HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

204
REVISED SYLLABUS T.Y.B.A. History Paper VII (Option A) : HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818) 1. Main Literacy Sources: (i) Marathi (ii) Persian (iii) European 2. Deccan in the early 17 th Century : Geo – Political, Social, Economic and Cultural conditions. 3. Rise of the Marathas Power under Shivaji: a) Struggle with Bijapur and Mughals. b) Shivaji’s Karnatak expendition. c) Shivaji’s relations with European Power. 4. Swarajya under Shivaji. a) Maharashtra Dharma b) Coronation and its significance. 5. Period of Crisis : 1680 - 1707 a) The Mughal-Maratha Conflict : Sambhaji, Rajaram, Tarabai, b) Civil War : Shahu and Tarabai. 6. Expansion and Consolidation of the Maratha Power 1708- 1761 7. Post – Panipat era a) Peshwa Madhav Rao I and the retrieval of Maratha Fortunes. b) Barbhai Council c) Role of Mahadji Shinde Malharrao Holkar and Nana Phadnis. d) Downfall of the Maratha Power. 8. Maratha Administration under Royal & Peshwa Period : Civil, Revenue Juduicial and Military. 9. Socio-Economic and Cultural developments under the Marathas: a) Society : Religion, Caste, Untouchability, Position of Women. b) Economy : Village Communities, Watan system, agriculture, industries trade and commerce. c) Cultural Developments : Literature & Learning, Art & Architecture.

Transcript of HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

Page 1: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

REVISED SYLLABUS

T.Y.B.A.History Paper VII (Option A) :

HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

1. Main Literacy Sources:(i) Marathi(ii) Persian(iii) European

2. Deccan in the early 17th Century : Geo – Political, Social,Economic and Cultural conditions.

3. Rise of the Marathas Power under Shivaji:a) Struggle with Bijapur and Mughals.b) Shivaji’s Karnatak expendition.c) Shivaji’s relations with European Power.

4. Swarajya under Shivaji.a) Maharashtra Dharmab) Coronation and its significance.

5. Period of Crisis : 1680 - 1707a) The Mughal-Maratha Conflict : Sambhaji, Rajaram,

Tarabai,b) Civil War : Shahu and Tarabai.

6. Expansion and Consolidation of the Maratha Power 1708-1761

7. Post – Panipat eraa) Peshwa Madhav Rao I and the retrieval of Maratha

Fortunes.b) Barbhai Councilc) Role of Mahadji Shinde Malharrao Holkar and Nana

Phadnis.d) Downfall of the Maratha Power.

8. Maratha Administration under Royal & Peshwa Period : Civil,Revenue Juduicial and Military.

9. Socio-Economic and Cultural developments under theMarathas:a) Society : Religion, Caste, Untouchability, Position of

Women.b) Economy : Village Communities, Watan system,

agriculture, industries trade and commerce.c) Cultural Developments : Literature & Learning, Art &

Architecture.

Page 2: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

2

Books for Study

1. R.G. Deshmukh, History of Maratha, Nimesh Agencies,Mumbai 1993.

2. K.N. Chitnis, Glimpse of Medeival Indian Ideas andInstitutions, Second Edition, 1981 Published by Mrs. R. K.Chitnis Pune.

3. B.D. Gaikwad, B.B. Sardesai, D.B. Thorat, V.N. Hanmane,Marathekalin Sanstha Va Vichar, Phadke Bookdellers,Kolhapur, 1987.

4. A.R. Kulkarni, Maharashtra in the age of Shivaji, RekhaPrakashan, 2nd Revised Ed., Pune 2002.

5. R.V. Nadkarni, The Rise and Fall of Maratha Empire, PopularPrakashan, 1966.

6. Pagadi, Setu Madhav Rao, Chatrapati Shivaji, ContinentalPrakashan, Poona 1974.

7. Patwardhan R.P. and Rawlinson, H.G. Source Book ofMaratha History, Reprint with a new introduction by P.M. Joshiand A.R. Kulkarni, K.P. Bagchi & Co. Calcutta, 1978.

8. M.G. Ranade, Rise of the Maratha Power and Other Essay,University of Mumbai, 1961.

9. Govind Sakharam Sardesai, The Main Currents of MarathaHistory, Phoenix Publications, Mumbai 1959.

10. Govind Sakharam Sardesai, New History of The Marathas, 3Volumes, Phoenix Publications, Mumbai.

VOl I : Shivaji and His Time. (1600 – 1700), Third Impression, 1971.VOl II : The Expansion of The Maratha Power, (1707 -1772), 1958.VOl III : Sunset Over Maharashtra, 1772-1848. Second Impression.

Page 3: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

3

1

ceje"³eeb®­ee Feflenemee®eer meeOevesDeveg¬eÀceeefCekeÀe

1.0 GefÎä³es1.1 ÒeemleeefkeJeÀ1.2 cejeþîeeb®ee Feflenemee®eer meeOeves1.3 ceje"er meeOeves1.4 mebmke=Àle meeOeves1.5 HeÀejmeer meeOeves1.6 ³egjesefHe³eve meeOeves1.7 meceejesHe1.8 ÒeMve1.9 meboYe&

1.0 GefÎä³es

1. cejeþîeeb®³ee Feflenemee®³ee efueKeerle meeOeveeb®eer DeesUKe keÀ©ve IesCes.2. cejeþer Je HeÀejmeer Yee<esleerue meeOeveeb®es cenÊJe mecepetve IesCes.3. ³egjesefHe³eve Yee<esleerue efJeefJeOe meeOeves peeCetve IesCes.

1.1 ÒeemleeefkeJeÀ

17 J­ee MeleJeÀele eqMekeepeer cenejepeebveer efnokeer mkejep­ee®eer mLeehevee JesÀueer DeeeqCe ceje"er meÊes®eeGo­e Peeuee. eqMekeepeer cenejepeeb®­ee ce=l­eg veblej mebYeepeer, jepeejece ke leejeyeeF& ­eebveer ceesieueerDeeJe´ÀceCe jesKetve Oejues. Meent cenejepeeb®­ee JeÀejefJeÀoeale hesMeJ­eebveer ceje"e meÊes®­ee efkemleejeueemeg©keele JesÀueer. De"jekes MeleJeÀ ceje"­eeb®­ee efkemleeje®es "jues. ceje"er meÊee DeeqKeue Yeejleer­emke©hee®eer yeveueer. ceje"­eeb®ee Fefleneme ne HeÀJeÌle ceje"­eeb®ee eEJeÀkee cenejeä^e®ee ÒeeoseqMeJeÀ Feflenemeveener. ne Yeejleer­e GheKeb[e®ee Fefleneme Deens.

F.me.1294 ceO­es De}ÁeGÎerve eqKeuepeer ­eeves oskeefiejerJej ÒeLece Dee¬eÀceCe kesÀues ke Fmueecevesoef#eCesle ÒekesMe JesÀuee. l­eeveblej cenejeä^ele yeneceveer megueleevee®eer meÊee 1347 les 1510 he­e¥le keveblej DeeefoueMeener ke efvepeeceMeener®eer meÊee nesleer. ­ee jepekeìeR®­ee JeÀeUele DevesJeÀ ceje"­eebveermkeJeÀle=&lke ke hejeJe´Àce ­eeb®­ee peesjekej ceevee®­ee peeiee efceUkeu­ee. hejblet mkeleb$e jep­e mLeeheveJeÀjC­ee®ee efke®eej JeÀjC­eeme JeÀesCeer Oepeekeues veener.

hejJeÀer­e meÊes®­ee o[heMeener®ee kejbkeìe efHeÀjle Demeleevee eqMekeepeercenejepeebveer mkejep­ee®eermLeehevee JesÀueer ke l­eecegUs Yeejleer­e Feflenemeeleerue SJeÀ ceneve hekee&uee meg©keele Peeueer.

Page 4: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

4

1.2 ceje"­eeb®­ee Feflenemee®eer meeOeves

p­eeb®­ee DeeOeejs eEJeÀkee p­ee®­ee mene­­eeves Fefleneme equeefnuee peelees, l­eebvee Feflenemee®eermeeOeves cnCeleele. ner meeOeves equeeqKele ke hegjelelJeer­e mke©hee®eer Demeleele. ceje"­eeb®­ee FeflenemeekejÒeJeÀeMe ìeJeÀCeejs DevesJeÀ ie´bLe yeKej ©heeves GheueyOe Deensle. Fefleneme uesKeve ne meeefnl­eÒeJeÀejcenje"sMeenerlener Deeqmlelkeele neslee. hejblet FeflenemeeJeÀ[s ke SsefleneefmeJeÀ J­eefÊeÀJeÀ[s yeIeC­ee®eer ¢äerMeeðeer­e veJnleer. yeKejJeÀejebkej hegjeCeeb®eer HeÀej cees"er íehe he[uesueer efomeles. hegjekes ieesUe JeÀjekesle,l­eeb®ee ef®eefJeÀlmeJeÀ ¢äerves DeY­eeme JeÀjekee, l­ee®eer efkeMkemeveer­elee he[leeUtve heenCes ke l­eeletveefve<JeÀ<e& JeÀe{tve Fefleneme equenekee, ne Meeðeer­e ¢efäJeÀesve yeKejJeÀejeble efomele veener. Fefleneme uesKeveSJeÀ MeeðeMegOo ÒeefJe´À­ee Demeles. GheueyOe meeOeveeb®­ee meene­­eeves Feflenemee®ee ceeieeskee I­eekee ueeielees¿ee®es Yeeve yeKejJeÀejebvee Demeu­eeves peeCekele veener.

ceje"sMeener®ee Meeðeer­e ¢äerves Fefleneme equeefnuee lees ­egjesefhe­eveebveer. ceje"sMeener®­eeDemleehetkeea®e F.me.1810 meeueer mJeÀe@ì kesDeefjie ­ee Fbie´pe FeflenemeJeÀejeves ceje"­eeb®ee FeflenemeÒeefmeOo JesÀuee. heg{s ceje"­eeb®eer meÊee F.me.1818 meeueer veä Peeueer. meelee-­ee®­ee í$eHeleer®³eeieeoer®es Fbie´peebveer hegve©ppeerkeve JesÀu­eekej ieBì [HeÀ®eer jsefme[Wì cnCetve vesceCetJeÀ Peeueer. ieBì [HeÀ ne®eewJeÀme, eqpe%eemet ke Feflenemee®ee DeY­eemet neslee. p­eeb®es jep­e veä JeÀ©ve eEnogmLeeveeleerue meÊeeneleer Iesleueer, l­ee ceje"­eeb®­ee meÊes®­ee Feflenemee®es DeeheCe DeeJeÀueve kesÀues heeefnpes, Demes l­eemekeeìtve l­eeves ceje"er JeÀeieohe$es peceefkeC­eeme ke l­eeb®ee DeY­eeme JeÀjC­eeme meg©keele JesÀueer. meelee-­ee®ee jepeeves DevesJeÀ JeÀeieohe$es GheueyOe JeÀ©ve efoueer. l­ee®­ee DeefkeÞeeble heefjÞeceeletve keef®eJeÀeìerletve ``ceje"­eeb®ee Fefleneme'' ne ie´bLe 1826 meeueer leerve Keb[ele ÒeJeÀeeqMele Peeuee.

heg{s yejer®e ke<ex ie@ì [HeÀ®ee Fefleneme ÒeceeCe ceeveuee peele neslee. heg{s Fbie´peer eqMe#eCee®­eeÒemeejeyejesyej cenejeä^ele pevepeeie=leer Peeueer. ­egjesefhe­eve FeflenemeJeÀejebveer Deeheuee Feflenemeequeefnleevee JesÀuesu­ee ®etJeÀe Yeejleer­eeb®­ee ue#eele ­esT ueeieu­ee. meke& ÒeLece jeJeyeneotj veerUJebÀ"peveeo&ve efJeÀle&ves ­eebveer meve 1867 meeueer SJeÀ uesKe equentve ie´@ì [HeÀ®­ee Feflenemeeleerue ®etJeÀeG[IeJeÀerme DeeCeu­ee. ­ee veblej DevesJeÀ efke®eejkebleeb®­ee vepeje ceje"­eeb®­ee FeflenemeeJeÀ[s keUu­ee.ceje"­eeb®­ee Feflenemeeuee Ghe­egJeÌle DemeCeejer JeÀeieohe$es MeesOetve, l­eebvee íeheC­ee®es JeÀeceeqpevemeerkeeues, JeÀerle&ves, ef®eheUtCeJeÀj, meeves, cees[JeÀ ­eebveer JesÀues. `efkeefkeOe %eeve efkemleej,`JeÀeJ­eseflenememebien', `Yeejle ke<e&' ­ee ceeefmeJeÀebletve MesJeÀ[es JeÀeieohe$es ÒeefmeOo Peeueer.

hejbleg JeÀeieohe$es MeesOetve leer mebJeÀequele JeÀ©ve Deeheu­ee Yee<­eemen ÒeefmeOo JeÀjC­ee®es ceneveJeÀe­e& Feflenemee®ee­e& jepekee[s ­eebveer JesÀues. jepekee[­eebveer DevesJeÀ mebJeÀìs meesmetve, npeejes JeÀeieohe$especee JesÀueer ke `ceje"­eeb®­ee Feflenemee®eer meeOeves' ­ee ceeues®es 22 Keb[ ÒeJeÀeeqMele JesÀues. npeejesJeÀeieohe$es ÒeJeÀeMeele DeeCeueer. hegC­ee®­ee `Yeejle Fefleneme mebMeesOeeve ceb[Ue'®eer mLeehevee l­eebveer®eJesÀueer (meve 1910). Feflenemee®ee­e& jepekee[­eebeqMekee­e cenejeä^ele jeJe.ye.o.ye.heejmeveerme,ie.ef®e.kee[, keemegoskeMeeðeer Kejs Fl­eeoer hebef[leebveer ceje"­eeb®­ee Feflenemee®eer yengceesue meeOeves ÒeefmeOoJesÀueer. ­ee veblej®­ee efhe{erle efj­eemeleJeÀj mejosmeeF&, kee.efme.yeWês, cee. efke.iegpej, ie.n.Kejs, ve.j.HeÀeìJeÀ, DeHheemeensye hekeej, mesletceeOekejeke heie[er, me.cee.ieiex, me.Me.osmeeF& Fl­eeoer mebMeesOeJeÀebveerceeieerue efhe{er®es JeÀe­e& heg{s ®eeueketve DevesJeÀ ÒeJeÀej®eer SsefleneefmeJeÀ meeOeves ÒeefmeOo JesÀueer Deensle.

Page 5: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

5

GheueyOe meeOeveeb®­ee ¢äerves ceje"­eeb®­ee Feflenemee®es oesve Yeeie JeÀjlee ­esleele.

1) eqMekeJeÀeue (1630-1707) ­ee Yeeieele mkele: eqMekeepeer cenejepe, mebYeepeer, jepeejece keleejeyeeF& ­eeb®­ee JeÀejefJeÀoea®ee meceekesMe neslees.

2) hesMekesJeÀeU (1707-1818) ­ee Yeeieele yeeUepeer efkeMkeveeLe les ogmeje yeepeerjeke ne DeKesj®eehesMekee ­eeb®­ee JeÀejJeÀeroea®ee meceekesMe neslees. ­ee hewJeÀer hesMekes JeÀeUeefke<e­eer efkehegue meeOeves GheueyOeDeensle.

eqMekeJeÀeUe®ee Fefleneme equeefnleevee cee$e meeOeveeb®ee DehegjsheCee ÒeJeÀ<ee&ves peeCekelees.eqMekeJeÀeUeefke<e­eer®­ee meeOeveeb®­ee legìke[­ee®eer JeÀejCes heg{erueÒeceeCes osC­elee ­esleele-

De) eqMekeJeÀeU ne ceje"­eeb®­ee Feflenemeeleerue OeeceOegceer®ee ke hetke&le­eejer®ee JeÀeU neslee. ­ee JeÀeUelemejJeÀejer JeÀeieohe$es le­eej JeÀjCes, l­eeb®­ee veJeÀuee JeÀjCes eEJeÀkee l­eeb®eer ­eesi­e osKeYeeue JeÀjCes MeJeÌ­eveJnles. ye) F.me.1689 ceO­es ceje"­eeb®eer jepeOeeveer je­eie[ntve otjkej peeRpeer ­esLes nuekeC­eeleDeeueer. l­eekesUsme DevesJeÀ mejJeÀejer JeÀeieohe$e veä Peeueer. JeÀ) lelJeÀeueerve meceepe Feflenemee®­eeMeeðeMegOo DeY­eemeeefke<e­eer HeÀejmee peeie©JeÀ veJnlee. [) oevehe$es, efvekee[e he$es ke Dev­e KeepeieerJeÀeieohe$e ke omleSskepe GheueyOe Deensle, hejbleg eqMekeJeÀeUe®ee efkeMkemeveer­e Fefleneme equeefnC­eemee"erl­eeb®ee HeÀejmee Ghe­eesie nesle veener.

ceje"­eeb®­ee Feflenemee®eer meeOeves ceje"er, mebmJe=Àle, HeÀejmeer, eEnoer, JeÀeve[er, Fbie´peer, HeWÀ®e,[®e ke heesleg&ieerpe Yee<esle Deensle.

1.3 ceje"er meeOeves

ceje"er meeOeveebceO­es ÒeecegK­eeves ceje"er JeÀeieohe$es, yeKejer, MeJeÀekeu­ee, Dee%eehe$eemeejKes ie´bLe, heeskee[sFl­eeoer meeOeveeb®ee meceekesMe neslees.

1.3.1 Dee%eehe$e - Dee%eehe$e ne ie´bLe eqMekeMeenerceOeerue ÒeOeeve jece®ebêheb[erle Deceel­e ­eeves meve

1715 ®­ee megceejeme equeefnuee. jece®ebêheble Deceel­e eqMekeepeer cenejepeeb®­ee DeäÒeOeeve ceb[UeleerueSJeÀ ÒeOeeve nesles. cenejepeeb®eer jepeveerleer l­eeme hetCe& mecepeueer nesleer. ner jepeveerleer l­eeb®­ee keejmeebveeceeie&oMe&JeÀ "jekeer, cnCetve jece®ebêhebleeves ne ie´bLe equeefnuee. ­ee iebLeele jepee, l­ee®es ÒeOeeveceb[U,efJeÀ}Ás, Deejceej Fl­eeoer efke<e­eebkej Deceel­eeves Deeheues efke®eej ceeb[ues Deensle. ns efke®eej cnCepeseqMekeepeer cenejepeeb®eer jepeveerleer®e Deens.

1.3.2 pesOes MeJeÀekeueer - eqMekeJeÀeUele JeÀener ÒeefmeOo IejeC­eeble SsefleneefmeJeÀ Ieìvee equentve

"skeC­ee®eer heOole nesleer. l­eevegmeej JeÀener IejeC­eebveer equentve "skeuesu­ee veeWoer Fefleneme mebMeesOeJeÀebveemeehe[u­ee Deensle. DeMee SJeÀef$ele veeWoer DemeCee-­ee JeÀeieoeme `MeJeÀekeueer' Demes cnCeleele. JeÀejer®es(hegCes pekeU) pesOes osMecegKe ­eeb®­ee IejeC­ee®eer DeMeer®e SJeÀ MeJeÀekeueer cenlkee®eer Deens. JeÀevnespeerveeF&JeÀ pesOes, yeepeer mepexjeke ­ee pesOes ceb[Uerveer eqMekeepeer cenejepe, mebYeepeer cenejepe Fl­eeoeR®eer meskeeJesÀueer nesleer. MeJeÀekeueerleerue veeWoer ke leejKee De®etJeÀ Deensle. ceje"­eeb®ee Fefleneme mecepetve IesC­ee®es nsGlJe=Àä meeOeve Deens.

Page 6: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

6

1.3.3 yeKejer - yeKej ­ee Meyoe®eer Glheleer Dejyeer Meyo Keyej (yeeleceer, ke=Êeeble) heemetve Peeuesueer

Deens. ceje"­eeb®­ee JeÀeUele yeKej ne Meyo ceeefnleer osCes ­ee DeLee&ves ©{ Peeuee Deens. DeMeer ceeefnleerDeLee&le®e SsefleneefmeJeÀ J­eefÊeÀ ke Ieìvee ­eeb®­eeefke<e­eer Demeles. DevesJeÀ kesUe ®eefj$evee­eJeÀe®­eengJetÀceeke©ve yeKejJeÀejeJeÀ[tve equentve IesC­eele ­esle Demes. leLeeefhe yeKejJeÀej SJeÀe efkeeqMeä he#ee®esDemeu­eeves l­eeb®ee Fefleneme he#eheleerheCes equeefnuee peele Demes. mkeefJeÀ­eeb®eer mlegleer ke hejJeÀer­eeb®eer eEveoeDemes. lejerner jepeJeÀer­e mke©hee®­ee Fefleneme uesKevee®eer hejbheje ­ee ¢äerves l­eeb®es cenlke Deens.Meeueerkeenve yeKej ner mekee&ble pegveer yeKej Deens. efke.JeÀe.jepekee[s ­eeb®­ee celes 1818 he­e¥le megceejsDe[er®eMes yeKejer equeefnu­ee iesu­ee. Feflenemee®­ee ¢äerves cenlkee®­ee Demeuesu­ee 70 yeKejer ÒeefmeOoPeeu­ee Deensle.

ceje"er yeKejeR®eer keweqMeä­es

1) yeKejer cees[er equeheerle equeefnuesu­ee Deensle.2) DevesJeÀ kesUe yeKejer jepee eEJeÀkee DevesJeÀ ueneve cees"­ee mejoejeb®­ee meebieC­eeke©ve equeefnu­ee

peele.3) DevesJeÀ yeKejeR®ee efke<e­e jepeJeÀer­e Demeuee lejer JeÀeueevegJe´Àce Fefleneme equeefnuee peele vemes.4) yeKejerceO­es jepeJeÀer­e Ie[ecees[eR®­ee leguevesle meeceeeqpeJeÀ ke DeeefLe&JeÀ heefjeqmLeleer®es G}ÁsKe JeÀceer

Dee{Uleele.5) obleJeÀLee DeeeqCe hejbhejeiele oeKeues osTve yeKej kee®eveer­e JeÀjC­ee®ee Òe­elve JesÀuee peele Demes.6) yeKejJeÀej mkeefJeÀ­ee®eer mletleer JeÀjle Demes, ®ecelJeÀej, Dekeleeje®­ee JeÀuheveeb®eener cees"­ee

ÒeceeCeele meceekesMe Demes.7) yeKejeR®es efvekesove heewjeeqCeJeÀ heOoleer®es Demes.

Feflenemee®ee­e& jepekee[s ­eebveer yeKejeR®es keieeaJeÀjCe leerve Yeeieele JesÀues Deens.1) meceJeÀeueerve yeKejer - meceJeÀeueerve yeKejJeÀejebveer equeefnuesu­ee yeKejer -

2) SsJeÀerke ceeefnleerkej DeeOeejuesu­ee yeKejer - Ieìvee Ie[u­ee veblej JeÀener JeÀeUeves Deeheu­eeDee"keCeeRkej eEJeÀkee SsJeÀerke ceeefnleerkej efkemebyetve yeKejJeÀejeves DeMeer yeKej equeefnuesueer Demeles.

3) pegv­ee yeKejerkej DeeOeeefjle Demeuesu­ee yeKejer - JeÀener kesUe ­ee yeKejer cnCepes pegv­ee yeKejeR®­eeveJeÀuee Demele. l­eeceO­es cetU yeKejerleerue meke& ®egJeÀeb®­ee yejesyej veJeÀueJeÀejeves veJeÌJeÀue JeÀjleeveeJesÀuesu­ee ®egJeÀeb®eener meceekesMe Demelees DeeeqCe cnCetve®e l­ee hetCe&heCes DeefkeMkemeveer­e Demetve l­eeb®­eeJeÀ[sogue&#e JeÀjlee ­esles.

[e@. j.efke.nsjkee[JeÀj ­eebveer ceje"er yeKejeR®es keieeaJeÀjCe KeeueerueÒeceeCes JesÀues Deens.1) ®eefj$eelceJeÀ yeKej - ­ee yeKejerle ®eefj$­e vee­eJeÀe®­ee ®eefj$ee®es keCe&ve Demeles.

Goe. Je=À<Ceepeer Deveble meYeemeo ­eeb®es eqMeke®eefj$e2) efkeeqMeä IejeC­ee®ee Fefleneme -SKeeÐee IejeC­ee®eer nefJeÀiele. Goe. hesMeJ­eeb®eer yeKej, YeesmeueskebMe®eefj$e.3) Deelce®eefj$eelceJeÀ yeKej - Goe. veevee HeÀ[eqCemee®es Deelce®eefj$e4) ÒemebieelceJeÀ yeKej - ­ee yeKejerle SKeeÐeecenlkee®­ee Òemebiee®es keCe&ve Demeles.

Goe. heeefvehele®eer yeKej5) efkeeqMeä JeÀeUe®ee Fefleneme - Goe. hesMekeeF&®­ee DeKesj®eer yeKej

Page 7: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

7

6) efkeeqMeä he#ee®eer yeepet ceeb[Ceejer yeKej. Goe - nesUJeÀjeb®eer JewÀefHeÀ­ele7) meebÒeoeef­eJeÀ yeKej - Goe. meceLee¥®eer yeKej8) Yee<eebleefjle yeKej - Goe. yegbosu­eeb®eer yeKej9) mLeUkeCe&veelceJeÀ yeKej - Goe. ceneyeUsMkej®eer pegveer ceeefnleer10) GlheVeeefke<e­eer®eer yeKej - JeÀjerves eEJeÀkee mejJeÀejuee meeoj JesÀuesu­ee JewÀefHeÀ­eleer

yeKejeR®eer efkeMkemeveer­elee - yeKejeR®eer efkeMkemeveer­elee ne SJeÀ Del­eble keeoe®ee efke<e­e Deens. megÒeefmeOoFeflenemeJeÀej peogveeLe mejJeÀej ­eeb®­ee celes Fefleneme uesKevee®­ee ¢äerves ceje"er yeKejer JegÀ®eJeÀeceerDeensle. jepekee[s ­eeb®­ee celes ceje"er yeKejer meeOeejCeheCes leerve ÒeJeÀej®es oes<e Dee{Uleele 1)mLeUefkehe­ee&me 2) JeÀeUefkehe­ee&me 3) J­eefÊeÀefkehe­ee&me, yeKejerleerue ns oesMe meke&ceev­e DemetveJeÀesCeeueener ns veeJeÀejlee ­esle veenerle.

yeKej ne MeeðeMegOo Fefleneme vemeuee lejer Feflenemee®es SJeÀ meeOeve Deens ns ceev­e JeÀjekes®eueeieles.

DeeHeueer Òeieleer leHeemee

De) yeKej cnCepes keÀe³e? yeKejer®eer JewefMeä³es meebiee.__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

1.3.4 efMeJekeÀeueerve yeKejer

1) meYeemeo yeKej - ner eqMekeepeer cenejepeebkejerue mekee&le pegveer ke eqMekeJeÀeueele equeefnueer iesuesueer

yeKej Deens. (1694) efn®ee JeÀlee& Je=À<Ceepeer Deveble meYeemeo ne Demetve l­eeves eqMekeepeer cenejepeeb®eehejeJe´Àce mkele: heeefnuesuee ke SsefJeÀuesuee Deens. jepeejece cenejepeeb®­ee Dee%esves ner yeKej equeefnC­eeleDeeueer. ceje"er Feflenemee®­ee DeY­eemetb®­ee ogos&Jeeves meYeemeoeves ner yeKej HeÀej mebef#ehle DeMeer equeefnueerDeens. lejerner cenejepee®³ee JeÀeUeleerue ner yeKej Demeu­eeves efleuee Devev­emeeOeejCe cenlke Deens. ­eeyeKejerle cenejepeeb®eer jep­eJeÀejYeej J­ekemLee, ue<JeÀj J­ekemLee, efJeÀ}Ás, Keeqpevee, mejoej Fl­eeoerDevesJeÀ yeeyeeRkej ÒeJeÀeMe ìeJeÀuesuee Deens. ner ceeefnleer yengceesue Deens.

2) 91 JeÀueceer yeKej - ner yeKej 91 JeÀuece yeKej ­ee veekeeves ÒeefmeOo Deens. JeÀejCe ­eele 91

JeÀueces Demetve ceeueespeer jepes Yeesmeues ­eeb®­eeheemetve eqMekeepeer cenejepeeb®­ee ce=l­eghe­e¥le®ee FeflenemeJeÀLeve JesÀuee Deens. ner yeKej ÒeefmeOo JeÀjC­ee®es Þes­e mebMeesOeJeÀ efke.me.keeJeÀmeJeÀj ­eeb®­eeJeÀ[s peeles(F.me.1930) keeJeÀmeJeÀjeb®­ee celes ner yeKej ceb$eer oÊeepeer ef$eceU keeJesÀefveefkeme ­eebveer le­eej JesÀueer.efle®ee uesKeveJeÀeue 1685 les 1707 ­ee ojc­eeve®ee Demeekee.

3) ef®eìCeerme yeKej - ceunejjeke jecejeke ef®eìCeerme ­eeves F.me.1811 ceO­es ogme-­ee Meent®­ee

Dee%eske©ve ner yeKej equeefnueer. yeKejJeÀeje®es Deepeesyee yeeUepeer Deekepeer ef®eìCeerme eqMekeepeercenejepeeb®es meceJeÀeueerve nesles. ­ee yeKejerle SJetÀCe meele ÒeJeÀjCes Deensle. ner yeKej ÒeLece efkeefkeOe%eeveefkemleej ­ee ceeefmeJeÀele ÒeefmeOo Peeueer (F.me.1877). yeKejJeÀejeJeÀ[s meeOevee®eer DevegJetÀuelee

Page 8: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

8

Demeueer lejer meeOevemeeceie´er®ee heOoleMeerj Ghe­eesie JeÀjC­ee®es %eeve l­eeuee veJnles. yeKejerleerue IeìveeJeÀeueevegJe´Àceeves efouesu­ee veenerle.

4) ef®e$eieghle yeKej - ner yeKej meYeemeo yeKejerkej DeeOeeefjle Deens. efn®ee JeÀlee& jIegveeLe ­eeoke

ef®e$eieghle (ef®e$es) ne Demetve yeKejeR®­ee cepeJetÀjele DeOetveceOetve l­eeves Deeheu­ee JeÀefkelee Ieeleu­eeDeensle. ne yeKejJeÀejner yeeUepeer Deekepeer ef®eìCeerme ­eeb®­ee®e IejeC­eeleerue neslee. meYeemeo yeKejerlep­ee heg©<eeb®eer Dee[veekes efoueer veenerle. l­eeb®eer Dee[veekes ef®e$eieghle equeefnC­ee®­ee PeesJeÀelemenpeemenpe osTve peelees. ner yeKej 1765 ®­ee megceejeme equeefnueer iesueer Demeekeer.

5) oueheleje­ee®eer yeKej - eqMekeepeer cenejepeeb®­ee efkejesOeer he#eele DemeCee-­ee uesKeJeÀeves ner yeKej

equeefnueer Deens. l­eecegUs cenejepeeb®­ee efkejesOeele DemeCee-­ee lelJeÀeueerve ceb[Uerb®es l­eeb®­ee JeÀe­ee&efke<e­eerJeÀe­e cele nesles, ns DepeceeefkeC­eemee"er ­ee yeKejeR®ee Ghe­eesie neslee.

6) eqMekeefoeqikepe­e - ner yeKej meve 1818 meeueer equenueer iesueer Deens. efn®ee JeÀlee& De%eele Deens.

Fefleneme mebMeesOeJeÀ vebogjyeejJeÀj ke oeb[sJeÀj ­eebveer efle®es mebheeove JesÀues ke leer meve 1895 meeueerÒeefmeOo JesÀueer. Feflenemee®ee­e& jepekee[­eeb®­ee celes ­ee yeKejer®ee cepeJetÀj SKeeÐee pegv­ee yeKejerke©veIesleuee Demeekee. jepeejece cenejepeebvee jepeheo efceUekes cnCetve jeCeer mees­ejeyeeF&ves JesÀuesu­ee Je=Àl­eeb®eskeCe&ve ­ee yeKejJeÀejeves JesÀues Deens.

7) ceje"er meece´ep­ee®eer íesìer yeKej - ­ee yeKejer®ee j®evee F.me.1817 meeueer Peeueer Demeekeer.

FeflenemeJeÀej yeeUepeer peveeo&ve cees[JeÀ ­eebveer leer `JeÀeJ­eseflenemebien' ­ee ceeefmeJeÀele ÒeefmeOo JesÀueer.mLeue, J­eÊeÀer ke JeÀeue ­eeb®ee yeje®e efkehe­ee&me ­ee yeKejerle Deens. lejerner eqMeke®eefj$eeceOeerue JeÀenerveJ­ee yeeyeer ­ee yeKejerletve heg{s ­esleele.

8) ef®eìCeermeJe=Àle mebYeepeer cenejepeeb®eer yeKej ke jepeejece cenejepeeb®eer yeKej - ceunej

jecejeke ef®eìCeermeeves®e ­ee oesve yeKejer equeefnu­ee Deensle. ceje"­eeb®­ee yeepetJeÀ[tve mebYeepeer cenejepe kejepeejece cenejepe ­eeb®eer ®eefj$es JeÀUC­eemee"er ­ee®e yeKejeR®ee Ghe­eesie neslees. ne yeKejJeÀej mebYeepeercenejepeeb®­ee efkejesOeele equeefnlees ke jepeejece®­ee mebyebOeer ÒeMebmes®es Godieej JeÀe{lees.

­eeeqMekee­e Þeer. eqMekeÒeleehe, Mes[ieekeJeÀj yeKej, MeneVeke JeÀueceer yeKej, eqMekeepeer ÒeleeheFl­eeoer yeKejer eqMekeJeÀeueekej GheueyOe Deensle. hejblet l­ee®es SsefleneefmeJeÀ cetu­e HeÀej®e Lees[s Deens.

DeeHeueer Òeieleer leHeemee

De) efMeJekeÀeueerve yeKejeRJej ÒekeÀeMe ìekeÀe.__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

1.3.5 hesMekesJeÀeueerve yeKejer - F.me.1707 ceOeerue Meent®es oef#eCesleerue Deeieceve les F.me.1818

ceO­es Peeuesuee ceje"er jep­ee®ee Demle ­ee hesMekes JeÀeUeefke<e­eerner DevesJeÀ yeKejer equeefnu­ee iesu­eeDeensle. l­eehewJeÀer JeÀener cenlkee®­ee yeKejer KeeueerueÒeceeCes Deensle.

Page 9: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

9

1) meeäer®eer yeKej - GÊej JeÀesJeÀCeeleerue mee<ìer ke kemeF& Òeebleekej F.me.1737 les 39 ­ee

JeÀeUele ceje"­eebveer mkeejer JesÀueer ke les Òeeble eÅpeJetÀve Iesleues. ­ee efkepe­ee®eer ceeefnleer ­ee yeKejerle efoueerDeens. ner yeKej 1742 ceO­es equeefnueer iesueer Deens. kemeF&®­ee mebie´ecee®es Kejs Þes­e iebieepeer veeF&JeÀ ­eeb®esDemetve ­eeb®­ee leguevesle ef®eceepeer DeHhee®es ­ee mebieeceeleerue ­eesieoeve ieewCe Demeu­ee®es Òeefleheeove ­eeyeKejerle JeÀjC­eele Deeues Deens.

2) Þeer. Meent cenejepe ­eeb®eer yeKej - ­ee yeKejer®ee JeÀlee& ieeseEkeojeke Keb[sjeke ef®eìCeerme Deens. ­ee

yeKejerle Meent cenejepeeb®ee pevce les ce=l­eghe­e&ble®eer ceeefnleer efkemleejeves efoueer Deens. cegIeueeb®­ee JewÀosleDemelee Meent cenejepeeb®­ee heefjeqmLeleer®es leheMeeruekeej keCe&ve yeKejJeÀejeves JesÀues Deens.

3) hesMeJ­eeb®eer yeKej - ­ee yeKejer®ee JeÀlee& Je=À<Ceepeer meesnerveer Deens. F.me.1713 les 1818 ­ee

JeÀeUeleerue meke& Ie[ecees[eR®ee leheMeeruekeej G}ÁsKe ­ee yeKejerle Dee{Ulees. ner yeKej hesMeJ­eeb®­eehejeJe´Àcee®eer ieeLee Deens. ceje"­eeb®­ee Feflenemeeleerue efkeefkeOe Òemebiee®es keCe&ve l­eeceO­es JesÀues Deens.

4) heeefvehele yeKej - F.me.1763 ceO­es jIegveeLe ­eeoke ­eeves hesMekee veeveemeensye ­eeb®eer efkeOekee

helveer ieesefheJeÀeyeeF& efn®­ee Dee%eske©ve ner yeKej equeefnueer nesleer. jIegveeLe ­eeoke ne hesMeJ­eeb®­ee heojerJeÀejJetÀve neslee. heeefvehele®­ee mebie´eceele keerjieleer Òeehle Peeuesu­ee cenlkee®­ee J­eÊeÀeR®eer ­eeoer ns ­eeyeKejer®es efkeMes<e keweqMeä­es Deens. heeefvehele®­ee mebie´eceeveblej ueies®e®e ner yeKej equeefnueer iesueer Demeu­eevesl­eeleerue nJeÀeriele Kejer Demeekeer ner meke&meeOeejCe Dehes#ee cee$e Keesìer "jles. peogveeLe mejJeÀej lej ­eeyeKejer®es keCe&ve `DeHeÀerceyeepee®es uesKeve' Demes JeÀjleele.

5) YeeTmeensyeeb®eer yeKej - he$e©heeleerue ­ee yeKejer®ee uesKeJeÀ eqMeod³eeb®­ee heojer SJeÀ meskeJeÀ

Demeekee. ­ee yeKejerle F.me.1761 ®­ee heeefvehele®­ee mebieeceeefke<e­eer®es leheMeeruekeej keCe&ve JeÀjC­eeleDeeues Deens. cee$e l­ee®­ee efkeMkemeveer­eles®eer Kee$eer oslee ­esle veener. yeKejerleerue cepeJetÀjeke©ve JeÀenerlelJeÀeueerve ®eeueerjerleerkej ÒeJeÀeMe he[lees. meleer®eer heOole, hee"erkej peKece Peeuesu­ee mewefveJeÀe®eermeceepeele nesCeejer nsìeUCeer ­eeb®ee G}ÁsKe yeKejJeÀejeves JesÀuee Deens.

6) JeÀeMeerjepee®eer yeKej -

JeÀeMeerjepe ne ceje"er ye´ecnCe DekeOe®ee vekeeye MetpeeGo- oewuee®­ee meskesle neslee. l­eeves HeÀejmeerYee<esle heeefvehele®­ee ue{eF&®ee ke=leeble equeefnuee Deens. heeefvehele®­ee ue{eF&®­ee leheeqMeueeefke<e­eJeÀ neke=leeble cenlkee®es meeOeve Deens.

kejerueÒeceeCes ceje"­eeb®­ee Feflenemeekej ÒeJeÀeMe ìeJeÀCee-­ee JeÀener cenlkee®­ee yeKejer Deensle.­ee yeKejeRceO­es DevesJeÀ oes<e Demeues lejer yeKejJeÀejebveer JeÀener pegveer JeÀeieohe$es DeY­eemeueer nesleer peerDeelee meehe[le veenerle. lesJne l­eemee"er yeKejeRkej efkemebyetve jenCes, DeekeM­eJeÀ "jues. Feflenemeele pesLes$etìer Deensle, lesLes yeKejer Deeheu­ee meene­­eme ­esT MeJeÀleele.DeeHeueer Òeieleer leHeemee

De) HesMeJeskeÀeueerve yeKejeR®eer ceeefnleer Ðee.__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

Page 10: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

10

1.3.6mejJeÀejer ke Keepeieer he$es

mejJeÀejer he$eele lenveeces, JeÀjej, JeÀe­eosJeÀevetve, meveoe, jesKes, keleve he$es, jepee, ÒeOeeve ­eebveerDeefOeJeÀe-­eebvee GÎsMetve JeÀe{uesues ngJetÀce, JeÀejKeev­eebvee efouesu­ee met®evee ­eeb®ee meceekesMe neslees.hesMekesJeÀeUele ceje"e jep­ee®ee efkemleej Peeuee. hejcegueKeele yeeleceeroej vesceues peele Demele. lemes®eceje"e mejoejeb®es yeeleceeroej hegCes ojyeejele Demele. l­eeb®eer yeeleceerhe$es Fefleneme uesKevee®eer cenlkee®eermeeOeves Deensle.

Keepeieer he$eebceO­es jep­eJeÀejYeej, J­ekenej, ke Iejiegleer DeMee eflevner ÒeJeÀej®ee Òel­e#ehegjekee Dee{Ulees.

1.4 mebmke=Àle meeOeves

ÒeecegK³eeves cenejeä^elegve DeeefCe Yeejleeleerue Flej efþkeÀeCeeJe©ve DeveskeÀ mebmke=Àle Hebef[le efMeJeje³eeb®³eeojyeejele ³esle Demele. ³eeHewkeÀer keÀener Hebef[leebveer efMeJekeÀeUeefJe<e³eer mebmke=Àle Yee<esle keÀeJ³ej®evee JeeÒeMemleer kesÀuesueer Deens. ns meeefnl³e keÀeJ³ee®³ee mJe©Heele nesle Demeu³eecegUs ³ee keÀeJ³eele Deefle<e³eeskeÌleernesJet MekeÀles lejer cejeþeb®³ee Feflenemee®³ee ¢äerves keÀener mebmke=Àle meeOeves cenlJee®es Deensle l³eeleeruekeÀener cenlJee®es meeOeves Het{erueÒeceeCes

1.4.1 efJeMJeiegCeeboMe&®ebHet - ³ee keÀeJ³eûebLee®eer j®evee keÀJe JeWkeÀìeMJejer ³eebveer kesÀuesueer Deens. ne

keÀJeer GÊej Yeejleeleerue DemeeJee ³ee keÀeJ³eeceO³es efMeJekeÀeueerve cejeþs DeeefCe ye´ecnCe ³eeb®³ee yeesOeÒeoefueKeeve Deeuesues Deens efMeJeepeer cenejepeeb®³ee keÀejefkeÀoeale lees cenejeä^ele Deeuesuee Demeu³eecegUscenejepeeb®³ee efpeJeveeleerue keÀener IeìveebJej ³ee keÀeJ³eeÜejs ÒekeÀeMe He[lees. efMeJeepeer®³ee keÀe³ee&®esmeceLe&ve keÀjCeejs ns keÀeJ³e nes³e.

1.4.2 meg³e&JebMece efkebÀJee DevegHetjeCe - ne keÀeJîeûebLe keÀJeer Hejceevebo ³eebveer efueefnuesuee Deens. ns

keÀeJ³e 100 meiee¥®es keÀjC³ee®eer l³ee®eer F®íe nesleer. Hejblet Heefnues 31 meie& l³eeves 1680 He³e¥lej®eues. l³eeveblej®³ee keÀeUele l³eeves 19 meie& j®eues lej MesJeìer l³eeves 13 meie& j®eues Deens. ³eekeÀeJ³eûebLeele Menepeer jepes, í$eHeleer efMeJeepeer cenejepe Je í. mebYeepeer cenejepe ³eeb®³ee efJe<e³eer®esJeCe&ve Deeuesues Deens. jeCeer mees³ejeyeeF®e³ee meeQo³ee¥®³ee ÒeYeeJeeKeeueer cenejepeebveer mebYeepeer jep³eeb®³eeieeoerJejerue nkeÌkeÀ veekeÀejuee Je jepeejeceeue DeeHeues GÊejeefOekeÀejer vesceues Demee ³egkeÌleerJeeo ³ee ûebLeeleDeeuesuee Deens. ³eeJe©ve efMeJeepeer®³ee veblej ne ûebLe le³eej Peeuee DemeeJee efkebÀJee keÀesCee®³eelejerÒeYeeJeeKeeueer ³ee ûebLeele keÀener Yeeieeb®es efueKeeCe Peeues Deens Demes Jeeìles.

1.4.3 efMeJeYeejle - ne ûebLemegOoe keÀefJe Hejceevebo ³eeves®e efueefnuesuee Deens. ³ee ûebLeeceO³es Lesì

ceeueespeerjeJe Yeesmeues, Menepeerjepes Yeesmeues ³eeb®³ee keÀejefkeÀefo&®ee Dee{eJee IesC³eele Deeuesuee Deens DeeefCeí$eHeleer efMeJeepeer cenejepeeb®³ee keÀeskeÀCe - efJepe³eeHe³e¥le®ee Fefleneme Deeuesuee Deens. ³eeleerue Je=ÊeeblemegOoe keÀeJ³e©Heeves®e efueefnC³eele Deeuesuee Deens.

1.4.4 DeMeeJeleejced - ³ee keÀeJ³eûeLeeb®ee keÀlee& ieesefJebo ne Demegve ne keÀJeerHejceevebo®ee veelet nes³e.

³eeuee `keÀefJebê` ne efkeÀleeye osC³eele Deeuee neslee. ³ee keÀeJ³eûebLee®eer j®evee í$eHeleer Meengcenejepeeb®³ee

Page 11: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

11

Dee%esJe©ve keÀjC³eele Deeueer. meeOeejCeHeCes ³ee ûebLee®eer j®evee F.me. 1740 les 54 ³eekeÀeueeJeOeerceO³es Peeueer Demes ceeveues peeles.

1.4.5 efMeJejep³eeefYe<eskeÀ keÀuHele© - ³ee keÀeJ³eûeLeeb®ee cegK³e efJe<e³e efMeJeepeer cenejepeeb®ee

jep³eeefYe<eskeÀ ne Deens. ³ee keÀeJ³eûeLeeb®ee keÀlee& Deefve©Oo mejmJeleer Demegve ne GÊej efnbogmLeeveeleerueDeens. ³ee Deefve©Oo mejmJeleer efMeJejep³eeefYe<eskeÀe®³ee JesUer je³eie[eJej GHeefmLele neslee. ieesefJebo DeeefCeefveH®eueHetjer ³ee oesve ye´ecnCeeb®³ee mebJeeo©Heeves jep³eeefYe<ekeÀe®es JeCe&ve ³eele Dee{Ules. ieeieeYeÆeveskesÀuesuee JesoeskeÌle jep³eeefYe<eskeÀ keÀmee ®egefkeÀ®ee neslee ³eeJej ³ee keÀeJ³eûebLeele ®e®ee& Deeuesue Deens.

1.4.6 jeOee ceeOeJe efJeueeme®ebHet - ne keÀeJ³eûebLe pe³ejece efHeb[s ³eebveer j®euee Deens. ³ee®ee efveJeeme

yeeieueeve Òeeleebleerue meHle<e=bieer [eWieje®³ee Hee³eL³eeMeer neslee. l³ee efþkeÀeCeer lees efHeb[ Hee[C³ee®es keÀecekeÀefjle Demes cnCegve l³eeuee efHeC[s Demes Dee[veeJe efceUeues. keÀener efþkeÀeCeer l³ee®ee veeceesuuesKe pe³ejeceHeb[erle Demeener neslees. ³ee keÀeJ³eûebLeele ÒeecegK³eeves Menepeerjepeeb®eer ceeefnleer Deeuesueer Deens. ne keÀJeerMenepeerjep³eeb®³ee ojyeejele Demeuee lejer lees efMeJeepeer cenejepeeb®³ee ojyeejelener peele Demes Je pecesueleMeer keÀeJ³ej®evee keÀjerle Demes.

1.4.7 HeCeefueHeJe&le ûenCeeK³eeveced - ne ner keÀeJ³eûebLe®e Demegve, ne ûebLe megOoe pe³ejece efHeb[s

(Heb[erle) ³eeves®e j®euee Deens. F.me. 1773 meeueer efMeJeepeer cenejepeebveer (DeCCeepeer oÊees JekeÀeW[epeer HeÀpe¥o) HevneUe efkeÀuuee efpekebÀuee ne ³ee keÀeJ³ee®ee cegK³e efJe<e³e Deens ³eeJe©ve HevneUeogmeN³eeboe keÀmee Iesleuee ³ee®eer ceeefnleer efceUles.

1.4.8 jepeejece ®eefjleced - jepeejecee®³ee ojyeejer Heb[erle kesÀMeJeHeb[erle ³eebveer ne ûebLe j®euee

Deens. ³ee ûebLeeceO³es jepeejece cenejepeeb®³ee keÀeUeleerue HeefjmLeerleer®es JeCe&ve Deeuesues Deens.

DeeHeueer Òeieleer leHeemee

De) cejeþîeeb®³ee mebmke=Àle meeOeveeb®eer ceeefnleer Ðee?__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

1.5 HeÀejmeer meeOeves

ceO­e­egieerve Yeejleeleerue efkeefkeOe jep­eJeÀl­ee¥®eer HeÀejmeer ner ÒeMeemeJeÀer­e Yee<ee nesleer. ­eejep­eJeÀl³ee¥®ee DeeeqCe ceje"­eeb®ee pees mebyebOe Deeuee l­eeefke<e­eer®es DevesJeÀ G}ÁsKe HeÀejmeer Yee<esleeruemejJeÀejer JeÀeieohe$es ke omleSskepe ­eeceO­es meehe[leele. lemes®e ceesieue FeflenemeJeÀejebveer equeefnuesuesceesieue meece´ep­ee®es Fefleneme, yeeoMeene®eer ®eefj$es, ceesieue ojyeej®eer yeeleceerhe$es ceje"e Feflenemee®eercenlkee®eer meeOeves Deensle.

1. ceeefmejs Deeueceefiejer : - meeJeÀer cegmlewojkeeve ­eeves ne ie´bLe 1709 ceO­es equeneruee Deens.

Deewjbiepesyee®­ee Keeme lewveeleerceOeerue DeefOeJeÀejer Demeu­eeves ceesieue-ceje"e mebIe<e& l­eeves Òel­e#e

Page 12: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

12

[esU­eebveer heeefnuee neslee. meeJeÀerves Deeheu­ee ®eefj$eele yeeoMeene®­ee jep­eejesnCee®­ee ke<ee¥heemetve®­eeIe[ecees[er ke Ieìvee efou­ee Deensle. yenglesJeÀ ef"JeÀeCeer lees De®etJeÀ leejKee oslees. l­eecegUs ceesieue-ceje"emebIe<ee&®ee DeY­eeme JeÀjCee-­eeme yengceesue ceole nesles. eqMekeepeer cenejepe, mebYeepeer cenejepe, jepeejececenejepe ke cenejeCeer leejeyeeF& ­eeb®­ee JeÀejJeÀeroea®ee DeY­eeme ­ee ie´bLeeeqMekee­e hetCe& nesT MeJeÀCeejveener.

meve 1871 meeueer ne ie´bLe je@­eue SeqMe­eeefìJeÀ meesmee­eìer Dee@HeÀ yeWiee@ue ­ee mebmLesves ÒeLece ÒeefmeOoJesÀuee. l­ee®es Fbie´peer Yee<eeblej mej peogveeLe mejJeÀej ­eebveer JesÀues Deens. lej ceje"er Yee<eeblej Þeer. meslegceeOekejeke heie[er ­eebveer `ceje"s ke Deewjbiepesye' ­ee veekeeves ÒeefmeOo JesÀues.

2. cegveleKeyeGue uegyeeye :- cenbceo neeqMece KeeHeÀerKeeve ­eeves ne ie´bLe 1734 ceO­es equeefnuee.

1874 ceO­es je@­eue SeqMe­eeefìJeÀ meesmee­eìer Dee@HeÀ yeWiee@ue ­ee mebmLesves lees ÒeJeÀeeqMele JesÀuee. ceje"erYee<eeblej Þeer. ie.n.Kejs ke Þeer. heie[er ­eebveer ÒeefmeOo JesÀues Deens. ceesieueeb®ee SJeÀ DeefOeJeÀejer ­eeveel­eeves KeeHeÀerKeeve Deewjbiepesye yeeoMeene®­ee ceesefncesle oef#eCesle npej neslee. l­eeves mkele: ceesieue-ceje"e mebIe<e& heeefnuee neslee. KeeHeÀerKeeveeves ceesieue-ceje"­eeb®­ee DevesJeÀ ue{e­ee keeqCe&uesu­ee Deensle.l­eeke©ve ceesieue ke ceje"e ­eeb®eer ue{C­ee®eer heOoleer ke jCeveerleer ­eemebyebOeer Kethe ceeefnleer efceUles.peogveeLe mejJeÀeje®­ee celes ns equeKeeCe Del­eble efkeMkemeveer­e Demeu­eeves efkeMes<e cenlkee®es Deens.

3. vegJeÌMee-F-efoueJegÀMee :- Deewjbiepesye yeeoMeene®­ee heojer DemeCee-­ee Yeercemesve meJeÌmesvee ­ee®es ns

Deelce®eefj$e Deens. Deewjbiepesyeeyejesyej lees oef#eCes®­ee ceesefncesle nelee ke meve 1701 meeueer pegequHeÀJeÀejKeeveeves hevneU­eeme kes{e efouee, l­eekesUer ne lesLes npej neslee. Yeercemesve meJeÌmesveeves Deeheu­ee ­eeDeelce®eefj$eele ceesieue meece´ep­ee®­ee meve 1656 meeueeheemetve 1709 he­e¥le®ee Fefleneme JeÀLeveJesÀuee Deens. eqMekeepeer cenejepe, mebYeepeer cenejepe, jepeejece cenejepe ke cenejeCeer leejeyeeF& ­eeceje"e jep­eJeÀl­ee&bveer DeewjbiepesyeebMeer efouesu­ee mebIe<ee&®eer ÒeLece opee&®eer ceeefnleer Yeercemesve DeeheCeememeeoj JeÀjlees. cenejeCeer leejeyeeF&®es vesle=lke iegCe ­eeefke<e­eer efkemle=le ceeefnleer efceUles.

4. HegÀletneles Deeueceefiejer :- HegÀletneles Deeueceefiejer cnCepes Deeueceieerj Deewjbiepesye yeeoMeene®­ee

efkepe­ee®eer JeÀLee. ne iebLe F&Mkejoeme veeiej ­eeves equeefnuee. yeeoMeene®­ee cegK­e v­ee­eeOeerMee®eeF&Mkejoeme veeiej ne JeÀejJetÀve neslee. Deeheu­ee ie´bLeeme F&Mkejoemeves ceesieueeb®ee MeeefnmlesKeevee®­eeceesefncesheemetve (meve 1660) les meelee-­ee®­ee kes{­eehe­e¥le (meve 1700) nJeÀeriele efoueer Deens.mebYeepeer cenejepe, JeÀefkeJeÀueme, ogiee&oeme je"es[, DeJeÀyej, jepeejece cenejepe, mebleepeer ke yeeoMeenermejoej ­eeb®­eeefke<e­eer®eer yejer®e vekeer ceeefnleer F&Mkejoeme veeiej®­ee ­ee iebLeele efceUles. mebYeepeerjepeebveer Deewjbiepesyeeheg{s ceeve uekeefkeueer veener ke [esUs JeÀe{ues iesu­eekej DeVel­eeie JesÀuee, ner mebYeepeercenejepeeb®­ee Meskeì®­ee efokemeeb®eer nJeÀeriele F&Mkejoemeeves®e efoueer Deens. DeMee DevesJeÀ veJ­eeceeefnleercegUs ne iebLe ceje"­eeb®­ee DeY­eemeJeÀebvee Ghe­egJeÌle "juee Deens.

5. Kegletles eqMekeepeer :- Kegletles eqMekeepeer cnCepes eqMekeepeer cenejepeeb®eer he$es ­ee iebLeele JesÀkeU

cenejepeeb®eer®e he$es veenerle lej Deewjbiepesye yeeoMeene, Menpeeoe DeJeÀyej, pegequHeÀJeÀej Keeve, pe­eeEmen,Meent cenejepe ­eeb®eer ner he$es ­ee ie´bLeele Deensle. ­ee he$eeb®ee Fbie´peer Devegkeeo `ceesieue-ceje"e mebIe<e&' ­eehegmleJeÀele Þeer meslet ceeOekejeke heie[er ­eebveer ÒeefmeOo JesÀuee Deens. eqMekeepeer cenejepeebveer eqpeeqpe­ee®­eeefve<esOeeLe& Deewjbiepesyeeuee equeefnuesues he$ee®ee meceekesMe ­ee ie´bLeele Deens.

Page 13: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

13

6) nHeÌle Debpegceve :- efcepee& jepee pe­eeEmeie ­eeb®­ee he$eeb®ee ne mebien Deens. pe­eeEmeie ne eqMekeepeer

cenejepeeb®ee hejeYeke JeÀjC­eemee"er oef#eCesle Deeuee neslee. ­ee ceesefncesle pe­eeEmeieves DeewjbiepesyeemekesUekesUer peer he$es hee"keueer leer ­ee mebie´nele Deens. pe­eeEmeiee®ee ef®eìCeerme Go­ejepe ­eeves ne mebie´nSJeÀef$ele JeÀ©ve l­eeme nHeÌle Debpegceve Demes veeke efoues. ­ee he$eebke©ve pe­eeEmeiee®­ee oef#eCesleerueceesefnceskej, l­ee®­ee [ekehes®eekej ÒeJeÀeMe he[lees. eqMeke®eefj$ee®es ns SJeÀ cenlkee®es meeOeve Deens.

7. ueglHegÀ}ÁeKeevee®eer he$es :- ueglHegÀ}ÁeKeeve ne Deewjbiepesyee®ee mejoej neslee. meve 1690 ®­ee

megceejeme lees Keìeke®ee "eCesoej neslee. l­eekesUer l­ee®­ee mebleepeer ke Oeveepeer ­eeb®­eeMeer DevesJeÀ ue{e­eePeeu­ee. ­ee ue{e­eeb®­ee ke=Êeeble l­eeb®­ee he$eebletve®e DeeheCeeme mecepelees. meve 1699 veblej leesefkepeehetj, Deewjbieeyeeo ke keNne[ ­esLes ceesieue megYesoej cnCetve neslee. Þeer meslet ceeOekejeke heie[er ­eebveer`ceesieue ceje"e mebIe<e&' ­ee hegmleJeÀele l­ee®ee Devegkeeo efouee Deens. ner he$es ceesieue-ceje"e mebIe<ee&kejÒeJeÀeMe ìeJeÀCeejer Deensle.

8. ceeleyejKeevee®eer he$es :- ceeleyejKeeve ne ceesieueeb®ee mejoej neslee. mebYeepeer cenejepeeb®­ee

JeÀeuee®­ee Meskeìer veeeqMeJeÀ, yeeieueeCe, GÊej JeÀesJeÀCe ­esLeerue efJeÀ}Ás IesC­eele l­eeves cees"e hejeJeÀceieepekeuee. l­eeves yeeoMeeneuee ke Flej ceesieue mesveeefOeJeÀe-­eebvee equeefnuesueer JeÀener he$es GheueyOeDeensle. ceeleyejKeevee®ee ef®eìCeerme pes"ceue ­eeves ner he$es ke Keevee®­ee hejeJe´Àcee®eer nJeÀeriele SJeÀef$eleJeÀ©ve `JeÀejveecee' veekee®ee iebLe equeefnuee. ­ee he$eebhewJeÀer JeÀener he$eeb®ee Devegkeeo Þeer. heie[er ­eebveerceje"erleerue `vekeYeejle' ­ee ceeefmeJeÀele ÒeefmeOo JesÀuee Deens. mebYeepeer cenejepe ke jepeejece cenejepe­eeb®­ee JeÀeueeleerue ceesieue-ceje"e mebIe<e& mecepetve IesC­eemee"er ­ee he$eeb®ee Ghe­eesie neslees.

9. yegmeeefleve-Gme-meueeleerve :- efkepeehetj®­ee DeeefoueMeener®ee ne Fefleneme Deens. ne Fefleneme

cenbceo Fye´eefnce Deueer petyewjer ­eeves 1824 meeueer equeefnuee. ­ee ie´bLee®ee Devegkeeo cees[JeÀ ke kePes ­eebveerÒeLece ÒeefmeOo JesÀuee. Þeer. ie. n. Kejs ke Þeer. kee. meer. yeWês ­eebveerner ­ee®es Devegkeeo JesÀues Deensle.eqMekeepeer-DeeefoueMeener mebyebOee®ee DeY­eemeemee"er ns cenlkee®es meeOeve Deens.

10. efme­eeue-Gue-cegbleKejerve :- ­ee ie´bLee®ee uesKeJeÀ me­­eo iegueece ngmesve leyeleyeer ne cegIeue

mejoej neslee. l­ee®es yenglesJeÀ Dee­eg<­e yebieeue ÒeebleeceO­es iesues nesles. Meent cenejepe ke cenejeCeerleejeyeeF& ­eeb®­eeleerue ­eeokeer ­egOo, ceje"s efvepeece mebyebOeekej lees ÒeJeÀeMe ìeJeÀlees.

11. DeKeyeejele :- yeeoMeene®­ee ojyeejele ojjespe nesCeeN­ee Ie[ecees[eR®ee ke=Êeeble mejJeÀejer

DeefOeJeÀeN­eebJeÀ[tve equeefnuee peeF&. lemes®e cees"­ee mejoejeb®es nmleJeÀner ojyeejele Demele. lesojyeeje®­ee keelee& Deeheu­ee Oev­eeme JeÀUkeerle Demele. ­ee keelee&he$eebvee DeKeyeejele Demes cnCeleele.JeÀeuee®­ee DeesIeele ­ee DeKeyeejeleebhewJeÀer yejer®e veä Peeueer. l­eehewJeÀer JeÀener Yeeie ueb[ve, pe­ehetj,JeÀueJeÀÊee ­esLeerue ohlejKeev­eeble Deensle. Þeer. ie.n.Kejs ke Þeer. heie[er ­eebveer ­ee DeKeyeejeleeb®esYee<eeblej ceje"erle JesÀues Deens. oef#eCesleerue ceesieue ceje"e mebIe<e&, l­ee®eer ue<JeÀjer ke jepeJeÀer­e JeÀejYeejJ­ekemLee, Fl­eeoer DevesJeÀ yeeyeeRkej ns DeKeyeejele ÒeJeÀeMe ìeJeÀleele. l­eeb®­ee DeeOeejs ceje"­eeb®eeleejerKekeej Fefleneme equeefnCes megueYe Peeues Deens.

Page 14: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

14

DeeHeueer Òeieleer leHeemee

De) cejeþîeeb®³ee Feflenemee®eer HeÀejMeer meeOeves veceto keÀje.__________________________________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

1.6 ­egjesefhe­eve meeOeves

melejeJ­ee MeleJeÀele eqMekeepeer cenejepeebveer mkejep­ee®eer mLeehevee JesÀueer ke ­ee®e ojc­eeve heesleg&ieerpekeieUlee ­egjesefhe­eve meÊee J­eeheeje®­ee GÎsMeeves eEnotmLeeveele Deeu­ee. Fbie´peebveer heewjel­e osMeebyejesyejJ­eeheej JeÀjC­ee®­ee ÒecegKe GÎsMeeves F&mì Fbef[­ee JebÀheveer®eer mLeehevee JesÀueer. l­eeveblej uekeJeÀj®eeEnogmLeeve®­ee heeqM®ece efJeÀveeN­eebkej megjle, cegbyeF&, jepeehetj, JeÀejkeej ­ee yebojebceO­es keKeejer mLeeheveJesÀu­ee. uekeJeÀj®e ­ee ­egjesefhe­eve meÊeeb®eer jepeJeÀer­e cenlkeeJeÀeb#ee kee{t ueeieueer. veJ­eeves efvecee&CePeeuesu­ee ceje"er meÊesJeÀ[s les mebMe­eeves heent ueeieues. ceje"­eeb®­ee meke& neue®eeueeRkej l­eeb®eer yeejerJeÀvepej nesleer. 1659 ceO­es eqMekeepeer cenejepeebveer DeHeÀpeueKeevee®­ee JesÀuesu­ee keOeeveblej ­egjesefhe­evemeeOeveebceO­es eqMekeepeer cenejepeebefke<e­eer®­ee G}ÁsKeele kee{ Peeueer. Yeefke<­eele ceje"e meÊesyejesyejDeeheuee mebIe<e& DeìU Deens ­ee peeeqCekesletve ceje"e jep­eeefke<e­eer Fl­ebYetle ceeefnleer Fbiepe efceUkeleDemele. l­ee®es efkemle=le keCe&ve l­eeb®­ee omleSskepeele Dee{Ules.

1.6.1 FbeqiueMe meeOeves - FbeqiueMe F&mì Fbef[­ee JebÀheveer®­ee megjle, cegbyeF&, jepeehetj, JeÀejkeej,

ceêeme, JeÀueJeÀÊee Fl­eeoer ef"JeÀeCeer DevesJeÀ keKeejer nesl­ee. ÒeLece megjle ke veblej cegbyeF& ­esLes Fbie´pee®eerÒecegKe keKeej nesleer. ­ee keKeejer p­ee Òeebleele Demele, l­ee Òeebleeleerue jepeJeÀer­e ke J­eeheejer Ie[ecees[er,l­ee Deeheu­ee ÒecegKe keKeejeruee JeÀUkeerle Demele ke YeejleeceOeerue ÒecegKe keKeej Yeejleeleerue meke&ke=Êeeble Fbiueb[ceOeerue Deeheu­ee [e­ejsJeÌìjebvee JeÀUkeerle Demes. megjle, cegbyeF&, jepeehetj, JeÀejkeej keceêeme ­ee ef"JeÀeCe®­ee keKeejeR®­ee ke=Êeebleele ke l­eeb®­ee ceb[Ue®­ee yew"JeÀer®­ee "jekeeble ceje"­eeb®­eeneue®eeueer, ceesefncee, jepeJeÀejCe ­eeefke<e­eer Del­eble ceesuee®eer ceeefnleer efceUles. ns Fbie´pe J­eeheejer mkele:ceeefnleer ieesUe JeÀjle. lemes®e nsjeb®­eeJeÀ[tve yeelec­ee ieesUe JeÀjle. l­eeb®­ee J­eeheeje®­ee mebj#eCeemee"erns JeÀjCes l­eebvee DeekeM­eJeÀ nesles. l­eeb®­ee ­ee JeÀeieohe$eeble ceje"­eeb®ee leejerKekeej FeflenemeequenC­eeme ceole Peeueer Deens.

ueb[ve, JeÀueJeÀÊee, ceêeme, cegbyeF& Fl­eeoer ef"JeÀeCeer mejJeÀejer ohlejKeev­eele JebÀheveer®eerue#eekeOeer JeÀeieohe$es Deensle. 1931 meeueer eqMekeepeer cenejepeeb®ee mebyebOe Demeuesueer FbeqiueMe JeÀeieohe$e`English Records on Shivaji' ­ee ie´bLee®­ee ©heeves SJeÀef$ele íeheueer Deensle. ueb[veceOeerue`Fbef[­ee Dee@HeÀerme'ceOeerue MesJeÀ[es JeÀeiehe$eeb®eer veJeÀue JeÀ©ve Þeer.kee.meer.yeWês ­eebveer DeeCeueer Deensle.megÒeefmeOo Fefleneme mebMeesOeJeÀ ke uesKeJeÀ [e@. megjWêveeLe mesve ­eebveer meve 1927 meeueer `HeÀejsveyee­ee@ie´e@HeÀerpe Dee@HeÀ eqMekeepeer' ne ie´bLe mebheeove JeÀ©ve ceje"­eeb®­ee Feflenemee®­ee meeOeve ie´bLeeleceesuee®eer Yej ìeJeÀueer Deens, ­ee ie´bLeele Fbie´pe, HeWÀ®e, heesleg&ieerpe Fl­eeoer lelJeÀeueerve uesKeJeÀebveereqMekeepeer cenejepeebmebyeOeer JesÀuesu­ee equeKeeCeeb®ee Fbie´peer Devegkeeo [e@. mesve ­eebveer ÒeefmeOo JesÀuee Deens.­ee hejJeÀer­e uesKeJeÀebceO­es peerve-o-Leskesvees, yeeefLe&uesceer Je@Àjs, He@Àeqvmeme ceeefì&ve ­eeb®ee meceekesMe Deens.l­eeeqMekee­e [e@. mesve ­eebveer eqMekeepeer cenejepeebmebyeOeer®eer [®e JeÀeieohe$esner Fbie´peerle Devegkeeefole JeÀ©veleer iebLeele efoueer Deensle. eqMekeepeer cenejepeebMeer Fbiepe J­eeheeN­eebveer JesÀuesues JeÀjejveeces, l­eeb®­ee

Page 15: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

15

keefJeÀueeb®es ke=Êeeble ­eeb®eener meceekesMe ­esLes JeÀjC­eele Deeuee Deens.

1.6.2 heesleg&ieerpe meeOeves - heesleg&ieerpe ns ceje"­eeb®es pekeU®es Mespeejer nesles. eEnogmLeeve®­ee

jepeJeÀejCeele Yeeie IesCeejs les heefnues ­egjesefhe­eve nesles. l­eecegUs l­eeb®­ee JeÀeieohe$eebceO­es ceje"­eeb®esG}ÁsKe Deeheu­eeuee meehe[leele. eEnogmLeeveele ieeskee ke heesleg&ieeueceO­es equemyeve ­esLes DemeCeeN­eeohlejKeev­eeble ceje"­eeb®­ee FeflenemeeMeer mebyebOe DemeCeejer npeejes JeÀeieohe$es Deensle. heesleg&ieerpeJneFmeje@­eves Deeheu­ee jepeeme equeefnuesueer he$es, ceje"er ke ceesieue mejoej ­eebvee equeefnuesueer he$es,Deeheu­ee ceb[Ueleerue "jeke Fl­eeoeR®ee ­ee meeOeveele meceekesMe neslees. Fefleneme mebMeesOeJeÀ [[email protected][gjbiejeke efhemeguexJeÀj ­eebveer `heesleg&ieerpe-ceje"e mebyebOe' ­ee ie´bLe uesKeveele heesleg&ieerpe meeOeveeb®eeGhe­eesie JesÀuee Deens. Þeer. me.Meb. osmeeF& ­eebveer heesleg&ieerpe meeOeveeb®ee ceje"erle Devegkeeo JesÀuee Deens.

1.6.3 HeWÀ®e meeOeves - He´sÀb®e meeOeves he@efjme, ueb[ve Fl­eeoer ef"JeÀeCe®­ee ohlejKeev­eeble Deensle. ­ee

JeÀeieohe$eebceO­es eEnogmLeeveeleerue HeWÀ®e keKeejkeeu­eebveer cee­eosMeer equeefnuesueer he$es, eEnoer jepeebveeequeefnuesueer he$es ­eeb®ee meceekesMe Deens. mekee&le ceje"­eeb®­ee Feflenemee®­ee ¢äerves cenlkee®es meeOevescnCepes He´WÀ®e ieJn&vej ceeefì&ve ­eeves equeefnuesueer jespeefveMeer. ­ee jespeefveMeer®es Fbiepeer Yee<eeblej mejpeogveeLe mejJeÀej ­eebveer ÒeefmeOo JesÀues Deens. ceeefì&ve®es keemleJ­e heeB[s®ejeruee Demeu­ee JeÀejCeevesceje"­eeb®­ee JeÀvee&ìJeÀeleerue neue®eeueeR®ee DeY­eeme JeÀjC­eemee"er ceeefì&ve®eer ner jespeefveMeer Del­eblecenlkee®eer Deens. eqMekeepeer cenejepeeb®eer JeÀvee&ìJeÀe®eer mkeejer ke jepeejece JeÀeueeleerue peerpeeR®ee kes{e ­eemebyebOeer cenlkee®eer ceeefnleer Deeheu­eeuee He´WÀ®e JeÀeieohe$eebceO­es meehe[les.

Fefleneme mebMeesOeJeÀ [e@. neleeUJeÀj ­eebveer HeWÀ®e JeÀeieohe$eeb®ee keehej JeÀ©ve Relations

between the French and the Marathas (1668-1815) ne GlJe=Àä ie´bLe le­eejJesÀuee Deens.

1.6.4 [®e meeOeves - nsie, yeìeeqJn­ee, ueb[ve Fl­eeoer Menjeb®­ee hegjeefYeuesKeeieejeleerue [®e

jsJeÀe@[&ceO­es ceje"­eebmebyebOeer yejer®e cenlkee®eer ceeefnleer Dee{Ules. ­ee [®e jsJeÀe@[&®ee Ghe­eesie [[email protected]=À<Ce ­eebveer Deeheu­ee ``Shivaji the Great'' ­ee ie´bLee®­ee 4 Keb[ele hegjshegj JesÀuesuee Deens.jsJn nsjeme ­eebveer l­ee®ee FbeqiueMe Devegkeeo JesÀuesuee Deens.

1.6.5. hejJeÀer­e ÒekeeMeebveer equeefnuesues ke=Êeeble –

1) pee@ve ÖeÀe­ej :- pee@ve He´Àe­ej ne F&mì Fbef[­ee JebÀheveer®ee mepe&ve neslee. F.me.1672-1681 ­eeJeÀeUele lees eEnogmLeeveele JeÀece heenle neslee. l­eeves cenejeä^eleerue cegbyeF&, je­eie[, pegVej, JeÀejkeej,ieeskee, keWieguee& Fl­eeoer ef"JeÀeCeebvee Yesìer efou­ee nesl­ee. l­eeves equeefnuesuee Òekeeme ke=Êeeble meve 1873meeueer `Travels in India in the Seventeenth Century ' ­ee hegmleJeÀele ÒeefmeOoJeÀjC­eele Deeuee Deens. eqMekeepeer cenejepe ke mebYeepeer cenejepe ­eeb®­ee ®eefj$eeme Ghe­egJeÌle meboYe& ­eeÒekeeme-ke=Êeebleele Dee{Uleele.

2) efveJeÀesueme ceveg®eer :- ne Fìeeque­eve Òekeemeer nes­e. Deeheu­ee ke­ee®­ee 17 J­ee ke<eea cnCepes

F.me.1656 ceO­es lees eEnogmLeeveele Deeuee. l­ee®ee ce=l­et 1717 ceO­es eEnogmLeeveele®e Peeuee. pekeUpekeU meke& eEnogmLeeveYej ne ie=nmLe efHeÀjuee ke l­eeves oeje MegJeÀes, pe­eeEmeie, Deewjbiepesye, MeneDeuece, ieesJ­ee®es heesleg&ieerpe, ceêeme®es Fbie´pe ­eeb®­ee heojer veesJeÀjer JesÀueer. eEnogmLeeveele l­eeves pes

Page 16: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

16

heeefnues, SsJeÀues ke DevegYekeues l­ee®ee ke=Êeeble l­eeves `Storia Do Mogor ' (ceesieueeb®ee Fefleneme)­ee veekeeves ÒeefmeOo JesÀuee. ne iebLe ceveg®eerves HeWÀ®e ke heesleg&ieerpe DeMee oesve Yee<eebletve kesiekesieUe equeefnueeneslee.

ceje"­eeb®­ee Feflenemee®­ee meboYee&le ceveg®eer®ee iebLe DevesJeÀ meboYe& hegjefkelees. eqMekeepeer,mebYeepeer, jepeejece ke leejeyeeF& ­eeb®­ee mebyebOeer®­ee DevesJeÀ nJeÀerieleer ceveg®eerves Deeheu­ee iebLeele efou­eeDeensle.

3) peerve o LesJesvees :- LesJesvees meve 1666 ceO­es eEnogmLeeveeble Deeuee. lees Deeheu­ee Òekeeme

ke=ÊeebleeceO­es megjles®eer uetì, eqMekeepeer cenejepeeb®eer Deeie´e Yesì ­ee efke<e­eer ceeefnleer oslees. hejbleg l­eevesefouesueer ceeefnleer efkeMkemeveer­e veener.

4) He´@ÀJeÀe@­e yeefve&­ej :- yeefve&­ej ne HeWÀ®e Òekeemeer ke kewÐe eEnogmLeeveele ­esTve iesuee. l­eeves Deeheu­ee

Òekeeme keCe&veele eqMekeepeer cenejepeeb®­ee efkeefkeOe hejeJe´Àceeefke<e­eer ceeefnleer equentve "skeueer Deens. yeefve&­ejvesDeeie´e, efo}Áer, megjle ke JeÀeMceerjuee Yesì efoueer nesleer.

5) De@yes yeeLe&uesceer Je@Àjs :- F.me.1688 ®­ee megceejeme eqMekeJeÀeueele eEnogmLeeveele ­esTve iesuesuee

He´WÀ®e Òekeemeer nes­e. megjle, oceCe, ®eewue, jepeehetj, Fl­eeoer ef"JeÀeCeer lees iesuee neslee. l­eeves Deeheu­eeYesìer®ee ke=Êeeble F.me.1699 ceO­es ÒeefmeOo JesÀuee. ­ee eqJoKeb[er ke=ÊeebleeceO­es eqMekeepeer cenejepeeb®­eeJeÀe­ee&efke<e­eer®es DevesJeÀ G}ÁsKe Dee{Uleele. cenejepeeb®­ee megjleskejerue oesvner mkeeN­ee, Deeie´e Yesì,l­eeb®eer yeejosmekejerue ceesefnce, ­egjesefhe­eve J­eeheeN­eebefke<e­eer®es l­eeb®es OeesjCe ­eeefke<e­eer Je@Àjsves efouesueerceeefnleer meeOeejCeheCes efkeMkemeveer­e Deens. Je@Àjs ne eqMekeepeercenejepeeb®ee SJeÀ ®eenlee neslee. l­ee®­eeequeKeeCeele cenejepeebefke<e­eer®ee Deeoj mheäheCes peeCekelees.6) efkeu­ece vee@jerme :- meve 1700 ®­ee megceejeme Fbiueb[®­ee jepeeves pegveer F&mì Fbef[­ee JebÀheveer

yejKeemle JeÀ©ve vekeer JebÀheveer efvecee&Ce JeÀjC­ee®ee efveCe&­e Iesleuee. l­eevegmeej FbeqiueMe jepeeves veJ­eeJebÀheveerme eEnogmLeeveele J­eeheejer mekeueleer efceUeJ­eele, cnCetve efkeu­ece vee@efjme ­eeme ceesieueyeeoMeeneJeÀ[s Oee[ues. peeveskeejer 1701 ceO­es vee@efjme megjle yebojele Glejuee. lesLetve Deewjbieeyeeo,Meneie[, ye´cnhegjer, efcejpe Demee Òekeeme JeÀjerle lees yeeoMeen hevneUie[eme kes{e Ieeuetve yemeuee neslee,efleLes heesnes®euee. lesLes l­eeves yeeoMeene®eer Yesì Iesleueer ke veblej lees cee­eosMeer efveIetve iesuee. l­eeves peesDeeheuee Òekeeme ke=Êeeble equeefnuee Deens, l­eeceO­es yeeoMeene®­ee íekeC­ee, l­eeb®eer mebj#eCe J­ekemLee,mejoejeb®es nskesoekes, Yeäe®eej ke ceje"­eeb®ee hejeJe´Àce ­eeefke<e­eer ceeefnleer efceUles. hevneUie[®­eekes{­ee®eer l­eeves mkele: [esU­eeveb heeefnuesueer nJeÀeriele Del­eble cenlkee®eer Deens.

7) nsvjer Dee@JeÌPeeR[sve :- meve 1674 ceO­es jep­eeefYe<esJeÀe®­ee Òemebieer F&mì Fbef[­ee JebÀheveer®ee

ÒeefleefveOeer ­ee veel­eeves nsvjer Dee@JeÌPeeR[sve je­eie[ekej npej neslee. eqMekejep­eeefYe<esJeÀe®es efkeMkemeveer­e keleheMeeruekeej keCe&ve l­ee®­ee equeKeeCeele meehe[les.

1.7 meceejesHe

DeMeeÒeJeÀejs ceje"­eeb®­ee Feflenemee®eer meeOeves efkeefkeOe Yeejleer­e lemes®e hejJeÀer­e Yee<eebletveDee{Uleele. hejblet l­eehewJeÀer JeÀesCel­eener SJeÀe®e Yee<esleerue meeOeves De®etJeÀ ke hetCe&le: efkeMkemeveer­e

Page 17: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

17

veenerle. hejbleg DevesJeÀ ceeefnleer Deeheu­eeuee veJ­eeves meehe[les. ner ceeefnleer he[leeUtve heenekeer ueeieleele.DevesJeÀ Òekeemeer meceJeÀeueerve Demeu­eeves l­eebveer efouesueer ceeefnleer cenlkee®eer "jles.

1.8 ÒeMve

1) ceje"eeb®ee Feflenemee®ee ceje"er meeOeveeb®ee hejeceMe& Iee.2) ceje"­eeb®­ee Feflenemee®es meeOeve cnCetve heeqMe&­eve meeOeveeb®es cenlke efkeMeo JeÀje.3) ceje"­eeb®­ee Feflenemee®­ee DeY­eemeemee"er Ghe­egJeÌle Demeuesu­ee ­egjesefhe­eve meeOeveeb®es cenlke

mheä JeÀje.3) yeKej cnCepes JeÀe³e? ceje"eeb®ee Feflenemee®es meeOeve cnCetve leer efJeÀlehele efkeMkemeveer³e Deensle?

1.8 meboYe&

1. [e@. JegÀueJeÀCeea, De.je.,ie.n.Kejs (mebheeoJeÀ) `ceje"­eeb®ee Fefleneme', Keb[ 1, Keb[ 2 ke Keb[3 cenejeä^ efkeÐeeheer" ie´bLe efveefce&leer ceb[Uemee"er, JeÀe@eqvìvesvìue ÒeJeÀeMeve, hegCes-30.

2. [e@. Me.iees.JeÀesueejJeÀj, ceje"­eeb®ee Fefleneme, veeiehetj3. [e@. oske ÒeYeeJeÀj, `ceje"­eeb®ee Fefleneme', efkeÐee ÒeJeÀeMeve.4. [e@. hekeej pe­eeEmeie ke `ceje"e meece´ep­ee®ee Go­e DeeeqCe Demle, JeÀesunehetj.

Page 18: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

18

2

melejeJ³ee µelekeÀe®³ee megªJeeleer®ee oKKeve ë

YeewieesefuekeÀ, jepekeÀer³e, meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ DeeefCe

meebmke=ÀeflekeÀ HeefjefmLeleer

Devegke´ÀceefCekeÀe

2.0 GefÎ<ìîes2.1 He´mleeefJekeÀ2.2 YeewieesefuekeÀ HeefjefmLeleer2.3 jepekeÀer³e HeefjefmLeleer2.4 meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer2.5.DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleer2.6 Oeeefce&keÀ Je meebmke=ÀeflekeÀ HeefjefmLeleer2.7 meejebMe2.8 efoIeexÊejer ÒeMve2.9 meboYe&

2.0 GefÎ<ìs

cejeþîeeb®³ee Go³eeHetJeea®eer cnCepes®e melejeJ³ee MelekeÀe®³ee meg©Jeeleer®eer ceneje<ì^eleerue HeefjefmLeleerkeÀµeer nesleer les mecepegve IesCes ³ee He´keÀejCee®es GefÎ<ì Deens. ³ee HeefjefmLeleerletve®e DeeHeu³eeueecejeþsµeener®eer efveefce&leer keÀµeer Peeueer DemeeJeer ³ee®eer keÀejCes efomeleele. lelkeÀeueerve jepekeÀer³e He´µeemeve,meceepe, DeeefLe&keÀ efmLeleer efveefµ®ele®e Deµee JeUCeeJej ³esTve Heesn®eueer nesleer keÀer efpeLes SKeeosjepekeÀer³e HeefjJele&ve Ie[tve ³esCes DeeJeµ³ekeÀ®e nesles. cnCetve®e cejeþsµeener®³ee efveefce&leeruee keÀejCeerYetleþjuesueer HeefjefmLeleer %eele keÀªve IesCes DeeJeµ³ekeÀ Deens.

2.1 He´emleeefkekeÀ

17J³ee µelekeÀele efµeJeepeer cenejepeebveer eEnoJeer mJejep³ee®eer mLeeHevee kesÀueer DeeefCe cejeþer meÊes®eeGo³e Peeuee. efµeJeepeer ves mJejep³ee®eer mLeeHevee kesÀueer DeeefCe mebYeepeer, jepeejece leejeyeeF& ³eebveercejeþer jep³ee®es efJepeeHetj Je ceessieueer nu³eeHeemetve mebj#eCe kesÀues. l³eeveblej®³ee keÀeUele lej cejeþermeÊee DeefKeue Yeejleer³e mJeªHee®eer yeveueer. F.me. 1294 ceO³es DeuueeGÎerve efKeuepeervesceneje<ì^eleerue jece®ebêosJe ³eeoJe ³ee®ee HejeYeJe kesÀuee. DeeefCe ceneje<ì^ele cegmueerce jepeJeì megª

Page 19: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

19

Peeueer. l³eeveblej yeneceveer megueleeve Je veblej Deeefoueµene Je efvepeeceµene ³eeb®³ee meÊee efvecee&Ce Peeu³ee.peJeUpeJeU 300 Je<ex ceneje<ì^eJej Fmueeceer meÊee Demeu³eeves eEnot Oecee&®eer efHeísneì Peeueer nesleer.Deµee HeeµJe&YetceerJej efµeJeepeer cenejepe megªJeeleerme peneefiejoej Demeues lejer veblej mJeleb$e í$eHeleercnCetve Go³eeme Deeues. ceO³e³egieerve Yeejlee®³ee Feflenemeele cejeþîeeb®ee Fefleneme ns SkeÀ ieewjJeµeeueerHeJe& Deens.

2.2 YeewieesefuekeÀ HeefjefmLeleer

ceneje<ì^e®es SketÀCe #es$eHeÀU 3,06,345 ®eew.efkeÀ.ceer. Deens. GÊejsuee iegpejeLe DeeefCe ceO³eHe´osµe,HetJexuee ceO³eHeosµe DeeefCe DeebOe Heosµe DeeefCe oef#eCesuee DeebOe´ Je keÀvee&ìkeÀ ner jep³es Deensle. ceneje<ì^e®esþUkeÀ Yetj®eveelcekeÀ Jewefµe<ìîe cnCepes Heefµ®eceskeÀ[s DemeCeejer GÊej oef#eCe me¿eeêer HeJe&lee®eer jebiepeer®eer SketÀCe ueebyeer 640 efkeÀ.ceer. Demetve mecegêmeHeeìerHeemetve meeOeejCe Gb®eer 800 les 1000 ceerìjDeens. me¿eeêer®³ee Heefµ®ecesuee keÀeskeÀCe efkeÀveejHeÆer lej HetJexuee efJemleerCe& Heþej Hemejuesues Deens. leeHeer,ieesoeJejer, Yeercee ³ee HecegKe veÐee Deensle.

2.2.1 YeewieesefuekeÀ HeefjefmLeleer Je cejeþîeeb®ee Go³e

cejeþîeeb®³ee Go³ee®³ee keÀejCeeb®ee DeY³eeme keÀjleevee ³esLeerue YeewieesefuekeÀ HeefjefmLeleer®ee KetHe ceesþeJeeìe Demeu³ee®es efomeles. me¿eeêer®³ee Ieeì ceeL³eeJej Je l³ee®³ee Lees[smes Heef½eceskeÀ[s ceneje<ì^eleerueyejs®e efieefjogie& Deens. efiejerogiee&Jej pees efve³eb$eCe þsT µekesÀue lees®e ³ee He´osµee®ee jep³ekeÀlee& nesTµekeÀCeej neslee. ceneje<ì^e®³ee Heþejer Yeeieele JeejbJeej og<keÀeU, megHeerkeÀ peceerveer®eer keÀcelejleeGHe³egkeÌle Keefvepeeb®eer keÀcelejlee ³eecegUs ³esefLeue ueeskeÀner meeOes, efkeÀjkeÀesU µejerj³e<ìer®es Je meeJeUsnesles. lej keÀeskeÀCe®³ee He´osµeelener ogie&celee, cegmeUOeej HeeTme, [eWiejeU Yetj®evee Deµee keÀejCeebcegUsmenpeHeCes keÀesCeeueener jep³e mLeeHeve keÀjlee Deeues veener. ³eecegUs ³esLeerue ceeCetme osµee®³ee cetUHe´JeeneHeemetve JesieUe jeneruee. me¿eeêer®³ee oN³eeKeesN³eele jenCeeN³ee ueeskeÀebvee DeeHeues peerJeve®eeueJeC³eemeeþer Del³eble keÀ<ì keÀjeJes ueeiele. l³eecegUs keÀeìkeÀHeCee, keÀ<ìeUt Je=Êeer, efvemeiee&®³eemeeefVeO³eeleerue mJeleb$e DeefmlelJe ³ee®eer®e meJe³e l³eeb®³eele efvecee&Ce Peeueer cnCetve®e pesJne cegIeue eEkeÀJeeFlej cegmeueceeve meÊeebveer ³ee Yeeieele jep³e efJemleejC³ee®ee He³elve kesÀuee, lesJne ³esLeerue ueeskeÀebveerl³eebvee efJejesOe kesÀuee Je efµeJeepeer jepeeb®³ee He´³elveebvee meeLe efoueer. cejeþîeeb®³ee DemleemenerGÊejskeÀ[erue YeewieesefuekeÀ HeefjefmLeleer keÀener HeceeCeele keÀejCeerYetle þjueer cnCetve®e cejeþîeeb®ee Go³e JeNneme ³ee oesvner IeìveebJej YeewieesefuekeÀ HeefjefmLeleer®ee efveefµ®eleHeCes HeefjCeece Peeuee Demes cnCelee ³esles.

2.3. jepekeÀer³e HeefjefmLeleer

melejeJ³ee µelekeÀe®³ee Heefnu³ee DeOe&µelekeÀele cejeþîeeb®ee Go³e nesCes ner SkeÀ ceesþer SsefleneefmekeÀ Ieìveeceeveueer peeles. keÀesCel³eener SsefleneefmekeÀ Ieìvesuee leµeer DevegªHe HeeµJe&Yetceer le³eej nesCes DeeJeµ³ekeÀDemeles. cejeþîeeb®³ee Go³eeuee keÀejCeerYetle þjCeeN³ee jepekeÀer³e HeefjefmLeleer®ee ceeieesJee IesleeveeDeuueeGÎerve efKeuepeer®³ee oef#eCe efoefiJepe³ee®³ee keÀeUeHeemetve cnCepes®e 1294 Heemetve®e Ieìveeb®eeDee{eJee Ieslee ³eslees.

2.3.1 DeuueeGÎerve efKeuepeer®eer osJeefiejerJejerue mJeejer 1294 ë-

FmeJeer mevee®³ee lesjeJ³ee µelekeÀele efouueerJej letkeÀeaJebµee®³ee megueleeveeb®ee Debceue He´mLeeefHele Peeuee,GÊejskeÀ[s meece´ep³ee®ee efJemleej nesT ueeieu³eeJej l³eeb®es oef#eCeskeÀ[s ue#e JesOeCes mJeeYeeefJekeÀ nesles.

Page 20: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

20

³eeoJeeb®eer jepeOeeveer osJeefiejerJej F.me.1294 ceO³es Peeuesues Deeke´ÀceCe ns cegmeueceeveer meÊeeefOeµeeb®esoef#eCesJejerue Heefnues HeeTue nes³e. DeuueeGÎerve efKeuepeer IejeC³ee®³ee keÀe³e&keÀeUele DeuueeGÎerve®eemesveeHeleer ceefuekeÀ keÀeHetÀj ³eeves oef#eCeskeÀ[s leerveJesUe ceesefncee keÀe{u³ee Je oef#eCeskeÀ[erue ceesþîeeHe´osµeeJej jep³e He´mLeeefHele kesÀues. efKeuepeer IejeC³ee®es jep³e Heg{s 1320 He³e¥le GÊejsle meÊesJejjeefnues F.me. 1347 meeueer oef#eCesle yeneceveer jep³ee®eer mLeeHevee Peeueer.

2.3.2 efJepe³eveiej Je yeneceveer jep³eeb®eer mLeeHeveeë-

efKeuepeerveblej megueleeve cegncceo yeerve legIeuekeÀe®³ee keÀeUele lebgieYeês®³ee oef#eCeskeÀ[s efJepe³eveiejjep³ee®eer mLeeHevee Peeueer. njernj Je yegkeÌkeÀ ³eebveer F.me. 1336 ceO³es efJepe³eveiej®ee efnbot jep³ee®eermLeeHevee kesÀueer. DekeÀje Je<ee&veblej 1347 ceO³es yeneceveer jep³ee®eener Go³e Peeuee. yeneceveer megueleeveJe efJepe³eveiej®es jep³ekeÀlex ³eeb®³eele melele mebIe<e& megª nesles. ojc³eeve yeneceveer meuleveleer®es 5 legkeÀ[sPeeues Je l³eeletve 1485 ceO³es JeNne[e®eer Fceeoµeener, efJepeeHetj®eer Deeefoueµeener 1489 ceO³es,Denceoveiej®eer efvepeeceµeener 1498, DeeefCe ieesJeUkeÀeW[îee®eer kegÀlegyeµeener 1518 lej efJeoYee&leerueyejeroµeener 1526 ceO³es mLeeHeve Peeueer. ³ee Hee®eHewkeÀer efJepeeHetj, ieesJeUkeÀeW[e Je Denceoveiej ³eeleerve®e megueleeveµee¿ee cejeþîeeb®³ee mJejep³e efveefce&leer®³ee keÀeUele DeefmlelJeele nesl³ee. ³ee®emegueleeveeb®³ee ®eekeÀjerle Heg{s DeveskeÀ cejeþe IejeCeer efvecee&Ce Peeueer, ³eele He´ecegK³eeves JesªU®es Yeesmeues,efmeboKes[®es peeOeJe, cegOeesU®es IeesjHe[s, peeJeUer®es ceesjs, HeÀueìCe®es efvebyeeUkeÀj Deµee DeveskeÀIejeC³eeb®ee meceeJesµe neslees. ³ee Je Flej DeveskeÀ IejeC³eeleerue Hejeke´Àceer Hegª<eebveer megueleeveeb®³eeojyeejele DeeHeues Jepeve efvecee&Ce kesÀues. HeCe l³eeb®³eeleerue Jewcevem³e cee$e keÀe³ece jentve Heg{scejeþsµeener®³ee Demleeuee keÀejCeerYetle þjues. oef#eCesleerue meuleveleerves ³ee HeosµeeleerueHe´µeemeveJ³eJemLesle HeÀejmes yeoue ve keÀjlee kegÀuekeÀCeea, osµecegKe, osµeHeeb[s ner®e j®evee keÀe³ece þsJeueer.l³eecegUs cejeþîeebvee He´µeemevee®es He´efµe#eCe efceUt ueeieues. l³ee®ee GHe³eesie Heg{s efµeJeepeer cenejepeebveekeÀªve Ieslee Deeuee.

2.3.3 Heesleg&ieerpe ë-

1498 ceO³es Yeejleele ³esCeejs Heesleg&ieerpe ns Heefnues ³egjesefHe³eve nesles. l³eebveer Heg{erue HeVeeme Je<ee&leDeeHeu³ee JemeenleeR®eer efveefce&leer kesÀueer. yeejosµe, mee<þer, ieesJee ns He´osµe efpebketÀve efKemleer Oecee&®eeHe´meejner megª kesÀuee. meÊee efJemleeje®es l³eeb®es OeesjCe mLeeefvekeÀ ueeskeÀeb®³ee efnlee®³ee efJejesOeele nesles.l³eecegUs mLeeefvekeÀ ueeskeÀebµeer mebIe<e& megª nesTve l³eebvee Deeefoueµene, cegIeue Je Heg{s cejeþîeebµeenermeecevee keÀjeJee ueeieuee. DeeHeu³ee Heosµeeleerue ceboerjs veeefnµeer keÀªve ueeskeÀeb®es mekeÌleerves Oecee¥lej keÀªveIesleu³eecegUs meceepeeletve l³eebvee efJejesOe nesT ueeieuee. Heg{s oerJe, oceCe DeeefCe cegbyeF& ns He´osµener l³eebveerkeÀeyeerpe kesÀues. veewoue GYeejC³ee®ee He´³elve cejeþîeebveer megª kesÀu³eeJej cejeþs Je Heesleg&ieerpe mebIe<e& ³esTueeieuee. Heesleg&ieerpeeb®³ee keÀeUele efueefnuesues DeveskeÀ Je=Êeeble ³ee meboYee&le GHe³eesieer He[leele.

2.3.4 pebefpeN³eeb®es efmeÎer ë-

Heefµ®ece efkeÀveejHeÆerJej efve³eb$eCe efvecee&Ce keÀjCeejer DeeCeKeerve SkeÀ meÊee cnCepes pebefpeN³ee®es efmeÎerDeefHe´ÀkesÀleerue De@efyeefmeefve³eeceOegve Deeuesues ns oef#eCeer cegmeueceeve nes³e. Del³eble Ke[lej mecegêceeiee&vesHe´Jeeme keÀªve Deeuesues ns ueeskeÀ Hegvne Hejle iesues veenerle. keÀeskeÀCe efkeÀveejHeÆerJej DeeHeues Je®e&mJe þsJetveefmeÎerveerner efvepeeceµene Je DeeefoueµenekeÀ[s ®eekeÀjer kesÀueer. cnCetve®e pesJne efµeJeepeer cenejepeebveermJejep³e mLeeHeves®ee He´³elve megª kesÀuee. lesJne efmeÎerkeÀ[tve meelel³eeves efJejesOe Peeuee.

Page 21: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

21

2.3.5 efJepe³eveiej jep³ee®ee Demle ë-1565

oef#eCesle mLeeHeve Peeuesues efJepe³eveiej®³ee eEnog jep³eeves efJemle=le meÊee efvecee&Ce kesÀueer. jepekeÀer³e JeDeeefLe&keÀ yeeyeleerle DeeHeu³eeMeer mHeOee& keÀjCeeN³ee efJepe³eveiejuee keÀe³ecemJeªHeer ve<ì keÀjC³ee®³ee nslegvesngmesve efvepeeceµene®³ee Heg{ekeÀejeves ®eejner Flej megueleeveµee¿eebvee DeeHeu³ee ceoleerme IesTveefJepe³eveiej®³ee efJejesOeele ³eg×ele Glejuee. ³eeletve 22 peevesJeejer 1565 jespeer leeefuekeÀesì®es ceesþs³eg× Ie[ues. ³eele ³eg×ele efJepe³eveiej®ee HejeYeJe Peeuee. DeeefCe l³ee meece´ep³ee®ee ceesþe Heosµemegueleeveeb®³ee leey³eele iesuee. ³ee IeìvescegUs oef#eCesleerue He´µeemeve J³eJemLee keÀesuece[ueer. megueleeveeb®esDel³ee®eej ³ee Heosµeele megª Peeues. cees[keÀUerme Deeuesu³ee efJepe³eveiejves DeeHeuee Oece&, mebmke=Àleer JeYee<es®es mebj#eCe keÀjC³ee®ee He³elve DeeHeu³ee DeefOekeÀeN³eeb®³ee ceoleerves kesÀuee. l³eecegUs HeeUsieej Jevee³ekeÀ ³ee DeefOekeÀeN³ee®es ceeHe&Àle yebieueesj, lebpeeJej, ceogje, ³ee efþkeÀeCeer l³eeb®es DeefmlelJe keÀe³ecejeefnues. ³eeb®³eeµeer Heg{erue keÀeUele mebHeke&À efvecee&Ce keÀªve efµeJeepeer cenejepeebveer keÀvee&ìkeÀ ³esLes ogmejscejeþe jep³e efvecee&Ce kesÀues.

2.3.6 GÊejsleerue cegIeueë-

F.me.1526 ceO³es yeeyej, ³ee cegIeue jep³ekeÀl³ee&ves GÊej Yeejleele cegIeue meÊes®eer mLeeHevee kesÀueer.Heg{s ngcee³egve Je DekeÀyej ³eebveer cegIeue jep³ee®ee GÊejsle efJemleej kesÀuee. DekeÀyeje®³ee keÀeUele oef#eCeYeejleele meÊee efJemleejemeeþer Dee¬eÀcekeÀ OeesjCe mJeerkeÀejues iesues. yeeoMene penebieerj Je Menepeneve³eeb®³ee keÀeUele cegIeueeb®es efJepeeHetj Je Denceoveiej ³ee oef#eCeer meÊeebMeer mebIe<e& meg© Peeues. efMeJeepeercenejepeeb®³ee pevceeveblej keÀener Je<ee&le®e efvepeeceMeener mebHeueer. Heg{s Menepeneve yeeoMene Peeu³eeJejl³eeves DeeHeuee cegueiee Deewjbiepesye ³eeme oef#eCes®eer megYesoejer efoueer. Menepeneveves efvepeeceMeener efJe©OoGIe[uesu³ee ceesefnces®³ee keÀeUele cegIeue Je efvepeeceMene ³eeb®³eele Peeuesu³ee ³egOoele l³ee®ee ueKegpeerpeeOeJe, ceefuekeÀ Debyej Je Menepeer Yeesmeues ³eeb®³eeMeer mebHeke&À Deeuee. efvepeeceMeener Jee®eefJeC³eemeeþerMenepeerjepeebveer Del³eble DeJeIe[ HeefjefmLeleerle ue{e efouee. l³eecegUs efMeJeepeerjepeeb®³eemJejepîeefveefce&leer®³ee keÀeUele cegIeue meÊes®³ee #eceles®eer HetCe& peeefCeJe cejeþîeebveer nesleer.

2.3.7 ceefuekeÀ Debyej®es ³eesieoeveë-

penebefiej Je µenepeneveves efvepeeceµeenerJej kesÀuesu³ee Deeke´ÀceCee®ee ®eeboefyeyeer Je ceeefuekeÀ DebyejvesHe´eflekeÀej kesÀuee neslee. lejerner Heg{s keÀe³e&#ece jep³ekeÀl³ee¥®³ee DeYeeJeeves efvepeeceµeener mebHeueer. Keeveosµene He´osµe ner cegIeueebveer DeeHeu³ee meece´p³eele efJeueerve kesÀuee. efvepeeceµeener®esner efJeefueefvekeÀjCe leelkeÀeUkeÀjlee Deeues Demeles. Hejbleg ceeefuekeÀ Debyej ³ee nyeMeer mejoejeves efvepeeceµeener®³ee ye®eeJeemeeþer ceesþeue{e efouee. cegle&pee efvepeeceµeen ogmeje (1603) ³ee®³eekeÀeUele efvepeeceµene®eer jepeOeeveeroewueleeyeeo ³esLes nueefJeC³eele Deeueer. ceeefuekeÀ Debyejves DeeHeues HeµeemekeÀer³e keÀewµeu³eHeCeeuee ueeJetveDeveskeÀ cenmetue efJe<e³ekeÀ DeeefCe ue<keÀjer megOeejCee Ie[Jetve DeeCeu³ee. ³eecegUs efvepeeceµeener yeg[efJeCescegIeueebvee keÀefþCe Peeues. ³ee®e keÀeueKeb[ele µenepeer Yeesmeues efvepeeceµeenerle nesles. ceefuekeÀ DebyejkeÀ[tveieefveceer keÀeJ³ee®es leb$e l³eebveer ®eebieues®e Deelcemeele kesÀues. Lees[ke̳eele ue<keÀjer [eJeHes®e Je Heµeemevee®esleb$e ³eebveer Deelcemeele kesÀues. ceeefuekeÀ Debyej ³eebveer µeneveJeepe Keeve ³ee cegIeueer megYesoejeuee jesµeveieeJe®³ee ue{eF&le HejeYetle keÀjC³ee®ee DeHe³eµeer He´³elve kesÀuee neslee lesJne Heemetve®e efceUeJeuesues ue{eF&®esJe He´µeemevee®es leb$e cejeþsµeener®³ee Go³eeuee HeÀe³eosµeerj þjues.

Page 22: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

22

2.3.8 Yeesmeu³eeb®ee Go³e ë-

oef#eCe Yeejleele yeneceveer megueleeveeb®³ee keÀeUeHeemetve mLeeefvekeÀ cejeþîeebvee ue<keÀjer mesJes®³ee mebOeerGHeueyOe Peeu³ee l³eeletve®e JesieJesieȳee IejeC³eeb®ee Go³e nesle iesuee. Yeesmeues ns Demes®e SkeÀ IejeCes ³eeIejeC³ee®ee Go³eHetj®³ee efmemeesos IejeC³eeµeer peJeU®ee mebyebOe neslee Deµeer ceeefnleer DeveskeÀ yeKejerleDeeueer Deens. JesªU ³esLeerue Oe=<CesµJeje®³ee cebefojeleerue efµeueeuesKe Je keÀeieoHe$eeJeªve yeeyeepeer Yeesmeuesns Yeesmeues IejeC³eeleerue Heefnues veeJe meeHe[les. lej µeerJeYeejle ceeueepeeRHeemetve ceeefnleer osles.

JesªU®eer DevegJebefµekeÀ HeeìeruekeÀer l³eeb®³eekeÀ[s nesleer. HegCes efpeu¿eeleerue efnbieCeer efyeje[er DeeefCeefoJeUieeJe ³ee He´osµeeb®eer HeeìeruekeÀer yeeyeepeeRkeÀ[s nesleer. l³eebveer ceeueespeer Je efJeþespeerme mewv³eele YejleerkesÀues. keÀeueeblejeves ³ee oesIeeb®eener He´YeeJe efvecee&Ce Peeuee.ceeueespeeRvee Peeuesuee p³es<þ Het$e cnCepes µenepeer, efyekeÀevesj ³esLeerue ie´bLeeue³eele meeHe[CeeN³eepevceefìHeCeeHe´ceeCes µenepeer jepeeb®ee pevce 16 cee®e& 1599 ceO³es Peeuesuee efomelees. l³eeb®³ee 5Je<ee¥®³ee Je³eele®e ceeueespeerjeJeeb®ee ce=l³eg Peeuee. l³eecegUs l³eeb®es HeeueveHees<eCe DeeF& GceeyeeF& DeeefCe®egueles efJeþespeer ³eebveer®e kesÀues. Je³ee®³ee 10J³ee Je<eea ueKegpeer peeOeJeeb®eer cegueieer efpepeeyeeF& efn®³eeµeerµenepeeR®ee efJeJeen Peeuee.

2.3.9 µenepeer Yeesmeu³eeb®ee Go³e ë-

17J³ee µelekeÀe®³ee megªJeeleeruee oef#eCe Yeejleele efvepeeceµeener Je Deeefoueµeener ³eeb®³eele melele mebIe<e&megª nesles. l³eele®e cegIeue yeeoµene µenepeneve oef#eCesle jep³e efJemleej keÀjC³ee®ee He³elveele neslee.Denceoveiej®ee Jepeerj ceefuekeÀ Debyej ³eeves yeje®ekeÀeU cegIeueebvee He´eflekeÀej kesÀuee. lejerner cegIeueyeeoµeneves DeeHeuee efveOee&j mees[uee veener. l³eeletve®e efo.31 Dee@keÌìesyej 1624 ³ee efoJeµeerDenceoveiej peJeU®³ee YeeleJe[er ³eeefþkeÀeCeer efvepeeceµeener Je cegIeue ³eeb®³eele ceesþer uee{eF& Peeueer. ³eeue{eF&le ceesieueeb®ee HejeYeJe Peeuee ³ee efJepe³ee®es yejs®emes Þes³e µenepeer Yeesmeues ³eebme efceUeues.

YeeleJe[er®³ee ³eg×eveblej µenepeer®es efvepeeceµeenerleerue Jepeve Jee{t ueeieues. ner iees<ì ojyeejeleerueDeveskeÀebvee KeìketÀ ueeieueer. He´l³e#e ceefuekeÀ Debyejueener µenepeer®ee Jee{lee He´YeeJe menve Peeuee veener.l³eecegUs efvepeeceµeener mees[tve µenepeer Deeefoueµeenerle meeceerue Peeuee. l³eebme mej ue<keÀj ne efkeÀleeyeosTve penebefiejer ner osC³eele Deeueer. F.me. 1626 ceO³es ceefuekeÀ Debyej®ee ce=l³eg Peeu³eeves l³ee®eecegueiee HeÀlesnKeeve efvepeeceµeenerleerue Jepeerj yeveuee. Hejbleg HeÀlesnKeeve Jeef[ueebHeceeCes keÀle&yeieejveJnlee. Deeefoueµenerle 1627 ceO³es Fye´enerce Deeefoueµene®ee ce=l³et Peeuee. l³eeveblej cencceoDeeefoueµene meÊesJej Deeuee. Hejbleg µenepeeruee ³eesi³e JeeieCetkeÀ efceUCeej veener Demes Jeeìu³eevesDeeefoueµeener mees[tve 1628 ceO³es µenepeer efvepeeceµeenerle Hejle Deeues. ³eeme megceejeme ueKegpeerpeeOeJe cegieueeb®ee He#e mees[tve Hegvne efvepeeceµeenerle oeKeue Peeues. Hejbleg Hejle Deeu³eeJej l³eeb®³eeefve<þsJej µebkeÀe IesTve l³eeb®eer nl³ee keÀjC³eele Deeueer. ³ee IeìvescegUs µenepeer jepes efvepeeceµeener mees[tvecegIeueeb®³ee mesJesle ªpet Peeues. lesLes l³eebvee HeÀkeÌle Heb®enpeejer cevemeye efceUeueer. µenepeer meejK³eecenÊkeÀeb#eer J³ekeÌleeruee l³eeletve meceeOeeve efceUeues veener. cnCetve leer cevemeyeoejer mees[tve les Hegvne SkeÀoeefvepeeceµeenerle Hejleues. lesJneHeemetve Heg{s efvepeeceµeener®³ee DemleeHe³e¥le l³eebveer cegIeueebvee ue{e efouee.³ee keÀeUele cegle&pee efvepeeceµene ³ee íesìîee megueleeveuee yejesyej IesTve ceentueer®³ee efkeÀuu³eele l³eebveerDeeÞe³e Iesleuee. Hejbleg cegIeueebveer Jes{e osTve 1636 ceO³es efvepeeceµeener mebHeJeueer. efvepeeceµeener®³eeDemleeveblej µenepeer jepes Hegvne SkeÀoe DeefoueµenekeÀ[s ®eekeÀjer keÀª ueeieues. les µesJeìer 1664 He³e¥leDeeefoueµenerle®e jeefnues. 1637 Heemetve®e jCeotuuee Keeve DeeefCe DeHeÀpeueKeeve ³eeb®³eeµeer µenepeeR®esµe$etlJe keÀvee&ìkeÀele nUtnUt Jee{t ueeieues. l³eeb®³ee keÀle&=lJeeves yebieUtj, ceogjeF&, keÀeJesjer HeÆece,

Page 23: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

23

Jesuueejer, ÞeerjbieHeÆCeced F. Deeefoueµene®³ee DeefOeHel³eeKeeueer Deeues. ³ee efJepe³eecegUs µenepeeRveeveeJeuewkeÀerkeÀe yejesyej yebieUgj®eer peneieerjer efceUeueer.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µveë cejeþîeeb®³ee Go³eeHetJeea®eer jepekeÀer³e HeefjefmLeleer meebiee.

2.4 meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer

FeflenemekeÀej v³ee. ceneosJe jeve[s ³eeb®³eeceles 17J³ee µelekeÀeleerue ``cejeþîeeb®ee Fefleneme ne GÊejYeejleeleerue Dee³e&Jebµeer³e DeeefCe oef#eCe Yeejleeleerue êefJe[ ueeskeÀeb®³ee efceÞeCeeletve le³eej Peeuesu³eeoesvner Jebµeer³eeb®es iegCeOece& Demeuesu³ee ueeskeÀebveer Ie[efJeuesu³ee Ieìveeb®ee Fefleneme Deens.'' cejeþer meÊes®eeGo³e ³ee DeeHeu³ee iebLeele l³eebveer ns cele ceeb[ues Deens. 17J³ee µelekeÀeleerue ceneje<ì^eleerue meceepepeeleer J³eJemLes®ee He´YeeJe DemeCeeje neslee. ye´eïeCe ns meceepeele meJeex®®e mlejeJej ceeveues peele Demelel³eeveblej #eef$e³e lej Heg{s µesleer keÀjCeeN³ee kegÀCeyeer ueeskeÀeb®ee meceeJesµe neslee. yeueglesoejer He×leerDeefmlelJeele nesleer. cegmeueceeveer Deeke´ÀceCeeveblej cee$e peeleer Yesoe®eer leerJe´lee keÀceer nesT ueeieueer.ye´eïeCe Je #eef$e³e ³eeb®es meceepeeleerue He´mLe keÀceer Peeues. HejkeÀer³e Deeke´ÀceCee®ee jsìe l³eebvee LeebyeJeleeDeeuee veener. ³eecegUs #eef$e³e meceepeeJejerue efJeµJeeme keÀceer nesT ueeieuee. J³eeHeejeJejner HeefjCeecenesTve µesleer ne®e cegK³e J³eJemee³e yeveuee SketÀCe®e ceneje<ì^eleerue megueleeveer jepekeìeRkeÀ[s ®eekeÀjerHelkeÀªve DeveskeÀ kegÀìbgyeebveer GlHeVee®es veefJeve meeOeve µeesOeues.

2.4.1 mej ³eogveeLe mejkeÀej ³eeb®es ceneje<ì^eleerue meceeefpekeÀ meceeveles®³ee meboYee&leerue cele

ë-

cejeþîeeb®³ee Feflenemee®es ceesþs DeY³eemekeÀ mej peogveeLe mejkeÀej ³eebveer “Shivaji and his

times” ³ee ie´bLeele cejeþîeeb®³ee meeceeefpekeÀ efmLeleer®es meboYe& efoues Deensle. l³eeb®³ee celes, ``17J³eeµelekeÀeleerue ceneje<ì^ele meeceeefpekeÀ Yesoeb®eer leerJelee keÀceer nesleer. keÀesCeleerner Þeerceble J³ekeÌleer Del³ebleÞeerceble nesT µekeÀueer veener. lemes®e He´l³eskeÀ iejerye ceeCetme keÀ<ì keÀjCeeje, efveleerceÊee peHeCeeje, DeeefCemJeeefYeceeveer neslee. iejeryeer ne SkeÀ meeJe&ef$ekeÀ IeìkeÀ Demetve l³eecegUs meceepeele mebIeefìleHeCee efvecee&CePeeuesuee efomelees. ceneje<ì^eleerue efðe³ee keÀOeer®e He[oîeeceeies jeefnu³ee veenerle. kegÀìbgyee®es Heeueve Hees<eCekeÀjC³eemeeþer ceneje<ì^er³eve ðeer Hegª<eeb®³ee yejesyejerves MesleerJejerue keÀeceele menYeeieer nesle nesleer.l³eecegUs meceepeele SkeÀ ceeskeÀUsHeCee Deeuesuee efomelees. Yeejleeleerue Flej efþkeÀeCeeb®³ee leguevesleceneje<ì^eleerue ner efmLeleer efveefµ®ele®e JesieUer nesleer.''

meceepeele meceevelee Oeeefce&keÀ HeefjJele&veecegUs efvecee&Ce Peeuesueer efomeles. ³eekeÀeUele ceneje<ì^ele YekeÌleer®eUJeUer®ee He´meej Peeu³eecegUs peeleerYesoeleerue leerJelee keÀceer nesTve meceepeeleerue efJeefJeOe LejebceO³esmebIeefìleHeCee ³esT ueeieuee neslee. ³ee meboYee&le ceneje<ì^eleerue mebleeb®es ³eesieoeve efveefµ®ele®e ceesþs nesles.efvejefvejeȳee peceeleeRceOetve DeeefCe J³eJemee³eeletve Heg{s Peeuesues %eevesµJej Je SkeÀveeLe ye´eïeCe, legkeÀejecekegÀCeyeer, vejnjer meesveej, veeceosJe efµebHeer, ieesjesyee, kegbÀYeej, lej jesefnoeme ®eebYeej Deµee efJeefJeOemlejebletve Deeuesu³ee mebleebveer `osµeeleerue HeefjefmLeleervegmeej Dee®eejOece& Demeuee Heeefnpes' Demes efJe®eejceeb[gve ueeskeÀebvee SkeÀ$e DeeCeC³ee®ee He´³elve kesÀuee. ³eJeveer jep³eeHeemetve DeeHeu³ee Oecee&®es j#eCe kesÀuesHeeefnpes ³ee®eer peeCeerJe l³eebveer keÀªve efoueer. mJeOece&, mJeYee<ee Je mJemebmke=Àleer efJe<e³eer meceepeeleeruemJeeefYeceeve l³eebveer Hegvne efvecee&Ce keÀjC³ee®ee He³elve kesÀuee.

Page 24: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

24

YeeieJeleOecee&®ee Go³e Peeu³eecegUs SkesÀµJejJeeo, yebOegYeeJe Je HejcesµJeje®eer YekeÌleer ³eeletve `Heb{jHegj' ns#es$e YekeÌleer ®eUJeUer®es keWÀê yeveues. l³eeletve efvecee&Ce Peeuesu³ee JeejkeÀjer mebHe´oe³eecegUs ceneje<ì^eleerueOeeefce&keÀ He´yeesOeveeuee meeJe&ef$ekeÀ mJeªHe He´eHle Peeues. ³eecegUs meneefpekeÀ®e meJe&meeceev³e ueeskeÀ eEnogOecee&®es j#eCe keÀªve mebIeefìle nesC³eekeÀ[s JeUues. Deµee meceepee®³ee ceeveefmekeÀles®ee GHe³eesie efµeJeepeercenejepeebvee mJejep³e mLeeHevesmeeþer efveefµ®ele®e KetHe ceesþe Peeuee.

2.4.2 ceneje<ì^eleerue ie´eceerCe peerJeve ë-

ceneje<ì^eleerue meceepe ceesþîee He´ceeCeeJej ie´eceerCe Yeeieele®e jenCeeje neslee. He´l³eskeÀ Kes[s ne mJe³ebHetCe&IeìkeÀ neslee. yeueglesoejer He×le Demeu³eeves yengleskeÀoe kebgÀYeej, megleej, meesveej Demes 12 yeueglesoejDemele. JemlegefJeefve³ece He×leer Demeu³eecegUs DeVeOeev³e Je Jemleg ³eeb®eer osJeeCe IesJeeCe keÀªve iejpeeYeeieJeu³ee peele. ieeJeeleerue efoJeeCeer Je HeÀewpeoejer lebìs, ieeslemeYee ³ee ieeJeeleerue p³es<þ J³ekeÌleeRkeÀ[tvemees[Jeues peele. ³eeefµeJee³e cenmegue Jemegueer DeeefCe Heµeemevee®es keÀece Heeìerue, kegÀuekeÀCeea lemes®e osµecegKeJe osµeHeeb[s ³eeb®³ee ceeHe&Àle kesÀues peele Demes. l³eecegUs megueleeveeb®³ee ojyeejeleerue meÊeeyeoueeb®ee HeÀejmeeHe´YeeJe ie´eceerCe peerJeveeJej nesle vemes. cegmeueceeveer meÊes®ee He´YeeJe yengleskeÀoe jepeOeeveer®eer efþkeÀeCes,µeemekeÀer³e keÀ®esN³ee DeeefCe ue<keÀjer leUebJej®e nesle Demes. legkeÀea, nyeµeer, HeþeCe FjeCeer lemes®eOecee&lebjerle cegmeueceeve ³esLeerue meceepeele menYeeieer nesC³ee®ee He´³elve keÀjle Demele. l³eeb®³ee neleer meÊeeSkeÀJeìuesueer Demes.

2.4.3 efðe³eeb®eer HeefjefmLeleer ë-

ceneje<ì^eleerue efðe³eeb®eer HeefjefmLeleer osµeeleerue Flej efþkeÀeCeeHes#ee HeÀejµeer JesieUer veJnleer. DeeHeu³eeDeefOekeÀejeb®eer peeCeerJe l³eebvee keÀOeer®e veJnleer. HejkeÀer³e Deeke´ÀceCeebcegUs meceepeele JeeJejC³ee®es l³eeb®esmJeeleb$³ener keÀceer nesle iesuesues efomeles. mejoejeb®³ee lemes®e G®®e kegÀueeleerue efðe³eeb®³ee mJeeleb$³eeJejDeefOekeÀ efveye¥Oe nesles. l³eecegUs meceepee®ee cegK³e He´JeeneHeemetve l³eebvee vesnceer®e DeefueHle þsJeues peeleDemes. lejerner cejeþe mejoejeb®³ee Iejeleerue keÀener efðe³eebveer cenlJee®³ee YetefcekeÀe Heej Hee[uesu³eeefomeleele. pemes keÀer, efpepeeyeeF¥veer efµeJeepeerjepeeb®³ee ceveele je<ì^eefYeceeve Je Oece&j#eCee®es yeerpe Hesjues.Heg{s ³esmegyeeF& Je leejeyeeF& ³eebveerner keÀþerCe Òemebieeletve cejeþîeeb®³ee jep³ee®es j#eCe kesÀues.

2.5 DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleer ë

efJepe³eveiej Je yeneceveer meece´ep³ee®³ee keÀeUele oef#eCesleerue DeeefLe&keÀ efmLeleer mece=× nesleer. DeveskeÀHejkeÀer³e HeJeeµeeb®³ee uesKeveelegve efJepe³eveiej Je yeneceveer ³eeb®³ee ojyeejeleerue mebHeVeles®es JeCe&veDee{Ules. Deyogue jpeekeÀ ³eeves efJepe³eveiej®es meece´ep³e He´®eb[ ceesþs DeeefCe mece=× Demeu³ee®es veeWoJeuesDeens. yeejyeesPee ³ee Heesleg&ieerpe HeJeeµ³eeves yeneceveer jep³eele ieng, leebogU, yeepejer ³eeb®es GlHeeovecegyeuekeÀ Demeu³ee®es JeCe&ve keÀªve ®eewue ceeiex, Hejosµeelener efve³ee&le kesÀu³ee®eer veeWo kesÀueer Deens. HeCeveblej cee$e megueleeveµee¿eeb®³ee keÀeUele ceneje<ì^ele DeeefLe&keÀ HeefjefmLeleer ®eebieueer vemeu³ee®es efomeles.ceneje<ì^e®ee He´osµe SketÀCe®e veeHeerkeÀ Je [eWiejeU Demeu³eeves ³esLeerue µeslekeÀN³eebvee DeHeej keÀ<ì keÀªvepescelesce kegÀìbgyee®eer iegpejeCe keÀjC³eeFlekesÀ Oeev³e He´eHle nesle nesles. Go³eesie OebÐee®³ee meboYee&le µesleerueeHetjkeÀ lesJe{s®e GÐeesieOebos Jee{ues. Deµee HeefjefmLeleerle DeeHeueer GHeefpeefJekeÀe ®eeueJeC³eemeeþer ceguegKeefiejerefµeJee³e He³ee&³e veJnlee. ceneje<ì^eleerue meceepeele peceerveer®³ee ceeuekeÀeruee efJeµes<e cenÊJe efoues peeleDemes. Hel³eskeÀ cejeþe mejoejeuee mJeeleë®eer peneieerj osmeeF&/osµeHeeb[s/Heeìerue Demes Heo efceUJeC³ee®ee

Page 25: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

25

vesnceer®e DeefYeceeve Demes. megueleeveeb®³ee ue<keÀjele ceesþîee HeoeJej keÀece keÀjCes meeceeefpekeÀ He´efle<þs®³ee¢<ìerves ceesþer iees<ì Demes lej l³eenerHes#ee Jeleve Þes<þ ceeveues peeTve DeeHeu³ee Jeleveemeeþer keÀesCeleenerl³eeie keÀjC³eeme cejeþs le³eej Demele. ³eemeboYee&le peogveeLe mejkeÀej cnCeleele. ``efµeJeepeer®³eeGo³eeHetJeea ceneje<ì^eleerue JeleveoejebceO³es meblele mebIe<e& Demetve µeslekeÀjer cee$e l³eeb®³ee efHeUJeCegkeÀerueeyeUer He[ues. veeiejer Je v³ee³e He´µeemeve KeeueeJeues. HegCes efpeu¿eeleerue ³ee efmLeleerHeceeCes ceneje<ì^eleerueDev³e efþkeÀeCeerner Deµeer®e HeefjefmLeleer nesleer.''

16J³ee µelekeÀeleerue ceneje<ì^ele j³eleJeejer He×leer DeefmlelJeele nesleer. Deµee He×leerle peefceveer®eerceeuekeÀer ueneve µeslekeÀN³eebkeÀ[s®e jnele Demes. l³eecegUs µeslekeÀN³eebceO³es keÀ<ìeUtHeCee yejesyej®emJeeleb$³ee®eer YeeJevee Jee{erme ueeieueer.

2.5.1 og<keÀeU (1630-32) ë-

17J³ee µelekeÀe®³ee megªJeeleeruee oef#eCe Yeejleeleerue DeeefLe&keÀ efpeJeveeJej vewmeefie&keÀ DeeHeÊeeR®ee ceesþeHe´YeeJe He[uesuee efomelees. 1630 ceO³es ceneje<ì^ Je iegpejele ³ee Heosµeele melele 2 Je<es& HeeJemee®³eeDeYeeJeeves og<keÀeU He[uee. DeVe Oeev³ee®³ee He®eb[ legìJe[e efvecee&Ce Peeuee. l³eele®e ceesieueer Deeke´ÀceCesmegª jeefnueer. oef#eCee®ee megYesoej cnCetve jepeHeg$e Deewjbiepesye megceejs 8 Je<ex oef#eCesle jeefnuee. DeeHeueecenmegue DeefOekeÀejer cegefµe&o kegÀueer Keeve ³ee®³ee ceoleerves keÀener megOeejCee keÀjC³ee®ee He³elveDeewjbiepesyeeves kesÀuee. ueeskeÀebvee keÀpex osTve µesleermeeþer Heeslmeenve efoues nesles. HeCe lejerner meJe& meeceev³eµeslekeÀN³eeb®eer efmLeleer Del³eble o³eveer³e nesleer. jeceoemeebveener l³ee keÀeUeleerue og<keÀeUe®es JeCe&ve kesÀuesuesefomeles. SketÀCe®e ceneje<ì^eleerue µesleer, Go³eesieOebos DeeefCe J³eeHeej efµeJeepeer cenejepeeb®³ee Go³eeHetJeeaDel³eble Ke[lej He´keÀej®es®e nesles.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µve ë cejeþîeeb®³ee Go³eeHetJeea®eer DeeefLe&keÀ efmLeleer mHe<ì keÀje?

2.6 Oeeefce&keÀ efmLeleer DeeefCe meebmke=ÀeflekeÀ efmLeleer

DeuueeGÎerve efKeuepeer®³ee keÀejefkeÀoeaHeemetve cnCepes F.me. 1294 Heemetve oef#eCesle cegmeueceeveeb®eeHe´Jesµe Peeuee. leesHe³e¥le efnbot®³ee mebmke=Àleeruee DeeefCe eEnot®³ee Deelcemevceeveeuee keÀesCeleener OekeÌkeÀeueeieuee veJnlee. Hejbleg DeuueeGÎerve efKeuepeer®³ee Deeke´ÀceCeeHeemetve meJe& HeefjefmLeleer yeoueueer.DeuueeGÎerve®ee He´cegKe mejoej ceefuekeÀ keÀHetÀj ³eeves efþkeÀefþkeÀeCeer cebefojs Hee[C³eeuee DeeefCe efnbotveepeyejomleerves yeeìefJeC³eeuee HeejbYe kesÀuee. oef#eCesleerue eEnot jep³eebveer ³ee cegmeueceeveer Deeke´ÀceCee®eeHe´eflekeÀej keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀuee. HeCe ³ee He´³elveele l³eebvee ³eµe ueeYeues veener. efJepe³eveiej meejKesceneyeuee{îe meece´ep³e meg×e ³ee cegmeueceeveer Deeke´ÀceCee meceesj efìketÀ µekeÀues veener. cegmeueceeveerDeeke´ÀcekeÀ OeesjCeeb®ee HeefjCeece cnCetve oef#eCesleerue YeJ³e cebefojs, mebgojveiejs DeeefCe Glke=À<ì keÀueeke=Àleer³ee®ee efJeOJebme Peeuee Deµeer oef#eCes®eer DeeefCe leMeer®e ceneje<ì^e®eer DeJemLee Peeueer. efµeJeepeercenejepeeb®ee Go³e nesC³eeHetJeea Oeeefce&keÀ Del³ee®eejebveer Heefjefmecee ieeþueer nesleer. cegefmueceDel³ee®eejebHeemetve ³ee meceepee®eer megìkeÀe JneJeer ³eekeÀefjlee He³elve keÀjerle Demeuesu³ee efµeJeepeercenejepeebveer ³ee HeefjefmLeleer®ee HetCe& DeY³eeme kesÀuee, ceie®e l³eebveer DeeHeues Heg{erue HeeTue G®eueues.

Page 26: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

26

2.6.1 mebleeb®eer keÀeceefiejer ë-

cegmueceeveer Del³ee®eejebveer efHeef[le Peeuesu³ee meceepeeuee peeie=le keÀjC³ee®es cenÊJee®es keÀe³e&ceneje<ì^eleerue mebleebveer kesÀues. mebleebveer keÀeceefiejer Heenle Demeleevee DeeHeu³eeuee 3 keÀeueKeb[ efometve³esleele.1. %eevesµJej DeeefCe veeceosJee®ee keÀeueKeb[ (13 les 14 Jes µelekeÀ)2. SkeÀveeLe DeeefCe legkeÀejece ³eeb®ee keÀeueKeb[ (16 les 17 Jes µelekeÀ)3. jeceoemeeb®ee keÀeueKeb[ (1608 les 1681)

³ee 3 keÀeueKeb[eleerue meble ns DebOeÞe×s efJeª× ue{Ceejs nesles. ³ee mebleebveer YekeÌleer HebLee®ee HegjmkeÀejkesÀuee. ceneje<ì^ele l³eebveer meebmke=ÀeflekeÀ peeie=leer Ie[Jetve DeeCeueer. 17J³ee µelekeÀeleerue jepekeÀer³epeeie=leer Ie[Jetve eEnot Oecee&®³ee lelJe%eeveeuee HegveëªppeerJeve osC³ee®es keÀe³e& ³ee keÀeUele efvecee&CePeeuesu³ee cenevegYeeJe, JeejkeÀjer DeeefCe veeLemebHe´oe³eeves kesÀues. 15J³ee µelekeÀe®³ee µesJeìer yeneceveermeece´ep³ee®eer MekeÀues Peeueer Je 5 cegmueerce meÊee efvecee&Ce Peeu³ee. ³ee keÀeUele ceneje<ì^eleerue Oece&,Yee<ee, keÀuee DeeefCe meeefnl³e ³ee meJe&$e #es$eele cegmeueceeveer efJe®eejeb®ee He´YeeJe efvecee&Ce Peeuee. 16J³eeµelekeÀe®³ee GÊejeOee&le ³ee mebyebOeele ueeskeÀ peeie=leer nesT ueeieueer DeeefCe lelkeÀeueerve mebleebveer meeceev³eueeskeÀebvee mecepeleerue Deµee µeyoeble eEnot Oecee&leerue lelJe%eevee®ee Hemeej megª kesÀuee. ³eeletve®e YeeieJeleOecee&®ee Go³e Peeuee. meeceev³e ceeCemeebceO³es Peeuesu³ee ³ee meebmke=ÀeflekeÀ peeie=ªkeÀlescegUs ueeskeÀebceO³esmJeeefYeceeve efvecee&Ce Peeuee. peeleerJ³eJemLee, DebOeÞe×e DeeefCe JeCe& J³eJemLesuee efou³ee peeCeeN³eeDeJeepeJeer cenÊJeeefJeª× Jew®eeefjkeÀ peeie=leer Ie[Jetve %eeveséej, veeceosJe, SkeÀveeLe, meeJeleeceeUer,vejnjer meesveej Deµee meceepee®³ee efJeefJeOe LejebceOetve Deeuesu³ee mebleebveer Jew®eeefjkeÀ Je meebmke=ÀeflekeÀpeeieªkeÀlee efvecee&Ce kesÀueer. YekeÌleer ceeie& ne meJe&Þes<þ Demeu³ee®es cele legkeÀejece Je jeceoeme Deµeemebleebveer J³ekeÌle keÀªve meceepeeuee veJeer efoµee efoueer. meble jeceoemeebveer DeO³eelceeHes#ee meeceeefpekeÀDeeefCe jepekeÀer³e Dev³ee³eekeÀ[s ue#e HegjJetve Deµee Dev³ee³eeefJeª× yengmebK³e eEnog meceepeeves þeceHeCesGYes jeefnues Heeefnpes Deµeer efµekeÀJeCe efoueer. efµeJeepeer cenejepeebveer DeeHeu³ee keÀe³ee&®eer mHetÀleeajeceoemeebHeemetve®e Iesleueer Je mJejep³eefveefce&leer®ee Deeie´n Oejuee.

16J³ee µelekeÀeleerue mebleebveer ns pes ceesþs keÀe³e& keÀªve oeKeJeues l³eeuee DemeeOeejCe cenÊJee®es Deens.DeveskeÀ efJe®eejJebleebveer DeeefCe FeflenemekeÀejebveer ³ee ®eUJeUer®es cegu³eceeHeve keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀuesueeDeeHeu³eeuee Dee{Utve ³eslees. l³eele v³ee. jeve[s, DeeefCe oeb[skeÀj ³eeb®eer celes DeeHeu³eeuee cenlJee®eerJeeìleele. v³ee³ecetleea jeve[îeebveer ³ee ®eUJeUer®eer leguevee ³egjesHeeleerue He´esìsmìbì Oece&megOeejCee®eUJeUeRµeer kesÀuesueer DeeHeu³eeuee Dee{Ules. l³eeb®³eeceles oef#eCe eEnogmLeeveele ner peer HegveªppeerJevee®eer®eUJeU efvecee&Ce Peeueer leer kesÀJeU Jeefj<þ Jeiee&Hegjleer®e ce³ee&efole veJnleer. ³ee ®eUJeUer®es vesle=lJe mebleebveerkesÀues, DeeefCe ns meble vneJeer, megleej, cenej ³eemeejK³ee leUeµeer Demeuesu³ee peeleerletve DeeefCeJ³eJemee³eeletve Deeuesues nesles ner efJeµes<e ue#eele IesC³eemeejKeer iees<ì Deens. He´e. oeb[skeÀjebveer ³ee mebleeb®³eekeÀeceefiejer®eer leguevee 1789 ceO³es He´Àevme ceO³es HeWÀ®e jep³eke´Àebleer Ie[tve Deeueer. l³eeJesUer ªmees,ef[[jes ³eemeejK³ee efJe®eejJebleebveer peer Jew®eeefjkeÀ peeie=leer Ie[Jetve DeeCeueer l³eeb®³eeµeer kesÀuesueerDee{Ules. HesbÀ®e efJe®eejJebleebveer ke´ÀebleerkeÀefjlee peµeer DevegketÀue YetefcekeÀe le³eej kesÀueer. leµeer®e DevegketÀueYetefcekeÀe ³ee ceneje<ì^eleerue mebleebveer kesÀueer. ceneje<ì^ele veJeerve efJe®eejeb®es yeerpe l³eebveer Hesjues DeeefCeHeefuekeÀ[s l³eeuee DeceeHe HeerkeÀ Deeues. mebleebveer ner peer DevegketÀue YetefcekeÀe le³eej kesÀueer. l³eecegUs®eefµeJepeerbvee DeeHeues mJejep³e mLeeHeve keÀjlee Deeues SketÀCe®e ceneje<ì^e®³ee Feflenemeele mebleeb®eerkeÀeceefiejer Depees[ Deµeer®e mecepeueer Heeefnpes.

Page 27: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

27

2.7 meejebMe

ceneje<ì^eleerue jepekeÀer³e DeeefLe&keÀ, meeceeefpekeÀ HeefjefmLeleer ieesbOeUe®eer Je Dev³ee³ee®eer nesleerDeMee HeeMJe&YetefceJej meceepee®eer ceeveefmekeÀlee mJeeleb$³eekeÀ[s JeUefJeC³ee®eer meg©Jeele meble cebpeUeRveerkesÀueer Je l³ee yeouel³ee ceeveefmekeÀles®ee GHe³eesie mJejep³e mLeeHevesmeeþer keÀjC³ee®ee yeeCesoej Je ³eMemJeerÒe³eesie efMeJeepeer cenejepeebveer kesÀuee Je cenejeä^ele mJejep³e efveefce&leer Meke̳e Peeueer.

2.8 efoIeexÊejer He´µve

1. melejeJ³ee µelekeÀe®³ee HetJee&Oee&leerue oKKeve®³ee jepekeÀer³e DeeefCe meeceeefpekeÀ efpeJevee®es JeCe&vekeÀje.

2. cejeþer jep³eefveefce&leer HetJeea®³ee ceneje<ì^eleerue jepekeÀer³e DeeefCe meeceeefpekeÀ - meebmke=ÀeflekeÀHeefjefmLeleer®es JeCe&ve keÀje.

3. 17J³ee µelekeÀeleerue oKKeve®³ee YeewieesefuekeÀ, jepekeÀer³e DeeefCe meebmke=ÀeflekeÀ HeefjefmLeleer®eeDee{eJee I³ee.

4. melejeJ³ee µelekeÀe®³ee HetJee&Oee&leerue oKKeve®³ee meeceeefpekeÀ, jepekeÀer³e DeeefCe DeeefLe&keÀHeefjefmLeleer®eer ®e®ee& keÀje.

5. ceneje<ì^ele 17J³ee µelekeÀe®³ee megªJeeleerme mebleeb®eer keÀeceefiejer DeeefCe jepekeÀer³e DeJ³eJemLeecejeþîeeb®³ee Go³eeme keÀµeer keÀejCeerYetle þjueer les meebiee.

2.9 meboYe&

1. kegÀuekeÀCeea De.je., ie.n.Kejs (mebHeeokeÀ), `cejeþîeeb®ee Fefleneme', Keb[1, ceneje<ì^ efJeÐeeHeerþie´bLe efveefce&leer ceb[Uemeeþer keÀe@efvìvesvìue HekeÀeµeve, HegCes 30.

2. keÀesueejkeÀj, µeb.iees., `cejeþîeeb®ee Fefleneme' (efµeJekeÀeUeHeemetve cejeþîeeb®³ee Hee[eJeeHe³e¥le)(F.me. 1600 les 1818), Þeer. cebiesµe HekeÀeµeve, veeieHetj 10.

3. osµeHeeb[s, He´. veb. `cejeþîeeb®ee Go³e DeeefCe GlkeÀ<e&', mvesnJeOe&ve Heefyueefµebie neGme, HegCes.

Page 28: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

28

3

cejeþe meÊes®ee Go³e DeeefCe efJepeeHetj meÊesµeer mebIe<e&Devegke´ÀceefCekeÀe

3.0 GefÎ<ìs3.1 He´emleeefJekeÀ3.2 efµeJeepeer jepeeb®es HetJee&³eg<³e3.3 efµeJeepeer jepeeb®³ee mJejep³eeuee He´ejbYe3.4 peeJeUerJej Deeke´ÀceCe3.5 keÀeskeÀCeJejerue Deeke´ÀceCe3.6 DeHeÀpeueKeeve He´keÀjCe3.7 efµeJeepeer DeeefCe efmeÎer peesnj3.8 cejeþs efJepeeHetj mebIe<e& - 16723.9 meejebMe3.10 ÒeMve3.11 meboYe&

3.0 GefÎ<ìs

³ee IeìkeÀele efµeJeepeer jepee®³ee vesle=lJeeKeeueer cejeþe meÊes®ee Go³e keÀmee Peeuee ³ee efJe<e³eer ceeefnleerDemetve l³eeb®³ee efJeefJeOe ceesefncee DeeefCe mebIe<e& ³ee yeÎue®eer ceeefnleer efceUles. efJepeeHetj®³ee DeeefoueµenevesDeHeÀPeueKeeve, efmeefÎ peesnj ³eemeejK³ee mejoejebvee veJ³eeves efvecee&Ce Peeuesu³ee mJejep³eeJej HeeþJetveDeJeIe[ Deeke´ÀceCes Ie[Jetve DeeCeueer. ³ee He´keÀjCeele efµeJeepeer cenejepeeb®ee keÀeskeÀCeJej efJepe³e, peeJeUerHe´ebleeJejerue ceesnerce, DeHeÀpeueKeevee®ee JeOe, HevneUie[®ee Jes{e Deµee efJeefJeOe IeìveebceOetve mJejep³eefveefce&leer keÀµeer Peeueer ³ee®ee DeeHeCe DeY³eeme keÀjCeej Deenesle.

3.1 He´emleeefJekeÀ

µenepeer jepeeb®eer Heefnueer Helveer efpepeeyeeF& efnuee mebYeepeer Je efµeJeepeer Deµeer oesve DeHel³es Peeueer.mebYeepeer®ee pevce 1619 ceO³es DeeefCe efµeJeepeer®ee pevce 1630 ceO³es Peeuee. efµeJepevcee®³ee efveef½eleleejKesyeÎue Depetvener celeYeso Deensle. FeflenemekeÀejebveer DeveskeÀ meeOeveeb®ee DeY³eeme keÀªvener efveef½eleleejerKe µeesOetve keÀe{lee Deeuesueer veener. 91 keÀueceer yeKej, ef®eìCeerme yeKej, efµeJeefoiJepe³e,efµeJeHeleeHe ³ee mecekeÀeueerve meeOeveebceO³es 1627 ns efµeJepevcee®es Je<e& efoues Deens. lemes®e FeflenemekeÀejefJe. keÀe. jepeJee[s, mejosmeeF&, mej peogveeLe mejkeÀej 10 SefHe´ue 1627 ner efµeJepevcee®eer leejerKeceeveleele. cee$e µespeJeuekeÀj, Jee. meer. yeWês, DeeHeìs, cenecenesHeeO³ee³e Heesleoej ³eeb®³eeceles cee$e 19HesÀye´gJeejer 1630, HeÀeuiegve JeÐe le=leer³ee µekesÀ 1551 ceO³es HegCes efpeu¿eeleerue efµeJevesjer ³esLes efµeJepevce Peeu³ee®es ceeveleele. l³eeveblej Heg{s keÀenerkeÀeUeves mJejep³e efveefce&leer®ee efJe®eej efµeJeepeercenejepeebveer kesÀuesuee efomelees.

Page 29: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

29

3.2 efµeJeepeer jepeeb®es HetJee&³eg<³e

efµeJeepeer®es yeeueHeCe Deefleµe³e DeefmLejlesle DeeefCe OeeceOegceerle iesues. efµeJeepeer®³ee pevcee®³eeJesUerµenepeer®³ee peerJeveele ceesþîee jepekeÀer³e Ie[ecees[er Ie[tve ³esle nesl³ee. DeeefoueµeenerleeruekeÀejmLeeveebvee kebÀìeUtve µenepeeRveer efvepeeceµeener®eer veeskeÀjer Hegvne HelkeÀjueer nesleer. efµeJeepeeR®³eepevcee®³eeJesUer µenepeer efvepeeceµene®³ee Jeleerves Keeveosµeele ue{C³eele iebgleuesues nesles. ³ee®ee HeÀe³eoeIesTve Deeefoueµeener HeÀewpeebveer HegC³ee®³ee penebefiejerle ceesþîee HeceeCeele uegìeuegì kesÀueer. HeefuekeÀ[sjepekeÀejCe yeoueues DeeefCe l³eele µenepeerves ceesieueeb®ee He#e G®euetve Oejuee HeCe µenepeer ceesieueebkeÀ[snerpeemle efoJeme efìkeÀues veener. p³eeJesUer HeÀlesKeeveeves efvepeeceµeener ceesieueeb®³ee Ieµeele Ieeleu³ee®eskeÀejmLeeve neCetve Hee[ues DeeefCe veJeerve efvepeeceµeneme ieeoerJej yemeJeues. 1636 ceO³es µenepeervesceesieue DeeefCe Deeefoueµeener HeÀewpeebmeceesj µejCeeieleer efmJekeÀejueer. l³eeJesUer efpepeeyeeF& DeeefCe efµeJeepeer³eeb®ee cegkeÌkeÀece ceengueer efkeÀuu³eeJej neslee. Heg{s µenepeeruee Deeefoueµeneves Yeercee DeeefCe efveje ³ee oesveveÐeeb®³ee ojc³eeve peer penebefiej efoueer l³eele HegCes, megHes, FboeHetj, ®eekeÀCe Demes ®eej HejieCes cees[lenesles. p³eeJesUer µenepeer keÀvee&ìkeÀele iesues l³eeJesUer µenepeerves efpepeeyeeF& DeeefCe efµeJeepeeruee HegC³ee®³eepenebefiejerle þsJeues. HegC³ee®³ee peneefiejer®eer J³eJemLee HeenC³eekeÀjerlee cnCetve oeoespeer keÀeW[osJe,kegÀuekeÀCeea ³ee ®eesKe DeeefCe o#e keÀejYeeN³ee®eer efve³egkeÌleer keÀjC³eele Deeueer. l³ee®³ee HeeuekeÀlJeeKeeueerefµeJeepeeR®es yeeueHeCe iesues.

3.2.1 efpepeeyeeF¥®ee He´YeeJe

efµeJeepeer jepeeb®es ®eefj$e Ie[efJeC³eele l³eeb®eer DeeF& efpepeeyeeF& DeeefCe oeoespeer keÀeW[osJe ³eeb®ee ceesþeJeeìe neslee. efpepeeyeeF& ner mJeeefYeceeveer DeeefCe Oeeefce&keÀ mebmkeÀejeves Ie[uesueer ðeer nesleer. efle®³eepeeCel³ee Je³eeHeemetve efleves Heeefnuesu³ee megueleeveµeener®³ee efJeOJebmekeÀ Je=ÊeercegUs ceneje<ì^eleerue ueeskeÀebveeiegueeceefiejer mJeerkeÀejeJeer ueeieueer Demes efle®es cele nesles. eEnot Oeceea³eeb®eer DeveskeÀ efleLe&#es$e µe$et®³ee neleerHe[tve ve<ì Peeueer Je DeveskeÀ efðe³eeb®eener DeHeceeve Peeuee. ³ee efmLeleercegUs ueneve Je³eeHeemetve®e efle®³eeceveele cegmeueceeveer meÊeebefJe<e³eer De{er efvecee&Ce Peeueer. efle®³ee Je[erueeb®ee Deeefoueµeener ojyeejeleefJeéeemeIeelee®es JeOe Peeu³eeveblej efle®³ee ceveeleerue meguleeveµeenerefJeª×®eer ®eer[ KetHe®e Jee{ueer.lesJneHeemetve cejeþîeeb®³ee Heosµeeuee mJeleb$e keÀjC³ee®eer HesjCee efle®³eele efvecee&Ce Peeueer. efn®e HesjCeeefµeJeepeerceO³es efvecee&Ce keÀªve jecee³eCe, ceneYeejleeleerue DeveskeÀ mHegÀleeaoe³eer Ieìvee meebieleefµeJeepeeR®³ee ceveele mJeeleb$³e Je v³ee³eefHe³elee efvecee&Ce kesÀueer. FeflenemekeÀej jeve[s ³eeb®³ee celes,efpepeeyeeF¥®ee He´YeeJe efµeJeepeerjepeeb®eer keÀejefkeÀo& efvecee&Ce keÀjC³eemeeþer keÀejCeerYetle DemeCeejer meJee&leceesþer Ieìvee Deens.

3.3 efµeJeepeer jepeeb®³ee mJejep³eeuee HeejbYe

efµeJeepeer cenejepeebveer DeeHeu³ee mJejep³emLeeHevesuee He´ejbYe keÀjleevee DeeHeu³ee peneieerjer®³eeDeemeHeeme®³ee ceeJeU He´osµe efceUJeC³eemeeþer He³elve megª kesÀuee. ceeJeU®³ee HeosµeeJej Deeefoueµeenermeguleevee®eer veececee$e meÊee nesleer. cee$e Kejer meÊee lesLeerue osµecegKee®eer nesleer. Deµee DeveskeÀosµecegKeebvee DeeHeu³ee Je®e&mJeeKeeueer DeeCetve efµeJeepeer cenejepeebveer ceeJeU®ee He´osµe leey³eele DeeCeuee.³ee®e keÀeUele ³esmeepeer kebÀkeÀ, yeepeer HeemeuekeÀj, meg³ee&peer keÀekeÀ[s, leeveepeer ceeuegmejs Demes Deveg³ee³eerefµeJeepeer cenejepeebvee efceUeues. 1646 ceO³es leesjCee DeeefCe 1648 ceO³es jepeie[ DeeefCe HegjbojefpebketÀve efµeJeepeer cenejepeebveer mJejep³e keÀe³ee&®ee He´ejbYe kesÀuee. me¿eeêer®³ee He´osµeeleerue efkeÀuues efpebkeÀCesmJejep³eemeeþer iejpes®es Deens. ³ee efJe®eejeves efJepeeHegj®³ee leey³eele Demeuesu³ee efkeÀuu³eebJej Deeke´ÀceCes

Page 30: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

30

keÀªve l³eeletve®e mJeleb$e jep³e efvecee&Ce keÀjCes ne He³ee&³e l³eebveer mJeerkeÀejuee. leesjCee Je jepeie[e®³eeceesefncesveblej keÀeW{eCee efkeÀuu³eekeÀ[s JeUtve efµeJeepeer jepeebveer leesner efkeÀuuee efpebkeÀuee. keÀeW{eC³eeveblejHegjboj ne efkeÀuuee efpebkeÀC³ee®es efµeJeepeer jepeebveer þjJeues. lesLeerue efkeÀuuesoej efveUkebÀþ veeF&keÀ ¿eeb®³eece=l³egveblej l³eeb®eer cegues efHeueepeer Je MebkeÀjepeer ³eele mebIe<e& megª Peeuee. ¿ee HeefjefmLeleer®ee HeÀe³eoeIesTve HegjbojeJej mJeejer keÀªve efµeJeepeer jepeebveer efkeÀuuee leey³eele Iesleuee ³eeveblej ieB[ [HeÀ ®³eeceeefnleervJe³es eflekeÀesCee DeeefCe jepecee®eer ns efkeÀuuesner efµeJeepeerves efpebkeÀues. ³ee Ieìveeveblej Deeefoueµeenerojyeejele efµeJeepeer®³ee JelegCe&tkeÀercegUs DeefmLej JeeleeJejCe efvecee&Ce Peeues. efµeJeepeeR®³ee neue®eeueeRveeµenepeeR®ee iegHle Heeefþbyee DemeCeej ³ee efJe®eejeves Deeefoueµeneves µenepeeruee kewÀo keÀjC³ee®ee ngketÀceefouee.

25 peguew 1648 jespeer µenepeer jepeebvee kewÀo Peeu³eeJej ceneje<ì^eleerue HeefjefmLeleerle yeoue Peeuee.HeÀÊesKeeve ³ee mejoejeuee Deeefoueµeneves HegCes peneieerjerJej mJeejer keÀjC³ee®es Deeosµe efoues. efµejJeU ³eeefþkeÀeCeer HeÀÊesKeevee®ee HejeYeJe keÀªve cejeþîeebveer Heefnuee efJepe³e mebHeeove kesÀuee. Hejbleg l³eeveblej cee$eµenepeer jepeeb®³ee megìkesÀmeeþer efµeJeepeer jepeebvee mJeleb$e He³elve keÀjeJes ueeieues. µenepeeR®³eemegìkesÀmeeþer Deeefoueµeneves keÀeW{eCee Je keÀvee&ìkeÀeleerue yebieueesj ns He´osµe ceeefieleues. ns DeeefoueµeemeosTve µenepeer jepeeb®eer megìkeÀe keÀªve IesC³eele Deeueer. l³eeveblej cee$e 1652 He³e¥le efµeJeepeercenejepeebveer HegCes, megHes, ®eekeÀCe, FboeHetj ³ee peneieerjer men veJ³eeves efceUJeuesu³ee Heosµe efmLejHe´µeemeveeKeeueer DeeCeuee. 1655 veblej Hegvne SkeÀoe mJejep³e efveefce&leer®ee He´³elve megª Peeuee.

3.4 peeJeUerJej Deeke´ÀceCe

µenepeer jepeeb®³ee megìkesÀveblej meeleeje efpeu¿eeleerue peeJeUer ³ee He´osµeekeÀ[s efµeJeepeer jepeebveer ue#eefoues. ceesjs IejeC³eeleerue oewuelejeJe ceesjs ³eeb®ee lesLes Debceue neslee. ceesjs IejeC³eeleerue keÀl³ee& Hegª<eebvee`®ebêjeJe' ne efkeÀleeye efouee neslee. l³eecegUs l³eebvee ®ebêjeJe ceesjs ³ee®e veeJeeves DeesUKeues peele Demes.efµeJeepeer®³ee mJejep³e keÀe³ee&®³ee megªJeeleerme oewuelejeJe ceesN³eeb®ee ce=l³et Peeuee. l³eeb®³ee Helveerves³eµeJeblejeJe ³ee veeleueieeme oÊekeÀ IesTve peneieerjer®ee leeyee efouee. ³ee He´keÀjCeele efµeJeepeerves³eµeJeblejeJeeme Heeefþbyee efouee neslee. HeCe ³ee®ee efJemej He[tve ³eµeJeblejeJe Heg{s efµeJeepeer®³ee ceeiee&leDe[®eCeer DeeCet ueeieuee. l³eeuee Oe[e efµekeÀJeCes DeeJeµ³ekeÀ nesles. ³ee J³eefleefjkeÌle peeJeUer ceeiex keÀeskeÀCeJe osµe ³ee oesvner Yeeieele peeC³ee®eer mebOeer nesleer. l³eecegUs peeJeUer leey³eele Deeu³eeme mJejep³eele ceesþerYej He[Ceej nesleer.

peeJeUerJej Deeke´ÀceCee®eer ³eespevee DeeKetve efµeJeepeer jepeebveer pesOes, yeeboue, efmeueercekeÀj DeµeeosµecegKeebvee DeeHeu³ee neleeµeer Oejues DeeefCe peeJeUer®³ee He´osµeeJej nuuee kesÀuee. 15 peevesJeejer 1656jespeer Peeuesu³ee nuu³eele 6 leemeeb®³ee IeveIeesj ³eg×eveblej lees He´osµe cejeþîeeb®³ee leey³eele Deeuee.Hejbleg ³eµeJeblejeJe ceesjs peJeU®e Demeuesu³ee je³ejer efkeÀuu³eeJej HeUtve iesuee. l³eecegUs je³ejeruee Jes{eosTve megceejs 3 ceefnves ne Jes{e ®eeueJeuee. ces 1656 ceO³es ®ebêjeJe µejCe Deeuee Je l³eeves efµeJeepeer®esJe®e&mJe mJeerkeÀeju³ee®es veeìkeÀ kesÀues. HeCe ojc³eeve®³ee keÀeUele IeesjHe[îeebµeer efµeJeepeer efJeª× mebOeeveyeebOeC³eeves Deelee ®ebêjeJeeme #ecee keÀjCes IeelekeÀ þjsue ³ee efJe®eejeves 27 Dee@iemì 1656 jespeer®ebêjeJeeuee þej keÀjC³eele Deeues. DeeefCe ueJekeÀj®e je³ejer®ee efkeÀuuee Je mebHetCe& peeJeUer KeesjsefµeJeepeer®³ee leey³eele Deeues.

Page 31: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

31

ceesN³eeb®ee Hee[eJe DeeefCe peeJeUer®es HeefjCeece

mJejep³e He´eHleer®es O³es³e DeeHeu³ee [esȳeebmeceesj efµeJeepeer jepeebveer þsJeues nesles. l³ee¢<ìerves peeJeUerefJepe³e Deefleµe³e cenÊJee®ee þjuee. ®ebêjeJe ceesjs meejK³ee He´efleef<þle Je Hejeke´Àceer mejoeje®ee Hee[eJekesÀu³eecegUs efµeJepeeR®³ee Heefle<þsle Yej He[tve Deepetyeepet®e³ee HeefjmejeJej l³ee®ee Je®ekeÀ efvecee&Ce Peeuee.Deeefoueµeener ojyeejelener efµeJeepeer®³ee ³ee Hejeke´Àcee®es He[meeo Gceìues. DeeefCe Heg{s cenceoDeeefoueµeene®³ee ce=l³egveblej DeHeÀpeueKeeveemeejK³ee mejoejeuee efµeJeepeer®es HeeefjHel³e keÀjC³eemeeþerHeeþJeC³ee®eer iejpe efvecee&Ce Peeueer.

peeJeUer®ee ceguegKe leey³eele Deeu³eeves IeeìceeL³eeHeceeCes®e keÀeskeÀCeHeÆer®ee keÀener Yeeie mJejep³eelemeeceeefJe<ì Peeuee. Heef½ece efkeÀveeN³eebJej pebefpeN³ee®es efmeÎer Je ieesJ³ee®es Heesleg&ieerpeeb®es Je®e&mJe nesles.efµeJeepeer®ee jep³eefJemleej mecegêeHe³e¥le Peeu³eeves Je HejkeÀer³e J³eeHeeN³eebµeer l³eeb®ee Heefnu³eeboe®e mebHeke&ÀDeeuee. je³ejer, ®ebêie[, meesveie[ ³eemeejKes efkeÀuues mJejep³eele meeefceue Peeues. ceesN³eeb®³eeHejeYeJeeveblej l³eeb®ee Keefpev³eeleerue mebHeÊeer efµeJeepeer®³ee leey³eele Deeueer. ³ee®e mebHeÊeer®³ee mene³³eevesHe´leeHeie[ veeJee®ee YekeÌkeÀce efkeÀuuee l³eeves yeebOeuee.

peeJeUer efJepe³e ne efµeJeepeer®ee Heefnuee ceesþe ue<keÀjer efJepe³e neslee. ³ee efJepe³eecegUs l³eeb®³ee peneieerjueeSkeÀe jep³ee®es mJeªHe Deeues. efµeJeepeeruee DeeJneve osCes ner HeÀej meesHeer iees<ì veener ³ee®eer peeCeerJe l³eeHe´osµeeleerue Flej osµecegKe Je Jeleveoejebvee Peeueer. peeJeUer efJepe³eeveblej efµeJeepeer jepeebveer 1657-59 ³ee keÀeUele keÀvee&ìkeÀeJej mJeeN³ee kesÀu³ee. ojc³eeve®³ee keÀeUele jesefn[e efkeÀuuee efpebketÀve DeeHeu³eepenebieerjerleerue yeb[Keesjemeeþer yeboesyemle kesÀuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µve ë peeJeUerJejerue Deeke´ÀceCee®es HeefjCeece meebiee?

3.5 keÀeskeÀCeJejerue Deeke´ÀceCe

4 veesJnWyej 1656 jespeer cenbceo Deeefoueµene®ee ce=l³eg Peeuee. ³ee®e keÀeUele efouueer®ee yeeoµeneµenepeneve Deepeejer Peeu³eecegUs l³ee®ee cegueiee oef#eCe®ee megYesoej Deewjbiepesye GÊejskeÀ[s efveIetve iesuee.³eecegUs ceOeu³ee keÀeUele keÀeskeÀCe He´osµe efpebketÀve IesC³ee®eer mebOeer efµeJeepeer cenejepeebvee efceUeueer. peguew1657 ceO³es efµeJeepeerves jIegveeLeHeble ³ee mejoejeme keÀu³eeCe, efYeJeb[er Je DeemeHeeme®ee He´osµeefpebkeÀC³eemeeþer HeeþefJeues. 1658 ®³ee megceejeme ceengueer®ee efkeÀuuee eEpeketÀve SketÀCe efpebkeÀuesu³eeHe´osµeeJej Deeyeepeer meesveosJe ³ee keÀe³e&#ece DeefOekeÀeN³ee®eer megYesoej cnCetve vesceCetkeÀ keÀjC³eele Deeueer.l³eeveblej megjie[, IeesmeeUie[ ³eemeejKes efkeÀuues ner efµeJeepeer jepeebveer efpebkeÀues. ³eecegUs ueJekeÀj®ekeÀeskeÀCe efkeÀveejHeÆerHe³e¥le Heesn®etve DeejHeej yeebOeC³ee®ee efJe®eej efµeJeepeer jepeebveer megª kesÀuee.mJejep³ee®eer Deµeer megªJeele efveef½eleHeCes ³eµemJeer mJeªHee®eer nesleer Demes cnCelee ³esles.

cejeþs efJepeeHetj mebIe<e&

1655-59 ³ee keÀeUeleerue IeìveebJeªve efµeJeepeer®ee mJejep³e efvecee&Ce keÀjC³ee®ee O³eeme DeeefCeefve³eespeve efkeÀleer efveef½ele mJeªHee®es nesles les ue#eele ³esles. Hejbleg l³ee®³ee ³eµeecegUs Deeefoueµeenerojyeejele DemJemLelee efvecee&Ce Peeueer. Deeefoueµeener®ee keÀejYeej ye[er yesiece meeefnyee efn®³ee neleeleDeeuee. Deueer Deeefoueµene ³ee DeeHeu³ee DeuHeJe³eerve ceguee®³ee veeJeeves leer jep³e ®eeueJet ueeieueer. efleves

Page 32: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

32

µenepeerme met®evee osTve efµeJeepeer®³ee keÀejJee³eebJej efve³eb$eCe IeeueC³ee®es meg®eefJeues. Hejbleg efµeJeepeerJejceePes efve³eb$eCe vemetve Deeefoueµeener ojyeejeves l³ee®³ee efJeª× keÀesCeleer keÀejJeeF& keÀjeJe³ee®eer ³ee®eeefveCe&³e mJeleb$eHeCes I³eeJee Demes cele l³eebveer J³ekeÌle kesÀues. HeefjCeeceer Deeefoueµeener ojyeejeves HetJeea®³eekeÀeUeleerue JeeF&®ee megYesoej DeHeÀPeueKeeve ³ee®eer efve³egkeÌleer keÀªve efµeJeepeer efJeª× ceesþer ceesefnceGIe[ueer.

3.6 DeHeÀpeueKeeve He´keÀjCe

efµeJeepeer®³ee Jee{l³ee neue®eejerJej He´efleyebOe keÀjC³eemeeþer efJepeeHetj ojyeejeves yeuee{îe mejoejDeHeÀPeueKeeve ³eeme HeeþefJeC³ee®es þjefJeues. efJepeeHetj ojyeejeves DeHeÀPeueKeevee®eer efµeJeepeeRJej nsletHegJe&keÀ vesceCetkeÀ kesÀueer. l³ee keÀeUele Deeefoueµeenerle veeJe IesC³eemeejKes pes ®eej-oesve Hejeke´Àceer mejoejGjues nesles. l³eeceO³es DeHeÀPeueKeevee®ee ke´ÀceebkeÀ Jej®ee neslee. efµeJee³e Keeve efµeJeepeeR®ee HetJeeaHeemetvecelmej keÀjerle neslee. ®ebêjeJe ceesjs He´keÀjCeele efµeJeepeeRves peeJeUerceO³es pes Je®e&mJe efvecee&Ce kesÀues nesles lesKeevee®³ee ceveele meuele nesles. meejs Yeesmeues IejeCes®e ogµceve Deens Deµeer Keevee®eer OeejCee nesleer.cnCetve®e µenepeeruee keÀvee&ìkeÀeletve Hee³eele yes[îee Ieeleuesu³ee DeJemLesle efJepeeHetjuee DeeCeC³eeceO³esKeeveeves Heg{ekeÀej Iesleuee neslee. keÀvekeÀefiejer®³ee ue{eF&le efµeJeepeeR®ee YeeT mebYeepeer ceejuee iesuee. ³eeogIe&ìvesuee Keevee®eer keÀejJeeF& keÀejCeerYetle nesleer. efµeJeepeerves keÀvee&ìkeÀele lesjoU He³e¥le mJeejer kesÀueer.ne lesjoU He´osµe Keevee®³ee DebceueeKeeueer neslee. efµeJeepeeR®³ee neue®eeueer µesJeìer ceneieele He[leerue³ee®eer Keeveeuee Kee$eer Heìueer nesleer. cnCetve®e efµeJeepeeruee HekeÀ[tve DeeCeC³ee®ee efJe[e l³eeves G®eueuee.

Deeefoueµeneves keÀevnespeer pesOes ³eebvee efueefnuesues HeÀcee&ve lemes®e leejerKe-S-Deueer ³ee ie´bLeeleerue JeCe&ve[®e He$ek³eJenej Deµee mecekeÀeueerve meeOeveeb®³ee DeeOeejs efJepeeHetj ojyeej Je DeHeÀPeueKeevee®ee DeblemLenslet efµeJeepeer jepeebvee keÀe³ecemJeªHeer ve<ì keÀjCes ne®e neslee ns mHe<ì nesles. efµeJeepeeR®es HeeefjHel³ekeÀjC³eemeeþer efJepeeHetjntve efveIeeuesuee DeHeÀPeueKeeve legUpeeHetj Je Heb{jHetj ceeiex JeeF&keÀ[s Deeuee Je Oece&#es$eebvee GHeêJe efouee Demee GuuesKe Deens. Hejbleg meslet ceeOeJejeJe Heie[er ³eeb®³eeceles legUpeeHetj nsceeiee&le vemeu³eecegUs ³ee ceesefnces®³ee HetJeea®e Keeveeves l³eeJej nuuee kesÀuee DemeeJee Demes cele J³ekeÌle kesÀuesDeens. efµeJeepeer®³ee jep³eele onµele efvecee&Ce keÀjCes ³ee®e GÎsµeeves Keeveeves efleLe&#es$eeJej nuues kesÀuesDemeeJes Demes cnìues peeles. JeeF&keÀ[s peele Demeleevee HeÀueìCe peJeU yepeepeer efvebyeeUkeÀj ³eemeHekeÀ[tve Keeveeves ceesþer Keb[Ceer Jemegue kesÀueer Deµee HeefjefmLeleerle ceeJeU Heebleeleerue DeeHeu³ee efkeÀuu³eeb®eerJ³eJemLee ueeJetve efµeJeepeerves peeJeUer KeesN³eele DeeHeuee cegkeÌkeÀece nueJeuee. peeJeUer®ee He´osµe nepebieuece³e Demetve ue<keÀjer neue®eeueer®³ee ¢<ìerves Jewefµe<ì HetCe& neslee. He´leeHeie[eJej ³esTve efµeJeepeerjepeebveer ³ee YeewieesefuekeÀ efmLeleer®ee HeÀe³eoe keÀªve IesC³ee®es þjefJeues. l³eeJesUsme efµeJeepeercenejepeebpeJeU 10 npeej Hee³eoU DemeeJes Je 10 npeej Iees[oU DemeeJes Demee GuuesKe meYeeemeoyeKejerle Deens. KeeveepeJeU 12 npeej mJeej Je 10 npeej Hee³eoU DemeeJes. ³eeefµeJee³e ceesþîee Jeueneve Hene[er leesHeÀener DemeeJ³eele Demee Deboepe Deens. peeJeUer®ee He´osµe efkeÀleer keÀþerCe Deens ³ee®eerpeeCeerJe Keeveeueener nesleer. cnCetve®e ke=À<Ceepeer YeemkeÀj kegÀuekeÀCeea ³ee DeeHeu³ee JeefkeÀueeuee efµeJeepeerkeÀ[s HeeþJetve l³eeme JeeF&uee Yesìerme yeesueJeeJes. Demes Keeveeves þjefJeues. lemee efvejesHe IesTve DeeHeueeJeefkeÀue l³eeves efµeJeepeerkeÀ[s HeeþefJeuee, Keevee®³ee efJevebleerme ceev³elee osTve Hebleespeer ieesHeerveeLe yeeskeÀerue³ee DeeHeu³ee JeefkeÀueeuee efµeJeepeerves efvejesHe IesTve KeeveekeÀ[s HeeþefJeues efµeJeepeeruee DeHeÀPeueKeevee®eerYesì IesC³ee®eer efYeleer Jeeìle Deens Deµeer ceeefnleer cejeþîeeb®³ee JeefkeÀueeves Keeveeuee efoueer. JeeF&me³esC³eeSsJepeer DeeHeCe®e peeJeUerme ³esTve Yesìu³eeme lej yejs nesF&ue Demee He´mleeJe Keeveemeceesj þsJeC³eele

Page 33: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

33

Deeuee. lees efmJekeÀeªve Keeveeves iegªJeej 10 veesJnWyej ³eeefoJeµeer He´leeHeie[e®³ee cee®eerJej efµeJeepeer®eerYesì IesC³ee®es efveef½ele kesÀues.

De- Yesìer®eer HetJe&le³eejer DeeefCe SsefleneefmekeÀ Yesì

DeHeÀPeueKeeveeves He´mleeJe þjJeu³eeJej Yesìer®ee efoJeme DeeefCe Deìer þjJeC³eele Deeu³ee 10 veesJnWyej1659 jespeer He´leeHeie[e®³ee cee®eerJej ceO³eevn JesUer Yesìermeeþer þjJeuesu³ee ceb[Heele oesIeebveernerYesìeJes. oesveHes#ee DeefOekeÀ Debiej#ekeÀ yejesyej DeeCet ve³esle oesIeeb®es Hel³eskeÀer one Debiej#ekeÀ yeeCee®³eeìHH³eele GYes jenleerue Demes þjefJeues. oesvner vesl³eebvee meµeðe ³esC³ee®eer HejJeeveieer efoueer.He´leeHeie[e®³ee cee®eerJej DeueerMeeve ceb[He IeeueC³eele Deeuee lees GÊeceefjl³ee megµeesefYele keÀªveDeeleceO³es ieeueer®ee ìeketÀve yewþkeÀ J³eJemLee keÀjC³eele Deeueer. JeeF&Heemetve He´leeHeie[ He³e&le®³eejml³eeJej oesvner yeepetuee Demeuesu³ee Ieveoeì pebieueele efµeJeepeerves mewv³e ueHeJetve Jemeues. leesHeÀeb®³eeDeeJeepee®eer efveµeeCeer þjefJeC³eele Deeueer. Keeve oiee keÀjCeej ³ee®eer keÀuHevee Demeu³eecegUs efµeJeepeervesmJej#eCeemeeþer ef®eueKele DeeefCe efµejðeeCe Ieeleues. neleele HeÆe DeeefCe ogmeN³ee neleele ke=ÀHeeCe cnCepesueneve leueJeej efµeJeepeeRveer Iesleueer. meYeemeo cnCelees neleele SkeÀ efye®eJee DeeefCe JeeIeveKes ®e{efJeues.efpeJee ceneuee DeeefCe mebYeepeer keÀeJepeer ns oesve ngÎskeÀjer yejesyej Iesleues Keevee®³ee yejesyej ner ngodoskeÀjerke=À<Ceepeer YeemkeÀj DeeefCe me³³eo yeb[e ne OeejkeÀjer neslee. efµeJeepeerves njkeÀle Iesleu³eeveblej me³³eoyeb[euee meojsyeensj HeeþefJeC³eele Deeues.

efµeJeepeer meojsle HeJesµelee®e Keeveeves Deeefuebieve osC³eemeeþer nele Hemejues. mebkeÀì Heg{s GYes jeefnu³ee®eerKee$eer efµeJeepeerbvee Heìueer. ie. n. Kejs cnCeleele l³eeHe´ceeCes ³ee Yesìerle oesIeebHewkeÀer kegÀCee®eelejer efvekeÀeueueeieCeej ns þjuesues®e nesles. efµeJeepeeruee yeengHeeµeele IesTve l³ee®es cemlekeÀ Keeveeves oeyetve Oejues.l³eeveblej Keeveeves efµeJeepeer®³ee [eJ³ee kegÀµeerle Kebpeerj KegHemeues ³eeJesUer meeJeOe ef®eÊe Demeuesu³eeefµeJeepeerves ceesþîee ®eHeUeF&ves DeeHeueer ceeve mees[Jetve Iesleueer. Debieele ef®eueKele Demeu³eecegUs KeeveeveskesÀuesuee Jeej efve<HeÀU þjuee. efµeJeepeerves DeeHeu³ee neleeleerue efle#Ce leueJeej Keevee®³ee HeesìeleKegHemetve l³ee®eer Deele[er yeensj keÀe{ueer. `ceeefjues! ceeefjues! oiee efoOeuee yesieer OeeJee' Demee KeeveevesDeeke´Àesµe kesÀuee. Keevee®ee mesJekeÀ ke=À<Ceepeer YeemkeÀj ³eeves efµeJeepeerJej Jeej keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀuee.Hejbleg lees ®egkeÀJetve efµeJeepeerves l³ee mesJekeÀeuee þej kesÀues. Keeve He[u³ee®es ue#eele ³eslee®e Debiej#ekeÀOeeJetve Deeues. me³³eo yeb[e efµeJeepeeRJej ®eJeleeUtve OeeJetve iesuee. Hejbleg efpeJeeceneueeves yeb[euee þejceejues.

He´leeHeie[eJej iesu³eeveblej efµeJeepeerves FµeejkeÀer®ee DeeJeepe keÀjefJeuee. JesieJesieȳee ìeHetle cejeþîeeb®eermesvee HetJe& efve³eesefpele mebkesÀleevegmeej efJeKegjuesues nesleer. FµeejkeÀer®ee DeeJeepe ³eslee®e cejeþer mesveemewv³eeJej legìtve He[ueer. keÀevnespeer pesOes, yeepeer mepexjeT, efmeefuebcekeÀj mejosµecegKe, keÀceUespeermeeUtbKes, jecepeer Heebiesje ³eebveer Delegu³e Hejeke´Àce ieepeefJeuee. efJepeeHetjer HeÀewpe mewjeJewje OeeJele megìueerKeevee®ee cegueiee HeÀepeueKeeve Je cegmesKeeve He´leeHejeJe ceesN³eeb®³ee meene³³eeves peeJeUerletve keÀmesyemes yeensjHe[ues.

ye- DeHeÀPeueKeeve He´mebiee®es cenÊJe

cejeþîeeb®³ee Feflenemeele DeHeÀPeue He´mebieeuee Devev³e meeOeejCe cenlJe Deens. Heie[er cnCeleele`ceneje<ì^e®es jep³e 10 veesJnWyej 1659 jespeer KeN³ee DeLee&ves DeefmlelJeele Deeues' Keevee®³eeJeOeeveblej ³eg×ele efµeJeepeeR®³ee yeepetves Hejeke´Àce ieepeefJeCeeN³ee osµecegKeeb®ee yeef#emeer osTve ieewjJekeÀjC³eele Deeuee. l³eeb®eer Fveeces l³eeb®³eekeÀ[s®e jenleerue Demee efoueemee osC³eele Deeuee. Keb[espeer

Page 34: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

34

KeesHe[îeebmeejK³ee efJeéeeme Ieeleke̳eeme µeemeve keÀªve ceeJeU Yeeieele efµeJeepeerves pejye efvecee&Ce kesÀueer.meeje ceeJeU He´eble efµeJeepeerkeÀ[s Deeojeves Heent ueeieuee. KeeveemeejK³ee yeuee{îe mejoej yeUerHe[u³ee®es Je=Êe SsketÀve efJepeeHetj ojyeeje®eer PeesHe G[eueer. ceesieueebveener efµeJeepeer®³ee meeceL³ee&®eerkeÀuHevee Deeueer cejeþîeebceO³es lej FlekeÀe DeelceefJeµJeeme efvecee&Ce Peeuee keÀer Keevee®ee JeOe keÀªve 18efoJeme ueesìleele ve lees®e l³eebveer HevneȳeemeejKee ogie&ce ogie& 28 veesJnWyej 1659 jespeer efpebketÀveIesleuee. l³eeveblej efJepeeHetjkeÀjeb leHexÀ ©mlegcepecee, HeÀepeueKeeve DeeefCe Dev³e keÀener mejoejcejeþîeebJej ®eeuegve Deeues HeCe ef[meWyej 1659 ceO³es l³eeb®eener HejeYeJe keÀjC³eele Deeuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µve ë DeHeÀPeueKeeve He´mebieeJej efìHe efuene?

3.7 efµeJeepeer DeeefCe efmeÎer peewnj

efmeÎer peesnj ³ee Deeefoueµeener mejoejeves 2 cee®e& 1660 jespeer Hevneȳeeuee Jes{e efouee.l³ee®³eeyejesyej HeÀepeueKeeve, yeepeer IeesjHe[s, YeeF&Keeve, efmeÎer cemeGo Fl³eeoer mesveeveer nesles. efmeÎerpeewnj yejesyej 15000 mewv³e Demeu³ee®ee GuuesKe Fbie´peer He$eebletve meeHe[lees. jepeeHetj®³ee Fbie´peJeKeejJeeu³eebveer peewnj®³ee ceoleerme nsvjer jsefJnbiìve ³eeme 1 leesHeÀ Je oeªieesUe yejesyej osTveHeeþefJeues nesles. efmeÎer®ee Jes{e HeeJemeeȳeele ef{uee nesF&ue Je DeeHeCeeme l³ee®³eeµeer meueesKee keÀjlee³esF&ue ne cenejepeeb®ee Deboepe DemeeJee HeCe lees Keje þjuee veener. ³ee®e keÀeUele cegIeue mejoejµee³eermlesKeeve He´®eb[ HeÀewpe IesTve ces 1660 ceO³es HegC³eele ³esTve oeKeue Peeuee. ³ee IeìvescegUsef®ebleeiemle Peeuesu³ee efµeJeepeer cenejepeebveer Jes{îeeletve efvemeìC³ee®ee efJe®eej megª kesÀuee. efpepeeyeeF&®³eeDeeosµeevegmeej vesleepeer HeeuekeÀj Je efmeÎer efnueeue ³eebveer yeensªve Jes{e cees[tve keÀe{C³ee®eer efµekeÀmlekesÀueer Hejbleg l³eele l³eebvee ³eµe Deeues veener Demee GuuesKe efµeJeYeejleele meeHe[lees. DeKesjerme petve1660 ceO³es efµeJeepeerjepeebveer peewnjµeer lene®es yeesueCes megª kesÀues. l³eecegUs Jes{îeeuee efµeefLeuelee He´eHlePeeueer. cegmeUOeej HeeJemee®³ee peguew ceefnv³eele iegªJeej efo. 12 peguew 1660 ®³ee je$eer efµeJeepeerefveJe[keÀ ueeskeÀebmen Hevneȳeeletve yeensj He[ues.

JeeoUer nJee, cegmeUOeej HeeTme Deµee HeefjefmLele efµeJeepeer jepeebvee 40 cewue Deblej keÀeHetveefJeµeeUie[ekeÀ[s pee³e®es nesles. jepeebveer ie[ mees[u³eeJej keÀener JesUele®e efmeÎer ®³ee ue#eele Deeues Jel³eebveer Heeþueeie megª kesÀuee. iepeeHetj®³ee efKeb[erHe³e¥le efµeJeepeer Hees®eues Hejbleg 5,6 cewueeb®es Deblejlees[eJe³ee®es nesles. l³eelener DeeCeKeer SkeÀe mebkeÀìe®eer ®eentue l³eebvee ueeieueer. efJepeeHetj ojyeejvespemeJeblejeJe oUJeer Je met³e&jeJe metJex ³ee cejeþs mejoejebvee DeefOe®e efJeµeeUie[euee Jes{e IeeueC³ee®eengketÀce kesÀuee neslee. ne Jes{e cees[tve ie[eJej He´Jesµe keÀjeJee ueeieCeej neslee. efmeÎer cemegGo®eer HeÀewpe®eHeUeF&ves ceeieeJej nesleer DeKesjer yeepeerHe´Yeg osµeHeeb[s ³eebveer iepeeHetj®³ee efKeb[erle cemeGo ®eer HewÀepejesKetve OejC³ee®ee efveOee&j kesÀuee l³eevegmeej mewv³eeme De[efJeC³eele Deeues. yeepeer He´Yegves Hejeke´Àcee®eerefµekeÀmle kesÀueer, megceejs `Henj oer[ He´nj HeeJeslees HeÀewpe efKeb[ ®e{es efoueer veener' (91 keÀueceer yeKej)efJeµeeue ie[e®ee Jes{e HeÀes[tve efµeJeepeer ie[eJej Heesn®eues Je FµeeN³ee®³ee leesHeÀe JeepeJeu³ee, ³eeDeeJeepeeyejesyej®e yeepeerHe´Yegves HeeCe mees[ues.

efmeÎer cemeTo ves veblej efJeµeeUie[emener Jes{e efouee Hejbleg cejeþîeebveer efkeÀuuee ue{Jeu³eecegUs lees HejleefHeÀjuee. Heg{s 22 meHìWyej 1660 jespeer efmeÎer peewnjµeer len keÀªve HevneUie[ efJepeeHetj®³ee

Page 35: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

35

mJeeOeerve kesÀuee DeHeÀPeueKeeve Je HeeþesHeeþ efmeÎer peewnj ³ee oesve yeuee{îe efJepeeHetjer mejoejebveeOe[e[erves ue{e osTve efµeJeepeeRveer jepeeHetj®³ee Fbie´peebveener Oe[e efµekeÀJeuee. efµeJeepeer jepeeb®es nsDeYetleHetJe& ³eµe Heentve efJepeeHetj ojyeejves ces 1661 ceO³es cejeþîeebµeer len keÀªve leelHegjl³eekeÀeUemeeþer cejeþîeebµeer mebIe<e& LeebyeefJeuee.

3.8 cejeþs efJepeeHetj mebIe<e& 1672 Je veblej

µeeFmlesKeevee®³ee DeeieceveeHeemetve cejeþîeeb®ee cegIeue meÊesµeer mebIe<e& megª Peeuee. lees meelel³eeves Heg{erueone Je<e& megª jeefnuee ³ee mebIe<ee&leerue mejµeercegUs cejeþîeebceOeerue DeelceefJeµJeeme Jee{tve l³eevesDeeoerueµeener Heefjmejele Hegvne nuues keÀjC³ee®es me$e megª kesÀues. F.me. 1672 ceO³es DeueerDeeoerueµene®ee ce=l³et DeeefCe ªmlegce Peceve®es yeb[ ³eecegUs efJepeeHetj ojyeejele DeefmLejlee efvecee&Ce PeeueerDeµee®e HeefjefmLeleerle HevneUe Hegvne efceUJeeJee cnCetve 1673 ceO³es cejeþîeebveer HevneȳeeJej nuueekeÀªve lees efpebkeÀuee Je Heg{erue keÀener ceefnv³eele HejUer, meeleeje, ngyeUer yeeueIeeì Deµ³ee meJe& He´osµeebJejDeeHeuee Je®ekeÀ yemeefJeuee.

efJepeeHetj ojyeej®ee HeþeCe yenueesueKeeve ³eeves ojyeejeJej DeeHeues Je®e&mJe He´mLeeefHele kesÀues Jecejeþîeebvee ue{e osC³eeme megªJeele kesÀueer ³eeletve®e HeleeHejeJe iegpej DeeCeer yenueesue Keeve ³eeb®³eele1673 ceO³es efJepeeHetj Heemetve 36 cewueebJej Demeuesu³ee GcejeCeer ³ee efþkeÀeCeer ³eg× Peeues ³ee ³eg×eleyenueesue®³ee ceeIejerveblej HeleeHejeJeebveer len keÀªve l³ee®eer megìkeÀe kesÀueer. ³ee IeìvescegUs efµeJeepeerjepeebveer He´leeHejeJeeb®³ee ®egkeÀer®³ee efveCe&³eeJej l³eeb®eer efveYe&lmevee kesÀueer. DeHeceeve Je ogëKe ³ee mebefceÞeYeeJeveebceOetve He´leeHejeJeebveer 24 HesÀye´g. 1674 jespeer kesÀJeU mene menkeÀe³ee¥vee yejesyej IesTvekeÀesuneHetj peJeUerue vesmejer ³esLes yenueesue ®³ee íeJeCeerJej nuuee kesÀuee. ³ee nuu³eele les OeejeleerLeeaHe[ues. ³ee Ieìvesves cejeþe meÊes®eer ceesþer neveer Peeueer Je cenejepeebveener ogëKe Peeues. nbyeerjjeJe ceesnerles³eebme mesveeHeleer Heo osTve l³eebveer efJepeeHetj efJeª×®ee ue{e megª þsJeuee. Heg{s cegIeue Je efJepeeHetj³eeb®³eele mebIe<e& megª Peeu³eecegUs cejeþs Je efJepeeHetj mebIe<e& mebHeg<ìele Deeuee.

3.9 meejebMe

cejeþîeeb®³ee jep³eefveefce&leer®îee keÀe³ee&®eer meg©Jeele DeeefoueMeener ÒeosMeebletve Peeu³eecegUs Heefnuee mebIe<e&nerDeeefoueMeener efJe©Oo Peeuee. ³ee mebIe<ee&le legìHegbp³ee meecegûeer Je mewv³eemen Del³eble efve³eespeve HetJe&keÀOee[meer HeOoleerves DeeefoueMeener efJe©Oo cejeþîeebveer efJepe³e efceUJeuee. cejeþsMeener®ee Go³e nesC³eeme³ee Oee[meer efJepe³eeb®ee ceesþe HeefjCeece Peeuesuee efomelees. DeeefoueMeener®³ee Dee¬eÀcelesuee efMeJeepeercenejepeebveer Oee[meeves leeW[ osGve cejeþsMeener®es DeefmlelJe efìkeÀJeues.

3.10 Heµve

He´.1 efµeJeepeer cenejepeeb®³ee Dee³eg<³eeleerue peeJeUer HekeÀjCee®es cenÊJe meebiee.He´.2 peeJeUer He´keÀjCee®³ee efJeµes<e meboYee&le cejeþs - efJepeeHetj mebyebOee®es Heefj#eCe keÀje.He´.3 DeHeÀPeueKeeve He´mebiee®³ee efJeµes<e meboYee&men cejeþs Je efJepeeHetj ³eeb®³eeleerue mebIe<ee&®eer ceeefnleerÐee.He´.4 F.me.1648-1660 ³ee keÀeueKeb[eleerue cejeþs Je efJepeeHetj ³eeb®³ee mebyebOeeb®ee Dee{eJee I³ee.

Page 36: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

36

3.11 meboYe&

1. [e@. osµeHeeb[s He. ve. `cejeþîeeb®ee Go³e DeeefCe GlkeÀ<e&' mvesnJeOe&ve Heefyueefµebie neTme, HegCes,efÜleer³e DeeJe=Êeer, 2001.

2. [e@. osJe He´YeekeÀj, `cejeþîeeb®ee Fefleneme' efJeÐeeHekeÀeµeve3. [e@. HeJeej pe³eefmebiejeJe, `cejeþer meece´ep³ee®ee Go³e DeeefCe Demle, Depeye HegmlekeÀeue³e,

keÀesuneHetj.4. [e@. keÀesueejkeÀj µeb. iees. `cejeþîeeb®ee Fefleneme'

Page 37: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

37

4

cejeþsµeener®ee Go³e - cegIeue cejeþs mebIe<e&

Devegke´ÀceefCekeÀe

4.0 GefÎ<ìîes -4.1 He´emleeefJekeÀ4.2 cegIeue cejeþs mebyebOe 16604.3 efµeJeepeer cenejepe Je µeeef³emlesKeeve4.4 megjles®eer uegì - 16644.5 efcePee& jepes pe³eefmebie Je efµeJeepeer cenejepe4.6 Deeie´e Yesì Je megìkeÀe - 16664.7 cegIeue cejeþe mebIe<e& - 1667-704.8 cegIeue cejeþe mebIe<e& - 1671-744.9 efµeJeepeer cenejepe ë SkeÀ DeueewefkeÀkeÀ J³ekeÌleercelJe4.10 meejebMe4.11 ÒeMve4.12 meboYe&

4.0 GefÎ<ìs

cejeþsµeener®³ee efveefce&leer®ee DeY³eeme keÀjleevee cejeþîeeb®es mLeeefvekeÀ lemes®e efouueer®³ee cegIeue meÊesµeerDeveskeÀ mebIe<e& Peeues. ³ee mebIe<ee&letve cejeþîeeb®es mJejep³e efvecee&Ce Peeues. megªJeeleerHeemetve efJepeeHetj®³eeDeeefoueµeeneµeer mebIe<e& keÀªve cejeþîeebveer penebefiejerJ³eefleefjkeÌle keÀener Heosµe efceUJeuee neslee. Hejbleg leesJee{JeCes iejpes®es Demeu³eeves oef#eCesle Glejuesu³ee ceesieue meÊesµeerner mebIe<e& keÀjCes DeìU nesles. ³eemebIe<ee&®ee Dee{eJee IesTve l³eeletve mJejep³eefveefce&leer efµeJeepeeRveer keÀµeer kesÀueer ns mecepetve IesCes iejpes®esDeens. peeJeUerJejerue Deeke´ÀceCe Je DeHeÀpeueKeeve He´keÀjCeeveblej efµeJeepeer mJejep³e efveefce&leer keÀªveµekesÀue Demee efJeµJeeme meieȳeeb®³eele efvecee&Ce Peeuee. F.me. 1649 Heemetve efµeJeepeer jepeeb®³eekeÀejefkeÀoea®³ee DeKesjerHe³e¥le cegIeue Je cejeþs ³eeb®³eeleerue mebyebOe leCeeJee®es jeefnues. ³ee mebyebOeer®es Heefj#eCeDeeHeCe ³ee Heeþele keÀjCeej Deenesle.

4.1 He´emleeefJekeÀ

oef#eCesle megYesoej cnCetve Deeu³eeJej Deewjbiepesyeeves Deeefoueµeener ceguegKeeJej nuues keÀjC³ee®es OeesjCemJeerkeÀejues. l³ee®³ee megYesoejer®³ee Heefnu³ee keÀener Je<ee&le cegIeueebvee ogKeJee³e®es veener ns OeesjCe efµeJeepeercenejepeebveer mJeerkeÀejues. l³eecegUs 1657 ceO³es cegIeue mewv³e Deewjbiepesyee®³ee vesle=lJeeKeeueer efyeoj,keÀu³eeCe Je keÀeskeÀCeeleerue efvepeeceµeener efkeÀuues IesC³eemeeþer Deeues nesles, l³eeJesUsme efµeJeepeer jepeebveerDeeHeuee He´osµe megjef#ele keÀmee jeefnue ³eeJej DeefOekeÀ ue#e efoues. ³ee®e Je<eea µenepeneve DeepeejerHe[u³ee®es Je=Êe mecepeu³eecegUs Deewjbiepesye neleer Iesleuesueer ceesefnce ueJekeÀj GjketÀve GÊejskeÀ[s efveIetve

Page 38: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

38

iesuee. ³ee®e ojc³eeve cegIeue Je cejeþs ³eeb®ee Heefnuee mebIe<e& 30 SefHe´ue 1657 ³ee efoJeµeer Peeuee.pegVej®³ee cegieue þeC³eeJej nuuee keÀªve efµeJeepeerves ³esLeerue íeJeCeer®eer uetì kesÀueer nesleer. lej petveceO³es Denceoveiej®³ee efkeÀuu³eeJej nuuee keÀªve Deewjbiepesyeeuee Deeµ®e³e&keÀejkeÀ OekeÌkeÀe efouee. Heg{s 5petve 1659 jespeer Deewjbiepesyeeves mJeleëme `yeeoµene' cnCetve peenerj keÀªve Iesleues. ³ee keÀeUeleDeewjbiepesyee®es DeefYevebove keÀjC³eemeeþer efµeJeepeer jepeebveer DeeHeuee JekeÀerue meesHeevepeerHeble ³eemeefouueerkeÀ[s HeeþJeues. yeeoµenevesner efµeJeepeermeeþer ceevee®eer Jeðes HeeþJetve meK³e pees[C³ee®ee He³elvekesÀuee. Hejbleg lejerner GÊej keÀeskeÀCe®eer mJeejer kesÀu³eecegUs ne meueesKee HeÀej keÀeU efìkeÀuee veener.

4.2 cegIeue - cejeþs mebyebOe 1660-66

1659 ceO³es µeeef³emlesKeeve ³eebme oef#eCes®eer megYesoejer osC³eele Deeueer. cegIeue ojyeejele yeeoµene®eeceecee cnCetve l³eebme efJeµes<e He´efle<þe nesleer. yeeoµene cnCetve meÊesJej Deeu³eeJej Deewjbiepesyeevesµeeef³emlesKeeve®eer oef#eCeskeÀ[s vesceCetkeÀ keÀjC³ee®eer keÀener efJeefµe<ì keÀejCes nesleer.DeHeÀpeueKeeveemeejK³ee yeuee{îe mejoejeefJeª× He´®eb[ efJepe³e efceUJeu³eeves efµeJeepeer®es vesle=lJemeeceL³e&µeeueer yevele peeF&ue, Je keÀener keÀeUeves lees cegIeue meece´ep³eeueener pe[ nesF&ue Deµeer efYeleerDeewjbiepesyeeuee Jeeìle nesleer. lesJne l³ee®ee yeboesyemle keÀjC³eemeeþer ceeleyyej mejoeje®eer vesceCetkeÀ keÀjCesiejpes®es nesles. efouueer®eer meÊee efceUJeC³eeDeeOeer efµeJeepeerJej efve³eb$eCe þsJeC³ee®es keÀe³e& DeewjbiepesyeevesDeeefoueµenekeÀ[s meesHeJeues nesles Hejbleg l³eeme les peceues veener. oef#eCesleerue ner veepetkeÀ HeefjefmLeleerneleeUC³eemeeþer DevegYeJeer mejoeje®eer iejpe Deens. ns peeCeJeu³eeves µeeef³emlesKeeve®eer efve³egkeÌleerkeÀjC³eele Deeueer. HetJeea µeeef³emlesKeeveeves Deewjbiepesyeeme ieesJeUkeÀeW[îee®³ee mJeejerle mene³³e kesÀues nesles.l³eecegUs µeeef³emlesKeeveeme oef#eCeskeÀ[erue jepekeÀejCee®eener DevegYeJe neslee. µeeef³emlesKeeve ne µetjmesveeHeleer, DevegYeJeer µeemekeÀ DeeefCe ceesþe ceglmeÎer neslee. cnCetve®e l³ee®eer vesceCetkeÀ ³ee mJeejermeeþerkeÀjC³eele Deeueer.

4.3 efµeJeepeer cenejepe Je µeeef³emlesKeeve ë-

28 peevesJeejer 1660 jespeer µeeef³emlesKeeve ceesþîee mewv³eemen DenceoveiejkeÀ[s efveIeeuee. megceejs 14efoJemeeveblej lees Denceoveiej ³esLes Heesn®euee. ³ee JesUsuee efµeJeepeer jepes efcejpe ³esLes nesles. metHes,yeejeceleer ³ee He´osµeebceeiex Keevee®es mewv³e efµejJeU He³e¥le ³esJetve Heesn®eues. DeeHeu³ee mewv³ee®es oUCeJeUCelegìg ve³es cnCetve mewv³ee®³ee legkeÀ[îee efþkeÀefþkeÀeCeeJej þsJeC³ee®eer Keyejoejer Keeveeves Iesleueer nesleer.efµejJeUntve meemeJe[ ceeiex ces 1660 ceO³es µeeef³emlesKeeve HegC³eele Deeuee. Hejbleg HegC³ee®³ee YeesJeleeue®eeHe´osµe Deesmee[ Peeu³eecegUs cegIeueer mewefvekeÀebvee Je peveeJejebvee DeeJeµ³ekeÀ DemeCeeN³ee meeefnl³ee®eelegìJe[e efvecee&Ce nesT ueeieuee. HeefjCeeceer µeeef³emlesKeeveeves petve ceefnv³eele HegC³eeleerue leU nueJetvepeJeU®e DemeCeeN³ee ®eekeÀCe ³esLes cegK³e leU He´mLeeefHele kesÀuee.

21 petve 1660 uee µeeef³emlesKeeveeves ®eekeÀCe®³ee efkeÀu³eeme Jes{e efouee. ne efkeÀuuee ueneve ie{erHe´ceeCes Demetve l³ee®ee DeekeÀej ®eewkeÀesveer neslee. ®eej ìeskeÀebJej ®eej DeeefCe ceO³es 1 Demes YekeÌkeÀce yegªpenesles. efkeÀu³eeYeesJeleer megceejs 30 HegÀì Keesue Je 15 HetÀì ªbo Demee KebokeÀ neslee. KebokeÀe®³ee yeensjmebj#ekeÀ efYeble nesleer. lej He´l³eskeÀ yegªpeeJej leesHeÀe neslee. efHeÀjbieespeer vejmeeU ne ³ee YekeÌkeÀceefkeÀuu³ee®ee efkeÀuuesoej neslee. Jes{e Ieeleu³eeveblej Heg{erue oesve ceefnves HeeJemeeȳeecegUs HeÀejmes ³eµeefceUeues veener. HeCe veblej cee$e leìe®³ee efYebleer megªbieeves G[Jetve cegIeueebveer efkeÀuuee efpebkeÀC³ee®ee He³elve

Page 39: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

39

kesÀuee. lesJne Peeuesu³ee ue{eF&le efHeÀjbieespeerves DeeHeu³ee menkeÀeN³eebmen Hejeke´Àcee®eer µeLe& kesÀueer. l³eevesHe´YeeJeerle Peeuesu³ee µeeefnmlesKeeveeves efHeÀjbieespeeruee cegIeueeb®eer ®eekeÀjer osC³ee®ee He´³elve kesÀuee Hejblegl³eeme Heeflemeeo ve oslee efHeÀjbieespeerves efkeÀuuee ue{Jeuee. SkeÀ efkeÀuuee efpebkeÀC³eemeeþer ueeieuesues 3-4ceefnves Heentve µeeefnmlesKeeve Deeµ®e³e&®eefkeÀle Peeuee.

keÀejleueyeKeeve®ee HejeYeJe ë-

µeeefnmlesKeevee®³ee ³ee ceesefnces®³ee ojc³eeve HevneUie[e®³ee Jes{îeebletve megìtve efµeJeepeer cenejepeebveerDeeHeues ue#e cegIeueeb®³ee leey³eele Demeuesu³ee keÀu³eeCe He´ebleekeÀ[s JeUJeues GÊej keÀeskeÀCeeleerue keÀu³eeCeJe efYeJeb[er ns cenÊJee®es He´osµe nesles. µeeefnmlesKeeveevesner ne He´osµe efpebkeÀC³eemeeþer keÀejleueyeKeeve ³eemejoej®eer efve³egkeÌleer kesÀueer nesleer. keÀejleueye Keeve ne µetj mesveeveer Demetve l³eeuee ³ee He´osµee®eer ceeefnleernesleer. l³eeb®³eeyejesyej keÀener jpeHetle mejoejner nesles. ³ee ceesefnces®eer yeeleceer efµeJeepeer jepeebveejepeie[eJej Demeleevee efceUeueer. l³eeJesUsme keÀejleueyeKeeveuee ³ee Heosµeele ³esC³eeHeemetve LeebyeJeC³ee®eeHe´³elve l³eebveer kesÀuee. HegC³eentve efveIeeuesues cegIeueer mewv³e ueesnie[ceeiex yeesj Ieeìeletve keÀeskeÀCeele Gleªueeieues. ner Jeeì [eWiej oN³eeb®eer Demeu³eeves lesLes®e cegIeueebvee De[JeC³ee®eer ³eespevee efµeJeepeer jepeebveerDeeKeueer oeì pebieue, JeeF&ì jmles Heej keÀjerle ns mewv³e GcejeefKeb[erle Deeues. DeµeeJesUer HetJeeaþjJeu³eeHe´ceeCes vesleepeer HeeuekeÀjves cegIeueer mewv³ee®eer Jeeì De[Jeueer. lemes®e ceeies efHeÀjC³ee®ee ceeie&nerjesKetve Oejuee. DeJeIe[ efþkeÀeCeer cegIeueebvee De[keÀJetve cejeþs mewefvekeÀebveer nuuee kesÀuee. l³eeJesUsmeµejCeeieleer HelkeÀju³eeefµeJee³e otmeje ceeie& veJnlee cnCetve keÀejleueyeKeeveeves DeeHeu³ee peJeUerue ³eg×meeefnl³e, ceewu³eJeeve meceevemegceeve nÊeer Je Iees[s osTve DeeHeueer megìkeÀe keÀªve Iesleueer. ³ee Ieìvesveblejl³eeuee HegC³eele Hejle ³eeJes ueeieues. Keevee®ee ne HejeYeJe KetHe ceesþe neslee. ³ee IeìvescegUs DeelceefJeµJeemeJee{uesu³ee cejeþîeebveer GÊej Je oef#eCe keÀeskeÀCeele DeeHeues efve³eb$eCe Jee{JeC³ee®ee He³elve kesÀuee.

µeeefnmlesKeeveeJejerue íeHeeë-

®eekeÀCe®³ee efJepe³eeveblej megceejs 2 Je<e& µeeefnmlesKeeve HegC³eele leU þesketÀve neslee. Hejbleg l³ee®³eeJejnuuee keÀªve HejeYetle keÀjCes cejeþîeebvee µeke̳e veJnles. ueeue ceneueele cegkeÌkeÀece þesketÀve KeeveevesDeeHeu³ee HeÀewpee efJeefJeOe Heosµeele HeeþefJeu³ee nesl³ee. cejeþer Heosµeeb®eer uetì keÀ[tve meeceev³eebJejDel³ee®eej megª nesles. µeeefnmlesKeeve mJeleë HegCes mees[tve peeF&ue ³ee®eer DeHes#ee veJnleer. l³eecegUs ueeueceneueele efµeªve je$eer®³eeJesUer µeeefnmlesKeeveeJej nuuee keÀªve l³eeuee þej keÀªve cegIeueer mewv³eeleieeWOeU G[Jetve o³ee³e®ee Demes efµeJeepeerves þjefJeues DeeHeu³eeleerue ³eespekeÀlee, ®eHeUeF& DeeefCe Oee[meoeKeJetve µeeefnmlesKeevee®³ee íeJeCeerJej íeHee IeeueC³ee®eer le³eejer cejeþîeebveer kesÀueer. efmebnie[eJeªve400 efveJe[keÀ mewefvekeÀ IesTve 6 SefHe´ue 1663 ³ee efoJeµeer nuuee keÀjC³ee®es efveefµ®ele kesÀues cejeþemewv³e 5 SefHeueuee efmebnie[eJeªve efveIeeues. SkeÀ efoJemee®ee He´Jeeme keÀªve je$eer®³ee JesUer HegC³eeleDeeues. DeeHeCe HeenN³eemeeþer iesuees Demetve Deelee Hejle ³esle Deenesle Demes meebietve HegC³eele He´Jesµe kesÀuee.ueeue ceneuee®eer yeejerkeÀ meejerkeÀ ceeefnleer Demeu³eecegUs ³eesi³e efþkeÀeCeeJeªve He´Jesµe keÀjCes keÀþerCe iesuesveener. lees jcepeeve®ee ceefnvee Demeu³eecegUs GHeeme mees[tve meJe& mewefvekeÀ efJeÞeebleer Iesle nesles. ceneuee®³eeceeieerue yeepetme HeekeÀie=n nesles. lesLeerue yebo kesÀuesuee keÀ®®ee ojJeepee cejeþîeebveer HeÀes[C³eeme megªJeelekesÀueer. l³ee®e ceeiee&ves Deele efµeªve mJe³ebHeekeÀie=neleerue Dee®eeN³eebvee þej keÀªve ef®eceCepeer osµeHeeb[sDeeefCe yeeHetpeer ³eeb®³ee HeeþesHeeþ DeeCeKeer 200 ueeskeÀ Deele Iegmeues. efµeJeepeer cenejepe Lesì Keevee®³eeKeesueerHe³e¥le Heesn®eues leesHe³e¥le megª Peeuesu³ee Deej[e Deesj[îeecegUs Keeve meeJeOe Peeuee neslee. l³eebvesDeeHeueer leueJeej G®euetve Heg{s peeF&He³e¥le efµeJeepeer®³ee nuu³eeves l³ee®eer yeesìs legìueer lesJe{îeelecesCeyell³ee efJePeJetve DebOeej Peeuee DeeefCe Keeve meìkeÀuee. cejeþs mejmekeÀì keÀÊeue keÀjle megìues ³eeleµeeefnmlesKeeve®ee cegueiee Deyegue HeÀlesnKeeve Je keÀener ðeer³ee ce=l³egcegKeer He[u³ee. cejeþîeeb®esner 16

Page 40: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

40

ueeskeÀ ce=l³eg HeeJeues lej 40 peKeceer Peeues. Flej mewefvekeÀebvee ³ee Ieìves®ee HeÊee ueeiesHe³e¥le efµeJeepeerDeeHeu³ee mewv³eemen yeensj He[ues. ³ee Ieìves®ee ceesþe OekeÌkeÀe µeeefnmlesKeeveuee yemeuee Je l³eeves 8SefHe´ueuee HegCes mees[C³ee®ee efveCe&³e Iesleuee. ³eeletve®e efµeJeepeeR®³ee keÀle&=lJee®ee ceesþsHeCee efometve ³eslees.³eeveblej leeye[leesye µeeefnmlesKeeve®eer yebieeue ceO³es yeoueer keÀ©ve Deewjbiepesyeeves µenpeeoe cegDeppece³eebme oef#eCee®³ee megYesoejerJej vesceues.

4.4 megjles®eer uetì (1664)

µeeefnmlesKeevee®³ee Ieìvesveblej efµeJeepeer jepeebveer DeeCeKeer SkeÀ Oee[meer ³eespevee DeeKeueer. ³ee³eespevesvegmeej megjle ner cegIeue meece´ep³eeleerue cenÊJee®eer J³eeHeejer Hesþ uegìtve mebHeÊeer efceUJeCes ne nsletneslee. megjle ns iesu³ee 3 Je<ee&le cegIeueer meece´ep³eeleerue JeenlegkeÀer®es ceesþs yeboj nesles. lemes®e Fbiepe Je[®e ³eebmeejKes HejkeÀer³e J³eeHeejer ner lesLes nesles. ³ee mebHeVe µenjeuee mebj#eCe DeJemLee cee$e DeHegjernesleer. cnCetve®e ³esLeerue J³eeHeejer Hesþ uegìC³ee®es Oee[me cejeþîeebveer kesÀues. DeeHeu³ee mewv³eemenjepeie[entve efveIetve megceejs 300 cewuee®ee He´Jeeme keÀªve 5 peevesJeejer 1664 jespeer efµeJeepeer DeeHeu³eemewv³eemen metjlespeJeU Deeues. ner yeeleceer lesLeerue megYesoej Fvee³ele Keeve ³eebme efceUeueer. l³eevesmeeceesHe®eejeves He´µve efceìefJeC³ee®es þjefJeues. Hejbleg l³eeme cejeþîeebveer Heeflemeeo ve efou³eecegUs µenje®eeyeboesyemle keÀjC³ee®eer #ecelee vemeuesuee Fvee³ele Keeve mJeleë efkeÀuu³ee®³ee DeeÞe³eeuee iesuee. l³eecegUscejeþîeebvee µenj uegìCes menpe µeke̳e Peeues.

efo.6 peevesJeejer jespeer mekeÀeUer 11 Jeepelee megjlesle HeJesµe keÀªve efµeJeepeeRveer nepeer meF&o yesie, nepeerkeÀemeerce DeeefCe yenjpeer yeesnje ³ee Oevee{îe J³eeHeeN³eebvee Yesìerme yeesueeJetve Keb[Ceer®eer ceeieCeer kesÀueer leerve mJeerkeÀeju³eecegUs cejeþer mewefvekeÀebveer uegìeuegìerme megªJeele kesÀueer. efoveebkeÀ 6 les 10 peevesJeejer He³e¥lecejeþe mewv³e OeefvekeÀeb®³ee nJesu³ee KeCetve keÀe{tve Oeve ieesUe keÀjle nesles. ³eele 28 µesj ceesleer,efnjsceeCekesÀ F. efceUeues les efkeÀleer He´ceeCeele efceUeues ³ee®eer lej ceespeoeo®e nesT µekeÀueer veener.³ee®eJesUer Fvee³ele Keveeves keÀHeìeves efµeJeepeer jepeebJej ceejskeÀjer HeeþJeuee. HeCe l³ee®ee keÀì ³eµemJeernesT µekeÀuee veener. Deewjieebyeeontve cegIeueeb®es mewv³e metjle®³ee mebj#eCeemeeþer ³esle Demeu³ee®eer yeeleceerefceUeu³eeveblej 10 peevesJeejeruee cejeþs metjlesletve yeensj He[ues. ³eekeÀeUele Fbie´pe DeeefCe [®eJeKeejJeeu³eebveer cee$e mJemebj#eCeemeeþer He´eflekeÀej kesÀuee. l³eecegUs l³eebvee ve ogKeJelee efµeJeepeer cenejepemetjle ceOetve yeensj He[ues. ner yeeleceer Deewjbiepesyeeuee ueenesj ³esLes mecepeueer. l³eeveblej efµeJeepeer®eeHekeÌkeÀe yeboesyemle keÀjCes DeeJeµ³ekeÀ Deens. ³ee efJe®eejeves Deewjbiepesyeeves efcePee& jepee pe³eefmebie ³ee LeesjmesveeHeleer®eer efve³egkeÌleer kesÀueer.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µve ë 1661 Heemetve Hegjboj®³ee lene®eer cegIeue cejeþs mebyebOeeb®es Heefj#eCe keÀje?

4.5 efcePee& jepes pe³eefmebie Je efµeJeepeer cenejepe -

efµeJeepeer®³ee Jee{l³ee meeceL³ee&®ee yeboesyemle keÀjC³eemeeþer pe³eefmebie Je efouesjKeeve ³ee DeeHeu³ee oesveefJeµJeemet DevegYeJeer Je Hejeke´Àceer mejoeje®eer Deewjbiepesyeeves efµeJeepeerefJeª× vesceCetkeÀ kesÀueer. oeGoKeeve,kegÀletyegefÎve, me=peveefmebie leesHeÀKeev³eemeeþer efvekeÀesueeme ceveg®eer lemes®e Flej mesveeveener efcePee& jepespe³eefmebie ³eeb®³eeyejesyej HeeþJeC³eele Deeues pe³eHegj®³ee keÀ®íJee jpeHetle kegÀueeleerue efcePee& jepeepe³eefmebie ne Leesj mesveeHeleer neslee. iebYeerj, kegÀµeeie´ yeg×erceÊee DemeCeeje He´®eb[ DevegYeJeer DeeefCe Del³eble

Page 41: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

41

Hejeke´Àceer Demeuesu³ee keÀesCel³eener He´keÀej®³ee ue{îeele nceKeeme efJepe³e He´eHle keÀªve osCeeje neDeewjbiepesyee®ee Del³eble efve<þeJeble mesJekeÀ neslee. ³eg×keÀuesle efveHegCe eflelekeÀe®e jepekeÀejCeelener He´efJeCeneslee. l³ee®³ee ³ee iegCeebcegUs®e Deewjbieepesyeeves HetCe& efJeµJeemeeves oef#eCes®³ee mJeejer®eer peyeeyeoejerl³ee®³eekeÀ[s efoueer.

He´®eb[ HeÀewpe, ceeleyyej efnbot Je cegmeueceeve mejoej Je Deo³e³eeJele µeðeeðes IesTve pe³eefmebie 9peevesJeejer 1665 jespeer vece&oe veoer Deesueeb[tve 10 HesÀyegJeejer jespeer Deewjbieeyeeo ³esLes Heesn®euee DeeHeueermJeejer keÀjC³eemeeþer l³eeves DeewjbiepesyeekeÀ[tve leerve ceeieC³ee ceev³e keÀªve Iesleu³ee. oef#eCes®³eemegY³eeletve ueeieleerue lesJe{s Hewmes Ke®e& keÀjC³eemeeþer cegYee l³eeves ceeietve Iesleueer. ogmejer ceeieCeer cnCepesoef#eCesleerue ceesieue efkeÀuuesoejebveer pe³eefmebiee®es ngketÀce HeeUues Heeefnpes Je kewÀÐeeb®eer J³eJemLee kesÀueerHeeefnpes. ceesieue HeÀewpesleerue DeefOekeÀeN³eeb®³ee jpee Jeiewjs cebpetj keÀjC³ee®ee DeefOekeÀej DeeHeu³eeueeefceUeuee Heeefnpes ner pe³eefmebiee®eer eflemejer ceeieCeer nesleer. Deewjbiepesyeeves ³ee ceeieC³ee ceev³e kesÀu³ee. DeµeeHe´keÀejs oef#eCes®³ee mJeejer®es eflevner mebHetCe& DeefOekeÀej He´eHle keÀªve IesTve pe³eefmebieeves efµeJeepeer efJeª×keÀeUpeerHetJe&keÀ neue®eeueer keÀjC³eemeeþer megªJeele kesÀueer.

De) ceesefnces®eer megªJeele ë-

efµeJeepeer®³ee mJejep³ee®eer YeewieesefuekeÀ ceeefnleer keÀeUpeerHetJe&keÀ pecee keÀªve oef#eCesleerue jepekeÀejCee®eepe³eefmebieeves yeejkeÀeF&ves DeY³eeme kesÀuee. efµeJeepeer®es µe$et DeesUKetve l³eeb®³eeµeer mebOeeve yeebOeC³ee®eernermegªJeele Peeueer. peeJeUer®es ceesjs, peJnej®ee jepee ³eebvee l³eesve DeeHeu³ee ieesìele Dees{ues. Heesleg&ieerpe,[®e Je Fbie´pe JeKeejJeeu³eebveer efµeJeepeeruee keÀesCelesner meene³³e keÀª ve³es cnCetve Keeme Deeosµe HeeþJeuesl³eeveblej efJepeeHegj®³ee DeeefoueµeneJej vepej þsJeC³eemeeþer keÀener DeHeÀieeCeebvee lesLes HeeþJetve efoues.keÀu³eeCe®³ee GÊejskeÀ[erue keÀesUer Jeleveoej lemes®e DeHeÀpeueKeevee®ee cegueiee HeÀPeueKeeve DeµeemeJee¥vee SkeÀ$e DeeCetve efµeJeepeeruee SkeÀìs Hee[C³ee®es jepekeÀejCe pe³eefmebie ³eeves ³eµemJeerHeCes kesÀues. ³eemeboYee&leerue leHeµeerue l³eeves Deewjbiepesyeeuee efueefnuesu³ee He$eebceOetve efceUlees ³ee He$eeb®ee mebie´n nHeÌleeDebpegceve ³ee veeJeeves He´efme× Deens. efo.3 cee®e& jespeer HegCes ³ee efþkeÀeCeer ³esTve Heg{erue 3 ceefnves ³eg×e®eerle³eejer Je He´l³eskeÀ neue®eeueer®eer yeejkeÀeF&ves DeeKeCeer pe³eefmebieeves kesÀueer. HegC³eeuee Deeu³eeveblejpe³eefmebieeves DeeHeueer þeCeer cepeyetle keÀjC³eeJej He´Lece Yej efouee. efµeJeepeeR®³ee mJejep³eele ³ee megceejemeHegCes, keÀesuneHetj, meeleeje, kegÀueeyee ³ee efpeu¿eeleerue keÀener HejieCes nesles. cenlJee®es efkeÀuuesnerefµeJeepeeR®³ee leey³eele veJnles. HevneUe efJepeeHetjkeÀjebvee Hejle o³eeJee ueeieCeej neslee ³ee uenevemJejep³ee®eer veekesÀyeboer keÀjC³eemeeþer pe³eefmebieeves efþkeÀefþkeÀeCeer ceesieue mejoej HeeþJetve keÀ[s efvecee&CekesÀues. keÀener legkeÀ[îee efµeJeepeeR®³ee cegK³e efkeÀuu³eekeÀ[s HeeþJetve l³eebveer Deepetyeepet®ee He´osµe yesef®ejeKekeÀjeJee Demee Deeosµe efouee. Deewjbiepesyeeves pe³eefmebieeme keÀeskeÀCe Yeeieele He´Lece ®eeue keÀjeJeer Deµeermet®evee efoueer. Hejbleg leer veekeÀeªve HegC³eepeJeU®e íeJeCeer keÀjCes keÀmes efnleeJen Deens, ns l³eevesyeeoµeneuee keÀUefJeues DeeefCe meemeJe[ ³eeefþkeÀeCeer l³eeves leU þeskeÀuee l³ee®eer keÀejCe efceceebmeekeÀjleevee pe³eefmebie Deewjbiepesyeeme efueefnlees `meemeJe[ ns efµeJeepeer®es Hegjboj DeeefCe Flej FueeKes ³eebveeueeietve Deens. efJepeeHetj®³ee He´osµeeueener les peJeU He[les.' meJe& yeepetves keÀ[skeÀesì yeboesyemle Peeu³eeveblejceesieueebveer HegjbojJej Jes{e efouee. Jes{îee®es DeefOeHel³e efouesjKeeve ³eeb®³eekeÀ[s osC³eele Deeues.

efouesjKeeve®ee Hegjboj®ee Jes{e ®eeuet Demeleevee ceesieue HeÀewpes®³ee legkeÀ[îeebveer meeN³ee mJejep³eeleOegceeketÀU IeeueC³eeme megªJeele kesÀueer. jesefn[e, legbie eflekeÀesCee ueesnie[ DeeefCe efµeJeepeer®eer jepeOeeveerDemeuesuee jepeie[ ³ee efkeÀu³eeYeesJeleer®ee ceguetKe peeUtve GoOJemle keÀjC³ee®ee GHeke´Àce ceesieueebveer megª

Page 42: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

42

kesÀuee. cejeþîeebvee onµele yemeeJeer DeeefCe l³ee®eHe´ceeCes Hegjboj®³ee efkeÀuu³eele De[ketÀve He[uesu³eebveekeÀesþtvener jmeo efceUt ve³es Demee ognsjer nslet ceesieueeb®³ee ³ee neue®eeueer ceeies neslee.

ye) cejeþîeeb®ee He´eflekeÀej ë-

Hegjbojie[ ne mecegê meHeeìerHeemetve 4564 HetÀìGb®e Demetve l³ee®es oesve Yeeie Deensle. SkeÀ Yeeie cnCepesyeeuesefkeÀuuee DeeefCe ogmejer cnCepes cee®eer Hegjboj ³ee cee®eerletve mejU Jej pees [eWiej Deeuee Deensl³eeuee®e yeeuesefkeÀuuee cnCeleele. ³eeme yeUkeÀì leìyeboer Demetve SkeÀ®e cegK³e ojJeepee neslee. Hegjbojueeueeietve®e ogmeje efkeÀuuee Deens. l³eeuee Jepe´ie[ DeLeJee ªêceeUe cnCele ³ee®eer Gb®eer osKeerue HegjbojFlekeÀer®e Deens. oesvner ie[ebceO³es HeÀkeÌle SkeÀ efKeb[ Deens. efleuee YewjJeefKeb[ cnCele Jepe´ie[entve cee®eerHe´osµeeJej oeye þsJelee ³eslees. Hegjboj®ee cejeþe efkeÀuuesoej keÀesCe neslee ns %eele veener Hejbleg efµeJeepeervescegjejyeepeer osµeHeeb[s ³eebme ³eeJesUer ie[e®³ee mebj#eCeemeeþer HeeþefJeues nesles.

efouesjKeeveeme ³ee Jes{îeeleerue Jepe´ie[e®es cenÊJe mecepeues nesles. Jepe´ie[ DeeefCe Hegjboj®³ee ojc³eeveGÊejs®³ee yeepetves efouesjKeeveeves DeeHeues DeHeÀieeCe mewv³e 3000 mewv³eemen keÀerjleefmebn l³ee®³eeGpeJ³ee yeepetme jepee vejefmebie ieewj, keÀjCe jeþes[, peieleefmebn, me³³eo cegkeÀyetue, veerj Deeleerµe,Deeleerµe Keeve, efouesj®es HegleCes iewjle DeeefCe cegpeHeÀj ns nesles DeeefCe ³eeefµeJee³e peeleerves pe³eefmebie DeeefCeefouesjKeeve cees®³ee&Jej GYes nesles. ie[e®eer cees®exyeboer keÀªve ie[eJej ®e{eF& keÀjC³eeceO³es yeneefue³eeHeþeCe jpeHetle yebgoues DeeefCe cegIeue mewefvekeÀ Yeeie Iesle nesles. ie[eJejerue cejeþs mewefvekeÀ osefKeue He´KejHe´eflekeÀej keÀjle nesles. leesHeÀe yebotkeÀ DeeefCe ceesþsceesþs oie[ ³eeb®³ee meene³³eeves ie[keÀjer nuues HejleJeerlenesles. efouesjKeevee®eer Oe[He[ ®eeueueer nesleer leer cegIeueeb®³ee leerve He®eb[ leesHeÀe Deyogueuee Keeve, HeÀlenue<keÀj DeeefCe nensueer (ceensueer) ³ee peemleerle peemle Gb®e efþkeÀeCeeJej ®e{Jetve Jepe´ie[e®³ee JeleìyeboerJej ceeje keÀjC³ee®eer Hejbleg cejeþîeeb®³ee efkeÀuu³eeJeªve nesCeeN³ee ceeN³ee Heg{s ns keÀece peJeU -peJeU Deµeke̳e nesles. keÀener keÀeUeves cegIeueer leesHeÀeb®³ee ceeN³eeves yeg©pe keÀesmeUuee. DeeefCe leìe®³eeefKeb[ejeJej cegIeueer mewefvekeÀ Iegmeues cejeþer mewefvekeÀebveer ®eebieueer®e Pebgpe efoueer. ogmejs efoJeµeer cegIeueerHeÀewpeebveer efµe[îeeb®³ee meene³³eeves efkeÀuu³ee®³ee Deeleerue yeepetme IegmeC³ee®ee He³elve kesÀuee. l³eeJesUerceesþe efvekeÀje®ee mebie´ece Ie[tve Deeuee cejeþs mewefvekeÀebvee µejCe peeC³eeefµeJee³e iel³eblej Gjues veJnles.Jepe´ie[ebJej cegIeueer efveµeeCe ®e{ues.

SefHe´ue®³ee ceO³eeme efouesjKeeveeves Hegjboj®³ee cee®eerme Jes{e Ieeleuee. KebokeÀ DeeefCe cees®ex Ke[keÀeUYeeieeHe³e¥le vesues. cejeþer mewefvekeÀebveer keÀerjleefmebne®³ee cees®³ee&Jej je$eer®ee nuuee kesÀuee. Hejbleg lees l³eevesHejleJetve ueeJeuee. Hegjboj®ee Jes{e leerJe´lesves ue{Jeuee peele neslee. pe³eefmebieeves cee®eerueiele®³ee [eWiejeJejOeceOeces yeebOetve leesHeÀe Jejleer ®e{Jetve ceeje keÀjC³ee®eer ³eespevee DeeKeueer, cee®eerJejerue oesve yegªpeebHewkeÀerSkeÀeme keÀeUe yegªpe DeeefCe ogmeN³eeme meHesÀo yegªpe cnCele. cegIeue mewefvekeÀebveer yeebOeuesu³eeOeceOec³eeJeªve ³ee He´®eb[ yegªpeeJej nuuee keÀjC³ee®es þjefJeues. Hejbleg cejeþîeebveer l³eeb®ee HeefnueeHe´³elve neCetve Hee[uee. yejs®e cegIeue mewefvekeÀ keÀeceeme Deeues. pe³eefmebne®ee ue<keÀjer DeefOekeÀejer YetHeleefmebn nener keÀeceeme Deeuee. lesJne efouesjKeeveeves meHesÀo yegªpeeKeeueer megªbie ueeJeC³eemeeþer KebokeÀKeesoC³eeme megªJeele kesÀueer. cejeþs meHesÀo yegªpeeJeªve l³ee®ee He´eflekeÀej keÀjerle nesles. lesJne De®eevekeÀleìeJejleer meeþJeuesu³ee oeªieesȳee®ee mHeÀesì Peeuee DeeefCe meHesÀo yegªpeeuee ceesþs efKeb[ej He[ues.80 cejeþer mewefvekeÀ l³eele þej Peeues. cegIeueer cees®ex, meHesÀo yegªpeeHe³e¥le mejkeÀues. l³eeveblej®³ee oesveefoJemeeble cegIeueer leesHeÀeb®³ee ceeN³eeHeg{s keÀeUe yegªpener cejeþîeebvee mees[eJee ueeieuee. Deµee leNnsvesHegjboj®eer cee®eer efouesjKeevee®³ee leey³eele iesueer.

Page 43: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

43

keÀ) cegjejyeepeer®ee Hejeke´Àce ë-

cee®eer Iesleu³eeveblej efouesjKeeve yeeuesefkeÀuu³ee®³ee mej ojJeep³eeJej ®e{eF& keÀjC³ee®ee le³eejerle neslee.lesJne cegjejyeepeerves 700 efveJe[keÀ ueeskeÀeb®es HeLekeÀ IesTve efouesjKeevee®³ee Hee®e npeej HeþeCemewefvekeÀebJej nuuee ®e{efJeuee. cejeþîeebveer 500 HeþeCeebvee keÀþmLeeve Ieeleues. efµeJee³e yenefue³eeHee³eoUe®es efkeÀl³eskeÀ ueeskeÀ ceejues. ue{le ue{le lees efouesjKeevee®³ee íeJeCeerHeeµeer Deeuee. l³ee®es nsDeefÜleer³e µeew³e& Heentve Keeveves l³eeme peerJeoeve DeeefCe cegIeueer ®eekeÀjer osC³ee®es Je®eve efoues Hejbleg l³eevesmHe<ìHeCes veekeÀejues DeeefCe lees Deelee efouesjKeeveeJej®e IeeJe IeeueCeej SJe{îeele efouesjKeevee®³ee SkeÀeyeeCeeves l³ee®es efMej Oe[eJesieUs Peeues. cegjejyeepeer He[uee.

cegjejyeepeer®³ee ce=l³egveblej cegIeue mewv³ee®ee meb®eej mJejep³ee®³ee efJeefJeOe Yeeieele nesT ueeieuee Jeuegìeuetì megª Peeueer. lemes®e keÀes{eCee IesC³ee®ee Heg{®ee He³elvener megª Peeuee Deµee JesUsmeefµeJeepeerjepeebveer DeeHeu³ee cegmmeoîeebµeer ®e®ee& keÀªve efcePee&jepes pe³eeEmen ³eeb®³eeµeer len keÀjC³ee®eeefveCe&³e Iesleuee ³eeletve®e 11 petve 1665 ³ee efoJeµeer Hegjboj®³ee Hee³eL³eeµeer cejeþîeebveer cegIeueebµeer lenkesÀuee.

[) Hegjboj®ee len Je l³eeleerue Deìer Heg{erueHe´ceeCes ë-

1. Hegjboj®ee lenevJe³es efµeJeepeeRveer Deewjbiepesyeeuee 23 efkeÀuues Je l³ee efkeÀuu³eeeKeeueerue 4 ueeKeJeeef<e&keÀ GlHeVe osCeeje ceguegKe ÐeeJee. ³ee 23 efkeÀuu³eele mJejebp³eeleerue He´cegKe efkeÀuu³eeb®eemeceeeJesµe neslees. Hegjboj, Je´peie[, ueesnie[, keÀeW{eCee, ceengueerie[ F.

2. efµeJeepeerkeÀ[s 12 efkeÀuues DeeefCe l³eeKeeueerue 1 ueeKe nesve GlHeVe DemeCeeje He´osµe jneJee.3. efµeJeepeerves DeeHeuee cegueiee mebYeepeeruee 5,000 mJejebefveµeer ceesIeueeb®eer mesJee keÀjC³eekeÀjerlee

cegIeue ojyeejele HeeþJeeJes.4. efJepeeHetj®ee He´osµe efµeJeepeerves eEpeketÀve Iesleu³eeme efµeJeepeerves ceesieue yeeoµeneuee leerve ueeKee®³ee

Jeeef<e&keÀ nHl³eele cegIeueebvee 40 ueeKe nesve ÐeeJes.5. oef#eCeskeÀ[erue ³eg×ele ceesIeueebveer efµeJeepeeRvee keÀener keÀeceefiejer meebefieleu³eeme leer efµeJeepeerves

He´eceeefCekeÀHeCes keÀjeJeer.

Hegjboj®³ee lene®es cenÊJe ë-

efµeJeepeer cenejepeeb®³ee ceesIeueebµeer Demeuesu³ee mebyebOeele Hegjboj®ee len ³ee Ieìvesuee SsefleneefmekeÀ ¢<ìîeecenÊJe Deens. efcePee& jepes pe³eefmebie ³eebveer Deewjbiepesyeeuee meg®evesvegmeej efµeJeepeeruee HejeYetle keÀªveHekeÀ[C³ee®eer DeeJeµ³ekeÀlee nesleer. HeCe He´l³e#eele efµeJeepeeRvee Hegjboj®ee len mJeerkeÀejC³eeme ueeJetveDeeie´euee Yesì osC³ee®ee He´mleeJe pe³eefmebieeves keÀe efouee, ³eeyeeyele FeflenemekeÀejeb®es cele efYeVe Deens. ³eeceesefncesHetJeea DeHeÀpeueKeeve Je µeeefnmlesKeeve ³eebvee pes µeke̳e Peeues veener les pe³eefmebieeuee µeke̳e Peeues.l³eecegUs l³ee®³ee ³ee ceesefncesuee cenÊJe Deens. pe³eefmebiee®³ee He®eb[ meeceL³ee¥meceesj efµeJeepeeruee ceeIeejI³eeJeer ueeieueer, ner JemlegefmLeleer Deens. Hegjboj®³ee lenecegUs ceesþe Demee He´osµe efµeJeepeeRvee ceesieueebveeÐeeJee ueeieuee. ³eecegUs ³ee leneuee cenÊJe Deens. cegIeue - cejeþe mebIe<e& ne µeeef³emlesKeevee®³eeceesefncesHeemetve megª Peeuee neslee. ³ee cegIeue cejeþe mebIe<ee&®³ee keÀeUele pe³eefmebiee®eer mJeejer Peeueer JeefµeJeepeeRvee HejeYeJe mJeerkeÀejeJee ueeieuee Je cegIeueeb®es mJeeceerlJe keÀener keÀeU ceev³e keÀjeJee ueeieues. HeCe³eener HeefjefmLeleerle efµeJeepeerves ceesIeueeb®eer cevemeyeoejer mJeleë mJeerkeÀejC³ee®es ìeUues Je DeeHeu³ee SsJepeerjepeHeg$e mebYeepeeruee cegIeue cevemeyeoej yeveJeues. Hegjboje®³ee lenele ceeb[uesu³ee efJeefJeOe cegÐeebJeªvepe³eefmebiee®eer ceglmeÎsefiejer efometve ³esles.

Page 44: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

44

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µve ë Hegjboj leneJej efìHe efuene.

efJepeeHetj ceesefnce ë-

cejeþîeeb®³ee µejCeeieleerveblej pe³eefmebieeves Deeefoueµeener efJeª× ceesefnce neleer Iesleueer. leneleerueDeìeRHe´ceeCes efµeJeepeerme efJepeeHetjer Deeke´ÀceCeele menYeeieer nesCes DeeJeµ³ekeÀ nesles. Hegjboj®³eeue{îee®³eeJesUer efµeJeepeerme ceole keÀªve oef#eCe cegIeueebHeemetve Jee®eefJeCes µeke̳e Deens, ner otj¢<ìerDeeefoueµeener cegmmeÐeebceO³es veJnleer Gueì ³ee DeJeIe[ HeefjefmLeleerle Deeefoueµeener JepeerjFKeueemeKeeve ³eeves ueKece meeJebleeuee neleeµeer Oeªve kegÀ[eUJej Deeke´ÀceCe kesÀues Je cejeþîeebveejepeeHetj He³e¥le ceeies nìJeues. Hegjboj®³ee leneveblej cejeþîeebveer lees Heosµe Hejle efceUJeuee.

Deeefoµeener Jejerue Deeke´ÀceCeeHetJeea pe³eefmebieeves DeveskeÀ Deeefoueµeener mejoejebvee efHeÀleJeues Je ceesefnce megªkesÀueer. HeÀueìCe leeLeJe[e ns efJepeeHetjer efkeÀuues cejeþîeebveer cegIeueebvee efceUJetve efoues. Hejbleg efJepeeHetjJejDeeke´ÀceCee®³ee le³eejerle Demelee Deeefoue µeeneves efvekeÀje®ee ue{e megª kesÀuee. efJepeeHetj Heefjmejeleerue 4les 5 cewueeb®ee Heosµe GodOJemle keÀªve µeðeguee pesefjme DeeCeues Je cegIeue HeÀewpeeb®ee oCeoCeerle HejeYeJekesÀuee. ³ee ceesefncesleerue DeHe³eµe vepejsle ³eslee®e efµeJeepeerme HevneUie[e®³ee ceesefncesleerue HeeþJetve cegIeuemejojebceOeerue efµeJeepeer efJeª×®ee Demeblees<e keÀceer keÀjC³ee®ee He³elve pe³eefmebieves kesÀuee. HejblegHevneUie[e®eer ceesefnce ³eµemJeer nesJet µekeÀueer veener. ³ee®e keÀeUele vesleepeer HeeuekeÀj DeeefoueµeneueepeeJetve efceUeuee. HesÀyegJeejer cee®e& 1666 ojc³eeve efJepeeHetjer mejoejebveer HeÀeW[e, kegÀ[eU, yeeboe nsHe´osµe efpebketÀve µe$ebgvee nleyeue kesÀues.

³ee ceesefnces®³ee ojc³eeve efµeJeepeer jepeebvee Deewjbiepesyee®eer Yesì IesC³eemeeþer pe³eefmebieeves GÊejsleHeeþefJeC³ee®ee efJe®eej kesÀuee Je l³eevegmeej Deewjbiepesyeeme He$ener HeeþefJeues. Deewjbiepesyee®³ee mebceleerves efo.5cee®e& 1666 jespeer efµeJeepeerjepes mebYeepeermen Deeie´eme efveIeeues.

4.6 efµeJeepeeR®eer Deeie´e Yesì Je megìkeÀe

efµeJepeerceeies Deeie´e Yesìerme efveIeeu³eeJej l³eeb®³ee DevegHeefmLeleerle ceeleesÞeer efpepeeyeeF& ³ee J³eJemLeeHeenCeej nesl³ee. 12 ces 1666 ceO³es yeeoµene®ee 50 Jee Jee{efoJeme neslee. l³ee efveefceÊeeves Deei´³eeueeGHeefmLele jentve mebYeepeermeeþer efµeJeepeer cevemeyeoejer mJeerkeÀejCeej nesles. efµeJeepeeR 11 ces jespeer Deeie´e³esLes Heesn®eues. Deeie´e Yesì megªJeeleerHeemetve®e efJeef®e$e Ieìvee Ie[u³eeves yejer®e ieepeueer. efµeJeepeerþjuesu³ee JesUs®³ee Deieesoj Deeie´e®³ee JesµeerJej ³esJetve Heesn®eues. meenefpekeÀ®e efµeJeepeeR®es mJeeielekeÀje³euee lesLes jeceefmebie veJnlee. lesJne efµeJeepeeR®³ee jenC³ee®eer DeeefCe GlejJeC³ee®eer J³eJemLee kegÀþskesÀueer Deens ns keÀUg ve µekeÀu³eeves ieeWOeUeme megªJeele Peeueer. ogmeN³ee ³ee efoJeµeerner jeceefmebie JeefµeJeepeer ³eeb®eer Yesì Peeueer veener Je l³eeves DeeHeu³ee cegvµeerme efµeJeepeerme DeeCeC³eemeeþer HeeþefJeues.efoJeeCe S Deece ceefOeue ojyeej mebHetve efoJeeCe Keeme®³ee ojyeeje®eer megªJeele Peeueer nesleer. ie[ye[erleefµeJeepeer jepeebvee ojyeejele GHeefmLele jenC³eemeeþer Gµeerj Peeuee. jeceefmebie efµeJeepeeRvee IesTveojyeejele Deeuee. efjJeepeeHe´ceeCes efµeJeepeer mebYeepeerves Deewjbiepesyeuee vepejeCes efoues. Hejbleg l³eebveerefµeJeepeeruee 5 npeejer cevemeyeoej pemeJebleefmebie®³ee ceeie®³ee HebkeÌleerle GYes kesÀues. lemes®e `efKeuele'JeeìHe keÀjle Demeleeveener efµeJeepeeRvee JeieUC³eele Deeues ner iees<ì efµeJeepeer jepeebvee DeHeceeveemHeoJeeìueer l³eecegUs l³eeb®ee mebleeHe DeveeJej Peeuee. veblej jeceefmebieeves pesJne efµeJeepeeruee yeeoµenemeeþerkegÀefve&meele keÀje³euee KegCeeJeues lesJne efµeJeepeerves ceesþîee DeeJeepeele DeeHeueer veejepeer J³ekeÌle kesÀueer.

Page 45: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

45

ojyeejeleerue meJe& GHeefmLeleeb®es ue#e efµeJeepeeR®³ee neue®eeueerveer JesOetve Iesleues. yeeoµeneves cegÎece DeeHeueeDeHeceeve kesÀuee Deens Demee mecepe nesTve jeieeves efµeJeepeer ojyeej mees[tve iesues. ner iees<ì yeeoµeneueeDeeJe[Ces µeke̳e veJnles cnCetve Deewjbiepesyeeves efµeJeepeeruee vepejkewÀo kesÀues DeeefCe l³eeb®³ee efveJeememLeeveer®eewkeÀer Je Henejs yemeJeues.

efµeJeepeeR®eer DeeieN³eentve megìkeÀe ë-

``yeeoµene DeeHeu³eeuee mees[Ceej veener'' ns ue#eele Deeu³eeJej efµeJeepeer jepeebveer DeeieN³eentvemegìC³ee®ee yesle efveef½ele kesÀuee. ³eemeeþer DeeHeu³ee menkeÀe³ee&®³ee ceoleerves yeejerkeÀmeejerkeÀ iees<ìeR®eeDeY³eeme keÀªve l³eebveer SkeÀ ³eespevee DeeKeueer ner ³eespevee Del³eble Oee[meer Je eflelekeÀer®e Oeeske̳ee®eernesleer. Deepeejer Demeu³ee®es meeWie IesTve efµeJeepeeRveer oeveOece& keÀjC³ee®eer F®íe J³ekeÌle kesÀueer. ojjespeefceþeF& Je Flej ®eerpe Jemlegbveer Yejuesues Heìejs l³eeb®³ee efveJeeme mLeeveeletve yeensj He[t ueeieues.megªJeeleer®es keÀener efoJeme ³ee HesìeN³eeb®eer keÀmegve leHeemeCeer nesT ueeieueer. HeCe efceþeF& efµeJee³e ³esLetvekeÀener efoues peele veener Deµeer Kee$eer Heìu³eeJej HenejskeÀN³eeb®eer vepej keÀceer Peeueer. ³ee®e mebOeer®eer JeeìHeenCeeN³ee efµeJeepeeRveer mebYeepeermen HesìeN³eeletve efo. 19 Dee@iemì 1666 jespeer megìkeÀe keÀªveIesleueer.

HetJeea þjJeuesu³ee ³eespevesvegmeej efvejepeer jeJepeer DeeiN³ee®³ee JesµeerJej efµeJeepeeRvee DeeHeu³eemenkeÀe³ee&meceJesle Yesìues Je ueJekeÀj®e legHeÀeveer Jesieeves 24 leemeele 200 cewueeb®es Deblej mebHeJetveDeeHeu³ee menkeÀeN³eeb®³ee ceoleerves DeiN³eeletve yeensj He[ues Heg{s ceLegje, JeejeCemeer, He´³eeie, ieeW[Jeve,nwêeyeeo®³ee ceeiee&ves efµeJeepeer cenejepe oef#eCesle Glejues. 20 veesJnW 1666 ceO³es les je³eie[eJej³esTve Heesn®eues.

efµeJeepeeR®³ee Deeie´e megìkesÀ®ee HeefjCeece ë-

cejeþîeeb®³ee Feflenemeele efµeJeepeeR®eer DeeieN³eentve megìkeÀe ner SkeÀ HeÀej cenÊJee®eer Ieìvee mecepeueerpeeles. efµeJeepeeR®³ee mJejep³eeuee l³eecegUs peerJeveoeve efceUeues. KegÎ Deewjbiepesyee®³ee [esȳeeosKeleceessieueeb®³ee jepeOeeveerletve meJee¥®³ee [esȳeele OetU HesÀketÀve efµeJeepeer efvemeìu³eecegUs efµeJeepeer®eer Jecejeþîeeb®eer He´efle<þe SkeÀoce®e DeekeÀeµeeHe³e¥le Heesn®eueer. l³eecegUs cejeþîeeb®eer µe$ebgvee mJeeYeeefJekeÀ®eceesþe Je®ekeÀ efvecee&Ce Peeuee. DeeefCe Deewjbiepesyee®³ee HeÀefpeefleuee Deelee HeejeJeej jeefnuee veener.efµeJeepeeruee kewÀo keÀªve l³eebvee þej ceejC³ee®ee Deewjbiepesyee®ee [eJe Deµeer efjleerves Heej GOeUuee iesuee.cejeþîeeb®³ee Feflenemeeleerue ner ke´ÀebleerkeÀejer Ieìvee nesleer Demes cnìues peeles. efµeJeepeer®eer Deeie´e Yesì nercegIeueeb®eer kegÀefìuejepeefveleer, jpeHegleeb®ee jepekeÀer³e ¢<ìerleerue keÀcekegÀJeleHeCee Je otj¢<ìer®ee DeeYeeJeoeKeefJeles.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µveë efµeJeepeer cenejepeeb®eer Deeie´e Yesì ³eeJej efìHe efuene.

4.7 ceesieue cejeþe mebIe<e& (1667-70)

pe³eefmebiee®³ee meeceL³ee&cegUs efµeJeepeeruee ceesIeueebmeceesj µejCeeieleer HelkeÀjeJeer ueeieueer. Hegjboj®³eeleneveblej efµeJeepeer Deewjbiepesyee®³ee YesìerkeÀefjlee DeeiN³eeuee iesues DeeefCe lesLetve Del³eble Oee[meevesmJeleë®eer megìkeÀe keÀªve Iesleueer. mJejep³eele Deeu³eeveblej cegIeueebµeer ³eg× keÀjC³ee®eer µekeÌleer

Page 46: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

46

cejeþîeebkeÀ[s veJnleer ns DeesUKetve efµeJeepeeRveer ceesIeueebµeer efce$elJee®es OeesjCe mJeerkeÀejues. keÀejCemJejep³eeleerue efµeJeepeer cenejepeeb®³ee DevegHeefmLeleercegUs l³eebvee meJe[ nJeer nesleer. l³ee®eHe´ceeCes efJepeeHetjDeeefCe pebefpeN³eeb®³ee efmeÎeruee veeceesnjced keÀªve DeeHeueer meÊee yeUkeÀì keÀjC³ee®eer mebOeer l³eebvee nJeernesleer. cegIeue yeeoµene Deewjbiepesye ³ee®eer efµeJeepeercegUs pe³eefmebieeJej iewjcepeea Peeueer nesleer. cnCetveoef#eCes®ee megYesoej cnCetve yeeoµeneves pe³eefmebiee®³ee peeieer µenpeeoe cegDeppece ³ee®eer megYesoej cnCetvevesceCetkeÀ kesÀueer. Hetjobj®³ee keÀjejeHeceeCes efµeJeepeerves 4 veesJnW. 1667 jespeer mebYeepeeruee cevemeyeoejcnCetve HeeþJeues. Deewjbiepesyeeuee cegDeppece®³ee Jeleg&CegkeÀerJej µebkeÀe ³esTve lees cejeþîeebvee peeTveefceUeuee Demes l³eeuee Jeeìle nesles. l³eecegUs ceesIeueeb®³ee cejeþîeebµeer mebIe<e& nesCeej ns DeìU nesles.Deewjbiepesyee®es Oeeefce&keÀ OeesjCe, ue<keÀje®eer keÀHeele DeeefLe&keÀ He´µve ³eecegUs mecem³ee efvecee&Ce Peeu³eenesl³ee. l³ee®ee HeÀe³eoe IesC³ee®es cejeþîeebveer þjJeues Je Hegjboje®³ee lenevJe³es pes 23 efkeÀuues ceesieueebveeÐeeJes ueeieues nesles. Je les Hejle IesC³ee®³ee ¢<ìerves efµeJeepeeRveer DeeHeu³ee neue®eeueeRvee He´ejbYe kesÀuee.

keÀeW{eCee efpebketÀve Iesleuee

keÀeW{eCee efkeÀuuee Deefleµe³e DeJeIe[ Je ue<keÀjer¢<ìîee cenÊJee®ee efkeÀuuee neslee. HeCe keÀeW{eCee efpebkeÀCesner meesHeer iees<ì veJnleer. ne efkeÀuuee efpebkeÀC³ee®eer keÀeceefiejer efµeJeepeeRveer leeveepeer ceeuegmejs Je l³ee®eeYeeT met³ee&peer ³eeb®³eeJej meesHeJeueer 4 HesÀyegJeejer 1670 jespeer leeveepeerves meene³³eeves 300mewefvekeÀebmen efkeÀuu³eele HeJesµe kesÀuee Je efkeÀuuee efpebketÀve Iesleuee. HeCe ³ee ue{eF&le ogozJeeves leeveepeer þejceejuee iesuee. Go³eYeeve jeþes[ ³ee cegIeue mejoejeves keÀ[Jee ÒeeflekeÀej kesÀuee Hejbleg oesvner Heje¬eÀceermejoejeb®ee Deble Peeuee.

keÀeW{eCee efpebkeÀu³eeveblej 8 cee®e& jespeer efveUesHebleeves Hegjboj®ee efkeÀuuee efpebketÀve Iesleuee. lemes®e GÊejkeÀeskeÀCeeleerue keÀu³eeCe, efYeJeb[er, ceengueer ueesnie[mesnerpe F. He´osµe ces Je petve 1670 ceO³es ueeieesHeeþefpebketÀve Iesleues.

megjles®eer ogmejer uetì 1670 ë-

3 Je 4 Dee@keÌìesyej 1670 jespeer efµeJeepeer cenejepeebveer ogmeN³eeboe megjle uegìueer oKKeve®ee megYesoejcegDeppece DeeefCe ceeleyej mejoej efouesjKeeve ³eeb®³eele efvecee&Ce Peeuesu³ee yesyeveeJee®³ee HeÀe³eoe IesTvecejeþîeebveer megjlesJej nuuee keÀjC³ee®ee efveCe&³e Iesleuee. keÀu³eeCentve 15,000 ®eer HeÀewpe IesTveefµeJeepeer megjle ³esLes Deeues. µenje®³ee j#eCeeme kesÀJeU 300®eer kegÀcekeÀ nesleer. Fbiepe, [®e, HeW´À®eJejJeejJeeu³eebveer DeeHeu³ee ceeuee®³ee megjef#eleles®eer ³eespevee DeeOeer®e DeeKeueer nesleer. l³eeb®ee He´osµeJeieUtve efµeJeepeer jepeebveer ceesþceesþs Jee[s Je yeepeejHesþ uegìueer. veJeue µeent Je nefjmeent ³eeOeefvekeÀebkeÀ[tve megceejs 13 ueeKeeb®eer mebHeÊeer efceUeueer. SketÀCe 66 ueeKeeb®eer uetì keÀªve efµeJeepeer 5Dee@keÌìesyej jespeer ogHeejer megjle mees[tve yeeieueeCe®³ee ceeiex Hejle efveIeeues. ³ee uegìer veblej megceejsceefnveeYej megjlesleerue J³eJenej megjUerle nesT µekeÀues veenerle. Je Heg{s 1672, 1673, 1679Fleke̳ee JesUe megjlesceO³es cejeþîeeb®³ee mJeejer®³ee DeHeÀJee Hemeju³ee Je J³eeHeeN³eebveer HeUeHeU kesÀueer. ³eemeJee¥®ee HeefjCeece cnCepes YejYejeìerme Deeuesues ns J³eeHeejer µenj nUtnUt efjkeÀeces nesT ueeieues.

yeeieueeCeceeiex cejeþs Hejle ³esleevee®es Je=Êe keÀUlee®e cegDeppeceves oeToKeeveeme efµeJeepeer®³eeHeeþueeieeJej HeeþefJeues. FKeueeme Keeve ne oeGoKeevee®³ee mewv³eele DeeIee[erJej neslee l³eevescejeþîeeb®ee Heeþueeie keÀªve cejeþe mewv³eeuee ieeþues. one npeej cejeþe mewv³eeJej JeCeer peJeU efob[esjer³esLes nuuee kesÀuee. ceesþs ³eg× Peeues. FKeueemeKeeve Je mebie´eceKeeve Ieesjer peKeceer nesTve He[ues.lesJe{îeele oeGoKeeve l³ee®³ee ceoleerme Deeuee. cejeþîeeb®³ee yeepetves He´leeHejeJe iegpej, J³ebkeÀespeer oÊees

Page 47: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

47

ue{le nesles. cejeþîeebveer cegIeueeb®³ee leesHeÀKeev³eeJej nuuee kesÀuee Je l³eeb®ee He´cegKe Deyogue ceeyeoueeHejeYetle keÀªve leesHeÀKeev³ee®es efveµeeCe Je Iees[s keÀeyeerpe kesÀues. 17 Dee@keÌìesyejuee oeGoKeeveeves ceeIeejIesleueer lej cejeþs keÀeskeÀCekeÀ[s efveIetve iesues. Heg{erue DeeþJe[îeele ceesjesHebleebveer l³ee®e Heefjmejeleerue$³ebyekeÀie[ efpebkeÀuee.

4.8 cegIeue - cejeþe mebIe<e& 1971-74

F.me. 1670 J³ee ef[meWyej ceefnv³eele efµeJeepeerjepeebveer Keeveosµe Je JeNne[®eer uetì kesÀueer. lemes®eyeNneCeHetj Heemetve 8 cewueebJejerue yeneogjHegje ns efþkeÀeCe uegìues. ceesjesHeble Je efµeJeepeer jepeebveer efceUtvemeeunsj®³ee efkeÀuu³eeuee Jes{e Ieeleuee. cegIeueer efkeÀuuesoej HeÀlenGuueeKeeve ne Heefnu³ee®e efoJeµeer®³eenuu³eele þej Peeuee. 5 peevesJeejer jespeer cejeþîeebveer efkeÀuuee efpebkeÀuee. Deewjbiepesyeeves oeTo®³eeceoleerme ceneyeleKeeve ³ee mejoejeueener HeeþefJeues. yeeieueCe®ee HetCe& Heosµe cejeþîeeb®³ee Je®e&mJeeKeeueeriesuee neslee. oeToKeeve cegunsjkeÀ[s JeUuee. l³ee®ee Heeþueeie keÀªve cegunsj ®eewjie[ Je nesueie[ nerefþkeÀeCesner cejeþîeebveer keÀeyeerpe kesÀueer. megjleuegìerveblej®³ee ³ee Ieìvee Deewjbiepesyee®³ee ¢<ìervesef®ebleepevekeÀ nesl³ee cnCetve l³eeves iegpejele®³ee megYesoej yeneotjKeeveeme oef#eCeskeÀ[erue J³eJemLesmeeþerHeeþefJeues. lemes®e ceneyele Keeveeme cegK³e mesveeHeleer cnCetve vesceues Hejbleg oesIeebceO³es celeYeso efvecee&CePeeu³eecegUs oeTo Keeveeme GÊejsme yeesueefJeC³eele Deeues.

De) meeunsj®ee ue{e 1671®³ee Dee@keÌìesyej ceO³es yeneotjKeeve Je efouesjKeeveeves meeunsj®³eeefkeÀuu³eeuee Jes{e efouee. Decejefmebn ®ebêeJele ³eeme efkeÀuuee eEpekeÀC³ee®eer keÀeceefiejer osTve efouesjKeeveKeUie[ IesC³eeme lej yeneotjKeeve oef#eCeskeÀ[s efveIeeuee. efµeJeepeerjepeebveer ceesjesHeble efHebieUs Je He´leeHejeJeiegpej ³eebvee cegIeueebefJeª× HeeþefJeues. cegIeue - cejeþs mewv³eele ceesþer ue{eF& Peeueer. FjJeueemeKeevee®eeHee[eJe, Decejefmebne®ee ce=l³eg Peeuee. met³e&jeJe keÀekeÀ[s ne cejeþîeeb®ee ceesþe mejoej ³eg×ele ce=l³egcegKeerHe[uee. cegIeueeb®ee HejeYeJe Peeuee. HesÀye´gJeejer 1672 ceO³es He´leeHejeJeeves cegunsj®ee efkeÀuueener efpebketÀveIesleuee. cegIeueebJej ueeieesHeeþ efceUJeuesu³ee ceesþîee efJepe³eecegUs cejeþîeeb®³eeleerue DeelceefJeµJeemeJee{uee. ³ee Ieìvesveblej yeneotjKeeve ³eeme oef#eCe®ee megYesoej cnCetve efve³egkeÌle keÀjC³eele Deeues lejefouesjKeeve HegCes HeefjmejekeÀ[s JeUuee. ojc³eeve®³ee keÀeUele cejeþîeebveer efµeJevesjer efkeÀuuee efpebkeÀC³ee®eeHe´³elve kesÀuee. Hejbleg lees ³eµemJeer þjuee veener. ³ee®e keÀeUele cejeþîeeb®ee efJepeeHetjµeer mebIe<e& megªPeeuee. ³ee HeefjefmLeleerle yeneotjKeeveeves JeNne[ lej efouesjKeeveeves keÀeskeÀCeele GlejC³ee®ee He´³elvekesÀuee. Hejbleg leesner meHeÀue þjuee veener. ³eeveblej Deewjbiepesyeeveer efouesjKeeveeme GÊejsle yeesueeJetveIesleues. lej yeneogj Keeveevesner cejeþîeebµeer ue{eF& keÀjC³ee®es OeesjCe leelHegjles yeepetues þsJeues.

cegIeue cejeþe mebIe<ee&ves Debeflece HeJe& 1674-80

DeveskeÀJe<ex mebIe<e& nesTvener cejeþs cegIeueeb®es Je®e&mJe ceev³e keÀjC³eeme le³eej veJnles Gueì cegIeueeb®³eeveJeerve veJeerve ceesnerceebvee Oee[meeves He´eflekeÀej keÀªve efµeJeepeer cenejepeeb®³ee He´YeeJeer vesle=lJeeKeeueercejeþîeebveer cegIeueebµeer mebIe<e& keÀªve mJejep³ee®es mJeeleb$³e efìkeÀJeC³ee®ee DeeìeskeÀeì He´³elve kesÀuee.Demes Demeues lejerner Deewjbiepesyener cejeþîeeb®es mJejep³e mJeerkeÀejC³eeme Je efµeJeepeerjepeebvee mJeleb$eHe´µeemekeÀ ceeveC³eeme le³eej veJnlee. ³ee®e DeefOeke=Àle í$eHeleerHeoemeeþer efµeJeepeer cenejepeebveer 6 petve1674 jespeer jep³eefYe<eskeÀ keÀªve Iesleuee Je cejeþîeeb®³ee mJeleb$e jep³ee®eer Iees<eCee kesÀueer. meJe&$ejepee cnCetve efµeJeepeerjepeebvee ceev³elee efceUeueer nesleer. Hejbleg cegIeueebµeer mebIe<e& keÀjC³ee®es OeesjCe cee$eHekeÌkesÀ nesles. jep³eefYe<eskeÀeveblej Peeuesu³ee Ke®ee&®eer YejHeeF& keÀjC³eemeeþer meele npeej mewv³eemen

Page 48: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

48

cejeþîeebveer Hes[ieebJe ³esLes DemeCeeN³ee yeneogjKeeve®³ee leUeJej nuuee keÀªve megceejs 1 keÀesìer ªHe³eeb®eerJe 200 Iees[îeeb®eer uetì DeeCeueer ³ee®eJesUer Deewjbiepesyeeves efouesjKeeveeme Hejle oef#eCesle HeeþefJeues.Dee@keÌìesyejceO³es OejCeieeJe uegìues lej 1675 ceO³es cegIeueebveer keÀu³eeCe®eer uetì kesÀueer.

cejeþîeebµeer Peeuesu³ee DeepeHe³e¥le®³ee ceesefnceebceO³es DeHe³eµe Deeu³eecegUs yeneotjKeeveeves cejeþîeebµeer lenkeÀjC³ee®es þjefJeues. DeìeRJej efJe®eejner megª Peeuee. Hejbleg peguew 1675 ceO³es efµeJeepeer cenejepeebveerHeÀes[îeeb®ee efkeÀuuee efpebketÀve Iesleu³eecegUs l³eebvee yeneotjKeeveµeer lene®eer DeeJeµ³ekeÀlee Jeeìueer veener.³eecegUs efvecee&Ce Peeuesu³ee leCeeJeeletve efJepeeHetj ojyeejeleerue Jeefpej KeJeemeKeeve ³eeme neleeµeer Oeªveyeneotj Keeveeves efµeJeepeer efJeª× ceesefnce megª keÀjC³ee®es þjefJeues. Hejbleg ³ee®e keÀeUele KeJeemeKeevee®esG®®eeìve Peeu³eecegUs ne He³elve®e HeÀmeuee. GÊej keÀeskeÀCeele Gleªve cejeþîeeb®eer veekesÀyeboerkeÀjC³ee®ee He³elvener yeneotjKeeveeves keÀªve Heeefnuee Hejbleg leesner HeÀmeuee Deewjbiepesyeeves Keevee®eer®eebieueer®e keÀeveGIe[Ceer kesÀueer.

mebYeepeer®es Je cegIeueebµeer mebievecele ë-

efouesjKeeveeves efJepeeHetjµeer jepekeÀejCeele Yeeie IesTve lesLeerue cele DevegketÀue keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀuee.Hejbleg l³eeme ³eµe Deeues veener. ³ee ojc³eeve efJepeeHetjJej DeekeÀceCe keÀjC³ee®³ee le³eejerle Demeleevee®ecegIeueeb®³ee ¢<ìerves SkeÀ GlmeenJeOe&keÀ Ieìvee Ie[tve Deeueer. efµeJeepeerHet$e mebYeepeer efouesjKeeveeme³esTve efceUeuee (13 ef[meWyej 1678) efouesjKeeveeves l³ee®es mJeeiele kesÀues. yeeoµeneves meelenpeejeb®eer cevemeye DeeefCe jepee ne efkeÀleeye mebYeepeerme HeeþefJeuee.

mebYeepeer®³ee ceoleerves efouesjKeeveeves meeleeN³eepeJeU®³ee YetHeeUie[®eer ceesefnce keÀe{ueer Je ie[ efpebkeÀueeYetHeeUie[e®³ee ye®eeJeemeeþer efµeJeepeer cenejepeebveer 14000 ®eer kegÀcekeÀ HeeþefJeueer HeCe l³eeHetJeea JeefkeÀuuee cegIeueeb®³ee leey³eele iesuee. ³eeveblej efJepeeHetj®eer ceesefnce megª keÀjC³eele Deeueer. Hejbleg l³eeleDeHe³eµe ³esT ueeieu³eecegUs l³eeves efcejpe Je HevneȳeekeÀ[s ceesefnce JeUefJeueer. eflekeÀesìe Je DeLeCeer ³esLesefouesjKeeveeves He´pesJej Ye³ebkeÀj Del³ee®eej kesÀues l³ee®ee HeefjCeece mebYeepeer®³ee ceveeJej Peeuee lemes®eDeeHeCeeme kewÀo keÀjC³ee®ee ngketÀce yeeoµene keÀ[tve Deeu³eeves mebYeepeerme mecepeues l³eeletve®e 20veesJnWyej jespeer mebYeepeer cegIeueeb®ee He#e mees[tve Hevneȳeeme Hejle Deeuee Je efµeJeepeer jepeeb®eer YesìIesleueer. ojc³eeve®³ee keÀeUele cejeþîeeb®³ee uegìeuegìeR®³ee ceesefncee megª®e nesl³ee ³ee Ieìves veblejefouesjKeeveeves HevneUie[eJej Deeke´ÀceCe keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀuee, Hejbleg lees ³eµemJeer þjuee veener.Deµee leNnsves mebYeepeeruee mJele뮳ee yeepetves JeUJetve cejeþîeeb®eer veekesÀyeboer keÀjC³ee®ee efouesjKeevee®eeHe´³elve HeÀmeuee cejeþîeeb®³ee efJeefJeOe mejoejebveer veeµeerkeÀ, yeeieueeCe, OejCeieeJe ³ee meieȳee He´osµeeJejHegvne DeeHeues Je®e&mJe efvecee&Ce keÀªve cegIeueebvee Deewjbieyeeo He³e¥le ceeIeej IesC³eeme ueeJetve pesefjmeDeeCeues. DeKesjerme 1678®³ee DeKesjerme cegIeue yeeoµeneves cegDeppece Je efouesjKeeveeme GÊejsmeyeesueeJetve Iesleues.

µeeef³emlesKeeveeHeemetve yeneotjKeeveHe³e¥le Deewjbiepesyeeves HeeþefJeuesu³ee DeveskeÀ cegIeue mejoejebveecejeþîeebveer HejeYetle keÀªve HeeþefJeues nesles. DeeHeuee Heosµe, DeeHeueer mebHeÊeer ueeskeÀ Je Oece& ³eeb®es mebj#eCekeÀªve DeKesjHe³e¥le efµeJeepeer cenejepeebveer cegIeueebMeer ue{e efouee. l³eecegUs cejeþîeeb®es HeeefjHel³e nercegIeue yeeoµene Deewjbiepesyee®eer keÀe³ecemJeªHeer cenÊJeekeÀeb#ee nesleer. leer HetCe& keÀjC³eemeeþer®e leesDeKesjHe³e¥le He³elve keÀjle jeneruee Hejbleg l³eeme ³eµe Deeues veener. melele®³ee ceesefncee, oieoie,keÀesìbgefyekeÀ keÀuen ³eecegUs DeepeejHeCe ³esTve efµeJeepeer cenejepeeb®ee 3 SefHe´ue 1680 jespeer je³eie[eJejce=l³eg Peeuee.

Page 49: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

49

4.9 efµeJeepeer cenejepe ë- SkeÀ DeueewefkeÀkeÀ J³ekeÌleercelJe

Yeejleer³e Feflenemeele 17J³ee µelekeÀeleerue cejeþîeeb®ee Go³e ner Del³eble cenÊJee®eer Ieìvee Deens.Je³ee®³ee DeJeI³ee HebOejeJ³ee Je<eea efµeJeepeerjepeebveer mJejep³e mLeeHeves®ee mebkeÀuHe mees[uee. lesJneHeemetveDeefJejleHeCes Heg{erue 35 Je<ex l³eebveer mJejep³ee®eer mLeeHevee ¢{erkeÀjCe Je efJemleej ³ee O³es³eebvee JeemleJeeleDeeCeC³eemeeþer Ke®e& kesÀueer. mJejep³eefvecee&Ce kesÀu³eeefµeJee³e DeeHeu³ee He´osµeeleerue ueeskeÀebvee mJeleb$eHeCespeielee ³esCeej veener ³ee®eer l³eebvee Kee$eer nesleer. cnCetve®e Oece& HebLe peeefle ³eeb®es Yeso ve ceevelee Hel³eskeÀevesmJejep³e efveefce&leer®³ee keÀe³ee&le menYeeieer Peeues Heeefnpes Demes l³eeb®es cnCeCes nesles. DeeHeu³ee meceJe³emkeÀDeeefCe meceO³es³eer ueeskeÀebletve DeveskeÀ iegCeer ceeCemes De®etkeÀHeCes nsªve l³eeb®³eele mJejep³ee®eer Hes´jCeeefµeJeepeer cenejepeebveer efvecee&Ce kesÀueer. mJele뮳ee efJe®eejebceOetve DeeefCe Jele&veeletve DeeHeu³ee yeÎueueeskeÀeb®³eele efJeµJeeme efvecee&Ce keÀªve SkeÀe meceeve O³es³eeves meceepeeuee l³eebveer He´sefjle kesÀues. peeefleYeso,HebLeYeso Je DeeefLe&keÀ efJe<ecelee ³eeHes#eener je<ìkeÀe³e& ceesþs Deens, ³ee®eer peeCeerJe l³eebveer meceepeeuee keÀªveefoueer. l³eemeeþer meceLe& ue<keÀj, Iees[oU, efµemleye× mewefvekeÀ veewoue ³ee®eer efveefce&leer l³eebveer DeeHeu³eeeEnceleerJej kesÀueer. efkeÀuu³eeb®es cenÊJe DeesUKetve efkeÀuu³eeb®es yeebOekeÀece, [eie[tpeer Je mebJeOe&ve keÀjC³eeJejl³eeb®ee Yej Demes.

efkeÀuues Je He´osµe efceUJeu³eeJej l³ee®es Heµeemeve keÀjC³ee®es He´efµe#eCe l³eebvee ueneveHeCeeHeemetve efceUeuesnesles. ceO³e³egieerve Yeejlee®³ee Feflenemeeleerue efµeJeepeer cenejepe SkeÀ kegÀµeue He´µeemekeÀ nesles. SKeeoeceguegKe keÀeyeerpe kesÀuee keÀer lesLeerue Heµeemeve J³eJemLee ueeJetve DeeHeu³ee jepekeìer®eer Jewefµe<ìîes lesoeKeJetve osle Demele. jep³ekeÀejYeej megjUerle ®eeueefJeC³eemeeþer keÀe³e&#ece He´µeemekeÀeb®eer iejpe Demeles³ee efJe®eejeves He´µeemeveele vesceCetkeÀe keÀjleevee iegCe Je efve<þe ne®e He´cegKe efvekeÀ<e ueeJeuee peele Demes.

efµeJeepeer cenejepeeb®es mecekeÀeueerve Flej jepeebceO³es ve meeHe[Ceejs Jewefµe<ì cnCepes Oeeefce&keÀ meefn<Ceglee,efve³egkeÌleer keÀjleevee DeefOekeÀej Heo osleevee eEkeÀJee oeve Oece& keÀjleevee Dee®ejCeeleerue me®eesìeruee les cenlJeosle Demele, ceµeero, kegÀjeCe Je ðeer³ee ³eeb®ee DeJeceeve DeeHeu³ee mewefvekeÀebveerner keÀOeer keÀjlee keÀecee ve³es³ee yeÎue les peeieªkeÀ Demele.

efµeJekeÀeUe®es JesieUsHeCe p³eeHe´ceeCes Hejeke´Àce, He´µeemeve, efµemle, meefn<Ceglee v³ee³e ³eele efomeles. lemes®eyeewef×keÀ He´ieleerlener efomeles `efµeJeYeejle', `jeOeeceeOeJe efJeueeme ®ebHet', `ob[efveleer' `jep³eJ³eJenejkeÀesµe' `Dee%eHe$es' F. mecekeÀeueerve uesKeve ³eeb®es mee#eeroej Deens. keÀues®³ee #es$eele HeÀej He´ieleer Peeueervemeueer lejerner mJeeleb$³ee®eer HesjCee osCeeje ne jepee oerIe&keÀeU efìkeÀCeejs SleÎsefµe³eeb®es Demes jep³eefvecee&Ce keÀjCeeje þjuee keÀer p³eecegUs l³eeb®eer leguevee vesHeesefue³eveµeer kesÀueer peeles. cnCetve®e peogveeLemejkeÀej cnCeleele. l³eeHe´ceeCes meeceep³ee®es efJeIeìve nesles jepeIejeCeer ve<ì nesleele, HeCe ueeskeÀvesl³eeefµeJeepeer meejK³ee SKeeÐee jepee®eer DeeþJeCe cee$e ceeveJepeeleeruee ef®ejbleve He´sjCee osle jneles.

4.10 meejebMe

cegIeue meece´ep³eemeejK³ee ceO³eJeleeameÊesMeer efvekeÀje®ee ue{e osTve efvecee&Ce kesÀuesu³ee íesìîeemJejep³ee®es j#eCe keÀ©ve efMeJeepeer cenejepeebveer cejeþîeeb®es mJeeleb$³e DeyeeefOele þsJeues. l³eeb®³eeefpeJevekeÀeUele®e ns jep³e ¢{ ÒeMeemevee®³ee Hee³eeJej efmLej Peeues. efMeJeepeer cenejebp³eeb®³ee

Page 50: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

50

ce=l³egveblejner cejeþîeeb®es jep³e efmLej jenerues Je KegÎ cegIeue yeeoMene Deewjbiepesyeeves DeLekeÀ Òe³elvekeÀ©vener Heg{erue MelekeÀYej cejeþsMeener efìketÀve jeefnueer.

4.11 He´µve ë

1) Keeueerue iees<ìer®es efµeJeepeer®³ee peerJeveele Demeuesues cenÊJe mHe<ì keÀje.1. µeeef³emlesKeeve He´keÀjCe2. efµeJeepeer®eer Deeie´e Yesì2) efµeJeepeer cenejepeeb®³ee Deeie´e Yesìer®³ee efJeµes<e meboYee&men cegIeue mebyebOee®eer meefJemlej ceeefnleer®³ee.3) Hegjboj®³ee lene®³ee efJeµes<e meboYee&le cegIeue cejeþe mebyebOee®eer ®e®ee& keÀje.4) 1660-70 ³ee keÀeueKeb[eleerue cegIeue cejeþs mebyebOee®ee Dee{eJee I³ee.

4.12 DeefOekeÀ Jee®eveemeeþer meboYe& -

1) kegÀuekeÀCeea, De.je., Kejs ie.n., `cejeþîeeb®ee Fefleneme' Keb[ Heefnuee, ceneje<ì^ efJeÐeeHeerþie´bLeefveefce&leer ceb[Uemeeþer, keÀe@efvìveWìue HekeÀeµeve HegCes, 2006.

2) [e@. osµeHeeb[s, He. veb. `cejeþîeeb®ee Go³e DeeefCe GlkeÀ<e&' `mvesnJeOe&ve Heefyueefµebie neGme, HegCesefÜleer³e DeeJe=Êeer 2001.'

Page 51: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

51

5

De) efµeJeepeer cenejepeeb®eer keÀvee&ìkeÀ ceesefnce

1677-78

ye) cejeþs DeeefCe ³egjesefHe³eve meÊeeDevegke´ÀceefCekeÀe

5.0 GefÎ<ì5.1 He´emleeefJekeÀ5.2 ceesefnces®eer HetJe& - efHeþerkeÀe5.3 keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®eer keÀejCes5.4 ceesefnces®³ee keÀeUeleerue Ieìvee5.5 ceesefnces®es HeefjCeece5.6 meceeuees®eve5.7 efMeJeepeer cenejepe Je Heesleg&ieerpe5.9 cejeþs DeeefCe Fbûepe5.10 efMeJeepeer cenejepe DeeefCe [®e5.11 cejeþs DeeefCe ÖeWÀ®e5.12 meejebMe5.13 ÒeMve5.14 mbeoYe&

5.0 GefÎ<ìs

1) keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®eer keÀejCes Je mJe©He DeY³eemeCes2) ceesefncesleerue Ieìvee Je HeefjCeece mecepegve IesCes.3) efMeJeepeer cenejepe Je ³egjesefHe³eve meÊee ³eeb®îeeleerue mebyebOee®es Heefj#eCe keÀjCes

5.1 He´emleeefJekeÀ

F.me. 1674 ®³ee jep³eefYe<eskeÀeveblej cejeþîeeb®³ee eflepeesjerJej yeje®e leeCe He[uee neslee. HeefjCeeceercejeþe HeÀewpes®³ee HeÀueìCeeRveer efJeefJeOe efþkeÀeCeer nuues megª kesÀues nesles. Deeefoueµeener keÀeskeÀCe HeefjmejelemebIe<e& megª nesles®e. Deµee HeefjefmLeleerle oef#eCe Yeejleeleerue meÊes®³ee meefcekeÀjCeebceO³es yeoue megªPeeues. Deeefoueµeener ojyeejeleerue keÀuen, GÊejsletve cegIeueer DeekeÀceCee®es mebkeÀì, kegÀlegyeµeenerleJee{Ceejs eEnot keÀejYeeN³ee®es Je®e&mJe ³eecegUs efµeJeepeer cenejepeeb®³ee jepekeÀer³e neue®eeueeRvee Jesie Deeuee Jel³eebveer kegÀlegyeµeenerkeÀ[tve Deeuesuee cew$eer®ee He´mleeJe ceev³e kesÀuee. mecekeÀeueerve He$e mebie´neJeªvekeÀvee&ìkeÀ mJeejer ceeies yejer®e keÀejCes mecepetve Ieslee ³esleele. cegIeueeb®³ee Yeerleerves cejeþîeebyejesyej GIe[

Page 52: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

52

len eEkeÀJee cew$eer keÀjCes µeke̳e veJnles. l³eecegUs Jesieȳee ceeiee&ves Deeefoueµeener He´osµeeleerue kegÀlegyeµeener®eeceguegKe DeeHeCe Hejle efceUefJele Deenesle, Je efµeJeepeerme cenmeguee®³ee ªHeeves Hewmee ieesUe keÀjC³ee®eermebceleer osle Deenesle Demes kegÀlegyeµeneves YeemeefJeues. efµeJeepeer cenejepeebveer ceeueespeer IeesjHe[s ³eebveeefueefnuesu³ee He$eeJeªve Deeefoueµeenerleerue HeþeCeeb®ee yeboesyemle keÀjCes ne mJeejer®ee SkeÀ He´cegKe nslegDemeu³ee®es efomeles.

jep³eefYe<eskeÀeveblej efµeJeepeer cenejepeebveer keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®eer ³eespevee DeeKeueer. ³eeceeies l³eeb®es yejs®enslet nesles. ³ee ceesefncesletve Hegvne SkeÀoe l³eeb®³ee jepekeÀer³e Je ue<keÀjer keÀewµeu³ee®ee Hel³e³e ³eslees. oef#eCeYeejleeleerue meJee&efOekeÀ ³eµemJeer jepee cnCetve l³eeb®ee ueewefkeÀkeÀ meeLe& þjuee. efµeJeepeer cenejepeeb®³eekeÀejefkeÀoealeerue DeeCeKeerve SkeÀ cenÊJee®ee ìHHee cnCetve keÀvee&ìkeÀ ceesefnces yeÎue meebielee ³esles.cejeþejep³ee®³ee YeeJeer ¢{erkeÀjCee®³ee ¢<ìerves ìekeÀuesues ns HeeTue keÀmes ³eµemJeer Peeues les mecepegveIesCes ns He´cegKe GefÎ<ì Deens.

efMeJep³eeefYe<eskeÀeveblej efoeqiJepe³eer ceesnerce DeeKeC³ee®eer iejpe Yeemeueer. DeeefLe&keÀ mecem³ee nevesnceer®ee ÒeMve Demeuee lejer jepekeÀer³e HeefjefmLeleer ue<keÀjer efmeOolee lesJe{er®e cenÊJee®eer nesleer.oef#eCesleerue jepekeÀer³e efmLeleer, kegÀlegyeMeener®ee meÊee efJemleeje®ee Òe³elve, efMeJeepeer cenejepeeb®eer efkeÀleeaJe Jee{Ceeje ÒeYeeJe ³ee meJe& keÀejCeebcegUs keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®eer DeeKeCeer Peeueer.

cenejeä^ele mecegê efkeÀveeje Demeu³eecegYes HejkeÀer³e meÊeeb®ee ³esLeerue ÒeYeeJe Jee{t ueeieuee. ÒeLeceJ³eeHeej veblej Oece& Òemeej Je Heg{s jepekeÀer³e nmle#esHe ³ee meJe& ieesäeRcegUs efMeJeepeer cenejepeebvee l³eeb®³eemeboYee&leerue OeesjCe þjJeeJes ueeieues ³ee meboYee&leerue ceeefnleer DeeHeCe ³ee ÒekeÀjCeele IesCeej Deenesle

5.2 ceesefnces®eer HetJe&efHeþerkeÀe

keÀvee&ìkeÀ®eer Yetceer vewmeefie&keÀ meeOevemebHeÊeerves mece=× DemeCeejer megJeCe&Yetceer cnCetve DeesUKeueer peeleDemes. lej HetJe& efkeÀveeN³eeJejerue ceêeme®ee He´osµe DeveskeÀ µelekeÀebHeemetve J³eeHeej keWÀê DemeCeeje neslee.³esLeerue Oeeefce&keÀ mebmLeeves Del³eble Þeerceble Hejbleg jepekeÀer³e meÊee eflelekeÀer®e ogye&ue nesleer. Deµee Yetceer®eeHe´osµe meceLe& meÊeeefOeµee®³ee neleele DemeeJee ³ee nsletves Deeefoueµeener ojyeejeleerue HeþeCe Je oef#eCeercegmeueceeve l³eeb®³eeleerue mebIe<e& DeeefCe kegÀlegyeµeener meceesj DemeCeejs cegIeueer Deeke´ÀceCee®es mebkeÀì ³eeoesvneR®ee HeÀe³eoe keÀvee&ìkeÀJej efve³eb$eCe mLeeHeve keÀjC³eemeeþer keÀjeJee ne efµeJeepeer jepeeb®ee He³elveneslee.

efJepe³eveiej®³ee Demleeveblej DeveskeÀ íesìs ceesþs mebmLeeefvekeÀ efvecee&Ce Peeues nesles. l³eebvee HeeUsieej Jevee³ekeÀ Demes cnìues peele Demes lebpeeJej, ceogje, cnwmegj Je Jesuueesj ³esLeerue vee³ekeÀ SkeÀceskeÀebµeer melelemebIe<e& keÀefjle Demele. Deeefoueµenevesner GÊejsle meÊee efJemleej keÀjC³ee®eer mebOeer ve efceUeu³eecegUsoef#eCesle DekeÀexì, keÀvet&ue Jesuueesj Deµee®e efþkeÀeCeer DeeHeues efve³eb$eCe efvecee&Ce kesÀues. 12 peevesJeejer1676 ceO³es J³ebkeÀespeerves lebpeeJej efpebkeÀues DeeefCe lesLes mJeleë®es mJeleb$e jep³e mLeeHeve kesÀues. l³ee®es Jeceogjs®³ee vee³ekeÀe®es mebyebOe leCeeJee®es nesles. µesjKeeve ueesoer ne DeeCeKeerve SkeÀ HeþeCe JeeefueieeW[eHetjceJejefve³eb$eCe þsJetve neslee. efJepeeHetjer megYesoej veeefmej cegncceo ne efpepeeR®ee HeµeemekeÀ Demetve HeW´À®eebkeÀ[tveHejeYetle Peeuee neslee.

µesjKeeve ueesoer DeeefCe veeefmej cegncceo ³eeb®³eeleerue mebIe<ee&cegUs kegÀlegyeµeenerves µesjKeevee®³ee efJejesOeeleveeefmej cegncceoµeer meK³e efvecee&Ce kesÀues. ceeoCCee ³ee ieesJeUkeÀeW[îee®³ee He´Oeevee®³ee [eske̳eele cee$e

Page 53: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

53

efµeJeepeer jepeeb®³ee ceoleerves keÀvee&ìkeÀ efpebkeÀC³ee®ee efJe®eej neslee. oef#eCe®ee He´osµe HeþeCeeb®³ee Je cegIeuemegYesoejeb®³ee efve³eb$eCeeletve cegkeÌle keÀjC³ee®ee l³ee®ee efJe®eej neslee.

5.3 keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®eer keÀejCes ë-

oef#eCesleerue jepekeÀer³e DeefmLejlee ns pejerner efµeJeepeer cenejepeeb®³ee keÀvee&ìkeÀ ceesefnce®es SkeÀ cenÊJee®eskeÀejCe Demeues lejerner l³ee J³eefleefjkeÌle Heg{erue iees<ìerner l³eeb®³ee mJeejerme keÀejCeerYetle nesl³ee.1) Deeefoueµeener ojyeejeleerue HeefjefmLeleer efoJemeWefoJeme efyeIe[le nesleer. oef#eCeer cegmeueceeve DeeefCeDeHeÀieeCeer HeþeCe ³eeb®³eeleerue Jee{lee mebIe<e& KeJeemeKeevee®³ee nl³esme peyeeyeoej þjuee. Heg{sefKepe´Keeve ³ee DeuHeJe³eerve Deeefoueµene®³ee meceLe&keÀemener ojyeejer keÀejmLeeveebvee yeUer He[eJes ueeieues.yeneueesueKeeve DeeefCe cegIeue megYesoej yeneotjKeeve ³eeb®³eeleerue mebIe<ee&cegUs cees[keÀUerme Deeuesu³eeDeeefoueµeenerJej DeefOekeÀ®e keÀþerCe He´mebie Deeuee ³ee mebkeÀìeletve efµeJeepeerjepeeb®³ee ceesefnceebkeÀ[s ue#eosCes Deeefoueµeneme Deµeke̳e nesles.

2) oef#eCe®ee cegIeue megYesoej yeneotjKeeve ³eeb®³eeµeer efµeJeepeer cenejepeeb®ee mebHeke&À ³esTve jepeebveerngµeejerves l³ee®³eeµeer mebOeeve yeebOetve mebYeepeermeeþer 6000 ®eer cevemeye efceUefJeueer. ³ee ojc³eevecegIeueeb®ee Deeefoueµeener mebHeefJeC³ee®ee He´³elve neslee Je l³ee Heemetve l³eebvee efµeJeepeerme ueebye þsJee³e®esnesles. keÀvee&ìkeÀ ceesefncesmeeþer ne ³eesi³e keÀeU neslee ³ee peeCeerJesves efµeJeepeerjepeebveer efvejepeer jeJepeer ³eeDeeHeu³ee JeefkeÀueeme yeneotjKeeveekeÀ[s HeeþefJeues DeeefCe DeeHeues leìmLeles®es OeesjCe keÀe³ece þsJeC³ee®eeefveCe&³e keÀUefJeuee.

3) jep³eeefYe<eskeÀ DeeefCe Flej ceesefnceebcegUs cejeþîeebvee Keefpevee efjkeÌle Peeuee neslee ³ee®e ojc³eevekeÀvee&ìkeÀ®³ee mece=× He´osµee®eer ceeefnleerner efceUle nesleer. cejeþîeeb®³ee ceesefncesmeeþer SkeÀ DevegketÀue Ieìvee³ee keÀeUele Ie[ueer leer cnCepes jIegveeLeHeble nCecebles ne J³ebkeÀespeer®ee meuueeieej efµeJeepeerjepeebvee ³esTveefceUeuee. GÊejsle megjle eEkeÀJee Flej keÀesCeleener He´osµe lesJe{e mece=× veJnlee cnCetve®e keÀvee&ìkeÀkeÀ[sue#e JeUues.

4) J³ebkeÀespeer, efµeJeepeerjepeeb®ee meeJe$e YeeT µenepeerjepeeb®³ee keÀvee&ìkeÀ ³esLeerue peneefiejerleJeemleJ³eeme Demetve Deeefoueµene®³ee ojyeejeleerue mejoej neslee. DeeHeu³ee Je[erueeb®³ee peneefiejerleeruekeÀener efnmmee DeeHeCener IesTve veJeerve efkeÀuues yeebOetve GÊejsleerue µe$egefJeª× YekeÌkeÀce cees®ex yeebOeCeerkeÀjeJeer ne mJeejerceeie®ee DeeCeKeerve SkeÀ cenÊJee®ee nslet neslee.

5) ceeoCCee Hebef[le, kegÀlegyeµene Deyegue nmeve ³ee®ee ®elegj Jepeerj Demetve l³eeb®³ee®e meuu³eeveskegÀlegyeµeneves efµeJeepeerjepeeb®eer Yesì IesTve keÀvee&ìkeÀ He´ebleeleerue efJeefJeOe He´osµe efpebketÀve DeeHeu³eejep³eele meceeefJe<ì keÀjC³ee®eer Je l³eemeeþer efµeJeepeerjepeeb®eer ceole IesC³ee®eer ³eespevee DeeKeueer.cejeþîeeb®³ee ¢<ìerves ³ee ceesefnces®ee meJe& Ke®e& kegÀlegyeµenekeÀ[tve efceUCeej Demeu³eeves efceUeuesu³eeHe´osµee®ee leeyee kegÀlegyeµenekeÀ[s osC³ee®eer l³eeb®eer le³eejer nesleer.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

He´µveë keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®eer HeeµJe&Yetceer mHe<ì keÀje?

Page 54: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

54

5.4 ceesefnces®³ee keÀeUeleerue Ieìvee ë

He´uneo efvejepeer ³ee DeeHeu³ee JeefkeÀueeme kegÀlegyeµenekeÀ[s HeeþJetve l³ee®³eeceeHe&Àle ceeoCCee Je kegÀlegyeµene³eeb®³eeµeer yeesueCeer efµeJeepeer jepeebveer He´l³e#e YesìerHetJeea®e kesÀueer. peevesJeejer 1677 ceO³es je³eie[mees[C³eeDeeOeer efµeJeepeerjepeebveer DeeHeu³ee He´osµee®³ee Heµeemevee®eer Oe[er veerì yemeJeueer. ceesjesHebleefHebieUs, DeCCeepeer oÊees, oÊeepeer ef$eyebkeÀ DeeefCe ³egJejepe mebYeepeer ³eeb®³eeJej peyeeyeoejer meesHeefJeueer. ³eemeJe& keÀle&yeieej keÀejYeeN³eebveer ®eesKe He´µeemevee®es DeµJeemeve efou³eeJej®e ceesefnces®eer megªJeele Peeueer.

ieesJeUkeÀeW[îeele He´Jesµe ë

HesÀye´gJeejer 1677 ceO³es cejeþe mewv³eeves nwojeyeeoceO³es HeJesµe kesÀuee. ceeoCCee DekeÀCCee DeeefCejep³eeleu³ee keÀener p³es<þ ueeskeÀebveer efµeJeepeerjepeeb®es mJeeiele kesÀues. µenjele GÊece mepeeJeì keÀjC³eeleDeeueer nesleer. jml³eeJej ogleHeÀe& efµeJeepeerjepeeb®³ee oµe&veemeeþer ueeskeÀebveer ieoea kesÀueer nesleer. cejeþîeeb®esmegceejs 50,000 mewv³e efµemleye× He×leerves veiejele He´Jesµeues. efµeJeepeerjepeebJej Heg<HeJe=<ìer keÀªveueeskeÀebveer DeeHeues Hesce Je Deeoj J³ekeÌle kesÀuee. ðeer³eebveer Heb®eejleer DeesJeeUtve µegYes®íe efou³ee,efµeJeepeerjepeebveerner peceuesu³ee ueeskeÀebJej meesv³ee ®eeboer®eer HegÀues GOeUueer DeeefCe cenÊJee®³eeveeieefjkeÀeb®ee ieewjJe kesÀuee. kegÀlegyeµene®³ee jepeOeeveerle Peeuesuee ne ³eµemJeer HeJesµe Heg{erue ceesefnces®³ee¢<ìerves efveef½ele KetHe cenÊJee®ee þjuee.

efµeJeepeer Je kegÀlegyeµene ë

efµeJeepeerjepes Je kegÀlegyeµene³eeb®³ee yewþkeÀerletve lene®eer keÀueces þjefJeC³eele Deeueer. leer Heg{erueHe´ceeCes -1) kegÀlegyeµeneves cejeþîeebvee ceesefnces®ee Ke®e& cnCetve 3000 nesve jespe eEkeÀJee mee[s®eej ueeKe ªHe³esceefnvee, 5000 mewv³e DeeefCe l³eeb®ee mesveeHeleer yejesyej ÐeeJee.2) cejeþîeebvee DeeJeµ³ekeÀleer leesHeÀKeev³ee®eer ceole keÀjeJeer.3) ³ee yeou³eele µenepeerjepeeb®ee Heosµe JeieUlee þjuesues meJe& He´osµe cejeþîeebveer kegÀlegyeµeneme ÐeeJesle.4) cegIeue Je efJepeeHetj ³ee µe$egbefJeª× cejeþîeebveer kegÀlegyeµeneme ceole keÀjeJeer Je l³eeyeou³eele µenevesojJe<eea 1 ueeKe nesveeb®eer jkeÌkeÀce ÐeeJeer cejeþîeebveer DeeHeuee SkeÀ keefkeÀue kegÀlegyeµene®³ee ojyeejerþsJeeJee. leneleerue ner keÀueces ceev³e keÀªve cee®e& 1677 ceO³es efµeJeepeerjepeebveer Heg{erue ceesefnces®eermegªJeele kesÀueer. keÀvet&ueJej Heefnueer mJeejer keÀªve l³eebveer Hee®e ueeKe nesveeb®eer Jemegueer kesÀueer. yeejep³eesefle&efuebieebHewkeÀer SkeÀ Þeer µewu³e ceefuuekeÀepeg&vee®es oµe&ve IesTve efpebpeer Je Jesuueesj®eer ceesefnce megªkesÀueer.

efpebpeer Je Jesuueesj ceesefnce ë

efleªHeleer, Hes·eHeesuece Je ceêeme ceeiex, cejeþe mewv³e efpebpeer He³e¥le Heesn®eues. veeefmej cegncceo Keeveefpebpeer®ee cegIeue megYesoej neslee. l³eeves DeOee& ueeKe Jeeef<e&keÀ GlHeVee®³ee peneefiejer®³ee yeou³eele 13 ces1677 jespeer efkeÀuuee cejeþîeeb®³ee leey³eele efouee. HeÀejmes HeefjÞece ve Ieslee SkeÀ cenlJee®ee efkeÀuueeefµeJeepeer cenejepeeb®³ee leey³eele Deeuee. je³eepeer veueies ³eeme efpebpeer®ee keÀejYeejer efve³egkeÌle keÀªve 23ces jespeer les Jesuueesj keÀ[s efveIeues. Deyoguee Keeve ne nyeµeer mejoej Jesueesj®ee efkeÀuuesoej neslee. Del³ebleDeYeso³e Demee ne efkeÀuuee l³eeves megceejs ®eewoe ceefnves ue{efJeuee. efkeÀuu³ee®es JeCe&ve keÀjleevee meYeemeo

Page 55: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

55

cnCeleele. `lees keÀesì cnCepes He=LJeerJej ogmeje ie[ Demee veener. keÀesìele peerle HeeefCe³ee®ee KebokeÀ,HeeefCe³eeme Deble veener. Demes GokeÀele one npeej megmejer, keÀesìe®es HeÀebefpe³ee keªve oesve ieeef[³eepees[tve peeJes Ssµeer cepeyegleer, He[keÀesì lejer ®eej ®eej HesÀefj³eeJejer HesÀjs, ³es peeleer®ee keÀesì’ ³eeefkeÀuu³ee®eer peyeeyeoejer jIegveeLeHeble DeeefCe DeevebojeJe ³eeb®³eeJej meesHeJetve efµeJeepeer cenejepe µesjKeeveueesoer®³ee HeeþueeieeJej efveIeues. DekeÀueveeLekeÀ pebieuee®ee DeÞee³e Iesleuesu³ee µesjKeeveeves cejeþîeebveeHe´eflekeÀej kesÀuee. Hejbleg cejeþîeebveer l³eeme HejeYetle keÀªve yejer®e uetì efceUefJeueer. 20 npeej nesveeb®eerKeb[Ceer osC³ee®esner ceev³e kesÀueer. Deµee ceesefnceeb®³ee keÀeUele eEpekeÀuesuee He´osµe Je efkeÀuues kegÀlegyeµeneueeosCes DeeJeµ³ekeÀ nesles. Hejbleg l³eekeÀ[s cejeþîeebveer ogue&#e kesÀu³eecegUs ieesJeUkeÀeW[îeeletve efouee peeCeejeKe®e& Leebyeuee. ³eecegUs DeeefLe&keÀ De[®eCe efvecee&Ce Peeueer DeeefCe cejeþîeebveer efkeÀveejHeÆer®e He´osµeeletveJemetueer®eer megªJeele kesÀueer.

efµeJeepeer Je J³ebkeÀespeer ë

peguew 1677 ceO³es efleªceueJee[erpeJeU efµeJeepeer cenejepe Je J³ebkeÀespeer ³eeb®eer Yesì Peeueer. megªJeeleer®esefoJeme SkeÀceskeÀebvee Yesìer Je cespeJev³ee osC³eeceO³es iesues. Hejbleg efµeJeepeerjepeebveer cegK³e efJe<e³e ceeb[ueeµenepeerjepeeb®³ee oef#eCeskeÀ[erue mebHeÊeer®ee Jeeìe Hewmes pe[peJeenerj eEkeÀJee He´osµe ³eeHewkeÀer keÀesCel³eenerHe×leerves ceeefieleuee. J³ebkeÀespeervesner ceneje<ì^eleerue He´osµee®eer ceeieCeer kesÀueer. Hejbleg Jeef[ueeb®eer peneieerjkesÀJeU 40,000 nesve Jeeef<e&keÀ GlHeVe osCeejer nesleer Je Deelee pes keÀener Deens les efµeJeepeerjepeebveer mJeleëefvecee&Ce kesÀues Deens. l³eecegUs l³eeJej J³ebkeÀespeer®ee nkeÌkeÀ DemeC³ee®ee Heµve®e ³esle veener. Demes GÊejl³eebveer efoues. J³ebkeÀespeerjepeebveerner lebpeeJejner He´eHleer Jeef[ueeb®³ee ce=l³egveblej Peeueer Demetve l³eeJejefµeJeepeer®ee DeefOekeÀej veener Demes GÊej efoues. ³ee HeefjefmLeleerletve mebIe<ee&efµeJee³e He³ee&³e vemeu³ee®esue#eele Deeu³eeves SkeÀe Heneìs J³ebkeÀespeer efµeJeepeerjepeeb®³ee íeJeCeerletve efvemeìues. lebpeeJej®es ®eej ceb$eerJe SkeÀe J³eeHeeN³eeuee Deesueerme þsJetve efµeJeepeerjepeebveer peveeo&ve nCecebles ³eebme lebpeeJej®³ee ceesefncesJejHeeþefJeues. ojc³eeve yebieueesj, nesmkeÀesì DeeefCe keÀesueej ns Heosµe efpebkeÀues.

cnwmetj Je ceogjs®³ee vee³ekeÀe®e ceoleerves J³ebkeÀespeerves cejeþîeeb®³ee mewv³eeJej nuuee keÀjC³ee®es þjefJeues.16 veesJnWyej 1677 jespeer l³eebves mebleepeer Yeesmeues®³ee vesle=lJeeKeeueerue cejeþîeebJej nuuee keÀªvel³eeb®ee HejeYeJe kesÀuee. Hejbleg veblej Jeueerieb[Hetj ³esLes J³ebkeÀespeer®³ee mewv³eeuee De®eevekeÀ ieeþtve mebleepeervesl³eeme HejeYetle kesÀues. nbyeerjjeJe ceesefnles ³eebveerner J³ebkeÀespeeruee HejeYetle kesÀu³eecegUs jIegveeLeHeble nCecebles³eeb®³eeceeHe&Àle mebHeke&À meeOetve J³ebkeÀespeerves len kesÀuee. ³ee leneleerue Deìer Heg{erueHe´ceeCes -

1) efpebpeer, Flej efkeÀuues Je cnwmegj efµeJeepeerjepeebkeÀ[s jenerue.2) lebpeeJej Je DeemeHeeme®ee 7 ue#e nesveeb®ee ceguegKe J³ebkeÀespeer®³ee leey³eele jenerue. l³ee yeou³eelemene ue#e nesve cejeþîeebvee osC³ee®es l³eeves ceev³e kesÀues.3) yebieueesj, nesmkeÀesì ns He´osµe J³ebkeÀespeer®eer Helveer efoHeeyeeF& efnme penebefiejer cnCetve osC³eele ³esleerue.³ee leneveblej cejeþîeebveer Heeìex veesJne Je DekeÀe&ì DeeHeu³ee Je®e&mJeeKeeueer DeeCeues. peevesJeejer 1678ceO³es cnwmegj ceeiex Hejle ³esleevee keÀesHHeU, ieoie, yebkeÀeHetj Fl³eeoer efþkeÀeCes keÀeyeerpe kesÀueer. l³eele®eÞeerjbieeHeÆCeJejner Deeke´ÀceCe keÀªve lesefLeue uetì kesÀueer. JesUieebJe efpeu¿eeletve Hejle ³esleevee yesueJeueer ³eeefþkeÀeCeer mLeeefvekeÀ osmeeF& meeefJe$eeryeeF&®ee efJejesOe o[Hetve efle®ee HejeYeJe keÀªve keÀªve SefHe´ue 1678ceO³es efµeJeepeerjepes HevneUie[eme Hejle Deeues Je lesLetve je³eie[Jej Heesn®eues. Deµee He×leerves keÀvee&ìkeÀceesefnces®eer meebielee Peeueer.

Page 56: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

56

keÀvee&ìkeÀ®eer mJeejer SketÀCe®e ³eµemJeer Peeu³eecegUs cenejepeeb®eer efkeÀleea meJe&otj Hemejueer. yeje®e ceesþeHe´osµe efkeÀuues DeeefCe mebHeÊeer®eer HeeHleer Peeu³eecegUs oef#eCeskeÀ[erue ner ceesefnce efoefiJepe³e þjueer.efpebkeÀuesu³ee Heosµeeb®eer ³eesi³e J³eJemLee ueeJetve mebleepeer Yeesmeues ³eeme megYesoej lej jIegveeLeHeble nCecebles³eebvee meuueeieej cnCetve efve³egkeÌle keÀªve oef#eCesle SkeÀ veJeerve jep³e®e cenejepeebveer efvecee&Ce kesÀues.megjle®³ee keÀeieoHe$eele Heg{erue GuuesKe meeHe[lees, `Deieoer DeuHekeÀeUele efJeveeefJejesOe megjlesHeemetvekeÀv³eekegÀceejer He³e¥le®³ee cegueKee®ee mJeeceer nesC³eeme JesU ueeieCeej veener.'

5.5 ceesefnces®es HeefjCeeceë

efµeJeepeercenejepe Je kegÀlegyeµene ³eeb®³eeleerue meueesKee mebHeg<ìele ³esTve yeje®e ceesþe Ke®e& oeªieesUe Jemewv³e HeeþJetvener l³eeme keÀesCeleer®e efJeµes<e He´eHleer Peeueer veener ³eecegUs mebleeHeuesu³ee kegÀlegyeµenevesefJepeeHetjµeer mebOeer keÀjC³ee®ee efveCe&³e Iesleuee. ³ee ojc³eeve cegIeue yeeoµene Deewjbiepesyeevesner DeeefoueµeneJe efµeJeepeerme DeeHeu³ee Heosµeeletve peeC³ee®eer Devegceleer efou³eecegUs kegÀlegyeµene®³ee efJejesOeele ceesefnceGIe[ueer. efouesjKeeve ³eeme oef#eCeskeÀ[s HeeþefJeC³eele Deeues. cejeþîeeb®³ee ¢<ìerves He´osµe Je mebHeÊeer®eerHe´eHleer efpebpeer meejK³ee DeYesÐe efkeÀuu³eeJej efve³eb$eCe HesbÀ®e, vee³ekeÀ Je HeeUsieejebJejerue efve³eb$eCe DeeefCemeJee&le ceesþs cnCepes cejeþîeeb®³ee cegmmeosefiejer®ee He´®eb[ efJepe³e mJeleb$e meÊeeOeerµe cnCetveefµeJeepeerjepeeb®ee mevceeve efJejesOekeÀebJej efve³eb$eCe Deµee DeveskeÀ iees<ìer meeO³e keÀjC³eele ³eµe efceUeues.³ee ceesefncesveblej keÀener keÀeUele®e jepeHeg$e mebYeepeer efouesjKeeveeuee peeJetve efceUeu³eecegUs cegIeueeb®eeGlmeen keÀener keÀeU Jee{uee, Hejbleg l³eeme HeÀejmee GHe³eesie Peeuee veener. Debleie&le ognerves ie´mlePeeuesu³ee DeeefoueµeenerkeÀ[s cegIeueeb®ee cees®ee& JeUuee. efµeJeepeerjepes Je mebYeepeer ³eeb®³eele Hegvne SkeÀoeefouepeceeF& Peeueer. efµeJeepeer cenejepeeb®³ee keÀejefkeÀoealeerue ner µesJeì®eer meJee¥le ceesþer Je ³eµemJeer ceesefncecejeþîeeb®es Þes<þlJe efme× keÀjCeejer þjueer.

5.8 cejeþs Je Heesleg&efiepe mebyebOe

cejeþîeeb®³ee mJejep³e mLeeHeves®³ee megªJeeleerme Heesleg&efiepe ieesJ³ee®es jep³ekeÀlex yeveues Demeu³eecegUsl³eeb®es OeesjCe mJeleb$eHeCes DeeKeuesues nesles DeeefCe l³eeb®ee cejeþîeeb®³ee jep³e mLeeHevesuee lemes®eefJemleejeueener Heefnu³eeHeemetve®e efJejesOe neslee. Hejbleg Flej ³egjesHeer³eveebµeer jepekeÀjCe meeOeC³eemeeþerl³eebveer cejeþîeebµeer cew$eer®es mebyebOe pees[C³eeemeeþer®es efoKeeG OeesjCe mJeerkeÀejues. Heesleg&efiepeeb®esJemeF&Jejerue efve³eb$eCe lemes®e cejeþîeebµeer cew$eer®es mebyebOe pees[C³eemeeþer®es efoKeeT OeesjCe mJeerkeÀejues.Heesleg&efiepeeb®es JemeF&Jejerue efve³eb$eCe lemes®e cejeþîeeb®³ee efJejesOeele efmeefÎvee ceole keÀjC³ee®es OeesjCe,leUkeÀeskeÀCeeleerue cejeþîeebefJejesOeer keÀejJee³ee keÀjCeeN³ee osmee³eebvee DeeÞe³e, Deeefoueµeneme iegHleHeCesceole, efKe´efmleOecee&®ee Oecee¥lejs keÀªve megª kesÀuesuee He´®eej lemes®e cejeþîeeb®³ee oceCe Je jeceveiej®³eekeÀesUer jepeekeÀ[tve kesÀuesu³ee ®eewLe Jemegueeruee efJejesOe ³ee meJe& keÀejCeebcegUs cejeþs Je Heesleg&efiepe ³eeb®³eeleHeÀejmes meecepebm³e efvecee&Ce nesT µekeÀues veener lejer cegIeue cejeþs mebIe<ee&®³ee keÀeUele Heesleg&efiepeebkeÀ[tveefceUeuesueer ceole lemes®e Dejceejeb®³ee yeebOekeÀeceemeeþer ®es efceUeuesues leb$e%eeve ³eecegUs efµeJeepeercenejepeeb®³ee keÀeUele cejeþs Heesleg&ieerpe mebyebOe keÀenerJesUe leCeeJee®es lej lej keÀener JesUe cew$eer DeµeeDeeJele&veeletve iesuesues efomeleele.

cejeþs Je Heesleg&ieerpe 1659-1670 ë

cejeþîeeb®ee efYeJeb[er Je keÀu³eeCeJejerue efJepe³e l³eeveblej megª Peeuesues penepeeb®es yeebOekeÀece ³eecegUsJemeF&®es mebj#eCe keÀjC³ee®eer iejpe Heesleg&efiepeebmeceesj efvecee&Ce Peeueer. cejeþîeeb®es veJ³eeves efvecee&Ce PeeuesuesmJejep³e DeveskeÀ yeepegbveer µe$etbveer Jes{uesues Demeu³eecegUs Deµee keÀeUele veJeerve µe$eglJe Dees{eJetve ve Ieslee

Page 57: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

57

Heesleg&efiepeebvee leìmLe keÀmes þsJelee ³esF&ue ³ee®ee®e efJe®eej efµeJeepeeRveer kesÀuee. 1659 ceO³es cejeþîeebveerDeejceeje®eer cegngle&ces{ jesJeueer l³eeJesUer Heesleg&efiepe leb$e%eeb®eer ceole efceUeueer Hejbleg ieesJ³ee®³eeJne@Fmeje@³eves ³ee leb$ee%eebJej o[HeCe DeeCetve l³eebvee efµeJeepeerHeemetve HeÀes[ues. 1669 ceO³es l³eebveerob[jepeHegjerme Jes{e Ieeleuee l³eeJesUer Heesleg&efiepeebveer efmeÎerme Oeev³e Je oeªieesUe HetjefJeuee. ³ee meboYee&le[e@. efHemeguexkeÀj efueefnleele, `efmeÎer Je efµeJeepeer ³eeb®³eeceOeerue mebIe<ee&le Heesleg&efiepeeb®ee Dees{e pemeeefmeef×keÀ[s neslee l³ee®eHe´ceeCes Deeefoueµene Je efµeJeepeer ³eeb®³ee ue{îeele Heesleg&ieerpe DeeefoueµenemeiegHleHeCes ceole keÀjerle eEkeÀJee efµeJeepeeR®³ee efYeleercegUs efveoeve leìmLe lejer jenle HeCe efµeJeepeeR®eer yeepetIesle vemele, meÊes®ee leesue jeKeC³eemeeþer Heesleg&efiepeeme Demes keÀjCes Yeeie He[s'cegIeue DeeefCe efµeJeepeer ³eeb®³ee mebIe<ee&le cee$e Heesleg&efiepeebveer cejeþîeebvee iegHleHeCes ceole kesÀuesueer efomelesHeesleg&ieeue®³ee Jne@Fmeje@³eves kesÀuesu³ee veeWoervegmeej megjle uegìerveblej Hejle ³esleevee efµeJeepeerjepeebveer JesUDeeueer lej Heesleg&ieerpeeb®³ee He´osµee®ee DeeÞe³e Ieslee ³esF&ue Demee ceeie& efveJe[uee neslee. lemes®e Heesleg&efiepeeb®eecejeþîeebvee Heeefþbyee Demeu³ee®es ue#eele ³eslee®e cetIeue mejoej ueesoerKeeve ³eebves JemeF& HeefjmejeJej nuues®e{efJeues lesJne l³eebvee cegIeueebµeer len keÀjeJee ueeieuee. 1665 ®³ee efcePee& jepeeb®³ee ceesefnces®³eekeÀeUele Heesleg&efiepeebvee l³eeb®³eeµeer meueesK³ee®ee len kesÀuee. lemes®e DeeiN³eentve megìkesÀ®³ee Ieìvesveblejcee$e efµeJeepeer jepeeb®³ee meenmee®eer yeeleceer Heesleg&ieeue®³ee jepeeme keÀUJeleevee l³eebveer efµeJeepeer®eerleguevee meerPej Je DeueskeÌPeeb[jµeer kesÀuesueer Dee{Ules.

keÀener keÀeUeveblej efµeJeepeerjepeeb®es efJejesOekeÀ ueKece meeJeble Je kesÀµeJe veeF&keÀ ³eebvee Heeslegefiepeebveer DeeÞe³eefou³eeveblej cejeþîeebveer l³eebvee Oe[e efµekeÀefJeC³eemeeþer 1667 ceO³es yeejosµeJej mJeejer kesÀueer. 19 cesles 22 veesJnWyej 1667 ³ee keÀeUele yeejosµe ceOeerue DeveskeÀ ieeJes uegìtve efKe´mleer OeceexHeosµekeÀebJejnuuee kesÀu³ee®eer veeWo [®eebveer kesÀueer Deens. Heg{s Heesleg&ieerpeebveer cejeþîeebµeer len kesÀuee. l³ee leneleeruelejletoer Heg{erueHe´ceeCes1) Heesleg&efiepeebveer keÀesCel³eener yeb[Keesj osmee³eebvee DeeÞe³e osT ve³es.2) ueKece meeJeble Je kesÀµeJe veeF&keÀ ³ee yeb[Keesjebvee ieesJ³eeyeensj Ieeuetve ÐeeJes. veesJnWyej 1668 ceO³esieesJ³eele peeTve GþeJe Ie[Jetve Heesleg&efiepeeb®eer meÊee mebHeg<ìele DeeCeC³ee®eer Oee[meer ³eespevee cejeþîeebveerDeeKeueer Hejbleg leer ³eµemJeer Peeueer veener. cegIeueebµeer ³ee keÀeUele Deìerleìer®ee mebIe<e& megª Peeu³eecegUscejeþîeebveer 1670 ceO³es Heesleg&efiepeebµeer len kesÀuee l³eevegmeej

1) cejeþs Je Heesle&gefiepe ³eebveer HejmHejeb®³ee uegìuesu³ee penepeeb®eer vegkeÀmeeve YejHeeF& ÐeeJeer.2) cegIeueeb®³ee penepeebHe´ceeCes cejeþîeeb®³ee penepeebveener meJeueleer ÐeeJ³eele.3) mejnÎer peJeUerue Yeeieele efkeÀuues yeebOet ve³esle.4) cejeþs DeeefCe efme×er ³eeb®³ee mebIe<ee&le cejeþîeeb®³ee yeepetves meueesKee efvecee&Ce keÀjC³ee®ee He³elvekeÀjeJee.

³ee leneveblejner cejeþs Je Heesleg&efiepe ³eeb®³eele cew$eer efvecee&Ce Peeueer veener. jep³eeefYe<eskeÀeveblej 1674ceO³es jeceveiej®³ee keÀesUer jep³eeJej Deeke´ÀceCe keÀªve yeje®e Yeeie DeeHeu³ee jep³eele meeefceue keÀªveIesleuee Je keÀener Yeeieeleerue ®eewLeeF& Jemegueer®ee nkeÌkeÀ Heesleg&ieerpeebkeÀ[s ceeefieleuee pees keÀener keÀeUeveercejeþîeebvee osC³eele Deeuee. Heg{s 1680 ®³ee megceejeme Hegvne ieesJ³eeJej ceesefnces®eer yeeleceer Hemejueer Hejblegl³eeHetJeea®e efµeJeepeer cenejepeeb®ee ce=l³eg Peeuee. ³ee yeeleceercegUs ieesJ³eeleerue lelkeÀeueerve ieJnve&jvesmegmkeÀeje mees[uee. lees cnCelees, ``efµeJeepeer®³ee ce=l³egcegUs ns jep³e Deelee keÀeUpeerletve cegkeÌle Peeues.³eg×eHes#ee µeebleles®³ee Hemebieer lees DeefOekeÀ Yeerefleoe³ekeÀ neslee.'' ³ee GodieejeJeªve efµeJeepeer jep³eeb®³eekeÀeUele Heesleg&ieerpeebJej Demeuesu³ee o[HeCee®eer keÀuHevee ³esles.

Page 58: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

58

DeeHeueer He´ieleer leHemee

He´µveë cejeþs Je Heesleg&efiepe ³eeb®³eele efµeJekeÀeUeleerue mebyebOee®ee Dee{eJee I³ee?

5.9 Fbie´pe - cejeþs mebyebOe

DeHeÀpeueKeevee®³ee JeOeeveblej efµeJeepeerjepeeb®ee keÀeskeÀCeeleerue Fbie´peebµeer Heefnuee mebyebOe Deeuee.DeHeÀPeueKeevee®³ee ceeuekeÀer®eer leerve penepes oeYeesU yebojele ceeue IesTve Deeueer nesleer. HejblegDeHeÀPeueKeevee®³ee IeìvesHetJeea®e oeYeesU cejeþîeeb®³ee Je®e&mJeeKeeueer Deeues nesles. l³eecegUs ner penepesoeYeesU mees[tve jepeeHetjuee iesueer. jepeeHetj ³esLes Fbie´peeb®eer JeKeej nesleer. DeHeÀePeueKeeveeves lesLeerueefJepeeHetjer megYesoej Deyogue keÀjerce ³eeme penepes leey³eele IesC³ee®eer met®evee kesÀueer. Hejbleg l³eeleerue SkeÀpenepe Fbie´peebveer yeUkeÀeJeues. Keeve®³ee JeOeeveblej cejeþîeebveer peevesJeejer 1660 ceO³es jepeeHetjJejnuuee kesÀuee Je Fbie´peebkeÀ[s Keevee®³ee penepee®eer ceeieCeer kesÀueer. keÀenerlejer efveefceÊe meebietve Fbie´peebveerìeUeìeU megª kesÀueer. FlekesÀ®e veJns lej penepeeJejerue Gjuesu³ee ueeskeÀebvee cejeþîeebefJeª× efHeÀleJeues.lesJne ef®e[tve oesjespeer ³ee cejeþe mejoejeves Fbie´peeb®ee oueeue yeeyeepeer Je He´efleefveOeer efieHeÀ[& ³eebvee kewÀokesÀues Heg{s ceefnveeYejeves efieHeÀ[&®eer cegkeÌlelee Peeueer.

Heg{s efµeJeepeer jepes HevneUie[e®³ee Jes{îeele De[keÀues Je efme×er peewnjves Jes{e megª þsJeuee. lesJne HegvneSkeÀoe cejeþs Je Fbie´pe ³eeb®³eele leCeeJe efvecee&Ce Peeuee. HevneUie{euee Jes{e He[uesuee DemeleeveeefJepeeHetjer mewv³eeuee oeªieesUe HegjefJeC³eemeeþer jepeeHetj®³ee Fbiepe JeKeejer®ee DeefOekeÀejer jsefJnbiìvemJeleë Deeuee neslee. oeªieesUe keÀmee G[JeeJee ³ee®es He´l³eef#ekeÀner oeKeefJeues. leesHeÀebJej Fbie´peer efveµeeCeHeÀ[HeÀ[Jele l³eeves cejeþîeeb®ee jes<e HelkeÀjuee. Hejbleg l³ee HeefjefmLeleerle megìkesÀ®³ee efJe®eejeuee He´eOeev³eDemeu³eecegUs efµeJeepeerjepeebveer ³ee Ieìves®eer ceveele veeWo þsJeueer Je Heg{s mebOeer efceUlee®e 1661 ceO³esjepeeHetj JeKeejerJej nuuee kesÀuee.

Fbie´pe - cejeþs mebyebOe 1661-1673 ë-

3 cee®e& 1661 ³ee efoJeµeer jepeeHetj®³ee JeKeejerJej nuuee keÀªve nsvjer jsefJnibìve, efj®e[& ìsuej,j@v[e@uHeÀ ìsuej DeeefCe efHeÀueerHe efieHeÀ[& ³ee DeefOekeÀeN³eebvee cejeþîeebveer HekeÀ[ues. Heg{erue SkeÀJe<e& l³eebveeDeìkesÀle þsTve efme×er efJeª× ceole keÀjC³ee®eer Deì megìkesÀmeeþer IeeueC³eele Deeueer. megjleJeKeejerleerue DeefOekeÀeN³eebveer l³eeb®³ee megìkesÀ®ee He´³elve kesÀuee. Hejbleg l³ee®ee HeÀe³eoe Peeuee veener Heg{sHesÀye´gJeejer 1663 ceO³es l³eeb®eer megìkeÀe Peeueer.

Heefnu³ee megjle uegìer®³ee (1664) JesUsme Fbie´peebveer JeKeejer®³ee mebj#eCee®eer le³eejer kesÀueer. Hejblegl³eeb®³ee JeKeejerJej nuuee keÀjCes ne nslet vemeu³eecegUs Fbie´peebvee eEkeÀJee Flej ³egjesefHe³eebvee $eeme nesCeejveener ³ee®eer Keyejoejer cejeþîeebveer Iesleueer nesleer. ogmeN³ee megjle uegìer®³ee keÀeUelener (1670) Fbie´peDeefOekeÀeN³eebveer DeeHeues meeefnl³e yebojeleerue penepeebJej neueJetve DeeHeu³ee mebHeÊeer®es j#eCe kesÀues. ³eekeÀeUelener l³eebvee DeeHeu³ee ³eespevesHeemetve ueebye þsTve cejeþîeebveer jepeveweflekeÀ ®elegjeF& oeKeefJeueer. ³eeIeìvesveblej efµeJeepeerµeer He´l³e#e yeesuetve meJeueleer efceUJeC³ee®ee efJe®eej lemes®e jepeeHetj®eer JeKeejuegìu³eeyeÎue®eer vegkeÀmeeve YejHeeF& ceeieeJeer Je Hegvne jepeeHetjuee JeKeej GIe[C³ee®eer HejJeeveieer efceUeJeer³ee nsletves mìerve GmìerkeÀ ³eeme Fbie´peebveer efµeJeepeer jepeebkeÀ[s HeeþefJeues. ³ee lenele cegbyeF& neleeleDeeu³eecegUs lesLes mJeleb$e yemleeve yemeJeC³ee®ee He³elve efyeefìµeebveer megª kesÀuee neslee.

Page 59: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

59

6 cee®e& 1672 jespeer GmìerkeÀ efµeJeepeeR®³ee Yesìermeeþer efveIeeuee l³ee®³eeyejesyej jece µesCeJeer ne ogYee<eerneslee. jepeebvee vepejeCee osTve GmìerkeÀves jepeeHetj®ee He´µve ceeb[uee. Hejbleg vegkeÀmeeve YejHeeF& cnCetve5000 nesve Je jepeeHetjuee JeKeej GIe[C³eeme menevegYetleer oeKeT ³ee DeµJeemeveebKesjerpe keÀener®eHeÀe³eosµeerj efve<HeVe Peeues veener. efµeJeepeerjepeebveer oeªieesUe Je µeðes HegjefJeC³ee®ee Hegve&G®®eej kesÀuee.Hejbleg Fbiepeebveer cee$e l³eeuee HeÀejmes cenÊJe efoues veener. efme×er®³ee efJejesOeele cejeþîeebvee ceolekeÀjC³ee®³ee cejeþîeeb®³ee HemleeJee®eer Fbie´peebveer vesnceer®e ìeUeìeU kesÀu³ee®es efomeles. cejeþîeeb®³ee

ceeuekeÀer®³ee Heosµeele 2% ìkeÌkesÀ ojeves J³eeHeej keÀjC³ee®ee ceevemener Fbie´peebveer J³ekeÌle kesÀuee. HejblegvegkeÀmeeve YejHeeF&®³ee He´µveeJeªve SketÀCe®e ³ee efµe<ìeF&®ee GHe³eesie Fbie´peebvee Peeuee veener.

Lee@ceme efvekeÀesueme ³ee ogmeN³ee DeefOekeÀeN³eeme cegbyeF&keÀj Fbie´peebveer efµeJeepeerµeer yeesueCeer keÀjC³eeme ces1673 ceO³es HeeþefJeues. ojc³eeve cejeþîeebveer Fbie´peeb®eer ngyeUer ³esLeerue JeKeej uegìueer nesleer. 3 petvejespeer efvekeÀume ³eeves jepeeb®eer Yesì Iesleueer. ngyeUer®³ee uegìer®ee efJe<e³e keÀe{lee®e ³ee uetìer yeÎuekeÀesCeleer®e ceeefnleer vemeu³ee®es meebietve l³ee®³ee vegkeÀmeeve YejHeeF&®ee Heµve®e ³esle vemeu³ee®es l³eebveermeebefieleues. ceerþ Je ueeketÀ[HeÀeìe HegjefJeC³ee®es cee$e DeeµJeemeve jepeebveer efoues. ³eeveblej Yeerceepeer Hebef[le³ee DeeHeu³ee JeefkeÀueeme cegbyeF&le HeeþJetve ®e®ee& keÀªve 10,000 nesve vegkeÀmeeve YejHeeF& osC³ee®es l³eebveerceev³e kesÀues. Heg{s 1674 ceO³es jep³eefYe<eskeÀ meceejbYee®³ee efveefceÊeeves veJ³eeves len keÀjC³eemeeþer nsvjerDee@efkeÌPeb[ve ³eeme vepejeCee IesTve je³eie[eJej HeeþefJeC³eele Deeues. ³eeJesUer Peeuesu³ee lenele keÀenerJ³eeHeejer meJeueleer DeeefCe jepeeHetj JeKeej Hegvne GIe[C³eemeeþer HejJeeveieer Fbie´peebvee efceUeueer.lemes®e2.5 ìke̳eebHes#ee DeefOekeÀ keÀj DemeCeej veener Demes þjues. ®eewue, oeYeesU Je keÀu³eeCe ³esLes JeKeejGIe[C³ee®eer HejJeeveieer efceUeueer.

Fbie´pe cejeþs mebyebOe 1674 veblej ë-

F.me. 1675 ceO³es jepeeHetj JeKeejer®eer Hegve&mLeeHevee Peeueer. Hejbleg Keeveosµeeleerue OejCeieebJe ³esLeerueFbie´peeb®eer JeKeej cejeþîeebveer uegìu³eecegUs cejeþs Je Fbie´pe mebyebOeele Hegvne leCeeJe efvecee&Ce Peeuee.me@c³egDeue Dee@mìerve (OejCeieebJe JeKeejer®ee He´cegKe) 1675 ceO³es Hegvne efµeJeepeer cenejepeeb®³ee YesìermeDeeuee. He´uneo efvejepeer®³ee ceO³emleerves Yesì Peeueer. Hejbleg Hegvne SkeÀoe DeeHeu³ee mesveeHeleeRkeÀ[tve ³eemeboYee&le keÀesCeleerner ceeefnleer ve efceUeu³eeves meebietve jepeebveer vegkeÀmeeve YejHeeF& veekeÀejueer. Heg{s efµeJeepeerjepeebveer leesHeÀe Je yebotkeÀeb®eer ceeieCeer Fbie´peebkeÀ[s kesÀueer. Hejbleg Deewjbiepesyee®ee jes<e ìeUC³eemeeþer l³eebveerefJevece´lesves vekeÀej efouee ³esLes SketÀCe®e cejeþs Je Fbie´pe ³ee oesIeeb®³eener cegmmeosefiejer®eer keÀuHevee ³esles.

HevneUie[®³ee Jes{e, leesHeÀe yebotkeÀ HegjefJeC³eeme efouesues vekeÀej, efmeÎer®³ee meboYee&le ceole veekeÀejCes Jeefme×eRvee DeeÞe³e osCes ³ee IeìveebceOetve efµeJeepeer cenejepeebvee Fbie´peeb®³ee Oetle&HeCee®eer keÀuHevee Deeueernesleer. l³eecegUs Fbie´peebefJe<e³eer l³eeb®³ee ceveele mebµe³e neslee. l³eeb®es Jele&ve ogìHHeer Demeu³eecegUs meeJeOeYetefcekeÀe cejeþîeebveer Iesleueer. l³ee®ee®e SkeÀ Yeeie cnCetve cegbyeF& yebojemeceesj Demeuesu³ee Keebosjer yesìeJejleì yeebOeC³ee®es keÀece efµeJeepeer cenejepeebveer megª kesÀues. l³eeb®ee DeefOekeÀejer cee³eveekeÀ Yeb[ejer ³ee®³eeosKejsKeerKeeueer keÀece megª nesles. Fbie´peebveer jmeo yebo keÀªve ®e{eF& keÀjC³ee®eener He³elve kesÀuee.cejeþîeeb®ee Deejceej He´cegKe oewueleKeeve ³eeves le³eejer megª kesÀueer Je mebIe<e& HesìC³ee®eer ef®evns efometueeieueer. cegbyeF&ntve kesÀefiJeve®³ee vesle=lJeeKeeueer efjJnWpe efHeÀiesì ns ceesþs penepe Je 7 ieueyeles efveIeeueer lejoewueleKeeveekeÀ[s 20 iegjeyeeb®es Deejceej nesles. l³eeefµeJee³e 40 les 50 ieueyeles veeieeJe®³ee Kee[erletveceoleermeeþ efveIeeueer. Fbie´peer Je cejeþe DeejceejeceO³es ®ekeÀcekeÀer megª Peeu³ee. cejeþîeeb®eer keÀenerieueyeles yeg[Jeueer ueeskeÀner ce=l³egcegKeer He[ues. Hejbleg mebIe<e& megª®e jeefnuee. Deµee HeefjefmLeleerle

Page 60: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

60

mebK³eeyeU keÀceer Demeu³eecegUs Fbiepeeb®eer oceíekeÀ nesT ueeieueer. keÀu³eeCeceeiex cejeþîeeb®es mewv³eefveIeeu³ee®es keÀUlee®e Fbiepeebveer peevesJeejer 1680 ceO³es Keebosjernttve DeeHeues Deejceej keÀe{tve Iesleues.efmeÎer®ee Fbie´peebvee ceole keÀjC³ee®ee He´³elve cejeþîeebveer neCetve Hee[uee.

Jejerue DeveskeÀ IeìveebceOetve Fbie´pe Je cejeþs ³eeb®es HejmHej mebyebOe DeefJeµJeeme Je mebµe³eeJej DeeOeeefjleDemeu³eeves efce$elJee®es Peeuesues efomele veenerle. HejkeÀer³e meÊesuee DeeHeu³ee Debleie&le Ie[ecees[erlenmle#esHe keÀª ve osCes, ce³ee&efole J³eeHeejeme ceev³elee osCes. l³eeb®³ee neue®eeueeRJej ue#e þsJeCes Je Del³eblemeeJeOeHeCes mebOeer keÀjCes ³ee efµeJeepeer cenejepeeb®³ee OeesjCeecegUs DeeHeu³ee keÀe³e&keÀeUele Fbie´peebmeejK³eeOetle&, J³eeHeejer DeeefLe&keÀ Je ue<keÀjer meÊesuee otj þsJeC³ee®ee ³eµemJeer He´³elve l³eebveer kesÀuee. Heg{smebYeepeer®³ee keÀejefkeÀoealener efyeefìµeebµeer leµee®e HekeÀej®es mebyebOe l³eebveer efvecee&Ce kesÀues.

DeeHeueer He´ieleer leHemee

He´µveë Fbie´pe cejeþs mebyebOeeJej Yee<³e keÀje?

5.10 cejeþs Je [®e mebyebOe

Heesleg&ieerpeeveblej Yeejleele Deeuesues Heg{®es ³egjesefHe³eve cnCetve [®eeb®eer DeesUKe Deens. 1637 ceO³es l³eebveerJesie&guex ³ee efþkeÀeCeer SkeÀ efkeÀuuee yeebOeuee DeeefCe 1649 ceO³es DeeHeueer JeKeej mLeeHeve kesÀueer.efµeJeepeerjepeebveer Heg{s efmeÎeR®³ee efJejesOeele [®eeb®eer ceole IesC³ee®ee He³elve kesÀuee Hejbleg l³eeb®ee HeÀejmeeGHe³eesie Peeuee veener. keÀeskeÀCeeleerue cejeþîeeb®³ee melele®³ee ceesefnceebcegUs [®eeb®ee J³eeHeej efmLej nesTµekeÀuee veener. efµeJeepeer jepeebveer JeWiegu³ee&letve [®eebvee nekeÀuetve ÐeeJes ³eemeeþer Heesleg&efiepeebveer He³elvekesÀuee. Hejbleg cejeþîeebvee efmeÎer efJeª× [®eeb®eer ceole nJeer Demeu³eeves efµeJeepeeRveer lees ceev³e kesÀueeveener. megjle uegìeR®³ee JesUsme [®eebveer Keb[Ceer osCes µeke̳e vemeu³ee®es cnìu³eecegUs cejeþîeebveer Flej³egjesefHe³eveebHe´ceeCes l³eebvee DeYe³e efoues. lemes®e megjle®³ee cegIeue megYesoejeves 1665 ceO³escejeþîeeb®³eeDeejceejeefJeª× [®eeb®eer ceole ceeefieleueer Demelee l³eebveerner vekeÀej efouee. cejeþîeeb®³eeyeejosµeJejerue ceesefnces®³ee JesUer [®eebveer cejeþîeebvee Heeefþbyee efouee. [®e Je Heesleg&efiepe ³egjesHeeleerue µe$egDemeu³eecegUs [®eebveer ³ee mebIeer®ee ueeYe IesC³ee®es þjefJeues Hejbleg l³ee®ee HeÀejmee HeÀe³eoe l³eebvee IesleeDeeuee veener. ogmeN³ee megjle uegìer®³ee ojc³eeve [®eebveer cejeþîeebvee vepejeCee HeeþefJeuee HeCe cejeþs [®emebyebOeele l³eecegUs yeoue Peeuee veener. 1668-69 ceO³es efme×eR®ee ob[jepeHegjer ne efkeÀuueeeEpekeÀC³eemeeþer [®eebveer efµeJeepeeruee ceole keÀjC³ee®eer le³eejer oeKeefJeueer. HeCe cegbyeF&letve Fbie´peebveekeÀe{tve ìekeÀC³eemeeþer efµeJeepeerjepeebveer DeeHeu³eeuee ceole keÀjeJeer Deµeer Deì l³eebveer Ieeleueer ner Deìcejeþîeebvee ceev³e Peeueer veener. HejkeÀer³e meÊeebµeer mebyebOe þsJeleevee efµeJeepeerjepeebveer kesÀuesuee ®eewHesÀjefJe®eej ogjot<ìer®ee HeÀe³eoe cejeþîeebvee meÊes®ee efJemleej, mebj#eCe Je ¢{erkeÀjCeemeeþer Peeuee DemescnCelee ³esF&ue. cejeþîeeb®³ee keÀvee&ìkeÀ mJeejer®³ee keÀeUele Heesìex veesJnes DeeefCe lesiesveeHeÆce ³eeefþkeÀeCe®³ee [®e JeKeejer Oeeske̳eele Deeu³ee l³eeJesUsme efµeJeepeerjepeebkeÀ[s ceewu³eJeeve YesìeR®es vepejeCesHeeþJetve [®eebveer l³ee Heefjmejeleerue J³eeHeeje®³ee meJeueleer efceUJeu³ee Je HejJeeves efoues. l³ee HeosµeeleerueHeW´À®e Je [®e JemeenleeRceO³es melele kegÀjyegjer Je mebIe<e& megª Demele. Heg{s jepeejecee®³ee keÀeUeleHeeB[s®ejerJej nuuee keÀªve [®eebveer lees He´osµe efpebkeÀuee.

SketÀCe®e efµeJeepeer jepeeb®³ee keÀejefkeÀoeale cejeþîeeb®eer peceerve Je mecegêeJejerue Jee{leer meÊee ue#eele IesleeFlej ³egjesefHe³eveebveer mJeerkeÀejuesu³ee vecel³ee OeesjCee®ee®e HegjmkeÀej [®eebveerner kesÀuesuee efomelees.

Page 61: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

61

5.11 cejeþs Je HeWÀ®e ë-

Yeejleele ³esCeejs µesJeì®es ³egjesefHe³eve cnCepes Hes´bÀ®e, jepeeHetj ceO³es 1668 ceO³es Heefnueer JeKeej HesbÀ®eebveerGIe[ueer. l³eeveblej efcejpe, lesueer®ejer DeeefCe cemegueerHeÆce ³esLes Hes´À®eeb®³ee JeKeejer GIe[C³eele Deeu³ee.cejeþs Je HeWÀ®e ³eeb®es mebyebOe ³esC³ee®es cenÊJee®es keÀejCe cnCepes cejeþîeebvee meelel³eeves YeemeCeejer leesHeÀe JeyebotkeÀeb®eer keÀcelejlee ³eecegns®e efmeodoervee efpebkeÀCes cejeþîeebmeeþer ogjeHeemle nesTve yemeues. yeeje Je yueesn jepeeHetj ³esefLeue HecegKe DeefOekeÀejer megjle uegìeR®³ee JesUsme Flej ³egjesefHe³eebHe´ceeCes HeW´À®eebveenercejeþîeebveer ogKeJeues veener. Gueì ogmeN³ee uegìer®³ee JesUsme HesbÀ®eeb®³ee ceoleerves keÀeµeiej®³ee jepee®³eeJee[îeele HeJesµe efceUtve cejeþîeebvee ceesþer mebHeÊeer efceUeueer. 1672 ceO³es yeeBjeves ®eewue yebojefceUC³eemeeþer yeesueCeer kesÀueer cee$e leer ³eµemJeer Peeueer veenerle. ³ee®e keÀeUele jepeeHetj ³esLes DemeCeeN³eeyeeBjeves efJepeeHetjer mejoej yenueesueKeeve DeeefCe efµeJeepeer ³eeb®³eeleerue celeYeso efceìJeC³ee®ee He³elvekesÀuee.

keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®³ee keÀeUele HeeB[s®ejer®ee ieJn&vej He´BÀkeÀe@³e ceeefì&ve ³eeves JeKeej GIe[C³ee®³eeHejJeeveieer yejesyej®e mebj#eCee®es DeeµJeemeve efµeJeepeeRkeÀ[tve efceUJeues. Hes´bÀ®e DeefOekeÀejer yeeBje DeeefCeefµeJeepeer ³eeb®³eele DemeCeeN³ee cew$eercegUs HeeB[s®ejer®ee HejJeevee cejeþîeebveer Hes´bÀ®eebvee efouee. Demes Demeueslejer HesbÀ®e DeefOekeÀeN³eeb®³ee jepeeefJe<e³eer®³ee mebkeÀuHevesle efµeJeepeerjepes yemele veJnles. lejerner J³eeHeej JejepeveweflekeÀ mebyebOe ue#eele IesTve l³eebveer cejeþîeebµeer cew$eer®es OeesjCe keÀe³ece þsJeues.

keÀvee&ìkeÀeleerue efJepe³eeveblej keÀejesceeb[sue efkeÀveeN³eeJejerue Flej þeC³eebyejesyej HeeB[s®ejerner cejeþîeeb®³eeDebceueeKeeueer Deeueer. He´WÀ®e JeKeejeruee HejJeevee osleevee efµeJeepeer cenejepeebveer cejeþîeebleHexÀ owvebefoveJ³eJenejeJej osKejsKe þsJeC³eemeeþer DeeHeues oesve DeefOekeÀejer HeeB[s®ejer ³esLes HeeþefJeues. cejeþskeÀvee&ìkeÀele ³esC³eeHetJeea µesjKeeve ueesoer Je veeefmejGÎerve cegnbceo ³eeb®³ee mebIe<ee&le nmle#esHe keÀªveµesjKeeve®eer yeepet IesTve HesbÀ®eebveer osµeeleerue Debleie&le Ie[ecees[erle nmle#esHe kesÀuee neslee. Hejblegceesefncesveblej cee$e DeeHeuee J³eeHeej Je mebHeÊeer megjef#ele þsJeCes ns®e l³eeb®es GefÎ<ì jeefnues. cnCetve®eHejkeÀer³e meÊeebµeer mebHeke&Àefvecee&Ce keÀjleevee l³eeb®³eeµeer J³eeHeej ³ee®e lelJeeJej mebyebOe HemLeeefHelekeÀjC³eele efµeJeepeer cenejepeeb®ee He´³elve HetCe&leë ³eesi³e Demetve ³eµemJeerner Peeuee.

mebYeepeer®³ee keÀejefkeÀoeale cejeþîeeb®³ee efme×er, Heesleg&efiepe Je cegIeue ³eeb®³eeyejesyej melele mebIe<e& megªneslee. l³eecegUs HeWÀ®eeb®³ee jepeeHetj®³ee JeKeejer®ee J³eeHeej Je mebHeg<ìele ³esTve leer JeKeej 1688 meeueeryebo keÀjeJeer ueeieueer. F.me. 1681 ceO³es HesbÀ®e He´osµeeletve Jemegueer kesÀueer peeJet ueeieueer.

5.12 meejebMeë-

keÀvee&ìkeÀ ceesnerce ner jep³eeefYe<eskeÀeveblej efoeqiJepe³eemeeþer keÀe{uesueer ceesefnce Demetve l³eele DeveskeÀGef×äs HetCe Peeueer. efMeJeepeer cenejepeeb®³ee keÀeUeleerue ner DeKesj®eer ceesþer ceesnerce nesleer. Hejbleg ³eecegUsmebHetCe& oef#eCe Yeejleele cejeþîeeb®es Je®e&mJe ÒemLeeefHele Peeues. cejeþe mJejep³e mLeeHeve keÀjC³ee®eeGÎsMe HetCe& Peeuee. cegIeue, DeeefoueMene Je Flej Me$egb®ee Hee[eJe keÀ©ve cejeþe jep³e SkeÀe efveef½eleHee³eeJej GYes jeefnues.Deµee He×leerves cejeþîeebveer vesnceer®e HejkeÀer³e meÊeebvee DeeHeu³ee mJejep³eeleerue Debleie&le yeeyeeRHeemetve otjþsJeuesues efomeles. ³egjesefHe³eve meÊeebµeer efµeJeepeer cenejepeebveer efvecee&Ce kesÀuesues mebyebOe ns l³eeb®³eeleeruemJeeefYeceeve, Oee[me, O³es³e, efve<þe DeeefCe ceglmmeosefiejer Deµee DeveskeÀ J³eefkeÌleiele iegCeeb®³eeletve efvecee&CePeeuesues efomeleele.

Page 62: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

62

5.13 Heµve ë-

1) keÀvee&ìkeÀ ceesefnces®eer HeeµJe&Yetceer meebietve cejeþîeeb®³ee ¢<ìerves ceesefnces®es HeÀefuele mHe<ì keÀje.2) Keeueerue Ieìves®es efµeJeepeerjepeeb®³ee peerJeveele Demeuesues cenÊJe mHe<ì keÀje. 1) keÀvee&ìkeÀ ceesefnce3) efìHe efuene ë cejeþîeeb®eer keÀvee&ìkeÀ mJeejer4) cejeþs Je HejkeÀer³e meÊee ³eeb®³eeleerue mebyebOee®ee Dee{eJee I³ee.5) Fbie´pe Je cejeþs ³eeb®³ee mebyebOeeJej ìerHe efuene.6) efµeJeepeer cenejepeeb®³ee keÀeUeleerue cejeþs Je ³egjesefHe³eve meÊee ³eeb®³eeleerue mebyebOeeJej ceeefnleer Ðee.

5.14 DeefOekeÀ Jee®eveemeeþer meboYe& ë-

1) kegÀuekeÀCeea, De.je. Kejs, ie.n. cejeþîeeb®ee Fefleneme Keb[ Heefnuee, ceneje<ì^ efJeÐeeHeerþie´bLeefveefce&leer ceb[Uemeeþer, keÀe@efvìveWìue HekeÀeµeve, HegCes 2006.

2) keÀesueejkeÀj, µeb.iees. `cejeþîeeb®ee Fefleneme', Þeer. cebiesµe HekeÀeµeve, veeieHetj 10.3) mejosmeeF&, iees. me., `cejeþer efjmee³ele' Keb[ 1, Hee@H³eguej He´keÀeµeve, cegbyeF&-34. veJeerve

meboYee&men mebHeeefole kesÀuesueer DeeJe=Êeer '' 1988.4) [e@. osJe He´YeekeÀj, `cejeþîeeb®ee Fefleneme' efJeÐee HekeÀeµeve.5) kegÀuekeÀCeea, De. je., Kejs ie. n. `cejeþîeeb®ee Fefleneme' Keb[ Heefnuee efµeJeepeer DeeefCe

efµeJekeÀeue (1600-1707), ceneje<ì^ efJeÐeeHeerþ ie´bLeefveefce&leer ceb[Uemeeþer, keÀe@efvìvesvìueHe´keÀeµeve, HegCes 30.

6) keÀesueejkeÀj, µeb. iees. `cejeþîeeb®ee Fefleneme'.7) efHemeguexkeÀj, Heeb. me. Heesleg&iespe - cejeþs mebyebOe DeLee&le Heesleg&efiepeeb®³ee oHlejeleerue cejeþîeeb®ee

Fefleneme, HegCes efJeÐeeHeerþ, HegCes 1060.8) Hatalkar V. G. Relations between the Freach and Marathas

(1668-1815), Bombay 1969.

Page 63: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

63

6

efµeJeepeeR®³ee DeefOeHel³eeKeeueerue mJejep³e ë

I ceneje<ì^ Oece&

II efMeJejep³eeefYe<eskeÀ DeeefCe l³ee®es cenÊJe

Devegke´ÀceefCekeÀe

6.0 GefÎ<ìîes6.1 He´mleeJevee6.2 ceneje<ì^ Oecee&®ee DeLe&6.3 ceneje<ì^ Oecee&®eer lelJes6.4 ceneje<ì^ Oecee&®ee cejeþîeeb®³ee FeflenemeeJej Peeuesuee HeefjCeece6.5 cejeþe mJejep³eemeeþer mebleeb®es ³eesieoeve6.6 jep³eeefYe<eskeÀ6.7 jep³eeefYe<eskeÀe®eer keÀejCes6.8 jep³eeefYe<eskeÀe®ee meesnUe6.9 jep³eeefYe<eskeÀe®es cenÊJe6.10 efµeJeepeeR®ee ogmeje jep³eeefYe<eskeÀ6.11 meejebMe6.12 He´µve6.13 meboYe& ie´bLe

6.0 GefÎ<ìîes

He´mlegle HekeÀjCeeceO³es DeeHeCe Heg{erue iees<ìeRvee cenÊJe osCeej Deenesle.1) ceneje<ì^ Oece& ³ee mebkeÀuHeves®ee DeLe&2) efµeJejep³eeefYe<eskeÀe®es cenÊJe

6.1 He´mleeJevee

ceneje<ì^ Oecee&®eer keÀuHevee DeesUKeer®eer Jeeìle Demeueer lejer l³ee®eer vescekeÀer J³eeK³ee keÀjC³ee®ee He´³elvekeÀjleevee DeveskeÀ De[®eCeer GY³ee jenleele. 100 Je<ee¥®³ee keÀeUele ceneje<ì^ Oecee&®eer keÀuHevee SkeÀJeeoe®ee efJe<e³e yeveuee Deens. SsefleneefmekeÀ meboYee&le cee$e ³ee®ee DeLe& JesUesJesUer keÀmee yeouele iesuee nscejeþîeeb®³ee Feflenemee®ee DeY³eeme keÀjleevee ue#eele ³esles.

Page 64: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

64

6.2 ceneje<ì^ Oecee&®ee DeLe&

kesÀµeJe®ee³ee¥®³ee keÀuHevesleerue ceneje<ì^e®³ee YeewieesefuekeÀ efmecee efµekekeÀeueerve eEkeÀJee meÐekeÀeueerveceneje<ì^eHes#ee Deefpeyeele®e Jesieȳee nesl³ee. ceefnkeÀeJeleer (ceeefnce®eer osJeer) yeKejervegmeej,ceneje<ì^eceO³es keÀeµeer les jecesµJej, ÜejkeÀe les legUpeeHetj Demee He´osµe cees[lees. DeLee&le ceneje<ì^e®es nsYeewieesefuekeÀ JeCe&ve ®egkeÀer®es Demetve les ceev³e keÀjlee ³esle veener. µebkeÀje®ee³e& He´efCele HegveªppeerJeve eEnotOecee&®ee He´meej ³ee He´osµeele Peeuee neslee. DeeefCe yeKejkeÀejeueener ceneje<ì^e®ee ne®e DeLe& DeefYeHe´sleDemeeJee. lelkeÀeueerve ceneje<ì^e®³ee efmecee efveef½ele keÀjlee ³esle veenerle. ceneje<ì^eyeensj®³ee DeveskeÀcegmeueceeveer jep³eele DeveskeÀ µetj Je keÀle&yeieej cejeþîeebveer mewv³eele oeKeue nesTve Hejeke´Àce oeKeJeCesHemeble kesÀues nesles. l³eecegUs efµeJekeÀeueerve ceneje<ì^e®³ee jepekeÀer³e efmecee efveef½ele keÀjCes DeJeIe[ Deens.l³ee®eHeceeCes jeceoeme mJeeceeRveerner DeeHeuee ceneje<ì^ Oece& HejbHejeiele efmeceebHegjlee ce³ee&efole þsJeueeveJnlee.

ceneje<ì^ Oece& cnCepes HejbHejeiele eEnog Oecee&®es mLeeefvekeÀ mJeªHe efveef½ele®e veener. keÀejCe Dev³eLeeiegpejele Oece&, keÀvee&ìkeÀ Oece& Je DeebOe´Oece& Deµeer eEnog Oecee&®eer mLeeefvekeÀ mJeªHes efJeefJeOe HeosµeeleDeefmlelJeele Demeleer DeeefCe cnCetve ³ee keÀuHeves®ee mebkegÀef®ele Jee He´eosefµekeÀ DeLe& ueeJeCes F<ì veJns.Yeejleele JesieJesieȳee efþkeÀeCeer Demeuesu³ee cegmeueceeve jep³ekeÀl³ee¥®³ee efJeª× mLeeefvekeÀpevemeeceev³eeb®³ee jepekeÀer³e GþeJeemeeþer kesÀuesues DeeJneve Demeener ³ee keÀuHeves®ee DeLe& ueeJelee ³esleveener. mJeOecee&®es KeN³ee DeLee&ves j#eCe keÀjC³eemeeþer jepekeÀer³e meeJe&Yeewce meÊee DeeJeµ³ekeÀ Deens. DemeeefJeéeeme DemeCeeN³eebveer þesme keÀejJeeF& keÀjeJeer. ³eemeeþer keÀjC³eele Deeuesues G®®eeìve Demee cee$e ³eekeÀuHeves®ee DeLe& ueeJelee ³esF&ue. keÀle&yeieej Je µetj cejeþe mejoejebveer pegueceer jep³ekeÀl³ee& efJeª× SkeÀ$e³eeJes. ³eemeeþer cejeþer mebleebveer pes keÀe³e& kesÀues l³ee®es He´eflekeÀ cnCepes ceneje<ì^ Oece& Demeener SkeÀ DeLe& ³eemebkeÀuHeves®ee ueeJelee ³eslees. ³ee keÀle&yeieej Je µetj cejeþe mejoejebvee efµeJeepeer cenejepeeb®es Del³eblemeg³eesi³e vesle=lJe ueeYeu³eeves ceneje<ì^ Oecee¥®eer keÀuHevee ceneje<ì^ele ªpeg µekeÀueer.

Feflenemee®ee³e& efJe. keÀe. jepeJee[s, peer. Sme. mejosmeeF&, meslet ceeOeJejeJe, Heie[er, peotveeLe mejkeÀej³eebveer DeeHeu³ee iebLeele ceneje<ì^ Oece& ³ee mebkeÀuHeves®ee SkeÀ JesieUe®e Je jepekeÀer³e mJeªHee®ee DeLe&efouee Deens. mJekeÀle&glJee®eer peeCeerJe Je osµeYekeÌleer®eer He´Kej YeeJevee cnCepes®e ceneje<ì^ Oece& Demes celel³eebveer J³ekeÌle kesÀues Deens. DeeHeu³ee celeeuee ogpeesje osC³eemeeþer l³eebveer ceunejjeJe jecejeJe ef®eìefvemeke=Àle efµeJe®eefj$eeceOeerue SkeÀe efJeOeevee®ee DeeOeej Iesleuee Deens.

``ns jep³e meeOegve cuesíeb®es HeeefjHel³e keÀªve, ceneje<ì^ j#eCes, lesJne p³eeme pemes DeeHeues nesleerue lemeskeÀjeJes ~ efJeHejerle efomeu³eeme HeeefjHel³e keÀjCes ns, les efJeOeeve Deens.''

³eeJeªve ceneje<ì^ Oecee&®ee DeLe& KeeueerueHe´ceeCes ueeJelee ³eslees.1) mJejep³ee®eer mLeeHevee2) cegmeueceeve jep³ekeÀl³ee¥®es HeeefjHel³e3) meJe& cejeþîeeb®eer SkeÀer4) DeeHeu³ee efJejesOekeÀeb®ee mecee®eej

³ee efJeOeevee®ee J³eeHekeÀ DeLe& ueeJetve efJe. keÀe. jepeJee[s cnCeleele, keÀer µe$et nleyeue eEkeÀJee ve<ì vePeeuee lejer ef®el³ee®es ³eg× keÀjeJes, ne He´keÀejner ceneje<ì^ Oecee&®³ee Heeueveele DeefYeHe´sle Deens. He³ee&³eeves

Page 65: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

65

ef®el³ee®es ³eg× keÀjCes ne HekeÀejner ceneje<ì^ Oece& HeeUC³eeme DeefYeHe´sle Deens. DeKeb[ meeJeOeevelee,®eHeUeF& Je Pe[He cnCepes ceneje<ì^ Oece& Demes efJeJes®eve l³eebveer kesÀues Deens. ³eeefµeJee³e ceneje<ì^ Oecee&®³eekeÀuHevesle mJejep³ee®eer HetCe& efve<þe, efðe³eebvee mevceevee®eer JeeieCetkeÀ DeeefCe peefceveoej DeeefCe l³eeb®eerKeb[keÀjer kegÀUs ³eeb®³eeleerue meueesK³ee®es mebyebOe ³ee®eener meceeJesµe neslee. DeeHeu³eeuee Demesner ue#eele³esles keÀer He®eefuele YekeÌleer ceeiee&®³ee ®eUJeUerHes#ee ceneje<ì^ Oecee&®eer keÀuHevee Deefleµe³e JesieUer nesleer.

jeceoeme mJeeceeRveer ³ee keÀuHeves®ee l³eeJesU®³ee HeefjefmLeleervegmeej Del³eble ieefleµeerue Je keÀebleerkeÀejkeÀ DeLe&ueeJeuee Deens. jeceoeme mJeeceer pejer meble Demeues lejer les Dev³e cejeþer mebleebHes#ee Jesieȳee HekeÀej®es meblenesles. ns l³eebveer cnìuesues µeyo Heeefnu³ee veblej mHe<ì nesles. jeceoeme mJeeceer cnCeleele.

cejeþe eflelegkeÀe cesUJeeJee~ DeeHeguee ceneje<ì^ Oece& Jee{JeeJee~~³es efJe<e³eer ve keÀjlee lekeÀJee ~ HegJe&pe nemeleer ~~Deens eflelegkesÀ peleve keÀjeJes ~ Heg{s DeeefCekeÀ cesUJeeJes~~ceneje<ì^ Oece& Jee{JeeJes ~ efpekeÀ[s eflekeÀ[s ~~

jeceoeme mJeeceeR®³ee ³ee keÀeJ³eHebkeÌleeRJeªve ceneje<ì^ Oecee&®ee DeLe& mHe<ì neslees. cejeþîeeb®eer SkeÀerkeÀªve ceneje<ì^ Oece& Jee{JeeJee. ³eeefJe<e³eer meelel³eeves He³elve keÀjeJesle. Dev³eLee HetJe&pe DeeHeu³eeueenmeleerue. Demeuesues jep³e peleve keÀjeJes DeeefCe les ®eesnerkeÀ[s Jee{JeeJes Demes keÀjC³eeves®e ceneje<ì^Oecee&®es Heeueve nesF&ue. jeceoeme mJeeceeR®es ns cele efJe. keÀe. jepeJee[s HetCe&HeCes ceev³e keÀjleele.

leLeeefHe v³ee³ecegleea ceneosJe ieesefJebo jeve[s ³eebveer ceneje<ì^ Oecee&®ee ueeJeuesuee DeLe& efJe. keÀe. jepeJee[sceev³e keÀjerle veenerle. YekeÌleerceeie& Je Oece&megOeejCes®eer ®eUJeU cnCepes ceneje<ì^ Oece& ³ee v³ee³ecetleeA®³eeceleeµeer les mencele nesle veenerle. efµeJekeÀeueerve Oeeefce&keÀ peeie=leer ne SkeÀ GþeJe neslee efkebÀJee YekeÌleer ceeie&cnCepes®e ceneje<ì^ Oece& ns meceerkeÀjCe ceev³e keÀjCes cnCepes®e lelkeÀeueerve JeemleJe HeefjefmLeleer®eeefJeHe³ee&me keÀjCes Demes HeefleHeeove les keÀjleele. efJe. keÀe. jepeJee[s Del³eble keÀ[keÀ µeyoele efueefnleele.l³eeb®³ee celes mebleebveer cejeþer ceveeuee ogyeUs kesÀues. l³eebveer ceneje<ì^eleerue pevemeeceev³eebvee DeefOekeÀpeerJeveeefJe<e³eer l³eeleerue megKemees³eerefJe<e³eer Goemeerve jenC³eeme HeJe=Êe kesÀues. jepekeÀer³e Heejleb$³ee®eerl³eebveer efHeÀkeÀerj kesÀueer veener. l³eebveer Heuee³eve Jeeoe®ee HegjmkeÀej kesÀuee. l³eeb®³ee ³ee efµekeÀJeCeercegUsmeceepee®eer DeOeesieleer nesTve lees DeefmLej yeveuee, Deµee mJeªHee®ee DeejesHe jepeJee[îeebveer ³ee cejeþermebleebJej kesÀuee Deens. jeceoeme mJeeceeRveer DeefOekeÀ peerJeveeefJe<e³eer®ee vekeÀejelcekeÀ Je Heuee³eveJeeoer¢<ìerkeÀesve meeHeÀ veekeÀejuee Demeuee lejer l³eeb®eer meveemele eEnot Oecee&Jej De{U Þe×e Je efJeéeeme neslee.jeceoeme mJeeceer Deeoer Je cejeþer He´peepeveebJej HejkeÀer³e jep³ekeÀl³ee¥veer kesÀuesuee Oeeefce&keÀ Dev³ee³e Jepeguetce peyejomleerefJe<e³eer l³eeb®³ee ceveele leerJe´ Ie=Cee efvecee&Ce Peeueer. Deµee HeefjefmLeleerle ceneje<ì^ Oece&cnCepes mJeeYeerceeveer osµeYekeÌleer®eer YeeJevee. je<ì^er³e mebmke=Àleer Je J³eefkeÌleiele megKe meceeOeeveeyejesyej®emeeceeefpekeÀ mebefJeOeeve ns veJes meceerkeÀjCe ª{ Peeues.efJe. keÀe. jepeJee[s ³eebveer ceeb[uesues ceneje<ì^ Oecee&efJe<e³eer®es meceerkeÀjCe Demes Deens. ceneje<ì^ Je Dev³eHe´osµeeleerue1) eEnot Oecee&®eer mLeeHevee Je j#eCe2) iees ye´eïeCeeb®es j#eCe3) mJejep³ee®eer mLeeHevee4) Sske̳ee®eer YeeJevee DeeefCe5) meg³eesi³e vesle=lJe

Page 66: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

66

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1) ceneje<ì^ Oece& ³ee mebkeÀuHeves®ee DeLe& mHe<ì keÀje.

SsefleneefmekeÀ HeeµJe&Yetceer

ceneje<ì^ Oece& ¿ee mebkeÀuHeves®ee JeeHej v³ee³ecetleea jeve[s ³eebveer DeeHeu³ee ``cejeþe meÊes®ee Go³e'' ³eeHegmlekeÀele kesÀuesuee Deens. je<ì^e®eer efveefce&leer ne l³eeceeie®ee l³eeb®ee GÎsµe neslee. Hejbleg ceneje<ì^ Oece& neµeyo He´³eesie Heefnu³ee HeLece p³ee uesKekeÀeves kesÀuesuee Deens lees cejeþer ceOeerue Deefleµe³e He´efme× iebLe`iegª®eefj$e' ³eele Dee{Ulees. ne ie´bLe meeOeejCeHeCes 15J³ee µelekeÀe®³ee ceO³eele efueefnuee iesuee.ceneje<ì^eleerue ³ee®³eener DeeOeer ceneje<ì^ Oece& ³ee mebkeÀuHeves®ee GuuesKe kesÀuesuee Dee{Ulees. ³ee®eer oesvecenÊJee®eer Jewefµe<ìîes DeeHeu³eeuee ue#eele ³esleele peer je<ì^J³eeHeer Deensle.

1) jepekeÀer³e meÊee He´mLeeefHele keÀjCes.2) DeeO³eeeflcekeÀ pe[CeIe[Ce

³ee oesvner iees<ìeRyeeyele efµeJeepeer cenejepeebveer Deefleµe³e cenÊJee®eer ceneje<ì^eleerue mebleeb®es efJe®eejnerHe´meejerle kesÀues.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1) ceneje<ì^ Oecee&®eer SsefleneefmekeÀ HeeµJe&Yetefce keÀe³e Deens?

6.3 ceneje<ì^ Oecee&®eer leÊJes ë

ceneje<ì^ Oecee&®³ee lelJeeb®es efJeYeepeve ®eej He´keÀejs keÀjlee ³esF&ue.1) osJee®eer Hetpee De®ee& keÀjCes cnCepes osJeµeeðe Dee®eej2) Deepegyeepet®³ee ueeskeÀeb®eer mesJee keÀjCes cnCepes®e osµee®eej3) kegÀìbgyeemeeþer mesJee keÀjCes cnCepes®e kegÀUe®eej4) peeleermeeþer mesJee keÀjCes cnCepes®e peeleer®eej

ceneje<ì^eleerue meceepeeuee ³ee meieȳee iees<ìer efvel³eefve³eceeves HeeUCes, ns l³eeb®es keÀle&J³e nesles. ³eemeieȳeebcegUs efµeJeepeer®³ee pevceeHetJeeaHeemetve cnCepes®e 300 Je<ee&HetJeea ®eeuele Deeuesu³ee Hel³eskeÀ Oecee&®esHeeueve keÀjCes. mebHetCe& Yeejleeleerue pevelee Je KeemekeÀªve ceneje<ìeleerue pevelee ³ee ceneceeveJeefJe®eejeves HeJe=Êe Peeuesues nesles. ceneje<ì^ Oece& ns mJeOecee&®es HegveªppeerJeve nesles.

6.4 ceneje<ì^ Oecee&®ee cejeþîeeb®³ee FeflenemeeJej Peeuesuee HeefjCeeceë

ceneje<ì^eceO³es cejeþîeeb®ee Go³e nesC³eeme keÀejCeerYetle Demeuesueer Deefleµe³e cenÊJee®eer ®eUJeU cnCetveceneje<ì^ Oecee&®³ee ®eUJeUer®ee DeeHeCe efJe®eej keÀª µekeÀlees. ³ee ®eUJeUer®³ee DeveskeÀ ìHH³eebleDeeHeu³eeuee DeveskeÀ mebleeb®es vesle=lJe ue#eele ³esles. meble %eeveséejebveer %eevesµJejer efueefnueer cnCepes®e cejeþerYeeef<ekeÀ ceeCetme menpeHeCes YeieJele ieerles®ee DeY³eeme keÀª ueeieuee. legkeÀejeceebveer DeeHeu³ee DeYebieeletveDeeHeues peerJeve efJe<e³ekeÀ lelJe ceeb[ues lej jeceoeme mJeeceeRveer DeeHeu³ee ke´ÀebleerkeÀejer lelJeeb®ee He®eej

Page 67: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

67

ceneje<ì^ Oece& He´meeefjle keÀjC³eeme kesÀuee. ns meieUs meble efJeµJeemee®es Keebye GYeeªve iesues. Je meceepeelemJeOecee&®eer efµekeÀJeCe l³eebveer HemejJeueer. l³eebveer YeeJeveelcekeÀ Je Jew®eeefjkeÀ He×leerves mJejep³ee®³eemebkeÀuHeves®eer GYeejCeer kesÀueer.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee ë

1) ceneje<ì^ Oecee&®eer lelJes Je l³ee®³ee HeefjCeeceeb®es mebef#eHle Heefj#eCe keÀje.

6.5 cejeþe mJejep³eemeeþer mebleeb®es ³eesieoeve ë

1) meble %eevesµJej ë (F.me. 1275 - 1296)

ceneje<ì^eceO³es meeceeefpekeÀ Je Oeeefce&keÀ megOeejCee ®eUJeU megª keÀjCeejs meble cnCepes meble %eevesµJej.%eevesµJejebveer YeeJeeLe& efoHeerkeÀe ³ee veeJeeves YeieJeoieerles®es cejeþer Yee<eebÊej kesÀues. ne ie´bLe DeeHeCe%eevesµJejer ³ee veeJeeves DeesUKelees. l³eebveer cejeþer Yee<es®ee HegjmkeÀej kesÀuee. l³eebveer meJe&meeceev³eebveeYekeÌleer®ee ceeie& oeKeJeuee. l³eebveer SskesÀµJejJeeoe®ee HegjmkeÀej kesÀuee. Je³ee®³ee 21 J³ee Je<eea l³eebveermeceeOeer Iesleueer.

2) meble veeceosJe (F.me. 1269-1350) ë

meble veeceosJe ns %eevesµJejeb®es mecekeÀeueerve nesles. veeceosJeebveer osKeerue YekeÌleer ceeiee&®ee He®eej kesÀuee.l³eebveer mebHetCe& YeejleYej Ye´ceCe kesÀues Je HebpeeyeceO³es HemLeeefHele Peeuesu³ee Hebpeeyeer Oece&ie´bLeeceO³es cnCepes®eiegª ie´bLemeensyeceO³es l³eeb®³ee veeJee®ee GuuesKe Dee{Ulees.

3) meble SkeÀveeLe (F.me. 1533-1599) ë

meble SkeÀveeLe ns G®®e peeleerleerue nesles. Hejbleg l³eebveer YeeieJele mebHe´oe³eeleerue efJe®eejeb®ee HegjmkeÀejkesÀuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee ë

1) ceneje<ì^ Oecee&®³ee He´meejeceO³es jeceoemeebveer yepeeJeuesu³ee YetefcekesÀ®es Heefj#eCe keÀje.

6.6 jep³eeefYe<eskeÀ ë

efµeJeepeer cenejepeebveer Delegue HejekeÀce keÀªve DeefJeÞeeble cesnvele IesTve mJejep³ee®es mJeHve meekeÀejkesÀues. l³eeb®³ee ³ee GppJeue keÀeceefiejerJej efµekeÌkeÀeceesle&ye keÀjC³eemeeþer DeeJeµ³ekeÀlee nesleer. cejeþermJejep³e DeefmlelJeele Deeues. ns pejer Kejs Demeues lejer l³eeuee mJeeleb$³e, meeJe&Yeewce meÊes®es mJeªHeDepetve efceUeues veJnles. jepeeb®³ee jep³eele megjep³e DeJelejues nesles. ceO³e³egieerve meveeleveermejbpeeceµeener, jep³ee®eer pegueceer ®eewkeÀì cees[tve He[ueer nesleer. Del³ee®eej Leebyeues nesles.

ceesieue ojyeej DeeefCe DeefoueMeener ojyeej cenejepeebvee jepee ceevee³euee le³eej veJnles. FlekesÀ®e keÀe³eceesieue ojyeejer DeeefCe Deeefoueµeener ojyeejer Demeuesues cejeþer mejoejner, efµeJeepeer cenejepeebvee jepeeceevee³euee le³eej veJnles. cejeþer cegueKeeleerue j³elesves cee$e efµeJeepeeruee kesÀJne®e DeeHeuee jepee ceeveuesnesles. jerlemej efJeefOeJele jep³eeefYe<eskeÀ Peeu³eeKesjerpe SKeeÐeeuee jepee cnCetve mebyeesOeues peele veener.

Page 68: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

68

³eele mel³elee nesleer. keÀewefìu³ee®es DeLe&µeeðe ³ee jepeveerleerJej®³ee ie´bLeeceOetve `jepee' `jep³e' ³eemebkeÀuHeveeb®eer ®e®ee& Peeuesueer nesleer. mJeleb$e jep³e DeefmlelJeele ³esTve GHe³eesieeme veJnles. l³eememeeJe&YeewcelJe jerlemej, efJeefOeJele Ieesef<ele nesCes DeeJeµ³ekeÀ nesles.

6.7 jep³eeefYe<eskeÀe®eer iejpe ë

ueeskeÀebveer jepee cnCetve p³eeuee mJeerkeÀejuesues nesles, l³ee ``í$eHeleer efµeJeepeeRveerner'' Deelee jerlemejjep³eeefYe<eskeÀ meceejbYe meepeje keÀjeJee Je jep³eeefYeef<emle jepee yeveeJes, Deµeer ceeieCeer nesT ueeieueer.jepekeÀer³e¢<ìîee mJejep³ee®es mJeleb$e DeefmlelJe Ieesef<ele keÀjCes DeeJeµ³ekeÀ nesles. cegK³eleë efµeJeepeerjepeebveer jep³eeefYe<eskeÀ meceejbYeeme mebceleer efoueer. ³ee jep³eeefYe<eskeÀeveblej ceneje<ì^eleerue Jeleveoej,peneieerjoej, mejbpeeceoejebveer ueeskeÀeb®³ee ³ee jepeeuee jepee cnCetve ceev³elee efoueer veJnleer. Hejblegl³eebvee ³ee meeJe&Yeewce meÊes®es Þes<þlJe ceeveeJes ueeieCeej nesles. He®eefuele Oeeefce&keÀ HejbHejsvegmeej jepee neDeefYeef<ekeÌle DemeeJee ueeielees. jep³eeefYe<eskeÀecegUs cejeþer mJejep³ee®³ee DeefmlelJeeuee lemes®ev³ee³eJ³eJemLesuee, Heµeemeveeuee, He´µeemeveeves kesÀuesu³ee keÀjejebvee ceev³elee He´eHle nesCeej nesleer. cejeþermewv³eeuee SkeÀ JesieUe DeLe& He´eHle nesCeej neslee.

6.7.1 mJeleb$e jepesHeCee®eer iejpe ë

cejeþer ceeCemee®³ee ceveele kesÀJeU mJejep³e, mJeOece& Je mebmke=Àleer ³eeyeÎue efpeÎ efvecee&Ce keÀjCesDeeJeµ³ekeÀ nesles®e, Hejbleg l³ee®eyejesyej osJeefiejer®³ee ³eeoJeeveblej cejeþîeebvee jepee jeefnuee veJnlee. meJe&cejeþs veeJee®es jepes nesles. He´l³e#eele µenepeer jepes Yeesmeues ns cegmeueceeveeb®es HeeF&keÀ nesles. Demes jep³eDeLeJee jep³eHeo cenejepeebvee vekeÀes nesles. l³eecegUs®e l³eebveer mJeleëuee jep³eeefYe<eskeÀ keÀªve IesC³ee®esþjefJeues.

6.7.2 yeb[Keesj peneefiejoej ³ee keÀuHevesme efJejesOe ë

cenejepe ns µenepeer jepeeb®³ee penebefiejer®es Jeejmeoej Demetve l³eebveer efvecee&Ce kesÀuesu³ee jep³eemeDeeefoueµeener, kegÀlegyeµeener, ceesieueµeener, Heesleg&ieerpe, Fbiepe ns ceev³e keÀjC³eeme le³eej veJnles. leespenebefiejoejeb®ee yeb[Keesj Heg$e Deens. uegìeª Deens Demes GuuesKe kesÀues peele. ³ee meJee¥vee DeeUeIeeuelee ³eeJee ³eekeÀefjlee cenejepeebveer mJeleë®ee jep³eeefYe<eskeÀ keÀªve Iesleuee.

6.7.3 cegmueerce meÊeebvee Fµeeje ë

iesueer 300 Je<e& cegmueerce meÊeeOeerµe cejeþîeebJej meÊee ieepeefJele nesles. ³ee meÊeeOeerµeebvee Deelee eEnot®esjepee / je<ì^ efvecee&Ce Peeues. Je l³eebvee jepee efceUeuee Deens Je ³esLetve Heg{s l³eeb®³eeJej peguetce Je Dev³ee³ekesÀuee peeCeej veener Je keÀjCeeN³eeme µeemeve kesÀues peeF&ue, Demes ³eeletve efme× keÀje³e®es nesles.

6.7.4 v³ee³eeue³eerve De[®eCeer ë

efµeJeepeer jepes jep³eeefYeef#ekeÌle vemeu³eeves l³eebvee ye´eïeCe ueeskeÀeb®es Keìues lemes®e v³ee³eoeve, efµe#ee,keÀj Jemegue keÀjCes ³ee®ee DeefOekeÀej veener Demes mecepeues peeF&. ³eekeÀefjlee cenejepeebvee JeejbJeej ye´eïeCemeYeskeÀ[s / Hebef[lejeJeeb®eer ceole I³eeJeer ueeies. ³ee De[®eCeer otj keÀjC³eemeeþer jep³eeefYe<eskeÀe®eerDeeJeµ³ekeÀlee nesleer.

Page 69: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

69

6.7.5 SkeÀ mebmkeÀej cnCetve DeeJeµ³ekeÀ ë

jep³eeefYe<eskeÀ ne He´ecegK³eeves Oeeefce&keÀ meesnUe Demetve ³ee mebmkeÀejeves cenejepeeb®³ee keÀle&yeieejeruee Oece&µeeðeer³e yewþkeÀ efceUCeej nesleer. efµeJee³e Demes mebmkeÀej Peeu³eeefµeJee³e pevelee cenejepeebvee jepesceeveC³eeme le³eej veJnleer.

6.7.6 He´peepeveeb®eer F®íe ë

GlmeJe meJee¥vee®e DeeJe[lees. ³ee jep³eeefYe<eskeÀ Hemebieer ceesþîee He´ceeCeeJej DeeHeu³ee meeceL³ee&®es He´oµe&vekeÀªve meJe& pevelesJej cenejepeebvee íeHe Hee[e³e®eer nesleer. efµeJee³e peveles®ee Heeefþbyee l³eebvee efceUJee³e®eeneslee.

6.8 jep³eeefYe<eskeÀe®ee meesnUe ë

p³es<þ µeg× $e³eesoµeer, µeefveJeej, leejerKe 6 petve 1674 jespeer je³eie[eJej cenejepeebJejjep³eeefYe<eskeÀ keÀjC³ee®es þjefJeC³eele Deeues. peevesJeejerle®e ieebieeYeÆebmen keÀeµeer®es keÀener Hegjesefnleceb[Uer [sjsoeKeue Peeueer. meeje je³eie[ meceejbYee®³ee le³eejerle iebgleuee Deieoer µeeðeeskeÌle He×leervesDeeefCe Oeeefce&keÀ HejbHejsvegmeej meeje meceejbYe keÀjC³ee®es þjues. GHeve³eve mebmkeÀej, efJeJeen mebmkeÀejDeeefo Hegvne kesÀues iesues. jep³eeefYe<eskeÀeHetJeea jep³eeleerue osJemLeeveebvee efJeefOeJele Yesìer efou³ee.

cenejepeebveer He´Lece ieCesµe Hetpeve Je mJeefmlekeÀ Hetpeve keÀªve ceb[Hee®³ee ceneosJeerJej Heb®eece=leebveerYejuesu³ee megJeCe&jbpele, kegbÀYeebveer l³eebvee mveeve Ieeleues. l³eeveblej JesoerJejerue DeemeveeJej l³eebveeefJeOeerHetJe&keÀ yemeefJeC³eele Deeues. efkeÀl³eskeÀ veJejlveeefo megJeCe&keÀceUs Je veevee megJeCe& HegÀues keÀªve megmeppekesÀues. Jeðes, ceneoeves F. oeves kesÀueer iesueer. eEmenemeveeme De<ìKeebye megJeCe& peef[le kesÀues. De<ìKeebyeerDe<ìHe´Oeeve ceb[U GYes jeefnues. í$e pe[eJee®es, ceesleerueie Peeuejer®es keÀªve cemlekeÀeJejer Oeefjues.í$eHeleer veeJeeves Iees<eCee ®eeueu³ee nesl³ee. DeefYe<eskeÀ Peeu³eeveblej DeemeveeJej cenejepe, mees³ejeyeeF&,³egJejepe mebYeepeer ³eebvee yemeefJeC³eele Deeues. JeeÐeeb®³ee iepejele, leesHeÀe [eieC³eele Deeu³ee Je meesUemegneefmeveeRveer Je meesUe kegÀceeefjkeÀebveer cenejepeebvee meesv³ee®³ee leeìeletve Heb®eejleer kesÀueer.

³eeveblej cenejepe Iees[îeeJeªve ie[eJejerue osJeleeb®es oµe&ve IesC³eemeeþer iesues. keÀener DeblejeJej megJeCe&DeuebkeÀejebveer mepeefJeuesu³ee iepejepeebJej ceengle mJeleë mesveeHeleer nbyeerjjeJe ceesefnles lej cees®exue OeªveceesjesHeble nesles. l³eeveblej cenejepeebJej HegÀueeb®eer Je=<ìer keÀjC³eele Deeueer. cenejepeebveer osJeoµe&veeveblejkegÀueowJele Je ceeleesÞeeRvee Jebove kesÀues Je jep³eeefYe<eskeÀ mebHeuee.DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1) efµeJeepeeRvee mJeleëme jep³eeefYe<eskeÀ keÀªve IesCes iejpes®es keÀe Jeeìues les mHe<ì keÀje?

6.9 jep³eeefYe<eskeÀe®es cenÊJe ë

jepekeÀer³e cenÊJe

jepekeÀer³e ¢<ìîee jep³eeefYe<eskeÀecegUs meÊes®es keWÀêerkeÀjCe Peeues. ceneje<ì^eceO³es efµeJeepeeR®³ee meÊes®eeGo³e Peeuee Je l³eecegUs eEnoJeer mJejep³ee®eer mLeeHevee KeN³ee DeLee&ves Peeueer.

Page 70: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

70

keÀener iegjceer cejeþe mejoej Depetvener cegIeueebkeÀ[s Je efyepeeHetj jep³ekeÀl³ee¥keÀGs DeeHeueer keÀeceefiejeryepeeJeerle nesles. Je l³eecegUs efµeJeepeeRvee keÀceer uesKele nesles. Hejbleg jep³eeefYe<eskeÀecegUs efµeJeepeeRveekeÀe³eosµeerj DeefOekeÀej He´eHle Peeues Je ³ee mejoejebvee l³eebvee SkeÀ jep³ekeÀlee& cnCetve cenÊJe ÐeeJesueeieues.

jep³eeefYe<eskeÀe®³ee JesUer, efµeJeepeeRveer mJeleëuee osµecegKe IejeC³eebHes#ee mJeleë®es Þes<þlJe efme× kesÀues.efµeJeepeeRveer mJeleëuee Deepetyeepet®³ee He´osµeeb®³ee jep³ekeÀl³ee¥yejesyej mJeleë®eer HemLeeHevee kesÀueer. 1677ce. efµeJeepeeRveer yeepeer cegOeesUkeÀj osKecegKeebvee He$e efueefnues p³eele, l³eebveer mJeleëuee mJeleb$e Iees<eerlekeÀªve kegÀlegyeµeneb®³ee ieesJeUkeÀeW[îee yeeyele mJele뮳ee meceeve nkeÌkeÀeb®ee efµekeÌkeÀeceesle&ye kesÀuee.

jep³eeefYe<eskeÀ Peeu³eeveblej ueies®e®e efµeJeepeer cenejepeebveer efYecee veoer®³ee leerjeJej Demeuesu³eecegIeueeb®³ee íeJeCeerJej ceesefnce keÀe{ueer. l³eeveblej l³eebveer Keebosµe Je efyejej He³e¥le cepeue ceejueer Je ³eeceesefncesJej peeleevee OeejbieieeJe ³esLes Demeuesueer Fbiepeeb®eer JeKeej peeUtve ìekeÀueer.

³ee meieȳee®ee Demee DeLe& mHe<ì Peeuee keÀer SkeÀe eEnot jep³ekeÀl³ee¥ves DeeHeues jep³e mJeerkeÀeªveOecee&He´ceeCes jep³eeuee megªJeele kesÀueer Je ueeskeÀeb®es j#eCe kesÀues.

jep³eeefYe<eskeÀ Peeu³eeveblej efµeJeepeeRvee mebHetCe& v³ee³eeue³eerve DeefOekeÀej He´eHle nesTve les ³eesi³e HekeÀejsv³ee³eefveJee[e keÀª µekeÀues. FeflenemekeÀej peer.Sme.mejosmeeF&®³ee celes efyepeeHetj®es megueleeve JeieesJeUkeÀeW[îee®³ee jep³ekeÀl³ee¥veer efµeJeepeeR®³ee jepesHeoeuee ceev³elee efoueer. keÀejCe l³eecegUs cegIeueeb®³eeoKKeve ceesefncesJej De[LeUe efvecee&Ce keÀjCes µeke̳e Peeues.

meeceeefpekeÀ cenÊJe ë

jep³eeefYe<eskeÀecegUs meceepeele SkeÀ ³eesi³e efoµee oeKeefJeCes µeke̳e Peeues. efJeefJeOe mLejeJejerue ueeskeÀeb®³eeceveele SkeÀ veJe ®ewlev³e efvecee&Ce Peeues. ueeskeÀebvee Deelee l³eeb®ee jepee efceUeuee neslee. Je jepeenerDeeHeu³ee He´pes®³ee keÀu³eeCeemeeþer efveefYe&[HeCes keÀe³e& keÀª µekeÀle neslee. jep³eeefYe<eskeÀe®³ee JesUerefµeJeepeeRveer DeeHeCe Oece& Je v³ee³eeves jep³e keÀª Demes DeeµJeemeve ueeskeÀebvee efoues.

He´µeemekeÀer³e Je IeìveelcekeÀ cenÊJe ë

jep³eeefYe<eskeÀecegUs HeµeemekeÀer³e ¢<ìîee cejeþ mJejep³e Ieìvesuee SkeÀ ³eesi³e mJeªHe HeeHle Peeues.efµeJeepeeRveer DeeHeueer jepe cegêe J³eJenejele DeeCeueer. Deµee He´keÀejs jep³eeefYe<eskeÀecegUs HeµeemekeÀer³e JeIeìveelcekeÀ cenÊJe He´eHle Peeues.

veJ³ee keÀeueKeb[e®eer megªJeele ë

jep³eeefYe<eskeÀe®³ee meceejbYee®³ee JesUer efµeJeepeeRveer veJ³ee keÀeueKeb[e®eer Je veJ³ee keÀeueieCeCes®eer Iees<eCeekesÀueer. l³eeefoJemeeHeemetve ``jep³eeefYe<eskeÀ µekeÀ'' Deµee veJ³ee keÀeueieCeCesuee megªJeele Peeueer.

jep³eeefYe<eskeÀeveblej efµeJeepeeRveer leebyes Je meesv³ee®eer veeCeer keÀe{ueer. l³eeuee ``efµeJejeF&'' cnCele.efµeJeepeeR®³ee DeeosµeeJeªve yeeUepeer DeeJepeer ³eebveer ``uesKeveHe´µemleer'' Demee ie´bLe efuentve ojyeejeleerueHeÀejµeer µeyoebvee cejeþer He´efleµeyo ³ee ie´bLeele efoues nesles. ³eecegUs ojyeejer Yee<ee Deelee cejeþer Yee<eePeeueer nesleer. ³eeefµeJee³e l³eeb®³ee meJe& ceb$³eebvee mebmke=Àle efkeÀleeye osC³eele Deeuee neslee.

Page 71: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

71

efkeÀleeye ë

efµeJeepeeRveer mJeleëuee efkeÀleeye OeejCe kesÀuee. lees cnCepes #eef$e³e, kegÀUJeble, efmebnemeveeefoµJej, cenejepeeí$eHeleer, iees-yeeïeCe He´efleHeeuekeÀ

DeeHeueer He´ieleer leHeemee ë

1) efµeJeepeeR®³ee Heefnu³ee jep³eeefYe<eskeÀe®³ee cenÊJee®es efìkeÀelcekeÀ Heefj#eCe keÀje.

6.10 efµeJeepeeR®ee ogmeje jep³eeefYe<eskeÀ

efµeJeepeeR®ee jep³eeefYe<eskeÀ meesnUe Heej He[le Demeleevee®e efpepeeyeeF¥®eer Heke=Àleer efyeIe[ueer. µesJeìerjep³eeefYe<eskeÀe®³ee 12J³ee efoJeµeer cnCepes®e 18 petve 1674 ³ee efoJeµeer l³eeb®es osneJemeeve Peeues.je³eie[eJej ogëKee®eer íe³ee Hemejueer. JeeleeJejCe SkeÀoce yeoueues. leµeele®e keÀeµeer®³ee SkeÀe leebef$ekeÀieesmeeJeeRHewkeÀer `efveµ®eueHegjer' veeJee®³ee ieesmeeJeerves jep³eeefYe<eskeÀele DeveskeÀ ®egkeÀebJej leeW[megKe Iesleues.leebef$ekeÀ He×leer®³ee jep³eeefYe<eskeÀeJej meJe& efJeOeer keÀmes meeie´mebieerle DeeefCe ³eLeemeebie nesleele Demes cnCeleJewefokeÀ He×leer®ee ne jep³eeefYe<eskeÀ jepeebveer keÀªve Iesleuee ns ®egkeÀer®es Peeues Demesner lees GIe[HeCes yeesuetueeieuee.

meieȳeeefJeOeer kegÀ³eesie Je kegÀcegnt&lex Peeu³eeves DeveskeÀ mebkeÀìs ³esleele Demes lees cnCet ueeieuee. Hel³e#ejep³eeefYe<eskeÀe®³ee leebef$ekeÀ osJeosJeleeb®es Hegpeve Peeues veener®e, mLeeveosJelee, ie=nosJelee, ve Hegpeu³eecegUsl³ee veejepe Peeu³ee Je l³eebvee mebleg<ì keÀjC³eemeeþer Hegvne SkeÀoe jep³eeefYe<eskeÀe®ee efJeOeer keÀjeJee Demesyeesueues peeT ueeieues. HesÀyegJeejer 1674 uee He´leeHejeJe iegpejeb®ee ce=l³eg Peeuee. lemes®e F.me. cee®e&1674 uee jeCeer keÀeµeeryeeF¥®ee ce=l³eg Peeuee. lees DeHeµeketÀve cnCetve jep³eeefYe<eskeÀeµeer pees[uee iesuee.jep³eeefYe<eskeÀ meceejbYeele®e ³egJejepe mebYeepeeR®³ee ieȳeeleerue ceesl³eeb®³ee kebÀþeletve oesve ceesleerefveKeUues. ne He´mebie DeHeµeketÀve ceeveuee iesuee. ³eeefµeJee³e leueJeejer®eer Hetpee keÀjleevee leueJeejc³eeveeletve He[Ces, ceb$eer oÊeepeer $³ebyekeÀ ³eeb®ee Hee³e IemejCes Deµee iees<ìeRvee efve½eueHegjerveer DeHeµekegÀve JeosJeleeb®ee jes<e Demes oeKeJetve efoues.

Deµee He´keÀejs F.me. 24 meHìWyej 1674 jespeer ne efJeOeer Peeuee. osJeleeHegpeve Peeues. keÀueµe mLeeHeveePeeueer, vesª³eb$e ef®eef$ele kesÀues. ceb[He Je mlebYe Deuebke=Àle keÀjC³eele Deeues. efmebnemeveeJejerue efmebncee$eeb®eer He´eCeHeefle<þe keÀjC³eele Deeueer. efµeJeµe peueebveer jepee®ee DeefYe<eskeÀ kesÀuee `µekeÌleer mebpeerJeveer' Je`jepeµJejer' ceb$ee®eer efJeÐee jepeeuee efoueer iesueer. l³eeveblej jepeeves HeJe&leHe´e³e DeVe yeueerceb$eevesDeefYeef<þle keÀªve þsJeues Je oeve µesJeìer ceb$ee®³ee GoIees<eele jepee efmebnemeveeefOe<þerle Peeuee. ne efJeOeeerSkeÀe efoJemeele®e GjkeÀuee. ³eener JesUer YejHetj oeveOece& kesÀues iesues.

6.11 meejebMe

jep³eeefYe<eskeÀecegUs cejeþer mJejep³ee®³ee DeefmlelJeeuee v³ee³eJ³eJemLesuee, He´µeemeveeuee, cejeþermewv³eeuee, DeewHe®eeefjkeÀ efceUeueer. DeboeOegboer pegueceer jepeJeì mebHeueer. keÀe³eÐee®es jep³e Deeues.

Page 72: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

72

ceneje<ì^ Oece& ®eUJeU Heg{s Jee{le peeTve F.me. 1689-1707 ³ee cejeþîeeb®³ee mJeeleb$³e ³eg×e®³eekeÀeUele cejeþer ceeCetme PeHeeìtve iesuee neslee. µeLeea®es He´³elve keÀªve Je keÀesCeleerner eEkeÀcele osTvemJejep³ee®es j#eCe keÀjC³ee®ee efveµ®e³e l³eebveer kesÀuee. je<ì^e®³ee peerJeveele Demes DeiveerHeefj#es®es HemebiekeÌJeef®ele®e ³esleele. Hejbleg pesJne les ³esleele. lesJne l³eeb®es JesieUsHeCe mJe³ebefme× Demeles.

6.12 Heµveë

1. ceneje<ì^ Oecee&Jej efìHe efuene.2. efµeJeepeeR®³ee jep³eeefYe<eskeÀeJej efìHe efuene.3. efµeJepeeR®³ee jep³eeefYe<eskeÀeme keÀejCeerYetle Demeuesueer keÀejCes mHe<ì keÀje.4. jep³eeefYe<eskeÀe®es jepekeÀer³e, meeceeefpekeÀ, He´µeemekeÀer³e Je IeìveelcekeÀ cenÊJee®eer ®e®ee& keÀje.5. efµeJeepeeR®³ee Heefnu³ee jep³eeefYe<eskeÀe®³ee cenÊJee®es efìkeÀelcekeÀ Heefj#eCe keÀje.

6.13 meboYe& iebLe ë

1. jevee[s, Sce.peer., jeF&pe DeeHeÀ oer cejeþe Hee@Jej De@v[ Deoj Ssmesme, 1961.2. mejkeÀej, peogveeLe, efµeJeepeer De@v[ efnpe ìeF&cme, Deesefj³evì ueeBieceve, yee@cyes, 1952.

3. mejosmeeF&, peer.Sme., v³eg efnmìjer Dee@HeÀ cejeþeme, Keb[ - I, cegvµeerjece ceveesnjueeue Heefyueµeme&,yee@cyes, 1986.4. Heie[er, meslet ceeOeJejeJe, í$eHeleer efµeJeepeer, keÀe@vìerveWìue HekeÀeµeve, HegCes.

Page 73: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

73

7

mebIe<ee&®ee keÀeueKeb[ (1680 les 1707)De) cegieue cejeþe mebIe<e& ë mebYeepeer, jepeejece, leejeyeeF&

Devegke´ÀceefCekeÀe ë

7.1 GefÎ<ìîes7.2 He´mleeJevee7.3 mebYeepeer cegIeue mebIe<e&, efmeodoer Je Heesleg&ieerpeeb efJeª× mebIe<e&7.4 mebYeepeer®ee ce=l³et7.5 í$eHeleer jepeejece7.6 cenejeCeer leejeyeeF& (1700-1707)7.7 meejebMe7.8 He´µve7.9 meboYe& met®eer

7.0 GefÎ<ìîes

F.me.1680 les F.me. 1707 ne keÀeueeJeOeer cegIeue-cejeþe mebIe<ee&®ee cenÊJe HetCe& keÀeU ceeveueepeelees. ³ee IeìkeÀeceO³es DeeHeCe í$eHeleer efµeJeepeer cenejepeeb®³ee ce=l³eg veblej cejeþsµeenerle Debleie&le pesJeeo efvecee&Ce Peeues l³ee®eer ®e®ee& keÀjCeej Deenesle. ne mebIe<e& yeje®e keÀeU cnCepes®e cegIeue mece´eìyeeoµene Deewjbiepesyee®ee ce=l³et nesF&He³e¥le ®eeueuee. mebYeepeer®³ee ce=l³eg veblej cejeþîeeb®³ee ieeoerJejí$eHeleer jepeejece Deeuee. Hejbleg efleLes ner Hegvne cejeþîeeb®es DeeHemeeleerue lebìs megª Peeues. ³ee keÀeUeueecejeþîeeb®³ee mJeeleb$³e ³eg×e®ee keÀeU Demes meg×e cnìues peeles. jepeejeceveblej µeeng DeeefCe leejeyeeF&ceO³es peer ³eeoJeer Peeueer l³ee®eener DeY³eeme DeeHeCe ³esLes keÀjCeej Deenesle.

7.1 He´mleeJevee

efµeJeepeer DeeefCe meF&yeeF& ³eeb®ee cegueiee mebYeepeer Je efµeJeepeer DeeefCe mees³ejeyeeF& ³eeb®ee cegueiee jepeejece.14 ces 1657 jespeer, Hegjbojuee mebYeepeer®ee pevce Peeuee. 1659uee meF&yeeF& cejCe HeeJeu³ee. l³eecegUsmebYeepeer®es Heeueve Hees<eCe efpepeeyeeF¥veer kesÀues. mebYeepeeruee efµekeÀefJeC³eemeeþer efµeJeepeerves kesÀµeJe YeÆDeeefCe Gceepeer Heb[erle ³eeb®eer vesceCetkeÀ kesÀueer nesleer. ueneve Je³eele®e mebYeepeer®ee jepekeÀejCeele He´JesµePeeuee. veT Je<ee¥®ee Demeleevee F.me. 1666 ceO³es lees efµeJeepeer yejesyej Deeie´e Yesìerme iesuee neslee.veblej ceesieue-cejeþe mebyebOe ®eebieues Peeues nesles.

Page 74: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

74

F.me. 26 peevesJeejer 1671 uee efµeJeepeerves, mebYeepeeruee jep³ee®ee ceguekeÀer keÀejYeej Heene³eueemeebefieleues. F.me.1674 He³e¥le mebYeepeerves meieUs keÀece J³eJeefmLele Heeefnues. 6 petve 1674 jespeerefµeJeepeer®ee jep³eeefYe<eskeÀ Peeuee. l³eeJesUsuee mebYeepeeruee ³egJejepe cnCetve Ieesef<ele kesÀues iesues. 1675veblej efµeJeepeerves mebYeepeeruee efJepeeHetj DeeefCe keÀeW[eCee®³ee mJeejerJej HeeþefJeues. F.me. 1676 jespeerefµeJeepeer keÀvee&ìkeÀe®³ee mJeejerJej iesues. l³eebveer meieUe jep³eekeÀejYeej DeeHeu³ee ceb$eer ceb[UekeÀ[smeesHeJeuee. ³ee®e ojc³eeve mebYeepeer®es Je cebef$eceb[Ueleerue keÀener meYeemeoebceO³es cele Yeso Peeues. ³eeceleYesoele efµeJeepeer vesnceer ceb$eerceb[Ue®³ee yeepet Iesle Demes. ns mebYeepeeruee KeìkeÀle nesles. DeµeeHeefjefmLeleerle efµeJeepeeRveer mebYeepeeruee meppeveie[uee jeceoemeebkeÀ[s HeeþefJeues. mJeleëuee DeeHeueer yeepetveerì ceeb[t ve efou³eecegUs Je meppeveie[uee jeceoeme mJeeceer meg×e vemeu³eecegUs mebYeepeerves cegIeueebkeÀ[speeC³ee®ee efveCe&³e Iesleuee. 13 ef[meWyej 1678 jespeer lees efouesjKeeveuee peeTve efceUeuee. efµeJeepeervesl³ee®³ee HeeþueeieeJej mewv³e HeeþefJeues. Hejbleg l³ee®ee keÀenerner GHe³eesie Peeuee veener. efµeJeepeeR®³ee ce=l³egveblej mees³eejeyeeF¥µeer ³eg× keÀªve mebYeepeer cejeþîeeb®³ee ieeoerJej Deeuee Je l³eeves jepeejece Jemees³ejeyeeF& ³eeb®eer legªbieele jJeeveieer.

7.2 mebYeepeer cegIeue mebIe<e& ë

F.me. 1679 Heemetve Deewjbiepesyeeves cegIeue ojyeejeleerue jpeHetle mejoejebefJe<e³eer SkeÀ J³eeHekeÀ ceesefnceGIe[ueer nesleer. ³ee ceesnerces®eer meg$es Deewjbiepesyeeves DeeHeuee ³egJejepe DekeÀyej ³ee®³eekeÀ[s meesHeefJeueer.Deewjbiepesyee®³ee DeveskeÀ Heg$eebHewkeÀer DekeÀyej ne efJeµes<e keÀle&yeieej Demetve DeeHeu³ee Jeef[ueeb®ee uee[keÀeneslee. l³ee®³ee yeeueHeCeer®e l³ee®eer DeeF& cejCe HeeJeu³eeves Deewjbiepesyeeves l³ee®es mebieesHeve efJeµes<e Hesceeves Jecee³esves kesÀues nesles. le©CeHeCeer®e l³ee®³ee keÀle&yeieejer®eer Je ngµeejer®eer ®ecekeÀ Deewjbiepesyee®³ee ue#eeleDeeueer Demeu³eeves, DeveskeÀ jepekeÀer³e He´µveebceO³es Deewjbiepesye l³eeb®³eeµeer meuuee cemeuele keÀjleer Demes.jpeHetle mejoejeb®³ee efJeª×®³ee ceesefnces®eer peyeeyeoejer l³eeves DekeÀyejeJej meesHeefJeueer nesleer. µeLeea®eeHe´³elve keÀªvener jpeHetle ceesefncesle ³eµemJeer nesle veener Demes ue#eele Deeu³eeJej, l³eeves jpeHetlemejoejebµeer mecePeeslee keÀjC³ee®eer keÀuHevee DeewjbiepesyeeHeg{s ceeb[ueer. Deewjbiepesyeeves DekeÀyeje®eer nerkeÀuHevee meeHeÀ Pegieeªve efoueer DeeefCe Demee efJe®eej kesÀu³eeyeÎue l³ee®eer Del³eble keÀ[keÀ µeyoeleefveYe&lmeveener kesÀueer. l³eecegUs ogKeeJeuesu³ee DekeÀyejeves DeewjbiepesyeeefJeª× yeb[e®ee PeW[e GYeejuee.jepesHeo OeejCe kesÀues. ojc³eeve Depecesj ³esLes leU þesketÀve Demeuesu³ee Deewjbiepesyeeves DekeÀyeje®es yeb[cees[tve keÀe{ues DeeefCe l³eeveblej cee$e DekeÀyejeves ogiee&oeme jeþes[ ³ee®³eemen cejeþîeebkeÀ[s DeeÞe³eIesC³ee®es þjefJeues. 9 ces 1681 jespeer vece&oe veoer Deesueeb[tve GYe³elee oef#eCesle Deeues, l³eeveblejcePepe ojcePeue keÀjerle petve 1681®³ee megªJeeleeruee mJejep³eeleerue keÀeskeÀCe He´ebleeleerue veeIeesìCes,Heeueer ³ee efþkeÀeCeer peeTve Heesnes®eues. Heeueer je³eie[e®³ee GÊejsuee 25 cewuee®³ee DeblejeJej Deens. ³eemegceejeme HeeJemeeUe megª nesTve keÀeskeÀCe Heebleele meJe&$e melele Oeej megª Peeueer. DekeÀyej SwveHeeJemeeȳeele Heeueer ³esLeerue SkeÀe meeO³ee µesCeeves meejJeuesu³ee PeesHe[erle jenCes Deefleµe³e DeJeIe[ iesues.DekeÀyeje®³ee Heeueer ³esLeerue JeemleJee®eer peyeeyeoejer mebYeepeerjepes ³eebveer vesleepeer HeeuekeÀjJe nerjepeerHeÀpe¥o ³eeb®³eeJej meesHeJeueer nesleer.

mebYeepeerjepes Je ³egJejepe DekeÀyej ³eeb®³ee DeveskeÀ JesUe Yesìer nesTve He´efoIe& ®e®ee& ner Peeueer Demeueer lejerl³eeletve efJeOee³ekeÀ efve<HeVe keÀener®e Peeues veener. mebYeepeeruee DekeÀyeje®³ee nslet efJe<e³eer µebkeÀe nesleer,Deewjbiepesyee ceeHe&Àle DeeHeu³ee efJeª× cegÎece HeeþefJeC³eele Deeuesuee DekeÀyej ne SkeÀ nsj Demeu³ee®eemebµe³e l³eebvee Jeeìle neslee. lemes®e mebYeepeer®eer l³eeJesU®eer HeefjefmLeleer Del³eble veepetkeÀ nesleer. DeKesjerme

Page 75: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

75

pesJne DekeÀyeje®³ee ue#eele Deeues keÀer DeeHeu³eeuee Heg{s cejeþîeebkeÀ[tve ceole efceUCes µeke̳e veener lesJnel³eeves efleLetve HeU keÀe{tve mJeleëuee Jee®eefJele FjeCeuee Heesnes®euee. efleLes®e l³ee®ee ce=l³eg Peeuee.petve 1681 ceO³es Deewjbiepesyeeves DeeHeu³ee Deepeceµene ³ee DeeHeu³ee keÀefve<þ Heg$ee®³ee vesle=lJeeKeeueerDeeHeues mewv³e oef#eCesle DekeÀyeje®³ee ceeiee&Jej jJeevee kesÀues. meHìWyej 1681 ceO³es lees mJeleë oef#eCesleDeeuee. cee®e& 1682 ceO³es l³eeves DeeHeuee leU Deewjbieeyeeo ³esLes þeskeÀuee. Heg{erue mebHetCe& Je<ee&le l³eeveskeÀener®e mewefvekeÀer neue®eeue kesÀueer veener. F.me.1682 les 1683 ceO³es Deewjbiepesyee®³eemewefvekeÀerleUeJej eEkeÀJee keÀeskeÀCe, iegpejele ceeiex jepeHegleeCeeJej mJeejer keÀjC³ee®eer SkeÀ ®eebieueer mebOeerjepeebvee efceUeuee nesleer. ³eeJesUer Deewjbiepesye De[®eCeerle neslee, µeneDeeuece ³ee DeeHeu³ee DeeCeKeer SkeÀeHeg$ee®³ee SkeÀefve<þsefJe<e³eer l³eeuee µebkeÀe nesleer. lemes®e cejeþîeebkeÀ[tve DeeHeu³ee efpeJeeuee OeeskeÀeDemeu³ee®eener l³ee®ee ie´n Peeuee neslee. cegIeue mejoej Je mewv³ener cejþîeebyejesyej mebIe<e& keÀjC³eemeHeÀejmes le³eej veJnles. Deµee efvejeµee pevekeÀ HeefjefmLeleerletvener l³eeves ceeie& keÀe{e³e®es þjJeues.DekeÀyejeuee Heesleg&efiepeeb®eer ceole Demeu³ee®ee mebµe³e Deeuee neslee. l³eeJeªve l³eeves Heesleg&efiepe Je cejeþs³eeb®³eeefJeª× ceesefnce keÀe{C³ee®es þjJeues. ³ee ceesefnces®eer meg$es µene-Deeuece ³egJejepeekeÀ[s meesHeJeueer.cee$e µene Deeuece®eer ceesefnce HetCe& HeÀmeueer. l³eeveblej Deewjbiepesyeeves mJeleë efJepeeHegj®³ee DeeefoueµeenerjepeJeìer efJeª× ceesefnce keÀe{C³ee®es þjefJeues. cee®e& 1685 ceO³es DeeHeu³ee mewv³eemen lees efJepeeHetjJej®eeue keÀªve iesuee. oer[ Je<ee¥®³ee melele He³elveeveblej meHìWyej 1686 ceO³es l³eeves efJepeeHetj efpebketÀveIesleues. Dee@keÌìeWyej 1687 ceO³es l³eeves ieesJeUkeÀeW[e®es jep³ener efpebketÀve Iesleues. ieesJeUkeÀeW[îee®eejepee Deyeotuenmeve leeveeµene ³eeme l³eeves oewueleeyeeo®³ee efkeÀuu³eele [ebyetve þsJeues. ³ee keÀeUeleDeLee&le®e Deewjbiepesyeeves cejeþîeebefJeª×®eer ceesefnceskeÀ[s otue&#e Peeues nesles.

7.3 mebYeepeer®es efmeodoerme Je Heesleg&ieerpeeefJeª× mebIe<e&

DeeHeu³ee efJeª×®³ee keÀejmLeevee®³ee He´keÀjCee®es HetCe& HeeefjHel³e kesÀu³eeveblej mebYeepeer jepeebveer Devegke´ÀcespebefpeN³ee®³ee efmeodoerme Je ieesJ³ee®es Heesleg&ieerpe ³eeb®ee mecee®eej IesC³ee®es þjJeues. Deewjbiepesyee®³eemeebieC³eeJeªve ³ee oesIeebveerner cejeþîeebvee GHeêJe keÀªve $eeme osC³ee®eer megjJeele kesÀueer nesleer. F.me.1681 ceO³es lej efmeodoerves DeeHeues mewv³e je³eie[e®³ee Hee³eL³eeµeer HeeþJeues nesles. mebYeepeerves efmeodoer®esDeeJeenve leelkeÀeU mJeerkeÀejC³ee®es þjJetve DeeHeu³ee Deejceeje®ee SkeÀ ieì pebefpeN³eeJej mJeejerkeÀjC³eeme HeeþJeuee. F.me.1682 ®³ee megªJeeleeruee cejeþîeeb®ee mesveeHeleer jIegveeLe He´Yet cene[keÀj³eeves pebefpeje®³ee He´osµeeJej melele mJeeN³ee keÀªve efmeodoerme pesefjme DeeCeues nesles. vescekesÀ ³ee®emegceejeme DeeHeu³ee mewv³eemen Deewjbiepesye oef#eCesle Gleju³ee®es mebYeepeerjepeeuee mecepeu³eeves pebefpejeefkeÀuu³eeJej®eer DeeHeueer ceesefnce, DeeJejleer IesC³eeefµeJee³e l³eebvee iel³eblej veJnles. Hejbleg l³eecegUspebefpeN³ee®³ee efmeodoeruee peerJeveoeve efceUeues. ieesJ³ee®³ee Heesleg&efiepeebveerner cejeþîeebefJeª× DeeIee[erGIe[eJeer ³eemeeþer Deewjbiepesyeeves oyeeJe DeeCeuee. cegIeue meÊes®eer veejepeer HelkeÀªve cejeþîeebefJeª×DeeIee[er GYeer ve keÀjCes Heesleg&efiepeebvee µeke̳e vemeu³eeves l³eebveer oef#eCes®³ee He´osµeeJej DeekeÀceCe kesÀues.ojc³eeve mebYeepeerjepes Je ³egJejepe DekeÀyej ³eebvee HekeÀ[C³eemeeþer Deewjbiepesyeeves DeeHeu³ee mewv³ee®eer SkeÀlegkeÀ[er keÀeskeÀCe He´osµeele jJeevee kesÀueer lemes®e megjle Je cegbyeF& ³esLeerue Fbie´pe Je JeWieguee& ceOeerue [®eyeKeejJeeu³eebveerner cejeþîeeb®³ee efJeª× keÀejJeeF& keÀjeJeer ³eemeeþer l³eeb®³eeJej oyeeJe DeeCeuee iesuee.HeefjCeece mebYeepeer jepeeb®eer HeefjefmLeleer DeefOekeÀ De[®eCeer®eer Peeueer.

³ee De[®eCeerletve ceeie& keÀe{C³ee®³ee GÎsµeeves l³eebveer F.me. 1663 ceO³es ieesJ³ee®³ee HeeslegefiepeebveeJejDeeke´ÀceCe keÀjC³ee®es þjJeues. l³eecegUs SkeÀe yeepetuee cejeþîeeb®es mewv³e lej ogmeN³ee yeepetuee cegIeueeb®es

Page 76: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

76

mewv³e Deµee keÀe$eerle Heesleg&efiepe meeHe[ues nesles. cejeþîeeb®eer ieesJ³eeJejerue mJeejer efveCee&³ekeÀ þjC³ee®eeref®evns efomele Demeleebvee ³egJejepe µene Deeuece DeeHeu³ee mewv³eeefveµeer keÀeskeÀCeele Gleju³ee®eer yeeleceermebYeepeerme mecepeueer. HeefjCeeceer ieesJ³eeJejerue DeeHeueer ceesefnce mLeefiele keÀªve mJejep³ee®es j#eCekeÀjC³eemeeþer veesJnWyej 1683 ceO³es, l³eebvee Hejle ceneje<ì^ele ³esCes Yeeie He[ues nesles. l³eecegUsieesJ³ee®³ee Heesleg&efiepe meÊesuee cee$e DeeCeKeer SkeÀoe peerJeveoeve efceUeues nesles. meeJebleJee[er®³ee meeJebleebveener Deewjbiepesyeeves cejeþîeeb®³ee efJeª× ef®eleeJetve efoues nesles. ³ee meecebleebvee DeÎue Ie[sue Demee Oe[eefµekeÀefJeC³eemeeþer l³eeb®³eeJej mJeejer keÀªve l³ee®es jep³e Keeuemee keÀjC³ee®eer le³eejer mebYeepeer jepeebveerkesÀueer nesleer. ³eekeÀeUele keÀeskeÀCe, iegpejeleceeiex jepeHegleev³eeJej De®eevekeÀ mJeejer keÀjC³ee®eer meg®eveeDekeÀyejeves DeveskeÀJesUe jepeebvee kesÀueer. Hejbleg Deµeer Oee[meer ceesefnce neleer IesC³eemeeþer DeeJeµ³ekeÀDemeCeejs vesle=lJee®es iegCe cee$e l³eeb®³eekeÀ[s cegUer®e veJnles. jepes mJeleë µetj Demeues lejer Deµeeceesefncesmeeþer DeeJeµ³ekeÀ leer ef®ekeÀeìer Je meelel³eeves He³elve keÀjC³ee®eer He´Je=Êeer Je efoIe&Ðeesie l³ee®³eekeÀ[sveJnles. µesJeìer kebÀìeUtve HesÀye´gJeejer 1687 ceO³es ³egJejepe DekeÀyej JeWieg&u³ee®³ee yebojeletve SkeÀepenepeeletve cemkeÀlekeÀ[s jJeevee Peeues.

7.4 mebYeepeer®ee ce=l³et

mJejep³eeleerue GÊej keÀeskeÀCe Je yeeieueve He´ebleeceO³es lesLeerue He´peepeveebvee GHeêJe osC³eemeeþerDeewjbiepesyeeves efHeÀjespebie ³eeme jJeevee kesÀues. ³ee®eer He´efleefke´À³ee cnCetve jepeeves F.me. 1685 ceO³escegIeueeb®³ee Deewjbieeyeeo, yej&neveHetj efJeYeeieele DeeIee[er IesC³ee®es þjefJeues ³eeHe´osµeeleerue 11 ueneveceesþer ieeJes Je µenjs jepeebveer GodOJemle kesÀu³ee®es GuuesKe lelkeÀeueerve keÀeieo He$eele Dee{Uleele.Deewjbiepesye efJepeeHetj Je ieesJeUkeÀeW[îee®³ee ceesefncesle iebgleuee Demeleevee cegIeue mewv³eeJej vepejþsJeC³eemeeþer jepeebveer Hevneȳee®³ee efkeÀuu³eeJej cegkeÌkeÀece kesÀuee neslee. ner oesvner jep³es efpebketÀveIesleu³eeves Deewjbiepesye efJeµes<e HeyeU Peeuee. lemes®e cegIeue mewv³e He´®eb[ HeceeCeele Jee{ues nesles. l³eeveblejDeewjbiepesyeeves DeeHeu³ee meJe& µekeÌleerefveOeer jepeeb®ee Heeþueeie megª kesÀuee. jepeeb®³ee efJeª×®³ee ceesefnces®eermeg$es l³eeves Deelee DeeHeu³ee neleer Iesleueer Je l³eemeeþer DekeÀuetpe ³esLes leU GYeejuee. mebYeepeer®³eeceeiee&Jej®e ceesieue mewv³e OeeJet ueeieues. leµeele®e meeleeje Heefjmejele mebYeepeer®³ee cejeþe mewv³eeJejefJepeeHetj®³ee mepee&Keeveves nuuee kesÀuee. ne nuuee nbyeerjjeJe ceesefnl³eebveer ³eµemJeerHeCes HejleJeuee, HeCel³eele nbefyejjeJe mJeleë ceejuee iesuee. mebYeepeerjepeeb®eer HeefjefmLeleer ef®eblee pevekeÀ yeveueer. ceesieueeb®eepeesj Jee{le neslee. DeveskeÀ cejeþe mejoejner mebYeepeer jepee®eer meeLe mees[tve µe$et He#eele oeKeue nesTueeieues nesles. Deµee HeefjefmLeleerle mebYeepeer jepes cee$e OeeJeHeU keÀjerle nesles. HevneUe, je³eie[Heefjmejele ner ceesieue mewv³ee®³ee legkeÀ[îee efomet ueeieu³ee. Hel³eskeÀ JesUsuee les mebYeepeer jepeeb®eerneue®eeue efìHetve þsJele nesles. lejer mebYeepeer jepes, efvekeÀjeves ue{le jeefnues. leµeele®e 1688®³eeveesJnWyej ceefnv³eele keÀefJe keÀueµe DeeefCe efµekexÀ ³eeb®³eele mebIe<e& Hesìuee. mebYeepeer jepes mJeleëner DeeHeu³eeHeÀewpes men efJeµeeueie[®³ee Hee³eL³eeµeer ³esTve Heesnes®eues. mebiecesµJej peJeU l³eebveer efµekeXÀJej He´®eb[nuuee kesÀuee. efµekexÀ ns cejeþs µeenerleerue ceeleyyej mejoej HeCe l³eebveer®e HevneUe, KesUCee HeefjmejelemebYeepeer jepee efJeª× yeb[eUer kesÀueer. ceesIeueebvee les peeTve efceUeues. l³eebvee DeÎue Ie[JeCes DeeJeµ³ekeÀnesles. mebYeepeer jepeebveer efµekeXÀvee HejeYetle kesÀues. DeeefCe les KesUCee efkeÀuu³eeJej cegkeÌkeÀeceeuee Deeues.l³eeb®ee ne mebIe<e& melele ®eeuet neslee. DeeHeues cnCeCeejs oiee osTve µe$etuee efceUle nesles. efµekexÀ mejoejlemes®e He´uneo efvejepeer mejoejebkeÀ[tve efHeÀletjer kesÀu³ee®³ee yeelec³ee mebYeepeer®³ee keÀeveeJej Heesnes®eu³ee.He´uneo efvejepeerner cejeþs µeenerleerue mejoej Demetve, efHeÀletj Peeu³eekeÀejCeeves l³eeuee DeìkeÀ keÀjC³eeleDeeueer. mebYeepeer jepes KesUCee cegkeÌkeÀeceer Demeleevee, Deepetyeepet®³ee Heefjmejele ceesieueeb®eer ìsnUCeer

Page 77: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

77

®eeuet®e nesleer. Deewjbiepesyeeves DeeHeu³ee mejoejebvee Dee%ee efou³ee nesl³ee keÀer l³eebveer mebYeepeerJej vepejþsJeeJeer Je mebOeer efceUlee®e l³eeuee HekeÀ[eJes. ceesieue mejoej µesKe efvepeece ne DeeHeu³ee mewv³ee®eer íeJeCeerkeÀesuneHetjle®e þsJetve neslee.

1689®³ee peevesJeejer ceO³es mebYeepeer jepes KesUCee efkeÀuu³eeJeªve je³eie[euee peeC³eeme efveIeeues.mebiecesµJejer l³eebveer cegkeÌkeÀece kesÀuee. mebYeepeer jepes, mebiecesµJejeuee Deensle ner yeeleceer ceesieueebceeHe&ÀleHeesnes®eueer. µesKe efvepeeceeves keÀesuneHetjeletve®e l³eeb®³eeJej nuuee keÀje³e®es þjJeues. lemee ne Heefjmej[eWiejeU Je DeveskeÀ ueneve ceesþîee HeUJeeìe Demeuesuee Demee neslee. lees Deµee Dee[ Jeeìsves Deeuee keÀer1 HesÀye´gJeejer 1689 jespeer l³ee®es mewv³e mebiecesµJejeuee ³esTve Heesnes®eues DeeefCe lejer meg×e cejeþîeebveel³eeb®ee megieeJee ueeieuee veener. ceesieueebveer Deµee He´keÀejs mebYeepeerJej De®eevekeÀ íeHee Ieeleuee. Lees[emebIe<e& nesTve µesJeìer mebYeepeer jepeebvee µesKeefvepeeceeves HekeÀ[ues. keÀefJe keÀueµe ner HekeÀ[uee iesuee.mebIe<ee&le oesvner keÀ[tve mewefvekeÀ ceejues iesues. µesKeefvepeeceeves leele[erves mebYeepeer Je keÀefJe keÀueµeuee FlejkeÀener mewefvekeÀebvee Deieoer keÀeìskeÀesj yeboesyemleele yeneotj ie[eJejerue ceesieue íeJeCeerkeÀ[s iesues.

íeJeCeerle mebYeepeer jepeeb®ee Je Flej meJe& kewÀÐeeb®eer KetHe efJeìbyevee keÀjC³eele Deeueer. ³ee efJe<e³ee®³eeDeveskeÀ DeK³eebefkeÀkeÀe lelkeÀeueerve meceepeele Hemeju³ee nesl³ee. l³ee®es®e He´efleeEyeye yeKej Jee*dce³eeleDee{Ules. meece´ep³ee®eer íesìer yeKej, ceunej jecejeJe ef®eìCeermeeb®eer yeKej DeeefCe Heble, He´efleefveOeeR®eeryeKej, ³ee yeKejerletve yeN³ee®e efJemleejeves ceeefnleer efceUles. ³eele DeveskeÀ keÀuHeerkeÀ keÀLee Deensle.l³eevegmeej Deewjbiepesye DeeHeu³ee HeÀewpesmen legUpeeHetj cegkeÌkeÀeceer ³esTve jeefnuee neslee. lesLetve mebYeepeercenejepe ³eeb®³eeJej HeÀewpeKeevee keÀªve efoueer. cenejepe mebiecesµJej®³ee efkeÀuu³eeJej nesles. Deµeele®eceesieueebveer nuuee kesÀuee. mebYeepeeRvee legUpeeHetjele vesC³eele Deeues, Demes JeCe&ve l³eeb®³eele Deens.

FµJejoeme veeiejebveerner ³ee efJe<e³ee®eer veeWoCeer kesÀueer Deens. lees ner ceesieueeb®³ee ®eekeÀjerle neslee. Hejblegl³eeves mebYeepeer®³ee mJeeefYeceeveer mJeYeeJeeuee oeo efoueer.

mebYeepeerjepes Je keÀJeer keÀueµe ³ee GYe³ebleeb®es kewÀosceO³es KegHe neue keÀjC³eele Deeues. 15 HesÀye´gJeejer1689 jespeer mebYeepeerjepeeb®es [esUs keÀe{C³eele Deeues. keÀJeer keÀueµe ³eeb®eer peerYe íeìC³eele Deeueer.µesJeìer 11 cee®e& 1689 jespeer mebYeepeer jepeeb®ee JeOe keÀjC³eele Deeuee. keÀJeer keÀueµeueener þejceejC³eele Deeues. Deewjbiepesyee®ee ®eefj$ekeÀej keÀeHeÀer Keeve efueefnlees keÀer µesJeìer l³ee oesIeeb®³eener ce=leµeefjjele HeW{e YejC³eele Deeuee neslee. Je leer Hesles efcejefJeC³eele Deeueer. mebYeepeer jepeeb®³ee efJe<e³eer DeveskeÀoblekeÀLee He´®eefuele Peeu³ee. cejeþer ceeCemee®es DebleëkeÀjCe efHeUJeìtve efveIeeues. mecekeÀeueerveFeflenemekeÀejeb®³ee efueKeeCeelener I³ee yeeyeleerle meboYe& ³esleele. mebYeepeerves Oecee¥lej keÀjeJes Demeeceesieueeb®ee He³elve neslee. Hejbleg mebYeepeerves ce=l³etuee keÀJeìeUues.

7.5 í$eHeleer jepeejece ë

mebYeepeerjepeebvee ceesieueebveer kewÀo kesÀues lesJne®e cejeþer mJejep³ee®ee jepee keÀesCe? ne He´µve efvecee&CePeeuee. mebYeepeeruee ceesieueeb®³ee kewÀosletve cegkeÌle keÀjC³ee®ee He³elve megª neslee®e, Hejbleg cejeþîeeb®esmJejep³eHeo efjkeÀeces jent µekeÀle veJnles. SefHeue 1689 jespeer jepeejece je³eie[eJeªve efvemeìueeDeeefCe He´leeHeie[euee iesuee. cegieue mewv³eeuee pesJne ns keÀUues lesJne les l³ee®ee Heeþueeie keÀª ueeieues.He´leeHeie[epeJeU oesvner mewv³eele ³eg× Peeues. SefHeue 1689 ceO³es He´leeHeie[ ceesieueeb®³ee leey³eele iesueeHeCe l³ee Deeoer®e jepeejece Hevneȳeeuee HeUtve iesuee. efµeJee³e jepeejece®eer He´ke=Àleer Deµeer OeeJeHeU

Page 78: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

78

keÀjC³eemeejKeer veJnleer. cegieueebveer ³ee JesUsuee meieUerkeÀ[tve veekeÀeyeboer kesÀueer. Deewjbiepesyeeves l³ee®eeHeeþueeie keÀjC³eemeeþer Deyogue Keeveeuee HeeþJeues. DeyogueKeeveeves legbieceêepeJeU megYeeveie[ueejepeejeceeJej íeHee Ieeleuee. ³ee Hemebiee®³ee JesUsuee `yeefnjpeer IeesjHe[s' ³eeves jepeejeceeuee De#ejµeëKeebÐeeJej G®euetve HeUJeues DeeefCe megjef#ele efþkeÀeCeer vesTve þsJeues µesJeìer JessieJesieUer Jesµeeblejs keÀªve 3veesJnWyej 1689 ceO³es les efpebpeeruee Heesnes®eues. jepeejece efpebpeeruee Heesnes®eu³eeveblej keÀener efoJemeebveereEpepeer ns cejeþîeeb®es keWÀê yeveues. nUtnUt jepeejecees meJe& ceb$eer³e ³esLes ³esTve Heesnes®eues.SefHe´ue 1690 ceO³es jepeejeceeves DeeHeues De<ìHe´Oeeve ceb[U peenerj kesÀues l³eele.

1) efveUesHeble HeWieUs - HesµeJee2) µebkeÀjpeer veeje³eCe - meef®eJe3) peveeo&ve Heble nvecebles - Deeceel³e4) µebkeÀje®ee³e& keÀeueieeJekeÀj - Heb[erlejeJe5) jece®ebê ef$ebyekeÀ kesÀ[s - ceb$eer6) ceneopeer iebieeOej - ceb$eer7) Keb[esyeuneU - megceble8) Keb[sjeJe HeeCemebyeU /oeYee[s - mesveeHeleer

7.5.1 je³eie[®ee Hee[eJe ë

je³eie[ ne efkeÀuuee keÀesCel³eener µe$eguee leey³eele IesCes meesHes veJnles Hejbleg 3 veesJnWyej 1689 jespeerpeguHeÀerkeÀe Keeveeves je³eie[ efkeÀuuee DeeHeu³ee leey³eele Iesleuee. cegieueeb®ee ne ue{e Deeþ ceefnves melele®eeuet neslee. je³eie[ efkeÀuuee leey³eele Iesleuee cenejeCeer ³esmegyeeF&, µeent Je í$eHeleer IejeC³eeleerue FlejkeÀener ueeskeÀ mevceeveeves Je megjef#eleefjl³ee cegieueþeC³eeJej Deewjbiepesyee®³ee leȳeele vesC³eele Deeues nesles.Hejbleg cegieueeb®ee ne Glmeen keÀener keÀeUeHegjlee efìketÀve jeefnuee. cejeþs Deµee HeefjefmLeleerlejepeejecee®³ee vesle=lJeeKeeueer mJejep³ee®ee ye®eeJe keÀjC³eeme le³eej nesles. jepeejeceeceO³es DeeHeu³eeefHel³eeHe´ceeCes meieȳee DeeIee[îee meebYeeUC³ee®es iegCe veJnles. lejerner DeeHeu³ee meuu³eeieejeb®³eemeuu³eeves meJe& iees<ìer ceev³e kesÀu³ee. l³ee®ee He´cegKe meuueeieej He´uneo efvejepeer efvejepeerjeJepeeR®eecegueiee.

cejeþîeebvee ³ee keÀeUele SkeÀef$ele DeeCeC³ee®es Þes³e jece®ebê efveUkebÀþ ³eebvee peeles. cegueIeebefJeª×®³eeue{îeele l³eebveer cejeþîeebvee SkeÀef$ele DeeCeues. jece®ebê Heble mewefvekeÀ veJnles Je HeÀej keÌJeef®ele les SKeeÐeeue<keÀjer ceesefnceebvee peele. HeCe cejeþe mejoejebJej l³eeb®eer yeejerkeÀ vepej Demes. oesve Deefleµe³e cenÊJee®escejeþer He´cegKe, Hejµegjece ef$ebyekeÀ He´efleefveOeer DeeefCe µebkeÀjepeer veeje³eCe me®eerJe ³eebveer ns efkeÀuues HejleefceUefJeC³ee®³ee keÀeceefiejer ceO³es Deefleµe³e cenÊJee®eer YegefcekeÀe yepeeJeueer.

7.5.2 cejeþîeeb®ee eEpepeer He³e¥le®ee He´Jeeme ë

jepeejeceeb®eer efmLeleer HevneUie[eJejner Demegjef#ele Peeueer nesleer. l³eekeÀejCeeves Demes þjefJeC³eele DeeueskeÀer l³eebveer DeeHeueer megìkeÀe keÀªve efpebpeeruee efveIetve peeJes. l³eebveer DeeHeu³ee yejesyej DeeHeues keÀenerDeefOekeÀejer Iesleues. 15 veesJnWyej 1689 jespeer jepeejece efpebpeeruee Heesnes®eues. l³eecegUs efpebpeer Deeleecejeþîeeb®es keWÀêer³e mLeeve Peeues nesles.

cejeþîeeb®es ns YeefJe<³e Ie[efJeC³ee®es Þes³e jece®ebêHeble Deceel³e DeeefCe mebleepeer IeesjHe[s ³eebvee peeles.cejeþîeeb®ee jep³ekeÀejYeej DeeefCe l³eeb®eer GefÎ<ìîes ns meieUs l³eekeÀeUeleerue keÀeieoHe$eebceO³es mHe<ì

Page 79: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

79

kesÀues nesles. jepeejeceebveer yeN³ee®eµee cejeþe mejoejebvee ³ee JesUsuee DeeHeu³eekeÀ[s JeUJeues pes l³eeDeeOeercegIeueebvee peeTve efceUeues nesles. 22 cee®e& 1690 jespeer jepeejeceebveer keÀejer®³ee yeepeer mepexjeJe pesOesosµecegKe ³eebvee DeeHeu³ee Heeefþby³eeefJe<e³eer®es efpebpeerJeªve DeeµJeemeve efoues. l³eeb®³ee He$eele l³eebveer mHe<ìHeCes cnìues nesles keÀer cejeþe mejoejeb®³ee Heeefþby³eecegUs cegIeue meÊes®eer leekeÀo Jee{le Deens. l³eecegUsDeeHeu³ee Oecee&®es j#eCe keÀjC³eemeeþer l³eebveer ner ceole LeebyeJeeJeer.

cejeþe mewv³e Deelee otj-otj®³ee HeosµeebHe³e¥le Hemejues nesles. Keeveosµe Heemetve les oef#eCe efkeÀveejHeÆerJeªve iegpejele, yeeieueeve, ieeW[Jeevee DeeefCe keÀvee&ìkeÀeHe³e¥le. ³ee meieȳee He´osµeebceO³es l³eebveercegIeueeb®³ee mebHeÊeer®ee veeµe kesÀuee. l³eeb®eer peveeJejs Je l³eeb®³ee ue<keÀjer leȳeeJejerue Oeev³e uetìues iesues.Deewjbiepesyeeuee ³ee meieȳee iees<ìeRvee SkeÀe®e JesUsuee leeW[ osCes keÀþerCe Peeues. ³eeefµeJee³ejece®ebêHebleebveerner p³ee cejeþs mejoejebveer cegIeueeb®eer yeepet Iesleueer nesleer l³eeb®³ee efJejesOeele ³eesi³e leerkeÀejJeeF& keÀjC³eele ³eµe efceUJeues.

7.5.3 IesjeJe IeeueC³eebJej IesjeJe

jepeejece eEpepeeruee iesu³eecegUs keÀvee&ìkeÀeleerue eEnot pevelesceO³es Glmeen efvecee&Ce Peeuee.ieesJeUkeÀeW[îee®es HetJeea®es mejoej FmceeF&ue Keeve ceìJee DeeefCe ³e®®eHee veeF&keÀ Je Flej jepeejeceeuee³esTve efceUeues. eEpepeer eEpekeÀC³eemeeþer Deewjbiepesyeeves peguHeÀerkeÀej Keeveeuee HeeþefJeues nesles. eEpepeeueepeeCeeN³ee cegIeue mewv³eeJej F&mceeF&ue Keeve ceìJee DeeefCe ³e®®eHee veeF&keÀ ³eebveer Jej®esJej nuues kesÀues.HeCe meHìWyej 1656 ceO³es peguHeÀerkeÀej Keeve efpebpeeruee Heesnes®euee. eEpepeer®³ee Deepetyeepet®³ee Heosµeelecejeþîeebveer peeUHeesU keÀªve GodOJemle kesÀuee neslee. l³eecegUs cegieue mewv³eeuee jmeo efceUCes keÀþerCePeeues. cejeþîeeb®ee peesj keÀceer keÀjC³eemeeþer peguHeÀerkeÀej Keeveeves DeewjbiepesyeekeÀ[s ceoleermeeþer mewv³e Jejmeo HeeþefJeC³eeme meebefieleues. Deewjbiepesyeeves ueies®e®e µenpeeoe keÀeceyeke̵e Je DeemeoKeeveeueeHeeþefJeues. ³ee®eJesUer cegieueebkeÀ[s iesuesues veeieespeer Heeb{js, nveceblejeJe efvebyeeUkeÀj, vesceepeer efµebos,keÀeieuekeÀj, Iee[ies ns mejoej jepeejeceeuee ³esTve efceUeues. peguHeÀerkeÀej Keevee®³ee ceoleerueekeÀeceyeke̵e Je DeemeoKeeve Deeues cnCetve jece®ebê Hebleebveer 15 npeej mewv³e HeeþefJeues. Oeveepeer peeOeJeDeeefCe mebleepeer IeesjHe[s ³ee He´cegKe mejoejebvee mewv³eeyejesyej HeeþefJeues. ceOeu³ee keÀeUele Deewjbiepesyeevesnuuee ®e{efJeuee. Oeveepeer efpebpeeruee Heesnes®elee®e l³eeves FmceeF&ue Keevee®ee HejeYeJe kesÀuee DeeefCe l³eeueeHekeÀ[tve vesues. Oeveepeer HeeþesHeeþ mebleepeer ³esle neslee. l³ee®eer ieeþ Deueerceoe&ve Keeveeµeer Peeueer.mebleepeerves l³ee®ee HejeYeJe keÀªve l³eeuee HekeÀ[tve kewÀo kesÀues. peguHeÀerkeÀej KeeveeJej cejeþîeeb®es ígHesnuues nesle nesles. µesJeìer l³eeuee efpebpeer®ee Jes{e keÀe{eJee ueeieuee. peguHeÀerkeÀej Keevee®³ee He$eecegUsDeewjbiepesyeeves keÀemeerceKeeve yejesyej mewv³e Je jmeo HeeþJeueer. mebleepeerves l³ee®³eeJej keÀebpeerpeJeU nuuee®e{Jeuee DeeefCe l³ee®ee HejeYeJe kesÀuee.

7.5.4 mebleepeer®ee µeeskeÀeketÀue µesJeì ë

mebleepeer DeeHeu³ee mebHetCe& keÀejefkeÀoeale HeÀkeÌle jece®ebêHebleeb®es®e SskeÀle Demes Je l³eebvee ceeve osle Demes. ³eekeÀeUeleerue He$eJ³eJenejeletve DeeHeu³eeuee mHe<ì HeCes keÀUles keÀer mebleepeeruee meebYeeUCes jece®ebêHebleebveeefkeÀleer keÀþerCe iesues. mebleepeer®es me[slees[ yeesueCes Je l³ee®ee jeie DeveskeÀ JesUe jepeejeceeuee He®eJeeJeeueeieuee. yeN³ee®eµee cegIeue mejoejebJej efJepe³e efceUJeu³ee veblej mebleepeer SefHeue 1695uee LesìeEpepeeruee Deeuee, Je l³eeves jepeejeceekeÀ[tve DeeHeu³ee keÀeceefiejer yeÎue ³eesi³e les yeef#eme Je eEkeÀceleceeefieleueer. mebleepeer®³ee Deµee mJeYeeJeecegUs jepeejecee®es l³ee®³ee yejesyej®es mebyebOe efyeIe[ues nesles.l³eecegUs mebleeHetve jepeejeceeves l³eeuee mesveeHeleer HeoeJeªve keÀe{tve ìekeÀues. Je l³ee®³ee peeieer OeveepeerpeeOeJe®eer vesceCetkeÀ kesÀueer. Peeuesuee ne DeHeceeve mebleepeer menve keÀª µekeÀuee veener. 1696®³ee

Page 80: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

80

HeeJemeeȳee®es efoJeme mebleepeeruee HeÀej keÀefþCe iesues. pemes les mebleepeeruee keÀþerCe iesues lemes®e lesjepeejece Je Oeveepeerueener keÀþerCe iesues. jepeejeceeves Oeveepeeruee kewÀo keÀªve DeeCeC³eeme mebeefieleues.mebleepeer ³ee JesUsuee HeUtve iesuee keÀejCe Oeveepeerves l³eeuee YejHetj Hewmes osTve keÀvee&ìkeÀentve ceneje<ì^eleDeeCeues. cnmeJe[®³ee veeieespeer ceevesves l³ee®ee Heeþueeie kesÀuee. cnmeJe[ ns meeleeN³ee peJeU®es ieeJeDeens. petve 1697 uee Yej ogHeej®³ee Gvnele pesJne mebleepeer veoerJej mLeeve keÀjerle neslee. l³eeJesUsueel³eeuee HekeÀ[tve ceejC³eele Deeues. mebleepeer®ee ce=l³eg cejeþîeebmeeþer ceesþe OekeÌkeÀe neslee. mebleepeer l³ee®³eeieefveceer keÀeJ³eemeeþer DeesUKeuee peelees.

DeeHeueer He´ieleer leHeemetve Hene.

1) mebleepeerJej ìerHe efuentve l³eeves cejeþe jep³eemeeþer pes ³eesieoeve efoues les efuene.

7.5.5 eEpepeer®ee Hee[eJe

peguHeÀerkeÀej Keeveeves peJeUHeeme 8 Je<e& eEpepeer®ee Jes{e lemee®e þsJeuee neslee. mebleepeer Je Oeveepeer cegUscejeþs FlekeÀe keÀeU efpebpeeruee efìkeÀeJe Oeª µekeÀues. ³ee oesIeebveerner cegieueebvee keÀvee&ìkeÀ DeeefCeceneje<ì^eceO³es De[keÀJetve þsJeues nesles. DeefOekeÀ JesU ve IeeueJelee peguHeÀerkeÀej Keeveeves jepeejeceeueeHekeÀ[eJes Demee leieeoe Deewjbiepesyeeves ueeJeuee neslee. HeCe peguHeÀerkeÀej Keeveeves ³ee meieȳeekeÀ[s ogue&#ekesÀues nesles. ³ee®es keÀejCe Deewjbiepesye Deelee 71 Je<ee¥®ee Peeuee neslee. pej lees cesuee lej DeeHeues Jepeveojyeejele Jee{JeC³ee®ee Keevee®³ee iegHle nslet neslee. JejJej Deewjbiepesyee®es Deeosµe HeeUC³ee®es veeìkeÀ leeskeÀjerle neslee. HeCe l³eeletve cejeþîeebµeer menevegYetleer®es mebyebOe l³eeves He´mLeeefHele kesÀues nesles.jepeejecemeg×e eEpepeer®³ee yeboerJeemeeuee kebÀìeUuee neslee. cnCetve l³eeves peguHeÀerkeÀej Keeveeyejesyejle[pees[ keÀjC³eemeeþer DeeHeuee oemeerHet$e keÀCe& ³eeuee 1689 ceO³es HeeþefJeues. Hejbleg Deewjbiepesyeevesl³eeb®eer ner yeesueCeer HesÀìeUtve ueeJeueer. veesJnWyej 1689 ceO³es Jes{îee®es keÀece Hegvne megª kesÀues.efkeÀuu³eeJej jenCes jepeejeceeuee Oeeske̳ee®es Jeeìt ueeieues. ³eeJesUsuee Keb[es yeuneU ef®eìCeermeevespeguHeÀerkeÀej Keevee®es ceve JeUJeues. jepeejece Je l³ee®³ee Flej ceeCemeebvee Keeveeves efkeÀuu³eeyeensj peeTefoues. µesJeìer jepeejece efJeµeeueie[eJej Heesnes®euee DeeefCe 3 veesJnWyej 1689 jespeer Keeveeves efkeÀuueeeEpeketÀve Iesleuee.

l³eeveblej meeleeje ner cejeþîeeb®eer jepeOeeveer Peeueer. Deewjbiepesyeeves ªnguuee Keeveeuee HevneUe DeeefCemeeleeN³ee®ee He´osµe peeUtve ìekeÀC³ee®ee Deeosµe efouee. ef[meWyej 1699 uee l³eeves meeleeje efkeÀuu³eeueeJes{e Ieeleuee. megYeevepeer DeeefCe He´eiepeer ³ee efkeÀuu³ee®es DeefOekeÀejer nesles. l³eebveer DeveskeÀ efoJeme neefkeÀuuee ue{efJeuee. ¿ee JesUsuee efkeÀuu³eeJej Oeveepeer peeOeJe, jeCeespeer IeesjHe[s, nCecebles ³eebveer yeensªveígHes nuues kesÀues. l³eebveer cegIeueeb®eer jmeo ceeªve l³eebvee yespeej kesÀues. ne efkeÀuuee leey³eele IesC³eelecegIeueebvee pejer ³eµe efceUeues Demeues lejer 1704 cejeþîeebveer Hegvne ne efkeÀuuee DeeHeu³ee leey³eeleIesleuee.

1698 les 1699 ³ee keÀeUele jepeejeceeves mebHetCe& mJejep³eeYej oewje kesÀuee. ³ee keÀeUele l³eevesDeveskeÀ mLeeefvekeÀ He´cegKeeb®³ee Yesìerieeþer Iesleu³ee. ³eeefµeJee³e efkeÀuuesoej Je mewefvekeÀebvee l³eeves DeeHeu³eeDemes He´eslmeenve kesÀues. ³ee mebHetCe& oewN³eeceO³es l³eeuee peeCeJeues keÀer cegIeue meÊee Deelee Nneme nesC³ee®³eeceeiee&Jej Deens. Deewjbiepesye DeeOeer®e Jee{u³ee Je³eecegUs efve³eb$eCe þsJeC³eeme keÀceer He[le neslee. l³eelel³ee®³ee jep³ekeÀejYeejeceO³es DeveskeÀ KeìkesÀ G[le nesles. l³ee®eer cegues Je ceb[Uer mJeleë®ee mJeeLe& Heenlenesleer. ³eeJesUsuee jepeejeceeves vesceepeer ³eeb®eer efve³egkeÌleer kesÀueer Je l³eeb®³ee yejesyej Flej keÀener He´cegKe vesles³ee meieȳeebveer Keeveosµe les yesjej ³ee He´osµe leg[Jeues Je ³ee Heosµeeletve ®eewLeeF& efceUJeueer. 1699®³ee

Page 81: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

81

megªJeeleeruee vesceepeeRveer Leeuevesj®ee cegIeue megYesoej ngmesve Deefue Keeve ³eeuee DeìkeÀ kesÀues Je l³ee®³eekeÀ[tve oesve ueeKe ªHe³eeb®eer Keb[Ceer IesTve l³ee megìkeÀe kesÀueer. ³ee yeeleceer cegUs Deewjbiepesye nleeµePeeuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemetve Hene.

1) eEpepeer®³ee Hee[eJeeJej Yee<³e keÀje.

7.5.6 jepeejecee®ee ce=l³et

jepeejecee®eer He´ke=Àleer cegUele®e veepetkeÀ nesleer. ceeie®³ee meJe& OeeJeHeUer Je oieoieer®ee leeCe l³eeuee menvePeeuee veener. peevesJeejer 1700 ceO³es l³eeuee DeefOekeÀ®e LekeÀJee Jeeìt ueeieuee. l³eeuee veuepJej Peeueeneslee. 2 cee®e& 1700 ceO³es Je³ee®³ee 30J³ee Je<eea l³ee®³ee ce=l³et Peeuee. jepeejecee®es efveOeveefmebnie[eJej Peeues. l³ee®³ee leerve ðeer³eebHewkeÀer DebyeerkeÀeyeeF& meleer iesueer.

DeeHeueer He´ieleer leHeemetve Hene.

1) í$eHeleer jepeejeceeJej Lees[ke̳eele efìHe efuene.

7.6 cenejeCeer leejeyeeF&

F.me. 1700 ceO³es jepeejecee®ee ce=l³et Peeuee. jepeejecee®³ee ce=l³etves ceesieueeb®³ee Deµee HegvneKegueu³ee. cejeþîeebvee keÀesCeer veslee®e jeefnuee veener Deµeer HeefjefmLeleer ³ee JesUer efvecee&Ce Peeueer. HejblegcenejeCeer leejeyeeF&ves Heg{s ³esTve cejeþer mesves®es vesle=lJe DeeHeu³ee neleer Iesleues efle®³ee vesle=lJeeKeeueercejeþîeeb®ee mJeeleb$³emebie´ece HetJeea®³ee®e le[HesÀves peejer jeefnuee. ³ee keÀeUele leejeyeeF&ves oeKeefJeuesuesµeew³e& Je HekeÀì kesÀuesues vesle=lJeiegCe Delegueveer³e nesles. cejeþîeeb®ee He´eflekeÀej Je Hejeke´Àce ³eeHeg{s ceesieuemesveeHetCe&HeCes nleyeue Peeueer. DeeHeu³ee DeKesj®³ee keÀeueKeb[ele Deewjbiepesyeeuee ns Hegjles keÀUtve ®egkeÀues keÀer,DeeHeCe cejeþîeebvee HejeYetle keÀª µekeÀle veener, l³eecegUs lees Deefleµe³e efvejeµe Peeuee. ceesieue mewv³eeueelej ceneje<ì^eletve keÀOeer SkeÀoe DeeHeCe DeeHeu³ee Iejer Hejlelees³e Demes Peeues nesles. Deµee efvejeµeDeJemLesle F.me.1707 ceO³es Deewjbiepesyee®ee ce=l³et Peeuee.

leejeyeeF&ves cee$e ¿ee meieȳee iees<ìer mJeleë®ee Je jepeejecee®ee cegueiee ogmeje efµeJeepeer ³ee®³ee veeJeevesjep³ekeÀejYeej kesÀuee jepeejecee®ee ce=l³eg Peeu³eeveblej ueies®e®e ®eej Je<ee¥®³ee DeeHeu³ee cegueeuee eflevesjep³eeefYe<eskeÀ keÀªve Iesleuee. Je l³ee®³ee veeJeeves cejeþîeeb®ee jep³ekeÀejYeej meebYeeUuee. leejeyeeF&nbyeerjjeJe ceesefnl³eeb®eer cegueieer nesleer. efle®ee pevce 1675 uee Peeuee. leejeyeeF&ves jep³ekeÀejYeeje®eermeg$es nesleer Iesleu³eeveblej mJeleë ue<keÀjer ceesefncee neleer Iesleu³ee. cegIeueebefJeª× efleves ceglmeÎerHeCee®esOeesjCe DeJeuebefyeues. Hejbleg Deewjbiepesyeeves DeeHeues ue#e Deelee HevneUe DeeefCe efJeµeeueie[ keÀeyeerpekeÀjC³eekeÀ[s JeUefJeues.

Deewjbiepesyeeves YejHetj HeceeCeele Hewmes osTve HevneUe, efJeµeeueie[, efmebnie[ DeeefCe je³eie[ efkeÀuuesefceUJeues. cejeþîeebveer ³ee JesUsuee SkeÀ veefJeve OeesjCe DeJeuebefyeueb nesleb. les yeje®e keÀeU SKeeoe efkeÀuueeue{JeC³ee®ee He´³elve keÀjerle nesles. Je l³eeveblej lees efkeÀuuee ceesþer Keb[Ceer IesTve µe$etuee Ðee³e®ee. Jel³eeveblej Deewjbiepesyee®eer Heeþ efHeÀjlee®e lees efkeÀuuee Hejle Iesleuee peeF&. leejeyeeF&®³ee vesle=lJeeKeeueercejeþîeeb®eer meÊee efoJemeWefoJeme Jee{le nesleer. 1707 He³e¥le lej cejeþîeeb®eer cepeue ceneje<ì^e®³ee

Page 82: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

82

yeensj ceeUJee, iegpejele ³esLes He³e¥le iesueer. l³eebveer Heef½ece efkeÀveeN³eeJej®eer yene&veHetj, megjle, yeª®e JeDeveskeÀ ceesþîee He´osµeebceO³es uetìeuetì kesÀueer. l³eebveer oef#eCe keÀvee&ìkeÀele DeeHeueer meÊee He´mLeeefHelekesÀueer. SkeÀe #eCeer Deewjbiepesye ³ee efJe®eejeHe³e¥le Deeuee neslee keÀer DeeHeCe cejeþîeebµeer mecesì keÀjeJee.Hejbleg ueies®e®e l³eeves DeeHeuee efJe®eej yeoueuee. keÀejCe l³ee®es mejoej DeeefCe cejeþs SkeÀceskeÀebvee Yesìuesnesles. l³eele®e 1707 ceO³es Denceoveiej ³esLes Deewjbiepesyee®ee ce=l³eg Peeuee.

µeengpeer megìkeÀe Peeu³eeveblej cee$e leejeyeeF&®³ee yeN³ee®eµee meceLe&keÀebveer DeeHeuee Heeefþbyee keÀe{tveIesleuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1) cejeþîeeb®³ee Feflenemeele cenejeCeer leejeyeeF¥veer yepeeJeuesu³ee YetefcekesÀ®es Heefj#eCe keÀje.

7.7 meejebMe

³ee mJeeleb$³e ue{îeele cejeþîeebveer DeeHeueer efme×lee oeKeJetve efoueer. l³ee®eyejesyej cegIeueeb®es SJe{s ceesþsmeece´ep³e mebHeg<ìele Deeues nesles.

7.8 He´µve

1) `mebIe<ee&®³ee keÀeueKeb[ele' (1680-1707) ceneje<ì^ele Ie[uesu³ee Ieìveeb®es JeCe&ve keÀje.2) 1689 les 1707 ³ee keÀeUeceOeerue cejeþîeeb®³ee mJeeleb$³e ue{îeeJej efveyebOe efuene.3) efìHee efuene.De) mebYeepeer ye) jepeejece keÀ) leejeyeeF&

7.9 meboYe& met®eer

1) neTme Dee@HeÀ efµeJeepeer uesKekeÀ peotveeLe mejkeÀej

2) efnmì^er Dee@HeÀ Deewjbiepesye uesKekeÀ mej peotveeLe mejkeÀej Keb[ III DeeefCe Keb[ V.3) DeewjbiePesyemed ueeF&HeÀ Fve ceneje<ì^ uesKekeÀ F&µJejoeme efJeÐeemeeiej4) jepeejecedme ueeF&HeÀ uesKekeÀ Jeer. Sve. ef®eìCeerme.

Page 83: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

83

8

µeent leejeyeeF& mebIe<e& Je HesMeJeeF&®ee Go³e

Devegke´ÀceefCekeÀe

8.0 Ge fÎ<ìîe s8.1 He ´mleeJevee8.2 µeen t®ee r me gìkeÀe8.3 µeen t cenejepee b®e s ceneje<ì ^ ele Deeieceve8.4 µeen t cenejepee bvee leejeyeeF &®ee e f J eje sOe8.5 µeen t cenejepe leejeyeeF & me bIe<e & J e Ke s[®ee r ue{eF &8.6 jepeHe g$e µeent®ee jep³eee fYe< e s k eÀ8.7 µeen t cenejepee He g{e rue De[®eCee r J e ye boe s y emle8.8 keÀe suneHe tj jep³eelee rue ke ´ À e bl ee r J e leejeyeeF & k e w Ào8.9 yeeUepee r e f JeéeveeLee®ee Go³e8.10 yeeUepee r e f JeéeveeLee®ee r k eÀecee fi eje r8.11 yeeUepee r e f JeéeveeLee®ee r ³ ee s i³elee13.12 meveoe b®e s mJeªHe Je cenÊJe13.13 meeje bµe13.14 e foIee xÊeje r H e ´µve13.15 Flej me boYe & ie ´ bLeme t®ee r

8.0 GefÎ<ìs

1) Dee wj b iepe s y ee®³ee ce =l³e g ve bl ej®³ee cejeþîee b®³ee H ee fje fmLelee r®ee DeY³eeme keÀjCe s .2) µeent - leejeyeeF & me bIe< ee &®ee Dee{eJee Ie sCe s .3) µeent meceeje sue mecem³ee Je l³ee mee s[e f J eC³eemeeþe r k e s Àue sue s H e ´ ³ elve mecepe tve Ie sCe s .4) He sµeJeeF &®³ee Go³ee®ee r H e eµJe &Ye t cee r mecepe tve Ie sCe s.5) yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee r k eÀecee f i eje r peeCe tve Ie sCe s .6) yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee r ³ ee s i³elee mecepe tve Ie sCe s .

8.1 He´emleeefJekeÀ

í$eHelee r IejeC³eelee rue µe sJ eì®e s k eÀle &y eieej He gª<e cnCe tve µeen t cenejepee b k eÀ[ sH eee fnue s peele s . µeen t cenejepee b®³ee ceelee sÞee r ³ e sme t y e eF & J e µeen t cenejepe cee s i euee b®³eeke w Ào sle ne sle s . peJeUHeeme 17-18 Je<e & l³ee b vee ke w Ào sle IeeueJeeJee r ueeieuee r. cee$eDee wj b iepe s y ee®³ee ce =l³e g ve bl ej cee s i eue-cejeþe ³e g× me bH e g <ìele Deeue s . ojc³eeve®³eekeÀeUele Dee wj b iepe s y ee®ee ce gueiee Deepeceµene ³eeve s 14 cee®e & 1707 ceO³e s mJeleëuee

Page 84: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

84

yeeoµene cnCe tve Iee s e f < ele ke s Àue s J e cejeþîee b e f J eª× megª DemeCeej s ³e g× ye bo keÀªveDeeHeuee YeeT µene Deeuece®ee ye boe s y emle keÀjC³eemeeþe r GÊej s k eÀ[s e f veIeeuee. ³eeIeìveeke ´ Àceele t ve®e cee si euee b ceOee rue De bleie &le keÀuen, cejeþîeeceOee rue De bleie &lekeÀueneme me gªJeele Peeuee r. H e g{ s í$eHelee R®ee r H e e fje fmLelee r k eÀcepee sj yeveu³eeve sH e sµeJeeF &®ee Go³e Peeuee.

8.2 µeent®eer megìkeÀe

µeen t cenejepe n s í$eHelee r me bYeepee r cenejepee b®e s H e g$e ne sle s. l³ee b®e s pevce veeJee fµeJeepee r Deme s ne sle s . l³ee b®³ee ce =o g J e mee wpev³eµee rue mJeYeeJeece gU s l³ee b vee µeent Deme sme b y ee sOeC³eele ³e sT ueeieue s . me bYeepee r cenejepee b®³ee JeOee ve blej cee si euee b vee r je³eie[e f k eÀuu³eeme Je s{e e fouee. mJejep³eeJej Del³e ble o gOe &j He ´me b i e keÀe smeUuee. Deve s k eÀe f k eÀuue s, þeCee r cee s i euee b®³ee leey³eele ie suee r . í$eHelee r jepeejece cenejepe ³ee b veeme bj#eCeemeeþe r e fpe bpee ruee peeJe s ueeieue s . Deµee keÀþe rCe H ee fje fmLelee rle cenejeCee r³ e sme ty e eF ¥vee r je³eie[eme Je s{e Ieeue tve yemeue su³ee Pe g e fuHeÀKeejKeeve ³ee cee s i eueme sveeH elee rµee r meecee s H e®eeje®³ee JeeìeIeeìe r k eÀªve je³eie[ l³ee b®³ee leey³eele e fouee JeDeeHeuee ce gueiee µeen t J e mJeleëme cee s i euee®ee r k e w Ào mJee rk eÀejuee r .

µeen t cenejepe jepeke w Àoe r Demeu³eece gUs l³ee b vee cee s i euee b®³ee íeJeCee rle ®ee b i euee rJ e eieCe t k eÀ e f ceUle ne slee r . l³ee bvee Jeee f < e & k eÀ leveKee þjJe tve e fouee ne slee. mevceevee®eeYeeie cnCe tve cevemeyene r o sC³eele Deeuee r ne slee r. Iej®³ee ceeCemeeHe w k eÀe r SkeÀ mecepe tvececele sve s J e eieCe t k eÀ e fouee r peele Deme s .

20 He s Ày e ´ g J e eje r 1707 je spee r Dee wj b iepe sy e yeeoµene®ee ce =l³e g Peeuee. Dee wj b iepe s y ee®³eece =l³e g ve s cee s i euee b®e s cejeþîee bµee r ®eeue t Demeue sue s H e ´oe rIe & ³e g× me bH eue s. ne r y eelecee rDee wj b iepe s y ee®ee H e g$e Deepeceµeeneme mecepeuee r lee s lJej sve s Denceoveiejuee Deeuee. Jel³ee b vee r F &o®ee ce gn tle & meeOe tve 14 cee®e & 1707 je spee r mJeleëme yeeoµene cnCe tveIee s e f < ele ke s Àue s.

DeeHeuee cee sþe YeeT µeene Deeueece ³ee®ee e f J eje sOe cee s[ tve keÀe{u³eee fµeJee³eDeeHeu³eeuee e f vej b k e g Àµe meÊee ueeYeCeej veene r . ³ee®ee r Kee$ee r Deepeceµeeneme ne slee r .cnCe tve®e l³ee b vee r cejeþîee b y eje s y ej me gª DemeCeej s ³e g× ye bo keÀªve lee s IeeF &IeeF &ve se fouuee r k eÀ[ s peeC³eeme e f veIeeuee. ³ee®e me g ceejeme me bYeepee r®ee ce gueiee µeen t J e l³ee b®ee rDeeF & ³e sme ty e eF & cee s i euee b®³ee ke w Ào sle ne slee r . e fouuee r®³ee je sKeeve s peele DemeleeveePe g e fuHeÀkeÀej Keeve Je keÀene r ce glmeÐee b®³ee meuu³eeve gmeej Deepeceve s µeen t®ee r 8 ce s1707 je spee r me gìkeÀe ke s Àuee r. cee$e cenejeCee r ³ e sme t y e eF & J e Dev³e ke w ÀÐee b®ee r me gìkeÀeke s Àuee r veJnlee r.

Page 85: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

85

µeen t cenejepee b®³ee me gìke s Ày eeyele Fe flenemekeÀeje bvee r J e s i eJe si eUe r cele s cee b[uee r Deen sle.

keÀene r Fe flenemekeÀeje b®³ee cele s, ``e fPeveleGVee rmee®³ee meuu³eeJeªve µeen t®ee r me gìkeÀekeÀjC³eele Deeuee r.''

keÀene r Fe flenemekeÀeje b®³ee cele s, ``Pe g e fuHeÀkeÀej Keeve Je µeen t cenejepe ³ee b®e s Iee f ve<þme b y e bOe ne sle s , leme s®e µeent cenejepee b y eÎue l³ee b®³ee ceveele Deeoj ne slee. Je lee s meleleDeepeceµeeneuee µeen tuee mee s[ tve o sC³eemeeþe r Deeie ´n keÀjle ne slee H e g{ sDeepeceµeenve sne r mecelee r oµe & e f Jeu³eeve s µeen t cenejepee b®ee r me gìkeÀe Peeuee r.''

KeeHeÀe r Keeve e fuenlee s . ``e fµeJeepee r®ee veele t jepee µeen t ³ee®e yeje s y ejPe g e fuHeÀkeÀejKeevee®e s Keeme Deee fCe Iee f ve<þ me b y e bOe ne sle s . H e t J e e a H e eme tve®e lee s µeent®³eemeJe & k eÀejYeejekeÀ[ s DeemLeeHe t J e & k eÀ ue#e o sle ne slee. Pe g e fuHeÀkeÀejKeeveeve sDeepeceµeneuee e f J eve blee r k eÀªve µeen t cenejepe Deee fCe l³ee b®e s k eÀene r mee s y elee r ³ ee b veece g k e Ì l e keÀje f J eue s .''Yee r ceme sve meke Ìme s vee e fuenlee s, ``me bYeepee r®ee ce gueiee jepee µeen t ³eeuee Deeueceiee rjyeeoµene®³ee keÀeje f k eÀoe ale vepejke w Ào sle þ sJ eC³eele Deeue s ne sle s . l³eeuee ve blejPe g e fuHeÀkeÀejKeevee®³ee nJeeuee r k eÀjC³eele Deeue s ne sle s . l³eeuee GIe[ GIe[ e fveje s H eo sCe s n s F<ì Jeeìue s veene r cnCe tve DeepeceMene®³ee FµeeN³eeve s , jepee µeent ne keÀene rmenkeÀeN³ee b vee yeje sy ej Ie sTve, oe sjepeJeU cee s i eue íeJeCee r ne slee, le sLe t ve H eUeuee,l³ee b ve s oe f#eCe s®ee r J e eì Oejuee r.'' Yee r ceme sve ne Dee wj b iepe s y ee®ee ojyeeje r ue sKekeÀ ne slee.

ye g NneCeHe gj®³ee íeJeCee rle Pe g e fuHeÀkeÀej Keeveeve s Deepeceµeeneuee Deme s mee b e f i eleue s ne sle sk eÀe r pej µeen t cenejepee b®ee r me gìkeÀe ke s Àuee r lej cejeþîee b ceO³e s o gne r e f vecee &Ce ne sF &ue Jel³ee®ee HeÀe³eoe cee s i euee b vee ne sF &ue. ³ee keÀejCeece gU s me gìkeÀe Peeuee r DemeeJee r Deme sk eÀene r Fe flenemekeÀeje b®e s cele Deen s.

DeeHeuee r He ´ielee r leHeemee

1) µeent cenejepee b®ee r me gìkeÀe keÀµee r Peeuee r ³ ee yeeyele®ee r ceee fnlee r peeCe tve I³ee.

8.3 µeent cenejepeeb®es ceneje<ì^ele Deeieceve

µeen t cenejepee bvee r DeeH euee r me gìkeÀe Peeu³ee ve blej DeeHeu³ee Deeiecevee®ee r J e elee &o sCeeje r Deve s k eÀ H e$e s Deve s k eÀ cejeþe mejoeje bvee e fuee fnuee r. l³ee b®³ee me gìke s À ve bl ejl³ee b®³ee mee s y ele meJe & H e ´Lece cee sje s H e b l e meyevee rme, ceneopee r k e = À<Ce pee sµee r ne r cee spekeÀe rce b[Ue r ne slee r . l³ee b®e s ceneje<ì^ ele Deeieceve ne slee®e Deve s k eÀ cejeþe mejoeje bvee rl³ee b®e s mJeeiele ke s Àue s . vece &oe Heej keÀªve yeNneCeHe tj ìeke t Àve µeen t cenejepe Hee f½eceKeeveo sµeelee ruee yee rpeie[ ³e sLe s Deeue s . yee rpeie[ GHe & À y e{JeeCee r n s vece &o s®³ee oe f#eCe smeueneveme s me bmLeeve Deen s. ³ee ueneveµee me bmLeeveeve s cee s ieuee b y eje sy ej me bIe< e & me gªþsJeuee ne slee. ³ee me bmLeeveelee rue cee snvee fme bn jeJeU ¿ee bve s µeen t cenejepee b®e s meceLe &veke s Àue s . l³ee®eyeje s y ej Dece =lejeJe keÀoceyee b[ s, me gpevee fme b y e jeJeU, yee sk eÀe rue, He gj boj s n s

Page 86: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

86

mejoejne r µeent cenejepee bvee ³e sTve e f ceUeue s . pe gue w 1707 He³e ¥le cenejepeKeeveo sµeele ne sle s . ³ee®e keÀeueeJeOee rl e H ejmee spee r Yee smeue s, ve s ceepee r e fµe bo s, n w y elejeJee f ve b y e eUkeÀj ªmle gcejeJe peeOeJe Je e f®eceCeepee r oecee soj ns yeuee{îe mejoej µeen tcenejepee b®³ee ieìele oeKeue Peeue s . ³ee keÀeueeJeOee rl e µeen t cenejepee b®ee r e fmLelee rH e g < k eÀU yeje r Peeuee r . l³eeve blej le s Denceoveiejuee Deeue s J e jep³eeJeje rue DeeHeueenke Ì k eÀ H ejle e f ceUeJee Deµee r l³ee b vee r Ye t e f c ekeÀe Ie sleuee r J e DeeHeCe®e cejeþe jepeJe bµee®e sJ eejmeoej Deen sle, Deme s peene rj ke s Àue s.

8.4 µeent cenejepeebvee leejeyeeF&®ee efJejesOe

µeen t cenejepee b®e s ceneje<ì^ ele Deeieceve Peeu³eeve blej µeen t leejeyeeF & ³ee b®³eeceO³e sJ eejmee nke Ì keÀeJej me bIe< e & ne sCeej n s e f vee f½ele ne sle s . l³ee H eeþe r ceeie s H e eµJe &Ye t cee rne rleµee r ne slee r . ne r H e eée &Ye t cee r mecepe tve Ie sleevee®e DeeHeCeeme leejeyeeF & µeen t cenejepee bveekeÀe e f J eje sOe keÀjle ne slee r n s mHe<ì ne sle s .

leejeyeeF & µeen t cenejepee bvee keÀe e f J eje sOe keÀjle ne slee r l³ee yeeyelee rl ee rue e f J eOeeve sH e g{e rue He ´ ceeCe s Deensle.

1) í$eHelee r jepeejecee®³ee ce =l³e gve bl ej (cee®e & 1700) Dee wj b iepe s y ee®³ee ce =l³e g H e³e ¥le(He s Ày e ´ g J e eje r 1707) He³e ¥le cejeþîee b®ee r meÊee cee r mee bYeeUuee r .

2) Dee wj b iepe s y eemeejK³ee meeceL³e &µeeuee r µe$e tµee r Pe b gpe o sTve cejeþe r meÊe s®e s me bj#eCekeÀjle cee r ceePe s k eÀle = & lJe e fme× ke s Àue s.

3) jepeejecee®³ee ce =l³e g ve bl ej ceePee ce gueiee o gmeje e fµeJeepee r ³ ee®³ee veeJeeve smeeleeN³een tve cee r jep³ekeÀejYeej Heee fnuee.

4) í$eHelee r me bYeepee r cenejepee b®³ee ce =l³e g ve bl ej e fµeJeepee r cenejepee bvee r e f vecee &Ceke s Àue sue b jep³e me bH e g <ìele Deeue s Deen s. l³eece gU s ceePee ce gueiee. o gmeje e fµeJeepee r³ ee®ee®e jepeieeoe rJ ej nke Ìk eÀ Deen s. ne nke Ì k eÀ e fnjeJe t ve Ie sC³ee®ee Dee fOekeÀejµeen tuee veene r .

5) í$eHelee r e fµeJeepee r cenejepee b®ee r F®íe me bYeepee r S s J epee r DeeH euee keÀe f ve<þ He g$ejepeejece ³eeuee®e mJejep³ee®ee Jeejme ve s ceC³ee®ee r ne slee r . ne ne r ce gÎe GHee fmLelekeÀªve e f J eje sOe oµe & J ee ruee ne slee.

leejeyeeF &ve s µeent cenejepee bvee e f J eje sOe oµe & e f J eC³eemeeþe r GHee fmLele ke s Àue sue s ce gÎ se fìkeÀC³eemeejKe s veJnle s .

1) je³eie[ cee s i euee b®³ee leey³eele peele Demeleevee ke s ÀJ eU jepeejecee b veeJee®ee fJ eC³eemeeþe r veeF &ueepeemleJe ³e sme t y e eF &ve s µeentcenejepeemen cee s i euee b®ee r k e w ÀomJee r k eÀejuee r ne slee r .

2) e fµeJeepee r cenejepee b®³ee jep³eee fYe< e s k eÀ H e ´me b iee r me bYeepee r cenejepeevee®eHeÆee fYe< e s k eÀ (³e t J ejepeee fYe< e sk eÀ) Peeuee ne slee. l³eece gU s me bYeepee r cenejepee b®e sH e g$e µeent cenejepe ³ee b®ee jepe nke Ì k eÀ Deens n s e fme× ne sle s.

3) cee s i eue me gOoe ë µeen t cenejepee bvee®e í$eHelee R®e s J e ejme ceevele ne sle s . H e³ee & ³ eeve sl³ee b®ee jepenke Ì k eÀ Deen s n s e fme× ne sle s .

Page 87: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

87

4) mJeleë jepeejece cenejepee bvee rne r KeN³ee DeLee &ve s µeen t cenejepee b®ee jepenke Ì k eÀDeen s n s ceev³e ke s Àue s ne sle s.

Jeje rue meJe & ceee fnlee r®ee DeeOeej Ie slee leejeyeeF &®ee e f J eje sOe keÀe³eo sµee rj e fìkeÀCeejeveJnlee. ns ³ee e fþkeÀeCee r DeeH eCe e f J e®eejele Ie sCe s i ejpe s®e s Deen s.

cee$e leejeyeeF &ve s jepeejecee®³ee ce =l³e g H e eme tve meele Je< e & DeJ³eenleHeCe sDee wj b iepe s y eemeejK³ee yeuee{îe µe$e tµee r ue{e o sTve mJejep³ee®e s me bj#eCe ke s Àue s ne sle s .leejeyeeF ¥®³ee H e ´Kej ue{îeece gU s Je ke g Àµeue ce glmeÎ s e f i eje r ce gU s cee s i euee b vee ceeie s nìeJe sueeieue s ne sle s. pe s jep³e melele meele Je< e & Dee fJ eÞee ble H ee fjÞece keÀªve peleve ke s Àue s le smenpeemenpee r µeen t cenejepee b®³ee neleele o sCe s leejeyeeF &uee ceev³e veJnle s cnCe tve®ee fleve s µeen t cenejepee b®³ee ieeoe r J eje rue nke Ì k eÀ Deceev³e ke s Àuee Je l³ee b®³ee e f J eª×me bIe<e & k eÀjC³eemeeþe r DeeH euee r y e epe t y eUkeÀì keÀjC³eele me gªJeele ke s Àuee r . H ee fjCeecee roe sne sle me bIe< e & ne sCeej ns e f vee f½ele Peeue s ne sle s . l³eele tve®e ne me bIe< ee &®ee H e ´me b i eGodYeJeuee.

8.5 µeent cenejepe leejeyeeF& mebIe<e& Je Kes[®eer ue{eF&

leejeyeeF &ve s µeen t cenejepee b®³ee e f J eje sOeele GYe s k e s Àue sue s ce gÎ s ve e fìkeÀu³eeve s nleyeue vene slee keÀe sCel³eene r H ee fje fmLelee rle meÊee ve mee s[C³ee®ee e f veCe &³e Ie sleuee. ³eemeeþe r e f l eve sk eÀe sCel³eene r cejeþe mejoejeve s µeen tuee ceole keÀª ve³e s Deme s mee b i eC³eeme me gªJeeleke s Àuee r . ³eene r H e g{ s peeJe t ve ceneje<ì^ ele Deeue suee µeen t ne Keje µeen t veme tve lee sl ee sl e³ee µeent Deen s Deme s Iee s e f < ele ke s Àue s. ³ee JeeleeJejCeece gU s ceneje<ì ^ elee ruepevele s ceO³e s i ee WOeU e fvecee &Ce Peeuee.

cee$e He b®eJee rme Je< e & oe f#eCe sle cee s i eue íeJeCee rle JeeJejle Demeue sue s Deve s k eÀ cejeþemejoej Je me sJ ekeÀ µeen t cenejepee bvee Dee sUKele ne sle s . l³ee b vee r µeen t cenejepee b®ee ry e epe t Ie sl euee r. H ee fjCeecee r ceneje<ì ^ ele cejeþîee b ceO³e s oe sve ieì e fvecee &Ce Peeue s . SkeÀµeen t cenejepee b®ee ieì lej ogmeje leejeyeeF &®ee ieì.

µeen t cenejepeeyeje s y ej me bIe< e & k eÀjC³eemeeþe r leejeyeeF &ve s jep³eelee rue meJe & mejoeje bveeSkeÀ$e ke s Àue s ne sle s . ³ee mejoejeceO³e s H ejµe gjeceHe bl e H e ´ e fl ee f veOee r , jece®e bêHe ble Deceel³e,µe b k eÀjepee r veeje³eCe me®ee r J e, e f veUke b Àþ cee sje s H e b l e e f H e b i eUs H e sµeJe s , me sveeH elee r Oeveepee rpeeOeJe, Ke b[e s y euueeU e f®eìCee rme n s H e ´ ce gKe mejoej ne sle s . ³ee meJee ¥ vee DeeHeu³eeyeje s y ej SkeÀe f ve<þ Demeu³ee®³ee µeHeLee I³ee³euee ueeJeu³ee ³ee keÀuen He ´me b i ee r cejeþemejoeje b®ee r e fmLelee r Del³e ble veepe t k eÀ ne slee r .

Deµee Hee fje fmLelee rle µeen t cenejepee b®ee nke Ì k eÀ veekeÀeªve leejeyeeF &ve s l³ee b®³eee f J eje sOeele ue{e osC³ee®ee r le³eeje r oµe & e f J euee r µeen t-leejeyeeF & ³ee b®³eelee rue me bIe< e &DeìU ne slee. leejeyeeF &ve s Deeke ´ ÀcekeÀ ne sTve DeeHeuee me sveeH elee r Oeveepee r peeOeJe ³eemeHeÀe wpe smen µeen t e f J eª× cee s e fnce keÀe{C³eeme Dee%ee ke s Àuee r .

Page 88: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

88

Kes[®ee r ue{eF& ë leejeyeeF &®³ee Dee%e sve gmeej Oeveepee r peeOeJeeve s µeent e f J eª× cee s e fnce

keÀe{C³ee®ee e f veCe &³ e Ie sleuee. ³ee cee s e fnce smeeþe r DeeH eu³ee mee s y ele Hejµe gjece e f$e b y ekeÀ³eeuee Ie sleue s . ³ee keÀeUele µeen t®ee ce g k e Ì k eÀece Denceoveiej ³ee e fþkeÀeCee r ne slee.leejeyeeF &®e s me w v³e DeeHeu³eee f Jeª× ®eeue keÀªve ³e sle Demeu³ee®e s mecepeu³eeve blejµeen t H e gC³ee®³ee oe f#eCe sme Demeue su³ee Ke s[ ³ee ieeJee r peeTve le sLe s DeeH euee ue<keÀje rleU e fouee. Oeveepee r peeOeJe Je H ejµe gjece e f$e b y ekeÀ µeen t®ee Heeþueeie keÀjle ne sle s. le sìHH³eeìHH³eeve s Ke s[He³e ¥le Deeue s . µeentcenejepe Ke t H e ce glmeÎe r ne sle s. l³ee b vee r DeeH eu³eeieìele Oeveepee r peeOeJeeuee Ie sC³eemeeþe r SkeÀ ³ee spevee le³eej ke s Àuee r. l³ee b®ee r ³ ee spevee³eµemJee r Peeu³eeve s Oeveepee r peeOeJe µeentuee ³e sTve e f ceUeuee.

Deµee keÀe fþCe He ´me b i ee r Ke®e tve ve peelee H ejµe gjece e f$e b y ekeÀ ³ee b vee r µeent®³ee e fJ eje sOeue{C³ee®ee e f veCe &³ e Ie sleuee. 12 Dee @ k e Ììe s y ej 1707 je spee r Hejµe gjece e f$e by ekeÀ Je µeen tcenejepe ³ee b®³ee H eÀe wpee Ke s[ ³e sLe s mecee sje-mecee sj Deeu³ee. Hejµe gjece e f$e b y ekeÀµeLee r & v e s ue{ue s cee$e me sveeH elee r ve s oe sve Je sUe jCe ce woeve mee s[u³eeve s H e ´ e f l ee f veOee r®eeH ejeYeJe Peeuee. Ke s[®³ee ue{eF &le µeen t cenejepee bvee e f veCe &³ ekeÀ e f J epe³e e f ceUeuee.

Ke s[ e f J epe³ee ve blej DeeHeu³ee me sve s®e s me s veeH elee r H eo Oeveepee r peeOeJeekeÀ[ s mee s H e e f J eue s.lej Ke b[e s y euueeUeme e f®eìCee rmeH eoe r e f ve³e g k e Ì l e ke s Àue s . Ke s[ e f J epe³eeve s µeen t J el³ee b®³ee menkeÀeN³eeceO³e s Deelcee f J eéeeme Jee{uee. mJejep³ee®ee ceeie & SkeÀe DeLee &ve sµeen tuee Ke guee Peeuee.

DeeHeuee r He ´ielee r leHeemee

1) Ke s[®³ee ue{eF&®e s cenÊJe peeCe tve I³ee.

8.6 jepeHeg$e µeeng®ee jep³eeefYe<eskeÀ

Ke s[ e f J epe³eeve s µeen t cenejepee b®ee Deelcee f J eéeeme Jee{uee ne slee. cnCe tve®e l³ee b vee rDeeke ´ ÀcekeÀ Oee sjCe mJee r k eÀeªve mJejep³eelee rue cenÊJee®e s e f k eÀuue s e fpe bk eÀC³eememe gªJeele ke s Àuee r. je s e fn[e, lee sjCee, je³eie[, ®e bove - Je bove n s e f k eÀuue s µeen tcenejepee bve s l eey³eele Ie sleue s . ceeJeU YeeieeJej He ´Ye glJe e f vecee &Ce ke s Àu³eeve blej µeentcenejepe meeleeN³ee®³ee e foµe sve s e f veIeeue s.

µeen t cenejepe meeleeN³ee®³ee e foµe sve s Ie sl e Deens n s mecepelee®e leejeyeeF &ve smeeleeN³ee®³ee me bj#eCee®ee r peyeeyeoeje r H ejµe gjeceHe bl eeJej mee sH eJe t ve mJeleë Hevneȳee®eeDeeÞe³e Ie sleuee. Hejµe gjeceHe bleeve s ue{e o sC³ee®ee r le³eeje r ke s Àuee r . le s Jne µe sKe e f cejemeeleeje e f k eÀuu³ee®ee e fk eÀuue soej ne slee. l³ee b vee r µeen t cenejepee b®e s meeceL³e & H e en tvel³eevee µejCe ie suee. Hee fjCeecee r meeleeje e fk eÀuuee µeen t cenejepee b®³ee leey³eele Deeuee.µeen t cenejepee bvee r l eeye[lee sy e H ejµe gjeceHe bl ee b vee ke w Ào ke s Àuee r. peeve s J e eje r 1708 ceO³e sµeen t cenejepee bvee r cee sþîee Leeìele meeleeje µenjele He ´J e sµe ke s Àuee. le sJne Heeme tvemeeleeN³ee®³ee e f k eÀuu³eeJej oj µee fveJeeje r ®ee wIe[e JeepeJeC³ee®ee r H e ´Lee me gª Peeuee r .

Page 89: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

89

meeleeje e fJ epe³e µeen t cenejepee b®³ee ¢<ìe rve s cenÊJeHe tCe & þjuee. ³ee e fJ epe³eeve blejl³ee b vee r 12 peeve s J eeje r 1708 ceO³e s mJeleëuee jep³eee fYe< e s k eÀ keÀªve Ie sleuee. JeDeeHeu³ee jepeOeevee r®e s e fþkeÀeCe meeleeje e f vee f½ele ke s Àue s . jep³eee fYe< e s k eÀeve blejjepeOeevee r meeleeN³een tve í$eHelee r µeentcenejepee b®³ee jep³ekeÀejYeej me gª Peeuee.

jep³eee fYe< e s k eÀeve blej µeent cenejepee bvee r DeeH eue s De<ìHe ´Oeevece b[U peene rj ke s Àue s.

yee fnje sH e bl e - He sµeJe sOeveepee r peeOeJe - me sveeH elee rveeje s µe bk eÀj - mee f®eJeieoeOej He ´uneo - He ´ e fl ee f veOee ry e eUepee r e f JeéeveeLe - ce gleee fuekeÀ `me sveekeÀle x' e f k eÀleeyeve s ceepee r e fµe bo s - ceevee®ee r H eos J e e f k eÀleeyeH ejmee spee r Yee smeue s - ceevee®ee r H eo s J e e f k eÀleeyen w y elejeJe e f ve b y e eUkeÀj - ceevee®ee r H eo s J e e f k eÀleeye

8.7 µeent cenejepeebHeg{erue De[®eCeer Je yeboesyemle

Ke s[®³ee ue{eF&le leejeyeeF &®ee peje r H ejeYeJe Peeuee Demeuee leje r leejeyeeF &ve s me gªke s Àue suee µeent cenejepee by eje s yej®ee me bIe< e & e f c eìe fJ euee veJnlee. Gueì HevneUe ³e sLe sDeeH eue s meÊee ke W Àê e fvecee &Ce keÀªve cejeþe jepeJeìe rle oe sve meÊee ke W Àê e fvee f ce &l ee rueeH e ´ e slmeenve e foue s. H ee fjCeecee r µeen t cenejepeemecee sj De[®eCee r J e e{le ie su³ee. ³eene r H e g{ speeTve cee s i eue yeeoµenekeÀ[ s ®ee wLeeF & J e mejosµece gKee r®ee nke Ì k eÀ ceee f i eleu³eeve s µeene rjepeJeì ojyeejele me g×e µeen t cenejepee bvee De[®eCee rle DeeCeC³ee®ee He ´³ elve ke s Àuee.µeen t cenejepee bmecee sje rue cenÊJee®³ee De[®eCee r Deµee ne sl³ee.1) ®e bême sve peeOeJee®e s ye b[ ë

®e bême sve peeOeJe ne Oeveepee r®ee ce gueiee ne slee. Oeveepee r®³ee ce =l³e g ve bl ej µeentcenejepee bvee r ®e bême sve peeOeJeeuee me sveeH elee r H eo e foue s ne sle s. cee$e lee s ®e b®eueHe ´ J e =Êee r®ee ne slee. l³ee®³eeJej µeen t cenejepee bvee me bµe³e Jeeìle Deme s k eÀejCe lee sme g©Jeelee r H e eme tve®e leejeyeeF &®ee meceLe & k eÀ ne slee.

®e bême sve peeOeJe leejeyeeF &®ee meceLe & k eÀ Demeu³eeve s l³eeuee µen osC³eemeeþe r µeentcenejepeeve s y e eUepee r e f J eéeveeLeeuee `me sveekeÀle x ' n s veJee r ve H eo e foue s. n s H eoDeeHeu³eeJej e fve³e b$eCe þ sJeC³eemeeþe r e f vecee &Ce keÀjC³eele Deeue s Deen s n s ®e bême svepeeOeJeeuee mecepeu³eeve s ®e bême sve peeOeJe µeen t cenejepee b J ej veejepe ne slee. leme s®e ³eeIeìve s ce gU s ®e bême sve Je yeeUepee r ceO³e s J e w cevem³e e f vecee &Ce Peeue s . oe sIee sl e me bIe< e & Peeuee³ee me bIe< ee &l e ®eême sveve s y e eUepee r®ee H ejeYeJe ke s Àuee. HejeYeJeeve blej yeeUepee r µeen tcenejepee b k eÀ[ s ie su³eeve blej µeen t cenejepeeve s y e eUepee ruee me bj#eCe e foue s.

³ee Ieìve s®ee ®e bême sveuee jeie Deeuee Je ®e bême sve peeOeJe GIe[HeCe s leejeyeeF &ueepeeTve e f ceUeuee. He g{ s ®e bême sve peeOeJeeme mecepee f J eC³eemeeþe r ie sue sue s H ejµe gjeceHe bl e

Page 90: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

90

He ´ e fl ee f veOee r J e Ke b[sjeJe oeYee[ s n s oe svne r H eCe ®e bême sve peeOeJee®³ee yeepe tve s meee f ceuePeeue s . ³ee®e Je sUe r k e = À<CejeJe KeìeJekeÀj, oceepee r Lee sjele Goepee r ®eJneCe ³ee b vee rl eejeyeeF &®ee H e#e G®eue tve Oejuee.

®e bême sve peeOeJee®ee r ne r GIe[ GIe[ ye b[Kee sje r H e en tve µeen t cenejepee bvee r n w y elejeJemejue<keÀj ³eeme ®e bême svee f J eª× Heeþe f J eue s . n w y elejeJeeve s ®e bême sve®ee oe sve e fþkeÀeCee rH ejeYeJe ke s Àuee. 1711 ceO³e s ®e bême sve leejeyeeF &uee peeTve e f ceUeuee. He g{ s l³ee b vee rcee s i euee b y eje s y ej Deele tve meK³e pee s[ue s.

2) KeìeJekeÀj Je Lee sjelee b®e s ye b[ ë

®e bême sve peeOeJee b®e s µeen t cenejepee b®³ee H e#eele tve GIe[ GIe[ He g Àìtve peeCe s J e µeentcenejepee b e f J eª× ye b[ He gk eÀejCe s ³ ee Ieìve s ce gU s leejeyeeF &®³ee H e#eelee rue Flej mejoejDeeke ´ ÀcekeÀ yeveue s J e l³ee b vee r µeen t cenejepee b®³ee H e ´o sµeeJej nuue s ®e{e f J eC³eememe gªJeele ke s Àuee r . ³ee mejoejeceO³e s Oee[ie s, Iee sjHe[ s Deee fCe ®eJneCe ³ee mejoeje b®eemeceeJe sµe Deens. ³ee mejoeje bvee r µeen t cenejepee b®³ee meeleeje Hee fjmejelee rue Je[ieeJe,ke g Àceþ s, e fµejJeU, keÀNne[ ³ee e fþkeÀeCee r nuue s k eÀªve Oe g ceeke t ÀU Ieeleuee ne slee.

³ee®e me bOee r®ee H eÀe³eoe Ie sle KeìeJe®ee Fveeceoej ke = À<CejeJe KeìeJekeÀj Deee fCe H eeìmeHejieC³eelee rue e EnieCeieeJe®ee Jeleveoej oeceepee r Lee sjele ³ee b vee r µeen tcenejepee b e f J eª× ye b[ He g k eÀeªve µeen t cenejepee bvee De[®eCee rle DeeCeC³ee®ee He ´³ elveke s Àuee. cee$e KeìeJe®³ee ue{eF &le ke = À<CejeJe KeìeJekeÀj ceejuee ie suee. oeceepee rLee sjele He g{ s µeen t cenejepee bvee µejCe Deeuee. Goepee r ®eJneCe Jej e fve³e b$eCeHe ´mleee f H ele keÀjC³eele µeen t cenejepee bvee ³eµe Deeue s . yeeUepee r®³ee ceolee rve s ®e bême svepeeOeJee®e sne r H e ee fjHel³e ke s Àue s.

3) keÀevne spee r Dee bie ´ s ®e s DeeJneve ë

µeen t cenejepee bvee r ®e bême sve peeOeJe, KeìeJekeÀj Lee sjele ³ee b®ee r y e b[ s Deìe sk e ̳ eeleDeeCeuee r Demeuee r leje r µeent cenejepee bmecee sj keÀevne spee r Dee b ie ´ s ® e s Depe tve SkeÀ mecem³eeªHee r DeeJneve GYe s ne sle s. keÀejCe ®e bême sve peeOeJeeve s Dee b i e ´ s ve e e f H eÀleeJe t ve leejeyeeF &®eeH e#e mJee rk eÀejC³eeme Yeeie Hee[ue s ne sle s . cnCepe s®e Dee b i e s ´ l eejeyeeF &®e s meceLe &k eÀ ne sle s .

e fµeJeepee r cenejepee bvee r mLeeHeve ke s Àue su³ee Deejceeje®ee Dee b i e ´ sv e s e f J ek eÀeme ke s Àuee ne slee.Hee f½ece e f k eÀveeN³eeJej mJele b$e Je®ekeÀ e f vecee &Ce ke s Àuee ne slee. cejeþîee b®³ee mJeele b$³e³e g×ele cenÊJeHe tCe & k eÀecee f i eje r k e s Àuee r ne slee r . l³ee®ee e fmeÎe r, F bie ´pe Je H ee sl e g & i e e rpee b veeOeekeÀ Jeeìle ne slee.

leejeyeeF &®³ee H e ´ sjCe sve s k eÀevne spee r ve s µeent cenejepee b®³ee meÊe s H e g{ s DeeJneve e f vecee &Ceke s Àue s ne sle s . meJe & H e ´Lece l³ee b vee r µeent cenejepee b®³ee keÀe s k eÀCeelee rue HeÀe wpee b veen gmekeÀeJe t ve ueeJeue s. Je jepecee®ee r , le g b i e, e f$ekeÀe sCe Deee fCe uee snie[ ns cenÊJee®e se f k eÀuue s DeeH eu³ee leey³eele Ie sleue s .

Page 91: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

91

keÀevne spee r®ee H e ´ e fl ekeÀej keÀjC³eemeeþe r µeen t cenejepee bvee r y e e fnje s H e b l e e E H eieUs ³eemememe wv³e Heeþe f J eue s H ej ble g k eÀe svne spee r ve s l³ee®ee menpe HejeYeJe keÀªve l³eeuee ke w Àoke s Àue s . ³ee Ieìve sve s µeen t cenejepee b H e g{e rue e f®e bl ee Jee{uee r . keÀejCe ³ee Deeiee soj®e bême sve peeOeJe, ke = À<Ceepee r H e ´ e f l ee f veOee r , Lee sjele, KeìeJekeÀj ³ee b®ee ye boe sy emlekeÀjC³eele µeent cenejepee b®ee r l ee r ve-®eej Je<e & Ke®e & Peeuee r ne slee r . Deµee keÀe fþCeHe ´me b i ee r ceeie & µee sOe t ve keÀe{Ceeje SkeÀce s J e ceeCe tme µeent cenejepee b k eÀ[ s ne slee lee scnCepe s y eeUepee r e f J eµJeveeLe ne s³e. ceie µeent cenejepee bvee r y e eUepee r e f J eéeveeLeeme ³eeH e ´ k eÀjCeekeÀ[ s ue#e IeeueC³eeme mee b e f i eleue s.

yeeUepee rve s 4000 me w e f vekeÀe b®³ee H eÀe wpe s e f veµee r k eÀe s k eÀCe cee s e fnce nelee r Ie sl euee r . cee$eDeeHeu³ee jepekeÀe r³ e ce glmeÎe r [eJeHe s®ee®³ee DeeOeej s uee sCeeJeu³eepeJeU JeUJeCe ³eee fþkeÀeCee r Dee b i e ´ s® ee r H e ´l³e#e Ye sì Ie sTve µeen t cenejepe n s®e Kej s cejeþe jepeJe bµee®e sJ eejmeoej Deen sle. n s Dee b i e ´ sv e e H eìJe tve e foue s . leme s®e le g cne r µeen t cenejepee b®e smJeee f celJe ceev³e keÀjCe s e f k eÀlee r i ejpe s®e s Deen s n s ne r Dee bi e ´ s v ee H eìJe tve e foue s . ce glmeÎe ry eeUepee r®ee H e ´mleeJe Oe tle & J e Oee sjCee r k eÀevne spee r ve s ceev³e ke s Àuee. GYe³eleele lenPeeuee. yeeUepee ruee Dee b i e ´ W v e e µeen t cenejepee b®³ee H e#eele DeeCeC³eele ³eµe Deeue s . ³eeIeìve sve s µeen t cenepeeje b®ee r y eepe t y eUkeÀì lej Peeuee r H eCe cejeþîee®³ee Fe flenemeeueeSkeÀ Je s i eUs JeUCe ueeie t ve yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee cejeþîee b®³ee jepeHe ´Ceeuee r ceO³e sGo³e Peeuee.

DeeHeuee r He ´ielee r leHeemee

1) µeent cenejepee bvee r y e b[e sKee sje b®ee ye boe sy emle keÀmee ke s Àuee?

8.8 keÀesuneHetj jep³eeleerue ke´Àebleer Je leejeyeeF& kewÀo

µeen g cenjepee b®³ee Deeieceveeve blej leejeyeeF ¥vee r J e s i eJe s i eȳee ceeiee & ve s µeengcenejepee bveee f J eje sOe keÀjC³ee®e s H e ´³ elve me gª þsJeue s ne sle s . cee$e µeen t cenejepee bvee r Del³e bleme b³ eceeve s n s e f J eje sOe cee s[e rle keÀe{le DeeHeuee r y e epe t y eUkeÀì yevee f J euee r ne slee r .

ojc³eeve®³ee keÀeUele µeeng y eje s y ej melele ue{CeeN³ee leejeyeeF &uee SkeÀe veJ³eeme b k eÀìeuee meecee sj s peeJe s ueeieue s . jepeejecee®ee r o gmeje r H elvee r jepemeyeeF & e fnve sDeeH euee ce gueiee o gmeje me bYeepee r ³ ee®³eemeeþe r leejeyeeF & y eje s y ej me bIe< e & me gª ke s Àuee.³ee me bIe< ee &®ee r H e e fjCelee r 1714®³ee keÀe suneHe tj ke ´ À e b l ee rl e Peeuee r . jepemeyeeF &ve sk eÀe suneHe tjJej Je®e &mJe He ´mLeee f H ele keÀªve DeeHeuee ce gueiee o gmeje me bYeepee r ³ eemeieeoe r J ej yemee f J eue s . Deee fCe leejeyeeF & J e e fl e®ee ce gueiee o gmeje e fµeJeepee r ³ ee b vee ke w Ào sleìekeÀue s. Gjue suee r me b H e tCe & ¿eele cnCepe s 47 Je<e & leejeyeeF &®ee r k e w Ào sle ie suee r . ³eeIeìve s ce gU s µeeng cenejepee bmecee sje rue leejeyeeF &®ee GHeêJe me b He g <ìele Deeuee. cee$e He g{ sjepemeyeeF &®ee H e g$e me bYeepee r ³ ee b ve s ce gIeue me gYe soej e fvepeece Guece gukeÀµee r me b H eke & ÀmeeOeC³eeme me gªJeele ke s Àu³eeve s H e g vne me bYeepee r®³ee ªHeeve s µeen t mecee sj De[LeUeGYee jee fnuee, Deme s peje r Demeue s leje r ³ ee Ieìve sve s µeen t - leejeyeeF & me bIe< e &me b H e g <ìele ³e sC³eeme ceole Peeuee r .

Page 92: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

92

8.9 yeeUepeer efJeµJeveeLe®ee Go³e

cejeþe meece ´ ep³eelee rue yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee Go³e ne r SkeÀ cenÊJeHe tCe & Ieìveeceeveuee r peele s k eÀejCe ³ee Ieìve sve s H e g{ s í$eHelee r H eoe®ee r meÊee me b H e g <ìele ³e sTveHe sµeJe s H eo cejeþe meece ´ ep³ee®e s meJee & e fOekeÀeje r y eveue s y eeUepee r e f J eéeveeLee®³eeGo³ee®ee r ceee fnlee r H e enle Demelee b vee meJe & H e ´Lece l³ee b®³ee Deej bYee®³ee pee rJ evee®ee rH e eµJe &Ye t cee r mecepe tve Ie sCe s i ejpe s®e s Deens.

1) pee r Jeve Hee fj®e³e ë

yeeUepee r e f J eµJeveeLee®ee pevce keÀe s k eÀCeelee rue Þee r J eOe &ve ³e sLee rue e f®eleHeeJeve ye ´ eïeCeYeÆ ke g Àì b g y e ele 1660 ceO³e s Peeuee. ³ee YeÆ IejeC³eekeÀ[ s le sJne Þee rJ eOe &ve®ee ro sµece gKee r ne slee r . me gªJeelee ruee yeeUepee r e f J eéeveeLe n s jece®e bêHe ble Deeceel³eekeÀ[ skeÀejke t Àve ne sle s . H e g{ s jepeejece cenejepee b®³ee keÀeje f k eÀoe ale 1699 le s 1702 ³eekeÀeUele He gCe s H e ´ e bl ee®e s me gYe soej ne sle s 1704 le s 1707 ³ee keÀeUele yeeUepee re f J eµJeveeLe oe wueleeyeeo®e s me gYe soej ne sle s . oe wueleeyeeo®e s me gYe soej Demelee b vee l³ee b®e sme b y e bOe Oeveepee r peeOeJee b y eje syej Deeue s ne sle s. ve blej ³ee oe sne sle Iee f ve<þ me b y e bOeH e ´mleee f H ele Peeue s . ³ee me by e bOee®ee H eÀe³eoe Ie sle yeeUepee r cejeþe meÊe s®³eejepekeÀejCeele meke ´ À e r³ e menYeeiee r Peeuee Je l³ee b ve s mJeleë®e s Dee fmlelJe e f vecee &Ce ke s Àue s.

2) yeeUepee r®³ee Go³eeme peyeeyeoej Heeée &Ye t cee r ë

cejeþe mece ´ ep³eelee rue yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee Go³e ne De®eevekeÀ Peeuee veme tvel³ee®³ee ³ee Go³eeceeie s pee r H e eée &Ye t cee r e f vecee &Ce Peeuee r ne slee r l ee r H e eée &Ye t cee r DeeH eCe ³eee fþkeÀeCee r mecepe tve Ie sCe s iejpe s®e s Deen s. µeent cenejepee b®³ee ceneje<ì^ elee rueDeeieceveeve s ³ ee H eeée &Ye t cee r®ee Deej bYe ne slee s . keÀejCe meJe & H e ´Lece yeeUepee rvee r µeen tcenejepee b®³ee Deeieceveeve blej l³ee b vee menkeÀe³e & k eÀjC³ee®ee e f veCe &³ e Ie sleuee. ve blejcejeþe r jepeJe bµee®³ee ieeoe r J ej µeen t cenejepee b®ee nke Ìk eÀ Deen s n s H eìJe tve o sTveOeveepee r peeOeJeeuee µeen t cenejepee b®³ee H e#eele DeeCeue s . ®e bême sve peeOeJeeJej`me sveekeÀle x ' H eoe®³ee ceeO³eceele tve e f ve³e b$eCe þ sJeC³ee®ee He ´³ elve ke s Àuee. He g{ s ®e bême svepeeOeJee®ee ye boe s y emle ke s Àuee ke = À<CeejeJe KeìeJekeÀje b®ee ye boe s y emle, oeceepee rLee sjelee b®ee ye boe s y emle, Goepee r ®eJneCee b®ee ye boe sy emle Deµee Deve s k eÀ cenÊJeHe tCe &peyeeyeoeN³ee H eej Hee[u³eeve s µeen t cenejepee b®ee l³ee b®³eeJeje rue e f J eéeeme Jee{le ie suee.µeen t cenejepe Je leejeyeeF & me bIe< ee &l ene r l³ee b vee r cenÊJeHe tCe & Ye t e f c ekeÀe e f veYeeJeuee r .Deµee r ne r Go³eeme Heeée &Ye t cee r e f vecee &Ce ne sle Demelee b vee®e keÀevne spee r Dee b i e ´ s mJeeje rH e ´me b i eele t ve KeN³ee DeLee &ve s y e eUepee r e f J eéeveeLe ³ee mJele b$e Dee fmlelJee®ee Go³ePeeuee.

3) keÀevne spee r Dee bie s ´ H e ´me bie Je yeeUepee ruee He sµeJe s Heo He ´ eHlee r ë

keÀevne spee r Dee b i e ´ s n s me gªJeelee ruee µeent cenejepee b®e s meceLe &k eÀ ne sle s. cee$e ®e bême svepeeOeJee b®³ee e f®eLeeJeCee r ve s l e s l eejeyeeF &®e s meceLe &k eÀ yeveue s ne sle s J e l³ee b vee r µeen t

Page 93: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

93

cenejepee b y eje s y ej me bIe< e & me gª ke s Àuee ne slee. SJe{s®e veJns lej l³ee b vee r jepecee®ee r le g b i ee f$ekeÀe sCee Je uee snie[ ns cenÊJeHe tCe & e f k eÀuue s leey³eele Ie sleue s ne sle s.

µeen t cenejepee bvee r k eÀevne spee r®³ee ye boe sy emlee®ee r peyeeyeoeje r H e sµeJee yee fnje sH e b l e e f H e b i eUs³ee b®³eekeÀ[ s mee s H e e f J euee r ne slee r. cee$e keÀevne spee r ve s l³ee b®ee H ejeYeJe keÀªve l³ee b veeke g Àueeyee e f k eÀuu³eele ye b e fomle ke s Àue s. H ee fjCeecee r µeent cenejepee b®ee r e fmLelee r Del³e bleie bYee rj Peeuee r . Deµee keÀe fþCe He ´me b i e e r µeen t cenejepee b®e s ue#e yeeUepee r e f J eéeveeLeekeÀ[ sie sue s J e yeeUepee rme yee sueeJe t ve Deme s mee b e f i eleue s k eÀe r Dee b ie ´ s H e ´me b i ee®ee r peyeeyeoeje rJ³eJee fmLele Heej Hee[uee rle lej le g cneuee He sµeJe s H eo yeneue keÀjC³eele ³e sF &ue. Hej ble gy e eUepee rve s H e ´Lece He sµeJe s H eoe®ee r ceeieCee r k e s Àuee r . Je DeeHeu³ee ceeieCee r®e s meceLe &vekeÀjC³eemeeþe r H e g{e rue ³e gk e Ì l ee r H eo ue{e f J euee.

Heoe®ee pee sj Demeu³eee fµeJee³e keÀecee f i eje r ne sCeej veene r Deee fCe SkeÀe H e sµeJ³eeme ke w ÀoþsJeue s leje r o gmeje He sµeJee leeye[lee s y e l³ee peeiee r Deeuee Deee fCe lee s DeeH eu³eeJej®eeue tve ³e slee s Deen s Deme s H een tve keÀevne spee r vejce ne sF &ue' µeen t cenejepee bvee ne³e g k e Ì l ee r J e eo ceev³e Peeuee Je l³eeve gmeej17 vee sJn Wy ej 1713 je spee r y e eUepee rmeHe sµeJeeF &®ee r J eðe s o sC³eele Deeuee r . ³e sLe t ve®e cejeþîee b®³ee Fe flenemeelee rue He sµeJeeF &®³eekeÀeueKe b[e®ee Deej bYe Peeuee.

keÀevne spee r J e yeeUepee r peJeU peJeU®e s je fnJeeµee r Demeu³eeve s me bIe< ee &S s J epee r oe sne sleJeelee &ueeH e Peeuee. yeeUepee rve s µeent cenejepee b®ee H e#e keÀmee ³ee s i³e Deen s n sk eÀevne spee ruee H eìJe tve e foue s. je<ì ^ e r ³ e e fnle ue#eele Ie sTve Je J³eke Ìlee r i eìjeieuee sYee b vee ce gþceelee r o sTve keÀevne spee r ve s µeen t cenejepee b®ee H e#e mJee r k eÀejuee neHe ´me b i e ke s ÀJ eU µeen t cenejepee b®³ee ¢<ìe rve s veJns lej yeeUepee r®³ee ¢<ìe rve sne rcenÊJeHe tCe & þjuee.

DeeHeuee r He ´ielee r leHeemee ë

1) yeeUepee r e f J eéeveeLee®³ee Go³eeme peyeeyeoej Hee fje fmLelee r peeCe tve I³ee.........

8.10 yeeUepeer efJeéeveeLee®eer keÀeceefiejer

He sµeJe s H eoe®ee r H e ´ e Hlee r J e keÀevne spee r Dee b i e ´ s® e s µeen t®³ee H e#eele ³e sCe s ³ ee oe svne r y eepe t ce gUsy eeUepee r e f J eéeveeLee®e s µeen t cenejepee b®³ee jepeHe ´Ceeuee rle Jepeve Jee{ue s ne sle s. µeentcenejepee bvee r ne r SkeÀ keÀe³e &#ece He sµeJee cnCe tve l³ee b®³eeJej e f J eéeeme þ sJeuee ne slee.µeen t cenejepee b®ee e f J eéeeme yeeUepee rve s DeeH eu³ee keÀecee f i eje r®³ee ceeO³eceele tve meeLe &þje f J euee. ³ee e fþkeÀeCee r DeeH eCe µeent cenejepee b®³ee ceeie &oµe &veeve s y e eUepee re f J eéeveeLeeve s pee r k eÀecee f i eje r y epeeJeuee r Deen s. l³ee®ee Dee{eJee Ie sCeej Deene sle.

1) e fvepeece-Gue-ce gukeÀ®ee Go³e ë

Dee wj b iepe s y ee®³ee ce =l³e g ve bl ej yeneo gjµene e fouuee r®³ee ieeoe rJ ej Deeuee. HeCe l³eeueeHeÀejme s Dee³e g <³e ueeYeue s veene r . l³ee b®³ee ce =l³e g ve bl ej pene bojµene mece ´ eì yeveuee.

Page 94: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

94

pene bojµene®³ee jepeJeìe rle me³³eo Deyo guuee Je me³³eo ngme sve ³ee ye bOe t®e s e fouuee r®³eejepekeÀejCeele Je®e &mJe e f vecee &Ce Peeue s ne sle s . l³ee b vee r pene bojµene JePe g e fuHeÀkeÀejKeeveeme þej ceejue s . Je l³ee b vee r H eÀªmJee fme³ej ³eeme ieeoe r J ej yemee f J eue s .e fouuee r®³ee jepekeÀejCeele l³ee b®ee H e ´ e fl emHeOee a e f vepeece-Gue-ce gukeÀ ne slee. cnCe tve®eme³³eo ye bOe t vee r H eÀªKee fme³ej®³ee ceolee rve s l³eeuee oe f#eCe s®³ee me gY³ee®ee r peyeeyeoeje ro sTve oe f#eCe sle H eeþJeue s.

e f vepeeceeuee cejeþîee b®³ee ieeoe r y eeyele me gª DemeCeeN³ee De bleie &le me bIe< ee &®ee r ®ee b i euee r®ekeÀuHevee ne slee r . cnCe tve®e l³ee b vee r oe f#eCe sle ³e slee®e j bYeepee r e f veyeeUkeÀj, ®e bême svepeeOeJe ³ee b vee µeen t cenejepee b®³ee e f J eje sOeele e f®eOeeJeCee r o sC³eeme me gªJeele ke s Àuee r.l³eece gUs µeent cenejepee bmecee sj He ´µvee f®evn e fvecee &Ce Peeuee ne slee. cee$e e fouuee r®³eejepekeÀejCeele ³ee®e keÀeUele me³³eo ye bOe t®e s J e®e &mJe Jee{ue s ne sle s . cnCe tve yeeoµeneHeÀªKee fme³ejve s e f vepeece-Gue-ce gukeÀuee cee sjeoeyeeo ³e sLe s y eoueue s J e oe f#eCe sleme³³eo ngme sve ³eeme Heeþe fJ eue s . H ee fjCeecee r e f v epeece-Gue-ce gukeÀ yeeyele µeen tcenejepee bvee DeLeJee yeeUepee r e f J eéeveeLeeuee peemle neue®eeue keÀjeJee r ueeieuee r veene r .cee$e l³ee b®³ee yeoueC³eeve s cejeþîee bvee H e g{e rue jepe He ´Ceeuee r®e s Yee fJ e<³e yeoueleeDeeue s . l³eece gU s ³ee IeìkeÀeuee keÀecee f i eje rle t ve DeJeUlee ³e sle veene r .

2) oe f#eCe sle me³³eo ngme sve®e s Deeieceve : yeeoµene HeÀªKee fme³ejve s n gme sve ye bOe t

H e w k eÀe r me³³eo ngme sve®ee r e f ve³e gk e Ì l ee r oe f#eCe s®³ee me gYe soejHeoe r ke s Àuee r . cee$e lee s oe f#eCe sleªpe t ne sC³eeH e t J e e a®e jml³eele l³eeuee ceejC³ee®ee keÀì ke s Àuee. HeCe lee s k eÀì GIe[Peeuee. keÀìele meee f ceue Peeue su³ee oeTo Keeve HeVee ruee H ejeYe tle keÀªve l³eeve s þejceejue s .

ve blej me³³eo ngme sve oe f#eCe sle Deeuee. oe f#eCe s®³ee me gY³ee®ee r me g$e s neleele Ie sleuee r J epeJeUHeeme oe sve Je< e & cejeþîee b®³ee Deeke ´ ÀcekeÀ neue®eeuee R vee H ee³eye bo IeeueC³eeleHe ´ ³ elve ke s Àuee. cee$e ³ee keÀecee r l³eeme cnCeeJe s e fl eleke s Àme s ³ eµe Deeue s veene r.

ojc³eeve®³ee keÀeUele me³³eo ngme sve®ee ye bOe g me³³eo Deyo guuee®e s mLeeve e fouuee r®³eejepekeÀejCeele Dee fmLej Peeue s ne sle s. cnCe tve®e me³³eo Deyo guueeve s me³³eo ngme sveueee fouuee rle yee sueeJeue s ³ ee keÀe fþCe He ´me b i ee r me³³eo ngme sveve s cejeþîee b®ee r ceoleceee f i eleuee r. ³ee ceeieCee r ce gU s®e cejeþîee b®³ee GÊej sk eÀ[e rue jepekeÀejCee®ee ceeie &cee s k eÀUe Peeuee.

cejeþîee bvee r ceole o sle Demelee b vee meJe & H e ´Lece len ke s Àuee. ³ee lenele µeentcenejepee b®³ee Jelee r ve s µe b k eÀje®ee r ceunej vejie b gokeÀj ³ee bvee r H e ´ e f l ee f veOee rlJe ke s Àue sme³³eo ngme sve Je vejie b gojkeÀj ³ee b vee r pee s l en ke s Àuee l³ee lenelee rue Deìe rKeeuee rueHe ´ ceeCe s Deen sle.

1) e fµeJeepee r cenejepee b®e s mJejep³e Je e f k eÀuue s µeen t cenejepee bvee e f ceUeJe s.2) Keeveo sµe, iee W[Jeve, e fJ eoYe &, n wêeyeeo Deee fCe keÀvee &ìkeÀ Deeoe r cejeþîee b®eeH e ´o sµe µeent cenejepee b k eÀ[ s jeneJee.

Page 95: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

95

3) oe f#eCe slee rue mene cee s i eue me gY³eelee rue ®ee wLeeF & J e mejosµece gKee r J eme tuekeÀjC³ee®ee Dee fOekeÀej cejeþîee bvee DemeeJee.4) ®ee wLeeF &®³ee cee sy eou³eele cejeþîee bvee r y e eoµene®³ee j#eCeemeeþe r 15,000HeÀe wpe þ sJeeJee r.5) mejosµece gKee r®³ee cee sy eou³eele cee s i eue me gY³eelee rue oje s[sKee sje b®ee Deee fCeDev³e GHeêJee r i e b g[e®ee cejeþîee bvee r y e boe s y emle keÀjeJee.6) yeeoµeneve s µeen t cenejepee b®ee r DeeF & J e Flej veele sJ eeF &k eÀe b vee ce g k e Ì l e keÀjeJe s.GYe³elee ble len Peeu³eeve s cejeþîee bvee e fouuee r k eÀ[ s ke g À®e keÀjCe s iejpe s®e s ne sTveyemeue s . cnCe tve H e tJ e & e f ve³ee speve keÀªve yeeUepee r e f J eéeveeLee®³ee ve sle =lJeeve s e fouuee rmJeeje r k eÀjC³ee®ee e f veOee &j Heke Ìk eÀe Peeuee.

3) yeeUepee r e f JeéeveeLee®ee r e fouuee r mJeeje r :

me³³eo ngme sveve s cejeþîee by eje sy ej len ke s Àuee ne slee n s y eeoµene HeÀªKeee fme³ejueeceee fnle Peeue s ne sle s l³eene r H e s#ee cenÊJee®e s cnCepe s me³³eo ngme sveuee DeeHeu³eee f J eje sOeele cejeþ s ceole keÀjCeej Deen sle ³ee®ee rne r k eÀuHevee ne slee r . cnCe tve®eyeeoµeneve s e f vepeece-Gue-ce gukeÀ Je Dee fpelee fme b i e ³ee®ee r ceole Ie sC³ee®e s þje f J eue s J el³ee b vee e fouuee rle yee sueeJeue s cee$e Hee fje fmLelee r Gueì Peeuee r. ³ee oe sIee b vee rne r me³³eoye bOe t®ee H e#e mJee r k eÀejuee.

me³³eo ngme sve oe f#eCe sle t ve ceole Ie sTve e fveIeeuee ne slee. l³ee b®³ee mee sy ele yeeUepee re f J eéeveeLe, Ke b[e s y euueeU, Ke b[ sjeJe oeYee[ s, Goepee r HeJeej, me bleepee r Yee smeue sDeeoe r ceeleyyej ne sle s n s meJe & ceeleyyej He s Ày e ´ g J e eje r 1719 ceO³e s e fouuee r ceO³e s H e e sn®eue s.

H eÀªKee fme³ejve s me³³eo ye bOe t®ee r J e cejeþîee b®ee r l e³eeje r H e en tve lene®ee r y e e sueCee rk eÀjC³ee®ee r le³eeje r oµe & e f J euee r cee$e me³³eo ye bOe t vee r l³eeme HeoYe ´ <ì ke s Àue s J e l³ee®³eepeeiee r je f H eÀGÎe rpee rle Je je f H eÀkeÀ GÎe wuee ³ee b vee e fouuee r®³ee ieeoe r J ej DeeCeue s ve bl ejl³ee b vee r DeeH eu³ee e fJ eéeemeelee rue cenceoµene ³eeme cee s i eue mece ´ eì HeoeJej e f J ejepeceeveke s Àue s J e e fouuee r k e ´ À e b l ee rme He tCe & e f J ejece e fouee.

je f H eÀGe fÎpee rle ne mece ´ eì Demelee b vee n gme sve Deuee rve s l³ee®³eekeÀ[ tve cejeþîee bveemeveoe e f ceUJe tve e fou³ee. mJejep³e, ®ee wLeeF & J e mejosµce gKee r Deme s ¿ee meveoe b®e smJeªHe ne sle s. í$eHelee r µeen g cenejepee b®³ee veeJe s ³ ee meveoe ne sl³ee. cee si eueyeeoµenekeÀ[tve ³ee meveoe b J ej e fµeke Ì k eÀecee sl e & y e Peeuee ne slee. ³ee meJe & ³ eµemJee rk eÀe³ee & ce gUs y eeUepee r e f J eéeveeLee®ee r e fouuee r mJeeje r ³ eµemJee r Peeuee r .

4) ³e sme tyeeF & Je Flejeb®ee r cee sieuee b®³ee ke w Ào sle tve ce g ke Ìlelee

e fouuee r mJeeje r J ej e fveIelee b vee yeeUepee r e f J eéeveeLeeHe g{ s cenÊJeHe tCe & Deme s lee r ve GÎsµene sle s H e e fnuee GÎ sµe GÊej s®³ee jepeHe ´Ceeuee rle ³eµemJee r H e ´ J e sµe keÀjCe s, o gmeje GÎ sµeme³³eo ngme sveyeje sy ej Peeue su³ee leneve gmeej meveoe b®ee r H e ´ e Hlee r k eÀjCe s J e e f l emeje GÎ sµecnCepe s ³e sme t y e eF & J e Flej ke w ÀÐee b®ee r cee s i euee®³ee ke w Ào sle t ve me gìkeÀe keÀjCe s . H e wk eÀe r oe sveGÎ sµe He ´Lece meHeÀue Peeue s ne sle s. ve blej yeeUepee r e f J eéeveeLeeve s ³ ee H e ´k eÀjCeele ue#eIeeue tve ³e sme t y e eF & J e Flej ke w ÀÐee b®ee r cee s i euee b®³ee leey³eele tve me gìkeÀe keÀªve Ie sleuee r.

Page 96: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

96

³ee me gìke s Àve s l eyyeue 12 Je<ee ¥vee r µeen t cenejepee bvee DeeHeuee r DeeF & ³e sme ty e eF ¥vee Ye sìleeDeeue s . lej Flej ke w ÀÐee b vee leyyeue 30 Je<ee & ve bl ej ceneje<ì^ ele ³e slee Deeue s .yeeUepee r®ee r ne r k eÀecee f i eje r H e ´µe bmevee r³ e ne slee r. µeent cenejepee bvee ³ee Ieìve s®eee f J eue#eCe Deeve bo Peeuee.

5) Deee fLe & keÀ ceole DeeCeuee r ë

yeeUepee r e f J eéeveeLe pe sJne e fouuee r mJeeje rJ ej ne sle s l e s Jne ojje spe HeVeeme npeejªHe³e s cejeþîee bvee e f ceUle ne sle s. l³eelee rue je spe®ee HeÀe wpee b®ee Ke®e & k eÀªve He wme se fµeuuekeÀ jenle Demele le s meJe & H e wme s e fouuee r mJeeje r H e tCe & Peeu³eeve blej yeeUepee re f J eéeveeLeeve s meeleeN³eele DeeCeue s J e µeen t cenejepee b®³ee mJeeOee r ve ke s Àue s . H e g{ s ne rjke Ì k eÀce cejeþe meece ´ ep³eeuee e f k eÀH eÀe³eleµee rj þjuee r . ³ee keÀecee f i eje rle t ve µeen tcenejepee b®ee r e f J eéemevee r ³ elee mHe<ì ne sle s.

6) cejeþe ce b[Ue®ee r e fvee f ce &lee r ë

cejeþe ce b[Ue®ee r e f ve e f ce & l ee r ne r k eÀuHevee yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee r Deen s. í$eHelee r®³ee³ee Deeiee soj®³ee jepeJeìe r®ee e f J e®eej keÀjlee He ´µeemeveemeeþe r De<ìHe ´Oeeve ce b[UDee fmlelJeele ne sle s. Dee wj biepe s yee®³ee jepeJeìe rH eeme tve n s De<ìHe ´Oeeve ce b[U e foJeme svee foJeme keÀcepee sj ne sle ®eeueue s ne sle s.

pe s Jne µeen t cenejepe í$eHelee r Peeue s le s Jne Je s i eJe s i eȳee mejoejevee r DeeH eu³eekeÀle & =lJee®³ee pee sjeJej ojeje e fvecee &Ce ke s Àuee ne slee. keÀvee &ìkeÀele Iee sjHe[ s, JeNne[-veeieHe tjele keÀevne spee r Yee smeue s, Keeveo sµeele me sveeH elee r oeYee[ s lej yeeieueeCe Yeeieelemejue<keÀj e fve b y e eUkeÀje bvee r DeeH eue s J e®e &mJe e f vecee &Ce ke s Àue s ne sle s. ne r J epeveoej ce b[UerDe<ìHe ´Oeeve ce b[Ue®³ee e f ve³e b$eCeeKeeuee r jenCe s µeke Ì ³ e veJnle s cnCe tve®e yeeUepee Rvee rcejeþe ce b[Ue®ee r j®evee keÀªve µeen t cenejepee b®³ee ve sle =lJeeve s veJee r me b³ e g k e Ìl ejep³eJ³eJemLee He ´mLeee f H ele ke s Àuee r .

cejeþe ce b[Ue®³ee e f vee f ce &l ee r y e eyele v³ee. ceneo sJe iee s e f J e bo jeve[ s e fuee fnleele,``yeeUepee r e f J eéeveeLeeve s cejeþîee b®ee r e fmLelee r vee rì HeejKeuee r J e cejeþîee b®ee r meÊeepeieJe t ve Jee{e f J eC³eemeeþe r pee s GHee³e keÀe{uee l³ee®e s De bleyee &¿e mJeªHe e fYeVe ne sle s .e fµeJeepee r cenejepee b®³ee H ej bH ej suee Oeªve HejkeÀe r³ e meÊe sµee r SkeÀe foueeve s ue{sue Demeecee sþe yee fue<þ He g{eN³ee b®ee me bIe e f vecee &Ce keÀjCe s n s l³ee GHe³ee®e s y ee¿e mJeªHe ne sle s.³ee mejoeje b®³ee leey³eelee rue He ´o sµeele p³ee®ee lee s k e g Àuece gKel³eej JneJee Je l³eeve s l³eeH e ´o sµeele DeeHeuee r meÊee ieepeJeeJee r cee$e meJe & e f J eYeeieelee rue mejoeje b®ee rk e g Àuece gKel³eeje r meceeve opee &®ee r DemeeJee r , ne r l³ee GHee³ee®ee r o gmeje r y eepe t ne slee r.''³ee Jeªve cejeþe ce b[Ueve s mJeªHe ue#eele ³e sle s .

v³ee³ece tlee a jeve[ svee r ne r ³ ee spevee GÊece ne slee r Deme s cnìue s Deen s. YeeJee r k eÀeUelemeece ´ ep³e e f J emleej keÀjC³eemeeþe r cejeþîee bve e ³ee ce b[Ue®ee HeÀe³eoe Peeuee. oe s< ee®eee f J e®eej ke s Àuee lej mejoeje b ceO³e s mJele b$eJe =Êee r e f vecee &Ce Peeuee r J e meÊee He ´ ce gKee b®³eee f J eª× mejoej HeÀìke t Àve Jeeie t ueeieue s .

cee$e He b®eJee rme Je< ee & ve bl ej®³ee mJeele b$³e me bie ´ ecee®³ee Hee fje fmLelee r® ee e f J e®eej ke s Àuee lejcejeþe ce b[Ue e fµeJee³e lejCee s H e e³e veJnlee n s DeeHeCeeme ceev³e keÀjeJe s ueeie sue.

Page 97: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

97

cnCe tve®e yeeUepee r®ee r ne r k eÀecee f i eje r me g×e yeouel³ee Hee fje fmLelee r ve gmeej ³ee si³e ne slee rn s veekeÀejlee ³e sCeej veene r .

7) yeeUepee r e f JeéeveeLee®ee ce =l³e g ë

He sµeJe s H eoe®³ee He ´ e Hlee r ve bl ej yeeUepee r e f J eéeveeLee®e s pee r J eve J³emle Peeue s ne sle s .melele®³ee keÀecee f i eje rve s µeje rj LekeÀue s ne sle s . cejeþe ce b[Ue®ee r e f vee f ce &l ee r k e s Àu³eeve blejyeeUepee r e f J eéeveeLe me³³eo ngme sve mee sy ele e fouuee rme ie sue s . l³ee®³ee e fouuee r J eeje rojc³eeve keÀe suneHe tj®³ee me bYeepee r ve s µeen t cenejepee b e f J eª× cee s e fnce nelee r Ie sl euee r .yeeUepee Rvee ne r Ieìvee mecepelee®e le s H ejle Deeue s J e l³ee b vee r me bYeepee r J ej ®eeue ke s Àuee r .1719 uee l³ee b vee r k eÀe suneHe tjuee Je s{e e fouee. l³eeve blej cee®e & 1720 ceO³e s y eeUepee re f J eéeveeLe meemeJe[ ³e sLe s H ejleuee. l³ee®e e fþkeÀeCee r 2 Se f He ´ue 1720 ceO³e s l³ee b®e se f veOeve Peeue s .

DeeHeuee r He ´ielee r leHeemee

1) yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee r k eÀecee f i eje r peeCe tve I³ee...............

8.11 yeeUepeer efJeéeveeLee®eer ³eesi³elee

cejeþe meece ´ ep³eelee rue veeJe uee w e f k eÀkeÀeme He ´ eHle þjue sue s SkeÀ Dee fÜlee r³ e J³eke Ìl ee r ceÊJecnCe tve yeeUepee r e f J eéeveeLeekeÀ[ s H eee fnue s ne sle s. keÀejke t Àve le s me s veekeÀle x J e me sveekeÀle xle s H e sµeJee Demee l³ee b®³ee keÀle & =lJee®ee ®e{lee Deeue sKe Deens. l³ee b vee r DeeH eu³ee He ´YeeJee rjepeHe ´Ceeuee rÜej s cejeþe meece ´ ep³eele DeeHeue s mJele b$e Dee fmlelJe e f vecee &Ce ke s Àue s . SkeÀkeÀejke t Àve le s cejeþe jepekeÀlee & H e sµeJee Demee yeeUepee r®³ee pee r J evee®ee ®e{lee Deeue sKeDeen s Deµee ³ee yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee r ³ ee s i³elee DeeHeCe Keeuee rue ceee fnlee r®³eeDeeOeej s mHe<ì keÀjCeej Deene sle.

1) keÀejke t Àve cnCetve keÀeje f keÀoe a®ee Deej bYeë

yeeUepee r e f J eéeveeLeeve s DeeH eu³ee keÀeje f k eÀoe a®ee Deej bYe keÀejke t Àve H eoeHeeme tve ke s Àuee.me gªJeelee ruee le s jece®e bêHe ble Deceel³ee b k eÀ[ s keÀejke t Àve cnCe tve keÀece H eenle ne sle s .l³ee b®³ee neleeKeeuee r k eÀece keÀjle Demelee b vee l³ee b vee jepeHe ´Ceeuee r®e s ®ee b i eue s %eeveHe ´ eHle Peeue s.

2) me gYe soej cnCe tve keÀecee fieje r ë

Deej bYee r y e eUepee r e f J eéeveeLee®ee r e f ve³e gk e Ìl ee r H e gC³ee®³ee me gYe soejeHeoe r k eÀjC³eele Deeuee rne slee r. le sJne He gCe s n s cee si euee b®³ee neue®eeuee r®e s k e W Àê ne sle s. Deµee keÀe fþCeHee fje fmLelee rle yeeUepee r e f J eéeveeLeeve s cejeþîee bvee De b ceU ®eeue t þ s J eC³ee®ee He ´³ elveke s Àuee. He gC³ee yeje sy ej®e Dee wj b ieeyeeo®ee me gYe soej cnCe tve l³ee b vee r GÊece keÀecee f i eje ry epeeJeuee r cnCepe s®e ³ee H eoeme DeeJeµ³ekeÀ DemeCeeje r ³ ee s i³elee l³ee b®³eeceO³e s ne slee r n se fme× ne sle s .

Page 98: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

98

3) µeent í$eHelee r yevee fJeue s ë

µeen t cenejepee b®³ee ceneje<ì ^ Deeieceveeve blej yeeUepee r e f J eéeveeLe l³ee b vee Ye sìue s J el³ee®ee®e jepe nke Ì k eÀ Deen s n s Fleje bvee H eìJe tve o sT ueeieue s . Deve s k eÀ ceeleyeje bveeµeen t cenejepee®³ee He#eele DeeCeue s e f J eje sOekeÀe b®ee ye boe s y emle keÀjC³ee®ee r cenÊJeHe tCe &k eÀecee f i eje r k e s Àuee r J e e fouuee r ojyeejele tve í$eHelee r H eoeme e fjlemej HejJeeve b i ee rDeeCeuee r H e e fjCeecee r ³ ee keÀe³ee &le t vene r l³ee®ee r ³ ee s i³elee De®e t k eÀ Deen s n s mHe<ì ne sle s .

4) µeent®³ee meÊe suee mLe w³e & e f ceUJe tve e foue s ë

µeen t cenejepee bvee mJejep³ee®ee r o sCeiee r peje r cee s i euee b k eÀ[tve e f ceUeuee r Demeuee r leje r le se fìkeÀe fJ eCe s Del³e ble keÀe fþCe keÀece ne sle s ³ ee keÀecee r µeent cenejepee bvee yeeUepee re f J eéeveeLeeve s cenÊJeHe tCe & ceole ke s Àuee r . pe gVej, He gCe s , ®eekeÀCe, KeìeJe, keÀje[,FmeueeceHe tj ³ee e fþkeÀeCee r cejeþe r Deceue He ´mleee f H ele yeeUepee Rvee r ceole ke s Àuee r .

oeceepee r Lee sjele, ®e bême sve peeOeJe, ke = À<CejeJe KeìeJekeÀj, Goepee r ®eJneCe ³ee b veeJeþCee r J ej DeeCeue s. Oeveepee r peeOeJe, yee sk eÀe rue, Ke b[ sjeJe oeYee[ s, Hejmee spee r J ekeÀevne spee r Yee smeue s ³ ee b vee µeen t cenejepee bvee menkeÀe³e & k eÀjC³eeme He ´ J e =Êe ke s Àue sH e e fjCeecee r µeen t cenejepee b®³ee jep³eeuee mLe w³e & H e ´ eHle Peeue s.

5) keÀevne spee r Dee bie ´ s y eje syej mecevJe³e:

keÀevne spee r Dee b i e ´ s y eje s y ej mecevJe³e ne r H e ´ ej bYee r®³ee keÀeUelee rue yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee rmeJe &Þe s <þ keÀecee f i eje r ceeveuee r peele s . keÀevne spee r leejeyeeF &®³ee yeepe tve s ue#e ne sle s.l³ee b vee r µeent cenejepee b®³ee H e ´o sµeeJej Deeke ´ ÀceCe keÀªve yee fnje sH e b l e e f H e b i eUsvee ke w Àoke s Àue s ne sle s. Deµee keÀe fþCe Hee fje fmLelee rle µeent cenejepee bvee r y e eUepee r e f J eéeveeLeeJejne r peyeeyeoeje r mee s H e e f J euee r . yeeUepee rve s H e sµeJe s H eo mJee r k eÀeªve Dee b i e ´ s® e s ceveëHee fjJele &vekeÀªve l³ee b vee µeen t®³ee yeepe tuee DeeCeue s . yeeUepee r®³ee ³ee keÀe³ee & ce gU s cejeþe rjep³eeJeje rue meJee &l e cee sþ s me bk eÀì ìUue s. ³ee Ieìve sle t ve yeeUepee r®ee r mece³e me t®ekeÀ³ee s i³elee menpe mHe<ì ne sle s .

6) meveoe b®ee r GHeueyOelee ë

cee s i euee b®e s oe f#eCe sle me gYe soej ne sle s . cee$e l³ee b®³eeH e g{ s Deve s k eÀ De[®eCee r ne sl³eel³ee®³ee De[®eCee r®ee H eÀe³eoe yeeUepee rve s µeent cenejepee b®³ee ceolee rve s Ie sTvecenÊJeHe tCe & k eÀecee f i eje r y epeeJeuee r . yeeUepee r®³ee ve sle =lJeeve s me³³eo ye bo t®³ee ceO³emlee r ve scejeþ s e fouuee rH e³e ¥le H ee sn®eue s J e yeeoµeenkeÀ[tve mJejep³e, ®ee wLeeF & J emejosµece gKee r®³ee meveoe e f ceUe f J eu³ee. ³ee meveoece gU s cejeþîee bvee ®ee wLeeF & J emejosµece gKee r J eme gue keÀjC³ee®e s k eÀe³eo sµee rj nke Ì k eÀ H e ´ e Hle Peeue s . cejeþe r jep³ee®e smeece ´ ep³eele ©Hee blej Peeue s. cejeþîee b®³ee meece ´ ep³ee®ee oe f#eCe-GÊej e f J emleejPeeuee. ³ee meJe & Ieìveeke ´ Àcee®e s Þe s³ e yeeUepee r e f J eéeveeLeeuee peele s .

7) me b³e gke Ìle jep³eJ³eJemLe s®ee pevekeÀ ë

yeeUepee r e f J eéeveeLe ne Oee sjCee r H e sµeJee ne slee. l³ee b vee r y eouel³ee jepekeÀe r³ eH ee fje fmLelee r®e s cece & Dee sUKe tve cejeþîee bvee jep³e Je =×e rmeeþe r me b³ e g k e Ì l e jep³eJ³eJemLe s®ee veJee DeejeKe[e le³eej ke s Àuee ne veJ³ee me b³ e gk e Ì l e jep³eJ³eJemLe s®ee

Page 99: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

99

DeejeKe[e µeen t cenejepee bvee r ceev³e ke s Àuee. veJ³ee me b³e g k e Ìl e jep³eJ³eJemLe s®³eeDeejeKe[îeeve s cejeþe SkeÀ me g$eeve s y e e bOeCe s µeke Ì ³e Peeue s . ³ee veJ³eeDeejeKe[îeeHe ´ ceeCe s cejeþe ce b[Ue®e s e f ve³e b$eCe keÀjC³ee®ee r peyeeyeoeje r y eeUepee re f J eéeveeLeeJej Deeuee r . cejeþe ce b[Ue®³ee mLeeHeve s ve s De<ìHe ´Oeeve ce b[Ueve s Dee fmlelJeme b H e g <ìele Deeue s. ³ee Jeªve®e l³ee b®³eekeÀ[ s H e ´µeemekeÀe r³ e H e ´Ceeuee r®e s GÊece %eeve ne sle sn s e fme× ne sle s.

8) mJeee f cee fve<þ He sµeJee ë

yeeUepee r e f J eéeveeLe SkeÀ mJeee fcee f ve<þ He sµeJee ne slee n s l³ee b vee r H e[l³ee Hee fje fmLelee rleµeen t cenejepee b®³ee Ie sleue su³ee yeepe t J eªve mHe<ì ne sle s . l³eeH e s#eene r H e g{ s peeJe t ve pejDeeHeCe e f J e®eej ke s Àuee l³ee b vee r Dee smee[ cejeþe r H e ´o sµeeuee mece =×e rk eÀ[ s Je me bH eVele s k eÀ[sve sC³eemeeþe r l³ee b vee r pee s H e ´³ elve ke s Àuee lee s e f J eéemevee r³ ele s ce gU s®e. l³ee b vee r k eÀejke t Àvee re fnµee sy e e f J eéeemeeve s mee bYeeUuee. Deee fLe & k eÀ J³eJemLe sle e fµemleye× JeUCe ueeJeue s.mJejep³ee®³ee pecee r ve cenme tuee®ee r ®ee sKe J³eJemLee ueeJeuee r. SkeÀ mJeecee r e f ve<þ He sµeJee³ee veel³eeve s µeen t®³ee H e[l³ee keÀeUele yeeUepee r e f J eéeveeLeeve s oeKee f J eue suee rk eÀecee f i eje r H e ´µe bmevee r³ e®e ceeveuee r peele s.

2) ce glmeÎe r yeeCeeë

ce glmeÎe r H eCee ne yeeUepee r e f J eµJeveeLee®³ee mLee³ee rYeeJe ne slee s . cnCe tve®e SkeÀeH e ´ e fl eke t Àue Hee fje fmLelee r ceO³e s l³ee®ee Go³e Peeuee. ce glmeÎe rH eCeece gU s®e Oeveepee rpeeOeJeeuee µeen t cenejepee b®³ee H e#eele DeeCeue s . keÀevne spee r meejK³ee ceeleyejme sveev³eeuee me g×e ce glmeÎe r H eCee ce gU s®e µeen t cenejepee b®³ee H e#eele DeeCeue s . me³³eoye bOe tµee r k e s Àue suee r jepekeÀejCe, e fouuee r®³ee yeeoµeenekeÀ[tve e f ceUe f J eue su³ee mJejep³e,®ee wLeeF & J e mejosµece gKee r®³ee meveoe n s l³ee®³ee GÊece ce glmeÎe r H eCee®e s®e oeKeue sDeen sle. l³ee®³ee ce glmeÎ s e f i eje r®³ee ³ee s i³ele s y e eyele Deme s cnìue s peele s k eÀe r ,`l³eekeÀeUele jepekeÀejCeele ce glmeÎe r k eÀjCeeje yeeUepee r e f J eéeveeLee®³ee lee s[e r®eeo gmeje ke g ÀCee r veJnlee.' ³eeJeªve ³ee yeeyele®ee r l³ee b®ee r ³ ee s i³elee ³ee s i³e ne slee r n s mHe<ìne sle s.

3) He sµeJe sHeoe®e s cenÊJe Jee{ue s ë

í$eHelee r®³ee jepeJeìe r H eeme tve cejeþe r mJejep³eele He sµeJe s H eo He ´®euee rle ne sle s . H ej ble gy e eUepee r e f J eéeveeLee®³ee keÀeje f k eÀoe a H eeme tve H e sµeJe s H eoeuee SkeÀ Je s i eUs®e cenÊJe Jee{ue smeÊe s®e s k e W Àêe f y e bo t peje r H e sµeJe s Demeue s leje r H e ´ l³e#e meÊe s®ee Keje JeeH ej He sµeJ³ee b k eÀ[ tvene sT ueeieuee. jepekeÀejCeelee rue meJe & Oee sjCe s, e f veCe &³ e Je DeceueyepeeJeCee r H e sµeJe s k eÀªueeieue s . ³eene r H e g{ s peeJe t ve yeeUepee r e f J eéeveeLee®³ee keÀeje fk eÀoe a H eeme tve H e sµeJ³ee b®³eeJe®e &mJeece gU s í$eHelee r®ee r meÊee veececee$e yeveuee r . mJeleë yeeUepee r k eÀle & y eieejDemeu³eeve s l³ee b vee r H e sµeJe s H eoe®e s cenÊJe Jee{e f J eue s n s ne r DeeH eCeeme veekeÀejlee ³e sCeejveene r .

Page 100: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

100

Fe flenemekeÀeje bvee r cee b[ue suee r ³ee si³elee :

mejosmeeF & J e µe speJeuekeÀj ³ee b vee r y e eUepee r®³ee ³ee s i³ele s ye eyele He g{e rue He ´k eÀej®ee re f J eOeeve s k e s Àuee r Deen sle.

1) DeuHeme bK³e cejeþîee b k eÀ[ tve yeueJeeve cee s i euee b vee keÀypeele DeeCeC³ee®eeHe ´ ³ ee s i e ke s Àuee.

2) cee s i eue yeeoµeneve s pee s cejeþîee b®³ee yeeyelee rl e Ye so e fvelee r®ee JeeH ej ke s Àuee lee sy e eUepee rve s neCe tve H ee[uee.

3) meceepeke b ÀìkeÀe®ee mecee®eej Ie sTve je<ì ^ w k e ̳ e yevee f J eue s .4) DeeHeeH emeele ue{ tve veeµe HeeJeCeeN³ee cejeþîee bvee GÐee si eeme yeen sj #e s$e

o sTve Hejeke ´ Àcee r y evee f J eue s .5) Ieje sIej me sveevee³ekeÀ e f vecee &Ce ke s Àue s .6) osµeYej veJee r ve jepeOeev³ee GYeeju³ee.7) mJeleë e fouuee rJ ej peeTve cejeþîee b®ee r jepeIeìvee e fme× ke s Àuee r .8) yeepee rjeJe Je l³ee b®e s mene³³ekeÀ ³ee b vee H e g{e rue ceeie & oeKeJe tve e fouee.9) e fveOe &ve ceneje<ì ^ eme meOeve yevee f J eC³eemeeþe r GHee³e e f vecee &Ce ke s Àuee.10) ceneje<ì^ Oecee &®ee H e gjmkeÀej keÀªve lee s J ele & ceeve e foµe sme

Hee sn®ee f J euee.11) cejeþîee b®³ee Deve gk eÀjCeeve s jepeHe tle, ye b go sue, peeì, µee rKe

Fl³eeoe Rvee je<ì^ e f J ekeÀeme mJee s×eje®ee e fk eÀlee Ieeue tve e fouee.12) keÀe suneHe tjkeÀj me bYeepee r J e e f vepeece Jeie wj Wvee vecee fJ eue s.13) µeen t cenejepeeÜej s e Eno t je<ì^ e®e s me bIeìve ke s Àue s .

v³ee. ceneosJe iee s e f J e bo jeve[s:

``yeeUepee r e f J eéeveeLeeuee cee sþîee He g{eN³ee b®e s S sk e ̳ e meeOeeJe³ee®e s ne sle s. l³eeS s k e ̳ eeceeie s meJee ¥®e s meejKe s me bj#eCe JneJe s leme s®e meJee ¥ vee Deeke ´ ÀceCe keÀjlee ³eeJe s nen sle t e fme×e rme ve sCeeje r me bIeìvee GYeejeJee r Deme s O³e w³ e & ne sle s. l³ee®³ee He ´mle gleO³e w³ ee &®³ee meeHeÀu³eeuee l³ee®³ee mJeeLe &l³eeiee®e s H eÀej cee sþîee He ´ ceeCeele mee¿e Peeue s .³ee o sµeYeke Ìlee r®³ee H e ´ ³ elveece gU s®e µeeng®³ee vee sk eÀje rle e fµeju³eeHeeme tve DeJeI³ee oneJe<ee &®³ee DeeJee fOele yeeUepee r e f J eéeveeLeeve s je<ì^ ele me gme bIee fìle Ske ̳ e e f vecee &Ceke s Àue s .''

He ´ e. ìe r. Sme. µe speJeuekeÀj ë

``e fµeJeepee r®ee r O³e w³ e Je l³ee®ee r jep³eHe×lee r peµee r H e ´uneo e fvejepee r, jece®e bêHe bleDeceel³e, µe bk eÀjepee r veeje³eCe ³ee meJee ¥®³ee [e sk e Ì ³ eele Glejuee r ne slee r , leµee r lee rH e t J e e & ³ e g <³eele yeeUepee r®³ee ieUe r Glejuee r veJnlee r . Ke sje rpe He ´mLeee f H ele jep³e³e b$eeleveJ³eeve s H e g{ s ³e sTve Yeei³ee so³e keÀªve Ie sT Fe f®íCeejeme Lee s[e leje r me b e fLemeeOe t H eCeekeÀjeJee®e ueeielee s J e lemee lee s k eÀjC³eeme yeeUepee rme cevee®ee r Dee[keÀeþe r DemeC³ee®e sk eÀejCe veene r .''

Page 101: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

101

[e@. Jne r. pee r. e foIe s Je [e @. je @ e fuevme ë

``yeeUepee r e f J eéeveeLe ne Þe s <þÊece ce glmeÎe r ne slee. cejeþe r jep³ee®e s S s k e Ì ³ ejeKeC³eelee rue l³ee®e s ³ eµe e fJ eµe s < e ue#eCee r³ e þjle s . cee s i euee bµee r Peeue su³ee keÀjejece gU scejeþîee b®³ee me bIe< ee &®e s Kej s H eÀe fuele nelee r Deeue s. ne keÀjej cnCepe s H e sµeJee®³eece glmeÎe f ieje r®ee e f J epe³e ne s³e.''

í$eHelee r µeen t cenejepee bvee r l ej yeeUepee r e f J eéeveeLeeuee ``Dele gue Hejeke ´ Àcee r me sJ ekeÀ''³ee iee wjJeHej µeyoeve s i ee wje f J eue s Deen s.

cejeþe rµeene r®e s veJe s H eJe & me gª keÀjCeeje He gª<e cnCe tve yeeUepee r®e s mLeeve Fe flenemeeleDeuee w e f k eÀkeÀ þjue s Deen s.

Jeje rue meJe & ceee fnlee r®ee pej DeeHeCe DeeOeej Ie sleuee lej yeeUe®ee r e f J eéeveeLee®ee r³ ee s i³elee ne r Þe s <þe slce He ´ e fl e®ee r ne slee r n s DeeH eCeeme veekeÀejlee ³e sCeej veene r.

DeeHeuee r He ´ielee r leHeemee

1) yeeUepee r e f J eéeveeLee®ee r ³ ee s i³elee peeCe tve I³ee.

8.12 meveoe®es mJeªHe Je cenÊJe

yeeUepee r e f J eéeveeLee®³ee e fouuee r mJeeje rve s cejeþe meece ´ ep³eeuee DeYe gleH e tJ e & ³ eµee f ceUJe tve e foue s . ³ee mJeeje rle®e cejeþîee bvee mJejep³e, ®ee wLeeF & J e mejosµece gKee r ³ eemeveoe®ee r H e ´ eHlee r Peeuee r . e fouuee rle ke ´ À e b l ee r Ie[ tve ³e sle Demeleevee®e me³³eo ye bOe t vee r13 cee®e & 1719 je spee r í$eHelee r µeent cenejepee b®³ee veeJeeve s ³ ee meveoe le³eejke s Àu³ee Je l³ee cejeþîee b®³ee nJeeuee r k e s Àu³ee. ³ee e fl evne r meveoe cejeþîee b®³ee ¢<ìe rve scenÊJeHe tCe & ne sl³ee. ³ee meveoe b®ee Dee{eJee DeeHeCe ³ee e fþkeÀeCee r ce gÎecen tve SkeÀ Je s i eUeIeìkeÀ cee b[ tve Ie sle Deene sle.

1) mJejep³ee®ee r meveo ë

e fµeJeepee r cenejepee bvee r e EnoJee r mJejep³e e f vecee &Ce ke s Àue s ne sle s. le s Jne leeH ee r veoe r H eeme tveoe f#eCe slee rue ke = À<Cee veoe r H e³e ¥le®³ee He ´o sµeeJej cejeþîee b®ee r meÊee e f vecee &Ce Peeuee rne slee r. H e g{ s n s mJejep³e Dee wj b iepe s y ee®³ee oe f#eCe Deeieceveeve s Oee s k e ̳ eele Deeue s .cejeþîee b®³ee mJeele b$³e ³e g×eve s ³ ee mJejep³ee®e s Dee fmlelJe e fìke t Àve jee fnue s cee$e µeen t- leejeyeeF & me bIe< ee & ve s cejeþe mejoej e f J eYeeieue s i e sue s J e mJejep³ee®³ee Dee fmlelJee®eeH e ´µve e f vecee &Ce Peeuee Deµee keÀe fþCe Hee fje fmLelee rle yeeUepee r e f J eéeveeLeevee r DeeCeue suee rmJejep³ee®ee r meveo jepekeÀe r ³ e¢<ìîee Del³e ble cenÊJee®ee r þjuee r . keÀejCe ³ee meveo sve sµeen t cenejepe cejeþe meece ´ ep³ee®e s k eÀe³eo sµee rj í$eHelee r þjue s. ³ee meveosve sk eÀe suneHe tj®³ee ieeoe ruee cenÊJe jee fnue s veene r . H ee fjCeecee r cejeþe mejoej µeentcenejepe Je meeleeN³ee®³ee ieeoe rµee r SkeÀe f ve<þ yeveue s .

Page 102: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

102

mJejep³ee®³ee meveo s®e s cenÊJe ë

1) yeouel³ee Hee fje fmLelee r ve gmeej µeen g cenejepe Je yeeUepee r e f J eéeveeLeeve s Ie sl eue sueee f veCe &³ e ³ee s i³e ne slee.2) ³ee meveosce gU s mJejep³ee®ee jepenke Ì k eÀ µeen t cenejepee bvee e f ceUeuee.3) keÀe suneHe tj®³ee ieeoe ruee ³ee meveo sce gU s Je wOeee f vekeÀlee jee fnuee r veene r.

mJejep³ee®³ee meveo sJeje rue ìe rkeÀe ë

1) µeeng cenejepeeve s mJeleëuee cee s i eue yeeoµene®e s cee b[e fuekeÀ cnCe tve keÀye tue ke s Àue s .2) mJejep³ee®ee r meveo mJee r k eÀeªve µeen t cenejepee bvee r cejeþîee b®e s mJeele b$³eieceeJeue s .3) mJejep³ee®e s mJeªHe meece ´ ep³ee bleie &l e Peeue s .4) í$eHelee r e fµeJepee r cenejep³ee®³ee mJejep³e mLeeHeve s®ee r O³e w³ e ceelee r cee sue ke s Àuee r .

2) ®ee wLeeF &®ee r meveo ë

yeeUepee rve s mJejep³ee®³ee meveo sy eje s y ej®e ®ee wLeeF &®ee r meveo me g×e DeeCeuee r ne slee r. ³eemeveo sce gU s cejeþîee bvee oe f#eCe slee rue mene me gY³ee bl e t ve ®ee wLeeF & J eme gue keÀjC³ee®eekeÀe³eo sµee rj nke Ì k eÀ e f ceUeuee. ³ee meveo s®³ee ceeO³eceele tve cejeþ s ³ee mene me gY³eele tveGlHeVee®ee ®ee wLee e fnmmee e f ceUe f J eC³eele ³eµemJee r þjue s.

®ee wLeeF &®³ee meveo s®e s cenÊJe ë

1) cejeþîee bvee ®ee wLeeF & J eme gue keÀjC³ee®e s Dee fOekeÀej He ´ eHle Peeue s .2) cejeþîee b®³ee Deee fLe & k eÀ H ee fje fmLele me gOeejCee Peeuee r .3) cejeþîee b®ee ojeje Jee{uee.4) cejeþîee bvee oe f#eCe s®³ee jepekeÀejCee J³ee fl ee fjke Ìle GÊej sk eÀ[e rue jepekeÀejCeelepeeC³eeme ce g y e e GHeueyOe Peeuee r .5) cejeþe meÊe s®ee Je si eeve s H e ´meej ne sCe³eeme ceole Peeuee r .

®ee wLeeF &®³ee meveo sJeje rue ìe rkeÀe ë

1) F®ís ve gmeej He ´o sµe e f J emleeje®e s mJeele b$³e e fou³eeve s mJele b$e H e ´J e =Êee r®ee e f J ekeÀemePeeuee.2) ³eele tve H e g{ s me bjpeeceoeje r H e ´Lee Dee fmlelJeele Deeuee r.3) He g{ s mejoej Je meÊe s®³ee H e ´ ce gKee b ceO³e s y e s y eveeJe ne sTve cejeþe r meÊe s®ee DemlePeeuee.

3) mejosµece gKee r®ee r meveo ë

yeeUepee rve s DeeCeue suee r ne r e f lemeje r cenÊJeHe tCe & meveo Deen s. ne r meveo jepemJeeµee rme b y e bOee r l e Deens. mejosµece gKee r ceO³e s µe slekeÀN³eekeÀ[ tve keÀj Jeme gue ke s Àuee peele Deme s

J e pecee ke s Àue su³ee keÀjele tve 10% cee s y eouee ³ee meveo s®³ee ceeO³eceele tve peceekeÀjCeeN³eeuee e f ceUle Deme s. ne r H e×lee r í$eHelee r e fµeJeepee r cenejepee b®³ee

Page 103: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

103

keÀeje f k eÀoe a H eeme tve me gª ne slee r . e fµeJeepee r cenejepee b®³ee keÀeje f k eÀoe ale mJeleëme le smejosµece gKe ceevele Demele.

µeen t cenejepee bvee ne r meveo e f ceUeu³eeve s l³ee b vee r me g×e ³ee H eoe®³ee yeeyelee rl e n s®eke s Àue s . ³ee meveo sve s mJejep³eele Je oe f#eCe slee rue mene me gY³eele mejosµece gKee r J eme guekeÀjC³ee®ee Dee fOekeÀej e f ceUeuee.

mejosµece gKee r meveo s®e s cenÊJe ë

1) cejeþîee bvee pecee r ve cenme tueekeÀ[ s H e ´l³e#e ue#e o sC³ee®ee r me bOee r GHeueyOe Peeuee r.2) cejeþîee bvee jepemJe He×lee rve s %eeve He ´ eHle ne sC³eeme ceole Peeuee r .3) cejeþîee b®ee r Deee fLe & k eÀ e fmLelee r me gOeejC³eeme ceole Peeuee r.4) mejosµece gKee r e f c eUe f J elee b vee meece ´ ep³eele cejeþîee bvee r H e ´YeeJe Jee{e f J euee.

mejosµece gKee r meveo sJeje rue ìe rkeÀe ë

1) Ske t ÀCe jepemJee®³ee GlHeVeeHe w k eÀe r 10% GlHeVee®ee Yeeie cnCepe s Del³e ble keÀcee roece.2) DeeHeu³ee®e meece ´ ep³eelee rue uee s k eÀe b k eÀ[ tve Jeme tuee r k eÀjleevee Ie sleue suee r Ye t e f c ekeÀe³ee s i³e Deen s k eÀe³e? veene r ³eele Jeeo.

meveoeyeeyele e f Je®eejJe blee b®ee r cele s ë

1) e fj®e[ & ì WH eue ë``DeeHeu³ee ke g Àìe fvee fl ekeÀ GÎsµeele yeeUepee r meHeÀue Peeuee. l³eeve s DeeCeue su³ee lee r vemeveoe cnCepe s cejeþe jep³ee®³ee ce @ iveekeÀeìe & ne s³ e.''2) Þee r. ìe r. Sme. µe speJeuekeÀj, ``meece ´ ep³ee bleie &l e mJejep³ee®³ee meveoe''3) e fj®eemelekeÀej mejosmeeF &,``cee s i eueeµee r GIe[-GIe[ ue{e osTve mJejep³ee®e s j#eCe keÀjCe s DeJeIe[ Deen s³ee®ee r µeen tuee Kee$ee r ne slee r Deee fCe cnCe tve®e µeent cenejepee bvee r e fµeJeepee rcenejepee b®³ee Oee sjCeeuee ce gj[ osTve meveoe mJee rk eÀeju³ee. ''

8.13 meejebµe ë

Dee wj b iepe s y ee®³ee ce =l³e g ve bl ej oe f#eCe s®³ee jepekeÀe r ³ e H ee fje fmLelee rle cee sþîee He ´ ceeCeeleDee fmLejlee e f vecee &Ce Peeuee r ne slee r . Deµee Hee fje fmLelee rle leejeyeeF &®e s Deeke ´ ÀcekeÀ Oee sjCeJe µeen t cenejepee b®ee r me b³ ecee r Ye t e f c ekeÀe ³ee oe svne r y eepe b tv ee r cejeþe meece ´ ep³eeleHee fjJele &ve s Ie[ t ueeieuee r ne slee r . Deµee keÀe fþCe Hee fje fmLelee rle yeeUepee r e f J eéeveeLee®eePeeue suee Go³e meJe & H e e fje fmLelee r y eoue tve ìekeÀlee s Je cejeþe meece ´ ep³ee®³eejepeJeìe ruee keÀueeìCee r o sle H e sµeJeeF &®³ee jepeJeìe r k eÀ[ s Ie sTve peelee s ³ ee meJe &IeìkeÀe b®ee mee f J emlej Dee{eJee DeeHeCe ³ee IeìkeÀe bl e Ie sleuee Deen s.

Page 104: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

104

8.14 efoIeexÊejer He´µve

1) µeen t leejeyeeF & me bIe< ee &®³ee Lee s[ke ̳ eele Dee{eJee I³ee?2) µeen t cenejepee bmecee sje rue De[®eCee r mee bi e t ve ³ee De[®eCee r J ej l³ee b ve e r k eÀµee r ceeleke s Àuee r le s mee b i ee?3) He sµeJe s y e eUepee r e f J eéeveeLee®³ee Go³eeme peyeeyeoej Heeée &Ye t cee r mee b i e t ve l³ee®ee rk eÀecee f i eje r mHe<ì keÀje?4) yeeUepee r e f JeéeveeLee®ee r ³ ee s i³elee De®e tk eÀ mHe<ì keÀje.5) yeeUepee r e f J eéeveeLee®³ee e fouuee r mJeeje r®e s J eCe &ve keÀªve He ´ eHle Peeue su³eemeveoe b®ee r ceee fnlee r e fuene?

8.15 Flej meboYe& ie´bLe meg®eer

1) De. je. ke g ÀuekeÀCee a J e ie. n. Kej s - keÀe Bìe rve sìue He ´k eÀeµeve``cejeþîee b®ee Fe fleneme (Ke b[ ogmeje)''

2) He ´ cee so Dee s k eÀ ë keÀe @ vìe rve Wìue He ´ k eÀeµeve ë He sµeJe s IejeC³ee®ee Fe fleneme3) He ´ e. meoee fµeJe DeeþJeue s J e [e @. H e ´. ue. meemeJe[keÀj

``cejeþe r meÊe s®ee e f J ekeÀeme Je Nneme''4) Jee. ke = À. YeeJe s ë Jejoe He ´k eÀeµeve He sµeJe sk eÀeuee r ve ceneje<ì ^5) He ´ e. pe³ee fme b i ejeJe HeJeej ë ce snlee He ´k eÀeµeve

``cejeþe r meece ´ ep³ee®ee Go³e Je Demle''

Page 105: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

105

9

HesMeJee Heefnuee yeepeerjeJe

Devegke´ÀceefCekeÀe

9.0 GefÎ<ìs9.1 ÒemleeJevee9.2 HesMeJee yeepeerjeJe Heefnuee9.3 yeepeerjeJe DeeefCe efvepeece9.4 ceeUJ³ee®eer ceesefnce 1724-289.5 JeejCes®ee len9.6 HesMeJee-mesveeHeefle mebIe<e&9.7 pebefpeN³ee®eer efmeodOeer efJe©Oo ceesefnce9.8 keÀeskeÀCeeJejerue mJeejer9.9 YeesHeeU®eer ue{eF&9.10 yeepeerjeJee®es J³ekeÌleeriele Dee³eg<îe9.11 cegu³eceeHeve9.12 meejebMe9.13 ÒeMve9.14 meboYe&met®eer

9.0 GefÎ<ìs

1. HesMeJee Heefnuee yeepeerjeJe ³eeb®³ee keÀe³ee&®ee DeeY³eeme keÀjCes.2. Heefnuee yeepeerjeJe Je efvepeece ³eeb®³eeleerue mebyebOeeefJe<e³eer ceeefnleer mecepetve IesCes.3. Heefnu³ee yeepeerjeJee®³ee keÀeskeÀCe mJeejer®eer meefJemlej ceeefnleer DeY³eemeCes.4. yeepeerjeJee®es YeesHeeue®³ee ue{eF&leerue efJe<e³ee®es cenlJe DeY³eemeCes

9.1 ÒemleeJevee

yeeUepeer efJeMJeveeLee®³ee ce=l³etveblej Je³ee®³ee DeJeI³ee 20 J³ee Je<eea Heefnu³ee yeepeerjeJeeueeHesMeJesHeo yeneue keÀjC³eele Deens. yeepeerjeJeeves DeeHeu³ee mJeHeje¬eÀceeves cejeþe jep³ee®ee meebYeUlejkesÀuee®e, Hejblet cejeþîeeb®³ee mJejep³ee®ee GÊejsceO³es efJemleej keÀjC³ee®es cenlJee®es keÀe³e& kesÀues.yeepeerjeJee®³ee GÊejskeÀ[erue ceesefncescegUs cejeþs efouueerleerue jepekeÀejCe KesUt ueeieues. efouue ojyeejercejeþîeeb®es Jepeve Jee{ues.

Page 106: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

106

Heefnu³ee yeepeerjeJee®³ee keÀejefkeÀoeale cejeþîeebveer DeveskeÀ ue{e³eecebO³es efJepe³eÞeer efceUefJeuesDeensle. l³eecegUs yeepeerjeJee®³ee keÀejefkeÀoea®ee meefJemlej DeY³eeme ³ee ÒekeÀjCee®³ee ceeO³eeceeletve kesÀuesueeDeens.

9.2 HesMeJee yeepeerjeJe Heefnuee

yeeUepeer efJeµJeveeLe HesµeJ³ee®³ee ce=l³etveblej í$eHeleer µeent cenejepeebveer yeeUepeer efJeµJeveeLee®³ee cegueemeyeepeerjeJe HesµeJesHeoer vesceues (16 SefHe´ue 1720) ³eeJesUer yeepeerjeJe 20 Je<ee&®ee neslee. le[HeÀoej,meb³eceer DeeefCe keÀle&yeieej le©Ce Demes yeepeerjeJee®es J³ekeÌleercelJe nesles. Hejbleg yeepeerjeJee®³ee efJejesOeeleJeeF&ì cele meg×e yeesueues peele nesles. í$eHeleeRveer ³eeme ogue&#e keÀªve yeepeerjeJeeb®eer vesceCetkeÀ HesµeJes HeoerkesÀueer. yeeUepeer efJeµJeveeLe HesµeJ³eeb®³ee mJejep³eeJejerue GHekeÀeje®eer Hejle HesÀ[ ne l³ee ceeieerue GHeosµeneslee. í$eHeleer µeentbvee Heµeemeveer jepekeÀejCeele jme veJnlee. [e@. efJe. peer. efoIes cnCeleele í$eHeleerkesÀJeU veeceOeejer jenerues DeeefCe cejeþer meÊee nUtnUt HesµeJ³eekeÀ[s nmleeblejerle Peeueer. cnCetve nekeÀeueKeb[ HesµeJee Heefnuee yeepeerjeJe ³ee veeJeeves DeesUKeuee peelees.

HesµeJee yeepeerjeJe Heg{erue De[®eCeer ë-

cejeþer mJejep³eele efmLejlee Demeleebvee DeveskeÀ De[®eCeer nesl³ee yeeUepeer efJeµJeveeLeeb®ee Jeejmee cnCetvekeÀener mecem³eebvee yeepeerjeJeebvee leeW[ ÐeeJes ueeieues. cejeþer jep³eeleues mejbpeeceoej, penebieerjoejmJeleb$eHeCes Jeeieu³eecegUs cejeþer jep³ee®³ee DeefmlelJeeuee OeeskeÀe efvecee&Ce Peeuee ³eebvee vecetve cejeþermJejep³eeleerue keWÀê meÊee DeefOekeÀ He´YeeefJele yeveJeCes DeJeµ³ekeÀ nesles. cegIeue ojyeejele me³³eo yebOegb®eeHe´YeeJe keÀceer nesTve legjebveer vesle=lJe Jee{erme ueeieues. cejeþer meece´ep³eeuee ®eewLeeF DeeefCemejosµecegKeer®³ee meveoe 1718 meeueer efceUeu³ee nesl³ee cee®e& 1719 ceOeerue ceesieue jepeeves ³eemeveoe Jej efµekeÌkeÀe ceesleye& kesÀues Hejbleg legjeCeer He#ee®eer ³ee meveoeme ceev³elee veJnleer l³eebveerkeÀesuneHetj®³ee mebYeepeeruee peJeU keÀªve ³eeoJeer mebIe<e& HesìJeC³eeme neleYeej ueeJeuee nwêeyeeo®³eeefvepeeceves cejeþer meece´ep³eeuee Hegvne DeeJneve efoues. cejeþer meece´ep³ee®ee keÀener Yeeie ceesieue DeefOeHel³eeKeeueer neslee. keÀeskeÀCeele pebefpeN³ee®³ee efmeÎeR®es Je®e&mJe nesles. mJejep³eeleerue ³eeoJeer Depetve He³e¥le nesleer.mebYeepeer®ee ie[ Depetve He³e¥le í$eHeleer®es He´YetlJe ceevele veJnlee. efµeJee³e iegpejele ceeJeUe HeosµeeJej®eecejeþîeeb®ee leeyee cegieueebvee Deceev³e neslee. ceesieue nuu³eeuee GÊej cnCetve cejeþer mewv³e iegpejeleceO³esjlveHetj He³e¥le peeTve Heesn®eues. HesµeJ³eebvee cejeþer mewv³e yeUkeÀì keÀje³e®es nesles. oesve ieìeleerue meÊeemHeOexleerue HeÀe³eoe HesµeJ³eebveer G®eueuee DeeefCe oKKeveer jepekeÀejvesle ce³ee&oerle ve jnelee cejeþer mewv³eefouueerkeÀ[s OeeJe Iesleu³eeme meceLe& Peeues.

HesµeJ³eeb®es efJemleejJeeoer OeesjCe ë

De[®eCeerJej ceele keÀªve cejeþer meÊee osMee®³ee jepekeÀejCeele He´YeeJeerHeCes JeeJejeJeer Deµeer HesµeJ³eeb®eercenÊJeekeÀeb#ee nesleer. HesµeJee yeepeerjeJe ceglmeÎer, jepekeÀejCeer Je otjoµeea neslee. l³eeves GÊej Yeejleelevesle=lJe Heoer cejeþer meÊee ³eeJeer ³ee¢<ìerves HeeTme ìekeÀe³eue megªJeele kesÀueer. oef#eCesle cejeþermeeceL³ee&uee DeJneve osCeeN³ee meÊeebvee vece&oe HeueerkeÀ[s De[Jee³e®es nesles. lemes®e lees He´osµe leey³eeleIesTve lesLes cejeþer meÊes®es meeceL³e& Jee{Jee³e®es nesles. oef#eCesle efvepeeceµeener mebIe<e& keÀªve l³ee®e

Page 107: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

107

Jee{l³ee neue®eeueeRvee Hee³eyebo Ieeuee³e®es nesles. efvepeeceele ceesieueeb®eer ceole efceUeueer veener lejoef#eCesleu³ee mebIe<ee&®ee efvekeÀeue ueeieCeej neslee.

iesueer 25-30 Je<ex cejeþs ye®eeJeelcekeÀ mebIe<e& keÀjerle nesles. ceesieue yeeoµene Deewjbiepesye mewv³eemenoef#eCesle þeCe ceeb[tve yemeuee neslee. Hejle Deewjbiepesyee®³ee ce=l³egveblej JeeleeJejCeele HeeueìuesyeepeerjeJeeves cejeþîeebvee DeefOekeÀ meeceL³e&µeeueer yeveJeues. HeÀkeÌle ye®eeJeekeÀjerlee ³eg×lJe DeeceueeleDeeCeues HesµeJ³eebvee efµebos, nesUkeÀj ³eeb®es menkeÀe³e& ueeYeues. efJemleejJeeoer OeesjCe DemeCeeN³ee HesµeJ³eebvesoef#eCesleerue ueneve meÊeebµeer mebIe<e& keÀjC³eeHes#ee Hee³ee Demeuesu³ee ceesieue meÊes®ee Nneme keÀjC³eememegjJeele kesÀueer. yeepeerjeJeeb®es ns OeesjCe í$eHeleeRvee ceev³e nesles. efµeJee³e cejeþe mejoeje®es menkeÀe³e&efceUlee®e yeepeerjeJeeb®es efJemleejJeeoer OeesjCe Deeceueele ³esT ueeieues. efouueer®³ee jepekeÀejCeeleeruecejeþîeeb®es mLeeve He´mleeefJele keÀjCes ns yeepeerjeJeeb®es Heefnues Oew³e& nesles. leLeeefHe nwêeyeeo®³ee efvepeecee®eeyeboesyemle keÀjC³ee®³ee ¢<ìerves Heg{®eer HeeJeues G®eueueer iesueer.

9.3 yeepeerjeJe DeeefCe efvepeece

ceesieue ojyeejeleerue efcejµeneyegÎerve ³ee megyesoej®ee cegueiee efvepeece - Gue-cegukeÀ ne Heg{s nwêeyeeo®eeefvepeece cnCetve Go³eeme Deeuee. l³ee®ee pevce 1671 meeueer Peeuee Demetve keÀceªÎerve ns l³ee®es veeJenesles. Je³ee®³ee 14J³ee Je<eea lees ceesieue mewv³eele Deeuee. Deewjbiepesyeemeeþer lees Keeme ceeCemeebHewkeÀer SkeÀneslee. 1891 meeueer l³eeuee Keeve-S-Keeveeve, efvepeece-Gue-cegukeÀ yeneogj `HeÀÊespebie' DeµeeHegjmkeÀejebveer ieewjJeC³eele Deeues. ceeJeȳeeb®eer megYesoejer efceUJelee®e lees legjeCeer ieìe®ee megYesoej yeveueelees ceesieueeb®³ee ³eeoJeer Heemetve DeefueHle jeneruee.

9.3.1 HeeueKes[îee®eer ue{eF& ë-

efvepeeceeves HesµeJes ³eeb®eer ceole Iesleueer. l³ee®es mebyebOe 5 les 10 Je<ee&le yejs®e Jee{ues. ceesieue ojyeejele³eeoJeer megª megª Peeueer. 1749®³ee ojc³eeve efvepeeceekeÀ[tve oK³eve®eer megYesoejer keÀe{ueer. Jel³ee®³ee peeieer me³³eo ngmesve Deeuee. 1720 ceO³es Heefnu³eebveoe efvepeeceeves HesµeJ³eeb®eer ceole Iesleueer Jeme³³eo ngmesve Deueerkej nuuee kesÀuee ³eele efvepeecee®ee HejeYeJe Peeu³eeves HesµeJes ceeIeejer Deeues Heg{s1721uee HesµeJ³eebveer KeeveosµeJej nuuee kesÀuee. lesJne®e HesµeJee yeepeerjeJe Je efvepeece-Gue-cegukeÀ ³ee®eerHeefnueer Yesì ef®ekeÀue{eC³eepeJeU Peeueer. 4 peevesJeejer 1971 HesµeJ³eebveer Keeveosµe Je yeeueeIeeìHeefjmejele DeeHeues He´YeglJe He´mLeeefHele kesÀues. ojc³eeve efvepeece efouueer®³ee JepeerjHeoeJej peeTve Hegvneoef#eCesle Hejleuee l³eeuee yeb[Keesj þjefJeC³eele Deeues. efvepeeceeves mJeleë `veeue®ee' ³esLes yeepeerjeJee®eerYesì Iesleueer. 18 ces 1724 ®³ee Yesìerle efvepeece HesµeJes keÀjej Peeuee. oesvner meÊeebveer SkeÀceskeÀebveeceoleer®eer Deeéeemeves efoueer. meeKejKes[®³ee ue{eF&le efvepeece Je cegyeeefjPeKeeve ³eeb®³eeleu³ee mebIe<ee&lecejeþs efvepeecee®³ee yeepetves nesles. cejeþîee®³ee ceoleerves 1 Dee@keÌìes. 1724 uee efvepeece efJepe³eer Peeuee.efvepeeceeves HesµeJ³eeves 7 npeejer cevemeye efoueer.

9.3.2 yeepeerjeJee®eer keÀvee&ìkeÀeJejerue ceesefnce ë-

keÀvee&ìkeÀceO³es lebpeeJej ³esLes J³ebkeÀespeerjepes Yeesmeues ³eeb®es Jebµepe jep³e keÀjerle nesles. ÞeerjbieHeììCe®eejepee Deesef[Je³eej ³eeves cegefmueceeb®³ee GHeêJ³eeHeemetve Deecneuee Jee®eJeeJes Deµeer efJevebleer µeentkeÀ[s kesÀueernesleer DeeefCe µeentves ner keÀeceefiejer yeepeerjeJeJej meesHeJeueer. yeepeerjeJeeves ef®eleJJeogie& ÞeerjbieHeì ìCeJejefJepe³e efceUefJeuee. mebHetCe& keÀvee&ìkeÀ neleer ³esCeej Demes ef®e$e efomele Demeleevee®e eflekeÀ[s efvepeece

Page 108: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

108

HegC³eeJej ®eeue keÀªve Deeuee. cnCetve yeepeerjeJeeuee HegCes Jee®eefJeC³eemeeþer keÀvee&ìkeÀeJejerue ceesefnceDeO³ee&Jej ìeketÀve HejleeJes ueeieues.

efvepeeceeves HegC³eele ceesþe OegceekegÀU Ieeleuee. ueesnie[ ef®eb®eJe[ Je HegCes Heefjmejeleerue meJe& ÒeosMe Gpee[keÀ©ve ìekeÀuee. HegC³eeJejerue efvepeecee®eer efceþer megìeJeer cnCetve yeepeerjeJeeves Deefpebþîee®ee [eWiejDeesueeb[tve DeewjieebyeeokeÀ[s cees®ee& JeUJeuee. Deewjbieeyeeouee Jee®eefJeC³eemeeþer HesÀyegJeejer 1728 ceO³esefvepeeeves HegCes mees[ues Je ieesoeJejer veoer®³ee efoMesves efveIeeuee. [eWiejeU ÒeosMeeletve leesHeÀKeevee IesTvekegÀ®e keÀjCes DeJeIe[ Peeues. p³ee cejeþer mejoeje®³ee peesjeJej l³eeves ³egOo HegkeÀejues les kegÀ®ekeÀeceerþjues. yeepeerjeJe meejKes Oee[me Je ®eHeUeF& l³ee®³ee Debieer veJnleer. DeMee efmLeleerle ieesoeJejer Gleªveefvepeece DeewjbieeyeeokeÀ[s ³esle Demeleevee. Deewjbieeyeeo®³ee Heef½ecesuee 20 cewueeJe©ve HeeueKes[ ³esLescejeþ³eebveer l³eeuee Iesjues. 25 HesÀyegJeejeruee ue{eF& nesTve cejeþîeeb®ee efJepe³e Peeuee. efvepeecee®eer jmeolegìueer. HeeC³ee®ee Dees{ener cejeþ³eeb®³ee leey³eele iesu³eeves MesJeìer efvepeeceeves lene®eer ³ee®evee kesÀueer. 6cee®e& 1728 jespeer cejeþs Je efvepeece ³eeb®³eele cegbieer-HewþCe HejieCes MesJeieeJe ³esLes len Peeuee. l³eeuee®eecegbieer-MesJeieeJe®ee len cnCeleele.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë-

Òe.1 HeeueKes[®³ee ue{eF&Jej Lees[ke̳eele efìHe efuene._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

9.4 ceeUJ³e®eer ceesefnce 1724-28

cegIeue Je Meent ³eeb®³eele Peeuesu³ee lenevegmeej iegpejele DeeefCe ceeUJee ³ee Òeebleele ®eewLeeF& JemejosMecegKeer cegIeueebveer efoueer nesleer Hejbleg veblej cegIeue yeeoMeneves l³eeme vekeÀej efouee cnCetve®eyeepeerjeJeeves ue<keÀjer yeUeJej iegpejele Je ceeUJ³ee®eer meveo efceUC³ee®es þjues.

oeYee[s®³ee veeMeeveblej iegpejeleceO³es efHeueepeer iee³ekeÀJee[®ee ÒeYeeJe Jee{le iesuee. l³eeves DeeHeu³eeHeje¬eÀceeves lesLes ®eewLeeF& Je mejosMecegKeer Jemegue kesÀueer. HeCe ceesieue megYesoej DeYe³eefmebieuee ner ieesäKeìkeÀle nesleer. efHeueepeer efJe©Oo ue<keÀjer keÀejJeeF& keÀjC³eele l³eeuee DeHe³eMe Deeu³eeves yeesueC³ee®esveeìkeÀ keÀ©ve 1732 ceO³es [ekeÀesj ³esLes yesmeeJeOe efHeueepeer®ee Ketve Ie[Jetve DeeCeuee. DeYe³eefmebieefJe©Oo iegpejeleceO³es JeCeJee Hesìuee. cejeþîeebveer peesjoej mJeeN³ee ®eeuet kesÀu³ee. MesJeìer DeYe³eefmebievesiegpejele®eer ®eewLeeF&-mejosMecegKeer cejeþîeebvee osC³ee®es keÀyetue kesÀues. 1735 veblej iegpejeleJejerueceesieueeb®ee leeyee HetCe& veä nesTve cejeþ³eebkeÀ[s Deeuee.

iegpejleÒeceeCes yeepeerjeJee®es ceeUJ³eekeÀ[s ue#e nesles. ceesieue ojyeejele pe³eHetj®ee jepee pe³eefmebie®escenÊJe Jee{uesues nesles. HeCe pe³eefmebieuee jpeHetleeb®es Sske̳e Ie[Jetve ceesieueebvee ogye&U keÀj³ee®es nesles.l³eemeeþer l³eeves cejeþîeebMeer mebOeeve meeOeues. pe³eefmebie®es efveceb$eCe efceUlee®e yeepeerjeJe Je ef®eceepeerDeHHee GÊejskeÀ[s efveIeeues. oesIespeCe JesieJesieU³ee ceeiee&ves ceeUJ³eekeÀ[s efveIeeues. ef®eceepeer DeHHeeyeeieueeCe Je KeeveosMeceeiex ceeUJ³eeuee Heesn®eues. ³eeJesUer ceesieue yeeoMeneves ceeUJ³eeJej efiejerOejyeneotj

Page 109: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

109

³eeuee megYesoej cnCetve vesceues nesles. ef®eceepeer®es JesieJeeve neue®eeueer keÀªve Oeej ieeþues. ³ee®eJesUerefiejerOejyeneotj Je l³ee®ee HegleC³ee o³eeyeneogj ³eeb®ee cegkeÌkeÀece DePecesjceO³es neslee. ef®eceepeervesl³eeb®³eeJej DeekeÀeqmcekeÀHeCes nuuee kesÀuee. 29 veesJnsbyej 1728 jespeer Peeuesu³ee ³ee ue{eF&leefiejerOejyeneotj Je o³eeyeneotj ns oesIesner ceejues iesues. efJepe³eer cejeþer HeÀewpeebveer ceeUJ³ee®ee leeyeeIesleuee.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë-

Òe.1 Heefnu³ee yeepeerjeJee®³ee DeefOeHel³eeKeeueerue ceeUJ³ee®³ee ceesefnces®eer ®e®ee& keÀje._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

9.5 JeejCes®ee len

HeeueKes[®³ee ue{eF&veblejner keÀesuneHetj®³ee mebYeepeerlee GHeêJe yebo Peeuee veJnlee l³eeves mejU mejUMeengkeÀ[s mJejep³ee®ee DeOee& efnmmee®e ceeefieleuee. mebYeepeer®ee meceLe&keÀ Goepeer ®eJneCeves Meent®³eeÒeosMeele obiee meg© kesÀuee SJe{s®e veJns lej Meentuee þej ceejC³eemeeþer ceejskeÀjerner HeeþJeues l³eecegUsMeentves Dee¬eÀcekeÀ YetefcekeÀe IesTve mebYeepeerJej peevesJeejer 1730 ceO³es Dee¬eÀceCe kesÀues.

mebYeepeer Je Goepeer ®eJneCee®ee HejeYeJe nesTve les HeUtve iesues. Dee@keÌìesyej ceefnv³eele Meentves efJeMeeueie[efpebkeÀuee. mebYeepeer®eer HeefjefmLeleer o³eveer³e nesTve l³eeves MejCeeieleer HelkeÀjueer. Meentvesner ceesþîee ceveevesl³eeuee #ecee kesÀueer. GYe³eleele 13 SefÒeue 1731 jespeer JeejCes®ee len Ie[tve Deeuee. ³ee lenevesoesIeebveer DeeHeu³ee jep³eeb®eer nÎ DeejJetve Iesleueer. JeejCes®³ee KeesN³eeleerue meJe& ÒeosMe ³ee oesveIejeC³eeleerue 1708 Heemetve®es Jewcevem³e keÀe³ece®es mebHetäele Deeues. mebYeepeerves í$eHeleer cnCetve Meentueeceev³elee efoueer. lemes®e keÀOeerner Hejke̳ee Me$et®eer ceole Iesleueer veener. Debleie&le ³eeoJeer mebHeu³eevesMeentueener efmLejlee ÒeeHle Peeueer.

9.6 HesMeJee-mesveeHeleer mebIe<e&

oeYee[s HekeÀjCeele yeepeerjeJe KegHe yeoveece Peeues. mesveeHeleer oeYee[s ³eebvee Oe[e efµekeÀefJeC³eemeeþeryeepeerjeJeeves lesuebieCeeJej ®eeue kesÀueer Je HesµeJ³ee®³ee neletve mesveeHeleer oeYee[s ns ceejues iesues. ¿eeHe´keÀjCeele yeepeerjeJee®eer leµeer keÀesCeleerner ®etkeÀ veJnleer. mesveeHeleer oeYee[s ns megjJeeleerHeemetve®eHesµeJ³eeb®³ee efJejesOeele nesles. efµeJee³e les iegpejele®eer penebefiejer ceeiele nesles. DeKesj meve 1731®³ee[YeF&®³ee ue{eF&le mesveeHeleer oeYee[s ceejues iesues. DeKesjerme í$eHeleer µeent ³eebveer mJeleë peeTveoeYee[eb®³ee ceeleesÞeer®es meeblJeve kesÀues Je ³ee HeµveeJej Je He´keÀjCeeJej He[oe He[uee.

Page 110: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

110

9.7 pebefpeN³ee®³ee efmeodoer efJe©Oo ceesefnce

pebefpeN³ee®³ee efmeefÎvee ve<ì keÀjCes í$eHeleer efMeJeepeeRvee Je mebYeepeerveener peceues veJnles. efmeOoer nscejeþ³eeb®es keÀÆj Me$et nesles. HesMeJ³eeb®³ee keÀeUelener ne mebIe<e& meg©®e jeefnuee. efmeÎer DeOetveceOetvemJejep³eeleerue ÒeosMeebJej Dee¬eÀceCes keÀªve ceesþe efJeOJebme Ie[Jetve DeeCeerle. cejeþîeeb®ee cenlJee®eeceeveuee iesuesuee je³eie[ner l³eeb®³ee leey³eele neslee. HeCe Deleie&le mebIe<ee&cegUs Meentuee efmeÎerkeÀ[s ue#eosC³eeme JesU efceUeuee veener. l³eele®e SkeÀ cenÊJee®eer Ieìvee Ie[ueer Meent Je HesMeJ³eebyejesyejmecemlecejeþ³eeb®es DeeO³eeeqlcekeÀ ieg© ye´cnWêmJeeceer ³eebveer ef®eHeUtCepeJeU HejMetjecee®es ceboerj yeebOeues nesles. F.me.1757 ceO³es DebpeveJesue®ee efmeÎer megYesoej efmeÎermeeleves ³ee cebefojeJej nuuee keÀ©ve les GOJemle kesÀuesl³eecegUs yecnWêmJeeceerveer MeentkeÀ[s efmeÎeRvee efMe#ee keÀjC³ee®ee Deeûen kesÀuee lemes®e mebHetCe& cenejeä^eleefmeÎerefJejesOeer ueeì efvecee&Ce Peeueer. ye´cnWêmJeeceeRveer ef®eHeUtCe mees[tve meeleeN³eepeJeUerue OeeJe[MeerceO³esDeeÞe³e Iesleuee.

1721 ceO³es keÀevnespeer Deebûes®ee ce=l³et Peeuee. l³ee®ee cetueiee mesKeespeer Deebûes ne DeejceejÒecegKe yeveuee.oeYee[W®³ee yeboesyemleeveblej yeepeerjeJeves Deebûes®³ee meesyeleerves efmeÎerefJe©Oo ceesnerce nesleer Iesleueer³ee®ekeÀeUele 1733 ceO³es efmeÎeR®ee ÒecegKe efmeÎerjmetue ³eeketÀleKeeve cejCe HeeJeuee Je l³ee®³ee cegueeceO³esJeejmee³egOo meg© Peeues. ceesþe cegueiee Deyuuee®ee Ketve Peeu³eeves l³ee®ee cegueiee Deyotue jnceevecejeþ³eeb®³ee DeeÞe³eeme Deeuee ³ee®ee HeÀe³eoe IesTve Meentves jepeeHetj pebefpejeJej yeepeerjeJeuee DeeefCeje³eie[eJej ÒeefleefveefOebvee HeeþJeues. yeepeerjeJeves peueo neue®eeueer keÀªve efmeÎeR®³ee leey³eeleerueefyejJee[er, DeJeef®eleie[, metjie[, IeesmeeUe, ceoie[, yeeCekeÀesì ner þeCeer efpebketÀve Iesleueer. l³eeveblejpebefpejeuee Jes{e Ieeleuee. 8 petve 1932 jespeer ÞeerHelejeJe ÒeefleefveOeerves je³eie[ efpebkeÀuee. HejbletDebpeveJesue Je ieesJeUekeÀesì efpebkeÀC³eele l³eeuee DeHe³eMe Deeues.

Deebûee®eer Goeefmevelee, ÒeefleefveOeer®eer ceole keÀjC³eeme ìeUeìeU Je HeeJemeeUe ³ees ieesäercegUs yeepeerjeJe®esceesnercesle ceve ueeiele veJnles. l³eele®e 1733 ceO³es mes³Jeespeer cejCe HeeJeu³eeves l³ee®³ee cegueebceO³es mebIe<e&meg© Peeuee MesJeìer yeepeerjeJeves efmeÎeRyejesyej Deefueyeeie®ee len kesÀuee. l³eevegmeej pebefpeje®ee ÒecegKecnCetve Deyogue jnceeveuee ceev³elee osC³eele Deeueer. je³eie[Je cene[ mees[tve Flej ÒeosMe efmeÎeRveeosC³eele Deeues. yeepeerjeJe®eer Heeþ JeUleele efmeÎerbveer Dee¬eÀcekeÀ OeesjCes efmJekeÀejues. yeeCekeÀesì®ee efkeÀuueeefpebkeÀuee, cene[ keÀeyeerpe kesÀues Je je³eie[uee Jes{e Ieeleuee. 10 peevesJeejer 1734 jespeer cejeþerHeÀewpeebveer efmeÎer ue<keÀj®ee OegJJee G[uee 1735 He³e¥le ®ekeÀcekeÀer meg© nesl³ee HeCe efmeÎer®ee veeMekeÀjC³ee®eer Meent®eer ÒeKej F®íe nesleer. l³eeves ef®eceepeer DeHHee Je efHeueepeer peeOeJekeÀ[s ner keÀeceefiejermeesHeefJeueer. ³ee®eJesUer efmeÎermeeleves kegÀueey³eeJej nuuee kesÀuee neslee. ef®eceepeer DeHHeeves 18 SefÒeue1736 jespeer De®eevekeÀHeCes jsJeme peJeU ieeHeÀerue efmeÎerJej nuuee kesÀuee. Ye³ebkeÀj ue{eF& nesTve efmeÎermeele. efmeÎer ³eeketÀle ceejues iesues. 10 Je<es& cejeþîeebvee meleeJeCeeN³ee efmeÎermeelee®ee MesJeì Peeu³eevescenejeä^ele Deeveboe®eer ueeì GmeUueer.

9.8 keÀeskeÀCeJejerue mJeejer

yeepeerjeJeeves ef®eceepeer DeHHee ³eeuee þeCes JemeF&®ee Heefjmej Heesleg&efiepee®³ee neleeletve cegkeÌle keÀjC³eemeeþerHeeþefJeues nesles. lesLes Heesleg&efiepee®ee jepekeÀer³e He´YeeJe neslee DeeefCe ³ee Heefjmejele les Oecee¥lej Ie[Jetve

Page 111: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

111

DeeefCele neslee. cegbyeF&®es Fbie´pe Je cegª[®ee efmeÎer Heesleg&efiepeebvee ceole keÀjerle Demele. ef®eceepeer DeHHeeves³ee mJeejerle JemeF&®ee efkeÀuuee Iesleuee DeeefCe Heesleg&efiepeeb®es meece´ep³e ve<ì keÀªve Heesleg&efiepeeb®eer meÊee nerieesJ³eeHetjleer ce³ee&efole kesÀueer. yeepeerjeJe®³ee keÀeskeÀCeJejerue mJeejer®ee 1 Yeeie cnCepes l³eebveer ef®eHeUtCe,HejµegjeceeJej kesÀuesueer ®eeue nes³e. efleLes ye´cnWê mJeeceer®ee ceþ neslee. ns mJeeceer í$eHeleer µeent®esDeO³eeeflcekeÀ iegª nesles. efmeÎer®³ee Oeeefce&keÀ íUeuee ne Heefjmej kebÀìeUtve iesuee neslee. yeepeerjeJeeveskeÀeskeÀCeJejerue mJeejerle ne Heefjmej efmeÎer®³ee He´YeeJeeletve cegkeÌle kesÀuee.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë-

Òe.1 Yee<³e keÀje.De) pebefpeN³ee®³ee efmeÎerefJe©Oo ceesefnceye) keÀeskeÀCeeJejerue mJeejer_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

9.9 YeesHeeU®eer ue{eF&

efouueer cejeþîeebHeemetve megjef#ele þsJeC³eemeeþer cegIeue yeeoMeneves efvepeece-Gue-cegukeÀuee efouueerueeyeesueeJeues. 12 peguewuee efvepeece efouueer peJeU Deeuee. yeeoMeneves efvepeeceeuee SkeÀ keÀesìer ©He³es Je Hee®emegY³eeb®ee keÀejYeej efouee. l³ee®³ee cegueeuee ieePeerGÎerveiee Deeûee Je ceeUJ³ee®eer megYesoejer efoueer.

yeepeerjeJee®³ee keÀeveeJej efvepeece Je yeeoMene®³ee neue®eeueer Heesnes®eu³ee l³eeJesUsuee yeepeerjej JemeF&®³eeceesnercesJej neslee. ner ceesnerce DeOe&Jeì mees[tve yeepeerjeJeeves 25 Dee@keÌìesyej 1737 jespeer GÊejskeÀ[sketÀ®e kesÀues. efvepeecee®ee ogmeje cegueiee veeefmejpebie oef#eCesletve Òeb®e[ mewv³e IesTve Deeuee Je efvepeeceDeeefCe veeefmejpebie®³ee HeÀewpeebveer SkeÀ nesT ve³esle cnCetve yeepeerjeJes ef®eceepeer DeHHeeuee veeefmejpebieueejesKeC³ee®eer peyeeyeoejer efoueer. yeepeerjeJe ceeUJ³eeuee ³esC³eeDeeOeer®e efvepeeceeves 30 npeej HeÀewpe DeeefCeceesþe leesHeÀKeevee IesTve ÒeLece yegbosyeKeb[Jej leeyee efceUJeuee. ef[mesbyej ceefnv³eele oesvner mewv³eeleDeveskeÀ ®ekeÀcekeÀer Ie[tve Deeu³ee cejeþ³eeb®³ee neue®eeueer cee$e peueo nesle nesl³ee Hejblet DeJeæpe[leesHeÀKeevee meebYeeUtve efvepeeceeuee ®eHeUeF&ves Heg{s peelee ³esle veJnles cnCetve l³eeves YeesHeU®³ee cepeyetleefkeÀuu³ee®ee DeeÞe³e Iesleuee. yeepeerjeJeeves ueies®e efkeÀuu³eeuee Jes{e Ieeleuee. cejeþîeeb®³ee veekeÀeyeboercegUsceesieueeb®eer efmLeleer o³eveer³e Peeueer. Oeev³ee®ee meeþe DeeþJe[³eele mebHeuee l³eecegUs efvepeece mewv³eeyejesyejefvemeìtve peeC³ee®³ee Òe³elveele neslee. MesJeìer l³eeves MejCeeieleer mJeerkeÀejueer. yeepeerjeJe Je efvepece³eeb®³eele 7 peevesJeejer 1738 jespeer oesjne mejeF& ³esLes len Peeuee.

9.10 yeepeerjeJe®es J³ekeÌleeriele Dee³eg<³e

efMeJeepeerveblej yeepeerjeJee®es J³eeqkeÌlecelJe DeefleMe³e Oee[meer nesles. lees DeefleMe³e ngMeej Je ogmeN³eeueeDeeHeu³eekeÀ[s Kes®etve IesCeeje DeMee J³ekeÌleercelJee®ee neslee. lees ye´ecnCe Demetve l³eeves cemleeveer meejK³eecegeqmueceðeeruee DeeHeu³ee peJeU þsJeues nessles. HegC³eeleerue ye´ecnCeebvee yeepeerjeJeeb®es ns meyebOe Heìues veenerleJe l³eeveer yeepeerjeJee®³ee ceguee®eer cegbpe keÀjC³eeme vekeÀej efouee. yeepeerjeJe pesJne ceesefncesJej nesleel³eeJesUsuee cemleeveeruee kewÀosle þsJeC³eele Deeues. Meentuee cemleeveeruee efouesueer JeeieCetkeÀ Heìueer veJnleer.yeepeerjeJeeuee pesJne ns keÀUues lesJne lees Deepeejer He[uee.

Page 112: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

112

melele®³ee ³egOoecegUs lees LekeÀuee neslee. efMeJee³e Òesceele ner lees nleeMe Peeuee neslee. l³eecegUs DeepeejerHe[tve le©Ce Je³eele 28 SefÒeue 1740 uee De®eevekeÀHeCes l³ee®ee ce=l³et Peeuee.

9.11 cetu³eceeHeve

yeepeerjeJee®³ee ®eefj$eele yeepeerjeJe Je mebYeepeer ÒekeÀjCe, mesveeHeleer oeYee[s ÒekeÀjCe DeeefCe yeepeerjeJecemleeveer ÒekeÀjCe ³ee Ieìvee cenÊJee®³ee Deensle. Hejbleg yeepeerjeJekeÀeueerve cejeþîeeb®ee meece´ep³e efJemleejner Ieìvee Heenlee ner Ieìvee megOoe cenlJee®eer Deens. keÀesuneHetj®³ee í$eHeleeR®ee efkeÀleeye jÎ keÀ©vemebYeepeer ogmeje ³eeuee keÀesuneHetj®eer cejeþîeeb®eer penebefiejer efoueer DeeefCe yeepeerjeJeeves cejeþîeebleerue oesveí$eHeleer ner efJeef®e$e Ieìvee otj kesÀueer.

mesveeHeleer oeYee[s ³eeb®ee ³egOoeleerue ce=l³et ner Ieìvee yeepeerjeJee®³ee Debieueìerme Deeueer nesleer.

9.12 meejebMe

yeeUepeer efJeMJeveeLeebveer cejeþ³eeb®³ee jepekeÀer³e #es$eele ceesþe yeoue Ie[Jetve DeeCeuee. í$eHeleeR®³eekeÀeUeletve Deelee HesMeJ³eeb®ee keÀeU meg© Peeuee neslee. efMeJeepeer®es Jeejmeoej DeeefCe l³ee®es jepekeÀer³ecenÊJe keÀceer nesle nesles. cejeþîeeb®³ee jep³ekeÀejYeeje®eer meieUer meg$es HesMeJ³eeb®³ee neleer iesueer DeeefCeHeg{erue MebYej Je<ex HesMeJ³eebveer cejeþ³eebJej jep³e kesÀues. l³eeveblej Heefnu³ee yeepeerjeJeeves cejeþîeeb®es jep³eLesì GÊej YeejleeHe³e¥le vesues.

9.13 ÒeMve

1. cejeþe jep³ee®es ¢[erkeÀjCe keÀjC³eele HesMeJee yeeUepe efJeéeveeLeeves efceUJeuesu³ee ³eMee®es Heefj#eCekeÀje.

2. Heefnu³ee yeepeerjeJee®es vesle=lJeiegCeebcegUs efceUeuesu³ee ³eMeeb®es Heefj#eCe keÀje

9.14 meboYe&ûebLe

1. mejosmeeF&, peer. Sme., v³eg efìmì^er Dee@HeÀ oer cejeþe Keb[ - 2 HeÀesveerkeÌme HeeqyuekesÀMeveyee@cyes, 1971.

2. je@efuevemeve,S®e.peer. efnmì^er Dee@HeÀ cejeþe

Page 113: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

113

10

heeefvehele®es eflemejs ­egOo

DevegJe´ÀceeqCeJeÀe

10.0 GefÎä­es10.1 Òemleekevee10.2 eflemeN­ee heeefvehele ­egOoe®eer JeÀejCes

10.2.1 Þeerceble veevee meensyeeb®eer JeÀejJeÀero&10.2.2 GÊejsle efoieefkepe­eecegUs ceje"­eebvee Deeuesues Dehe­eMe10.2.3 GÊejsle ceje"­eebvee ÒeMeemeJeÀ J­ekemLee jeyeefkelee Deeueer veener.10.2.4 meve 1748 ke 49 ceOeerue cenlkee®­ee Ieìvee10.2.5 heeefvehele®­ee ue{eF&hetkeea GÊejsle meÊeeb®es SJeÀ$eerJeÀjCe10.2.6 hebpeeye ÒeJeÀjCe ceje"­eeb®­ee Deieueleerme Deeues

10.3 heeefvehele®es eflemejs ­egOo10.4 heeefvehele ­egOoele ceje"­eeb®­ee hejeYekee®eer

10.4.1 ceje"­eebvee GÊej eEnotmleeveele heefjeqmLeleer meebYeeUlee Deeueer veener.10.4.2 ceje"­eebvee GÊejsle menJeÀeN­eeb®es menJeÀe­e& efceUkelee Deeues veener.10.4.3 ceje"er ue<JeÀjer efmejOesve ke eqMemleerle JeÀceer he[ues.10.4.4 YeeTmeensyeeb®eer JeÀe­e&#ecelee10.4.5 ­egOoe®­ee kesUer yeepeejYegbies yee­eJeÀe cegueeb®eer DeekeM­eJeÀlee veJnleer.10.4.6 ceje"­eebceO­es SJeÀ meg$elee veJnleer.

10.5 : heeefvehele®­ee eflemeN­ee ­egOoe®es heefjCeece10.5.1 ue<JeÀjer MeesJeÀebefleJeÀe10.5.2 ceje"er meÊee eqKeUeqKeUer yeveueer10.5.3 MeerKe meÊes®­ee Go­eeuee ceole Peeueer10.5.4 ceesieueeb®ee Demle10.5.5 jIegveeLe jekee®­ee Go­eeme ceole10.5.6 Fbie´peer meÊes®ee ceeie& ceesJeÀUe Peeuee

10.6 meboYe& JeÀejeb®eer celes

10.1 Òemleekevee :

peiee®­ee Feflenemeele YeewieesequeJeÀ¢ä­ee ceesJeÌ­ee®­ee ef"JeÀeCeer ke Feflenemeeuee JeÀueeìCeer osCeeN­ee DevesJeÀ­egOoe®eer veeWo Peeueer Deens. ie´ermeceOeerue Oece&efhel­ee®eer eÅKe[, He´ÀevmeceOeerue Deumesme ke uee@jsvme ns Òeebleke eEnogmLeeve®­ee efo}Áerkej®­ee keeìskej heeefvehele ­esLes SsefleneefmeJeÀ¢ä­ee cenlkee®­ee leerve ue{e­eePeeu­ee.

Page 114: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

114

1) heefnueer ue{eF& 1526, Fyeeefnce Keeve ueesoer DeeeqCe yeeyej2) ogmejer ue{eF& 1556, DeJeÀyej DeeeqCe nscet

heefnu­ee ue{eF&le eEnogmLeeveeleerue megueleeveMeener veä Peeueer. lej ogmeN­ee heeefvehele®­ee­egOoeveblej cegIeue meÊee ÒemLeeefhele Peeueer lej eflemejs heeefvehele®es ­egOo DeHeÀieeqCemleeve®ee DenceoMeenDeyoeueer ke ceje"s ­eele nesT l­eele ceje"er meÊes®ee oe©Ce hejeYeke Peeuee. l­eecegUs Yeejleer­ejepeJeÀejCeele SJeÀ heesJeÀUer efvecee&Ce Peeueer ke l­eeb®ee HeÀe­eoe Fbie´peebvee Peeuee ke yebieeueceO­es Fbie´pejep­eJeÀlex yeveues. heeefvehele®­ee ­egOoe®­ee hetkeea eEnotmLeeveeleerue heefjeqmLeleer JeÀMeer nesleer ns heenCespe©jer®es keeìles eEJeÀkee ­ee heeefvehele®­ee ­egOoeuee JeÀesCel­ee Ieìvee JeÀejCeerYetle "ju­ee ke ceje"­eeb®eehejeYeke JeÀmee Peeuee. ­ee®es cenlkener ue#eele ³esCes pe©jer®es Deens.

10.2 eflemeN­ee heeefvehele ­egOoe®eer JeÀejCes:-

10.2.1 Þeerceble veeveemeensyeeb®eer JeÀejJeÀero& :-

heefnu­ee yeepeerjekee®­ee ce=l­etveblej petve 1740 ceO­es yeepeerjeke GHe&À veeveemeensye hesMekes ­eebveehesMekeeF&®eer keðes efceUeueer. veeveemeensyeeb®­ee JeÀejefJeÀoeale cejeþ­eebveer GÊejs®­ee jepeJeÀejCeele nmle#esheJesÀuee. ceje"er meÊes®­ee efkemleeje®es OeesjCe ®eeuet "skeues. lemes®e DevesJeÀ ceje"s mejoej GÊejs®­eeceesefnceebJeÀ[s hee"efkeles. veeveemeensyee®es YeeT jIegveeLejeke ­eebveer GÊejsme JeÀìJeÀ les DeìJeÀ DemeehejeJe´Àce JeÀ©ve GÊejsme ceje"­eeb®ee jepeJeÀer­e ojeje efvecee&Ce JesÀuee. ceje"­eeb®­ee efoieefkepe­eeceeiesveJeÌJeÀer JeÀesCelee DeLe& Deens ns meebieC­ee®ee Òe­elve JeÀener FeflenemeJeÀejebveer JesÀuee Deens. les cnCeleeleceje"­eebvee GÊejsme eEnot®es meece´ep­e efvecee&Ce JeÀjeke­ee®es nesles.

10.2.2 GÊejsme efoieefkepe­eecegUs ceje"­eebvee Deeuesues Dehe­eMe :-

ceje"­eebveer GÊejs®­ee ceesefnceebceO­es GÊejsleerue eEnog jepekeìerle DeeeqCe Òepee ­eeb®eer yesmegceejuegì JesÀueer. kemlegeqmLeleer DeMeer Deens JeÀer, GÊejsle ceje"­eebveer DeMeer yesyeboheCes leuekeej ®eeuekeueer JeÀer,JegÀ"ueener efve<esOe heeUuee veener. cnCetve®e ceje"­eeb®­ee Òel­esJeÀ efkepe­eeceeies DevesJeÀ Me$et efvecee&Ce Peeues.l­eecegUs heeefvehelehetkeea ceje"­eebyeÎue GÊejsle FleJesÀ efkejesOee®es keeleekejCe efvecee&Ce Peeues JeÀer, FlejJeÀesCeerner ®eeuesue, heCe ceje"s veJeÀes DeMeer Yeekevee efvecee&Ce Peeueer.

10.2.3 GÊejsle ceje"­eebvee ÒeMeemeve J­ekemLee jeyeefkelee Deeueer veener :-

ceje"­eebveer GÊejsJeÀ[erue ceesnerceeb®ee DeLe& ueekeleevee DeeefLe&JeÀ JeÀejCe vesnceer heg{s JesÀues.­egOoemee"er hewmee ke hewMeemee"er ­egOo DeMee efkeef®e$e ®eJe´Àele ceje"­eebveer mkele:uee iegbleketve Iesleues.heneru­ee yeepeerjekee®­ee JeÀeUele GÊejsleerue ­egOo ceesnerceebvee meg©keele Peeueer. l­eecegUs ceje"­eeb®­eeeflepeesjerkej DeefOeJeÀ leeCe he[le iesuee. ne leeCe ke DeeefLe&JeÀ ®eCe®eCe JeÀceer JeÀjC­eemee"er hegvneGÊejsleerue ceesefnceeb®es Dee­eespeve JeÀjC­eele Deeues. ­egOoele Òe®eb[ uegì efceUles. ­egOoKeb[Ceer kemegueJeÀjlee ­esles. cegK­e cnCepes ®eewLeeF& DeeeqCe mejosMecegKeerÜejs Òe®eb[ GlheVe Òeehle nesles. ­eemee"erGÊejsleerue ceesefnceebJeÀ[s ceje"­eebveer peemle ue#e efoues. hejbleg ­eeb®es heefjCeece Gueì Peeues. ceesnerceebveeKe®e& DeefOeJeÀ Jne­e®ee heCe l­ee ceesyeou­eele kemegueer cee$e nesle veJnleer. leelhe­e& cnCepes GÊejceesefnceebcegUs ceje"­eebvee jepeJeÀer­e ke DeeefLe&JeÀ HeÀe­eoe Peeuee veener, lej DevesJeÀ mecem­ee efvecee&CePeeu­ee.

Page 115: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

115

10.2.4 meve 1748 ke 49 ceOeerue cenÊkee®­ee Ieìvee :

ner oesve ke<ex ceje"­eeb®­ee Feflenemeeuee JeÀueeìCeer osCeejer ke<e& nesleer. meve 1948 ceO­escegIeue yeeoMeen ceesncceo Mene ­ee®ee ce=l­et Peeuee DeeeqCe veblej yeeoMeene Mene Deeuece ne mebhetCe&heCesceje"­eeb®­ee megj#ee J­ekemLeskej Dekeuebyetve jeefnuee. ceje"­eebveer l­eeuee megjef#ele "skee­e®es DeeMkeemeveefoues nesles. DeeeqCe efouesuee Meyo heeUC­eele ceje"­eebveer mkele:uee GÊejsleu­ee jepeJeÀejCeele DeeeqCeDeeefLe&JeÀ iegblekeues IesT JesÀueer. meve 1748 ceO­es®e efvepeece-Gue-ceguJeÀ cejCe heekeuee. ieeoer®­eekeejmeeke©ve l­eeb®­ee oesve cegueebceO­es peerkeIesCee mebIe<e& meg© Peeuee. l­eekesUer ieePeerGÎerve ne GÊejsleneslee lej meueecele pebie ne oef#eCesle neslee. hesMeJ­eebveer ieePeerGÎerve®ee he#e I­eekee ­eemee"er peesjoejÒe­elve ®eeueues nesles. heCe veeveemeensye ns ceglmeooer nesles DeeeqCe nwêeyeeo®­ee ÒeJeÀjeCeele hesMeJ­eebveernmle#eshe JesÀuee veener. efìJeÀeJeÀejebveer veeveemeensyeebvee ­eeyeeyeleerle oes<e efouee Deens. JeÀejCe ieePeerGÎervepej efvepeece yeveuee Demelee lej veeveeb®­ee ceje"­eebvee JeÀener JeÀeU lejer oef#eCesle Gmeble efceUeueerDemeleer JeÀejCe efvepeece meueecele pebieves heg{s hesMeJ­eebvee $eeme efouee.

meve 1748 ceO­es DeHeÀieeqCemleeve®ee Deeceerj veeefojMene ­ee®­ee peeieer DenceoMene DeyoeueerDeeuee. ­eeves®e heg{s eEnogmLeeveekej mkeeN­ee JeÀ©ve ceje"­eebvee heeveerhele®­ee ­egOoele Kes®eues. meve1749 ceO­es í$eheleer Meent®ee ce=l­et Peeuee. leejeyeeF&ves hegvne SJeÀoe [esJesÀ kej JeÀe{tve ieeoer®­eekeejmee®ee nÆ Oejuee DeeeqCe KeUyeU G[ketve efoueer. veblej meoeeqMeke YeeTbveer meesueehetj pekeUmeebieesleer ­esLes leejeyeeF¥Meer len Ie[ketve DeeCeuee. l­eeuee `meebieesl­ee®ee len' cnCeleele. í$eheleer Meent­eeuee heg$eÒeehleer veJnleer. DeKesjerme leejeyeeF¥®ee veelet jecejepee ­eeuee í$eheleer heo osC­eele DeeuesDeeeqCe Deelee KeN­ee DeLee&ves ceje"­eeb®es í$eheleer veeceOeejer yeveues ke meÊeeJeWÀê Meefvekeejkee[­eeJeÀ[siesues.

10.2.5 heeefvehele®­ee ue{eF&hetkeea GÊejsle meÊeeb®es SJeÀ$eerJeÀjCe :-

GÊejsle efo}Áer, jesnerueKeb[ DeeeqCe De­eesO­ee­esLeerue cegmeueceeve jep­e JeÀl­ee&ceO­es SJeÀer®eeDeYeeke neslee. meve 1752 ceO­es ceje"­eebveer cegIeue yeeoMeeneMeer cenlkee®ee JeÀjej JeÀ©ve yeeoMeene®­eemebj#eCee®eer peyeeyeoejer eqmkeJeÀejueer nesleer DeeeqCe l­ee®­ee yeou­eele yeeoMene ceje"­eebvee 50 ueeKe ©.osCeej neslee. yeeoMeneves veeveemeensye hesMeJ­eebvee Deeie´e DeeeqCe Depecesj®eer megYesoejer megOoe efoueer nesleer.ne len jesefnueKeb[e®ee vekeeyeKeeve DeeeqCe megpeeGÎsuee ­eebvee hemeble veJnlee. efo}Áer®­ee jepeJeÀejCeeleceje"e eEnotvee meeceeketve Iesleu­ee®es vepeerye Keeveuee hemeble veJnles l­eecegUs l­eeves GÊejsle efo}Áer DeeeqCeceje"­eeb®­ee efke©Oo cegmeueceevee®es mebIeìve Ie[ketve efoues DeeeqCe l­eeletve heeefvehele ­egOo Peeues.

10.2.6 hebpeeye ÒeJeÀjCe ceje"­eeb®­ee Debieueìerme Deeues.

ceje"­eeb®­ee neletve hebpeeyeceO­es DenceoMene Deyoeueer®­ee ceguee®eer nl­ee JeÀjC­eele Deeueernesleer. l­ee®­eeMeer jeIeesyeeb®­ee meebieC­eeke©ve oÊeepeer eÅMeos ­eeuee veecepeeo JeÀjC­eele Deeues nesles. heg{spesJne Deyoeueer eEnogmLeevekej ®eeue JeÀ©ve Deeuee DeeeqCe l­eeves hebpeeye Iesleuee DeeeqCe l­eele oÊeepeereÅMeos ceejuee iesuee, hesMeJ­eebveer ceunejjeke nesUJeÀj ­eebvee hebpeeyeuee peeketve oÊeepeeruee ceole JeÀjC­ee®esDeeosMe efoues. heCe eÅMeos DeeeqCe nesUJeÀj ­eeb®­eeleerue mebyebOe ®eebieues vemeu­eeves oÊeepeeruee SsvekesCeerJegÀceJeÀ efceUeueer veener DeeeqCe oÊeepeer ceejuee iesuee. ner Ieìvee FleJeÀer cenlkee®eer nesleer JeÀer GÊejsleceje"­eeb®ee ceesnje JeÀeceer Deeuee neslee. ueies®e veeveebveer GÊejsle yeboesyemleele kee{ JesÀueer DeeeqCe GÊejsleDeeheuee cegueiee efkeMkeemejeke DeeeqCe meoeeqMekejeke YeeT ­eebvee hee"efkeues. Dee@JeÌìes 1760 ceO­es YeeTvesGÊejsme Òe­eeCe JesÀues ke ­esLegve Deyoeueer®eer veeJesÀyeboer nesC­eeme megjkeele Peeueer.

Page 116: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

116

10.3 heeefvehele®es eflemejs ­egOo (14 peeves. 1761) –

Deyoeueer®­ee ceguee®es DeeeqCe oÊeepeer eÅMeos ­eeb®ee ce=l­eg heeefvehele®­ee eflemeN­ee ­egOoe®esleelJeÀeueerve JeÀejCe mecepeues peeles. lelhegkeea GÊejsle ceje"­eeb®­ee efkejesOeele mebIeìve efvecee&Ce JeÀjC­eelevepeerye Keeve jesefnu­eeuee ­eMe Deeues nesles. l­eecegUs GÊejsle ceje"s SJeÀeJeÀer he[ues. lejerheCe Fye´enerceKeeve ieejoer®eer ceole DeeeqCe metjpeceue peeì®eer ceole ceje"­eebvee Peeueer. ceesieue jepekeìervesceje"­eebvee ceole JesÀueer veener. JeÀejCe Deyoeueerves efo}ÁerJeÀ[tve ­esCeejer jmeo lees[C­eele ­eMe efceUkeuesnesles. heeefveheleele Òel­e#e ­egOoeuee megjkeele Peeueer lesJneheemegve les Deieoer eflemeN­ee Òenjehe­e¥le ns ­egOoceje"s efveCee&­eJeÀheCes eÅpeJeÀCeej Demes ef®e$e efomele nesles. heCe Deyoeueerves ieejo­eeb®ee leesHeÀKeeveeefveJeÀeceer JesÀuee DeeeqCe efleLegve pees hejebpe­es Jne­euee meg©keele Peeueer leer meg­ee&mleehe­e¥le, heeefveheleceO­esmeoeeqMekejeke YeeT ceejues iesues. nesUJeÀj, eÅMeos DeeeqCe HeÀ[CekeermemeejKeer ceeCemes heUeueer ke cnCetveleer kee®eueer.

10.4 heeefvehele ­egOoele ceje"­eeb®­ee hejeYekee®eer JeÀejCes

heeefvehele ­egOoele ceje"­eeb®ee oe©Ce hejeYeke Peeuee. ceje"s cnCepes efkepe­e. FeflenemeJeÀejebveer­ee ­egOoe®­ee hejeYekee®eer JeÀejCes MeesOetve JeÀe{ueer leer heg{erueÒeceeCes -

10.4.1 ceje"­eebvee GÊej eEnotmLeeveeleerue heefjeqmLeleer meebYeeUlee Deeueer veener :-

GÊej eEnotmLeeveeleerue heefjeqmLeleer jIegveeLejekeeves ­eesi­e efjleerves neleeUueer veener. lemes®eGÊejsJeÀ[erue ceje"e ÒeefleefveOeeRceO­es l­eeves ­eesi­e les efke®eej efvecee&Ce JesÀues veener. ceunejjeke nesUJeÀjDeeeqCe vepeeryeKeeve ­eeb®­eeleerue cew$eer ceje"­eebvee neveerJeÀejJeÀ "jueer. ceje"­eebveer vepeerye Keevee®eeJeÀ[JeÀ yeboesyemle JeÀjeke­eeme nkee neslee. GÊejsJeÀ[erue heefjeqmLeleer efokemeWefokeme FleJeÀer efyeIe[le iesueerJeÀer mkele: yeepeerjeke (veeveemeensye) GÊejsle peeCes DeekeM­eJeÀ nesles. hejbleg Meskeìhe­e¥le yeepeerjeke GÊejslepeeket MeJeÀues veener. veenerlej eqMeKeec®es menJeÀe­e& pe©j efceUkeues Demeles. DenceoMene Deyoeueer DeeeqCeeqMeKe ­eeb®­eele JeÀÆj Me$eglke nesles l­ee®ee HeÀe­eoe ceje"­eebvee efceUefkeCes DeekeM­eJeÀ nesles.

10.4.2 ceje"­eebvee GÊejsme Deeheu­ee menJeÀeN­eeb®es menJeÀe­e& efceUefkelee Deeues veener :-

ceje"­eebveer peeoeb®es menJeÀe­e& efceUefkeCes DeekeM­eJeÀ nesles. YeeTmeensyeebveer megjkeele pej ­ee®esÒeejbYeer menJeÀe­e& efceUefkeues. ner ieesä Kejer hejbleg menJeÀe­e& efìJetÀve jeefnues veener. JeÀejCeYeeTmeensyeeb®ee mkeYeeke Dee[ Deeuee. lemes®e ceje"­eebveer heeefvehelehegkeea peeìeWJeÀ[tve peyejomleervesKeb[Ceer kemegue JesÀueer nesleer. l­eecegUs ceje"­eebyeÎue l­eebvee Deeoj jeneruee veener. l­eecegUs peeìeb®esmenJeÀe­e& ceje"­eebvee efceUt MeJeÀues veener. JeÀejCe heeefvehelehetkeea eÅMeo­eebveer DeeeqCe nesUJeÀjebveerefvejefvejeU­ee jpehetle jep­eele hewMeeJeÀefjlee peer peguetce peyejomleer JesÀueer DeeeqCe efvejefvejeU­ee jep­eelepees Debleie&le nmle#eshe JesÀuee l­eecegUs jpehetle MeemeJeÀ DeeeqCe Òepee ogKeekeu­ee iesu­ee ke ceje"­eebveeheeefvehele®­ee kesUer jpehegleeb®es menJeÀe­e& efceUeues veener. jesefnuee®­ee yeeyeleerle YeeTmeensye JetÀìveerleermeJeÀceer he[ues. megpeeGÎerueeuee ceje"­eebveer keejbkeej ceole JesÀueer nesleer. lees ceje"­eebvee meeceerue nesCeejneslee. hejbleg Òel­e#e YeeTmeensyeebveer l­ee®eer Yesì Iesleueer veener. hejbleg ­eeyeeyeleerle Deyoeueer meekeOeneslee. l­eeves vepeerye KeeveeceeHe&Àle megpeeGooewueeMeer mebheJe&À meeOegve l­eeuee Deeheu­ee yeepegves JesÀues.

Page 117: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

117

10.4.3 ceje"s ue<JeÀjer efmeodOelesle ke eqMemleerle JeÀceer he[ues :

ceje"­eeb®ee pees oe©Ce hejeYeke Peeuee l­ee®es ÒecegKe JeÀejCe cnCepes l­eebveer hejbhejeiele ­egOoheOoleer®ee l­eeie JesÀuee ke meceesjemeceesje®eer ue{eF& JeÀjCes hemeble JesÀues. leguevesle heenlee Deyoeueer®­eemewv­eele JeÀ[JeÀ eqMemle nesleer. leMeer eqMemle ceje"e mewv­eele veJnleer. ceje"­eeb®­ee neue®eeueer GefÎä­esmeeOeCeeN­ee veJnl­ee. ­eeGueì Deyoeueer®­ee neue®eeueer Òekesefve­eeseqpele nesl­ee. DeyoeueerpekeU MeðeemlemegOoe Deo­eekele nesleer DeeeqCe GÊece opee&®eer nesleer. ceje"­eeb®eer Meðeeðes l­eeceeveeves petveer ke Ssveue{eF&le yejerMe®eer efveJeÀeceer Peeuesueer Dee{Utve Deeueer. ceje"­eeb®eer Kejer Mele& Iees[oUekej nesleer.leesHeÀKeev­ee®ee l­eebvee efleleJeÀemee DevegYeke veJnlee. ceje"­eeb®­ee íekeCeerle Oeev­ee®ee DeYeeke neslee.l­eecegUs MesJeÀ[es Iees[er ce=le Peeueer. Ssve ­egOoe®­ee kesUer Iees[­eeb®eer ®eCe®eCe efvecee&Ce Peeueer. keemleefkeJeÀceje"­eebvee KeboJeÀe®­ee ue{eF&®ee DevegYeke veJnlee. Fye´eefnce Keeve ieejoer ­ee®­ee leesHeÀKeev­eekejceje"­eeb®eer efYemle nesleer. heeefveheleele KeboJeÀ KeCeues iesues. l­eecegUs ceje"­eeb®­ee kesieekej ce­ee&oeDeeu­ee. l­ee®ee HeÀe­eoe Deyoeueerves Iesleuee ke ceje"­eeb®eer jmeo yebo hee[ueer ke l­eeletve ceje"­eeb®eehejeYeke Peeuee.

10.4.4 YeeTmeensyeeb®eer DeJeÀe­e&#ecelee :-

YeeTmeensyeeb®eer efo}Áerle ­esleevee DevesJeÀ ef"JeÀeCeer mewefveJeÀ Yeleea JesÀueer nesleer. ns meke& mewefveJeÀefveäe Megv­e ke ceje"­eebyeÎue Òesce vemeCeejs nesles. l­eecegUs Ssve ­egOoele ieeWOeU efvecee&Ce Peeuee Demeleeveeles heUgve iesues. mesveeheleer cnCegve YeeT JeÀceer®e he[uee Òel­e#e ­egOoe®­ee kesUer DenceoMene Deyoeueermeke& mewv­ee®­ee ceeies Gbyekeì­eekej neslee ke mewv­ee®eer Òel­esJeÀ neue®eeue v­eeneUerle neslee. eqpeLesceoleer®eer iejpe nesleer. efleLes lees Oeekegve peele neslee. ­eeGueì YeeTmeensye cee$e mewv­ee®­ee DeeIee[erkejneslee. Deeheu­ee ceeies mewv­ee®es JeÀe­ece nele Deens ns l­eeuee JeÀUCes JeÀ"erCe Peeues nesles. ­eeeqMekee­eDeyoeueerves mkele:pekeU®es jeKeerke ke veefkeve mewv­eepekeU "skeues nesles. hejbleg DeMeer JeÀeUpeerYeeTmeensyeebveer Iesleuesueer efomegve Deeueer veener.

YeeTmeensyeebveer ue{eF&hegkeea osKeerue DevesJeÀ ®egJeÀe JesÀu­ee nesl­ee. JegbÀpehegN­eele peeleevee YeeTvesmeke& yee­eJeÀe-cegueebvee Yejlehegjuee "skeCes DeekeM­eJeÀ nesles. Dee@JeÌìesyejceO­es oesvner mewv­e meceesje meceesjDemeleevee YeeTves efkeveeJeÀejCe De[er®e ceefnves Ieeueefkeues. lemes®e jmeo efceUefkeC­eemee"er efo}Áer ke iebies®eeogDeeye ­esLes ceje"­eebveer melele mebyebOe "skeCes DeekeM­eJeÀ nesles. lemes®e ­egOoe®­ee kesUer efkeMkeemejekeeueeieesUer ueeiegve lees "ej Peeuee. ner yeeleceer SsJeÀlee®e YeeTmeensye osnYeeve efkeme©ve meg[ IesC­eemee"ernÊeerke©ve Iees[­eekej Deeues ke Me$eghe#eele yesYeeveheCes Iegmeues DeMeeefjleerves YeeTmeensye vesle=lkee®­eeyeeyeleerle Deyoeueerhes#ee JeÀceer he[ues.

10.4.5 ­egOoe®­ee kesUer yeepeejYegbies ke yee­eJeÀe cegueeb®eer DeekeM­eJeÀlee veJnleer :-

heeefvehele®­ee kesUer ceje"­eebJeÀ[s 1 ueeKe JeÀesìer®ee peceeke neslee. hejblet l­eele Òel­e#eDemeCeejs mewefveJeÀ 60,000 ®­ee pekeUheeme nesles ke Gjuesues cegueJeÀer veeieefjJeÀ, yeepeejYegbies,yee­eJeÀecegues, mewv­ee®­ee Flej iejpee hegCe& JeÀjCeejs ueesJeÀ nesles. keemleefkeJeÀ ceje"s JeÀOeer®e Deeheu­eeceesefncesle yee­eJeÀe, cegues ke ke=Oo ceeCemes vesle vemele. hejbleg GÊejsJeÀ[erue ceesefnce DevesJeÀ leerLe&#es$e, heefke$eveo­ee ­eeb®es oMe&ve IesC­ee®­ee GefÎäeves les GÊejsle Deeues Demeekes Demee Deboepe Deens. ceje"s ns Oeeefce&JeÀDemeu­eecegUs keeìsle ­esCeeN­ee leerLe&#es$eekej l­eeb®ee yeje®e kesU, efkeOeer JeÀjC­eele peele Demes. l­eecegUspeueoieleerves neue®eeueer nesle veJnl­ee lemes®e Ssve ­egOoe®­ee kesUer ­ee ­egOo ceeCemeeb®eer keyee­eJeÀecegueeb®­ee j#eCeekej yejs®e ceje"e mewefveJeÀ iegbleuesues efometve Deeues. ­eecegUs Òel­e#e ­egOoelemewv­ee®eer ®eCe®eCe Yeemet ueeieueer.

Page 118: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

118

10.4.6 ceje"­eebceO­es SJeÀmeg$elee veJnleer -

ceje"e meojebceO­es SJeÀkeeJeÌ­elee veJnleer. GÊej eEnogmLeeveele pes ceje"e mejoej hee"efkeC­eeleDeeues l­eeuee GÊejsJeÀ[erue ceje"e mejoej heeC­eele henele nesles. oÊeepeer iee­eJeÀkee[, peeveJeÀespeereÅMeos, ceunejjeke nesUJeÀj ­eeb®­eeleerue mheOee& ke kewjYeeke mekee&bvee®e ceeefnleer neslee. SsvekesUer ceeOekejekenesUJeÀj ­ee ceje"e mejoejebveer heeefveheleceO­es ceje"­eeb®ee oe©Ce hejeYeke JesÀuee.

10.5 heeefvehele®­ee eflemeN­ee ­egOoe®es heefjCeece

10.5.1 ue<JeÀjer MeesJeÀebefleJeÀe -

heeefveheleceOeerue hejeYeke ne ceje"­eebJeÀjerlee SJeÀ HeÀej cees"er ue<JeÀjer MeesJeÀebefleJeÀe "jueer.ceje"­eeb®­ee 1 ueeKe mewefveJeÀebhewJeÀer yengleebMeer ceje"er mewefveJeÀ "ej ceejues iesues. lej JeÀener JeÀe­ece®esDehebie yeveues. ue<JeÀjer ¢äerves ­ee hejeYekeecegUs ceje"­eeb®­ee DeelceefkeMkeemeeuee peyejomle OeJeÌJeÀeyemeuee.

10.5.2 ceje"er meÊee eqKeUeqKeUer yeveueer -

­ee hejeYekeecegUs ceje"­eeb®­ee meÊesuee peyejomle neoje yemeuee. ceje"­eeb®es GÊejeEnogmLeeveeleerue jepeJeÀer­e peerkeve mebhegäele Deeues. l­eebvee oef#eCesle ceeIeej I­eekeer ueeieueer. DeMeeefjleerves ceje"­eeb®es eEnogmLeeveele eEnog meece´ep­e mLeeheve JeÀje­e®es pes mkeHve nesles les Yebie heekeues. ceje"sDeeÅpeJeÌ­e nesCeej veener ner ieesä efomegve Deeueer. ``ceje"s cnCepes ­eMe'' F.me.1721 he­e¥le DemesmeceerJeÀjCe ÒemLeeefhele Peeues. l­eeb®­ee leuekeejer®ee OeeJeÀ meke&$e ÒemLeeefhele Peeuee neslee. GÊejefnbotmLeeveeleerue ceesieue MeemeJeÀ megOoe l­eeb®­eeJeÀ[s ceoleer®­ee Dehes#esves heenle nesles. hejbleg 1761 ®­eeheeefvehele®­ee hejeYekeecegUs ner heefjeqmLeleer yeoueueer.

10.5.3 MeerKe meÊes®­ee Go­eeuee ceole Peeueer -

1761 hetkeea DenceoMene Deyoeueer, ceje"s DeeeqCe eqMeKe ­eeb®eer ÒeyeU meÊee efvecee&Ce Peeueernesleer. heeefvehele®­ee ­egOoele ceje"­eeb®ee hejeYeke Peeuee. Deyoeueer osKeerue DeHeÀieeeqCemleeveeuee hejleefveIegve iesuee l­eecegUs hebpeeyeeletve eqMekeepeer meÊee menpe ÒemLeeefhele nesT MeJeÀueer.

10.5.4 ceesieueeb®ee Demle -

heeefvehele®­ee eflemeN­ee ­egOoecegUs ceesieue meÊesuee peyejomle OeJeÌJeÀe yemegve l­eeb®es meece´ep­eJesÀkeU veececee$e Gjues. ceesieue yeeoMene efo}Áerle heUtve iesuee. DeMeeefjleerves 1761 ®­ee heeefvehelehejeYekeeveblej ceesieueeb®ee KeN­ee DeLee&ves Demle Peeuee.

10.5.5 jIegveeLejekeeb®­ee Go­eeme ceole -

eflemeN­ee heeefvehele®­ee ­egOoele ceje"­eeb®es JeÀle&yeieej mejoej ce=l­eg heekeues (YeeTmeensye,efkeMkeemejeke, J­ebJeÀespeer F.) JeÀeueeblejeves yeeUepeer yeepeerjeke (veeveemeensye hesMekes) ­ee®ee ce=l­eg Peeuee.l­ee kesUsme ceje"­eebceO­es JeÀle&yeieej ceb[Uer Gjueer veJnleer. DeMee heefjeqmLeleerle jIegveeLejekeeb®eeceje"­eeb®­ee jepeJeÀejCeele ÒekesMe Peeuee ke l­eebveer cenÊke Òeehle Peeues.

10.5.6 Fbie´peer meÊes®ee ceeie& ceesJeÀUe Peeuee -

mekee&le cenlkee®ee heefjCeece cnCepes ­ee hejeYekeecegUs Fbie´peebvee yebieeueceO­es Deeheu­ee meÊes®eehee­ee MeskeC­eeme keeke efceUeuee. F.me.1756 ®­ee megceejeme yebieeueceO­es p­ee Ie[ecees[er Peeu­ee,

Page 119: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

119

efleJeÀ[s ceje"­eebvee ue#e oslee Deeues veener. l­eele®e efvepeece ke ceje"­eeb®­ee mebIe<ee&le Fbie´peebveer HeÀe­eoeIesleuee ke uee@[& JeÌueeF&Jn ­eeb®­ee vesle=lkeeves yebieeueceO­es Fbiepeer meÊes®ee hee­ee jeskeuee iesuee.

10.6 meboYe& ie´bLe -

1) ceje"­eeb®ee Go­e ke Demle : pe­eeEmeiejeke hekeej.2) ceje"­eeb®ee Fefleneme - [e@. Me. iees. JeÀesueejJeÀj.

Page 120: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

120

11

HesµeJee ceeOeJejeJe Je cejeþe meÊes®es

HegveªppeerJeve

Devegke´ÀceefCekeÀe

11.0 Ge fÎ<ìîe s11.1 He ´ emleee f J ekeÀ11.2 e fvepeeceDeuee r®ee r H e gC³eeJeje rue mJeeje r11.3 ceeOeJejeJe - jIe gveeLejeJe me bIe< e &11.4 je#emeYe tJ eve®ee r ue{eF&11.5 ceeOeJejeJee®³ee keÀvee &ìkeÀeJeje rue mJeeN³ee11.6 jIe gveeLejeJee b®ee ye boe s y emle11.7 peevee spee r®ee ye boe s y emle11.8 GÊej skeÀ[e rue jepekeÀejCe11.9 ³ee s i³elee11.10 meeje bMe11.11 He ´µve11.12 me boYe &

11.0 GefÎ<ìîes

1. Heee f veH ele®³ee ue{eF&ve blej Peeue su³ee cejeþe meÊe s®³ee H e gªppee r J evee®ee Dee{eJeeIe sCe s .2. ceeOeJejeJe He sµeJ³ee b®³ee Demeeceev³e keÀle =lJee®ee DeY³eeme keÀjCe s .

11.1 HeemleeefJekeÀ

14 peeve s J eeje r 1761 je spee r H e ee f veH ele®³ee ue{eF &le cejeþîee b®ee H e ´®e b[ HejeYeJePeeuee. cejeþîee b®ee r SkeÀ me b H e tCe & e f H e{e r®³ee e f H e{e r ieejo Peeuee r . H eee f veH ele®eepeyejomle Oeke Ì k eÀe veeveemeen sy e H e sµeJ³ee b vee menve Peeuee veene r . l³eele®e 23 pe tve,1661 je spee r l³ee b®ee o gëKeo µe s J eì Peeuee. l³ee b®³ee ce =l³e g ve s SkeÀe e f J eµe s< eGuue sKevee r³ e keÀejkeÀe roe a®ee r DeKe sj Peeuee r . veeveemeen s y ee b®³ee ce =l³e g ce gU s cejeþîee b®³eejep³eeJeje rue me bk eÀì Dee fOekeÀ®e ie bYee rj Peeue s . ³ee meJe &mJee r e f vejeMepevekeÀH ee fje fmLelee rle veeveemeen sy ee b®ee meleje Je<ee &®ee e fÜlee r³ e H e g$e ceeOeJejeJe ³eeuee

Page 121: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

121

He sµeJe s H eoe®ee r J eðe s y eneue keÀjC³eele Deeuee r . jIe gveeLejeJe®³ee HeeuekeÀlJeeKeeuee rceeOeJejeJeeve s jep³ekeÀejYeej HeneJee Deme s þjue s. ³eee fµeJee³e ceeOeJejeJee®ee r DeeF &iee s e f H ek eÀeyeeF & e fn®e sne r ceeie &oµe &ve ceeOeJejeJeeuee e f ceUCeej ne sle s®e.

ceeOeJejeJee b vee r H e sµeJe s H eoe®ee r me g$e s i e ´nCe ke s Àuee r . lee s k eÀeU jepekeÀe r ³ e¢<ìîee Deve bleDejepekeÀle s®ee ne slee. cejeþîee b®³ee GÊej Yeejleelee rue Je®e &mJeeuee Heee f veH ele®³eeHejeYeJeece gUs peyejomle le[e ie suee ne slee. Deyoeuee r DeHeÀieee fCemleeveele Hejleueene slee. cejeþs oe f#eCe e Eno gmLeeveele Hejle ie sue s Deee fCe H ee fjCeecee r meÊe s®ee r H e e s k eÀUe rGÊej e EnogmLeeveele e f vecee &Ce Peeuee r . ³ee®ee H eÀe³eoe e fy e ´ e fìµe F &mì Fb e f[³ee ke b ÀH evee r ve sk eÀeuee blejeve s Ie sl euee. Deµee Hee fje fmLelee rle jIe gveeLejeJeeve s ceeOeJejeJeeµee rH e ´ eceee fCekeÀH eCe s menkeÀe³e & k e s Àue s Demele s lej Hee fje fmLelee r Deieoe r J e s i eUe r y eveuee rDemelee r . H ej ble g mJeleë He sµeJee yeveC³ee®³ee cenÊJeekeÀe b#e s ce gU s jIe gveeLejeJe De bOeyeveue suee ne slee. DeuHeJe³ee r ve ceeOeJejeJeeve s H e sµeJee yeveeJe s , n s l³eeuee Dee fpeyeeleHeme ble veJnle s. H ej ble g SkeÀene r cejeþe mejoejeve s H e ee fþ b y ee ve e fou³eeve s veeFueepeeve sceeOeJejeJeeuee He sµeJee cnCe tve ceev³elee ÐeeJee r ueeieuee r ne slee r. me gªJeelee ruee jeIee s y e eve sceeOeJejeJeeuee yeepe tuee keÀªve cejeþîee b®³ee jep³ee®ee r me t$e s DeeH eu³ee nelee r Ie sC³ee®eeH e ´ ³ elve ke s Àuee. Hej ble g ceeOeJejeJe®ee r DeeF & iee s e f H ek eÀeyeeF ¥vee r ³ eeme e fJ eje sOe ke s Àu³eeve sH e sµeJ³ee®³ee ojyeejele ceeOeJejeJe Je jeIee s y e e ³ee b®e s H ejmHej e f J eje sOee r i eì le³eejPeeue s . ³ee®ee H eÀe³eoe e fvepeeceeve s Ie sl euee.

11.2 efvepeeceDeueer®eer HegC³eeJejerue mJeejer ë

Godiee rj®³ee ue{eF&le cejeþîee bvee r DeeH euee Iee sj HejeYeJe ke s Àuee, n s o gëKee fvepeeceDeuee r Depe tveH e³e ¥le e f J emejue suee veJnlee. Goiee rj®³ee HejeYeJee®ee e f vepeeceeueme g[ GieJee³e®ee ne slee. e f vepeeceeve s ce gjejjeJe Iee sjHe[ s, nCece blejeJe e f ve b y e eUkeÀj,jece®e bêjeJe peeOeJe ³ee bmeejK³ee mejoeje bvee DeeHeu³ee yeepe tuee JeUJeue s . keÀve t &ue,keÀ[HHee Deee fCe meeJeve t tj ³e sLee rue veJeeyee b vee DeeHeu³ee ieìele Ke s®eue s . H eeJemeeUeme b H elee®e 60 npeeje®e s me wv³e Ie sTve e fvepeeceDeuee rve s H e gC³eekeÀ[ s ceeie & k e ´ ÀceCe ke s Àue s .Jeeì sle e f vepeeceeve s H e ´ J eje me b iece ³e sLe s Demeue suee r Deve s k eÀ ce b e foj s H ee[tve ìekeÀuee r.Þee r i ee Wo s ³e sLee rue e fµeÐee b®ee Jee[e pecee r veoe smle ke s Àuee. e f[me Wy ej 1761 ceO³e s e f vepeeceHe gC³eepeJeU Demeue su³ee GjUe rk eÀe b®eve ³ee ieeJeepeJeU Deeuee. He gC³eelee rue He sµeJee,ke g Àì b g e f y e³ee b vee r me g×e Deeke ´ ÀceCee®³ee Ye³eece gU s uee snie[, He gj boj Deee fCe e fme bnie[ ³e sLe sDeeÞe³e Ie sleuee.

Deµee keÀþe rCe H ee fje fmLelee rle jIe gveeLejeJe Deee fCe ceeOeJejeJe ¿ee bvee r Flej meJe & cejeþemejoeje bvee r DeeH eu³ee ceolee ruee ³eeJe s , Deme s DeeJeenve ke s Àuee. ³ee DeeJeenveeuee®ee b i euee He ´ e fl emeeo e f ceUeuee Deee fCe e f J eµe s< e keÀªve peevee spee r Yee smeue s ne He sµeJ³ee b®³eeceolee ruee Deeuee. He ´l³e#e ³e g× ve keÀjlee iee f vecee rk eÀeJ³eeve s e f vepeeceyeje s y ej ue{e³e®e sDeme s cejeþîee bvee r þje f J eue s J e e f vepeecee®³ee He ´o sµeeJej He ´ e f l enuue s ®e{e f J eue s .e f vepeecee®³ee me wv³eele Deve s k eÀ cejeþe mejoej ne sle s . l³ee b vee e f vepeeceeve s cejeþîee b®³eeOeee f ce & k eÀ #e s$ee®ee r ®eeuee f J eue suee r cee s[lee s[ DeeJe[uee r veene r . e f vepeecee®e s mejoej

Page 122: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

122

jece®e bê peeOeJe Je l³ee®ee YeeT cee rj cee s i eue cejeþîee bvee ³e sTve e f ceUeue s.e f vepeecee®ee leU He gC³ee®³ee peJeU GjUe rkeÀe b®eve ³e sLe s Demeleevee e f vepeeceeuee He tCe & H eCe sve smleveeye tl e keÀjC³ee®ee r me bOee r cejeþîee bvee meeHe[uee r . H ej ble g o go z J eeve s jIe gveeLejeJee®e sjepekeÀejCe cejeþîee b®³ee Dee[ Deeue s. e f vepeecee®e s jep³e ve<ì ke s Àu³eeme ceeOeJejeJeDeeHeu³eeuee keÀene r®e e fk e b Àcele o sCeej veene r Deee fCe cejeþe jepekeÀejCeele tve DeeHeueeDemle ne sF &ue Deµee r e fYelee r jIe gveeLejeJeeuee Jeeìle ne slee r Deee fCe cnCe tve l³eeve s k e s ÀJ eU40 ueeKee®ee He ´o sµe Ie sTve e fvepeeceeme pee r J eoeve e foue s Deee fCe ³e g× Lee b y ee f J eue s.jIe gveeLejeJee®ee r ne r k eÀejJeeF & SkeÀleHeÀe a J e cejeþîee b®³ee e fnlee®³ee e fJ eje sOee rDemeu³eeve s Ke go ceeOeJejeJe, peevee spee r Yee smeue s, iee s H e eUjeJe HeìJeOe &ve ³ee b veeDeeJe[ue s veene r ³ eele t ve®e ceeOeJejeJe Je jIe gveeLeejeJe ³ee b®³eelee rue celeYe so Jee{ue s.

11.3 ceeOeJejeJe - jeIeesyee mebIe<e& ë

e f vepeeceuee ve<ì keÀjC³ee®ee r me g J eCe &me bOee r jIe gveeLejeJeeve s DeeH eu³ee mJeeLee & k eÀje rleeJee³ee IeeueJeuee r . cejeþe He ´ ce gKe mejoeje bvee me g×e jIe gveeLejeJee b®e s n s J ele & ve H eme bleH e[ue s veene r . ³ee keÀejCeeJeªve jIe gveeLejeJe Deee fCe ceeOeJejeJe ³ee b®³eele Je w cevem³ee f vecee &Ce Peeue s . e f vepeecee®ee ye boe s y emle ke s Àu³eeve blej jIe gveeLejeJe Deee fCe ceeOeJejeJe¿ee bvee r n wojDeuee r®ee ye boe s y emle keÀjC³eekeÀe fjlee keÀvee &ìkeÀekeÀ[ s ke t À®e ke s Àue s, keÀejCee f vepeecee H e ´ ceeCe s®e nwojDeuee rne r H e ee f veH elee®³ee HejeYeJee®ee H eÀe³eoe Ie sC³ee®ee H e ´³ elvekeÀjle ne slee. ³ee mJeeje r J ej peeleevee oe sIee b ceO³e s celeYe so Peeue s J e jIe gveeLejeJekeÀvee &ìkeÀ cee sne r ce DeOe & J eì mee s[ tve e f®ekeÀe s[e rn tve H e gC³eeuee Hejle Deeuee. ceeOeJejeJele g b i eYeês®³ee H e ´o sµeeJej DeeHeuee De b ceue yemeJe t ve pe tve 1762 ceO³e s H e gC³eeme HejleDeeue s .

FkeÀ[ s H e gC³eeuee Hejle Deeu³eeJej jIe gveeLejeJeeve s DeeH eu³ee meceLe & k eÀe bµee r me bOeeveyee bOeC³eeme me gªJeele ke s Àuee r . ceunejjeJe ne sUkeÀj ³ee b vee r l³eeuee GIe[HeCe s meeLee fouee r . ³ee e f J eª× He ´ e fl eke ´ À e r ³ee cnCe tve ceeOeJejeJeeve s e f c ejpe s®e s H eìJeOe &ve Je Dev³emejoeje bvee DeeHeu³ee yeepe tuee JeUJe tve Ie sleue s ne sle s . H e sµeJe s k e g Àì b g y e elee rue ³eekeÀuene®ee cejeþîee b®³ee jep³eeJej e fJ eH eje rle H ee fjCeece ne sCe s DeìU nesle s Deeme sH e e fjCeece ìeUC³ee®³ee ¢e f<ìve s ceeOeJejeJeeve s DeeH eu³ee Heje rve s jIe gveeLejeJee bMee rl e[pee s[ keÀjC³ee®e s H e ´³ elve ke s Àue s . H ej ble g jeIee s y e eve s ce gUe r®e oeo e fouee r veene r . l³eeve sceeOeJejeJeekeÀ[s H ee®e cenÊJee®e s e f k eÀuue s J e one ueeKe ªHe³e s cenme tuee r GlHeVee®³eepenee f i eje r®ee r ceeieCee r k e s Àuee r H ej ble g ceeOeJejeJeeve s ne r ceeieCee r ceev³e ke s Àuee r veene r .keÀejCe jep³ee®ee r J e eìCee r Peeu³eeme jep³e o gye &ue yeve sue Deµee r e fYelee r ceeOeJejeJeemeJeeìle ne slee r. ceeieCee ruee vekeÀej e f ceUlee®e DeeHeu³ee pee r J eeuee Oee s k eÀe Deen s Demeecee sþe keÀe b i eeJee keÀªve jIe gveeLejeJeeve s H e gC³een tve veee fµekeÀpeJeU e f J e b®e tj ³e sLe s H eUkeÀe{uee. le sLe s þjue su³ee ³ee speve s H e ´ c eeCe s e f J eÇue e fµeJeo s J e, Deeyee H e gj boj s, veeje sµe bk eÀjF. mejoej l³eeme e f ceUeue s . peevee spee r Yee smeue s J e e f vepeece ³ee b vee r o sKee ruejIe gveeLejeJeeme Heee fþ by ee e fouee. jIe gveeLejeJeeuee meJee ¥®e s e f c eUtve HeVeeme npeeje b®e sme w v³e Ie sTve He gC³ee®³ee je sKeeve s k e t À®e ke s Àue s. Iee s[ veoe r®³ee keÀeþeJej oe svne rme wv³ee b®ee r ue{eF & 7 vee s Jn Wy ej 1762 je spee r Peeuee r . H eCe ne r ue{eF & e f vekeÀeuee r

Page 123: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

123

veJnlee r. DeeUsieeJe ³e sLe s ceeOeJejeJee®ee r H eÀe wpe ye smeeJeOe Demeleevee jeIee sy e e Je e f vepeece³ee b vee r íeHee Ieeleuee. ceeOeJejeJeeve s µejCeeielee r mJee r k eÀejuee r. e f vepeeceeve sjIe gveeLejeJeeuee ceole ke s Àu³eeyeÎue ueeKee s ªHe³ee b®ee ce gue tKe Je oe wueleeyeeo e fk eÀuueel³eeme o sC³eele Deeuee. cnCepe s Goiee rj®³ee ue{eF&le YeeTmeen sy ee b vee r pe s e f c eUJeue s le sjIe gveeLejeJeeve s Ieeuee fJ eue s .

jIe gveeLejeJeeve s mJeleë®e s mLeeve yeUkeÀì keÀjC³ee®ee He ´ ³ elve me gª ke s Àuee. e f®e bl ee se f J eÇue je³eje rk eÀj ³ee®ee r H eÀ[Cee rmeHeoe r ve s ceCe tk eÀ ke s Àuee r . meKeejeceyeeH e tuee keÀejYeeje ry evee f J eue s . l³ee b®³ee JeemleJ³eemeeþe r e fme bnie[ e f k eÀuuee e fouee. H e gj boj keÀe³ece®ee DeeyeeH e gj bojs ³eepekeÀ[s o sTve l³eeuee DeeHeuee meene³³ekeÀ yevee f J eue s . ³ee ve blej meeleeN³eeueepeeTve í$eHelee r jepeejecee®ee H eee fþ by ee e f ceUJeuee Je e f cejpe s®³ee H eìJeOe &vee b J ej mJeeje rk eÀªve l³ee b vee µejCeeielee r H elkeÀjC³eeme Yeeie Hee[ue s. n wojDeuee r®ee mecee®eejIe sC³eemeeþe r jeIee s y e e keÀvee &ìkeÀ He ´ e b l eekeÀ[ s jJeevee Peeuee. Hej ble g n wojDeuee r e f J eª×®ee rcee sne r ce H e tCe & ne sC³eeH e tJ e e a®e e fvepeece Je veeieH e tj®³ee jIe gpee r Yee smeue s ³ ee b®ee r ³ e gl ee rPeeu³ee®e s J e =Êe l³ee®³ee keÀevee r Deeu³eeve s lee s H ejle e f H eÀjuee. ojc³eeve e f vepeeceeve sYee r cee veoe r®³ee H e tJ e x®ee cejeþîee b®ee jep³ee®ee meJe & H e ´o sµe DeeHeu³eeuee Hejle keÀjC³eele³eeJee. ³ee H e ´o sµeelee rue penee f i ejoeje b®³ee e fnjeJe t ve Ie sleue su³ee penee f i eN³ee l³ee b veeH ejle keÀjC³eele ³eeJ³eele Deee fCe DeeHeCe mee b i e t l³ee J³eke Ìl ee r®ee r e foJeeCeHeoe r ve s ceCe tk eÀkeÀjC³eele ³eeJee r Deµee ceeieC³ee jeIee s y e ekeÀ[ s ke s Àu³ee. cejeþîee b®³ee jep³eemecee sje f vepeecee®³ee ceeieC³eece gU s H ejle SkeÀoe ie bYee rj He s®eH e ´me bi e e f vecee &Ce Peeuee. ieceepee r³ eceepee r , iee s H e eUjeJe HeìJeOe &ve e f vepeeceeuee e f ceUeue s ne sle s. jep³ee®ee Kee fpeveee fjkeÀecee Peeuee ne slee. me w e f vekeÀe b®³ee Je sl evee®ee r LekeÀyeekeÀe r cee sþe r Peeuee r ne slee r l eme s®eme w e f vekeÀe b vee µeðeeðe s oeªiee sUe Je Dev³e meeOevemeece g i e ´ e r ³ ee b®ee r ì b®eeF & peeCeJe tueeieuee r ne slee r. l³eece gUs cejeþîee b®³ee jep³eele Deee fCeyeeCee r®ee r H e e fje fmLelee rGodYeJeuee r . leLeee f H e me go w J eeve s ³ ee DeeCee r y e eCee r®³ee H e ´me b i ee r cejeþe mejoejevee rDeeH emeelee rue n sJ e soeJe s J e celeYe so e fJ emeªve jep³eelee rue me b k eÀìe®e s e f veJeejCekeÀjC³eemeeþe r SkeÀpe gìe rve s DeeJeµ³ekeÀ lee r k eÀejJeeF & k eÀjC³ee®ee e f veCe &³ e Ie sleuee.ceeOeJejeJe, jIe gveeLejeJe, meKeejeceyeeH e t DeeH eeH eue s celeYe so e f J emeªve SkeÀ Peeue s .cejeþîee bvee r i ee f vecee r k eÀeJ³ee®ee DeJeue b y e ke s Àuee. jIe gveeLejeJe e f cejpe sn tve H ejmHejDee wj b ieeyeeokeÀ[ s JeUuee. Dee wj bieeyeeo ³e sLe s ceunejjeJe ne sUkeÀj cejeþîee b®³ee H eÀe wpe slemeecee rue Peeuee. e f vepeece®³ee HeÀe wpee Yee r cee veoe r®³ee keÀeþeve s H e sµeJ³ee®ee H e ´o sµeGodOJemle keÀjle He gC³eekeÀ[ s mejke t À ueeieu³ee. He sµeJ³eeve s Dee wj b ieeyeeo®ee Hee fjmejue gì tve meeHeÀ ke s Àuee. cee®e & le s Dee @ i emì 1762 ³ee me g ceej s H ee®e cee fnv³ee b®³ee keÀeUeleoe svne r H e#e HejmHejeJej nuue s k eÀje rle ne sle s . veee fµekeÀ le s meeleeje ne cejeþe r Ò eo sMeMe$e gve s GOJemle ke s Àuee lej Dee wj b ieeyeeo Heeme gve n wêeyeeo He³e ¥le H e ´o sµe cejeþîee bvee rmeeH eÀ ke s Àuee. e f vepeeceeve s ³ ee keÀeUele cejeþîee bvee ieeþC³ee®ee He ´ ³ elve ke s Àuee. Hej ble gcejeþîee bvee r l³eeuee oeo e fouee r veene r . DeJepe[ lee sH eÀKeev³eemen cejeþîee b®ee H eeþueeiekeÀjCe s Deµeke ̳ e Deen s, ns H een tve e f vepeeceeve s H e gC³eeJej nuuee ke s Àuee. l³eeve s µenjelepeeUHee sU ke s Àuee r . H e sµeJe s k e g Àì b g e f y e³ee b vee r e fme bnie[eJej DeeÞe³e Ie sleuee. He gCe sue gìu³ee®ee r y e elecee r mecepelee®e jIe gveeLejeJe Dee fleµe³e me bleHle Peeuee. l³eeve se f vepeeceµee r mejU ³e g× keÀjC³ee®ee DeeHeuee e f veµ®e³e ke s Àuee. Hej ble g Flej p³e s<þmejoeje bvee r l³eeuee DeeJej Ieeleuee. e f vepeece-cejeþe me bIe< ee &ceO³e s e f vepeeceeuee pe s ³ eµe

Page 124: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

124

e f ceUle ne sle s l³ee®e s k eÀejCe cnCepe s iee s H e eUjeJe HeìJeOe &ve Deee fCe peevee spee r Yee smeue s³ ee meejKe s cejeþs mejoej e fvepeecee®e s meceLe &k eÀ ne sle s n s meieȳee bvee mecepe tve ®e gk eÀue sne sle s. ceeOeJejeJeeve s ³ ee oe sIee b vee e f vepeeceeH eeme tve Je s i eUs keÀjC³ee®e s H e ´ ³elve ®eeuee f J eue s.³e sLe t ve jIe gveeLejeJee®e s ve sl e =lJe e f ve<H e ´Ye ne sle ie sue s Deee fCe ceeOeJejeJee®³ee nelee rjepekeÀejCee®ee r me g$e s DeeH ee sDeeH e®e Deeuee r. ceeOeJejeJeeve s cejeþe mejoeje bveee f vepeecee®ee H e#e mee s[ tve H ejle ³e sC³ee®e s DeeJeenve ke s Àue s . leme s Peeu³eeme l³ee b vee #eceekeÀjC³eele ³e sF &ue. l³ee b®³ee penee f i eje r l³ee b vee H ejle keÀjC³eele ³e sF &ue Deme s DeeµJeemevee foue s . Ske b Àoje rle Peeue su³ee ³e g×ele cejeþe mejoeje b®ee keÀene r®e HeÀe³eoe PeeueeveJnlee. ³eeGueì ceevenevee r Peeuee r ne slee r. peevee spee r Yee smeu³ee®³ee ¢<ìe rve s l ejmeeleej®ee r i eeoe r e f c eUCe s Deµeke ̳ e Peeue s ne sle s . ceeOeJejeJeeve s l³eeuee Heo®³e gle keÀªveveeieH e tj®ee r i eeoe r l³ee®ee OeekeÀìe YeeT ceOee spee r ³ eeuee osC³ee®ee r Iee s < eCee ke s Àuee r.GÊej sle ceneopee r e fµeÐee b vee Yee smeu³ee®³ee He ´o sµee®ee r ue gìeue gì keÀjC³eeme mee b e f i eleue s .H e sµeJ³ee b vee r mJeleëne r Yee smeu³ee b®ee H e ´o sµe ue gìuee. Ske b Àoje rle l³e®ee r H e e fje fmLelee re f vejeµeepevekeÀ Peeuee r . peevee spee r ve s ceeOeJejeJeeuee ceole keÀjC³ee®e s J e®eve e foue s.iee s H e eUjeJeeueene r e f vepeecee®e s Kej s mJeªHe keÀUtve ®e g k eÀue s ne sle s . Deµeee fjlee r ve sceeOeJejeJee®³ee ke g Àìe fvelee r ce gU s e f vepeece jepekeÀejCeele SkeÀìe He[uee. ceeOeJejeJemelele e f vepeecee®³ee HeeþueeieeJej ne slee®e. e f vepeecee®ee YeeT yemeeuele pe b ie ³eeueene rceeOeJejeJeeve s DeeH eu³ee yeepe tuee JeUJe tve Ie sleue s ne sle s. e foJeme W e foJeme e f vepeecee®e smeeceL³e & k eÀcee r ne sT ueeieue s. e f vepeeceeve s Dee wj b ieeyeeo®ee DeeÞe³e Ie sC³ee®e s þje f J eue s.10 Dee @ iemì, 1763 je spee r e f vepeeceuee je#emeYe tJ eve ³e sLe s i ee soeJeje r veoe r H eejke s Àuee r . veoe ruee ceneHe tj Demeu³eeve s DeJepe[ lee sH eÀKeevee Je meJe & me w v³e veoe rH eej ve sCe sk eÀþe rCe ne sle s. SJe{îeele De®eevekeÀ cejeþ s je#emeYe g J eveJej ³e sTve Oe[keÀue s.cejeþ siee soeJeje r veoe r Dee suee b[ tve DeeHeu³eeJej nuuee ®e{Jelee rue Deµee r Yee rl ee r J e eì tve e f vepeeceDee wj b ieeyeeokeÀ[ s ie suee, l³eeJe sUe r cejeþîee bvee r l³ee®ee melele Heeþueeie ke s Àuee. µe s J eìe re f vepeeceeve s µejCeeielee r H elkeÀjuee r . Goiee rj®³ee lenelee rue 60 ue#e Je veJee r ve 22ue#e GlHeeovee®ee He ´o sµe e f vepeeceve s cejeþîee bvee e fouee.

11.4 je#eme YegJeve®eer ue{eF&

ne r cejeþe Fe flenemeele cenÊJee®ee r mecepeuee r peele s , keÀejCe Heee f veH ele®³ee e fl emeN³eeue{eF &le cejeþîee b®ee pee s oeªCe HejeYeJe Peeue suee ne slee. l³eece gUs cejeþ s keÀOee r®eDeeHeue s [e s k e s À J ej keÀe{t µekeÀCeej veene rle, Deµee r meJee ¥®ee r keÀuHevee Peeuee r ne slee r . ³eekeÀuHeve suee je#eme Ye g J eve®³ee e f J epe³eece gU s HeÀej cee sþe Oeke Ì k eÀe yemeuee. ³eee f J epe³eece gUs cejeþîee bvee Deelcee f J eµJeeme He ´ eHle Peeuee. Heee f veH eleHe t J e e a DeeH eu³eeuee pe sH e ´ e fl e<þs®e s mLeeve ne sle s , le s DeeH eCe He g vne Hejle e f ceUJe t µeke t À, Deµee r Deeµeecejeþîee bvee Jeeìt ueeieuee r Deee fCe ne meieUe ®ecelkeÀej ceeOeJejeJeeve s Ie[e fJ euee.DeeleeH e³e ¥le ceeOeJejeJee jIe gveeLejeJee®³ee HeeuekeÀlJee Keeuee r ne slee. le s H e euekeÀlJene r³ ee e f J epe³eece gU s DeeHee sDeeH e®e me bH e g <ìele Deeue s. je#emeYe g J eve®³ee e fJ epe³eece gUsceeOeJejeJee®³ee mJeele b$e keÀle & y eieeje rme me gªJeele Peeuee r. ³ee cee s e fnce sle l³eeve smJele b$eH eCe s ³ e g×J³e tn j®eue s . yeneo gje r i eepeJeuee r . e f vepeeceeuee e f ceUeue su³ee cejeþemejoeje bvee ceeOeJejeJee®ee Je®ekeÀ yemeuee. Heee f veH ele®³ee ³e g×ele cejeþe r meÊe s®ee µe sJ eì

Page 125: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

125

Peeuee veme tve le©Ce, le[HeÀoej He sµeJ³ee®³ee ve sle =lJeeKeeuee r cejeþe meÊee veJ³eepee s ceeve s GlkeÀ<ee &k eÀ[s OeeJe Ie sle Deen s, ns meJe & e fn bo gmleeveuee e fome tve Deeue s.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. ceeOeJejeJe-jIegveeLejeJe mebIe<ee&®ee Dee{eJee I³ee.2. je#emeYetJevee®³ee efJepe³ee®es cenÊJe mHeä keÀje.

11.5 ceeOeJejeJee®³ee keÀvee&ìkeÀeJejerue mJeeN³ee

Heee f veH elee®³ee HejeYeJee®ee H eÀe³eoe Ie sTve nwojDeuee r cejeþîee b®ee r oe f#eCee Eno gmleveelee rue meÊee ve<ì keÀª Heenele ne slee. 1763 ceO³e s p³eeJe sUe r H e sµeJeee f vepeeceeµee r ue{e o sle ne slee, l³eeJe sUe r ³ee H ee fje fmLelee r®ee H eÀe³eoe Ie sTven wojDeuee rve s y e sove tj e Epeke t Àve Ie sleue s . l³ee®eHe ´ ceeCe s meeJeve tj, Deee fCe keÀ[eHHee ne rjep³e s DeeH eu³ee mJeee f celJeeKeeuee r DeeCeuee r . n wojDeuee rve s ³ ee®eyeje sy ej ce gjejjeJeIee sjHe[ s ³ee b®ee H e ´o sµe DeeHeu³ee leey³eele Ie sleuee. ne r meJe & jep³e s cejeþeí$eeKeeuee rue jep³e s ne slee r. F.me.1764 ceO³e s e f vepeeceee f J eª×®ee r cee sne r ceme b H eu³eeve blej ceeOeJejeJeeve s n wojDeuee r®ee mecee®eej Ie sC³eemeeþe r k eÀvee &ìkeÀeJej mJeeje rk eÀjC³ee®e s þjJeue s . H e s Ày e ´ g J e eje r 1764 ceO³e s cejeþîee b®e s me w v³e ke = À<Cee veoe r®³eeoe f#eCe suee Demeue su³ee meeJeve tjHe³e ¥le ie sue s. cejeþîee b®³ee Je n wojDeuee r®³ee me wv³eelekeÀene r e f k eÀjkeÀe sU ®ekeÀcekeÀe r G[eu³ee. 6 vee s Jn Wy ej 1764 je spee r cejeþîee bvee rOeejJee[®ee e fk eÀuuee leey³eele Ie sleuee. meeJeve tjpeJeU®³ee DeveJeìe r®³ee ue{eF &lecejeþîee bvee r n wojDeuee r®ee H ejeYeJe ke s Àuee. ³ee H ejeYeJeeve blej mJeleë nwojDeuee rueeDeeHeuee pee r J e Jee®eJeC³eemeeþe r peJeU®³ee pe b ieueele DeeÞe³e I³eeJee ueeieuee ne slee.³eeve blej nwojDeuee rve s cejeþîee bµee r k eÀOee rne r mecee sjemecee sj®ee r ue{eF & k e s Àuee r veene r,l³eeve s i ee f vecee r k eÀeJ³ee®ee DeJeue b y e ke s Àuee. DeveJeìe r®³ee ue[eF &le ce gjejjeJeIee sjHe[îeeve s ceog & c ekeÀe r i eepee fJ euee r . cejeþîee b®³ee ¢<ìe rve s peje r DeveJeìe r®ee r e f J epe³ecenÊJee®ee Demeuee leje r ve s ceke Ì ³ ee ³ee®e Je sU sme ceeOeJejeJe Je jeIee s y e e ³ee b®³eelee rueceleYe so Dee fleµe³e lee rJ e ´ Peeue s. H e gC³eele jeIee s y e e®ee r i e g Hle keÀejmLeeve s ®eeue t®e ne slee r .³ee keÀeUele®e He gj boj®³ee keÀe sU³ee bvee r e f k eÀuue soej He gj boj s ³ee b®³ee e f J eª× ye b[He g k eÀejue s . ceeOeJejeJe He sµeJe s ³ee b vee r®e Deme s y e b[ keÀjC³eemeeþe r ³ee keÀe sUe r me w e f vekeÀe b veeie g Hle e f®eLeeJeCee r e fouee r , Demee Deeje s H e jIe gveeLejeJeeve s k e s Àuee. DeeHeu³ee ie wjnpe sje rlejIe gveeLejeJe DeeHeu³ee e fJ eª× veeveeH e ´k eÀej®ee r k eÀejmLeeve s k eÀje rue Deµee r e fYelee rceeOeJejeJee bme melele Jeeìt ueeieuee r . ³eeJej GHee³e cnCe tve ceOeeJejeJeeve sjIe gveeLejeJeeme leeye[lee sy e keÀvee &ìkeÀele yee sueeJe t ve Ie sleue s . n wojDeuee r e f J eª×®eeueue su³ee ³e g×ele jIe gveeLejeJeeve s DeeH eu³eeµee r meuuee cemeuele keÀjeJee r Deme sk eÀejCe oeKeJe tve ceeOeJejeJeeve s jIe gveeLejeJeeme keÀvee &ìkeÀele yee sueeJeue s . jIe g eveeLejeJekeÀvee &ìkeÀele Deeuee le s Jne n wojDeuee rve s ceeOeJejeJeeµee r J e eìeIeeìe r ®eeuee f J eue su³eene sl³ee. jIe gveeLejeJe, p³e s <þ Demeu³eeve s meene fpekeÀ®e JeeìeIeeìe r®ee r meJe & me t$e sjIe gveeLejeJeekeÀ[s Deeuee r Deee fCe l³ee®ee HeÀe³eoe Ie sTve jIe gveeLejeJeeve s H e g vnejepekeÀejCe keÀjC³ee®ee He ´ ej bYe ke s Àuee. ceeOeJejeJeeve s jeIee s y ee®³ee meuueeve s 30 cee®e &

Page 126: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

126

1765 je spee r n wojDeuee rµee r Deve bleH e tj®ee len ke s Àuee. ³ee lenelee rue cenÊJee®³eelejle goe r Keeuee rueHe ´ ceeCe s ne sl³ee.

1) nwojDeuee rve s cee s e fnce s®³ee Ke®ee & H e e sìe r cejeþîee bvee lee rme ueeKe ªHe³e s J e le g b i eYeêeveoe r®³ee GÊej s®ee H e ´o sµe o sC³ee®e s ceev³e ke s Àue s .2) cejeþîee b®³ee jep³ee®e s cee b[e fuekeÀlJe HelkeÀjue su³ee meeJeve tj®ee veJeeye, ce gjejjeJeIee sjHe[ s Je Dev³e cejeþe mejoeje bvee keÀmeueene r GHeêJe ve o sC³ee®e s n wojDeuee rve sceev³e ke s Àue s .

DeµeeHe ´k eÀej s n woj®ee He tCe & HeCe s veeµe keÀjC³ee®ee r H e sµeJ³ee b vee e f ceUeue suee r me bOee rjIe gveeLejeJeeve s IeeueJeuee r peemlee rle peemle mee w c³e Deìe R J ej l³eeve s n wojDeuee rµee r l enkeÀjC³ee®e s þje f J eue s . e f vepeeceeuee peme s l³eeve s pee r J eoeve e foue s leme s®e pee r J eoeve³eeJe sUe r n wojDeuee rueene r e f c eUeue s . 1765 ceOee rue HeeJemeeȳeeceO³e sn wojDeuee r e f J eª×®³ee ³eµemJee r cee s e fnce sve bl ej ceeOeJejeJe He gC³eeuee Hejle Deeuee. He g{e rueoe sve Je< e x H e³e ¥le oe f#eCe s®³ee H e ´o sµeeJej Je®e &mJe mLeeHeve keÀjC³eemeeþe r cejeþ s,n wojDeuee r, e f vepeece Je F bie ´pe ³ee b®³eele lee r J e ´ mHeOee & me gª Peeuee r . F.me. 1766ceO³e s ceeOeJejeJeeve s e f vepeeceeµee r H ejmHej ce w$ee r®ee ne menkeÀe³ee &®ee keÀjej keÀªven wojDeuee r y eje sy ej®e DeeHeu³ee me bIe< ee &l e lee s l eìmLe jene rue Deµee r J³eJemLee ke s Àuee rne slee r. F.me. 1765®³ee DeKe sje rme iee s H e eUjeJe HeìJeOe &ve Je Dev³e mejoej Deee fCecejeþîee b®e s me w v³e ³ee b®³eemen ceeOeJejeJeeve s k eÀvee &ìkeÀ He ´ e bl eeJej mJeeje r k e s Àuee r .le sLee rue me gjeHe tj, je³eHe tj Je ce t doieU ne He ´o sµe l³eeve s H e ´Lece keÀeyee rpe ke s Àuee.He s Ày e ´ g J e eje r 1767 ceO³e s cejeþîee b®³ee me wv³eeve s µee rje Je ce[ se f i eje r Deme s oe sve e f k eÀuue se fpe b k e t Àve Ie sleue s. ³ee me wv³eeve s ce[s e f i eje r®³ee e f k eÀuu³eele le gªbieele DemeCeeN³eeye sove tj®³ee jeCee r®ee r me gìkeÀe ke s Àuee r. Deelee H eÀke Ìl e Þee rj b ieH eÆCe Deee fCe ye sove tj ne roe sve®e e fþkeÀeCe s e fpe bk eÀeJe³ee®ee r jee fnuee r ne slee r . l³eece gU s n wojDeuee r FlekeÀe DemJemLePeeuee keÀe r l³eeve s ceeOeJejeJeeµee r lene®ee r y e e sueCee r me gª ke s Àuee r . Deµee Hee fje fmLelee rlejIe gveeLejeJee®e s jepekeÀejCe He g vne Dee[ Deeue s . jIe gveeLejeJe ³eeJe sUe r ve g k eÀlee®eGÊe sj s®³ee mJeeje rle DeHe³eµee r ne sTve Hejle Deeuee ne slee Deee fCe l³eeve s H e gC³eele jentveceeOeJejeJee b e f J eª× veeveeH e ´ k eÀej®ee r k eÀejmLeeve s ®eeueJeuee r ne slee r. l³ee®³eekeÀejmLeevee b vee r i e bYee rj mJeªHe OeejCe keÀjC³eeHe t J e e a DeeH eCe He gC³eeuee Hee s®eue s H e ee fnpe sDeµee r e f vekeÀ[ ceeOeJejeJeeme Jeeì t ueeieuee r Deee fCe cnCe tve l³eeve s n wojDeuee rµee rIeeF &IeeF &ve s l en keÀjCe s H eme ble ke s Àue s . l³eece gUs H ejle SkeÀoe n wojDeuee ruee e f J eveekeÀejCepee r J eoeve e f ceUeue s ne sle s .

³eeve blej oe sve Je< e x ceeOeJejeJe n wojDeuee r®³ee H e ´µveekeÀ[ s ue#e He gjJe t MekeÀuee veene r .³ee oe sve Je< ee &l e ceeOeJejeJeeuee jIe gveeLejeJee®ee Deee fCe peevee spee r Yee smeu³ee®eeye boe s y emle keÀjeJee ueeieuee. n wojDeuee rve sne r ³ ee H ee fje fmLelee r®ee H eÀe³eoe Ie sTvece gjejjeJe Iee sjHe[s Deee fCe meeJeve tj®ee veJeeyee®ee H ejeYeJe ke s Àuee. l³eece gU s 1770ceO³e s ceeOeJejeJeeve s k eÀvee &ìkeÀ®³ee cee s e fnce s®ee r ³ ee spevee DeeKeuee r . meeJeve tj®³eej#eCeekeÀjlee l³eeve s i ee s H eUjeJe HeìJeOe &vee®ee r ve s ceCe g k eÀ keÀ©ve lee s mJeleë F.me.1770 ceO³e s k eÀvee &ìkeÀ®³ee cee s e fnce sJ ej e fveIeeuee. ceeOeJejeJee®e s H e ´®e b[ me wv³e Heen tven wojDeuee rve s y e sove tj®³ee pe b ieueele DeeÞe³e Ie sleuee. He sµeJ³ee b vee e f vepeece Je ce gjejjeJe

Page 127: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

127

Iee sjHe[ s ³e sTve e f ceUeue s . cejeþîee bvee r n woj®ee SkeÀ keÀe sìe r GlHeVee®ee ce gue tKe Je yej s®eHe ´o sµe e fpe b k eÀue s . H ej ble g o go z J eeve s l³ee®eJe sUe r ceeOeJejeJe ie bYee rj Deepeeje r H e[u³eeve sl³eeuee He gC³eeme Hejle e f veIe tve peeJe s ueeieue s . cee s e fnce s®ee r meJe & peyeeyeoeje r e f$e b y ekeÀjeJeHe sþ s, iee s H e eUjeJe HeìJeOe &ve, ce gjejjeJe Iee sjHe[s ³ee b®³eeJej®e He[uee r. 5 cee®e &,1771 je spee r cejeþîee bvee r Þee rj bieH eÆCepeJeU cee slee r l eueeJee®³ee ue{eF&len wojDeuee r®ee Ò e®e b[ HejeYeJe ke s Àuee. n wojDeuee r e fpeJeee f veMee r ue{eF &le e f vemeìuee Jel³eeve s Þee rj b ieH eÆCe®³ee e f k eÀuu³eele DeeÞe³e Ie sleuee. e fk eÀuuee cepeye tle Demeu³eeve s SkeÀJe< e & ue{e o sTve me g×e cejeþîee bvee lee s e fpe b k eÀlee Deeuee veene r . l³eele®eceeOeJejeJee®³ee ie bYee rj DeepeejHeCee®³ee yeelec³ee keÀvee &ìkeÀele ³e sT ueeieu³ee. n wojne rlene®ee r ³ ee®evee keÀª ueeieuee. µe sJ eìe r pe tve 1772 ceO³e s cejeþ s Je n wojDeuee r³ ee b®³eele SkeÀ len Peeuee. l³eeve gmeej n woueDeuee rve s l e g b i eYeês®³ee oe f#eCe slee rueyeje®emee He ´o sµe Je SkeÀlee rme ueeKe ªHe³e s cejeþîee bvee o sC³ee®e s ceev³e ke s Àue s . MeLee a®e sH e ´ ³ elve keÀªvene r DeeHeu³eeuee n wojDeuee r®ee H e tCe & y e boe s y emle keÀjlee Deeuee veene r, n sµeu³e ce =l³e gmece³ee r ceeOeJejeJeeuee veke Ì k eÀe r®e yee s®ele Demeue s Heee fnpe s .

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. HesMeJee ceeOeJejeJee®³ee keÀvee&ìkeÀeleerue mJeeN³eeb®ee Dee{eJee I³ee.

11.6 jIegveeLejeJeeb®ee yeboesyemle ë

ceeOeJejeJee®³ee keÀeje f k eÀoe a®³ee Deieoe r me gªJeelee r H e eme tve jIe gveeLejeJeeve s k eÀejYeejeleDe[LeUs e f vecee &Ce ke s Àue s J e jep³ee®ee r J e eìCee r k eÀjC³ee®ee Deeie ´n Oejuee. Hej ble g l eµee rJ e eìCee r k e s Àu³eeme cejeþe jep³e o gye &U ne sF &ue, ns Dee sUKe tve ceeOeJejeJeeve s lee rceeieCee r veekeÀejuee r . o wve b e fove keÀuen ìeUC³eemeeþe r ceeOeJejeJeeve s jIe gveeLejeJeeueeGÊej s®³ee cee s e fnce s J ej Heeþe fJ eue s . H ej ble g GÊej sk eÀ[e rue mJeeje rle jIe gveeLejeJeeuee SkeÀne re f J epe³e e f ceUJelee Deeuee veene r . Gueì GÊej sle DeeHeuee HejeYeJe Peeuee, ³eeueeceeOeJejeJe®e peyeeyeoej Deen s, Deme s l³eeve s peene rj ke s Àue s, ³eece gU s ceeOeJejeJe Deee fCejIe gveeLejeJe ³ee b®e s me b y e bOe e f y eIe[ue s. jIe gveeLejeJe veee fµekeÀpeJeU Deeve boJeuuee r³ eee fþkeÀeCee r ce g k e Ì k eÀece keÀªve ne slee. ceeOeJejeJeekeÀ[ s ue{eF &®ee DeJeue b y eke s Àu³eee fµeJee³e ³ee H e ´k eÀjCee®ee µe s J eì ne sCeej veene r Deme s ceeOeJejeJeeme Jeeìt ueeieue s.µe s J eìe r veeF &ueepeeve s ceeOeJejeJe He ´®e b[ HeÀe wpe Ie sTve Deeve boJeuuee rme ³e sTveHee sne s®euee. ceeOeJejeJeeve s k eÀ[keÀ Ye t e f c ekeÀe mJee r k eÀeju³eece gU s jIe gveeLejeJe Ieeyejuee.µe s J eìe r jIe gveeLejeJeeve s one ueeKee®ee r penee f i eje r I³eeJee r J e H e sµeJ³ee b vee r GÊej s®³eemJeeje r®e s k eÀpe & ªHe³e s 25 ueeKe He s À[eJe s Deme s þjue s. ³eeuee®e Deeve boJeuuee r®ee lencnìue s peele s. (3 Dee @ k e Ììe s y ej, 1767) HeCe ³ee keÀjejece gU s jIe gveeLejeJe µee bleyemeCeej veJnlee. l³eeve s Dece =lejeJe ne ce gueiee oÊekeÀ Ie sleuee Je H e sµeJ³eee f J eª×e fvepeece, n woj, peevee spee r Yee smeue s J e F bie ´pe ³ee b®³eeµee r me bOeeve yee bOeue s, le s Jne cee$ejeIee s y e euee µe s J eì®ee oCekeÀe e fouee Heee fnpe s Deme s ceeOeJejeJeeve s þje f J eue s .ceeOeJejeJeeve s Oee s[He ³e sLe s jIe gveeLejeJee®ee H e tCe & H ejeYeJe ke s Àuee Je H e gC³eele DeeCe tveye boe r J eemeele ìekeÀue s.

Page 128: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

128

11.7 peeveespeer®ee yeboesyemle

Yee smeue s J e H e sµeJee ³ee b®e s me b y e bOe keÀOee r®e me gOeeª µekeÀue s veene rle. cejeþe me bIeelee rueSkeÀ mejoej ³ee veel³eeve s He sµeJee yee sueeJee rue l³eeJe sU s mJeeje rle npej ve ne sCe s ,H e sµeJ³eee f J eª× keÀejmLeeve s k eÀje rle jenCe s, H e sµeJ³ee b®³ee µe$e gµee r nelee f ceUJeCee rk eÀjCe s, ³ee meejK³ee leke ´ À eje r Yee smeu³ee b e f J eª× ne sl³ee. jIe gveeLejeJee®ee Iee s[He ³e sLe sH ejeYeJe ke s Àu³eeve blej l³ee b®ee SkeÀ SkeÀ meeLee roej cnCe tve Yee smeu³ee®eene r y e boe s y emlekeÀjC³ee s®e s H e sµeJ³ee b vee r þje f J eue s . ³eemeeþe r ceeOeJejeJeeve s GÊej sk eÀ[ s peeCeeN³ee jece®e bêieCe sMee b®³eeH eÀe wpeeme Je keÀvee &ìkeÀekeÀ[ s peeCeeN³ee iee s H e eUjeJe HeìJeOe &vee®³ee HeÀe wpeemee f J eoYee & k eÀ[ s JeUe f J eue s . mJeleëne r H e ´®e b[ HeÀe wpe Ie sTve Yee smeu³ee®³ee He ´o sµeeJej ®eeue tveie suee. peevee spee r ve s k eÀene r k eÀeU iee fveceekeÀeJ³eeve s ³ e g× ®eeuee f J eue s. H ej ble g l³eeuee ³eµeDeeue s veene r . µe s J eìe r lee s H e sµeJ³ee b vee µejCe ie suee meJee ¥ vee r SkeÀe r ve s jeneC³eele je<ì^ e fnleDeen s, Deme s DeeJeenve keÀªve peevee spee ruee DeYe³e e foue s . oe sIeele HejmHej Ye sìe rPeeu³ee Je 24 Se fH e ´ue, 1769 je spee r oe sIeele JeeìeIeeìe r ne sTve keÀvekeÀH e tj®ee lenPeeuee. ³ee keÀjejeve gmeej peevee spee r Yee smeu³eeve s mJele b$e JeeieCeej veene r, DeeHeuee rH eÀe wpe Jee{e f J eCeej veene r J e H e sµeJ³ee®³ee ojyeejele jep³ee®³ee me s J e smeeþe r npej jen t,He sµeJ³ee bµee r SkeÀe f ve<þ jen t Fl³eeoe r Deìe ry eje s y ej Hee®e ue#e osC³ee®e s ceev³e ke s Àue s .

11.8 GÊejskeÀ[erue jepekeÀejCe ë

Heee f veH ele®³ee DeHe³eµeeve blej GÊej sle cejeþe meÊe s®ee H e ´YeeJe H eÀejmee Gjuee veJnlee.ye to WueKe b[, jepeHe tlee b vee, ceeUJee ³e sLe s cejeþîee b®ee De b ceue me b H e g <ìele ³e sT ueeieuee.Deve s k eÀ íe sìîee cee sþîee jepeHe tle me bmLeee f vekeÀe b vee r , peeì, ye g bo su³ee b b v e e r l³ee b®³eee f J eª× GþeJe ke s Àuee. ie bie e-³ece g ve s®ee ogDeeye me gpeeGÎe wueeve s Ie sl euee. lejFìeJ³eeHeeme tve nje rÜejHe³e ¥le®ee H e ´o sµe je s e fnu³eeve s Ie sl euee. GÊej slee rue cejeþemejoej DeeHeu³ee Heje rve s cejeþîee b®ee r meÊee e fìkeÀe f J eC³ee®ee He ´³ elve keÀje rle ne sle s.

H eee f veH ele®³ee HejeYeeJeeve blej ceunejjeJe ne sUkeÀj ne®e cejeþîee b®ee GÊej sk eÀ[e rueceeleyyej mejoej ne slee. pe³eHe tj®ee ceeOee s e fme b i e ne jepeHe glee b®ee ve slee ne slee Deee fCe lee scejeþîee b®ee keÀÆj µe$e g ne slee. Hej ble g ceunejjeJe ne sUkeÀjeve s 29 vee s Jn W y ej 1761je spee r k eÀe sìevepee rk eÀ ce b i eªU®³ee ue{eF &le ceeOee s e fme b i ee®ee H ejeYeJe ke s Àuee. ³ee®eJe sUe rceunejjeJeeme oe f#eCe sle yee sueeJeu³ee ce gU s cejeþ s GÊej e fn bo gmLeeveelee rue mecem³ee b k eÀ[syeje r®e Je< e x ue#e o sT µekeÀue s veene rle. ³ee®ee®e HeÀe³eoe F bie ´pee b vee r Ie sTve ye b i e eueceO³e sDeeH euee He ´YeeJe Jee{Jeuee. De³ee sO³e s®ee me gpeeGÎe wuee Je e fouuee r®ee yeeoµeneµeneDeeuece ³ee b®ee yeke Ìmeej®³ee ue{eF &ceO³e s (Dee @ k e Ììe syej 1764) Fbie ´pee b vee roCeoCee rle H ejeYeJe ke s Àuee Je GÊej e EnogmLeeveJej DeeHeuee ojej GlHeVe ke s Àuee.yeke Ìmeej®³ee HejeYeJeeve blej cee rj keÀemee r ceuee me gpeeGÎe wueeve s DeeÞe³e e fouee ne slee.F bie ´pee b vee r e f® e[tve me gpeee fJ eª× cee s e fnce nelee r Ie sl euee r . Me gpeeve s ceunejjeJene sUkeÀje b®ee r ceole Ie sleuee r . H eCe F bie ´pee b®³ee H e ´YeeJee r lee s H eÀKeev³eece gUs Me tpee JeceunejjeJe ³ee b®³ee me b³ e gk e Ì l e me sve s®ee e f veYeeJe ueeieuee veene r J e keÀe sje®³ee ue{eF&leF bie ´pee r H eÀe wpee e f J epe³ee r Peeu³ee. (3 ce s 1765).

µe s J eìe r 1765 ®³ee DeKe sje rme jIe gveeLejeJe GÊej s®³ee cee s e fnce sJ ej e fveIeeuee.1766®³ee Se fH e ´ue cee fnv³eele e fµe bo s, ne sUkeÀj jIe gveeLejeJeeme e f ceUeue s. cejeþîee b®³ee

Page 129: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

129

GÊej slee rue Deeieceveeuee ³eeJe sUe r iee sne[®³ee peeìjepeeve s e f J eje sOe ke s Àuee. peeìjepeepeJeee fnj e fme b i e®ee ³ee iee sne[®³ee jepeeuee Heee fþ b y ee ne slee. l³eece gU s jIe gveeLejeJeeve sÒ eLece iee sne[®ee HejeYeJe keÀjC³ee®e s þje f J eue s . cejeþîee b®³ee ogo z J eeve s ³ ee®eJe sUe rceunejjeJe ne sUkeÀje b®ee ce =l³e g Peeuee. (20 ce s, 1765) Deee fCe l³eece gU s cejeþîee b®ee rH e e fje fmLelee r e f y ekeÀì Peeuee r . iee sne[ e fpe b k eÀC³eele ³eµe e f ceUeue s veene r J e l³eece gU sjIe gveeLejeJee®³ee He ´ e fl e<þsuee keÀcee r H eCee Deeuee. Deµee Hee fje fmLelee rle ceneopee r e fµe bo s³eeve s ³ ee Yee b[Ceele mece sì Ie[Je tve DeeCeuee Deee fCe iee sne[®³ee jepeeve s 15 ueeKeªHe³e s Ke b[Cee r e fou³eeve blej e f k eÀuu³ee®ee Je s{e GþJeuee. l³eeve blej iee sne[®eemeceLe & k eÀ peeìjepee peJeee fnje fme b i e ³ee®ee ye boe s y emle keÀjC³eekeÀje rlee jIe gveeLejeJeeve s{e sueHe tjkeÀ[ s DeeHeuee cee s®ee & k eUe f J euee. ³ee®eJe sUe r Denceoµene Deyoeuee r H e g vneHe bpeeyeele Deeu³ee®³ee Jeelee & Deeu³eeve s jIe gveeLejeJeeuee pe gpeyee r l en keÀªve ne rcee s e fnce Deeìe sH elee r I³eeJee r ueeieuee r . Deµeee fjlee r ve s GÊej sle e fo[ Je<e x ce g k e Ì k eÀece keÀªveme g×e jIe gveeLejeJeeuee SkeÀne r Yeje r J e e f J epe³e e f ceUe f J elee Deeuee veene r . Gueì lee sk eÀpe & y eepeeje r y eveuee. jIe gveeLejeJe oe f#eCe ceeUJ³eele 1767 ®³ee cee®e & cee fnv³eele³e sTve Hee sne s®euee. l³eeve s ceunejjeJe ne sUkeÀj ³ee®ee r e f J eOeJee me gve Dee fnu³eeyeeF &ne sUkeÀj ³ee b®³ee H e ´o sµeeJej nuuee keÀjC³ee®ee e f J e®eej ke s Àuee. Dee fnu³eeyeeF &®ee H e t$eceeue sjeJe ³ee®e s Lee s[îee e foJemeeHe tJ e e a e f veOeve Peeue s ne sle s . Deµee o gëKeo He ´me b i eeleHe wµeemeeþe r jIe gveeLejeJeeve s nuuee keÀjC³ee®e s þje f J eue s . jIe gveeLejeJee®³ee me wv³eelee rueDeve s k eÀe b vee ne e f J e®eej Heìuee veene r . Dee fnu³eeyeeF &ve sne r ³ e g×e®ee r le³eeje r k e s Àuee r . H eCeHe g{ s jIe gveeLejeJeeuee®e ueepe Jeeìuee r J e µe s J eìe r ceeue sjeJe®³ee e f veOeveee f vee f ceÊe µee sk eÀJ³eke Ìl e keÀªve jIe gveeLejeJe He gC³eekeÀ[s e f veIe tve ie suee.

jIe gveeLejeJee®³ee DeHe³eµee r mJeeje r®e s H e e fjCeece o tjieecee r þjue s. jIe gveeLejeJeeve sceeIeej Ie sleue suee r H e en tve peJeee fnje fme b i eve s 1767 ceO³e s y e b go sueKe b[eJej mJeeje r k e s Àuee rDeee fCe keÀeuHee r H e³e ¥le®ee meJe & H e ´o sµe DeeHeu³ee leey³eele Ie sTve e fleLeu³ee meJe & cejeþemejoeje bvee nekeÀue tve ueeJeue s. ³ee H ee fje fmLelee rJ ej ceele keÀjC³eemeeþe r ceeOeJejeJeeve sjece®e bê ieCe sµe Je e f J emeepee r ke = À<Ce ³ee b vee GÊej sk eÀ[ s H eeþJeue s . 1769ceO³e s n s me wv³eGÊej sle Hee sn®eue s J e ceneopee r e fµe bo s, le g k eÀe spee r ne sUkeÀj ³ee me wv³eeme e f ceUeue s .cejeþîee bvee r peeìe b®ee H ejeYeJe ke s Àuee. cejeþîee b®e s ³ eµe Heen tve vepee r y eKeeve IeeyejueeJe l³eeve s le gk eÀe spee r ne sUkeÀje b k eÀ[ s me bOeeve yee bOe t ve cejeþîee b k eÀ[s lene®ee r ³ ee®eveeke s Àuee r . ceneopee r e fµe bo s je s e fnu³ee b®³ee o g<ì keÀejJee³ee Dee sUKe tve Demeu³eeve s l³eeve s ³ eeJeeìeIeeìe rme e f J eje sOe ke s Àuee. Hej ble g l e g k eÀe spee r ve s Yej Ieeleu³eeve s le tl e & vepee r y eKeevee®³eeceolee rve s i e b i ee ³ece g vee veoe r®³ee o tDeeyeele DeeHeuee Dece bue yemeJeeJee Deme sjece®e bêHe blee b vee r þje f J eue s . cee$e vepee r y eKeeveve s Deele gve veyeeye ye b i eµe ³ee b®³eeµee rme bOeeve yee bOeue s J e cejeþîee b®ee r k eÀe W[e r k eÀjC³ee®ee He ´³ elve ke s Àuee. Hej ble g µe g k e ´ Àleeue®³eeDeve gYeJeeJeªve cejeþs µeneCe s Peeue s ne sle s . l³ee b vee r vepee r y eKeeve®ee [eJe neCe tveH ee[uee. cejeþ s leeye[lee s y e ³ece g vee veoe r®³ee H euee r k eÀ[ s Glejue s J e vepee r y eKeeve®eece gueiee Peye sleeKeeve ³eeme DeìkeÀ ke s Àuee r . ³ee®eJe sUe r vepee r y eKeeve je s e fnuee cejCeHeeJeuee le g k eÀe spee r ne sUkeÀj®³ee ceolee rve s Peye sl eeKeeve ke w Ào sle t ve e f vemeìuee JeDenceoKeeve ye b i eje®³ee DeeÞe³eeme ie suee. cejeþîee bvee r oe sIee b®eene r H ejeYeJe keÀªveie b i ee ³ece g vee veoe r®ee o gDeeye nmleiele ke s Àuee. Deµee He ´ k eÀej s cejeþîee bvee r peeìe b®ee Jeje s e fnu³ee b®ee H ejeYeJe ke s Àuee. 10 He s Ày e ´ g J e eje r 1771 ceO³e s ceneopee r e fµe bo s®³ee

Page 130: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

130

ve sle =lJeeKeeuee r cejeþe r H eÀe wpee e fouuee rJ ej ®eeue tve ie su³ee Je l³ee b vee r Deueeneyeeo ³e sLe sF b ie ´pee b®³ee DeeÞe³eeme Demeue su³ee µeneDeeuece ³eeme e fouuee r®e s e fme bnemeve e f ceUJe tvee foue s . ceneopee r e fµe bo s³ee b vee r Peeye sl ee®³ee íeJeCee rJ ej nuuee keÀªve je s e fnu³ee b®eece tue tKe ue tìuee. ³ee me b ie ´ eceele ceneopee r e fµe bo sve s e f J epe smeejKe s ®eceke t Àve Gþue s.cejeþîee b®ee r H e ´ e f l e<þe Jee{uee r. H eee f veH elee®e s µeu³e Oe gTve e fveIeeue s .

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1) ceeOeJejeJe®³ee GÊejskeÀ[erue keÀeceefiejerJej ÒekeÀeMe ìekeÀe.

11.9 ceeOeJejeJee®ee ce=l³eg Je ³eesi³elee

yeeje Je<ee ¥®³ee Dee f J eÞee ble Oe[He[e r®ee ceeOeJejeJee®³ee He ´ k e = ÀleeJej e fJ eH eje rle H ee fjCeecene sTve l³eeuee #e³eje s ie Peeuee Deee fCe l³eele®e 18 vee s Jn Wy ej 1772 je spee rH e gC³eepeJeU®³ee Le sTj ³e sLe s l³ee®ee ce =l³e g Peeuee.

ceeOeJejeJee b®³ee DekeÀje Je<ee &®³ee keÀejkeÀe r e fo &®ee e f J e®eej keÀjlee cejeþ sµeene rlee rueHe sµeJ³ee b®³ee ceee fueke s Àle ceeOeJejeJee b®e s mLeeve e f vee f J e & J e eoHeCe s Þe s <þ cnCe tve ceev³ekeÀjeJe s ueeie sue. ie ´ @ Cì [HeÀve s Deme s cnìue s Deen s k eÀe r, ``Heevee r H elee®³ee me bk eÀìece gUscejeþe r jep³ee®e s pe s ve g k eÀmeeve Peeue s l³eeH e s#ee Dee fOekeÀ H eìe rve s ceeOeJejeJee®³eeDekeÀeuee r ce = l³e g ve s Peeue s .'' ns cele meeLe & Deen s. He sµeJe s ceeOeJejeJe ³ee b®³ee ie gCee b®eeDee{eJee Ie sleuee lej le s He ´ eceee fCekeÀ, v³ee³ee r , H e ´µeemekeÀe r ³ e keÀeceele ke g Àµeue,He ´peee fnleo#e, e fvee fYe &[, ³ee s i³e l³ee J³eke Ìlee r®ee ³ee s i³e l³ee e fþkeÀeCee r Deeoj jeKeCeejeDemee ne Demeeceev³e He sµeJee ne slee. yeeUepee r e f J eµJeveeLe®ee r ce glmeÎ se f i eje r,yeepee rjeJee®e s µee w³ e & J e veeveemeen s y e H e sµeJ³ee b®ee keÀjeje r H eCee ³ee e fl evne r ie gCee b® eemeceeJe sµe ceeOeJejeJee®³ee J³ee f k e Ìl ecelJeele Dee{Ulee s, Deme s cele mejosmeeF & ³ee b vee rJ³eke Ìl e ke s Àue s Deen s. Heee f veH ele®³ee jCeme b ie ´ eceele cejeþîee b®e s Peeue sue s ve g k eÀmeeve l³eeve sH e tCe & H eCe s Yeªve keÀe{ue s Deee fCe ie sue suee r H e ´ e f l e<þe Hejle e f ceUJe tve e fouee r . H ejeke ´ Àcee r J ekeÀle & y eieej cejeþe mejoeje b®ee r SkeÀ veJee r e f H e{e r l³eeve s le³eej ke s Àuee r J e l³ee b®³eemene³³eeve s cejeþîee b®ee ojeje Hejle SkeÀJeìuee meJe &$e H e ´mLeee f H ele ke s Àuee. ne fjHe bleH eÀ[ke s À, iee s H e eUjeJe HeìJeOe &ve, veevee H eÀ[Cee rme, ceneopee r e fµe bo s, e f$e b y ekeÀjeJe He sþ s,jece®e bê ieCe sµe, iee s e f J e bo e fµeJejece, jeceµeeðee r H e ´Ye tCe s, e f J emeepee r k e = À<Ce Deµee re f k eÀl³e s k eÀ cejeþe r ceeCeme s ceeOeJejeJee®³ee leeuecee rl e le³eej Peeuee r . ceeOeJejeJeeve sDeeH eu³ee jep³e keÀejYeejeme SkeÀ veJe s ve w e f l ekeÀ Jepeve He ´ eHle keÀªve e foue s . jeceµeeðee rH e ´Ye gC³ee meejK³ee e f veëmHe =µe v³ee³eee fOeµee®³ee nelee r v³ee³eoevee®e s k eÀece mee s H eJe t veH e ´pe suee Keje e fvee fYe &[ v³ee³e e fouee. keÀj DeekeÀejCee rlee rue Dev³ee³e l³eeve s o tj ke s Àue s.Je sþe fy eieeje b J ej ye boe r IeeueC³eele Deeuee r . me wv³eelee r Deee fCe e f veje fvejeȳee mejkeÀeje rKeel³eelee rue DeeUµee rH eCee, ye s e f H eÀe f k eÀje r o tj keÀjC³eele Deeuee r . oeªiee sȳee®e sk eÀejKeeve s peeiee speeiee r mLeeHeve keÀjC³eele Deeue s. Deµee uee s k eÀe sÊej ie gCee b®ee H e sµeJeeDekeÀeuee r ce = l³e g H e eJeeJee, ns cejeþe je<ì^ e®e s o go w J e®e mecepeeJe s ueeie sue.

Page 131: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

131

11.10 meceejesHe

Heee f veH ele®³ee ³e g×ele cejeþîee b®ee H ejeYeJe Peeu³eeJej l³ee b®³ee Dee fKeue Yeejlee r³ eJe®e &mJeeme Oeke Ì k eÀe H ee sne s®euee. l³ee b®³ee µe$e t b v ee r G®eue Keeuee r . H ej ble g ceeOeJejeJeeve sDeuHekeÀeUele®e e f vepeecee®ee ye boe s y emle ke s Àuee. n woj®ee oeªCe HejeYeJe ke s Àuee.GÊej sle ce gIeue yeeoµene ³eeme e fme bnemeveeJej yemeJe t ve µe$e b t®ee e f y ecee s[ ke s Àuee. cejeþ sDepe tvene r #ee rCe Peeue sue s veene r . H ee fnu³eemeejKe s le speeve s ®eceke t À µekeÀleele, n scejeþîee bvee r e fme× ke s Àue s.

11.11 He´µve

1. cejeþe meÊe s®e s H e g veëªppee rJ eve keÀjC³eemeeþe r H e sµeJee ceeOeJejeJe ³ee b vee r k e s Àue su³eekeÀecee f i eje r®e s J eCe &ve keÀje.

2. ceeOeJejeJe He sµeJ³ee b®³ee keÀle = & lJeeyeÎue ceee fnlee r mee b i e t ve cejeþîee b®³ee Fe flenemeeleceeOeJejeJee®e s mLeeve keÀe sCele s le s mHe<ì keÀje.

11.12 meboYe&

1. De. je. ke g ÀUkeÀCee a , ie. n. Kej s `cejeþîee b®ee Fe fleneme' Ke b[ 3, ceneje<ì^e f J eÐeeHee rþ ie ´ bLe e f vee f ce & l ee r ce b[Uemeeþe r k eÀe @ e f vìve Wìue He ´k eÀeµeve, He gCe s.

2. ce. Jee. keÀeUs `cejeþîee b®ee Fe fleneme' ce g b y eF &.3. me. cee. ieie x , me gneme jepeo smkeÀj `cejeþîee b®ee Fe fleneme' keÀe @ e f vìve svìue

He ´ k eÀeµeve.4. Deej. [e r. iee³ekeÀJee[, [er. [e r. Lee sjele, Deej. [e r. ®eJneCe, `cejeþe r

meÊe s®ee e f J ekeÀeme Je Nneme' He gCe s .5. iee s . me. mejosmeeF &, `cejeþe r e fj³eemej' Ke b[ 1 le s 8 He ´ ce gKe me b H eeokeÀ - me.

ce. ieie x , H ee @ H³e guej He ´ k eÀeµeve, ce g b y eF &.

Page 132: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

132

12

HeeefveHele ³eg×eveblej®ee keÀeueKeb[De) yeejYeeF& ce b[U ye) ceneopee r e fµe bos

Devegke´ÀceefCekeÀe

12.0 Ge fÎ<ìîe s12.1 He ´ emleeJevee12.2 veeje³eCejeJee®ee JeOe12.3 yeejYeeF &®e s k eÀejmLeele12.4 me gjle®ee len12.5 He gj boj®ee len12.6 Je[ieeJe®ee r ue{eF&12.7 ®ele gëme bIee®ee r mLeeHevee12.8 meeueyeeF &®ee len12.9 ceneopee r e fµe bo s12.10 meeje bMe12.11 mejeJeemeeþe r H e ´µve12.12 me boYe &

12.0 GefÎ<ìîes

1. yeejYeeF & ce b[Ue®³ee mLeeHeve s®³ee H eeµJe &Ye t cee r®ee DeY³eeme keÀjCe s .2. yeejYeeF & ce b[Ue®³ee keÀe³ee &®ee r ceee fnlee r k eÀªve Ie sCe s .3. ceneopee r e fMe bo s ³ee b®³ee keÀecee f ieje r®ee Dee{eJee Ie sCe s .4. F bûepe cejeþe ³ee b®³eelee rue ³e gOoe®ee DeY³eeme keÀjCe s .5. cejeþe meÊe s®³ee Nnemee®ee r DejCee fYecee bmee mecepe tve Ie sCe s.

12.1 HeemleeJevee

Lee sju³ee ceeOeJejeJee b®³ee ce =l³e t ve bl ej He sMeJeeF &ceO³e s pee r k eÀene r cee spekeÀe r k eÀle & yeieejce b[Ue r ne slee r l³eeceO³e s veevee H eÀ[Cee rme Je ceneopee r e fMe bo s ³ee b®ee meceeJe sMe ne slee.cejeþe r meÊe s®ee GÊej sle e fJ emleej keÀ©ve e fouuee r ojyeejceO³e s cejeþîee b®e s Je®e &mJeÒemLeee f H ele keÀjC³ee®e s cenlJee®e s k eÀe³e & e fMe bo s, H eÀ[Cee rme Je ne sUkeÀj ³ee b vee r k e s Àue sne sle s.³ee e f J e< e³ee®ee r mee f J emlej ceene rlee r ³ ee Ò ekeÀjCeele tve e foue suee r Deen s.

Page 133: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

133

12.2 veeje³eCejeJee®ee JeOe ë

ceeOeJejeJee®³ee ce =l³e g ve bl ejne r DeeHeCeeme He sµeJe s H eo e f ceUeue s veene r, ne r iee s <ìjIe gveeLejeJee®³ee ceveele [e®ele ne slee r . ``cee r veeje³eCejeJee®ee me bYeeU keÀje rve'' Deme sl³eeve s ceeOeJejeJeeme Deeéeemeve e foue s Demeue s leje r Deelee l³eeuee l³ee®ee e f J emej He[tueeieuee. l³eeve s veeje³eCejeJeee f J eª× keÀejJee³ee me gª ke s Àu³ee. veeje³eCejeJeememecepelee®e l³eeve s jIe gveeLejeJee®ee r k e w Ào keÀ[keÀ ke s Àuee r. ³ee®ee r H e e fje fCelee r DeKe sjveeje³eCejeJe He sµeJee ³ee®ee keÀeìe keÀe{C³eemeeþe r l³ee®³eee f J eª× keÀì keÀjC³eelePeeuee r . le gUepee r H eJeeje®³ee ceO³ee fmLeve s me g ce sje Emeieeve s veeje³eCejeJeeme ke w Ào keÀjeJe sDeme s þjue s. ieejÐee bvee r jeIee s ye ekeÀ[ tve OejeJe s Deme s ue sKee r n gk e t Àce Ie sleuee. He g{ s ue sKee rn g k eÀceelee rue `Oe'®ee `cee' Deeve boe r y eeF &ve s k e s Àuee, Demee meJe &$e mecepe Peeuee. Hej ble gl ee s Keje vemeeJee. e f ve³ee s e fpele keÀìeHe ´ ceeCe s veeje³eCejeJe®ee Ke tve keÀjC³eele Deeuee.veeje³eCejeJee®³ee o goz J ee r J eOeece gU s cejeþîee b®³ee jep³eeJej Hejle SkeÀoe ie bYee rj me b k eÀìkeÀe smeUue s. jIe gveeLejeJeeve s jep³ekeÀejYeej keÀjC³eeme me gªJeele ke s Àuee r.veeje³eCejeJee®³ee JeOee®ee r ®ee wk eÀµee r k eÀjC³eemeeþe r jeceµeeðee r H e ´Ye gCe s ³ ee b vee e f ve³e g k e Ì l ekeÀjC³eele Deeue s. l³ee b vee r ®ee w keÀµee r ve bl ej JeOee®ee r me b H e tCe & peyeeyeoeje r jIe gveeLejeJeeJejìeke t Àve l³eeuee Ke gvee r peene rj ke s Àue s J e l³eeme o snevle He ´ e³ee f½elee®ee r e fµe#eeHeÀcee & e f J euee r . ojc³eeve cejeþîee b®³ee µe$e b t v ee r G®eue Keeuuee r J e jIe gveeLejeJekeÀvee &ìkeÀele n wojDeuee rJ ej ®eeue tve ie suee.

12.3 yeejYeeF&®es keÀejmLeeve ë

jIe gveeLejeJe keÀvee &ìkeÀ cee s e fnce s J ej ie su³ee®ee r me bOee r meeOe tve l³eeuee Heo®³e glekeÀjC³ee®e s H e gCe s ojyeejelee rue e f veJe[keÀ uee s k eÀe b vee r þje fJ eue s. H e gCe s ojyeejelee rue veeveeH eÀ[Cee rme, meKeejeceyeeH e t y e e s k eÀe rue F. ce glmeÎe r jeIee s y e e e f J eª× keÀejmLeeve keÀªueeieue s . l³ee b vee r jIe gveeLejeJeeme He sµeJe s H eoeJeªve keÀe{ tve ìekeÀC³ee®ee [eJe j®euee.³ee®e Ieìve sme yeejYeeF &®e s k eÀejmLeeve Deme s cnCeleele. ³ee keÀejmLeeveele meKeejeceyeeH e t , veevee H eÀ[Cee rme, e f$e b y ekeÀjeJe He sþ s, yeeyepee r veeF & k eÀ, ne fjHe ble H eÀ[ke s À, cee sje s y e eH eÀ[Cee rme, jemle s, H eìJeOe &ve ceeuee spee r Iee sjHe[s, YeJeevejeJe He ´ e f l ee f veOee r , ceneopee re fµe bo s, le g k eÀe spee r ne sUkeÀj ns yeeje uee s k eÀ H e ´ ce gKe ne sle s. l³ee b vee r þje fJ eue s k eÀe r,jeIee s y e eme He sµeJe s H eoeJeªve keÀe{ tve ìekeÀe³e®e s J e veeje³eCejeJee®ee r e f J eOeJee H elvee ri e b i eeyeeF & pee r i eje soj ne slee r e f l euee me gje f#ele mLeUer ve sTve þ sJee³e®e s. e fl euee He g$ePeeu³eeme l³ee®³ee veeJeeve s H e sµeJeeF &®ee r me t$e s ®eeueJee³e®ee r, veene rlej Hee fnu³eeyeepee rjeJee®ee cemleevee r H e eme tve Peeue su³ee ce tuee®ee cnCepe s meceMe sj yeneo tj®ee ce gueieeDeuee r y eneo tj ³eeme He sµeJe s H eo ÐeeJe s Deme s þjue s. DeeHeu³ee e f J eª× keÀejmLeeveIe[u³ee®ee r y e elecee r k eÀUlee®e jIe gveeLejeJe DemJemLe Peeuee. l³eeve s k eÀvee &ìkeÀ cee sne r ceDeeìe s H elee r Ie sl euee r . H e b{jHe tj ceeiee & ve s H e gCe s ³ e sLe s ³ e sl e Demeleevee®e l³ee®ee r e f$e b y ekeÀjeJeHe sþ s ³ee b®³ee me wv³eeµee r k eÀeme si eeJe ³e sLe s i eeþ He[uee r . ³eele He sþ s peKecee r Peeue s J ekeÀene r e foJemee b vee r l³ee b®ee ce =l³e g Peeuee. ne fjHe ble H eÀ[ke W Àvee r meeleejn tve leeye[lee sy ejIe gveeLeJej ®eeue ke s Àuee r . H eÀ[ke ̳ eeme Yee smeue s J e e f vepeecee®ee r ceole e f ceUeuee r H eCejIe gveeLejeJe GÊej sk eÀ[s H eUtve ie suee. ojc³eeve®³ee 18 Se fH e ´ue, 1704 je spee r

Page 134: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

134

ie b i eeyeeF &me He g$e Peeuee. l³ee®e s meJeeF & ceeOeJejeJe Deme s veeJe þ sJ eC³eele Deeue s . 28ce s, 1774 je spee r ce guee®³ee 40®³ee e foJeµee r l³eeuee He sµeJe s H eoe®ee r J eðe s o sC³eeleDeeuee r . jIe gveeLejeJeeve s e fµe bo s J e ne sUkeÀje b®ee r ceole Ie sC³ee®ee H e ´³ elve ke s Àue s. H ej ble gk eÀe sCee®ee rne r l³eeuee meneve gYe tlee r veJnlee r . l³eeve s F b ie ´pee b k eÀ[ s ceolee r®ee r ³ ee®evee ke s Àuee rJ e cejeþîee b®³ee jepekeÀejYeejele nmle#e sH e keÀjC³ee®ee r me bOee r F b ie ´pee b vee H e ´ eHle keÀªvee fouee r .

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. yeejYeeF&®es keÀejmLeeve cnCepes keÀe³e?

12.4 megjle®ee len ë

jeIee s y e e F bie ´pee b®³ee DeeÞe³eeme Hee sn®eu³eeve blej F bie ´pee b vee r cee®e & 1774 ceO³e sjIe gveeLejeJeeMee r len ke s Àuee. ³ee lene®³ee Deìe r H e g{e rueHe ´ ceeCe s ne sl³ee.

1. F bie ´pee b vee r DeeH eue s me wv³e jIe gveeLejeJee®³ee le wveelee rme ÐeeJe s .2. ³ee HeÀe wpe s®³ee Ke®ee &meeþe r jIe gveeLejeJeeve s oe r[ ueeKe ªHe³e s oj cee fnv³eemeF bie ´pee b vee ÐeeJe sl e.3. ke b ÀH evee r k eÀ[ s þsJ e cnCe tve jIe gveeLejeJeeve s mene ueeKee b®e s jlvepe[e rle Deue bk eÀejþsJeeJe sl e.4. JemeF & mee<ìe r, ce g b y eF &peJeUe rue meJe & pe sì s, ie gpejeLe ceOee rue pe b y e tmeej Je Dee suHee[ns H e ´o sµe jeIee sy e eve s F b ie ´pee b vee ÐeeJe s .jeIee s y e e®³ee ceolee ruee Deeue sue s F b ie ´pee b®e s me w v³e Je ne fjHe ble H eÀ[ke s À ³ee b®³ee me wv³eele®ekeÀcekeÀe r G[eu³ee. Hej ble g l³eele keÀe sCeemene r e f veCee &³ ekeÀ e fJ epe³e e f ceUeuee veene r .

12.5 Hegjboj®ee len ë

ieJnve &j pevejue Jee @jve n smìe Ripe ³ee®³eeHe g{ s Deve sk eÀ De[®eCee r Demeu³eeve s ce g b y eF &®³eeieJnve &jve s cejeþîee bµee r ®eeuee f J eue sue s n s ³e g× l³eeuee Heme ble veJnle s . ce g b y eF &®³eeieJnve &jve s l³ee®ee r H ejJeeveiee r ve Ie sleu³eeve s l³eeve s DeeH euee He ´ e f l ee f veOee r H e gC³eeueeveJ³eeve s mecePee slee keÀjC³eemeeþe r H eeþe f J eC³ee®ee e f veCe &³ e Ie sleuee Je keÀve &ue De @ Hìve³eeme Heeþe f J eue s . DeYe³elee b ceO³e s J eeìeIeeìe r ne sTve 1 cee®e &, 1776 je spee r l³ee b®³eelelen Ie[ tve Deeuee. lee s H e gj boj®ee len ³ee veeJeeve s Dee sUKeuee peelee s. ³ee lenelee ruelejle goe r Keeuee rueHe ´ ceeCe s ne sl³ee.1. mee<ìe r J e þeCe s ne r e fþkeÀeCe s F bie ´pee b k eÀ[s®e jeneJee rl e.2. jIe gveeLejeJeeuee F bie ´pee b vee r k e s Àue su³ee ceolee r H e e sìe r cejeþîee bvee r l³ee b vee 12

ueeKe ªHe³e s ÐeeJe sl e.3. He sµeJ³eeve s jIe gveeLejeJeeme ojmeeue 3 ue#e 17 npeej ªHe³e s H e s vµeve ÐeeJee r ,

Je ³eeH e g{ s jIe gveeLejeJeeve s jepekeÀejCeele Yeeie ve Ie slee jee fnue sue s Dee³e g <³eie b i eelee rje r IeeueJeeJe s .

Page 135: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

135

4. Fbie ´pee b vee r i e gpejeleceOee rue cejeþîee b®ee e EpekeÀue suee H e ´o sµe l³ee b®³eekeÀ[ s jen gÐeeJee.

5. F bûepeevee r jIe gveeLejeJeeuee DeeÞe³e o sT ve³e s .6. IeeF &IeeF &ve s J e H e tCe & e f J e®eej ve keÀjlee ke s Àue su³ee ³ee lenece gU s F bûepe Je cejeþ s

³ee b®³eelee rue ce tU me bIe< e & me gìC³eemeeþe r k eÀene r®e GHe³ee si e Peeuee veene r .

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. Yee<³e keÀje.De) megjle®ee len ye) Hegjboj®ee len

12.6 Je[ieeJe®eer ue{eF&

He gj boj®ee len ce g b y eF &®³ee ieJnve &juee Heme ble H e[uee veene r . l³ee b vee r me b®eeuekeÀce b[UekeÀ[ s oeo ceee f i eleuee r . Je H e gj boj lene He ´ ceeCe s jIe gveeLejeJeeme He sµeJ³ee b®³eenJeeuee r k eÀjC³eeme vekeÀej e fouee. ojc³eeve Dece s e fjkeÀve Jemeenlee r mJele b$e Peeu³ee JeF biue b[®³ee meece ´ ep³eeuee peyej Oeke Ì k eÀe yemeuee. ne r nevee r Yeªve keÀe{C³ee®ee Jee @jven smìe Ripeve s H e ´ ³ elve ®eeueJeuee. l³eeve s ce g b y eF & k eÀje bvee H e g vne ³e g× keÀjC³ee®ee Deeo sµee fouee. vee s Jn W y ej 1778ceO³e s jIe gveeLejeJe, F bie ´pee b®³ee me wv³ee®³ee me bj#eCeeKeeuee rH e gC³eeuee jJeevee Peeuee. keÀve &ue Fiejìve ne ³ee me wv³ee®ee He ´ ce gKe ne slee. cejeþîee bvee rl eUsieeJe®³ee DeemeHeeme®³ee He ´o sµeele Fbie ´pee b®ee r veeke s Ày e boe r k e s Àuee r . F bie ´pe Je[ieeJeH e³e ¥le ceeie s nìue s. cejeþîee bvee r F b ie ´pe HeÀe wpee b®ee Oe t JJee G[ef J euee. Fbie ´pee b vee rcejeþîee b H e g{ s µejCeeielee r H elkeÀjuee r J e ceneopee r e fµe bÐee®³ee ceolee rve s J e[ieeJe ³e sLe slen Ie[Je tve DeeCeuee. ³ee leneve gmeej Fbie ´pee b vee r jeIee s y e eme He sµeJ³ee®³ee mJeeOee r vekeÀjeJe s Deme s þjue s. mee<ìe r, þeCe s J e ie gpejeleceOee rue F bie ´pee b vee r cejeþîee b®eee fpe b k eÀue suee H e ´o sµe cejeþîee bvee H ejle keÀjeJee Deme s þjue s.

Jee @j sve n smìe Ripeuee ne len Heme ble H e[uee veene r. cejeþîee b e f J eª× He gvne ue{eF &keÀjC³ee®e s l³eeve s þje f J eue s . pevejue iee s[e[ &ve s i e gpejeLe He ´ e bl eeJej nuuee ®e{JeueeDeee fCe l³ee®eJe sUe r jIe gveeLejeJe cejeþîee b®³ee keÀ[skeÀe sì ye boe s y emleele tve e f vemeì tveHe g vne me gjle suee oeKeue Peeuee.

12.7 ®elegëmebIee®eer mLeeHevee

Fbie ´pee b vee r H e gj boj len He s ÀìeUtve He g vne ³e g×eme me gªJeele ke s Àuee r . veevee H eÀ[e fCemee b vee rF b ie ´pee b vee H e ´ e fl ekeÀej keÀjC³eemeeþe r Dee fKeue Yeejlee r³ e DeeIee[e r GYeejuee r . l³ee b vee rF b ie ´pee b e f J eª× He sµeJe s , e f vepeece, n wojDeuee r J e Yee smeue s Demee ®ele g ëme bIe GYee ke s Àuee.cejeþîee bvee r ceneje<ì ^ Je ie gpejeLeceOe tve F bie ´pee b®³ee e f J eª× DeeIee[e r ue{JeeJee r ,n wojve s oe f#eCe keÀvee &ìkeÀelee rue F bie ´pee b®³ee H e ´o sµeeJej nuuee keÀjeJee, e f vepeeceeve s H e t J e &e f k eÀveeN³eeJej F bie ´pee b®³ee H e ´o sµeeJej Deeke ´ ÀceCe keÀjeJe s , lej Yee smeu³ee b vee r y e bi e eueHe ´ e bl eele Ie gme tve F bie ´pee b vee r DeeH eu³ee leey³eele þsJeue suee H e ´o sµe e fpe b k eÀeJee Deµee r³ ee spevee þje f J eC³eele Deeuee r . H ej ble g F b ie ´pee b vee r e f vepeece Je veeieH e tjkeÀj Yee smeue s ³ ee b vee®ele gëme bIeele t ve H eÀe s[C³eele ³eµe e f ceUe f J eue s . pevejue iee s[e[ & ³eeve s H eÀÊe s e fme b i ejeJe

Page 136: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

136

iee³ekeÀJee[ ³ee®³ee ceolee rve s i e gpejeleceOee rue cejeþe r H e ´o sµeeJej pee sjoej nuue sk eÀjC³eeme me gªJeele ke s Àuee r . ceneopee r e fµe bo s J e le g k eÀe spee r ne sUkeÀje bvee r i ee f vecee rk eÀeJ³eeve s ue{ tve F bie ´pee b®ee r oeCeeoeCe keÀªve ìekeÀuee r . ce g b y eF &®³ee DeemeHeemecejeþîee bvee r F b ie ´pe me wv³ee®ee r peyejomle nevee r k e s Àuee r . µe sJ eìe r ie gpejeLe®ee r cee sne r ceDeeìe s H elee r Ie sTve ce g b y eF &®³ee me bj#eCeeme OeeJeeJe s ueeieue s . cejeþîee bvee r F bie ´peHeÀe wpee b vee iee f vecee r k eÀeJ³eeve s n wjeCe ke s Àue s. ceneopee rve s i e gpejele ceOee rue F bûepee®ee rmeÊee GKe[tve keÀe{uee r . H e ´®e b[ e fJ elenevee r J e ceevenevee r ce gU s F bie ´pee b vee peyej Oeke Ì k eÀeH ee sn®euee. l³ee b vee r ceneopee r ceeH e & Àle cejeþîee b k eÀ[ s lene®ee r ³ ee®evee ke s Àuee r J e 17 ce s1782 je spee r meeueyeeF &®ee len keÀjC³eele Deeuee.

12.8 meeueyeeF&®ee len

1. He gj boj®³ee leneHeeme tve F bie ´pee bvee r J emeF & Oeªve pee s ce gue tKe e fpe b k eÀuee Deme sue lee sce gue gKe F bie ´pe cejeþîee bvee H ejle keÀjlee rue.

2. mee<ìe r J e ce g b y eF &®³ee DeemeHeeme®ee r ueneve ye sì s F b ie ´pee b®³ee leey³eele jnelee rue.3. ie gpejeLe sle e EpekeÀue suee H e ´o sµe F bie ´pe cejeþîee bvee H ejle o slee rue.4. F bie ´pee b vee r jIe gveeLejeJeeme cejeþîee b®³ee leey³eele osC³ee®e s ceev³e ke s Àue s . l³eeuee

ojcene ª. 25000/- He svµeve cejeþîee bvee r ÐeeJe s.5. n wojDeuee rve s F b ie ´pee b®ee e fpe b k eÀue suee H e ´o sµe l³ee b vee H ejle e f ceUJe tve o sC³ee®ee

cejeþîee bvee r H e ´ ³ elve keÀjeJee.6. F bie ´pee b vee H e tJ e e a H e ´ c e eCe s H e sµeJ³ee b vee r J³eeH eeje r meJeuelee r ÐeeJ³ee. Fbie ´pe Je

H ee sl e g & i e e rpe ³eee fµeJee³e Flej ³e gje sH e e r ³ eve J³eeH eeN³ee bme cejeþîee bvee r DeeH eu³eeHe ´o sµeele J³eeH eeje®ee r H ejJeeveiee r o sT ve³e s .

³ee leneve s SkeÀ iee s <ì mHe<ì Peeuee r k eÀe r, cejeþîee b®³ee H e ´o sµeeJej Deeke ´ ÀceCe ke s Àu³eemee E k eÀJee cejeþîee b®³ee De bleie &l e H e ´µveele {JeUe{JeU ke s Àu³eeme l³ee®e s H e e fjCeece keÀe³ene slee rue n s F bie ´pee b vee e fome tve Deeue s . ³ee lenece gU s cejeþîee bvee þeCe s J e mee<ìe r n soe svne r H e ´o sµe cee$e keÀe³ece mJeªHee r i eceJeeJe s ueeieue s. ³ee lenece gU s ceneopee r e fµe bo s³ee b®e s cenÊJe Je He ´Ye glJe Jee{ue s. Je l³ee b vee GÊej sle Hejeke ´ Àce ieepee f J eC³ee®ee r ®ee b i euee rme bOee r e f c eUeuee r. keÀejCe e fouuee r®³ee jepekeÀejCeele Fbie ´pe nmle#e s H e keÀjCeej veene rleDeµee r iJeene r F bûepee b vee r cejeþ³ee bvee e fouee r jIe gveeLejeJe mJeleë cejeþîee b®³ee mJeeOee r vePeeuee. 1773 ceO³e e f vejeµe DeJemLe sle keÀe s H ejieeJe ³e sLe s l³ee®e s e f veOeve Peeue s .

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. Yee<³e keÀjeDe) meeueyeeF&®ee len

12.9 ceneopeer efµebos®es ³eesieoeve

meeleeje e fpeu¿eele keÀe sj sieeJe leeue g k e Ì ³ eelee rue keÀCn sjKe s[ ns e fµeÐee b®e s ce tU ieeJe ³ee®eIejeC³eelee rue jeCee spee r e Eµeo sve s y e eUepee r e f J eµJeveeLee®³ee Heeie sl e yeeje f i eje®ee r vee s k eÀje r

Page 137: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

137

HelkeÀjuee r . ueJekeÀj®e l³ee®ee GlkeÀ<e & Peeuee Je H e g{ s y eepee rjeJee®³ee GÊej slee ruejepekeÀejCeele l³ee®ee GpeJee nele yeveuee. jeCee spee rmen l³ee®³ee meJe &®e keÀle &y eieejce guee b vee r cejeþîee b®ee r GÊej sle meÊee Jee{Jeuee r . H eee f veH ele®³ee ³e g×ele le g k eÀe spee r e fµe bo s J epeevekeÀe spee r e fµe bo s ceejue s ie sue s . me go w J eeve s ceneopee r e fµe bo s peKecee r DeJemLe sle pee r J eJee®eJe t ve ceeUJ³eele Hee sn®euee. jIe gveeLejeJeeve s ceneopee ruee mejoejkeÀe r e f c eUt ve³e sDemee He ´ ³ elve ke s Àuee. Hej ble g ceeOeJejeJeeve s ceneopee r peje r Devee wjme He g$e Demeuee leje rl³ee®³eekeÀ[ s®e e fµe bo s IejeC³ee®ee r meÊee mee s H e e f J euee r. H e g{ s l³eeve s GÊej e foe fiJepe³ee®e sme sveeH elee r jece®e bê ieCe sµe Je e fJ emeepee r k e = À<Ce ³ee b®ee meene³³ekeÀ cnCe tve keÀe³e & k e s Àue s .³ee keÀeUele l³eeve s je s e fnu³eeuee µeemeve keÀjC³eele yeeoµene µene Deeuece®ee re fouuee r®³ee e fme bnemeveeJej He ´ e f l e<þeHevee keÀjC³eele ³ee mejoeje bvee ceole ke s Àuee r .H ee fnu³ee F bie ´pe-cejeþe ³e g×ele ceneopee rve s H e ´YeeJee r Ye t e f c ekeÀe H eej Hee[uee r .meeueyeeF &®³ee leneve blej l³ee b vee r GÊej e EnogmLeeveele DeHe t J e & ³eµe He ´ e Hle ke s Àue s .

meeueyeeF &®³ee leneve blej iJeeun sj, iee sno ne r cenÊJee®ee r µenj s ceneopee r e fµe bo Wvee r

e Epeke t Àve Ie sleuee r . 1772 le s 1783 ³ee DekeÀje Je<ee &®³ee keÀeUele yeeoµene

µeneDeeuece e f cePee & vepeHeÀKeeve®³ee e f ve³e b$eCeeKeeuee r ne slee. vepeHeÀKeeve®³ee

ce =l³e g ve bl ej yeeoµeneve s ceneopee r k eÀ[ s ceole ceee f i eleuee r . l³ee®e me g ceejeme µenpeeoe

peJeeveyeKle F bie ´pee b®ee r ceole Ie sTve yeeoµene µene Deeueceuee jepeHeoeJeªve keÀe{tve

ìekeÀC³ee®³ee ³ee spevee DeeKee rle ne slee. ceneopee r e fµe bo sve s y e eoµene®ee r Ye sì Ie sleuee r J e

yeeoµeneve s ceneopee rme kekeÀe rue-F &-ce gleeuee r k eÀ ne r H eoJee r e fouee r . ne r k e s ÀJ eU HeoJee r

veJnlee r lej le s meJe &Þe s<þ mLeeve ne sle s. cee s i eue meece ´ ep³ee®e s k eÀejYeeje r H eo Je

me sveeH ee fl eH eo ³ee mLeeveele SkeÀe f$ele ne sle s . ne r H eoJee r H e sµeJ³eeuee ÐeeJee r Deµee r e f J eve blee r

ceneopee rve s k e s Àuee r. H ej ble g H e sµeJe s o tj Demeu³eeve s y e eoµeneve s ceneopee r J ej®e He tCe & H eCe s

e f J eéeeme ìekeÀuee. ceneopee rve s e fouuee r®ee jep³ekeÀejYeej mee bYeeUC³ee®ee r peyeeyeoeje r

mJeleëJej Ie sleuee r , H ej ble g Deve s k eÀ De[®eCee r e f vecee &Ce Peeu³ee. e fouuee r ojyeejelee rue

cejeþîee b®e s J e®e &mJe jepeHe tle, peeì, je s e fnue s J e ce gmeueceeve ³ee b vee DeeJe[ue s veene r J e

l³eece gUs l³ee b vee r cejeþîee b e f J eª× neue®eeuee r ®eeuee fJ eu³ee. e fouuee r®ee yeeoµene

ceneopee r®³ee leey³eele Demeu³eeve s ceneopee r GÊej sle mJele b$e ne sF &ue Deµee r veevee

H eÀ[e fCemee b vee Yee rl ee r J e eì t ueeieuee r . l³eece gU s l³ee b vee r ceneopee rme e f J eje sOe ke s Àuee.

ceneopee r H e wµee®³ee De[®eCee rle ne sle s. l³ee b vee r jepeHe tle jepee b k eÀ[ s Ke b[Cee r J e

®ee wLeeF & e f J e< e³ee r ceeieCee r k e s Àuee r . pe³eHe tj®³ee He ´l eeH ee fme bnve s Ke b[Cee r®ee r ceeieCee r

H e s ÀìeUtve ueeJeuee r .18 pe gue s 1787 je spee r jepeHe gleeC³eeJej nuuee ke s Àuee.

pee sOeH e tj®³ee e f J epe³ee fme bnve s H e ´l eeH ee fme bnuee ceole ke s Àuee r. ³ee ueeuemee s쮳ee ue{eF &le

e fµeÐee b®ee r H eÀe wpe DeHe³eµe Ie sTve ceeie s mejuee r . ceneopee rve s veeveekeÀ[ s ceole

ceee f i eleuee r. veeveeve s le gk eÀe spee r ne sUkeÀj Je Dee fueyeneo tj ³ee b vee H eeþe f J eue s . H eCe

ceneopee ruee ceole keÀjC³eeS sJ epee r µe$e tuee GHekeÀejkeÀ þjlee rue Deme s GÐee s i e le g k eÀe spee r

J e Dee fueyeneotj ³ee b vee r k e s Àue s.

ueeuemee s쮳ee ue{eF &le e fµe bÐee b®ee H ejeYeJe Peeuee, n s H een tve je s e fnuee He ´ ce gKe ie gueece

keÀeojve s e fouuee r J ej mJeeje r k eÀªve e fouuee rle Ye³eevekeÀ Del³ee®eej ke s Àue s . e fouuee r®ee

Page 138: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

138

yeeoµene µene Deeuece®e s [e sU s keÀe{C³eele Deeue s . ne r y eelecee r ceneopee rme keÀUlee®e

l³eeve s mejoej jeCeeKeeve Je e fpeJeyeeoeoe ³ee b vee H eeþe f J eue s . jeCeeKeeve s e fouuee r®ee

ueeuee f k eÀuuee mej ke s Àuee. HeCe l³ee Deiee soj®e ie gueece keÀeoj e fouuee r mee s[ tve H eUtve

ie suee ne slee. l³eeuee HekeÀ[ tve l³ee®e s neueneue keÀªve l³eeuee þej keÀjC³eele Deeue s .

yeeoµeneve s Ke t< e ne sTve ceLe tje Je Je = boeJeve ne r oe sve lee rLe &#e s$e cejeþîee b®³ee leey³eele

e fouee r .

e fouuee r®ee r Ie[e r y emee f J eu³eeJej ceneopee rve s Gjue su³ee Flej µe$e b g®³ee mecee®eejemeeþe r

ue#e ke W À e fêle ke s Àue s 1790 ceO³e s pe³eHe tj®³ee He ´l eeH ee fme bnve s 15 ueeKe ªHe³e s Ke b[Cee r

o sC³ee®e s ceev³e ke s Àue s . 1790 ceO³e s H e W ´ À®e me sveeH elee r [e r. yee @³ eve®³ee meene³³eeve s

H e eìCe®³ee ue{eF&le pee sOeH e tj®ee HejeYeJe ke s Àuee. He g{ s µee rKe, peeì Je HeþeCe ³ee b vee rne r

ceneopee r®e s J e®e &mJe ceev³e ke s Àue s . ceneopee r®³ee ³ee keÀe³ee &l e [e r. yee @ ³ eve®³ee

keÀJee³elee r H e w À epe s®ee H eÀej cee sþe Jeeìe ne slee. Deµee He ´ k eÀej s me wv³ee®e s H e e½eelee r k eÀjCe

keÀjCeeje Je l³ee®³ee meene³³eeve s s meJe & e EnogmLeeveYej DeeHeuee ojeje He ´mLeee f H ele

keÀjCeeje ceneopee r ne®e SkeÀce s J e cejeþe mejoej ne s³e. ceneopee r e fµe bo s GÊej

e foe f iJepe³e me b H eeove keÀªve He gC³eeme e f veIeeue s le s Jne l³ee®ee HeÀe³eoe le g k eÀe spee r

ne sUkeÀjeve s Ie sl euee Je ceneopee r®³ee µe$e tµee r me bOeeve yee bOeue s . H eCe e fµeÐee b®³ee

ue<keÀjeve s 1793 ceO³e s ueeKe sje r®³ee ue{eF&le ne sUkeÀje b®ee HejeYeJe ke s Àuee.

ceneopee r y eeje Je<e & GÊej e fn bo gmLeeveele ne slee. l³eeJe sUe r oe f#eCe sle, e fJ eµe s< ekeÀªve

He gC³eelee rue yeouele s jepekeÀejCe mecepe tve Ie sCe s peªj ne sle s . H e gC³eele veevee

H eÀ[e fCemee®e s J e®e &mJe Jee{le ne sle s. F bie ´pe, e fìHe t n s µe$e tH e ´ y eue yeveue s ne sle s. ³ee meJe &

i ee s <ìe r mecepe tve Ie sC³eemeeþe r ceneopee r oe f#eCe suee Deeue s. l³ee b®³ee Deeieceveece gUs

ceneopee Rve s y e eoµeneve s e foue su³ee H eoJ³ee, ceevee f®evns H e sµeJ³eeuee DeHe &Ce ke s Àu³ee.

l³eece gUs me bµe³ee®e s J eeleeJejCe me b H eue s. H e gC³eele ceneopee R®ee ce g k e Ì k eÀece Jee rme cee fnve s

ne slee. ³ee Jee rme cee fnv³eele l³ee b vee r H e sµeJ³ee b vee ceeie &oµe &ve ke s Àue s. H ej ble g

cejeþ sµeene r®³ee o go zJ eeve s H e gC³eepeJeU JeeveJe[e r ³e sLe s De®eevekeÀH eCe s Deepeeje r H e[ tve

Je³ee®³ee 67J³ee Je< ee a ceneopee r e fµe bo s®ee ce =l³e g Peeuee.

cejeþîee b®³ee Fe flenemeele ceneopee r e fµe bo s ³ee b®e s mLeeve Þe s<þ Deens. veevee®e s

µeneCeHeCe Je ce glmeÎ s e f i eje r Deee fCe ceneopee r®e s µee w ³ e & J e H ejeke ´ Àce ³eece gU s cejeþ sµeene ruee

Yeei³ee®e s e foJeme ueeYeue s . peo gveeLe mejkeÀej l³ee b®³ee yeÎue e fuee fnleele,

``ceneopee r®³ee YeJ³e J³ee f k e Ì leceÊJeece gU s GÊej Yeejlee®³ee me bH e tCe & jepekeÀejCee ble

keÀene r k eÀeU l³ee b®e s veeJe H e tCe & H eCe s o g ceogcele ne sle s. l³ee b®³ee ce =l³e g ce gU s cejeþîee b® e s

DeHee fje f cele ve g k eÀmeeve Peeue s .''

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. ceneopeer efMebos ³eeb®³ee keÀe³ee&®ee Dee{eJee I³ee.

Page 139: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

139

12.10 meejebMe

Lee sju³ee ceeOeJejeJe He sµeJ³ee®³ee ce =l³e g ve bl ej cejeþsµeene r e fle®³ee De bleie &le o tne r ce gU sJ e s i eeve s {Ut ueeieuee r.

12.11 He´µveë

1. yeejYeeF&®e s k eÀejmLeeve cnCepe s k eÀe³e? yeejYeeF´ ce b[Ue®³ee keÀe³ee &®ee r ceee fnlee rÐee.2. Hee fnu³ee Fbie ´pe-cejeþe ³e g×e®ee r Dee{eJee I³ee.3. cejeþ sµeene r®³ee GlkeÀ<ee &meeþe r ceneopee r e fµe bo s J e veevee H eÀ[Cee rmee b®³ee keÀe³ee &®eeDee{eJee I³ee.4. e fìHee e fuene.De. yeejYeeF & ce b[U

12.12 meboYe& HegmlekesÀ

1. De.je.ke g ÀuekeÀCee a , ie. n. Kej s, `cejeþîee b®ee Fe fleneme', Ke b[ 3, ceneje<ì ^e f J eÐeeHee rþ ie ´ bLe e f vee f ce & l ee r ce b[Uemeeþe r k eÀe @ e f vìve Wìue He ´k eÀeµeve, He gCe s.

2. ce. Jee. keÀeUs `cejeþîee b®ee Fe fleneme' ce g b y eF &.3. me. ce. ieie x, me gneme jepeo sjkeÀj `cejeþîee b®ee Fe fleneme' keÀe @ e f vìve s b vìue

He ´ k eÀeµeve, He gCe s4. Deej. [e r. iee³ekeÀJee[, [er. [e r. Lee sjele, Deej. [e r. ®eJneCe `cejeþe r'

meÊe s®ee e f J ekeÀeme Je Nneme' He gCe s .5. iee s . je. mejosmeeF &, `cejeþe r e fj³eemele' Ke b[ 1 le s 8 He ´ ce gKe me b H eeokeÀ - me.

ce. ieie x , H ee @ H³e guej He ´ k eÀeµeve, ce g b y eF &.

Page 140: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

140

13

ceunejjeJe nesUkeÀj, veevee HeÀ[Ceerme ³eeb®es

keÀe³e& Je cejeþe meÊes®ee Nneme

Devegke´ÀceefCekeÀe

13.0 Ge fÎ<ìîe s13.1 He ´ emleee f J ekeÀ

veevee H eÀ[Cee rmee b®e s k eÀe³e &13.2 ceunejjeJe ne sUkeÀj13.3 cnwme tj-cejeþ s me b y e bOe13.4 cejeþe e fvepeece me bIe< e &13.5 yeepeerjeJeeme HesµeJesHeoe®eer HeeHleer

13.6 nesUkeÀj – efJeª× yeepeerjeJe Je efµebos13.7 JemeF&®ee len13.8 ogmejs Fbie´pe-cejeþe ³eg×13.9 osJeieeJe®ee len13.10 megpeer& - DebpeveieeJe®ee len13.11 ³eµeJeblejeJe nesUkeÀj®ee HejeYeJe13.12 eflemejs Fbiepe-cejeþe ³eg×13.13 cejeþe meece´ep³ee®³ee Nnemee®eer keÀejCes13.14 meeje bMe13.15 mejeJeemeeþe r H e ´µve13.16 me boYe &

13.0 GefÎ<ìîes

1. veevee H eÀ[Cee rme Je ceunejjeJe ne sUkeÀje b®³ee keÀecee f i eje r®ee r DeY³eeme keÀjCe s .2. ogmeN³ee Je eflemeN³ee Fbiepe-cejeþe ³eg×e®ee Dee{eJee IesCes.3. cejeþe meÊes®³ee Nnemeeme peyeeyeoej þjuesu³ee IeìkeÀeb®ee DeY³eeme keÀjCes.

13.1 HeemleeefJekeÀ

ceeOeJejeJe He sµeJ³ee®³ee DekeÀeuee r ce = l³e g ve bl ej l³ee®ee ueneve YeeT veeje³eCejeJe ³eeueeHe sµeJe s H eoe r e f ve³e g k e Ì l e keÀjC³eele Deen s. meKeejeceyeeH e t y e e s k eÀe rue Je veevee H eÀ[Cee rme³ee b®³eemeejK³ee pe gv³ee Je e f Jeéeeme t menkeÀeN³ee b®³ee ceolee rve s l³eeve s jep³ekeÀejYeej

Page 141: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

141

keÀjeJee Deµee r ³ ee spevee ne slee r veeje³eCejeJe ne meleje Je<e x J e³ee b®ee SkeÀ GleeJeȳee,®e b®eue Je Del³e ble jeiee rì mJeYeeJee®ee le©Ce ne slee. l³ee®³eemecee sj Deve ble De[®eCee re f vecee &Ce Peeue su³ee ne sl³ee. ceeOeJejeJee®³ee keÀeje fk eÀoe alee rue e f J e e f J eOe me w e f vekeÀe r cee s e fnceeJe l³ee®ee µe s J eì®ee Deepeej ³eece gU s jep³ee®ee Kee fpevee e fjkeÀec³ee Peeuee ne slee,l³eece gUs H e ´µeemeveeceO³e s i e bYee rj Deee fLe & k eÀ me b k eÀì e fvecee &Ce Peeue s ne sle s. leµeele®e He gCe sµenje®³ee iemlee rJ ej le wveele ke s Àue su³ee ieejoe r H eeLekeÀeve s DeeH eu³ee Je sl evee®³eeLekeÀyeekeÀe r®ee lekeÀeoe ueeJeC³eeme me gªJeele ke s Àuee r . ieejoe r n s Yee[e s$ee r me w e f vekeÀe rDeme tve l³ee b®ee cejeþîee b®³ee jep³eeuee ve sncee r®e GHeêJe ne sle Deme s . ceeOeJejeJee®³eece =l³e g ve bl ej ce g b y eF &lee rue F bie ´pee bvee r mee<ìe r, JemeF & e f c eUe fJ eC³ee®³ee ¢e f <ìve s H e ´ ³ elve me gªke s Àue s . F bie ´pee b H e ´ c e eCe s®ee pe b e fpeN³ee®ee e fmeÎe r nene r cejeþîee b®³ee De[®eCee R®ee H eÀe³eoeIe sC³eeme ìHe tve yemeue suee ne slee.

26 Dee@keÌìesyej 1795 jespeer meJeeF& ceeOeJejeJee®es efveOeve Peeues. lees efveHegef$ekeÀ Demeu³eeves YeeJeer HesMeJes

Heoe®eer mecem³ee efveceeCe& Peeueer. ³ee JesU®es meÊes®es jepekeÀejCe, mejoejebleerue mJeeLeeake=Êeer DeeefCe mebIe<e&,

mJele뮳ee mJeeLee&meeþer HejefkeÀ³eeb®eer Iesleuesueer ceole ³eeletve®e cejeþsMeener®ee Deble Peeuee.

veevee HeÀ[Ceermeeb®es keÀe³e&ë

Lee sju³ee ceeOeJejeJe He sµeJ³ee b®³ee ce =l³e g ve bl ej He sµeJeeF &®³ee DeKe sje rme pee r k eÀle & y eieej

ce b[Ue r ne sTve ie suee r l³eele ceneopee r e fµe bo s J e veevee ³ee oe sve cenÊJee®³ee J³eke Ìlee r

ne sl³ee. veevee®ee pevce 12 He s Ày e ´ g J e eje r 1742 ceO³e s meeleeje ³e sLe s Peeuee. l³ee b®³ee

IejeC³eele He sµeJ³ee b®ee r J e bµeHej bH ejeiele HeÀ[e fCeµee r ne slee r . 29 vee s Jn W y ej 1756 je spee r

l³eevee H eÀ[e fCeµee r®ee r J eðe s e f c eUeuee r . meoee fµeJejeJe YeeT®³ee leeuecee rl e le s

peceeKe®ee &®³ee keÀeceele lep%e Peeue s . F.me. 1760 ceO³e s le s YeeT®³ee mJeeje r y eje sy ej

GÊej sle ie sue s Deee fCe H eee f veH ele®³ee HejeYeJeeve blej keÀmeeyemee pee r J e Jee®eJe t ve H e gC³eeuee

Hejle Deeue s . H e g{ s ceeOeJejeJee®³ee ce =l³e g ve bl ej cejeþîee b®³ee jepekeÀejCeeJej l³ee®ee

þmee Gceìuee. ceeOeJejeJee®³ee ce =l³e g ve bl ej®e veevee KeN³ee DeLee &ve s H e ´ k eÀeµeele Deeue s .

yeejYeeF & k eÀejYeeje®³ee keÀeueele veevee H eÀ[Cee rme KeN³ee DeLee &ve s jepekeÀejCeele

®eceke t À ueeieue s. leme s H enelee yeejYeeF &®e s k eÀejmLeeve GYe s k eÀjC³eele He g{ekeÀej

meKeejece yeeH e t ³ ee b vee r Ie sl euee ne slee. leLeee f H e H e g{ s l³ee b vee r jIe gveeLejeJeeMee r me by e bOe

þ sJ eu³eeve s l³ee b vee ke w Ào keÀjC³eele Deeue s J e 1775 le s 1795 ³ee keÀeUele

cejeþîee b®³ee meÊe s®ee r me g$e s veevee b®³ee leey³eele jee fnuee r . cejeþe meÊe s®³ee

e f J ekeÀemeemeeþe r J ee rme Je< e x veevee b vee r H e ´³ elve ke s Àue s. veevee H eÀ[e fCemee®e s cenÊJee®e s k eÀe³e &

cnCepe s veeje³eCejeJe He sµeJ³ee®³ee Ke gveeve blej yeejYeeF & µeemeveeceeH e & Àle cejeþ sµeene r®ee

keÀejYeej ®eeuee f J eC³eele DeHe tJ e & ³ eµe e f ceUe f J eue s. o gmeje r cenÊJee®ee r i ee s <ì cnCepe s

jIe gveeLejeJee®ee yee r cee s[ keÀjC³eemeeþe r l³eeuee Heee Eþyee o sCeeN³ee F bie ´pee b vee JeþCee r J ej

DeeCeue s . F bie ´pee b®ee Oee s k eÀe Dee sUKe tve H e sµeJe s , n woj, e fvepeece, Yee smeue s ³ ee b®ee

®ele gëme bIe e f vecee &Ce keÀjC³eele l³ee b vee r k eÀceeuee r®ee r ce g lmeÎ s e fi eje r oeKee f J euee r.

Page 142: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

142

meeueyeeF &®³ee leneve blej veevee®³ee nele tve e f veëmJeeLee a je<ì^me s J ee Ie[uee r veene r, Deme s

mejosmeeF & cnCeleele. l³ee b vee r GÊeje sÊej jep³ee®ee r meJe & meÊee DeeHeu³ee nelee r

þ s J eC³ee®ee GHeke ´ Àce ke s Àu³eeve s H e g < k eÀUe b®ee r ceve s o gKeeJeuee r . GÊej slee rue ceneopee r®³ee

Je wYeJeµeeuee r k eÀecee f i eje r®e s cenÊJe veeveeve s Dee sUKeue s veene r . p³eeJe sUe r ceneopee ruee

ceolee r®ee r Del³e ble iejpe ne slee r . l³eeJe sUe r l³eeuee Je sUsJej ceole ke s Àuee r veene r .

veevee®³ee J³ee f k e Ì l eceÊJeeuee ceneopee r e f J e< e³ee r®³ee Ü s< ee®ee r pee r e f k eÀveej ne slee r , l³eece gUs

cejeþîee bvee DeHe s e f#ele ³eµe e f ceUt µekeÀue s veene r. Ke[îee &®³ee ue{eF &®³ee Je sUe r

cejeþîee b®ee r SkeÀpe gì yeUkeÀì keÀjCe s veeveeme Meke ̳ e ne sle s . H ej ble g l³ee b vee le s peceue s

veene r . meÊe s®ee mJeeLe & veeveeuee me gìuee veene r . veevee®³ee pee®eeuee ke b ÀìeUtve meJeeF &

ceeOeJejeJeeve s Deelcenl³ee ke s Àuee r ne r SkeÀ HeÀej cee sþe r µee s k eÀe b e f l ekeÀe Deens. ³ee

Ieìve sve bl ej veeveeve s me b e f®ele ke s Àue su³ee êJ³ee®³ee mee¿eeve s meÊee e fìkeÀe f J eC³ee®ee

ke s À e f J eueJeeCee H e ´ ³ elve ke s Àuee Je cejeþe meÊee keÀceke t ÀJ ele Peeuee r .

veevee keÀueceyeneo tj ne slee H eCe leueJeejyeneÎ tj veJnlee. veevee H eÀ[Cee rme He gjeCee f H e ´³ e

ne slee. DeeOe g e f vekeÀ µeðeeðee b k eÀ[ s Je l³ee®³ee GlHeeoveekeÀ[ s pe s J e{ s ue#e o sCe s

DeeJeµ³ekeÀ ne sle s l e s J e{ s ue#e veeveeve s e foue s veene r . Yee w i ee s e fuekeÀ %eeveeyeÎue veevee

H eÀ[e fCemeeme HeÀejµee r ceee fnlee r veJnlee r . meveelevee r J e =Êee r veevee®³ee þe³ee r Demeu³eeve s

Yee w e f l ekeÀ #e s$eele l³ee®³ee keÀeUele HeÀejµee r H e ´ i elee r Ie[uee r veene r .

veevee H eÀ[e fCemee b®e s SJe{s oe s < e Deme tve o sKee rue Deme s cnCelee ³e sF &ue keÀe r , veevee ve blej

cejeþ sµeene rle l³ee b®³ee FlekeÀe ye g×e r®ee, Jeke g Ày ee®ee o gmeje keÀe sCee r k eÀlee & H e gª<e Peeuee

veene r . Deee fCe cnCe tve ``veevee®³ee ce =l³e gy eje sy ej cejeþe jep³eelee rue meJe & me³e b ce Je

µeneCeHeCe me bH eue s'' n s F bie ´pe kekeÀe rue Heecej ³eeve s k eÀe{ue sue s Godieej ³eLeeLe &

J eeìleele. mej e fj®e[& ì WH eueve s veevee®³ee keÀe³e &#ecele s®ee r , lej ie ´ @ì [HeÀve s l³ee b®³ee

ce glmeÎ s e f i eje r®ee r J e ye g e f×ceÊe s®ee r H e ´µe bmee ke s Àuee r Deens.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. veevee HeÀ[Ceermeeb®³ee keÀe³ee&®eer ceeefnleer meebiee.

13.2 ceunejjeJe nesUkeÀj

ceunejpee r ne sUkeÀje b®e s H e t J e &pe He gCe s e fpeu¿eelee rue JeeH eÀieeJee r jenle Demele. ve blej le s

vee rje veoe r®³ee keÀeþeJej ne sU veeJee®³ee Ke s[îeele mLeee f³ ekeÀ Peeue s . ³ee ieeJee®³ee

veeJeeJeªve ne sUkeÀj ns veeJe Ke b[e spee r Deee fCe l³ee b®ee ce gueiee ceuneje r ³ee b vee H e[ue s.

Jee f[uee b®³ee ce =l³e g ve bl ej ceunejjeJee b®e s H e eueveHee s < eCe l³ee b®e s ceecee Yee spejepe ³ee b vee r

k e s Àue s . Yee spejepe me gH e ´ e fme× ke b Àþepee r k eÀoceyee b[ s ³ee mejoeje®³ee Iee s[oUele

He b®eJee rme mJeeje b®ee vee³ekeÀ ne slee. ceunejjeJe cee sþe Peeu³eeJej l³eeueene r ue<keÀjele

vee s k eÀje r e f c eUJe tve e fouee r . 1720 meeuee r e f vepeece Guece gukeÀ oe f#eCe sle DeeHeue s mJele b$e

Page 143: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

143

yemleeve yemee fJ eC³ee®³ee KeìHeìe rle ne slee. le sJne e f vepeeceeµee r Peeue su³ee me bIe< ee &l e

ceunej®ee r k eÀecee f i eje r y eepee rjeJe H e sµeJ³ee®³ee e f veoµe &veeme Deeuee r . 1728 ceO³e s

cejeþîee bvee r ceeUJ³eele peeTve me gYe soej e f ieje rOej yeneotj ³ee b®ee DecePe sje ³e sLe s

H ejeYeJe ke s Àuee. ³ee ue{eF&le ceunejjeJeve s cee sþe Hejeke ´ Àce ieepee f J euee. l³eeve blej e fµe bo s

J e ne sUkeÀj ³ee b vee r y e go sueKe b[ele Je ceeUJee He ´ e b l eele DeeHeue s ®ee b i eue s®e Je®e &mJe mLeeHeve

ke s Àue s . 1730 ceO³e s ceunejjeJe ne sUkeÀjuee ceeUJ³ee®ee me gYe soej ve s ceC³eele Deeue s .

1737 ceO³e s y eepee rjeJeeve s ceeUJ³eeJej mJeeje r k e s Àuee r. ceunejjeJe ne sUkeÀje bvee r ³ ee

cee s e fnce sle e f J eµe s< e keÀecee fi eje r y epeeJeuee r .

H eee f veH ele®³ee j bCeeie bCeele t ve ceunejjeJe keÀme s y eme s Lee s[e r H eÀej HeÀe wpe Ie sTve Hejleue s

Denceoµene Deyoeuee r GÊejsle t ve e f veIe tve ie su³eeve blej jepeHe gle H e ´ y eU Peeue s .

pe³eHe tj®ee ceeOee s e fme b i e cejeþîee b®ee keÀÆj µe$e t ne slee. ceunejjeJe ne sUkeÀje bvee r

1761 ceO³e s k eÀe sìevepee rk eÀ ce b i eªU®³ee ue{eF &le ceeOee s e fme bi e®ee H ejeYeJe ke s Àuee.

³ee®eJe sUe r l³ee b vee oe f#eCe sle yee sueeJeC³eele Deeue s J e je#emeYe tJ eve®³ee ue{eF &le

e f vepeecee®ee H ejeYeJe keÀjC³eele Deeuee. yeke Ìmeej®³ee ue{eF &ve blej De³ee s× s®ee veJeeye

me gpeeGÎe wueeve s cee rj keÀee fmeceuee DeeÞe³e e fou³eece gU s F bie ´pee b vee r l³ee b®³eeJej nuuee

ke s Àuee. ³ee me bk eÀìele me gpeeve s cejeþîee b k eÀ[ s ceole ceee f i eleuee r . Jeemlee f J ekeÀ F bie ´pee r

l ee s H eÀKeev³eemecee sj cejeþîee b®ee e fìkeÀeJe ueeie sue e Ek eÀJee veene r ³ ee®ee e f J e®eej

ceunejjeJeeve s k eÀjeJe³eeme nJee ne slee. o go zJ eeve s ceunejjeJeeve s IeeF &ve s e f veCe &³ e Ie sleuee

Je keÀe sje®³ee ue{eF&le (3 ce s 1765) ceO³e s ceunejjeJee®ee H e tCe & H ejeYeJe Peeuee. He g{ s

ce s 1766 ceO³e s DeeueceHe tj ³e sLe s ceunejjeJee b®e s o sneJemeeve Peeue s .

e Eno gOecee &®e s j#eCe, e f J eÐe sme GÊe speve, Deve s k eÀ ce b e foje b®ee r e f vee f ce & l ee r , F bo gj µenje®ee r

Deee fLe & k eÀ YejYejeì, µe slee rme GÊe speve ne r ne sUkeÀje b®³ee keÀeje f k eÀoe a®ee r J e w e fµe<ìîe s

cnCe tve mee b i elee ³e slee rue.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. ceunejjeJe nesUkeÀjeb®es keÀe³e& efJeMeo keÀje.

13.3 cnwmetj - cejeþs mebyebOe ë

Fbie ´pe - cejeþe ³e g×e®³ee Je sUe r veevee H eÀ[e fCemeeve s ®ele g ëme bIe F bie ´pee b e f J eª× GYee

keÀjC³eele keÀceeuee r®ee r ce g lmeÎ s e f i eje r oeKee f J euee r ne slee r . l³eeH e ´ ceeCe s n wojDeuee rve s

oe f#eCe sle F bie ´pee b vee Ke t H e®e n wjeCe ke s Àue s H ej ble g µe s J eìe r meeueyeeF &®³ee lenele

cejeþîee bvee r n wojuee ve e f J e®eejlee HejmHej F bie ´pee bµee r l en ke s Àuee. 7 e f[me Wy ej 1782

je spee r n wojDeuee r®ee ce =l³e g Peeuee. l³ee®ee ce tueiee e fìHe t me tueleeveve s F b ie ´pee bµee r ³ e g×

®eeue t®e þsJ eue s. µe s J eìe r F bie ´pee b vee r µejCeeielee r mJee r k eÀejuee r J e e fìHe tµee r ce b i euee sj®ee

Page 144: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

144

len ke s Àuee. l³eeve blej l³eeve s cejeþîee bµee r ³ e g× ís[ue s. cejeþîee bvee r e f vepeecee®ee r ceole

ceee f i eleuee r J e e f vepeeceeve s ceole o sC³ee®e s Deeéeemeve e foue s . e fìHe tuee ns k eÀUlee®e l³eeve s

e f vepeeceekeÀ[ s e f J epeeHe tj®³ee He ´o sµee®ee r ceeieCee r k e s Àuee r J e ke = À<Cee veoe r®³ee oe f#eCe sk eÀ[ s

e f vepeecee®³ee leey³eelee rue He ´o sµeeJej leeye[lee s y e nuue s ®e{e f J eue s. e fìHe tve s e f®eÊe tj Je

vejie b go e fpe bk e t Àve Ie sleue s .

H e s Ày e ´ g J e eje r 1786 ceO³e s veeveeve s H e g vne e f vepeeceDeuee r®ee r ³ eeoiee rj ³ee e fþkeÀeCee r Ye sì

Ie sleuee r . cejeþîee bvee r y eoecee r®ee e f k eÀuuee e EpekeÀuee. e fìHe tve s De[e sCee r meeJeve tj e Epeke t Àve

Ie sleue s . ³ee®eJe sUe r F bie ´pe cejeþîee bvee e f ceUlee rue Deµee r H e e fje fmLelee r e f vecee &Ce Peeuee r J e

e fìHe tve s cejeþîee bµee r i epe Wêie[®ee len ke s Àuee. yeoecee r , vejie b go cejeþîee bvee o sC³eele

³eeJee rl e lej De[e sCee r e f vepeeceeuee o sC³eele ³eeJe s Deme s þjue s. cejeþ s Je e fìHe t me gueleeve

³ee b®³eelee rue ce w$ee r H eÀej keÀeU e fìkeÀuee r veene r J e keÀe @ ve & Je e @ e fueme®³ee ke t Àìe fvelee ruee

cejeþ s yeUe r H e[ue s.

ieJnve &j pevejue keÀe @ ve & J e e @ e fuemeve s e fìHe t e f J eª× cejeþs Je e f vepeeceeuee DeeHeu³ee yeepe tuee

JeUJe tve Ie sleue s . cejeþîee bvee r OeejJee[ e Epeke t Àve Ie sleue s . F bie ´pee b vee r y e b i euee sj e EpekeÀue s

J e Þee rj b ieH eÆCekeÀ[ s ke t À®e ke s Àue s . µe sJ eìe r e fìHe tve s cee®e & 1792 ceO³e s µejCeeielee r

H elkeÀjuee r J e F bie ´pee bµee r Þee rj b ieH eÆCe®ee len ke s Àuee. e fìHe t®³ee DeO³ee & jep³ee®e s F b ie ´pe

cejeþe, e fvepeece ³ee b vee r DeeH eeH emeele JeeìHe ke s Àue s . ³ee lene®e s e fn bo gmLeeve®³ee

Fe flenemeeJej otjieecee r H e e fjCeece Ie[ tve Deeue s . ³eeve blej e EnogmleeveceOee rue jepekeÀe r³ e

Þe s <þlJe Fbie ´pee b k eÀ[s peeCeej ne r iee s <ì mHe<ì ne sT ueeieuee r.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1. cnwmetj - cejeþe mebyebOeeJej ÒekeÀeMe ìekeÀe.

13.4 cejeþe - efvepeece mebIe<e& - Ke[îee&®eer ue{eF&

Ke[îee &®ee r ue{eF& ne r cejeþîee b®³ee Fe flenemeele cenÊJee®ee r ceeveuee r peele s.

cejeþîee b®³ee GÊej keÀeueelee rue ne DeKe sj®ee e f J epe³e ve blej cejeþ sµeene rme Dee sne sìe r

ueeieuee r . F.me.1793 ceO³e s ®ee wLeeF &®ee r LekeÀyeekeÀe r veevee H eÀ[e fCemee b vee r

e f vepeeceekeÀ[ s ceee f i eleuee r . e f vepeeceeve s ne r ceeieCee r meeH eÀ H e s ÀìeUtve ueeJeuee r . veeveeve s

meJe & mejoeje bvee SkeÀ$e ke s Àue s. mJeleë meJeeF & ceeOeJejeJe ³ee cee s e fnce s J ej e fveIeeue s . ³ee

cee s e fnce sle e fµeÐee b®³ee H eÀe wpee, le g k eÀe spee r ne sUkeÀj, jIe gpee r Yee smeue s, H ejµe gjece

HeìJeOe &ve meecee rue Peeue s . e f vepeeceeve sne r pe³³ele le³eeje r k e s Àuee r . 11 cee®e & 1794

je spee r cejeþîee bvee r e f vepeece®ee r oeCeeoeCe G[Je tve e fouee r. l³eece gU s l³eeve s Ke[îee &®³ee

e f k eÀuu³ee®ee DeeÞe³e Ie sleuee. cejeþîee bvee r l eey e[lee sy e e f k eÀuu³eeme Je s{e o sTve l³ee®ee r

jmeo ye bo Hee[uee r . veeF &ueepeeve s e f vepeece cejeþîee bvee µejCe Deeuee Je l³eeve s

cejeþîee bµee r l en ke s Àuee. ³ee leneHe ´ ceeCe s Deme s þjue s k eÀe r ,

Page 145: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

145

1. e fvepeeceeve s cejeþîee bvee H ee®e keÀe sìe r ªHe³e s ÐeeJe sl e.

2. Goiee rj®³ee leneve s þjue suee meJe & H e ´o sµe e f vepeeceeve s cejeþîee b®³ee nJeeuee r k eÀjeJee.

3. e fvepeeceeve s mJele b$eH eCe s Yee smeu³ee b vee 28 ue#e ªHe³e s ÐeeJe sl e.

4. oe f#eCe e fn bo gmLeeveele iee snÊe suee ye boe r IeeueC³ee®e s e f vepeeceeve s k eÀye tue ke s Àue s .

e f vepeeceeJej e f ceUJeue suee ne e fJ epe³e ve s$ee foHekeÀ ne slee. p³ee sle e f J ePeleevee cee sþe r ne sle s

l emee ne e fJ epe³e ne slee. Ke[îee &®³ee ue{eF&ve blej cejeþsµeene r®ee e f J eveeµekeÀeue me gª

Peeue s . ueJekeÀj®e meJeeF & ceeOeJejeJee®ee ce =l³e g Peeuee.

13.5 yeepeerjeJeeme HesMeJesHeoe®eer He´eHleer ë

jIegveeLejeJe®es efleIes cegueies HesMeJesHeoeJej DeeHeuee nkeÌkeÀ meebiet ueeieues. Dece=lejeJe oÊekeÀHeg$e neslee.yeepeerjeJe Je ef®eceCeepeer ns oesIes DeewjmeHeg$e nesles. ef®eceCeepeer ueneve neslee. ³ee efleIeebveener HesMeJesHeo efceUtve³es Demee veevee HeÀ[efCemeeb®ee He³elve neslee. yeepeerjeJeeves oewuelejeJe efMebÐeeMeer mebHeke&À meeOeuee Je SkeÀiegHle keÀjej kesÀuee. l³eevegmeej yeepeerjeJeeuee oewuelejeJe efMebosveer HesMeJesHeo efceUJetve ÐeeJes Je ceesyeoueecnCetve SkeÀ keÀesìer ªHe³es efMeoWvee ÐeeJes Demes þjues. ner yeeleceer veevee HeÀ[efCemeeuee keÀUlee®e l³eebveeryeepeerjeJee®ee HesMeJesHeoe®ee nkeÌkeÀ ceev³e kesÀuee. veevee HeÀ[efCemeeves keÀìeme keÀeìMen osC³ee®ee ne He´keÀejnesle. oewuelejeJeeves HegC³eeJej mJeejer keÀjC³ee®es þjefJeues. veeveeuee ns keÀUlee®e l³eebveer HegCes mees[ues Jecene[ ieeþues. oewuelejeJeeves ef®eceCeepeeruee HesMeJee cnCetve peenerj kesÀues.

veevee HeÀ[efCemeeves DeeHeueer ceglmeÎsefiejerHeCeeuee ueeJeueer Je nesUkeÀj, Yeesmeues Je í$eHeleeRMeer mebHeke&ÀmeeOeuee. veevee®³ee ³ee keÀejmLeevee®eer ceeefnleer efceUlee®e oewuelejeJe DemJemLe Peeuee. veevee JeefMebÐeeceO³es mecePeewlee nesTve 5 ef[meWyej 1796 uee yeepeerjeJe ogmeje HesMeJee yeveuee. keÀejYeejer cnCetveveevee HeÀ[Ceermee®eer efve³egkeÌleer Peeueer. Hejbleg ueJekeÀj®e l³eeb®³eele celeYeso nesTve veeveeuee kewÀokeÀjC³eele Deeues. yeepeerjeJe Je oewuelejeJeeceO³es meÊes®³ee Deveg<ebieeves ³esCeeN³ee peyeeyeoeN³ee HeejHee[C³ee®es keÀmeye Je #ecelee veJnleer. MesJeìer les veeveeuee MejCe iesues. veesJnWyej 1798 ceO³es veevee®eerkewÀosletve megìkeÀe keÀjC³eele ³esTve l³eeb®³eekeÀ[s keÀejYeeje®eer peyeeyeoejer meesHeefJeC³eele Deeueer. Hejblegoesve Je<ee&®³ee kewÀosves veevee®eer meejer Gceso®e mebHeueer nesleer. MesJeìer 13 cee®e& 1800 jespeer veeveeHeÀ[Ceermeeb®ee ce=l³eg Peeuee.

13.6 nesUkeÀj efJeª× yeepeerjeJe Je efMebos

legkeÀespeer nesUkeÀj®ee Dee@iemì, 1795 ceO³es ce=l³eg Peeuee. l³eeuee keÀeMeerjeJe Je ceunejjeJe ns oesveDeewjmeHeg$e lej efJeþespeer Je ³eMeJeblejeJe ns oesve oemeerHeg$e nesles. yeepeerjeJe Je oewuelejeJeeves meeceev³ekegÀJeleer®³ee keÀeMeerjeJeeuee nesUkeÀjeb®ee Jeejmeoej vesceues. ceunejjeJe, efJeþespeer Je ³eMeJeblejeJe ³ee leerveyebOebtveer oewuelejeJe efMebos Je yeepeerjeJe ³eeb®³eeefJeª× Meðe neleele Iesleues. ³ee ³eeoJeerle oewuelejeJe efMebos³eeves nesUkeÀjeb®³ee íeJeCeerJej nuuee ®e{Jetve ceunejjeJeeme þej kesÀues. efJeþespeer Je ³eMeJeblejeJe ³eebveeref®e[tve meJe&$e OegceeketÀU Ieeleuee. l³eebveer ceeUJ³eelener OetceeketÀU Ieeleuee. efJeþespeerves ceneje<ì^eleKeeveosMeeHeemetve ke=À<CesHe³e¥le ceesefnce keÀe{ueer. yeepeerjeJeeves efJeþespeer nesUkeÀjuee HekeÀ[C³eeme yeeHet

Page 146: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

146

ieesKeues ³eeuee meebefieleues. yeeHet ieesKeu³eeves efJeþespeerme HekeÀ[ues. efJeþespeeruee HegC³eele DeeCeues Je 16SefHe´ue 1801 jespeer nÊeer®³ee Hee³eer osTve l³eeuee þej keÀjC³eele Deeues.

efJeþespeer nesUkeÀje®ee ce=l³eg Deceevet<e He×leerves Ie[u³ee®eer yeeleceer ³eMeJeblejeJeeme keÀUlee®e l³eeves Fbotj,Gppewve, vece&oe veoerkeÀ[erue meJe& He´osMe yesef®ejeKe kesÀuee. HegC³eeJej mJeejer keÀjC³eeHetJeea ³eMeJeblejeJenesUkeÀjeves yeepeerjeJeeme keÀUefJeues keÀer, ``DeeHeCe ³ee jep³ee®es Oeveer Deenele DeeHeu³eeefJeª× MeðeOejC³ee®eer ceePeer Deefpeyeele F®íe veener. efMebos - nesUkeÀjebceOeerue Jeeo DeeHeCe ³eesi³e v³ee³e osTvemees[JeeJee SJe{er®e ceePeer F®íe Deens. Demes Peeues lej®e Fbie´peebJej oyeeJe yemetve jep³ee®ee ye®eeJenesF&ue. yeepeerjeJeeves ne efveJee[e kesÀuee veener. Je yeeUespeer kebgÀpejves Yejerme Ieeleu³eeves nesUkeÀjeyejesyejue{C³ee®eer le³eejer ®eeueJeueer. ³eMeJeblejeJeeves HesMeJ³eeb®³ee HeÀewpes®ee n[Hemej ³esLes He´®eb[ HejeYeJekesÀuee.''

13.7 JemeF&®ee len ë

nesUkeÀje®³eeefJeª× Peeuesu³ee ue{eF&le yeepeerjeJee®ee HejeYeJe Peeu³eeJej yeepeerjeJeeves JemeF&keÀ[sDeeHeuee cees®ee& JeUJeuee Je Fbie´peebkeÀ[s ceoleermeeþer ³ee®evee kesÀueer. Fbiepe p³ee mebOeer®eer Jeeì Heenle neslesleer mebOeer l³eeb®³eekeÀ[s ®eeuetve Deeueer nesleer. Fbiepeebveer 31 ef[meWyej, 1802 jespeer yeepeerjeJeMeerJemeF&®ee len kesÀuee. ³ee lene®ee Deìer KeeueerueHe´ceeCes nesl³ee.

1. Fbie´peebveer HesMeJ³eeb®³ee cegueKee®es j#eCe keÀjeJes.2. yeepeerjeJeeves mene npeej lewveeleer HeÀewpe yeeUieeJeer Je HeÀewpes®³ee Ke®ee&meeþer 26 ueeKeeb®ee

ceguetKe Fbie´peebvee ÐeeJee.3. DeeJeM³ekeÀ lesJne HejmHejebMeer SkeÀceskeÀeme ue<keÀjer meene³³e keÀjeJes.4. Fbie´peeb®³ee HejJeeveieerefMeJee³e yeepeerjeJeeves Flej jep³eeMeer ³eg× eEkeÀJee len keÀª ve³es.5. yeepeerjeJeeves Fbie´peebJ³eefleefjkeÌle keÀesCel³eener ³egjesefHe³eve J³eefkeÌleme veeskeÀjerle þsJet ve³es.6. yeepeerjeJe Je efvepeece ³eeb®³eele mebIe<e& Peeu³eeme Fbie´peeb®ee efveCe&³e Debeflece jeefnue.DeMeeHe´keÀejs cejeþîeebveer DeeHeue mJeeleb$³e FbiepeebkeÀ[s ieneCe ìekeÀues. l³eecegUs cejeþer meÊes®ee DemleueJekeÀj Ie[tve Deeuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee1) JemeF&®³ee leneJej ìerHe efuene.

13.8 ogmejs Fbie´pe - cejeþe ³eg×

yeepeerjeJeeves Fbie´peebyejesyej len kesÀu³eeves nesUkeÀj, HeìJeOe&ve, Yeesmeues Fl³eeoer mejoej efyeLejues. l³eebveeryeepeerjeJee®³ee ke=Àleeruee efJejesOe keÀjC³eemeeþer Dece=lejeJee®³ee cetueeuee HesMeJesHeoe®eer Jeðe efceUJeueer.Hejbleg ueJekeÀj®e ³eMeJeblejeJe Fbiepeebyejesyej ue{C³eeSsJepeer HegC³eeletve efveIetve iesuee. Fbie´pe yeepeerjeJeeueeIesTve HegC³eeme Deeues Je Fbie´peeb®³ee mebj#eCeeKeeueer yeepeerjeJe HesMeJesHeoer Deeª{ Peeuee. Dece=lejeJeeme 8ueeKe ªHe³es Jeeef<e&keÀ leveKee osC³ee®es yeepeerjeJeeves ceev³e kesÀues.

JemeF&®³ee leneme oewuelejeJe efMebos ³eebveer ceev³elee ÐeeJeer cnCetve Jesuemueerves keÀve&ue keÀe@efuevmeueeyeNneCeHetj ³esLes efMebos ³eeb®³ee Yesìerme HeeþefJeues. ³ee Yesìerle efMebos ³eebveer leneme ceev³elee oMe&efJeueer veener.

Page 147: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

147

ojc³eeve efMebÐee®³ee efJevebleerJeªve jIegpeer Yeesmeues efMebÐeebvee ³esTve efceUeues. DeeHeeHemeeleerue celeYesoefJemeªve nesUkeÀjner efMebÐeebvee efceUC³eeme meppe Peeuee. Hejbleg ³ee ojc³eeve efMebÐeebveer HesMeJ³eebveeefueefnuesues SkeÀ He$e ceOeu³eeceO³es HekeÀ[tve Fbie´peebveer nesUkeÀjeuee efoues. ³ee He$eele efMebÐeebveer HesMeJ³eebveeefueefnues nesles keÀer, ``legcner nesUkeÀjeb®es cnCeCes ceev³e keÀje cnCepes meJe& efceUtve Fbie´peeb®ee OegJJee G[Jet.Fbie´pee®es mebkeÀì otj Peeu³eeJej l³ee®ee mecee®eej Ieslee ³esF&ue.'' ³eecegUs ³eMeJeblejeJe efyeLejuee.Fbie´peebveer Del³eble ngMeejerves ³eMeJeblejeJeeme DeeIee[erceOetve yeensj keÀe{uee. 3 Dee@iemì 1803 jespeerFbie´peebveer efMebÐeeefJeª× ³eg× HegkeÀejues. ns ³eg× cejeþîeeb®³ee Feflenemeele ogmejs Fbie´pe-cejeþe ³eg×cnCetve DeesUKeues peeles. DeemeF&®³ee ue{eF&le efMebos - Yeesmeues ³eeb®³ee meb³egkeÌle mesves®ee Fbieb´peebveer HejeYeJekesÀuee. l³eeveblej DeMeerjie[, Je De[ieeJe ³esLes cejeþîeeb®ee HejeYeJe kesÀuee. Deueerie[, efouueer, ceLegje,Deeie´e Fbie´peebveer keÀeyeerpe kesÀues. 1 veesJnWyej 1803 jespeer ueemeJee[er®³ee ³eg×ele efMebÐeeb®ee efveCee&³ekeÀmJeªHee®ee HejeYeJe Peeuee. efMebÐeebvee Je YeesmeueWvee Fbie´peebMeer len keÀjC³eeJee®etve iel³eblej veJnles.Fbie´peebveer Yeesmeu³eeJej osJeieeJe®ee lej efMebÐeebJej megpeea DebpeveieeJe®ee len ueeouee.

13.9 osJeieeJe®ee len (17 veesJnWyej 1803)

1. JeOee& veoerHe³e¥le®ee Heef½ece JeNne[®ee He´osMe efvepeeceeme ÐeeJee.2. keÀìkeÀ He´eble Fbiepeebvee osC³eele ³eeJee.3. Yeesmeu³eebveer cejeþe ceneceb[Ueletve yeensj He[eJes Je Fbie´peeb®³ee He´eflemHeOee¥vee DeeHeu³ee,

Heojer DeeÞe³e osT ve³es.4. Dev³e cejeþe mejoejebMeer Fbie´peebveer kesÀuesues meJe& keÀjejebvee Yeesmeues mebceleer osleerue.

13.10 megpeea DebpeveieeJe®ee len (30 veesJnWyej 1803)

1. iebiee - ³ecegvee veÐeeceOeerue ogDeeyee®ee He´osMe, efouueer Deeie´e ojc³eeve®ee He´osMe, yebgosueKeb[e®eekeÀener Yeeie, Ye[es®e Je iegpejele ceOeerue Dev³e keÀener He´osMe lemes®e ieesoeJejer®³ee keÀeþeJejerueDenceoveiej les Deefpebþe He³e¥le®ee HeosMe Fbie´peebvee osC³eele ³eeJee.

2. efMebÐeeb®es cegIeue yeeoMeneJejerue efve³eb$eCe jÎ nesF&ue.3. HesMeJes, efvepeece Je iee³ekeÀJee[ ³eeb®³eekeÀ[s Demeuesueer efMebÐee®eer meJe& osCeer jÎ mecepeC³eele

³esleerue. lemes®e Dev³e mejoejebMeer Fbie´peebveer kesÀuesu³ee meJe& keÀjejebvee efMebos mebceleer osleerue.4. Fbie´peeb®³ee He´eflemHeO³ee¥vee efMebÐeebveer DeeHeu³ee Heojer DeeÞe³e osT ve³es.

³ee ³eg×eleerue efJepe³eeves Fbiepeeb®ee HeÀej ceesþe ueeYe Peeuee. He´WÀ®e He´YeeJe HetCe&HeCes ve<ì Peeuee. efouueer,Deeie´e, ogDeeye Fbie´peeb®³ee leey³eele iesuee.

13.11 ³eMeJeblejeJe nesUkeÀj®ee HejeYeJe ë

efMebos - Yeesmeues®³ee HejeYeJeeveblej ³eMeJeblejeJe nesUkeÀj®ee yeboesyemle keÀjC³ee®es Fbie´peebveer þjefJeues.pe³eHetj jep³eeMeer efyeefìMeebveer mJeleb$eHeCes keÀjej kesÀuee neslee. lej ³ee jep³eeceOetve ®eewLeeF& Jemegueer®eeDeeHeCeeme DeefOekeÀej Deens Demee ³eMeJeblejeJee®ee oeJee neslee. efye´efìMeebveer ³eeme Dee#esHe Iesleuee. ieJnve&jpevejue uee@[& Jesuemueerves SefHe´ue, 1804 ceO³es ³eMeJeblejeJeeefJeª× ³eg× HegkeÀejues. ³eMeJeblejeJeveskeÀve&ue cee@vemeve®ee OegJJee G[Jeuee Je efouueerHe³e¥le Oe[keÀ ceejueer. HeCe pevejue ueskeÀ®³ee He´³elveecegUsefouueer efpebkeÀlee Deeueer veener. HeÀªKeeyeeo ³esLes nesUkeÀjeb®ee HejeYeJe Peeuee. ³ee®e Je<eea nesUkeÀjebveer

Page 148: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

148

efMebos ³eeb®es meene³³e IesC³ee®ee He´³elve kesÀuee. HeCe lees De³eMemJeer Peeuee. DeeHeu³eeuee keÀesCee®eer ceoleefceUCeej veener, pees lees HejeYetle DeJemLesle Deens ns keÀUlee®e nesUkeÀjebveer Fbie´peebMeer 24 ef[meWyej1805 meeueer jepeIeeì ³esLes len kesÀuee. ne len ``jepeIeeì®ee len'' cnCetve DeesUKeuee peelees. ³eelenevegmeej ®ebyeU veoer®ee GÊejskeÀ[erue Je Heef½eceskeÀ[erue He´osMe Fbie´peebvee efceUeuee. oeªCe DeHe³eMeSkeÀekeÀerHeCee®eer YeeJevee, keÀpee&®ee [eWiej, ³ee iees<ìeRcegUs ³eMeJeblejeJe Ke®etve iesuee. Je³ee®ee DeJeI³eeefJemeeJ³ee Je<eea 28 Dee@keÌìesyej 1811 jespeer ³eMeJeblejeJee®ee ce=l³eg Peeuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1) ogmeN³ee Fbie´pe-cejeþe ³eg×eme keÀejCeerYetle þjuesu³ee Ieìveeb®ee Dee{eJee I³ee.

13.12 eflemejs Fbie´pe-cejeþe ³eg× ë

Fbie´peeb®³ee meene³³eeves yeepeerjeJeeuee HesMeJeeF& efceUeueer, cee$e l³eecegUs l³eeb®es mJeeleb$³e mebHeg<ìele Deeues.

JemeF&®³ee leneHeemetve F.me. 1811 He³e¥le efye´efìMe jsefmeb[ì cnCetve keÀve&ue keÌueespe yeepeerjeJee®³ee

ojyeejer neslee. yeepeerjeJeeMeer l³eeves meecebpem³ee®es OeesjCe mJeerkeÀejues nesles. HesÀyegJeejer 1811 ceO³es

keÀve&ue keÌueespe®³ee peeieer SefuHeÀvmeìve Deeuee. ³ee keÀeUele ueneve ceesþîee mejoejebveer yeb[ kesÀues nesles.

DeveskeÀ mejoejebveer SefuHeÀvmìvekeÀ[s OeeJe Iesleueer. ³ee mejoejeb®³ee efJejesOeele lewveeleer HeÀewpes®ee JeeHej

SefuHeÀvmìveves nesT efouee veener. SefuHeÀvmìveves yeepeerjeJeekeÀ[tve 19 peguew 1812 jespeer SkeÀ keÀjej

efuentve Iesleuee. ³ee keÀjejecegUs HesMeJ³eeb®es peneefiejoejebJejerue Je®e&mJe keÀceer Peeues Je yeepeerjeJe Fbie´pe

³eeb®³ee mebyebOeele leCeeJe efvecee&Ce Peeuee.

HesMeJee Je iee³ekeÀJee[ ³eeb®³eeceOeerue osJeeCe-IesJeeCeer®³ee He´MveeJeªve HesMeJee Je Fbiepe ³eeb®³eele keÀìtlee

efvecee&Ce Peeueer. ye[esÐee®es iee³ekeÀJee[ HesMeJ³eebvee leerve keÀesìer ªHe³eeb®eer Keb[Ceer osCes ueeiele nesles.

Keb[Ceer®eer jkeÌkeÀce lJejsves YejCee keÀjeJeer ³eeyeeyele HesMeJ³eeves meejKee leieeoe iee³ekeÀJee[ ³eeb®³eeceeies

ueeJeuee. yeepeerjeJeeves DeeHeu³eeJeleerves yeesueCeer keÀjC³eemeeþer eE$eyekeÀjeJe [WieUs ³eeme JekeÀerue cnCetve

vesceues. lej iee³ekeÀJee[ebveer iebieeOej MeeðeeR®eer vesceCetkeÀ kesÀueer. Fbie´peebveer l³eeuee l³ee®³ee HegC³eeleerue

cegkeÌkeÀeceele megjef#eleles®eer nceer efoueer nesleer. Hejbleg Heb{jHetj ³esLes iebieeOejMeeðeeR®ee Ketve Peeuee. Fbie´peebveer

ef$ebyekeÀpeer [WieUs ³eeme peyeeyeoej Oejues. Je l³eeme kewÀo keÀjC³ee®ee ngketÀce yeepeerjeJeeme efouee.

yeepeerjeJeeves ef$ebyekeÀpeer [WieUs ³eeme kewÀo kesÀues. Heg{s Je<e&Yejeves [WieUs þeC³ee®³ee legªbieeletve efvemeìuee.

JeemleefJekeÀ Fbie´pee®³ee neleeJej legjer osTve lees efvemeìuee neslee. Hejbleg ³ee ceeies yeepeerjeJee®ee nele

DemeeJee Demes mecepetve yeepeerjeJekeÀ[s [WieUs ³eeme HekeÀ[tve osC³ee®eer ceeieCeer kesÀueer. SJe{s®e veJns lej

Hegjboj, efmebnie[ Je je³eie[ ns leerve efkeÀuues ceeefieleues. Fbie´peeb®³ee ceeieC³ee veekeÀejC³ee®es meeceL³e&

yeepeerjeJeele veJnles. MesJeìer meJe& ceeieC³ee ceev³e keÀjCeeje keÀjej kesÀuee. l³eeuee ``HegCes keÀjej'' cnìues

peeles. ³ee keÀjejevegmeej cejeþe mejoejebJejerue HesMeJ³ee®eer meÊee mebHeg<ìele Deeueer. ceneje<ì^eyeensj®ee

cejeþîeeb®ee meJe& HeosMe yeepeerjeJeeves Fbie´peeb®³ee nJeeueer kesÀuee. DeMeeHe´keÀejs cejeþe ceb[Ue®es jerlemej

efJemepe&ve Peeues. keÀjejeleerue Deìer DeefleMe³e keÀþesj Demeu³eeves yeepeerjeJeeves l³eebvee HeeCeHeCeeves efJejesOe

keÀjC³ee®es þjefJeues.

Page 149: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

149

Fbie´peebveer HeW{eN³eeefJeª× ceesefnce GIe[ueer Je l³eeceO³es cejeþîeebveer meeceerue JneJes DeMeer met®evee

ie.pe.uee@[ nsefmìbipeves kesÀueer. yeepeerjeJeeuee mewv³e peceJeC³eemeeþer efveefceÊe efceUeues. ³eg×e®eer le³eejer

Peeu³eeyejesyej yeepeerjeJeeves DeeHeu³ee mewv³ee®es vesle=lJe yeeHet ieesKeues ³eepekeÀ[s meesHeefJeues. 5 veesJnW.

1817 jespeer cejeþîeebveer Fbie´peebJej nuuee kesÀuee Je Fbie´peebefJeª× ³eg× HegkeÀejues. HegC³eepeJeUerue

Ke[keÀer ³ee efþkeÀeCeer yeeHet ieesKeu³eeves nuuee ®e{efJeuee. Heg{s IeesjHe[er, ³esjJe[e ³ee efþkeÀeCeer Fbie´pe Je

yeepeerjeJe ³eeb®³ee mewv³eele ue{e³ee Peeu³ee. cejeþe mewv³eeves efvekeÀjeves meecevee efouee. HeCe Fbiepeeb®³ee

megmeppe HeÀewpeebHeg{s cejeþîeeb®ee efìkeÀeJe ueeieuee veener. 17 veesJnWyej 1817 jespeer HegCes Menj

Fbie´peebveer eEpekeÀues. MeefveJeejJee[îeeJej Fbie´peeb®es ³egefve³eve pe@keÀ ns efveMeeCe ueeJeC³eele Deeues.

cejeþsMeener®ee Demle Peeuee. Heg{s 19 HesÀye´gJeejer 1818 jespeer De<ìîeevepeerkeÀ yeepet ieesKeues ³eg×ele

ceejuee iesuee. DeKesj yeepeerjeJe ogmeje Fbie´peebvee MejCe iesuee. Fbiepeebveer l³ee®es HesMeJesHeo Keeuemee

kesÀu³ee®es peenerj kesÀues. Deeþ ueeKe Jeeef<e&keÀ HesvMeve mJeerkeÀeªve yeepeerjeJe keÀeveHegjpeJeUerue efyeþtj ³ee

efþkeÀeCeer jenC³eeme iesuee.

DeeHeueer He´ieleer leHeemee

1) eflemeN³ee Fbiepe-cejeþe ³eg×e®ee Dee{eJee I³ee.

13.13 cejeþe meece´ep³ee®³ee Nnemee®eer keÀejCesë

í$eHeleer efMeJeepeer cenejepeeb®es keÀle&=lJe Je vesle=lJe ³eeb®³ee meb³eesieeves cejeþîeeb®es jep³e melejeJ³ee

MelekeÀele eEnogmleeve®³ee jepekeÀer³e ef#eeflepeeJej Go³e HeeJeues. DeþjeJ³ee MelekeÀele HesMeJ³eeb®³ee lemes®e

l³eeb®³ee mejoejeb®³ee Hejeke´Àceeves Jee{efJeuesues meece´ep³e Je l³ee®ee kesÀuesuee efJemleej ns ogmeN³ee

yeepeerjeJee®³ee keÀejkeÀeroeale ve<ì Peeues. ³ee meece´ep³ee®³ee efJeIeìvee®eer DeveskeÀ keÀejCes FeflenemekeÀjebveer

MeesOeueer Deensle. HeyeU ceO³eJeleea meÊes®ee DeYeeJe, mJeleb$e mejbpeece Je peneefiejer osC³ee®eer Deefve<ì

He´Lee, lemes®e osMeeefYeceeve, efMemleye× mewv³e Je DeeOegefvekeÀ Mem$em$eeb®ee DeYeeJe ner ve. ef®e. kesÀUkeÀj

l³eeb®³ee ¢<ìerves cejeþîeeb®³ee DeOeesieleer®eer HecegKe keÀejCes nesleer. efJe. keÀe. jepeJee[s ³eebveer cejeþîeeb®eer

HegjeCeefHe³e meveeleveer Je=Êeer Je l³eecegUs cejeþîeebveer DeeOegefvekeÀ YeeweflekeÀ Meeðeeb®³ee DeY³eemeekeÀ[s kesÀues

ogue&#e ns cejeþîeeb®³ee HejeYeJee®es meJee¥le He´cegKe keÀejCe efoues Deens. DeeHemeeleerue ogHeÀUer ne cejeþîeeb®ee

mLee³eerYeeJe neslee. meceeve Me$etefJeª× les SkeÀ$e ³esle, HeCe l³ee Me$et®es mebkeÀì veenermes Peeues keÀer

SkeÀceskeÀeble Yeeb[e³euee megªJeele keÀjerle. ³ee l³eeb®³ee He´Je=ÊeercegUs cejeþsMeener®³ee Ssve JewYeJee®³ee keÀeUele

efle®³ee efJeveeMee®eer yeerpes Hesjueer nesleer, Demes [e@. megjWêveeLe ³eebveer He´efleHeeove kesÀues Deens. GÊejsleerue

mewefvekeÀer ceesefncee neleer IesTve cejeþîeebveer ®etkeÀ kesÀueer Je l³eecegUs l³eeb®³ee jep³ee®ee efJeveeµe Peeuee Demes

cele Þeerjece Mecee& ³eebveer J³ekeÌle kesÀues Deens. ogmeje yeepeerjeJe Je oewuelejeJe efMebos ³eeb®³ee

veekeÀlexHeCeecegUs®e cejeþîeeb®ee Nneme Peeuee Demes cele efj³eemelekeÀej mejosmeeF& ³eebveer J³ekeÌle kesÀues Deens.

$³eb. jeb. MespeJeuekeÀj ³eebveer cejeþîeeb®³ee Nnemeemeeþer HesMeJ³eeb®³ee ®egkeÀer®³ee OeesjCeeuee peyeeyeoej Oejues

Deens. Jejerue meJe& celes ue#eele Ieslee cejeþe meÊes®³ee Nnemeeme kesÀJeU SkeÀ®e IeìkeÀ keÀejCeerYetle vemetve

DeveskeÀ IeìkeÀ keÀejCeerYetle þjues Deensle ns ceev³e keÀjeJes ueeiesue. l³eeb®ee Dee{eJee KeeueerueHeceeCes

meebielee ³esF&ue.

Page 150: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

150

1. He´yeU ceO³eJeleea meÊes®ee DeYeeJe ë

cejeþe meÊes®³ee Nnemee®es ns SkeÀ He´cegKe keÀejCe nesles. cenejepeeb®es jep³e SkeÀmeÊeekeÀ Demetvener SkeÀleb$eer

veJnles. ns jep³e ueneve Demeues lejerner l³eeuee Debleie&le mLew³e& Je YekeÌkeÀce Hee³ee neslee. efMeJeepeer

cenejepeeb®³ee ce=l³egveblej cee$e cejeþîeeb®eer ceO³eJeleea meÊee nUtnUt keÀcekegÀJele nesle peeTve

cejeþîeeb®³ee jep³ee®ee Hee³ee {emeUt ueeieuee. efMeJeepeer cenejepeeb®³ee veblej jep³eeuee DeefleMe³e

He´efleketÀue HeefjefmLeletve peeJes ueeieues. jepe meÊesceO³es JebMeHejbHejsves keÀle&yeieej jepeeb®eer ceeefuekeÀe keÀe³ece

jent MekeÀueer veener. ceO³eJeleea meÊes®³ee ogye&uelescegUs Je cejeþîeebceO³es DebieYetle Demeuesu³ee mJeleb$e

Je=ÊeercegUs cejeþe meÊes®ee Nneme Peeuee.

2. HesMeJ³eebkeÀ[s meÊes®es Peeuesues nmleeblej ë

yeeUepeer efJeMJeveeLee®³ee keÀeUele HesMeJ³ee®³ee neleer He´ecegK³eeves ceguekeÀer DeefOekeÀej nesles. l³ee®ee cegueiee

Heefnuee yeepeerjeJe Hejeke´Àceer Demeu³eeves ceguekeÀer meÊesyejesyej®e mewefvekeÀer meÊeener SkeÀJeìt ueeieueer.

HeefjCeeceer Flej He´Oeeveeb®es cenÊJe keÀceer nesTve les ceeies He[ues. 1749 ceO³es Meentjepee®³ee ce=l³egveblej

HesMeJ³eebvee peeye efJe®eejCeejs keÀesCeer®e jeefnues veener. HesMeJee®e cejeþîeeb®³ee jep³ee®ee meJee&efOekeÀejer

Peeu³eeves í$eHeleer®es cenÊJe keÀceer Peeues. Yeesmeues, oeYee[s, He´efleefveOeer HesMeJ³eebvee yejesyej®es ceevele

Demeu³eeves HesMeJ³eeb®es Je®e&mJe l³eebvee menve nesle vemes. l³eebveer HesMeJ³eebMeer keÀOeer®e ceveeHeemetve menkeÀe³e&

kesÀues veener.

3. mejbcepeeceMeener J³eJemLee ë

yeeUepeer efJeMJeveeLeeves ``cejeþe mebIee®eer mLeeHevee kesÀueer Je cejeþîeeb®³ee meece´ep³eefJemleejemeeþer

eEnogmLeeve®ee He´osMe cejeþe mejoejebvee Jeeìtve efouee. yeepeerjeJe Je veeveemeensye HesMeJ³eeb®³ee keÀeUeveblej

cejeþîeebveer He´®eb[ meece´ep³e GYeejues. Hejbleg les SkeÀe®e keWÀêer³e meÊesKeeueer efve³ebef$ele ve keÀjlee l³ee l³ee

He´osMeele veJes veJes mejoej efvecee&Ce keÀªve l³eebvee JebMeHejbHejeiele Jeleves Je peneefieN³ee efou³ee. ³eele efMebos,

nesUkeÀj, HeJeej, iee³ekeÀJee[ F. mejbpeece mejoejeb®ee GuuesKe keÀjlee ³esF&ue. l³eecegUs cejeþe

meece´ep³ee®es SkeÀmebIe mJeªHe peeTve l³eeme efJemkeÀUerleHeCee He´eHle Peeuee. peesHe³e¥le Heefnues ®eej HesMeJes

meeceL³e&Meeueer nesles leesHe³e¥le ³ee meJe& mejoejebJej l³eeb®ee Je®ekeÀ jeefnuee. Heg{s ³ee mejoejebveer HesMeJ³eebvee

ve pegceeveu³eeves cejeþîeeb®es meece´ep³e HeleveekeÀ[s iesues.''

4. DeeefLe&keÀ efoJeeUKeesjer ë

efMeJeepeer cenejepeebveer DeveskeÀ ³eg×s kesÀueer Demeueer lejer DeeHeu³ee Dee³eg<³ee®³ee DeKesjerme l³eebveer DeeHeuee

Keefpevee HetCe& Yejuesuee þsJeuee neslee. Heg{s cejeþîeeb®ee jep³eefJemleej ceesþîee He´ceeCeele Peeuee.

efJemleeefjle He´osMeeleerue ®eewLeeF& - mejosMecegKeer®es DeefOekeÀej cejeþîeebvee efceUeues. Hejbleg cenmetue Jemetue

keÀOeer®e JesUsJej Peeuee veener. cenmetue Jemegueer®es efve³eespeve ³eesi³e He×leerves Peeues veener. efkeÀl³eskeÀ Je<ee&®ee

cenmetue LekeÀerle jent ueeieuee. melele®³ee ³eg× ceesefnceebcegUs HesMeJ³eebvee keÀpe& IesC³eeefMeJee³e He³ee&³e

veJnlee. 1740 les 1760 ³ee keÀeUele HesMeJ³eeme oer[ keÀesìer ªHe³eeb®es keÀpe& nesles. ³eg× ceesefncesmeeþer

HesMeJes Je mejoej, meeJekeÀejebkeÀ[tve keÀpex keÀe{le Je uegìerletve®e keÀpe&HesÀ[ keÀjle. ³eeuee ®eebieuee

jep³ekeÀejYeej cnCet MekeÀle veener.

Page 151: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

151

5. J³eeHeejekeÀ[s ogue&#e ë

cejeþîeeb®³ee jep³eele mLeeefvekeÀ J³eeHeejeuee meJe& HekeÀej®es Heeslmeenve osC³eele Deeues lejer otj®³ee

DeblejeJejerue J³eeHeejele cejeþs eEnogmLeeveeleerue Dev³e J³eeHeejer peceeleerHes#ee ceeies®e nesles. keÀeskeÀCe Je

iegpejele ceOeerue He´osMe l³eeb®³ee efve³eb$eCeeKeeueer Demeuee lejer meeiejer J³eeHeej Fbie´pe Je Dev³e ³egjesefHe³eve

J³eeHeeN³eeb®³ee leey³eele®e neslee. ³ee keÀeUele Fbie´pe Je Dev³e J³eeHeejer efve³ee&leer®³ee J³eeHeejeletve ueeKees

ªHe³eeb®ee veHeÀe efceUJele Demeleevee efMebos Je iee³ekeÀJee[ ®eewLeeF&®³ee íesìîee jkeÌkeÀceeJej meceeOeeve

ceevele Demele.

6. ue<keÀjer #es$eeleerue oes<e ë

cejeþîeeb®³ee mewv³ee®eer mebIeìvee, efMemle Je ceesefnces®eer He×le ³eeefJe<e³eer efMeJeepeer cenejepeebveer Ieeuetve

efouesueer leÊJes veblej®³ee keÀeUele efJemejueer iesueer. ceneje<ì^e®eer YeewieesefuekeÀ HeefjefmLeleer ue#eele IesTve

cenejepeebveer ieefveceer keÀeJ³ee®³ee leb$ee®ee DeefleMe³e HeefjCeecekeÀejkeÀ JeeHej kesÀuee neslee. HesMeJeeF&lener

ieefveceer keÀeJ³ee®es leb$e®e keeHejC³eele Deeues nesles. ieefveceer keÀeJ³eeves Me$et®es vegkeÀmeeve keÀjlee ³esles. HeCe

l³eeb®es mewefvekeÀer meeceL³e& ve<ì keÀjlee ³esle veener ner iees<ì HesMeJ³eeb®³ee ue#eele®e Deeueer veener. HeefjCeeceer

l³eebveer efnbogmLeeveele meJe&$e yeje®e HeosMe efpebkeÀuee Demeuee lejerner KeN³ee DeLee&ves l³ee®es jep³e keÀesþs®e

mLeeHeve Peeues veener. cejeþîeebveer keÀJee³eleer HeÀewpeeb®es, DeeOegefvekeÀ Meðeeðee®es cenÊJe DeesUKetve ³ee

iees<ìeR®ee DeeHeu³ee mewv³eele mJeerkeÀej kesÀuee. Hejbleg ³eeyeeyele les HejkeÀer³e ueeskeÀebJej DeJeuebyetve jeefnues.

Ssve ³eg×ele ³ee HejkeÀer³e mesveeHeleeRveer cejeþîeebvee oiee efouee. Goe. oewuelejeJe efMebÐeeb®es ³egjesefHe³eve

DeefOekeÀejer cejeþîeebefJeª× ue{le Demeleevee Ssve JesUer Fbie´peebvee peeTve efceUeues. Meðeeðes Je

oeªieesUe ³ee yeeyele yeN³ee®e JesUe cejeþs Fbie´peebJej DeJeuebyetve jnele. meenefpekeÀ Fbie´peebveer efveke=À<ì

He´leer®eer nl³eejs Je oeªieesUe cejeþîeebvee HegjefJeuee.

efMeJekeÀeUele cejeþîeeb®³ee mewv³ee®es mJeªHe SkeÀefpevemeer nesles, les HesMeJeeF&le ve<ì Peeues Je l³eeuee

yengefpevemeer mJeªHe He´eHle Peeues. efMeJekeÀeUeleerue mewv³eeHe´ceeCes HesMeJeeF&le cejeþîeeb®es mewv³e cejeþîeeb®es

Gjues veener. ceeJeUs, nsìkeÀjer Je jeceesMeer ceeies He[ues Je l³eeb®eer peeiee Dejye, HeþeCe Je HegjYe³³es DeMee

ieejoer mewefvekeÀebveer Iesleueer. ³ee ieejoer mewefvekeÀeb®es obies Je DejsjeJeer ner GÊej HesMeJeeF&leerue efvel³ee®eer®e

yeeye Peeueer nesleer.

efMeJekeÀeueerve cejeþîeeb®es íeJeCeerleerue peerJeve Del³eble meeOes nesles. ceesefncesJej peeleevee efðe³ee Je Dev³e

yeepeejyegCeies ³eebvee yejesyej ve vesC³ee®ee efve³ece efMeJeepeer cenejepeebveer keÀìe#eeves HeeUuee neslee.

HesMeJeeF&le ³ee efve³eceekeÀ[s ogue&#e Peeu³eeves HeeefveHele®³ee ceesefncesJej iesuesu³ee mewv³eele mewefvekeÀebHes#ee

yeepeej yegCei³eeb®eer mebK³ee peemlee nesleer Je l³eecegUs ue<keÀjer neue®eeueer ceboeJeu³ee lemes®e jmeos®ee He´Mve

iebYeerj yeveuee HesMeJeeF&le nsjKeel³eekeÀ[sner ogue&#e Peeues Je ³ee®ee HeefjCeece mewv³ee®³ee keÀe³e&#ecelesJej

Peeuee.

8. DeejceejekeÀ[s ogue&#e ë

cejeþer meece´ep³ee®es mebmLeeHekeÀ efMeJeí$eHeleer ³eebveer Deejceeje®es cenÊJe DeesUKetve mecegê efkeÀveeN³ee®³ee Je

J³eeHeeje®³ee mebj#eCeemeeþer Deejceej GYeejues Je les DeefOekeÀeefOekeÀ megmeppe, keÀe³e&#ece Je yeefue<þ

Page 152: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

152

yeveefJeC³ee®ee He³elve kesÀuee. Heg{s cejeþe Deejceej He´cegKe Deebie´sme meJe& He´e½eel³e Heesleg&efiepe, HeW´À®e, Fbie´pe

Ieeyejle Demele. Hejbleg Deejceeje®eer ner ceneve HejbHeje efìkeÀefJeC³ee®ee HesMeJ³eebveer He³elve kesÀuee veener.

veevee meensye HesMeJ³eeves Fbie´peeb®³ee ceoleerves legUepeer Deebie´s cnCepes®e He³ee&³eeves cejeþe Deejceeje®ee veeMe

kesÀuee. l³eecegUs mecegêeJej Je®e&mJe Demeuesues Fbiepe Heg{erue mebIe<ee&le cejeþîeebvee Yeejer He[ues.

9. meg³eesi³e vesle=lJee®ee DeYeeJe ë

1794 les 1800 ³ee keÀeUele cejeþe meece´ep³eeleerue keÀle&yeieej, Hejeke´Àceer, ceglmeÎer DeMee DeveskeÀ

J³ekeÌleeR®ee ce=l³eg Peeuee. 1794 ceneopeer efMebos, nefjHeble HeÀ[kesÀ; 1794 meJeeF& ceeOeJejeJe,

Deefnu³eeyeeF& nesUkeÀj, 1797 legkeÀespeer nesUkeÀj, 1799 HejMegjeceYeeT HeìJeOe&ve Je 1800 veevee

HeÀ[Ceerme DeMee DeveskeÀ J³ekeÌleer keÀeUeves Dees{tve vesu³eeves cejeþe meece´ep³ee®eer peyeeyeoejer ogmeje

yeepeerjeJe Je oewuelejeJe ³ee meejK³ee DeefJeJeskeÀer DeeefCe keÀle&J³eMetv³e J³ekeÌleeRJej He[ueer. l³eecegUs cejeþe

meece´ep³ee®ee [esueeje keÀesmeUuee.

10. keÀle&yeieej J³ekeÌleeRvee DeuHee³eg<³e ueeYeues ë

efMeJeepeer cenejepeeb®³ee DeveHesef#ele Je DeuHee³eg<eer peerJeveecegUs Deewjbiepesyee®es mebkeÀì GodYeJeues.

yeepeerjeJe HesMeJ³ee®³ee DeuHekeÀeueerve Dee³eg<³eecegUs oef#eCesle efvepeece®ee Go³e Peeuee, lej

veeveemeensye®³ee ce=l³egcegUs jeIeesyee®eer YeeTyebokeÀer GodYeJeueer. efvePeece, nwoj, Fbie´pe yeUeJeues. Leesju³ee

yeepeerjeJe HesMeJ³eebvee 39 Je<ee&®es, veeveemeensye HesMeJ³eebvee 38 Je<ee¥®es lej ceeOeJejeJe HesMeJ³eebvee HeÀkeÌle

28 Je<ee¥®es Dee³eg<³e ueeYeues. HesMeJ³eeb®³ee IejeC³eeleerue ef®eceepeer DeeHHee Je meoeefMeJejeJeYeeT oesIesner

DeuHee³eg<eer þjues. ³ee iees<ìer cejeþsMeener®³ee Heleveeme keÀejCeerYetle þju³ee.

11. Fbie´peeb®eer peyejomle ceglmeÎsefiejer ë

Jesuemueer yebOeg, HegC³ee®es, efMebÐeekeÀ[®es eEkeÀJee veeieHetj®es Fbie´pe jsefme[Wì ns meJe& SkeÀeHes#ee SkeÀ Fbie´pe

Decebueoej cejeþîeeb®ee Hee[eJe keÀjC³eeme ®ebie yeebOetve GYes jeefnues. l³eebveer jepekeÀejCeeves Je efHeÀlegjerves

Yeejleer³e jep³es DeeefCe meceepe ³eele ceesþer HeÀì He[ueer. iegHle yeelec³ee efceUefJeu³ee, mejoejebvee efHeÀletj

kesÀues, peenerjveecee keÀe{tve Je veeveeHe´keÀej®eer ueeuet®e oeKeJetve ueeskeÀcele DeeHeu³ee yeepetme JeUefJeues.

mejoejebceO³es SkeÀpetì nesT efoueer veener.

12. peeleer J³eJemLee ë

cejeþîeebleerue peeeflemebmLee Je efvejefvejeȳee peeleerleerue Jewcevem³e osKeerue cejeþîeeb®³ee veeMeeme

keÀejCeerYetle þjues. efMeJeepeer cenejepeebveer meJe& peeleer - peceeleeRvee meceeve mebOeer osTve je<ì^er³e keÀe³ee&me

pegbHeues. Hejbleg veblej HesMeJ³eeb®³ee keÀeUele ye´eïeCeebvee efJeMes<e meJeueleer efceUt ueeieu³ee. cejeþsMeener®es

ye´eïeCeMeenerle ªHeeblej Peeues DeMeer DeveskeÀeb®eer YeeJevee Peeueer. oeveOece&, ³e%e³eeie ³eemeeþer®e jepemeÊee

JeeHejueer peeT ueeieueer. Flej peeleerpeceeleerJej KetHe Dev³ee³e kesÀuee peeT ueeieuee. peeleeryebOeves

DeefOekeÀ keÀ[keÀ Peeueer. Oecee&®ejCee®es mleesce ceepeues, l³eecegUs cejeþîeebvee®e cejeþe jep³eeyeÎue DeemLee

jeefnueer veener.

Page 153: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

153

13.14 meejebMe

veevee H eÀ[Cee rmee®e s µeneCeHeCe Je ce glmeÎ s e f i eje r Deee fCe ceneopee r e fµe bo s®eeH ejeke ´ Àceece gUs cejeþîee bvee r cejeþe jep³eeuee meeJejue s . jIe gveeLeejeJee®ee yee r cee s[keÀjC³eemeeþe r l³eeuee Heee Eþyee o sCeeN³ee F bie ´pee b vee JeþCee r J ej DeeCeue s . meeN³eee fn bo gmLeeveele cejeþ sµeene rme He ´ e f l e<þe e f ceUJe tve e fouee r .

13.15 He´µveë

1. e fìHee e fuene.

De. veevee H eÀ[Cee rme

ye. ceunejjeJe ne sUkeÀj

2. ogmeN³ee Fbie´pe-cejeþe ³eg×e®ee Dee{eJee I³ee.

3. eflemejs Fbie´pe-cejeþe ³eg×e®eer keÀejCes Je HeefjCeece mHe<ì keÀje.

4. cejeþsMeener®ee Demle nesC³eeme peyeeyeoej Demeuesu³ee keÀejCee®ee Dee{eJee I³ee.

13.16 meboYe& HegmlekesÀ

1. me. ce. ieie x, me gneme jepeo sjkeÀj `cejeþîee b®ee Fe fleneme' keÀe @ e f vìve s b vìue

He ´ k eÀeµeve, He gCe s

2. De.je.ke g ÀuekeÀCee a , ie. n. Kej s, `cejeþîee b®ee Fe fleneme', Ke b[ 3, ceneje<ì ^

e f J eÐeeHee rþ ie ´ bLe e f vee f ce & l ee r ce b[Uemeeþe r k eÀe @ e f vìve Wìue He ´k eÀeµeve, He gCe s.

3. iee s . je. mejosmeeF &, `cejeþe r e fj³eemele' Ke b[ 1 le s 8 He ´ ce gKe me b H eeokeÀ - me.

ce. ieie x , H ee @ H³e guej He ´ k eÀeµeve, ce g b y eF &.

4. ce. Jee. keÀeUs `cejeþîee b®ee Fe fleneme' ce g b y eF &.

5. Deej. [e r. iee³ekeÀJee[, [er. [e r. Lee sjele, Deej. [e r. ®eJneCe `cejeþe r'

meÊe s®ee e f J ekeÀeme Je Nneme' He gCe s .

Page 154: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

154

14

efµeJekeÀeueerve He´µeemeve

Devegke´ÀceefvekeÀe ë-

14.1 GefÎ<ìîes14.2 ÒeemleefJekeÀ14.3 ceguekeÀer He´µeemeve14.4 cenmetue J³eJemLee14.5 v³eeef³ekeÀ Heµeemeve14.6 ue<keÀjer J³eJemLee14.7 meceejesHe14.8 He´µve14.9 meboYe&

14.1 GefÎ<ìîes1. í$eHeleer efµeJeepeer cenejepeeb®³ee ceg}keÀer Òeµeemeve J³eJemLes®ee DeY³eeme keÀjCes.2. í$eHeleer efµeJeepeer cenejepee®³ee cenmet} Òeµeemeve J³eJemLes®ee DeY³eeme keÀjCes.3. í$eHeleer efµeJeepeer cenejepeeb®³ee v³eeef³ekeÀ Òeµeemeve J³eJemLes®ee DeY³eeme keÀjCes.

14.2 HemleeJevee

He´e®eerve keÀeUele Þeerjeceeves peµeer Deeoµe& jep³ee®eer efveefce&leer kesÀueer. lemes®e Deeoµe& jep³e ceO³e³egieervekeÀeUele efµeJeepeer jepeebveer efvecee&Ce kesÀues nesles. lelkeÀeueerve ceesieue, efvepeece Je Deefoueµeener jepekeìer®³eeHeeée&YetceerJej efµeJeepeer jepeeb®es jep³e DeefOekeÀ®e GþeJeoej nesles. l³eecegUs®e FeflenemekeÀej megjWêveeLemesve ³eebveer efµeJeepeer jepeeb®eer leg}vee Heefnu³ee vesHeesueer³eveµeer kesÀueer Deens. ceguekeÀer jep³ekeÀlex cnCetveefµeJeepeer jepeeb®eer ³eesi³elee DeefOekeÀ®e Leesj nesleer, Demes cele mesve ³eebveer J³ekeÌle kesÀues Deens. eEnoefJemJejep³ee®es mebmLeeHekeÀ, He´YeeJeer ³ees×e, kegÀµeue HeµeemekeÀ, ueeskeÀkeÀu³eeCekeÀejer jepee cnCetve efµeJeepeerjepeeb®³ee Heµeemeveeleerue iegCe DeeHeu³ee efveoµe&veeme ³esleerue. efµeJeepeer jepeeb®³ee ce=l³egveblej meg×e l³eeb®eerHe´µeemeve J³eJemLee DeveskeÀ Je<ex efìketÀve jeefnueer ner HeewJee&l³e jep³eHe×leerle efometve ve ³esCeejer yeeyeefµeJeepeer jepeeb®³ee jep³eHe×leerle efometve ³esles. ³ee jep³eHe×leercegUs j³elesuee megJ³eJemLee, µeeblelee ³eeb®eeueeYe Peeuee He´l³eskeÀ J³eefkeÌleuee efJekeÀemee®eer mebOeer efceUeueer. meeceev³e ceeCetme keWÀêefyebot ceevetve®eefµeJeepeerjepeebveer DeeHeu³ee jep³ekeÀejYeeje®eer ³eb$eCee GYeejueer nesleer.

Page 155: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

155

14.3 ceguekeÀer He´µeemeve ë-efµeJekeÀeueerve He´µeemeveele `í$eHeleer' ns meJeex®®e Heo nesles. les mJejep³ee®es He´cegKe nesles. ns Heo Jebµe -HejbHejeiele nesles. v³ee³eoeve, keÀjJemegueer, ³eg×, len, meece´ep³eefJemleej, Oece&j#eCe Je He´pes®es keÀu³eeCekeÀjCes ner peyeeyeoejer í$eHeleeR®eer nesleer.

14.3.1 De<ìHe´Oeeve ceb[U ë-

jep³ee®ee keÀejYeej peemleerle peemle megjUerle ®eeueefJeC³eemeeþer efµeJeepeer jepeebveer De<ìHe´Oeeveceb[Ue®eer j®evee kesÀ}er nesleer. jep³eeefYe<eskeÀe®³ee efveefceÊeeves l³eebveer DeeHeu³ee HeµeemeveJ³eJemLesueeDeewHe®eejerkeÀ mJeªHe efoues. l³eemeeþer l³eebveer He´e®eerve Yeejleele He®eefuele Demeuesu³eeHe´µeemeveJ³eJemLes®³ee lelJeeb®ee Je keÀe³e&He´Ceeefueb®ee DeeOeej Iesleuee neslee. l³eeb®³ee He´µeemeveJ³eJemLes®³eekeWÀêmLeeveer DeLee&le®e jepee neslee. jepee®³ee ceoleeruee De<ìHe´Oeeve ceb[Ue®eer efveefce&leer kesÀueer nesleer.

1) cegK³e He´Oeeve (HesµeJee) -ceesjesHeble efHebieUs - ³eeuee meJe& jep³e keÀejYeejekeÀjerlee peyeeyeoej

mecepeues peeF&. l³eeves Flej Keel³eeJej efveiejeCeer þsJetve keÀeceele SkeÀmeg$elee DeeCeeJeer Deµeerl³ee®³eekeÀ[tve DeHes#ee nesleer. jepeHe$eeJej cegK³e He´Oeevee®ee efµekeÌkeÀe ceejle Demes. l³ee}e mejoejebJejefve³eb$eCe þsJetve cegueKeeb®es mebj#eCe ner keÀjeJes ueeiele Demes.

2) Deceel³e (cegpetceoej) cenmetueceb$eer -veejes efveuekebÀþ - jep³ee®³ee GlHeVee®ee Je Ke®ee&®ee

peceeKe®e& Henele Demes. jep³ee®³ee Ke®ee&Jej keÀ[keÀ efveiejeCeer þsJele Demes. meJe&efnµeesye jepeeuee meeojkeÀjle Demele. cenmetue efJe<e³ekeÀ meJe& omlesJepe lemes®e ceneue Je HejieC³eeb®³ee peceeKe®ee&®³eekeÀeieoHe$eeJej l³ee®eer mener Je efµekeÌkeÀe DeeJeµ³ekeÀ neslee.

3) ceb$eer (JeekeÀveJeerme) cetK³e meef®eJe – oÊeepeer ef$ebyekeÀ - jep³eeleerue jespe®³ee jepekeÀer³e

neue®eeueeR®eer veeWo þsJeC³ee®es keÀe³e& l³ee®³eekeÀ[s Demes. í$eHeleeR®eer efove®e³ee&ner lees efuenerle Demes.l³eeuee nsj J³eJemLesJejner ue#e þsJeeJes ueeiele Demes.

4) meef®eJe (megjveerme) DeLe&ceb$eer – DeCCeepeer oÊees - jepee®ee He$eJ³eJenej mJeleë Henele Demes.

jepeHe$es Jee®etve l³eeJej ogªmleer keÀjCes, mejkeÀejer Dee%eeHe$es HeeþefJeCes, veJ³eeves efpebkeÀuesu³ee He´osµee®eerJ³eJemLee ueeJeCes, ³eg×keÀeueerve keÀecekeÀepe HeenCes, ceneue Je HejieC³eeb®ee efnµesye leHeemeC³ee®es keÀecekeÀjCes F. keÀeces meef®eJeeuee keÀjeJeer ueeiele Demele.

5) mesveeHeleer (mejveewyele) mebj#eCeceb$eer – nbyeerjjeJe ceesefnles - ³eeuee mewv³eYejleer, mewv³emebIeìve,

Je mewv³eeleerue efµemleermeeþer peyeeyeoej Oejues peeF&. ue{eF&®eer ³eespevee l³eeuee®e DeeKeeJeer ueeies. veJ³eeveseEpekeÀuesu³ee Heosµee®es mebj#eCener l³eeuee keÀjeJes ueeiele Demes.

6) megceble ([yeerj) Hejjeä^ceb$eer – jece®ebê ef$ebyekeÀ - efJeosµeer He´µveeJej meuuee osCes,

Hejje<ìJ³eJenej yeIeCes, HejkeÀer³e JekeÀerueeb®es mJeeiele keÀjCes, Hejjep³eeleerue jepekeÀer³e meceerkeÀjCeeb®eeDeY³eeme keÀªve jepeeuee meebieCes F. keÀeces keÀjeJeer ueeiele Demele.

7) v³ee³eeefOeµe (jeJepeer efvejepeer) v³ee³eceb$eer - mebHetCe& jep³eeleerue v³ee³eoevee®es keÀe³e&

³eeb®³eekeÀ[s meesHeefJeC³eele Deeues nesles. meJe& HegjeJ³eeb®ee efJe®eej keÀªve v³ee³eoeve l³eeuee keÀjeJes ueeielenesles.

Page 156: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

156

8) Hebef[lejeJe - Hebef[le jIegveeLejeJe - Oeeefce&keÀ yeeyeleerle jepeeuee meuuee osCes, Oece& HejbHeje, Dee®eej

efJe®eej F. ue#eele IesTve efveCe&³e osCes, Oeeefce&keÀ ke=Àl³es Je efJeÜeveeb®eer mebYeeJevee keÀjCes, oeveOece&,Deveg<þeves keÀjCes F. keÀeces ³eeuee yeIeeJeer ueeiele Demele.

14.3.2 De<ìHe´Oeeve ceb[Ue®eer DeeOeejYetle leÊJes -

1) mesveeHeleer Kesjerpe Dev³e meJe& HeOeeve ye´eïeCe nesles, cee$e mesveeHeleer cejeþe Demes meJe&®e He´OeeveebJejjepee®ee HetCe& efJeéeeme Demes. keÀener cenÊJee®es DeHeJeeo JeieUu³eeme SkeÀe He´OeeveekeÀ[s meesHeefJeC³eeleDeeuesueer peyeeyeoejer Je<ee&veJe<ex leµeer®e keÀe³ece þsJeC³eele ³esF&. mesveeHeleer Heo cee$e ³ee efve³eceeuee DeHeJeeonesles.

2) He´OeeveHeo JebµeHejbHejsves ®eeuele vemes. í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer ³ee mebyebOeer Ieeuetve efouesuee efve³eceveblej®³ee HesµeJeskeÀeUele yeoueC³eele Deeuee.

3) He´Oeeveebvee keÀesCeleerner peneefiejer eEkeÀJee Jeleve ve oslee l³eebvee jesKe Jesleve efve³eefceleHeCes osC³ee®eerHe×le í. efµeJeepeer jepeebveer mJeerkeÀejueer nesleer.

4) Hel³eskeÀ He´Oeeve DeeHeu³ee Keel³eeb®³ee keÀejYeej jep³ee®³ee veeJes Je jep³ee®³ee Jeleerves ®eeueJeleDemeuee lejer l³eemebyebOeer®eer HetCe& peyeeyeoejer l³ee HeOeevee®eer Demes.

5) He´µeemevee®eer peyeeyeoejer De<ìHe´Oeeve ceb[UeJej meb³egkeÌle jerleerves Demes cenÊJee®³ee mejkeÀejeromleSsJepeebJej Je keÀeieoHe$eebJej l³eeHewkeÀer yengleskeÀeb®eer mener efµekeÌkeÀe DemeC³ee®eer iejpe nesleer.

6) ³ee He´Oeeveebvee DeeHeuee ceoleveerme efveJe[C³ee®eer cegYee veJnleer meJe& cegleefuekeÀe®eer vesceCetkeÀ jepeeleHexÀkesÀueer peeF& Je l³eeJesUer mebyebOeerle He´Oeevee®eer DeeJe[ efveJe[ eEkeÀJee cele IesC³eele ³esle Demes.

7) ceb$³eeb®eer vesceCetkeÀ ner peeefleYesoefJejnerle nesleer. J³ekeÌleer®es iegCe Heentve®e l³ee®eer vesceCetkeÀ nerHe´OeeveHeoemeeþer nesle Demes.

14.3.3 ie´eceHe´µeemeve - melejeJ³ee µelekeÀele meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ J³eJeneje®ee keWÀêefyebot Kes[s ne

neslee. µesleer J³eJemee³e He´cegKe neslee. íesìîee Kes[îeeuee ceewpes Demes cnCele lej l³eentve ceesþîeeKes[îeeuee keÀmeyee Demes cnCele. DeveskeÀ Kes[îeeb®ee efceUtve HejieCee le³eej nesle Demes. l³eeb®ee keÀejYeejosµeHeeb[s, osµecegKe, Heeìerue, kegÀuekeÀCeea ³eebmeejKes DeefOekeÀejer yeIele Demele.

í$eHeleer efµeJeepeer jepes ceneve jepeefveleer%e Demeu³eeves l³eebveer ®eeleg³ee&ves De<ìHe´Oeeve ceb[Ue®eer efveefce&leerkesÀueer nesleer. keÀejCe jepee J³ekeÌleerµeë efkeÀleerner keÀle&yeieej Demeuee lejerner jep³ee®³ee Heµeemevee®ee iee[el³eeuee SkeÀìîeeves keÀOeer®e jsìlee ³esCeeje veJnlee. l³eemeeþer l³eeuee Flejeb®³ee ceoleer®eer Je menkeÀe³ee&®eerDeeJeµ³ekeÀlee nesleer efµeJeepeer jepeebveer ns DeesUKeues nesles.

Page 157: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

157

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë-

Òe.1 efµeJeepeer cenejepeeb®³ee DeäÒeOeeve ceb[Ue®eer DeeOeejYetle lelJes meebiee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

14.4 cenmetue Heµeemeve

mJejep³ee®³ee cenmetueer GlHeVee®es meeOeejCeHeCes ®eej Yeeie He[leele. 1) peceerve cenmetue 2) efJeefJeOekeÀj 3) veeCeer ìebkeÀmeeUer 4) ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer

14.4.1 peceerve cenmetue -

ns jep³ee®es GlHeVee®es HecegKe meeOeve nesles. l³eele KetHe megOeejCee efµeJeepeer jepeebveer kesÀu³ee. peefceveoejerHe×le yebo kesÀueer j³eleJeejer He×le DeeCeueer. HetJeea cenmetue Jemetue keÀjCeejs Heeìerue, kegÀuekeÀCeea,osµecegKe, osµeHeeb[s ns DeefOekeÀejer nesles. ns JebµeHejbHejsves Heo l³eeb®³eekeÀ[s nesles. l³eecegUs j³elesJej DeveskeÀJesUe Dev³ee³e les keÀjle. mejkeÀejele veececee$e cenmetue Yejle Je yeekeÀer®ee DeeHeu³eekeÀ[s þsJetve Iesle.í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer ceefuekeÀ Debyej ³eeves Deceueele DeeCeuesueer cenmetue J³eJemLee Deeoµe& cnCetvemeceesj þsJeueer. cenmetue Jemetueerleerue Dev³ee³e otj nesC³eemeeþer peyeeyeoejer®es lelJe Debceueele DeeCeues.Kes[îeeleerue Heeìerue eEkeÀJee osµecegKe, HejieC³eeleerue osµeHeeb[s ³eeb®³eekeÀGs cenmegue Jemetueer®es keÀeceosC³eele Deeues ³ee meJe& DeefOekeÀeN³eebJej megYesoejeb®es efve³eb$eCe þsJeC³eele Deeues.

peceerve ceespeC³eemeeþer oesj eEkeÀJee meeKeUer®ee JeeHej HetJeea nesle neslee. efµeJeepeer jepeebveer mJejep³eele SkeÀefJeefµe<ì ueebyeer DemeCeejer keÀeþer ns HeefjceeCe JeeHejele DeeCeues. pemes Hee®e neleeb®eer SkeÀ keÀeþer, JeermeiegCeerues Jeerme keÀeþîeeb®ee SkeÀ efyeIee nesle Demes peefceveer®³ee SkebÀoj GlHevvee®³ee 2/5 Yeeie µeslemeejecnCetve µeslekeÀN³eebkeÀ[tve IesC³eele ³esle Demes. veJeerve Je He[erkeÀ peceerve ueeieJe[erKeeueer DeeCeC³eemeeþerµeslekeÀN³eebvee 2 les 4 Je<ee¥®³ee cegoleer®es keÀpe& efoues peeF&.

peefceveer®eer ceespeCeer Peeu³eeJej efle®es JeieeakeÀjCe DeJJeue, ogce, meerce Je ®eeªce Demes kesÀues peeF&.l³eeveblej oesve eEkeÀJee leerve ieeJeeb®ee SkeÀ ieì yeveJetve l³eeleerue He´l³eskeÀ He´keÀej®³ee peefceveerleerue leerve

Je<ee&®³ee mejemejer GlHeVee®ee Deboepe IesC³eele ³esF& Je l³ee mejemejer GlHeVee®³ee 40% Yeeie peceervecenmegueeHeesìer Hewµeele IesC³eele ³esF&. og<keÀeU, ìesUOee[, meeLeer®es jesie Je ³eg×eleerue neveer Deµee He´mebieerµeslekeÀN³eebvee cenmetue ceeHeÀ kesÀuee peeF& eEkeÀJee l³eeceO³es megì osC³eele ³esF&. ``j³eles®ee Jeeìe j³elesme HeeJesDeeefCe jepeYeeie DeeHeCeeme ³esF& les keÀjCes'' Deµee mJeªHee®³ee meg®evee í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveerDeeHeu³ee DeefOekeÀeN³eebvee efou³ee nesl³ee.

14.4.2 efJeefJeOe keÀj - mJejep³ee®³ee cenmetueer GlHeVee®es ogmejs cenÊJee®es meeOeve cnCepes

DeekeÀejC³eele ³esCeejs efJeefJeOe HekeÀej®es keÀj nes³e. l³eeceO³es Dee³eele - efve³ee&le keÀj, ceeueeJejerue pekeÀelekeÀj, GlHeeove keÀj, v³ee³eeue³eele Yejuesuee ob[ Je Flej µegukeÀ, pebieueeletve efceUCeejs GlHeVe,ceemesceejerkeÀj, KeeCeer keÀj, Jeejmee keÀj, keÀesleJeeueer keÀj, Jeleve peHleer, osJemLeeve ogYeer, Jeve®ejeF&,IeemekeÀìeF&, yesJeejmeer mebHeÊeer F. yeeyeerHeemetve mejkeÀejuee cenmetue efceUle Demes.

Page 158: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

158

14.4.3 veeCeer Je ìebkeÀmeeUer - ìebkeÀmeeUer Je l³eele Hee[C³eele ³esCeejer efJeefJeOe HekeÀej®eer veeCeer ner

mJejep³ee®³ee cenmetueer GlHeVee®eer SkeÀ cenÊJee®eer yeeye neleer. mejkeÀejer Je Keemeieer Deµee oesvnerHe´keÀej®³ee ìekeÀmeeUer efµeJekeÀeUele nesl³ee. Keemeieer ìebkeÀmeeUeRvee mejkeÀej®eer HetJe& HejJeeveieerDeeJeµ³ekeÀ nesleer. HejJeevee OeejkeÀ meesveej ìebkeÀmeeUerle veeCeer Hee[le Demes. l³eemeeþer l³eeuee efveOee&jerleHejJeevee µetukeÀ YejeJes ueeiele Demes. DeìeR®ee Yebie kesÀu³eeme meesveejeuee ob[ YejeJee ueeiele eEkeÀJee l³ee®eeHejJeevee jÎ nesle Demes. Keepeieer ìebkeÀmeeUerJej mejkeÀej®eer keÀ[keÀ osKejsKe nesleer. meYeemeo yeKejerlel³eekeÀeUer He®eueerle Demeuesu³ee SketÀCe 32 He´keÀej®³ee meesv³ee®³ee Je ®eeboer®³ee veeC³eeb®ee GuuesKeDee{Ulees. í$eHeleer efµeJeje³eeb®eer ceeuekeÀer®eer ìebkeÀmeeU je³eie[eJej nesleer. cejeþîeeb®³ee jep³eeleerueSketÀCe 25,000 veeC³eeb®es efvejer#eCe kesÀu³ee®ee oeJee De@yeì ³ee Oece&iegª He´Jeeµeeves kesÀuee Deens.

16.4.4 - ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer - ®eewLeeF& ³ee®ee DeLe& DeeHeu³ee jep³ee®³ee j#eCeeLe& Je ³eg×ìeUC³eemeeþer ogye&ue meÊeeOeerµe DeeHeu³ee jep³eeleerue GlHeVee®ee ®eewLee efnmmee HeyeU jepeebvee osleDemele. í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer ®eewLeeF&®ee HegjmkeÀej keÀªve meerceejs<esJejerue meÊeeOeerµeebkeÀ[tve®eewLeeF& Jemetue kesÀuesueer efomeles. ®eewLeeF& mJejep³ee®ee cenmetue Jee{efJeC³eemeeþer Jemetue kesÀueer peele Demes.

mejosµecegKeer cnCepes megY³eeleerue SketÀCe GlHeVee®³ee 1/10 Yeeie nes³e. DeveskeÀ mejosµecegKe ne nkeÌkeÀJemetue keÀjle Demele. mJejep³e mLeeHevesveblej í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer mejosµecegKeer®es DeefOekeÀejDeeHeu³ee leey³eele Iesleues nesles. ns DeefOekeÀej mJejep³eeHegjles®e ce³ee&efole nesles, ns ue#eele IesCes DeeJeµ³ekeÀþjles.

14.4.5 Jeleveoejer He×le - ner He×le ceneje<ì^ele Deieoer ³eeoJekeÀeUeHeemetve He®eueerle nesleer.

Fmueeceer jep³ekeÀl³ee¥veer ner He×le mJeerkeÀejueer Je keÀe³ece þsJeueer. efµeJeje³eeb®³ee keÀeUele cee$e JeleveoejerHe×leeruee keÀenerner mLeeve veJnles. eEkeÀyengvee efµeJeje³eebveer veJeer Jeleves keÀesCeeueener efoueer veJnleer. KegÎpeeJe³eeves Jeleve ceeieerleues nesles lesJne efµeJeje³eebveer l³eeuee Jeleve efoues veJnles. ³eeJeªve JeleveoejeryeÎueefµeJeje³eebvee efkeÀleer efleìkeÀeje neslee, ns ue#eele ³esles. keÀejCe Jeleveoej j³elesuee uegìle nesles ns jepeebveeceenerle nesles. leLeeefHe ner He×le yebo keÀjC³eele KegHe De[®eCeer nesl³ee. cnCetve jepeebveer Jeleveoejeb®³eeyeb[Keesj Je pegueceer He´Je=Êeeruee DeeUe IeeueC³eemeeþer keÀener efve³ece kesÀues Goe. Jeleveoejebveer Jee[s yeebOetve³esle, meeceev³e j³elesHe´ceeCes jneJes, veeCeer Hee[t ve³esle, efkeÀuues yeebOet ve³esle F. Deµee leNnsves jepeebveerJeleveoejeb®eer efcepeemeKeesjer, DejsjeJeer Je vemeleer ngkeÀcele yebo keÀªve l³eeb®³ee yeb[Keesjeruee DeeUeIeeleuee.

14.4.6 cenmeguee®³ee GlHevvee®ee efJeveer³eesie - mJejep³ee®³ee GlHeVee®ee ceesþe efnmmee mebj#eCe

J³eJemLesJej Ke®e& nesle Demes. l³eeceO³es efkeÀuues yeebOeCes, leìeb®eer J³eJemLee YekeÌkeÀce keÀjCes, lemes®ej³eles®³ee keÀu³eeCeemeeþer keÀener GlHeVe JeeHejues peele Demes. l³eele µeslekeÀN³eebvee keÀpe& osCes, iegjs{esjs,µesleer keÀmeC³eemeeþer osCes. yeer-yeer³eeCes HegjefJeCes, Deesme He[uesu³ee ieeJeebceO³es Jemleer efvecee&Ce keÀjC³eemeeþerGÊespeve osCes, peemleerle peemle peceerve ueeieJe[erKeeueer keÀµeer ³esF&ue ³eekeÀ[s ue#e osCes, µesleceeuee®esGlHeVe Je l³ee®es efJelejCe ³eesi³e He´keÀejs keÀmes nesF&ue ³eemeeþer ceole keÀjCes F. keÀeces DeeHeu³ee GlHeVeeletvejepeebveer `j³ele' keWÀêeEyeot ceevetve kesÀuesle. KeN³ee DeLee&ves efµeJekeÀeUele `j³eles®es mejkeÀej' neslesJeleveoejeb®es eEkeÀJee Þeercebleeb®es veJnles.

Page 159: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

159

meYeemeo yeKejervegmeej, `efµeJeje³eeb®es cenmegueer GlHeVe Jeeef<e&keÀ 7 ueeKe ª. nesles.' FeflenemekeÀejpeogveeLe mejkeÀejeb®³ee celeW,' ceguekeÀer Je ue<keÀjer He´µeemeveeJej efµeJeepeer jepeeb®es cenmetueer GlHeVeceesþîee He´ceeCeele Ke®e& nesle nesles.

Deµee leNnsves melele®³ee ³eg×pev³e HeefjefmLeleerletve efµeJeepeer jepeebveer mJejep³ee®eer cegntle&ces{ jesJetve SkeÀDeeoµe& Je He´YeeJeer Deµeer cenmetue J³eJemLee Je l³ee®eer efJeveer³eesie He×leer efvecee&Ce kesÀueer nesleer.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.1. efµeJeepeer cenejepeeb®³ee cenmet} J³eJemLes®es cegK³e m$eesle meebiee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

14.5 efµeJekeÀeefueve v³ee³eJ³eJemLee

efµeJekeÀeUele cejeþîeeb®eer JesieUer Je mJeleb$e Deµeer v³ee³eoeve J³eJemLee veJnleer. l³eebveer HetJeeaHe´®eefuele Demeuesueer v³ee³eJ³eJemLee mJeerkeÀeªve leer Heg{s ®eeueefJeueer nesleer. ³ee v³ee³eJ³eJemLesvegmeejie´eceHeb®ee³ele ns v³ee³eoevee®es meJee&le keÀefve<þ cee$e Del³eble cenÊJee®es keWÀê nesles. ieeJeeleerue keÀesCeleenerJeeo lesLeerue Heb®ee³eleer ceeHe&Àle mees[efJeuee peeF& ³ee Heb®ee³eleeruee ieesle Demes cnCele. ieesle Hes#ee Jejer<þv³ee³eoevee®³ee keWÀêeuee osµekeÀ Demes cnCele Demele osµekeÀe®³ee efveCe&³eeefJeª× jepeeves vesceuesu³eev³ee³eefOeµeekeÀ[s DeHeerue keÀjlee ³esle Demes l³eenerHes#ee Jeefj<þ v³ee³eoevee®es keWÀê cnCepes mJeleë jepeeneslee. efµeJekeÀeUele ieeJeele®e v³ee³e efceUJeC³ee®eer J³eJemLee Demeu³eeves ueeskeÀeb®³ee JesU®ee Je Hewµee®eeDeHeJ³e³e nesle vemes.

14.5.1 keWÀêer³e v³ee³eJ³eJemLee - efµeJeepeer jepeeb®³ee keWÀêer³e v³ee³eJ³eJemLesle jepee, jepeceb[U,

ngpegj, cepeueerme Je ieeslemeYee (ieeslecepeueerme) ³ee v³ee³eeue³eerve mebmLee v³ee³eoevee®es keÀecekeÀepe keÀjerleDemele.

1. jepee - efµeJekeÀeUele jepee ne®e meJe& v³ee³eJ³eJemLes®ee He´cegKe Demes. jepeceb[Uele De<ìHeOeeveceb[U Je ye´encemeYee ³ee oesve cenÊJee®³ee meYee Demele. jepeceb[Uele De<ìHe´Oeeve ceb[U, Keepeieerme®eerJe l³ee®³ee neleeKeeueer keÀece keÀjCeejs og³³ece cegleeefuekeÀ F. ueeskeÀ Demele keÀener JesUe efJeÜeveueeskeÀebvee jepeceb[Uele meeceerue keÀªve Iesleues peeF& l³eeb®eer vesceCetkeÀ mJeleë jepee keÀjle Demes. eEnogOece&µeeðeevegmeej jepee ne®e v³ee³eKeel³ee®ee HecegKe neslee, lej v³ee³eeOeerµe Je Heb[erlejeJe ns oesve ceb$eermJeleb$eHeCes v³ee³eoevee®es keÀece keÀjerle Demele.

keWÀêer³e v³ee³eeue³ee®es keÀecekeÀepe oesve He×leerves ®eeuele Demes. l³eeleerue Henerueer He×le cnCepes jepeemJeleë ceb$³eeb®³ee ceoleerves efvekeÀeue osle Demes. l³eeuee `jepecegêe' Demes cnCele. lemes®e p³eeJesUerojyeejele GIe[HeCes Keìu³ee®es keÀece ®eeuele Demes l³eeme `Oece&meYee' eEkeÀJee `ngpetj cepeefuemee' DemescnCele. ³ee%eJeeu³eke̳e mce=leeruee Devegmeªve jepee meuueeieejeb®es cele efJe®eejele IesTve®e v³ee³eefveJee[ekeÀjle Demes. lej mLeeefvekeÀ mJeªHee®ee He´µve p³ee Keìu³eeceO³es meceeefJe<ì Demesue Deµee JesUer jepee

Page 160: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

160

ieeslemeYes®ee meuuee Iesle Demes. HeÀewpeoejer mJeªHee®es Keìues cee$e mJeleë efµeJeepeer cenejepe ®eeueefJeleDemele efHeÀ³ee&oeruee DeeHeueer yeepet ceeb[C³ee®eer mebOeer efoueer peele Demes.

2. v³ee³eeOeerµe Je Heb[erlejeJe - ns jepee KeeueesKeeue®es DeOeerkeÀejer v³ee³eoeve He´keÀer³esleerue nesles.v³ee³eeefOeµeeves He®eueerle Demeuesu³ee keÀe³eÐeeb®ee efJe®eej keÀªve efvekeÀeue ÐeeJee Demes l³ee®³eeJej yebOeveDemes. l³eeves Oece&µeeðeeuee Devegmeªve®e efvekeÀeue osTve l³ee efvekeÀeueeJej jepee®eer mebceleeroµe&keÀ menerosC³ee®es yebOeve nesles. v³ee³eeOeerµee®³ee pees[eruee Heb[erlejeJe ne SkeÀ ogmeje v³ee³eeOeerµe Demes.l³ee®³eekeÀ[s Oeeefce&keÀ mJeªHee®es Keìues Demele keÀener Keìues efµeJeepeerjepes v³ee³eeOeerµe JeHeb[erlejeJeebkeÀ[s®e ®eeueJee³euee osle Demele. Deµee DeefOekeÀeN³eeb®eer efveJe[ keÀjle Demeleevee yeg×erceÊee,He´eceeefCekeÀHeCee, efveëHe#eHeeleerHeCee, eEnot keÀe³eÐee®es Je ª{eR®es %eeve DemeCes ³eekeÀ[s jepeeb®ee keÀìe#eDemes. keÀJeer Hejceeveboeb®³ee celes, `efµeJeepeerjepeebvee v³ee³eeOeerµeebyeÎue ceesþe Deeoj Jeeìle Demes.v³ee³eeue³eele l³eebvee yemeC³eemeeþer G®®e Deemeve efoues peele Demes.'

3. jepeceb[U (jepemeYee) ë efµeJekeÀeueerve jepeceb[Uele, jepee, ceb$eer Je G®®e DeefOekeÀejer Demele. ³eeDeefOekeÀeN³eebceO³es megYesoej, nJeeueoej, cegpegceoej, mejveewyele ns mejkeÀejer DeefOekeÀejer DeeefCe osµecegKe,osµeHeeb[s, Heeìerue, kegÀuekeÀCeea, µesìs cenepeve ns Jeleveer DeefOekeÀejer Demele. v³ee³ee®³ee yeeyeleerle jepeeueemeuuee osC³ee®es keÀece jepemeYesuee keÀjeJes ueeiele Demes. jepeeves Debleerce efvekeÀeue efou³eeveblej peer`jepecegêe' le³eej nesle Demes l³eeJej mener keÀjCes ns jepemeYes®es keÀece Demes.

JeleveemebyebOeer®es Kejsoer efJeke´Àer mebyebOeer®es J³eJenej Je Keìues, Jelevee®es Jeejme þjefJeCes, JeleveemebyebOeer®esYeeb[Ces ³ee meYesceeHe&Àle mees[efJeueer peele. ieeJecepeueerme eEkeÀJee ieeJejepe ceb[U, ceneuejepe ceb[U,HejieCee jepeceb[U Je megYee jepeceb[U Deµee ®e{l³ee ÞesCeerves ³ee jepeceb[Ue®es keÀece ®eeuele Demes.

14.5.2 He´ebleer³e v³ee³eJ³eJemLee -

De) megYesoej - megYee jepeceb[UeceO³es megYesoej v³ee³e osC³ee®es keÀece keÀjerle Demes, Hejbleg l³eevesefouesu³ee efvekeÀeueeJej jepee®eer mebceleer oµe&keÀ mener Demeu³eeefµeJee³e efvekeÀeue Debleerce mecepeuee peelevemes. efoJeeCeer Je HeÀewpeoejer He´keÀjCeeJej osKejsKe þsJele Demes. JeleveemebyebOeer®es Keìuesner ®eeueJele Demes.

ye) osµecegKe - megYesoejeuee v³ee³eoevee®³ee keÀecekeÀepeele ceole keÀjC³eemeeþer osµecegKe ne DeefOekeÀejerDemes. keÀenerJesUe ieeJekeÀer®³ee nkeÌkeÀemebyebOeer yeueglesoejebceO³es Yeeb[Ce nesle Demes lesJne ner Yeeb[Cesmees[efJeC³ee®es keÀecener megYesoej Je osµecegKeebvee keÀjeJes ueeies. Deµee JesUer megYeecepeueerme®eer meYeekeÀmey³ee®³ee efþkeÀeCeer yeesueefJeueer peele Demes. ³ee meYesuee DeefOekeÀeN³eebyejesyej®e yeueglesoejebveener yeesueefJeuespeele Demes.

keÀ) nJeeueoej - nJeeueoej ne efveefµ®ele mJeªHee®³ee HeieejeJej keÀece keÀjCeeje mejkeÀejer DeefOekeÀejerneslee l³eeuee þeCeecepeueerme®³ee ceoleerves keÀece keÀjeJes ueeiele Demes. cepeueerme®³ee keÀeceeJej osKejsKeþsJeCes ieeJe®³ee mejnÎermebyebOeer®es lebìs mees[efJeCes, Fveeceer JeleveemebyebOeer®³ee leke´Àejer otj keÀjCes nsnJeeueoeje®es cegK³e keÀece Demes ceneue eEkeÀJee þeCee cepeueerme®eer meYee yeesueeJetve efle®³ee ceoleervesv³ee³eoevee®es keÀece nJeeueoej keÀjerle Demes. Heesueerme DeefOekeÀejer cnCetve l³eeuee keÀece keÀjeJes ueeieleDemes. DeµeeJesUer l³eeuee yejs®e v³ee³eeue³eerve DeefOekeÀej He´eHle nesle Demele leg©biee®³ee J³eJemLesJej®el³eeuee osKejsKe þsJeeJeer ueeiele Demes.

Page 161: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

161

[) cegkeÀeoce - efµeJekeÀeUele ie´ececepeueerme ns mLeeefvekeÀ v³ee³eJ³eJemLesleerue meJee¥le keÀefve<þ v³ee³eeue³enesles. l³eeceO³es cegkeÀeoce ®eewieguee Je cegpetceoej ns DeefOekeÀejer cenÊJee®eer YetefcekeÀe yepeeJele Demele.

ieeJe®ee cegK³e cegkeÀeoce eEJeÀJee Heeìerue ³ee®³eekeÀ[s efµeJekeÀeUele ceguekeÀer Je v³ee³eeue³eerve Demes oesvnerDeefOekeÀej Demele. ieeJeeleerue ieeslemeYes®ee lees DeO³e#e Demes ieeJeeleerue ueeskeÀeb®³ee JeleveemebyebOeer®³eeleke´ÀejeR®ee ieeslemeYes®³ee ceoleerves efveCe&³e osC³ee®es keÀece cegkeÀeoce keÀjerle Demes oesve ieeJeeleerue mejnÎermebyebOeer®³ee lekeÀejer lees ieeslemeYes®³ee mene³³eeves mees[efJele Demes.

F) ®eewieguee - ne ie´ececepeueerme ceOeerue SkeÀ cenÊJee®ee IeìkeÀ Demes. ie´ececepeueerme ceO³es Keìu³ee®eskeÀecekeÀepe ®eeueefJele Demeleevee ieeJe®ee ®eewieguee l³eeJesUer npej Demes Je efvekeÀeueHe$e le³eej Peeu³eeJejl³eeJej lees mener keÀjle Demes.

F&) cegpetceoej - ®eewiegu³ee HeceeCes ie´ececepeueerme ceO³es efveJee[³ee®³ee JesUer npej jentve efvekeÀeueHe$ele³eej Peeu³eeJej l³eeJej lees mener keÀjerle Demes.

14.5.3 ye´eïemeYee - [e@. Jner.ìer.iegCes ³eeb®³ee celes, `yeeïemeYee eEkeÀJee Oece&meYee ner ie´ececepeueerme

eEkeÀJee HejieCeecepeueerme ³eeb®es®e efJekeÀmeerle ªHe nes³e.' efµeJekeÀeUeleerue ye´eïemeYee ner efJeÜeve ye´eïeCeeb®eermeYee Demes. efle®eer yewþkeÀ HewþCe, keÀesuneHetj, Heb{jHetj ³eemeejK³ee leerLe&mLeUer Yejle Demes. ³ee meYesHeg{smeJe&meeOeejCeHeCes meeceeefpekeÀ Je Oeeefce&keÀ mJeªHee®es Keìues ®eeueefJeC³eemeeþer ³esle Demele. l³eeceO³esHegpeeN³eeb®es ceboerjebmebyebOeer®es Keìues, Oecee&efOekeÀeN³eeb®es Keìues, oesve peeleerpeceeleeRceOeerue Yeeb[Ces, eEnotcegefmuece Oeefce&³eeleerue Yeeb[Ces F. HekeÀej®es Keìues mees[efJeues peele Demes. keÀener JesUe v³ee³eoeveemeeþerkeÀeµeer®³ee efJeÜeve ye´eïeCeeb®eener meuuee Iesleuee peele Demes.

14.5.4 v³ee³eoevee®³ee keÀecekeÀepee®es mJeªHe - meJe&meeOeejCeHeCes keÀesCeleerner lekeÀej He´Lece þeCee

cepeueerme®³ee nJeeueoejeHeg{s eEkeÀJee HejieC³ee®³ee He´cegKe DeefOekeÀeN³eeHeg{s DeeCeueer Heeefnpes Deµee He×leDemes. nJeeueoej ³ee meboYee&le ye´eïemeYee Je peeleermeYee ³eeb®³eeµeer ®e®ee& keÀjerle Demes l³eeveblej nerleke´Àej keÀesCel³ee meYes®³ee DeefOekeÀej #esleele ³esles ns þjJetve leer mebyebOeerle meYeskeÀ[s meesHeefJeueer peeleDemes. cee$e meJe&meeOeejCeHeCes leke´Àej eEkeÀJee Ieìvee p³ee efþkeÀeCeer Ie[ueer Demesue l³ee®e efþkeÀeCeer efle®eeefvekeÀeue ueeJeC³eekeÀ[s keÀue Demes.

cepeueerme ner yengOee ieeJe®³ee Je[e®³ee eEkeÀJee efHebHeUe®³ee HeejeJej, keÀener JesUe osµecegKee®³ee Iejer, keÀOeerosJeUele keÀOeer ®eeJe[erJej Yejle Demes. lej keÀener JesUe leerLe&#es$ee®³ee efþkeÀeCeerner cepeueerme®eskeÀecekeÀepe ®eeuele Demes. cepeueerme®³ee cegefKe³eeuee meYeevee³ekeÀ Demes cnCele µeeðe DeeOeej Je FlejHejbHeje DemeCeejer le%e ceb[Uer SkeÀ$e ³esle Demele l³eebvee Hejer#ekeÀ DeLeJee `He´emeefvekeÀ' eEkeÀJee`ceneHe´emeefvekeÀ cee³esJele' Demes cnCele. SKeeoe Keìuee keÀesCel³ee meYesHeg{s ®eeueJee³ee®ee ns efveefµ®elePeeu³eeJej `keÀjervee' eEkeÀJee `lekeÀjerj' efuenerueer peele Demes. Keìu³ee®es keÀecekeÀepe megª Peeu³eeJejkeÀefjv³eeceO³es efueefnuesueer lekeÀej cepeueermeHeg{s Jee®etve oeKeefJeueer peele Demes. ye®eeJe keÀjC³ee®eer mebOeerefoueer peele Demes. pej DeejesHeerves iegvne keÀyetue kesÀuee lej cepeueerme®es keÀece ueJekeÀj HetCe& nesle Demes Jepej veekeÀyetue kesÀuee lej ns He´keÀjCe Jeefj<þ DeefOekeÀeN³eekeÀ[s HeeþefJeues peele Demes.

Page 162: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

162

DeejesHeerves iegvne keÀyegue kesÀu³eeveblej cepeueerme®ee efveCe&³e keÀe³ece mecepegve DeejesHeerkeÀ[tve jepeerveeceeefuentve Iesleuee peeF&. l³eeJej SkeÀ-oesve mee#eeroejeb®³ee me¿ee Iesleu³ee peele. cepeueermee®ee efvekeÀeuekeÀe³ece Peeu³eeJej l³ee efveJee[eHe$ee®eer SkeÀ He´le le³eej keÀªve l³eeJej npej DemeCeejs meJe& JeleveoejDeeHeDeeHeues ef®evns GceìefJele l³eeuee `cenpej' Demes cnìues peeF&. cenpejeb®eer DebceueyepeeJeCeercepeueermeuee npej DemeCeeN³ee mejkeÀejer DeefOekeÀeN³eekeÀ[s Demes. lees DeefOekeÀejer DeeHeu³ee neleeKeeueerleDeefOekeÀeN³eebvee mebyebOeerle cenpejmebyebOeer uesKeer met®evee HeeþefJele Demes. Deµee efjleerves Keìu³ee®³eeefvekeÀeuee®eer DebceueyepeeJeCeer nesle Demes. Deµee He´keÀejs efµeJekeÀeueerve v³ee³eJ³eJemLee ner pegv³eeOece&ie´bLeebJej DeeOeeefjle nesleer. keÀener veJeerve He×leer v³ee³eJ³eJemLesle DeeCeu³ee Demeu³ee lejer pegv³eeHejbHeje leµee®e DeefmlelJeele nesl³ee.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.1. efµeJeepeer jepeeb®³ee keWÀêer³e v³ee³eJ³eJemLesleer} DeefOekeÀejer keÀesCeles nesles._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

14.6 efµeJekeÀeueerve ue<keÀjer J³eJemLee

í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer mJeHejeke´Àceeves mJejep³ee®eer mLeeHevee kesÀueer nesleer. ³ee mJejep³ee®³eej#eCeemeeþer Je l³ee®³ee efJemleejemeeþer keÀe³e&#ece mewv³ee®eer efveefce&leer efµeJeepeer jepeebveer kesÀueer.ceneje<ì^eleerue me¿eeêer HeJe&lee®³ee jebiee Je l³eeJejerue Ieveoeì pebieuee®ee HegjsHegj GHe³eesie keÀªveIesC³eemeeþer l³eebveer ieefveceer keÀeJ³ee®es leb$e efJekeÀefmele keÀªve Del³eble keÀewµeu³eeves JeeHej kesÀuee. mewv³ee®eerJ³eJemLee mesveeHeleer (De<ìHeOeeve ceb[Ueleerue ceb$eer) yeIele neslee lejerner mJeleë jepes DeeHeu³ee mewv³ee®esmejmesveeHeleer nesles. l³eeb®³ee mewv³eele Hee³eoU, Iees[oU, nÊeeroU, GbìoU, jepeeb®es Debiej#ekeÀ oue JensjKeeles Demes efJeefJeOe efJeYeeie nesles. mJejep³ee®³ee j#eCeemeeþer efkeÀuu³eeb®eer efveefce&leer Je mJeleb$³eDeejceeje®eerner efveefce&leerner l³eebveer kesÀueer nesleer.

14.6.1 - Hee³eoU - ceneje<ì^eleerue [eWiejoN³eele ieefveceer keÀeJ³ee®³ee leb$eemeeþer Hee³eouee®ee peemle

GHe³eesie nesle Demeu³eeves jepeebveer Hee³eoueeJej DeefOekeÀ Yej efouee Hee³eoUele ceeJeU Heebleeleerue keÀeìkeÀceeJeUs mewefvekeÀ Yejuesues nesles les ieefveceer keÀeJ³ee®³ee leb$eele efJeµes<e JeekeÀyeoej nesles. cegIeueeb®³eemewv³eeleerue oes<e Je GefCeJee í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer nsju³ee nesl³ee. l³ee GefCeJee Je oes<e l³eebveerDeeHeu³ee mewv³eeletve otj keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀuee neslee. efJeÐetle Jesieeves neue®eueer keÀjCeejs ceeJeUsmewefvekeÀ lJejerle SKeeÐee efþkeÀeCeer pecet µekeÀle Je lesLetve l³ee®e Jesieeves meJe&$e Heebiele Demele.Hee³eoUeleerue mewefvekeÀeb®eer mebIeìvee Del³eble meeOeer nesleer. oj 10 mewefvekeÀebJej SkeÀ veeF&keÀ, oj 5veeF&keÀebJej SkeÀ nJeeueoej, oj oesve - leerve nJeeueoejebJej SkeÀ petceuesoej, oj one pegceuesoejebJejSkeÀ npeejer Je oj meele npeeN³eeJej SkeÀ mejveesyele Deµeer Hee³eoUeleerue mewefvekeÀeb®eer ÞesCeer nesleer.ceeJeUe mewefvekeÀebkeÀ[s {eue, leueJeej, peeefye³ee, Kebefpej Je Yeeues Deµeer meeOeer nl³eejs Demele. 91keÀueceer yeKejervegmeej oesve ueeKe Hee³eoU efµeJeepeer jepeeb®es nesles.

Page 163: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

163

14.6.2 Iees[oU - í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®³ee Iees[oUele oesve He´keÀej®³ee Iees[smJeejeb®ee meceeJesµe

neslee. 1) yeejieerj 2) efµeuesoej yeejieerjebvee mejkeÀejceeHe&Àle Iees[s HetjefJeues peele. efµeuesoejebkeÀ[smJele뮳ee ceeuekeÀer®es Iees[s nesles Je l³eeb®³ee oeCee - JewjCeer®ee lemes®e veeueeyeboer®³ee Ke®ee&®eerner þjeefJekeÀjkeÌkeÀce efµeuesoejebvee mejkeÀejceOetve osC³eele ³esF&. oj Heb®eJeerme Iees[smJeejeb®³ee ieìeJej SkeÀ nJeeueoebj,oj 5 nJeeueoejebJej SkeÀ pegceuesoej, one petceuesoejebJej 1 npeejer, 5 npeeN³eebJej SkeÀ Heb®enpeejer JemeJe& Heb®enpeejer mejveesyelee®³ee Hel³e#e efve³eb$eCeeKeeueer Demele. Iees[smJeeje®³ee He´efµe#eCee®eerner J³eJemLeekeÀjC³eele Deeuesueer nesleer. meYeemeo Je ef®eìCeerme yeKejervegmeej 1 ueeKe Iees[oU í. efµeJeepeer jepeeb®esnesles.14.6.3 í. efµeJeepeer cenejepeeb®es Debiej#ekeÀ oU - ³ee oueeleerue j#ekeÀeb®eer efveJe[ jepes mJeleë

keÀjerle Demele. meµekeÌle, meg¢{, ®eHeU, Dee%eeOeejkeÀ Je efJeéeemet F. efJeµes<e keÀ[keÀ keÀmeesìîeebveeGlejCeeN³eebvee®e ³ee oueele meeceerue keÀªve Iesleues peeF&. ³ee ouee®eer mebIeìvee Hee³eoU JeIees[oUeHe´ceeCes®e nesleer. Hel³eskeÀ j#ekeÀ DeeHeu³ee keÀHeeUer SkeÀ ceesþe efìUe ueeJele Demele. jepeeb®³eej#eCeemeeþer He´eCeHeCeeuee ueeJeC³ee®³ee efveµ®e³ee®es®e les peCet He´eflekeÀ Demes. í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®³eeDee³eg<³eeleerue DeveskeÀ efyekeÀì He´mebieer ³ee oueeleerue Debiej#ekeÀebveer l³eeb®es j#eCe kesÀues nesles. Goe.DeHeÀpeueKeeve Yesìer®³ee He´mebieer peerJee ceneuee ³ee j#ekeÀeves jepeeb®es He´eCe Jee®eefJeues nesles. `neslee peerJeecnCetve Jee®euee efµeJee' ³ee GkeÌleerves peerJee ceneuee®es les ke=Àl³e cejeþîeeb®³ee Feflenemeele veeWoues iesuesDeens. lemes®e megjlesJejerue nuu³ee®³ee He´mebieer jepeebJej Fvee³ele GuueeKeeveeves De®eevekeÀ nuuee kesÀueeneslee, lees l³eeb®³ee Debiej#ekeÀeves HejleJetve ueeJeu³eecegUs®e jepeeb®es He´eCe Jee®eues nesles. Deeie´e ³esLeerueleg©bieeleerue Hemebieer lemes®e megìkeÀe Je l³eeveblej®³ee He´Jeemeelener j#ekeÀebveer He´eCee®eer HeJee& ve keÀjleejepeeb®es j#eCe kesÀues nesles.

14.6.4 nÊeer Je GbìoU - lelkeÀeueerve keÀeieoHe$eebJeªve nÊeer Je GbìoUe®ee ue<keÀjele meceeJesµe

Demeuee lejer ns ue[eKeg oue veJnles HeÀkeÌle jmeo Oeev³e, oeªieesUe Je leesHeÀe Jeentve vesC³ee-DeeCeC³eemeeþer l³eeb®ee JeeHej kesÀuee peele Demes meYeemeo yeKejervegmeej nÊeer 1250 FlekesÀ nesles lejef®eìCeerme yeKejervegmeej Gbìeb®eer mebK³ee 1000 les 1500 ®³ee ojc³eeve nesleer.

14.6.5 nsjKeeles - í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer nsjKeel³ee®eer iejpe DeesUKetve yeefnpeea veeF&keÀe®³ee

vesle=lJeeKeeueer mJeleb$e nsjKeel³ee®eer vesceCetkeÀ kesÀueer nesleer. HeefjCeecekeÀejkeÀ mewefvekeÀer keÀejJeeF&meeþer,³eµemJeer ceesefnceebmeeþer, µe$etHe#ee®eer, l³ee®³ee mewv³eyeUe®eer, l³eeb®³ee efþkeÀeCee®eer DeÐeeJele ceeefnleerefceUefJeC³ee®es keÀece ns nsj Keeles keÀjle Demes. mewefvekeÀer ceesnerceebHetJeea iegHlensjebkeÀ[tve jepes ceeefnleerefceUJele Demele Je veblej®e ceesefncesJej efveIele Demele. Goe. DeHeÀpe}Keeve Yesìer®³ee HetJeea l³ee®³eemewv³ee®eer Fl³ebYetle ceeefnleer HeÀkeÀerj®³ee Jesµeele efJeéeemejeJe He´Yetves Iesleueer nesleer. keÀvee&ìkeÀ mJeejer HetJeeanernsjebveer Deµeer®e GHe³egkeÌle ceeefnleer efceUefJeueer nesleer. megjle uegìerHetJeeaner lesLeerue mebHeÊeer®ee De®etkeÀ Deboepensjebveer Iesleuee neslee.

14.6.6 leesHeÀKeeve - eEnogmLeeveeleerue Dev³e jep³ekeÀel³ee¥He´ceeCes®e cejeþsner leesHeÀKeev³ee®³ee

JeeHejele ceeies jenerues nesles. í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®³ee keÀeUele ue<keÀjele leesHeÀKeevee ne SkeÀ mJeleb$eefJeYeeie neslee. oeªieesȳee®eener SkeÀ JesieUe HeµeemekeÀer³e efJeYeeie neslee. leLeeefHe oeª ieesȳeemeeþerí$eHeleer efµeJeepeer jepeebvee HetCe&HeCes ³egjesefHe³eve J³eeHeeN³eebJej efJemebyetve jeneJes ueeiele Demes keÀejCejepeebkeÀ[s leesHeÀe Je yebotkeÀe yeveefJeC³ee®es keÀejKeeves veJnles. jepeeb®³ee leesHeÀKeev³eele Hejosµeer Je Yeejleer³eDeµee oesvnerner yeveeJeìer®³ee leesHeÀe nesl³ee. pespeeuee, PebyeªkeÀ Je µeglejveeue ³ee veeJeeves ³ee leesHeÀe

Page 164: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

164

DeesUKeu³ee peele. Yeejleer³e yeveeJeìer®³ee DeLee&le®e Deesye[Oeesye[ Demetve l³eele oie[eb®ee eEkeÀJeeueesKeb[er ieesȳee®ee JeeHej kesÀuee peeF&. leesHeÀe Je oeªieesUe KejsoerkeÀefjlee jepeebveer Heesleg&ieerpeJ³eeHeeN³eebvee ceO³emleer cnCetve ceev³elee efoueer nesleer Demes Demeues lejer Heesleg&ieerpeebµeer Peeuesu³ee keÀjejeblecee$e ³ee efJe<e³eer®ee keÀesCelee®e GuuesKe veJnlee.

14.6.7 - mewv³eefJe<e³ekeÀ efve³ece - Del³eble otjoµeea Je OeesjCeer Demeuesu³ee jepeebveer mewv³ee®³ee

meg³eesi³e mebIeìves®es Je efµeefmle®es cenÊJe DeesUKeues nesles. l³eemeeþer DeeJeµ³ekeÀ les efve³ecener l³eebveer kesÀuesnesles. ³ee efve³eceeb®eer DebceueyepeeJeCeerner Del³eble keÀ[keÀHeCes kesÀueer peeF&. l³eebveer kesÀues mewv³eefJe<e³ekeÀkeÀener efve³ece Heg{erueHe´ceeCes -

1. HeeJemeeȳeele mewefvekeÀeb®³ee Heefµe#eCeeJej Yej osC³eele ³esF&. 2) HeeJemeeUe mebHeu³eeJej omeN³ee®³eecegntlee&Jej mewv³e ceesefnce HeejHee[C³eemeeþer yeensj He[s. 3) efðe³ee, cegues, vee®eieeCeer keÀjCeejs, leceemeieerjJe Dev³e yeepeej yegvei³eebvee ceesefncesJej vesC³eeme yeboer nesleer. 4) ceesefncesJejerue mewefvekeÀebvee ceesefnces®³ee JesUerefµemleer®³ee meJe& efve³eceeb®eer keÀ[keÀ DebceueyepeeJeCeer kesÀueer peeF&. ³ee efve³eceeb®ee Yebie keÀjCeeN³eemewefvekeÀebJej keÀ[keÀ keÀejJeeF& kesÀueer peeF&. 7) ceesefncesleerue HejekeÀceeyeÎue Fveeceer peneieerjer SsJepeer jesKeHewmes ªHeeves ye#eerme megª kesÀues nesles.

14.6.8 efkeÀuues - mJejep³ee®³ee mLeeHelesle efkeÀuu³eebveer Del³eble cenÊJeHetCe& YetefcekeÀe yepeeJeuesueer

Deens. mJejep³eele ueneve ceesþs efceUtve 240 efkeÀuues nesles. l³eeHewkeÀer 111 efkeÀuues jepeebveer yeebOeJetveIesleues nesles. efkeÀuues leerve HekeÀeje®es nesles. les cnCepes efiejer ogie&, mLeue ogie&, peue ogie& nes³e. Hel³eskeÀefkeÀuu³eeJej leerve DeefOekeÀejer nesles. nJeeueoej efkeÀuu³ee®es mebj#eCe keÀjerle Demes, meyeveerme peceeKe®e&Henele Demes lej keÀejKeeveerme efkeÀuu³eeJejerue meJe& Yeeb[ejeb®ee HecegKe Demes. Hel³eskeÀ DeefOekeÀeN³ee®³eeyeou³ee nesle Demele. jeceesµeer peeleerkeÀ[s efkeÀuu³eeme iemle IeeueC³ee®es keÀece nesles. µe$etyeÎue®eer Heefnueeryeeleceer les®e osle Demele. Hel³eskeÀ efkeÀuuee ®eebieuee jef#euee peeJee cnCetve leìmejveesyele®³eevesle=lJeeKeeueer ue{eT efµeyeboer þsJeueer peele Demes. efkeÀuuee Je l³ee®ee Heefjmej ns SkeÀ mJe³ebHetCe& íesìsKes[s nesles. Demes®e l³ee®es mJeªHe nesles.

14.6.9 ³eg×leb$e - ieefveceer keÀeJee ns efµeJekeÀeueerve ue<keÀje®es cegK³e ue<keÀjer ³eg×leb$e nesles. pesLes

µekeÌleer keÀceer lesLes ns ieefveceer keÀeJ³ee®es ³eg×leb$e JeeHejues peele Demes. De®eevekeÀ íeHee IeeueCes, µe$et®eerceeCemes keÀeHetve keÀe{Ces, µe$et meeJeOe nesC³eeHetJeea HeUtve peeCes, µe$et®eer jmeo uetìCes, µe$et®³ee cegueKeelepeeUHeesU keÀjCes, µe$etme meUes keÀer HeUes keÀªve mees[Ces ner ieefveceer keÀeJ³ee®eer He´cegKe Jewefµe<ìîes nesleer.meceesjemeceesj®³ee ue{e³ee efµeJeepeer cenejepeebveer µeke̳elees ìeUuesu³ee efomeleele keÀejCe l³eecegUsceveg<³eneveer ceesþîee HeceeCeeJej nesle Demes.14.6.10 Deejceej - í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®³ee DeejceejeyeÎue Dee%eeHe$eele efJemle=le ceeefnleer

Deeuesueer Deens. 1659 ceO³es jepeebveer Deejceej yeebOeC³eeme megªJeele kesÀueer. efYeJeb[er, keÀu³eeCe, HeveJesue³ee efþkeÀeCeer ue{eT penepes yeebOeueer peele nesleer. ueneve ueneve penepes efvecee&Ce keÀjC³eeJej jepeebveerDeefOekeÀ Yej efouee neslee. jepeeb®³ee Deejceejele iegjeye, ieueyele, efµeJee[, lejeb[er leeª, Heieej,eflejkeÀeþer ³ee veeJee®eer ueneve ceesþer penepes nesleer. jepee®³ee Deejceejeleerue penepeeb®eer mebK³ee keÀenerFeflenekeÀejeb®³ee celes 500 lej keÀener®³ee celes 700 FlekeÀer nesleer. o³ee&meejbie Je cee³eveekeÀ ³ee oesveDeefOekeÀeN³eeb®³ee leey³eele 200 penepeeb®es Deejceej nesles. Fbie´pe osKeerue jepeeb®³ee Deejceeje®eer Jee{leerleekeÀo Heentve nyeketÀve iesues nesles. cejeþîeeb®³ee Jee{l³ee Deejceejer µekeÌleercegUs Fbie´pe, Heesleg&ieerpe Je efmeÎer³ee eflevener HejkeÀer³e meÊee Je®eketÀve nesl³ee.

Page 165: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

165

jepeeb®³ee Deejceej efveefce&leercegUs npeejes ueeskeÀebvee jespeieej efceUle neslee. npeejes ueeskeÀ ogie& Je pebefpejsyeebOeC³eemeeþer Je penepes yeebOeC³eemeeþer ceesþs keÀ<ì IesT ueeieues nesles. keÀesUer, Yeb[ejer, Hee®ekeÀUµeer,meesceJebµeer, cegmeueceeve, efKe´µ®eve Deµee efJeefJeOe peeleeRvee Deejceejele veeskeÀN³ee efceUeu³ee nesl³ee.Deejceejele cegefmuece DeefOekeÀeN³eeb®eer mebK³ee peemle nesleer. oewueleKeeve ne jepeeb®ee veewoueHe´cegKe neslee.keÀeskeÀCeHeÆer®³ee mecegêefkeÀveeN³eeJej jepeebveer efJepe³eogie&, megJeCe&ogie&, efmebOeogie&, Heoceogie& ³eebmeejKesefkeÀuues yeebOeues nesles.

14.6.11 je<ì^er³e ue<keÀje®eer efveefce&leer - ue<keÀjer #es$eele jepeeb®eer meJee¥le ceesþer keÀeceefiejer cnCepes

l³eebveer efvecee&Ce kesÀuesues je<ì^er³e ue<keÀj nes³e. jepeebveer DeeHeu³ee ue<keÀjele cejeþs, ceeJeUs, nsìkeÀjer,ye´eïeCe, jeceesµeer, cenej, ceebie, keÀesUer, Yeb[ejer F. DeveskeÀ peeleer peceeleeRvee meeceeJetve Iesleu³eeves Je ³eemeJee&ceO³es mJejep³eHe´sce efvecee&Ce kesÀu³eeves jepee®es ue<keÀj `je<ì^er³e ue<keÀj' yeveues nesles. FeflenemekeÀej[e@. mesve ³ee meboYee&le cnCeleele. `l³ee keÀeUele p³ee DemHe=µ³e cenej peceeleerme ieeJee®³ee efYebleer®³eeDeele®e DeeHeues peerJeve J³eleerle keÀjeJes ueeiele Demes l³ee cenejeb®³ee KeebÐeeuee Keeboe ueeJetve ye´eïeCeue{le Demeu³ee®es ef®e$e í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®³ee ue<keÀjele efomeles.'

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.5. í. efµeJeepeer jepee®³ee Iees[oU Je Hee³eoUe®eer j®evee keÀµeer nesleer._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

14.7 meejebMe

efµeJekeÀeueerve Heµeemeve J³eJemLes®ee efJe®eej keÀjlee Demes ue#eele ³esles keÀer, í$eHeleer efµeJeepeer jepes nsDel³eble keÀmeuesues kegÀµeue He´µeemekeÀ, je<ì^efvecee&les, eEnoJeer mJejep³ee®es mebmLeeHekeÀ, ueeskeÀkeÀu³eeCekeÀejer, otj¢<ìer DemeCeejs, v³ee³eer, Deeoµe& cenmetue J³eJemLee Deceueele DeeCeCeejs Je je<ì^er³eue<keÀje®eer efµemleye× efveefce&leer keÀjCeejs jepes cnCetve cejeþîeeb®³ee Feflenemeele Depejecej DemesJ³ekeÌleercelJe Deens.

14.8 He´µve

1) efµeJekeÀeueerve cetuekeÀer Je cenmetue J³eJemLes®ee Dee{eJee I³ee.2) efµeJekeÀeueerve v³ee³e Je ue<keÀjer J³eJemLes®ee Dee{eJee I³ee.3) ìerHee ef}ne ëDe) efµeJeepeer cenejepeeb®es Deejceej ye) De<ìHe´Oeeve ceb[U

Page 166: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

166

14.9 meboYe&HegmlekesÀ

1. Òee. meeJeble yeer. Sme, Je Òee. peeOeJe Jner. kesÀ cejeþîeeb®ee ÒeµeemekeÀer³e, meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀFefleneme, efJeÐeeÒekeÀeµeve, veeieHetj (1997)

2. Òee. [e@. keÀesuejkeÀj cejeþîeeb®ee Fefleneme - cebiesµe ÒekeÀeµeve, veeieHetj (2003)3. Òee. leebyeesUer, Òee. HeJeej, Òee. jepeosJe, Òee. ©HeveJej - cejeþîeeb®ee Fefleneme efveje}er

ÒekeÀeµeve, HetCes (2004)4. [e@. keÀeUs Jee. cejeþîeeb®ee Fefleneme, Òee®eerve ÒekeÀeµeve, cegbyeF& (1998)5. kegÀ}keÀCeea De. je. Je. Kejs ie.n. cejeþîeeb®ee Feflemeen - ke@Àefvìvesvì} ÒekeÀeµeve, HetCes

(1984)6. Òee. cen}Ás Je Òee. HeeþkeÀ - cejeþe meÊes®ee Fefleneme, efJeÐeeÒekeÀeµeve veeieHetj (1997)

Page 167: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

167

15

HesµeJeskeÀeueerve He´µeemeve J³eJemLee

Devegke´ÀceefCekeÀe

15.1 - GÎer<ìs15.2 - He´mleeJevee15.3 - ceguekeÀer Heµeemeve15.4 - cenmegueer J³eJemLee15.5 - v³ee³eoeve He×leer15.6 - ue<keÀjer J³eJemLee15.7 -meejebMe15.8 - He´µve15.9 - meboYe&

15.1- GefÎ<ìs1. HesµeJeskeÀeueerve ceguekeÀer Òeµeemeve J³eJemLes®ee DeY³eeme keÀjCes.2. HesµeJeskeÀe}erve cenmeg} Òeµeemeve J³eJemLes®ee DeY³eeme keÀjCes.3. HesµeJeskeÀe}erve v³ee³eoeve HeOoleer DeY³eemeCes.4. HesµeJeskeÀe}erve }<keÀjer J³eJemLee DeY³eemeCes.

15.2 HemleeJevee

í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer keÀeueevegªHe peer jep³eJ³eJemLee efvecee&Ce kesÀueer nesleer l³eele DeveskeÀ yeoueHesµeJ³eebveer kesÀues. HesµeJeskeÀeUele meeleej®³ee í$eHeleer®es cenÊJe nUtnUt keÀceer nesle iesues Je HesµeJ³eeb®³eeneleele meJe& meÊee iesueer. JeemleefkekeÀ efµeJeepeer jepeeb®³ee keÀeUele HesµeJes ns Heo De<ìHe´OeeveebHewkeÀer SkeÀnesles. Hejbleg yeeUepeer efJeµJeveeLee®³ee keÀejkeÀeroeaHeemetve HesµeJesHeo nUtnUt meÊes®es keWÀê®e yeveues.cejeþîeeb®³ee mJejep³ee®es HesµeJeeF&le meece´ep³eele ªHeeblej Peeues. jep³ee®es meJe& meg$es HesµeJ³eeb®³ee neleeriesueer. lejerner í$eHeleeRvee meeJe&peefvekeÀ meceejbYe Je ojyeejebceO³es Deefleµe³e ceeve neslee. HesµeJeskeÀeueervejep³eJ³eJemLee ner He´e®eerve Yeejleeleerue jepekeÀer³e lelJes, efµeJekeÀeueerve Heµeemeve J³eJemLesleerue lelJes JeJesU®³ee JesUer HesµeJ³eebveer yeoueuesu³ee lelJeebJej DeJeuebyetve nesleer.

15.3 ceguekeÀer He´µeemeve J³eJemLee

HesµeJeskeÀeueerve HeµeemeveJ³eJemLesle cejeþer jep³ee®ee He´cegKe í$eHeleer neslee. keWÀêµeemeve, Heebleer³e µeemeveJe ie´eceHe´µeemeve ns ceguekeÀer He´µeemevee®es DeeOeejmlebYe nesles.

Page 168: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

168

15.3.1 í$eHeleer - HesµeJes keÀeUelener í$eHeleer Heoeuee Deieoer Deeoje®es Je ceevee®es mLeeve nesles.

IeìveelcekeÀ He´cegKe ne í$eHeleer®e neslee. í$eHeleer µeentjepeebveer®e yeeUepeer efJeµJeveeLeeuee HesµeJesHeoyeneue kesÀues. µeentjepeeb®³ee®e keÀejkeÀeroeAle cejeþe jep³ee®ee efJemleej nesle iesuee. µeentjepeeb®³eeefveOeveeveblej cee$e l³ee HeoeJej ³eesi³e J³ekeÌleer ve Deeu³eeves HetJeea®³ee í$eHeleer®ee OeekeÀ Je He´efle<þe keÀe³ecejenerueer veener. HesµeJ³eebveer cee$e í$eHeleer®ee mevceeve jeKeC³ee®ee JesUesJesUer He´³elve kesÀuee.

15.3.2 HesµeJee - cejeþîeeb®³ee jep³ekeÀejYeejele HesµeJeeHeo ns Del³eble cenÊJee®es Je Heleer<þs®es

mecepeues peeF&. eEkeÀyengvee cejeþer jep³ee®ee keÀejYeej KeN³ee DeLee&ves HesµeJee®e Henele Demes. DebieerkeÀle&yeieejer Demeu³eeefµeJee³e ³ee HeoeJej efìketÀve jenCes Del³eble keÀþerCe nesles. efµeJekeÀeUele HesµeJes HeoJebµeHejbHejeiele veJnles. keÀle&yeieej J³ekeÌleer®eer®e ³ee HeoeJej vesceCetkeÀ nesle Demes. yeeUepeer efJeµJeveeLe neYeì IejeC³eeleerue Heefnuee HesµeJee, Hejbleg HesµeJes HeoeJejerue meeleJee HesµeJee neslee. Yeì IejeC³eeleerue HesµeJesFlekesÀ keÀle&yeieej efveHepeues keÀer µesJeìer l³eebveer í$eHeleerueener efve<He´Ye kesÀues. meJe& HesµeJ³eebceO³es Heefnu³eeceeOeJejeJeeuee jep³ekeÀejYeejemebyebOeer efJe<esµe ¢<ìer nesleer. Je l³ee®³ee®e keÀeUele cejeþîeebvee ³eesi³e v³ee³eosCeeje jep³ekeÀejYeej He´mLeeefHele keÀjlee Deeuee. Yeì IejeC³eeHeemetve HesµeJesHeo JebµeHejbHejeiele yeveues.

15.3.3 ngpegj oHeÌlej - cejeþer jep³ekeÀejYeeje®³ee He´cegKe keWÀêeuee ngpetj oHeÌlej eEkeÀJee meef®eJeeue³e

Demes cnCele. oHeÌleje®ee keÀejYeej HegC³eeuee ®eeuele Demes. oHeÌlejele 200 keÀejketÀve keÀece keÀjerleDemele. ns keÀejketÀve p³ee efþkeÀeCeer keÀece keÀjle Demele l³eeuee `HeÀ[' Demes cnCele. jep³ekeÀejYeeje®eermeJe& keÀeieoHe$es ³ee `HeÀ[' ceO³es peHetve þsJele Demele. ³eeceO³es cenmetueefJe<e³eer®eer keÀeieoHe$es, DeyekeÀejerkeÀeieoHe$es lemes®e meJe& Heebleeb®ee mebYeeJ³e peceeKe®ee&®ee `lepe&cee' ³ee®e efþkeÀeCeer Demes. ngpetj oHeÌleje®³eekeÀe³e&He×leerle veevee HeÀ[Ceermeeves DeveskeÀ megOeejCee kesÀu³ee. mees³eermeeþer ³ee oHeÌleje®es DeveskeÀ YeeiekeÀjC³eele Deeues l³eeHewkeÀer ®eeueles oHeÌlej - yesjpeer oHeÌlej ner oesve cenÊJee®eer oHeÌlejs nesleer.

De) ®eeueles oHeÌlej - ns HeÀ[CeermeekeÀ[s Demes ³ee oHeÌlejele yesn[e, HeÀ[, mejbpeece Demes efJeYeeieDemele. HeÀ[eceO³es meJe&HekeÀej®³ee jespekeÀerefo& þsJeu³ee peele Demele. yesn[e efJeYeeieele Hel³eskeÀ Kes[s JemegYee ³eeb®es peceeKee®ee&®es Deboepe le³eej kesÀues peele Demele. mejbpeeceer efJeYeeieeceO³es mejbpeeceoeje®es meJe&efnµeesye þsJeues peele.

ye) yesjpeer oHeÌlej - ngpetj oHeÌlejeleerue nener cenÊJee®ee GHeefJeYeeie neslee. les keÀe³ecemJeªHeerHegC³eeuee®e nesles. ³eeceO³es meJe& peceeKe®e& Je efµeuuekeÀ oeKeefJeueer peele Demes. efnµeesyee®³ee KeleeJeC³ee ³eeoHeÌlejele®e le³eej keÀjle Demele l³eecegUs DeefOekeÀeN³eebvee He´ebleer³e Je ie´eceHe´µeemeveele De[®eCeer ³eslevemele.

15.3.4 He´ebleer³e He´µeemeve - jep³ee®eer DeveskeÀ He´ebleeceO³es efJeYeeieCeer keÀjC³eele Deeueer nesleer.

He´ebleeuee®e mejkeÀej, megYee Jee He´eble Demes cnCele. ceeceuesoej eEkeÀJee megYesoej ne He´ebleeb®ee peyeeyeoejDeefOekeÀejer Demes lej keÀceeefJemeoej ne HejieC³ee®ee He´cegKe Demes. HejieC³ee®³ee GHeefJeYeeieeme ceneueeEkeÀJee leHe&À Demes cnCele. l³eeJej nJeeueoej, leHe&Àoej eEkeÀJee cenuekeÀjer veeJee®es DeefOekeÀejer Demele.

De) mejmegYesoej - HesµeJeskeÀeUele He´eblee®ee meJeex®®e DeefOekeÀejer mejmegYesoej ne neslee. jepeOeeveerHeemetve

ueebye Demeuesu³ee He´eblee®ee jepe³ekeÀejYeej HeneC³eemeeþer HesµeJ³eekeÀ[tve mejmegYesoeje®eer vesceCetkeÀ nesleDemes. mejmegYesoeje®³ee keÀecee®es mJeªHe efvejefvejeȳee He´ebleele efYeVe - efYeVe nesles. keÀvee&ìkeÀeleerue

Page 169: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

169

megYesoejeme cenmegue J³eJemLeskeÀ[s ue#e ÐeeJes ueeiele Demes. lemes®e ceeceuesoejeb®³eener vesceCetkeÀekeÀjC³ee®ee DeefOekeÀej l³eeuee Demes. Hejblet Keebosµeeleerue mejmegYesoejeuee ceeceuesoeje®³ee keÀeceeJejosKejsKe þsJetve l³ee He´eblee®ee meJe& efnµeesye keWÀêeuee meeoj keÀjeJee ueieele Demes.

ye) megYesoej - keÀe³e&#ece Je uee³ekeÀ J³ekeÌleer®eer®e megYesoejHeoer vesceCetkeÀ nesle Demes. vesceCetkeÀe®³ee JesUer

HesµeJes metYesoejebvee peyeeyeoejer Je keÀle&J³e efJe<e³eer®³ee meg®evee osle Demele. He´ebleele µeeblelee Je megJ³eJemLeeefvecee&Ce keÀjCes, Ye´<ìe®eejeuee DeeUe IeeueCes, meeJe&peefvekeÀ Hewµee®ee DeHeJ³e³e ìeUCes, He´eblee®ee DeeefLe&keÀJe v³ee³eeue³eerve J³eJenej yeIeCes F. keÀeces megYesoejeuee keÀjeJeer ueeiele.

keÀ) ceeceueleoej - ne HejieC³ee®ee DeefOekeÀejer Demes. SueefHeÀvm쮳ee celes, ``ceeceueleoej ns

He´ebleeleerue ceesþîee efJeYeeiee®es lej keÀceeJeermeoej ns ueneve efJeYeeiee®es cegK³e DeefOekeÀejer Demele. lesHesµeJ³eeb®es HejieC³eeleerue He´efleveerOeer nesles.'' ceeceueleoeje®eer vesceCetkeÀ ner keÀe³ece®eer vemes. lees peesHe³e¥leHe´eceeefCekeÀHeCes Je peyeeyeoejerves keÀece keÀjer leesHe³e¥le lees DeeHeu³ee HeoeJej jent µekeÀle Demes. DeHeeceeefCekeÀJe yespeyeeyeoej J³ekeÌleeRvee keÀe{tve l³eepeeieer otmeN³ee ³eesi³e J³ekeÌleer®eer vesceCetkeÀ nesle Demes. He´ebleeleerueµesleer J³eJemee³eeuee He´eslmeenve osCes, µeslekeÀN³eebvee keÀpee&®eer J³eJemLee keÀjCes, peefceve cenmetue peceekeÀjCes, efoJeeCeer oeJes efvekeÀeueele keÀe{Ces, efkeÀuu³eeb®³ee J³eJemLesJej osKejsKe þsJeCes, HejieC³eeleerueDeejceejeJej osKejsKe þsJeCes, He´ebleele µeeblelee Je megJ³eJemLee jeKeCes Fl³eeoer keÀeces ceeceueleoejeueekeÀjeJeer ueeiele Demele.

[) keÀceeefJemeoej - ne osKeerue HejieC³ee®ee DeefOekeÀejer Demes. keÀceeefJemeoejeuee l³ee®³ee leey³eele

DemeCeeN³ee He´osµee®³ee GlHeVee®³ee 4% cesnveleevee efceUle Demes. peefceve cenmetue ieesUe keÀjCes,cenmetueer GlHeVe Jee{efJeCes, j³eles®es keÀu³eeCe meeOeCes, HejieC³ee®³ee HeµeemeveeJej osKejsKe þsJeCes F.keÀeces lees keÀjle Demes.

F) ojKeoej - ceeceueleoej Je keÀceeefJemeoejeb®³ee keÀeceeJej DeHe´l³e#e osKejsKe ojKeoej þsJele

Demele. ns DeefOekeÀejer HesµeJ³eebveer vesceuesues Demele. He´ebleer³e Heµeemevee®³ee meJe& efJeYeeieeJej ³eeb®eer osKejsKeDemes. ojKeoejebceO³es efoJeeCe, cegpetceoej, HeÀ[Ceerme, oHeÌlejoej, Heesleefveme, Heesleoej, pecesveerme JeDeceerve ³ee Deeþ DeefOekeÀeN³eeb®ee meceeJesµe neslee keÀer pes He´l³e#ejerl³ee ceO³eJeleea µeemeveeuee peyeeyeoejDemele.

F&) nJeeueoej - HejieC³ee®³ee GHeefJeYeeieeme ceneue eEkeÀJee leHe&À Demes cnCele. nJeeueoej ne ceneuee®ee

He´cegKe Demes. cegpetceoej Je HeÀ[Ceerme ns oesve DeefOekeÀejer l³ee®³ee ceoleeruee Demele.

15.3.5 ie´eceerCe He´µeemeve - ie´eceerCe He´µeemeveele Heeìerue, kegÀuekeÀCeea, ®eewieguee, ceneue, Heesleoej

veeJee®es DeefOekeÀejer keÀece keÀjerle Demele. HesµeJ³eeb®³ee jep³ekeÀejYeeje®ee He´cegKe keÀCee Kes[sieeJe nesles.Kes[îeele mJe³ebHetCe& meceepe neslee. Kes[îeeuee keÀmeyee, ceewpes, cepejs Demesner cnCele. Heeìuee®³eeceoleeruee kegÀuekeÀCeea Demele. kegÀuekeÀCeea Heoner HeeìueeFlekesÀ®e cenÊJee®es Demes. ieeJe®³ee iejpeeYeeieefJeC³eemeeþer yeeje peCeeb®es SkeÀ ceb[U Demes l³eeuee `yeeje yeuetle' Demes cnCele. ieeJeeleerue meJe&peeleeR®es He´efleveerOeer ³ee ceb[Uele Demele. megleej, ueesnej, ®eebYeej, cenej, kegbÀYeej, vneJeer, Hejerì, ceebie,Yeì, iegjJe Je cegueeCeer ³eebvee yeuegles cnCele.

Page 170: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

170

cenej, jeceesµeer, lejeU ns Heeìerue Je kegÀuekeÀCeea ³eebvee mejkeÀejer keÀeceele ceole keÀjer Je j³eles®³eenerGHe³eesieer He[le Demele. Lees[ke̳eele Heeìerue ne ieeJe®ee jepee®e Demes. peefceve cenmetue Jemetue keÀjCes,meeje þjefJeCes, lebìs efceìefJeCes F. keÀeces l³eeuee keÀjeJeer ueeiele. kegÀuekeÀCeea ieeJe®es oHlej meebYeeUerleDemele. l³eele peefceveer®es ceespeceeHe, JeCe&ve ³eeb®ee meceeJesµe Demes.

cenejekeÀ[s µeslee®³ee nÎerJej Je efHekeÀebJej ue#e þsJeC³ee®es keÀece Demes. ®eewiegue, Heeìerue Je kegÀuekeÀCeeaueeceole keÀjerle Demes Heesleoej veeC³eeb®ee opee&, Jepeve leHeemele Demes. Deµee He´keÀejs ie´eceHeµeemeveeueemejkeÀej µeke̳eleesJej keÀesCeleener OekeÌkeÀe ueeJeerle vemes. Kes[îeeuee Debleie&le mJee³e³eÊee osC³eele Deeueernesleer.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.1. HesµeJeskeÀe}erve Òeebleer³e Òeµeemeveeleer} DeefOekeÀejer keÀesCeles nesles._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Òe.2. HesµeJeskeÀe}erve ûeeceerCe Òeµeemeveeleer} DeefOekeÀeN³eeb®eer veeJes meebiee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

15.4 cenmetue J³eJemLee

megHe´ef×me FeflenemekeÀej [e@. mesve ³eebveer cejeþîeeb®³ee cenmetue J³eJemLes®eer mlegleer kesÀuesueer efomeles.cejeþer jep³ekeÀlex j³eleskeÀ[tve keÀj Jemetue keÀjerle HeCe Hepes®es keÀu³eeCener meeOeues Heeefnpes ner HeCe l³eeb®eerleUceU nesleer. keÀj osC³ee®³ee ceesyeou³eele Òepes®ee eflelekeÀe®e HeÀe³eoe Peeuee Heeefnpes, Demee HesµeJ³eeb®ee¢ef<ìkeÀesve neslee.

15.4.1 peceerve cenmetue - Jee. ke=À. YeeJes cnCeleele, `HesµeJeeF&le mejkeÀejer Jemetuee®³ee Heg<keÀU yeeyeer

Demeu³ee lejer l³eele meJee&le cenÊJee®eer peceerve cenmetue yeeye nesleer.' HesµeJeskeÀeUele peceerve cenmetue nerGlHeVee®eer He´cegKe yeeye Demeu³eeves HesµeJ³eeb®eer µesleer J³eJemee³eeuee He´eslmeenve osTve peceerve cenmetueJee{efJeC³ee®ee He´³elve kesÀuee. cenmetue efveefµ®eleer keÀjleebvee He´l³e#e HeerkeÀ HeneCeer keÀªve®e meejeDeekeÀejCeer keÀjle. peefceveer®eer Jeie&Jeejer keÀªve mejme, ceO³ece Je keÀefve<þ Demes leerve cegK³e Yeeie Hee[uespeele Demele. efµeJee³e keÀeUer peceerve, [eWiejeU peceerve, yeeieeF&le, efpejeF&le, HeeìmLeU, ceesìmLeU,DeecejeF& F. HekeÀejner peceerveer®es Hee[uesues nesles Je l³eevegmeej Oeev³ee®³ee Je jesKe jkeÀces®³ee mJeªHeelecenmetue Jemetue kesÀuee peele Demes. keÀeȳee keÀmeoej peefceveerJej peemle lej [eWiejeU peefceveerJej keÀceermeeje DeekeÀejuee peele Demes. µeslekeÀN³eebJej cenmetue Jemetueermeeþer Dev³ee³e nesT ve³es ³eemeeþer HesµeJesvesnceer peeie=keÀ Demele.

Page 171: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

171

De) HeeìmLeU yeeiee³eleer peefceveer®es oj - He´l³eskeÀ efyeI³eeuee 1u³ee Je<eea 5 ª. ogmeN³ee Je<eea 7 ª.

®eewL³ee Je<eea 8 ª. lej Hee®eJ³ee Je<eea 10 ª. cenmetue Jemetue kesÀuee peeF&. efHekeÀeb®³ee peeleerHeceeCes®ecenmetue DeekeÀejCeer nesle Demes.

ye) ceesìmLeU yeeieeF&le peefceveer®es oj - Hel³eskeÀ efyeI³eeuee Heefnu³ee Je<eea 1ª. ogmeN³ee Je<eea 2 ª.

eflemeN³ee Je<eea 3 ª. ®eewL³ee Je<eea 4 ª. lej Hee®eJ³ee Je<eea 5 ª. cenmetue pecee kesÀuee peeF&. cenmetueDeekeÀejCeer®³ee He×leeruee keÀewue Demes cnCele.

HesµeJes keÀeUele He´l³eskeÀ leeuegke̳eeletve ojJe<eea 3 les 4 ueeKe ªHe³es peceerve cenmetue mejkeÀejuee efceUleDemeeJee Demes `HesµeJee jespeefveµeerleerue' He$eeJeªve efomeles. cekeÌlee He×leervegmeej ceeceuesoej eEkeÀJeekeÀceeefJemeoej keÀener jkeÌkeÀce mejkeÀejele Yejerle Je kegÀUeµeer HejYeejs keÀjej keÀªve meeje Jemegueer keÀjle.pees peemle yeesueer yeesuele Demes l³eeuee meeje Jemetueer®es keÀece efoues peeF&. keÀeskeÀCeele efJeµes<eleë jlveeefiejerefpeu¿eeleerue ieeJeeb®eer Jemetueer HesµeJeeF&le cekeÌl³eeves kesÀueer peeF&.

15.4.2 ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer - efµeJekeÀeUeHes#ee HesµeJeskeÀeUele ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer®³ee

SketÀCe mJeªHeeceO³es yeoue Peeuesuee efomelees. efµeJekeÀeUele ne nkeÌkeÀ HejbHejsves Jemetue kesÀuee peele DemesHejblet HesµeJes keÀeUele 1719 ceO³es ceesieueyeeoµene Je cejeþs ³eeb®³eeleerue lenevegmeej ³ee nkeÌkeÀeueekeÀe³eosµeerj mJeªHe He´eHle Peeues. ³ee lenevegmeej oef#eCeskeÀ[erue mene He´ebleeb®eer ®eewLeeF& Je mejosmeeF&µeentuee efceUeueer. cejeþîeeb®³ee meb³egkeÌle jep³eJ³eJemLesle efJeefJeOe mejoejebkeÀ[s efJeefJeOe He´osµemeesHeefJeC³eele Deeues nesles. ³ee meJe& mejoejebveer ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer ieesUe keÀªve DeeHeeHeu³eeHe´osµee®es mebj#eCe keÀjC³eemeeþer ueeieCeejer jkeÌkeÀce þsJetve yeekeÀer®eer jkeÌkeÀce keWÀê mejkeÀejele YejeJeerDeµeer J³eJemLee HesµeJeskeÀeUele ueeJeC³eele Deeueer nesleer. Heefnu³ee yeepeerjeJeeves DeeHeu³ee keÀejkeÀerefo&le(1720-1740) efouueer®ee ceesieue yeeoµene Je nwêeyeeo®ee efvepeece ³eeb®ekeÀ[tve keÀvee&ìkeÀ Je ceeUJeeÒeebleele ®eewLeeF&®³ee meveoe efceUefJeu³ee nesl³ee. 1739 ceO³es cejeþîeebveer JemeF&, ®eewue, keÀesjueeF& ³eeHeesleg&efiepeeb®³ee He´osµeeletve SketÀCe cenmetueerHewkeÀer 40 ìkeÌkesÀ GlHeVe Heesleg&efiepeebkeÀ[tve Jemetue kesÀues.v³ee³ecegleea jeve[W®³ee celes, `ceesieueeb®³ee 6 metY³eeletve cejeþîeebvee 18 keÀesìer ª. ®eewLeeF& JemejosµecegKeerHeemetve GlHeVe efceUle nesles; ³eeHewkeÀer í$eHeleer µeenbg®ee mejosµecegKeer®ee nkeÌkeÀ cnCetve 1keÀesìer 80 ueeKe l³eebvee efceUle nesles. ³eeefµeJee³e HesµeJ³eebveer cejeþer meÊes®ee efJemleej keÀªve iegpejele,ceeUJee, jepeHegleevee, yebgosueKeb[, keÀeþsJee[, ogDeeye ieeW[Jeve, Deesefjmee, Deeie´e, efouueer, De³eeO³ee Jeyebieeue He´ebleeletve ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer ieesUe keÀjC³eeme megªJeele kesÀueer nesleer. Heefnu³ee yeepeerjeJeeueeSkeÀìîee ceeUJee He´ebleeletve 50 ueeKe ®eewLeeF& efceUle nesleer.'

15.4.3 ìebkeÀmeeUer - HesµeJeskeÀeUele jep³eele 38 He´keÀej®eer meesv³ee®eer Je 127 HekeÀej®eer ®eeboer®eer

veeCeer ®eueveele nesleer. ner veeCes mejkeÀejceeHe&Àle lemes®e Keepeieer ueeskeÀebkeÀ[tve Hee[tve Iesleueer peele.l³eebvee lemee HejJeevee efouee peeF&. HejJeevee osleebvee HeÀer Jemetue kesÀueer peele Demes. FeflenemekeÀejie.n.KejW®³ee celes, `veeCeer Hee[C³ee®ee HejJeevee 3 Je<ee¥meeþer efouee peeF&, Heefnu³ee Je<eea 50, ogmeN³eeJe<eea 75, lej eflemeN³ee Je<eea 100 ª. ìebkeÀmeeU ceeuekeÀeuee mejkeÀejele YejeJes ueeiele Demes.'

15.4.4 KeeCeer - HesµeJeskeÀeUele leebyes, ueesKeb[, ®eeboer, meesves, ³eeb®ee KeeCe GÐeesie ®eeueefJeuee peele

Demes. KeeCe ceeuekeÀekeÀ[tve keÀje®³ee ªHeeves keÀener jkeÌkeÀce mejkeÀejuee efceUle Demes. keÀceeefJemeoejKeeCe GÐeesieeJej keÀj yemeJetve lees Jemetue keÀjle Demele.

Page 172: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

172

15.4.5 pebieuekeÀj - pebieueeleerue Pee[s, mejHeCe, keÀesUmee, ceOe, ieJele F. Heemetve mejkeÀejuee

yejs®e GlHeVe efceUle Demes. Pee[s lees[C³eemeeþer HejJeeveieer keÀj mejkeÀejuee efceUle Demes.

15.4.6 Keb[Ceer Je vepejeCee - mejbpeeceoej Je mebmLeeefvekeÀebkeÀ[tve keÀener Keb[Ceer mejkeÀejuee

efceUle Demes. omeN³eeuee HesµeJ³eebvee l³eeb®es DeefOekeÀejer Je FlejebkeÀ[tve DeveskeÀ Jemleg vepejeCee cnCetveefceUle Demele. He´pee Je ceeb[efuekeÀ jepeebkeÀ[tvener Keeme Hemebieer HesµeJ³eebvee vepejeves efceUle.

15.4.7 efJeefJeOe keÀj - pekeÀele Je DeyekeÀejer keÀjeHeemetve HesµeJes mejkeÀejeuee ceesþs GlHeVe efceUle

Demes. ne keÀj efJeefJeOe ceeueeJej ceeueevegmeej efþkeÀeCeevegmeej DeekeÀejuee peeF&. efµebieefµebieesìer ne keÀjpeveeJejeb®³ee KejsoerefJekeÀerJej DeekeÀejuee peeF& lej oeª Je lebyeeKetJej DeyekeÀejer keÀj DeekeÀejuee peeF&.

15.4.8 J³eJemee³ekeÀj - efJeefJeOe J³eJemee³e keÀjCeeN³ee J³eeHeeN³eebkeÀ[tve keÀj Jemetue kesÀuee peeF&.

GÐeesieOebÐeeJejner keÀj DeekeÀejuee peeF&.Deµee leNnsves efJeefJeOe keÀjebHeemetve mejkeÀejuee mene keÀesìer ª. GlHeVe Je<ee&keÀeþer efceUle nesles, DemesHe´efme× FeflenemekeÀej ie´@ì [HeÀ®es cnCeCes Deens lej SueefHeÀvmìve®³ee celes, `HesµeJeskeÀeueerve jep³ee®esGlHeVe 96,71,735 ª. FlekesÀ nesles.'

15.4.9 HesµeJeskeÀeueerve cenmetue efJeYeeie - peefceve cenmetuee®eer DeekeÀejCeer Je Jemegueer®³ee

mees³eermeeþer jep³ee®es KeeueerueHeceeCes cenmetue efJeYeeie Hee[C³eele Deeues nesles.

De) ceewpes - ne meJee&le ueneve cenmetueer efJeYeeie Demetve l³eeJej Heeìerue Je kegÀuekeÀCeea ns ceguekeÀerDeefOekeÀejer cenmetue Jemetueermeeþer nesles. keÀener ceewpeeceO³es DeveskeÀ Jee[îee Demele l³eebvee cepejs cnCele.lesLetvener Heeìerue Je kegÀuekeÀCeea cenmetue Jemetue keÀjerle.

ye) HejieCee - DeveskeÀ ceewpeeb®ee SkeÀ HejieCee nesF&. HejieC³eeJejerue ceguekeÀer DeefOekeÀejer, keÀceeefJemeoej,ceeceuesoej ns Demele les HejieC³eeleerue cenmetue pecee keÀjle.

keÀ) Heeble - 5 les 6 eEkeÀJee l³eentve DeefOekeÀ HejieC³eeb®ee SkeÀ Heeble yevele Demes. He´ebleeJej mejmegYesoej neDeefOekeÀejer Demes. lees ceeceuesoej keÀceeefJemeoej ³eeb®³ee ceoleerves Heebleeleerue cenmetue Jemetue keÀjle Demes.

Deµee He´keÀejs HesµeJes keÀeUele cenmetue Jemetueermeeþer GHejeskeÌle efJeefJeOe efJeYeeie Hee[C³eele Deeues nesles.l³ee-l³ee efJeYeeieeJej vesceuesu³ee DeefOekeÀeN³eebkeÀ[tve cenmetue lemes®e Flej keÀjeb®eer Jemetueer keÀjC³eele ³esleDemes Je veblej meJe& cenmetue Je efJeefJeOe keÀjebHeemetve®es GlHeVe mejkeÀej pecee kesÀues peele Demes.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.3. HesµeJeskeÀe}erve cenmeg}er GlHeevee®es m$eesle meebiee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Page 173: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

173

Òe.4. HesµeJeskeÀe}erve cenmet}er efJeYeeie keÀesCeles nesles._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

15.5 HesµeJeskeÀeueerve v³ee³eJ³eJemLee –

18J³ee µelekeÀeleerue v³ee³eJ³eJemLes®ee DeY³eeme keÀjleevee v³ee³eJ³eJemLesle pes yeoue Ie[tve Deeues l³eeyeoueeJeªve cejeþîeeb®eer v³ee³eJ³eJemLee µeengkeÀeueerve Je HesµeJeskeÀeueerve Deµee oesve keÀeueKeb[eleefJeYeeieuesueer Dee{Ules.

15.5.1 µeentkeÀeueerve keWÀêer³e v³ee³eJ³eJemLee - (1707-1750) µeentkeÀeUele keWÀêer³e

He´µeemeveele jepee ne meJe& Þes<þ v³ee³eeue³eerve DeefOekeÀejer neslee. mejoejeb®³ee lebìîeeyeÎue jepeevesefouesuee efveCe&³e Debeflece Demes. keÀOeer keÀOeer jepee ceb$³eeb®ee eEkeÀJee mejoejeb®ee meuuee Iesle Demes cee$e nemeuuee jepeeJej yebOevekeÀejkeÀ vemes. pej SKeeos He´keÀjCe Deieoer®e neleeyeensj iesues lej jepee Oece&meYes}e Hee®eejCe keÀjle Demes. v³ee³eeefOeµe Je Hebef[lejeJe ns HetJeea He´ceeCes®e DeeHeueer keÀeces yepeeJele Demele.

15.5.2 µeentkeÀeueerve mLeeefvekeÀ v³ee³eJ³eJemLee - µeentkeÀeUele mLeeefvekeÀ v³ee³eJ³eJemLesle

yejs®emes mejbpeeceµeenerkeÀjCe Peeuesues efometve ³esles. efJeefJeOe mejoejebvee µeentkeÀeUele mejbpeece osC³eeleDeeues nesles. ns mejbpeeceoej DeeHeeHeu³ee #es$eele v³ee³eoevee®es keÀece efoJeeCe cepeefueme, ieeslemeYee JeHeb®ee³ele ³eeb®³eeceeHe&Àle keÀjerle Demele. keÀener JesUe les SKeeos HekeÀjCe keWÀêer³e v³ee³eJ³eJemLeskeÀ[sHeeþefJele Demele. µeent®³ee keÀejkeÀeroea®³ee µesJeìer Heb®ee³ele HeOoleer®es mLeeefvekeÀ v³ee³eJ³eJemLesle cenÊJeJee{le iesues.

15.5.3 HesµeJeskeÀeueerve keWÀêer³e v³ee³eJ³eJemLee - (1750 les 1818) µeeng®³ee®e keÀeUele

í$eHeleerkeÀ[tve HesµeJ³eebkeÀ[s meÊes®es nmleeblejCe kesÀues. µeentveblej Deeuesues oesve í$eHeleer ns DekeÀe³e&#eceDemeu³eeves HesµeJ³eeb®³ee neleer meÊes®es keWÀêerkeÀjCe Peeues; Je HesµeJee ne meJe& meÊeeOeerµe Peeuee lees®ejepeceb[Ue®ee He´cegKe Pee}e lej í$eHeleer veeceOeejer yeveuee.

De) keWÀêer³e v³ee³eJ³eJemLee -

1) meeleej®ee jepee - 1708 les 1750 He³e¥le cejeþer jep³ee®ee meeJe&Yeewce meÊeeOeerµe meeleej®ee

jepee®e neslee. efµeJekeÀeUeHeceeCes jepeeuee meJe& DeefOekeÀej v³ee³eoevee®es nesles. v³ee³eeOeerµe Je Heb[erlejeJe³ee v³ee³eHe´ke´Àer³esleerue oesIeeb®es DeefOekeÀej keÀceer nesTve les meeleej®³ee jepeekeÀ[s iesues. 1750 veblejcee$e les DeefOekeÀej HesµeJ³eebkeÀ[s®e Deeues.

2) Oece&meYee - Oece&meYee eEkeÀJee ngpetj-nepeerj cepeueerme ner efµeJekeÀeUeHeemetve jep³eeleerue He´cegKe

v³ee³emebmLee Demetvener 1750 veblej leer ogye&ue Peeueer. Oece&meYesle HesµeJee, jepeceb[U Je Flej petvesmejoej, ³eeb®ee meceeJesµe neslee. Heg{s HesµeJ³eeb®es cenÊJe Jee{u³eeves jepeceb[Ueleerue meYeemeo Je petv³eemejoejeb®es cenÊJe keÀceer Peeues. l³eecegUs HesµeJ³eeves Oece&meYes®es ue<keÀjer Je efoJeeCeer DeefOekeÀej mJeleëkeÀ[sIesleues HeefjCeeceer Oece&meYee kesÀJeU veeJeeuee®e Gjueer.

Page 174: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

174

3) cegK³e He´Oeeve eEkeÀJee HesµeJee - efµeJekeÀeUele v³ee³eeue³eerve #es$eele jepee®es pes mLeeve nesles les

1750 veblej HesµeJ³eebvee He´eHle Peeues. HesµeJeskeÀeUele Heefnu³ee leerve HesµeJ³eebveer cepeueerme Je ieeslemeYee³eeb®eer v³ee³eoeveele ceole Iesleueer. µeenbt®³ee ce=l³egveblej®³ee HesµeJ³eebveer cepeueerme SsJepeer ieeslemeYee eEkeÀJeeHeb®ee³ele He×leer yeUkeÀì kesÀueer. HesµeJ³eeuee ceole keÀjC³eemeeþer l³ee®ee efoJeeCe eEkeÀJee HeÀ[Ceerme veeJee®eeDeefOekeÀejer Demes. lees®e Heb®ee³eleerceeHe&Àle yengleskeÀ meJe& HekeÀjCeeb®ee efvekeÀe} ueeJeerle Demes. lemes®eHesµeJ³eeves SkeÀ mJeleb$e v³ee³eeOeerµe vescetve l³ee®³eekeÀ[s Oeeefce&keÀ Je SsefnkeÀ mJeªHee®es meJe& KeìuesmeesHeefJeues nesles. keÀener mejoejebkeÀ[sner HesµeJ³eeves v³ee³eoevee®es keÀece meesHeefJeues nesles. ns mejoejDeeHeeHeu³ee peneefiejerle v³ee³eoevee®es keÀece keÀjerle Demele.

15.5.4 HesµeJeskeÀeueerve mLeeveerkeÀ v³ee³eJ³eJemLee - mLeeefvekeÀ HeeleUerJej mejmegYesoej, megYesoej,

ceeceueleoej, keÀceeefJemeoej Je Deceerve ns DeefOekeÀejer HesµeJ³eeb®³ee Jeleerves v³ee³eoevee®es keÀece keÀjle.

1) mejmegYesoej Je megYesoej - HeebleerkeÀ v³ee³eoeve HekeÀer³esle ns oesve DeefOekeÀejer cenÊJee®eer YetefcekeÀe

yepeeJele Demele. l³eebvee v³ee³eoevee®³ee yeeyeleerle meJeex®®e DeefOekeÀej He´ebleerkeÀ HeeleUerJej Demele.He´ebleeleerue meJe& v³ee³eefveJee[îeeJej l³eeb®ee efµekeÌkeÀe Je mener Demes. HejieCee ieesleYes®esner ns cenÊJee®esmeom³e Demele.

2) ceeceueleoej Je keÀceeefJemeoej - He´ebleeleerue efJeefJeOe efoJeeCeer HeÀewpeoejer Keìu³eeb®eer ceeefnleer

keÀªve IesTve l³eeb®ee efveJee[e keÀjCes, He´mebieer Heb®ee³ele mLeeHeve keÀªve efle®³eeceeHe&Àle Keìu³ee®eeefvekeÀeue ueeJeCes ner keÀeces ceeceueleoejeuee v³ee³eoeve #es$eeleerue keÀjeJeer ueeiele.

keÀceeefJemeoejeuee ceeceueleojeHes#ee v³ee³eeue³eerve #es$eele J³eeHekeÀ DeefOekeÀej nesles. keÀewìbgefyekeÀ ceeueceÊesmebyebOeer®es keÀypes efvekeÀeueele keÀe{Ces, keÀpee&mebyebOeer®eer Yeeb[Ces mees[efJeCes F. keÀeces l³eeueeieeJeHeb®ee³eleer®³ee ceoleerves keÀjeJeer ueeiele Demele. Iej, peeieemebyebOeer®es keÀypes, efkeÀjkeÀesU leke´ÀejerHeb®ee³eleer®³ee ceoleerefµeJee³e keÀceeefJemeoej mees[Jele Demes. HeÀewpeoejer iegv¿eeb®eerner lees HesµeJ³ee®³eeDeeosµeeJeªve ®eewkeÀµeer keÀjle Demes.

3. Deceerve - pesJne HesµeJes mejkeÀejkeÀ[s leeuegke̳eeleerue DeefOekeÀeN³eebefJeª× leke´Àejer peele Demele.

l³eeJesUer HesµeJes mejkeÀej ³ee leke´Àejer®eer ®eewkeÀµeer keÀjC³eemeeþer DeeHeuee efJeµJemle cnCetve Deceerve ³eeDeefOekeÀeN³eeuee leeuegke̳eeleerue DeefOekeÀeN³eeb®³ee ®eewkeÀµeer meeþer HeeþJele Demele.

15.5.5 Heb®ee³ele v³ee³eJ³eJemLee - ner meJee¥le cenÊJee®eer v³ee³eoeve J³eJemLee nesleer. keÀer p³eeceO³es

v³ee³eJ³eJemLes®es ueeskeÀµeenerkeÀjCe Peeues nesles. Leesju³ee ceeOeJejeJee®³ee keÀeUele Heb®ee³eleer®es cenÊJeDeefOekeÀ Jee{ues nesles. Heb®ee³eleerceO³es l³ee l³ee ieeJeeleerue He´efle<þerle ueeskeÀeb®ee meceeJesµe Demes. ³eeHeb®ee³eleerle keÀceerle keÀceer Hee®e Je peemleerle peemle HeVeeme meYeemeo Demele. efoJeeCeer Je HeÀewpeoejermJeªHee®es Keìues Heb®ee³ele ®eeueJele Demes.

15.5.6 ieeslemeYee - cejeþskeÀeueerve v³ee³eJ³eJemLesle ieeslemeYee ns SkeÀ cenÊJee®es Debie mecepeues peele

Demes. ieeslemeYesuee µeent®³ee keÀeUele cenÊJee®es mLeeve nesles. cee$e HesµeJ³eeb®³ee keÀeUele ieeslemeYes®escenÊJe keÀceer nesTve leer®eer peeiee Heb®ee³eleerves Iesleueer. lejerner cejeþskeÀeueerve v³ee³eJ³eJemLes®es Keeme

Page 175: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

175

Jewefµe<ìs cnCetve ieeslemeYeskeÀ[s Heeefnues peele Demes.

[e@. Jner. ìer. iegCes ³eebveer ieeslemeYes®es leerve efJeYeeie Hee[uesues Deensle. les cnCepes HejieCee ieeslemeYee,

keÀmeyee eEkeÀJee Hesþ ieeslemeYee Je Kes[sieeJe®eer ieesle meYee. HejieCee ieeslemeYesle osµecegKe, osµeHeeb[s, µesìs,cenepeve, Heeìerue, vee³ekeÀJee[er, efvejemeoej ³eeb®ee meceeJesµe Demes. cegK³e DeefOekeÀejer osµecegKe lejosµeHeeb[s l³eeuee ceole keÀjerle Demele. HejieC³eele efvecee&Ce nesCeejer DeeefLe&keÀ, v³ee³eeue³eerve JemeeJe&peefvekeÀ µeebleles®eer HekeÀjCes neleeUCes ns HejieCee ieeslemeYes®es cegK³e keÀece Demes.

keÀmeyee eEkeÀJee HesþieeslemeYesle osµecegKe, osµeHeeb[s, µesìs, cenepeve, Heeìerue, kegÀuekeÀCeea Je ®eewieguee ³eeb®eemeceeJesµe Demes.

Kes[sieeJe®eer ieeslemeYee ner v³ee³eoeve He´ke´Àer³esleerue meJee¥le Heefnueer Hee³ejer nesleer. ³eele meJe& Jeleveoej,Deeueglesoej Je GHejs ³eeb®ee meceeJesµe nesle Demes. meJe& SkeÀ$e yemetve efJe®eej efJeefvece³e keÀªve efveCe&³e osleDemele. ie´eceieeslemeYesves efouesuee efveCe&³e jepee meg×e yeouet µekeÀle vemes.

oesve ieeJeeleerue lebìs mees[efJeCes, keÀpe&J³eJeneje®es, keÀppes mees[efJeCes, JelevemebyebOeer Keìues ®eeueefJeCes,IeìmHeÀesì mebyebOeer®es oeJes ®eeueefJeCes F. keÀeces ieeslemeYee keÀjle Demes.

15.5.7 ye´eïemeYee - ner efJeÜeveeb®eer meYee nes³e. l³eele Oecee&efOekeÀejer ne HecegKe Demes. l³eeuee

ceoleveerme cnCetve ceerceebmekeÀ, peesµeer HegjeefCekeÀ, JewefokeÀ, %eevemebHeVe Hebef[le ³eeb®ee meceeJesµe nesle Demes.ner meYee veeefµekeÀ, HewþCe, HegCeleebyes, keÀNne[, keÀesuneHetj ceneyeUsµJej, JeeF&, Heb{jHetj Deµee leerLe&#es$eerYejle Demes. ³ee meYesle Oeeefce&keÀ lebìs mees[efJeues peele Demes. Oeeefce&keÀ iegvne kesÀuesu³ee J³ekeÌleermemeeceev³eHeCes He´e³eefµ®eÊe ÐeeJes ueeiele Demes. He´mebieer l³eeme efoJeeCeob[ner ÐeeJee ueeiele Demes.

15.5.8 peeeflemeYee - He´l³eskeÀ peeleer®eer mJeleb$e meYee Demetve l³ee l³ee peeleer®eer ceeCemes SkeÀ$e ³esle

Demele. [e@. iegCes ³ee meboYee&le cnCeleele. `peeleer®es efve³ece Yebie keÀjCeeN³ee®ee Keìuee peeeflemeYes meceesj³esle Demes' ³eeJeªve ³ee meYesceO³es HeÀkeÌle mJele뮳ee peeleer®eer yebOeves ³eesi³e He×leerves HeeUueer peeleeleeEkeÀJee veener ns Heeefnues peele Demes. SKeeÐee J³ekeÌleerves peeefleyee¿e ke=Àl³e kesÀues Demesue lej l³eeme ner meYee³eesi³e leer efµe#ee keÀjle Demes.

15.5.9 Heb®ee³ele v³ee³eJ³eJemLes®es keÀecekeÀepe - ieeJeeleerue efoJeeCeer Je HeÀewpeoejer mJeªHee®es

Keìues ®eeueefJeC³ee®es keÀece Heb®ee³ele keÀjerle Demes. ³eeceO³es Heeìerue, kegÀuekeÀCeer&, µesìs, cenepeve,®eewieguee, efcejemeoej, Jeleveoej, yeueglesoej ³eeb®ee meceeJesµe neslee. Keìu³ee®³ee mJeªHeeJej J³eeHleerJejmeYeemeoeb®eer mebK³ee DeJeuebyetve Demes.

1. efveJee[eHe$e - Jeeoer - He´efleJeeoeRveer efouesueer uesKeer efveJesoves, mee#eeroejebveer efouesu³ee mee#eer HegjeJes

³ee meJee¥®ee efJe®eej keÀªve Heb®ee³ele efveCe&³eeHe´le ³esTve Heesn®ele Demes l³ee efveCe&³eeuee meejebµe cnCele. nemeejebµe mebyebOeerle Jeefj<þ DeefOekeÀeN³eebkeÀ[s HeeþefJeuee peeF& Je l³eeuee Devegmeªve lees DeefOekeÀejer l³eeJejefveCe&³e osTve He´efleJeeoer ³eeb®eer lekeÀej SsketÀve l³eeb®eer GÊejs osle Demele. l³eeveblej Iesleuesu³ee mee#eer JeHegjeJ³eeb®eer ceeefnleer Demes. l³ee®³eeKeeueer Heb®eeves Iesleuesuee efveCe&³e Je µesJeìer HeÀ[Ceermee®eer mener Demes.µesJeìer jepee®eer mener Peeueer cnCepes efveJee[eHe$e Debeflece ceeveues peeF&.

Page 176: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

176

2. efveJee[eHe$ee®eer DebceueyepeeJeCeer - efveJee[eHe$e le³eej Peeu³eeJej l³ee mebyebOeer®ee ngketÀce mebyebOeerle

DeefOekeÀeN³eeme keÀUefJeuee peeF& Je veblej ne DeefOekeÀejer mLeeefvekeÀ DeefOekeÀeN³eeceeHe&Àle l³ee®eer He´l³e#eDebceueyepeeJeCeer keÀjerle Demes.

3. DeefHeuee®eer meJeuele - Jeeoer eEkeÀJee He´efleJeeoeruee efveCe&³e ceev³e vemesue lej lees Kego HesµeJ³eebkeÀ[s

DeHeerue keÀjle Demes. HesµeJee Hel³e#e ue#e Ieeuetve Heb®ee³eleerceeHe&Àle v³ee³eoeve keÀjC³ee®ee ngketÀce osleDemes.

4. v³ee³eeue³eerve µegukeÀ - efJepe³eer He#eekeÀ[tve `njkeÀer' eEkeÀJee `µesjCeer' v³ee³eeue³eerve

keÀecekeÀepeeHeesìer µegukeÀ cnCetve Iesleueer peele Demes. lej HejeYetle He#eekeÀ[tve ob[ Iesleuee peele Demes.

15.5.10 HegjeJee Je mee#eer - keÀeieoesHe$eer HegjeJee Je mee#eeRvee v³ee³eeue³eerve keÀecekeÀepeele cenÊJee®es

mLeeve nesles. ner keÀeieoHe$es SkeÀe efJeefµe<ì He×leerves efueefnuesueer Demele Je le³eeJej mener, efµekeÌkesÀnerDemele. v³ee³eeue³eerve DeefOekeÀejer keÀeieoHe$e Heenlee#eCeer®e les Demmeue keÀer yeveeJeì Deens ns DeesUKeleDemele.

p³ee He´keÀjCeele keÀeieoesHe$eer HegjeJee GHeueyOe vemes l³eeJesUer ieeJeeleerue Heefleef<þle ueeskeÀeb®eer mee#e IesleDemele. mee#eeroej osJeeUemeceesj eEkeÀJee yesueHe$e eEkeÀJee HeeCeer neleele IesTve mee#e osle Demele.

15.5.11 efoJ³e - HesµeJeskeÀeUele mee#eer HegjeJ³ee®³ee pees[eruee®e efoJ³e ne HekeÀejner efleleke̳ee®e

cenÊJee®ee ceeveuee peeF&. GkeÀUl³ee lesueeletve ueesKeb[e®ee legkeÀ[e neleeves yeensj keÀe{Ces, ueesKeb[e®eeleHle ieesUe neleele IesTve meele He´oef#eCee osJeUeYeesJeleer IeeueCes, veoer®³ee Hee$eele Gleªve µeHeLe IesCes,YeekeÀjer, HegÀues, Debieeje, yesue, neleele IesTve µeHeLe IesCes F. efoJ³ee®es He´keÀej HesµeJeskeÀeUele He®eueerlenesles.

15.5.12 efµe#es®es He´keÀej - HesµeJeskeÀeUele efoJeeCeob[ (jepeob[), osJeob[ (yeïeob[), peeleerob[

(ieesleob[) ns efµe#es®es HekeÀej He´®eefuele nesles. jepeob[ mJeleë HesµeJes Je mejv³ee³eeOeerµe keÀjle Demes.Oece&µeeðeevegmeej efJeÜeve ye´eïeCe osJeob[ cnCepes DeejesHeeruee He´e³eefµ®ele osle Demele. peeefleyee¿e ke=Àl³ekeÀsu³eeme peeefleob[ DeejesHeeruee kesÀuee peele Demele. cnCepes l³eeme meceepe yeefn<ke=Àle keÀjle Demele.l³eeuee Hegvne peeleerle IesC³eemeeþer l³ee®eer ieesleeF& (HebkeÌleerHeeJeve) kesÀueer peele Demes.

meejebµeeves Demes cnCelee ³esF&ue keÀer, HesµeJeskeÀeueerve v³ee³eHe×leer meesHeer Je megìmegìerle nesleer. Heb®ee³elev³ee³e He×leer ceO³es ueeskeÀµeenerkeÀjCe Peeuesues nesles. efJeµes<e cnCepes He´l³eskeÀeuee jepeeHe³e¥le DeefHeuee®eermeJeuele nesleer.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.5. HesµeJeskeÀe}erve mLeeefvekeÀ v³ee³eJ³eJemLesleer} DeefOekeÀeN³eeb®eer veeJes meebiee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Page 177: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

177

15.6 ue<keÀjer Heµeemeve –

HesµeJeskeÀeueerve ue<keÀje®es Iees[oU, Hee³eoU, leesHeÀKeevee Je ngpetjele (HesµeJ³eeb®eer HeÀewpe) Demes ®eejHe´cegKe efJeYeeie nesles. ieefveceer He×leer yejesyej®e meceesjemeceesj ³eg× keÀjC³ee®eerner He×leer Debceueele DeeCeueeriesueer nesleer. Deejceeje®³ee efJekeÀemeekeÀ[s HesµeJ³eebveer yejs®e ue#e HegjefJeues nesles.

15.6.1 Iees[oU - Iees[oUele keÀjesue, YeeueskeÀjer Je Dee[nl³eejer Demes HekeÀej nesles. keÀjesue

cnCepes yebogkeÀJeeues, YeeueskeÀjer cnCepes Yeeuee OeejCe keÀjCeejs Je Dee[nl³eejer cnCepes efceUsue les nl³eej®eeueefJeCeejs.

Iees[oUele oesve cegK³e efJeYeeie nesles les cnCepes yeejieerj Je efµeuesoej.

De) yeejieerj - yeejieerj ne mejkeÀejer veeskeÀj Demes l³eeuee mejkeÀejkeÀ[tve Iees[s, nl³eejs Je Heieej

efceUle Demes. yeejieerjebvee ceefnvee 4 les 10 ªHe³eebHe³e¥le Heieej efceUle Demes. ns yeejieerj HesµeJ³eeb®³ee Jel³eeb®³ee mejoejeb®³eener Iees[oUele þsJeues peele Demele. yejs®e yeejieerj Je Iees[s efceUtve Heeiee le³eejnele Demes. HeeiesJejerue Debceueoejeme `Heei³ee' cnCele. SkeÀe Heeiesle 10 Iees[îeebHeemetve 700 He³e¥leIees[er Demele. ³ee Heei³eeb®eer ieCevee Heg{s mejoejeble nesle Demes. veewyele, efveµeeve, HeeueK³ee, HeÀ[Ceerme,Heesleveerme F. ojKeoej Demele. ceµeeuepeer, peemeto, [sjs, jengìîee Je DeesP³eemeeþer yewue, Gbì, nÊeerF. peveeJejsner HeeiesceO³es Demele. l³eeb®ee meJe& Ke®e& mejkeÀejkeÀ[tve nesle Demes.

ye) efµeuesoej - efµeuesoejkeÀ[s Iees[e Je nl³eej mJeleë®es Demes. efµeuesoeje®³ee mecegoe³eeme `HeLekeÀ'

cnCele. Deµee efµeuesoejeb®³ee mecegoe³eeJej mejoej Demele. mejoejebvee HeLekeÀ cnCele Demele.HeLekeÀe®³ee Ke®ee&me mejkeÀejkeÀ[tve jesKe jkeÌkeÀce efceUle Demes. l³eeme `FleueeKeer' HeLekeÀ Demes veeJenesles Je HeLekeÀe®³ee Ke®ee&me mejkeÀejkeÀ[tve ceguetKe lees[tve efouee Demesue lej l³eeme `mejbpeeceer HeLekeÀ'Demes cnCele. efµeuesoeje®ee Heieej l³ee®ee Iees[e Je nl³eejs Heentve þjefJeuee peele Demes. lees ojcene 20les 30 ªHe³es FlekeÀe Demes.

15.6.2 ngpetjele - ngpetjele cnCepes HesµeJ³eeb®eer HeÀewpe nes³e. HesµeJ³eeb®³ee ceO³eJeleea meÊeskeÀjerlee leer

µeke̳e eflelekeÀer ceesþer Demes. meeOeejCeë HesµeJ³eeb®³ee Iees[oUele SkeÀ npeej He³e¥le Iees[smJeej Demele.l³eeb®eer 12 HeLekesÀ le³eej keÀªve He´l³eskeÀ HeLekeÀeJej JesieJesieUs mejoej vesceues peele Demele. HeeieskeÀ[sHeÀ[Ceerme, Heesleefveme F. jKeJeeueoej ÞesCeerleerue DeefOekeÀejer Je efµeuesoej HeLekeÀekeÀ[s ye#eer ns DeefOekeÀejerDemele. efµeuesoejepeJeU 25 mJeej Demetve DeeHeuee HeLekeÀ IesTve mJeejerme efveIeC³ee®eer Dee%ee l³eeueenesle Demes. HesµeJ³eeb®³ee mewv³ee®ee GHe³eesie kesÀJeU ue{eF&meeþer kesÀuee peele Demes. µe$eg®ee He´osµe leey³eeleDeeu³eeJej l³ee®ee leeyee ngpetjele Iesle Demes. µeeblelee Je megJ³eJemLee jeKeC³eemeeþer ngpetjele GHe³eesiekeÀjerle Demele.

15.6.3 Hee³eoU - HesµeJeskeÀeUele mewv³eele cegK³e YejCee Hee³eoUe®ee Demes. ner HeÀewpe 25000

He³e¥le Demes. cejeþîeebyejesyej®e HejHe´ebleeleerue Je HejOecee&leerue ueeskeÀeb®eener YejCee Hee³eoUele kesÀuee peeleDemes. l³eele jesefnues, HeþeCe, ieejoer, µeerKe, efmeÎer ³eeb®eener YejCee Demes. HesµeJee ceeOeJejeJeeves 1770ceO³es nwojDeueer®³ee efJeª× ceesefncesmeeþer HeÀej ceesþs Hee³eoU GYeejues nesles. 1770-71 ceO³es

Page 178: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

178

megcesjefmebie ieejÐeeuee 400 ieejÐeeb®es HeLekeÀ GYes keÀjC³eeme meebieC³eele Deeues nesles. µesjefmebie ³ee efµeKepeceeoejeuee 200 mewefvekeÀ peceJeC³eemeeþer Dee%ee keÀjC³eele Deeueer nesleer. Hee³eoUeleerue cejeþerHeÀewpeeJej cejeþe mejoeje®ee efpelekeÀe Je®ekeÀ Demes eflelekeÀe Je®ekeÀ HejHe´ebleer³e, HejkeÀer³e efµeHee³eebJejjenle vemes.

15.6.4 leesHeÀKeeve - HesµeJeeF&le cejeþîeebveer ieefveceer keÀeJ³ee®es ³eg×leb$e mees[tve meceesjemeceesj

cewoeveele ue{C³eeme megjJeele kesÀu³eeves l³eebvee leesHeÀeb®eer peemle peªj Yeemet ueeieueer. l³eecegUs HesµeJ³eebveermJeleb$e leesHeÀKeeve efJeYeeie megª keÀªve cegPeHeÀjKeeve Je veblej Fye´eefnceKeeve ³ee le%e J³ekeÌleeR®³eeleesHeÀKeev³eekeÀ[s vesceCegkeÀe keÀªve leesHeÀKeevee megmeppe yeveefJeC³ee®ee He´³elve kesÀuee. jep³eele DeveskeÀefþkeÀeCeer leesHeÀe Je leesHeÀieesUs le³eej keÀjC³ee®es keÀejKeeves megª kesÀues. Fbie´pe Je Heesleg&ieerpeebkeÀ[tve ueebyeHeuu³ee®³ee leesHeÀe ceeieefJeu³ee peele Demele.

µetlejveeuee Je iejveeuee Demes leesHeÀeb®es oesve He´keÀej nesles. l³eeHewkeÀer µeglejveeuee GbìeJej þsJeC³eele ³esF&lej iejveeuee efkeÀuu³eeJej þsJeC³eele ³esle Demes. ueneve Je nueke̳ee ocee®³ee leesHeÀe jep³eele®e yeveefJeu³eepeele. leesHeÀe Je oeªieesUe ³eeb®³ee HegjJeþîeeJej HesµeJ³eeb®es keÀesCelesner efve³eb$eCe veJnles. leesHeÀKeev³ee®eerJ³eJemLee efoJeeCe, cegpetceoej, HeÀ[Ceerme Je meyeveerme ³ee ceguekeÀer DeefOekeÀeN³eebkeÀ[s meesHeefJeC³eele ³esF& lejHe´l³e#e leesHeÀe ®eeueefJeC³eemeeþer leesHebÀoepe, Hewieboepe, ieesueboepe, yeebOeeveer Je Keemes DeefOekeÀeN³eeb®eerefve³egkeÌleer kesÀueer peeF&.

15.6.5 HeW{ejer Je ieejoer - HeW{ejer ns HesµeJeskeÀeUele ue<keÀje®es SkeÀ Debie nesles. l³eele cegK³e YejCee

cegefmuece HeþeCeeb®ee Demes. HeW{eN³eeJejerue He´cegKe cegefmuece HeþeCe®e neslee. HeW{eN³eeuee ue<keÀjele ³esTvejenC³ee®eer HejJeeveieer HesµeJ³eebkeÀ[tve I³eeJeer ueeies. mejoejeb®esner HeW{ejer Demele les l³eeb®³ee HeÀewpeebyejesyejDemele. HeW{eN³eebvee oj Heeueeceeies 5 ª. mejkeÀejele YejeJes ueeiele. ue<keÀjeyejesyej jentve HeW{ejerµe$eg®³ee He´osµeeleerue uegìceej keÀªve DeeHeues Heesì Yejle. µe$eg nejuee keÀer l³ee®³ee íeJeCeer®eer uegìkeÀjC³eele HeW{ejer mewv³eeuee ceole keÀjerle Demele. HeW{eN³eebHe´ceeCes HesµeJ³eeb®³ee HeÀewpesle ieejÐeeb®eenermeceeJesµe Demes. ieejoer ueeskeÀ µetj, Dee[oeb[ Je yesiegceeve Demele. l³eecegUs ieejÐeebJej cejeþer mejoejeb®eeJe®ekeÀ jeefnuee veener. HeW{ejer Je ieejÐeebcegUs cejeþe ue<keÀjele yesefµemle efvecee&Ce Peeueer®e Hejbleg cejeþs nsuegìeª Deensle Demee eEnotmleeveYej mecepener efvecee&Ce Peeuee.

15.6.6 Deejceej - 1698 ceO³es cejeþîeeb®ee Deejceej ÒecegKe keÀevnespeer Deebie´s®eer vesceCetkeÀ Peeueer.

1707 ceO³es l³eeves cegbyeF&Jej Fbie´peeb®³ee Deejceejer yeesìerJej nuuee keÀªve DeeHeu³ee Hejeke´Àcee®eer ®egCetkeÀoeKeJeueer. 1710 ceO³es Keebosjer yesì efpebketÀve lesLes leìyeboer kesÀueer. µeentkeÀ[s cejeþe jep³ee®eer met$esDeeueer lesJne keÀevnespeer®e Deejceeje®ee He´cegKe neslee. 1729 ceO³es keÀevnespeer®³ee ce=l³egveblej l³ee®eecegueiee mebYeepeer Deejceeje®ee HecegKe Peeuee. Heg{s 1743 ceO³es legUepeer Deebies´®eer He´cegKe Heoer efve³egkeÌleerPeeueer. Heg{s legUepeer veeveemeensye HesµeJ³eeuee pegceeveermee Peeu³eeves Fbie´peeb®eer ceole IesTve legUepeer®eeHee[eJe kesÀuee. 1756 ceO³es legUepeeruee DeìkeÀ kesÀ}er. efJepe³eotie& ³esLes veJeerve leìyeboer keÀªve lesLescejeþer Deejceeje®es þeCes mLeeHeve kesÀues. lelHetJeea 1737 ceO³es Heefnu³ee yeepeerjeJeeves Devee&Ue ³esLes SkeÀeDeejceejer þeC³ee®eer mLeeHevee kesÀueer nesleer. ³ee oesvnerner Deejceejer þeC³ee®es DeefOeHel³e DeevebojeJe OegUHe³ee®³eekeÀ[s efoues nesles. ne Deejceeje®ee metYesoej neslee.

Page 179: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

179

megYesoeje®³ee neleeKeeueer SkeÀ keÀejYeejer neslee. peieVeeLe veeje³eCe ne megYesoej OegUHee®ee keÀejYeejerneslee. ceesefncesJej peeCeeN³ee Deejceejer penepeeb®eer peyeeyeoejer l³ee®³eeJej Demes. keÀeskeÀCeeleerueefJepe³eogie&, jlveeefiejer, DebpeveJesUe, osJeie[ ³esLes cejeþîeeb®eer Deejceejer þeCes nesleer l³ee He´osµeeleerueoeueoer, ieeJeerle Je Yeb[ejer ueeskeÀ veewkeÀeve³eleveele efveHetve nesles. l³eeb®eer®e Yejleer Deejceejele nesle Demes.leeb[suee Je mejleeb[suee veeJee®es Deejceejer DeefOekeÀejer Demele.

HesµeJeskeÀeUele Deejceeje®ee GHe³eesie ®ee®esefiejer®ee yeboesyemle keÀjCes, J³eeHeejer penepeebHeemetve pekeÀeleJemetue keÀjCes, mecegêele HegÀìuesueer penepes leey³eele IesCes Je mecegêefkeÀveeN³ee®es µe$egHeemetve mebj#eCe keÀjCes³eemeeþer kesÀuee peele Demes. legUepeer®³ee Hee[eJeeveblej cejeþer Deejceej®³ee Nnemeeuee megªJeele Peeueernesleer. ceeOeJejeJee®³ee keÀeUele nwoj efJejesOeele cejeþe Deejceej Heefµ®ece efkeÀveeN³eeves cnwmegj®³eemecegêkeÀeþeHe³e¥le iesues nesles. meeiejer ue{eF&le cejeþe Deejceejeves ®eebieueer keÀeceefiejer yepeeJeueer nesleer.meejebµeeves Demes cnCelee ³esF&ue keÀer HesµeJ³eebveer meJe& efYemle YetoueeJej Demeu³eeves l³eebveer DeejceejekeÀ[sefJeµes<e ue#e efouesues veJnles.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.6. HesµeJeskeÀe}erve Iees[oUe®eer j®evee keÀµeer nesleer._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

15.7 meejebMe

í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer jep³ekeÀejYeejemeeþer peer lelJes HegjmkeÀjuesueer nesleer l³ee lelJeeb®ee HesµeJ³eebveerl³eeie kesÀu³eeves HesµeJeeF&®ee Nneme Peeuee. Demes pejer Demeues lejer mJejep³ee®es meece´ep³eele ªHeeblejHesµeJ³eebveer®e kesÀues nesles nsner veekeÀejlee ³esCeej veener cnCetve®e HesµeJ³eeb®eer keÀle&yeieejer KejesKej®e cenevenesleer ns vecego®e keÀjeJes ueeiesue.

15.8 He´µve ë

1) HesµeJeskeÀeueerve cenmetue J³eJemLes®ee Dee{eJee I³eeJee.2) HesµeJeskeÀeueerve ue<keÀjer Heµeemevee®eer ®e®ee& keÀje.3. ìerHee efuene.De) HesµeJeskeÀeueerve ceguekeÀer J³eJemLeeye) HesµeJeskeÀeueerve v³ee³eoeve He×leer.

15.9 meboYe&HegmlekesÀ ë

1) Òee. meeJeble Je Òee. peeOeJe Jner. kesÀ. cejeþîeeb®ee ÒeµeemekeÀer³e Je meeceepeerkeÀ Je DeeefLe&keÀFefleneme, efJeÐeeÒekeÀeµeve veeieHetj (1997)

2) [e@. keÀesueejkeÀj µe. iees. cejeþîeeb®ee Fefleneme – cebiesµe ÒekeÀeµeve, veeieHetj (2003)

Page 180: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

180

3) kegÀ}keÀCeea De. je. Je Kejs ie. n. cejeþîeeb®ee Fefleneme – keÀe@efvìvesvì} ÒekeÀeµeve, HetCes(1997)

4) Òee. cen}Ás Je Òee. HeeþkeÀ – cejeþe meÊes®ee Fefleneme – efJeÐee ÒekeÀeµeve, veeieHetj (1997)

5) [e@. keÀeUs ce. Jee. cejeþîeeb®ee Fefleneme – Òee®eer ÒekeÀeµeve, cegbyeF& (1998)

6) Òee. leebyeesUer Òee. HeJeej, Òee. jepeosJe, Òee. ©HeveJej – cejeþîeeb®ee Fefleneme - efveje}erÒekeÀeµeve, HetCes (2004)

Page 181: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

181

16

cejeþskeÀeueerve meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ peerJeve

Devegke´ÀceefCekeÀe

16.0 - GefÎ<ìs16.1 - He´mleeJevee16.2 - peeleerJ³eJemLee16.3 - mebmkeÀej16.4 - ðeer³eeb®es mLeeve16.5 - meceepeeleerue DebOeÞe×e16.6 - meCeGlmeJe16.7 - meceejesHe16.8 - GefÎ<ìs16.9 - He´mleeJevee16.10 - µesleer - HecegKe J³eJemee³e16.11 - GÐeesie - J³eeHeej16.12 - GlHeVee®eer meeOeves16.13 - ie´eceJ³eJemLee16.14 - JeleveJ³eJemLee16.15 - meejebMe16.16 - He´µve16.10 - meboYe&

16.0 GÎer<ìs1. cejeþskeÀe}erve meeceeefpekeÀ J³eJemLes®ee DeY³eeme keÀjCes.2. cejeþskeÀe}erve DeeefLe&keÀ peerJeCee®ee DeY³eeme keÀjCes.

16.1 - HemleeJevee

efµeJekeÀeUeHeemetve cejeþîeebmeceesj DeeHeues mJelJe, DeefYeceeve Je mJeOece& keÀmee efìkeÀeJee³e®ee ne®e efJe®eejneslee. cejeþskeÀeefueve meeceeefpekeÀ peerJevee®ee efJe®eej keÀjleevee lelkeÀeefueve cegefmuece jep³ekeÀl³ee¥yejesyejmebIe<e& keÀªve®e cejeþîeebvee DeeHeues peerJeve efìkeÀJetve þsJeeJes ueeieues nesles, ns ue#eele IesCes ke´ÀceHe´eHleþjles. cegefmuece jep³ekeÀl³ee¥veer cejeþîeeb®³ee mJeOece& Je mJeeefYeceeveeJej®e DeeIeele megª kesÀu³eevescejeþîeebmeceesj iebefYej HeefjefmLeleer efvecee&Ce Peeuesueer nesleer. í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer mJejep³ee®eermLeeHevee keÀªve cegefmueceer Je®e&mJeeuee ceesþs DeeJneve efoues nesles. cegmeueceeve jep³ekeÀl³ee¥veer lelkeÀeueerveeEnot meceepeeJej meelel³eeves pes DeeIeele kesÀues l³ee®ee cejeþîeebveer melele He´eflekeÀej kesÀuee. cejeþskeÀeefueve

Page 182: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

182

meeceeefpekeÀ ®eewkeÀì ner JeCe&J³eJemLesJej DeJeuebyetve nesleer. l³eele yeoue keÀjC³ee®ee HeÀejmee He³elve HesµeJeskeÀeUelener Peeuee veener. Lees[s HeÀej He´³elve Peeues cee$e les Del³euHe nesles. cejeþskeÀeueerve meeceeefpekeÀpeerJevee®ee Dee{eJee Iesleevee lelkeÀeueerve meeceeefpekeÀ ®eeueerjerleer, peeleerJ³eJemLee, Jeleves, Oecee¥lej,mebmkeÀej, Je´le - JewkeÀu³e, meCe-GlmeJe Fl³eeoeR®ee efJe®eej kesÀu³eeme lelkeÀeefueve meeceeefpekeÀ peerJeveDeeHeu³ee ue#eele ³esF&ue.

16.2 peeleerJ³eJemLee

cejeþîeeb®³ee keÀeUele meceepee®es ye´eïeCe, #eef$e³e, Jewµ³e Je µetê Demes ®eej Yeeie He[ues nesles.cejeþîeebveer jep³e mLeeHeve kesÀu³eeveblej ye´eïeCeebveer l³ee jep³ee®³ee He´µeemevee®eer peyeeyeoejer Heej Hee[eJeerDemee He´Ieele neslee. Jewµ³e Jeiee&leerue yengmebK³e ueeskeÀ µesleer keÀjle Demele Je HeÀej®e keÀceer ueeskeÀ ceesþeJ³eeHeej keÀjerle Demele. µetêebvee vesnceerHe´ceeCes®e meceepeeleerue Dev³e Jeiee&Heemetve otj þsJeC³eele ³esle Demeueslejer l³eeb®³eeHewkeÀer keÀeneRvee mewv³eele eEkeÀJee ie´eceHe´µeemeveele meeceerue keÀªve IesC³eele ³esle Demes. Goe.ieeJe®³ee Heeìerueeuee ieeJe®ee cenej ceole keÀjer lej efkeÀuu³eeb®³ee Deepetyeepet®³ee HeosµeeJej je$eer HenejekeÀjC³ee®eer peyeeyeoejer jeceesµeer ³ee efveµee®ej Jeiee&keÀ[s meesHeefJeC³eele ³esle Demes.

cejeþîeeb®³ee keÀeUele peeleer®es yebOeves DeefOekeÀeefOekeÀ ¢æ{ yevele iesueer. ye´eïeCeeb®³ee Je®e&mJeeuee Dev³eJeiee&®eer ceev³elee nesleer. peeleer³e yebOeves mebketÀef®ele efJe®eejeb®ee lej KegÎ í$eHeleer efµeJeepeer jepeebvee meg×eGHeêJe Peeuee neslee. les #eef$e³e vemeu³ee®ee Je cnCetve l³eebvee mJeleë®ee jep³eefYe<eskeÀ keÀjC³ee®eeDeefOekeÀej vemeu³ee®ee ³egkeÌleerJeeo lelkeÀeueerve He´efleef<þle yeeïeCeebveer kesÀuee neslee. Demes pejer Demeues lejerYekeÌleerceeiee&®³ee ®eUJeUercegUs peeleer³e yebOeves efveoeve keÀener He´ceeCeele lejer efµeefLeue nesC³eeme ceole Peeueernesleer. cejeþer mebleeb®³ee DeefÜleer³e keÀeceefiejercegUs meceepeele Oecee&efJe<e³eer efJeµes<e peeie=leer Peeueer nesleer.mJeOecee&®³ee j#eCeemeeþer He´mebieer He´eCee®eer Deengleer osC³ee®eerner l³eeb®eer le³eejer Peeueer nesleer.

16.2.1 ye´eïeCe - Deye´eïeCe mebIe<e& - HesµeJeskeÀeUele cejeþe mejoejeb®³ee yejesyejerves ye´eïeCe

mejoejebveerner Hejeke´Àceeves DeeHeueer mebmLeeves efvecee&Ce kesÀueer nesleer. HesµeJes mJeleë®e yeeïeCe Demeu³eevesye´eïeCe peeleer®ee meceepeele Jej®e<cee DemeCes meneefpekeÀ®e nesles. ye´eïeCeebveer DeeHeueer HeejbHeeefjkeÀ keÀle&J³esmees[tve Flej #es$eele efµejkeÀeJe kesÀu³eeves meeceeefpekeÀ vesle=lJe meneefpekeÀ®e ye´eïeCe Jeiee&keÀ[s Deeues nesles.

DeeHeu³ee neleeleerue meÊee ogmeN³ee meÊee Jeiee&keÀ[s peeT ve³es Deµeer Jejer<þ Jeiee&®eer F®íe Demeu³eevesmeeneefpekeÀ®e HesµeJeskeÀeUeleerue JeleveoejebceO³es mebIe<e& efvecee&Ce Peeues nesles. HejerCeeceer peeleerpeeleeRceO³esJeejbJeej keÀìt mebIe<e& nesle Demele. HesµeJ³eebveer ne mebIe<e& efceìefJeC³eeSsJepeer l³eeuee KeleHeeCeer IeeuetveHe´mebieer jep³e ®eeueefJeuesues efomeles. HesµeJ³eeb®³ee ³ee Yesoefveleer®³ee OeesjCeecegUs meceepe ne Deeletve peeleer³eleCeeJeeves HeesKejuee iesuee neslee. peeleeryebOeves ve HeeUu³eeme He´mebieer He´e³eµ®eerÊener I³eeJes ueeiele Demes.

16.2.2 ye´eïeCe-ye´eïeCe mebIe<e& - yengleebµe HesµeJ³eebveer µeneCeHeCeeves jep³e kesÀues. peeleerJeeoeuee

He´ceeCeeyeensj GÊespeve efceUCeej veener ³ee®eer o#elee Iesleueer nesleer. cee$e veeje³eCejeJee®³ee keÀeUeleye´eïeCe efJeª× He´Yet Demee Jeeo efvecee&Ce Peeuee neslee. í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®³ee keÀeUele meg×e DemesJeeo veJnles Demes veener. cee$e í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer otj¢<ìer þsJetve He´Yebtvee GHeve³eve JeiewjsDeefOekeÀej yeneue kesÀues Je meceepeeves He´Yet peceeleerleerue ueeskeÀebvee yeeïeCeeb®³ee yejesyejerves JeeieJeeJes Demeeefveoxµe efouee neslee. veeje³eCejeJeeves cee$e keÀmeueener efJe®eej ve keÀjlee HeYetpeceeleer®es ns meJe& DeefOekeÀej

Page 183: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

183

keÀe{tve Iesleu³eeves He´Yet peceeleerle ceesþe Demeblees<e efvecee&Ce Peeuee. cnCetve®e veeje³eCejeJeefJeª× peerkeÀìkeÀejmLeeves Peeueer l³eele He´Yet peceeleer®eer mebK³ee peemle Demeu³ee®es Dee{Utve ³esles.

HesµeJ³eeb®³ee keÀeUele yeeïeCe efJeª× Deye´eïeCe Demee mebIe<e& Peeuee Demes veener lej KetÎ yeeïeCeebceO³esnermebIe<e& efvecee&Ce Peeuesues efometve ³esleele. ef®eÊeHeeJeve efJeª× Flej ye´eïeCe Heesì peeleerleerue lees mebIe<e& nesleekeÀejCe He´µeemeveeleerue meJe& cenlJee®³ee peeiee ef®eleHeeJeve ye´eïeCeebvee efou³ee peele Demele DeeHeu³eeueecenÊJee®³ee peeiee efou³ee peele veener Deµeer osµemLe $eÝieJesoer ye´eïeCeeb®eer leke´Àej nesleer. Goe. Heefnu³eeyeepeerjeJee®³ee keÀejefkeÀoeale ÞeerHelejeJe He´efleefveOeerves l³eeuee efJejesOe kesÀuee neslee keÀejCe lees osµemLe³epegJexoer yeeïeCe neslee. yeeUepeer yeepeerjeJee®³ee keÀeUele meKeejece yeeHetves keÀeskeÀCemLe Je®e&mJeeueeefJejesOe kesÀuee neslee. Heg{s jIetveeLejeJe - ceeOeJejeJee®³ee Jeejmee mebIe<ee&le osµemLeebveer jIegveeLejeJeemeHeeþeRyee efouee neslee. Deµee efjleerves HesµeJeeF&le keÀeskeÀCemLe efJeª× osµemLe, ef®elHeeJeve - keÀNne[sefJeª× osJeªKes ye´eïeCe F. DeveskeÀ Jeeo efvecee&Ce Peeues nesles. DeLee&le®e ns meJe& Jeeo jepekeÀer³eJe®e&mJee®³ee YeeJevesletve efvecee&Ce Peeu³ee®es ue#eele ³esles.

16.2.3 peeleer - Heesìpeeleer Je DemHe=µ³elee - cejeþskeÀeueerve meceepeele ye´eïeCeebefµeJee³e Flej

DeveskeÀ peeleer Je Heesìpeeleer Dee{Utve ³esleele l³eeHewkeÀer meJee&le DeefOekeÀ mebK³esves cejeþs nesles. l³eeb®³eelenercejeþs Je kegÀCeyeer Deµee oesve He´cegKe µeeKee nesl³ee. cejeþe meceepe ne jep³ekeÀlee& meceepe neslee. lesJeleveoej nesles. lej kegÀCeyeer ns µeslekeÀjer eEkeÀJee µeslecepetj nesles. ³eeefµeJee³e Oeveiej, lesueer, vneJeer,kebgÀYeej, ceeUer Deeefo DeveskeÀ peeleer DeefmlelJeele nesl³ee. l³eeb®³eelener DeveskeÀ Heesìpeeleer nesl³ee.

meceepeele DemHe=µ³eeb®eer mebK³eener yejer®e ceesþer nesleer. l³eeb®³eeceO³es ceebie, cenej, ®eebYeej Fl³eeoeR®eeDebleYee&Je neslee. ³eeDemHe=<³e Jeiee&uee meceepeeleerue Dev³e Jeiee¥Heemetve otj þsJeC³eele ³esle Demes. keÀejCe ³eekeÀeUele peeleer³e yebOeves DeefOekeÀeefOekeÀ ¢{ nesle iesueer. peeleer³e yebOeves Je l³eecegUs DeHejerne³e&HeCes ³esCeejsmebkegÀef®ele efJe®eej ³eecegUs meceepe ne Deeletve peeleer³e leCeeJeeves HeesKejuee neslee. peeleer³e yebOeves DeefOekeÀkeÀ[keÀ nesleer. pees ner yebOeves HeeUCeej veener l³eeuee keÀ[keÀ efµe#ee efoueer peele Demes. SKeeÐee J³ekeÌleervesHejbHejeiele ®eeueerjerleer eEkeÀJee ner peeleer yebOeves ³eeb®es Heeueve keÀjC³eele ®etkeÀ kesÀueer lej l³eeuee He´e³eefµ®eleI³eeJes ueeiele Demes.

SketÀCe®e cejeþs keÀeUele DeveskeÀ peeleer Je Heesìpeeleer Dee{Utve ³esleele. l³eeb®³eele ®eeueerjerleer, ceeveHeeve,jereflejerJeepe Je HejbHeje ³ee keÀejCeebJeªve melele mebIe<e& efvecee&Ce nesle Demele Je les mejkeÀejuee mees[eJeeJesueeiele Demele.

16.2.4 ieeslemeYee - peeleerpeeleeRceO³es eEkeÀJee HeesìpeeleeRceO³es mebIe<e& efvecee&Ce Peeu³eeme efµeJekeÀeUele

ne mebIe<e& ieeJeHeb®ee³eleerceeHe&Àle mees[efJeuee peele Demes ³ee Heb®ee³eleeruee `ieeJee®es ieesle' Demes cnCele Demes.ieesle cnCepes efvejefvejeȳee peeleeR®ee Je Oebos keÀjCeeN³eeb®ee mecegn l³eeceO³es ieeJe®es Heeìerue, kegÀuekeÀCeea,yeejeyeuetlesoej, µesìs Je cenepeve ³eeb®ee meceeJesµe Demes. HesµeJes keÀeUele peeleer - Heesìpeeleerleerue lebìsmees[efJeC³eemeeþer ieeslemeYee efvecee&Ce Peeueer. ³ee ieeslemeYesle efvejefvejeȳee peeleerleerue Je³eesJe=× JeDevegYeJeer J³ekeÌleeR®ee meceeJesµe kesÀuee peele Demes keÀer p³eebvee meeceeefpekeÀ ®eeueerjerleeR®es ³eLeeLe& %eeve Demes.SketÀCe ceeceu³eeb®ee meJee¥ieerve efJe®eej keÀªve les efveCe&³e osle Demele. l³eecegUs meJee¥®es®e meceeOeeve nesleDemes

Page 184: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

184

16.3 - mebmkeÀej

eEnot meceepeele mebmkeÀejebvee Deefleµe³e cenÊJe nesles. efµeJe Je HesµeJes keÀeU l³eeuee DeHeJeeo veJnlee.yeejmes, peeJeU, Je´leyebOe Je efJeJeen Fl³eeoer mebmkeÀej ceesþîee Leeìeceeìele kesÀues peele Demele.efJeJeenefJeOeeruee Deefleµe³e HeefJe$e mecepeC³eele ³esF&. l³eecegUs meceepeele yeeueefJeJeen meJe&meeceev³eHeCes ª{Peeues nesles.

16.4 meceepeeleerue efðe³eeb®es mLeeve –

cejeþîeeb®³ee jep³eele efðe³eebvee meceepeele efJeµes<e ceevee®es Je He´efle<þs®es mLeeve osC³eele ³esle Demes. GojefveJee&nemeeþer Hegª<eebyejesyej efm$e³eebveener µesleeceO³es µeejerefjkeÀ keÀ<ìe®eer keÀeces keÀjeJeer ueeiele Demele.HeefjCeeceer He´LeceHeemetve®e meceepeele He[oe HeeUC³ee®eer He×le He®eefuele veJnleer. cee$e He´efleef<þle Jeiee&leerueefðe³ee ³eeuee DeHeJeeo nesl³ee. efµeJekeÀeUele DeveskeÀ efðe³eebveer GuuesKeefve³e keÀeceefiejer yepeeJeueer nesleer.efpepeeyeeF&ves yeeueefµeJeepeer®es mebieesHeve Glke=À<ì HekeÀejs keÀªve l³ee®³ee ceveele mJejep³e mLeeHeves®eercenÊJeekeÀeb#ee peeie=le kesÀueer nesleer. mJejep³eeJejerue Ssve mebkeÀìe®³ee Hemebieer cenejeCeer leejeyeeF&ves kesÀuesuesHejeke´Àce lej cejeþîeeb®³ee Feflenemeele megJeCee&#ejele veeWoJetve þsJeC³eemeejKes Deens. Heg{s HesµeJeskeÀeUelecenÊJeekeÀeb#eer DeeveboeryeeF&ves jeIeesyeeuee HesµeJesHeo efceUefJeC³ee®³ee meJe& He³elveebvee ceveeHeemetve meeLe efoueernesleer. HegC³eµueeskeÀ Deneru³eeyeeF& nesUkeÀj ³ee oeveOece& Je ketÀµeue keÀejYeejemeeþer He´efme× nesl³ee. leLeeefHeefðe³eebvee ³ee keÀeUele keÀesCelesner DeewHe®eeefjkeÀ efµe#eCe osC³ee®eer He×le vemeu³eeves l³eebvee IejiegleermJeªHee®es efµe#eCe osC³eele ³esF&. ³ee efµe#eCee®ee l³eebvee DeeHeu³ee mebmeejele efJeµes<e GHe³eesie nesle Demes.meeJe&peefvekeÀ peerJeveele Je He´µeemeveelener l³eeb®ee HeÀejmee menYeeie vemes. eEkeÀyentvee l³ee keÀeUele leµeerHe×lener veJnleer Je KetÎ efðe³eeb®eerner leµeer DeHes#ee vemeeJeer HeefjCeeceer yengmebK³e efð³e³eeb®es peerJeve Ieje®³ee®eejefYebleerHegjles®e ce³ee&oerle nesles.

16.4.1 yeeueefJeJeen Je yengHelveerlJe - lelkeÀeueerve meceepeele cegueer®es Je³e efJeJeenemeeþer 8 Je<e& lej

ceguee®es Je³e 14 Je<e& ³eesi³e mecepeC³eele ³esF&. 8 Je<ee&®³ee Jej cegueer®es Je³e Peeu³eeme efle®³ee efJeJeeneyeÎuekegÀìbgyeele ef®eblee efvecee&Ce nesF&. yeeueefJeJeene®eer DeveskeÀ GoenjCes HesµeJeskeÀeUeleerue oslee ³esleerue HesµeJeeyeeUepeer yeepeerjeJee®es efJeJeene®es JesUer Je³e DeJeIes 10 Je<ee&®es nesles lej ieesHeerkeÀeyeeF&®es Je³e 4-5 Je<ee&®esnesles. Leesju³ee ceeOeJejeJeeb®es efJeJeene®³ee JesUer Je³e 5 lej veeje³eCejeJee®es Je³e 10 Je<ex nesles, ogmeN³eeyeepeerjeJeeves lej 9 Je<e& Je³eeveblej keÀesCeleerner cegueieer efJeJeeneefµeJee³e jenlee keÀecee ve³es, Demee HeÀleJee®ekeÀe{u³ee®es Dee{Utve ³esles. DeLee&le®e ³ee yeeueefJeJeenecegUs meceepeele DeveskeÀ mecem³ee efvecee&Ce Peeu³eenesl³ee yeeueJeOet®ee Heleer DekeÀeueer ce=l³eg HeeJeu³eeme l³ee efðeuee Gjuesu³ee mebHetCe& Dee³eg<³eele vejkeÀ³eelevee YeesieeJ³ee ueeiele. HesµeJ³eeb®³ee keÀeUele yengHelveerlJee®eer ®eeuener meJe&peeleerpeceeleeRceO³esDeefmlelJeele nesleer. mJeleë HesµeJ³eebveer DeveskeÀ efJeJeen kesÀu³ee®es GuuesKe Dee{Uleele. yeeUepeeryeepeerjeJeeuee oesve, jIegveeLejeJeeuee 6, ogmeN³ee yeepeerjeJeeuee 1 yee³ekeÀe nesl³ee. meceepeevesner ³ee HeLeeGIe[HeCes ceev³e kesÀu³ee®es Dee{Ules. efJeJeene®es DeveskeÀ HekeÀej He´®eueerle nesles. Jeje®es Je³e ®eeUerme Je<e&lej JeOeg®es 9 Je<e& Demesner efJeJeen nesle Demele. KetÎ veeveemeensye HesµeJ³eeves HewþCe®³ee JeeKeesjs kegÀìbgyeeleerueSkeÀe 9 Je<ee&®³ee cegueerµeer efJeJeen kesÀuee l³eeJesUer l³ee®es Je³e 40 Je<e& nesles. JeOeguee peyejomleervesHeUJetvener efJeJeen kesÀues peele Demele. l³eeuee je#eme efJeJeen cnCele.

Page 185: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

185

16.4.2 efJeOeJeeb®eer efmLeleer - HesµeJeskeÀeUele efJeOeJeeb®eer efmLeleer Del³eble JeeF&ì nesleer. ye´eïeCeebceO³es

efJeOeJee HegveefJe&Jeeneuee Devegceleer veJnleer. cee$e Flej peeleeRceO³es efJeOeJee efJeJeen meje&me nesle. JewOeJ³e neowJeer keÀesHe Demetve efJeOeJesves mebv³eeme peerJeve peieeJes Deµeerner meceepee®eer DeHes#ee nesleer. cnCetve®e HeleerefveOeveeveblej efJeOeJes®es kesÀµeJeHeve kesÀues peeF&. ner Del³eble JeeF&ì ke=Àj Deµeer He´Lee nesleer. Hejbleg lelkeÀeefuevemeeceeefpekeÀ ª{er keÀuHeveebHeceeCes l³ee keÀeU®ee meceepe Jeeiele Demes.

16.4.3 meleer®eer ¢<ì He×le - meJe&meeOeejCeHeCes 10J³ee µelekeÀeveblej meleer®eer He´Lee ª{ Peeueer

nesleer Demes ceeveleele. peer ðeer DeeHeu³ee ce=le Heleeryejesyej menieceve keÀjles leer DeeHeu³ee kegÀUe®ee G×ejkeÀjles Deµee keÀuHevee l³ee keÀeUele ª{ nesl³ee. meJe&®e peeleerpeceeleerle meleer peeC³ee®eer He´Lee nesleer DemesefJeefJeOe GoenjCeebJeªve efometve ³esF&ue. Leesju³ee ceeOeJejeJee®eer Helveer jceeyeeF& lemes®e yeeHet ieesKeu³ee®eermegve meleer iesu³ee®eer Goe. oslee ³esF&ue. Deefnu³eeyeeF& nesUkeÀjeb®eer ner meleer peeC³ee®eer F®íe nesleer, HeCeceunejjeJe nesUkeÀjeves l³eebvee l³eeHeemetve HejeJe=Êe kesÀues nesles. HesµeJeskeÀeUele meleer peeCes ceesþs HeefJe$e JeHe´efle<þs®es mecepeues peele nesles. Jeefj<þ Jeiee&leerue ³ee HeLee keÀefve<þ Jeiee&lener Deeu³ee nesl³ee. Heg{s jepeejececeesnve je@³e DeeoeR®³ee He³elveebveer efye´efìµekeÀeUele ner He×leer keÀe³eÐeeves ve<ì keÀjC³eele Deeueer.

16.5 - meceepeeleerue DebOeÞe×e –

cejeþskeÀeueerve meceepe ne ÞeOos}e Oeªve neslee. osJeeOecee&Jej meceepee®ee ceesþe efJeµJeeme neslee.mJeOece&ömJepeeleer-mJejep³e ³ee mebyebOeer meceepeeuee DeleerJe DeefYeceeve neslee. lejerner meceepeele DebOeÞe×e³ee nesl³ee®e, keÀer p³eecegUs meceepee®es®e vegkeÀmeeve Peeues. uenevemeneve iees<ìeRmeeþer cegntle& yeIeCes,DeHeµeketÀve HeeUCes, Hee³eiegCee®eer HeLee, peHeleHe, Deveg<þeve, veJeme, YegleyeeOee, Je´leJewkeÀu³e, nescenJeve,®esìgkeÀ Fl³eeoer DebOeÞe×e lelkeÀeefueve meceepeele DeefmlelJeele nesl³ee.

16.6 meCe, GlmeJe –

cejeþskeÀeUele efvejefvejeUs meCe, GlmeJe, meepejs kesÀues peele Demele. ieCesµeeslmeJe, omeje, efoJeeUer,nesUer Fl³eeoer meCe ceesþîee He´ceeCeeJej meepejs kesÀues peele Demele. mejkeÀejleHexÀ ieCesµeeslmeJe ceesþîeeLeeìeceeìele meepeje kesÀuee peeF&. l³eemeeþer ceesþe ojyeej YejefJeuee peeF&. Leesjues Je meJeeF&ceeOeJejeJeeb®³ee keÀeUele lej ieCesµeeslmeJe Deefleµe³e JewYeJeeves meepeje Peeu³ee®eer DeveskeÀ JeCe&vesDee{Uleele. efµeJe Je HesµeJes keÀeUele omeN³eeuee efJeue#eCe cenÊJe nesles. omeN³ee®ee cegntle& meeOetve®ecejeþîeeb®es mewv³e veefJeve ceesnercesJej kegÀ®e keÀjle Demes. nesUer ne meCe Hee®e efoJeme meepeje nesle DemesHee®ener efoJeme mebHetCe& cejeþe jep³e jbie G[efJeC³eele Je DeeveboeceO³es ceµeiegue nesle Demes. KetÎ HesµeJes³eeceO³es menYeeieer nesle Demele.

DeeHe}er Òeieleer leHeeme ë

Òe.1. cejeþskeÀe}erve eqm$e³eeb®eer efmLeleer keÀµeer nesleer.Òe.2. cejeþskeÀe}erve peeleer J³eJemLes®es mJe©He keÀmes nesles.

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

Page 186: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

186

16.7. meceejesHe

cejeþîeeb®³ee jep³eeleerue meeceeefpekeÀ efmLeleer®ee Dee{eJee Iesleevee Demes ue#eele ³esles keÀer SketÀCe®emeceepepeerJeve megKekeÀj Je meceeOeeveer nesles. DebOeÞe×s®es pejer He´eyeu³e meceepeele Demeues lejer Heg{s Fbie´peerefµe#eCee®ee He´YeeJeeves meceepe peeie=le nesle iesuee.

cejeþskeÀeueerve DeefLe&keÀ peerJeve ë-

16.9 HemleeJevee

Yeejlee®³ee Feflenemeele 18Jes µelekeÀ yeN³ee®e GueLee HeeueLeer keÀjCeejs þjues. ³ee µelekeÀele ceesieuemeece´ep³e Nnemeeuee iesues lej ³egjesefHe³eve meÊeeb®ee Yeejleele Go³e Peeuee. 18J³ee µelekeÀele Demleemeiesuesu³ee cejeþe meece´ep³ee®³ee DeeefLe&keÀ peerJeveeJej ³ee Ie[ecees[er®ee He´YeeJe He[Ces meenefpekeÀ®e nesles.ceesieueeb®³ee DeeefLe&keÀ peerJevee®ee DeeOeej pemee leUeieeUeµeer Demeuesuee µeslekeÀjer Jeie& neslee. leµeer®eHeefjefmLeleer cejeþîeeb®³ee jep³eelener nesleer. µesleer ne yengmebK³e ueeskeÀeb®ee ®eefjleeLee&®ee He´cegKe J³eJemee³eneslee. ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer ns cejeþîeeb®³ee jep³ee®es GlHeVee®es cegK³e meeOeve nesles.efµeJekeÀeUeHeemetve®e GÐeesieOebos Je J³eeHeejeueener ®eeuevee efceUeueer nesleer.

16.10 - µesleer He´cegKe J³eJemee³e

í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer ceefuekeÀ Debyej®eer cenmetue He×leer mJeerkeÀejueer nesleer. HesµeJeskeÀeUelener ner®eHe×leer He®eueerle nesleer. ³ee He×leervegmeej peceerveer®eer He´le Je ceieotj ³eeHeceeCes peceerveer®es DeJJeue, ogce,meerce Je ®eeªce Demes 4 Yeeie Hee[ues peele. ³eeefµeJee³e efpeje³ele Je yeeiee³ele Demesner peceerveer®esJeefie&keÀjCe keÀjC³eele ³esF&. keÀeskeÀCeele Yeele Je osµeeJej peeWOeUe Je yeepejer ner cegK³e HeejbHeeefjkeÀ efHekesÀnesleer. µesleer®es GlHeVe YejHetj nesle Demes JeNne[ele keÀeHemee®es GlHeVe YejHetj nesle Demes.

peceerve cenmetue ns jep³ee®³ee GlHeVee®es He´cegKe meeOeve Demeu³eecegUs cenmetuee®eer DeekeÀejCeer Je JemegueerkeÀeìskeÀesjHeCes keÀjCes DeeJeµ³ekeÀ nesles. l³eemeeþer peefceveer®eer ceespeCeer keÀªve l³eevegmeej cenmetueyemeefJeuee peele Demes. peefceveer®eer Hele Je l³eeleerue efHekesÀ ³eeb®³ee DeeOeejsner cenmetue DeekeÀejuee peeF&.ke=À<Ceepeer Deveble meYeemeo ³eeb®³ee celeevegmeej, meJe& meeOeejCeHeCes SketÀCe GlHeVee®³ee 2/5 eEkeÀJee 40ìkeÌkesÀ Yeeiepeceerve cenmetuee®³ee Heesìer Jemetue kesÀuee peele Demes. De[erDe®eCeer®³ee, mebkeÀìe®³ee JeHej®eke´Àe®³ee Hemebieer ³eeHes#ee peemle He´ceeCeele cenmetue Jemetue keÀjle. p³ee peefceveerle ojJe<eea oesve efHekesÀIesleueer peele l³eeJejerue cenmetuee®es He´ceeCe DeLee&le®e peemle nesles.

16.11 GÐeesieOebos Je J³eeHeej

DeeHeu³ee jep³ee®eer ®eewHesÀj He´ieleer JneJeer ³eemeeþer í$eHeleer efµeJeepeer jepes efJeµes<e peeieªkeÀ nesles.jep³ee®es GlHeVe Jee{efJeC³ee®³ee ¢<ìerves l³eebveer Fbie´pe Je G®®e J³eeHeeN³eebvee jep³eele efþkeÀefþkeÀeCeerJ³eeHeejer JeKeejer mLeeHeve keÀjC³ee®eer HejJeeveieer efoueer nesleer. lemes®e l³eebvee DeveskeÀ meJeueleerner efou³eenesl³ee. nmleGÐeesie Je keÀueekegÀmejer®³ee GÐeesieebveener í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer meJe& HekeÀej®eer ceole

Page 187: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

187

kesÀueer nesleer. jep³eeleerue J³eeHeej Jee{u³eeme jep³ee®es GlHeVe Jee{sue Je l³eemeeþer meJe& HekeÀej®³ee osµeerHejosµeer J³eeHeeN³eebvee DeveskeÀ meJeueleer osC³ee®eer iejpe í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer DeesUKeueer nesleer.cee$e efceUeuesu³ee meJeueleer®ee ogªHe³eesie keÀª ve³es ³eeJej l³eeb®ee keÀìe#e neslee.

lelkeÀeueerve meceepej®evee peeefleefvene³e Demeu³eeves He´l³eskeÀ peeleer®ee J³eJemee³e vescetve efouee peeF&.He´l³eskeÀ ieeJe DeeefLe&keÀ ¢<ìerves mJe³ebHetCe& Demeu³eeves yengleskeÀ meJe& peerJeveeJeµ³ekeÀ Jemleg l³ee ieeJeele®eefvecee&Ce nesle Demele. J³eJemee³eevegmeej He´l³eskeÀ peeleer®³ee ÞesCeer Demetve l³ee meeOeejHeCes menkeÀejermebmLeeHe´ceeCes keÀece keÀjerle Demele. keÀeskeÀCeHeÆerleerue ueneve ceesþîee µebYejJej yebojeletve ceeuee®eerDee³eele efvecee&Ce nesle Demes. keÀejJeej, JeWieguex, jepeeHetj, ef®eHeUtve, cegbyeF&, keÀu³eeCe, JemeF&, efYeJeb[erDeeoer l³ee keÀeUeleerue J³eeHeejer yebojs nesleer. Kee[îeebJejerue yeboje®³ee 30 cewuee®³ee Hejermejele J³eeHeejerieeJee®eer meeKeUer®e le³eej nesle Demes ³ee ieeJeebletve ceeuee®eer JeenletkeÀ nesF&. l³ee ieeJeebceO³es J³eeHeejer,meeJekeÀej, mejeHeÀ, nbg[erJeeues, Dee[les, leebyeesUer, Dece}oej, keÀejKeeveoej, keÀejeieerj Je ueneve ceesþsefJeke´sÀles F. ueeskeÀ jenle Demele. l³eekeÀeUele keÀeskeÀCeeleerue jepeeHetj ns metjles®³ee KeeueesKeeue DemeCeejsyeboj nesles. keÀeskeÀCeeleerue pebieueeleerue JevemHeleer J³eeHeej ³esLetve®e ®eeuele Demes. ob[ejepeeHetjer ³esLespenepeemeeþer OekeÌkesÀ yeebOeC³eele Deeuesues nesles. Dee³eele efve³ee&leer®³ee ceeueeJej pekeÀele DeekeÀejueer peeF&.pekeÀeleer®es GlHeVe ns jep³ee®³ee cenmeguee®es cenÊJee®es meeOeve nesles. ceeueevegmeej pekeÀele nesleer.keÀeskeÀCee®³ee efkeÀveeN³eeJejerue efceþeiejebJej mejkeÀejleHexÀ keÀj DeekeÀejuee peeF&.

16.11.1 J³eeHeeje®es mJeªHe - 17 J³ee µelekeÀeHe³e¥le ceneje<ì^eleerue GÐeesieOebos Je J³eeHeeje®ee

GlkeÀ<e& Peeuesuee veJnlee. cee$e 17J³ee µelekeÀele Yeejlee®³ee Heefµ®ece efkeÀveeN³eeJej ³egjesHeerve J³eeHeeN³eeb®esDeeieceve Peeues Je l³eecegUs J³eeHeejer Guee{eueer, Yeeb[Jeuee®eer iebgleJeCetkeÀ, Dee³eele efve³ee&le ceesþîeeHe´ceeCeeJej nesT ueeieueer cee$e l³ee®ee HeÀe³eoe cejeþer ceeCemeeuee Peeuee veener. iegpejeLeer J³eeHeeN³eebveerDeeHeuee HeÀe³eoe keÀjJetve Iesleuee. Heg{s efµeJeepeer jepeebveer mJejep³e efvecee&Ce kesÀu³eeveblej cee$e cejeþerceeCemeebvee J³eeHeej GÐeesieOebÐeele HeÀe³eoe nesT ueeieuee. DeveskeÀ GÐeesieOebÐeele Je J³eeHeejeceO³es cejeþerceeCetme DeefOekeÀ ceeskeÀUsHeCeeves Yeeie IesT ueeieuee. l³eeletve®e meeJekeÀjeb®ee mJeleb$e Jeie& ceneje<ì^eleGo³eeuee Deeuee. µesìs, cenepeve, JeeCeer, efJekesÀles Fl³eeoer JeeefCep³e Jeie& efµeJekeÀeUele Go³eeuee Deeues.Heg{s cejeþe meece´ep³e pemepemes efJekeÀmeerle nesT ueeieues lemelemes J³eeHeeje®es #es$e peemleerle peemleefJemle=le nesT ueeieues. HesµeJ³eeb®³ee keÀeUele veJeveefJeve ³eg×ceesnercee ojJe<eea neleer Iesleu³ee peeTueeieu³eeves ³eg× ceesnerceebJej DeJeuebyetve DemeCeeje SkeÀ Jeie& meceepeele efvecee&Ce Peeuee keÀer pees³eg×ceesefnceebkeÀjerlee Hewmee HetjefJeCeeN³ee meeJekeÀejeb®ee Jeie& neslee.

16.11.2 J³eeHeejer OeesjCe - jece®ebêHeble Deceel³ee®³ee Dee%eeHe$eele efJeµeo kesÀu³eeHe´ceeCes pemes

í$eHeleer efµeJeepeer jepeebveer J³eeHeejeuee GÊespeve osC³ee®es, J³eeHeeN³eebvee meJeueleer Je megefJeOee osC³ee®esOeesjCe mJeerkeÀejues nesles, lemes®e OeesjCe HesµeJ³eebveerner keÀceer peemle He´ceeCeele Devegmejues nesles. cee$eHesµeJ³eebvee í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®³ee OeesjCee®es cenÊJe efleleke̳ee He´ceeCeele peeCeJele veJnles. keÀejCeHesµeJ³eeb®es mewv³e keÀOeer keÀOeer J³eeHeejeuee Deefleµe³e neveerkeÀejkeÀ Deµee iees<ìer keÀjle Demele Demes pejerDemeues lejer í$eHeleer efµeJeepeer jepeebHe´ceeCes®e HesµeJ³eebveerner pekeÀele Je JeenletkeÀ mebyebOeer SkeÀ ®eebieueerJ³eJemLee DeeKeueer leCeeJee®³ee keÀeUele Dee³eele efve³ee&leerJejerue keÀj ceeHeÀer osTve l³eebveer J³eeHeejeueeGÊespeve efoues. ieeJeele Je µenjele veefJeve J³eeHeejer keWÀês GYeejueer. ceneceeie& Je Ieeì ceeiee&Jej J³eeHeejermebj#eCe efoues. pekeÀele keÀj þjJetve osTve, mejkeÀejer ogkeÀeves, ®eeueJetve, Jemleg®eer ceeieCeer efve³eb$eerlekeÀªve, J³eeHeeN³eebvee HejJeeves Je cekeÌles osTve l³eebveer J³eeHeejeJej efve³eb$eCe þsJeues.

Page 188: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

188

16.11.3 DeewÐeesefiekeÀ Je J³eeHeejer keWÀês - efµeJekeÀeUele keÀeskeÀCee®ee He´osµe J³eeHeejemeeþer

YejYejeìeruee Deeuee neslee. Fbefiueµe He@ÀkeÌìjer jskeÀe@[& ceO³es ®eewue, oeYeesU, keÀu³eeCe, efYeJeb[er, JeWieguee&F. yeboje®ee GuuesKe YejYejeìer®eer yebojs cnCetve Deeuesuee Deens.

®eewue ns yeboj efµeJekeÀeUele J³eeHeejemeeþer YejYejeìeruee Deeuesues yeboj nesles. ³esLes ef[meWyej les cee®e&ojc³eeve J³eeHeej Deefleµe³e peueoieleerves nesle Demes. ceueyeejer J³eeHeejer ®eewue yebojeletve keÀeHe[ ient,ceueceue Je megleer keÀeHe[ vesle Demele, lej efJeveuesues keÀeHe[ Je ceueceue DejyemLeeve Je FjeCeuee peeleDemes. [e@. He´Àe³ej Fbie´pe ne He´Jeemeer ³ee yeboje®es JeCe&ve Heg{erueHeceeCes keÀjlees, `oef#eCeskeÀ[tve ³esCeeN³eeceeuee®eer ner SkeÀ Glke=À<ì yeepeejHesþ nesleer. Hejblet í$eHeleer efµeJeepeer jepes Je ceesieueebceO³es nesCeeN³ee³eg×eceO³es ³ee yeboje®eer Jeeleenle Peeueer.'

oeYeesU megOoe keÀeskeÀCeeleerue YejYejeìeruee Deeuesues yeboj nesles. DeeHeÀerkeÀe, DejyemLeeve Je FjeCeosµeeyejesyej oeYeesU®es J³eeHeejer mebyebOe nesles. cekeÌkeÀe, S[ve ³esLetve ³esCeejer DeveskeÀ penepes oeYeesUueeYesì osle Demele. ³esLetve keÀeHe[, ient, Oeev³e Je [eUer efve³ee&le nesle Demele.

keÀu³eeCe Je efYeJeb[er yebojsner melejeJ³ee µelekeÀele YejYejeìeruee Deeueer nesleer. efJeu³ece HeÀe@mìj ®³ee celes,`keÀu³eeCe ns melejeJ³ee µelekeÀeleerue cenÊJee®es J³eeHeejer keWÀê nesles. eEnotmLeeve®³ee meJe& Yeeieeletve ³esLesceeue ³esle neslee'. `Fbefiueµe HeÀ@keÌìjer jskeÀe@[& vegmeej,' efYeJeb[erner melejeJ³ee µelekeÀele cenÊJee®es J³eeHeejerkeWÀê Demetve lesLes efJeCekeÀecee®ee GÐeesie peesjoej ®eeuele Demes.

jepeeHetj JeWieguee& ner yebojsner melejeJ³ee µelekeÀele YejYejeìerme Deeuesueer nesleer. jepeeHetjntve efcejs,Jesueoes[s, megleer keÀeHe[, efceþ, keÀeieo, ne ceeue efve³ee&le nesle Demes. ³ee oesvener yebojebvee FjeCeDejyemLeeve ntve ³esCeejer ceeueJeent penepes Yesì osle Demele.

16.11.4 meeJekeÀeje®es mLeeve - cejeþîeeb®³ee jep³eele meeJekeÀejebvee cenÊJee®es mLeeve nesles.

`meeJekeÀej ns jep³ee®eer Je jep³eÞeer®eer µeesYee Demetve l³eeb®³eecegUs jep³ee®eer Deeyeeoer nesles, jep³e Þeerceblenesles, Je mebkeÀìe®³ee Hemebieer jep³eeuee keÀpe&ner efceUt µekeÀles. ' Demes cele KegÎ jece®ebêHeble Deceel³eebveerJ³ekeÌle kesÀuesues Deens. les Heg{s cnCeleele, `jepeeves meeJekeÀejeb®es j#eCe keÀªve l³eeb®ee yengceeve keÀjeJee,ueive Jeiewjs meejK³ee meceejbYeele l³eebvee He´efle<þsves yeesueeJetve l³eebvee Jeðe, Hee$e osTve l³eeb®es meceeOeevekeÀjeJes, HejcegueKeeleerue meeJekeÀejebvee DeeHeu³ee jep³eele cegÎece Hee®eejCe keÀjeJes. meeJekeÀejebvee jep³eelemeJe& meJeueleer efceUeJ³eele ns meebieleevee Deeceel³e Hejosµeer meeJekeÀejebyeÎue cee$e Oeeske̳ee®ee F&µeejeosleele. les meeJekeÀej nÆer Demetve neleer Deeuesueer peeiee keÀener kesÀu³eeme mees[Ceej veener cnCetve l³eebveemecegêefkeÀveejer JeKeejermeeþer peeiee osT ve³es. Deejceej, leesHeÀe Je oeªieesUe ns l³eeb®es yeU Demetvel³ee®³ee DeeOeejs les Hel³eskeÀ yebojele SkeÀ veJee efkeÀuuee®e le³eej keÀjleerue Je Demes Peeu³eeme les yebojkeÀe³ece®es®e jep³eeletve peeF&ue, Demes Fµeeje Jepee celener l³eebveer J³ekeÌle kesÀues Deens.'

HesµeJes keÀeUele meeJekeÀejebveer HesµeJ³eebvee De[®eCeer®³ee He´mebieer keÀpex efou³ee®eer DeveskeÀ GoenjCes Deensle.lemes®e ue<ekeÀjer ceesefnceebmeeþerner HesµeJ³eebveer meeJekeÀejebkeÀ[tve keÀpex Iesleu³ee®es GuuesKe DeveskeÀ efþkeÀeCeerDeeuesues Deensle. ceneje<ì^eleerue meeJekeÀej ns ef®elHeeJeve, osµemLe, keÀe³emLe, efµebHeer, cejeþe ³eepeeleerleerue Demeu³ee®es Dee{Ules. Heg<keÀUoe ³ee meeJekeÀejebceO³es cenÊJeekeÀeb#ee efvecee&Ce nesF& Je l³eecegUsjepekeÀejCeele ceesþer iebgleeiebgle efvecee&Ce nesF&. Goe. yeeyeg veeF&keÀ ³ee meeJekeÀejeuee HesµeJee yeveC³ee®eercenÊJeekeÀeb#ee ceeOeJejeJee®³ee keÀejefkeÀoeale efvecee&Ce Peeueer nesleer. l³eecegUs l³ee®ee yeboesyemle

Page 189: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

189

ceeOeJejeJeeuee keÀjeJee ueeieuee neslee. meeJekeÀej keiee&uee melele ³eg× HeefjefmLeleer jeneJeer, Demes Jeeìlenesles. keÀejCe ne Jeie& ³eg× ceesefnceebmeeþer HesµeJ³eebvee keÀpes& osle neslee Je l³eeletve l³eeb®ee ceesþe HeÀe³eoe nesleneslee. lemes®e ³eg×eJej peeCeeN³ee mewefvekeÀebvee peerJeveeJeµ³ekeÀ Jemlegner ne®e Jeie& HegjJele neslee. l³eecegUsHesµeJeeF&le ³ee Jeiee&®ee He´YeeJe efvecee&Ce Peeuee neslee Demes ue#eele ³esles.

16.12 cejeþîeeb®³ee GlHeVee®eer meeOeves -

1 - ®eewLeeF& Je mejosµecegKeer - ns cejeþîeeb®³ee jep³ee®es He´cegKe GlHeVee®es meeOeve nesles. ³ee GlHeVee®es

4 Yeeie Hee[C³eele ³esle Demele. 25% í$eHeleeruee 66… efvejefvejeȳee mejoejebvee l³eeb®³eemewv³ee®³ee Hees<eCeekeÀjerlee, 6… meef®eJeeuee lej Gjuesues 3… í$eHeleerpeJeU þsJeC³eele ³esTve l³eeueeF®ísvegªHe l³ee®es JeeìHe keÀjC³ee®ee DeefOekeÀej neslee.

2. efJeefJeOe keÀj - cejeþîeeb®³ee jep³eele ie=nkeÀj, Jesþefyeieejer, HeÀcee&meer, yesuekeÀeìer, Hee³eHeesµeer,cespeJeeveer, lesueHeÆer, HeÀemekeÀer, pebieceHeÆer Deeoer keÀj peveleskeÀ[tve mejkeÀej DeekeÀejle nesles.pebieueeletve ueeketÀ[ lees[C³eemeeþer mejkeÀej®eer HejJeeveieer DeeJeµ³ekeÀ Demes. ueeketÀ[ lees[C³eeJejnerpebieuekeÀj Jemetue kesÀuee peeF&. JepeveceeHeemeeþer®³ee HeceeCeHe$eemeeþer J³eeHeeN³eebvee keÀj YejeJee ueeieleDemes. ìesuekeÀjeHeemetvener mejkeÀejuee yejer®e He´eHleer nesle Demes. meesveejebveener J³eJemee³e keÀjC³eemeeþerHejJeevee I³eeJee ueeiele Demes. l³eebvee DeeHeu³ee J³eJemee³eele G®®e opee&®eer me®eesìer HeeUeJeer ueeies ³eeHejJeevee keÀjeHeemetvener mejkeÀejuee yejer®e He´eHleer nesle Demes. v³ee³eKeel³eele p³ee Ie[ecees[er nesle Demelel³eeHeemetvener mejkeÀejuee ®eebieueer HeeHleer nesle nesleer. J³eYeer®eej efme× Peeu³eeme l³eeJej peyej ob[DeekeÀejuee peele Demes.

16.13. - Ke®ee&®ee efJeefve³eesie

cejeþîeeb®³ee jep³eele efJeefJeOe GlHeVee®³ee meeOeveebÜejs pees cenmetue pecee nesle Demes, lees keÀµeeHe×leervesKe®e& nesle neslee ns HeenCes lesJe{s®e GodyeesOekeÀ þjsue. meJee&le peemle GlHeVe ue<keÀjeJej Ke®e& kesÀues peeleDemele. keÀejCe mewv³e meeceL³e&µeeueer þsJeCes mejkeÀejuee Del³eeJeµ³ekeÀ nesles. GlHeVee®ee ogmeje ceesþeefnmmee HeµeemeveeJej Ke®e& nesle Demes jep³e J³eJeefmLele ®eeueeJe³ee®es Demesue lej He´µeemeve GÊeceDemee³euee®e nJes nesles l³eecegUs cejeþs keÀeUele ue<keÀjeHe´ceeCes®e He´µeemeveeJejner ceesþe Ke®e& nesle Demes.jep³eele µeeblelee Je megJ³eJemLee jeKeC³eekeÀjlee Heesefueme efJeYeeieeJejner mejkeÀej yeje®e Ke®e& keÀjleDemes.

nsjKeel³eeJej yeje®e Ke®e& mejkeÀejuee keÀjeJee ueeiele Demes. jep³eele jmles Je HeJeeµeeb®³ee mees³eermegefJeOeebmeeþerner yeje®e Hewmee Ke®e& kesÀu³ee®es GuuesKe He$eJ³eJenejebceO³es Dee{Utve Deeuesues Deensle.efµe#eCeemeeþer Je efJeÜÊes®³ee melkeÀejemeeþerner yeje®e Ke®e& nesle neslee. cejeþe jep³ee®es GlHeVe ceesþîeeHe´ceeCeeJej Demetvener cejeþîeeb®eer DeeefLe&keÀ efmLeleer Deueyesue veJnleer Demes ue#eele ³esles. keÀejCecejeþskeÀeUele Ke®ee&®es ³eesi³e efve³eespeve veJnles nsner DeeHeCe ceev³e kesÀues Heeefnpes.

16.14 ie´eceJ³eJemLee

cejeþe keÀeueKeb[ele meeceeefpekeÀ Je DeeefLe&keÀ J³eJenejeb®ee keWÀêeEyeot Kes[s nesles Kes[îee®³ee DeefOekeÀej#es$eele ³esCeeN³ee YetHe=<þe®es He´ecegK³eeves oesve Yeeie kesÀues peele Demele. Heefnuee efJeYeeie cnCepes Jemeenleer®eer

Page 190: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

190

peeiee eEkeÀJee Heeb{jer efkebÀJee keÀeUer DeeF&. ie´ece, osns, ceewpee F. veeJeebveer Kes[îee®ee GuuesKe kesÀuee peeleDemes. Kes[îee®³ee Debleie&le keÀener GHeefJeYeeie Demele l³eebvee cepeje, Jee[er, Hee[er, yee[er F. veeJes nesleerKes[sieeJe Je l³ee®ee Jee{erJe Yeeie Devegke´Àces yegogkeÀ Je Kego& Deµee veeJeeves DeesUKeuee peeF& SKeeÐeeKes[sieeJeeuee DeeþJe[îee®ee yeepeej Yejle Demesue lej l³eeuee keÀmeyee cnCele keÀmeyee cnCepes p³eeefþkeÀeCeer njntvejer Je keÀmeye DemeCeejs ueeskeÀ jenle Demele yeboje®³ee efþkeÀeCeer Demeuesu³ee J³eeHeejerieeJeeuee efcejs Demes cnCele.

Kes[îeeHee[îeeblettve yeueglesoejer He×leerves cegK³eleë µesleer®es DeJepeejs, µeslekeÀN³eeme ueeieCeeN³ee owvebefoveJemleg Fl³eeoer®es l³ee l³ee Kes[îeebHegjles ce³ee&oerle GlHeeove nesle Demes. Kes[s ieeJeele efoJeevemeÊee,ieeslemeÊee, %eeeflemeÊee Je J³eeHeejer meÊee Deµee 4 meÊee ª{ nesl³ee yeuetlesoejebceO³es meesveejebmeejKesIeìkeÀ nesles cee$e l³eeb®ee J³eeHeej me®eesìerJej DeeOeejerle Demeu³eeves ne Jeie& meeceev³e HeCes iejeryeJ³eeJemeeef³ekeÀ®e jeefnu³ee®es efometve ³esles. yeuetlesoejer yeensjerue IeìkeÀeble Kes[îeeleerue JeeCeer cees[leDemele, cee$e l³eeb®³eele êJ³e meb®e³e keÀjC³ee®eer HeÀejµeer kegÀJele veJnleer Demes pejer Demeues lejerJ³eJemee³ee®³ee yeeyeleerle l³eebvee cee$e FlejebHes#eee peemle ceeskeÀUerkeÀ nesleer.

16.15 JeleveJ³eJemLee

Jeleve ³ee Dejyeer µeyoe®ee JeeHej ceneje<ì^ele cegefmuece Debceueele ª{ Peeuee p³eebvee ieeJekeÀer®esJebµeHejebHejeiele DeefOekeÀej Demele, p³eebvee ³ee keÀeceemeeþer mejkeÀejeletve peceerve efceUle Demes Je p³eebveemeceepeele ceevener Demes, ieeJeeHeemetve p³eebvee keÀener nkeÌkeÀ He´eHle nesle Demele Deµee ueeskeÀebvee Jeleveoejcnìues peeF&. lej Jeleve cnCepes JebµeHejbHejsves Je µeeµJeleHeCes GHeYeesieeJe³ee®eer meeje cegkeÌle peceerve nes³e.peesHe³e¥le SKeeoe Jeleveoej ieeJe®es keÀece Heener leesHe³e¥le peceerve l³ee®³eekeÀ[s jener. Jeleveoejeb®esHeeueveHees<eCe meeje ieeJe keÀjerle Demes ieeJekeÀN³eebkeÀ[tve l³eeuee jesKe eEkeÀJee Jemlegb®³ee ªHeeves l³eeb®³eemesJes®ee ceesyeuee efceUle Demes ns l³ee®es nkeÌkeÀ meveosle veceto kesÀues Demeu³eeves ieeJekeÀN³eebkeÀ[tve l³ee®eerJemetueer lees keÀe³eosµeerjHeCes keÀªve Iesle Demes. Jeleveoejeb®³ee ³ee ceesyeou³eeme nkeÀueefpecee Demes cnCele.meejeJemetueer Je µesleer®ee efJekeÀeme, ieeJeele µeeblelee Je megµeeref#elelee jeKeCes F. keÀeces Jeleveoejebvee keÀjeJeerueeiele Demele.

16.15.1 He´cegKe Jeleveoej - Kes[îeeleerue He´cegKe JeleveoejebceO³es osµecetKe, osµeHeeb[s, Heeìerue,

kegÀuekeÀCeea, ®eewIegues, µesìs, cenepeve, efcejemeoej Je yeueglesoej ³eeb®ee meceeJesµe nesle Demes.

1. osµecegKee®ee opee& ne meJe& JeleveoejebceO³es Þes<þ neslee. He´l³eskeÀ Kes[îeeHee[îeeletve Yesì eEkeÀJeevepejebvee ªHeeves l³eeuee DeveskeÀ Jemlet efceUle Demele l³eeceO³es Oeev³e, ieJele, peUCe, Deebyes,lemes®e OeveiejekeÀ[tve ueeskeÀj, ®eebYeejekeÀ[tve JeneCee, kegbÀYeejekeÀ[tve ceeleer®eer Yeeb[er,lesu³eekeÀ[tve lesue F. Jemlet efceUle Demele. Hel³eskeÀ ieeJeekeÀ[tve efkeÀceeve 1 nesve l³ee®ee oewN³ee®eeKe®e&, peveeJejeb®³ee Kejsoer efJekeÀerJej 3 ªkesÀ (leeby³ee®es veeCes), ieeJeeJej yemeJeuesu³ee mejkeÀejerkeÀje®ee keÀener efnmmee Fl³eeoer®³ee ªHeeves l³eeuee jesKe jkeÌkeÀcener efceUle Demes.

2. ieeJeeleerue ogmeje cenÊJee®ee DeefOekeÀejer osµeHeeb[s nes³e. l³ee®³eekeÀ[s l³ee®³ee HejieC³eeleerue meJe&ieeJee®ee efnµeesye HeenC³ee®es keÀece Demes. l³eeuee mejkeÀejkeÀ[tve meejecegkeÌle peefceve Fveece cnCetveefceUle Demes. osµecegKeeHe´ceeCes®e osµeHeeb[sueener yeueglesoejebkeÀ[tve Jemleg nkeÌkeÀeves efceUle Demele.

Page 191: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

191

He´l³eskeÀ Gme ceȳeeceeies 5 µesj iegU, SkeÀ Gmee®ee Yeeje Je SkeÀ jmee®eer Ieeiej l³eeuee efceUleDemes. µeslekeÀN³eebkeÀ[tve YeepeerHeeueener efceUle Demes.

3. Heeìerue ne ieeJe®ee cegK³e mejkeÀejer DeefOekeÀejer Demes. ieeJeeHeemetve mejkeÀejuee keÀener pees[ GlHeVeefceUle Demes. l³eeleerue keÀener efnmmee Heeìueeuee efceUle Demes. Hel³eskeÀ peefceve OeejebkeÀ[tveHeeìueeuee keÀener Oeev³e eEkeÀJee Flej Jemlet efceUle keÀejeefiejebkeÀ[tvener keÀener Jemlet Yesì cnCetveefceUle Demele.

4. kegÀuekeÀCeea ne Kes[sieeJe®ee efnµeesye efueefnle Demes. HeeìueemeejKes®e l³eeuee ieeJeeletve keÀener nkeÌkeÀefceUle Demes, cee$e l³ee®es He´ceeCe HeeìueeHes#ee keÀceer Demes.

5. ®eewieguee ne Heeìueeuee ieeJekeÀer®³ee keÀeceele mene³³ekeÀ cnCetve keÀece keÀjle Demes. meejeJemetueer®³eekeÀeceele lees Heeìueeuee ceole keÀjle Demes. ieesUe Peeuesuee meeje lees HejieC³ee®³ee cegK³e keÀ®esjerlevesTve Yejle Demes.

6. ieeJeele meeJekeÀejer®es J³eJenej µesìs - cenepeve keÀjerle Demele. lejepet ner l³ee®eer J³eeJemeeef³ekeÀefveµeeveer nesleer. Heeìerue kegÀuekeÀCeea ³eeb®³eeHe´ceeCes®e l³eeuee nkeÌkeÀ efceUle Demele.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.3. cejeþskeÀe}erve DeewÐeesefiebkeÀ Je J³eeHeejer keWÀês keÀesCeleer.Òe.4. cejeþskeÀe}erve GlHevveeb®eer meeOeves meebiee.

_________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

16.16 meejebMe

melejeJ³ee µelekeÀeleerue mJejep³ee®³ee mLeeHevescegUs Je veblej®³ee µelekeÀeleerue jep³eefJemleejecegUs cejeþermeceepeeuee DeveskeÀ #es$eele He´ieleer keÀjC³ee®eer mebOeer efceUeueer. l³ee SketÀCe He´efke´À³es®ee®e Yeeie cnCetveceneje<ì^ele SkeÀ veJee Demmeue cejeþer Demee J³eeHeejer - meeJekeÀej Jeie& DeþjeJ³ee µelekeÀele Go³eemeDeeuee l³eele DeveskeÀ peeleer®es ueeskeÀ nesles.

16.17 He´µve

1) cejeþskeÀeueerve meceepepeerJeveeleerue efJeefJeOe Debiee®ee Hejeceµe& I³ee.2) cejeþs keÀeUeleerue DeeefLe&keÀ Heieleer®ee Dee{eJee I³ee.3) ìerHee efuene.De) cejeþskeÀeueerve efðe³eeb®eer efmLeleer.ye) cejeþskeÀeueerve J³eeHeej Je GÐeesieOebos

Page 192: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

192

16.18 meboYe&HegmlekesÀ –

1) Òee. meeJeble yeer. Sme. Je Òee. peeOeJe Jner. kesÀ. – cejeþîeeb®ee ÒeµeemekeÀer³e, meeceepeerkeÀ Je

DeeefLe&keÀ Feflemeen – efJeÐee ÒekeÀeµeve, veeieHetj (1997)

2) [e@. keÀesueejkeÀj µe. iees. – cejeþîeeb®ee Fefleneme, cebiesµe ÒekeÀeµeve veeieHetj (2003)

3) Òee. leebyeesUer, Òee. HeJeej, Òee. jepeosJe, Òee. ©HeveJej – cejeþîeeb®ee Fefleneme – efveje}erÒekeÀeµeve HetCes (2004)

4) [e@. keÀeUs ce. Jee. – cejeþîeeb®ee Fefleneme – Òee®eer ÒekeÀeµeve cegbyeF& (1998)

5) kegÀ}keÀCeea Deej. Kejs ie. n. – cejeþîeeb®ee Fefleneme – keÀe@efvìvesvì} ÒekeÀeµeve HetCes(1997)

6) Òee. cen}Ás Je Òee. HeeþkeÀ – cejeþîeeb®³ee Fefleneme – efJeÐee ÒekeÀeµeve veeieHetj (1997)

Page 193: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

193

17

cejeþskeÀeueerve meebmke=ÀeflekeÀ peerJeve

Devegke´ÀceefCekeÀe

17.0 GefÎ<ìs17.1 He´emleefJekeÀ17.2 Jee*dce³e17.3 efµe#eCeHe×leer17.4 keÀuee17.5 mLeeHel³e17.6 meejebMe17.7 He´µve17.8 meboYe&

17.0 GefÎ<ìs

1. cejeþskeÀe}erve Jee*ce³e ÒekeÀeje®ee DeY³eeme keÀjCes.2. cejeþskeÀe}erve efµe#eCe HeOoleer®ee DeY³eeme keÀjCes.3. cejeþskeÀe}erve keÀ}e Je mLeeHel³ee®ee DeY³eeme keÀjCes.

17.1 He´mleeJevee

cejeþîeebveer DeeHeues meJe& ue#e He´ecegK³eeves jepekeÀejCeekeÀ[s keWÀêerle kesÀues nesles. l³eecegUs efJeÐee,meeefnl³e, keÀuee Je mLeeHel³e ³eeb®³ee efJekeÀemeekeÀ[s l³eebvee cnCeeJes eflelekesÀ ue#e oslee Deeues veener. ³eekeÀeUele mejkeÀejkeÀ[tve HeÀejµeeceesþîee Jeemlet efvecee&Ce keÀjC³eele Deeu³ee veenerle. cejeþs mejoej,l³eeb®³ee yee³ekeÀe, Þeerceble meeJekeÀej Je Þe×eUt ueeskeÀebveer peer keÀener cebefojs, Oece&µeeUe, Ieeì F. efvecee&CekesÀues l³eeletve lelkeÀeefueve keÀueeefJe<e³ekeÀ DeefJe<keÀeje®eer keÀuHevee ³esles. lej meble legkeÀejece Je meblejeceoeme ³eeb®³ee Heeemetve YekeÌleerceeiee&letve ueeskeÀpeeie=leer®es keÀe³e& Jee*dce³e Je He´yeesOevee®³ee ceeO³eceeletvemegª Peeues. cejeþskeÀeUele HeejbHeeefjkeÀ efµe#eCe He×le DeefmlelJeele nesleer. ceuueefJeÐee Je ue<keÀjerefµe#eCeeme HeeOeev³e nesles.

17.2 Jee*dce³e

He´e®eerve cejeþer Jee*ce³e He´ecegK³eeves Oece&HebLee®³ee DeeÞe³eeves efvecee&Ce Peeuesues efomeles. cenevegYeeJe, veeLe,JeejkeÀjer, oÊe, jeceoeme F. Oece& HebLe Jee mebHe´oe³e ceneje<ì^ele efvecee&Ce Peeues Je ³ee Oeeefce&keÀ Hes´jCesves®ecejeþer Jee*dce³ee®eer efveefce&leer Peeueer. ®eke´ÀOej, veeceosJe, %eevesµJej, SkeÀveeLe ³ee mebleebveblej legkeÀejece Je

Page 194: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

194

jeceoeme ³ee mebleebveer ueeskeÀpeeie=leer®es keÀe³e& efµeJekeÀeUele megª kesÀues. efµeJeje³eeb®³ee DeHetJe& keÀle&=lJeevesceneje<ì^eleerue pevepeerJeve efJeefJeOe Debieebveer yenªve iesues lej HesµeJeeF&le cejeþs mejoejeb®³ee JeHesµeJ³eeb®³ee ce¢&cekeÀercegUs ceneje<ìe®ee ojeje eEnogmLeeveYej Hemejuee neslee. cegmeueceeveer Yee<ee,efjleerefjJeepe, HeesµeeKe, efJeefJeOe keÀuee F. ®³ee menJeemeeves cejeþer ueeskeÀpeerJeveeJej ®eebieuee®e He´YeeJeHe[C³eeme megªJeele Peeueer. mebmke=Àle Yee<esuee Hegvne cenÊJe He´eHle nesT ueeieues. ³ee yeouel³eeHeefjefmLeleeruee Devegmeªve cejeþer Jee*dce³eele ner HeefjJele&ve Ie[tve Deeues.

17.2.1 Hebef[leer Jee*dce³e - cejeþs keÀeUele JeejkeÀjer keÀerle&vee®ee He´YeeJe keÀceer nesTve nefjoemeer

keÀerle&vee®es cenÊJe Jee{ues. ueeskeÀceveesjbpevee®³ee ³ee He´sjCescegUs Jee*dce³ee®es mJeªHe®e yeouetve iesues.HeewjeefCekeÀ DeeK³eeveebvee ueeskeÀefHe´³elee efceUeueer. keÀJeerlJe, keÀerle&ve ne ®eefjleeLee&®ee J³eJemee³e yeveu³eevesl³eeb®³eeleerue ®ewlev³e mebHele iesues. Jeeceve Hebef[leebveer %eevesµJejeveblej ieerlesJej cenÊJee®es Yee<³e ³eLeeLe&efoefHekesÀ®³ee ªHeeves kesÀues. ke=À<Ceoeme ³ee keÀJeerves ®elegëµueeskeÀer YeeieJeleeJej SkeÀJeerme DeO³ee³eeb®eer ìerkeÀeefueefnueer. veePejskeÀj ³ee keÀJeerves ceneYeejle, YeeieJele F. iebLeeleerue keÀLee cejeþerle DeesJeerJe=Êeeletveefueefnu³ee. ceeOeJemJeeceer ³eebveer SkeÀ µueeskeÀye× jecee³eCe efueefnues lej ÞeerOej ³ee ueeskeÀefHe³e keÀJeervesnefjefJepe³e, jeceefJepe³e, Heeb[JeHeleeHe, pewefceveer - DeéecesOe, efµeJeefueueece=le, Heeb[gjbie cenelc³e DemesDeveskeÀ DeesJeerye× ieb´Le efueefnues.

17.2.2 ®eefj$ekeÀLee - cejeþer Yee<esleerue ®ejer$eie´bLe ieÐeele ueerUe®eefj$e ³ee veeJeeves 13J³ee

µelekeÀele efueefnuee iesuee. 1700 ®³ee megceejeme yeefnCeeyeeF&ves DeeHeues ®eefj$e efJemle=le HeCess DeYebieeletveceeb[ues. ke=À<Ceoeme peieoevebove ³eebveer SkeÀveeLeeb®es ®eefj$e `He´efle<þeve ®eefj$e' ³ee veeJeeves 1698®³eemegceejeme efueefnues. HesµeJeskeÀeUele ®eefj$euesKeveele meJee¥le cenÊJee®eer keÀeceefiejer leenjeyeeo®³ee ceefnHeleeryegJeebveer yepeeJeuesueer efomeles. l³eeb®eer meble®eefj$es Je YekeÌleer®eefj$es efJeµes<e ueeskeÀefHe³e Deensle. YekeÌleerefJepe³emebleefueueece=le, YekeÌleefueueece=le, mebleefJepe³e ³ee l³eeb®³ee iebLeebvee KetHe®e ueeskeÀefHe³elee efceUeueer nesleer.cejeþs keÀeUele pewve Je efuebiee³ele ³ee oesve DeJewefokeÀ HebLeebveerner Jee*dce³e efveefce&leer-ceO³es efJeµes<e neleYeejueeJeuesuee efomelees. efJejoemeeves efueefnuesu³ee megoµe&ve ®eefj$eele pewve Oecee&®eer leÊJes Deeuesueer Deensle.megefkeÌlecegkeÌleeJeUer veeJee®ee pewveeb®ee ogmeje SkeÀ cenÊJee®ee iebLe He´efme× Peeuee. efuebiee³ele HebLeeleµeebleefuebie ³eebveer efueefnuesueer keÀCe&nbme eEkeÀJee keÀCe&nefmlekeÀe lemes®e yeïeoemee®ee efueueeefJeéebYej ns iebLenerHe´efme× Deensle.

17.2.3 mHegÀìkeÀeJ³e j®evee - pevemeeceev³eeb®³ee leeW[ele jenCeeje DeeCeKeer SkeÀ He´keÀej cnCepes

mHegÀìkeÀeJ³e. Heos, DeYebie, mlees$es, De<ìkesÀ, Deejl³ee, YegHeeȳee ne He´keÀej mHegÀìkeÀeJ³e cnCetveDeesUKeuee peelees. efJeefJeOe osJeosJeleeb®³ee Deejl³ee cejeþskeÀeUele efJeµes<e ueeskeÀefHe³e Peeu³ee. Oeveµ³eecemebgoje ner nesveepeer yeeUe®eer Decej YegHeeUer lej meJee¥®³ee®e Heefj®e³ee®eerDeens. µeeefnjer HejbHejener ³ee®ekeÀeUele yenjeuee Deeueer. ueeJeCeer HeesJee[s ner keÀeJ³e j®evee efJeµes<e Heefme×erme Deeueer. SsefnkeÀ peerJeve,cejeþîeeb®ee Hejeke´Àce ne µeeefnjeb®ee efJe<e³e neslee. Hejµegjece, nesveepeeryeeUe, jecepeesµeer, He´YeekeÀj, DevebleHebÀoer, megieve YeeT ³ee µeeefnjeb®es HeesJee[s, ueeJeC³ee, YetHeeȳee F. keÀeJ³ej®evee ueeskeÀeb®³ee meowJemcejCeele jenleerue.17.2.4 yeKejer Je SsefleneefmekeÀ He$es - HesµeJ³eeb®eer yeKej, cejeþsµeener®eer yeKej, cejeþer

meece´ep³ee®eer íesìer yeKej ³eele cejeþîeeb®ee Feflenemee®ee Je=Êeeble keÀener Debµeer efceUlees. nefjJebµee®eeryeKej, nesUkeÀjeb®eer kewÀHeÀer³ele Deµee keÀener kegÀUeb®³ee yeKejerner Deensle. HeeCeerHele®eer yeKej, Ke[³ee&®eerue{eF& Deµee keÀener efJeefµe<ì ue{e³eeb®³ee JeCe&vee®³eener yeKejer Deensle.

Page 195: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

195

efµeJeí$eHeleeR®es meHle HekeÀjCeelcekeÀ ®eefj$e ner efµeJeje³eeb®³ee ®eefj$ee Jejerue yeKej Deens. ke=À<CeepeerµeecejeJe ³ee efouueer®³ee ie´nmLeeves YeeTmeensyeeb®eer yeKej efueefnueer Demetve l³eele kegbÀYesjer®³eeJes{îeeHeemetve veeveemeensye HesµeJ³eeb®³ee DeeÊeeHe³e¥le nkeÀerkeÀleer meebefieleuesu³ee Deensle. 1817 meeueerefueefnuesu³ee cejeþer meece´ep³ee®³ee íesìîee yeKejerle Yeesmeu³eeb®³ee cegU Hegª<e yeeyeepeer HeemetveHe´leeHeefmebne®³ee DeKesjHe³e¥le nkeÀerkeÀle Deeuesueer Deens.

³ee keÀeUele yeKej j®evee cegyeuekeÀ HeceeCeele Peeueer He´e®eerve cejeþer ieÐeeb®eer HejbHeje ³ee yeKejeRveer mece=×kesÀueer. lelkeÀeueerve jepekeÀejCe Je meceepeJ³eJemLee ³eeb®es ³eLeeLe& ef®e$eCe ³ee yeKejeRceO³es Dee{Ules.yeKejeRceO³es DeveskeÀ He´keÀej®es oes<e Demeues lejer cejeþîeeb®³ee Feflenemee®es He´eLeefcekeÀ meeOeve cnCetve l³eeb®escenÊJe Devev³e meeOeejCe Demes®e Deens.

yeKej Jee*dce³eeyejesyej®e jepekeÀer³e He$eJ³eJenejner cejeþîeeb®³ee keÀeUele ceesþîee He´ceeCeele Jee{uesueeefomelees. lelkeÀeueerve npeejes jepekeÀer³e He$eebletve Jee*dce³eerve iegCe ¢<ìerle He[leele Je jepekeÀejCeeleerueDeblemLe He´Jeene®eer keÀuHeveener ³esles. yeeUepeer DeeJepeer ef®eìCeerme, Deebleepeer ceeCekesÀéej, ceneosJe Je yeeHeteEnieCes Je ieesefJeboHeble yegbosues ³eeb®eer npeejes He$es Deepener GHeueyOe Deensle. keÀe. vee. meeves, Jee. Jee. Kejs,efJe. keÀe. jepeJee[s, iees. me. mejosmeeF& ³eebveer DeveskeÀ SsefleneefmekeÀ keÀeieoHe$es He´efme× kesÀues Deensle.

jece®ebêHeble Deceel³eeb®³ee `Dee%eeHe$eeletve' lelkeÀeueerve jepekeÀer³e J³eJenej %eeveeJej He´keÀeµe He[lees.

Demes pejer Demeues lejer cejeþîeeb®³ee keÀeUele DeefYepeeve Je DeveskeÀ Debieebveer HegÀueuesu³ee Jee*dce³eHe´keÀejeb®eer efveefce&leer Peeueer veener ns DeeHeCeeme ceev³e keÀjeJes ueeieles.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.1. cejeþskeÀe}erve mHegÀìkeÀeJ³ej®evee keÀesCel³ee nesl³ee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

17.3 efµe#eCeHe×leer

cejeþs keÀeUele HeejbHeeefjkeÀ efµe#eCeHe×leer DeefmlelJeele nesleer. He´pes®³ee efµe#eCee®eer peyeeyeoejermejkeÀej®eer Deens, Demes l³ee keÀeUele ceeveues peele veJnles. He´l³eskeÀeves DeeHeu³ee cegueeb®eer efµe#eCee®eermees³e DeeHeu³ee F®ísHeceeCes Je µekeÌleerHe´ceeCes keÀjeJeer, Deµeer He×le Demeu³eeves meJee¥vee meceeve Deµeerefµe#eCeHe×leer l³eekeÀeUer He´®eefuele veJnleer efµe#eCe osCeeN³ee µeeUener veJnl³ee. He´eflekegÀue HeefjefmLeleerleDeeHeuee efìkeÀeJe ueeieC³ee®es meeOeve µejerj meeceL³e& ns®e Demeu³eeves He´l³eskeÀ J³ekeÌleer les keÀceeJeC³eeceO³eskeÀener Je<ex IeeueJele Demele. ®eefjleeLee&®es Je veeJe keÀceefJeC³ee®es meeOeve ³eg×eleerue HejekeÀce ns Demeu³eevesue<keÀjer efµe#eCee®eer l³ee KeeueesKeeue iejpe nesleer l³eeveblej J³eJenejerkeÀ Je HegmlekeÀer efµe#eCee®ee opee&Demes. mewefvekeÀ Je µeslekeÀN³eebvee efµe#eCee®eer iejpe veJnleer cee$e mejoej, peefceveoej Je meceepeeleerueDev³e He´efleef<þle ceb[Uer DeeHeu³ee cegueebvee HegmlekeÀer efµe#eCe osle Demele. l³eeHewkeÀer ye´eïeCe mejoej Jepeefceveoej Demes efµe#eCe osC³eemeeþer DeefOekeÀ peeieªkeÀ Demele. JeeCeer, meesveej, efµebHeer ner DeeHeuee

Page 196: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

196

J³eJenej HeenC³eemeeþer HeejceeefLe&keÀ GVeleermeeþer HegmlekeÀer efµe#eCe cegueebvee osle Demele. ner iejpeYeeieefJeCeeje SKeeoe efµe#ekeÀ-Hebleespeer He´l³eskeÀ ieeJeele Demes. Þeerceble Je He´efleef<þle ceb[Uer DeeHeu³eecegueeb®³ee efµe#eCeemeeþer Keeme efµe#ekeÀeb®eer efve³egkeÌleer keÀjle Demele.

17.3.1 efµe#eCee®es mJeªHe - HegmlekeÀer efµe#eCeele De#ej DeesUKe, GpeUCeer Je efnµeesye ³eeJej cegK³e

Yej Demes l³eemeeþer efkeÀÊes, mebmeej®eesHe[er, ieeJeerle, yeKejer, ceneYeejle, YeeieJele Je jecee³eCe³eeb®³eeleerue DeeK³eeves, jecej#ee, mlees$es, peceeKe®ee&®eer He×le Je He$eJ³eJenej ³eeb®ee JeeHej keÀjC³eele³esF&. Demes efµe#eCe DeLee&le®e meceepee®³ee Jeefj<þ Jeiee&Hegjles ce³ee&oerle nesles. meeceev³e HepeepeveebmeeþerDemeCeeN³ee efµe#eCee®³ee meesF& HeÀej®e keÀceer nesl³ee. Kes[îeeleerue He´pesuee efueefnlee, Jee®elee ³esCes Jeefnµeesye mecepeCes Hegjsmes nesles. Deµee HeefjefmLele efµe#eCeemeeþer mJeleb$e Keeles eEkeÀJee efJeÐeeHeerþ mLeeHevekeÀªve DeveskeÀ efJeÐee, keÀuee Je µeeðeeb®es SkeÀ$eerle efµe#eCe osCes l³eekeÀeUer µeke̳e veJnles.

ye´eïeCeebmeeþer Jeso, keÀeJ³e, v³ee³e, J³eekeÀjCe Je ceerceebmee F. efµekeÀefJeC³eemeeþer mejkeÀejer DeeÞe³eebves JesoJe HeeþµeeUe ®eeueefJeC³eemeeþer pegv³ee eEnot jepeeb®eer He×le nesleer. l³eecegUs pegveer efJeÐee pejer efìketÀvejeefnueer lejer efµe#eCee®ee He´meej HeÀejmee nesle vemes.

17.3.2 ceuueefJeÐee - cejeþskeÀeUele ceuueefJeÐesceO³es peesj, yewþkeÀe, kegÀmleer, Jepeve G®eueCe ³eeb®e

meceeJesµe nesle Demes, lej ue<keÀjer efJeÐes ceO³es ueeþer ®eeueefJeC³eeHeemetve les yebotkeÀ ®eeueefJeC³eeHe³e¥le®esefµe#eCe efoues peele Demes. ceuueefJeÐesmeeþer ieeJees-ieeJeeletve ueneveceesþîee leeueceer Demele. ³ee leeueceerleojjespe mekeÀeUer le©Ce ceb[Uer J³ee³eece keÀjC³eele Je SkeÀceskeÀebvee kegÀmleer®es [eJeHes®e efµekeÀJeC³eele ceiveDemele. meJe&Þes<þ ceuueeuee ieeJekeÀN³eebceeHe&Àle KetjekeÀ HegjefJeuee peele Demes. µejerjmebJeOe&veeyejesyej®eie´ecemejb#eCee®es efµe#eCener leeueceerletve efoues peele Demes. l³eecegUs le©Ceeb®³ee ceveele Sske̳ee®eer YeeJeveepeesHeemeueer nesleer. meceepeele ceuueefJeÐee ueeskeÀefHe´³e Demeu³eeves ceuue yeeUieC³ee®eer He´Lee nesleer.Kes[îeebceOetve ojJe<eea ³ee$ee Yejle Demes. ³ee ³ee$esle kegÀml³eeb®eer obieue G[le Demes. meJe&Þes<þHeefnueJeeveeme í$eHeleer eEkeÀJee HesµeJ³eebkeÀ[tve Fveece efouee peele Demes.

veeveemeensye, YeeTmeensye, peveeo&vejeJe, efJeéeemejeJe, ceeOeJejeJe Je veeje³eCejeJe ³eebveener kegÀml³eeb®ee JeJ³ee³eecee®ee ueneveHeCeeHeemetve íbo neslee. les ojyeejele JeejbJeej kegÀml³ee Ie[Jetve DeeCele Demele. meJeeF&ceeOeJejeJeeves efve³eefcele J³ee³eece keÀjeJee Demes ieesHeerkeÀeF¥veer SkeÀe He$eeÜejs megef®ele kesÀues nesles.

17.3.3 µeðeeðe efJeÐee - cejeþs keÀeUele ceuueefJeÐesFlekeÀer®e µeðeeðe efJeÐeener DeeJeµ³ekeÀ nesleer.

l³eeceO³es leueJeej, Yeeues, yeeCe, yebogkeÀ, oeb[HeÆe, efye®eJee F. nl³eejs ®eeueefJeC³ee®es efµe#eCe osC³eele³esle Demes. Iees[îeeJej yemeCes, YeeueeHesÀkeÀ keÀjCes ne Jeefj<þ Jeiee&®ee J³ee³eece®e neslee. Heeefµ®eceel³eHe×leer®es efµe#eCe IesC³eemeeþer Fbiepe eEkeÀJee HeWÀ®e J³ekeÌleeR®eer vesceCetkeÀ keÀªve efµe#eCe Iesleues peele Demele.l³eele leesHeÀe DeesleCes Je leesHeÀe G[efJeCes Deµee efµe#eCee®ee DebleYee&Je neslee.

cejeþskeÀeUele GHejeskeÌle efµe#eCee®³ee He×leer pejer DemleerlJeele nesl³ee lejermeg×e meceepeeleerue µegêpeeleer meJe&meeceev³eHeCes efµe#eCeeletve Jebef®ele nesl³ee. DemHe=µ³eebvee lej efµe#eCe IesC³ee®ee nkeÌkeÀ®e veJnlee,ns ceev³e keÀjeJes ueeiesue.

Page 197: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

197

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.1. cejeþskeÀe}erve efµe#eCe HeOoleer®es mJe©He keÀmes nesles._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

17.4 - cejeþskeÀeueerve keÀuee

ceeveJeeuee keÀues®eer GHepele®e DeeJe[ Deens, ns Deµce³egieerve keÀeUeHeemetve mebieerle, ve=l³e, veeìîe, ef®e$e JeefµeuHe ³ee keÀuee ceeveJee®³ee peerJeveeµeer He´eLeefcekeÀ mJeªHeele keÀe Demesvee cee$e efveie[erle nesl³ee, nsGlKeveveeleerue DeefJe<keÀejebJeªve efme× Peeuesues Deens. cejeþs keÀeUelener keÀuesuee yenj Deeuee neslee, nsHeg{erue efJeJes®eveeJeªve DeeHeu³ee ue#eele ³esF&ue.

17.4.1 mebieerle - ceneje<ì^ele mebieerle keÀues®ee keÀener Debµeer efJemleej cejeþe keÀeUele Peeuesuee

efomelees. HesµeJ³eeb®³ee keÀeUer ojyeejer GlmeJe, leceeµee, keÀerle&ves ³eebletve mebieerlee®ee Hemeej Peeuee.HesµeJ³eeb®³ee ojyeejele ieCesµeeslmeJee®³ee keÀeUele ieJe³eeb®es iee³eve nesle Demes. Heefnuee yeepeerjeJe HesµeJes JejIegveeLejeJeeb®³ee Heojer ieJeF& nesles ns GHeueyOe HegjeJ³eeJeªve ue#eele ³esles.

17.4.2 ve=l³e - cejeþskeÀeUele uesefPece, Yeuejer eEkeÀJee cegueeR®es Iegcee ns KesU cnCepes ve=l³ee®ee

He´eLeefcekeÀ Yeeie®e nesles, lej ueeJeCeer ieeleebvee nesCeejs ve=l³e ns ³eeHes#ee DeeCeKeer Jej®³ee opee&®es nesles.ueeJeCeer ve=l³e ue³eye×, efve³eceye× Je keÀener Debµeer leb$eye×ner nesles. ceneje<ì^ele ve=l³ekeÀues®ee efJekeÀeme³ee Hee³ejerves Peeuesuee efomele veener.

17.4.3 veeìîe - Yeeª[s, leceeµee, ueefkeÀles, oµeeJelenejer, KesU ³ee HeefuekeÀ[s cejeþskeÀeUeleerue

veeìîekeÀuee Heesn®euesueer efomele veener. µeekebgÀleue, ce=®íkeÀìerkeÀ, GÊej-jece®eefj$e Deµee opee&®es SkeÀnerveeìkeÀ cejeþerle l³ee keÀeUele efueefnues iesues veener. leceeµee ueUerles ns veeìîee®es®e He´keÀej nesles HeCe lesDeieoer®e He´eLeefcekeÀ mJeªHee®es nesles.17.4.4 ef®e$ekeÀuee - cejeþîeeb®³ee keÀeUele ef®e$ekeÀues®³ee #es$eele HeÀejµeer He´ieleer Peeu³ee®es

Dee{Ule veener. ceesieue Je jepeHetle µeemekeÀebHe´ceeCes HesµeJes Je l³eeb®³ee mejoejebveer ef®e$ekeÀueskeÀ[s HeÀejmesue#e efoues veener. Heefnu³ee yeepeerjeJe HesµeJ³eeves µeefveJeej Jee[îeele efYebleerJej ef®e$es keÀe{tve Iesleueer nesleer.HetJe& HesµeJeeF&le efµeJejece veecekeÀ ef®e$ekeÀej He´efmeef×me Deeuee neslee. Heefnu³ee ceeOeJejeJee®³ee HeojerceeCekeÀespeer veeJee®ee ef®e$ekeÀej neslee. HegCes, meeleeje, JeeF&, veeefµekeÀ, ®eeboJe[, efveHeeCeer ³esLeerueJee[îeebceO³es efYeÊeerSef®e$es keÀe{uesueer nesleer. lemes®e Heeb[sµJej, ceesjieeJe, Keb[esyee®eer Heeueer, yesveJe[er,Hee<eeCe (HegCes) ³esLeerue ceboerjeb®³ee eEYeleerJej Je íleeJejner ef®e$es keÀe{uesueer nesleer. ef®e$eeb®ee cegK³e efJe<e³e`oµeeJeleej' neslee. JeeF&®ee jemlesJee[e, meeleej®ee veJee jepeJee[e ³esLes ³ee He´keÀej®eer ef®e$e Depetvener®eebieu³ee efmLeleerle Deens. ieCeHeleer Je efj×er-efme×er ³eeb®eerner DeveskeÀ ef®e$es l³ee keÀeUeleerue Dee{Uleele.YeieJeeve efµeJee®es ef®e$ener yeN³ee®e efþkeÀeCeer mJeleb$eHeCes Dee{Ules. osJeosJeleeb®es SkeÀ$eerle ef®e$esnerkeÀe{uesueer efomeleele. l³eeceO³es jeceHeb®ee³eleve, efµeJeHeeJe&leer, efJe<Cetue#ceer F. ®ee meceeJesµe Deens.Hebg[ueerkeÀ Je efJeÇuee®eer ef®e$es cejeþe keÀeUele keÀe{uesueer Dee{Uleele.

Page 198: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

198

cejeþekeÀeUeleerue 700 les 800 ef®e$eeb®ee mebien HetCe& ³esLeerue Yeejle Fefleneme mebµeesOeve ceb[UeveskesÀuee Deens. veevee HeÀ[CeeRmeeves cejeþîeeb®³ee ojyeejele DeveskeÀ ef®e$ekeÀejebvee DeeÞe³e efouee neslee.efþkeÀefþkeÀeCe®³ee He´efme× ef®e$ekeÀejebveer le³eej kesÀuesueer osJeosJeleeb®eer ef®e$es ieesUe keÀªve l³ee®ee ®eebieueemebie´ner kesÀuesuee efomelees. pescme Jesuµe ³ee Fbie´pe ef®e$ekeÀejeves veevee HeÀ[Ceerme, ceneopeer efµebos, HejµegjeceHeble HeìJeOe&ve, ceeOeJejeJe, veeje³eCejeJe F.®eer ef®e$es keÀe{ueer nesleer. ef®e$ekeÀej Jesuµe ne 1790-95³ee keÀeUele HegC³eele JeemleJ³eeme neslee. l³eeves meJeeF& ceeOeJejeJe, veevee HeÀ[Ceerme Je ceneopeer eEµeos³eeb®es SkeÀ meecegoeef³ekeÀ ef®e$e keÀe{uesues Demetve les HegC³ee®³ee ieCesµe efKeb[erleerue jepeYeJeveele ueeJeC³eeleDeeuesues Deens. [@efve³eue veeJee®ee DeeCeKeer SkeÀ ef®e$ekeÀej HegC³eele neslee. leLeeefHe J³eeJemee³e cnCetveef®e$ekeÀues®ee mJeerkeÀej keÀjCeejs keÀueeJeble cejeþekeÀeUele HeÀejmes Peeuesues efomele veener. cee$e efYebleeRJejef®e$e keÀe{Ceejs ef®e$ekeÀej DeveskeÀ DemeeJesle keÀejCe l³eebveer keÀe{uesueer DeveskeÀ ueneve ceesþer efYeÊeer ef®e$esDeveskeÀ mejoejeb®³ee Jeeæ[³eeleer} efYebleerJej lemes®e efJeefJeOe efþkeÀeCe®³ee ceoerje®³ee efYebleerJej Dee{Uleele.ef®e$eebleerue efJe<e³e ceneje<ì^er³eve meceepeeuee Keeme Heefjef®ele Demeuesues Je ceneje<ì^er³eve mebmke=Àleer®esoµe&ve Ie[efJeCeejs Demes®e nesles.

17.4.5 efµeuHekeÀuee - cejeþsµeenerle efµeuHekeÀues®ee HeÀejmee GlkeÀ<e& Peeuesuee efomele veener keÀejCe

í$eHeleer Je HesµeJ³eeb®es meJe& Dee³eg<³e ceesieue, efvepeece Je efye´efìµe ³ee yeuee{îe µe$egbµeer ue{C³eele®e iesues.l³eecegUs cejeþskeÀeueerve mJeleb$e efµeuHes ogefce&U Deensle. efµeJeepeer jepeeb®es SkeÀ Del³eble ogefce&U efµeuHekeÀener Je<ee¥HetJeea keÀvee&ìkeÀeleerue OeejJee[ peJeUerue ³eeoJee[ ³ee ieeJeer meeHe[ues Deens. les SkeÀe efµeUsJejDel³eble GþeJeoej He×leerves keÀesjuesues Demetve l³eele efµeJeí$eHeleer Je yesUJe[er ceuuecee ³eeb®³eele peeryeesueCeer Peeueer, l³ee®es ¢µ³e oeKeefJeues Deens. cejeþsµeenerleerue ceboerjsner l³eeb®³ee JeemlegefµeuHee®ee efJe®eejkeÀjlee ³eeoJekeÀeueerve ceboerjebmeejKeer®e Jeeìleele. Deefnu³eeyeeF& nesUkeÀjebveer HesµeJeskeÀeUele DeveskeÀ cebefojsyeebOeueer l³ee cebefojebceO³es µeent®³ee cegleea Je keÀesjerJe keÀece ceesþîee He´ceeCeele kesÀuesues Dee{Ules. ³eeJeemlegefµeuHeebJej jepeHetle Je iegpejeLeer keÀues®ee He´YeeJe peeCeJelees. cebefojeb®³ee He´JesµeÜejebJej cejeþemejoejeb®³ee cetleea keÀesjuesu³ee Deensle. l³ee GY³ee eEkeÀJee yemeuesu³ee DeLeJee nÊeeRJej Deeª{ Peeuesu³eeefomeleele lemes®e vele&keÀer Je JeeÐeJe=boeleerue JeeokeÀeb®³eener cetleea Deensle.

cejeþekeÀeUeleerue cebefojeb®³ee yeensjerue eEYeleer Je ceb[Hee®³ee íleeJej lej efµeuHeeb®eer ceesþer jsue®esueDee{Ules. ³ee keÀesjerJe keÀeceele HegÀues Je YeewefceleerkeÀ ve#eer He´keÀ<ee&ves peeCeJeles. ve#eerle keÀceU Je nbmenerHe´ecegK³eeves Dee{Uleele. lemes®e nÊeer, ceesj, ceekeÀ[s F. He´eCeerner keÀesjuesues Dee{Uleele. ìeskesÀ efpe.Denceoveiej ³esLeerue efme×séeje®³ee cebefojele nbmee®³ee HebkeÌleer®es ef®e$eCener keÀesjuesues Dee{Utve ³esles.efµejJeU (meeleeje) ³esLeerue efµeJecebefoje®³ee vebefoceb[Hee®³ee efµeKejeJej ®eejner yeepetme ieesHeeUke=À<Ce,jeceHeb®ee³eleve, cener<eemegj-ceefo&veer Je ue#ceer veeje³eCe ³ee osJeleeb®³ee µee[t®³ee cetleea Deensle.

cejeþsµeenerleerue keÀe<þ efµeuHesner ceneje<ì^Yej HeneJe³eeme efceUleele. oie[ele Je ueekeÀ[ele keÀesjuesu³eeefµeuHeele efJeue#eCe meec³e Dee{Ules.

Jejerue efJeJes®eveeJeªve Demes ue#eele ³esles keÀer, efµeJe Je HesµeJes keÀeUeleerue melele®³ee ³eg×e®³eeOeeceOegceercegUs ceneje<ì^eleerue keÀuee Yeejleeleerue Flej Heebleeleerue keÀueebHe´ceeCes Del³eg®³e efµeKejeJejHeesn®eg µekeÀueer veener Demes Kesoeves cnCeeJes ueeieles.

Page 199: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

199

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.1. cejeþskeÀe}erve efµeuHe keÀ}s®eer GoenjCes meebiee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

17.5 cejeþskeÀeueerve mLeeHel³e

efµeJeepeer jepeebvee peµeer mJejep³eeb®eer veJeefveefce&leer keÀjeJeer ueeieueer leµeer®e cejeþer mLeeHel³e efJeµeejoebveemLeeHel³e #es$eele keÀjeJeer ueeieuesueer efomeles. l³eebveer HetJe&keÀeueerve Je mecekeÀeueerve HejbHeje Je µewueer ³eeb®ee³ee keÀeceer GHe³eesie keÀªve veJeerve veiejs GYeejueer, osJeeue³es Je Jee[s yeebOeues. cejeþskeÀeueerve He´emeeo,ceboerjs Je Flej JeemlegbHewkeÀer cebefojs pej mees[ueer lej Flej Jeemlet HekeÀej®es HeÀej®e keÀceer vecegves ®eebieu³eeDeJemLesle efµeuuekeÀ Deensle. cee$e yengleskeÀ meJe& cebefojs ®eebieu³ee DeJemLesle efomeleele. keÀener cebefojeb®esefpeCeex×ej Peeuesues Demeues lejer l³eeb®³ee cegU mJeªHeele HeÀejmee HesÀjHeÀej Peeuesuee efomele veener.

17.5.1 veiejj®evee - í$eHeleer efµeJeepeer jepeeb®eer jepeOeeveer je³eie[ ³ee efkeÀuu³eeJej nesleer. lej

leejeyeeF& meeleej®³ee efkeÀuu³eeJej jenle Demes. µeengjepeebveer meeleeje µenj JemeJeues. Hejblegceneje<ì^eleerue efvejefvejeȳee Yeeieebveer oUCeJeUCee®³ee ¢<ìerves meeleeje meesF&®es vemeu³eeves HesµeJ³eebveerHegCes µenj efveJe[ues. 1721 He³e¥le HesµeJ³eeb®es JeemleJ³e meemeJe[ ³esLes nesles. l³eeveblej l³eebveer DeeHeueecegkeÌkeÀece HegC³eeme nueefJeuee. l³eeJesUer HegCes ns keÀmey³ee®es uenevemes ieeJe nesles. HegCes, kegÀceejer Je keÀemeejer³ee leerve Kes[îeeb®es efceUtve HegCes µenj Peeues. Heg{s Dev³e Kes[îeeb®ee l³eele meceeJesµe keÀªve HesµeJ³eebveerHegCes µenje®ee efJemleej kesÀuee. 1748-49 ceO³es µegke´ÀJeej Hesþs®eer mLeeHevee kesÀueer. lej yegOeJeej Hesþs®eermLeeHevee jeceepeer Je yeeUepeer ³ee veeF&keÀ yebOegbveer kesÀueer. 1750-51 o³eejece JeuueYeoeme ³eeµesìer³eeves iegªJeej Hesþs®eer mLeeHevee kesÀueer. vee³eieeJe Kes[îee®es ªHeeblej meoeefµeJe Hesþsle keÀjC³eeleDeeues. lesLes veJ³eeves Jemleer keÀjCeeN³eebvee Heefnues 7 Je<ex pekeÀele ceeHeÀ keÀjC³eele Deeueer. HegCes µenje®eerDeveskeÀ JesUe uegìceej Peeueer nesleer. 1762-63 ceO³es cegIeueebveer HegC³eeJej mJeejer keÀªve les GodOJemlekesÀues nesles. l³eeveblej HegC³ee®eer Hegveyee¥OeCeer keÀjC³eemeeþer ceeOeJejeJe HesµeJ³eebvee Keeme He´³elve keÀjeJesueeieues nesles.

veeefµekeÀ Je OeejJee[ ³ee µenjeb®³ee Jee{ermeeþer HesµeJ³eebveer Keeme meJeueleer efou³ee nesl³ee. veeefµekeÀpeJeUerkeÀ ®eeJe[me ieeJe DeeveboeryeeF&®³ee Keeme DeeJe[er®es nesles. l³eecegUs ³ee ieeJee®ee efJekeÀeme keÀªvejIegveeLejeJeeves l³eeuee DeeveboJeuueer ns veeJe efoues nesles. DeeveboJeuueer®eer Jemleer Jee{Jetve veeefµekeÀµenjebHe³e¥le vesC³ee®eer l³eeb®eer ³eespevee nesleer. HesµeJ³eebHe´ceeCes l³eeb®es mejoejner DeeHeu³ee peneieerjerceOetveveJeer ieeJes Je µenjs JemeJeerle Demele DeevebojeJe jeml³eebveer ``JeeF&'' uee DeeOegefvekeÀ mJeªHe efoues nesles.lesLes ye´eïeCeeb®eer Jemleer Jee{JeC³eemeeþer l³eebveer Keeme He³elve keÀªve JeeF&leerue cegefmueceeb®es Jee{uesuesJe®e&mJe meeceesHe®eejeves keÀceer kesÀues nesles.

ceeOeJeHegj, meebieueer, Peeµeer F. µenjs cejeþîeebveer JemeJeerueer keÀener µenjeb®eer GYeejCeer cejeþîeebveercegefmuece veiejj®evee µewueer®³ee OeleeaJej kesÀuesueer efomeles.

Page 200: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

200

17.5.2 Fceejleer - µenepeer jepeebveer cegjej peieosJee®³ee veebiejeKeeueer ieejo Peeuesues HegCes µenj

Hegvne DeeHeu³ee Hee³eeJej GYes keÀªve `HegCes-megHes' ner peneieerj meeJejC³ee®eer keÀeceefiejer í$eHeleer efµeJeepeerjepeebJej ìekeÀueer Je l³eeb®³ee yejesyej oeoespeer keÀeW[osJe Je efpepeeyeeF& ³eebveener HeeþefJeues l³eebveer HeLecekeÀmeuîee®³ee ieCeHeleer®es cebefoj Hegvne yeebOeues. efJeÇueJee[er®³ee efJeÇue cebefoje®es yeebOekeÀecener efpepeeTb®³eeHe´sjCesCes Peeues. efµeJeepeerjepeebmeeþer ueeueceneuener yeebOeC³eele Deeuee l³eeveblej jepeie[ Je je³eie[³esLesner ceesþs He´meeo, kebgÀ[, leueeJe yeebOeC³eele Deeues. cebefojebHe´ceeCes Jee[îeeb®³ee yeeyeleerlener HeejbHeeefjkeÀkeÀuHevee HelkeÀjC³eele Deeuesu³ee nesl³ee. ceO³es ceesþe ®eewkeÀ, l³eeYeesJeleer DeensN³ee DeeCeKeer l³eeYeesJeleernerKeesu³ee, efoJeeCeKeeves yeebOeuesues nesles Demes SkeÀ pees[tve oesve-leerve ®eewkeÀ Demele. mepeeJeìermeeþerueekeÀ[er keÀesjerJe keÀece Je jbie ner®e cegK³e meeOeves nesleer.

1730 veblej®³ee keÀeUeleerue yeN³ee®e Jee[îeeb®eer, jepeJee[îee®eer veeJes lelkeÀeueerve meeefnl³eele DeeuesueerDeensle. HegC³ee®ee µeefveJeejeJee[e, µegkeÀJeej Jee[e, efJeÞeeceyeeieJee[e, veeefµekeÀ®ee mejkeÀejJee[e,keÀesHejieeJe®ee jIegveeLejeJeeb®ee Jee[e lemes®e meeleejkeÀj í$eHeleeR®es `veJee' Je `pegvee' Demes oesvejepeJee[s ns l³ee keÀeUeleerue He´efme× Jee[s nesles. meeleej®es Jee[s DeÐeeHe ®eebieu³ee efmLeleerle GYe Deensle.veeefµekeÀ Je keÀesHejieeJe ³esLeerue Jee[îeele veblej®³ee keÀeUele KetHe®e yeoue Peeuesues Deens. HegC³eeleerueµeefveJeejJee[e Je µegke´ÀJeejJee[e peJeUpeJeU ve<ì®e Peeuesues Deensle. veeefµekeÀ®ee mejkeÀejJee[ener ve<ìnesC³ee®³ee ceeiee&Jej Deens. JeeF&, ìeskesÀ, ÞeerieeWos, Heb{jHetj F. DeveskeÀ efþkeÀeCeer 18J³ee µelekeÀeleeruekeÀener Iejs GYeer Deensle.

cejeþs keÀeUeleerue Iejs keÀ®®³ee Je HekeÌke̳ee (Yeepeuesu³ee) Deµee oesvner He´keÀej®³ee efJeìebveer yeebOeuesueerDee{Uleele. efJeìeb®³ee pees[eruee ueekeÀ[er Keebye, legȳee, Heeì ³eeb®ee GHe³eesie iesuee peele Demes.

peesl³eemeeþer Ie[erJe oie[ JeeHejerle Demele. GÊece Ieesìuesu³ee ®egv³ee®es efYebleervee Hueemìj keÀjleDemele. eEYeleer®eer pee[er leerve HegÀì eEkeÀJee l³eeHes#eener pee[ Demetve efKe[ke̳ee DeekeÀejeves ueneve JemebK³esves keÀceer þsJeerle. íHHej veUer®³ee keÀewueeb®es®e Demes.HesµeJ³eebveer cejeþîeeb®³ee jep³ee®eer jepeOeeveer HegC³eeuee vesu³eeveblej lesLes DeveskeÀ mejoej Je FveeceoejebveernJesu³ee Je Jee[s yeebOeC³eeme megªJeele kesÀueer ³ee GHeke´Àcee®eer megªJeele Heefnu³ee yeepeerjeJee®³ee keÀeUelePeeueer. efµebos Je nesUkeÀjebveer nJesu³ee yeebOeu³ee. mejoej IeesjHe[s ³eebveer HeJe&leer®³ee Hee³eL³eeµeer nJesueeryeebOeueer. veeveemeensyeebveer 1753 ceO³es meeleeN³eeuee SkeÀ Jee[e yeebOeuee. ³ee Jee[îeele HesµeJ³eeb®³ee Jeleervesmejoej Hegjbojs jenle Demele.

17.5.3 cebefojs - DeveskeÀ cejeþs mejoej, J³eeHeejer Je meeJekeÀej ³eebveer DeeHeu³ee GlHeVeeletve

Þe×svegmeej ceneje<ì^ele efþkeÀefþkeÀeCeer DeveskeÀ megboj Je YeJ³e cebefojeb®eer efveefce&leer kesÀueer. JeeF& ³esLesjeml³eebveer, efcejpe Je meebieueerle HeìJeOe&veebveer, veeefµekeÀuee Dees{skeÀjebveer Je veejesµebkeÀjebveer lemes®eDeefnu³eeyeeF& nesUkeÀjebveer peJeUpeJeU meJe&®e ceesþceesþîee #es$eeb®³ee efþkeÀeCeer cebefojs yeebOeuesueerDee{Uleele. HesµeJ³eebveer Heb{jHetj, LesTj, ef®eb®eJe[, iebieeHetj Je DeeUboer, HegC³eeceO³es HeJe&leer®³eeìskeÀ[erJej, ®eeme, keÀjbpeieeJe JesªU ³ee efþkeÀeCeer peer cebefojs yeebOeueer Deensle leer lelkeÀeefueveJeemlegkeÀues®eer Glke=À<ì HeeflekesÀ®e Deensle.

efJeÇue efµeJeosJe efJeb®etjkeÀjeves vejefmebnHetj ³esLes yeebOeuesues ue#ceer-ve=efmebn cebefoj, efyeJeuekeÀjebveer GjCe ³esLesyeebOeuesues efJe<Cet cebefoj, veevee HeÀ[Ceermeeves JesUeme}e yeebOeuesues keÀeueYewjJee®es cebefoj Je Yeercee µebkeÀje®escebefoj, keÀeµeer, meesceveeLe, Ie=<CesµJej, ceLegje, He´³eeie ³esLes Deefnu³eeyeeF& nesUkeÀjebveer yeebOeuesueer cebefojs,

Page 201: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

201

yee³epeeyeeF& efµebosveer yeebOeuesueer DeveskeÀ osJeUs Je Oece&µeeUe ³ee cejeþskeÀeueerve JeemlegkeÀues®es Glke=À<ìvecegves®e Deensle. cepeyegleer Je efìkeÀeTHeCee ner Jewefµe<ìîes®e cejeþîeeb®³ee JeemlegkeÀuesle efometve ³esleele.HesµeJeeF&leerue meJe& cebefojebceO³es eEnot - cegefmuece mLeeHel³eµewueer®ee yeje®e mecevJe³e Peeu³ee®es efometve ³esles.cejeþsµeenerleerue cebefojebceO³es eEnot-cegefmuece mLeeHel³eµewueer®ee yeje®e mecevJe³e Peeu³ee®es efometve ³esles.cejeþsµeenerleerue cebefojeb®eer yeebOeCeer, l³eeJejerue mepeeJeì, l³eeleerue cesnjeyeer Jeiewjs meJe& keÀener eEnotµewueer®eer nesleer cee$e keÀOeer keÀOeer cegmeueceeveer He×leer®³ee meeO³ee keÀceeveer ceneueele Je cebefojebceO³esDee{Utve ³esleele. cebefojebceO³es mLeeHeve kesÀu³ee peeCeeN³ee cegleea HejHe´ebleeletve DeeCeu³ee peele. l³ee yentOeekeÀeȳee ieb[keÀer Hee<eeCeeHeemetve le³eej kesÀu³ee peele.

efµeJekeÀeUele yeebOeuesueer cebefojs ner ³eeoJe He×leer®eer nesleer. iegpejeleer µewueerleerue cebefojeb®³ee keÀesHeN³eeJejDemeuesues ueesuekeÀ Del³eble GþeJeoej efomeleele. cebefojebJej keÀesjuesueer keÀceUs GþeJeoej Je Glke=À<ìefomeleele. ojJeep³eeb®³ee ®eewkeÀìeRJej JesueyegÆer keÀesjuesueer Dee{Ules. ceO³eYeeieer þsJeuesu³ee íesìîeekeÀesvee[îeele ieCesµee®eer ueekeÀ[er cetleea þsJele Demele.

17.5.4 efkeÀuues - cejeþîeeb®es efkeÀuues Je ie{îee ns lelkeÀeefueve JeemlegkeÀues®es Þes<þ vecegves nesles.

JeemlegkeÀues®³ee ¢<ìerkeÀesveeletve efkeÀuu³ee®es cenÊJe mecepeeJetve IesC³eemeeþer ceO³e³egieeleerue ³eg×e®es lelJe Jeleb$e ue#eele IesCes DeeJeµ³ekeÀ Deens. efkeÀuues ns ceO³e³egieerve jepeeb®es Deelces nesles. efkeÀuu³eeb®es cenÊJeefJeµeokeÀjCeejs efJe®eej jece®ebêHeble Deceel³e ³eebveer DeeHeu³ee Dee%eeHe$eele J³ekeÌle kesÀuesues Deensle. l³eeb®³ee celesefkeÀuues jep³ee®es jeKeCeoej DemeuîeeCes les yeebOeC³ee®³ee peeiee keÀeUpeerHetJe&keÀ efveJe[uîee Heeefnpesle,efkeÀuîeeb®³ee leìyeboer®³ee meYeesJeleeueer ueebyeªbo Demee KebokeÀ cegÐeece KeCeuee Heeefnpes. efkeÀuu³ee®es cegK³eHe´JesµeÜej YekeÌkeÀce ueekeÀ[e®es DemeeJes Deµee DeveskeÀ meg®evee Deceel³eebveer efkeÀuu³eeb®e³ee yeebOekeÀeceeefJe<e³eerkesÀuesu³ee Deensle. efkeÀuu³eeb®³ee Yeive DeJe<es<eebJeªve l³eebvee mewefvekeÀer DeefYe³eebef$ekesÀ®es meKeesue %eeveDemeeJes Demee Deboepe keÀjlee ³eslees.

17.5.5 ie{er – efkeÀuu³ee Hes#ee ie{er ner ueneve Fceejle nesleer. mebj#ekeÀ leìyeboer Demeuesu³ee ie{îee

mejoejeb®es efveJeememLeeve nesles. lesLeerue JeemleJ³e megKeeJen JneJes ³ee ¢<ìerves meJe& HekeÀej®³ee He´³elvekesÀuee peele Demes. ie{er®ee DeekeÀej Je cepeyetleHeCee ne ceeuekeÀe®³ee meebHeÊeerkeÀ efmLeleerJej DeJeuebyetveDemes. 18 J³ee µelekeÀe®³ee GÊejeOee&le Deµee DeveskeÀ ie{îee cenejeä^ele yeebOeC³eele Deeuîee. ie{er®³eeceO³eYeeieer SkeÀ ®eewkeÀ Demetve l³ee®³ee YeesJeleer jenC³eemeeþer Keesuîee yeebOe}suîee Demele.

17.5.6 veÐeebJejerue Ieeì - meeceev³e eEnogHe´ceeCes cejeþîeebveener veÐeebceO³es mLeeve keÀjC³ee®eer Je

l³eeb®³ee keÀeþeJej Oeeefce&keÀ ke=Àl³e keÀjC³ee®eer DeeJe[ nesleer. l³eemeeþer veÐeeb®³ee keÀeþeJej DeveskeÀHee³eN³eeb®es Ieeì yeebOeC³ee®eer HetJee&Heej He×le nesleer. ke=À<Cee, ieesoeJejer, keÀes³evee, ®ebêYeeiee F. veÐeeb®³eekeÀeþer Demeuesu³ee DeveskeÀ µenjeble Goe. veeefµekeÀ, JeeF&, keÀje[, Heb{jHetj, HewþCe ³esLes HekeÌke̳eeyeebOeCeer®es, oie[er, Ieeì yeebOeC³eele Deeuesues nesles. veeefµekeÀ ³esLes lej Ieeì yeebOeC³eemeeþer ieesoeJejerveoer®es Hee$e meg×e yeoueC³eele Deeues nesles. Deefnu³eeyeeF& nesUkeÀjebveer censµJej Je ceb[UsµJej ³eeleerLe&#es$e osµeeleerue DeveskeÀ leerLe&#es$eer efJeµeeue Je mebgoj Ieeì yeebOeues nesles, keÀer pes Ieeì lelkeÀeueervemLeeHel³ekeÀues®ee Glke=À<ì DeefJe<keÀej®e Deens.

cejeþs keÀeUeleerue meJee&le Hes#eCeer³e Ieeì, ieesoeJejer Je He´Jeje veÐeeb®³ee mebieceeJej ìeskesÀ ³esLes Deepener®eebieu³ee efmLeleerle yeIeeJe³eeme efceUleele. ³esLes mLeeHel³eeleerue DeeCeKeer SkeÀ HeeTue Heg{s G®eueuesues

Page 202: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

202

efomeles. HeeC³ee®³ee He´Jeeneves Ieeì efveKeUt ve³es cnCetve þjeefJekeÀ DeblejeJej YekeÌkeÀce yegªpe meg×e yeebOeuesDeensle keÀer p³eecegUs j®eves}e YekeÌkeÀceHeCee Deeuesuee Deens Je Ieeìner Gþtve efomelees.

17.5.7 HeeC³ee®eer J³eJemLee - cejeþsµeenerle efHeC³ee®³ee HeeC³ee®eer J³eJemLee ®eebieueer nesleer. ueeskeÀ

veoer, leueeJe, efJeefnjer Je Dees{îee®es HeeCeer efHeC³eemeeþer JeeHejle Demele. yengOee IejesIejer ueneveceesþîeeDeekeÀeje®³ee Keepeieer efJeefnjer Demele. Oeeefce&keÀ GÎsµeevesner efJeefnjer yeebOeu³ee peele nesl³ee.µenjevepeerkeÀ®³ee veoerJej yeebOe yeebOetve ³ee yebOeeN³ee®es HeeCeer KeeHejeb®³ee veUebÜejs DeeCetve les µenjeleerueefþkeÀefþkeÀeCe®³ee ceesþîee newoele SkeÀ$e kesÀues peele Demes. Deµee He´keÀej®³ee veUebÜejs DeeCetve lesµenjeleerue efþkeÀefþkeÀeCe®³ee ceesþîee newoele SkeÀ$e kesÀues peele Demes. Deµee He´keÀej®³ee ®eej yeebOeeb®esHeeCeer HegC³eele DeeCeC³ee®eer J³eJemLee HesµeJ³eebveer kesÀueer nesleer. HegC³eeuee HeeCeer DeeCeC³eemeeþerkeÀe$epepeJeU SkeÀeKeeueer SkeÀ Deµeer oesve OejCes yeebOeueer nesleer l³eeletve Yeg³eejer veUeves HeeCeer µenjeleKesUefJeC³eele Deeues nesles. Heg<keÀjCeer, meoeefµeJee®ee newo, yeengueer®ee newo Demes ueneveceesþs newo ieeJeeleefþkeÀefþkeÀeCeer yeebOetve IesC³eele Deeues nesles. keÀe$epe®³ee leueeJee®es HeeCeer meJe&meeceev³e veeieefjkeÀebvee efceUleDemes. ceesþîee DeefOekeÀeN³eeb®³ee Iejer Keeme veU vesuesues nesles Je l³eeletve yeeieener HegÀueefJeC³eele Deeu³eenesl³ee lemes®e keÀejbpesner le³eej keÀjC³eele Deeues nesles.

DeeHe}er Òeieleer leHeemee ë

Òe.1. cejeþskeÀe}erve mLeeHel³ekeÀ[s®eer GoenjCes meebiee._________________________________________________

_________________________________________________

_________________________________________________

17.6 meejebMe

cejeþîeeb®³ee keÀeUeleerue meeefnl³e, efµe#eCe, keÀuee Je mLeeHel³e #e$ee®ee DeY³eeme kesÀu³eeJej DemespeeCeJeles keÀer, cejeþîeeb®eer ³ee #es$eeleerue keÀeceefiejer yengefJeOe Deµeer®e Deens. l³eeb®³ee efJeefJeOe keÀe³ee¥letveveJ³ee efHe{eruee yeesOe IesC³eemeejK³ee KetHe iees<ìer Deensle keÀer p³eeletve DeefYeceeve Je efJeJeskeÀe®es He´keÀ<ee&vesoµe&ve Ie[les.

17.7 He´µve

1) cejeþskeÀeueerve meebmke=ÀeflekeÀ peerJevee®ee Dee{eJee I³ee.2) ìerHee efuene.De) cejeþskeÀeueerve meeefnleye) cejeþskeÀeueerve efµe#eCekeÀ) cejeþskeÀeueerve keÀuee[) cejeþskeÀeueerve mLeeHel³e

Page 203: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

203

17.8 meboYe&HegmlekesÀ

1) Òee. meeJeble yeer. Sme. Je Òee. peeOeJe Jner. kesÀ. – cejeþîeeb®ee ÒeµeemekeÀer³e, meeceepeerkeÀ Je

DeeefLe&keÀ Feflemeen – efJeÐee ÒekeÀeµeve, veeieHetj (1997)

2) [e@. keÀesUejkeÀj µe. iees. – cejeþîeeb®ee Fefleneme, cebiesµe ÒekeÀeµeve veeieHetj (2003)

3) Òee. leebyeesUer, Òee. HeJeej, Òee. jepeosJe, Òee. ©HeveJej – cejeþîeeb®ee Fefleneme – efveje}erÒekeÀeµeve HetCes (2004)

4) [e@. keÀeUs ce. Jee. – cejeþîeeb®ee Fefleneme – Òee®eer ÒekeÀeµeve cegbyeF& (1998)

5) kegÀ}keÀCeea Deej. Kejs ie. n. – cejeþîeeb®ee Fefleneme – keÀe@efvìvesvì} ÒekeÀeµeve HetCes(1997)

6) Òee. cen}Ás Je Òee. HeeþkeÀ – cejeþîeeb®³ee Fefleneme – efJeÐee ÒekeÀeµeve veeieHetj (1997)

Page 204: HISTORY OF THE MARATHAS (1600-1818)

204