fsiqikuri janmrTelobis strategiis mniSvneloba – gadadgmuli

nabijebi

Mmanana SaraSiZeMmanana SaraSiZesaqarTvelos fsiqikuri janmrTelobis saqarTvelos fsiqikuri janmrTelobis

asociaciaasociacia30 ianvari, 200830 ianvari, 2008

• Ffsiqikur aSlilobaTa gavrceleba ZalianmaRalia: aReniSneba yovel meoTxe adamians

daavadebis simZimis mixedviT• Daavdebis simZimis mixedviT meore adgili

uWiravs gulsisxlZarRvTa daavadebebis Semdeg;

• invalidobis gamo dakarguli wlebis (DALY-s) mixedviT fsiqikur daavadebebze modis 19.5%

• dakavSirebulia ekonomikuri da socialuri danakargebi;

fsiqikuri janmrTelobis dacva sul ufro didmniSvnelobas iZens mTel msoflioSi,

es ganapiroba Semdegma:

uaryofiTi Ggavlena ekonomikazeuaryofiTi Ggavlena ekonomikaze

harvardis sazogadoebrivi janmrTelobis institutis kvleva `avadobis harvardis sazogadoebrivi janmrTelobis institutis kvleva `avadobis globaluri tvirTi”, 1996 w:globaluri tvirTi”, 1996 w:fsiqikuri aSlilobebi avadobisa da invalidobis gamomwvev mizezTa Soris fsiqikuri aSlilobebi avadobisa da invalidobis gamomwvev mizezTa Soris wamyvan adgils ikavebs. kerZod, invalidobis da Sromisuunarobis wamyvan adgils ikavebs. kerZod, invalidobis da Sromisuunarobis gamomwvevi pirveli 10 ZiriTadi daavadebidan, 5 fsiqikur aSlilobebs gamomwvevi pirveli 10 ZiriTadi daavadebidan, 5 fsiqikur aSlilobebs ukavSirdeba, esenia:ukavSirdeba, esenia:

depresia

akviatebul mdgomareobaTa

nevrozi

2020 wlisTvis msoflioSi invalidobis gamomwvevi 2020 wlisTvis msoflioSi invalidobis gamomwvevi umTavresi mizezi gul-sisxlZarRvTa daavadebebis umTavresi mizezi gul-sisxlZarRvTa daavadebebis Semdeg depresiuli aSliloba iqneba.Semdeg depresiuli aSliloba iqneba.

depresia

akviatebul mdgomareobaTa

nevrozi

alkoholizmi

narkomania

Sizofrenia

Mmaniakalur-depresiuli aSliloba

siRaribesa da fsiqikur aSlilobebs siRaribesa da fsiqikur aSlilobebs Soris Soris kavSiri _ kavSiri _ mankieri wre

fsiqikuri da qceviTi aSlilobebi,

arasaTanado mkurnalobisa da movlis gamo daavadebebis ufro mwvave mimdinareoba

siRaribe,siRaribe,ganaTlebis dabali done,

umuSevroba

zegavlena ekonomikaze: xarjebis zrda mosaxleobis

jandacvaze, Sromisunarianobis daqveiTeba,

samsaxuris dakargva

saqarTveloSi, yofil sabWoTa kavSiris saqarTveloSi, yofil sabWoTa kavSiris

sxva qveynebis msgavsad, ukanaskneli sxva qveynebis msgavsad, ukanaskneli

aTwleulis ganmavlobaSi momxdarma aTwleulis ganmavlobaSi momxdarma

politikurma da socialur-ekonomikurma politikurma da socialur-ekonomikurma

cvlilebebma gamoiwvia socialur-cvlilebebma gamoiwvia socialur-

stresuli aSlilobebis, fsiqosomaturi stresuli aSlilobebis, fsiqosomaturi

darRvevebis, depresiebis da darRvevebis, depresiebis da

TviTmkvlelobebis maCvenebelebis TviTmkvlelobebis maCvenebelebis

mniSvnelovani zrdamniSvnelovani zrda..

saqarTvelo

radikaluri politikuri da social-ekonomikuri

cvlilebebi

radikaluri politikuri da social-ekonomikuri

cvlilebebi

socialuri stresi

socialuri stresi SeiaraRebuli konfliqtebis

regionebidan migracia

SeiaraRebuli konfliqtebis

regionebidan migracia

fsiqosomaturi darRvevebis, fsiqikur da

qceviT aSlilobaTa maCveneblis zrda

fsiqosomaturi darRvevebis, fsiqikur da

qceviT aSlilobaTa maCveneblis zrda

TviTmkvlelobaTa ricxvis mniSvnelovani

zrda

TviTmkvlelobaTa ricxvis mniSvnelovani

zrda

statistika

oficialuri statistikis Tanaxmad 1992 wlidan –2007 wlamde

fsiqikuri aSlilobiT gamowveuli avadoba samjer gaizarda;

statistika:

106.921 _ fsiqikuri aSlilobis mqone piri;70.000 _ pacienti mxolod fsiqo-nevrologiur dispanserebSi; 20.000 _ aqedan gonebrivi CamorCenilobis mqone piria;

6 fsiqiatriul saavadmyofoSi amJamad daaxoebiT 1100 sawolia; 1991 wlamde saqarTveloSi iyo 5 000 sawoli;

O2007 wels oficialur aRricxvazea:

saxelmwifo fsiqiatriuli samsaxuri Sedgeba:

jandacvis programebidan finansirdeba:• 6 fsiqiatriuli saavadmyofo; • 15 fsiqonevrologiuri dispanseri:• 4 fsiqiatriuli saavadmyofos dispanseruli

ganyofileba; • 15-15 sawoli aris 3 fsiqonevrologiur

dispanserTan;

socialuri programebidan finansirdeba ori pansionaturi tipis TavSesafari gonebrivad SSmp-saTvis:

1. gldanis fsiqiatriul saavadmyofoSi -100 beneficiari;

2. Terjolis raionis sofel ZevrSi _ 55 beneficiari;

saqarTveloSi jerjerobiT grZelvadiani politika ar aris SemuSavebuli, Tumca muSaobs

programebi: •fsiqiatriuli daxmarebis saxelmwifo programa;

•SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa socialuri dacvis programebi;

•SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa socialuri integraciis programa

saqarTvelos aqvs:

• jandacvis Zveli erovnuli politika da strategiuli gegma damtkicebuli 1999wels:

• Ffsiqiatriuli samsaxuris ganviTarebis ZiriTadi mimarTulebebi 2002-2005w.w.

• Ffsiqikuri janmrTelobis politikis Savi varianti

risTvis aris saWiro fsiqikuri risTvis aris saWiro fsiqikuri janmrTelobis politikajanmrTelobis politika• mosaxleobis fsiqikuri janmrTelobis mosaxleobis fsiqikuri janmrTelobis

gaumjobeseba rTuli amocanaa da is gaumjobeseba rTuli amocanaa da is moiTxovs moiTxovs – mTeli rogi RonisZiebebis dagegmvasa da mTeli rogi RonisZiebebis dagegmvasa da

ganxorcielebasganxorcielebas– interseqtoraluri kavSirebis ganviTarebasinterseqtoraluri kavSirebis ganviTarebas– prioritetebis gansazRvrasprioritetebis gansazRvras

• am RonisZiebebis dagegmilad da am RonisZiebebis dagegmilad da urTieTrSeTanxmebulad urTieTrSeTanxmebulad warmarTvisaTvis saWiroa fsiqikuri warmarTvisaTvis saWiroa fsiqikuri janmrTelobis politikis SemuSavebajanmrTelobis politikis SemuSaveba

fsiqikuri daavadebis aradrouli da araefeqturi mkurnaloba iwvevs

mniSvnelovan ekonomikur da socialur danakargebs qveynisTvis

• fsiqikuri daavadebiT ganapirobebuli Sromisuunaroba dakavSirebulia ekonomikur danakargebTan

• fsiqikuri problemebi (depresia, SfoTviTi aSlilobebi da sxva) iwvevs aRniSnuli darRvevebis mqone adamianTa Sromis nayofierebis Semcirebas

• fsiqikurad daavadebulTa ojaxis wevrebis iZulebiTi umuSevroba iwvevs qveynisTvis ekonomikur danakargebs

fsiqikuri daavadebis aradrouli da araefeqturi mkurnaloba iwvevs

mniSvnelovan ekonomikur da socialur danakargebs qveynisTvis

• TviTmkvlelobiT ganpiroebebuli naadrevi sikvdilianoba dakavSirebulia ekonomikur zaralTan da socialur danakargTan

• fsiqikur daavadebaTa dagvianebuli diagnostireba da mkurnaloba an pacientis mkurnalobis gareSe datoveba iwvevs avadmyofobis gamwvavebasa da invalidobis gaRrmavebas da amasTan dakavSirebuli danaxarjebis gazrdas

• fsiqikurad daavadebuli mSoblebi saTanado ganaTlebas ver aZleven Svilebs da am bavSvebis araadeqvaturi ganviTareba iwvevs maTi ganTlebisa da Sromis nayofierebis Semcirebas

fsiqikuri daavadebis aradrouli da araefeqturi mkurnaloba iwvevs

mniSvnelovan ekonomikur da socialur danakargebs qveynisTvis

• bavSvobisas gamovlenili hiperaqtiulobis sindromis, disleqsiis, epilefsiis, msubuqi gonebrivi Seferxebisa da sxva daavadebebisas saWiro specialuri saganmanaTleblo programebis ararseboba iwvevs Sromis nayofierebis Semcirebas zrdasrul asakSi;

• bavSvobisas gadatanil daavadebaTa (depresia, qceviTi da SfoTviTi aSlilobebi) aradrouli da araefeqturi mkurnaloba mozrdil asakSi ganapirobebs maT gaucxoebas, usaqmurobas da danaSaulebriv qmedebebs;

miuxedavad amisa bolo miuxedavad amisa bolo dromde dromde

fsiqikuri janmrTeloba umravles fsiqikuri janmrTeloba umravles qveynebSi ar aris prioritetuli – qveynebSi ar aris prioritetuli – e.w. konkias rolie.w. konkias roli

ganviTarebad qveynebSi fsiqikur ganviTarebad qveynebSi fsiqikur

janmrTelobaze jandacvis biujetisjanmrTelobaze jandacvis biujetis

1%-ze naklebi ixarjeba1%-ze naklebi ixarjeba

winaaRmdegobebi fsiqikuri janmrTelobis winaaRmdegobebi fsiqikuri janmrTelobis politikis Seqmnisa da ganxorcielebis politikis Seqmnisa da ganxorcielebis

procesSiprocesSi

• istoriulad fsiqikuri janmrTeloba ar iyo prioritetuliistoriulad fsiqikuri janmrTeloba ar iyo prioritetuli• fsiqikur daavadebasTan dakavSirebuli stigmis fsiqikur daavadebasTan dakavSirebuli stigmis

maRali done, romelic exeba rogorc pacientebs, maRali done, romelic exeba rogorc pacientebs, aseve profesionalebsaseve profesionalebs

• sazogadoebaSi ar mimdinareobs diskusia am sazogadoebaSi ar mimdinareobs diskusia am sakiTxebis irgvlivsakiTxebis irgvliv

• politikis SemuSavebis pricesSi ar arsebobs politikis SemuSavebis pricesSi ar arsebobs sxvadasxva adamianebisa da organizaciebis sxvadasxva adamianebisa da organizaciebis monawileobis tradiciamonawileobis tradicia

yofili socialisturi blokis qveynebSi yofili socialisturi blokis qveynebSi arsebuli winaaRmdegobebiarsebuli winaaRmdegobebi

• SiSi siaxleebis mimarT, skepticizmi;SiSi siaxleebis mimarT, skepticizmi;• aramyar politikur garemoSi politikosebs aramyar politikur garemoSi politikosebs

eSiniaT arapopularuli ideebis eSiniaT arapopularuli ideebis mxardaWera;mxardaWera;

• vinaidan gardamaval periodSi myof vinaidan gardamaval periodSi myof qveynebSi mravali politikuri da socialur-qveynebSi mravali politikuri da socialur-ekonomikuri problemaa, maTTvis ekonomikuri problemaa, maTTvis fsiqikuri janmrTeloba prioritetuli ar aris;fsiqikuri janmrTeloba prioritetuli ar aris;

ekonomikuriekonomikuri

• mmarTvel wreebSi, xSiria mosazreba, rom mmarTvel wreebSi, xSiria mosazreba, rom fsiqikur janmrTelobaSi dabandebuli Tanxebis fsiqikur janmrTelobaSi dabandebuli Tanxebis ukugeba ar moxdeba;ukugeba ar moxdeba;

• sabazro ekonomikaze swrafma gadasvlam sabazro ekonomikaze swrafma gadasvlam qaoturi situacia Seqmna;qaoturi situacia Seqmna;

• aris maRali umuSevroba da uTanasworoba;aris maRali umuSevroba da uTanasworoba;• aseT viTarebaSi fsiqikuri janmrTelobis aseT viTarebaSi fsiqikuri janmrTelobis

reformis dawyeba garTulebulia;reformis dawyeba garTulebulia;

yofili socialisturi blokis qveynebSi yofili socialisturi blokis qveynebSi arsebuli winaaRmdegobebiarsebuli winaaRmdegobebi

dainteresebuli pirebi

• dainteresebuli pirebi ar arian aqtiurad dainteresebuli pirebi ar arian aqtiurad CarTuli reformis procesSi;CarTuli reformis procesSi;

• reformatorebi arian umciresobaSi da reformatorebi arian umciresobaSi da aris iniciativebis nakleboba;aris iniciativebis nakleboba;

• pacientebi da maTi ojaxis wevrebi ar pacientebi da maTi ojaxis wevrebi ar arian momzadebuli gavlena moaxdinon arian momzadebuli gavlena moaxdinon fsiqikuri jandacvis politikaze, isini fsiqikuri jandacvis politikaze, isini gariyulni arian da ar arian CarTulebi gariyulni arian da ar arian CarTulebi politikis SemuSavebaSi;politikis SemuSavebaSi;

fsiqikuri janmrTelobis politikis SemuSaveba fsiqikuri janmrTelobis politikis SemuSaveba da ganxorcieleba xels Seuwyobsda ganxorcieleba xels Seuwyobs

• saqarTvelos mosaxleobis fsiqikuri saqarTvelos mosaxleobis fsiqikuri janmrTelobis gaumjobesebas;janmrTelobis gaumjobesebas;

• mTeli mosaxleobisTvis fsiqiatriuli samsaxuri mTeli mosaxleobisTvis fsiqiatriuli samsaxuri xelmisawvdomobis gazrdas;xelmisawvdomobis gazrdas;

• fsiqikurad daavadebuli adamianebis fsiqikurad daavadebuli adamianebis mkurnalobisa da movlis pirobebis mkurnalobisa da movlis pirobebis gaumjobesebas;gaumjobesebas;

fsiqikuri janmrTelobis politikis fsiqikuri janmrTelobis politikis ganxorcielebis Sedegebiganxorcielebis Sedegebi• Semcirdeba fsiqikur daavadebebTan Semcirdeba fsiqikur daavadebebTan

dakavSirebuli pirdapiri da iribi danaxarjebidakavSirebuli pirdapiri da iribi danaxarjebi• gaumjobesdeba fsiqikurad daavadebulTa gaumjobesdeba fsiqikurad daavadebulTa

mkurnalobis pirobebimkurnalobis pirobebi• maTi uflebebi iqneba daculimaTi uflebebi iqneba daculi• sazogadoebas meti informacia eqneba sazogadoebas meti informacia eqneba

fsiqikuri daavadebebis Sesaxebfsiqikuri daavadebebis Sesaxeb• Semcirdeba fsiqikuri daavadebebis mier Semcirdeba fsiqikuri daavadebebis mier

gamowveuli invalidobagamowveuli invalidoba• Semcirdeba TviTmkvlelobaTa raodenobaSemcirdeba TviTmkvlelobaTa raodenoba• Semcirdeba fsiqikurad daavadebulebis mier Semcirdeba fsiqikurad daavadebulebis mier

Cadenili danaSaulebiCadenili danaSaulebi

mTavrobis pasuxismgeblobamTavrobis pasuxismgebloba

• qveynis xelisuflebaqveynis xelisufleba pasuxismgebeliapasuxismgebelia mosaxleobis rogorc fizikur, aseve mosaxleobis rogorc fizikur, aseve fsiqikur janmrTelobazefsiqikur janmrTelobaze

• jandacvis saministro valdebuliajandacvis saministro valdebulia SeimuSaos fsiqikuri janmrTelobis SeimuSaos fsiqikuri janmrTelobis politika da uzrunvelyos misi politika da uzrunvelyos misi ganxorcielebaganxorcieleba

• Aam samuSaos SesrulebaSi mas unda daexmaros arasamTavrobo seqtori da yvela dainteresebuli piri.

rekomendaciebi Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros

 

SemuSavebul iqnas fsiqikuri janmrTelobis politika, romelic gansazRvravs konkretul nabijebs Temze

dafuZnebuli momsaxurebis TandaTanobiTi ganviTarebisaTvis.

politikis SemuSvebisas saministrom unda ixelmZRvanelos jandacvis msoflio organizaciis dokumentebiT: “fsiqikuri janmrTelobis evropuli

deklaracia” da Sesabamisi “samoqmedo gegma”.