nenia na Pol: ne saxa yaamutsi Krais Yesus sena vubuxanan sinaPiran. Ne waan nabeꞌ xuvul pa Tim-oti, na titaara e maame lisan a lagasaiaanabeꞌ xe simi, mu rabuna sina Piranpe Korin, xuvul panamu rabuna fatakaava ri waan pe Esia.

2 Ne vubuk rao a Piran Tamataarae na Memai Yesus Krais re taa tavainami pana luaian e xakaavanganxatam sirie.

A Piran Ina Famaluluman3 Faatulan a Piran, na Tama Yesus

Krais aava Memai sitaara; nane ve afufunamamaaluxan e vaxa a Piran ina

Famaluluman. 4 Nane famalulum ne-taara lana mu lagafan xapiak sitaaratalo taara fexaxaas sena famalulumnari aava ri toxan a lagafan panamaluluman aava Piran fo famalulumnetaara pana. 5 E malaan setaara,taara waan xuvul pa Krais lanamaanamaasaxan molava sina, a malulumansi Krais sait vaxa a mo sitaara. 6Tamomaam toxan a lagafan xaves, ri savattalo maam fexaxaas sena famalulumnami e lisan nami xe lana fakaax-upan. E tamo maam siak a malu-luman i taa xavang nami xena waanfananap lana mu lagafan aava ri fex-axaas sena mu lagafan simaam. 7 E avubuxanan simaam xe simi a tateaksenaso maam texaas o mi waan xu-vul pamaam lana maasaxan simaammalaan seꞌ mi waan xuvul pamaamlana famaluluman simaam vaxa.

8 Mu Fetinan, maam bai o mi taavungut sena mu lagafan aava ri savatsimaam pe Esia. Maam waan lapaanalagafan molava: a gutan simaam xapife fexaxaas sena waan fatateak emaam lamon o maam tamaa maat.9 Tuuna, la xunus imaam a malaanseꞌ maam taa maat. Taasaxa savatmalaanabeꞌ talo maam taa pife timinfanei a toyan simaam lapaana gutansimaamxa taasaxa lapaana gutan sinaPiran aava fuuna fatatoi faꞌuli a mumamaat. 10 Nane fo fakaxup ne-maam sena so ta mo molava i tamaakawaasan nemaam e i taa lo fakaxupvulan nemaam. Maam timin faneia lamonan simaam xuluna o i taa lofakaxup nemaam 11 layaan mi taxaxavang nemaam pana fenungan simi.E mui a maana rabuna ri taa kuusfaasiroxo xe sina Piran pana xakaa-vangan aava savat sena fenungansimi.

Na Pol A Xul A Lamonan Sina12 Maam ferawai falalava sena mo

aanabeꞌ: a nasaman simaam a kuusxakaavang o maam fo bilai faroxopana vilaana xaradak e lamonan tu-una aava savat sina Piran, nabeꞌ laxavala e vaxa lana waanan simaamxuvul pami. Maam pife bilai faroxomalaan lapaana texaasan ti la xavalataasaxa lapaana xakaavangan xatam

2 Korin 1:13 253 2 Korin 2:13sina Piran. 13 Senaso maam pife kalaxe simi panꞌ ta mo mi pife fexax-aas sena kate o masame, piau. Ene vubuk 14 malaan: paamua mi fomasam famodak semaam e naboxomi tafe masam xapiak o mi fexaxaassena ferawai falalava semaammalaanseꞌ maam taa ferawai falalava semi layaan si Memai Yesus.

15-16 Senaso ne texaas tuuna o i taasavat malaan, ne lamon faati o ne taati xalum nami layaan ne falet xe peMesidonia e vaxa layaan ne ulaamaanti pave talo mi taa siak faataraguian aroxoyan emuimi taa xavang a faletansiak xe pe Judia. 17 Layaan ne lamonfaati pana, mi lamon o ne pife lamonfaagut pana, bo? O naak ne lamonfaati pana so ta mo ne taa vile malaansena rabuna ti la xavala aava lanaferawaian saxa ri kuus pana “Aang” e“Piau”.

18 Taasaxa, tuuna, malaan sena Pi-ran a pi xul a ferawaian sina, a laga-sai simaam xe simi a pife kuus pana“Aang” e “Piau”. 19 A Natuna Piran,na Yesus Krais aava nemaatul Timotie na Sailas, maatul kuusan fasavatela palou imi, nane pife kuus pana“Aang” e “Piau”. Nane fuuna kuusvulai mon pana “Aang”. 20 Senasoa so ta maana kuus fanaian aava Pi-ran fo ferawai pana, na Krais a kuus,“Aang” xe siri xapiak.” E voxo, lanaxuvulaian xuvul pana, taara turoxo ekuus “A tuuna” xena tavaiaana Piranpana isin lava paaliu. 21 E naboxo aPiran xo a fatiginei fatateak netaaraxapiak lana xuvulaian xuvul pa Krais.Nane noxol netaara 22e timin a fakali-maanan sina xa xulutaara e a fawaana Vovau sina la xunus itaara malaansena faati votaian aava faxaalit tuunapana maana mo ri taa savat mui.

23 Ne fin a Piran xena ferawaixakaavang o ne pife ulaa xe Korinsenaso ne tamaa vil famamaxus nami.24Maam pife lamon fasivi a namkaiansimi taasaxa maam faisok xuvul pamixena fafaamamaas nami senaso mitigina fatateak lana namkaian simi.

21 E voxo ne lamon faati o ne taa pife

savat fulaa xena famamaxus nami.2Tamo ne taa famamaxus nami, naseꞌfulaa taxawaan xena fafaamamaasau,nami mon aava ne fo famamaxusnami. 3Amaanamo aava ne kala panapaamua, ne vile talo layaan ne savatsimi, ne taa piau ta lagafan la xunusiga seri aava ri taa fafaamamaasau.Ne lamon tuuna o mi taa waan xuvulpaga lana faamamaasan siak. 4 Nekala xe simi pana maasaxan e lagafanla xunus iga e pana taangiisan xavessait. Ne pife vile xena famamaxusnami taasaxa xena xuus nami panavubuxan xasingitan molava siak xesimi.

Taara Taa Lamon Tapin A VilaanaSaat Sitaara

5 Tamo ta saxa a fasavat a mim-ilisaatan, nane pife muluxau mon,taasaxa nane muluk famodak namivaxa. Ne bai ferawai faagut temasaatpana mimilisaatan aanabeꞌ. 6 Afakasanaman xaves simi aava mi fotavaie pana, a fexaxaas sena. 7Naboxosi, mi taa lamon tapine e famalulumetalo i taa pife kanamsaat temasaat.8 E voxo ne faxaar nami o mi taafaxalit fulane pana vubuxan xasingi-tan simi. 9 Ne kala xe simi malaan-abeꞌ xena tatexaas tamo mi taa tiginafatateak lana tatafangai e langai amaana mo xapiak aava ne xuus namipana. 10 Tamo mi lamon tapin avilaana saat sina saxa, nenia sait nelamon tapine. E a so ta mo ne fo la-mon tapine, tamo a toxan tuunei amoxena lamon tapine, ne fo lamon tap-ine la mata Krais xena xavang nami11 talo na Setan i taa pife faꞌonamnetaara. Senaso taara fomatavas senamaana buk vilaana saat sina.

A Lisanaana Turoxoian Faꞌui12 Lavaxa, layaan ne falet xe pe

Troas xena kuusan fasavat a Laga-sai Roxo se Krais, ne texaas o aMemai fo kas a salan xena faletansiak. 13Taasaxa ne piau ta luaian lunaila xunus iga senaso ne pife tingin natitaara, na Taitus, pave. E voxo netaꞌulan nari e ne falet xe pe Mesido-nia.

2 Korin 2:14 254 2 Korin 3:1814 E voxo, la xuvulaian xuvul pa

Krais taara kuus faasiroxo xe sina Pi-ran aavapaamuianvulannetaara lanasangasan ina vuktol e feng netaaraaava taara malaan sena lasan roxo iKrais, xena xuus fatexaasaana rabunasena. 15 Senaso a Piran a lamon onetaara ve taara lasan i Krais la palouinamu rabuna aava ri taxa fakaxupane nari aava ri taxa kawaasanan. 16 Xesina saxa, taaramalaan sena lasan inamaatan e xe sina xasafuna a lasan inatoyan. E naseꞌ fexaxaas tuuna senavil a faisok ina ngavuk lava aanabeꞌ?17Maam pife kuusan fasavat a LagasaiRoxo xena fasavataana faat malaansena saxanofuna, piau. Lapaa Kraismaam ferawai la matana Piran pananasaman roxo, malaan sena rabunaaava Piran fo feng nari.

31 Naak maam taxa ferawai falalava

fulaa semaam xa, bo? Mi vubuk raomaam taa faxalit nami pana laga-sai aava turoxoian nemaam, malaansena saxanofuna. 2 Nami ve milagasai ina turoxoian simaam aavaxaleian la xunus imaam senaso a murabuna xapiak ri fexaxaas sena xaluma waanan simi. 3 Sena faisok simaamla palou imi, a toyan simi a faxaalito nami ve mi lagasai ina turoxoiansi Krais. A lagasai aanabeꞌ pife savatsena mo ina kala taasaxa savat senaVovau sina Piran aava to. A pifexaleian xuluna faat taasaxa la xunusimi.

4 Maam lamon tuuna malaanabeꞌsenaso maam waan xuvul pa Krais lamatana Piran. 5 Maam pife kuus omaam fexaxaas sena vesan a maanamo aanabeꞌ pana gutan simaam fa-tak xa, piau. Taasaxa maam fex-axaas sena vesane pana gutan sinaPiran sang mon. 6 Nane fo siak fatinemaam xena sisiak sena turoxoianfaꞌui. A turoxoian aave pife savat senamu vuputkai aava waan xuluna faattaasaxa savat sena Vovau senaso avuputkai fasavat a maatan e a Vovaua tatavai pana toyan.

A Miridingan Ina Turoxoian Faꞌui

7 Lavaxa, tamo a Turoxoian Xavaiaava xaleian xuluna faat e lisanmaana maatan, a savat pana miridingantalo a mu Israel ri pife fexaxaas senakaalum fatak la nonau i Moses, naa-palaan amiridingan naang taxa xaresfalet, 8 a Turoxoian Faꞌui aava lisana toyan sina Vovau, i taa pemimirid-ing et sena, bo? 9 Tamo a Turox-oian Xavai aava gel tifi a mataa, amiriding, a Turoxoian Faꞌui aava vilfaxaradak amataa, i taa pemimiridingfaagut sena, bo? 10 Senaso a Tur-oxoian aava miriding paamua, i taapiau ta miridingan layaan mi fexax-aasane xuvul pana Turoxoian aavapemimiriding. 11 E tamo a Turoxoianaava xares, a savat pana miridingan,a miridingan ina Turoxoian aava i taawaan vulai, i taa molava piis sena.12 E voxo senaso taara toxan a lamonfanaian malaan taara tigina fatateaklana namkaian e taara pife faatasu.13 Taara piau ta mo xena fune malaanse Moses aava xafut a nonau ina taloa mu Israel ri taa pife xof xulunalayaan a miridingan molava aave itaxa xares falet. 14 A Piran a fata-vanat a lamonan siri fefexaxaas tanine a xakaafutan naang taxa waan lunailayaan ri kat a Xakalayan ti Kavai.A Piran pife siak tapine senaso nanetaa siak tapine seri aava ri waan laxuvulaian xuvul pa Krais mon. 15 Etanin vaxa, layaan ri kat a xakalayansi Moses a xakaafutan taxa xafut axunus iri lunai. 16 Taasaxa la so tayaan ta mataa a puk a lamonan sinaxena usi a Memai, a Piran i taa siaktapin a xakaafutan sena. 17 E nanetaa texaas o a Memai ve a Vovaue la so ta bina a Vovau i Memai itaxa waan lana, pave a rabuna ri pifevipis lapaana vuputkai. 18 E netaaraxapiak aava taara piau ta xakaafutan,taara faxalit famatavas a miridingani Memai. E a miridingan aave i taxamolava et layaan i taxa lo xul famodaket netaara xe lana xaxaalua fatak ina,senaso a miridingan aanabeꞌ a savatsina Memai aava Vovau.

2 Korin 4:1 255 2 Korin 5:44

A Maana Fafanaian Sina Piran LanaMo Titifai Ri Vesane Pana Xavala

1 E voxo senaso a Piran lana ma-maaluxan molava sina fo tavai ne-maam pana ngavuk ina sisiak aave,maampife kanamsaat, piau. 2Taasaxamaam fo puk tapin nemaam xa xas-ena mu vilaana fufunai aava fasavata mangilan; maam pife bit o xul aferawaian sina Piran, piau. Taasaxalayaan maam ferawai famatavas panatuunayan, maam faxalit a mu rabunao a vilaana simaam a fatak la matanaPiran. 3 E tamo a Lagasai Roxo aavamaam kuusan fasavate pife matavas,a pife matavas xe siri aava ri taxamaat. 4 A piran ina yaan aanabeꞌfo xawei a lamonan siri aava ri pifenamkai e voxo ri pife fexaxaas senaxalumamalang ina Lagasai Roxo senamiridingan i Krais aava xaxaalua fa-tak i Piran. 5 Maam pife kuusanfasavat nemaam xa, piau, maam kuusfasavat o na Yesus Krais ve a Memaie nemaam ve maam mu sisiak similapaana. 6 Senaso a Piran aava kuus,“A malang i taa lang lana suk,” nanelating lana xunus itaara xena tavai ne-taara pana texaasan sena miridingansina aava savat la matavas la nonau iKrais.

7 Taasaxa, maam toxan a fafana-ian aanabeꞌ lana mo titifai aava rivesane pana xavala xena faxaalit o amaana gutan molava paaliu aanabeꞌa filimaan sina Piran e pife simaam.8 A mu lagafan xaves ri fakaliuan ne-maam, taasaxa ri pife faꞌonam ne-maam; maam pife texaas o so ta momaam taa vile taasaxa maam pifetaxapus sena; 9 ri vil pengan ne-maam taasaxa Piran taxa waan lunaila palou imaam; ri sip fapoxoi ne-maam taasaxa ri pife punuk nemaam.10 Vulai a maatan si Yesus a savat lavipin simaam talo a toyan sina vaxa itaa savat la matavas la vipin simaam.11 Ri lisan vulan nemaam aava maamto, xe lana maatan sena usiaan naYesus talo a toyan sina vaxa i taasavat la matavas la vipin simaam. 12 Evoxo maatan taxa faisok lana vipin

simaam taasaxa toyan taxa faisok lavipin simi.

13 Lana Xakalayan Taap a kuus, “Nenamkai e voxo ne fo ferawai.” E senavovau naang aava fasavat a namka-ian, maam fo namkai e voxo maamferawai 14 senasomaam texaas o naneaava fatatoi faꞌuli na Memai Yesus tilamamaat, i taa fatatoi faꞌuli nemaamvaxa xuvul pa Yesus e i taa faxuvulnemaam xuvul pami la matana. 15 Amaana mo aanabeꞌ a savat xena xa-vang nami. E layaan a xakaavanganxatam sina Piran a falet xolai xenaxavang a xasano rabuna maan fulaa,ri taa kuus faasiroxo e tavai a Piranpana isin aava pelalava.

16 E voxo, maam pife maare ekanamsaat sena faisok simaam. Lanavipin simaam, maam taxa vaiak ettaasaxa lana xunus imaam, maamtaxa siak a gutan faꞌui vulai la maanayaan saxa saxa xapiak. 17 A mu la-gafan simaam ri pife matafan e ripife waan faxaarus e voxo ri taxafasavat vulan a miridingan molavaaava pelalava sena mu matafananxapiak semaam. 18 E voxo maamtimin fanei a lamonan simaam xu-luna maana mo maam pife fexaxaassena xalume e pife xuluna mo maamxalume. Senaso a so ta mo maamxalume i taa taxapus taasaxa so ta momaam pife fexaxaas sena xalume i taawaan xe vulai.

5A Lifu Sitaara Pe La Xunavata

1 Senaso taara texaas o tamo amu vipin sitaara nabeꞌ la xavalaaava malaan sena lifu marapi, ri taakawaasanan, taara toxan a vipin faꞌuiaava Piran a tavai netaara pana; nanexa fo vesane e i taa waan vulai xevulai la xunavata. 2 Fefexaxaas ayaan aave, taara nas maat soxot avipin faꞌui aave e taara vubuk raoa Piran i taa famawas netaara pana,3 senaso layaan taara toxan a vipinfaꞌui aave taara taa pife waan xavuulfulaa. 4 Layaan taara waan lana vipinti la xavala aanabeꞌ, taara nas maat etaara toxan amu lagafan senaso taarabai waan xavuul, piau taara buk falak

2 Korin 5:5 256 2 Korin 6:4a vipin faꞌui sitaara ti la xunavatatalo a toyan faꞌui aave i taa xanamxapin a mo aava i taa maat. 5 Lavaxa,a Piran xo fo faigotan netaara xenasiaxaana toyan faꞌui aanabeꞌ e nanetavai netaara pana Vovau sinamalaansena faati votaian sina sena maanamo i taa savat.

6 E voxo taara lamon tuuna e taaratexaas o layaan taara waan lana vipinsitaara ti la xavala taara pife waan lavipin faꞌui xuvul pana Piran. 7 Senasonabeꞌ taara taagul lana toyan sitaarapana namkaian e pife sena maana motaara xalume. 8 Aang, taara lamontuuna e taara vubuk temasaat raotaara taa taꞌulan a vipin aanabeꞌ xenawaan xuvul pa Memai. 9 E voxo taarataa vil a so ta mo? Tamo taara waannabeꞌ lana vipin ti la xavala o piau,taara vubuk rao taara taa fananame.10Senaso lana yaan ina tiisan, netaaraxapiak taa tigina la mata Krais xenasiak a mamareiai ina so ta buk faisoktaara fo vile lana vipin sitaara, a faisokroxo o piau.

A Faisok Ina Daaruman11 Senaso maam texaas sena sua-

ianaana Memai, maam buk faxaar amu rabuna talo ri taa namkai sena.A Piran a texaas tuuna o nemaamve naseꞌ e ne vubuk o i taa matavasla nasaman simi vaxa. 12 Maam baiferawai fulaa xena siak a turoxoiansimi, piau maam buk tavai nami panayaan xena faamamaas pamaam talomi fexaxaas sena sui nari aava ri la-mon falava pana so ta mo ri xalume epife pana so tamo taxawaan la xunus.13Tamo nemaam vemaammu ngong,maam ngong senaso maam taxa usia Piran. E tamo maam waan panalamonan tuuna e fatak, maam waanmalaan xena xavang nami. 14 Senasoa vubuxan xasingitan si Krais taxapaamuian faagutan nemaam, maampife lamon maranga, piau maam tex-aas tuuna o na Yesus Krais fo maatpataara xapiak e voxo taara xapiakfo maat xuvul pana vaxa. 15 Nanemaat pataara xapiak talo nari aava ritaxa namkai, ri taa pife usi fulan avubuxanan siri xa, taasaxa ri taa usi a

vubuxanan sina aavamaat e to faꞌulaapari.

16 E voxo ti lana yaan aava maamnamkai sena, maam pife tiis a mataapana lamonan sina rabuna ti laxavala: tuuna, paamua ne tiis naKrais pana lamonan malaan, taasaxanaboxo, piau, piau paaliu. 17E tamo tamataa taxa waan la xuvulaian xuvulpa Krais, nane ve a vavesaian faꞌui;a mu vilaana e vubuxanan sina tila xavala ri fo malit e kaalum! amataa faꞌui fo savat. 18 A maanamo aanabeꞌ a savat sena Piran aavafadaarum netaara xena siak faꞌulinetaara xe sina xa sena faisok siKrais e tavai netaara pana faisok inadarumaana rabuna xuvul pana Piran.19A lagasai simaam amalaan: A Pirantaxa fadaarum amu rabuna xapiak xesina xa se Krais, nane pife lamon fati amu vilaana saat siri. E nane turoxoianlisan a lagasai ina darumaana rabunaxe sitaara. 20 E voxo netaara ve taaramu rabuna fefeng si Krais. A malaansena Piran taxa fenung la ngusutaaralayaan maam nung nami lapaanaisi Krais: turoxoian a Piran xenafadaarum nami xe sina xa. 21 Xenaxavangaan netaara, a Piran a timina mu vilaana saat sitaara xulu Kraisaava piau ta lalosaat la toyan sinae voxo lana xuvulaian sitaara xuvulpana i taa timin a xaradaxan sina saitxulutaara.

61 Nemaam, maam faisok xuvul

pana Piran e maam faxaar nami talomi taa pife saxam fepalauan a xakaa-vangan xatam sina. 2 Senaso a Piran akuus,“Lana yaan ina mamaaluxan siak ne

langai nami e lana yaan inafakaxupan, ne xavang nami.”Ais 49:8

E ne xuus nami o nabeꞌ ve a yaan inamamaaluxan e nabeꞌ ve a yaan inafakaxupan sina Piran.

A Maana Lagafan Aava Savat Si Pol3 Maam pife vil ta mo xena

fakalaxoi ta mataa senaso maambaian a faisok simaam taa siak a isinsaat. 4 Taasaxa, senaso nemaam,

2 Korin 6:5 257 2 Korin 7:5maam mu sisiak sina Piran, maamtaa xuus famatavas nami panamu vilaana simaam: maam tiginafatateak lana mu lagafan, layaanmaam xaxaalif pana maana mo elayaan maam pife texaas sena sota mo maam taa vile; 5 layaan riinis nemaam e pis nemaam, o tisuinemaam; layaan maam maare senafaisok xaves simaam, o maam pifefexaxaas sena matef o maam nasama lagaian; 6 pana mu vilaana fatake tuuna, pana masaman tuuna,pana vilaana fananap e fangaasik;lapaana Vovau Xaradak e lapaanavubuxan xasingitan tuuna; 7 panaferawaian tuuna e lapaana gutansina Piran; pana maana mo fatakina fevisan la pamamuaan e lapamaxaiya. 8 Maam tigina fatateak;layaan ri suaian nemaam e layaan rifamangil nemaam, layaan ri kuusanpengan nemaam e layaan ri faatulannemaam. Nemaam ve maam muyaamut tuuna, taasaxa saxanofunari kuus o maam taxa bit. 9 Saxanorabuna ri kuus o nemaam ve maamrabuna palau, taasaxa rabuna la mubina xapiak xo ri texaas semaam;maam taxa maat la vipin simaam,taasaxa maam taxa to lunai. Risip pengan nemaam, taasaxa ri pifepunuk nemaam; 10 lana mamaxusansimaam maam taxa faamamaas;maam piau ta faat xaves, taasaxamaam fasavat a fafanaian molavaxana maana rabuna; maam muvalagof, taasaxamaam toxan amaanamo xapiak.

11 Maam fo ferawai famatavas xesimi mu Korin e maam pife fun alamonan simaam. 12Maam pife rawe-tan nami pana vubuxan xasingitansimaam, piau, taasaxa mi rawetannemaam pana vubuxan xasingitansimi. 13 Ne ferawei nami malaan seꞌmi mu rafulak siak; faxaꞌusi a vi-laana simaam: faxalit nemaam panavubuxan xasingitan simi malaan seꞌmaam fuuna vile.

Muta Faxuvul Xuvul Pana RabunaAava Ri Pife Namkai

14Muta faxuvul xuvul pana rabunaaava ri pife namkai. A roxoyan e

saatan va re fexaxaas malaafaa? Piau!A malang e suk va re taa faxuvulmalaafaa? Piau! 15Na Krais e na Belailaava ri xalie pa Setan, re pife fexax-aas. E a mataa aava namkai se Kraise nane aava pife namkai, nare vaxa,re pife fexaxaas. 16 A tang lifu inanaangusan sina Piran e a lifu lotu sinamu piran bit re fexaxaas malaafaa?Piau, senaso netaara ve taara lifu inanaangusan sina Piran aava taxa to. Amalaan sena Piran fo kuus, “Ne taataagul xuvul pari e sangas la palou irie ne taa piran siri e nari, ri taa rabunasiak.” 17 Lana Xakalayan Taap:“A Memai a kuus, ‘E voxo savat faa-

palau maan e mi waan patakseri. Muta tao a mo lalosaat ene taa turoxoian nami.” Ais52:11

18 AMemai pana Gutan Xapiak a kuusfulaa: “Ne taa Tamami e nami, mi taamu rafulak tomexaan e rafulak tefinsiak.” 2 Sml 7:14; 7:8

71 Kamu fesing, senaso taara toxan

a mu kuus fanaian aanabeꞌ taara taagei tapin a maana mo xapiak aavari falalosaat a vipin e xunus itaarae taara taa faisok xena faxaradax-aana vilaana sitaara senaso taara suaifaagut sena Piran.

Na Pol A Faamamaas Sena Mu KorinRi Puk A Vilaana Siri

2 Faxalit nemaam o mi vubuxanxasingit nemaam: maam pife bilaifasaat xe sinꞌ ta saxa, maam pifekawaasan a vilaana sinꞌ ta saxa emaam pife siak palou a mo sinarabuna. 3 Ne pife ferawai malaanxena gel tifi nami, piau, paamua nekuus o mi toxan a nobina lava laxunus imaam e malaan seꞌ maam taataagul o maat xuvul pami. 4Ne texaastuuna semi; ne lamon falavai nami.Mi fagut paaliuanau e lana maanalagafan simaam a faamamaasan siak asoliu.

5 Layaanmaam savat peMesidonia,maam piau ta fangaafusan senaso amu lagafan ri usi nemaam xe la sota bina maam falet xe lana: a rabunari tisui nemaam e a xunus imaam a

2 Korin 7:6 258 2 Korin 8:9bas pana matautan. 6 Taasaxa Piranaava famalulum nari aava ri kanam-saat, nane famalulum nemaam panasavatan si Taitus. 7 A filimaanansina e vaxa a maluluman aava mi fotavaie pana, re famalulum nemaam.Nane xuus nemaam pana vubuxananmolava simi paga, amimilisaatan simie lamonan tateak simi sega e voxo afaamamaasan siak naboxo a pelalavasena faamamaasan ti paamua.

8 Tamo ne famamaxus nami panalagasai siak ne pife lamon faaxavespana. Paamua ne lamon faaxavespana; ne texaas o a lagasai siak afamamaxus nami, taasaxa pife panayaan rus, piau, pana lou modak mon9 e naboxo ne faamamaas. Ne pifefaamamaas senaso a lagasai siak afamamaxus nami, taasaxa ne faama-maas senaso a mamaxusan simi a xa-vang nami xena puk tapin a vilaanasaat simi. Senaso mi mimilisaat senavilaana saat simi malaan sena Pirana vubuk o mi taa vile, e voxo a la-gasai simaam pife kawaasan famodaknami. 10 A mamaxusan aava Piran alisane, a puk tapin nami xasena vi-laana saat simi e voxo mi taa waan la-paana fakaaxupan emi taa pife lamonfaaxaves sena. Taasaxa mamaxusanaava savat ti la xavala i taa fasavat amaatan. 11 Lamon pana: a mamaxu-san aava Piran a lisane a fasavat amaana vilaana roxo lana toyan simi.Naboxo mi buk xul xapin a vilaanasimi, mi buk gel votan nami xa; mi fe-maraleiaian nami xa senasomi turox-oian a vilaana saat xenawaan palau lapalou imi; mi mataut o a fetuwaanansitaara i tamaa kawaasanan; mi vubuktemasaat o mi taa xalumau e mi la-mon fatateaxau. E mi fo vil a maanamo xapiak xena faxaalit o mi pifevupuno fulaa sena lagafan aave. 12 Evoxo, ne xalei a lagasai aave xe simi,taasaxa ne pife vile sena saxa aavavil a mo mosaat o sena saxa aava fofasop, taasaxa ne lisane talo mi taatexaas sena vubuxanan molava simixa xe simaam la matana Piran. 13 Esena maana mo aanabeꞌ mi fo fagutnemaam.

A tuuna, maam faamamaas,taasaxa maam faamamaas paaliu

senaso a vilaana simi a fafaamamaasna Taitus e fangasik a vovau ina. 14Nefo ferawai falalava pami xe sina emi pife famangilau, piau. Taasaxamalaan sena maana mo aava maamxuus nami pana, ri tuuna, a ferawaianfalalava simaam pami xe sina a savattuuna vaxa. 15 E a vubuxanan sina xesimi i taxa molava et layaan a lamonfaꞌuli a langaian simi e malaafaa mifasusuie pana suaian e radakuian.16 Ne faamamaas o ne fexaxaas senalamon tuuna sena vilaana simi.

8Na Pol A Fagut Nari Talo Ri Taa

Tatavai Soliu1 E naboxo mu fetinan, maam

vubuk rao mi taa texaas sena xakaa-vangan xatam aava Piran a lisane xesina mu Mesidonia aava ri namkai.2 Ti lana lagafan molava aava savatsiri, ri toxan a faamamaasanmolava enaapalaan ri piau ta mo ri buk tatavaipana maana mo xaves. 3 Senasone kuus xakaavang o ri tatavai soli-uan a tatavaian aava ri taa tatavaipana. E piau ta mataa a fasasong naripana, piau 4ri nung faagutannemaamsenaso ri vubuk rao ri taa waan xuvulpana xasanofuna xena xavangaanamu rabuna fatak. 5 Maam lamon ori taa tatavai pana faat mon, taasaxapiau, paamua ri lisan tuunei nari xaxe sina Memai e mui xe simaam vaxasenaso a Piran a vubuxane. 6 E senasona Taitus fo tangpat a faisok aan-abeꞌ la palou imi, maam xuuse o itaa fe fataxapin a faisok ina xakaa-vangan simi. 7 Taasaxa, malaan seꞌmi vil faroxoi marasaxain a maanamo xapiak- a namkaian, a ferawa-ian, a texaasan, a lamonan tateake a vubuxan xasingitan xe simaam-faxatang talo mi taa lisan faroxoimarasaxain a tatavaian simi vaxa.

8 Ne pife kuus faagut xe simipana taasaxa ne buk fexaxaasan avubuxan xasingitan simi xuvul panaxasanofuna xena texaas tamo i taxatigina fatateak. 9 Senaso mi texaassena xakaavangan xatam sina MemaiYesus Krais: nane waan laaꞌui la xu-navata e waan xuvul pana Piran lana

2 Korin 8:10 259 2 Korin 9:5fafanaian sina, taasaxa nane taꞌulan amaana mo aave e savat mataa valagofmon xena xavangaan nami. E voxosena vilaana aanabeꞌ sina, mi fexax-aas sena waan xuvul pana Piran lanafafanaian sina.

10 E sena tatavai simi, ne faseinami malaan: la mariaas fo taxa-pus a vubuxanan simi xena tatavaia savat paamuin a xasanofuna e mitatavai paamuinnari sait. 11Enaboxo,faxuvul xapin a tatavaian aava mifo ferawai pana talo a vubuxanansimi e tatavaian simi, re taa fexaxaas.Tatavai pana so ta mo mi toxane.12Senaso tamo a vubuxanan simi taxawaan, a Piran i taa turoxo pana, naa-palaan a mo molava o modak. Mi taatatavai pana so ta mo mi toxane e aPiran i taa faamamaas pana.

13 Maam baian a xasanofuna taasiak a maana mo xaves senaso mitatavai xe siri pana e nami, mi taapiau. Maam vubuk o a mu rabunaxapiak ri taa toxan a mo a fexax-aas. 14 Naboxo mi toxan a maana moxaves e mi taa xavang nari e layaan ritoxan amaanamo xaves ri taa xavangnami. E lana yaan aave a maana motaa fexaxaas, 15 senaso xakalayan akuus: “Nane aava faxuvul a maanamo xaves, pife toxan a mo xavestemasaat fulaa e nane aava faxuvul amo modak, i taa pife xaxaaluf panasaxa mo.” Tln 16:18

Na Pol A Feng Na Taitus Xe Korin16 Ne kuus faasiroxo xe sina Pi-

ran senaso na Taitus a lamon vu-lan nami malaan sega senaso a Pi-ran xa a fasavate la xunus imaame.17 E voxo na Taitus a turoxo layaanne faseie pana, taasaxa i taxa faletxe simi pana faamamaasan senasonane xa vubuk xavang nami. 18 Emaam taxa feng a titaara xuvul pana.Nane a saxa aava mu rabuna sinaPiran ri kuus fati a isina senaso afaisok faagut lapaana Lagasai Roxo.19 E vaxa, a rabuna sina Piran la mubina, ri siak fatie xena falet xuvul pa-maam layaan maam lisan et a tatava-ian. Maam lisane pana suaian xesina Memai sitaara sang mon xenafaxalit a vubuxanan ina xakaavangan

sitaara. 20 Maam vil malaane talopiau ta rabuna ri taa fefinaas e fer-awai fasaat sena malaafaa maam taxafaxatang a tatavaian molava aave.21 Senaso maam taxa faisok faaguttalo aMemai e vaxamu rabuna xapiakri taa texaas o nemaam fo vil a vilaanaroxo pana.

22 E fulaa, maam taxa feng a saxatitaara xuvul pare. Nane fo fax-aalit faaxaves o nane vubuk rao i taaxakaavang. E naboxo nane vubuxantemasaatane senaso nane lamon tu-una o a vilaana simi a roxo. 23 SeTaitus, nane tigina la taak xena faisokxuvul paga la palou imi; sena rotitaara, a rabuna sina Piran ri siakfati nare e re tavai a Memai pana isinlava. 24 E voxo faxalit famatavas anutuvaat aanabeꞌ pana vubuxan xas-ingitan simi e sena fufuna lamonanlava simaam, semi. Aang, faxalitfamatavase talo mu rabuna sina Piranri taa texaas sena.

91 Ne taa pife kala fulaa xe simi

pana xavangaana mu rabuna fataksenaso mi fo texaas faroxo xo sena.2 Ne texaas o mi buk xakaavang e nefo ferawai falalava sena xe sina muMesidonia. Ne fuuna xuus nari o tila mariaas aava fo taxapus, nami peAkeai, mi buk tatavai e a vubuxananmolava simi fo fasavat a vubuxanan laxunus ina saxanofuna iri. 3 Taasaxa,ne taxa feng a mu fetinan xe simi talomi taa faigotan a tatavai aave malaanseꞌ ne fo kuus o mi taa vile e voxo aferawaian falalava simaam i taa pifemo palau. 4 Senaso, tamo ta mataa tiMesidonia i taa filimaan xuvul pagae i taa xalume o mi pife faigotanxapine, ulaa nenia e nami vaxa, taaratamaa mangil sena ferawaian falalavasimaam. 5 E voxo ne lamon o ne taafeng paamuin a mu fetinan talo ri taasavat simi xena fataxapin a faxuvu-laana tatavaian lava aava mi fo kuusfanai pana. E malaanabeꞌ a tatavaianaave i taa waan e mi taa faamamaaspana lisanaana e mi taa pife tatavaimalaan seꞌ mi pi ta vubuxanan xenavilaana.

2 Korin 9:6 260 2 Korin 10:116 Lamon faꞌuli a mo aanabeꞌ: naseꞌ

ta mataa a xapis a saxanu kam i taasiak a fanganan modak mon e naseꞌta mataa a xapis a mu kam xaves, itaa siak a fanganan xaves. 7 A murabuna sasaxayai ri taa tatavai panaso ta mo nari xa, ri lamon faati ori taa tatavai pana. E lana vilaanaaanabeꞌ ri taa pife faatasu famodaksena tatavai senaso a Piran a vubuxanxasingit a mataa aava tatavai panafaamamaasan. 8 E a Piran a fexax-aas sena tiu fasoliuan a xakaavanganxatam sina xulumi talo la maana moxapiak e la maana yaan xapiak mitaa toxan a maana mo xaves fexaxaasxena xavang nami. E voxo mi taa vila maana buk faisok roxo. 9 Senaso aXakalayan Taap a kuus:

“Nane fo tavai a mu valagof la mubina panamu tatavaian sina; amu vilaana fatak sina ri waanvulai” Yng 112:9

10 Lavaxa, nane aava tavai a mataatataraꞌuma pana mu kam e famasia rabuna pana bret, i taa falavai afaxuvulan ina mu kam simi e i taafalavai a faxuvulan ina vilaana fataksimi. 11 A Piran i taa tavai fasoliuannami panamaana buk fafanaian xavestalo mi fexaxaas sena tatavai faax-aves la maana yaan xapiak e layaanmaam lisan a tatavaian simi xe siri peJerusalem, a maana rabuna xaves ritaa kuus faasiroxo xe sina Piran pami.

12 A tatavaian aava mi taxa faxu-vule, i taa xavang a mu rabuna sinaPiran e vaxa i taxa fasavat a faama-maasan e voxo a maana rabuna xavesri taa kuus faasiroxo xe sina Piran.13 Sena faisok aanabeꞌ mi fo faxaalito nami ve mi mu rabuna sina Pirane xasanofuna ri taa kuus faatulan aPiran senaso layaan mi timin fanei atoyan simi xulu Krais e Lagasai Roxo,mi langai faagutane e mi usie e mifemiraaxan a maana mo simi xe sirixapiak. 14 E layaan ri fenung ri taa la-mon faꞌuli vulan nami senaso a Piranfo tifi fasoliu nami pana xakaavanganxatam sina. 15 Faatulan a isina Piranpana tatavaian molava piis sina.

10Na Pol A Gel Sena Faisok Sina

1 Saxanofuna ri kuus o nenia na Pol,ne ferawai mamataut layaan ne waanxuvul pami taasaxa ne ferawai faagutlayaan ne waan lasuun. Taasaxa naKrais a fangasixau pana vilaana mame nenia vaxa ne ferawai malaan. 2Nenung faagutan nami talo layaan netaa fe savat simi, mi taa pife bilaifasaat, ulaa ne tamaa baras faagutannami malaan seri aava ri lamon omaam taxa taagul lapaana vilaana evubuxanan ti la xavala. 3 A tuuna,maam taagul nabeꞌ la xavala, taasaxamaam pife fevis malaan sena rabunati la xavala, piau. 4 A maana moina fevisan simaam ri pife maana mosina rabuna, piau. Taasaxa ri toxana gutan sina Piran xena kawaasan amaana buk mo ina saatan. 5 Maamkawaasan xapin a maana fegagelaiane nanomaian aava ri tisui a texaasantuuna sena Piran e maam pis a maanalamonan xapiak talo ri taa usi fatak naKrais. 6 E layaan nami xa mi faxaalit omi langai faroxoi vulanau, ne taa pifefaatasu xena fakasanamaan nari aavari langai pesalai.

7Nami mon, mi xalum a maana moaava savat la matavas. Taasaxa tamota mataa a lamon tuuna o nane ve siKrais, i taa lamon faꞌuli nemaam vaxasi Krais malaan sena. 8 Naapalaanne taa ferawai falalava temasaat senatateaxan imaam, ne taa pife mangilsena. A Memai a tavai nemaam panatateaxan aave xena xavang nami talomi taa tigina fatateak lana namka-ian simi e pife xena kawaasan xapinnami. 9 Ne bai mi taa lamon o raone famataut nami panamaana lagasaisiak. 10 Senaso saxanofuna ri kuus,“Nane xalei amaana ferawaian tateakaava lagaf, taasaxa layaan nane waanxuvul pataara a xakaaluman sina pifefagut netaara e a vilaana ina ferawa-ian sina amo palau.” 11A rabuna aavari ferawai malaan ri taa lamon faroxo.A so tamomaam ferawai pana lana la-gasai simaam layaan maam pife waanxuvul pami a fexaxaas sena so ta

2 Korin 10:12 261 2 Korin 11:14mo maam ferawai pana layaan maamwaan xuvul pami.

12 Maam taa pife fexaxaasan ne-maam xuvul pana saxanofuna aava riferawai falava seri xa, piau. Senasolayaan nari, ri ngangai nari e fexax-aasan nari pana fakalimaanan siri xa,ri piau ta texaasan roxo. 13 Nemaamxo maam taa pife ferawai falalavapana maana mo aava pife waan la-paana faisok aava Piran fo tavai ne-maam pana. Taasaxa maam taaferawai falalava pana faisok aavemon e nami vaxa, mi waan lapaanafaisok naang. 14 La yaan maam fer-awai falalava semi maam pife milungsenaso maam lisan tuunei a LagasaiRoxo se Krais xe simi e mi waan lanobina ina faisok aava Piran a tavainemaam pana. 15 E vaxa maam pifeferawai falalava sena faisok sina xas-anofuna malaan sena faisok simaam,piau. Taasaxa maam vubuk o anamkaian simi i tafe faagut e voxoa nobina ina faisok simaam i tafemolava. 16 E tamo i taa savat malaan,maam fexaxaas sena kuusan fasavat aLagasai Roxo la nu bina aava pefafaletsaa. Senaso maam bai malalava xu-luna faisok aava xasanofuna fo vilexo la nobina siri. 17 Taasaxa, aXakalayan Taap a kuus, “Nane aavaferawai falalava, i taa ferawai falalavasena Memai.” Jer 9:2418 Senaso a Memai pife turoxoian amataa aava lamon falavai nane xa,taasaxa turoxoian a mataa aava nanexa a kuus faatulane.

11Na Pol E Mu Yaamut Bit

1 Ne vubuk rao mi taa langai fadakpana ferawaian palau siak; ne texaaso mi taxa vile xo. 2 Nenia, ne taxalamon vulai semi malaan sena Piranxa taxa lamon vulan nami. Nemalaansena tamana tefin e a tefin aave piauta lalosaat xena fakalimaan a tama-ian sina xe sina saxa mataa. Layaanne tavai na Krais pami ne vubuk raomi taa waan failai e mi taa piau talalosaat. 3 Taasaxa ne taxa matautulaa na Tiui Saat, na Setan aava fo polna Eva, i tamaa yuuf a lamonan simi

vaxa e mi taa pife usi fatak na Kraispana vilaana aava piau ta lalosaat.4Mi turoxo pana faamamaasan layaana saxa savat simi xena kuusan fasavata lagasai se Yesus aava patak senalagasai aava maam fo kuusane; o rikuusan a saxa Yesus aava patak seYesus aavamaam kuusane; omi siak axasa vovau patak sena saxa aavami fosiaxe paamua, bo? 5Taasaxa ne texaaso nenia, ne pife waan lapaana muyaamut lava bit aave. 6 Ne pife laaklana fepitaian xena ferawai faroxo,taasaxa ne toxan a texaasan. Maamfo faxalit nami pana lana maana moxapiak aava maam fo vile.

7 Naak ne milung layaan ne timinfasivi nenia xa xena kuusan fasa-vat a Lagasai Roxo talo ne taa xa-vang faagutan nami pana piau ta ma-mareiai, bo? 8 Ne siak a faat aavaxasano rabuna sina Piran ri buk xa-vangau pana talo ne fexaxaas senakuusan fasavat a Lagasai Roxo sinaPiran xe simi pana piau ta mamareiai.(Naak a malaan seꞌ ne fenou a faatseri.) 9 E lana waanan siak xuvulpami layaan ne xaxaalif pana so tamo, ne pife fin nami pana xena tavainami pana lagafan, piau. A mu feti-nan aava ri maa savat ti Mesidonia,ri lisan a maana mo xena xavangau.Ne fo faisok faagut talo ne taa pifetavai nami pana matafanan e ne taalo vil vulane. 10 Malaan se Krais aferawai tuuna, nenia vaxa ne ferawaituuna vulai. Piau ta mataa la mubina xapiak pe Akeai i taa kawaasana faamamaasan siak sena vilaana aan-abeꞌ. 11 Xenaso ne ferawai malaan?Mi lamon o ne pife vubuxan xasingitnami, bo? Piau, a Piran a texaas o nevubuxan xasingit nami. 12 E ne taalo vil a so ta mo ne taxa vile naboxoxena siak tapin a fufuna ferawaiansina xasano yaamut aava ri tisuiau eri kuus o a faisok siri a malaan senafaisok simaam.

13 Senaso a mu rabuna malaan seri,ri mu yaamut bit. Nari, ri mu rabunaina faisok bit xena suaxan a rabuna.Ri fepok o nari ve ri mu yaamut siKrais. 14 Taara taa pife ipulan a vi-laana aave senaso na Setan xa a bit

2 Korin 11:15 262 2 Korin 12:3-4o nane ve a angelo rarapak. 15 Etamo nane vil malaane, taara taa pifeipul layaan a mu sisiak sina ri taa bito nari vaxa ri mu sisiak fatak sinaPiran. Lana fataxapiak ri taa siak afakasanaman a fexaxaas sena vilaanasaat siri.

A Maana Masaxanaan Na Pol16 Ne kuus fulaa: pi ta saxa simi

i taa lamon o nenia, ne lamavaang.Taasaxa tamo mi lamon malaan,lavaxa langaiau talo nenia saitne fexaxaas sena ferawai falalavafamodak. 17 A so ta ferawaian palauaava ne taa ferawai pana naboxo, pifekuusan a ferawaian sina Memai, piau,a ferawaian sina lamavaang mon.18 Senaso maana rabuna xaves ri taxaferawai falalava sena maana mo tila xavala, nenia sait ne taa ferawaifalalava malaan. 19 Mi fuuna waanfananap pana mu lamavaang senasomi toxan a texaasan molava, bo? 20 Atuuna, mi turoxo pari aava ri fayaasoknami o siak palou a mo simi o kaalumfasivi xulumi o tavaf a nomi. 21Nenia,nemangil senasomaam piau ta gutanxena vil malaane.

A so ta mo a xasanofuna ri kuusfalalava pana, lavaxa nenia sait, nefexaxaas sena kuus falalava panamalaan sena lamavaang. 22 Nari veri mu Hibru, bo? Nenia sait ne Hi-bru. Nari ve ri mu Israel, bo? Nari,ri mu bu Abrahem, bo? Nenia saitvaxa. 23 Nari, ri mu sisiak si Krais,bo? (A ferawaian aanabeꞌ a ferawaiansina mataa ngong.) Nenia vaxa nefo faisok faagut sena xasanofuna; nefo waan faaxaves la bina ina vipisansena xasanofuna; ri fo inis faagutanaufaaxaves seri e a maana yaan xavesfaasilak rao ne maat. 24 Faapamaa mu paamua sina mu Juda ri in-isau faasangafilu talatul pana pisik-faat. 25Faatalatul amupaamua ti Romri sip faagutanau e faasaxa a rabunari soxoiau pana faat xena punuxau.Faatalatul ne waan xuluna xaati aavatugurum e lus e ne waan a yaan xu-rul saxa la laman. 26 Lana maanasangasan siak a maana mo xaves rilisan a lagafan: a maana raarum pana

xalxal faagut; a mu rabuna ina fenaula salan; a mu rabuna siak e nari aavari pife Juda. A mu lagafan ri savatlana mu bina, la xobingil e la lamane sena mu fetinan bit aava ri kuuso ri namkai, taasaxa piau. 27 Ne fomaare sena faisok faagut; a maanavung ne pife matef, ne fuuna lagai emaꞌiu e saxano yaan ne piau ta yaanxena fangan e saxano yaan ne piauta marapi fexaxaas xena xafut a taaksena vutung. 28 A toxan a xasanolagafan vaxa, taasaxa, a lagafan aavawaan vulai xulok a malaan: la muyaan xapiak ne lalamon faaxaves senamu faxuvulan ina mu rabuna sinaPiran. 29 Tamo saxa la palou iri amarupak lana xunus ina nenia, nenasam a marurupaxan aave sait, bo?Tamo saxa a poxo lana namkaian sina,nenia, ne famangilan, bo?

30 Tamo ne taa ferawai falalava,ne taa ferawai pana maana mo aavafaxalit a marurupaxan siak. 31 Taarataa faatulan vulan nane aava Piran eTama Memai Yesus. E nane texaaso ne pife bit. 32 Pe Damaaskas, saxapaamua aava King Aretas a siak fatie,a xuus a mu rabuna ina kaalum votaio ri taa tigina la mu yalaxau ina binaxena yot fatateaxau xe la bina inavipisan. 33 Taasaxa nenia, ne fufunailana saxa bi e ri fasiviau, lana bi aave,ti lana matana vaabat e ne sinufane.

12A Mifan Si Pol

1Ne taa ferawai falalava falet. Naa-palaan piau ta malangiis roxo, netaa ferawai naboxo pana mu mifane kaaluman aava Memai fo tavaiaupana. 2 La mariaas sangafilu saxapana talafaat fo falet ne texaas senasaxa mataa aava Piran a siak falaxe xela fatalatulaana xunavata pelulaaꞌui.(Ne pife texaas tamo a savat tuuna olana mifan mon- a Piran sang mon atexaas.) 3-4 Ne kuus fulaa, ne texaaso a Piran a siak falak a mataa aave elisane xe Paradais (fulaa, ne pife tex-aas tamo a savat tuuna o lana mifanmon- a Piran sang mon a texaas,) epave a mataa aave a langai a maana

2 Korin 12:5 263 2 Korin 12:21mo aava rabuna, ri pife fexaxaas senaferawai pana senaso a ferawaian taap.5 E voxo ne taa ferawai falalava senamataamalaan- taasaxane taa pife fer-awai falalava sena maana mo la toyansiak tamo a pife fasavat famatavas amu vilaana murupak siak. 6 Tamone buk ferawai falalava ne taa pifelamavaang senaso ne taa ferawai tu-una. Taasaxa ne taa pife ferawaifalalava senaso ne baian ta mataai taa lamon falavaiau sena mifan okaaluman siak. Tamo i taa lamonfalavaiau ne vubuk o i taa vile senamuvilaana siak aava nane xalume e muferawaian siak aava nane langaie.

7Taasaxa Piran a bai o ne taa lamonfalavai nenia xa sena maana mo roxoaava ne fo xalume e voxo a turoxopana saxa maasaxan malaan sena tu-turuk xena xi a taak. A mo aave asaxa fefeng si Setan e i taxawaan xenafamasaxau. 8 Faatalatul ne fenungpana xe sina Memai e ne fine o i taasiak tapine sega. 9Taasaxa nane suiaumalaan, “A xakaavangan xatam siaka fexaxaas sema senaso lana maruru-paxan a gutan fatak siak a savat lamatavas.” E voxo nenia, ne faama-maas paaliu pana falavaiaana maru-rupaxan siak talo a gutan si Krais itaxa waan xulok. 10 Ne faamamaaspana marurupaxan, a kasalan, mulagafan, a vil penganaan nenia e amatafanan aava savat sena xuvulaiansiak xuvul pa Krais. Senaso layaannenia, ne marupak, lana yaan aave netoxan a gutan.

Na Pol A Lamon Faagut Sena MuKorin

11 Senaso nami, mi lamavaang,nenia sait ne bilai malaan senalamavaang. Nami ve mi mu rabunaaava mi taa faxalit a turoxoian simisega, taasaxa piau. Senaso tamonenia, ne mataa palau ne pife mataapalau lapaana mu ‘yaamut lava’ simi.12 La maana yaan xaves ne fo vil amaana mo faꞌipul e maana mo inagutan e maana fakalimaanan la palouimi e a maana mo aanabeꞌ ri faxaalitfamatavas o nenia vaxa ne saxayaamut. 13Ne bilai xe simi malaan seꞌ

ne bilai xe sina xasano rabuna sinaPiran. Malaafaa ne vil fasivi nami?Naak ne milung layaan ne pife nungnami pana faat xena xavangau, bo?Tamo malaan, lavaxa lamon tapin avilaana saat siak aanabeꞌ.

14 Naboxo a fatalatulaana yaan netamasiak xena falet xe simi e ne taapife tigina lamimi pana siaxaana faatsemi o xasano mo fulaa. Ne vubuxannami e pife mu faat simi. Lamonpana, a mu rafulak ri pife faigotana mo xena xavang a ninari e tamari,piau. A mu ninari e tamari falak ri taafaigotan a maana mo xena xavang amu rafulak siri. 15 Ne taa faamamaasxena tapin a maana mo xapiak siak enenia vaxa, xena xavang nami. Naaka vubuxan xasingitan simi xe siak itafe modak senaso nenia, ne vubuxanxasingit temasaatan nami, bo?

16 Lavaxa, mi taa kuus tuuna one pife tavai nami pana lagafan, bo?Taasaxa, saxa i tamaa kuus o nesuaxan nami e familung nami panabitan. 17Malaafaa ne fo vil malaane?Ne pife siak palou ta mo simi layaanne feng a mu fefeng siak, bo? 18 Nenung na Taitus o i taa falet e ne fenga xasa fetinan xuvul pana. Naak milamon o re bit nami xena siak a mosimi, bo? Piau! E nemaam sait, maambilaimalaan sere emaamusi a vilaananaang.

19 La fena ferawaian aanabeꞌsimaam mi fo lamon o maam taxaferawai xena xavang nemaam xa,bo? Maam fo ferawai malaan seriaava ri waan la xuvulaian xuvul paKrais la mata Piran e kamu fesing, amaana mo xapiak aava maam vile,maam vile xena xavang nami. 20 Nemataut o layaan ne savat simi, mi taapiau ta vilaana aava ne vubuk rao mitaa toxane e ne taa piau ta vilaanaaava mi vubuk rao ne taa toxane. Nemataut o ne taa tingin a mu vilaanaina fegagelaian e taraa fesuaian; inamaraleian e rawetan, ina kuus penganmataa e ferawai lilimugai, ina kasalane a maana mo ina lo vil fatavanat awaanan. 21 Ne mataut o layaan nefilimaan fulaa a Piran i taa famangilau

2 Korin 13:1 264 2 Korin 13:14semi e ne taa mimilisaat soxot nariaava ri fo vil a saat paamua e ri pifepuk a vilaana siri. Ri taxa femilungaipana vilaana ina tamaian; nari aavari pife tamai fatak, ri tamai feruuk esaxanofuna ri num temasaat.

131 A filimaanan aanabeꞌ a fatalatu-

laana yaan ne savat simi. Mi texaaso a ferawai xakaavang sina rovaattaragua o fulaa maan ri taa fagut agel tifian. 2 Ne fo pebukan namilayaan ne waan xuvul pami la fa-taraguiaana yaan. E naboxo layaanne pife waan xuvul pami lunai, nepebukan nami o layaan ne ulaamaanfulaa piau ta mataa aava fo vil a saatpaamua o ta xasanofuna, ri fexaxaassena sinufanaana fakasanaman siak.3Ne taa vil malaane senaso mi vubukrao ne taa faxaalit famatavas o naKrais taxa ferawai la ngusuk. Nanexo pife marupak layaan a fakasanamnami taasaxa faxalit a gutan sina lapalou imi. 4 Senaso nane marupaklayaan ri niil fataxutane xuluna bolo,taasaxa naboxo nane taxa to senagutan sina Piran. Lana xuvulaian xu-vul pana, nemaam vaxa maam maru-pak, taasaxa lapaana gutan sina Piranmaam taxa to xuvul pana, xena xa-vang nami.

5 Tafang nami xa xena texaas tamomi tigina fatateak lana namkaiansimi. Tuuna tamo mi onam lanatatafangan aanabeꞌ mi texaas o naYesus Krais taxa waan la xunusimi. 6 Ne lamon o mi taa texaas omaampife poxo lana tatafangan aave.7 Taasaxa ne lamon fepalau tamokaalum malaan semaam fo poxo, nefenung xe sina Piran o i taa xavangnami talomi taa pife vil tamomosaat.Ne lamon vulai o mi taa usi vulan amaana vilaana roxo, ne pife lamonfaaxaves pana isaak. 8 Mi texaas omaam taa vil vulan a mo xena xavangfalak a tuunayan e pife xena ti votane.9 Maam faamamaas layaan maammarupak, taasaxa nami, mi tiginafatateak. Maam nung a Piran o itaa fasavat famatavas a faisok ina

fatiginei faxaradaxaan nami. 10 Avubuxanan aave a fufuna lagasaiaanabeꞌ aava ne xaleie layaannewaanlasuun lunai. Ne toxan a tateaxan iMemai xena xavang fatateak nami ene bai tavai nami pana lagafan layaanne savat simi.

Fasisian Fataxapiak11 Lavaxa, naboxo, mu fetinan, ne

taa fataxapin a lagasai aanabeꞌ! Usia vilaana xaradak; langai a fepitaiansiak; faisok faagut xena waan lapaanalamonan saxa mon e waan lapaanaluaian. E a Piran ina Vubuxan Xas-ingitan e Luaian i taa waan xuvulpami. 12 Fasusui nami pana fengusanxaradak. 13A mu rabuna fatak ri lisana fasisian siri xe simi.

14Ne vubuk o a xakaavangan xatamsina Memai Yesus Krais e a vubuxanxasingitan sina Piran e a fetuwaananroxo sina Vovau Xaradak ri taa waanxuvul pami.

Galesia 1:1 265 Galesia 1:9

GalesiaA Lagasai Si Pol Xe Sina Mu

GalesiaA Ferawaian PaamuaPaamua, mu Juda sang mon ri usi

na Yesus Krais. Taasaxa lumui naYesus a feng a yaamut malaan se Pitae na Pol xena kuusan fasavat a LagasaiRoxo xe sina mu topen. E layaan amurabuna aava ri pife Juda, ri tangpatpana laak lana pabung si Yesus, a saxalagafan a savat. Paamua, mu rabunamalaan ri pi uꞌusi a mu vuputkai siMoses malaan sena mu Juda ri fuunavile. A fiaian molava a savat sena muKristian faꞌui: nari, ri taa usi a muvuputkai aave o piau?

A saxano rabuna rao ri vil nari talori taa vuputuk e ri taa usi a xas-ano vuputkai maan fulaa si Moses.Taasaxa na Pol a kuus o piau e a kuusmalaan: taara namkai se Yesus Kraise a mo aanabeꞌ sang mon a fexaxaassena fatiginei fatak netaara la matanaPiran talo taara taa siak a toyan faꞌui.

A kaalum malaan sena saxanofunati la palou ina mu Juda aave, ri faletxe Galesia e ri tafang pana vil a muKristian talo ri taa usi a mu vuputkaisi Moses. Na Pol a langai a ferawa-ian pana mo aanabeꞌ fo savat e voxonane xalei a lagasai aanabeꞌ xe sinamu Galesia xena faxaradak faꞌuli anamkaian e vilaana siri.

Paamua, na Pol a kuus o a Piranfatak xa fo xele xena vil a faisok inayaamut. Nane pife usi a vubuxanansina xa e pife usi a vubuxanan sinasaxa mataa, piau! A Piran a xele etavaie pana ngavuk ina kuusan fasa-vat a Lagasai Roxo xe sina mu rabunaaava ri vungut. Mui na Pol a kuusmalaan: a mu rabuna aava ri namkaise Yesus Krais sang mon, ri fuunasavat rabuna fatak la matana Piran. Aferawaian fataxapiak ina lagasai aan-abeꞌ a kuus malaan: layaan na Kraisa mulus netaara, a Vovau Xaradakfuuna paamuian a sangasan sitaara e

taara taa vil a vilaana roxo xe sinaxasanofuna.

A Fasisian1 Nenia na Pol: ne saxa yaamut

senaso a Piran aava na Tamataara ena Yesus Krais aava Piran a fatatoifaꞌulie ti la maatan, nare xapiak re fosiak fatiau xena ngavuk aave. Pi tamataa a noxolau e pi ta mataa a siakfatiau, piau. 2 Nemaam mu fetinanaava maam waan nabeꞌ, maam lisana lagasai aanabeꞌ xe simi mu rabunasina Piran aava mi faxuvul la nu binape Galesia.

3 Ne nung a Piran Tamataara ena Krais Yesus aava Memai sitaarao re taa tavai nami pana xakaavan-gan xatam e a luaian. 4 Na Krais alisan nane xa sena vilaana saat sitaaraxena fakaxup netaara xasena saatanina yaan aanabeꞌ. Nane vil malaanesenaso nane usi fatak a vubuxanansina Piran aava na Tamataara. 5Taarataa kuus fati a isin lava sina Piran sangmon e taara taa nangus vulane. Atuuna.

ALagasai Roxo Sina Piran: Pi Ta SaxaFulaa Aava Tuuna

6 Nami, mi faꞌipul paaliuanausenaso pi ta yaan xaves fe liu lunai enami xo, mi taxa taꞌulan a Piran aavaxel nami pana xakaavangan xatam siYesus Krais, xena usiaana xasa buklagasai roxo. 7 Taasaxa pi ta xasabuk lagasai fulaa aava roxo, piau! Nekuus malaan senaso saxano rabuna,ri taxa fatavanat a lamonan simi panaxulaana Lagasai Roxo se Krais panabitan. 8 Lumua ne kuusan fasavat aLagasai Roxo xe simi e naboxo, tamonemaam o a saxa angelo ti laaꞌuila xunavata taa kuusan fasavat talagasai patak ne vubuk rao a Pirani taa fenge xe la bina ina fata aava itaxa raam vulai xe vulai. 9 A malaanseꞌ maam fo kuus xo e ne kuus fulaa otamo ta mataa taxa kuusan fasavat talagasai aava patak sena lagasai mi folangaie lumua, ne vubuk rao a Pirani taa fenge xe la bina ina fata aava itaxa raam vulai xe vulai.

Galesia 1:10 266 Galesia 2:710 Mi lamon o nenia, ne taxa fafaa-

mamaas a rabuna pana ferawaiansiak, bo? Piau! Ne vubuk rao a Piranxa i taa faamamaas paga. Tamo rao nebuk fafaamamaas a rabuna, lavaxa netaa pife yaasok si Krais.

A Piran A Xel Na Pol11Mu fetinan, ne buk xuus fatexaas

nami o a Lagasai Roxo aava ne kuu-san fasavate xe simi, pife savat sinarabuna. 12 Pi ta mataa a xuusau panae pi ta mataa a fapitiau pana, piau. NaYesus Krais, nane fatak xa a faxalitaupana.

Na Pol A Savat Yaamut Sina PiranMalaafaa?

13Ne buk xuus nami panamalaafaane fexaxaas sena ferawai pana gutanmalaanabeꞌ. Nami, mi fo langai panavilaana siak layaan ne fuuna usi avilaana sina mu Juda. Mi texaas senamalaafaa ne fo vil pengan a rabunasina Piran e ne kawaasan nari. 14Ne fofaisok faagut pana usiaana vuputkaisina mu Juda e ne tigina paamua senamu tiak aava ri matapalaxan siak.Ne usi faagutan a vilaana ti kavai.15-16 Taasaxa layaan a Piran aava siakfatiau paamuina luluuxan siak e axelau pana xakaavangan xatam sina,a lamone, nane faxalit famasamau seNatuna talo ne fexaxaas sena kuusanfasavat a Lagasai Roxo xe sina murabuna aava ri pife Juda. E layaannane famasamau se Natuna, ne pifefin ta mataa pana 17 e ne pife faletxe pe Jerusalem xena ferawai xuvulpari aava ri savat yaamut paamu sega,piau. Taasaxa ne falet fatak xe peErebia. E mui ne ulaamaan xe peDamaaskas.

18 Laminamariaas talatul ne fe laakxe pul Jerusalem xena ferawai xu-vul pa Pita e ne waan xuvul pana,pana yaan sangafilu saxa pana pamamon. 19 Ne pife xalum a xasano yaa-mut maan fulaa, taasaxa ne xalumna Jems mon aava ti Memai sitaara.20 A maana mo xapiak aava ne taxaxuus nami pana, a tuuna. A Pirana texaas o ne pife bit. 21 Laminawaanan siak xuvul pa Pita ne taꞌulanna Jerusalem e ne falet xe pe Siria

e Silisia. 22 Taasaxa mu rabuna lanaxuvulaian xuvul pa Krais pe Judia, ripife xalum lunaianau. 23 Ri langaimon a kuusan sina saxanofuna aavari kuus, “A mataa aava vil pengan ne-taara paamua, naboxo i taxa kuusanfasavat a Lagasai Roxo aava nane movubuk o i taa kawaasane.” 24 E nari, rifaatulan a Piran sega.

2Xasano Yaamut Ri Pife Xul A Fepita-

ian Si Pol1 Ne fo faisok lapaa Yesus pana

mariaas sangafilu saxa pana talafaate mui ne ulaa fulaa xe pul Jerusalemxuvul pa Baanabas e ne xel vaxa naTaitus. 2 Ne laak xe pave senaso aPiran fo faxalit famatavasau o ne taafalet. Lana faxuvulan xuvul panamu paamua ina lotu pe Jerusalem,ne xuus famatavas nari pana Laga-sai Roxo aava ne kuusan fasavate lapalou ina mu rabuna aava ri pife Judasenaso ne baian a maana faisok siak tikavai e ti tanin, ri taa mo palau. 3 Elana waanan simaam pave ri pife seifaagut o ri taa putuk na Taitus aavawaan xuvul paga, naapalaan nanepife Juda. 4A fiaian pana putuxaan naTaitus a savat senaso saxano fetinanbit aava ri yaasok lapaana vuputkai, rivubuk rao na Taitus i taa putuxan. Evoxo ri savat kasam xena paroxan ne-maam senaso maam fo tamulus senavuputkai siri e ri buk fayaasok fulannemaam lapaana. 5Maampife faatasufamodak sena ferawaian faagut sirisenasomaam vubuxan a Lagasai Roxoaava maam fapiti nami pana, i taawaan fatateak la toyan simi.

6 Nari aava mi fuuna suaianfaagutan nari malaan sena mupaamua simi, a mu isin lava siripife mo molava xe siak senaso Piranxa pife siak fati ta mataa senaxakaaluman ina, piau, nane kaalumlana xunus e lamonan tuuna sinamataa. E mu paamua aave xo ri pifetavaiau panꞌ ta fepitaian faꞌui lanaLagasai Roxo ne fo kuusan fasavate,piau paaliu. 7 Taasaxa ri taraxali oa Piran fo turoxoianau pana faisokina kuusan fasavataana Lagasai Roxo

Galesia 2:8 267 Galesia 3:4xe sina mu rabuna aava ri pife Juda,malaan seꞌ nane turoxoian na Pitapana faisok ina kuusan fasavataanaLagasai Roxo xe sina mu Juda. 8 Ritexaas sena senaso a Piran a faguta faisok ina yaamut si Pita xe sinamu Juda malaan seꞌ nane fagut vaxaa faisok ina yaamut siak xe sinamu rabuna aava ri pife Juda. 9 NaJems, Pita e na Jon, narutul aavamu rabuna ri texaas sena isin lavasirutul lana lotu, rutul suai e yuufma xuvul pamaame Baanabas layaanrutul taraxali o a Piran fo siak fatiaue fo tavaiau pana xakaavangan xatamxena faisok aanabeꞌ. Ri turoxo omaame taa falet xe sina mu rabunaaava ri pife Juda e nari, ri taa falet xesina mu Juda. 10 A saxa mo fulaa, rivubuk rao maam taa lamon faꞌulaaxena xavangaana mu rabuna valagof,a mo aave mon va mo ne vubuxantemasaatane.

Na Pol A Baras Na Pita11-12 E mui layaan na Pita a sivi-

maan xe puaa Antiaak, ne barase lamatana mu rabuna senaso nane fovil a saat malaanabeꞌ: nane pife usia vuputkai sina mu Juda e a fuunafangan xuvul pana mu rabuna aava ripife Juda. Taasaxa layaan a rabunaaava ri filimaan ti la bina si Jems,ri fo savat pave, na Pita a ti pataksena mu rabuna aava ri pife Juda epife fangan fulaa xuvul pari senasonanemataut seri aava ri vubuk o amurabuna xapiak aava ri namkai, ri taavuputuk. 13 Xasano Juda vaxa ri usi avilaana saat si Pita e a vilaana saat siria fakalaxoi sait na Baanabas.

14 Layaan ne texaas o ri pife usifatak a tuunayan sina Lagasai Roxo,ne baras na Pita la matanamu rabunaxapiak e ne xuuse, “Nano, no mataaJuda taasaxa no taagul malaan senarabuna aava ri pife Juda layaan arabuna ti Jerusalem ri pife waan.Taasaxa naboxo ri waan iau e nano,no taxa fasasong a mu rabuna aava ripife Juda o ri taa usi a vilaana sina muJuda, bo?

15-16 “Netaare aava taare ro Judalana luluuxan sitaare, taare pife

rovaat saat malaan sena mu rabunaaava ri pife Juda. Taare texaas o avuputkai pife fexaxaas sena fatigineifatak a mataa la matana Piran,taasaxa namkaian se Yesus Krais sangmon i taa vile. E voxo taare namkai seKrais Yesus talo taare taa tigina fatakse Krais e pife sena usiaana vuputkai.Senaso pi ta rabuna ri taa tigina fataksena usiaana vuputkai.”

17 “Tamo layaan taara buk tiginafatak lana xuvulaian xuvul pa Krais, avilaana saat sitaara a savat lamatavas,naak taara taa kuus o na Krais taxavil fafaasaal netaara, bo? Piau, piaupaaliu! 18 Tamo ne vesan fulan a moaava ne fo galase ne faxaalit o nefo laxao a vuputkai. 19 A malaan-abeꞌ: a vuputkai aave a faxalitau one fo vil a saat. E senaso ne fo vil asaat aave, a vuputkai a kuus o ne fomaat. E tamo ne fo maat xo lapaanavuputkai, nenia, ne fexaxaas sena tonaboxo lapaana Piran. 20 E naboxo,ne fo niil fataxutanan xuluna boloxuvul pa Krais e nenia xa ne pife tofulaa taasaxa na Krais xo a tavaiaupana toyan faꞌui sina. E naboxo, lanatoyan aava nane fo tavaiau pana, netaxa to pana namkaian sena NatunaPiran aava vubuxan xasingitau e lisannane xa paga. 21 Ne pife ti taalu-ugan a xakaavangan xatam sina Pi-ran. Senaso, tamo mataa a fexaxaassena tigina fatak lamatana Piran senausiaana vuputkai, lavaxa na Krais fomaat palau mon.”

3A Namkaian O Usiaana Vuputkai?

1 Mu lamavaang ti Galesia! Naseꞌfo familung a namkaian simi? Senasopaamua, a masaman simi a matavassena malasuf ina maatan si Yesus xu-luna bolo. 2 Xuusau pana saxa moaanabeꞌ: mi siak a Vovau sina Piranpana usiaana vuputkai o pana namkaisena Lagasai Roxo aava mi langaie?3 E malaafaa tuuna a lamonan simifetavanat? A vovau sina Piran fasavata namkaian simi e naboxo mi lamono mi taa tigina fatak la matana Pi-ran pana tateaxan simi xa, bo? Piaupaaliu! 4 A maana maasaxan aava

Galesia 3:5 268 Galesia 3:20savat simi, ri xavang nami o ri savatpalau mon? A tuuna, ri pife savatpalau. 5 E voxo no lamon malaafaa?A Piran a tavai nami pana VovauXaradak e a vesan a maana mo faꞌipulla palou imi senaso mi usi a vuputkaio senasomi namkai sena Lagasai Roxoaava mi langaie?

6 E naboxo lamon pana vilaanasi Abrahem: lana Xakalayan Taap akuus, “Nane namkai sena Piran e senanamkaian sina, a Piran a xalie panamataa fatak paaliu.” Tpt 15:67 E mi taa masam faroxo naboxo oa mu pabung tuuna si Abrahem vamu rabuna ina namkaian. 8 LanaXakalayan Taap a kuus o a Piran taafatiginei fatak a mu rabuna aava ripife Juda sena namkaian siri. E a Pirana xuus na Abrahempana Lagasai Roxolayaan a kuus fanai xe sina malaan:“A mu rabuna xapiak ri taa siak aroxoyan sema.” Tpt 12:39 Na Abrahem a namkai e a Piran atavaie pana roxoyan. E voxo nari aavari namkai, a Piran taa lisan a roxoyanxe siri xuvul pa Abrahem.

10 Nari aava ri usi a vuputkai talo aPiran i taa xali nari pana rabuna fatak,ri taxa waan lapaana fakasanamansina Piran. Senaso a Xakalayan Taapa kuus malaan, “Naseꞌ pife usi vulana xakalayan xapiak aava waan lanavuputkai si Moses, i taa waan lapaanafakasanaman sina Piran!” 11 Naboxo,a matavas malaan: pi ta mataa i taatigina fatak la matana Piran sena usi-aana vuputkai, senaso a XakalayanTaap a kuus,“Naseꞌ ta mataa a tigina fatak la

matana Piran sena namkaian,nane sang mon i taa to.” Vpt27:26

12 Taasaxa, fufuna vuputkai va pifenamkaian, piau. A Xakalayan Taap akuus,“Tamo ta mataa a vil a maana mo

xapiak ina vuputkai, nane taasiak a toyan vulai xe vulaisena.” Hkk 2:4

13 Taasaxa na Krais a maraan faꞌulinetaara xasena fakasanaman aavavuputkai a lisanmaane, senaso nanexa a waan lapaana fakasanaman sina

Piran la nobina sitaara. A XakalayanTaap a kuus,“Naseꞌ ta mataa a fataxutanan xu-

luna wai i taxa waan lapaanafakasanaman sina Piran.” Vlp18:5

14 E na Krais a maraan faꞌuli netaarapana maatan sina talo a roxoyan aavaPiran fo kuus fanai pana xe si Abra-hem, i taa savat se Krais Yesus xe sinamu rabuna aava ri pife Juda. E vaxatalo netaara aava taara namkai sena,taara taa siak a Vovau Xaradak aavaPiran fo kuus fanai pana.

A Vuputkai E Kuus Fanaian15 Mu fetinan, ne taa xuus nami

pana saxa vilaana ri fuuna vile lamaana yaan: layaan a rovaat re tur-oxo pana saxa mo e re xalei a fakali-maanan ina turoxoian sire, pi ta xasamataa i taa kawaasan a turoxoian sireo xavange panꞌ ta mo fulaa. 16 Emalaanabeꞌ a Piran fo vesan a mukuus fanaian xe si Abrahem e a buna.A pife kuus pana “pabung”, a mala-suf ina ve rabuna xaves, taasaxa itaxa kuus pana “buna”, a malasufina ve mataa saxa mon e a isina naKrais. 17 A so ta mo ne taxa kuuspana a malaan: a vuputkai aava savatla mariaas 430 lamina kuus fanaianaave, pife kawaasan a turoxoian aavaPiran fo fakalimaan pana, talo a kuusfanaian i taa pife savat la matavas.18 E tamo a tatavai xatam sina Piran asavat sena vuputkai, lavaxa pife savatsena kuus fanaian sina. Taasaxa, aPiran lana xakaavangan xatam sina, alisane xe si Abrahem sena kuus fana-ian.

A Faisok Ina Vuputkai19 A fufuna vuputkai va so? A Piran

a lisan a vuputkai xena faxalit netaarapana vilaana saat va so. E nane fenga mu angelo xena lisan a vuputkai xesina rabuna e toxan a memai ina lisana luai vaxa aava tigina la palou i Pirane mu rabuna. E a vuputkai aave i taawaan fefexaxaas a filimaanan sina buAbrahem, nane aava Piran fo vesan akuus fanaian pana. 20 Taasaxa layaana Piran a lisan a kuus fanaian xe siAbrahem, piau ta memai ina lisan a

Galesia 3:21 269 Galesia 4:17luaian a tigina la palou ire senaso a Pi-ran xa a ferawai fatak xe si Abrahem.

21 Naak a vuputkai a tisui a kuusfanaian sina Piran, bo? Piau, piaupaaliu! Senaso tamo rabuna ri fo siaka vuputkai aava fexaxaas sena lisan atoyan xe vulai, lavaxa a rabuna xapiakri taa tigina fatak la matana Piranpana usiaana. 22Taasaxa, a XakalayanTaap a kuus o a xavala xapiak a pisanlapaana vilaana saat talo a maanamo ina kuus fanaian aava savat senanamkaian se Yesus Krais, i taa savatsiri aava ri namkai.

23 Taasaxa paamuina yaan anamkaian a savat, a vuputkai a bugutnetaara fefexaxaas a yaan a namkaiana savat tuuna la matavas. 24 E voxo avuputkai a ti faxatang netaara xenalisan netaara xe si Krais talo taarataa tigina fatak la matana Piran senanamkaian. 25 E naboxo a yaan inanamkaian fo savat xo e a vuputkai itaa pife faxatang fulan netaara.

26 Nami xapiak, mi rafulak sinaPiran lana xuvulaian xuvul pa KraisYesus 27 senaso mi fo fasufan, mi fofadoxotan nami xuvul pa Krais e mifo xafut nami xa pa Krais. 28 E piauta Griik o Juda, piau ta yaasok o nariaava ri pife yaasok e piau ta tomex-aan o lutefin, senaso nami xapiak misaxa lana xuvulaian xuvul pa Krais.29 Tamo nami ve si Krais, lavaxa namive mi mu bu Abrahem e mi taa siaka maana mo aava Piran fo kuus fanaipana xe sina.

41 A mo ne taxa ferawai pana a

malaan: saxamataa a toxan a lak saxae saxa yaan a lak aave i taa tao amaana mo si tamana, taasaxa layaani taxa lak modak lunai a malaan senayaasok. 2 Na tamana lak i taa siakfati a saxano rabuna xena faxatan-gaana maana mo sina fefexaxaas ayaan nane kuus pana. 3 A malaansetaara vaxa: a vilaana ti la xavala emu vovau aava ri paamuian a xavala,ri fayaasok netaara lana modaxansitaara. 4Taasaxa, layaan a yaan fatakaave xo savat a Piran a feng a Natunaxe sitaara. E saxa tefin matatuuna

malaan setaara a luxe e nane waanlapaana vuputkai 5xenamaraan faꞌulinari aava ri yaasok lapaana vuputkaiaave talo taara taa savat rafulak tuunasina.

6 E senaso nami ve mi rafulak sina,a Piran a feng a Vovau i Natuna xenawaan la xunus itaara. E a Vovau aavea kel, “Papa, Tamaang.” 7 E voxo mipife yaasok naboxo, nami ve mi murafulak sina. E tamo Piran fo faꞌisinnami pana mu rafulak sina, lavaxanane taa tavai nami pana maana moxapiak aava nane toxane.

Na Pol A Lamon Faaxaves Sena MuGalesia

8 Layaan mi pife texaas sena Pi-ran lunai mi yaasok xe sina maanamo aava ri pife piran. 9 Taasaxa,naboxo mi texaas sena Piran, naak amo roxo ne taa kuus o a Piran a texaassemi. Malaafaa mi taxa puk faꞌulifulan nami xa sena Piran xena usifulan a mu vilaana palau ti la xavalaaava ri marupak? Mi taxa buk yaasokfulaa lapaari, bo? 10Mi taxa usi fataka maana yaan e fulun e mariaas. 11Netaxamamaxus semi. Naakne fo faisokpalau la palou imi, bo?

12 Kamu fetinan, ne nung faagutannami, savat malaan sega senaso nefo savat malaan semi. Mi pife vil amo mosaat xe siak. 13 Taasaxa mitexaas o a fufuna waanan siak xuvulpami ve giisan e lana yaan aave nekuusan fasavat a Lagasai Roxo xe simi.14 Naapalaan a giisan siak a timin alagafan xulumi, mi pife kaalum fasivixulok o baianau, piau. Mi faamamaaspana kasaana lifu simi xe siak malaanseꞌ nenia, ne angelo sina Piran o naYesus Krais xa. 15 A so ta mo fo siaktapin a faamamaasan simi? Nenia xane kuus tuuna o mi tafo put tapin amatami xena tavaiau pana tamo mifexaxaas. 16Naboxo ne fo xaiyaas simisenaso ne xuus nami pana tuunayan,bo?

17 A rabuna ina fepitaa bit ri taxafaisok faagut xena yuuf tapin namisega talo mi taa usi faagutan nari.Taasaxa fufuna faisok siri pife fatak.Ri buk fepatoxan netaara talo mi taa

Galesia 4:18 270 Galesia 5:10tigina xuvul pari e tisuiau. 18 Taasaxaa roxo tamo mi taa faisok faagut panamaana mo roxo la maana yaan xapiake pife la yaan aava ne waan xuvulpami mon. 19Mu rafulak siak, nenia,ne malaan sena ninana lak layaan itaxa rao i luluk: ne taxa maasak fulaasemi fefexaxaas a yaan layaan mi taabas pa Krais. 20 Ne vubuk rao netaa waan xuvul pami naboxo talo nefexaxaas sena xul a ferawaian siaksenaso ne pife masam faroxo semi!

A Ferawaian Paap Se Hegaar NareSera

21 Ne buk fin nami aava mi bukwaan lapaana vuputkai, xenaso mipife langai sena? 22 Senaso a xaleiano na Abrahem a toxan a ro lak tomex-aan taragua: saxa sina tefin yaasok esaxa sina tefin aava pife yaasok. 23 Ea lak sina tefin yaasok aave a luxanlana vilaana sina matatuuna taasaxalak sina tefin aava pife yaasok a luxansena kuus fanaian sina Piran.

24 A mo aanabeꞌ a malaan sena fer-awaianpaap: a ro tefin aave remalaansena turoxoian taragua. A saxa vamalaan sena turoxoian aava savat tixuluna Put Sainai. A turoxoian aan-abeꞌ a fasavat a mu rafulak aava riyaasok e a tefin aanabeꞌ a isina naHegaar. 25E naHegaar vemalaan senaPut Sainai pe Erebia e nane a xax-aalua ina bina Jerusalem aava waannaboxo senaso i taxa yaasok xuvulpana rafulak sina. 26 Taasaxa, a binaJerusalem aava waan laaꞌui, pife yaa-sok e nane ve na ninataara. 27Malaansena Xakalayan Taap a kuus:“Faamamaas, nano aava no tefin

mala! Xukulai pana faama-maasan

nano aava no pi nasam amaasaxan ina luluuxan.

Senaso a tefin aava pi lu-luk, i taa toxan a rafulakxaves paaliu sena tefinaava taagul xuvul pa la-vana.” Ais54:1

28 E naboxo, mu fetinan, nami vemi mu rafulak sina Piran sena kuusfanaian malaan se Aisaak. 29 E lana

yaan aave a lak aava luxan sena vi-laana sina matatuuna a vil pengan alak aava luxan sena gutan sina Vovau.E tanin re taxa vil malaan lunaiane.30 Taasaxa, a Xakalayan Taap a kuusmalaafaa? A kuus malaan: “Fengtapin a tefin yaasok e a lak tomex-aan sina senaso a lak tomexaan sinatefin yaasok i taa pife siak a xavil inamaana mo si tamana xuvul pana laktomexaan sina tefin aava pife yaa-sok.” 31 Lavaxa mu fetinan, taarapife rafulak sina tefin yaasok, taararafulak sina tefin aava pife yaasok.

5Lana Xuvulaian Xuvul Pa Krais

Taara Tamulus Sena Vuputkai1 Piau ta mo a fexaxaas sena pis

fulan netaara senaso na Krais fo mu-lus xapin netaara xasena vuputkai!E voxo, tigina fatateak malaan senarabuna aava ri pife yaasok e mutaturoxoian nami xa xena savat yaasokfulaa.

2 Langaiau! Nenia na Pol, ne xuusnami, tamomi taa turoxo pana putux-aan nami, na Krais i taa pife fan-gasik nami. 3 Ne taa kuus fulaa, nepebukan ta mataa aava turoxo panai taa putuxan, o i taa usi fatak amu vuputkai xapiak vaxa. 4 Namiaava mi buk tigina fatak la matanaPiran pana usiaana vuputkai, mi foxatip tapin nami xa se Krais. Miti taaluugan a xakaavangan xatamsina Piran. 5 Taasaxa sena namkaiansitaara, a Vovau a xavang netaaraxena waan bangaana vilaana fatakaava taara lamon faneie. 6Senaso lanaxuvulaian xuvul pa Krais Yesus, tamomi vuputuk o piau, pife mo molava.Taasaxa, a mo pelalava a malaan:taara taa faxalit a namkaian sitaarapana vubuxan xasingitaana xasanorabuna.

7 Mi taxa fala faagut lana toyansimi! Naseꞌ ti votan nami sena lan-gaiaana tuunayan? 8 A Piran aavaxel nami, i taa pife familung namimalaan. 9 Faxatang senaso “a yiismodak mon i taa fasul falavai a flauaxapiak.” 10 Taasaxa naboxo nenia,

Galesia 5:11 271 Galesia 6:8ne texaas tuuna semi, sena xuvulaianxuvul panaMemai sitaara, mi taa pifeusi a vilaana patak e naseꞌ ta mataaaava taxa bit feruuxan nami, a Pirani taa fakasaname. 11Mu fetinan, tamoa tuuna nenia, ne taxa lo kuus fasavatlunai o a vilaana ina vuputuxan aroxo, xenaso a rabuna ri taxa lo vilpenganau? E tamo ne kuus malaan,a rabuna ri taa pife mangil sena bolosi Krais. 12 E nenia, ne taxa lalamonpana rabuna aava ri taxa famamaxusnami, o a vilaana aave ina vuputuxanxo ri taa vilai marasaxa et pana.

13 E nami, mu fetinan, a Piran foxel famulus nami. Taasaxa mutabilai lapaana tamulusan aave xenafafaamamaas a vubuxanan la tami.Piau, mi taa fexavongan nami. 14 Amu vuputkai xapiak ri loxot faxuvu-lan malaan: “No taa vubuxan xas-ingit a mu rabuna xapiak malaanseꞌ no vubuxan xasingit nano xa.”15 Taasaxa tamo mi bilai malaan senamu vupung, mi fevis e fepunuxannami xa, lavaxa faxatang, ulaa mitamaa kawaasan xapin nami xa.

A Toyan Lapaana Vovau Xaradak16 A mo ne taxa kuus pana a

malaanabeꞌ: turoxoian a Vovau sinaPiran xena paamuian a toyan simi emi taa pife fafaamamaas a vubuxanansaat ina tami 17 senaso a maana moaava tami vubuxane, a Vovau sina Pi-ran a gilise e a maana mo aava Vovausina Piran a vubuxane, a tami taa gigi-rane. E a ro vilaana aanabeꞌ re fevisannare talo mi pife fexaxaas sena usia vubuxanan simi. 18 E voxo tamoa vovau sina Piran taxa lo paamuiannami, lavaxa mi pife waan lapaanavuputkai.

19 A mu vilaana sina vubuxananti la xavala aava ri fuuna waan lamatavas, ri malaan: femilungai panavilaana ina tamaian; lamon soxot amu vilaana saat; seng faagutan vulana maana mo xena fafaamamaas a ta.20 Ri lotu xe sina mu piran bit; ri vila vilaana ina neng; ri febaian nari efegagelai; ri tarasui a mo sina xasamataa; ri marala fataapus e ri naix-aam; ri tapagal xasena xasano rabuna,

21 ri xinaas, ri num temasaat e ri fen-garok e xasano mo malaan. Paamuane pebukan nami e naboxo ne kuusfulaa: nari aava ri bilai malaan ri taapife waan la fatataganan sina Piran.

22 Taasaxa Vovau sina Piran afasavat a mu vilaana fatak malaansena vubuxan xasingitan, faama-maasan, luaian, waan fananapan,fangaasixan, vilaana roxo, waanfatateaxan, 23 vilaana mam e afaxatang faroxoian. Piau ta vuputkaia ti votan a mu vilaana roxo aanabeꞌ.24 Nari aava ri rabuna si Krais Yesus,ri fuuna gigiran a maana vubuxanane vilaana siri ti la xavala. 25 A Vovausina Piran fo tavai netaara pana toyantuuna e voxo taara taa sangas xuvulpana. 26 Muta malalava o tisui otarasui a mo sina xasa mataa.

6Bilai Faroxo Xe Sina Mu Rabuna

Xapiak1 Mu fetinan, tamo mi xalum ta

mataa taxa vil ta vilaana saat, namiaava mi matoxol lana namkaiansimi, mi taa faseie xena faxaradaxe,taasaxa mi taa ferawai fangaasik.E vaxa mi taa faxatang faroxoi avilaana simi talo mi taa pife poxo.2 Mi taa fexavong pana mu lagafane malaanabeꞌ mi taa usi a vuputkai siKrais. 3Tamo tamataa a lamon onanexa a matalava, taasaxa tuuna, nane amataa palau mon, nane taxa suaxanfaꞌuli nane xa. 4 A mu rabuna saxasaxa ri taa tafang a vilaana siri xa.Tamo a roxo, lavaxa ri taa faamamaaspana so ta mo nari xa ri fo vile.Ri taa pife fexaxaasan a faisok sirixuvul pana faisok sina xasa mataa.5 Senaso a mataa saxa saxa i taa yaasa matafanan sina xa.

6 Naseꞌ ta mataa a siak a fepitaianina Lagasai Roxo i taa tavai a mataaina fepitaa aave pana xavil ina maanamo roxo sina.

7 Muta lamon o no fexaxaas senabit a Piran senaso a so ta mo a mataataa xapise, i taa siak fatak a xalana.8 Tamo nane xapis a vilaana ti laxavala, nane taa siak faxuvul a xalanawai ina maatan. Tamo nane xapis a

Galesia 6:9 272 Galesia 6:18vilaana sina Vovau Xaradak nane taasiak faxuvul a xalana wai ina toyanvulai. 9 E voxo muta maare panaxapisaana vilaana roxo. Senaso ayaan taa filimaan layaan taara taasiak faxuvul a xalana wai xaves tamotaara taa pife taꞌulai sena. 10 E voxola maana yaan xapiak layaan taarafexaxaas sena xakaavang, taara taa vila maana mo roxo xe sina mu rabunaaava ri namkai e xe sina mu rabunaxapiak vaxa.

A Fataxapiak Ina Fefasaian Si Pol11 Kaalum, pana maak xa ne taxa

kala pana xakalayan molava.12 Nari aava ri fasaamaat e ri

buk faamamaas sena gutan siri, rifasasong o mi taa vuputuk. Taasaxari vile talo nari xa ri taa pife vilpenganan sena bolo si Krais. 13 Nariaava ri taxa vuputuk, ri pife langaia vuputkai. Taasaxa ri vubuk o mitaa vuputuk talo ri taa faamamaas eferawai falalava pana. 14Nenia xa, netaa faamamaas pana bolo si MemaiYesus Krais mon: sena bolo naang, amaanamo ti la xavala rimopalau lanawaanan siak. Aang, ne baian nari eri fo maat. 15 A pife mo molava tamomi vuputuk o piau. Taasaxa, tamo alamonan e namkaian simi re mo faꞌui,a mo aanabeꞌ a pelalava. 16 Ne nunga Piran o i taa tavai nari aava ri usi afefasaian aanabeꞌ e a mu Israel aavamu rabuna sina sait, pana luaian emamaaluxan.

17 Xena fataxapin a lagasai aanabeꞌne kuus: muta tavaiau pana lagafanfulaa senaso a mu vulak la taak rifaxaalit o nenia, ne yaasok si Yesus.

18 Ne nung na Memai Yesus Kraissitaara o i taa tavai nami, mu fetinan,pana xakaavangan xatam la vovauimi. A tuuna.

Efasis 1:1 273 Efasis 1:12

EfasisA Lagasai Si Pol Xe Sina Mu

EfasisA Ferawaian PaamuaA fufuna lamonan ina lagasai aan-

abeꞌ a malaan: a Piran rao i timin fax-uvul a maana mo xapiak lapaa Krais,a maana mo xapiak la xunavata e ti laxavala e na Krais i taa putuna maanamo xapiak. (1:10) E a Piran a vubukfatamasiak a mu rabuna sina xa talori taa tigina fatateak tuuna xuvul paKrais e ri taa waan lapaana lamonansaxa.

La nobina mata ina lagasai na Pola ferawai faaxaves pana mamaaluxansina Piran e a faxuvul amaana rabunaaava ri namkai se Krais malaan senapabung saxa mon. Pana faisok siYesus, a Piran a siak faꞌuli a rabunaxe sina e a tavai nari pana VovauXaradak malaan sena fakalimaanan onane i taa vil a maana mo roxo xe sirimalaan seꞌ nane fo kuus fanai pana.(1:14) La fataraguiaana nobina ina la-gasai na Pol a kuus o a mu ‘Kristian’ rifaxuvul xuvul paKrais e voxo ri taagulfaroxo tuuna e ri usi a vilaana sinaPiran fatak.

Lana lagasai aanabeꞌ na Pol fo vila xasano ferawaian paap xena faxalitfamatavas a rabuna o ri taa faxuvulxuvul pa Krais xena savat pabungsaxa. Nane a kuus o a mu rabunasina Piran ri malaan sena vipin saxa ena Krais a malaan sena putuna vipinaave. (4:1-16) E vaxa mu rabuna sinaPiran ri malaan sena lifu e na Kraisa xaaxaak mata ina lifu. (2:19-22)E fulaa a mu rabuna sina Piran rimalaan sena saxa tefin e na Krais amalaan sena lavana tefin aave. (5:22-32) A lagasai aanabeꞌ taxa xuus fatex-aas netaara panamaanamo roxo aavaPiran rao i taa vile xana mu rabunasina.

1 Nenia na Pol: a Piran fo bu-rau xena savat yaamut si Krais Yesuse naboxo ne taxa kala xe simi murabuna fatak pe Efasis aava mi taxa

tigina fatateak lana namkaian se KraisYesus.

2 Ne nung a Piran Tamataara eMemai Yesus Krais o re taa tavai namipana xakaavangan xatam e a luaian.

A Piran A Tavai Nari Aava Ri NamkaiSe Krais Pana Maana Roxoyan La Xuna-vata

3 Taara taa kuus faatulan a Piranaava Piran e na Tama Memai YesusKrais sitaara. Nane fo tatavai xesitaara aava taara waan la xuvulaianxuvul pa Krais, pana maana roxoyanmolava piis aava waan la xunavata.4 Senaso paamuina yaan a Piran a vilfanei amaanamo xapiak, nane fo siakfati xo netaara xena tigina faxaradakpana piau ta lalosaat la matana senaxuvulaian sitaara xuvul pa Krais. 5 Esenaso nane vubuxan xasingit ne-taara, a Piran xa a lamon faati o i taaxavei netaara e faꞌisin netaara panarafulak sina senaso taara namkai seYesus Krais. E nane xavang netaaramalaan senaso nane nanam pana vilmalaane. 6E layaan nane vil malaane,a faxalit famatavas a xakaavanganxatam sina e a xakaavangan xatamaave a tavaie pana isin lava paaliu.Aang, nane fo tavai faxavesan netaaraaava taara waan la xuvulaian xuvulpa Natuna, pana xakaavangan xatamaave. 7 E sena ria i Natuna aava nanevubuxan xasingite, a Piran a maraanfaꞌuli netaara. Aang, nane lamontapin amu vilaana saat sitaara senasoa xakaavangan xatam sina a pelalava8 e vaxa a tiuan fasoliu a xakaavanganxatam aave xuvul pana texaasan emasaman xapiak xulutaara. 9 A Piranlana vubuxanan roxo sina, fo faxalitfamatavas netaara pana maana mofufunai aava nane buk vil famatavasese Krais 10 lana yaan fatak ina: nanelamon faati o i taa lisan faxuvul amaana mo ti la xunavata e la xavalalapaana tateaxan ina saxa paamua, naKrais.

11 E sena xuvulaian simaam xu-vul pa Krais, a Piran aava vesan fa-tak a maana mo xapiak malaan senavubuxanan sina, fo siak fati xo ne-maamxena savat rabuna sina. 12Nanevil malaane talo nemaam aava maam

Efasis 1:13 274 Efasis 2:10

lamon fanai se Krais paamua, maamtaa tavaie pana isin roxo paaliu. 13 Elayaan mi langai a lagasai ina tuu-nayan aava Lagasai Roxo ina fakaxu-paan nami, e mi namkai sena, a Pirana fakalimaan nami vaxa pana VovauXaradak sina aava nane fo kuus fanaipana. 14 E a Vovau Xaradak xo aavawaan la xunus itaara, a malaan senafaati votaian inamaanamo aava Piranfo kuus fanai pana xe sitaara, fefexax-aas a yaan a Piran i taa maraan faꞌulinetaara aava taara mu rabuna sina.Taara taa faatulan vulan a isinmolavapaaliu marasaxa sina!

A Fenungan Si Pol15APiran fo vil amaanamoaanabeꞌ

e voxo ti la yaan layaan ne langaipana namkaian simi se Memai Yesuse pana vubuxan xasingitan simi xesiri aava ri namkai 16 ne fuuna kuusfaasiroxo vulai xe sina Piran pami.E ne xali nami lana mu fenungansiak. 17 Ne fuuna lo fin a Piran sinaMemaiYesusKrais sitaara, naTamanaaava pelalava, o i taa tavai nami panaVovau Xaradak. E a Vovau Xaradakaave i taa tavai nami pana masamane i taa kas a lamonan simi talo mitaa texaas faroxo sena. 18 E vaxa nenunge o i taa kas a lamonan simi xenaxalum a miridingan sina talo mi taamasam faroxo sena maana mo aavaPiran fo siak fati nami pana. Aang,mi taa texaas sena lavayan ina maanatatavaian roxo aava Piran fo kuusfanai pana xe sina mu rabuna fatak.*19 E mi taa texaas sena tateaxan inagutan sina aava xavang netaara aavataara namkai. E a gutan aanabeꞌ vea gutan 20 aava nane faisok lapaanalayaan a fatatoi faꞌuli na Krais ti lamaatan e faneie la pamuaan sina, avepen pelalava la xunavata. 21 Pavena Krais a paamuian a mu paamua,mu matalava, mu memai e mu piranpe la tavegof. A isina a pelalava senamu isin lava xapiak naboxo e xe mui.22A Piran a tavai na Krais pana gutanxena paamuian a maana mo xapiak ea noxole xena paamuian a maana mola faxuvulan sina rabuna sina. 23 A

mu rabuna aave ve ri vipin si Krais eri faxurul na Krais malaan se Krais afaxurul a maana mo xapiak.

2A Piran A Tavai Netaara Pana Toyan

Faꞌui Se Krais1 Paamuina yaan mi namkai, mi

fo maat lana vovau imi sena maanavilaana saat e mu faasaalan simi.2 Lana yaan aave mi fuuna usi a muvilaana saat ti la xavala e a paa-mua ina mu vovau saat la tavegof.Nane ve a vovau aava taxa faisoknaboxo lana toyan siri aava ri lan-gai pesalai sina Piran. 3 Netaaraxapiak vaxa taara waan la palou iripaamua. Taara fuuna masaga lanavubuxanan sitaara ti la xavala panausiaana vubuxanan e lamonan aave.E malaan seri, taara tamu waan la-paana fakasanaman molava sina Pi-ran. 4 Taasaxa Piran aava bas paaliupana mamaaluxan, a vubuxan xas-ingit netaara 5 e vil fatatoi netaaraxuvul pa Krais. E nane vil malaanelayaan taara taxa maat lunai sena muvilaana saat sitaara. Sena xakaavan-gan xatam sina, a Piran fo fakaxupnetaara. 6 E senaso taara waan laxuvulaian xuvul pa Krais, a Piran fofatatoi faꞌuli netaara ti la maatan efanei netaara xuvul pana la xuna-vata. 7 Nane vil a maana mo aan-abeꞌ xena faxalit a mu rabuna xe muipana tang xakaavangan xatam sina ea xakaavangan xatam aanabeꞌ a savatla matavas layaan a fangasik paaliuannetaara aava taara namkai se KraisYesus. 8 Senaso mi namkai, a Pirana pisingan nami pana xakaavanganxatam sina xena fakaxupaan nami. Apife savat sena faisok simi, piau, piaupaaliu! A fakaaxupan aanabeꞌ ve atatavai xatam sina Piran. 9 E senasoa Piran xa a tatavai pana fakaaxupanaanabeꞌ, pi ta mataa a fexaxaas senaferawai falalava sena vilaana sina xa.10APiran fo vesan fafaꞌui netaara lanaxuvulaian xuvul pa Krais Yesus talotaara fexaxaas sena vil a maana buk

* 1:18: o: a mu rabuna sina Piran ve ri tatavai roxo xana Piran.

Efasis 2:11 275 Efasis 3:9faisok roxo aava lokavai mupiis nanefaigotane xataara.

A Piran A Faxuvul A Mu Juda XuvulPari Aava Ri Pife Juda

11 A mu Juda aava ri vuputuk, rifuuna fasoxot nami aava mi pife Judalana luluuxan simi, pana rabuna aavari pife vuputuk. (Taasaxa ri taxaferawai pana saxa vilaana aava mutomexaan ri vile xe siri xa.) 12 E voxolamon faꞌuli a yaan aava mi tiginapatak se Krais. Mi pife rabuna tiIsrael e nami ve mi mu topen aava ripife waan lapaana mu turoxoian inakuus fanaian e mi piau ta lamon fana-ian xena waan bangaana pana faama-maasan. Aang, mi pife waan xuvulpana Piran lana yaan aave. 13Taasaxasenasomi namkai xo seKrais Yesusmipife waan lasuun. Naboxo, mi waanfaasilak sena maatan si Yesus xulunabolo.

14Nane xa a daarumxataara senasoa faxuvul a mu Juda xuvul pari aava ripife Juda xena savat rabuna saxamon.Nane, pana vipin sina, a kawaasanxapin a vaabat aava waan la palouitaara. A vaabat aave a malaan senari febaian nari. 15 Nane, lana vipinsina, a fexaxaasan a Vuputkai sinamuJuda pana mu fefasaian ina. Nanevil malaane xena fadaarum nami xu-vul pamaam sena namkaian sitaara evoxo taara fo savat mataa faꞌui saxa.16 E lana mataa faꞌui aanabeꞌ i taafadaarum nare xapiak xuvul pana Pi-ran sena maatan sina xuluna bolo. Ea maatan aave a fataxapin a febaiansiri. 17 Nane maa kuusan famatavasa vilaana ina luaian xe simi aava miwaan lasuun sena Piran e xe simaamaava maam waan faasilak. 18 Senafaisok si Krais, taara xapiak lapaanavovau saxa mon, taara fexaxaas senafalet fatak xe si Tamataara.

19 E voxo, nami, mi pife mu topeno rabuna ti lasuun fulaa, piau. Namixapiak, mi waan xuvul pana murabuna sina Piran lana lifu sina.20 Nami ve mi mu xavil ina lifu aan-abeꞌ. A mu yaamut e mu rabunaina kuus fatuxai ri fanei a fufuna lifue a faat lava mata ina vesanaana vena Krais Yesus. 21 Nane xo a timinfaxuvul a maana xavil modak ina lifu

xurul talo ri taa waan fatateak e nanexa a vil falavaie e fefasavat a tanglifu lotu taap xana Piran sang mon.22 E senaso nami, mi namkai se Krais,nane taxa faxuvul nami xapiak xuvulpana xasanofuna xena vesan a lifuaava Vovau ina Piran i taxawaan lana.

3Na Pol Ve A Yaamut Xe Sina Mu

Rabuna Aava Ri Pife Juda1 E sena maana mo aanabeꞌ aava

Piran fo vile, nenia, Pol, ne mataavipis senaso ne sisiak si Krais Yesusxena xavangaan nami aava mi pifeJuda.

2 Tuuna, mi fo langai o a Piran fotavaiau pana faisok ina kuusan fasa-vat a xakaavangan xatam sina xe simi3-4 e a kas famatavas a lamonan siak evoxo ne masam sena maana mo nanevile se Krais. Paamua ne fo kala xesimi pana mo aanabeꞌ e tamo mi taakate mi taa texaas o nenia, ne masamtuuna sena maana mo fufunai aave seKrais. 5 Lumua a Piran pife faxalit arabuna panamo fufunai aave, taasaxanaboxo a Vovau sina fo faxalit a muyaamut xaradak emu rabuna ina kuusfatuxai sina, pana. 6Amo fufunai aavea malaanabeꞌ: layaan ri namkai senaLagasai Roxo, amu rabuna aava ri pifeJuda ri fexaxaas sena waan lapaanaroxoyan sina Piran xuvul pana muJuda. Nari vaxa, ri rabuna sina Pirane ri taa siak a ngavuk ina maana moaava Piran a kuus fanai pana xe siriaava ri namkai se Krais Yesus.

7 A Piran, lana roxoyan e gutanmolava sina, a tatavai xe siak panaxakaavangan xatam sina talo ne taasisiak sina Lagasai Roxo. 8Naapalaannenia, ne mataa palau mon sena murabuna fatak sina, nane tavaiau panangavuk lava aanabeꞌ: nenia, ne taakuusan fasavat a Lagasai Roxo xe sinamu rabuna aava ri pife Juda. A la-gasai aanabeꞌ a kuus famatavas panamaana fafanaian e roxoyan molavapiis aava waan xuvul pa Krais. Taarapife fexaxaas sena tingin a ngangaio katan ina. 9 E vaxa ne taa kuusanfasavat amaanamo fufunai sina Piranla matavas. Nane aava vesan a xavala

Efasis 3:10 276 Efasis 4:11e maana mo xuluna, a fun a maanamo fufunai aave ti lana tangpat inayaan. 10 E naboxo nane vubuk rao amu rabuna sina ri taa faxalit a maanabuk texaasan lava sina Piran xe sinamaana buk angelo aava ri paamuiana maana mo la xunavata pana gutan.11 A Piran a usi fatak a lamonan sinati kavai paaliu e naboxo nane fasavatese Krais Yesus aava Memai sitaara.12 Lana xuvulaian xuvul pa Krais esena namkaian sitaara sena, taara taapife mataut e mangil sena laak xenaferawai xuvul pana Piran. 13 E voxone nung nami omi taa pife kanamsaatsena maana lagafan aava ri savat siak,pami. A maana maasaxan aave ri taaxavang nami e mi taa lamon falavapana.

Na Pol A Fenung Pana Mu Efasis14 Layaan ne lamon panamaanamo

aanabeꞌ ne bukaak la no Tamataaraaava 15 tavai a mu matafetama xapiaksina la xunavata e la xavala pana isintuuna siri. 16 E ne fine o ti lana maanafafanaian e roxoyan molava paaliusina, i taa tavai nami pana gutan talomi taa tateak lana xunus imi senafaisok sina Vovau sina. 17 E na Krais itaa lo taagul vulai la xunus imi senasomi namkai sena. E ne fenung o aso ta mo mi vile, mi taa vile panavubuxan xasingitan. 18 E nami, xu-vul pana mu rabuna fatak sina Piran,mi taa toxan a tateaxan xena masamxapin a tang lavayan ina vubuxanxasingitan si Krais. 19 Ne fenung omi taa texaas sena vubuxan xasingi-tan sina aava molava temasaat paaliusena texaasan sitaara. E malaanabeꞌmi taa bas soliu pana vubuxan xasin-gitan sina Piran xa.

20 Taara taa nangus a Piran aavafexaxaas sena sui fasoliu paaliuan afenungan o nanomaian sitaara e nanefuuna vile sena gutan sina aava taxafaisok la xunus itaara. 21 Netaara emu butaara xe mui aava taara murabuna sina Piran, taara taa kuus fatia isin molava piis sina sena xuvulaiansitaara xuvul pa Krais Yesus vulai xevulai. A tuuna.

4A Mu Rabuna Si Krais Ri Taa Faisok

Faxuvul1 Nenia ve ne mataa vipis senaso

ne namkai sena Memai e ne sisiaksina. E ne faxaar nami o mi taasangas fatak lana toyan simi xuvul paKrais malaan sena Piran a vubuxanelayaan a xel nami xena namkai sena.2 Lamon fasivi nami xa e bilai xe sinaxasanofuna pana vilaana mam, waanfananap e faxalit a vubuxan xasingi-tan simi xe sina xasanofuna e yaas alagafan aava ri tavai nami pana. 3 AVovau sina Piran a fasavat a xuvulaianla palou imi e pis fatateaxe pana lua-ian. E nami, mi taa faisok pana gutanxapiak simi xena waan faroxo xuvulpana xasanofuna lana xuvulaian aave.4Nami xapiak mi toxan a Vovau saxamon e voxo mi waan faxuvul lanavipin saxa mon. A Piran a xel namixapiak xena waan xuvul lapaana la-mon fanaian saxa mon. 5 Mi namkaisena Memai saxa mon e mi toxan asalan saxa mon ina namkai se Krais emi fasufan lapaana isin saxamon. 6Mitoxan a Piran saxa mon aava Tamanamu rabuna xapiak: nane a pelalavaseri; nane fuuna vil a maana faisoksina sena xakaavangan siri xapiak enane waan lana xunus ina mu rabunaxapiak.

7 E voxo na Krais fo tavai netaarasaxa saxa pana xakaavangan xatamtalo taara fexaxaas sena vil a faisoksitaara. 8 E voxo lana Xakalayan Taapa kuus malaan:

“Layaan nane laak xe labina pe laaꞌui paaliu

nane falet paamuian a maanarabuna vipis e

a tavai a mu rabuna panamaana tatavai.” Yng 68:18

9 (Lavaxa, a paferawaian “Nane laak”a toxan a so ta buk malasuf? Amalaanabeꞌ: paamuina laaxan sinanane sivimaan xe lapi la xavala.10 Nane naang aava sivimaan xe lapi,a laak xe pe laaꞌui paaliu sena muxunavata talo i taa waan lana maanamo xapiak.) 11 E nane xa a tavai a sax-anofunapana faisok ina yaamut e sax-anofuna pana faisok ina kuus fatuxai

Efasis 4:12 277 Efasis 5:4e saxanofuna fulaa pana faisok inaxelaana rabuna xena namkai e sax-anofuna fulaa laa pana faisok ina fepi-taa e faxatangaana rabuna sina Piran.12Nane tavai nari pana faisok siri xenafaigotanaana mu rabuna sina Pirantalo ri fexaxaas sena xavang faagutana vipin si Krais 13 fefexaxaas a yaannetaara xapiak, taara waan faxuvullana namkaian e lana texaasan seNatuna Piran e taara tafe matoxollana mu vilaana e lamonan sitaaramalaan se Krais.

14 Lana yaan aave taara taa pifebilai fulaa malaan sena popo senasoa namkaian siri a falet feruuk malaansena tof la laman e a usi a maanabuk fepitaian sina rabuna aava ri bito suaxan nari xena yuuf tapin narisena salan roxo. 15 Taasaxa netaara,lapaana vilaana ina vubuxan xasingi-tan, taara taa ferawai tuuna e taarataa malaan sena sait lana vilaanasitaara. E voxo taara aava taara vipin,taara taa faisok xuvul pana paat, naKrais, malaan sena mataa saxa mon.16Nane tavai a vipin aave pana toyan ea fanei a mu xavil ina lana nobina sirie a mu yeis ti la vipin ri pis faxuvul amaana xavil aave. E layaan a mu xavilsaxa saxa ri vil a faisok siri, lapaanavubuxan xasingitan, ri tafe palak etateak.

Taara Taa Taagul Malaan SenaRabuna Aava Ri Sangas La Malang

17 E voxo ne xuus nami, tuuna nefasei nami lana isi Memai o mi mutataagul fulaa malaan sena rabuna aavari pife Juda senaso a lamonan siri atavanat e ri fepalau. 18Amasaman sirifesotuk e ri piau ta toyan sina Piransenaso ri xawei a lamonan siri e ribai texaas. 19 Ri pi mangil pana muvilaana siri e ri laak lana vilaana saatxena fafaamamaas a tari xa. Ri fuunalo vil vulan a maana mo aava fasavata lalosaat.

20 Taasaxa nami, mi pife texaas seKrais malaanabeꞌ. 21 Tuuna, mi lan-gai sena e nari aava ri fapiti namipana maana tuunayan aava savat lamatavas se Yesus, 22 ri fapiti nami omi muta waan fulaa lana mu vilaanasimi ti paamua senaso a toyan aave fo

kawaasanan pana mu vubuxanan bitina. 23 Taasaxa, mi taa timin patak amaanamo ti paamua talomi taa savatfaꞌui lana fufuna lamonan simi 24 e mitaa falak a mu vilaana faꞌui aava Pirana vesane pana vilaana fatak e xaradakmalaan sena xa.

25 E voxo, nami xapiak, mi taa taꞌu-lan a vilaana ina bitan emi taa ferawaituuna xe sina xasanofuna senaso ne-taara xapiak, taara mu xavil ina vipinsaxa mon. 26 “Lana maraleian simimuta vil a saat”: Fataxapin a mar-aleian simi paamuina ngaas i rul 27 emuta kas a toyan simi ulaa na Setantamaa laak lana. 28 Nane aava fuunafenau i muta fenau fulaa. Taasaxa itaa faisok faagut pana romana xa taloi taa toxan a mo xena femiraaxanexuvul pari aava ri xaxaalif pana mo.

29Muta turoxoian a ferawaian aavai taa yuuf fasivi a rabuna xena sa-vat la valami taasaxa ferawai faroxomon xena xavang faagutan a rabunaaava ri langaie talo ri taa tigina fa-tateak. 30 E muta famamaxus a VovauXaradak sina Piran senaso a Piran fofakalimaan nami pana xe la yaan i taasiak faxuvul faꞌuli a mu rabuna sina.31Muta lamon fati a vilaana saat sinaxasafuna sema, siak tapin a vilaanaina fetok vulai, sarak, maraleian, fa-soxopes e kuusan pengan a mataa,e muta baian ta mataa. 32 Taasaxabilai pana vilaana ina fangaasixan emaluluman; lamon tapin a vilaanasaat la palou imimalaan sena Piran xaa lamon tapin a mu vilaana saat simiaava mi waan la xuvulaian xuvul paKrais.

51 E voxo, senaso nami ve mi mu

rafulak sina Piranmi taa pok a vilaanasina 2emi taa bilai faroxo xena faxalita vubuxan xasingitan simi, malaan seKrais a vubuxan xasingit netaara elisan nane xa xe sina Piran pataaramalaan sena falfaal e tatavai panalasan roxo.

3 Taasaxa la palou imi ne bai langaia vilaana ina femilungai o buk vilaanalalosaat o naixaam senaso pife roxoa mu vilaana aanabeꞌ ri taa savat lapalou ina rabuna fatak sina Piran. 4 E

Efasis 5:5 278 Efasis 5:33vaxa a vilaana ina ferawai fasaat, fer-awai palau o sarak, ri piau ta nobinala toyan simi taasaxa mi taa kuusfaasiroxo xe sina Piran. 5 Mi texaastuuna o a rabuna aava ri femilungaio ri lalosaat pana vilaana siri o rinaixaam- a mataa ina naixaam i taxanangus a piran bit- e ri piau ta nobinao maana mo la fatataganan si Krais esina Piran. 6Muta turoxoian a rabunaxena bit nami pana ferawaian palausenaso Piran i taa fakasanam faagutannari aava ri bilai malaan e ri langaipesalai. 7 E voxo, muta faxuvul xuvulpari lana vilaana saat siri.

8 Paamua a xunus imi a suk taasaxanaboxo nami, mi malang sena xu-vulaian xuvul pa Memai. Taagulmalaan sena rafulak ti la malang9 (senaso a faisok siri aava ri waan lamalang a fasavat a vilaana ina rox-oyan, xaradaxan, e tuunayan) 10 eseng a so ta mo i taa fananam aMemai. 11 Waan patak sena mu vi-laana ti la suk aava piau ta malangiisroxo ina, taasaxa fasavat tuunei narila matavas. 12 Senaso i taa famangil amataa xena ferawai pana maana moa mu rabuna aava ri langai pesalai, rivil fune. 13 Taasaxa maana mo aavawaan la malang, a rabuna ri xalume14 senaso a malang a famatavas amaana mo xapiak. E sena mo aanabeꞌri kuus malaan:“Para nano aava no taxa matef,

tamasiak faꞌulaa ti la mamaate na Krais i taa lang xulumi.”

15 Faxatang faroxoi a mu vilaanasimi: muta faxatang malaan senamataa vungut taasaxa faxatangmalaan seri aava ri texaas faroxo,16 e muta fataxapin palou a yaanpana mu vilaana palau senaso amu yaan tanin ri bas paaliu panavilaana saat. 17 E voxo, muta taagulmalaan sena mataa vungut taasaxamasam sena so ta mo a Memai avubuk rao mi taa vile. 18 Mutafatavanat a lamonan simi pana numtemasaatan a raarum tateak senasoi taa kawaasan nami. Taasaxa mitaa bas pana Vovau ina Piran. 19 Mitaa ferawai xe sina xasanofuna pana

yanganan ti lana Xakalayan Taape mu yanganan aava mu rabuna rixaleie xena kuus faatulan na Yesus;yangan xe si Memai pana yangananina faamamaasan la xunus imi 20 elana isi Memai Yesus Krais sitaara,kuus faasiroxo vulai xe sina Piranaava na Tamataara, pana maana moxapiak.

21Mi taa waan lapaana xasanofunasenaso mi suai faagut se Krais.

A Vilaana Sina RofelavaanKl 3:18–4:1

22 Nami lutefin, mi taa waan la-paana mu lavami malaan seꞌ mi waanlapaanaMemai. 23Senaso a tomexaanve a putuna tefin sinamalaan se Kraisa putuna rabuna sina Piran e nane xaa Nges Ina Vil Fatato sina mu rabunaaave. 24Emalaan senamu rabuna sinaPiran ri waan lapaa Krais, a lutefinri taa waan lapaana mu lavari lanamaana mo xapiak.

25 Nami mu tomexaan, vubuxanxasingit a lutefin simimalaan se Kraisa vubuxan xasingit a rabuna sinaPiran e lisan nane xa pari 26 xenasiak patak nari: nane xamak tapin alalosaat siri pana raarum e pana fer-awaian 27 xena lisanaan nari xe sinaxa: a rabuna magaaf pana piau tavusiit o fifius o ta xasano mo mosaattaasaxa pana xaradaxan e piau talalosaat. 28Emalaanabeꞌ a mu tomex-aan ri taa vubuxan xasingit a lutefinsiri malaan seꞌ ri vubuxan xasingit amu vipin siri xa. Nane aava vubuxanxasingit a naasana, a vubuxan xas-ingit nane xa. 29 Lamon pana, pi tasaxa aava baian a vipin sina xa, piau,nane fafangane e faxatange, malaanse Krais a vile pana rabuna sina Piran30 senaso netaara ve taara mu xavilina vipin sina. 31“Sena fufuna aanabeꞌa mataa i taa taꞌulan na tamana eninana e i taawaan la xuvulaian xuvulpa naasana e nare re taa savat vipinsaxa mon.” Tpt 2:2432 A mo aanabeꞌ a mo fufunai molavataasaxa ne taxa ferawai pa Krais e arabuna sina Piran. 33 Lavaxa, namisaxa saxa mi taa vubuxan xasingit amu naasami malaan seꞌ mi vubuxan

Efasis 6:1 279 Efasis 6:23xasingit nami xa e nami lutefinmi taasuaian faagutan a mu lavami.

6A Mu Rafulak Nari Na Mu Ninari E

Tamari1 Nami mu rafulak lana xuvulaian

xuvul pa Memai, langai a mu ninamie tamami senaso a vilaana aanabeꞌ amoroxo. 2 “Suai faagut se ninaam etamaam 3 talo awaanan simi i taa faletfaroxo e mi taa waan lou rus nabeꞌ laxavala.” Vpt 5:16A Vuputkai aanabeꞌ a vuputkai matapana kuus fanaian.

4 Nami mu tamana rafulak, mutafamaralei palou a rafulak simi taasaxaxavang nari falak pana usiaana vi-laana e fepitaian sina Memai.

A Mu Yaasok E Mu Paamua Siri5 Nami mu yaasok, langai a mu

paamua simi nabeꞌ la xavala; suaianfaagutan nari pana matautan e faisokpana gutan xapiak simi malaan seꞌmi langai na Krais. 6 Muta faisokmon xena fafaamamaas nari layaanri taxa xalum nami, taasaxa malaansena yaasok si Krais, a so ta faisokmi taxa vile, vil vulane pana gutanxapiak simi xena fafaamamaas a Pi-ran. 7 Faisok faagut pana faama-maasan senaso mi taxa sisiak sinaMemai e pife sina rabuna. 8Mi texaaso a Memai i taa fasepirigus a mataasena so ta mo roxo nane vile naa-palaan nane a mataa yaasok o piau.

9 E vaxa nami mu paamua, mi taabilai faroxo xe sina mu yaasok simi.Muta baras fasaat nari senaso mi tex-aas o nane aava Paamua simi xapiak, itaxawaan la xunavata e lana lamonansina nami xapiak mi fexaxaas.

A Maana Mo Ina Fevisan Aava PiranA Tavai Netaara Pana

10E naboxo a pebukaian fataxapiak:lana xuvulaian simi xuvul panaMemai, tigina fatateak pana gutanmolava sina. 11 Tao fatateak a maanamo ina fevisan aava Piran fo tavainami pana talo mi fexaxaas sena tivotan a maana buk faisok si Setan.12 Taara pife fevis xasena mu rabunaaava ri toxan a vipin e ria, piau.

Taasaxa, taara taxa fevis xasenamu masalai aava ri paamuian a mubina, mu matalava sina mu vovausaat, mu rongan nabeꞌ la bina sukla xavala e a mu angelo saat latavegof. 13 E voxo tao fatateak amaana mo xapiak ina fevisan aavaPiran fo tavai nami pana e layaan ayaan ina saatan i taa savat mi taatigina fatateak. Mi taa pife faatasufamodak sena fevisan aave e layaana fevisan a taxapus mi taa tiginafatateak lunai. 14 Tigina fatateak lanatuunayan aava pis faxuvul a maanamo ina fevisan malaan sena yowange tivotan a famaremi pana vilaanafatak, 15 falak a Lagasai Roxo aavalisan a daarum malaan sena ‘slipa’talo mi taa pife kalaxoi o poxo. 16 Efulaa mi taa tao fatateak a namkaiansimi malaan sena baaf i taa puni amu tol aava ri raam sina Saxa inaSaatan. 17 Siak a fakaaxupan sinaPiran aava xafut a putumi e fun aFerawaian sina Piran la xunus imisenaso a Ferawaian aave malaan senapinis modus aava Vovau a tavai namipana. 18 Fenung pana maana bukfenungan e fiaian, lana tateaxan inaVovau e pana xakaavangan sina la muyaan xapiak; lalamon panamaanamoaanabeꞌ e kaalum votai e lo fenungvulai pana mu rabuna fatak xapiak.

19 E vaxa fenung paga talo layaanne buk ferawai, a Piran i taa tava-iau pana ferawaian sina e ne taa pifemataut xena kuusan fasavat a tuu-nayan ina Lagasai Roxo. 20 E senaLagasai Roxo aanabeꞌ nenia, ne saxavipis. Fenung talo ne taa kuusan fasa-vate pana piau ta matautan senaso avilaana roxo.

A Fasisian Fataxapiak21 Na Tisikas aava ka tiak e sisiak

roxo lapaana Memai, i taa xuus namipana maana mo xapiak talo mi taatexaas sega e sena so ta mo ne taxavile. 22 Ne taxa fenge xe simi talo mitaa texaas omaam taxa so e i taa fagutnami.

23 Ne nung a Piran aava naTamataara e a Memai Yesus Krais,o re taa tavai a mu fetinan pana

Efasis 6:24 280 Efasis 6:24luaian e vubuxan xasingitan xuvulpana namkaian. 24 A xakaavanganxatamxe siri aava ri vubuxan xasingita Memai Yesus Krais sitaara panavubuxan xasingitan aava i taa pifetaxapus.

Filipai 1:1 281 Filipai 1:12

FilipaiA Lagasai Si Pol Xe Sina Mu

FilipaiA Ferawaian PaamuaLayaan na Pol a falet patal a taas

e fe savat mata pe Yurop, nane fekuusan fasavat a Lagasai Roxo pe labina lava Filipai pe la provinsMesido-nia. (Fk 16:8-15) Lumui nane fe taagullana xasa bina e ri fe pise. E layaannane taxa vipis a langai o a saxanorabuna rao ri familung a namkaiansina mu tinoxol pe Filipai. Taasaxalayaan taara kat a lagasai aanabeꞌ aavana Pol a lisane xe siri, taara pife fex-axaas sena xalum a maana mo aava ritavai na Pol pana lagafan, piau. Nanenamkai tuuna se Yesus e voxo nanetaxa ferawai faamamaas mon.

Lu paamua saa na Pol a xaxaalifpaaliu sena faat e a mu Filipai ri tamulisan et a faat xena xavangaana. Evoxo lana lagasai aanabeꞌ na Pol akuus faasiroxo xe sinamu Filipai panafaisok aava ri mo vile. E vaxa nanerao i fatateak a namkaian siri talo ritaa pife lalamon temasaat sena vip-isan sina e a xunus iri i taa piau tamatafanan.

Na Pol a xuus nari pana tatavaianlava aava Piran fo tavai nari pana,a toyan faꞌui aava ri siaxe se KraisYesus. Nane kuus o nari, ri pife usi amu vuputkai sina mu Juda xena siak atatavaian aave, piau! Nari, ri namkaise Yesus mon. Na Pol a vubuk rao amu Filipai ri taa usi fatak a vilaanasi Krais. Na Krais pife lamon o nanexa a saxa matalava e nane pife usi avubuxanan sina xa, piau. Nane fasivinane xa e vil a faisok aava Piran atavaie pana. Nane kuus o amu rabunaaava ri waan la xuvulaian tuuna xuvulpa Krais ri taa siak a mamaaluxansina Piran e ri taa faamamaas faagutpaaliu.

Layaan taara kat a lagasai aanabeꞌtaara texaas o na Pol a vubuxan xasin-git tuunei a mu rabuna ti lana tinox-olan aava waan pe la bina Filipai.

1 Nenia na Pol xuvul pa Tim-oti, maame ro sisiak si Krais Yesus.Maame lisan a lagasai aanabeꞌ xe simimu rabuna fatak lana xuvulaian xuvulpa Krais Yesus e xe simi mu paamua emu rabuna xakaavang.

2Nevubuk o a PiranTamataara e naMemai Yesus Krais re taa fabas namipana luaian e xakaavangan xatam.

Na Pol A Kuus Faasiroxo Xe SinaPiran Pana Mu Filipai

3 Ne kuus faasiroxo xe sina Pi-ran layaan ne lamon faꞌuli nami.4 Lana mu fenungan xapiak siak pamine fenung vulai pana faamamaasan5 senaso ti lana yaan mi xaveaknamkai fefexaxaas tanin mi waan xu-vul paga lana faisok ina kuusan fasa-vataana Lagasai Roxo. 6 E ne texaastuuna sena mo aanabeꞌ: a Piran aavafo tangpat a faisok roxo lana toyansimi, i taa lo faisok falet xena fasa-vataana la matavas fefexaxaas a yaanna Krais Yesus i taa ulaamaan.

7A roxo ne faamamaas pami senasomi taxa waan tuuna la xunus iga.A pife mo molava tamo ne vipis otamo ne taxa kuusan famatavas a La-gasai Roxo pana gutan, nami xapiakmi waan lapaana xakaavangan xatamsina Piran xuvul paga. 8E a Piran i taakuus xakaavang pana vubuxanan siakxena xalumaan nami xapiak senasone vubuxan xasingit nami malaan seKrais Yesus a vubuxan xasingit nami.

9 A fenungan siak pami a malaan:ne vubuk o a vubuxan xasingitan simii taa lo molava et lana texaasan emasaman aava matavas 10 talo mi taatexaas sena so ta mo a peraroxo e mitaa piau ta lalosaat la toyan simi epiau ta fetusaian xulumi fefexaxaas ayaan ina ulaian si Krais. 11 E ne vubuko mi taa bas pana mu vilaana fatakaava ri savat lana xuvulaian xuvul paYesus Krais, xena kuus fati a isinaPiran e faatulane.

A Vipisan Si Pol Taxa Xavang A La-gasai Roxo

12 Naboxo ne buk xuus fatexaasnami, mu fetinan, o a so ta buk la-gafan fo savat sega a xavang tuunei a

Filipai 1:13 282 Filipai 2:4Lagasai Roxo. 13 Sena maana lagafanaave a mu rabuna ina kaalum votai tila lifu si Sisaa, xuvul pana mu rabunaxapiak fulaamaan ri texaas famatavaso ne vipis se Krais. 14 E sena vipisansiak, a mu tinoxol xaves lapaa Memai,ri pife mataut xena kuusan fasavat aferawaian sina Piran pana gutan.

15 A tuuna, saxanofuna ri kuusanfasavat a Lagasai Roxo se Krais senasori tarasuiau e ri buk fasiviau, taasaxaxasanofuna ri vile xena xakaavang.16 Ri vile senaso ri vubuxan xasin-gitau e ri texaas o ne waan nabeꞌla bina ina vipisan senaso a Piranfo tavaiau pana faisok xena kuusanfamatavas a Lagasai Roxo pana gutan.17 Saxanofuna aave, ri kuusan fasavata Lagasai Roxo se Krais xena xavangnari xa. Ri lamon o ri taa fasavata lagafan xe xulok nabeꞌ lana lifuina vipisan. 18 Taasaxa fufuna ku-usan fasavataana Lagasai Roxo pifemo molava. A mo aava pemolavaa malaan: tamo ri kuusan fasavatelapaana fufuna tuuna o fufuna bitannari xapiak ri taxa kuusan fasavat aLagasai Roxo se Krais. E sena moaanabeꞌ nenia, ne taxa lo faamamaas.

19 Aang, ne taa lo faamamaassenaso ne texaas o sena fenungansimi xuvul pana xakaavangan sinaVovau i Yesus Krais, a so ta mo a savatsiak i taa mulus tapinau sena vipisan.20 Ne vubuk faagut o piau ta mo itaa famangilau, taasaxa ne taa toxana gutan xena tigina fatateak e voxolana toyan siak naboxo ne taa tavai naKrais pana isin lava, naapalaan ne taamaat o ne taa to. 21 A toyan ve so tamo? Lana lamonan siak a toyan ve naKrais. E tamo ne maat, lavaxa ne taawaan xuvul pa Krais aava peraroxopaaliu. 22 Tamo ne taa lo waan lanavipin siak ne texaas o ne taa toxana faisok roxo fulaa. Taasaxa tamone taa lamon faati sena so ta mo nevubuxane ne pife texaas. 23 A vubux-anan taragua aave re taxa yuufau:Ne buk taꞌulan a toyan aanabeꞌ xenawaan xuvul pa Krais aava peraroxo;24 taasaxa mo peraroxo paaliu tamone taa waan la vipin aanabeꞌ xenaxavang nami. 25Ne lamon tuuna sena

mo aave e voxo ne texaas o ne taawaan. E ne taa lo waan xuvul pamixena xavang nami talo mi taa faama-maas emi fepalak lana namkaian simi26 e layaan ne waan fulaa xuvul pami,mi taa bas soliu pana faamamaasanlana xuvulaian sitaara xuvul pa KraisYesus.

27 Naapalaan a so ta mo i taa savat,ne vubuk rao mi taa bilai faroxo xenatavai a Lagasai Roxo se Krais panaisin lava. E tamo ne fexaxaas senafalet xena xalum nami o ne langaimon semi, ne taa texaas o mi taxatigina fatateak lapaana vubuxanansaxa mon e mi taxa tigina faxuvullana fevisan, malaan sena mataa saxamon, xena tao fatateak a namkaiantuuna aava savat sena Lagasai Roxo28 e mi taa pife mataut famodak seriaava ri tisui nami. Layaan mi tiginafatateak malaan i taa faxalit nari o ritaa kawaasanan, taasaxa nami, mi taakaaxup e a Piran xa i taa vile. 29E voxoa Piran fo tavai nami pana namkaiansimi e pana maasaxan vaxa lana xu-vulaian simi xuvul pa Krais. 30 Senasomi toxan amumaasaxanmalaan senayaan ne waan xuvul pami, ne toxanee naboxo mi langai o ne toxane lunai.

2Taara Taa Waan Faxuvul E Fexavon-

gan Netaara Lapaana Lamonan Si Krais1 Tamo a xuvulaian simi xuvul pa

Krais a fagut nami o a vubuxan xas-ingitan sina a famalulum nami o miwaan xuvul lapaana Vovau Xaradako mi fo siak a fangaasixan o ma-maaluxan, 2mi taa fabas xapin a faa-mamaasan siak layaan mi faxuvul la-paana lamonan saxa e vubuxan xas-ingitan saxa e mi taa faxuvul lapaanavovau saxa e mi taa vil a faisok saxamon. 3Muta vil a mo xena siak a rox-oyan xamimon o xena siak a isin lava,piau. Taasaxa fasivi nami xa e lamona xasanofuna malaan seri peraroxosemi. 4 Nami xapiak mi taa lamonpana maana mo i taa xavang namixa taasaxa mi taa lamon vaxa panamaana mo i taa xavang a xasanofuna.

Filipai 2:5 283 Filipai 2:27Na Krais A Fasivi Nane Xa E Taara

Taa Usi A Vilaana Sina5 A fufuna lamonan simi i taa fex-

axaas sena fufuna lamonan si KraisYesus:

6 “Lana mu vilaana e lamonansina nane ve a Piran fatak,

taasaxa lamon faati o i taa pifetao fatateak

a mu vilaana e lamonanxapiak aave xena waan lavepen sina Piran.

7 Taasaxa nane faamamaas o i taatimin patak

a maana mo xapiak aava fapi-rane

xena falak a vilaana e lamo-nan sina saxa sisiak.

Nane savat mataa e a vipin sinave a vipin sina mataa.

8 Nane pife bilai malaan sena mata-lava

taasaxa nane fatapal nane xapana langai faroxo vulai

fefexaxaas a yaan inamaatan sina- a maatanxuluna bolo.

9 E voxo a Piran a faneie la nobinapelalava e

faꞌisine pana isin aava pelalavasena xasano isin xapiak.

10 E a maana mo xapiak la xunavata,la xavala e lapaana xavala aavabina sina mu mamaat,

ri taa bukaak xena nangus a isiYesus

11 e ri taa kuus fasavat o naYesus Kraisve a Memai

e ri taa vil malaane xena tavaia Piran Tamataara, pana isinmolava piis.”

Taara Taa Bilai Pana Vilaana AavaRi Malaan Sena Malang La Palou InaRabuna

12 E voxo, kamu fesing, malaan seꞌmi langai vulai layaan ne waan xuvulpami, a roxo paaliu o naboxo mi taalangai. A Piran fo fakaxup nami evoxo, mi taa lo faisok faagut vulaipana matautan e radakuian xena fax-alitaana. 13 Senaso a Piran i taxafaisok la vubuxanan e lamonan simitalo mi taa vubuk bilai faroxo xenafasavat a vubuxanan sina.

14 Vil a maana mo xapiak e mutafefinaas o fegagelai. 15 Pana vilaanaaave, mi taa piau ta fetusaian e mitaa pife vupuno. Nami ve mi murafulak tuuna sina Piran e mi piau talalosaat la palou ina mu rabuna saatti la xavala. La palou iri nami, mirarapak malaan sena vapara 16 layaanmi kuusan fasavat a ferawaian senatoyan tuuna. Tamo mi vil malaanelayaan ne tigina la mata Krais ne taaferawai pana faamamaasan o a faisoksiak la palou imi a pife savat palau.17 Tamo ri taa punuxau a vilaanaaave a malaan sena saxa tatavai panawain aava ri tiuane xuluna falfaalan lamatana Piran, e tamo ri taa tiuan a riaiga malaan xuluna falfaalan e faisokaava savat sena namkaian simi ne taafaamamaas e merao xuvul pami. 18 Enami vaxa mi taa faamamaas e meraoxuvul paga.

Na Pol A Vubuk Rao I Taa Feng NaTimoti Nare Epafrodaitas Xe Siri

19 Tamo na Memai Yesus i taa tur-oxo pana, monabeꞌ mon ne taa fengna Timoti xe simi talo ne taa faama-maas layaan ne langai semi. 20 Nepi ta saxa fulaa malaan sena senasonane toxan a nanasam semi la xunusina, malaan sega e vulai nane seisoxot nami pana roxoyan. 21 Senaso axasanofuna ri taxa faxatang a vubux-anan siri xa e pife mu vubuxanan siYesus Krais. 22Taasaxa mi texaas o naTimoti fo faxalit a vilaana tuuna sinalayaan nane faisok xuvul paga xenakuusan fasavat a Lagasai Roxomalaansena lak tomexaan xuvul pa tamana.23 E voxo layaan ne texaas sena so tamo i taa savat sega ne taa fenge xesimi. 24 E ne lamon tuuna o faasilak aMemai i taa turoxo o nenia xa ne taafalet xe simi.

25 Taasaxa ne lamon o a mo roxone taa feng faꞌuli a fefeng simi, naEpafrodaitas aava mi fenge xena xa-vangau. Nane ve na tiak aava faisok etigina xuvul paga malaan sena mataaina rawen. 26 Nane toxan a lagafansenaso nami, mi langai o nane fo giise nane buk xalum nami xapiak. 27 Atuuna, nane fo giis e faasilak i maat.

Filipai 2:28 284 Filipai 3:16Taasaxa Piran a muluxe e pife muluknane mon, taasaxa muluxau vaxa epife tavaiau pana xasano lagafan fulaamaan. 28 E voxo ne vubuk faagutrao ne taa feng faꞌulie talo mi taafaamamaas layaan mi xalum fulane enenia, ne taa pife lamon faaxaves fu-laa. 29 Faamamaas pana savatan sinasenaso nane ve na timi lana xuvulaianxuvul pa Krais. Mi taa suai senarabunamalaan sena 30 senaso faasilaknane i maat sena faisok si Krais: nanelamon fepalauan a toyan sina xenaxavangau la nobina simi.

3A Mu Vilaana Sina Mataa Mon, Ri

Pife Fexaxaas Sena Xavange1 Naboxo mu fetinan, faamamaas

senaso mi waan faxuvul xuvul panaMemai. Ne piau ta lagafan xena xaleifulan a lagasai aanabeꞌ xe simi e i taaxavang nami xena tigina fatateak.

2 Faxatang sena mu rabuna aavari bilai fasaat; ri malaan sena muvupung e ri buk putuk fasaat a tanamataa. 3 Senaso netaara xo taarafo siak a vuputuxan tuuna la xunusitaara: Taara nangus tuunei a Piranlapaana Vovau sina e taara faama-maas pana xuvulaian sitaara xuvul paKrais Yesus e taara pife lamon o avuputuxan la tataara i taa xavang ne-taara, 4 taasaxa nenia xa ne fexaxaassena lamon falava malaan.

Tamo saxanofuna ri lamon o amu vilaana sina mataa ri taa xavangnari, nenia, ne toxan a fufuna xavesmalaan: 5 Ne vuputuk la faapisiktu-laana yaanmalaan sena vuputkai sinamu Juda a kuus pana, nenia ve nemataa ti Israel lana luluuxan siak, tilana pabung si Benyamin, nenia vene Hibru tuuna. Ne usi fatak a muvuputkai sina mu Juda malaan senamu Ferasi 6 e ne faisok pana gutanxapiak siak xena xavang a Piran panavil penganaana mu tinoxol si Yesus ene pife faasaal sena xaradaxan aavasavat sena usiaana vuputkai.

7 Taasaxa layaan ne lamon panamaana mo na Krais fo vile xaanak

ne texaas o a maana mo aava ne la-mon o ri taa xavangau paamua, rimo palau tuuna. 8 E fulaa, ne lamono a maana mo xapiak sina rabunari mo palau layaan ne fexaxaasanexuvul pana texaasan molava aava nesiaxe senaMemai siak, na Krais Yesus.Ne fo tapin fapalauan a maana moxapiak xena usie. Ne lamon o amaanamo aave ri malaan sena xawa montalo ne fexaxaas sena waan xuvul paKrais. 9 Ne buk waan la xuvulaianxuvul pana e ne texaas o nenia xane piau ta xaradaxan aava savat senausiaana vuputkai, taasaxa xaradaxanaava savat sena namkaian se Krais- axaradaxan aava Piran a tavai netaarapana sena namkaian sitaara. 10 Nevubuk o a texaasan se Krais i taa waanla lamonan siak taasaxa ne vubuktuuna o a gutan si Krais aava Pirana fatatoi faꞌulie ti la maatan pana, itaa faisok lana toyan siak e vaxa netaa waan xuvul pana lana maasaxansina. E ne buk savat malaan sena lanamaatan sina. 11 E naapalaan ne pifetexaas malaafaa i taa vile, ne texaastuuna o a Piran i taa fatatoi faꞌuliausait ti la maatan.

Fala Paan Xe Lana Fakalimaanan Fa-taxapiak

12 Ne pife kuus o ne fo fexaxaas xomalaan se Krais, piau, a mu vilaanasiak ri pife xaradakmonmalaan sena,taasaxa ne faisok faagut xena savatmalaan se Krais aava fufuna xelaannenia. 13Mu Fetinan, ne pife lamon onenia xa ne fo tao fatateaxe. Taasaxane vil a saxa mo: nemuta lamon panaso ta mo fo savat xo, piau, ne kaalumfatak xe paamua e ne faisok faagutxena savat pave. 14 Ne fala fatak xela fakalimaanan fataxapiak talo ne taasiak a mamareiai aava Piran fo faneielaaꞌui la xunavata xaanak senaso nenamkai se Krais Yesus.

15 Netaara xapiak aava taara ma-toxol lana texaasan e lamonan xu-vul pa Krais Yesus, taara taa toxana vubuxanan saxa malaave. E tamoa lamonan sina xasanofuna a patak,a Piran i taa famatavas nari pana.16 Taasaxa taara taa faxaꞌusi a maanamo aava taara fo texaas sena xo.

Filipai 3:17 285 Filipai 4:1717 Mu fetinan, faxuvul xuvul pana

xasanofuna aava ri usi a vilaana siake xalum fatateak nari aava ri taagullapaana mu vilaana aava maam tavainami pana. 18 Senaso ne fo xuusfaxavesan nami e naboxo ne xuus fu-lan nami, pana taangiisan, a maanarabuna xaves ri xaiyaas ina bolo siKrais lana vilaana siri. 19 La yaan inafataxapiak ri taa kawaasanan senasoa piran siri ve a vilaana ina vipin siri.Ri faamamaas pana e ri lamon falavaia maana vilaana aava i taa famangilnari. Ri lamon vulai pana maanamo ti la xavala. 20 Taasaxa fufubinasitaara ve la xunavata. E pana faama-maasan molava taara taxa waan banga savatan sina Nges Ina Vil Fatato tipave, na Memai Yesus Krais. 21 Panagutan sina, nane fexaxaas sena siakfaxuvul a maana mo xapiak lapaana epana gutan aave nane taa xul a vipinmangil sitaara ti la xavala pana vipinaava malaan sena vipin magaaf sina.

41 Mu fetinan aava ne vubuxan xas-

ingit nami e ne vubuk temasaat o netaa xalum nami, nami ve mi faama-maasan siak nabeꞌ e mi ligilot siakmui. E voxo kamu fesing, mi taatigina fatateak lana xuvulaian xuvulpa Memai malaan seꞌ ne fo xuus namipana.

2 Ne nung faagutan na Yuodia e naSintiki o re taa waan faxuvul lapaanalamonan saxa lana xuvulaian xuvulpana Memai. 3 Aang, ne fin nami mutinoxol aava mi tigina xuvul paga, omi taa xavang a ro tefin aava re fofaisok xuvul paga xena kuusan fasa-vat a Lagasai Roxo. Re faisok xuvul paKlemen e xasanofuna aava ri fo faisokxuvul paga. A mu isiri, ri xaleian lanaBuk ina Toyan Tuuna.

4 Faamamaas vulai sena xuvula-ian simi xuvul pana Memai. Ne taakuus fulaa; Faamamaas! 5 Faxalit amu rabuna xapiak pana vilaana mamsimi. A Memai fo faasilak. 6 Mutalamon faxaves panꞌ ta mo, taasaxa sota mo mi vubuxane mi taa fenung xesina Piran e fine pana e mi taa kuus

faasiroxo xe sina pana. 7 E a luaian edaarum sina Piran aava soliu faagutpaaliu sena masaman sitaara, re taafaxatang votan a xunus e lamonansimi lana xuvulaian xuvul pa KraisYesus.

8 E naboxo mu fetinan, lamon fatia maana mo roxo aava mu rabunari taa faatulane: a maana mo aavatuuna, a maana mo aava xaradak, amaana mo aava fatak, a maana moaava piau ta lalosaat, a maana moaava fasavat a vubuxan xasingitan ea maana vilaana aava rabuna ri taasuai sena. Lamon pana maana bukmo malaanabeꞌ. 9 A so ta mo ne fofapiti nami pana o faxalit nami panao xuus nami pana- muta langaie mon,vil vulane. E voxo a Piran ina Luaian itaa waan xuvul pami.

Na Pol A Kuus Faasiroxo PanaTatavai Siri

10 Ne faamamaas faagut paaliu la-paana Memai senaso naboxo mi fofaxalitau o mi taxa lamon fulanau.Tuuna, mi fo lamon sega paamua,taasaxa mi piau ta yaan xena faxalite.11Ne pife kuus malaan senaso ne xax-aalif pana saxa mo, piau, ne fexaxaassena waan fananap lapaana maanabuk waanan: 12 tamo ne toxan a moxaves o ne xaxaalif panamo. Ne fo fa-tapal nenia xa o ne taa waan fananaplanamaana bukwaanan xapiak: tamone toxan a fanganan xaves o ne lagai,tamo ne toxan amaanamo xaves o nevalagof. 13 Lana xuvulaian xuvul paKrais nane fagutau e ne fexaxaas senavil a maana mo xapiak.

14Taasaxa ne faamamaas senasomiwaan xuvul paga lana lagafan siak.15 E fulaa, nami, mu Filipai, mi texaaso lana mu yaan layaan mi tangpatpana namkai se Yesus, ne tamasiakxena falet xe pe Mesidonia e piau taxasa tinoxolan sina Piran a xavangaupana faletan siak, nami sang mon mixavangau. 16 E vaxa layaan ne waanpe Tesalonaika, a maana yaan xavesmi lisan a faat xena xavangau. 17Mutalamon o ne taxa seng a tatavai, piau,taasaxa ne taxa lamon pana so ta moi taa waan lana sising ina faisok roxo

Filipai 4:18 286 Filipai 4:23simi. 18 Ne buk xuus nami o ne fosiak a maana mo xapiak aava mi folisane e a soliu. Na Epafrodaitas folisan a tatavai simi e naboxo ne toxana maana mo xaves. A maana tatavaisimi ri toxan a lasan roxo e ri malaansena falfaalan aava Piran a turoxo enanam pana. 19 E a Piran siak aavatoxan a fafanaian molava paaliu i taatavai nami pana maana mo aava i taaxavang nami.

20 Tavai a Piran aava na Tamataara,pana isin molava piis, vulai xe vulai.A Tuuna.

A Fasisian Fataxapiak21 Fasusui a mu rabuna fatak si

Krais Yesus. A mu fetinan aava riwaan xuvul paga ri fasisi nami sait.22 A mu rabuna fatak aava ri fuunafaisok la lifu si Sisaa xuvul pana xas-ano rabuna fatak nabeꞌ ri fasisi nami.

23Ne vubuk o a xakaavangan xatamsina Memai Yesus Krais i taa waan laxunus imi. A Tuuna.

Kolaasi 1:1-2 287 Kolaasi 1:12

KolaasiA Lagasai Si Pol Xe Sina Mu

KolaasiA Ferawaian PaamuaNa Kolaasi a saxa bina pe la provins

Esia e pife lasuun temasaat sena binaEfasis. Na Pol pife fatamasiak a fax-uvulan sina rabuna sina Piran pe Ko-laasi taasaxa layaan na Pol fe waan peEfasis a kaalum malaan seꞌ nane fenga saxanu tuvaat xena kuusan fasavata Lagasai Roxo la xasano bina pe laprovins e ri falet vaxa xe Kolaasi.

Na Pol a langai a ferawaian o sax-ano rabuna rao ri familung a namka-ian sina rabuna pe Kolaasi e voxonane xalei a lagasai aanabeꞌ xena fa-tateak a namkaian siri. Nane kuus ona Krais ve a paamua ina maana moxapiak. Na Krais sang mon a fexaxaassena siak faꞌuli netaara e amaana xas-ano salan ri pife fexaxaas sena xavangnetaara, ri taa faꞌusi patak netaara seKrais. A Piran fo vil fasavat a maanamo xapiak se Krais e sena faisok sina,a Piran rao i siak faꞌuli a maana moxapiak. Na Krais i taxa waan lanaxunus itaara e taara savat rabuna faꞌuie voxo taara taa usi amu vilaana fataksina.

Na Pol a xalei a lagasai aanabeꞌ elisane xe sina saxa rovaat e nare, relisane xe sina mu Kolaasi. Nare ve, naTisikas e naOnisimas, amataa aava naPol a ferawai pana lana lagasai aavanane lisane xe si Failimon.

1-2 Nenia na Pol: ne saxa yaamutsi Krais Yesus sena vubuxanan sinaPiran. Nenia, ne waan nabeꞌ xuvul paTimoti, na titaara e maame taxa xaleia lagasai aanabeꞌ xe simi mu timaamepe Kolaasi aava mi rabuna xaradak emi tigina fatateak lana namkaian simise Krais.

Ne vubuk rao a Piran Tamataara,i taa tavai nami pana xakaavanganxatam e a luaian.

Maame Fenung E Kuus Faasiroxo XeSina Piran Pami

3 Layaan maame fenung, maamekuus faasiroxo vulai pami xe sinaPiran aava na Tama Yesus Krais,a Memai sitaara. 4 Maame kuusfaasiroxo senaso maame fo langaipana namkaian simi se Krais Yesus emalaafaa mi vubuxan xasingit a murabuna aava ri namkai fatak sena Pi-ran. 5 A namkaian e vubuxan xas-ingitan aanabeꞌ re savat senaso mitaxa lamon fanei a maana mo aavari taxa waan bang faxuvul xami pela bina sina Piran e mi taxa tiginafatateak lana. Mi texaas sena maanamo aanabeꞌ senaso lumua ri kuusanfasavat a Lagasai Roxo xe simi e milangaie. 6 La mu bina la xavala xapiaka rabuna ri taxa langai a Lagasai Roxoaanabeꞌ e ri taxa namkai. E a LagasaiRoxo aave i taxa fasavat a vilaanaxaradak la toyan siri malaan sena fovile la palou imi la yaan mi langaie emasam faroxo sena maana tuunayanina xakaavangan xatam sina Piran.7 Na Epafras aava yaasok xuvul paga,a fapiti nami pana lagasai aanabeꞌ enane fuuna faisok vulai lapaa Yesusxena xavangaan nemaame la vepensimi. 8 E vaxa nane fo xuus nemaamepana malaafaa a Vovau Xaradak afabas nami pana vubuxan xasingitane voxo mi vubuxan xasingit a xas-anofuna.

9 E voxo, ti la yaan aava maamelangai semi,maamepife taxapus panafenung xe sina Piran pami. Maamefine o i taa fabas soliuan nami panatexaasan e masaman aava savat senaVovau Xaradak talo mi taa texaas tu-una sena vubuxanan sina. 10Emaamefenung malaan talo a toyan simi itaa tavai a Memai pana isin lava e itaa fafaamamaas paaliuane: a toyansimi i taa fasavat a maana faisok roxoe a texaasan simi sena Piran i tafemolava. 11 Maame nung a Piran oi taa fatateak nami pana gutan lavatalo mi fexaxaas sena faisok faagutvulai pana vilaana fananap 12 e mi taakuus faasiroxo xe si Tamataara panafaamamaasan senaso nane xo fo tavainami, xuvul pana mu rabuna fataksina, pana maana mo xapiak xena

Kolaasi 1:13 288 Kolaasi 1:29xavang nami talo mi fexaxaas senawaan lana fatataganan sina aava fa-tataganan ina malang. 13 Aang, nanefo fakaxup netaara xasena tateaxanina suk e lisan netaara xe lana fatata-ganan si Natuna aava nane vubuxanxasingite. 14 E se Natuna aave, nanefo maraan faꞌuli xapin netaara xenamulus netaara sena gutan ina vilaanasaat. Aang, nane lamon tapin a vi-laana saat sitaara.

Na Krais Ve A Paamua Ina MaanaVavesaian Xapiak

15 Na Krais ve a xaxaalua fatakina Piran aava taara pife fexaxaassena xalume. E nane ve a lak tuaanaava pelalava sena maana mo xapiaksenaso a waan paamuin a maana moxapiak. 16 Piau ta mo fe waan lunaie nane xo, lapaana Piran, a vesan amaana vavesaian xapiak: a maanamolaaꞌui la xunavata e maana mo lapila xavala; a maana mo taara xalumee maana mo taara pife fexaxaas senaxalume malaan sena mu piran, mupaamua, mu memai e mu matalavala tavegof. E nane vesan a maanamo xapiak e nari xapiak ve ri sina.17Nane a waan paamuin a maana moxapiak e pana gutan sina a tao faxuvula maana mo xapiak e voxo ri waanla nobina siri. 18 E nane va paat emu rabuna aava ri namkai, ri vipinsina. E nane ve a tangpatan e a savatpaamua ti la mamaat. E voxo lanamaanamoxapiak nane tigina paamuapana isin molava paaliu. 19 A Pirana nanam o a gutan sina xa e maanavilaana roxo sina ri fabas soliuane.20 E a faisok xuvul pa Natuna aavexena lisan faꞌuli a maana mo xapiakxe sina xa; a maana mo la xavala e pelaaꞌui la xunavata. E a fadaarum panaria ina lak tomexaan naang xena lisanfaꞌuli a maana mo. A ria aave a talatiuti xuluna bolo.

21 Paamua, mi xaiyaasan a Piranlana lamonan simi senaso a vilaanasimi a saat e a saatan aanabeꞌ amalaan sena vaafa aava tivotan namixasena Piran. 22 Taasaxa, naboxo aPiran fo fesingan nami senamaatan siKrais. E nami, mi fexaxaas sena tigina

la matana pana piau ta lalosaat. A tu-una, mi piau ta vusiit e piau tamataa itaa gel tifi nami. 23 I taa waan malaantamo mi taa tigina fatateak vulai lananamkaian simi malaan sena tang faatlava e muta lamon xolai pana maanamomi taxa lamon faneie aava mi lan-gai pana lana Lagasai Roxo. A LagasaiRoxo aanabeꞌ aavami fo langaie, a murabuna xapiak la xavala ri fo langaie enenia na Pol, ne savat sisiak sena.

A Faisok Si Pol Xe Sina Mu RabunaSina Piran

24 E naboxo ne taxa faisok faagutxena xavang nami aava mi faxuvulxuvul pa Krais. E voxo ne faamamaaspana maana lagafan aava ri savat latoyan siak sena. A maana lagafansiak aave ri taxa faxuvul xuvul panamaasaxan aava savat si Krais senarabuna sina e ri taxa fexaxaasan amaasaxan sina. 25 Nenia xo ne savatsisiak sina rabuna si Krais senaso Pi-ran fo tavaiau pana ngavuk ina kuu-san famatavas a Lagasai Roxo xe simixena xavang nami. 26 Lokavai mupiisfefexaxaas tanin a mu rabuna xapiakri pife matavas pana texaasan fufunaiaanabeꞌ senaso a Piran a fune xaseri.Taasaxa naboxo a mu rabuna aavari namkai se Yesus ri texaas faroxosena. 27 E a Piran a lamon o i taafaxalit a mu rabuna fatak aava ri pifeJuda pana lavayan molava piis sinamo fufunai aanabeꞌ. Lumua a lavayanaanabeꞌ pife waan lamatavas, taasaxanaboxo a savat se Krais. Nane taxawaan la xunus imi e senawaanan aan-abeꞌ taara fexaxaas sena waan banga maana mo aava Piran a kuus fanaipana.

28 Nemaam pana masaman xapiaksimaam, maam kuus vulai e maambaras a mu rabuna e fapiti nari talori tafe matalava lana namkaian siri seKrais e ri taa tigina fatak la matanaPiran pana piau ta saat. 29 E voxone faisok faagut, tuuna, ne faisok la-paana gutan si Krais aava fasavat afaisok lava lana toyan siak.

Kolaasi 2:1 289 Kolaasi 2:222

1 Ne vubuk rao mi taa texaas o netaxa faisok faagut pami xuvul paripe Leodisia e nari sait aava ri pifexalum lunaianau. 2 Ne vil malaanexena fagut nari lana namkaian sirie faxuvul nari xena faxatang farox-oiaan nari. Layaan ri waan malaanri taa tamana masam famatavas a mofufunai sina Piran aava pife waan lamatavas paamua. A mo fufunai aan-abeꞌ ve na Krais. 3 E nane a toxana fafanaian ina texaasan molava emasaman xapiak la xunus ina. 4 Nexuus nami pana maana mo aanabeꞌtalo piau ta mataa i taa yuuf namie bit nami pana ferawaian marafutaava pife tuuna. 5 E naapalaan neniafatak, ne pife waan xuvul pami, netaxa waan xuvul pami lana lamonansiak e ne faamamaas layaan ne langaio mi taxa tigina faxuvul faroxo e anamkaian simi se Krais a tateak.

A Toyan Xuvul Pa Krais Aava BasPana Roxoyan

6 Lavaxa, mi fo siak na Krais Yesusxena Memai simi sena namkaian enaboxo sena namkaian naang, mi taalo tao fatateaxe lana waanan simi.7Siak amasaman e texaasan sena talomi taa lo tigina fatateak lana namka-ian aava ri fapiti nami pana e mi taakuus faasiroxo vulai.

8 Kaalum! Faxatang! Muta tur-oxoian a rabuna xena pis nami panalamonan e namkaian aava re bitan. Amaana rabuna aanabeꞌ ri pife usi naKrais, piau, ri usi a maana vilaana tila xavala e lamonan sina mataa mon.

9 A mu vilaana e lamonan xapiaksina Piran xa re fabas xapin a vipinsina saxa mataa mon, na Krais. 10 Enami xo, a Piran fo tavai nami panamaana mo xapiak aava waan se Kraisaava paamua ina maana angelo e mupiran ti la tavegof. 11 Layaan mi fax-uvul xuvul pa Krais a maana vilaanasaat ti la xavala ri fo siak tapinan. Asiak tapinan aanabeꞌ a malaan senavilaana ina vuputuk, taasaxa, a savatla xunus imi e pife la vipin. 12 Mi foxaafanan xuvul pana layaanmi fo fas-ufan emi to faꞌulaa xuvul pana senasomi namkai o a Piran aava fatatoi faꞌuli

na Yesus ti la maatan, nane toxan agutan xapiak.

13 Layaan mi fo maat la xunus imisena vilaana e lamonan saat simi, aPiran a fatatoi faꞌuli nami xuvul paKrais. E nane lamon tapin a mu vi-laana saat sitaara. 14 Nane vis tapina maana vuputkai lava e modak aavari tisui netaara. A maana mo aavari gel tifi netaara pana, nane niil fa-taxutan nari laaꞌui xuluna bolo. 15 Elayaan nane vil malaane nane siaktapin a gutan sina mu vovau saat emu paamua siri. E nane famangilnari la matana mu rabuna layaan afaꞌonam nari sena maatan si Yesusxuluna bolo.

16 E voxo, muta turoxoian ta mataaxena xalum fasivi nami sena maanamo mi ngane, nume o sena yaan lavaina maana buk lotu. 17 A maana moaanabeꞌ ri xaxaalua mon ina maanamo i taa savat la matavas. Taasaxa mitaa tingin a maana mo tuuna layaanmi namkai se Krais. 18Naseꞌ ta mataaa lamon falavai a vilaana ina fasivinane xa e a lotu xe sina mu angelo,muta turoxoian a mataa aave xenasiak tapin a sepirigus roxo aava Pirana toxane xami. A mataa aave fuunaferawai faaxaves pana maana mifansina. E a mu lamonan sina ri pife usia lamonan sina Piran, piau. Ri tifiepana lamonan saat talo nane i taa la-mon onane ve amatalava senamaanamo ina lotu. 19 A mataa aave pifefaxuvul xuvul pa Krais aava paamuiana mu rabuna aava ri namkai. Na Kraisa paat e nari aava ri namkai sena, rivipin sina e ri siak a gutan siri sena eri faisok faxuvul lapaana gutan sina.E a Piran xa lana vubuxanan sina afaboak nari.

20 Nami, mi fo maat xuvul pa Kraise mi pife usi fulan a mu vovau saatti la xavala. Tamo a malaanabeꞌ xe-nasomi bilai fulaamalaan seꞌ mi xavilina maana mo ti la xavala? Xenasomi turoxoian a xasanofuna xena fa-sei faagutan nami malaan: 21 “Mutatawe!”, “Muta ngane!”, “Muta yaase!”22 A maana fefasaian faagut aave ritaxa ferawai pana maana mo ri taataxapus e mi pife fexaxaas fulaa xena

Kolaasi 2:23 290 Kolaasi 3:17vile. Nari, ri mu vuputkai e fepita-ian sina mataa mon. 23 E layaan milangai a maana vuputkai aanabeꞌ milamon o ri vuputkai pana texaasan:ri kuus pana maana vilaana ina lotu,taasaxa ri savat sena lamonan sinamataa mon; ri tavai a mataa pana isinlava, taasaxa ri bitan mon e ri ferawaio mi taa fasavat a maasaxan la vipinsimi. Taasaxa, a maana vuputkai aan-abeꞌ ri piau ta gutan xena ti votan avubuxanan saat sina vipin.

3A Mu Vilaana Ina Toyan Xaradak

1 A Piran fo fatatoi faꞌuli nami xu-vul pa Krais sena namkaian simi. Evoxo mi taa lamon fati vulan a maanamo aava ri taxa waan la xunavatasenaso na Krais taxa nai pave la vepenpelalava la pamuaan sina Piran. 2 Mitaa lamon fati vulan amaanamo aavari taxa waan laaꞌui la xunavata emutalamon pana maana mo ti la xavala.3 Senaso nami, mi fo maat e a toyanfaꞌui simi taxa waan fufunai xuvulpa Krais lapaana Piran. 4 E layaanna Krais aava tavai nami pana toyanfaꞌui, i taa savat la matavas, namivaxa mi taa waan xuvul pana lanamiridingan molava sina.

A Toyan Ti Kavai E Toyan Faꞌui5 E voxo, naboxomi taa vil famaat a

so ta vubuxanan e vilaana ti la xavalaaava taxa waan la vipin simi: tamaiferuuk, lalosaat la xunus, vubux-anan tateak aava pis faagutan a la-monan simi, vubuxan temasaatana maana mo mosaat e a naixaamaava malaan sena lotuiaana piran bit.6 Sena maana vilaana saat aanabeꞌ afakasanaman molava sina Piran taawaan xulunamu rabuna aava ri langaipesalai. 7 Paamua nami xa, mi fu-una vil malaane layaan a vubuxananmalaan ri paamuian a waanan simi,8 taasaxa naboxo, mi namkai se Krais.E voxo mi taa siak tapin a maana vi-laana malaan: maraleian, fetok vulai,fasoxopes, kuusan pengan ta mataa ea ferawaian saat paaliu. 9 Muta bit amataa senaso mi fo siak tapin a muvilaana ti la xavala aava mi tamu usie10emi falak amuvilaana e vubuxanan

faꞌui e voxo mi fo savat mataa faꞌuinaboxo. A vilaana aanabeꞌ fuuna lofasavat a masaman faꞌui talo mi taatexaas o a Piran aava vesan nami, itaxa lo faisok la toyan simi xena timina vavena la xunus imi. 11 Layaan mitoxan a vavena Piran la toyan simi,nami xapiak mi fexaxaas la matanaPiran: a mu Juda e nari aava ri pifeJuda ri fexaxaas; a mu mataa pirane mu valagof; a mu yaasok e nariaava ri pife yaasok. E pife mo molavatamo ri usi a vilaana ina lotu sina muJuda o piau. Lana toyan faꞌui aanabeꞌa maana mo aava taara vubuxane riwaan lana namkaian se Krais e naKrais i taxa waan lana toyan siri aavari namkai sena.

12 E senaso a Piran, lana vubuxanansina, fo siak fati nami xana, mi piauta lalosaat la matana. Mi taa falaka maana vilaana roxo malaan: ma-maaluxan, fangaasixan, fananapan evilaana mam e mi taa fasivi nami xa13 e muta marala fataapus. E tamoxasafuna fo vil a mo mosaat xe simi,lamon tapine. Mi taa lamon tapinemalaan sena Memai fo lamon tapina vilaana saat simi. 14 Usi a maanavilaana roxo aave e xafut nari xapiakpana vubuxan xasingitan. A vubuxanxasingitan aave a malaan sena yeisaava pis faxuvul a mu vilaana roxotalo ri taa faisok malaan sena saxavilaana fatak.

15 Turoxoian a luaian aava na Kraisa tavai nami pana, xena paamuian axunus e lamonan simi. Senaso namive, mi xavil ina vipin si Krais e voxomi tafe bas pana luaian. E mi taakuus faasiroxo pana faamamaasan.16Turoxoian a ferawaian si Krais xenawaan fatateak la lamonan simi layaanmi taxa fepitaa e baras a xasanofunapana texaasan. E layaan mi taxa yan-gan a ferawaian sina Piran, a maanayanganan aava Vovau sina Piran atavai nami pana e a maana yangananse Yesus, mi taa yangan pana faama-maasan la xunus imi. 17 E a so ta momi vile, tamo mi ferawai o faisok, mitaa vile lapaana isi Memai Yesus e mitaa kuus faasiroxo pana xe sina Piran.

A Mu Vuputkai Xena Xavang A Mu

Kolaasi 3:18 291 Kolaasi 4:16Matafetama Kristian

Ef 5:22–6:918 Nami, lutefin tamai, suaian

faagutan amu lavami senaso a vilaanaaanabeꞌ a vilaana roxo sina lutefinaava ri namkai sena Memai.

19 E nami, mu lavari, vubuxan xas-ingit a mu naasami e muta fayaasoknari.

20Namimu rafulak, langai faagutana fepitaian si ninami e tamami senasoa vilaana aanabeꞌ a fafaamamaas aMemai.

21 E nami mu tamana rafulak, mutafakasal a mu rafulak simi ulaa ritamaa kanamsaat.

22 Nami mu yaasok, langai a maanamo xapiak aava mataa tafumi ri xuusnami pana. Langai vulai e vil afaisok simi pana faamamaasan senasomi taxa vile xe sina Memai. Mutavile mon layaan a mataa tafumi taxakaalum, vile la maana yaan xapiak.23 A so ta mo mi vile, faisok faagutpana senaso mi taxa faisok lapaanaMemai e pife xe sina saxamataa mon.24Mi texaas o a maana mo roxo aavami taa siaxe lumui, a Memai xa i taapisingan nami pana malaan sena ma-mareiai ina vilaana roxo simi. Mutalamamaaluf o mi taxa sisiak si MemaiKrais. 25E naseꞌ tamataa a bilai fasaat,i taa siak a mamareiai ina saatan sina.Senaso Piran i taa tiis fexaxaasan amaana rabuna xapiak pana ngangaisaxa mon.

41 Nami, mu mataa tafuna yaasok,

tavai a mu yaasok simi pana maanamo fexaxaas seri senaso mi texaas onami vaxa mi toxan a mataa tafunalaaꞌui la xunavata.

Fepitaian Fulaa2 Faisok faagut xena fenung vu-

lai, faxatang pana so ta mo mi taxafenung pana, kuus faasiroxo panamaana mo mi toxane, 3 e fenung xesina Piran pamaam. Fine o i taa faig-otan a rabuna aava ri taa langai a laga-sai simaam senaso maam buk kuusana maana tuunayan se Krais. A maanatuunayan aave ri fufuna vipisan siak.

4 Fenung o ne taa kuusan famatavas aLagasai Roxomalaan sena vubuxanansiak. 5 Lamon faagut pana malaafaami taa bilai xe sina mu rabuna aavari pife namkai. E layaan ri vubuxana xakaavangan, xavang nari e mutasinufan nari. 6 Layaan mi ferawai,muta ferawai fasaat, piau. A ferawa-ian simi i taa bas pana roxoyan senasoa roxoyan aave a malaan sena magiitlayaan mi taxa faigotan a fanganan.Tamomi ferawai malaan, mi fexaxaassena sui faroxoi a mu rabuna.

A Fasisian Fataxapiak7 Na Tisikas, ka tiak, i taa xuus

nami paga. Nane fuuna faisok faagutxuvul paga lapaana Memai. 8 Netaxa fenge xe simi xena xuus fatexaasnami pana so ta mo fo savat iau talomi taa pife kanamsaat taasaxa mi taafaamamaas. 9 Nane taxa falet xuvulpa Onisimas aava tigina fatateak vulailana namkaian. Nane ve saxa ti lapalou imi. E nare, re taa xuus namipana maana mo xapiak sega.

10 Na Eristukus aava vipis xuvulpaga, nane lisan a fasisian xe simi e naMaak sait aava ti Baanabas. (Mi texaassena so ta mo mi taa vile layaan i taasavat; mi taa kas a lifu simi xe sina.)11 E na Yesus aava ri xalie pa Justus,nane sait a lisan a fasisian. Ti la palouina mu rabuna aava ri faisok lapaanaPiran xuvul paga, narutul sang monrutul Juda e rutul fo fagutau. 12 NaEpafras aava sisiak si Krais Yesus tila palou imi, nane sait a lisan a fa-sisian. Nane fenung faagut pami evubuk rao mi taa tigina fatateak lananamkaian simi talo mi taa usi vulan avubuxanan sina Piran pana texaasane masaman. 13 Ne xuus nami o itaxa faisok faagut pami e pari aavari waan pe Leodisia e pe Hairopolis.14 Ka fesing Luuk aava mataa ina irin,xuvul pa Demas, re lisan a fasisian.15 Fasusui a mu tiak pe Leodisia e naNimfa e a mu rabuna aava ri namkai eri faxuvul la lifu sina.

16 Layaanmi fo langai a lagasai aan-abeꞌ lisane xe sina mu rabuna aava rinamkai pe Leodisia talo ri taa langaie

Kolaasi 4:17 292 Kolaasi 4:18sait. E vaxa mi taa langai a lagasaiaava ne lisane xe siri.

17 Xuus na Arkipus malaan, “Fa-taxapin a faisok aava Memai a tavainano pana.”

18 Nenia na Pol, ne taxa xalei afasisian aanabeꞌ pana maak. Lamonfaꞌuli a vipisan siak. Ne fenung xesina Piran o i taa tavai nami panaxakaavangan xatam sina.

1 Tesalonaika 1:1 293 1 Tesalonaika 1:10

1 TesalonaikaA Lagasai Mata Si Pol XeSina Mu TesalonaikaA Ferawaian Paamua

Na Tesalonaika ve a saxa tangnobina lana provins Mesidonia.Layaan na Pol a taꞌulan na Filipai,nane falet xe Tesalonaika e fefatamasiak a faxuvulan ina rabunaaava ri namkai pave la bina naang.(Faisok 17:1-19) Taasaxa layaan a muJuda ri xalum a malila ri taxa faxaꞌusia fepitaian si Pol e ri namkai se YesusKrais, ri xinaasan na Pol e ri gei tapinesena bina aave. Lumui layaan naPol taxa waan pave la bina Korin,a fesing sina, na Timoti, maa xuusepana maana mo aava savat sena muKristian pe Tesalonaika.

Layaan na Pol a langai a ferawaiansi Timoti, nane xuvul pa Sailas e naTimoti, rutul xalei a lagasai aanabeꞌxena fatateak a namkaian siri pe Tesa-lonaika. A mu rabuna pana masamanri lamon o a lagasai aanabeꞌ ve, alagasai mata ina mu lagasai xapiak siPol aava ri taxa waan lana TuroxoianFaꞌui Sina Piran. Lana lagasai aanabeꞌna Pol a faamamaas sena namkaian evilaana roxo sina mu tinoxol aava ritaxa taagul pe Tesalonaika.

A kaalum malaan sena mu rabunaaava ri namkai pave ri pife matavaso na Krais i taa ulaa malaafaa. E rivubuk texaas vaxa o amu rabuna aavari fo maat paamuina ulaian si Krais,nari, ri taa siak a toyan xe vulai vaxa?E na Krais i taa filimaan laso ta yaantuuna? Na Pol a sui a mu fiaian siri ea xuus nari o ri taa usi a mu vilaanaroxo e ri taa faxatang e bang a ulaiansina Memai.

A Fasisian1 Nenia na Pol, xuvul pa Sailas

e na Timoti, maatul lisan a lagasaiaanabeꞌ xe simi mu Tesalonaika aavami rabuna sina Piran Tamataara e naMemai Yesus Krais.

Ne vubuk o a xakaavangan xatam ea luaian re taa waan xulumi.

Na Pol A Kuus Faasiroxo Sena ToyanE Namkaian Sina Mu Tesalonaika

2 Vulai maam kuus faasiroxo xesina Piran pami xapiak e maam xalinami lana maana fenungan simaam.3 Layaan maam fenung xe sina PiranTamataara, maam fuuna lamon faꞌulia maana mo roxo aava mi vile senanamkaian simi e malaafaa mi faisokfaagut lapaana vubuxan xasingitansimi e mi tigina fatateak lana namka-ian senaso mi taxa waan fatateakbang a ulaian sina Memai Yesus Kraissitaara.

4 Mu fetinan, maam texaas o aPiran a vubuxan xasingit nami e folamon faati omi taa waan xuvul pana.5 Senaso mi texaas o maam lisan-maan a Lagasai Roxo xe simi, pifepana ferawaian mon, taasaxa panagutan e pana Vovau Xaradak e panatexaasan tuuna aava laak la xunusimi. E mi texaas sena maana vilaanaaava maam vesane la palou imi xenafangasixaan nami. 6 Mi faxaꞌusi avilaana simaam e sina Memai; tu-una, mi yaas a maasaxan molava senanamkaian simi taasaxa mi siak a la-gasai aave pana faamamaasan aavaVovau Xaradak a tavai nami pana. 7 Evoxo a mu rabuna aava ri namkai tiMesidonia e ti Akeai, nari, ri kaalumxe simi pana malaafaa ri taa taagullana namkaian siri. 8 Aang, a muMesidonia e mu Akeai ri texaas senanamkaian simi taasaxa pife nari sangmon. A maana rabuna la mu binaxapiak, ri texaas sena. E voxo pita mo fulaa aava maam taa kuusane,9 senaso nari xa ri kuusan amaanamoaava savat layaan maam falet xe simi;malaafaa mi kas a lifu simi xe simaame mi puk tapin nami xa xasena mupiran bit xena savat sisiak sina PiranTuuna aava To Vulai 10 e malaafaa mitaxa waan bang a Natuna aava i taafilimaan ti la xunavata, na natuna, naYesus aava nane fatatoi faꞌulie ti lamamaat. E na Yesus xo a fakaxup ne-taara xasena maraleian molava sinaPiran aava i taa filimaan.

2A Bilaian Si Pol Pe Tesalonaika

1 Tesalonaika 2:1 294 1 Tesalonaika 3:11Mu fetinan, mi texaas o a waanan

simaam xuvul pami pife mo palau.2 Mi texaas o paamuina savatansimaam xe simi a mu Filipai ri fovil pengan nemaam e ri ferawaifasaat semaam. Taasaxa Piransitaara xavang nemaam xena xuustuunei nami pana Lagasai Roxo sina,naapalaan a toxan a rabuna xaves ritisui faagutan nemaam. 3 A fufunalagasai aavamaam taxa lisane xe simi,pife bitan o lamonan saat e maam baisuaxan nami. 4 Taasaxa maam fuunaferawai malaan sena rabuna aavaPiran xa turoxoian nari e voxo a lisantuunei a Lagasai Roxo xe siri. Maambuk fananam a Piran aava fuuna tiisa xunus itaara e maam bai fananama rabuna, piau. 5 Mi texaas o maampife faavupuul nami e maam pife vofa vilaana ina naixaam e a Piran xaa kuus xakaavang pana. 6 E maampife seng ta faatulaian simi o sinaxasanofuna.

A tuuna, nemaam ve maam muyaamut si Krais e voxomaam fexaxaassena siak a maana mo pana waanansimaam semi. 7 Taasaxa maam pifevil malaane. Maam waan xuvul pamipana vilaana mam, malaan sena ni-nana lak aava xaxavei faroxoi a murafulak sina. 8 Maam vubuxan xas-ingit nami e voxo maam faamamaasxena tavai nami pana Lagasai Roxosina Piran e xena taagul la palou imi,senaso maam tao fatateak nami laxunus imaam. 9Mu fetinan, a tuuna,mi lamon faꞌuli a mu faisok simaam eso ta lagafan a savat simaam. Maamfuuna faisok faagut paaliu la vung e lapaanaas talo maam taa pife kawaasana naian simi layaan maam taxa kuu-san fasavat a Lagasai Roxo sina Piranla palou imi.

10 Nami, mi texaas e a Piran saita texaas o maana vilaana simaam xesimi ri piau ta lalosaat; ri fatak epiau ta mataa i taa gel tifi nemaampana. 11 Mi texaas o maam bilaifaroxo xe simi saxa saxa malaan senatamana lak a bilai faroxo xe sina laksina. 12 Maam fagut nami e famalu-lum nami e maam faxaar vulan namitalo mi taa bilai faroxo xena fafaa-

mamaasaana Piran aava xel nami evoxo mi taa waan xuvul pana lanafatataganan e miridingan sina.

13 E maam kuus faasiroxo vulai xesina Piran senaso layaan mi siak aLagasai Roxo sina aavamaamkuusanexe simi, mi turoxo pana senaso a fer-awaian tuuna sina Piran e pife sinamataa mon. E a ferawaian aave taxafaisok la xunus imi aava mi namkai.14 Mu fetinan, a maana lagafan aavari savat simi, ri fexaxaas malaan senamaana mo aava fo savat sina murabuna sina Piran pe Judia. A murabuna ti la bina simi ri vil pengannami aava mi namkai, malaan senamu Juda ri vil pengan a rabuna siriaava ri namkai. 15 E mu Juda aavevaxa ri punuk na Memai Yesus e murabuna ina kuus fatuxai e ri xup tapinnemaam vaxa. A Piran a pife faama-maas paaliu pari e ri xaiyaas sina murabuna xapiak! 16 Ri kuus bukan ne-maam vaxa pana kuusanaana LagasaiRoxo xe sina mu rabuna aava ri pifeJuda, a lagasai aava xena fakaxupnari.A maana vilaana saat siri xo i taxalo pelalava saa e naboxo a maraleiansina Piran fo savat tuuna siri.

Na Pol A Vubuk Faagut O I Taa FeXalum Fulan Nari

17 Pana nu yaan mon taara pifefexaluman netaara taasaxa maamlamon faꞌuli vulan nami. Maammuluk temasaatan nami e maamfaisok faagut xena xalum fulan nami.18 Maam buk ulaa xena xalum namie nenia na Pol, ne fo tafang faaxavesxena ulaa, taasaxa na Setan a tivotannemaam. 19 A so ta mo mi lamono i taa fafaamamaas nemaam? E aso ta mo a lamon fanaian simaame maam taa ferawai falalava pana?Nami mon! Nami ve mi taa ligilotroxo paaliu simaam layaan maamtigina la nona Memai Yesus sitaaralana filimaanan sina. 20Aang, nami vemi faamamaasan e isin lava simaam.

31 E voxo layaanmaam pife fexaxaas

sena waan bang fulaa xena texaassena waanan simi, maam lamon o amo roxo tamo nenia sang ne taa waan

1 Tesalonaika 3:2 295 1 Tesalonaika 4:11pasaxa pe Etens. 2 Ne feng et naTimoti, na timaam aava fuuna faisokxuvul pamaam lapaana Piran xenakuusan fasavataana Lagasai Roxo seKrais. Ne fenge xena fagut nami lananamkaian simi, 3 talo pi ta saxa lapalou imi i taa tapuk faꞌulaa xe lanamu vilaana ti la xavala sena maanamaasaxan aava ri taxa savat simi. Mitexaas o a maana mo aanabeꞌ a Piranfo lamon faati o ri taa savat. 4 Layaanmaam taxa waan lunai xuvul pami,maam taxa lo xuus nami o ri taavil pengan netaara. E mi texaas onaboxo a savat tuuna malaan. 5 Senafengaan na Timoti xe simi, ne buktexaas tuuna sena namkaian simi. Nelamon o ulaa na Setan tamaa valama namkaian simi e a faisok simaam itamaa mo palau.

A Kuusan Roxo Si Timoti A Fagut NaPol

6 Naboxo na Timoti fo ulaamaanpana lagasai roxo sena namkaian evubuxan xasingitan simi. Nane foxuus nemaam o mi fuuna lamon vu-lan nemaam pana faamamaasan emi buk xalum nemaam malaan se-maam vaxa maam buk xalum nami.7 E voxo lana lagafan e maasaxansimaam, nami mu timaam, mi fofagut nemaam. Tuuna, a namkaiansimi a fagut nemaam. 8 E naboxomaam fexaxaas sena lamon faroxofulaa senaso mi taxa tigina fatateaklana namkaian simi. 9 E maam kuusfaasiroxo xe sina Piran pami senafaamamaasan aava mi tavai nemaampana la matana. 10 La maana paanaase vung maam fenung faagut xe sina omaam taa xalum fulan nami xena xa-vang nami talo mi taa tigina fatateaklana namkaian simi.

11 Ne vubuk o a Piran Tamataarae na Memai Yesus sitaara, re taafaigotan a salan xamaam xena xalumnami. 12 A roxo tamo a Memai itaa vil falavai faagutan et a vubuxanxasingitan simi xe sina mu rabunaxapiak malaan semaam vubuxan xas-ingit nami. 13 Lana salan aanabeꞌne vubuk o i taa fatateak a xunusimi e mi taa waan xaradak pana piau

ta lalosaat la matana Piran aava naTamataara, layaan na Memai Yesussitaara i taa filimaan xuvul pana murabuna fatak sina.

4Taara Taa Bilai Malaafaa Xena

Fafaamamaas A Piran1 E naboxo mu fetinan, maam

fo fapiti nami pana mi taa taagulmalaafaa talo a Piran i taa faamamaaspami. E tuuna, mi taxa taagul fatakmalaan. E naboxo maam nung namiemaam faxaar nami lapaana isi Yesustalo mi taa fagut a namkaian e faisoksimi. 2 Mi texaas sena maana fepi-taian aava maam fo tavai nami panalapaana gutan si Memai Yesus.

3 A Piran a vubuk o mi taa waanfaxaradak paaliu e mi muta femilun-gai pana vilaana ina tamaian. 4Namixapiak, mi taa tapal pana faxatangfaagutan a vubuxanan ina tami xatalo i taa xaradak e matavas. 5 Lanavilaana aanabeꞌ mi taa pife usi amu vubuxanan saat malaan sena murabuna aava ri pife texaas sena Piran.6 E vaxa, pi ta mataa i taa bit na tinao kawaasan a naian sina. Maam fokuus xo e naboxomaam taxa pebukannami o a Piran i taa fakasanam arabuna aava ri bilaimalaan. 7Senaso aPiran fo xel netaara xena taagul panavilaana xaradak e pife pana vilaanaina femilungai. 8 E voxo, naseꞌ tamataa a langai pesalai sena fepitaianaanabeꞌ, a pife tisui a mataa, piau,nane tisui a Piran aava tavai namipana Vovau Xaradak sina.

9 A Piran xa fo fapiti xo nami panavilaana ina vubuxan xasingitaana mufetinan e voxo ne taa pife ferawai fu-laa pana. 10 E a tuuna, mi bilai faroxomalaan xe sina mu fetinan la mu binaxapiak pe Mesidonia. Taasaxa ne fax-aar nami talo a vubuxan xasingitansimi xe sinamu rabuna aava ri namkaii tafe molava.

11 Mi taa faisok faagut xena waanpana luaian, mi taa lamon pana faisoksimi mon e faisok faagut xena fasavata faat talo mi fexaxaas sena maraana maana mo mi vubuxane. A maanamo aanabeꞌ ne fo xuus nami pana

1 Tesalonaika 4:12 296 1 Tesalonaika 5:21

paamua. 12 Layaan mi faisok faagutmalaan, a mu rabuna aava ri pifenamkai, ri taa suai semi e mi taa pifebang a xakaavangan sina xasa mataa.

A Filimaanan Sina Memai13Maam vubuk o nami mu fetinan,

mi taa texaas tuuna sena so tamo i taasavat seri aava ri fo maat; ne bai mitaa muluk nari malaan sena rabunaaava ri pife lamon fati a maana moaava Piran fo kuus fanai pana. 14Taaranamkai o na Yesus fo maat e to faꞌu-laa e vaxa taara namkai o lana yaanlayaan na Yesus i taa ulaamaan fulaa,a Piran i taa lisanmaan a mu rabunaaava ri namkai e ri fo maat xo, xuvulpa Yesus. 15 Maam xuus nami panafepitaian fatak sinaMemai. Lana yaanlayaan a Memai i taa ulaamaan, ne-taara aava taara taxa to lunai, taarataa pife falet paamuin nari aava ri fomaat. 16 Senaso i taa malaanabeꞌ: atafiu sina Piran i taa rawei e a lingina memai angelo i taa xukulai faagutpana ferawaian tateak e a Memai xai taa sivimaan ti la xunavata e murabuna aava ri namkai e ri fo maat,ri taa to faꞌulaa ti la mamaat paamua.17 E mui lamina, netaara aava taarataxa to lunai, taara taa fe faxuvulxuvul pari xuluna vata xena fasusui aMemai laaꞌui la tavegof. E taara taawaan vulai xuvul paMemai. 18E voxo,mi taa fagut nami xa pana ferawaianaanabeꞌ.

5Faigot Pana Filimaanan Sina Memai

1 Ne taa pife xuus nami mu feti-nan, pana mu yaan e mariaas layaana maana mo aanabeꞌ ri taa savat.2 Senaso mi texaas o a Memai i taasavat faꞌipul malaan sena mataa inafenau aava savat la vung. 3 Layaana rabuna ri taxa kuus, “A maana moxapiak a roxo,” lana yaan aave maanamomosaat ri taa savat faꞌipul xuluri. Itaa savat malaan sena maasaxan sinatefin aava tiva e ri pife fexaxaas senasinufane.

4 Taasaxa nami mu fetinan, a yaanaave i taa pife savat faꞌipul namimalaan sena mataa ina fenau senasomi pife waan la suk. 5 Nami ve mi

mu rafulak ti la malang e paanaas.Taara pife mu rabuna ti la vung osuk. 6 E voxo taara taa pife matefmalaan sena xasanofuna, piau, taarataa kaalum votai e faxatang faroxo.7 Senaso nari aava ri matef, ri matefla vung e nari aava ri num temasaat,ri num temasaat la vung. 8 Taasaxataara mu rabuna ti la matavas e taarataa faxatang faroxoi netaara xa. Taarataa tigina fatateak lana namkaian evubuxan xasingitan e taara taa la-mon fati vulan a fakaxupaan netaara.9 Senaso a Piran pife siak fati ne-taara xena waan lapaana maraleiansina, piau, nane siak fati netaara xenawaan vulai xuvul pana sena namkaiansitaara se Memai Yesus Krais. 10Nanemaat pataara e naboxo tamo taarataxa to lunai o taara fo maat xo taarafexaxaas sena taagul xuvul pana. 11 Evoxo fagut nami e fexavongan namixa talo mi taa waan fatateak lananamkaian simi. A tuuna, mi taxa vilmalaane naboxo.

A Mu Fepitaian Fataxapiak12 Maam fin nami mu fetinan, o mi

taa suai faagut seri aava ri taxa faisokfaagut la palou imi xena fapiti namie xena paamuian nami lana vilaanasina Memai. 13 Suaian faagutan narie tavai nari pana isin lava sena faisoksiri. Mi taa feluaian nami xa. 14 Emaam faxaar nami mu fetinan, talomi taa pebukan nari aava ri waanpalau, fagut nari aava ri mataut, xa-vang nari aava ri piau ta gutan ewaan fananap xuvul pana mu rabunaxapiak. 15Muta sui a vilaana saat panasaat, taasaxa fangasik vulan nami evaxa mu rabuna xapiak.

16Vulaimi faamamaas 17emi fuunalo fenung vulai 18 e a so ta mo a savatla toyan simi, kuus faasiroxo xe sinaPiran pana. Senaso, a so ta mo a savatla toyan simi a mo aava Piran xa folamon faati o i taa savat xe simi aavami namkai se Krais Yesus.

19Muta tivotan a faisok sina VovauXaradak. 20 Muta kuus o a ferawaiansina Piran la ngusuna mataa, a mopalau. 21 Tiis a maana mo xapiak talomi taa texaas o ri filimaan sina Piran o

1 Tesalonaika 5:22 297 1 Tesalonaika 5:28piau. E tao fatateak a maana mo aavaroxo. 22 Tigina patak sena maana buksaatan xapiak.

23 Ne vubuk o a Piran aavafadaarum nami, i taa vil faxaradakxapin nami. E i taa tivotan a maanamo mosaat semi la vovau, xunuse tami xapiak, talo mi taa piau tasaatan. E voxo layaan naMemai YesusKrais sitaara i taa savat, mi taa tiginafatak pana piau ta vupuno. 24 Naneaava xel nami, a waan fatateak vulai enane xa i taa tamana vile.

25 Mu fetinan, fenung pamaam.26 Fasusui a mu fetinan pana fengusxaradak. 27 La matana Piran, ne xuusnami, kat a lagasai aanabeꞌ xe sinamufetinan xapiak.

28 A xakaavangan xatam sinaMemai Yesus Krais sitaara i taa waanxulumi.

2 Tesalonaika 1:1 298 2 Tesalonaika 2:1

2 TesalonaikaA Fataraguiaana Lagasai SiPol Xe Sina Mu TesalonaikaA Ferawaian PaamuaA kaalum malaan o a mu rabuna

aava ri namkai ti lana faxuvulan siripe Tesalonaika, ri taxa lamon faaxax-aves pana so ta mo tuuna i taa savatlayaan na Krais i taa ulaamaan. Sax-anofuna ri kuus o a yaan sina Memaifo savat xo. A malaan e voxo na Polxuvul pa Sailas e na Timoti ri xaleia lagasai aanabeꞌ xena faxaradak alamonan siri.

Na Pol a xuus nari o a yaan aavepife savat lunai. Paamuina yaan aaverabuna ri taa langai pesalai fasaatpaaliu e maana mu vilaana mosaat ritaa savat faagut maan. E saxa mataaaava pi uꞌusi a mu vuputkai i taa savate nane i taa xaiyaasan tuunei na Krais.

Na Pol a fasei a mu rabuna aava rinamkai pave o ri taa waan fatateaklana namkaian se Yesus e ri taa yaasa maana matafanan aava ri taa savatxe siri. Nane vubuk o ri taa faisokfaagut xena faxatang nari xa malaansena e mu fesing sina, ri fuuna vile.E ri muta maare sena lo xavangaanaxasanofuna.

1Nenia na Pol, newaan nabeꞌ xuvulpa Sailas e na Timoti e maatul lisana lagasai aanabeꞌ xe simi mu Tesa-lonaika aava mi rabuna sina PiranTamataara e na Memai Yesus Krais.2 Ne vubuk o a Piran Tamataara e naMemai Yesus Krais re taa tavai namipana xakaavangan xatam e a luaian.

A Tiisan Aava I Taa Savat Layaan NaKrais A Filimaan Fulaa

3 Mu fetinan, maam kuus faasiroxovulai xe sina Piran pami. A moroxo maam taa vil malaane senaso anamkaian simi taxa lo tateak falet evubuxan xasingitan simi vaxa, taxa lomolava falet sait. 4 E voxo la palouina rabuna sina Piran maam fuunaferawai falalava semi senaso mi waanfatateak vulai e mi taxa lo namkai

faagut la palou ina maana maasaxane vil penganaan nami.

5 A namkaian tateak simi a faxaalito a tiisan sina Piran a fatak e voxoa Piran xa a turoxo o nami, mi murabuna roxo e mi fexaxaas sena waanla fatataganan sina. E senasomi waanla fatataganan aanabeꞌ mi taxa yaas amaasaxan naboxo. 6 A Piran a fuunatiis tuuna; nane taa sui fexaxaasan alagafan aava ri famasaknami pana 7e itaa fangasik nami xuvul pamaamsenamaasaxan sitaara. I taa savat malaanlayaan na Memai Yesus i taa savatla matavas ti la xunavata lana fatamolava piis xuvul panamu angelo inagutan sina. 8 I taa fakasanamnari aavari pife namkai sena Piran e ri langaipesalai sena Lagasai Roxo se MemaiYesus sitaara. 9 E i taa fakasanamnari malaan: i taa kawaasan vulannari e i taa tivotan nari sena waananla matana Memai e a gutan molavapiis sina. 10 E i taa savat malaan lanayaan ina filimaanan sina, layaan a murabuna sina ri taa kuus fati faagutana isina e nari xapiak aava ri namkai,ri taa kaalum fatateak e ri taa pan-gaa sena miridingan molava sina. Enami vaxa, mi taa waan pave senasomi namkai sena lagasai aava maamkuusane xe simi.

11 Maam lalamon pana maana moaave e voxo maam taxa lo fenungpami. Maam fin a Piran o i taa xa-vang nami xena tigina fatateak lanatoyan aava nane xel nami xe lana. Epana gutan sina i taa fasavat a maanavubuxanan e faisok roxo aava savatsena namkaian simi. 12Maam fenungmalaan talo maana rabuna xaves ritaa kuus fati a isi Memai Yesus sitaarasemi e ri taa suai semi senaso mi murabuna sina. A xakaavangan xatamsina Piran e na Memai Yesus Krais afasavat a maana mo aanabeꞌ xami.

2A Maana Fakalimaanan Aava Ri Taa

Savat Paamuina Ulaian Si Krais1 Sena ulaian sina Memai Yesus

Krais sitaara e malaafaa i taa faxuvulnetaara xena waan xuvul pana, ne

2 Tesalonaika 2:2 299 2 Tesalonaika 3:6xuus nami mu fetinan, 2 muta fata-vanat a lamonan simi e muta ipulanta saxa lagasai o ferawaian aava kuuso a yaan si Memai fo savat xo. Mutamamaxus sena naapalaan mi langaielana saxa kuus fatuxaian o lana saxakuusan fasavatan o naakmi taa langaio maam xalei a lagasai xe simi pana.3 Muta turoxoian ta mataa xena bitnami malaan. A yaan aave i taa pifesavat fefexaxaas a yaan ina tisuianlava i taa savat e na Mataa Saat i taasavat la matavas. Nane xo i taa waanla bina ina Fata Aava Raam Vulai. 4 Ei taa tisui a maana mo xapiak aavarabuna ri nanguse e i taa kuus o naneve a pemamolava seri. E vaxa, nanetaa laak la lifu lotu sina Piran e i taanai la vepen lava pave e i taa kuus onane xa a Piran.

5Lamon faꞌuli a yaannewaanxuvulpami, ne xuus nami pana maana moaanabeꞌ. 6 E naboxo mi texaas senaso ta mo taxa ti votane sena savat lamatavas fefexaxaas a yaan fatak ina itaa savat. 7Na Setan aava fuuna laxaoa mu vuputkai, i taxa faisok naboxotaasaxa i taxa fufunai. E maana moaave i taa savat la matavas layaannane aava taxa tivotane xo i taa siaktapinan. 8 Lana yaan aave na MataaSaat i taa savat la matavas e naMemaiYesus i taa faꞌoname pana reref ti lavalana e i taa kawaasan xapine panasavatan ina miridingan molava sina.9 Na Mataa Saat naang, i taa filimaanpana gutan si Setan e i taa vil a maanabuk faisok ina gutan e fakalimaananbit e maana mo faꞌipul. 10 E i taa bitpengan nari aava ri taxamaat. Ri taxamaat senaso ri bai namkai e ri pife taofatateak a tuunayan aava i fexaxaassena fakaxup nari. 11 E sena tisuianaave a Piran i taxa lisan a gutan aavai taa bit a lamonan siri talo ri taanamkai sena bitan. 12 E nari aava ripife namkai sena tuunayan taasaxa rifaamamaas pana bilaian saat, a Pirantaa tiis nari e xali nari pana vupuno.

Tigina Fatateak: A Piran A Siak FatiNami Xena Waan Xuvul Pa Krais LanaMiridingan Sina

13 A mo roxo maam kuus faasiroxovulai xe sina Piran pami, mu fetinanaava Piran a vubuxan xasingit nami.Senaso ti la tangpat nane lamon faatio nami, mi taa kaaxup. E nanefakaxupnami layaan aVovauXaradaka timin patak nami e mi namkai senatuunayan. 14APiran a xel nami layaanmaam kuusan fasavat a Lagasai Roxoxe simi e mi langaie. Nane xel namitalo mi taa siak a xavil ina miridinganmolava si Memai Yesus Krais sitaara.15 E voxo mu fetinan, tigina fatateak etao faagutan a maana tuunayan aavamaam fo fapiti nami pana lana kuusfasavatan simaam e lana mu lagasaiaava maam lisane xe simi.

16 Maam vubuk o na Memai YesusKrais xa xuvul pana Piran Tamataaraaava vubuxan xasingit netaara e la-paana xakaavangan sina a tavai ne-taara pana lamon fanaian roxo e amaluluman aava i taa waan vulai,17maam vubuk o re taa fabas a xunusimi pana gutan e tateaxan xena faisoke ferawai pana maana mo roxo.

3Na Pol A Fin Nari O Ri Taa Fenung

Pana1 E naboxo mu fetinan, fenung pa-

maam talo maana rabuna la mu binaxapiak ri taa langai a lagasai si Memaie ri taa suai sena xenanamkai,malaansemi. 2E vaxa, mi taa fenung o a Pirani taa fakaxup nemaam xasena rabunaaava ri bilai fasaat e ri fuuna fasavat alagafan, senaso saxano rabuna ri bainamkai. 3 Taasaxa Memai taxa waanfatateak vulai e i taa fagut nami e itaa tivotan nami xasena mataa saat.4 Sena namkaian simi maam texaastuuna o mi taxa lo vil a maana momaam fasei nami pana. 5Ne vubuk o aPiran i taa kas a lamonan simi talo mitaa masam faroxo sena vubuxan xas-ingitan sina Piran e malaafaa na Kraisa fatiginei fatateak vulan netaara.

Muta Nai Palau6 Lapaana isi Memai Yesus Krais,

maam fasei faagutan nami mu feti-nan, o mi taa faapalau sena mu feti-nan aava ri nai palau e ri pi ri faisok.

2 Tesalonaika 3:7 300 2 Tesalonaika 3:18Senaso ri langai pesalai sena fepitaiansimaam. 7 Layaan maam waan xuvulpami maam pife nai palau e nami xami texaas o mi taa usi fatak a vilaanasimaam. 8 Maam pife siak palou tamo sinꞌ ta mataa, piau. Maam faisokfaagut; la maana yaan xapiak maamfaisok faagut talo maam fexaxaassena maraan a maana mo pamaam.9 Maam fexaxaas sena tigina lamimipana xakaavangan simi, taasaxa piau,maam faisok faagut malaan talo mitaa xalume e mi taa usi a vilaanasimaam. 10 Layaan maam waan xu-vul pami maam xuus nami malaan,“Naseꞌ ta mataa bai faisok i taa pifefangan.”

11 Maam ferawai malaan senasomaam langai o saxanofuna la palouimi ri pi ri faisok. Ri pife vil tamo, taasaxa ri fuuna lo ferawai vip-iaal pana faisok sina xasano rabuna.12 Lapaana isi Memai Yesus Krais,maam fasei faagutan a mu rabunaaave e maam pebukan nari o ri taataagul faroxo e ri taa faisok xenamaraan fanganan pari. 13 E namimu fetinan, muta maare pana lo bilaifaroxo.

14 Tamo saxa la palou imi alangai pesalai sena lagasai aanabeꞌ,fakalimaan votane e muta nai xuvulpana talo i taa mangil sena vilaanasaat sina. 15 Muta lamon o nanesaxa xaiyaas, piau, taasaxa pebukanemalaan sena saxa ti lana matafetamasimi.

A Fasisian Fataxapiak16 Ne vubuk o a Memai aava fufuna

luaian, i taa pisingan nami la maanayaan xapiak pana luaian la xunus imi.A Memai i taa waan xuvul pami.

17 Lana mu lagasai aava ne lisane,ne xalei a fasisian aanabeꞌ xe simipana maak. A xakalayan aanabeꞌ afaxaalit o nenia na Pol, ne lisan alagasai aanabeꞌ.

18 A xakaavangan xatam sinaMemai Yesus Krais sitaara i taa waanxuvul pami xapiak.

1 Timoti 1:1 301 1 Timoti 1:12

1 TimotiA Lagasai Mata Xe Si TimotiA Ferawaian PaamuaNa Timoti a saxa naatuung ti la

nobina Listra pe la bina lava, Galesia.Na ninana ve a saxa Juda e na tamanave a saxa Griik. Na Pol a xel naTimoti xena sangas xuvul pana taloi taa xavange pana faisok ina kuu-san fasavataana ferawaian sina Piran.Mui layaan na Pol a xalei a lagasaiaanabeꞌ a kaalum malaan o na Timotia paamua sina rabuna aava ri namkaipe Efasis.

A lagasai aanabeꞌ a toxan a sax-anu fufuna, saxa molava a malaan:na Timoti i taa faxatang sena saxanorabuna ina fepitaa bit. Ri fuuna bito a maana mo ti la xavala ri mosaat,taasaxa mataa a fexaxaas sena tingina fakaxupan tamo i taa siak a texaasanfufunai, i taa falfaal pana saxanu fan-ganan e i taa pife tamai.

Saxa fufuna fulaa: a lagasai taxaxuus fatexaas na Timoti emu paamuasina rabuna aava ri namkai pana muvilaana roxo xena faxatang a faxuvu-lan sina rabuna aava ri namkai e afaisok ina. E i taxa kuus vaxa, panaso ta buk mataa i taa paamuian afaxuvulan aave.

La fataxapiak ina lagasai na Pol axuus na Timoti pana vilaana tuunaina sisiak si Yesus Krais e pana naianroxo xuvul pana maana mu rabunalana faxuvulan siri aava ri namkai.

1 Nenia na Pol: ne saxa yaamutsi Krais Yesus senaso a Piran aavafakaxup netaara sena maatan e naYesus aava taara taxa waan bange, refo siak fatiau.

2 E voxo ne taxa xalei a lagasaiaanabeꞌ xe siim, Timoti, no lak tuunasiak senaso no namkai se Yesus.

E voxo ne nung a Piran aavana Tamataara e na Krais Yesusaava Memai sitaara o re taa tavainano pana xakaavangan xatam,mamaaluxan e a luaian sire.

A Pebukaian Sena Fepitaian Bit

3 Layaan ne ti xalum nano, Timoti,lana faletan siak xe pe Mesidonia, nefaxaar nano talo no taawaan pe Efasise a vubuxanan naang i taxa waanlunai. Saxano rabuna pave ri taxafepitaa pana ferawaian bit e nano xo,no taa baras nari talo ri taa taxa-pus. 4 Xuus nari o ri muta lamonfati a maana xuuskuus ti kavai e rimuta faliu palou a yaan siri panamaana xuuskuus ina mu buri senasoa mu xuuskuus aave ri taa fasavata maana fegagelaian e ri taa pifefasavat a faisok sina Piran aava sa-vat sena namkaian. 5 Ne fasei namimalaan, senaso ne vubuk o taara taafevubuxan xasingit netaara. A xunusaava fatak, a nasaman aava matavas ea namkaian tateak sena Piran, nari xo,ri fufuna vubuxanxasingitan aanabeꞌ.6 Saxanofuna ri faasaal pana maanavilaana aanabeꞌ e ri ferawai palaumon. 7 Ri vubuk o ri taa rabuna inafepitaa pana mu vuputkai sina Pirantaasaxa ri pife masam sena mu vapal-ing lana ferawaian siri o a lamonanaava ri ferawai faagut pana.

8 Netaara xo taara texaas o avuputkai a roxo tamo taara taa bilaifaroxo lapaana. 9-10 E vaxa taara tex-aas o a vuputkai aave pife xena tiisa mataa aava roxo, piau. I taa tiis amataa aava laxao a vuputkai e langaipesalai e mu tavanat e nari aava risarak sena Piran e nari aava ri toxana lalosaat e bilai fasaat. A vuputkaii taa tiis a mataa aava punuk na ni-nana o tamana o xasa mataa e vaxaxasanofuna aava ri femilungai panavilaana ina tamaian e nari aava ri piauta mangilan malaan sena ro tomex-aan aava re fetamaian nare e a rabunaaava ri yot a mataa xena faasot pana.E a vuputkai i taa tafang a rabunaina bitan e mu rabuna xapiak aava ripife usi a fepitaian roxo sina Piran.11Amu fepitaian aave xo ri waan lanaLagasai Roxo sina Piran aava fufunamiridingan e faamamaasan.

Na Pol A Kuus Faasiroxo Pana Ma-maaluxan Sina Piran

12 Ne kuus faasiroxo senaso naYesus Krais aava Memai sitaara, fotavaiau pana gutan xena faisok siak.

1 Timoti 1:13 302 1 Timoti 2:15Nane lamon o nenia, ne fexaxaassena ngavuk aanabeꞌ e voxo a siakfatiau xena yaamut sina. 13 Paamua,ne fuuna ferawai fasaat sena Piran ene vil pengan a mu rabuna e faisoksina. Ne pife usi a vilaana sina Pirantaasaxa nane xo a muluxau senasone vil a maana mo mosaat aave panavungutan. 14 E sena vungutan siak, aMemai xo a tiu marasaxain a xakaa-vangan xatam sina xulok e a fabassoliu a xunus iga pana namkaian evubuxan xasingitan. A ro mo aanabeꞌre vilaana sina mu rabuna aava ri usina Yesus Krais.

15 A ferawaian aanabeꞌ a roxo, mitaa langaie: na Krais Yesus maa savatla xavala xena fakaxup a mu rabunasaat. E nenia xo ne saat paaliu senamu rabuna saat. 16 A fufuna ma-maaluxan si Yesus xe siak a malaan-abeꞌ: a Piran a waan bangau senasonane vubuk o mu rabuna aava ri taanamkai sena xena siak a toyan vulai,ri taa xalumau, ne mataa saat tuunapaaliu aava Piran fo xele xe sina xae ri taa texaas o a Piran a vubukfakaxup nari sait. 17 Nangus a Piranpana suaian e kuus fati a isina senasonane ve a saxa aava Piran King vulaixe vulai e i taa pife maat. A saxaaava taara pife fexaxaas sena xalume.Nane ve a Piran. A tuuna.

18 Timoti xanatuk, a maana fepita-ian aanabeꞌ aava ne taxa tavai nanopana, ri fexaxaas sena mu kuus fatux-aian ti paamua sema. Faisok faagutlapaana ferawaian aave e no taa tig-ina fatateak. 19 Famatavas vulan anasaman siim e namkai sena Piran.Malaan sena xaleo aava laak xulunamaat e tugurum e lus, saxano rabunavaxa ri langai pesalai sena nasamansiri e voxo ri kawaasan anamkaian sirise Krais e ri lus sait. 20Na Haimineusnare Aleksanda xo, re fo usi a vilaanasaat aave e voxo ne tavai na Setanpare xena fakasanam nare talo re taatexaas e re taa pife famangil fulan aisina Piran.

2A Fepitaian Pana Vilaana Ina Lotu

1 A saxa mo mi taa vil paamuine:mi taa fenung xe sina Piran o i taamuluk a mu rabuna xapiak e xavangnari e vaxa mi taa kuus faasiroxo xesina pari. 2 Fenung pana mu paamuaina mu fatataganan ti la xavala e nariaava ri paamuian a mu bina talo taarataa lo taagul faroxo pana luaian. Evaxa taara taa usi faroxoi a vilaanasina Piran e bilai fatak. 3 A nunganaanabeꞌ a roxo e a Piran aava fakaxupnetaara, nane xo, a faamamaas pana.4 Nane vubuk o mu rabuna xapiak ritaa texaas sena fepitaian tuuna sina eri taa kaaxup. 5 Senaso toxan a Piransaxa mon e a saxa aava fadaarum aPiran xuvul pana rabuna, nane ve naKrais Yesus 6 aava lisan nane xa xenamaraan faꞌuli a mu rabuna la yaanfatak ina. 7 E voxo a Piran a vubuko nenia xo ne taa fe kuusan fasavat aLagasai Roxo xe sina mu rabuna aavari pife Juda e fapiti nari pana vilaanatuuna ina namkai se Yesus. Aanabeꞌ afufuna aava Piran fo siak fatiau xenayaamut sina. Ne taxa ferawai tuuna,ne pife bit.

8 Lana mu lotu xapiak ne vubuk omu tomexaan ri taa talangaian a mariaava failai xena fenung xe sina Piran.E ri taa piau ta maraleian o fegagela-ian lana xunus iri la fena nungan siri.

9 E vaxa ne vubuk o lutefin xo ritaa falak faroxoi a marapi siri e ri taapife famaus a tari panamaaxui omafao xixiut pana mamareiai lava e ri taapife famaus temasaatan a fui siri. Ritaa pife lalamon faagut pana mausansiri. 10 Taasaxa mo aava peraroxo, ritaa famaus a tari pana faisok roxo. Afaisok aanabeꞌ a vilaana sina lutefinaava ri kuus o ri nangus a Piran.

11 A mu tomexaan ri taa fepitaae lutefin mon ri taa waan lapaanatateaxan ina mu tomexaan e ri taalangai nari. 12 Ne xuus votan xoa lutefin sena fepitaa o paamuian amu tomexaan lana lotu. Ri taa naikasam. 13-14A fufunamu fefasaa siak amalaanabeꞌ: a Piran a vesan paamuinna Aadam e lumui lamina na Eva ea tiui a pol na Eva e nane langaipesalai sena Piran e fesavat saxa aavafo faasaal. 15 Taasaxa, a lutefin ri

1 Timoti 3:1 303 1 Timoti 4:2taa kaaxup sena luxaana lak tamo ritaa lo taagul faroxo pana namkaian,vubuxan xasingitan e a xaradaxan.

3Siak Fati A Mu Paamua Pana Mu

Vilaana Roxo Aanabeꞌ1 A ferawaian aanabeꞌ ve tuuna:

naseꞌ ta mataa a vubuxan a ngavukxena paamuian a rabuna ina lotu,nane vubuxan a faisok roxo. 2 Amaana vilaana sina mu paamua aaveri malaanabeꞌ: piau ta mataa i taaferawai fasaat sena; i taa tamai panatefin saxamon e pife taꞌulane; a lamo-nan sina i taa matavas e i taa faxatangfaroxoi nane xa talo a mu rabunaxapiak ri taa suai sena; i taa fakas amurabuna aava ri ti xalume e i taa fepitaapana masaman roxo. 3 E vaxa i taapife num temasaat e i taa pife maralafaagut, taasaxa i taa usi a vilaanamam. I taa pife gel, taasaxa i taa waanfaroxo pana luaian e i taa pife rawetpana faat. 4 Siak fati a paamua aavapaamuian faroxoi a matafetama sinatalo mu rafulak sina ri langaie panasuaian. 5 Tamo nane pife fexaxaassena paamuian faroxoi a matafetamasina malaafaa i taa paamuian faroxoia rabuna sina Piran? 6 Muta siak fatia rabuna aava ri xaveak namkai xenapaamuian a lotu senaso ulaa ri tamaakawaasan a vilaana ina lotu; naak ritaamalalava e faasaalmalaan se Setanaava Piran fo fakasaname. 7 E vaxa,mu rabuna aava ri pife namkai, ritaa suai sena talo i taa pife mangil efeyaasok si Setan.

Siak Fati A Rabuna Ina XakaavangPana Mu Vilaana Roxo Aanabeꞌ

8 A mu rabuna ina xakaavang vaxari taa bilai faroxo pana lamonan fatak,ri taa pife xalema maranga o numtemasaatan a raarum tateak e ri taapife naixaam soxot a faat. 9 Ri taalo namkai fatateak sena mu fepitaiantuuna si Krais pana nasaman aavaroxo. 10 Mi taa tafang a vilaana sirie tamo ri fo usi a maana vilaana roxoaanabeꞌ, lavaxa ri taa xakaavang lanalotu.

11 A lutefin siri vaxa ri taa bilaifaroxo talo a rabuna ri taa suai seri. Ri

taa pife ferawai lilimugai e a lamonansiri i taa matavas e ri taa fataxapinfaroxoi a maana faisok xapiak siri.

12 A mataa ina xakaavang i taatamai sina tefin saxa mon e i taa pifetaꞌulane. E i taa faxatang faroxoi amatafetama sina. 13 A mu rabuna ritaa suai sena mu rabuna ina xakaa-vang aava ri vil faroxoi a faisok siri.E nari mu xakaavang aave ri fexaxaassena ferawai faagut pana namkaiansiri se Yesus Krais.

14 Ne vubuk rao ne taa fexalum nano monabeꞌ mon, Timoti.15Taasaxa, tamone pife fexaxaas senasavat fataapus a lagasai aanabeꞌ i taaxuus fatexaas nami pana mu vilaanasina rabuna aava ri taagul faroxo lanamatafetama sina Piran aava waanvulai. A matafetama aanabeꞌ ve amalaan sena lifu sina Piran senasonane taxa taagul lana. A rabunaaave ri taa taagul lapaana tuunayane faxatang faagutan a fepitaian ina.16 A tuuna paaliu, paamua taara pifemasam sena fufuna namkaian sitaara,taasaxa naboxo, a Piran a fasavate lamatavas:

“Na Krais Yesus maa sa-vat la xavalamalaan senamataa,

A to faꞌulaian sina a faxaalito nane ve na Natuna Pi-ran,

A mu angelo ri xalume,Amu rabuna aava ri namkai

ri kuusan fasavate la mubina xapiak,

A maana rabuna pe la mubina xapiak ri namkaisena,

E a Piran a xel falaxe xe lanamiridingan sina.”

4A Fefasaa Sena Rabuna Ina Fepitaian

Bit1 A Vovau Xaradak fo kuus

famatavas o la fataxapiak ina muyaan saxano rabuna ti lana lotu ri taataꞌulan na Krais e namkaian tuunae ri taa usi a mu vovau ina bitan ea fepitaian sena mu masalai. 2 A mufepitaian saat aave ri savat la ngusuna

1 Timoti 4:3 304 1 Timoti 5:5rabuna ina bitan aava nasaman siri fomaat e ri pife texaas sena maana moaava roxo. 3 Ri kuus votan a rabunao ri muta tamai e vaxa ri muta ngana saxano fanganan. Taasaxa Piran fovesan a maana fanganan aave xenafafanganaan netaara. E netaara aavataara namkai se Yesus, taara texaassena tuunayan. E voxo taara taa kuusfaasiroxo xe sina Piran pana maanamo xapiak aava nane fo vesane e taarataa fangan pana faamamaasan. 4 APiran fo vesan a maana mo xapiak enari, ri roxo. Muta gigirane, taasaxakuus faasiroxo pana e siaxe. 5 Senasoa ferawaian sina Piran e a fenungansitaara re vil faroxoi a fanganan aave.

A Mu Fefasaa Xe Si Timoti AavaSisiak Roxo Si Krais Yesus

6 Fafangan a vovau siim pana fer-awaian ina namkaian e pana fepitaiantuuna si Krais Yesus aava no usie etavai a mu rabuna aava ri namkaipana mu fefasaian aanabeꞌ. Tamo novilmalaane no taamataa sisiak roxo siYesus Krais. 7Muta faliu palou a yaansiim pana xuuskuus sina mu piran bitsenaso ri pi tamalangiis lana. Taasaxalamon fatateak e ferawai tuuna panamaana mo sina Piran. Fuuna lo vilfaagutan a vovau siim! Kanisai panasangasaana salan sina Piran. 8 Tamono taa fala vulai i tamaa faagutan ataam xena waan faxaarus la xavala.Taasaxa, a fala faxaꞌusiaana salan sinaPiran a roxo marasaxa lana maanamo xapiak e pife xena fagutaana taammon. I taa vil faroxoi a toyan siimnabeꞌ la xavala e a toyan siim xe mui.

9 A mo aava ne fo kuusane a tuunaemu rabuna xapiak ri taa kuus turoxopana. 10 La fena yaan nemaam taxawaan bang a Piran ina Toyan Vu-lai maam taxa faisok e tatalai faagutxena sangas la salan sina. Nane xovubuk o mu rabuna ri taa kaaxup evoxo nane maat talo mu rabuna aavari namkai sena, ri taa kaaxup.

11 Xuus faagutan a mu rabuna aavari namkai pana mu fepitaian e fefasa-ian aave. 12 Pana mu vilaana siim fax-alit nari aava ri namkai panamu salanina taagulan roxo malaan: ferawaifaroxo e bilai faroxo, vubuxan xasin-git a mu rabuna xapiak, vil fasavat amaanamono fo kuus fanai pana e suaisenamu rabuna aava ri namkai talo pita mataa i taa kaalum fasivi xasemasenaso nano, no mataa faꞌui. 13 Efefexaxaas a savatan siak no taa faisokfaagut pana kataana Xakalayan sinaPiran la palou ina mu rabuna e fapitinari. 14Muta taaluugan a tatavai aavaPiran a pisingan nano pana layaan amu rabuna ri kuus fatuxai sema e mupaamua ri bur nano pana mari.

15 Muta famalmaal a taam, kanisaivulai pana maana mo aave talo murabuna xapiak ri taa xalum nano ono taxa savat faroxo lana vilaana etexaasan si Yesus. 16 Faxatang faroxoinano xa e a mu fepitaian siim e no taafaxalit a kaaxupan siim. E vaxa no taaxavang nari aava ri langai nano panakaaxupan siri sait.

5A Vilaana Sina Mu Matalava Ina

Lotu1-2 Muta ferawai sarak xe sina mu

matalava tomexaan taasaxa ferawaixe sirimalaan se tamaam. Bilai faroxoxe sina mu mataa faꞌui malaan senamu tiam e xe sina mu matalava tefinmalaan se ninaam. E bilai faroxo xesina lutefin faꞌui malaan sena vasaamtalo pi ta mataa i taa ferawai fasaatsena vilaana siim.

A Fefasaa Sena Lutefin Nakmaal3 Suai sena lutefin nakmaal* aava

piau ta matafetama. 4 Tamo a tefinnakmaal a toxan a rafulak o mu yaya,nari ve, ri taa faxalit a namkaian siripana faxatangaana senaso a faisokaanabeꞌ a vubuxanan sina Piran. Afaxatangan aanabeꞌ a xavil ina lotusiri e taa tavai faꞌuli a roxoyan xe sinatamari e ninari e mu yaya siri. 5 Atefin nakmaal aava waan nane sang

* 5:3: A tefin nakmaal tuuna fo tamai e a lavana fo maat tapine pana piau ta rafulak. E voxo nane piauta matafetama xena faxatange.

1 Timoti 5:6 305 1 Timoti 6:1mon, a kaalum vulai xe sina Piran ela maana yaan xapiak a nunge panaxakaavangan sina. 6 Taasaxa lutefinnakmaal aava ri fuuna usi a nanasamsiri e pife kaalumxe sina Piran, ri taxato lana vipin siri taasaxa ri fo maat xolana vovau iri. 7E vaxa, xuus faagutana lutefin nakmaal e matafetama siripana mu fepitaian aanabeꞌ talo xas-anofuna ri taa pi ta fufuna xena fer-awai fasaat seri. 8Naseꞌ ta mataa pifefaxatang faroxoi a matafetama sina, ataꞌulan a namkaian tuuna e nane vea mataa saat paaliu sena mataa aavapife namkai, senaso nari xo ri fax-atang faroxoi a lutefin nakmaal siri.

9 Tamo a tefin nakmaal tuuna avubuk sisiak lana lotu, a mu rabunaina lotu ri taa timin a isina tefin aavelana sising ina tefin nakmaal tamo amariaas sina liu a 60 e fo tamai panasaxa mataa mon. 10 E vaxa, a rabunari taa texaas sena maana faisok roxoa tefin nakmaal aanabeꞌ fo vile, nanefaxatang faroxoi a rafulak sina; a lifusina a talakas xe sina mu topen; nanesisiak faroxo xe sina mu rabuna sinaPiran e xavang a mu rabuna panalagafan siri e fuuna vil a maana bukfaisok roxo.

11-12 Taasaxa lutefin nakmaal aavari pife matalava tefin lunai, mutatimin a isiri lana sising aave senasoa vubuxanan siri tamaa savat xenatamai fulaa. E ri taa taꞌulan moxo naKrais e a fakalimaanan siri xe sina. Evoxo ri taa waan lapaana fakasana-man sina Piran. 13 E sait ri fuunairimai xolai la maana lifu xaves e fer-awai lilimugai sena maana mo aavapife lagafan siri. 14 E voxo ne vubuko ri taa tamai fulaa e luk a lak e fax-atang a lifu siri talo a xaiyaas sitaarai taa piau ta mo xena ferawai fasaatsetaara. 15 Saxano lutefin nakmaalri fo taaluugan na Krais xena usi naSetan.

16 Tamo a tefin aava namkai, atoxan a lutefin nakmaal lana matafe-tama sina, nane taa faxatang faroxoinari. Pife roxo i taa tavai a mu rabunaina lotu pana faisok aanabeꞌ senaso ritaxa xavang xo a lutefin nakmaal aavari waan nari sang mon.

A Lagasai Xe Si Timoti E Mu Paamua17 A mu paamua aava ri faisok

faagut pana paamuianaana rabunaaava ri namkai, mi taa pisingan narisena faisok siri. E nari mu paamuaaava ri kuusan fasavat a Lagasai Roxoe fepitaa pana, suai faagut seri. 18 AFerawaian sina Piran a kuus malaan:“Muta pis votan a valana bulmakausena fangan layaan i taxa xavangnano pana faisok siim.” Vpt 25:4e “A mataa faisok i taa siak a ma-mareiai ina faisok roxo sina. A momalaan a roxo.” Lk 10:7

19 Tamo mataa saxa i taa gel tifia paamua ina lotu, muta langaie.Taasaxa tamo a mataa taragua o fulaari xaluma faasaalan sina paamua aavee ri kuusane, lavaxa langaie. 20 Enari mu paamua aava ri fo faasaal,baras nari la matana mu rabuna aavari namkai xena famataut nari xapiaktalo ri taa pife faasaal.

21 Lamatana Piran nare Krais Yesuse mu angelo xaradak, ne pebukannano o no taa usi a fepitaian aave emuta suai sena saxano rabuna e sax-anofuna piau. Bilai faroxo xe sina murabuna xapiak lanamaanamo xapiak.

22 Muta lamon faati fataapus pananoxolaanamataa xena vil a faisok sinaMemai senaso a malaan sena no taalaak lana vilaana saat sina tamono taabure. Nano sang no bilai faroxo vulai.

23 Muta num raarum mon, taasaxanum famodak a wain senaso no taxalo giis pana xuum.

24-25 Timoti, a lagaf xena siak fatia mu paamua roxo senaso saxanorabuna, no taa texaas fataapus senafaasaalan siri. Taasaxa xasanofuna,a saatan siri a waan kasam e no taapife texaas seri fefexaxaas mui. Amataa roxo a malaan: saxanofuna, notaa xalum a vilaana roxo siri e sax-anofuna, a vilaana roxo siri ri fufunai,taasaxa mui ri taa savat la matavas. amatavas.

61 Nari mu yaasok aava ri namkai,

ri taa suaian faagutan a mataa tafuriaava ri pife namkai talo isina Piran emu fepitaian sina lotu sitaara ri taa

1 Timoti 6:2 306 1 Timoti 6:19pife famangilan. 2 A mu yaasok aavari namkai, ri taa pife kaalum fasivixuluna mataa tafuri aava ri namkaisenaso nari xapiak ri fetinan lananamkaian siri. Taasaxa nari mu yaa-sok, ri taa faisok faroxo paaliu senasoa mataa tafuri aava saxam a roxoyansena faisok siri, nane sait a vubuxanxasingitan e waan lana matafetama siKrais.

A Fepitaian Bit E Rawetan Pana Faat3-4 Fepitaa pana maana mo aanabeꞌ

aava ne taxa xuus fatexaas nano panae faagutan a rabuna aava ri namkaitalo ri taa usie. Naseꞌ ta mataa afepitaa pana fepitaian bit e pife lamonturoxo pana ferawaian tuuna sinaMemai Yesus Krais e panamaana fepi-taian roxo sina, nane fasaamaat panavungutan sina. E nane ve taxa giislana lamonan sina senaso nane vubukfegagelai vulai pana malasuf ina muvapaling e fepitaian. A fegagelaianaave a fasavat a xinaasan, suaxan, ea ferawaian sarak; ri taa lalama senaxasamataa e ri fetok vulai. 5A rabunaaave a lamonan siri amaat e ri famalita maana lamonan tuuna. E voxo rivubuxan amaanamo xaves. Ri lamono a namkaian se Yesus e a usiaanavilaana sina Piran taa fasavat amaanamo xaves.

6 Taasaxa ne buk xuus nano o anamkaian i taa famasi a mataa panamaana mo xaves tamo nane taa faa-mamaas pana so ta mo nane toxane.7 Layaan taara savat la xavala a so tamo taara lisanmaane xuvul pataara?Piau! E layaan taara maat e taꞌulan axavala a so ta mo taara taa lisane xu-vul pataara? Piau! 8E voxo tamo taaratoxai fanganan e marapi, a ro moaanabeꞌ re fexaxaas sena fananamne-taara. 9 Taasaxa nari aava ri vubuxanamaanamo xaves, amaanamo aave ayuuf nari e ri fepiusai e a vubuxanansaat aave a bulumannari xena faxaraknari. 10A vubuxanaana faat va fufunamaana vilaana saat. Senaso saxanorabuna aava ri vubuxan temasaatan afaat, ri fo taꞌulan a namkaian tuuna eri siak fasivimaan a maana lagafan emaasaxan xuluri.

A Mu Fefasaa Xe Si Timoti11 Taasaxa nano xo, no mataa sina

Piran, muta usi a maana mo aave,sinuf sena. Taasaxa la maana yaanxapiak usi fatak a fepitaian sina Pirane bilai faroxo la matana Piran e murabuna. Faagutan a namkaian siimse Krais e vubuxan xasingit a rabunalana matafetama sina Piran. Mutafefinaas lana maasaxan e lagafan ebilai faroxo xe sina xasanofuna panamamaaluxan. 12 A vubuxanan xenataagul lana namkaian tuuna a malaansena falayan. E voxo, faisok faagutxena fataxapin a falayan aave e taofatateak a toyan vulai aava Piran axel nano xe lana layaan no kuusanfamatavas a namkaian siim la matanamaana rabuna aava ri namkai. 13-14 APiran aava fufuna toyan xapiak ena Krais Yesus aava vil famatavas avepen sina la mata Ponsus Pailat, rexalumau e re texaas o ne ferawai tu-una layaan ne fasei nano xena usi fa-tateak a xana fefasaian emutamilungo faasaal; usi nari fefexaxaas a yaanna Memai Yesus Krais sitaara i taafilimaan fulaa talo piau ta rabuna ritaa ferawai fasaat sema. 15 A Piranxo a siak fati a yaan fatak ina fili-maanan. Nane ve a tafuna maana moxapiak e a fufuna nanaman. Nane vea Memai sina mu Memai e Paamuasina mu Paamua. 16 Nane ve a toyanvulai e nane taagul lana malang aavamatavas temasaat e piau ta mataa afexaxaas sena falet faasilak. Pi tamataa fo xalume e vaxa pi ta mataa afexaxaas sena xalume. Nanguse panasuaian xapiak vulai. A gutan sina i taapife taxapus. A Tuuna.

17 Fasei nari aava ri toxan a maanamo xaves lana waanan siri o ri mutafasaamaat pana maana mo siri. Mutalalamon sena xakaavangan inamaanamoaave senaso taara pife texaas tamomaana mo aave ri taa waan o malit.Taasaxa, kaalum xe sina Piran aavapisingan netaara pana maana moxena fafaamamaas netaara. 18 Faseinari o ri taa bilai faroxo, fabas nari xapana faisok roxo, tatavai xe sina xas-anofuna e femiraaxan amaanamo sirixena xavang a mu rabuna. 19 Tamo

1 Timoti 6:20 307 1 Timoti 6:21ri taa usi a fefasaian roxo aave, ritaa siak faxuvul a maana mo xavesaava malaan sena ngavil tateak, xenaxavang nari la yaan i taa savat mui eri taa waan lana toyan tuuna.

20Timoti, faxatang faroxoi amaanamo aava Piran fo tavai nano pana.Tigina patak sena ferawaian palaue fegagelaian aava xasano rabuna rixalie pana texaasan, taasaxa bitan.21 Saxanofuna ri kuus o ri toxan atexaasan aave, taasaxa ri fo faasaalsena usiaana namkaian.

A xakaavangan xatam sina Piran itaa lo waan xuvul pami xapiak.

2 Timoti 1:1-2 308 2 Timoti 1:14

2 TimotiA Fataraguiaana Lagasai XeSi TimotiA Ferawaian Paamua

Na Timoti a saxa fefeng si Pol efuuna xavange pana faxatang a sax-anu faxuvulan sina rabuna aava rinamkai. Na Pol taxa kala xe sina xenafagut a lamonan sina. Nane vubuko na Timoti i taa waan fatateak lananamkaian sina se Yesus Krais e i taakuusan fasavat tuunei a Lagasai Roxoe a Xakalayan ti Kavai. E naapalaan alagafan e maana buk maasaxan ri taasavat, na Timoti i taa vil vulan a faisokina fepitaa.

Na Pol a faxaar na Timoti talo i taapife langai nari aava ri buk fegage-lai pana fiaian palau senaso a fiaianmalaan i taa kawaasan a lamonan sinarabuna. A mo roxo o na Timoti itaa lamon faꞌulaa e i taa usi a mu vi-laana si Pol, a maana buk vilaana aavari malaan: a namkaian tateak senaPiran, vubuxan xasingitan, vilaanamam, waan fatateaxan e a vilaana inayaas a maana buk maasaxan.

1-2 Nenia na Pol: A Piran a siakfatiau e voxo ne yaamut si Krais Yesusxena kuusan fasavat a toyan tuunaaava Piran fo kuus fanai pana xe siriaava ri waan la xuvulaian xuvul paYesus. Nenia, ne xalei a lagasai aan-abeꞌ xe siim, Timoti, xanatuk.

Ne nung a Piran Tamataara e naKrais Yesus aava Memai sitaara, ore taa tavai nano pana xakaavanganxatam, luaian e a mamaaluxan sire.

Muta Mangil Sena Lagasai Roxo3 La maana yaan e vung xapiak

layaan ne fenung, ne lamon faꞌulinano e ne kuus faasiroxo xe sina Piranaava ne sisiak sina, pama. Nenia,ne bilai malaan sena mu buok. Ene sisiak sina Piran pana nasamanmatavas. 4 Layaan ne lamon panataangiisan siim ne vubuk xalum nanotalo ne taa bas fulaa pana faama-maasan. 5Ne lalamon pana namkaiantateak siim. A namkaian aanabeꞌ a

waan paamua lana yaya tefin siim, naLois, e na ninaam, na Yunis. E ne tex-aas tuuna i taxa waan lana toyan siimnaboxo. 6-7 Sena namkaian siim nebuk falamon faꞌuli nano o a Piran xo atavai nano pana tatavai sina xaanumlayaan ne noxol nano. Nane pife tavainetaare pana matautan, piau, nanetavai netaare pana gutan e vubuxanxasingitan e a faxatangan roxo. Evoxo fatateak fulan a mu tatavai siim.

8-9 Muta mangilanaana kuusanfamatavasaana Memai sitaara e mutamangil sega, ne mataa vipis sina.Taasaxa, pana gutan aava Piranfo tavai nano pana, faxuvul xuvulpaga lana maasaxan aava savat senakuusan fasavataana Lagasai Roxo. APiran xa fo fakaxup netaara e xelnetaara xe lana toyan xaradak. Akaaxupan e a toyan vulai aanabeꞌ,taara pife vil a mo xena saxame.Taasaxa lokavai mupiis, paamuinatangpat ina yaan, a Piran a lamonfaati o i taa tavai netaara aava taarawaan la xuvulaian xuvul pa KraisYesus pana xakaavangan xatamaanabeꞌ. 10 Taasaxa naboxo, taaraxalum famatavase senaso a Nges inaVil Fatato sitaara, na Krais Yesus,fo savat. Nane fo kawaasan xapina maatan e fo lisan a toyan vulaixe vulai pana Lagasai Roxo. 11 Esena Lagasai Roxo aanabeꞌ a Pirana siak fatiau e voxo ne yaamut sinaxena kuusan fasavataana la mu binaxapiak e xena fapitiaana rabuna pana.12 A maana faisok aave a fufunamaasaxan siak. Taasaxa ne pifemangil sena Lagasai aanabeꞌ senasone namkai sena saxa aava fasavate ene texaas tuuna o nane xa a fexaxaassena faxatang faroxoi a maana moaava nane turoxoian lisane xe siakfefexaxaas a yaan lava.

13 A maana mo ne fo fapiti nanopana, usi fataxe e taagul lana namka-ian e vubuxan xasingitan aava savatlana xuvulaian xuvul paYesus sitaara.14 Pana gutan sina Vovau Xaradakaava taagul la xunus itaara, faxatangfaroxoi a maana mo roxo no fo sax-ame.

2 Timoti 1:15 309 2 Timoti 2:2115 No texaas o na Figelas nare Her-

moginis e mu rabuna xapiak la mubina pe Esia ri fo taꞌulanau.

16 Ne vubuk o a Piran i taa xa-fut a matafetama si Onesiforas panamamaaluxan sina senaso nane ve afafaamamaasau la maana yaan xaves.Nane pife mangil pana vipisan siak,piau. 17 Layaan nane waan pe Romnane seng faagutanau fefexaxaas atinginau. 18Ne vubuk o a Memai i taatiuan amamaaluxanxuluna lana yaanlava. Tuuna, no texaas malaafaa nanexavang vulanau pe Efasis.

2A Mataa Ina Rawen Lapaa Krais

Yesus A Lamon Paamuine1 Nano Timoti, xanatuk, tigina fa-

tateak lana xakaavangan xatam aavana Krais Yesus a pisingan netaarapana. 2 E maana mo xapiak no folangaie lana fepitaian siak xe sinamaana rabuna xaves, a maana moaanabeꞌ ve ne vubuk o no taa fapitia mu rabuna aava namkaian siri atateak pana, talo nari vaxa ri taa fapitia xasanofuna. 3 Layaan a lagafan asavat, tigina fatateak xuvul pamaammalaan sena mataa roxo ina rawen siKrais Yesus. 4 Naseꞌ ta mataa a vil afaisok ina rawen i taa pife lamon fati auma o vio sina senaso nane buk fafaa-mamaas a paamua ina fevisan sina. 5Evaxa naseꞌ ta mataa i taa faigot panafalayan i taa pife siak a sepirigus tamopife usi fatak a maana vuputkai inafalayan. 6 A roxo, layaan a mataa inataraꞌuma i taa siak a fanganan mataxana. 7 Lalamon pana maana mo netaxa kuus pana e a Memai i taa tavainano pana masaman.

8-9 Lamon faꞌuli na Yesus Krais aavato faꞌulaa ti la mamaat e savat xenafakaxup netaara. Nabeꞌ a LagasaiRoxo siak e ne taxa maasak faagutsena. Ri fo bugutau malaan senamataa saat. Taasaxa Ferawaian sinaPiran xo pife bugutan. 10 E voxo,ne taxa lo waan lapaana maana momosaat aanabeꞌ talo nari aava Piran fosiak fati nari, ri taa langai pana e ri taakaaxup xena to vulai xuvul pa Krais

Yesus lana miridingan sina. 11 Nabeꞌa ferawaian tuuna:

“Tamo taara maat malaansena, taara taa to vaxamalaan sena.

12 Tamo taara waan fatateak vu-lai, taara taa fetagonan ne-taara xuvul pana.

Tamo taara gigirane, nane taagigiran netaara vaxa.

13 Tamo taara pife tigina fatateak lananamkaian sitaara,

nane taa lo ferawai tuuna vulaisenaso pife fexaxaas sena

xul a ferawaian sina.”A Mataa Faisok Aava Piran A Turoxo

Pana14 Falamon faꞌuli vulan nari pana

maana mo aanabeꞌ. Pebukan nari,la matana Piran, pana: muta fegage-lai sena mu vapaling senaso a pi tamalangiis lana e i taa kawaasan xonari aava ri langaie. 15 A fepitaianina tuunayan siim e mu vilaana siim,re taa saxa mon talo no taa pifemangil layaan no tigina la matanaPiran e i taa turoxoian nano. 16Tiginapatak sena ferawaian aava pife suaisena Piran senaso nari aava ri ferawaimalaan ri taxa taꞌulan a mu vilaanasina. 17 A fepitaian bit siri i taa fan-gan fataapus malaan sena viis pananeng. 18 E ti la palou iri aava ri faasaalpana fepitaian bit, na Haimineus nareFiletas re tigina paamua. A fepitaiansire a taꞌulan a tuunayan. Re kuuso a to faꞌulaian ti la maatan fo savatxo e re kawaasan xapin a namkaiansina saxanofuna. 19 Taasaxa Tuu-nayan sina Piran a tigina tateak e atoxan a ferawaian lana malaan: “AMemai a texaas seri, ri rabuna sina,”e “Naseꞌ ta mataa a kuusan fasavat aisina Memai i taxa puk tapin nane xaxasena saatan.”

20 Lana lifu lava a toxan a maanabuk bi xaves, saxanofuna ri toxan amausan roxo e saxanofuna piau. Sax-anofuna a faisok siri a molava e ri taatifie pana maana mo xana matalavae saxanofuna, piau, ri taa tifie panaxawa mon. 21 Tamo mataa taa sufantapin a vusiit ina toyan sina talo i taasavat xaradak, i taa mataa roxo ina

2 Timoti 2:22 310 2 Timoti 3:16-17faisok e a saxa aavamataa tafuna i taafaamamaas pana. E layaan a faisokroxo taa savat i taa tamasiak xena vile.

22 E voxo sinuf fataapus senavubuxanan saat sina yaan layaan nolak faꞌui e faxuvul xuvul pari aavapana nasaman xaradak ri fenung xesina Memai e ri usi fatak a xaradaxan,namkaian, vubuxan xasingitan e aluaian. 23 Muta sui a maana fiaianvungut e ngong senaso no texaas ori fuuna fasavat a fegagelaian. 24 Ea sisiak si Memai taa pife gel, piau,i taa texaas faroxo pana vilaanaina fepitaa, i taa pife tao vulan amaraleian sina e i taa fangasik vulana mu rabuna xapiak. 25 I taa fapitinari aava ri tisuie pana fananapantalo a Piran tamaa tavai nari panayaan xena puk tapin a vilaana saatsiri. Naak ri taa texaas sena tuunayan26 e ri taa pife lamavaang fulaa, piau.A nasaman siri taa ulaamaan fulaatalo ri taa sinuf sena fulung si Setanaava fo pis nari xena faisok sina.

3La Fataxapiak Ina Mu Yaan A Mu

Rabuna Ri Taa Gigiran A Piran1 Lamon faꞌuli a mo aanabeꞌ: lana

fataxapiak ina mu yaan a maana la-gafan molava paaliu ri taa savat. 2 Amu rabuna ri taa vubuxan xasingitnari xa e ri taa rawet pana faat.Lana tang saatan siri, ri taa ferawaifalalavai nari xa e lamon falavai nari.Ri taa ferawai fakasal a rabuna e lan-gai pesalai si ninari e tamari. Ritaa vubuxan vulan a maana mo faꞌuisenaso ri pife faamamaas panamaanamo ri toxane. E vaxa ri taa taaluugana mo sina Piran. 3 A rabuna aave ripife fangaasik e pife lamon tapin avilaana sina saxa aava vil pengannari.Ri bit tifi a mataa e fevis vulai. Ri pifefaxatang faroxoi nari xa e ri gigirana roxoyan. 4 Ri fuuna bilai fasaat epife lamon faroxo pana toyan sinaxasanofuna. A lamonan siri a milungpana lavayan siri e ri famasi nari xapana usi soxotaana vubuxanan siri epife vubuxanan sina Piran. 5 Lana

vilaana siri, ri usi a vuputkai ina lotusitaara, taasaxa vilaana aave a xax-aalua bit palau e ri taaluugan a gutanina. Faapalau sena rabuna aave.

6 Saxanofuna ri faavupuul a lutefinxena paamuian nari. Ri yuuf a lamo-nan sina lutefin aava ri fuuna usi fataka vubuxanan ina tari e waan lapaanavupunoian ina faasaalan siri. 7 Rilangai sena fepitaian sina maana lotuxaves senaso ri vubuk texaas faroxosena Piran, taasaxa nari xa ri pifetexaas lunai sena tuunayan. 8 A murabuna saat aave ri malaan se Yanesnare Yaamres aava rovaat tomexaanre gilis na Moses. Nari xo ri malaansere senaso ri gilis a tuunayan. Nari,ri rabuna pana lamonan miit aavalana tatafangai ina namkaian siri ritaa poxo e pife tigina fatak. 9Emalaansena rovaat aave, a lavayan siri xo i taataxapus fataapus senaso ngong bitansiri i taa savat la matavas.

A Fefasaa Fataxapiak Xe Si Timoti10 Taasaxa nano Timoti, no texaas

sena fepitaian e vilaana siak. Notexaas sena fufuna faisok siak. E nofo xalum a namkaian e vubuxan xas-ingitan siak. No texaas o ne fuunawaan fananap. E layaan a lagafan asavat ne taxa lo faisok lunai. 11 E vaxano texaas sena maana mo mosaat emaana buk maasaxan aava ri savatxulok layaan ne waan pe Antiaak,Aikoniam e Listra. Taasaxa Memaia fakaxupau seri. 12 Tuuna, naseꞌ tamataa a vubuk o a toyan sina lana usi-aan na Krais Yesus i taa fafaamamaasa Piran, a vil penganan i taa savat lataagulan sina. 13E nari mu rabuna inafepitaa bit aava ri vil a mo mosaat, ritafe saat paaliu. Ri taa febitan nari.14 Taasaxa nano xo, no usi fatak amaana mo aava no fo tapal pana e notexaas tuuna sena, senaso no texaasnaseꞌ fo fapiti nano pana. 15 Ti lanayaan no lak modak, no texaas senaXakalayan Taap aava faxaalit panasalan xe lana toyan vulai aava savatsena namkaian se Krais Yesus. 16-17 APiran xa a paamuian a mu rabunaxena xaleiaana ferawaian xapiak sina.

2 Timoti 4:1 311 2 Timoti 4:22A Xakalayan aanabeꞌ a roxo xena fepi-taa pana tuunayan, xena barasaanafaasaalan, xena faxaradaxaana saatane xena kuusan famatavasaana maanavilaana roxo talo a sisiak sina Piran itaa toxan a texaasan e gutan a fexax-aas xena vil a maana buk faisok roxo.

41 Senaso ne tigina la matana Piran

e na Krais Yesus aava i taa tafang amu rabuna xapiak; nari aava ri taxato lunai e nari aava ri fo maat xoe vaxa senaso ne taxa lalamon vulaipana fatataganan si Yesus e a ulaiansina, ne fasei faagutan nano: 2kuusanfasavat vulan a ferawaian sina Piran.La maana yaan xapiak tamo a rabunari buk langai o piau, kuusan fasa-vate; xuus faxaradak nari, baras narie fagut nari. Fepitaa faroxo panafangaasixan. 3 Ne fasei nano malaansenaso a yaan taxa savat layaan arabuna ri taa baian a fepitaian roxoina namkaian sitaara. Ri taa famasia vubuxanan siri pana faxuvul fakali-uan nari xa pana mu rabuna ina fepi-taa bit aava ri taa xuus fafaamamaasnari pana vubuxanan siri. 4 Ri taapuk tapin nari xasena tuunayan xenalangai a xuuskuus ti kavai. 5 Taasaxanano xo, no lamon fatak la maanayaan xapiak, tigina fatateak lana la-gafan, kuusan fasavat a Lagasai Roxoe vil xapin a maana faisok ina ngavuksiim.

6Enenia xo, a yaan a faasilak layaanne taa maat malaan sena tatavai xesina Piran xuluna ivin ina faraaman.E a yaan xena taꞌulan a toyan siak fosavat xo. 7 Ne fo fevis faroxo, ne fofataxapin a falayan siak e ne pife poxolana namkaian siak. 8 E voxo pe laxunavata a toxan a ligilot xanak aavai taa fakalimaan a vilaana roxo siak. Elana yaan lava aave, a Memai aava fu-una tiis faroxo vulai, i taa pisinganaupana. Pife nenia mon taasaxa naseꞌ tarabuna aava vilaana siri a faxaalit o ritaxa waan bang a ulaian si Yesus.

Xasano Ferawaian Si Pol9-10 Tamo no fexaxaas sena, fili-

maan fataapus senaso na Demas a usi

soxot a maanamo ti la xavala e a taꞌu-lanauxena falet xe peTesalonaika. NaKresens fo falet xe Galesia e na Taitusxe Daalmesia. 11 Na Luuk mon taxawaan xuvul paga. Xel na Jon Maak elisane xuvul pama senaso nane fex-axaas sena xavangau pana faisok siak.12 Ne fo feng na Tisikas xe pe Efasis.13 Layaan no filimaan lisan a marapiina xakaafutan siak aava ne taꞌulanepe Troas xuvul pa Kaapas; lisanmaanamu kalayan ri waan xuluna vipin e axasano kalayan vaxa.

14 Na Aleksanda, a mataa inavavesai pana ‘aian’, a fasavat alagafan molava xulok, a Memai itaa susuaa sena vilaana saat sina.15 Faxatang faroxo sena, senaso nanetisui faagutan a lagasai sitaara.

16 Pi ta mataa a xavangau lanatatafangai mata siak, nari xapiak ritaꞌulanau. Ne nung a Piran o i taapife tiis nari pana. 17 Taasaxa Memaia waan xuvul paga xena fagutau. Evoxo ne fexaxaas sena kuusan fasavata lagasai xapiak talo amu rabuna aavari pife Juda, ri langaie. E ne fakaxupansena maatan. 18 A Memai taa fakaxu-pau sena maana saatan xapiak e i taalisan faroxoiau xe sina fatataganansina lu laaꞌui la xunavata. Tavaie panaisin molava piis, vulai xe vulai. Atuuna.

A Fasisian Fataxapiak19 Suai se Prisila nare Akwila e a

matafetama si Onesiforas. 20 Na Er-aastus a waan pe Korin e na Tofi-mas aava giis, ne taꞌulane pe Miletus.21 Filimaan fataapus talo no savat iaupaamuina yaan ina xaing. Na Yubalasnari Pudens, Linus e na Klodia ri lisana fasisian siri e vaxa xasano titaaralana namkaian.

22 A Memai i taa fagut a vovausiim. A xakaavangan xatam i taa xafutnano.

Taitus 1:1 312 Taitus 1:15

Na TaitusA Lagasai Si Pol Xe Si TaitusA Ferawaian PaamuaNa Taitus a pife saxa mataa Juda,

taasaxa nane namkai se Yesus Krais emui nane fuuna xavang na Pol panafaisok sina. Layaan na Pol a lisana lagasai aanabeꞌ xe sina a kaalummalaan se Taitus i taxa waan pe laxurunusa Kriit xena faxatang a faisoklana saxa faxuvulan ina rabuna aavari namkai pave.

A lagasai aanabeꞌ a toxan a fufunatalatul, na Pol a xuus na Taitus panamaana vilaana aava mu paamua inafaxuvulan ri taa usie senaso saxanuvilaana sina mu Kriit ri pife roxotemasaat. Na Pol a xuus fatexaas naTaitus pana vilaana i taa usie layaani taa fapiti nari aava ri waan lanafaxuvulan aave. I taa fapiti nari panausiaana vilaana roxo malaan: ri taawaan lapaana lamonan saxa, ri taausi a vilaana ina xakaavanganmalaansena mu fesing e ri taa pife fegagelaie pagal a faxuvulan siri.

1 Nenia na Pol: ne sisiak sina Pirane ne yaamut si Yesus Krais. Narexo, re fo siak fatiau e fengau xenaxavang fatateak a namkaian siri aavaPiran a xel patak nari e xena fapitinari pana tuunayan xena faxaradaka toyan siri. 2 Sena namkaian e tex-aasan aave taara taxa waan bang atoyan xe vulai. A Piran aava pi vibit,nane kuus fanai pana toyan aave paa-muina tangpat ina yaan. 3E lana yaanfatak nane faxalit a toyan aave lanaLagasai Roxo sina. E a lagasai aanabeꞌve ne taxa kuusan fasavate senaso aPiran aava fakaxup netaara, a faseifaagutanau pana.

4 Ne kala xe siim Taitus, no laktuuna siak lana namkaian aava taaretigina xuvul lana. Ne nung a Piranaava na Tamataara e na Krais Yesusaava fakaxup netaara o re taa xafutnano pana xakaavangan xatam e aluaian sirie.

A Faisok Si Taitus Pe Kriit: I Taa SiakFati A Mu Paamua Roxo

1 Tm 3:2-45Ne taꞌulan nano, Taitus, pe la bina

Kriit talo no taa faxaradak xapin amaana mo aava ri pife roxo lunai esiak fati a mu paamua ina lotu la mubina xapiak malaan seꞌ ne xuus nanopana layaan ne waan xuvul pama.6 Siak fati a paamua aava vil a muvilaana aanabeꞌ: i taa waan fatak talopi ta mataa i taa gel tifie panꞌ ta saxamo; i taa tamai pana tefin saxamon; amu rafulak sina ri taa namkai e ri taapife bilai fasaat o langai pesalai sina.7 A paamua aave a faxatang a faisoksina Piran e voxo i taa waan fatak e itaa pife sarak o marala fataapus; i taapife num temasaatan a raarum tateake i taa pife fevis o rawet pana maanamo. 8 Taasaxa, i taa faamamaas panafakas a rabuna la lifu sina e i taa usisoxot a roxoyan; i taa faxatang faroxoinane xa e i taa lalamon faroxo. A vi-laana e namkaian sina re taa fexaxaas.9 Nane taa tao fatateak a tuunayanaava ri fapitie pana talo i taa fagut axasanofuna pana fepitaian tuuna. Evaxa i taa tisui a milungan siri aava rigilise.

10 Pevoxo, a toxan a maana rabunaxaves la palou imi aava ri gigirana fepitaian tuuna sina Piran, ri fer-awai palau mon e ri bit a rabuna. Enari aava ri waan la parabuna aavari toxan a vuputuxan, ri pemamosaatpaaliu. 11 Famatakasam faagutannari senaso ri taxa kawaasan xapin amaana matafetama pana mu fepita-ian bit siri e vaxa ri vile xena faxuvula faat. 12 A saxa Kriit ti la palou iriaavamataa ina kuus fatuxai a kuus, “Amu Kriit ri fuuna bit vulai. A vilaanasiri a malaan sena vupung e vulai rivubuxan a mo, taasaxa ri maragap.”13-14 E nenia, ne turoxo pana ferawa-ian aave. E voxo no taa baras faagutannari aava ri langai pesalai talo namka-ian siri taa tateak faroxo e ri taa pifeusi a xuuskuus ti kavai sina mu Judae mu fefasaian sina rabuna aava ritaaluugan a tuunayan. 15 Xe sina murabuna aava ri xaradak, a maana mosiri a xaradak. Taasaxa, xe siri aava

Taitus 1:16 313 Taitus 3:5ri bas pana saatan e ri pife namkai, amaana mo xapiak ri lalosaat senaso alamonan e nasaman siri fo saat. 16 Rikuus o ri texaas sena Piran taasaxapana vilaana siri, ri faxalit a texaasansiri a mosaat paaliu. Ri langai pesalaifaagut, ri lalamon fasaat e tuuna ripife fexaxaas sena vil a vilaana roxo.

2A Fepitaian Sena Vilaana Sina Mu

Rabuna Lana Lotu I Taa Malaan:1 Taasaxa nano, Taitus, a fepitaian

siim i taa fagut a fepitaian ina lotuaava turoxo pana namkaian tuuna.2 Fapiti a mu matalava tomexaan o ritaa lalamon faroxo e faxatang faroxoinari xa e ri taa bilai faroxo pana tex-aasan talo mu rabuna ri taa suai seri.E vaxa, ri taa tao faagutan a namkaiane vubuxan xasingitan siri la maanayaan xapiak.

3 E vaxa fapiti amumatalava tefin oa vilaana siri i taa faxalit famatavas atoyan xaradak e namkaian tuuna siri.Ri taa pife bit tifi a rabuna e ri taapife waan lapaana gutan ina raarumtateak. 4-5Xuus a mumatalava tefin ori taa fepitaa panamaanavilaana roxoxena fatapal a lutefin faꞌui o malaafaari taa vubuxan xasingit a mu tomex-aan siri e mu rafulak siri e malaafaari taa faxatang faroxoi nari xa e waanlana toyan xaradak. Ri taa faisokfaagut vaxa la lifu siri xena famasi amatafetama siri e ri taa langai si lavaritalo pi ta rabuna ri taa ferawai fasaatsena Lagasai sina Piran, seri.

6 E vaxa, fagut a mu xulau xenafaxatang faroxoi nari xa. 7-8 E nanoxo, no faxalit a vilaana roxo siim lanamaana mo xapiak no vile. Layaan nofepitaa, muta suak e ferawai fasaat.Taasaxa ferawai tuuna pana texaasantalo nari aava rao ri gel tifi nano, ri taamangil senaso ri piau ta mo xena geltifi a nomataa sitaara pana.

9 Xuus a mu yaasok o ri taa langaisinamataa tafuri e ri taa fafaamamaasnari pana maana mo xapiak ri vile.10 Ri taa pife sui fasaat a ferawaiansina mataa siri e ri taa pife fenou amaana mo siri. Ri taa faxalit vulan a

faisok roxo siri talo vilaana roxo siritaa famaus a fepitaian sena Piran aavafakaxup netaara e voxo xasanofuna ritaa buk langaie. Pevoxo.

11 A xakaavangan xatam sina Piranxo fo savat la matavas xena fakaxupa mu rabuna xapiak. 12 E a fapitinetaara talo taara taa gilis a mu vi-laana ti la xavala e mu vilaana aava ritisui a Piran e taara taa taagul naboxopana toyan aava xaradak e roxo e piauta lalosaat lana. 13 Taara taa waanmalaanabeꞌ senaso taara taxa waanbang a yaan roxo layaan na YesusKrais aava Piran e Nges Ina Vil Fa-tato sitaara, i taa savat lana miridin-gan molava piis. 14 Nane lisan nanexa pataara xena mulus tapin netaarasena saatan xapiak e xena gei tapin amu lalosaat siri aava ri sina sang mone ri vubuk o ri taa vil mon amaanamoroxo.

15 A maana mo aapave, no taa fepi-taa pana. Fagut a rabuna e barasnari pana gutan xapiak siim talo pi tarabuna ri taa ferawai fasaat sema.

3A Mu Fefasaa Xana Mu Kriit Aava Ri

Namkai1 Falamon faꞌuli a mu rabuna aava

ri namkai o ri taa suai faagut senamu paamua ina bina e mu matalavasiri. Ri taa langai nari mu paamua evulai ri taa faigot xena vil a maanamo roxo. 2 Xuus nari o ri muta petpengan a isina mataa, taasaxa ri taalisan a luaian e fangaasixan e ri taa la-mon fasivi nari xa xena waan lapaanaxasanofuna.

3 Lamon faꞌuli a mu vilaana sitaarapaamuina yaan taara xaveak namkai.Netaara xa taara mu lamavaang.Taara langai pesalai sena Piran e taarafaasaal. A maana vubuxanan tateakina tataara ri pis netaara talo taarayaasok siri.

Taara fuuna femaraleiai e fexinaa-sai e taara febaian netaara. 4Taasaxa,layaan a fangaasixan e vubuxan xas-ingitan xatam sina Piran aava NgesIna Vil Fatato sitaara, a savat, nanefakaxup netaara. 5 Nane pife vil

Taitus 3:6 314 Taitus 3:15malaane senaso taara fo vil a maanafaisok roxo, piau. Nane vil malaanesenaso nane muluk netaara. Nanefakaxup netaara pana Vovau Xaradaklana fasufan aava tavai netaara panaluluuxan faꞌui e toyan faꞌui. 6 E lapaaYesus Krais aava fakaxup netaara, aPiran a fabas soliuannetaara panaVo-vau Xaradak sina. 7Nane vil malaanetalo taara taa siak tuunei a maana moaava nane kuus fanai pana xe sina murafulak sina: a toyan vulai xe vulai. Amaana ferawaian aanabeꞌ ri tuuna. 8Evoxo ne vubuk o no taa fepitaa faagutpanamaanamoaanabeꞌ talo nari aavari namkai sena Piran ri taa fabas ayaan siri pana maana faisok roxo. Avilaana aave a roxo e a fangasik a murabuna.

9 Taasaxa, puk tapai sena fiaianngong e mu sising ina isina muburi. E fepalau sena fegagelaian panavuputkai. A maana mo aave ri pi tamalangiis roxo e gutan lana. 10 Senamataa aava fasavat a fepatoxan la fax-uvulan, pebukan fataraguine e mui,tamo pife langai, taaluugane e mutafesing fulaa pana. 11 No texaas o amataa aave a lamonan sina pife fatake a faasaalan sina a faxalit a saatansina.

A Mu Fefasaa Fataxapiak12Ne taa feng na Aatamus e Tisikas

xe siim, Taitus. Layaan re savat,no filimaan fataapus xe siak nabeꞌNikapolis senaso ne lamon o ne taawaan nabeꞌ la yaan ina xaing molava.13 Xavang na Senaas aava mataa inavuputkai, nare Apolas pana faletansirie. Tavai nare pana so ta mo revubuxane. 14 A rabuna sitaara ri taalo vil vulan a maana buk faisok roxoxena fabas a toyan siri e xena xavangnari aava ri piau ta mo. E voxo ri taapife nai palau.

15Amu rabuna xapiak aava ri waanxuvul paga ri fasisi nano. Fasusui amu fesing simaam lana namkaian.

A xakaavangan xatam i taa xafutnami xapiak.

Failimon 1-2 315 Failimon 19

Na FailimonA Lagasai Si Pol Xe Si

FailimonA Ferawaian PaamuaNa Failimon a saxa matalava e a

kaalummalaan o nane a saxa Kristianti la bina Kolaasi. A saxa yaasok sina,a isina na Onisimas, a sinuf sena xe laxasa bina e fe fufunai pave. E pavetamo yaasok i taa sinuf sena mataatafuna e ri taa yot fulane, a fakasana-man ina vemaatan. Mui na Pol a savatla bina aave e na Onisimas a langaia fepitaian sina sena Lagasai Roxo efesavat Kristian. E nane taxa xavangna Pol pana faisok sina. La noyaanaave na Pol i taxa vipis e nane pifefexaxaas sena falet xena xalum naFailimon. E voxo nane xalei a lagasaiaanabeꞌ e a lisane xe si Onisimas efeng faꞌulie xe sina mataa tafuna.

Lana lagasai aanabeꞌ na Pol a xuusna Failimon o i muneta maraleian ayaasok sina. Taasaxa i taa lamontapin a vilaana saat sina e i taa xelfaꞌulie malaan sena tina tuuna senasonaboxo a mataa aava tamu yaasoksina fo savat Kristian e fo xavang naPol.

1-2 Nenia na Pol: ne mataa vipis siKrais Yesus, xuvul pa Timoti aava natitaara, maame lisan a lagasai aanabeꞌxe siim, Failimon, ka fesing aava nofuuna faisok faagut xuvul pamaame exe si vasaamaame lapaa Krais, na Afiae xe si Arkipus aava faisok lapaa Kraismalaan senamataa ina rawen e xe siriaava ri naangus la lifu siim.

3 Ne vubuk rao a Piran Tamataarae na Memai Yesus Krais re taa tavainami pana xakaavangan xatam e aluaian.

Na Pol A Kuus Faasiroxo E Fenung XeSina Piran

4 Layaan ne fenung xe sina Piran nefuuna lamon nano e ne kuus faasiroxo5 senaso ne fo langai a namkaiansiim se Memai Yesus e malaafaa no

vubuxan xasingit a mu rabuna fa-tak. 6 E ne fenung o no taa faxalit anamkaian siim lana faisok e ferawa-ian siim talo no taa masam xapiakpana maana mo roxo aava na Kraisfo tavai netaara pana. 7 Ka fesing,a vubuxan xasingitan siim a fasavata faamamaasan molava la xunus igasenaso no fo xavang faxavesan a murabuna fatak sina Piran.

Na Pol A Fenung Pa Onisimas8 Sena vubuxan xasingitan aanabeꞌ

ne buk nung nano pana saxa mo.Nenia, ne saxa yaamut si Krais e nefexaxaas sena fasei faagutan nanopana, 9 taasaxa ne bai vil malaane.Taare fesing e ne buk rao no taa vilesena vubuxan xasingitan mon. Neniana Pol, ne mataa vaiak naboxo e netaxa waan la bina ina vipisan senanamkaian se Krais Yesus. 10 Taasaxalana waanan siak nabeꞌ ne fo xavangna Onisimas pana namkaian sina enaboxo nane malaan sena lak siak.11 Paamua nane a mataa palau e pifefexaxaas sena xavang nano, taasaxanaboxo a fexaxaas sena xavang ne-taare xapiak.

12 Naboxo, ne taxa feng faꞌulie xesiim, taasaxa layaan nane pife waaniau xena xavangau a malaan seꞌ netaxa put tapin a pamamuaan siak.13 Ne vubuk rao i taa waan xuvulpaga la nobina siim xena xavangaulayaan ne taxa vipis sena LagasaiRoxo. 14 Taasaxa ne bai vil a mo aavano pife turoxo pana. Ne vubuk rao notaa turoxo pana fenungan siak senavubuxanan siim xa. 15 Naak a moroxo name Onisimas fo waan patakfamodak senaso naboxo me taa waanxuvul vulai. 16 E nane pife yaasokpalau naboxo, piau, nane ve na tiamlapaa Krais. Nane amolava lana toyansiak, taasaxa nane a molava piis xesiim senaso naboxo nane a yaasokroxo siim e vaxa na tiam lapaa Krais.

17 E voxo tamo no lamon o taaretaxa faisok xuvul, kas a lifu siim xesina malaan seꞌ no vile sega. 18 Tamonane fo vil a saat xe siim o siakpalou a xasamo siim, ne taamaraane.19 Nenia na Pol, ne taxa kala pana

Failimon 20 316 Failimon 25maak, ne taa maraane. Ne taa fala-mon faꞌuli nano o ne fo faxalit nanovaxa pana vilaana ina toyan faꞌui.20 Ka fesing, xavangau pana mo aan-abeꞌ. No taa vile pa Krais e i taa fafaa-mamaasau sait. 21 Ne lamon tuuna ono taa langaiau. E ne lamon o a faisoksiim i tafe molava sena fiaian siak.

22 Saxa mo fulaa: faigotan a nobinaina matef xaanak. No fo fenung xesina Piran paga e ne lamon rao ne taafe waan xuvul pama.

23 Na Epafras aava vipis se KraisYesus xuvul paga, a fasisi nami. 24 Enari aava ri faisok xuvul paga; naMaak, Eristukus, Demas e na Luuk, rifasisi nami sait.

25 A maana roxoyan sina MemaiYesus Krais ri taa waan xuvul pama.

Hibru 1:1 317 Hibru 1:7

Mu HibruA Lagasai Xe Sina Mu HibruA Ferawaian PaamuaA lagasai aanabeꞌ a xaleian xena

xavang a saxano Kristian aava rao ritaꞌulan a namkaian siri senaso saxanorabuna ri xalum fadui nari e ri tavainari pana lagafan. A lagasai aanabeꞌve xena fagut a namkaian siri, e voxoa mataa aava xaleie a xuus nari panamaana faisok lava a Piran fo vesanese Krais Yesus. Na Krais mon a fax-alit netaara pana vilaana tuuna sinaPiran. A lagasai aanabeꞌ a kuusan amo molava talatul:

1) Na Yesus ve a lak tuuna sinaPiran. Layaan na Yesus i taxawaan lunai nabeꞌ la xavala, naneyaas a lagafan emaasaxan e panavilaana naang, a Piran a siak fatina Yesus e nane savat mataa tu-una marasaxa xena xavang a murabuna xapiak. (2:10) E voxo naYesus a pelalava sena mu rabunaina kuus fatuxai ti lumua e senamu angelo e nane a pelalava seMoses vaxa.

2) A Piran fatak a siak fati na Yesustalo i taa waan priis vulai e nanexasliu a mu priis sina mu Juda.

3) Na Yesus a waan memai priisti la xunavata e nane a fexax-aas tuuna sena fakaxup a rabunalayaan ri namkai sena. A maanavilaana ina naangusan e muvuputkai aava na Moses a kuuspana, ri malaan mon sena xax-aalua ina faisok molava aava naYesus a vile.

A mataa tafuna lagasai aanabeꞌ avubuk faagut o a namkaian sina murabuna i taa malaan e a ferawai faax-axaves pana namkaian tateak sinamurabuna Israel ti kavai. (Palagasai 11)Nane kuus o naapalaan a so ta buklagafan i taa savat siri, ri taa tao fa-tateak a namkaian siri fefexaxaas rimaat. E ri taa kaalum xe si Yesus eusi a vilaana sina e tisui a lagafan emaasaxan aava ri taa siaxe.

A Namkaian Se Krais A MoPelalava MarasaxaA Ferawaian Sina Piran I Taxa Waan

Lana Natuna1 Lana maana yaan xaves e pana

maana vilaana xaves la mu yaan tikavai a Piran fo ferawai xe sina mubutaara la ngusuna mu rabuna inakuus fatuxai. 2 Taasaxa lana mu yaanaanabeꞌ xo taxa falet, nane fo ferawaixuvul pataara la ngusu Natuna. SeNatuna aavemon, amaanamo xapiakla xavala e la finavata fo vesanan panagutan sina Piran. E a Piran a siakfatie vaxa xena tavaie panamaanamoxapiak. 3Nane sangmon i taxa faxalita miridingan sina Piran; a maana moxapiak sina e maana mo sina Piran rifexaxaas. E pana gutan ina ferawaiansina nane taxa lo tao fanei fatateaka maana mo aava nane fo vesane. Elamina yaan nane fo siak a lamontapinan sena vilaana saat xana murabuna xapiak, nane laak xe la xuna-vata e fe nai la pamuaan sina Piranpana Maana Gutan Xapiak.

A Isi Natuna A Pelalava Sena MuAngelo

4 Na Natuna a pelalava seri muangelo malaan sena isin aava Piran fofaꞌisine pana, a molava seri. Xe siseꞌta angelo ve a Piran fo xuuse:“Nano, no Lak Tomexaan siak.

Tanin nenia, ne Tamaam.”Yng 2:7

5 E a Piran a pife ferawai sena saxaangelo o:“Nenia, ne taa Tamana e nane, i taa

Natuk.” 1 Xks 17:13, 2 Sml 7:146 Piau! Taasaxa layaan a Piran raoi feng a Lak Tuaan sina xe nabeꞌ laxavala nane ferawai malaan:“A maana angelo sina Piran ri taa

nanguse.” Vpt 32:437 E sena mu angelo a Piran fo kuusmalaan:“A mu angelo sina Piran ve, ri

mu sisiak sina e ri fexaxaasmalaan sena reref, ri malaansena radaam ina fata.” Yng104:4

Hibru 1:8 318 Hibru 2:88 Taasaxa se Natuna naboxo, a Piranfo kuus:

“A fatataganan siim Piran, itaa waan vulai xe vulai.

No taa paamuian a mu rabuna siimpana roxoyan.

9 No fuuna vubuxan a maana moxapiak aava roxo

e no baian a maana mo xapiakaava saat.

E voxoPiran, a Piran siim, fosiak fati nano

e nane tavai nano pana faama-maasan

senaso nane fo bur nanopana ngavuk aavapelalava sena ngavukaava nane tavai axasanofuna pana.” Yng45:6-7

10 E nane kuus fulaa:“NanoMemai, la tangpat no

fo vesan a xavala emaanamo xapiak xuluna

e pana maam no fo vesan a fina-vata e maana mo xapiak lana.

11 E a maana mo aave ri tafemalit, taasaxa nano xo, no taawaan.

Nari, ri tafe xavai malaan senamu marapi.

12Nano Piran, no taa pulum narimalaan sena marapi xavai o

no taa xul nari malaan senamataa taa xul a marapi sina.

Taasaxa no pi xuxul, notaxa waan fatak vulai e

a toyan siim i taa pife taxapus.”Yng 102:25-27

13 A Piran pife xuus ta saxa angelo o:“No maa nai nabeꞌ faasilak

la pamuaan igafefexaxaas sena yaan ne taa

timina maana xaiyaas siim la-

paana kaam malaan senamo ina vaapaas.” Yng110:1

14 A so ta mo ve mu angelo? Nari ve rimu vovau aava ri sisiak sina Piran. Enane taxa feng nari xena xavang amurabuna aava ri taa siak a fakaaxupansina.

2A Piran Rao I Vil Falavai A Namkaian

Sina Rabuna1 A mo aanabeꞌ a mo tuuna e voxo

taara taa tao fatateak amaana ferawa-ian tuuna aava taara fo langaie talotaara taa pife kais patak sena namka-ian sitaara. 2 A mu vuputkai aava muangelo ri fo kuusan fasavate xe sinamubutaara, ri tuuna paaliu. E naseꞌ tamataa pife usie o langai pesalai sena,i taa siak a maana fakasanaman aavamu vuputkai fo ferawai pana. 3 E ne-taara vaxa, tamo taara taa langai pe-salai sena fakaaxupan lava, taara taasinuf sena fakasanaman malaafaa? AMemai xa, fo kuusan fasavat a fakaax-upan aanabeꞌ paamua e nari aava rilangaie, ri fo faxalit famatavas ne-taara o a ferawaian aave a tuuna. 4E layaan fatak aave pana fangaasixan siri,a Piran a faxuvul a fakalimaanan sina,a fakalimaanan naang ve a malaan:a mu faisok ina gutan, maana mofaꞌipul e tavaiaana mu rabuna panatatavai ina Vovau Xaradak fexaxaassena vubuxanan sina.

A Piran A Siak Fati A Memai Sitaara5 A Piran pife siak fati a mu angelo

xena paamuian a xavala faꞌui aava itaa savat, a xavala aava maam taxaferawai sena, piau. 6 Taasaxa malaansena ferawaian aava waan la saxanobina pe lana Xakalayan ti Kavai:

“Piran, a so ta mo ve amataa e no taxa lamonsena?

A mataa ve a so ta mo e no taxamuluxe?

7 No fo timine lapaana mu angelopana saxanu yaan,

e mui no bure pana isin lava epana miridingan.

8 E no fatie talo i taa paamuian amaana mo xapiak aava no fovesane.” Yng 8:4-6

Lavaxa, i taxa ferawai o a Piran fosiak fati a mataa xena ti paamuian amaana mo xapiak, e voxo a matavaspaaliu o i taxa ferawai xasingit senamaanamo xapiakmarasaxa. Taasaxa,taara pife xalum ta mataa taxa paa-muian a maana mo xapiak naboxo,

Hibru 2:9 319 Hibru 3:8

bo? 9 Taasaxa taara taxa xalum naYesus, nane aava Piran fo timine la-paana mu angelo pana saxanu yaantalo lapaana xakaavangan xatam sinaPiran nane fo maat xana mu rabunaxapiak. E naboxo taara taxa xalume itaxa tigina, fo buran pana malangane pana isin lava senaso nane fo siak amaasaxan ina maatan.

10 A mo roxo a Piran aava vesana maana mo xapiak e taxa lo vilfafaꞌui nari, a vil faxaradak na Yesuspana maasaxan xena xel a maana munatuna Piran talo ri taa waan faxuvullana malangan sina. Senaso na Yesusve a saxa aava i taxa lisanmaan narixena fakaxupaan nari. 11 Nane taxagon fatak a rabuna sena vilaana saatsiri e nanexuvul pari aavanane fo gonfatak nari, a Tamari a saxa. E voxo naYesus pife mangil sena xali nari panamu fetinan. 12Nane taxa kuus xe sinaPiran:

“Ne taa xuus fatexaas a mufetinan siak pana isaam ea so ta mo no fo vile.

Ne taa kuus fati a vilaanasiim la palou ina faxuvu-lan siri.” Yng22:22

13 E a kuus fulaa:“Ne taa timin a lamon fana-

ian siak xuluna Piran.”Ais 8:17

E vaxa a kuus fulaa sait:“Kaalum, nenia naboxo xuvul pana

mu rafulak aava Piran fo tava-iau pana.” Ais8:18

14 A rafulak sina Piran ri rabunatuuna pana meska e ria e voxo naYesus xa fewaan malaan seri e toxana meska e ria ina mataa tuuna sait.Nane vil malaane talo pana maatansina i taa kawaasan xapin a faisok siSetan aava toxan a gutan ina maatan.15 Pana maatan sina, na Yesus a mu-lus nari aava ri yaasok si Setan lamaana yaan ina toyan siri senaso rimatautan a maatan. 16 A mo aanabeꞌa matavas paaliu: na Yesus pife fan-gasik a mu angelo. Taasaxa malaansena Xakalayan ti Kavai taxa kuus:“Nane taxa xavang a mu bu Abra-hem.” 17 A malasuf ina a malaan:

nane waan fexaxaas paaliu malaansena mu fetinan lana taagulan xapiaksiri e voxo i taa usi fatak a Pirane i taa bas pana mamaaluxan taloi taa savat memai priis siri. Panavilaana aanabeꞌ i taa vil a faisok sinaPiran talo Piran i taa pife marala ei taa lamon tapin a vilaana saat sinamu rabuna. 18 E naboxo na Yesus afexaxaas sena fangasik nari aava naSetan taxa valam nari pana vilaanasaat, senaso na Yesus fo waan lapaanamaasaxan e vil penganan e na Setanfo valame pana vilaana saat.

3Na Yesus A Pelalava Se Moses

1 Mu fetinan siak lana pabung siKrais, nami vaxa a Piran ti la xunavatafo xel nami xe sina: mi taa lamonfaagut se Yesus, nane aava Piran fofenge xena vil a faisok ina yaamut ememai priis lapaana namkaian aavataara kuus turoxo pana. 2Nane waanfatak lapaana vubuxanan sina Piranaava fo siak fatie xena vil a faisokaanabeꞌ. Na Moses sait a waan fataklapaana vubuxanan sina Piran layaannane vil a faisok lana lifu sina Piran.3 Naak mi fuuna tavai a mataa aavavesan a lifu pana suaian molava senalifu aava nane vesane, bo? E voxona Yesus i taxa siak a suaian molavapaaliu se Moses. 4 A maana lifuxapiak, saxano rabuna ri fo vesanee a Saxa aava vesan a maana moxapiak, nane ve a Piran. 5 Na Mosesxa waan fatak lana vepen ina sisiakla palou ina lifu sina Piran e nanekuus fangaasik sena maana mo aavaPiran i taa kuusane lumui. 6 Taasaxana Yesus a waan fatak lana vepen inaNatuna Piran lana lifu sina. E netaaraxa, taara lifu aave, tamo taara waanfatateak e taara tao faagutan a lamonfanaian aava waan la xunus itaara.

A Rabuna Ti Kavai Ri Fuuna MilungSena Namkaian Tuuna

7 E voxo malaan sena VovauXaradak a kuus:“Tanin, tamo mi langai a ling ina

Piran, 8 Muta fatavanat a la-monan simi, malaan sena mubumi layaan ri fakasalau; ri vil

Hibru 3:9 320 Hibru 4:5malaane pe la xobingil layaanri tafangau pana langai pe-salaian siri.”

9 A Piran taxa kuus malaan seri:“Ri tafangau pave e ri gigi-

ran a kuus fanaian siak.Naapalaan, ri xalum a maana

faisok siakaava ne fo vile xari

la mariaas sangafilutalafaat aava ri waanpave. 10E voxone kasalana mu rabuna aave e nekuus:

‘Nari, ri taxa lo milungsega lana lamonan siri eri taxa lo langai pesalaisena maana mu fefasaiansiak.’

11 Nenia, ne marala e ne fakalimaanfaagut malaan:

‘Nari, ri taa pife laak lana nobinaaava ne vubuk tavai nari panaxena fangaafusan.” Yng95:7-11

12 Kamu fetinan, faxatang faroxosenaso pife mo roxo o saxa imi itaa toxan a lamonan saat e a xunusina piau ta namkaian talo i taa puktapin nane xa xasena Piran aava taxato. 13 Taasaxa layaan a vapaling aavawaan lana Xakalayan ti Kavai, a vapal-ing aava “Tanin”, a toxan a malasufina la toyan sitaara, taara taa faxaarnetaara xa la maana yaan xapiak talopiau ta saxa imi i taa waan lapaana bi-tan ina vilaana saat e a lamonan sina itaa pife tavanat temasaat. 14 Senasotaara taxa faxaalit o taara pabungsi Krais tamo taara tao fatateak anamkaian aava taara xaveak siaxe fe-fexaxaas sena yaan inamaatan sitaarasaxa saxa. 15A ferawaian aanabeꞌ taxawaan lana Xakalayan ti Kavai:“Tanin, tamo mi langai a ling ina Pi-

ranmuta fatavanat a lamonansimi malaan sena mu bumilayaan ri fakasalau.” Yng95:7-8

16 Naseꞌ ta rabuna ve ri bai langaia ling ina Piran e ri fakasale? Narixapiak aava na Moses fo xel nari tilana bina Isip, bo? 17 E naseꞌ sang

a Piran a marala xuvul pari fefexax-aas sena mariaas sangafilu talafaat?Nari, mu rabuna aava ri faasaal panavilaana saat e voxo ri poxo maat laxobingil, bo? 18 E naseꞌ sang a Pi-ran a fakalimaan nari o ri taa pifelaak xe lana nobina ina fangaafusansina? Nari aava ri langai pesalai senaferawaian sina, bo? 19 E voxo taaramasam o nari, ri pife fexaxaas senalaak xe lana nobina sina Piran senasori pife namkai.

4Na Yesus A Pelalava Se Jaasua

1 E nabaxa a Piran a tavai netaarapana kuus fanaian sina talo taara fex-axaas sena siak a fangaafusan sinaaava nane fo ferawai pana. Lavaxa,mi taa faxatang faroxo senaso pifemoroxo o saxa imi i taa milung e taa pifesiak a fangaafusan aava Piran fo kuusfanai pana. 2Taara fo langai a LagasaiRoxo malaan sena mu bu Israel. Nari,ri langai a lagasai aave taasaxa pifexavang nari senaso layaan ri langaie,ri lamon o a mo palau mon e ri pifefaxuvule pana namkaian. 3 Lavaxa,netaara aava taara namkai, taara taasiak a fangaafusan aava Piran fo kuusfanai pana. A mo aanabeꞌ a malaansena ferawaian sina:

“Ne marala e ne fakalimaanfaagut malaan:

‘Nari, ri taa pife laak lana nobinaaava ne vubuk tavai nari panaxena fangaafusan.” Yng 95:11

Taara texaas o a faisok sina Piranfo taxapus layaan nane vesan xapina xavala aanabeꞌ taasaxa nanekuus malaan sena fangaafusanxari. 4 Senaso a ferawaian senafapisiguakaana yaan taxa waan lanaXakalayan ti Kavai malaanabeꞌ:“La fapisiguakaana yaan a Piran a fan-

gaafus sena mu faisok sina.”Tpt 2:2

5 E pave a ferawaian malaan a savatfulaa:“Nari, ri taa pife laak lana nobina aava

ne vubuk tavai nari pana xenafangaafusan.” Yng 95:11

Hibru 4:6 321 Hibru 5:66 Nari aava ri langai a Lagasai Roxo

paamua ri pife laak lana nobina inafangaafusan sina Piran senaso ri pifenamkai sena ferawaian sina. E voxoa toxan a xasanofuna aava ri taa siaka fangaafusan aave. 7 A Piran a fax-alit netaara pana lalamonan aanabeꞌsenaso nane siak fati a xasa yaan aavanane taxa xalie pana “tanin”. Muilayaan a mu mariaas xaves fo faletnane kuusan fulane la ngusu Devitlayaan nane kala lana Xakalayan tiKavai malaan:“Tanin, tamo mi langai a ling ina

Piranmuneta fatavanat a lam-onan simi.” Yng95:7-8

8 Tamo na Jaasua fo tavai a mu rabunapana fangaafusan aava Piran a kuuspana, lumui lamina a Piran i taa pifekuus fulaa sena xasa yaan ina fangaa-fusan. 9 Taasaxa toxan a yaan taxawaan lunai talo rabuna sina Piran ritaa siak a fangaafusan malaan senaPiran. 10E voxo amataa aava i taa siaka fangaafusan aave, i taa fangaafussena faisok sina vaxa, malaan senaPiran fo fangaafus sena faisok sina.11Lavaxa, taara taa tafang faagut xenasiak a fangaafusan aave senaso a mosaat paaliu o saxa itaara i taa faasaalmalaan sena mu bu Israel aava ri pifenamkai.

12A ferawaian sina Piran i taxa to e itaxa faisok. A ferawaian aave a fafan-gan senafisa aava ro xasing ina xapiakre fafangan. A ferawaian aave i taaxi a mataa e fexaxaas sena fepatoxana xunus sena vovau ina; a fexaxaassena fepatoxan a vuvuxai e a vaveufaina. A ferawaian aave a fexaxaas senatiis amu lamonan sinamataa emaanamu vubuxanan aava ri waan la xunusina. 13Mi piau ta momi fexaxaas senafune xasena Piran, piau. A maana moxapiak aava nane fo vesane, a waanxurul e matavas lapaana xakaalumansina. E voxo taara xapiak taa xuusepana so ta vilaana taara fo vile.

Na Yesus A Memai Priis PelalavaMarasaxa

14 Lavaxa, taara taa tao fatateaka namkaian aava taara taxa kuusan

fasavate. Senaso taara toxan a MemaiPriis molava paaliu e nane fo laak xesina Piran la xunavata; a Priis aave naYesus, a Natuna Piran. 15 A MemaiPriis sitaara pife saxa aava pife fex-axaas sena taraxali e muluk a maanamurupaxan sitaara, piau! Taasaxataara toxan a Memai Priis lava aavafo siak a valaman e tafangan fexax-aas fatak setaara, taasaxa nane pifefaasaal pana saxa mo. 16 Lavaxa, taarataa tao fatateak a namkaian sitaarae taara taa fe savat la nona ivin lavasina Piran lana nobina ina xakaavan-gan xatam. E pave i taa tiuan amamaaluxan sina xulutaara e taarataa siak a xakaavangan xatam xenaxavang netaara lana yaan ina lagafan.

5A Mu Vilaana Sina Memai Priis Lava

1 A Piran fuuna siak fati nari mumemai priis ti la palou ina mu rabunaxena waan amemai priis. Nari xapiakri bur a memai priis aave xena vil afaisok sina Piran la palou iri; i taafaram a mu tatavaian xari e i taalisan a mu falfaalan siri xena maraantapin a mu vilaana saat siri. 2 Amemai priis aave a marupak malaansena mu rabuna xapiak e voxo nanefexaxaas sena vil a vilaana mam xesina mu rabuna aava ri vungut e rimilung sena vilaana roxo. 3 E fulaasenaso nane marupak malaan senamurabuna, i taa lisan a tatavaianxenamaraan tapin a mu vilaana saat siri exena maraan tapin a mu vilaana saatsina sait.

4 Piau ta mataa a fexaxaas sena siakfati nane xa pana ngavuk ina memaipriis, piau! A mataa i taa laak lanangavuk ina memai priis lapaana ke-lan sina Piran sang mon, malaan seEron. 5 Pana vilaana malaan na Kraispife siak a ngavuk ina Memai Priis xexuluna xa. Taasaxa Piran a xuuse:“Nano, no Lak Tomexaan siak,

Tanin nenia ne Tamaam.”Yng 2:7

6 E nane kuus fulaa la xasa pax-akalayan:

Hibru 5:7 322 Hibru 6:12“Nano, no taa vil vulan a faisok sina

priis, malaan se Melkesadek.”Yng 110:4

7 La toyan sina nabeꞌ la xavala naYesus a fenung e fiai ti lana xunusina pana taangiisan e pana xukula-ian. Nane nung a Piran aava fexax-aas sena fakaxupe ti la maatan. APiran a langaie senaso na Yesus fuunasuai sena e usi fatak a vilaana sina.8 Naapalaan o na Yesus a Natuna Pi-ran, nane siak a texaasan sena vilaanafatak ina langaian lapaana maasaxansina. 9 E layaan nane fo savat fatakxasingit, nane xo a fufuna fakaaxupanaava i taa waan vulai xana mu rabunaaava ri langaie e usie. 10 E a Piranfo kuusan fanei a ngavuk ina MemaiPriis xuluna, malaan se Melkesadek.

MunetaTaꞌulanANamkaian SeKrais11 Maam toxan a ferawaian xaves

xami sena maana mo aanabeꞌ taasaxafaisok ina fapitiaan nami a lagafsenaso a masaman simi pife matavasfataapus. 12 A toxan a yaan xaves fofalet talo nami xa mi taa savat murabuna ina fepitaian, taasaxa piau!Mi vubuk lunai, o a mataa i taafapiti nami pana mu vilaana mata inanamkai sena lagasai sina Piran. Naakamalaan seꞌ mi taxa baian a fanganantateak, mi taxa sus lunai. 13 Ta mataaaava i taxa lo sus, i taxa popo lunai,nane piau ta masaman sena Ferawa-ian sina Piran. 14 Taasaxa mu mata-lava ri vubuxan a fanganan tateak enari, ri fo siak a texaasan lapaanafepitaian sina Piran e ri fexaxaas senataraxali a vilaana roxo e vilaana saat.

61 Lavaxa, lana sangasan sitaara la-

paa Krais taara taa tamasiak e faletfulaa, taara taa taꞌulan a fufuna fepi-taian ina lagasai se Krais xena sa-vat mu matalava lana fepitaian sina.Taara fo vil a faisok ina fatiginei axaaxaak mata ina namkai sena Pirane a xaaxaak ina puk tapinaana muvilaanapalau e voxo taara taa pife siakfati fulane. 2 Taara fo xasliu a mufepitaian sena fasufan e sena vilaanaina timin a ma xuluna mataa xena

fenung pana e sena vilaana ina tofaꞌulaian ti la maatan e sena tiisansina Piran aavawaan vulai. 3Taara taavil a maana mo aave tamo Piran taakuus turoxo pana.

4 Tamo rabuna ri taa taꞌulan anamkaian siri malaafaa no fexaxaassena lisan faꞌuli nari talo ri taa pukfulan a xunus iri? Layaan ri fo sangaslana malang sina Piran e ri fo nasama tatavai sina e ri fo siak a nobina sirilapaana Vovau Xaradak 5 e ri texaas oa ferawaian sina Piran a roxo senaso rifo bilai lapaana e ri fo masam a gutanina mu yaan sina Piran 6 e mui ri taꞌu-lan a namkaian siri, a pife fexaxaaspaaliu o ri taa lisan faꞌuli nari xenapuk fulan a xunus iri. Senaso layaanri vil malaane ri taxa niil fataxutan aNatuna Piran fulaa e ri taa famangilela matana mu rabuna.

7 A Piran a fuuna kuus faatulan axavala aava raafui taa usan xuluna edu lapi lana e mui i taa fuaa panamaana fanganan roxo aava nari, rifaxatange, ri vubuxane. 8 Taasaxa layaan a xavala i taa fasavat a maanayeis tuturuk e latan maxarak mon, axavala aave i taamo palaumon. Naak,a Piran taa kuus fatutule e mui ri taakawaasane pana fata.

9 Taasaxa kamu fesing, naapalaanmaam taa ferawai malaan nabeꞌ,maam texaas faagut semi. Maamtexaas o nami, mi toxan a mu kuusfaatulaian roxo aava ri xavil inafakaaxupan simi. 10 A Piran a pifemataa ina bit fepuk, nane a fatakpaaliu. Mi lamon o i taamaluf a faisoksimi, piau! I taa lamon faꞌuli a faisokmi fo vile e malaafaa mi faxalit avubuxan xasingitan simi xana layaanmi xavang a mu fetinan lapaa Krais. Etuuna mi taxa lo vile lunai. 11 Maamvubuk temasaat o nami saxa saxami taa lo falet fulaa lana vubuxanxasingitan simi fefexaxaas la yaanfataxapiak talo mi taa siak tuuneia lamon fanaian aava mi taxa waanbange pana vilaana fananap. 12Maambai o mi taa waan palau taasaxa poka mu vilaana siri aava sena namkaiane vilaana fananap siri, ri taa siak a

Hibru 6:13 323 Hibru 7:9maana mo a Piran fo kuus fanai xesiri pana.

Tao Fatateak A Kuus Fanaian SinaPiran

13 Layaan a Piran a tavai na Abra-hem pana kuus fanaian sina, nanefakalimaane o i taa vil tuunei a monane kuus fanai pana. E piau ta saxaa pelalava sena Piran e voxo nanefakalimaan pana xa. 14Nane kuus:“Ne taa tamana tavai nano pana rox-

oyane ne taa tamana tavai nano

panamu bumxaves.” Tpt22:17

15 E na Abrahem a waan bange panavilaana fananap e voxo nane siak amoa Piran a kuus fanai pana.

16 Layaan a mataa i taa fakalimaanpana saxa isin i taa xali a saxa isinaava pelalava sena xa, bo? E a fakali-maan o a mo aave a tuuna paaliue voxo i taa fataxapin a fegagelaian.17 E vaxa, nari aava ri taa siak a kuusfanaian sina Piran, nane vubuk o ritaa masam faagut o nane pi xuxul alamonan sina e voxo nane fo timin afakalimaanan sina xuluna kuus fana-ian sina. 18 A toxan a mo taragua,a kuus fanaian sina Piran e a fakali-maanan sina, aava Piran pife fexaxaassena xul nare e pife fexaxaas sena bitsere. E netaara vaxa, taara fo sinufxe lana faxatangan sina Piran e a romo aave re tavai netaara pana gutantalo a xunus itaara i taa tao fatateaka lamon fanaian aava Piran fo timinela notaara. 19 Taara toxan a lamonfanaian aanabeꞌ malaan sena xaaxaakmolava lana toyan sitaara. A lamonfanaian sitaara a mo tuuna aava i taawaan fatateak e laak liu a marapi taapina Tang Lifu Lotu laaꞌui la xunavataxena savat lana Nobina Taap Xasingit.20 E na Yesus fo laak lana Nobina TaapXasingit aave pataara e a Piran fobure xena Memai Priis vulai xe vulaimalaan se Melkesadek.

7Na Melkesadek, A Priis Sina Piran

1 Na Melkesadek ve a piran king pela bina Selam e a priis sina Piran Aava

Waan Laaꞌui Paaliu. Layaan na Abra-hem taxa ulaa ti la rawen aava nanesip faꞌonam a mu piran king talafaatlana, na Melkesadek a savat sina ekuus fararoxo xuluna. 2 E na Abra-hem a tavaie pana fomirak xavil, amaana fasangafiluaanamo inamaanamo xapiak aava nane fo siaxe senamupiran king talafaat. (A malasuf mataina isi Melkesadek a malaan: a piranking ina bilai fatak e xaradak. E saxamo fulaa, nane a piran king ina luaiansenaso nane a piran king ti Selam ea malasuf ina vapaling Selam ve: aluaian.) 3 Lana Xakalayan ti Kavai ripife kala sena ninana o tamana o tasaxa buna. E voxo a kaalum malaanseꞌ nane piau ta yaan ina tangpat epiau ta yaan fataxapiak. E voxo nanea malaan sena Natuna Piran senasonane taxa waan priis sina Piran vulaixe vulai.

Na Abrahem A Tavai Na MelkesadekPana Xavil Sina Piran

4 No fo xalum a lavayan si Melke-sadek, bo? Na Abrahem aava butaaralava, a tavaie pana fomirak xavil inamaana mo xapiak aava nane fo siaxelana rawen. 5 Taasaxa rabuna sitaaraaava ri laak lana ngavuk ina mu priisri waan lana pabung si Livai e ritoxan a vuputkai xena siak a fomirakxavil sina mu rabuna Israel. Nari, rimu Juda sait e nari xapiak ri mu buAbrahem vaxa malaan setaara. 6 NaMelkesadek xo pife waan lana pabungsi Livai, piau. Taasaxa nane fo siaka fomirak xavil se Abrahem e kuusfararoxo xuluna. E na Abrahem ve amataa aava fo siak a mu kuus fana-ian sina Piran. 7 A matavas naboxo,bo? A mataa aava i taa kuus fararoxoxuluna xasanofuna, a pelalava senaxasa mataa aava i taa siak a kuusfararoxoyan, bo? 8 Layaan taara fer-awai sena mu priis lana pabung siLivai aava ri siak faxuvul a fomirakxavil nabeꞌ tanin, ri mu rabuna mone ri taa maat. Taasaxa na Melkesadekaava fo siak a fomirak xavil paamua,nane taxa to lunai senaso a Xakalayanti Kavai a pife kuus pana maatan sina.9 E fulaa, naak taara fexaxaas sena

Hibru 7:10 324 Hibru 7:28kuus: layaan na Abrahem fo tavaiepana fomirak xavil sina, na Livai, abuna mu priis aava ri siak faxuvul afomirak xavil tanin, nane sait fo tavainaMelkesadek pana 10 senaso na Livaia pife luxan lunai e la yaan aave naaktaara fexaxaas sena kuus o nane taxawaan lana vipin i buna, na Abrahem,layaan na Melkesadek a savat sina.

A Faisok Sina Mu Priis Ti Kavai ATaxapus

11APiran fo fatiginei amuvuputkaixana mu rabuna Israel e maana priislana pabung si Livai ri waan la fufunavuputkai aave. Taasaxa, tamo faisoksina mu priis si Livai a fexaxaas senavil faxaradak a rabuna, mi lamon o aPiran i taa fasavat ta xasa priis patak?A priis malaan se Melkesadek e pifemalaan se Eron? 12 E layaan a Pirani taa xul a pabung sina mu priis sina,a maana vuputkai vaxa ri taa xulansait. 13 E a Memai sitaara, nane aavamaana mo aanabeꞌ fo ferawai sena,nane amataa ti la pabungpatak e piauta saxa ti la pabung sina fo vil a faisoksinamupriis la ivin ina faraaman. 14Amu rabuna xaves ri texaas o nane foluxan lana pabung si Juda e na Mosespife ferawai sena pabung aave o ri taavil a faisok sina mu priis.

Saxa Priis Aava Malaan Se Melke-sadek

15 A ferawaian aanabeꞌ a savat tu-una la matavas, a saxa priis patakfo savatmaan, a saxa aava malaan seMelkesadek. 16 A maana fefasaian emu vuputkai sina mu rabuna, ri pifesiak fatie xena priis, piau. Taasaxagutan ina toyan sina aava piau taataxapusan, fo bure pana faisok aave.17 Senaso a Xakalayan ti Kavai a kuus:

“No taa waan priis xe vulai,vulai malaan se Melke-sadek.” Yng110:4

18 E mu vuputkai ti kavai fo vis tap-inan naboxo senaso ri piau ta gutan eri pife fexaxaas sena xavang a mataa.19 A mu vuputkai si Moses ri pifefexaxaas sena vil faxaradak a mataa.Taasaxa naboxo a Piran fo lisan a la-mon fanaian aava pelalava sena kuus

turoxoian sina ti kavai e lapaana la-mon fanaian aanabeꞌ taara fexaxaassena savat faasilak xe sina.

20 E saxa mo fulaa, a toxan a kuusfakalimaanan sina Piran. Layaan aPiran fo bur a pabung si Livai panafaisok ina priis, nane pife kuus fakali-maan xuluri. 21Taasaxa na Yesus a sa-vat priis lapaana kuus fakalimaanansina Piran senaso nane fo kuus:“Na Matalava Piran fo ferawai pana

fakalimaanan tateak e i taa pifexul fulane:

‘No taa waan priis xe vulai, vulai.”Yng 110:4

22 Lavaxa, a fakalimaanan aanabeꞌ amo pelalava e i taxa faxalit netaara ona Yesus a fexaxaas sena vil fasavata maana mo lapaana kuus turoxoianfaꞌui sina Piran aava mo roxo paaliusena kuus turoxoian ti kavai.

A Ngavuk Si Yesus I Taa Waan Vulai23 A toxan a xasa mo patak fulaa

sait; a maana xasano priis ri xavessenaso ri fuuna lo maat e ri pifefexaxaas sena vil vulan a faisok siri.24TaasaxanaYesus taxa to vulai e i taapife tavai a xasanofuna pana faisoksina, piau! 25 E voxo tanin e xe vulai,vulai nane fexaxaas sena fakaxupnariaava ri filimaan xe sina Piran lapaanaisina, senaso nane taxa to vulai xenanung vulan a Piran pari.

26 Lavaxa, nabeꞌ ve amo roxo paaliuxataara, o na Yesus a Memai Priissitaara. Senaso nane a fatak xasin-git, piau ta lalosaat xuluna e pi tavilaana saat la xunus ina. A Piranfo siak pataxe sena mu rabuna saate fo yaas falaxe xe pe laaꞌui la xuna-vata. 27 Nane pife malaan sena mumemai priis ti kavai; nane i taa pifetatavai pana vipin ina tiir la maanayaan xapiak xena saf tapin paamuina mu faasaalan sina e mui sina murabuna xapiak. Nane fo tatavai xevulai pana saxa tatavaianmon la yaannane tatavai pana xa xuluna bolo. 28Amu vuputkai si Moses ri taxa lo siakfati a mataa mon xena vil a faisok inamemai priis e a mataa fuuna maru-pak. Taasaxa kuus fanaian sina Piranxuvul pana fakalimaanan sina vaxa,re savat lamina yaan ina vuputkai e re

Hibru 8:1 325 Hibru 9:3fo bur a Natuna pana faisok aanabeꞌsenaso nane taa waan xaradak xe vu-lai.

8Na Yesus A Memai Priis Sitaara Lana

Faxuvulan Sina Piran1 A malasuf ina maana ferawaian

siak a malaan: taara toxan a MemaiPriis xataara e nane taxa nai la pa-muaan sina Piran Peraroxo xulunaivin sina pe la xunavata. 2E nane taxavil a faisok ina Memai Priis lana TangLifu Lotu Taap. A nobina aave a Piransang mon fo vesane o i taa nobinatuuna ina naangusan.

3A rabuna ri fo bur amaanamemaipriis xapiak talo ri taa tatavai xe sinaPiran pana meska ina mu tiir e panaxasano tatavaian. E a Memai Priissitaara vaxa i taxa tatavai pana saxatatavaian sait. 4 Tamo i taxa waannabeꞌ la xavala, nane pife fexaxaassena vil a faisok sina priis senaso atoxan a maana priis lapaana vuputkaisi Moses aava ri fuuna tatavai panamu tatavaian. 5 A faisok sina priisaave a xaxaalua mon; ri taxa pok afaisok tuuna aava waan la xunavata.A lamonan aanabeꞌ amalaan sena fer-awaian sina Piran xe si Moses. Layaannane tangpat pana faigotan a maanamo ina Lifu Marapi ina Turoxoian aPiran a xuuse:“Faxatang faroxo, no taa usi fatak

a xaxaalua aava ne fo faxalitnano pana layaan no waanpave xuluna put.” Tln 25:40

6 Taasaxa naboxo, na Yesus fo siaka faisok ina priis aava molava paaliuseri, a malaan sena kuus turoxoianaava nane fo fataxe xuvul pana Pirana molava paaliu sena kuus turoxoiansiri, senaso a Piran fo kuus fanai panamaana mo roxo paaliu lapaana kuusturoxoian sina.

7 Tamo a kuus turoxoian ti kavai afexaxaas sena vil fasavat a maana vi-laana xaradak paaliu, a Piran i taa pifesiak fati a xasa kuus turoxoian fulaalamina, bo? Taasaxa kuus turoxoianaave pife fexaxaas. 8 E voxo a Piran itaxa kasalan a mu rabuna sina layaannane ferawai malaan:

“A Piran a kuus: A mu yaan ri taxa fil-imaan layaan ne taa fatigineia turoxoian faꞌui xuvul panamu rabuna Israel e xuvul panamu rabuna Juda. 9A turoxoianaave i taa pife malaan senaturoxoian aava ne fo xuus amu buri pana layaan ne taoa mari e ne paamuian nari tiIsip. Nari, ri pife usi fatak aturoxoian aava ne xuus naripana e voxo ne taꞌulan nari.”

10 Taasaxa sena mu yaan aava taafilimaan, a Piran a kuus:“Ne taa fatiginei a turoxoian aanabeꞌ

xuvul pana mu rabuna Israel:Ne taa timin a mu vuputkaisiak lana lamonan siri e netaa xaleie la xunus iri. Ri taanangusau sang mon. Senasori taa waan rabuna siak e ne-nia, ne taa Piran siri. 11 Epiau ta mataa i taa faisok panafapiti a xasanofuna paga e ritaa pife faxaar a xasanofunapana: ‘Texaas faagut sena Pi-ran.’ Senaso nari xapiak ritaa texaas sega, narimumataapalau e narimumatalava emumemai vaxa. 12 Ne taa lamontapin a mu vilaana saat siri ene taa pife lamon faꞌuli a mumilungan siri.” Jer 31:31-34

13 Layaan nane ferawai pana turox-oian faꞌui a Piran a kuus o saxa aavawaan paamua ve a mo ti kavai e mitexaas o amo ti kavai aava fomaiyange fo xares, i taa pife waan pana yaanxaves e faasilak i taa malit.

9A Vilaana Ina Nangusaana Piran Pe

La Tang Lifu Lotu Pe Jerusalem1 Lapaana turoxoian ti kavai ri

toxan a vuputkai ina naangusan evaxa ri toxan a nobina ina naangusansait aava mu rabuna ti la xavala rivesane. 2Ri fo vesan a Lifu Marapi inaTuroxoian e ri fatigineie e a nobinaaava no fuuna laak lana paamua rixalie pana Nobina Taap. Lana NobinaTaap aave ri fati a mo xena fanei alaam e a ivin xena timin a bret inatatavai xe sina Piran xuluna. 3 E

Hibru 9:4 326 Hibru 9:17lamina vaabat marapi ri toxan a baataava ri xalie pana Nobina Taap Xas-ingit. 4 Lana nobina aave ri timina fomirak ivin ina faraaman* aava rivesane pana ‘gol’ xena faram a moaava lalas faroxo e a Mo TawaaneTaap aava ri fo xafute pana ‘gol’ sait.Lana Mo Tawaane Taap aave a toxana paxiis ‘gol’ pana bret maanaa lana,a newai si Eron aava fo fuaa e ro faatpana mu vuputkai fo xaleian xulure.5 E xuluna Mo Tawaane Taap aave atoxan a xaxaalua ina saxaro mo toaava re fuuna waan xuvul pana Piranvulai xena fakalimaan o a miridingansina Piran taxa waan pave. Re toxan aro xakavere aava taxa xafut a nobinaina lamon tapinaana vilaana saat aavari xalie pana naian ina mamaaluxan.Taasaxa naboxo pife yaan xena kuusfatexaas pana maana mo xapiak aan-abeꞌ.

6 Lavaxa, la yaan ri fo faigotan amaana mo xapiak aanabeꞌ a mu priisri fuuna laak xe lana Nobina Taapla maana yaan xapiak xena vil a mufaisok siri. 7Taasaxamemai priis sangmon i taa laak lana baat ina NobinaTaap Xasingit e nane fexaxaas senalaak faasaxa mon lana mariaas saxa.E nane i taa siak a ria xuvul pana xenatatavai xe sina Piran. I taa tatavai xesina Piran xana xa e xana mu rabunatalo a Piran i taa lamon tapin a muvilaana saat aava ri vungut o ri fo vile.8 A Vovau Xaradak a faxalit netaarapana maana mu vilaana aanabeꞌ o asalan xataara xena laak lana NobinaTaap Xasingit, a pife talakas layaan aNobina Taap i taxa tigina lunai. 9 Enabeꞌ a fakalimaanan pana yaan aan-abeꞌ mon. A malasuf ina a malaan:a falfaalan e a mu tatavai pana mutiir aava ri lisane xe sina Piran, ri pifefexaxaas sena vil fatak a nasaman sinamu rabuna ina naangusan 10 senaso ritaxa ferawai sena fanganan e mo inanuman emu vilaana ina saf tapinaanalalosaat mon. A maana mo aave ri muvuputkai ina vipin sang mon e taarataxa waan lapaari fefexaxaas a yaan a

Piran i taa fatiginei a vuputkai faꞌui.A Faisok Ina Ria I Krais

11 Taasaxa na Krais fo savat panangavuk ina Memai Priis xena paa-muian a maana mo roxo xapiak aavanane fo siaxe xataara. A nobina aavanane faisok lana a pelalava e per-aroxo. A nobina aave pife mo a mataafo vesane, piau. A pifewaan la tavegofo xuluna xavala aanabeꞌ. 12 Layaanna Krais a laak liu a Nobina Taapxe lana Nobina Taap Xasingit nanefo laak faasaxa xe vulai e nane pifesiak a ria ina meme o bulmakau xelana xena tatavai pana, piau. Nanelaak pana ria ina xa e voxo nane fosiak a fakaaxupan xataara xe vulai.13A memai priis a fuuna tapalan a riaina meme e mu bulmakau e a vebitina fomirak tiir aava ri faram xapine,xuluna mu rabuna aava ri toxan alalosaat. Ri lamon o a vilaana aanabeꞌa fexaxaas sena gon tapin a lalosaatla tari e vil fatak nari. 14 A vilaanaaanabeꞌ a tuuna, taasaxa lamon panafaisok molava paaliu aava ria i Kraisa fexaxaas sena vile. Lapaana Vo-vau Xaradak aava waan vulai nanefo tatavai pana xa xena tavai a Piranpana tatavaian fatak xasingit. A riaina i taa gon fatak a nasaman sitaaratalo taara taa taꞌulan a vilaana palaumon e taara taa vil a faisok sina Piranaava to vulai.

15 Xuluna fufuna aave na Krais fofilimaan xena vil fasavat a turoxoianfaꞌui talo nari aava Piran taa xel nari,ri taa siak a sepirigus xe vulai, vulaiaava nane fo kuus fanai pana. Asepirigus aave lapaana turoxoian faꞌuia fexaxaas naboxo senaso a toxan amaatan xena mulus tapin a rabunaxasena mu vilaana saat aava ri fo vilelayaan ri waan lapaana turoxoian tikavai.

16 Lapaana saxa buk turoxoian;paamuina yaan a turoxoian i taatoxan a gutan no taa faxaalit o amataa aava vesane fo maat. 17 Senasoa turoxoianmalaan amo palau layaana mataa aava vesane, i taxa to lunai.

* 9:4: Lana xasano xavil ina Ferawaian a fomirak ivin ina faraaman aanabeꞌ a pife waan lana NobinaTaap Xasingit taasaxa i taxa waan xe lamalei lana Nobina Taap.

Hibru 9:18 327 Hibru 10:7A mo aave i taa toxan a gutan laminamaatan sina mon. 18 E voxo lapaanavilaana aanabeꞌ a turoxoian aava Pi-ran a vesane paamua, a piau ta gutantamo a ria a pife talatiu. 19 Paamuana Moses a xuus fatexaas a rabunapana maana vuputkai aava ri waanlana xakalayan ina Vuputkai. E muinane siak a ria ina bulmakau e mumeme e xukun xuvule pana raarum.E mui pana newai ‘isop’ aava pisanpana fui vuung ina sipsip a tapalan aria laaꞌui xuluna Xakalayan e xulunamu rabuna xapiak. 20 E mui laa nanexuus nari: “A ria aanabeꞌ a fagut aturoxoian aava Piran a kuus faagut omi taa usi fataxe.” 21 E lapaana vi-laana aanabeꞌ naMoses a tapalan a riaxuluna Lifu Marapi ina Turoxoian exuluna maana mo aava ri faisok panalana lotu siri. 22 A tuuna, lapaanaVuputkai si Moses a kaalummalaan ori fexaxaas sena gon tapin a lalosaatina maana mo xapiak pana ria inatatavai e tamo ria i taa pife talatiu aPiran i taa pife lamon tapin a maanafaasaalan.

23 A maana mo ina lotu nabeꞌ laxavala ve, ri mu xaxaalua mon inamotuuna pe la xunavata e ri fo siak a gog-onanmalaan, xena vil tapin a lalosaataava fo waan xuluri. Taasaxa maanamo tuuna pe la xunavata ri taa siak atatavai roxo paaliu xena gonaan nari.24 Na Krais a pife laak lana NobinaTaap aavamu rabuna tuuna fo vesane,piau. A Nobina Taap aave a xaxaaluamon ina mo tuuna. Taasaxa nanefo laak xe laaꞌui la xunavata e nanesavat lamatana Piran xena vil a faisokxataara. 25 A memai priis sina muJuda fuuna laak lanaNobinaTaapXas-ingit la maana mariaas xapiak panaria ina tiir. Taasaxa na Krais a pifelaak faaxaves xena tatavai pana vipinina xa, piau! 26 Tamo malaan, i taasiak a maasaxan xaves ti la yaan inatangpat ina xavala fefexaxaas tanin.Taasaxa naboxo, layaan a fataxapiakina mu mariaas a faasilak, nane fosavat faasaxa mon xena vil tapin afaasaalan pana tatavai ina vipin inaxa. 27 A maana rabuna xapiak ritaa maat faasaxa mon e mui ri taa

savat la matana Piran xena tiisaannari. 28 E lana vilaana malaan naKrais sait a tatavai faasaxa mon panatatavai ina vipin ina xena gon tapina maana faasaalan sina mu rabunaxaves. E saxa yaan fulaa i taa savat-maan, taasaxa i taa pife faisok fulaapana gon tapin a faasaalan, piau! Ayaan aave i taa fakaxup nari aava ritaxa waan bange.

10Na Krais A Tatavai Faasaxa Mon

1 A Vuputkai si Moses ri pife xax-aalua xurul e fatak sena maana motuuna; ri malaan sena mu xaxaaluaxares mon ina maana mo roxo aavari taa savatmaan lumui. A mumemai priis ri fuuna tatavai vulaipana maana buk tiir la maana mari-aas xapiak, taasaxa mu tatavai aaveri pife fexaxaas sena vil faxaradak amu rabuna aava ri vubuk waan xuvulpana Piran? 2 Tamo a mu tatavaiaave ri fexaxaas sena gon tuunei amu rabuna sena mu faasaalan siri,nari aava ri nangus a Piran ri taapife nasam o ri taxa vupuno lunai,bo? Tamo ri pife vupuno lavaxa,a mu tatavai aave ri taa taxapus.3 Taasaxa piau; a maana tatavai aaveri taxa falalamon faꞌuli a mu rabunapana maana faasaalan siri la maanamariaas xapiak aava taxa filimaan.4 Senaso a ria ina mu bulmakau ememe pife fexaxaas sena gon tapintuunei a mu faasaalan sina rabuna,piau paaliu.

5 E lapaana lalamonan aanabeꞌlayaan na Krais fo faigotanan xena sa-vatmaan la xavala, nane xuus a Piranmalaan:“No pife vubuxan a mu falfaalan e

mu tatavai, piau. Taasaxa nofo faigotan a vipin xaanak.6No pife faamamaas temasaatpana mu tiir aava ri faramxapine xuluna ivin inafaraaman e no pife faama-maas pana mu tatavai xenagon tapin a mu faasaalan.7 Taasaxa mui nenia, ne kuus,‘Nenia nabeꞌ Piran, xena usi avubuxanan siim, malaan seꞌ ri

Hibru 10:8 328 Hibru 10:28fo xaleie sega lana xakalayanina mu Vuputkai.” Esr 6:2, Jer36:2, Yng 40:6-8

8 Paamua nane kuus o, “No pifevubuxane e no pife faamamaas panamu falfaalan e mu tatavaian e panamu tiir aava ri farame xuluna ivin inafaraaman o pana mu tatavai xena gontapin a mu faasaalan.” Nane kuusmalaan naapalaan ri taxa lo usi fataka maana Vuputkai layaan ri tatavaipana mu tiir aave. 9 E mui nanekuus, “Nenia nabeꞌ Piran, xena usi avubuxanan siim.” Xalume, a Piran avil tapin a vilaana ti kavai pana mutatavai e nane timin a tatavai i Kraislana nobina siri. 10 Senaso na YesusKrais a vil faxaꞌusi a maana vubux-anan sina Piran xana. A tatavai fataksina aava nane vil faasaxaine mon xevulai pana vipin sina, fo gon fataknetaara sena lalosaat ina vilaana saat.

11 A mu priis sina mu Juda ri taxalo vil a faisok ina priis la maanayaan xapiak e ri taxa tatavai faaxaves,taasaxa mu tatavai aave ri pife fex-axaas sena gon tapin a mu faasaalan.12 Taasaxa na Krais a tatavai faasaxamon pana toyan sina xena gon tapina faasaalan e a tatavai aave i taa tiginafatak xe vulai, vulai. E lamina tatavaisina nane fe nai la pamuaan sina Pi-ran. 13 E naboxo nane taxa nai bang ayaan a Piran i taa timin a mu xaiyaassina lapaana kana malaan sena moina vaapaas. 14 Lavaxa, pana tatavaisaxa aave, nane fo vil fatak nari aavari fasufan sena vilaana saat siri e afasufan siri taxawaan tanin e xe vulai,vulai.

15 E Vovau Xaradak sait taxa kuusxakaavang sena xe sitaara. Paamua akuus:16 A Piran taxa kuus: “Nabeꞌ ve a kuus

turoxoian aavane taa fasavate xuvul pari la mu

yaan aave ri taxa savatmaan:Ne taa timin a mu vuputkai

siak la xunus iri e netaa xaleie lana lamonansiri.” Jer 31:33

17 E mui a kuus fulaa:“Ne taa pife lamon faꞌuli a mu

faasaalan o a mu vilaana saatsiri fulaa.” Jer 31:34

18 Lavaxa layaan i taa lamon tapin afaasaalan siri a tatavai xena gon tapina faasaalan a mo palau mon.

A Mu Fefasaian E MuPebukaianTaara Taa Savat Xe Sina

19 Lavaxa netaara, mu fetinan,taara fexaxaas sena laak fatak lanaNobina Taap Xasingit. Piau ta saxafexaxaas sena ti votan netaara senasoa ria i Yesus fo kas a salan xe lana.20 Nane fo kas a salan faꞌui xataara,a salan ina toyan, xena laak liu amarapi taap aava taxa tofai; nanevil malaane layaan a tatavai panavipin sina. 21 E voxo taara toxan axataara Memai Priis Lava aava taxapaamuian a Tang Lifu Lotu sina Pi-ran pe laaꞌui la xunavata. 22 E taarataa falet faasilak xe sina Piran panalamonan tuuna e namkaian fatak, epana xunus itaara saxa saxa aava ritamulus sena nasaman vupuno e amuvipin sitaara fo fasufan pana raarumroxo e fatak. 23 Taara taa tao fatateaka lamon fanaian aava taara kuusanfasavate, senaso taara texaas o a Pirani taa tamana vil fasavat a kuus fana-ian sina. 24 Taara taa lamon faagutpana vilaana ina fasavat a mu vilaanaina roxoyan e vubuxan xasingitan lapalou itaara. 25 E muta taꞌulan a vi-laana ina faxuvulan xena lotu malaansena saxanofuna. Taasaxa taara taafaxaar faagutan netaara xa senasotaara texaas o a Yaan ina Savatan sinaMemai i taxa filimaan faasilak.

26Langai! Tamo taara taxa lo lamonpana vil a saat lamina yaan taara fotexaas sena tuunayan, piau ta tatava-ian fulaa aava fexaxaas sena gon tapina faasaalan sitaara. 27 Taasaxa taarataa nai bang mon pana matautan fe-fexaxaas sena Yaan ina Tiisan taa sa-vatmaan pana fata mosaat aava i taakawaasan xapin a mu rabuna xapiakaava ri xaiyaasan a Piran. 28 Lamonpana mo aanabeꞌ: Naseꞌ ta mataa alaxao a Vuputkai si Moses, layaan amataa taragua o talatul, ri xalumee ri kuusan fasavat a vilaana saatsina, nari mu matalava ri taa tiisetamo nane vupuno o piau. E tamo

Hibru 10:29 329 Hibru 11:7a vupuno ri taa punuxe pana piau tamamaaluxan. 29 Malaafaa bak senamataa aava i taa paas fasivi a isinaNatuna Piran? E malaafaa sait senamataa aava i taa lamon o a ria i Yesusaava tatavai ina turoxoian sina Piran,a mo palau o a mo ina lalosaat? Aria aave fo gon fataxe e naboxo i taxasuaxane o kuus pengan a Vovau inaXakaavangan Xatam. Lamon panafakasanaman molava piis aava i taasavat xuluna mataa aave. 30 Senasotaara texaas sena saxa aava fo kuus:“Nenia, ne taa suie. Ne taa lisan faꞌuli

a saatan xe sina.” Vpt 32:35E nane vaxa kuus fulaa:“A Piran i taa tamana tiis a rabuna

sina.” Vpt 32:3631 Ai, layaan no taxa waan lapaanafakasanaman sina Piran aava to, a moaanabeꞌ a mo ina matautan molavapaaliu.

32 Taasaxa lamon faꞌuli a mu yaansimi aava ri fo falet xo. La mu yaanaave a miridingan sina Piran a savatxulumi e mi waan fatateak lapaanamu matafanan molava. 33 E saxanoyaan a mu rabuna ri kuusan pengannami e ri vil famasak nami la matanamu rabuna. E saxano yaan mi waanxuvul pari aava ri taxa siak a bukmatafanan malaan semi. 34 Mi fonasam a maasaxan sina mu timi aavari taxa waan lana vipis e layaan a xas-ano rabuna ri gei tapin a maana mosimi, mi faamamaas senaso mi texaaso mi toxan a maana mo roxo senamaana mo aave ri taxa waan vulai.

35 Lavaxa, muta lamon fepalaupana lamon fanaian simi, a lamonfanaian aave i taa lisanmaan a sepiri-gus molava. 36 Senaso mi taa waanfatateak xena vil a vubuxanan sinaPiran talo mi taa siak a maana monane fo kuus fanai pana. 37 A malaansena Xakalayan ti Kavai a kuus:“Famodak fulaa e nane aava i taa fil-

imaan i taa savat e i taa pifesovut. 38 A mu rabuna panavilaana fatak siak ri namkai evoxo ri taa to. Tamo ta saxa irii taa faatasu e puk tapin nanexa xasega, a xunus iga i taa

pife faamamaas pana.” Hkk2:3-4

39 Taasaxa netaara xa, taara piferabuna ina faatasu xena kawaasanan,piau! Taara mu rabuna pana namka-ian e taara taxa waan lapaana fakaax-upan sina Piran.

11Saxa Mo Pelalava: A Namkaian Sina

Rabuna1 A namkaian a malaanabeꞌ: a so

ta mo taara timin fanei a lamonansitaara xuluna, taara texaas o ri taatamana savat e a so ta mo taara pifefexaxaas sena xalume naboxo taaratexaas o ri taxa waan. 2 Pana namka-ian siri, a mu rabuna ti kavai ri fo siaka kuus faatulaian sina Piran.

3 Pana namkaian malaan taaramasam o a Piran fo kuusan fasavat avavesaian sina e pana vilaana aanabeꞌtaara texaas o a maana mo taara taxaxalume a savat sena mo taara pifefexaxaas sena xalume.

4 Pana namkaian malaan na Ebala tavai a Piran pana tatavaian roxosena tatavaian si Kein. E lapaananamkaian sina nane fo siak a kuusfaatulaian sina Piran o nane a mataafatak, senaso a Piran xa a turoxoiana tatavaian sina. E pana namkaiansina na Ebal taxa faxalit netaara panavilaana roxo lunai, naapalaan nane fomaat.

5 Lapaana namkaian malaan naEnok pife nasam a maatan. Nane pifemaat senaso a Piran a yaas falaxe xe labina sina e piau ta mataa a fexaxaassena tingin fulane. Paamuina yaasfalaxaana nane siak a kuus faatulaiano nane fo vil fafaamamaas a Piran.6 Pife fexaxaas o a mataa aava piauta namkaian i taa vil fafaamamaasa Piran senaso a mataa aava vubuksavat xe sina i taa namkai o nane taxawaan e fulaa i taa tavai a mu rabunaaava ri seng faagutane pana sepirigus.

7Pana namkaianmalaan naNoyeꞌ alangai a mu kuus faxatang aava Pirana xuuse pana sena maana mo aava ripife savat lunai. E lapaana namkaiane suaian nane usi a ferawaian sinaPiran e vesan a xaati molava. Pana

Hibru 11:8 330 Hibru 11:28xaati aave nane fakaxup nane xa xu-vul pana matafetama sina e faxalit amu rabuna ti la xavala o nari, ri saat.E voxo a Piran a bure pana “mataafatak”, a isin aanabeꞌ a savat senavilaana ina namkaian.

8 Lapaana namkaian malaan naAbrahem a langai a kelan sina Piran.Layaan a xele, a taꞌulan a bina sinae paan xe la bina patak aava Piran akuus fanai o i taa tavaie pana. NaAbrahem a tamasiak e taꞌulan a binasina naapalaan nane pife texaas o itaxa falet xe laso ta bina. 9 E pananamkaian nane taagul malaan senatopen lana bina faꞌui aava Piran fokuus fanai pana xe sina. E nane fuunamatef lana lifu marapi e ro butaara,na Aisaak narie Yaakop vaxa, senasonare sait re siak a kuus fanaian naang.10Vulai na Abrahem i taxa waan banga bina aava Piran fo lamone e fovesane, a bina pana mu fufuna tateakaava taa waan xe vulai, vulai.

11 Lapaana namkaian si Sera, nanetiva naapalaan nane vaiak paaliu epife fexaxaas sena luxaana lak. Nanetimin fanei a lamonan sina xulunakuus fanaian sina Piran. 12 E na Abra-hem fo vaiak e a vipin sina a malaansena fomaat taasaxa panamataa saxaaanabeꞌ a Piran a fasavat a buna xavespaaliu aava xakatan siri amalaan senamu vapara la xunavata o sena gun laxasing ina taas.

13 E lapaana namkaian siri a maanamu rabuna aave ri fo maat. Ri pifesiak tuunei a maana mo xapiak aavaPiran fo kuus fanai pana taasaxa rifo xalum a maana mo aave pevaxai taxa filimaan e ri faamamaas panasavatan siri e ri kuus o nari xa rimu topen e mu saxong mon nabeꞌ laxavala. 14E nari aava ri kuusmalaan ritaxa faxaalit famatavas o ri taxa senga bina tuuna siri. 15 Ri pife lamonfaaxaves pana bina aava ri fo taꞌulane,piau. Tamo ri tafo vil malaane, naakri taa ulaa soxote. 16 Taasaxa ri taxavubuxan a saxa bina aava roxo, a saxabina pe la xunavata. E voxo a Pirani taa pife mangil seri layaan ri xaliepana Piran siri senaso nane fo faig-otan a bina lava xari.

17 Pana namkaian malaan na Abra-hem, la yaan ina tafangan sina, atatavai pa Aisaak; nane aava fo siak amaana kuus fanaian sina Piran, i taapunuk a lak saxa fatak sina e tatavaipana. 18E sena lak aanabeꞌ xo a Piran axuuse, “Lana pabung si Aisaak no taatoxan a maana bum aava ne fo kuusfanai pana. 19 Na Abrahem a lamono a Piran a fexaxaas sena fatatoi naAisaak ti la mamaat. E lana saxavilaana ina ferawaian paap a tuuna,na Abrahem fo siak faꞌuli na Aisaak tila maatan.

20 Lapaana namkaian sina naAisaak a kuus fatuxan a roxoyan aavai taa savat xulu Yaakop narie Iso.

21 E pana namkaian malaan naYaakop, paamuina maatan sina, akuus fararoxo xuluna ro lak tomexaansi Yosep. E mui nane ti turung xulunaxipa sina e nangus a Piran.

22 Pana namkaian malaanabeꞌ naYosep, la yaan i taxa mati xenamaatan, a kuus fatuxai sena yaan aavamu Israel ri taa taꞌulan a bina Isip. Enane xuus nari pana a so ta mo ri taavile pana tun sina.

23 E lapaana namkaian malaan naninaMoses e tamana re fune ti la yaanina luluuxan sina fefexaxaas sena fu-lun talatul. Re vile senaso re texaas onane a lak roxo e re pife matautan avuputkai sina piran king ti pave o ritaa punuk a mu rafulak tomexaan.

24 E lapaana namkaian malaanlayaan na Moses a matalava, a baio ri taa xalie pana lak tomexaansina lak tefin sina piran king aave.25 Taasaxa nane vubuk o i taa siaka maasaxan xuvul pana mu rabunasina Piran e i taa pife usi a vilaanasaat xena faamamaas pana loumodakmon. 26Nane lamon o a siaxaana kuuspenganan aava na Krais i taa siaxe amo roxo paaliu sena maana fafanaianxaves ti Isip senaso i taxa waan bang asepirigus sina. 27 E lapaana namkaianaanabeꞌ nane taꞌulan a bina Isip epifemataut senamaraleian sina piranking pave. A malaan seꞌ nane xaluma Piran aava piau ta mataa fexaxaassena xalume e nane usie e a bai puktapin nane xasena. 28 E lapaana

Hibru 11:29 331 Hibru 12:5namkaian malaan nane fo fasavat avilaana ina Paaliuan. E voxo nanefasei nari mu Israel o ri taa timin a riaxuluna matana maana lifu siri talo aAngelo ina Maatan i taa pife punuk amu rafulak tuaan siri.

29 Pana namkaian malaan a mu Is-rael ri sangas liu lana Laman Vuungmalaan sena ri taxa sangas xulunaxavala pagala. Taasaxa layaanmu Isipri tafange, ri xarak.

30 E pana namkaian malaan a muIsrael ri sangas fakaliuan a bina Jerikopana yaan pisiguak e ri fapoxoi a muvaabat ina.

31 E lapaana namkaian malaan naRehaap, a tefin aava fuuna solisan atana, a pife punuxan xuvul pana murabuna aava ri pife usi a Piran senasonane fasusui e xavang a ro mataa inaparoxai ti Israel.

32 A so ta mo fulaa ne taa ferawaipana? Piau ta yaan fefexaxaas senaferawai se Gidion, Barak, Samson,Jepta, Devit e se Samwel e mu rabunaina kuus fatuxai. 33 Pana namkaiansiri, ri fevis xuvul pana mu fatata-ganan ti la xavala e ri onam seri. Ribilai lana mu vilaana fatak e ri siak amo aava Piran a kuus fanai pana. Ri fogumut a valana piu ‘laion’ 34e ri onamsena gutan ina fata; ri sinuf senangaapunuxan pana pinis. Ri marupaktaasaxa ri fepalak pana gutan. Ri fesa-vat tateak lana rawen e ri xup tapin amu rabuna ina rawen sina mu topen.35 Pana namkaian siri saxanu tefin rixalum a mu mamaat siri ri to faꞌulaa.Saxano rabuna ri baian a mulus tap-inaan nari e voxo ri femaat lapaanamaasaxanmolava senaso ri texaas o ritaa siak a to faꞌulaian ina toyan roxoxe vulai. 36 Saxanofuna iri, a rabunari kuusan pengan nari e xasanofunairi, ri inis nari pana yeis e vaxa ri pisnari pana ‘sein’ e ri lisan nari xe lanabina ina vipisan. 37 Saxanofuna iri, arabuna ri soxoi punuk nari pana faat exasanofuna ri patal famaat nari pana‘soꞌ’ e saxanofuna ri punuk nari panapinis.

A rabuna ina namkai aave ri falaka vapak ina sipsip o meme, ri mu

valagof e saxano rabuna ri vil pen-gan nari e ri tavai nari pana lagafan.38 Nari aava ri namkai ri roxo paaliutaasaxa mu rabuna ti la xavala ri pifetagan faroxoi nari. Ri sangas xolaimalaan sena mu topen xuluna put elana xobingil aava piau ta raarum. Ritaagul lanamu liing e lana vaaꞌul lapiala xavala.

39 E nari xapiak aanabeꞌ ri fo siaka kuus faatulaian sina Piran senanamkaian siri taasaxa ri pife siakxapin a maana mo xapiak aava Piranfo kuus fanai pana, 40 senaso a Piranfo faigotan amo roxo xataara ti tanin.Nane lamon faati o ri taa waan bangnetaara e voxo la saxa yaan i taa vilfaxaradak netaara xuvul pari.

12A Piran Fuuna Faxaradak A Rabuna

Sina1 E netaara naboxo, taara toxan a

tang malila ina fangaasik ri fakaliunetaara. E voxo naak a roxo taarataa vil tapin a maana mo xapiak aavakawaasan a sangasan sitaara lapaaKrais e taara taa taꞌulan a mu vi-laana saat aava ri tao fatateak ne-taara talo taara taa falet faagut lanasangasan aava taxa waan paamuinnetaara. 2 Taara taa xalum fatakna Yesus senaso nane fo tangpat anamkaian sitaara e nane xa taa fa-taxapine. Nane pife faatasu senabolo sina, piau. Taasaxa nane lamonfepalauan a mangilan ina e lamonfaagut sena faamamaasan aava i taasavat lumui. E naboxonane taxanai lapamuaan ina ivin sina Piran. 3 Lamonsena lagafan sina e a vil pengananaava nane fo waan fatateak lapaana lapalou ina rabuna saat. E voxo mutamamaxus e taꞌulan a sangasan simi.

4 Senaso lana fevisan simi pana muvilaana saat, a ria imi pife talatiulunai. 5 Naak, mi fo maluf a fer-awaian tateak aava Piran a lisane xesimi layaan nane xali nami pana murafulak sina? Nane kuus:“Natuk, langai faroxo layaan a Pi-

ran i taxa faxaradak nano emuta kanamsaat layaan i taa

Hibru 12:6 332 Hibru 12:24baras nano. 6 Senaso nane itaa faxaradak nari aava nanevubuxan xasingit nari. E itaa fakasanam a maana rafu-lak aava i taa siak fati narixena faxaradak nari.” Yng94:12; 119:75; Fpp 3:11-12

7 Waan fatateak lapaana lagafansimi malaan seꞌ mi waan fatateak la-paana faxaradaxan aava mu tamamifo tavai nami pana. A lagafan aavei taxa faxalit nami o a Piran a siakfati nami xena rafulak sina. Mi la-mon o toxan ta lak aava na tamanapi faxaradaxe? 8 Tamo Piran i taapife fakasanam nami xena faxaradaknami malaan sena mu rafulak sina,a faxaalit o mi pife rafulak tuunasina,miwaan lana saxa pabungpatak.9 E vaxa, mu tamataara ti la xavalari fuuna faxaradak netaara. E taarataxa suaian nari sena, bo? Naak amo molava paaliu taara taa suaian aTamana vovau sitaara e taara taa to.10Amu tamataara ti la xavala ri fuunafaxaradak netaara pana nolou modakmon e ri fuuna vile xena faxaꞌusi alamonan roxo siri. Taasaxa Pirantaxa vile xena roxoyan sitaara talotaara taa waan lapaana xaradaxansina. 11 Layaan taara taxa siak afakasanaman ina faxaradaxan, taarafuuna kanamsaat sena, pife faama-maas. Taasaxa lumui nari aava ri siaka faxaradaxan ri taa siak a sepirigusina luaian malaan: a toyan aava baspana mu vilaana fatak.

12 Lavaxa, vil fatateak a mu mamiaava ri malmal e vil fatateak a kamiaava ri marupak. 13 Sangas fatak lanamaana salan xaradak talo a kami aavasaat i taa pife tapil taasaxa salan roxoi taa vil faroxoie.

Saxa Pebukaian: Muta Gigiran TapinA Piran

14 Tafang pana waan lapaana vi-laana ina luaian xuvul pana maanarabuna xapiak. E tafang pana usiaanavilaana fatak e xaradak mon senasotamo piau, a mataa i taa pife xaluma Piran. 15 Faxatang faroxo; munetapuk tapin nami xa xasena xakaavan-gan xatam sina Piran. E faxatangnami xa, senaso pife roxo amataa i taa

malaan sena wai pana xarei mopaakaava i taa fuaa pana xalana saat e i taalisan a lagafan xe sina maana rabuna.16E faxatang nami xa senaso pife roxoa mataa i taa usi a vilaana ina tamaixolai o i taa pife suai sena mo taapmalaan se Iso. Nane a lak tuaan aavafaasot pana vepen sina xenamaraan afomirak fangananmon. 17Emi texaaso lamina yaan aave nane vubuk ona tamana taa kuus fararoxo xuluna.Taasaxa na tamana pife fexaxaas senavile senaso na Iso piau ta vilaanaxena xul fulan a mo aava nane fovile, naapalaan nane taangiis e sengfaagutane.

A Mu Rabuna Israel Ri Siak AVuputkai Pana Matautan

18 Nami, mi pife malaan sena murabuna Israel. Nari, ri fo savat xela Put Sainai, a bina tuuna aava rifexaxaas sena tawe, taasaxa suk panavata maxata e reref e malang panafata mon. 19 La bina aave, a tafiua galavavat faagut e ri langai a lingaava taxa barak. E layaan ri langaieri fenung faagut o ri bai langai fulana ling aave. 20 Senaso ri mataut senaferawaian faagut aave, ‘tamo ta tiir oso ta mo i taxa to i taa vaapaas xulunaput aave o tawe, ri taa soxoi punukfatuaiane pana faat.’ 21 E maana moaava savat pave ri famataut faagutan amu rabuna eMoses vaxa, a kuus: “Ne-nia, ne taxa radakui pana matautanmolava.”

A Maana Rafulak Sina Piran Ri SiakA Maana Mo Sina Pana Faamamaasan

22 Taasaxa nami xo, mi fo savat xu-luna Put Saion e xe la bina sina Piranaava i taxa to, mi savat xe Jerusalemlana xunavata, la bina aava maanamu angelo xaves ri taagul lana. 23Mifo savat xe la faxuvulan ina faama-maasan sinamaana rafulak aava Piranfo xali nari xapiak pana mu rafulaktuaan sina e nari aava mu angelo foxalei a isiri laaꞌui la xunavata. Nami,mi fo savat la matana Piran aava i taatiis a maana rabuna xapiak e xe labina ina faxuvulan sina maana vovauina mu rabuna roxo aava Piran fofaxaradak nari. 24Mi fo filimaan xe si

Hibru 12:25 333 Hibru 13:14Yesus aava fo vesan a turoxoian faꞌui.E mi fo savat lapaana ria ina aava fotalatiu e a ria aave i taxa kuus fanaipana maana mo roxo paaliu sena ria iEbal.

25 Lavaxa, faxatang faroxo e mutalamavaang sena Saxa aava taxa fer-awai. Nari, ri fo lamavaang sena saxaaava fo kuusan a lagasai taap sinaPiran nabeꞌ la xavala ri pife sinufana fakasanaman, piau. E mi lamono taara taa sinufan a tiisan tamotaara taa puk tapin netaara xasenaSaxa aava ferawai ti la xunavata, bo?26 Layaan nane fo ferawai paamua,a ling ina a famaraꞌuli a xavala enaboxo nane fo kuus fanai malaan:“Saxa yaan fulaa ne taa famaraꞌuli axavala e pife xavala sang mon, ne taafamaraꞌuli a xunavata sait.” 27 Panaferawaian malaan, ‘Saxa yaan fulaa’,nane faxalit netaara o a maana monane fo vesane i taa faradakuie e i taagon tapin nari talo a maana mo aavari pife fexaxaas sena radakui ri taawaan.

28 E voxo senaso taara taa siak aFatataganan sina Piran aavamaraꞌuliapife fexaxaas sena faradakuie, taarataa faamamaas e nangus a Piran panavilaana aava ri taa vil fananame, avilaana ina suaian e pangaa panamatautan. 29 Senaso a Piran sitaara amalaan sena fata aava i taa kawaasanxapin a maana mo mosaat.

13A Mu Vilaana Ina Fananam A Piran

1 Nami ve mi fetinan lapaa Krais,mi taxa lo vubuxan xasingit nami xapana maana vilaana si Krais. 2 Mutafataxapin a vilaana ina kasaana lifusimi. Xel a mu topen xe la lifu simi.Saxano rabuna ti kavai ri vil malaanee ri vungut o ri taxa xel falak a muangelo xe lana lifu siri. 3 Lamon seriaava ri taxa waan lana lifu ina vipisanpana xakaavangan aava no taa vubux-ane tamo no waan xuvul pari. Lamonseri aava ri toxan a maasaxan senasonano mon no malaan seri.

4 Nami xapiak mi taa suaian a vi-laana ina tamaian; nami mu tomex-aan e lutefin mi taa waan fatak xuvul

pana lavami o naasami. A Piran i taatiis nari aava ri milung pana vilaanaaanabeꞌ e i taa tiis nari aava ri matixuvul pana xasanofuna. 5 Taꞌulana vilaana ina vubuxan temasaatan afafanaian. A roxo mi taa faamamaaspana maana mo mi toxane. Senasoa Piran fo kuus, “Ne taa pife taꞌulannano e ne taa pife sinuf sema.” Vpt31:6,86 Lavaxa, taara taa tigina fatateak ekuus,“A so ta mo a mataa a fexaxaas sena

vile xe siak? Ne taa pifemataut senaso a saxa aava xa-vangau, a Memai tuuna.” Yng118:6-7

7 Lamon faꞌuli a mu paamu simiaava ri fo xuus nami pana LagasaiRoxo sina Piran. Lamon faꞌuli a muvilaana ina taagulan siri e vilaana inamaatan siri. Naak, a mo roxo mitaa pok a namkaian siri, bo? 8 NaYesus Krais a fexaxaas la maana yaanxapiak, lanef, tanin e mafu e xe vulai.

9 Muta langai a maana buk fepi-taian patak, i taa familung nami xelana salan patak. Naak a mo roxopaaliu mi taa siak a tateaxan lanaxunus imi pana xakaavangan xatamsina Piran. Mi taa pife siak a tateaxanmalaan pana usiaana mu vuputkaisena fanganan. Nari aava ri fo usia mu vuputkai malaan, a vilaana siripife xavang nari. 10A mu priis aava rifaisok lana tang lifu lotu sinamu Juda,ri patak setaara e voxo ri pife fexaxaassena ngan a mu tatavai ti xuluna ivinina faraaman sitaara.

11 A memai priis sina mu Juda fu-una lisan a ria ina mu tiir xe lanaNobina Taap Xasingit xena tatavaipana senaso a ria aave ve a tatavaixena gon tapin a vilaana saat sinamu rabuna. Taasaxa mu vipin inatiir aave ri lisane xe lamalei xenafaram xapine. 12 E voxo na Yesusvaxa, a maat lamalei sena bina lavasiri, Jerusalem, xena faxaradak a murabuna sena vilaana saat siri pana riaina. 13 Lavaxa, netaara vaxa, taarataa savat xe sina pe lamalei e taarataa siak a mangilan ina maatan sinasait. 14 Senaso piau ta bina nabeꞌ la

Hibru 13:15 334 Hibru 13:25xavala xataara xena taagul lana xevulai, piau. Taara taxa waan banga bina tuuna aava i taa savatmaanlumui.

15 Lavaxa, taara taa nangus a Piranvulai. Pana vilaana malaan taara taatatavai xe sina Piran lapaa Yesus. Anaangusan ti la valataara i taa waanmalaan sena falfaal e tatavai sitaaraxe sina Piran layaan taara taa kuuso nane a Memai tuuna sitaara. 16 Emuta taꞌulan a maana vilaana roxo,lamon faꞌuli a vilaana ina xakaavan-gan senaso a maana vilaana malaanri malaan sena tatavai sait e voxo rifananam a Piran.

17 A vilaana roxo paaliu a malaan-abeꞌ: mi taa usi a mu paamua simie mi taa langai a ferawaian siri. Ritaxa lo faxatang a xunus imi senasori taa xuus a Piran pana maana vi-laana ina faisok siri. Tamo mi taa usifaroxoi nari, ri taa vil a faisok siri panafaamamaasan, tamo piau ri taa faisokpana mimilisaatan e a vilaana aave itaa pife xavang nami.

18 E ne vubuk rao mi taa lo fenungxe sina Piran pamaam. Maam texaaso maam pife vupuno la matana Pi-ran senaso maam vubuk o maam taavil a maana mo fatak la maana yaanxapiak. 19 E ne nung faagutan nami omi taa fenung xe sina Piran talo i taafeng fatapusanau xe la bina simi.

A Ferawaian Fataxapiak20-21 Pana tatavai ina maatan sina

na Yesus fo fatamasiak a turoxoianxe vulai, vulai. E pana ria ina tur-oxoian vulai a Piran fo fatatoi faꞌulina Memai Yesus sitaara ti la maatan,nane ve a Mataa Fatak ina Faxatang amu sipsip. E ne vubuk rao a Piran inaDaarum i taa tavai nami pana maanamo xapiak aava ri roxo xena usi avubuxanan sina. E fulaa ne vubuk olapaa Yesus Krais, a Piran i taa faisoklana xunus itaara pana so tamo aava itaa fananame talo taara taa faatulana isi Krais xe vulai, vulai. A tuunapaaliu.

22 Kamu fetinan, ne faxaar nami omi taa langai a lagasai ina xakaavan-gan aanabeꞌ pana fananapan senaso a

lagasai aava ne fo xaleie pife modustemasaat.

23Ne vubuk xuus nami o na titaara,na Timoti, ri fo muluse ti lana binaina vipisan. Tamo i taa savatmaan xesiak, fataapus maame taa falet faxu-vul xena xalum nami.

24 Tavai a mu paamua move panafasisian simaam e fasusui a maanarabuna xapiak sina Piran sait. A mufetinan nabeꞌ Itali ri lisan a fasisiansiri xe simi sait.

25Ne vubuk o a xakaavangan xatamsina Piran i taa waan xuvul pamixapiak.

Jems 1:1 335 Jems 1:18

Na JemsA Lagasai Na Jems A XaleieA Ferawaian PaamuaLana lagasai aanabeꞌ na Jems a

xalei a saxano vilaana tuuna talo murabuna aava ri namkai se Yesus Krais,ri taa texaas sena salan roxo aavari taa usie. Nane kala pana maanaferawaian paap xena xavang a rabunasina Piran pana vilaana roxo lanatoyan siri. Saxano vilaana nane fer-awai pana a malaan: a waanan sinamu valagof e sina mu piran, a yaanina tatafangai, a namkaian e faisok,vilaana ina faatulaian, a xalemanamataa e ferawaian sina e a vilaana inafenungan. Saxa mo na Jems a ferawaifaagut sena ve a mataa aava namkaise Yesus pife fexaxaas sena nai palau.Taasaxa, i taa faxalit a namkaian sinalana faisok e pana mu vilaana sina.

Fasisian1Nenia na Jems, ne sisiak sina Piran

e sina Memai, na Yesus Krais e nelisan a lagasai aanabeꞌ xe simi. Nefasisi nami, mu pabung sangafilu saxapana taragua aava mi waan xolai lanamaana mu bina xapiak la xavala.

A Mu Lagafan E Valaman2 La maana yaan layaan a so ta

lagafan taa savat simi, kamu tiak, faa-mamaas! 3 Senaso mi texaas o la yaanta lagafan taa savat i taa tafang anamkaian simi. Pana tafangan aan-abeꞌ, a waan fatateaxan simi i tafemolava. 4 E a waan fatateaxan simitaa fataxapin a faisok ina xa e mi taawaan mu matalava fatak tuuna lananamkaian. E amaanamo ina texaasanroxo o vilaana tuuna ri taa waan latoyan simi e mi taa pife xaxaalif panasaxamo. 5Tamo tamataa la palou imia pi ta masaman roxo, lavaxa i taa fe-nungxe sina Piranpana; e a Piran i taatavai fasoliu a rabuna aava ri fenung,pana masaman molava. Senaso a pifemarala seri, piau, nane fangasik nari.6 Taasaxa lamon pana mo aanabeꞌ, amataa aava fenung, nane taa namkai

tuuna e i taa pife lamon maranga; amataa aava lamon maranga a malaansena tof la laman aava reref a fexaxaassena fatamasiaxe e fiit xolane. 7 Abuk mataa malaan i muta xanamaio a Piran taa tavaie pana saxa mo,piau. 8 Senaso a lamonan sina pifesaxa emaana vilaana sina vaxa, ri falaferuuk.

9 A valagof aava namkai, i taafaamamaas faagut senaso a Piran fotavaie pana isin lava. 10 A mataapana faat xaves aava namkai, nanevaxa i taa faamamaas pana isinmodaklapaana Piran senaso a fafanaian sinai taa malit malaan sena fur mon. 11 Angaas a laak pana lagafan tateak inae a latan femaiyang e voxo a fur inalatan taa tumulung e a magaafan inai tafe malit xapiak. E voxo a mataapana faat xaves vaxa, i tafemalit tapina maana faisok sina.

12 Ta mataa aava tigina fatateaklana yaan ina tatafangai taa faama-maas senaso layaan a lagafan sina fotaxapus i taa siak a sepirigus aavatoyan vulai. A mo aanabeꞌ ve a Piranfo kuusan faneie xari mu rabuna aavari vubuxan xasingite.

13Layaan a lagafan taxa savat,mutakuus malaan: “A Piran taxa tafan-gau.” A saatan pife fexaxaas senatafang a Piran e a Piran vaxa, a pitatafang ta saxa mataa. 14 Taasaxamaana vubuxanan saat sinamataa xa,ri taa tafange e yuuf familunge. 15 Layaan a vubuxanan saat sina i taa savatla matavas voxo a saatan fo savat elayaan a saatan aave taa savat falava,a maatan i taa usie.

16 Kamu tiak, muta usi a saxa aavarao i familung nami. 17 A maanamu tatavai xapiak sina Piran ri roxoe maana tatavai fatak aave, ri sivi-maan ti laaꞌui la bina sina Piran, naTamataara aava vesan a maana muvapara la xunavata. Nane pi xuxulfamodak, piau paaliu. E piau ta saxamo fefexaxaas sena fasuk a malangina. 18 Nane fasavat a vepen sitaaralayaan nane kuusan fasavat a vilaanatuuna. Nane vubuk vil malaane talotaara taa savat fexaxaas sena mu

Jems 1:19 336 Jems 2:11xalana waimatoxol tapang e taara taatigina paamuin a maana mo ri taxa toaava nane fo vesane.

A Vilaana Ina Bilai Faroxo19Amaanamo aanabeꞌ mi fo texaas

sena bo? Taasaxa kamu tiak, ne vubuko a maana rabuna xapiak ri taa langaixapin a ferawaian, ri taa lamon paa-mua emui ri taa ferawai e amaraleiansiri i taa pife savat fataapus. 20 Senasoa maraleian sina mataa i taa pife vilfasavat a lamonan fatak e tuuna sinaPiran. 21 E voxo vil tapin a vilaanae so ta mo aava ri taa falalosaat atami, a maana mo o vilaana malaan risaat paaliu. E fulaa, lapaana vilaanamam, mi taa turoxo pana ferawaiansina Piran aava malaan sena kam foxapisan la xunus imi, senaso a ferawa-ian aanabeꞌ a fexaxaas sena fakaxupnami.

22 Muta bit nami xa, tamo ferawa-ian aave taa pife palak e fuaa la toyansimi, mi pife langai faroxoie. 23Naseꞌta mataa aava langai fepalauan a fer-awaian sina Piran nane malaan senasaxa mataa aava fo xalum a xaxaaluaina lana raarum. 24Nane xalum nanexa e falet e fataapus paaliu nanefemuluf a xakaaluman ina nonau ina.25 Taasaxa, a toxan a vuputkai aavamulus netaara xasena vipis ina vi-laana saat. E layaan a saxa mataa itaa kaalum faroxo lana vuputkai fatakaanabeꞌ e nane taxa lo kaalum vulailana e pi muluf a mo aava nane folangaie e taxa lo kanisai pana vilaanaroxo ti lana, a mataa aave i taa faama-maas pana so ta mo nane taa vile.

26 Saxanu tuvaat ri lamon o ri naan-gus faroxo, taasaxa layaan a tuvaataave ri pife fexaxaas sena faxatangfaroxoi a ferawaian siri, ri taxa febitannari xa e a naangusan siri a mo palaumon. 27 A vilaana ina naangusanaava tuuna e fatak la matana Piran amalaan: xavang faroxoi a mu rafulake lutefin aava ri nakmaal pana lagafansiri e muta kawaasan nano xa panalalosaat ti la xavala.

2Muta Lamon Falavai SaxaMataa Xu-

luna Saxafuna

1 Mu tiak, taara taxa namkai seYesus Krais aava Piran ina malangan.A pife roxo taara taa lamon falavaia saxa mataa xe laaꞌui e lamon fa-sivi saxafuna. 2 A malaanabeꞌ: tamoro mataa taragua re taa savat xe lafaxuvulan simi, a saxa pana yowang‘gol’ e marapi roxo paaliu sina e saxavalagof pana marapi aava pife roxo3 e mi taa suai faagut sena saxa panamarapi roxo e kuus, “Nabeꞌ a vemroxo xanum, nai nabeꞌ.” Taasaxa xesina valagof mi taa xuuse, “Tiginapave” o “Nai suꞌ nabeꞌ lapia la kaak”4 mi fo lamon falavai a saxa xulunasaxafuna la palou imi, bo? Mi taxa tiisa saxano rabuna pana lalamonan saat,bo?

5 Langai kamu tiak, a Piran fo siakfati a mu rabuna aava xasano rabunari xali nari pana valagof e nane tavainari pana namkaian molava paaliu,bo? E nari, ri taa siak a fatatagananaava nane fo kuus fanai xe siri aavari vubuxan xasingite. 6Taasaxa nami,mi fo famangil a mu valagof. Naseꞌ tarabuna ri fuuna siak a faat simi? Amu rabuna pana faat xaves ri fuunasiaxe. E nari vaxa, ri fuuna lisan namixe la nona mataa ina tiisan sait, bo?7Nari, mu rabuna pana faat, ri fuunakuusan pengan a isin roxo paaliu sinaMatalava simi, bo?

8 Mi taxa bilai faroxo layaan mitaa usi fatak a vuputkai roxo paaliuaava waan lana Ferawaian sina Piran,a vuputkai malaan: “Mi taa vubuxanxasingit a xasanofuna malaan seꞌ mivubuxan nami xa.” 9 Taasaxa layaanmi lamon falavai a saxa xuluna sax-afuna, mi taxa faasaal e a vuputkaituuna i taa gel tifi nami senaso mitaxa laxao a vuputkai aave. 10 Naseꞌta mataa aava usi a maana vuputkaixapiak, tamo i taa laxao a saxa xavilina, a mataa aave fo laxao xapin amu vuputkai xapiak. 11 Senaso naneaava kuus, “Mi muta tamai feruuk” akuus fulaa pana “Muta ngaapunuk.”Layaan no pife milung pana vilaanaina tamaian taasaxa no punuk tamataa, nano, no fo laxao a vuputkaie no taxa waan lapaana tiisan ina.

Jems 2:12 337 Jems 3:512 A mo roxo mi taa ferawai e bilai

malaan seri aava ri taa siak a tiisanlapaana vuputkai aava taxa mulus arabuna e pife lapaana saxa i taa fayaa-sok nari. 13 Senaso a mataa aava itaa pife muluk a xasa mataa, nanexa i taa pife tingin a mamaaluxan layaan ina tiisaana, taasaxa nari aavari fuuna muluk a xasanofuna ri taapife matautan a tiisan. A vilaana inamamaaluxan i taa faꞌonam a vilaanaina tiisan.

A Vilaana Ina Namkaian14 Kamu tiak, mi lamon o a mo

roxo layaan a mataa taa kuus o nanetoxan a namkaian taasaxa nane piauta vilaana xena faxalite? A namka-ian malaan a fexaxaas sena xavang amataa aave malaafaa? 15 Tamo saxatimi piau ta marapi o piau ta fan-ganan xena yaan aave, 16 e saxa simii taa xuuse, “Paan saa, ne vubuk o notaa waan faroxo e tingin a fangananfexaxaas xanum,” taasaxa mi pife xa-vange panamarapi o fanganan, a rox-oyan i taa savat malaafaa? 17 E voxotamo namkaian sina mataa i taa bilaimalaan pana piau ta xakaavangan, anamkaian sina fo maat.

18 Taasaxa saxano rabuna ri taakuus, “Nenia, ne toxan a namkaian enano, no toxan a vilaana ina xakaa-vangan.”

Piau! No pife fexaxaas sena fax-alitau pana namkaian siim layaanno piau ta vilaana ina xakaavangan!Taasaxa mu vilaana ina xakaavangansiak ri taa faxalit nano pananamkaiansiak. 19 Nami, mi namkai o a Piransaxa mon taxa waan, bo? A roxo, anamkaian simi a tuuna. A mu vovausaat sait vaxa, ri namkai malaan e rimataut paaliu!

20Ai,mu lamavaang,mi bukmasamtuuna o a namkaian sina mataa aavapiau ta vilaana ina xakaavangan a mopalau? 21 Lavaxa, lamon se butaarana Abrahem. A Piran fo xalie panamataa fatak senasou? Sena vilaanafatak sina, bo? Nane usi a ferawaiansina Piran e bur na Aisaak e a tatavaixe sina Piran pana e faasilak i taapunuxe laaꞌui xuluna ivin ina faraa-man. 22 Xalume, a namkaian sina e

vilaana sina re faisok faxuvul e voxo amu vilaana sina ri fo fataxapin faroxoia namkaian sina 23 talo Xakalayan tiKavai i taa savat tuuna, a Xakalayanaava kuus malaan:“Na Abrahem a namkai sena ferawa-

ian sina Piran e voxo a Piranfo xalie pana mataa xaradakpaaliu la xakaaluman sina.”Tpt 15:6

Emui ri xali na Abrahem pana ‘Fesingsina Piran.’ 24Naboxo a matavas, bo?Amataa i taa waan xaradak la matanaPiran pana vilaana ina xakaavangan epife pana namkaian sina sang mon.

25 A fexaxaas vaxa malaan se Re-haap, a tefin aava fuuna solisan atana pana mamareiai pe Jeriko; nanenamkai e xavang a ro mataa inaparoxai pana waanan sire e pana sin-ufan sire layaan ri ulaa usi a salanpatak. E a Piran a xalie pana tefinfatak. 26 A malaanabeꞌ, a vipin aavapiau ta vovau lana a maat, bo? Ea namkaian aava piau ta vilaana inaxakaavangan lana a maat sait.

3Faxatang A Ferawaian Simi

1 Kamu tiak, lamon pana mo aan-abeꞌ: nemaam mu rabuna ina fepi-taa, a tiisaan nemaam i taa faagutsena xasano rabuna. E voxo a moroxo o a xaves imi taa pife vubuxana faisok ina fepitaian. 2 Netaaraxapiak taara fuuna faasaal e vil amaana mo ri pife roxo. Taasaxa tamataa aava pife milung pana ferawa-ian sina, nane a mataa roxo xasingit.A mataa malaan a fexaxaas sena fax-atang faroxoi xapin nane xa.

3 Taara fuuna timin a mo ina ‘aian’la valana ‘hos’ xena fafalein faroxoiee xena vil falangaie, bo? E voxotaara fexaxaas sena fafalein amu ‘hos’xe la nobina taara vubuxane. 4 Amu xaati vaxa, ri molava e a rereffaagut fuuna fiit faletan nari taasaxapana fomirak mo ri xalie pana ‘rada’,a mataa ina fafaleinaana, a fexaxaassena puk a mu xaati pana xe la sota bina nane vubuxane. 5 A xalem-ana mataa va saxa mo modak taasaxafexaxaas sena ferawai malalava pana

Jems 3:6 338 Jems 4:6maana mo molava paaliu. Lamonpana mo aanabeꞌ: a saxa fomirak xal-ife ina fata a fexaxaas sena faram alatan molava. 6 E xalemana mataa amalaan sena fata aava waan la palouina mu xavil ina vipin ina mataa.A xalemana mataa a saxa finavataina saatan xapiak e fexaxaas senafalalosaat xapin a toyan sina mataa.A fufuna fata ina xalemana mataataxa waan pe lana ‘Hel’, a bina inafakasanaman, e a fexaxaas sena faramkawaasan a waanan xapiak sitaara.

7 A maana buk tiir xapiak aavataxa to, a mataa a fexaxaas sena paa-muian nari e fapiti nari, 8 taasaxa piauta mataa fexaxaas sena paamuian axalemana. Vulai a xalemana mataaaava bas pana neng tateak, taxa waanparoxai xena tiuan a neng ina laso tayaan i taa vubuxane.

9 Saxano yaan a xalemana mataa itaa nangus a Piran, na Tamataara pela xunavata e saxano yaan i taa tiuana fatutulan xuluna nutuvaat aava Pi-ran a vesan nari lapaana xakaalumansina. 10 E voxo faatulaian e fatutulannare xapiak re taa savat ti la vala saxa.Kamu fesing, a mo aanabeꞌ pife roxo.11 A raarum roxo e raarum xaasumre pife fexaxaas sena liu savat ti lamatana raarum saxa, bo? 12No fexax-aas sena siak a xalana natu xulunawailolau? E no fexaxaas vaxa sena siak alolau xuluna yeis ina sia? Piau! E vaxano pife fexaxaas sena pituf a raarumroxo ti la laman.

Mi Taxa Usi A So Ta Buk Masaman?13 Naseꞌ la palou imi a mataa pana

texaasan o mataa pana masaman?Lavaxa, nane ve, i taa faxalit a rox-oyan sina pana mu vilaana ina xakaa-vangan sina aava i taa vile lapaanatexaasan tuuna malaan sena mataamam mon. 14 Taasaxa tamo mi toxana vilaana ina xinaas temasaat la xunusimi o a lamonan simi a bas panavilaana ina naixaam, muta siak tifinami, a pife roxo mi taa faaxolusan atuunayan. 15 A texaasan malaan pifesivimaan ti laaꞌui, a texaasan malaanve, ti nabeꞌ la xavala; a pife sinaVovau Xaradak taasaxa sina vovausaat. 16 Layaan a vilaana ina xinaas

o vilaana ina naixaam taxa waan, ataagulan sina rabuna i taa pife waanfatak, a taagulan siri i taa fepatoxanane a maana buk vilaana saat ri taasavat.

17 Taasaxa a texaasan ti laaꞌui ve atexaasan fatak e i taa fasavat a vilaanaina luaian, a vilaana mam e a vilaanaina langaiaana xasanofuna; e vaxa abas pana mamaaluxan e i taa fuaiana roxoyan sait. A texaasan aave itaa waan fatak e kuus tuunayan ve afufuna. 18Amu rabuna aava ri fasavata luaian, a lavula ri fasuye lapaanaluaian siri i taa fasavat a yevas ina muvilaana fatak.

4Fasivi Nami Xa Lapaana Piran

1 A so ta mo a fufuna mu fegagela-ian e mu fevisan aava ri taxa waan lapalou imi? Naak, a maana vubuxanansaat molava aava ri fuuna rawen pelana xunus imi, bo? 2 Mi vubuxana saxa mo e mi pife siaxe e voxomi ngaapunuk. E mi soxai temasaatsoxot a mo taasaxa mi pife fexaxaassena siaxe. E voxo mi kuusan pengannami xa e mi fevis. Mi piau ta mosenaso mi pife fin a Piran pana. 3 Olayaanmi finemi pife siaxe senasomifiai lapaana mu vubuxanan saat simitalo mi taa tapin paloue lapaana muvilaana ina naixaam simi.

4 Mi malaan sena tefin aava pifemati xuvul pa lavana taasaxamati xu-vul pana xasanofuna. Mi pife masamo tamo a mataa i taa fesing xuvulpana vilaana ti la xavala nane baifesing xuvul pana Piran, bo? Naseꞌta mataa i taa siak fati a vilaana tila xavala e usie, nane ve a xaiyaassina Piran. 5Mi lamon o a xakalayanaanabeꞌ piau ta fufuna layaan a kuus oa Piran a vesan a viu ina mataa e taxafaxatange sena vilaana ina xinaas?6Taasaxa nane taa tavai netaara panaxakaavangan xatam molava sina. Evoxo a Xakalayan ti Kavai a kuus fulaamalaan:“A Piran i taa xaiyaasan nari aava ri

siak fati a isiri xa taasaxa i taatavai a mu rabuna mam pana

Jems 4:7 339 Jems 5:11xakaavangan xatam sina.” Fpp3:34

7 Lavaxa, fayaasok nami xa lapaanaPiran. Tisui fatateak na Setan e nanetaa sinufan nami. 8 Sangas faasilak xesina Piran e nane taa filimaan faasilakxe simi. Xamak a mami, mu rabunaaava mi bilai fasaat e vaxa nami murabuna pana lamonan taragua, mi taafaxaradak a lamonan simi. 9 Taangiis,xukulai e mi mamaxus sena bilaiansaat simi. Taꞌulan a nanganan simi emi taangiis. Taꞌulan a faamamaasansimi e mi mamaxus. 10 Fasivi nami xala matana Piran e mui nane i taa yaasfatiginei nami.

11 Mu tiak, muta kuusan pengan amu fetinan simi. Naseꞌ ta mataa i taaferawai fasaat sena saxa tina e tiise,nane i taxa ferawai fasaat sena muvuputkai e taxa tiis nari. E layaanmi taxa tiis a mu vuputkai, mi pifeusi nari, taasaxa mi taxa nai malaansena mataa ina tiisan xuluri. 12 Atoxan a Saxa Mon ina Tiisan, naneaava tavai netaara pana mu vuputkaie nane fexaxaas sena lamon faati senafakaaxupan o fakasanaman xana murabuna saxa saxa. Taasaxa nano xonaseꞌ xena tiis a mu tiam?

13 Langai sena mo aanabeꞌ, namiaava mi kuus malaan: “Tanin o mafumaam taa falet xe la saxa bina lava. Emaam taa fe taagul pave pana mari-aas saxa mon. Maam taa mamareiaie maam taa faasot e faxuvul a faatxaves.” 14Ai nami, mi pife texaas senaso ta mo i taa savat mafu. A toyansimi a so ta bukmo? Nami, mimalaansena vubun ina fata aava i taa waanfamodakmon emui i taa malit paaliu.15Naak, a roxo seꞌmi taa kuusmalaan-abeꞌ: “Tamo Piran a vubuxane, maamtaa waan e maam taa vil ta mo nabeꞌo ta mo pave.” 16 Taasaxa naboxomi taxa kuusan falavai nami xa e mitaxa siak fati nami. A maana kuusfalavayan ve a vilaana saat. 17Tamo tamataa texaas sena mo roxo xena vilee nane pife vile, i taxa faasaal.

5Namkai Tuuna E Waan Fananap La-

paana Lagafan

1 Nami mu rabuna aava mi fo fax-uvul a faat xaves temasaat, mi lan-gai. A roxo naak, mi taa taangiis emi xukulai faagut sena mu lagafanaava ri taa savat simi. 2 A maana moxapiak simi fo miit e mu yainiit rifo ngan a mu marapi simi. 3 A ‘gol’e ‘silva’ simi fo vusulai. E a vusulaiaanabeꞌ ve i taa gel tifi nami lanayaan ina tiisan e i taa ngan pengan avipin imi malaan sena fata. Senaso lamaana yaan fataxapiak aanabeꞌ, mi fofaxuvul a maana mo xaves temasaatlapaana vilaana ina naixaaman simi.4 Taasaxa mu sisiak simi aava ri fofaxuvul a maana mo xami, mi pifetavai nari pana mamareiai siri, piau!E naboxo ri taxa xukulai falava e amaana taangiisan siri fo savat la tan-gana Piran, a paamua ina maana moxapiak la xunavata. 5 Mi fo taagulxuluna xavala, lapaana vilaana inanaixaaman panamaanamo roxomone pana so ta buk mo mi vubuxane.Mi fo fangan fapalak nami xa, malaansena vio molava piis; taasaxa a yaanina fenamo xo fo savat. 6Mi fo ngaa-punuk e mi kuusan pengan a rabunaaava ri bilai fatak taasaxa nari aave ripife tisui nami.

7 Mu tiak, nai bang fananap senayaan ina savatan sina Memai. Amataa ina taraꞌuma fuuna waan banga maana fanganan roxo ti la xavala. Enane taxa nai bang fananap fefexax-aas sena yaan ina yefet i taa taxapuse a mariaas pana raafui modak i taasavat. 8 Nami sait, mi taa nai bangfananap pana tateaxan senaso a yaanina savatan sina Memai fo faasilak.9Mu tiak, mi muta fegagelai tifi namixa, ulaami tamaawaan lapaana tiisansenaso a mataa ina tiisan taxa waanfaasilak, i taxa tigina la matana lifu.

10 Mu tiak, lamon sena mu rabunaina kuus fatuxai aava ri ferawai la-paana isina Piran. Ri faxalit netaarapana vilaana fananap naapalaan arabuna ri vil pengan nari. 11 Lamonfaꞌuli nari aava ri waan fatateak fe-fexaxaas a yaan ina maasaxan siri taataxapus, taara kuus o nari ve ri taasiak a roxoyan sina Piran, bo? Mi fo

Jems 5:12 340 Jems 5:20langai sena vilaana ina nai fananap siJop. E mi texaas sena so ta mo a Piranfo tavaie pana lumui lamina lagafansina, bo? A Piran a bas paaliu panavubuxan xasingitan e mamaaluxan.

12 Saxa mo fulaa aava lava paaliuve: muta fakalimaan pana isina saxamo pe la xunavata, pana mo xulunaxavala o xasano mo vaxa. Tamo mitaa kuus “aang”, lavaxa a kuusan aavea fexaxaas. Tamo mi kuus “piau”,lavaxa a “piau” aave a fexaxaas. Mutafakalimaan pana mo fulaa talo mi taapife timin nami xa lapaana tiisan.

Fenung Faagut Xe Sina Piran13 A saxa simi a toxan a lagafan?

Lavaxa, nane taa fenung xe sina Piran.A saxa simi taxa faamamaas? Lavaxa,nane taa yangan pana yanganan aavakuus faasiroxo xe sina Piran. 14A saxasimi taxa giis? Naak a mo roxo nane itaa xel faxuvul amumatalava ina lotue ri taa fenung pana e ri taa noxolepana wel lapaana isi Memai sitaara.15 E a fenungan aava ri ferawai panalapaana namkaian siri i taa vil faroxoia mataa aava giis; e a Memai sitaara itaa yaas fatigineie. Tamo nane fo vil avilaana saat, a Piran taa lamon tapina saatan sina. 16 E voxo mi taa kuusanfasavat amu vilaana saat simi la palouimi xa emi taa fenung pami talo Pirani taa vil faroxoi nami. A fenungansinamu rabuna fatak amopana gutanxena vil a faisok roxo molava.

17 Na Ilaija a matatuuna malaansetaara. Nane fenung faagut o a raafuii taa pife usan la xavala e piau ta raafuia savat fefexaxaas a mariaas talatulpana xavil. 18 E mui nane fenung o araafui taa usan e a finavata a talakas ea raafui a poxo e amaanamo la xavalari fuaa pana maana fanganan.

19 Mu tiak, tamo saxa simi taamilung sena tuunayan e xasa fetinani taa lisan faꞌulie, 20 lamon faꞌuli a moaanabeꞌ: naseꞌ aava i taa puk faꞌulita mataa sena milungan sina, i taxafakaxupe sena maatan e vaxa a vi-laana aanabeꞌ i taa xafut fapalauan avilaana saat xaves.

1 Pita 1:1 341 1 Pita 1:11

1 PitaA Lagasai Mata Si SaimonPitaA Ferawaian Paamua

Na Pita a xalei a lagasai aanabeꞌxena fatateak a namkaian sina rabunatatagan sina Piran aava ri taxa yaasa maana matafanan lava. Nane xuusa mu rabuna tatagan o ri taa lamonfaꞌuli fulan a Lagasai Roxo se YesusKrais. Na Yesus a tamu maat e tofaꞌulaa e i taa ulaamaan fulaa. Ri taalamon fati a kuus fanaian aanabeꞌ eri taa waan bange. Ri taa pife lamonfaaxaves sena xasano rabuna aava rivil pengan nari taasaxa ri taa tig-ina fatateak lana namkaian se YesusKrais.

A tuuna a mu rabuna tatagan sinaPiran ri taa yaas a matafanan, taasaxamaana mo aanabeꞌ ri savat xenatafang a namkaian siri talo a namka-ian siri i taa waan fatateak fefexaxaasna Krais i taa ulaamaan fulaa, e lanayaan aave ri taa siak a sepirigus roxo.

Fasisian1 Nenia na Pita, ne saxa yaamut si

Yesus Krais. Ne taxa kala xe simi murabuna aava Piran fo siak fati nami;nami aava mi taxa taagul sasaxayaimalaan senamu topen nabeꞌ la xavalala maana mu bina pe Pontus, Galesia,Kapadosia, Esia e pe maa Bitinia. 2 APiran aava na Tamataara, fo texaaspaamua o i taa xel nami xe lana faisokina faxaradaxan sina Vovau Xaradaktalo mi taa usi fatak na Yesus Kraise mi taa fasufan lapaana ria ina. Nevubuk o a xakaavangan xatam sina e aluaian re taa xafut xapin nami xapiak.

A Xakaavangan Xatam I Taa FasavatA Naian Roxo E Tateak: A Toyan Faꞌui

3 Taara taa kuus faasiroxo xe sinaaava Piran e Tama Yesus Krais, aMemai sitaara! Lapaanamamaaluxanmolava sina nane fo tavai netaarapana luluuxan faꞌui e voxo taara taxawaan pana lamon fanaian ina toyanvulai. E nane vil malaane layaan nanefatatoi faꞌuli na Yesus Krais ti lana

mamaat. 4-5 E fulaa, nane fo timinbang a sepirigus xami pe lana binasina, la xunavata. E a sepirigus simive, piau ta saxa fexaxaas sena tapinpataxe o kawaasane o vil famodaxe. Asepirigus aave taxa waan bang namipave la xunavata; xami aava Pirantaxa faxatang nami pana gutan sina.Nane taxa vilmalaane pananamkaiansitaara talo taara taa siak a fakaax-upan sitaara aava nane taa fasavatelana mu yaan fataxapiak.

Faamamaasan6 Sena lamonanmalaanabeꞌmi taxa

faamamaas faagut, taasaxa naboxolanamu yaan aanabeꞌ mi taxa kanam-saat sena maana buk tafangan aavafo savat, taasaxa ri taa waan famodakmon. 7 A saxa mo ri xalie pana‘gol’ a mo pana mamareiai molavae naapalaan ri fo tafange pana fataxasano mo ti la xavala ri fexaxaassena kawaasane. Taasaxa namkaiansimi ve a mo molava paaliu xasingitsena ‘gol’. E layaan a mu lagafanri taa tafang a namkaian simi ri taafaxalit a tateaxan ina, e voxo i taafasavat a kuus faatulaian e isin lavae a suaian la yaan na Yesus i taasavatmaan la matavas. 8 Paamua mipife xalume taasaxa mi vubuxan xas-ingite e naapalaan mi pife xalumenaboxo mi namkai sena e mi faama-maas faagut sena pana faamamaasanaava ferawaian simi a pife fexaxaassena kuusane senaso a faamamaasanaave a bas pana malangan. 9 E voxoa namkaian simi i taa vil fasavat afakaaxupan ina la xunus imi.

Mu Xakalayan Ti Kavai10 Sena fakaaxupan aave a mu

rabuna ina kuus fatuxai ri fo kuu-san fasavat a tatavai ina xakaavanganxatam aava Piran i taa tavai namipana. 11 Ri tafang faagut xena siak atexaasan pana so ta yaan i taa savat enaseꞌ ta mataa i taa lisanmaane. E aVovau i Krais i taxa xavang nari xenafakalimaan a yaan ina savatan sina epana kuus fatuxai sena maasaxan evil penganan aava na Krais taa siaxee a miridingan sina aava i taa savat

1 Pita 1:12 342 1 Pita 2:5lamina yaan aave. 12 Na Krais a xuusfatexaas a nutuvaat ina kuus fatuxaiaave o a faisok siri i taa pife fangasiknari xa taasaxa i taa fangasik nami.Senaso nari aave ri fo ferawai senamaana mo aava mu rabuna ina kuu-san fasavat a Lagasai Roxo, ri fo xuusnami pana naboxo lapaana gutan sinaVovau Xaradak ti la xunavata. A muangelo vaxa, ri vubuk masam senamaana mo aanabeꞌ.

A Toyan Fatak Sina Mu Rabuna SiKrais

13 Lavaxa, faigotan a lalamonansimi xena vil a faisok lava. Faxatangfaroxo e mi lamon faagut sena tatavaiina fakaaxupan aava na Yesus Krais itaa tavai nami pana la yaan i taa ulaa-maan. 14-15 Langai fatak a ferawaiansina Piran. Muta usi a mu vubuxanansaat aava ri fo paamuian a toyan similayaan mi vungut lunai sena maanamo xapiak. Taasaxa sangas fataklapaana Piran aava xaradak xasin-git. A Piran aava xaradak xasingit axel nami talo mi taa waan faxaradakmalaan sena. 16 A Xakalayan ti Kavaia kuus:“Waan faxaradak senaso nenia ne

xaradak xasingit.” Vpt 11:44A Tatavai Si Yesus Krais

17 Layaan mi taxa fenung xe sinaPiran, nane aava i taa tiis a maanarabuna xapiak sena maana vilaanasiri lapaana vuputkai saxa, mi taxaxalie pana Tamaang. Naak a mo roxomi taa taagul la xavala pana suaianmolava paaliu sena Piran e sena vi-laana sina. 18 Mi texaas sena ma-mareiai molava aava nane fo lisanexena mulus tapin nami sena vipisanina mu vilaana palau, a mu vilaana tikavai aava mu bumi ri fo fapiti namipana. A mamareiai aave pife mo aavai tafe saat malaan sena tangop o ‘gol’,piau! 19Amamareiai molava aave ve aria i Krais. E nane ve a tatavai molavapiis. Nane malaan sena natuna sipsipaava piau ta mo mosaat taxa waan latana, piau paaliu. 20 Paamuina tang-pat ina xavala a Piran fo siak fatie,taasaxa lana mu yaan aanabeꞌ nanefasavate xena fangasik nami. 21 A

Piran a fatatoi faꞌuli na Krais ti lamaatan e tavaie pana isin lava e lapaaKrais mi namkai sena Piran. E voxonamkaian simi e lamon fanaian simire waan fatateak xuluna Piran.

A Mu Vilaana Ina Naian Roxo22 Naboxo mi fo gon faroxoi nami

xa pana usi fatak a tuunayan aavaferawaian tuuna sina Piran e mimasam faroxo sena vilaana inavubuxan xasingit a mu rabuna inanamkai. Lavaxa, faisok faagut talomi taa fevubuxan xasingit nami xapana xunus imi xapiak. 23 Senasoa Piran aava na Tamataara, i taxato vulai xe vulai e i taa pife maat epana ferawaian sina taara fo siak aluluuxan faꞌui e a ferawaian aave taxato e taxawaan vulai. 24-25AXakalayanti Kavai a kuus malaan:“A maana rabuna xapiak ri malaan

sena yi, e a isin lava siri rimalaan sena fur mon. A yi itafemaiyang e amu fur ina taatumurul, taasaxa a Ferawaiansina Piran i taxa waan vulai xevulai.” Ais 40:6-8

E a ferawaian aave a Lagasai Roxo aavari fo xuus fatexaas nami pana.

21 Lavaxa, taꞌulan tapin a maana

vilaana saat simi xa; muta bit e fer-awai fasaat, muta usi a vilaana ina xi-naas e a vilaana ina xalema maranga.2 A mu popo ri fuuna buk sus, bo?Naak, mi taa malaan seri, mi taamaꞌiu soxot vulan a sus sina VovauXaradak talo a xunus imi i taa fepalaklapaana fakaaxupan simi. 3 Malaansena Xakalayan ti Kavai fo kuus:“Nami fatak mi fo masam naboxo o a

vubuxanan sina Piran xataaraa peraroxo.” Yng 34:8

A Xakaavangan Sina Mu Rabuna SiKrais

4 Filimaan xe sina Memai, nane vea faat aava taxa to. A mu rabunaina vavesai ri gigiran tapine senaso rilamon o a faat palau mon. TaasaxaPiran a siak fatie talo i taa faat roxopaaliu. 5 Filimaan talo nami vaxa mitafe waanmalaan senamu faat aava ri

1 Pita 2:6 343 1 Pita 2:21taxa to sait. A Piran i taa vesan a TangLifu Lotu ina Vovau sina pami emi taavil a faisok xaradak sina priis lana. Emi taa tavai a Piran pana mu tatavaiina Vovau aava nane vubuxane lapaaYesus Krais. 6 Senaso lana Xakalayanti Kavai a Piran fo kuus malaan:“Nenia, ne fo siak fati a faat roxo

paaliu e ne timine malaansena xaaxaak tuaan lanalifu siak pe Saion; naseꞌ itaa namkai sena i taa pifemangil.” Ais 28:16

7A faat aave a faat peraroxo xami aavami namkai, taasaxa, a Xakalayan tiKavai a kuus malaan seri aava ri pifenamkai:“A faat aave, a mu rabuna ina vave-

sai ri baiane senaso ri lamono a faat palau mon, taasaxanaboxo a faat aave fo savatfaat roxo xasingit.” Yng 118:22

8 E saxa Xakalayan ti Kavai fulaa akuus:“A faat aanabeꞌ i taa fakalaxoi a

rabuna e i taa fapoxoi nari.”Ais 8:14

Ri taa kalaxoi senaso ri pife namkaisena ferawaian sina Piran e nane xoa lamon faati o ri taa usi a vilaana inalangai pesalaian aanabeꞌ.

9 Taasaxa nami, a Piran aava foxelmaan nami ti lana bina suk xelana malang peraroxo sina, nane fosiak fati nami xena kuusan fasavata maana mu vilaana roxo xasingitsina. E voxo nane fo siak fati namiaava mi mu rabuna tuuna sina xenavil a faisok sina mu priis sina Pi-ran King e xena waan lana fatata-ganan xaradak sina. 10 Paamua mipife mu rabuna sina Piran, taasaxanaboxo nane fo faꞌisin nami panarabuna sina; paamua mi pife texaassena mamaaluxan sina Piran, taasaxanaboxomi fomasame emi taxa taagullapaana mamaaluxan aave.

11 Kamu fesing, ne faxaar nami:taagul malaan sena mu topen e sax-ong xuluna xavala aanabeꞌ. E voxomuta femilungai panamu vubuxanansaat ti la vipin imi, a vubuxanan inavipin aave ri fuuna rawen xuvul panaxunus ina mataa. 12 A taagulan simi

la palou ina mu rabuna aava ri pifenamkai, i taa roxo paaliu senaso ayaan i taa savat e ri taa gel tifi namipana mu vilaana saat, taasaxa ri taamasam tuuna sena roxoyan simi evoxo ri taa nangus a Piran layaan i taasavatmaan.

Usi Faroxoi A Mu Matalava13 Xena suaian a isi Memai Yesus

mi taa bilai fatak lapaana tateaxanina mu matalava: langai faroxoi aferawaian sina piran king o naseꞌ itaxa paamuian a ‘gavamen’ senasonane a matalava paaliu. 14 Langaifaroxoi a mumatalava simi aava nanefo siak fati nari xena faxatang talori taa fakasanam a mu rabuna aavari bilai fasaat e kuus faasiroxo xesiri aava ri bilai faroxo. 15 Senasoa vubuxanan sina Piran a malaan:mi taa bilai faroxo e a roxoyan simii taa famatakasam a ferawaian sinamu rabuna vungut. 16 Na Yesus fomulus nami, e voxo taagul malaanmon e muta lamon o mi fexaxaassena xafut a vilaana saat senaso mifo mulusan, taasaxa lamon faꞌulaao mi taxa waan yaasok sina Piran.17 Taagul pana suaian sena maanarabuna xapiak; vubuxan xasingit amu fetinan aava ri namkai se Yesus;taagul lapaana matautan sena Piran emi suaian faagutan a mu piran king.

18 Nami mu yaasok, mi taa waanfaroxo lapaana mu matalava tafumi emi taa suaian faagutan nari; suaiannari aava ri usi a vilaana mam e vi-laana ina mamaaluxan e vaxa mi taasuaian sait, nari aava ri tavai namipana lagafan. 19 Layaan mi taagulfaroxo lapaana maasaxan o a lagafanaava mi pife fasavate, a Piran i taatavai nami pana roxoyan senaso mivil malaane lapaana vubuxanan sina.20 Tamo mi taa bilai fasaat e a mata-lava simi i taa sip fakasanam nami,mi lamon o mi taa siak a sepirigusina waan fananapan lapaana? Piau!Taasaxa tamo mi taa waan fananaplapaana maasaxan layaan mi fo bilaifaroxo, a Piran xa, i taa tavai namipana roxoyan sena vilaana aave. 21 Avilaana malaanabeꞌ move, a Piran fo

1 Pita 2:22 344 1 Pita 3:14xel nami sena. E na Krais fo waanlapaana maasaxan pami e pana vi-laana aanabeꞌ nane fo faxalit namitalo mi taa usi a vilaana sina. 22Nanepife faasaal fapes e piau ta saxa bi-tan fesavat ti la valana. 23 Layaanri kuus pengane nane pife sui naripana ferawaian saat; layaan nane taxasiak a maasaxan nane pife gel tifi naritaasaxa nane taxa timin fatateak alamonan sina xuluna kuus fanian sinaPiran aava Saxa ina Tiisan tuuna exaradak paaliu. 24Na Krais xa fo yaasa mu faasaalan sitaara xuluna vipinina xe xuluna bolo sina talo taara taamaat sena mu vilaana ina faasaalane taara taa to lapaana vilaana tuunae xaradak. A mu fasopan aava nanesiaxe, nane fo vil faroxoi nami pana.25 Paamua mi malaan sena mu sipsipaava ri milung e ri taxa sangas xolaipalau, taasaxa naboxo nane fo xel fax-uvul fulan nami xena usie, e nane vea mataa ina faxatangaana mu sipsip esaxa aava i taxa tao fatateak a xunusimi saxa saxa.

3A Mu Felavaan

1-2 Nabeꞌ a saxa vilaana roxo xamimu lutefin tamai, naak a roxo mi taataagul faroxo lapaana mu lavami. Usifatak a ferawaian siri senaso tamosaxanofuna siri, ri pife namkai senaFerawaian Sina Piran a vilaana fataksimi i taa faꞌonamnari talo ri taawaanlapaana namkaian roxo. E voxomi taapife kuusan fasavat a namkaian simitaasaxa ri taa xalum a vilaana roxo efatak simi e vilaana aave i taa kuusanfamatavas a namkaian simi. 3-4Naak,a pife roxo mi taa famaus a tami panamaana marapi roxo temasaat o a vi-laana ina vil falavai a fui imi o falaka maana xixiut o mo rarapak xavesina mausan. Taasaxa a xakaalumanroxo i taa savat sena mu vilaana roxosimi aava waan la xunus imi. Layaana vilaana mam e vilaana fananap rewaan vulai la xunus imi a xakaalumansimi i taa roxo paaliu la matana Pi-ran. 5 Senaso a lutefin ti kavai aavari namkai fatak, nari aava ri fo lamonfanai sena Piran, ri fo famaus faroxoinari xa pana vilaana ina usi vulan a

ferawaian sina mu lavari. 6 Na Serafo vil malaane; nane usi a lavana,na Abrahem, e xalie pa Matalava. Enaboxo nami, mi mu tau Sera layaanmi bilai faroxo e mi pife taagul panamatautan.

7 E nami mu tomexaan aava mitamai, mi taa taagul xuvul pana munaasami pana naian roxo emi taa tex-aas faroxo o ri piau ta gutan malaansemi. Suaian faroxoi nari senaso narisait ri taa siak a tatavai ina toyan sinaPiran. Tamo mi taa vil malaane piautamo i taa kawaasan a fenungan simi.

A Naian Simi Mu Rabuna Aava MiNamkai

8 Lavaxa, nami xapiak mi taa naifaxuvul lapaana lamonan saxa emi taa femuluxan nami xa lapaananasaman roxo; fevubuxan xasingitnami xa malaan sena mu fetinane usi a vilaana ina fangaasixan evilaana mam. 9 Muneta sui a saatanpana vilaana saat e a kuus pengananpana kuus fatutulan; taasaxa layaana mataa i taa vil a saat xe simi, mitaa kuus faatulane senaso a Piran fokuusan fanei a faatulaian xe xulumilayaan nane xel nami. 10 Senaso aXakalayan ti Kavai a kuus malaan:“Nane aava vubuxan a toyan sina e

taxa vubuk o amu yaan sina ritaa roxo,

a ferawaian saat i taa muta waanla valana

e i taamuta usi a vilaana inabitan.

11 I taa taꞌulan a vilaana saat e i taa usia salan roxo e

i taa faisok faagut pana maanagutan sina xena vil fasavat aluaian.

12 Senaso a Piran taxa faxatang narimu rabuna fatak

e nane langai amu fenungan siri,taasaxa i taxa ti votan fa-

tateak nari aava ri fuunabilai fasaat.” Yng 34:12-16

Saxanu Ferawaian13 Naseꞌ i taa vil fasaat nami tamo

mi taxa vubuk usi a vilaana roxo?14Tamoaxasano rabuna ri taa vil pen-gan nami senaso mi taxa vil a vilaana

1 Pita 3:15 345 1 Pita 4:9roxo, naapalaan, muta lamon seri, mitaa faamamaas! Muta matautan narie muta kanamsaat. 15 Taasaxa la yaanaave mi taa nangus na Krais la xunusimi e mi taa suaian faagutane senasonane taxawaanMemai simi. Faigotana lalamonan simi talo la maana yaanxapiak mi fexaxaas sena sui fatak tamataa aavafinnami pana lamon fana-ian aava taxa waan la xunus imi. 16 Elayaan mi suie mi taa vile pana vi-laana mam e pana suaian. A nanasame taagulan simi i taa waan faroxo talolayaan ri kuusan pengan nami, ri taamangil senaso a vilaana simi lapaaKrais i taa fasavat a bitan lana ferawa-ian siri. 17 Lamon pana mo aanabeꞌ:Nari aava ri bilai fasaat ri taa siak afakasanaman e a rabuna aava ri bilaifaroxo, ri lamon o ri taa pife siak tafakasanaman. Taasaxa tamo a Pirantaa vubuxane, mi taa siak pengananpana vilaana roxo simi e mi taa pifebilai fasaat.

18 Na Krais fo yaas a fakasanamanina faasaalan sitaara faasaxa mon etaxapus xo; a mataa roxo fo maatxataara, mu rabuna saat xapiak, talonane fexaxaas sena lisan netaara xesina Piran. A rabuna ri punuk a vipinina mon taasaxa lana vovau ina, aPiran a fatatoie. 19 E layaan nanewaan lana vovau ina mon, nane sivixena kuusan fasavat a Lagasai Roxoxe sina mu vovau ri waan la bina inavipisan. 20 A mu vovau aave ve sinamu rabuna aava ri pife usi fatak aPiran layaan nane taxa lo waan bangfananap nari la maana mu yaan aavana Noyeꞌ taxa vesan a xaati molavasina. A rabuna lana xaati ri pisiktule a Piran a fakaxup nari sang monsena ulim molava piis. 21 A raarumva saxa fakalimaanan aava faxalit ne-taara pana fasufan aava vilaana inafakaxupaan nami. A fasufan aanabeꞌpife ina vil tapin a vusiit la tami, piau.Taasaxa pana fasufan aanabeꞌ mi taxakuus fanai lapaanaPiranpananamka-ian simi e sena nanasam roxo simi. Avilaana aanabeꞌ i taxa fakaxup namilapaana to faꞌulaian si YesusKrais. 22Enane fo laak xe la xunavata e taxa naila xasing muaan sina Piran. E pave

nane taxa paamuian a mu angelo emu vovau la finavata aava ri toxan anobina lava e gutan.

4A Mu Rabuna Si Yesus Ri Taa Faisok

Lapaana Mamaaluxan1Mi texaas o ri vil pengan na Yesus

e nane yaas amaasaxan. Nami sait, mitaa fagut a lamonan simi talo mi taafaxaꞌusie. Senaso nane aava fo siak amaasaxan lana vipin ina i taa taꞌulana vilaana saat. 2 E voxo ti la yaanaanabeꞌ e la maana mu yaan xapiakina waanan simi, mi taa taagul nabeꞌla xavala lapaana lamonan sina Pirane mi muneta usi a maana vubuxanansina mu rabuna. 3A mu yaan paamuami fo bilai malaan sena mu rabunaaava ri pife namkai, gilise naboxo! Mifo taagul faxaarus lana vilaana inafaananaak, vubuxanan mosaat, nu-man, vilaana ina tamai xolai, lana fax-uvulan saat malaan sena vot, e panavilaana ina nangusaana mu piran bit.4 E naboxo a mu rabuna aava ri pifenamkai, ri ipul senaso mi pife bukwaan xuvul pari layaan ri taxa xuraufasaatmalaan senamu vupung e voxori kasalan nami. 5 Taasaxa ri taakuusan fasavat a mu vilaana siri lamatana Piran aava i taxa tigina xenatiis a mu rabuna aava ri fo maat enari aava ri taxa to. 6 A Lagasai Roxofo kuusan fasavatan e nari aava ri fomaat xo, ri fo langaie. A mu rabunaaava ri maat, fo tiisan lana toyan sirisenaso maana rabuna xapiak ri taawaan lapaana tiisan; a lagasai aavefo kuusan fasavatan xe siri talo awaanan siri lana vovau i taa malaansena taagulan sina Piran.

Faxatang Faroxoi A Mu Tatavai SinaPiran

7A fataxapiak inamaanamoxapiakfo faasilak. Mi lamon faroxo e a xunusimi i taa waan lapaana mu lamonanroxo simi talo mi taa fenung faroxo.8 Saxa vilaana a molava piis: mi taafevubuxan xasingit nami xa, senasoa vubuxan xasingitan i taa xafut faa-palauan a mu faasaalan xaves. 9 Mi

1 Pita 4:10 346 1 Pita 5:5taa taagul lapaana vilaana ina xakaa-vangan e mi taa kas a mu lifu simixe sina mu fetinan e muta ferawaimiminguut. 10 Nami saxa saxa mifo siak a tatavai roxo sina Piran emi taa faisok pana tatavai aave xenaxavang faroxoi a xasanofuna. E voxomi taa faxatang faroxoi a mu tatavaisina Piran. 11 Naseꞌ ta mataa i taakuusan fasavat a lagasai i taa ferawaipana lagasai sina Piran. E naseꞌ tamataa aava xavang a mu rabuna i taaxavang nari pana gutan aava Pirantaa tavaie pana talo lana maana moxapiak a kuus faatulaian i taa falet xesina Piran lana isi Yesus Krais. A isinlava e a gutan va re taa sina vulai xevulai. Pevoxo!

12 Kamu fesing, muta ipul senamaana maasaxan e tafangan mi taxawaan lapaana, a pife mo patak aavasavat xe simi sang mon. 13 Taasaxami taa nanam senaso mi taxa waanxuvul pa Krais lana mu lagafan aavanane waan lana talo mi tafe bas panafaamamaasan la yaan a isin lava sina itaa savat lamatavas. 14Tamo a xasanorabuna ri taa kasalan nami senaso mitaxa usi na Krais, mi taa faamamaas;a mo aanabeꞌ a fakalimaan o a Vovauina malangan, a Vovau sina Piran itaxa waan xulumi. 15 Layaan mi taasiak a maasaxan a pife roxo tamo fu-funa maasaxan aave, i taa savat senavilaana saat simi malaan sena ngaa-punuk, fenau, o xasa buk saatan o amataa aava fasavat a lagafan la palouina xasanofuna. Piau. 16 Taasaxatamo mi taa siak a maasaxan senasomi usi na Krais, muta mangil sena,a roxo mi taa kuus faasiroxo xe sinaPiran senaso mi toxan a isi Krais. 17Ayaan fo savat xo, a yaan aava tiisan itaa tangpat e a mu rabuna sina Piranfatak ri taa waan lapaana tiisan paa-mua. E la yaan a tiisan i taa tangpatla palou itaara aava taara namkai, afataxapiak ina i taa malaafaa layaan amu rabuna aava ri pife namkai senaLagasai Roxo sina Piran ri taa savat?18 Malaan sena Xakalayan ti Kavai akuus:“Tamoa lagaf xena Piran i taa fakaxup

nari mu rabuna roxo, lavaxaso ta mo taa savat sena murabuna saat aava ri pife texaassena Piran?” Fpp 11:31

19 Lavaxa, nari aava ri toxan amaasaxan senaso a Piran a vubuk ori taa toxane, ri taa timin fanei alamonan siri xuluna Saxa aava vesannari paamua e ri taa usi a vilaana roxosiri senaso a Piran i taxa usi fatak akuus fanaian sina vulai.

5A Ferawaian Tateak Xe Sina Mu

Rabuna Aava Ri NamkaiXe Sina Mu Paamua

1-2 Xe sina mu matalava ina lotu:ne taxa faxaar nami senaso ne saxamatalava ina lotu malaan semi. Ne-nia, ne saxa mataa aava ne fo xaluma maasaxan si Krais e ne fexaxaassena kuusan fasavate. E ne taa waanxuvul pana la yaan a miridingan lavasina i taa savat la matavas. E voxone taxa faxaar nami talo mi taa fax-atang faroxoi a mu rabuna ina lotuaava Piran fo tavai nami pana malaansena mataa i taxa faxatang a sipsipsina. Senaso a Piran fo siak fatinami xena vil malaane. E vaxa mitaa faxatang nari pana nasaman roxolapaana vubuxanan sina Piran e pifepana maraleian. Muta naixaam soxota mamareiai ina mon, taasaxa mi taavile lapaana vubuxanan tateak inaxakaavangan. 3 Muta paamuian nariaava ri taxa waan lapaana faxatangansimi pana tateaxan taasaxa mi taapaamuian faroxoi nari xena faxalitnari pana maana vilaana roxo. 4 E layaan a Paamua Lava sina Rabuna inaFaxatangan i taa savat, mi taa siak aligilot sina piran king e a ligilot aavea miridingan ina i taa pife xares, i taafaꞌui vulai.

Xe Sina Mu Rabuna5 Lavaxa, nami mu xulau, mi

taa waan lapaana mu matalava. Enami xapiak mi taa fafalak nami xapana marapi ina vilaana mam. Mimuta siak fati a isimi xa taasaxa mitaa xavang a xasanofuna senaso aXakalayan ti Kavai a kuus:

1 Pita 5:6 347 1 Pita 5:14“A Piran fuuna gigiran tapin a mu

rabuna aava ri siak fati a isirixa, taasaxa nane fuuna xa-vang a mu rabuna mam.” Fpp3:34

6 E voxo mi taa vil fasivi nami xa la-paana gutan tateak ina Piran talo i taasiak fati nami la yaan nane vubuxane.7 Tapin a maana matafanan xapiaksimi xuluna Piran senaso nane taxafaxatang nami.

8 Para! Faxatang faroxo! A xaiyaassimi, na Setan, i taxa sangas xolaie i taxa vaas faagut malaan senapiu vupung ri xalie pana ‘laion’ e itaxa seng ta mataa talo i taa ngane.9 Tigina fatateak lapaana namkaiansimi e ti votane, senaso mi texaas o amu timi xuluna xavala xapiak ri taxayaas a maana buk maasaxan aava mitaxa yaase.

10 Taasaxa layaan mi fo yaas fadaka maasaxan simi a Piran ina maanaxakaavangan xatam xapiak aava foxel nami xena waan xuvul pa Kraislana miridingan sina, nane xa i taavil faroxoi fatak nami e i taa tavainami pana tateaxan, gutan e a nobinatateak xena tigina lana. 11 A maanagutan ve sina vulai xe vulai. Pevoxo!

Ferawaian Fataxapiak12 Ne xalei a fomirak lagasai aan-

abeꞌ pana xakaavangan si Sailas aavane lamon o nane a tiak tuuna lanafatataganan si Krais. Ne vubuk xuusfaagutan nami e ne fakalimaan xesimi o a ferawaian aanabeꞌ a toxan axakaavangan xatam tuuna sina Piran.Tigina fatateak lana.

13 A mu rabuna aava ri namkai peBabilon, ri mu taumi aava Piran fo xelnari, ri lisan a fasisian siri xe simi ea lak siak vaxa, na Maak, a lisan afasisian sina sait. 14 Fasusui nami xapana fengusan xaradak.

Ne vubuk o a luaian i taa waan xu-lumi xapiak, nami aava mi taxa waanlapaa Krais.

2 Pita 1:1 348 2 Pita 1:12

2 PitaA Fataraguiaana Lagasai SiSaimon PitaA Ferawaian Paamua

A fufuna lagasai aanabeꞌ ve, xenaxuus a mu rabuna aava ri namkaio ri muneta langai a ferawaian sinasaxano rabuna ina fepitaa bit aava ritaxa kaliu xolai senaso a bitan sirii tamaa kawaasan a namkaian e muvilaana roxo. Ri taa lamon fatateak aferawaian aava mu yaamut ri fo tamuxuus nari pana e sena vilaana aanabeꞌri taa texaas faroxo sena Piran e seYesus Krais. A mu yaamut ri fo xalumna Yesus pana matari xa e ri fo waanlapaana fepitaian si Yesus.

Saxano rabuna ri taxa kuus ona Yesus i taa pife ulaamaan fulaa.Taasaxa, a lagasai aanabeꞌ a kuus opiau, na Yesus i taa ulaamaan xena xela mu rabuna sina. A tuuna, nane pifesavat fataapus taasaxa fufuna taagu-lan sina ve malaan: a Piran a baian tasaxa mataa i taa malit, nane vubuk oa mu rabuna xapiak ri taa puk tapinnari xa xasena maana vilaana saatsiri. E nane i taxa waan fananap banga mu rabuna lunai.

1 Nenia, na Saimon Pita aava saxasisiak e yaamut si Yesus Krais, ne taxalisan a lagasai aanabeꞌ xe simi aavami taxa waan lapaana vilaana fataksi Yesus Krais, a Piran aava mataaina fakaxupaan netaara xapiak, namiaava mi fo siak a namkaian molavafexaxaas malaan semaam.

2Ne fenung o a Piran i taa tavai soli-uan nami pana xakaavangan xatam eluaian sina sena texaasan simi senaPiran e se Yesus, a Memai sitaara.

A Mu Vilaana Sina Mu Rabuna RiNamkai

3 Na Yesus Krais a toxan a gutansina Piran e nane fo tavai netaarapana maana mo xapiak aava ri taafasavat a maana mo roxo e fatak lanatoyan sitaara. A maana mo aave vasitaara senaso taara texaas faagut seKrais. E nane taxa xel netaara xena

sangas xuvul pana, lapaana isin lava eroxoyan molava sina. 4 Pana vilaanaaanabeꞌ nane fo tavai netaara panamaana kuus fanaian molava paaliusina aava pi ta mataa fexaxaas paaliusena maraane. E pana mu kuus fana-ian aave mi fexaxaas sena sinufana maana mu vubuxanan saat tateakaava ri fo mo waan lana xunus imie fuuna kawaasan a mu rabuna ti laxavala; mi taa sinufane emi tafe savatmalaan se Yesus lana xunus fatak imi.

5 Xena savat malaan sena, mi taatafang faagut xena timin a roxoyanxuluna namkaian simi e mi taa timina texaasan xuluna roxoyan aave 6 exuluna texaasan aave mi taa timin avilaana ina faxatang faroxoiaan namixa e xuluna vilaana ina faxatangfaroxoiaan nami xa, mi taa timin avilaana ina tigina fatateak e xulunavilaana ina tigina fatateak aavemi taatimin amu vilaana fatak sina Piran 7 exuluna vilaana fatak aavemi taa timina vilaana inamuluxaanamu timi e xu-luna mamaaluxan aave mi taa timin avubuxan xasingitan. 8 Tamo a maanavilaana aanabeꞌ ri taxa waan e ri taxalo palak la xunus imi saxa saxa, mi taafaisok faroxo e a vilaana sina Memaisitaara, na Yesus Krais, i taa savatfaagut la toyan simi. 9Naseꞌ ta mataaaava i taa pife usi a maana vilaanaaanabeꞌ, nane a malaan sena mataaaava pife fexaxaas sena kaalum faroxoomalaan senamataa piif senaso nanefo lamamaaluf o nane xa fo gonansena mu vilaana saat sina ti paamua.

10 E voxo kamu tiak, tafang faagutpaaliu xena faxaalit tuuna o a Piranfo xel nami e fo siak fati nami. Tamomi taa vil malaane mi taa pife kalaxoilana namkaian simi. 11 E voxo a Pirani taa turoxoian faagutan nami xenalaak xe lana Fatataganan aava i taawaan xe vulai, a Fatataganan sinaMemai sitaara na Yesus Krais aavamataa ina fakaxup netaara.

Na Pita A Texaas O AMaatan Sina FoFaasilak

12 E voxo ne kuus fanai o nenia,ne taa falamon faꞌuli nami vulai panamaana mo aanabeꞌ; naapalaan mi fotexaas seri naboxo e mi taxa tigina

2 Pita 1:13 349 2 Pita 2:9fatateak lana tuunayan aava mi folangai sena. 13 Ne taxa lamon o amo roxo paaliu layaan ne taxa tolunai xuluna xavala aanabeꞌ ne taafasei faagutan nami xena falamonfaꞌuli nami. 14 Senaso ne texaas oa yaan ina taꞌulanaana vipin siak fosavat faasilak malaan se Memai YesusKrais fo faxalitau pana. 15 E ne taafaisok faagut naboxo talo lamina fale-tan siakmi fexaxaas sena lamon faꞌulia maana mo aanabeꞌ.

Nari Aava Ri Fo Xalum AMiridinganSi Krais

16Maam pife usi a maana xuuskuusina lamonan palau mon layaan maamkuusan fasavat a filimaanan sinaMemai sitaara, na Yesus Krais e agutan sina, piau! Senaso maamfo xalum a miridingan sina panamatamaam fatak. 17 E vaxa a Piranaava na Tamana, a tavaie pana isinlava e miridingan layaan a lingvipirigaan ina miridingan magaaf tila xunavata a kuus:“Nabeꞌ na Natuk aava ne vubuxan

xasingite senaso nane fuunafananam vulanau.” Mt 17:5;Mk 9:7; Lk 9:35

18 Emaam langai a ling aava savat ti laxunavata senasomaam fowaan xuvulpa Yesus xuluna put taap aave.

19 E voxo taara toxan a ferawaianfulaa aava i taxa kuus xakaavang senamu kuus fatuxaian sina mu rabunaina kuus fatuxai. E tamo mi taa usifaroxoie, mi taxa bilai faroxo. Senasoa ferawaian aave a malaan sena saxalaam aava i taxa famalang a bina sukfefexaxaas a uf ina yaan e a malan-gan si Krais a malaan sena Sakiyaanaava i taa laak e famalang a xunusimi. 20 Taasaxa texaasan aanabeꞌ i taawaan paamua lana lamonan simi: amu kuus fatuxaian aava ri taxa waanlana Xakalayan Ti Kavai, a mataamona pife fexaxaas sena kuusan fasavata malasuf ina, piau. 21 Senaso piauta kuus fatuxaian a savat ti lana la-monan sina mataa, piau. Taasaxa,a mataa i taa kuus fatuxai pana fer-awaian sina Piran lapaana gutan sinaVovau Xaradak mon.

2A Pebukaian Sena Fepitaian Bit

1 Paamua toxan a saxanu rabunaina kuus fatuxai bit ri savat la palouina mu Israel e tanin vaxa saxanurabuna ina fepitaa bit ri fo savat lapalou imi sait. Ri taxa fepitaa panamaana fepitaian bit aava fexaxaassena kawaasan a namkaian tuuna sinarabuna. E ri taxa faaxolusan a Memaiaava fo maraan faꞌuli nari e voxo ritaxa xal tuxan xe xuluri xa. 2 Lapaanafepitaian siri a rabuna xaves ri taa usia vilaana siri ina tamai fasaat e senavilaana saat aanabeꞌ xasano rabunari taa ferawai fasaat sena salan inatuunayan. 3 E lapaana vilaana inanaixaaman siri, ri taa faavupuul namipana maana ferawaian bit. Ti kavaipaaliu a tiisaannari taxa lowaan bangnari e saxa aava i taa kawaasan nari itaxa para vulai e pi mamatef.

4 Senaso, a Piran a pife nanaulasena timin a fakasanaman xuluna muangelo aava ri fo faasaal, piau. Nanefo tapin fadui nari xe lana bina inafakasanaman, pe ‘Hel’; nane fo pisnari xe lana mu vaaꞌul aava suk e ritaa waan vipis lana fefexaxaas senayaan molava ina tiisaan nari. 5 Kavaipaaliu lana yaan si Noyeꞌ a Piran afakasanam a maana mu rabuna saate kawaasan xapin a xavala pana tangulim molava. Taasaxa nane fakaxupna Noyeꞌ, a mataa ina kuusan fasa-vat a roxoyan sina Piran, xuvul panarabuna pisiguak. 6 E vaxa a Piran akawaasan xapin a mu rabuna xapiakti la ro bina, Sodom e Gomora. Nanefaramxapin nare xena pebukan a xas-ano rabuna pana so ta mo i taa savatxe siri aava ri pife usi a Piran. 7 SeLot sait, nane fakaxupe ti la palouina mu rabuna saat senaso na Lotve, saxa mataa fatak aava fuuna lokanamsaat paaliu senamuvilaana sirisenaso ri piau paaliu ta mangilan. 8Amataa fatak aave a taagul la palou irie la maana yaan xapiak a xunus inafuuna kanamsaat faagut layaan nanexalum a vilaana saat e langai a maanaferawaian saat siri. 9 E voxo maanamo aanabeꞌ ri faxalit netaara o a Pirana texaas o malaafaa i taa fakaxup a

2 Pita 2:10 350 2 Pita 3:2mu rabuna roxo sena maana lagafansiri. E voxo nane texaas o malaafaai taa pis fanei a mu rabuna saat fe-fexaxaas a yaan ina tiisaan nari taasavat. 10 Tuuna paaliu a Piran i taafakasanam nari aava ri falalosaat axunus iri pana vilaana ina tamai xolaie nari aava ri gigiran a tateaxan inaPiran e mu matalava siri.

A maana lamonan sina mu rabunaina fepitaa bit aave ri tavanat e ri siakfati a isiri xa e ri piau ta suaian senamaana mo aava fuuna lang pe la tave-gof e ri ferawai fasaat seri. 11Taasaxa,a mu angelo roxo aava ri toxan agutan e a tateaxan molava sena murabuna ina fepitaa bit, ri pife ferawaifasaat sena maana mo aava fuunalang pe la tavegof la matana Piran,piau. 12 Taasaxa, a mu rabuna aaveri malaan sena mu vupung; ri piauta texaasan e ri fo luxan xena salen-gaan nari e punuxaan nari. Ri fuunaferawai fasaat sena maana mo ri pifemasam faroxo sena e a kawaasanaannari i taa malaan sena mu vupung.

13 Ri taa siak a maana lagafansenaso ri vil fasavat a lagafan xavesla palou ina mu rabuna. Ri lamono ri taa faamamaas layaan ri vil amaana buk vilaana saat la paanaas.Ri malaan sena mu vusiit aava vilpengan a marapi pasak layaan ri taxafaamamaas pana xurauan siri e rikawaasan a faxuvulan simi.* 14 Vulairi xalum a lutefin e ri fuuna nanomaio ri taa vil a vilaana saat xuvul parie ri pi mamasaga sena vilaana saataanabeꞌ siri. Ri faꞌusi a mu rabunaaava namkaian siri pife tateak xe lanafilung siri. Ri fo fapiti a xunus iri xapana vilaana tateak ina naixaaman.Ri vungut o ri taxawaan lapaana kuusfatutulan sina Piran. 15 Ri fo taꞌulana salan roxo e naboxo ri taxa milung.Ri taxa usi a salan sina saxa natuBeor, na Belam aava fuuna vubuxan amamareiai xena vil a mu vilaana saat.16Taasaxa, a ‘donki’ sina a barase senavilaana saat sina; a mo aava piau taling a ferawai pana ling ina mataa

e kuus votan a vilaana ngong sinamataa ina kuus fatuxai aave.

17 A rabuna aave ri malaan senamatana raarum aava piau ta raarum,ri malaan sena mu vata aava rerefmolava taxa fiit xolan nari. A Piran atoxan a nobina xari taxa waan lapiapaaliu lana bina suk vaaxit. 18-19 Riferawai lapaana vilaana fasoxopes siripana lamonan sina xipang e ri vubukyuuf a lamonan sina rabuna pana muvubuxanan saat ina vipin iri. A murabuna ina fepitaa bit ri fakalimaan ori taa mulus a xunus ina mu rabunaaava ri xaveak sinuf sena vilaana saatsiri taasaxa nari aava ri fo ferawaimalaan, ri taxa yaasok lunai sina muvilaana ina kawaas. Senaso, a so tamoaava i taa faꞌonam a mataa, a mo aaveve fo vil fayaasoxe. 20Layaan a rabunari texaas senaMemai sitaara, na YesusKrais, a saxa ina fakaxupaan netaarae ri fo sinuf sena lalosaat ti la xavala,e mui ri fe fifius fatateak fulan narilana vilaana saat e a vilaana aave i taafaꞌonam nari; a waanan siri i tafe saatpaaliu sena waanan siri ti paamua.21 Naak i tafo roxo tamo ri taa pifetexaas sena salan fatak. Senaso amo mosaat paaliu layaan ri fo sangasxuluna salan aave e mui fulaa ri puktapin nari xasena ferawaian taap aavaPiran fo tavai nari pana. 22A mo aavasavat siri a faxaꞌusi a kuusan tuuna tikavai aava malaan:“A piu i taa ulaa soxot fulan a luak sina

e a vio aava fo suuf i taa ulaafulaa xe la susup sina.” Fpp26:11

3Faigotan Nami Xa: Bang A Ulaian

Sina Memai1 Kamu fesing; a lagasai aanabeꞌ

a faataraguiaana lagasai aava ne foxaleie e ne fo lisane xe simi. Lanaro lagasai xapiak ne fo faisok panafalamon faꞌuliaan nami sena mu vi-laana tuuna xena fasavat a lamonanfatak lana putumi. 2Ne vubuk rao mitaa lamon faꞌuli a ferawaian aava murabuna fatak a Piran fo bur nari xena

* 2:13: Naak, a ferawaian sena faxuvulan aanabeꞌ i taxa ferawai sena Matafanganai sina Memai emalaafaa saxano rabuna aava ri pife namkai, ri taxa kawaasane.

2 Pita 3:3 351 2 Pita 3:18kuus fatuxai, ri fo kuusane lokavaimupiis. E ne vubuk fulaa mi taalamon faꞌuli a ferawaian tateak sinaMemai aava mataa ina fakaaxupan, aferawaian aava mu yaamut sina ri foxuus nami pana.

3 Saxa mo molava mi taa masamsena a malaan: lana mu yaan fa-taxapiak saxanu rabuna aava ri usifatak a mu vubuxanan siri, ri taa sa-vat e ri taa kuusan pengan a lagasaisina Piran. 4 E ri taa kuus, “Nanefo kuus fanai o i taa savat e nanetaxa waan faa? A mu butaara fomaat, taasaxa, a maana mo xapiakpife patak sena yaan ina vesanaanaxavala, bo?” 5 Nari aava ri kuusmalaan ri bai lamon sena mo aanabeꞌ:lokavai mupiis a Piran a ferawai evoxomaanamo ti la xunavata ri savat.Nane fo vesan a xavala pana raarum ea savat ti lana raarum 6e pana raarumvaxa nane fo kawaasan xapin a xavalapana ulim molava e la yaan aave amaana mo ti la xavala ri taxapus.7 A Piran fo kuus fanai sena maanamo aava ri taxa waan naboxo pe laxunavata e xuluna xavala, o a fataina fakasanaman i taa kawaasan nari,taasaxa piau lunai. I taa vil malaanelana yaan ina tiisan; la yaan aave amurabuna aava ri pife usi a Piran ri taatiisan e ri taa siak a fakasanaman xari.

8 Taasaxa muta malufaana mo aan-abeꞌ: lana xakaaluman sina Pirana yaan saxa a malaan sena mariaas1,000 e a mariaas 1,000 a malaan senayaan saxa. 9 Saxanofuna ri lamon oa Piran i taa pife fasavat fatapusan akuus fanaian sina, taasaxa piau. Nanetaxa fananap mon pami senaso nanebai o ta saxamataa i taa falet xe la binaina kawaas; nane vubuk rao a rabunaxapiak ri taa puk tapin nari xa xasenamu vilaana saat siri.

10 Taasaxa, a yaan ina ulaian sinaMemai i taa savat faꞌipul malaan senayaan a mataa ina fenau i taa savat. Layaan aave a tavegof e amaanamo lanai taa taxapus pana felingaian molavae ri taa raam e femalit. E vaxa xavalae maana mo xuluna sait, a fata i taafaram fapalauan xapine.

11 Lavaxa, amaanamo aanabeꞌ a Pi-ran taa galas nari; e voxo nami, mi taa

usi tuunei a so ta buk vilaana? A toyansimi ri taa faxalit a mu vilaana fatak emi taa waan lapaana mu vilaana sinaPiran. 12Mi taa waan bang a yaan sinaPiran e vaxami taa faisok faagut talo ayaan aave i taa savat fataapus. La yaanaave a tavegof i taa raam e femalit emaana mo aava ri fuuna waan lana, ritaa faramxapinan. 13Taasaxa lapaanakuus fanaian sina Piran, taara taxawaan bang a xunavata faꞌui e xavalafaꞌui e lana nobina aave a maana moxapiak ri taa usi a mu vilaana fataksang mon.

14 Kamu fesing, mi taxa waan banga yaan lava aave, bo? Lavaxa, faisokfaagut talo mi taa waan fatak lapaanaxakaaluman sina Piran pana daaruume piau ta vusiit o fomirak saatan.15 Lamon sena vilaana fananap sinaPiran senaso lapaana vilaana aavenane fo kas a salan talo mi taa laaklana nobina ina fakaaxupan. A lagasaimalaan vaxa na Pol, a ka fesing, foxaleie lapaana texaasan a Piran fotavaie pana e nane fo lisane xe simisait. 16 Nane taxa ferawai pana moaanabeꞌ lana maana lagasai sina. Atuuna, saxanu xakalayan sina ri la-gaf xena masame. E saxano rabunaaava ri vungut malaan sena xipang,ri fuuna familung a ferawaian sinamalaan seꞌ ri fuuna vile pana maanaxakalayan ti kavai. E voxo ri taxa xaltuxan xe xuluri xa.

17 Taasaxa nami xo, kamu fesing,mi fo texaas sena vilaana saat aan-abeꞌ. Faxatang nami xa talo a milun-gan sinamaana rabuna ina faananaaki taa pife yuuf tapin nami ulaa mitamaa poxo ti la nobina fatak e roxosimi. 18 Taasaxa mi taa fepalak panaxakaavangan xatam e a texaasan senaMemai sitaara, na Yesus Krais, amataa ina fakaxupaan netaara.

Taara taa tavaie pana isin molavapaaliu naboxo e xe vulai. A tuunapaaliu.

1 Jon 1:1 352 1 Jon 2:3

1 JonA Lagasai Mata Si JonA Ferawaian PaamuaA lagasai mata aanabeꞌ a malaan

sena lifu pana xaaxaak taragua: saxa,nane taxa faxaar amaana rabuna aavari namkai o ri taa taagul fatak lapaanaPiran narie Natuna, na Yesus Krais;taragua, ri muta langai ta saxa fepi-taian bit aava i taa kawaasan a naiansiri. Saxano rabuna ri taxa fapiti amaana rabuna pana lamonanmalaan:a xavala ve a mo mosaat e na Yesuspife fexaxaas sena savat mataa tuunae maa waan xuvul pana rabuna ti laxavala senaso nane roxo e xaradaktemasaat. E vaxa ri fapiti amu rabunao a salan ina fakaaxupan a malaan:a mataa i muta lamon temasaat senamaana mo ti la xavala, taasaxa i taataꞌulan nari xapiak e i muta lamonfaagut sait vaxa pana vilaana roxoo vilaana ina vubuxan xasingitan.Taasaxa na Jon a kuus faagut o naYesus a mataa tuuna e fatak, layaanno buk usie no taa vubuxan xasingita Piran e no taa vubuxan xasingit saita xasanofuna aava ri namkai sena.

Na Yesus Ve A Ferawaian Ina Toyan1 Maam taa xuus fatexaas nami

pana Ferawaian Ina Toyan. Maamtaxa xuus nami pana so ta mo fowaan ti la tangpat; a so ta ferawaianmaam fo langaie e a vilaana maam foxalume pana matamaam; pana so tamo maam fo falime e a mamaam fotawe. 2 A toyan aave fo savat e ne-maam fo xalume emaam taxa kuusanfasavate talo nami, mi taa texaas senatoyan vulai, vulai aava waan paamuaxuvul pana Piran, taasaxa naboxo fosavat sitaara. 3 E a lagasai roxo aavanemaam fo xalume e maam fo lan-gaie, maam taxa kuusan fasavate xesimi senaso maam vubuk o mi taawaan xuvul pamaam. A fetuwaananaanabeꞌ sitaara i taxa waan xuvul paPiran Tamataara e Natuna, na Yesus

Krais. 4 E maam xalei a mo aan-abeꞌ xena vil falavai a faamamaasansimaam.

A Piran Ve A Malang5 A lagasai aava na Yesus fo xuus

nemaam pana e naboxo maam taxaxuus nami pana, a malaan: a Piran amalaan senamalangmolava paaliu e asuk pife fexaxaas sena salate. 6 Tamotaara kuus o taara taxa taagul xuvulpana Piran taasaxa taara taxa san-gas lunai lana suk ina vilaana saat,taara taxa bit e pife bilai faroxo.7 Taasaxa layaan taara taxa sangaslana malang, malaan sena sangasansina vulai, taara fexaxaas sena taagulfaroxo e a ria i Natuna, na Yesus i taasaf tapin a saatan sitaara.

A Fufuna Taagulan8 Layaan taara taa kuus o taara piau

ta saatan, taara taxa bit mon netaarae a lamonan tuuna pife waan la xunusitaara. 9Tamo layaan taara taa kuusanfasavat a vilaana saat sitaara, lavaxai taa lamon tapine e i taa saf tapina maana saatan sitaara senaso nanea roxo xasingit e nane pife fexaxaassena bit e voxo a ferawaian sina atuuna. 10 Tamo taara taa kuus o taarapi vivil a vilaana saat, a malaan senataara taxa kuus, “A Piran fuuna bitnetaara.” E voxo a ferawaian sina pifewaan la xunus itaara.

21 Mu rafulak siak, ne taxa kala xe

simi talo mi taa pife usi a vilaana saat.Taasaxa tamo ta saxa imi taa usiee a lalosaat taa waan la tana, taaratoxan a saxa aava roxo xasingit e itaa fenung xe sina Piran pataara. Asaxa aave ve na Yesus Krais. 2 Nanesang mon a fexaxaas sena vil tapin alalosaat e pife lalosaat simi sangmon,nane fexaxaas sena vil tapin a saatansina maana mu rabuna xapiak ti laxavala.

Usi A Mu Vuputkai Si Krais3 Layaan mi taa usi fatak a maana

ferawaian sina, lavaxa a masamansena Piran taxa waan la palou imi.

1 Jon 2:4 353 1 Jon 2:234 Naseꞌ ta mataa a kuus, “Ne tex-aas sena”, taasaxa pife usi a ferawa-ian sina, nane ve a mataa vibit e aferawaian tuuna pife waan la xunusina. 5 Taasaxa naseꞌ ta mataa fuunausi fatak a ferawaian aave nane taxafaxaalit o a vubuxan xasingitan sinaPiran fo savat fatak la xunus ina. Evoxo pana vilaana malaan taara taatexaas o taara taxa taagul lapaana.6 Layaan a mataa i taa kuus o nanesina Piran, lavaxa a vilaana sina i taamalaan sena toyan si Yesus.

7 Kamu fesing, ne pife xalei avuputkai faꞌui xe simi. Nabeꞌ avuputkai ti kavai aava fo waan ti latangpat. A vuputkai aanabeꞌ a pifepatak sena vuputkai ti kavai aavami fo langaie paamua. 8 Taasaxa, avuputkai aanabeꞌ aava ne taxa xaleiexe simi, a faꞌui famodak. Ne ferawaituuna senaso layaan mi lamon panataagulan si Krais e mi xalum a taag-ulan simi, mi taa texaas o a suk inavilaana saat i taxa falet e a malangroxo fo savat.

9 Naseꞌ ta mataa aava kuus o i taxawaan lana malang taasaxa baian natina, a mataa aave i taxa waan la binasuk lunai. 10 A mataa aava vubuxanxasingit a mu fetinan, nane taxa san-gas la malang e piau ta mo a fexaxaassena fakalaxoie. 11 Taasaxa ta mataaaava baian na tina, nane taxa waan labina suk e i taxa sangas lana. Nanevungut sena salan sina senaso a suk fofapiif a matana.

A Fufuna Xakalayan12 Ne taxa xalei a lagasai xe simi,

mu natuk, senaso a mu vilaana saatsimi ri fo lamon tapinan lapaana isiYesus. 13 Mu matalava, ne taxa kalaxe simi senasomi texaas seꞌ nane aavataxa waan ti la tangpat.

Nami, mu xulau si Yesus, ne taxakala xe simi senaso mi fo faꞌonam naSetan.

Mu rafulak, ne kala xe simi senasomi texaas se Tamataara.

14 Mu matalava, ne kala xe simisenaso mi texaas seꞌ nane aava waanvulai ti la tangpat.

Mu xulau ne kala xe simi senaso mitateak e a ferawaian sina Piran taxawaan lana xunus imi e voxo mi fofaꞌonam na Setan.

Muta Xakaam Soxot A Mo Ti LaXavala

15 Muta lalamon temasaat panaxavala aanabeꞌ o xakaam soxotaanamaana mo ti lana. Tamo a mataa taasei soxot temasaatan a xavala aan-abeꞌ, a vubuxanaana Piran pife waanla xunus ina. 16 Senaso a maana vi-laana ti la xavala malaan: a xakaamsoxotaana mataa o tefin, a naixaamsoxotaana maana mo xaves, o a vi-laana ina langai pesalai; a mu vilaanamalaan ri pife savat sina Piran aavana Tamataara, piau. A fufuna vilaanamalaan taxa waan la xavala. 17 E axavala aanabeꞌ i taa malit xuvul panamaana mo aava famasi a vubuxanansina rabuna sait, taasaxa, a mataaaava usi a vilaana sina Piran, nane ve,i taa waan vulai, vulai.

Faxatang Sena Mu Xaiyaas Si Krais18Mi rafulak, a mu yaan fataxapiak

ri fo faasilak. Mi fo langai xo o a saxaXaiyaas si Krais i taa savat e tuunamuxaiyaas xaves ri fo savat xo. E voxotaara texaas o a mu yaan fataxapiakri faasilak. 19Paamua nari mu xaiyaassi Krais ve, ri fo waan la palou itaara,taasaxa ri taꞌulan netaara xo senaso ripife malaan setaara. Tamo ri malaansetaara ri taa pife paan, taasaxa ri fofalet xena faxaalit o nari xapiak ri pifemalaan setaara, ri patak.

20 Taasaxa nami aanabeꞌ, a MataaFailai fo noxol nami e mi toxan a tex-aasan. 21 Ne pife kala xe simi senasomi vungut sena lamonan tuuna, piau,taasaxa senaso mi masam faroxo e mitexaas o a bitan pife fexaxaas senasavat ti lana lamonan tuuna. 22 Tamota mataa i taa kuus o na Yesus pifeKrais, nane ve a mataa vibit. A mataai taa faaxolusan na Tamataara e aNatuna, a mataa aave ve a xaiyaas siKrais. 23A mataa aava i taa faaxolus onaYesus aNatunaPiran, i taxamilungsena salan aava laak xe si Tamataara;a mataa i taa lamon tuuna se Natuna,i taa texaas faroxo se Tamataara sait.

1 Jon 2:24 354 1 Jon 3:1624 Lavaxa, a maana ferawaian mi fo

langaie paamua, mi taa tao fatateaxe.Tamo a maana mo mi fo langaie paa-mua i taa waan faroxo lana xunus imi,mi taa taagul xuvul pa Natuna e naTamataara. 25 E a kuus fanaian aavaPiran fo tavai netaara pana ve a toyanvulai, vulai.

26 Ne taxa kala xe simi senaso a muxaiyaas si Krais, ri vubuk bit nami.27Taasaxa noxolan aava nane fo noxolnami pana, a noxolan pana VovauXaradak e i taxa waan xulumi lunai.E voxo a mo roxo o piau ta mataa i taafapiti nami. A noxolan sina Piran sangmon i taa fapiti nami pana maanamo roxo e a fepitaian sina a tuunaxasingit; piau ta bitan taxa waan lana.E vaxa, mi taa taagul xuvul pana.

A Vilaana Sina Mu Rafulak Sina Pi-ran

28 E naboxo mu rafulak, taagul xu-vul pa Krais e la yaan i taa savat taarataa pife faatasu sena pana mangilansenaso taara taxa lamon faroxo sena.29 E tamo mi texaas o nane a mataaxaradak paaliu mi taa texaas fulaao a mataa aava fuuna usi a vilaanaxaradak, nane ve a lak sina Piran.

31 La yaan aava Piran fo tavai ne-

taara pana vubuxan xasingitan sina exali netaara pana rafulak sina, a yaanaave a yaan roxo paaliu marasaxa. Etaara taxa waan a mu rafulak sinalunai. A mu rabuna ti la xavala rivungut setaara senaso ri vungut seYesus. 2 Ai, mu fetinan, taara taxawaan amurafulak sina Piran enaboxoa pife matavas lunai o taara tafe savatmalaafaa. Taasaxa taara texaas o layaan na Yesus i taa sivimaan fulaa,taara taa xalume senaso taara taa fex-axaas malaan sena. 3Naseꞌ ta mataa itaxa timin fanei a lamonan sina xuluKrais, a mataa aave i taa gei tapin alalosaat sina xa xena waan malaan seKrais aava piau ta lalosaat.

4 Naseꞌ ta mataa taxa lo vil a muvilaana saat, nane taxa lo langai pe-salai sena mu vuputkai sina Piran evoxo a langai pesalaian e vilaana saat

re fexaxaas. 5 Mi texaas o a Saxaaave a savat xena siak tapin a mu vi-laana saat sina rabuna, taasaxa nanexa pife vil ta vilaana saat. 6 Naseꞌ tamataa aava taagul lapaa Krais, nanebai faasaal sena roxoyan sina; a murabuna aava ri taxa lo bilai fasaat ri pixaxalumna Krais e ri pife texaas sena.

7 Mi rafulak, saxano rabuna raori familung nami, muta usi nari. Amataa aava taxa lo bilai faxaradak,nane roxo malaan se Krais a roxo.8 A mataa aava taxa lo bilai fasaat,nane si Setan senaso na Setan taxa lobilai fasaat ti la tangpat. A NatunaPiran fo savat xena kawaasan xapina faisok si Setan. 9 Piau ta mataaaava Piran fo noxole, i taxa lo bilaifasaat senaso a lamonan sina Pirantaxa waan la xunus ina. A mataa aavepife fexaxaas sena bilai malaan senarabuna saat senaso nane a lak sinaPiran. 10Amu rafulak sina Piran e murafulak si Setan ri patakmalaan: tamoa mataa pife bilai faroxo vulai, nanepife sina Piran. E vaxa tamo a mataapife vubuxan xasingit a mu fetinan,nane pife lak sina Piran.

Taara Taa Fevubuxan XasingitanNetaara Xa

11 A lagasai aava mi fo langaie tikavai, a malaan: “Mi taa vubuxanxasingit a mu timi.” 12 Muta bilaimalaan se Kein aava mataa si Setan,nane punuk a tina, na Ebal. Nanepunuxe xenaso? Senaso a vilaana siKein a saat e mu vilaana si tina, rixaradak.

13 Kamu fetinan, muta ipul layaana mu rabuna ti la xavala ri taa mar-aleian nami. 14 Taara texaas o taarafo laak xe la nobina ina toyan e taꞌu-lan a nobina ina maatan senaso taaravubuxan xasingit a mu fetinan. Amataa aava pife vubuxan xasingit amu tina, i taxa waan la maatan lunai.15 A mataa aava taxa lo langai pesalaio fakasal a rabuna, nane ve a mataaina ngaapunuk e mi texaas o a mataamalaanabeꞌ a vungut sena toyan vu-lai.

16 Taara texaas sena vilaana inavubuxan xasingitan senaso na Kraisa turoxoian a maatan sina xataara.

1 Jon 3:17 355 1 Jon 4:12Netaara sait taara taa vil malaanetalo taara saxa saxa taa taagul lanavilaana ina vubuxan xasingitaana mutitaara. 17 Layaan a mataa panamaana mo xaves, i taa xalum a saxatina aava taxa waan valagof e nanepife xavange pana saxano mo sina, avubuxanan xana Piran taxawaan lanamalaafaa? 18 Mu rafulak, a pife roxoa vubuxanan sitaara i taa savat lanaferawaian omu vapaling sangmon. Amaana vilaana e mu lamonan sitaarari taa faxalite sait, 19 e voxo taarataa texaas o taara usi a ferawaian tu-una. E tamo taara taa mamaxus panamatautan sena vilaana xavai sitaara,a masaman sitaara i taa faluai ne-taara la matana Piran 20 senaso taaramasam o a Piran a molava xasingitsena lamonan sitaara e nane texaassena maana mo xapiak.

21 Kamu fesing, layaan a lamonansitaara taa pife gel tifi netaara, lavaxataara fexaxaas sena savat la matanaPiran e taara taa pife mataut sena.22 E nane taa tavai netaara pana so tafenungan taara taa fiai pana, senasotaara fuuna usi a maana ferawaiansina e taara taxa lo vil amaana vilaanaaava ri fananame. 23 E a fefasaianlava sina a malaan: taara taa lamonfatateak sena isi Natuna, na YesusKrais, e taara taa vubuxan xasingit amu titaara malaan seꞌ nane fo xuusnetaara pana. 24 Naseꞌ ta mataa aavausi a ferawaian sina Piran, nane aavei taa taagul xuvul pana e a Piran itaa waan la xunus ina. E taara tex-aas o nane taxa taagul xuvul pataarasenaso a Vovau Xaradak taxa waanxulutaara saxa saxa.

4Tafang A Mu Vovau

1 Kamu fesing, muta lamon o aferawaian sina maana rabuna, vovau,rongan, angelo o masalai a tuuna.Taasaxa tafang nari talo mi taa texaaso ri savat sena Piran o sena rabunaina kuus fatuxai bit, senaso xaves iritaxa sangas xolai la xavala. 2 E mi taatexaas sena Vovau sina Piran malaan:a mu vovau aava ri savat sena Piran ritaa kuus turoxo o na Yesus Krais aava

luxan malaan sena mataa, fo savat lapalou ina rabuna. 3 E mu vovau patakaava ri pife savat sena Piran, ri taapife kuus turoxo o na Yesus fo mataa.Nari, ri mu vovau sina Xaiyaas si Kraisaava mi fo langai xo o i taa savat. Atuuna, saxanofuna sina ri taxa sangasxolai la xavala naboxo.

4 Kamu rafulak, nami sina Piran emi fo faꞌonam nari senaso a Saxa aavana Krais, i taxawaan la xunus imi saxasaxa e nane a faagut sena saxa aavataxa waan la xavala, na Setan. 5A murabuna ina kuus fatuxai bit, ri ti laxavala e ri ferawai pana maana mo tila xavala. E a mu rabuna ti la xavala rilangai nari. 6 Taasaxa netaara, taarasavat sena Piran. A mataa aava texaassena Piran, i taa langai netaara. Ea mu rabuna aava ri pife sina Piran,ri taa lamon fepalauan a ferawaiansitaara. E voxo taara fexaxaas senataraxali a vovau ina tuunayan e avovau ina bitan.

A Piran E Vubuxan Xasingitan, ReFexaxaas

7 Kamu fesing, taara taa fevubuxanxasingit netaara xa senaso a vubux-anan tuuna a filimaan sina Piran.Taara xapiak aava taara fevubuxanxasingit netaara, taara mu rafulaksina Piran e taara texaas sena. 8 Enane aava pife toxan a vubuxan xas-ingitan tuuna, pife texaas sena Piransenaso a Piran ve a Vubuxan Xasingi-tan Tuuna. 9 E voxo a vubuxanan sinaPiran xataara a malaan: a Piran fofeng a Natuna xe la xavala talo taarataa siak a toyan vulai sena. 10 A vi-laana ina vubuxan xasingitan a savatmalaafaa? Netaara mu rabuna taaravubuxan a Piran paamua, bo? Piaupaaliu! A Piran a vubuxan netaara efo feng a Natuna xena siak a fakasana-man ina vilaana saat sitaara.

11 Kamu fesing, senaso a Pirana vubuxan xasingit netaara malaan,lavaxa netaara sait, taara taa vubuxanxasingit a mu titaara. 12Piau ta mataafo xalum a Piran. Taasaxa layaantaara taxa vubuxan xasingit a maanatitaara, a Piran taxa waan lana xunus

1 Jon 4:13 356 1 Jon 5:13itaara e a vubuxan xasingitan sina itaa savat tuuna la palou itaara.

13 E voxo taara texaas o taara taxataagul xuvul pana e nane taxawaan lapalou itaara senaso a Vovau ina taxawaan xulutaara saxa saxa. 14Nemaamfo xalume pana matamaam e maamtaxa kuus xakaavang o na Tamataarafo feng a Natuna talo i tafe savat aNges Ina Vil Fatato sina mu rabunaxapiak. 15 Naseꞌ ta mataa i taa kuuso na Yesus ve a Natuna Piran, lavaxamataa aave a Piran i taxa taagul xuvulpana e i taxa waan lana fatataganansina Piran. 16 E taara texaas senavubuxan xasingitan aava Piran a tox-ane xataara e taara namkai sena.

A Piran ve a Vubuxan Xasingitan enaseꞌ ta mataa i taa toxan a vubuxanxasingitan malaan sena Piran, naneaave taxa taagul lapaana Piran e aPiran taxa waan la xunus ina.

17 Lavaxa, a vubuxan xasingitansina Piran i taa savat faroxo la palouitaara e voxo taara taa tigina faagut epife mataut layaan a yaan ina tiisansina Piran taa savat senaso taara fofaxaꞌusi a vilaana si Krais. 18 Lanavubuxan xasingitan a piau ta nobinaina matautan senaso a vubuxan xas-ingitan a roxo sena matautan e fu-una vil tapine. A fakasanaman a fu-funa matautan e a mataa aava taxamataut lunai, nane pife masam tu-unei a vubuxan xasingitan. 19 Avubuxan xasingitan sitaara a savatsenaso a Piran a vubuxan netaarapaamua. 20 Tamo a mataa taa kuusmalaan: “Nenia, ne vubuxan xasingita Piran,” taasaxa nane baian na tina,nane taxa bit. Senaso a mataa i taxabaian na tina aava nane fo xalume,nane pife fexaxaas sena vubuxan xas-ingit a Piran aava nane pife xalume.21 E taara fo langai a ferawaian sinamalaan: Naseꞌ ta mataa a vubuxanxasingit a Piran i taa vubuxanxasingita maana mu tina sait.

5A Namkaian Sitaara A Mo Molava

Paaliu

1 Naseꞌ ta mataa taxa namkai o naYesus ve na Krais, a mataa aave taxawaan lana fatataganan sina Piran. Enaseꞌ ta mataa a vubuxan xasingit naTamataara, nane i taa vubuxan xas-ingit a mu rafulak sina sait. 2 E voxotaara texaas o taara taa vubuxan xas-ingit a mu rafulak sina Piran layaantaara vubuxan xasingit a Piran e taarausi a mu vuputkai sina. 3 A vubux-anaana Piran a malaan: taara taausi a maana vuputkai sina e maanavuputkai aave ri pife tavai netaarapana lagafan. 4 Senasou a maana murafulak xapiak sina Piran ri fexaxaassena faꞌonam a mo ti la xavala? A sota mo a xavang netaara xena xasliu amo ti la xavala? A namkaian sitaarasena Piran a xavang netaara e voxotaara faꞌonamamaanamo ti la xavala.5 A mataa aava namkai o na Yesus vea Natuna Piran, nane aave a xasliu amaana mo ti la xavala.

6NaYesus Krais a Saxa aava raarume a ria ina re fo kuusan fasavate; piferaarum sang mon, piau, taasaxa serea raarum ina fasufan sina e a ria inapunuxaana. 7 E a Vovau Xaradaksait i taxa lo ferawai fangaasik panaisina senaso a Vovau Xaradak fuunakuus tuuna mon. 8 E voxo rutul taxalo ferawai fangaasik sena: a VovauXaradak, a raarum e a ria ina. E rutultaxa lo kuus fexaxaas.

9 Tamo taara taa namkai sena kuu-san sina mataa saxa, lavaxa a kuusansina Piran a peraroxo sena e nanekuusan fasavat a Natuna. 10 A mataaaava namkai se Natuna Piran, nanetoxan a ferawaian tuuna lana xunusina. A mataa aava pife namkai sena,i taxa kuus o a Piran taxa bit senasoa mataa malaan a bai namkai senaferawaian sina se Natuna. 11 E a fer-awaian tuuna amalaanabeꞌ: a Piran fotavai netaara pana toyan vulai, vulaie a toyan naang taxa waan xuvul paNatuna. 12 A mataa aava namkai seNatuna, a toxan a toyan aave. Amataa aava vungut se Natuna, a piauta toyan. 13A mo aanabeꞌ ne fo xaleiexe simi aava mi namkai se NatunaPiran talo mi taa texaas o mi toxan atoyan vulai, vulai.

1 Jon 5:14 357 1 Jon 5:21A Ferawaian Sena Fenungan

14 Taara toxan a texaasan malaan:layaan taara fenung pana so ta moaava nane texaas o a mo aave taxawaan lapaana vubuxanan sina, nanelangai. 15 Senaso taara texaas onane langai netaara lana mu fenun-gan sitaara, lavaxa taara texaas o i taasui a fenungan sitaara vaxa. 16 Tamomi taa xalum a saxa fetinan i taxa usia vilaana saat aava i taa pife fasavata maatan sina, lavaxa mi taa fenungpana e a Piran taa tavaie pana toyansina. Saxano buk vilaana saat ri fuunafasavat a maatan sina mataa aava itaxa vile e ne pife fasei nami o mitaa nung a Piran pana vilaanamalaan.17 A maana mu faasaalan o milun-gan sena ferawaian sina Piran ri saat,taasaxa nari xapiak ri pife fasavat amaatan sina mataa.

A Nobina Sitaara18 E taara texaas o a mataa aava

lak tuuna sina Piran, i taa pife usia vilaana saat, taasaxa, a Natuna Pi-ran i taxa lo faxatange talo na Setanpife fexaxaas sena vawe. 19 E taaratexaas vaxa o taara fo savat xe sinaPiran taasaxa xasano rabuna xapiake xavala ri taxa waan la nobina siSetan. 20 E taara texaas o a NatunaPiran fo savat e fo tavai netaara panamasaman talo taara taa taraxali a Pi-ran tuuna. E taara taxa lo taagulxuvul pana e pa Natuna, na YesusKrais. Nane ve a Piran tuuna e Toyanvulai, vulai.

21 Nami kamu rafulak, faxatangnami xa xasena mu piran bit.

2 Jon 1 358 2 Jon 13

2 JonA Fataraguiaana Lagasai Si

JonA Ferawaian PaamuaLana lagasai aanabeꞌ a saxa mataa

aava xali nanexapanamatalava (naakna Jon, a Yaamut si Yesus), i taxa fax-aar a saxano rabuna aava ri namkaio ri taa fevubuxan xasingit nari e ritaa faxatang sena rabuna ina fepitaabit. Nane lisan a lagasai aanabeꞌ xesina saxa tefin e a rafulak sina; maamlamon o a malasuf ina fasisian aan-abeꞌ a malaan: a tefin aave a malaansena saxa faxuvulan ina rabuna aavari namkai e a maana rafulak sina rimalaan sena mu rabuna aava ri waanlana faxuvulan aave.

1 Nenia, ne matalava e ne kala xesiim, tefin aava Piran fo siak fati nanoe mu rafulak siim. Nenia, ne vubuxanxasingit nami xapiak lana vilaana inatuunayan. E pife nenia sang mon,a maana mu rabuna aava ri texaassena vilaana ina tuunayan, nari saitri vubuxan xasingit nami. 2 Senasou?Senaso a vilaana ina tuunayan fo vaonetaara e i taa waan xulutaara vulai.

3 Ne nung a Piran Tamataara narieNatuna, na Yesus Krais o re taa fafaa-mamaas netaara pana xakaavanganxatam e mamaaluxan sire e pana lua-ian. Tuuna a vubuxan xasingitan siretaxa waan xulutaara.

4Ne faamamaas paaliu senaso ne folangai o saxano rafulak siim ri taxasangas fatak lana tuunayan malaanse Piran Tamataara fo fapiti netaarapana. 5 E naboxo ne taa pife kalaxena fatexaas nano pana lagasai faꞌui,piau. Taasaxa rao ne falamon faꞌulinano pana saxa vuputkai aava waanti la tangpat. A vuputkai malaanabeꞌ:taara taa vubuxan xasingit a maanarabuna saxa saxa. 6 E a vubuxananaave a malaan, taara taa usi fatak aferawaian sina Piran. E nami, mitexaas o a ferawaian ti la tangpat amalaan: taara taa taagul pana vilaanaina vubuxan xasingitan.

7Amu rabuna ina bitan aava ri pifekuus o na Yesus fo mataa xo, ri taxasangas xolai la xavala. Nari aave, rimu xaiyaas si Krais e ri taxa lo bit.8 Faxatang nami xaseri. Pife roxo afaisok sitaara i taa mo palau e mi taapife siak a sepirigus simi. Taagul fataktalo mi taa siak a sepirigus xapiak. 9Amataa aava i taa pife waan lapaanafepitaian si Krais taasaxa i taa tafangxasliuane, nane taamilung sena salansina Piran. Naseꞌ ta mataa taxa taagulfatak lapaana fepitaian si Krais, nanesina Piran narie Natuna. 10 Tamo amataa taa savat simi pana fepitaianpatak, muta irimai xuvul pana la lifusimi. Muta fasusuie. 11 Senasou? Talomi taa pife xavange pana vilaana saatsina.

12 Ne toxan a mo xaves xena xuusfatexaas nami pana taasaxa ne baikala xe simi pana naboxo. Rao ne taasavat xe simi e taara taa irimai e afaamamaasan simi i taa molava piis.

13 A mu rafulak si tiam, a xasa tefinaava Piran fo siak fatie, ri fasisi nami.

3 Jon 1 359 3 Jon 14

3 JonA Fatalatulaana Lagasai Si

JonA Ferawaian PaamuaA saxa aava xali nane xa panamata-

lava a lisan a lagasai aanabeꞌ xe siGaius, a paamua ina saxa faxuvulansina mu rabuna aava ri namkai. Amatalava aave a kuus faasiroxo xe siGaius sena vilaana ina xakaavangansina e vaxa taxa pebukane sena saxamataa a isina, na Diotrefas.

1 Nenia, ne matalava e ne kala xesiim, Gaius, ka fesing aavane vubuxanxasingit tuunei nano.

2 Ka fesing, ne fenung xe sina Pirano a maana mo i taa savat faroxo xesiim e a taam taa roxo paaliu malaansena xunus ima taxa waan faroxo.3 Ne fo faamamaas pana lagasai aavamu fetinan ri maa lisane xe siak onano, no taagul faroxo sena vilaanaina tuunayan. Ne texaas o no taxasangas fatak lana salan ina tuunayan.4 Piau ta mo fexaxaas xena fafaama-maasau malaan sena lagasai o a ra-fulak siak ri taxa taagul faroxo panavilaana ina tuunayan.

5Ka fesing, no taxa vil a roxo layaanno faxatang nari, mu fetinan. Nekuus, ‘a roxo paaliu’ senaso no foxavang nari e ri pife rabuna siim,ri mu topen. 6 Nari, ri fo xuus fa-texaas a mu fetinan pana vubuxanxasingitan siim. Ne vubuk o no taaxavang fulan nari la faletan siri e axakaavangan aave i taa tavai a Piranpana isin lava. 7 Senaso a Piran panaIsin Lava fatamasiak nari e ri pife siaka xakaavangan sina mu rabuna aavari waan lamalei sena fatataganan sinaPiran, piau. 8 Tamo taare taa xavanga mu fetinan malaan, lavaxa taaretaxa faisok xuvul pari lana vilaana inatuunayan.

9 Ne fo lisan a lagasai xe sinamu tinoxolan pana vilaana aanabeꞌtaasaxa na Diotrefas aava vubukwaanpaamua lana maana mo xapiak, a gi-giran a fefasaian simaam. 10 Tamo ne

savat xe siim ne taa kuusan fasavata maana vilaana sina. Nane fo bitxulumaampana ferawaian saat e vaxanane fuuna bai xavang a mu fetinanaava ri savat xe sina. E fulaa nanetafang pana kuus bukan a tinoxolanpave o ri taa pife xavang amu topen. Elayaan ri taa xavang nari, nane vubukfeng tapin nari ti lana lotu.

11 Ka fesing, muta pok a vilaanasaat taasaxa usi a vilaana roxo. Amataa aava bilai faroxo, nane sina Pi-ran; tamataa aava bilai fasaat, nane pixaxaluma Piran. 12Amaana rabuna rikuus faroxo se Demitrius e a vilaanaxaradak sina a faxalit a roxoyan sinasait. Nemaam sait, maam kuus o naneamataa roxo e no texaas omaamkuustuuna xe siim.

13 Ne toxan a mo xaves ne vubukxuus fatexaas nano pana taasaxane bai xaleie lana lagasai aanabeꞌ.14 Lumui fadak bak ne taa xalum nanoe taare taa irimai.

A luaian i taa waan xulum. A mufesing siim ri fasisi nano e no fasusuinari mu fesing simaam aava ri waanmove. Pevoxo!

Juut 1 360 Juut 13

Na JuutA Lagasai Si Juut

A Ferawaian PaamuaA ferawaian lana lagasai aanabeꞌ a

fexaxaas fatakmalaan sena ferawaianlana fataraguiaana lagasai si Pita. NaJuut a vubuk xuus a mu rabuna sinaPirano rimuta langai a ferawaian sinamu rabuna aava ri taxa tisui a LagasaiRoxo. A lagasai a kuus malaan: aPiran fo tavai netaara mu rabuna sinapana saxa vilaana fatak ina namkaiane pife fexaxaas sena saxa mataa i taaxul a ferawaian sena maana mo taaranamkai sena.

A Lagasai1 Nenia na Juut, ne sisiak si Yesus

Krais e ne ti Jems. Ne kala xe simiaava Piran fo xel nami emi taxa taagullana fatataganan si Tamataara aavatao faagutan nami, xa Yesus Krais.2 A vubuxanan siak a malaan: a Pirani taa tiuan a mamaaluxan xatam, aluaian e a vubuxan xasingitan xulumie fulaa, a mo talatul aanabeꞌ taa fabasa toyan simi saxa saxa.

Nane Pebukai Sena Mu Rabuna inaFepitaa Bit

3 Kamu fesing, ne lamon o ne taakala xe simi pana fakaaxupan sitaaraxapiak, taasaxa naboxo ne texaas lanaxunus iga o ne taa kala xe simi raomi taa tigina fatateak e ferawai faroxosena namkaian sitaara aava Piran fotavai netaara mu tinoxol, pana. APiran fo vile xo e i taa pife vil fulaneo xul a lamonan sina. 4 Xenaso mitaa vil malaane? Saxano rabuna aavari pife texaas sena Piran, ri fo savat-maan e ri taxa waan fufunai la palouitaara. E nari, ri vubuk piil a lagasaituuna ina xakaavangan xatam sinaPiran senaso ri buk usi a vilaana inatamai feruuk. E fulaa, ri faaxolusanna Yesus Krais aava Memai e Piransitaara. Ti kavai a ferawaian sina Pi-ran fo kuusan fasavat a fakasanamanaava rabuna malaan, ri taa siaxe.

5Ne texaas omimasam faroxo senamaana mo xapiak aanabeꞌ, taasaxa nebuk falamon faꞌuli nami sena vilaanasina Piran layaan nane xel fakaxup amu Israel ti Isip. Nane fo xel narixapiak taasaxa lumui nane punuktapin nari aava ri pife namkai sena. 6Esaxano angelo aava ri pife bilai faroxolana nobina siri taasaxa ri taꞌulane,nane timin nari lana bina aava suk epis nari pana ‘sein’ aava waan vulaitalo i taa tiis nari layaan a yaan inatiisan lava sina i taa savat. 7 Lamonfaꞌuli a ro bina lava, na Sodom eGomora e mu miraxana bina faasilaksere. A rabuna pave ri kawaasanfasaat paaliuan a vilaana ina tamaiane voxo ri siak a fakasanaman lana fataaava waan vulai. Amo aanabeꞌ a savatxena faxalit a mu rabuna xapiak panafakasanaman aava i taa savat talo ritaa pife usi a vilaana siri.

8 A mu rabuna ti tanin ri malaan.Paamua ri nai xof malaan seꞌ ri mif emui ri falalosaat a tari. Ri faaxolusana vepen sina Piran e ri kuusan pengannari aava ri malang faagut laaꞌui laxunavata. 9 Taasaxa, na Maikel aavaangelo lava paaliu, layaan nane fetokxuvul pa Setan sena vipin si Moses,nane pife fexaxaas sena tisui a mata-lava saat; nane kuus mon, “A Piranxa, i taa baras nano.” 10 A mu rabunaaave ri kuus fasaat sena maana mo ripife masame, e vaxa amaanamo aavari toxan a texaasan sena, ri masamemalaan senamuvupung e voxo ri taxaxelmaan a fakasanaman xe xuluri.

11 Muluk nari sena faasaalan siri!Nari, ri taxa sangas lana salan si Kein.Ri sei soxot a faat e voxo ri taxa sividal fataapus lana milungan si Belam.Nari, ri malaan se Kora, ri langai pe-salai e ri taa maat malaan sena.

12 A mu matafanganai sina Memaisimi, a rabuna aave ri kawaasane. Rinai fangan xuvul pami e ri pifemangilsena. Ri vubuxan xasingit nari xa. Rimalaan sena vata aava reref a fiitanmaane taasaxa piau ta raafui a savatsena. Ri malaan sena maana wai aavari pi fufuaa la maana mariaas e ri puttapinan e ri maiyang. 13 Ri malaansena xaing molava la laman, ri tivul

Juut 14-15 361 Juut 25pana maana lalosaat siri o ri malaansena vapara aava milung e ri vipislana suk molava paaliu xe vulai.

14-15 Na Enok, a fapisiguakaanamataa ti la pabung si Aadam, fokuusan fasavat a mu rabuna saataave layaan nane ferawai malaan:“Kaalum, a Piran fo savat xuvul panatang malila ina mu sisiak roxo sinaxena lisanmaan a yaan ina tang tiisansina xe sina mu rabuna xapiak. Enane taa tiis a maana rabuna aava ribilai fasaat. A maana vilaana siri pifemalaan sena vilaana sina Piran, piau.Ri bai o a Piran i taa paamuian nari eri fuuna kuusan pengane. Nane xa, itaa tamana fakasanam nari.” Tpt5:22-2416 A maana rabuna malaan ri fuunafefinaas e vulai ri taxa lo gel tifi axasano rabuna. Ri faxatang a maanamo e mu vubuxanan siri sang mon.Ri pife faxatang o lamon sena xasanorabuna, piau. Ri ferawai malaan senamataa aava langai pesalai, taasaxari taa faavupuul fataapus ta mataalayaan ri vubuxan ta saxa mo sina.

Nane Faxaar Nari O Ri Taa TiginaFatateak Lana Namkaian Siri

17 Taasaxa kamu fesing, lamonfaꞌuli a ferawaian na Memai Yesus fotavai a mu yaamut sina pana. 18Nari,ri fo xuus nami malaan: “Lana muyaan fataxapiak saxano rabuna taasavat xena bit nami. A rabuna aaveri pife masam sena vilaana ina lotu, riusi fatak a vubuxanan siri sang mon.”19 Nari aave ri fuuna fepatoxan a mufaxuvulan ina rabuna. Ri lamon senamaana mo ti la xavala mon; ri pifelamon sena mo sina Vovau Xaradaksina Piran.

20 Taasaxa nami mu fesing siak,fatateak a namkaian simi senaso amoaanabeꞌ ve amo taap e xaradak paaliu.Fenung xe sina Piran pana gutan aavaVovau Xaradak taa tavai nami pana.21Faxatang nami xa talo mi taa taagullana vubuxan xasingitan sina Piran emi waan bang a toyan vulai xe vulaiaava na Yesus Krais i taa tavai namipana ti lana mamaaluxan sina.

22 A toxan a saxano rabuna aava rilamon xolai sena Memai sitaara, mu-luk nari e xavang nari. 23 Saxanofunami taa tafang pana fakaxup narimalaan senamataa i taa sef fatapusana mo roxo aava fapoxoian lana fatatalo i taa pife raam. E saxanofunami taa muluk nari ti lasuun, taasaxamataut seri sait talo a lalosaat inavilaana saat siri i taa pife kawaasannami.

A Fenungan Ina Kuus Faasiroxo24 A Piran a fexaxaas sena faxatang

faroxoi nami talo mi taa pife kalaxoi.Nane fexaxaas sena lisan nami xe lanabina aava lang pana roxoyan sina. Itaa saf tapin a maana miraxana vusiitxapiak semi e mi taa faamamaas. 25APiran saxa mon taxa waan. Nane fofakaxup netaara pana faisok si YesusKrais, na Memai sitaara. Ne vubuko a miridingan, a suaian, a gutan, ea piranan ri taa waan xuluna Piransang mon. A maana mo aanabeꞌ fowaan xuluna ti la tangpat, e naboxo efefexaxaas a maana yaan xapiak vulaixe vulai. A tuuna paaliu!

Kuusan Fasavatan 1:1 362 Kuusan Fasavatan 1:7

A Kuusan FasavatanA Kuusan Fasavatan SiYesus KraisA Ferawaian PaamuaA buuk aanabeꞌ a patak senamaana

buuk xapiak lana Turoxoian Faꞌuisenaso a malaan sena saxano mifanaava na Yesus a tavai na Jon pana. Apife falet fatak malaan sena xuuskuustaasaxa falet feruuk malaan sena mi-fan.

A kaalum malaan o la yaan a buukaanabeꞌ a xaleian a xasano rabunari taxa vil pengan a mu Kristian. Evoxo na Yesus a vubuk famalulum amu rabuna sina e xuus nari o a yaanina tiisan e fakasanaman i taa savat enane pife maluf a maana lagafan siri.Taasaxa tamo a sisiak si Krais i taa ku-usan fasavat amaana vilaana saat sinamu xaiyaas si Krais, ri taa punuxe.Malaan e na Jon taxa ferawai paape taxa ferawai fakalimaan mon xenafun a malasuf tuuna ina xasena mupaamua ina gavamenTaasaxa netaaratanin taara pife fexaxaas sena masamsena maana fakalimaanan aanabeꞌ ekuusan tuunei a malasuf ina. A Pirana xel na Jon xe laaꞌui la xunavatae faxalite pana maana mo xaves. Elana buuk aanabeꞌ na Jon a vubukxuus fatexaas netaara pana saxanomo nane xalume pave taasaxa nanepiau ta ferawaian sena. Nane pifexalum a saxa buk mo malaan paamuae nane piau ta texaasan sena isirie netaara sait, taara pife xalum tasaxano mo malaan. Vulai na Jon akuus o a mo aava nane vungut sena,a faasilak malaan sena saxa mo aavanane texaas sena e saxano mo aavetaara texaas sena e saxano mo piau.E voxo a kataana buuk aanabeꞌ i taafaisok lagaf famodak taasaxa a buukaanabeꞌ a toxan a kuus faatulaian taxawaan xuluna e i taa falet xe sina murabuna aava ri langaie e usie. (Xaluma paferawaian Kuusan Fasavatan 1:3)

A Fufuna Lagasai Lava Aanabeꞌ1 A Piran a tavai na Yesus Krais

pana lagasai aanabeꞌ xena kuusan

fasavataana xe sinamu sisiak sina. NaYesus a vubuk o a mu rabuna sinari taa texaas sena mu vilaana aava ritaa savat lumui. E voxo nane fenga saxa angelo sina xena fapiti na Jonpana. 2 Na Jon xa, saxa yaamut siYesus, a kuus fangaasik sena Ferawa-ian sina Piran aava lagasai se YesusKrais. Nane kuusan fatak a maanavilaana aava nane fo xalume. 3 Naseꞌta mataa i taa xalum a lagasai aanabeꞌo naseꞌ ta mataa i taa langaie e i taausi a vilaana roxo aava fo kuusananlavaxa, nane i taa siak a faamamaasanlana xunus ina senaso a yaan aave itaa savat fataapus.

Na Jon A Fasisi Nari4Nenia na Jon, ne taxa kala xe simi,

mu lifu lotu pisiguak aava mi taxawaan pe Esia.

A Piran sitaara aava taxa waannaboxo, a waan kavai, e i taa waanla maana yaan lumui, rao i taatavai nami xapiak pana xakaavanganxatam e luaian sina. E a mu VovauPisiguak sait aava ri taxa waan lanona vepen ina naian sina Piran, raori taa tavai nami pana xakaavanganxatam e luaian sina Piran. 5-6 E vaxana Yesus Krais, a mataa aava fuunakuusan faxaradak mon a maana fer-awaian sina Piran, nane a lak tuaanlanamatafetama sina Piran e aMemailava sina mu piran ti la xavala; raoi taa tavai nami pana xakaavanganxatam e luaian sina Piran. Rao a Pirani taa tiuan a malang e gutan xuluYesus vulai, vulai senaso nane muluknetaara e fo mulus netaara xasena vi-laana saat sitaara pana ria ina. E nanefasavat netaara talo taara taa waanlana pabung sina Piran, na Tamana,xena vil a faisok sina mu priis sina.Pevoxo!7 “Kaalum! Nane taxa filimaan xu-

luna vata e maana mu rabunaxapiak ri taa xalume. E nariaava ri fo xie sait, ri taaxalume. A maana mu rabunati la maana pok bina xapiak,nari xapiak ri taa xalume e ritaa muluxe.” Skr 12:10

A malaan. Pevoxo!

Kuusan Fasavatan 1:8 363 Kuusan Fasavatan 2:68 A Piran Laaꞌui a kuus malaan,

“Nenia, a isaak na Elfa e na Omegasenaso ne waan la fatitapang e ne taawaan la fataxapiak sait. Ne taxa waannaboxo, ne fo waan ti kavai e ne taafilimaan fulaa. Ne peraroxo!”

A Kuusan Si Jon9 Nenia na Jon, ne timi lana fa-

tataganan si Yesus senaso taara waanfaxuvul lana faisok sina. E taaratigina fatateak lapaana lagafan aavamu rabuna saat ri tavai netaara pana.Nenia, ne fo kuusan a Lagasai Roxosina Piran e ne fo xuus famatavas amu rabuna pana lagasai se Yesus. Evoxo a mu matalava ri feng tapinauxe la xurunusa Paatmos. 10 La saxaSande xo, a Vovau Xaradak xa, a vilfamifau. E ne langai a ling aava barakfaagut la miak malaan sena tafiu. 11Aling aave a kuus malaan, “A maanamo no taa xalume, no taa xaleie lanalagasai e no taa lisan a lagasai aave xela nu lifu lotu pisiguak aanabeꞌ:

xe la lifu lotu pe Efasis,xe la lifu lotu pe Samirna,xe la lifu lotu pe Pergamam,xe la lifu lotu pe Taiataira,xe la lifu lotu pe Saardis,xe la lifu lotu pe Filadelfia,xe la lifu lotu pe Leodisia.”

12 Lavaxa, ne gilim xena xalumnaseꞌ taxa ferawai xe siak. E ne xaluma mu laam pisiguak xuluna mu naianmodus siri aava vesanan pana ‘gol’.13 E la palou iri “a Saxa aava malaansena Natuna Mataa.” E nane toxan amarapi modus a xafute xe lapi. E a pisnane la xuna pana yowang ‘gol’. 14 E afui la putuna a pasak xasingit malaansena fui ina sipsip e ro matana re langmalaan sena fata. 15 A kana a malaansena ‘aian’ layaan no falagafe lanafata. E a ling ina a tuung malaan senaxaing molava taxa tibur la nonamaat.16 Lana mana pamuaan nane taxa taoa nu vapara pisiguak e ti lana valana apinis a savat. A pinis aave a fafanganpaaliu la ro xasing ina. E nona a langfaagut malaan sena ngaas la paanaas.

17 Layaan ne xalume, ne poxo lakana malaan seꞌ ne maat. Taasaxa

nane a tawau pana mana pamuaan ekuus malaan, “Muta mataut, nenia vene Paamua e ne Fataxapiak. 18Nenia,ne taxa to taasaxa paamua ne maat enaboxone toxan a toyan xe vulai. E netoxan a ‘ki’ taragua, saxa ina Maatane saxa ina bina lapaana xavala aava rixalie pana ‘Hel’.

19 “Lavaxa, xalei a maana mo nofo xalume e maana vilaana taxa waannaboxo e a maana mo no taa xalumemui. 20A malasuf ina vapara pisiguakaava no xalume lana pamaak muaane a laam ‘gol’ pisiguak a malaan: avapara pisiguak ri fakalimaan a musisiak aava ri paamuian a mu rabunaina lotu pisiguak e mu laam ri fakali-maan a mu lifu lotu pisiguak.A Maana Vilaana Ri TaxaWaan

2AMuLagasai Xe SinaMuRabuna Ina

LotuA Lagasai Xe Efasis

1 “Xe sina sisiak siak aava taxapaamuian a mu rabuna ina lotu peEfasis, no taa kalamalaan: a Saxa aavatao a vapara pisiguak lana pamanamuaan e sangas la palou ina laam‘gol’ pisiguak, a kuus malaan: 2 Netexaas sena vilaana simi. Ne texaassena faisok e a waan fatateaxan simi.Ne texaas o nami, mi bai waan xuvulpana rabuna saat e mi tafang a murabuna aava ri kuus o ri yaamut siak emi texaas o ri mu yaamut bit mon. 3 Enami sait, mi faisok faagut xaanak. Layaan ina fakasanaman soxot a isaak,mi fo tigina fatateak e mi pife ma-maxus.

4 Taasaxa ne marala pana xasanovilaana simi. A vubuxan xasingitane naangusan aava ri waan paamua, rimalit naboxo. 5Lamon faꞌulie! Lamonpana poxoian simi. Puk faꞌuli nami xelana vilaana roxo aava mi fo mo vilepaamua. Tamo piau, ne tamaa savatsimi e ne taa siak tapin a laam ‘gol’ti la nobina ina. Ulaa xe la vilaanasimi ti paamua! 6 Taasaxa, a toxan asaxa mo fulaa mi taxa vil faroxoie. Migigiran a vilaana sina parabuna aava

Kuusan Fasavatan 2:7 364 Kuusan Fasavatan 2:20ri usi a fepitaian si Nikolas. E neniasait, ne baiane.*

7 Naseꞌ ta mataa a kas a tangana,i taa langai a ferawaian sina VovauXaradak xe sinamu rabuna ina lotu. Amataa aava i taa faꞌonam amu vilaanati la xavala i taa ngan a xalanaWai inaToyan aava tigina pe lana uma roxosina Piran.

A Lagasai Xe Samirna8 “Xe sina sisiak siak aava taxa

paamuian a mu rabuna ina lotu peSamirna, no taa kala malaan: a Paa-mua e a Fataxapiak aava fo maat etaxa to naboxo, a kuus malaan: 9 Netexaas sena lagafan aava savat simi.E ne texaas o nami, mi mu valagof(taasaxa nami, mi toxan a maana moxaves). E ne texaas sena ferawaiansaat siri aava ri kuus o ri usi a maanamu vilaana sina mu Israel taasaxapiau! Nari, ri pabung si Setan. 10Mutamataut sena tafangan aava i taa sa-vat simi. A tuuna, na Setan i taayot tapin ta saxanu tuvaat simi xelana vipis xena tafang nami. Taasaxa,a tafangan aanabeꞌ i taa waan panayaan sangafilu mon. Tao fatateak anamkaian simi sega fefexaxaas senamaatan simi e mui ne taa tavai namipana ligilot ina toyan. 11 Naseꞌ tamataa a kas a tangana, i taa langaia ferawaian sina Vovau Xaradak xesina mu rabuna ina lotu. A mataaaava i taa faꞌonam a mu vilaana ti laxavala, i taawaan faroxo lana yaan inafataraguiaana maatan.

A Lagasai Xe Pergamam12 “Xe sina sisiak siak aava taxa

paamuian a mu rabuna ina lotu pePergamam, no taa kala malaan: aSaxa aava toxan a pinis pana ro xasingtaragua ina fafangan, a kuus malaan:13 Ne texaas sena bina ina taagulansimi. Ne texaas o a naian si Setani taxa waan faasilak. E ne texaas onami, mi fo tao fatateak a isaak e mipife puk tapin a namkaian simi segalayaan na Antipas fo punuxan. Na

Antipas ve a sisiak tuuna siak; amataaina kuusan fatak a Lagasai Roxo siak.Nane fo punuxan la palou imi pave, labina si Setan.

14 Taasaxa saxanu vilaana simi rifamaraleiau. Saxanu tuvaat simi riusi a fepitaian si Belam aava xuusfatexaas na King Belak pana vilaanaxena fakalaxoi a mu Israel. Nanetavai nari pana fanganan lalosaat inamu maaradaang e fulaa a faxaar naritalo ri taa tamai feruuk. 15 E xasanutuvaat simi aava ri usi a vilaana saatsina parabuna Nikolas, ri taxa waanla palou imi sait. 16 A pife roxo! Pukfulan a lamonan simi, tamo piau netaa tamana falet xe simi pana rawen.Ne taa fakasanam a nu tuvaat aavepana pinis ti lana valaak.

17 Naseꞌ ta mataa a kas a tangana,i taa langai a ferawaian sina VovauXaradak xe sina mu rabuna ina lotu.A mataa aava i taa faꞌonam a muvilaana ti la xavala, ne taa tavaie panabret ‘maanaa’ aava fufunai. E ne taatavaie pana faat pasak aava isin faꞌuia xaleian xuluna. A isin aanabeꞌ ne-maame sang mon maame taa texaassena.

A Lagasai Xe Taiataira18 “Xe sina sisiak siak aava taxa

paamuian amu rabuna ina lotu pe Ta-iataira, no taa kala malaan: a NatunaPiran aava toxan a ro matana malaansena radaam ina fata e kana malaansena ‘aian’ miraal, a kuus malaan:19Ne texaas sena vilaana simi. Ne tex-aas sena vubuxan xasingitan simi, anamkaian simi e a xakaavangan simi.Ne texaas o mi taxa waan fatateakvulai. Ne texaas o a faisok aava mitaxa vile naboxo a molava sena faisoksimi ti paamua.

20 Taasaxa saxa vilaana simi a saat.A pife roxo saxa tefin, na Jesabel, itaxa waan la palou imi. Nane fo xalinane xa pana tefin ina kuus fatuxai.Nane taxa lo fapiti familung a maanasisiak siak e voxo ri usi a vilaana saatina tamaian e ri ngan a fangananlalosaat sina mu maaradaang. A pife

* 2:6: A parabuna Nikolas, ri lamon o amu Kristian ri fexaxaas sena vil a maana buk vilaana saat senasona Yesus fo fakaxup nari xo. Ri fuuna usi a maana vilaana ina tamai feruuk e maana xasano vilaana saat.

Kuusan Fasavatan 2:21 365 Kuusan Fasavatan 3:10roxo! 21 Ne fo tavaie pana yaan xenapuk tapin nane xa xasena vilaana saatsina taasaxa nane vubuk rao i taa lousi a vilaana ina tamai feruuk. 22 Evoxone taa tavaie pana giisanmolava.Nane e nu tuvaat aava ri usie lanavilaana ina tamai feruuk, ri taa siaka fakasanamanmolava senamilungansiri tamo ri taa pife puk tapin nari xa.23 E maana natuna, ne taa punuk naripana giisan molava. E voxo la maanalifu lotu siak ri taa masam faroxo onenia xa, ne Saxa aava tatafang amaana mu lamonan simi e ne xaluma maana mo lana xunus imi. E mitaa texaas o nenia xa, ne taa tavainami saxa saxa pana mo roxo xanamu vilaana roxo e pana mo mosaatxana mu vilaana saat. 24 Taasaxa nexuus nami pe Taiataira, nami aava mipife usi a vilaana sina tefin aave emi pife texaas sena texaasan saat siSetan aava ri xalie pana mo fufunai:ne taa pife famamaxus nami naboxopana matafanan fulaa. 25 Taasaxa taofatateak a maana lamonan roxo simifefexaxaas sena savatan siak! 26Naseꞌta mataa aava faꞌonam a vilaana saatxena usi a vilaana siak la maana yaanina toyan sina, ne taa siak fatie lananobina lava e i taa paamuian a maanamu bina xaves. 27 A mataa aave i tafewaanmalaan sega pana gutan aava naTamaang fo tavaiau pana.‘Nane taa paamuian nari pana vam

‘aian’ e i taa ngaamimit narimalaan sena ‘botol’.’ Yng 2:9

28Ene taa tavaie pana vapara ti la paa-nen lolof aava ri xalie pana Sakiyaan.29 Naseꞌ ta mataa a kas a tangana,i taa langai a ferawaian sina VovauXaradak xe sina mu rabuna ina lotu.

3A Lagasai Xe Saardis

1 “Xe sina saxa sisiak siak aava taxapaamuian a mu rabuna ina lotu peSaardis, no taa kala malaan: naneaava toxan a Vovau Pisiguak sina Pi-ran e a tao a vapara pisiguak, a kuusmalaan: Ne texaas sena mu vilaanasimi. E vaxa, mi toxan a isin o mi taxato, taasaxapiau. Mi taxawaanmalaanseꞌ mi fo maat. 2 Para! Tamasiak

e mi fagut a miraxana vilaana roxoaava ri taxa waan lunai talo ri taa pifemalit paaliu. Senaso ne fo tafang avilaana simi e a faisok aava Piran foxuus nami pana e mi pife fataxapine,mi vusunge mon. 3 E voxo, lamonfaꞌuli a fepitaian mi fo langaie e miusi fataxe e puk tapin nami xa xasenavilaana saat simi. Tamo mi taa pifepara, ne taa savat faꞌipul malaan senamataa fafenau e mi taa pife texaassena savatan siak.

4 Taasaxa saxanu tuvaat simi ri pifefavusiit a marapi siri. Ri usi fatak avilaana roxo. Nari, ri roxo paaliu eri fexaxaas sena sangas xuvul pagalana marapi pasak. 5Naseꞌ ta mataa itaa faꞌonam a mu vilaana ti la xavala,ne taa tavaie pana marapi pasak ene taa pife vis tapin a isina ti lanaBuuk ina Toyan. Taasaxa ne taa kuusfamatavas pana isina e na Tamaang emu angelo ri taa texaas sena. 6 Naseꞌtamataa a kas a tangana, i taa langai aferawaian sina Vovau Xaradak xe sinamu rabuna ina lotu.”

A Lagasai Xe Filadelfia7 “Xe sina sisiak siak aava taxa

paamuian a mu rabuna ina lotu peFiladelfia, no taa kala malaan: Naneaava tuuna e taap e toxan a ‘ki’ siDevit; nane i taa kas a ‘dua’ e piauta mataa fulaa a fexaxaas sena xaweiee nane taa xaweie e piau ta mataa afexaxaas sena kasaana, a Saxa aave itaxa kuus malaan: 8 Ne texaas senamaana vilaana simi. Kaalum, ne fokas a ‘dua’ la nomi e piau ta mataa itaa xaweie. Senaso nami, mi toxan afomirak gutan mon e mi taxa lo usia ferawaian siak e mi pife faaxolusana isaak. 9 Kaalum, ne taa fabukaak amu xaiyaas simi la kami e ri taa texaaso nenia, ne vubuxan xasingit nami.A xasano rabuna pave aava ri fuunafaxuvul lana lifu lotu sina mu Israel,ri kuus o nari sang mon ri mu rabunaIsrael taasaxa ri taxa bit, ri taxa lousi na Setan. 10 Famodak e a yaanina lagafan taa savat. A lagafan xenatafang a maana mu rabuna xapiakaava ri taxa waan la xavala. Taasaxane taa ti votan a tafangan aave talo

Kuusan Fasavatan 3:11 366 Kuusan Fasavatan 4:5

i taa pife savat xe simi. Senaso mifo faisok faagut xena usi a ferawaiansiak.

11 A yaan ina savatan siak pife la-suun. Lamon fatateak a vilaana simisaxa saxa. Muta faatasu senaso piferoxo a xasa mataa i taa paxai a ligilotsimi. 12Naseꞌ ta mataa i taa faꞌonam amu vilaana ti la xavala, ne taa fatig-ineie malaan sena xaaxaak ina TangLifu Lotu sina Piran. E i taa pifetaꞌulai, piau paaliu, i taa waan vulai.E nenia, ne taa faꞌisin a mataa aavepana isina Piran siak e pana isina binasina Piran, na Jerusalem faꞌui aava taasivimaan ti la xunavata sina Piran.E ne taa faꞌisine pana isin faꞌui sait.13 Naseꞌ ta mataa a kas a tangana,i taa langai a ferawaian sina VovauXaradak xe sina mu rabuna ina lotu.

A Lagasai Xe Leodisia14 “Xe sina sisiak siak aava taxa

paamuian a mu rabuna ina lotu peLeodisia, no taa kala malaan: neniave ne Turoxoian e ne Ferawaian Fan-gaasik Tuuna e nenia ve ne FufunaVavesai sina Piran. Ne kuus malaan:15Ne texaas sena maana vilaana simi.Ne texaas o nami, mi pife lagaf e mipife marafut. Ne vubuk o mi tafelagaf o mi tafe marafut, taasaxa piau.16 Mi taxa waan la palou mon, mimalaan sena fanganan aava pife lagafe pife marafut temasaat e voxo netaa yivisan tapin nami ti lana valaak.17Nami, mi kuus o mi toxan a fafana-ian xaves emi fomatalava emi piau tavubuxanan fulaa, taasaxa piau. Nami,mi mu valagof, mi pife kaalum faroxoe mi piau ta gutan. Ne muluk namisenaso mi piau ta marapi e mi taxatigina xavuul. 18 Ne fasei nami omi taa maraan a ‘gol’ siak aava nefo tafange e ne fo falagafe lana fatatalo mi taa savat molava. E ne faseinami vaxa, o mi taa maraan ta marapipasak siak emi taa pis nami pana xenaxafut a xavuulan simi talo mi taa pifefemangilan nami. E ne fasei namio mi taa maraan a maxi siak xenatiminaana xuluna matami talo mi taakaalum faroxo.

19 A mu rabuna aava ne vubuxanxasingit nari, ne taa fakasanam narixena faxaradak a vilaana siri. E voxomi taa puk a vilaana simi e mi faigotfaagut xena usiaan nenia. 20 Langai!Ne taxa tigina faasilak la matana lifusiim e ne taxa xel a isaam. Tamo nolangaiau e no kas a matana lifu siimxe siak ne taa laak xe siim e taare taafangan faxuvul.

21Naseꞌ tamataa i taa faꞌonam amuvilaana ti la xavala, nane aave i taa naixuvul paga xuluna ivin lava ina naiansiak. A mataa aave i tafe malaan segasenaso ne fo faꞌonam amaanamo ti laxavala e naboxo ne taxa nai xuvul paTamaang xuluna ivin lava ina naiansina. 22Naseꞌ tamataa a kas a tangana,i taa langai a ferawaian sina VovauXaradak xe sina mu rabuna ina lotu.”A Maana Mo Ri Taa SavatLamina

4A Ivin Piranan Pe La Xunavata

1 Lamina maana lagasai aanabeꞌ nekaalum xe laaꞌui la xunavata e nexalum a matana yalaxau a talakaspave. E saxa ling ne fo langaie paa-mua aava tuung malaan sena tafiu, aling aave a kuus, “Laakmaan e ne taafaxalit nano pana so tamo ri taa savatlumui.” 2 E fataapus paaliu a VovauXaradak a xulau e ne xalum a ivin lavataxa waan la xunavata e Saxa malaansena mataa taxa nai xuluna. 3 E naneaava taxa nai, a tana vuung malaansena ria taasaxa nane ve a matavasmalaan sena ‘galaas’. E a turia afakaliuan a ivin sina. E a turia aavepife malaan sena turia ti la pi taasaxa,a maxawa e lang faagut paaliu.

A Mu Matalava4 E fakaliuan a ivin lava aave ve, a

toxan a maana xasano ivin sangafilutaragua pana talafaat taxa waan. E amatalava sangafilu taragua pana ta-lafaat ri taxa nai xulunamu ivin aave.A mu marapi siri a pasak xasingit eri toxan a ligilot ‘gol’ la puturi. 5 Ayaamit e vabarak vaxa, a savat ti laivin lava. E faasilak la nona ivin lavaaave a toxan a mo ri kaalum malaan

Kuusan Fasavatan 4:6 367 Kuusan Fasavatan 5:8sena radaam pisiguak ri taxa raam.A mu radaam aave ri Vovau Pisiguaksina Piran.

A Mo Talafaat Aava To6 E a nobina la nona ivin lava aave

a rarapak malaan sena ‘galaas’ aavamatavas paaliu. E la palou ina munaian aave a mo talafaat aava ri to, ritaxa tigina. E a mo to talafaat aave ritoxan a mu matari moxaves la nori ela miri. 7 E saxa mo to aave a kaalummalaan sena piu aava ri xalie pana‘laion’. E saxa fulaa a kaalum malaansena bulmakau. E a fatalatulaanamo a nona malaan sena mataa. E afatalafaataana mo a kaalum malaansena tegom.* 8 E nari talafaat xapiakaave ri toxan a xakaveri pisaxa e muxakaveri vaxa, ri toxan a mata mox-aves xuluri. E la maana paanaas e lamaana vung nari xo, ri fuuna lo kelvulai. A kelan siri a malaan:“A Taap, A Taap, A Taap, a Piran

ve a Saxa pana maana gutanxapiak; a Piran aava waan tikavai e waan naboxo e i taawaan vulai, vulai, nane ve aTaap.” Ais 6:3

9 La maana yaan a mo to talafaataave ri naangus e ri kuus fati a isinaPiran aava taxa nai xuluna ivin lava eto vulai, vulai e ri kuus faasiroxo xesina. 10 E layaan ri taxa vil malaane amu matalava sangafilu taragua panatalafaat xapiak aave nari, ri fuunabukaak xe sina aava taxa nai xulunaivin lava. E ri nangus nane aava tovulai e ri tapin amu ligilot ‘gol’ siri xela nona ivin lava. E ri kel malaan:

11 “Nano, no Piran simaam, noMatalava simaam.

No fexaxaas sena siak a naangu-san e a suaian.

No fexaxaas sena siaka gutan senaso panavubuxanan siim no folamon a maana mo ti latangpat e no vesane.

E kaalum, a maana mo no folamone e no fo vesane ri taxawaan xo.” aan xo.”

5A Fomirak Buuk Pana Ferawaian

Lava1 E lana pamuaan sina Piran aava

taxa nai xuluna ivin aapave, ne xaluma saxa buuk. E a buuk aave a toxan axakalayan lana e xuluna mina e ri vu-lute pana vulut pisiguak. 2E ne xaluma saxa angelo tateak e nane a faabarakmalaan, “Naseꞌ a fexaxaas sena kasa buuk aanabeꞌ e pak tapin a vulutsena?” 3 Piau ta mataa lana xunavatao xuluna xavala o lapaana xavala afexaxaas sena kas a buuk aanabeꞌ epak tapin a vulut sena. 4 E nenia, netaangiis faagut senaso piau ta mataaa fexaxaas sena kasaana o kaalumlana. 5 Taasaxa saxa matalava a xu-usau, “Muneta taangiis! Kaalum, na‘Laion’ ti la pabung si Juda aava xuxulsi Matalava Devit, nane fo faꞌonama mu xaiyaas sina; nane fexaxaassena kasaana buuk aave pana vulutpisiguak.”

A Natuna Sipsip6 E la palou ina ivin lava aava fakali-

uan panamumo to talafaat e panamumatalava, ne xalum a Natuna Sipsipaava kaalummalaan sena fo punuxan.E nane toxan a tun pisiguak xulunaputuna e toxan amata pisiguak sait. Amumatana aave rimuVovau pisiguaksina Piran aava nane fuuna feng narixena falim amaanamu rabuna xapiakxuluna xavala xena texaas sena so tamo ri taxa vile. 7 E nane fe siak abuuk ti lana pamuaan sina Piran aavanai xuluna ivin lava. 8 Layaan nanefo siaxe, a mu mo to talafaat xuvulpana mu matalava sangafilu taraguapana talafaat, nari xapiak ri poxobukaak xe la nona Natuna Sipsip. Enari saxa saxa, ri toxan a mo aavari xalie pana ‘haap’ e ri toxan a ‘pletgol’ pana vulut i taxa fasavat a vubunpana lasan roxo. A lasan ina vulutaave a fakalimaan a fenungan sinamurabuna aava ri namkai.

A Mu Yanganan* 4:7: Na Isikiel a ferawai o nari saxa saxa xa, ri toxan a nonau talafaat. E nari talafaat ri toxan a maananonau aava fo kuusanan nabeꞌ.

Kuusan Fasavatan 5:9 368 Kuusan Fasavatan 6:89 E ri taxa yangan a yanganan faꞌui

aava malaan:“Nano, no fo punuxan e

voxonano, no fexaxaas sena siak a

buuk aave epak tapin a vulut aava vulut

votanan pana.No fo maraan a maana rabuna

xana Piran pana maatan siim,a rabuna xaves ti la maana

mu bina, ti la maana pokbina, ti la maana bukrabuna e ti la maananobina xapiak xulunaxavala.

10 E no bur nari xena famemai nari evoxo ri taa faxatang a lotu sinaPiran.

E ri taa paamuian a rabuna nabeꞌla xavala.”

11 E nenia, ne kaalum saa fulaa ene langai a ling ina mu angelo xavespaaliu aava ri fakaliuan a ivin lava enarimumo to talafaat emumatalava.E ri xaves temasaat paaliu; no pifefexaxaas sena kataan nari. 12 E ri kelfaagut malaan:

“A Natuna Sipsip aava fopunuxan, a fexaxaas senasiak a vepen pilaꞌ.

Tavaie pana maana moxapiak: a fafanaian,texaasan, gutan, suaian,malangan e a naangu-san.”

13 E mui ne langai a maana moxapiak aava waan laaꞌui la xunavatao waan lapia xuluna xavala o lapaanaxavala o lana laman, a maana moxapiak ri kuus malaan:

“Naangusan e suaian emalangan e piranan, narixapiak

ri sina aava taxa nai xuluna ivinlava e sina Natuna Sipsip.

E maana mo aanabeꞌ ve, ritaa sire sang mon vulai,vulai.”

14 E a mu mo to talafaat ri kuus, “Atuuna paaliu!” E nari mu matalava ribukaak e ri nangu

6A Mu Vulut Pisiguak Ina Fomirak

BuukA Mu ‘Hos’ Talafaat

1 E nenia, ne falim a Natuna Sipsipa pak tapin a vulut saxa; pisaxa ritaxa waan fatateak lunai. E ne langaia saxa la palou ina mo to talafaat afaabarak faagut e kuus, “Nofilimaan!”2 E ne kaalum e a ‘hos’ pasak a savat.E a mataa xuluna a tao a ‘bonara’ lamana. E nari mu matalava ri tavaiepana ligilot xena fakalimaane o nanea mataa faꞌonam e nane falet malaansena piran rao i taa paamuian a muxaiyaas sina.

3Mui a Natuna Sipsip a pak tapin afataraguiaana vulut e a fataraguiaanamo to talafaat a kuus, “No filimaan!”4 E xasa ‘hos’ fulaa a savat, a saxaaanabeꞌ ve a vuung. E nari mu mata-lava ri tavai amataa xuluna ‘hos’ panapinis molava. E nane aave a siak agutan xena kawaasan a luaian xulunaxavala talo a mu rabuna ri taa fevis efepunuxan nari.

5 E a Natuna Sipsip a pak tapin afatalatulaana vulut e ne langai a fata-latulaana mo to talafaat a kuus, “Nofilimaan!” Ene xaluma ‘hos’maxata asavat. E amataa xuluna a tao amo inatafang a matafanan la mana e a faisoksina ve xena fasavataana song. 6 E nelangai a saxa ling la palou ina mu moto talafaat a kuus malaan:“Pana faisok ina yaan saxa, no fex-

axaas sena maraan a fomirakbi pana ‘rais wiit’. E panafaisok ina yaan saxa no fex-axaas sena maraan a mirax-ana bi talatul pana rais baali.Taasaxa muta kawaasan a wele wain.”

7 E mui a Natuna Sipsip a pak tapina fatalafaataana vulut e a fataxapiakina mo to talafaat a kuus, “No fili-maan!” 8 E ne kaalum e a ‘hos’ atana xiis a savat. Isina mataa xu-luna ve na Mamaat. E na ‘Hel’ aavabina ina fakasanaman, a savat faasilaklamina. E narie, re fepatoxan amaanamu rabuna xapiak lapia xuluna xavalafexaxaas sena pabung talafaat. E re

Kuusan Fasavatan 6:9 369 Kuusan Fasavatan 7:8siak a pabung saxa xena punuk amaana mu rabuna lana. Re punuknari pana fevisan, song, giisan e panamaana vupung ti la latan.

AVovau Ina Rabuna Aava Ri Namkai9 E mui a Natuna Sipsip a pak tapin

a fapamayaana vulut ina buuk. E voxone xalum amu vovau ina rabuna aavafo punuxan, ri taxa waan lapaana ivinina faraaman laaꞌui la xunavata. Arabuna aave ri fo punuxan senaso rikuusan fasavat a ferawaian sina Piran.10E amu vovau aave, ri xukulai faagute ri fiai malaan, “Piran pana maanagutan xapiak, nano, no bilai faroxovulai, a vilaana siim a xaradak. Laso tayaan no taa faxuvul a maana rabunala xavala e no taa tiis e fakasanamnari aava ri punuk nemaam?” 11 E amu matalava ri tavai nari saxa saxapana marapi pasak e ri xuus faagutannari o ri taa waan bang famodak taloa rabuna ti la xavala taa punuk xapinamu sisiak sina Piran aavamu tiri e ritaa maat malaan seri.

A Maraꞌulia12 E a Natuna Sipsip a pak tapin

a fapisaxayaana vulut e ne kaalumfulaa. E a maraꞌulia lava a savate a ngaas fesuk e a kaalum maxatamalaan sena xisong e a fulun fevuungmalaan sena ria. 13E a vapara xaves lafinavata ri poxo xe la pia malaan senaxalana wai murunga layaan a rereffaagut taxa fagusaange. 14 E a vatafemalit malaan sena vem aava tefintaxa fuluse e maana mu put xapiake maana xurunusa vaxa, ri talaputtapin a vaveri.

15 E a maana piran king ti laxavala xuvul panamaanamemai emupaamu ina rawen emumatalava emumataa pana gutan e mu rabuna e musisiak sait, nari xapiak ri taa fala eri fe fufunai lana liing o la palou inafaat xuluna mu put. 16 E ri taa fenungxe sina mu put e mu faat malaan,“Mi poxo xulumaam, xafut nemaamsena xakaaluman sina Saxa aava taxanai xuluna ivin lava e fun nemaamxasena maraleian sina Natuna Sipsip.17 Senaso a yaan lava ina maraleian

sire fo savat e piau tamataa a fexaxaassena tigina la nore.”

7A Rabuna 144,000 Ti Israel

1 E mui ne xalum a mu angelotalafaat ri taxa tigina la xasing inaxavala; saxa pe paa, saxa pe kol, saxape puaa e saxa pe pul. E nari, ritaxa tao fati a maana reref pave taloa reref taa pife fiit xolai la xavala ola laman e pife fexaxaas i taa figilis tasaxa wai. 2 E ne xalum a xasa angelofulaa a savat ti paa. A angelo naanga toxan a mo ina fakalimaanan sinaPiran aava to vulai. E nane barak xesina mu angelo talafaat aava ri toxana faisok ina kawaasanaana xavala e alaman pana reref. 3 A angelo aanabeꞌa xuus fatexaas nari malaan, “Mutakawaasanaana xavala o laman o tawaisaxa fefexaxaas maam taa fakalimaana mu sisiak sina Piran sitaara la norisaxa saxa.” 4 E ne langai a xakataniri aava ri taa siak a fakalimaanan, ri144,000 rabuna ti lana maana pabungti Israel.5 Ti lana pabung si Juda, ri fakalimaan

a 12,000.Ti lana pabung si Ruben, ri

fakalimaan a 12,000.Ti lana pabung si Gaat, ri

fakalimaan a 12,000.6 Ti lana pabung si Aasur, ri fakali-

maan a 12,000.Ti lana pabung si Naaptali,

ri fakalimaan a 12,000.Ti lana pabung si Manaasa,

ri fakalimaan a 12,000.7 Ti lana pabung si Simeon, ri fakali-

maan a 12,000.Ti lana pabung si Livai, ri

fakalimaan a 12,000.Ti lana pabung si Isakaar, ri

fakalimaan a 12,000.8 Ti lana pabung si Sebulan, ri fakali-

maan a 12,000.Ti lana pabung si Yosep, ri

fakalimaan a 12,000.Ti lana pabung si

Benyamin, ri fakalimaana 12,000.

Ri Nangus A Natuna Sipsip

Kuusan Fasavatan 7:9 370 Kuusan Fasavatan 8:109 E lamina mo aanabeꞌ ne xalum

moxo a tang malila paaliu aava mataapife fexaxaas sena kataan nari. Nari,ri rabuna ti la maana mu bina xapiak,a maana buk rabuna ti lana pabungxapiak e a maana mu pok bina xapiake voxo ri taxa tigina la nona ivin lavae la nona Natuna Sipsip. E ri pis narixa pana marapi pasak e ri taxa tao apaxana nunui 10 e ri xukulai malaan:“A Piran sitaara aava taxa nai xuluna

ivin lavae a Natuna Sipsip, nare, re

fufuna fakaaxupan!”11 A mu angelo aava ri taxa tiginafakaliuan a ivin lava e mu matalavae mu mo to talafaat, nari, ri bukaake piturung xe pe sina ivin lava e rinangus a Piran 12 e ri kuus malaan:“A tuuna, faamamaasan e miridingan

e texaasan e naangusane isin lava e gutan e tateaxan,

nari xapiak ri sina Piransitaara vulai, vulai.Pevoxo.”

Nari, Mu Rabuna Naseꞌ?13 E saxa matalava a xelau e fiai,

“Naseꞌ ta rabuna sang pave, ri taxatigina pana marapi pasak? Naseꞌ narie ri filimaan ti faa?”

14 E ne suie malaan, “Nenia, nevungut; nano, no texaas.”

E nane xuusau, “Nari ve, ri savatti lana yaan saat molava la xavala.Nari saxa saxa ri fo xamak fapasak amarapi siri pana ria ina Natuna Sip-sip. 15 E voxo ri taxa tigina faasilakla ivin lava sina Piran e ri xavangela maana paanaas e la maana vungsait lana Tang Lifu Lotu sina. E ri taawaan lapaana fatataganan sina saxaaava taxa nai xuluna ivin lava. 16 E ritaa pife lagai o maꞌiu fulaa e a gutanina ngaas taa pife sip nari e piau talagafan ina taa savat xe siri sait. 17 E aNatuna Sipsip aava taxawaan la palouina ivin lava, i taa faxatang nari e itaa lisan nari xe la matana raarumina toyan. E a Piran i taa saf tapin araarum ti la matari.”

8A Fapisiguakaana Vulut Aava Vulut

Votan A Buuk AaveA Tafiu Pisiguak

1 Lamina mo aanabeꞌ a Natuna Sip-sip a pak tapin a fapisiguakaana vulutina buuk aave e a maana mo lanaxunavata ri nai kasam, piau paaliuta felingaian pave fefexaxaas sena 30‘minit’.

2 E mui ne xalum a angelo pisiguakaava ri tigina la nona Piran. E saxa atavai nari xapiak pana tafiu saxa saxa.

3 Saxa angelo fulaa maa tiginafaasilak la ivin ina faraaman e nanetaxa tao a paxiis ‘gol’ xena faram avulut aava lasan ina a roxo. E saxaa tavaie pana vulut xaves xena fara-maana. E nane timine xuluna ivin‘gol’ ina faraaman aava tigina la nonaivin lava 4 e a bun ina vulut lalasxuvul pana fenungan sina mu rabunaaava ri namkai, a savat la nona Piran.5 E a angelo aave a siak a xalife inavulut aava raam ti xuluna ivin ‘gol’ inafaraaman e fabas a paxiis ‘gol’ aavanane taxa tawe. E nane soxoine xelapia la xavala. E fataapus marasaxa,a yaamit e vabarak re savat e vaxamaraꞌulia e saxanu mo fafelingai sait.

6 E a mu angelo pisiguak aava ritaxa tao a tafiu saxa saxa, ri faigotxena piifaan nari.

A Fata7 E saxa a piif a tafiu sina e fataapus

paaliu a faat ‘ais’ ti laaꞌui e fata xuvulpana ria ri soxoinan xe la pia; e axavil ina maana mo la pia a raam;saxano wai xaves fadak vaxa, ri raame a maana yi xapiak a raam.

A Ria8 E a fataraguiaana angelo a piif a

tafiu sina e a tang mo molava malaansena put aava raam, a tapinan lanalaman e a xavil ina laman fevuungpana ria. 9 E saxano din e a xavil inamaana mo aava to lana laman ri maate saxano xaati vaxa ri kawaasanan.

A Raarum Mopaak10 A fatalatulaana angelo a piif a

tafiu sina e a vapara molava aava taxa

Kuusan Fasavatan 8:11 371 Kuusan Fasavatan 9:16raam, a poxo ti laaꞌui xe la pia e apoxo xuluna maana raarum e xulunamaana tuus e maana matana raarum.11 E a vapara aave ri xalie pana ‘Waiina Tiui’, a puk a xavil ina raarumxapiak, talo i taa mopaak. E a maanarabuna xaves ri maat layaan ri num araarum aanabeꞌ senaso a mopaak.

A Suk12 E a fatalafaataana angelo a piif a

tafiu sina e a xavil ina ngaas e xavil inafulun e saxano vapara xaves ri femaate voxo a xavil ina yaan e a xavil inavung re piau ta malangan.

A Tegom13 E ne kaalum xe laaꞌui e ne lan-

gai a saxa tegom aava taxa lif pavea kel malaan, “Mamaxus, mamaxus,mamaxus; muluk nari aava ri taagulxuluna xavala. Senaso a angelo ta-latul ri pife piif a tafiu sirutul lunaie layaan rutul taa piife, a lagafanmolava paaliu i taa savat.”

9A Lagafan MataA Mu Sakawa Saat

1 E a fapamayaana angelo a piif atafiu sina e ne xalum a saxa vapara tilaaꞌui a poxo xe la pia e saxa a tavaiepana ‘ki’ ina Tang Vaaꞌul. 2 E nane kasa matana Tang Vaaꞌul aave pana ‘ki’ ea bun a laak ti lana fexaxaas malaansena bun ina tang fata molava. E angaas e mu vata ri xafutan pana bunti lana Tang Vaaꞌul e mu bina xapiakfesuk. 3 E ti lana bun aave a maanamo malaan sena mu sakawa ri savatxe la xavala. E ri toxan a gutan afexaxaas xena pirak famasak a mataamalaan sena pungup ti la xavala. 4 Esaxa a fasei nari o ri taa pife kawaasana yi o ta mo ti la latan o ta wai saxa,taasaxa ri taa famasak a mu rabunaaava ri piau ta fakalimaanan sina Pi-ran la nori. 5 E mu sakawa aave ri pifefexaxaas sena punuk ta saxa mataataasaxa ri taa pirak famasak mon narixapiak fefexaxaas sena fulun pama.E a maasaxan siri i taa malaan senamaasaxan layaan a pungup a pirak amataa. 6 E la fena mu yaan aanabeꞌ

a mu rabuna ri taa seng faatuaian amaatan xe xuluri xa, taasaxa ri taasesengmaat. Ri vubuk paaliu o ri taamaat taasaxa maatan i taa sinuf seri.

7 A maana mo aava ri malaan senasakawa, a xakaaluman iri a malaansena ‘hos’ pana ‘aian’ ina fevisan xu-luna. E ri toxan a ligilot ‘gol’ sina‘king’ xuluna puturi e a nonau iria fexaxaas malaan sena nonau inamataa tuuna. 8 E a fui iri a modusmalaan sena tefin e a fari a molavamalaan sena ‘laion’ o veowa. 9 E lafamareri ri toxan a mo tateak malaansena ‘aian’ e a tatafan ina xakaveria rawei faagut paaliu malaan sena‘kaaris’ layaan amu ‘hos’ taxa yuuf fa-tapusane xe la fevisan. 10 E ri toxan asum malaan sena pungup e ri vipirakpana e ri fexaxaas sena famasak a murabuna aava ri piau ta fakalimaanansinaPiran fefexaxaas sena fulunpamatafe liu. 11 Ri toxan a saxa a fuunapaamuian nari, a saxa vovau fefeng tilana TangVaaꞌul. Lana pok binaHibruri xalie pa Abaadan e lana pok binaGriik ri xalie pa Epolyon. (A malasufina ve a malaan, “Galas xapine”.)

12 Saxa lagafan fo taxapus xo,taasaxa mi taa faxatang sena taraguaaava re taa savatmaan lamina.

A Lagafan Fulaa13 E mui a fapisaxayaana angelo a

piif a tafiu sina e ne langai a ling asavat ti la palou ina xasing talafaat inaivin ‘gol’ ina faraaman aava taxawaanla nona Piran. 14 A ling aave a xuusa fapisaxayaana angelo pana tafiumalaan, “Fe mulus tapin a masalai ta-lafaat aava pisan la xasing ina raarumri xalie pa Yufretis.” 15 Nari talafaataave ri fo faigot bang a yaan aanabeꞌ.Lana vipis ri waan bang a mariaase fulun e yaan e awa aanabeꞌ. Eri toxan a faisok xena fepatoxan amu rabuna xapiak la xavala xe lanapabung talatul e ri taa punuk xapin asaxa pabung. E a angelo aave femulusnari. 16 E a rabuna ina rawen sinamasalai talafaat aave ri savat xuvulpana mu ‘hos’ saxa saxa. E ne langai

Kuusan Fasavatan 9:17 372 Kuusan Fasavatan 10:11o a xakatan ina rabuna ina rawen afexaxaas sena 200,000,000.

17 E ne xalumnari lanamifan siak, axakaaluman inamu ‘hos’ emu rabunaaava ri nai xuluri, a malaan: a murabuna ri toxan a ‘aian’ la famareriaava tana vuung malaan sena fata emaxawa e xiis sait. E a putuna mu‘hos’ ri kaalum malaan sena ‘laion’ eti la valari a fata e bun taxa lo savate a fata aave a musung malaan senaput layaan a put. (A musung ina amalaan sena faat aava ri xalie pana‘salfa’, layaan i taxa raam.) 18 E a momosaat talatul aanabeꞌ ve rutul savatti la valana mu ‘hos’: a fata, a bun ea ‘salfa’, rutul punuk a rabuna xavespaaliu, fefexaxaas sena pabung saxaina talatul la xavala. 19A gutan inamu‘hos’ ve, taxa waan lana valari e lanasum iri sait; senaso a sum iri a malaansena tiui aava ri toxan a puturi xenavil pengan a mataa.

20 E nari mu rabuna aava momosaat talatul pife punuk nari, narivaxa, ri pife puk a vilaana saat siri.Ri pife taꞌulan a faisok saat ti la mari.Ri taxa lo nangus a vovau saat e ritaxa lo vesan a mu maaradaang lunaipana ‘gol’ o ‘silva’ o ‘braas’ o ri tuxepana faat o wai. Ri vesan a maanamo malaan taasaxa maana mo aave ripife fexaxaas sena kaalum o langai osangas. 21Ri vil malaane e vaxa ri pifepuk tapin nari xa xasena mu faisoksaat siri aavamalaan: a ngaapunuxan,neng, fenauan e a vilaana ina tamaiferuuk.

10SaxaAngeloMolava PanaXasa Fomi-

rak Buuk1 E mui ne kaalum xe laaꞌui e a

angelo pana tateaxan lava a sivimaanti la xunavata e a vata a xufut a tanamalaan sena marapi e a turia a fakali-uan a putuna. A nona a lang malaansena ngaas e ro kana re malaan senafata aava miraal. 2Nane toxan a fomi-rak buuk aava taxa talakas lanamana.E nane maa tigina pana kana muaanxuluna laman e kana xaiya xe xulunaxavala. 3 E nane kel faagut malaan

sena ‘laion’ taxa ngungurai e layaannane kel a mu vabarak pisiguak riput. 4 E lamina putan sina vabarakpisiguak aave, rao ne xalei a fer-awaian siri taasaxa ne langai saxaling ti laaꞌui la xunavata a xuusau,“Muta xaleie! Amaana ferawaian sinamu vabarak pisiguak aanabeꞌ no taafune.”

5 E a angelo naang aava ne xalumetaxa tigina la laman e la xavala, atalangai pana mana muaan xe la xu-navata. 6 E nane kuus fakalimaanpana Saxa aava taagul vulai, vulai evesan a maana mo xapiak:

a vesan a xunavata e maanamo xapiak lana,

a vesan a xavala e maanamo xapiak lana,

a vesan a laman emaanamoxapiak lana,

o i taa pife nai fepalau fulaa,piau paaliu!

7 Taasaxa lana yaan a fapisiguakaanaangelo i taa piif a tafiu sina e ayaan ina raweian sina a faasilak, layaan aave, a faisok aava mu rabunari vungut sena taasaxa Piran fo xuusfatexaas a mu yaamut sina pana, afaisok aave i taa fataxapinan.

8 E a ling aava ne fo langaie paamuati la xunavata, a xelau fulaa. E a xu-usau, “No fe siak a fomirak buuk aavataxa waan talakas la mana angeloaava tigina xuluna laman e xavala.”

9 E ne falet xe sina angelo naang ene fine o i taa tavaiau pana fomirakbuuk. E nane xuusau,

“Siaxe e no ngane. Pelana valaam i taamarafutmalaan sena vevoi

taasaxa lana gufuak ima itaa mopaak.”

10 E ne siaxe ti la mana angelo e nengane. E a tuuna, lana valaak a mara-fut malaan sena vevoi taasaxa layaanne fo xaname a gufuak iga a xakaarik.11 E mu matalava ri xuusau, “No taakuus fatuxai fulan a maana mo aavari taa savat xe siri lumui:

xe sina maana buk rabunaxaves,

e maana pok bina xaves

Kuusan Fasavatan 11:1 373 Kuusan Fasavatan 11:17e maana pabung xavese xe sina maana paamua

xaves sait.”11

1 E saxa a tavaiau pana newai inangangai malaan sena xariu e a modu-san sina newai naang a malaan senaxipa. E saxa ling aava ne fo langaiepaamua, a xuusau, “Tamasiak e no fengai a Tang Lifu Lotu sina Piran e aivin ina faraaman e fakat amu rabunaaava ri nangus a Piran lana. 2Taasaxamuta lamon sena nobina lamalei inalifu lotu emuta ngaie senaso a nobinaaave ve sina mu topen. E mu topenri taa vaapaas xuluna nobina aapave elana bina taap, na Jerusalem fefexax-aas sena fulun sangafilu talafaat panataragua.

A Ro Mataa Fangaasik Sina Piran3 E voxo nenia, ne taa tavai a ro

mataa ina ferawai fangaasik siak panagutan. E narie, re taa kuus fatuxaipana ferawaian siak fefexaxaas senamu yaan 1260. E nare, re taa falaknare xa pana marapi ina mamaxu-san.” 4 E nare xo, a Piran taa ferawaipaap sere e xali nare pana ro wai olife pana ro mo ina tao fanei a laam.E re taxa tigina vulai la matana Pi-ran, a Piran ina xavala xapiak. 5 Elayaan saxano rabuna rao ri taa vilpengan nare, a fata i taa savat ti lavalare e i taa ram xapin a mu xaiyaassire. Tamo ta mataa rao i famasaknare amaatan sina i taa savat malaan.6 E nare sait, re toxan a gutan xenakuus votan a raafui e re taa puruusvotan a xavala talo raafui taa pife usanla maana yaan re taxa kuus fatuxailapaana isina Piran nabeꞌ la xavala.E nare, re toxan a gutan xena xul araarum i tafe ria. Re taa fakasanama rabuna pana giisan xaves sait. E retaa bilai malaan faxaꞌusi a vubuxanansire.

7 E layaan re fataxapin a faisok inaferawai fangaasik sire, a vupung saataava savat ti lana Tang Vaaꞌul i taafevis xuvul pare e i taa sip punuknare.8 E a mamaat ire taa mati lana salanina bina lava aava Piran a ferawaipaap sena e xalie pa Sodom e Isip. A

bina aava punuxaan nare lana move,a bina aava rabuna fo niil fataxutan aMemai sire lana paamua. 9 E maanarabuna xapiak ti la maana mu bina,e maana mu pabung e maana pokbina, ri taa xalum a ro mamaat ire fe-fexaxaas sena yaan talatul pana xavilsenaso ri taa kuus votan a xaxaafaiansirie. 10 A maana mu rabuna lapia ritaa nanam sena maatan sirie e ri taatatavai pana mo roxo xe sina saxanufesing siri. Senaso a ro mataa aava refuuna fakasanama rabuna ti la xavala,re fo maat.

11Taasaxa lamina yaan talatul panaxavil, a Piran taa lisan a reref inatoyan xe sire e re taa to faꞌulaa e retaa tigina. E nari xapiak aava ri xalumnare rimataut fasaat paaliu. 12E a linglava ti la xunavata taa xel nare e taaxuus nare, “Me laakmaan!” E a vatataa yaas nare xe laaꞌui la xunavata emu xaiyaas sire ri taa falim nare.

13 Layaan re savat laaꞌui a tangmaraꞌulia taa gis a bina talo maanafasangafiluaana lifu, ri taa poxo e arabuna 7,000 ri taa maat senaso amaraꞌulia a faagut. A maana rabunaxapiak aava ri to lunai ri taa nangus aPiran senaso ri mataut fasaat paaliu.

14 A fataraguiaana tang lagafan inafakasanaman fo taxapus xo e naboxoa fatalatulaana faasilak i taa savat.

Paamuina Lagafan Fataxapiak AMaana Mo Lana Xunavata Ri NangusA Piran

15 E a fapisiguakaana angelo a piif atafiu sina e saxanu ling laaꞌui lana xu-navata, ri faabarak e ri kuus malaan:“A Piran narie Mataa Failai Sina, re

waan Matalava e Piran Tuunaxuluna xavala. E nare, re taapiran xuluna vulai, vulai!”

16 E nari mu matalava sangafilutaragua pana talafaat aava ri naixulunamu ivin lava siri la nona Piran,ri bukaak e piturung e ri nangus aPiran. 17Ri kuus malaan:“Nano, no Piran aava toxan a maana

gutan,no matalava ina maana mo fo

taxapus e a maana mo taxawaan lunai;

Kuusan Fasavatan 11:18 374 Kuusan Fasavatan 12:12maam kuus ‘a roxo paaliu’

senaso nano xo, no fosiak a maana gutan siim

e naboxo no taxa piran panagutan molava paaliu.

18Amu rabuna sinamaana paamua lapia, ri marala faagut

taasaxa a yaan lava ina mar-aleian siim fo savat.

Naboxo a yaan siim ina ti-isaana mu rabuna aava rifo maat, fo savat.

E no taa tavai a rabuna siim panaroxoyan,

a mu rabuna aava sisiaksiim e mu yaamut,

nari matalava e nari valagof,nari aava ri suai sena isaam,

no taa tavai nari xapiakpana roxoyan.

Taasaxa nari mu rabuna aava rivil pengan a xavala, no taa vilpengan nari.”

19 E mui a Tang Lifu Lotu sina Pi-ran pe la xunavata a talakas e a MoTawaane Taap aava waan lana NobinaTaap Xasingit, a savat la matavas. Ea mo talatul a savat: a yaamit xavesxuvul pana vabarak e maana mo aavari felingai ti lasuun. E amaraꞌulia a gisa maana mu bina e a faat ‘ais’ a poxoxuluna xavala.

12A Tefin E Tang Tiui Saat

1 E a tang fakalimaanan faꞌipul asavat la palou ina vata: a tefin a savate fo famarapi nane pana ngaas e afulun taxa waan lapaana kana. E avapara sangafilu saxa pana taragua rikaliuan a putuna malaan sena ligilot.2 Nane a tiva e i taxa xukulai panamaasaxan senaso a yaan ina luluuxantaxa faasilak. 3 E a xasa fakalimaanana savat la palou ina vata: a tang tiuivuung pana putuna pisiguak e tunsangafilu e a ligilot lava pisiguak xu-luna mu putuna saxa saxa. 4 E a sumina a saf tapin a maana fatalatulaanavapara ti lana xunavata e tapin narixe lapia xuluna xavala. E a tang tiuiaave a tigina la nona tefin aava rao iluluk talo i taa ngan a lak sina layaan

i taa luxe. 5 E a tefin aave a luk a laktomexaan. E nane ve, a Piran a siakfatie xena paamuian amaanamu binaxapiak pana vam ‘aian’. E a lak aavea paxaian xasena tiui xe sina Piran ea ivin lava sina. 6 E a tefin a sinufxe la xobingil, xe la saxa bina aavaPiran fo faigotane xana e pave nanetaa waan faroxo lapaana faxatangansina fefexaxaas sena mu yaan 1,260tafe taxapus.

7 E naboxo a fevisan a savat pe laxunavata. Na Maikel e mu angelosina ri fevis xuvul pana tang tiui aavee pana maana vovau fefeng sina. Atang tiui e mu vovau fefeng sina rifevis xuvul pari 8 taasaxa ri piau tagutan aava fexaxaas xena fapoxoi naMaikel e mu angelo e voxo nari, ripiau ta nobina fulaa pe la xunavata.9 E voxo a tang tiui aave, a tiui ti kavaiaava ri xalie pa Setan e pana paamuaina mu masalai sait, nane aava fuunafamilung a mu rabuna xuluna xavala,a tapinan xe lapia la xavala xuvulpana maana mu vovau fefeng sina.

10 E ne langai a ling faagut ti laxunavata a kuus malaan:“Naboxo a fakaaxupan e gutan e fa-

tataganan sina Piran sitaara fosavat,

e vaxa a paamua aava nane fosiak fatie, a Mataa Failai, naKrais.

Senaso nane aava gel tifi amaana fetinan sitaara

e taxa lo riis nari xapiak lamatana Piran

la maana yaan e la maanavung, nane xo, fo tapinanxe lapia.

11Narimu titaara, ri fapoxoie pana riaina Natuna

Sipsip e pana kuusanaana lagasaisina.

Ri lamon o a toyan siri pifemo molava

e voxo ri pife faatasu senamaatan siri.

12 E voxo a xunavata xapiak i taafaamamaas.

Nami aava mi waan lana xuna-vata, faamamaas!

Kuusan Fasavatan 12:13 375 Kuusan Fasavatan 13:12Taasaxa nami aava mi waan

la xavala o xulunataas, mi mamaxus senaso na Se-

tan fo sivi xe simi e nane toxana maraleian molava

senaso nane texaas o a muyaan sina ri pife xaves.”

13 Layaan a tang tiui aave a tex-aas o nane xa fo tapinan xe lapi laxavala, nane fala usi a tefin aava foluk a lak tomexaan. 14 E a tefin xo,a tavaian pana ro xakaavena tegomxena lif sinuf xe la saxa bina fufunaisina pe la xobingil. A bina aapavefo faigotanan xana e i taa fufunailana fefexaxaas sena mariaas talatulpana xavil taa falet e a tiui i taa pifetingine. 15 E tang tiui xo, a yivisana raarum moxaves ti lana valana xesina tefin rao i taa faxarak a tefinaave.16 Taasaxa xavala a xavange e talakasmalaan sena mataa aava kas a valanae a xanam xapin a raarum aava tiui foyivisane ti la valana. 17 E a tang tiuifemarala faagut sena tefin e falet xenavil pengan a xasano rafulak sina: nariaava ri usi fatak a mu vuputkai sinaPiran e ri tao fatateak a lagasai aavana Yesus fo tavai nari pana.

131 E a tang tiui saat fe tigina la gun

faasilak la laman.A Tiui E Ro Fangaasik SinaA Vupung Saat Ti Lana Laman

E ne xalum a saxa vupung patak aungmaan ti lana laman. Nane a toxana putuna pisiguak pana tun sangafiluxuluri. E maana tun xapiak ri toxan aligilot sina matalava e maana putunari toxan a isin fo xaleian xuluri. Amaana isin ri saat paaliu senaso ri isinina suaxanaana Piran. 2 A vupungpatak aanabeꞌ a kaalum malaan senapiu ri xalie pana ‘lepard’ taasaxa, akana a malaan sena piu aava ri xaliepana ‘bear’ e a valana a malaan sena‘laion’. A tang tiui saat a fapiranepana gutan e pana vepen lava paaliue pana isin xena paamuian a rabunaxaves. 3 Ne xalum a saxa putuna atoxan a vulak ina viis aava fexaxaasi taa punuxe taasaxa piau, a maaf

faꞌulaa. A maana rabuna xapiak laxavala ri ipul faagut e ri usi a vupungpatak aanabeꞌ. 4 E a rabuna ri nangusa tang tiui saat senaso nane fo tavaia vupung patak pana gutan e vaxari nangus a vupung patak sait e rifiai malaan, “Naseꞌ a fexaxaas malaansena vupung patak? Naseꞌ a fexaxaassena fevis xuvul pana?”

5 A Piran laaꞌui a kuus turoxo oa vupung patak aave i taa ferawaifasaat e i taa famalalavai nane xa, ei taa suaxan a Piran. Nane turoxoo a vupung patak taa toxan a gutanxena vil malaane fefexaxaas sena fu-lun sangafilu talafaat pana taragua.6 Nane i taa pet favibit a Piran e i taaferawai lilimugai sena isina Piran esena bina sina e pana maana mo aavari taagul la xunavata. 7 E nane fex-axaas sena rawen xuvul pana maanamu rabuna sina Piran e i taa kawaasannari. E nane toxan a gutan xena paa-muian amaana rabuna xapiak xulunaxavala, a maana buk rabuna ti lanamaana pok bina e ti la maanamu binaxapiak, 8 a maana mu rabuna xapiakaava isiri pife savat lana Buuk inaToyan sina Natuna Sipsip, nari xapiakaava ri nangus a vupung patak. Abuuk aanabeꞌ fo waan ti la tangpatina xavala e a Natuna Sipsip aava fopunuxan, a xaleie.

9 Naseꞌ ta mataa a kas a tangana itaa langaie. 10Tamo Piran taa kuus o arabuna taa yot ta mataa xena pisaanalavaxa, ri taa yote. Tamo Piran taakuus o a rabuna taa punuk ta mataalavaxa, ri taa punuxe. Layaan amu vi-laana malaan ri taa savat la matavas,a maana rabuna fatak sina Piran ri taawaan fananap e ri taa tao fatateak anamkaian siri.

A Vupung Saat Ti Lapaana Xavala11 Mui ne xalum a xasa vupung a

laak ti lapaana xavala. E nane toxana tun taragua la putuna malaan senanatuna sipsip taasaxa nane ferawaimalaan sena tang tiui saat. 12 E afaisok sina a malaan: i taa siak asaxano gutan sina vupung patak e itaa paamuian amaana rabuna xulunaxavala talo ri taa nangus a vupung

Kuusan Fasavatan 13:13 376 Kuusan Fasavatan 14:8patak aava putuxan la putuna taasaxapife maat, a maaf faꞌulaa. 13 E afataraguiaana vupung saat aave i taxalo vil a maana mo faꞌipul e nane fex-axaas sena xel fasivi a fata ti laaꞌuila xunavata xe lapia talo mu rabunari taa xalume. 14 Nane a yaamutsina vupung patak e toxan a gutanmolava. E panamaanamo faꞌipul sinanane taxa bit a mu rabuna xulunaxavala. Nane fasei faagutan nari ori taa vesan fati a maaradaang xenasuaian a vupung aava putuxan panapinis taasaxa taxa to lunai. 15 Enane toxan a gutan xena vil faferawaia maaradaang aave. E i taa xuusfaagutan a maana mu rabuna o ri taanangus a maaradaang aave e tamo ritaa kuus, “Piau!” i taa punuk nari.

A Fakalimaanan Sina Vupung Patak16 E a maana rabuna xapiak: a

mataa palau e mu matalava, a rabunapana faat xaves e mu valagof, a musisiak e mu paamua vaxa, a vupungyaamut a tigina fatateak lamiri talori taa siak a mo ina fakalimaanan (amo malaan sena vulak) xuluna marimuaan o la nori. 17 E nari aava ripiau ta fakalimaanan lamari o la nori,ri pife fexaxaas sena maraan ta saxamo e ri pife fexaxaas sena faasot panasaxa mo. E a fakalimaanan aave amalaan sena isina vupung patak aavasavat paamua o malaan sena xakatanina isina.

18 Tamo no lamon o no masamfaroxo, no taa tafang pana xaleia xakatan sina vupung patak. Axakatan sina a fexaxaas sena xakatansina mataa, a xakatan aave a 666.*

14A Natuna Sipsip E Mu Rabuna

144,000

1 E mui ne kaalum e a put lava aavari xalie pana Put Saion, a savat. E nexalum a Natuna Sipsip taxa tigina xu-luna Put Saion xuvul pana mu rabuna144,000. E nari xapiak, ri toxan a isinaNatuna Sipsip e a isi Tamana a xaleianla nori. 2E ti laaꞌui la xunavata ne lan-gai a galavavat molava malaan senatang xaing taxa tibur o a vabarak. Ene lamon o a maana rabuna ri taxagalavavat pana mo aava ri xalie pana‘haap’. 3 E nari, ri taxa yangan ayanganan faꞌui la nona ivin lava lapalou ina mo to talafaat e mu mata-lava. E piau ta mataa a fexaxaas i taasiak a texaasan sena yanganan siri,nari 144,000 sang mon ri texaas; nariaava Piran fo fakaxup nari ti la xavala.4 Nari aave ri pi tatamai e ri piau talalosaat sena lutefin. Nari, ri roxomon. E ri usi fatak a Natuna Sipsip xelaso ta bina nane vubuk o i taa faletlana. A Piran e a Natuna Sipsip refo maraan nari e ri malaan sena saxatatavai aava ri xalie pana xalana wai amatoxol tapang.* 5 E piau ta bitan fesavat la valari, nari, ri roxo paaliu.

Mu Angelo Talatul Taxa Lif Xena Ke-lan

6 E laaꞌui la palou ina vata, nexalum a angelo taxa lif xolai. A Pi-ran a fenge xena kuusan fasavat aLagasai Roxo aava waan vulai, vulai.Nane taa kuusane xe sina maana murabuna xapiak la xavala: maana mubina xapiak, maana pabung, maanapok bina e maana buk rabuna. 7 Enane faabarak faagut malaan, “Mi taamataut sena Piran e mi taa kuus fatia isina senaso a yaan fo savat xo, ayaan xena tafang amaanamu rabuna.Nangus nane aava vesan a maana moxapiak: a xunavata, xavala, laman e amaana matana raarum.”

8 E xasa angelo a usie e kel malaan,“A bina lava, Babilon fo kawaasanan!

* 13:18: A rabuna ri toxan a lamonan xaves sena xakatan aanabeꞌ e taara pife texaas tuuna sena so tamalasuf taxa waan lapaana 666. Taasaxa pisaxa fuuna fakalimaan a mataa tuuna e pisaxa talatul aanabeꞌnaak, i taxa fakalimaan a xaiyaas si Krais e a yaamut sina e na Setan aava tavai nare pana tateaxan sire.* 14:4: A tatavai aanabeꞌ a savat layaan a mu fanganan faasilak ri matoxol e i taxa faxalit a namkaiansina mu Juda o a Piran i taa vil fararoxoi nari pana fanganan xaves. A tatavai aanabeꞌ a fakalimaan a murabuna ti paamua aava ri namkai sena Piran e usi na Yesus Krais e vaxa, a tang faxuvulan ina rabuna aavari taa namkai sena lumui.

Kuusan Fasavatan 14:9 377 Kuusan Fasavatan 15:2Aang, fo kawaasanan! A bina lavaaanabeꞌ fo mo faꞌusi a maana rabunaxapiak pana maana vilaana ina tamaiferuuk sina. A malaan sena fo tavainari pana raarum tateak e ri fongong.”

9 E la mire si a fatalatulaana an-gelo a usi nare e kel faagut, “Tamo amataa taa nangus a vupung patak o amaaradaang ina o tamo ta mataa taasiak a fakalimaanan sina la mana o lanona, 10 nane vaxa, i taa tamana numa saxa buk raarum tateak. A wain oraarum tateak naang ve a maraleiansina Piran. E nane taa pife tiuan awain xuvul pana raarum, piau. I taatiuan a maraleian tateak lana lisa e amataa naang taa num xapine e i taasiak a maasaxan ina vilaana saat sina.Nane i taa siak a fakasanaman sinalana fata pana faat ‘salfa’. E a mu an-gelo sina Piran e aNatuna Sipsip ri taafalime. 11Amu rabuna aava ri nangusa vupung patak o a maaradaang inae ri siak a fakalimaanan ina isina lanori o la mari, ri taa piau ta yaan inafangaafusan, piau paaliu. La maanayaan e la maana vung xapiak a bunina maasaxan siri i taa laak xe laaꞌuivulai, vulai.” 12 Layaan a maanavilaana malaan taa savat, nami murabuna sina Piran, mi taa tigina fa-tateak. Nami aava mi usi fatak amaana vuputkai sina Piran e mi taofaagutan anamkaian simi seYesus,mitigina fatateak!

13 Emui ne langai a saxa ling a kel tilaaꞌui la xunavata, a ferawai malaan,“No kala malaan: Naboxo e la maanayaan xapiak lumui, a mu rabuna aavari namkai se Yesus e ri maat, ri taafaamamaas, a tuuna paaliu.”

E a Vovau Xaradak a kuus, “Aang.Ri fo faisok faagut e naboxo ri toxan ayaan ina fangaafusan. E a ferawaiansena maana vilaana roxo aava ri fovile, i taa falet xuvul pari.”

A Yaan Ina Faxuvulaana FangananAava Fo Matoxol

14 Lavaxa, ne kaalum fulaa e nexalum a vata pasak e saxa mataa“malaan sena natuna mataa tuuna,”taxa nai xuluna. E nane toxan a ligilot

‘gol’ la putuna e a pinis xaxoling efafangan la mana. 15 E saxa angelo asavat ti lana lifu lotu sina Piran e kelfaagut xe sina aava taxa nai xulunavata e kuus, “Siak a pinis siim e nolip a mo aapave senaso a yaan ina fosavat e a fanganan ina fo matoxol.”16 E voxo nane aava taxa nai xulunavata, a liuan faasaxain a pinis sinalaaꞌui xuluna xavala e a lip a maanafanganan aava fo matoxol.

17 E xasa angelo fulaa a savat ti lanalifu lotu la xunavata e nane sait atoxan a pinis fafangan. 18E saxa fulaa,nane aava taxa paamuian a fata, afilimaan ti la ivin ina faraaman e nanekel faagut xe sina saxa pana pinisfafangan e a xuuse, “No faisok panapinis siim naboxo. A xalana wain tila xavala fo matoxol e no taa patalfaxuvul nari.” 19 E voxo nane faisokpana patalaana xalana wain la xavala.E nane faxuvul a xalana wain e timinnari lana vaaꞌul ina paas mimitaanamaana xalana wain. A mo aanabeꞌa fakalimaan a maraleian sina Piran.20Avaaꞌul aanabeꞌ taxawaan la xasingina bina lava. E ri paas mimit amaanaxalana wain fefexaxaas sena ria inaxalana a savat xe lamalei sena vaaꞌul esivi dal e xafut a xavala fexaxaas sena300 kilomita. E a ria aanabeꞌ a tu fadakxe laaꞌui fefexaxaas sena valana ‘hos’.‘hos’.

15A Lagafan Fataxapiak I Taa Savat

1 Lana xunavata si, ne kaalum esaxa fakalimaanan lava a savat e neipul. A angelo pisiguak, ri lisan a mulagafan pisiguak aava ri fataxapiak.A mu lagafan aanabeꞌ ri fataxapiaksenaso la yaan ri fataxapin a faisoksiri a maraleian sina Piran i taa taxa-pus. 2 E ne xalum a mo malaansena laman taasaxa, a vesanan pana‘galaas’ xuvul pana fata. E nari aavari fo faꞌonam a vupung patak e amaaradaang ina e xuluna xakatanina isina, ri taxa tigina la xasing inalaman ‘galaas’ aanabeꞌ. E ri taxa tao amo ri xalie pana ‘haap’ aava Piran fo

Kuusan Fasavatan 15:3 378 Kuusan Fasavatan 16:8-9tavai nari pana. 3 E ri yangan a yan-ganan si Moses aava sisiak sina Pirane a yanganan sina Natuna Sipsip. Amalaan:

“Nano, no Piran panaMaana Gutan Xapiak.

A Faisok siim a molava e roxoxasingit.

Nano, no Piran ina paa-muian a maana rabunaxapiak.

A mu vilaana siim ri xaradak e rituuna paaliu.

4Memai, amaana rabuna xapiak ri taamatautan nano

e maana rabuna xapiak ri taakuus fati a isaam.

Senaso nano sang mon, noPiran Taap.

E maana mu rabuna xapiak,ri taa tamana savat xe siim

e ri taa tamana nangusnano.

Senaso maana vilaana xaradaksiim fo savat la matavas.”

5 Lamina maana mo aanabeꞌ, nekaalum xe laaꞌui lana xunavata e pavea Tang Lifu Lotu, pana Nobina TaapXasingit aava nobina ina Mo TawaaneTaap, a talakas paaliu. 6 E ti lana lifulotu moxo, nari mu angelo pisiguakri savat pana maana lagafan pisiguaksiri. A mu angelo aave ri toxan amarapi aava vesanan pana ‘linen’ ea marapi siri taxa lang e ri piau tavusiit paaliu. E vaxa ri pis a famareripana yowang ‘gol’. 7 E saxa ina mo totalafaat a tavai nari mu angelo saxasaxa pana ‘dis gol’ pisiguak aava baspana maraleian sina Piran; a Piranaava to vulai, vulai. 8 E a miridingansina Piran e a gutan sina a fabas aTang Lifu Lotu aapave pana bun epiau ta mo a fexaxaas sena laak lanafefexaxaas sena maana lagafan sinamu angelo pisiguak ri t

16A Mu ‘Dis’ Pisiguak Ina Maraleian

Sina Piran1 E ne langai a saxa ling molava a

xuus nari mu angelo pisiguak, “Faletsaa e tiuan a maraleian sina Piran

aava waan lana mu ‘dis’ pisiguak simixuluna mu rabuna xapiak lapia xu-luna xavala.”

A ‘Dis’ Mata2 A angelo mata a falet e tiuan a

‘dis’ sina xuluna xavala. E mu viissaat paaliu pana maasaxan a savatxuluna mu rabuna aava ri toxan afakalimaanan sina vupung patak e rinangus a maaradaang ina.

A Fataraguiaana ‘Dis’3 E a fataraguiaana angelo a falet

e tiuan a ‘dis’ sina xuluna laman e alaman feriamalaan sena ria inamataafo maat. E maana mo xapiak lanalaman moxo, ri maat.

A Fatalatulaana ‘Dis’4 E a fatalatulaana angelo a falet

e tiuan a ‘dis’ sina xuluna maanaraarum, matana raarum e tuus. Evoxo, nari vaxa ri feria sait. 5 E nenia,ne langai a angelo aava faxatang araarum e tuus, a kuus malaan:

“Nano, no waan naboxo eno fo waan maan ti paa-mua,

nano, no Saxa aava Taap.Nano, no bilai fatak layaan

no lisan a so ta fakasana-man

no lamone xuluna mu rabuna.6 Nari mu rabuna, ri fo tiuan a ria ina

mu rabuna siim aava ri kuusfatuxai e

a ria ina mu rabuna aava ri usifatak nano.

E naboxo, no fo tavai naripana ria xena numan. Amo fatak xari.”

7 E ne langai a ling ti lana ivin inafaraaman a kuus,

“Aang, no Memai e Piranpana maana gutanxapiak.

A maana fakasanaman aava nolamone, ri fatak e ri xaradakpaaliu.”

A Fatalafaataana ‘Dis’8-9 E a fatalafaataana angelo a tiuan

a ‘dis gol’ sina xuluna ngaas. E a ngaasa toxan a gutan xena nuk famasak arabuna pana malang tateak ina. E

Kuusan Fasavatan 16:10 379 Kuusan Fasavatan 17:4voxo a maana rabuna xapiak ri taxamaasak sena lagafan faagut ina ngaase ri taa kuus pengan a isina Piranaava paamuian a fakasanaman siri.Taasaxa ri bai puk tapin a vilaana saatsiri e ri pife kuus fati a isina Piran.

A Fapamayaana ‘Dis’10 E mui a fapamayaana angelo fe

tiuan a ‘dis gol’ sina xuluna ivin lavasina vupung patak. E a suk molavaa sivi xuluna maana mu bina xapiaksina e mu rabuna ri xet a xalemarisena maasaxan siri, 11 taasaxa ri pifemimilisaat sena vilaana saat siri, piau.Nari, ri kuus pengan a Piran ti laxunavata sena mu viis e maasaxansiri.

A Fapisaxayaana ‘Dis’12 E a fapisaxayaana angelo a

tiuan a ‘dis gol’ sina xuluna RaarumYufretis e a raarum aave a maak xenafaigotan a salan xana mu piran kingti paa. 13 E ne xalum a vovau saattalatul, rutul savat ti la valana tangtiui saat e ti la valana vupung patakvaxa e ti la valana vupung yaamutsait. E a xakaaluman sirutul a malaansena mu pau. 14 E a vovau saat talatulaave rutul fexaxaas sena vil a maanamo faꞌipul. E narutul xo, rutul fenga nu vovau saat aave xe sina maanamu piran xapiak xuluna xavala xenaxel faxuvul nari. A faisok sirutul amalaan: rutul taa faxuvul a rabunaxena Yaan Lava Ina Fevisan xuvulpana Piran Pana Gutan Xapiak.15 “Faaxatang! Ne savat marasaxa,

malaan sena mataa fafenau.Naseꞌ ta mataa aava i taxa

para, i taa faamamaassenaso i taa pife san-gas xavuul e i taa pifemangil!”

16 E mu vovau saat talatul aave, ru-tul faxuvul amaana piran king xapiakxe la bina aava ri xalie pa Aamagedan,lana pok Hibru.

A Fapisiguakaana ‘Dis’17 E a fapisiguakaana angelo a tiuan

a ‘dis gol’ sina xuluna vata. E fataa-pus paaliu ti lana Tang Lifu Lotu laxunavata ne langai a saxa ling taxa

kel malaan, “A taxapus xo!” 18 Eyaamit taxa lo lang e vabarak taxalo tuung e xasanu ling taxa kel e laxavala a maraꞌulia molava paaliu asavat. A maraꞌulia molava pis aavepiau ta saxa malaan fe savat lumuafexaxaas senamaana yaan a rabuna ritaagul xuluna xavala. 19 A maraꞌuliaaave a turarak fepatoxan a bina lavafexaxaas sena xavil talatul e xasanobina lava lanamu bina xapiak ri poxo.E a Piran a lamon fati na Babilon lavae voxo nane fanume pana wain inamaraleian tateak sina o i taa tamananume. 20A maana xurunusa xapiak rimalit e maana put xapiak ri poxo lapia e rimalit. 21Emaana tang faat ‘ais’ri poxo ti la vata. A faat ‘ais’ aanabeꞌa fexaxaas sena 45 kilogram saxa saxae ri poxo xuluna mu rabuna. E narimu rabuna xo, ri tisui pengan a Piransenaso nane fapoxoi a mu faat ‘ais’ xexuluri e a mamaxusan aanabeꞌ a saatpaaliu.

17A Tefin Saat Xuluna Vupung Saat

1 A saxa angelo ti la palou iripisiguak aava ri toxan a mu ‘disgol’ maa savat xe siak e a xuusau,“Filimaan, ne taa faxalit nano panafakasanaman sina tefin lava aavasolisan a tana. Nane, ri taxa ferawaipaap sena e ri kuus o nane nai xulunaraarum xaves. 2 Nane, xuvul panamaana mu piran king ti la xavala, rifo tamai feruuk e mu rabuna xulunaxavala ri fengong pana wain ina vi-laana saat sina.”

3 A Vovau Xaradak fo fabasau e aangelo aave a yaasau xe la saxa binavingil. E pave ne xalum a saxa tefine nane taxa nai xuluna tang vupungvuung. E a vupung vuung aave atoxan a putuna pisiguak pana tunsangafilu xuluri. E a maana isin saatxaves aava ri xali pengan a Piran, foxaleian xuluna. 4 A tefin naang, amarapi sina a vuung paaliu e raf. Ea mausan sina a rarapak pana ‘gol’e maana faat roxo e a falak a xixiut‘purl’. E nane tao a saxa lisa ‘gol’ aavabas pana maana vilaana saat sina e a

Kuusan Fasavatan 17:5 380 Kuusan Fasavatan 18:3lalosaat ina vilaana ina tamai feruukaava ri malaan sena wain. 5E saxa isinlava fo xaleian la nona tefin aave:

Mo fufunai; Na Babilonlava;

A Ninana vilaana ina tamai fer-uuk

e ninanamaanamo lalosaatti la xavala.

6 E a tefin aave fo ngong pana ria inamu rabuna sina Piran e nane fo ngongpana ria inamu rabuna aava ri kuusanfasavat a isi Yesus.

A Angelo A Kuus FatuxaiLayaan ne xalume ne ipul faagut.

7 E a angelo xo, a finau, “Senasou notaxa ipul? Ne taa xuus fatexaas nanopana mo fufunai aanabeꞌ; pana tefinaave e pana vupung vuung aava nanetaxa nai xuluna; a vupung pana paatpisiguak e tun sangafilu. 8 A vupungaava no xalume, fo waan paamua enaboxo pife waan, taasaxa lumui itaa laak ti lana Tang Vaaꞌul talo i taafalet xena kawaasanan. A maana murabuna ri taagul xuluna xavala, nariaava isiri pife xaleian lana Buuk inaToyan ti la tangpat ina xavala, narixo, ri taa ipul faagut layaan ri xaluma vupung aave senaso nane fo waane naboxo a pife waan, taasaxa lumuii taa savat fulaa.

9-10 “Tamo tamataa a vubukmasamfaroxo sena ferawaian aanabeꞌ i taasiak a texaasan. A paat pisiguak aavatefin taxa nai xuluna, ri malaan senaput pisiguak e vaxa ri mu piran kingpisiguak. Pama iri fo poxo naboxo e rifomalit, saxa taxawaannaboxo e a fa-taxapiak pife savat lunai. Layaan i taasavat i taa waan pana loumodakmon.11 E a vupung vuung aave ve a fapisik-tulaana piran king taasaxa nane asaxa inamupirankingpisiguak. Nanefo waan e pife taagul naboxo e mui itaa falet xena kawaasanan.

12 “E a mu tun sangafilu xulunamu putuna, nari sait ri mu piran kingtaasaxa ri pife paamuian a saxa molunai. Nari, ri taa nai piran panalou modak mon xuvul pana vupungvuung. 13 Ri toxan a faisok saxa. Ritaa tavai a vupung vuung pana gutan

e pana vepen siri saxa saxa. 14 E narixapiak, ri taa fevis xuvul pana NatunaSipsip, taasaxa Natuna Sipsip i taafaꞌonam nari senaso nane a MemaisinamuMemai e a Piran King sinamupiran king. E a rabuna uꞌusi sina ritaa tigina xuvul pana senaso nane fosiak fati nari e xali nari pana rabunalalangai.”

15 E a angelo aave a xuusau, “Amu raarum aava ri taxa ferawai paappana o a tefin saat taxa nai xuluna,ri fakalimaan a maana rabuna xapiakti la maana buk pabung, la maanamu bina xapiak e ti la maana pokbina. 16 E a tun sangafilu aava noxalume xuluna vupung vuung aave, rifakalimaan a mu piran king, nari e avupung vuung ri taa baian paaliuana tefin saat aave e ri taa vil penganee ri taa siak a marapi e maana mosina; ri taa ngan a vipin ina e ri taafanuxe pana fata. 17 Senaso Piran fotimin a vubuxanan sina lana lamonansiri, ri taa turoxo pana e ri taa vile.Ri taa tavai a vupung vuung panavepen e gutan siri fefexaxaas senamuferawaian sina Piran tafe savat tuuna.18 E a tefin saat aava no xalume, nanefakalimaan a saxa bina lava aava paa-muian a maana mu piran king ti laxavala.”

18A Bina Lava, Babilon i Taa

Kawaasanan: Ri Ferawai Paap O A BinaVe Malaan Sena Tefin Saat

1 E lumui ne kaalum e xasa angelo asivimaan ti la xunavata. Nane toxan avepen lava e lang faagut e amaanamubina ri femalaan sena paanaas panamalang ina roxoyan sina. 2E pana lingmolava nane xukulai malaan:

“Fo kawaasanan!Fo kawaasanan!

Na Babilon aava lava fokawaasanan!

Pave a mu masalai taataagul e maana bukvovau saat taa waan.

E maana maanu lalosaat sait, ritafe nai lana.

3 A bina aapave a malaan sena saxatefin saat e

Kuusan Fasavatan 18:4 381 Kuusan Fasavatan 18:14a maana mu bina xapiak ri bilai

fasaat panae ri usi a milungan sina e

ri ngong pana tamai fer-uuxan sina.

A mu piran king ti la xavalavaxa, ri fesaxaamane.

E a maana rabuna ina faa-sot ri fo siak a faat xavespana maana mo mosaatnane vubuk maraane.”

A Kelan Ina Galasaan Na Babilon4 E mui ne langai a saxa ling fulaa ti

la xunavata a kuus,“Mi rabuna siak, savatmaan ti

lana.Savatmaan talo nami, mi

taa pife milung sena vi-laana saat sina

e mi taa pife siak a giisan inafakasanaman sina.

5 Senaso a mu vilaana saat sinari malaan sena tang put inaxawa

aava modusan sina fe laak xelaaꞌui la xunavata.

E a Piran i taa pife lamonfepalauan a vilaana saataave fulaa.

6 A tefin aave fo vil a maana momosaat e ne vubuk

o a maana mo mosaat nane fovile saxa saxa, a ulaian ina itaa taragua xe sina.

Nane fo faisoxan a nenglana lisa e

ne vubuk o a Piran taa tavaifaꞌulie pana lisa ina nengtaragua.

7 Nane sang fo tavai nane xa panamaana mo roxo paaliu e panaisin lava.

Rao nano, Piran, no taa tavaiepana mamaxusan e fakasana-man a fexaxaas sena.

Lana lalamonan sina, nanefuuna nanomai malaan,

‘Nenia ve, ne matalava tefin, a‘kwiin’.

Ne taa pife waan nakmaal. Ne pitataangiis.’

8 E voxo lana yaan saxa mon a mufakasanaman malaan:

a maatan, taangiisan e a song, ritaa xasliue.

Nane i taa faram xapinanpana fata senaso a Piranaava tiise, a toxan a gutanmolava.”

A Mamaxusan Sina Mu RabunaLayaan Ri Xalum A FakasanamanAanabeꞌ

9 “Layaan a mu piran king ti laxavala, nari aava ri fesaxaamane enari aava ri lamon soxot a maana mosina, layaan ri ti xalum a bun inafakasanaman sina, ri taangiis e ri mu-luxe. 10 Layaan ri xalum a fakasana-man sina, ri mataut paaliu e ri tiginalasuun sena e ri xukulai,‘Muluxe! Muluxe! Lumua no bina

lava na Babilon e no toxan agutan. Taasaxa naboxo lanalou modak a kawaasanaannano fo savat mo nabeꞌ mon!’

11 “A mu rabuna ina faasot panamo xuluna xavala ri taa taangiis e rimuluxe vaxa, senaso naboxo piau tamataa xena maraan a maana mo siri12malaan sena ‘gol’ e ‘silva’ e faat roxopana mamareiai molava e mu xixiut‘purl’. E piau ta mataa xena maraana maana buk marapi siri: a ‘linen’roxo, a ‘silk’ o mu marapi vuung eraf. E piau ta mataa xena maraan amo roxo ina wai ina muli o maanamo ri vesane pana ‘aivori’ e ‘braas’, omo ina ‘aian’ o mo ina faat ‘maabal’o maana mo ina xasa wai roxo. 13 Epiau ta mataa xena maraan a maanabuk fanganan siri, a fangananmalaansena ‘sinaman’ e xasano mo xakaarikmalaan e vaxa wain e wel ina olif eflaua e ‘wiit’ e bulmakau e sipsip. Epiau ta mataa xena maraan a vulutaava las faroxo malaan sena ‘mur’,‘insens’ e ‘frenkinsens’. E piau tamataa xena maraan a mo pana ma-mareiai molava malaan sena mu ‘hos’e ‘kaaris’ e mu rabuna yaasok aavaxasanofuna ri vubuk maraan nari.

14 “E voxo a mu rabuna ina faasotri taa ferawai paap malaan, ‘Nano, nomalaan sena saxawai lava aava boak efuaa, taasaxa piau ta xalana. A maanamo roxo pana mamareiai molava siime a isin lava siim ri fomalit xasema e ri

Kuusan Fasavatan 18:15 382 Kuusan Fasavatan 19:4taa pife ulaa fulaa.’ 15Amu rabuna inafaasot aava ri fo faasot pana maanamo xapiak xe sina e ri fo faxuvula maana faat siri sena, ri taa tiginalasuun paaliu e ri taa mataut xasingitsena maasaxan sina. E ri taa taangiise ri taa muluxe 16 e xukulai malaan:‘Muluxe! Muluxe! Lumua no bina

lava e no pis nano xa panamarapi roxo ina ‘linen’ emarapi raf. E a mausansiim a rarapak pana mo ina‘gol’ e xixiut ‘purl’ e maanafaat roxo pana mamareiaimolava! 17 Taasaxa naboxo,lana lou modak, a maana mono maraane pana mamareiaimolava ri fo kawaasanan e rifo malit!’

“A maana paamua ina xaati vaxa enari xapiak aava ri falet xolai xulunamu xaati, a mu rabuna ina faisok xu-luri e nari aava ri faxuvul a faat siripave vaxa, ri taa tigina lasuun. 18 Elayaan ri xalum a bun ina fakasana-maan na Babilon, ri taa kuus malaan:

‘Piau ta bina lava fulaamalaan sena fe waan,bo?’

19 “Ri taa tapin a pof xe laaꞌui xu-luna puturi e muluxe e ri taa taangiis.Ri taa xukulai:‘Muluxe! Muluxe! Lumua no bina

lava e a maana paamua inaxaati, ri siak a faat xaves panafaisok siim. Taasaxa, lana loumodak, nano, no fo tagalas.’

20 E a ling ti la xunavata a kuus fulaa,“Faamamaas sena, nami lana xuna-

vata! Nami mu rabuna minamkai, nami mu yaamut enami mu fefeng sina Piran, mifaamamaas. Senaso a Piran alamon faꞌuli a maana vilaanasaat aava tefin aanabeꞌ fo vilexe simi e nane fo tiise.”

21 E mui a saxa angelo tateak a yaasa faat molava. A faat aave a fexaxaassena ‘wil’ ina ‘kaar’. E nane tapinexe lana laman e a fatutul na Babilonmalaan:“A bina lava, na Babilon, i taa tu tap-

inan malaan e piau ta mataataa tingin fulane. 22 E voxo afelingaian ina tungaal e tafiu e

a mo aava ri xalie pana ‘haap’e a yanganan vaxa, ri taamalitsena e piau ta mataa taa lan-gai fulan nari. A rabuna inavavesai ri taa pife faisok fu-laa pave. E a felingaian inafaigotanaana fanganan i taapife savat lana bina aave fulaa.23 E a malang ina laam taa pifelang fulaa lana e a ling inamataa faꞌui e tefin faꞌui aavare xaveak tamai i taa malitpaaliu lana bina aave. Lumuaa mu rabuna ina faasot ti labina aave ri mu matalava inaxavala xapiak e ri familung amu rabuna ti la maana mubina xapiak pana lotu bit ti labina siri. 24A rabuna ti la binaaave ri fatalatiu a ria ina murabuna ina kuus fatuxai e amu rabuna fatak. E ri fufunamaatan sina mu rabuna aavari fo punuxan xuluna xavala.”

19Nari La Xunavata Ri Nangus A Piran

1 E lamina mo aanabeꞌ ne langai afelingaian lava inamalila aava ri waanla xunavata. E ri xukulai malaan:“Aaleluya! A fakaaxupan e malan-

gan e gutan, a mo talatul aan-abeꞌ ve sina Piran sitaara 2 ea maana lamonan sina ri fa-tak e ri tuuna. Nane lamono i taa kawaasan a tefin saatlava aava fo familung a maanarabuna xapiak ti la xavalapana vilaana ina tamai feru-uxan sina. Nane fo sui a tefinaave pana fakasanaman senaria ina mu sisiak sina Piranaava nane tiuane.”

3 E a malila ri xukulai fulaa,“Aaleluya! A bun ina fakasanamaana i

taxa laak vulai, vulai.”4 A mu matalava sangafilu taragua

pana talafaat e a mo to talafaat ribukaak e ri nangus a Piran aava taxanai xuluna ivin lava. E ri xukulaimalaan:“A tuuna paaliu; Aaleluya!”

Kuusan Fasavatan 19:5 383 Kuusan Fasavatan 19:185 E a ling a savat ti lana ivin lava e a

kuus malaan:“Nangus a Piran sitaara, nami mu

sisiak sina, nami aava mimataut sena e mi vil a faisoksina, nami mu matalava e mumataa palau, nami xapiak mitaa nanguse.”

6 E mui ne langai a felingaian inatang malila e a felingaian siri amolavamalaan senamu xaingmolavala nonamaat e malaan sena tangvabarak. E ri xukulai faagut malaan:“Aaleluya! A Tang Piran sitaara pana

maana gutan xapiak, nanetaxa waan paamuina maanamo xapiak. 7 Taara taa faama-maas e nanam pana. Taara taananguse. A yaan ina tamaiansina Natuna Sipsip fo savat xo,e a tefin sina* fo faigotan nanexa. 8 E a tefin aave sina fosiak a marapi ina ‘linen’ pasakpaaliu e pife vusiit famodakxena pis nane xa pana.”

(A marapi ‘linen’ a fakalimaan amaana vilaana roxo fatak sina murabuna aava ri namkai se Yesus.)

9 E mui saxa a savat e pana lingaava ne fo langaie ti lana ivin lava,a xuusau, “Xaleie: Nari aava ri foxelan xe la Fenamo ina Tamaian sinaNatuna Sipsip, ri taa faamamaas!” Enane kuus fulaa, “Nabeꞌ a ferawaianfatak sina Piran.”

10 Layaan ne langaie, ne mati tu-rung la kana xena nanguse. Taasaxanane faseiau, “Muta vil malaane! Ne-nia vaxa, ne sisiak malaan sema emalaan sena mu tiam aava ri tao fa-tateak a lagasai se Yesus. Nangus aPiran mon! Senaso a lagasai se Yesusve a fufuna emalasuf ina vilaana kuusfatuxai!”

A Matalava Xuluna ‘Hos’ Pasak11 Nenia, ne ti kaalum e a xunavata

a waan talakas la mataak e la nogaa ‘hos’ pasak taxa tigina. E a mataaaava nai xuluna ri xalie pana MataaIna Tuunayan eMataa ina Bilai FaroxoMon. Senaso nane fexaxaas sena tiis

a maana rabuna pana vilaana roxoxasingit sina e sip a mu xaiyaas sina.12 Ne xalum a ro matana re malaansena radaam ina fata e xuluna putunanane toxan a maana ligilot ina maanavepen lava sina. E toxan a isin lavaaava piau ta mataa a masam sena, foxaleian xuluna. Nane sang mon atexaas sena. 13 Nane toxan a marapiaava fo timinan lana ria. E a isinamataa aave ri xalie pana FerawaianSina Piran. 14Amu rabuna ina fevisanti la xunavata ri usie. Nari vaxa, rinai xuluna ‘hos’ pasak e ri pis narixa pana marapi ‘linen’ pasak e roxo epife vusiit famodak. 15 E ti la valanamatalava siri, a pinis fafangan a sa-vat xena sip galas a maana mu binaxapiak. Malaan sena ferawaian lanaYanganan Taragua:

“Nane taa paamuian nari esip nari pana vam ‘aian’.”

A faisok sina matalava aave a malaan:nane i taa paas mimit faagutan a muxaiyaas sina. I taa paas mimit narimalaan sena mataa taxa paas mimit axalana wain xena faxalit a maraleianmolava sina Piran aava toxan amaanagutan xapiak. 16 E xuluna marapi sinae xuluna kana xe laaꞌui nane toxan asaxa isin a xaleian malaan:“A Piran King Paamua sina mu piran

king eMemai Paamua sinamumemai.”

A Fevisan17 E ne xalum a saxa angelo taxa

tigina lana ngaas e nane kuup panaling molava xe sina mumaanu aava ritaxa lif xolai:

“Filimaan! Faxuvul!Senaso a fenamo lava sina Piran

taxa tangpat.18 E voxo mi taa ngan a vipin ina mu

piran king e mu paamua e mumatalava ina fevisan.

E vaxa mi taa ngan a vipininamu ‘hos’ e nari aava rinai xuluri

e a maana buk rabuna, mupaamua e mu sisiak,

nari pana isin e nari mataapalau.”

* 19:7: A tefin aanabeꞌ ve a mu rabuna aava ri namkai se Yesus.

Kuusan Fasavatan 19:19 384 Kuusan Fasavatan 20:1319 E mui ne xalum a vupung patak

aava savat ti la laman e a maana pi-ran king ti la xavala pana maana murabuna ina rawen siri. Nari xapiak fofaxuvul xena fevis xuvul pana MataaFatak aava nai xuluna ‘hos’ pasak emu rabuna sina. 20Taasaxa, a vupungpatak fo yotan xuvul pana yaamutsina aava fo vil a maana mo faꞌipulxana. Pana mo faꞌipul sina, nane fofamilung amaana rabuna aava ri nan-gus a maaradaang ina vupung patak eri fo siak a fakalimaanan sina. E nare,re waan to lunai e mu angelo ri tapinnare xe lana Ulim Ina Fata aava raampana ‘salfa’. 21 E mu rabuna xapiaksire, a pinis ti la valana mataa aavanai xuluna ‘hos’ pasak, a punuk nari.E mu maanu ri maasi pana nganaanavipin sina mu mamaat. mu mamaat.

20A Vipisan Si Setan

1 E lumui ne xalum a angelo a sivi-maan ti la xunavata e nane toxan asaxa ‘ki’ ina Tang Vaaꞌul e taxa tao atang ‘sein’ molava la mana. 2 E naneyot a tang tiui saat, a tiui ti kavaimupiis, nane ve na Vovau Saat aavana Setan. E a pise pana tang ‘sein’sina talo i taawaanmalaan fefexaxaassena mariaas 1,000 tafe liu. 3 E aangelo aave a yote e tapine lana TangVaaꞌul. E nane pis fatateak a matanaVaaꞌul e timin a vulut xuluna. Nanevile xena ti votan na Setan talo i taapife familung a maana rabuna fulaafefexaxaas senamumariaas 1,000 tafeliu. Lamina yaan aapave na Setan i taamulusan xena sangas xolai famodakfulaa.

A Yaan Mata Ina To Faꞌulaian4 E nenia, ne xalum a mu rabuna

aava ri toxan a faisok ina tiisan, ri taxanai xuluna mu ivin lava siri. Mui nexalum a vovau ina mu rabuna aavari fo kuusan a roxoyan si Yesus e aferawaian sina Piran. A mu xaiyaassina Piran ri fo punuk nari pana pata-laana puturi. Nari aave ri pife nangusa vupung patak o a maaradaang ina.E ri pife siak a fakalimaanan sina lanori o la mari. E nari xapiak aave, ri

to faꞌulaa e ri nai paamua xuvul paMemai Yesus fefexaxaas senamariaas1,000 tafe liu. 5 Nabeꞌ a Yaan Mataina To Faꞌulaian. A xasanofuna ri taawaan lamamaat e ri taa pife to faꞌulaafefexaxaas sena mariaas 1,000 aavetafe liu. 6Nari aava ri toxan a nobinalana YaanMata ina To Faꞌulaian, ri taafaamamaas. A fataraguiaana Maatanpiau ta gutan xe siri, taasaxa ri taavil a faisok ina mu priis sina Piran esi Krais e ri taa paamua xuvul parefefexaxaas sena mariaas 1,000.

A Yaan Fataxapiak Si Setan7 Layaan a mariaas 1,000 fo liu na

Setan i taa mulusan ti lana vipisansina 8 e nane taa falet xolai xenafamilung a maana mu bina xapiak;lu puaa, lu pul, lu paa, e lu kol. Itaa xali nari pa Gog nare Megog ei taa faxuvul nare xena fevis fulaa.A xakatan ina mu rabuna sina i taamalaan sena xakatan ina gun faasilakla taas. 9Ri taa sangas palas a xavala eri taa fakaliuan a bina sina mu rabunasina Piran, a bina aava nane vubuxanxasingite. Taasaxa fata i taa sivimaanti la xunavata e i taa ram xapin arabuna si Setan. 10 E na Setan aavafamilung nari, a mu angelo ri taa tap-ine xe lana Ulim Ina Fata aava raampana ‘salfa’, a ulim a vupung patak eyaamut bit sina re fo tapinan lana. Erutul taawaan pave panamaasaxan lamaana paanaas e lamaana vung vulai,vulai.

A Yaan Ina Tiisan Lava11 E ne ti kaalum e ne xalum a saxa

ivin lava pasak. E Saxa malaan senamataa taxa nai xuluna. A xavala emu vata ri pife fexaxaas sena waan lanobina sina e ri malit paaliu, ri pifesavat fulaa. 12E ne xalumamu rabunaaava ri fo maat, a mu matalava e muvalagof, ri taxa tigina la nona ivinaave e a mu buuk ri waan talakas. Axasa buuk lava a waan talakas pavesait, ri xalie pana Buuk Ina Toyan.E a mu rabuna aava ri fo maat, ritiisan pana so ta mo ri fo vile aava muangelo fo xaleie lana mu buuk aave.13 A laman a mulus tapin a mamaataava ri taxa waan lana. A maatan e a

Kuusan Fasavatan 20:14 385 Kuusan Fasavatan 21:16bina ‘Hel’ vaxa, re mulus tapin a mumamaat aava ri taxa waan lana. E mumamaat saxa saxa a tiisan pana so tamo nane fatak fo vile. 14Emui, layaanre gof, a maatan e a bina ‘Hel’ retapinan xe lana Ulim Ina Fata. A UlimIna Fata aanabeꞌ ve a FataraguiaanaMaatan. 15 Tamo a isina saxa mataapife waan lana Buuk Ina Toyan, nanevaxa, i taa tapinan xe lana Uli

21A Xunavata Faꞌui E Xavala Faꞌui

1 E naboxo ne xalum a xunavatafaꞌui e xavala faꞌui. Senaso a xunavatamata e xavala mata, re fo taxapus ea laman vaxa pife waan fulaa. 2 E nexalum a Bina Taap, na Jerusalem faꞌuiaava Piran a lisan fasivimaane ti laxunavata. E a bina aapave a malaansena tefin faꞌui aava famaus nane xaxena fafaamamaasaana mataa sina layaan ina tamaian sire. 3 E ne langai aling ti la ivin lava taxa kuus faagut:“Naboxo a bina ina taagulan sina Pi-

ran taxa waan la palou inarabuna e nane taa taagul xu-vul pari. Nari, ri taa rabunasina e nane xa i taa waanla palou iri e i taa Piransiri. 4 Nane taa saf tapin araarum ti la matari. E maatane mamaxusan e taangiisan emaasaxan ri taa malit paaliusenaso a mu vilaana ti kavai ritaxapus naboxo.”

5 E nane aava taxa nai xuluna ivinlava a kuus, “Nenia, ne taxa vesan amaanamo xapiak, ri taa faꞌui.” E nanefaseiau, “Xalei a ferawaian aanabeꞌsenaso a mu vapaling aanabeꞌ ri fatake ri tuuna paaliu.”

6 E nane xuusau, “A taxapus xo!Nenia, ne Elfa e ne Omega, ne Paa-mua e ne Fataxapiak. Naseꞌ tamataa aavamaꞌiu, ne taa tavai xatamepana raarum ti la matana raarum inatoyan. 7Nane aava xasliu a maana moti la xavala lana toyan sina i taa siaka maana mo roxo ne fo ferawai pana,e nenia, ne taa waan a Piran sina ei taa lak siak. 8 Taasaxa nari aava rifaatasu pana usiau e ri pife namkaisega e nari aava ri vil a mo mosaat

malaan: ri punuk mataa, tamai fer-uuk, vibit, neneng e ri nangus amupi-ran bit; a nobina xana maana rabunamalaan ve a Ulim Ina Fata aava raampana ‘salfa’. A mo aanabeꞌ ve a fa-taraguiaana maatan.”

Saxa Angelo A Faxalit Na Jon PanaBina Taap

9 E saxa angelo ti la palou ina muangelo pisiguak aava ri fomo tao amu‘dis’ pisiguak aava bas pana mu giisanfataxapiak ina maraleian sina Piran,nane a savat e xuusau,“Filimaan, ne taa faxalit nano pana

tefin i taa tamai sina NatunaSipsip.”

10 E nane yaasau pana Vovau Xaradakxe la saxa put a molava e modus. Enane faxalitau pana Bina Taap, naJerusalem, i taxa sivimaan sena Piranti laaꞌui la xunavata. 11 E a binanaang a lang faagut pana malang sinaPiran. E a malangan ina a molavamalaan sena faatmatavas paaliu panamamareiai lava aava ri xalie panajaaspa. 12 E a bina aave a toxan avaabat molava e modus pana matanayalaxau sangafilu saxa pana taragua.E maana matana yalaxau saxa saxari toxan a angelo saxa a faxatange.E xuluna mu matana yalaxau saxasaxa aave ri toxan a saxa isin ina mupabung sangafilu saxa pana taragua tiIsrael. 13 A toxan a matana yalaxautalatul xe lana vaabat lu paa, amatanayalaxau talatul xe lana vaabat lu puaa,a matana yalaxau talatul sait xe lupul e a talatul fulaa xe lu kol. 14 Avaabat ina bina a toxan a fufuna faatsangafilu saxa pana taragua lapaana ea maana faat saxa saxa aave ri toxana isin ina mu yaamut sangafilu saxapana taragua sina Natuna Sipsip.

15 A angelo aava taxa ferawai xuvulpaga, a toxan a newai ina ngangaiaava vesanan pana ‘gol’, rao i taa tex-aas sena lavayan ina bina, a vaabat inae a mu matana yalaxau ina. 16 A muvaabat talafaat ina bina a mu ngan-gaian iri a fexaxaas sena. A angeloaave a ngaie pana newai sina e texaaso a vaabat saxa a fexaxaas sena 2,200kilomita. A palaxan e a modusan ina

Kuusan Fasavatan 21:17 386 Kuusan Fasavatan 22:6

bina re fexaxaas sait. 17 E nane ngaia vabaatan ina vaabat e a texaas o avabaatan ina a fexaxaas sena 65 mita.A angelo naang taxa ngangai panaxakatan sina e sina mu rabuna senasore fexaxaas. 18 A vaabat a vesananpana faat ‘jaaspa’ e a bina xapiak pana‘gol’ aavamatavas paaliumalaan sena‘galaas.’ 19 A mu faat ti la funa vaa-bat ri toxan a famausan pana maanabuk faat xapiak aava mamareiai iri amolava temasaat.

A faat mata ina funa a‘jaaspa’

a fataraguiaana faat inafuna a maxawa, na‘saafaia’

a fatalatulaana faat na‘aaget’,

a fatalafaataana faat a max-awa, na ‘emeral’

20 a fapamayaana faat a vuung epasak, na ‘saadonikis’

a fapisaxayaana faat a vu-ung, na ‘kaarnelian’

a fapisiguakaana faat a xiis,na ‘xisolait’

a fapisiktulaana faat a max-awa, na ‘beril’

a fapisikfaataana faat a xiis,na ‘topaas’

a fasangafiluaana faat na‘xisopas’

a sangafilu saxa pana sax-ayaana faat na ‘haiasin’

e a sangafilu saxa panataraguiaana faat a vuung,na ‘aamatis’

21 A maana matana yalaxau sangafilusaxa pana taragua ina bina,

nari saxa saxa a ‘purl’ saxa.A salan lava ina bina a

vesanan pana ‘gol’ fatak,a malaan sena ‘galaas’aava matavas paaliu.

22 E ne pife xalum ta saxa lifu lotulana bina aave senaso a Piran PanaMaana Gutan Xapiak e a Natuna Sip-sip, nare, re lifu lotu ina bina. 23 E angaas e fulun re piau ta faisok pavesenaso a malang ina Piran a lang fa-paanaas a bina e a Natuna Sipsip ve alaam ina. 24 A rabuna ti la maana mubina xapiak ri taa sangas la matavas

lana malang ina e a mu piran king tila xavala ri taa lisan a maana mo roxosiri e a mu isin lava iri xe lana. 25Emumatana yalaxau ina bina ri taa talakasvulai senaso pave i taa piau ta vung. Evoxo ri taa pife xao a matana yalaxauina bina. 26Amaanamo roxo emaanaisin lava ina maana mu bina xapiakri taa lisane xe lana. 27 E piau ta molalosaat taa laak lana, piau paaliu. Etamataa aava vil tamo inamangilan ota vilaana ina bitan i taa pife laak lana.A mu rabuna aava isiri a xaleian lanaBuuk Ina Toyan sina Natuna Sipsip,nari sang mon ri fexaxaas sena laaklana.

22ARaarum Ina Toyan EWai Ina Toyan

1 E a angelo naang a faxalitau panaraarum ina toyan aavamatavas e roxopaaliu. A raarum aave a savat palau tilana ivin sina Piran e a Natuna Sipsip.2 E a raarum aave a sivi dal la palouina salan lava ina bina aapave. Laro xasing ina raarum a wai ina toyantaxa boak. A wai aave a fafuaa ayaan sangafilu saxa pana taragua inamariaas saxa. La maana fulun xapiaka toxan a xalana. E mu paxana waiaave ri fexaxaas sena vil faroxoi amaana rabuna ti la maana mu binaxapiak. 3 A kuus fatutulan i taa pifesavat fulaa. A ivin lava sina Piran eNatuna Sipsip taawaan lana bina aavee mu sisiak sire ri taa vil a faisok sire.4 Ri taa xalum fatak a nona Piran e itaa timin a isina la nonau iri saxa saxa.5A suk taa pife savat fulaa. E a rabunapave ri taa pife lamon pana laam omalang ina ngaas senaso Piran, nanexa i taa fapaanaas a bina siri. E ri taapaamuian a rabuna vulai, vulai.

6E a angelonaang axuusaumalaan,“A mu ferawaian aanabeꞌ a fatak etuuna. A Memai, a Piran sina maanavovau ina mu rabuna aava ri kuusfatuxai, nane fo feng a angelo sinaxena faxalit a mu sisiak sina Piranpana so ta mo ri taa savat faasilakmaan.”

Na Yesus I Taa Filimaan

Kuusan Fasavatan 22:7 387 Kuusan Fasavatan 22:217 “Faxatang! Nenia, ne taa savat

faꞌipul! A mataa aava usi fatak amaana ferawaian lana buuk aanabeꞌ itaa faamamaas.”

8Nenia Jon, ne fo langai e ne xaluma maana mo aanabeꞌ. E layaan nelangaie e ne xalume, ne poxo bukaakla kana angelo aava faxalitau pana,rao ne nanguse. 9 Taasaxa nane fa-seiau, ‘Muta vil malaane! Nenia, nesaxa sisiak malaan sema e mu tiamaava mu rabuna ina kuus fatuxai enarimu rabuna aava ri usie fatak amuferawaian lana buuk aanabeꞌ. Nangusa Piran!’

10 E nane xuusau fulaa, “Munetapaabefan a kuus fatuxaian aava waanlana buuk aanabeꞌ senaso a yaan inasavatan siri a faasilak. 11 A mataaaava bilai fasaat, taꞌulane i waan sumalaan. Amataa a fuuna usi a vilaanalalosaat, taꞌulane i waan su malaan.A mataa aava bilai faroxo, taꞌulane iwaan su malaan. A mataa a fuunausi a vilaana fatak e tuuna, taꞌulane iwaan su malaan vaxa.”

12 “Faxatang! Nenia, ne taa savatfaꞌipul emaanamo siak taxawaan xu-vul paga. Ne taa tavai amaana rabunaxapiak panamo fexaxaas sena vilaanasiri saxa saxa. 13 Nenia, ne Elfa e neOmega, ne Tangpat e ne Taxapusan,ne Paamua e ne Fataxapiak.

14 “Nari aava ri xamak amarapi siri,ri taa faamamaas. Senaso ri fexaxaassena laak la matana yalaxau ina Binae laak lana Bina Lava e ri taa murula xalana Wai Ina Toyan lana. 15 Amu rabuna saat ri taa waan lamalei,nari aave ri malaan sena piu aava rivil a mo lalosaat. E nari sait aava rivil a maana vilaana malaan: ri xel a

rongan o masalai xena yirin o neng;ri tamai feruuk o ri punuk mataa ori nangus a piran bit o ri vubuk usi avilaana ina bitan.

16 “Nenia na Yesus, ne fo feng aangelo xe siim talo no taa kuusanfasavat a ferawaian aanabeꞌ xe sinamu fetinan. Nenia, ne fufu Devit e nexuxul sina sait e nenia, ne Sakiyaan,a vapara ti la paanen lolof aava langfaagut.”

17 A Vovau Xaradak e a tefin faꞌuiina tamaian, re kuus, “Filimaan!” Enari aava ri langai faroxo, nari saitri kuus, “Filimaan!” Naseꞌ ta mataaa maꞌiu, nane fexaxaas sena filimaanxena siak xatam a raarum ina toyan.Naseꞌ ta mataa a vubuk filimaan, aroxo move, i taa filimaan.

18 Ne fasei nami aava mi langai aferawaian ina kuus fatuxai lana buukaanabeꞌ: tamo ta mataa taa timin aferawaian patak xuvul pana, a Pirantaa tavaie pana mu giisan lava aavabuuk aanabeꞌ fo kuusane. 19 E vaxa,tamo ta mataa taa vis tapin a saxanuferawaian ina kuus fatuxai lana buukaanabeꞌ a Piran taa siak tapin a nobinasina ina laaxan xe lana Bina Taap e itaa pife murul a xalanaWai Ina Toyanaava fo kuusanan lana buuk aanabeꞌ.

20 Nane aava kuus o a maanamo aanabeꞌ a fatak, nane taxa kuusmalaan, “Tuuna, nenia, ne taa savatfaꞌipul!”

“A tuuna! Filimaan, MemaiYesus.”

21Nenia, ne vubuk o a xakaavanganxatam sina Memai Yesus i taa waanxulunamu rabuna sina Piran. A tuunapaaliu; pevoxo!